= Fe QE ! zz || | ESS AD IS — Di DI“: N | pin CE) = — 4 — x j Pa 1% a are ARE) CR N Di BB RES LE A à BR ERN Le HU 4 \ er) FERA 1 = > REA 2 ur Ke 5 . DE M L'HERBIER BOISSIER BULLETIN DE VHERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE Gustave BEAUVERD Conservateur de !’Herbier. Tome IV (2me serie) 1904 (Chaque Collakorateur est responsable de ses travaux.) Lesage Prix de l'Abonnement 20 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 25 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. Les Abonnements sont regus A U’ HERBIER BOISSIER CHAMBEZY (Suisse). — a — | GENEVE IMPRIMERIE ROMET, 26, BOULEVARD DE PLAINPALAIS 1904 ; BULLETIN. DE ë L'HERBIER BOISSIER > SOUS LA DIRECTION DE = Es GUSTAVE BEAUVERD a CONSERVATEUR DE L'HERBIER Chaque Collaborateur est responsable de ses travaux. SECONDE SÉRIE LS Tome IV. 1204. N° 1. Ce N° a paru le 31 décembre 1903. Prix de l’Abonnement 9) FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 25 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. RO —— jıgesuodsau ano} eunoap uyejıng np uoessiuupe,j ‘891044100 juawesnaußtos jue} Les abonnements sont reçus A L’HERBIER BOISSIER N nod 2 x 7 = CHAMBÉZY (Suisse). £ ge 4 3 PARIS BERLIN { 5 PAUL KLINCKSIECK R. FRIEDLENDER & SOHN ; 3, rue Corneille. 44, Carlstrasse. 1904 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SECONDE SÉRIE SOMMAIRE DU N° 1. — JANVIER 1902. I | | ae 1. — Alfred Corti. — CONTRIBUTION A L'ÉTUDE DE LA CECIDIDIOGIE SUISSE (@=-surore): 2... 02 2 055 a IL — Franz Stephani. — SPECIES HEPATICARUM (suite). 18° IL — + Joseph Freyn. ANTÆ EX ASIA MEDIA. Enu- 5 En meratio plantarum in Turania a el. Sintenis ann. 1900- ers 1901 lectarum, additis quibusdam in regione caspica, (ranscaspiea, turkestanica. præsertim in alliplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania à cl. V. F. Brotherus ann. 1896 lectis. (Frag- 4 menlum.) (Fortsetzung folgt.)....................... 33 IV. — Georg Kükenthal. — CARICEÆ NOVÆ VEL MINUS SSH NIHEIS ee: 19 NV, — Gustave Beauverd. — ERRATA A LA FLORE Di ABPRSLDANNBEN u. 002 rRNRRe 60 V. — Robert Chodat el Émile Hassler. TE HASSLERIANÆ soit ENUMÉRATION DES PLANTES N ER RECOLTEES AU PARAGUAY par le Dr Emile Hasster, Nr a | d’Aarau (Suisse), de 1885 a 1902 (suite)............... EN. VI. — Gustave Beauverd. — SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE - Nr GENEVE, Compte rendu-de la séance du 7 décembre 1903. 93 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ....... Nos 6634 à 6932 4 } 1e ” Z E * OBSERVATIONS _ Les auteurs des travaux insérés dans le Bulletin de l'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en Mage à part. Aucune livraison n’est vendue separement. Er Les abonnés sont inviles à pr ésenter leurs réclamations avant le 15 7. mois : où le numéro a paru. N — BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2® SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 1. CONTRIBUTION L'ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE PAR LE Br Alfred CORTI M. Moreillon, inspecteur forestier, à Montcherand près Orbe, canton de Vaud, a mis à ma disposition pour l’étudier une notable quantité de matériel cécidiologique très bien arrangé et conservé. Dans cette brève étude sont précisément énumérées les formes de galles suisses que j'ai pu classer d’une facon certaine; j'y ai ajouté quelques autres récoltées elles aussi en territoire suisse et qui m'ont été communiquées par le Dr Bruno Galli-Valerio, professeur à l’Université de Lausanne. Mes pius vifs remerciements à M. Moreillon d’abord, et à mon cher ami le Prof. Galli-Valerio, qui prit l'initiative de ce travail et me donna l’occasion de le faire. J’ai trouvé opportun de publier les résultats de mon étude, parce qu’en faisant connaître une collection remarquable et bien faite il me semblait fournir une modeste contribution à la cécidiologie de la Suisse. Cette contrée, si chère aux naturalistes, n’a été jusqu'ici que peu étudiée au point de vue des galles, la source de renseignements la plus BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n® 1, 34 décembre 1903. 1 2 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m€ SER.). (2) abondante sous ce rapport étant encore probablement la contribution de Hieronymus à la connaissance des galles de l’Europe. En Italie, grâce à l'initiative de M. le Dr G. Cecconi, de l'Institut fores- tier de Vallombrosa, on fait déjà des récoltes et des observations de céci- diologie par l'intermédiaire des forestiers, que leur profession désigne tout naturellement pour les recherches de sciences naturelles. Je souhaite qu’en Suisse l'exemple de M. Moreillon soit suivi et que bientôt beaucoup s'intéressent à cette branche si attachante de la biologie. Les plantes ont été déterminées par M. Moreillon d’après la flore ana- lytique de la Suisse de A. Gremli (trad. franc. de la 5me éd. allemande 1886); pour les parasites, j'ai suivi presque sans la changer la nomen- clature adoptée par MM. Darboux et Houard dans leur récent catalogue systématique des zoocécidies de l’Europe et du bassin méditerranéen. J'ai disposé les plantes substratum d’après l’ordre alphabétique de leurs noms génériques; les galles sont disposées d’après la nature de l’agent qui les détermine; sont indiquées de cette facon : 30 hyménoptérocéci- dies, 2 lépidoptérocécidies, 37 diptérocécidies, 17 hémiptérocécidies, 38 acarocécidies; la galle de Pediaspis aceris Först. est indiquée pour la première fois pour l'inflorescence d’Acer opulifolium Vill.; l'espèce murale L. du genre Chenopodium est indiquée ici comme substratum nouveau pour Aphis atriplicis Kall., et pour la première fois aussi est mentionnée la cécidie d’une espèce encore inconnue de Perrisia pour la variété anisophyllum Vill. de Galium silvestre Poll. Afin de simplifier la désignation des cécidies, dont une classification vrai- ment rationnelle n’est pas encore possible, je les ai placées pour chaque plante d’après la nature de l'agent qui détermine la lésion, et j’ai adopté la dislinelion proposée par le Prof. Fr. Thomas (1873) en acrocécidies et pleu- rocécidies, selon qu'il s’agit d'organes terminaux (fleurs et fruits. inflorescences, bourgeons axillaires ou terminaux), ou bien d’organes latéraux, soit les feuilles, soit aussi la tige ou la racine, pourvu que ces organes ne soient pas atteints dans leur développement normal ultérieur. MM. Darboux et Houard, dans leur catalogue déjà cité, ont partagé ces deux grandes branches en de nombreuses subdivisions, afin d’enumerer les galles mieux et plus vite. [ls ont subdivisé les « deux grands groupes précédents en catégories d’après la nature de l’organe attaqué, » en ela- blissant : Ca (3) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. | les fruits (Ac. fr.). [ \( a) les inflorescences (Ac. inf.). Acrocécidies déformant. . CB) les capitales (Ac. cp.) les fleurs (Ac. f1.). | les bourgeons (Ac. bg.). les extrémités des tiges (Ac. ti.). (les racines. (Pl. ra). - ® - Pleurocécidies deformant. les tiges (PI. ti.). les feuilles (Pi. fe.). J'ai adopté ces nouvelles subdivisions et j'ai indiqué par les abrévia- tions“ laquelle de ces subdivisions chaque forme appartient. Ceci facili- tera une recherche rapide et aidera à reconnaitre les formes. Dans ce but, et pour faciliter le travail de celui qui aurait envie de s'initier à l’étude des galles, je donne pour chaque forme quelques citations des principaux travaux dont je me suis servi pour cette étude. Si les collectionneurs veulent bien m'envoyer (Institut zoologique de l'Université de Parme, Italie) du matériel à déterminer, je serai toujours heureux d’en faire une étude prompte ei soignée. DarBoux et Houarp. — Catalogue des zoocécidies de l'Europe et du bassin méditerranéen. Paris 1901. Hreronvuus, G. — Beiträge zur Kenntniss der europäischen Zoocecidien und der Verbreitung derselben. Breslau 4890. KiErFER, J.-J. — Les Diptérocécidies, les Hyménoptérocécidies, les Hémiptéro- cécidies, les Coléoptérocécidies, les Lépidoptérocécidies, les Acarocécidies, les Helminthocécidies de Lorraine, dans la Feuilles des jeunes natu- ralistes, n?s 250-256, 260-263. Rennes-Paris 1891-1892. KigrrEr, J.-J. — Synopsis des Zoocécidies d'Europe, Annal. d. l. Soc. ento- molog. d. France, vol. LXX, année 1901. MassaLonGo, Dr C. — Le Galle nella Flora italica con LX tav. Ati. Accad. Agric. Art. e Commerc. di Verona, vol. LXIX, serie 3, 1893. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (4) Abies excelsa DC. (= Pinus abies L. = Picea excelsa Lk.). HEMIPTEROCECIDIA 1. Pl. fe. Chermes abietis L. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p- 3, n. 13, fig. 3, %, 5, 6. Adelges abietis (L.) Kieffer 1891 Hemipted. d. Lorr. n. 38, fig. 5, — 1902, Synopsis, p. 377. Chermes abietis L. Hieronymus 1890 Beiträg., p. 113, n. 332; Massa- longo 1893 Gall., p. 45-46, n. 10, tav. XI, fig. 4. Gattikon (Zurich), 570 m. — Bois. 2. Ac. ti. Ghermes strobilobius Kalt. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 1-2, n. 7, fig. 7. Adelges strobilobius (Kalt.) Kieffer 1891 Hémipted. d. Lorr. n. 39, fig. 4, — 1902, Synopsis, p. 377. Chermes strobilobius Kalt. Hieronymus 1890 Beiträg., p, 113, n. 333; Massalongo 1893 Gall., p, 242, n. 191, tav. XXIII, fig. 1, 2. Gattikon (Zurich), 570 m. — Bois. Avec le precedent. Acer campestre L. ACAROCECIDIA 3. Pl. fe. Eriophyes macrorrhynchus Nal. Darboux et Houard. Catal. z60- cécid. Eur. 1901, p. 6, n. 31, fig. 11-12; Phytoptide Hieronymus 1890 Beiträg., p. 56, n. 15. Phytoptus macrorhynchus Nal. Kieffer 1891 Acarcd. d. Lorr. n. 2, fig. 6b. Phytoptus macrorhynchus Nal. et Phyllocoptes aceris Nal. Kieffer 1902, Synopsis, p. 241. Cephaloneon myriadeum Br. Zurichberg, 550 m. et Adlisberg, 580 m. (Zurich). — Mimorey pres Coinsins, 470 m.. Montcherand 565 m., Romainmötier 650 m., Huémoz- sur-Ollon, 1015 m. (Vaud). — Dans les haies et lisières, taillis. 4. Pl. fe. Eriophyes macrochelus Nal. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 6, n. 32, fig. 13, 14; Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p.56,n. 16. Phytoptus macrochelus Nal. Kieffer 1891 Acarcd. d. Lorr. n. 3, fig. 6c, 1902, Synopsis, p. 241. Gephaloneon solitarium Br. Dans les haies et les bois du Jura. (5) ALFRED CORTI, ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 5 DIPTEROCECIDIA 5. Pl. fe. Diplosine Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 8, n. 45. Cécidomyine Kieffer 1891 Diptéred. d. Lorr. n. 3, — 1902, Synopsis, p. 239. Zurichberg, 550 m. (Zurich). — Haie. Acer opulifolium Vill. ACAROCECIDIA 6. Pl. fe. Eriophyes macrorrhynchus Nal. Darboux et Houard. Catal. zoo- cécid, Eur. 1901, p. 10, n. 61. Tuffière de Montcherand, 570 m. (Vaud). HYMENOPTEROCECIDIA 7. Pl. inf. Pediaspis aceris Först. Sur l’infrutescence galles sphéroïdales ou piriformes, glabres, plurilocu- laires, & parois ligneuses : c’est la premiere fois que cette galle est indi- quée pour l’inflorescence de cette espèce d’erable. Gorges de l’Orbe à Montcherand (Vaud), 600 m. 8. Pl. fe. Pediaspis aceris Först. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 10, n. 60; Kieffer 1902, Synopsis, p. 238. Taillis divers de Croy (Vaud), 650 m. Acer pseudoplatanus L. ACAROCECIDIA 9. Pl. fe. Eriophyes macrorrhynchus Nal. Darboux et Houard. Catal. zoo- cécid. Eur. 1901, p. 13, n. 80. Phytoptus macrorhynchus Nal. Hieronymus 1890 Beiträg., p. 58, n. 22; Kieffer 1891, Acarcd. d. Lorr., n. 4, — 1902, Synopsis, p. 241. Ceratoneon vulgare Br. Fluntern (Zurich), 460 m. — Parc. HYMENOPTEROCECIDIA 10. Pl. fe. Pediaspis aceris Först. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 14, n. 87, fig. 34-36 ; Hieronymus 1890 Beiträg., p. 194, n. 610; Kieffer 1891 Hyménoptcd. de Lorr., n. 1, — 1902, Synopsis, p. 238. Dans les éboulis de la Roggenfluh (Soleure), 950 m. 6 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER. (2me SER.). (6) Aegopodium podagraria L. HEMIPTEROCECIDIA 11. Pl. fe. Aphyidarum sp. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 19014, p. 21, n. 141; Kieffer 1902, Synopsis, p. 247. Dans les haies de Fluntern (Zurich), 500 m. Alnus glutinosa Gärtn. ACAROCECIDIA 12. PI. fe. Eriophyes brevitarsus (Fock.) Nal. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 28, n. 190, fig. 57-59. Phyoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 59, n. 29. Phytopus brevitarsus Fock. Kieffer 1891 Acarocd. d. Lorr., n. 18brs, 1902, Synopsis, p. 251. Erineum ulneum Pers. Marais de Mimorey près Coinsins (Vaud), 565 m. 13. Pl. fe. Eriophyes nalepai (Fock.) Nal. Darboux et Howard. Catal. zoo- cécid. Eur. 1901, p. 28, n. 189, fig. 54-56. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 59, n. 30. Phytoptus nalepai Fock. Kieffer 1891 Acarocd. de Lorr., n. 17. Phytoptus Altumi Lieb. Kieffer 1902, Synopsis, p. 250. Erineum azillare Schl. Bandt dans le Wurtemberg. 600 m. Je fais mention de cette cécidie d’Allemagne car elle a été comprise dans la collection : elle ne doit pas manquer dans les marais de la Suisse, car si elle est bien connue au sud, en Italie, par exemple, elle est aussi bien répandue au nord dans tous les pays allemands. Alnus incana DC. ACAROCECIDIA 14. Eriophyes brevitarsus (l’ock.) Nal. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 28, n. 197. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg,, p. 50, n. 32; Kieffer 4902, Synopsis, p. 251. Phyllerium alnigenum Künze. Uetliberg (Zurich), 600 m.; Pfäffers (Saint-Gall), 650 m. (7) ALFRED CORTI. ÉFUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 7 15. Pl. fe. Eriophyes lævis Nal. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 28, n. 196. Phytoptus levis Nal. Hieronymus 1890, Beiträg.. p, 60, n. 33; Kieffer 1891 Acarcd. d. Lorr. n. 16; Kieffer 1902, Synopsis, p. 250. Cephaloneon pustulatum Br. Pfäffers (Saint-Gall), 650 m.; Yvonand (Vaud), 460 m. Bromus erectus Hudson. ACAROCECIDIA 16. Ac. pl. Eriophyes tenuis Nal. Darboux et Houard. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 68, n. 530. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 65, n. 60. Phytoptus tenuis Nal. Kieffer 1891 Acarocd. d. Lorr., n. 32; Kieffer 1902, Synopsis, p: 275. Roggenfluh (Soleure), 850 m. Carpinus betulus L. ACAROCECIDIA 17. Pl. fe. Eriophyes macrotrichus Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 90, n. 703, fig. 154-155. Phytoptus macrotrichus Nal. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 66, n. 71; Kieffer 1891, Acarcd. d. Lorr., n. 3%; Kieffer 1902, Synopsis, p. 286. Cristataria Carpini par Vallot; Legnon confusum par Bremi. Tägerweilen (Thurgovie), 600 m. Chenopodium murale L. HEMIPTEROCECIDIA 18 PI. fe. Aphis atriplicis Kalt. Cette plante est un nouveau substratum de cet aphide. Oensingen (Soleure), 465 m. Cornus sanguinea L. DIPTEROCECIDIA 19. PI. fe. Oligotrophus corni Giraud. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 115, n. 912, fig. 189-181. 8 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (8) Hormomyia corni Gir. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 129, n. 409. Oligotrophus corni Gir. Kieffer 1902, Synopsis, p. 296. Dans les bois de Mimorey pres Coinsins (Vaud), 465 m. Corylus avellana L. ACAROCECIDIA 20. Ac. bg. Eriophyes avellanæ Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. z00- cécid. Eur., p. 117, n. 923, fig. 188-189. Phutoptus avellanæ Nal. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 68, n. 80; Kieffer 1891, Acared. d. Lorr., n. 40; Kieffer 1902, Synopsis, p. 298. Montcherand (Vaud), 570 m. Cotoneaster tomentosa Lindl. ACAROCECIDIA 21. PI. fe. Eriophyes piri (Pagenst.) Darboux et Houard 1901. Catal. z00- cécid. Eur., p. 118, n. 934. Phytoptus piri Nal. (= cotoneastri Can.);: Kieffer 1902, Synopsis, p. 299. Roggenfluh (Soleure), Mühlehorn (Glaris). Cotoneaster vulgaris Lindl. (= integerrima Medik.). ACAROCECIDIA 22. Pl. fe. Eriophyes piri (Pagenst.). Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur. p. 118, n. 937. Phytoptide Hieronymus 1830, Beiträg., p. 68, n. 81. Phytoptus piri Nal. (— cotoneastri Can.), Kieffer 1902, Synopsis, p299; La Côte sur Vuittebœut (Vaud), 700 m. Epilobium spicatum Lam. (= angustifolium L.). LEPIDOPTEROCECIDIA 23. Pl. ti. Mompha decorella Steph. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur. p, 135, n. 1062; Kieffer 1902, Synopsis, p. 310. Zurichberg (Zurich), 630 m. (9) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 9 Euphorbia cyparissias L. DIPTEROCECIDIA 24. Ac. ti. Perrigia capitigena Bremi. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 142, n. 1117, fig. 220. Cecidomyia Euphorbie H. Löw. Hieronymus 1890 Beiträg., p. 131 n. 419; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 53; Massalongo 1893, Gall. Flor. It.. p. 313, n. 52. Perrisia capitigena Bremi. Kieffer 1902, Synopsis, p. 316. Cresta-A vers (Grisons), 1890 m, Evonymus europæus L. ACAROCECIDIA 25. Pl. fe. Eriophyes convolvens Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 146, n. 1142. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 70, n. 93. Phytoptus convolvens Nal., Kieffer 1902, Synopsis, p. 317. Dans les bois de Mimorey pres Coinsins (Vaud), 465. Fagus silvatica L. ACAROCECIDIA 26. PI. fe. Eriophyes stenaspis Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 150, n. 1162. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 71, n. 96. Phytoptus stenaspis Nal., Kieffer 1891 Acarocd. d. Lorr., n. 48; Kieffer 1902, Synopsis, p. 319. Legnon circumseriptum de Bremi. Adlisberg (Zurich), 650 m. DIPTEROCECIDIA 27. Pl. fe. Mikiola fagi Hartig. Darboux et Houard 1901. Cat. zoocécid. Eur., p. 149, n. 1155, fig. 234-235. Hormomyia fagi Hart. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 135, n. 423; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 54; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p- 314, n. 53, tav. XII, fig. 4. 10 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (10) Mikiola /agi Hart. Kieffer 1902, Synopsis, p. 318. Uetliherg (Zurich), 600 m.; Ballaigues, 1000 m.; Montcherand 570 m.: Lignerolles 1000 m. (Vaud). 28. Pl. fe. Oligotrophus annulipes Hartig. Darboux et Houard. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 149, n. 1157, fig. 236-237. Hormomyia piligera H. Lw. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 134, n. 422; Kieffer 1891, Diptérocécid. Lorr. n. 55; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 316, n. 5%, tav. XII, fig. 3. Oligotrophus annuliger Hart. (— piliger H. Lw.), Kieffer 1902, Synopsis, p. 318, n. 1973-24 Herbier Moreillon. Fraxinus excelsior L. HEMIPTEROCECIDIA 29. Pl.fe. Psyllopsis fraxini L. Darboux et Houard 1904. Catal. zoocécid. Eur., p. 156, n. 1209, fig. 242-244. Psyllopsis fraxini L. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 107, n. 293; Kieffer 1891, Hemipted. d. Lorr., n. 21; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. #78, n. 205; Kieffer 1902, Synopsis, p. 322. Degenried pres Zurich, 650 m. Galium silvestre Poll. var. anysophyllum Vill. DIPTEROCECIDIA 30. Pl. ti. Perrisia sp. Cécidie charnue, au-dessous du dernier verticille. lisse, rougeätre, de 4-5 mm. de diamètre, pluriloculaire. Substratum nouveau pour cette galle. Cresta-Avers (Grisons), 1890 m. Genista tinctoria E. DIPTEROCECIDIA 31. Pl. ti. Contarinia sp. Darboux et Houard 1901, Catal. zoocécid. Eur., p. 171, n. 1352, fig. 266-267; Kieffer 1902, Synopsis, p. 328. Montcherand (Vaud), 575 m. Geum urbanum L. ACAROCECIDIA 32. Pl. fe. et Pl. ti. Eriophyes nudus Nal. Darboux et Houard 1904. Catal. zoocécid. Eur. 1901, p. 175, n. 1389. (41) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 14 Phytoptide. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 75, n. 130. Phytoptus nudus Nal. Kieffer 1902, Synopsis, p. 331. Erineum get Fries. Dans les haies de Fluntern (Zurich), 460 m. Hieracium murorum L. DIPTEROCECIDIA 33. Pl. fe. Cystiphora hieracii (F. Lw.) Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 183, n. 1465. Cecidomyia hieracii F. Lw. Hieronymus 1890, Beiträg., p.143. n. 448; Kieffer 1891, Dipterocd. d. Lorr., n. 74; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 464, n. 189. Cystiphora hieracii (Fr. Lw.) Kieffer 1902, Synopsis, p. 338. Ravellenfluh (Soleure), 600 m. Juglans regia L. ACAROCECIDIA 3%. Pl, fe. Eriophyes tristriatus Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cecid. Eur., p. 198, n. 1601, fig. 286-288. Phytoptus tristriatus Nal. Hieronymus 1890. Beiträg., p. 76, n. 136; Kieffer 1892, Acarocd. d. Lorr., n. 63; Kieffer 1902, Synopsis, p. 344. Cephaloneon bifrons Bremi. Orbe (Vaud), 445 m. 35. Eriophyes tristriatus var. erinea Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 198, n. 1602, fig. 289-290. Phytoptide. Hieromymus 1890. Beiträg., p. 76, n. 135. Phytoptus erineus Kiefter 1892. Acarocd. d. Lorr. n. 64; Kieffer 1902, Synopsis, p. 344. Erineum juglandinum Pers. (= Phyllerium juglandis Schl.). Fluntern (Zurich), 549 m.; Quinten (Saint-Gall), 450 m.; Genollier (Vaud), 550 m. Juncus lamprocarpa Ehrh. HEMIPTEROCECIDIA 36. Acrc. Livia juncorum Latr. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur. p. 198, n. 1611, fig. 291; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 108, n. 295; Kieffer 1891, Hémipted. de Lorr., n. 28; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p- 262, n. 4, tav. II, fig. 3; Kieffer 1902, Synopsis, p. 345. Les Rouges sur Cheserex (Vaud), 740 m.; Greifensee (Zurich), 439 m. 12 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (12) Juniperus communis L. DIPTEROCECIDIA 37. Ac. ti. Oligotrophus juniperinus L. Darboux et Houard 1901, Catal. zoo- cécid. Eur., p. 200, n. 1619, fig. 292-294, Hormomyia juniperina (L.) Hieronymus 1890, Beiträg., p. 144, n. 457; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 325, n. 65, tav. XXXIX, fig. 1. Oligotrophus juniperinus (L.) Kieffer 1902, Synopsis, p. 347. Mühlehorn (Glaris), 450. Lonicera alpigena L. HEMIPTEROCECIDIA 38. Pl. fe. Siphocoryne xylostei Schrank. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 215, n. 1741. Aphis æyloster Schr. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 112, n. 326. Rhopalosiphum lonicere Koch. Kieffer 1902, Synopsis, p. 359. Pfäffers (Saint-Gall), 600 m.; Uetliberg (Zurich), 650 m.; Goldau (Schwyz), 526 m. Lonicera xylosteum L. ACAROCECIDIA 39. Pl. fe. Eriophyes xylostei (Can.) Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 218, n. 1769. = Phytoptide. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 77, n. 141. Philoptus xylostei Nal. Kieffer 1902, Synopsis, p. 359. Baulmes (Vaud), 850 m. LEPIDOPTEROCECIDIA 40. Pl. ti. Orneodes dodecadactyla Hübner. Darboux et Houard 4901. Catal. zoocécid. Eur., p. 218, n. 1765. Alucita dodecadactyla Hb. Kieffer 1892, Lépidopted. d. Lorr., n. 12. Alucita duodecadactyla Hb. Kieffer 1902. Synopsis, p. 358. Lägern (Argovie), 450 m. HYMENOPTEROCECIDIA 4i. Pl. ti. Hoplocampa xylostei Giraud. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 218, n. 176%, fig. 320. (13) ALFRED CORTI ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 13 Selandria zylostei Gir. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 247, n. 739 (sub Lon, cœrulea L.). Hoplocampa æylostei Gir. Kieffer 1902, Synopsis. p. 358. Lägern (Argovie), 450 m.; Sihlwald (Zurich), 700. Mespilus monogyna Jacs. (= Cratægus monogyna Jacq. — C. oxyacantha L.) ACAROCECIDIA 12. Pl. fe. Eriophyes goniothorax Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 120, n. 947, fig. 495-196. ‚Phytoptide. Hieronymus 4890, Beiträg., p. 68, n. 82. Phytoptus goniothorax Nal. Kieffer 4891, Acarocd. d. Lorr., n. 42 ; Kieffer 1902, Synopsis, p. 300. Erineum clandestinum Grev, (— E. oxyacanthæ Pers.). Montcherand (Vaud), 565 m. Onobrychis viciæfolia Scop. (= sativa Lamk.). DIPTEROCECIDIA 43. Ac. fl. Gontarinia onobrychidis Kieff. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 233, n. 1890; Kieffer 1902, Synopsis, p. 368. Les Rouges sur Cheserex (Vaud), 740 m. Phragmites communis Trin. DIPTEROCECIDIA 4%. Ac. ti. Lipara lucens Meigen. Darboux et Houard, Catal. zoocécid. Eur., p. 242, n. 1956, fig. 357-359 ; Kieffer 1902, Synopsis, p. 375. Katzensee (Zurich), 445 m.; Mimorey pres Coinsins (Vaud), 465 m. Phyteuma spicatum L. DIPTEROCECIDIA 45. Ac. fl. Perrisia phyteumatis Fr. Lw. Darboux ot Houard 1901. Catal. zooc£cid. Eur., p. 245, n. 1981. Gecidomyia Phyteumatis Fr. Lw. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 148, n. 471. Perrisia phyteumatis (Fr. Lw.) Kieffer 4902, Synopsis, p. 376. Campsut dans vallée d’Avers (Grisons), 1680 m. 14 BULLETIN DE L'HERBIFR BOISSIER- (2° SÉR.). (44) Pirus communis L.- DIPTEROCECIDIA 46. Pl. fe. Perrisia piri Bouché. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 249, n. 2016. Cecidomyia piri Bouche. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 148, n. 474; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 110. Perrisia piri (Bouché). Kieffer 1892, Synopsis, p. 379. Wädensweil (Zurich), 410 m. Poa nemoralis L. DIPTEROCECIDIA 47. Pl. ti. Mayetiola poæ (Bosc.) Darboux et Houard 1904. (atal. zoocécid. Eur., p. 257, n. 2087. Hormomyia Poæ (Bosc.) Hieronymus 1890, Beiträg., p. 148, num. 476; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 112; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 334, n. 75, tav. XII, fig. 5-6. Mayetiola poæ (Bosc.) Kieffer 1902, Synopsis, p. 384. Cröt dans la vallée d’Avers (Grisons), 1890 m.; Bülach (Zurich), 440 ın. Populus nigra L. HEMIPTEROCECIDIA 48. Pl. fe. Pemphigus affinis Kalt. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur.. p. 265, n. 2199, fig. 394. Pemphigus affinis Kalt. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 116, n. 348a; Kieffer 1891, Hémiptérocd. d. Lorr., n. 49; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 275, n. 14; Kieffer 1902, Synopsis, p. 392. Fluntern (Zurich), 550 m. 49. Pl. fe. Pemphigus bursarius L. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 264, n. 2153. Pemphigus bursarius L. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 116, n. 349; Kieffer 1891, Hémiptérocd. d. Lorr., n. 47; Massalongo 1893, Gall. Flor. It.. p. 276, n. 15, tav. VI, fig. 6b; Kieffer 1902, Synopsis, p. 391. Fluntern; Wollishofen (Zurich), 430 m. 50. Pl. fe. Pemphigus marsupialis Courchet. Darboux et Houard. Calal. zoo- cecid. Eur,, p. 265, n. 2158, fig. 391-393. (15) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. | 15 Pemphigus ovato-oblongus Kessl. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 116, n. 351. Pemphigus marsupialis Courch. Kieffer 1891, Hémiptérocd. d. Lorr. n. 48; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 278, n. 16, tav. V, fig. 3-%; Kieffer 1902, Synopsis, p. 391. À Wollishofen-Allmend (Zurich), 430 m. 51. Pl. fe. Pemphigus spirothecæ Pass. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 265, n. 2155, fig. 386-388; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 116, n. 350; Kieffer 1891, Hémiptérocd. d. Lorr., n. 46; Massalongo 4893, Gall. Flor. It., p. 280, n. 18, tav. VII, fig. 1-7; Kieffer 1902, Synopsis, p. 391. Wollishofen (Zurich), 430 m. / Populus tremula L. ACAROCECIDIA 52. Ac. li. Eriophyes dispar Nal. Darboux et Houard 1904. Catal. zoocécid. Eur., p. 266, n. 2175, fig. 401-404. Phytoptus dispar Nal. Kieffer 1892, Acarocd. d. Lor., n. 82; Kieffer 1902, Synopsis, p. 393. Waide pres Zurich, 600 m. 93. Pl. fe. Eriophyes diversipunctatus Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 268, n. 2185. Phytoplus diversipunctatus Nal. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 81, n. 172; Kieffer 1902. Synopsis, p. 393. Montcherand (Vaud), 565 m. 5%. Ac. bg. Eriophyes populi Nal. Darboux et Houard 1901, Catal. zoocécid. Eur., p. 266, n. 2174 non fig. 395. Phytoptus populi Nal. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 81, n. 173; Kieffer 1902, Synopsis, p. 393. Pfäffers (Saint-Gall), 650 m. DIPTEROCECIDIA 55. Pl. fe. Diplosis cavernosa Rübs. Darboux et Houard 4901. Catal. zoocécid. Eur., p.270, n. 2197. Diplosis tremulæ Winn. Hieronymus 4890, Beiträg., p. 153, n. 484. Diplosis tremulæ Winn. (?) Kieffer 1891 Dipterocd. d. Lorr., n. 417; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 337, n. 77. 16 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (16) Harmandia cristata Kieffer 1902, Synopsis, p. 390. Pfäffers (Saint-Gall), 650 m.; Montcherand (Vaud), 570 m. 56. Pl. fe. Hermandia globuli Rübs. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 268, n, 2190, fig. 405-406. Diplosis globuli Rübs. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 150, n. 480; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 115; Massalongo 1893, Gall. Flor. it., p. 336, n. 76. Harmandia globuli (Rübs.) Kieffer 1902, Synopsis, p. 389. Adlisberg (Zurich), 600 m. 57. Pl. fe. Harmandia petioli Kieff. Darboux et Houard 1904. Catal. zoocécid. Eur., p. 268, n. 2184, fig. 399-400. Cécidomyide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 15%, n. 485. Diplosis sp. Kieffer 1891, Dipterocd. d. Lorr., n. 119; Massalongo 1893, Gall. Flor. It,, p. 340, n. 80, tav. XV, fig. 7a. Harmandia petioli Kieffer 1902, Synopsis, p. 388. Envy, 650 m. et Montcherand 565 m. (Vaud); Pfäffers (Saint-Gall), 650 m. 58. Pl. ti. Harmandia petioli Kieff. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 267, n. 2181, fig. 397-698. Cécidomyide. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 15%, n. 485. Diplosis sp. Kieffer 1891, Dipterocd. d. Lorr., n. 119; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 341, n. 80, tav. XV, fig. 7b. Harmandia petioli Kieffer 1902, Synopsis, p. 387. Montcherand (Vaud), 565 m.; Birmensdorf (Zurich), 540 m. Prunus avium L. HEMIPTEROCECIDIA 59. Pl. fe. Myzus cerasi Fabr. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 275, n. 2234. Aphis cerasi Fb. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 146, n. 352. Myzus cerasi Fabr. Kieffer 1891. Hémiptérocd. d. Lorr., n. 52 — 1902, Synopsis, p. 397. Huemoz-sur-Ollon (Vaud), 1020 m. Prunus mahaleb Koch. HEMIPTEROCECIDIA 60. Pl. fe. Phorodon mahaleb. Koch. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 277, n. 2259, fig. 428. (17) ALFRED CORTI ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 17 Aphis mahaleb Koch. Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 284, n. 24. Phorodon mahaleb Koch. Kieffer 1902, Synopsis, p. 397. Roggenfluh (Soleure), 900 m. Prunus spinosa L. ACAROCECIDIA 61. PI. fe. Eriophyes similis Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 279, n. 2279, fig. 434-436. Phytoptide. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 84, n. 188. Phytoptus similis Nal. Kieffer 1892, Acarocd. d. Lorr., n. 88; 1902, Synopsis, p. 399. Cephaloneon hypocrateriforme et C. confluens Br. Uetliberg (Zurich), 650 m. ; Lägern (Argovie), 500 m. Quercus robur L. var... HYMENOPTEROCECIDIA 62. Pl. ra. Biorrhiza aptera Bosc. Darboux et Houard 4901. Catal. zoocécid. Eur., p. 335, n. 2630, fig. 588-587. Biorhiza aptera (Fabr.) Hieronymus 1890, Beiträg., p. 211, n. 645 a. Biorrhiza aptera Fabr. Kieffer 1891, Hymenopted. d. Lorr., n. 16; 1902, Synopsis, p. 402. Mimorey pres Coinsins (Vaud), 460 m. 63. Pl. fe. Trigonaspis renum Giraud. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 344, n. 2670, fig. 622, 625; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 226, n. 659a; Kieffer 1891, Hymenopted. d. Lorr., n. 46; 1902. Synopsis, p. 440. Bois de chênes près Coinsins, 550 m., et Montcherand, 610 m. (Vaud). Quercus robur L. var. pedunculata Ehrh. DIPTEROCECIDIA 64. Pl. fe. Macrodiplosis dryobia (Fr. Lw.) Darboux et Houard 1901, Catal. zoocécid. Eur., p. 338, n. 2641, fig. 598-599. Diplosis dryobia F. Löw. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 491 ; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 125; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p- 350, n. 88, tav. XVIIL, fig. A. Macrodiplosis dryobia F. Lw. Kieffer 4902, Synopsis. p. 463. Waide près Zurich, 600 m. (A suivre.) BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, 19 4, 34 décembre 1903. 2 18 SPECIES HEPATICARUM AUCTORE Franz STEPHANI (Suite.) 384. Plagiochila pluma Si. n. sp. Dioica, major, tenerrima, dilute olivacea, in sicco glaucescens. Caulis ad 6 cm. longus, debilis pallidus, basi crassus et rufescens, sæpe simplex, in planta bene evoluta optime denseque pinnatim ramosus, pinnis longis oblique patulis dense foliosis, plumam delicatulam optime fingentibus. Folia caulina 3 mm. longa, imbricata, oblique patula, angulo 58°, exauri- culata, plano-disticha, postice brevissime inserta, antice longius decur- rentia basi amplissima cuneata, superne ligulata duplo angustiora, margine antico inferne leviter sinualo superne arcuato, 10-12 spınoso, spinis ad basin usque regulariter consecutivis, basalibus magis approximatis angus- tissimis oblique patulis, superioribus brevioribus, ultimis ad dentem parvum reductis, margine postico e basi breviter rotundata substricto longe spinoso, spinis infimis confertis e lata basi longe setaceis, superio- ribus sensim brevioribus, ultimis ad dentem validum reductis, apice truncato 6 dentato, dentibus brevibus validis oblique porrectis. Folia ramulina similia, minora, apice longius irregulariterque spinoso-dentata. Cellulæ apice 27 u, basi 27x 5% y, trigonis parvis basi majusculis. Amph. magna, ad basin 4-5 fida laciniis irregulariter linearibus lanceo- latis vel spathulatis. Folia floral. caulinis simillima, majora, basi cuneatim angustala, similiter armata. Per. magna, obconica, medio alte gibbosa, ore amplissimo late rotundato, regulariter spinoso, spinis angustis validis porreclis vel varie palulis. Andræcia mediana parva, bracteis confertis 5 jugis superne longe foliaceis patulis valide dentatis. Hab. Neu Irland (Micholitz). 385. P. lobulata Schffn. Acad. Vindob. 1900, p. 191. Dioica, mediocris, rigida, olivacea, corticola. Caulis ad 7 cm. longus apice subflabellatim ramosus, fuscus, rigidus, strictus. Folie caulina plus 3 mm. longa, conferta, subrecte patula (angulo 80°) haud decurrentia, plano disticha, basi auriculatim reflexa, auriculo longe pilifero, oblonga vel anguste oblonga, sæpe in plano leniter curvata, subsymmetrica, quarto 390 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 19 infero amplissima, apice duplo vel triplo angustiora, margine antico sub- stricto vel curvato, regulariter ciliato, ciliis remotiuseulis strictis et oblique porrectis, postico e basi leniter arcuata substricto vel curvato, longe ciliato, ciliis ad 10, e basi validiore longe attenuatis hamatis porrectis, apice oblique rotundato vel subtruncato similiter cilialo. Cellulæ apicales 36 y regulariter hexagonæ, basales 27 X 54 y trigonis nullis. Amphig. magna apice bifida, margine et in ipsa facie longe pilifera, pilis remolis hamatis. Folia floralia caulinis similia, majora, ciliis longioribus et magis numerosis. Amph. flor. caulinis similia, angustiora. Per. obovata, plus 4 mm. longa, ore late truncato longe ciliato. Andrecia terminalia, flabellatim aggregata, bracteis confertis superne late foliaceis recurvis obtusatis integerrimis. Hab.- Java 800-1540 m. (Schiffner) ; Singapore (Ridley). 386. Plagiochila Novæ Guineæ Sande-Lacoste Ann. Mus. Lugd. Bat. 1863/64. Dioica, mediocris rigidiuscula. pallide-virens. Caulis ad 4 cm. longus, validus, fuscus strictus, simplex vel pauciramosus, sub flore innovatus. Folia caulina adulta plus 3 mm. longa, parum imbricata, oblique palula angulo 58°, utrinque breviter decurrentia, plano-disticha, late ligulata inferne parum latiora, marginibus substrictis dentatis, dentibus anticis parvis remotis (sub 8) acutis, posticis magnis (sub 6) e lata basi breviter acuminalis, oblique porrectis, apice truncato-rotundato quinquedentato, dentibus anterioribus validis oblique porrectis, posterioribus brevibus. Auriculum poslicum magnum, medio alte gibbosum, in folio soluto late scutellatum folio appressum, margine 3-4 ciliato sæpe nudo. Folia ramu- lina caulinis similia parum minora et angusliora, grossius armata 1. e. dentibus anticis in spinulas — posticis in spinas magnas validas et longe acuminatas mulalis. Cellulæ apicales 27 y parietibus validis, trigonis nullis, basales 27 X 5% y trigonis parvis. Amphigaslria parva, margine pauciciliata. Folia flor. caulinis multo majora, intima valde concava, late ovala, grosse dentato-spinosa, spinis posticis valde irregularibus sæpe hamatis. Perianthia parum exserta, oblongo-obcuneata, ore truncato dentato-spinuloso, ala antica (posticam haud vidi) longe sub ore densi- nente angusta nuda superne longe spinosa vel sublacerata. Andrecia «terminalia, spieis solitariis vel pluribus aggregatis, bracteis obtusis inte- gerrimis». Hab. Nova Guinea (Zippelius). 387. P. nicobarensis Rchdt. Exped. Novaræ 1870. Dioica, majuscula, flaccida, olivacea vel brunneola, corlicola. Caulis ad 391 20 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SéR.). Plagiochila. 7 cm. longus, simplex, tenuis fuscus et strictus. Folia caulina vix 3 mm. longa, parum imbricata, oblique patula, angulo 58° haud decurrentia, plano-disticha, e basi parum latiore oblonga, basi postica auriculata, auriculo parvo cucullato, 5-6 spinoso-ciliato, ciliis hamatis, margine antico stricto spinoso, spinis angustis oblique patulis remotiusculis, apice trun- cato irregulariter dentato-spinoso, spinis vulgo % longiusculis porrectis sinubus plus minus profundis, margine postico substricto longe spinoso, spinis ad 9 remotiusculis, e lata basi longe attenuatis oblique patulis plus minus curvatis, basalibus sæpe hamatis. Cellulæ apicales 27 y. trigonis parvis, basales 27x45 y trigonis majusculis. Amphig. nulla vel rudi- mentaria. Folia flor. caulinis vix majora, parum latiora, margine anlico dense ciliato, poslico apiceque grosse dentato-ciliato, cillis hamatis apica- libus strictis. Peranthia (sterilia) ore rotundalo regulariter spinoso, spinis longiuseulis e lata bası abrupte attenuatis setiformibus. Hab. Insulæ Nicobarenses (Jelinek, Novara Expedit.). 388. Plagiochila media Schffn. Acad. Vindob. 1900, p. 192. Dioica, major et robusla, olivacea, rigidula, rupicola. Caulis ad 6 cm. longus validus fuseus et strictus, simplex vel pauciramosus. Folia caulina 4 mm. longa. conferta et dense imbricata, oblique patula, angulo 58° plano disticha, haud decurrentia, auriculo basali inflato parvo ciliato, subsymmetrica, basi amplissima, apice vix 2 plo angustiora, oblongo- cuneata, sub »plo longiora quam lata, marginibus strictis ciliatis, apice recte truncalo similiter armato, ciliis apicalibus (4-5) posticis (6) longio- ribus remotiusculis, e lala basi longe selaceis strictis, anticis brevioribus, omnibus oblique patulis. Cellulæ apicales 36 y, basales 3645 y trigonis subnullis. Amph. magna, ad basin fere bifida, laciniis longe piliferis. Folia floralia caulinis majora, apice et poslice grosse lacinulata, laciniis truncatis. Amph. flor. majus et longius divisum longiusque piliferum. Perianthia compresso-campanulata, ore truncato breviter -setuloso. Andrecia terminalia furcata vel bifurcata, bracteis ad 30 jugis confertis, apice squarrose patulis integerrimis. Hab. Java 260-1000 m.; Sumatra (Schiffner). 389. P. auriculata Mitten in Seemann. Flora vitiensis, p. 407. Dioica, major, flaccida, olivacea. Caulis ad 8 cm. longus, superne pluri- ramosus, ramis brevibus flabellam parvam formantibus, sub flore simpli- citer innovatus, floribus sæpe pluries repelitis breviterque conseculivis. Folia 3,5 mm. longa, dense imbricata, oblique patula, angulo 45° utrinque parum decurrentia plano disticha, basi postica ampliata auriculalim inflato- convoluta, auriculo pilifero, ambitu ceterum oblongo-trigona, basi amplis- 392 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 21 sima, apice triplo angustiora, marginibus substriclis, antico inferne nudo, superne longe spinoso, spinis angustis subsetaceis oblique porrectis, apice rotundato similiter armato, % spino, margine postico longe pilifero, pilis ad 14 remotiusculis e lata basi abrupte angustatis, curvatis, inferne sensim longioribus optimeque hamatis. Cellulæ apicales 27 u, basales 27 x 36 y trigonis ubique magnis attenualis. Amphig. parva cauli appressa, trans- verse inserta ad basin usque varie incise plurifida, laciniis longe attenuatis capillaceis. Folia floralia 3-4 juga, comam magnam formantia, caulinis multo majora, similia sed longius pilifera. Per. (juveniie) ore pilifero, pilis remotiusculis. Hab. Samoa (Powell); Hawai (Baldwin). 390. Plagiochila longispica Milten in Seemann. Fl. Viti, p. 407. Syn. : P. sacculata Jack et St. Bot. Centr. Blatt. 189%, no 43, p. 3. Dioica, major, flaccida, olivacea, corticola. Caulis ad 7 cm. longus, debilis, viridis, spe simplex, in planta feminea superne pluriramosus ramis brevibus flabellam parvam formantibus. Folia 3,5 mm. longa, subrecte patula (angulo 80°) parum imbricata, postice longius decurrentia + valide auriculata, concava, disticha, in plano falcato-oblonga, inferne æquilata, superne parum anguslala, ubique spinosa (auricula tantum nuda) spinis posticis ad 10, validis longiusculis, e lata basi acuminatis, oblique porrectis, anticis ad 15 multo minoribus recte patulis angustis vel setaceis, apice truncato 4 dentato, dentibus validis acutis vel acuminatis alque in spinam abeuntibus, auricula normaliter magna inflata vel gibbosa, nuda, in foliis superioribus sæpe ad plicam angustam reducta. Cellulæ apicales 27 y, trigonis subnullis, basales 27 X 36 u, trigonis majusculis. Amphig. nulla vel rudimentaria. Folia floralia bijuga, caulinis majora ubique valide dentato-spinosa, dentibus irregularibus, apicalibus multo magis robustis. Perianthia magna, semiexserta, late compresso-obconica, ore late recteque truncato, creberrime spinoso spinis angustis subzqualıbus. Andræcia terminalia, bina vel terna, vulgo longıssima, bracteis laxe insertis, superne recurvo-patulis obtusatis integerrimis. Hab. Samoa (Gr&ffe) ; Viti (Armstrong, Powell); New Ireland (Micholitz). 391. P. Micholitzii St. n. sp. Sterilis, mediocris, flaccida et tenera, flavo-virens, dense depresso- cæspitosa. Caulis ad 5 cm. longus, simplex vel parum ramosus, tenuis viridis et debilis. Folia parum imbricata, adulta vix 4 mm. longa, plano- disticha, oblique patula angulo 67°, parum decurrentia, basi postica auri- culatim convoluta, auriculo spinis occultis armato, ceterum oblonga, basi 393 22 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). Plagiochila. amplissima, apice triplo angustiora, subsymmetrica, margine antico stricto usque ad basin spinuloso, spinis angustis remotiusculis oblique patulis versus apicem folii validioribus, margine postico leviter arcuato similiter armalo, spinis longioribus e lata basi setaceis, varie patulis, superioribus magis confertis, apice {runcato vel rotundato plus minus irregulariler spinoso, spinis validis similibus. Cellulæ apicales 27 y, basales 27 X 45 u trigonis majusculis. Amphig. rudimentaria, longa pilifera. Hab. Insulæ Salomonis (Micholitz). d. Folia oblongo-trigona. 392. Plagiochila bantamensis (Nees) Dum. Rec. d’obs., p. 15. Syn. : Jung. bantamensis Nees. Nova Acta XII. 1824, p. 235. Dioica, mediocris sed grandifolia, tenera et fragillima, flaccida, pallide viridis, corlicola. Caulis ad 5 cm. longus, crassus et fuscus, strictus superne pluriramosus, ramis brevibus flabellam parvam formantibus. Folia 5 mm. longa, parum imbricata oblique patula, angulo 80° plano-disticha, parum decurrentia, postice cucullatim auriculata, auriculo breviter seloso, e basi deltoidea oblonga apice duplo angustiora, circumeirca remote-ciliata, mar- gine antico substricto, ciliis sub 16, recte patulis, postico e basi parum ampliata stricto, ciliis ad 18 validioribus et longioribus flaecidis varieque hamatis, e basi latiore attenuatis, apice subtruncato similiter ciliato cils sub 5 subæqualibus. Cellulæ apicales 36 y parietibus validis, trigonis sub- nullis, basales 36 x 72 y. trigonis majusculis. Amph. magna, sinuatim inserta, disco integro rotundato circumeirca longissime pilifero, pilis simplicibus vel furcatis, 2 majoribus in apice disci iteratim piliferis. Folia floralia caulinis æquimagna, simillima, longius et magis valide ciliata. Amph. flor. maxima longissime densissime pilifera. Per. pseudolateralia obovata, ore crebre spinoso, spinis angustis longiusculis striclis. Andrecia terminalia, solitaria, longissima (ad 3 cm.) bracteis confertis breviter saccatis, apice longe recurvo-patulis ligulatis integris. Hab. Java (Blume, Junghuhn, Korthals, G. Karsten, Schiffner). 393. P. Stephanii Schffn. Acad. Vindob. 1900, p. 190. Dioica, major, rigidula, brunneola apicibus viridibus. Caulis ad 8 cm. longus, validus strictus fuscus et rigidus, sterilis simplex, in planta feminea superne furcatus, furcis brevibus floriferis pluries repetitis. Folia caulina 4 mm. longa, conferta recte palula, haud decurrentia, plano disticha, basi postica auriculata, auriculo oblongo, inflato nudo, ambitu oblongo-conica, basi amplissima apice 3plo angusliora, marginibus strictissimis, apice 394 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 23 truncato, ubique valide spinosis, spinis longis angustis strictis remotius- culis regulariter consecutivis subæquimagnis basi antica tantum ad dentes reduclis, ceterum oblique porreclis, apice recle patulis. Cellule api- cales 27 y, basales 36x 5% y trigonis magnis attenuatis. Amph. rudimen- taria vel nulla. Folia floral. ovata ubique longa dentato-ciliata. Perianthia magna, obovata, ore truncato-rotundato setuloso. Andrecia terminalia ad 2 vel 3 aggregata, longissima, bracteis apice breviter recurvis inte- gerrimis. Hab. Java (Schiffner 1000 m.). 394. Plagiochila amkoinensis Taylor J. of Bot. 1846, p. 260. Dioica, major, rigida, pallide-virens vel flavicans, laxe cæspitosa. Caulis ad 6-cm. longus vulgo simplex, interdum furcatus, validus strictus et fuscus. Folia % mm. longa, oblique patula, angulo 80° plano disticha, postice auriculatim angusteque replicata ibidemque integerrima, imbricata, oblongo-triangularia 1. e. basi amplissima, apice 3 plo angustiora, asym- metrica, margine antico striclo nudo, postico leviter arcuato, superne stricto 10 spinoso, apice truncato 5 spinoso, spinis validis longis et angustis, remotiusculis ubique æqualibus recteque patulis vel superne brevioribus. Amphig. nulla. Cellulæ apicales 27 y, basales 27x54 y, parietibus validissimis trigonis itaque minus distinctis. Andrœæcia ter- minalia, longe spicata, spicis solitariis vel a basi furcatim gemi- natis vel e latere ramosis, bracteis ad 40 jugis confertis integris apice obtusato recurvo. Perianthia («terminalia, compresso-ovata, ciliata Taylor »). Hab. Amboina (Webb, G. Karsten). 395. P. Meyeniana St. n. sp. Dioica, major robusta et valida, humilis tamen, glaucovirens vel brun- neola. Caulis ad 4 cm. longus, simplex, validus debilis, strictus. Folia caulina 4 mm. longa dense imbricata, oblique patula, angulo 67° haud decurrentia, medio constricta, inferne late trigona, superne oblonga, in plano leniter recurva ergo distincte falcata, latissima basi inserta, apice quintuplo angustiora, margine antico inferne stricto dense breviterque ciliato, ciliis oblique patulis optime regularibus et parallelis, superne arcuato breviterque dentato, margine poslico basi arcuato et longissime ciliato, superne sinuato anguste spinoso, ipso apice truncato rotundato 4 spinoso spinis brevibus. Auricula centro gibbosa margine applanata folio appressa et ciliis numerosis longis fere circinatis villosa. Cellulæ api- cales 36 u trigonis magnis, basales 3654 y trigonis majusculis. Amphig. maxima late trigona ad medium bifida, margine ubique longe ciliata. 395 24 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e seR.). Plagiochila. Andræcia terminalia solitaria, bracteis ad 15 jugis apice breviter recurvis obtusatis integerrimis. Hab. Manila (Meyen). 3%. Plagiochila Robinsonii St. n. sp. Dioica, mediocris sed grandifolia et robusta, olivacea, corticola. Caulis ad 5 cm. longus, validus strietus et fuscus, superne pauciramosus, ramis divergentibus grandifoliis. Folia caulina 6 mm. longa, imbricata, recle patula, haud decurrentia, basi postica replicata nuda, caulem ceterum in plano superantia, plano disticha, ambitu oblongo-falcata, basi amplissima, apice quintuplo angustiora, margine antico leviter sinuato regulariter spinoso, postico bene arcuato densius spinoso, spinis sub 25, apice trun- cato 3 Spinoso, spinis ubique validissimis, e lata basi longius acuminatis subrecte patulis, apicalibus multo validioribus et longioribus divergentibus. Amphig. nulla. Cellulæ apicales 36 y trigonis magnis acutis, basales 36 x 5% y trigonis maximis in parietibus validissimis minus distinctis. Folia flor. caulinis majora similia, multo validius spinosa. Perianthia (sterilia) ore ampliato late truncato-rotundato longe spinoso spinis validis striclis longe attenuatis. Hab. Norfolk Insula (Robinson). 397. P. Seemanni Mitten in Seemann FI. Viti. p. 408. Sterilis, major, robusta, viridis vel flavo-rufescens. Caulis ad 8 cm. longus, simplex, basi crassus fuscus et durus, superne sensim attenuatus, apice capillaceus parvifolius. Folia adulia ad 5 mm. longa, parum imbri- cata, subrecte patula, angulo 80°, haud decurrentia, basi postica cauli incumbentia, auriculatim replicata, plica angusta inlegerrima, ceterum plano-disticha, oblongo-cuneata, subsymmetrica, margine antico stricto remote dentato, dentibus brevibus subappressis, postico e basi angulatim rotundata stricto valide dentato, dentibus ad 10 brevibus remotiuseulis subrecte patulis, apice quam basis fere quadruplo angustiore irregulariter dentato, dentibus confertis oblique porrectis breviter acuminatis. Folia superiora sensim minora simillima, ultima pusilla. Cellulæ apicales 27 w trigonis parvis, basales 27x63 y trigonis magnis. Amphigastria nulla. Hab. Insule Viti (Seemann); Neu Hannover (Exped. Gazelle); Neu Guinea (Kærnbach). 398. P. miokensis Si. n. sp. Dioica, mediocris, rigidiuscula, flavo-virens, dense cæspitosa, corticola. Caulis ad 3 cm. longus, simplex (in planta feminea superne multiramosus) strictus fuscus et validus, sub flore geminalim innovatus. Folia caulina 3 mm. longa, parum imbricata, oblique patula, angulo 58°, haud decur- 396 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 25 rentia, plano disticha, oblongo-trigona, basi amplissima, apice triplo angustiora, asymmetrica, postice cucullatim auriculata, auriculo nudo, margine antico leniter sinuato vel substricto nudo, postico e basi parum curvato stricto, grosse dentato-spinoso, spinis sub 40, remotiusculis e lata basi acuminatis oblique patulis, apice truncato 3-4 dentato, dentibus brevibus oblique porrectis. Folia ramulina multo minora, subrectangulata, triplo longiora quam lata, postice” et apice anguste spinosa. Cellulæ apicales 27 y trigonis nullis, basales 27 X 45 y trigonis majusculis. Amph. rudimentaria. Folia flor. caulinis vix majora, circumeirca armata, spinis anticis et apicalibus majusculis strictis, posticis multo majoribus, e lata basi longe attenuatis hamatis. Perianthia (juven.) ore late rotun- dato brevissime denticulato. Hab. Insula Mioko, Neulauenburg (Micholitz). 399. Plagiochila clavatosaccata St.n. sp. Dioica, maxima, robusta, dilute brunneola vel viridis, in cortice dense cœspitosa. Caulis ad 12 cm. longns simplex, validissimus fuscus, striclus. Folia caulina magna, sub 6 mm. longa, conferta et dense imbricata, antice longe decurrentia, lamina decurrente postica angusta in clavam apice inflatam mutata, folia ceterum plano disticha oblonga, recte patula, basi postica ampliata caulem tegentia, asymmetrica, basi amplissima apice 4 plo angustiora, margine anlico inferne leniter sinuato nudo superne stricto sexdentalo, dentibus validis brevibus remotiusculis, oblique patulis, margine postico e basi rotundata substricto dense dentato-spinoso, spinis inferioribus confertis validis superioribus remotiusculis angustioribus, apice rotundato similiter armato, spinis sub 5. Cellulæ apicales 54 y tri- gonis magnis, basales 27 x 72 y, parietibus validis. Amphig. majuscula, cauli parum latiora, ambilu subrotunda disco integro apice breviter lobato, marginibus ubique ciliatis, ciliis ramosis. Andræcia magna validissima, longe spicata, bracteis conferlis saccatis, apice longius foliaceis recurvis integerrimis. Hab. Sumatra, Tindjæ Laut. (Micholitz). Die Auricula dieser Gruppe von Arten sind offenbar Wassersäcke wie bei Lejeunea und Frullania und die Section Homotropantha Spruce dieser l eiztern Gattung hat vielfach ähnliche Keulenförmige Appendicula, die aber einen reduzierten lobulus folii repräsentieren, während bei Plagio- chila der ventrale Blattrand selbst eingerollt ist; häufig sind die Amphig. mil. diesem auriculum kurz verwachsen. 400. P. longistipula SL n. sp. Dioica, mediocris, flaccida, tenera, fusco-olivacea, corticola. Caulis ad 397 26 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me sER.). Plagochila. 5 cm. longus, validissimus, fuscus, strictus, simplex vel superne pauci- ramosus. Folia conferla, parva 1,5 mm. longa, oblique patula, angulo 45°, valde concava, utrinque longe decurrentia, basi postica ampliata dentata anguste reflexa, dentibus validis brevibus acutis, ceterum ubique inte- gerrima, in plano oblongo-triangulata, basi amplissima, apice 3 plo angus- tiora margine antico stricto, postico leniter curvato apice rotundato. Cellulæ apicales 18 y, basales duplo longiores trigonis majusculis. Amph. majuscula oblonga. longe pilifera. Folia floralia parum majora similia circumeirca valide dentata dentibus brevibus varie patulis. Perianthia (juvenilia) ore rotundato longe spinoso, spinis validis anguslis strictis. Hab. Nova Caledonia, Noumea (Saves). e. Folia angusta. 401. Plagiochila vanikorensis St.n. sp. Sterilis, mediocris, rigidiuscula, olivacea. Caulis ad 3 cm. longus, sim- plex tenuis, fuscus et strictus. Folia 3,5 mm. longa, imbricata, oblique patula,angulo 67° haud decurrentia plano-disticha, anguste ligulata, superne parum angustata, distincte antrorsum curvata, postice auriculata, auriculo parvo cucullato nudo, margine antico inferne nudo superne breviter den- tato, dentibus sub 6 remotiusculis acutis oblique porrectis postico sub- parallelo 7 spinoso, spinis superis brevibus validis, versus basin folii sensim longioribus, 3 infimis longis hamatis. Cellulæ 27 y, basales 27x45 y trigonis subnullis. Amphig. subnulla. Folia flor. caulinis _duplo latiora, late oblonga, basi postica ampliata, grosse trilobata, lobis dense valideque pinnatim spinosis, margine anlico et apice irregulariter spinoso, spinis varie patulis, minoribus mixlis. Perianthia (juvenilia) ore truncato breviter setuloso. Hab. Vanikoro, Mindoro (Micholitz). 402. P. Didrichsenii St. n. sp. Dioica, mediocris, flaccida, pallide flavovirens. Caulis ad 4 cm. longus, simplex, capillaceus, viridis, basi fuscus. Folia caulina 3 mm. longa, optime pectinatim disticha, basi parum imbricata, superne libera, subrecte patula (angulo 80°) antice parum decurrentia, basi poslica cucullatim inflexa, auriculo sparsim setoso, basi breviter cunealim ampliala, superne anguste ligulata, apice distinele anirorsum curvala, margine anlico sub- stricto 10 denticulato, dentibus remotiusculis brevissimis oblique porreclis, margine postico supra basin leniler areualo, superne substricto 10 ciliato, ciliis oblique porrectis, flaccidis irregularibus, hic illic dente parvo inter- 398 © Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 27 jecto, apice 4-5 spinoso, spinis validis oblique porrectis. Cellulæ apicales 27 y, basales 27 X 45 y, trigonis nullis. Amphig. majuscula transverse inserta, subquadrata, apice vulgo emarginato-bifida, marginibus ubique longe piliferis. Folia flor. caulinis parum majora, similia, marginibus longe remoteque spinosis, sp nis anticis angustis posticis et apicalibus maximis, sepe hamalis basi magis numerosis. Per. longe exserta, basi angustata superne late compresso ligulata, ore truncato dense spinoso, spinis validis breviusculis porrectis. Capsula majuscula, strato intimo semiannulalo. Elateres 185 y, fusiformes spiris duplicatis teretibus laxe tortis. Spore 27 u, minute asperæ pallide. Andrecia terminalia, simplicia, longa vel longissima (3 cm.) bracteis confertis, apice squarrose recurvis rolundalis, integerrimis. Hab. Insulæ Nicobaræ (F. Didrichsen). 403. Plagiochila Modiglianii St.n. sp. Dioica, major, robusta, rigidissima, brunnea. Caulis ad 5 cm. longus, validus, fuscus et tenax, sirictus simplex vel longe furcalus, furcis vix divergentibus. Folia % mm. longa, conferla, oblique patula, angulo 67° substricta vel apice leniter recurva, haud decurrentia, basi amplissima (1 mm. lata) apice 3 plo angustiora, e basi cuneata anguste ligulata, mar- gine antico inferne stricto spinuloso, superne leniter arcuato remote paucispinoso, spinis oblique patulis regulariter consecutivis, margine postcio substricto longe ciliato, ciliis basalibus longioribus flaccidis, sub- apicalibus strictis oblique patulis subspiniformibus, apice rotundato 3-4 dentato, dentibus validis, Cellulæ apicales 36 y trigonis magnis, basales 36 << 94 y. trigonis majusculis. Amph. parva, apice lobata, lobis pauciciliatis. Hab. Insula Engano (Sumatra) (Modigliani). 404. P. mutabilis DeNot. Mem. Acad. real. Tor. 1874, p. 15. Dioica, major sed humilis, rigidula, olivacea. Caulis ad 7 cm. longus (vulgo 5 cm.) simplex, in planta fem. superne multiramosus dendroideus crassus, fuscus. Folia caulina adulta plus 5 mm. longa, parum imbricata, oblique patula, angulo 67° plano disticha, antice parum decurrentia, basi postica cucullatim inflata, auriculo margine explanato longe grosseque spinoso, ceterum subsywmetrica, oblongo-triangulata, basi amplissima, apice fere 4plo angustiora, margine antico stricio ad basin usque regu- lariter spinoso, spinis angustis fere setiformibus remotiusculis, superne dentiformibus, margine postico e basi breviter rotundata stricto, spinifero, spinis basalibus longissimis hamatis versus apicem folii sensim minoribus, sub apice et apice ipso brevibus subrecte palulis. Folia ramulina multo angustiora, spinis ubique brevioribus strictis et oblique patulis (ut in icone 399 28 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSER (Zme séR.). Plagiochila. auctoris). Cellulæ apicales 36 y, basales 35x63 y, trigonis magnis acutis. Amphig. caulina magna, sinuatim inserta, ad basin fere bifida, laciniis longe et longissime attenuatis piliferis, margine pilis similibus pinnato, in caule adulto latioribus et minus longe armatis. Folia flor. caulinis simillima, basi postica plano-replicata grosse lacinulata in aliis cucullata spinosa. Amph. flor. majora, minus longe lacinıata. Perianthia longe exserta, oblongo-campanulata, ore truncato dense spinoso, spinis æqua- libus angustis brevibus. Andrœæcia lerminalia. solitaria vel geminata, bracleis confertis apice vix patulis integerrimis. Hab. Borneo (Beccari, Grebe). Die Originalpffanze habe ich nicht gesehen, besitze aber vom gleichen Gebiet (Sarawak) Exemplare, die sich fast völlig mit der Diagnose des Autors decken. 105. Plagiochila siamensis St.n. sp. Sterilis, mediocris, flavo-virens, flaccida, corticola. Caulis ad 5 cm. longus, simplex vel furcafus, tenuis, viridis, flaccidus. Folia vix 3 mm. longa, parum imbricata, subrecte patula, plano-disticha, marginibus cur- vatis dinstincte falcata, postice auriculala, auriculo late ovali inflato longe ciliato, e basi cuneata sensim angustata, medio supero anguste ligulato, apice quam basis fere quintuplo angustiore, margine antico ad 12 dentato, dentibus parvis sub apice longioribus subspiniformibus, margine postico longe et valide spinoso, spinis striclis, oblique patulis versus apicem brevioribus, apice ipso subtruncato similiter armato, spinis 4 æquimagnis, sepe quasi radialim divergentibus. Cellulæ apicales 36 y, basales 27x 54 u trigonis magnis. Amphig. nulla. Hab. Siam prope Bangkok (Teysmann). P. patentispina differt spinis longioribus et angustioribus, cellulis mino- ribus et minus valide incrassalis. 406. P, patentispina St. n. sp. Sterilis. minor, rigidiuscula, flavo-brunneola, corticola. Caulis ad 3 cm. longus, simplex vel pauciramosus, tenuis fuscus et rigidus. Folia caulina 2,5 mm. longa, parum imbricata, subrecte patula, angulo 80°, plano dis- ticha basi amplissima, apice duplo angustiora, e basi cuneata superne ligulata, subsymmetrica, marginibus strictis vel antico leviter sinuato. apice recte truncato, circumcirca ciliata, cilis recte patulis in margine antico sub 7, breviusculis remotis, in margine postico (8-9) et apice (3-4) duplo longioribus, e lata basi abruple setaceis. Auricula parva oblonga, margine dense setacea. Cellulæ apicales 27 u, trigonis nullis, basales 18 XX 36 y trigonis majusculis. Amphig. rudimentaria. 400 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 29 Hab. Java (in Mi Salak) (Dr G. Karsten). Cum P. media Schffn. comparanda.. 407. Plagiochila estipulata St.n. sp. Dioica, mediocris, flaccida, pallide-flavicans. Caulis ad 6 cm. longus, simplex, debilis, viridis. Folia 2.5 mm. longa, parum imbricata, oblique patula, angulo 67°, plano-disticha, basi postica breviter decurrentia, aurıculatim recurva, nuda, in plano oblongo-trigona asymmetrica, margine antico stricto nudo, postico substricto à dentato, dentibus remotis bre- vibus validis, apice truncato-rotundato 3-4 dentato, dentibus similibus porrectis. Cellulæ 27 y, basaies 27 X 45 nu trigonis parvis. Andrecia terminalia interdum geminata, longe spicala, bracteis ad 26 jugis, ubique &quimagnis, minus confertis, breviter saccatis, integerrimis, superne recurvo-palulis, apice obtusatis. Hab. Nova Guinea (Expedit. d. Gazelle). IX. Oppositæ. 4108. P. Brauniana Nees. in Ldbg. Nova Acta 1844, p. 117. Syn. : Jung. Brauniana Nees. in Hep. Jav. Fasc. I, p. 80. Dioica, mediocris, rigidula, olivacea vel flavo-brunneola, laxe cæspitosa, corticola. Caulis ad 7 cm. longus, tenuis fuscus et rigidus, simplex vel parum ramosus, ramis anlicis, parvifoliis, postice fascieulalim radicantibus. Folia caulina 1,5 mm. longa vel minora, brevissima basi inserla, oppo- sita, utrinque contigua vel minime coalita, cauli a latere appressa vel hianlia, normaliter e basi obcuneata reniformia, juniora sæpe magis rotun- data, haud decurrentia. Cellulæapicales 27 y, trigonis majusculis, angu- latim nodulosis, basales 36 x 5% p trigonis maximis nodulosis. Folia floralia bijuga, intima caulinis multo majora, obcuneala, apice late trun- cata, ubique irregulariter remoteque dentata, hic illic grosse spinosa. Per. longe exserta, pro planta magna, compresso-oblonga, ore pauci- dentato, dentibus irregularibus magnis minutisque mixtis vulgo spinu- losis. Andræcia parva, mediana, fusiformia, bracteis ad 18 jugis, confertis- simis integerrimis, appressis versus apicem spicæ parum recurvis. Hab. Java (Blume, Junghuhn, Schiffner); Ceylon (Nietner); Sumatra (Schiffner) ; Sikkim (Kurz); China, Schensi (Giraldi). 409. P. Eatoni Austin in Evans. Conn. Acad. 1891, p. 5. Sterilis, mediocris sed longa et gracilis. Caulis ad 12 cm. longus, sub- simplex, tenuis. Folia ad 2 mm. longa, opposita, imbricata, subplano- : 401, 30 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me ser... Plagiochilu. disticha, basi antica vix decurrente contigua, postica sat longe coalita, ambitu ovato-rotundata integerrima. Hab. Hawai (Baldwin). Ich habe die Pflanze nicht gesehen und gebe nur, was die kurze Diag- nose von Evans hergiebt; leider fehlt darin die Angabe der Zellgrösse und des Baues der Zellwand. Evans hat bereits l.c. auf die grosse Aehn- lichkeit mit P. Brauniana Nees. hingewiesen; die von ihm betonte dichtere Blattstellung halte ich nicht für ein genügendes Unterscheidungs- Merkmal. weil darin grosse Variabilität innerhalb dieser Gruppe, oft an ein und demselben Stengel herrscht; die hohe Verwachsung der Blätter an ihrer ventralen Basis ist jedenfalls ein weit wichligeres Moment. Weibliche Blüthen können die Frage, ob die Pflanze eine gute Art ist, allein entscheiden, vielleicht auch der Bau der Blattzellen. Ich habe (Bull. Herb. Boiss. 1897, p. 841 ff.) eine Aufzählung der damals bekannten hawaischen Hepaticæ gegeben; da bisher die zahl- reichen /.ejeunea Arten derselben nach dem Vorgange von Spruce nicht in dessen Galtungen eingereiht waren, habe ich mit Hilfe der kurzen vorhandenen Beschreibungen den Versuch gemacht, diesem Mangel abzu- helfen. Evans zitierte danach (Connect. Acad 1900) in denjenigen Fällen, wo meine frühere Vermulhung nicht zutreffend gewesen ist, diese von mir ad interim gegebenen Gatlungsnamen ohne jede weitere Bemerkung, so dass der Anschein entsteht. als wären mir die Spruce’schen Gattungen nicht bekannt. — Ich wollte auf diese Sachlage hingewiesen haben, ohne meinem verehrlen Freunde damit einen Vorwurf zu machen. 410. Plagiochila Giulianettii St. n. sp. Dioica, mediocris, valida. robusta, flavo-rufescens. Caulis ad 3 cm. longus, sub flore innovatus. Folia caulina 2 mm. in diametro, conferta, superiora remola. opposita ulrinque anguste decurrentia breviterque coalita, falcato-homomalla, cauli a latere appressa, e basi obcuneata reni- formia, asymmetrica (dimidio antico multo magis ampliato). Cellulæ api- cales 27 y trigonis magnis truncato-nodulosis, basales 2772 y. trigonis maximis ovali-nodulosis. Folia flor. bijuga, caulinis multo majora, inte- gerrima vel angulata vel remote subdenticulata. Perianthia semiexserta, late tubæformia, ore compresso late truncato inlegerrimo (ut in Radulis). Capsula magna, ovalis, in pedicello longiusculo crasso, valvulis crassis (8 cellulæ in seclione). Elateres tenues, 260 y, spiris duplicatis, validis teretibus laxe torlis. Sporæ 27 y, dense asperæ. Hab. Nova Guinea, Mount Scratchley (Giulianetti). 402 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 31 444. Plagiochila opposita (Nees) Dum. Rec. d’obs., p. 15. Syn. : Jung. opposita Nees in Acad, Nat. Cur. 12, p. 236. Plag. zygophylla Taylor J. of Bot. 1846, p. 271. Plag. geminifolia Mitten in Seemann Flora Viti, p. 408. Dioica, mediocris sæpe parva vel pusilla, rigida, dilute olivacea vel fla- vescens, interdum brunneola, vulgo muscis consociata, corticola. Caulis ad 10 cm. longus tenuis fuscus, rigidus, sæpe simplex, in planto 9 pluri- ramosus, stolonibus capillaceis squamulosis descendentibus apice radican- tibus numerosis. Folia caulina inferne remota superne approximala, in sicco appressa et imbricata. in vivo palula ad anticum nutantia, opposita, bası postica coalita, antice contigua, ambitu normaliter reniformia sæpe rotunda,2 mm. in diam. basi plus minus cuneatim-angustata nuda, mar- gine postico apiceque grosse 4-5 dentato, dentibus triangulatis magnis acutis, parvis s&pe interjeclis, margine antico superne 4-5 denticulato. Cellulæ apicales 18 y. parietibus validissimis, basales 18 X 54 y. trigonis maximis ovali-nodulosis. Folia floralia intima majora, similiter armata, dentibus validioribus et multo magis numerosis, postice coalita antice libera. Perianthia obovata vel oblonga. ore subtruncato grosse inciso- dentato, sublaciniato, laciniis basi spinulosis. Andrecia in planta minore mediana anguste spicata, bracteis ad 15 jugis confertis superne oblique patulis paucispinulosis. | Hab. Java, Sumatra, Borneo. India orient., Ceylon, Amboina (G.Karsten); Perak (Wray); Luzon (Loher); N. Guinea (Wu Macgregor, Loria) ; Samou (Gräffe, Powell, Reinecke); Viti (Gräffe, Seemann); China merid. (Wichura). Schiffner sagt von den Blattzellen (Fl. Buit., p. 143): «Zellen + 0,024 mm. nicht verdickt, ohne Zellecken. » Die Zellwände sind aber im Gegen- theil seh stark verdickt, gleichmässig im oberen Theile des Blattes, an der Basis desselben sind sie sogar mit mächligen knoligen Verdickungen versehen. Zellen ohne Zellecken habe ich bei Lebermoosen überhaupt noch nicht gesehen! 412. P. nigra SL. n. sp. Dioica, mediocris. rigidula, flavo-virens, superne fusco-viridis, in sicco subnigra. Caulis ad 4 cm. longus, rufescens, rigidus. capillaceus, simplex vel parum ramosus. Folia ad À mm. longa, remola, opposita, oblique inserta basibus utrinque contiguis. plano-disticha, ventre imbricata caulem .tegentia, optime obcuneata, marginibus lateralibus nudis substrictis (antico parum arcuato) apice late truncato-rotundato grosse irregulari- terque dentato, dentibus sub 8 brevibus validis acutis. Cellulæ apicales 18 gu, trigonis nullis, basales 18 x 54 y trigonis majusculis acutis. Folia 403 32 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Plagiochla. fioralia bijuga, intima caulinis multo majora dense grosseque laciniata, laciniis inæqualibus lanceolatis acutis. Perianthia pro planta maxima, semiexserta, breviler compresso-clavala, ore truncato longe grosseque lacinulalo. Hab. Birma (Fraser). 4153. Plagiochila pachycephala DeNot. Epat. di Borneo 1874, p. 14. Dioica, parva, minutifolia, rigidissima, rufa, intricatim cæspitosa, terri- cola. Caulis ad 4 cm. longus capillaceus fuscus et rigidus, pauciramosus, ramis adscendentibus arcuatim decurvis, repetito similiterque ramosis, quasi thuidiiformiter innovatis. aliis tenuissimis descendentibus radi- cantibus. Folia caulina remota, 1 mm. longa, opposita utrinque contigua, patula sed sæpe ad posticum vergentia vel fere homomalla, in plano ovato-obcuneata, apice grosse tridentata, ceterum integerrima, dentibus sinu lunato discretis divergentibus, e lata basi breviler acuminatis acutis. Folia ramulina simillima, minora. Cellulæ apicales 18x 36 u trigonis magnis subnodulosis sæpe trabeculalim confluentibus, basales 27 X 45 u. trigonis maximis optime orbiculato-nodulosis. Folia floralia bijuga, libera, erecta, caulinis multo majora, intima magis dentata, margine antico suk- nudo, postico irregulariter 5 dentato. Perianthia terminalia, compresso- obovala vix exserla ore irregulariler valideque dentalo. Andrecia mediana, parva, fusiformia, bracteis ad 5 jugis confertis superne squarrose patulis 3 Spinosis. Hab. Borneo (Beccari, Everett). 414. P. Cumingiana S!.n. sp. Sterilis, mediocris, rigida, flavo-virens. Calis ad 6 cm. longus, tenuis fuscus rigidus, superne pauciramosus, ramis parum divergenlibus. Folia opposita utrinque sat longe coalila, oblique patula, antice longe decurrentia, ovato-oblonga, vix 3 mm. longa, quarto infero amplissima, apice qua- druplo angustiora, asymmetrica, margine antico substricto nudo, postico e basi curvatula nuda substricto spinoso, spinis ad 10 remoliuseulis, e lata basi longe attenuatis recle patulis vel hamalis regulariter conseculivis, apice truncato vel rotundato normaliter 3 spinoso, spinis vix validioribus recte patulis. Cellulæ apicales 27 u, basales 18 x 36 y. trigonis nullis. Hab. Insulæ Philippinæ (Cuming). h (A suivre.) 404 SE) ee) PLANTE EX ASIA MEDIA Enumeratio plantarum in Turania a cl. Sintenis ann. 1900-1901 lectarum, additis quibusdam in regione caspica, transcaspica, turkestanica, præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania a cl. V. F. Brotherus ann. 1896 lectis. Obs. Numeri ante nomina specierum ji sunt, qui in collectione Sintenisii oceurrunt ; numeri collect. Paulsenii in[ |] positi sunt. AUCTORE + J. FREYN (Fragmentum). (Suite.) XIX. LINACEÆ DC. 1896. Linum liburnicum Scop.. L. corymbulosum Rb. Boiss. fl. or. I, 892. Karakala, in monte Sundsodagh, 2. VI. 1901, abblühend. So lange Blüthenstiele, wie sie Boissier für L. corymbulosum verlangt, sah ich wohl, aber auch nicht als Regel, an den adriatischen Exemplaren, nicht aber an den turkmanischen. In der Regel sind die Blüthenstiele sehr kurz, kürzer als die halbe Kapsellänge. L. strictum L. ist also eigentlich nur durch den gedrungenen Blüthenstand von L. liburnicum durchgreifend verschieden. 926. L. humile Mill., Boiss. I, 861. Suluklu, in hortis qu. sp. 18. VII. 1900, mit Blüthen und reifen Früchten. XX. GERANIACEÆ. 2080. Geranium pusülum L. Aschabad, in montibus supra Nephton, 4. V. 4900, blühend und mit reifen Früchten. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 À, 31 décembre 1903. 3 34 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (66) 198, 16495. idem v. chærophyllum Cav. A sch a ba d, in pratis mon- tanis supra Nephton, 4. V. 1900, abblühend und mit reifen Früchten (198); Kasandschik, in steppa, 3. V. 1901, mit reifen Früchten (16490). Diese Form ist ganz von der Tracht des E. Jacquinianum F. Mej., aufrecht, und hat auch dessen feinzertheilte Blätter, aber das Indument ist wie beim typischen EZ. cicutaria, also nicht viscid. Die Blüthen und Früchte sınd grösser und der Schnabel dicker als bei letzterem und kleiner als bei E. Jacquinianum. Diese Form ist durch Süd-Europa im Mediterrangebiete verbreitet. 196, 197, 1649 a und c. E. ciconium Willd. Aschabad, in deserto ad Babuschkin sad, 21. IV. 1900, blühend (196); et in collibus Aprili 1900 forma magis laciniata (197); Kisil-Arwat, in collibus, 3. V. 1901 fast fruchtreif; forma magis laciniata (1649 a und c). 114. E. imoleum Reut. in Boiss. fl. or. I, 892. Aschabad, in collibus arenosis inter Annayu et Gjaurs, 9. IV. 1900, blühend und mit jungen Früchten. Diese Form hat derbere, breitere Klappen als die mir vorliegenden selbst gesammelten Exemplare des mit E. tmoleum synonymen Exem- plares des E. Neilreichü Janka! aus Ungarn, ist diesem aber sonst, ins- besondere auch im Indument ganz gleich. Letzteres besteht aus + abstehenden Borstenhaaren, im Gegensatze zu E. ciconium Willd., welches gliederhaarig und drüsig ist. | 1297, 1544, 1783. E. oxyrrhynchum MB. fl. taur. cauc. Il, 133., Boiss. fl. or. I, 896. Krasnowodsk, in arenosis montium, 25. X. 1900, sterile Blattrosetten (1297) und 18. IV. 1901, blühend und mit Früchten (1544); Karakala, in collibus arenosis ad Kisil-Owa, 24. V. 1901, mil jungen und fast reifen Früchten (1783). 652. Biebersteinia multifida DC., salt. Boiss. fl. or. 1, 899. Suluklu, in declivibus lapidosis rara; 7. VII. 1900, schon ganz dürr. Jaubert etSpach haben in der Illustr. fl. orient. eine Uebersicht der Formen gegeben, die Boissier fl. or. freilich wieder zusammengezogen hat. Nach Jaub. et Sp. gehört nun die vorliegende Pflanze nicht zu B. multi- fida in dem von diesen Autoren angenommenen Umfange, sondern entweder zu B. Aucheri J. Sp. oder zu B. ambigua J. Sp., weil die Sepalen deutlich spitzlich sind und die Blätter nebst Zottenhaaren nur zerstreute Stieldrüsen führen. Zu welcher der beiden genannten Formen die vor- liegende Pflanze zu rechnen ist, kann wegen ihres vorgeschrittenen Zustandes jedoch nicht entschieden werden. or {67) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 3 XXI. ZYGOPHYLLACEZÆ R. Br. 460. Tribulus terrestris L. Aschabad. in cultis, 51. V. 1900, mit Blüthen und Früchten. 1311. idem. 8. incanus n. var. tota planta lomentella et præsertim folia sublus pilis densis albis adpressis subsericeris cana supra vires- centia. Carpella tomento denso brevissima et pilis canis longis soli- tarıis ex apicibus tuberculorum orlis vestita. Krasnowodsk. in arenosis maritimis, 28. X. 1900, mit Früchten. 345. Zygophyllum miniatum Cham. var. cinnabarinum n. var. ex discriptione omnino typicum sed petala cinnabarina et petala sepala æquantia : fructus ignotus. Z. cinnabarinum m. herb. Aschabad. in collibus apricis prope Mekrowa, 12. V. 1900, blühend. 924. Z. Fabago L. Suluklu in montibus, 10. VIF, florigerum et, 4. VII. 1900, c. fructif ©. 1621. Z. turcomannicum Fisch., Boiss. fl. or. I, 914-5! var. unijuga Trautv. in Act. h. Petrop. I, p. 33-34. Krasnowodsk, in deserto arenoso ad Ufra, 21. IV. 1901, florigerum. Exemplare kann ich zwar nicht vergleichen, aber die Beschreibung der vegetativen Theile und der Standort stimmen sehr gut. Die Blüthen, über welche ich keine Angaben vergleichen kann, stehen zu (1-)2(-3) in den Blattachseln und sind sowie die Knospen an meinen Exemplaren sehr gut entwickelt; ihre Stiele sind A-1,2 cm. lang, so lang wie der Blattstiel, oder etwas kürzer; die Kelchblätter sind breit elliplisch, ganz stumpf, 0,9 cm. lang, 0,4-5 cm. breit, dottergelb, mit blasserem, häutigem Rande. in der Mitte wohl auch trübgrün, die Petalen sind so lang wie die Kelche, breit elliptisch, ganz stumpf, in der untern Hälfte zinnoberrolh, weiter hinauf häutig rothgelblich ; die Staubblätter sind anderthalbmal so lang wie die Petalen und gänzlich zinnoberroth. 40Sa und b. Peganum Harmala L. Aschabad, in steppis et in collibus, 28. V. 1900, blühend; (408a) und bei Suluklu ohne nähere Standoris-Angabe, 24.V11. 1900, fruchtreifaber immer noch blühend (4085). 941, 1306. Malacocarpus crithmifolius F. M. == Peganum crithmifolium : Retz, Boiss. fl. or. I, 917-918. Ger ma b, in fauce supra Kulkulab ad parietes rupium, 20. VII. 1900, mit Früchten und einzelnen Blüthen (941); Krasnowodsk. in saxosis maritimis pr. Ufra, 22. X. 1900, mit Früchten. 36 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SER.). (68) Diese Pflanze ist ein Kletterstrauch, der sich lianenartig durch Gebüsche und auf hohe Juniperus hinauf schlingt. Die Blüthen sind gelb, getrocknet grünlich-schwefelgelb, die Beeren roth, getrocknet schmutzig grünlich-gelb, fast lederfarben. Stengel und Aeste sind weiss und glattrindig, die ganze Pflanze hat ein von Peganum total verschiedenes Aussehen. Das Klettern geschieht durch die Blätter, die so wie ihre einzelnen Zipfel, zurückgerichtet sind, auch die zurück- gerichteten Fruchtstiele sind dazu behülflich, dass die Pflanze fest- haftet. XXI. RUTACEZÆ Juss. 199, 4767. Haplophyllum sublanatum n. sp. robustum, patule molli- terque hispidum et insuper glandulis lutescentibus parvis obsitum sæpe pluricaule, caulibus dense hispidis e basi breviter ascendente erectis strictis vel subflexuosis rigidis simplieibus, superne vel jam infra medium subramosis dense foliosis infra corymbum nudis, folüs indivisis crebre pellueido-punclatis viridibus utrinque Ssparse hispidis basi attenuatis manifeste peliolatis late lanceolatis obliusiusculis vel acutiusculis inte- gerrimis; corymbis composilis densis multifloris laxe lanatis, floribus majusculis pedunculis eis longioribus vel subbrevioribus suffullis, calycis herbacei + dense albo-lanati profunde partiti laciniis breviter triangu- laribus obtusis, petalis luteis dorso sordide viridibus vel concoloribus late ellipticis coneavis obtusis glabris parce glandulosis, filamentis liberis luteis basi lineari-oblonga hirtis Supra medium abrupte filiformibus glabris corolla triente brevioribus, antheris oblongis luteis, ovarü bic- vulati glaberrimi undique verrucosi corniculis rectis conicis oblusis laevibus tandem acutis porrechs 4 ve verrucosis capsulæ quartam v. quintam partem subæquantibus coccis, (introrsum detiscentibus?) e basi latiuseule- ovala incurvo-conicis, seminibus tereti-reniformibus transverse crebro- rugulosis. % Maio. Aschabad, in steppis et in collibus, Maio 1900, florens et cum fructibus (199); Kisil-Arwat, in regione montana, 14. V. 4901. florens (1767). Maasse: Stengel (30-) 40-50 cm. hoch; die Zweige oft übergipfelnd, bis 15 cm. lang; Blattstiele 1.5-1,0 cm. lang; Blätter 4 cm. lang. in der Mitte 4,2 cm. breit oder kleiner. Ebenstrauss nur 6-8 cm. aber auch bis 44 cm. breit, 4-40 cm. hoch. Blüthenstiele 2,5-11 mm. lang; Kelch nur 1,5 mm. hoch, Petala 7 mm., Staubfäden # mm., Antheren 15 mm. y= (69) J. FREYN, PLANTE EX ASIA MEDIA. 37 lang, Kapsel noch unreif aber, wie es scheint, schon vollkommen aus- gewachsen 4 mm. hoch und im Durchmesser. Der Tracht nach ist H. sublanatum sehr dem H. congestum Spach ähnlich, hat aber 2-eiige (nicht &-eiige) Fruchtblattfächer, ein ganz anderes Indument, dicht warzige, behörnte, nicht ungehörnte, fast glatte, nur am Grunde warzige Kapseln. und oben unbeblätterte Stengel, beide Arten sind somit weil von einander verschieden. Nächst verwandt sind auch nicht die um HA. hispidulum Bunge gruppirten Arten, ohwohl diese ebenso wie H. sublanatum kahle, gehörnte Ovarien, freie, am Grunde gebärtete Staubblätter und ungetheilte, Kleindrüsige Blätter haben, sondern À. villosum A. Juss.. also eine Art mit zotligen Ovarien. Doch ist dieses, auch hievon abgesehen, durch ruthenförmigen Wuchs, krause Behaarung. schmälere Blätter, sehr kurze Blüthenstiele, schmale, anders gestalteten Petalen und zurückgerichtete Hörnchen der Kapselfächer sicher grundverschieden. 1286. H. obtusifolium Led. fl. ross. I, 490. Krasnowodsk, in maritimis ad Ufra. 22. X. 1900, fruchtreif. — Obwohl an den Früchten nicht eine Spur von Behaarung zu sehen ist, so ist es doch nicht aus- geschlossen, dass dies nur reine Folge des vorgeschrittenen Zustandes der vorliegenden Pflanze ist, und dass diese vielleicht doch zur folgenden Form zu zählen ist. 256 a und D, 1245. idem, 8. eriocarpum n. var. a lypo ovarlis dense albo-hirsutis sublanatis diversum. Aschabad, in collibus ad Mekrowa, 22. V.1900, florens el in deserto, 26. V1.1900, fructif. (2564); Kamischlü, in monte Kopetdagh, 2. VII. 1900, fructiferum, capsulis glabrescentibus (2565); Bala Jschem, in desertis salsis, 11. X. 1900, fructif.. capsulis glabrescentibus (1245). 331. H. brevipilum n. sp. pumilum, patule breviterque hispidulum et sparse minuteque nigro-glandulosum, ut videtur pluricaule, caulibus e basi curvala adscendenle erectis subflexuosis gracilibus a medio vel a basi ramosis crebre foliosis, folis indivisis viridibus (siccatione tantum?) subundulatis supra glabris subtus breviter hispidulis basi attenuatis mani- fesie petiolatis, ellipticis usque spathulato-lanceolatis obtusis, ramis flexu- osis; cyma pluries dichotoma aphylla laxa multiflora, floribus mediocribus alarıbus subsessilibus, lateralibus pedunculo gracili eis æquilongo vel - sublongiore suffultis, calycis herbacei breviter hispidis profunde partiti laciniis ovatis acutiusculis, petalis oblongis concavis obtusissimis luteis albo-membranaceo-marginatis dorso sordide viridibus et breviter hispidulis, filamentis e basi ovata valde dilatata monadelpha subbarbata abrupte 38 BULLETIN DE LÜHERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (70) filiformibus glabris luteis v. rufescentibus corolla parum brevioribus, antheris oblongis luteis, ovarü biovulati glaberrimi undique grosse verru- cosi lobis exappendiculatis obtusissimis, coceis (introrsum dehiscentibus? statu jnvenili tantum notis!) rotundatis, seminibus ignotis. 2% Majo. Aschaba d, in steppis inter Annaju et Gjaurs, 18. V. 1900, florentem et cum fructibus juvenilibus. Maasse: Die ganze Pflanze etwa 25 cm. hoch, Aeste bis 12 cm. (sammt dem Blüthenstande) lang, Blatistiele 5-2 mm. lang, die grössten elliptischen Blätter 2,8 41.5 cm. und 2,8 X 1,1 cm. lang und breit, die grössten lanzettlichen Blätter 2,3 X 0,55 cm. lang und breit; Blüthen- stiele 0,5-10 mm. lang; Keich nur 1,3 mm. hoch, Petalen 5,5 mm. lang; Kapsel 2.7 mm. im Durchmesser. Aehnlich dem der ganzblätterigen Formen von A. Buxcbaumü, aber einer andern Artengruppe angehörend, Die neue Art gehört nämlich in die Verwandtschaft des À. lasianthum Bunge und ist vielleicht nur eine Unterarı desselben; doch unterscheidet sich letzteres nach der Beschreibung durch unverästelte Stengel, viel kleinere und dabei verhältnismässig breitere und länger gestielte Blätter, durchaus fast sitzende Blüthen und länglich eiförmige, kleinere Petalen. 417. H. Sieversü Fisch. — Fisch. Mey. Enum. plant. a Schrenk lect. (1841) p. 89-90; H. acutifolium Boiss. flor. or. I, (1867) p. 942. Ascha- bad, in montibus, 26. V. 1900. abblühend und mit gut entwickelten Früchten. XXI. SIMARUBACEZS Rich. 294. Ailanthus glandulosa Desf. Aschabad, cult.. 20. V. 1900, in Blüthenfülle. XXIV. ACERACEÆ DC. 4191, 642. 1965. Acer monspessulanum L. v. genuinum Pax in Engl. bot. Jahrb. VII. (1886), p. 229-230! Aschabad, in monte Tangeri Gargau supra Nephton: 4. V. 1900, mit sehr gut entwickelten Früchten, diese mil sehr breiten Flügeln (191); Suluk lu, in valle montis Sulu- kludagh, 10. VII. 1900, ebenfalls in Früchten (642); Karakala, Tutli- kala in valle Sumbar, 25. VI. 1901, auch schon in Frucht (1963). 1032a und b. idem forma acutiuscula foliorum lobi oblongi acutius- culi et obtusiusculi in eodem ramo, alæ samarum {ypo angustiores, acutiusculæ. Russisch «Klon». Suluklu, ad fines Persiæ in monte (71) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 39 Messinav, 2. VIIL 1900, (1032a); Germab, in fauce supra Kulkulab, 20. VII. 1900, (10325). 39, 1031, 1122. A. Negundo L. var. vulgare Pax l.c..p.211. Ascha- bad, cult. April 1900, blühend und mit jungen Früchten (33); Suluklu, eult. mit reifen Früchten, 29. VI. 1900 (1051). und, 2%. VII. 1900, mit wenigen reifen Früchten (1122). — Alle diese Formen mit ganzrandigen oder nur einzelne Zähne aufweisenden Theilblätichen, die unterseits in den Achseln der Nerven und auf letztern + behaart stnd. 2019, 2020. idem, forma dentata, foliolis omnibus + grosse dentatis, subtus ad nervos pilosis. Karakala, eult., 5. VII. 1901, mit dunkel- grünen Blättern und gut entwickelten Früchten (2019), ibidem, eine blassgrüne Form (2020). XXV. AMPELIDEÆ Humb. Bonpl. Kunth. 1015, 1837. Vitis vinifera L. Germab, cult. prope Kulkulab, 20. VIT. 1900, mit Beeren (1015); Karakala, in valle Joldere sponte, 24. V, florens et 10. VII. 1901, c. uvis (1837). Auch die wildwachsende Form ist kahl. XXVI. CELASTRACEE R. Br. 1836. Evonymus velutinus Fisch. Mey., Boiss. 1. or. Il, 9! Karakala in valle Joldere, 12. VI. 1901, florens, 10. VII. 1901, cum fructibus imma- turis. XXVIL RHAMNACEÆ R. Br. 1865. Paliurus australis Gärtn. Karakala, in valle Joldere, 21. V. 1901. fruct. 1965. Zizyphus vulgaris Lam. Karakala, in declivibus vallis Sum- bar. Sumberki, 25. VI. 1901, mit jungen Früchten. 648, 654, 93%, 1033, 1668, 1967, 2004. Rhamnus spathulaefolia Fisch. Mey., Led. fl. ross. I. 503. — Suluklu, in montibus saxosis, 4. VII. 1900, mit jungen Früchten. Spatelblättrige. ziemlich reichlich behaarte Form, deren Blattkerben vorwärts gerichtet sind und ein verhältnissmässig langes. Stachelspitzchen :tragen (648); in monte Ackerberg, 4. VIL 1900, belaubte Zweige mit etwas schwächer behaarten, breit lanzettlichen, 40 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER. ). (72) ziemlich reichlichen und spitzkerbigen Blättern (65%); Suluklu, ad fines Persiæ in convallibus montibus, 5. VIT. 1900, kurzgerippte, kleinblätterige Form, ziemlich schwach behaart (1053); Germab, in fauce supra Kul- kulab ad parietes rupium, 20. VII. 1900, mit reifenden Früchten, stark dornige, reichverästelte, schwächer behaarte Form mit länglichen oder spatelig-länglichen ziemlich reichlich stumpfkerbigen bis fast ganz- randigen Blättern (934); Kisil-Arwat, in saxosis montium, 5. V. 1904. mit jungen Früchten, dicht und verworrenästige, reichlicher behaarte Form mit feinen, kleinen spatelig oder verkehrt-lanzettlichen Blättern, deren schwache Kerben von schwarzen Drüsen geendigt sind (1668); Karakala, Majdum Messins in valle Sumbar, 24. VI. 1901, mit reifenden Früchten, reichverästelte, reichlicher behaarte Form mit kleinen länglich- verkehrt-eiförmigen bis fast spateligen Blättern, die am Rande gezähnt bis spitz-kerbig sind und daselbst in schwarze Drüsen endigen (1967) et in collibus prope Kutanak, 3. VIT. 1901, fruchtreif, mit lebhaft grünen, ziemlich verkahlten elliptisch-lanzettlichen, bespitzt- oder stumpfkerbigen, oder kleinen spatelig-länglichen fast ganzrandigen Blättern (2004). XXVII. PAPILIONACEÆ L. 979 a und b. Ononis antiquorum L., Boiss. fl. or. 1.57. — Aschabad, ad versuras pr. Firusa, 17. VI. 1900, blühend, noch ohne Früchte, die Drüsenbekleidung der jüngeren Teile noch unter den Weichhaaren ver- borgen (573a); Suluklu, in herbidis loco dicto Graben, 20. VII. 1900, c. fl. et fruclib. maturis (5756). Trigonella grandiflora Bunge, Boiss. 1. c. II, 73. Prov. Fergana, ad Ost, 10. IV. 1899, blühend (lg. Paulsen N° 1627); Turkestan, ad viam publicam inter Mamak et Tschinas, V. 1896, blühend (lg. V. F. Brotherus, exsic. 1027). 154. T. (Eutrigonella, grex Bucerates) eremophila Freyn et Paulsen herb. patule parceque pubescens caulibus pumilis erectis et patulis foliosis et ramosis, stipulis ambitu semiovalis pr&sertim infimis basi multifidis foliis longiuscule petiolatis 3-foliolalis, foliolis obovatis vel oblongo-obo- valis truncalis antice grosse dentatis medio longiuscule, lateralibus bre- vissime petiolatis, pedunculo commun petiolis æquilongo folio ipso breviore, floribus 2-5 umbellatis magnis, pedicellis brevibus rigidiusculis hirtulis ereclis, calycis membranacei lutescentis corollæ æquilongi lacinüs late triangularibus acutissimis tubo 4-5 plo brevioribus, corolla aurea, vexillo (73) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 4A late cunealo-onovato inciso alas carina triente longiores manifeste supe- rante, leguminibus etsi juvenilibus glabris linearibus compressis longis arcuatis longitudinaliter rugosis sulura utraque nervoso-incrassatis apice subhamalis, seminibus ignotis ©) Aprili, Majo. Transkaspia: Aschabad, in desertis salsis, 24. IV. 4900, fi. und mit jungen Früchten (Sintenis No 154); Turkesta n, prope fluvium Syr-Daria, ad Kumikud, in steppa, 10. V. 1898, blühend und mit gut ent- wickelten, jedenfalls schon ausgewachsenen Hülsen (Paulsen! No 149). Maasse: Pflanze bis 16 cm. hoch; Blatistiele der normalen Blätter 1,3-2 cm. lang; Foliola 1.6 em. lang, 1,1 cm. unter dem obern Ende breit oder kleiner; gemeinsamer Blüthenstiel bis 20, einzelne Blüthenstiele bis 2 mm. lang: Kelch 7 mm. lang, bis zur Mündung ziemlich gleich- mässig, dort etwa 2,5 mm. breit: Vexillum 15 mm., gut entwickelte Hülse etwas über 5 cm. lang. Nachdem die Hülsen der nächstverwandten T. grandiflora Bge. nur im jungen Zustande bekannt sind, so ist es möglich, dass sie schliesslich auch so lang werden, wie jene der oben beschriebenen T. eremophla sind. Dennoch sind beide Formen an den Kelchen zu unterscheiden: jene an T. grandiflora sind grün und haben verlängert-dreieckige, fein- spitzige Zähne, während der Kelch an T. eremophila bleich bis gelblich und häulig ist und in breit-dreieckige spitze Zähne ausläuft. Wahrschein- lich ist T. eremophila als nahe verwandte Rasse der T. grandiflora anzusehen. 155, 2267 a. T. incisa Benth. Aschabad, in eultis, 7. V. 1900, mit Blüthen und fast reifen Früchten. Dis vorliegenden Exemplare vereinigen die gespitzten Blätter der T. geminiflora Bunge mit den, wenn auch sehr kurz, so doch deutlich geslieltlen Blüthen der echten T. incisa (155); Gjaurs, in sieppis, 5. IV. 1900, blühend: Blüthen theils sitzend, theils sehr kurz gestielt; Früchte fehlen (2267 «). — T. monantha C. A. Mey.? Transcaspien, ad Bami in steppa, 24.1V. 1898, blühend (lg. Ove Paulsen, No 50). — Die Pfianze ist wegen ihren unregelmässig fiederig-geschlitzten Blätichen sehr auffallend; die gelben Blüthen sind 8,5-9 mm. lang, also erheblich grösser als bei der sonst nach der Beschreibung ganz übereinstimmenden T. monantha. Der Fruchtknoten ist, wie bei dieser, angedrückt steifhaarig. In Ermange- lung von Früchten ist eine genauere Bestimmung unausführbar. — T. Emodi Benth. ap. Boiss. fl. or. VI. 162. Turkestan, Pamir; in planitie arida prope lacus Jashil Kul, 3800 m. s. m., 21. VIL 1898, florens, lg. Ove Paulsen (exs. 846); in alveis fluminis arido pr. fl. 19 4 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (74) Kara-Su, 3700 m. s. m., 12. VIT. 1898, blübend und mil ganz jungen Früchten (748). 341. 576, 721, 744, 1715a und b, 1888. Medicago sativa LL... Boiss fl. or. II. 94! Aschabad, inter Annaju et Gjaurs, 19. V. 1900. blühend (341), ad versuras pr. Firusa, 17. VI. 1900, blühend und mit gut ent- wickelten Früchten (576); Ger m a b, in campis. 30. VI. 1900, blühend und mit Jungen Früchten ; eine niederliegende, sonst nicht verschiedene Form (721); Suluklu, ad fines Persiae, in pratis montanis versus Gul, 13. VIT. 1900, blühend und mit jungen Früchten (741); Kisil-Arwal, in herbidis, 12. V. 4904, blühend (1715a); Karakala. ohne besondere Standortsangabe, 5. VIT. 1901, abblühend und mit jungen Früchten (17156) et in monte Sundsodagh, 2. VI. 1901. blühend (1888) — Chiwa culli- viert, 7. VIE. 1899, lg. Paulsen (exs. 1929); adBuebara, in cultis. 15. V. 1899, aufblühend (Paulsen 216) und culta, 29. V. 1899, blühend (Paulsen 1737) Sufi Kurgan in monte Alai, 2100 m. s. m., 18. VI. 1898, blühend (418); Pamir, Prov. Wakhan, Langarkish 3000 m. s. m. culta, 8. IX. 1898, mit Blüthen und jungen Früchten (1295). 246 von mir getheilt, 2465. M. rigidula Desr., M. Gerardi Willd., Boiss. fl. or. II. 100. Aschabad, Nephton in montibus, #. V. 1900, mit gut entwickelten Früchten. 1681. M. cinerascens Jord., Urban Monogr., p. 68, (sub M. rigidula), Kisil-Arwat in herbidis, 5. V. 1901, mit fast reifen Früchten. Diese elwas grösser als an der französischen Pflanze, etwa so wie jene von M. olive- formis Guss.. welchem die turkmenische Pflanze ganz gleich sieht. da ihre Stacheln am Grunde gefurcht sind und das dichte Indument ganz mit jenem der franz. Pflanze übereinstimmt. so halte ich M. olive formis für ganz ausgeschlossen. 1805. AL. denticulata Willd. à genuina Boiss. fl.orl, 112. Karaka La. ad versuras prope Kisil Owa, 24. V. 1901, mit reifenden Früchten. 1820. M. minima Batal. 8. mollissima Koch, Urban Monogr., p. 78. Stara Karakala, in deserto, 28. V. 1901, mit reifenden Früchten. 246a. eadem x brachyodon Rchb., Urban l. c. Aschabad, Nephton in montibus, 4. V. 1900, mit Blüthen und gut entwickelten Früchten. 1651, 2135. M. lupulina L.. a) typica Urb. Monogr., p. 52! Kisil- Arwat, in pratis montanis, 5. V. 1901, (1651); Karakala, in valle Joldere, 7. VII. 3901, an beiden Standorten mit Blüthen und Früchten. 1104. eadem ß Willdenowü Urb. l.c. Suluk lu, ad fines Persiae, loco dicto Persergraben, 17. VI1.1900. Fergana, ad Gultscha 1600 m. s. m.. 47. VI. 4898, blühend und fruchtend (0. Pa uls en N° 371); Pamir, (75) J. FREYN. PLANTA EX ASIA MEDIA. 43 prov. Wakhan, in cultis ad Sermut 2800 m. s. m., 23. IX. 1898, mit Blüthen und Früchten (Ove Paulsen No 1417). 1807. Melitotus indica All., M. parviflora Desf., Boiss. fl. or. II, 108. Karakala, ad versuras pr. Kisil-Owa, 24. V. 1901, abblühend mit reifenden Früchten. 720, 952. M. dentata Pers., Boiss. fi. or. Il, 108-9, Celak. prodr. fl. Böhm., p. 662. Der pfriemliche Theil der Stipeln der älteren Blätter jedoch + lineal und + in der Mitte einseitig mit einem scharfen Zahne. Suluklu, in pratis « Rohrplatt » dictis, 29. VII. 1900, blühend und mit jungen Früchten (720); Germab, in arundinetis inter Kuluklab et Mergen-ulja, 20. VII. 1900, blühend und mit reifenden Früchten (752). 370a’und b, 604, 1716. M. officinalis Desr., Boiss. 1. c., 109. Ascha- bad, ad vias, 25. V. 1900, fast verblüht mit jungen und reifenden Früchten (380a) und bei Firusa ad versuras, 17. VI. 1900, nur in Blättern (604); Karakala, in valle Joldere, 10. VII. 1901, verblüht mit jungen und mit reifen Früchten (3705); Kisil-Arwa t, in herbidis, 12. V. 1901, blühend und mit jungen Früchten (1716); Pamir, Prov. Wakhan, Langarkish, agros infestans, 8. IX. 1898, alt. 3000 m. (lg. Ove Paulsen No 1298). 1184, 1969. M. alba Desr., Boiss. fl. or. Il, 109-110. Germab, prope pagum Skobelewka, 31. VIII. 1900, abblühend: mit jungen und reifenden Früchten (1184); Karakala, in valle Ajydere, 25. VI. 1901, blühend, mit unreifen und reifen Früchten (1969); Mer w, 0,7-1,5 m. hoch, am 6. VI. 1899, (Ig. 0. Paulsen No 1781). 575. Trifolium pralense L. Ascha bad, ad versuras, prope Firusa, 17. VI. 1900, abgeblüht; Pamir, prov. Tshkashim in cultis ad Nut 2700 m. s. m., 3. 10. 1898, blühend (0. Paulsen No 1457). 1925. T.arvenseL. Karakala, in valle Joldere, 7. VI. 1901, blühend und fruchtend. 1016, 1923. T. fragiferum L., Boiss. II, 1355. Suluklu, in prato Rohrplatte, 27. VII. 1900, blühend und mit reifen Früchten (1016); Karakala, Nurgeli-Chan, ad rivulum, 27. VI. 1901, mit unreifen und reifen Früchten (1923); Merv, cultum? (lg. Ove Paulsen, exs. 1785); Chiwa, in cultis, 9. VII. 1899, fruchtreif (lg. Ove Paulsen, exs. 1939). — T. resupinatum L. ß. majus Boiss. 1. c., p. 137. prope Chiwa, . Cultum ? 9. VIT. 1899, in Blüthenfülle (lg. 0. Paulsen, exs. 1938). -— T. repens L., Boiss. 1. c., 145. prope Chiwa in cultis, 9. VII. 1899, blühend (0. Paulsen No 1937). 1808a nnd b. T. agrarium L., Boiss. Il. c., 453-4 Karakala, in 4% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SEn.). (76) monte Sundsodagh, 18. V. 1901, mit Blüthen und reifen Früchten (1808 a) et in valle Joldere, 7. VI. 1901, in Blüthenfülle (18085). 1019. Lotus corniculatus L. à vulgaris Led. fl. ross. I, 561. Suluklu, in pralo montano quod dicunt Rohrplatte, 29. VIT. 1900, blühend, noch ohne Früchte. Den europäischen Formen ganz ähnlich, jedoch arm- blüthiger. Aschabad, in pratis ad rivulum pr. Bagir, 17. VI. 1900, eine depresse Form, welche dem L. cornicul e. versicolor C. A. Mey. et Bong. teste Led. fl. ross. I, 561, entspricht, aber wegen ihrer spärlichen, kleinen Blüthen besser zu L. tenuifolius Rb. zu stellen ist (57%). 574, 1060, 16520. L. tenuifolius Rchb.. Boiss. fl. or. I. Germab, in arundinetis inter Kulkulab et Mergen-ulja, 8. VIII. 1900, abblühend und fruchreif; das Gipfelstück einer offenbar sehr hohen Pflanze (1060); Karakala, Murgeli-Chan, ad rivulum, 28. VI. 1904. abblühend und mit jungen Früchten; eine niedrige Form (16525); Chiwa, in insula Shatman-Pogai fluminis Amu-Darja inter Tshardshui et Chiwa, 19. VI. 1899, (lg. Ove Paulsen, exs. 1821), ziemlich breitblätterige. niedrige Form, aber nur 1-2 blüthig mit den kleinen Blüthen des ZL. tenuifolius Rb. 1652a. L. frondosus Freyn herb. n. subspec. L. corniculati, floribus laliusculis parvis vix 8-milimetralibus, sed foliosissimus stipulis ovato- lanceolatis acutiuseulis, foliola obovato-oblonga obtusissima adæquantibus, pedunculis folio triplo longioribus 1-2(-3;floris apice bracteas 3 sæpe latiusculas flores adæquantes vel subsuperantes gerentibus, floribus bre- vissime pedicellatis, calyce ultra medium in lobos lanceolato-triangulares subæquilongas fisso, corolla ut videtur sulfurea vel pallescente, vexillo calyce 2plo longiore obovato acutiusculo vel obtusiusculo alas oblique ovalas unguiculatas carina rectangule curvata longiores superante, legu- minibus ignotis. Kisil-Ar wat, ad rivulum, 3. V. 1901, florentem Ig. Sintenis (No1652 a); ad Buchara, in desertis salsis, 13. V. 1898, lg. Ove Paulsen (exs. 1674). Eine kahle oder nur gegen den Gipfel selbst am Stengel etwas ange- drückt behaarte Pflanze mit aus niederliegendem Grunde aufsteigenden Stengeln, ganz vom Ansehen der L. lamprocarpus Boiss. jedoch mit den kleinen Blüthen der L. tenuifolius, von diesem jedoch durch die reich- liche, breite Belaubung und die grossen, namentlich langen Brakteen augenfällig abweichend. so dass es nicht ungerechtferligt erscheint, diese Form als eine dem letztgenannten gleichwertige Rasse an L. corniculatus anzugliedern. Möglicherweise bestehen aber innigere Beziehungen zu L. tenuifolius, hierüber lässt das mir vorliegende Material Zweifel übrig. (77) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 45 1790. Coronilla varia L. y hirta Boiss. fl. or. II, 182, forma pilis sæpe ad tubercula scabra reductis vel maxima parte deficientibus. Kara- kala,in valle Ajy-dere, 24. VI. 1901, blühend und mit jungen Früchten. 247. Psoralea drupacea Bunge Alex. Lehmann reliq. botan. in Arbeit. naturf. Vereins Riga I (1852), p. 221-2! Aschabad, in montibus supra Nephton, 26. V. 1900, blühend. 1874. Amorpha fruticosaL. Karakala, in regione inferiore monlis Sundsodagh quasi sporlanea, 31. V. 1901, blühend. 157, 1687. Robinia Pseudoacacia L. Aschabad. cult. 29. IV. 1900, blühend (157); Kisil-Arwat. inhortlis culta, 11. V. 1901, abgeblüht (1687). 580, 724. Colutea persica Boiss. 8 Bnhsei Boiss. fl. or IT, 196. Ascha- b a d. in declivibus montium prope Firusa, 17. VE 1900, fruchtreif (580); Suluklu, in monlibus, 1. VIT. 1900, noch nicht in Blüthenfülle (72%). Die Theil-Blätichen dieser Form wechseln in der Grösse ganz unge- wöhnlich und zwar manchmal nicht nur am selben Strauche, sondern sogar im selben Blatte. Mir liegen Exemplare vor, wo die einzelnen Theilblättchen zwischen 13:mm. Höhe bei 14mm. Breite und 5,5 mm Höhe bei 4,5 mm. Breite wechseln. Boissier lagen, seiner Beschreibung nach, offenbar Zweige mit nur kleinen Theilblätichen vor; ich kann aber aus dem angeführten Grunde die Formen mit kleinen von jenen mit grossen Blättern nicht trennen. Diese Formen sind alle grossblüthig — Fahne 2 em. lang — und blühen golägelb. Die mit den Langseiten endlich ein- gerollten Flügel sind deutlich länger als das Schiffchen, die Kelchzähne niedergedrückt dreieckig, nur 1.5 mm. hoch bei 7 mm. Gesammtlänge des Keiches und dieser isi bei allen mir vorliegenden Stücken vor- herrschend sehwarzhaarig. Die Hülsen sind 4,5-6,2 cm. lang und in der Mitte 2.2-2,4 cm. breit und klaffen schon vor der Fruchtreife nicht nur an der Spitze, sondern selbst bis unter die Mitte der Bauchnaht. — Die Verwandtschaft mit C. eruenta Aït. ist letzteren Umstandes wegen evident. Litwinow hat denn diese Form als C. cruenta unter N° 140 ebenfalls von Aschabad ausgegeben. Hierher gehört: wohl auch die von Bornmüller aus Süd-Persien unter No 3689 ausgegebene cultivierte Form. die er als C. pers. ß Buhsei f. hortensis grandiflora bezeichnet hat. Von der tukmenischen. die offenbar auch pflanzengeographisch zu C. Buhsei gehört, ist sie durch längeren Blüthenstiel und dadurch verschieden, dass die Fahne gleich beim Aufblühen bis an den Kelch zurückgeschlagen ist, so dass sie nur sehr schwer zu messen ist. Sie ist aber auch nicht länger als 2 cm. Echte C. persica Boiss., eine kahle Pflanze, konnte ich nicht vergleichen — möglich, dass sie von der oben erörterten, als Buhsei 46 BULLETIN DE L'HERBLER BOISSIER (2108 SER.). (78) bezeichneten Form weiter verschieden ist, als aus den dürftigen Angaben der Litieratur hervorgeht. 1705. C. (Eucolutea) gracilis Fr. et Sint. n. spec. fruticosa imterdum arbuscula, fruncis et ramis erectis. patulis gracilibus cortice glabra pallida landem fusca. stipulis parvis ovatis herbaceis margine fusco- membranaceis mox marcescentibus, foliis in ramis vetuslis fasciculatis, in novellis alternis parvis 3(-%)jugis supra glabris sublus peliolo rachi- deque parce adpresse-albosetulosis, foliolis minutis remotis caducis obo- vatis vel rotundalis subretusis mucronatis petiolulo incrassato insi- dentibus, racemis paucifloris bracteatis foliis brevioribus, floribus parvis pedicello tereti flexuoso adpresse nigro-seluloso basi bractea minutissima fulcrato insidentibus, calyeis herbacei cortiniformis pilis nigris parcisque albis adpressis setulosi dentibus depresso-triangularibus oblusiuseulis intus dense nigro-hirlis tubo multoties brevioribus (infimo sublongiore et acutiore), pelalis aureis, vexilli extus rotundati apice subineisi a medio reflexi irregulariter parceque rubro-punelali plicis manifestis parallelis ipsius lerliam partem æquantibus, alis latelinearibus planis marginibus tandem involutis carina apice truncala emarginala sublongioribus, ovario adpressissime albo-sericeo, stylo unilateraliter a basi ad apicem hirlo et barbato, legumine in genere parvo parce adpresseque albo-setuloso secus suturam colore coccineo suffuso apice tandem hiante. f Majo. Karakala, in monte Sundsodagh dumetula formantem die 44. Majo 1901 cum (paulis) floribus et fructibus fere maturis lg. Sintenis. Maasse: Strauch oder Bäumchen etwa 3m. hoch; Blätter sammt dem 1,2-2 em. langen Blattstiel 3-6,5 cm. lang, Blättchen 6 mm. hoch, 5 mm. im obern Drittel breit, selten etwas grösser, die meisten kl@iner, bis zu 3 mm. im Durchmesser; Kelch 5 mm. lang, über die Spitzen der Zähne gemessen 6 mm. breit, obere Zähne '/z mm, unterster Zahn 1 mm. lang; Vexillum 4,2 cm.. Flügel 1,3 em., Schiffchen 1,25 mm. lang; Hülsen 3,9-4 cm. lang und 1,3-1,5 cm. breit. Ein ausnehmend zierliches, reizendes Gewächs, das mit seinem kleinen Laub, den gelben Blüthen und den längs der Nath karminroth ange- hauchien Hülsen einen recht bunten Eindruck hervorruft. C. gracilis steht oflenbar der C. persica v. Buhsei Boiss. am nächsten, ist aber durch das konstant kleine Laub sowie die kleinen Blüthen und Früchte davon unterschieden. C. haleppica Lam. kann nicht in Betracht kommen, weil sie geschlossene Hülsen hat und demnach einer andern Arigruppe angehört. — Die von Bornmüller unter No 3688 aus Süd-Persien aus- gegebene und ebenfalls als C. persica v. Buhsei bezeichnete Form hat (79) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 47 wenig grössere Blüthen und Blätichen als C. gracilis und ist vielleicht auch mit dieser zu vereinigen. C. (Eucolutea) Paulsenii Freyn n. spec. fruticosa, ramis rigidis glabris hornotinis albidis, stipulis minimis ultra medium coalitis parte libera breviter triangularibus jestaceis, foliis 3-Æjugis supra glabris subtus petiolo rhachideque rigidiuscula subsulcata parce adpresse albo-setulosis. foliolis majusculis crassis remotis rotundatis obtusis vel subretusis mucro- natis petiolulo incrassato insidentibus, racemis paucifloris bracteatis folio æquilongis vel brevioribus, floribus majusculis pedicello dimidio breviore flexuoso tereli adpresse albo-setuloso suffultis, calycis crebre albo-setulosi herbacei tandem membranacei dentibus acuminato-triangularibus aculis intus dense albo-hirtis subsericeis tubo 2 '/s-plo brevioribus tandem patulis vel reflexis (tribus inferioribus sublongioribus), pelalis aureis, vexilli rotundati apice retusi a medio reflexi plicis manifestis brevibus + parallelis ipsius quartam parleım æquantibus, alis lineari-oblongis aculius- eulis planis marginibus tandem involutis carina apice truncata emarginata brevioribus, ovario dense adpressissime argenteo-sericeo, stylo glabro infra apicem unilateraliter albo-barbato, legumine juvenili crebre setuloso secus suturam albo-sericeo, maturo lutescenti-pargameo sparse albo- setuloso apice hiante. autumno. Pamir, prov. Goran; ad Seis, 2600 m. s. m., die 5. octobri 1898, ig.Ove Paulsen (exsic. 1459). Maasse: Strauch von 1-2 m. Höhe; Blätter sammt dem nur 1,5 cm. langen Blatistiele 7,5 cm. lang; Blätichen 18 X 17 mm. lang und breit odar etwas kleiner, bis zu (die obersten) 10 7 mm. herab; Blüthen- stiel eiwa 1,2 cm. lang, Kelch 7 mm. lang und über die Spitzen der Kelchzähne gemessen, ebenso breit; Fahne 2 cm., Flügel 1,6, Schiffchen 1,8 cm. lang; Hülse (ohne Fortsatz) 5,4 em. lang und fast 5 em. breit. Auch dieser Strauch gehört zu der mit C. eruenta Ait. verwandten, in Central-Asien offenbar reichlicher differenzierten Arten-Gruppe, welche durch klaffende Hülsen ausgezeichnet ist, in der aber C. cruenta selbst durch Blüthenfarbe und die so sehr kurzen Alae (sie sind nur halb so lang wie das Schiffchen) isolirt dazustehen scheint, während die mit C. persica Boiss. näher verwandten Formen wieder einen besonderen Verwandischafiskreis bilden. In diesen letzteren gehört auch €. Paulsent, ist aber durch die grossen Blättchen, die auffallend weisse Rinde der heurigen Zweige, die weisse, reichliche Behaarung, die langen Kelchzähne und die kurzen Alae auch von v. Buhsei B. anscheinend durchgreifend 48 BULLETIN DE 1.’ HERBIER BOISSIER (2me SER.). (80) verschieden. C. gracilis Fr. et Sint. ist schon habituell, dann durch die kleinen Blättchen, Blüthen und Hülsen viel mehr abweichend. Es ist bei dieser Gelegenheit anzumerken, dass alle Coluiea-Arten einander habituell ganz ähnlich sind; es bedarf eingehender Unter- suchung. um die Unterschiede zu erkennen. Das ziemlich reichliche Material, das mir jetzt vorliegt, habe ich diesmal neu studiert und bin zu einigen nicht durchaus bekannten und jedenfalls im Zusammenhang darstellenswerthen Ergebnissen gelangt. Diese sind folgende: C. arborescens L. habe ich in unzweifelhafter Form nur aus den Gebieten von Spanien bis Nord-Griechenland (Parnes), Bosnien (Travnik) und Niederösterreich (Wien). Die von mir selbst früher als C. arborescens bestimmten Pflanzen vom Blocksberg bei Ofen, sowie aus Galatien (Manissadjan N° 96 und 96c) sind unter sich und wohl auch mit C. armena Boiss. et Huet, eine übrigens nur schwach geschiedene Form, identisch. Die von Halacsy bestimmte C. arborescens aus der Krim (Callier No 0, 23. 1V..1895) ein Theil der von Heldreich so benannten Form von Parnes, dann die von mir bestimmte aus Thessalien (Sintenis No 396 von Kalam- baka *), dann die früher von Velenovsky als C. arborescens bezeichnete später aber richtig gedeutete bulgarisch-rumelische Form (Striberny v. Stunimak in verschiedenen Ausgaben). dann dasjenige, was ich C. arbor. var. melanotricha genannt hatte, ist alles ein und dasselbe und mit C. melanocalyx Boiss. identisch. Der Verbreitungsbezirk dieser Form reicht also von Nord-Griechenland durch Rumelien und Thessalien einerseits bis in die Krim, anderseits durch Bithynien (Angora : Born- müller 3027). Paphlagonien (Tossia : Sintenis 3882) und Galatien (Amasia: Bornmüller 2696; Manissadjian 965) bis Armenien (Karput: Sintenis 999 und 578). Aus allen diesen Gebieten liegt mir Material vor. Ob die nordpersisch-turkmenische C. persica v. Buhsei Boiss. von C. persica nicht durchgreifender verschieden ist, als aus der FI or. hervorgeht, kann nur nach Ansicht von genügend vollständigem Material der G. persica Boiss. selbst entschieden werden. *) Ich konstatire entgegen Halacsy widerholt, dass der Ort Kalambaka und nicht Kalabaka heisst. Dörfler hat die Halacsy’sche auf einigen nicht authen- iischen Karten vorhandene falsche Schreibweise so imponiert, dass er in einem seiner Tauschkataloge einen von mir gegebenen Speziesnamen « Kalambakensis » flugs in « Kalabakensis» umändert. (Fortsetzung folgt.) we > CARICEÆ NOVÆ VEL MINUS COGNITÆ VON Georg KÜKENTHAL in Grub a/F. bei Coburg. 1. Schœnoxiphium Clarkeanum Kükenthal spec. nov. Rhizoma cæspitosum. Culmus 20-40 cm. altus gracilis triqueter sub spica parce scaber ad basin vaginis brunneis obtectus. Folia culmo bre- viora 1 mm. lala plana herbacea. Spica 4-8 cm. longa lineari-oblonga laxa. Spiculæ propriæ numerosæ ad 15 mm. longæ lineares pauciflor&, superiores approximatæ inferiores remotiusculæ. Bractea ima foliacea culmum superans evaginala, ceteræ squamæformes aristatæ. Spiculæ par- tiales laterales interdum androgynæ in parte inferiore spicæ plerumque unifloræ © cum rudimento floris superioris. Squamæ parvulæ ovatæ oblusiusculæ pallide ferrugineæ purpureo-striolatæ marginibus hyalinæ. Prophyllum squamam paullo superans anguste ellipticum 3 '/2 mm. longum semiapertum vel utriculiforme obsolete trigonum pallidum pur- pureo-striolatum in rostrum sublongum conicum marginibus scabrius- culum ore hyalinum sensim attenuatum. Achænium 2'/2 mm. longum oblongum erostratum. Rhachilla secundaria complanata binervis margi- nibus ciliata in spieulis androgynis '/s achenii æquans, in unisexualibus achænium paullo superans. Stylus et stigmata (3) brevia. Hab. Sikkimhimalaya : Cho-le-la (Dr. King's collector!) ; Phari (Dungboo!). Am nächsten mit S. laxum (Nees) Kük. (= Kobresia laxa Nees) ver- wandt, hauptsächlich durch die eiförmigen stumpflichen Tragblättchen von bleichrostfarbenem Colorit und das kürzere breitere Prophyll getrennt. 2. Schoenoxiphium caricinum Kükenthal spec. nov. Rhizoma cæspitosum. Culmus ‘2-1 pedalis strictus firmus obtuse tri- BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 1, 31 décembre 1903. k 50 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SER.). (2) queter lævis. Folia culmo multo breviora perangusta canaliculato-plana minute papillosa glauca rigida, vaginæ basilares brunneo-ferrugineæ. Spica À '/e-2 cm. longa lineari-oblonga. Spiculæ propriæ 4-6 oblongæ 6 mm. longæ contiguæ. Bracteæ squamæformes, inferiores setaceæ inflo- rescentiam superantes evaginanles. Spiculæ partiales paucæ plerumque 3, ima androgyna, superiores plerumque unisexuales. Squamæ ovato-lanceo- late acutæ vel truncatæ castaneæ marginibus hyalinæ e carina viridi + - aristatæ. Prophyllum in spicula ima semiapertum in superioribus clausum squamam superans oblongo-ellipticum 3 mm. longum obtuse trigonum pallidum superne demum ferrugineum bicarinatum glabrum in rostrum mediocre conicum antice fissum ore hyalino oblique sectum sensim desi- nens. Achænium vix 3 mm. longum oblongum brevissime rostratum. Rhachilla secundaria lata complanata albida binervis achænium sub- æquans, bracteolæ floris sæpe rudimentariæ. Stigmata 3 mediocriter longa. Hab. Osttibet : Tongolo, Fürstentum von Kiala (Soulié n. 731! in herb. Boiss.). Der vorigen Art benachbart und mit ihr auf der Grenzscheide zwi- schen Schenoxiphium und Carex stehend. Dass die Trennung dieser beiden Gattungen nur unter phylogenetischem Gesichtspunkt festge- halten werden kann, wird durch diese und mehrere indische Arten bewiesen. 3. Kobresia Prainii Kükenthal spec. nov. Rhizoma dense cæspilosum. Culmus 12-20 cm. altus strietus gracilis obsolete triqueter lævis ad basin vaginis brunneis valde lacerantibus obtectus. Folia culmo breviora setaceo-convoluta. Inflorescentia dioica. Spicula 4 æque atque © late linearis 10-12 mm. longa 2 mm. lata utrinque attenuata densa. Squamæ majusculæ anguste lanceolatæ mucro- nat cinnamomeæ dorso viridinerviæ marginibus hyalinæ. Prophyllum oblongo-ellipticum 3 mm. longum marginibus supra medium connatis enervium glabrum. Achænium inclusum obovato-oblongum 2 mm. longum erostralum. Hab. Himalaya : Bhutan : Ky-00-la (Dungboo n. 2241). Gehört zur Section Hemicarex (Benth.) C. B. Clarke in Hook. f. Flor. Brit. India VI (1894), 69%. 4, Uncinia fuscovaginata Kükenthal sp. nov. = U. compacta var. divaricata Hook. f. Handb. New Zeal. Fl. (1867), 309 partim U. compacta var. viridis C. B. Clarke in Journ. Linn. Soc. XX (1883), 395. Rhizoma breviter stoloniferum crassum lignosum. Culmus 10-25 cm. (3) G. KUKENTHAL. CARICEÆ NOVE. 51 altus leviler incurvus rigidus acute triqueter angulis scaber ad basin vaginis aphyllis integris fuscis nervosis satis longe obtectus. Folia culmum superantia 2-3 mm. lata plana carinala rigida. Spicula 3-6 cm. longa 3-4 mm. lata lineari-oblonga apice interdum subelavata densiflora in partem g' brevem sensim abiens. Squamæ © oblongo-lanceolatæ obtusiusculæ pallide ferrugineæ dorso viridi trinerviæ apice hyalinæ. . Utriculi squamas paullo superantes erecti 7 mm. longi subobovato- oblongi stramineo-virides glabri tenuiter plurinervosi basi spongiosa in stipitem contracti apice sensim brevirostrati. Achænium subobovato- oblongum. Stylus villosulus pyramidalis basi disciformi insidens. Rha- chilla secundaria utriculum duplo superans. - Hab. Neuseeland : Nordinsel : Ruahine Mount. (Colenso n. 76 et 1640 ex C. B. Clarke). Südinsel : Berge von Nelson (Cheeseman!) und Can- terbury (Cockayne n. 7789! 7790! 7796! 78071) Diese früher mit U. compacta vereinigte Art besitzt eine Reihe wich- tiger Charaktere, welche ihre Abtrennung fordern. Das Rhizom ist kräf- tiger entwickelt, treibt aber nur kurze Stolonen. Der Halm ist starrer und an den scharfen Kanten immer rauh, seine Basis ist mit braunroten Scheiden bekleidet. Die Aehre ist verlängert lineal und an der Spitze etwas keulig. Dib Tragblätichen bleiben länger an der Spindel. Die erheblich längeren Schläuche stehen aufrecht, verbreitern sich oberwärts und entbehren des Glanzes. Der persistente pyramidale Griffel ist dicht mit Haaren bedeckt. 5. Garex Prainii Kükenthal spec. nov. Culmus 40-60 cm. altus strietus subfirmus compresso-triqueler lavis. Folia culmo breviora 4 mm. lata plana mollia. Spica 6-10 cm. longa in cireuitu oblonga. Spiculæ 4-5 androgynæ oblongæ 2-3 cm. longæ supe- riores sessiles approximatæ, inferiores 2 paullum remotæ et + exserte peduneulat& basi ramosæ, ramuli ex utriculo fertili enati. Bracteæ infe- riores 2 foliaceæ culmum superanles evaginantes, superiores squamæ- formes aristalæ. Squamæ majusculæ ovale mucronat& ferrugineæ pur- pureo-striolatæ marginibus late hyalinæ dorso viridi trinerviæ. Utriculi squamas superantes suberecti membranacei 5 mm. longi ovato-elliptici obsolete trigoni olivacei purpureo-striolati bicarinati cæterum enervii Superne pubescentes in rostrum conicum dimidio brevius ore hyalinum sensim altenuati. Achænium 3 mm. longum ellipticum cœæsium. Styli basis cylindrica. Rhachilla secundaria adest. Hab. Sikkimhimalaya : King’s native Collector! 52 BULLETIN DE 1 HERBIER BOISSIER (2° SER.). (4) Eine Art des Subgenus Indocarex Baillon, welche ich mit C. munda Boott, C. fragilis Bootl, C. dissitiflora Franch., C. curticeps C. B. Clarke. C. curvata Boott und C. nikoensis Franch. et Sav. in einer Section Pseudoschenoxiphium mihi vereinige, Sie steht C. curticeps C. B. Clarke am nächsten. 6. Garex pyramidalis Kükenthal spec. nov. — C. bengalensis Böck. Mss. non Roxb. — C. Wahlenbergiana C. B. Clarke in Dur. et Schinz, Consp. Fl.afr. V. 691 partim. Rhizoma lignosum elongatum. Culmus pedalis firmus triqueter lavis ad basin vaginis purpureis parce reticulato-fissis oblectus. Folia culmum superanlia 4-5 mm. lata marginibus revoluta supra vesiculoso-aspera coriacea in acumen longum triquetrum scaberrimum producta. Inflores- centia depaniculata 40-15 cm. longa stricta interrupta. Paniculæ partiales 5-6 singulæ in ambitu pyramidales lax®. superiores approximatæ infe- riores 2 remotæ longe exserle pedunculatæ, pedunculi subfirmi scabri. Rhachis dense hirta. Bracteæ foliaceæ longe vaginantes. Ramuli demum divaricali pauci- vel monoslachyi. Spiculæ oblongæ 1 cm. longæ laxæ demum divaricale androgynæ (pars brevior). Squamæ lanceolato- ovatæ ferrugineæ nitidæ glabræ vel parce pilosæ multistriatæ e nervo dorsali elarıore mucronatæ. Utriculi squamas paullo superantes patentes lanceolati 4 mm. longi ferrugineo-olivacei plurinervosi glabri basi atte- nuati marginibus superne scabri in rostrum mediocre latiusculum biden- tatum sensim attenuati. Stigmate 3. Hab. Central-Madagascar : Ost-Imerina : Andrangoloaka im Urwald- schatten (Hildebrandt n. 37451). Am nächsten mit C. ramosa Schk. verwandt, aber Rispe einfach, pyra- midal, Aesie sparrig abstehend, Aestchen kleiner und kürzer männlich, Schuppen dunkler, stachelspitzig, Schläuche kahl lanzettlich nicht tief gezähnt. 7. C. Clarkeana Kükenthal spec. nov. Culmus 120 cm. altus firmus obtusangulus lævis. Folia culmum sub- æquantia À cm. lata plana coriacea glauca. Inflorescentia depaniculata 75 cm. longa gracilescens inlerrupta. Paniculæ partiales 9, mediæ gemi- natæ, reliquæ singulæ in ambitu oblongo-lanceolatæ longe distantes per- laxæ inæqualter exserte pedunculatæ ; peduneuli subfirmi scabri. Rhachis dense hispida. Bracteæ foliaceæ longe vaginantes. Ramuli oblique patentes. Spiculæ numerosæ approximatæ demum divaricalæ ovatæ 5-6 mm. longæ androgynæ (pars g' brevis), bracteolis squamæformibus pilosis longe aristalis suffullæ. Squaméæ ovatæ mucronalæ pallide ferru- (5) G. KUKENTHAL. CARICEÆ NOVÆ. 59 gineæ purpureo-striolatæ carinat®. Utriculi squamas multo superanles oblique patentes trigoni non inflati ex ovato lanceolati A mm. longi plumbeo-ferruginei plurinervosi glabri marginibus ?/s setulosi in rostrum longum conicum incurvum bidentatum subsensim attenuati. Achænium elliplicum. Styli basis non incrassata tortuosa. Stigmala 3. Hab. Hinterindien : Halbinsel Malakka : Perak {L. Wray n. 41041). Wie die vorige zu Indocarex und zwar in die Verwandtschaft der malayischen Carex Rafflesiana Boott gehörig, von welcher sie durch sehr lockere Rispen II Grades, durch eiförmige bleich rostfarbene Tragblätt- chen und durch eiförmig-lanzettliche bleifarbene Schläuche abweicht. 8. Carex Soyaeensis Kükenthal sp. nov. — C. Buxbaumü Franch. in Nouv. Arch. Mus. 3. sör. IX (1897), 149 partim. Rhizoma cæspitosum. Culmus pedalis tenuis compresso -Lriqueter sursum scaber dense papillosus inferne foliatus. Folia culmo breviora 3 mm. lata plana mollia dense papillosa. Spiculæ 5. terminalis gynæ- candra (i. e. basi g'), reliquæ Q oblongo-cylindricæ 1-2 em. longe sub- laxifloræ, superiores g' approximatæ sessiles, inferiores remotiusculæ subsessiles. Bracteæ evaginantes, ima foliacea culmum subæquans. Squamæ parvulæ oval» obtusæ vel mucronatæ fuscæ dorso viridi 1- » nerviæ. Utrieuli squamis latiores longioresque vix 3 mm. longi sub- erecti membranacei ovali inflato-Lrigoni pallide virentes pluricostati dense papillosi rostro brevissimo {runcalo vel emarginato apieulati. Achænium laxe inclusum late obovatum trigonum. Stigmala 3. Hab. Japan : Yesso : Cap Soya (Faurie n. 7230! in herb. Boiss.). Steht zwischen Carex obscura Nees und C. Augustinowiczii Meins- hausen. 9. Carex aphyllopus Kükenthal sp. nov. Rhizoma stoloniferum. Culmus bipedalis gracilis compresso-triqueter apice scaber ad basin vaginis aphyllis purpureis parce rubro-reticulatim fissis longe vestilus. Folia accrescentia culmo breviora longiorave 3-5 mm. lata plana breviter acutata graminea longe vaginantia, ligula elongata. Spiculæ %, superiores 2 g’ lineares 2-3 cm. longæ contiguæ pedunculatæ, Q 2 (s&pe androgynæ) cylindricæ 3 cm. longæ densifloræ basi laxiores parum remolæ exserte pedunculatæ, pedunculi setacei scabriusculi. Brac- teæ foliaceæ evaginanties ima inflorescentiam æquans. Squamæ J' ovatæ ‘acutiusculæ fusco-ferrugineæ marginibus anguste hyalinæ nervo flavo percursæ, © lanceolato-ovatæ fuscæ acuminatæ vel e dorso late viridi tri- nervi -+ aristatæ. Utriculi paullo breviores ovati plano-convexi 3 mm. longi olivacei obsolete nervosi glabri sæpe purpureo-punctali marginati ms 54 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (6) acuti rostro brevi integro excurvo apiculati. Achænium laxe inclusum obovatum. Stigmata 2. Hab. Japan auf Berggipfeln von Nippon : Mt. Tateyama (Matsumura!), Gipfel des lide (Faurie n. 1687!), Chokkaisan (Faurie n. 27761); Rüshiri (Faurie n. 2756!); Schikoku : Shimidsutoge (Makino n. 167! in herb. horti petrop.). Wahrscheinlich in die Gruppe der Carex salina, torta, omskiana ete. zu stellen. 16. Carex appendiculata (Trautv.) Kükenthal sp. nov. C. acuta var. appendiculata Trautv.in Florul. ochot. phænog. (1856), 100. C. cæspitosa Böckel. in Linnæa XL (1876), 427 pro minima parte (sc. sola planta mandshurica). C. vulgaris Komarov Flor. Manshur. I (1901), 365, Rhizoma descendens cæspitosum. Culmus 4-1 ‘/: pedalis gracilis acu- tangulus scaber. Folia culmum æquantia 2 mm. lata plana marginibus et Supra scabra longe acuminata, vaginæ basilares aphyllæ fuscæ parce reticulatim fissæ. Spiculæ 3-5 anguste cylindricæ, terminales 4-3 d' 3 cm. longæ, reliquæ 2-3 © remotiusculæ 2-5 cm. longæ densifloræ basi laxiores erectæ superiores breviter ima longepedunculatæ. Bracteæ foliaceæ evaginanles, ima inflorescentiam subæquans. Squamæ © anguste oblongæ obtusiusceule fuscæ nervo dorsali viridi percursæ apice hyalino- appendiculatæ. Utriculi latiores et paullo longiores membranacei elliptici 3 mm. longi plano-convexi pallidi tenuiter nervosi stipilati in rostrum breve cylindricum ore emarginatum contracti. Stylus exsertus. Stigma ta 2. Hab. Ostasien : Ostsibirien : Am Baikal (herb. horti petrop.!), Aldan (Podjakonow!), Udskoi (herb. petrop.!); Mandschurei : Prov. Amur : zwischen Ust-Strelotschnaja und der Mündung des Flusses Dseja (Radde n. 14!); Prov. Sud-Ussuri; Küste (Wilford!); Nordcorea : Distr. Musang (Komarov!); prov. Chamgion (Komarov!). Eine gut ausgeprägte Art, welche lange verkannt wurde. Carex forsi- cula Franch. et Sav., C. Buekii Wimmer und die 3 folgenden Arten sind ihre nächsten Verwandten. 11. Carex Reuteriana Boiss. in Pug. Pl. nov. (4852), 116; Willk. et Lange Hisp. I, 122. C. vulgaris forma Christ in Car. Cat.; C. gracilis var. angustifolia forma Reuteriana Kükenthal in Allg. bot. Z. III (1897), 174; C. Goodenowii var- ß Reuteriana Daveau in Cyp. Portug. (1892), 56. Rhizoma cæspitans et stoloniferum. Culmus 1-2 pedalis gracilis firmus triqueter lævis fere ad medium usque foliatus. Folia culmo breviora (7) G. KUKENTHAL. CARICEÆ NOVÆ, 55 accrescentia 2-3 mm. lata plana acuminata longevaginanlia, vaginæ bası- lares aphyllæ purpurascentes parce reticulatim fissæ. Spiculæ 4-5, termi- nalis À Z cylindrica 2-3 cm. longa (interdum altera brevior addita), reliquæ 2 2-5 cm. longæ tenuiter cylindricæ subclavatæ densi- basi laxi- floræ, superiores Z' approximatæ subsessiles, ima remotiuscula peduncu- lata, erectæ. Bracteæ foliaceæ inflorescentia breviores angustæ. Squum&® parvulæ oblongæ obtusiusculæ atro-sanguineæ nervo flavido percursæ. Utriculi longiores latioresque membranacei parvuli 2-3 mm. longi ellip- tici plano-convexi straminei nervosi rostro brevissimo colorato apiculati. Stigmala 2. Hab. An Gebirgsbächen von Portugal : Braganza (Link!), Serra do Gerez (Moller Fl. lusit. exsicc. n. 832!) und Westspanien : Altcastilien, La Granja (Reuter!) (Hispania, Herb. Pavon!). Ich habe C. Reuteriana früher nach unvollkommenen Exemplaren zu C.gracilis Gurt. gezogen,sehe aber jelzt,nachdem ich reichlicheres Material erhalten habe, meinen Irrtum ein und fasse sie mit Boissier als eigne Art Westiberiens. Das spärliche Fasernetz der untersten Blattscheiden, welche nicht gekielt sind, nebst dem schmaleren kürzeren Blattwerk und den sehr kleinen Schläuchen unterscheiden diese Art gut von C. Buekü. 12. Garex panormitana Guss. Fl. sic. Syn. II (1843), 575; Parlat. Fl. ital. II (1852), 184; Bertol. Fl. ital. X (1854), 133; C. acuta b. panor- mitana Arcangeli Fl. ital. ed. II (189%), 91; C. stricta Böck. in Linnæa 40 (1876), 426 partim (sc. sola planta panormilana); C. Kochiana Kükenthal in Allg. bot. Z. III (1897), 455 non DC. Rhizoma cæspitans et stoloniferum. Culmus 30-50 cm. altus gracilis vel rigidulus apice cernuus acutangulus lævis fere ad medium usque foliatus. Folia culmo breviora accrescentia 3 mm. lata plana carinata marginibus revoluta, inferiora perbrevia longevaginantia breviler acuminata, vaginæ tenuiter sed conspicue reliculatim fissæ, basilarium nonnullæ aphyllæ purpureæ carinatæ. Spiculæ 4-5, terminales 1-2 Z contigu& cylindricæ 3-7 cm. longæ, © 2-3 cylindricæ 4-7 cm. longæ densi. basi laxifloræ apice sæpe remoliusculæ, superiores sessiles, ima brevipedunculata sub- nutans. Bracteæ foliaceæ evaginantes, ima inflorescentiam æquans. Squamæ © lanceolato-oblongæ subacutæ vel obtusæ atro-sanguineæ nervo viridi percursæ marginibus conspicue hyalinæ. Utriculi æquilongi sed . latiores late elliptici 3 mm. longi compressi membranacei flavescentes sæpe purpureo-maculati obsolete paucinervosi valde marginati brevissime stipitati rostro brevi cylindrico ore inlegro vel emarginato apiculati. Achænium laxe inclusum. Stigmata 2. 56 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SÉR.). (8) Hab. Sicilien : Flussufer bei Palermo am Meerbusen Oreto (Todaro n. 1114 ex p.!), Ponte delle Gracie (Citarda!). In Allg. bot. Z. II (1897), 155 hatte ich die Pflanze Todaro’s mil C. aeu- tiformis var. Kochiana DC. identificiert. Diese Bestimmung erfolgte auf Grund von Exemplaren, welche ich von Herrn Professor Borzi in Palermo erhielt. Gelegentlich der Durchsicht der Carices des berliner botanischen Museums entdeckte ich aber, dass Todaro n. 1114 sich aus 2 verschie- denen Arten zusammenselzt, von welchen die eine mit jenen Exemplaren Borzi’s übereinstimmt, die andere zu der Pflanze gehört, welche Citarda an der Ponte della Gracie auffand. Was die ersiere anlangt. so muss ich bekennen, dass ich mich einer falschen Bestimmung schuldig gemacht habe. Die schmalen © Aehrchen verführten mich, auf C. Kochiana zu schliessen, während eine genauere Untersuchung der Schläuche keinen Zweifel lässt, dass C. riparia vorliegt. Der zweite Art ist die echte C. panormitana Guss., welche in der Tat zwischen Carex stricta und C. acuta intermediär ist, ohne jedoch, wie ich anfangs vermutete, hybriden Ursprungs zu sein. C. panormitana gehört vielmehr in dieengere Verwandtschaft von C. Bucki Wimmer und C. Reuteriana Boiss. Von der ersteren (rennen sie das viell dünnere Fasernelz der Basalscheiden, ihr glatter Halm. die kürzeren schmaleren Halmblätter, die entfernteren Aehrchen, die häutig berandeten © Tragblättchen und die grösseren elliplischen zusammengedrückten Schläuche. Carex Reuteriana weicht durch weniger entwickeltes Fasernetz. schmalere Blätter. dünnere Aehr- chen und kleinere Schläuche ab. 13. Carex fuscovaginata Kükenthal sp. nov. Rhizoma cæspitans et stolones validos emittens. Culmus 1'/2 pedalis strictus firmus acutangulus superne scaber inferne foliatus. Folia culmo breviora vel subæquantia 5 mm. lala plana carinata marginibus revoluta rigidiuscula læte viridia in acumen breve triquetrum producta, vaginæ imæ fusco-purpureæ ex parte aphyllæ parce in fibros dissolutæ. Spiculæ 4-5 tenuiter cylindricæ, terminales 4-2 4 3 cm. longæ, reliquæ Q 2-5 cm. longæ densifloræ obtusæ erectæ superiores approximatæ subsessiles, ıma remota brevipedunculata. Bracteæ foliaceæ evaginantes, ima inflores- centiam subæquans. Squamæ © oblongo-lanceolatæ subacutæ atro-pur- pureæ dorso viridi 4-3 nerviæ. Utriculi longiores latioresque membra- hacei ovati 2 mm. longi biconvexi stramineo-virentes nervosi purpureo- granulosi brevissime stipilati in rostrum breve cylindricum ore integrum abrupte contracti. Achænium laxe inclusum obovatum. Stigmata 2. Hab. Altai (Gebler n. 125! in herb. hort. petrop. pro €. acuta. (9) G. KUKENTHAL. CARICEÆ NOVÆ. 37 Sehr an C. Buekii gemahnend, aber durch des dünne Fasernetz sofort zu unterscheiden. 14. Garex glandulifolia Kükenthal sp. nov. Rhizoma crassum eæspitosum. Culmi plures laterales 12-18 cm. alti debiles compressi papillosi basi foliis brevibus purpureo-viridibus longe vaginantibus vestitus. Folia fasciculorum sterilium culmo subæquilonga 6-9 mm. lata plana basi plicata breviter acuminata glauca rigida supra nervo mediano elevato luteo-glanduloso et scabrido percursa, vaginæ basilares atrofuscæ partim aphyllæ. Spiculæ 4-5 remotæ exserte peduncu- latæ erectæ (peduneuli setacei scabri), terminalis 1 5 linearis 10-12 mm. longa, reliquæ © lineari-oblongæ 1-1 ‘/2 cm. longæ laxi- et pauci- (4-)} floræ. Bracteæ tubuloso-vaginantes fuscæ elaminiferæ inferiores breviter aristatæ. Squamæ d ovatæ dense imbricatæ pocilliformes subobtusæ fuscæ: apice anguste hyalinæ nervo dorsali flavido percursæ, @ obovato- oblongæ truncatæ fuscæ e dorso viridi trinervi breviter ciliato-mucro- natæ. Utrieuli squamas superantes 5 mm. longi obovato-oblongi obsolete trigoni straminei nervis 2 marginalibus prominentibus instructi cæterum enervii pubescentes in slipitem longe attenuati apice in rostrum mediocre conicum ore fusco subemarginatum rectum subabrupte desinentes. Fila- menla basi connata. Stigmata 5. Hab. Centralchina : Prov. Hupeh (Henry n. 5467!). C. digitata, pedifornus, etc. benachbart. 15. Carex eriocarpa Haussknecht et Kükenthal sp. nov. Rhizoma lignosum cæspitosum. Culmus 20-45 em. altus gracilis obsolete triqueter sublævis inferne foliatus basi vaginis brunneis cinctus. Folia culmum subæquantia { ‘/2-2 mm. lata plana longe attenuata submollia læte viridia. Spiculæ 2 parum remotæ, terminalis 4 subclavato-oblonga 10-18 mm. longa pedunculata, lateralis © oblongo-ovata 4-1 ‘/2 cm. longa erassa densiflora brevipeduneulata erecta. Bractea selacea inflorescentia brevior vix vaginans. Squamæ © majusculæ lanceolatæ acuminatæ atro- fuscæ e carina flavo-virente + mucronatæ, g' oblongo-ovatæ. Utriculi squamas longe superantes suberecti membranacei 6-7 mm. longi lanceo- lato-oblongi compresso-trigoni stramineo-virentes dense adpresso-hirti obsolele nervosi basi attenuati marginibus hispidi apice in rostrum longum conicum antice linea longitudinali fusca sulcatum ore fusco -oblique sectum demum bidentulum sensim desinentes. Achænium ovale. Styli basis æqualis. Stigmata 3 longa. Hab. Türkisch Armenien : Egin, Felswände am Euphrat (Sintenis n. 22491). 38 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2€ SER.). (10) Diese in die Section Frigidæ gehörende Art wurde mir von meinem versiortenen Freund Haussknecht unter obigem Namen zugeschickt. Ich kann die Vermulung H., dass es sich um eine neue Art handelt, nur bestätigen, und habe nach dem in meinem Besitz befindlichen Exem- plar eine Beschreibung entworfen. 16. Carex tristis M. Bieb. var. pendulina Kükenthal var. nov. C. frigida var. densa Meinsh. Act. hort. petrop. XVII (1901), 359; C. ferruginea Steven in M&m. Mus. Mosc. IV (1813), 68 non Scop.; C. tristis var. Steudel Syn. Cyp. (1855), 236. Planta gracilis. Gulmus 15-20 m. altus gracilis apice cernuus. Folia non- nisi 1 ‘/2-2 mm. lata. Spiculæ plerumque 3 remotiusculæ tenues, termi- nalis Z', laterales @ pedunculatæ cernuæ. Squamæ lanceolatæ acumi- natæ fusco-ferrugineæ marginibus anguste hyalinæ. Utriculi squamas subduplo superantes 6 mm. longi anguste oblongi pallidi in latere utro- que nervo elevato percursi fere glabri in rostrum longissimum desinentes. Hab. Caucasus : In den Gebirgen von Dariel und Wladikawkas (Ruprecht!); Ossetien (Marcowicez!); Lazistan : Djimil (Balansa, n. 994 ex p.!). Eine sehr bemerkenswerte Abänderung, doch an denselben Stand- orten wie die typische Form gefunden und durch Uebergänge mit dieser verbunden. Bei dieser Gelegenheit constatiere ich, dass ich typische C. tristis ausser dem Caucasus nur aus West- und Centralasien gesehen habe. Alles, was von Siebenbürgen als C. iristis ausgegeben worden ist (auch Magnier, n. 3006! und Kneucker n. 207!), gehört zu C. semper- virens. C. tristis ist viel robuster und breitblättriger, die 2-% oberen Aehrchen sind zusammengedrängt, teilweise 4 teilweise androgyn und das unterste entfernt stehende ist rein ©, auch sind die Schläuche etwas länger geschnäbelt. Die Form der Schläuche ist sonst die gleiche und da sich namentlich im Caucasus viele Zwischenglieder finden, so kann ich C. tristis nur den Rang einer Unterart zu erkennen. 17. Garex rugulosa Kükenthal sp. nov. Rhizoma stolones validos emittens. Culmus 1 ‘/ pedalis validus acu- tangulus superne scaber basi vaginis brunneo-purpureis mox marcescen- tibus obtectus ad medium usque foliatus. Folia culmo breviora 6-8 mm. lata plana carinata acuminata septato-nodulosa rigida. Spiculæ g 3 con- tiguæ cylindricæ 3 cm. longæ, 2 2-3 remotiusculæ erectæ cylindricæ crassæ 3-6 cm. longæ 8-10 mm. latæ densifloræ basi laxiores superiores subsessiles ima brevipedunculata. Bracteæ foliaceæ ima inflorescentiam superans breviter vaginans. Squamæ majusculæ conformes late ovatæ (11) G. KUKENTHAL. CARICEÆ NOV. 39 obtusæ badiæ marginibus hyalinæ e dorso tricostato in mucronem vel aristam validam excurrentes. Utriculi squamas superantes suberecti coriacei 6 mm. longi ovato-conici sordide olivacei plurinervosi glabri rugulosi basi contracli apice in rostrum breve latum grosse bifurcatum sensim desinentes, crures rostri porrecli. Achænium utrieulo brevius. Siyli basis æqualis. Stigmata 3 mediocriter longa crassa. Hab. Nordjapan : Yesso : Hakodate (Dr. Albrecht in herb. hort. petrop.!); Nordnippon : Aomori (U. Faurie, n. 1139!). Steht C. riparia Cart. um nächsten. 18. Carex Tasmanica Kükenthal sp. nov. Rhizoma cæspitosum. Culmus 20 em. altus strictus firmus triqueter lævis ad basin vaginis brunneis marcescentibus obtectus. Folia culmum superantia 2 mm. lata canaliculata coriacea. Spiculæ 3-6, lerminalis 1 (raro 3) 5 linearis pedunculata, © 2-3 basi floribus paucis 5 instructæ oblongæ 5 cm. longæ densifloræ brevipedunculatæ, ima remota. Bracteæ foliaceæ vaginantes culmum superantes. Squamæ © ovatæ pallide ferru- gineæ dorso valide trinerviæ ex apice emarginato mucronatæ. Utriculi squamas paullo superantes 3 mm. longi erecti coriacei ovali trigoni non turgidi pallidi plurinervosi glabri basi contracti apice in rostrum mediocre subconicum ore hyalino grosse bidentatum marginibus parce scabrum vel læve subsensim attenuati. Achænium ovatum stipilatum. Stig- mata 3. Hab. Tasmanien : Dervent River (Rodway!), Mt. Dromedary (Rod- way !). Steht zwischen C. Raoul Boott, welche aber gynæcandrisches Termi- nalährchen und 2 Narben besitzt, und C. litorosa Bailey, welche sich durch kürzere sechsreihige Aehrchen und nervenlose geschwollene Schläuche unterscheidet. 19. Carex Litwinovii Kükenthal sp. nov. Culmus pedalis gracilis firmus obsolete ,triqueter lævis inferne foliatus. Folia culmo multo breviora subcanalieulato-plana 1 '/2-2 mm. lata mollia pallide viridia, vaginæ imæ brunneæ. Spiculæ 3, terminalis 4 lineari-oblonga sessilis vel brevipeduneulata 1 '/ cm. longa, © 2 oblongo- ovalæ pauci- et densifloræ sessiles superior 4 contigua inferior remo- tiuscula. Bractea inferior setacea inflorescentiam æquans breviler vagi- “nans, superior squamæformis. Squamæ j oblongæ acutæ vel obtusæ fuscæ marginibus hyalinæ flavo-carinatæ, Q concolores ovatæ acutæ bre- vissime mucronatæ. Utriculi squamas paullo superantes membranacei erecti subobovato-elliplici 4 mm. longi trigoni stramineo-virentes superne 60 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (12) fusco-tincti obsolete nervosi satis adpresso-hirti basi contracti margi- nibus hispidi apice in rostrum brevissimum ore fusco emarginatum attenuati. Achænium ellipticum trigonum lateribus concavis. Sty li exserli validi basis æqualis. Stigmata 3 Hab. Turkestan : ( snow! pro C. ferruginea, in herb. Meinshau- seniano). Macht den Eindruck einer verkürzten Form von C. tristis. die ziemlich dicht behaarten Schläuche. der kräftige den Schlauch überragende Griffel und das concavflächige Achänium sind aber umbedingt trennende Charaktere. ERRATA A LA FLORE DES ALPES D’ANNECY Gustave BEAUVERD Dans un récent fascicule du Bull. Herb. Boiss. (2e sér., tome II : 942 et seq.), l'énumération du résultat de nos herborisations dans les Alpes d'Annecy conte- nait quelques erreurs que nous prions nos lectenrs de bien vouloir rectifier comme Sul : page 942, « Mt Soudine », ligne 5 (Hieracium ulaciale var. giganteum Gr. el Godr.) : en employant la nomene joue du Dr Saint-Lager in « Flore deser. du Bassin moyen du Rhône », II, ed. 8 : 506 (1897), nous avons omis la synony- mie indiquée « — H. Laggeri Schals Bip. » — Or les auteurs-éditeurs du Hie- raciotheca Gallica, MM. Arvet-Touvet et Guess — auxquels nous sommes heu- reux, en cette occasion, de leur réité avant eu l’obligeante amabilité de revoir et nalen toules les Ep ipervières de nos récoltes, nous font remarquer, tout en confirmant notre détermination, que Hieracium Laggeri Schultz Bip. n'a rien du A. glaciale Lach.: c'est donc par le nom seul de « H. Laggeri Schultz Bip. » que notre plante doit être désignée. p. 945, ligne 10, au lieu de « Tragopogon majus var. dubius? » lire : T. orien- talis L. forma ? p. 945, ligne 17, au lieu de « Anthoxanthus odoratus », lire : Anthoxanthum odoratum. p. u ligne 3, après Sempervivum arachnoideum. au heu de « var. pilifer um Jord. », lire : var. Dellianum Schn. et Lehm. — Cette race remarquable, répan- due dalle les Alpes du Tyrol, n'avait pas encore été signalée, à notre connais- sance, sur lerritoire francais! p. 950, ligne 8, au lieu de « Hieracium pieroides Vill. », lire : I. pseudo- Picris Arvet-Touvei. Enfin, les Globularia nudicaulıs L. el Poa minor Gaudin, que nous indiquions comme entièrement nouveaux pour la flore des Aravis (l. c. page 950), y avaient été signalés, le premier en 1866 in Bull. Soc. bot. de France, vol. 43, p. cvı, et le second par Gaudin lui-même, qui le récolla au Méry (ef. Gaudin, Agristol. helv. I (1841) : 206) et I’y signala plus tard dans son Flora helvetica, À : 234 (1828). Depuis ceite époque. celle slalion n'a été recensée dans aucun des nom- breux travaux de statistique floristique sur la région. PLANTE HASSLERIAN/E SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY D' ÉMILE ASS LER rame (SUISSE) de 1885 a 19023 le Prof. D' R. CHODAT et le D" E. HASSLER f (Suite.) Passiflora chrysophylla Chod. Plant. Hasslerian I. p. 75 et p. 187. Var. typica Chod. PI. Hassler. I, p. 187. Suffrutex 0,8-1 m. petala alba, corona rosea, ia dumeto pr. Piribebuy, Jan., n. 6878. Var. hastata Chod. Pl. Hassler. I, p. 187. forma solanacea. Foliis minoribus ut in typo. tomento brevi griseo tectis. Suffrutex suberectus, bası lignosus, cirrhosus, 0,4-0,6 m. petala alba, eorona rosea, in dumelo glareoso pr. Concepcion, Sept., n. 7418. forma apaensis. Foliis majoribus 50/70 60/85 mm. minus molliter tomentosis, discoloribus. Suffrutex scandens, 4-1,5 m. petala alba, corona cæsia, in dumelis pr. Bella- vista, Apa, Nov. n. 7804. Var. concepcionis nob. Caule dense hirsuto, foliis longius 20-40 mm. petiolatis, limbis majuseulis, hastatis, lobo mediano 50-80 mm. longo lateralibus 40-50 mm. longis, membra- naceis, indumento minus adpresso, diametro florum ad 50 mm. Suffrutex scandens 2-3 m. petala alba, corona laleritia, inter Bromelias ad marginem silvæ pr. Concepcion, Sept., n. 7547. Passiflora tricuspis Mart. Flor. Bras. XIII, ı, p. 587: Chod. emend. PI. Hassl. I, p. 186. Suffrutex scandens 1-2 m. petala alba, corona lilacina, in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7875b. Var. brevifolia nob. | Lobis brevioribus, latioribus, obtusis, secus nervos albis. Lobo mediano 40-45 mm. longo, 15-20 mm. lato, lateralibus 40-50 mm. longis, apicibus diver- gentibus 60-80 mm. Suffrutex 4-2 mm. petala alba, corona lilacina in dumetis pr. Bellavista, Nov., n. 7875 a. 62 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2M€ SÉR.). (294) Passiflora rotundifolia L. Spec. 235; Mart. Flor. Bras. XIII, 1, p. 587. Suffrutex scandens, 0,8-1,2 m. petala alba, corona lilacina, ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7798. Passiflora Hassleriana Chod. Plant. Hasslerian. I. p. 74. Var. grandifolia nob. Foliis minus dense tomentosis, majoribus, lobis 50-70 mm. longis, apicibus 60-80 mm. divergentibus. medio 50-70 mm. lalis. Suffrutex scandens 1-2,5 m. petala alba, corona lilacina, in dumeto pr. Bella- vista, Apa, Nov., 7943. Var. paraguariensis (Chod.) nob. Chod. sub spec. in Plant. Hasslerian. I, p. 78. Suffrutex an herba scandens, petala alba, corona lilacina, in campis pr. Chololo, Dec., n. 6684. Passiflora organensis Gardn. Hook. Lond. Journ. Bot. IV, 104: Masters Flor. Bras. XII, r, p. 590. Suffrutex scandens, 1-3 m. petala alba, corona alba, in dumetis pr. Bellavista, Apa, Nov., n. 7875. Passiflora capsularis L. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 186. Passiflora Giberti N. E. Br. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 187. Passiflora Maximilian: Bory. Ann. Sc. Phys. Genève II, 149, t. 24; Mast. Flor. Bras. XIII, 1, p. 592. Var. retusa nob. { Foliorum lobo mediano late retuso haud obsoleto, bracteis filiformibus flori approximatis quasi calyculum minusculum formantibus. Suffrutex 1-2 m. scandens, petala alba, corona alba, in dumetis in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6413; ad eandem variet. pertinet n. 3512. Pl. Hassl. I, p. 186. Var. expansa nob. Lobis magis divergentibus longioribus lobo mediano obsoleto vel nullo, bracteis sæpe a flore remotis, una approximata aliæ sat remotæ. Suffrutex scandens 2-3 m. petala alba, corona nigra, ad ripam fluminis Para- guay pr. Concepcion, Sept., n. 7333 id. n. 4011. Pl. Hassl. I, p, 186. Passiflora cincinnata Masters. Gardeners Chronic. 1868, p. 966 c. ic. Flor. Bras. XII, 1, p. 609. Suffrutex scandens 2-4 m. petala violacea, corona atro-violacea, in dumetis aridis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8130 et 81305. Var. imbricata nob. Differt lobis foliorum latioribus, imbricatis, minus profunde partitis. Suffrutex flore simili 8130, in dumetis ad ripam rivuli in regione fluminis Apa, Dec., n. 8130a; id. n. 1332 Plant. Hassl. I, sub. P. cœrulea L. (295) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERHANÆ. 65 Passiflora violacea Vell. Flor. Flumin. IX, tab. 84; Flor. Bras. XIII, 1, p. 612. forma albiflora. Suffrutex scandens, petala alba, corona violacea, in fruticetis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7498. Passiflora cerulea L. Ameen. Acad. I, 231, t. 10: Mart. Flor. Bras. XII, 1, p. 617. Var. « Regnellii Mart. Flor. Bras. XII, 1, p. 617. Suffrutex scandens 4-8 m. petala flavo-virentia corona atro-violacea, in dumetis pr. Tacuaral, Oct., n. 1240. HYDROPHYLLACEZÆ Cir. Plant. Hasslerian I, p. 78 et p. 179; Bull. Herb. Boissier VII. Append. I, p. 78 et 2me ser. II, p. 737. Quatre Hydrophyllacées en de nombreuses formes et variétés se trouvent au Paraguay. Deux espèces sont nouvelles : Hydrolea mollis, H. paraguayensis el sa Var. inerm's. A l'exception de l’Hydrolea mollis, qui habite les campos rupestres du Centre, elles sont toutes de marécages et de campos humides. On trouve partout : Hydrolea paraguayensis, H. spinosa, sa var. inermis au Nord seulement. L’H. glabra et sa var. spinosa n'ont été trouvées que dans le Nord. Avec leurs belles grandes fleurs bleues, toutes ces espèces contribuent à embellir les bords des marais et des étangs où les couleurs prédominantes sont le rouge et jaune. HYDROPHYLLACEÆ Hydrolea spinosa L. Spec. Plant. 328; Flor. Bras. VII, p. 394, t. CXXIX. Suffrutex 0,5-1, petala cyanea, in campo humido San Bernardino, Jan., n. 3720. Var. 8 inermis Spruce. Mss; Benett in Flor. Bras. VII, p. 395. Suffrutex 0,6-0,8, petala cœrulea, in palude sicco in regione fluminis Apa, Dec., n. 8136; id. in campo humido pr. Bellavista Apa Dec., n. 8137. Hydrolea mollis Chod. Plant. Hassler. I, p. 78. _ Suffrutex spinosus 0,5-1, petala cyanea, in campo sicco Cordillera de Altos, Jan. n. 3716; id. petala cœrulea, in glareosis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Jan., n. 6883. 64 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (296) Hydrolea parayuayensis Chod. Plant. Hassler I, p. 78. Suffrutices 0,5-1,2, petala cœærulea, ad marginem silvæ pr. Caballero. Febr., n. 4897: id. in campo humido San Bernardino, Febr.. n. 3870: forma grandifolia. - Limbis 100/30 90/28 70/22 mın. Suffrutex vel herba, 1-1,5 petala ecerulea in stagnis pr. Valenzuela in valle fluminis Y-aca, Jan., n. 6921: id. in stagnis pr. Arroyo Primero (Apa), Febr., n. 8485. Var. inermis nob. Omnis planta gracilior. inermis. Herba 0,3-0,5 ın. petala cœrulea, ad marginem paludis in valle luminis Y-aca, Jan., n. 6921 a. Hydrolea glabra Schumach. Pl. Guin. 161; Ben. in Flor. Bras. VII. p. 596. Suffrutex 0,5-1 m. petala cœrulea, ad marginem paludis pr. Arrovo Primero Apa, Febr., n. 8464. Var. spinosa nob. Caule lignoso, foltis anguslioribus 25/5 30/4 50/5 mm. spinis rectis, leretibus glabris S-10 min. longis. Suffrutex 0,8-1,2 petala cœrulea, in stagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec. n. 8159; id. pelala cæsia in campo humido pr. Bellavista, Apa, Nov., n. 7981. forma albiflora. Petalis albo-lilacın?s. ; ‘ Suffrutex 0,8-1, petala albo-lilacina, in slagno eod. loco ut n. 8159. Dec., n. 8159. OLACACEA Une espèce d'Olacacée a été trouvée au Paraguay, le Armenia coriacea un arbris- seau épineux des campos du Nord. OLACACEÆ Ximenia corracea Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 10, tab. 11, fig. 2. Var. intermedia nob. Spinossima, foliis coriaceis, petiolis ad % mm. longis, petalis 4,5 mm. lalis disco conspicuo conico (an deest in aliis speciebus?) ovario æquilongo. Var. magis ad X. americanam L. vertens, a qua differt caracteribus supra indicatis Frutex 3-4 m. pelala alba, in dumeto in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8408. ANACARDIACEZÆ - Quoique représentées par peu d'espèces, les Anacardiacées sont cependant l'une des familles les plus importantes de la flore paraguayenne et y jouent un (297) - R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 65 rôle prédominant dans certaines formations végétales. Des 14 espèces citées dans notre énumération 12 sont spontanées. Le Schinopsis Balansæ est le seul arbre paraguayen, duquel on peut dire qu'il forme des silves: ce ne sont pas des forêts dans le sens de celles d'Europe presque exclusivement constituées par une seule essence, mais dans certaines stations du Chaco et en partie dans les forêts riveraines de la rive gauche du Rio Paraguay, au-dessus du Rio Aquidaban, le Schinops:s Balansæ devient si prédominant que ces formations méritent le nom de Quebrachales (forêts de Quebracho) que l’indigène leur a donné. Dans ces mêmes parages se trouve aussi le Schinus dependens. Dans les forêts rupestres on lrouve : Astronium gracile et A. Balansæ, le premier est un des plus hauts arbres des forêts paraguayennes. Dans les forêts qui se sont formées sur l'emplacement des anciennes missions jésuites on trouve ca et là encore un spécimen isolé du Schinus Molle qui y a été cultivé autrefois. Dans les campos : Arbres : Astronium fraxinifolium; A. Urundeuva ; A. Candollei; Arbrisseaux : Schinus therebinthifolius et ses var.; Sch. wern- mannicæfolius et ses var.; Sch. lentiscifolius et ses var.; Lithrea molleoides et Anacardium pumilum. Cultives dans les jardins : Anacardium occidentale et Schinus Molle. Le bois du Schinopsis Balansæ est l’objet d’une grande exploilation commer- ciale. Imputrescible, il fournit le matériel pour les travaux des ports, traverses de chemin de fer, etc. Comme bois de construction il est peu utilisé élant très difficile à travailler à cause de sa grande dureté (ce qui lui a valu son nom: Quebracho — casse hâche). Aussi la note de Morong (Plants coll. Parag. p. 77) concernant les ruines des missions jésuites de l'Est du Paraguay est erronée; les constructions en bois qui y ont résisté plus de 250 ans ne sont pas en Quebracho qu’on ne trouve pas dans cetle région, mais en Lapacho (Tecoma Ipe) qui fournit également un bois d’une résistance à toute épreuve. La majeure partie du Quebracho exploité est aujourd’hui utilisée dans les fabriques de tannin éta- blies aux alentours des forêts mêmes; à l’aide de puissantes machines on pulvérise le bois dur qui contient de 20-23 °/ de tannin (sec. Anisits.) qu'on extrait par maceration. Ce produit est exporté en grande quantité sous forme d'extrait solide. L’hypocarpe charnu de l’Anacardium occidentale contient un jus aigredoux très aromatique, estimé pour la confection de limonades et de confitures. Les différents Schinus fournissent des matières résino-aromatiques employees dans la médecine populaire. ANACARDIACEÆ Anacardium occidentale L. Spec. Plant. 548; Engl. in Flor. Bras, XII, 2, p. 219. Arbor 6-8 mm., culta in hortis Asuncion, Sept. n. 1984. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 1, 31 décembre 1903. 5 66 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M® SER.). (298) Anacardium pumilum St, Hil. Ann. Sc. nat. I, ser. XIX, p. 272; Engl. in Flor. Bras. XII, 2, p. #11. Frutex 0,5-0,8 m., petala alba, in campo pr. flumen Capibary, Dec., n. 5926: id. floriferus et fructiferus, hypocarpium carnosum, edulis, sapore agridulei aromatico ut in A. occidentali L. in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7727. Schinus molle L. Spec. Plant. 1467; Engl. in Flor. Bras. XII, 2, p. 382; DC. Monogr. Phaner. IV, p. 333. Arbor 10-12 m. petala ochroleuca, fructus roseus, in silvis pr. Jesus (anciennes sn jésuites) in regione fluminis Alto Parana. Verisimiliter olim culta Jan., Schinus therebinthifolius Raddi. Plant. Bras. 20; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 383. Var. Selloanus Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 384. Frutex 2-4 m. petala albo-virentia, in dumetis pr. Curuguaty, Dec., n. 5808. forma foliolis minoribus, racemis brevioribus. Suffrutex 1-2 m. petala alba, in campo pr. Jtacurubi, Jan., n. 1759: eod loco, Nov., n. 3516. Var. Pohlianus Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 384. Frutex 2-3 m. petala albo-virentia, in dumeto pr. Ipe hu, Nov., n. 5256. Var. Glaziowianus Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 384. Frutex 2-3 m. petala alba, in campo pr. flumen Carimbatay, Dee., n. 5823. Schinus weinmanniefolius (Mart.) Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 385; Mart. Mss. Var. « Riedelianus Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 385. forma glabrescens. Ramulis petiolisque glabrescentibus inflorescentiis laxe puberulis. Suffrutex 0,5-1 m. petala albo-virentia in campo Yeruti, Dec., n. 5800. forma pubescens. Ramulis peliolisque puberulis, inflorescentiis pubescentibus. Suffrutex an fruticulus 0,5-1 m. petala alba, in campis Cordillera de Altos, Jan.,.n. 2973. Var. £ pauciflorus Engl. - Flor. Bras. XII, 2, p. 386. Fruticulus 0,1-0,25 m. petala alba, in campo pr. flumen Carimbatay, Sept., n. 1593. Var. intermedius nob. Magis ad Sch. lentiscifolium vertens, sed ob foliola latiora 25/9 30/9 mm. (299) R. CHODAT ET E. HASSLER, PLANTÆ HASSLERIANÆ. 67 partim ut in var. Riedeliana utrinque 2-3 dentatis huic specie atribuenda est. Frutex 1-1,5 m. petala albo-virentia, in campis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6870. forma paucrjuga. Foliis 2-4 jugis 30/9 32/12 mm. et minoribus. Suffrutex 0,3-0,% m. petala alba, in arenosis pr. Valenzuela, Jan., n. 6914. Schinus lentiscifolius L. March. Anacard. 16%; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 386. Var. angustifolia nob. Foliis glabris subcoriaceis, petiolo æqualiter alato, foliolis 6-9 jugis lineari lanceolatis utrinque acutis, apice mucronalis 30/5 95/4 40/5 mm. jet Suffrutex 0,9-1 m. petala alba, in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5422; eod. loco. Nov., n. 5485. forma flexuosa. Ramis flexuosis, petiolis interjuga ad 20 mm. longis foliolis longioribus 45/5 96/4 50/5 mm. Frutex 1-2 m. petala albo-virentia, in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7909. forma subobtusa. Foliolis paulo latioribus apice subobtusis mucronulatis, 30/8 25/7 mm. Suffrutex 0,5-1 m. petala alba, in campo Apepu pr. flumen Tapiraguay, Dec., n. 5959. Var. microphyllus nob. (an spec. nova). Foliis glabris, petiolo 6-8 cm. longo, æqualiter anguste alato, foliolis 7-9 jugis impari pinnatis, obovatis basi et apice acutis mucronatis, crasse coriaceis, magine revolutis vix articulatis. Foliola lateralia 13/5 10/4 mm. terminalia minora 7/2 6/2 mm. interjuga 6-8 mm. longa. Fruticulus 0,3-0,5 m. petala alba, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Dec., n. 5575. Schinus dependens Ortega. Dec. VII, 402; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 387. 8 obovatus Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 387. Balansa, n. 2521. Lithrea molleordes (Vell.) Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 39%, t. 83; Schinus molleoides Veli. Flor. Flum. X, t. 134. . Frutex 2-4 m. fructiferus in dumeto in campis pr. Valenzuela, Jan., n. 6945; . arbor ‚parva 3-4 m. flos flavovirens, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4492 Astronium gracile Engl. Bot. Jahrb. I, 75; DC. Monogr. Phaner. IV, p. 454. 68 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). - (300) forma acuminata. Folia oblonga vel oblongo lanceolata ad 70 mm. longa et 25 mm. lata, apice breviter acute acuminata, acumine 3-5 mm. longo. Arbor excelsa 10-25 m. diam. 0,5-1,2 m. petala flavescentia, in silvis in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6224. Astronium fraxinifolium Schott. Spreng. Syst. Veg. Cur. post. 40%, p. p.; Engl. in Flor. Bras. XII, 2, p. 398, t. 84. Arbor 8-10 m. diam. 0,3-0,6 m. petala flavo-virentia, ad marginem silvæ Cordillera de Altos, Aug., n. 867, eodem loco Aug., n. 3142; in campis pr. Concepcion, Aug., n. 7151. Astronium Urundeuva (Freire Allem.) Engl. Bot. Jahrb. I, 45; Myracodruon Urundeuva Freire Allem. in Trab. bot. 3, tab. 1-2; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 401, t. 85. Arbor 5-6 m. diam. 0,2-0,4 m. petala flava, in campis pr. Concepcion, Aug., n. 7215. Astronium Candollei Engl. Bot. Jahrb. I, p. 45; DC. Monogr. Phaner. IV, p. 458. Arbor 4-6 m. flos flavo-virens, in campis pr. Concepcion, Aug., n. 7216. Astronium Balanse Engl. Bot. Jahrb. I, p. 45, DC. Monogr. Phan. IV, p. 459. Balansa, n. 2526. Astronium spec. Propter flores © deficientes haud certe determinandum. Arbor 4-10 m. flos ochroleucus, ad marginem silvarum et in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov. 7771. Schinopsis Balanse Engl. Bot. Jahrb. VI, 286. — Quebrachia Morongii Britton in Ann. N. Y. Acad. Sc. VII, 1892, p. 77. Arbor 10-15 m. diam. 0,4-1 m. petala flava rubro-striata, ad ripam fluminis Paraguay pr. Rosario, Jan., n. 6028, spec. masc; id. petala flavo-virentia, samara purpurea nitida, eod. loco, Jan., n. 6028a, spec. fem. STERCULIACEZÆ Cfr. Plant. Hasslerian. I, p. 68 et p. 96; Bull. Herb. Boissier VII. Append, I, p. 68 et 2me ser. I, p. 402. Des 29 Sterculiacées rapportées 2 espèces et. 4 variétés sont nouvelles, ce sont: Buelinera Hassleriana; Melochia lacinulata; Buetinera divaricata var. guara- nilica ; Melochia venosa var. squarrosa; Waltheria communis var. hirta et var. velulina. Le genre Melochia est représenté par 10 espèces, Buettnera 9, Ayenia 3% Waltheria 3. Helicteres 2, Guazuma 1. Sterculia 1 espèce. (501) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 69 Dans les forêts des campos et les forêts rupestres on trouve : Sterculia striata arbre atteignant des dimensions considérables, à fruits comestibles; Guazuma ulmifolia arbre moyen; ses variétés : glabra partout, tomentella dans les Eordil- leres du Centre et au Nord, tomentosa sur les calcaires du Nord. Aux bords des forêts riveraines : Buettnera filipes; B. divaricata var. quara- nıtica arbustes grimpants; Buettnera charaguiocarpa; Helicteres quazumifolia arbuste à grandes fleurs rouges. Dans les campos secs : Buetinera melastomifolia (N.-E.); B. oblongata (NE.-N.); B. scabra (P. t.); B. Hassleriana (C.); Helicteres orthotheca (N.); Ayenia tomentosa (P. t. aussi ruderale). Les nombreuses variétés de Waltheria com- munis et W. americana se trouvent partout dans cette formation. = Waliheria prostrata, Melochia pyramidata et sa var. Hieronymi; M. tomen- tosa; M° ulmarioides; M. venosa var. typica; M. hermannioides se trouvent également partout en de nombreuses formes. Dans les campos humides : Ayenia pusilla (P. t.); Buetinera ramosissima (C.): B. subulifolia (NE.-N.); Melochia hirsuta var. tomentosa (P. t. en nombreuses formes); M. parvifolia; M. stricta; M. venosa et ses variétés polystachya et sericea; M. graminifolia dans les marecages du Nord. Dans les sables salins : Melochra lacinulata (N.) et M. hirsuta var. tomentosa. Dans les friches et anciennes cultures ; Ayenia tomentosa. STERCULIACEZÆ det. K. Schumann.! Melochia lacinulata K. Sch. et Hassler. Radix crassa lignosa; caules plures decumbentes teretes glabri vel pilis paucis brevibus adpsersi, superne puberuli, basi ad 2 mm. crassi, cortice atropurpureo (in sicco) lævi obtecti. Petioli foliis æquilongi 4-8 mm. parce puberuli cc. 0,5 mm. crassi; stipulæ anguste lanceolatæ 3 mm. longæ pilis paucis longis ciliatæ; folia ambitu rhomboidalia, a medio versus basin integra, cuneata, supra profunde cè. 5 dentata; dentes inferiores patentes extus subfalcatæ, reliquæ erectæ longiores quam latæ, subretusæ, mediana vix longior, dentibus distincte mucronatis; limbus 8-10 mm. longus, dentes inferiores 41 mm distantes, mucronus cc. 1 mm. longus filiformis, supra basin subtrinervis, nervo mediano utrinque 1-2 nervis secundariis, supra et subtus sparse pilosus, inflorescentia terminalis et axillaris e cymulis 2-4 floris composita, bracteæ stipulis similes. bracteolæ lineares pilis paucis longis ciliatæ ad 2 mm. longæ, pedunculus ad 5 mm. longus pedicelli 2-3 mm. longi ut pedunculi sparse pilosi. Calyx campa- nulatus, tubus ad 3 mm. longus, laciniæ acute lanceolatæ subulatæ 6 mm. longæ basi 2 mm. latæ setis ciliatæ; petala spathulata 44 mm. longa superne ad 3 mm. lata, glabra, tubus stamineus 6 mm. longus, ovarium dense pilosum, sessile, styli ad 1/3 partem coaliti, 5 mm. longi, stellato pilosi, stigmata elongata 1,5 m, longa pilosa, Capsuia sessilis, bipyramidalis pentagona, acutangula, longe rostrata, 6 mm. longa et lata, stellato pilosa. Cocci 5 dorso conspicue et _anguste carinati, lateraliter breviter bigibbosi carina ambitu triangulari, margine superiore setis longiusculis ornata, septicide dehiscenles. Semina fusca, ! Rédigés d’après les determinations de M. le Professeur Dr K. Schumann par E. Hassler. 70 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (302) oboviformia, basi acuta apice obtusa, dorso breviter carinata bigibbosa 3 mm. longa 2 mm. lata. Affinis M. parvifoliæ a qua differt habitu, indumento, foliis, stylis minus alte coalitis, coccis basi acutioribus, gibbosis, seminibus majoribus. Suffrutex procumbens 0,3-0,5 m. petala rosea, in arenosis salsis pr. Arroyo Primero (Apa), Febr., n. 8450. Melochia parvifolia H. B. K. . Nov. Gen. V. 325; Prodr. I, 490; K. Sch. Flor. Bras. XI, 3, p. 32; M. Morongii Britton in Ann. N. Y. Acad Sc. VII, p, 62. forma roseiflora. Floribus roseis, foliis minus tomentosis. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lilacino-rosea, in campo pr. fl. Capibary, Dec., n. 5896; suffrutex 0,1-0,4 m. petala rosea, in arenosis pr. Tobaty. Sept., n. 6402. forma albiflora. Floribus albis, inflorescentiis laxioribus. Fruticulus 1-2 m. petala alba in dumetis pr. Concepeion, Sept., n. 7399; id. in dumeto pr. Colonia Risso (Apa) Maj., n. 350. Melochia pyramidata L. Spec. ed. I, 77%; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 34. Frutex 1,5-2 ın. petala rosea, in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 8037. Var. 8 Hieronymi K. Sch. Flor. Bras. XI, 3, p. 35. Suffrutex 0,5-1 m. petala lilacino-rosea in campo Cordillera de Altos, Febr., n. 3881 ; suffrutex 0,5-0,8 m. petala rosea, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4200; suffrutex 0,5-0.8 m. petala rosea, in dumetis pr. Concepcion, Aug., n. 7253. in dumetis pr. Ipe hu Sierra de Maracayu, Oct., n. 4989. forma foliis luteo variegatis. Suffrutex 0,4-0,6 m. petala rosea, in arenosis pr. Bellavista, Nov. n. 7844. forma transıtoria in M. tomentosam L. R Suffrutex 0,5-0,8 m petala rosea, in glareosis collium pr. Paraguary, Dec., n. 6545; suffrutex 0,5-0,8 m. petala alba vel dilute lilacina, in campis siecis in regione cursus superioris flaminis Apa, Nov., n. 7744. Melochia venosa Sw. Prodr. Flor. Ind. oceid. 97; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 37. Var. « typica K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 37; M. gracilis St. Hil. et Naud Ann. Se. Nat. ser. II, t. XVII, 35. Suffrutex 1-2 m. petala citrina, in dumetis pr. Igatimi, Nov., n. 5529a; petala lutea, in dumeto Cordillera de Altos, Febr., n. 6069; in campo silvatico pr. Chololo, in valle fluminis Y-aca. forma ad var. 8 polystachyam K. Sch. transiens. Caule hirsuto foliis ad 2,5 cm. petiolatis. Suffrutex 4-1,5 m. petala lutea, in dumetis ad marginem silvæ, in valle flu- minis Y-aca, Dec., n. 6587. Var. & polystachia K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 37; Mougeotia polystachia H. B. K. Nov. gen. et spec. V 328. (305) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 71 petala lutea. Suffrutex 2-3 ın. petala lutea in palude pr. Bellavista (Apa), Dec., n. 8184. petala citrina. Suffrutex 1-2,5 m. petala citrina in palude pr. Bellavista (Apa), Dee., n. 818%a; in campis humidis pr. Igatimi, Nov., n. 5529. Var. sericea K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 38; M. sericea St. Hil. Flor. Bras. Merid. I, 126. forma stipulis usque ad 5 mm. latis. Suffrutex 2-3 m. petala lutea, in palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8184b. Var. squarrosa K. Sch. et Hassler. Caule simplici dense hirsuto-lomentoso, folia usque ad 40 mm. petiolata, stipulis ad 10 mm. longis basi 4 mm. latis, lanceolatis acutissimis, velutino tomentosa lamina late ovata basi truncata apice acuta 90/60 80/60 60/40 mm. irregulariter crenato serrata, supra sericea, subtus velutina, in nervis dense rufo pilosa. Inflorescentia ampla ultra 50 cm. longa, squarrosa ramis virgatis, ample corymbosa, ramulis regulariter versus apicem decrescentibus, cicinna pauciflora in ramulis laxe insidentia inde inflorescentia tota depauperata. Suffrutex 0,8-2 m. petala citrina in campis paludosis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 8058; id. petalis luteis eod. loco. Nov., n. 8058 a. Melochia ulmarioides St. Hil. Flor. Bras. Merid. T, 126; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 38. Suffrutex adscendens vel procumbens. 0,5-1 m. petala lutea, in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Dec., n. 5596; in arenosis Vaqueria Capibary, Dec., n. 5917; in campis pr. Atira, Dec., n. 3671. forma sericea. Foliis aureo sericeis, caulibus dense aureo villosis. Suffrutex 0,5-0,8 m. adscendens vel decumbens, inter rupes aridos in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8074. forma Hassleriana (Chod.). Chod. sub specie in Pl. Hassler. I, p. 97. Suffrutex 0,5-1,5 m. corolla aurantiaca, in dumetis pr. Itacurubi, Jan., n. 1739. N forma brevipedunculata. Pedunculis 10-20 mm. tantum longis, pedicellis flore brevioribus, folia parva, elliptica vel elliptico lanceolata, limbis 35/21 30/14 40/20 mm. Suffrutex procumbens, 0,2-0,5 m. petala luteo-aurantiaca, in campo pr. Igatimi, Oct., n. 4793. Melochia herrmannioides St. Hil. Flor. Brasil. merid. I, 129, t. 32; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 39. Suffrutex 0,1-0,3 m., corolla rosea cœruleo striata, in campo montano in colle Cerrito, Paraguary, Sept., n. 986. Melochia graminifolia St. Hil. Flor. Bras. merid. I, 160, t. 31; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 41. Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea in palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Oct., n. 7683. 72 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SER.). (304) Melochia stricta K. Sch. Flor. Bras XII, 3, p. 22. Suffrutex 0.5-1 m., petala rosea, in paludibus pr. flumen Jejui-guazu, Dec., n. 5700; in stagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Oct., n. 7684. Melochia hirsuta Cav. Dissert. VI, 320, t. 175; K. Sch. in Flor. Bras. XII, 3, p. 46. Var. & tomentosa K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 47; = Melochia subcordata Mor. in Mor. and Britt. Plants. coll. Par. Ann. N. Y. Acad. Sc. VII, p. 62. Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea, in campis Cordillera de Altos, Dec., n. 3599; suffrutex 1-1,5 m. petala rosea in dumeto pr. Ipé hu, Dec., n. 5584. forma ferruginea. tomento haud albicante, sed griseo ferrugineo, inflorescentiis minus congestis. Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea, in campis montanis pr. Piribebuy, Dec., n. 6748. Y forma albrflora. tomento ut in forma præcedente, floribus albis. Suffrutex 0,4-0,5 m. petala alba, in arenosis pr. Valenzuela, Febr., n. 7091. forma minus indula quam typus. Suffrutex 0,5-1,5 m. petala rosea, in campis humidis pr. Bellavista (Apa), n. 7758. Waltheria prostrata K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p- 56. Suffrutex procumbens 0,2-0,5 petala citrina, in arenosis in regione fluminis Apa, Nov., n. 7842. Waltheria communis St. Hil. Flor. Bras. merid. I, 123; Flor. Bras. XII, 3, p. 58. Var. x lanata K. Sch. ; Flor. Bras. XII, 3, p. 58. Suffrutex 0,3-0,6 m. petala lutea in campo pr. Chololo (in valle fluminis Y-aca), Dec., n. 6747. Var. 8 tomentella K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 59. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lutea in campis pr. Igatimi, Sept. n. 4736. Var. 5 vulgaris K. Sch. Flor. Bras. XI, 3, p. 59. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lutea in arenosis pr. fl. Corrientes, Dec., n. 5834; suffrutex 0,2-0,5 m. petala lutea in campo Apépu (flumen Tapiraguay), Aug., n. 4340, in campo San Rafael Apa, Oct., n. 7686. Var. y platyphylla K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 59. Suffrutex 0,5-0.3 m. petala flava in dumeto Cordillera de Altos, Dec., n. 3621; suffrutex 0,3-0,6 m. petala lutea in campis Ipé hu, (Sierra de Mara- cayu), Oct., n. 5026. à f (305) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 13 Var. hirta K. Sch. et Hassler. Caulibus erectis vel adscendentibus 20-50 em. longis pilis erectis hirtis, folia elliptica, vel elliptico lanceolata pilis sparsis hirta, margine irregulariter serrata, petioli 2-5 mm. longi lamina 35/20 42/24 mm. capitula longe pedunculala 10-25 mm. Suffrutex petala lutea in campis pr. Chololo, Dec. n. 6747 a. Var. velutina K. Sch. et Hassler. Caulibus erectis dense pubescentibus, 0,3-0,5 m. altis; petiolis 3-5 mm. longis. pubescentibus, folia ovata vel ovato lanceolata, basi rotundata apice acuta, serrato denticulata. velutino tomentosa, basalia tomento viridescente, supe- riora tomento glaucescente, lamina 60/35 50/30 35/18 mm. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala citrina in rupestribus pr. Piribebuy, Dee. n. 67475. Waltheria americana L. Spec. 673; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 64. Species valde polymorpha. Suffrutex 0,3-1 m. petala lutea vel citrina, in dumeto ad ripam lacus Ypa- caray, April.. n. 4063; in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6123; in campis pr. Chololo, Dec., n. 6746; in arenosis sieeis pr. Concepcion, Oct., n. 7603. forma foliis elliptico lanceolatis, tomento albo viridescenti floribus eitrinis. Suffrutex 0,8-1 m. petala cilrina in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7824. Var. £ elliptıca K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 69. Suffrutex 0,2-0,5 m. petala lutea, in dumeto pr. Tacuaral, Sept., n. 1130. Buettnera scabra Lefi. Rys. ed Germ. 402, n. 313; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, 87. Suffrutex 1-1,5 m. petala lilacina, brunneo striata in campo Cordillera de Altos, Jan., n. 3730; frutex 2-3 m. petala albicantia, in dumeto Cordillera de Altos, April., n. 4086. Buettnera Hassleri K. Sch. spec. nov. Radix crassa lignosa, caulis strielus teres basi lignosus, dein quadrangu- laris basi sparse pilosulus, cortice lævi cinnamomeo profunde foveolato-reticu- lato, superne dense toınentoso, aculeato, aculeis triangularibus e basi lata rectis vel leviter recurvis ad 3 min. latis 3-5 mm. longis. Foliis basalibus longe petiolatis 25-30 mm. petiolulis angulosis aculeatis, pubescentibus. Lamina trian- gulari oblonga, basi cordata apice obtusa rotundata 80/45 60/38 mm. grosse dentata supra pubescens subtus subtomentella. Folia superiora breviter petio- lata, petiolis 5-1 mm. longis, oblonga, basi cordata apice rotundata, margine serrata 50/15 30/10 25/8 mm. supra et subtus molliter pubescentia. Inflores- centia ex »-5 umbellis 3-5 floris superpositis composita pedicelli tenues 2-5 mm. longi, calycis tubus brevissimus laciniæ anguste elongato trian- gulares acutissimæ 3,5-2 mm. longæ, hirsutæ, petala 7-8 mm. longa, cucullus obovatus, ligulæ filiformes basi pilosulæ, ovarium indistincte muricatum, stilus brevissimus. Affinis 8. scabræ Leil. Differt foliis haud scabris, indumento. Suffrutex 0,5-1,5 m. ligulæ petalorum atropurpureæ, in dumetis pr. Chololo, in valle tluminis Y-aca Dec., n. 6593. Id. n. 168. Pl. Hassl. I, p. 68 sub B. scabra Lœfl. 74 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (306) Buettnera oblongata Pohl. Plant. Brasil. II, 75, t. 148: K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 90. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala atro purpurea, in campo Apepu, Aug., n. 4365; in campo Ip& hu, Oct., n. 4955 fructiferus; in rupestribus siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7931. Buettnera melastomifolia St. Hil. Flor. Bras. merid. I, 155, t. 29; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 9. Suffrutex 0,2-0,3 m. petala brunneo rubescentia, in campo Ipé hu (Sierra de Maracayu). Oct., n. 5139. Buettnera ramosissima Pohl. Plant. bras. II, 75, t. 149; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 91. Suffrutex 1-2 m. flos albo-virens in paludibus in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6738. Buettnera subulifolia K. Sch. Bot. Jahrb. Beibl. 60, p. 15. Suffrutex 0,8-1,5 m. petala atropurpurea, sepala albicantia, in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5458, suffrutex 0,5-1 m. petala atropurpurea, sepala alba, ad marginem rivulorum in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8118 et 8118a. Buettnera filipes Mart. Mart. mss. K. Sch. in Flor. Bras. X, 3, p. 95; = Chetea Para- quayensis Britton in Ann. N. Y. Acad. Se. VH. 63. Frutex 2-3 m. corolla viridescens, ad ripam rivi Juqueri, Nov., n. 1530; suffrutex 0,8-1 m. flos cæsio-viridescens, ad ripam lacus Ypacaray, Oct., 1387: frutex 2-3 m. petala viridia, in dumetis humidis Cordillera de Altos, April., n. 4085. forma spinis majoribus. 1 Frutex 2-3 m. petala viridia in dumeto ad ripam lacus Ypacaray, Oct., n. 3367; frutex 1-1,5 m. petala flavo-virentia in dumetis humidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Noy., n. 7846. Buettnera charaguiocarpa Sp. Moore. Trans. Linn. Soc. 2me sér. 4, p. 320. Frutex 2-4 m. flos flavo-virens, ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Sept., n. 7411. Buetinera divaricata Benth. Journ. of. Bot. IV, 124: K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 100, tab. XXI. Var. guaranitica K. Sch. et Hassler. Caulibus tomentosis obscure angulatis, junioribus teretibus, sparse armatis vel inermibus, folia polymorpha ut in typo, minora ovato lanceolata, basi truncata, breviter ad 5 mm. petiolala limbis 40/32 70/50 mm. majora suborbicularia vel late ovata basi cordata limbis 90/110 100/100 mm. supra et subtus pilis stellatis tomentellis, inflorescentia axillaris ex umbellulis 4-5 floris brevissime pedicel- latis composita, sepala à mm. longa, petala incl. cucullo 4 mm. longa cucullus 1,5 mm. Capsula pentacocca cc. 1,3 mm. diam. aculeis conieis crassis cc. (307) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANA. 75 2 mm. longis densissime muricata, stellato tomentosa, seminibus oblongo trigonis 6 mm. longis basi rotundatis apice acutis. Frutex subscandens 6-8 m. petala atro-purpurea, in dumelis ad ripaın fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7162. Ayenia erecta Mart. Mart. Mss. K. Sch. in Flora Bras. XII, 3, p. 103. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala rosea, in colonia Trinacria pr. San Estanislao, Aug., n. 4100 Ayenia tomentosa L. In Lœffling. Ryser 200 sp. 3; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 105. Suffrutex 0,2-0,4 m. petala atropurpurea, in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 2980 ; suffrutex 0,3-0,6 m. flos atropurpureus in dumetis Cordillera de Altos, Nov., n. 3468. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala atropurpurea in dumetis pr. Tobaty, Sept., n. 6266. forma floribus incarnatıs. foliis minus tomentosis, testaceis sicco viridescentibus. Suffrutex 0,3-0,8 m. petala incarnata, folia testacea, in arenosis in regione fluminis Apa, Nov., n. 7856. forma floribus albıs. foliis papyraceis minus tomentosis. Suffrutex 0,4-0,6 m. petala alba, ad marginem dumetorum pr. Bellavista (Apa) Nov., n. 7743. Ayenia pusilla L. Lefling. Ryser. 200; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 105. Suffrutex procumbens 0,1-0,4 m. petala purpurea in campo humido Cordillera de Altos, Febr., n. 6076; suffrutex 0,1-0,5 m. petala purpurea, in paludosis pr. Tacuarai, Nov., n. 3472; fruticulus 0,1-0,3 m. procumbens petala vinosa, in arenosis humidis pr. Concepeion Sept., n. 7526. Guazuma ulmi[olia Lam. Encycl. UI. 52; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 81. Var. « glabra K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 81. Arbor 10-15 m. diam. C,4 0,8 m. petala ochroleuca, in silva pr. Atira, Oct., n. 3397. Var. 8 tomentella K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 81. Arbor 4-8 m. diam. 0,2-0,5 m. petala alba, ad marginem silvæ pr. Bellavista (Apa), Nov., n. 7795; id. in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6200. Var. y tomentosa K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 81. Arbor 4-10 m. diam. 0,2-0,6 m. petala alba, ad marginem dumetorum et in campis pr. Concepcion, Sept, n. 7517. Helicteres guazumifolia H. B. Kth. Nov. Gen. et Spec. V, p. 304; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, p. 18. Frutex 1-2 m. petala rubra in campo pr. Igatimi, Dec., n. 5653; frutex 2-3 m. pelala rubra, in dumetis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, n. 7230. 76 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (308) Helicteres orthotheca Spenc. Moore. Transact. Linn. Society Second Ser. Vol. IV, p. 317. Fructus 40 min. non superans. Frutex 3-2 m. petala rubra, dumela formaus in glareosis pr. Villa Concepcion, Sept., n. 7370. forma albiflora. Petalis albis. Frutex 2-3 m. petala alba, in dumetis pr. Concepcion, Sept., n. 7370 a. Sterculia striata St. Hil. et Naud. Ann. des Science. nat. I, série X VIH, 213; K. Sch. Flor. Bras. XII, 3, PAAR Arbor dioica 8-12 m., diam. 0,5-1 m. flores foeminei, petala viridi-rubes- centia, in silvis campestribus in regione fluminis Apa, Oct., n. 7693. id. flores d'in hortu Tobaty, Sept., n. 6466. OCHNACEÆ Cfr. Plant. Hassl. I, p. 13 et p. 181: Bull. Herb. Boissier VI. Append. 1, p. 13 et 2me ser. II, p. 739. Des six espèces représentant cette famille une est nouvelle : Ouratea Hassle- riana. Repandus partout dans les marécages et les champs humides on trouve : Sauva- gesia racemosa et S. erecla, deux espèces herbacées: sur les bords parfois inondes du Rio Paraguay et de ses affluents au Nord, Ouratea inundata, un arbre de taille moyenne, d’origine amazonienne. L'Ouratea olivæformis; O. Hassleriana et O. hexasperma sont des petits arbrisseaux habitant les campos du Nord et Nord-Est. OCHNACEÆ Ouratea inundata (Spruce) Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 335; Gomphia inundata Spr. Exsice., n. 1936. Arbor 6-10 m. petala lutea, in arenosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7601: id. in Paso Laguna pr. Concepcion in inundatis Sept., n. 7273. Ouratea Hassleriana Chod. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 182. Ouratea oliveformis (St. Hil.) Engl. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 182. Ouratea hexasperma (St. Hil.) Baill. Hist. des Plant. IV, 366; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 321; Gomphia hezasperma St. Hil. Plant. us des Bras, n. XXXVII. SI 1 (309) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. Var. 8 Planchonii Engl. Flor. Bras., XII, 2, p. 321. Fruticulus 0.5-0,8 m. petala lutea, in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.. n. 7991. Sauvagesia erecta L. Spec. Plant. 203; Eichl.; Flor. Brass. XII, r, p. 408. Herba 0,3-0,5 mm. petala alba, corona rosea, in stagnis pr. Valenzuela, Dec., n. 6923; in stagnis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7979. Sauvagesia racemosa St. Hil. Cfr. Plant Hassl. I, p. 14 et 181. LECYTHIDACEZÆ Le Cariniana excelsa est le seul représentant de cette famille, trouvé jusque aujourd’hui. Il habite les forêts du haut plateau de la Sierra de Maracayu, et ne s’y trouve que rarement. Le Bertholetia excelsa se trouve depuis quelques années en culture dans plusieurs jardins du pays. LECYTHIDACEÆ Cariniana excelsa Casar. Decad. 46; Couratari Estrellensis Raddi in Mem. dell. Soc. ital. in Modena Phys. XVIII, 403; Berg. Flor. Bras. XIV, 1, p. 11, tab. VII, fig. 153, tab. LXXIX, fig. V, tab. LXXXI. Var. puberula nob. Ramulis novellis, peliolis, paniculis alabastris puberulis, petiolis 4-6 mm. longis, alabastris 3-4 mm. tantum longis. Arbor 10-12 m. diam. 0,5-1 m. petala flavescentia, in silvis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5183. SOLANACEZÆ Cfr. Plant. Hasslerian. I, p. 187; Bull. Herb. Boissier, 2me ser. II, p. 748. Les Solanacées rapportées sont au nombre de 66 espèces dont 10 nouvelles. Ce sont : Solanum ipomæoides; S. pseudo-auriculatum; S. concepcionis ; S. pseudo-lycioides; S. Brownii; S. Hasslerianum; S. paraguariense; S. turne- rordes; Cestrum guaraniticum; Brunfelsia paraguayensis. Le genre Solanum représente avec 34 plus de la moitié des espèces; Physalis Cestrum, 5 espèces; Capsicum %; Datura, Nicotiana 3; Acnistus, Petunia, Brunfelsia 2; Lycium, Salpichroa, Jaborosa, Nierembergia, Salpiglossis, Schwenkia 1 espèce. 78 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (310) Le plus grand nombre des Solanacées paraguayennes habitent les clairières et les bords des forêts, et sitôt que l’homme a fait une brèche dans la forêt vierge, soit en y ouvrant des chemins. soit en abattant seulement quelques arbres, on voit apparaître des représentants de cetie famille. Les friches abandonnées dans les forêts sont souvent couvertes de Solanum frutescents et herbacés Dans les forêts bordant les picadas (chemins), on trouve partout : Solanum Caavurana; S. auriculatum; S. alropurpureum; S. Balbisii; S. gracillimum ; S. jasminordes; S. Sancla Gatharine; S. oocarpum; au Nord : Brunfelsia para- guayensis; au Nord-Est : S. pseudo-lyciordes ; au Centre : S. lycioides et Brun- felsia Hopeana; espèces à port d’arbrisseaux: Physalis pubescens; S. diphyllum espèces herbacées. Aux bords des forêts et dans les friches abandonnées : S. Concepcionis ; S. ramulosum; 8. paraguariense; S. mammosum; S. incarceralum: Acnistus breviflorus el S. ipomwoides espèce volubile. Dans les campos secs : Solanum panreulatum; S. turneroides (P.t.): S. gran- diflorum var. pulverulentum (N.-E.) var. angustifolium (N.): S. Brownii et S. Hasslerianum (N.-E.) ei sa var. horriduin (C.) Schwenkia americana (aussi C. hum.). Dans les campos rupestres : S. asterophorum; Pelunia cesia; Capsicum micro- carpum var. tomentosum (C.): S. pseudo-auriculatum (N.) Dans les forêts riveraines, buissons bordant les cours d'eau : Cestrum calycinum ; C. pseudo-quina: C. quaraniticum; C. Parqui (aussi buissons secs) : Solanum angustifolium; S. malacoxylon ; S. amygdalifolium. Dans les campos humides et les sables des bords d'eaux : S. nodiflorum (aussi ruderale) S. nigrum var. angulatum (N.); S. capsicastrum ; Physalis brasiliensis ; P. heterophylla; P. angulata ; Salpiglossis linifolia; Schwenkia americana. Dans les terrains salins argileux : Lycium Morongii: Jaborosa integrifolia ; Nierembergia angustifolia. Espèces ruderales répandues partout : Physalis viscosa; Capsicum frutescens; C. annuum; C. campylopodium; C. microcarpum ; Solanum nodiflorum ; S. sisym- briifolium; S. palinacanthum; S. Commersontii; Nicotiana longiflora; N. glauca de préférence sur les vieux murs et toitures; Petunia violacea en nombreuses formes et variétés; Datura Stramonium; D. fastuosa et D. suaveolens. La majeure partie des Solanacées fournit aux curanderos indigènes des médi- caments de plus ou moins de valeur; les feuilles du 5. auriculatum sont avec celles des Bambusa et du Cocos Romanzoffiana la seule nourriture pour les chevaux pendant les longues traversées dans les forêts. A cette famille appartient aussi le produit principal de l’agriculture para- guayenne le Nicotiana tabacum. Les Capsicum en de nombreuses variétés ainsi que le Solanum lycopersicum et ses var. sont des produits importants de la culture maraichere, tandis que ni le sol ni le climat du pays ne paraissent être favorables à la grande culture du S. tuberosum qui n’est que l'objet de cultures horticoles. (311) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 79 SOLANACEÆ Lycium Morongii Britt. Ann. N.-Y. Acad. Sc. VII, Dec. 1902, p. 180. Frutex 2-5 m. spinosus, petala alba, in arenosis ad ripam fluminis Paraguay, Aag., n. 7201. Les nombreux specimens florifères trouvés de cet arbusie étaient tous recou- verts de fourmis sans que toutefois les feuilles ou fleurs portassent des traces de destruction: c’est probablement le nectar secrété qui était le but de leur visite. Acnistus cauliflorus Schott. Wien. Zeitschr. 1829, IV, p. 1180; Sendt. Flor. Bras. X, 151. Arbor parva vel frutex 4-6 m. petala lilacina lurida intus obscurior punctata, in silvis Cordillera de Altos, Aug., n. 898 a et b. Acnistus breviflorus Sendt. Flor. Bras., X, p. 152. y spinescens Sendt. Frutex 1.5-2,5 m. petala luride lilacina, interne purpurascentia in dumetis pr. Jaguaron, Jul., n. 538. Sub Bassovia pyraster Dun. in Plant. Hassl. I, p. 193. Physalis brasiliensis Sendt. Flor. Bras. X, p. 131. Herba 0,25 m. petala flavo-virentia, in arenosis pr. Concepcion, Sept., n. 7599 a. Physalis heterophylla Nees. Linnæa VI, p. 463; Sendt. Flor. Bras. X, p. 132. Herba 0,15-0,4 m. petala citrina, brunneo maculata, in arenosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Oct.. n. 7599. Physalis angulata L. Hort. Cliff., p. 62; Sendt. Flor. Bras. X, p, 130. Herba 0,8-1,2 m. petala flavo-virentia, ad ripam rivulorum in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8156. Physalis pubescens L. Spec. Pl. 265; Sendt. Flor. Bras. X, 132. Herba 0,2-0,4 m. corolla viridis brunneo punctata, in silvis pr. Sapucay, Dec., n. 1648 Physalıs viscosa L. Cfr. Plant. Hassler I, p. 188. Capsicum frutescens L. Spec. Plant. edit. Willd. I, p. 1050; Sendt. Flor. Bras. X, p. 142. Frutex 2-4 m. ad marginem silvæ pr. flumen Capibary, Dec., n. 5893. 80 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (312) Capsicum annuum L. Hort. Cliffort. p. 59; Sendt. Flor. Bras. X, p. 147. a 0,3-0,8 m. subspontanea et culia in arvis San Bernardino, Sept., n. 1985. Capsicum campylopodium Sendt. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 194. Capsicum microcarpum DC. Cat. hort. Monsp. 1804, 86; Sendt. Flor. Bras. X, p. 146. Var. tomentosum nob. Folia ovata subtus et superne griseo-tomentosa 27/15 22/12; mm. fructus obo- vatus 9-12 mm. longus. Varietas xerophytica indumento denso valde peculiaris. Suffrutex 1-1,5 m. corolla albo-virens, intus avellaneo punctata, in dumetis collis Cerro hu, pr. Paraguary, Dec., n. 6498, in rupestribus pr. Cerro pyta, Febr., n. 1926. Solanum Commersonii Dun. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 191. Solanum nigrum L. Spec. Plant. 266; Sendt. Flor. Bras. X, p. 16. Var. angulosum Sendt. Flor. Bras. X, p. 16; S. pilcomayense Morong. in Ann. N. Y. Acad. Sc. VIA forma brevipetiolare Chod. Chod sub var. S. pilcomayensis Mor. in Pl. Hassl. I, p. 190. Herba 0,3-0,6 m. corolla albo-cerulescens, in arenosis insulæ «CGaprera» Alto- Paraguay, Maj., n. 2524. Solanum nodiflorum Jacq. Ic. rarior 2, tab. 326: Sendt. sub. S. nigrum L. var. b. nodiflorum Jacq. Flor. Bras. X, p. 16. Herba 0,8-1 m. petala alba, in paludosis pr. Tobaty, Sept., n. 6400. Solanum ipomæoides nob. spec. nov. Suffrutex volubilis, ramis angulatis (zig. zag.) tomentellis, leviter striatis ad 1,5-2 mm. crassis; folia cordata superne minus, subtus magis molliter sed breviter et æqualiter tomentosa, petiolo 20-30 mm. tereti, velutino; limbus 65/45 50/27 mm. vel minor; inflorescentia ramos terminans, divaricate simpliciter ramosa, ramusculis leviter circinatis 15 mm. longis velutinis; flores in quoque cincinno 5-10 ; pedicelli tenues ad 2 mm. longi; calyx 2-3 mm. Ig. tenuis Jatius- culus, lobis latis haud interruptis brevibus; corolla 10 mm. longa lobis usque ad basin fere liberis lanceolato-linearibus extus tomentellis; antheræ oblongæ poris apice apertæ, æquales glabræ; stylus antheras paulo superans apice leviter circinatus. Species habitu, calyce et corolla valde peculiaris. Suffrutex volubilis 2-4 m. corolla azurea, in silva pr. Caraguatay, Oct., n. 3320; in dumetis Cordillera de Altos, Apr., n. 4093. (313) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 81 Solanum diphyllum L. Spec. PI. I, 264; Sendt. Flor. Bras. X, p. 18, tab. II, fig. 1-5. Var. pulverulentum Chod. Plant. Hasslerian. I, p. 190. Fruticulus 0.2-0,5 m. petala alba, in dumetis umbrosis pr. Tobaty, Sept., n. 6419; ad marginem silvæ pr. Concepeion, Oct., n. 760%, in dumetis pr. Paraguary, Dec., n. 6599. Solanum Caavurana Vell. Flor. Flumin. II, t. 142; Sendt. Flor. Bras. X, p. 20. Frutex 2-2,5 m. corolla alba in silva Cordillera de Altos, Dec., n. 1370 floriferus et 1370a fructiferus, in silvis pr. Encarnacion, Aug., n, 208. forma angustifolia. Limbis 60/20 55/18 50/15 mm. Frutex 5-6 m. petala alba, ad marginem silve in valle fluminis Y-aca, Jan., n. 6909. Solanum inequale Vell. Flor. Flum. Il, tab. 116; Sendt. Flor. Bras. X, p. 25. Frutex 3-4 m. petala alba, in silva pr. Piribebuy, Dec., n. 6796. Solanum capsicastrum Link. Cat. Hort. Berol.; Sendt. Flor. Bras. X, p. 33. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala alba, interne flavescentia, bacca einnabarina. in dumetis arenosis pr. Paraguary, Dec., n. 6555. Solanum gracillimum Sendt. Flor. Bras. X, 36. Frutex 1-2 m. petala alba, in dumeto pr. Chololo, Dec., n. 6602. Solanum auriculatum Aït. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 192. Solanum pseudo-auriculatum nob. spec. nov. Caule robusto superne farinoso; folia magna ovata acuminata, basi leviter cordata longe petiolata, supra dense rugose et brevissime tomentosa, subtus mollius tomentosa nervis secundariis tantum bene conspicuis ; petiolus 30-60 mm. 3 mm. crassus; limbus 440/52 200/100 mm., vel minor; inflorescentia extraaxil- laris paniculata ampla 12 cm. alta, 15-17 cm. lata; pedicelli pulverulenti, calyces tomentosi parvi, 3 mm. longi et lati, dentibus sinu lato separatis, angustis; corolla 25-30 mm. lata, lobis late deltoideis; antheræ oblongæ subæquales 7-8 mm. longæ glabræ. Frutus ignotus. Affinis Solano auriculato Ait. differt i imprimis auriculis deficientibus petio- lisque. Frutex an suffrutex 1-1,5 m. corolla cæsia, ad pa fluminis Paraguay pr. « Barros », Jun., n. 2503. Solanum ramulosum Sendt. Flor. Bras. X, p. 45. Frutex 2-4 m. petala alba, in dumetis collium pr. Tobaty, Sept., n. 6208. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n°0 A, 31 décembre 1903. 6 82 - BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (314) Solanum jasminoides Paxt. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 192. Solanum amygdalifolium Steud. Nomenel. Bot. Ed. II, p. 600; Sendt. Flor. Bras., X. p. 51. — $. Brittonianum Morong in Plants coll. Parag. Ann. N. Y. Ac. of Sc. VII, p. 174. Suffrutex volubilis 2-4 m. petala cerulea, ad marginem lacus Ypacaray, Aug-, n. 878; ad ripam fluminis Salado, Aug., n. 3207 ; ad ripam fluminis Paraguay in dumetis pr. Concepcion, Aug., n. 7193. Solanum malacoxylon Sendt. Flor. Bras. X, p. 51. Suffrutex 0,3-1 m. petala coerulea, ad ripam lacus Ypacaray, Sept., n. 3201. Solanum angustifolium Lam. Illustr. II, 18. Suffrutex 4-2 m. petala cœrulea, ad ripam fluminis in arenosis pr. Concepcion. Sept., n. 7483. Solanum incarceratum Ruiz et Pav. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 193. Solanum palinacanthum Dun. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 191. Solanum atropurpureum Schrank. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 192. Solanum mammosum L. Spec. Plant. 187. Cfr. Plant. Hassl. 1, p. 192. Solanum Balbisit! Dun. Monogr., p. 252, t. II, D; Sendt.-Flor. Bras. X, p. 75. Suffrutex 1-2 m. petala alba, in silvis pr. lacus Ypacaray, Jul., n. 3079. Solanum sisymbriifolium Lam. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 192. Solanum paniculatum L. Spec. Plant. 267; Sendt. Flor. Bras. X, p. 80. Frutex vel suffrutex 2-3 m. petala cæsia, ad marginem silvæ pr. Concepcion, Aug.. n. 7223. Forma foliorum in eadem plantam valde variabilis. Solanum Sancta Catharinæ Dun. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 191. Solanum concepcionis nob. spec. nov. Rami tomentelli; aculei uncinati lutei ad 6 mm. longi superiores vel foliorum (315) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 83 recliusculi 7 mm.; folia sessilia ji. e. parte inferiore contracta alata, limbo lyratiformi plus minus repando, lobis obsoletis vel deltoideis, supra pilis stellatis consperso, subtus densius brevissime tomentoso, nervoso, 130/70 95/55 170/90 110/50 mm. ; inflorescentiæ paucifloræ; flores breviter pedicellati; calyx 3 mm. lg. late campanulatus lobis usque ad medium fissus, lobis ovatis breviter acutis pilis stellatis intus et extus tomentosis; corolla 12 mm. longa extus pilis stellatis tomentella, lobis oblongo triangularibus 5 mm. longis; antheræ glabræ ; fructus globosus dense hirsutus immaturus ad 15 mm. latus. Affinis S. grandifloro, differt habitu minore, floribus multo minoribus antheris haud barbatis, similis aculeis duplicibus et bacca tomentosa. Suffrutex vel frutex 1-1,5 m. corolla alba, vel cæsia, in silvis pr. Cerro hu (Paraguarv), Jul., n. 477; ad marginem silvæ «Picada Isabel » pr. Concepcion, Oct., n. 7557. Solanum grandiflorum Ruiz et Pav. Flor. Peruv. II, p. 35, Ic. 168, f. b; Sendt. Flor. Bras. X, p. 86. Var. pulverulentum Sendt. Flor. Bras. X, p. 87. forma paraguariensis nob. Foliis basi haud cordatıs, ovatis vel oblongo ovatis 150/80 240/140 mm.; subtus ochraceo pulverulento-tomentosa. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala violacea, in campo Nandurucay, Oct., n. 4933. Bacca magnitudinis fructu Citri aurantii, extus dense pulverulento fusco tomentosa. Var. angustifolium Sendt. Flor. Bras. X, p. 87. forma apaënsis nob. Foliis supra glabris vel junioribus pilis albis stellatis minimis conspersis, tomento subtus albido-flavescente lamina 140/70 200/90 120/60 mm. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala cyanea, in campis siccis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8295. Solanum asterophorum Mart. Herb. Flor. Bras., n. 256; Sendt. Flor. Bras. X., p. 97. Frutex 1-2 m. corolla .glauca, in rupestribus Cerro-hu; Paraguary, Sept., n 987. Solanum paraguariense Chod. Plant Hasslerian I, p. 193. Suffrutex 1-2 m. petala alba ad marginem silvæ pr. Sapucay, Dec., n. 1666. Solanum oocarpum Sendt. Flor. Bras. X, p. 106. Frutex 1-1,5 m. petala alba, in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8369. Solanum Brownii Chod. : Plant. Hasslerian. I, p. 189. Herba procumbens 0,3-0,6 m, petala alba, in campo Ipé hu, Oct., n. 5114. Solanum Hasslerianum Chod. Plant. Hasslerian. I, p. 189. 84 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (316) Var. horridum nob. Caulibus stellato-tomentosis densissime aculeatis; aculei tenues incrassati, apice stellato pilosi. Herba 0,3-0,4 m. petala alba, in campo pr. Valenzuela, Jan., n. 6959. Solanum turneroides Chod. Plant. Hasslerian. I, p. 193. Suffrutex 0,15-0,5 m. petala alba an cæsia, ad ripam lacus Ypacaray in campis siceis, Aug., n. 3216; in rupestribus aridis in regione. cursus superioribus fluminis Apa, Dec., n. 8069. petulis ceruleis Suffrutex 0,1-0,5 m. petala coerulea, in campo Itacurubi, Jan., n. 3801. Solanum lycioides L. Mantissa 45; Dun. in DC. Prodr. XII, ı, p. 161. Frutex 1-4 m. petala violacea. in silva pr. Peribebuy, Dec., n. 6728; in silvis pr. Valenzuela, Jan., n. 7024. Solanum pseudo-lyccoides nob. spec. nov. Frutex volubilis: folia ovata vel ovato-lanceolata acuminata tenuia, petiolata; petiolus 1-2 cm. longus; limbus 90/40 110/45 80/38 mm.; inflorescentia axillaris pauciflora pedunculo communi brevissimo vel subnullo; pedicelli inæquales 5-10 mm. longi, tenues; calyx glaber late campanulatus margine inter dentes retuso, 4-5 mm. latus et longus; dentes cc. 10 lineares obtusiusculi cc. 2 mm. longi; corolla ad 2,5-3 cm. diam. lobis vix productis; stamina inæqualia, unum duplo longius, omnia glaberrima; stylus filiformis apice cla- vatus stamen longius leviter superans. Species calyce et androceo valde peculiaris. Frutex volubilis 3-4 m. petala alba, in silvis pr. Arroyo Mocoy, Oct., n. 4912. Salpichroa rhombordeum Miers. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 194. Jaborosa integrifolia Lam. Encyc. III, 189; Sendt. Flor. Bras. X, p. 149. Herba repens, 0,1-0,2 m. petala alba, noctiflora, in argillosis ad ripam fluminis Paraguay, pr. Concepcion, Sept., n. 7309; in humidis argillosis pr. Limpio, Sept., n. 3238. Datura Stramonium L. Spec. Pl. 179; Sendt. Flor. Bras. X, p. 163. Herba 0,5-1,5 m. petala alba, in ruderis pr. Valenzuela, Febr., n. 7088. Datura suaveolens L. Mss. Willd. Enum. Plant. I, 227; Sendt. Flor. Bras. X, p. 161. Fruticosa vel arborea 5-6 m. petala alba, quasi spontanea ad ripam rivulorum Cordillera de Altos, Jan., n. 222. (sub. D. Metel L. in Pl. Hassl. I, p. 189. Oriunda e Mexico, in Paraguaria culta et subspontanea. Datura fastuosa L. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 188. (317) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANT.E HASSLERIANE. 85 Cestrum Parqui L'Hérit. Stirp. IV, p. 73, tab. 36; Sendt. Flor. Bras. X, p. 223. Frutex 2-4 m. petala flavo-virentia, in paludosis pr. Piribebuy, Dec., n. 6848. Cestrum calycinum Willdn. Roem. et Schult. Syst. Veg. IV, 808; Sendt. Flor. Bras. X, p. 211. Frutex 2-4 m. petala alba, vel albo-virentia, in dumeto humido pr. Valen- zuela, Febr., n. 7065. Cestrum lævigatum Schlechtdi. Linnæa VIII, 58; Sendt. Flor. Bras. X, p. 216. B pauperculum Sendt. Flor. Bras. X, p. 216. Frutex 1-3 m. petala alba, in dumeto in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8224. forma flaviflora. Frutex 2-3 m. petala flava, bacca nigra, ad marginem silvæ pr. Tobaty, Sept., n. 6085. Cestrum pseudoquina Mart. Syst. Mat. med. veg. Bras., p. 40 ; Sendt. Flor. Bras. X, p. 220. Frutex 1-2 m. petala flavo-virentia, ad ripam fluminis Y-aca in dumelis, Febr., n. 7073; petala alba, in dumeto humido pr. Concepeion, Oct., n. 7627. Cestruin guaraniticum nob. spec. nov. Rami lignosi, cortice lævi pallescenie; ramusculi recti puberuli; folia ovata vel ovato-lanceolata, papyracea, glabra, petiolata obtusiuscula;; petioli 2-2,5 mm. longi; limbus 29/14 36/17 mm. vel minor leviter marginulatus; flores cujusvis cymi axil- laris solitarii 1. e. ut videntur axillares, rarius gemini (an interdum plures?); pedunculus 5-7 mm. lg. basi bi-3 bracteolatus bracteolis lanceolatis apice sub tlore bibracteolatus, bracteolis angustissimis minutissimis; calyx infundibili- formis 3,5 mm. lg. breviter dentatus, dentibus late deltoideis; tubus tenuis corollæ ad staminum insertionem 16 mm., pars ampliata limbi 4-1.5 mm., dentes lineares 6 mm. longi acutissimi intus reduplicati; antheræ subglobosæ. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumeto humido pr. Concepcion, Oct., n. 7627. Nicotiana Tabacum L. Spec. Plant. Ed. 2, I, p. 258; Sendt. Flor. Bras. X, p. 166. Herba 1-3 m. corolla rosea, culta San Bernardino, Sept., n. 7. (Hassler. Herb. Plant. cult.). Nicotiana longiflora Cav. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 188. Nicotiana glauca Grah. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 188. Petunia violacea Lindl. Bot. Reg., t. 1626; Sendt. Flor. Bras. X, p. 172. 86 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (318) forma robusta Tota stirps dense viscoso pilosa, limbi 50/30 60/35 40/25 mm. corolla ad 30 mm. longa. Herba 0,2-0,5 m. petala violacea, in arvis pr. lacu Ypacaray, Jul., n. 3091. forma intermedia. « lanuginosa. Lanuginosa pilosa limbis subsessilibus 35/15 20/12 mm. corolla ad 20 mm. longa. Herba 0,2-0,3 m. corolla violacea, in arvis San Bernardino, Aug., n. 817. ß hirta. Viscoso hirta vel subglabrescens. Herba 0,2-0,5 corolla violacea, in arvis San Bernardino, Aug., n. 816; in dumetis in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6146. forma gracilis. Subglabrescens, caulibus gracillimis, limbis 30/10 30/8 20/5 mm. corolla ad 22 mın. longa. Herba 0,2-0,5 m. corolla violacea, in arvis San Bernardino, Febr., n. 3922. Petunia cæsia Sendt. Flor. Bras. X, p. 173. Fruticulus 0,2-0,5 m. corolla violacea in glareosis pr. Chololo, in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6620. Nierembergia angustifolia Kunth. Nov. Gen. et Spec. III, 9, t. 198; Sendt. Flor. Bras. X. p. 178. petalis cæruleis. Herba 0,1-0,3 m. petala coerulea, ad ripam rivi Salado, Sept. n. 3256. petalis albis. Herba 0,05-0,15 m. petala alba, in dumetis pr. flumen Juqueri, Dec., n. 1558. Salpiglossis linifolia (Miers) Wettst. h Engl. et Prantl. Nat. Pflanzfam. IV, 3, p. 36; Miers sub Nierembergia in Ill., t. 20. Herba 0,5-1 m. corolla flavo-virens in campo humido, Ipe hu, Dec., n. 5589. Schwenckia americana L. Syst. Veg. 60; Schmidt. Flor. Bras VIII, ı, p. 251. petalıs lividis. Herba 0,5-1 m. petala livida, in campo Cordillera de Altos, Aug., n. 3167. petalis cyaneis. Herba 0,5-1 m. petala cyanea, in campo San Bernardino, Febr., n. 6081. petalis violaceis Herba 0,5-0,8 m. petala violacea, in dumetis collium pr. Tobaty, Sept., n. 6189. Var. 8 angustifolia Schmidt. Flor. Bras. VIII, ı, p. 251. Herba 0,5-0,8 m. petala atrocyanea, in arenosis humidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 8028. (319) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ, 87 Brunfelsia paraguayensis Chod. Plant. Hasslerian I, p. 100. Frutex vel parva 3-5 m. corolla alba, in silvis pr. «Colonia Risso» Apa., Maj., n. 725a Brunfelsia Hopeana Benth. DC. Prodr. X, 200; Schmidt. Flor. Bras. VIII, ı, p. 261. Frutex vel arbor parva 3-5 m. corolla albo-ceerulescens vel violacea in eadem planta. In silvis Cordillera de Altos, Sept., n. 3246. Id. n. 725 Pl. Hassl. I, p. 100 sub B. paraguayensis Chod. p. p. RUBIACEÆ Cfr. Plant, Hasslerian. I, p. 82; Bull. Herb. Boissier VII. Append. I, p. 82. Les Rubiacées trouvées jusque aujourd’hui au Paraguay sont au nombre de 101 espèces dont 23 Ginchonorde et 78 Coffeoideæ. 16 espèces et 11 variétés sont nouvelles. Ce sont : Espèces nouvelles : Manettia Hassleriana; M. Rojasiana; Coccocypselum Hasslerianum; Sphinc- tanthus Hasslerianus; Alibertia Hassleriana; Psychotria paraguariensis; Pali- courea Hassleriana; Rudgea Hassleriana; Coussarea paraguariensis; Faramea Hassleriana; Staelia filifolia; Mitracarpus Hasslerianus; Borreria paragua- riensis; B. quaranitica; B. cyperoides; B. Hassleriana. Variétés nouvelles : Coutarea hexandra var calycina; Tocoyena bullata var. speciosa; T. formosa var. maxima; Coussarea platyphylla var. vestita et var. longiflora; Diodia macrophylla var. angustifolia; Mitracarpus frigidus var. glaberrimus; Borreria ocymoides var. minima; B. Poaya var. grandiflora; B. thalictroides var. latifolia; B. leiophylla var. expansa. En plus des espèces nouvelles précédemment citées les suivantes sont nouvelles pour la flore paraguayenne : Manettia gracilis; M. luteo-rubra; Coccocypselum canescens; Tocoyena bullata; T. formosa ; Genipa americana var. 8 Coruta; Basanacantha calycina ; B. hebecarpa. Alibertia sessilis; Thieleodoxa lanceolata; Anisomeris Pohliana; Machaonia acuminata; Mapouria corymbifera; M. mandiocana; Psychotria leiocarpa ; ‘P. tenella; Palicourea rigida; Rudgea myrsinifolia; R. major ; Coussarea platy-: phylla; Faramea porophylla; F. cyanea; Richardsonia pedicellata; R. stellaris ; ‘ Diodia macrophylla; D. alata; D. multiflora; Emmeorhiza umbellata ; Sperma- coce glabra; Staëlia thymoides; St. thymbroides; St. vivgata; Mitracarpus 88 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.), (320) parvulus; M. Selloanus; Rubia equisetoides; Relbunium humile; R. atherodes; Borreria laxa; B. verbenoides; B. leiophylla; B. corymbosa; B. thalictroides. Dans les foreis on trouve partout : Lianes : Manettia ignita; Ghiococca brachiata; Arbrisseaux : Rudgea myrsinifolia parfois petit arbre; Faramea porophylla; dans les endroits humides; Arbrisseaux : Mapouria alba; Psychotria lerocarpa; Palicourea crocea; Liane : Manettia luteo-rubra; Herbe rampanie : Geophila herbacea et var. Dans les forêts du Centre : Arbres ou arbrisseaux : Coussarea meridionalis ; C. paraguariensis; Lianes : Manettia gracilis et aux bords de ces forêts dans les lieux humides : Diodia gymnocephala une herbe volubile. Dans les forets du Nord-Est : Arbres ou arbrisseaux : Rudgea major ; R. Hassleriana; Coussarea platyphylla et sa var. vestita, dans les lieux humides. Faramea cyanea ; Psychotria tenella; Mapouria corymbifera ; M. mandiocana ; Liane : Manettia Rojasiana aussi au N. Dans les forets du Nord : Arbres : Coussarea platyphylla var. longiflora ; arbrisseaux : Faramea Hassleriana ; Psychotria paraguariensis : Mapouria man- diocana aussi N.-E. et liane : Manettia Rojasiana aussi N.-E. Dans les forêts rupestres : Calycophyllum Spruceanum var. multiflorum un arbre très répandu dans les campos secs; Machaonia spinosa arbrisseau épineux. Dans les Buissons environnant les forêts riveraines : Sphinctanthus Hassle- rianus (N.); Guettarda uruguensis (N.): Machaonia brasiliensis (P. t.); M. acuminata (N.) tous des arbrisseaux. Dans les Campos secs partout : Arbres : Calycophyllum Spruceanum var. multiflorum; Genipa americana ; Arbrisseaux : Coutarea hexandra en nombreuses variétés ; Basanacantha spinosa les variétés tomenteuses de cette espèce très variable habitent aussi les campos humides : Guettarda viburnordes; Anisomeris oblusa et var.: espèces suffrutes- cenles ou kerbacées : Richardsonia grandiflora; R. stellaris; Borreria verticil- lata; B. capitata; B. tenella et var.; B. poaya et var.; B. paraguariensis; B. centranthoides (aussi C. rupestre) : Staëlia thymoides ; Mitracarpus Selloanus et var.; M. frigidus et var.: Relbunium hirtum et R. hypocarpum et var. Dans les campos du Centre : Mitracarpus Hasslerianus espèce volubile ; Staëlia filifolia et St. thymbrordes. Dans les campos du Nord-Est se trouve un grand nombre d’especes qui manquent aux autres régions : Alibertia sessilis, un petit arbre des bords de forêts de la Sierra de Maracayu, Tocoyena formosa var. maxima un petit arbris- seau à grandes feuilles velues; Palicourea rigida appelant de loin l'attention par ses fleurs et ses grandes feuilles d’un jaune d’or. Espèces herbacées ou suffrutes- centes : Declieuria chiococcoides; Richardsonia pedicellata; Borreria Runkii; B. eupatorioides; B. quaranitica ; B. leiophylla var. expansa; B. cyperoides; B. Hassleriana ; B. thalictroides ; Emmeorhiza umbellala ; Mitracarpus parvulus. Dans les campos du Nord : Arbres : Genipa americana var. Caruto; Arbris- a (321) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 39 seaux : Thieleodoxa lanceolata; Tocoyena bullata var. speciosa; Anisomeris Pohliana ; Basanacantha calycina; B. hebecarpa: une forme à feuilles étroites du Palicourea rigida, et Staëlia virgata herbe à fleurs d’un bleu tendre. Dans les campos rupestres du Centre : Arbrisseaux : Alibertia Hassleriana ; Tocoyena formosa ; Herbes : Borreria eryngioides; B. leiophylla (aussi N.-E.); B. centranthoides forma rugosa et f. pubescens; B. corymbosa var. microphylla ; Relbunium atherodes. Dans les fentes des rochers : Coccocypselum Hasslerianum et G. canescens (aussi N.-E.). Dans les campos humides : Au bord des cours d’eau ombragés : Palicourea Hassleriana, petit arbrisseau à fleurs blanches odorantes (N.-E.); Diodia alata var. plicata espèce demi-volubile herbacée (C.); Borreria ocymoides; B. verbe- noides; B. argentea (N.-E.); Spermacoce glabra (P. t.). Dans des marecages et eaux stagnantes : Arbrisseau : Cephalanthus glabratus ; Herbes : Diodia Kuntzer (P. t.); D. Radula (N.); D. macrophylla (C.); D. multiflora (N.-E.); Borreria valerianoides (P. t.); B. ocymoides var. minima (N.-E.); Rubia equisetoides (C.); Relbunium humile (C.); Oldenlandia thestifolia, espèce demi-flottante (P. t.). Dans les friches et plantations abandonnées : Arbrisseaux : Coutarea hexandra ; Hamelia patens; Herbes : Borreria verticillata; B. capitata; B. tenella: Mitracarpus frigidus; M. Selloanus ; Richardsonia brasiliensis et dans les clai- rieres produites dans les forêts par l’abattage d'un arbre : Geophila herbacea var. violefolia. Dans les argiles ou sables salins : Borreria tenera; B. humifusa; B. eryn- gioides forma. Comme il a été remarqué pour d'autres familles de cette énumération, c’est aussi en ce qui concerne les Rubiacées la région du Nord-Est qui est la plus riche en espèces. Ainsi les campos de la Sierra de Maracayu hébergent presque toutes les espèces connues de Borreria (sect. Galianthe). Le genre Basanacantha semble avoir au Nord du Paraguay son centre de développement. Des quatre espèces connues trois s’y trouvent sur un espace de quelques kilomètres. Plusieurs des nombreuses variétés du B. spinosa pourront peut- être après, une étude ultérieure sur place, être reconnues comme espèces nouvelles. Il est intéressant de noter au point de vue géographique la présence dans le Nord du pays du Genipa americana var. 8 Caruto qui, d’après Schumann (Flor. Bras. VI, 6, p. 353), n’est connu que de la Guyane et du Vénézuela. Les bois du Calycophyllum Spruceanum et du Genipa americana sont parfois utilisés à cause de leur légèreté, les bois paraguayens étant en général très lourds ; ils se prêtent cependant très peu aux travaux de menuiserie à cause de la faci- lite avec laquelle ils se fendent en séchant. Les racines du Relbunium hirtum contiennent une matière colorante rouge (garance) parfois employée par les indigènes pour teindre les tissus de laine et de coton. 90 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (322 Les racines des différents Mitracarpus contiennent une substance émétique utilisée par les curander2s indigènes. Plusieurs espèces de Borreria, le Coutarea hexandra, etc., s’employent égale- ment comme médicaments populaires. : Le Coffea arabica est l’objet d’une culture relativement limitée parce qu’une grande partie du pays n’est pas à l'abri des gelées, que, dans les années excep- tionnelles, le vent nommé pampéro, amène du Sud. La culture du Gardenia florida est très étendue ; le Paraguay est le principal fournisseur de cette belle fleur pour les jardins de la République Argentine. RUBIACEÆ CINCHONOIDEÆ Oldenlandia thesiifolia (St. Hil.) K. Sch, Flor. Bras. VI, 6, p. 269; Hedyotis thesiifolia St. Hil. in Voy. Diam. T, p. 397. forma roserflora. Herba 0,05-0,15 m. corolla dilute roseo-lilacina, in palude Estero Zayas, Aug., n. 838; in palude pr. Igatimi, Nov., n. 5507. forma cesiiflora. Herba 0,05-0,15 m. corolla cæsia vel lilacino cœrulescens, in rivulis stagnan- tibus pr. Ita, Aug. ‚n. 716; in palude Tucangua, Oct., n. 3311; in stagnis pr. Tobaty, Sept., n. 6117. Manettia gracilis Cham. et Schlechd. Linnæa IV, 169; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 170; Cfr. Plant. Hassl. I, p. 82. Manettia Hassleriana Chod. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 82. Manettia ignita (Vell.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 170; Guanguebina ignita Vell.; Flor. Flum. I, t. 145. Varietates paraguayenses hujus speciei omnes calycem multo breviorem vix 4 mm. long. habent, ut descripsit cel. Schumann in Flor. Bras. I. c. 7-8 mm. varietate micante excepta. Var. x glabra K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 171. sepala 4 mm. Super volubilis 2-3 m. corolla coccinea in silvis propre Valenzuela, Jan., n. 7026. Var. 8 cordifolia K. Sch. Riom iBras VI 6% pu sepala cc. 3 mm. Suffrutex volubilis 4-6 m. corolla purpurea, in silva umbrosa pr. Tobaty, Sept., n. 6246. (323) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ, 91 Var. y micans K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 171. Sepala in speciminibus defloratis 8 mm. attingentia. Suffrutex volubilis, corolla coccinea, in silva humida in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Jan., n. 8327. Var. & angustifolia K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 171. Sepala 3-4 mm. * Suffrutex volubilis 2-3 m. cerolla coceinea, in silva pr. flumen Capibary, Sept., n. 4435; in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8327 a. Manettia luteo-rubra (Vell.) Benth. Linnæa XXIII, 445; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 174; Guanguebina luteo-rubra Vell. I, t. 121. Suffrutex volubilis 3-4 m. corolla coccinea lobi lutei, in silva Pacoba, pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4502. Balansa : Tiges grimpantes, corolles velues pourpres dans les deux tiers inférieurs ? jaune vers le sommet Arrovo Bonado? à l'Est de la Cordillère de Villa Rica, Sept.. n. 2133. Hb. B. Boiss. Id. n. 2511 sub M. paraguariensis Chod. Pl. Hassl. I, p. 82. Manettia Rojasiana nob. spec. nov. Suffrutex volubilis 4-6 m.; rami flexuosi teretes retrorsum puberuli vel pubes- centes, subpulverulenti; folia longe petiolata (6-15 mm.), ovalia breviter acuminata acutissima, herbacea utroque latere cc. 5 nervos laterales edentes, supra pilis sparsis adpressis albis rugosulis. nervo medio pubescente subtus puberula discolora, petiolo subtomentoso, lamina 75/40 60/35 50/30 mm. vel in ramis ultimis minora; flores terminales peduneulo ad 50 mm. longo retrorsum pubescente versus apicem albicante ; ovarium obconicum dense albido retrorsum tomentello, # mm. longo: sepala foliacea late ovalia ad 10/8 mm., late sessilia punctis et lineis pellucidis ornata utroque puberula denticulis inter- jectis subcallosis; corolla eximie ventricosa extus tomentosa pilis crassis hyalinis, turbinata, urceolata, basin versus angustescens, sub apice diminuta et breviter quadridentato-proboscidea; diam. oris 4 mm., long. laciniis 2 mm., ventris 12-15 mm., longitudo corollæ 20-22 mm.; corolla intus ad 1/3 annulo pilorum erectorum ornata; stamina 4, duobus filamentis distinctis (?) in sicco fuscescentibus, duobus sessilibus i. e. filamento adnato indistincto; antheræ æquales fere usque ad orem pertinentes apice connectivo brevi calloso acuto auctæ ad 7 mm. longe; discus pulvinaris crassus; stylus staminibus brevior (an forma brevistyla ?) stigmatibus lamellosis elliptico oblongis; ovarium generis. Suffrutex volubilis 2-4 m. corolla rubra, proboscide luteo, in silva Sierra de Maracayu, Nov,, n. 5405; in silva ad ripam rivi Estrella (Apa), Dec., n. 8282, Calycophyllum Spruceanum (Benth.) Hook fil. in Benth. et Hook. Gen. Plant. II, 38; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 191: Enkylista Spruceana Benth. Kew. Gard. Misc. V, 230. Var. multiflorum (Griseb.) nob. | Griseb. sub spec. in Symb. ad Flor. Argent. 155. Arbor 10-20 m. diam. 0,5-0,8 m. corolla alba, in silvis San Bernardino, Jan., n. 3005; id. in silvis Cordillera de Altos, April, n. 4059. 92 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (324) forma intermedia. Magis ad C. Spruceanum formam brasiliensem vertens, a cui vix differt bracteolis puberulis, axillis petiolorum glabris, foliis minoribus. Folia supra et subtus glaberrima, in axillis tantum barbellata, basi brevissime acutata 70/40 50/38 mm. Arbor 8-12 mm. petala alba. in campis «Serrados» in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Jan., n. 8359. Coutarea hexandra Jacq. K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 196; Portlandia hexandra Jacq. Stirp. Amer. tab. 182, fig. 20. Var. pubescens (Pohl.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 197; Pohl. sub spec. in Plant. Bras. Ie. t. 200. forma albiflora. Corollis albis mediocribus cc. #5 mm. folia subtus dense tomentosa ovarium tomentosum. Arbor parva vel frutex 2-4 m. corolla alba, in dumeto pr. Paraguary, Dec., n. 6566 et 6566 a. forma roserflora. Corollis roseis ad 60 mm. attingentibus puberulis, foliis supra subglabrescen- tibus, subtus puberulis, ovario pubescente. Arbor vel frutex 4-6 m. corolla roseo-vinosa, in dumetis pr. Ativa, Nov., n. 3497. id. n. 1760 Balansa in hb. B. Boissier a cel. K. Sch. ad var. € fluminensem adscripta, sed ramulis pubescentibus et foliis indulis differt. forma grandiflora. Foliis elliptieis basi cuneatis apice acuminatis 90/40 80/38 mm. supra minute tomentellis subtus puberulis, ramulis pubescentibus, corollis ad 80 mm. longis, pubescentibus. sepalis longioribus. Calycis laciniis ad 12 mm. Jongis, ovario dense tomentoso. Arbor parva 4-6 m. petala alba interne roseo striata, in dumetis Cordillera de Altos, Dec., n. 3636. Foliis minus latis, bası subacutis. Frutex 2-6 m. petala alba vel dilute rosea, dumeta formans in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7819. sepalis brevioribus. Calycis lacinis ad 8 mm. attingentibus, ovario pubescente. Arbor parva vel frutex 4-5 m. corolla rosea, ad ripam fluminis Apa, Nov., n. 7819 a inter rupes in colle Tobaty, Mart., n. 4037 (foliis minus latis). Var. calycina nob. Pubescens, folia late elliptica, basi acutata apice acuminata, 80/45 75/40 mm. supra appresse pubescentia, subtus præcipue in nervis laxius pubescentı hirtella, ovarium pubescens calycis laciniæ lineari subulatæ, ovarium quintuplo superantes 22-25 mm. longa, corolla extus pubescens cc. 50 mm. longa, fructus pubescens. floribus albis. Frutex 2-4 m. petala alba, in dumelis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov. 8021 a. floribus rosets. Frulex 2-4 m. petala rosea, eod. loco, Nov., n. 8021. (A suivre). SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE Combte rendu des séances PAR Gustave BEAUVERD 274ue séance. — Lundi 7 décembre 1903. — Ouverte à 8 h. '/z dans la salle de bibliothèque de l’Institut botanique, Université, sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le compte rendu de la séance du 9 novembre est adopté sans modifi- cation. — MM. Casimir et Augustin de Candolle présentent la candidature de Mme Edouard Naville, qui sera portée à l’ordre du jour de la prochaine séance conformément aux statuts de la Société. — M. le President annonce ensuite que le bon à tirer du fascicule 10 du « Bulletin des travaux de la Société» sera donné le lendemain. — En raison de l'absence de M. le Bibliothécaire-archiviste, l’enumeration des publica- tions reçues sera jointe à la liste de la prochaine séance. Passant à l’ordre du jour, la Société adopte à l'unanimité le projet présenté par M. le Président de nommer une commission d’herbori- sation chargée d'organiser les courses botaniques de l’année. Cette commission, composée du Comité et de MM. Guinet, Lendner et Ch.-Ed. Martin nommés séance lenante, est nanlie des pouvoirs néces- saires pour convoquer les sociétaires aux herborisations durant les vacances de la Société (juillet-octobre). SUR LES VARIATIONS DU COLORIS DES FLEURS. — À propos de Rhododendron ferrugineum à fleurs blanches puis de tapis compacts de Vinca minor à fleurs bleues et à fleurs roses, M. le D' Eugene Penard, dans une causerie pleine d’humour, fait observer que, dans l’état actuel de nos connaissances, 1° toutes les plantes à fleurs bleues sont suscep- tibles de variétés roses et blanches; 2° toutes les fleurs roses sont suscep- tibles de variétés blanches, mais jamais bleues: 3° toutes les fleurs blanches restent blanches. — Les espèces normalement roses (Rhododen- . dron ferrugineum, etc., etc.), seraient celles dont l’origine bleue est - effacée; les espèces normalement blanches (Cerastium, etc., etc.) seraient celles dont les origines bleue ou rose sont effacées. Il n'existe pas de preuves à tout cela; mais on pourrait en chercher des commencements dans : a) les exceptions naturelles; il serait intéres- sant de trouver un Rosa Gallica ou un Rhododendron ferrugineum à 94 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (13H) fleurs bleues qui laisseraient à penser à une origine bleue; b) les expé- riences de culture; c) l'indication de retour partiel dans la nature (Convol- vulus arvensis, Bellis, Rubus, Anemone nemorosa, etc., souvent rosés); d) les genres à représentants roses ou blancs qui produisent des espèces exceptionnelles d’une autre nuance; et e) les fruits qui deviennent rouges ou bleus tandis que les fleurs étaient blanches. — Si cette marche descendante fatale du bleu au rouge, puis au blanc, avec régression impossible, était vraie, il en résulterait le fail intéressant qu'à une époque plus ou moins reculée les fleurs que nous voyons aujourd'hui roses étaient parfois bleues, et les blanches étaient souvent roses ou bleues : le paysage était différent. Des arguments pour ou contre cette hypothèse sont présentés par Mie A. Rodrigue et MM. Boubier, Lendner, Hausser et Schmidely; M. le Dr Hassler signale entre autres le cas particulier d’un 1pomæa du Paraguay, dont la fleur est bleue au moment de l’éclosion, puis passe successivement au rose et au blanc dans l’espace d’une même journée. QUELQUES RUBI DE LA HAUTE-SAVOIE. — M. Auguste Schmidely présente les Ronces suivantes récoltées en 1903 aux environs de Genève : Rubus emancipatus ' X vestitus (fl. ros.) Hybr. nov.; R. sangui- neus nob. — Haute-Savoie, mont Voirons. Turion anguleux, velu, violet; à aiguillons subégaux, médiocres, droits. Folioles petites, ovoides, velues; tomenteuses-velues brillantes en des- sous, à dents pelites, aiguës. Rameau à aiguillons fins, droits. Inflorescence feuillée à ta base, à glandes stipilees abondantes; acicules subnuls. Pédon- cules longs, nus, 3-flores; les supérieurs A-flores. Sépales mucronés. Corolle d’un rose vif. Etamines longues, pâles, styles pourpres. Drupéoles poilues. Turion, rameau et pétioles fort peu glanduleux. Rubus illepidus nob. Spec. nov.; emancipatus X serpens ssp. lividus {p.p.). — Haute-Savoie, mont Voirons. é Turion velu hérissé, à petits aiguillons inégaux; glanduleux, peu aci- cule; folioles grandes 5-nées, oblongues, cuspidees; à petiole et pétio- lules très courts; dents superficielles, un peu divariquées; poilues; velues tomenteuses, hérissées, brillantes en dessous. Inflorescence étroite, feuil- lee, lâche; à pédoncules inférieurs 3-flores; compacte au sommet; peu exserte. Glandes, acicules et petits aiguillons abondants. Sépales réflé- chis. Etamines longues; corolle.....? Drupéoles glabres. Rubus ostensus nob. Spec. nov.; R. emancipatus X hirtus ssp. Guen- theri ? — Haute-Savoie, mont Voirons. Inflorescence étagée dans la partie feuillée en cimes triflores étalées- dressées; courte et compacte dans la partie principale. Acicules rares; glandes pourpres, courtes, assez régulières, abondantes. Sépales tous redressés. Corolle et étamines longues d’un rose assez vif. Styles roses. Drupéoles glabres. Folioles 5-nées, velues, vertes; en dessous tomen- teuses-velues, rudes, brillantes; la foliole terminale ovoide, échancrée ! R. emancipatus Schmidely — R. insericatus Grml., Favrat, Schm. Catal., non Ph. Muell. nec Focke. (132) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE, 95 brusquement acuminée en pointe. Dents larges, superficielles. Aiguillons caulinaires et raméaux pâles et très petits. Rubus flexuosus X radula ? Hybr. nov.; R. pseudo-oreus nob. Haute-Savoie, mont de Boisy. Differe du R. radula (ssp.) oreus Sudre apud H. Sudre, Batotheca Euro- pæa I, 1903, No 33, par ses calices très glanduleux, incomplétement réflé- chis ou étalés ; ses pétales d’un rose assez vif; ses étamines ne dépassant pas les styles. Il diffère du R. radula en outre des caractères ci-dessus, par ses aiguillons très petits, surtout ceux de l'inflorescence el par l'ex- trême brievete des glandes de l’inflorescence. Rubus subcrenatus nob. Spec. nov. Haute-Savoie, mont de Boisy, ca et là au-dessus de Boisy. Turion grêle, rond, glabre ; à aiguillons très petits ; aciculé, glanduleux. Inflorescence bien développée, lâche, souvent très large. Pédoncules et pédicelles divisés irregulierement; étalés ; glanduleux aciculés. Sépales glanduleux, longuement acumines, redressés. Corolle petite, blanche. Etamines courtes et styles pâles. Drupéoles glabres. Feuillage abondant, assez grand; folioles 5-nées. ovoides, elliptiques. Pilosité très fine, four- nie sur les deux faces vertes. Dents fort grandes, régulières, mamilli- formes. Pétioles et péliolules assez courts. Rubus Bayeri X macrophyllus ? Hybr. nov.; R. hirsutulus nob. Haute-Savoie, mont de Boisy. Buisson très vigoureux, rappelant le R. macrophyllus par la forme de son inflorescence, lâche, pauciflore, hérissée, dépassée par les dernières feuilles assez grandes, par sa corolle assez large d’un rose très pâle. Il s’en écarte par ses folioles caulinaires ovoïdes, suborbiculaires, un peu velues sur les deux faces; par ses aiguillons caulinaires el raméaux petits, sétacés, jaunâtres ; par sa glandulosite générale mêlée de quelques acicules. Ses sépales sont en outre un peu aculéolés, étalés; les termi- naux sont acuminés. Les étamines abondantes ne dépassent pas les styles. Drupéoles glabres. Rubus hirtus ssp. Guentheri X vestitus (fl. ros.) Hybr. nov.; R. ful- gens nob. — Haute-Savoie, mont Voirons. Ce R. diffère du R. vestitus par ses turions subanguleux ; à aiguillons petits, inégaux, meles d’aculéoles ; à folioles petites. ovoides, acuminées, vertes sur les deux faces; l’inflorescence à ramuscules (pédoncules ) 3-flores, les sépales acuminés, étalés, la corolle assez grande et étamines longues d'un rose très vif; les styles roses, les drupéoles glabres. L’inflo- rescence est munie d’aiguillons, de glandes et d’acicules pourpre foncé abondants. Rubus hirtus ssp. Guentheri X serpens ssp. glauco-villosus nob. in Bull. Herb. Boiss. 2me série, 1903, N° 1, p. (71) — 78 — 5° R. serrigerus nob. Spec. nov. — Haute-Savoie, mont Voirons. - Ce R.est comparable au R. valdepilosus nob. par ses organes floraux, par la forme du feuillage, sa villosité grise, tomenteuse, très fournie. Il en diffère par son turion rond, ses pétiolules latéraux et extérieurs plus courts; par sou inflorescence plus rameuse ; par ses acicules longs et abondanis et par ses aiguillons tous sétacés, très grêles. 96 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (21% SER.). (133) Rubus hirtus ssp. Guentheri Xserpens? Hybr. nov.; R. personatus nob. — Haute-Savoie, mont Voirons. Petit buisson à feuilles ternées, vertes. grandes, ovoldes, en cœur, peu acuminées, glabrescentes; Ja feuille raméale supérieure est glanduleuse en dessus. Dents grandes, régulières. Inflorescence flexueuse, feuillee, lâche, pauciflore. Ramuscules et pédoncules longuement nus. Partie prin- cipale courte, incluse. Sépales étalés, aculéolés. Corolle et styles d’un rose vif. Elamines pâles ne dépassant pas les styles. Drupéoles glabres. Les aiguillons inegaux et les acicules sont jaunälres; les glandes pintöt courtes sont rousses et abondantes. Rubus florentulus nob. Spec. nov.; R. Graponensis < pseudo-macro- phyllus? — Haute-Savoie, mont de Boisy. Cette Ronce, qui a conservé le faciés du R. pseudo-macrophyllus var. minor, diffère de ce dernier par son turion glanduleux, à très petits aiguillons plus fins; par ses folioles subrhombiformes plus pelites. L’m- florescence est très lâche, très étalée, courte, pauciflore : aciculée glandu- leuse; les drupéoles sont poilues au moins dans le jeune âge. Comme points de comparaisons, M. le D" Hassler fait circuler les trois seules espèces de Rubi de la flore du Paraguay : Rubus Brasihensis Mart., R. Hassleriunus Chod. et R. imperialis Cham. et Schl. — La com- municalion de M. Schmidely se termine par la présentation d’echantillons bien préparés de Papaver alpinum L. (Ghäteau-d’OEx, Vaud), Potentilla Nestleriana (Trattl.) Gremli (Credo, nouvelle station !); Cineraria aurantiaca 8 lanata Hoppe (Château-d'OEx); Rosa pomifera X canina (Château d'OEx). UNE VARIETE NOUVELLE DE TEUCRIUM BOTRYS L. — M. Gustave Beauverd présente un Teucrium Botrys provenant des environs de Cluses, à la base du Mont Méry (Haute-Savoie), dont l'échantillon d’herbier est accompagné d’un dessin différentiel et de la diagnose suivante : Teucrium Botrys L. var. nov. trilobum Beauverd. — Diffère du type par ses feuilles trilobées : les inférieures à lobes latéraux entiers ou munis d’une dent sur le bord externe, à lobe terminal tridente; les supé- rieures à lobes larges et peu profonds, les latéraux très entiers, ‘le terminal entier ou plus rarement tridenté. Le Teucrium Botrys élant une espèce non polymorphe caractérisée par ses feuilles bipinnatifides à la base et pinnatifides au sommet des rameaux, il était intéressant de signaler cette nouvelle variation reliée d’ailleurs au type par une forme de passage constatée par l’auteur parmi les échantillons de l’Herbier Boissier. La séance est levée à 10 heures; y assistaient 12 membres : MM. Aug. de Candolle, D' Penard, Beauverd, Dr Boubier, Bouchard, Guinet, Dr Hassler, Hausser, D' Lendner, Ch.-Ed. Martin, Mlle Dr Rodrigue, M. Aug. Schmidely. INDEN BRYOLOGICUS SIVE ENUMERATIO MUSGORUN AUCUSQUE GOGNTTORUM ADJUNCTIS SUNONYMIA DISTRIBUTIONEQUE GEOGRAPHICA EOCUPEETISSIMIS QUEM CONSCRIPSIT EDOUARD-GABRIEL PARIS OFFTCIEPR DE L'INSTRUCIION PUBLIQUE ee — — — — — SUPPLEMENTUM PRIMUM 334 pages 19OO En vente à l'HERBIER BOISSIER, CHAMBÉzY (Suisse) Au lieu de Fr. 12,50 : Fr. € + DO ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SCIENTIE MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die Gesammtinleressen der Mvcologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- eationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmi entgegen der Herausgeber H. SYDOW, Berlin W\, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karistrasse 11. INDEX BOTANIQUE | GENRES, PS, RIES a NOS NUUTEUUE Cryptogames «t Phanérogames publiés dans l'Ancien Monde à partir du je janvier 4904 Complément au Card Index américam. B Index seul. Bulletin Index seul. et Bullelin. SALES ELA ES 20 fr. 20 fr 30 fr Abonnements : \ i : É ( Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour tous les autres renseignements, s'adresser à L'HERBIER BOISSIER SPECIES HEPATICARUM Franz STEPHANI Pour répondre aux demandes de plusieurs correspondants, nous por- tons à la connaissance des lecteurs du Bulletin de l’Herbier Boissier que nous sommes disposés à leur servir en tirés à part des abonnements spéciaux au SPECIES HEPATICARUM de notre collabo- rateur M. Franz Stephani. Ces abonnements seront livrés au prix de 1 fr. 25 la feuille (16 pages) et expédiés franco au fur el à mesure de la publication de l’ou- vrage. — Le ler volume (400 pages in-8°) est en vente au prix de 30 fr. et les 11 premières feuilles parues du vol. 2 seront immédiatement envoyées aux abonnés par l’Herbier Boissier. Genève, — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26. BULLETIN DE L HERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE 7 garés- é GUSTAVE BEAUVERD | CONSERVATEUR DE L'HERBIER Chaque Collaborateur est responsable de ses travaux. SECONDE SÉRIE Tome IV. 1904. N° 2. Ce N° a paru le 31 janvier 1904. Prix de l’Abonnement 20 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 95 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. Les abonnements sont reçus A L'HERBIER BOISSIER CHAMBÉZY (Suisse). PARIS | BERLIN PAUL KLINCKSIECK R. ERIEDLÆNDER & SOHN 3, rue Corneille. 44, Carlstrasse. n 1904 L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l'administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros 4 Droits et reproduction réservés. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SECONDE SERIE SOMMAIRE DU N° 2. — FEVRIER 1904. Pages l. — J. Cardot. — LES LEUCOBRYACÉES DE MADA- GASCAR ET DES AUTRES ILES AUSTRO-AFRICAINES DE LOCBAN INDIEN: re 97 Il. — Alfred Corti. — CONTRIBUTION A L’ETUDE DE LA CREIDIOLOGIE SUISSE. (suite) 2... wre 119 II. — A. Zahlbruckner. — LICHENES A CL. DAMAZIO in montibus Serra de Ouro Preto Brasiliæ lecti, in Herb. BoiSsierasservale.!. à us Sonn er se a 154 IV, — Th. Herzog. — DIE LAUBMOOSE BADENS. Eine bryogeographische 'Skizze {à suivre).................. 137 V. — Franz Stephani. — SPECIES HEPATICARUM (suite). 153 VI. — Robert Chodat el Emile Hassler. — PLANTE HASSLERIANÆ soit ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile HAssLER, d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 (suite). .............. 169 VII. — Gustave Beauverd. — SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE. Compte rendu de la séance du 11 janvier 1904 197 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL : ....... . Nos 6933 à 7231 OBSERVATIONS Les auteurs des travaux insérés dans le Bulletin de l'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en lirage à part. Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sont invités à présenter leurs réclamations avant le 15 du mois où le numéro a paru. — RI — — BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2" SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 2. LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR ET DES AUTRES ILES AUSTRO-AFRICAINES DE TZOCEAN INDIEN PAR J. CARDOT Ayant en ce moment à décrire et à dessiner les Leucobryacées pour l’Histoire naturelle des Mousses de Madagascar, faisant partie de la monu- mentale Monographie consacrée à la grande île africaine par M. Gran- didier, j'ai été amené à faire la révision de toutes les espèces de cette famille signalées jusqu'à ce jour non seulement à Madagascar, mais aussi aux Comores, à la Réunion, à Maurice et aux Seychelles. Ainsi que l’a démontré mon excellent ami et collaborateur F. Renauld !, l’ensemble de ces îles constitue un domaine bryologique indépendant que l’on pourrait appeler le domaine malgache, caractérisé par l'existence de plusieurs genres et d’une très forte proportion d’especes endémiques. Cet endémisme est particulièrement accentué pour les Leucobryacées, puisque, sur les vingt-deux espèces que j’admels actuellement, à part l’'Octoblepharum albidum, qui est répandu dans toute la zone tropicale, le Leucobryum madagassum Besch., le L. cucullatum Broth. et peut-être 1 Renauld, Prodrome de la Flore bryologique de Madagascar, des Masca- reignes et des Gomores, p. 20. ; BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 2, 31 janvier 1904. 7 98 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2° SÉR.). (2) le L. acutifolium (Mitt.) Card., qui se retrouvent dans l’Afrique austro- orientale, loutes les autres espèces sont endémiques; et l’une d'elles constitue même une genre particulier (Cardotia Besch.), qui n’a pas encore été trouvé en dehors de la region qui nous occupe. Ces vingt-deux espèces se répartissent en cinq genres de la facon suivante : douze Leucobryum, six Leucophanes, deux Octoblepharum, un Cardotia et un Ochrobryum. Madagascar possède à elle seule dix-sept espèces, dont huit lui sont particulières, et deux ou trois se retrouvent dans l’Afrique orientale. La Réunion a cinq espèces, dont quatre se retrouvent à Madagascar et trois à Maurice; une seule (Leucophanes angustifolium Ren. et Card.) est endémique. Maurice a également cinq espèces, qui existent toules à Madagascar. On trouve aussi cinq espèces aux Comores, dont trois paraissent jusqu'ici propres à ce groupe d'’iles (Leucobryum mayottense Card., Leucophanes Hildebrandtii G. Müll. et mayottense Card.). Enfin, les Seychelles ont deux espèces, dont une endémique (Leucophanes Seychellarum Besch.); l’autre espèce est l'Octo- blepharum albidum Hedw., qui est jusqu'ici la seule commune à toutes les îles, ou du moins à tous les groupes d iles du domaine malgache. Pour l'intelligence de ce travail, il est nécessaire de rappeler — ce que j'ai amplement démoniré dans mes Recherches anatomiques sur les Leucobryacées — que l’on doit considérer comme la nervure toute la partie de la feuille où les leucocystes sont en deux ou plusieurs couches. La nervure est dite homoströsique lorsqu'elle ne présente dans toute sa longueur que deux couches de leucocystes, et hétérostrésique quand elle en présente un plus grand nombre dans sa partie inférieure. Les chlo- rocystes sont centriques lorsqu'elles se trouvent à égale distance de la face dorsale et de la face ventrale de la nervure; hypercentriques lorsqu’elles sont plus rapprochées de la face ventrale, et hypocentriques quand, au contraire, elles sont plus voisines de la face dorsale. Le limbe est réduit à deux ailes souvent très &lroiles, formées de cellules délicates, hyalines, unistratifiées, sans éléments chlorophylleux; ces ailes sont désignées improprement sous le nom de margo ou de limbus (dans le sens de bordure) par la plupart des auteurs. On ne doit pas oublier que les caractères anatomiques jouent un rôle prépondérant dans la classification des Leucobryacées; il est à peu près impossible de déterminer une seule espèce de cette famille sans faire intervenir ces Caractères. Les sections transversales des feuilles doivent être faites à plusieurs niveaux : vers la base (le plus près possible de la ligne d'insertion), dans la partie moyenne et vers le sommet. Ce n'est (3) J. CARDOT. LES LEUCOBRYACEES DE MADAGASCAR. 99 que grâce à ces coupes successives que l’on peut reconnaître si une ner- vure est homosirôsique ou hétérostrôsique, et déterminer la position relative des chlorocystes dans l'épaisseur de la nervure, ce qui fournit de précieux caractères pour la distinction et le groupement des espèces. TriBu I. — LEUCOBRYEÆ Card. in Rev. bryol. | 18992 Pr 3. Nervure sans faisceau scléreux. Chlorocystes de section quadrangu- laire, en une seule assise dans toute la longueur de la nervure, et placées au point de jonction de quatre leucocystes. . OCHROBRYUM Mitt. Musci austro-amer., p. 107. Besch. Journ. de bot. XI, n° 8 et 9. (Emend.) Nervure deprimee, concave, canaliculee, sans faisceau sclereux, homoströsique. Leucocystes toujours en deux couches (saut vers la pointe de la feuille dans certaines espèces). — Ailes étroites, disparaissant vers le sommet, où elles sont quelquefois remplacées par un margo formé de plusieurs cellules uu peu épaissies. — Tige dépourvue de faisceau axile. Fructification terminale. Capsule hémisphérique, cyathiforme après la chute de l’opercule, très brièvement pedicellée, immergée dans le péri- chèze; opercule conique-rostré, tombant avec la coiffe. Celle-ci étroite- ment conique, longuement subulée, fimbriée à la base. Péristome nul. Ochrobryum sakalavum Card: et Par. in Rev. bryol. 1902, p. 77 (nomen solum). Plante très petite, formant des touffes minuscules, d'un vert glauque; tige haute de 2,5 à 6 mm., parfois presque nulle. Feuilles étalées ou étalées-dressées, subflexueuses ou légèrement courbées, linéaires- lancéolées, longuement acuminées, longues de 2,4 à 2,6 mm., larges de 0,3 à 0,4 mm., subobiuses et pourvues d’un petit apicule, ou subaiguës, lisses et entières, canaliculées dans presque toute leur iongueur, sauf au sommet, où elles présentent une section subtrigone ou semicirculaire ; ailes étroites, disparaissant vers le milieu ou au-dessus, formées dans le bas de cinq à sept séries de cellules rectangulaires-allongées, les margi- nales linéaires. Nervure homostrôsique; leucocystes rectangulaires- allongées, subhexagonales ou presque carrées; chlorocystes subcentriques ou légèrement hypercentriques dans la plus grande partie de la nervure, 100 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2€ SER.). (4) mais distinctement hypocentriques vers le sommet. Feuilles périchétiales un peu plus larges que les caulinaires, et pourvues d'ailes plus larges, formées de sept à douze séries de cellules. Pédicelle pâle, long de 1,25 mm. avec la vaginule; capsule très petite, haute de 0,3 à 0,4 mm., large de 0,5 à l’orifice, cyathiforme après la chute de l’opercule, d’un brun pâle, dépassée par les feuilles périchétiales; opercule convexe- conique, terminé par un rostre droit, haut de 1 mm., tombant avec la coiffe; celle-ci jaune paille longuement subulée, fimbriée à la base, longue de 2,5 à 2.75 mm., et dépassant les feuilles perichetiales. Madagascar. Territoire sakalave : cercle de Maintirano, secteur de Rakobe, poste d’Ampoza, près du village de Tahutofoly, sur bois pourri; récolté par un tirailleur sakalave (herb. G. Paris). Beaucoup plus petit que l'O. Normandı Card. et Par.. de l'Afrique occi- dentale, dont il diffère en outre par les feuilles ordinairement apiculées et par les cellules inférieures des ailes moins étroites. La découverte à Madagascar d’un Ochrobryum en fructification est très intéressante, car elle permet enfin d'inscrire définitivement ce genre dans la Flore malgache. Deux espèces avaient bien été indiquées anté- rieurement, sous les noms d’Ochrobryum Boivinii Besch. et d’O. (2) Ruten- bergii G. Müll.; mais la fructification de ces deux Mousses est inconnue, et la structure basilaire de leur nervure doit les faire placer de préférence dans le genre Leucobryum. I. LEUCOBRYUM Hpe. in Flora, 1837, p. 282. Nervure déprimée, concave, canaliculée et souvent subtubuleuse dans le haut, sans faisceau scléreux, homostrôsique ou hétérostrôsique. — Ailes généralement étroites ou assez larges. disparaissant vers le sommet ou réduites à une ou deux rangées de cellules. Pas de margo distinet. — Tige pourvue ou non d’un faisceau axile. Fructification terminale ou latérale. Capsule asymétrique, arquée, souvent strumeuse, longuement pédicellée. Coiffe dimidiée. Péristome très développé, dicranoïde. Les Leucobryum du domaine malgache se répartissent en trois groupes, d’après le nombre et la disposition des assises de leucocystes de la ner- vure. On peut faire rentrer dans le premier et le troisième de ces groupes beaucoup d’autres espèces extra-africaines; au contraire, le second groupe est particulier, jusqu'à présent du moins, à la flore d'Afrique. On remarquera, en revanche, que les espèces à feuilles dentées ou rugueuses sur le dos vers le sommet, formant la section Prionacron (5) J. CARDOT. LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 101 de C. Müller!, si fréquentes en Océanie et dans l’Archipel indien, manquent complétement jusqu'ici, non seulement au domaine malgache, mais aussi au continent africain et à toutes les autres iles qui en dépendent. 1. Nervure heleroströsigue (rarement subhétérostrôsique); trois à six couches de leucocystes dans la partie basilaire, de chaque côté de la ligne médiane, deux dans le reste de la nervure. Leucobryum Boryanum Besch. For. bryol. de la Réunion, etc. p. 47. Dicranum megaiophyllum Brid. Mant. p. 67, p. p. Sphagnum iridans Brid. Sp. Muse. I, p. 20, p. p. » javense (Brid.) Schw. Suppl. II, ı, À, p. #, tab. CI, p. p.. et Brid. Bryel. univ. I, p. 19, p. p. Leucobryum madagassum C. Müll. in Abhandl. Brem. VIE p. 20% (non Besch). Leucobryum Rutenbergü Besch. in Paris, Index bryol. p. 752, et in Renauld, Prodr. Fl. bryol. Madag. etc., p. 405. Leucobryum Hildebrandtüi C. Müll. in Wright. Journ. of Bot. 1888 (nomen nudum), et in Renauld, loc. cit. Leucobryum læve Mitt. in Wright, Journ. of Bot. 1888 (nomen nudum), p. D. Madagascar. Sine loco (W. Pool); forêt d’Ambatondrazaka (Rutenberg) : Imerina : Andrangoloaka (Hildebrandt); Fianarantsoa (Dr Besson); forêt d’Alakaty (Perrot fréres); Ambohimatsara, près Ambositra, Betsileo (rev. Berthieu); entre Vinanintelo et ikongo, et entre Savondronina et *anomafana (D: Besson); Betsileo, sine loco (rev. Camboué et Montaut); vallées du Lohato et de l’Ofika (Verdolin; herb. G. Paris). La Réunion. Lieux frais de la plaine des Chicots (Bory, Frappier); plaine des Fougères (Lépervanche). Le L. Boryanum Besch. est une des espèces les plus robustes du genre. Par ses dimensions, par son port et par ses caractères anatomiques, il se rapproche beaucoup du L. javense Mitt., dont il diffère surtout par les feuilles lisses sur le dos au sommet. La nervure présente, dans la partie basilaire, de quatre à six couches de leucocystes, mais elle est amincie sur la ligne médiane, où il n’y a que deux ou trois assises; les chloro- cystes sont à peu près centriques dans toute la longueur de la nervure. Les ailes sont formées dans le bas de six à dix séries de cellules. Les feuilles peuvent atteindre plus d’un centimètre de long sur 2 mm. de + C. Müller, Genera Muscorum frondoserum, p. 80. 102 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21€ SER.). (6) large. La tige présente un faisceau axile ordinairement bien distinct, et une zone de cellules externes à parois épaissies et plus colorées. Les nombreux échantillons de L. Hildebrandtü C. Müll. de Madagascar, que j'ai examinés, ne me laissent aucun doute sur l'identité de la plante malgache avec celle de la Réunion. Je n’ai pas pu davantage constater de difference entre un pelit fragment provenant de l'échantillon original du L. madagassum C. Müll. (L. Rutenbergü Besch.) et le L. Boryanum; c'est seulement une forme à feuilles plus courtes. Enfin j'ai recu de lherbier de Kew, sous le nom de «Leucobryum (Pegophyllum) læve Mitt., Madagascar. W. Pool» un petit échantillon qui appartient éga- lement sans le moindre doute à la même espèce, tandis qu’un second spécimen portant le même nom se rapporte au L. Perroti Ren. et Card. Le L. Boryanum paraît être devenu très rare à la Reunion, où il n’a plus été récolté depuis fort longtemps, ce qui est dü probablement au déboisement qui a fait disparaître les stations qui convenaient à cette espèce. A Madagascar, il semble assez répandu dans la zone moyenne et supérieure des forêts. La fructificalion a été décrite par M. Renauld, Prodrome, p. 105 (sub L. Hildebrandtii). Leucobryum Perroti Ren. et Card. in Bull. Soc. roy. de bot. de Belg. XXXIII, 2me partie, p. 412. | L. læve Mitt. in Wright. Journ. of Bot. 1888 (nomen nudum), p. p. Madagascar. Sine loco (D' Meller); forêt de Mahambo (Perrot frères). Maurice. Curepipe (rev. Rodriguez). Cette espèce se distingue facilement du L. Boryanuwm Besch. par son port moins robuste, ses feuilles plus petites et surtout moins larges, ne mesurant que À à 4,5 mm. dans le bas, moins épaisses et plus étroite- ment subulées, et par ses leucocystes deux ou trois fois plus petites. Les feuilles sont parfois très légèrement bosselées sur le dos dans la partie supérieure. La nervure présente vers la base, de chaque côté de la ligne médiane plus mince, de quatre à six couches de leucocystes; les chloro- cystes sont généralement plus ou moins hypercentriques dans la partie basilaire. Les ailes sont formées de cinq à sept séries de cellules. De même que chez l'espèce précédente, on observe dans la tige un faisceau axile distinct et une zone de cellules corticales à parois épaissies et colorées. La longueur des feuilles varie de 52a 10 mm. — Fructification inconnue. Un petit échantillon, communiqué par l’'herbier de Kew avec l'étiquette suivante : « Leucobryum (Pegophyllum) læve Milt. Madagascar, Dr Meller » (7) J. CARDOT. LES LEUCOBRYACEES DE MADAGASCAR. 103 doit être rapporté au L. Perroti Ren. et Card., et il en est de même d’un échantillon communiqué par M. l'abbé Boulay, sous le nom de «L. irre- gulare Besch. sp. nov. in litt.». Ce spécimen, récolté par Bernier, provient vraisemblablement de Madagascar. Leucobryum pseudo-madagassum Card. sp. nova. Touffes robustes, très denses, blanchâtres ou un peu jaunätres, profondes de 3 à 4 cm. Tige pourvue d’un faisceau axile assez distinet et d’une couche de cellules corlicales à parois légèrement épaissies et plus colorées. Feuilles très rapprochées, dressées-imbriquées, quelquefois légèrement homotropes, oblongues-lancéolées, assez brièvement ou plus ou moins longuement acuminées, longues de 4 à 7.5 mm., larges de 1,25 à 1,5 mm., canaliculées dans le haut, aiguës ou apiculées, lisses, entières ou présentant quelques petites dents tout au sommet; ailes de largeur variable, étroitement prolongées presque jusqu’au sommet, formées dans le bas de six à quinze séries de cellules, les inférieures carrées ou presque carrées, les suivantes rectangulaires-allongées, les marginales linéaires. Nervure heteroströsique; leucocystes oblongues- hexagonales, en deux ou trois couches sur la ligne médiane dans la partie basilaire, mais latéralement en quatre couches, dont deux ventrales et deux dorsales; chlorocystes centriques ou subcentriques dans le bas, devenant bientôt netiement et assez fortement hypocentriques. Pédi- celle pourpre, long de 7 à 8 mm., capsule horizontale, fortement arquée. strumeuse à la base, sillonnée à l’état sec; opercule inconnu. Péristome élevé, pourpre. Madagascar. Imerina: Andrangoloaka (Hildebrandt; herb. Berol. et herb. Boissier, sub nom. «L. madagassum Besch.»): Betsileo, sine loco (rev: Montaut). Par son port, cette espèce rappelle d’une facon frappante le L. mada- gassum Besch., avec lequel on l’a confondue; elle est cependant un peu moins robuste, et en diffère d’ailleurs essentiellement par la structure de sa nervure. Les caractères anatomiques, notamment les chlorocystes hypocentriques dans le haut de la nervure, la rapprochent du L. Gueinzu G. Müll., du Transvaal et du Natal; mais, d'après le seul échantillon que J'ai pu examiner (n° 45% de Rehmann), ce dernier est beaucoup moins robuste et a les feuilles plus petites. moins imbriquees et bien plus _ étroites, avec un port très different. Leucobryum Isleanum Besch. Fl.bryol.de la Réunion, etc., p.48. Madagascar. lle Ste-Marie, Andevorante, Fénérive, forêt de Mahambo (Perrot frères); Imerina : forêt d’Amperifery (rev. Campenon); Ambalo- manga (rev. Talazac); Antsahambavy (Dalaucour!). 104 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Zme SËR.). (8) La Réunion. (G. de l'Isle). Maurice. (Duisabo, Robillard, rev. Rodiguez). Var. molle Card. var. nova. L. molle C. Müll. in Renauld. Prodr. Fl. bryol. Madag., etc., p. 107. L. retieulatum GC. Müll. mss. Madagascar. Imerina, sine loco (Hildebrandt); environs de Tananarive (rev. Camboué); Analomainty (rev. Campenon); Ambositra (rev. Soula); entre Vinanintelo et Ikongo (Dr Besson); Ambatomanga (rev. Talazac); district de Moramanga, vallée de lAnalamazoatra (Garron; herb. G. Paris); forêt de Fito, district de Tamatave (Perrot frères; herb. Levier); vallée du Lohato (Verdolin; herb. Paris); Diego-Suarez (Chenagon); Maroantsetra, baie d’Antongil (Mathieu). Indiqué aussi par M. Renauld à Andriba, et par M. le général Paris dans le cercle de Fort-Dauphin et dans la province d’Anisirabe; mais je n’ai pas vu les échantillons de ces trois localités. Plusieurs autres indications données par M. Renauld dans son Prodrome d'après mes anciennes déterminations, se rapportent au L. comorense G. Müll. et au L. parvulum Card. Le L. Isleanum Besch. rappelle assez le L. candidum (Brid.) Jgr., de la Nouvelle-Zélande; il est toutefois moins robuste que celui-ci et s’en distingue surtout par ses feuilles lisses sur le dos et moins épaisses à la base. La nervure est tantôt franchement hélérostrôsique, avec quatre assises de leucocystes à la base, de chaque côté de la partie médiane qui n’en a que deux, iantôt seulement subhétérostrosique, ou même subhomoströsique d’un côté, les assises supplémentaires étant plus ou moins incomplètes. Les chlorocystes, souvent hypercentriques dans le bas, à peu près centriques dans la partie moyenne, deviennent en général assez nettement hypocentriques vers le sommet. Les ailes, de largeur très variable, sont formées de six à quatorze séries de cellules. Les feuilles, presque toujours un peu courbées et homotropes, mesurent de 4 à 5,5 mm. de long sur 0,75 à À mm. de large. La faisceau axile, que l’on observe dans la tige des espèces précédentes, fait généralement défaut ou est très peu distinct dans le L. Isleanum, et les cellules corti- cales sont à peine différenciées. La fructification parait encore inconnue. I m'est impossible de séparer spécifiquement du L. Isleanum le L. molle G. Müll., car je n’ai pu constater pour celui-ci aucun caractère constant. Lorsqu'elle est bien caractérisée, la var. molle se reconnait faci- lement à ses dimensions plus faibles et à ses feuilles plus petites, longues de 2.75 à 3,5 mn. et larges de 0,5 à 0,8 mm., mais elle se relie au {ype par toute une serie de formes intermédiaires. Elle est, d’ailleurs, (9) J. CARDOT. LFS LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 105 très variable sous le rapport de la longueur des tiges, de la direction des feuilles, tantöt homotropes, tantôt dressées ou étalées."de la coloration des gazons, blanchätres, verdätres ou jaunâtres. La nervure peut être franchement hétérostrôsique ou subhétérostrôsique, ou encore hétéros- trôsique d'un côté et subhomostrôsique de l'autre. La largeur des ailes varie comme dans le type. — Cette variété semble répandue à Mada- gascar dans toute la zone des forêts, depuis le littoral jusqu’à leur limite supérieure. D’après un échantillon original recu de l’auteur même, le L. reticu- latum ©. Müll. mss. (Imerina, leg. Hildebrandi), ne diffère en rien du L. molle. Leucobryum acutifolium Card. Schistomitrium acutifolium Mitt. in Journ. linn. Soc. 1886, p. 302, saltem pro parte! Touffes courtes, blanchätres. Feuilles étalées ou légèrement homotropes, lancéolées, longuement acuminées, longues de 3,5 à 4,5 mm., larges de 0,6 à 0,8 mm., fortement canalicuiées dans le haut, terminées par un apicule allongé et très aigu, lisses et entières; ailes assez larges, dispa- raissant dans le haut, formées vers la base de cinq à huit séries de cellules, les inférieures presque carrées ou brièvement rectangulaires, les suivantes rectangulaires-allongées, les marginales et les supérieures étroitement linéaires. Nervure hétérostrôsique, ou subhétérostrôsique, ou encore hétérostrôsique d’un côté et subhomostrôsique de l’autre; leu- cocystes oblongues-hexagonales ou subrectangulaires, disposées vers la base de la nervure en trois ou quatre couches, les couches supplémen- laires plus ou moins incomplètes; chlorocystes légèrement hypercen- triques dans le bas, ensuite centriques ou subcentriques jusqu’au sommet. Fructification inconnue. Madagascar. «From the sea to Antananarivo, Dr Meller ». (Herb. Kew). Par le port, la taille, la forme des feuilles et la structure de la nervure à la base, cette Mousse se rapproche beaucoup du L. Isleanum var. molle Card. ; elle s’en distingue par ses feuilles pourvues d’un apicule plus long et plus aigu, et par ses chlorocystes à peu près centriques jusqu'à la pointe. M. Mitten donne trois provenances pour son Schistomitrium acutifolium : l’Usagara, le Natal et Madagascar. La descriplion qui précéde est faite d’après un petit échantillon de la Mousse récoltée à Madagascar par le Dr Meller. Comme je n’ai pas vu les spécimens des deux autres prove- nances, il m'est impossible d'affirmer qu'ils appartiennent à la même 106 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20° Sir.) (10) espèce que la plante malgache. Je ferai remarquer que dans sa courte description, M. Mitten parle des feuilles périchétiales, mais sans rien dire de la fructification elle-même. On ne peut donc pas, d’après cette descrip- tion, décider s'il s'agit d’un Leucobryum ou d’un Schistomitrium. Peut- être l’un des deux autres échantillons décrits sous le nom de Schistomi- Irium aculifolium appartient-il réellement à ce dernier genre, mais je crois du moins pouvoir affirmer que tel n'est pas le cas pour la plante malgache, qui, en raison de la structure anatomique de sa nervure, paraît bien mieux à sa place dans le genre Leucobryum. Leucobryum cucullatum Broth. in Engler’s Bot. Jahrb. 1894, p. 180. Var. Rutenbergii Card. var. nova. Ochrobryum (2) Rutenbergii CG. Müll. in Abhandl. Brem. VII, p. 20%. Madagascar. «In sylva Ambaranavarana'» (Rutenberg; herb. Berol.); district de Majunga, Mampikony (Savelli; herb. G. Paris). Ce n’est qu'avec doute, en l’absence de la frucüfication, que Müller placait cette plante dans le genre Ochobryum. La structure de sa nervure paraît en effet devoir la faire exclure de ce genre, et je la rattache, à titre de simple variété, au Leucobryum cucullatum Broth., de l’Usambara, dont elle ne diffère que par ses feuilles plus petites, plus courtes (long. 4,75 à 2 mm., larg. 0,5 à 0,6 mm., au lieu de 2,5 sur 0.7 à 0,8), plus obtuses, à peine apiculées. Les caracleres anatomiques concordent entièrement. La nervure est hétérostrôsique; leucocystes en quatre couches dans le bas (deux dorsales et deux ventrales) de chaque côté de la partie médiane, formée seulement de deux-couches; chlorocystes assez distinctement hypercentriques dans toute la longueur de la nervure, les supérieures très courtes en section longitudinale. Ailes étroites, formées dans le bas de {rois à six séries de cellules. Faisceau axile et cellules cor- ticales de la tige plus ou moins différenciées. Plante de petite taille, formant des touffes denses, d’un vert glauque ou d’un blanc jaunâtre. La fructification est inconnue. 2. Nervure heteroströsique; trois à six couches de leucocystes dans la partie basilaire et dans la partie supérieure de la nervure. Leucobryum comorense (. Müll. in Linnæa, XL, p, 235. Madagascar. Vohémar (Perrot frères). Maurice. (Rev. Rodriguez). Comores. Anjouan (Hildebrandt). C. Müller compare cette espèce au L. neilgherrense C. Müll., de l'Inde, 1 Ambatondrazaka, d'après M. Renauld, Prodrome, p. 109. | . GARDOT. LES LEUC [ACÉES DE MADAGASCAR. A1 J RDON 3 LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR 107 qu’elle rappelle en effet par son port, mais elle en diffère essentiellement par les caractères analomiques. A la base de la feuille, la nervure présente de quatre à six couches de leucocystes; les éléments de la face dorsale sont ordinairement plus développés que ceux de la face interne, et, en cas de couches en nombre impair, il y en a toujours une de plus du côté de la face externe, d'ou 1l résulte que les chlorocystes sont hypercentriques. Dans toute la partie moyenne de la nervure, les leucocystes sont normalement en deux couches, mais quelques-unes se cloisonnent tangentiellement; ce cloisonnement s’accentue dans la partie supérieure où il donne naissance, sur chaque face, à une assise supplé- mentaire plus ou moins complète. Toutefois, celle de la face dorsale disparaît ordinairement vers le sommet de la feuille. Les chlorocystes, en général hypercentriques dans le bas, ensuite à peu près centriques, deviennent presque toujours hypocentriques dans le voisinage immédiat de la pointe, où l’assise ventrale supplémentaire de leucocystes remplit plus ou moins la concavité de la nervure. Les ailes sont formées, dans la partie inférieure, de cinq à huit séries de cellules. Les feuilles, assez fortement et brusquement élargies à la base, mesurent de 3.25 à # mm. de long, sur 0,8 à 1,2 de large. Elles sont parfois très légèrement bosselées sur le dos vers le sommet. Le faisceau axile et les cellules cor- ticales de la tige sont plus ou moins différenciés. Leucobryum Sanctæ-Mariæ Card. sp. nova. Touffes denses, blanchâtres, profondes de 1 à 3 cm. Feuilles assez rap- prochées, étalées-dressées, souvent homotropes, un peu raides à l’état sec, étroitement lancéolées, insensiblement rétrécies et longuement acuminées-subulées, longues de 3,5 à 5,5 mm., larges de 0,5 à 0.65, profondément canaliculées dans le haut, subobluses ou apiculées, lisses et entiéres: ailes de largeur variable, disparaissant dans le haut. formées inférieurement de trois à sept séries de cellules, les inférieures carrées ou brièvement rectangulaires, les suivantes rectangulaires-allongées, les marginales et les supérieures étroitement linéaires. Nervure hétéros- trösique; leucocystes rectangulaires ou oblongues-hexagonales, en trois ou quatre couches plus ou moins complètes dans le bas, de chaque côlé de la ligne médiane, et dans la partie supérieure, en deux couches dans la partie moyenne: chlorocystes presque partout subcentriques, mais devenant ordinairement un peu hypocentriques au somme. Fructification inconnue. Madagascar. Ile Sainte-Marie (Marie; herb. Bescherelle, sub nom. « L. comorense GC. Müll.» ; Arbogast). 108 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zme SÉR.). (12) Cette espèce nouvelle, qui a été distribuée par Bescherelle sous le nom de L. comorense G. Müll., s'en rapproche en effet par la taille, le port et les caractères anatomiques. Mais l'espèce de C. Müller a les feuilles beaucoup plus larges à la base, assez brusquement contractées pour former l’acumen, moins raides à l’état sec et généralement plus homo- tropes ; en outre, la nervure est plus épaisse dans le bas, où l’on trouve normalement cinq ou six couches de leucocystes, et où les chlorocystes sont hypercentriques. Je dois dire cependant que la Mousse récoltée à Maurice par le rev. Rodriguez et que je rapporte au L. comorense, bien qu'ayant la forme de feuilles de celui-ci, présente plutôt la section basi- laire du L. Santæ-Mariæ; il est donc probable que ce dernier caractère n’est pas absolument constant, et c'es! surtout par la forme des feuilles que l’on pourra distinguer l’une de l’autre ces deux espèces. Leucobryum madagassum Besch. Fl. bryol. de la Réu- nion, etc., p. 49. Card. Rech. anat. sur les Leucobr. p. 15, fig. 20. L. selaginelloides C. Müll. in Jæg. Adumbr. II, p. 762 (errore pro selaginoides); nomen nudum. L. selaginoides C. Müll. in Wright, Journ. of Bot. 1888 (nomen nudum) ; Broth. in Engler’s Bot. Jahrb. 189%, p. 179 (deseript.). L. capitatum ©. Müll. ms. Schistonnirium africanum Rehm. Musei austro-afrie. n° 456. Madagascar. Monts Ankaratra (Borgen); Imerina orientale (Hilde- brandt); forêt d’Ambatovory (rev. Camboué); Ambohimaisara (rev. Berthieu); entre Vinanintelo et IKkongo (Dr Besson); mont Anltely, pres d’Ambositra (Forsyth Major; herb. Levier); province de Betafo (Galinon: herb. G. Paris). — L’indication : Betsileo sine loco (rev. Montaui) du Prodrome de M. Renauld se rapporte au L. pseudo-madagassum Card. Cette belle espèce se reconnait aisément à son port très spécial, rap- pelant un peu celui du Lycopodium Selago, à ses liges robustes, rigides, garnies de feuilles très serrées, dressées-imbriquées, et à sa nervure épaisse, formée dans loule sa longueur de trois à cinq couches de leucocystes, le plus grand nombre se trouvant toujours du côté de la face dorsale. Les chlorocystes, plus où moins hypercentriques dans la partie inférieure ei moyenne de la feuille, le deviennent très fortement vers la pointe, où l’on ne trouve plus qu'une seule couche de leucocystes sur la face interne, tandis qu’il y en à deux ou trois sur la face externe. Les ailes, de largeur variable, sont formées dans le bas de cinq à douze séries de cellules, Les feuilles sont lancéolées, plus ou moins longuement acuminées; leur longueur varie de # à 5,5 mm., el leur largeur de (13) J. CARDOT, LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 109 1,2 à 1,5. La lige n’a ni faisceau axile distinct, ni cellules corticales bien différenciées. Le L. madagassum Besch. existe dans l'Afrique orientale allemande, ou il a été trouvé par Stuhlmann. J’ai dans ma collection un échantillon de celle provenance, éliqueté de la main de C. Mülier : « L. selaginelloides Brother. Musei afr. nec C. Müll. = L. capitatum C. Müll. hb.»; mais l'examen comparatif de ce spécimen et de ceux de Madagascar ne m'a pas permis de constater entre eux la plus légère différence. Il en est de même du Schistomitrium africanum Rehm. du Transvaal, qui. d'après le n° 456 de Rehmann, est complètement identique au Z. madagassum Besch. La dispersion de cette espèce est donc très étendue, et embrasse probablement, en dehors de Madagascar, une grande partie de l’Afrique austro-orientale!. Les L. madagassum, comorense et Santæ-Mariæ, forment. avec une autre espèce de l'Afrique occidentale, le £. Cameruniæ C. Müll., un petit groupe propre à la flore africaine, et caractérisé par la multiplication des assises de leucocystes dans la partie supérieure de la nervure. La fruclificalion de toutes ces espèces est encore inconnue, et l’on peut se demander si elle ne fournira pas des caractères qui obligeront peut- être à détacher des Leucobryum les espèces en question, soit pour en faire un groupe générique distinct. soit pour les rattacher au genre Schistomitrium. Celle dernière hypothèse est d’autant plus admissible, qu'une espèce de Schistomitrium, dont la fruclification est connue. le S. breviapiculatum Broth., de la Nouvelle-Guinée, présente une struc- ture anatomique analogue. 3. Nervure homostrôsique ou subhomostrôsique, rarement subhétéros- trôsique, jamais franchement hétérostrésique; leucocystes le plus souvent en deux couches dans toute la longueur de la nervure. Leucobryum mayottense Card. Rech. anat. sur les Leucobr. pp. 7 et 15, fig. 28. Ochrobryum Boivinü Besch. Rev. du genre Ochrobryum, in Journ. de bot. XI. 1 Bien que depuis longtemps la comparaison des échantillons originaux n'ail pu laisser subsister aucun doute sur l'identité du L. selagınordes C. Müll. avec le L. madagassum Besch., l’auteur du Genera Muscorum, avec un rare entêle- ment, maintient les deux noms, en faisant de son L. selaginoides sa seclion 10, Selaginobryum, et en plaçant l'espèce de M. Bescherelle dans la section A, Euleucobryum. On doil reconnaître que le nom de Müller élait très heureuse- ment choisi. 110 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SER.). (14) Touffes denses, d’un vert glauque ou d’un blanc jaunätre, profondes de 1 à 3 cm. Feuilles rapprochées, dressees, les supérieures quelquefois legerement homotropes, oblongues-lancéolées, longuement acuminees, longues de 2,1 à 3,75 mm., larges de 0,6 à 0,75, canaliculées dans le haut, aiguës ou apiculées, lisses et entières; ailes assez larges, disparais- sant dans le haut, formées inferieurement de cinq à sept séries de cellules, les inférieures carrées ou brièvement rectangulaires, les margi- pales et les supérieures linéaires. Nervure subhomostrôsique, quelquefois subheleroströsique; leucocystes: courtes, la plupart presque carrées ou hexagonales, en deux couches dans presque toute la longueur de la nervure, sauf à la base, où l’on observe une couche dorsale supplémen- taire ordinairement très incomplète; chlorocystes légèrement hypercen- triques à la base, ensuite subcentriques. Fructification inconnue. Comores. Mayotte (Boivin); Grande-Comore, mont Kortara (Macé). Bien que la fructification de cette Mousse soit encore inconnue, il me paraît cependant certain qu'elle appartient au genre Leucobryum el non au genre Ochrobryum comme le pensait M. Bescherelle. Il est à remar- quer, en effet, que tous les Ochrobryum indiscutables, c'est-à-dire tous ceux dont la fructification est connue, ne présentent jamais que deux couches de leucocystes à la base de la nervure, sans aucune trace de dédoublement de l’une ou de l’autre assise. Tel n’est pas le cas pour l'O. Boivinü Besch., chez lequel on observe presque toujours le dédouble- ment d’un certain nombre des leucocystes inférieures de l’assise dorsale, comme cela a lieu chez beaucoup de Leucobryum, et qui, par suite, me semble devoir être placé de préférence dans ce dernier genre. Dans cette espèce comme dans les deux suivantes, le faisceau axile de la tige est très faiblement indiqué ou manque totalement, et les cellules corlicales sont peu différenciées. Leucobryum parvulum Card. sp. nova. Plante naine, délicate, formant de petites touffes blanchâtres hautes de 0,5 à 1 cm. Feuilles dressées ou étalées-dressées, oblongues ou lancéolées, longuement acuminées, longues de 2,25 à 3,35 mm., larges de 0,5 à 0,7, canaliculées dans le haut, aiguës, lisses et entières; ailes assez larges, disparaissant dans le haut, formées inférieurement de cinq à dix séries de cellules allongées-rectangulaires, les marginales et les supérieures linéaires. Nervure homostrôsique ou subhomoströsique; Jeucocystes pour la plupart reclangulaires ou oblongues-hexagonales, partout ou presque partout en deux couches, parfois seulement quelques- unes, à la base de la nervure, se cloisonnent tangentiellement; chloro- (15) J. CARDOT. LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 114 cystes centriques ou subcentriques dans toute la longueur de la nervure. Fructification inconnue. Madagascar. Sine loco (Borgen; herb. Kew: herb. G. Paris); île Sainte-Marie (Perrot frères; herb. Levier); vallée de l’Ofika (Verdolin; herb. G. Paris); Imerina : Ankadivavala, et entre Analamazoatra et Ande- vorante (rev. Camboue). Cette petite forme est certainement bien voisine du L. mayottense Card., dont elle n’est peut-être qu'un état appauvri. Cependant, le tissu présente quelques différences, assez légères à la vérité, mais qui m'oni paru constantes, ce qui m'a décidé à la décrire comme espèce distincte. Ces différences consistent en ce que, dans le L. parvulum, la plupart des leucocystes de la nervure sont au moins une fois plus longues que larges, et que les cellules des ailes ont la forme de rectangles allongés, tandis que dans le Z. mayottense, le plus grand nombre de leuco- cystes de la nervure sont carrées, ou très brièvement rectangulaires ou en- core subhexagonales et à peine plus longues que larges, et le tissu des ailes est plus lâche, formé de cellules carrées ou brièvementrectangulaires Leucobryum Galinoni Card. et Par. in Rev. bryol., 1902, p. 82 (nomen solum ). Plante déiicate, formant de petites touffes blanchätres ou d’un vert glauque, hautes de { à 2 cm. Feuilles étalées ou étalées-dressées, étroite- ment lancéolées, longuement acuminées, longues de 2,5 à 3,25 mm.. larges de 0,5 à 0,6, canaliculées dans le haut, obtuses et brusque- ment terminées par un pelit apicule, lisses et entières; ailes assez larges, disparaissant dans le haut, formées vers la base de cinq à huit séries de cellules rectangulaires, les marginales et les supérieures linéaires. Nervure homostrôsique ou subhomostrôsique, parfois subhétérostrô- sique; leucocystes oblongues-hexagonales, à parois longitudinales internes percées de pores extrêmement petits, tantôt en deux couches dans toute la longueur de la nervure, tantôt formant à la base une couche supplémentaire plus ou moins rudimentaire; chlorocystes partout centriques ou subcentriques, où hypercentriques vers la base. Fructifica- tion inconnue. Madagascar. Province de Betafo, rive droite de la Mania (Galinon; . herb. G. Paris); cercle de Maintirano, poste de Dembavy (Regouby: herb- G. Paris). _ Cetie espèce se rapproche des deux précédentes par ses petites dimensions el ses caractéres anatomiques; elle s’en distingue principa- lement par ses feuilles obtuses, brusquement apiculées, et par les parois 112 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SER.). (16) internes longitudinales des leucocystes percées de pores beaucoup plus pelits; les pores des parois transversales sont plus grands, et à peu près de même dimension que ceux des deux espèces voisines !. Trıeu II. — LEUCOPHANEZÆ Card. in Rev. bryol. 1899. >. Nervure pourvue d’un faisceau scléreux (stéréome). Chlorocystes de section quadrangulaire, en une seule assise dans toute la longueur de la nervure, et placées au point de jonction de quatre leucocystes. II. LEUICOPHANES Brid. Bryol. univ. I, p. 763. Nervure déprimée, canaliculée ou pliée en goutliere sur la plus grande parlie de sa longueur, homostrôsique ou hétérostrôsique, pourvue d'un faisceau médian scléreux (sler&ome), formé de stereides ou de substéréides, émergeant ordinairement sur la face dorsale, parfois recouvert de ce côté, surtout dans la partie supérieure de ja feuille, par la couche dorsale de leucocystes, généralement dilaté et denté, papilleux, tuberculeux ou propagulifere sur le dos vers le sommet. — Aïles de lar- geur variable el souvent inégale, disparaissant toujours loin du sommet. Margo bien distinct. composé de cellules très étroites, sclérifiées et pluristratifiees dans la partie supérieure de la feuille, formant ainsi deux stéréomes marginaux. — Tige dépourvue de faisceau axile. Fructification terminale ou latérale. Capsule symétrique, oblongue ou subcylindrique, dressée, longuement pédicellée. Coiffe dimidiée. Péris- tome non dieranoide. Tous les Leucophanes du domaine malgache appartiennent à ma section C (Rech. anat. sur les Leucobr. p. 34), caractérisée par la ner- vure homoströsique hétérodictyée* et les ailes larges. Leucophanes angustifolium Ren. et Card. in Bull. de la Soc. roy. de bot. de Belg., XXXIII, 2me partie, p. 115. Card. Rech. anat. sur les Leucobr. p. 35, fig. 57. 1 On ignore ce quest le L. juniperoideum de Bridel, indiqué par cet auteur à la Réunion. Dans son Genera, p. 80, C. Müller cite un L. mauritianum (nomen nudum) que je ne connais pas. 2 J'appelle nervure hétérodictyée celle qui, bien que pouvant être homos- trôsique, présente cependant une structure basilaire distincte, par opposition à la nervure homodictyée, possédant la même structure dans toute sa longueur. € (17) J. CARDOT, LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 113 La Réunion. (Rev. Rodriguez). Cetle espèce se reconnaît facilement à ses feuilles extrêmement longues et étroites (5 à 8 mm. sur 0,4 à 0,5), généralement aiguës. Les stéréomes marginaux sont finement denlicules presque dès le milieu, l’un plus fortement que l’autre. Les leucocystes inférieures sont rectan- gulaires-allongées, les moyennes oblongues, de formes un peu irrégu- lieres, les supérieures courtes, presque carrées. Quelques-unes, vers le milieu de la nervure, se cloisonnent parfois tangentiellement. Les pores des parois transversales sont rares et peu distincts. Les chlorocystes, hypercentriques à la base, centriques dans la plus grande partie de la longueur, deviennent hypocentriques vers la pointe. Leucophanes Seychellarum Besch. Fl. bryol. de la Reu- nion, etc., p. 49. Seychelles. Mahé (G. de l'Isle). Se distingue facilement de la précédente par ses feuilles plus courtes et moins étroites (5 à 6 mm. sur 0,5 à 0,75), par les pores des parois internes des leucocystes très petits, mais très distincts et fortement bordés, et par ses chlorocystes plus petites, devenant ordinairement nettement hypocentriques dès le milieu de la feuille. Leucophanes mayottense Card. sp. nova. Plante fragile, formant des touffes denses, d’un blanc jaunâtre ou un peu verdâtre, hautes de 1,5 à 2 cm. Feuilles assez rapprochées, dressées- étalées, étroitement linéaires-lancéolées et longuement loriformes- acuminées, longues de 6 à 7 mm., larges de 0,4 à 0,6, pliées en gouttière sur la plus grande partie de leur longueur, mais de section plan-convexe au sommet, aiguës ou subobtuses; ailes larges, disparaissant bien au- dessous du milieu, formées dans le bas de six à dix séries de cellules. Nervure homoströsique, hétérodictyé; leucocystes partout en deux couches (quelques-unes cependant, vers le milieu de la feuille, se cloi- sonnent parfois tangentiellement), brièvement rectangulaires ou subhexa- gonales; pores des parois internes rares et peu distincts, ou nuls; choro- cysies hypercentriques dans le bas, centriques dans la plus grande partie de la nervure, distinctement hypocentriques vers le sommet; stéréome médian émergeant sur la face dorsale, généralement dilaté et denticulé ou tuberculeux au sommet; stéréomes marginaux, tantôt l’un seulement, tantôt les deux, finement denticulés dans la partie supérieure. Fructifica- tion inconnue. Comores. Mayotte, mont Sapéré (Marie; herb. Bescherelle, sub nom. « L. Hildebrandtii C. M.»). BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 2, 31 janvier 1904. 8 11% BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me sER.). (18) Cette espèce se distingue du L. Hildebrandtui C. Müll., avec lequel M. Bescherelle l’a confondue, par sa teinte moins pâle, un peu verte ou jaunâtre, par ses sléréomes marginaux finement mais distinctement denticulés dans la partie supérieure, au moins d’un côté, et par les leucocystes de la nervure plus petites, les supérieures plus courtes. En outre, le stéréome médian du L. Hildebrandtii C. Müll. est, en général. plus fortement denté au sommet que celui du L. mayottense. Le L. angustifoltum Ren. et Card. est aussi très voisin du L. mayottense; il en differe cependant par ses tiges très courtes, presque nulles, ses feuilles encore plus allongées, et ses leucocystes supérieures encore plus courtes, presque carrées. Enfin, le L. Seychellarum Besch. se distingue de l’espèce nouvelle par ses leucocystes plus larges et plus courtes, ses pores très petits, mais bien distincts, et par ses chlorocystes plus petites, hypocentriques dès le milieu de la feuille. Leuacophanes Hildebrandtii C. Müll. in Linnæa, 1876, p. 234. Comores. Anjouan (Hildebrandt); Grande-Comore (Humblot); Mayotte (Marie). M. Bescherelle (Florule, p. 50) a indiqué à la Réunion, à Maurice et à Sainte-Marie une forme rigida, «caulibus foliisque erectioribus magis rigidis, coslis sepe anomalis », que je ne connais pas, mais que je soup- conne fort d’être le L. Rodriguezü C. Müll. — La localité de Vohémar citée par M. Renauld (Prodrome, p. 108) appartient aussi au L. Rodri- guezü, el celle d’Alakatly au L. Renauldi Card., ainsi que celle du distriet de Mahinpoana (cercle de Fort-Dauphin) citée par M. le général Paris (Rev. bryol. 1900, p. 91). Je ne connais pas la plante d’Ambatondrazaka (Rutenberg). Le L. Hildebrandtii G. Müll. forme des touffes lâches et molles, très pâles, presque blanches. Les feuilles mesurent 5 à 6 mm. de long, sur 0,4 à 0,5 de large. Le stéréome médian porte généralement au sommet des dents robustes et nombreuses; il est quelquefois complètement inclus entre les deux couches de leucocystes, comme celui du L. Rodri- guezü ©. Müll. Les stéréomes marginaux sont entiers ou présentent seulement quelques dents tout à fait au sommet, vers le point où ils deviennent confluents avec le stéréome médian. Les leucocystes infé- rieures et supérieures ont la forme de rectangles allongés; celles de la partie moyenne sont plus courtes, hexagonales. Les chlorocystes sont hypercentriques à la base, centriques dans la plus grande partie de la nervure, et légèrement hypocentriques vers le sommet. (19) J. CARDOT. LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 115 Leucophanes Renauldi Card. sp. nova. Plante 1rès petite. délicate, fragile, blanchätre, subacaule, haute de 5 mm. à peine, formant des petits gazons très lâches. Feuilles dressées- étalées, étroitement linéaires-lancéolées, longuement acuminées, longues de 3 à 4,25 mm... larges de 0,25 à 0,3, pliées en gouttière sur la plus grande parlie de leur longueur, mais de section plan-convexe au sommet, obtuses ou subaiguës; ailes assez larges, ordinairement inégales, dispa- raissant vers le milieu, formées dans le bas de quatre à six séries de cellules. Nervure homostrôsique, hétérodictyée; leucocystes partout en deux couches, les inférieures brièvement rectangulaires, les autres carrées ou hexagonales; chlorocystes en général distinctement hyper- centriques dans la plus grande partie de la nervure, hypocentriques vers le sommet; stéréome médian émergeant sur la face dorsale et quelquefois aussi sur la face ventrale, dilaté et chargé de papilles dentiformes au sommet; stéréomes marginaux entiers ou très légèrement denticulés vers le sommet. Fructification inconnue. Madagascar. Forêt d’Alakaty (Perrot frères); cercle de Fort-Dauphin : district de Mahinpoana (herb. G. Paris). Diffère du L. Hildebrandtii G. Müll., avec lequel on l’a confondu, par sa petite taille, ses feuilles plus petites, à denticulation apicale moins forte, ses leucocystes supérieures plus courtes, carrées, brièvement rectangu- laires ou hexagonales, ei ses chlorocystes en général distinctement hypercentriques jusque près du sommet. C’est la plus petite des espèces du domaine malgache. Leucophanes Rodriguezii GC. Müll. in Bull. Soc. roy. de bot. de Belg.. XXXIIL, 2we partie, p. 413. Card. Rech. anat. sur les Leucobr. p. 55, fig. 51. Madagascar. Sine loco (leg..?: comm. rev. Friren); forêt de Fito, district de Tamatave (Perrot frères; herb. Levier); Vohémar (Perrot frères); Beforana, entre la forêt d’Analamazoatra et Andevorante (Dorr). La Réunion. (Rev. Rodriguez). Maurice. (Rev. Rodriguez). Cette espèce se distingue facilement de tous ses wongeneres du domaine malgache par son port généralement plus robuste et par ses feuilles plus larges (4 à 5 mm. de long, sur 0,5 à 0,9 de large), plus denses, plus dressées et pliées en gouttiere jusqu’au sommet. Le sté- réome médian est plus ou moins recouvert par les leucocystes de la couche dorsale, et souvent complètement inclus. Les stéréomes margi- naux sont plus ou moins denticulés dans le haut. Les leucocystes sont 116 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (20) courtes, brièvement rectangulaires, carrées ou hexagonales. Les chloro- cystes, fortement hypercentriques dans le bas, sont légèrement hyper- centriques ou subcentriques dans la plus grande partie de la nervure, quelquefois un peu hypocentriques au sommet. Les feuilles sont obtuses, subaiguës ou aiguës. TriBu II. — OCTOBLEPHAREZÆ Card. in Rev. bryol. 189%, p. 4. Nervure sans faisceau scléreux. Chlorocystes en une seule assise dans toute la longueur de la nervure, celles de la partie supérieure toujours de section trigone et placées au point de jonction de trois leucocystes; celles de la partie inférieure de section souvent quadrangulaire. IV. GARDOTIA Besch. in Rev. bryol 1899, p. 4. Nervure déprimée, concave, canaliculée dans le haut, sans faisceau scléreux, h&leroströsique ou subhétérostrôsique; deux couches de leuco- cystes dans la partie moyenne et supérieure, trois à cinq dans le bas. — Ailes étroites. Pas de margo. — Tige dépourvue de faisceau axile distinct. Frucufication inconnue. Cardotia heterodictya Besch. loc. cit. Card. Rech. anat. sur les Leucobr. p. 38, fig. 59. Leucobryum heterodictyon Besch. in Journ. de bot. 1891. Madagascar. Ile Sainte-Marie (Marie; Perrot frères, herb. Levier): province de Fianarantsoa (herb. G. Paris. Forme passant à la var. Boivi- mana). Indiqué aussi par M. le général Paris dans la province d’Ande- vorante, à Antseranandralsy (Gerbinis); je n’ai pas vu la plante de cette dernière localité. Var. Boiviniana Card. var. nova. Leucobryum Boiviniannm Besch. Fl. de la Réunion, etc., p. 48. Cardotia Boiviniana Card. Rech. anat. sur les Leucobr. p. 38, fig. 60. Madagascar. Ile Sainte-Marie (Boivin, Marie, Perrot frères, Arbo- gast). Cette Mousse a tout à fait le facies d’un Leucobryum, avec la nervure déprimée, concave et canaliculée des espèces de ce genre; mais elle en diffère par ses chlorocystes de section trigone dans la plus grande partie de la feuille. (21) J. CARDOT. LES LEUCOBRYACÉES DE MADAGASCAR. 117 Dans le type, la nervure est franchement hétérostrôsique : on trouve, vers la base, deux ou trois assises de leucocystes sur chaque face, tandis qu'il n'y en a plus que deux dans tout le reste de la feuille. Dans la partie basilaire de la nervure, les chlorocystes, vues en section transver- sale, sont toutes ou presque toutes quadrangulaires, et se trouvent au point de contact de quatre leucocystes; mais en faisant des coupes en série à partir de la base, on ne tarde pas à les voir se dédoubler diago- nalement, et, bientôt. elles deviennent toutes de section trigone et sont alors placées au point de jonction de trois leucocystes. L’assise chloro- phyllienne est à peu près centrique. Cependant, vers le haut, elle devient souvent légèrement hypocentrique'. Les. ailes sont composées vers la base de quatre à sept séries de cellules. Les feuilles, légèrement homo- tropes, lancéolées, longuement acuminées et terminées par une pointe piliforme, mesurent de 5 à 5,5 mm. de long, sur 1,25 à 1,5 de large. La tige ne présente pas de faisceau axile distinct, mais les cellules externes. plus petites, en deux ou trois couches, à parois épaissies et colorées en brun noirätre, forment un anneau cortical bien différencié. La var. Boiviniana diffère du type par ses dimensions plus réduites, ses feuilles dressées, imbriquées, plus petites et plus étroites (long. 4 à 5 mm., larg. 0,75 à 0,8), et par sa nervure plus mince, subhétérostrô- sique. Certains échantillons établissent la transition entre les deux formes. Un spécimen de Sainte-Marie, communiqué par M. Bescherelle. représente au contraire une forme extrême, à feuilles très petites et très étroites (long. 2,5 à 2,75 mm., larg. 0,45 à 0,5), à nervure parfois subho- mostrôsique (forma microphylla). Sur cet échantillon, une partie des chlorocystes restent carrées jusque vers le milieu ou même au delà. V. OCTOBLEPHARU M Hedw. Muse. frond. II, p. 15. Nervure épaisse et large, arrondie sur le dos, de section semicirculaire dans le bas, ordinairement plus ou moins déprimée, de section elliptique, ovale ou subtrigone dans la partie moyenne, plus deprimee vers le sommet, sans faisceau scléreux; leucocystes en couches nombreuses (trois à sept dans le bas, six’à onze vers le milieu, deux à quatre au sommet). — Ailes assez larges dans la partie inférieure, ordinairement tres inégales, courtes et disparaissant complètement à peu de distance de ? Pour plus de détails sur l’organisation de la nervure dans ce genre et dans les Octoblépharées en général, consulter mes Recherches anatomiques sur les Leucobryacées, p. 38 et suivantes. 118 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (22) la base. Pas de margo. — Tige sans faisceau axile et sans cellules corti- cales différenciées. Fructification latérale ou terminale. Capsule symétrique, dressée, lon- guement pédicellée. Coiffe dimidiée. Péristome non dicranoïde. Octoblepharum albidum Hedw. loc. cit. Card. Rech. anat. sur les Leucobr. pp. 40, 43. 55 et fig. 61. Madagascar. Nombreuses localités de la région inférieure des forêts, d’où il monte un peu dans la région moyenne. La Réunion (G. de l'Isle). Maurice (Commerson, Boivin. Richard, de Robillard). Comores. Mayotte (Marie). Seychelles. (G. de l'Isle). Plante assez variable. Les feuilles mesurent de 5 à 7 mm. de long. et de 0,75 à 1,25 de large dans la partie basilaire. J'ai décrit en détail leur structure dans mes Recherches anatomiques sur les Leucobryacées, pp. 40 à 44; je n’y reviendrai pas ici. — Le péristome est formé de huit dents courtes, obtuses, jaunes, presque lisses ou très légèrement papilleuses, de consistance assez ferme. Octoblepharum africanum Card. in Rev. bryol. 1899, p. 6, et Rech. anat. sur les Leucobr. pp. 42, 43 et fig. 67. Arthrocormus africanus Broth. in Bot. Centrabl. 1888, n° 42. Madagascar. Ile Sainte-Marie (Marie). L’O. africanum diffère de toutes les autres espèces de ce genre connues jusqu'à ce jour, par ses chlorocystes qui restent carrées jusqu’au delà du milieu de la nervure, et ne deviennent trigones que dans la partie supé- rieure. La nervure est de section semicirculaire. Les feuilles mesurent de 4 à 5 mm. de long sur 0,6 à 0,75 de large dans la partie basilaire. Le péristome est formé de seize dents blanchâtres, lisses, lancéolées- subulées, réunies deux à deux par une membrane hyaline très délicate. 119 CONTRIBUTION LETUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE Dr Alfred CORTE (Suite.) 65. PI. fe. Macrodiplosis volvens Kieff. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 338, n. 2642, fig. 600-601. Diplosis Liebeli Kieff. Hieronymus 1890, Beiträg., p, 158. n. 492; Kieffer 1891, Diptéred. d. Lorr., n. 126; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 469, n. 169, tav. XXXIX, flg. 5. Macrodiplosis volvens Kieffer 1902, Synopsis, p. 463. Pendant longtemps le Clinodiplosis (Diplosis) Liebeli Kieff. (— Schizo- myta sociabilis Rübs) a été décrite comme agent de celte cécidie; ıl est au contraire commensal dans les galles de Macrodiplosis volvens Kieff. et dryobia F. Löw. Waide pres Zurich, 600 m. HYMENEPTEROCECIDIA 66. PI. fe. Andricus curvator Hartig. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cecid. Eur., p. 345, n. 2676, flg. 633-634; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 204, n. 636; Kieffer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr., n. #7; Massa- longo 1893, Gall. Flor. It., p. 480, n. 207, tav. XXV, fig. 2-5; Kieffer 1902, Synopsis, p. 436. Waide 600 m., et Dolder 600 m., pres Zurich. 67. Ac. bg. Andricus fecundatrix Hartig. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 321, n. 2571, fig. 527-529; Hieronymus 1890, Beiträg., p- 205, n. 637a; Kieffer 1891, Hymenopterocd. d. Lorr., n. 23; Massa- longo 1893, Gall. Flor. It., p. 390, n. 129, tav. XXXVII, fig &. Andricus fecundator H. Kieffer 1902, Synopsis, p. 413. Bretonnieres (Vaud), 600 m. 120 68. 69. 70. TA 73. 74. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (19) PI. fe. Andricus ostreus Giraud. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 341, n. 2658, fig. 626; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 206, n. 639; Kieffer 4891, Hyménoptérocd. d. Lorr., n. 45 ; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 468, n. 195, tav. XXV, fig. 2-5; Kieffer 1902, Synopsis, p. 433. Montcherand (Vaud), 610 m. Ac. bg. Biorrhiza pallida Oliv. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 330, n. 2608, fig. 556-557. Biorrhiza terminalis (Fabr.) Hieronymus 1890. Beiträg., p. 211, n. 645: Kieffer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr. n. 31; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 386, n. 126, tav. XL, fig. 2-3. Biorrhiza pallida Ol. Kieffer 1902, Synopsis, p. 414. Fluntern (Zurich), 600 m. PI. fe. Dryophanta agama Hartig. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 3+l, n. 2659, fig. 643; Hieronyınus 1890, Beiträg., p. 215, n. 650; Kieffer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr. n. 43; Kieffer 1902, Synopsis, p. 445. Zollikon (Zurich), 450 m. Pl. fe. Dryophanta divisa Hartig. Darboux et Houard 4901. Catal. zoo- cécid. Eur , p. 344, n. 2660, fig. 609-610, Hieronymus 1890, Beiträg., p. 219, n. 653a; Kieffer 1891 Hyménoptérocd. d. Lorr. n. 42; 1902, Synopsis, p. 447. Zollikon (Zurich). . Pl. fe. Dryophanta folii L. Darboux et Houard 4901, Catal. zoocécid. Eur., p. 340, n. 2653, fig. 605-606; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 217, n. 652: Kieffer Hymnoptérocd. d. Lorr., n. 40; 1902, Synopsis, p. 444. Unter Leimbach (Zurich). PI. fe. Neuroterus lenticularis Oliv. Darboux et Houard 1901. Catal. z00- cécid. Eur., p. 343, n. 2665, fig. 614-615; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 222, n. 656a; Kieffer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr., n. 36 ; Massa- longo 1893 Gall. Flor. It., p. 470, n. 197; Kieffer 1902, Synopsis, p- 445. Hombrechlikon (Zurich), 530 m.; Montcherand, 610 m. et Juriens, 700 m. (Vaud); Mouthe dans le Jura francais. Neuroterus numismatis Oliv. Darboux et Houard 1901. Catal. zooceeid. Eur.. p. 344, n. 2667, fig. 618-620. Neuroterus numismalis Oliv. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 225, n. 658a; Kielfer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr., n. 35; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 42%, n. 151, tav. XXVII, fig. 3b; Kieffer 1902, Synopsis, p. 441. Croy (Vaud), 700 m. (20) ALFRED CORTI. ETUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 121 Quercus robur L. var. pubescens Willd. LEPIDOPTEROCECIDIA Renflement léger d'un jeune rameau près de son extrémité, une seule cavité dans la région de la moelle; trou de sortie à la base. MM. Darboux et Houard ont indiqué dans leur catalogue (p. 337, n. 2639) comme agents d'une déformation sembiable à celle-ci les deux lépidoptères : Pelatea fes- tivana Hübner et Stenolechia gemella L. M. Kieffer dans sa Synopsis (p. 402), indique la seule Pelatea festivana Hüb., en rappelant le juge- ment du Dr Cecconi, ensuite il rapporte l’opinion de M. Rübsaamen qui attribue cette déformation à Pæcilia nivea Hw. Lägern (Argovie). HYMENOPTEROCECIDIA 76. PI. fe. Andricus curvator Hartig. Voir au no 66 et Massalongo 1893, Gall. Flor. It,, p. 413, n. 14%, tav. XXV, fig. 2-5. Montcherand (Vaud), 570 m. 77. Pl. fe. Dryophanta divisa Hartig. Voir au no 71. Ballaigues (Vaud), 1000 m. 78. Ac. bg. Neuroterus aprilinus Giraud. Darboux et Houard 1901. Catal, zoocécid. Eur., p. 321, n. 2572, fig. 570bis; Kieffer 1902, Synopsis, p. 443. Lägern (Argovie). 79. Pl. fe. Neuroterus baccarum L. Darboux et Houard 1901. Cat. zoocécid. Eur., p. 347, n. 2680, fie. 635-636; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 229, n. 665; Kieffer 1891, Hymenopteroed. d. Lorr.,n. 32; Massalongo 1893, Gall. Flor. lt., p. 421, n. 149; Kieffer 1902, Synopsis, p. 437. Lägern (Argovie), 400 m.; Montcherand (Vaud), 570. Quercus robur L. var. sessiliflora Smith. HYMENOPTEROCECIDIA 80. Ac. bg. Andricus fecundatrix Hartig. Voir au no 67. Huémoz-sur-Ollon (Vaud), 1035 m. 122 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (AMe SÉR.). (21) 81. PI. fe. Dryophanta divisa Hartig. Voir au n° 71. Baulmes (Vaud), 750 m. 82. Pl. fe. Dryophanta folii L. Voir au n°0 72. Montcherand (Vaud), 600 m. 83. Pl. fe. Neuroterus lenticularis Oliv. Voir au n° 73. Montcherand (Vaud), 600 m. 84. Ac. bg. Trigonaspis megaptera Panzer. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 332, n. 2619, fig. 565: Hieronymus 1890, Beiträg., p. 232, n. 682; Kieffer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr., n. 22; 1902 Synopsis, p. #13. Montcherand, 600 m., et Mimorey pres Coinsins, 465 m. (Vaud). Rhododendron ferrugineum L. ACAROCECIDIA 85. Pl. fe. Eriophyes alpestris Nal. Darboux et Houard. 1901. Catal. zoo- cecid. Eur., p. 360, n 2806, fig. 651-652. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg.. p. 86, n. 195. Phytoptus alpestris Nal. et Phyllocoptes Thomasi Nal. Kieffer 1902, Synopsis, p. %75. Dans les vallées de l’Engadine supérieure. Ribes alpinum L. HEMIPTEROCECIDIA 86. Pl. fe. Myzus ribis L. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 362, n. 2821; Kiefler 1902, Synopsis, p. 476. Université de Zurich, 460 m. Ribes rubrum L. HEMIPTEROCECIDIA 87. PI. fe. Myzus ribis L. Darboux et Houard 1901, Catal. zoocécid. Eur., p. 364, n. 2841. Voir au n° 86et Aphis Ribis L. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 116, n. 354. Myzus Ribis (L.) Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 287, n. 27. Huémoz-sur-Ollon (Vaud), 1040 m. (22) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 123 Rosa sp. HYMENOPTEROCECIDIA 88. PI. fe. Rhodites eglanteriæ Hariig. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 367, R. 14: Hieronymus 1890, Beiträg., p 237, n. 697: Kieffer 1891, Hyménoplérocd. d. Lorr., n. 60; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 434, n. 158, tav. XXXI, fig. 6a; Kieffer 1902, Synopsis, p. 478. Sihlwald (Zurich). 500 m. 89. Pl. fe. Rhodites rosæ L. Darboux et Houard 4901. Catal. zooceeid. Eur., p. 365, R. 7; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 236, n. 698; Kieffer 1891, _Hyménoptérocd. d. Lorr., n. 57; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p- 436, n. 159, lav. XXX, fig. 6b, tav. XXXII. fig. 2; Kieffer 1902, Synopsis, p. 480. Montagne Devant près Abergement (Vaud), 1290 m. Rubus idæus L. DIPTEROCECIDIA 90. Pl. ti. Lasioptera rubi Heeg. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur, p. 374, n. 2991. Lasioptera pieta Meig. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 160, n. 504: Kieffer 1891, Diptérocéed. d. Lorr., n. 131: 1902. Synopsis, p. 482. Montcherand (Vaud), 600 m. Salix alba L. ACAROCECIDIA 91. Ac. fl. Eriophyes triradiatus Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 388, n. 3043, fig. 685. Phytoptide. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 87, n. 208: Kieffer 1902, Synopsis, p. 495. Fluntern (Zurich). 450 m. Salix aurita L. DIPTEROCECIDIA 92. Pl. fe. Perrisia marginemtorquens (Winn.) Darboux et Houard. 4901. Catal. zoocécid. Eur., p: 390, n. 3090, non fig. 696, 697. 124 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (23) Cecidomyia sp. Kieffer 1891, Dipteroceed. d. Lorr., n. 144. Gecidomyia marginemtorquens Bremi Hieronymus 1890, Beiträg., p. 162, n. 513. Perrisia marginemtorquens Winn.Kieffer 1902, Synopsis. p. 493. Mimorey près Coinsins (Vaud), 470 m. 93. Pl. fe. Oligotrophus capreæ (Winn.) Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 390, n. 3093, fig. 698-699. Hormomyia Gapree Winn Hieronymus 1890, Beiträg., p. 164, n. 516; Kieffer 1891, Diptérocécid. d. Lorr., n. 445; 1902, Synopsis, p. 492. Lachen (Schwyz), 600 m.; Mathoulaz pres Rances (Vaud), 950 m. Salix caprea L. DIPTEROCECIDIA 94. Pl. fe. Oligotrophus capreæ (Winn.) Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 392, n. 3140, fig. 698-699. Voir au no 93 et Hieronymus 1890, Beiträg., p. 168, n. 52%; Massa- longo 1893, Gall. Flor.It.. p. 355, n. 9%, tav. XVII, fig. 5. Dolder près Zurich, 530 m.; Via Mala (Grisons), 580 m.; Montcherand, 570 m., Baulmes 750 m. et Mimorey pres Coinsins, 465 m. (Vaud). Sallx cinerea L. DIPTEROCECIDIA 95. PI. fe. Oligotrophus capreæ Winn. Darboux et Houard 1901. Catal. z00- cécid. Eur., p. 393, n. 3167, fig. 698-699. Voir nos 93 et 9% et Hieronymus 1890, Beiträg., p. 168, n. 529. Pfäffers (Saint-Gall), 600 m.. 96. PI. fe. Oligotrophus capreæ Winn. var. major Kieff. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 393, n. 3162. Hormomyia sp. Kieffer 1891, Diptérocécid. Lorr. n. 146. Mimorey près Coinsins (Vaud), 470 m. HYMENOPTEROCECIDIA 97. Pl. fe. Nematus gallicola Sleph. Darboux et Houard 1901. Catal. z00- cécid. Eur., p. 393, n. 3169, fig. 710-712. Nematus gallicola (Redi) Westw. Hieronymus 1890, Beilräg., p. 251. n. 751. (24) ‘ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 125 Nematus gallicola Westw. Kieffer 1891, Hyménoptérocd. d. Lorr. n. 64: Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 376, n. 117, tav. XXIV, fig. 2. Pontania proxıma Lep. Kieffer 1902, Synopsis, p. 488. Mimorey pres Coinsins (Vaud), 470 m. Salix incana Schrank. HYMENOPTEROCECIDIA 98. PI. fe. Nematus pedunculi Hartig. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 397, n. 3246, fig. 715-716. Nematus bellus Zadd. Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 373, n. 114, tav. XI, fig. 3-4. Pontania pedunculi Hart. Kieffer 1902, Synopsis, p. 489. Lachen (Schwyz). 600 m. Salix purpurea L. ACAROCECIDIA 99. PI. fe. Eriophyes truncatus Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 400, n. 3299. Cecidophyes truncatus Nal. Kieffer 1891 Acarcd. d. Lorr. n. 93. Phytoptus truncatus Nal. Kieffer 1902, Synopsis, p. 497. Mimorey près Coinsins (Vaud), 465 m. DIPTEROCECIDIA 100. Pl. fe. Rhabdophaga nervorum Kieff. Darboux el Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 400, n. 3298; Kieffer 1902, Synopsis, p. 492. Mimorey près Coinsins (Vaud), 465 m. HYMENOPTEROCECIDIA 101. Pl. fe. Nematus viminalis L. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur.. p. 400, n. 3306. fig. 713-714. Nematus gallarum Hart. Hieronymus 1890 Beiträg., p. 256, n. 765; Kieffer 1891 Hyménoptérocd. d. Lorr. n. 66. Pontania salieis Christ. Kieffer 1902, Synopsis, p. 489. Mimorey près Coinsins (Vaud), 465 m. ; Oensingen (Soleure), 450 m. 126 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (ZMe SÉR.). (25) Salix reticulata L. HYMENOPTEROCECIDIA 102. Pl. fe. Nematus viminalis L. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocecid. Eur., p. 401, n. 3330. Pontania salicis Christ. Kieffer 1902, Synopsis, p. 489. Band près Cresta-A vers (Grisons), 2400 m. Salix triandra L. var. discolor Koch DIPTEROCECIDIA 103. Ac. fl. Perrisia heterobia H. Lw. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 394, n. 3184. Cecidomyra heterobia H. Lw. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 161, n. 510; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 142. Rhabdophaga heterobia H. Lw. Kieffer 1902, Synopsis, p. 491. Wesen (Glaris), 250 m. Salvia pratensis L. ACAROCECIDIA 104. Pl. fe. Eriophyes salviæ Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur. p. 405, n. 3397. À Phytoptide Hieronvmus 1890, Beiträg., p. 92, n. 229. Phytoptus salviæ Nal. Kiefer 1891, Acarocd. d. Lorr., n. 97; Kieffer 1902, Synopsis, p. 498. Erineum salviæ Vallot. Fluntern (Zurich), 550 m.; Mimorey près Coinsins (Vaud), 470 m.; Roggenfluh (Soleure), 800 m. Silene inflata Smith. DIPTEROCECIDIA 105. Ac. fl. Perrisia floriperda Fr. Low. Darboux et Houard 1901. Catal. zoc- cécid. Eur. p, 424, n. 3544; Kieffer 1902, Synopsis, p. 514. Oensingen (Soleure), 450 m. 1 (26) ALFRED CORTI ÉTUDE DE LA GECIDIOLOGIE SUISSE. 12 Sonchus asper All. DIPTEROCECIDIA 106. PI. fe. Cystiphora sonchi F. Low Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 432, n. 3624. Cecidomyia sonchi F. Löw. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 174, n. 599. Cystiphora sonchi Fr. Löw. Kieffer 1902, Synopsis, p. 516. Fluntern. 530 m. et Hottingen, 520 m. (Zurich). Sorbus aria Crantz. ACAROCECIDIA 107. PI. fe. Eriophyes piri Pagenst Darboux et Houard 1901. Gatal. zoocécid. Eur., p. 433, n. 3631. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p.93, n. 239. Phytoptus piri Pag. et var. variolatus Nal. Kieffer 1891 Acarocd. d. Lorr., n. 10%; 1902, Synopsis, p. 517. Montcherand (Vaud), 565 m. Sorbus aucuparia L. ACAROCECIDIA 108. Pl. fe. Eriophyide. Darboux et Houard 1901. Catal. zooceeid. Eur., p. 434, n. 3637; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 9%, n. 241; Kieffer 1902, Synopsis, p. 817. Erineum sorbeum Pers. (= E. aucupariæ Kunze). Adlisberg (Zurich), 600 m.; Abergement (Vaud), 700 m. Sorbus scandica Fries. ACAROCECIDIA 109. PI. fe. Eriophyes piri Pagenst. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocecid. Eur., p.434, n. 3643. Voir au n° 407. Romainmötier (Vaud), 700 m. 128 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (Ze <ÉR.). (27) Sorbus torminalis Crantz. ACAROCECIDIA 110. PI. fe. Eriophyes piri Pagenst. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 435, n. 3645. Voir au no 107. La Côte, sur Vuittebeuf (Vaud), 650 m. Spiræa ulmaria L. DIPTEROCECIDIA 111. Pl. fe. Perrisia ulmariæ Bremi Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cécid. Eur.. p. 437, n. 3661, fig. 758-760. Cecidomyra ulmariæ Br. Kieffer 1891 Diptérocd. d. Lorr., n. 471. Perrisia ulmariæ Bremi. Kieffer 1902, Synopsis, p. 518. Fluntern (Zurich), 550 m. Taraxacum officinale Wig. DIPTEROCECIDIA 112. Pl. fe. Cystiphora taraxaci Kieff. Darboux et Houard 1904. Catal. zoo- cécid. Eur., p. 446, n. 3729. ë Cecidomyia Taraxaci Kieffer. Hieronymus 1890, Beiträg., p. .175, n. 56%; Kieffer 1891, Dipterocd. d. Lorr., n. 179. Cystiphora taraxaci Kieffer 1902, Synopsis, p. 524. Zurich, 470 m. Taxus baccata L. DIPTEROCECIDIA 113. Ac. ti. Oligotrophus taxi Jnchb. Cecidomyia Taxi Jnchb. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 176, n. 565. [Perısia] taxi Jnchb. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 447, n. 3732, fig. 780. Oligotrophus taxi Jnchb. Kieffer 1902, Synopsis, p. 524. Uetliberg (Zurich), 600 m.; Croy (Vaud), 700 m. (28) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 129 Tilia platyphylla Scop. (= grandifolia Ehrh.). ACAROGECIDIA 114. PI. fe. Eriophyes tiliæ Pagenst. | Darboux et Houard. 1901. Catal. z00- cécid. Eur., p. 457, n. 3816, fig. 812-816. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 97, n. 261. Phytoptus tilie Nal. Kieffer 1891 Acarocd. d. Lorr., n. 114; 1902, Synopsis, p. 532. Ceratoneum extensum Bremi. Lägern (Argovie); 500 m. 115. Pl. fe. Eriophyes tiliæ exilis Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- © cécid. Eur., p. 457, n. 3814 fig. 809-811. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 97, n. 260. Phytoptus exilis Nal. Kieffer 4892, Acarocd. d. Lorr. n. 115; 1902, Synopsis, p. 839. Erineum bifrons Lepel. Lägern (Argovie), 500 m.; Montcherand (Vaud), 570 m. 116. Pl. fe. Eriophyes tiliæ liosoma Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 456, n. 3810, fig. 801-802. Phytoptide Hieronymus 1890, Beiträg., p. 97, n. 259. Phytoptus tiliæ var. leiosoma Nal. Kieffer 1891 Acarocd. d. Lorr. n. 217. Phytoptus liosoma Nal. Kietfer 1902. Synopsis, p. 533. Erineum tiliaceum Pers. (— Phyllerium t. Fr). Schänis (Saint-Gall), 450 m. DIPTEROCECIDIA 117. Pl. fe. Oligotrophus hartigi Liebel. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- _ cécid. Eur., p. 458, n. 3819, fig. 808; Kieffer 1902, Synopsis, p. 531. Montcherand (Vaud), 570 m. 118. Pl. fe. Oligotrophus reaumurianus Fr. Löw. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 458, n. 3818, fig. 814-816. Hormomyra Reaumuriana F. Löw. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 179, n. 575; Kieffer 1891, Dipterocd. d. Lorr., n. 188; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 360, n. 100. Oligotrophus Reaumurianus Kieffer, Synopsis, p. 532. Schänis (Saint-Gall), 450 m. 419. Pl. fe. Perrisia tiliamvolvens Rübs. Darboux et Houard 1901. Catal. zo0- cécid. Eur., p. 456, n. 3812, fig. 805-806. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 2, 31 janvier 190%. 9 130 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (29) Gecidomyia tiliamvolvens Rübs. Hieronymus 1890, Beiträg., p. 177, n. 573; Kieffer 1891, Diptérocd. d. Lorr., n. 185. Perrisia tiliamvolvens Rübs. Kieffer 1902, Synopsis, p. 531. Montcherand (Vaud), 570 m. Tilia ulmifolia Scop. (= parvifolia Ehrh.). ACAROCECIDIA 120. Pl. fe. Eriophyes tiliæ liosoma Nal. Voir au n° 116. Stäfa (Zurich), 420 m. DIPTEROCECIDIA 121. PI. fe. Oligotrophus reaumurianus (Fr. Lüw.). Voir au n° 118. Zurichberg (Zurich), 630 m. Ulmus montana With. HEMIPTEROCECIDIA 4122. Pl. fe. Schizoneura ulmi L. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 472 n. 3956, fig. 827-828; Hieronymus 1890 Beiträg., p. 119, n. 364; Kieffer 1891, Hémiptérocd. d. Lorr., n. 76; 1902, Synopsis, p. 540. Zurich, 460 m.; Montcherand (Vaud), 565 m. 123. Pl. fe. Tetraneura ulmi De Geer. Darboux et Houard 1901. Catal. zoo- cecid. Eur., p. #72, n. 3955, fig. 825-826. Tetraneura Ulmi L. Hieronymus 1890 Beiträg., p. 119, n. 367; Kieffer 1891, Hémiptérocd. d. Lorr., n. 74; 1902, Synopsis, p. 541. Flun!ern (Zurich), 450 m.; Montcherand (Vaud), 570 m. Urtica dioica L. DIPTEROCECIDIA 42%. Pl. fe. Perrisia urticæ Perris. Darboux et Houard 1901, Catal. zoocécid. Eur., p. 473, n. 3968 fig. 834-836. Cecidomyia Urticæ Perr. Hieronymus 1890, Beilräg., p. 184, n. 588; Kieffer 1891, Dipterocd. d. Lorr. n. 192; Massalongo 1893, Gall. Flor. It., p. 363, n. 103, tav. XXXVII, fig. 3, 4. Perrisia urticæ Perr. Kieffer 1902, Synopsis, p. 543. Zurich, 500 m. (30) ALFRED CORTI. ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 131 Viburnum lantana L. ACAROCECIDIA 125. Pl. fe. Eriophyes viburni Nal. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 487, n. A091, fig. 849. Phutoptus viburni Nal. Hieronymus 1890 Beiträg., p 10%, n. 282; Kieffer 1892 Acarocd. de Lorr.. n. 127, — 1902, Synopsis, p. 549. Cephaloneon pubescens Bremi. Uetliberg (Zurich), 650 m.; Huémoz-sur-Ollon, 1030 m., et Mont- cherand (Vaud), 565 m. DIPTEROCECIDIA 126. Pl. fe. Cécydomyide. Darboux et Houard 1901. Catal. zoocécid. Eur., p. 486, n. 4090, fig. 850-851; Hieronymus 1890, Beiträg., p. 187, n. 59%; Kieffer 1902, Synopsis, p. 549. Cecidomyra Reaumur! Bremi (nomen). Massalongo 1893, Gall. Flor. Hp 207, n. 109. Lägern (Argovie), 400 m.; Adlisberg (Zurich), 600 m.; Mimorey près Coinsins (Vaud), 465 m. TABLE DES PARASITES Numeros. Numéros. Adelges abietis (L.)............. 12: Aphis-Ribisiby ER er 87 Adelges strobilobius (Kalt.)...... 2 Biorrhiza aptera Bosc. .......... 62 Alueita dodecadactyla Hübn. .... 40 Biorrhiza pallida Oliv........... 69 Andricus curvator Hartig..... 66,76 Biorrhiza terminalis (Fabr.)..... 69 Andricus fecundator Hartig...... 67 Cecidomyidarum sp........... 5, 126 Andricus fecundatrix Hartig... 67,80 Cecidomyia Euphorbiæ H. Lw... 2% Andricus ostreus Gir........... 68 Cecidomyia heterobia H. Lw..... 103 Aphyadaruml span... rauen 11 Cecidomyia hieracii F. Lw...... 33 Aphis atriplicis Kalt........... . 48 Cecidomyia marginemtorquens Aphis Gerasi!Fabr. 2... .....1. 59 Winner sn ee 92 Aphis mahaleb Koch ........... 60 Cecidomyia phyteumatis Fr. Lw. 45 132 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (31) Numéros. Nnméros Cecidomyia piri Bouché......... 46 Eriophyes similis Nal.......... 61 Cecidomyia sonchi F. Lw....... 106 Eriophyes stenaspis Nal......... 26 Cecidomyia taraxaci Kieffer...... 112 Eriophyes tenuis Nal........... 16 Cecidomyia taxi Jnchb.......... 113 Eriophyes tiliæ (Pagenst.)....... 114 Cecidomyia tiliamvolvens Rübs.. 119 Eriophyes tiliæ exilis Nal....... 115 Cecidomyia Ulmariæ Br......... 111 Eriophyes liosoma Nal..... 116, 120 Cecidomyia urticæ Perr......... 124 Eriophyes tristriatus Nal........ 3 Cecidophyes truncatus Nal....... 99 Eriophyes tristriatus var. erinea Chermes abietis ae 25020 1 Na: 2 125 0 PRES 35 Chermes strobilobius Kalt....... 2 Eriophyes truncatus Nal........ 99 CODLATINASD RER ERP PRE 31 Eriophyes viburni Nal.......... 125 Contarinia onobrychidis Kieff.... 43 Eriophyes xylostei (Can.)....... 38 Cystiphora hieracii F. Lw....... 33 Harmandia cristata Kieff. ....... DD Cystiphora sonchi Fr. Lw....... 106 Harmandia globuli Rübs......... 36 Cystiphora tacaxaci Kiefl........ 112 Harmandia petioli Kieff....... 37,58 Diplosis cavernosa Rübs ........ 55 Hoplocampa xylostei Gir........ LA Diplosis dryobia Fr. Lw......... 64 Hormomyia Capreæ Winn....... 93 Diplosis globuli Rübs. .......... 56 Hormomyia Corni Gir.......... 19 Diplosis Liebeli Kieff........... 65 Hormomyia fagi Harlig......... 27 Diplosis tremulæ Winn......... 59 Hormomyia piligera H. Lw...... 28 Dryophanta ayama Hartig....... 70 Hormomyia poæ (Bose.)......... L7 Dryophanta divisa Hartig. . 71,77, 81 Hormomyia Reaumuriana Fr. Lw 118 Dryophanta fohıL..... +... 72,82 Lasioptera rubi Heeg.......... 90 Eriophyidarum sp.............. 108 Lasioptera picta Meig....... El Eriophyes alpestris Nal......... 85, iparalucens’Meig. arg a? Eriophyes avellanæ Nal......... 20 Livia juncorun Lalr........ ... 36 Eriophyes brevitarsus (Fock.) . 12,4% Macrodiplosis dryobia (Fr. Lw.).. 64 Eriophyes convolvens Nal....... 25 Macrodiplosis volvens Kieff...... 65 Eriophyes dispar Nal........... 52 Mayetiola poæ (Bosc.).......... 47 Eriophyes diversipunctatus Nal.. 53 Mikiola fagi Harlig............. 27 Eriophyes goniothorax Nal...... 42 Mompha decorella Steph........ 23 Eriophyes lævis Nal............ 45 Myzus cerasi (Fabr.)..... 59 Eriopliyes macrochelus Nal...... % 3Myzüslzibis IEEE Won 86, 87 Eriophyes macrorrhynchus Nal. 3,6,9 Nematus bellus Zadd........... 98 Eriophyes macrotrichus Nal..... 17 Nematus gallarum Hartig ....... 101 Eriophyes nalepai (Fock.)....... 13 Nematus gallicola Steph......... 97 Eriophyes nudus Nal........... 32 Nematus pedunculi Hartig....... 98 Eriophyes piri (Pagenst.). 21, 22,407, Nematus viminalis L....... 101, 102 109, 110 Neuroterus aprilinus Gir........ 78 Eriophyes populi Nal........... 54 Neurolerus baccarum L. ........ 79 Eriophyes salviæ Nal........... 104 Neuroterus leuticularis Oliv... 73, 83 (32) Numeros. Neuroterus numismalis Qliv..... 7% Neuroterus numismalis Oliv..... 74 Oligotrophus annuliger (Hart.)... 28 Oligotrophus annulipes (Hart.)... 28 Oligotrophus capreæ (Winn.) 93, 94, 95 Oligotrophus capreæ (Winn.) var. masorHKueii. een. 96 Oligotrophus corni (Gir.)........ 19 Oligotrophus hartigi Liebel...... 117 Oligoprophus juniperinus (L.).... 37 Oligotrophus reaumurianus (Fr. IT) RER EE 118, 121 Oligotrophus taxi (Jnchb) ....... 113 Orneodes dodecadactyla Hübn.... 40 Pediaspis aceris Först....... 7,8, 10 Pelatea festivana Hübn......... 75 Pemphigus affinis Kalt.......... 48 Pemphigus bursarius L......... 19 Pemphigus marsupialis Courch... 50 Pemphigus ovato-oblongus Kessl. 50 Pemphigus spirotechæ Pass...... Sl ROSES nee 30 Perrisia capitigena Br........... 24 Perrisia floriperda Fr. Lw....... 105 Perrisia heterobia H. Lw........ 103 Perrisia marginemtorquens Winn. 92 Perrisia phyteumatis Fr. Lw..... 45 Berkisiaspıru.Bouche. 7. m0 46 BenzisiantaxiInchb. 107 113 Perrisia tiliamvolvens Rübs..... 119 Perrisia ulmariæ Bremi......... 111 berrasia urlic® Perr- 2221712 124 Phorodon mahaleb Koch........ 60 Phyllocoptes aceris Nai......... 2 Phytoptus alpestris Nal......... 8 Phytoptus avellanæ Nal......... 20 Phytoptus brevitarsus Fock...... 12 Phytophus convolvens Nal...... 25 Phytoptus dispar Nal........... 52 Phytoptus diversipunctatus Nal.. 53 ALFRED CORTI ÉTUDE DE LA CÉCIDIOLOGIE SUISSE. 133 Numeros. Phyloptus erineus Nal.......... 39 Phytoplus goniothorax Nal...... 12 Phytoptus lævis Nal............ 15 Phytoptus macrochelus Nal...... A Phytoptus macrorrhynchus Nal.. 3,9 Phytoptus macrotrichus Nal..... 17 Phytoptus nalepai Fock......... 13 Phytoptus nudus Nal........... 32 Phytoptus piri Pagenst.....21, 22,107 Phytoptus populi Nal........... 54 Phytoptus salviæ Nal..,........ 10% Phytoptus similis Nal........... 61 Phytoptus stenaspis Nal......... 26 Phytoptus tenuis Nal........... 16 Phytoptus tilie Pagenst......... 11% Phytoptus tiliæ exilis Nal. ...... 115 Phytoptus tilie-leiosoma Nal.... 116 Phytoplus tiliæ-liosoma Nal..... 116 Phytoptus triradialus Nal....... 191 Phytoptus tristriatus Nal........ 34 Phytoptus truncatus Nal. ....... 99 Phytoptus viburni Nal........-. 125 Phytoptus xylostei Can. ........ 39 Beciliaunıvea Hw. 2 2 a. 75 Pontania peduneuli Hart........ 98 Pontania proxima Lep.......... 97 Pontania salicis Christ...... 101, 102 Bsyllopsis rame sen err 29 Rhabdophaga nervorum Kieff.... 100 Rhabdophaga heterobia H. Lw... 103 Rhodites eglanteriæ Hartig...... 88 Khoditesprosa, ke m er ae 89 Schizoneura ulmi De Geer....... 123 Selandria xylostei Gir. ......... 41 Siphocoryne xylostei Schrank.... 38 Stenolechia gemella L.......... 75 Hetraneurd unie per. en 122 Trigonaspis megaptera Panz..... 84 Trigonaspis renum Gir.......... 63 LICHENES Ai ©, DIAS INAIE IN ZI E ©) IN MonTIBUS SERRA DO OURO PRETO BRASILLÆ eeri IN HERB. BARBEY-BOISSIER ASSERVATI AUCTORE Dr A. ZAHLBRUCKNER Chiodecton sanguineum (Sw.) Wainio. Truneicola in Serra de Ouro Preto (n. 917, 918, 1082, 108%), supra saxa ad terram humosam et inter muscos in Morro S. Sebastiao (n. 936). Psorotheeium sulphuratum (Mey. et Fw.) A. Zahlbr. in Sitzungsber. Kais. Akad. Wissensch. Wien, math.-naturw. Classe, Band CXI (1902), p. 396. Corticola (n. 993). Cladonia miniata var sanguinea (FIk.) Wainio. Ad rupes (n. 930, 1080). Var. sorediella Wainio. Morro S. Sebastiao, supra saxa (n. 941). Cladonia didyma var. vulcanica (Zoll.) Wainio. Supra saxa (n. 1079) at in Morro S. Sebastiao (n. 931). Cladonia Gorgonina (Bor.) Wainio. Rupicola, Morro S. Sebastiao (n. 957). Cladonia verticillata var. evoluta Th. Fr. Ad terram nudam (n. 1094). Cladonia verticillaris f. penicillata Wainio. Ad terram (n. 1097). Stictina Weigelii (Ach.) Wainio. Truneicola, sterilis (n. 4077) et saxicola in Morro S. Sebastiao, starilis (n. 1099). (2) A. ZAHLBRUCKNER. LICHENES. 135 Peltigera americana Wainio. Pulcherrime fructifera, ad terram in Alto do Itaculumi (n. 951). Anaptychia leucomelæna var. multifida (Mey. et Fw.) Wainio. Supra saxa (n. 1086). Anaptychia comosa (Eschw.) Trevis. Ramulicola, c. apoth. (n. 991). Anaptychia hypoleuca (Mühlbg.) Wainio. Morro S. Sebastiao, saxicola, e. apoth. (n. 938). Parmelia perforata (Wulf.) Ach. Serra de Piedade, ad saxa muscosa, sterilis (n. 1098). Parmelia proboscidea Tayl. apud Mack., Flora Hibernica, vol. II (1826), p. 143; Wainio, Etud. Lich. Brésil, vol. I, p. 29; Hue in Nouv. Archiv. Museum Paris, Ame ser., vol. I, p. 196. Var. ornatula O. Zahlbr. nov. var. Excipulo apotheciorum lobis parvis, oblongis, integris vel sublobatis, hinc inde etiam subverruciformibus, versus marginem sitis, apice ciliis 2-6 longiusculis (ad 2 mm. longis), nigris coronatis, obtecto. Cæterum cum planta typica omnino convexit. Truncicola (n. 1090). Varietas analoga, sed sporis majoribus ad Parmeliam Nilgherrensem accedens, a cl. Hue |. s. ec. describitur. Parmelia subcaperata Krph. apud Warming in Vidensk. Meddel. natur. Foren. Kjöbenhavn (1873), p. 374, Tab. I, fig. 10. f. ciliata A. Zahlbr. nov. f. Thallo in margine ciliis nigris, simplicibus, usque 1,5 mm. longis plus minus obsito a planta typica (Warming, Lich. Brasil. n. 298!) differt. Morro de S. Sebastiao, saxicola, fructifera (n. 940) et sterilis (n. 1087). Parmelia cetrata (Ach.) Nyl. Truneicola, sterilis (n. 1083). Parmelia Minarum Wainio, Etud. Lich. Bresil, vol. I, p. 48. Corticola, sterilis (n. 999). Parmelia chlorina Müll. Arg. in Flora, vol. LXIII (1880), p. 267; A. Zahlbr. in Sitzungsber. Kais. Akad. Win. Wien, math.-naturw. Classe, Band CXI (1902), p. 222. Truncicola, sterilis (n. 1088) et truncicola supra muscos frnctifera (n. 992), supra muscos rupicola in Morro de S. Sebasliao (n. 1100). A cl. Damazio primum fruclifera lecta. Apothecia parva, 4-6 mm. lata, breviter pedicellata, imperforata; disco alutaceo, madefacto læte viridi, opaco, epruinoso; margine angusto, minute 136 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (3) crenulato-lobulato vel crenulato, subineurvo, eciliato; excipulo versus basin leviter reticulato-ruguloso vel fere levigato ; hymenio 55-70 » alto. decolore> I ascis e violaceo fulvescentibus; paraphysibus simplicibus vel ad medium furcatis, eseptatis, filiformi-submoniliformibus, 1,5-1,8 » crassis, gelatinam sat abundantem percurrentibus; hypothecio angusto, decolore, et hyphis dense contextis formato, non pseudoparenchymatico, strato gonidiifero imposito; ascis clavatis, apice rotundatis vel retuso-rotundatis, hymenio brevioribus, 8 sporis; sporis ovalibus, oblongo- vel ovali-ellipsoideis, api- cibus rolundatis, reclis vel rare leviter curvatis et dein subfabæformibus, decoloribus, 44-17 longis et 8,5-9 » lalis, membrana mediocri cinctis. Parmelia lævigata (Sm.) Ach. Ramulicula, fructifera (n. 994), ad rupes, sterilis in Morro de S. Sebastiao (u. 93%). Parmelia conspersa f. isidiata Anzi; Wainio, Etud. Lich. Brésil, vol. I, p. 61. Saxicola (n. 1902). Thallus speciminis KHO Æ, sanguineus. Parmelia flava Krph. Rupicola, fructifera, Morro de S. Sebastiao (n. 959). Ramalina denticulata (Eschw.) Nyl. Truneicola, fructifera (n. 103). Usnea intercalaris Krph. Corticola, Morro de S. Sebastiao (n. 110%). Usnea aspera (Eschw.) Wainio. Saxicola, fructifera (1906), Morro de S. Sebastiao, c. apoth. (n. 4104). Usnea florida var. mollis f. elegans (Strt.) Wainio. Saxicola, Morro de S. Sebastiao (n. 1095, 1105). DIE LAUBMOOSE BADENS Eune bryogeographiüsche Skizze VON D' Th. HERZOG Einleitung. Nachdem in den letzten Jahren das Studium der Moose mehr als bisher in den Vordergrund floristischer und pflanzengeographischer Forschungen getreten ist und zahlreiche Arbeiten in dieser Richtung veröffentlicht worden sind, die dem Bryologen ein zuverlässiges Ver- gleichungsmaterial an die Hand geben, hat es sich als wünschenswert erwiesen, auch für unser badisches Land eine Grundlage zu weiteren bryogeographischen Beobachtungen zu schaffen. In dieser Absicht entschloss sich der Verfasser, seine eigenen, während 10 Jahren gesam- melten Aufzeichnungen zusammen mit den schon in der Litteratur vorhandenen Angaben und zahlreichen, von Freunden erhaltenen Mit- teilungen zu einer floristisch-geographischen Skizze zu verarbeiten, die, ausser einer Aufzählung sämtlicher Arten mit den Fundorten, besonders den geographischen Zusammenhang der zahlreichen Florenelemente unseres botanisch so sehr interessanten Landes zur Darstellung bringen will. Bis in die neueste Zeit haben sich die Veröffentlichungen über badische Laubmoose immer in floristisch-statistischen Grenzen gehalten; erst in den letzten Jahren sind Versuche gemacht worden, einzelne. wenn auch eng umgrenzie Gebieie von geographischen Gesichtspunkten aus zu behandeln. Von den früheren Publikationen nenne ich als wichtigste: eine «Zusammenstellung der bis jetztim Grossherzogtum Baden beobachteten Laubmoose» von M. Seubert (1860) und «Die Laubmoose des Gross- herzogtums Baden» von W. Baur (1894). Die erste dieser Aufzählungen, der im wesentlichen die Angaben von Prof. A. Braun, einem der ver- 138 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m séR.). (2) dienstvollsten Durchforscher des badischen Landes, die Herbare von Gmelin, Zeyher, Bischoff u. a., sowie persönliche Mitteilungen der Herren Apotheker Sickenberger, Jack und Leiner zu Grunde liegen, bringt, nach Ausschluss der später als irrtümlich erkannten Angaben, 356 Arten; die zweile, 34 Jahre später erschienene Zusammenstellung, die besonders durch wertvolle Funde der Herren Apotheker W. Baur, Sickenberger, Jack und Leiner, Dr. Winter, Pfarrer Goll, Ingenieur Gerwig und Gymnasiallehrer Stoll bereichert wurde, zählt 459 Spezies für Baden auf; dazu kommen 13 Arten, die damals noch für Varietäten galten, heute jedoch Artrecht beanspruchen, während 4% Arten (Orthotrichum urnigerum, Ulota curvifolia, Hypnum alpestre und H. molle) abzuziehen sind, weil nicht mit Sicherheit für Baden nachgewiesen, ebenso eine Species (Orthotrichum appendiculatum), die ihr Artrecht verloren hat. So gelangen wir für das Jahr 1894 auf 467 Arten. Heute stellt sich die Zahl der aus Baden bekannten Arten auf 527, und es ist zu erwarten, dass durch fortgesetzte Beobachlung auch noch die Zahl 540 erreichbar sein wird. Der grösste Teil der seit der Veröffentlichung von W. Baur auf- gefundenen Arten ist in den «Mitteilungen des badischen botanischen Vereins » publiziert. In der neuesten Zeit noch hat Herr Apotheker W. Baur Baden um 3 Arten bereichert: Bryum neodamense, Sphagnum platyphyllum und Trichostomum Baurianum, Herr A. Geheeb entdeckte die seltene Barbula sinuosa, Herr K. Müller Orthothecium intricatum, Herr Prof. Röll Barbula icmadophila, Didymodon cordatus und Sphagnum contortum, während dem Verfasser selbst die Entdeckung von 37 für Baden neuen Arten gelang: Oreoweisia serrulata, Oncophorus virens, Campylopus subulatus, Didy- modon alpigenus, Trichostomum mutabile var. cuspidatum, Barbula reflexa, Grimmia funalis, G. elongata, G. incurva, G. elatior und G. tergestina, Coscinodon humilis, Amphidium lapponicum, Webera lutescens, W. longi- colla und W. sphagnicola, Anomobryum concinnatum, Bryum Mildeanum und B. elegans, Philonotis Arnellü und Ph. alpicola, Neckera turgida, Thuidium Philiberti, Brachythecium Mildeanum, Plagiothecium latebricola, Pl. curvifolium, Pl. pulchellum, Pl. Ruthei und var. rupincola, Hypnum Halleri, H. contiguum, H. irrigatum, H. arcticum, H. Mackayıi, H. micans und H. trifarium, Hylocomium pyrenaicum und Andreæa Huntiü. Der Rest wurde teils aus Herbaren, teils aus der Litteratur ausgegraben. So steht jetzt Baden an der Spitze aller Gebiete, nicht nur Deutschlands, sondern vielleicht ganz Mitteleuropas, da nirgends ein Land von gleichem Umfang Baden in der Artenzahl seiner Laubmoose auch nur annähernd (3) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE EADENS. 139 erreicht, und sogar Schlesien, das klassische Land der Bryologie, es trotz seiner dreifachen Ausdehnung nur unbedeutend übertrifft. Wichtiger aber, als all diese z. T. überraschenden Entdeckungen ist die Ansammlung eines reichen, statistischen Materials über die Verbreitung bisher nur von wenigen und meist nur von den gleichen Orten bekannter Arten, so dass es nun möglich ist, sich über die gesamte Flora unseres Gebietes ein zusammenfassendes und richtiges Urteil zu bilden. Zur Erlangung dieser Daten war es nölig, Gebiet für Gebiet systematisch abzusuchen und namentlich an Ort und Stelle über diejenigen Arten Aufzeichnungen zu machen, welche durch ihr massiges Vorkommen der Moosvegelation ein charakteristisches Gepräge verleihen. So durch- streifte der Verfasser in den letzten 10 Jahren zunächst die nähere und weitere Umgebung Freiburgs nach allen Richtungen, dabei natürlich anfangs die schon als bryologisch ergiebig bekannten Gebiete besuchend, später aber auch Gegenden, die vielleicht noch keines Botanikers Fuss betreten hatte, besonders den südlichen Schwarzwald, der, abgesehen von einigen Funden aus dem Alb- und Wehrathal und vom vielbesuchten Belchen fast völlig terra incognita war und überraschende Entdeckungen lieferte; auf lange, strapaziöse Märsche und schwierige Klettereien durfte es dabei freilich nicht ankommen! Nördlich dehnte Verfasser seine Exkursionen bis ins Freiamt, Simonswälder- und Haslachthal aus, während der Schwarzwald nördl. der Kinzig als ein schon lange bekanntes und von vielen Bryologen, besonders den Herren W. Baur und Dr Winter genau durchsuchtes Gebiet nur wenige Besuche erhielt. Ferner erwies es sich als erforderlich, die an den Schwarzwald östlich anschliessenden Muschelkalkgebiete, die ihn mit dem Jura verbinden, genauer zu unter- suchen, und hier war namentlich das Wutachthal das Ziel mehrerer ergiebiger Streifzüge. Aus dem Jura selbst waren bis jetzt fast nur die schönen Funde der Herren Apotheker Jack, Leiner und Baur aus dem Donauthal bekannt, so dass es auch hier wünschenswert erschien, durch einige orientierende Exkursionen wenigstens die empfindlichsten Lücken auszufüllen. Von der Bodenseegegend lagen bereits die mustergiltigen Daten langjähriger Forschungen durch die Herren Apotheker Jack, Leiner und Baur vor, so dass es Verfasser nur oblag, das Gebiet durch eigene Anschauung kennen zu lernen und in einigen Punkten ergänzend zu durchsuchen. Der Norden Badens ist, soweit er in die Sphäre der grösseren Städte, Karlsruhe, Heidelberg, Mannheim gehört, ziemlich genau durchforscht. Namentlich über den Odenwald liegen zuverlässige Angaben z. T. ältesten Datums vor, haben hier doch Männer wie Zeyher, Bischoff 110 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (4) und A. Braun gesammelt, während das etwas abgelegene und botanisch wie landschaftlich eintönige Bauland bryologisch so gut wie unbekannt war. Auch diese Gegend musste Verfasser durchstreifen, um wenigstens einiger- massen Einblick in die Gestaltung und Zusammenselzung seiner Moos- decke zu gewinnen. Viel besser, als diese weiten unergiebigen Gebiete ist die Umgebung von Wertheim bekannt; ihre Kenntnis verdanken wir in erster Linie den Beobachtungen des Herrn Gymnasiallehrer Stoll in Wert- heim. Die Rheinebene von Istein bis Weissweil mil dem Kaiserstuhl, von welchem schon zahlreiche, freilich z. T. korrekturbedürftige Angaben von Pfarrer Goll und interessante Funde von Sickenberger vorlagen, gehörte in die Domäne des Verfassers, während die Gebiete rheinabwärts besonders von Herrn Apotheker W. Baur, früher in Ichenheim, mit Glück durchforscht wurden. Anschliessend an diese floristischen Arbeiten in Baden suchte Verfasser auch die benachbarten Vogesen und den Schweizer-Jura durch eigene Anschauung kennen zu lernen, da aus den ersteren fast nur alte Angaben von Schimper, Mougeot, Nestler und Boulay vorlagen, und der Schweizer- Jura nur, soweit dem Kanton Aargau angehörend durch Herrn A. Geheeb und die ins Waadtland und Neuenburger Gebiet fallenden Anteile durch die zahlreichen interessanten Beobachtungen des Herrn Ch. Meylan bekannt waren. Aus dem Berner-Jura lagen so gut wie gar keine, aus dem Basler-Jura nur vereinzelte Notizen vor. Die einzige Arbeit, in weleher Funde aus dem nördl. Schweizer und Französischen Jura, speziell aus der Kette des Mont Terrible pnbliziert werden, ist die von Quelet: « Catalogue des Mousses ..... des environs de Montbeliard. » Leider war es Verfasser bis jetzt nicht möglich, so genau, als er es gewünscht hätte, diese Gebiete zu durchforschen. Immerhin gelang es, Vergleichsobjek te für die in Baden herrschenden Verhältnisse zu gewinnen, was für eine geographische Skizze von grosser Wichtigkeit war. Denn bei der geographischen Behandlung eines Gebietes konnte unmöglich die politische Grenze massgebend sein; es kam vielmehr darauf an, durch Hinzuziehung benachbarter Gebietsteile einen geographisch natürlich begrenzten und einheitlichen Stoff zu gewinnen. Dass Verfasser in der Lage ist, heute diesen bryogeographischen Versuch der botanischen Welt zu übergeben, verdankt er aber auch zum grossen Teil dem Entgegenkommen zahlreicher Freunde und Gönner. Bei der Durch- forschung des Freiburger Gebietes haben sich besonders die Herren A. Geheeb, K. Müller, P. Janzen und J .v. Schneider Verdienste erworben und mir durch ihre Angaben wertvolles Material geliefert, wofür ihnen (5) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 141 an dieser Stelle der aufrichtigste Dank ausgesprochen sei. Ferner verdankt die Arbeit wesentliche Förderung. sei es durch Revidieren oder Bestimmen kritischer Arten, sowie durch interessante Ängaben über Moosfunde im badischen Land und den angrenzenden Gebieten den Herren A. Geheeb in Freiburg und W. Baur in Donaueschingen. ferner den Herren Prof. Dr Oltmanns und Prof. Neuberger in Freiburg, Gymnasiallehrer Stoll in Wertheim, Prof. Röll in Darmstadt. Ruthe in Swinemünde, Warnstorf in Neu-Ruppin, den’Herren Dr Jack 7, Prof. Philibert 7 und G. Limpricht +, Herrn Med. Rat D: Holler in Memmingen, Med. Rat Dr Winter in Freiburg, Dr Vayhinger in Schramberg. Brotherus in Helsingfors, Meylan in La Chaux, J. S. Kaulfuss in Nürnberg, Prof. Dr Hegelmaier in Tübingen, Prof. Dr Neumann in Freiburg, D' Werner in Freiburg. Lehrer Lösch in Zastler und Kaufmann Bareis in Freiburg. Ihnen allen sei hier mein ergebenster Dank ausgesprochen. Dass es trotz aller dieser Bemühungen immer noch genug unerforschte Complexe in Baden giebt, liegt auf der Hand, und das wird auch so bleiben. Selbst solche Punkte. die man für vollkommen bekannt halten könnte, bieten bei wiederhollem Besuch oft noch genug des neuen und unerwarteten. So z. B. hat der Feldberg, einer der bryologischen Wall- fahrtsorte aller Zeiten, dem Verfasser auf jeder Exkursion elwas neues geliefert, und noch einer der letzten Streifzüge ergab Oncophorus virens als neuen Bürger der badischen Flora. Verfasser ist überzeugt, dass selbst in den best gekannten Gebielen die Forschung in keiner Weise als abgeschlossen betrachtet werden darf; vollends in solchen Gegenden, die des Botanikers Fuss nur flüchtig gestreift hat. Als dankbare Aufgabe für weitere Beobachtungen sei dem Bryologen namentlich die genaue Durchforschung des etwa von Lenzkirch nach Badenweiler quer durch den Schwarzwald ziehenden, carbonischen Thonschieferstreifens empfohlen, ferner das dem Schwarzwald südlich vorgelagerte Muschelkalkgebiet zwischen Wiese und Wehra, das Granitplateau von Schonach und die von ihm nach S. 0. ausgehenden Thäler, im Norden Badens das Muschel- kalk- und Keupergebiet; das sich zwischen Schwarzwald und Odenwald ausdehnt, und ferner der wiederholte Besuch der weiten Wiesen-, Wald- und Culturstriche der Rheinebene, von der immer noch nur verschwin- dend kleine Teile wirklich gut bekannt sind. _ In zweiter Linie galt es dann auch, die bisherigen Angaben kritisch zu sichten und zu prüfen. Verfasser glaubte indessen, davon absehen zu können, jeden einzelnen, von früheren Sammilern angegebenen Fundort zu revidieren, da dies bei Arten, welche Verfasser selbst als häufig oder 142 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). (6) auf bestimmten Substraten fast stets wiederkehrend kennen gelernt hatte, auch nicht nölig war. Von seltenen und kritischen Arten jedoch suchte Verfasser möglichst die Originale zu erhalten, um sich durch persönlichen Augenschein von der Richtigkeit der Angabe zu überzeugen. Aus diesem Grunde ergieng auch schon in den «Mitteilungen des bad. bot. Vereins » die Bitte, durch Einsendung von Belegexemplaren für neue Fundorte den Verfasser freundlichst unterstützen zu wollen. Es mussten erstlich die Kryptogamen Badens von Jack, Leiner und Stitzenberger revidiert werden, aus denen sich manche interessante Aufschlüsse ergaben. Ferner erhielt Verfasser aus den Herbaren der Herren Apotheker Dr Jack, Med. Rat Dr Winter, Apotheker W. Baur und A. @Geheeb, Prof. Hegelmaier in Tübingen, Prof. Röll in Darmstadt, Lehrer Lösch in Zastler, und durch die Güte des Herrn Dr Vayhinger in Schramberg aus dem Herbar Goll zahlreiche Convolule zur Ansicht geschickt, wofür an dieser Stelle genannten Herren der verbindlichste Dank ausgedrückt sei. Die revidierten Fundorte sind im floristischen Teil mit ! bezeichnet; im übrigen ist bei den Fundorten seltener Arten jeweils der Finder (meist in Abkürzung) beigefügt. Die Belege für eigene Funde liegen fast alle im Herbar des Verfassers und können daselbst jederzeit eingesehen werden. Zur Erklärung der häufig wiederkehrenden Abkürzungen diene folgende Uebersicht. A.Br. — Alexander Braun, Professor in Berlin +. S. = M. Seubert, Professor in Karlsruhe +. Sch. = W. P. Schimper, Professor in Strassburg +. C. Sch. — Karl Schimper, Naturforscher in Schwetzingen +. Sickb. — E. Sickenberger, Apotheker +. - Dr W. = Med. Rat. Dr J. Winter, Bezirksarzt in Freiburg. W.B. = W. Baur, Apotheker in Donaueschingen. HR. = Verfasser. Die vorliegende Arbeit zerfällt in einen speziellen oder floristisch- deskriptiven und einen allgemeinen oder geographischen Teil; der erste liefert gewissermassen das Material und die Belege für den zweiten und soll namentlich dem Anfänger durch Schlüssel zu den grösseren Gattungen und kurze Artdiagnosen beim Sammeln und Bestimmen Hilfe leisten (eine gewisse durch Anschauung gewonnene Kenntnis der ver- breitelsten Formen wird dabei allerdings vorausgesetzt), ausserdem ein vollständiges Bild über die bis jetzt gemachten Funde geben. Um ein leichteres Zurechtfinden bei den oft zahlreichen Fundortsangaben zu ermöglichen, wurden dieselben nach natürlich begrenzten geographischen Gebieten angeordnet und ganz wie in der Seubert’schen Flora von Baden 7 (7) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 143 mit den entsprechenden Anfangsbuchstaben bezeichnet. Der eingehal- tenen Reihenfolge nach bedeulet B. Bodenseegegend; zerfallend in die dem schweizerischen Molasse- becken angehörenden Gebiete nördl. vom Bodensee und die Vulkan- landschaft des Hegau. beide jeweils durch ; geirennt. J. Jura; das kleine Verbindungsstück zwischen dem nordschwei- zerischen Plateaujura und der Schwäbischen Alb mit dem westlich (an den Schwarzwald) anschliessenden Muschelkalkgebieten. S. Schwarzwald; der südliche und nördliche Teil, deren Grenze etwa durch die Kinzig gebildet wird, sind jeweils durch ; von einander getrennt. V. Schwarzwaldkalkvorberge und Lösshügel, von Basel bis etwa Offenburg. Dazu gehören auch die dem Schwarzwald südlich vor- gelagerten Kalkgebiete zwischen Wiese und Wehr. E. Rheinebene; von Rheinfelden bis Mannheim. soweit sie den Charakter des Alluviums bewahrt. Ausgenommen sind die mit diluvialen Löss- schichten bedeckten Gebiete des K. Kaiserstuhl, Tuniberg und der March, welche ein eigenes geo- graphisches Gebiet darstellen. Der Kaiserstuhl selbst zeichnet sich hauptsächlich durch die den Kern des Gebirges bildenden und an vielen Stellen zu Tage tretenden vulkanischen Gesleine aus und beansprucht auch klimatisch eine Sonderstellung. N. Neckargebirge; zwischen Schwarzwald und Odenwald, der Haupt- sache nach der Muschelkalk- und Keuperformation angehörend. 0. Odenwald, mit Anschluss des Baulandes. Wie schon oben erwähnt, wurden die politischen Grenzen des badischen Landes nicht so streng eingehalten, da dieselben bei einer geographischen Skizze geradezu unsinnig wären. Weshalb man z. B. Tetrodontium Brownianum nicht in einer Flora des badischen Landes aufzählen soll, weil es etwa ‘2 Stunde von der Grenze auf würtlembergischen Boden wächst, ist nicht einzusehen, liegt doch der Fundort an einem geogra- phisch untrennbar mit der Hornisgrinde verbundenen Bergzug. den aus unserer Betrachtung allein aus politischen Gründen auszuscheiden, keinem ernsthaften Menschen einfallen kann. Dasselbegilt fürdie württembergische Enclave Hohentwiel, den schwäbische Botaniker immer noch hartnäckig Baden streitig machen wollen, und für den diesseits des Rheines liegenden Teıl des Kantons Schaffhausen, wo Verfasser aus naheliegenden Gründen den Rhein als Grenze angenommen hat. Für ängstliche Gemüler wurde 14h BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M® SÉR.). (8) jedoch diesen usurpierten Fundorten jeweils ein * beigegeben, wodurch sie von vornherein als widerrechtlich angeeignet zu erkennen sind; sie werden vielleicht noch grössere Bedeutung bei einer politisch-botanischen Studie unserer verzwickten mitteleuropäischen Flora beanspruchen. Im zweiten Teil hat Verfasser es versucht, das Material des 4. Ab- schnittes zu einer pflanzengeographischen Studie zu verarbeiten, in welcher, in einem allgemeinen Teil, nach den Einflüssen der Höhe, der physikalischen und chemischen Bodenverhältnisse das Vorkommen der Laubmoose in Baden verfolgt, dann aber auch die Moosflora geographisch einheitlicher Gebiete, verglichen mit Nachbarfloren. einzeln behandelt wird. Eine Hôhencorrection nach dem Vorgehen Sendtners, welches bei Pfeffer, Molendo und Holler Nachahmung gefunden hat, glaubte Verfasser im Interesse der absoluten Richtigkeit seiner Angaben nicht verwenden zu dürfen. Denn es wird eine Angabe der thatsächlichen Höhe eines Standorts über dem Meeresspiegel mit Hinzufügung der erklärenden Expositions- sowie physikalischen Verhältnisse ein wahreres und ver- ständlicheres Bild gewähren, als wenn man nach verallgemeinerter, und doch wieder für jedes Gebiet verschiedener Norm jeweils z. B. für Expo- sition Ost eine Zugabe von x m oder oder für Exposition Süd-West einen Abzug von y m macht, da dann ohne Angabe der Exposition x und y doch unbekannt bleiben und somit eine Berechnung der thatsächlichen Lage des betreffenden Standortes unmöglich ist. Wenn Verfasser z. B. mit Benützung der Höhencorrection den Standort einer Art am Belchen bei 900 m. angiebt, so kann das entweder bei 750 m. Exposition Nord, oder bei 900 m. Exp. S. O. oder bei 950 m. S., etc. sein. Wenn dagegen Exposition N. und Höhe 750 m. angegeben wird, so ist damit der Fund- ört fixiert, und jeder wird daraus selbst den Schluss ziehen, dass die ‚vielleicht ungewöhnliche Erniedrigung des Standortes eben mit der Exposition zusammenhängt, und dass bei einer Verallgemeinerung nicht etwa 750 m., falls dies der niederste Fundort der Pflanze ist, als untere Verbreitungsgrenze aufgefasst werden darf, sondern dass dieseibe etwa bei 900 m. zu suchen ist; und hier ist wohl erst eine derarlige Correction erlaubt. Nun noch einige Worte über das Sammeln und Bestimmen. Fürs Sammeln gelte in erster Linie das Wort «reichlich und vollständig.» Man nehme stets ganze Rasen und suche möglichst fruchtende Exemplare zu erhalten; einzelne, herausgerupfte Pflänzchen haben keinen Wert und geben im Herbar auch nicht das echte Bild der Pflanzen wieder, die ir An (5) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 145 meist in Kissen und Polstern, oder in Rasen und anderen lockeren Ver- bänden vereinigt in der Natur vorkommen. Mischrasen suche man vor dem Trocknen möglichst zu reinigen, um späteren Verwechslungen vor- zubeugen. Ergiebt sich jedoch mit der Zeit für bestimmte Arten, dass sie regelmässig mit gewissen andern Arten vergesellschaftet vorkommen, so wird man sie vorteilhaft in ihrem natürlichen Verband belassen und das Convolut mit der entsprechenden Aufschrift versehen. Ueberhaupt ist es von grösstem Wert, sich jedesmal an Ort und Stelle Aufzeichnungen zu machen, zunächst Datum, dann allgemeine, physikalische und chemische Bodenbeschaffenheit des Standorts, geographisch genaue Bezeichnung und Meereshöhe. Auf diese Weise gewinnt selbst das unbedeutendste und gemeinste Moos eine gewisse Bedeutung, da gerade das Studium der ungemein wechselnden und von den Verhältnissen abhängenden Formen nur auf diesem Wege eine feste Grundlage erhalten kann. Für floristisch- geographische Zwecke ist es auch wesentlich, jeweils die wichtigsten in der Nähe vorkommenden Arten und den Charakter der gesamten Flora zu vermerken; denn nur so wird es möglich sein, ein klares Bild über die Physiognomie einer Flora zu erhalten. Arten, die nicht sofort bestimmt werden können, versehe man mit fortlaufenden Nummern und führe ‚genaue Aufsicht über die dazu gehörenden Fundortsbemerkungen, da Verwechsiungen bei solchen, erst später zur Bestimmung gelangenden Convoluten recht häufig sind und schon die misslichsten Trugschlüsse nach sich gezogen haben. Die Aufbewahrung der Moose ist Geschmack- sache, am praktischsien ist wohl die lose Verpackung in Couverts. die jederzeit eine Nachunlersuchung gestattet; jedenfalls sollen in einem Convolut stets nur Pflanzen derselben Art und des gleichen Fundortes liegen. Schwieriger ist schon das Bestimmen. Dass dazu Mikroskop. Lupe, Rasiermesser und ähnliche feinere Hilfsmittel unerlässlich sind, braucht wohl nicht gesagt zu werden. In den meisten Fällen wird man zuerst hauptsächlich auf 5 Dinge achten müssen: Art der Verzweigung, Biatt- stellung und Kapselform (makroskopisch), Blattzellnetz und Peristom (mikroskopisch). Mittelst dieser 5 Punkte gelingt es meist schon die Gattung zu fixieren. Von der Erfahrung ausgehend, dass es dem Anfänger fast durchaus unmöglich ist, wur an der Hand von Bestimmungstabellen sich selbst in das Studium der Moose einzuarbeiten. hat Verfasser von einem Schlüssel zur Auffindung der Familien und Gattungen ganz abgesehen. Die Unzahl der Ausnahmefälle, die ja der vorurteilslose Anfänger nicht als solche erkennt, machen es auch in der That äusserst BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, NO 2, 31 janvier 1904. 10 146 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (16) schwierig, ohne jede Vorkenntnis ein beliebiges Moos zu bestimmen. Es bedarf dazu vielmehr der Anschauung, die am besten dadurch gewonnen wird, dass der Anfänger eine Anzahl richtig bestimmter Arten (und solche sind ja aus Herbarien unschwer zu erlangen) genau unter- sucht und nachbestimmt, namentlich aber alle die Merkmale zu finden trachtel, die in den Bestimmungsbüchern als charakteristisch für bestimmte Familien, Gattungen und Arten bezeichnet sind. Am besten wird dazu Limprichts « Laubmoose von Deutschland, Oesterreich und der Schweiz» oder Dr Thomes Kryptogamenflora von Deutschland mit der Migula’schen Bearbeitung der Laubmoose benützt. In letzterer befindet sich auch einer der besten für Anfänger geeigneten Schlüssel zur Auf- findung der Familien und Gattungen. Auf diese Weise wird in kürzester Zeit das meiste erreicht, so dass der Sammler bald an Ort und Stelle schon erkennen kann, wo ungefähr im System er das eine oder andere der gesammelten Moose zu suchen hat. Hat er erst einmal das Gefühl für den bei bestimmten Familien und Gattungen untrüglichen Habitus gewonnen, so wird es auch bald nicht mehr schwer fallen, innerhalb einer Anzahl in Betracht kommender Gattungen die richtige herauszufinden; ohne Fehlen geht es natürlich am Anfang nicht ab. Ja, so uncorrect es manchem auch scheinen mag, das Bestimmen wird bei dem einiger- massen Geübten bald mehr oder weniger Gefühlssache, jedoch ohne dass die Zuverlässigkeit der Bestimmung darunter leiden müsste; mit der Zeit wird man sogar mit unbewaffnetem Auge, mit Hilfe zahlreicher Erfahr- ungen an Merkmalen, die im allgemeinen wohl gar nicht als massgebend betrachtet werden dürfen, eine Art erkennen, die vielleicht nur nach mikroskopischen Charakteren von einer andern unterschieden ist; die in jedem Fall nötige Nachprüfung unter dem Mikroskop bestätigt dann meist, dass wir richtig gesehen haben. Limpricht erwähnt z. B. das charakteri- stische Aussehen aller zur Gattung Brachythecium gehörenden Arten, für das jedoch ein sprachlicher Ausdruck nicht zu finden ist; in der That, warum B. albicans, rutabulum und reflewum, die gewiss äusserlich sich durchaus nicht nahe stehen, in jeder Form als zur gleichen Gattung gehörend leicht zu erkennen sind, ist wohl Kaum zu erklären; man müsste denn den Begriff der Gattung durch sich selbst erklären: sie sehen eben alle drei «nach Brachythecium» aus. Und derartige Fälle giebt es viele. Ist die Gattung erst gefunden, oder wenigsten geahnt, so können zur Auffindung der Art die hier jeweils beigegebenen Schlüssel mit Vor- teil verwendet werden. Verfasser, der selbst die Nöte der Anfänger kennen gelernt hat, war dabei bestrebt, gerade die Merkmale hervorzu- (14) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 147 heben, die ihm selbst damals das richtige Auffinden einer Art ermög- licht haben, und gerade diejenigen Arten anzuführen, mit denen nach seiner Erfahrung eine andere Art leicht verwechselt werden kann; vielleicht ist damit dem Anfänger am besten gedient. Da die vorliegende Arbeit nicht in erster Linie zum Bestimmen dienen soll, konnten die Artdiagnosen ganz knapp gehalten werden. Die Nomenclatur schliesst sich an die der Rabenkorst’schen Kryptogamenflora (R.) an, deren Art- nummern jeweils hinter dem Namen der Species angeführt sind. Von den Synonymen wurden nur die allergebräuchlichsten in Klammern beigefügt. Für die Arten der Gattung Sphagnum und deren Schlüssel war die « Uebersicht der europ. Torfmoose » von Warnstorf massgebend, da Verfasser sich nicht speziell mit dieser Gattung beschäftigt hat. Eine Uebersicht der wichtigsten einschlägigen Litteratur folgt hier nachstehend. Litteratur. A. Allgemeinen Inhalts. K. G. LimpricHt. Die Laubmoose Deutschlands, Oesterreichs u. der Schweiz: Rabenhorst’s Kryptogamenflora. Leipzig 1890-1903. J. Mine. — Bryologia silesiaca. Leipzig 1869. O. Drupe. — Handbuch der Pflanzengeographie. Stuttgart 1890. C. CoRRENS. — Untersuchungen über die Vermehrung d. Laubm. durch Brut- organe u. Stecklinge. Iena 1899. Carisr. — Pflanzenleben der Schweiz. Moosstudien. — Herausgegeben von Dr J. G. Lorentz. Leipzig, 1864. J. Poppzra. — Einige Bemerkungen zur geogr. Verbreitung der Laubmoose in Mitteleuropa. Énglers bot. Jahrbücher, Bd. XXXI. Heft %/5 pag. 587-595. Leipzig 1902. C. WARNSToRF. — Charakter u. Uebersicht der europæischen Torfmoose, etc. Wernigerode, 1893. B. Speziell floristisch-systematischen Inhalts. a. Baden. M. Seugert. — Zusammenstellung der bis jetzt im Grossherzogtum Baden beobachteten Laubmoose. Berichte der Naturforsch. Gesellschaft in Freiburg 1860. 148 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (12) Jæcer. — Beitrag zur Laubmoosflora Badens. Flora 1865, pag. 468-4714. W. Baur. — Die Laubmoose des Grossherzogtums Baden. Mitteilungen des bad. bot. Vereins No 118-128. J. B. Jack. — Hypnum (Limnobium) Gerwigrii. Mitteilungen des bad. bot. Vereins, 1891. Th. Herzog. — Standorte von Laubmoosen aus dem Florengebiet Freiburg. Mitt. des bad. bot. Vereins No 148 u. 149, No 163 u. 164, No 171 u. 172, No 173 u. 174. Th. Herzog. — Quelques mousses intéressantes du Grand-Duché de Bade. Revue bryologique, 25me année, No 5. Th. Herzog. — Einiges über Neckera turgida Jur. u. ihre nächsten Verwandlen. Bot. Centralblatt No 16, 4900. Th. Herzog. — Une nouvelle variation de Hypnum micans. Revue bryologique, 1901, No A. Th. Herzog. — Das St. Wilhelmer u. Oberriederthal im badischen Schwarzwald im Kleid seiner Laubmoose. Beihefte des Bot. Centralblattes, 1902. Th. Herzogs. — Laubmoosmiscellen. Bulletin de l’Herbier Boissier, 2me serie, 1903, N° 2. Th. Herzogs. — Laubmoosmiscellen. Berhefte des Bot. Centralblatts, 1904, Band X, Heft 6. W. SenmipLe. — Beiträge zur Moosflora Badens nach den Funden von Dr K. Fr. Schimper u. denen des Verfassers. Mitterlungen des bad. bot. Vereins No 113 u. 114. Leutz. — Schistosteya osmundaeca. Mitteilungen des bad. bot. Vereins No 174. C. Mürcer — Moosflora des Feldberggebietes. Ein Beitrag zur Kenntnis der badischen Kryptogamenflora. Allyem. Botan. Zeitschrift, 1898 No 10, 44. ,w.12,189.), No C. Mürzer. - Über die Vegelation des Feldseekessels am Felberge, speziell über dessen Moose. Mitteilungen des bad. bot. Vereins No 176 u. 177. G. Mütter. — Bryologische u. hepaticologische Fragmente I. Botan. Centralblatt. 1900, No 6. Primitie Floræ Werthemens’s, auctore A. W. E. C. Wibel. Iena 1799. (Die Laubmoose sind durch 21 Gattungen u. 10% Arten vertreten). b. Umlreygende Länder. N. Bouzay.. — Études sur la dıstributron géographique des mousses en France. Au pornt de vue des principes el des faits. Paris, 1877. G. Burcken. — Catalogue des Hepatiques et des Mousses d'Alsace 1890. Colmar. N. Bouzay. — Une cascade vosgienne etc... Revue bryol. 1902. Heft 2, bis. Th. Gümssn. — De Moosflora der Rheinpfalz (für die Mitgl. u. Ib. Freunde der Poll chia), Landau, 1557. (13) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 149 E. Würrn. — Uebersicht der Laubmoose des Grossherzogtums Hessen. Darmstadt, 1888. H. Müccer. — Geographie der in Westphalen beobachteten Laubmoose. Lippstadt, 1864. ı. Loeske. — Moosflora des Harzes. Hilfsbuch für die bryolog. Forschung im Harze u. dessen Umgebung. Leipzig, 1903. F. ArnoLd. — Die Laubmoose des Fränkischen Jura; Flora 1877. J. S. Kauzruss. — Erster Nachtrag zur Laubmoosflora des Nördl. fränkischen Jura u. der anstossenden Keuper formation. F. Heeeımaıer. — Ueber die Moosvegetalion des Schwäbischen Jura. Württb. u nalurwissensch. Jahreshefte 1873. F. Mütter. — Beitrag zur Moosflora des Schwäb. Jura. Jahreshefte d. Vereins für vaterländische Naturkunde in Württemberg, 53. Jahrgang. J. Amann. — Flore des Mousses suisses. Berichte der schweiz. bot. Gesellschaft, VI, Bern, 1896. A. GEHEEB. — Die Laubmoose des Cantons Aargau. Aarau, 1864. L. Quérer. — Catalogue des Mousses, Sphargnes et Hepatiques des environs de Montbeliard. 1869. J. Amann. — Étude de la Flore Bryologique du Haut-Jura-Moyen. Avec la colla- boration de Ch. Meylan. Bulletin de la societe botanique suisse, livr. VI, Bern, 1896. J. Amann. — Woher stammen die Laubmoose der erratischen Blöcke der Schweizerischen Hochebene u. des Jura? Berichte der schweiz. bot. Gesellschaft, Bern, 189%. J. Amann. — Contributions à la Flore bryologique de la Suisse. Bulletin de la soc. bot. suisse, Bern, 1893. Ch. MEyLan. — Nouvelles stations bryologiques pour la chaîne du Jura etc. Bulletin de ’Herbier Bossier, Tome VI, No 11, 1898. Ch. Meyran. — Contributions à la Flore bryologique du Jura. Bulletin de l’Herbier Boissier, Tome VII, No 8, 1899. Ch. Meyran. — Contributions à la Flore bryologique du Jura. Revue bryol. 1902, p. 120-127. Ch. Meyıan. — Une excursion bryologique à la Dôle et au Colombier-de-Gex. Bulletin de l’Herbier Boissier, 1901, No 22 (pag. 74-80). Th. Herzog. — Beiträge zur Kenntnis der jurassischen Flora mit besonderer Berücksichtigung der Umgebung von Sainte-Croix. Mitteilungen des bad. bot. Vereins, N° A51 u. 152. A. Gumert. — Catalogue des mousses des environs de Genève. Genf, 1888. P. Cuzmann, — Localités nouvelles pour la Flore bryologique suisse. Bulletin de l'Herbier Boissier, Tome VI, No 6, 1898, u. Tome VII, No 2, 1899. 150 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (14) l. Orpnung. SPHAGNACGE& Sphagnum (Dill.) Ehrh. 1780. Schlüssel zu den Arten. (Nach Warnstorf’s : Charakteristik u. Uebersicht der europæischen Torfmoose ele.) A. Stengel- u. Astrindenzellen ohne Spiralfasern ; Astblätter an der Spitze stets gestutzt UN gezaunt.a........ ea ee: Sphagna litophlea Russ. I. Chlorophyllzellen der Astbi. im Querschnitt dreieckig bis trapezisch, auf der Blattinnenseite zwischen die Hyalinzellen geschoben. Acutifolia Schpr. a. Mehrzahl der Stengelrindenzellen aussen mit einzelnen, grossen, unberingten Poren; Innenfläche der ganzen oberen Hälfte der Ast- blätter abstehender Zweige mit grossen, runden Löchern. z. Stengelbl. nach oben mehr oder weniger verbreitert, spatel- förmig, zerrissen-gefranst.......... Sph. fimbriatum Wils. 8. Stengelbl. zungenförmig, an d. Spitze zerrissen-gefranst; Mem- bran der Hyalinzellen im oberen Teile des Blattes stets resor- LOC A AP AE RE EN N Sph. Girgensohnii Russ. 7. Stengelbl. zungenförmig, schwach gefranst; Membran der Hya- linzellen im oberen Teile des Blattes nie resorbiert............ Sph. Russowii Warnst. b. Stengelrindenzellen aussen selten mit vereinzelten Poren ;- Innen- fläche der Astblätter abstehender Zweige, vorzugsweise in der Nähe der Seitenränder, mit grossen, runden Löchern. >. Stengelbl. mehr oder weniger zungenförmig, ohne Fasern. Randzellen der Astblätter ohne Resorptionsfurche. * Astblätter irocken aufrecht abstehend, die der unteren Hälfte abstehender Zweige aussen gegen die Spitze mit sehr kleinen, runden, stark beringten Poren................. Sph. Warnstorfii Russ. * * Astbl. trocken in der [Regel mehr oder weniger einseits- wendig, aussen im apicalen Teile mit grossen, halbellip- tischen, schwach beringten Poren. Sph. tenellum Klinggr. * * * Astbl. trocken dachziegelig gelagert. Holzkörper stets braun, wie auch meist die ganze Pflanze................. Sph. fuscum Klinggr. (15) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 151 2. Stengelbl. dreieckig bis dreieckig-zungenförmig. Randzellen der Astbl. ohne Resorptionsfurche. ue. Astbl. trocken durchaus glanzlos; Holzkörper oft TODE. Sph. acutifolium Russ. et Warnst. 23. Astbl. trocken mit deutlichem Glanz. * Astbl. trocken fast immer ausgezeichnet 5-reihig; Holz- körpernierot. EMMA Sph. quinquefarium Warnst. * * Astb. trocken dachziegelig gelagert: Holzkörper oft rot Sph. subnitens Russ. et Warnst. y. Stengelbl. aus verschmälertem Grund nach der Mitte verbreitert u. in eine breit gestutzte, gezähnte Spitze auslaufend ; Holz- körperistetsäbleicher zu an. Sph. molle Sulliv. - 11. Chlorophylizellen der Astbl. im Querschnitt dreieckig bis trapezisch, auf der Blattaussenseite zwischen die Hyalinzellen gelagert. a. Stengelrinde vom Holzkörper stets deutlich gesondert ; Stengelbl. bis zum Grunde schmal gesdumt ; Hyalinzellen an den Innenwänden häufig mit winzigen Papillen besetzt...... Squarrosa Schpr. z. T. z. Pflanzen mitunter fast so kräftig wie Sph. cymbrfolium. Astbl. TDEISNSDALL IS. EN. N er Nan Sph. squarrosum Pers. &. Pflanzen etwa von der Stärke u. Tracht des Sph. Girgensohnit Astbl. kaum sparrig. Pflanzen bräunlich. Sph. teres Angsir. b. Stengelrinde vom Holzkörper häufig nicht deutlich gesondert u. des- halb scheinbar fehlend. Astbl. trocken häufig wellig verbogen u. gekränselt. Randsaum gegen d. Basis verbreitert. Cuspidata Schpr. az. Astbl. lanzettlich. * Stengelbl. gross, mit Fasern; Poren der Bl. aussenseite sehr klein u. fast ausschliesslich in den oberen Zellecken....... Sph. cuspidatum Russ. et Warnst. * * Stengelbl. gross, mit Fasern; Poren der Bl. aussenseite sehr. zahlneichin aa a al Sph. Dusenii C. Jens. * * * Stengelbl. allermeist kleiner, meist faserlos.......... Sph. recurvum Russ. et Warnst. 8. Astbl. klein, ei- oder länglich-eiförmig, trocken nie wellig.... Sph. molluscum Bruch III. Chlorophylizellen der Astbl. im Querschnitt elliptisch, tonnenförmig bis rechteckig, ihr Lumen centriert, entweder beiderseits von Hyalin- zellen eingeschlossen oder freiliegend. a. Chlorophyllz. nicht genau centriert, mehr dem Aussenrande GENRE UE ONE SE I EAN Sph. compactum DC. b. Chlorophyliz. centriert, beiderseits freiliegend. Astbl. nie zerrissen u. gefranst, oft einseitswendig............... Subsecunda Schpr. 152 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (16) «. Stengelrinde stets ringsum 2-mehrschichtig. * St. blätter klen, nur in der Spitze fibrös, Astbl. klein, lan- Le LEVLCR NN ae Rene Sph. contortum Schuliz. * * St. blälter gross, bis zur Basis reichfaserig: Astbl. gross, rundlich-eiförmig......... Sph. platyphyllum Warnst. 8. Stengelrinde ringsum 1-schichtig, seltener auf einer Seite des Umfangs 2-schichtig. * Poren der Astbl. in Mehrzahl auf der Blattaussenseite in regelmässigen, perlschnurartigen Reihen an den Commis- suren, Innenporen fehlend oder nur in der Nähe der SeILenTANAEr. 0.0. NACRE Sph. subsecundum Nees. * * Poren der Astbl. auf beiden Blattseiten zahlreich, aussen in oft unlerbrochenen Reihen an den Commissuren, innen in fast allen Zellecken .... Sph. rufescens Bryol. germ. * * * Poren der Astbl. auf beiden Bl. seiten sparsam....... Sph. obesum Limpr. B. Stengel- u. Astrindenzellen mit Spiralfasern u. Poren; Astblätter an der Spitze kappenförmig, nicht gestutzt u. gezähnt, sondern mit zartem hyalinem SENDE EN Near a ER AR EE PASSA RATER Sph. inophlea Russ. I. Chlorophyllzellen d. Astbl. im Querschnitt gleichschenklig-dreieckig bis schmal trapezisch, ihr Lumen mehr dem Innenrande genähert, daher nicht centriert; hyaline Zellen innen stets ohne Verdickungserschei- UNION Eee sales er Sph. cymbifolium Russ. et Warnst. IL. Chlorophylizellen d. Astbl. im Querschnitt mehr oder weniger spindel- förmig mit ceniriertem Lumen, am Innenrande mit stark verdickter Aussen wand freiliegend, hyaline Zellen häufig mit Papillen Sph. papillosum Lindb. erw. II. Chlorophyllzellen d. Astbl. im Querschnitt ellzptisch, centriert u. bei- derseits von den wenig vorgewölbten Hyalinzellen gu£ eingeschlossen ; hyaline Zellen innen sieis glatt, Holzkörper rot.. Sph. medium Limpr. (Fortsetzung folgt.) I — SPECIES HEPATICARUM AUCTORE Franz SYEPHANE (Suite.) 415. Plagiochila combinata Mitt. in Seemann Flora Viti, p. 407. Syn. : P. oppositifolia Austin. Torrey Bot. Club. 1874, p. 16. Dioica, minor, rigida, flavescens vel flavo-rufescens. Caulis ad 2 cm. longus, capillaceus, rigidus, strietus, simplex, sub flore innovatus, inno- vatione simplici iterum florifer. Folia remotiuscula, 2 mm. longa, disticha, oblique patula, angulo 67°, opposita, antice contigua vel libera, postice limbo angusto coalita, interdum per paria tantum approximata basique libera, ambitu anguste oblonga, 3 plo longiora quam lata, basi vulgo vix angustata, apice semper leviter acuminata. emarginato-bifida, lobis bre- vibus acutis vel acuminatis, inæqualibus, anteriore vulgo longiore integro vel sub apice paucidenticulato. Cellulæ apicales 27 y, basales 18 36 u. trigonis magnis subnodulosis. Folia floralia caulinis similia, majora. marginibus basi nudis superne breviter dentatis. Perianthia pro planta magna, ore late truncato grosse lacinulato, laciniis lanceolatis inæqualibus, ala anlica angusta nuda vel minus armata. Andrecia mediana, repelita, bracteis ad 10 jugis confertis apice vix patulo bidentulo. Hab. Insul& vitienses (Hillebrand); Hawai (Baldwin, Remy). 416. P. fimbriata Mitt. Proc. Linn. Soc. 1861, V, p. 27. «Caule erecto; foliis patentibus subrotundis flabelliformibusve oppositis coalitis, extus grosse spinoso-dentatis ; perianthio infundibuliformi, ore fimbriato-dentato; foliis involucralibus dentibus validis denticulatis.» Hab. In mont. Khasia 4000’ (Hooker et Thomson). Diese Pflanze war vom Autor nicht zu erlangen. H. Amplinatize. Africa. I. Brevifolie. Folia caulina subrotunda vel breviter rectangulata. 417. Plagiochila Hochstetteri Nees. 448. Plagiochila Renauldii St. n. sp. 405 419. 4120. 421. 122. 423. 124. 225. 426. #27. 428. 429. 130. RSA. 1.32. 433. 494. 435. 436. h37. 138. 439. AAO. AM. 142. LAS. kl, h45. 446. h47. L48. 49. 450. hl. 452. 453. BULLETIN Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). sparsa St. n. sp. rotundifolia St. n. sp. Chenagonii St. sarmentosa Lehm. Bescherelleana St. n. sp. fusifera Taylor. Mönkemeyeri St. n. sp. Il. Folia caulina ovata. cristato-dentata St. n. sp. Ledieui St. n. sp. mascarena Gottsche. subalpina St. Mandoni Gottsche. ankefinensis St. n. sp. Molleri St. Boryana Gottsche. II. Folia caulina oblonga. Barteri Mitt. brunneola St. n. sp. granditexta St. n. sp. Lecontei St. n. sp. togoönsis St. loloensis St. n. sp. nalalensis Pearson. nemophila Gottsche. expallescens St. n. sp. prostrata St. n. sp. Heudelotiana St. n. sp. Sprengeri St. n. sp. bueensis St. n. sp. moschiensis St. n. sp. Lastii Mitt. crispulo-caudata Gottsche. ligulata St. n. sp. thomeensis St. IV. Folia caulina ovato-trigona. Plagiochila Plagiochila Henriquesii St. n. sp. divergens St. 106 Plagiochila. Plagiochila. 454. 455. 156. 457. 458. 459. 460. AG. 462. 463. 464. 465. 466. 7 h67. 168. 469. 479. KA. 472. 473. 47%. 119. 476. 477. 478. 479. 480. 481. h82. 483. 484. 485. 486. 487. 488. 189. 90. FRANZ Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila V. Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. ovato-trigona St. n. Sp. Jungneri St. n. sp. maderensis Gottsche. capensis St. n. sp. andongensis St. n. sp. maranguana St, n. sp. filicicola St. n. sp. Siaudtiana St. n. sp. runssorensis St. corymbulosa Pearson. amplifolia St. n. sp. collicalyx St. n. sp. Evansii St. n. sp. noditexta St. n. sp. Telekii St. Folia caulina oblongo-trigona. neckeroidea Mitt. Crollii St. n. sp. incerla Gottsche. carduifolia St. n. sp. Volkensii St. Engleriana St. effusa St. mauritiana Nees. armala St. triangularis St. Quintasii St. n. sp. Perrolana St. n. sp. Sikoræ St. valida St. n. sp. drepanophylla Sande. Rodriguezn St. VI. Folia caulina late trigona. Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila imerinensis St. n. sp. pinniflora St. mullispica St. n. sp. ericicola St. n. sp. gibbiflora St. n. sp. Berthieui St. 407 155 156 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me séR.). Plagiochila, 491. Plagiochila flabellata St. 492. Plagiochila decurrens St. n. sp. 493. Plagiochila Stuhlmannii St. "9%. Plagiochila abyssinica Mitten. "95. Plagiochila Cambouéna St. 496. Plagiochila madagascariensis St. n. sp. 497. Plagiochila candelabra St. 498. Plagiochila Ruspoliana St. n. sp. 499. Plagiochila dschaggana St. 500. Plagiochila crispierista St. n. sp. 501. Plagiochila squamulosa Mitten. 502. Plagiochila sinuosa Miiten. I. Brevifoliæ. 447. Plagiochila Hochstetteri Nees in Ldbg. Spec. Hep., p. 149. Dioica, major, rigidiuscula, fusco-viridis vel brunneola. Caulis ad 5 cm. longus, superne repelilo-furcatus, validus fuscus et tenax, ramis brevibus late divergentibus. Folia caulina 2.5 mm. longa, conferta, oblique patula, angulo 67° utrinque decurrentia, basi postica ampliata alteque cristata vel recurva, ambitu ovato-rotundata, integerrima, asymmelrica, margine antico substricto, postico e basi ad apicem bene arcualo, ipso apice trun- cato, rotundato, angulalo, rarissime hic illic dente minuto armato. Cellulæ apicales 27 y, basales 27x45 y trigonis magnis subnodulosis. Folia floralia caulinis simillima, majora, paucidenticulata. Perianthia 2 Hab. Abyssinia (Schimper). ; 4118. P. Renauldii St. n. sp. Dioica, mediocris rigidiuscula superne flavescens, inferne fusea, dense profundeque cæspitosa. Caulis ad 7 cm. longus, vage pauciramosus, ramis erectis parum divergenlibus validis fuscis fragilibus. Folia caulina vix 2 mm. longa, conferla, valde concava, parum decurva, postice maxime ampliala recurva vel caulem late superantia, ambitu subeireularia, margine antico nudo ceterum eircumeirca dense dentato, dentibus validis brevibus subæqualibus versus basin posticam remotiuseulis sepe tenuibus hic illic longioribus. Cellulæ apicales 27 y, ipsa basi 27 X 72 y, trigonis ubique majusculis. Folia flor. caulinis simillima, parum majora circum- circa denticulata. Per. maxima longe exserla anguste obconica ore late truncalo decurvo spinuloso. Hab. Maurice (Rodriguez). 408 Piagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 157 Die Pflanze trägt den Namen des hervorragenden französischen Bryo- logen, welcher sich ein besonderes Verdienst erworben hat durch Jahre lang fortgesetzte Bemühungen. ein reiches Pflanzen-Material von den Mascarener und Madagascar herbeizuschallen ; er hat die Muscineen Flora dieses Gebietes wie keiner vor ihm gefördert. 449. Plagiochila sparsa St. n. sp. Dioica minor gracilis subflaceida dilute olivacea. Caulis ad 4 cm. longus fuseus validus et strietus superne capillaceus expallescens et debilis inferne simplex. superne vage pluriramosus ramis longiusculis parvifoliis divergentibus. Folia caulina 2 mm. longa flaccida imbricata apicibus liberis oblique patula angulo 58° utrinque decurrentia, basi postica valde ampliala caulem plano superantia vel late recurva, ambitu subrotunda vel’apice late obtusata, asymmetrica, margine postico quam anticus magis arcuato, integerrima vel apice minute denticulata, denlibus 3-5. Folia ramulina ovalo-trigona. basi postica multo minusampliata caulem tegentia, tertio infero latissima apice plus 3 plo angustiora, asymmetrica, margine antico substricto nudo, postico bene arcualo, superne paucidentato, apice recte truncato 3-5 dentato, dentibus ubique parvis acutis recte patulis, in ultimis foliis validioribus. Cellulæ apicales 18 X 36 y, basales 18 x 48 pr trigonis majuseulis. Andrecia in ramis mediana parva ovata bracteis 5 jugis confertis apice recurvo acuto integerrimo. Hab. Madagascar (Campenon). 420. P. rotundifolia St n. sp. Dioica, magna, robusta, rigidiuscula, pallide-olivacea, effuse cæspitans. Caulis ad 15 cm. longus, validus, fuscus et durus, a basi multiramosus, ramis primariis longis remote pinnatis, pinnis longioribus sparsim ramosis. Folia caulina remotiuscula, 2 mm. longa, oblique patula, angulo 58° utrinque breviter decurrentia, marginibus recurvis concava leniter decurvula, in plano ovato-rotundata, asymmelrica, margine antico sub- Stricto, postico e basi ampliata et caulem tegente valde arcuato, simicir- culari, apice rotundato, paucidenticulato, ceterum inermia. Folia ramulina minora, simillima, apice validius denlata, dentibus apicalibus sub 3, sub- apicalibus remotis 2 in margine postico. Cellule apicales 13 u, basi rectangulares ISX 40 y, trigonis ubique parvis. Andrecia mediana, angusle spicata, bracteis ad 10 jugis, confertis, apice breviter patulis rolundalis subintegerrimis. - Hab. Africa occ. top. Insula San Thome (Quintas). 121. P. Ghenagonii St. Soc. bot. belge 1902, Vol. 31, p. 119. Hed- wigia 1902, V, p. 212 c. icone. 409 158 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me ser). Plugiochila. Dioica. gracillima et angustissima, flaccida, fusco-olivacea. Caulis ad 8 cm. longus (vulgo 4-5 cm.) inferne simplex vel pauciramosus, superne bipinnalus, ramis remotis longiusculis. Folia caulina vix A mm. longa, parum patula, angulo 45°, in plano caulem postice tegentia, vulgo tamen arcle recurva, imbricata, utrinque longe (antice longissime) decurrentia, ovalo-rectangulala, margine antico strictissimo, sine ulla curvatura in caule decurrente, sub apice unidentato, postico multo breviore, arcuato, sub apice 2 dentibus approximatis armato, dentibus parvis validis aculis, apice normaliter late triangulato acuto vel apiculato; adsunt folia adulta omnino inlegerrima, apice rotundala vel obtusa. Folia ramulina parum minora, valde aberrantia, cauli longitudinaliter appressa eoque parallela, postice magis recurva, apice late acuminata, acuta irregulariterque spinu- losa. Cellulæ apice 18 y, basi 15 27 y rectangulalæ, trigonis ubique parvis et parum distinctis. Andrœæeia in ramis superioribus terminalia, ex apice vegelativa, fusiformia, bracieis 7-8 jugis conferlis, apice brevis- sime solutis, porrectis aculis integerrimis. Hab. Madagascar, Diego Suarez (Chenagon). 422. Plagiochila sarmentosa Lehm. Syn. Hepat., p. 97. Dioica major huwilis olivacea vel flavo-virens, laxe cæspitosa. Caulis ad 5 cm, longus fuscus et tenax superne viridis vage pluriramosus, ramis curvalim pendulis attenuatis. Folia caulina adulta 2 mm. longa, brevis- sima basi inserla decurvo-pendula concava subquadrata, margine antico substriclo nudo vel sub apice 3 denticulato, postico e basi maxime pro- tracta el angulatim rotundata stricto grosse dentato apice recte truncato similiter dentato, denlibus approximatis subæquimagnis vel paucis majo- ribus mixLis, sinubus tamen valde irregularibus. Folia ramulina sensim minora (uitima parva) caulinis simillima magis irregulariter et argutius dentata. Cellulæ apicales 18 y, trigonis parvis acutis, basales 27 X 54 u maxime trabeculatæ. Folia floralia caulinis parum majora similia simili- terque armata dentibus validioribus recte patulis pungentibus. Perianthia obovalo-oblonga semiexserla, ore truncato dense æqualiterque spinoso, spinis angustis validis porrectis. Andrecia terminalia palmatim aggre- gata, spicis validis longiusculis 2-5, bracteis minus confertis inflato-apertis, medio supero squarrose patulo rotundato denticulato. Hab. Cape Colony, Table Mountain (Eeklon, Zeyher) ; Clermont (Reh- mann); Houtbay (Rehmann). 123. P. Bescherelleana St. n. sp. Dioica, mediocris, rigidiuscula, olivacea vel rufo-flavicans. Caulis ad 4 cm. longus, tenuis, sub flore fem. geminatim innovatus vix aliter 410 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 159 ramosus, inferne stoloniferus. stolones foliis minutis remotis integerrimis vestiti. Folia caulina remota, vix 2 mm. longa, subrecte patula, vix decurrentia, subplano-dislicha, asymmetrica, in plano ovato-rectangulata, medio amplissima, basi apiceque parum angustiora, margine anlico sub- stricto, dente subapicali armato, posiico arcuato, inferne caulem tegente, quadridentato, apice late truncato 3-4 dentato, dentibus ubique subæqui- magnis, brevibus, validis, pungentibus. Folia superiora sensim minora, angustiora, apice emarginato-bidentata, dentibus magnis validis acumi- nalis, tertio minore interjecto. Cellulæ parvæ apice 12 y. parietibus validis, medio 18 y trigonis magnis sæpe confiuentibus, basales 1836 y, trigonis magnis nodulosis sæpe trabeculatim connatis. Folia flor. caulinis majora, oblonga, duplo longiora quam lata, apice recte truncata irregulariter dentata, margine postico dense armato, dentibus irregularibus magnis et parvis, curvatis et strictis mixtis. Per. parum exserla, compresso-obconica, ore truncalo irregulariter spinuloso. Andrecia in planta gracillima, inte- grifolia mediana, repetita, bracteis ad 6 jugis, vix imbricatis, semiamplec- tentibus concavis apice angustalo parum recurvo inlegerrimo. Hab. Insule St. Paul et Amsterdam (de l'Isle); Nyassa (White). Die männliche Pflanze besitzt völlig ganzrandige Blätter nur die ältesten basalen Blätier zeigen wenige kleine Zähne; der Typus der ganzrandigen männlichen Bracteen ist hier auf die ganze Pflanze aus- gedehnt worden. 424. Plagiochila iusifera Tayl. J. of Bot. 1846, p. 268. Dioica, minor, rigidula, pallide virens, corticola. Caulis ad 25 mm. longus, pauciramosus, validus fuscus strictus, ramis late divergentibus brevibus. Folia caulina 1,6 mm. longa, conferta, oblique patula, angulo 58°, plano-disticha, utrinque longe decurrentia, poslice parum ampliata, caulem in plano superantia, semper recurva, basi amplissima, apice duplo angustiora, in plano /alcato-ligulata, margine antico nudo e basi sinuata striclo, postico e basi rotundata substricto denticulato, dentibus ad 12, apice recle truncalo 4-5 donticulato, dentibus ubique brevibus sæpe ad angulum reductis. Cellulæ apicales 22 1, basales 18 36 y. trigonis magnis aculis. Andræcia mediana, parva, valida, fusiformia, i. e. bracteis ad 9 jugis, infimis magnis versus apicem sensim minoribus, apice minimis, basibus . inflatis apieibus longe foliaceis ligulatis squarrose patulis crispatis denti- culatis. - Hab. Africa centralis; «in fatali expeditione ad Nigrum explorandum invenit indefessus Vogel. » (Syn. Hepat). AU 160 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me ser... Plagiochila. 125. Plagiochila Mönkemeyeri St.n. sp. Dioica, mediocris, rigidula, olivacea vel flavo-virens. Caulis ad 6 cm. longus, validus, fuscus, in planta sterili superne bi vel-tripinnatus, in planta feminea ob innovaliones florales irregulariter multiramosa et optime dendroidea. Folia caulina 2 mm. longa, dense imbricata, oblique patula. angulo 87°, utrinque longe decurrentia, plano-disticha, subsym- metrica, in plano—si alam decurrentem excipis—subrectangulata, antico ebasi longe leniterque sinuata substricto, sub apice bidentato, postico e basi acute curvala et caulem tegente leniter arcuato et antico parallelo. 8 dentato, dentibus remotiuseulis brevibus, validis, apice late recteque truncato 5-6 denlato, dentibus magnis recte patulis, irregularibus, mino- ribus mixtis. Folia ramulina minora, ovato-oblonga. quarlo infero amplissima, apice subduplo angustiora, basi caulem tegentia similiterque dentata. Cellulæ apice 27 y trigonis majusculis, basi 18 X36 y. trigonis magnis. Folia floralia caulinis adultis æquilonga. duplo quidem angustiora, e basi ampliata superne abrupte angustala, subligulata, apice et margine postico grosse irregulariterque laciniata, laciniis sub 42, varie patulis, longioribus hamatis. Per. subcampanulata. valde inflata, ore compresso truncalo, longe spinoso, ala lala, longe sub apice desinente, integerrima vel apice bispinosa. Hab. Fernando Po (Mönkemeyer); A/rica centr. Dar Fertit (Schwein- furth). II. Folia caulina ovata. 426. P. cristato-dentata Si. n. sp. Sterilis minor rigidissima badia dense cæspitosa. Caulis ad 2 cm. longus tenuis subaler flexuosus. Folia caulina 2 mm. longa remotiuscula, basi caulem vaginatim appressa. superne squarrose patula sæpe torta, haud decurrenlia. ambilu oblique ovalia i. e. medio amplissima apice 3 plo angustiora subsymmetrica, marginibus æqualiter arcualis, anlico nudo poslico dentato dentibus sub 1%. approximatis, subæqualibus, pro fol magnitudine validissimis, recte patulis e lata basi aculis, apice oblique truncato distincte bidentalo. dentibus inæqualibus. anteriore semper mullo majore. Cellulæ apicales 18 y. basales 18 54 y reclangulares, vittam distinclam formanles, omnes maxime incrassalæ parietibus vali- dissimis, trigonis ilaque minus distinelis Hab. in monte Runssoro (Scott Elliott 10000”). 412 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 161 427. Plagiochila Ledieui Si. n. sp. Dioica, mediocris, rigida, olivacea, squarrosa. Caulis ad 6 cm. longus, tenuis, rigidus et fragilis, a basi vage ramosus, inlerdum fasciculatus, ramis longis squarrose patulis vel porrectis, simplicibus, in planta fem. sub flore geminatim innovatus, in planta mas. repetito fasciculatus. Folia caulina contigua, plus 3 mm. longa, oblique patula, angulo 67° utrinque parum angusteque decurrenlia, plano-disticha vel leniter decurva, in plano ovato-oblonga, tertio infero amplissima caulemque tegentia basi apiceque duplo angustiora, margine antico parum arcuato nudo, postico a basi armala substriete excurrenle, 3-4 dentato, dentibusremotis magnis oblique porrectis acutis, apice oblique truncato grosse bifido, laciniis oblique porrectis, anleriore majore e lata basi acuminala utrinque paucidentata. Folia ramulina simillima. minora, remoliuscula. Celluiæ apicales 18 ı., basales 18 X 36 1, trigonis nullis. Folia floralia caulinis similia, magis spinosa, spinis validioribus minus irregularibus. Per. longe exserta e basi curvata angusta late obconica, ore amplo truncalo grosse lacinulalo, laciniis minus numerosis, remotiusculis lanceolatis inæqualibus. Andrecia parva, mediana, anguste spicata, bracteis 6 jugis conferlis, apice breviter patulis, inciso-bidentulis vel tridenticulatis. Hab. Africa, Congo (Ledieu). 428. P. mascarena Gotische, Ann. se. nat, 1857, Vol. 8, p. 335. Syn. : P. emarginata Mont. Ann. sc. nat. 1856 Vol. 6, p. 194. P. paucidentata Mont. ibidem 1856 Vol. 6, p. 197. Dioica, minor, rigidissima, rufescens. Caulis ad 3 cm. longus, parum ramosus, sub flore simpliciter innovatus, innovationibus repetitis geni- culatim adscendens. Folia caulina 2 mm. longa, parum imbricata, oblique patula, angulo 58°, leniter devexa, in sicco homomalla, vix decurrentia, asymmetrica, late ovata, quarto infero amplissima, apice triplo angustiora, margine antico stricto, sub apice dentato vel nudo, postico e basi ampliata ei caulem tegente substricte in apicem excurrente, normaliter 6 denti- culato, dentibus validis brevibus, inferne vulgo omnino deficientibus vel ad angulos muticos reductis. Folia ramulina multo minora, ovato-oblonga, postice haud ampliata. apice emarginato bi-vel tridentata, marginibus sæpe nudis, interdum margine postico paucidenticulatis. Cellulæ apıcales 18 y trigonis magnis, basi 18 X 36 u, trig. nodulosis sæpe confluentibus. Fol. flor. caulinis parum majora, simillima, densius et validius dentata. Per. 3 mm. longa, compresso-pyriformia, ore truncato-rotundato, valide dentato, dentibus brevibus minoribus mixtis. Andrecia in planta multo BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 2, 31 janvier 1904. 11 162 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). Plagiochila. minore mediana angusle spicata, bracteis 6 jugis, apice longius patulo, angusto, bidentulo. Hab. Insula Bourbon (Richard, Rodriguez. Le Pervanche, Brulet de St Denis. Bory St Vincent. Perrottel). 429. Plagiochila subalpina St. Hedwigia 1891, p. 268. Sterilis, mediocris, humilis, rigidiuscula, fusco-virens. Caulis ad 3 cm. longus inter lichenes terricolas erectus, tenuis, fuscus, simplex, basi fla- gella microphylla emiltens, superne ramulis numerosis brevibus aphyllis apiceque minute floriferis instructus. Folia vix 2 mm. longa, approxi- mata, oblique patula, angulo 67°, leniter decurvula, concava, utrinque anguste decurrentia, asymmetrica, oblique ovala, medio amplissima, apice 3 plo angustiora, margine antico substricto nudo, postico e basi ampliata caulique longe incumbente valde arcuato, inferne nudo, superne % dentato, apice emarginato-bidentato, dentibus ubique brevibus validis pungentibus, recte patulis. Cellulæ apice 18 u, basi 27 45 u. trigonis magnis nodulosis. Hab. Africa orient. in Mie. Kilimandscharo (Hans Meyer). 430. P. Mandoni Gotische in Mandon, Hep. exsice. Mader. N° 4. Sterilis, mediocris rigidula olivacea. inferne rufescens, dense depresso cæspitosa rupicola. Caulis ad 5 cm. longus tenuis fuscus et durus vage pluriramosus, ramis longis simplieibus parum divergentibus. Folia caulina 25 mm. longa, parum imbricata, oblique patula angulo 58° utrinque breviler decurrentia, poslice parum ampliata caulemque legentia, ovato- oblonga tertio infero amplissima apice plus 2 plo angustiora asymmetrica, margine anlico stricto nudo vel sub apice unidenticulato, postico a basi ad apicem arcualo regulariter spinoso, spinis ad 16, e lata basi longe attenuatis, recte patulis hie illie minore mixtis, apice truncato 3 spinoso, spinis validioribus media vulgo minore. Cellulæ apicales 18 y, trigonis magnis, basales 27 X 45 y trigonis maximis ovali-nodulosis. Folia ramu- lina parum minora basi caulem vix tegentia remotiuscula, cellulis minus incrassalis. Hab. Madeira (Mandon). 431. P. ankefinensis St. n. sp. Dioica mediocris parvifolia rigidula pallide flavo-virens. Caulis ad 3 cm. longus. tenuis rigidus fuscus repetito furcatus fureis pinnulatis, pinnulis late divergentibus floriferis haud innovatis. Folia caulina vix 2 mm. longa dense imbricala apicibus liberis, oblique patula angulo 58° plano disticha postice parum ampliata caulem tegentia vulgo late recurva, quarto infero amplissima apice triplo angustiora, ambitu falcato-ovata, margine antico nudo leviter sinualo poslico e basi nuda strictaque abrupte arcuato 44% Plagiochila. - FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 163 superne strieto denticulato dentibus sup 6 brevibus acutis, apice truncato 3 dentato dentibus multo majoribus porrectis e lata basi aculis medio sæpe majore. Folia ramulina caulinis fere æqualia vel parum minora. Cellulæ apicales 18 y trigonis magnis plus minus late confluentibus, basales 18 X 36 y. trigonis maximis subnodulosis. Folia floralia caulinis majora magis valide irregulariterque armata. Perianthia obovata ore trun- cato dense breviterque spinoso. Hab. Madagascar (Hildebrandt). 432. Plagiochila Molleri St. in Engler, Bot. Jahrb. VII, p. 82. Dioica. major, robusta, brunnea, apice flavo-virens, in cortice longe lateque cæspitans: Caulis ad 7 cm. longus, validus, fuscus et rigidus, a basi irregulariter ramosus, interdum fasciculatim ramosus. Folia caulina vix 3 mm. longa, imbricata, oblique patula, angulo 80°, vix decurrentia basi concava, ceterum plano-disticha vel leniter decurva, asymmetrica, in plano late ovata, terlio infero ampliora, apice duplo angustiora, margine antico parum arcuato nudo, postico e basi nuda valde arcuata et caulem longe tegente stricto, argute dentato apice Lruncato rotundato 5-6 dentato, dentibus ubique validis, oblique porrectis. Folia ramulina contigua, cau- linis simillima, basi postica tamen minus ampliata, in plano caulem haud tegentia, vulgo potius arcte brevilerque reflexa, ut folium quasi spathu- latum appareat. Cellulæ apice 18 y, basi 18 X 36 y trig. majusculis. Folia flor. caulinis multo majora, postice maxime ampliata, margine antico basi nudo, ceterum circumeirca grosse lacinulata. Per. vix exserta, late com- presso-obconica. ore late rotundato, labiis grosse denseque lacinulatis. Capsula parva, brunnea. Andrecia in ramulis ultimis terminalia, anguste spicata, bracteis ad 16 jugis, minus confertis, superne longius recurvo- patulis denticulatis. Hab. Africa occ. trop., San Thomé (Moller); Kamerun (Staudt. Dinklage. Zenker); Congo belg., Mombogo (Gentil). 433. P. Boryana Gotische in Steph. Hedwigia 1892, p. 211. Dioica major robusta grandifolia flaccida dilute olivacea. Caulis ad 7 cm. longus validus fuscus rigidus simplex sub flore simpliciter innovatus, innovationibus repetitis longissimis genieulalus. Folia caulina ad 5 mm. longa, contigua, flaccidissima oblique patula angulo 67° antice decurrentia postice breviter inserta, plano disticha, basi postica parum ampliata cau- lique longe incumbentia subsymmetrica optime ovata, marginibus æqua- liter arcuatis, antico inferne nudo superne remote 5 spinoso, spinis validis oblique porrectis, postico e basi angulatim rotundata el paucidentata grosse spinoso, spinis sub 20, plus minus irregularibus, angustis brevibus 415 164 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2mt sÉR.). Plagiochila. sæpe cum spinis maximis mixtis, varie patulis, longioribus interdum hamatis, sinubus angustis vel late lunatis, apice rotundato similiter armato. Cellulæ apicales 36 u, basales 27 X 72 y. parielibus validis, trigonis nullis. Folia floralia caulinis vix diversa, antice minus longe decurrentia. Perian- thia late campanulata ore late truncato-rotundato longe dentato-spinoso, spinis subæqualibus flaccidis superne setaceis. Ala antica completa lata plus minus spinulosa. Hab. Insula Reunion (de l'Isle, Bory St Vincent, Rodriguez). IL. Folia caulina oblonga. 434. Plagiochila Barteri Mitt. Journ. Linn. Soc. 1886, Vol. 22, p. 320. Sterilis, mediocris, flaceida, brunneola. Caulis tenuis superne capillaceus fuscus ad 4 cm. longus simplex vel pauciramosus. Folia caulina vix 2 mm. longa, contigua vel parum imbricata, oblique patula, angulo 67° plano- disticha utrinque breviter decurrentia, postice parum ampliata, caulem vix superantia, in plano oblonga, basi amplissima, apice sub triplo angus- tiora, margine anlico substricio, medio supero 4-5 dentato, dentibus remotiusculis brevibus validis oblique palulis, margine postico e basi rotundata leviter arcuato, ipsa basi nudo, ceterum argule spinoso, Spinis approximatis, æquimagnis, regulariter consecutivis, validis recte patulis sub apice quidem ad dentes reductis, apice ipso trnncato-rotundato simi- liter dentato. Cellulæ apicales 18 y, basales 18 X 45 y trigonis aculis, apice majusculis, basi magnis. Hab. Sierra Leone (Barter). 435. P. brunneola Si. n. sp. Dioica, minor, rigida, pallide-brunneola, dense cæspitosa. Caulis ad 3 cm. longus, tenuis rigidus, fuscus, simplex vel pauciramosus. Folia cau- lina À mm. longa, contigua, oblique patula, angulo 58°, parum decurrentia, postice leviter ampliala, in plano caulem tegentia vulgo longe recurvula dein concava, ambitu semiovala, quarto infero latissima apice plus duplo angustiora, margiue antico stricto nudo vel sub apice paucidenticulato, postlico e basi nuda leviter arcuato 6-7 denticulato, dentibus ubique brevibus aculis oblique patulis remotiusculis, apice oblique truncato-emarginato 2-3 dentato. dentibus maxime variabilibus, uno sæpe majore. Folia ramu- lina simillima parum minora. Cellulæ apicales 18 y. basales 18 X 36 p trigonis magnis truncatis. Andrecia mediana repelila, angusta, bracteis 416 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 165 5 jugis minus confertis, medio supero foliaceo squarrose recurvo, emar- ginato-bidentulo. Hab. Insula San Thome (Quintas). 436. Plagiochila granditexta SI. n. sp. Dioica, major sed humilis, flaccida viridis laxe cæspitosa. Caulis ad 4 em. longus pro planta validus fuscus et tenax sub flore simpliciter innovalus celerum simplex vel pauciramosus. Folia caulina % mm. longa remota superne contigua. oblique patula angulo 67° utrinque parum decurrentia postice parum ampliata caulem tegentia vel recurvula, oblongo- elliptica subsymmetrica, medio amplissima apice duplo angusliora, margi- nibus subæqualiter leniterque arcuatis, antico nudo postico grosse dentato- spinoso, spinis 8-10 remotrusculis subæqualibus oblique porrectis e lata basi acuminalis aculis, apice oblique truncato similiter armato, spinis ad 4 sepe inæqualibus. Folia ramulina vix minora simillima. Cellulæ apicales 45 y trigonis magnis, basales 36 72 y parietibus trabeculatim incrassatis. Folia floralia caulinis parum majora margine antico inferne nudo superne angusie remoteque spinoso, apice el margine postico grosse irregulariterque dentato-spinosis. Perianthia (sterilia) ore truncato-rotun- dalo spinoso, spinis longiuseulis conferlis angustis pungentibus strictis- simis. Ala antica completa angusta spinulosa. Hab. Madagascar (Hildebrandt). 437. P. Lecontei St.n. sp. Dioica major, gracilis viridis rigidula. Caulis ad 10 cm. longus validus subniger rigidissimus regulariter pinnatus, pinnis inferis longioribus, omnibus subrecte patulis remotis simplicibus, sub flore ramulo simplici innovatus. Folia caulina 2,8 mm. longa contigua vel remotiuscula oblique patula angulo 67° postice parum ampliata late reflexa, anguste ovata, tertio supero amplissima apice duplo angustiora, basi cuneatim angustala, mar- gine antico substricto, medio supero dentato, dentibus brevibus oblique patulis subappressis, margine postico angulatim arcuato, dense longeque spinoso, spinis validis angustis oblique patulis valde irregularibus, mino- ribus interjectis, apice truncato similiter armato, spinis majoribus basi denticulatis. Folia ramulina simillima parum minora. Celiule 27 IL, basales 18 X 45 ı. trigonis magnis bene definitis. Folia floralia caulinis simillima vix longius spinosa. Perianthia (juvenilia) ore rotundato longis- sime laciniato, laciniis anguste linearibus attenuatis flexuosis. Hab. Congo francais (Leconte). 438. P. togoënsis St. Engler, Bot. Jahrb. 1895, p. 315. Sterilis, mediocris sed humilis, flavo-virens vel rubescens, dense 417 166 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sÉR.). Plagiochilu. depresso-cæspitosa, corticola. Caulis ad 3 cm. longus, simplex vel pauci- ramosus, tenuis, fuscus. Folia caulina plus 2 mm. longa, dense imbricata, plano-disticha, basi postica breviter revoluta, in plano caulem tegentia, oblique patula, angulo 67°, vix decurrentia, late oblongo-ligulata, tertio infero amplissima, apice subduplo angustiora, asymmetrica, margine antico substricto nudo vel dente subapicali armato, postico e basi acute arcuato substricto, superne % denticulato, apice truncalo-rolundalo, 3-4 dentato, dentibus ubique parvis, acutis. Folia ramulina ininora, basi postica haud ampliata, ceterum simillima. Folia ultima multoties minora, vix 1 mm. longa, ramulinis primariis ceterum simillima. Cellulæ apicales 13 y. basales 18X 36 y parietibus validis, trigonis nullis. Hab. Africa occ. trop., Togo (Büttner). 439. Plagiochila loloënsis Si. n. sp. Dioica, minor sed longa et gracilis, flaccida. fusco-olivacea. Caulis ad 6.cm. longus, fuscus tenuis, repelito-furcatus, fureis longis parum diver- gentibus. Folia caulina vix 3 mm. longa, imbricata, oblique patula, angulo 67° utrinque decurrentia, plano-disticha, subsymmetrica, ligulata, basi parum latiora, poslice ampliata caulemque in plano tegentia, vulgo quidem plus minus late recurva, margine antico nudo, inferne sinuato superne stricto, postico basi valde arcuato, superne stricto et dense regulariterque denticulato. dentibus numerosis brevibus validis, apice truncato similiter denticulato. Folia ramulina multo minora oblique ovata, apice triplo angustiora quam basi, margine antico stricto, postico valde arcualo dentibus minus numerosis sæpe validioribus. Cellulæ apicales 18 y trigonis parvis, basales 18 xX 36 y, trigonis nullis. Folia floralia caulinis multo latiora, 3 juga, intima postice maxime ampliata, celerum irregulariter valideque dentata. Perianthia (sterilia) compresso-ohconica, ore late rotundato laci- nulato, laciniis lanceolatis subæquilongis. Andrecia mediana longe et anguste spicata, bracteis ad 20 jugis confertissimis, apice breviter patulis erebre spinulosis. ; Hab. Africa, Kamerun (Staudt, Dinklage). 440. P. natalensis Pearson in Christ. Vid. Sels. Forh. 1886, p. 15. Dioica, mediocris rigidula pallide-flavo-virens vel olivacea. Caulis ad 6 cm. longus validus fuscus et tenax, superne irregulariter pinnatim et bipinnatim ramosus. Folia caulina vix 3 mm. longa, dense imbricata, apicibus liberis, oblique patula angulo 67° utrinque parum decurrentia basi postica ampliata caulem in plano superantia, semper quidem recurva, ovato-oblonga, basi amplissima apice plus 2 plo angustiora, margine antico substricto nudo, postico e basi rotundata nuda stricto, normaliter 12 denti- 418 Plagiochila. FRANZ. STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 167 eulato, sæpe subintegerrima, apice truncalo 3-% denticulato, dentibus brevissimis sæpe ad angulum reductis. Cellulæ apicales 18 y, basales 27x36 y, trigonis magnis. Amphig. rudimentaria vel nulla. Folia floralia gaulinis latiora similia, magis irregulariterque dentata. Perianthia obovata, ore truncato irregulariter dentato-spinoso. Ala antica completa angusta, superne denticulata. Hab. Natal (Bertelsen, ann) 441. Plagiochila nemophila Gottsche Abhandl. Nat. Ver. Bremen VII, p. 339. Dioica, mediocris, pallide-rufula, rigidula, laxe cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus, furcatim ramosus, fureis longiusculis, effuse divergentibus, floriferis simplieiter innovatis, innovationibus repetitis geniculatis. Folia caulina vix 3 mm. longa, conferta, oblique patula, angulo 58°, minime decurrentia, poslice ampliata in cristam humilem conniventia, celerum plano-disticha, ambitu semicordata, asymmetrica, quarto infero amplissima, apice duplo angusliora, margine antico stricto nudo vel sub apice biden- dato, dentibus brevibus validis, postico e basi rotundata stricto, normaliter 10 spinoso, spinis inferis approximalis superis longioribus remotis, omnibus validis angustis recte patulis apice oblique truncato 3 spinoso, spinis validioribus, media vulgo minore. Cellulæ apicales 27 y, basales 36 X 45 y, trigonis maximis. Folia floralia caulinis multo majora, similia, magis sed vix validius spinosa. Perianthia ore rotundato longe spinoso- eiliato; ala antica basalis denticulata. Hab. Madagascar (Rutenberg). Der Autor nennt die Blätter 1. c. gezähnt und bildet sie ad so ab; das Original hat aber lang dornige Blätter ; bei der geringen vom Autor angewendeten Vergrösserung hat derselbe, nicht bemerkt, dass die feinen Spitzen der Dornen abgebrochen waren. 442. P. expallescens SL n. sp. Dioica, rigidula, mediocris sed grandifolia, pallide flavicans, apice sub- hyalina. Caulis ad % em. longus validus ruber superne pallidus et pauci- pinnatus, pinnis longiuseulis late divergentibus.: Folia caulina 3,5 mm. longa, contigua, flaccidissima, oblique patula angulo 58° utrinque breviter decurrentia, poslice parum ampliala caulem anguste tegentia, in plano oblonga tertio infero amplissima apice triplo angustiora, margine antico leviter arcualo superne remote dentato, postico basi magis arcualo superne stricto validius dentato, apice truncato 3-4 dentato dentibus ubique bre- vibus aculis oblique porrectis subæquimagnis. Folia ramulina simillima parum minora. Cellulæ apicales 18 u, basales 18 X 5% y trigonis majus- 449 168 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sér.). Plagiochila. culis basi magnis. Andrecia mediana parva angusta, bracteis ad 10 jugis confertis apice breviter patulo integerrimo. Hab. in monte Runssoro (Stuhlmann). Der Form der Stammblätter nach steht diese Art der P. bueensis St. sehr nahe; die Astblälter sind aber weit verschieden. 443. Plagiochila prostrata St.n. sp. Sterilis, minor, flaccida, fusco-virens, dense depresso cæspitosa. Caulis ad 3 cm. longus, fuscus tenuis, in ramis capillaceus, simplex, superne parum longeque ramosus, ramis late divergentibus. Folia 2,5 mm. longa, imbricata, falcato-patula, apicibus recte patentibus, planis, antice longius decurrentia, asymmetrica, oblongo-falcata basi amplissima, apice 3 plo angustiora, margine antico leniter sinuato, postico e basi nuda rotundata et caulem in plano tegente (vulgo recurvo) distincte arcuato remoleque 8 denlato, dentibus brevibus validis, apice truncato irregulariter 5-6 denti- culato. Folia ramulina simillima, minora. Cellulæ apicales 18 y, basales 18% 36 y, trigonis magnis, basi fere maximis, acutis in parietibus tenuibus. Hab. Africa, Usambara (Holst). 444. P. Heudelotiana St. n. sp. Sterilis minor rigidula flavo-rufescens. Caulis ad 3 cm. longus pinnatim pluriramosus, ramis brevibus approximatis. Folia caulina 2 mm. longa basibus parum imbricatis apicibus liberis, oblique patula angulo 67° utrinque breviter decurrenlia, postice breviter ampliata erecto-recurva nusquam cristala, ceterum plano-disticha, oblongo-trigona basi amplissima apice duplo angustiora, margine antico stricto nudo vel sub apice biden- tulo, postico a basi breviter rotundata stricto 6 dentato, dentibus remotis brevibus acutis recte patulis, apice truncato similiter armato dentibus sub 4. Cellulæ apicales 18 27 y, basales 18 X 36 p, trigonis majusculis bene definitis. Hab. Senegambia (Heudelot). Plagiochile fusifere Tayl. maxime affinis. (A suivre). 420 169 PLANTE HASSLERIANE SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY D' ÉMILE HASSLER, »'Aamav (SUISSE) de 18535 a 1902 le Prof. D° R. CHODAT et le D° E. HASSLER (Suite.) Cephalanthus glabratus (Spreng.). K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 128: C. Sarandı Cham. et Schlecht. in Linnæa II, 610; Buddlea glabrata Spreng. Sys. veget. I, 431. Frutex 1-4 m. petala alba, in palude pr. Caraguatay, Nov., n. 3427. Gonzalagunia hirsuta. K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 291. Var. 8 dicocca K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 292, tab. CXXXI; Rengger. Paraguaria fide K. Sch. 1. eit. p. 411. Coccocypselum canescens. Willd. Hb. ex Cham. et Schlecht. Linnæa IV, 139; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 316. forma caulibus purpureo-violaceo indutis. Herba repens 0,3-0,5 m. corolla lilacina in rupestribus pr. Piribebuy, Febr., n. 186%; eod loco, Dec., n. 6613. Petalis rubescenti violaceis in uliginosis pr. Ipe hu, Oct., n. 5066. forma caulibus viridi-fulvo indutis. Pedunculis brevioribus, foliis minus longe petiolatis. Herba repens 0,5-0,8 m. corolla cæsia, inter rupes collium pr. Tobaty, Sept., n. 6212. Id. corollis roseis, in colle Tobaty in faucibus, Mart., n. 3971. ! AE ) N Coccocypselum Hasslerianum Chod. spec. nov. Caules decumbentes dein adscendentes herbacei 2,5-3 mm. crassi, 30-50 cm. longi, striati, patenter setosi, internodiis 5-10 cm. longis; folia petiolata ovato-cordata, acuta, tenuia haud coriacea ; petioli 1-2 cm. longi, hirsuti; limbus 80/56 75/50 60/45 56/35 mm., nervis lateralibus utroque latere 6-8 inferioribus tribus magis approximalis patenlibus aliis adscendentibus tenuibus sed distinctissimis; laminæ pagina superior breviter setosa pilis adpressis inferior magis, præsertim in nervis juvenilibus, hirsuta, sed nunquam dense velutina vel tomentosa, 1. e., pilis sparsis. 170 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (326) Ab affinibus differt foliis lalioribus, tenuibus, inflorescentia sessili. Herba repens et adscendens 0,5-0,8 m. corolla cæsia vel lilacino-albicans, fructus cœrulescens nilens, inter rupes pr. Chololo in. valle fluminis Y-aca, Dec.. n. 6592. Balansa : Tiges couchées radicantes, fleurs bleues, fruits charnus bleus. Santa Barbara, dans les forêts humides, Febr., n. 4740. Tocoyena bullata Mart. Hb. Flor. Bras., n. 616: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 349. Var. speciosa nob. Foliis utrinque molliter pubescentibus petiolis ad 50 mm. longis, calyeibus ovarioque pubescentibus vel tomentellis, corollis 15-17 cm. jongis, laciniis 25-35 mm. longis subtrapeziformibus rotundatis 18-22 mm. latis. forma lomentella. Ovario. calyce et tubo corollæ extus pilis fulvis tomentellis, corollæ lobis margine pubescentibus. Frutex 2-4 m. corolla mane alba, postea citrina, noctiflora, in dumeto in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 77524. forma puberula. Ovario, calyce, tubo corollæ usque ad basin leviter puberulis, corollæ lobis margine pubescenti-ciliolatis. Frutex 2-4 m. corolla ut in spec. præcedente, eod. loco, Nov., n. 7752 Tocoyena formosa (Cham. et Schlechld) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 347, tab. CIIL: Gaïdenia formosa Cham. et Schlechtd. in Linnæa IV, 200. Frutex 1,5-2 m. corolla luride alba, inter rupes aridos pr. Tobaly, Sept., n. 6430. Var. maxima nob. Frutieulus haud ultra 0.5 m. altus, ramis novellis dense et molliter tomen- tosis, stipule dorso glabræ, acutissimæ longe apiculatæ. margine ferrugineo ciliatæ basi hirsuto tomentosæ, 5-9 mm. longæ, 4-5 mm. late; petioli 3-5 mm. crassi dense tomentosi, lamina elliptica apice breviter acuminala, basi acuta in petiolum decurrente 220/110 250/125 mm. supra. et subtus breviter sed dense tomentosa, subtus pallidiora, nervo medio et lateralibus supra et subtus conspi- euis, lateralibus ad 12 adscendentibus nervis tertiariis pulchre conjunelis, inflores- centia pedunculata 2-5 flora ; pedunculus ad 20 mm. longus fulvo tomentosus: corolla 10-13 cm. longa, extus dense tomentosa; laciniæ ad 18 mm. longæ et 15 mm. late. Fruticulus 0,3-0,5 m. corolla Juride alba, in campo Nandurucay, Oct, n. A916. Sphinctanthus Hasslerianus Ghod. spec. nov. Frutex 2-4 m. habitus Basanacanthæ, ramis divaricatis paucis, aliıs, termina- libus et junioribus gracilioribus internodiis 15-25-30 mm. glabris, ramis 4-7 cm. distantibus, levibus vel demum striatis; stipulæ in ramis junioribus late ovatæ vel latiores, dorso puberulæ vel glabrescentes, margine ciliatæ e dorso medio. aculeo adfixo supra libero auciæ, velustiores latiores ad 3,5 mm. latæ, ad 2-3 ınm. longæ (acumine adjuncto) persistentes; rami laterales 1. e. vetustiores floriferi erassiores internodiis approximatis delapsu foliorum stipulis persisten- : tibus squamosis; folia elliplico-lanceolata æqualiter apice basique subacuta, petio- lata, mucronulata, membranacea et adulta subeoriacea, juniora 30/10 32/12 mm. ; petiolo 1-2 mm.. supra nilida subtus opaca et glaberrima, nervo sicco rubes- cente, nervis lateralibus 6-7 adscendentibus tenuibus cum nervillis haud (327) R. CHODAT ET E. HASSLER, PLANTE HASSLERIAN.E. 171 elevatis eleganter sed tenuissime anastomosanlibus, adultiora vel inferiora in caule infimo 80/27 50/15 mm. crassiora subcarnosa, peliolo ad 5 mm., magis apice et basi cuneata brevissime mucronata; flores solitarii ramos brachyclados, terminantes basi quasi foliis subapicalibus persistentibus ce. 5. involuerati. bası squamati, sessıles; ovarium obconicum, dense sed breviter tomentosum, 6-7 mm. longum; calyx 4 mm. longus, 7-10 mm. latus; dentibus ad dimidium pertinentibus, acutis triangularibus, mucronulatis, sinubus basi obtusis plus minus expansis separatis; corolla HN juvenilis dense sericeo-tomentosa, . apice calvata, sub anthesi elongata ad 25 mm. longa, tubo ad 6 mm. fauce 10 mm. i. e. sub fauce leviter constricta, demum rugose breviter tomentosa vel subvelutina : corolla 30-35 mm. longa, fere usque ad medium extus tomentosa, lobis 42-15 mm., latiuscule subspathulatis ad 10 mm. latis carnosulis, oculo nudo intus glabriusculis vel sub lente tenuissime et brevissime puberulis; eorolla basis in annulum vix 2 mm. altum glaberrimum ad 20 costatum denudata, intus ad 6-7 mm. glabra: dein annulo pilorum refractorum longiusculorum clausa, supra annulum brevius tomentosa vel puberula stamina in fauce inserla antheris luteis 5 mm. longis, 4,5 mm. latis, filamento 1-1,5 mm. longo, exserlis; stylus tenuis ad 20 mm. longus. glaber; stigmata elliptico-clavata “erassiuscula 7-8 mm. longa, ad 3 mm. lata: fructus quod adest breviter ellipsoideus baccatus 18/11 mm.. calyce indurato coronatus. Species nova affinis S. microphyllo, a quo differt indumento calycis et corollæ, annulo pilorum ad 1/2 inserto, similis foliorum glabritie, ab affini S. rupestri, foliis glaberrimis indumento calycis et corollæ tubo. Frutex 2-4 m. petala eitrina, inflorescentia Re vel coælanea, in sabulosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Sept., n. 7297. Arbrisseau non épineux 1-2 m. de hauteur, nes jaunätres à pulpe jaune un peu amère, bords du Rio Paraguay à Villa Concepcion, mai. Balansa. n. 1751. Specimen fructiferum tantum. Gentpa americana L. Spec. Plant. ed. II, 251: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 251. Arbor 10-12 m. diam. 0,4-0,6 m. cortex griseus lævis corolla albicans, ad marginem silve Cordillera de Altos, Dec., n. 3651. Var. £ Caruto K. Sch. Flor Bras. VI, 6, p. 352 forma grandifolia. Foliis oblongo lanceolalis NUEUUE aculis, supra glaberrimis subtus præcipue in nervis dense tomentosis 32/11. 25/9 20/6 em. pedicellis erassiusculis 10 mm. longis, bracteis late ovato-triangularıbus, pubescentibus 6 mm. longis 7 mm. latis bracteolis triangulari ovalis angustissimis subulatis ce. 5 mm. longis, ovario 14-15 mm. longo campanulato 10-11 mm. lato; calvx 5-6 mm. longus margine denticulata, pilosula : corolla 3 em. longa, tubo 1% mm. longo. lobis 46. mm. longis 8- 10 mm. latis, extus dense Tulvo tomentosis, staminibus 2% mm. longis, antheris 14 mm. longis, stilo 30 mn. longo. Arbor 4-6 m. diam. 0.2-0,3 m. cortex griseus lævis corolla alba, in silva campeslre in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7851 forma parvifolia, Foliis lanceolatis, utrinque acutis 130/36 140/39 100/32 mm. supra glaber- rimis subtus tomentosulis, bracteis puberulis iricuspidatis, bracteolis minoribus similibus, pedicellis gracilibus 8-10 mm. longis ovario 8-9 mm longo, apice 5-6 mm. lato obconico calyce 5-6 mm. longo, margine subtruncata, dentibus minimis à corolla 30 mm. Jonga, tubo 13° mm. longo lobis 47 mm. longis 8-9 mm. latis extus dense sericeo pubescentibus, intus Bu faucem versus fulvo pilosis, pilis brevibus fulvis marginatis. Arbor 8-40 m. diam. 0.3-0,4 m. corolla alba, cortex rugosus, ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7953: 172 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (210° SÉR.). (328) Basanacantha hebecarpa Hook. fil. Benth. and Hook. Gen. Plant. II, 83; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 379. Spec. g‘. adhuc. ignotum. Floribus in apice ramulorum 1-2 fascieulos 3 floros formantibus, fasciculis basi squamis triangularibus 4-6 suffultis; flores pedicellati, pedicellis 3-4 mm. longis, puberulis triente inferiore bibracteolatis, bracteolis hyalinis, lanceolato- subulatis 1-1,5 mm. longis calyce fere usque ad basin in lacinias 5 lineares vel lineari lanceolatas, diviso, laciniis acutissimis 3-4 mm. longis, extus pubes- centibus, intus puberulis, corolla 20-25 mm. longa extus sparse pilosula, tubo glabrescente, lobis cc. 6 mm. longis 5 mm. latis antheris subsessilibus linea- ribus 2,5 mm. longis. Frutex 4-2 m. corolla alba, in dumelis glareosis pr. Concepcion, Sept.. n. 7448a et 7448 b. Spec. 2. Frutex 1-2 m. corolla alba, in arenosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepeion, Sept., n. 7448 c. Basanacantha calycina (Cham.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 375; Randia calycina Cham. in Linnæa IX, 246. Spec. ©. adhuc ignotum. Foliis ovato oblongis subelliplieis, basi euneatis apice breviter acuminalis, acutis, supra glabrescentibus subtus pilosulis 55/22 50/18 60/25 mm. petiolis 4-4 mm. floribus solitariis in apice ramulorum, basi bibracteatis, bracteis lineari lanceolatis subulatis ad 3 mm. longis, pedicello ad 2 mm. longo dense cinereo pubescente, ovario ovali oblongo basi attenuato dense pubescente ce. 2 mm. longo; calycis tubus brevissimus vix 0,5 mm. longus laciniis 4-5 foliaceis, obovatis, basi cuneatis, apice breviter acuminalis, ad 10 mm. longis extus puberulis inlus sparse pilosulis; corolla ee. 15 mm. longa, minutissime et sparse pilosula, tubo striato laciniis tubo duplo breviore. Frutex spinosus 1-2 m. corolla alba, in dumeiis siceis pr. Concepeion, Sept., n. 7448. Species B. hebecarpæ arcte aflinis el polius vix ejus varietas. Basanacantha spinosa (Jacq.) K. Sch, Flor. Bras. VI, 6, p. 376; Mussænda spinosa Jacq. Slirp. Amer, 70. t. 49. \ Var. polyantha K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 377. Frutex 4-5 m. corolla alba, ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Sept., n. 7298; in dumeto Ipe hu, Oct., n. 5205. Var. pubescens K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 378. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumeto San Bernardino, Nov., n. 3444; in dumetis siceis pr. Concepcion, Sept., n. 7314; in arenosis siccis pr. Concepcion, Oct., n. 7642. forma floribus longioribus, ad 25 mm. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumetis Cordillera de Altos, Aug., n. 826. Var. ferox K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 378, tab. CIL. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumetis pr. lacus Ypacaray, Aug., n. 3111; in glareosis siccis pr. Concepcion, Sept., n. 7313. (329) R. CHODAT ET FE. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 173 forma grandiflora. Floribus ad 45 mm. longis tubo ad 4 mm. lato. Balansa : Arbrisseau de 5-6 m. de hauteur, fleurs blanches odorantes, Dana Iuana près de Villa Rica sur les collines, Sept., n. 1752. Var. paraguariensis Chod. Plant. Hassl. I, p. 83. Foliis margine subcrenulata vel leviter undulala, supra et subtus pilis sparsis pilosulis, corollis haud ultra 4 cm. longis. Frutex 0,8-1 m. corolla alba, in dumetis siccis pr. Concepcion, Sept., n. 7316. Var. macrocalyx nob. (an spec. nova.). Foliis breviter petiolatis 2-6 mm. obovalis, basi cunealis, apice rolundalis brevissime acuminatis, supra et subtus glabris, margine pilis sparsis subeiliolatis, ovario pilis minutis puberulo calyeis laciniis ad 8 mm. longis oblongis apice acuminatis 4,5-2 mm. latis ciliolatis, corolla vix 10 mm. longa lubo brevissimo > mm. longo, extus glabra intus fauce crispulo pilosa, floribus desiccatione haud nigricantibus. rutex 4-6 m. corolla albovirens. ad ripam fluminis Carimbatay, Dec., n. 5822. Var. parviflora nob. Foliis longe peliolatis 5-8 mm. obovatis basi longe cuneatis, apice lanceolato acuminatis, glabrescentibus, supra et subtus in nervis minutissime puberulis. Lamina 40/19 35/15 30/12 mm., calycis laciniis lineari-lanceolatis, vel oblongo triangularıbus corollis glabrescentibus 8 mm. haud superantibus, tubo striato, basi dilatato 4-5 mm. longo, lobis cc. 3 mm. longis, fauce pilosa, ovario glabres- cente ad à mm. longo. Spec ©. Frutex 2-3 m. corolla alba, in glareosis siccis pr. Concepcion, Sept., n. 7374. - Spec. . Corollis paulo longioribus ad 10 mm. longis. Frutex 1-2 m. corolla alba, in glareosis pr. Concepcion, Sept., n. 7449. forma puberula. Petiolis pedicellis calycibus corollis minutissime puberulis. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumetis siccis pr. Concepcion, Sept., n. 7449 a. Alibertia sessilis (Vell.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 395; Gardenia sessilis Vell. Flor. Flum. II, CRUE Arbor parva vel frutex 5-6 m. corolla alba, ad marginem silvæ campestris pr. Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5138. Y Alibertia Hassleriana Chod. spec. nov. Frutex 1-3 m., ramis ramosissimis, ultimis foliorum delapsorum cicatricibus articulatis, internodiis 1-3 cm. longis; inflorescentia terminalis 1-3 flora sessilis foliis oppositis involucrata e quorum axilla nascuntur post fructificalionem ramuli breves folii et floriferi inde facies ramorum haud valde dissimilis Loranthi speciebus; stipulæ late triangulares breviter vaginantes mucronulatæ ad 4 mm. alte; folia elliptica vel elliptico-oblonga, obtusa, basi cuneala glaberrima, supra nilida subius pallidiora nervis utroque facie æqualiter conspicuis tenuibus 6-8. lamina 40/12 50/22 30/10 mm., petiolo 4-3 mm.; flores masculini ad & mm. longi calyce breviter 4 dentato 5 plo breviore, tubo corollæ basi angusto supra paulum dilatato lobis lale ovato triangularibus subcordatis pulchre nervosis nervis haud anastomosantibus, obtusiusculis; lubus intus glaber versus 1/3 staminiger antheris oblongis acutis basin loborum attingentibus, filamento ad 1/3 adnalis. 174 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SÉR.). (330) Affinis A. triflore Hook. fil. differt foliis haud acuminatis lobis corollæ late triangularibus nec ovato oblongis, antheris ad 1/2 tubi affixis. Frutex 4-3 m. corolla alba, inter rupes aridos in collibus pr. Tobaty, Dec.. n. 6777. eod. loco. Mart. n. 3985. T'hieleodoxa lanceolata Cham. Linnæa IX, 251; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 381. Frutex 1-3 ın. corolla alba, in dumelo immerso « Paso Laguna» pr. Concep- cion, Oct.. n. 7690. Hamelia patens Jacq. Stirp. Amer. 72, t. 50; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 321. _ Frutex 1-3 m. petala coccinea, in silva exstirpata Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5212; in silva olim exstirpata pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dee , n. 685%; in arvis pr. Bellavisia, Nov., n. 7773. Balansa : Forêts de Cerro San Tomas (Paraguary), avril, n. 1773. COFFEOIDEE Guettarda viburnoides Cham. et Schlecht. Linnæa 1829, p. 182; Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 47: Var > pannosa Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 17. - Arbor 4-6 m. corolla alba, in silvis pr. Cerro-Peron, Paraguary, Sept. n. 1236. Var. 3 genuina Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 18. Frutex 2-4 m. corolla luride alba, in silva pr. Igatimi. Nov.. n. 5500. Var. y rhombifolra Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 18. Frutex 2-5 m. corolla alba, in dumetis saxosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7701. forma intermedia. Foliis minoribus 90/55 100/60 mm. basi cuneatis, floribus apertis cc. 20 mm. tantum longis, magis ad 2 genuinam vertens. Frutex 1-3 m. corolla alba, in dumetis pr. flumen Curuguaty, Sept., n. 4652. Gueltarda uruguensis Cham. et Schlecht. Linnæa 1829, p. 183; Muell. Arg. Flor. Bras. VI. 5, p. 26; — Chomelia Morongii Britton in Ann. N.-Y. Ac. Sc. VII, 1892, p. 127, sec. specim. in Hb. B. Boissier Morong., n. 906. Frutex vel arbor parva 4-5 m. corolla flavo-rosea, in dumetis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Oct., 755%. Balansa. Bords du Rio? (arroyo) Mboi près de Paraguari, Dec., n. 3165. Anisomeris obtusa (Cham. et Schlechtd.) K. Sch. Nat. Pflzfam. IV, 4, p. 98. Chomelia obtusa Cham. et Schlechtd. Linnæa 1829, p. 185; Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 32. (351) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 179 Var. & brevifolia Muell. Arg. Flor. Bras., VI, 5, p. 33. Frutex 4-3 m. petala rosea, in dumetis pr. Concepeion, Sept., n. 7550. Var. y inermis nob. Inermis, foliolis ovato lanceolatis subacutis.. Frutex 2-4 m. petala alba, in dumeto humido pr. Concepcion, Sept., n. 7457. Anisomeris Pohliana (Muell. Arg.) nob. Muell. Arg. sub Chomelia in Flor. Bras. VI, 5, p. 3%, lab. IV; Flora Ratisb. 1875, p. 452 et 457. Frutex 1-1,5 m. petala alba, in dumetis inter saxa in regione cursus superioris fluminis Apa, n. 7770. Machaonia spinosa Cham. et Schlechtd. Linnæa IV, 2: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 100. forma fructu appresse fulvo-pubescente, foliis lanceolatis parvis 22/7 18/6 25/12 mm. lobis calyeis ciliolatis. Arbor parva vel frutex 4-6 m. corolla alba, in silvula Cordillera de Altos, Maj., n. 4054. Machaonia brasiliensis Cham. et Schlecht. . Linnæa IV, 2; K. Sch. Flor. Bras., VI, 6, p. 101. Var. intermedia nob. Foliis subtus ad nervos pilosulis calycis lobis sparse ciliatis, fructu appresse fulvo-pubescenti. forma latifolia nob. Limbis 60/30 40/15 mm. Balansa : Arbrisseau de 2-3 m. de hauteur. Fleurs blanches. L’Assomption, dans les broussailles, Janvier 1876. forma angustifolia nob. Limbis 50/10 40/10 mm. Calyeis lobis sparse ciliatis ovario appresse pubes- cente. Frutex 2-4 m. petala alba in arenosis pr. Concepcion, Oct., n. 7574. Morong. n. 374a (Hb. B. Boissier) sub M. acuminata H. et B. in Ann. N. Y. Acad. Sc. VIL p. 126. Machaonia acuminuta Humb. et Bonpl. Br L2gunoet. 3. 407,01.229 UK. Sch Rlor!g Brass VE, 165 p7402: tab. LXXXIX, fig. 1. Frutex vel arbor parva 4-6 ın. corolla alba, in silva humida in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7767. Chiococca brachiata Ruiz et Pav. Flor. Peruv. II, 67, t. 219: Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 50. 176 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (332) Var. genuina Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 51. Liana fruticosa 3-5 m. petala alba vel ochroleuca, in silva Cordillera de Altos, Dec., n. 3668; in dumetis pr. Igatimi, Oct., n. 4883. Var. acuminata Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 53. Frutex scandens 1-3 m. petala alba, ad marginem silvæ in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 7857, Var. diplomorpha Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 52. Frutex 1-2 m. fructiferus tanlum, in dumetis pr. Tobaty, Sept., n. 6233. Coffea arabica L. Spec. Plant. 172. Frutex 2-5 m. corolla alba. Cultus et rarius subspontaneus. San Bernardino, Sept. Hassler. Herb. Plant. cult. N° 20 flor. et fruct Mapouria alba (Ruiz et Pav.) Muell. Arg. Flor. Ratisb. 1876, p. 458; Flor. Bras. VI, 5, p. 393. Species valde variabilis, adsunt formæ magis ad M. tristem Muell. Arg. M. Martianam Muell. Arg. vertentes, quas varietates tantum M. albæ habemus. forma calyce intus non glanduligero. Frutex 1-2 m. corolla alba, in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7930. forma ad var. {ristem vertens. Calyce brevius dentato. Frutex 0,5-1,5 m. corolla alba, in silva Cordillera de Peribebuy, Dec., n. 6640. Var. tristis (Muell. Arg.) nob. ä Muell. Arg. sub. spec. in Flor. Ratisb. 1876, p. 458 et 465; Flor. Bras. VI, 5, p. 397. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumelis pr. Igatimi, Sept., n. 4750. forma intermedia. Calyx eglandulosus, cetera omnia éréstis. Suffrutex 1-2 m. corolla alba, in silvis pr. Tobaty, Nov., n. 3510. Mapouria corymbifera Muell. Arg. Flor. Ratisb. 1876, p. 458 ; Flor. Bras. VI, 5, p. 396, tab. LX. Frutex 4-3 m. corolla alba, in silva pr. Ipe hu Sierra de Maracayu, Nov., n. 5276; in silva pr. Igatimi, Dec., n. 5670. Mapour ia mandiocana Muell. Arg. Flor. Ratisb. 1876, p. 496; Flor. Bras. VI, 5, p. 420. A descriptione recedit : lobi corollæ tubo breviores ceterum simile. Frutex 1-2 m. corolla alba, in silva Ipe hu, Nov., n. 5324; in silva humida in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7956. (333) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIAN. 177 V Psychotria paraguariensis nob. spec. nov. Frutex 1-1,5 m.; caules tenues vetustiores ad 2-3 mm. crassi, juniores el altiores tenuissimi, glabri; internodia 2-5 cm.; stipulæ ovato-lanceolatæ longe acuminalæ ad 6 mm. longæ, intus utroque latere, basi' pilos rubiginosos fascicu- latos ferentes, eitius caducæ et loco earum pilos purpureos breves et cicatricem transversalem angustam albidam reliquentes; folia lanceolata, acuminata vel subeuspidata et basi longe attenuata petiolata, membranacea, subtus pallidiora glaberrima, nervis lateralibus cc. à (6), petiolo 3-5 mm., lamina 45/13 50/14 60/20 mn. ; inflorescentiæ axillares folio vix longiores quam late !/s-duplo longiores, ‘pedunculo gracili 35-40 mm.; rachis primarius ramis lateralibus longior, laterales cymoso umbellati peduneulis A em., terminalis interdum simi- liter cymoso-umbellatus vel paniculatus; flores longius pedicellati (4-5 mm.); bracteæ minimæ pedicellis multoties breviores lineares; ovarium glabrum calyce fere duplo longius; calycis dentes late triangulares ad !s perlinentes, intus eglandulosi apice vix ciliati, 0,3 mm. longi; “corolla 3,5-2 mm. longa extus glabra lobis ad !/s per tinentibus vel ultra, apice incrassatis intus glochidiatis : stamina ad medium i. e. supra annulum pilorum affıxo; filamenta antheris multo breviora ad '/s dorso antheræ affixa secus tubum corollæ distincte descendentia ; antheræ oblongæ 1,3 mm. longæ: discus erassus annuliformis integer; stylus supra ?/3 in stigmata ee apice extus curvata papillosa divisus: bacca db striala 4 mm. , 2 mm. diam. Affinis P. nemorosæ flores triplo minores. Frutex 1-1,5 m. corolla alba, in silva humida in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8083. Psyehotria leiocarpa Cham. et Schlechtd. Linnæa 1829, p. 22; Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 280. Var. 7 genuina Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 281. Fruticulus 0,2-0,5 m. corolla alba, bocca cyanea, in silvis Cordillera de Altos, Nov. n. 3437. Var. 8 intermedia Muell. Arg. Flor. Bras., VI, 5, p. 281. Frutex 4-2 m. corolla alba, in silvis [pe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5200. Var. constricta (Muell. Arg.) nob. Muell. Arg. sub spec. in Flor. Bras. VI, 5, p. 281. forma angustifolia Fruticulus 4-2 m. corolla alba, in silvis pr. Atira, Nov., n. 3446. forma latifolia. Fruticulus 0,5-1 m. corolla alba, in faucibus humidis umbrosis in colle «Tobaty », Sept., n. 6250. Psychotria tenella Muel!. Arg. Flora Ratisb. 1876, p. 544 et 546; Flor. Bras., VI, 5, p. 279. Fruticulus 4-1,5 m. corolla alba. in silva Guairai (Capibary), Dec., n. 5892. Palicourea rigida H. B. K. Nov. Gen. III, 289, Psychotria rigida Willd. apud Roem. et Schult. Syst. V, 192; Muell. Arg. Flor. Bras, VI, 5, p. 230. Var. paraguariensis. nob. Suffruticosa, foliis glaberrimis luteo nitentibus maximis, ellipticis, basi acutis BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, NO 2, 31 janvier 1904. 12 178 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SER.). (334) apice acuminatis limbis ad 250 mm. longis ad 140 mm. latis, petiolis brevis- simis vix 5 mm longis, flores pulchre luteo furfuracei, panicula ad 160 mm. longa. Affinis var. awratæ Muell. Arg. abs qua qua differt foliis majoribus, breviter petiolatis, et panicula longiore. Suffrutex 0,5-0,6 m. corolla lutea, in campo Nandurucay, Oct., n. 4947. forma angustior. Foliis superioribus sessilibus ad 40 mm. petiolatis angustioribus 190/70 2140/65 mm. Suffrutex 0,5-1 mm. corolla flava in campis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7879. Palicourea crocea DC. Prodr. IV, p. 526; Psychotria subcrocea Muell. Arg. Flor. Bras,. VI, 5, p. 244. Var. x genuina Muell. Arg. Flor. Bras, VI, 5, p. 244. Palicourea cujabensis Schlechtd. Linnza XX VIIL 525. Frutex 1-2 m. corolla aurantiaca, pedunculi pedicellique purpurei, in silva pr. flumen Jejui guazu, Sept., n. 4674. Var. y confusa Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 245. Palicourea crocea Schlechtd. Linnæa XXVIH, 525. Frutex 1-2 m. corolla flava, pedunculi pedicellique aurantiaci, in dumetis pr. Ipe hu, Oct., n. 4999. Var. parviflora nob. Corollis vix 9 mm. attingentibus, calycis lobis obtusioribus, foliis longius ad 42 mm. petiolatis limbis oblongo ellipticis basi acutis apice acuminalis. Frutex 1-2 m. petala lutea, in silvis in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6186; in silva Cordillera de Altos, Jul., n. 3067. forma citriflora. Panicula amplior, folia angustiora 100/35 90/30 mm. longius acuminata, flores pedunculi pedicellique eitrini. Frutex 1-2 ın. corolla citrina in silvis immersis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.. n. 7729. Palicourea Hassleriana Chod. spec. nov. Suffrutex (an stolonifer) 0,3-0.5 m.; caules tenues juniores sieci lutei com- pressi sulco latiusculo notati subsimplices vel bifidi; internodia 15-50 mm. longa; stipulæ breviter vaginantes retusæ bidentatæ, dentibus linearibus puberulis 1-1,5 mm. longis: folıa breviter petiolata ovato-lanceolata, utroque latere nervis 8-9 leviter arcuatis siccis ut nervus medianus aureis, supra vix Conspicuis, lamina 60/30 48/20 30/15 mm., supra pilis sparsis adpressis vix puberula, subtus in nervis pılıs patentibus puberula, petiolo 4-3 mm. pubescenti; inflores- centia terminalis pedunculata (pedunculo 4-1,5 mm. longo) trichotoma diam. 1,5, A cm. alla, bracleis puberulis conspicuis ramis paulo longioribus linearibus acutis subfoliaceis 6/1 mm. 7/1 mm., bracteolis corollis in anthesi duplo bre- vioribus; flores in ramis 3 min. longis, sessiles aggregati; ovarıum et calyx puberula 1,5 mm. longa, lobis calycinis late triangularıbus, tubo triplo longio- ribus; corolla extus pubescens leviter curvata, 5-6 mm. longa, alba, sicca aureo- miniala, lobis tubo fere quadruplo brevioribus apice intus crasse recurvis; antheræ tubo insertæ basin loborum attingentes, ad !/s filamento adnatæ, aculæ ; { # $ Rudgea Hassleriana Chod. spec. nov. (335) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 179 discus pulvinaris subbigibbosus; stilus tenuis apice breviter bilobus demum exsertus. Species nova e sectione Palicoureopsis K. Sch. Affinis P. fulgenti Muell. Arg. Suffrutex 0,3-0,5 m. corolla alba, in dumeto palustre pr. Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5306. Rudgea myrsinifolia Benth. Linnæa XXIII, 455; Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 189. Frutex vel arbor parva 3-5 m. corolla alba, in silvis Cordillera de Altos, Sept., n. 4137; in faucibus collium pr. Tobaty, Sept., n. 6245. forma rupestris. Foliis ambilu latiore ad 4 em. latis crasse coriaceis, paniculis depauperatis. Frutex 2-3 m. corolla alba, in silva rupestre pr. Tobaty, Sept., n. 6325, Id. n. 442. Pl. Hassl. 1, p. 84, sub Mapouria spec. Rudgea major (Cham.) Muell. Arg. Flor. Ratisb. 1876, p. 452 et 461: Flor. Bras. VI. 5, p. 188; Coffea major Cham. in Linnæa IX, 226. Arbor parva 3-% ın. corolla alba, in silva Tayı (fl. Tapiraguay), Aug., n. 4370. Fruticulus 0,3-1 m. pauciramosus, ramis arliculatis suberosis griseis; ramulis ultimis foliis decurrentibus et præsertim ala e medio stipulæ nascente et secus internodium descendente flexuoso, sulcati: stipulæ late triangulares apice bi apicu- late vel uni apiculatæ lateraliter plus minus paucifimbriatæ vel lobulos tenues ferentes; internodia in ramis floriferis 4-5-6 mm. longa; folia in petiolum attenuata vel subsessilia lanceolata vel obovato-lanceolata, membranacea obtu- siuscula vel subacuminata, discolora nervis 6-10, nervo medio solo exsculpto, lamina margine leviler revolula 40/20 35/15 15/8 mm. ; inflorescentia paucifiora subsessilis vel pedunculata (ad 5 mm.); flores 3-5 sessiles ovario pyramidato, calyce expanso breviore breviter 6-dentato glabro; corolla brevis (5-6 mm) anguste infundibiliformis ec. 2 mm. lata, fauce lanata, lobis ad dimidium perti- nentibus vel brevioribus apice intus calloso apiculatis, apiculo recurvo; filamenta antheris vix breviora; antheræ 1/4 longiores quaın latæ. Affinis P. parvifolie Muell. Arg. Dsuns 0,3-1 m. corolla alba, in silva pr’ Vaqueria Capibary, Sept. n. A442. Declieuxia chiococcoides Muell. Arg, Flora Ratisb. 1876, p. 435; Flor. Bras. VI, 5, p. 441. Var. à opaca Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 442. Suffrutex 0,5-0,6 m. petala lilacino-ceerulea, in campo Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Nov., n, 5267. Geophila herbacea (L.) K. Sch. Engl, u. Prantl. Nat. Pfizfam. IV, &, p. 119. Psychtoria herbacea L. Spec. Plant. 245; Muell. Arg. sub Mapouria in Flor. Bras. VI, 5, p. 427. Herba repens petala alba, in silva pr. Valenzuela, Dec., n. 65694. 180 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Qme SÉR.). (336) Var. minor Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 427. Herba repens petala alba, in silva Cordillera de Altos, Mart., n. 3959: in silva pr. Igatimi, Nov., n. 5425. Var. violefolia (DC.) nob. DC. Prodr. IV, 537. Herba repens petala alba, fructus pulchra ceruleus, in silva pr. Valenzuela, Dec., n. 6569 a. Balansa : Yaguaron dans les forêts. avril, n. 1759. Coussarea platyphylla Muell. Arg. Flor. Ratisb. 1875, p. 465 et 475: Flor. Bras. VI, 5, p. 85. Frutex 3-4 mm. corolla alba, in siiva pr. San Estanislao, Jan., n. 5999. Var. vestita nob. Foliis novellis membranaceis in sicco nigricantibus ovali-ellipticis basi obtusis vel truncatis apice cuspidatis 11/7 10/6 cm. supra glabrescentibus subtus præcipue in nervis dense puberulis vel subtomentosis petiolis 4-1,5 cm. longis, foliis adultis viridibus subcoriaceis, suborbicularibus, basi obtusis vel truncatis, apice breviter acuminatis, petiolis 2-2,5 em. longis: Lamina 24/21 28/26 em. supra glabra subnitens, subtus dense et molliter pubescens. Ovarium pubescens calyx glabrescens ovario æquilongo, margine truncatus obscure denticulaius; tubus corollæ ad 35 mm. longus lobis 10-12 mm. longis, margine brevissime pubescentibus. Var. indumento et calyce magis ad C. Regnellianam Muell. Arg. vertens sed ob antheras ad !/4-1/3 fixas ad C. platyphyllam tribuenda est. Arbor parva vel frutex 3-5 m. corolla alba, in silva pr. Ipe hu Sierra de Maracayu, Oct., n. 5095. Var. longiflora nob. Foliis typi, inflorescentiis longius pedunculatis 2-2,5 cm. amplissimis 8 cm. altis et ad 12 cm. latis. Pedicellis vix 4 mm. longis, ovario glabro calyce glabro quinquedentalo ovario paulo longiore corolla glaberrima tubo 40-50 mm. longo medio 1,5 mm. lato, corollæ lobis glaberrimis oblongis ad 10 mm. longis et 1,5 mm. latis. | Var. distinctissima amplitudine panicularum et longitudine florum. Frutex 2-5 m. corolla alba, in dumetis immersis pr. Paso Laguna (Concepcion) Oct., n. 7692. Coussarea paraguartensis nob. spec. nov. Frutex 2-5 m., ramis obscure tetragonis robustis glabris; stipule. vaginam tubulosam ad 6 mm. longam formantes obtusæ ad medium vel ultra connatæ, extus punctulatæ crassæ infra foliosæ ; folia membranacea vel subcoriacea late ovata basi vix cuneata sæpius subretusa, breviler acuminata, supra glabra, subtus plus minus pubescentia, nervis 6 lateralibus apice tantum curvatis ceterum rectis, exsculptis; lamina 100/60 120/100 180/150 mm., petiolus 7-18 mm. longus; inflorescentia mediocris 35-40 mm. lata subcorymbosa vix longior vel brevior ut folia suprema sicca nigricans, ramis 4-5 crassis apice sub capitellatis, vel iterum 3 ramosis ramulis (5 mm.) crassiusculis ; flores sessiles ; ovarium glabrum; calvx vix longior ore retuso extus et intus glaber: corolla 9-13 mm., lobis tardius conniventibus ad 1/3 pertinentibus; antheræ ad dimi- dium tubi insertæ, filamentum breve ad !/s-!/s antheræ affıxum; antheræ 4, mm. long&; discus annuliformis, stylus et stigmata ut in affinibus. Species nova affinis G. violaceæ Aubl. Frutex 2-5 m. corolla alba, dumeta formans ad ripam rivuli pr. Tobaty, Sept., n. 6317. (Unicum). » (337) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE, 181 Coussarea meridionalis (Vell.) Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, 85, tab. X; Vell. sub. Coffea Endlich., n. 166, in Notizbl. K. Bot. Gart. Berlin Bd IV, n. 31, sub nom vul. Mborevi caä. Plantæ nob. note sub nom. vern. Mborevi caà sunt : Rudgea myrsinifolia Benth. et R. major (Cham.) Muell. Arg. Faramea porophylla (Vell.) Muell. Arg. Flor. Bras. VI, 5, p. 116; Psychotria porophylla Vell. Flor. Flum. 68, Icon. Il. t. 38. Arbor parva vel frutex 2-6 m. corolla alba, in silva pr. Caraguaty, Nov., n. 3909 ; ad marginem silvæ pr. Vaqueria Gapibary, Aug., n. 4383, Faramea Hassleriana Chod. spec. nov. Frutex 2-4 m.: rami glabri robusti striali obtuse telragoni, juniores sicei sulcati; folia petiolata elliptico-lanceolala, majora lale ovata, omnia apiculata obtusiuscula, nervis supra paulo prominentibus subtus exsculptis utroque 5-6 arcuatis haud procul a margine anastomosantibus, celerum nervillis distincte areolate anastomosantibus, margine attenuata alba eircumscripta glabra, subtus in axillis nervorum erineo- pilosa, limbo 90/45 160/110 mm., petiolo 4-5 mm. longo; stipule brevissimæ late vaginantes acutissimæ apiculatæ glabriusculæ quam squamæ axillares breviores; inflorescentia subcapitelliformis pedunculata (1-1,5 em.) diam. ?/3 em. ramis trifloris ce. 5-6 approximatis radıata subglobosa ; rami laterales 2-5 mm. longi, terminalis 1-2 mm.; flores breviter (1 mm.) pedi- cellati bracteolis minimis ovario glabro calyce vix longiore. ore sublruncato hinc inde subdenticulato, ‚amplo, dentibus brevissime ciliatis: tubus corollæ lobis brevior extus glaber 5 mm. longus, lobis crassiusculis oblongo linearibus breviter acutis ad 7 mm. longis, apice intus calloso; stamina in sinubus inserla lobis corollæ 1/3 brevioribus, filamento quadruplo antheris breviore; antheræ 4 mm. apice apiculatæ. Fructus ignotus sed ovula ut in aliis speciebus g generis. Ex affinitate F. amazonicæ et F. egensis. Frutex 2-4 m. corolla alba, ad ripam umbrosam rivi Chagalalima in regione fluminis Apa, Nov., n. 7716. Faramea eyanea Muell. Arg. Flora 1875, 473 et 479; Fl. brasil. VI, 5, 142. Frutex 1-3 m. flos cœruleus in dumeto palustre pr. fl. Carimbatay, Sept., n. A515. Faramea Martiana Muell. Arg. Flor. Ratisb. 1875, p. 472; Flor. Bras. VI, 5, p. 134, tab. XVIII. Rengger. Paraguaria fide K. Sch. in Flor. Bras. VI, 6, p. 407. Richardsonia pedicellata K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 97. Herba 0,04-0,07 m. corolla alba, in campo pr. flumen Carimbatay, Sept., n. 4558. Richardsonia grandiflora Cham. et Schlecht. Linnæa III, 351; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 93. _ Herba procumbens, 0,5-0,6 m. petala cæsio-lilacina, in campo San Rafael, Oct., n. 7638. Balansa : Fleurs d’un blanc rosé Itangu près de Villa Rica dans les prairies, Oct., n. 1764. 182 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (338) Richardsonia brasiliensis Gomez. Mem. Ipecac. 31, t. 2: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 8%, tab. LXXX VII. Herba procumbens 0,5-0,6 m. corolla alba, in arvis San Bernardino, Jul., n. 577; eod. loco. Aug. n. 745; in arenosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7505. ; Balansa : Bords du Rio Paraguay à l'Assomption Avr., n. 1780. Richardsonia stellaris Cham. et Schlecht. Linnæa Ill, 353; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 96. Herba 0,1-0,3 m. corolla alba, ad ripam rivi Salado. Nov., n. 3541, in campo pr. lacus Ypacaray, Febr., n. 3871; forma robusta. Foliis ad 25 mm. longis et 5 mın. latis, radice crassa. Herba 0,1-0,3 m. corolla alba, in arenosis humidis pr. Concepcion, Sept., n. 7521. forma linearifolia. Foliis lineari lanceolatis acutis mucronulatis. 13/1,5 11/1,2 10/1 mm. Herba perennis 0,1-0,2 m. corolla alba. in arenosis pr. Carapegna, Sept., n. 764. Diodia Kuntzei K. Sch. Flor. Bras. VI, 6. p. 15. Herba 0,2-0,5 m. corolla alba, ad ripam lacus Ypacaray, Febr., n. 3921; ın paludosis pr. San Estanislao, Jan., n. 6012; in stagnis pr. Tobaty, Sept., n. 6327. Drodia gymnocephala (DC.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 16; DC. sub Borreria Prodr. IV, 549. Herba volubilis 1-4 m. corolla alba, in silvis pr. [pe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5164; in silvis pr. Chololo, Dec., n. 6614. Diodia macrophylla K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 401. j Flores adhuc ignoti sæpius in vagina ampla maxima parte occlusi; ovarium pro rate longum ad 5 mm., glabrum; sepala oblonga vel oblongo-lanceolata acuta versus apicem ciliolata subpectinata 1,5 mm. longa interdum denticulis interjeclis separata corolla duplo breviora; corolla lale infundibiliformis tubo pro genere brevi sensim in faucem ampliato extus glabro, lobis vix duplo brevioribus intus sparse sed longe ciliatis; stamina in sinubus affıxa; stylus flore aperto exsertus longe bifidus, stigmatibus flexuosis. Herba 0.6-0.8 m. corolla alba. in dumetis humidis in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6714. Var. angustifolia nob. Foliis oblongo ellipticis apice acutis 60/15 50/12 30/10 mm. caulibus novellis tetragonis, in angulis pectinato ciliatis. Herba 0,5-1 m. corolla alba, in stagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8150; id. in uliginosis pr. Chololo, in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6996. Diodia alata Nees et Mari. in Acta Soc. nat. cur. XI, 12; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 14, tab. 71, fig. IT. we. (339) R. .CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 183 Var. plicata nob. Foliis longioribus 50/15 40/13 30/10 mm., supra tota surperficie scabris versus marginem conspicue aculeolatis nervis supra impressis inde nomen, subtus valde exsculptis ut in D. radula, plerumque sessilibus, coroilæ lobis margine et dorso crasse et hyaline aculeolalis. Herba 0,5-0,6 m. corolla alba, in dumeto humido pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6833. Diodia Radula Cham et Schlecht. Linnæa III, 342; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 26. Herba procumbens vel adscendens 0,4-0,8 m. corolla alba, in palude pr. Bellavista, Apa, Dec., n. 8133. Herba 0,3-0,7 m. corolla alba, in stagnis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec.. n. 8199. Diodia muitiflora DC. Prodr. IV, 564; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 26. “ Herba 0,4-0,8 m. corolla alba, decidua, noctiflora, in uliginosis Igatimi, Nov., n. 5434. Sect. EUBORRERIA K. Sch. Borreria Runkir K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 42. Herba 0,5-1 m. corolla alba, in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 9288. Balansa : Coaguazu dans les campos, nov., n. 1770. Borreria capitata DC. Prodr. IV, 545; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 44. Herba perennis an suffrutex 0,3.0,5, corolla alba, in campo pr. flumen Capibary, Dec,, n. 5899; in palude pr. Igatimi, Nov., n. 5526 a in campo San Bernardino, Jan., n. 3729; in campo saxoso in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.,n. 7978. Borreria tenera DC. Prodr. IV, 543; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 47. Herba 0,05-0,15 m. corolla alba, in arenosis salvis pr. Concepcion, Sept., n. 7307. Borreria eryngioides Cham. et Schlechtd. Linnæa III, 316; K. Sch. Flor. Bras., VI. 6, p. 47, t. LXXVI. Suffrutex 0,3-0,5 m. corolla alba, in campo pr. Atira, Dec., n. 3678; in arenosis salsis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8162; ad marginem silvæ pr. Concepcion Sept., n. 7490. Balansa : Yaguaron sur les collines incultes, Dec., n. 3173. Borreria ocymoides DC. Prodr. 1V, 544; Flor. Bras. VI, 6, p. 48. forma tenus. Herba 0,05-0,15 m. corolla alba, in stagno pr: Tobaty, Sept., n. 6438; in dumeto humido in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7990; ad ripam rivi Salado, Sept..n. 3251. 184 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (340) Var. minima nob. Caulibus erectis simplicibus 1,5-3 cm. longis tetragonis, sparse puberulis, inter- nodiis 2- 3, 4-8 mm. longis, foliis lanceolatis acutis, bası attenuatis, subsessi- libus 7/4,5 8/2 mm. inflorescentiis verticillatis minutis. Herba 0,01-0,03 m. corolla alba, in paludibus pr. Igatimi. Nov., n. 5546. Borreria verticillata G. F. W. Meyer. Prim. Flor. 2 83, t. 1; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, 9.49 Herba 0,1-0,5 m. corolla alba, in campis Cordillera de Altos, Dec., n. 3568; in campo Nandurucay, Oct., n. 1929: in a pr. Igatimi, Nov., n. 5526: in campo argilloso pr. Concepcion, Sept., n. 7494. Borreria argentea Cham. Linnæa IX, 215; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 51. forma elegins. Caulibus elongatis, usque ad basin argenteo-sericeis, internodiis longioribus 35-10 mm. lobis calyeinis g glabris. In campo humido pr. flumen Capibary, Dec., n. 5907. Borreria humifusa Mart. Flora XXIV. Beibl. II, p. 68: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 32. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 85. Borreria tenella Cham. et Schlechtd. Linnæa III, 317; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 59. Var. z genwina K. Sch. Herba 0,3-0,8 m. corolla alba, in campis Cordillera de Altos, Nov.. n. 3452; in campo pr. San Estanislao. Aug., n. 4185, in arenosis pr. Bellaviera (Apa), Nov., n. 7977 Var. pubescens nob. Caulibus foliisque pubescentibus, folia lineari vel oblongo-lanceolata, basi et apice acuta, involucro 4 phyllo. Herba 0.5-1 m. corolla alba, in campis pr. Vaqueria Igatimi, Sept.. n. 4683; in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5155, in campo pr. Paso Laguna, Oct., n. 7640. Var. cæsia nob. Foliis lineari lanceolatis glaberrimis, involuero phyllis 4 linearibus, corolla glabra cœrulea vel cæsia. Herba 0,3-0,6 m. corolla cœrulea, antheræ indigoticæ, in collibus pr. Para- guary, Dec., n. 6502; id. corolla cæsia antheræ cœruleæ, in glareosis pr. Para- guary, Dec., n. 6502 a. Balansa : Villa Rica dans les prairies, Dec., n. 1777 a. Var. £ linoides K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 55; — B. linoides DC. vids. spec. in Hb. Candoll. Herba 0,5-0,8 m. corolla a in campis pr. Igatimi Nov., n. 5486 et 5506. Var. £ tenera K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 56. Herba 0,2-0,4 m. corolla alba, in dumetis pr. Sapucay, Aug., n. 706. (344) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANZE. 185 Var. coriacea nob. Caulibus pubescentibus, foliis coriaceis lineari-lanceolatis, puberulis, involu- cro 2 phyllo. on 0,3-0,4 m. corolla alba, in campo in regione cursus superioris fluminis Apa, n. 8005. Borreria Poaya DC. Prodr. IV, 549; K. Sch. in Flor. Bras. VI, 6, p. 58. Var. » genuina K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 59. Herba 0,3-0,5 m. De in campo Ipe hu, Oet., n. 1. 5017; in campo pr. flamen Carimbatay, Sept., n. 4571. Balansa : Villa Rica sur a collines inculles, déc., n. 1765. Var. suffruticosa K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 59. - Sufirutex 0,3-0,5 m. petala cæsia, in campo pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5687. Var. à nervosa K. Sch. Flor. Bras. VI, 6. p. 59. Suffrutex 0,3-0,5 m. corolla alba (sicco cœrulescens) in campo Ipe hu, Oct., 5099. Var. grandiflora nob. Foliis subeoriaceis oblongo lanceolatis, apice acutis glaberrimis, vel acute acuminalis, sepalis glabris, corollis-13-15:mm.; longis, basi 2 mm. apice 10 mm. latis, lobis, inlus puber ulis, affinis var. z genuinæ absqua differt corollis cc. duplo majoribus. Tota slirps sicca late lutea, colore facile recognoscenda. Herba 0,3-0,8 m. corolla cœrulea, in campis pr. Piribebuy, Febr., n. 1872; in campo pr. ‘flumen Corrientes, Dec. n. 5878; in campis one im valle fluminis Y-aca, Dec.. n. 6648. Balansa : Päturages de la Cordillère de Piribebuy, Déc., n. 1765a. Hb. Barbey-Boissier (floribus paulo minoribus 12-13 mm.). Sect. GALIANTHE K. Sch. ! Borreria laxa Cham. et Schlechtd. Linnæa Il, 337; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 64. Ovarium hirtellum; dentes calyeini angusto-triangulares sinu latiusculo sepa- rati; corollæ longistylæ tubus supra basin annuliger, lobis triangularibus basi supra fauce longiuscule pilosis. Herba 0,5-0,6 m. co alba, ad marginem silvæ in regione cursus supe- LA LES rioris fluminis Apa, Nov., n. 7775. Borreria verbenoides Cham. et Schlechd. Linnaa III, 331, p. p. K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 69. Ovarium glabrum; sepala glabra apiculata sinu latiusculo basi obtuso separata, ! Seclio admodum difficile; character stigmatis a el. Schumann notus haud constans, variat enim in eadem planta, nunc clavali nunc bifidi, quam ob rem indoles floris cujusvis speciei indicavimus. 186 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (342) corolla lobis profundis anguslis apice extus hirsutulis, intus (in fl. brevi- stylo) glabris, annulo pilorum sub fauce inserto, disco griseo-puberulo. Herba vel suffrutex 0,5-1 m. corolla alba in campo silvatico in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.. n. 7895. Borreria paraguariensis nob. spec. nov. Caules sat robusli basi 3-4 mm. crassi, glabri vel puberuli quadrangulati; vagina stipularis ad 2 mm. extus interdum puberula, selis tenuissimis filiformibus haud rigidis flexuosis 5-6 mm. longis; folia lanceolato-linearia apice basique sensim angustata subpetiolata pubescentia vel glabrata nervis erectis, plicata (etiam in angustis et superioribus), foliis axillarıbus fascieulalis minoribus linea- ribus, 30/3 35/% 20/2,5 mm. ; caules superne ramosi corymbosi. ramis foliosis : corymbi partiales subdensi mediocres, 60/40 60/50 45/45 mın. ; ovarium puberulum ; dentes calyeini sublineares sinu latiusculo separali dente interjecto nullo vel obsoleto; corolla extus glabra vel apice puberula vel etiam puberula, intus in fl. brevistylo lobis vix pilosis vel glabris, annulo pilifero supra basin inserlo, flore longistylo fauce longe piloso. Species dubia affinis B. verbenoiïdi a qua differt foliis, ovario et calyce distincte puberulis. Suffrutex 0,3-0,6 m. corolla alba, in dumetis Cordillera de Altos, Sept. n. 3263; in rupestribus Cordillera de Altos, Jan.. n. 3783, id.. n. 1879 PI. Hassl. I, p. 85 sub B. eupatorioide Ch. et Schiechtd. Balausa : Fleurs blanches Cerro Perron, Maij., n. 4748 fruclif. forma lalifolia. Foliis latioribus longius acutatis 45/12 40/9 30/5 ınm. Suffrulex 0,4-0,8 m. corolla alba, ad marginem silvæ pr. Bellavista, Apa, Nov., n. 7939. forma puberula (flore longistylo). Foliis inflorescentiis tubo corollino breviter puberutis. Herba perennis 0,3-0,5 m. corolla cæsia, in glareosis collium pr. Paraguarv, Dec., n. 6503. Borreria eupatorioides Cham. et Schlechtd.- Linnæa II, 327; K. Sch. Flor. Bras. VI, p. 66 Calyx et ovarıum extus longiuscule hirsuta, dentibus oblongis subaculis, sinu angusto separalis, dentieulo lineari 6 plo breviori interjecto; corolla extus longius villoso-hirsuta, lobis intus glabrescentibus, annulo pılorum supra medium tubi, disco velutino. Suffrutex (an herba perennis) 0,4-0,6 m. corolla alba, in campo pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5839. borreria quaranitica nob. spec. nov. Glaberrima, caulibus erectis obscure teiragonis haud alatis nec striatis leviter suleatis; stipulæ late vaginantes 4-5 mm. longæ, glabræ, setis æquilongis 6-7 glabris; folia sessilia, membranacea, glabra haud plicala, lanceolata vel rhom- boidalia, acuminata, late sessilia, nervo medio distincte pennato ( 1-5) ner vis haud exsculptis, distinele marginata. 55/18 45/16 30/12 mm.; inflores- centia paniculato-corymbosa, foliosa, ramis capituligeris vel eymis condensatis, multifloris, rachi:tenuiter pubescente; capitulorum peduneuli ultimi 5-10 mm. fasciculorum florum 3 mm.; ovarium et calyx glabra lobis ovario æquilongis subacutis '/s longioribus quam latis dentibus in Sinubus angustis nullis vel (?) minimis (?); corolla tubulosa ad 5 mm. longa lobis ad !/3 pertinentibus acutis apice extus aculeolatis, pilis crassis hyalinis brevibus sparsis, intus glabris: sta- mina in sinubus inserla; annulus pilorum ad medium basi speciosus; discus velulinus. a (343) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIAN.E. 187 Floris characteribus affınis Borreriæ eupatorioidi, differt foliorum indumento et plicatura, indumento calyeis et corollæ. Herba 0,5-4 m. corolla alba, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Dec., n. 294. borreria leiophylla K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 66. Ovarium glabrum; lobi calycini late triangulares vel late ovato-triangulares ovarıo breviores, sinubus angustis, dentibus minimis interjectis: corolla extus glabra, 5-6 mm. longa, lobis profunde ad 2/3 pertinentibus ad % mm. longis oblongis acutis intus apice excepto dense et longe pilosis; superficies pilosa loborum in illam tubi confluens inde annulus tubi indistinctus; antheræ tubo affixæ. Herba 0,5-1 m corolla alba, in campo San Blas, Dec, n. 5757; in campis rupestribus pr. Chololo in valle fluminis Y-aca. Dec., n. 6745. Balansa : Cordillère de Piribebuy dans les pâturages, Dec., n. 1744. Var. erpansa nob (an nova species?). Folia præcedentis sed inflorescentia late et laxe trichotomo-cymosa 20/15 cm., 10/15 cm., internodiis 5, 2,5, 2 em., bracteis linearibus ramis multoties brevio- ribus, ramulis ultimis laxis, floribus in cincinnis 3-4 floris dispositis; flores I præcedentis paulo breviores; sepala magis triangularia bası haud ovata ente interjeclo minimo; lobi corollæ ad ?/3 pertinentes intus apice excepto longiuseule pilosi, superficies pilorum minus densorum quam in typo similiter in tubi confluens. Herba 0,5-1 m. corolla alba, in campo pr. Igatimi, Oct., n. 4829. Borreria corymbosa DC. Prodr. IV, 550; K. Sch. Fior. Bras. VI, 6, p. 68. Ovarium glabrum vel vix puberulum (?); dentes calycini oblongo triangulares, dente interjecto in sinu acuto angusto brevissimo; corolle extus glabræ lobis oblongis subacutis apice vix vel haud puberulis, intus ad insertionem staminum (in fl. brevistylo) pilosis, annulo pilorum tubi ad !/z inserto. forma microphylla. Foliis haud ultra 20 mm. longis 1/4-%/4 mm. latis. - Frutieulus 0,8-1,2 m. corolla alba, in colle Tobaty, Mart., n. 4022. borreria eyperoides nob. spec. nov. Herba perennis. caule erecto subsimplice apice corymboso, tetragono supra lineis albıcantibus percurso glabro; vagina stipularis junior subeylindrica urceolata in ramis superioribus brevi et pro rata latior ad 2-2,5 mm. longa; setæ 3-5 vagina longiores vel duplo longiores vel longissimæ 5-10 mm. glabræ; folia linearia sensim acuta apice subsetacea, uninervia glaberrima 60/245/2 50/1,7 mm., fasciculis axillarıbus foliorum similium aucta; inflorescentiæ depauperatæ vel late corymbosæ 120/140 mm. : corymbi minores 90/30 mm. ter divisi, internodiis inferioribusd, 4, 3, 2 cm., ultimis 4-8 mm., demum cincinnos ferentes prius sub- dense corymbosı; flores pedicellati 1-2 mm., alii sessiles, 7 mm. longi; ovarium glaberrimum obconicum, sepalis sepius longioribus, triangularibüs acutis dente interjecto lineari-selaceo iis 5 plo breviori; corolla 5,5 mm. longa anguste infun- aibilıformis, lobis 1/3 vel dimidium corollæ attingentibus, oblongo triangula- ribus, apice leviter incrassatis extus glabris vel apice extremo minutissime asperulis, intus basi in flore longistylo per !/a longiuscule pilosis; stamina in tubo apice (in forma brevistyla) vel minus alte inserta (in fl. longistylo); annulus pilorum infra staminum conspicuus; discus griseo-puberulus. 188 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (344) Affinis Borreriæ corymbose, differt folits mullo longioribus stipulis longioribus. Herba perennis 0,3-0.8 m. corolla alba, in campo Apepu (Tapiraguay), Aug., n. 4338; in campo pr. flumen Carimbatay, Sept., n. 4561. floribus lilacino-cœærulescentibus. Herba 0,5-0,8 m. corolla lilacino-cerulescens, in campo pr. flaumen Carimbatay, Sept., n. 4561 a. Borreria centranthoides Cham. et Schlechtd. Linnæa II, 328; K. Sch. Flor. Bras. VI. 6, p. 69. Ovarium et calyx extus dense griseo tomentosa, lobis ovato-acuminalis, vel ate ovatis; corolla extus tomentella lobis apice hirsutis, intus apice excepto pilosulis, annulo pilorum ad 1/3 tubı inserto; disco puberulo. forma glabrior. — Galianthe elidemoides Gris. Herba perennis 0,4-,0.6 m. corolla alba, in campo San Blas (Yeruti), Dec., n. 9776: in campo pr. San Eslanislao, Aug., n. 4249. forma pubescens. Ubique albo pubescens. Herba 0,5-1 m. corolla alba, in campis glareosis pr. Valenzuela, Jan., n. 6976. forma latifolia. foliis 32/12 40/14 mm. Suffrutex 0,3-0,6 m. corolla inlus alba extus glauca, inter rupes in collibus pr. Paraguary, Dec., n. 6516. forma angustifolia. Foliis 40/5 30/4 mm. pilis hyalinis minus crassis. Suffrutex 0,5-1 m. corolla alba, in uliginosis Cordillera de Altos, Oct., n. 3314. ö LD 0 à Borreria Hassleriana Chod. spec. nov. Caules robusti simplices, basi ad 4 mm. erassi, glaberrimi lineis % in sicco florı caulibus e basi cujusque stipulæ decrescentibus ornati; stipulæ glabræ 2-k mm. longæ, setis cc. 5-8-15 mm. glabris; folia glaberrima, membranacea, lanceolato-oblonga, late (2 mm.) sessilia, sensim acutata. apiculata vel seloso-mucro- nata, auguslissime marginata nervis ce. 3-4 erectis subtus interdum elevatis sepe haud prominulis, in speciminibus visis haut plicatis, 70/15 60/7 55/7 mm., foliis axillaribus sæpe pseudo-verlicillatis, inflorescentia terminalis pedun- eulata bracteis inferioribus 25/2 mm., trichotome corymbosa; corymbus densus 30-120 min. latus; flores cincinnis subcapitulatis, alii sessiles unus pedicellatus; ovarium et calyx dense griseo tomenteilo; lobi calyeini triangulares subobtusi vel acutiores, sinu acuto haud latiusculo separati, dentibus interjectis nullis vel inconspieuis; tubus corollæ cylindricus bası angustatus, ce. à mm. longus, sub lente minulissime. griseo-velulina, lobis oblongis apice extus pilosis asperulis, intus et apice exceplo præsertim in fauce (fl. longistylis) pilosis; annulus pilorum ad medium tubi; diseus griseus. Species affinis ob calycis indumentum et corollæ Borrerie centranthoidi sed differt foliis glabris haud plicato-nervosis, stipulis. forma angustifolia. Foliis 8 mm. latitud. non superantibus. Suffrutex 0,5-0.8 m. corolla griseo-coerulescens, in campo p. flumen Jejui- guazu, Dec., n. 5689. (345) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 189 forma latifolia. Foliis 6-14 mm. latis. 1 Suffrutex 0,3-0,6 m. corolla griseo-coerulescens, in campis pr. flumen Carim- batay, Sept., n. 4562. Borreria valerianoides Cham. et Schlechld. Linnæa III, 335; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 70. Ovarium calyce angustius sub sepalis leviter constrictum, hirsutum, pilis rigidis sursum spectantibus. sepalisque hirsutis longiuscule apiculatis sinu angusto ovato separatis flavicantibus; corolla extus hirsuta ad lobos longius villosa; lobi oblongi, basi intus in flore longistylo longe pilosi, superficie pilosa sensim in tubum pilosum transiens; tubus basi intus glaber; discus griseo- puberulus. Herba 1-3 m. corolla alba, in palude Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5089, in palude pr. Piribebuy, Dec., n. 6739. Balansa : Cordillère de Piribebuy dans les prairies ? avril, n. 4551. Borreria thalictroides K. Sch. Flor. Bras., VI, 6, p. 71. Ovarium glabrum, lobis late triangularibus, vel anguste lanceolato-triangula- ribus sinu lato separatis, haud ut dieit. el. Schumann ad medium connatis, dentibus interjectis 1-2; corolla brevis latiuscula lobis (in fl. brevistylo) basi ad staminum insertionem vix pilosis, tubo supra basin annulo pilifero. Herba 0,%-0,5 m. corolla alba, in campo San-Blas (Yeruti), Dec., n. 5771. Var. latifolia nob. Foliis oblongo lanceolatis, leviter marginatis, apice acutis breviter mucronatis 50/14 40/8 30/8 mm. inflorescentia 16/12 cm. Suffrutex 0,5-1 m. corolla alba, in campo Ipe hu (Sierra de Maracayu), Oct., n. 5168. Emmeorhiza umbellata K. Sch. in Mantiss. Flor. Bras. VI, 6, p. 408: Endlichera umbellata K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 38. Suffrutex volubilis, petala glaucescentia, in silvis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5028. Spermacoce glabra (Pers.) Michx. Flor. Bor., Americ. I, 82: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 35. Herba 0,3-0,8 m. corollä alba, in campo humido pr. Caraguatay, Oct., n. 3386; in uliginosis San Bernardino, Dec., n. 3629; in sabulosisis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Oct.. n. 7552. Balansa : Villa Occidental dans les terrains marécageux, Mai, n. 1778. Bords du Mbay près Paraguary dans les argiles imperméables, Nov., n. 4546. forma latifolia. . Foliis ovato lanceolatis, basi abrupte angustatis in pseudo-petiolum decurren- tibus, apice breviter acuminatis, 50/30 45/32 40/22 mm. Herba 0.3-0,4 m. corolla alba in sabulosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7497. Spermacoce tenuior L. Spec. Plant. 102; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 3%. Morong. Pilcomayo River, n. 1057. 190 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.).. (346) Staëlia thymoides Cham. et Schlechtd. Linnæa III, 364, t. 3; fig. 3: K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 7%, tab. LXXXIIT. Suffrutex 0,2-0,4 m. corolla cæsia, in campis pr. Surubii, Jul., n. 391. Staelia fili{olia nob. spec. nov. Suffrutex ramis decumbentibus, ramosissimis adscendentibus tenuibus pube- rulis, foliis numerosissimis e quorum axilla oriuntur fascieuli foliorum filifor- mium; folia capillacea marginibus revolutis apicem versus setacea 10-15/0,4- 0,3 mm., glabra; capitula foliis caulinis simillimis 4 et bracteolis setaceis us triplo ad quadruplo brevioribus ornata, terminaha vel alterove penultimo adjuncto, 5-8 mm. diam; ovarium pilosum, subhirsutum; sepala 2 ovario triplo longisra setacea denticulis 1is multoties brevioribus (10 plo) interjectis separala. corolla 1/3 breviora; corolla 9-10 mm. longa lobis tubo fere æquilongis, oblongo linearibus triplo longioribus quam latis: stamina lobis !/4 breviora, antheris filamento subæquilongis; stylus corolla brevior apice breviter bifidus. Capsula generis; semina granulata elliptica in coceis haud inclusa sed libera. Affinis Staëliæ thymordi Cham. et Schlechtd., differt habitu multo graciliore foliisque selaceis indumento caulium et indole florum Sufirutex 0,1-0,3 m. corolla alba, in campis pr. Tobaty, Mart., n. 4032. Staëlia thymbroides (Mart. el Zuce.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 77; Psyllocarpus thymbroides Mart. et Zuce. Nov. Gen. et Spec. I, 46. forma staminibus paulo longioribus. Herba 0,1-0,3 m. corolla alba, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6126. Staelia virgata (Cham et Schlechtd.) K. Sch. Flor. Bras., VI, 6, p. 76; Mitracarpum virgatum Cham. et Schlechtd. Linnæa III, 363. Suffrulex 0,1-0,5 m. corolla alba in arenosis ad rıpam rivi Chagalalıma (Apa), Oct.. n. 7650 ; in arenosis salsis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8158. Mitracarpus parvulus K. Sch. - Flor. Bras. VI, 6, p. 8. Herba0,1-0,5 m. corollaalba, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5156. Mitracarpus Selloanus Cham. et Schlechtd. Linn«a III, 361; K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 80. _ Suffrutex 0,08-0.25 cm. corolla alba, in glareosis pr. Chololo, Dee., n. 6611. Var. latifolia nob. Foliis scaberrimis, oblongo lanceolatis, basi attenuatis, apice mucronats, 30/9 25/8 15/6 mm. forma robusta. Herba procumbens 0,1-0,3 m. corolla alba, in arenosis humidis pr. Concep- eion, Sept., n 7520. forma tenella. Herba adscendens 0,02-0,06 m. corolla alba, in campo sicco pr. San Estanislao, Aug , n. 4272. Herba procumbens 0,05-0,1 m. corolla alba, in rupestribus collium pr. Para- guarv, Dec., n. 6477. (347) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 191 Mitracarpus frigidus (Willd.) K. Sch. Flor. Bras., VI, 6, p. 81; Spermacoce frigida Willd. in hb. et in Rem et Schult. Syst. veget. III, 531. Var. & genuinus K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 82. Suffruiex an herba perennis 0,3-0,4 m. corolla alba, inter rupes collium pr. Tobaty, Sept., n. 6342. Var. 7 Salzmannianus (DC.) K. Sch. Flor. Bras. VI. 6, p. 82. DC. sub. spec. in’ Prodr. IV, 571. Herba perennis 0,3-0,8 m. corolla alba in arenosis salsis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7753. Var. à Humboldtianus (Cham. et Schlecht.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 82; Cham. et Schlecht. sub specie in Linnæa III, 358, t. 3, f. 1. “ Herba perennis 0,4-0,6 m. corolla alba, in campo San Blas, Dec., n. 5769. à Var. glaberrimus nob. Omnibus partibus floribus exceptis glaberrimus, cetera var. genuino similis. Herba 0,5-0,8 m. corolla alba, in silva Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5027; in dumetis eod. loco, Nov., n. 5322. Mitracarpus Hasslerianus Chod. spec. nov. Sarmentosa 1-3 m. caulibus elongatis quadrangulatis griseo-pubescentibus, lineis elevatis pallidioribus (flavicantibus?) in costis ornalis; internodia 6-14 cm., vel in ramulis breviora; stipulæ breves setis 5-7 (3 mm. Ig.) lis duplo vel triplo longioribus pubescentibus; folia sessilia elliptico-lanceolata acuta, mucronata, basi attenuala ut caules utraque facie griseo-pubescenlia, discolora, basi trinervia, nervo medio 2-3 ramoso, nervis lateralibus ereclis, 40/13 35/10 40/9 mm. ; inflorescentia capilala sessilis, vel in axilla foliorum ultimorum repetita, 20 mm. diam.; flores ad 8 mm., albi; ovarium obconicum glabrum calyce subbrevius; calyx lobis ad dimidium perlinentibus, acutissimis integris vel dentibus 1-2 auctis, longiuscule setoso-ciliatis; tubus corollæ glaber, 4 mm. longus, lobis extus et intus pubescentibus triangularibus subaeutis; stamina subsessilia in sinubus corollæ ıinserla lobis 1/3 breviora; stylus apice distinetissime bifidus lobis intus papillosis; frucius generis regulariter circum- scissus. calyce persistente ultra quam 4 plo longiore coronatus; semina glabra nitida. semi lenticularia, medio faciei affixa ad 1 mm. longa. A Mitracarpo Selloano differt corolla ad 6 mm. longa, habitu sarmentoso, capitulis 1-2, a Mitracarpo frigido habitu, caule subscandente floribus lon- gioribus, ae semi volubilis 1-3 m. corolla alba, in dumeto pr. Valenzuela, Jan., n. 6944. : forma angustifolia. Habitu erecto, foliis maximis haud ultra 10 mm. latis. Fleurs blanches San Lorenzo de la Frontera sur le bord des chemins, Balansa, n° 1774. Rubia equisetoides Cham. et Schlecht. Linnæa III, 232; Flor. Bras. VI, 6, p. 149. Herba 0,3-0,8 m. petala viridescentia, inter gramina in palude in valle fiuminis Y-aca, Dec., n. 6817. 192 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (26 SER.). (348) Relbunium humile (Cham. et Schlechtd.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 105: Galium humile Cham. et Schlecht. in Linnæa III, 226. Herba procumbens 0,05-0,15 m. petala alba, in palude pr. Tobatv, Sept., n. 6435. Relbunium atherodes (Spreng.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 107: Galium atherodes Spreng. Curæ post. 39. Suffrutex 0,5-0,8 ın. petala alba vel glaucescentia, inter rupes aridos in colle Tobaty, Mart., n. 4013; eod. loco foliis minoribus, Sept., n. 6217. Relbunium hirtum (Law.) K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 107; Galium hirtum Lam. Eneyel. I, 583. Subspec. b. camporum K. Sch. Flor. Bras., VI, 6, p. 108. Herba perennis 0,3-0,8 m. petala flavovirentia in campo pr. San Eslanislao, Aug., n. 4189. Subspee. ec. reflerum K. Sch. Flor. Bras., VI, 6, p. 109. forma glabriflora K. Sch. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala viridia, in caınpo [pe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 533%. forma pubiflora K. Sch. Herba perennis 0,3-0,6 m. petala albicantia, in campis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 7929. Relbunium hypocarpum Hemsl. Biol. Centr. Amer. II, 63; K. Sch. Flor. Bras., V1,:6p. 1422 Var. 8 incanum K. Sch. Flor. Bras. II, 6., p. 113. Herba 0,3-0,6 m. corolla albo-virens, in campis humidis pr. Tobaty., n. 6195. forma denticulata. Foliis margine minutissime denticulatis, dentibus utroque latere 6-8 pilis lon- giusculis mucronalis. Herba 0,3-0,5 m. corolla dilute lilacina, in campis San Bernardino, Febr., n. 3902. Var. 7 alpestre K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 115. Herba 2-3 m. subvolubilis, corolla -viridescens, in dumetis pr. San Estanislao, Aug., n. 4130. Var. ö indecorum K. Sch. Flor. Bras. VI, 6, p. 115. Herba 0,5-1 m. corolla albicans, inter gramina in campis in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6706. (349) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 193 APOCYNACEZÆ Les Apocynées sont au nombre de 3% espèces dont une nouvelle, Dipladenia angustifolia. Lès suivantes sont nouvelles pour le Paraguay : Aspidosperma cylindrocarpon : À. tomentosum; Tabernæmontana Hilariana ; Rauwolfia elliptica; R. mollis; Echites Riedeliï; E. coalita: Macrosiphonia pinifolia ; Dipladenia xanthostoma; D. spigelieflora; D. linearis; D. gentianoides var. Pohliana; Rhabdadenia Pohlii et var.: Lasequea erecta: Forsteronia multi- nervia; Prestonia hirsuta; P. sericocalye; Hæmadictyon acutifolium var. latifolium; H. Lindmanni. Dans l’intérieur des forêts proprement dites, on ne lrouve pas d’Apocynacees; un certain nombre habitent les bords des forêts, les clairières et les forêts peu denses des Cordillères du Centre, ce sont toules des espèces frutescentes volubiles : Forsteronia multinervis (C.): Prestonia hirsuta (C.); P. sericocalyx (C. N.); Hæmadictyon Lindmanni (P. t.) H. acutifolium (N. E. N.). Dans les ilots de forêts des campos. Arbre : Hancornia speciosa (N. E.), arbrisseau : Aspidosperma cylindrocarpon (N.), lianes : Echites Riedelii (P. t.); E. coalita (N. E.); Forsteronia glabrescens (P. t.): F. pubescens (P. t.). Dans les campos secs ouverts. Arbres ou arbrisseaux : Tabernæmontana australis (P. t.); T. Hilariana (N.-E.); Herbes suffrutescentes : Rauwolfia elliptica (N.-E.): Macrosiphonia petræa (P. t.); M. longiflora (P. L.); M. pini- folia (N. E.): Dipladenia xanthostoma (C. N.-E.); D. spigeliæflora (N.): D. geniianoides var. Pohliana (P. t.); Laseguea erecta (N.-E.). Dans les campos rupesires : Thevetia nertifolia : Dipladenia gentianordes var. Pohliana forma longrloba. Dans les campos humides : Thevetia bicornuta (C. N.): Dipladenia linearis (N.-E.). Dans les marecages de toules les zones Rhabdadenia Pohliana et ses var. une espèce polymorphe tantôt érigée, ascendente, ou volubile. Dans les terrains argileux salins souvent inondés. Arbres : Aspidosperma Quebracho blanco (C. N.); A. guaraniticum (N.). Arbrisseau : Rauwolfia mollis (N.). Lianes : Echites trifida (N.); Dipladenia angustifolia (N.). Espèces ruderales : Tabernæmontana australis; Lochnera rosea. Cultivées comme plantes d'ornement dans les jardins partout : Nerium Oleander et Plumiera rubra. L’Aspidosperma Quebracho blanco est un bois très apprécié pour travaux d'ébénisterie: son écorce très riche en tannin fournit en outre l’Aspidospermane ; le Hancornia speciosa ne se trouve pas en assez grande quantité pour être l'objet d’une exploitation régulière ; son caoutchouc est du reste d’une qualité inférieure comparé à celui des Hevea exploitées dans la province brésilienne voisine de Matio Grosso. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 2, 31 janvier 1904, 13 194 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Que sÉR.). (350) APOCYNACEZÆ (det. G. O. A. Malme!). Hancornia speciosa Gomez. Observ. Bot. med. plant. brasil, II, 4, tab., 1; Muell. Arc. Flor. Bras. VI, 1, p. 23. Hæc species valde variabilis est: in diversis regionibus differentem induit habitum. Specimina paraguayensia glaberrima, foliis admodum angustis, 7-9 em. longis, 2:2,5 cm. latis, petiolo brevi, vix 6 mm. excedente gaudent. Accedunt ad var. minorem Müll. Arg., abs qua foliis majoribus, brevi-petiolatis recedunt. (Malme). Arbor 4-8 m. diam. 0,3-0,6 m. petala alba, cortex griseus levis, succus lacteus gummi elasticum præbens, in silvula campestre aprica, Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Nov., n. 5358. = Plumiera rubra L. Spec. Plant. 209. Arbuscula 3-5 m. corolla rosea intus fauce flava: culta in hortis Asuncion, Jan., n. 486. Aspidosperma Quebracho blanco Schlecht. Bot. Zeit. XIX, p. 137. Arbor 6-12, diam. 0,3-0,4 petala flavo-virentia, in arenosis salsis pr. Para- guary, Dec., n. 6864. Aspidosperma quaraniticum Malme. Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band 24 Afd. III, n. 10, p. 7, t. I, fig. 1. Frutex vel arbor parva 4-8. diam. 0,05-0.2, petala alba, in dumetis siccis glareosis pr. Concepcion, Sept., n. 7287 et 7287 a. Aspidosperma cylindrocarpon Müll. Arg. Flor. Bras. VI, A, p. 54; Malme in Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band 24. Afd. III, n. 10, p. 9, tab. II, fig. 4. Specimen fructiferum tantum haud certe determinabile. Frutex 3-4 m. fructifer tantum, in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8526 Aspidosperma tomentosum Mart. et Zuce. Nov. Gen. Bras. I, 58, tab. 34; Muell. Arg. Flor. Bras, VI, 4, p. 45. (Ut videtur.) Frutex vel arbor parva, fructiferus tantum, in campis «Serrados» in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8543 Aspidosperma sp. Specimina ob folia non satis devoluta haud certe determinanda: verisimiliter sectionis Macrolobii K. Sch., exempla sterilia verisimiliter ejusdem speciei legi prope Corumba (Malme). ! Rédigé d’après les notes et déterminations de M. le Dr G. ©. A. Malme par E. Hassler. (351) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 195 Arbor 4-12 m. corolla flavovirens in dumetis glareosis pr. Concepcion, Ang., n. 74990; ai cremeis ad marginem silvæ riparie pr. Concepcion, Aug., n. 7499. Lochnera rosea (L.) Reichenb. Comp. 134; Vinca rosea I,. Spec. Plant. 305; Müll. Arg. Flor. Bras. NEMEp: 09: Herba 0,2-0,4 m. corolla lilacıno-violacea, subspontanea in arvis et ruderis pr. Altos, Jul., n. 572. Tabernæmontana Hilariana Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1. p. 85. Frutex vel arbor parva 1-4 m,, corolla ae in dumetis pr. Igatimi, Sept. n. 4720, in dumetis pr. flumen Gapibary, Dee., n. 5929. Tabernemontana australis Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 84. Frutex vel arbor parva 2-5 m., cortex griseus striatus, corolla alba, in dumetis pr. San Bernardino, Janv., n. 181: frutex 4-6 m., radix crassa diam. 0,3-0,4 m., iruneus diam vix 0,1 m. petala alba in dumetis pr. San Bernardino. Nov.. n. 3483. Rauwolfia elliptica Malme. Bih. t. K. Svensk. Vet. Ak. Handl. Band. 24 Afd. II, n. 40, p. 15, lab. III, fig. 9. “ Suffrutex 0.3-0,6 m. corolla rosea, in arenosis siccis pr. Ipe hu, Oct. 1. D044. Foliis angustioribus (usque 9 cm. longis, 2,5, rarius usque 3 em. latis) et inflorescentiis longioribus a specimine orig. ‘aliisque speciminibus nunc e Santa Anna da Chapada reporlalis recedit planta paraguayensis, at vix est species diversa. Affinis est R. Weddellian® Müll. Arg.. que mihi tantum e descriptione nota est. (Malme). Rauwolfie mollis Spene. Moore. Transact. Linn. Soc. Second Ser. IV, p. 393. Frutex 1-2 m. corolla alba, in dumetis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7400. Thevetia neriifolia Jun. ex Steud DC. Prodr. VIII, 343; Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 4, p. 26, tab. X, fig. 2. : Frutex 3-4 m., corolla lutea in rupestribus pr. Tobaty, Mart., n. 3970. Species frequenter culta. Thevetia bicornuta Müll. Arg. Linnæa XXX, p. 392. Suffrutex vel frutex 1-2 m., corolla lutea, in argillosis salsis humidis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepeion, Sent., n. 7453. Eandem plantam deseripsit Britton sub. T. paraguayens! in Morong and Britton Plants coll. in Paraguay 1. cit. p. 158, — vidi specim. in Hb. Boissier. (Hassler). 196 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.) (352) ECHITES (?) RIEDELII (Müll. Arg.) Malme. — Hwmadictyon Riedelii Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 170. Specimen orig. Riedelianum non vidi, et planta paraguayensis in descrip- tionem a beato Müller datam oplime quadrat. A ceteris Hæmadictyi speciebus non solum staminibus omnino inclusis, fere medio tubo vel nonnihil infra medium insertis et fauce omnino exappendiculata calloque fere nullo, sed etiam folliculis crassioribus. non torulosis recedit. Ad interim transferenda est ad Echiten, quod genus monographiam desiderat. Folliculi mox tantum apice basique cohærentes, anguslissime fusiformes v. subeylindracei, circiter 25 em. longi et 4 cm. crassi, apice acuti, pubescentes. Semina numerosissima, subfusiformia, longerostrata, basi rotundata, præter sulcum ventralem esulcata, manifeste marginata [fere ut in Mandevilla lasio- carpa (Müll. Arg.) Malme, at distinctius rostrata|, subglabra cireiter 45 mm. longa, usque 4 mm. lata: coma albida v. nonnihil fulvescens, usque 30 mm. longa Cotyledones foliaceæ, ovales, circiter 7 mm. longæ, usque 4 mm. late; radicula ad modum brevis vix 3 mm. longa, cylindracea. Suffrutex volubilis 3-4 m. corolla citrina in dumetis collium pr. Tobaty, Sept., n. 6424: Liana fruticosa 6-8 m. corolla mellea, ad ripam rivi Piribebuy, Aug., n. 3211: corolla flavo-virens in silva pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec.. n. 6836, in silvis montanis Cordillera de Altos, Jan., n. 2318, corolla badio lutescens in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec,, n. 7820 a. Echites coalita Vell. Flor. Flum. III, €. 40 Text. 112; Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 155, tab. L, fig. &. Fruticosa volubilis, 3-%, corolla citrina, in sılva pr. Vaqueria Gapibary, Dee., n. 2944. Echites trifida Jacq. Hist. stirp. Amer. 31, t. 2%; Mesechites trifida Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 191. Var. Sanciæ Crucis (Sp. Moore) Malme. Sp. Moore sub. spec. Trans. Linn. Soc. 2nd ser. vol. IV, pt. 3, p- 396; Malme 1. cit., p. 16. Frutex voiubilis, #-6, m. corolla flavo-virens. in dumetis ad ripam fluminis _ Paraguay pr. Concepcion, Oct., n 7621. Maerosiphonia petræa (St. Hil.) K. Sch. Nat. Pfizf. VI, 2, p. 168; Echites petrea St. Hil. Mém. du Mus. XII, 322; M. verticillata Müll. Arg. var. petræa Müll. Arg. Flor. Bras. VI, ı, p. 141. Suffrutex 0,3-0,5, corolla alba, in campo pr. Tacuaral, Oct., n. 1479; id. in campo Itacurubi, Nov., n. 3538. (A suivre.) De en . 197 SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE Compte rendu des seancos PAR Gustave BEAUVERD 272° séance. — Lundi 41 janvier 1904. — Ouverte à S h. ‘/2 dans la Salle de bibliothèque de l'Institut botanique, Université, Sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le procès verbal de la 271me séance est adopl& sans modification. La candidature de Madame Edouard Naville de Pourtalès, portée à l’ordre du jour, est acceptée à l'unanimité, Les publications suivantes ont été reçues : ALLEMAGNE : Bot. Centralbl. Nos 26 à 51 (manquent 27 et 30), 1903: AUTRICHE : Ann. d. k. k. naturhist. Hofmus XIII, 1; 5m cire. de la Commiss. perm. des Congr. internat. de Botanique; Zeitschr. d. Ferdin. f. Tirol u. Vorarlb., Innsbruck 1903; COSTA-RICA : Bolet. del Inst. fisico-geogr., N’ 25 a 28 (1903); DANEMARK : Journal de botanique, Copenhague, vol. 25, fase. III (1903); ÉTATS-UNIS : Bull. of the Lloyd Libr. of Pharmac., etc. Nos 10, 12, 43 et 14 (1903);, FRANCE : Archives de la Ftore Jurassienne, Nos 38 et 39 (4903): Interméd. mens. de la Soc. bot. des Deux-Sèvres, No 48-56: Rev. scient. du Bourbonnais, Nos 187-192 (1903); HONGRIE : Magyar. bot. Lap., vol. II, Nos 8 à 10 (1905); RUSSIE : Bull. du Club alpin de Crimée, Nos 7 à 10 de 1903; Trav. du Mus. bot. de PAcad. Imp. de Saint-Pétersbourg, vol. 1 (1903); SUISSE : Bull. Herb. Boiss., Nos 7 à 12 (1903); Bull. Soc. bot. Suisse, fasc. I, VII et X de 1905; Bull. Soc. Vaud. Sc. nat. Nos 1%4 et 147, vol. XXXIX (1905); Jahrb. der Saint-Gall. naturwissensch. Gesellsch., Nos 48-56 (1903). — A cette liste doit S'ajouter un lot de 33 publications, principalement rhodo- logiques, généreusement offertes par notre collègue M. Aug. Guinet ; au nom de la Société, M. le Président accepte ce don avec reconnaissance. RAPPORTS DU COMITÉ. — Dans un Rapport présidentiel très applaudi, M. Augustin de Candolle passe en revue l’activité de la Société en 1903; deux démissions, dont une provisoire, ont été enregistrées, contre deux admissions, ce qui maintient à 39 l'effectif des membres actifs. M. le Chanoine Maurice Besse, du Grand-Saint-Bernard, a été nommé 198 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (me sür.). (135) membre correspondant de la Société; en revanche, la mort nous a enlevé un membre honoraire en la personne du regretté F. Crépin, l’&minent Directeur du Jardin botanique de Bruxelles. — D'autre part, si le temps et les circonstances n’ont pas été favorables aux courses cryptogamiques. deux herborisations phanérogamiques ont fort bien réussi. Les travaux présentés ont été nombreux et variés, comme le fait ressorlir l'énumération du Rapport: le 10me fascicule du Bulletin des travaux de la Société a élé imprimé et distribué aux membres et Sociétés correspondantes. en décembre 1903. En outre une Commission a été nommée pour assurer l’organisation des herborisations de la Société. M. G. Nitzschner, irésorier, donne lecture du Rapport financier. Malgré les dépenses extraordinaires occasionnées par la publication du No 10 du Bulletin, les comptes bouclent par un solde à nouveau de fr. 7,13. ce qui porie la fortune de la Société à fr. 605.33. M. L. Viret, bibliothecaire-archiviste, énumére, dans son rapport. la liste des publications échangées et recues ainsi que ceux des livres qui ont été reliés dans le courant de l’année; le rapporteur fait observer que la bibliothèque pourrait rendre des services plus appréciés si les nombreuses brochures qu'elle possède étaient reliées, et suggère à cet effet que le crédit insuffisant de 50 fr. soit porté à 100 fr. par an. Ces trois exposés sont approuvés sous réserve du rapport des vérifica- teurs des comptes et décharge est donnée au Comité pour son excellente gestion en 1903. ÉLECTION DU COMITÉ POUR 1904. — Avant de procéder aux élections. M. le Président fait remarquer que deux membres siègent au Comité depuis quatre ans et que le réglement s'oppose à leur réélection immé- diate : ce sont MM. Aug. de Candolle, d'abord trésorier, puis vice- président jusqu’en 1902, président en 1903, et M. G. Nitzschner, notre dévoué trésorier durant quatre années consécutives; la présidence étant toule désignée pour la vice-présidence de 1903, il resterait à l'assistance le soin de désigner deux noms nouveaux pour les postes de vice- président et de trésorier. M. le Dr Eug. Penard, vice-président, refuse catégoriquement d'être porté à la présidence. M. le Prof. Chodat. déclarant avoir été l’un des principaux promoteurs du règlement actuel, fait observer que l'esprit de ce règlement n'’interdit nullement à un sociétaire de faire parüe du Comité durant un nombre illimité d'années, mais qu'il s'oppose simplement à ce qu'un membre du Comité remplisse les mêmes fonctions durant plus de quatre années consécutives ; de ce fait, le président actuel est parfaitement rééligible ; (136) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE. 199 le trésorier seul, ayant accompli les quatre ans prévus, ne peut occuper le mème poste en 4904. Procedant au scrutin secret à l'élection du président et du trésorier, M. Augustin de Candolle est réélu à la présidence et M. Henri Romieux est nommé trésorier de la Société: les autres membres du Comité, tous rééligibles, sont réélus en bloc et par acclamation sur la proposition de M. le Prof. Ch.-Ed. Martin. M. Aug. de Candoile remercie l'assemblée pour son témoignage de confiance el accepte son nouveau mandat. La nomi- nation de M. H. Romieux, absent, lui sera communiquée par le secrétaire. La composition du bureau pour 1904 est donc la suivante : MM. Augustin de GanpoLte, Président ; Dr Eugene Penarp, Vice-President ; Gustave BeauveRD, Secrétaire ; Henri Romeux, Trésorier ; Louis Virer, Bibliothécaire-archiviste. MM. Guinet et Schmidely sont nommés vérificateurs des comptes. TRITICUM DICOCCUM DES TOMBEAUX EGYPTIENS. — M. le Prof. D' Chodat fait circuler un bocal de cette céréale qui n’est plus guère cultivée chez nous qu’en de rares localités (Jura bernois, p. ex.), mais dont une expédition scientifique allemande, sous les auspices de la Deutsche Orientalische Gesellschaft de Berlin, en a retrouvé une abon- dante provision dans les tombeaux égyptiens récemment découverts au Temple de Toter, du roi Ne-woser-re, de la Vme dynastie (2400 ans avant notre ère). Les graines, dont il ne reste que la balle, ont été obligeam- ment mises à la disposition de M. Chodat par le Musée de Berlin. . CHAMPIGNONS DU PARAGUAY LIGNIFIÉS. — Parmi les végétaux intéressants rapportés du Paraguay par notre collègue M. le Dr Hassler, se trouve une colonie de champignons indéterminés habilement disposés sur une planchette et complètement durcis dans toutes leurs parties au point d’avoir pu résister aux intempéries multiples d’un séjour prolongé dans un jardin du canton d’Argovie, ou cet objet avait été égaré! — Pré- sentés à la Sociélé dans un parfait état de conservation, ces gracieux végétaux font actuellement partie des collections du Musée botanique dirigé par M. le Prof. Chodat. SUR LES RESSEMBLANCES CONSTATÉES ENTRE LES CELLULES DU CANCER HUMAIN ET CELLES DES TISSUS REPRODUCTIFS NORMAUX. — Après une introduction résumant l'histoire des diffé- rentes recherches sur les causes du cancer de l’homme, M. le Prof. Chodat rend compte d’une importante communication, lue en décembre 1903 à la Royal Society de Londres, résultant des travaux de MM. Far- 200 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2° SER.). (137) mer, Bretland, Moore et Walker et de laquelle M. Farmer, botaniste, a donné un très interessant résumé dans le No 1 de 1904 du Botanischer Centralblatt. D’après les recherches de ces savants, le cancer humain serait dû à une réduction de moitié .du nombre des chromosomes dans les cellules. Ces dernières, ainsi modifiées, seraient comparables, par exemple, à la prolifération de l’appareil sexuel et, ne restant pas dans le type ordinaire de l'espèce, se comporteraient alors vis-à-vis de celle-ci comme un parasite. Après quelques remarques de M. Casimir de Candolle, qui fait observer d'après Bela que les ravages du cancer sont particulièrement nombreux dans les contrées où l’on cultive les choux, M. le Prof. Ch.-Ed. Martin rapproche la théorie résumée par M. Chodat de celle de M. le Prof. Dr Bard. de la Faculté de médecine de notre Université, d’après laquelle le cancer serait dü à la multiplication indéfinie de cellules échappant au pouvoir modérateur caractérisant les cellules normales. — M. le Dr Hassler cite également le cas de la multiplication illimitée des cellules pour l’Elephantiasis. CATALOGUE GÉNÉRAL DES PÉRIODIQUES SCIENTIFIQUES QUI SE TROUVENT A GENÈVE. — M. le Dr Maurice-A. Boubier présente une motion d'ordre pratique tendant à établir un catalogue par fiches mobiles de toutes les publications scientifiques que possèdent les biblio- thèques de Genève tant publiques que privées. Ce projet d’imporlante innovation recoit un accueil favorable, et après une discussion à laquelle prennent part MM. Chodat, Aug. et C. de Candolle, Martin, Penard et Beauverd, la Société charge M. Boubier de faire les démarches officielles pour faire aboutir ce projet pour ce qui concerne les diverses branches de la botanique. j — Dans le même ordre d'idée, M. Beauverd attire l'attention sur l'importance qu'il y aurait pour les systématiciens à ce que la désignation des herbiers possédant les échantillons types des nouvelles espèces décrites fut signalée autant que possible, et indique comme exemple le volume XXX du Journal of the Proceed. of the Linn. Society, où un travavail monographique de M. Haviland (Revision of the Naucleaæ) cite, à la suite du nom de la plante, le n° de l’exsiccata examiné et le nom de l’herbier où il est déposé (cf. 1. ce. p. 80). La séance est levée à 10 heures: 18 assistants : MM. Aug. de Candolle, Penard, Nitzschner, Viret, Beauverd, Balavoine, Bertrand, Boubier, C. de Candolle, Chodat, Guinet, Hassler, Hauri, Lendner, Martin, Revaclier, Mile Rodrigue, M. Schmidely. Le secrétaire : Gustave BEAUVERD. — INDEX BOTANIQUE DES GENRES ESPÈCES, VARIÉTÉS et NOMS NOUVEAUX DE Cryptogames et Phansrorames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4° janvier 4904 Complément au Card Index américain. Index seul. Bullebine Index seul. et Bulletin. BASIS are 20 fr. 20 fr 30 fr Abonnements : | TEN De 3 + ( Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour tous les autres renseignements. s'adresser à L’'HERBIER BOISSIER SPECIES HEPATICARUM Franz STEPHANI Pour répondre aux demandes de plusieurs correspondants, nous por- tons à la connaissance des lecteurs du Bulletin de l’'Herbier Boissier que nous sommes disposés à leur servir en tirés à part des abonnements spéciaux au SPECIES HEPATICARUM de noire collabo- rateur M. Franz Stephani. Ces abonnements seront livrés au prix de 1 fr. 25 la feuille (16 pages) et expédiés franco au fur et à mesure de la publication de lou- vrage. — Le 1e volume (400 pages in-8°) est en vente au prix de 30 fr. et les 11 premières feuilles parues du vol. 2 seront immédiatement envoyées aux abonnés par l’Herbier Boissier. “ N von ze CN ES PLANTE LFRCANE Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisir d'informer nos cor- respondants que l’Zerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1903, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Junon. L'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prof. D' H. Scninz, à Zurich. | Il en a été extrait de petites collections dont ıl reste encore neuf exemplaires renfermant de 298 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S’adresser à la Direction du BULLETIN. à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM ‚SCIENTIE MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger myeologischer Publi- cationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt entgegen der Herausgeber H. SYDOW, Berlin W, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Beılin N. W., Karlstrasse 11. Genève. — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26. BULLETIN DE HERBIER BOISSIE SOUS LA DIRECTION DE GUSTAVE BEAUVERD CONSERVATEUR DE L'HERBIER Chague Collaborateur est responsable de ses travaux. A SECONDE SERIE Tome IV. 1904. N° 3. Ce N° a paru le 29 février 1904. Prix de l'Abonnement 9) FRANGS PAR AN POUR LA SUISSE. — 9 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. KT Les abonnements sont regus A L'HERBIER BOISSIER | CHAMBÉZY (Suisse). PARIS BERLIN PAUL KLINCKSIEGK R. FRIEDLÆNDER & SOHN 3, rue Corneille. | 14, Carlstrasse. 1904 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, £. y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. 47 N - L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée. l’administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros égarés- BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SECONDE SERIE SOMMAIRE DU N° 3. — MARS 1904. : Pages I. — Casimir de Candolle. — L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A. P. DE CANDOLLE, avec une gravure. (4 SUIVRE) ne. en er 201 I. — Frédéric N. Williams. — LISTE DES PLANTES CONNUES DU SAME TOO) RE RES 217 IL — Robert Chodat. — QUELQUES POINTS DE NOMEN- CEATURE ALGOLOGIOUE 2 00 22 20 233 IV. — Th. Herzog. — DIE LAUBMOOSE BADENS. Eine bryogeographische Skizze (à swivre).................. 241 V. — Robert Chodat el Emile Hassler. — PLANTE HASSLERIANE soit ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile Hasster. d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 (suite)............... 257 YL — Gustave Beauverd. — SOCIÈTÉ BOTANIQUE DE GENEVE. Compte rendu de la séance du 8 février 1904. 293 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ...... Nos 7232 à 7531 OBSERVATIONS Les auteurs des Lravaux insérés dans le Bulletin de l'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en tirage à part. Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sont invités a présenter leurs réclamations avant le 15 du mois où le numéro a paru. — s— — BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2m SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 3. L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A. P. DE CANDOLLE Augustin Pyramus de Candolle à visité à deux reprises et étudié avec soin l’herbier de G. Bauhin, en vue de pouvoir citer les synonymes du Pinax dans son Systema. Il a rendu compte de ce travail dans une courte notice manuscrite placée en tête d’un exemplaire du Pinax et dont voici le texte : « Au mois d'octobre 1817 je suis passé par Basle et je me suis assuré que l’herbier de Caspard Bauhin y étoit en état d’être examiné; en consé- quence au mois d'octobre 1818 je me suis rendu de nouveau dans cette ville pour étudier cet herbier avec l'attention que son antiquité et la célébrité de son auteur réclament également. « L’'herbier de C. Bauhin étoit devenu la propriété de Werner de Lachenal; celui-ci en devenant professeur de Botanique à l’université de Basle fit un traité avec le Gouvernement par lequel moyennant une modique somme (3600 liv. france) qu’il recut il s’engageoit à restaurer la maison du Jardin Botanique qu’il devoit habiter pendant sa vie et à laisser après lui à l’université sa Bibliothèque et son herbier dont celui de C. Bauhin faisoit partie; c’est de cette manière que dès l’année 1802 époque de la mort de Lachenal l'herbier de C. Bauhin est devenu la pro- priété de l’université de Basle. « Lachenal ne s’occupoit guères que des plantes indigènes de la Suisse BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 3, 29 février 1904. 1% 202 NO BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SER.). (2) et son herbier est divisé en deux parties. 1° l’herbier de Suisse rangé d’après la méthode de Haller. 2° l'herbier exotique rangé d’après celle de Linne; dans l’un et dans l’autre les plantes provenant de C. Bauhin sont placées à la fin du paquet de chaque genre ou de chaque espèce. marquées d’un B sur le coin de la feuille et de plus très reconnoissables par les étiquettes; celles-ci ne sont pas attachées à la plante et la plante elle-mème est libre dans la feuille; mais la crainte des transpositions d'étiquettes est diminuée parce que celles-ci portent irès souvent des notes qui désignent les échantillons de manière à les faire encore recon- noitre et que C. Bauhin lui-même a joint à l'échantillon les gravures soit de ses propres ouvrages, soit de ceux de ses contemporains. J'ai bien trouvé des espèces sans étiqueltes mais aucune où jaye eu lieu de penser que les étiquettes étoient transposées. Je joins ici une de ces éliquettes pour donner une idée de leur forme et de leur authenticité. Les numéros CL 1 RB [ any na Bar Le Dat ee en ee — Bai ann n« drive, Feel . B etfaseins ®.4 Balfarnnna durine. eh Lob. cr Lese yrc® ! een De C- Bauf.n qui les précèdent sont évidemment d'une date postérieure au corps même de l'étiquette et répondent très exactement aux numéros du Pinax soit qu'ils aient été ajoutés par C. Bauhin même lors de sa publi- cation, soit par quelqu'un de ceux qui ont possédé l'herbier avant Lachenal. « J'ai parcouru avec soin 1° ’herbier de Suisse tout entier sauf la cryp- togamie et 2 de l'herbier exotique la Polyandrie, la Tetradynamie, la Polyadelphie, le ler paquet de la Diadelphie et les 5 1* de la Pentandrie Monogynie. J'ai noté sur le présent exemplaire en marge de chaque article le nom actuel de la plante conservée dans l’herbier de Bauhin et l'indication du lieu dont l'échantillon est originaire. Dans les cas douteux je me suis aidé soit de l’herbier de Lachenal, soit de quelques recherches faites dans la Bibliothèque, soil enfin de la comparaison de quelques fragmens de l'herbier de Lachenal duement comparés avec l’herbier de IV (3) CASIMIR DE CANDOLLE. L’HERBIER DE C. BAUHIN. 203 Bauhin puis avec le mien. Plusieurs espèces manquent complètement, el certains genres nombreux et difficiles tels que Salix, Rosa, Equisetum, &e. manquent aussi. Ces lacunes rendent ce travail synonymique incom- plet, mais j'espère que du moins les noms inscrits sur le présent exem- plaire sont exacts. Je ne terminerai point cette note sans y consacrer l'expression de ma reconnoissance pour l’université de Basle et en parti- culier pour le professeur de Botanique, Mr Burckhart, qui ont bien voulu me donner toutes les facilités possibles pour l'examen de l’herbier de Bauhin. Genêve, 1er Nov. 1818. A. P. DE CANDOLLE. » Ainsi qu'il le dit dans ses Mémoires’, A. P. de Candolle dut quitter Bâle, un peu précipitamment, avant d’avoir achevé l'examen de l’herbier de Bauhin. Il se proposait de reprendre ce travail plus tard, ce qui ne lui fut malheureusement pas possible. Je conserve précieusement le volume du Pinax où se trouvent consi- gnés les résultats, déjà considérables, de cette première enquête. L’im- portance de cet exemplaire n’a pas échappé à Pritzel qui lui consacre une mention spéciale dans son Thesaurus literature botanicæ. Aussi plus d’un botaniste m’a-t-il exprimé le désir de voir publier ces determinations dues à un naturaliste que sa parfaite connaissance des plantes rendait particulièrement capable d'accomplir un pareil travail. Récemment encore, ayant été vivement sollicité dans ce sens par un éminent confrère, je me suis décidé à ne plus différer la publication de ces notes et à en assurer ainsi la conservation. Je suis heureux de pouvoir les offrir aux nombreux lecteurs de ce recueil, grâce à l’obligence de son Directeur auquel je tiens à exprimer ici toute ma reconnaissance. On remarquera que De Candolle s’est dispensé d'indiquer les auteurs des noms spécifiques qui sont, du reste, pour la plupart des noms lin- néens. I] ne m’eüt pas été difficile de combler cette lacune et j'avais d’abord songé à le faire. Puis j'y ai renoncé en pensant que cela n’ajou- terait rien à la valeur de ces documents et qu'il était préférable de les publier lels quels. Les pages qui suivent sont donc la reproduction textuelle de toules les déterminations, inscrites par mon grand-père dans son exemplaire du Pinax. C. DE CANDOLLE. ! Mémoires et souvenirs de Augustin Pyramus de Candolle, p. 371. 204 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (4) 93 1 Gramen caninum. XI = Tragus racemosus — Monspelii, Venet. Gramen nodosum. — Avena precatoria — Crentzach. IT = Phleum nodosum — Beford, a J. B. [Belfort, a Joan. Bauhin]. 3 Gramen pratense paniculatum. VII = Poa rigida — Monsp. Gramen paniculatum arvense. III — Avena flavescens -— Basileæ. IV = Agrostis spica venti — Basileæ. Gramen paniculatum aquaticum. II — Aira coerulea — Crentzach. IV = Panicum crus galli — Basileæ. Gramen cristatum et spicatum pratense. 1 = Cynosurus cristatus — Basileæ et Monsp. I = Anthoxanthum odoratum. IV = Alopecurus utriculatus — ex Burgundia el minor ex Italia. % Gramen spicatum montanum el nemorosum. II = Carex alba — Hüningæ. III = Carex ornithopoda. IV = Carex Schreberi et in alia carta — Carex digitata — Basileæ. Gramen typhoides. II = Phleum pratense. 1 Les chiffres arabes correspondent aux pages du Pinax, les phrases en ita- lique et les chiffres romains aux titres des articles et aux numéros de celles des phrases de Bauhin pour lesquelles il existe des déterminations. (5) CASIMIR DE CANDOLLE. L’HERBIER DE C. BAUHIN. 205 Ill — Phalaris aspera ? V = Alopecurus agreslis. Gramen phalaroides. - Il = Alopecurus pratensis? sed spiea brevior. Gramen alopecuroides. VI = Cynosurus echinatus — Monsp. Gramen tomentosum. IE = Eriophorum polystachyon — Basileæ. u = 9) III = Eriophorum capitatum — Rhætia. Gramen sparleum. VII — Nardus strieta — Pyr., Mt. Calcar; et in alia carta — Aira juncea —- ex sylv. Hagana. IX = Aira juncea. XI — Stipa pennata — e Taurino. Gramen junceum et spicatum. 1 — Poa nemoralis, cum spongiola insect, VII = Carex — Basileæ. VIT = Juneus sylvaticus — Basilesæ. IX — Juncus articulatus. XI = Carex brizoides — Lusalia. 6 XI — Scirpus selaceus? — prope Altorf. XIV — Scirpus setaceus? — in fossis patavinis. XVI = Triglochin palustre. Gramen cyperoides. I — Carex paludosa et alia sp. mixtæ — Basileæ. IX = Carex vulpina — Basileæ. IX — Carex muricala — Basileæ. X — Carex disticha — Basileæ. XI — Carex ampullacea. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SER.). (6) XII = Scirpus maritimus — ex Italia. XIH = Scirpus sylvaticus — Basileæ. NB. Carex Schreberi est in herb. sub nom. an Gramen cariophyllatum spica varia. Gramen arundinaceum. I — Carex sylvatica — e Muteto. HT = Arundo calamagrostis — Basileæ. 7 IV = Agrostis calamagrostis ? Gramen nemorosum glabrum. V = Juncus bufonius — Basileæ. NI = Agrostis alpina ? — St-Bern. parv. [Petit St-Bernard Gramen nemorosum hirsutum. !i — Luzula pilosa. IV = Luzula campestris. VI = Luzula albida — ex Italia. Gramen dactyloides. I} = Cynodon Daciylon — e Gallia et Italia. S HT = Cynodon Dactylon var. monstr. IV = Digitaria sanguinalis. V — Andropogon ischæmum — Basileæ. Gramen paniceum. — Panicum crus galli sine aristis — Basil. II = Panicum crus galli aristatum. IT — Panicum glaucum — Basil. IV = Panicum verticillatum — Basil. Gramen sorghinum. I = Panicum crus galli minus — Basil. 19) Gramen spica Brizæ. [ = Bromus pinnatus — Basileæ. CASIMIR DE CANDOLLE. L'HERBIER DE C. BAUHIN. 207 Gramen hordeaceum. i — Elymus europæus — Haller 1537. I] = Hordeum murinum ? = Hall. n. 1536 ex Lachenal. Gramen loliaceum i = Lolium temulentum — Basileæ. II — Lolium perenne — Basileæ. V — Cynosurus durus — Monspel. Gramen Festucæ. I = Bromus secalinus et mollis mixt. II — Bromus squarrosus — ex Monspelio. V — Stipa juncea — e Valesia. VII = Bromus sterilis — Basileæ. 10 IIX = Bromus tectorum. XI = Triticum pinnato affin. XII = Festuca — Hall. n. 1507 ex Lachenal. Gramen avenaceum. II = Melica nutans ? et uniflora. IV = Aira flexuosa. V = Melica ciliata — Monspelii. 15 Equisetum. I = Hippuris vulgaris — Michelfelden. 17 Arundo inodora. 1 — Arundo phragmites. 20. Typha. I — Typha latifolia. IT — Typha angustifolia. III — Typha minima — Genevæ. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). 21 Triticum IV = Triticum turgidum spica simplici. Zea. I = Triticum monococcum. 22 III = Triticum spelta ? — Emmer vocant Basileenses. Hordeum. I = Hordeum hexaslichum. 23 Secale. II = Secale cereale. Avena. Il = Avena sativa. 27 Sesamum et Erysimum cereale. (8) Erysimum — Polygonum sarracenicum (sic! — Fagopyrum). 28 Asphodelus. à V = Asphodelus luteus — ex horto. 29 X — Tofieldia palustris. Phalangium. 1 — Hemerocallis Liliastrum. II — Phalangium Liliago — Basil. III — Phalangium ramosum. 30 Iris latifolia. J — Iris Germanica. V = Sürps et icon seq. junclæ. (9) CASIMIR DE CANDOLLE. L’HERBIER DE C. BAUHIN, 209 32 Iris angustifolia. NB. Iris sibirica sub nom. Iris angustifolia pratensis — ex Michelfeld. 34 Acorus. I — Acorus officinalis [sic!]. 4A 5 Gladiolus. III = Gladiolus communis. IV = Gladiolus communis — e Palavio. V — an div. a Gl. comm.? — ex Hispania. VI = Gladiolus communis. 49 Hyacinthus comosus. I = Muscari comosum. 43 VI — Muscari botryoides. VIE — Muscari racemosum. Hyacinthus oblongo flore. I — Scilla nonscripta — e Fontainebleau flore coeruleo el carneo et flore albo ex Anglia. 45 Hyacinthus stellaris. I — Scilla bifolia — Basileæ. 46 II = Scilla bifolia. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (10) 51 Narcissus juncifolius. IX = Phalangium serolinum — ex Taurero. 52 Narcissus majus et oblongo calice. VII = Narcissus Pseudonarcissus, 1-2-3-florus — Basileæ. 55 Leucoium bulbosum. I — Leucoium vernum. 56 IV = Galanthus nivalis — ex pratis Patavinis. 64 Fritillaria. I! — Fritillaria meleagris — e Normandiæ sylvis. 67 Crocus vernus angustifolius. % varr. cum nom. his non respond. 70 Ornithogalum umbellatum album. IV = Ornithogalum umbellatum — Basileæ. Ornithogalum spicatum. HE — Ornithogalum pyrenaicum — Patavii. 71 Ornithogalum luteum. HT — Ornithogalum luteum angustifol. — Lipsiæ; et lati- folium — Basileæ. (11) CASIMIR DE CANDOLLE. L'HERBIER DE C. BAUHIN. 12 Porrum. IH = Allium.... et specimen A. schenoprasi florens. VI = Allium vineale — ex agris..... ensibus. ri / iz Allium. VE — Allium ampeloprasum ? IX = Alhum ursinum — Basil. IX = Allium Vielorialis. — Colmariæ. XI — Allium sphærocephalum — e Basilea. XI — Allium oleraceum — e Basil. Allium montanum. II — Allium paniculatum — Basileæ. Stylus longus, stam. breviter exsertis. re in V — Allıum pallens — ex hort. Patav. 76 Lilium album. I — Lilium candidunm.- 11 Lilum bulbiferum. I] = Lilium bulbiferum. 1 — Lilium bulbiferum. Lilium floribus reflexis latifolium. I — Lilium martagon — in Monte Muteto. s0 Lilium Asphodeli radice. II — Hemerocallis fuiva. 8 [Se BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (AM SER.). (1 92 Rapunculus et Campanula glabra. I — Campanula Rapunculus — Basileæ. IT — Phyteuma spicata — Basileæ. IV — Phyteuma Scheuchzeri — ex Italia. V — Jasione montana. IX — Phyteuma orbicularis. IX — Phyteuma hemisphærica — ex Italia, Helv.. Pyren. 93 X — Campanula persicifolia. XI — Campanula persicifolia var. XX — Campanula rotundifolia. XXV — Linnæa borealis — ex Rhætia. 9% Trachelium sive Campanula hirsula. I — Campanula latifolia. IT — Campanula rapunculoides. VI — Campanula rhomboidea [sie] — Valesia. VIT — Campanula urticæfolia. X — Campanula cervicaria. XI = Campanula barbata. XI — Campanula spicata — ex Valesia. XVII — Campanula glomerata. 95 Rapisirum. ) 1 — Sinapis orientalis, siliqua hispida, rostro levı — in agris Basili®. II — Raphanus raphanistrum — e Basilea. IV — Hesperis verna — Massiliæ. VI — Myagrum perenne — NB. in altera carta sub eodem nomine est Myagrum rugosum e Monspelio. (13) CASIMIR DE CANDOLLE. L’HERBIER DE C. BAUHIN. 213 96 Raphanus 1 = Raphanus sativus. V == Cochlearia armoracia. 97 VI = Sisymbrium palustre — e Montbelg. [Montbéliard ?] VIT = Sisymbrium amphibium — e Norimberga. Lepidium. ! — Lepidium latifolium — e Basilea. HT = Plumbago europea — Monspelii. Iberis. II. Specimen herb. C. B. quod Lachenal ad Lepidium iberidem revocat vix huic convenit sed est forsan Iberis pinnala culla, 98 Dracunculus esculentus IH — Achillea ptarmica. HE — Achillea ptarmica. IV — Achillea macrophylla. Eruca. I — Brassica eruca. Il — Brassica eruca. II = Brassica erucastrum. Flore majore, etc. — videlur diversa. IV. sub hoc nomine, sed linea deleto reperitur in herb. C. B. Sisymbrium pyrenaicum ex Aurelia et Mulhausia, el super nomen scripsit €. B. Eruca palustris Nas- turti folio capsula minima. V — Bunias erucago, sine flore. VE — Sisymbrium asperum — e Monspelio. VII — Erysimum barbarea. NO Pe BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2’üe SER.). (14) 99 HX == eadem, flore pleno — juxta Arberg in agris. IX — Arabis arenosa — Basiliæ. X — Kakile marilima — ex hort. XI — Enarthrocarpus arcuatus — e Creta. XII — Bunias erucago — e Monspelio. Sinapi. il. Sinapis alba est in herb. C. B. cum hac inscriptione : Sinapis species, acerrimum est. ubique inter segeles Lutetiæ. Sub nomine Sinapt apij folio, etc. adest forsan errore quodam Sisymbrii palustris var. ili — Sisymbrium tenuifolium, var. foliis angustis — e Lutetia. IV — Sinapis alba, sine foliis. Y — Sisymbrium asperum. 100 Reseda. II — Reseda lutea — Basilie. VI = Reseda phyteuma — Monspelii. Luteola. I — Reseda luteola — Basiliæ. Erysimum. I — Erysimum offieinale — Basil. 101 II — an Sisymbrium Columnæ? — ex Austria. HT — Sisymbrium polyceratium — Berne, Basiliæ. IV — Sisymbrium irio. V — Sisymbrium irio — in muris Paris. Hydropiper. I — Polygonum persicaria. II — Polygonum hydropiper — Basiliæ, HT — Polygonum minus — Michelfelden. IV = Polygonum minus — ex Lusalia. (15) CASIMIR DE CANDOLLE. L'HERBIER DE C. BAUHIN. 215 102 Capsicum. IT — Capsicum. IT — Capsicum. 106 Thlaspi montanum. II — Thlaspi montanum. 107 VI = Myagrum saxatile. X — Alyssum montanum. Thlaspi Alysson dietum. I — Alyssum calycinum. 108 Bursa pastoris. I — Thlaspi bursa pastoris. 109 V — Arabis Thaliana. Hyagrum. I — Erysimum cheiranthoides est in herb. C. B. sub nomine Leucoium montanum Thalü. Il. est in herb. C. B. sed innominata. Pa 111 brassica non capitata. IT — Bunias spinosa — ex horto. 112 Brassica sylvestris. HE — Brassica campestris Huds. — perfoliata Lam. Nil — Turritis glabra — e Basil. 113 Isatıs. | — Jsatis linctoria. II — Isatis tinctoria — Basiliæ, ad ripam Rheni. 216 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sER.). (16) 11% Acetosa. I — Rumex acelosa. IT — Rumex acelosa?, foliis oblongis. IX — Rumex digynus — St-Bern. X — Rumex scutatus. XIII — Rumex acetosella — Basil. XIV — Rumex acetosella. XV — Rumex acetosella. Lapathum syl. folio acuto. V. 2 species mixtæ : Rumex bucephalophorus et R. ace- tosella. 115 Lapathum syl. latifolium. I — Chenopodium bonus henricus — Basil. IV — Rumex alpinus. Hall. n. 1587 ex Lachenai. 117 Rha. V — Centaurea rhapontica. VI — Centaurea rhaponlica. 118 Blitum. III — Chenopodium polyspermum — Basil. 119 Atriplex sylvestris. VI = Blitum virgatum. Blitum capitatum adest in herb. C. B. sed sine nom. et adj. icone color. IX = Chenopodium Vulvaria — Basil. IX — Atriplex angustifolia? — Basileæ. (A suivre.) IX am Si LISTE PLANTES CONNUES DU SIAM Frédéric N. WILLIAMS The area comprised in the following enumeration of Siamese plants is that of the political boundaries of the Kingdom of Siam at the present date. Within the last few months the area of Siamese territory has been still further modified, and its diminished extent, as compared with what it Was some years ago is carefully taken into account in estimating the constituent elements of the present flora, and in duly recording the num- ber of plants which may be rightly considered as oceurring within its poli- tico-geographical limits. By the Franco-Siamese Treaty of 7 Oct. 1902, which was ratified in July 1903, a triangular wedge of Siam, situated between Cambodia and the River Mekong was abandoned and incorpora- ted in the Lao Province of French Indo-China. In this way the eastern boundary of Siam was «rectified ». A few weeks aflerwards, the two sou- thernmost distriets of Lower Siam, Kelantan and Tringganu, were {rans- ferred from Siamese control to the administration of British Malaya. This gives the country a more natural frontier on its southern borders. A preliminary note on the Botany of Siam was published recently in the Journal of Botany (Sept. 1903, p. 306). It is not necessary to repeat here the information therein given. The carliest available material for the Flora of Siam is to be found in Retz’s Observationes Botanicæ. In a special appendix Lo the third fasciculus, dated 1783, is a paper by König, consisting of a description of 21 plants. Of these, nine are from Siam, BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 3, 29 février 190%. 15 215 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (2) apparently from the island of Junk Seylan. König’s manuscripts and plants are in the Herbarium of the Natural History Museum, London (a fact apparently unknown to Alphonse de Candolle, who omits any refe- rence to the collection in his Phytographie). The plants are sorry speci- mens, comparatively useless for diseriminalion, and only of interest to the botanical antiquarian. The manuscripts are badly compiled, written in à jargon patois, and often illegible. Among the many volumes of these manuseripts, are three dissertations which deal with Siamese plants: 1. Plantæ Itineris Siamensis, vol. HE 59-113, vol. XII, 1-42; 2. Descrip- tiones plantarum et animalium in itinere Siam, anno 1779, vol. IV, 1-54 ; 3. Voyage to Siam, 1778-1779, in vol. II, 14-180, and continued in some other volumes. As Lo the plants, after comparing three with their cita- tions in Hooker’s Fl. of British India, vol. VI, and finding them hope- lessly at variance, both as to numbers, localities, etc. further search among the tangled scraps was given up as an unprofitable waste of time. In the above work also, Finlayson’s plants (1821-23) are recorded as from Siam. This, however, is based on the erroneous statement of Wallich. Finlayson was attached to the Siamese Mission, but a reference to the original route-map shows that all his plants were collected in Burma and Cambodia. A small collection from « Upper Siam », in Kew. Herbarium, made by the late Mr. FE. H. Smiles in 1893, and received at Kew in the following year, is also based on a geographical error. The collector pos- sessed no reliable map: as the various localities given on the labels fixed to plants show that they are in a district of French Indo-China for beyond the frontiers of Siam. ; - This list been prepared entirely in Kew Herbarium, and from the material therein accumulated. The sets which afford specimens of plants collected in Siam are given in detail below. . Curtis, Charles. — His Malayan collections (1881-1899) include several plants from the Langkawi Islands, off the west coast of Lower Siam, and from the Kedah disirict on the mainland opposite, beyond the northern frontier of British Malaya. Murton, H. J. — A set of plants received at Kew in 1878-82. Pierre, Dr. L. — Various sets of plants received at Kew, 1880-1599. The set dated 1882 includes only twenty-seven sheets of Dicotyledons, and there are no Monocotyledons. All the other specimens in this set : were collected in Cochin-China and Cambodia. - Schomburgk, Sir Robert Hermann, British Consul at Bangkok. — Of this seLof three hundred and forty-five numbered sheets, collected at Aden, (3) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 219 Singapore. in Penang, and Siam, two hundred and thirty-nine sheets (nos. 104-342) are of specimens collected in Siam, many near Bangkok, and some in the province of Angkor (mostly dated 1859). Several of these. however, though appearing by name in the manuscript list, are not to be found in the Herbarium. They were probably poor specimens or {00 much damaged to be laid in and incorporaled in the general col- lections. The list therefore is a complete record of specimens received, of which some were put aside. This able diplomatist is not to be confused with Sir Richard Schomburgk, who collected in N. Australia and Poly- nesia. Teysmann, J, E. — A set of Malayan plants, mostly from the Dutch possessions, but including some collected in Siam, received at Kew in ‚1878. Wray. Leonard, Junr. — His Malayan collections (1884-1895) include some plants from the Kedah and Patani districts, north of the Siamese territory visited by Mr. H. N. Ridley. Zimmermann, Dr. Albrecht. — A set recently purchased for the Kew Herbarium, and at present being sorted and laid in. The collection inclu- des many plants collected in Siam, in the area extending round Bangkok. The only important contributions to the botany of Siam, which have been published, include a few papers by Mr. H. N. Ridley in the Journal of the Linnean Society and in recent volumes of the Journal of Botany. and an account of the Flora of Koh Chang, investigated by the Danish Scientific Expedition of 1899-1900, and now being written up in the. pages of the Botamsk Tidsskrift of Kopenhagen, from May 1901 to the present date, by Mr. J. Schmidt, with several co-workers. This useful list is referred to throughout in the abbreviated form of « F.K. C. » Two exiensive local floras include also some Siam plants, and are fre- quently quoted : Sir J. D. Hooker, Flora a British India (1872-1897), — cited as Fl. Brit. Ind. L. Pierre, Flore forestière de la Cochinchine (1880-1899), — cited as Fl. For. Coch. The arrangement of families and genera is that of Engler and Pranil in Die Natürlichen Pflanzenfamilien. Under each genus the species are given alphabetically, as in Mr. W. B. Hemsley’s Index Floræ Sinensis. and they are numbered consecutively from first to last. The native Sia- mese and Malay names are frequenily given. 220 Noms siamois. Ban Muang Phu Kao Nam Pak Lem Toule | Koh Klong | Ao BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze -SER.). Noms malais. Kampong Kota Gunong Bukit Sungie Kwala Tanjong Tao Pulo Hoa Kwala? Termes géographiques. Équivalents français. village ville montagne colline fleuve embouchure cap ou pointe lac ile canal ou anse baie | Equivalents anglais. village town mountain hill river river-mouth cape or headland lake island canal or creek bay © MONOCOTYLEDONES SugcLass. LEPTOCHLAMYDEZÆ Ord. Pandanales. Fam. 1. PANDANACEÆ (x) | | ; | | | | { | | | 1. Pandanus odoratissimus L. f. — Siam (ex Warburg Pandanaceæ, p. 912 [1900}). In Warburg’s monograph this species is called « P. fectorius », one of Solander’s manuscript names, only bronght to notice by Prof. I. B. Balfour in 1878. Native name, « Pandan Duri ». 9. Pandanus Siamensis Williams nom. nov. !: — P. Kaida Kurz in Journ. Asiat. Soc. Bengal, XXXVII, 2, p. 148 (1869), et in Flora, 1869, p. 452. Siam (Teysmann ap. Warburg, |. c., p. 52). Unfortunately Kurz's name is untenable. The Indian name of « Kaida » is applied by the natives to the previous species, and in the same sensa was taken up by Rheede, Hort. Malabar. II, tt. 1-5 (1679). Ray also refers to the same plant as « Frutex indicus fructu aggregato conoide Kaida dietus ». The present species is only known from Siam. 1 he type specimens of William’s new species are in the Kew Herbarium. y (5) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 221 Ord. Fluviales. Fam. 2. POTAMOGETONACEZÆ 3. Diplanthera uninervis (Forsk.) Williams nom. nov. —FK €. V. p. 262 {« Halodule uninervis »). Syn. Zostera uninervis Forsk. (1775): Diplanthera tridentata Steinh. (1838) : Diplanthera Madagascariensis Steud. (1840): Halodule australis Miq. (1859): Halodule Wiightii Aschers. (1868); Halodule uninervis Boiss. (1884); Cymodo- cea australes Trimen, Cat. Fl. Ceyl., p. 99, ex Journ. Asiat. Soc. Cevlon (1885), — a name omitled from Index Kewensis. Ord. Glumales. Fam. 3. GRAMINACEÆ Trib. MAYDEx 4. Coix lacrima-Jobi I. — KF K C. II, p. 95. Trib. ANDROPOGONER 5. Dimeria ornithopoda var. tenera Trin. (sp.): Hack. Andropogoneæ, p. 81 (1889). — FKC. II, p. 95. 6. Imperata arundinacea var. Koenigii Beauv. (sp.): Benth. (var.), cfr. Hack. Andropogoneæ, p. 94 (1889). — F K C. IH, p. 95. 7. Pogonatherum saccharoideum var. crinitum (Kunth) Williams var. nov. — F K C. IH, p. 95 (« Pogonatherum saccharotdeum var. monandrum »). Syn. Andropogon crinitus Thunb. (1784); Andropogon monandrus Roxb. (1820); Pollinia monandra Spreng. {1825): Pogonatherum erinitum Kunth (1833); Pogonatherum saccharoideum var. monandrum Hack., Andropogoneæ, p. 193 (1889). 8. Apluda varia var. aristata Hack.. I. c.. p. 199. — Bangkok (Schom- burgk, n. 183). 9. Ischæmum muticum L. — F K C. HE, p. 95. 10. Andropogon contortus |. — Bangkok (Schomburgk. n. 182). 11. Andropogon sorghum Brot. — F K C. III, p. 96. Syn. Holeus Sorghum L.: Sorghum vulgare Pers. Trib. ARUNDINELLEZ ! Williams 12. Thysanolæna acarifera Arm. et Nees. — F K C. II, p. 96. 1 Syn. Tristegine Link, Hort. Bot. Berolin., p. 230, p. p. (1827); Trestegineæ Nees in Hook. et Arn., Bot. Beechey Voy. p. 237 (1844). The generic name of 1O : © © BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (6) Trıb. Panicezæ 13. Paspalum distichum IL. — F K C. IH, p. 96. 14. Paspalum longifolium Roxb. — FK C. IH, p. 96. 15. Paspalum scrobiculatum L. — FKC. IH, p. 96. Bangkok (Schom- burgk, n. 336). 16. Isachne meneritana Poir. Encyel. Meth. Bot. suppl. HE, p. 185 (1813). — F K C. IH, p. 96 (« Isachme miliacea »). Var. dispar Williams. — FKÜ. (« Isachne miliacea var. dispar »). 17. Isachne Schmidtii Hack. n. sp. — FKC. III, p. 97. 18. Panicum barbatum Kunth. — F K C. Il, p. 97 (« Panicum heteran- thum »). 19. Panicum colonum L.— Bangkok (Schomburgk, n.337). FKC. HE p. 97. 20. Panicum flavescens Swartz. — Frontiers of Siam (Finlayson, in herb. Wallich). 21. Panicum indicum L. — FR C. I, p. 98. . Panicum interruptum. — F K C. Ill, p. 98. . Panicum ovalifolium Poir. — FKC. III, p. 98. . Panicum pilipes Nees et Arn. — F K C. Ill, p. 99. . Panicum radicans Retz. — Canals near Bangkok (Schomburgk, n. 179). . Panicum repens L. — Bangkok (Schomburgk, n. 181). . Panicum sanguinale var. Timorense (Kunth) Hackel inFKC. Il, p. 97. . Panicum sarmentosum Roxb. — FK C. III, p. 98. . Panicum Schmidtii Hack. in F K. C. II, p. 9. 30. Panicum trigonum Retz. — F K C. IH, p. 99. _ 31. Panicum zizanioides H. B. et K. — F K C. UI, p. 98 (« Panicum Ridleyi Hack., n. sp. »). 32. Ichnanthus pailens Munro. — F K C. Ill, p. 99. 33. Oplismenus compositus Beauv. — KF K C. IH, p. 99. 34. Stenotaphrum Helferi Munro ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VIE, p. 91 (1896). — Kedah district, north of the state of Perak, in Lawer Siam, 1881 (King’s colleetor, n. 1713). 35. Spinifex squarrosus L. — Anhin‘in Battambong (Schomburgk, n. 263). RAR CI DA 00: IS A9 19 19 RO 19 19 18 © OO SI VD m C2 19 Trib. ORvzEz 36. Leptaspis urceolata Brown. — KF K C. IE, p. 100. 37. Oryza sativa L. — Rice is the chief export of the country. F K C. IH, p. 100. Trisiegis Nees (1820) is now dispossessed by Melinis Beauv. (1812), which includes only a single species. I therefore suggest that the new tribe-name requi- red should be based on Arundinella, the largest genus of the group, which includes about 30 species. (7) F. N: WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 223 Trib. AVENEZ 38. Coelachne pulchella Brown et var. simpliciuscula Hook. f. — FKC. II,;p.:400. Trib. CHLORIDEZ 39. Dactylon officinale Vill. — F K C. IN, p. 100 (« Cynodon Dacty- ton »). The name of this genus is written « Dactylus » by Aschersen, which though philologically more correct is too like Dactylis L. — Villars wrote « Dac- tilon », which was corrected by Remer et Schultes, Syst. Veg., II, p. 411 (4817), as written Dactylon long ago by Bauhin and by Morison. 40. Eleusine indica Gärtn. — FK C. II, p. 100. Trib. Testuck& . #1. Neyraudia madagascariensis Hook. f. Fl. Brit. Ind. VII, p. 305 (1897). — F K C. IN, p. 100 (« Arundo madagascariensis »). 42. Eragrostis unioloides Nces. — F K C. IH, p. 101. 13. Centotheca lappacea Beauv. — FKC. IE p. 101. 4%. Lophatherum gracile Brongn. — F K C. III, p. 101. Trib. HorpEE£ 15. Lepturus repens Brown. — F K C. IH, p. 10. Trib. BAMBUSEE 46. Bambusa Wrayi Stapf, in Kew Bulletin, 1893, p. 414: et in Hook. f, le. Plant. 2253. — Mt. Inas, at the source of the Salama river and at the source of the Plus river, 1892, at 1350-1650 metres (L. Wray junr., Perak Mus. herb., FI. Malay Penins. n. 4166). These two localities are on both sides of the line which divides Lower Siam from British Malaya, respectively the Siamese pro- vince of Kedah and the Malayan state of Perak. It is used by the native Semangs to make blowpipes, called by them « buloh versumpitan ». See also Gamble Bamb. Brit. Ind., p. 90, t. 46. 47. Thyrsostachys Siamensis Gamble Bamb. Brit. Ind. p. 59, t. 51, in Ann. Roy. Bot. Gard. Calcutta, VII (1896). — Upper Siam, near the Burmese rontier. Fam. 4. CYPERACEÆ Trib. HYPOLYTREZ 48. Hypolytrum latifolium Pers. — F KÜ. II, p. 92. - Trib. SCHRERIR 49. Pycreus polystachyus Beauv. — F K C. II, p. 81. 224 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e siür.). (8) 50. Pycreus sulcinux C. B. Clarke in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 393 (Sept. 1893). — F K C. II. p. 82. 51. Cyperus dilutus Vahl. — FKC. III, p. 83 (« Mariscus microcephalus »). An alleged earlier name for this species is Cyperus compactus Retz, Obs. Bot. V, p. 10 (4789); but, as Mr. C. B. Clarke informs me, it is a name of uncer- tain application, and is best dropped. Mr. Clarke only quotes the name « fide auctorum », and further points out that it is evidently based on a fragment of a specimen, and not on the examinatioa of a whole plant, which has many heads, and not a solitary small one. 52. Cyperus exaltatus Retz var. digynus (Boeckl.) Williams var. nov. — Banks of R. Mekong, a form with palish scales (Kuntze Rev. Gen. Plant., p. 748 (1891), « Cyperus alopecuroides (non Rottb.) Roxb. Hort. Bengla., var. digynus Boeckl., forma pallıda »). ..d3. Cyperus haspan L. — FK C. II, p. 82. A pest in rice-fields. 54. Cyperus monocephalus F. Muell. — Bangkok (Schomburgk, n. 527). F K C. Il, p. 80 (« Kyllinga monocephala »). Pax, in Engler and Prantl’s Natürl. Pflanzenf., sinks Pycreus and Mariscus in Cyperus. Mr. €. B. Clarke, white admitting the feasibility of sinking Mariseus, thinks that Pycreus certainly should be kept up as a distinct genus, and has suggested to me that if Mariscus goes, then Kyllinga should also be sunk in Cyperus. The suggestion is here carried out. Kyllinga monocephala has already been listed under Gyperus by F. V. Mueller, whose authority therefore now stands in the transfer of the species to the other genus. Another name will then be required for Cyperus monocephalus Baker, in Journ. Linn. Soc. XXI, p. 531, a Madagascar plant described 13 years afterwards, and for which on account of its numerous spikelets I propose the name of Cyperus spiculosus, a name for- merly applied by Reichenbach to a garden form of Cyperus congestus Vahl. « Once a synonym, always a synonym » can never be accepted as a working rule in a large genus like Cyperus, as it would preclude the use of a number of suitable and characteristic specific names. 55. Cyperus pennatus Lamk. (4794). — FKC. II, p. 82 (« Mariscus albescens Gaudich. » |1826]). In transferring Mariscus albescens to Cyperus, there seems little doubt about the above being the correct name under the genus. 56. Fuirena glomerata Lamk. — F K C. II, p. 90. A rice-field weed. 57. Heleocharis capitata Brown. — F K C. IH, p. 84. 98. Heleocharis chætaria Rem. et Schult. — EF K C. Il, p. 8%. 59. Heleocharis equisetina J. et C. Presl. — F K C. IT, p. 85. 60. Fimbristylis cymosa Brown. — FKC. Ill, p. 89; et var. subcapitata C. B. Clarke, in F K C. IE, p. 90. 61. Fimbristylis diphylla Vahl. — F K C. Ill, p. 85. 62. Fimbristylis ferruginea Vahl. — F K C. ill, p. 88. (9) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM, 225 63. Fimbristylis Hookeriana Bœckl. — FKC. UI, p. 87. 64. Fimbristylis miliacea Vahl. — K K C. IH, p. 89. 65. Fimbristylis polytrichoides Brown. — F K C. IT, p. 88. 66. Fimbristylis fusca (Nees) C. B. Clarke in Hook. f. — Tonkya- ghat, adjoining the Karen country, in the extreme N. W. of Siam (Kurz, n..623). Syn. Gussonea paueiflora Brongn. (1828); Schenus puberulus C. A. Mey. (1830); Abildgaardia fusca Nees (183%); Abildyaardia pauciflora Kunth (1837) ; Fimbrisiylis Kampheveneri (1884); Fimbristylis fusca C. B. Clarke in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 649 (1895), et in Journ. Linn. Soc. XXXIV, p, 72 (1898). — The earliest specific names (under Gussonea and Schenus) are already preoccupied. 67. Fimbristylis spathacea Roth. — FK C. II, p. 87. Trib. BHYXcHospoRE® 68. Remirea maritima Aubl. — K K C. II, p. 92. 69. Rhynchospora aurea Vahl. — KF K C. I, p. 9. Trib. ScLEriE.® 70. Scleria lævis Retz. — K K C. HE, p. 93. In the Chang specimens the uppermost leaves below the bracts are not imperfeelly lernate. 71. Scleria multifoliata Ba@ckl. — FR C. IH, p. 93. Trib. Carıcka 72. Carex indica ,..— K K C. IH, p. 94. Var. læte-brunnea C. B. Clarke in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. p. 715 (Apr. 1894), el in Journ. Linn. Soc. XXXIV.p. 115 (Nov. 1898). -— R. Salween, sepa- rating Burma from Siam (Wallich, n. 3533, — in the Fl. Brit. Ind. Mr. Clarke refers {hese specimens to var. Milnei). Kedah Peak, some distance from the state of Perak (Ridley, n. 5147). 73. Carex malaccensis (.. B. Clarke in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 722 (Apr. 1894), et in Journ. Linn. Soc. XXXIV, p. 121 (Nov. 1898). — Lang- _ kawi Islands, 1888 (Curtis, n. 1669). Some other specific name would have been more suitable, as the plant is found in Siam, and not in Malacca. | Ord. Restionales. Fam. 5. FLAGELLARIACEÆ 7h. Flagellaria indica L. — On canals near Bangkok (Schomburgk, n. 127, specimen non kept). Ord. Arales. Fam. 6. LEMNACEÆ 75. Lemna paucicostata Hegelm. — FKC. V, p. 261. 226 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m sÉR.). (10) Fam. 7. ARACEE Subfam. Pothine. 76. Pothos scandens L. — KF K C. V, p. 272. A form with narrower leaves. 77. Anadendrum angustifolium Engl. in F K C. V.p. 272. 78. Anadendrum montanum Schott. — F K C. V, p. 292. Engler spells the name of this genus «Anadendron» for Anadendrum. This is undesirable, as there is an earlier genus Anodendron (1844), belonging to Apocynaceæ; and as both were originally written, there is sufficient diffe- rence in the spelling to keep up both as names of admitted genera. Wight also (1850) wrongly wrote the name of the Apocynaceous genus « Anadendrum ». thus making it exactly similar to Engler’s altered spelling of the other. Subfam. Monsterine. 79. Rhaphidophora Beccarii Engl. — Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 546). 80. Rhaphidophora peepla Schott. — F K C. V, p. 272. 81. Scindapsus Siamensis Engel. in F K C. V. p. 273. Subfam. Dracontiine. 82. Lasia aculeata Lour. — Bangkok (Schomburgk, n. 220). 83. Pseudodracontium Harmandii var. Schmidtii Engl. in F K C. V. p. 273. 84. Hydrosme longituberosa Engl. n. sp. in F K C. V, p. 273. Subfam. Philodendrine. 85, 86. Homalomena brevispatha Engl.: Homalomena truncata (Schott) Hook. f. — F K C. V, pp. 274, 275. 87. Aglaonema costatum N. E. Brown in Gard. Chron. 2 Apr. 1892. — 1892. — Damp shady places at the foot of limestone hills, Coah, in the Lang- kawi Islands, 1892 (Curtis n. 2813). 88. Aglaonema hospitum Williams, n. sp. — Caudiculus non visus. Folia approximata Juteo-maculata: petiolus imo breviter vaginatus : lamina petiolo paullulum longior, membranacea obliqua lanceolata inæquilatera, basi anguste rotundata, apice leviter curvata acuminata acuta, nervis lateralibus pri- . mariis (4-5) adscendentibus. Pedunculus spadice multum longior ; cataphylla peduneulo breviora, spatham haud attingentia. Spatha oblonga obtusa hreviter apiculata. Spadix longe slipilata, tandem spatham superans. Ovaria breviter ovoidea, stigmate crasso discoideo medio excavato coronata. Inflorescentia mas- cula eylindrica obtusa. — Petiolus 18-22 em. : lamina 19-24 em. X 9 1/2-7 em.: (14) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 227 vagina 2 cm.; pedunculus 40 cm.: cataphylla 6 cm.; spatha tota 32-38 mm. ; spadicis stipes 11 mm.; inflor. feminea 8 mm., inflor. mascula 10 mm. Deseribed from specimens grown in the Hongkong Botanic Garden (1888, n. 59), « received from Bangkok several years ago », as stated on the label. Its specific name 1s from its being an alien guest in the place where il was grown. Allied to Aglaonema simplex and Aglaonema tenuipes : and though. nearer to Ihe former it is quite different from both. Among its divergent characters are the long stalk of the spadix, and still more so the short petiolar sheath, which involves no more than a tenth part of its length. 89. Aglaonema malaccense Schott in Bonplandia, 1859, p. 30. — Ton- kyaghat, adjoining the Karen country, in the extreme N. W. of Siam (Kurz, n. 263). In Herb. Kew. there are specimens from Pegu, Mergui Archipelago, Perak, and other parts of British Malaya, and it extends also to Sumatra and . Borneo. Being thus widely distributed, it probably oceurs in Lower Siam also, although I have not seen specimens. Syn. Aglaonema Schottianum Miq.. Fl. Ind. Bat. III, p. 216 (1859), Engl., Araceæ, p. 410: Aglaonema propinguum Schott, in Ann. Mus. Lugd. Bot. I, p. 280 (1863-64). 90. Aglaonema rotundum N. E. Brown in Gard. Chron. 22 July, 1893. — Described from specimens grown by Mrs. Veitch and Sons, probably from the Langkawi Islands. The author says, «I think it is not improbable that it comes from some part of the Malav Peninsula, or one of the islands along its Coast. » 91, 92. Aglaonema tenuipes, Aglaonema Siamense Engl. n. spp. in ERGC.\WV, p. 275. Subfam. Coiocasiinæ. 93. Steudnera capitellata Hook. f. FI. Brit. Ind. VI, p. 521 (Sept. 1893). — Evergreen foresis at. Tonkva-ghat, adjoining the Karen country, in the extreme N. W. of Siam (kurz, Ie. in Herb. Calcutta). 94. Alocasia acuminata Schott. — Kogan, on the R. Salween, which here separates Lower Burma from Siam (Wallich, n. 8946). 95. Alocasia fornicata Schott. — F K C. V, p. 276. 96. Alocasia indica Schott. — F K C. V, p. 275. 97. Alocasia longiloba Miq. — F K C. V, p. 276. 98. Hapaline Brownii Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 546 (Sept. 1893). — Kedah district in Lower Siam, from 30 to 450 metres (Sir G. King's collector). Named after Mr. N. E. Brown of Kew. The locality can hardly be considered to be within even « the sphere of influence » of British India. Subfam. Arine. 99. Typhonium trilobatum Schott. — Bangkok, 1859 (Schomburgk, n. 334). Bangkok, 1869 (Wawra, nn. 359, 447). 228 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SéR.). (12) Syn. Typhonium Siamense Engl., Araceæ p. 615 (1879). This species was founded on Schomburgk’s specimens; but, in F!. Brit. Ind. VI, is reduced to Typhonium trilobatum. An examination of specimens of both in Herb. Kew. leaves no doubt as to their identity. 100. Arisæma fimbriatum Mast. — Langkawi Islands : on Teruto, 1888 (Curtis n. 1679) limesione ou Kasum, 1897 (Curtis nn. 3281, 8941), on Lang- kawi (ex hort. Sander), — see Hooker, Fl. Brit. Ind. VI, p. 502 (Sept. 1893). Subfam. Pistiine. 101. Pistia stratiotes L. — F K C. V. p. 276. Ord. Palmales. Fam. 8. PALMACEÆ 102. Phoenix paludosa Roxb. — Aesturial shores of Siam (ex Hook. f. Fi. Brit. Ind. VI, p. 427 [1892]). Base of Kedah Peak (Ridley). Syn. Phœnix Siamensis Mig. ex Hook. f., 1. c. 105. Licuala paludosa Griff. — Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 431 [1892]). 104. Zalacca edulis Blume. — Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 473 11893], « Zalacca Wallichiana »). Pinanga maculata Porte. — Kedah, Lower Siam (Murton, Cat. Bot. Gard. Singapore, 1879, p. 33). Stscrass. EUCHLAMYDEÆ. Ord. Xyridales. Fam. 9 XYRIDACEÆ Until more is known of ils affinities, which are obscure, {his small family, with the habit of Grasses, which includes marsh-plants with conspicuous but somewhat chaffy perigone with the outer series of stamens wanting, and leaves crowded at the base of stiff stems, not succulent as in Commelinaceæ, is better placed in an order by itself, as representing an aberrant but distinet group. 105. Xyris pauciflora W. — Kedah Peak, at 900 metres, 1893 (Ridley). Ord. Commelinales. Fam. 10. COMMELINACEÆ 106. Aneilema Loureirii Hance. — Anhin, in the province of Batlambong (Schomburgk, n. 282); and ex Hook f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 375. (13) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 229 107. Aneilema nudiflorum var. bracteatum €. B. Clarke, Commelina- ceæ, p. 211 (1881). — Bangkok (Schomburgk. n. 329). 108 Aneilema ovatum C. B. Clarke, Commel. ei Cyrtand. Bengal., t. 25 (187%); Commelinaceæ, p. 218. — Angkor, 1878 (Lebeuf); and ex Hook f. F1. Brit. Ind. VI, p. 382. 109. Cyanotis axillaris J. A. et J. H. Schult. — Bangkok (Schomburgk, n. 330, — nole on another sheet that the specimen was thrown away). Ruins at Angkor, 1878 (Lebeuf, n. 644). 110. Cyanotis cristata J. A. et J. H. Schult. Syst. Veg. (olim Rem. et Sehult.) VII, p. 1150 (1830). — Cape Liant, on the Gulf of Siam, 1882 (Murton, n. 31). The specimen in Herb. Kew. is a small and stunted form of the species. In Index Kewensis, both these species are altributed to Don, Prodr. fl. Nepal. (1825). But. on reference to this work, it is not clear whether Don transferred these two plants from Tradescantia to Cyanotis. 111. Spatholirion ornatum Ridley in Journ. Bot., 1896, p. 329, t. 360. — Tomoh, in the Legeh region of Lower Siam (A. D. Machado). This locality is on the confines of the Patani and Kelanlan districts. and I am unable to ascertain whether it is in the « Kelanlan area» transferred a few months ago from Siamese adminisiration to British Malaya. It is to the north-east of the natural water- shed of Kelantan and Tringganu. It was sent by Mr. Machado to ihe Botanie Garden of Singapore in 1894, where in due course it flowered. Ord. Pontederiales. Fam. 11. PONTEDERIACEE Like Xyridaceæ, this small family, of not more than 30 species, is better pla- ced in an order by itself, as a group of a distinet type. 112. Moncchoria hastata Solms. — F K C. V, p. 262; in pools. 113. Monochoria vaginalis var. plantaginea (Roxb. 1832) Solms. — F K-C. V, p. 262; in pools. Ord. Liliales. Fam, 12. MELANTHACEÆ 114. Gloriosa superba L. — On the label of a Singapore specimen, n. 345, Schomburgk has written, «very abundant at Anhin, in Siam. » Fam. 13. LILIACEÆ 115. Dicranella nemorosa Lamk. — Kurik-kome, on limestone hills, at 600 metres (Parish, n. 246). 230 5 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (206, SER.). (14) -416. Allium tuberosum Roxb. — Bangkok (Schomburgk, n. 326), and -ex Hooker Fl. Brit. Ind. VI, p. 345 (1892). Possiblv this ıs a form of A. odorum L., modified by eultivation. 117. Dracæna gracilis Hook. 1. Fl. Brit. Ind. VI, p. 330 (July 1892). — Two mountain forms of this plant occur in Lower Siam. —.{a) a tall long- branched shrub, with -broad oblong or lanceolate duli green leaves as much: as 15 em. long by 6 cm. broad; panicle long, lax, pendent, and spreading with very slender branches: flowers rather distant, yellow or greenish-white, 24 mm. long, en slender pedicels : it occurs on Kedah Peak (Ridley, in Journ. Bot. 1896, p.:467). (b) is a smaller form, which also occurs on Kedah Peak at 900 metres (Ridley, 1. c., p. 167), it as narrow lanceolate acuminate leaves 12 cm. long by 4 cm. across, with à smaller panicle and smaller fiowers. ‘ Native name «andong», which is. however. also-appiied to Gordyline ferrea €. Koch. Syn. D. atropurpurea var. gracilis Baker in Journ. Bot. 1875, p. 264. 118. Dracæna Porteri Baker. — Kedah, in Lower Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 330). Native name «Jarom-Jarom Padang» (ex Ridley, in Journ. Bot. 1896, p. 165). At Pecha Kuh, 20 miles north of Chantabun (Murton, n. 99). ‚119. Dracæna Siamica Rid!. in Journ. Bot. 1896, p. 166. — Pungah (Cur- tis, n. 2945). In:bud this plant looks like a young specimen of Dracæna Cant- leyi Baker. Native name « Chemou ». 120. Dracæna yuccifolia Ridl. in Journ. Bot. 1896, p. 168 (yuccæfolia). — On limestone rocks at Ghirbee, Lower Siam (Curtis, 4893, u. 2935). The leaves resemble those of some Yucca rather than those of a Dracana. Fam. 44. ASPARAGACEÆ 121. Asparagus racemosus Willd. — Anhin in the province of Battam- bong (Schomburgk, n. 250). Langkawi Islands, 1888, on limenstone rocks (Cur- lis, n. 167%). Fam. 15. SMILACACEÆ 122. Smilax Kingii Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 307 (July 1892). — Kedah district (King's collector). Fam. 16. HYPOXIDACEÆ 1493. Hypoxis aurea Lour. — Bangtaphan, on the west coast of Upper Siam. Sent by Dr. Keith to the Botanic Garden of Singapore (H. N. Ridley). Fam. 17. TACCACEÆ 12%. Tacca viridis Hemsl. in Hook. f. Ie. Plant. 2513-16 (Feb. 1897. — (15) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU, SIAM. 294 Trang (Goldham, 1896). Described from living specimens grown in Kew Gar- dens, sent from Siam. Ord. Amomales. Fam. 18. MUSACEÆ 125. Musa sapientum Linn. — Bananas are commonly cullivated in Sia- mese villages. Wild bananas are aiso stated to oceur in the jungle of Chang Island. Fam. 19. ZINGIBERACEÆ 126. Alpinia comosa Ridl. in Journ. nn Asial. Soc. Strails Br., 1899, p. 170. — Kedah Peak, in forests. ANS 127. Alpinia conchigera Griff. — On the banks of canals near Ba (Schomburgk, n. 123, n. 328). See also Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p.:283. 128. Alpinia galanga Swartz. — Widely” cullivated in. Siam, where it also occurs wild (see Hook. f, Fl. Brit. Ind. VI, p. 253). 129. Alpinia macroura K. Schum. in F K C. V, p. 268. 130. Alpinia oxymitra K. Schum. in F K C. V, p. 268. 131. Alpinia scabra Baker in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 256 (1893). — On Kedah Peak (Ridley in Journ. Roy. Asiat. Soc. Siraits Br., 1899, p. 164). 132. Alpinia zingiberina look. f. Bot. Mag. t. 6944 (July 1887). — Bang- kok (Schomburgk, n. 339). In the Siamese section of the Health Exibition, at Earl’s Court, in 1884, some rhizomes were on view, as a commercial product, under the name of « Siam ginger ». Some were fresh enough to be sent to Kew for experimental raising. This was fortunately successful, and they: produced flowering stems in 1886..On being taken to the Herbarium, the specimens were identified with Schomburgk’s n. 339, and afterwards described and figured, as noted above. 133. Geostachys rupestris Ridl. in Journ. Roy. Asiat. Soc. Straits Br., 1899, p. 159. — Kedah Peak, 1893, at 900-1200 metres. 133 a. Elettariopsis Schmidtii K. Schum. in F K C. V, p. 269. 15%. Amomum hirticalyx K. Schum. in F K C. V, p. 269. 135. Amomum Koenigii J. A. et J. H. Schuli. — Island of Junk Seylan, off the west coast of Lower Siam (Kænig). . Syn. — Amomum n. 5, Kœnig in Retz, Obs. Bot. Ill, p. a ‚app. -« In nemo- rosis prope Young Ceylon ». 136. Amomum littorale Koenig. — Island of Junk Seylan (Koenig). These two plants are quite different though found on the same small Siamese island. The former has been briefly described again by Mr. J. G. Baker (Hook. 1. Fl. Brit. Ind. VI, p. 237), as though it were a new species, Schultes’ description of the same specimens having been overlooked Moreover, they are not found 232 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sur.) - (16} in Tenasserim, but within Siamese territory. It is misquoted by Mr. Baker as « Amomum n. 57 ». 137. Amomum uliginosum Kamig. — Raput Nok. on the island of Junk Seylan, 1779 (Kenig). Yan in Kedah (Ridley in Journ. Roy. Asiat. Soc. Straits Br., 1899, p. 136). Native names, — Pua Hijau, Pua Gajah, and Tepus merah. 138. Hedychium collinum Ridl. in Journ. Roy. Asial. Soc. Straits Br., 1899, p. 103. — Kedalı Peak, at 1200 metres. 139. Hedychium longicornutum Baker in Hook. f. Fl. Beit. Ind. VI, p. 228 (July 1892). — Tomoh in Pataui province (Machado ex Ridley. 1. e.). Widely scattered over nearly all of Ihe Malav Peninsula The roots are used in cases of ear-ache, and as a vermifuge. Native names, — Tepus Lada, and Ubat Chaching. 140. Camptandra parvula Ridl. in Journ. Roy. Asial. Soc. Straits Br., 1899, p. 103. — Tomoh in Patani province (Machado). 141. Kæmpferia glauca Ridl. I. e., p. 106. — Abundantiv on the lime- stone rocks of Kasum, Langkawi Islands (Curtis). 142. Kæmpferia ovalifolia Roxb. — Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. p. 219). 143. Kæmpferia pulchra Ridl. in Journ. Roy. Asial. Soc. Straits Br. 1899, p. 106. — Bangtaphan, very common in dry places (Dr. Keith). Lang- kawi Islands (Curtis). 144. Gastrochilus albo-sanguinea Ridl.. |. c., p. 141. — Langkawi Islands (Curtis, n. 2677). 145. Gastrochilus Curtisii Hook. f. Bot. Mag. t. 7363 (189%). — Lang- kawi Islands, on limestone rocks (Curtis. n. 2896). 146. Gastrochilus ochroleuca Ridl. I. e., p. 110. — Between Kasum and Pungah, Lower Siam (Curtis). Deseribed from speeimens which flowered in Penang Botanic Garden, in 1896. 147. Stahlianthus campanulatus Kuntze Rev. Gen. Plant. II, p. 697 (1891). — Angkor. 148. Curcuma alismatifolia Gagnepain in Bull. Soc. Bot. France, 1903. p. 259. — Anhin, in the province of Batlambong (Schomburgk, n. 285). 149. Curcuma aromatica Salisb. — F K C. V. p. 268. Besides being found wild, it is extensively eultivated in Siam. 150. Curcuma parviflora Wall. — Bangtaphan (Dr. Keith). 150a. Curcuma zedoaria Rosc. — Banglaphan (Dr. Keith). Yan in Kedah (Bidley in Journ. Roy. Asiat. Soc. Straits Br., 1899, p. 119). Malay name. « Temu Lawas ». 151. Globba calophylla Ridl. 1. €, p. 93. — Pungah, in Lower Siam (Curtis, n. 3286). -452. Globba integra Ridl. |. e.. p. 9%. — Bangtaphan, common along the Ba Quean stream (Dr. Keith). (à suivre.) ro (IP) Q2 QUELQUES POINTS DE . NOMENCLATURE ALGOLOGIQUE PAR KR. CHODAT I. Sphærocystis Chod. ou Glœococeus A. Braun? Dans le paragraphe XII de ses Algologische Notizen (1903), Wille essaie de faire revivre un genre douteux d’Al. Braun, Glæococcus, cité en note dans l'ouvrage intitulé Betrachtungen über die Erscheinung der Verjüngung in der Natur, Leipzig 1851, p. 169. Il identifie ce genre avec celui que j'ai publié en 1898 sous le nom de Sphærocystis et qui sous ce nom est actuellement connu de tous les algologues. On pourrait objecter au savant algologue que cinquante ans d’oubli pour une algue bien incomplètement décrite suffisent pour établir la prescription et qu’une résurrection aussi tardive ne peut qu’embrouiller plus encore qu’elle ne l’est la nomenclature des algues vertes. Mais je n’utiliserai pas cet argument de procédure. Il me suffira de montrer que rien ne justifie l'identification proposée par M. Wille. Je traduis la description d’Al. Braun : Cellules ovales vertes à sommet incolore, occupé par un espace en entonnoir renversé clair qui se prolonge vers l'intérieur, une vésicule assez grosse postérieure. Multiplication par division simple ou double, dans ce dernier cas décussée, durant laquelle cependant, par l’exerelion d’enveloppes de gelée molle, les cellules restent attachées lächement (locker) et forment des familles arrondies finalement irrégulières. Les cellules dans toutes les générations successives qui ont lieu durant la. formation de ces familles, à l’exception de la génération transitoire 1 In Nyt. Magazin for Naturwidenskaberne, Chrisliania, 1903, 90-176. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 3, 29 février 190%. 16 254 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (2) (dans le cas de la division répétée (doppelter Zweitheilung), sont munies de deux cils vibratils tres longs persistauts qui ne disparaissent qu’avec le début de la division. Les cellules montrent à l’intérieur de la gelée entourante ei connective un mouvement faible, qui se manifeste par l'avancement ou le recul brusque ou le mouvement de va el vient du sommet. La dernière génération de la famille quitte enfin la masse gélifiée el émigre pour se fixer à un autre endroit el se reposer (ruhend nieder zulassen). Il y à probabloment avant la production de nouvelles familles un état de repos prolongé, peut-être aussi plusieurs générations immobiles, mais les observations manquent à ce sujet. Dans le Glæococcus mucosus, les cellules adultes ont !/co-'/50 mm., les familles qui se forment au fond de petits étangs atteignent la grosseur d’une pomme et ont une forme globuleuse déprimée souvent lobée ; elles finissent par se désagréger et arrivent à la surface de l’eau en morceaux irréguliers. La masse gélifiée a une apparence particulière comme tache- tée de vert, ce qui provient des alliances d’ordre inférieur qui sont étroi- tement unies.» Al. Braun a donné une figure des Zoospores de cette algue gélifiée '. M. Wille, qui avait trouvé en 1895 dans plusieurs lacs de Norvège une algue semblable à mon Sphærocystis, pensait qu’elle constituait un genre nouveau, mais ne publia pas, dit-il, faute de temps, ses observations. Il trouve excusable le fait qu’en 1898 j'aie publié comme nouveau le genre étudié par moi dans les lacs suisses. Je remercie mon savant confrère de cette indulgence, mais je ne sau- -rais lui rendre la pareille. Il est évident pour tout algologue non prévenu que Glæococcus ne sau- ait être identique à Spherocyslis. Tout d’abord l’informe colonie du genre d’Al. Braun est de la grosseur d’une pomme, la nôtre n’atteint qu'une dimension microscopique. Dans le genre d’Al. Braun, les cellutes lächement réunies dans la gelée sont munies de cils d’une manière persistante, sauf durant le moment de la division. Cela n’est pas le cas dans mon genre Sphærocystis. Cette présence de cils dans les états de repos est'au contraire très constante dans les genres Tetraspora, Stapfia, Apiocystis, elc. D'autre part. les ressemblances de forme et de chromatophore sur les- 1 A. Braun : Ueber Chytridium, eine Galtung einzelliger Schmarotzergewächse auf Algen und Infusorien (Abh. der königl. Akad. d. Wissensch. zu Berlin 1853. Berlin 1886, Taf. V, fig. 5-20). (3) R. CHODAT. QUELQUES POINTS DE NOMENCLATURE ALGOLOGIQUE. 23% quelles Wille se base principalement sont si générales dans le groupe des Tétrasporacées et des Volvocinées qu'elles ne sauraient être invo- quées comme preuves convaincanles. L’existence de micro et macropospores;s’observe toul aussi parfaite- ment que chez les Chlamydomonadinées. - Pour moi, Gleococcus A. Braun est un élat palmelloide à mettre dans le tiroir des genera dubia, à côté des Palmella de toute espèce, des états gélifiés de Chlamydomonadinées et de Palmellacées variées. Notre genre Sphærocystis est au contraire très caractérisé par ses colonies microscopiques, planctoniques librement nageantes, parfaite- ment sphériques comme l’est un Eudorina avec ses colonies ellipsoides ou un Gonium avec ses colonies tabulaires. Tandis que personne, sauf M. Wille, n’a su reconnaitre le genre Glæo- coccus, tous les algologues ont retrouvé mon Sphærocystis, qui esi bien actuellement l’algue verte la plus caractéristique du Plancton lacustre. Si l’on suivait logiquement M. Wille dans ses identifications, le genre Gteococcus finirait, grâce à son indéterminisme, par englober la plupart des Palmellacées et des Chlamydomonadinées capables de former des gelées. Il. Sphærella Sommerfeld ou Chlamydomonas Ehrb.? Dans le même fascicule (l. ec.) Wille démontre que sans nul doute le terme Sphærella appliqué par Sommerfelt au moins simultanément à deux espèces, le S. nivalıs et le Sph. lacustris, a la priorité sur les termes Chlamydomonas et Hæmatococcus, qui doivent selon lui désigner les genres auxquels appartiennent les deux espèces citées. N ne voit, cette fois-ci, aucun avantage à appliquer avec rigueur le principe de priorité. Dans la note précédente, nous avons vu qu’il ressus- citait un terme oublié pour le substituer à un nom proposé par moi et généralement accepté. J'ai montré que cette identification ne se justifie point et que la loi de priorité est respectée en maintenant le terme de Sphærocystis appliqué à une tout autre plante. | La question est ici plus compliquee : En effet. j'ai fait à plusieurs reprises remarquer ‘, ceque M. Wille recon- nail, que le Sphærella nivalis, d’ailleurs encore actuellement incomplete- Ten connu, diffère à peine d’un Chlamydomonas. En conséquence, j'ai ‘1 Chodat. Sur la flore des neiges du col des pas. Bull. Herb. Boisster, tome IV, déc. 1896, p. 883. 336 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (4) donné comme vraisemblable l’attribution à cetie espèce des formes Chla- mydomonas décrites par de Lagerheim pour la flore nivale du Pichincha. Dans mes Alques vertes de la Suisse’, je dis que cette espèce, que la plupart des auteurs réunissent à la précédente, est encore incomplète- ment étudiée. « Je ne sache pas qu'on ait jusqu’à présent observé de stade correspondant à celui qui est typique pour le genre et l'espèce Sphærella lacustris..... Il est probable également que le Chlamydomonas sanguinea et Chl. tingens var. ß nivalis Lagh. de la neige des Andes et de l’Equateur sont également des états de cette même espèce nivale. » J'avais alors bien l'impression que le Sphærella nivalis était à peine différent d’un Chlamydomonas, mais j'attendais l’occasion d'étudier de plus près l’algue des neiges avant de conclure. Wille, qui n’a d’ailleurs pas d'observations nouvelles à ajouter à celles gne j'ai fournies dans mon étude sur la neige du col des Ecandies, va plus loin, il range délibérément, ce que je n'avais osé faire, le Sphæ- rella nivalis dans le genre Chlamydomonas*. Et je pense qu'il a raison. En effet, l’absence de filets protoplasmiques tendus du corps de l’algue vers la membrane, qui sont si caractéristiques pour le genre Sphærella lacustris, manquent ici. J'ai eu l’occasion d'étudier, en 1903, à la fois le Sphærella nivalis et le Sph. lacustris à une altitude variant de 2400 m. à 2780 m. La première espèce n’a été rencontrée que sur la neige el, quoiqu’ayant séjourné plusieurs jours avec mon microscope à l'altitude de 2700 m., à la cabane de Saleinaz, d’où je pouvais facilement atteindre des champs de neige rougis par cette algue, je n'ai pu que confirmer mes recherches anté- rieures sur la neige rouge du col des Ecandies. J’ai observé la même variation de forme, de grosses cellules hypnocystes enkystées à paroi gelifiee épaisse, de semblables cellules divisées en deux ou en quatre à l'intérieur de la membrane gélifiée de la cellule mère, cellules largement ovoides plus ou moins enkystées, de grandeur variable, cellules parfaile- ment sphériques du type protococeus, etc. Si on maintient ces algues à une température légèrement supérieure à celle de la glace fondante, on observe, au bout d’un temps qui varie d’un quart d'heure à une demi-heure, la gelée entourante disparaitre et les cellules baigner librement dans l’eau. (Voir Alg. vertes de la Suisse, 1 Chodat. Algues vertes de la Suisse, p. 141. 2 Wille. Ueber die Algengatiung Sphærella Somm., in Nyt Magazin for Naturvidenskaberne, Christiania, 1903. (5) R. CHODAT. QUELQUES POINTS DE NOMENCLATURE ALGOLOGIQUE. 237 fig. X p. 142 ou Flore des neiges, Bull. Herb. Boissier. 1. c., t. IV, pl. 9. fig. 1,2, 3, 43). - * J’ai examiné cette année encore de la neige rouge provenant des névés de l’aiguille d’Argentiere (vers 3600 m.), on n’y pouvait observer que les mêmes stades ; retourné au col des Ecandies, je n’ai rencontré que de la neige noire, mais elle contenait beaucoup de Sph. nivalis à tous les états cités précédemment. J'ai également étudié la neige’rouge du col Fenêtre et des névés de Mattmark, dans le val de Saas, partout s’observaient les mêmes stades. Enfin, mon savant ami, M. Alb. Brun, m'a rarporté du Spitzberg une neige rouge admirablement conservée où l'identité de la plante des Alpes et celle du Nord était évidente. Il est intéressant de constater que l’on n'arrive que difficilement à -obtenir les états mobiles du Sphærella nivalis. Je n’y ai pas réussi cette année. Au contraire, le Sph. lacustris récollé dans des mares à des altitudes tout aussi élevées fournit immédiatement les états mobiles caractéristiques munis de pseudopodes filiformes. En conséquence, il convient de séparer en deux genres les deux espèces de Sommerfelt. J'ai attribué à lespèce la plus connue et la mieux étudiée le nom primitif imposé par Sommerfelt. Dans ces condi- tions, Sphærella, qui date de 182%, a la priorité vis-à-vis d'Hæmatococcus qui est de 1828. Agardh comprenait en 1828 sous ce terme générique H. Noltü Ag. = Euglena sanguinea, H. Grevillei Ag. — I. pluvialis Klot. et H. san- quinea Ag. — Gloeocapsa sanguinea Kütz. Comme on le voit, rarement un terme générique a embrassé une plus grande variété de plantes, une Flagellee, une Chlamydomonadinee et une Cyanophycée. Ce sont des raisons suffisantes pour abandonner un nom qui servi à designer des plantes appartenant à trois embranchements difiérents. Au contraire, le genre Sphærella de Sommerfelt ne s’appliquait qu'à des algues voisines des Chlamydomonadinées. Toute la question est de savoir laquelle des deux doit conserver le titre de Sphærella. Incontestablement Sommerfelt avait surtout pour type le S, nivalis (P. nivalis Ag.). Mais comme nous sommes d'accord actuellement pour identifier cette algue des neiges avec ce qu’on appelle aujourd’hui Chlamydomonas Ehrb. (1833), il faudrait débaptiser toutes les Chlamydomonas, ce qui paraît aussi inutile qu’absurde. Par conséquent, d'accord avec Wille, nous appellerons Sph. nivalis (Chlamydomonas (Ag.) nivalis Wille. 238 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). OR Mais, par contre, nous appellerons : Sphærella lacustris Wittr. in Hansg. Prodr. 105, Sph. Wrangelü Som- merfelt (182%), qui est le plus ancien binôme, et non pas Hæmatococcus pluvialis Flotow (1844). En faisant ainsi, nous couperons court à toute contestation de priorité ei nous respecterons dans la mesure du possible l’usage en ce qui con- cerne les Chlamydomonas. I. Pteromonas nivalis Chodal où Astasia nivalis Shuttlew. J'ai décrit, dans les Alques vertes de la Suisse, p. 145, fig. 70, un orga- nisme des neiges auquel j'ai donné provisoirement le nom de Pteromo- nas nivalis. En terminant sa description, je disais : cette espèce, qui devra sans doute être déplacée lorsqu'elle sera mieux connue, paraît constante dans la neige noire des Alpes savoisiennes et du Jura genevois. Depuis lors, M. Wille a retrouvé cette algue en compagnie du Chlamy- domonas nivalis (Ag.) Wille, en Norvège, à 3200’ au-dessus du niveau de Ja mer près de Djupvatshytten. Comme il ne connaissait pas, dit-il, à ce moment mon travail, il a étudié les quelques stades qui étaient à sa disposition. J’ai peine à comprendre comment un algologue aussi distingué que M. Wille ait pu reconnaître dans l’Astasia nivalis Shuttleworth: mon Pteromonas nivalıs. En effet, il n'hésite pas à identifier les deux Qi quoiqu'il conserve le nom que j'ai proposé. Shuttleworth, qui a étudié la neige rouge, s'exprime ainsi «Les corps les plus frappants, et qui par leur grand nombre et leur couleur foncée produisaient en grande partie la teinte rouge de la neige, étaient de petits infusoires de forme ovale, de couleur d’un brun rougeätre très foncé et presqu'opaques. Mesurés au micromètre, leur plus grand dia- mètre était d'environ ‘/s0 et leur plus petit d'environ "/ıso; ils traver- saient le champ de vision avec une vitesse étonnante et dans toutes les directions. Quoique le plus grand nombre fussent parfaitement ovales avec des bouts arrondis et obtus, tandis que l’autre était aminci en pointe et selon l'apparence obliquement tronqué. Les premiers avaient un mou- vement horizontal progressif... Je ne pus distinguer aucun signe d'organisation, et, de retour chez moi, où j'ai pu consulter l’ouvrage d’Ehrenberg sur les infusoires, je n’ai point hésité à les regarder comme une espèce non décrite du genre Aslasia Ehrb., pour lequel je propose le nom spécifique de Astasia nivalıs. » (7) R. CHODA'T. QUELQUES POINTS DE NOMENCLATURE ALGOLOGIQUE. 239 Il faut un flair tout particulier pour reconnaître dans cette description mon Pteromonas nivalis Chod. (1902). D’abord jamais le Pteromonas nivalis ne développe d’hématochrome qui puisse lui donner, ainsi que le veut Shuttleworth, une couleur brun rougeälre. très foncée. J'ai examiné actuellement les neiges noires ou rouges des stalions suivantes où celle algue apparaît : 1. Col des Ecandies, neige noire ou rouge. 2700 m. 2. Reculet, neige noire, 1720 m. 3. Vergys, 2000 m. %. Plateau de Cenise (Savoie), 1800 m. Matimark, vallée de Saas. 2400 m. Aiguille d’Argentiere, vers 3600 m. 7. Spitzberg, Ile des Danois (leg. Brun). Jamais elle ne constitue l'élément abondant, mais elle est toujours plus ou moins clairsemée. L'huile qu’elle contient est colorée en jaune doré plus où moins foncé, jamais on n'y voit apparaître d’hématochrome rouge comme chez l’Astasia nivalis Shutll. Enfin Shuttleworth n'indique nullement les sculptures en stries spiralées de la membrane. Les dessins de M. Wille et les observations de quatre ans postérieures aux miennes n’ajoulent rien de nouveau à ce que j'ai décrit soigneuse- ment dans mon livre sur les algues vertes. M. Wille suppose seulement, tout en reconnaissant très loyalement que je puis avoir raison, que les chromatophores sont nombreux et que le chromatophore central étoilé décrit par moi ne correspond pas exacte- ment à ce qu'il a cru voir. L'auteur est d’ailleurs prudent et admet volontiers que ses observa- tions peuvent ètre fausses. J’ai examiné cette année, pendant mon séjour à la cabane de Saleinaz, a 2700 m., avec beaucoup de soin, ces Pleromonas, et je ne puis que con- firmer mes données antérieures '. N Le chromatophore est bien central, plus ou moins étoilé ou en plaque. Souvent l'huile jaune occupe les deux pôles; les cellules varient beaucoup comme grandeur et comme forme. Les états les plus jeunes ne montrent pas de striation très apparente de leur membrane. Je regrette que mon savant collègue de Christiania n’ait pas publié avant moi les observations qu'il croyait neuves. Le fait est qu'ici encore, je conserve l’absolue priorité. 1 Chodat. Algues vertes de la Suisse, p. 145. 240 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (8) IV. Chionaster Wille ou Tetraeladium de Wildeman. Ce n'est pas la premiere fois que les auteurs décrivent un genre qu’ils croient nouveau et qui ne l’est pas. Wille, reprenant des observations de Bohlin sur un organisme des neiges, décrit un genre qu’il croit nouveau et auquel il impose le nom de Chionaster. C’est un champignon que Bohlin avait nommé Cerasterias nivalis, l'attribuant à un genre décrit par Reinsch dans sa Monographie des Poly- lyèdres et attribué aux Algues. De Wildeman, en 1893 et en 1894, a décrit en détail la morphologie d'un nouveau genre de champignon imparfait auquel il donne le nom de Tetracladium et qu’il compare aux Cerasterias de Reinsch. — En 1895, j'ai montré que les genres Cerasterias et Tetracladium n’en forment en réalité qu’un et que la teinte verdâtre du Cerasterias provient d’une huile ou de granulations huileuses jaune verdätre, ce que les anciens lichéno- logues de l’école de Minks prenaient pour des microgonidies. De Wildeman en a donné une bonne étude monographique et je n’ai pu que confirmer ses indications !; il a non seulement vu les stades étoi- lés mais observé également des petits états mycéliens donnant naissance à des bourgeons oïdiens. La plante décrite par Wille produit des espèces de chlamydospores qui n’ont pas été vues ni par de Wildeman ni par moi. Wille n’ayant pu étu- dier l’évolution de l'organisme en question, je m’abstiens de discuter le bien-fondé des déductions phylogénitiques qu’il croit pouvoir énoncer. Quoiqu'il en soit, le Chionaster nivalis (Bohl.) Wille, tel qu'il est publié, ne saurait être séparé du genre Teiracladium de Wildeman ou de Cerasterias Reinsch dont il constitue peut-être une espèce nouvelle. 1 E. de Wildeman. Notes mycologiques, Mémoires de la Société belge de Micros- copie, t. XVII, p. 35, pl. IV, fig. 1-43; t. X VIII (4894), p. 137, pl. IV, fig. 4-23. — Chodat, Cerasterias Reinsch, in Bull. Herb. Boiss., 1895, p. 114. — Reinsch. Monogr. Polyedr. in Notarisia 1888, p. 551. nl DIE LAUBMOOSE BADEN Eime bryogeographische Skizze VON Dr Th. HERZOG (Suite.) . Sphagnum fimbriatum Wils. R.5. In Waldsümpfen, selten. S. Murgthal (Sch.), Torfboden bei Heuern (Jäger). . Sphagnum Girgensohnii Russ. R 6. In Wäldern und auf Torfmooren. S. Bonndorf (Leiner), Sirnitz-Belchen (Dr W. u. W. B), Höllen- thal (W. B.); Bieberkessel an d. Hornisgrinde, Raumünzach, Geroldsau (W.B.), Mehliskopf, Plättig, Herrenwies u. Grobbach b. Baden (Röll). . Sphagnum Russowii Warnst. In Torfsümpfen, sehr selten. S. Bieberkessel an d. Hornisgrinde (W. B.). . Sphagnum Warnstorfii Russ. Auf Hochmooren, im sub- alpinen Ried, selten. S. Hinterzartner Moor (W. B.), Wittenbachthälchen am Feld- berg (H.), Mehliskopf u. Badenerhöhe (Röll). . Sphagnum tenellum Klinggr. R. 8. Auf Hochmooren, zerstreut. B. Heidelmoos bei Konstanz (W. B.). S. Seebuck am Felberg (W. B.), Moor hinter dem Hirschen in d. Höllsteig (H.); Hornisgrinde (A. Br. u. Bausch). var. versicolor Warnst. S. Nonnmattweiher (H.). . Sphagnum fuscum Klinggr. R.9. Auf Hochmooren. oft massig. S. Erlenbrucker-Moor (H.). Schluchseemoor (H.), Feldseemoor 242 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (18) (H.). Insel im Nonnmattweiher (H.); Hornisgrinde (A. Br.), Hornsee (D° Migula u. W. B.). 7. Sphagnum acutifolium (Ehrh.) R. 7. Auf Hochmooren u. über Felsen in feuchten Bergwäldern, ganz gemein. 8. Sphagnum quinquefarium Warnst. Auf Hochmooren u. in feuchten Bergwäldern. S. Sirnitz-Belchen, Seebuck, Höllenthal (W. B., H.), Schluchsee- moor (H.). var. roseum. S. Harzwald bei Ottenhôfen (W. B.). 9. Sphagnum subnitens Russ. et Warnst. Auf Torfboden, selten. S. Bei Ettlingen (W. B.). E. Mooswald b. Lehen (H.). 10. Sphagnum squarrosum Pers. R. 17. An quelligen Stellen im Walde, sehr häufig, besonders in der Bergregion. var. imbricatum. S. Steppweg bei Oberried (de Bary). var. spectabile. | S. Muggenbrunn (D' W. u. W. B.). 11. Sphagnum teres Angstr. R. 18. Auf Sumpfwiesen, in Quell- rieden, zerstreut. S. Sirnitz-Belchen (D' W. u. W.B.), zwischen Krinne u. Multe am Belchen (H.), Menzenschwand (H.), Wittenbachthälchen am Feldberg (H.), Todter Mann am Feldberg (H.), bei Ober- zarten (H.), Feldsee (Janzen!); Murgthal (A. Jäger), Herren- wies b. Baden (Röll). 12. Sphagnum cuspidatum Ehrh. R. 21. Auf Hochmooren, Sumpfwiesen u. in feuchten Wäldern, gemein. var. tenellum. B. Salem (Jack). var. plumosum. B. Salem, Regnatshauserried (H.), Pfullendorf. S. Hinterzarten (H.); Hornisgrinde. var. submersum. B. Salem (Jack), Konstanz (Leiner), S. Herrenwies (S.) var. falcatum. S. Moor hinter d. Hirschen in d. Höllsteig (H.), Schluchsee- moor (H.). (19) FH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 249 15. Sphagnum recurvum P.B. R. 22. Auf Hochmooren, zerstreut. B. Heidelmoos bei Konstanz (Leiner). S. Insel im Nonnmatt- weiher (H.), Moor hinter d. Hirschen in d. Höllsteig (H.); Herrenalb (D' Röder). 14. Sphagnum molluscum Bruch. R. 20. Auf Hochmooren, selten. S. Hinterzarten (Sickb., H.), Erlenbruckermoor (H.); Hornis- grinde (S.). Melkereikopf (W. B.). 15. Sphagnum compactum D. C. R.11. Auf Hochmooren, in subalpinen Quellrieden, nicht selten. S. Schauinsland (H.), Feldberg {Sickh.); Hornisgrinde (S. u. A. Br.), Melkereikopf. Bieberkessel (Dr W. u. W. B.), Horn- see (W. B.). var. squarrosulum Warnst. S. Bernstein, Schöllbronn (W. B.). var. subsquarrosum Warnsi. S. Zastlerloch am Feldberg (H.); Melkereikopf, Ettlingen (W. B.). 16. Sphagnum contortum Schultz R. 14. Auf Sumpfwiesen u. Torfmooren, wenig beobachtet. S. Plättig bei Baden (Röll). 17. Sphagnum platyphyllum Sull. R. 16. Auf Sumpfwiesen der i Ebene, selten, bisher meist aus Norddeutschland bekannt. E. Bei Ichenheim von W. Baur 1898 entdeckt! 18. Sphagnum subsecundum Nees. R. 13. Auf Sumpfwiesen u. Torfmooren, im Gebirge häufig. B. Heidelmoos bei Konstanz (W. B.). S. Stübenwasen, Witten- bachthälchen am Feldberg, Hinterzarten, Silberberg, Moor in der Höllsteig, Seebuck, Breitnau, Hirzmatten, St. Peter, Kostgfäll (H.), Nonnmattweiher (H.); Ettlingen (W. B.) eic. 0. Seebachthal u. Trienzbachthal (Stoll). 19. Sphagnum rufescens. Auf Sumpfwiesen, selten. B. Salem (Jack). S. Wittenbachthälchen am Feldberg (H.), Schöllbronn bei Ettlingen (W. B.). 0. Seewiese (Stoll). 20. Sphagnum cymbifolium Ehrh. R. 1. Auf Sumpfwiesen u. Torfmooren, gemein. var. glaucescens Warnst. S. St. Peter (H.). 244 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (20) var. glauco-flavescens Warnst. S. Erlenbruckermoor (H.). 21. Sphagnum papillosum Ldbg. R.3. Auf Sumpfwiesen u. Torf- mooren, wenig beobachtet. B. Heidelmoos bei Konstanz (W. B.). S. Moor hinter d. Hir- schen in d. Höllsteig (H.). 22. Sphagnum medium Limpr. R. 2. Auf Hochmooren, ziemlich häufig. B. Heidelmoos bei Konstanz (Leiner u. W. B., H.). S. Hinter- zarten, Erlenbruckermoor, Stübenwasen, Nonnmattweiher (H.), Furtwangen (Gerwig); Bieberkessel (Dr W. u. W. B.). Hornsee (Migula u. W. B.). II. Orpxuxc. ANDREÆACEZÆ Andreæa Ehrh. 1778. Schiüssel zu den Arten. AMBITION RIDE Rune. ee A. petrophila. D RU RTppe a. Innere Perichælialblätter pfriemlich zugespitzt, mit Rippe..... A. Rothii. b. Innere Perichætialblätter stumpf und breit zugespitzt, ohne Rippe A. Huntii, Kalkscheue Moose !_ 23. Andreæa petrophila Ehrh. R. 24. Mehr oder weniger dichte. feucht schwarzrote bis schwarzbraune, (rocken schwarze, zer- brechliche Räschen und Pölsterchen bildend. Stengel sehr dünn, allseitig abstehend beblättert. Blätter one Rippe, papillös. An meist trockenen, besonnten oder schatligen, vorzugsweise kahlen Felsen (Gneis, Granit, Porphyr, Thonschiefer) mit Flechten, Grimmien u. Racomitrien zusammen wachsend. Im S. wohl allgemein verbreitet, von den Höhen in die Thäler herabsteigend, auf Bruchsteinen sogar am Ufer der Dreisam bei Freiburg (H.). 24. Andreæa Rothii W. u.M. (A. rupestris Roth) R. 38. In Grösse und Wuchs der vorigen ähnlich, doch weniger zerbrechlich, etwas kräftiger und durch die deutlich einseitswendigen Blätter der (21) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 245 Stengelspitze von eigentümlichem, die Art sofort von A. petro- phila unterscheidendem Habitus. Blätter mit Rippe. An ähnliche Standorte gebunden u. vielfach mit . voriger zusammen wachsend, doch bedeutend seltener. Nur S. St. Blasien (Zickendraht), Hofsgrund (Sickb.), Ober- münsterthal häufig! (H.), Schauinsland am Pflugscharfelsen (H.), Gfällfelsen im Oberriederthal (H.), Alpiner Steig am Feldberg gegen St.Wilhelm (H.), Kapfenberg bei Todtnau (H.); Kniebis u. Allerheiligen (A. Br u. S.), Hornisgrinde, Eich- naldefürst, Bühlerthal u. Wiedenfelsen (Dr W. u. W. B.). var. 8. falcata (Schimp.) Lind». Blätter stark sichelförmig-einseitswendig. Nur S. Seewand am Feldberg (H.); Wiedenfelsen (W. B.), Falkenfels am Plättig (Röll!). 25. Andreæa Huntii Limpr. R. 29. Im Habitus etwas an A. Rothii var. faleata erinnernd, aber Stengel niederliegend u. der Unter- lage fest angepresste Ueberzüge bildend. Blätter etwas kleiner als bei A. Rothit. Entscheidende Merkmale finden sich indessen erst an den Perichætialblättern, wie dies im Schlüssel angegeben ist. Nur hoher S. An Felsen der Seewand (Feldseehalde) am Feld- berg ziemlich reichlich und fruchtend ! (H., im Juli 1898 neu für Südwestdeutschland entdeckt). Die nächsten Fundorte dieser seltenen Art liegen im Harz u. Böhmerwald. Il. Orpnung. ARCHIDIACEÆ Archidium Brid 1826. Ueber die Stellung dieser interessanten Gattung im System herrschen noch Zweifel. Die einen, Leitgeb an der Spitze, möchten einen entwick- lungsgeschichtlichen Zusammenhang mit den Anthoceroten (vielleicht Notothylas) einerseits, mit Andreæa anderseils. constatieren, doch scheint Notothylas ausgeschlossen zu sein, da bei ihm das Archespor aus dem Amphithecium, bei Archidium dagegen aus dem Endothecium hervor- geht; dagegen zeigen sich Anknüpfungspunkte mit Andreza in der Aehnlichkeit von Seta und Fuss. Andre halten Archidium u. Ephemerum für die niedersten Stufen einer selbständigen, ohne Vermittlung von Sphagnum zu den höheren Laubmoosen führenden Entwicklungsreihe. 246 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (22) Wieder andere, und diese haben jetzt die Wahrscheinlichkeit für sich, halten Archidium und mit ihm alle cleistocarpen Moose für Rückschlags- formen, von stegocarpen Moosen ausgehend. 36. Archidium phascoides Brid. (A. ulternifolium Schimp.) R. 33. Bildet hellgrüne bis bräunliche, confervenartige Ueberzüge und Rasen und sieht Formen von Pleuridium alternifolium mit flagellenartigen Sprossen zum Verwechseln ähnlich. Doch leicht von diesem durch die geringe Anzahl der ausserordentlich grossen Sporen zu unterscheiden. Fertiles Pflänzchen 1 bis wenige mm. hoch, mit 1-1 '/e cm. langen sterilen, fadendünnen Sprossen. Auf feuchtem, lehmig-sandigem Boden, an öden Stellen u. auf Brachäckern. Sehr selten! Nur in der Ebene. V. An der Röthe bei Zähringen (H.). E. Kirchzarten im Drei- samthal (Sickb.), an den Schiessständen am Mooswald b. Freiburg in grosser Individuenzahl! (H.), Karlsruhe (A. Br.), Schweizingen (Zeyher). IV. Orpnung. BRYINEZÆ Teisus I. CLEISTOCARPÆ Einfachste, kleinste Formen der Laubmoose; die Kapsel öffnet sich ohne Deckel durch Verwittern. Mit Vorliebe Bewohner von lehmigen, schlammigen, öden Plätzen, sowie Brachäckern, Rainen u. Wegrändern. Schlüssel zu den Gattungen der Cleistocarpen Moose. A. Grünes Protonema bleibend a. Blätter lanzettlich-linearisch I. Blattrippe fehlend oder sehr dünn................. Ephemerum IL. » DONATION DENTS EUR Ephemerella b. Blätter borstig, Rippe die lange Pfrieme ausfüllend _ I. Kapsel eingesenkt, elliptisch-oval ................. Sporledera I. » emporgehoben, lang keulig, mit Hals ........ (Bruchia) B. Grünes Protonema nicht ausdauernd a. Blätter nicht papillös Ieblatterlanerpfazemenfornmuige we Pleuridium I. » breit eilänglich RAR EEE CU AL) LE NOR AA Ren MELLE Physcomitrella 2. » ZUBUCKGENONEN N... EA N. ee de Acaulon (23) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 247 b. Blätter papzllös I. Blätter eilanzettlich oder eiförmig, Blattzellnetz locker IRaKapselhohnenHals Dany Nun. ealaln Phascum Zus mit kunzemaHlalsı. cu esse ee. Mildeella II. Blätter lang linealisch-pfriemenförmig, Blatizellnetzeng Astomum I. Famınıe. EPHEMERACEÆ Ephemerum Hampe 1837. 27. Ephemerum serratum (Schreb.) R. 35. Eines unserer kleinsten Moose. Von knospenförmigem Wuchs, nur 1-2 mm. hoch, in Herden oder truppweise wachsend; Blätter stark gesägt, Rippe fehlend, Zellnetz locker; Kapsel sehr klein, kugelig, kirschrot. à Auf lehmigen Wiesen, in Wiesengräbchen, auf Brachäckern, an Weg- u. Waldrändern; ziemlich kalkscheu. Besonders in der Ebene u. Hügelregion, nicht selten. B. Bei Salem (Himmelseher). V. Zwischen Sölden u. Kuc- kucksbad (H.), am Hebsack bei Freiburg (H.). E. Kirch- zarten im Dreisamthal (Sickb. !, H.), Littenweiler (H.), Herdern u. an den Schiessständen am Mooswald b. Freiburg (H.), Ichenheim, Beiertheim (W. B.), Ettlingen (A. Br.), Heidelberg u. Mannheim (C. Sch.).K. Kaiserstuhl (H.). 28. Ephemerum cohærens (Hedw.) R. 36. Im ganzen Wuchs kräftiger als voriges, doch sehr ähnlich. Wächst in zusammen- hängenden, olivgrünen Räschen und unterscheidet sich von vorigem sofort durch den Besitz einer dünnen Blattrippe. An schlammigen Stellen der Ebene, selten. E. Am Rhein bei Steinenstadt (H.), Rheinufer bei Strassburg (Schimp.), Schlossgarten ir. Mannheim (Dr Jäger). var. badense Limpr. in herb. Rippe unterseits in mehreren Reihen . gesägt. B. Salem (Jack). 248 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (24) Ephemerella C. Müll. 1848. 29. Ephemerella recurvifolia (Dicks) R. 40. Herdenweis wachsende, sehr kleine. grüne Pflänzchen, vom Habitus eines Ephemerum, meist jedoch etwas kräftiger. Blätter bogig zurück- gekrümmt, an der Spitze ausgefressen gezähnt; Blattrippe vorhanden, kräftig. Auf Aeckern, an Wegrändern, auf lehmigem Boden, bis jetzt sehr selten beobachtet. Nur E. Zwischen Lehen u. dem Mooswald auf einem Acker (H.), im Schweizinger Gemeindewald (Zeyher). I. Faune. PHYSCOMITRELLACEÆ Physcomitrella B.S. 1849. 30. Physcomitrella patens (Hedw.) R. 41. Kleine, herdenweis wachsende Pflänzchen, 3-4 mm. hoch, Stämmchen gegen die Spitze knospig beblättert; da dieselben oft ganz im Schlamm stecken, so dass nur die Knospe hervorragt, so sieht das Pflärzchen fast wie ein Phascum aus. Schopfblätter (rocken über der völlig eingesenkten Kapsel eingekrümmt (Schutzeinrichtung !). Auf Schlammboden an Fluss- u. Bachufern, sowie an Teich- rändern, fast nur in der Ebene. h B. Konstanz (Leiner), Salem (Jack). E. Bôtzingen am Kaiser- stuhl (Goll)!, Sasbach am Rhein (H.), Ichenheim (W. B.), Karlsruhe (S.), Heidelberg u. Mannheim (C. Sch.). IN. Fauuix. PHASCACEZ Acaulon C. Müll. 1847. 31. Acaulon muticum (Schreb.). (Spherangium Schimp.) R. 43. Knospenförmige, herdenweis wachsende, bräunlichgrüne Pflänz- chen, schwach glänzend. Blätter der Knospe glatt anliegend, gegen die Spitze unregelmässig stumpf gesägt. Kapsel ganz einge- senkt. (25) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 249 An Wegrändern, Waldsäumen, auf Erde in Hohlwegen ete., ‚ nicht häufig. V. Bei Zähringen am Weg zur Burg (H.). E. Nach W. B. nicht selten: Durlach, Schwetzingen, Heidelberg, Mannheim. Schriesheim; wie es scheint in der Freiburger Gegend viel seltener: bei Littenweiler im unteren Dreisamthal (H.) u. im Kaiserstuhl (Goll). 32. Acaulon triquetrum (Spruce) (Sphærangium Schimp.) R. 44. Dreieckig knospenförmige, herdenweis wachsende Pflänzchen, etwas kleiner als voriges. Blätter d. Knospe gegend. Spitze etwas divergierend, stärker gesägt. Rippe in eine längere, zurück- gebogene Spitze auslaufend. Kapsel wie bei vorigem. Auf Aeckern, an Wegrändern, in Hohiwegen, besonders auf Löss, zerstreut. V. Zwischen Buggingen u. Niederweiler (H.), Lorettoberg bei Freiburg (H.). K. bei Bahlingen (Goll!) u. Burkheim (H.). E. Mengen am Tuniberg (H.), Achern (Dr W.), Durlach (S.), Wiesloch u. Heidelberg (Gümbel). Phascum Schreb. 1770. 33. Phascum Floerkeanum W.u.M. (Microbryum Schimp.) R. 45. Winzige, herdenweis wachsende, meist rötliche Pflänzchen von der Form einer halb geöffneten Knospe. Rippe bräunlich, in den oberen Blätiern als kurzer Stachel austretend, in den untersten fehlend. Kapsel (oft zu mehreren in einem Perichetium) klein, mit geradem Spitzchen. Haube mützen- förmig. Auf Brachen, auf feuchtem, kalkigem Boden in der Ebene, sehr selten! Nur E. Bei Dossenheim u. Schriesheim (Dr! Göhrig). 54 Phascum cuspidatum Schreb. R. 46. Ziemlich kräftige, grüne, . polsterartige Räschen bildend, oder vereinzelt. Einzelne Pflanzen. wenn niedrig, knospenförmig; wenn höher, auch verzweigt, fast immer aber umschliessen die Schopfblätter die Kapsel knospen- artig. Kapsel fast kugelig, ziemlich gross, eingesenkit. Auf Aeckern, öden Plätzen, auf Gartenbeeten u. in Weinbergen, von der Ebene bis in die Bergregion gemein ! Formenreich ! BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 3, 29 février 490%. 17 250 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (26) 35, Phascum piliferum Schreb. (Ph. cuspidatum 8 piliferum Hook. u. Tayl.), R. 47. Kleiner als voriges, meist bräunlich oder gelblich. Rippe als längeres, hyalines oder gelbliches Haar auslaufend. Kapsel etwas zwischen den Haarspitzen hervorsehend. An mehr trockenen Standorten, selbst Felsen; sonst Vorkommen ähnlich wie bei vorigem, aber seltener. B. An sonnigen Felsen des Hohentwiel, ca. 600 m. (H.). E. Graben (Dr Schmidt), Schwetzingen (Zeyher), Schries- heim (Bischoff). 36. Phascum curvicollum Ehrh. R. 48. Kleine, bräunliche, herdenweis wachsende Erdmoose, die an der seilwärts zwichen den Hüllblättern heraustretenden, glänzend braunen Kapsel und der schwanenhalsartig gebogenen Seta leicht zu erkennen sind. An Erdrainen, besonders auf Löss u. kalkig-mergeligem Boden, auch auf Walderde u. an Gebüschrändern. Nicht selten. V. Am Isteinerklotz (H.), bei Müllheim u. zwischen Buggingen u. Niederweiler (H.), Schlossberg bei Freiburg (H.), bei Malterdingen (H.). K. Im Kaiserstuhl (Goll!), zwischen Oberschaffhausen u. Lilienhof (H.). E. Zerstreut im Unter- land : Achern, Weingarten, Wiesloch etc., im Oberland : Mengen an Tuniberg (H.). N. Turmberg bei Durlach in Menge (A. Br.). Mildeella Limpr. 37. Mildeella bryoides (Dicks.), (Phascum Dicks.) R. 50. Vegetative Teile etwa wie bei Phascum, aber Kapsel auf bis 0,4 cm. langer Seta emporgehoben, zuweilen aber auch kaum die Schopfblätter überragend, mit schiefer Spitze. Peristomanlage angedeutet. Pflänzchen im Habitus etwas an gewisse kleine Formen von Pottia lanceolata erinnernd. Von der Ebene bis in die Hügelregion an Wegrändern, auf Brachäckern, Weinbergsmauern elc., gern auf Löss, nicht gerade häufig. S. bei Hüfingen. In der Ebene u. den Lössvorbergen, sowie am Kaiserstuhl von mehreren Stellen: Staufen, Kaiserstuhl, Mallerdingen, Kehl, Achern, Durlach, Heidelberg etc. (27) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 254 Astomum Hampe 1857. 38. Astomum crispum (Hedw.), (Systegium Schimp.) R. 52. Habi- tuell von den übrigen Phascaceen völlig abweichend, vielmehr an Hymenostomum u. Weisia sich anschliessend. Niedere, grüne Räschen bildend. Stengel kurz, 2-5 mm. hoch, gegen die Spitze schopfig beblättert. Blätter trocken kraus. Kapsel sehr klein u. eingesenkt. Auf Brachäckern, schlechten Wiesen, an Rainen, in Hohlwegen, unter Gebüsch und auf Waldboden, nicht selten. B. Salem u. Mimmenhausen (Jack). Im Jura n. Schwarzwald wohl nur übersehen. E. In der Freiburger-Gegend ziemlich häufig (H.), Karlsruhe u. Heidelberg (S.). IV. Faune. BRUCHIACEZÆ Pleuridium Brid. 1819. 39. Pleuridium nitidum (Hedw.) R. 53. Niedere, nur 2-4 mm. hohe, meist herdenweis wachsende Pflänzchen. Unterscheidet sich von den beiden andern Arten dieser Gattung durch die Schopf- blätter, welche in der Grösse von den übrigen Laubblättern nicht verschieden sind. Ausserdem sind alle Blätter weniger lang zuge- spitzt als bei Pleuridium alternifolium u. Pleuridium subulatum. Auf Brachäckern, an Wegrändern, in ausgetrockneten Pfützen, feuchten Gräben etc. Ziemlich selten u. sehr leicht zu übersehen. Nur E. Kirchzarten (Sickb.!, H,), Achern (Dr W.), Karlsruhe (S.). Gottesauerwald (W. B.). 40. Pleuridium alternifolium (Dicks, Kaulf.) R. 54. Niedere, bräunliche, in lockeren Räschen wachsende Pflänzchen, Kapsel schön ockergelb, sehr klein. Unterscheidet sich von Sporledera, mit der es beim Sammeln leicht verwechselt wird, durch Fehlen des Protonemas. An feuchten Stellen, in Wiesengräben, auf feuchtem Sand u. Torf, selten auf Humus in Felsspalten. Ziemlich häufig. B. Salem!, Meersburg, Konstanz (Jack). S. Bei St. Peler auf Torf (H.). V. Bei Thenenbach auf Humus in einem alten Baumstrunk (H.). E. Ziemlich häufig: bei Freiburg (H.), 252 BULLETIN DE L'HÉRBIER BOISSIER (21 SÉR.). (28) Mooswald (H.). Kirchzarten (Sickb.). Riegel (H.), Karlsruhe. Schwetzingen. 44. Pleuridium subulatum (Huds.) R. 55. Im Habitus dem Pleu- ridium alternifolium ähnlich, jedoch gewöhnlich kräftiger u. breit ausgedehnte Räschen bildend. Auch geht der Scheidenteil des Blattes alimähliger in die Pfrieme über, als bei Pleuridium alterni- folium, u. die Schopfblätter sind länger. An lehmig-sandigen Wegrändern, Hohlwegen. auf Wald- boden elc.. immer in charakteristischer Gesellschaft : Dieranella heleromalla oder Dieranella subulata, Ditrichum pallidum, Catha- rinea undulata, Pogonatum aloides, Diphyscium sessile, Diplophyl- leia albicans u. obtusifohia, Scapania nemorosa u. Bæomyces. Kalkscheu ! In der Ebene u. niederen Bergregion häufig. Sporledera Hampe 1837. 42. Sporledera palustris B. S. R. 56. Pleuridium alternifolium sehr ähnlich. Protonema bleibend. Haube mützenförmig gelappt. Auf Torfboden, an Grabenrändern. Selten! E. Mooswald bei Freiburg (Sickb., Graf Solms-Laubach). Trotz wiederholten Suchens gelang es mir nicht. den Standort aufzufinden. Trıeus I. STEGOCARPÆ Zu dieser Tribus gehören weitaus die Mehrzahl der Laubmoosarten. Allen charakteristisch ist, dass sich die Kapsel mittelst eines Deckels öffnet. Dabei kann ein die Sporenaussaat regulierendes Peristom ent- weder vorhanden sein oder fehlen. Die Ausbildung des Peristoms ist meist charakteristisch für ganze Familien, doch kommt ihm ebenso- häufig ein systematischer Wert bei der Abgrenzung von Gattungen und selbst Arten zu. Die stegocarpen Moose werden wiederum in die beiden Abteilungen der musci acrocarpi und musci pleurocarpi zerlegt. zu denen früher noch die musci cladocarpi (jeizt unter die acro- carpi und pleurocarpi verteilt) kamen. Diese Einteilung gründet sich auf die Stellung der Kapsel (resp. Blüte) an der Hauptaxe oder an Nebenaxen. 19 ©? ss (29) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. SugrriBus I. ACROCARPÆ Kapsel endständig am Gipfel von Hauptsprossen, nur bei Anæclangium, Cinclidotus, Conomitrium und einigen Fissidensarlen am Ende seitlicher Kurztriebe. (Bei manchen Arten scheint die Kapsel lateral, doch ist dies nur dadurch hervorgerufen, dass eine unter der Gipfelknospe hervor- brechende Innovation dieselbe zur Seite drängt und allmählig die Wuchs- richturg des Hauptsprosses annimmt, als dessen direkte Fortsetzung sie dann erscheint, während die Gipfelknospe wie ein läteraler Kurztrieb aussieht). V. Faune. WEISIACEÆ Hymenostomum R. Brown 1819. 43. Hymenostomum microstomum Hedw. R. 62. Im Habitus an Weisia viridula erinnernd. Blätter lang rinnenförmig, trocken kraus; Kapsel auf kürzerer Seta, Peristom vollständig fehlend. Pflänzchen niedrig, räschenbildend. Auf Brachäckern u. Gartenbeeten, an Wegrändern, auf Wiesen, auch auf lichtem Waldboden, etc. Im ganzen Gebiet ziemlich verbreitet, aber oft übersehen; geht nur bis in die untere Bergregion. var. 8. obliquum N. v. E. Kapsel gekrümmt, stark geneigt. E. Bei Karlsruhe (A. Br.), Graben (Dr Schmidt). 44. Hymenostomum tortile (Schwägr.), (Gymnostomum Schwgr.) R. 63. Dichte, polsterförmige Rasen. Blätter in trockenem Zustand stark eingekrümmt, sehr derb. Charakteristisch ist die breite Blatt- spitze, die starke, spiralige Einrollung des Randes u. die sehr kräftige, kurz austretende, braunrote Rippe. Kapsel auf bis 1 cm. langer Seta, cylindrisch bis elliptisch. An sonnigen, trockenen Kalkfelsen, an denen es oft die Ritzen ausfüllt, oder auch an glatten Stellen stark gewölbte Polster bildet; seltener auf blosser Erde. Ziemlich seltene Art von süd- lichem Typus. V. Am Isteinerklotz häufig (H.), am Oelberg bei Ehrenstetten nur spärlich (H.). K. Südlicher Kaiserstuhl, auf Löss an mehreren Stellen, so z. B. am Fussweg von Wasenweiler nach dem Lilienhof (H.). N. Turmberg bei Durlach (A. Br.). 254 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (30) Gymnostomum Hedw. 1788. _ Rasen- u. polsterbildende Kalkmoose mit nacktmündiger Kapsel. 45. Gymnostomum rupestre Schleich. R. 6%. Formenreich ! Freudiggrüne bis schwarzgrüne, innen braune Räschen u. Pölster- chen, kräfliger als Gymnostomum calcareum u. meist locker- rasiger, 1-2 cm. hoch, selten höher. Blätter feucht etwas zurück- gekrümmt. Rippe kräftig, bräunlich. Kapsel kurz cylindrisch. Auf Kalk, seltener auf Urgestein, besonders aber an Schiefer- felsen findet sich dieses Moos durch die ganze Alpenkette ver- breitet; nordwärts derselben ist es jedoch weit seltener und hier besonders auf Kalk anzutreffen. J. In der var. intermedium von Tuff durchsetzt, bei Bad Boll (H.). S. Wehrathal (Jack u. Leiner), an Thonschieferfelsen des Kl. Utzenfluh ster. (H.), im ganzen Prägthal auf Thon- schiefer häufig u. auch c. fret! (H.), bei Schönau (H.) u. bei Neuenweg im Kl. Wiesenthal (H.), Seebuck u. Seewand am Feldberg (H.), am Hirschsprung im Höllenthal (H.). 0. Gun- delsheim am Neckar * (Röll!). 46. Gymnostomum calcareum Bryol. germ. R. 65. Meist dicht- rasige, niedere, freudig- bis spangrüne, innen rostrot gefärbte, mehr oder weniger ausgedehnte Räschen bildend. Fruchtet viel seltenerals Gyroweisia tenuis, der es habituell sehr nahe kommt; es ist von ihr leicht zu unterscheiden durch die längeren u. schmäleren Blälter, die zugespitzt oder abgerundet sein können. Kapsel länglich; Deckel spitz geschnäbell. Ring bleibend. An Kalk- u. Molassefelsen der unteren Bergregion; südlicher Typus ! B. Ueberlingen ce. fr.! (Jack!, H.), bei Staad am Bodensee (H.), auf Basalt am Hohenhöwen (H.). J. Stühlingen (Jack), Bad Boll (H.). K. Eckartsberg bei Alt-Breisach (H.). V. Loretto- berg bei Freiburg (Sickb.). Gyroweisia Schimp. 1876. 47. Gyroweisia tenuis (Schrad.), (Gymnostomum Schrad.) R. 66. Kleine, meist in ziemlich lockeren Räschen wachsende Pflänzchen, (31) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE EADENS. 355 die namentlich steril sehr leicht mit Gymnostomum calcareum verwechselt werden können; vergl. dieses! Jedoch tritt Gyroweisiu selten so breitrasig wie Gymnostomum calcareum auf. Kapsei länglich-eylindrisch, Deckel kurz kegelig, Ring sich abrollend. An Kalkfelsen, Molasse- u. Buntsandstein, besonders an feuchten, schattigen Stellen, selten auf Löss. B. Konstanz (Leiner). Salem (Jack!), Ueberlingen, Hödinger- u. Spetzgarttobel (Jack!, H.). J. Donaueschingen (Bausch). V. Im Steinbruch am Schönberg bei Uffhausen (H.), zwischen Buggingen u. Niederweiler in einem Hohlweg (H.), Hochburg an einer Sandsteinmauer (H.), bei Malterdingen in einem Hohlweg (H.). K. Im Kaiserstuhl auf Löss sehr spärlich hie u. da (H.). 0. Gundelsheim a. Neckar * (Röll!). var. ß. badia (Exsiccat. v. Jack, Leiner u. Stitzenberger). Blätter steif, kürzer, Blattzellen kaum papillös, Kapsel elliptisch, während die Stammform eine länglich-cylindrische Kapsel besitzt. B. Salem u. Ueberlingen (Jack). Hymenostylium Brid. 1827. 48. Hymenostylium curvirostre (Ehrh.) (@ymnostomum Hedw.) R. 67. Kräftiges, 3-10 cm. hohe, ausgedehnte, schwellende Rasen oder Polster bildendes Moos, das gewöhnlich reich fructi- ficiert. Färbung der Rasen oben bläulichgrün, innen gelblich- weiss. Früchte zuweilen fast kugelig. Der Deckel mit langem, schiefem Schnabel bleibt, nachdem er sich vom Urnenrand los- gelöst hat, auf der Columella über der weiten Mündung sitzen. An feuchten, triefenden Kalkfelsen und Mauern. B. Salem, Bruckfelden (Jack), Hödingertobel (Jack!, H.). J. Wut- achthal bei Bad Boll (H.). S. Seewand am Feldberg auf Gneis! (H.). V. BeiSäckingen, Rheinfelden u. Basel (Wieland. A. Br.,Schimp.). 0. Wertheim (Stoll). var. 8. cataractarum Schimp. (G. sielligerum Bryol. germ.). In der völlig untergetauchten Form nicht rasenbildend. Stengel steifer u. entfernter beblättert. B. Aufdem Grunde des Bodensees bei Konstanz im Februar 1858 von Leiner entdeckt (H.), Rheinfall bei Schaffhausen * (Sch. Gerwig). 256 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20€ SÉR.). (32 (re Anœctangium (Hedw.). 19. Anœctangium compactum Schwägr. R. 69. Ausgedehnte, tiefe, dichte Rasen/etwa vom Habitus des Amphidium Mougeotii bildend, aber Blätter kürzer u. derber. Rippe sehr stark, in der breiten Spitze endend. Alpines Felsmoos ! Nur S. Zwischen Oberried u. St. Wilhelm von Sickenberger entdeckt! Am #. September 1900 fand ich den alten Sicken- bergerschen Standort wieder. Das Moos wächst hier bei ca. 600 m. in einer schattigen Schlucht mit Amphidium Mougeotit zusammen. besitzt aber nicht die dichten Rasen alpiner Exemplare. Weisia Fund II, p. 79 (1782). 50. Weisia viridula (L.) R. 74. Niedere, mehr oder weniger aus- gedehnte, grüne Räschen bildend. Stengel kurz, dicht beblättert. Blätter lang linealisch-pfriemenförmig, trocken kraus, am Rand umgeroili. Seta kurz, gelblich ; Kapsel klein, kurz cylindrisch- elliptisch, vor der Entdeckelung meist glänzend braun. An Wegrainen u. auf Aeckern, besonders aber auf Waldboden am Waldrand u. in Hohlwegen, oft unter Wurzel- u. Grasüber- hängen; von der Ebene bis in die Bergregion fast gemein, vereinzelt bis gegen die Baumgrenze, so an den Felsen der Seewand am Feldberg bei ca. 1200 m. 51. Weisia rutilans (Hedw.), ( Weisia mucronata Bruch.) R. 76. Im Habitus ähnlich wie Weisia viridula, etwas lockerer beblättert. Blätter breiter, flachrandig. Rippe als längere Stachelspitze austretend. Auf Erde an Wegrändern, selten! E. Beim Austritt aus dem Mooswald, an der Strasse von Haslach nach Opfingen (H.). Schon in Seuberts Verzeichnis der badischen Laubmoose (1860) erwähnt, aber ohne bestimmte Fundortsangabe. (A suivre.) PLANTE HASSLERTANÆE ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY D' Exıne HASSLER, o’Aanan (SUISSE) de 13885 à 1902 ie Prof. D' R. CHODAT et le D° E. HASSLER (Suite.) Macrosiphonia longiflora (Desf.) Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 140, tab. XLIH; Echites longiflora Desf. Mém. du Mus. V. 276, Lab. 20. Floridus roseis. Suffrutex 0,4-0,6 corolla aurantiaco-rubescens, in campo pr. Caragualay, Sept., n. 3269, in campis pr. Tobatav, Sept., n. 6431, in campis pr. Igatimi, Sept., n. 4724. Floribus albis. Suffrutex 0,6 corolla alba, in campo sieco pr. Tobaty, Sept., n. 6431 a. forma : Accedens ad Macrosiphoniam guaraniticam (St. Hil.) Müll. Arg. qua non est nisi varietas M. longifloræ (Desf.) Müll. Arg. Suffrutex 9,5-0,8 corolla rosea, in campis pr. Concepcion, Aug., n. 7238. Macrosiphonia pinifolia (St. Hil.). Echites pinifolia St. Hil. Mem. du Mus. XII, 325; Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 141, sub M. verticillata Müll. Arg. var. à pinifolia Müll. ATS. Var. intermedia (Müll. Arg.) M. verticillata Müll. Arg. var. 8 intermedia Müll. Arg. in Flor. Bras. VL 1, p. 14. Suffrutex 0.2-0,5 m. corolla alba, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4235. Dipladenia zanthostoma (Stadelm) Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 193: Echites? xanthostoma Stadelm. in Flora 1841, Beibl. 55. 258 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (354) Suffrutex 0,4-0,6 m. corolla eoceinea, in campis pr. Valenzuela, Febr:, n. 7125. forma longiloba Malme. Calycis lobis longis (usque 2 cm. longis) et foliis angustioribus (vulgo 6-7 cm. longis, eireiter 1,5 em. latis) acutis, quo a forma genuina recedit. Suffrutex 0,3-0,5 m. corolla coceinea, in campis pr. Igalimi, Oet., n. 4789. Dipladenia spigelicflora (Stadelm.) Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 122, tab. XXXVIH, fig. 1; Echites ? spigelieflora Stadelm. in Flora 1841. Beibl. 58. Suffrutex 0,3-0,8 m. corolla coccinea, in campis altis siceis in regione cursus superioris fluminis Apa., Dec., n. 8143 Dipladenia linearis Müll. Arg. Flor. Bras. VI, ı, p. 123. alex 1-1.5 m. corolla rosea, in uliginosis pr. flumen Jejui guazu, Dec., . 9733. Dipladenia gentianoides (A. DC.) Müll. Arg. Flor. Bras. VI, ı, p. 124: A. DC. Prodr. VII, 484, p. p. Var. Pohliana (Stadelm.) Malme. Bih.t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band. 2% Afd. III. n. 10. p. 2: Echites Pohliana Stadelm. Flora 1841. Beibl. 73. Herba radice tuberosa 0,5-1,5 m. corolla rosea, basi intus lutea, in rupestribus Cordillera de Altos, Nov., n. 4511; in alto-planitie Tucangua, Dec., n. 3669; in campis arenosis pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4499, in campis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6816: in campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Oet., n. 7665. forma longeloba Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 128. Herba 0,8-1 m. radix tuberosa, longitudo Tluberis 0,5-0,4 m. diam. de 1-0,12 m. “corolla rosea, inter rupes denudatos in valle fluminis Y-aca, Dee. . 6658. Dipladenia angustifolia Malme nov. spec. Frutex volubilis, ramis (exstantibus) teretibus, rubescentibus v. brunneis, lævigatis. epidermide desquamescente. Ramuli teretes, circiter 2 mm. crassi. glaberrimi, virides v. nonnihil purpurascentes, aut longissimi et volubiles, internodiis raro 2 cm. excedentibus. Folia opposita, glaberrima. brevipetiolata, linearia v. lineari-lanceolata, in ramis longis vulgo 12-15 em. longa, 0,6-1,5 em. lata, basi rolundata v. rotundato-truncata. apice acula v. acuminala, petiolo usque 0,6 cm. longo, in ramis brevibus circiter 8 em. longo, latitudine raro 0,2 cm. excedentia, basi sepe subacuta, margine vulgo nonnihil revoluta, petiolo vix 0,2 cm. longo; stipulæ interpetiolares bene evolutæ usque % mm. longæ, reflexæ, laciniatæ, laciniis aculis. Inflorescentiæ racemiformes, folia æquantes. Pedicelli solitarii, 4- 1,5 cm. longi, glaberrimi. braeteis anguste trian- gularibus, acutis v. acuminatis, circiter 0,3 em. longis suffulti. Calycis laciniæ ovato- Iriangulares, 3-5 mm. long, vulgo 2 mm. latæ, acule v. acuminatæ, apicem versus manifeste carinalæ, glaberrimæ eciliatæque, introrsum basi glan- dulis binis parvis, liuearibus, apice dentatis ornatæ. Corollæ roseæ tubus (355) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 259 4-5 cm. longus, intus ad basin staminnm pilosus, ceterum glaber, in parte tertia v. quarta inferiore angustus, celerum ampliatus (diametr. cireiter 7 mm.), subeylindraceus; limbi lobi generis, circiter 4,5 cm. longi, À em. lati, acuti. Staminum filamenta brevia, circiter 1,5 mm. longa, villosa; antheræ eirciter 7 mm. longæ,-basi sagitlate, apice acutæ. Nectaria parva, rotundata. Ovaria glaberrima. Stylus et stigma generis. D. crassinodæ DC. sine dubio affinis; forsan sit ejus varietas. Differt imprimis foliis angustioribus et (bene evolutis) basi rotundalıs. Prope Concepcion. in dumetis, in arenosis salsis nec non in dumelis « Espinil- lares» dictis. Aug. 1901 (Hassler 720% et 720% a). Rhabdadenia Pohlii Müll. Arg. Flor: Bras. VI, 1. p. 174. Var. z volubilis Müll. Arg. Flor. Bras. VE, 1, p. 174. Herba volubilis 2-3 m. corolla rosea in palude pr. flumen Tapıraguay, Aug., n. 4174. Weicht durch längere Blütenröhre (30-32 mm.) von allen übrigen Exemplaren von dieser Species, die ich gesehen habe, ab; bei der grossen Variabilität dieser Art scheint es mir nicht zweckmässig, eine neue Var. aufzustellen (Malme.). Var. & suberecta Müll. Arg. Flor. Bras. VI, ı, p. 175. Herba erecia vel adscendens 0,5-1,2 m. corolla rosea, in palude Tucangua, Febr., n. 3841 : in palude pr. Igatimi, Sept., n. 476% et 4700; in palude pr. Chololo. Dec., n. 6752; in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7816. Var. ; latifolia Müll, Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 175. Herba 1-1,5 m. corolla rosea ad 10 em. longa in palude pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5731. Lasequea erecta (Vell.) Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 135; Echites erecta Vell. Flor. Flum. II, tab. 45, text. 143. Var. glabra (A. DC.) Müll. Arg. Flor. Bras. VE, 1, p. 136; A. DC. sub spec. in Ann. d. Se. Nat. 1844, p. 262. Suffrutex 1-2 m. petala alba, in campo pr. Igatimi, Nov., n. 5548. Forsteronia glabrescens Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 102; Malme in Bih., t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band. 2%. Afd. II, n. 10, p. 27. . Liana fruticosa 4-10 m. corolla alba, in silvis pr. Cerro hu, Jun., n. 44T; spec. fructif; in dumetis Campo Duarte, Oct.. n. 1350; in nemoribus San Bernardino Jun., n. 3032 fructifer ; in arboribus in campo pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4528; in dumetis ad ripam rivuli, Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5036; in silva pr. Ipe hu, Oct., n. 5136. 260 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (356) forma. Liana fruticosa, 6-8 m. corolla luride alba, ad marginem silvæ pr. Fortin Lopez, Cordillera de Altos, Oct., n. 3345. Hæc planta omnino eadem est ac Balansa 1369, qua a beato Grisebach ad Thyrsanthum leptocarpum (Hook. et Arn.) Griseb., a celeberr. Britton et Morong ad Forsteroniam brasiliensem A. DC. relata est. Descriptio Parsonsiæ leptocarpæ Hook. et Arn. tamen ad speciem identificandam non sufficit. Nostra planta ramis glaberrimis gaudet, quod in hanc descriptionem non quadrat. Forsteronia multinervia A. DC., quam omnino eandem esse vult Grisebach multis notis recedit. F. brasiliensis sine dubio satis affinis est, at jam doma- liorum ore aperto, rotundo v. ovali et pilis munito dignoseilur. Specimen origin., in Rio Grande do Sul collectum. non vidi. Descriptio a beato Müller data et ad specimina Hassleriana et ad permulta alia a me in eivitate brasiliensi Rio Grande do Sul collecta optime quadrat, quare determi- natio vix est incerta. (Malme). Forsteronia pubescens A. DC. Prodr. VIII, 486 ; Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 104. Liana fruticosa, 4-8 m. corolla cremea, melliodora, antheræ albæ, in dumelis pr. Ita, Sept., n. 1038; in silvula campestre pr. flumen Tapiraguay, Aug., n. 4451: in dumeto pr. Tobaty, Sept., n. 6362. Forsteronia multinervia AR DE: Prodr. VIII, 437 ; Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 10%. Liana fruticosa 10-15 m. corolla flavo-virens vel ochracea, in silvis Cordillera de Altos, Dec., n. 1577 et Nov., n. 349% florigera, eod. loco Jan., n. 1577« fructifera. F. pubescens A. DC. et F. multinervia A. DC. sæpe habitu simillimæ at quoad calycem follieulosque valde differentes. In F. pubescente calycis laciniæ late ovato-triangulares, tantum quartam v. lertiam partem alabastri corollæ æquantes; folliculi curvuli, tenuissimi, sæpe aliquantulum torulosi, apice obtusissimi, usque 25 cm. longi, 0,3-0,4 em. crassi. In F. multinervia calyeis laciniæ anguste lanceolato-triangulares, alabastrum corollæ subæquantes ; follieuli recti, ad modum crassi, anguste fusiformes, haud torulosi, apice subacuti, usque 20 cm. longi, 0,5-0,8 em. crassi. Prestonia hirsuta Müll. Arg. ? Flor. Bras. VI, ı, p. 162, tab. XLVII. Specimina paraguayensia nonnullis nolis levibus a deseriplione iconeque a beato Müller datis recedunt, sed vix ad aliam speciem pertinent. Descriptionem addere tamen haud inutile duxi : Suffrutex volubilis, ramis gracilibus, pilis brevibus, satis erebris pubescen- übus et aliis longis. basi nonnihil bulbiformibus, articulatis, ad modum sparsis hirsutis; internodiis vulgo 45-20 cm. longis. Folia brevipetiolata, petiolo 5-8 mm. longo, elliptica v. ovalia, usque 23 cm. longa, 14 cm. lata, basi rotun- data, apice acuminata, supra in nervo primario nonnihil pilosa, ceterum glabra, subtus pilis brevibus pubescentia et insuper in nervis majoribus pilis longis ornata; nervis secundariis valde emersis, utroque latere 10-12, angulo fere semirecto insidentibus, marginem versus arcuatis; nervis terliariis venisque item subius conspicue emersis. Stipulæ interpetiolares bene evolutæ, utroque latere e serie dentium eireiter 6, usque 5 mm. longorum, anguste conicorum, basi nonnihil cohærentium formatæ. Inflorescentiæ densæ, multifloræ, umbellæ- formes, foliis multo breviores; pedunculo 3-5 cm. longo, indumento caulis: pedicellis usque 4,5 em. longis. Calvcis laciniæ late ovato-lanceolatæ, vulgo (357) R..CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 261 16-18 mm. longæ, circiler 8 mm. late, acuminatæ v. rarius acutæ, extrorsum æque ac rami pubescentes hirsutæque, inirorsum glabræ et basi squamis singulis magnis, usque 5 mm. longis, e basi circiter 3 mm. lala sensim anguslalis, apice truncalis et lacerato- dentatis, extrorsum pubescentibus, introrsum glabris ornatæ. Corollæ tubus circiter 20 mm. longus, apicem versus nonnihil angustatus, extus pubescens hirsutusque, intus superne pubescens, celerum glaber; lobi (generis) subrhomboidales, usque 10 mm. longi, 6 mm. lati, apiculati, subtus in parte in alabastro tegente pubescentes, ceterum et supra g glabri; faux plica cons- pieua et appendicibus circiter 2,3 mm. infra faucem inserlis, nonnihil exserlis, anguste linearibus ornata. Stamina circiter 6 mm. infra faucem inserta; fila- mentis brevibus, vix 3 mm. lengis, nonnihil clavatis, pilis mollibus vestitis; antheris circiter 6 mm. longis, 1 mm. latis, dorso nonnihil pilosis, apice acutis, basi sagittatis, cornibus aliquantulum incurvatis. Nectarium tubulosum, breve, eireiter 3 mm. altum, superne aliquantulum constrietum, quinquelobatum, lobis rotundatis, margine brevissime ciliatis, ceterum glabrum. Ovaria glaberrima, nectario conspicue breviora. Stylus filiformis. Stigma anguste clavatum, basi ‚annulo quinquegono v. quinquelobato eircumdatum, apice bifidum. - Suffrutex volubilis 2-4 m. corolla ochracea, ad marginem silvarum pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6776. Prestonia sericocalyx Malme. Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band 2% Afd. IN, n. 10, p:29: Liana fruticosa 5-6 m. corolla lutea, ad marginem silvæ pr. Bernal Cué, Cordillera de Altos, Mart. n. 3961; id in dumetis pr. Valenzuela, Jan., n. 6776 a, id. petala flava, in dumetis ad marginem silvarum in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7820. Hemadictyon Lindmannii Malme. Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band 24, Afd. II, n. 10, p. 31, tab. III, fig. 10. Liana fruticosa, 4-8 m. corolla flavo-virens, in UE pr. Tobaty-miri, Jul. n. 669 fructif.; in dumeto pr. San Bernardino, Nov., n. 1465 florif. et use : in silva San Bernardino, Dec.. n. 3583 florifera, ch loco, Jun., 3061 ; frutif. in dumetis siccis in regione cursus superioris fluminis Ans, Dec., n. 8065 a. Suffruticosa volubilis petalis brunneo-rubescentibus, sicco flavis, in dumetis pr. Bella Vista. Apa, Dec., n. 8065. Hæmadictyon acutifolium Benth. in R. Spruce Pl. exs. Rio Negro, n. 1002; Müll. Arg. Flor. Bras., VI, ı, p. 167. Var. £ latifolium Müll. Arg. Flor. Bras. VI, 1, p. 167. floribus flavovirentibus. Fruticosa abuse -k m. corolla flavovirens, in dumetis pr. rivul. Estrella (Apa) Nov., n. 7916; in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 093, -eod. loco., Dec., n. 8172. floribus cztrinıs. Frutex volubilis 35 m. corolla citrina in silva pr. San Estanislao, Jan., n 6001. 262 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (358) GRAMINEZÆ Le nombre des Graminées actuellement connues du Paraguay est de 22% espèces. Notre énumération contient 9 espèces nouveiles et 42 espèces trouvées pour la première fois dans ce pays. Les espèces nouvelles sont: Andropogen Hassleri; Paspalum Hassleri ; P. verrucosum; Panicum subglobosum : Setaria Hassleri; Aristida Hassleri ; Chloris calvescens ; Pappophorum Hassleri; Eragrostis orthoclada. Les 42 espèces suivantes sont nouvelles pour la flore paraguayenne : Rotbællia loricata; Elionurus candidus: Trachypogon Montufari; Andropogon carinatus ; Paspalum malacophyllum; P. pleostachyum; P. maculosum; P. quadrifarium ; P. multiflorum; P. fasciculatum: P. compressum; P. dissitiflorum ; Panicum cuyabense; P. Gerdesii; P. exaratum; P. Myosuros; P. decipiens; P. cayennense ; P, repens; P. olyroides; P. lanatum; P. parvifolium; P. capillaceum; Ischnan- thus inconstans; Setarıa flava; S. Glaziovir: Olyra cordifolia; O. semiovata ; Pharus angustifolius: P. mieranthus; Luziola leiocarpa: Leersia hexandra ; Aristida riparia var. paraguayensis : Sporobolus eneus var. barbicollis; Trichop- terix flammida; Tristachya chrysothrix; T. leiostachya; Chloris ciliata ; Eragrostis pilosa; E. polytricha; Briza calotheca: B. uniole. Les graminées ne se laissent pas aisément séparer, d’après les formations dans lesquelles on les a trouvées: au milieu d’un campo sec il peut s'être formé par une dépression du terrain une flaque d'eau desséchée au moment ou le collecteur passe et qui n’appelle pas son attention, tandis que peut-être elle a persisté pendant des mois entiers auparavant et donné naissance à des espèces plus ou moins hydrophytes. Nous nous sommes bornés dans nos énumérations à distribuer les plantes d’après les emplacements où la plupart des espèces ont été trouvées. j Nous distinguerons par conséquent des espèces des forêts; celles des campos secs, c'est-à-dire des campos qui ne deviennent à aucune époque de l’année maré- cageux ; les espèces des campos humides, c'est-à-dire des campos peu perméables, gardant longtemps un caractère marécageux et pouvant s’assécher à certaines époques de l’année; finalement les espèces des marécages persistants. Les espèces habitant les foréts sont : Tripsacum dactyloides (N.-NE.); Pas- palum dilatatum (C); Panicum cayennense; P. stoloniferum; P. pilosum (N.): P. latifolium; P. Megiston (aussi aquatique); P. lanatum; P. parvifolium; P. capillaceum; P. procurrens (aussi campos); Ischnanthus inconstans; Oplis- menus setarius; Olyra cordifolia: O. latifolia; O. semiovata; Pharus glaber ; ?. angustifolius (C.); P. micranthus : Bambusa et Chusquea spec. Les espèces des Campos secs : Elionurus candidus; E. latiflorus; Andropogon paniculalus ; A. spathiflorus : A. bicornis: A. Selloanus; A. macrothrix; A. ternatus; A. nutans; A. Mina- (359) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANEÆ. 263 vum; A. Neesii; A. leptocladus: Paspalum malacophyllum; P. Hassleri; P. maculosum; P. notatum (aussi ruder.); P. plicatulum; P. stellatum ;.P. com- pressum; P. barbatum; P. dissitiflorum; P. verrucosum; Anthenanthia lanata : Panicum cuyabense; P. adustum; P. insulare; P. exaratum; P. Crus Galli; P. sulcatum; P. decipiens; P. repens; P. olyroides; P. versicolor; P. subglo- bosum; Setaria imberbis; S. Hassleri; Aristida riparia var. oligospira; A. Hassleri (aussi C. humides); Sporobolus indicus; S. æneus var. barbicolles ; S. tenuissimus: S. brasiliensis: Tristachya chrysothrix; T. leiostachya ; Gynodon dactylon (aussi rud.); Glenium polystachyum; Chloris radiata; C. ciliata; C. polydactyla : C. distichophylla; C. calvescens; Leptochloa virgata et Lepto- chloa filiformis (aussi rud.); Eleusine indica (aussi rud.); E. tristachya ; Pappo- phorum Hassleri; Briza calotheca; B. uniole. Les espèces des Campos humides : Rotbællia loricata; Andropogon incanus; A. carinatus; A. Hassleri; Arundi- nella brasiliensis; Paspalum multiflorum: P. comans; Panicum Gerdesii; P. laxum (aussi aquat.): Leersia hexandra; Aristida Hassleri; Gynerium sagit- tatum; Eragrostis polytricha ; E. Neesii: E. atrovirens. Les espèces des marécages, étangs et cours d'eau : Saccharum cayennense; S. holeoides; Erianthus Trinii: Rotbellia aurita ; Andropogon exaratus; Paspalum pleostachyum; P. quadrıfarium; P. fascicu- latum; P. repens; Panicum amplexicaule ; P. Myosurus; P. vilfoides; P. laxum ; P. grumosum; P. chloroticum; P. Megiston; Setaria flava: Luziola perwviana; L. leiocarpa; Trichopterix flammida. Les espèces des terrains salins : Paspalum conjugatum ; Eriochloa punctala; Eragrostis pilosa; E. orthoclada. Les espèces ruderales les plus fréquentes : Andropogon Halepensis; A. Sorghum: (A. squarrosus); Paspalum notatum; Panicum sanguinale ; (P. numidianum); Setaria macrostachya; Genchrus echi- nalus; GC. myosuroides; Cynodon dactylon: Leptochloa virgata; L. filiformis; Eleusine indica. Parmi les Graminees utiles citons le Zea Mays L. cultivé partout dans le pays en de nombreuses variétés et le Saccharum offieinarum L. qui est l’objet d'une culture très étendue. Parmi les espèces fourragères : Panicum numidianum Lam. Paspalum notatum Flügge sont les plus importantes. On plante pour ses racines odorantes : Andropogon squarrosus. L. Ont été citées en outre du Paraguay Dell. in Flor. Bras. II, 2 et 3. Panicum Numidianum Lam.; P. Sciurotis Trin; Séenotaphrum glabrum Trin; Guadua Paraguayana Dell. : Balansa et Poitrasson Contributions à l’agrostographie de l’Amerique du Sud. Bull. Soc. d’hist. naturelle Toulouse, 1878. Pharus latifolius L., Leersia debilis. Bal. et Poitr.; Leersia distichophylla Bal. et Poilr.; Oryza subulata Nees; 264 . BULLETIN DE L'HERBIER :BOISSIER (Ze SÉR.). (360) O. latifolia Desv.; O. perenn?s And.: Luziola peruvrana Pers. ; L. striata Bal. et Poitr. L. spiciformis Anders. Balansa dans Bull. Soc. bot. de France AXXH, 1885. Luziola striata Bal.? Hackel in Flor. Bras. Il, 3 et DC. Monogr. Phanerog. VI. Imperata brasiliensis Trin.; Saccharum holcoides Hack.: S. filöforme Hack. : Erianthus Balanse Hack.; E. saccharordes Michx.; E. asper Nees; Rotbellia Balansæ Hack.; R. compressa L.; Elionurus lividus Hack.; E. tripsacoides Humb. et Bonpl.; Andropogon Balansæ Hack.; A. imberbis Hack.; A. semi- berbis Kunth; A. hertiflorus Kunth; A. sabriflorus Rupr.; A. contortus L.: A. graeilipes Hack. ; A. saccharoides Sw.: À. tener Kunth. Morong and Britton. in Enum. Plants. coll. Paraguay Annals N. Y. Acad. Se. VIL Arundinella Martinicensis Trin.: Paspalum virgatum L.; P. inwqwivalve Raddi ; P. repens Berg. ; P. erianthum Nees (P. intermedium Munro) P. lividum Trin.; P. simplex Morong; P. panniculatum L.; Panicum recaloum Kunth.; P. paucispicatum Morong; P. trichanthum Nees; P. rivulare Trin.; P. auri- culatum Willd.; P. capillare L.; P. demissum Trin.; P. proliferum Lam. ; P. spectabile Nees; P. vestitum Kunth; P. virgatum L.: Setaria caudata R. S.; S. paucifolia Morong; 8. ttalica L.; S. glauca Pers.; Olyra paueiflora Sw.; Pennisetum setosum (Sw.) L.; (Luziola Spruceana Benth.); Aristida implexa Trin.; (A. complanata Trin.); (Trichloris fasciculata Fourn.); Gynerium argenteum Nees; (Arundo Donax L.); Triodia latifolia (Gris.); Diplachne verticillata Nees; (Eragrostis hypnoides (Lam) B. S. P.); (Eragrostis airoides Nees); Chusquea tenella Nees. Lindmann Beiträge z. Gramineenflora Südamerikas in K. Svensk Vet. Akad. Handl. Bd. 3%, n. 6. Andropogon bracteatus W.; (A. squarrosus L. cuk.); Reimaria acuta Flügge; Paspalum scoparium Flügge; P erianthoides Lindm.; P. flaccidum Nees; P. Larranagai; P. comans Trin.; P. adspersum Trin. ; P. trachystachyum Nees; P. Berg: Arech. var. leiophyllum Hack. et Lindm. ; P. hians Ell.; P. uncinatum ‚Radd.; P. rugulosum Trin.; P. elephantipes Nees; P. potamium Trin.; Oplis- menus sylvaticus R. S.; Cenchrus viridis Spreng.; Penniselum nervosum (Nees); Leersia monandra Sw. var. parviflora Dell.; Piptochetium pani- coides (Trin.); Aristida paraguayensis Lindm.; A. recurvata H. B. K.; Sporobolus domingensis Kth.; S. argutus Kth.; Gymnopogon lœvis Nees ; Pappophorum layuroideum Schr.; P. mucronulatum Nees; Eragrostis capil- laris Stend.; E. flaccida Lindm.; E. interrupta Lam. Chusquea ramosissima. Lindm. (361) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 265 GRAMINEÆ auct. E. Hackel. Tripsacum dactyloides L. Syst. Nat. ed. X; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, p. 316. Herba 1-3 m. In silva Ipe hu, Sierra Maracayu, Decemb., n. 5600; ad mar- ginem silvæ in regione cursus superioris fl. Apa, Novemb., n. 7901. Saccharum cayennense Benth. Notes on Gram. in Journ. Linn. Soc. XIX, 66; Hack. in DC. Monogr. Phan. VI, 123: Eriochrysis cayanensis Beauv. Agrost. 8. Herba 0,5-1,5 m. In campis prope San Bernardino, Jan., n. 238; in uliginosis pr. Ipe hu, Nov., n. 5235. Erianthus Trinit Hack. In DC. Mon. Phaner. VI, 135; Saccharum giganteum Trin. in Mem. Ac. Petersb. ser. 6, vol. 2, p. 311 ex parte. . Herba 4-3 m. In uliginosis pr. Paseual, Nov., n. 1521; in arvis incultis pr. Valenzuela, Jan., n. 7040; in palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8375, 8376. Rotibellia loricata Trin. In Mem. Ac. St-Petersb. ser. 6, vol. 2, p. 250: Hack. in DC. Monogr. Phan. VI, 306. Herba 0,8-1,5 m. In campis humidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan.. n. 8343. Speciminum duorum, quæ adsunt, alterum ad subspec. genuinam (Hack. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 3, p. 310) pertinet, alterum ad subspec. subgibbosam Winkl. ap. Hack. |. c. accedit. Rotibellia aurita Steud. Synops. I, p. 361; Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI, 310. Herba 1-2 m. In palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8211. Manisuris granularis Linn. fil. Nov. Gram. gen., p. 37; Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI, 31. Herba 0,5-0,8 m. In arvis in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8486. Trachypogon Montufari Nees. Agrost. bras., p. 342; T. polymorphus var. Montufari subv. secundus Hack. in DC. Monog. Phaner. VI, 326. Herba 4-1,5 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8333. Elionurus candidus Hack. In Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 3, p. 306. He 0,5-0,8 m. In arenosis prope Valenzuela (in valle fluminis Y-acà), Jun., n. 7060. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 3, 29 février 1903. 18 266 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). (362) Elionurus latiflorus Nees. Apud Steud., Synops. 1, 364: Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI, 336. Herba 1-1,5 m. Omuis planta citriodora. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8291. Andropogon paniculatus Kunth. Enum. I, p. 49%, A. condensatus 8 paniculatus Hack. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 3, 297. 4-2 m. In campo pr. Cordillera de Altos, Aug., n. 735. Andropogon spathiflorus Kunth. Enum. I, p.. 496: Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI, 397. In campo pr. Cordillera de Altos; Dee., n. 3637. Andropogon bicornis L. Spec. pl. ed. 1, p. 1046. Var. Burchellii Hack. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 3, p. 285; sed non exacte idem, quoniam spiculæ pedicellatæ in quovis racemo inferiores tabescunt. Herba 1-1,5 m. In campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8372. Andropogon Selloanus Hack. A. leucostachyus Kunth subspec. Selloanus-Hack. in DC. Monogr. Planer. vol. VI, 420. 0,2-0,3 m. In campo pr. Paraguari, Sept., 990. Andropogon macrothrix Trin. In Mem. Acad. Petersb. ser. 6, vol. 2, p. 270. A ternatus Nees subspec. macrothrixz Hack. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 3, p. 287. 0,5-0,8 m. In dumeto pr. Sapucay, Dec., n. 1561. Andropogon incanus Hack. x In DC. Mouogr. Phaner. VI, p. 431 » genuinus Hack. 1. c. 4-1,5 m. In campo uliginoso pr. Itä, Aug., 63%; in campo pr. Tacuaral, Oct., n. 1090. Andropogon carinatus Nees. Agrost. Bras. p. 330; Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI, 433. 0,8-1,2 m. In campis humidis in regione cursus suverioris fluminis Apa, Jan., n. 8373. Andropogon eaxratus Hack. In Flora 1885, p. 135; in DC. Monogr. Phaner. VI, 446. 1-2,5; in palude pr. Tucanguà, Jan., n. 1827 Andropogon Hassleri Hack. nov. spec. E. subgenere Amphilophi Trin. : Hack. in DC. Monogr. Phan VI, 473. : Culmi erecti, 1,5-2 m. alti, teretes, glaberrimi, mullinodes, simplices, superne breviter nudi. Vaginæ internodiis breviores, rarius eis longiores, teretes, glaber- (363) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 267 rimæ, arctæ; ligule brevissimæ (1,5 mm. longæ), chartaceo-membranaceæ, trun- catæ glabræ. Laminæ lineares, sensim setaceo-acuminatæ, eirc. 20 em. Îg., ad 6 mm. It., utrinque glaberrimæ. margine scaberulæ., glaucescentes, rigidæ nervo medio inferne crassiusculo, lateralibus tenuibus vix prominulis. Panicula lanceolato-oblonga cire. 40 cm IE densa, rhachi elongata multinodi glaberrima. ramis binis v. solilariis ereeto- -patulis, inferioribus panicula cire. 4 plo brevio- ribus, basi brevissime nudis, primariis ramulosis, racemos 2-5 gerentibus. Racemi vix 2 em. longi, graciles, densiflori, villosi, rhacheos articulis spicula 1/4-1/3 brevioribus linearibus i in sulco longiludinali profundo hyalinis, margine villis albis articulo longioribus lanatis. Spicul æ sessiles 8 lanceolatæ, acutz, 3 mm. Ig. viridulæ : gluma 1. chartaceo-membranacea, acuta, minute bidentula, marginibus superne implicatis, flexuris spinuloso-ciliatis, #-nervis, loco nervi medii depressa, in ’/2 inferiore parcissime pilosula, callo parce barbato; gluma Il Tam equans, late ou setuloso-acuminata, dorso obtuse carinata, infra apicem ciliolata, ceterum glaberrima, 3-nervis; gl. III quam I 4/3 brevior, ovali- oblonga, oblusa, hyalina, glaberrima, enervis; IN quan 1 duplo brevior, angus- tissime linearis, hyalina, enervis, glaberrima, omnino mutica. Palea 9. Lodiculæ magnæ, obcuneatæ. Anthere minute, 0.6 mm. longæ. Spiculæ pedicellatæ lineari-lanceolat®, 2,5-3 mm. Ig.. ad glumam Iam involutam flexuris rigide eilialam trinervem redactæ. In campis humidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8182 {unicum). Habitu saccharoïdi Sw. ita similis ut ejus varietatem muticam diceres. At non distinguitur solum ab illo aristæ defectu, sed etiam foliis utrinque lævibus. spieulis parvis, gluma I parce pilosula tenuiore nervo medio carente, antheris minutis. Andropogon halepensis Brot. Fl. lusit. I, 89; Sorghum halepense Pers. Synops. I, 101. Herba 1-2 m. In silva, Cordillera de Altos, Oet., n. 3346. Andropogon Sorghum Brot. Fl. lusit. I, 88, var. vulgaris Hack. in DC. Monogr. Phan. VL, 515 Sorghum vulgare Pers. Synops. I, 101. 0,5-1 m. In silva pr. Cordillera de Altos, Aug.. n. 775. Haud een: (Hack.). Andropogon nutans L. : Spec. pl. ed. 4, 1045. Var. 8 agrostordes Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI, 529. A. agrostoides Spegazz. Pl. nov. Amer. austr. dec. 2, p. 27. (ex Ann. soc. scient. Argent. XV. 4-1,5 m. In campo pr. Atirà; Maj., 502; in campo pr. Sapucay, Febr., n. 1882. Var. à scaberrimus Hack., 1. c. 532. A. scaberrimus Kunth Enum. 1, p. 50%. 0,5-1 m. In campo pr. Cordillera de Altos, Oct., n. 1314 Var. : pellitus Hack., 1. c. 532. 1-2 m. In campo pr. Tucanguä, Febr., n. 1952. Andropogon Minarum Kunth. Enum. I, 507; Hack. in DC. Monogr. Phan. VI, 535. Herba 1,5-3 m. In campo pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 1961; in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan. n. 8120. 268 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (364) Andropogon Neesii Kunth. Enum. I, 491. x genuinus Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI.. 582. Mur 0,5-4 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Decemb., n. : Var. £ dactyloides, subvar. paraguayensis Hack. in DC. Monogr. Phaner. VI; 382. 4-1,5 m. In campo pr. Igatimi, Novemb., n. 5532, Andropogon leptocladus Hack. In Flora, 1885, p. 122; in DC. Monogr. Phaner. VI, 589. Forma (nova) simplex, culmo simplici a typica distincta. 0,5-1 m. In arenosis Cordillera de Altos, Jun., n. 3766. Arundinella brastliensis Raddi. Agrost. brasil. 37, t. 1, fig. 3: Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 298. Herba 4-1,5 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8289. È Paspalum malacophyllum Trin. Spec. Gram. tab. 271; Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 2, 40. 0,8-1,5 m. In campis pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 1955. Paspalum conjugatum Bergius. In Act. Helv. VII, 129, t. 8; Mart. et Eichl. Flor. Bras. 2, pars 2, 55. 0,3-0,5 m. In arenosis salsis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec. n. 8188 ; ibidem ad margines silvarum, Dec., n. 8280. Paspalum pleostachyum Dell. In Mart. et Eıchl. Flor. Bras. 2, pars 2, p. 58. Herba 0,5-1 m. In siagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8247. Paspalum dilatatum Poir. à Encycl. V, 35; Mart. et Eichl. Flor. Bras. ll, 2, 64. 0,5-1,5 m. In silva pr. Paraguari, Aug., n. 676; ad ripam rivuli pr. Pascual, Aug.. n. 730, specimen ad var. & parviflorum Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. l. c. vergens; in silva pr. Sapucay, Dec., n. 1611 specimen huic varietati proximum. Paspulum Hassleri Hack. nov. spec. Culmi elati, 1-2 m. alti, tereles, glaberrimi, plurinodes, simplices, fere ad apicem usque foliati. Folia innovationum longissima (7-8 dm. longa). Vaginæ teretes, glaberrimæ; ligulæ brevissimæ, rotundato-truncatæ, herbaceo-membra- naceæ, glabr&; laminæ e basi parum angustala a vagina vix distincta elongato- lineares, setaceo-acuminatæ, innovationum 7-8 dm. Ig., 5 mm. It., culmeæ breviores angustioresque, omnes planæ. v. basi canaliculato-convolutæ, rigidæ, glaucæ, utrinque læves, marginibus serrulato-scaberrimæ, crassinerves. Spicæ crebræ (18-30) secus rhachin communem glaberrimam cire. 20 cm. longam race- mosim disposilæ, sursum decrescentes, inferiores ad 10 cm. Ig., crassæ, rhachi spieulis plus duplo angustiore angulis scabra, basi longiuscule barbata, pedicellis spieularum binis inæqualibus glaberrimis, allero spicula plus triplo, altero ca. plus 4-plo breviore, spiculis dense imbricatis, quadrifariis. Spiculæ lanceolato- (365) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 269 ellipticæ, acutæ, 3,5 mm. Ig., pallide brunnescentes. Glumæ steriles æquales, spiculæ forma ac magnitudine, I postica, convexa. 7-nervis, toto dorso villosula; Il antica, plana, 5-nervis, non nisi ad nervos exteriores et versus margines pilosula ; III (fertilis) steriles æquans, elliptica, acuta, acumine breviter incurvo, subeonvexa, tenuissime strialo- -puncticulata, badia. Palea glumam æquans, dorso subexcavata, puncticulata. Antheræ 2 mm. Ig. In campo pr. Tacuaral, Oct., 1343; a marginem silve pr. Sapucay, Dec., n. 1559; in campis prope Tobatye Sept... . 6265. Gramen elatum, foliis longissimis, ie creberrimis longisque insigne, P. eriantho Nees affine, quod vero a nostro differt culmo 2-3-nodo nodo foliis brevioribus, spieis 3-9, brevibus (3-5 cm. Ig.), spiculis oblongo-lanceolatis 5 mm. longis, longius densiusque sericeo-villosis, luma fertili viridulo-stra- minea nec badia. Paspalum maculosum Trin. Spee. Gramm. t. 113; Mart. et Eichl. Flor. Bras. I, 0,5-1 in. In campo pr. Tacuaral, Oct., n. 1175. 1 19 Paspalum notatum Fluegge. Monogr. 106; Mart. et Eichl. Flor. Bras. IL, 2, 72. 0,2-0,6 m. In arvis pr. San Bernardino, Oct., n. 12994. b; in campo pr. Tobati, Dec., n. 3644; in via in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8243. Paspalum plicatulum Michx. Flor. bor. amer. I, 45, Trin. Spec. Gram.. t. 140. Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 76. Herha 0,8-1.5 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8079. Var. oblongum Dell. In Mart. et Eichl. Flor. Bras I, 2, 77 Herba 1-1.5 m. ibidem. Jan., n. 8339. Var. (nova) robustum Hack. differt a typo spicis elongatis (8-12 em. Ig.) robustis, spiculis 3,5 mm. longis ellipticis. 1-2 m. In campo pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 1960. Paspalum quadrifarium Lam. Il. 176; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 89. Herba 4-2,5 m. In stagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8245. Sub eodem numero exstat specimen incomplelum Paspali cujusdam, P. denso Poir. valde affinis. sed vix rite determinandi. Paspalum multiflorum Dell. In Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, pars 2, p. 90. 1-2-3 m. In palude pr. San Bernardino, Jan., n. 1824; in campo pr. Cordil- iera de Altos, Jan., n. 2529; ad marginem silvæ pr. Ipe hu, Nov., n. 5320. Paspalum fasciculatum Willd. In Fluegge Monogr. 69, 3 glabratum Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. HP NDAUE Herba 0,8-1,2 m. In palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8246. 270. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (366) Paspalum stellatum Fluegge. Monogr. 64: Mari. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 92. 0,4-0,6 m. In campo pr. Cordillera de Altos, Sept., n. 1039. Paspalum compressum Rasp. Ann. se. nat. I. ser. V, p. 301; P. platycaulon Poir. Eneycl. V, 34; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 104. a 0,2-0,7. In silva pr. Sapucay, Dec., n. 1621; in arenosis pr. Juqueri, Dec., n. 1691; ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 8035; ibidem in arenosis, Dec., n. 8248, 8248 a. Paspalum barbatum Nees. Agrost. bras. 27; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 107 (x glabrum Dell.). 1-2 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8311. Paspalum dissitiflorum Trin. Diss. II, 92; Spec. Gram., t. 103 Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 112. Herba 0,6-0,8 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8197. Paspalum verrucosum Hack. nov. spec. Perenne, cæspitosum, innovationibus intravaginalibus. Culmi erecti, teretes, cire. 5 dm. alti. 3-nodes, nodis (vaginarum) villosis, ceterum glaberrimi, fere ad apicem usque foliali. Vaginæ internodiis breviores, laxiusculæ, prope os barbatæ ; ligulæ in seriem ciliorum longorum solutæ : laminæ lineares, sensim acutatæ, inferiores ad 30 em. Ig., 3 mm. It., summa culmi minuta, planæ v. inferne laxe complicatæ, rigidulæ, subtus glaberrimæ, supra minute puberulæ, margine scabe- rule v. læves, nervis crassiusculis supra parum prominulis percursæ. Spice 2 internodio cire. 2 cın. longo separatæ vel spica solitaria, ad 9 cm. longæ, cras- siusculæ, laxifloræ, patentim villosæ, rhachi commani trigona spiculis plus duplo angustiore glaberrima, internodiis quam spiculæ nune brevioribus, nune (alternatim) longioribus, pedicellis binis, glaberrimis, altero spicula 1/3 altero ca 2/3 breviore, spiculis laxe dispositis vix distincte seriatis. Spiculæ oblongæ, obtusæ, 2,5 mm. Ig., pallide virides et verrucis atroviolaceis piliferis dense consitæ. Glumæ steriles æquales, forma spiculæ, e verrucis crebris dense villosæ, villis patentibus spicala param brevioribus, enerves; 1 convexa, antica; II postica, planiuscuta; III (fertilis) sieriles æquans, oblonga, obtusa, subchar- iacea, pallide viridula, obsolete puncticulata, opaca; palea glumam æquans. planiuscula. Antheræ 2 mm. longæ. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8197, in societate P. dissitiflori Trin. lectum et cum eo sub eodem numero in herbario depositum. Species P. dissitifloro Trin. certe affinis, tamen distinetissima. Nam in P. dissitifloro culmi (rectius vaginarum) nodi glabri, folia ciliata, ligula obsoleta haud ciliari, spicarum rhachis hirsuta, spiculæ ad rhacheos nodulos solitariæ, acutæ, glumæ steriles 3-5-nerves, earum verrucæ haud coloratæ; in P. verrucoso culmi (vaginarum) nodi barbati, folia glabra, ligula ciliaris, spicarum rhachis glaberrima, spiculæ ad rhacheos nodulos binæ, obtusæ, glum& steriles enerves, verrucis atroviolaceis consilæ. Eriochloa punctata Desv. In Hamilt. Prodr., p. 9; Helopus punctatus Nees Agrost. bras. 16; Mart. et Eichl. Flor. Bras. IT, 2, 125 0,%4-0.8. In arenosis salsisin regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8187. (367) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 271 Anthænanthia lanata Benth. In Journ. of Bot. XIX, p. 35; Leptocoryphium lanatum Nees Agrosl. bras. 8%, Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 120, tab. 17. 0.5-1 m. In campo pr. Itacurubi Jul., 298; in campo pr. Tacuaral, Oct., n. 147%; in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec.-Febr., n. 8292, 8292a, 8500. Panicum euyabense Trin. In Act. Petropol. 1835, p. 206: Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 134, tab. 20. Herba.0,5-1 m. In dumeto in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8249. Panicum adustum Nees. Agrost. bras. 191. Var. (nova) leucotrichun Hack. Differt a typo glumis sterilibus versus margines pareissime pilosulis, pilis albis non clavatis. Herba 0,8-1,5 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8488. Var. pheothrix Hack. (ined.), Panieum pheothriz Trin. Spec. Gram., t. 91; Flor. Bras. II, 2, 139: 1-2 m. In campis pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 1944. Panicum Gerdesii Hack. In Oesterr. bot. Zeitschr. 1902, p. 333. Herba 0,5 m. In arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8384. forma pleostachya, racemis quinis (in typo solitariis v. binis) distincta, ibidem in campo humido lecta, Dec., n. 8310. Panicum insulare G. F. W. Meyer. Prim. Essequ. p. 60: P. leucopheum H. B. K. Nov. Gen. I, 97; Andro- pogon insulare L. Syst. X, 130%. 1-1,5 m. In campo pr. San Bernardino. Aug., n. 636; in campo pr. Atirà, Jan., n. 1835. Panicum exaratum Trin. Diss. II, 160; Spec. Gram. t. 194; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 175. In regione cursus superioris fluminis Apa. Dec., n. 8197. Panicum Crus Galli L. Spec. pl. ed. 1,.p. 56; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 4141. 0,5-1 m. In campo pr. Villa Maria, Jan., n. 675. Panicum sulcatum Aubl. Guian. I, 50; Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 153, tab. 26. 1-3 m. In dumeto pr. San Bernardino, Jul., 503; in silva in regione enrsus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8410. 272 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (368) Panicum amplexicaule Rudge. Guian. I, 21, t. 27; Trin. Spec. Gram. t. 205: Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 234. 0,5-1,5 m. In arenosis pr. Jugueri, Nov., n. 1500; in palude in regione cursus superior:s fluminis Apa, Dec.. n. 8251; ıbidem Febr., n. 8467. Panicum Myuros Lam. 1. I, 472; Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 231; Hymenachne Myuros Nees Agrost. bras. 276 non Beauv. Herba 0,5-0,8 m. Ad marginem paludis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8250. \ Panicum vilfordes Trin. Diss. II, 171; Spec. Gram. t. 20%: Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 232, 132% Herba 1-2 m. In stagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr.. n. 8468. Panicum decipiens Nees. Agrost. bras. 193; Mart. et Eichl. Fior. Bras. II, 2, p. 237. 0,3-0,5 m. In campo, Cordillera de Altos, Dec., n. 3658. Panicum stoloniferum Poir. Encvyel. méth. Suppl. IV, A, 27%: Mart. et Eichl. Flor. Bras. I, 2, 210. Repens. Ad ripam lag. Ypacaray, Sept., n. 1053; in silva pr. Cerro-hu, Jan., n. 1824. Panicum laxum Sw. Prodr. 23 et Fl. Ind. occ. I, 157; Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 212. 0,5-1 m. Ad ripam rivuli pr. Pascual, Aug., n. 788; ad ripam rivi pr. Juguari, Nov., n. 1498: in arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8189, ibid. in campo, Jan., n. 8385, in dumetis Arroyo Primero ibidem, Febr., n. 8465. Panicum pilosum Sw. Prodr. 22 et Fl. Ind. occ. 1, 141; Mart. et Eichl. L. c. 241. Herba 0,5-1 m. In silvis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8192. Panicum grumosum Nees. Agrost. bras. 182; Trin. Spec. Gram. t. 207; Mart. et Eichl. 1. c. 209. 1-1,5 m. Ad ripam lacus Ypacaray, Jan., n. 3763. Panicum chloroticum Nees. In Trin. Diss. II, 236; Agrost. bras. 164; Mart. et Eichl. 1. c. 197. Herba 0,5-4 m. In palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8206. (369) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 273 Panicum cayennense Lam. Ill. n. 908 var. quadriglume Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, p. 220. Anne potius species distineta (Hackel) ? 0,3-0,6 m. In dumeto pr. Fort Lopez, Febr., n. 1942; in dumeto in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 84224. Panicum repens L. Spec. pl. ed. 2, 87; Nees. Agrost. bras. 171. 0,2-0,4 m. In campis, Cordillera de Altos, Dec., n. 3652. Panicum glutinosum Sw. Prodr. 24; Fl. Ind. occ. I, 17%; Mart. et Eichl. Flor. Bras., Il, 2, 226. 0,5-1.5. In dumeto pr. San Bernardino, n. 528; forma ? macra 0,15-0,3 m. alta in campo pr. Tobaty, Aug., n. 500. Panieum olyroides H. B. K. Nov. Gen. et Spec. I, 102; Mart. et Eichl. 1. e. 229; P. proboscrdeum Trin. Spec. Gram. t. 322. Herba 0,5-1,5 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa. Dec., n. 8308; in campo pr. Surubuy, Febr.. n. 1957. Panicum latifolium 1. Spec. pl. ed. 4, 58: P. oryzoides Sw. Fl. Ind. occ. I, 162; P. zizanioides H. B. K. Nov. gen. I, 100. Herba repens, 0,5,-1 m. In campis silvaticis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8286. Panicum Megiston Schult. Mant. II, 248; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 205. 1,5-3 m. In silvis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8411. Panicum lanalum Sw. Prodr. 2% et Fl. ind. oce. I. 168: P. latifolium Dell. in Marl. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 206 non L. 1-2 m. In silva pr. Tobaty, Aug., n. 644. Var. sorghoideum Griseb. FI. Westind. Isl. 551; P. sorghoideum Ham. Prodr., p. 40. 4-6 m. In silva pr. Cordillera de Altos; Febr., n. 1951; ibidem, n. 3731. (volubilis. 6-8 m.). Var. (P. compactum Sw.?). Herba 2-3 m., in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., 8352. Speeimen juvenile, subdubium. Panicum versicolor Dell. In Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, p. 254; Panicum truncatum Nees Agrost. bras. 215 non Trin. 0,5-1,5 m. In dumetis pr. Cordillera de Altos, Jan., n. 1826; ibidem in eampo, Jan., n. 1828; forma dilatata, panicula late ovata patentissima, ibidem in campo, Febr., n. 1959. 274 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (370) Panieum parvifolium Lam. = He IV, 2, p. 742: Trin. Spee. Gram. t. 236: Mart et Eichl. Flor. Bras. II, 2, p. 261. 0,1-0,2 m. ñ silva pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 1953. Panicum eyanescens Mees. Agrost. bras. 220; Trin. Spec. Gram. t. 230; Mart. et Eichl. |. c. 262 Herba 0,3-1 m. alt., repens. In arenosis in regione cursus superioris fluminis 8559 Apa, Febr., n. 8552 Panicum capillaceum Lam. Ill. 1, 173; Deell. in Mart. et Eich. Flor. Bras. II, 2, 249: P. brevifolium Auctor. Fl. Ind. oce., non Linne (quoi est P. ovalifolium Poir.). 0.5-1 ın. In campo silvestre, Cordillera de Altos, Maj., n. 640a. (forma foliis anguslioribus): in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8332, forma robustior, foliis latioribus, spiculis paullo majoribus. Panicum subglobosum Hack. nov. spec. Culmus (abseissus) secundum collectorem 0,5-1 m. altus, leres, infra nodos puberulus, ad apicem usque foliatus. Vaginæ inlernodia ‚Supera anles, teretes, e papillis hirtule, versus margines densius pilosa. Ligule brevissimæ, truncatæ, membranaceæ, glabræ. Laminæ e basi cordala subamplexicauli lanceolatæ, acutissimæ, cire. 12 cm. Ig., 3 em. IL, rigidulæ, virides, glabræ vel basi e papillis ciliatæ, præter margines scaberrimos Jæviuseulæ. Panicula basi inclusa, obovata subeorymbosa. lucida, cire. 20 em. lg, patens, rhachi angulata glaber- rima, ramis solitariis elongatis angulatis scaberulis basi ad ?/4 usque nudis. dein ramulos secundarios plures breves patulos gignentibus, quibus insident spiculæ remotiusculæ, longius v. brevius pedicellatæ subæqualiter secus ramulum dispo- sitæ, ei admotæ v. appressæ; pedicelli glaberrimi, subterminales quam spicula duplo breviores. Spiculæ subglobosir, 2 mm. Ig., allero latere magis convexæ, viridulæ, glabræ. Gluma I spienlam dimidiam æquans, late ovala, acutiuscula, I-nervis; IL spiculam æquans. suborbicularis, oblusissima, valde convexa, S-nervis, nervis scaberula: III spiculam æquans. ovalis, obtusa, minus convexa, S-nervis, Dervis superne scaberula, in axilla paleam sepe--+ hebetalam fovens; IV spieulam æquans, ovalis, obtusiuscula. valde convexa, dorso superne obluse carinata, alutacea, minute puncticulata, le opaca. In dumetis pr. Cordillera de Altos, Maj., n. 640 b. Affinis P. capillaceo Lam. cujus tamem Due minulæ (non nisi 1-2 mm. longæ) pedicellis multo longioribus suffultæ sunt. nam etiam pedicelit subtermi- nales spiculis duplo longiores sunt ; præterea pedicelli omnes a ramulo patent, qui in P. subgloboso ei admotæ v. appressæ sunt; spiculæ in P. capıllaceo elliptico-lanceolat®. minus convexæ, puberuiæ, in P. subgloboso subslobosæ, valde convexæ. glabræ. Panicum procurrens Nees. Agrost. bras. 130; Trin. Spec. Gram. t. 224: Mart. et Eichl. Fler. Bras. II, 2, 271. Repens, 0,3-1-2 in. altum. In silva pr. Cordillera de Altos, Jan., n. 1734: in valle Tobaty, Mart., n. 3989; in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7818; ibidem ad margines silvarum, Jan., n. 8370; ibidem in dumelis siceis scandens, 0,8-2 m. longum (forma major, foliis latioribus), Jan., ll. 8989. (371) R. CHODAT ET KE, HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANAS. 273 Tehnanthus inconstans Dell. In Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2. p. 28%; Panvcum ınconstans Trin. Spec. Gram. 1, 27. Alt. 1-4,5 m. In silva prope Tobaty, Mart., n. 3995. Oplismenus setarius ham. et Schult. Syst. II, 481: Panicum selarium Lam. IN. 1, 170: Marl. et Eichl. et AR D 0,5-0.5 m. In silva, Cordillera de Altos. Febr., n. 3934, 3934 a. Selaria imberbis Rem. et Schult. Syst. If, 891: Panicum imberbe Poir. Encycl. méth. Suppl. IV. 272; Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 156; Setaria gracilis H. B. K. Nov. Gen. 1, 109: Paniei glauei var. A., Trinius, Spec. Gram. t. 196. 1.2-1 m. In campo pr. San Bernardino, Aug., n. 690 (forma breviseta): in silva pr. Cordillera de Altos, Nov., 41496; ibidem in campo, Jan., n. 1835 (forma longiseta) : ibidem in campis, Dec , n. 3663 (forma uberior, ad 4 m. alta): ad margines stagni in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 824% (forma breviseta). ibidem in arenosis, Dec., n. 8213 (forma longiseta, setis coloratis). Setaria flava Kunth. Revis. I, 46; Panieum flavum Nees Agrost. bras. 239: Mart. et Eichl. ICRA: 4-1.5 m. In stagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7939. Setaria Hassleri Hack. nov. spec. Annua. Culmi erecti, 3-8 dm. alti. teretes, simplices, superne patentim hirsuti. Vaginæ subcompressæ, utroque margine dense ciliatæ, ceierum glaberrimæ, internodiis sæpius breviores. Ligulæ omnino ciliares, cihis cire. 1,5 mm. longis. Laminæ e basi rotundata Janceolato-lineares, longe acuminatæ, ereclæ, 7-10 cm. Ig., 7-10 mm. It., margine scabræ, ceterum glabræ, læviusculæ, rigidulæ, virides, tenuinerves. Panicula spiciformis cylindracea, densa, ad 7 em. longa, rhachi hirsula, ramis brevissimis 2-3-spiculatis, spicula singula selis 2-3 patentibus ea 3-4-plo longioribus rigidis. violascentibus aculeolatis fulta, aculeolis in setæ quarla parte superiore deorsum, in reliquis partibus sursum direclis. Spiculæ subgloboso-ovatæ, 2,5 mm. Ig.. valde gibbæ, ex viridi et livide purpurascente variegatæ, glabræ. Gluma I dımidiam spieulam subæquans, late ovata, obtusa, ö-nervis, levis: 1] spiculam subæquans v. æquans. suborbicularis, oblusa, valde convexa, 7-nervis, levis; Ill spiculam æquans, late ovata, obtusiuscula, dorso depressa, 5-nervis, levis, in axilla paleam (an etiam florem g' ?) fovens: IV spieulam æquans, a fronte visa late elliptica, obtusiuscula, a lalere visa late semiovata subapiculata, dorso valde elevato gibboque subcarinaia, rugis trans- versis elevatis scabra, pallide viridula; palea illi equilonga, dorso depressa, leviter rugulosa. In campis pr. Cordillera de Altos, Dec., n. 3565. Affinis S. semirugosæ Kunth, cujus involueri setz eodem ac S. Hassleri modo aculeolis duplici ratione directis scabrescunt, cujus gluma IV vero in parte superiore fere lævis rugis caret, quæ in S. Hassleri totam glumam exarant. Ceterum gluma IL in S. semirugosa dimidiam 1Vam, in S. Hassleri totam obtegit : in S. semirugosa collum vaginæ annulo pilorum barbatum est, in S. Hassleri glabrum. 276 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (372) Setaria Glaziovii Hack. In Oesterr. botan. Zeitschr. 1901. p. 460. 1-2,5 m. In uliginosis pr. Pascual, Jan., n. 1805: in uliginosis prope Igalimi, Nov.. n. 5499. Setaria macrostachya H. B. K. Nov. .Gen. I, 110; Panicum macrostachyum Dell. in Eichl. et Mart. Flor. Bras. II, 2, 166. 0,5-2 m. In arenosis prope San Bernardino, Jan.. n. 1754: ad marginem silvæ pr. Cordillera de Altos, Jan., n. 1838; ibidem in dumetis, Febr., n. 1944; in prædiis olim cultis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan.. n. 8407: ibidem in silva. Jan., n. 8335; ibidem ad margines silvarum, Febr.. n. 8410a. Genchrus echinatus L. Spec. plant. ed. 4, 1050; Marl. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 310, t. 43. 0,2-0,4 m. In arvis pr. San Bernardino, Aug., n. 637. Cenchrus myosuroides H. B. K. Nov. Gen. 1, 145, tab. 35. 0,4-0,8 m. In campo pr. Cordillera de Altos, Jan., n. 1746. Olyra cordifolia H. B. K. Nov. Gen. 1, 198; Trin. Spec. Gram. t. 242: Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 317. 'Herba 2-4 m. In silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8202. Olyra latifolia L. Amœæn. acad. V, 408; Mart. et Eich. Flor. Bras. II, 2, 316: ©. paniculata Sw. obs. bot. 347; Trin. Spec. Gran. t. 346. In silva pr. Cordillera de Altos, Nov., n. 1587 ex parte. Olyra semiovaia Trin. | Diss. II, 249 : Spec. Gram. t. 347: Mart. et Eichl. I. c. 320. 0,5-1 m. In silva pr. Cordillera de Altos, Nov., n. 1587 ex parte: in silva pr. Caraguatuy, Dec., n. 3588. Var. (nova) pubiflora Hack. Differt a typo gluma fertili foto dorso pubescente. 0,5-4,5 m. In silvis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8194. Pharus glaber H. B. K. Nov. gen. I, 196; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 22, tab. 6. Herba 0,5-0,8 m. In silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8195. Pharus angustifolius Dell. In Mart. et Eich. Flor. Bras. Il, 2, 23. 0,3-0,6. In silva pr. Cordillera de Altos, Jan., n. 1840. (373) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 277 Pharus mieranthus Schrad. In Nees Agrost. bras, 302; Mart. et Eichl. Flor. Bras. I. e. Herba 0,3-0,6. In silva pr. Cordillera de Altos Febr., n. 3865. Luziola peruviana Pers. Synops. II, 575; Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 2, 17, tab. 5. 0,2-0,8 m. Antheræ cœruleæ. In palude pr. Igatimi, Nov., n. 5534. Luziola leiocarpa Lindem. In K. Svensk. Vet. Akad. Handl. XXXIV, n. 6, p. 12, tab. VII A. 0,05-0,2 m. In palude prope Cerropytä, Febr., n. 1928. Leersia hexandra Sw. Nov. Gen. et Spec. 21; Oryza hexandra Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 10. Herba 0,3-0,6 m. In campo humido in regione eursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8309. Aristida Hassleri Hack. nova spec. e sect. Chetaria. Perennis. Culmi erecti, teretes, graciles 0,6-1 m. alti, glaberrimi, nodis cire. >, Summo supra medium culmi sito, ex omnibus vel plurimis nodis ramosi, ramis floriferis, patulis, vaginas a culmo solventes. Hæ subcompressæ, internodia subæquantes, glaberrimæ. Ligulæ brevissimæ, maginiformes, ciliolatæ. Laminæ anguste lineares sensim selaceo-acuminatæ, ad 20 cm. 1g.. 2 mm. It., planæ v. siccando subconvolutæ sed nunquam setiformes neque junceæ, glabræ, subtus læves, supra marginibusque scabræ, rigidulæ, crassinerves, prope margines nervo crassissimo notalæ, emortuæ flexuosæ. Panicula oblongo-elliptica laxa, patula, ad 2% em. Ig., rhachi scabra, ramis binis tenuissimis scabris patentibus in !/3 inferiore indivisis, primario inferiore paniculam dimidiam subæquanute, secundarios subcompositos 2-6 spiculatos gignente, spiculis subæqualiter dispo- sitis vix contiguis, longiuscule v. (subterminales) breviter pedicellatæ. Spiculæ subulato-lineares, sine aristis cire. 12 mm. 1g., violascentes. Gluma I subulato- linearis sensim in setam scabram abiens, 42 mm. longa, 3-costata, carina scabra: If quam I !/s brevior (8 mm. Ig.), lineari-lanceolata, apice oblusiusculo mucro- nata, A-nervis, lævis: III lineari-tubulosa, 8-9 mm. longa, callo brevissime barbulata, livide viridis et nigro-maculata, in 1/2 superiore aculeolis minutis albis scabra, sensim in aristæ stipitem 3 mm. longum leviler (semigyris 2) torlam abiens; setæ 3 subæquales scabræ 20-25 mm. longæ, hası non tortæ. Palea minula. In arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8346. Species distinclissima nulli arelius affinis, habitu A. setifoliam Kunth et A. tortam Kunth monens, sed ab his et omnibus affinibus ratione glumarum sterilium distincta: nam in illis gluma I quam II brevior v. ei subæquilonga, in A. Hassleri vero gluma I quam II dimidio longior est et insuper forma ab illa recedit, ut ex diagnosi elucet. Aristida riparia Trin. In Act. Petropol. 1836, p. 48: Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 3, lab. 6. Herba {-1,2 m.: in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8322. "Var. (nova) oligospira Hack. Differt a typo præsertim arislæ slipile breviore (0,6-1 cm. in typo. 2-3 cm. longo) gyris paucioribus (4-6 nec 10 v. pluribus) torlo, arisiæ selis brevio- 278 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (374) ribus (2 em. nec 3-4 cm. longis), panicula densissima minime interrupta, foliis scabris. : Herba 1-1.5 m. In palude Tucanguä, Jan.: n. 3825: in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8321. Sporabolus indieus R. Br. Prodr. 1, 170; Vılfa tenacissima H. B. K. Nov. Gen. I, 138: Trin. Spec. Gram. t. 60: Mart. et Eichl. Flor. Bras. IL, 3, 36. 0.2-0.3. In campo pr. Paraguari, Oct., n. 1340: in campo pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 195%. Sporobolus æneus Kunlh. Enum. I. 213. ‚Var. (nova) barbicollis Hack. Differt a typo vaginarum collo barbalo, laminis :nargine glabris, spieulis lineari-lanceolalis, glumis angustioribus. Varietas valde distinela, fere species dicenda. Herba 1-1,5 m. In campis pr. Tobatv, Sept., n. 6278. Sporobolus tenuissimus Hack. nov. nom. Panicum tenuwissimum Mart. et Schrank in Regensb. Denkschr. IH, p. 26 (1822): Filfa tenwissima Schult. Mant. II, 479 (1824); Agrosticula muralis Raddi, Agrost. bras. 33, tab. I, f. 2 (1823); Vilfa miuutiflora Trin. Gram. unifl. 158 (1824); Sporobolus minutiflorus Link. Hort. I, 88 (1827). Herba 0,15-0,5 m. In arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 5190. Sporobolus brasiliensis Hack. (nov. nom.). Aira brasiliensis Raddi Agrost. bras. 36 (1823): Sporobolus ramosissimus Kunth, Revis. Gram. I, 269, t, 46: Eragrostis airoides Nees Agrost. bras. 509 (1829) Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras IL. 3, 137; Vilfa ramosissima Trin. Mem. Ac. Petersb. ser. 6, t. 5, p. 36 (1840): Dell. 1. ce. p. 32 (bis igitur in eodem opere descripta!). : 0,5-1,5 m. In dumeto pr. Sapucay, Febr., n. 188%; in humidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.. 7967: ibidem in campis, Dec., n. 8093. Trichopteryx flammida Benth. In Journ. Linn. Soc. XIX, p. 98; Arundinella flammida Trin. Spec. Gram. t. 267; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 2, 297. Herba 1-2,5 m. In palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8440. Specimina nimis juvenilia, a typicis glumis I, LL et IV parcissime pilosis v. glabris distincta. Utrum varietas distincta an status immaturus. haud evolutus ? Tristachya chrysothrix Nees. Agrost. bras. 460; Kunth, Revis. Gram. t. 441, Mart. el Eichl. 1. e. p. 105, tab. 31. forma pallida Hack., a typo non nisi glumarum setis pallidis nec fulvis distincta. -- Herba 0,8-1 m. In arenosis pr. fluminis Corrientes, Dec., n. 5866. (375) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 279 Tristachya leiostachya Nees. - Agrost. bras. 459; Kunth, Revis. Gram. t. 140: Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 3, 106. Herba 1.5-2,5 m. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr.. n. 8478. Cynodon Dactylon Pers. Syn. I, 85; Mart. et Eichl. Flora Bras. IT, 3, 71, tb SA hie. 3. Herba prostrala 0,2-0,5 m. In arenosis in regione cursus superioris Numinis Apa, Jan., n. 8417. Ctenium polystachyum Balansa. In Bull. Soc. bot. de France, XXX (1885), p. 244. Herba 0,8-1.5 m. In valle fluminis Y-aca : in arenosis pr. Valenzuela, Jan., n. 7061: in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8196, 8307. Chloris radiata Sw. Fl. Ind. oce. I, 201; Kunth. Revis. Gram.'t. 179: Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 3, 63. 0,1-0.25 m. In campo pr. Paraguary, Sept., n. 1003. Chloris ciliata SW. Prodr. 25 et FI. Ind. occ. I, 497; Trin. Spec. Gram. t. 307: Mart. el Eichl. 1. ce. 66. TE Herba 0,8-1 m. In campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8456. Chloris polydactyla Sw. Brodr225; Rl.:Ind2.0ce-1, 4199. Var. breviarisiata Hack. in Bolet. Acad. Nac. Cordoba, vol. XVI (1900), p. 257. 0,5-1 m. In campo pr. Cordillera de Altos. Chloris distichophylla Lag. Gen. et spec. nov. 4; Trin. Spec. Gram. t. 308; Mart. et Eichl. 1. e. II, 3, 20. 4-1,5 m. In arvis pr. San Bernardino, Aug., n. 632; in campis pr. Cordillera de Altos, Oct., n. 3377, ad margines silvæ in regione Cursus superioris fluminis Apa, Dec., n° 8290. Var. acuminata Hack. Chloris acuminata Trin. Spec. Gram. t. 305. 0,4-1. In dumetis pr. Sapucay, Aug., n. 630. V Chloris (subgen. Euslachys) calvescens Hack. nov. spec: Perennis. Culmi erecti, compressi, glaberrimi, 4-5-nodes, e nodis inferioribus florifero-ramosi, ad 5 dm. alti. Folia in culmi basi aggregaia; vaginæ inferiores distiche imbricatæ, flabellatæ, a culmo sæpius solutæ, superiores culmum laxe amplectentes, omnes complanato-compressæ, præter carinam scabram glaberrimæ, secus carinam præsertim superne 4 connatæ. Ligula brevissima, ciliolata. . 280 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (376) Laminæ e basi rotundata lineares, obtusæ, ad 15 em. Ig. fere 4 em. IL, planæ, suberectæ, rigidulæ, præter margines scabros glaberrimæ, tenuinerves. Spicæ in apice culmi ternæ, erecto-patulæ, 6-10 cm. Ig., crassiusculæ, rhachi trigona scabra, 0,5 mm. lata. Spiculæ subsessiles, dense imbricatæ, biseriales, oblongæ, 3,5 mm. Ig., pallide brunneæ, glabriusculæ. Gluma I ovato- lanceolata acula, 2,5 mm. lg. carina scabra; Il oblonga, obtusa, bidentuta, 3 mm. Ig., 3-nervis, nervo medio crasso infra apicem in aristulam 1 mm. longam excurrente, dorso scabra; III ovata, obtusa, mutica, chartacea, 3.5 mm. Ig.. 3-nervis, nervis erassis, lateralibus in margine sitis, carına glaberrima, marginibus brevissime et laxe ciliata, juxta carinam etiam pilis brevissimis parcis adspersa. Palea glumam æquans, late oblonga, obtusa, emarginala, carinis scaberula. Flos sterilis pedicello 1 mm. longo glabro fultus, 2,5 mm. longus”oblongus, obtusus, muticus semitubulosus, unipaleaceus, glaberrimus, rhacheos continationem stipitiformem brevem sterilem includens, cum pedicello florem fertilem superans. Herba 0,4-0,5 m. In arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8369. Affinis Ch. bahiensi Steud., quæ vero a nosira differt gluma florifera ephippi- formi infra apicem mueronala, marginibus et in parte inferiore carinæ dense erecto-pilosa, juxta carinam glabra, flore sterili subsessili, haud ad apicem fertilis pertinente. Ch. calvescentis gluma fertilis pH intuitu glaberrima videtur et non nisi ope lentis fortioris cernuntur pili parci atque brevissimi secus margines et ad latera carinæ in parte inferiore glumæ. Leptochloa virgata Beaux. Agrost. 71; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 3, 90. 0,5-1,2 m. In campo pr. Atirä, Aug.. n. 638; in arvis ibidem, Jan., n. 1837; in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8279. Leptochloa filiformis Roem. et Schult. Syst. 11, 508; Mart. et Eichl. Flor. Bras. 1. c. 94. 0,5-1 m. alt. In campis pr. Cordillera de Altos, Dec.. n. 3662. Eleusine indica Gærtn. De fruct. et sem. I, 8; Mart. et Eichl. 1. e. p. 86, tab. 24. Herba 0,4-0,5 m. In arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8288. Eleusine tristachya Kunth. Revis. Gram. I, 92; Cynosurus iristachyus Lam. HN. p. 203, tab. A8, 1.1: E. rigida Spr. Cur. post. 36; E. indica var. brachystachya Trin. Spec. Gram. t. 72: E. indica 8 condensata Dell. in Mart. et Eichi. Flor. Bras., II, 3, 86. 0,2-0,5 m. In arvis pr. San Bernardino, Oct., n. 1396; forma latifolia, foliis ad 7 mm. latis (12 cm. lg.) obtusissimis. Herba 0,3-0,5 m.; in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8455. Gynerium sagittalum Beauv. Agrost. 138; G. saccharoides H.B. K. Pl. æqu. II, t. 215; Mart. et Eichl. Flor. Bras. Il, 3, 50. 1,5-3 m. Ad ripam lagunæ Ypacaray, Jan., n. 1831. (Specimen 9). Pappophorum Hassleri Hack. nov. spec. e sect. Polyrhaphis. Perenne. Culmi erecti, cire. 3 dm. alti. robusti, leretes, glaberrimi, 3-nodes, simplices. Vaginæ laxiusculæ, internodiis breviores, ore parce barbatæ, ceterum (377) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 281 glaberrimæ. Ligula brevissima, marginiformis, ciliolata. Laminæ e basi æquilata lineares, sensim angustatæ, ipso apice obtusæ, inferiores ad 20 em. Ig., superiores breves, summa brevissima, 2-3 mm. latæ, plane v. siccando subconvolutæ, rigidæ, patentes, glaberrimæ, glaucescentes, crassinerves. Panicula lineari- oblonga, eire. 10 em. 1g., 2,5 em. It., densa, contracta, pauciflora, rhachi glaber- rima, ramis binis, suberectis. brevibus, serie scrobiculorum notatis, primario basi breviter nudo 2-3-spiculato, secundariis 4-spieulatis, spiculis brevissime pedicellatis. Spiculæ in genere magnæ, cum aristis 15 mm. Ig., obovato- lanceolatæ, 6-flores, florıbus 2 inferioribus fertilibus, reliquis hebelatis vel ad glumam redactis. Glumæ steriles (] et II) subæquales (8 et 9 mm. Ig.) chartaceo- membranaceæ, fertiles demptis aristis subduplo superantes, lanceolatæ, inter apicis dentes minutos mucronulatæ, I 1-nervis, II 2-nervis, carina scrobiculato- scabræ. Glumæ fertiles late ovatæ, inferiores ad 4 mm. lg. charlaceæ, ad latera multinerves, callo pilosulo, dorso glaberrimæ, in aristas 17-21 inæquales scabras violascentes divisæ, quarum longiores cire. 1 cm. longæ sunt. Palea glumam æquans, ovata, in dorsi basi valde gibba, acuminata, bidentata, carinis scaberula. Anther& 1,5 mm. lougæ. Herba 0,4-0,6 m. In arenosis prope flumen Capibary. Sept., n. 4456. Species distinctissima, spicularum magnitudine et numero aristarum maximo insignis, nulli arctius affinis. P. mucronulatum Nees, cui remote affinis est, differt præter numerum aristarum (7-13) et spiculas parvas glumis fertilibus carina marginibusque pilosis, aristis brevibus etc. Panicula P. Hassleri simpli- eior quam in speciebus affinibus, pauciflora; serobiculos qui ramos paniculæ et carınam glumarum sterilium ornant, in nulla specie hujus generis vidi. Eragrostis pilosa Beauv. Agrostogr. 74 ; Mart. et Eich]. Flor. Bras. II, 3, 141. t. 62. Herba 0,4-0.7 m. In arenosis salsis in regione cursus superioris fluminis ‘Apa, Dec., n. 8186, 8208. Eragrostis polytricha Nees. Agrost. bras. 507; Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 3, 139. Herba 0,8-4 m. In siagno in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8091 ; ibidera in campis, Jan., n. 8368, 8422. Eragrostis Neesii Trin. In Act. Petropol. 1831, 405; Mart. et Eichl. 1. c. 150. 0,1-0,3 m. In campo pr. Cerrito; Oct., n. 1308: in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4233. Eragrostis atrovirens Trin. Iu Steud. Nomenel. bot. 562; Poa atrovirens Desf. Fl. atl. I, 73, t. 14; Eragrostis bahiensis Schult. Mant. II, 318, Mart. et Eichl. et Eichl. Flor. Bras. II, 3, 150. / 0,5-1. m. In arenosis pr. Jugueri, Nov., n. 1499. v Eragrostis orthoclada Hack. nov. spec. ex sect. Pleroessa. Perennis, cæspitosa, innovationibus extravaginalibus. Culmi erecti, graciles, eirc. 35 cm. alti, teretes, glaberrimi, multinodes, nodis obtectis, simplices v. ramulo sterili raro aucti. Vaginæ teretes, glaberrimæ v. superne parce hirtulæ, -arctæ, internodia superantes, ore sæpeque in collo ciliatæ. Ligulæ brevissimæ, ciliares. Laminæ e basi subangustata lineares, longe et tenuiter acuminaiæ, ad 42 cm. Ig., 1-3 mm. It., planæ, rigidulæ, distiche patentes, virides, utrinque margineque plus minus scabræ, nervis erassiusculis sibi approximalis percursæ. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 3, 29 février 190%. 19 282 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (378) Panicula lanceolato-linearis, laxiuscula, ad 20 em. Ig.. 3-4 em. It., strieta, rhachi inferne lævi, superne scabra, ramis 2-3nis (raro solitariis) angulo fere recto patentibus brevibus (1-2 cm. Ig.) rectis basi præsertim in axilla pubescentibus ceterum scabris a basi spieuliferi s, spieulis in ramıs primariis 4-6nis subæqua- liter dispositis, earum pedicellis patentibus, brevibus v. brevissimis (0,5-4 mm. Ig.). Spiculæ lineares, cire. 12-flores, 6 mm. Ig. , pallide virides, rarius leviter violascentes. floribus sese invicem ad medium tegentibus. rhachilla tarde articu- lata. Glumæ steriles subæquales, lanceolat®, acutæ, 2 mm. Ig., I 1-nervis, Ilan quans; 1 5-nervis, quam IV parum brevior, carina læves. Glumæ fertiles ovato-lanceolatæ. acutæ, vix 2 mm. Ig., 3-nerves, nervis lateralibus prominen- tibus, lævibus, demum deciduæ, paleam relinquentes : hæc glumam æquans, oblonga, oblusa, carinis scaberula. | Herba 0.2- 0, 8 m. In arenosis salsis in regione cursus SUDenDnı fluminis Apa, Jan., n. 8347, 8460. Affinis E. curtipedicellalæ Buckl., qua differt panicula ovali, culmum longitu- dine æquante v. superante, ramis plerumque solitariis, primario ad 8 cm. longo secundarios 2-3-spiculatos procreante, gluma I quam Ill subduplo breviore, ferti- libus obtusiuseulis, palea carinis ciliolata. Foliorum indoles in utraque specie eadem, præsertim quoad coronam pilorum ad os vaginæ, fere ad medium collum usque extensam. Glumæ fertiles in nostra certe deciduæ, quamn vis Gien rhachilla tarde et non nisi vi quadam articulalim secedit. Briza Calotheca Hack. (nom. nov.) Eragrostis Calotheca Trin. in Mem. Ac. St. Petersb. Ser. VI, 1, p. 414 (1831); Briza Poa Nees in Steud. Syn. 1 283 (1855): B. Neesii 8 flaccida Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. II, 3, p. 133. ' Herba 0,8-2 m. In campo pr. Tobaty, Oct.. n. 3313; in campo pr. Igatimi, Oct., n. 4890; ad ripam fluminis pr. Tobaty, Sept., n. 6371. Brizu Uniole Nees. Apud Steude:, Synops. 1, 283. Dell. in Mart. et Eichl. Flor. Bras. IN, 35 130. | EM | Herba 0,5-1,5 m. In campis pr. Tobaty, Sept., n. 626%. Bambusa (subgen. Guadua) spec. Ramuli foliiferi tantum adsunt. Cerle affinis Guaduw- angustifolie Kunth, eadem ? 8-10 m. alta, caulis 0,02-0,05 m. diametro. In silva pr. Sapucay, Dec., n. 1730. SYMPLOCACEÆ Les Symplocacées du Paraguay sont au nombre de 5 espèces. Ce sont tous des arbres ou arbrisseaux habitant les buissons et les îlots de forêts des campos et les forêts rupestres. Dans les forêts rupestres du Centre on trouve : Symplocos nitens var. Hassleri et S. uniflora deux arbustes de 2 à Am. de hauteur. Dans les buissons et ilots de forêts des campos du Nord-Est : S. lanceolata var. rhamnifolia, un petit arbre ou arbrisseau: S. pubescens et S. Klotzschii des arbres de taille movenne. Les feuilles du Symplocos lanceolata var. rhamnifolia sont parfois mélangées (579) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 283 à celles de l’Ilex paraguariensis dans la fabrication de la Yerba Mate, mais n'ayant ni l’arome ni la saveur de celles-ci, cette substitution doit être consi- dérée comme falsification. SYMPLOCACEZÆ det A. Brand. Sectio BARBERINA Symplocos lanceolata (Mart.) A. DC. Prodr. VIII, 253; Miq. Flor. Bras. VII. p. 29, t. 10; Brand, Pflanzen- reich IV, 242, p. 29; Barberina lanceolata Mart. Herb. Bras., n. 723. Var. rhamnifolra {A. DC.) Brand. S. rhamnifolia A. DC. Prodr. VIII, 253; Miq. Flor. Bras. VII, p. 32; Brand Pflanzenreich IV, 242, p. 29. Bereits in meiner Bearbeitung der Symplocaceæ für das « Pflanzenreich » sprach ich die Vermutung aus, dass. S. rhamnifolia wahrscheinlich nur eine Form von S. lanceolata darstelle (p. 29). Nur der Umstand, dass mir die Früchte von S. rhamnifolia noch unbekannt waren, veranlasste mich, diese Form noch als Art bestehen zu lassen. Das vorliegende Exemplar zeigt nun dieselben Früchte, wie der echte S. lanceolata. Die Blätler sind teils lanzettlich, teils eiförmig. Diese Veränderlichkeit der Blätter hatte ich auch schon an anderen Exemplaren beobachtet. Ich bin nunmehr überzeugt, dass S. rhamnifolia A. DC. nur eine extreme, breitblättrige Form des S. lanceolata ist. EN parva vel frutex 2-3 m.; in silvis pr. Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4950. Sectio SYMPLOGASTRUM Symplocos pubescens Klotzsch. ex Benth. Trans. Linn. Soc. XVII, 233; Miq. Flor. Bras. VII, p. 25; Brand Pflanzenreich IV, 242, p. 84. Arbor 5-6 m. corolla alba, in silvis pr. Ipe. hu, Sierra de Maracayu, Dec., n. 9997. Symplocos nitens (Pohl.) Benth. Trans. Linn. Soc. XVII, 432; Miq. Flor. Bras. VII, 24, t. 8, fig. 1 et3; Brand Pflanzenreich IV, 242, p. 86; Stemmatosiphum nitens Pohl. Plant. Bras. II, 88, t. 158. Var. Hassleri Brand. nov. var. Folia elliptica, 8-11 1/2 cm. longa, 3-4 1/4 em. lata. Flores capitellatim con- densati. Calyx stylusque minus pilosa, quam in forma typica. Frutex 2-4 m, corolla alba, in dumetis ad ripam fluminis Y-aca pr. Chololo, Dec,, n. 6722. Symplocos uniflora (Pohl.) Benth. Trans. Linn. Soc. XVII, 232; Mig. Flor. Bras. VIS, p. 27; Brand Pflan- zenreich IV, 242, p. 87. Folia sprema (iuniora) chartacea, inferiora coriacea. Fructus oblongus, glaber, 8-9 mm. longus, niger, lobis calycinis discum comose superantibus. 284 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sËR.). (380; Frutex 2-3 m. corolla alba, in dumetis siccis in collibus pr. Tobaty, Sept , n. 6339. Symplocos Klotzschii Brand. Pflanzenreich IV, 242, p. 87. Diese Art ist von der vorigen nicht leicht zu unterscheiden. Es scheint mir jetzt, als ob die Länge der Kelchzähne, die ich in den Symplocaceæ (p. 80) als Hauptunterscheidungsmerkmal hingestellt habe, nicht koustant ist. S. uniflora scheint immer strauchartig, S. Klotzschii stets ein Baum zu sein; auch sind bei S. uniflora die Kelchzipfel dicht bewimpert, während sie bei S. Klotzschii fast kahl oder doch nur sehr spärlich bewimpert sind. Arbor 3-5 m. corolia alba, in dumetis campestribus pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4487. SCROPHULARIACEZÆ Cfr. Plant. Hasslerian. I, p. 98; Bull. Herb. Boissier 2me ser. Il, p. 404. Des 38 espèces de NScrophularées 1 genre et 8 espèces sont nouvelles. Ce sont, genre nouveau : Hassleropsis ; espèces nouvelles Angelonia Hassleriana; Hassler- opsis spinosa ; Stemodia Hassleriana; Bacopa Hassleriana : B. congesta ; B. dubia; Scoparia nudieaulis; S. Hassleriana. La plupart des especes paraguayennes habitent les formations humides ouverles, la formation sylvatique n’en heberge aucune. Dans les campos secs on trouve : Scoparia flava et sa var. pinnalifida : S. nudicaulis; Gerardia genist@folia; G. linarioides; G. angustifolia (N.-E.). Dans les campos rupestres du Gentre : Scoparia Hassleriana. Dans les campos humides. Partout : Angelonia inlegerrima; A. Gardneriana ; Stemodia parvifolia; S. linearifolia; S. stricta ; Bacopa chamedryfolia ; Gerardia communis; Buechnera lobeliordes; B. elongata. Gentre- : Angelonia Hassleriana (aussi N.-E.); Gratiola peruviana; Stemodia hyptoides var. auriculata; S. mari- tima: Melasma brasiliensis; M. rhinanthordes; Buechnera rosea var. quarani- tica. Nord-Est : Bacopa lanigera; Escobedia scabrifolia ; Angelonia Hassleriana (aussi C.). Nord : Stemodia Hassleriana; Buechnera juncea; B. rosea (une var. aussi C.). Dans les marécages. Partout : Stemodia palustris; S. lanceolata ; S. hyptoides : Bacopa Salzmanni. Centre : Bacopa congesta; B. dubia; B. Hassleriana (aussi N.-E.). Nord : Bacopa gratioloides; B. lanigera var. serpyllifolia. Dans les sables ei argiles salins du Nord : Angelonıa micraniha; Hassleropses spinosa. Dans les friches, cultures, päturages : Scoparia dulcis. Les racines d’Escobedia scabrifolia fournissent une matière tinctoriale jaune, l’Escobedine, qui est utilisée pour la coloration des graisses et des huiles; le Sco- paria duleis s'employe dans la médecine populaire. SL u 381) R. CHODAT ET &£. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 285 SCROPHULARIACEÆ Angelonia mierantha Benth. DE. Prode.. X, p. 252; Schmidt. Flor. Bras. VIIL #%,.p. 240, tab. XXXIX, tig. 2. Var. perennis nob. Radix crassa lignosa, folia 12-15 mm. longa, 1-1,5 mm. lala. Suffrutex 0,1-0,4 m. corolla cœrulea, in arenosis salsis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.. n. 7828. Angelonia Hassleriana Chod. Plant. Hassl. I, p. 98. Suffrutex 0,2-0,3 m. corolla rosea, vinoso punctata, in campis pr. Valenzuela, Jan., n. 7021. Adsunt caules sicei anni anterioris ad 40 cm. longı. Angelonia integerrima Spreng. Syst. cur. Post. 235: Schmidt Flor. Bras. VII, ı, p, 243. corollis cæsris. Suffrutex 1-1,5 mn. corolla cæsia, ın campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8258. corollis albis. Suffrutex 1-1,5 m. corolla alba, eod. loco, n. 8258 a, Angelonia Gardneri Hook. Bot. Mag. tab. 3754; Schmidt Flor. Bras. VIIL ı, p. 245. eorolles lilacinis. Suffrutex 0,3-0,8 m. corolla Iilacina vel albicans. in campis humidis pr. Tobaty, Sepi.. n. 6152: in campis humidis pr. Concepcion, Oct., n. 7636. corollis roseis. Sufirutex 0,3-0,5 m. corolla rosea, in campo argilloso pr. Paraguary, Dee., n. 6490. HASSLEROPSIS Chod. genus novum. Corolla bilabiata 5 loba, labio inferiore paullo longiore basi late excavato : appendiculi retrorsum spectantes Angeloniæ deficientes ; stamina A perfecta didynama antherarum loculis ad dimidium confluentibus subdivaricatis haud patentibus; ovarium turbinatum, stylus brevis apice haud capitatum; ovula in loculis numerosa; capsula globosa indehiscens; semina Angelonie. Genus affine Angeloniæ diifert antheris loculis apice confluentibus, labio minus sacciformi, appendice retrorsum spectante deficiente, habilu, affine Alonsoæ R. et Pav. staminibus haud æqualibus stigmate haud capitato, capsula haud compressa sed globosa seminum testa diversa. Hassleropsis spinosa Chod. nov. spec. Frutex spinosus, ramis divaricatis suberosis tetragonis, acutangulis, spinis axillaribus interdum basi ramulum inferiorem edentibus, demum spinam excedens et inde spinæ supra axillares apparent; spinæ aculissimæ basi sub- tetragonæ., in ramis foliiferis dimidio vel 1/3 hreviores, adultæ 20-25 mm. longæ; folia elliptica vel ovato-elliptica subobtusa vel breviter acuta, mucronu- lata, basi subintegra ceteram serrala, serratura apice extus curvata interdum 286 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (382) indistincta, glabra, herbacea demum submembranacea, sicca fragilia, brevissime petiolata (0,5 mm.) 15/6 25/15 17/9 20/12 mm. ; flores axillares in ramulis juvenilibus, pedicello 5-6 mm. filiformi apice sub calyce dilatato; calycis dentes subæquales ovati, acuti fere usque ad basin liberi, margine breviter ciliati 3-3,5 mm, longi !/s3 angustiores; corolla dilatata fauce late aperta lobis inæqua- libus nervoso-areolatis, lobo inferiore majore, margine et superficie pilis brevis- simis puberulis; stamina didyma filamento curvato, superioribus brevioribus; antheræ loculi angulo lato divergentes, filamentis glabris; ovarium turbinalum glabrum multiovulatum, stylus brevis. Capsula globosa pericarpio crassiusculo, an indehiscens : semina oblonga testa reticulata ad 6 mm. lönga. Frutex spinosus 0,3-0,8 m. corolla albo-lilacino-rosea, dumeta formans in arenosis salsis pr. Concepcion. flor. et fruct., Sept., n. 7350. Gratiola peruviana L. Spec. Plant. 168; Schmidt Flor. Bras. VII, 1, p. 292, tab. XLIX, fig. 11. | Cfr. Plant. Hassl. I, p. 99. Stemodia parviflora Aït. Hort. Kew. ed. II, P. IV, 52; Schmidt. Flor. Bras. VIIL 1, p. 299. Suffrutex procumbens, 0,1-0,3 m. corolla roseo-violacea, in campo pr. lacus Ypacaray, Nov., n. 3534. Stemodia maritima L. Spec. Plant. 881: Schmidt Flor. Bras. VIIL ı, p. 299. Herba decumbens 0,3-0,5 ın. corolla violacea ad ripam lacus Ypacaray, Febr., n. 3848. Stemodia durantifolia Sw. Obs. 240; Schmidt Flor. Bras. VII, 1, p. 300. Herba 0,2-0,5 m. corolla violacea, in campo humido pr. Limpio, Sept., n. 3248, corolla rosea, in humidis pr. flumen Apa, Maj., n. 2546. forma foliis lanceolatis. Folia lanceolata bası minus dilatata ut in typo. Herba 0,3-0,8 m. corolla violacea, in campo pr. San Bernardino, Nov., n. 3447. Stemodia palustris St. Hil. PI. rem. 246; Schmidt Flor. Bras. VIIL ı, p. 301. Var. simplex Schmidt. Flor. Bras. VII, 1, p. 304. Herba 0.2-0,4 m. corolla cœrulea, in arenosis humidis insulæ Chaco-y, Sept., n. 7501. Stemodia linearifolia Morong. Ann. N. Y. Acad. VII, p. 183. Var. acutifolia nob. Differt foliis anguste lineari-lanceolatis, acutis, bracteis foliaceis lineari-lanceo- latis acutissimis.- Suffrutex 0,3-1 m. corolla violacea, in campis humidis pr. Ita, Jan., n. 42: corolla rosea, in stagno pr. Piribebuy, Dec., n. 6665. (383) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 287 Stemodia lanceolata Benth. DC: Prodr. X, 38%; Schmidt Flor. Bras. VITE 1, p. 301. forma angustifolia. Foliis ad 35 mm. longis et ad 6 min. latis. Herba 0,3-0,7 m. corolla violacea, ad ripam lacus Ypacaray, Jun., 3035; corolla lilacina, in stagno in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6565. forma laxiflora. Verlicillis florum minus approximalis. Herba 0.6-0,8 m. corolla alba, in palude pr. Tobaly, Sept., n. 6385. forma latifolia. Foliis usque ad 50 mm. longis et ad 15 mm. latis acute serratis. - Herba 0,2-0,5 m. corolla dilute rosea, in stagnis pr. Concepcion, Sept., n. 7473, corolla alba, eod loco, Sept., n. 7473. Stemodia hyptoides Cham. et Schlechtd. Linnæa Il, 8; Schmidt. Flor. Bras. VII, ı, p. 302. Herba 0,5-1 m. corolla roseo-lilacina, ad rıpam rivuli pr. Aregua, lebr., n. 1963: in palude Tucangua, Febr., n. 3928. Var. aurieulata nob. Foliis basi auriculatis inflorescentiis laxioribus, indumento densiore. Herba 0,8-1,2 m. corolla violacea, in campo pr. Patino eue, Oct., n. 1289; petala lilaeina, in campis pr. Valenzuela, Jan., n. 6932. Stemodia stricta Cham. et Schlechtd. Linnæa III, 10; Schmidt. Flor. Bras. VII, ı, p. 302. Herba 0,3-0,8 m. corolla violacea, in campo pr. Tobaty, Sept., n. 6326; in uliginosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7975 et 79754. forma minor. Herba 0,3-0,% m. corolla eyanea, in eampis pr. San Bernardino, Oet., n. 1180. Stemodia Hassleriana Chod. nov. spec. Basi lignescens, radicibus fasciculatis Jignescentibus, caulibus erectis simpli- cibus subquadrangularibus glabris, lævibus, internodiis 3-5-6 em.; foliis glabris verticillatis petiolatis ambitu rhomboidalibus, 25/25 16/16 25/20 mm... bitripin- natipartitis, lobis tridentatis vel simplicibus, petiolo 2-2,5 mm. longo; segmenta lateralia pinnatifida 10-15 mm. terminale tripartitum, partitionibus lateralibus profunde 3 vel % dentatis vel pinnatifidis, terminali profunde bifido, lobis 1-3 denlatis; flores solitarii axillares in quoque nodo 3, subsessiles pedicello ad 4 mm. longo (in fructu); sepala 5-6 mm. Ig. 1 mm. lata usque fere ad basin soluta & lineari-lanceolatis acutissimis, uno superiore ’/s longiore et latiore, lineari haud acutalo apice rotundato:; corolla cwrulea lobo superiore breviter emarginato quam inferior vix longiore, lobis retusis, fauce sub labio superiore paucipilosa; stamina leviter didynama filamentis glabris tubo insertis, tenuibus, conneclivo patente transversali medio leviter incrassato tenui, loculos oblongos dissitos medio affixos ferente; ovarıum ovalum, placenta quaque bifida (sectione trans- versali libera) ovulis numerosissimis; stylus tenuis apice stigmatosus vix bilobus subcapitatus ; capsula septicide et loculicide dehiscens; semina numerosa ellip- soidea 8 costata pallida. Species nullæ brasiliensi affinis foliis bipinnatisectis verticillatis peculiaris. Suffrutex 0,1-0,5 m. corolla cœrulea, in argillosis humidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7747. 288 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21e SÉR.). (384) Bacopa gralioloides (Benth.). Herpestes gratioloides Benth. Comp. Bot. Mag. II, 57; Schmidt. Flor. Bras. VIII, ı, p. 307. Suffrutex 0,3-0,8 m. corolla rosea, in palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7982. Bacopa chamedryoides (H. B. K.) Wettst. Nat. Pflzfam. IV, 3, b. p. 76; Herpestes chamwdryoides H. B. K. Nov. Gen. et Spec. II, 369. Herba procumbens corolla lutea, in stagnis pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4536: suberecta 0,1-0,3 m. corolla lutea ad ripam lacus Ypacaray, Jun., n. 3038, inter rupes ad ripam rivuli p. Concepcion, Aug., n, 7224. Var. microphylla Schmidt. Flor. Bras. VII, 1, p. 504. Herba 0,05-0,1 m. corolla flava, in campis pr. Concepcion, Oct., n. 7567. Var. flagellaris (Cham. et Schlechtd.) nob. Herpestes flagellaris Cham. et Schlechtd. in Linnæa If, 575; Schmidt Flor. Bras. VIII, 1, p. 305, tab. LIII, fig. 1. Herba 0,05-02 m. procumbens vel adscendens, corolla lulea, in glareosis humidis pr. Concepcion. Sept., n. 7323; in uliginosis pr. Cerro hu, Sept. n. 931. forma intermedia. Foliis subintegris pedicellis brevioribus ad Lypum vertens. Herba 0,03-0,1 in uliginosis pr. Cerro hu, Sept., n. 923. Bacopa ranaria Benth. Comp. Bot. Magaz. I, 57; Schmidt Flor. Bras. VITE 1, p. 307. Var. guaranitica nob. an spec. nov. Herba in aqua repens, radicans ; caules prostrati simplices vel plus minus ramosi, - 0,1-0,145 m. longi, ad 1,5 mm. crassi, pilis sparsis pubescentes superne densius vestiti; ramis subtomentosis canescentibus; internodia 6-15 mm.; folia oblonga sessilia palentia, semiamplexicaulia integra utrinque glandulis oleosis adspersa, glabra, 10/4 8/4 8/3 6/3 mm.: pedicelli brevissimi 0,5-1,5 mm. longi; brac- teolæ calyci approximatæ filiformes ; sepala glabra tenuiter ciliata glandulis oleosis aureo-nitentibus impressis foveolata, parum inæqualia, ad 2,5 mm. Ig.; coroila tubulosa vix 1/4 longior subæqualis; stamina subæqualia loculis parum divergentibus; discus hypogynus 8-dentatus ovario duplo 3-plo brevioribus; stylus apice capitatus subbilobus. Varielas affinis B. arenarie, a qua differt foliis majoribus, floribus subsessi- libus corollis exlus glabris, calyce glabro haud duplo longiore, disci dentibus ovarium haud subæquantibus, a B. ranaria Benth. differt disco dentato. Herba aquatica repens. 0,05-0,15 mm. corolla cæsia, in palude pr. Tobaty, Sept., n. 6412. Bacopa lanigera (Don) Wettst. Nat. Pflzfam. iV, 3 b. p. 77; Bramia lanigera Don. Gard. Diet. IV, 546; Herpestes lanigera Cham. et Schlechtd. Schmidt Flor. Bras. VIH, r, p. 313. Herba repens corolla cwerulea, in stagnis pr. Igatimi, Sept. n. 4773; in campo humido Ipe hu, Nov., n. 5275. (385) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTA HASSLERIANE. 289 Var. y serpyllifolia (Benth.) Schmidt. Flor. Bras. VILLE 1, p. 313; Benth.) sub spec. in DC. Prodr. X, 398. Herba repens 0,01-0,03 m. corolla cœrulea, in palude in regione cursus supe- rioris fluminis Apa. Febr., n. 854%. bacopa Hassleriana Chod. spec. nov. Herba paludosa plus minus erecla, glandulis sessilibus conspersa caulibus ereelis multiramosis thyrsum formantibus fistulosis, striatis subalatis rugosulis, pubescentibus pilis sursum spectantibus. ad 4 mm. latis, superioribus angustio- ribus 3 mm. latis: folia lale sessilia subamplexicaulia ex ovaio suboblonga vel elliptica dentata, supra scaberrima sublus in nervis minus rugosa, supra pilis brevibus- bası bulbosis strigosis regulariter conspersa, subtus in nervis pilis aculeolatis ceterum vix pubescentibus glandulis numerosissimis couspersa, 45/20 30/12 45/5 wın.; rami floriferi foliosi; flores pseudo-axillares vel in ramulis brevibus nascentibus, pedicellati (6-9 mm.): pedicelli sub apice bibracteolati, bracteolis 2-* mm. longis subulatis pubescentibus; flores 10-12 mm. longi: calyx lobis valde iuæqualibus 5-6 mm. longus. superiore duplo latiore quam inferiores lale ovalo ciliato dorso pubescente 5-7 nervio, lateralibus linearibus acutatis longe ciliatis, anterioribns ovato-lanceolatis : corolla campanulata subtu- bulosa, tubo ad 3 min. exius pubescens et glandulosa, lobis sabæqualibus ad 1/a-1/5 tubi perlinentibus; stamına inæqualia filamentis glabris: antheræ inclusæ lobis haud divaricatis sed parallelis haud distinctis, annulus pilosus incom- pletus: ovarium basi annulo nectarifero inconspicuo brevissimo suffullum, glan- dulis conspersum; stylus erectus faucem haud altingens apice bilabiatus, lobis dilatatis capsula calyce 1/3 brevior stylo longius persistente apice curvato coronala; semina numerosa minima brunnea apiculala plus minus prismatica, costis elevalis longitrorsis anastomosantibus ornala, 0,6 mm. longa. Herba 0,5-0,8 m. corolla rosea. in palustribus pr. flumen Carimbatav, Dee.. n. 9820. forma vestila. Indumento ubique corollis exceplis, densiore. Herba 0,5-0,8 m. corolla rubra in palude Tucangua, April, 4079. Bacopa congesta nob. nov. spec. Herba 0,5-1 m., caule erecto telragono angustissime subalalo. plus minus fistuloso, ad 5 min. crasso, superne multiramoso ramis corymbosis, crispo pubescente, scabro vel ramis haud scabris, junioribus versus inflorescentiam tomentosis: folia sessilia ut in B. Hassleriana adulta nervis reticulatis supra bullata, subtus nervis subparallelis. striala vel adulta costata omnia plus minus scabra. dentata, 60/18 40/10 25/8 mm. vel in ramis multo minora et numero- sissima; flores subspicati inflorescentiam foliis intermixtam - evlindricam formantes i. e., in axillis bractearum inferiorum ramuli interdum folio breviores pluriflori congesti. in aliis flores solitarii vel bini, in apice floribus bracteis iis longioribus intermixtis comosis: flores subsessiles vel interdum breviter (2 mm.) pedicellati sub apice bibracteolali, bracteolis filiformibus; ad 5 mm. longis alycis segmenta usque ad basin fere libera, inæqualia, superior ovato-oblongunı dorso nervis elevatis striatum acutum, ciliatum pubescens, ad 6-5 mm. Ig demum accrescens 7-8 ımm.: corolla calyce paullo longior striata rubra, fauce flava, annulo pilorum incompletum sub lobis superioribus, extus pubescens; genitalia præcedentis. Valde affinis B. Hasslerianæ Chod.. an posterius recognoscalur mere varietas, differt inflorescentia subspicata, floribus subsessilibus, calveis segmento superiore augustiore, corolla breviore, habitu toto. 1 Species 2 affines Beyrichii speciebus a quibus differunt staminibus omnibus Tertilibus, foliis sessilibus. Herba 0,5-1 m. corolla incarnata intus lutea in palude Tucanguà, Jan.. n. 3836; in palude pr. Chololo, in valle flaminis Y-aca, Dec., n. 6736. 230 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2Me SER.). (386) Bacopa Salzmanni (Benth.) nob. Herpestes Salzmanni Benih. Comp. Bot. Mag. Il, 58: Schmidt. Flor. Bras. NIIT 1.0p. 312: floribus albis. Herba repens 0,.05-0.3 m. corolla alba, in stagnis Cordillera de Altos, Dec., n. 3640 ; in stagnis pr. Igatimi, Dec., n. 5666: in stagnis pr. Tobaty, Sept., n. 643%. floribus c&stis. Herba repens vel fluitans corolla cæsia, in palude «Estero Nicolas» San Bernardino, Oct.. n. 746: cod. loco, Dec., n. 807; in stagnis pr. flumen Gapibary, Sept., n. 4455; in stagnis pr. Tobaty, Sep., n. 6449. floribus cœrulers. ae 0,02-0.05 m. adscendens corolla eærulea in stagnis pr. Tobaly, Sept., . 6214. floribus eyaneis. Herba 0,05-0,1 m. corolla eyanea in slagno pr. lacum Ypacaray, Dee.,n. 3642. Bacopa dubia nob. spec. nov. Repens caulibus plus minus fluitantibus, sparse pubescentibus, internodiis 15-5 mm.; folia late sessilia ovata glabrescentia vel subtus pubescentia crebre slanduloso punelata, 5/3 6/4 2/35 mm.; flores solitarii axillares, ‘pedicello 50-50 mm. longo pubescente; ealyeis segmenta exteriora ovata basi subcordata interiora minus ampla 5/3 mm. ciliata; corolla subregularis campanulata ad 9-10 mm. lobis ad !/3 pertinentibus; stamina in fauce inserta didynamia antheris Joculis parallelis oblongis basi et apice longiuseule liberis medio tantun connatis; ovarıum oblongum, stylus glaber ad 1/4-1/3 in ramos bene distinctos filiformes divisus apice capitelliforme papillosis. Species stylo profunde bifido cum nullæ descriptæ conveniens. Habitus 8. Salzmann? differt indumento pauciore floribus majoribus stylis et pedicello longiore. floribus aibis. Herba fluitans vel repens, 0,05-0,25 m. corolla he in stagnis ad ripam lacus Ypacaray, Aug., n. 870; in palude Tucangua, Oct.. n. 1195 et 3309; in stagnis! pr. Tobaty, Sept. n. 6161. floribus cæsies. Herba 9,1-0,25 m. coroila cæsia, in palude pr. Piribebuy, Febr., n. 1927. Scoparia dulcts L. Spec. Plant. 168: Schmidt Flor. Bras. VIE, 5, p. 264. Herba 0,3-1 m. corolla cæsia, in campo San Bernardino, Aug., n. 3181: corolla alba, in dumetis Ipe hu, Nov., n. 5330. Id. n. 719 Pl. Hassl. I, p. 99 sub S. ericacea Cham. et Schl. Seoparia flava Cham. et Schlecht. Linnæa Il, 603: Schmidt Flor. Bras. VIN, 1, p. 265. Var. pinnatifida (Cham. et Schlecht.) Schmidt. Flor. Bras. VITE, 1, p. 266; Cham. et Schlechtd. sub. specie in Linnæa VII, 22. (387) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 291 Herba erecta 0,1-0,3 m. corolla lutea, in campis pr. Tacuaral, Nov., n. 3544: in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6179. Scoparia nudicaulis nob. nov. spec. Ramis virgatis fasciculalis erectis e Lrunco cicatricibus transversalibus annulato et e caulibus primariis defloratis edentibus, tenuibus, glaberrimis. ad 1,5 mm. crassis sepius mullo tenuioribus obtuse angulatis. internodiis 1-2 em.: folia acicularia vel anguste lineari-lanceolata 3 mm. verticillata 3/0,75 #/0,75 mm. ; flores solitarii in axilla foliorum pedicello glaberrimo 4-5 mm. longo: sepala triangularia acuta haud apiculata dorso haud distincte trinervia glabra; corollæ diam. 4,5 mm. lobis albis fauce longe pilosa; antheræ albæ saggitatæ. Capsula glabra; semina flavo-brunneo punctulata. Species affinis S. ericaceæ differt glabritie pedicellorum, corolla alba 1/3; minore, foliis brevioribus et remotioribus habituque. Suffrutex 0,3-0,6 m. corolla alba, in campo pr. San Eslanislao, Jan., n. 6025. Scoparia Hassleriana Chod. nov. spee. Fruticulus lignosus ramis ereclis ericoideus : truneus vel rami slriati, ramus- culis tenuibus dense pubescentibus ut folia canescentibus, viscosis; internodia 4-6 mm.; folia lernatim verticillata lineari spathulata ut caules pubescentia, fasciculis foliorum axillaribus adjunetis, 15/1 mm. 8/0,3 mm. patentia vel in summis ramis erecto-patentia; flores axillares vel in ramulis axillaribus apice subumbellatis axillares ; pedicelli 3 mm., in ramulis vix breviores vel ad 4 mm., fructiferis ad 6 mm.; calycis segmenta subæqualia lanceolata breviter acuta slanduloso pubescentia, corolla cœrulea paulo longior hypocrateriforma 4 loba lobis obovaltis apiee rotundalis fauce longe tomentosa; stamina in sinubus affixa antheræ saggittate; ovarium et stylus parva; capsula calyce haud longior glabra ; semina brunnea foveolato-punctata, minima ellipsoidea 0,3 mm. longa. | Affinis S. flavæ a quo differt indumento, foliis subspathulatis colore floris. floribus minoribus, a S. errcacea indumento caulium et foliorum, pedicellis multo brevioribus sepalis haud longiuscule apiculatis. Fruticulus 0,3-0,6 m. petala cœrulea, ‘in glareosis pr. Chololo, in valie fluminis V-aca, Dec., n. 6638. Escobedia scabrifolia Ruiz et Pav. Syst. Veg. 159; Schmidt Flor. Bras. VII, 1, p. 269. Herba 0,5-1 m. corolla alba, radix crassa tuberosa lutea, in palustribus pr. Igatimi, Oct. n. A851. Melasma brasiliensis (Benth.) nob. Alectra brasiliensis Benth. in DC. Prodr. X, 339: Schmidt. Flor. Bras. VII, 1. p. 273, tab. XLVIT. | Herba 0,5-0,6 m. petala ochracea, in palude pr. Paraguary, Dee., n. 6514. Melasma rhinanthoides Benth. | N Comp. Bot. Mag. I, 202; Schmidt Flor. Bras. VIL, 1, p. 272. tab. XLVI. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 99. Gerardia genistefolia Cham. et Schlechtd. Linnæa III, 15; Schmidt. Flor. Bras. VII, r, p. 277. Frutex an suffrutex 4-1,5 m. corolla rosea, in dumetis Tucangua, Jan., n. 3794; in dumetis pr. arroyo Mocoy. Oct., n. 4900; in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6111. 292 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (388) Var. & elongata Schmidt. Flor. Bras. VII, 1. p. 278. Differt calycis dentibus lanceolatis acutis haud brevissimis distantibus ut in spec. typica, foliis ad 20 mm. latis. Suffrutex 1-1,5 m. corolla rosea, in dumeto pr. Igatimi, Sept., n. 4697. Gerardia linarioides Cham. et Schlechtd. Linnæa II, 13; Schmidt Flor. Bras. VII, 1, p. 279. Sufirutex 0,5-0,6 m. corolla alba, in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7805. Var. ramosissima (Benth.) Schmidt. Flor. Bras. VII, 1, p. 279; Benth. sub spec. in DC. Prodr. X, 515. Frutex 0,8-1 m. petala rosea in campo pr. Concepcion, Sept., n. 7495. Gerardia angustifolia Mart. Nov. Gen. et Spec. I, 12, t. 206; Schmidt Flor. Bras. VIH, 1, p. 279. Suffrutex 0,8-1,5 m. pelala rosea, in dumeto pr. Igatimi, Nov., n. 54441. Gerardia communis Cham. el Schlechtd. Linnæa IE, 12; Schmidt. Flor. Bras. VIH, ı, p. 280. Herba 0,2-0,8 m. corolla incarnata, in stagnis pr. Igatimi, Oct. n. 4888. forma minor. Herba 0,05-0,3 m. corolla incarnala, in campis arenosis pr. Tobaty. Sept., n. 6331. Buechnera lobeliordes Cham. et Schlechtd. Linuæa 1, 589; Schmidt Flor. Bras. VIH, ı, p. 327. forma breviloba. Lobis corollæ spathulatis 2,5-3 mm. longis 1,5-2 mm. latis, foliis haud nigri- cantibus corollis violaceis. - Herba 0,2-0,5 m. in campo pr. Tacuaral, Dec., n.-3708: in campo ‘Apepu, (Tapiraguay), Aug., n. 4339. corollis lilacinis. Herba 0,5-1 mn. in campo Nandurucay, Sierra de Maracayu, Oct., u. 4925; in arenosis pr. Tobaty, Sept. n. 6296; in campis pr. Tobaty, Sept., n. 6367. Id. n. 1087; PI. Hassl. IT, p. 100 sub B. elongata Sw. | forma longiloba. Habitu B. elongatæ formæ grandifloræ sed indumentio, calyce etc. B. lobe- dioidis; corollæ lobi ad 7 mm. longi % mm. lati obovoidei. . Herba 0,4-0,5 m. corolla dilute lilacina, in campo pr. Concepcion, Sept., u. 7541; in uliginosis pr. Paraguary, Dec., n. 6480. (A suivre.) 295 SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE Compte rendu des séances PAR Gustave BEAUVERD 273ne séance. — Lundi 8 février 1904. — Ouverte à 8 h. /2 dans la Salle de la bibliothèque de l’Institut botanique, Univer- sité, sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le procès-verbal de la 272me séance est adopté après reclification d'une erreur relative à l’un des noms des verificaleurs des comptes, celui de M. le D' Lendner, qui doit remplacer le nom de M. Schmidely (p. 136). — La candidature de M. Fredericks, présentée par MM. Viret et Lendner, sera portée à l’ordre du jour de la prochaine séance. — Les publications suivantes sont déposées sur le bureau : ALLEMAGNE : Bot. Centralbl., Nos 52 de 1903 et 2-3 de 1904; COSTA- RICA : Bolet. Inst. fisico-geogr., Nos 29-30, San José de Costa-Rica, 1903; ETATS-UNIS : Bull. Univ. Montana X, biolog. ser. No 5, Missoula 1905; FRANCE : Archives fl. Jurass., No 40, Besançon, déc. 1903; Rev. Scient. Bourbonnais, No 193, Moulins. janv. 1904; SUISSE : Bull. Herb. Boiss., Nos 4 et 2 de 1904: Bull. Soc. hortic. de Genève, Nos 2 à 12 de 1903. M. le Président annonce que le Catalogue général des périodiques bota- niques se trouvant à Genève, entrepris par notre collègue M. le D° A.-M. Boubier sous les auspices de la Société botanique de Genève, est en bonne voie d'exécution. — Sur le désir exprimé par le rapport du Bibliothé- caire-archiviste, séance du 11 janvier 4904, M. le Président donne ensuite la parole à M. Viret pour exposer la situation de la bibliothèque de la Société, situation justifiant la demande d’un subside extraordinaire pour la reliure d’un certain nombre de périodiques. A la suite de cet exposé, l'assemblée décide que le subside annuel de 50 fr. accordé à la biblio- thèque sera élevé à 75 fr. pour l’année 1904. 3 . Profitant du grand nombre de membres présents à cette séance, M. Aug. de Candolle désire soumettre à l'approbation de l’assemblee un projet permettant d'assurer une publication régulière des Bulletins de la 24 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ie sen.) (139) Sociele. Ce projet, développé par M. Viret et appuyé par M. Casimir de Candolle, est discuté par la Société qui décide d'en remettre l'étude au Comité. XAPPORT DES VÉRIFICATEURS DES COMPTES. — Ce rapport, signé par MM. D' Lendner et Guinet, est lu par M. Auguste Guinet qui conclut en approuvant les comptes présentés par M. Nitzschner et en demandant de lui donner décharge. avec remerciements pour les services rendus, pour son excellente gestion de 1905. Adopté. — Ces comptes s’elevent à une somme de fr. 698,05, balancée au Crédit par un solde à nouveau de fr. 7,13; la fortune de la Société, qui était de fr. 598,20 à la fin du dernier exercice se trouve done portée à fr. 605.33. A PROPOS D’UNE MAGNOLIACÉE NOUVELLE. — M. Augustin de Candolle à trouvé, dans les plantes du Tonkin de Balansa, une Magno- liacée nouvelle appartenant au groupe des Michelia que la plupart des auteurs, à la suite de Linné. ont considéré comme genre distinct du genre Magnolia. D’aucuns, notamment Sir J. Hooker et Sir G. King, l'ont fait un peu à contre-cœur. reconnaissant que les différences étaient insuffisantes pour les séparer. Baillon a au contraire placé les Michelia dans le genre Magnolia, et il semble qu'il ait vu juste. En effet, le principal caractère distinctif sur lequel on pouvait encore se baser el qui était tiré du gynophore stipité des Michelia,ce caractère est sans valeur puisque les Magnolia Griffithii Hook. f. et Th. et Pealiana King! ont tous les deux le gynophore également plus ou moins stipité. C'est pour cette raison que la plante de Balansa doit être placée dans le genre Magnolia. C’est un arbre de 7 à 8 m. de hauteur, à pétales blancs, provenant de la base du Mont-Bavi près de Tu-Phap (Tonkin). En voici la diagnose : MAGNOLIA ($ Michelia) BALANSÆ Aug. DC. spec. now Arbor, ramis florentibus teretibus brunneo-tomentosis. Folia alterna, petiolo 2 :/2 cm. longo basi incrassato, /amina rigide coriacea elliptica vel lato-elliptica apice abrupte breviterque acuminata (14-19 cm. longa, 7-10 cm. lata), subtus præcipue ad nervos ferrugineo-tomentella, supra (in adullis) subglabrata; nervis secundariis circiter 15 utrinque sat procul a margine arcuatim inter se connexis, venis eximie reticulatis subtus cum nervis prominentibus. Stipule caducissimæ petiolo non adnatæ. Flores (in alabastro tantum visi) in axillis solitarii, breviter ‘4 Voir : Annals of the R. Bot. Garden, Calcutta, vol. IL, p. 210. (140) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENEVE. 295 peduneulati. Spathæ duo superposilæ crassæ intus glabræ extus brunneo- velutinæ. Perigoni folia 6 oblongo-obovata, interiora angustiora. Sta- mina numerosa linearia apiculata filamentis brevissimis. Gynophori stipes in alabastro 6 mm. longus. Ovaria circiter 20 compressa imbricata ovata ferrugineo-velulina in conum ovatum congregala, ovulis ad decem. Balansa, n. 3886 in herb. Cand. SUR LES BOIS DU PARAGUAY. — M. le D" Emile Hassler, après quelques mots d'introduction sur lindustrie forestière qui est la plus importante de celles du Paraguay, rappelle la communication qu'il avait faite à la Société au sujet de l'exploitation du Maté (lex Paraguaiensis StHil.: cf. Bull. Herb. Boiss. 3 : 257) et nous donne d’inleressants renseignements sur d’autres essences exploitées au Paraguay, et plus particulièrement sur les six espèces suivantes : 1. Aspidosperma Quebracho blanco Schlecht.. Apocynacée dont toutes les parties du tronc réduiles en poudre fournissent 23425 de tanin. — Malheureusement depuis que l’industrie s’est emparée de l'exploitation de cette essence, l’on a procédé d’une manière fort barbare à l’abattage en grand de forêts entières de Quebracho blanco; et comme l’on ne fait aucun effort pour en reconstituer des plantations, l'on peut prévoir à échéance plus ou moins courte la disparilion de cette espèce de la flore du Paraguay : seuls quelques districts dépourvus de voies d’acces ont été épargnés jusqu'à maintenant. 2. Gedrela fissilis Vell., est une belle Méliacée du centre du Para- guay; son tronc atteint de 1 à 1 m. 50 de diamètre et de 15 à 30 m. de hauteur. Donne un bois tendre et durable comparable à celui du sapin d'Europe; ne se fendant pas, il se laisse facilement travailler. 3. Tecoma Ipe Liais, Bignoniacée fournissant le bois de construc- tion principal du pays; très dur el imputrescible, ce bois est encore: employé pour la construction des traverses de chemin de fer et, comme tel, est exporté dans la République Argentine. 4. Gopernicia cerifera Martius, Palmée atteignant 20 à 25 m. de hauteur, imputrescible extérieurement grâce à la très forte couche silicifiée qui l'enveloppe, fournit la presque totalité des poteaux télégra- phiques du Paraguay. 5. Dipteryx sp., Legumineuse due surtout au nord du 23° parallèle, est exportée en Europe comme «bois de Gayac» pour travaux de tour, billes, etc. 6. Chlorophora tinctoria Bade Urlicacee tinctoriale dont 296 BULLETIN DE LBERBIER BOISSIER (ZWwe SÉR.). (41) l'exportation en Europe s’est beaucoup ralentie depuis la généralisation de l'emploi des couleurs d’aniline. Outre ces espèces de première importance, M. le Dr Hassier nous invile à examiner une riche collection d'échantillons d’une soixantaine d’especes de bois d’ébénisterie du Paraguay, admirablement préparés et fournis en majorité par la famille des Legumineuses; grâce à la généro- site du conférencier, cette collection est devenue propriété de l'Institut botanique de l’Université de Genève. SUR LES PARASITES DES RACINES D’ALNUS. -- M. le Dr Prof. R. Chodat décrit les renflements observés sur les racines d’Alnus, de Rhamnus et d’Hippophe ; ces renflements, atteignant parfois de fortes dimensions, ont été étudiés par différents botanisies qui en ont attribué l’origine à des parasites de nature diverse : les uns y ont vu les effels d’une Uredinee, le Schinzia alnı; d’autres, avec Moeller, crurent y recon- naître un Myxomycète, et M. Chodat lui-même, après avoir signalé (cf. Actes de la Soc. helv. des Sciences naturelles, Berne) chez les cellules de ces végétaux la présence de bactéries — Actinomyces — comparables a celles des racines des Legumineuses, s'était déjugé une première fois pour se ranger aussi à la théorie des Myxomycetes. Actuellement, et après de nouvelles recherches plus minutieuses. M. Chodat revient à sa première théorie des bactéries dont il décrit le processus en s’accompagnant de nombreux dessins à la planche noire : l'apparence de Myxomyeete, qui a pu induire en erreur les observateurs, serait due à une forme d'évolution de la bactérie, dont les ramifications se renflent en forme de boule (peut-être des zooglies?) à leur extré- mite. Le savant conférencier termine en exposant son point de vue sur le rôle important des bactéries dans l’économie végétale. La séance est levée à 9 h. 45. — Vingt-quatre assistants : MM. Augustin de Candolle, Penard, Beauverd, Viret; Balavoine, Bertrand, Boubier, Bou- chard, Casimir de Candolle, Chodat, Guinet, Hassler, Hauri, Hausser, Lendner, Martin, Mme Naville, MM. Nitzschner. Revaclier. Mie Dr Rodrigue. MM. A. Schmidely et 3 invités. Le secrétaire : Gustave BEAUVERD. Ÿ I © INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPÈCES VARIÉTÉS et NOMS NOUVEAUX DE Cryptogames et Phanérorames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4° janvier 4904 Complément au Card Index américain. Index seul. Bulletin Index seul. el Bulletin. ; CMS TL ISS 0 ER ENE 20 fr. 20 fr. 30 fr Abonnements : 1 "7 ( Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour Lous les aulres renseignements. s'adresser à L'HERBIER BOISSIER SPECIES HEPATICARUM Franz STEPHANI Pour répondre aux demandes de plusieurs correspondants. nous por- tons à la connaissance des lecteurs du Bulletin de l'Herbier Boissier que nous sommes disposés à leur servir en tirés à part des abonnements spéciaux au SPECIES HEPATICARUM de notre collabo- rateur M. Franz Stiephani. Ces abonnements seront livrés au prix de 1 fr. 25 la feuille (16 pages) et expédiés franco au fur et à mesure de la publication de l’ou- vrage. — Le ler volume (400 pages in-8°) est en vente au prix de 30 fr. et les 11 premières feuilles parues du vol. 2 seront immédiatement envoyées aux abonnés par l'Herbier Boissier'. Nous référant a l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisir d’informer nos cor- respondants que lAÆerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1905, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Juno». L'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prof. -D’ H. Scumz, à Zurich. I en a été extrait de petites collections dont il reste encore huit exemplaires renfermant de 220 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 5o francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SCHEN TIE MY COLOGICÆ UNIVERSATTS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- cationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmi entgegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. Genève. — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26, - BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE - = GUSTAYE BEAUVERD. CONSERVATEUR DE L'HERBIER Zhaque Collaborateur est responsable de ses lravaux. SECONDE SÉRIE Tome IV. 1904. : N° 4. Ce No a paru le 31 mars 1904. Prix de l'Abonnement 90) FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 25 FRANCS PAR AN POUR L ÉTRANGER. 4 Les abonnements sont regus A L'IHERBIER BOISSIER CHAMBEZY (Suisse). PARIS. BERLIN | PAUL KLINGKSIECK | BR. ERIEDLENDER & SOHN 44, Carlstrasse, 3, rue Corneille. . L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l’administration du Bulletin décline toute responsabilite peur numeros égarés 1904 + Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. SECONDE SERIE — — —— A == u. Besen = 42 en SOMMAIRE DU N° 4. — AVRIL 1904. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER | — Casimir de Candolle. — L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A.P.DECANDOLLE(@ suivre). 297 IL — G. Lindau. — ACANTHACEÆ AMERICANE Il COR mn Re were ee An dde II. — Robert Keller. BEITRÆGE ZUR KENNTNIS DER OSTSCHWEIZERISCHEN BROMBEEREN (à suivre)..... 329 IV. — Franz Stephani. — SPECIES IEPATICARUM (suite). 345 \, — Frederie N. Williams. — LISTE DES PLANTES CONNUES DU.SAM ed sure). 2... 5. 361 \I — Olga Fedtschenko el Boris Fedtschenko. — MATERIAUX POUR LA FLORE DE LA CRIMÉE (à suiore). 373 NIL — Gustave Beauverd. — SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENEVE. Compte rendu de la séance du 14 mars 1904. 389 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ....... Nos 7532 à 7830 OBSERVATIONS Les auleurs des travaux insérés dans le Bulletin de l’ILerbier Boissier ont droil gratuilement à trente exemplaires en tirage à part. Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sontinvités à présenter leurs réclamations dans les quinze jours qua suivent la publication de chaque numéro. —ea— BULLETIN DE L’'HERBIER BOISSIER 2m SERIE. — TOME !V. — 1904. N° 4. L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A. P. DE CANDOLLE (Suite.) 120 Atriplex maritima. I = Atriplex hastata ? 121 Parietaria. I — Parietaria officinalis — Basil. Mercurialis. IT = Mereurialis annua ©. 122 III — Mercurialis perennis g'. 193 Lactuca sylvestris. IT = Prenanthes purpurea — ex monlosis Basileæ. IV = Prenanthes purpurea. 19% Sonchus. IT — Sonchus oleraceus, var. asper — ex Basilea. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 4, 31 mars 1904. 20 298 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (18) ! VII = Prenanthes muralis — ex Basilea. IX = Sonchus oleraceus, var. lævis — Basil. Sonchus montanus. I. Sub hoc ultimo nomine (Sonchus alpinus cæruleus) adest in herb. C. B. Sonchus alpinus. Soncho affinis Lampsana vulgo, sed male. I = Lapsana communis. 125 II == Lapsana sylvalica. Cichorium. IH = Cichorium intybus. 126 Cichorium syl. luteum. I = Picris hieracioides — ex Basilea. II == Picris hieracioides ? aut pauciflora? — ex Italia. Dens Leonis. {== Taraxacum dens leonis. II = Taraxacum medium CB. — ex Monspel. et Massilia et Basilea. — An Leontodon lævigatus W.? V == Hyoseris fœtida L. VII = Taraxacum obovatum DC. — ex Monspelio. Hier acium. I = Sonchus arvensis, var. angustiore et latiore folio dist. in herb. 127 « Aliquando folio asperiore inter segetes reperitur » — circa Bettingen. HI — Crepis biennis. IV = Crepis biennis (semen pappo sessili) — ex Basilea. (19) 15 © (Tes) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. VII = Leontodon hispidum ? XI. Huc verosimiliter refer Hieracium asperum minus Stœbes folio Monspelii in arenosis, quod — Apargia Villarsiı. Hieracium dentis leonis folio obtuso. il = Hypochæris radicata. VI = Hypochæris glabra. IIX — Hyoseris minima L. Leontodon hastile est in herb. C. B. sub nom. Hierac. dentis leonis folio..... glabrum. Hieracium Chondrillæ folio. Il = Barckhausia foetida — ex Basilea. III — Hieracium chondrilloides — ex Austria. 128 Y — Leontodon autumnale — ex Basilea. Hieracium montanum hirsutum. III = Hieracium pyrenaicum W. — ex Pyrenæis. V = Hypochæris uniflora. VII = Hypochæris maculala, var. unillora.. IIX — Hypocheris maculata. XI = Hieracium aurantiacum — ex Rhæta. XI! = Hieracium auranliacum var..... — ex horto. XI — Hieracium amplexicaule? XIV — Hieracium pumilum Jacq. — ex horto Dei. XVI — Hieracium staticifolium — Geneva. Hieracium montanum glabrum. Il — Hieracium paludosum. IV — Hieraeium porrifolium — ex Austria. . Hieracium Murorum, Pulmonaria Gallis dicta. II = Hieracium murorum — ex Michelfeld. II — Hieracium florentinum — ex Italia. 300 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SER.). (20) Hieracium pratense. I = Hieracium sylvaticum L. li = Hieracium præmorsum — ex Mimenstein ? [lege : Mönchenstein pr. Basileam]. II = Hieracium præmorsum — ex Michelfeld. Hieracium fruticosum. HE = Hieracium amplexicaule. IV = Hieracium sabaudum — ex Basilea. Var. caule fasciato nom. Hierac. frulicosum lusus. 130 Chondrilla lutea. I — Chondrilla juncea — ex Basilea. II = Prenanthes viminea — ex Monspelio. Chondrilla czrulea et purpurea. — Lactuca perennis. IE — Lactuca perennis — ex Monspelio. Il — Centaurea crupina — ex Monspelio. 131 Senelio. ] — Senecio vulgaris. Il — Senecio gallicus minor — ex Monspelio; major — ex Lusalia ? II — Senecio viscosus — Basileæ. Jacob.ea. I — Senecio Jacobæa. tenuifolius et erucifolius — ex Basilea. Il — Senecio aqualicus? — Tubingæ. VII = Cineraria cordifolia — ex Rhælia. IIX — Cineraria campestris — ex Pyreneis. C. B. ipse in herb. dubium move an sit eadem ac Conyza incana SUA. IX = Senecio Doronicum — ex Galloprovincia. NB. Senecio Tournefortii est in herb. C. B. ex Pyrenæis a Bursero, sed absque nomine. (21) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN, 301 132 Tanacetum odoratum. I = Tanacelum vulgare — e Basilea. IT = Tanacelum vulgare, var. crispa — ex horto. III = Achillea nobilis — e Basilea. IV — Achillea atrata. Tanacetum inodorum. I = Chrysanthemum corymbosum. Il = Chrysanthemum corymbosum. 133 Parthenium. I — Matricaria Parthenium — e Basil. el Monspelio. 13% Il == Matricaria Parthenium, flore pleno. VI — Chrysanthemum monspeliense —- ex sumımn. Horti Dei, Chrysanthemum. I = Chrysanthemum coronarium. IT == Chrysanthemum coronarium — ex horto. Chrysanthemum alpinum. I = Senecio incanus — ex Gothardo. Il = Senecio abrotanifolius, var. 4-flora — ex monte Snee- berg Austriæ. NB. Senecio artemisiæfolius est in herb. G. B. a Bursero in Pyrenæis et horto Dei lectus sub nomine : Achillea montana aurea Cotulæ folüs et Icones 2 sub nomine : Achillea montana Artemisiæ tenuifoliæ facie. A. 338 T. 911. | Buphthalnuin. I = Anthemis tincloria — ex Augusta Rauracorum. 135 Chamæmeluri. i == Matricaria Camomilla — ex Basilea. 302 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (206 SER.). (22) H == Anthemis nobilis. V = Anthemis nobilis, flore pleno. VIE == Anthemis arvensis. 136 IX = Ghrysanthemum alpinumı. - Abrotanum. VIE == Artemisia campestris — ad ripam Rheni. Abrotanum [emina vulgi. I == Santolina chamaciparissias. 137 il — Santolina squarrosa. HE = Santolina squarrosa. VII = Santolina tomentosa ? — ex Galloprovincia. X — Santolina rosmarinifolia. Artemisia. I = Artemisia vulgaris — Basileæ. 138 Ambrosie. I = Goronopus Ruellii. 2 varr. habet, una laxior, altera strigosior. Bolrys. 1 = Ghenopodium botrys. I — Teucrium botrys. Absinlhium. I = Artemisia absinthium. 139 Absinthium monlanum. | = Artemisia valesiaca. Il = Artemisia mutellina — e Valesia. Il =- Artemisia glacialis. Cum ea mixta eral A. spicala. IV = Achillea Clavennæ — e Baldo et Austria. (23) A. P. DE CANDOLLE, L'HERBIER DE 6. BAUHIN. 305 140 VE = Achillea moschata. VIT == Anthemis montana? Millefolium terrestre. li — Achillea millefolium -— e Basilea. III = Achillea millefolium ? IV — Achillea millefolium. VIE — Achillea tomentosa — ex Valesia. Provineia, Tyrol. 141 Millefolium aquaticum. I = Myriophyllum spicatum. II == Myriophyllum spicatum, adjuncto racemo Hotloniæ. II == Myriophyllum verticillatum. IV == Hottonia palustris — ex Italia. V = Hottonia palustris — ex Basilea. VIT == Ranunculus aquatieus fluitans. IIX == Myriophyllum spicatum. XI == Utricularia vulgaris — e Michelfelden. XI == Myriophyllum verticillatum, adjuncto flore Utri- culariæ vulgaris. XI == Callitriche verna, sed adjuncta icone Ranuneuli flammula. 142 Consolidu. I -- Delphinium ajacis. II == Delphinium ajacis. II = Delphinium ajacis. IV = Delphinium consolida. VI == Delphinium peregrinum. 143 Fumaria non bulboso. I == Fumaria officinalis et F. media. 30% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e SÉR.).. (24) III — Fumaria spicata et F. parviflora — e Monspelio. IV — Fumaria parviflora. V = Fumaria lutea. VE —= Fumaria claviculata — ex hort. Fumaria bulbosa. I — Fumaria cava — e Basil. 144 II — Fumaria solida. Chelidonium. II = Ghelidonium laciniatum. Aquilegia simplex. I = Aquilegia vulgaris. IT == Aquilegia alpina — ex thermis Fabariis [hodie Pfæf- fers]. Aquilegia pleno flore. I — Aquilegia vulgaris. 145 IV — Aquilegia vulgaris. flore pleno ecalcarato. Nigella. 1 — Nigella arvensis. II = Nigella hispanica. IV — Nigella damascena, flore pleno. 146 VII = Nigella. Cuminum. » If = Lagoecia cuminoides. (25) A. P. DE CANDOLLE. L’HERBIER DE G. RAUHIN. 147 Fœniculum. I = Anethum fœniculum. III = Anethum dulce. 148 Meum. I = Athamanta Meum — ex Helvet. HT = Phellandrium mutellina. 150 Daueus. 305 I — Athamanta crelensis — e Baldo, et Athamanta annua — ex hort. : JV — Pimpinella dioica — Herbipoli. V — Athamanta libanotis — ex Austria. + [IX — Peucedanum alsalicum — ex Austria. IX = Selinum cervaria — Michelfeld. 151 Pastinaca. I — Daucus carotta. V = Daucus carotta. 152 Chærophyllum. I — Scandix chærophyllum. Il — Chærophyllum temulum — e Basilea. IIT = Aphanes arvensis in herb. sed sine nom. Scandıx. II — Scandix pecten — e Basil. Caucalis. II — Caucalis latifolia — Tubing., Monspelii. V — Caucaiis daucoides ? — Basil. el Monsp. « 306 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.), (26) 155 VIE == Caucalis anthriscus in herb. sine nom. — ex Montbelt. Apiun. VI = Selinum oreoselinum — ex hort. VII = Selinum sylvestre. 154 XIE = Sison amomum ? el segelum — Lutetiæ el ex horto. Sion. } =- Sium angustifolium — Michelfeldæ, NE —= Cicuta virosa — Michelfeldæ. 155 Pastinaca latifolia. I = Pastinaca saliva. Angelica. I = Angelica archangelica. I —= Angelica sylvestris. 156 N. B. Ægopodium podagraria est in herb. C. B. sub nomine Angelica sylv. repens. Imperaloria. | == Imperatoria ostruthium — ex horto. 197 Sphondylium. I = Heracleum sphondylium. IV = Heracleum alpinum — ex m. Wasserfall. Libanotis. I —= Laserpitium asperum. II == Laserpitium jatifolium. VI == Laserpitinm aquilegifolium — ex horto. ( 2 A. P, DE CANDOLLE. L'HERBIER DE 6. BAUHIN. 307 158 Libanotis Ferulæ folio. Vi = Laserpitium hirsutum — ex Goihardo, cum dubi- latione habet C. B. Car vi. I = Carum carvi. II = Seseli pyrenæum — e Pyrenæis. HT == Selinum Chabræi (Carvifolia magna 3. B.). Coriandrum. I = Coriandrum sativum. 159 Pimpinella. I = Pimpinella magna. 160 IV = Pimpinella saxifraga. VI = Poterium sanguisorba. VII = Poterium sanguisorba. minus — Basileæ et Mons- pelii. Myrrhis. I = Scandix odorata — ex horto, III = Chærophyllum sylvestre. Cicuta et Cicutaria. I = Conium maculatum. II =- Aethusa eynapium — e Lipsia. 161 IV = Ligusticum Peloponesiacum — e Baldo. VI = Chærophyllum hirsutum — ex Hercynia. VII = Phellandrium aquaticum —- Michelfeldæ et Mons- pelii. IIX — Chærophyllum bulbosum. 308 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ie sÉR.). (28) Seseli. I == Ligusticum austriacum — in Sneeberg. 164 Valeriana. IV — Valeriana officinalis. VII = Polemonium cœruleum. IIX — Valeriana dioica — e Basilea. IX — Valeriana dioica, var. major. X — Valeriana tripleris — e Genev. mont. XI — Valeriana tripteris. foliis radicalibus indivisıs. Xli — Valeriana montana. ie 165 XII = Valeriana montana. XIX = Valerianella locusta — in vinetis. XX. XXI adsunt in herb. sine nomine. Nardus montana et celtica. IV sub hoc nomine adsunt commixtæ Valeriana saxatilis el icones V. cellicæ vers. VII = Valeriana saxatilis. 166 Solanum bacciferum. I = Solanum nigrum — e Basilea. I = Physalis Alkekengi — e Basilea. II — Atropa belladona. IX — Solanum pseudocapsicum. 167 XII = Solanum dulcamara — e Basilea. XII — Solanum tuberosum. Solanum pomiferum. i = Lycopersicum vulgare. (29) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE 6. BAUHIN. 309 Solanum pomiferum fructu spinoso. — Solanum. 168 Sotanifolia. I = Circæa luteliana — Basileæ. Il = Circæa alpına — ex Pilato. 169 Mandragora. | == Atropa mandragora. III — Atropa mandragora. Hyoseyamus. I — Hyosciamus niger — e Basilea. 170 Papaver. I = Papaver somniferum. 171 VI = Papaver somniferum. IX — Papaver somniferum. XII == Meconopsis cambrica est sub nomine Papaver rheas luteo flore e Pyrenæis. Burser. XIE = Papaver rhœas — e Basilea et Monsp. XV = Glaueium phoeniceum. XVII == Argemone mexicana. 172 XVII == Chelidonium hybridum. Argemone. I = Papaver argemone — Luletiæ et Monspelii. III = Papaver alpinum — ex Schneeberg. IV — Papaver aurantiacum ? — ex Baldo. 310 BULLETIN DE L'HERBIEK BOISSIER (20° SER.). (30) 176 Anemone flore pleno. ] Anemone pavonina fl. pleno est sub nom. À. rotundi- folia maxima C. B. et cum syn. Lob. : A. maxima cal- cedonica. 177 Pulsatilla. I == Anemone pulsatilla — Basileæ. I = Anemone pulsatilla var.? — ex Michelfeld. IT — Anemone pratensis. IV == Anemone vernalis. Ÿ = Pulsatilla vernalis. VI = Pulsatilla vernalis. NII = Pulsatilla patens? sine flore. IX = Anemone coronaria var. X — Anemone vernalis. Al = Anemone alpina var. sulphurea — ex Gothardo. 178 Adonis. 1 — Adonis? (annua, fl. amplo flavo). II = Adonis (annua). IV = Adonis (annua). 187 Gentiana alpina major. I = Gentiana lutea. IT = Gentiana purpurea. III = Gentiana punctata — e Gothardo. IV — Gentiana asclepiadea — ex Styria (radix lutea qua lixivia induunt) et Helv. alpibus. Genliuna alpina minor sive Gentianella. — Gentiana acaulis. IT — Gentiana alpina, angustifolia. (31) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 341 188 II — Gentiana bavarica — ex Baldo. IV — Gentiana verna — ex Helv. IIX = Gentiana nivalis (Muscus flore insignis 4. B.). Gentiana pratensis. I = Gentiana cruciata — e Basilea. II = Gentiana amarella. V — Gentiana utriculosa. VI = Gentiana ciliata — Basile®. VII = Gentiana amarella. Gentiana palustris. I — Gentiana pneumonanthe — Michelfeld. Il — Swertia perennis. 189 Plantago latifolia. II = Plantago major. IT — Plantago media — Basileæ. IV — Plantago major, bracteis foliaceis. Piantago angustifolia. { — Plantago lanceolala. Il = Plantago lanceolata, cum bracteis foliaceis. VI = Piantago montana. IX = Plantago lanceolata. 190 Plantago aqualica. I — Alisma plantago — e Basil. II = Alisma plantago, angustifolia — e Monspelio. IV = Limosella aquatica — e Tigurio. NB. Alisma ranunculoides adest sub nom. Plantaginella aguatica, in uliginosis circa Burdigalam. 342 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.), (32) Holosteum. Il! = Plantago lanceolata ? VI = Plantago alpina — ex Verona. VIE = Plantago alpina — ex Horto Dei. IX = Myosurus minimus — Lipsiæ. Coronopus. 1 = Planlago coronopus. II = Plantago coronopus — ex Monspelio. 191 V — Plantage coronopus — in London. marit. Psyllium. I == Plantage Psyllium — ex horto. IE = Plantago cynops — Monspelii. HE — Plantago arenaria. IV — Plantago squarrosa. Pyrola. } = Pyrola rotundifolia. If = Pyrola uniflora — e Norimberga. = IE = Pyrola secunda. IV — Trientalis europæa. 192 Bisiorta. | = Polygonum bislorta. II — Polygonum bistorta — Basileæ. HI — Polygonum bistorta longifolium. IV = Polygonum bistorta minus, a J. B. V == Polygonum viviparum. 193 Potamogeton. I = Potamogeton nalans — Basileæ. N = Polygonum amphibium — Helv. VE = Potamogeton opposilifolium. (A suivre.) ACANTHACEZÆ AMERICANÆ IH AUCTORE G. LINDAU Die im Nachfolgenden beschriebenen Acanthaceen stammen meist aus dem Gebiete der Anden und zwar aus dem wenig bekannten Gebiete der Zuflüsse des oberen Amazonenstromes, ferner von Peru, Ecuador, Brasilien und Mittelamerika. Gesammelt wurden sie von Ule, Weberbauer, Lehmann, Luschnath, Langlasse, Seler, Pittier und einiger älteren Sammlern, deren Exemplare durch die neueren Sammlungen erst festgelegt werden konnten. Die ausserordentliche reiche Ausbildung, die gewisse Gruppen der Acanthaceen im Anden- gebiet und im Waldgebiet der Hylæa auszeichnet, tritt bei den beschriebenen Arten recht deutlich hervor. Die Originale sind im Herbar des königliches Museums zu Berlin aufbewahrt, besonders willkommen als Ergänzung war mir eine reiche Sammlung, die mir Herr D’ De Wildeman in Brüssel zur Bestimmung übersandte. Für die Ueberlassung derselben spreche ich ihm meinen Dank aus. Mendoncia tarapotana Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Planta scandens glaberrima. Folia petiolis 1—1,5 em. longis ovata apice acuminata, basi subrotundata, 6—7 x 3—4 cm., subcoriacea. Flores oppositi, axillares, solitarii, pedicellis ca. 2 em. longis. Bracteolæ oblongæ, apice in mucronem productæ, 2,5 em. longæ, 1 cm. late. Calyx annuliformis. Alabastra juvenilia tantum extant. Antherarum loculi non æquilongi, connectivo apice producto. Pollinis granula non evoluta. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Tarapoto (Spruce n. 4620). Trotz des lückenhaften Materiales nehme ich keinen Anstand, die Art zu benennen, weil sie sich durch die absolute Kahlheit, die Form der Blätter und vor allem der Bracteolen sehr vor den übrigen Arten auszeichnet. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 4, 31 mars 1904. _ 21 314 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SéR.). (2) Sanchezia filamentosa Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Suffrutex 1—3 metralis ramis subtetragonis, pubescentibus. Folia petiolis pubescentibus, 3—7 em. longis, ovata, apice in acumen obliguum producta, basi parum angustata, usque ad 30 em. longa et 12 cm. lata, ad costas pubescentia, supra eystolithis albis, '/. mm. longis eleganter striolata. Inflorescentia terminalis, paniculata, ramosa, folia vix æquans, tota longe pubescens, secundiflora, bractea altera sterili, altera 2—4 flora. Bracteæ basi 5 mm. lat®, sensim in filum 1 mm. latum angustatæ, ec. 65 mm. longæ, pilis 2—3 mm. longis pubescentes. Bracteolæ similes, basi 3 mm. latæ, 68 mm. longæ. Calyeis lobi longe pubescentes, anteriores basi 3 mm. lati, in filum angustati, 45 mm. longi, laterales æquales, 35 mm. longi, posticus basi 4 mm. latus, 60 mm. longus. Flores purpurei. Tubus rectus basi 6,5 mm. diam. supra basin ad 4 mm. diam. constrictus, ad apicem versus in faucem c. 10 mm. diam. ampliatus et apice parum constrictus, ad apicem versus pubescens, 45 mm. longus. Corollæ lobi reflexi, rotundati, e. 3,5 mm. diam. Stamina longe exserta. Filamenta supra basin tubi cum stami- nodiis in annulo pubescente affixa, lata, pilosa, 45 mm. longa. Anthe- rarum loculi subæquales, e. 5 mm. longi, obtusi. Staminodia c. 20 mm. longa, filiformis, apice cephaloidea, pilosa. Pollinis granula typica, 75—90 y diam. Discus 1 mm. altus. Ovarium 4 mm. altum. Stylus exsertus, 65 mm. longus, stigmate 2 mm. longo, lobo altero verruci- formi (ut in toto genere). Fructus ignotus. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Pongo de Cainarachi (Ule n. 6401). Flor. Sept. 1902. ‘ Sanchezia loranthifolia Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex 1—3 metralis ramis subtetragonis glabris. Folia petiolis bre- vibus, vix a folio segregatis, oblonga apice sensim longeque acuminata, -basi in petiolum angustata, usque ad 18 x 5 cm., sed verisimiliter ad basin ramorum majora, multo minora in regione inflorescentiæ, gla- berrima, colore obscura ut folia multarum Zoranthi specierum, cysto- lithis conspieuis. Inflorescentia panieulata, terminalis, ramosa, foliis multo longior, floribus in axillis bractearum alternatim sterilium capitulatim 4—6 congestis, sessilibus. Bracteæ ovatæ, obtusæ, 15—16 mm. longæ 4—6 mm. late, magnitudine parum diversæ, glabræ. Bracteolæ æquales, 14 X 3—3.5 mm. Calycis laciniæ obtusæ, oblongæ, magnitu- (3) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANÆ I. 315 dine diversæ, 20, 17 et 18 mm. longæ et 4 et 3 mm. latæ. Flores rubri. Tubus rectus, basi 4 mm. diam., ad faucem 9 mm. diam. metientem sensim ampliatus et apice ad 6 mm. diam. contractus, ad apicem versus puberulus. Lobi reflexi, obtusi, 5 mm. longi, 3 mm. lati. Stamina longe exserta. Filamenta supra basin tubi affıxa, lata, 42 mm. longa, pilosa, antherarum loculi basi calcarati, inæquales, 5 resp. 4 mm. longi. Sta- minodia cum filamentis ad plicam membranaceam affixa, longitudine inæqualia, 14—17 mm. longa, pilosa, apice cephaloidea. Pollinis gra- nula typica, 70—80 y. diam. Discus 1 mm. crassus. Ovarium 4 mm. altum. Stylus 50 mm. longus, glaber, stigmate 2 mm. longo. Capsula glabra, 17 mm. longa, 2,5 mm. diam. Semina non vidi. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope San Pedro ad flumen Cumbaso (Ule n. 6820). Flor. et fruct. Mart. 1903. Uebersicht über die bisher bekannten Arten der Gattung SANCHEZIA. An die vorstehend beschriebenen neuen Arten möchte ich eine tabellarische Uebersicht über die sämtlichen bisher bekannt gewor- denen Arten der Gattung anschliessen. Ich möchte hier gleich bemerken, dass Sanchezia oblonga R. et P. mit Ancylogyne macrocnemis Nees zusammenfällt. Ferner stellt die auf Tab. VII der Flora Brasiliensis, vol. IX abgebildete Pflanze nicht Ancylogyne munita dar, sondern Sanchezia oblonga (= macrocnemis), wovon ich mich an den Original- exemplaren des Münchner Herbars überzeugen konnte. A. Bracteen (resp. dazu umgewandelte Blätter) gross, bauchig, eiförmig oder fast herzförmig, stumpf. asaBläster.. behaart... 0 wa lau. ne 1. S. ovata R. et P. b. Blätter kahl. 1. Blüten in der Länge 3 cm. kaum überschreitend. Stamina wenig heraus- ragend. Blätter gross, mehr eiförmig.......... 2. S. oblonga R. et P. I. Blüten länger als 4 cm. Stamina weit hervorragend. Blätter schmaler, nicht rein eiförmig. i Ki Blüten gelb, Bracteen rot BEN RS LAN ER 3. S. nobilis Hook. 2. Blüten purpur, Bracteen braunrot .. 4. S. peruviana (Nees) Rusby. B. Bracteen viel kleiner, nicht mehr Blattcharakter zeigend, länglich, spitz oder stumpf, a. Aehre kopfig zusammengezogen ......... 5. S. capitata (Nees) Lindau. b. Aehre oder ährenförmige Rispe mehr oder weniger locker, lang ausgezogen. I. Bracteolen und Keleheipl| sehr lang fädig, die Blüten überragend...... 6. S. filamentosa Lindau. 316 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SER.). (4) ll. Bracteolen und Kelchzipfel nicht fädig, kürzer oder nur wenig länger als die Bracteen. 4. Staminodien kurz, etwa 2 mm. lang, Blätter eiförmig, beidendig wenig verschmälert, Inflorescenz unverzweigt. 7. S. munita (Nees) Planch. 2. Staminodien über 10 mm. lang, Blätter meist verlängert, Inflorescenz mehr oder weniger verzweigt. $ Blätter am Rande etwas gesägt. Bracteen einblütig............... 8. S. longiflora (Hook.) Planch. $ $ Blätter nicht gesägt. — Blüten fast 5 cm. lang. Bracteen mehrblütig, abwechselnd frucht- bar. Inflorescenz gross, verzweigt.. 9. S. loranthifolia Lindau. —+ — Blüten höchstens 4 cm. lang. Bracteen einblütig. Inflorescenz vieltkleinen see dl NEE 10. S. Sprucei Lindau. Steirosanchezia Lindau nov. gen. Trichantherearum. Flores ut in genere Sanchezia, sed antheræ uniloculares, basi calea- rate. Staminodia filiformia. Frutex scandens. Spiea secundiflora, ramosa. Bracteæ bracteolæque parvæ. Man künnte in Zweifel sein, ab die Abtrennung der Gattung von Sancheziæ auf das Fehlen des einen Antherenfaches sich rechtfertigen lässt, um so mehr als bei Sanchezia bereits eine gewisse Tendenz zur Unterdrückung der einen Faches, die sich in einer Verkleinerung kund giebt, vorhanden ist. Trotzdem möchte ich doch bis auf weiterer Steirosanchezia als Gattung aufrecht erhalten, weil es bei der ganzen Familie der Acanthaceen als feststehend angesehen wird, dass die Zahl der Antherenfächer für die Characterisierung der Gattungen wichtig ist. Besondere Beachtung verdient auch der Umstand, dass ich trotz der Unter- suchung einer sehr grossen Zahl von Knospen und Blüten niemals imstande war, auch nur ein einziges Pollenkorn zu finden. Eine solche Sterilität, die um so auffallender ist, als am selben Exemplar Kapseln entwickelt waren, ist mir bei den Acanthaceen, die sonst so reichlich Pollen entwickeln, noch nicht vor- gekommen !. Wenn nicht der ganze Blütenbau, die Deckung von Kronlappen und Kelch die unzweifelhafte nahe Verwandtschaft mit Sanchezia anzeigten, würde ich in Betreff der Stellung der Gattung in einigem Zweifel sein. Einfächerige Antheren finden sich bei den Contortæ ausserordentlich selten, nur bei den Gruppe der Barlerieæ treten sie auf und zwar werden nur die hinteren Antheren bei einigen Gattungen einfächrig (z. B. Lepidagathis u. a.), ausschliesslich einfächrige Antheren finden sich aber erst bei den Imbricatæ. Auch dadurch bietet die Gattung eine gewisse Besonderheit dar. ! Daher der Name der Gattung : crzizes, unfruchtbar. (5) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANÆ IL. 317 Steirosanchezia scandens Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex scandens ramis subteretibus, glabris. Folia petiolis tenuibus, usque ad 1 cm. longis, glabris, oblonga, utrinque sensim angustata, 7—15 em. longa, 3—5 cm. lata, glaberrima, margine integra, cysto- lithis utrinque notata. Inflorescentiæ terminales, spicatæ vel e spieis compositæ, folia subaequantes, glabræ, secundifloræ, bractea una ste- rili. Bracteæ subtriangulares, 3 mm. longæ, ec. 2 mm. latæ. Bracteolæ ovatæ, obtusæ, 4 mm. longæ, 2,5 mm. latæ. Calyeis laciniæ subæquales, subobtusæ vel parum acutiusculæ, 8—10 mm. longæ, 2,5—4 mm. latæ. Flores purpurei. Tubus e. 40 mm. longus, basi 5 mm. diam. sensim ad 10 mm. ampliatus et apice ad 7 mm. diam. constrictus, glaber. Corollæ lobi obtusi, 4 X 3 mm. Stamina exserta. Filamenta cum staminodiis supra basin tubi ad annulum affixa, pilosa, 38 mm. longa. Antheræ uniloculares, 2,5 mm. longæ, basi calcaratæ, ad rimam puberulæ, ad latera pilis glanduligeris sparsis obsitæ. Pollinis granula non vidi. Staminodia filiformia, apice cephaloidea, pilosa, 12 mm. longa. Discus 1 mm. altus, ovarium 3 mm. altum, glabrum. Stylus 47 mm. longus, exsertus, glaber. Stigma 2 mm. longum, lobo altero ver- ruciformi. Capsula 14 mm.longa, 2,5 mm. diam.,glabra. Semina non vidi. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Yurimaguas (Ule n. 6286). Flor. et fruct. Aug. 1902. Ruellia (Dipteracanthus) yurimaguensis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. : Suffrutex ramis obscure tetragonis. pubescentibus, sublignosis. Folia petiolis 1—1,5 cm. longis, pubescentibus, ovata, basi angustata, apice in acumen producta, 11 em. longa, 5—6 em. lata, tenuia, supra glandulis paueis adspersa, subtus ad costas pubescentia. Flores lilacino-albi, solitarii, axillares, ad ramorum apicem capitulum ce. 4 forum formantes, foliis bracteiformibus. Bracteolæ 0. Calyeis lobi lanceolati, 8—9 mm. longi, 2 mm. lati, glandulis dense instructi: Tubus subsigmoideus, 45 mm. longus, cylindrieus, basi 2 mm. diam., apice 4 mm. diam. extus puberulus. Corollæ lobi subæquales, 12—14 mm. diam. Fila- menta 6 et 5 mm. longa, basi bina curvata et linea decurrentia, glabra. Antheræ obtusæ, 3,5 mm. longæ. Pollinis granula typica, 90—108 y ‘ diam. Discus 1 mm. altus. Ovarium 4 mm. altum, puberulum. Stylus 36 mm. longus, puberulus. Stigma 2,5 mm. longum, 1 mm. latum. Fructus deest. 348 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SER.). (6) Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Yurimaguas in silva (Ule n. 6282); prope Maynas (P&ppig n. 2394) Flor. Aug. 1902. Gehört zur, Gruppe von Ruellia puri, aber durch die Blätter, den drüsigen Kelch und die Korolle verschieden. Ruellia (Dipteracanthus) tarapotana Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Suffrutex, '/—1 metralis. Rami subteretes, glabri, sublignosi. Folia petiolis usque ad 1 em. longis, glabris vel cum pilis perpaueis instruetis, oblonga, utrinque angustata, 12—18 em. longa, 4—6 em. lata, sed multa minora, glabra, eystolithis notata. Flores violacei, axillares, solitarii, ad apicem ramorum fere spicam capituliformem formantes. Folia spicarum fere ad bracteas reducta, lanceolata, varia magnitudine. Bracteolæ lanceolatæ, subobliquæ, acuminatæ, calycem superantes, varia magnitudine. Calyeis lobi lanceolati, puberuli, laterales 15 X2 mm., postieus 13xX2 mm. Tubus 40 mm. longus, basi 2 mm. diam., eylin- dricus, sensim ad 12 mm. diam. ampliatus, subsigmoideus, extus puberulus. Limbi lobi rotundati, 12 mm. longi, 13—14 mm. lati. Filamenta subæqualia, e. 4 mm. longa, bina basi connata et in lineam ad tubum decurrentia. Antheræ 3,5 mm. longæ, obtusæ. Pollinis granula typica, 70—78 y diam., raro majora, usque ad 95 y diam. Ovarium 3 mm. altum. Stylus 30 mm. longus, pilosus. Stigma lingui- forme, e. 2 mm. longum. Capsula e. 14 mm. longa, glabra, basi breviter stipitata, in medio 6 mm. lata, jaculatores fere recti, 4 mm. longi, supra septi basin adnati. Semina 8, lentieularia, plana, 4—5 mm. diam. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Tarapoto (Ule n. 6490). Flor. et fruct. Octob. 1902. ist in der Nähe von Ruellia puri zu stellen. Die Samen sind nicht auf der ganzen Fläche mit quellbarer Substanz versehen, sondern nur an der Kante. Ruellia (Physiruellia) alboviolacea Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa, 1 m. alta, ramis teretibus glabris. Folia petiolis usque ad 1 em. longis, glabris, lanceolato-oblonga, apice acuminata, obtusa, basi angustata, 8—12 em. longa, 1,5—3 cm. lata, glabra, firma, eystolithis utrinque conspieuis. Inflorescentiæ axillares, oppositæ, magnitudine et florum numero inæquales, paniculatæ, vix ‘/s foliorum magnitudinem æquantes, e paniculis ad bracteas axillaribus et capitula formantibus compositæ 1deoque quasi spicam mentientes, pedunceulo 1—3 em. longo, (7) G. LINDAU. ACANTHACER AMERICANE IM. 319 puberulo, rhaehi puberula. Bracteæ bracteolæque angustæ, parvæ, mox deciduæ. Calyeis lobi basi in tubum brevem connati, 4—5 mm. longi et 1 mm. lati, puberuli. Corolla alba in centro violaceo, tubo usque ad medium eylindraceo, ec. 2 mm. diam., ad faucem ampliato, apice S: mm. diam., 27 mm. longo, extus puberulo, limbo subæqualiter 5 lobo, lobis rotundatis, €. 5 mm. diam. Filamenta 11 et 6 mm. longa, bina basi connata et ad tubum decurrentia, sparse pilosa. Antheræ 2,5 mm. longæ, obtusæ. Pollinis granula typiea, 85—100 y diam. Discus 1 mm., ovarium puberulum 4 mm. alta. Stylus puberulus, 23 mm. longus. Stigma 2 mm. longum. Fructus ignotus. Hab. in Mexico prov. Michoacan et Guerrero prope La Victoria, 900 m. in terra argillosa (Langlassé n. 960). Flor Mart. 1899. Verwandt mit Ruellia Pittieri und Ruellia Tonduzii, aber durch die Blätter und die Blütenrispen sofort zu unterscheiden. Ruellia (Physiruellia) consocialis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Suffrutex, €. ‘/2 metralis, ramis obtuse tetragonis, glabris, eystoli- thigeris. Folia petiolis brevissimis, oblonga apice acuminata, basi angustata et fere petiolum brevem formantia, S—17 em. longa, 3—7 em. lata, glabra, eystolithis notata. Spicæ axillares, ad apicem ramorum paniculam formantes foliis minoribus et bracteiformibus, glaberrimæ, folia non æquantes. Bracteæ minutæ, 2 mm. long, 1 mm. late, 1—3 floræ. Bracteolæ ce. 1'/2 mm. longæ. Calyeis lobi SX 1 mm., subulati. Corolla alba, rosaceo-afflata, fauce aurea, extus minute puberula. Tubus 20 mm. longus, usque ad medium eylindrieus, 1,5 mm. diam., a medio ampliatus usque ad 6 mm. Limbi lobi rotun- dati, 4 mm. diam. Filamenta 5 et 2 mm. longi, basi 2 connata et linea puberula decurrentia. Antheræ 2 mm. longæ. Pollinis granula typica, 73—77 y. diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus 12 mm. longus, pilosus. Capsula 12 mm. longa, 3 mm. lata, glabra, 4 sperma. Semina 1,5 mm. diam. Jaculatores recti, 1,5 mm. longi. Hab. in Brasilie civit. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5702). Flor. et fruet. Aug. 1901. Ist der Ruellia Pittieri Lindau so nahe siehend, dass die Art nur schwierig trennbar ist. Ruellia consocialis hat doppelt so lange Kelchzipfel, fast sitzende Blätter und Nebenadern an den Blättern, welche parallel laufen und daher meist schief an den Rippen sich ansetzen. Bei Ruellia Pittieri sitzen die Nebenadern senk- recht auf den Rippen. Ausserdem hat Ruellia Pittieri einen viel scharfkantigeren 320 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (8) Stengel u.s. w. Auch die geographische Verbreitung bietet eine Handhabe zur Trennung der beiden Arten. Ruellia (Physiruellia) tnyrsostachya Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Suffrutex e. 1-metralis ramis tetragonis, novellis lanuginoso-pubes- centibus, denique glabratis, cystolithigeris. Folia petiolis 1—2 cm. longis, subglabris, ovata, apice acuminata, basi sensim angustata, 17—25 em. longa, 6—9 em. lata, glabra, subtus ad nervos sparse pili- gera, utrinque eystolithis conspicuis. Inflorescentiæ spieiformes, e pani- eulis parvis compositæ, terminales, folia fere æquantes, basi laxe, apice dense florigeræ, paniculis partialibus brevibus, capituliformibus. Brac- teæ bracteolæque subtriangulares, minute pilosæ, 2—3 mm. longæ, basi 1—2,5 mm. latæ. Calyeis lobi basi in tubum 2 mm. longum connati, lanceolati, minute puberuli, 10 mm. longi, 2 mm. lati. Flores albi. Tubus sensim a 4 mm. usque ad 12 mm. ampliatus, puberulus, 45 mm. longus, cernuus. Limbus subæqualiter 5 lobus, lobis rotundatis, 13 mm. diam. Filamenta 17 et 10 mm. longa, basi bina connata et linea decur- rentia, sparse glanduloso-pilosa. Antheræ obtusæ, 5 mm. longæ, dorso pilis glanduligeris minutis instructæ. Pollinis granula typica, 68—78 y diam. Discus 1 mm., ovarium glabrum 5 mm. alta. Stylus 42 mm. longus, glaber, stigmate linguiformi, 2 mm. longo. Capsula 17 mm. longa, 4 mm. lata, minute pubescens, usque ad '/s alt. stipitata. Ovula 20, semina abortu 4, lenticularia 2 mm. diam., jaculatoribus ce. 4 mm. longis, acutis. Hab. in Peruviæ prov. Sandia prope Chunchusmayo in silva prope flumen, 900 m. (Weberbauer n. 1173). Flor. et fruct. Jun. 1902. Am nächsten mil Ruellia thyrsacanthordes verwandt, aber durch die grossen Blüten und die kahlen Blätter sofort zu unterscheiden. Ruellia (Physiruellia) phyllocalyx Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Sufirutex ramis obtuse tetragonis, glabris, eystolithigeris. Folia petiolis ‘/:—1'/2 em. longis, glabris, ovata apice acuminata, basi sensim angustata, 13—25 cm. longa, 4—10 cm. lata, glaberrima, eystolithigera, subtus purpurea. Spica terminalis, interdum ramosa, folia subæquans, longe peduneulata. Bracteæ subulatæ, 7—10 mm. longæ, 1 mm. late, glabræ. Bracteolæ similes, 2—4%1 mm. Calyeis lobi foliacei, SX 53 mm. glabri. Corolla alba, extus puberula. Tubus 18 mm. longus, (9) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICAN IL. 321 basi 1,5, apice 3 mm. diam. Limbi lobi rotundati, 4 mm. diam. Filamenta 6 et 3 mm. longa, basi 2 connata et linea puberula decur- rentia. Antheræ 2,5 mm. longæ. Pollinis granula typica, 88—100 y diam. Discus parvus. Ovarium 2 mm. altum. Stylus 20 mm. longus, pilosus. Capsula 12 mm. longa, 3 mm. lata, glabra, 4 sperma. Semina 1,5 mm. diam. Jaculatores subrecti, 1,5 mm. longi. Hab. in Peruviæ prov. Loreto ad Pongo de Cainarachi (Ule n. 6398), in Brasiliæ civit. Amazonas prope Juruà Miry (Ule n. 5849). Flor. et fruct. Sept. Oct. 1901 et 1902. Gehört in in die Gruppe Ruellia Humboldtiana, thyrsacanthoides etc. und zeichnet sich durch die Blätter sehr aus. Besonders charakteristisch ist der blattähnliche Kelch, der allerdings bei dem fruchttragenden Exemplare n. 5849 weniger deutlich hervortritt. Ruellia (Physiruellia) glischrocalyx Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruetieulosa ramis glabris, eystolithigeris. Folia breviter petiolata, oblonga, basi angustata, apice longe et oblique producta, 14—16 em. longa, 4—5 em. lata, ad apicem ramorum versus minora, glabra, eystolithis supra notata. Inflorescentiæ terminales, capitulum formantes, e panicula abbreviata compositæ. Bracteæ bracteolæque basin capi- tuli obtegentes, exteriores 23 x 5 mm., sparse glanduloso-pilosæ, lanceolatæ, interiores obtusæ, e. 6—9 mm. longæ, 3 mm. late, dense glanduloso-puberulæ. Pedicelli calyceem æquantes, glandu- loso-pubescentes. Calyeis lobi oblongi, apice rotundati, æquales, posteriore parum longiore et angustiore, 13—14 mm. longi, 1,5—2,5 mm. lati, dense glanduloso-pubescentes. Limbus albus. Tubus ce. 60 mm. longus, usque ad medium cylindricus, e. 4 mm. diam., apice ampliatus, e. 12 mm. diam., extus dense puberulus. Corolla lobi rotun- dati, 6-7 mm. longi, 10—11 mm. lati. Filamenta 17 et 10 mm. longa, bina basi connata et linea decurrentia, sparse pilosa. Antheræ obtusæ, 5 mm. longæ. Pollinis granula typica, 95—115 y diam. Diseus 1 mm. ovarium glanduloso-puberulum 4 mm. alta. Stylus c. 45 mm. longus, dense pilosus. Stigma linguiforme, ce. 4 mm. longum, 1 mm. latum. Fruetus ignotus. Hab. in Peruviæ prov. Loreto, Pampas de Ponasa, 1200 m. in silva (Ule n. 6817). Flor. Mart. 1903. Verwandt mit Ruellia adenostachya, von der sie sich aber durch die Blätter sofort unterscheidet. Besonders kennzeichnend sind die stumpfen, drüsenhaarigen 322 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (10) Kelchzipfel und die. kopfigen Blütenstände mit den verhältnismässig lang geslielten Blüten. Ruellia (Physiruellia) hæmatantha Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Suffrutex 1—2 metralis, ramis tenuibus, quadrangularibus, glabris. Folia petiolis ‘/2—2 em. longis, eystolithigeris, ovata utrinque acumi- nata, 10—18 em. longa, 4—S cm. lata, glabra, cystolithis notata, tenuia. Inflorescentiæ terminales, capituliformes, 6—8 floræ, e spica abbreviata ortæ. Bracteæ bracteolæque non visæ, verisimiliter mox deciduæ. Calyeis lobi subæquales, lanceolati, 11—14 mm. longi, 1,5—2 mm. lati, subtiliter puberuli, glandulis intermixtis. Flores sanguinei. Tubus 55 mm. longus, subrectus, sensim a 4 mm. diam. basi usque ad 8 mm. supra medium ampliatus et ad 7 mm. apice copstrictus, extus puberulus. Limbi lobi rotundati, S—9 mm. diam. Filamenta 23 et 17 mm. longa, glabra, basi connata et linea decurrentia. Antheræ obtusæ, 5 mm. longæ. Pollinis granula typica, 88—98 u diam. Diseus 1 mm. altus. Ovarium dense glandulis obtectum, 4 mm. altum. Stylus pilosus, 55 mm. longus. Stigma linguiforme, 3 mm. longum. 1 mm. latum. Fruetus ignotus. Hab. in Peruviaæ prov. Loreto prope Pongo de Cainarachi in silva (Ule n. 39 p.). Flor Sept. 1902. Gehört in die alte Nees’sche Gattung Stemonacanthus, hat aber hier keine nähere Verwandten. In der Blütenform gleicht die Art ausserordentlich Ruellia (Chromatoruellia) colorata, die hier ebenfalls Anschluss finden muss. Encephalosphzra Lindau nov. gen. Aphelandrearum. Flores generis Aphelandræ. Stamina 4, staminodium lobuliforme: Antheræ uniloculares, apice villis conglutinatæ. Pollinis granula globosa, verrucis cerebriformi-serpentinis instructa et rimis 6 tetragona forman- tibus notata. Stigma breviter bilobum. Fruetus ignotus. Inflorescentia et bracteæ jis Aphelandræ similes. Die neue Galtung ist in erster Linie auf die Form der Pollenkörner begründet, die sonst in der ganzen Familie nicht wieder vorkommt. Man kann sich die Gestalt derselben folgendermassen klar machen. Wenn man auf die entgegen- gesetzten Seiten einer Kugel je ein (Quadrat aufzeichnel und immer die benach- harten Ecken dieser Quadraten durch eine Linie verbindet. so erhält man 6 Quadrate auf der Kugeloberfläche. Noch einfacher wird dies Bild erreicht, wenn inan einen Würfel so in eine Kugel siellt, dass die Ecken des Würfels in die (44) G. LINDAU. ACANTHACE.E AMERICANA I. 929 Kugelfläche zu liegen kommen. Legt man nun durch den gemeinsamen Mittel- punkt der Kugel und des Würfels Ebenen, welche durch die Kanten des Würfels gehen, so wird die Kugelfläche durch diese Ebenen so geschnitten, dass 6 sphærische Quadrate auf der Kugelfläche entstehen. Jedes dieser (Quadrate wird durch einen Einschnitt von den andern getrennt. Die Oberfläche ist mit gehirnartigen gewundenen Höckern bedeckt. Auch das Vorhandensein eines lappenförmigen Staminods ist bei Aphelandra bisher nicht beobachtet, obwohl fädige Staminodien bisweilen vorkommen. Encephalosphæra vitellina Lindau nov. spec. — Typ. in Herb. Berol. Suffrutex parce ramosus, usque ad 1,3 m. altus. Rami subglabri, usque ad 1 cm. crassi. Folia petiolis 2—4 cm. longis glabris, ovata apice longe et suboblique acuminata basi subito in petiolum angustata, 14 em. longa, S cm. lata, subcarnosula, glabra, nervis lateralibus nume- rosis, parallelis, areuatis. Spica terminalis, subsessilis, foliis paullo breviores, rhachi pubescente. Bracteæ imbricatæ, ovatæ, acuminatæ, 20 mm. longæ, e. 11 mm. latæ, margine dentibus parvis 7—S instructæ, minute pubescentes. Bracteolæ lineares, S mm. longæ, */; mm. latæ, minute puberulæ. Calyeis lobi subæquales, 11 X2 mm, minute pube- rulæ præsertim ad apicem versus, lobo postico apice bidentato. Corolla vitellina, puberula. Tubus 35 mm. longus, basi 4, apice 7 mm. diam. Labium posticum erectum, apice acutum, 16 mm. longum, in medio 9 mm. latum; anticum 3 lobum, lobis lateralibus rotundatis, 1657 mm., lobo medio rotundato 20 X 10 mm. Filamenta 4 supra basin tubi inserta, basi curvata et pilosa, 40 mm. longa. Antheræ 5 mm. longæ, apice villis conglutinatæ. Pollinis granula globosa 55—58 w diam. Staminodium posticum membraniforme, lobulatum, minutum. Ovarium 3 mm. altum disco parvo. Stylus 45 mm. longus parce pilosus, stigmate bifido. Fructus deest. Hab. in Columbiæ prov. Popayan inter saxa in silvis udis prope Agua elara in Andibus oceidentalibus, alt. 1000—1300 m. (Lehmann n. 9048). Flor. Dee. et Jan. | Aphelandra (Stenochila) limbatifolia Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex ec. 1 metralis ramis novellis pubescentibus, dein glabratis. Folia petiolis e. 1 em. longis pubescentibus, ovalia apice acuminata, basi sensim in petiolum angustata, 14—20 em. longa, 5—7 cm. 324 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me s£R.). (12) lata, supra glabra vel sparse pilosa, subtus ad costas pilosa, mar- gine cartilagineo-limbata, ciliata, undulata. Spica brevissima, par- viflora, terminalis. Flores pallide purpurei, puberuli. Bracteæ ovatæ, acuminatæ, 15 mm. longæ, 6 mm. latæ, puberulæ. Bracteolæ sublan- ceolatæ, 20 mm. longæ, 4 mm. latæ, scariosæ, puberulæ. Calveis lobi scar1iosi, apice ciliolati, lanceolati, inæquales, antici 14 X 5 mm. late- rales 10 x 2 mm., posticus 16 XX 4 mm. Tubus 45 mm. longus, basi 3, apice 5 mm. diam. Labium posticum 19 mm. longum, apice in lobos 2 acutos, 6 mm. longos, 5 mm. latos divisum. anticum trilobum, lobo medio rotundato, 15 X 9 mm., lobis lateralibus lanceolatis, 5 X 1 mm. Filamenta supra basin tubi affıxa, usque ad medium pilosa. Antheræ 6 mm. longæ, dorso pilosæ. Pollinis granula typica, 65—70 y, longa. 30—35 y diam. Discus 1 mm. altus. Ovarium glabrum, 1,5 mm. altum. Stylus 57 mm. longus, glaber. Fructus ignotus. Hab. in Peruvia prope Tambo Isilluma ad viam a Sandia ad Chun- chusmayo in silva 1000 m. (Weberbauer n. 1200). Flor. Jun. 1902. Durch die berandeten Blätter und die kurzen Aehren sehr ausgezeichnet. Aphelandra (Stenochila) paraënsis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Bruss. Herbacea caule lignoso, subsimpliei, subglabro. Folia petiolis 1,5— 2 em. longis, pilosis ovata, apice acuminata, basi in petiolum sensim angustata, usque ad 15 em. longa et 5—6 cm. lata, glabra. Spica ter- minalis, subsessilis, foliis brevior, rhachi pubescente. Bracteæ ovat&, apice acuminatæ, margine supra medium dentibus parvis 4—6 ins- tructæ, 25 mm. longæ et ec. 13 mm. latæ, pilosiusculæ. Bracteolæ lan- ceolatæ, 5X 1 mm., pilosiusculæ. Calyeis laciniæ lanceolatæ pilosius- culæ pilis glanduligeris intermixtis, 12 mm. longæ, 2 mm. latæ, lobo posteriore 3 mm. lato. Flores bracteas ce. 2'/2 plo superantes, puberuli. Tubus 4-5 mm. diam. Labium superum indivisum, acutum, €. 15 mm. longum, 9 mm. latum, inferum 3 lobum, lobis lateralibus obtusis, 10 x 5 mm., lobo medio obtuso, 17 X 11 mm. Filamenta 5, basi tubi affıxa, pilosa, ec. 35 mm. longa, filamento postico paullo breviore. Antheræ uniloculares, acutæ, dorso pubescentes et lateraliter 4 congluti- nat&, 6 mm. longæ, anthera postica 2 mm. longa. obtusa. Pollinis gra- nula typica, verrucosula, 75—80 y longa, 40—45 y dian. Ovarium 4 mm. altum, pilosum. Stylus 35 mm. longus, pilosus stigmate lingui- formi. Fructus ignotus. Hab. in Brasilia prope Para (Wullschlägel n. 1058). (13) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANA Il. 325 Die Art steht der Aphelandra pectinata nahe, unterscheidet sich aber scharf durch die wenigzähnigen Bracteen und die Blüten. Leider waren die Blüten fast alle so zerstört, dass sich die Masse nicht genau ermitteln liessen. Meine Analysen beziehen sich daher auf einige kurz vor der Anthese stehende Knospen, deren Länge von entwickelten Blüten nur um ein geringes abweicht. Als besonders merkwürdig und in der ganzen Gattung bisher nicht bekannt muss das Vorhandensein des fünften hinteren Staubgefässes bezeichnet werden. Das Filament und die Anthere desselben sind kürzer als bei den normalen seitlichen Staubgefässen. Ob das Vorhandensein konstant ist, muss ich dahin gestellt sein lassen, bei den beiden von mir analysierten Blüten war es vorhanden, während bei anderen Blüten die Antheren abgefressen waren, so dass sich nichts feststellen liess. Aphelandra (Plaiychila) caput medusz Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Planta simplex, 10—20 em, alta, caule pubescente. Folia ad basin caulis sparsa, ad apicem congesta, petiolis 1—3 em. longis, pubes- centibus, ovalia apice rotundata basi paullo angustata, 5—10 cm. longa, 2—3 em. lata, supra sparse pilosa, subtus præsertim ad nervos pubescentia, obscure viridia et striis pallidioribus notata. Spica termi- nalis, sessilis, c. 3 cm. longa, rhachi pubescente, densiflora. Bracteæ imbricatæ, apice recurvatæ, pubescentes, inferiores ovatæ acutæ, integræ, 17—20 mm. longæ, 4—5 mm. latæ, superiores paullo minores, ad marginem dentibus 3—4 eiliiformibus, pubescentibus, recurvatis instructæ. Bracteolæ lanceolatæ 102 mm., puberulæ. Calyeis lobi subæquales, 6—8 x 1—1,5 mm., puberuli. Corolla albido-lilacina, glabra. Tubus S mm. longus, basi 1, apice 2 mm. diam. Labium superum 3,5 mm. longum, 1,5 mm. latum, apice obscure 2 dentatum, inferum 3 lobum, lobis rotundatis, subæqualibus, ec. 4 x 2,5 mm. Filamenta in medio tubi inserta, 4—5 mm. longa, glabra. Antheræ 2 mm. longæ, glabræ. Pollinis granula typica, 50 — 55 m longa, 35—40 w diam. Ovarium disco brevi 2 mm. altum. Stylus 8 mm. longus, pilosus, stigmata vix bifido. Fruetus ignotus. | Hab. in Brasiliæ civ. Amazonas in regione fluminis Juruà superiore prope Bocca do Tejo (Ule n. 5499). Flor. Majo. Gehört in die Gruppe der Aphelandra ornata, decorata etc. und unterscheidet sich von den übrigen Arten scharf durch die Bracteen. Durch die langen Cilien an den Bracteen erscheint die kurze Aehre wie ein Kopf mit wirren zurück. gesträubien Haaren. 326 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2ue SÉR.). (14) Aphelandra /(Platychila) madrensis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex 3—4-metralis. ramis glabris. Folia petiolis 1—2 em. longis glabris oblonga apice longe obtuseque acuminata, basi sensim angustata et petiolum mentientem deeurrentia, in parte ovata 10—15 em. longa, 5—6 em. lata, in parte angustata ec. 5—5 cm. longa, supra glabra,- subtus ad nervos pubescentia, tenuia. Spica terminalis, foliis subzequalis, subsessilis, rhachi tomentosa. Bracteæ ovatæ, acuminatæ, pubescentes, 17 mm. longæ, 9 mm. latæ, imbricatæ, integræ. Bracteolæ lineares, 13 X 2 mm., pubeseentes. Calyeis lobi subæquales. lineales, 13—15 X 2—2,5 mm. Duheseentes Corolla sanguinea, puberula. Tubus 28 mm. longus, basi 4, apice 7 mm. diam. Labium posticum integrum, 7X 6 mm. anticum trilobum, lobis lateralibus rotundatis, 8 X 5 mm. medio rotundato, 10 x 8 mm. Filamenta 4, basi tubi affıxa, basi cur- vata, pilosa, 25-mm. longa. Antheræ apice villis conglutinatæ, 3 mm. long. Pollinis granula typica, 45—55 u. longa, 30—38 w diam. Stami- nodium posticum filiforme, 2 mm. longum, pilosum. Ovarium disco brevi 3 mm. altum. Stylus e. 30 mm. longus, pilosus, stigmate breviter bifido. Capsula 1,5 cm. longa, 6 mm. diam., breviter stipitata, pube- rula. Hab. in Mexico in Sierra Madre, alt. 1600 m. in locis argillosis (Lan- glassé n. 806). Flor. et fruct. Jan. et Febr. Durch das Vorhandensein eines Staminods sehr ausgezeichnet. Aphelandra (Platychia) phrynioides Lindau nov. Dr _- Typ. in herb. Bruss. Caulis brevissimus, dense foliatus. Folia petiolis 4—6 em. longis, pubescentibus, oblonga, apice acuminata, basi sensim angustata et anguste decurrentia, fere petiolum mentientia, caulem pluries supe- rantia, ce. 15—18 cm. longa et parte angustissima basali ce. 8—12 em. longa, in toto ec. 25 cm. longa, 5—8 cm. lata, ad partem basalim 3—4 mm. lata, supra subglabra, subtus pubescentia. Inflorescentiéæ 1—2 axillares, e. 10—12 em. longa, pedunculo 3—6 cm. longo, pubes- cente. Bracteæ imbricatæ, oblongæ, apice longe acuminatæ, pubes- centes, 22 mm. longæ, 8 mm. latæ, bracteolæ lanceolatæ, 6 mm. longæ, !/a mm. latæ, subtiliter glanduloso-pilosæ. Calyx æqualiter 5-lobus, lobis lanceolatis, 9—10 X 1,5 mm., subtiliter glanduloso-pilosis. Corolla -erocea, puberula, tubo eylindraceo, apice subito ampliato et campanu- lato, parte cylindrica 20 mm. longa, 2 mm. diam., campanulata (15) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANÆ 1. 327 e. 11 mm. longa, 8 mm. diam., lobis posterioribus ad °/« alt. connatis, 9 mm. longis, lobulis rotundatis 7 mm. latis, 2 mm. longis, lobis 3 ante- rioribus subæqualibus, rotundatis, S X 5 mm. Filamenta 4, supra amplificationem tubi affixa, puberula; antheræ uniloculares, dorso puberulæ, apice mucronulatæ, 4 mm. longæ. Pollinis granula 70—85 y. longa, 33—46 y diam., typica. Ovarium 2,5 em. altum, disco parvo. Stylus ec. 34 mm. longus, pilosus. Stigma bilobum. Fructus ignotus. Hab. in Brasilia in silva uda riparia prope Ilheos (Luschnath). Flor. 23. IX. 1836. Die Art weicht von allen bisher bekannten Arten der Gattung durch den Habitus weit ab. Der gedrungene, sehr kurze Stengel besitzt scheinbar Rhizome, von deren starke wenig verzweigte Seitenwurzeln abgehen. Die langen. an der Basis lang hin verschmälerten Blätter stehen in grosser Zahl am Stengel und überragen ihn und die Blütenähren weit. Die Blüten besitzen nicht die spitzen langen Korollzipfel wie die meisten anderen Arten und vielleicht könnte dies Merkmal zur Begründung einer neuen Sektion gemacht werden, zu der vorläufig nur diese Art gestellt werden müsste. Der Anlass zur Ausbildung dieser im Habitus an gewisse Marantaceen erinnernde Art dürfte der Standort im Ueber- schwemmungsgebiet der Flussränder gegeben haben. Chalarothyrsus Lindau nov. gen. Asystasiearum. Calyx æqualiter 5 lobus. Corolla tubo subeylindrico, ad medio parum ampliato et apice subconstricto, limbo subbilabiato, labio postico 2 dentato, labio antico 3 lobo. Stamina 4, filamentis inæquilongis, exsertis, supra basin tubi affixis. Antheræ biloculares, muticæ. Pollinis granula typica (Rahmenpollen). Fructus ignotus. Herba. Panicula terminalis, laxissime ramosa, e spieis secundifloris composita. Die Gattung gehört zum Tribus der Asystasieen und unterscheidet sich durch die eigentümliche Blütenform, welche sich der von Habracanthus nähert und die ausserordentlich lockeren Blütenstände von den bisher bekannten Gattungen. Chalarothyrsus amplexicaulis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Herba 40 em. alta, caule glabro. Folia sessilia, ovata, apice acumi- nata, basi sensim angustata et auriculata, fere amplexicaulia, inferiora 24x10 em., superiora dimidio minora, ad marginem piligera, utrinque cystolithigera. Panieula terminalis, laxissime et squarrose ramosa, e spieis iterum ramosis, interrupte floriferis, secundifloris, peduneulatis composita, pedunculis minute glanduloso-puberulis. Bracteæ subulatæ, 328 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2we sin.) (16) c. 2 mm. longæ, una sterili, minute glandulosæ. Bracteolæ similes. Flores pedicellis 2—3 mm. longis, minute glanduloso-puberulis. Calyeis lobi 3—4 mm, longi, 1 mm. lati, glanduloso-puberuli. Corolla sanguinea, extus et intus ad basin puberula. Tubus 16 mm. longus, basi 2 mm. diam., supra basin parum constrictus et tum sensim ad 4 mm. diam. ampliatus et apice leviter constrictus. Labium posticum 2,5 mm. longum, 2 mm latum, apice breviter 2-lobo, anticum lobis 3 rotundatis, 2 mm. longis, 1,5 mm. latis. Filamenta 4, basi tubi affıxa, pilosa, initio omnia 16 mm. longa, tum anteriora 2 longiora. Antheræ 2 mm. longæ- Pollinis granula 57—60 w longa, 35—38 y diam. Discus ‘/2 mm. altus. Ovarium 1 mm. altum. Stylus 24 mm. longus, glaber. Capsula ignota. Hab. in Mexico prov. Michoacan et Guerrero prope El Ocote in solo granitico, 1000 m. (Langlassé n. 698). Flor. Dec. 1898. Trybliocalyx Lindau nov. gen. Graptophyllearum. Calyx cupularis, apice 5 lobus. Corolla subringens tubo cylindrico, ad apicem versus sensim ampliato, labio postico apice bilobo, antico usque ad basin fere 3 lobo. Stamina 2, antheris bilocularibus, mutieis, staminodia 2. Pollinis granula typica (Rahmenpollen). Capsula ignota. Panieula spieiformis, terminalis. Die Gattung schliesst sich an Graptophyllum an, unterscheidet sich aber durch den Kelch und den Blütenstand. Dieser ist eine endständige Rispe, die einen pyramidenförmigen Aufbau besitzt und in ihrem obern Teil regelmässig ährig ist. An der Basis zeigen aber die Seitenstrahlen statt einer, deren drei Blüten, die ein reguläres Dichasium bilden, das bisweilen nochmalige dichasiale Verzweigung aufweist. (Fortsetzung folgt.) EV 329 Beiträge ZUR KENNTNTS der ostschweizerischen Brombeeren von D'. ROBERT KELLER. Dem Studium der Brombeeren der näheren Umgebung von Winterthur habe ich mich vor Jahren, hauptsächlich angeregt durch Favrats und Schmidelys batographische Arbeiten über die Westschweiz und Gremlis Untersuchungen über die Brombeerflora der Nord- und Ostschweiz mit nicht geringem Eifer gewidmet. Während eines Aufenthaltes in Jena im Jahre 1885 wurde ich in den vor kurzem begonnenen rhodologischen Studien durch meinen Freund Max Schulze, den hervorragenden Kenner der Rosen, so bestärkt, dass sie bis zur Stunde im Vordergrunde meiner systematischen Arbeiten stehen. Immerhin widmete ich der so interes- santen Brombeerflora der Ostschweiz ab und zu eine Exkursion. Der Beschluss der zürcherischen botanischen Gesellschaft, die Flora des Kantons Zürich monographisch zu bearbeiten, wurde für mich die äussere Veranlassung der heimischen Brombeerflora erneute Aufmerk- samkeit zuzuwenden und das umsomehr, als durch Vermittlung meines Freundes Professor Schinz der gewiegteste Kenner des schwierigen Genus Rubus, Dr. Focke in Bremen, während der letzten Jahre meine Sammlungen einer Revision unterzog, die mir über manche der schwer bestimmbaren Arten äusserst willkommenen Aufschluss gab. Wenn ich mich heute zu einer Publikation meiner bisherigen Beobach- tungen entschliesse, die sich vornehmlich auf den Kanton Zürich beziehen, BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 4, 31 mars 1904. 22 390 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ame séR.). (2) so geschieht es vor allem deshalb, um die Aufmerksamkeit jüngerer Botaniker auf unsere reiche Brombeerflora zu lenken, damit es bis zur Veröffentlichung der Monographie der Zürcherflora gelinge, unsere Kenntnisse über die Verbreitung unserer Rubusarten und -formen ebenso zu erweitern, wie es für die Westschweiz durch die trefflichen Arbeiten Favrats und Schmidelys, für die Nordschweiz durch Gremli geschah. In der nachfolgenden Uebersicht befolge ich die von Focke in der Synopsis der mitteleuropäischen Flora, Bd. VI gegebenen Anordnung. 1. Rubus saxatilis 1. Kohlfirst vor Wildensbuch ; zwischen Andelfingen u. Ellikon anı Rhein; Steinbachtobel im Eschenberg bei Winterthur; Tössrain am Eschenberg ; Brühlbachtobel bei Kyburg; Abhänge gegenüber der Station Sennhof; Rykoner-Tobel ; zwischen Effretikon u. Baltenswil. 2. Rubus Idæus L. Waldungen, Gebüsch ; durch das ganze Gebiet. Sehr konstant. 3. Rubus suberectus Anderson. In der Stocki bei Weiach; Sanzenberg bei Weiach; Hasli bei Zweidlen; Hattenberg bei Trüllikon ; zwischen Effretikon und Baltenswil; zwischen Eichengrie u. Rosentann zwischen Effretikon u. Illnau; Hard bei Bassers- dorf; zwischen Bassersdorf u. Dietlikon ; zwischen Dietlikon u. Kloten ; Altberg bei Dällikon; zwischen dem Katzensee u. Adlikon ; Stiegelrain- Stäfa bei der Wydum, Hombrechtikon. 4. Rubus sulcatus Vest. Sanzenberg bei Weiach; Hausersee zwischen Ossingen u. Trüllikon ; Schneitenberg bei Andelfingen; Lindberg bei-Winterthur; Wolfensberg bei Winterthur; zwischen Effretikon u. Dietlikon; zwischen Effretikon u. Baltenswil; zwischen Effretikon u. Illnau; Forrbuch zwischen Kloten u. Bassersdorf; zwischen Kloten u. Dietlikon; zwischen dem Katzensee u. Adlikon. 5. Rubus obtusangulus Gremlıi. Ob der Station Seen; Lindberg bei Winterthur; am Ried zwischen Ruchegg und Môrsburg; Wolfensberg bei Winterthur ; Lindberg bei Winterthur; Winterberger Steig; Schnabel, oberer Sihlwald. Rimmersberg ob Lütisburg, Toggenburg; zwischen Weesen u. Amden ; Weesen am Speerweg; Oelberg bei Wil. 6. Rubus candicans Weihe. Forrenbuck bei Hüntwangen ; Edelmann bei Wasterkingen ; Schneiten- berg bei Andelfingen; Wolfensberg bei Winterthur; Winterberger Steig ; (3) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. "331 Effretikon ; zwischen Effretikon u. Baltenswil; Eichengrie zwischen Effretikon u. Illnau; Rosentann zwischen Effretikon u. Illnau; im Loren zwischen Bassersdorf u. Dietlikon; Adlikon beim Katzensee; Altberg bei Dällikon. 7. Rubus argyropsis Focke. Bächlikon ob Weiach; Sanzenberg bei Weiach; Forrbuch zwischen Kloten u. Bassersdorf; zwischen Effretikon u. Illnau. 8. Rubus thyrsanthus Focke. Bei Adlikon am Katzensee; Huggenberg bei Elgg (nicht ganz typisch). 9. Rubus phyllostachys P. J. Müller. Hausersee bei Trüllikon; Schneitenberg bei Andelfingen; Geretswil am Schauberg; beim Schweickhof am Beerenberg bei Wülflingen; Eichen- grie bei Effretikon; zwischen Effretikon u. Baltenswil; Rappenhalde bei Effretikon ; Emperg bei Raat. Die von Focke dieser Art zugewiesenen Specimen meiner Sammlung gehören zwei habituell nicht unwesentlich von einander abweichenden Abänderungen an; eine dritte Abänderung schliesst sich bezüglich des Habitus enger an die zweile an. var. racemosus R. Keller var. nov. Endblätter der Schösslingsblätter länglich-eiförmig, lang zugespitzt. Blütenstand traubig, nicht durchblättert, hin und wieder an der Achse und an den Deckblättern mit einzelnen gegliederten Drüsenhaaren. Fruchtknoten kahl. Kt. Zürich : Schneitenberg bei Andelfingen, eine Modification ohne Drüsenhaare. — Hausersee. Achse mit kräftigen, aber sehr spärlichen Stacheln, ohne Drüsenhaare. Endblättchen gegen den Grund wenig verschmälert, am Grunde gestutzt; Blättchen dabei im Umriss + deutlich fünfeckig. Schössling spärlich bestachelt. — Zwischen Effretikon und Baltenswil; im Blütenstand vereinzelte, an den Deckblättern bisweilen etwas zahlreichere, gegliederte Drüsenhaare. — Am Waldrand ob dem Weinberg Eichengrie zwischen Effretikon und Illnau; ebenfalls eine durch einzelne Drüsenhaare ausgezeichnete Abänderung. Diese Formen, deren Bestimmung ich Focke verdanke, machten namentlich auch ihres Blütenstandes wegen auf mich den Eindruck eines Kreuzungsproduktes des Rubus sulcatus, der zusammen mit Rubus bifrons und Rubus vestitus an den obgenannten Standorten vorkommt. var. crobylophorus R. Keller var. nov. Schössling hochbogig, sehr kräftig, kantig, mit tiefgefurchten Seiten- flächen, kahl mit geraden oder leichtgebogenen, rückwärtsgeneigten, am 332 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (43 Grunde stark verbreiterten, kantenständigen Stacheln, die nur etwa halb so lang sind, als der Durchmesser des Schösslings. Laubblätter fünfzählig gefingert, unterseits grün, sehr dünnfilzig, die jüngeren graugrün. End- blättchen breitelliptisch bis fast kreisförmig, kurz und meist ziemlich breit zugespitzt. Seitenblätichen lang gestielt, die äusseren länger, als der Blattstiel. Blütenstandachse zickzackförmig hin und hergebogen. mit geraden, nadelförmigen, leicht rückwärts geneigten Stacheln bewehrt, oben zottig behaart. Blütenstand durchblättert, untere Aeste entfernt stehend, aufrecht abgehend, mehrblütig trugdoidig, obere ziemlich gedrängt stehend, 3-1 blülig; Gipfelblüte von den benachbarten Seiten- ästen überragt. Blütenstiele mit ziemlich zahlreichen nadelförmigen Stacheln besetzt. Fruchtknoten am Gipfel mit einem aus straffen Haaren bestehenden Haarschopf, der auch den sich schwarz färbenden Früchtchen nicht fehlt. Sammelfrucht gut ausgebildet, aus 25-35 Früchtchen bestehend. Fruchtboden zottig behaart. Beerenberg beim Eingang in den Wald ob dem Schweikhof, Wülf- lingen (Det. Focke). var. adenophorus R. Keller var. nov. Laubblätter 5-zählig gefingert, unterseits graugrün, schimmernd. End- blättchen fast kreisrund, tiefherzförmig, breitzugespitzt. Nebenblätter drüsig gewimpert. Blütenstandachse mit geraden nadelförmigen Stacheln, zottig behaart, zerstreut stieldrüsig, bis zur Spitze durchblättert. Laub- blätter 5-3 zählig gefingert, mit + zahlreichen Slieldrüsen, die auch an die Kelchblätter übergehen. Die obersten, zu einfachen Blättern redu- zierten Laubblätter auf der Oberfläche mit + zahlreichen Stern- und Striegelhaaren. Kronenblätter rot. Fruchtknoten kahl. Geretswil am Schauberg. Die relativ zahlreichen Drüsen und das Vorkommen “+ zahlreicher Sternhaare möchte der Vermutung der Hybridität dieser Brombeere rufen. Focke glaubt, dass sie zu Rubus phyllostachys gehöre. In der Tat stellt sie bezüglich der Drüsigkeit nur eine etwas extre- mere Entwicklung der Drüsigkeit dar, die wir auch bei zweifel- losen Specimen des Rubus phyllostachys sahen, während anderseits das Vorkommen von Sternhärchen auf der Oberseite der Blätter auch bei Rubus tumidus beobachtet wird, den Focke zu Rubus phyllostachys zieht. Hierher eine Pflanze vom Brühlbachtobel. Blätter der Blütenstandachse noch etwas dichter behaart; Blütenstand schwächer als bei der Form vom Schauberg, dem der var. racemosus ähnlicher. (5) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 333 10. Rubus elatior Focke. Zwischen dem Bäumli-Lindberg und Oberwinterthur; Vogelsang bei Winterthur ; beim Steinbruch ob den Weinbergen von Reutlingen ; Altenberg bei Dänikon. . 41. Rubus Mercieri Gen. Haltenberg bei Eglisau; Schauberg bei Elgg; Heurüti bei Elgg, nicht sehr typisch; ob Giebel bei Wald. 12. Rubus tomentosus Borkh. var. canescens Focke. Buchberg bei Merishausen. var. cinereus Focke. Storchenegg im Tösstal; Effretikon bei der Kiesgrube an der Zürcher Eisenbahnlinie ; gegen Baltenswil; Emperg bei Raat. var. glabratus Focke. Sanzenberg bei Weiach; Bächlikon ob Weiach; Hasli bei Zweidlen ; Kohlfirst, vor Wildensbuch ; Sennhof-Hulftegg ; Brühlbachtobel bei Kyburg; Kahlenbuckeck bei Huggenberg ; Rappengubel ob Steg; Eschen- berg bei Winterthur; Kiesgrube an der Eisenbahnlinie Effretikon- Dietlikon; Altberg ob Dällikon. Lütisburg im Toggenburg. var. setoso-glandulosus Focke. Letten bei Zweidlen; Laubberg ob Eglisau; Storchenegg im Tösstal; Schauberg gegen Schlatt; Bähntal bei Kollbrunn: Brühlbachtobel beı Kyburg; Eschenberg bei Winterthur. Oelberg bei Wyl: Lütisburg im Toggenburg. var. villicaulis Gremli. Hulftegg-Sennhof : Lobenstall ob Seelmatten ; Bähntal bei Koll- brunn. 4 X Rubus Sanzenbergensis R. Keller hybr. nov. Rubus sulcatus Vest. X Rubus tomentosus Borkh. Sanzenberg bei Weiach; inter parentes. Focke schreibt über diese Brombeere : «Kann sehr wohl ein Rubus sul- eatus X lomentosus sein, doch lässt sich nach trockenen Zweigen nicht bestimmt darüber urteilen. Würde an sich in die Gruppe der Thyrsoide: gehören, die nach meiner Auffassung ursprünglich aus Kreuzungen gleicher Art hervorgegangen ist. Die vorliegende Pflanze würde, wenn . sie nicht hybriden Ursprungs ist, in den Formenkreis des Rubus phyllo- stachys eingereiht werden müssen. Sternhärchen auf den oberen Blättern kommen auch bei Rubus phyllostachys (elatior) vor.» 334 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (6} Anmerkung : Ist es sehr schwer manche Brombeerarten auf Grund getrockneter Zweige sicher zu bestimmen, so wächst die Schwierigkeit, sobald es sich um Hybride oder um fruchtbare Mittelformen handelt. Focke hat daher viele meiner Bastardbestimmungen mit ? versehen, um anzudeuten, dass das Herbarmaterial ein durchaus sicheres Urteil nicht gestattete. Für mich selbst war nicht nur die intermediäre Stellung und geschwächte Fruchtbarkeit bei der Annahme eines hybriden Ursprunges einer Form leitend, sondern auch das Vorkommen «inter parentes,» auch dort, wo dies nicht ausdrücklich angegeben ist. ß. Rubus candicans Weihe X Rubus tomentosus Borkh. Zwischen Effretikon u. Dietlikon, an der Bahnlinie bei der Kiesaus- grabung. Focke schliesst sich dieser Deutung an. y. Rubus tomentosusBorkh. X Rubus thyrsanthus Focke. Bähntal bei Kollbrunn; Schlatt. Focke bemerkt: « Der vermutete Ursprung wahrscheinlich. » 15. Rubus bifrons \est. Edelmann ob Wasterkingen; ob Hüntwangen; Hasli bei Zweidlen; Vogelsang bei Eglisau; Hiltenberg ob der Station Eglisau; zwischen Andelfingen u. Marthalen ; Huggenberg bei Elgg; Heurüti am Schauberg ; Hellbachtobel bei Weisslingen; zwischen Kyburg u. Kempital; Eichbühl bei Seen ; Lindberg bei Winterthur; Eschenberg bei Winterthur; Wolfens- berg zwischen Veltheim u. Wülflingen; Tösserberg; Beerenberg bei Pfungen; Irchel ob der Hub; zwischen Effretikon u. Illnau; Käferberg bei Oerlikon: Emperg bei Raat; Altberg bei Dällikon. Giebel ob Wald; Rimmersberg im unteren Toggenburg; ob Watwil. var. subglandulosus R. Keller var. nov. Zwischen Kyburg u. Kempttal; im Hard bei Zweidlen. An beiden Orten etwas drüsenärmer als der typische Rubus decipiens G. J. Müller, welcher als + drüsenreiche Abänderung des Rubus bifrons aufzufassen ist, daher Mittelform zwischen diesem und dem typischen Rubus decipiens G.J. Müller. à. Rubus bifrons Vest. X Rubus tomentosus Borkh. Vogelsang bei Eglisau; Heurüti bei Elgg; Grüt bei Dynhard; Lind- berg bei Winterthur; Brühlberg bei Winterthur; Eschenberg bei Winter- thur; Wolfensberg ob Veltheim; Brühlbachtobel bei Kyburg; Winter- berger Steig. : Oelberg bei Wil; Dufterwiler-Berg ; Rimmersberg bei Lütisburg ; zwischen Wesen u. Amden. Focke bestätigt. (7) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 399 e.. X Rubus Johannis Ulrici R. Keller hybr. nov. Rubus sulcatus Vest. X Rubus bifrons Vesl. Ob Kloten gegen Dietlikon. Focke schreibt zu dieser Form: « Rubus sulcatus ist eine der Slammarlen; ob Rubus_bifrons die zweite ist, wage ich nicht zu entscheiden. » Ich benenne diesen;schönen Hybriden zum Andenken an meinen Vater, der auf so manchen Spaziergängen durch die herrlichen Wälder der Umgebung von Winterthur die Liebe zur Natur und ganz besonders zur Pflanzenwelt in mir zu wecken wusste. 14. Rubus macrostemon Focke. Föhrenbuck ob Hüntwangen; Vogelsang bei Eglisau; zwischen Elgg u. Heurüti; Kuchiholz zwischen Elgg u. Seelmatten ; Kyburger Rain; Lind- berg bei Winterthur; Multberg zwischen?Wülflingen u. Pfungen ; Adlikon ; Schnabel, im oberen Sihlwald: Altberg, unterhalb vom Aussichtsturm; Altberg ob Dänikon. Rimmersberg im unteren Toggenburg; Tannerberg ob Giebel; an der Strasse nach Amden. £. Rubus tomentosusBorkh. Rubus macrostemon Focke. Bolsterenbuck bei Kollbrunn; Eschenberg bei Winterthur; Vogelsang bei Winterthur; Brühlberg bei Winterthur: Winterberger-Steig. Oelberg bei Wii. Hier bemerkt Focke: «Wohl Bastard (des Rubus tomentosus), vielleicht Rubus macrosiemon X tomentosus.» 15. Rubus Godronii Boulay. Im Eichbühl zwischen Räterschen u. Seen; Wiesendangen im Eggwald. Focke schreibt zu dieser Pflanze: «Scheint mir zu Rubus Godroni (sec. Boulay) = argentatus P. J. Müll. = Winteri P. J. M. zu gehören. » 16. Rubus Banningii Focke. Aifoltern bei Regensdorf. Focke schreibt zu dieser. Pflanze: «Hat eine überraschende Aehnlichkeit mit dem Rubus Banningü — ich selbst sah in ihr eine Form des Rubus Radula Wh. —, den ich häufig bei Burgstein- furt im nordwestlichen Westfalen, aber noch nirgends sonst gesehen habe.» In der Syn. von Ascherson u. Gräbner VI, 511 erwähnt er diese Specimen «von Zürich. » 17 Rubus chnoostachys P. J. Müller. Eschenbergerhof bei Winterthur; Vogelsang bei Winterthur; Lindberg bei Winterthur; im Haard bei Bassersdorf; zwischen Haard u. Loren bei . Dietlikon. Nieselberg bei Wil. 1. X Rubus chnoostachyoides R. Keller hybr. nov. 336 - BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SéR.). (8) Rubus chnoostachys P. J. Müller x Rubus tomento- sus Borkh. Schauenberg gegen Schlatt. Focke schreibt: «Scheint dem Rubus chnoostachys ähnlich. » Rubus chnoostachys ist nach Focke (vergl. Ascherson u. Gräbner, Synopsis VI, 498) eine samenbeständig gewordene Rasse, die aus dem Kreuzungsprodukt Rubus tomentosus X Rubus vestitus hervorgegangen ist. Von dem schweizerischen Aubus chnoostachys sagi Focke, dass er « weder Stieldrüsen, noch sternhaarige Blattoberfläche hat. » Sternhaare können in der Tat selbst auf der Oberfläche der oberen Blätter fehlen, treien aber doch vereinzelt gelegentlich auf. Stieldrüsen sind an der Blütenstandachse fast stets vereinzelt zu beobachten, ebenso an den Nebenblättern, während sie den Schösslingen sehr gewöhnlich fehlen. Unsere Deutung der vorliegenden Pflanze stützt sich auf die Beobachtung, dass die Sternhaare auf der Oberseite der obersten Blätter reichlich auf- treten, dass ferner der Drüsenreichtum ein ziemlich bedeutender ist. Der Schnitt der Blättchen ist namentlich an der Blütenstandachse ziemlich genau der der Blättchen des Rubus tomentosus. Die Schösslingsachse ist zottig behaart und mit Stieldrüsen besetzt. 18. Rubus macrophyllus Wh. et N. Zwischen Dietlikon u. Kloten. Nach Focke neu für die Schweiz. Häufiger ist var. discolor R. Keller var. nov. Schössling stumpf- bis fast scharfkantig, überhängend oder kletternd, kräftig, behaart, Haare einfach, büschelig oder sternförmig, mit geraden, am Grunde stark verbreiterten, rückwärtsgeneigten, kantenständigen Stacheln, ohne Stieldrüsen, aber oft mit + zahlreichen sitzenden Drüsen. Schösslingsblätter fünfzählig gefingert oder meist fussförmig vier- bis fünfzählig. Nebenblätter linealisch bis fädlich, meist nahe am Grunde des Blatistieles entspringend, am Rande meist mit einzelnen mehrzelligen Drüsenhaaren. Blattstiel ca. 2-3 mal so lang, wie der Stiel des End- blättchens, flach, gegen den Grund schwachrinnig, durch verworrene Haare flaumig, stieldrüsenlos, mit + zahlreichen,’ geraden, rückwärts geneigten, nadelförmigen Stacheln bewehrt. Blättchen mittelgross bis gross, (Endblättchen bis 15 cm. lang), oberseits kahl, matt, unterseits dünnfilzig behaart, fast sammetartig anzufühlen, schimmernd, graugrün bis grauweiss, an jüngern Blättern fast weiss; Zahnung unregelmässig, scharf zugespitzt. Endblättchen 2'/.-3 mal so lang, als sein Stiel, eiförmig, (9) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 337 bisweilen im Umriss fast fünfeckig, oder auch fast kreisrund, am Grunde herzförmig, vorn allmählig ziemlich breit und kurz zugespitzt. Seiten- blättchen langgestielt, die äussern aber bisweilen fast stiellos, ‘/2-?/s so lang, wie der Blattstiel, meist nahe vom Grunde des Stieles der innern Seitenblätichen entspringend. Laubblätter der Blütenachsen dreizählig, die untersten bisweilen fussförmig-4-5-zählig, die obersten einfach. End- blättchen elliptisch bis eiförmig, am Grunde abgerundet, gestutzt oder schwach herzförmig ausgerandet, meist kurz und breit zugespitzt, mit unregelmässiger, oft eingeschnittener Zahnung. Blütenstandachse filzig, nach oben -+ dicht abstehend behaart, ohne Stieldrüsen, Stacheln spär- lich, bisweilen fast fehlend, schwach, gerade, gegen den Grund verbreitert, leicht rückwärts geneigt. Blütenstand verkürzt, ziemlich schmal, oft fast traubig, unterste Aeste aufrecht, obere wagrecht abgehend oder Blüten- stand + verlängert, unten durchblättert, fast breit, nach oben kaum verjüngt, untere Aeste entfernt stehend, mehrblütig (5-7) kurz doldig, . obere 5 blütig. Blütenstiele filzig und kurz abstehend behaart, ohne Stieldrüsen, bald wehrlos, bald mit einzelnen nadelförmigen, schwachen, geraden Stacheln besetzt, so lang bis zweimal so lang wie die Kelch- blätter. Blüten gross. Kelchblätter aussen filzig, eiförmig, mit kurzer, aufgesetzter, krautiger Stachelspitze, stark concav, ohne Stieldrüsen und meist völlig stachellos, nach der Blüte zurückgeschlagen. Kronenblätter gross (ca. 12 mm. lang) verkehrteiförmig, ziemlich langgenagelt, beider- seits locker flaumig-filzig behaart. Staubblätter zahlreich, die Griffel weit überragend. Fruchtknoten kahl. Sammelfrucht gut ausgebildet, aus ca. 20 Früchtchen bestehend. Edelmann bei Wasterkingen ; Efiretikon ; zwischen Effretikon u. Dietlikon; zwischen Effretikon u. Baltenswil; Schneitenberg bei Andel- fingen. Zu dieser Form, die ich als Rubus macrophyllus Wh. et N. var. hypoleucus Focke bestimmt hatte, schreibt Focke: «Der Rubus macro- phyllus hypoleucus meiner Synopsis ist ein Abkömmling des Rubus tomen- iosus X veslitus, für den ich jetzt den Namen Rubus chnoostachys vorziehe. Die vorliegende Form ist dem typischen Rubus macro- phyllus so ähnlich, dass ich sie nur für eine discolore Varietät halten möchte. 19. Rubus Gremlii Focke. Föhrenbuck ob Hüntwangen; Hattenberg bei Trüllikon; Lindberg bei Winterthur. 20. Rubus indotatus Gremli. Ob Reutlingen bei Winterthur; Eschenberg bei Winterthur. 335 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.).. (10) 21. Rubus cunctator Focke. Schauenberg bei Elgg; Eschenbergerhof bei Winterthur: Effretikon bei Winterthur; Altherg ob Dietlikon. 22. Rubus Lejeunei Wh. et N. (?) var. deltoideus R. Keller var. nov. Schössling niederliegend, abgerundet kantig, locker kurzhaarig, mit zerstreuten Slieldrüsen und kürzeren, nadelförmigen Stächelchen. sowie mit ungleich grossen, schlanken, seitlich zusaimmengedrückten, gelben, aus breitem Grunde entspringenden Stacheln besetzt. Nebenblätter linea- lisch oder linealisch-lanzettlich, drüsig und borstenhaarig gewimpert. Blätter dreizählig oder fussförmig fünfzählig, Zahnung ungleich, scharf, aber nicht lief. oberseits dunkelgrün, zerstreut behaart, unterseits blass- grün, locker weichhaarig. Endbiättchen delloidisch. am Grunde schwach herzförmig ausgerandel, kurz und breit zugespitzt, 3'/2 bis mal länger, als sein Stiel. Seitenblättchen kurz gestielt, eiwa zweimal so lang, als breit. Blütenstand locker, unten durchblättert. Blütenstandachse ziemlich dicht kurzhaarig, mil rück wärtsgerichteten nadelförmigen. geraden, aus breilem Grunde entspringenden Slacheln und + zahlreichen kürzern und längeren Stieldrüsen und drüsenlosen Borsten. Blütenslandäsle fast rechtwinklig abstehend. meist trugdoldig dreiblütig. Blütenstiele sehr lang, mit langen, nadelförmigen Stacheln und zahlreichen Stieldrüsen. Kelchblätter meist lang zugespitzt, mit linealischem oder lanzettlichem Anhängsel, nach der Blüte zurückgeschlagen, aussen Älzig graugrün. mit einigen Stieldrüsen und nadelförmigen Stachein. Kronenblätter verkehrt- eiförmig, rosenrol. Staubblätter die Griffel überragend. Fruchtknoten kahl. Eschenbergerhof bei Winterthur. Namentlich in der Form des Blütenstandes. wie in den Blüten zeigt unsere Pflanze so grosse Aehnlichkeit mit Rubus Lejeunei, dass mir ihre Unterordnung unter diese Art natürlich erscheint. Focke schreibt: « Erinnert an Rubus Lejeunei. » e 25. Rubus vestitus Wh. et N. Wald ob Hüntwangen; zwischen Wasterkingen u. Vogelsang bei Eglisau; Vogelsang bei Eglisau: Bächlikon bei Weiach; Sanzenberg bei Weiach ; Zweidlen ; ob Hasli bei Zweidlen: im Walde ob Adlikon; beim Reservoir zwischen Elgg u. Huggenberg; Kuchiholz zwischen Elgg n. Seelmatten, eine überaus drüsenarme Form: Lobenstall hei Seelmatien, eine durch breite Nebenblätter ausgezeichnete Abänderung; auf der Höhe des Schauenberges an der Waldecke gegen Schlatt, typisch und auch in sehr drüsenarmer Abänderung; Lindberg bei Winterthur; Tössertobel am (14) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 339 Lindberg bei Winterthur; Eschenberg bei Winterthur; Vogelsang bei Winterthur; Wolfensberg bei Winterthur, eine sehr drüsenarme Abände- rung; Rappenhalde zwischen Effretikon u. Illnau; Eichengrie bei Effre- ükon gegen Illnau; am Sonder ob Affoltern; Altberg ob Dällikon ; Emperg bei Raat. Rubus vestitus Wh. et N. var. «Behaarung der Blätter kürzer und mehr anliegend, als beim Typus; Blätichen weniger rundlich, meist gröber gesägt; Stacheln kürzer und, namentlich im Blütenstand, schwächer. Durch die Behaarung dem Rubus eonspteuus ähnlicher. » (Focke). Neuweid bei Oberhof-Turbental; Reutlingen, beim Steinbruch ob den Weinbergen ; Eichengrie zwischen Effretikon u. Hlnau; Rappenhalde - zwischen Effretikon u. Ilnau; Schauenberg bei Elgg. 24. Rubus dasyclados Kerner. Irchel, an der Strasse vom Schloss Teufen zum Nagelfluhsteinbruch ; eine Form mit spärlich behaarlem Schössling. Focke schreibt: «Scheinteine kahlere Form von Rubus dasyclados Kerner zu sein.» 25. Rubus conspicuus J. P. Müller. Vogelsang bei Eglisau; Brühlbuchtobel bei Kyburg: Wolfensberg bei Winterthur; Höngger Wald. 26. Rubus Altbergensis R. Keller spec. nov. Schössling niederliegend bis bogig aufsteigend, mit + zahlreichen Büschelhaaren und ziemlich zahlreichen Stieldrüsen und drüsen- losen Borsten besetzt. Stacheln etwas ungleich, nicht kräftig, mit ver- breiterlem Grunde, gerade. Laubblätter fussfôrmig fünfzählig. Blattstiel zollig behaart, mit leicht gebogenen, rückwärisgerichteten Stacheln, Stieldrüsen und drüsenlosen Stachelborsten bewehrt. Blättchen oberseits grün, locker anliegend behaart, unterseits graugrün, weichsammetartig anzufühlen, seidig schimmernd. Endblättchen breit oval, doppelt so lang, als sein Stiel, am Grunde schwach herzförmig ausgerandet, vorn lang zugespilzt. Zahnung scharf, ungleich, wenig tief, äussere Blättchen deutlich gestielt. Blütenstandachse unten mit dreizähligen, im Blütenstand auch mit einfachen Blättern, kurzhaarig filzig, mit zahlreichen ungleichen, die Haare zum Teil überragenden Stieidrüsen, Drüsen- und Stachelborsten. Stacheln schwach, auch die unteren kaum länger, als die obern. Blüten- stand lang, nach oben kaum verjüngt, im unteren Teile beblättert, mit entfernt stehenden, achselständigen 3 bis mehrblütigen Aestchen, oben dicht, Aesichen in der Mitte trugdoldig geteilt, drei- die oberslen zwei- 340 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (12) oder einblütig. Blütenstiele gleich der Blütenstandachse bewehrt, aber mit kleinern Stacheln besetzt. Kelch nach der Blüte zurückgeschlagen. auf dem Rücken mit Stacheln und Stieldrüsen. Staubblätter etwa griffel- hoch. Fruchtknoten im oberen Teil zottig behaart. Altberg oberhalb Dällikon. Focke schreibt zu dieser Pflanze: «Nach Blatigestalt und Behaarung eine Form der Vestitusgruppe, weicht durch schwächere und mehr ungleiche Bestachelung ab. Stimmt nicht mit den besser umgrenzten und verbreiteten Formen überein. » Die Früchte entwickeln sich gut, so dass der Drüsenreichtum und die Schwäche der Stacheln, die an die Bewehrung der Achsen einer Brom- beere aus der Gruppe der Glandulosen erinnern, nicht durch Kreuzung des typischen Rubus vestitus — mit dem die Laubblätter und die Form : des Blütenstandes grosse Aehnlichkeit haben — primär erworben sein kann. Vielleicht liegt in unserer Art, die wir als «kleine Art» dem Formenkreise des Rubus vestitus einreihen, eine samenbeständig gewor- dene Rasse einer ursprünglich hybriden Form vor. 27. Rubus propinquus R. Keller spec. nov. Schössling niedrig bogig, rundlich bis stumpfkantig, zottig behaart, mit zahlreichen, fast gleich grossen, geraden, am Grunde wenig ver- breiterten Stacheln bewehrt. Stieldrüsen sehr vereinzelt, kürzer, als die abstehenden Haare. Blätter fussförmig-fünfzählig. Blattstiel zottig behaart. mit leicht gebogenen, rückwärtsgerichteten Stacheln; Stieldrüsen sehr spärlich. Nebenblätter linealisch-lanzetilich, am Rande zerstreut drüsig. Blättchen oberseits grün, zerstreut behaart, unterseits graugrün, weich- filzig, durch abstehende Haare sammetartig, seidig schimmernd. End- blätichen breitrhombisch bis fast kreisrund, am Grunde herzförmig, vorn breit zugespitzt, etwa 21/2 mal so lang, als sein Stiel. Seitenblättchen ziemlich lang gestielt, fast doppelt so lang, als breit. Blütenachse mit dreizähligen Laubblätiern. dicht zottig abstehend behaart, sehr drüsen- arm, mit zahlreichen auch unterwärts schwachen, aus breitem Grunde entspringenden, geraden oder leichtgebogenen nadelförmigen Stacheln. Blütenstand armblütig, nach oben verjüngt. Aestchen zweiblütig, die oberen einblütig ; oberste Blüte die Seitenblüten überragend. Blüten- stiel mit + zahlreichen, nadelförmigen Stacheln und spärlichen Stiel- drüsen. Kelchblätter graugrün, lang zugespitzt, auf dem Rücken mit zahl- reichen Stieldrüsen und einzelnen nadelförmigen Stacheln, nach dem Verblühen aufgerichtet. Staubblätter die Griffel wenig überragend. Fruchtknoten kahl. (13) ROBERE KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. JA Kuchiholz zwischen Seelmatten und Elgg. Focke schreibt: « Die Pflanze ist’mit Rubus vestitus nahe verwandt und vielleicht als etwas verkümmerte Schattenform aufzufassen.» Letzteres entspricht dem Standorte nicht. Unsere Brombeere verbindet Merkmale verschiedener Arten der Gruppe der Vestiti. Aehnelt sie in Bezug auf die Gestalt der Blätter, Behaarung, Drüsigkeit, Bestachelung dem Rubus vestitus, so erinnert die Form des Blütenstandes an Rubus obscurus Kallen- bach, von dem sie aber wieder durch die grosse Drüsenarmut sehr auf- fällig abweicht. +. X Rubus vestitoides R. Keller hybr. nov. Rubus vestitus Wh. et N. X Rubus sulcatus Vest. Sanzenberg bei Weiach; inter parentes. Hierzu macht Focke ein ? ı. Rubus tomentosus Borkh. X Rubus vestitus Wh. et N. Schauenberg ob Elgg; zwischen Elgg und Huggenberg: Schauenberg ob Schlatt; Brühlbachtobel bei Kyburg; Eschenberg bei Winterthur; Lindberg bei Winterthur, am Wege nach Reutlingen; Wolfensberg bei Veltheim ; zwischen Effretikon u. Dietlikon. Oelberg bei Wil. Diese Kreuzung hält Focke für wahrscheinlich. +. Rubus bifrons Vest. X Rubus vestitus Wh. el N. Allenwinden am Hôrnli. Tannerberg ob Giebel. Von Focke bestätigt. 28. Rubus vitodurensis R. Keller spec. nov. Schössling bogig aufsteigend, kantig, mit ebenen oder leicht gefurchlen Flächen, an den Kanten mit fast schwachen, seitlich zusammengedrüekten. leicht gebogenen bis geraden Stacheln, die mit breitem Grunde aufsitzen, kahl, mit spärlichen Stieldrüsen. Laubblätter dreizählig oder fussförmig fünfzählig. Blattstiel reichlich mit abwärts gerichteten, leicht gekrümmten Stacheln besetzt, zerstreut behaart, stieldrüsig. Nebenblätter hoch ent- springend, linealisch, gewimpert, am Rande mit Stieldrüsen. Blättchen oberseits lebhaft grün, fast völlig kahl, unterseits mit grauem, weichem Filz bekleidet. Endblätichen ca. 2'/2 mal so lang, als sein Stiel, verkehrt- eiförmig, ca. 1'/ mal so lang, als breit, am Grunde abgerundet, vorn lang zugespitzt; Zahnung ungleich, wenig tief, aber scharf. Seilen- blättchen länglich verkehrteiförmig. Blütenstand schmal, nach oben wenig verjüngt, bis zur Mitte durchblättert, oberste Blätter mit + zahl- reichen Sternhaaren. Blütenstandachse abstehend zottig behaart. Stiel- 342 BULLETIN DE LÜHERBIER BOISSIER (21 sER.). (14) drüsen ziemlich zahlreich, kürzer, als die Haare. Slacheln gerade, nadel- förmig, die oberen bis doppelt so lang, als der Querdurchmesser der Achse, untere so lang oder um ein Geringes länger. Aestchen meist dreiblütig, in der Mitle trugdoldig geteilt. Blüten ziemlich langgestielt. Blütenstiele _ mit zahlreichen, etwas ungleichen, geraden, nadelförmigen Stacheln. Kelchblätter zurückgeschlagen. Staubblätter die Griffel überragend. Fruchtknoten behaart. Eichbühl bei Seen. Focke schreibt zu dieser Pflanze: «Sehr ähnlich dem Aubus pilifer Sudre, der aber büschelhaarige Schösslinge besitzt.» Die Sternhaare auf der Oberseite der obersten Blätter scheinen auf die Abstammung von einer Kreuzung mit Rubus tomentosus hinzudeuten. Unsere Pilanze ist indessen gut fruchtend. 2). Rubus obscurus Kaltenb. Heurüti am Schauenberg; Eschenbergerhof bei Winterthur; Effretikon bei Winterthur. 30. Rubus insericatus P. J. Müller (?). Vogelsang bei Winterthur. Zu dieser Pflanze, die ich nirgends mit genügender Sicherheit einzu- ordnen wusste, schreibt Focke: « Vielleicht schwachbehaarte Form von Rubus insericatus. » 31. Rubus oblongifolius Focke. Im Walde bei Oberschlatt; Eschenberg bei Winterthur. 32. Rubus Bregutiensis Kerner. Ob Hüntwangen; im Walde vor Wasterkingen; zwischen Wasterkingen u. Eglisau; zwischen Hüntwangen u. Eglisau; Sanzenberg bei Weiach ; Ebnet zwischen Zweidlen u. Weiach; Andelfingen ; zwischen Andelfingen u. Ossingen; Schneitenberg bei Andelfingen; zwischen Andelfingen u. Oberwill; zwischen Andelfingen u. Atlikon; an der Strasse von Elgg nach Huggenberg; Kuchiholz zwischen Elgg u. Seelmatten; Schauberg ob Heurüti; Eichbühl zwischen Seen u. Räterschen ; Eschenberg bei Winterthur ; Lindberg bei Winterthur ; Reutlingen ; Schweickhof am Beerenberg bei Wülflingen; Irchel ob der Hub; Winterberger Steig; Effretikon; Rappenhalde bei Effretikon; Eichengrie zwischen Effre- tikon u. Illnau; Hard bei Bassersdorf; Käferberg bei Oerlikon; ob Wat bei Oberhasli; Altberg ob Dällikon; Emperg bei Raat; Schnabel. 33. Rubus hirsutus Wirtgen. Hattenberg bei Trüllikon. (15) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 34 34. Rubus subcanus P. ]. Müller. Kiesgrube an der Strasse vom Katzensee nach Adlikon; Schnabel im oberen Sihlwald: Brühlbachtobel bei Kyburg. Tannenberg ob Giebel. 35. Rubus suavifolius Gremli. Lindberg bei Winterthur; Eschenberg bei Winterthur; Vogelsang bei Winterthur ; Ebnet ob Töss. 36. Rubus subhirtus R. Keller spec. nov. Schössling stielrund, niederliegend, dicht behaart, mit sehr zahlreichen, ungleichen Stieldrüsen u. Stachelborsten. Kräftigere Stacheln leicht gebogen, am Grunde verbreitert, schwach, nadelförmig, meist nur ca. ?/s so lang, wie der Durchmesser der Achse. Blätter dreizählig. Blattstiel ca. 2!/2 mal so lang, als der Stiel des Endblätichens, dicht zottig behaart, mit Stieldrüsen, Stachelborsten und leicht gebogenen, nadelförmigen Stacheln bewehrt. Blättchen beiderseits anliegend behaart. unterseits etwas schimmernd, mit scharfer, fast gleichmässiger, nicht tiefer Zahnung. Endblättchen eiförmig mit herzlförmigem Grunde, vorn in eine -+ lange, ziemlich schmale Spitze zusammengezogen. Blütenstandachse dicht abstehend behaart. Haare von den längeren Stieldrüsen und Stachel- borsten überragt. Kräftigere Stacheln nicht zahlreich. Blütenstand bis zur Spitze durchblätteri. pyramidenförmig. Untere Aeste abstehend, obere gedrungen. Endblüte von den seitlichen Aesten etwas überragt. Kelch- blätter nach der Blüte aufgerichtet, der Frucht sich anschmiegend, auf dem Rücken filzig zottig, stieldrüsig und stachelig. Fruchtknoten behaart. Früchte gut entwickelt. Brühlberg bei Winterthur. Eine fruchtbare Mittelform zwischen Aubus Bregutiensis u. Rubus hirtus. Favrat u. Gremli bemerken zu dieser Pflanze: «Rubus Weiheanus Gremli, Rubus hirtus W. Kit.?»; Focke schreibt: «Scheint zu Rubus Bregutiensis zu gehören, ist aber hirtus ähnlich, » À. X Rubus Rheni R. Keller hybr. nov. Rubus bifrons Vest. X Rubus Bregutiensis Kerner. (?) Zweidlen. Ursprünglich sah ich in dieser Pflanze Rubus vestitus X Bregutiensis. Dazu schrieb Focke : « Eine jedenfalls sehr ungewöhnliche, ohne Zweifel hybride Form. Behaarung müsste bei Rubus vestitus X Bregutiensis wohl noch reichlicher sein. Ob von Rubus bifrons — am Standort kommt er vor! R. K. — stammend? » 44 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e <Én.). (46) 37. Rubus rudis Weihe et Neesenbeck. Ob Hüntwangen; zwischen Hüntwangen u. Eglisau; zwischen dem Vogelsang bei Eglisau u. Wasterkmgen: Edelmann bei Wasterkingen ; Zweidlen: im Hasli bei Zweidlen:; im Ebnet bei Zweidlen; am Rhein bei Zweidlen; Laubberg zwischen Zweidlen u. Eglisau; Sanzenberg bei Weiach; zwischen Andelfingen u. Atlikon; Hattenberg bei Trüllikon; Lindberg bei Winterthur; Brühlberg bei Winterthur; Eschenberg bei Winterthur; zwischen Baltenswil u. Effretikon; Hard bei Bassersdorf; zwischen Affoltern u. Regensdorf; ob Adlıkon bei Regensdorf; Sonder ob Affoltern bei Regensdorf; Altberg ob Dällikon: zwischen dem Katzen- see u. Adlikon. „. Rubus bifrons Vest. x Rubus rudis Wh. et N. Zwischen Effretikon u. Bassersdorf; ähnlich zwischen Regensdorf u. Affoltern. Zwei Formen, die ich für sehr kräftige Variationen des Rubus Radula nahm, dürften nach Focke vielleicht Rubus bifrons X rudis sein: öschenberg bei Winterthur; Brühlbachiobel bei Kyburg. y. Rubus rudis Wh. ei N. x Rubus vestitus Wh. et N. (?) Effrelikon. Focke hält diese Kreuzung für möglich. & x Rubus amphilogus R. Keller hybr. nov. Rubus rudis Wh. et N. X Rubus Bregutiensis Kerner. (?) Eichbühl ob der Station Seen. Zu dieser von mir als eine durch Rubus Brequtiensis beeinflusste Form des Rubus apiculatus gedeuteten Pflanze schreibt Focke: «Baslard von Rubus rudis. Mit Rubus Brequtiensis ? » (Fortselzung folgt.) 345 SPECIES HEPATICARUM AUCTORE Franz STEPHANI (Suite.) 445. Plagiochila Sprengeri Si. n. sp. Dioica, mediocris, valida, rigidula, brunneola, laxe cæspitosa. Caulis ad .6 cm. longus, pauciramosus, ramis in planta feminea breviter remoteque pinnatis, floriferis haud innovatis recte patulis. Folia caulina vix 3 mm. longa conferta, oblique patula, angulo 58° postice parum ampliata caulem tegentia vel recurvula anguste oblonga, basi amplissima, apice 3 plo angus- tiora, utrinque sat longe decurrentia, margine antico leviter sinuato nudo vel sub apice remote bidenticulato, postico e basi nuda parum arcuata substricto 6 dentato, dentibus brevibus validis remotis superne approxi- malis oblique porrectis angularibus magnis mediis multo minoribus. Cellulæ apicales 1827 y, basales 18x 36 y trigonis magnis acutis. Amphig. nulla. Folia flor. intima caulinis similia, inferne latiora, dentibus magis numerosis parum longioribus. Perianthia semiexserta, obovato- oblonga, validissima, inferne valde inflata, superne parum compressa labiis rotundatis profunde solulis dense spinosis, spinis validis longius- eulis varie patulis. Hab. Transvaal (Sprenger). 446. P. bueensis Si. n. sp. Dioica, mediocris rigidula dilute olivacea, laxe cæspitosa, rupicola. Caulis ad # cm. longus simplex superne flabellatim multiramosus, ramis primariis oppositis breviter pinnulatis, pinnis alternantibus divergentibus brevibus parvifoliis apice floriferis. Folia caulina adulta vix 3 mm. longa; contigua oblique patula, angulo 58°, concava, basi postica caulem tegentia ve] recurvula, ovato-oblonga, tertio infero amplissima apice duplo angus- tiora, margine antico substricto nudo sub apice 2-3 denticulato, postico leviter arcuato superne substricto, e basi nuda breviter dentato, dentibus validis apiculatis approximatis recte patulis inferis multo majoribusremotis> apice subrecte truncato 5 dentato dentibus similibus subæqualibus recte patulis. Folia ramulina multo minora superne magis angustata, similiter armata, dentibus minus numerosis. Cellulæ apicales 18 y. trigonis nullis, BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 k, 31 mars 190%. 23 346 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2we ser.). Plagiochila. basales 18% 36 y parietibus irregulariter trabeculatis. Folia flor. ramu- linis parum majora (caulinis itaque minora) late ovalo-trigona, margine postico apiceque irregulariter armatis, dentatis vel dentato-spinosis, spinis varie patulis, apicalibus multo longioribus. Per. longe exserta, ovalo- obconica ore compresso truncato dense dentato-spinoso, spinis longius- culis subaequalibus subrecte palulis, ala antica lata lineari integerrima sub ore desinente truncato-denticulata. Hab. Kamerun, Buea (Dusen, Lehmbach). 447. Plagiochila moschiensis St. n. sp. Dioica, mediocris parvifolia rigida, superne pallide-virens, inferne fusca, laxe cæspitosa, Caulis ad 4 cm. longus superne pluriramosus, ramis irre- gularibus late divergentibus microphyllis. Folia caulina remotiuscula, optime pectinata, 2,5 mm. longa oblique patula angulo 58°, postice parum ampliata, caulem tegentia vel recurvula, utrinque parum decurrentia, brevi basi inserta, oblonga, asymmetrica, quarto infero amplissima, apice subduplo angustiora; margine antico leviter sinualo superne stricto, sub apice 3-4 denticulato, postico parum arcuato superne stricto, denticulato, dentibus sub 10 remotiusculis, apice late rotundato 6-8 denticulato, dentibus ubique brevibus validis triangulatis acutis. Folia ramulina mul- toties minora simillima. Cellulæ apice 18 y trigonis nullis, basi 18X36 y trigonis majusculis. Folia floralia caulinis parum majora (in flore ultimo ramulinis subæquimagna) ovato-rectangularia, margine postico apiceque grosse dentato-spinosa. Perianthia (sterilia) ore truncato-rotundato dense spinoso, spinis validis angustis longiusculis varie patulis brevioribus mixtis. Hab. Kılimandscharo, Moschi (Hans Meyer). Die Pflanze sieht der P. Pearsoni St. täuschend ähnlich, besitzt aber eine wesentlich kürzere Blatthasis. 448. P. Lastii Mitt. J. Linn, Soc. 1886, XXI, p. 320. Dioica major rigida olivacea, laxe cæspilosa. Caulis ad A0 cm. longus, validus, pro planta tenuis subniger et tenax, superne pluriramosus, ramis longiusculis late divergentibus. Folia caulina vix 3 mm. longa, basi parum imbricata, superne libera, oblique patula angulo 58°, plano-disticha ‘utrinque longissime decurrentia, ovato:oblonga, tertio infero amplissima, apice 4plo angustiora, margine anlico. stricto nudo vel sub apice pauci- ‘dentato, postico e basi leniter arcuata nudaque substricto quinquedentato, dentibus remotis brevibus aculis. apice truncato irregulariter tridentato, dentibus plus minus longis validis, inlerdum spiniformibus, sinubus plus ‚minus profundis. Cellulæ apicales 18x 36 y, basales 18 X 45 p, trigonis 422 ui ’ Plagiochila. _ FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. _ 347 magnis, basalibus sæpe trabeculatim confluentibus. Amphig. vudimentaria vel nulla. Folia flor. caulinis majora ubique irregulariter grosseque dentala. Perianthia obovato-oblonga, ore haud dilatato oblique truncato dense longeque spinoso, spinis angustis subæqualibus. Alam haud vidi. Andræcia mediana, bracteis apice recurvis integerrimis. . Hab. Africa, Usagara (Last). Den ventral breit herablaufenden Blattflügel hat der Autor übersehen. 449. Plagiochila crispulo-caudata G. Reliqu. Rutenb., p.340. Dioica, mediocris vel major, rigidiuscula, olivacea vel fusco-virens, in cortice dense prostrata vel laxe cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus, validus fuscus et durus, regulariter pinnatus, pinnis brevibus oblique patulis vulgo simplicibus. Folia 2,5 mm. longa — ala decurrente inclusa 5 mm. Le imbricata oblique patula, angulo 45° valde concava, utrinque longissime decurrentia, ambitu oblongo-trigona, falcata, basi amplissima, apice plus 3 plo angustiora, margine antico nudo bene sinuato, postico e basi arcuata crispala stricto, integerrimo, apice truncato 4-5 dentato, dentibus brevibus acutis vel breviter acuminatis, ala postica lata margine maxime crispata integerrima vel paucispinosa, canaliculata vel reflexa. Folia ramulina simillima, minora. Cellulæ apicales 18 X<27 y, basales 18x36 y. trigonis magnis acutis. Amphig. magna vel parva, varie incisa varieque pilifera. Folia floralia eaulinis majora, similia, minus decurrentia, margine postico apiceque irregulariter dentata, dentibus validis oblique porrectis. Perian- thia in ramulis brevibus terminalia, nusquam innovata, compresso-campa- nulata, ore iruncato breviler remoteque dentato-spinoso. Capsula parva, ovalis in pedicello brevissimo. Spore 27 y brunneæ asperæ. Elateres 160 y. vermiculares monospiri. spiris laxe (interdum arctissime) tortis. Andrecia mediana, parva, bracteis 5 jugis conferlis, medio supero squarrose patulo integerrimo. Hab. Madagascar (Rutenberg, Hildebrandi, Besson, Camboué, Soula, Sikora); Usambara (Holst, Volkens); Tanganyika (Guillem6); Transvaal (Renmann, Wilms, Maclea, Bolling). 450. P. ligulata St. n. sp. Dioica major robusta flavo-rufescens. Caulis ad 10 cm. longus validus fuscus rigidus, sub flore geminatim innovatus, floribus repelitis breviter flabellatus. Folia caulina % mm. longa conferta oblique patula, angulo 67° utrinque breviter decurrentia, poslice ampliata in cristam nudam conni- ‚ventia basi amplissima apice 2 plo angustiora e basi cuneata longe angus- teque- ligulata integerrima. Folia ramulina parum breviora ceterum simillima. Cellulæ apicales 18 u, basales 18 X<56 u. trigonis magnis optime 423 348 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Plagiochila. nodulosis. Folia floralia caulinis æquimagna simillima, margine postico plus minus spinoso, spinis validis angustis, superne sæpe nudo. Perianthia (sterilia) ore truncato valide spinoso spinis remotiuseulis anguslis parum altenuatis; ala antica basalis lata spinulosa. Hab. Madagascar (Perville). 451. Plagiochila thomeensis St. in Engler, Bot. Jahrb., Vol. S, p. 31. Dioica major sed parvifolia et gracillima rigida flavo-virens laxe pro- fundeque cæspitosa. Caulis ad 8 cm. longus validus fuscus et rigidus, regulariter bipinnatus, ramis longis capillaceis late divergentibus versus apicem gradatim brevioribus. Folia caulina adulta remotiuscula 3,6 mm. longa oblique patula, angulo 45° postice longius decurrentia, parum ampliata, in plano cauli breviter incumbentia semper quidem late recurva ideoque valde concava subcanaliculata, ambitu ligulata, apice rotundato irregulariter paucidenticulato, dentibus 5-6, ceterum integerrima. Folia caulina superiora angusie oblonga apice quam basi duplo angustiora oblique truncata 3-4 dentata, dentibus oblique porrectis interdum irregu- laribus (anteriore multo longiore). Folia ramulina sensim minora et angustiora, linearia apice vulgo oblique emarginato-bidentata. Cellulæ apicales 18 p. parietibus tenuibus, basales 18 <54 y. parietibus longioribus leniter trabeculalis. Folia flor. ovata s mm. longa inferne nuda superne grosse dentata, dentibus remotiusculis sæpe in plano eurvatis. Per. longe exserta oblongo-obcuneala, ore oblique truncato dentato-spinoso, spinis longiusculis dentibus brevioribus interjectis, ala longe sub apice desinente angusla apice denticulaio. Hab. Insula San Thome (Moller); Kamerun (Dusen); Angola (Welwitsch, Buchwald). IV. Folia caulina ovato-trigona. 452. P. Henriquesii SL. n. sp. Sterilis parva rigidula flavo-rufescens, corticola. Caulis ad 3 cm. longus, simplex vel furcatus, tenuis brunneus rigidus strietus, ramis late diver- gentibus. Folia caulina vix 2 mm. longa, dense imbricata, oblique patula, angulo 58°, utrinque anguste breviterque decurrentia, plano-disticha postice parum ampliata caulemque tegentia nusquam superantia, basi amplissima, apice subduplo angustiora, ovato-oblonga, asymmetrica, mar- gine antico nudo leviter sinuato, postico e basi rotundala substricto decemdentato, dentibus brevibus validis oblique patulis, apice recte trun- 424 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 349 cato quadridentato, dentibus recte patulis vix majoribus. Cellulæ apicales 13 p., basales 13 X 27 u, trigonis majusculis acutis. Hab. Mocambique (Herb. Coimbra). 353. Plagiochila divergens St. Hedwigia 1891, p. 268. Dioica, mediocris rigida pallide virens vel flavo-virens, laxe cæspilosa. Caulis ad 7 cm. longus inferne fuscus rigidus simplex, superne purpu- reus et capillaceus, pinnalim et bipinnatim multiramosus, ramis late divergentibus parvifoliis. Folia caulina adulta imbricata, plus 3 mm. longa, oblique patula, angulo 58° utrinque breviter decurrentia, postice parum ampliala caulem in plano tegentia, oblique ovato-trigona, terlio infero amplissima, apice triplo angusliora, margine antico nudo strieto vel sub apice remote paucidentalo, poslico e basi arcuata nuda stricto 5-6 dentato, apice truncato # dentato, dentibus ubique brevibus validis acutis. Folia ramulina sensim minora, in ramis ultimis exigua ovato- oblonga, similiter armata, antice longius decurrentia. Cellulæ apicales 18 y trigonis majusculis, basales 27 X 45 y trigonis magnis acutis. Folia flor. caulinis parum majora simillima validius dentata. Perianthia obovato- obconica, ore late rotundato, dentato-spinoso, spinis strictis attenualis breviuseulis; ala antica sub ore abrupte desinente angusta integerrima vel superne denticulata. Andræcia in ramis ultimis terminalia, brevia, ovato-oblonga, bracteis 6 jugis confertis apice obtusato integerrimo breviter recurvo valde concavo. Hab. Kilimandscharo (Hans Meyer); Usambara (Holst). 454. P. ovato-trigona St.n. sp. Sterilis, minor, rigidiuscula, flavo-virens, laxe cæspitosa, corlicola. Caulis ad 4 cm. longus simplex tenuis rigidus, basi fuscus superne rubes- cens. Folia caulina adulta 2 mm. longa conferta oblique patula angulo 67°, plano disticha, basi postica ampliala, lata basi inserta, postice longius decurrentia, ambitu ovato-trigona, basi amplissima, apice plus duplo angustiora, margine antico nudo leviter sinuato superne substricto, postico e basi angulatim rotundata leviter arcuato valide dentato, dentibus sub 8, remotiusculis regulariter conseculivis, brevibus acutis oblique patulis, apice subrecte vel oblique truncato similiter dentato, dentibus sub 5 oblique porrectis, anteriore parum validiore. Folia caulina superiora. angustiora similiter armala. Cellulæ apicales 18 w. basales 27x45 u, trigonis magnis bene definilis. Hab. Kamerun (Staudt). P. Jungneri St. hat fast dieselbe Blattform, der dorsale Blattrand ist aber in seiner ganzen Länge gezähnelt und ventral ist das Blatt kurz inserirt. 425 er 350 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Qme sir.). Plagiochila. “455, Plagiochila Jungneri St.n.sp. Dioica mediocris valida tenax, rufo-brunnea dense depresso-cæspitosa. Caulis ad 4 cm. longus tenuis fuscus et rigidus pauciramosus. Folia caulina 2 mm. longa conferta oblique patula angulo 45° marginibus decurvis valde concava, basi postica ampliata cristala vel recurva, utrinque breviter decurrentia, ovata, quarto infero amplissima apice 3 plo angustiora, mar- gine antico substricto regulariter setuloso, setulis brevibus remotiusculis versus apicem dentiformibus, margine postico e basinuda rotundata arcuato regulariter dentato, dentibus sub 1% approximatis e lata basi apiculatis, recte patulis, apice truncato similiter armato, dentibus validioribus. Cellulæ apicales 18 y trigonis magnis acutis, basales 18X 36 y trigonis angulatim nodulosis. Folia floralia caulinis æquimagna late ovata similiter armata, dentibus magis numerosis et valde irregularibus. Perianthia pyriformia valde inflata ore truncalo-rotundato dense æqualiterque spinuloso. = Hab. Kamerun (Jungner). 456° P. maderensis G. in Mandon, Hep. exsice. Mader. n° 5. Sterilis mediocris robusta rigida rufescens, olivacea, dense cæspitosa. Caulis ad 5 cm. longus vage longeque ramosus tenuis fuscus et rigidus, ramis simplicibus parum divergentibus attenuatis. Folia caulina adulta dense imbricata apicibus liberis 2,7 mm. longa oblique patula angulo 58° utrinque breviter decurrentia, basi postica ampliata caulem in plano supe- rantia sepe recurva vel crislatim conniventia, ceterum plano-disticha optime ovala, basi amplissima apice triplo angusüora asymmetrica margine antico leviter arcuato nudo vel sub apice unidentato, postico e basi rotundata leviter arcuato dentato, dentibus ad 16 regulariter consecutivis approxi- matis recte patulis validis e lata basi breviter acuminatis, apice rotundalo % dentato, dentibus parum validioribus subæqualibus recte patulis. Folia ramulina minora multo angustiora similiter armala. Cellulæ apicales 27 y. magnis aculis, basales 27 x 5% y trigonis maximis truncalis vel grosse nodulosis. | Bote “ Hab. Madeira (Mandon). 157. P. capensis St.n. sp. Sterilis mediocris rigidiuscula pallide flavicans muscis/consociala. Caulis tenuis rigidus rubescens ad 6 em. longus regulariter pinnatus pinnis breviusculis remotis late divergentibus. Folia caulina 2,5 mm. longa, contigua oblique patula angulo 67° utrinque breviter decurrentia, plano- disticha, postice parum ampliata cauli incumbentia, late ovata, apice parum angusliora, margine anlico substricto sub apice 3-4 denticulato, postico e bası arcuala substricto 12 denticulato, apice late truncalo 4-5 dentato, 126 Plagiochila. FRANZ STEPHANI:: SPECIES HEPATIGARUM, sol dentibus ubique parvis acutis. Folia ramulına minora, basi haud ampliata, breviter ligulata similiter armata. Cellulæ: apicales 18 u. Bone nullis,; panielibus validis, basales 18 45 p. trigonis parvis. . Hab. Africa australis, Boschberg (Mac Owen). : Die Astblätter sind von den Stammblätiern so wesentlich abweichend, dass die Pflanze, wenn letztere: fehlen, nicht an dieser Stelle gesucht werden würde. 458. Plagiochila. Andongen St. n. Sp. Sterilis, .mediocris flaccida olivacea, laxe cæspilosa. Caulis ad 7 cm. longus. validus fuseus et rigidus, pinnatim mulliramosus, ramis longis simplicibus divergentibus. Folia caulina 2,5 mm. longa, late imbricata, oblique patula angulo 58°, postice valde ampliata flaccida ideoque haud cristata sed late replicata vel cauli incumbentia, in plano late ovato-trigona, quarto infero amplissima apice duplo angustiora, margine antico striclo superne denticulato, dentibus subappressis, postico e basi angulatim-rotun- data strielo valide dentato, dentibus ad 16 recte patulis valde irregularibus remotiuseulis vel approximatis majoribus et validis vel minutis, sinubus lunatis vel anguste excisis, apice late truncato similiter dentato, dentibus sub 8. Folia ramulina simillima, minora. Cellulæ apicales 18 w, basales 18x 45 u. trigonis magnis. Hab. Angola, Pungo Andongo (Welwitsch). 439. P. maranguana St. in Engler, Ostafrica, V, p. 6#. Sterilis major rigidiuscula, flavo-rufescens, laxe cæspitosa. Caulis ad 8 cm. longus fuscus. et rigidus, irregulariter longe ramosus, ramis sepe regulariter pinnatis, pinnis remotis late divergentibus. Folia caulina plus > mm longa parum imbricata subrecte patula angulo 80° vix decurrentia, postice ampliata recurva vel caulem plano superantia ceterum plano- disticha oblongo-trigona. basi: amplissima, apice plus duplo angustiora, margine antico stricto sub apice remote bidentalo, postico e basi rotun- data strieto, medio infero nudo, supero # dentato; dentibus remotiusculis, apice truncato 5 dentato dentibus ubique brevibus validis acutis recte patulis apice sæpe divergentibus. Folia ramulina similia breviora ovato- trigona dentibus apicalibus sæpe magis productis.: Cellulæ apicales 18 p basales 18 x 36 y trigonis majusculis acutis. Hab. Kilimandscharo (Volkens). 460. P. filicicola St. n. sp. 2 Dioica, mediocris, flaceidissima, pallide flavo-virens, in trunco filicum cæspitans. Caulis ad 5 cm. longus. validus rufescens, debilis, remote pinnatus, pinnis longiusculis recte patentibus; alternantibus parvifoliis. 427 352 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). Plagiochila. Folia caulina inferiora magna plus 3 mm. longa, parum imbricata, oblique patula, angulo 58° marginibus decurvis concava, vix decurrentia, late ovata, apice quam basi 2plo angustiora asymmetrica, margine antico inferne leviter sinuato nudo superne parum arcuato quinquedentato, postico basi valde arcualo et caulem tegente, subinde stricte in apicem folii excurrente, 10-12 dentato (ipsa basi nudo) apice rotundato 4-5 dentato, dentibus ubique æqualibus validis, brevibus, oblique porrectis vel recte patulis. Folia cau- lina superiora minora, magis argute dentata subspinosa ceterum simillima. Folia ramulina parva, oblonga, minus dentata, dentibus sub 6, inferne nuda. Andrecia in pinnis mediana, bracteis ad 10 jugis confertis, apice breviter recurvis rotundatis denticulatis. Hab. Africa centralis, in Mte Ruwenzori vel Runssoro (Scott Elliott). 461. Plagiochila Staudtiana St. n. sp. Dioica, mediocris, rigida, brunneola, dense depresso cæspitosa. Caulis ad 6 cm. longus, a basi longe ramosus, ramis simplicibus vel pauciramosis, sub flore geminatim innovatis. Folia caulina remota, plus 3 mm. longa, oblique patula, angulo 45°, leniter decurvula, haud decurrentia, ambitu late ovalo-trigona, quarto infero amplissima, apice 3 plo angustiore, mar- gine antico strieto nudo, postico e basi nuda valde arcuata caulique longius incumbente substricto, 10-12 dentato, apice oblique truncato, 4 dentato, dentibus subrecte patulis, ubique validis, pungentibus, hic illic spina angusta vel dente majore interruptis. Folia ramulina valde desciscentia, oblonga, 3 plo longiora, quam lata, basi cuneatim angustata, caulem haud tegentia, medio amplissima, spina gigantea apicali acuminata vel bispi- nosa, ceterum similiter armata, dentibus quidem longioribus sæpe spini- formibus et oblique porrectis. Cellulæ apice 27 y anguste stellatis, basales 27 X 54 y parietibus longioribus valide trabeculatis. Folia flor. caulinis simillima, spinis magis numerosis, gracilioribus. Per. juvenilia ore dense setuloso. Hab. Kamerun (Staudt, Dusén). 462. P. runssorensis St. in Engler, Bot. Jahrb. 1895, p. 311. Dioica major rigidiuscula laxe cæspitosa, flavo-virens, corticola. Caulis ad 10 cm. longus, pro planta crassus, fuscus et tenax, regulariter pinnatus, pinnis remotiusculis oblique patulis suboppositis, longicribus breviter pinnulatis. Folia caulina 3 mm. longa contigua, oblique patula, angulo 67° utrinque longius decurrentia, plano-disticha, [basi postica parum ampliata caulemque plano-tegentia, ambilu late ovata, terlio infero amplissima apice 2 plo angustiora, asymmetrica, margine antico e basi sinuata stricto sub apice 4-5 dentato, dentibus approximatis validis oblique porrectis in 428 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 353 plano incurvis, poslico e basi arcuata slricto valide dentato dentibus sub 18 approximatis oblique porrectis hic illic majore interruptis acutis ipsa basi nullis, apice oblique vel subrecte truncato 4 dentato dentibus sub- æqualibus recte patulis magnis e lata basi acutis. Folia ramulina minora ovata similiter armata dentibus remotiusculis minus numerosis. Cellulæ apicales 18 y, basales 18 x 36 y trigonis majusculis superne acutis basa- libus nodulosis. Folia flor. caulinis simillima parum majora. Perianthia (juvenilia) ore oblique truncato rotundato grosse irregulariterque spinoso, ala antica angusta subinermis. Hab. in monte Runssoro (Stuhlmann 2700 m.). 463. Plagiochila corymbulosa Pearson Hep. Natalenses. 1886, p. 14. Dioica, major, flaceidissima, triste viridis. Caulis ad 7 cm. longus, validus, fuscus et rigidus, remote pinnatim ramosus, ramis breviusculis, late divergentibus, parvifoliis. Folia caulina adulta contigua vel remotius- cula, 3 mm. longa, oblique patula, angulo 58°, utrinque longius et angus- tissime decurrentia, plano disticha, asymmetrica, in plano ovato-ligulata quarto infero amplissima, apice vix duplo angustiora, margine antico subsiricto sub apice 3 denticulato, postico e basi rotundala et caulem tegente substricto. inferne nudo, superne 5-6 denticulato, apice late truncato-rotundato 5 denticulato, dentibus ubique subæquimagnis. brevibus apice parum validioribus. Folia ramulina parum breviora sed duplo angustiora oblonga, basi haud ampliata et caulem non tegentia dentibus minoribus sæpe ad angulum prominulum reductis. Cellule apicales 27 y, basales 27 X 36 y trigonis magnis acutis. Andræcia parva, in ramis superioribus mediana, sæpe repetita, angusie spicata, bracteis 8 jugis confertis, apice breviter squarrose-recurvis, obtusatis, integerrimis. Hab. Africa australis. Natal. Loango (Micholitz). 464. P. amplifolia St. n. sp. Sterilis mediocris rigidissima et fragillima flavescens inferne brunneola dense cæpitosa. Caulis ad 5 cm. longus strictus rigidus simplex vel superne breviter furcatus. Folia caulina 3,5 mm. longa confertissima flaceida fragillima, oblique patula angulo 67° haud decurrentia, postice maxime ampliata ideoque altissime cristata, ceterum plano disticha, basi amplissima apice subtriplo angustiora, ambitu oblongo trigona, margine antico stricto inferne remote denticulato superne paucispinoso, spinis validis breviusculis recte patulis, postico e basi semicirculari auriculatim producta stricto ubique dentato, dentibus ad 20 remotiusculis æqui- magnis, brevibus acutis, apice late truncato quinque-dentato-spinoso, 429 354 BULLETIN DE L'HERBIER. BOISSIER (2me sËR.). Plagiochila. spinis validis recte palulis æquimagnis. Cellulæ apicales 27 y trigonis magnis acutis, basales 27 X 45 y trigonis magnis truncalis substellatis. . Hab. Insula San Thome (Quintas); Arigola (Welwitsch): 465. Plagiochila collicalyx St. n. sp. Dioica, magna et robusta. flavo-olivacea, laxe cæspitosa, corticola. Caulis ad 12 cm. longus, validus fuscus et tenax, irregulariter pluri- ramosus, ramis plus minus longis divergentibus. Folia caulina adulta vix 4 mm. longa,. remotiuscula, oblique patula angulo 67°, postice parum ampliata, caulem tegentia vel recurvula, vix decurrentia, lata basi inserta, in plano ovato-trigona, tertio infero amplissima, apice plus triplo angus- Liora, margine anlico nudo substricto, poslico inferne magis arcuato superne leviter curvato, nudo vel sub apice dente parvo armato, apice oblique truncato 5 dentato, dentibus brevibus validis triangulatis acutis oblique porrectis. Folia ramulina similia, minora, ullima valde descis- cenlia, poslice haud ampliala, oblongo-linearia similiter armata. Cellulæ apicales 18 X 36 y. parietibus leviter trabeculatis, basales 18 X 54 w reclangulares, trigonis magnis trabeculatim confluentibus. Folia flor. caulinis minora, apice minus angustata, margine postico apiceque irregu- lariter spinosa, spinis angustis plus minus longis, sinubus late lunatis vel anguste excisis. Perianthia exserta, foliis recedentibus quasi collifera, longe compresso-clavata, plus # mm. longa, ore rotundato profunde bila- biato, labiis dense ciliatis, ciliis longiuseulis curvatis æquilongis. Andrecia mediana, longiuscula anguste spicata, bracteis ad 12 jugis minus confertis apice rotundatis recurvis spinulosis. Hab. Kamerun (Dusén). 466. P. Evansii SL n. sp. Dioica, mediocris, rigidiuscula, flavo-virens, laxe cæspilosa. Caulis ad % cm. longus, tenuis, fuscus, superne pauciramosus, pinnis brevibus süb- recte patulis simplicibus vel paucipinnulatis. Folia caulina plus 2 mm. lônga, imbricata, oblique patula, angulo 45° spe tamen plus minus decurva, valde concava, utrinque decurrentia, postice valde ampliata quasi ventricosa, ambilu late ovato-trigona, valde asymmetrica. margine anüco striclo nudo vel sub apice paucidenticulato, postico valde arcuato, tertio supero stricto, valide dentato, dentibus ad 10, approximatis, late trigonis aculis subrecte patulis, apice quam basis quadruplo angustiore iruncato tridentato, dentibus vix majoribus. Cellulæ apicales ISX 27 m, basales 13 X 36 y, trigonis magnis acutis. Andrecia mediana, bracteis 8 jugis confertis, superne longe foliaceis patentibus acutis Sul eue rimis; » Hab. Madagascar (Hidebrandt). Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICAREM. 355 Die Blätter der Pflanze färben das Wasser intensiv schwefelgelb; sie trägt den Namen des hervorragenden amerikanischen Hepaticologen, dessen Arbeiten sich durch besondere Gewissenhaftigkeit auszeichnen. 467. Plagiochila noditexta St. n. sp. di Dioica, mediocris rigidissima, fragillima, flavo-rufescens. Caulis ad 10 cm. longus, simplex sub flore geminatim innovatus, innovationibus strietissimis longis parvifoliis. Folia caulina 2,5 mm. longa conferta oblique patula, angulo 67°, basi postica ampliata caulem tegentia, plano- disticha, ambitu ovato-oblonga, quarto infero amplissima apice plus 3 plo angustiora, margine antico stricto ipsa basi minute denticulato, medio supero remote à dentalo, margine antico e basi nuda rolundata stricto similiter armato, apice recte truncalo quadridentato, dentibus validioribus subæqualibus acutis. Folia ramulina minora, simillima apice angusio bidentulo. Cellulæ apicales 18 x 27 u, trigonis maximis truncatis, basales 27 X 54 y trigonis giganteis angulatim nodulosis. Folia floralia caulinis simillima apice posliceque dense irregulariterque dentato-spinosa. Perian- thia ex angusta basi compresso-cylindrica subtriplo longiora quam. lala, ore rotundato-truncato dense breviterque seluloso. Hab. Insula Johanna, Comores (Hildebrandt). 468. P. Telekii St. Hedwigia 1891, p. 266. Dioica, mediocris flaccidissima olivacea dense cxspitosa, Cor ticola. Caulis ad # cm. longus validis fuscus superne debilis et regulariter bipinnatus, pinnis remotiusculis oblique patulis, primariis longis secundariis brevibus. Folia caulina 2 mm. longa, tenerrima. imbricata apicibus liberis, oblique patula, angulo 58° utrinque longe decurrenlia, ala postica margine inte- gerrima crispata, in plano ovala, ‚tertio infero amplissima apice duplo angustiora, asymmetrica margine antico substriclo nudo superne 5 denti- culato postico e basi rolundala subnuda stricto regulariter dentato, dentibus sub 10, brevibus acutis recle patulis approximatis, apice late truncato, 5 spi- 00, spinis irregularibus magnis el parvis mixtis triangulatis acutis. Folia ramulina minora, oblonga, similiter armala, ala postica haud crispata. Amphig. numerosa parva rudimentaria profunde incisa, segmentis selaceis. Cellulæ apicales 18 y, parietibus validis, trigonis nullis, basales 18 X 36 u. trigonis majusculis acutis. Folia floralia caulinis majora, simillima, validius dentata. Per. in ramis brevibus terminalia, haud innovata, brevia late compresso obconica, ore late truncato creberrime spinuloso, spinis angus- tis: breyibus subsetaceis, ala antica complela angusia superne denticulata, Hab. in monte Kenia (Höhnel); ; Usambara ( HOISL Mit P. dschaggana zu vergleichen. #31 396 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SéR.). Plagiochila. V. Folia caulina oblongo-trigona. 469. Plagiochila neckeroidea Mitt. Trans. Linn. Soc. 1860, Vol. 23, p. 57. Dioica, majuscula, flavicans, rigidula et fragillima laxe cæspitosa. Caulis ad 6 cm. longus superne repetito furcatus, furcis longis divergentibus æquifoliatis. Folia caulina 2,5 mm. longa imbricata apicibus liberis, oblique patula, angulo 56°, plano-disticha, utrinque longius decurrentia, postice ampliata crispala caulem tegentia oblongo-trigona i. e. basi amplissima apice quadruplo angustiora, leviter falcata, margine antico parum sinuato nudo vel superne paucidenticulato, postico e basi rotun- data substricto remote 4 dentato, apice oblique truncato 2-3 dentato, dentibus ubique brevibus validis acutis. Cellulæ apicales 18 y, basales 27 X 36 y trigonis ubique magnis aculis bene definitis, basalibus maximis. Folia floralia caulinis majora ovato-oblonga, perianthio appressa, margine postico apiceque grosse laciniata, antico paucidentato. Perianthia (juvenilia) ore late rotundato dense longeque pilifero, ala antica magna completa integerrima. Hab. Niger (Barter). 470. P. Crollii St. n. sp. Dioica mediocris gracilis parvifolia rigida olivacea corlicola. Caulis ad 5 cm. longus tenuis fuscus rigidus superne repetito-furcatus. furcis diver- gentibus strictis breviusculis sub flore © geminatim innovalis. Folia caulina vix 2 mm. longa, confertissima oblique patula angulo 58° utrinque breviter decurrentia, basi postica parum ampliala caulem tegentia plano- disticha, oblique trigona, basi amplissima apice plus 3plo angustiora, margine antico nudo, poslico e basi breviter rotundala stricto superne nudo inferne spinoso, spinis sub 9 validis inæqualibus varie patulis interdum hamatis, apice truncato-obtusato nudo vel angulato rarissime paucidenticulato. Folia ramulina multo minora ullima exigua caulinis similia apice sæpe paucidenticulata. Cellulæ apicales 14 y trigonis majus- culis confluentibus, basales 18% 27 y trigonis majusculis nodulosis. Folia floralia caulinis subduplo latiora late ovata, tertio supero abrupte angustato, margine postico apiceque irregulariter laciniatis spinosisque. Perianthia vix exserta, late obcuneata ore late rotundato valide dentato- spinoso, ala antica completa angusta integerrima. Andrecia mediana oblongo-fusiformia, bracteis ad 10jugis confertis, medio supero late foliaceo patulo et torto, obtusato integerrimo. Hab. Madagascar (Croll, l'Espagnol). 432 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 397 471. Plagiochila incerta G. Ann. sc. nat. 1857, p. 324. Dioica, minor sed longa et gracilis, rigida olivacea. Caulis ad 10 cm. longus pinnatim ramosus, ramis longiusculis simplicibus late diver- gentibus. Folia caulina 1,6 mm. longa contigua pectinatim disticha, oblique patula angulo 45° utrinque decurrentia, postice breviter ampliata el caulem tegentia, in plano oblongo-trigona, basi amplissima apice 4 plo angusliora, margine antico stricto nudo vel sub apice bidentulo postico e basi breviter rotundata stricto dentato, dentibus sub 8 validis pungentibus remotiusculis basi magis approximatis apice emarginato-bidentato dentibus validioribus divergentibus. Cellulæ apicales 18 y, basales 1836 y, trigonis majusculis acutis. Folia floralia caulinis multo majora irregu- lariter grosse spinosa. Perianthia ore rotundato irregulariter spinoso- dentato, Hab. Maurice (Commerson). Gotische schreibt I. c. « Patria ignota, » auf der Enveloppe des Original- exemplars im Pariser Museum steht: « Isle de France, Commerson. » 472. P. carduifolia SI. n. sp. Dioica major rigida, fusco-olivacea laxe cæspitosa corticola. Caulis ad 6 cm. longus tenuis fuscus et rigidus, superne repelito-furcatus, furcis breviusculis divergentibus optime flabellatus. Folia caulina vix 2 mm. longa, conferla, oblique patula, angulo 67° antice parum decurrentia, disticha, basi postica breviter ampliata, in plano caulem tegentia, semper quidem erecia crispata ambitu oblongo trigona, basi amplissima apice 3plo angustiora, margine antico nudo leniter sinuato. postico e basi rotundata substricto longe spinoso, spinis ad 20 approximatis, basalibus longis, superioribus duplo brevioribus, sinubus spinosis, recurvis et planis sæpe regulariter allernantibus, apice truncato grosse dentato dentibus recte patulis. Cellulæ apicales 27 y trigonis magnis subnodulosis, basales 18 X 45 y trigonis minoribus truncalis. Amphigastria majuscula ad basin fere plurifida, laciniis angustis superne longe capillaceis simpli- cibus vel furcatis. Folia floralia vix majora, simillima grosse dentato- spinosa, spinis valde irregularibus, apice late divergentibus, in margine poslico grosse crispato sæpe hamatis. Reliqua desunt. Hab. Kamerun (Dusén). 473. P. Volkensii St. in Engler, Bot. Jahrb. V, p. 64. Dioica major rigidiuscula flavo-rufescens vel olivacea, dense cæspitosa. Caulis ad 10 em. longus validissimus fuscus et durus superne plus minus ramosus normaliter laxe bipinnatus. Folia caulina adulta vix 3 mm. longa parum imbricata oblique patula angulo 67° utrinque longius decurrentia 433 398 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sen). Plagiochila, basi postica ampliata caulem superantia sæpe recurva nuda, in plano oblongo-trigona basi amplissima apice 6 plo angustiora, margine antico substricto superne remote 4-5 dentato dentibus brevibus validis oblique porrectis postico e basi rotundata stricto, medio supero 5 dentato dentibus parvis remotis, apice truncato-bispinoso, spinis divergentibus validis breviuseulis. Folia ramulina duplo angustiora semiovata, basi postica minus ampliata, medio supero utrinque irregulariter spinoso, spinis validis oblique porrectis plus minus approximatis apice 2 vel 3 spinoso. Cellulæ apicales 27 y, basales 27x36 u, trigonis magnis acutis. Folia flor. caulinis multo majora ovato-oblonga, poslice magis ampliata inferne nuda, superne irregulariter dentata vel subspinosa, dentibus validioribus. Per. obovata valde inflala ore rotundato regulariter spinoso, spinis brevibus angustis curvatulis. Hab. Kilimandscharo (Volkens): Usambara, Lutindi (Lichusch). Die ursprünglich beschriebene Pflanze vom Kilimandscharo ist eine alpine Form, niedrig und dicht auch unregelmässig verzweigt. Die Lutindi Pflanze weicht im Habitus wesentlich ab, ist aber sonst völlig mit jener übereinstimmend. 474. Plagiochila Engleriana St. in Engler, Bot. Jahrb. 1895, p. 310. Na Sterilis magna et robusia fusco-olivacea inferne brunneola dense intri- catim cæspitosa longe procumbens vel pendula. Caulis ad 12 cm. longus fuscus validus tenax longe furcatus, furcis ad 5 cm. longis late diver- gentibus. Folia caulina vix 3 mm. longa imbricata, apicibus liberis, oblique patula, angulo 58° postice breviter-antice longissime decurrentia, ala angusta abrupte desinente folio sublongiore, basi poslica ampliata caulem superantia cristala vel late recurva, ambitu ovato-trigona 1. e. basi amplissima apice fere #plo angustiora, margine antico stricto nudo, postico e basi rotundata stricto 4 dentato, apice oblique truncato bi-triden- tato, dentibus ubique validis brevibus acutis. Folia ramulina parum angusliora margine postico apiceque magis dentatis. Cellulæ irregulares, apice 18 y vel majores, trigonis magnis, basales 18 X 54 u trigonis magnis nodulosis interdum confluentibus. Amphigastria magna, varie laciniala, laciniis longis, longe acuminatis spe lortis. Hab. Usambara (Holst). 475. P. effusa St. in Engler, Bot. Jahrb. 1895, p. 310. Dioica, mediocris, gracilis, rigida et fragillima, olivacea vel flavo- brunneola, dense cæspitosa. .Gaulis ad 6 cm. longus tenuis. fuscus. et rigidus, oplime furcatim ramosus superne ramis accedentibus intercala- 43 Plagiochila. FRANZ STEPHANL. SPECIES HEPATICARUM. 399 ribus effuse pluriramosus. Folia parva, 1,6 mm. longa, ubique æquimagna. imbricata apieibus liberis, oblique patula, angulo 67° utrinque anguste et longissime decurrentia, postice ampliata caulem tegentia, interdum cris- tata, vulgo recurvula, oblongo-trigona, basi amplissima, apice normaliter triplo angustiora, marginibus nudis, antico substricto postico e basi rotundata stricto interdum sub apice unidentato, apice ipso oblique trun- cato, normaliter tridentato, sæpe late emarginato-bidentulo, dentibus ubique parvis acutis. Cellulæ parvæ, apicales 13 y, trigonis subnullis, basales 13x27 y, trigonis magnis aculis. Folia floralia caulinis simillima, bası postica dentala. Perianthia (sterilia) ore oblique truncatlo dense spinoso, spinis breviusculis angustis. Hab. Usambara (Holst). 476. Plagiochila mauritiana Nees in Ldbg. Moher: Plag. 1844, p. 43. Syn. : P. Ruienbergü G. Abh. naturw. von Bremen, Vol. VII, p. 338. Do: mediocris, rigidiuscula, olivacea. Caulis ad 5 cm. longus, validus fuscus, pauciramosus. Folia vix 3 mm. longa, conferta, dense imbricata, apicibus liberis, subrecte patula, angulo 80°, plano-disticha, basi postica ampliata, in cristam nudam arcte conniventia, utrinque breviter decur- rentia, ambitu ovato-trigona, marginibus æqualiter leniterque arcuatis substrictis integerrimis, apice normaliter truncalo-bidentulo interdum altero dente deficiente apiculato vel integerrimo obtusato. Cellulæ apicales 27 y trigonis magnis acutis, basales 26x45 y trigonis maximis truncalis. Folia floralia caulinis majora, intima oblongo-ovata apice emarginato- biloba, lobis marginibusque remote denticulatis. Perianthia (sterilia) ore rotundato grosse spinoso, spinis inæqualibus, al, lobuliformibus iterum spinosis; alam haud vidi. Hab. Insula Maurice Marie, Rodrigue): wo (Ruten- berg). Hesse Var. angustifolia SI. n. var. Flavicans, caulis longissimus (ad 23 cm.) subsimplex ; folia parum longiora el angustiora, quoad configurationem atque structuram cellu- larum simillima. Sterilis. Hab. Insula San Thome (Quintas). 477. P. armata St. Hedwigia 1891, p. 211. Sterilis major robusta flavo-virens laxe cæspitosa, corticola. Caulis ad 7. em. longus strictus fuscus et durus, pauciramosus, ramis longis simpli- cibus effuse patulis. Folia caulina vix 3 mm. longa dense imbricata oblique patula angulo 67° antice longe decurrentia (ala abrupte desinente 435 360 BULLETIN DE LÜHERBIER BOISSIER (2me sen.). Plagiochila. ibidemque spinulosa) postice breviter inserta, plano-disticha, postice ampliata alte cristata in plano optime anguste conica i. e. basi amplissima apice 5plo angustiora margine antico e basi bene sinuata substricto superne remote denticulato, postico e basi angulatim rotundala stricto superne valide dentato inferne dense spinoso, spinis angustis validis recte patulis versus basin maximis interdum duplicatis sæpe hamalis, apice truncato 3-4 dentato dentibus validis acutis. Cellulæ apicales 18 36 y trigonis magnis nodulosis, basales 18 5% y. trigonis magnis truncatis. Hab. Kamerun, Bomana (Dusén). 478. Plagiochila triangularis St. in Engler, Bot. Jahrh., Vol. 8, p. 82. Dioica mediocris humilis rigidiuscula brunnea dense cæspitosa, corti- cola. Caulis ad 4 cm. longus tenuis, fuscus et rigidus, vage pauciramosus. Folia caulina 2,5 mm. longa imbricata apicibus liberis, subrecte patula antice decurrentia, basi -postica breviter inserta ibidemque ampliata alteque cristata, in plano oblongo-trigona, basi amplissima apice sub 4 plo angustiora, margine antico leviter sinuato regulariter denticulato, dentibus brevibus remotiusculis, basalibus subsetaceis, superis validioribus, mar- gine postico e basi rotundata substricto longe dentato-spinoso, spinis remotiusculs acutis inferis magis approximalis longioribus et magis irre- gularibus recte patulis, apice recte vel oblique truncato paueispinoso spinis angustis divergentibus vel oblique porrectis. Folia ramulina breviora basi postica minus ampliata similiter armata. Cellulæ apicales 18 y. basales 18 X 36 y trigonis magnis vel maximis. Folia flor. caulinis vix diversa validius spinosa. Per. longe exserta, compressa oblonga ore truncato irregulariter denseque dentato-spinoso, spinis validis longius- eulis strietis vel curvatis. Andrœæcia mediana, bracteis ad 12 jugis superne recurvis denticulatis. . Hah. San Thomé (Moller, Quintas); Kamerun (Dusen). (à suivre.) 436 361 LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM PAR Frédéric N. WILLIAMS (Suite.) 153. Globba Keithii Ridl. 1. c., p. 9%. — Banglaphan, in bamboojungle (Dr. Keith). 15%. Globba montana Ridl. I. c., p. 92. — Kedah Peak, and near the waterfall. 155. Globba panicoides Miq. — Langkawi Islands (Curtis, n. 2642). Native name, « Haliya hutan » (wild ginger). 156. Globba pendula Roxb. — Kedah Peak, by the cascade (Ridl.; I. c.). The name of « pendula » is a bad one, as the stout panicle is stiffly erect. 157. Globba Schomburgkii Hook. f. — Anhin, in the province of Bat- tambong (Schomburgk, n. 255), and waste places near Bangkok (n. 306). 158. Globba versicolor Smith. — Island of Junk Seylan (Kænig). 159. Globba violacea Ridl. 1. c., p. 97. — Mt. Inas, on the ridge separa- ting Siam from British Malaya (L. Wray, n. 4164). Fam. 20. MARANTACEÆ 160. Donax arundastrum Lour. (1790). — Canals near Bangkok, 1859 (Schomburgk, n. 130), Bangkok, 1899 (Zimmermann, n. 46). Bangtaphan (Dr. Keith). F K C. V, p. 20 (« Clinogyne grandis »), Siamese name, « Bem- ban ayer ». Eu Syn. Phrynium dichotomum Roxb. (1810); Clinogyne dichotoma Salisb. (1812); Maranta grandis Mig. (1860). 161. Actoplanes Ridleyi K. Schum., Marantaceæ, p. 35 (8 Jul. la — Bangtaphan (Dr. Keith). Siamese name, « Bemban ». Syn. Clinogyne grandis Baker in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 258; Donax grandis Ridl. in Journ. Roy. Asiat. Straits Br., 1899, p. 176. 162. Phrynium capitatum W.— FKC. V, p. 270. 163. Stachyphrynium minus K. Schum., Marantaceæ, p. 48 (8 Jul. 1902). — Koh Chang (J. Schmidt, n. 689, n. 714d). - Syn. Phrynium minus K. Schum., in F K C. V, p. 270 (1 Jul. 1902). The new genus founded on this pe was thus: published one week later, accor- ding to dates. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 4, 31 mars 1904. 24 362 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Mt SÉR.). (18) Ord. ‘Orchidales. Fam. 21. BURMANNIACEÆ 164. Burmannia candida var. cerulea Hook. f. Fl De Ind. V, p. 665 (1888). — West coast of Upper Siam, 1882 (Murton, n. 24). Fam. 22. ORCHIDACEÆ Subfam. Diandre. 165. Apostasia Lobbii Reichb. f. — F K C. I, p.13. 166. Apostasia nuda Brown. — Kedah Peak (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 415 [1896]). Malay names, « Pulampas Budak», and « Kinching ‘Pelandok ». Flowers usually white (colored yellow by Wallich). 167. Cypripedilum barbatum Lindl. — Kedah Peak (Murton, Cat. Bot. ‘Gard. Singapore, 1879, p. 33: Ridl. 1. e., p. 41%). 168. Cypripedilum bellatulum Reichb. f. in Gard. Chron. 1888, I, p. 645, et var. Godefroyi. — Kedah (Ridl.). 169. Cypripedilum niveum Reichb. f. --- Langkawi Islands (Murton, Cat. ‘Bot. Gard. Singapore, 1879, p. 40; Hook. f.1. e.. p. 171). 170. Paphiopedilum Appletonianum Rolfe in Orchid. Rev. IV, p. 364 (4896). — Introduced from Siam in 1890 (see also IE Orchidaceæ Pleo- nandræ, p. 79 [März 1903]). Var. Poyntzianum Pfitzer |. c. — Introduced from Siam in 1894. Syn. Cypripedium Poyntzianum O’Brien, in Gard. ton 1894, I, p. 36 et in Orchid. Rev. II, p. 54 (1894). 171. Paphiopedilum callosum Pfizer in Engl., Jahrb. XIX, p. 40 (1894), et Orchidaceæ-Pleonandræ, p. 92 (März 1903). — Introduced from Siam in 1884, by Von Regnier. _ Var. Schmidtianum Pfitzer Orchidaceæ-Pleonandræ. p. 92. — Chang Island. Syn. Cypripedium Schmidtianum Kränzl. n. sp. in FK C. I, p. 42. 172. Paphiopedilum exul Kerchove Liv. Orch., p. 478 (1894). Imported from Tonka, in Siam, by Sander, in 1892. Specimens from Siam in flower in the Orchid House, Kew Gardens, May 1903. Syn. Cypripedium insigne var. ezul Ridl., in Gard. Chron. 1891, Il, p. 92. Subfam. Honandre. AA. Basitonæ. Trib. OPHRYDEÆ 173. Habenaria carnea N. E. Brown in Gard, Chron. 1891, II, p. 729, f. 105, et id. 1892. II, p. 300. — Langkawi Island (Curtis). (19) F. N, WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 363 Var. concolor Ridl. in Journ. Linn. Soc. XX XIE, p. 412 (4896). — Tonka, Lower Siam. x 174. Habenaria glaucescens Ridl. !. c. — Langkawi Isles, 1894 (Curtis). 175. Habenaria goodyeroides D. Don. — Angkor, 1875 (Lebeuf, n. 616). 176. Habenaria Lindleyana Steud. — Siam (drawing by Finlayson in Herb. Kew; see also Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 140, and Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 410). 177. Habenaria lucida Lindl. — Angkor, 1875 (Lebeuf, n. 645). 178. Habenaria monticola Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 443 (1896). — Kedah Peak, at 900 metres. 179. Habenaria tentaculata Reichb. f. — Upper Siam (ex Hemsley in Journ. Linn. Soc. XXXVI, p. 63 [Jan. 1903]). Syn. Glossula tentaculata Lindl. (ex Hemsley 1. c.). BB. Acrotonæ. a. Acranthæ. x, Convoluiæ. * Continentes. Trib. NEOTTIE& Subtrib. Pogonioideæ. 180. Corysanthes picta Lindl. — In moss on Kedah Peak, at 1200 metres (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 407). 181. Pogonia punctata Blume. — Teruto, Langkawi Islands (Curtis ex Ridl. 1. c., p. 408). 182. Cryptostylis arachnites Blume. — Kedah Peak (Ridl. 1. c., p. 407). Malay name « Bunga Bangkong. » 183. Stereosandra pendula Kränzl. in FKC. I, p. 11. — Among withered leaves. 184. Lecanorchis malaccensis Ridl. in Transact. Linn. Soc. ser. 2, III, p. 377, t. 65 (1893). — Dry woods on Kedah Peak. Subtrib. Vanilloideæ. 185. Galeola hydra Reichb. f. — Bangtaphan (Dr. Keith, ex Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 395 [1896]). Subtrib. Gastrodioidee. 186. Didymoplexis pallens Griff. — Dry woods on Kedah Peak (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXX, p. 408 [1896}); F K C, I, p. 12. Subtrib. Physuroidew. 187. Cystorchis variegata Blume. — Kedah Peak (Ridl. 1. c., p. 399). 364 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m® Sée.). (20) 188. Anœctochilus Reinwardtii Blume. — Kedah Peak (Ridl., 1. c., p- 406). F K C. I, p. 12. 189. Cheirostylis montana Blume. — F K C. I, p. 12. 190. Hetæria oblongifolia Blume. — F K C. I, p. 12. Subtrib. Tropidioideæ. 191. Tropidia squamata Blume. — Kedah Peak (Ridley, n. 5129, in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 397 [1896]). ** Articulatæ. Trib. CoLLasıez Williams. 192. Nephelaphyllum tenuiflorum Blume. — Damp woods on the top of Kedah Peak (Ridl., 1. c., p. 314). Trib. ÜcELOGYNE& 193. Coelogyne angustifolia Ridl.. I. c., p. 322. — Langkawi Islands (Curtis). 194. Coelogyne pachybulbon Ridl., I. c., p. 32%. — Pungah, 1894 (Curtis). 195. Cœlogyne prasina Ridl.. I. c., p. 326. — Kedalı Peak, 900-1200 metres (n. 5131). 196. Pholidota imbricata Lindl. — Langkawi Islands (Curtis ex Ridl., l. c., p. 328), Bangtaphan (Dr. Keith), and Tonka. 197. Platyclinis linearis Ridl., I. c., p. 230. — Kedah Peak, at 900-1200 metres, forming large masses on the ground. ß. Duplicatæ. Trib. LIPARIDEÆ 498. Microstylis calophylla Reichb. f. — Tonka district, 1893 (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 220 |1896)). 199. Microstylis congesta Reichb. f. — Angkor (Lebeuf). Malay name, « Sigqundol Hutan. » 200. Microstylis macrochila Rolfe in Kew Bull. 1895, p. 6. — Siam (Curtis). Flowers larger than in any other species of the genus. The specimens in Herb. Kew. were cultivated in the gardens of Mr. S. T. Lawrence, Burford. 201. Microstylis prasina Ridl. 1. c., p. 223. — Tonka district, 1893. 202. Liparis acutissima Reichb. f. — Angkor Than (Lebeuf). 203. Liparis disticha Lindl. — Rocks and bushes in the limestone dis- tricts of the Langkawi Islands (Curtis); F K C. I, p. 6. 20%. Liparis elegans Lindl. — Kwala Malacca in the Langkawi Islands (Curtis). Kedah Peak, on the mainland opposite (Ridl. in Journ. Linn. Soc. (21) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 365 XXXI, p. 228), at 900 metres. The commonest species of the genus in the Malay Peninsula. 205. Liparis ferruginea Lindl. — Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 696). 206. Liparis lacerata Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXII, p. 284 (1886). — On trees in dense jungle on Mt. Rayah, Kedah (Curtis ex Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 227 [1896]). First recorded from Borneo, and not known else- where than in these two localities. 207. Liparis Maingayi Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 226 (Nov. 1896). — Kedah Peak, on vertical rock-faces, constanily wet. Syn. Mierostylis Maingayt Hook. f. Ie. Plant. 1826. By Engler and Prantl (Natürl. Pflanzenf.) Stichorchis is kept up as a sepa- rate genus distinct from Liparis. Other authors also keep them separate. The few species mentioned above are for convenience, however, given as under Liparis. 208. Oberonia iridifolia var. brevifolia Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 676 (Dee. 1888). — F K C. I, p. 6. Trib. Porysracuyezæ Williams. 209. Polystachya Siamensis Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 343 (1896). — Pungah (C. Curtis). 210. Bromheadia palustris Lindl. — Kedah Peak, and Legeh, at Tomoh (Ridl., 1. c.). 211. Bromheadia rupestris Ridl., |. c., p. 344. — Kedah Peak, at 900 melres. Trib. Ponocau ex 212. Podochilus acicularis Hook. f. F1. Brit. Ind. VI, p. 82 (Dec. 1890), et Ie. Plant. 2147. — Damp rocks on Kedah Peak (Ridi., |. c., p. 386). 213. Podochilus lucescens Blume. — Abundant on Mt. Rayah, in Kedah province, at 750 metres (Curtis, n. 2559). 21%. Podochilus microphyllus Lindi. — Common ou mossy trees and rocks of Kedah Peak (Ridl., 1. e.). 215. Appendicula bifaria Lindl. — Mt. Rayah, in Kedah province, al 750 metres (Curtis ex Ridl.). 216. Appendicula muricata Teysm. el Binn. — Kedah Peak, at 900 metres (Ridl., 1. c., p. 392). Trib. GLouerez Williams. 217. Arundina Cantleyi Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 858 (Apr. 1890). — Kedah Peak (Ridl. |. e., p. 332). 366 © BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2% SER.). (22) » 218. Arundina sinensis Blume. — Precipitous rocks of Kedah Peak (Ridl. 1. c., p. 331). ‘219. Agrostophyllum Khasianum Griff. — F K C. I, p. 9. 220. Ceratostylis gracilis Blume. — Kedah Peak, at 1200 metres (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 308 [1896]). b. Pleuranthæ. » Convolutæ. * Homoblasta.. Trib. PHAIEÆ 221. Calanthe biloba var. obtusata Par. et Reichb. f. — FKC.T, p. 10. . 222. Calanthe rubens Ridl. in Gard. Chron. 1890, I. p. 576.-— Langkawi Islands (Curtis). See also Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 195. 223. Tainia Maingayi Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p.-822 (Apr. 1890). — Kedah Peak (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 316). 224. Tainia speciosa Blume. — Kedah Peak, at 900 metres (Ridl., 1. c.). 225. Plocoglottis Javanica Blume. — Damp thick woods, on Kedah Peak on 319) 996. Plocoglottis porphyrophylia Ridl. in Trans. im: Soc. ser. 2, Il, p. 368 (1893). — Coast of Kedah. _ 227. Spathoglottis aurea Lind!. — Kedah Peak (Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 312). Syn. Spathoglottis Wrayi Hook. f. Fl. Brit. Ind. NEID: 813. 228. Spathoglottis Handingiana Par. et Reichb. f. — Rocks on es kawi Islands (Curtis ex Ridl., 1. c., p. 312). 229. Spathoglottis plicata Blume. — Tomoh, in .the Legeh district of Patani province (Machado ex Ridl., l. c., p. 311). Malay name, « Poko Lumbah Tikus ». Trib. CYRTOPODIEÆ 230. Geodorum citrinum Jacks. — On small islands (Siamese) north of the Langkawi group (Curtis ex Ridl., 1. e., p. 335). SZ. 231. Geodorum purpureum Brown (forma alba). — Island of. Hujong Duri, north of the Langkawi group (Curtis ex Ridl., 1. c., p. 335). £ 232. Eulophia graminea Lindl. — Sandy spots on the coast of Coak, one of the smaller of the Langkawi Islands (Curtis ex Ridl., L. c., p. 332). F K C. I, p- 10. | 233. Eulophia Keithii Ridl., |. c., p. 333. — In masses at the roots of trees at Bangtaphan (Dr. Keith). Langkawi Islands (Curtis). (23) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU: SIAM. 367 8 Duplicatæ. * Sympodiales. Trib. DEXDROBIEZ 234. Dendrobium abietinum Ridi., |. e:; p.-252. — Mt. Jerai at 1200 metres, and Mt. Rayah (Curtis). Di MOIS 235. Dendrobium acerosum Lindi. — Bangtaphan (Dr. Keith ex Ridl., l. c., p. 251). | 236. Dendrobium aggregatum Roxb. — Chantabun (Dr. Keith ex Ridl., l. e.. p. 264). Pungah (Curtis), Sain-Terré, 4892 (Prince Henri d’Orleans ex Finet in Bull. Soc. Bot. France, 1899, p. 414). AE 237. Dendrobium albicolor Ridl., |. c., p. 250. — rt (Curtis). - 238. Dendrobium anceps Swartz. — F K C. I, p. 239. Dendrobium atropurpureum Mig. — Singgora and Pungah (Curtis ex Ridl., 1. c., p. 246,-also Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 724). 240. Deadrobium atrorubens Ridl.. !. c., p. 247. — Kedah Peak, al 900 metres (n. 5140). 241. Dendrobium cruentum Reichb. f. — Toukah CE ex Ridl., 1. p. 26%, and Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 736). 242. Dendrobium crumenatum Swartz. — Yan in Kedalı ea p. 254), Bangtaphan (Dr. Kal), See also Hook. f. Brit. Ind. V, p. 729. Nat name, « Bunga Angin ». 213. Dendrobium dixanthum Reichh. f. — FK C., p. 7. See also Hook. f. El. Brit. Ind. V, p. 746. Fran 34%. Dendrobium Draconis Reichb. f. — Siam (ex Hook: f., 1. © p. 722). ARRET SR 245. Dendrodium Eoum Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII Ay 261 (Nov. 1896). — Kopah, 1894 (Curtis). : DEAR 216. Dendrobium eulophotum Lindl. — Teruto, Langkawi Islands ge tis ex Ridl., 1. e., p. 245). Fa - 247. Dendrodium Farmeri Lindl. — Pungah (Curtis ex Ridl., 1. e., p. 264). & 248. Dendrobium Findlayanum Par. et Reichb. f. — On the rocks of the higher parts of the mountain. range separating Burma from Siam (J. Findlay; 1868). See Veitch, Man. Orchid. III, p. 43 (1888). 5 249. Dendrobium geminatum Lindl. — Kedah Peak (Ridl., C., P- 233; and Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 713). 250. Dendrobium Hughii Reichb. f. — Kedah Peak, at 900-1200 metres (Baxall ex Ridl., 1. c., p. 263). 251. Dendrobium inconcinnum Ridl., 1. c.. p. 255. — On trees near thé village of Pungah (Curtis). 368 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2mMe SÉR.). (24) 252. Dendrobium Keithii Ridl.. 1. c., p. 247. — Bangtaphan (Dr. Keith). Pungah (Curtis). 253. Dendrobium Kelsalli Ridl., 1. c., p. 237. — Kedah Peak, Mt. Jerai. First found in the state of Selangor by Lieutenant Kelsall. ‘ 254. Dendrobium Kunstleri Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 714 (Apr. 1890). — Ghirbee (Curtis ex Ridl., 1. c., p. 239). . 2505. Dendrobium lamellatum Lindl. — Lower Siam, south of Tenasse- rim (Ridl., I. e., p. 262). ..256. Dendrobium Leonis Reichh. — Yan in Kedah N RE DS p. 248). 257. Dendrobium lituiflorum Lindl. — C bantabun (Dr. Keith ex Ridl., l. e., p. 264). 258. Dendrobium Lobbii Ton et Binn. — Kedah Peak, at 1200 metres (Ridl.). 259. Dendrobium pallens Ridl., l. e., p. 241. — Bangkok. 260. Dendrobium palpebræ ind — F KC. L p. 7. 261. Dendrobium pendulum Roxb. — Gulf of Siam (Murton Cat. Bot. Gard. Singapore, 1879, p. 33, « Dendrobium crassinode »). Siam (Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 741). 262. Dendrobium revolutum Lindl. — Kedah Peak, at 900 metres (Ridl., l. e., p. 256). 263. Dendrobium sanguinolentum Lindl. — Kedah Peak, at. 900 metres (Ridl., 1. e., p. 262). 264. Dendrobium Schmidtianum Kränzl. in F K C. I, p. 7. 265. Dendrobium serra Lind. — F K C. I, p. 6. 266. Dendrobium suavissimum Reichb. f. — F K C. I, p. 7. - 267. Dendrobium trinervium Ridl.. 1. e., p. 242. — Pungah (Curtis). 268. Dendrobium virescens Ridl., I. c., p. 259. — Tomoh, in the Legeh district of Patani province (A. Machado ex Ridl., |. e., p. 260). 269. Dendrobium viridulum Ridl., |. e., p. 259. — Pungah (Curtis), . 270. Eria albido-tomentosa Lindl. — Langkawi Islands (Curtis). Tonka, and Kedah Peak (BRidl., 1. e., p. 301). + 274. Eria bractescens Lindl. — Langkawi Islands (Curtis). Song Song Island, to the south of the Langkawi group (Ridl., 1. c., p. 293). 372. Eria densa Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 281, et XXXII, p. 290 (1896). — Kedah Peak. 273. Eria ferox Blume. — On rocks and trees of Kedah Peak, at 1200 metres (Bidl.. |. c., p. 305). 274. Eria floribunda Lindi. — Kedah Peak (Ridl., I. c., p. 290). See also Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 792. 275. Eria lanata Griff. — F K C. I, p. 9. (25) F. N. WILLIAMS, LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 369 ‘276. Eria lorifolia Ridl., |. c., p. 296. — Kedah Peak, at 1200 metres. 277. Eria meirax N. E. Brown. — Rock faces on Kedah Peak (Ridl.; 1. e., p. 306). 278. Eria nummularia Kränzl. in F K C. I, p. 9. 279. Eria nutans Lindl. — Kedah Peak (Ridl., 1. c., p. 300). 280. Eria ornata Lindl. — Pungah (Curtis ex Ridl., 1. c., p. 302). 281. Eria poculata Ridl., 1. c., p. 305. — Both epiphytic and terrestrial on Kedah Peak, at 900 metres. 282. Eria pulchella Lindl. — Kedah Peak (Ridl., 1. e., p. 303). Native names, « Para Chinduai » and « Sakat Bigus ». 283. Eria semiconnata Kränzl. in F K C. p. 8. 284. Eria stricta Lindl. — Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. V, p. 794). 285. Eria velutina Lindl. — Teruto, Langkawi Islands (Curtis). F K C. I, p- 9. 286. Phreatia listrophora Ridl., 1. c., p. 307. — Mt. Rayah, Kedah Peak (Curtis). Trib. BucBoPuYLLEÆ (= Bolbophylleæ Engl.) 287. Cirrhopetalum longissimum Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 280 (1896). — Pungah (Curtis). 288. Cirrhopetalum mundulum Bull, Hort. Cat. 1891, p. 3 (exempl. exs. n. 234). — Cultivated iu the Glasnevin Botanic Gardens, near Dublin, from spe- cimens collected in the Siamese portion of the Shan States. 289. Cirrhopetalum planibulbe Ridi. in Transact. Linn. Soc. ser. 2, III, p. 364 (1893). — Yan in Kedah; growing on Durian trees. A very curious little plant, distinguished from all others by the pseudo-bulbs Iying flat on the very slender stems, which thus traverse them for their whole length and are adnate to them. 290. Bulbophyllum densiflorum Rolfe in Kew Bull. 1892, p. 139, et ibid. 1895, p. 7. — E. Siam. 291. Bulbophyllum hispidum Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXH, p. 268 (1896). — A dense dark wood of low trees on the summit of Kedah Peak, at 1200 metres. 292. Bulbophyllum lilacinum Ridl., !. c., p. 276. — Lower Siam (Curtis). Kedah Peak (Ridl.). 293. Bulbophyllum Lobbii var. Siamense Reichb. f. (sp.) in Gard. Chron. 41867, p. 572. — Siam, 1886 (in Herb. Kew.). 294. Bulbophyllum longiflorum Ridl., I. c., p. 268. — Kedah Peak, at 900 metres. 370 BULLETIN ‘DE L’HERBIER BOISSIER (2ne SER.) (26) 295. Bulbophyllum monanthos Ridl., 1. e., p. 271. — Kasum Road, in the Pungah district (Curtis). 5 Ne 296. Bulbophyllum pedicellatum Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXT; p. 278, t. 13 (1896). — Pungah (Curtis). 297. Bulbophyllum roseum Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 276 (1896). — Pungah (Curtis). : 298. Bulbophyllum stella Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 277 (1896). — Woods ou Kedah Peak. 299. Bulbophyllum tridentatum Kränzl. in F K C. I, p. 8. 300. Dendrochilum album Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI, p. 987 (1896). — Pungah (Curtis). j :Trıb. THELASIÆ (or Thelasinæ Pfilz.) 301. Thelasis conne Blume. — Teruto, Langkawi Islands, 1881 (Curtis, n. 1672). Trib. CyMBDIEXÆ 302. Grammatophyllum 'speciosum Blume. — Kedah Peak, at 900 metres. This is the largest of all known Orchids. Specimens in Penang and Sin- gapore Gardens measure twelve metres in circumference (Ridley). .-303. Cymbidium aloifolium Swartz. — FKC.-I, p. 10. . Var. pubescens Lindl. (sp.); Ridl., 1. c., p. 332 (1896). — Langkawi Islands (Curtis). Bangtaphan (Dr. Keith). Coah, in Langkawi Islands, 1892 (Curtis, n 2812). Mumgye, in the Siamese portion of the Shan States, 1888 (N. Manders, m. 92). 2 30%. Cymbidium tigrinum Hook. f. in Bot. Mag. t. 5457, et in Fl. Brit. Ind. VI, p. 10. —- On the Siamese frontier, close to the Burmese boundary, at 900 metres, 1886 (Gen. Berkeley). Trib. THECOSTELE& = Thec nz Pfitz.). 305. Thecsktele maculosa Ridl. in Transact. Linn. Soc. 2, HI, p. 374 (1895). —:Yan in Kedah. : * * Monopodiales. Trib: AERIDEX _ 306. Renanthera coccinea Lour. — F K C. I, p. 10. (27) F. N. -WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 371 - 307. Luisia brachystachys Blume. — On trees by the river at Ghirbee (Curtis). Langkawi Islands (Curtis). F K C, p. 10. : 308. Luisia teretifolia Blume. — Bangtaphan (Dr: Keith). 309. Stauropsis giganteus Benth. ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 27. — On rocks of the Langkawi Islands; on the island of Rendong off the coast of Lower Siam: and at Tonka and Pungah, on.the coast of the peninsula (Curtis). SE 310. Phalænopsis alboviolacea Ridl. in Transact. Linn. Soc. 2, II, p. 373 (1893). — Langkawi Islands (Curtis). It has the smallest flowers of any species in the genus. i 311. Phalænopsis cornu-cervi Blume el Reichb. f. — Bangtaphan (Dr. Keith). 312. Phalænopsis esmeralda Reich. f. — Langkawi Islands (Curtis). Setul in Kedah province (Dr. Ellis). - 313. Phalænopsis fuscata Reichb. f. — Lower Siam. 314. Phalænopsis Regnieriana Reichb. f. in Gard. Chron. 1887, II, p. 746. — Lower Siam. 315. Doritis pulcherrima Lindl. — Lower Siam (ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 31). 316. Sarcanthus bracteatus Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII, p. 370 (1896). — Ghirbee, Lower Siam (Curtis). 317. Sarcanthus sacculatus Ridl., l. e., p. 368. — Langkawi Islands (Curtis, n. 2560). 318. Saccolabium fissum Ridl., I. e., p. 361. — Langkawi Islands (Curtis). 319. Saccolabium flaveolum Ridl., 1. e., p. 360. — Kedah Peak, 1893 (Curtis). ER pes 320. Saccolabium luisifolium Ridl., I. c., p. 360 — Pungah (Curtis). 321. Saccolabium miniatum Lindl. — Langkawi Islands (Curtis). 323. Saccolabium miserum Ridl., I. e., p. 359. — Langkawi Islands (Curtis). sale -. 323. Saccolabium ochraceum Lindi. — FKC. I, p. 11. 324. Saccolabium peperomioides Kränzl. in F K C. I, be 11. 325. Vanda lilacina Teysm. et Binn. — Siam. 326. Vanda teres Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 48. — Tonka (Ridl. in Komm Linn. Soc. XXXII, p. 556 (1896). 327. a multiflorum Roxb. — Bangtaphan (Dr. Keith). Tonka (Ridl., ».P.2926). ; Var. roseum Williams. — Langkawi lands (= Aerides affine var. roseum Murton Cat. Bot. Gard. Singapore, 1879, p, 38). 328. Aerides odoratum Lour. — Langkawi Islands (Curtis). Yan in 372 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (28) Kedah, and the island of Song Song, off the coast of Kedah (Ridl., 1. c., p- 376). 329. Sarcochilus birtulus Hook. f. Ice. Plant. 2121, et Fl. Brit. Ind. VI, pe 39. — F K C. I, p. 10. 330. Sarcochilus leucarachne Williams. — Pungah (Curtis). Syn. Thrixspermum leucarachne Ridl., 1. e., p. 379. 331. Sarcochilus major Williams. — Kedah Peak. Syn. Adenoneos major Ridl., 1. c., p. 350. 332. Sarcochilus Scortechinii Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI, p. 40. — Kedah Peak (Ridl., I. c., p. 379). 333. Ascochilus Siamensis Ridi., |. e., p. 375. — On the bole of a tree in jungle, near Bangtaphan (Dr. Keith). ' 33%. Rhynchostylis retusa Blume. — Lower Siam (Curtis ex Ridl., 1. c., p. 356). 335. Trichoglottis retusa Blume. — Island of Rendong, off the west coast of Lower Siam (Ridl.,1. e., p. 356). 336. Trichoglottis tetraceras Ridl., |. c., p. 356. — Goa Chirita, Lang- kawi Islands (Curtis, n. 2817). 337. Staurochilus fasciatus Ridl., 1. c., p. 351. — Teruto, Langkawi Islands (Curtis). Rendong Island, and Tonka (Ridl.). Ord. Helobiales. Fam. 23. BUTOMACEE 338. Limnocharis flava var. indica Buchenau, Butomaceæ, p. 9 (1903). — Bangkok (Zimmermann, 1900). Fam. 24. HYDROCHARITACEÆ 339. Halophila decipiens Ostfd. in F K C. V, p. 260. 340. Halophila ovata Gaud. — F K C. V, p. 260 (« H. ovalis Hook. f. »). 341. Enalus Koenigii Rich. — W. coast of Lower Siam (Beccari). (A suivre.) 373 MATERIAUX POUR LA FLORE DE LA CRIMÉE PAR Mme Olga FEDTSCHENKO et M. Boris FEDTSCHENKO (Suite.) CAMPANULACEÆ 603. Campanula sibirica L. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 8 juin, en fl. Region des steppes : aux environs de Simphéropol, le 13 juin, fl. Env. de Sébastopol : Balaklawa, le 20 juin, fl. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fl. 604. Campanula Trachelium L. Vers. du nord : Skelia, le 31 juillet, en fleurs. Côte merid. : Monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, fl. 605. Campanula rapunculoides L. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, en boutons. 606. Campanula bononiensis L. Reg. des steppes : entre Karassou-basar et Zouïa, le 25 juillet, fl. Vers. du nord : vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 27 juillet, fl. ; Taouchane-basar, le 1% juillet, fi. ; Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 24 juillet, fl. ; Skelia ; le 30 juillet, fl. . Côte mérid. : Oriande, le 4er juillet, fl. 607. Specularia hybrida (L.) A. DC. Env. de Sébastopol : Balaklawa, le 20 juin, fruits. 374 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (90) ERICACEÆ 608. Arbutus Andrachne 1. Côte merid. : Oriande, le 1er jurllet. PYROLACEÆ 609. Pyrola secunda I. Côle mérid. : entre la cataracte Outchane-sou et Ai-Pelri, le 2 juillet, fr. 610. Pyrola chlorantha Swartz. Côte mérid. : entre la cataracte Ouichane-son et Ai-Petri, le 2 juillet, fr. PRIMULACEÆ 611. Anagallis arvensis L. var. phœnicea (Schreb.) Led. Vers. du nord : Tiberti, le 9 juin, fl. et fr. : Taouchane-basar, le 1% juillet, fr. et fl. Env. de Sébastopol : Balaklawa, le 20 juin, fleurs. Côte mérid. : Alouchta, le 11 juillet, en fruits. var. cœrulea (Schreb.) Led. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fl. et fr. et jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. ; Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. et fr. Env. de Sébastopol : Balaklawa, le 20 juin. 612. Androsace villosa L. La Iaila : sur des rochers, le 29 avril 1899, en fleurs (Arsénieff). — Ai Petri, le 2 juillet, fl. ; Tchatyrdag, le 9 juillet, fl. 613. Androsace maxima L. ‚Vers. du nord : entre Tolle et Katchikalöne, le 8 juin, fr.; Tiberti, le 7 juin, fr. Env. de Sébastopol : steppe sur la route à Baidary, le 5 avril 1900, en fl. (Ars.). (91) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. (975 614. Primula acaulis Jacq. Vers. du nord : Tavel, bois de chênes, le 13 juin, fr. ; station Tchatal-kaïa, le 25 juin, fr. — Près de la Porte de Baïdar, 1895, en fl. (Arsénieff). Côte mérid. : Laspi, le 28 juin, fr.; monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fr. 615. Primula officinalis Jacq. var. macrocalyx (Bce) Koch. Côte mérid. : monastère Kosma Démiane, le 7 juillet, fruits, 616. Lysimachia vulgaris L. Vers. du nord : Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 24 juillet, fl. 617. Lyssimachia punctata L. var. verticillata (M. B.) Boiss. Vers. du nord : Taouchane basar, le 14 juillet, fl. ; Skelia, le 31 juillet ; Porte de Baïdar, le 27 juin, fl. EBENACEÆ 618. Diospyros Lotus L. Env. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 19 juin, en fi. OLEACEÆ 619. Ligustrum vulgare [. Vers. du nord: montagnes calcaires aux bords de la Katcha, près de Tiberti, le 7 juin, fl. Côte mérid. : Soudak, montagne Altchak-kaïa, le 21 juillet, fr. Env. de Sebastopol : monastère St-Georges, le 49 juin, fl. 620. Syringa vulgaris L. Côte mérid. : dans une forêt dans la vallée de-Laspi,-le 28 juin (quasi spont.). 621. Fraxinus excelsior L. Reg. des steppes : jardin Worontzoff à Simpheropol, le 6 juin, fr. 376 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2° SÉR.). (92) Vers. du nord : Tavel, le 13 juin. Soudak, montagne Altchak-Kaïa, le 21 juillet. 622. Fraxinus parviflora Lam. Vers. du nord : Skélia, le 31 juillet. Côte mérid. : Laspi, le 28 juin ; Aidanil, le 5 juillet. 623. Fraxinus oxycarpa W. Côte merid. : entre la Porte de Baidar et Chitane Merdvène, le 26 juin, fruits. JASMINEÆ 624. Jasminum fruticans L. Vers. du nord : Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 24 juillet, fr. Côte mérid.: Alouchta, le 13 juillet, fr. ; Soudak, montagne Altchak-kaïa, le 21 juillet, fr. Env. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 19 juin, fl. ; Balaklawa, le 20 juin, fl. ; ruines de Khersones, le 22 juin, fl. APOCYNACEÆ 625. Vinca major L. Sébastopol, cimetière Bratskoïé, le 23 juin (an spont. ?). Côte mérid. : Oriande, le 4er juillet (an spont. ?). — Aloupka, 1895, fl. le 15 mars 1899, le 15-20 avr. 1897, fl. (Arsenieff). 626. Vinca herbacea W. K. Reg. des steppes : steppe aux environs de Bakhtchissaraï, le 9 mars en fl. (Ars.) Aux environs de Simphéropol, le 15-17 avril 1897, en fleurs (Tsébrikoff). Vers. du nord : montagnes calcaires aux bords de la Katcha près du village Tiberti, le 7 juin. ASCLEPIADEÆ 627. Vincetoxicum nigrum (L.) Mœnch. Vers. du nord : Tiberli, le 9 juin, fl.; Tavel, le 43 juin, fl. Côte merid. : monastère. Kosma-Démiane, le 7 juillet, fl. (93) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 377 628. Vincetoxicum officinale Mench. Reg. des steppes : montagne Petrovskaïa à Simphéropol, le 5 juin fl. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fl. ; Porte de Baidar, le 26 juin, fl. Côte mérid. ; pres de la cataracte Outchane-sou, le 2 juillet, fl.; Tcha- tyrdag, le 9 juillet, fi. 629. Vincetoxicum medium Decaisne. fl. atro-purpureo. Vers. du nord : Porte de Baidar, le 26 juin, fl. La Iaila : Ain-Petri, le 2 juillet, 1. il. viridescenti.. Côte mérid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fi. 630. Cynanchum acutum L. Reg. des steppes : Djankoï, le 15 juillet, il. Côte mérid. Alouchta, au bord de la mer, le 13 juillet, ff. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fl. GENTIANEÆ 631. Erythræa ramosissima Pers. (= Erythræa pulchella Fries.). Vers. du nord : entre Skélia et Ourkousta, le fer août, fl. Côle mérid. ; Alouchta, le 13 juillet, fl.; entre Alouchta et le village Kor- bekly. le 9 juillet, fl.; Tehatyrdag, le 9 juillet, fl. — Miskhor, le 16 août, fl. (Arsénieff). Soudak, montagne Alichak-kaïa, le 24 juillet, fl. 632. Erythræa Centaurium Pers. Côle merid. : entre Magaratch et Nikita, en fl. (Faléeff). Env. de Sébastopol : Balaklawa, le 20 juin, en fleurs. 633. Erythræa spicata (L.) Pers. Côte mérid. : Soudak, le 20 juillet, en fleurs. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n°0 &, 31 mars 190%. 25 378 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2% SER.). (94) 634. Gentiana amarella L. La lala : Tchatyrdag, le 9 juillet, en fleurs. 635. Gentiana cruciata L. La Iaila : Tehatyrdag, le 9 juillet, en fleurs. Vers. du nord : Skelia, le 31 juillet, en fleurs. CONVOLVULACEÆ 636. Convolvulus Calverti Boiss. Vers. du nord: dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 8 juin, fl. ; Tiberti, le 7 juin, fl. ; Tolle, le 6 juin, fl. 637. Convolvulus holosericeus M. B. Entre Sébastopol et le monastère St-Georges et près du monastère même, le 19 juin, en fl. ; Balaklawa, le 20 juin, en fl. 638. Convolvulus Cantabrica L. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 8 juin, fl. ; Tiberti, les 7 et 44 juin, fl ; Skélia. le 31 juillet, fl. Env. de Sébastopol: monastère St-Georges, le 19 juin, fl.; Balaklawa, le 20 juin, fl. Côte mérid. : Oriande, le 1er juillet, fl. ; Alouchta, le 11 juillet, fr. Soudak, montagne Altchak-kaïa, le 21 juillet, fr. 639. Convolvulus lineatus L. Reg. des steppes : Simpheropol, envirous de la ville, le 43 juin, en fl. et mon- tagne Petrovskaïa, les 5 et 45 juin en fl. ; Biiouk-Onlar, le 46 juin, fl. ; Siwache, le 4 juin, fl. Vers. du nord : Tiberli, le 9 juin, en fleurs. 640. Convolvulus Scammonia L. Côte merid. : Entre la Porte de Baidar et Chailane Merdvène, le 26 juin, en fl. 641. Convolvulus arvensis L. Reg. des steppes : Biiouk Onlar, le 46 juin, fl. : Djankoi, le 15 juillet, fl. Env. de Sébastopol : ruines de Khersones, le 22 juin, en fl. (95) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSGHENKO. FLORE DE LA CRIMER, 379 642. Calystegia sepium (L.) R. Br. Vers. du nord: Tiberti, le 9 juin, en fleurs. Côle merid. : Aloupka, le 4er juillet, en fleurs. 643. Calystegia silvatica Choisy. (= Convolvulus silvatica W. et K.) Crimée : Ouskoute, le 27 juillet 1846, en fleurs (Iliina ?). CUSCUTEÆ 644. Cuscuta planiflora Ten. Vers. du nord: dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, en fl., sur Thymus serpyllum L.; dans la vallée de Katcha, les 26 et 27 juillet, sur Sideritis montana ; près de la Porte de Baïdar, le 28 juin, en boutons, sur Thymus serpyllum. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin, en fleurs, sur Jasminum fruticans 1, Caucalis daucordes L., Lathyrus saxatilis (Vent.) Vis. etc. Soudak, le 20 juillet, en fl., sur Asperula galioides M. B. et le 22 juillet. 645. Cuscuta europæa L. Vers. du nord : Skélia, le 31 juillet, fl. sur Poterium Sanguisorba L. et Teu- erium Chamædrys L. ; Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl.; Ourkousta, le 4er août, en fl., sur Sambucus Ebulus L. ; Taouchane basar, le 14 juillet, en fl. Var. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, en fl., sur Sambucus Ebulus L. 646. Cuscuta monogyna Vahl. Vers. du nord: vallée de Katcha, entre Toll& et Katchikalène, le 27 juillet, sur Prunus Mahaleb L. BORRAGINEÆ 647. Tournefortia Arguzia (L.) R. et Sch. Reg. des steppes : Station Siwache, le 4 juin, fleurs. 648. Heliotropium europæum L. var. Stevenianum Andrz. Vers. du nord: dans la vallée de Katcha, eñtre Tollé et Katchi-kalène, le 380 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e SÉR.). (96) 8 juin, fl. ; station Bakhtchissaraï, le 41 juin, fl. et fr. ; dans la même localité en 4861 (Alexis Fedtschenko). Env. de Sébaslopol : cimetière Bratskoïé, le 23 juin, fl., et boulevard Historique à Sébastopol, le 48 juin, fl. Côte mérid. : entre la Porte de Baidar et Chaïtane Merdvène, le 26 juin, fl. Soudak, le 20 juillet, fleurs et fruits. 649. Heliotropium Eichwaldi Steudel. Côte mérid. : Alouchta, les 41 et 12 juillet, fl. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fl. et fr. et montagne Altchak-kaia, le 24 juillet, fl. et fr. 650. Cerinthe minor L. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoft, le 6 juin, fl. et fr. 651. Anchusa sp. Vers. du nord : vallée de Josafate, le 10 juin, fl. 652. Anchusa ochroleuca M. B. fl. violaceo (= Anchusa lepiophylla auct. an R. Sch. ?) Reg. des steppes : environs de Simphéropol, le 43 juin, fl. et jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. ; entre Karassou-basar et Zouïa, le 25 juillet, fl. et jeunes fr. — Sim- phéropol, 1897, en fl. (Tsebrikoff). Vers. du nord : vallée de Kalcha entre Toll& et Katchikalöne, le 8 juin, fl. ; Tiberti, le 9 juin, fl. ; entre Theodosie et Stary Krym, le 49 juillet, fr. Env. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 49 juin, fl. Soudak, le 23 juillet, fl. 653. Anchusa italica Reiz. Env. de Sébastopol : monaslere St-Georges, le 49 juin, fl. Cöte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïlane-Merdvène, le 26 juin, fl. 654. Anchusa stylosa M. B. Vers. du nord: dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalène, le 8 juin, fl. et fr.; Tiberli, le 7 juin, fl. station Bakhlchissarai, le 41 juin, fl. etfr. Env. de Sébaslopol : ruines de Khersonès, le 22 juin, fl. et fr. (97) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. ELORE DE LA CRIMÉE. 984 655. Anchusa arvensis (L.) M. B. — Lycopsis arvensis L.) Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fl. ; station Biiouk-Onlar, le 46 juin. fl. et fr. ; station Dshankoï, le 15 juillet, fr. Vers. du nord : station Bakhtchissaraï, le 44 juin, fl. 656. Nonnea pulla (L.) DC. (== Nonnea taurica Led.) Reg. das steppes : jardin Worontzoff à Simpheropol, le 6 juin, fl. et fr. et environs de la ville, le 13 juin, fl. et fr. ; station Biiouk-Onlar, le 46 juin, fl. et fr. Env. de Sebastopol ; monastère St-Georges, le 49 juin, fl. et fr. 697. Symphytum Tauricum Willd. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, fi. Vers. du nord : Station Bakhtchissaraï, le 41 juin, fl. ; Tiberti, le 9 juin, fi. Côte mérid. : Tchatyrdag, le 9 juillet, en fleurs. — Aloupka, le 15-20 avril 1897, en fleurs (Arsenieff). 658. Onosma echioides fi. Reg. des steppes : Station Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. ; station Dshankoi, le 15 juillet, fr. 659. Onosma polyphyllum Led. Vers. du nord: dans la vallée de Kaicha, entre Toil&e et Katchikalène, le 8 juin, boutons. Côte mérid. : Aloupka, les 15-20 avril 1897, en fleurs (Ars£nieff). Soudak, le 20 juillet, en fleurs. 660. Onosma stellulatum W. K. Reg. des steppes : jardin Worontzoff, le 6 juin, en fl., et montagne Petrovskaia à Simphéropol, le 5 juin, en fl. ; environs de Simphéropol, le 43 juin, en fl. Sébastopol, cimetière Bratskoïé, le 23 juin, en fleurs. var. angustifolia Boiss. Env. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 49 juin, fl. 382 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉB.). (98) 661. Echium rubrum Jacq. Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 9 juin, fl. ; Tavel, le 43 juin, fl. 662. Echium italicum L. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. Env. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 19 juin, fl. 665. Echium vulgare L. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fl. Vers. du nord : entre Stary Krym et Elbouzly, le 19 juillet, fl. Sébastopol, cimetière Bratskoïé, le 23 juin, en fl. 664. Lithospermum arvense 1. Côte merid.: Aloupka, printemps 1895, en fl. (Arsenieff) ; forêt entre Miskhor et Ai-Todor, le 7 avril 1900, en fl. (Arsénieff). Env. de Sébastopol : Balaklawa, le 20 juin, fruits. — Steppe aux environs de Sébastopol, sur la route à Baidary, le 5 avril 1900, en fl. (Arsénieff). 665. Lithospermum officinale L. Reg. des steppes : jardin Worontzoff à Simphéropol, le 6 juin, fl. et fr. Vers. du nord : vallée de Katcha, le 26 juillet, fr. mûrs ; Porte de Baidar, le 27 juin, fl. et fr. mûrs. 666. Lithospermum purpureo-coeruleum 1. Vers. du nord : Tavel, le 13 juin, fl. et fr. ; Porte de Baïdar, le 26 juin, fl. Côte mérid. : Laspi, le 28 juin, plante sèche, fruits mûrs. Eno. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 49 juin ; Balaklawa, le 20 juin. 667. Myosotis silvatica Hoffm. Côte merid.: Aï-Todor, le 7 avril 1900, fl. (Arsenieff). 668. Myosotis alpestris Schm. La Taïla : Ai-Petri, le 2 juillet fl. et fr. Gôte mérid. : Tehatyrdag, le 9 juillet, fl. et fr. 669. Myosotis intermedia Link ? Vers. du nord : Tavel, le 143 juin, fl. et fr. (99) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 389 La laila:: Porte de Baidar, le 28 juin, fl. et fr. Côte merid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fl. et fr. 670. Myosotis hispida Schlecht. Côte mérid. : Aloupka, 1895, en fleurs (Arsenieff). 671. Rochelia stellulata Rchb. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fruits. Vers. du nord: Tchoufoute-kalé, le 10 juillet, fr. 672. Echinospermum Lappula (L.) Lehm. Reg. des steppes : Simpheropol, montagne Petrovskaïa, le 15 juin, fl. et fr. 673. Echinospermum barbatum (M. B.) Lehm. Vers. du nord : Tolle, le 6 juin, fl. : Tiberti, le 7 juin, fl.; entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl. Côte mérid. : Alouchla, le 13 juillet, en fruits. Env. de Sebastopol : Balaklawa, le 20 juin, fl. et fr. 674. Echinospermum patulum Lehm. Reg. des steppes : montagnes Petrovskaia à Simphéropol, les 5 et 15 juin, fr. Sivache, le & juin, fr. ; Dshankoi, le 15 juillet, fr. 675. Cynoglossum officinale L. Vers. du nord: Tchoufoute-kalé, le 10 juin, en fleurs. 676. Cynoglossum pictum Ait. Sébastopol, Boulevard Historique, le 18 juin, fl. ; Balaklawa, le 20 juin, fl. et fr. Vers. du nord : entre Tolle et Katchikalène, le 8 juin, fl. et fr. Côte mérid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fr. 677. Asperugo procumbens I. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fr. Côte merid. : Siméis, versant de la montagne Kochka, le 8 avril 1900, fl. et fr. (Arsénieff). 384 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20 SER.). (100) SOLANACEÆ 678. Solanum rostratum Dun. Notre plante difiere du type (qui a des fleurs jaunes) par ses fleurs bleues ; pourtant la grandeur des fleurs, le style courbé, les feuilles ovoides ne permettent pas de la rapporter à S. heterodoxuin Dun., qui a de plus petites fleurs, le style droit et des feuilles triangulaires. Elle est native d'Amérique où elle se rencontre au Texas, au Mexique, dans les montagnes Rocheuses et au Missouri, et a sans doute été importée en Crimée par des vaisseaux. Théodosie, au bord de la mer, le 17 juillet, fleurs et fruits. 679. Solanum nigrum L. Vers. du nord: Station Bakhtchissaraï, le 11 juin, il. et fr. 680. Solanum dulcamara |. Côte merid.: Alouchta, le 43 juillet, fleurs. Vers. du sud : Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 24 juillet. 681. Physalis Alkekengi L. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Woron{zoff, le 6 juin, en fleurs. Vers. du nord : dans les jardins à Tolle, le 27 juillet, fr. ; Tiberti, le 44 juin, fl. Côte mérid. : près de la cataracte Outchane-sou, le 2 juillet, fl. et fr. 682. Lycium barbarum 1. Reg. des steppes : montagne Petrovskaia à Simphéropol, les 5 et 15 juin, fl. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fl. 683. Atropa Belladonna I.. Vers. du nord : Baidary, le 25 juin, en fleurs. J? 9 684. Datura Stramonium |. Vers. du nord : près de la station Bakhtchissaraï, le 11 juin, en fl. 685. Hyoscyamus niger |. Côte merid.: Alouchta, le 13 juillet. en fleurs. (101) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 385 SCROPHULARIACEE 686. Verbascum thapsiforme Schrad, Côte merid.: Alouchta, le 13 juillet, fl. ; entre Alouchta et le monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, en fleurs. 687. Verbascum phlomoides L. Reg. des steppes : près de la station Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. près de la station Dshankoï, le 45 juillet. Vers. du nord : station Bakhtchissarai,.le 11 juin; entre Théodosie et Stary Krym, le 19 juillet; entre Slary Krym et Klbouzly, le 19 juillet; Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 2% juillet, fl. 688. Verbascum spectabile M. B. Gôte merid. : entre Outchane-sou et Aï-Petri, le 2 juillet, fl. et fr. — Près de Ialta, le 13 mai 4901, fl. (Tranzschel). — Monastère Kosma Démiane (Ars.). La Iaila : Ai-Petri, le 2 juillet, fl. 689. Verbascum Blattaria L. Versant du nord : Skelia, le 31 juillet 4893, fr. Côte merid.: Jalta, le 27 juillet 489%, N. et fr. 090. Verbascum pinnatifidum Vahl. Göte merid.: Alouchta, le 14 juillet, fr. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fr. 691. Verbascum gnaphalodes M. B. Côle mérid. : lalta, le 27 juillet 1894, fl. 692. Verbascum orientale M. B. Reg. des steppes : montagne Pelrovskaia à Simphéropol, le 45 juin, fl. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaitane-Merdvene, le 26 juin, fi. ; Tehatyrdag, le 9 juillet, fl. 693. Verbascum pyramidatum M. B. Côte mérid. : Massandra, le ker juillet, fl. et le 3 juillet, fr. — Miskhor, le 41 août, fl. (Arsénieff). 386 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SER.). _ (402) 694. Verbascum sp. Vers. du nord : Mangoup kaïé, le 29 juillet. 695. Verbascum phoeniceum IL. Reg. des steppes : station Sivache, le % juin, fl. 696. Celsia orientalis L. Côte merid. : entre la Porte de Baidar et Chaitane Merdrène, le 26 juin, fl. Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fr. ; Balaklawa, le 20 juin, fr. 697. Linaria Elatine (L.) Mill. Vers. du nord: Skélia, les 30 et 31 juillet, fi. et fr. Côte merid.: Entre Alouchta et le village Korbeklv, le 9 juillet, fl. - Env. de Séb. : Inkermann, le 23 juin, fi. 698. Linaria vulgaris Mill. Vers. du nord: dans la vallée de Kaicha. entre Tolle et Katchi-kalene, le 27 juillet, fr. et fl. $ 699. Linaria simplex DC. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fruits. 700. Linaria genistæfolia (L.) Mill. Reg. des steppes : Biiouk Onlar, le 16 Juin, fi. Vers. du nord: dans la valiée de Katcha, entre T'oilé et Katchi-kalène, le 8 juin, fl. ; Tehatal-kaia, le 25 juin, fl. et fr. Soudak, le 20 juillet, fr. Côte mérid. : entre Alouchta et Taouchane-basar, le 14 juillet, fl. 701. Linaria minor (L.) Desf. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaitane Merdvène, le 26 juin, fr. Entre Soudak et Novy Svète, le 22 juillet, fr. 702. Antirrhinum orontium |. Côte mérid. : alta, juin 1901, fl. (Tranzschel). 703. Antirrhinum majus L. Côte mérid. : Aloupka, le 4er juillet, fl. (103) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 387 704. Scrophularia Scopolii Hoppe. Côte merid. : monastère Kosma Demiane. le 7 juillet, fr. et fl. 705. Scrophularia alata Gilih. Vers. du nord : pres du moulin à Skelia, le 30 juillet, fl. Göte merid. Tehatyrdag, le 24 juin 1844 (Iliina ?). 706. Scrophularia variegata M. B. var. rupestris Boiss. (= S. rupestris M. B.) Vers. du nord: Ak-kaïa pres de Karassou-bazar, le 24 juillet, fr. Côte mérid. : entre la Porte de Baidar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin. fl. et fr. La leila : Aï-Petri, le 2 juillet, fl. et fr. 707. Scrophularia canine |. Vers. du nord: dans la vallée de Kaicha, entre Tollé et Kaichi-kalene, ie 8 juin, fl. et le 27 juillet. fr. : Taouchane-basar, le 44 juillet, fr. : entre Our- kousta et lenissala, le fer août, fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin. tl. 708. Veronica Anagallis 1. Vers. du nord: Skélia, le 31 juillet, fr. : Taouchane-basar, le 4% juillet, fi. et fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fl. et fr. Soudak, montagne Altchak-kaïa, le 24 juillet, fl. et fe. 709. Veronica peduncularis M. B. {V. umbrosa M. B.) Vers. du nord : bois de hetres entre Chaitane-Merdvene et Skélia, le 26 juin. fr. Côte merid.: Aï-Petri, le 26 avril 1904 (Tranzchel). 710. Veronica orientalis M. B. : Reg. des sleppes : montagne Peirovskaia à Simpheropol, le 5 juin. — Aux environs de Simpheropol le 15-17 avrit 1897, en fl. (Tsebrikoff). Vers. du nord : dans la vallée de Katcha. entre Tolié et Keichikatine le 388 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (210° SER.). (104) 8 juin, fl. et jeunes fr. ; Tiberti, le 7 juin, fl. et jeunes fr. : vallée de Jossafate, le 40 juin, À. ; station Alma, le 6 juin, fl. et fr. Env. de Sébastopol : monastère St-Georges, le 19 juin, fr. Balaklawa, le 20 juin, fr. Côle mérid. : Tehatyrdag, le 9-juillet, fleurs. La Taïla : Aï-Petri, le 2 juillet, f. — Même localité. le 26 avril 1904, fl. (Tranzschel). 711. Veronica chamzdrys !. La Iaila: Ai Petri, le 2 juillet, il. — Même localité, ie 26 avril 1901, fl. (Tranzchel). Göte merid. : Monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet ; Tehatyrdag, le 9 juillet, il. — Aloupka. le 15-20 avril 1897, en fleurs (Arsenielli. 712. Veronica Teucrium !. Vers. du nord: dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchi-kalöne, le 8 juin, fl. et fr. ; Tavel, le 13 juin. fl. ; Skelia, le 30 juillet, fr. 713. Veronica austriaca |.. Vers. du nord: entre Stary Krym et Elbouziv, le 19 juillet, fr. 714. Veronica officinalis 1. Vers. du nord : bois de hêtres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia, le 26 juin, fl. 745. Veronica gentianoides Vahl. Vers. du nord : Tehatyrdag, le 9 juillet. tr. La laila : Aï-Petri, le 2 juillet, fr. 716. Veronica serpyllifolia 1. Côte mérid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, ir. 717. Veronica spicata |.. Reg. des steppes: aux environs de Simphéropol, le 13 juin, fl. Vers. du nord ; Tavel, le 43 juin, fl., Skélia, le 50 juillet, fr. 748. Veronica incana |. La Iaila : Tehatyrdag, le 9 juillet 4893, premières fleurs. — Même localité, le 31 juillet 4904, en fl. (Tranzschel). (A suivre.) 389 SOCIETE BOTANIQUE DE GENÈVE Compte remdu des seances PAR Gustave BEAUVERD 274 séance. — Lundi 14 mars 419304. — Ouverte à 8 h. ‘/2 dans la Salle de la bibliothèque de l'Institut botanique, Univer- site, sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le procès-verbal de la 273me séance est adopté après modification; M. ie Dr A.-Maurice Boubier fait remarquer que le titre de «.. périodiques botamiques se trouvant à Genève» doit être remplacé par celui de : «... périodiques scientifiques biologiques, elc. » La candidature de M. Fredericks, portée à l’ordre du jour, est adoptée à l'unanimité; en outre, le comité propose de nommer membre corres- pondant M. le Dr Emile Hassler. récemment reparli pour le Paraguay. — Adopté à l’unanimite. — M. le Président annonce pour le prochain orére du jour la candidature présentée par MM. Lendner et Viret de M. Rouge, cand. ès sciences. Les publications suivantes soni déposées sur le bureau : AUTRICHE : Annalen des k. k. naturhist. Hofmusenins, vol. HI fase. %, IV fasc. 1 et XI fasc. 1-2 (manquaient à la collection); HONGRIE : Magyar bolanikat Lapok I, Nos 14-12 (1905); RUSSIE : Bulletin du Club alpin de Crimée, Nos 11-12 (1905); SUISSE : Bericht. Schw. bot. Gesellschaft, vol. XI (1903); Bull. Herb. Boiss., vol. IV, ne 3 (mars 190%); Bull. Soc. Vaud. Sc. nat. (déc. 1903). L'assistance donne un préavis favorable au projet d’herborisation au Pont-de-St-Clair, près Annecy. que M. Beauverd espère pouvoir diriger le vendredi ie avril prochain; la commission des herborisations avisera en temps utile, M. Casimir de Candolle, inscrit à l’ordre du jour pour une commü- nication, s’est fait excuser pour cause de maladie. M. le D" A.-Maurice Boubier annonce que le Catalogue avance d’une manière tout à fait satisfaisante: il ne reste plus que deux bibliothèques publiques à dépouiller pour permettre d’en commencer la publication. La crainte d’un double emploi avec l’œuvre analogue entreprise à Zurich pour la Suisse entière se irouve dénuée de fondement. ce catalogue ne donnant que des renseignements très incomplets sur les bibliothèques scientifiques genevoises. DE L’ABUS DES PÉRIODIQUES SCIENTIFIQUES. — M. le D Maurice Boubier désirerait provoquer une discussion sur celte question et. dans ce but, nous donne lecture d’un élégant article dû à sa plume et publié tout récemment dans la Suisse Universitaire de mars 1904. L’auteur de 390 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (143) ce travail envisage les dangers de l'incroyable multiplicité des périodiques scientifiques qui se publient de nos jours ! el pense que le moyen de sortir de cette situation inquiétante serait de réduire le nombre des périodiques ou tout au moins d’en enrayer la progression ascendante; sans se dissimuler à quelles difficultés pourrait se heurter cetle réforme, notre collègue propose de provoquer une réaction en « en appelant au « bon sens et à une bonne volonté plus éclairée de tous ceux qui éditent « un périodique ou qui seraient tentés d’en produire un nouveau. » M. le Prof. Chodat, tout en félicitant M. Boubier pour son travail, estime que la situation n'est pas aussi inquiélante qu’elle nous a été représentée et déclare considérer la Bibliographie comme un des plus beaux monuments de l’époque moderne. Il ya lieu, toutefois, de distin- guer entre les périodiques proprement dits et les organes de socielés : tandis que la multiplicite des premiers a contribué puissamment à deve- lopper le goütl des sciences, la publication des seconds n'offre certaine- ment pas toujours le même degré d'utilité. Néanmoins, ces derniers répondent à un besoin dans une certaine mesure et, comme tels, ne méritent pas d’être supprimés : l'amélioration que l’on pourrait désirer de la Bibliographie actuelle serait de la voir mieux ordonnée et surtout plus condensée; dans bien des cas, M. Chodat estime que les articles pourraient être réduits des neuf dixiemes et préconise dans ce but le « style télégraphique ». M. Louis Viret est du mème avis que M. Chodat el propose, pour éprouver la valeur des articles, d'exiger à la fin de chaque travail la publication de son résumé : ce procédé aurait le double avantage 1° d’éco- nomiser un temps précieux à Ceux qui peuvent se dispenser de la lecture des questions de détail, et 2° d'éliminer les travaux nuls, leur seul verbiage échappant à tout résumé pratique. Me D° A. Rodrigue cile un cas ou la bibliographie d’un sujet biolo- gique n'a pas même élé consultée par les auteurs qu’elle intéressait, el M. Augustin de Canñolle dénonce comme particulièrement encombrants pour la litterature les travaux qui tout en restant identiques sont publiés presque simullanément sous des titres différents! — M. Gustave Beauverd fail remarquer un autre inconvénient du cas signalé par M. de Candolle : c’est celui où un auteur donne dans ces travaux des diagnoses de plantes nouvelles en faisant suivre leurs noms de la mention consacrée : « SpeC.» OU « var. nov.» ; ce qui est vrai pour le premier paru de ces ouvrages ne l’est nécessairement pas pour les autres, et ceci peut entrainer à des erreurs dans l'application du principe du droit de priorilé. L'on ne saurait assez protester contre les abus de ce genre. SPHAGNUM CYMBIFOLIUM L. FAIT-IL PARTIE DE LA FLORE GENEVOISE ? — Sous ce titre, M. le Président donne lecture d’une très intéressante lettre de M. William Barbey donnant des détails sur la récente découverte d’une stalion de Sphagnuun cymbifolium L. sur terri- toire français, à 200 mètres de la frontière genevoise (environs de ! Le Concilium bibliographicum de Zurich évalue à une moyenne de dix mille les travaux zoologiques et pal6onlologiques publiés chaque année et M. Boubier estime qu'il s’en publie autant en botanique et davanlage peut-être en sciences médicales. (144) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE. 394 Collex-Bossy). — Cette muscinée, répandue dans les tourbieres du Jura, n’élait connue dans la plaine du Léman qu'aux marais de Lossy, versant W. des Voirons, sur la molasse à lignites de l’aquilanien. Cette nouvelle station conslilue en quelque sorte un jalon entre celles de Lossy et de la Trélasse (près Saint-Cergues, la plus proche station jurassienne connue), en même temps qu'elle rectifie une donnée de la carte géologique de France (feuille Thonon) qui attribue aux alluvions glaciaires la nature du terrain où prospère ce Sphagnum. — En recommandant de nouvelles recherches pour découvrir le Sphagnum cymbifolium L. sur le banc de molasse qui borne à l'Ouest les communes genevoises de Versoix et de Collex-Bossy, M. William Barbey met en évidence les services que rendrail à la floristique locale un catalogue eryplogamique complétant celui que Reuter avait établi pour les phanérogames des environs de Genève. Ce vœu présenté à la Société est accueilli favorablement sauf pour ce qui concerne le recensement des Algues, que M. Chodat estime lout à fait inutile en raison du cosınopolilisme de ces végétaux. — D'ailleurs, de nombreux malériaux ont été recueillis par ceux de nos collègues qui s'occupent plus spécialement de cryplogamie. mais tous estiment qu’il faudra beaucoup de temps encore avant de songer à publier le catalogue désiré : seules les Characées genevoises et les Lichens paraissent avoir élé traitées à fond par feu le professeur Müller Argoviensis. M. Aug. Guinet confirme la détermination du Sphagnum trouvé par M. Barbey et fait ressortir l'importance de cette découverte au point de vue de la géographie botanique. — Des échantillons d’herbier provenant de cetle station sont distribués à l’assistance. NOTES MÉTÉOROLOGIQUES SUR LA FLORE DE GENÈVE — M. Gustave Beauverd rappelle par quelques chıffres la température extraordinairement constante de l'hiver que nous venons de traverser : les minima absolus n’ont que rarement atteint — 5°, tandis que les maxima des jours les moins froids indiquaient 48 à 10° dans la période comprise du 10 novembre 1903 au 10 mars 1904; les écarts moyens d’une journée variaient de —2° la nuit à 42 le jour, soit 4 degrés seulement, tandis qu'ils atteignent fréquemment 15 à 20 degrés dans l’espace de 24 heures durant les hivers ordinaires. La première gelée de la saison a élé signalée le 20 octobre 1903 (—1° à 8 h. du matin) et le jour le plus froid le 17 janvier 1904 (—5° pendant la nuit). La réper- cussion d'une température aussi exceptionnelle sur la végétation de notre contrée s’est traduite par des cas de floraison inusités en pareille saison; la liste suivante, dressée d’après les faits observés le long de la route de Lausanne (de Genève aux Jordils, près Chambésy), en donnera une idée : 1903. — Décembre, 9 : la plupart de nos haies sont encore vertes; le Cornus sanquineus est en fleurs depuis octo- bre; les Ligustrum vulgare et Sumbucus nigra conserveront leurs feuilles tout l’hiver. » » . 48: floraison de l’Erophilu verna au pied des murs de la route de Lausanne! 190%. — Janvier, 5 : chute des dernières feuilles du Mürier aux Jordils. - 392 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2ue SER.). (145) 4904. — Janvier, 6 : floraison du Clematis cirrhosa (Baléares) et du Rosa bracteata (Chine) rustiques aux Jordils. » » 41 : dernières fleurs du Lonicera sempervirens (Amé- rique du Nord). aux Jordils. » » 41:foraison en plein air du Choisya ternata (Mexique!) aux Jordils. 12 : Primula officinalis en fleurs dans un pré de Chambesy. » » 1%: récolle de jeunes feuilles de Sureau et de Lilas au bord du lac; floraison des Viuca major, Linaria cymbalaria, Fumaria oflicinalis et Cardamine hirsuta. » » 22: les fleurs de différents Rosiers ont persiste jus- qu'à ce jour. » » 26 : floraison du Romarin offieinal. » Février, 12 : Tussilago Furfara (route de Lausanne). » » 15: Galanthus nivalis el Helleborus niger (La Pier- riere). D » 23: Coruus Mas (au bord du lac, Jordils). » » 25: Ranuneulus acris dans un pré de Chambésv (Mie Huguenin). » » 27: Viola odorata et Jasminum nudicaule aux Jordils. » Mars, 2: Pulmonaria obscura et Corydalis cava, Cham- besy (Mlle Huguenin). » » 8: Audromeda Japonica aux Jordils; Scilla bifolia, (route de Lausanne). » » 14: Rhododendron Dauricum aux Jordils. En outre Primula acaulis a fleuri sans dis- continuer depuis le mois d'octobre. M. H. Romieux a observé dans sa propriété ja floraison de l’Adonis Amourensis dès le 8 février, et M. Ed. Bertrand présente une belle fleur d’{ris stylosa provenant d’une campagne de Bellerive (Genève). LE GUI ET LE SAPIN ROUGE. — M. le professeur Chodat allire Valtenlion des botanistes herborisants sur la présence du Gui sur le Sapin rouge (Abies excelsu) : au cours d’une récente herborisalion aux lacs de Silans el de Nantua (Ain). celte Loranthacée a élé signalée comme abondante sur le Sapin blanc (Abies pectinata), landis que les Sapins rouges en paraissaient exempts; M. Chodat se souvient cependant d’avoir vu dans le Jura bernois des sapins rouges couverts de gui el demande, dans un but d’études morphologiques à entreprendre. qu'on veuille bien Jui signaler les cas analogues éventuels de notre région. Apres une conrte discussion sur les. essences de notre flore (entre autres le Pinus silvestris en Valais) atlaquees par le gui. la séance est levée à 10 heures 49 assistants : MM. Aug. de Candolie. Penard, Romieux, Beauverd. Viret. Ed. Bertrand. Boubier. Chodat. Frederiks. Guinet. Hauri, Lendner, Ch.-Ed. Martin, Revaclier, Mile Rodrigue. MM. Rouge, Schmidely. Subit el X. Le secrétaire : Guslave BEAUVERD. INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPÈCES, VARIÉTÉS et NOMS NOUVEAUX Cryptogames et Phanéropames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4x janvier 4902 Complément au Card Index américain. Index seul. Bulletin Index : seul. et Bulletin. SE SUISSERE 2 Ne 20 fr. 20 fr. 30 fr. io zemenis " { Union postale ,.. 2». 25» 40 » Pour lous les autres renseignements, s'adresser à L’HERBIER BOISSIER SPECIES HEPATICARUM Franz STEPHANI Pour répondre aux demandes de plusieurs correspondants. nous por- tons à la connaissance des lecteurs du Bulletin de l'Herbier Boissier que nous sommes disposés à leur servir en tirés à part des abonnements Spéciaux au SPECIES HEPATICARUM de notre collabo- raleur M. Franz Stephan. Ces abonnements seront livrés au prix de 1 fr. 25 la feuille (16 pages) et expédiés franco au fur et à mesure de la publication de l’ou- vrage. — Le ler volume (400 pages in-8) est en vente au prix de 30 fr. et les 11 premières feuilles parues du vol. 2 seront immédiatement envoyées aux abonnés par l’Herbier Boissier. OR POSE TE ET D PT DATE TE AFRICAN Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisir d’informer nos cor- respondants que l'Herbier Boissier a de nouveau reçu, en 1903, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A.. Juno. L'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prof. DE H, Scamz, à Zurich. Il en a été extrait de petites collections dont il reste encore sept exemplaires renfermant de 102 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambézy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SGIENTIÆ MYCOLOGIGÆ UNIVERSAETS Organ für die Gesammlinteressen der Mycologie. enthallend Original-Abhand- lungen, Referale und kritische Besprechungen wichliger mycologischer Publi- cationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Lilteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt entgeyen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W_, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Be.lin N. W., Karlstrasse 11. Genève. — imp. Romet, boulevard de ri.«ılDaldls, 46. es r DE KIIERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE GUSTAVE BEAUVERD CONSERVATEUR DE L'HERBIER Chaque Collaborateur est responsable de ses travaux. SECONDE SÉRIE Tome IV. 1904. N° 5. Ce N° a paru le 80 avril 1904. l'administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros égar Prix de l’Abonnement ntrôlée, 20 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 25 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. D Les abonnements sont reçus AsT-HERBIER BROISSTIER CHAMBÉZY (Suisse). : PARIS | BERLIN PAUL KLINCKSIECK | R. FRIEDLÆNDER & SOHN 3, rue Corneille. | é 44, Carlstrasse. 1904 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suède et la Norvège. a A Ill. RE AR Dr A a er in ee a ee BE LE | ES; SECONDE SERIE SOMMAIRE DU N° 5. — MAI 1904. Hermann Christ. — LOXSOMOPSIS COSTARI- CENSIS NOV. GEN. ET SPEC. (Mit Tafel 1.)......... G&. Lindau. — ACANTHACEZÆ AMERICAN HI (fin). Robert Keller. BEITRÆGE ZUR KENNTNIS DER OSTSCHWEIZERISCHEN BROMBEEREN (Schluss)... ... H. Solereder. — ZUR NÆHEREN KENNTNIS VON POLYCARPÆ FILIFOLIA WEBB ED. CHRIST UND ANDEREN KANARISCHEN POLYCARPÆA-ARTEN. ... + Joseph Freyn. — PLANTE EX ASIA MEDIA. Enu- meralio plantarum in Turania a el. Sıntenis ann. 1900- 1901 lectarum, additis quibusdam in regione caspica. transcaspica, lurkestanica, præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania a cl. V.F. Brotherus ann. 1896 lectis. (Frag- menlum-) (Hortselzung folge), 20.2.2... 00 Casimir de Candolle. — L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A.P.DECANDOLLE {à suivre). Robert Chodat el Émile Hassler. PLANTE HASSLERIANÆ soit ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile Hassuer, d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 (site)... -.......... Renato Pampanini. — UNE CUNONIACÉE NOU- VELLE DE LA NOUVEELE-CAELBDONIE. 7 00 - Gustave Beauverd. — SOCIÈTÉ BOTANIQUE DE GENEVE. Compte rendu de la séance du 44 avril 1904. INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ....... Nos 7831 à PLANCHE CONTENUE DANS CETTE LIVRAISON : Praxcur 1. — Loxsomopsis Costaricensis nov. gen. el spec. OBSERVATIONS BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER Les auteurs des travaux insérés dans le Bulletin de l'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en lirage à part Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sontinvités à présenter leurs réclamations dans les quinze jours qui suivent la publication de chaque numéro. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2 SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 5. LOXSOMOPSIS COSTARICENSIS OV. gen. BE SE. (Typus in herb. CHRIST Basileæ.) von Dr H. CHRIST. Basel. (Mit Tafel I.) Keine Farnflanze hat das Interesse des Systemalikers stärker erregt, als das rätselhafte Loxsoma Cunninghamü R. Br. aus dem nördlichen Neuseeland. Heute noch ist die Stellung dieser seltsamsten aller Farngestalten eben so umstritten, als zur Zeit ihrer Entdeckung durch Allan Cun- ningham, der sie zuerst als Davallia bezeichnete, während sie Harvey zu Trichomanes zog (siehe Hooker spec. fil. I, 86), bis Robert Brown sie als besonderes Genus unter dem parodox klingenden Namen auf- stellte, den John Smith in seiner Historia filicum 416 also erklärt: loxos oblique, soma band ; the oblique broad ring of the sporangium. In der That stellt diese Pflanze im Aufbau und den morphologischen wie anatomischen Merkmalen der vegetaliven Theile eine Davalliacee dar, während der terminale Sorus eine sehr grosse Aehnlichkeit mit dem von Trichomanes hat, indem ein unterständiges, glockenförmiges Indusium und ein säulenförmiges Receptakel vorhanden ist, an welchem Haare und Sporangien befestigt sind. Eine ganz eigene, auf ganz andere Beziehungen weisende Bildung BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 D, 30 avril 1904. 26 394 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m sn.) (2) haben freilich die Sporangien. Sie haben einen geschlossenen, schief verlaufenden Ring; er umfasst nicht das Sporangium in seinem grössten Umfang, wie etwa Cyathea, sondern er liegt an der Basis einer seitlichen Protuberanz des Sporangiums (siehe Bower Studies in the morpholopy of the spore-producing members in Philos. Transact. Royal Soc. London, Ser. B., vol. 192, Plate II, fig. 65). Dieser Ring hat nur in einem Drittheil seiner Länge verstärkte Zellwände, im übrigen ist er aus dünnwandigen Zellen gebildet. Er öffnet sich, ähnlich wie bei Gleichenia und den Schizæaceæ durch einen senkrechten Schlitz vom Scheitel nach unten (Bower cit. Plate II, fig. 66, p. 49). Kein Wunder, dass Bommer diese singuläre, im Aufbau einer Davalliacee, im Sorus einem Trichomanes, im Sporangium einer Gleichenia oder Schizza ähnliche Form zum Repräsentanten einer besondern Ordnung : Loxsomaceæ erhob, eine Stellung, die auch Bower (eod. p. 51) zu der seinigen macht. Was die Deutung dieser Form so ungemein erschwert, ist ihre bis- herige totale Isolierung. Läge nicht eine ganz vereinzelte Form, sondern ein wenn auch beschränkter Formenkreis vor, so wäre es wohl leichter, irgend einen deutlichen Anschluss an eine andere Gruppe zu finden, d. h. auszumitteln, welche der mehrfachen Verwandtschaften die über- wiegende ist. Die Pflanze Neuseelands ist eine sehr constante, und ausser einer Varietät mit grüner Unterseite des Blaties (der Typus, oder wenigstens die zuerst bekannt gewordene Form hat blauweiss bereifte Unterseite: Hooker spec. fil. 86) ohne jede Veränderlichkeit. Bei dieser Sachlage wird jeder Farnkundige mein Erstaunen und zugleich meine Freude ermessen können, als ich in einer Sendung von Costa-Rica, die mir die Herren Carlos Werckle und Theod. Brune aus Turrialba machten, unter No 279 eine als « Davalliacee» bezeichnete grosse Pflanze fand, die auf den ersten Blick die für Loxsoma so höchst charakteristische Combination einer Davalliacee durch den Aufbau, und eines Trichomanes für den Sorus zeigle. Ich nenne sie Loxsomopsis Costaricensis. Von Loxsoma Cunninghamii unterscheidet sich habituell die Pflanze durch etwa 3-fache Grösse, durch anliegende Behaarung der Unter- flächen und durch paarige Fiedern, die an der Basis öhrchenartig verwachsen sind, was dem Gesammtbild einen Anklang an Pteris {3) H. CHRIST. LOXSOMOPSIS COSTARICENSIS NOV. GEN. ET SPEC. 395 incisa. Thunbg. giebt. An der Ansatzstelle der Fiedern ist die Spindel verdickt, die bei den Farnen seltene Asymmetrie durch die Förderung der vordern Fiedern zeigt sich hier in bedeutendem Grade. Die Textur ist derb lederig. Blattbasis, Stipes und Rhizom fehlen mir noch; ich zweifle aber nicht, dass letzteres ein kriechendes, behaartes Rhizom sein wird. Was nun den Sorus betrifft, so ist seine Stellung wie bei Loxsoma terminal an den seitlichen Zähnen des Blattrandes, am Ende der zum Rande verlaufenden Nervchen. Während aber bei Loxsoma die Sori so ziemlich in der Richtung der Blattfläche stehen, sind sie hier schief zurückgebogen nach innen, gegen die Spindel hin. Das Indusium ist dem von Loxsoma ganz gleich. Es ist eine frei aus dem Nervenende sich erhebende dünne glockig-cylindrische Hülle, gelblich, etwas schimmernd, aus einfachen 3 bis 6 eckigen Zellen, die oben horizontal abgeschnitten ist und keine Spur von Zweitheiligkeit an der Mündung zeigt. Aus dem Grunde des Indusiums erhebt sich die durch ihre Dicke auffallende cylindrische Säule (Receptaculum, colu- mella), welche bis zu dessen Mündung oder auch darüber hinaus reicht, und über die Mündung ragt siets ein Büschel von Sporangien, mit Haaren gemischt, empor. Sparongien und Haare, welche aus einfacher Zellreihe bestehen und an der Spitze nicht verdickt sind, sind der ganzen Länge der Säule angewachsen. Bis dahin besteht — man wird es mir zugeben — kein Grund, die Costa Rica-Pflanze mit dem Genus Loxsoma nicht zu vereinigen. Nun aber das Sporangium. Da ist nichts von der Aehnlichkeit mit Schizæa oder Gleichenia zu sehen, wie wir dies oben für Loxsoma feststellten. Es ist vielmehr das Polypodiaceen-Sporangium, mit einem Ring, der vertical von der Basis des Sporangiums zum Scheitel und von diesem wieder zur Basis sich hinzieht, und zwar in einem etwas gewundenen Verlauf und die Dehis- cenz ist die quere, horizontale der Polypodiaceen. Allein es ist nicht der unvollständige Ring der Davalliaceen, der etwa im letzteren Drittel seines Verlaufs nach der Basis aufhört, sondern es ist ein geschlossener, vollständiger Ring, wie ihn die Cyatheaceæ zeigen. Und erst noch weist er eine Besonderheit auf : er ist nicht aus gleich- arligen, verstärkten Zellen gebildet, sondern es schaltet sich seitlich nach der Basis hin eine Gruppe dünnwandiger Zellen, etwa 8 an der Zahl, ein, in deren Bereich die Spalte der Dehiscenz fällt. Loxsoma hat einen Ring, den man fast einen oblitterirenden nennen könnie, indem 396 ; BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (4) die zarlen Zellen gegenüber den slarkwandigen den grössern Raum einnehmen. Endlich ist das Sporangium kurz gestielt, ohne den in der Regel langen Stiel der Polypodiaceen. Also ein «normaleres » Sporangium als bei Loxsoma, immerhin aber eher mit dem der Cyatheaceæ, als mit dem der Davalliacee zu vergleichen, und durch die zartwandige Zell- gruppe singulär. Wir dürfen also annehmen, dass durch unsere neue Pflanze eine bisher nicht bestehende Brücke gegeben ist zwischen Loxsoma und den Polypodiaceæ, in so fern als unsere Loxsomopsis, die in Aufbau und Sorusmerkmalen so nahe zu Loxsoma gehört, ein Polypodiaceen-Soran- gium aufweist, und das ist sicher ein Gewinn für unsere Einsicht in die systematische Stellung dieses geheimnisvollen Farns. Wenn eine Art, die in so vielen Beziehungen dem Loxsoma nahesteht, durch ein Merkmal deutlich zu den Polypodiaceen neigt, so ist eine Verwandtschaft beider Glieder mit dieser Ordnung nicht zu leugnen. Aber nun, zu welcher Gruppe der Polypodiaceen leitet diese Affinität ? Der Aufbau von Loxsoma wird mit Recht mit einer Davalliacee, von John Smith, dem ein selten erreichtes Formenversländnis zu Gebot stand, speziell mit Microlepia (History of ferns 263) verglichen. Der Aufbau unserer Loxsomopsis stehtaen Microlepien bedeutend ferner, und es stellt sich heraus, dass er ein mehr archaistisches, an die Unre- gelmässigkeit fossiler Formen anklingendes Gepräge trägt, als Loxsoma. Nicht nur ist die Textur eine auffallend harte und lederige, sondern die streng gegenständigen Fiedern sind mit ihrem untersten Fiederchen am Knotenpunkt mit der Spindei verwachsen. Nur Histiopteris incisa (Pteris Thunbg.) aus dem ganzen Bereich der heutigen Form zeigt eine ähnliche Bildung. Dazu kommt, dass eine starke Asymmetrie der Segmente an der Basis jeder Fieder auftritt, in dem Sinne, dass das unterste basiskope Segment verkümmert ist und in einem an die Spindel breit ange- wachsenen Oehrchen besteht, während das unterste acroskope Segment auffallend verlängert ist und das nächstobere Fiederpaar erreicht. Diese äusserst ungleiche Förderung der Fiedernbasis ist aber ein entschieden archaistischer Charakter und die so gesteigerte Asymmetrie zu Gunsten der acroskopen Seite überhaupt bei den lebenden Formen eine Selten- heit. In geringem Grade ist diese acroskope Förderung bei lebenden Formen zwar häufig, aber in einem so hohen Grade, wie bei Loxsomopsis, wo das untere Segment zu einem Oehrchen reduziert ist, kaum erhört. Bei Loxsoma stehen sich die untersten Fiederchen an Entwicklung (5) H. CHRIST. LOXSOMOPSIS COSTARICENSIS NOV. GEN. ET SPEC. 397 ungefähr gleich, ja sie erscheinen öfter basiskop gefördert, was bei so vielen Davalliaceen, besonders den Arten mit deltoid verbreiterter Blatt- basis, die Regel ist. Wir müssen uns also mit der immerhin wertvollen Erwerbung begnügen, dass ein mit Loxsoma nahe verwandtes Gebilde sich nicht etwa mehr an Gleichenia oder die Schizeacese anlehnt, also nicht dem Zuge der reproductiven Sphäre folgt, sondern auch im Sporangium mehr der Gruppe zuneigt, wohin der gesammte Aufbau weist : den Polypodiaceæ, ohne dass wir noch weitere Leitung empfangen zu dem speziellen Genus hin, an das nun anzuknüpfen wäre. Diese Leitung fehlt uns um so mehr, als der Aufbau von Loxsomopsis eher auf eine archaistische Affinität weist. Es ist also wenigstens die Reihe Loxsoma, Loxsomopsis, Polypodiacese gewonnen, wenn nicht auch schon die Reihe Loxsoma, Loxsomopsis, Polypodiaceæ, Microlepia. Wenn Bower cit. p. 51 sich über die Stellung von Loxsoma dahin ausspricht : the attempt should not be made to force it (Loxsoma) into ony other tribe of living ferns, so kann ich dies wohl begreifen, aber ich bin durch das Auftreten der Loxsomopsis doch überzeugt, dass der Anschluss von Loxsoma an die Polypodiaceæ unan- tastbar ıst. Legen wir vielleicht nicht allzuviel Werth auf gewisse einzelne Merk- male? Lassen wir uns nicht vielleicht zu sehr imponieren durch die Merkmale der die Sporen unmittelbar umgebenden Organe? Ich will das Indusium herausgreifen. Wenn ich in den Farnkräutern der Erde, p. VI, in Bezug auf Loxsoma äusserte, dass es eine Tendenz der Farn aller Gruppen sei, in einzelnen isolirten Formen zu den Gestallungen anderer weit entlegener Gruppen zurückzuschlagen oder sich zu erheben, so mag dieser Satz dahin erweitert werden, dass diese isolirten Formen auch aufbewahrte Reste sein können, die uns eine Etappe in der Entwicklung der heutigen Formen aus ältern Formen ergänzen, welche ältere Formen ein Gemisch von heute schärfer getrennlen und strenger geordneien Merkmalen zeigen. Gerade bei den Davalliaceæ zeigt sich z. B. eine Variation, welche Hooker zu seinem überaus gekünstelten Genus Deparia (Hook. Grev.) zählt. Es ist eine Form, die spezifisch wohl nicht von Dennstædtia obtusifolia (Willd. Dick- sonia) syn. Dicksonia adiantoides H. B. Kih. getrennt werden kann, “aber den Sorus über die Spitze des fertilen Zahns hinaus an einem kurzen Stiel trägt, wobei das Indusium selbständig aus dem Rande hervortritt und dadurch eine Becherform annimmt. Hooker bildet diese 398 BULLETIN DE L HERBIER BOISSIER (2e séR.). (6) Form Spec. I, Tab. 30 als Deparia Mathewsii Hook. ab und bemerkt, indem er sich nach echt Hooker’scher Weise (gezwungen durch die Starrheit seines Systems) durch die Gestalt des Sorus den Blick in die Verwandtschaft der Pflanze gänzlich trüben lässt : (p. 85) its nearest affinity is with Loxsoma and Trichomanes, setzt aber doch sehr bezeichnend hinzu : «the capsuls, however, are different from both, of the ordinary structure, but situated on very long stalks.» In der Diagnose seines Genus Deparia giebt er auch zu, dass das « Receptacle elevated, but short and wholly included within the involucre » ist. So viel steht immerhin fest, dass in Bezug auf Lage und Form des Indusiums Annäherungen von Davalliaceen an unsere Pflanze nicht ganz unerhört sind, wovon freilich noch ein Schritt ist bis zu der völligen Gleichheit. mit Loxsoma, die unsere neue Costa Rica-Form in Betreff des Indusiums aufweist. Dass sich die Unterbringung dieser Art unter das Genus Loxsoma, trotz aller gemeinschaftlicher Sorus-Merkmale, bei einem so grund- verschiedenen Sporangium und bei den starken Differenzen im Aufbau verbietet, muss ich immerhin zugeben. Dass Loxsoma und Loxsomopsis Palæophyten sind, ist wohl nach dem Gesagten mehr als deutlich. Die Art, welche den entschiedensten archaistischen Charakter trägt, ist ohne Frage Loxsoma : es vereinigt die, überall sonst getrennt auftretenden Merkmale der Davalliaceen (Aufbau), der Gleichenien oder Schizæaceen (Theile des Sporangiums) und des Trichomanes (Sorus). Um eine Stufe jünger ist Loxsomopsis, denn hier entfällt das Merkmal der Gleichenien oder Schizueen und auch das Sporangium leitet zu den Polypodiaceen, speziell den Cyatheen; immerhin ist ein archaistischer, vielleicht hinter Loxsoma zurückgreifender Rück- schlag in der stark ungleichen Förderung der Fiederbasis wahrnehmbar. Also eine Pflanze, die in der Reproductionssphäre jünger, im Leibe älter erscheint als Loxsoma ! Dass sich nun diese neue Art, dieses «halbe Loxsoma» nicht in der Nähe der altoceananischen Heimat von Loxsoma Cunninghami, sondern in Central-Amerika fand, ist ein Grund mehr für das hohe Alter dieser aberranten. die Merkmale weit entlegener Gruppen vereinigenden Seltenheilen. Die Entfernung der Standorte bringt uns deutlich die Reliquiennatur dieser Formen zu Bewusstsein. Dass die Loæsomopsis einen von Loxsoma auch in systematischer Beziehung ganz verschiedenen Ausgangspunkt habe, und sich mit ihr nur zufällig in ähnlicher Aus- prägung begegne, folgt aus der räumlichen Trennung durchaus nicht, (7) H. CHRIST. LOXSOMOPSIS COSTARICENSIS NOV. GEN. ET SPEC. 399 und ist mir, als einem Anhänger der Einheit der Schöpfungscentren, ausgeschlossen. Costa Rica ist, das wird durch das Auftreten der Loxsomopsis zum Ueberfluss erhärtet, ein Bildungs- und Sammel-Herd allerersten Ranges, dessen Endenismus noch lange nicht erschöpft ist. Ich erinnere nur an die von Endres entdeckte, von Werckle und Brune in den Schluchten von Carillo wieder aufgefundene Danæa crispa, deren Sorustragendes Blatt eine Dana, deren vegetaliver Wedel aber ein durchsichtiges fein- getheiltes und krauses Blatt eines Trichomanes darstellt : eine Ver- einigung von Bildungen, die fast noch auffallender ist, als die von Loxsoma gebotene. Ich gebe nunmehr die Diagnose der neuen Pflanze: LOXSOMOPSIS n. gen. Filix pilifera nec squamifera magna rhachi nodosa, fronde bipinnata, valde coriacea, pinnis asymmetricis latere acroscopo auclis, nervatione pinnala libera, soris extramarginalibus in nervulis terminalibus calyci- formibus, indusio calyciformi margine integro, receptaculo cylindrico elongato crasso, piloso sporangiis subsessilibus, annulo verticali clauso, cellulis annuli inæqualibus i. e. cellulæ plerumque incrassatæ, cellu- larum tenerrimarum serie brevi interruptæ. Dehiscentia horizontali. Loxsoma R. Br. differt dehiscentia verticali, annulo obliquo rudimentario laterali, majorem in partem cellulis tenuibus constituto; statura triplo minore, pinnis plerumque imparibus; symmetricis. Loxsomopsis Costaricensis n. sp. Rhizomate stipiteque adhue ignotis. Rachi valida dura rufobrunnea opaca glabra sursum pilis adpressis sparsa, ad inserlionem pinnarum incrassata. Foliis amplis bipinnatis fere tripinnatifidis 52 ‘/2 cm. longis 25 cm. latis (nondum completis!) elongato-ovalis apice caudato-elon- gato. Pinnis oppositis e nodo racheos oriundis, valde remotis (interstitiis inferioribus 10 cm. medis 8 et 6 cm. superioribus 4 et 3 cm. metien- 400 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (8) tibus) sessilibus ad basin late connatis patentibus versus apicem ascendentibus 20 cm. longis 10 cm. latis deltoideo-ovatis acuminatis, asymmetricis : latere basiscopo angustioribus, latere acroscopo valde auctis i. e. pinnulis basiscopis brevioribus, pinnulis acroscopis longio- ribus, pinnula catadroma basali valde reducta et mere auricula late adnata. Pinnulis circa 12 infra apicem pinnæ incisum approximatis, inferioribus oppositis, pinnulis basalibus acroscopis longissimis rachi adpressis 7 cm. longis 1'/. cm. latis. Pinnulis profunde, inferioribus ad costam incisis, lobis confertis (sinu non interjecto) acutis ovato- triangularibus 6 ad 8 utroque costæ latere, grosse dentatis, adnatis subinæqualibus deorsum decurrentibus, lobo infimo late adnato. Costulis nervisque subtus prominentibus, facie superiori folii nuda, latere inferiore imprimis ad nervos costasque adpresse pilosa, pilis simplicibus cellulis uniseriatis, fuscis. Nervulis obliquis, in lobis pinnatis, furcatis, liberis, in dentes productis, manifestis. Textura rigide coriacea, colore atroviridi, subtus pallidiore nec glauco, faciebus opacis. Soris extra marginem protrusis, rarius paullisper intramarginalibus, terminalibus ad apices dentium lateralium loborum, summo nervulo fertili oblique coslam versus insidientibus numerosis (sæpe 2 aut % in lobo) ochraceis,nitentibus, 4'/2 mm. longis 1 mm. lalis cylindraceis calyciformibus, sporangiis brunneis ex ore indusii emergentibus. Indusio membrana calyciformi cellulis tri- ad sexagonis consistente formato, ore lato horizontali, margine integro nec inciso nec bilabiato. Columella (receptaculo) sporangifera indusio æquilonga aut longiore, incrassata, cylindrica, sporangia multa pilosque simplices apice non incrassatos ferente. Sporangiis sessilibus, annulo elastice verticali subtortuoso com- pleto (clauso), cellulis annuli pierumque incrassatis, sed interstitio cellulas tenerrimas circa 8 continente interposite. Sporangio horizon- taliter dehiscente. Sporis obtusis tetrædris lævibus. Hab. Costa Rica, N° 279, leg. C. Werckle et Th. Brune. 45. Februar 1904. Sa 401 ACANTHACEÆ AMERICAN I AUCTORE G. LINDAU (Suite et fin.) © Trybliocalyx pyramidatus Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramis lignosis lineis 2 sparse pilosis, eystolithis non cons- pieuis. Folia petiolis e. 1,5 em. longis, pubescentibus, ovata apice acu- minata, basi sensim in petiolum angustata, usque ad 10 x 4 cem., interdum majora, sæpissime paullo minora, pubescentia, eystolithis supra vix conspieuis. Panicula terminalis, folia superans, laxa, basi foliata, apice foliis bracteiformibus, subulatis, sensim in regionem folii- geram transiens, peduneulis rhachibusque sparse pilosis. Bracteæ subu- late, pilosæ, 2—5 mm. long&. .Bracteole supra medium pedicelli pilosi, 5—15 mm. longi affixæ, vix 2 mm. longæ, subulatæ. Calyx cupu- latus, 5 mm. altus, sparse pilosus, apice lobis 5, subtriangularibus, 4—5 mm. longis, 3,5 mm. basi latis instructus. Corolla lilacina, glabra. Tubus 11 mm. longus, basi 4, apice 5 mm. diam. Labium posticum 9 mm. longus, medio 6 mm. latus, apice lobis 2 rotundatis, 3 X 3,5mm. met. instructum, anticum lobis 3 rotundatis, 10 x 5 mm. Filamenta in medio tubi affıxa, 7 mm. longa. Antheræ 3 mm. long&, muticæ. Stami- nodia postica, ‘/2 mm. longa, filiformia. Pollinis granula subglobosa, 55—60 y diam. Discus 1 mm. altus. Ovarium 2 mm. altum. Stylus 6 mm. longus, ad anthesin inelusus, pilosus. Capsula ignota. Hab. in Guatemala prov. Huehuetenango prope Nenton in fruticetis ad viam (Seler n. 3276). Flor. Sept. 1896. Psilanthele grandiflora Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex 1—4 metralis, ramis lignosis, glabris, subgriseis, cum foliorum deciduorum cicatricibus notatis, simplieibus, sed in axillis 102 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SER.). (18) cum ramulis brevibus instructis. Folia ad ramos ramulosque termi- nalia, ad basin versus decidua, petiolis '/.—1 cm. longis, puberulis: tenuibus, lanceolata, usque ad 10 X 3 em., sed ea ad ramulos axillares affixa circa dimidio minora, glabra, interdum ad marginem vel ad costas sparse pilosa, eystolithis vix conspicuis. Flores axillares, fasciculati, ad spicam multo abbreviatam orti, pedicellis tenuissimis, glabris, 1—2 em. longis. Bracteæ bracteolæque ad basin pedicelli affixæ: minutæ, puberulæ. Calyeis lobi lanceolati 6—4,5 X 1 mm., quorum anteriores paullo breviores, glabri. Corolla alba, violaceo-tincta, glabra. Tubus 4 mm. longus, 2—2,5 mm. diam. Labium posticum 5 mm. longum, 3 mm. latum, apice lobis 2 rotundatis, 1 mm. diam., anticum S mm. longum, lobis lateralibus 5,5 x 3 mm., medio 6x 3,5 mm. Filamenta 2, vix 1 mm. longa. Antherarum loculi paullo inæquales, mutici, e. 1 mm. longi. Staminodia 2, minuta, c. ‘/4 mm. longa. Pollinis granula typica, fere globosa, c. 38 w diam. Ovarium 1,5 mm. longum. Stylus 5 mm. longus, basi pilosus. Capsula ignota. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Fuan-Guerra ad Tarapoto (Ule n. 6493). Flor. Octob. 1902. Von der bisher einzigen Art Psilanthele Eggersii durch die viel grösseren Blüten, die verkürzten Blütenslände und die Staminodien scharf unterschieden. ei den winzigen Blüten von Psilanthele Eggersii finden sich keine Staminodien. In der Gatlungsdiagnose ist das Vorhandensein dieses Merkmals bei der hier heschriebenen zweiten Art noch nachzutragen. Juruasia Lindau nov. gen. Odontoneminarum. ! Calyx 5 partitus. Corolla iis Justiciæ generis similis, labio postico obseure bidentato, ereeto, labio antico apice 3 lobo. Stamina 4, postiea uniloculata, antica loculis 2 superpositis, mutieis. Pollinis granula subglobosa, iis Odontoneminarum æqualia. Capsula parva, 4 sperma. Inflorescentia spicata bracteis magnis imbrieatis, bracteolis lanceolatis. Die Gattung steht unter den Odontoneminen wegen ihrer Staubgefässe ganz isoliert da. Wenn % Stamina, was höchst sellen ist, ausgebildet sind, so haben sie 2 Fächer. Hier aber tritt der seltene Fall ein, dass nur die vorderen Staub- fäden 2 Fächer tragen, während die hinteren nur noch eines besitzen. Bei der Gruppe der Imbricat® findet sich ein ähnlicher Fall nur bei der zu den Asys- tasieen gehörigen Gattung Chamæranthemum. 1 Genannt nach dem Rio Juruà, einem Nebenfluss des oberen Amazonen- stromes. (19) G. LINDAU, ACANTHACEÆ AMERICANÆ IN. 405 Juruasia acuminata Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Planta ascendens, ad nodos radicans, ramosa, caule lineis 2 pubes- cente et cystolithis albostriolato. Folia petiolis e. 5 mm. longis, pube- rulis, ovata apice obtusa, basi angustata, 4—-7 cm. longa, 2—3 cm. lata, basi et subtus ad costas pilosa, utrinque eystolithis striolata. Spicæ terminales, simplices vel basi ramosæ, foliis multo breviores, pauci- floræ. Bracteæ ovatæ, apice acuminat&, ad marginem longe ciliatæ, 10 mm. longæ, 5 mm. latæ. Bracteolæ lanceolatæ, ciliatæ, 7 X 1 mm. Calycis lobi lanceolati, minute puberuli, 3X */4 mm. Corolla alba, tubo et labio antico purpureis, extus pilosa. Tubus 7 mm. longus, basi 2, apice 3 mm. diam., intus pilosus. Labium posticum 4 mm. longum, basi 3 mm. latum, antieum 5 mm. longum, in medio e. 5 mm. latum, lobis lateralibus 1,5 X 1,5 mm., medio 1,5 x 2 mm. Filamenta in fauce affixa, 2 mm., postica 1 mm. longa. Antherarum loeuli °/« mm. longi. Pollinis granula non visa. Discus parvus. Ovarium 1 mm. altum. Stylus 8 mm. longus, basi pilosus. Capsula S mm. longa, vix 2 mm. lata, usque ad medium fere stipitata, apice pilosa. Semina 4 rugulosa, ce. 1,5 mm. diam. Jaculatores teneræ, rectæ, vix 1 mm. longæ. Hab. in Brasiliz civ. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5701, 5848). Flor. Julio, fruct. Octob. 1901. Auch bei dieser Art liegt der eigentümliche Fall vor, dass selbst die jüngsten Knospen nicht die Spur von Pollen enthalten. Trotzdem besteht an der Gattungs- zugehörigkeit kein Zweifel, wie die Beschreibung der folgenden Art zeigen wird. Juruasia rotundata Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Ramosa ramis novellis puberulis, dein glabris eystolithis incon- spieuis. Folia petiolis 4—12 mm. longis, pilosis, ovata, utrinque angus- tata, 4—10 cm. longa, 1,5—4 em. lata, glaberrima, eystolithis utrinque striolata. Spicæ terminales, simplices vel basi ramosæ et interdum subecapitatæ, foliis multo breviores, paucifloræ. Bracteæ ovatæ, apice rotundatæ, sæpe ad apicem mucronulo brevi instructæ, 11 mm. longæ, 8 mm. late, glabræ. Bracteolæ lanceolatæ, 4 X 1 mm. glabræ. Calyeis lobi lanceolati, 3,5 X °/ı mm., glabri. Tubus 10 mm. longus, basi 2, apice 3 mm. diam., extus glaber, intus pilosus. Labium - posticum 5 mm. longum, in medio 4 mm. latum, anticum 6 mm. longum, 5 mm. latum, lobis lateralibus 1,5 x 1,5 mm., medio 15><2 mm. Filamenta 3 resp. 1,5 mm. longa. Antherarum loculi 1'/ı mm. longi. Pollinis granula subglobosa, 45—58 y diam. Discus 40% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (20) brevis. Ovarium 1 mm. altum. Stylus 12 mm. longus, basi pilosus. Capsula deest. Hab. in Prasiliæ eiv. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5573). Flor. Jul. 1901. Die beiden Arten unterscheiden sich durch die Bracieen, die bei Juruasia acuminata spitz, bei Juruasia rotundata abgerundet sind. Die Blätter dagegen verhalten sich genau umgekehrt. N Odontonema adenostachyum Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ‘/2—1 metralis, ramis tetragonis, novellis pubescentibus, adultis glabris, epidermide solvente. Folia quasi sessilia ovata apice acuminata, basi sensim angustata et quasi petiolum formantia, 12—20 %x3—10 em., glabra, tenuia, eystolithigera. Spica terminalis, pedunculata, foliis longior, simplex, tota gianduloso-pubescens, laxa. Bracteæ subulatæ, 2—3 mm. longæ, interdum 2 floræ, glanduloso- pubescentes. Bracteolæ similes, sed breviores. Calyeis laciniæ subulatæ, 6X 1 mm., glanduloso-pubescentes. Corolla lilacina, puberula. Tubus 9 mm. longus, e. 2. mm. diam., intus puberulus. Labium posticum 10 mm. longum, lobis 2 obtusis, 8 mm. longis, 3,5 mm. latis, anticum 9 mm. longum, lobis lateralibus subobliquis, obtusis, 6 X 3,5 mp. medio obtuso, 5 XX 3 mm. Filamenta 10 mm. longa, pilosa. Antheræ 2 mm. Jongæ. Pollinis granula typiea, 42—58 y longa, 55—38 y lata. Stami- nodia 2, filiformia, 1'/z mm. longa. Ovarium 1'/ mm. altum. Stylus 20 mm. longus, pilosus. Capsula tota 3 cm. longa, c. 6 mm. diam. pubescens, stipite ce. 17 mm. longo. Semina 4, verrucosa, 3 mm. diam. Jaculatores hamati, 4 mm. longi, pilosi. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Yurimaguas in silva (Ule n. 6287), prope Leticia (Ule n. 6215). Flor. et fruct. Jun.-Aug. 1902. Durch die Behaarung sehr ausgezeichnet. In der Blatlform dem Odontonem« variegatum nahe stehend. Streblacanthus (?) chirripensis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Herba erecta, usque ad 30 em. alta, caule simpliei tereti, puberulo, tum glabrato, eystolithigero. Folia petiolis vix 1 em. longis, pilosis, ovata apice parum acuminata, basi sensim angustata, 5—9 em. longa, 2,5—4,5 em. lata, basi ad costam mediam pilosa, cystolithis striolata. Spicæ terminales, folia c. 2plo superantes vel in axillis superioribus (21) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANÆ IH. 405 axillares, folia subæquantes, semper laxæ, pedunculat&, rhachi pubes- cente. Bracteæ lineares, 2 mm. longæ, bracteolæ 1,5 mm. longæ, pube- rulæ. Flores lilacini, extus puberuli. Calycis laciniæ 5 puberulæ, 5 mm. longæ, 1 mm. latæ, anticæ 6 mm. longæ. Tubus 6 mm. longus, basi 1, apice 1,5 mm. diam. Labium superum 5 mm. longum, 2 mm. latum, brevissime 2-dentatum, inferum 4 mm. longum, lobis 1,5 mm. longis, c. 2 mm. latis. Filamenta 2 glabra, 5,5 mm. longa, exserta. Antherarum loeuli superpositi, 1 mm. longi, loculo inferiore basi mucronato. Pollinis granula 54—58 m longa, 35—38 y diam. (Spangenpollen), poris 2. Ovarium 1,5 mm. altum, pilosum. Stylus 10 mm. longus, basi pilosus- Capsula e. 11 mm. longa, usque ad medium fere stipitata, puberula, 4 sperma. Semina c. 2 mm. diam., glabra. Jaculatores 1,5 mm. longi, tenues. Hab. in Costa Rica prope Hacienda de Chirripö, 200 m., in loeis umbrosis (Pittier n. 16046). Flor et fruct Febr. 1900. Ich stelle diese Art nur mit Vorsicht zu Streblacanthus. Der 5 lappige Kelch, die sich nach oben erweiternde Kronröhre und der 2 paarige Pollen unter- scheiden die Art von den bisher bekannten beiden. Wahrscheinlich haben wir es hier mit einer neuen Gattung zu thun, deren Benennung ich solange unter- lassen möchle, ais die Systematik der ganzen Gruppe mit Spangenpollen nicht genügend geklärt ist. Duvernoia americana Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramis puberulis, dein glabris, eystolithigeris. Folia petiolis tenuibus, 1—2,5 em. longis, puberulis, oblonga, utrinque angustata, 12—16 em. longa, 4—7 cm. lata, glabra, cystolithis notata. Spies foliis multo breviores, axillares sæpe 2, vel ramosæ, peduneulatæ, laxifioræ. Bracteæ bracteolæque subulatæ, minute puberulæ, 1—1,5 mm. longæ. Calyeis laciniæ minute puberulæ, 3>X1 mm. Corolla eitrea labiis fusco-violaceo-notatis, extus puberula. Tubus 4 mm. longus, apice 2, basi 1,5 mm. diam. Labium posticum 3 mm. longum, 2 mm. diam., apice obscure bidentatum, anticum 3,5 mm. longum, 2,5 mm. latum, lobis lateralibus 1,5 X 1,5 mm., medio 1,5X2 mm. Filamenta 2,5 mm. longa. Antherum loculi superpositi, superiores 1 mm. longi, mutici, inferiores ealcarati, 1,5 mm. longi. Pollinis granula typica, poris tribus, 3,5 y longa, c. 23 x diam. Discus °/ı mm. altus. Ovarium 1 mm. altum. Stylus 5 mm. longus, pilosus. Capsula 13 mm. longa, 3,5 mm. lata, puberula, 4 sperma. Semina 2—2,5 mm. diam. Jaculatores hamati, 2 mm. longi. 496 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me Ssur.). (22) Hab. in Prasiliæ eiv. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5574). Flor. et fruct. Juli. 1901. | Man wird sich wundern, dass ich die afrikanische Gattung Duvernoia auch nach Amerika versetze. Indessen sehe ich in der Organisation der Blüten und des Pollens keinen Unterschied zwischen der altweltlichen und der vorliegenden neuweltlichen Art. Ich belasse sie deshalb bei Duvernota, in der für die Gattung von mir definiertem Umfang. Duvernoia E. Mey., die zuerst auf eine Art begründet wurde, ist von mir in beträchtlich erweitertem Umfange wieder hergestellt worden. Ich verstehe darunter diejenigen Formen mit Justicia-Blüten, welche Spangenpollen mit 3 Poren haben. In der Organisation der Blüten ist gegenüber den Blüten von Justicia (in dem von mir angenommenen Umfange) kein Unterschied zu konsta- tieren, dagegen differiert die Form des Pollens. Während Justicra Knötchen- pollen mit 2 Poren hat, besetzt Duvernora Spangenpollen mit 3 Poren. Ein Uebergang zwischen diesen beiden Arten von Pollen ist mir noch niemals auf- gestossen und liesse sich höchstens zwischen Knölchenpollen und Spangenpollen mit 2 Poren konstruieren. Für solche ebenfalls existierende Formen letzterer Art könnte man in der Unterbringung zweifelhaft sein, für die übrigen aber herrscht kein Zweifel an ihrer Stellung. Clarke hat in der Flora of Tropical Africa die Gattung Duvernoia wieder aufgelöst, indem er die Arten in ver- schiedene Gattungen verteiit hat. Wenn er Duvernoia pumila Lindau zu Peri- strophe stellt, so gebe ich ihm Recht, nicht aber bei der Verteilung der andern Arten in die Gattung Justicia und Adhaloda. Clarkes Vorgehen beruht auf seiner völligen Verkennung der Wichtigkeit der Pollenmerkmale. Augen - scheinlich hat sich der sonst so geübte Kenner der Familie nie ernstlich darum bemüht, sich die Bedeutung des Pollens klar zu machen. Wenn bei sonst gleicher Organisation der Blätter die Pollenkörner verschieden sind, so bedeutet das für mich eine generische Differenz. Die Form der Blüten und vieles andere können von aussen beeinflusste Merkmale sein, niemals aber die Form der Pollenkörner. Wir haben bei den Acanthaceen das vielleicht einzig dastehende Beispiel im Pflanzenreich, dass die Formen des Pollens eine hervorragende phylogenetische Bedeutung besitzen. Man hat meiner Ansicht nach die Bedeutung des Pollens für das System der Acanthaceen noch nicht genügend gewürdigt. Mein eigenes System hat zwar einen Versuch dazu gemacht, aber es bedarf in vieler Beziehung jetzt einer Ergänzung und Erweiterung. Meines Erachtens sollte jetzt die Form des Pollens das allein Ausschlaggebende für die Beurteilung der Stellung einer Gattung sein. Wir sehen dann wie sich innerhalb dieser durch die Pollenform definierten Reihen, immer wieder dieselben Differenzierungen in den Blüten- formen, Früchten uud Blütenständen wiederholen. Es sind nur wenige derartige Merkmale vorhanden, aber sie bilden im Verein mit dem Pollen eine unabsehbare Menge von Combinationen, die zum Teil schon bekannt sind. Man könnte also sehr wohl die Gattungen von vorn herein konstruiren und die Auffindung (23) G. LINDAU, ACANTHACEÆ AMERICANÆ IU. 407 bestimmter Combinationstypen voraussagen. Dies mag paradox klingen, aber da die Natur bei einer bestimmten Familie die Differenzierung stets nur nach ganz bestimmten Richtungen hin eintreten lässt, so lassen sich von vorn herein Schlüsse auf etwa zu erwartende Typen ziehen. So habe ich den Duvernora- Typus in Amerika längst erwartet, aber erst die vorliegende Art bringt den Beweis, dass er vorhanden ist. Justicia (Amphiscopia) concavibracteata Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa, ‘/2—1 m. alta, ramis teretibus, pubescentibus. Folia ovata, apice acuminata, obtusiuscula, basi cuneatim ad petiolum angustata, sed petiolo vix manifesto, usque ad 20 cm. longa, 6—7,5 cm. lata, glabra, subtus ad costas pilosa, supra eystolithis conspicuis. Spies simplices, axillares, erectæ, 2—3 em. longæ, imbricatæ, foliis ad apicem rami ad bracteas reductis, itaque quasi panicula strieta terminali elongata formata. Bracteæ ovatæ, rotundatæ, 6 mm. longæ, 4—5 mm. latæ, excavatæ, puberulæ præsertim ad marginem. Bracteolæ similes, 5 X 3 mm. Calyeis lobi glabri, lanceolati, 3 1 mm. Corolla lilacina, extus sparse pilosa, intus sub filamentorum insertione puberula. Tubus 4 mm. longus, apice 3, basi 1,5 mm. diam. Labium posticum 3,5 mm. longum, in medio 2 mm. latum, apice obseure bidentatum, intus rugula instructum, anticum 4 mm. longum, lobis 2,5 X 1.5 mm. Filamenta 4 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, 1 mm. longi, inferiore calcarato. Pollinis granula typica, 38—40 y longa, 27 u diam. Discus brevis. Ovarium 1 mm. altum. Stylus glaber, 5 mm. longus. Capsula deest. Hab. in Brasiiæ civ. Amazonas ad fiumem Juruà super. prope Bocca de Tejo (Ule n. 5456). Flor. April. 1901. Justicia (Amphiscopia) tremulifolia Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramis purpureo-pubescentibus. Folia petiolis pilosis, 8—11 cm. longis, tenuibus, ad folia novella brevioribus, ovata, basi rotundata, apice sensim acuminata (eis Populi tremulæ similia), usque ad 12 cm. longa, 8 cm. lata, sæpe parum minora, glabra, ad costas eystolithigera. Spicæ axillares, subsessiles, erectæ, 3—5 cm. longæ, imbricatæ. Bracteæ ovatæ, apice acuminatæ, basi stipitiformiter angus- tatæ, 7 mm. longæ, 2 mm. latæ, margine albo-ciliatæ. Bracteolæ lanceolatæ, 6—7 X 1,5—2 mm., margine albo-ciliatæ. Calyeis lobi 408 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SER.). (24) 45% 1 mm, lanceolati, minute puberuli. Corolla pallide flava, fauce purpurascente, extus pilosa. Tubus 6 mm. longus, basi 1,5, apice 3 mm. diam. Labium posticum 5 mm. altum, in medio 3 mm. latum, obseure bidentatum, intus rugula instructum, anticum 65 mm., lobis 2 mm. longis, medio latiore. Filamenta 5 mm. longa. Antherarum loculi fere superpositi, inferior basi calcaratus, 2 mm. longus, superior 1'/2: mm. longus. Pollinis granula typica, 58 u longa, c. 30 w diam. Diseus parvus. Ovarium 1 mm. altum. Stylus glaber, 10 mm. longus. Capsula 9 mm. longa, 2'/2 mm. lata, puberula, usque ad medium stipitata. Semina 4, jaculatoribus hamatis, 1,5 mm. longis. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Pongo de Cainarachi in silva (Ule n. 6402). Flor. et fruct. Sept. 1902. Aehnelt in den Inflorescenzen etwas der Justieia umbrosa (Nees) Lindau, ist aber durch die pappelähnlichen Blätter von allen Arten der Gruppe weit entfernt. Justicia (Amphiscopia) nylophila Lindau nov. spee. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa, ‘/2—1'/2 metralis, ramis glabris, cystolithigeris. Folia petiolis glabris, 1—4 em. longis, oblonga, utrinque angustata, usque ad 20 em. longa et 6,5 em. lata, glabra, eystolithis notata. Spiez axillares vel terminales, foliis multo breviores, breviter pedunculatæ, densiusculæ. Bracteæ subulatæ, minute puberulæ, 3X 1,5 mm. Brac- teolæ similes, 2X °®/« mm. Calycis laciniæ 5, subulatæ, minute puberulæ, 5 X 1 mm. Corolla extus puberula, alba, labio antico violaceo-tincto, palato violaceo-strigoso, labio postico viridescente, apice violaceo. Tubus eylindrieus, 5 mm. longus, 1,5 mm. diam., intus pilosus. Labium posticum 5 mm. longum, 2 mm. latum, apice vix bidentatum, anticum 5 mm. longum, 4 mm. latum, lobis lateralibus 1,5 x 1,5 mm., medio 1,5 X2 mm. Filamenta 4 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, superiores 1 mm. longi, mutici, inferiores calcarati, 1'/2 mm. longi. Pollinis granula typica, 45—50 y. longa, 27—31 y. diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus 8 mm. longus, pilosus. Capsula 13 mm. longa, 4 mm. diam., minute puberula, usque ad medium stipitata. Semina 4, verrucosa, 3 mm. diam. Jaculatores subrecti, 2,5 mm. longi. Hab. in Brasiliæ eivit. Amazonas ad Jurua Miry (Ule n. 5700). Flor. et fruct. Aug. et Sept. 1901. Durch die Blütenstände sehr ausgezeichnet. (25) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANÆ IM. 409 Justicia (Dianthera) vitzliputzli Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramis teretibus pubescentibus, dein glabris. Folia petiolis 3—10 mm. longis, puberulis, ovata apice plus minusve acuminatis, basi in petiolum angustatis, 3—10 em. longis, 1,5—5 em. latis, puberulis vel glabratis, eystolithigeris. Spicæ præsertim axillares, erectæ, folia æquantes jisve breviores, pubescentes, laxæ. Bracteæ bractéolæque subulatæ, 2—3%X 1 mm., pubescentes. Calyeis laciniæ 4, lanceolatæ, pubescentes, 6x1 mm. Corolla pallide kermesina, puberula. Tubus 6 mm. longus, apice 4, basi 2 mm. diam. Labium posticum 5 mm. longum, basi 3 mm. latum, obscure 2 dentatum, anticum 7 mm. longum, e. 7 mm. latum, lobis lateralibus 2,5 X 2,5 mm., medio 2,5 x 3,5 mm. palato rugoso. Filamenta 4 mm. longa. Antheræ loculi superpositi, mutici, 1 mm. longi. Pollinis granula typica, 46—48 u longa, 27—32 y diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 mm. altum, apice pilosum. Stylus 10 mm. longus, pilosus. Capsula deest. Hab. in Mexico eiv. Chiapas (distr. Tuxtla) prope Hacienda Tetapa in silvarum margine (Seler n. 1966). Flor. Febr. 1896. Gehört zur Gruppe der Justicia polygonoides H. B. K., in der sie durch die Behaarung der Aehren ausgezeichnet ist. Justicia (Dianthera) flavidiflora Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramis subteretibus, puberulis, dein glabris, eystolithis notatis. Folia petiolis e. '/ em. longis, puberulis, oblonga, apice acumi- nata, rarius rotundato-acuminata, basi angustata vel ex rotundato angustata, 6—14 cm. longa, 2,5—4,5 em. lata, glabra, cystolithis dense striolata. Panicula terminalis, foliis sæpissime multo longior, e spicis composita, laxissima, longe pedunculata, peduneulis rhachibusque puberulis. Bracteæ bracteolæque subulatæ, 1,5 mm. longæ, °/ı mm. latæ. Calyeis lobi 5, minute glanduloso-puberulæ, 3 X 1 mm. Corolla albo-flavida, fauce atropurpureo-punctata, glabra. Tubus 5 mm. longus, apice 2,5, basi 1,5 mm. diam. Labium posticum 5 mm. longum, 4 mm. latum, obscure bidentatum, anticum 44 mm., lobis parvis, palato ruguloso. Filamenta 4 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, inæquales, mutici, superiores 1,5, inferiores 1 mm. longæ. Pollinis granula typica, 27—30 ı longa, 20 u diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus 7 mm. longus, pilosus. Capsula deest. Hab. in Brasiliæ civ. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5699); in BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 5, 30 avril 1904. 27 10 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m® SÉR.). (26) Peruviæ prov. Maynas in silvis umbrosis prope Tocache (Peppig n. 1813). Flor. Jul.-Sept. 1901. Im Habitus an Leptostachya sich anschliessend und daher von Poppig mser. als Leptostachya flavida bezeichnet. Das Ule’sche Exemplar wuchs als Ueber- pflanze auf einem Stamme. Justicia (Dianthera) tarapotensis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Adscendens basi ad nodos radicans, ramosa, usque ad '/s metralis, ramis albo-pubescentibus. Folia petiolis usque ad 1 cm. longis, albo- pubescentibus, oblonga, apice oblique acuminata, basi ex rotundato angustata, sæpe obliqua, 4—7 em. longa, 1,5—3,5 cm. lata, sæpissime folia opposita magnitudine inæqualia, puberula, subtus cystolithis notata. Spicæ terminales, rarius axillares, breviter peduneulatæ, folia minora æquantes, paucifloræ. Bracteæ ovatæ, apice rotundatæ, imbri- catæ, pubescentes, 10 X 5 mm. Bracteolæ lanceoïlatæ, 4 X 1 mm. puberulæ. Calyeis lobi 4, lanceolati, puberuli, 3X °/ mm. Tubus pilosus, eylindrieus, 10 mm. longus, 1,5 mm. diam. Labium posticum 4 X2 mm., apice obscure 2 dentatum, anticum 6 mm. longum, 4 mm. latum, lobis lateralibus 2 XX 2 mm., medio 2X 3 mm. Filamenta 4 mm. longa. Antherum loculi subsuperpositi, ‘/ mm. longi, mutiei. Pollinis granula tyipca, 43—49 y. longa, 23 » diam. Discus brevis. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus 11 mm. longus, glaber. Capsula 7 mm. longa, 2 mm. lata puberula. Semina 4, castanea, 1 mm. diam. Jaculatores 1 mm. longæ. Ä Hab. in Peruvia orientali prope Tarapoto (Spruce n. 4938). Durch die ungleichen Blattpaare und die Behaarung sehr ausgezeichnet. Aus der Verwandtschaft von Justicia catharinensis Lindau. Justicia (Dianthera) loretensis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramosa, ramis sublignosis glabris, novellis pilosis, eysto- lithigeris. Folia petiolis tenuibus, 3—5 mm. longis, pilosis, oblongo- Janceolata, apice sensim et suboblique acuminata, basi angustata, 3—6 em. longa, 1—2 cm. lata, glabra, cystolithis sparsis. Spicæ termi- nales, rarius axillares, folia subæquantes, laxe imbricatæ; peduneulo rachique pubescentibus. Bracteæ ovatæ, acuminatæ, 8 x 3 mm., puberulæ. Bracteæ lanceolatæ, puberulæ, 5—6 X 1 mm. Calyeis lobi (27) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICAN II. AA 4, puberuli, 4 X °/ı mm. Corolla alba, purpureo-punctata, puberula. Tubus 7 mm. longus, ec. 2 mm. diam. Labium posticum 4 mm. longum. in medio 2 mm. latum, apice obscure bidentatum, anticum 4 mm. longum, 4 mm. latum, lobis lateralibus 1,5><1 mm., medio 1,5>xX2 mm. palato ruguloso. Filamenta 2,5 mm. longa. Antherarum loculi super- positi, mutici, */ mm. longi. Pollinis granula typica, 42 y longa, c. 23 u. diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus 5 mm. longus, basi pilosus. Capsula 7 mm. longa, 1,5 mm. lata, puberula. Semina 4, castanea, 1 mm. diam. Jaculatores 1 mm. longi. Hab. in Peruviæ prov. Loreto, 1200 m., Cerro de Escaler (Ule n. 6876). Flor. et fruct. Jan. 1903. Verwandt mil J. tarapotensis Lindau, aber durch die Blätter u. die spärliche Behaarung sofort zu unterscheiden. Justicia (Dianthera) fittonioides Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa ramis flavohispidis. Folia petiolis 1—2 cm. longis, flavo- hispidis, oblonga, utrinque angustata, 5—9 cm. longa, 2—4 cm. lata, subtus flavohispida, supra scabra, eystolithis inconspicuis. Spicæ axil- lares vel terminales, sessiles, foliis sæpissime minores, densissimæ, fulvohispidæ. Bracteæ ovatæ, basi breviter stipitatæ, apice acuminatæ. fulvohispidæ, 9 mm. longæ, 5 mm. latæ. Bracteolæ lanceolatæ, pubes- centes, 6 X 1,5 mm. Calyeis lobi 5, pubescentes, 3—4 X !/ mm. Corolla violacea, glabra. Tubus 6 mm. longus, c. 2 mm. diam. Labium posticum 3,5 mm. longum, 2 mm. latum, vix bidentatum, anticum 4 X 4 mm., lobis e. 1 X 1 mm. Filamenta 2 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, °/ı mm. longi, mutici. Pollinis granula typica. 33—42 y longa, 20—23 y diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 mm. altus. Stylus 7 mm. longus, glaber. Capsula 6 mm. longa, e. 2 mm. lata, puberula. Semina 4, vix 1 mm. diam. Jaculatores vix 1 mm. longi. Hab. in Brasihiæ eiv. Amazonas ad flumen Juruä super. prope Bocca de Tejo in terra firma (Ule n. 5457). Flor. et fruct. Apr. 1901. Durch die Behaarung in der Untergattung sehr ausgezeichnet. Justicia (Dianthera) yurimaguensis Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa, ramosa, ramis pubescentibus. Folia petiolis 8—12 mm. 412 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Me SÉR.). (28) longis, pubescentibus, ovata, apice acuminata, basi rotundata, interdum obtuse ex rotundato subacuminata, 2—7 em. longa, 1—3,5 cm. lata, sæpe folia opposita magnitudine inæqualia, supra glabra, subtus ad costas pilosa, eystolithis conspicuis. Spicæ terminales, erectæ, folia sub- æquantes, densæ, pedunculo brevi rachique pubescentibus. Bracteæ ovatæ, acuminat&, pubescentes, 6 mm. longæ, 3,5—4 mm. latæ. Brac- teolæ lanceolatæ, 5 X 1,5 mm., pubescentes. Calyeis lobi 4, puberuli, 4. °/ı mm. Corolla alboflava, fauce violacea, glabra, ad labium anticum subtus pilosa. Tubus 6 mm. longus, basi 2, apice 3 mm. diam. Labium posticum 4 mm. longum, 3 mm. latum, intus rugula instruetum, anticum 5 mm. longum, 5 mm. latum, lobis lateralibus 1 X 1 mm. medio 1 X2 mm. Filamenta 3 mm. longa, linea puberula decurrentia. Antherarum loculi fere æquialte affixi, mutici, 1 mm. longi. Pollinis granula typica, 27—31 w longa, ec. 20 w diam. Discus parvus. Ovarium 1,5 em. altum. Stylus 7 mm. longus, basi pilosus. Capsula deest. Hab. in Peruvie prov. Loreto prope Yurimaguas in paludibus (Ule n. 6877). Flor. Aug. 1902. ; Gehört zur Gruppe der J. Ruiziana (Nees) Lindau und zeichnet sich durch die vielfache Verästelung, die meist ungleichen Blattpaare und die behaarle Aehre aus. ‘ Justicia (Dianthera) potamogeton Lindau nov. spee. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa usque ad 1 metralis, ramis novellis lineis 2 puberulis, dein glabris et eystolithis striatis. Folia petiolis */:—2 em. longis, puberulis, ovata, apice acuminata (sæpe obliqua), basi rotundata (sæpe obliqua), 4—10 em. longa, 2—5 cm. lata, opposita sæpe magnitudine inæqualia, ad costas subtus sparse pilosa, cystolithis notata. Spicæ axillares vel terminales, foliis æquales vel longiores, laxe imbricatæ, erectæ, pedun- culo rachique puberulis. Bracteæ sæpissime 2 floræ, rhomboideo-ovatæ, margine pilosæ, 7 X 2 mm. Bracteolæ lanceolatæ, puberulæ, 5 X<1 mm. Calyeis lobi 4, puberulæ, pilis glanduligeris minutis immixtis, 4—5 X °/ mm. Corolla albida lilacino-punctata, glabra. Tubus 5 mm. longus, basi 1, apice 1,5 mm. diam. Labium posticum 5 mm. longum, 2 mm. latum, apice subintegrum, anticum 5 mm. longum, 5 mm. latum, lobis lateralibus 2X 1,5 mm., medio 2 X 3 mm., palato ruguloso. Fila- menta 3 mm. longa. Antheræ loculi superpositi, mutici, 1 mm. longi. Pollinis granula typica, 27—31 y longa, 18—21 y diam. Discus parvus. (29) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICAN I. 413 - Ovarium 1 mm. altum. Stylus 3,5 mm. longus, glaber. Capsula deest. Hab. in Brasiliæ civ. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5502). Flor. Maj. 1901. Verwandt mit J. Rurziana, aber durch die lockeren Aehren u. die Blätter verschieden. Justicia (Dianthera) viridiflavescens Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutieosa, ‘/:—1 m. alta, ramis novellis lineis 2 puberulis, dein giabris et ‚ystolithigeris. Folia petiolis ‘/2—1 em. longis, puberulis, ovata apice acuminata (spe obliqua), basi ex rotundato subacuminata {sæpe obliqua), 3—-6 em. longa, 1'/2—3 em. lata, opposita interdum parum inæqualia, subtus ad costas pilosa, cystolithis utrinque notata. Spicæ terminales, erectæ, foliis multo longiores, tenues, longe pedun- culatæ, laxe imbricatæ, peduneulis rhachibusque puberulis. Bracteæ rhomboideo-lanceolatæ, 6 x 1—1,5 mm., pilosæ, 2—3 floræ. Bracteolæ lanceolatæ, puberulæ, 4x1 mm. Calyeis lobi puberuli, 4—5 X °/ı mm. Corolla viridiflava, fauce et labii antici lobis violaceo-tinctis, puberula. Tubus 4—5 mm. longus, basi 1,5, apice 2 mm. diam. Labium posticum 4 mm. longum, 1,5 mm. latum, anticum 4 X 4, lobis lateralibus 1,5 X 1,5, medio 1,5 X2 mm. Filamenta 3 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, mutiei, °/ mm. longi. Pollinis granula non visa. Discus brevis. Ovarium 1 mm. altum. Stylus 4 mm. longus, glaber. Capsula 7 mm. longa, 1,5 mm. lata, puberula, 4 sperma. Jaculatores $/4 mm. longi. Hab. in Brasilie eiv. Amazonas ad Juruà Miry (Ule n. 5698). Flor. et fruct. Aug. 1901. Sehr nahe mit Jusficia potamogelon Lindau verwandt, aber durch die sehr langen dünnen Aehren, die schmäleren Bræcteen und die Blütenmasse genügend als Art verschieden. Pollenkörner habe ich selbst in den jüngsten Knospen nicht gefunden. . Justicia (Dianthera) dubiosa Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. | . Herbacea, usque ad ’/2 metralis, simplex, caule pilis rectis appressis fulvidis instructo, dein glabrato. Folia petiolis usque ad 1 cm. longis, hispidis, oblonga utrinque acuminata, 8—11 cm. longa, 3—4,5 cm. 414 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ZMe SER. ). (30) lata, supra glabra, subtus ad costas appresse pubescentia, interdum subbullata, eystolithis subtus ægre conspicuis. Spica terminalis, folia subæquans, erecta, densa, pedunculo brevi rhachique hispidis. Bracteæ ovatæ, apice acuminatæ, pubescentes, imbricatæ, 104 mm. Bracteolæ lanceolatæ, pubescentes, 4—5 X 1 mm. Calycis lobi 4, puberuli, 3X */; mm. Corolla albida fauce purpureo-punctata, sparse pilosa. Tubus eylindrieus, 7 mm. longus, 1,5 mm. diam. Labium posticum 5 mm. longum, in medio 2,5 mm. latum, indivisum, anticum 5 X4 mm.. lobis parvis, palato ruguloso. Filamenta 3 mm. longa, minute pube- rula. Antherarum loculi superpositi, inæquales, mutici, superiores 1 mm., inferiores */ mm. longi. Pollinis granula typica, 38— 45 y longa, Discus parvus. Ovarium ce. 1,5 mm. altum. Stylus 9 mm. longus, glaber. Capsula 6 mm. longa, 1 mm. lata, puberula, disperma. Hab. in Brasiiæ eiv. Amazonas ad Jurua Miry prope Belen in terra frma (Ule n. 5852). Flor. et fruct. Sept. 1901. Gehört in die Nähe von Justicia Ruiziana (Nees) Lindau, ist aber von den verwandten Arten durch die Behaarung sofort zu unterscheiden. Justicia (Dianthera) cyanantha Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Ramosa ramis novellis lineis 2 pubescentibus, adultis glabris eysto- lithis dense notatis. Folia petiolis '/«—1 em. longis, pubescentibus, oblongo-ovata, apice acuminata et sæpe obliqua, basi plus minusve angustata, 7—12 em. longa, 3—4 cm. lata, glabra, supra ad costam mediam pilosa, colore obscuro-viridi, utrinque cystolithigera. Spice terminales vel axillares, simplices, initio foliis breviores, dein elongatæ et longiores, laxifloræ, pedunculatæ, pedunculo rhachique pubes- centibus. Bracteæ lineares, 41 mm., puberulæ. Bracteolæ similes, 3x1 mm. Calycis lobi 4, lanceolati, puberuli, 61 mm. Corolla cyanea, extus sparse pilosa, sed ad apices labiorum pubescens. Tubus 8 mm. longus, 1,5 mm. diam. Labium posticum 4 mm. longum, 21/: mm. in medio latum, apice 2 dentatum, anticum 4 mm. longum, Jobis lateralibus 2X 1,5 mm., medio 2x2 mm. Filamenta 4 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, 1 mm. longi. Pollinis granula typica, apice attenuata, 45—50 y longa, 25—27 y lata. Diseus bilobus. ‘/2 mm. altus. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus glaber, 9 mm. longus. Capsula c. 12 mm. longa, 2,5 mm. lata, puberula, usque ad medium (31) G. LINDAU. ACANTHACEÆ AMERICANÆ IN. 445 stipitata, 4 sperma. Semina 1,5 mm. diam. Jaculatores 1,5 mm longi. Hab. in Brasiliæ eiv. Amazonas in inferiore regione fluminis Madeira prope St. Maria de Marmellos (Ule n. 6112). Flor. et fruct. Febr. 1902. Vergl. die folgende Art. Justicia (Dianthera) pseudoamazonica Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Ramosa ramis lineis 2 puberulis, dein glabratis, eystolithis notatis. Folia petiolis vix 1 cm. longis, puberulis, ovata, apice acuminata et sæpe obliqua, basi angustata, 7—10 cm. longa, 3—4,5 em. lata, glabra, eystolithigera, pallide viridia. Spies terminales vel axillares, simplices, initio foliis breviores, tum elongatæ, pedunculatæ, laxifloræ, peduneulo rhachique puberulis. Bracteæ subulatæ, puberulæ, 3 X 1 mm., brac- teolæ similes, 2 X 1 mm. Calyeis lobi 4, lanceolati, puberuli, 6 X 1 mm. Corolla alba, violaceo-punctata, extus puberula. Tubus 7 mm. longus, 2 mm. diam. Labium posticum 5 mm. longum, 2 mm. latum, apice bidentatum, anticum 6 mm. longum, 5 mm. latum, lobis lateralibus 1X 1,5 mm., medio 1 X2 mm. Filamenta 2 mm. longa. Antherarum loeuli superpositi, 1 mm. longi. Pollinis granula typica, apice rotundata, 38—43 y. longa, 23—26 y diam. Discus bilobus '/s mm. altus. Ovarium 1,5 mm. longum. Stylus 10 mm. longus, pilosus. Capsula ignota. Hab. in Prasiliæ eiv. Amazonas ad regionem inferiorem fluminis Juruà prope Fortaleza (Ule n. 5929). Flor. Nov. 1901. Mit der vorigen ausserordentlich nahe verwandt, aber durch die Blütenmasse, die Blattfarbe, Blütenfarbe, Pollenkörner und kleine Merkmale der Behaarung etc. zu unterscheiden. Beide Arten gehören in die Nähe von Justicia amazonica, sind aber durch die viel grösseren und breiteren Blätter verschieden. Die Gruppe dieser und der verwandten Arten gehören zu den schwierigsten Abteilungen der Acanthaceen, da die einzelnen Arten nur durch minimale Merkmale von einander abweichen. Die ganze Gruppe ist scheinbar noch in kräftiger Fort- entwicklung begriffen. Beloperone monopleurantha Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex, 2 metralis ramis lignosis, teretibus, novellis lineis 2 pilosis, dein glabris. Folia petiolis /2—1:/2 em. longis, glabratis, oblonga, apice oblique caudata, basi angustata, usque ad 23 cm. longa et 6 cm. 416 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SER.). (32) lata, ad apicem ramorum parum minora, glaberrima, cystolithis notata. Spica terminalis, folia æquans, peduneulata, secundiflora, rhachi pubes- cente. Bractæ ovatæ, acuminatæ, 24X7 mm., pubescentes, pilis glandu- ligeris intermixtis. Bracteolæ similes, 18 X2 mm. Flores sanguinei, puberuli, pilis glanduligeris intermixtis. Calycis lobi lanceolati, c. 17 mm. longi, 1,5 mm. lati, puberuli, pilis glanduligeris intermixtis. Tubus 35 mm. longus, basi 3,5 mm., apice 5 mm. diam. Labium posticum 25 mm. longum, medio 9 mm. latum, apice obscure 2-den- tatum, anticum 27 mm. longum, 8 mm. latum, apice lobis rotundatis 3, lateralibus 2 XX2 mm., medio 2X3 mm. Filamenta in fauce affixa, 20 mm. longa, glabra. Antherarum loculi superpositi, superiores 3,5 mm. longi, inferiores cum calcare 4 mm. longi. Pollinis granula typica, 33—37 y longa, 20 y diam. Discus 1 mm. altus. Ovarium 2 mm. altum. Stylus 54 mm. longus. Fructus ignotus. Hab. in Peruvia prope Tambo Issilama ad viam a Sandia ad Chun- chusmayo in silva, 1000 m. (Weberbauer n. 1202). Flor. Jun. 1902. Durch die einseitswendigen, drüsenhaarigen Aehren und die schief geschwänzten Blätter sehr ausgezeichnet. Beloperone adenothyrsa Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Fruticosa, 1,5 m. alta, ramis lignosis, glabris, teretibus. Folia petiolis 2—3 mm. longis, pilosis, oblonga, apice sensim acuminata, basi rotun- data, 8—12 cm. longa, 2,5—4,5 lata, glaberrima, subtus eystolithis minutissime punetulata. Paniculæ terminales vel axillares, plus minusve ramosæ, e spieis longe peduneulatis compositæ, patentes, laxissimæ, peduneulis rachibusque pubescentibus, pilis glanduligeris intermixtis. Bracteæ lanceolatæ, S—9 mm. longæ, 1,5—2 mm. latæ, dense glandu- loso-puberulæ. Bracteæ æquales, e. 4 x 1 mm. Calyeis lobi lanceolati, 4 X 1 mm., dense glanduloso-puberuli. Flores pallide rubri, glandu- loso-puberuli. Tubus 16 mm. longus, 3 mm. diam. Labium posticum 10. mm. longum, in medio 7 mm. latum, apice obscure 2 dentatum, anticum 12 mm. longum, 6 mm. latum, dentibus rotundatis, lateralibus 2% 2, medio 2 X 3 mm. Filamenta ad faucem affixa, 3 mm. longa. Antherarum loculi superpositi, 2 mm. longi, loculo inferiore breviter calcarato. Pollinis granula typica, 65—70 y longa, 34—38 y diam. Ovarium 2 mm. altum. Stylus 21 mm. longus, glaber. Fructus deest. Hab. in Mexico prope Banor Gros (Ehrenberg n. 229); in Sierra (33) G. LINDAU. ACANTHACEE AMEBICANE I. 417 Madre ad terram graniticam (Langlasse n. 902), Flor. Febr. 1399. Durch die drüsigen Blütenstände sehr ausgezeichnet. Beloperone pyrrhostachya Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex scandens ramis lignosis novellis puberulis, dein glabris. Folia densa petiolis 2—4 mm. longis, pilosis, dein glabratis, ovata apice sub- obtuse acuminata, basi subrotundata, 3—6 em. lata, 1,5—2,5 em. lata, glabra vel basi et supra ad costam pilosa. Spies terminales vel ad apicem ramorum axillares, folia æquantes eisve minores, rhachi pilosa. Flores sanguinei, glabri. Bracteæ phylloideæ, purpureæ, ovatæ, acu- minatæ, præsertim ad marginem sparse eiliat®, subscariosæ, 27 X 13 mm. vel parum minores. Bracteolæ similes, 16 X 17 mm. Calyeis lobi lanceolati, margine subhyalini et ciliati, 12—13 mm. longi, 2— 2,5 mm. lati. Tubus 27 mm. longus, basi 4, apice 5 mm. diam. Labium posticum 16 mm. longum, in medio 5 mm. latum, apice obscure 2 den- tatum, anticum 15 mm. longum, 7 mm. latum, apice trilobum lobis lateralibus 6 X 3, medio 6 X 4 mm. Filamenta ad faucem affixa, 11 mm. longa, glabra. Antherarum loculi superpositi, basi breviter cal- carati, c. 3 mm. longi. Pollinis granula typica, 58—70 y longa, 34—38 1. diam. Ovarium 2 mm. altum. Stylus 34 mm. longus, parce pilosus. Fructus ignotus. ' Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Leticia in silva (Ule n. 6214). Flor. Jun. 1902. Verwandt mit B. ramulosa Mor., aber durch die viel grösseren Bracteen, Bracteolen und Blüten sofort zu unterscheiden. Jacobinia elegantissima Lindau. nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Frutex, 0,5—2 metralis, ramis lignosis subtetragonis, subglabris. _Folia petiolis 1—2 cm. longis, glabris, oblonga, utrinque sensim acumi- nata, usque ad 28 cm. longa, 10 em. lata, glabra, eystolithis striolata. Spica terminalis, densissima, foliis multo minor, rhachi flavopubescente. Bracteæ lanceolatæ, 12—13 mm. longæ, 2—3 mm. latæ, margine pube- rule. Bracteolæ lanceolatæ, 2—3 mm. longæ. Flores flavi, minute pube- ruli. Calycis lobi rubri, lanceolati, ad marginem minute puberuli, ante- riores 15 X 2,5 mm., laterales 27 x 3 mm., apice subobliqui, posticus 448 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (34) 28 x 6 mm. Tubus 34 mm. longus, 4—5 mm. diam. Labium superum 25 mm. longum, €. 9 mm. in medio latum, integrum, inferum 25 mm. longum, 3 mm. latum, apice obscure 3 lobum. Filamenta supra basin tubi affixi, 20 mm. longa, glabra. Antheræ 5 mm. longæ, obtusæ. Pol- linis granula typica, 60—73 y longa, 30—35 y. diam. Ovarium 2 mm. altum. Stylus 52 mm. longus, glaber. Fructus ignotus. Hab. in Peruviæ prov. Loreto prope Cerro de Ponasa, 1200 m., in silva (Ule n. 6289). Flor. Mart. 1203. Eine sehr ausgezeichnete Pflanze, die sich durch die Merkmale in der Blüten- region von allen mir bekannten Arten weit unterscheidet. Jacobinia mendax Lindau nov. spec. — Typ. in herb. Berol. Suffrutex 1 metralis ramis lignosis, flavo-pubescentibus. Folia petiolis 5—8 mm. longis, flavo-pubescentibus, ovata apice acuminata, basi rotundata, usque ad 5 em. longa, 3 em. lata, utrinque flavo-pilosa, cys- tolithis inconspicuis. Spicæ terminales, pedunculatæ, densæ, folia sub- æquantes, rhachi flavo-pubescente. Bracteæ ovatæ, acuminatæ, 10 X 6 mm., flavo-pilosæ. Bracteolæ æquales, 8 X 1,5 mm. Flores purpurei, pilosi. Calyeis lobi lanceolati, 7 x 1 mm., puberuli. Tubus 13 mm. longus, basi 2, apice 3 mm. diam. Labium superum 11 mm. longum, 5 mm. in medio latum, integrum, inferum 12 mm. longum, 7 mm. latum, lobis lateralibus 3 x 2, medio 3 x 3 mm. Filamenta fauci affixa, 10 mm. longa, glabra. Antherarum loculi 1,5 mm. longi, subinæqui- alte affixi, obtusi. Pollinis granula typica, 54—62 y longa, 25—28 u diam. Ovarium 1,5 mm. altum. Stylus 24 mm. longus, pilosus. Capsula 9 mm. longa, 2 mm. lata, puberula, usque ad medium stipitata. Jacula- tores 1 mm. longi, semina 1 mm. diam. Hab. in Peruvia prope Sillacunca ad viam a Sandia ad Chunchus- mayo in fruticetis, 1500 m. (Weberbauer n. 1296). Flor. et fruet. Jul. 1902. Aehnelt habituell manchen Beloperone-Arten, aber durch die stumpfen Antheren zum Genus Jacobinia gehörig. In dieser Gattung durch die Blüten- stände und die kurzen Antherenfächer ausgezeichnet. 419 Beiträge ZUR KENNTNIS der ostsehweizerischen Brombeeren von D'. ROBERT KELLER. (Fortsetzung und Schluss. ) 38. Rubus Sonderi R. Keller spec. nov. Schössling kantig gefurcht, reichlich mit leicht gebogenen, am Grunde verbreiterten Stacheln bewehrt, mit spärlichen Büschelhaaren und sehr vereinzelten Stieldrüsen. Mittlere Laubblätter fussförmig fünfzählig. Blattstiel reichlich mit leicht gebogenen Stacheln besetzt, zottig behaart, zerstreut stieldrüsig. Blättchen oberseits sehr zerstreut anliegend behaart, unterseits durch Sternhaare und abstehende, einfache Haare grau- filzig, weich sammetartig, seidig schimmernd. Endblättchen elliptisch bis verkehrteiförmig, doppelt so lang, als breit, etwa 4-5 mal so lang, als sein Stiel, am Grunde abgerundet, vorn plötzlich in eine lange Spitze ausgezogen. Zahnung wenig tief, ungleich; äussere Blättchen deutlich gestielt. Blütenstand bis zur Mitte durchblättert, Blätter dreizählig. Blüten- standachse abstehend behaart, mit gebogenen Stacheln und + zahl- reichen Stieldrüsen, die kürzer, als die Haare sind. Blütenstand bis zur Spitze fast gleich breit. Untere Aestchen 3-7, obere 3 oder 2 blütig. End- blüte von den nächst tieferen Aesichen überragt. Kelchblätter nach der Blüte zurückgeschlagen. Kronenblätter rötlich, länglich verkehrleiförmig. Staubblätter etwa griffelhoch. Fruchtknoten langhaarig. Am Sonder ob Affoltern ; Dielsdorf. Focke schreibt zu dieser Pflanze; «Kräfliger, als Rubus rudis, mit drüsenarmem, spärlich büschelhaarigem Schössling. Scheint mir dem Rubus rudis am nächsten zu stehen. » 39. Rubus racemigerus Gremli. Auf dem Plateau des Brühlberges bei Winterthur; Höhe des Schau- berges am Waldrand gegen Schlatt. 4230 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SR.) (18) 40. Rubus macrostachys P. J. Müller. Ob Reutlingen. 41. Rubus scaber Wh. et N. (?) Eschenbergerhof bei Winterthur. 42, Rubus pallidus Wh. et N. (?) Lindberg ob dem Gütli bei Winterthur. Focke schreibt zu diesem Rubus: « Aehnlich dem Rubus pallidus. Ob wirklich dahin gehörig?» 43. Rubus foliosus Focke. Heurüli am Schauberg; Lindberg bei Winterthur; Eschenberg bei Winterthur; Vogelsang bei Winterthur; Wolfensberg bei Winterthur; Brühlberg bei Winterthur; Ebnet ob Töss; zwischen Hohwülflingen u. dem Ebnet ob Töss. 44. Rubus saltuum Gremli. Ob Hüntwangen ; Edelmann bei Wasterkingen; Sanzenberg bei Weiach; Huggenberg bei Elgg; Brühlbachtobel bei Kyburg; Brühlberg bei Winterthur; Wolfensberg bei Winterthur; Beerenberg bei Wülf- lingen ; Ebnet ob Töss; ob Adlikon. 45. Rubus albicomus Gremli. Sanzenberg bei Weiach; Rosentann zwischen Effretikon und Illnau; Brühlbachtobel bei Kyburg. 46. Rubus caudatus R. Keller spec. nov. Schössling stielrund oder stumpfkantig, zollig behaart, mit zahl- reichen ungleichen Stieldrüsen und Stachelborsten, die durch Ueber- gänge mit den grösseren, am Grunde schwach verbreiterten, nadel- formigen Stacheln verbunden sind. Blattstiel zottig behaart, stieldrüsen- und stachelreich. Nebenblätter hoch entspringend, fädlich. Blätter drei- zählig oder fussförmig 4-5-zählig. Blättchen oberseils grün, anliegend behaart, unterseits blassgrün, glänzend, etwas dichter behaart, Behaarung indessen nicht einen zusammenhängenden Filz bildend, daher auch die jüngeren Blätter grün. Endblättchen 3-4 mal länger als sein Stiel, länglich verkehrt-eiförmig, am Grunde abgerundet, vorn in eine lange, sehr schmale, fein gezähnelte Spitze auslaufend. Zahnung sehr scharf, namentlich nach vorn sehr ungleich und ziemlich tief. Seitenblättchen deutlich gestielt, ca. 3 mal länger als breit, lang und fein zugespitzt. Blütenstandachse zotlig behaart, mit zahlreichen, sehr ungleichen, zum Teil die Haare überragenden Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln. Grössere Stacheln spärlich, gerade, nadelförmig. Untere Blütenstand- ästchen entfernt stehend, blatiwinkelständig, unter der Mitte meist drei- teilig, oben gedrängt stehend, einen kurzen Blülhenstand bildend. (19) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 421 Kelchblätter linealisch-lanzettlich, lang zugespitzt, nach der Blüte auf- recht, auf dem Rücken mit zahlreichen Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln. Kronenblätter länglich verkehrteiförmig. Staubblätter die Griffel etwas überragend. Fruchtknoten kahl. Kuchiholz zwischen Seelmatten und Elgg. Focke schreibt : «Wohl zu Rubus albicomus Gremli.» Die Form der Blättchen ähnelt jenen des Rubus albicomus. Sie sind aber nicht nur schmäler, sondern vor allem viel feiner zugespitzt. In der Behaarung weichen sie von Rubus albicomus durchaus ab, indem auch die jüngsten Blätter nie unterseits eine geschlossene, einen Filz bildende Haardecke besitzen. Der Blütenstand ist schwächer als bei Rubus albicomus, die Staubblätter länger als bei diesem, die Fruchtknoten kahl. 0. X Rubus fastigii R. Keller hybr. nov. Rubus bifrons Vest. X Rubus saltuum Focke (?) Tannerberg ob Giebel. Rubus bifrons X Rubus albicomus schrieb ich früher zu dieser Pflanze. Focke schreibt : «Eine schöne, offenbar unfruchtbare hybride Pflanze, ausgezeichnet durch die sich aufrichtenden Fruchtkelche. Kreuzung einer grossen. discoloren und einer kleinen reichlich stiel- drüsigen Art. Rubus bifrons X saltuum ? » 47. Rubus apiculatus Wh. et N. Zwischen Dietlikon und Kloten; bei der Kiesgrube zwischen Effretikon und Dietlikon; Lindberg bei Winterthur. var. polyacanthus Rob. Keller var. nov. Eine durch relativ starke Behaarung und starke Entwicklung namentlich der nadelförmigen Stacheln und stacheligen Drüsenborsten ausgezeichnele Abänderung, die von Focke (in sched.) dem Formen- kreise des Rubus apiculatus W. et N. eingeordnet wird. Schössling + stark behaart, ausserordentlich dicht mit feinen nadel- förmigen Stacheln und stacheligen Drüsenborsten bekleidet. Stärkere Stacheln, weniger zahlreich und kräftig als an der typischen Form. Laubblätter oberseits reichlicher, aber doch zerstreut, unterseits dicht sammtartig-weichfilzig behaart. Blütenstandachse + dicht filzig behaarl, ohne oder nur mit spärlichen abstehenden Haaren. Stieldrüsen dunkel- rot gefärbt, nadelförmige Stachel auch an den Blütenstielen länger und zahlreicher als an der typischen Form. Rücken der Kelchblätter mit zahlreicheren, fast schwarzroten Stieldrüsen und langen, gelben, nadel- förmigen Stacheln besetzt. Fruchtknoten an der Spitze zottig behaart. Rosentann zwischen Effretikon und Illnau. 422 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sé.) (20) 48. Rubus podophyllus J. P. Müller. Rosentann zwischen Effretikon und Illnau; zwischen Effretikon und Baltenswil; Eschenberg bei Winterthur. 419. Rubus Caflischii Focke. Effretikon gegen Baltenswil. Focke schreibt zu dieser Pflanze : « Mittelform zwischen Rubus rudis und Rubus bifrons, sehr ähnlich dem Rubus Gaflischü. » 50. Rubus denticulatus Kerner. Effretikon, im Walde ob der Station. 5l. Rubus brevis Gremli. Altberg bei Dänikon; Eschenberg bei Winterthur; Lindberg bei Winterthur, am Wege nach Reutlingen; Tössertobel ob dem Rychenberg bei Winterthur; Irchel ob Dättlikon. 52. Rubus Wartmanni R. Keller spec. nov. Schössling stielrund bis stumpfkantig, locker behaart, mit sehr zahl- reichen, kürzeren und längeren Slieldrüsen, drüsigen und drüsenlosen Stachelborsten, die durch Uebergänge mit den kräftigeren Stacheln verbunden sind; diese seitlich zusammengedrückt, ziemlich lang, aus breitem Grunde leicht gebogen bis gerade. Laubblätter dreizählig gefingert oder fussförmig 4-5-zählig. Untere Seitenblättchen hoch ent- springend. Blattstiel sehr dicht stieldrüsig und stachelig; Stacheln in grosser Zahl auf die Mittelrippe der Unterseite der Blättchen übergehend. Blättchen oberseits dunkel-, unterseits hellgrün, beiderseits zerstreut behaart. Endblättchen 4-5 mal länger als sein Stiel, eiförmig bis elliptisch, mit herzförmigem Grunde, lang zugespitzt. Blütenzweige kurz anliegend behaart, mit sehr zahlreichen rötlichen Stieldrüsen, drüsigen und drüsenlosen Stachelborsten und langen, ungleichen, nadel- förmigen Stacheln. Blütenstand reichlich durchblättert, nach oben etwas verschmälert, doch mit breitem Blütenkorymbus abschliessend. Aestchen sehr reichlich mit langen, ungleichen Nadelstacheln und rötlichen Stiel- drüsen bewehrt, untere mehrblütig, obere in der Mitte sich trugdoldig teilend, meist dreiblülig. Achse mit dreiblütigem Korymbus abschliessend. Blütenstiele lang, dicht bewehrt. Kelchblätter aussen grünlich, am Rande weissfilzig, mit langem, linealischem Anhängsel, dicht mit langen, roten Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln besetzt, nach der Blüte aufrecht. Staubblätter die Griffel überragend. Fruchtknoten kahl; Früchte gut entwickelt. Tweralp ob Wattwil. Focke schreibt : «Wenn die Pflanze nicht die aufrechten Fruchtkelche (21) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 423 hätte, würde ich sie unbedenklich für eine kleine Form von Rubus Kôhleri halten.» Ich reihe die Pflanze, welche ich zu Ehren meines verstorbenen Freundes, Herrn Museumdirektor Wartmann in St. Gallen, benenne, den Köhleriani ein, als Art, die den Verwandtschaftskreis des Rubus Köhleri mit jenem des Rubus apricorum und Rubus pilocarpus verbindet. 35. Rubus thyrsiflorus Wh. et N. Gereiswil am Schauberg; an der Fahrstrasse nach Kyburg ob der gedeckten Tössbrücke; Eschenberg ob Seen; Eichbühl zwischen Station Seen u. Räterschen ; Eschenbergerhof bei Winterthur; Lindberg am Weg nach Reutlingen ; Wolfensberg bei Winterthur ; Vogelsang bei Winterthur ; Ebnet ob Töss; Irchel ob Rorbas ; Winterberger Steig; Altberg ob Dällikon; Albis-Hochwacht. 54. Rubus acridentulus J. P. Müller. Altberg ob Dällikon. 95. Rubus turicensis R. Keller spec. nov. Schössling kräftig, niederliegend oder schwach bogig sich erhebend, fast stielrund bis stumpfkantig, fast kahl, mit sehr zahlreichen, schwarz- roten, meist ziemlich kurzen Stieldrüsen, von denen auch die längsten kaum die Länge des vierten Teiles des Schösslingsquerschnittes erreichen, die kürzeren kaum einen Achtel. Stacheln etwas ungleich, schwach entwickelt, die Kräftigeren unter sich ziemlich gleich, zahlreich, aus etwas verbreitertem Grunde plötzlich pfriemlich verschmälert, gerade oder leicht gebogen, rückwärts geneigt, am Grunde schwarzrot, gegen die Spitze gelblich. Laubblätter dreizählig oder fussförmig 4-5-zählig. Nebenblälter klein, fädlich, ziemlich hoch entspringend, mit drüsig gewimpertem Rande. Blatistiel ca. 2'/s mal so lang als der Stiel des Endblätichens, zerstreut kraushaarig, mit zahlreichen kurzgestielten, roten Drüsen und spärlichen Drüsenborsten. Stacheln nadelförmig, schwach, leicht gebogen bis gerade, rückwärts geneigt, zahlreich. Blättichen beiderseits grün, zerstreul behaart bis fast kahl. Zahnung ungleich, nach vorn oft etwas eingeschnitten, Zähne breit, mit auf- gesetzter Stachelspitze. Endblättchen 3-4 mal so lang als sein Stiel, bis 10 cm. lang, breitelliptisch bis fast kreisförmig, am Grunde herzförmig ausgerandet, bald mit breiter, bald mit schlanker, leicht gebogener Spitze. Seitenblättchen deutlich gestielt, bei den dreizähligen Blättern tief gelappt; äussere Seitenblättchen hoch entspringend. Laubblätter der ‚Blütenzweige dreizählig, die oberen einfach, beiderseits grün, locker behaart. Blütenstandachse abstehend behaart, mit zahlreichen, die Haare nicht überragenden, roten Stieldrüsen. Stacheln schwach, leicht gebogen, 424 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SsÉR.). (22) rückwärts gerichtet. Blütenstand ziemlich reichblütig, fast bis zur Spitze durchblättert. Untere Aeste entfernt stehend, obere genähert, über der Mitte geteilt, dreiblütig, sellener schon am Grunde geteilt und dann oft zu zweien aus einem Blattwinkel entspringend. Blütenstiele filzig und abstehend behaart, mit kürzeren und längeren, die Haare nur zum Teil überragenden Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln. Kelchblätter aussen filzig, mit zahlreichen schwarzroten Drüsen und vereinzelten Stacheln ; nach der Blüte abstehend oder zurückgeschlagen. Kronenblätter länglich verkehrt-eiförmig. Staubblätter einreihig, viel kürzer als die Griffel. Fruchtknoten an der Spitze mit einigen steifen Haaren, sonst kahl. Ramsberg ob Turbental. Nach Focke dem Formenkreise des Rubus thyrsiflorus einzuordnen. 56. Rubus helveticus Gremli. Orfelen bei Stäg; Lindberg bei Winterthur; zwischen Affoltern : und Regensdorf. 57. Rubus densiflorus Gremli. Altberg bei Dällikon. 58. Rubus fallens R. Keller spec. nov. Schössling stumpfkantig, kahl, mit ziemlich zahlreichen Stieldrüsen, kürzeren Stachelborsten und zahlreichen kräftigen, kurzen Stacheln. Laubblätter dreizählig. Blattstiel fast kahl, stieldrüsig, mit rück wärts- gerichteten, leicht gebogenen Stacheln. Nebenblätter hoch entspringend, linealisch-lanzettlich, am Rande zerstreut stieldrüsig. Blättchen etwas starr, Zahnung ungleich, scharf, wenig lief, oberseits fast kahl, unter- seits graugrün, weichhaarig, fast sammetartig anzufühlen, schimmernd. Endblättchen fast kreisförmig, mit herzförmigem Grunde, vorn kurz zugespitzt, ca. 4 mal so lang als sein Stiel. Blütenstandachse mit Büschei- haaren besetzt, mit ungleichen Stieldrüsen und Stachelborsten, die längeren Stieldrüsen die abstehenden Haare überragend ; rückwärts gerichtete Stacheln ziemlich zahlreich, die unteren kaum länger als die oberen. Blütenstand schmal, nach oben kaum verjüngt, bis zur Mitte durchblättert, untere blattwinkelständige Aestchen abstehend, mehr- blütig, traubig, obere gedrungen, zwei- oder oft einblütig; Endblüte von den benachbarten Seitenblüten überragt. Blütenstiele ziemlich lang, filzigzottig, mit zahlreichen ungleichen Stieldrüsen und nadelförmigen, rückwärts gerichteten Stacheln. Kelchblätter breiteiförmig, ziemlich lang zugespitzt, aussen weissfilzig, mit Stieldrüsen und Stacheln bewehrt, nach der Blüte aufgerichtet. Staubblätter ungefähr griffelhoch. Frucht- knoten kahl. Früchte gut entwickelt. OC (23) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 49; Vor Allenwinden am Hörnli. Focke schreibt : « Dürfte in den Formenkreis des Rubus helvelicus und thyrsiflorus gehören, wenn auch von beiden Typen verschieden.» 59. Rubus thyrsifloroideus R. Keller spec. nov. Schössling stielrund, niederliegend oder bogig aufsteigend, dicht behaart, mit sehr zahlreichen ungleich langen Stieldrüsen und Stachel- borsten, sowie mit kurzen, schwachen, am Grunde etwas verbreiterten, braunroten, ziemlich gleichen Stacheln. Laubblätter dreizählig oder fussförmig fünfzählig. Nebenblätter hoch am Blattstiel entspringend, linealisch. Blattstiel fast dreimal länger als der Stiel des Endblättchens, dicht behaart, mit zahlreichen Stieldrüsen und Stachelborsten: nadel- formige Stacheln spärlicher, gerade, rückwärts gerichtet. Blätichen oberseits dunkelgrün, sehr zerstreut anliegend behaart, unterseits hell- grün, an den Nerven mit seidigschimmernder Behaarung, breit, mit den Rändern sich deckend. Zahnung/wenig tief, etwas ungleich. Endblättchen rundlich-eiförmig, etwa 2'/s mal so lang wie sein Stiel, am Grunde tief herzförmig, vorn in eine scharfe, kürzere oder längere Spitze zusammen- gezogen. Blütenstandachse dicht abstehend behaart, mit zahlreichen ungleichen Stieldrüsen und borstigen Stacheln. Blütenstand schmal, unterbrochen ; untere blattwinkelständige Aestchen entfernt stehend, dreiblütig, obere gedrungen, wenig über dem Grunde dreiteilig. Kelch- blätter weissfilzig, schmal zugespitzt, auf dem Rücken drüsigborstig, der Fruchtanliegend.GriffeldieStaubblätterüberragend. Fruchtknoten behaart. Eschenberg bei Winterthur. Mittelform zwischen Rubus thyrsiflorus Wh. et N. und Rubus helve- ticus Gremli. Die Pflanze ähnelt namentlich in der Gestalt der Blätter und der Form des Blütenstandes, wie auch Focke schreibt, dem Rubus thyrsiflorus, unterscheidet sich aber unter anderem durch die der Frucht anliegenden Kelchblätier. Durch die Schmalheit der Stacheln erinnert sie wieder mehr an Rubus hirsutus und Verwandle, mit denen sie auch die Stellung der Kelchblätter nach der Blüte gemein hat, so dass vor Jahren Favrat und Gremli in ihr einen Verwandten von Rubus hirtus vermuteten. Sie nimmt in der Tat zwischen diesen beiden Typen eine mittlere Stellung ein, ihrem ganzen Habitus nach allerdings dem Rubus thyrsi- florus vie! näher stehend. Da die Früchte wenigstens zum Teil gut ‘entwickelt sind, ist unsere Art, wenn auch vielleicht ein Abkömmling eines Kreuzungsproduktes von Rubus thyrsiflorus mit Rubus hirtus oder einer Verwandten unter den Glandulosi, doch keine hybride Pilanze. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n9 D, 30 avril 190%. 28 426 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2M® SÉR.). (24) 60. Rubus thyrsifloroglandulosus R. Keller spec. nov. Schössling stielrund oder stumpfkantig, sehr spärlich behaart, mit zahlreichen, ungleichen, gelblichen Stieldrüsen, Stachelborsten und schwachen, rückwärts gerichteten Stacheln. Laubblätter dreizählig, ober- seits dunkel-, unterseits hellgrün, beiderseits sehr spärlich behaart. Endblättchen sechs bis sieben mal länger als sein Stiel (bis 141/2 cm. lang und 12 cm. breit), rundlich-verkehrt-eiförmig, am Grunde tief herzförmig, unsymmetrisch, vorn in eine schmale Spitze plötzlich zusammengezogen. Seitenblätichen deutlich gestielt. Blütenstandachse hin und hergebogen, kurz und spärlich behaart, sehr reich an ungleich langen Stieldrüsen, Stachelborsten und geraden Stacheln. Blütenstand unten unterbrochen, oben gedrungen, untere Aestchen mehr, obere meist dreiblütig. Kelchblätter nach der Blüte aufgerichtet, graugrün, weiss berandet, auf dem Rücken mit Stieldrüsen und Stacheln. Frucht- knoten sehr spärlich behaart. Griffel die Staubblätter etwas über- ragend. Albis-Hochwacht. Diese schöne, durch die prächtigen, grossen, zarten Blätter auffallende Pflanze gleicht im Blütenstand durchaus einem Rubus thyrsiflorus. Die Blätter sind indessen bedeutend grösser als bei irgend einer von mir beobachteten Form dieser Art. Der grosse Drüsenreichtum deutet wieder mehr auf eine zu den Glandulosi gehörige Art. Focke schreibt : « Blatt- gestalt und Blütenstand von Rubus thyrsiflorus, Stacheln und Drüsen mehr wie bei einer Glandulose. » r. X Rubus tomentosus Borkh. x Rubus thyrsoideus (?). Brühlbachtobel bei Kyburg. ; Von mir ursprünglich für Rubus lomentosus X Rubus radula gedeutet. Diese Art ist nun eigentümlicher Weise in meinem umfangreichen Material durch kein einziges sicheres Specimen vertreten. Focke schreibt: « Bastard des Rubus tomentosus, aber schwerlich mit dem drüsenreichen Rubus radula, eher mit Rubus thyrsoideus. » 61. Rubus humifusus Wh. et N. Eschenberg bei Winterthur. 62. Rubus flaccigifolius J. P. Müller. Sanzenberg bei Weiach ; Altberg ob Dällikon. 63. Rubus Bellardi Wh. et N. Zwischen Wasterkingen und Eglisau; Vogelsang bei Eglisau; Hatten- berg bei Trüllikon ; Schauenberg bei Schlatt; zwischen Kyburg und Kemptial; Altberg ob Dällikon. (25) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 427 64. Rubus hirtus W.K. Im Vogelsang bei Eglisau, eine Form, die an eine Kreuzung von Rubus Bellardi X Rubus hirtus erinnert; Schauenberg ob Schlatt, eine - kurzdrüsige, nicht ganz iypische Form ; Ramsberg ob Turbental, eine dem Rubus rivularis genäherte Form; Vogelsang im Brühlbachtobel bei Kyburg; Lindberg bei Winterthur; Effretikon; im Walde bei Oberglatt. Nieselberg bei Wil; Rimmersberg im Toggenburg; Giebel ob Wald. 65. Rubus posoniensis Sabranski. Ob Kappel im Toggenburg, eine sehr schmalblätterige Brombeere aus dem Formenkreis des Rubus hirtus, die sich von Sabranskis Art, einer «mehr hochwüchsigen Form » (Focke), dadurch unterscheidet, dass sie wenig hoch ist. Mit Rubus posoniensis teilt sie die übrigen Kennmale, namentlich die Gestalt der Blätichen. 66. Rubus erythradenes Focke. Heurüti am Schauberg ; Käferholz bei Oerlikon; ob Watt gegen Rümlang. 67. Rubus sordidus Gremli. Ob Atlikon, eine etwas kräftigere Form. Focke schreibt hierzu : «Dem Rubus sordidus Gremli sehr ähnlich, aber besser entwickelt. Schwerlich von Rubus erythradenes zu trennen. 68. Rubus Harcynicus Focke. Altberg ob Dällikon; ob Watt-Dielsdorf. 69. Rubus Bayeri Focke. Zwischen Dietlikon und Kloten; Winterberger Steig; Brühlberg bei Winterthur. 70. Rubus Güntheri Focke. Rappengubel ob Steg im Tösstal; zwischen Elgg und Heurüli; Beeren- berg ob Pfungen; Altberg ob Dällikon; Affoltern bei Regensdorf ; Schnabel im oberen Sihlwald. Altenegg-Rindal im Toggenburg. 71. Rubus Güntheri Focke. lobatoserratus R. Keller var. nov. Tannerberg ob Giebel. Zahnung der Blättchen ungleich, tief eingeschnitten, Laubblätter zum Teil gelappt. Die Stieldrüsen sind etwas heller als an dem typischen Rubus Güntheri. Focke schreibt : «Form des Rubus Güntheri mit beginnender Schlitz- blätterigkeit. » | . 72. Rubus polysetosus R. Keller spec. nov. Achse stielrund, abstehend behaart, mit sehr zahlreichen roten Stiel- 428 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (me SÉR.). (26) drüsen und Stachelborsten, die Uebergänge zu den zahlreichen rötlichen Stacheln zeigen. Laubblätter dreizählig oder fussförmig fünfzählig. Blattstiel dicht mit Stieldrüsen, Stachelborsten und leicht gebogenen, rückwärts gerichteten Stacheln besetzt. Blättchen oberseits dunkelgrün, fast kahl, unterseits weichhaarig, sammetartig anzufühlen, schimmernd. Zahnung ungleich, wenig tief, scharf. Endblättchen eiförmig, ca. 3 mal so lang als sein Stiel, am Grunde herzförmig, vorn allmählich und ziemlich lang zugespitzt. Blütenstand und Blüten wie bei Rubus Güntheri. Kiesgrube zwischen Katzensee und Adlikon. Sie ist als «kleine Art» dem Rubus Güntheri unterzuordnen. Focke schreibt : «Von Rubus Güntneri durch die unterseits weichhaarigen Blättichen verschieden. Dem Gremlischen Rubus polyacanthus ähnlich, bei dem indessen statt der Borsten gekrümmie pfriemliche Stacheln vorhanden sind. » 73. Rubus Kaltenbachii Meisch. Ramsberg ob Turbental; Vogelsang im Brühlbachtobel ob Sennhof; Schauberg ob Heurüti; Eschenbergerhof bei Winterthur ; zwischen Affoltern und Regensdorf. Tannerberg ob Giebel; Kappel im Toggenburg. 74. Rubus inclinabilis Gremli. Heurüli am Schauberg. Gehört nach Focke dem Formenkreise des Rubus Kaltenbachii an. 75. Rubus pilocephalus Gremli. Lobenstall bei Seelmatien. Gehört nach Focke dem Formenkreise des Rubus Kaltenbachit an. 76. Rubus Rimmersbergensis R. Kelier spec. nov. Schössling niederliegend, zotlig behaart, mit + zahlreichen ungleichen, blassen Stieldrüsen, Stachelborsten und nadelförmigen Stacheln bewehrt. Laubblätter dreizählig. Nebenblätter fädlich, nahe dem Grunde ent- springend. Blattstiel dicht abstehend behaart, mit zahlreichen, die Haare zum Teil überragenden Stieldrüsen und mit rückwärts gerichteten, nadelförmigen Stacheln. Blättchen dicklich, oberseits dunkelgrün, kahl, unterseits hellgrün, weichhaarig, glänzend. Zahnung etwas ungleich, scharf, wenig tief. Endblätichen eiförmig, ca. 5 mal länger als sein Stiel, am Grunde herzförmig, vorn in eine lange Spitze ausgezogen. Blüten- standachse zottig behaart mit zahlreichen, ungleichen, zum Teil langen Stieldrüsen besetzt. Nadelförmige Stacheln lang, gerade, etwas nach rückwärts gerichtet. Blütenstand nach oben sich verjüngend, bis zur Mitte durchblättert. Untere Aestchen drei- oder zwei-, obere einblütig; (27) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 429 oberer Teil des Blütenstandes traubig. Blüten langgestielt. Blütenstiele filzigzotüig, dicht stieldrüsig, mit langen, nadelförmigen Stacheln. Kelch- blätter nach der Blüte abstehend bis aufgerichtet. Griffel die Staubblätter überragend. Fruchtknoten lang zottig behaart. Früchte gut entwickelt, zerstreut zollig. Rimmersberg im Toggenburg. Die Blätter ähneln jenen des Rubus albicomus. Focke findet aber, dass die Pflanze richtiger in die Hirtusgruppe gestellt, als zu jenem gezogen wird. 77. Rubus incisus NR. Keller spec. nov. Schössling stielrund bis stumpfkantig, niederliegend bis bogig auf- steigend, spärlich behaart, mit sehr zahlreichen ungleichen Stieldrüsen, Stachelborsten und Stacheln. Stieldrüsen kaum ein Viertel so lang, als der Querdurchmesser des Schösslings, Stachelborsten etwa einhalbmal so lang. Laubblätter fussförmig fünfzählig, äussere Seitenblättchen hoch entspringend. Blattstiel kurzhaarig, mit sehr zahlreichen, kurzen Stiel- drüsen, Stachelborsten und feinen nadelförmigen, rück wärts gerichteten Stacheln, ca. 3-4 mal so lang als der Stiel des Endblätttchens. Neben- blätter fädlich, hochangewachsen. Biättchen freudiggrün, oberseits fast kahl, unterseits sehr zerstreut behaart, mit unregelmässiger, tief ein- geschnittener Zahnung, so dass die Blättchen fast gelappt sind. End- blättchen breiteiförmig. am Grunde tief herzförmig, vorn lang und schmal zugespitzt. Blütenstandachse zerstreut behaart, mit sehr zahl- reichen kürzeren und längeren Stieldrüsen und Stachelborsten besetzt; die meisten Stieldrüsen nur etwa halb so lang wie der Querdurchmesser der Achse. Stacheln sehr fein nadelförmig. Blütenstand fast bis zur Spitze durchblättert, pyramidenförmig. Untere Aeste gedrungen, viel- blütige Trugdolden bildend, obere meist dreiblütig. Kelchblätter grau- grün, weiss berandet, auf dem Rücken mit zahlreichen, gelblichen, nadelförmigen Stacheln und rôtlichen Stacheldrüsen, nach der Blüte aufgerichtet. Kronenblätter schmal, länglich verkehrt-eiförmig. Staub- blätter die Griffel wenig überragend. Fruchtknoten kahl. Im Wald ob Giebel bei Wald. Focke schreibt : «Von Rubus hirtus durch die Stieldrüsen und tief herzförınigen Blätter verschieden.» Durch die tiefe Zahnung, die an vielen Blättern zur deutlichen Lappenbildung führt, zeigt diese Pflanze . Neigung zur Schlitzbätterigkeit. p. Rubus tomentosus Borkh. X Rubus spec. glandulosæ. Ob Effretikon, im Schlage bei den Häusern am Waldrand nahe der 430 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (28) Station; zwischen Hüntwangen und Eglisau an der Strasse im Wald. Form mit monströser Blattbildung. Blätter der Blütenachsen einfach, pelargonienähnlich. s. Rubus rudis Wh. ei N. x Rubus hirtus W.K. Sanzenberg bei Weiach; Vogelsang bei Eglisau, eine stark nach Rubus rudis hinneigende Kreuzung. Dazu schreibt Focke : « Rubus rudis; Bestachelung deutet auf Kreuzung mit Rubus hirtus, doch sind die Eigenschaften des rudis weil über- wiegend. » r. Rubus saltuum Focke X Rubus hirtus W.K. Schneitenberg zwischen Andelfingen und dem Hausersee. Zu einer ähnlichen Form vom Lindberg ob Oberwinterthur schreibt Focke : «Vielleicht aus Kreuzungen (des Rubus saltuum) mit Formen von Rubus hirtus hervorgegangen.» Auch eine Brombeere vom Käferberg bei Oerlikon scheint nach Focke diese Kreuzungsform zu sein. 9. X Rubus pseudo-Bellardi R. Keller hybr. nov. Rubus Bellardii Wh. etN. x Rubus hirtus W.K. Ezlisau, im Vogelsang. Auch Focke gibt die Möglichkeit zu, dass diese Pflanze die ange- gebene Kreuzung ist. 78. Rubus lamprophyllus Gremili. Winterberger Steig. Tweralp ob Wattwil, nicht ganz typisch. 79. Rubus gracilicaulis Gremli. Ebnet ob Töss. 80. Rubus divexiramus P. J. Müller. Zwischen Andelfingen und Oberwil; Storchenegg am Hörnli. 8l. Rubus serpens Wh. Ramsberg ob Turbental. 82. Rubus chlorostachys P.J.M. Vogelsang bei Eglisau; Irchel; Altberg bei Dällikon: Schnabel im oberen Sihlwald. Tweralp ob Wattwil. 83. Rubus Schaubergensis R. Keller spec. nov. Schössling stielrund, abstehend behaart, ausserordentlich dicht mit ungleich langen, wenigstens zum Teil die Haare überragenden, rötlichen Stieldrüsen, Drüsenborsten, Stachelborsten und zarten Stacheln besetzt. Laubblätter dreizählig oder fussförmig fünfzählig, langgestielt, Blattstiel fast 4 mal länger als der Stiel des Endblättchens, sehr dicht mit Stiel- (29) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 438 drüsen, Drüsenborsten und Stachelborsten besetzt. Stacheln leicht gekrümmt, rückwärts geneigt, nur wenig kräftiger als die stärkeren Stachelborsten. Nebenblätter fädlich, hoch entspringend. Blätichen beiderseits anliegend behaart, oberseits sati-, unterseits blassgrün. Zahnung ungleich; Blattrand eingeschnitten gezähnt, Zähne mit feinen Zähnchen. Endblättchen 3-4 mal länger als sein Stiel, eiförmig, am Grunde herzförmig, vorn breit zugespitzt. Blütenstandachse kurzhaarig, aber dicht mit kürzeren und längeren Stieldrüsen, Stachelborsten und feinen Stacheln. Blütenstand sehr schmal. Untere Aestchen 2-3-blülig, obere einblütig. Blütenstiele ziemlich lang, dicht mit rötlichen Stiel- drüsen und Stachelborsten besetzt. Kelchblätter länglich-eiförmig, zuge- spitzt, nach der Blüte zurückgeschlagen, dicht mit hellgefärbten Stiel- drüsen und Stachelborsten besetzt. Staubblätter ungefähr griffelhoch. Fruchtknoten kahl. Am Schauberg: gegen Oberschlatt. 84. Rubus botryoides R. Keller spec. nov. Schössling niederliegend, rundlich, leicht bereift, behaart. ausser- ordentlich dicht mit nadelförmigen, gelblichen Stacheln und roten Stieldrüsen bekleidet. Zwischen den kräftigeren Stacheln, den drüsen- losen Stachelborsten und Stieldrüsen mannigfache Uebergänge. Grössere Stacheln leicht gebogen mit breitem Grunde. Laubblätter fussförmig fünfzählig. Blattstiel oberseits flach, dicht mit ungleich langen Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln bewehrt, behaart. Nebenblätter linealisch bis fädlich, ziemlich hoch angewachsen. Blättchen deutlich gestielt, fast lederartig, oberseits anliegend behaart, unterseits weich sammetartig, glänzend. Endblättchen fast kreisrund, mit tief herzförmigem Grunde, vorn in eine lange, säbelförmig gekrümmte Spitze zusammengezogen, ca. 3 mal länger als sein Stiel. Zahnung wenig tief, fast gleichmässig. Blütenstandachse behaart, sehr dicht mit ungleich langen Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln bekleidet. Längere Stieldrüsen die Haare überragend. Stärkere Stacheln leicht gebogen, rückwärts gerichtet. Laubblätter der Blütenstandachse dreizählig. Blütenstand traubig, unten durchblättert, nach oben sich verjüngend. Blütenstiele dicht mit rot- braunen Drüsen und nadelförmigen Stacheln bewehri, behaart. Kelch- blätter weisswollig, mit roten Stieldrüsen besetzt, oft fast stachellos, an der Frucht aufrecht; Staubblätter etwa griffelhoch. Fruchtknoten behaart. Rappenhalde bei Effretikon. Focke schreibt zu dieser Pflanze : «Gleicht in den meisten Beziehungen, insbesondere in der Blattgestalt, Behaarung und Bewehrung dem Rubus 1432 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.) 7 (30) cordigerus P. J. M. et Wrig. Durch den Blütenstand, der nicht einfach traubig ist, weicht diese Form indessen von der vorliegenden Pflanze ab. Im Blütenstand übereinstimmend aber in andern Merkmalen verschieden ist Rubus stenobotrys P. J. Müller.» 85. Rubus cæsius L. Ueberall in Hecken und Gebüsch. x. Rubus cæsius L. X Rubus Idæus L. Steg im Tösstal; vor Mettmenstetten-Oberembrach in der Eigelhart ob Pfungen. Zwischen Wil und Batzenheide. hd. Rubus cæsius L. X Rubus sulcatus Vest. Brühlberg bei Winterthur ; Lindberg bei Winterthur ; Wolfensberg bei Veltheim; Bruderhaus bei Winterthur; Brühlbachtobel bei Kyburg; Atlikon. Focke bemerkt zu diesen bald mehr dem Rubus cæsius, seltener dem Rubus sulcatus sich nähernden Zwischenformen «dem norddeutschen Rubus gothicus und Rubus Laschu ähnlich. » oa. Rubus cæsius L. X Rubus candicans Weihe. Eichbühl zwischen Seen und Räterschen. Focke : «Scheint mir ein Rubus cæsius X candicans zu sein.» as. Rubus cæsius L. X Rubus bifrons Vest. Thalheim; Schwärzi bei Hettlingen; Kyburger Rain (an Rubus cæsius XX Rubus macrostemon ?); Braahalde bei Zünikon (an Rubus cæsius x Rubus macrostemon 2); ob Rickenbach. ßß. Rubus cæsius L. X Rubus macrostemon Focke. Ob den Reben von Dynhard-Grüt; ob den Weinbergen von Rickenbach. yy. Rubus cæsius L. X Rubus tomentosus Borkh. Wildensbuch am Kohlfirst ; Hattenberg bei Trüllikon ; zwischen Kyburg und Kemptal; Brühlberg bei Winterthur; im Haard bei Zweidlen ; Zweidler Graben; Bähntal bei Kollbrunn; Eichbühl zwischen Räterschen und Seen: Lindberg bei Winterthur; zwischen Windlach und Hochfelder ; Emperg zwischen Raat und Zweidlen. Vielerorts tritt diese Kreuzung viel häufiger auf als Rubus tomentosus. Sie ist auch an Orten zu finden, wo ich letztere Elternart nicht beobachtete. 0. Rubus bifrons Vest. X Rubus cæsius LL. X Rubus tomentosus Borkh. (?) Winterberger Steig; ob dem Haldengut bei Winterthur. Von mir unter der Bezeichnung Rubus dumetorum ausgegeben. Focke (34) ROBERT KELLER. OSTSCHWEIZERISCHE BROMBEEREN. 439 schreibt: «Man könnte an eine Kreuzung von Rubus bifronus mit Rubus cæsius X lomentosus denken. » es. Rubus cæsius L. x Rubus vestitus Wh. et N. An der Strasse zwischen der Stalion Martalen und Rheinau. Focke schreibt hierzu : «Könnte auch als Form des Rubus chlorophyllus Gremli mit unterseits weichhaarigen Blättern aufgefasst werden »: Huggenberg : hei Weiach. CE. Rubus cæsius L. X Rubus rudis Wh. et N. (? Focke). Zwischen Kyburg und Kempttal. 86. Rubus Acheruntinus Ten. Kyburger Schlosshalde. 57. Rubus Warmingii G. Jensen. Zwischen Kyburg und Kempttal bei Kämleten. 88. Rubus Villarsianus Focke. Ebnet bei Weiach; im Hasli bei Zweidlen: am Hausersee bei Trüllikon ; bei Storchenegg, eine gegen Rubus chlorophyllus abweichende Form; unterhalb des Schauberges bei Elgg: Schauberg ob Heurüti; zwischen Kollbrunn und Weisslingen; Eggwald beim Ruchegg; Wiesendangen ; Lindberg bei Winterthur; Effretikon im Walde ob der Station; Effretikon bei den Kiesausschachtungen an der Bahnlinie gegen Dietlikon; Strass- hurg bei Hochfelden, bier auch eine durch auffallend starke Behaarung ausgezeichnete Form. «Die Behaarung ist wohl standörtlich bedingt, macht aber die Pflanze dem Rubus Bregutiensis ähnlicher» : ob Affoltern bei Regensdorf; Schnabel im obern Sihltal. Tannerberg ob Giebel. rn. Rubus Güntheri Wh.etN. X Rubus Vilarsianue Focke. Altberg ob Dällikon, inter parentes. Auch Focke anerkennt die inter- mediäre Stellung zwischen den genannten Arten. 89. Rukus chlorophyllus Gremli. Hattenberg bei Trüllikon; Sennhof bei Hulftegg; zwischen Kyburg und Kempttal; Eschenberg bei Winterthur; Brühlberg bei Winterthur; Multberg bei Wülllingen; Irchel ob der Hub; Eichengrie zwischen Effretikon und Illnau; Hard bei Bassersdorf; Altberg bei Dällikon ; zwischen Affoltern und Regensdorf; im Walde ob Adlikon ; Hönggerwald. 90. Rubus rhodius R. Keller spec. nov. Schössling niederliegend, stielrund, abstehend behaart, fast ohne Stieldrüsen. Stacheln gerade, mit verbreitertem Grunde, mässig stark. Laubblätter dreizählig. Blattstiel ziemlich lang (ca. 3 mal länger als der Stiel des Endblättchens), dicht abstehend behaart, mit sehr vereinzelten 43% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Que SÉR.). (32) Stieldrüsen. Nebenblätter fädlich, am Rande mit einzelnen Stieldrüsen. Blättchen oberseits dunkelgrün, unterseits hellgrün, beiderseits zerstreut anliegend behaart. Endblättchen elliptisch, am Grunde herzförmig. vorn kurz und breit zugespitzt. Seitenblättchen kurz gestielt. Blütenstandachse dicht abstehend behaart, unten mit spärlichen abwärtsgerichteten, nadel- förmigen Stacheln und sehr vereinzelten Stieldrüsen oder Stachelborsten. oben mit zahlreicheren nadelförmigen Stacheln und kürzeren oder längeren, die Haare wenigstens zum Teil überragenden Stieldrüsen. Untere Aestchen dreiblütig, obere einblütig. Blütenstiele lang, filzig- zotlig, mit Stieldrüsen und nadelförmigen Stacheln + dicht bewehrt. Kelchblätter breiteiförmig, mit kurzer Stachelspitze, aussen filzig behaart, mit Stieldrüsen und Stacheln, nach der Blüte zurückgeschlagen. Kronen- blätter breitverkehrt-eiförmig, fast kreisförmig, rötlich. Staubblätter mit rötlichen Staubfäden, die Griffel etwas überragend. Fruchtknoten kahl. Eschenbergerhof bei Winterthur. Focke bemerkt zu der Pflanze : «Scheint mir in die Verwandtschaft des Rubus orthacanthus zu gehören; hybrid.» Wenn einerseits die kurzgestielten Seitenblättchen in der Tat auf die von Focke vermutete Verwandischaft hindeuten, so spricht, so weil meine Beobachtungen gehen, die Drüsenarmut der Schösslinge — weite Strecken sind völlig stieldrüsenlos — kaum für diese Beziehung. Sie erinnert vielmehr in Verbindung mit der Behaarung an jene Arten der Vestili, die durch spärliche Behaarung der Blätter ausgezeichnet sind, Verwandie des Rubus obscurus Kaltenbach, der allerdings bei uns meist durch etwas grösseren Drüsenreichtum ausgezeichnet ist, doch auch in drüsenarmen Formen auftritt. Vielleicht liegt also eine Kreuzung sinken einer der Arten der Orthacanthi mit einer der spärlich behaarten Arten der Vestiti vor. 91. Rubus pseudopsis Gremli. Lindberg, ob dem Gütli bei Winterthur. Favrat und Gremli vermuteten in dieser Brombeere Rubus pseudopsis ; Focke schreibt : « Corylifolü subglandulosi, gehört in den Formenkreis von Rubus spinosis- simus P. J. Müller und Rubus Ba Gremli; Lindberg, Weg nach Reutlingen; Effretikon. 92. Rubus callianthus J. P. Müller. Eichbühl ob der Station Seen (var. supercæsius); Irchel ob der Hub bei Neftenbach. Wil am Oelberg; Rimmersberg im untern Toggenburg; Altenegg bei Lülisburg im untern Toggenburg. Zur näheren Kenntnis VON POLYCARPÆA FILIFOLIA Webb ed. Christ anderen kanarischen POLYCARPAA-Arten. Von H. SOLEREDER. Erlangen. Veranlassung zu der vorliegenden Mitteilung bot die Bestimmung einer von Herrn D' Andreas auf den Kanaren gesammelten und dem Münchener-Staatsherbar zugewiesenen Pflanze, welche sich als Poly- carpæa filifolia Webb herausstellte. Polycarpæa ‚ilifolia fehlt in Webb et Berthelot, Phytogr. Canar. Sectio I (Hist. nat. des îles Canaries, T. III, 2”° partie, Paris, 1836- 1840) und ist zuerst in Webb’s Synopsis inedita beschrieben worden. Die Diagnose Webb’s hat Christ in dem Spieilegium canariense (in Engler’s Bot. Jahrb. IX, 1888, p. 103) mitgeteilt. Die Exemplare von Bourgeau des Herbarium Florentinum, welche der Beschreibung der seltenen Pflanze zu Grunde liegen, stammen von der Insel Teneriffa und zwar aus der Nähe von Buenavista; an ganz demselben Standort, welcher nach den Bemerkungen auf dem Bourgeau’schen Original nur 20 Fuss im Durchmesser misst, hat später auch Hillebrand die Pflanze gesammelt. Das Material von Herrn Andreas stammt hingegen von einem neuen Standort, nämlich von der im Westen von Tene- riffa gelegenen Insel Gomera. Die exomorphe und endomorphe Untersuchung von P. filifolia ergab einige bemerkenswerte Befunde, welche zunächst 436 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (2) mitgeteilt werden sollen. Die Insertion der Blüthe ist bei P. fiu- folia im Gegensatz zu den meisten anderen Arten des Genus fast perigyn. Am Grunde des etwas ausgehöhlten Blüthenbodens entspringt der kurzgestielte Fruchtknoten; am Rande des Blüthenbodens befinden sich kurze, den Kronblättern nach innen vorgelagerte und mit den Staubblättern alternierende Diskusdrüsen. Gleiches wird von Webb (1. e., p. 161) richtig! für eine andere Art, P. Smithii Link, mit den Worten « petala in urceolum infundibuliformem cum calyce con- creta» und « stamina..... glandulis 5 parvis ovatis (staminibus abor- tivis), petalis oppositis alternantia» angegeben, ist aber auf seiner Tab. 23 nicht zum Ausdruck gekommen. Ob die erwähnten Drüsen Staminodien sind, ist sehr fraglich. Die Staminodien, welche bei zwei anderen, die Sektion Aylmeria Mart. bildenden australischen Arten, bei P. violacea Benth. und staminodina F. v. Müll. (s. Bentham, Flora Australiensis I, 1863, p. 164 sqq.) vorkommen, sind anders beschaffen, nämlich kurz fadenförmig. Bei dieser Gelegenheit sei nebenher bemerkt, dass solche Drüsen auch in der Blüthe der von Bentham- Hooker (Gen. II, p. 15) den Illecebraceen zugezählten Gattung Pollichia mit P. campestris Soland. vorhanden sind und von den genannten Autoren nicht als Staminodien angesehen werden, wie aus der weiteren Angabe «staminodia 0 vel minima » gefolgert werden muss. Ich füge dem bei, dass in der Blüthe von P. campestris zwischen den Kelchblättern und den Drüsen, und zwar den letzteren gegenüber gestellt, noch sehr kurze und breite hyaline Blattgebilde, zweifellos Kronblätter, entwickelt sind. In zweiter Linie ist für P. fiifoha das Vorkommen von wenigen, nämlich von nur drei Samenanlagen hervorzuheben. Von den meisten Systematikern (s. z. B. Bentham- Hooker, Gen. I, p. 152 sqq. oder Pax in Engler-Prantl III. Teil, Abt. Ib, p. 86 sqq.) wird die Zahl der Samenanlagen für die Mehrzahl der Polycarpeen-Gattungen als gross angegeben und so auch für Poly- carpea und zwar für dieses Genus im Gegensatz zu den derseiben Tribus zugehörigen Gattungen Pyenophyllum und Lyallia. Nur bei Baillon, Hist. d. pl. IX, 1888, p. 119 finde ich in der Gattungsdiagnose von Polycarpæa ohne nähere Begründung die Angabe «ovulis paueis vel ©». Ich führe noch an, dass ich bei weiterer Umschau auch bei P. corymbosa Lam. (Schimper n. 823, Abyssinien, Herb. Erlang.) und 1 Nach Untersuchung eines im Herb. Berolinense vorhandenen Exemplares von P. Smilhir. (3) H. SOLEREDER. POLYCARPÆA FILIFOLIA WEBB ED. CHRIST. 437 P. linearifolia DC. (Kotschy n. 206, Abyssinien, Herb. Erlang.) nur wenige Samenanlagen angetroffen habe, dagegen viele bei P. spi- cata Wight (Schimper n. 940, Djedda, Unio itiner. 1837, Herb. Erlang.), P. aristata Chr. Sm., P. tenuis Webb u. a. In anatomischer Hinsicht mag zuerst erwähnt werden, dass die Achse von P. filifolia den analogen anomalen Bau, aufweist, wie die in dieser Hinsicht schon untersuchten Wurzeln anderer Arten, nämlich von P. corymbosa Lam., fragilis Del. und Teneriffæ Lam. (s. hierüber meine Syst. Anat., p. 123, Fig. 25D u. 126, sowie Jösting, Beitr. z. Anat. d. Sperguleen ete., im Beibl. z. bot. Centralbl. XII, 1902, p. 170 u. Taf. 4, Fig. 11). Derselbe ist bereits in Achsenstücken mit 3 mm. Durchmesser zu konstatieren. Der Querschnitt eines solchen Achsenstückes zeigt einen ziemlich breiten, das Mark einschliessenden primären Gefässbündelring, dessen Holzkörper von kleinen, rundlich- lumigen Gefässen, einreihigen, verholzten Markstrahlen und dick- wandigen, meist hofgetüpfelten Holzfasern gebildet wird. Extra- faszikular, im parenchymatischen Perieykel, nach innen von dem durch Bastfasergruppen gebildeten sklerenchymatischen Pericykel und noch nach innen von dem innerhalb dieses sklerenchymatischen Perieykels aufgetretenen mehrschichtigen Korkgewebes, das von relativ weitlumigen Zellen zusammengesetzt wird, hat das Sekundär- meristem einen schmalen sekundären Holzbastring entwickelt. Zwischen den beiden Ringen des Fibrovasalsystems finden sich einzelne weit- lumige Steinzellen mit grossen Einzelkrystallen von der gewöhn- lichen Form. Die Einzelkrystalle des Kalkoxalates verdienen eine besondere Hervorhebung, nachdem sie bisher in den vegetativen Organen bei den Caryophylleen noch nicht konstatiert waren.! Die anomale Struktur des Gefässbündelsystems wird wohl fast allen Arten der Gattung Polycarpæa, wenigstens in den kräftiger entwickelten ! Siehe meine Syst. Anat., p. 122 und auch p. 733. Auch in den später erschienenen und mir zugänglich gewesenen Arbeiten über die Anatomie der Caryophylleen finde ich keine bezügliche Angabe (s. W. Meyer, Beitr. z. vergl. Anat. d. C. u. Primuleen, Diss. Göttingen, 4899 u. Jösting, I. c.; die Abhand- lung von Clements, Contrib. to the Histogenesis of the Caryophyllales I, in Transaet. Americ. Microsc. Soc., Vol. XX, 1899 u. Contrib. from the bot Lab. Univ. of Nebraska, Hist. Ser. 1, 1899 konnte ich nicht einsehen). Ich füge hier noch bei, dass in der Samenschate von Polycarpea aristata Chr. Sm. u. tenuis Webb der oxalsaure Kalk in Form von kleinen stäbchenförmigen Krystallen und kleinen Sphäriten ausgeschieden ist. 438 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (4) Achsen oder Wurzeln, zukommen. Ich konstatierte dieselbe noch bei den folgenden Arten : P. aristata Chr. Sm. (Achse mit 2 mm. Durchm., Original d. Herb. Florent.), F. carnosa Chr. Sm. (Achse mit 4 mm. Durehm., Bornmüller n. 619, Teneriffa, Herb. Zürich), P. latifolia Poir. (Wurzel, Hillebrand, Teneriffe, Herb. Zürich), P. microphylla Cav. (Achse mit 2'/: mm. Durchm., Bourgeau n. 390, Lancerotta, Herb. Zürich) und P. Smithii Link (Achse mit 4 mm. Durchm., Exemplare des Herb. Barbey-Boissier und Herb. Berol.). Des weiteren ist für P. il- folia und auch für andere Polycarpea-Arten das Vorkommen mehr- zelliger, verzweigter Trichome hervorzuheben, welche mir bisher in dem Verwandschaftskreis der «Caryophylleen in der Um- grenzung von Benth.-Hook. Gen.» auch noch nicht bekannt waren (s. Syst. Anat., p. 124), dagegen bei der von anderen Systematikern den Caryophylleen zugezählten Gattung Pollichia (s. ebenda unter Illecebraceæ, p. 733). Verzweigte Trichome sind übrigens, wie ich neuerdings in der Literatur gefunden habe, von Rohrbach (in Lin- næa XXXVII, 1871-1873, p. 298 u. Martius, Flora brasil. XIV, 2, 1872, p. 281-283) schon für zwei Arten der Gattung Cerastium hervorgehoben worden, nämlich für Cerastium mollissimum Poir. (incl. ©. andinum Benth., non Philippi) « pili stellato-ramosi» und für ©. dicrotrichum Fenzl « pili apice bi-vel tribrachiati », hier mit Uebergängen zu einfachen Trichomen. Die Trichome von C. mollis- simum, welche ich an einem von Rohrbach zu var. « genuinum lusus 2 gerechneten, von M. Wagner in den westlichen Anden von Centralamerika gesammelten Exemplar des Münchenerherbars untersuchen konnte, sind als Kandelaber- oder Sternhaare aus- gebildet und haben einen sogenannten sympodialen Aufbau. Sie lassen sich auf Kandelaberhaare mit einzellreihigem Hauptstamm zurückführen, dessen Zellen nach verschiedenen Richtungen je in einen meist ziemlich langen Haarstrahl (erster Ordnung) ausgezogen sind. Dazu kommt, dass stellenweise die Basalteile zweier Haarstrahlen (erster Ordnung) neben einander an der Bildung des Hauptstammes teilnehmen, weiter dass in den Haarstrahlen erster Ordnung mitunter Querwände auftreten und dass auch Haarstrahlen zweiter Ordnung vorkommen, welche letzteren entweder an ihrer Basis durch eine Zell- wand von dem Haarstrahl erster Ordnung getrennt sind oder aber seitliche strahlenartige Ausbuchtungen von Zellen eines mehrzelligen Haarstrahls erster Ordnung bilden. Von der verschiedenen Entwick- lung des Haarstamms und der Verzweigung hängt das kandelaber- oder sternhaarartige Aussehen der Trichome ab. Die nach Y-Form (3) H. SOLEREDER, POLYCARP A FILIFOLIA WEBB ED. CHRIST. 439 zweiarmigen oder auch mehrarmigen Haare von Ü. dierotrichum (Mosen n. 818, Minas Geraes, Herb. Berol.) haben ebenfalls einen sympodialen Charakter. Ohne auf die manigfachen Formen derselben einzugehen, mag hervorgehoben sein, dass sich dieselben zumeist entsprechend den nebenher vorhandenen Uebergangsformen von einem gewöhnlichen einzellreihigen Trichom ableiten lassen, dessen Zellen zum Teil in einen kürzeren oder längeren seitlichen Haarstrahl aus- gezogen sind, wobei der letztere entweder lediglich eine seitliche Aussackung der betreffenden Zelle bildet oder von ihr durch eine Querwand an oder über seiner Basis getrennt ist. Die einfachste Haar- form sind zweiarmige, dreizellige Haare von Y-Form, bei welchen die Längswand der zweiten Zelle die haarstrahlartige Ausbuchtung zeigt. Was nun zunächst die Trichome von Polycarpza filifolia anlangt, so sind dieselben auch zweiarmig oder etwas mehr verzweigt und folgen dem gleichen Bauprinzip, wie die Haare von Ü. diero- trichum. Ihr anderes Aussehen ist namentlich dadurch bewirkt, dass die Haarzweige meist in einer zur haartragenden Organoberfläche parallelen Ebene liegen. Aehnliche Trichome, wie bei P. filifolia, bald wenig, bald reicher verzweigt, finden sich auch bei P. aristata Chr. Sm., corymbosa Lam., glabrifolia DC. (Kotschy n. 83, Nubien, Herb. Erlang.), latifoha Poir., microphylla Cav., Smith Link (nur an den repro- duktiven Organen) und teauis Webb (Herb. Florent.). Anders beschaffen sind die Trichome der stark behaarten Stipulargebilde bei der sonst kahlen P. carnosa Chr. Sm. Dieselben sind einzellreihig, an der Basis oft zweizellreihig, mitunter im unteren Teile zu mehreren verwachsen, ihre Zellen zuweilen durch schiefe Scheidewände getrennt und dabei mit ihren dem Haarende zugekehrten Teilen seitlich in einen sehr kurzen Strahl ausgezogen, wodurch eine Annäherung an die sympodial gebauten Haare zu Stande kommt. Schliesslich sei noch mit Rücksicht auf die sehr nahe Verwandtschaft der kaum zu trennenden Gattungen Polycarpea und Polycarpon angeführt, dass Polycarpon Lef- hngiæ Benth.-Hook. (Polycarpea memphitica Del., Cairo, Herb. Erlang.) ebenfalls sympodial gebaute Trichome, nämlich solche vom Typus der Haare von Cerast. mollissimum aufweist, nur dass die Zahl der Haarstrahlen eine sehr geringe ist. Ich lasse nun, da die von Christ publizierte Originaldiagnose von P. filifolia sehr kurz ist, die ausführliche Beschreibung der genannten Art folgen: Polycarpæa filifolia Webb Syn. inedita in Christ, Spieileg. canar. in Engler, Bot. Jahrb. IX, 1888, p. 103-104. Fruticulus KA0 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SéR.). (6) ramosus, pilis bi-vel pluribrachiatis pubescens, ramis gracilibus, strietis, teretibus, nodosis erassioribus fasciculis fibrovasalibus secun- dariis instructis, Junioribus pubeseentibus. Folia plerumque pseudo- verticellata vel opposita, subulato-filiformia, carnosala, puberula, enervia; stipulæ parvæ scariosæ. Paniculæ terminales vel axil- lares, densæ, e cymis dichotomis, gracilibus, laxis, pubescentibus compositæ. Flores parvi, numerosi, infra calycem bibracteolati, sub- perigyni, bracteis bracteolisque parvis, scariosis, albis. Sepala 5, imbricata, lanceolato-oblonga, acuta, carinata, margine latius albo- scariosa. Petala 5, sepalis minora. hyalina, fasciculis fibrovasalibus nullis instructa, integra, ovato-oblonga, apice plus minusve obtusa, cum staminibus leviter perigyna. Stamina 5, petala dimidia superantia, filamentis subulatis, antheris ovatis dorso affixis. Discus lobatus, lobis 5 latis brevibus rotundatis, petalis oppositis. Ovarium parvum, perspieue brevissimeque stipitatum, globosum, 3-carpellatum, unilo- eulare, stylo brevi superne trifido, eruribus stigmatis suboblongis, stylum dimidium adaquantibus; ovula 3, subanatropa, basilaria. Fructus capsularis, trivalvis Semen maturum unum, paullum curvatum, extus non granulatum, sed glabrum, albumine amylaceo, embryone arcuato, cotyledonibus radice paullum longioribus, non accumbentibus. Rami crassiores diametro 3 ‘/2 mm. Internodia ramorum inflores- centias gerentium 6-10 mm. longæ, diametro ad 1 mm.; pulvini plus minusve nigro-glandulosi. Panicule 14-15 mm. longæ; bracteæ bracteolæque 1 mm. non æquantes. Flores ad 2 mm longi, sepalis ad 1'/;: mm. longis, ad ?/: mm. latis, petalis I mm. vix superantibus, staminibus antheris '/ mm. longis adjectis ad 1 mm. longis. E. Bourgeau (Plantæ canarienses n. 530), Teneriffa: «in convalle b° de Buenovista prope villam comitis heptæpegai sive de siete Fuentes, Mai 1846, » Herb. Florent. — Hillebrand, Buenavista. 26. V. 1879, Herb. Zürich. — Andreas, « in insula Canariensi Gomera : in locis rupestribus, am Pisco zwischen Valle Hermigua und Agulo, ober- halb Vista Allegre, April 1897,» Herb. Monae. et Andreas. Ich komme zum Schlusse nun noch auf die mir anlässlich der Bestimmung der Pflanze von Andreas zu Gesichte gekommene Polycarpæa aristata Webb, non Chr. Sm. (in Phytogr. Canar. I, p. 159-160 u. Tab. 24) zu sprechen, welche Webb später in der Synopsis inedita als neue, von P. aristata Chr. Sm. verschiedene Art mit dem Namen P.tenuis bezeichnet hat, sowie auf ihre Unter- scheidungsmerkmale gegenüber P. aristata Chr. Sm. Die von (7) H. SOLEREDER. POLYCARPÆA FILIFOLIA WEBB ED. CHRIST. Qu | Christ im Spicilegium (Il. e.) mitgeteilten Diagnosen Webb’s aus der Synopsis inedita belehren uns im grossen und ganzen richtig und in genügender Weise über die Unterschiede der beiden in Rede stehenden Arten. Doch mag dazu folgendes bemerkt sein. Polycarpæa tenwis stützt sich auf das im Herbar von Florenz befindliche, mit den zwei unten: eitierten Etiketten versehene und aus drei auf einer Plagula vereinigten Exemplaren bestehende Material, welches in der Phytographia irrtümlich als P. aristata Chr. Sm. beschrieben wurde. Meine Befunde an den Originalpflanzen stimmen mit den Angaben der ausführlichen Diagnose in der Phytographia völlig überein. Besonders hervorzuheben sind in dieser Hinsicht die folgenden Merkmale der Diagnose : « Radix lignosus..... Rami diffusi, decumbentes, filiformes..... »; « Stylus... stigmate parvo capitato »; «Ovula plurima »; « Semina..... brevissime punetulata »; « Embryo leviter-areuatus, cotyledonibus ovatis, angustis». Bezüglich der Tafel 24, welche P. tenuis darstellt, sei bemerkt, dass das Habitusbild nicht glücklich ausgeführt ist. Es hat den Anschein, als ob die Hauptwurzel zuerst in eine kürzere oder längere Hauptachse übergehen würde, weiche sich dann diffus verzweigt. Merkwürdiger Weise schreibt nun auch Webb in seiner Diagnose von P. tenuis in der Synopsis inedita : «caule debili ereetiuseulo ramis tenuissimis,» wovon in der Phytographia nichts gesagt ist. Diese Angabe in der Diagnose von P. tenuis ist unrichtig; mir scheint fast, als ob sich Webb bei seiner zweiten kurzen Beschreibung hierin mehr an die Tafel 24, als an die Originalpflanzen gehalten hat. Von der Art, welche mit Webb Synopsis inedita als P. aris- tata Chr. Sm. angesehen wird, haben mir reichliche Materialien aus den Herbarien von Florenz und Zürich? vorgelegen, darunter 1 Die zwei in gleicher Handschrift geschriebenen Etiketten lauten : «1. Poly- carpia aristala. In regione alta «la Cumbre, Teneriffæ »; 2. Polycarpia aristata, Illecebrum aristatum Hori. Kew. ed. 4, Mollia aristata Hort. Kew. ed. 2, caulis diffusus, ad basin Montis alte Nivariæ «Pico de Teyde» et in cratere magno de las Canadas in montibus circumjectis Filo de las Canadas.» Zum Ver- gleich führe ich die Standortsangabe für P. tenuis (P. aristata Webb Phytogr.) in der Phytographia an : «in montosis excelsis ad radices montis alte Nivariæ Pico de Teyde seu de Teneriffe, in cratere primævo las Cañadas et in montibus eircumjectis Filo de las Canadas» ; ebenso die Standortsangabe in der Synopsis inedita: «In Teneriffæ Las Cañadas sub monte La Montana blanca. » 2 Es sind diese : Aus dem Herbarium Florenz : Bourgeau n. 273, Teneriffa, BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 5, 30 avril 1904. 29 442 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SéR.). (8) auch die von Bourgeau nach der Edition der Webb’schen Phyto- graphia, Sektio I gesammelten Materialien des Herbarium von Florenz, welche Webb in der Synopsis inedita zu seiner kurzen Diagnose von P. aristata Chr. Sm. benutzt hat (vergl. das bei Christ angeführte und das unten citierte Material). Die Verhältnisse von Blüten und Samen dieser Art stimmen mit denen von P. tenuis sehr überein; die Beschaffenheit der Narbe, die Zahl der Samenanlagen und auch die Oberflächenbeschaffenheit des Samens ist dieselbe, wie dort. Unrichtig ist daher die Angabe von «seminibus lævibus » für P. aristata gegenüber P. tenuis mit «seminibus..... punctulatis » (vergl. oben) in der Synopsis inedita. An den drei Bourgeau’schen Materialien des Herbars von Florenz (Chifico, n. 273 u. 1344) und ebenso an dem von Bornmüller gesammelten Exemplar n. 627 des Züricherherbars fand ich die reifen und auch unreifen Samen mit derselben papillösen Epidermis versehen, wie bei P. tenuis, und deshalb auch punktiert. Bei P. aristata wechseln, wie ich schliesslich noch sagen will, Form, Grösse und Behaarung der Blätter in beträcht- lichem Grade. Zunächst begegnen wir stark behaarten Blättern von lanzettlichem Umriss und mit kurzem Blattstiel, gewöhnlich 3'/.-4 mm. lang und dabei etwa 1 mm. breit («folia lanceolata»), weiter Blättern mit ähnlicher Spreite, welche häufig glabrescent sind, zum Teil eine Länge von 9-17 mm. bei einer Breite von 2-3 mm. erreichen und einen 4'/2-6 mm. langen, deutlich abgesetzten Blattstiel aufweisen («f. majora»), endlich linealen Blättern von 7-10 mm. Länge und kaum 1 mm. Breite («f. linearia»). Eine Scheidung der Exemplare nach diesen Verhältnissen in gut abgegrenzte Formen ist nicht möglich. in regione alpina, 1845 (specimina plurima cum foliis lanceolatis, unum c. f. majoribus) ; Bourgeau, Bco de Chinico Guimar, 2. Juin 1846 (c. f. majoribus) Bourgeau, Bco de Badajos Guimar, Ténériffe, 5. Juin 1846 (c. f. majoribus) ; Bourgeau n. 273 mit der zweilen Etikette : Arenas negras, Chaine de las Cañadas de Pico de Teyde, Teneriffe, 20. Mai 1846 (c. f. lanceolatis) ; Bour- geau n. 1344, Teneriffa, Canadas del Teyde, in rupestribus, 7. Juli 1855 | (partim e. f. lanceolatis, partim c. f. linearibus). Aus dem Herbarium Zürich : Bourgeau n. 273, Teneriffa, in regione alpina (c. f. linearibus); Boinmüller n. 627, Teneriffa, Aqua Mansa in rupibus, 1. VII. 1900 (ce. f. linearibus). Ueber die Bezeichnungen «folia lanceolata etc.» sieh oben im folgenden ; über die Synonymie der zuerst in Aiton, Hortus Kewensis, Ed. I, Vol. I, 1789, p. 290 als Illecebrum aristatum aufgeslellten und 1780 durch Masson aus den kanarischen Iuseln in den Kew-Garten eingeführten Art, s. De Can- dolle Prodr. III, 1828, p. 373-374. ed N PLANTE EX ASIA MEDIA Enumeratio plantarum in Turania a cl. Sintenis ann. 1900-1901 lectarum, ‘additis quibusdam in regione caspica, transcaspica, turkestanica, præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in: Tur- kestania a cl. V. F. Brotherus ann. 1896 lectis. Obs. Numeri ante nomina specierum ti sunt, qui in collectione Sintenisii occurrunt ; numeri collect. Paulsenii in | ]positi sunt.‘ AUCTORE + J. FREYN .(Fragmentum). (Suite.) — Sphærosphysa salsula DC. Chiwa, ad Kunja Urgentsch in cultis blühend, 30. VII. 1899, (Ove Paulsen 2041); Ferghana, ad Andidshan in eultis blühend und mit Früchten, 28. V. 1898, [0. Paulsen 311]; Buchara, ad Chok-i-Mullamir, in cultis, 25. V. 1899, Aline [0. Paulsen 1706). — Eremosparton aphyllum Fisch. Mey. Transkaspia, in desertis arenosis ad Karaul Kuju, 2. VI. 1899, [lg. Ove Paulsen, exs. 1747]. «Frutex vel ärbor 1-1,5 m. altus. Flores rubri.» (0. Pauls. in sched.). 339. Smirnowia turkestana Bunge in Act. h. Petr. IV (1876), p. 339. Aschabad, in deserto arenoso inter Annaja et Gjaurs, 48. V. 1900, verblüht; Repetek, in deserto Kara-Kum, 2. VI. 1899, überreif lg. Ove Paulsen (exs. 1650). — Dieser merkwürdige Strauch wurde zuerst (aber erst von Smirnow !) in der Wüste von Kisil-Kum, also im Gebiete des Aralsees gefunden. Er ist aber offenbar bis zu den persischen Rand- gebirgen verbreitet. — Halimondendron ar gentum DC. InoasiRabad, ad flum. Au Daria, 21. VI. 1899, fast fruchtreif [Paulsen exsic. 1846]; Buchara, cultis ad Chok-i-Mullamir, 25. V. 1899, mit ausgewachsenen pa Früchten ; 0,5 m. hohe Sträucher bildend [O. Paulsen N° 1710]; Prov. huN BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2ue sen.). (82) Ferghana, ad Margelan in cultis, 27. V. 1898, blühend [Ove Paulsen No. 290]; Pa mir, prov. Goran, ad Seis 2600 m. s. m., 5. X. 1898, «frutex vel arbusculus,» belaubte Zweige [Paulsen No 1460). 12805, von mir abgetheilt. Caragana mollis Bess. — C. frutescens DC. ß. mollis DC. Led. fl. ross. I, 570. Reg. et Herd. pl. Semenov. in Bull. Mose. 1866 II, p. 570! Krasnowodsk, in arenosis maritimis. 25. X. 1900, belauble Zweige — kurzdorniger Strauch mit aufrechten parallelen Aesten und gestielten 2 paarigen, beiderseits dicht fast silber- weiss seidig-behaarten, slachelspitzigen Blättchen, die länglich elliptisch sind. Blüthen und Früchte fehlen. 1280a. C. grandiflora DC., Led. I. ross. I, 570, mit der Vorigen. Aeste horizontal abstehend, daran erheblich grössere Blätter; diese 1-2 paarig, gestielt; die Blätichen lineal-lanzettlich bis fast lineal, kurz-stachelspitzig, beiderseits dicht, fast silberweiss-seidig behaart. Blüthen und Früchte fehlen. — C. jubata Poir., Led. fl. ross. I, 572. — Robinia jubata Pall. Astrag. tab. 85! Pamir, ad Bordo Bà prope pratum Alai, in nive, 26. III. 1899, | Paulsen 1607]. — Kostyczewa trifoliata Korsh. Prov. Ferghana, ad Gultsha 1600 m. s. m., 17. VI. 1898, mit Früchten [Ig. 0. Paulsen 272]. Die Blätter und die keulenförmig erbreiterten Hülsen sind erheblich grösser als bei den mir von Lipsky mitgetheilten, ebenfalls der Prov. Ferghana entstammenden Stücken; doch hängt dies offenbar von dem Entwicklungs- grade ab. Das grösste Terminal-Blättchen hat 2,5 cm. Durchmesser; die am meisten entwickelte (auch noch nicht reife!) Hülse ist 7,5 cm. lang, vorn 1,2 cm. breit und von da ab zum spitzen Grunde geradlinig ver- schmälert. 603a, 1887. Glycyrrhiza glabra L. ß asperula Reg. Herd. Bull. Mose. 1866, 2., p. 564 Karakala, in pratis montis Sundsodagh, 2. VI., blühend und 4. VIl. 1901, fast fruchtreif (1887); Asehabad, in steppa inter Bagir et Aktepe, 17. VI. 1900, mit Blüthen und Früchten (603«); Chiwa, ad ripam fl. Amu-Daria inter Chiwa et Tshardshui valde fre- quens, 48. VI. 1899, mit Früchten [Ove Paulsen No 1810). — G. hirsuta Pall.; G. glabra + hispidula Reg. et Herd. I. c., p. 564-5. Chiwa, in virgullis ripariis fluminis Amu-Darja ad Tshak-Rabat inter Tshardshui et Chiwa, 25. VII. 1899, blühend [Ove Paulsen N° 1874). 6035. G. glandulifera W. K.; G. glabra à glandulifera Reg. et Herd. l. c., p. 565. Germab, inter Kulkulab et Mergen-ulja, 20. VII. 4900, init Früchten. (33) J. FREYN. PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 445 — 6. asperrima L. fil. ß desertorum Reg. Herd. 1. c., 567. Pamir., prov. Wakhan; in cultis ad Langarkish, 3000 m. s. m., 8. IX. 1898, fast fruchtreif (Paulsen 1276) et in alveolo fluminis Pandsh, 5000 m., 10. IX. 1898, blühend (Paulsen 1349). 248, 719. G. triphylla F. M. Boiss. fl. or, II, 203. Aschabad, in montibus rupra Nephton, 26. V. 1900, blühend (248); Germab, in montibus ad Skobelewka, 29. VII. 1900, fast fruchtreif (719). 723. Sewerzowia turkestanica Reg. et Schmalh. in Act. h. Petrop. \. (1877), p. 581. Suluklü, ad fines Persiæ, in agris ad montem Aker- berg, 4. VII. 1900, fast fruchtreif. Die Blüthen sind nach Sintenis in sched. roth. — Astragalus (UT. Ophiocarpus) Paulsenii Freyn n. sp. Annuus, plis basifixis simplicibus rigidis patulis hirsutus, caulibus tenuibus prostratis vel erectis foliosis basi subramosis, stipulis oblique breviterque triangu- laribus Uberis, summis breviter acuteque acuminatis, foliis patentibus, foliolis parvis 4-5 jugis obovato-oblongis retusis glandulæ luteæ conspicuæ insidentibus ; racemis (1-)2-3 (-4) floris breviter peduneulatis folio brevio- ribus, bracteis minimis breviter triangularibus, pedicellis bractea 4-5 plo longioribus mox recurvis, floribus minutis, calycis campanulati fere ad medium fissi dentibus lanceolato-linearibus aculis, petalis pallide-roseis ?, vexillo calyce duplo longiore obovato emarginato basin versus cuneato, carina alis sublongiore et 3 plo cire. latiore antice in sicco violaceo-maculata emarginata, stigmate glabro, legumine hirsuto uniloculari transverse et incomplete septulato polyspermo elongato tenui (juvenili) tereti recto et flexuoso exsulcato maturo sine dubio + annulari. seminibus ignotis. ©) Pamir, in planitie arida ad Shatshan prope flum. Murghab alt 3000 m., 41. VI. 1898, in flor. et leguminibus novellis Ig. Ove Paulsen [exs. 731]. Maasse: Stengel bis 10 cm. lang, Blätter 1,8-2 cm. lang, Theil- blättchen 6 mm. lang und ausgebreitet im obersten Viertel bis 3 mm. breit oder kleiner; Kelch kaum 3 mm., Fahne 6 mm., Schiffchen 5 mm. lang, Hülse noch nicht ganz ausgewachsen 3,5 em. lang und nur 1 mm. dick. Eine infolge der reichlichen, abstehenden Behaarung graugrüne dem A. ophiocarpus Benth. ganz ähnliche kleine Pflanze, von der genannten Art durch das Indument und die traubig angeordneten (nicht in den Blattachseln zu 1-2 sitzenden) Blüthen deutlich unterschieden. Die 2t Art der Sektion Ophiocarpus ! 1568, 1596. A. tribuloides Del., Bunge Alex. Lehm. reliq. botan. in Arb. naturf. Vereins Riga I (1852), tab. 14, fig. 1. Kasandschik, inter 446 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (84) Usun-su et Uschak, 28. IV. 4901, fast ganz abgeblüht und mit reifenden Früchten (1596); Krasnowodsk, in saxosis maritimis, 20. IV. 1901, (1568). Die Buckeln am Grunde der Hülsen sind bei No 1596 sehr deutlich, bei No 1568 durchaus fast gar nicht ausgesprochen, an einzelnen Hülsen aber sehr deutlich. A. cornu bovis Lipsky ist aber wegen der sonstigen Beschaffenheit der vorliegenden Pflanze, nämlich der Form der Blättchen, Indument, etc. ausgeschlossen. 1585, 158c und d, 24ka. A. fllicaulis Fisch. Mey. in Led. fl. ross. Il, 637. Forma vegetior a desrciptione originali diversa statura majore usque pedali, foliolis 5-7 jugis, capitulis 8-10 floris, leguminibus centime- tralibus. Aschabad, in pratis montanis Tangeri-Gargan supra Nephton, 4.V. 1900, blühend (244 a); in collibus inter Annaju et Gjaurs, 26. TV. 1900, blühend (1585); Mekrowa ad rivulum, 12. V. 1900, mit reifenden Früchten und nur mehr wenigen Blüthen, besonders robust bis 6,5 cm. hoch (158c) et in cultis, 7. V. 1900, blühend und mit Früchten; etwas grauer (1584). In der fl. ross. dürften Zwer evene beschrieben sein und die jetzt vorliegenden Stücke dürften der normal entwickelten Pflanze angehôren. 1650. À. rytilobus Bunge, Astrag. turkest., p. 208. Kisil-Ar wat, in collibus, 5. V. 1901, abgeblüht, mit reifenden und fast reifen Früchten. — Prope fl.Syr-Daria, in steppa ad Kundikud, 10. V. 1898, blühend |Ove Paulsen exs. 146]. — Diese letztere Form hal.zwar nur ganz junge deutlich aufrechte, gedrängt stehende, langbehaarte Früchte; ob sie runzlig sind, ist noch nicht bemerklich. Ich stelle sie also nach der Tracht zu A. rylilobus, weil nach den angeführten Merkmalen die sonst noch in Betracht kommenden Arten, nämlich A. filicaulis F. M. und A. leptodermus Bge. ausgeschlossen sind. 158 ist von mir getheilt in a und d. 158a nenne tn À. (Oxyglottis) agrestis n. sp. Annuus viridis pilis albis rigidiusculis basifixis simpli- cibus subadpressis sparse hirsutus, caulibus diffusis + prostratis foliosis teretibus tandem striatis inferne subramosis, stipulis inter se et a petiolo liberis minutis triangularibus summis acuminatis et nigropilosis, foliis rectangule patentibus, foliolis (2-)5-6(-7)jugis elliptico-oblongis obtusis vel vix retusis glandulæ flavidæ insidentibus supra tandem subglabris, capitulis 5-9floris longe pedunculatis, pedunculis folia æquantibus v. subsuperantibus tenuibus striatis patulis, bracteis minutis e basi anguste triangulari. subulatis, floribus minutis brevissime pedicellatis, calyeis (85) J. FREYN. PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 4.47 mox membranacei campanulati dentibus filiformi-subulatis acutis tubo subduplo brevioribus, petalis albis vel (sicco) lilacinis, vexillo calyce fere 2 ‘/2plo longiore lineari-oblongo emarginato-bilobo carina alis longe superata sesquilongiore, stigmate glabro, leguminibus 2locularibus 10-ovu- latis subito post anthesin reflexis summis stellato-expansis triangulare lanceolalis seminulari-arcuatis apice recurvis intimis carinalis dorso late sulcalis supra basin depresso-planis apice a latere compressis nervis anos- tomosantibus reticulato-angulosis breviter adpresse albo-pilosis el insuper pilis albis patentibus sparse hirsutis, seminibus parvis renifor- mibus olivaceis ©) Aprili, Majo. Aschabad, in cultis, 7. V. 4900, blühend und mit fast reifen Früchten. Maasse: Stengel bis 20 cm. lang, Blätter nur 3-4 cm. lang mit 0,6-1,3 cm. langem Blattstiel, die jungen kleiner; Blätichen 7x 3,3 mm. lang und über der Mitte breit oder kleiner, Pedunkulus 3,5-4 cm. lang, die obersten kürzer; Kelch 2,5 mm. lang, Fahne 6 mm., Schiffchen etwas über 3 mm. lang; Hülse, fast reif, 9 mm. lang und am Grunde 3,5 mm’ breit. | Vermöge ihrer netzig-runzeligen Hülsen steht A. agrestis nur dem A. filicaulis F. M. und A. rytilobus Bunge nahe und zwar wegen der reflexen Hülsen, die oben sternförmig ausgebreitet sind und nicht zusammenneigen, besonders der ersigenannten Art, von der er aber durch die Gestalt der Hülsen entschieden verchieden ist. Solche im untern Drittel von oben her scharf zusammengedrückte Hülsen wie A. agrestis hat jedoch nach der Beschreibung A. leplodermis Bge., der aber schon durch glatte, nicht runzelige Hülsen leicht zu unterscheiden ist. 244b. A. (IV. Oxyglottis) Kunigudensis Freyn n. sp., Annuus, gracilis, viridis, pilis albis subadpressis superne patentibus et insuper immisxtis nigris subhirsutus, caule erecto patenti-ramoso vel simplici tereti striato, stipulis liberis herbaceis e basi lata anguste triangularibus subulato- acuminatis sparse albo-setosis, foliis erecto-patulis, petiolo gracili suffultis, foliolis glandula lineari lutescente insidentibus, foliorum infi- morum (1-)2-3 jugis latioribus, elliptico oblongis obtusissimis supremorum oblongo-linearibus et linearibus obtusiusculis 5-jugis, capitulis 2-8 floris laxissimis longe pedunculatis, pedunculis gracilibus folio subbrevioribus vel id subæquantibus tenuiter striatis erecto-patulis, bracteis minutis _triangulari-subulatis pedicello brevi crassiusculo longioribus, floribus minutis patentibus, calycis crebre nigro-setosi campanulati ad medium fere fissi dentibus anguste-triangularibus acutis, pelalis in sicco ochro- 448 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me siR.). (86) leucis, veæillo carina antice sæpe violaceo-maculata alas superante et ipsis multo latiore vix longiore, calyce plus duplo longiore oblongo rectan- gule truncato, stigmate glabro, leguminibus (novellis tantum notis) 2 locu- laribus eirc. 10-ovulatis post anthesin subito r'eflexis sursum arcuatis cylin- dricis (ut videtur late sulcatis subtus subearinatis) lævibus breviter adpresse hirtis et patule longiusculeque hirsutis pilis albis apice uncinatis, semi- nibus ignotis @) Majo. Aschabad, in pratis montis Tangeri-Gargan supra Nephton cum A. filicauli F. M., 4. V. 1900, defloratum cum leguminibus juvenilibus (Sintenis 2445); et prope flum. Syr-Daria, in steppa prope Kunikud, 10. V. 1898, flor. et cum legum. novellis [Ove Paulsen 148]. Maasse: Stengel 10-15 cm. hoch mit bis 10 cm. langen Aestens unterste Blätter nur 1,8cm. lang, wovon 1,0 cm. auf den Blattstiel kommen, obere Blätter 4,5-6 cm. lang, wovon 1-1,5 cm. auf den Blattstiel entfallen; Foliola der untersten Blätter 6% 3 mm. lang und über der Mitte breit, der oberen Blätter 12x 2,5 mm. lang und in oder unterhalb der Mitte breit oder kleiner; gemeinsamer Blüthenstiel 4-6.3 cm. lang, jener der obersten Köpfe kürzer; Kelch 2,5 mm. lang, Fahne 5 '/2, Flügel # !/s, Schiffchen 5 '/ mm, Hülse (anscheinend ausgewachsen) 12-15 mm. lang. Eine durch die eigenthümliche Beschaffenheit der Hülsenhaare dem A. oncotrichus Bunge und A. compylotrichus Bunge — letzterer eine Art der Sektion Cycloglottis — ähnlich, von letzterem aber nebst den Sektions-Unterschieden sofort durch die kahle nicht bärtige Narbe zu unterscheiden. A. oncotrichus ist dagegen durch den divarikaten Wuchs, das seidig-graue Indument, das Fehlen der schwarzen Haare, die arm- paarigen Blätter, die kürzeren Blüthenstiele, noch kleineren Blüthen und die mit den Spitzen gänzlich zusammengeneigten Hülsen durch- greifend verschieden. 2266. A. o.cyglottis Stev. Kisil-Arwal, beim Filter, 3. V. 1901, nur mit Früchten. 159. 1595. A. corrugatus Bertol‘, Boiss. fl. or. I. 232. Aschabad, in forlalitio antiquo Gjaurs, 27. IV. 1900, mit reifenden Früchten (159); Kasandschik, inter Usun-su et Uschak. 28. IV. 1901, mit reifenden und reifen Hülsen (1595). 241, 1623d. A. campylorhynchus Fisch. Mey., Boiss. fl. or. li, 233. Kisil-Arwat, in collibus arenosis, 3. V. 1891, (1623d); Aschabad, ad vias et in cullis, 7. V. 1900, abblühend und mit reifen Früchten (Sin- tenis 241); Prov. Fergana, ad Gulischa 1600 m. s. m., 17. VI. 1898, (Ove Paulsen 374). (87) 3. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 449 1605. A. ankyiotus Fisch. Mey.; Bunge, Alex. Lehm. reliq. botan. in Arbeiten naturwiss. Vereins Riga I (1852), p. 245-6; Astragal. turkest., p- 211. — Vom folgenden durch die verlängert-traubigen (nicht an der Stielspitze gedrängten) netzigen Hülsen und die steifliche, abstehende Behaarung unterschieden. Kisil-Arwat,in collibus, 3. V. 1901. 160a. A. commixtus Bunge in Alex. Lehm. reliq. bot. 1. c.. p. 246-7, tab. 10, fig. A. In herbidis ad Gjaurs. 729, 730a. A. (Eu-Hypoglottis) brachyanthus Freyn et Sint. n. subsp. e rhizomate plurieipiti pluricaulis, elatus, gracilis, herbaceus, inermis, pilis basifixis brevioribus rigidis partim subadpressis partim patulis et longioribus mollioribus patulis et subreversis hirsutiusculus, caulibus erectis subramosis foliosis teretibus striatis, ramis ereclo-patulis brevibus foliosis, stipulis majusculis reflexis herbaceis viridibus liberis petiolo basi tantum brevissime adnatıs oblique ovatis acuminatis et elongalo-triangu- laribus longe angustatis acutis intus glabris extus albo-hirsutis, foliis patentibus internodia æquantibus brevissime petiolatis, foliolis 10-14 jugis planis glandula flavicante petiolulatis elliptico-oblongis mucronatis utrinque hirsutis, pedunculis folio duplo longioribus erecto-patulis rigidis teretibus hirsutis superne canescenlibus et pilis parcissimis nigris patule setulosis. capitulis pedunculo 4-5plo brevioribus densissimis multifloris basi bracteis nonnullis lanceolalis involucratis, floribus sessilibus bası bractea inferne membranacea lanceolato-lineari acuta hirsutissima tubum ealyeis superante suffultis, calycis tubulosi albo-hirsuti tandem albo- membranacei nervosi basi obtusi dentibus filiformi-subulatis divaricatis tubo longioribus viridibus hirsutissimis ; petalis sulfureis interdum in sicco tandem violascentibus calyce manifeste brevioribus parvis glabris, vexillo obovato cuneato breviter bilobo in unguem sensim angustato, alis vexillo multo brevioribus fere rectangulis bilobis, carina alis breviore oblongo-obovala lateralibus subapiculata. stylo stigmateque glabro, legu- mine dispermo parvo calyce incluso membranaceo inflato ellipsoideo breviter rostrato subcarinato haud sulcato dense albo-hirsuto, seminibus fere maturis rotundato-reniformibus olivaceis fuscescentibus %. Junio- Julio. Suluklü, ad versuras monlis «Ackerberg», 4. VII. 1900, deflorens (No 729) et c. fructibus fere maturis (N° 7354). Maasse : Stengel bis 70 cm. hoch und nur 2 mm. dick, Aeste bis 18 cm. lang, Stipeln 1 cm. lang, am Grunde 3-4 mm. breit; Blätter 8-10 cm. lang, wovon etwa 7 mm. auf den Blatistiel kommen oder kleiner; 450 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (88) gemeinsamer Blüthenstiel bis 15 em. lang; Köpfe 3 cm. hoch, 2 cm. dick oder kleiner; Kelch 10,5-11 mm. lang, 2'/s mm. breit wovon 4 mm. auf die Röhre kommen; Fahne gestreckt 9,5-10 mm.. Flügel 8 mm., Schiffchen 7 mm. lang; Hülse (fast reife) 4,5 mm. lang, 3 mın. dick ; Samen 2,5 mm. lang, 2 mm. hoch, 1 mm. dick. Nach der Beschreibung steht A. brachypetalus Trautv. in Act. hert. Petrop. IX (1884), p. 447-448, eine in Karabagh (östliches Transkauk- asien) vorkommende Art, die ich noch nicht gesehen habe, der oben beschriebenen Form so nahe, dass man letztere als deren Rasse anzusehen hat. Identisch sind beide nicht, denn A. brachyanthus ist noch erheblich grösser, die gemeinsamen Blüthenstiele sind 4-5 mal (nicht nur 3 mal) länger als die Köpfchen. die schwarzen Haare fehlen im Indument fast gänzlich (auch an dem Kelche), die Kelchzähne stehen weit ab, die Blüthenfarbe ändert vom schwefelgelb in bleich-schmutzig-violett, die Flügel sind fast rechteckig (nicht lineal und an der Spitze breiter), etc. Die Früchte des A. brachypetalus sind unbekannt, können also nicht verglichen werden. 7305, 1889. idem ß. erythranthus a priori non differt nisi pelalis mox roseis (sicco fusco-violaceis) et foliolis sepe acutioribus. Suluklü, in herbidis montis Messenew, 2. VII. 1900, verblüht (7305); Karakala, in monte Sundsodagh, 2. VI. 1901. blühend und mit Jungen Früchten. A. (XVIII. Euhypoglottis) Olufsenii Freyn n. sp. caudice multicipiti repens, viridis adpressissime pilosus, pilis basifixis albis in partibus supe- rioribus plantæ mere nigris, caulibus brevibus subramosis flexuosis foliosis teretibus, stipulis ad medium coalitis basi petiolum amplectentibus scariosis parte libera elongato-triangularibus acuminatis acutis margine subhirsutis, foliis brevissime petiolatis patulis, foliolis (7-)10-12 jugis. obtusissimis vel subretusis breviter petiolulatis, foliorum infimorum oblongo-ellipticis summorum oblongis, pedunculis rigidis erecto-patulis folio manifeste brevioribus apicem versus crebrius nigro-pilosis. bracteis lanceolato-linearibus acutis nigrohirsutis pedicello crassiusculo brevi 3 plo longioribus, floribus in grege majusculis in capitulum approximatis, calycis tubulosi lutescenti-viridis nigro-hirti dentibus tubo quadruplo brevio- ribus angusle triangularibus acutis ob pilos densissimos atratis, petalis glabris, vexillo (sicco cæruleo) obovato bilobo marginibus replicato alas pallidas oblique bilobas carina obtusissima eximie longiores valde supe- rantibus, stigmate glabro, legumine (perjuvenili tantum noto) breviter cylindrico longe angustato, adpresse albo-hirsuto. 2. Junio. (89) 5. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. - 451 Sufi-Kurgan in mont. Alai alt. 2100 m., 18. VI. 1898, leg. Ove Paulsen jexs. 421]. In prato Alaiensi alt. 3300 m., 27. VI. 1898, |0. Pauls 5895]. Pamir, in monte arido ad lacus Jashil-Kul alt. 3800 m., 28. VIT. 1898, [Paulsen 973] et ad rivulum prope lacus Bulung-Kul alt. 3800 m.. 25. VII. 1898, [O. Paulsen 1168]. Maasse: Ganze Pflanze 5-9 cm. hoch; das grösste von mir gesehene mittlere Blatt, einschliesslich des 0,5-0,6 em. langen Stieles 6,2 cm. lang. alle andern kleiner, jene der Zweige substituirenden Blattbüschel kaum halb so lang; Theilblättchen 9,5 mm. lang und fast in oder etwas unter ihrer Mitte 3.5 mm. breit, selten eiwas grösser, oft jedoch kleiner, Pedunkulus zur Zeit der Blüthenfülle (1,2-)3-3,5 cm. lang; kopfförmige Traube bis 3 cm. hoch bei 2,5 cm. Durchmesser, gewöhnlich aber kleiner; Kelch 8 mm. lang (wovon 2 mm. der seitliche Zahn), 3 mm. breit; Fahne 18 mm., Flügel 16 mm., Schiffchen 1% mm. lang. Die Tracht dieses schönen Astragalus erinnert ganz ausserordentlich an A. danicus Retz, wesshalb ich die neue Art dem Urheber der dänischen Forschungsreise, Herrn Olufsen zu Ehren benenne A. danicus ist aber durch die abstehende, reichlichere Behaarung, kleinere, anders gefärbte Blülhen, nicht 2lappige Fahne, ganze, nicht ungleichlappige Flügel und die stumpfen oder stumpflichen fast elliptischen Stipulæ sehr verschieden. Nächstverwandti scheint mir A. Laxmanni Pall. zu sein, eine bleich blühende, robustere Art von nördlicherer Verbreitung mit ganzrandiger Fahne und desgleichen Flügeln, die aber ausserdem durch den geringen Grad ihrer Behaarung unterschieden ist. Die Länge der Kelehzähne beider Arten ist ausserdem grösser als an A. Olufsenü. 737. A. (XIX. Stereothrix) suluklensis Fr. et Sint. n. sp. e caudice induralo pluricipiti fasciculos florigeros et foliiferos gerens, pilis basi- fixis albis hirsutissimus subcanus, stipulis herbaceis porrectis ad quintam v. sexlam suæ longitudinis parlem connalis lanceolato-linearibus acutis intus glabris, extus hirsutis, foliis omnibus fere basilaribus erectis strictis. petiolo ipsorum tertiam partem wquanie lereti basin versus supra planiusculo suffultis, foliolis glandulo flavida petiolulatis foliorum radi- calium (6-) 10-11 jugis, caudiculorum 12-13 jugis planiusculis oblongo- ellipticis obtusis utrinque sed subtus densius hirsutis ab infimis ad media accrescentibus et a medio ad apicem decrescenlibus, caule brevissimo vel subnullo rigido duro crasso peliolis sparsis velustis sero ‚marcescentibus vestito, scapo crasso rigido tereti foliis subbreviore pilis inæquilongis + patulis dense molliterque hirsuto, apice floribus brevis- sime pedicellatis interdum per paria approximatis initio subcapitatis (?) 452 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (90) tandem in racemum spiciformem scapo breviorem laxiusculum dispersis, bracteis anguste triangulari-lanceolatis acutis persistentibus tubo caly- cino subæquilongis, calycis tubulosi nervosi albo-hirsutissimi tandem rupti membranacei dentibus anguste-subulatis tubum dimidium sub- æquantibus, florum colore ignoto (petalis majusculis ex rudimentis descriplis), vexilli alis carinam acutiusculam æquantibus eximie longioris lamina oblonga breviter biloba basi subito in unguem ea subbreviorem angustala, ovario ut videtur 48 ovulato legumine sutura profunde inflexa biloculari albo-hirsutissimo semiovato basi acuto apice in rostrum acutum sensim acuminato ventre carinato dorso sulcato, seminibus paucis oblique ovatis impresso-punctatis fuscis. 2%, vere. Suluklü, in herbidis, 4. VIL 1900, cum fructibus maturis maxima parte jam delapsis. Maasse : Pflanze 14-27 cm. hoch; Stengel, wenn vorhanden, bis 6 cm. lang, Basalblätter sammt dem 3,3 cm. langen Blattstiele 11,5 cm. lang, Stengelblatt sammt dem 4,5 cm. langen Blattstiele 13 cm. lang; mittlere Theilblättchen bis 16 mm. lang und in der Mitte 5 mm. breit; Stipeln 16 mm. ihr freier Theil 13,5 mm. lang und nur À mm. breit. Gemeinsamer Blüthenstiel zur Fruchtzeit 7,5-12 cm. lang und bis 3 mm. dick; die fruchttragende Traube bis 11'/z em. lang; Brakteen 10 mm. lang, */ mm breit; Blüthenstiel 41 mm, Kelch 10 mm. lang, wovon 6 mm. auf die Zähne kommen; Fahne 20 mm. lang, wovon 9 mm. auf den Nagel entfallen, Flügel und Schiffchen 16'/2 mm. lang, Hülse (reif) 12 mm. lang, 5 mm. breit, 3 mm. dick, aber auch schmäler und dünner; Samen 3 mm. lang, das vortretende Würzelchen eingerechnet 2,4 mm. breit und etwa 0,6 mm. dick. s Die Blüthen sind nur nach den zur Zeit der Fruchtreife noch anhaftenden Resten bekannt und gemessen; ihre Farbe ist unkenntlich. Wegen der sehr kurzen Blüthenstiele ist die Untergattung Phaca ausgeschlossen ; somit kann die Art, da ihre Haare einfach und die Kelche zur Fruchtzeit unverändert sind, nur der Untergattung Hypoglottis zugezählt werden. Was die Sektionen dieser Untergattung betrifft, so ist A. suluklensis von Dasyphyllum und Malacothrix wegen seiner fast zur Gänze freien Stipeln, von Hypoglotlis durch Stengellosigkeit, von Hetrozyx durch die paar- weisen, nicht kreuzsländigen Theilblättchen, von Poliothrix durch die fast bis zum Grunde 2fächerigen Hülsen ausgeschlossen, während seiner Einreihung zu Stereothrix nichts entgegen steht. Unter den Arten dieser Sektion ist aber keine näher verwandt, am ehesten ist noch À. hirtus Bunge, der aber nur im Knospenzustande bekannt ist, zu vergleichen. (91) °J. FREYN. PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 453 Er ist aber durch kleinere Blätter und Theilblätichen, letztere von linealer sestalt, viel kürzere Blüthenstiele und das borstliche Indument auch ohne Berücksichtigung der Blüthen und Früchte verschieden. Alleanderen Arten der Seklion kommen noch weniger in Betracht. A. (XXVI. Hemiphragmium) ferghanicus n. subsp. e caudice gracili plurieipiti pluricaulis, viridis, pilis albis et immixtis nigris basifixis sparse hirtus et hirsutus, caulibus arcuatis striatis foliosis, stipulis infimis ad dimidium, superioribus breviter fantum connatis, omnibus basi petiolo subadnatis mediocribus, parte libera infimorum ovato-oblonga obtusa superiorum ovalo-lanceolata acuta sparse albo nigroque hirsuta, foliis internodio longioribus erecto patulis petiolo brevi strialo rigidiusculo suffultis, rhachide stricta subcanaliculata, foliolis 10-12-jugis emarginatis vel retusis, foliorum infimorum minoribus obovato-elliplicis, mediorum oblongo-ellipticis, summorum oblongis, pedunculo porrecto gracili folio valde longiore superne racemum capituliformem ipso 4-6 plo bre- viorem 10-11 florum ovatum laxiusculum gerente, bracteis lanceolato- Jinearibus acutis adpresse sparseque nigropilosis a basi ad medium membranaceis superne herbaceis pedicello brevi crassiusculo atterrimo > plo longioribus calyci -+ adpressis, calycis campanulati basi obtusissimi _pilis crebris adpressis nigri dentibus porrectis tubo duplo fere longioribus subulatis atris, petalis (in sicco ochroleucis) glabris, vexillo calyce vix duplo longiore late-obovato reflexo inciso interdum nervis sordide coeruleis lineato carina apice macula atroviolacea notata alas subsuperante manifeste longiore, ovario lanceolato albo-hirto longe stipitato, legumine ignoto. %.Junio. Prov. Fergha na; Syk Bulak ad flum. Langor, 16. VI. 1898, [Paulsen No 357]. Maasse: Ganze Pflanze bis 30 cm. hoch, mehrköpfig, zur Fruchtzeit wahrscheinlich auch noch höher, jedenfalls aber auch niedriger; Stipeln der mittleren und oberen Blätter etwa 1 cm. lang; diese Blälter sammt dem 1,2-1,8 cm. langen Blattstiel 9.7-11 cm. lang; Theilblättchen der mittleren Blätter 1,7 0,85 cm. lang und in der Mitte breit oder kleiner; gemeinsamer Blüthenstiel (unterster) 44-10 cm. lang, Traube 2,8 cm. hoch, 2,5 cm. über dem Grunde im Durchmesser; Kelch fast 9 mm. lang, wovon 3,5 mm. auf die Kelchröhre kommen; Vexillum (gestreckt) 14 mm. Carina 13 mm., Alae 12 !/s mm. lang. Die vorliegende Pflanze sieht wie ein robuster A. alpinus L. aus, welcher Hauptart sie auch als Rasse anzugliedern ist. Sie ist durch die grossen Blüthen, verhältnismässig langen Kelch und die auffallend 454 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m séR.). (92) ungleichen Kelchzähne, deren längere fast doppelt so lang sind wie die Kelchröhre, endlich durch die verhältnismässig lange Fahne von dem europäischen A. alpinus L. unterschieden. A. (XXVI. Hemiphragmium) olginensis n. subspec.. omnino ut prior, sed minor, pube adpressa in foliorum parte supera deficiente, foliolis (3-)6-7(-10) jugis minoribus, capitulis pauci-(3-8) Noris, floribus minoribus mox deflexis, calycis dentibus magis inæqualibus, brevioribus tubum æquantibus quinto 1llo sesquilongiore, vexillo calyce fere 3 plo longiore diversus. ‚In sylva Juniperi Olgin-Bug in montibus Alai alt. 2600 m., 20. VE, blühend [0. Paulsen 440). .Maasse: Ganze Pflanze 8-11 cm. hoch, ganz von db Tracht des europäischen A. alpinus L., längstes Blatt 6,5 cm, wovon 1,8 cm. auf den Blattstiel kommen; grösste Blättchen 9 mm. lang bis 4'/s mm. Breite in ihrer Mitte, gewöhnlich aber kleiner; gemeinsamer Blütenstiel 4,5-5,4cm. lang; Köpfchen 1,8 cm. hoch, 1.5 breit ; Kelch einschliesslich des längsten Zahnes 6,5 mm. lang, wovon 3,5 mm. auf den Zahn entfallen, die kürzeren Zähne 3 mm. lang; Fahne gestreckt 14 mm., Schiffchen 12 mm., Alae 11 '/2 mm. lang. Von A. alpinus L., also der europäischen Form, ist A. olginensis durch die etwas grösseren, bleichen Blüthen und den Kelch verschieden, dessen Zähne pfriemlich, nicht schmal-dreieckig, und deren kürzeste immer noch so lang wie die Kelchröhre, nicht diesen gleich lang sind. — Asalpinus L., A. ferghanicus m., A. olginensis m. und der A. alpinus Autt. sibir. bilden zusammen eine Gruppe eines Formenkreises, dessen einzelne Glieder hauptsächlich durch die Beschaffenheit der Kelchzähne und deren Längenverhältnis zur Kelchröhre, dann durch das Längenverhältnis des Kelches zu den Petalen verschieden sind. Daneben grosse Unterschiede in der Zahl und Grösse der Blüthen und Theilblättchen. Der sibirische A. alpinus, von dem ich ein von Augustinowicz an der Kolyma gesammeltes Exemplar vorliegen habe, ist ganz aufrecht, ziemlich reich- blüthig, seine Blätter vielhaarig, die Kelche nur so gross wie an der euro- päischen Pflanze aber mit der ungleichen Bezahnung der asiatischen Formen und ist von der europäischen Pflanze jedenfalls auch verschieden ; er. steht zwischen dieser und A. olginensis und dürfte mit der kauka- sischen (von mir nicht gesehenen) Form, die nach Boiss. Fl. or. auch längere Kelchzähne hat, als die europäische, identisch sein. A. (XX VI. Hemiphragmium) polychromus n. sp. glaucus humilis e caudice {andem crasso lignoso pluricipiti parce vel pluricaulis, pilis basi- (95) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 498 fixis sparse hirtulus glabrescens. caulibus flexuosis decumbentibus sæpe brevissimis striatis foliosis glabris sæpe rubro suffusis, stipulis sub- membranaceis viridi-nervosis rubro suffusis subeiliatis, petiolo + breviter adnalis alte connatis, infimis tubum formantibus parte libera rotundata obtusa, summarum pars libera rotundato-ovata apiculata v. breviter acuminata, foliis parvis rigidis (ut videtur carnosulis) patentibus infimis longiuscule cæteris breviter petiolatis, foliolis (4-)5-6 jugis glandula flavi- cante petiolulatis acutis foliorum infimorum ovatis supremorum oblongis, supra glabris subtus parce adpresseque hirtulis glabrescentibus; pedun- culis folio bis- ter superatis adscendentibus rigidis pilis albis et nigris adpressis parce-hirtulis apice racemo subcapitato laxiusculo terminatis, bracteis mox reflexis lineari-oblongis acutiusculis v. obtusis membranaceis rubro suffusis supra glabris subtus nigro-hirsutis pedicello brevi cire. 3 plö longioribus, floribus tandem ut videtur reflexis, calycis tubuloso-campa- nulati roseo-viriduli breviter nigro-hirsuti dentibus ipsius tertiam partem æquantibus elongato-triangularibus acutis ob hirsutiem brevem densam atterrimis, petalis initio ochroleueis (siecco) tandem roseis obscurius strialis vexillo calyce duplo longiore obovato-rotundato inciso-bilobo alas inæqua- liter bilobas carina rotundata obtusa antice atroviolacea valde longiores eximie superante, ovario fusiformi (videtur 10-ovulato) glaberrimo stipite ipsi fere æquilongo suffulto, stigmate nudo. legumine ignoto. Z Julio- Augusto. Pamir, ad flum. Muskol 4300 m. s. m.. 2. VI. 1898, blühend [O. Paulsen No 665]. Maasse : Stengel, sammt Blüthenstande bis 10 cm. lang (zur Zeit der Blüthenfülle) ; untere Stipeln 5,5 mm. lang, wovon 4 mm. auf den verwachsenen Theil kommen, an der Theilungsstelle 3,5 mm. breit: oberste Stipeln ebenso lang und breit. aber die Verwachsungsstelle nur 3,5 mm. lang; mittlere und obere Stengel-Blätter sammt dem kaum 5 mm. langen Blattstiel kaum 2 cm. lang; Theilblättchen derselben 5 mm. lang und in der Mitte 2,0 mm. breit (da beide Ränder etwas eingerollt sind, scheinbar 1,5 mm. breit); gemeinsamer Blüthenstiel bis 4 cm. lang; Köpfchen (das grösste) 2,5 cm. hoch und fast 3 cm. im Durchmesser. - Brakteen fast 3,5 mm. lang; Kelch mit den Zähnen fast 7 mm. lang, an der Mündung 3,5 mm. breit, die Zähne etwas über 2 mm. lang, am Grunde 1,5 mm. breit; Fahne (gestreckt) 1,6 cm., Alae 1.4 cm, Schiffchen -4,1 cm. lang. Diese reizende, durch ihre bunten Farben schon getrocknet auffallende Art, gehört nach dem violett gemakelten Kiel und den gestreiften Petalen 456 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me Sin.). (94) ebenfalls zweifellos zu Hemiphragmium, wo sie der Verwandtschaft des A. alpinus L. am ähnlichsten ist, von der sie aber durch hoch hinauf verwachsene Stipulæ, andere, seegrüne, wie es scheint dickliche, viel kleinere Blätter, grössere Blüthen mit erheblich breiteren Kelchzähnen und vor allem durch die 2lappigen (nicht ganzrandigen) Flügel, die erheblich länger sind als das Schiffehen etc. sehr abweicht. Nach der Beschaffenheit der Alae ist A. polychromus mit den um A. australis L. und A. vaginatus Pall. gruppirten Arten näher verwandt, indessen von beiden genannten in vielen Stücken so verschieden, dass der Vergleich überflüssig ist. Abgesehen von der Hülse, die von A. polychromus unbe- kannt ist und daher nicht verglichen werden kann, ist die neue Art auch mit A. Pseudaustralis F. M. (durch 8paarige, gewimperte Blätter und kurz gestielte Fruchtknoten verschieden) und A. trigonocarpus (lang- stengelig, Früchte aufrecht, Traube verlängert) zu vergleichen, aber auch von diesen gänzlich verschieden — soweit dies nach den mir zugänglichen Beschreibungen beurtheilt werden kann. — A. brachytropis Bunge in Reg. Herd. enum. plant. in region. cis- et transiliensibus a cl. Semenovio anno 1857 collect. in Bull. soc. nat. . Mosc. 1866, n° 3, p. 19! Pamir, ad fl. Alitschur, in palude 3900 m. s. m.. 16. VII. 1900, blühend [Ig. Ove Paulsen N° 806]; ad fl. Mardjanaj minorem ad lucus Jashil-Kul, 3800 m., 5. VIII. 1898, fast verblüht mit jungen Früchten [O. Paulsen 1052]; ad rivulum prope lacus Bulung-Kul, 3800 m., 25. VII. 1898, mit reifenden Früchten [O. Paulsen 1165]. — A. (XXVIa Cenanthrum) Tecti Mundi Freyn n. sp. læte virens elatus pilis basi fixis sparse hirtulus subglaber, caulibus a basi breviter obliqua erectis strietis fistulosis albidis tenuiter striatis subangulatis glaberrimis dense foliosis, stipulis scariosis mox evanescentibus inter se et a petiolo liberis elongato-triangularibus acutis reflexis parallele nervosis glabris infimis aphyllis, foliis breviter petiolatis magnis erecto- patulis novellis pilis albis paucis adspersis tandem glaberrimis, foliohs (4-) 5 jugis ovato-oblongis obtusiusculis brevissime petiolatis rhachide latiuscula leviter sulcata insidentibus, pedunculis poreclis strictis rigidis - teretibus glabris folia sesqui- vel duplo longioribus apice racemo brevi paucifloro interdum subcapitato tandem laxo terminatis, bracteis scariosis patulis oblongo- ovatis acutis mox fissis et marcescentibus glabris margine subeiliatis pedicello recurvo nigrohirto sublongioribus summis oblongis, bracteolis nullis, floribus horizontalibus tandem pendulis, calycis manifeste tubulosi recti basi gibbi apice truncati dorso ad medium fissi pallide virenlis parce adpresse nigro-pilosi tandem mem- (95) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 457 ‚branacei dentibus inferne approximalis brevissimis concoloribus breviter triangularibus acutis, vexilli a reliquis petalis remoti glabri flavi lamina rotundato-elliptica basi in unguem sensim atlenuata antice subincisa marginibus arcte replicata alis pallidis sublongiore, carinam ochroleucam ad ‘/s ipsius laminæ fissam æquante, tubo stamineo longe persistente albo- chartacaceo, ovari 10 ovulali dense nigro-hirsuli fusiformi stipite calyce breviore, sligmate glabro, leguminibus pendulis majusculis membrana ceis diaphanis unilocularibus lanceolato-fusiformibus (ut videtur vix compressis) acutis pallide virentibus sparse nigro-hirtis, seminibus per- fectis sed immaturis oblique-ovalis parvis fnscis brevibus. 2, Augusto. Pamir, Kisil Krashim ad fl. Pamir-Daria alt. 3600 m., ad rivulum 10. Paulsen 1260]. Maasse: Die ganze Pflanze an 90 cm. hoch, der Stengel etwa 5 mm. dick; Stipel der Stengelmitte 1,7 cm. lang, am Grunde 6-7 mm. breit; Blattstiele der untersten Stengelblälter bis 3 em. lang, aber rasch bis 0,8-1,0 em. verkleinert, Blätter selbst in der Stengelmilte 13 cm. lang, die untersten etwas kleiner, Theilblättchen bis 5 cm. lang, im untersten Viertel 1,7 cm. breit, meist kleiner, selten wenig grösser; unterster gemeinsamer Blüthenstiel zur Fruchtzeit 15-18 cm., die Traube ausserdem bis à em. lang; Pedizellen 3-4 mm. lang; Kelch sammt den nur */; mm. langen Zähnen 9 mm. lang; Vexillum 1.8, Alae 1,7, Schiffchen 1,8 cm. lang, Stipes zur Fruchtzeit 9 mm. lang, Hülse 3,4 cm. lang, 10,5 mm. hreit; Samen 2'/s mm. lang, 1°/ı mm. hoch, flach zusammengedrückt. Diese «ausgezeichnete Art» ist nur mit A. frigidus DC., A. exaltatus Bge. (den sein Autor selbst wie mir scheint unrichtig mil A. secundus DC. ver- einl; man vergleiche die Original-Beschreibungen!) und A. lepsensis Bge. zu vergleichen. A. frigidus DC. ist jedoch durch viel niedrigeren Wuchs, krautige, lange ausdauernde Stipeln von anderer Gestalt, kraulige, längliche, stumpfe Brakteen, dünnere, auffallend netzaderige Blätter, die unterseits auch ausgewachsen etwas behaart sind, erheblich kleinere Blüthen. zwar schief gestutzten aber nicht gespaltenen Kelch und erheblich kleinere Hülsen unterschieden. A. exaltatus Bge. ist nach der Beschrei- bung des A. frigidus B exallatus Bunge in Led. fl. ross. I, 570, nur 1-2’ hoch und nach Bunge in Generis Astragali species gerontog. (Clavis p. 24-25) zwar auch stark verkahlt, sein Kelch ist aber nicht geschlitzt und die Hülse nur schwach weich behaart; endlich ist A. lepsensis Bge. Astr. geront. Clavis p. 24-25 und Enum. p. 29, ebenfalls niedrig, dazu weichhaarig, die zwar häutigen Stipeln sind aber lineal-lanzettlich, die Blättchen 6-7 paarig, eilanzettlich, spitz, der Kelch aufwärts gekrümmt, BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 5, 30 avril 190%. 30 4538 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zme SÉR.). (96) verkahlt (aber geschlitzt), die Brakteen 8 mm. lang, der Kelch etwas grösser, das Vexillum auch etwas länger, die Carina erheblich kürzer als das Schiffchen, etc. XXX a Macropodium n. sectio subgeneris Phaca: Herbæ acaules herba- ceæ, pube basifixa adpressa subsericeæ; stipulis (quod ægre observandum!) a se liberis petiolo brevissime adnatis, folliis impari-pinnatis mulli- jugis, petiolis induralis nec tamen spinosis, floribus in racemis longis pedunculo radicali insidentibus laxis, bracteis cito caducis, et bracteolis binis vel nullis, calyce manifeste tubuloso haud increscente nunguam rupto pilis albis vestito, brevidente, corolla lutea decidua ; vexillo subrecto lamina suborbiculari, alis integerrimis vexillo brevioribus carin® æquilatis “et æquilongis, filamentis intermediis subaltius inter se connalis, ovarıo glabro stipite calyce valde longiore suffulto sligmate nudo, legumine longissime stipitato planissime compresso unilocnlari duro oligospermo. Habitant jugos elatos Turkestaniæ rossicæ. Nach meiner Ansicht mit keiner andern Seklion als mit Lithophilus Bge. spec. Astrag. geront. clav. p. 20-30, aber auch mit dieser nicht nahe verwandt. Mit ihr hat Macropodium die zahlreichen grundständigen Blätter gemein, deren Theil-Blättchen leicht abfallen und deren Axen zu langen zähen Stielen verhärten (aber nicht stechend werden); die Stipeln beider sind frei und nur mit dem Grunde an den Blattstiel etwas ange- wachsen; beide Seklionen sind ferner stengellos, bei beiden stehen die Blüthen in grundständigen Trauben. beide haben gelbe Blüthen, gestielte Fruchtknoten und Hülsen, sowie kahle Narben. — Dagegen stehen die Trauben von Macropodium auf langen. starren Stielen, die Kelche sind ausgesprochen röhrig und sehr kurz-zähnig, die Fruchtknoten sind ganz ausserordentlich lang gestielt (wie bei keiner andern Artengruppe in dieser Gattung) und die hängenden Hülsen so platt zusammengedrückt, wie es mir bei keiner Artengruppe der Gattung Astragalus vorgekommen ist. Im System ist Macropodium zwischen Lithophilus und Diplotheca einzureihen, zwischen welche sie auch mit Rücksicht aufdie geographische Verbreitung der einzelnen Formen am besten hineinpasst. Lipsky hat die Sektion schon angedeulet (Act. h. Petrop. XVII [1900], p. 27), aber weder beschrieben noch benannt. Man kennt bisher nur 2 Arten, nämlich den von Lipsky 1. c., p. 26-28, beschriebenen A. Macropodium und die folgend beschriebene: (Fortsetzung folgt.) 459 L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A. P. DE CANDOLLE (Suite.) 195 Nymphæa alba. I — Nymphæa alba. II = Nymphæa alba. IH — Hydrocharis morsus ranæ — Michelfeld. Nymphæa lutea. I — Nuphar lutea. IE = Villarsia nymphoides. 19% II — Villarsia nymphoides. Tribulus aquaticus. — Trapa nalans — ex Alsalia. Sagitta. I — Sagittaria sagittifolia, Il — Sagitiaria sagittifolia var. IT — Sagittaria sagitlifolia var. angustifolia. 195 Dracuntium. Il = Arum dracunculus, IV — Calla palustris — Hamburg. Arum. I= Arum italicum — ex Italia. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SER.). (54) 197 Asarum. == Asarum europæum. Tussilago. I — Tussilago farfara. II = Tussilago alpina. II = Tussilago alpina. IV = Senecio doronicum à — e Baldo. Pelasites. I — Tussilago petasites. II — Tussilago alba. 198 Cacalia. I — Cacalia pelasites — ex m. Wasserfall. III — Cacalia alpina. Lappa. II — Lappa lomentosa, var. foliolis involucri ext. et inf. bracteiform. amplis foliaceis. III = Lappa tomentosa. VI = Xanthium strumarium — Basileæ. 199 Viola Martia rotundifolia. I — Viola odorata. I — Viola canina — e Basilea et ex Vigan sub nom. V. Martia frutescens. III — Viola hirta — e Basilea. Viola Martia folüs oblongis. II — Viola grandiflora var. purp. et V. calcarala var. purp. et in alia carta V. montana. V = Viola tricolor var. hortensis. (35) A; P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 461 200 VI — Viola tricolor arvensis — e Basil. et Monsp. VIT = Viola grandiflora N. flavo. IX = Viola tricolor var. alpestris? Leucoium incano folio hortense. I = Cheiranthus incanus. I = Cheiranthus incanus. IV = Cheiranthus incanus. 201 Leucoium incanum maritimum. I — Cheiranthus sinuatus — Monsp. III — Cheiranthus littoreus — Monsp. VI — ? — ex littore maris prope Tora. Leucoium Creticum. IV = Alyssum ? folia solum extant. V = Cheiranthus chius ? Leucoium luteum folio hirsuto. I = Alyssum elypeatum. II — Alyssum sinuatum — ex horto et ad Danudii [sic] rip. prope Melck [Austria]. IV = Alyssum gemonense. 202 Leucoium folio virid. I = Cheiranthus. Il — Cheiranthus cheiri ? IV — Cheiranthus cheiri? ’ — Cheiranthus cheiri. VI = Cheiranthus cheiri. IIX = Erysimum diffusum — e Gallia. Viola matronalis sive Hesperis. I — Hesperis matronalis — ex horto. Il — Hesperis matronalis foliiflora. an Kö BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (36) V = Hesperis inodora — ex horto Dei. VI — Hesperis syriaca DC. VII — Hesperis tristis. IX — H. tristi affinis, sed hispidissima. IX = Hesperis laciniata — e mont. Galloprovinciæ. 203 Viola Lunaria. I = Lunaria annua. HE = Lunaria rediviva — ex Alsatia et Mte Sumano. Lychnis coronaria. I = Agrostemma coronaria — ex horto. 204 IE = Agrostemma coronaria, flore pleno. IV == Lychnis dioica, fl. albo — Basileæ. V = Lychnis dioica, flore pleno. VIT = Lychnis dioica, flore rubro — e Basilea. IX = Lychnis dioica, mulliplex. Lychnis segetum. I = Agrostemma Githago — e Basilea. II — Agrostemma Githago. III = Saponaria vaccaria — Basileæ. 205 Lychnis sylvestris. I — Cucubalus behen — Basileæ. II = Silene conoidea — Monsp., Huningæ. IV = Silene noctiflora — Huningæ. Lychnis viscosa. — Silene nutans — ex monte Mulelo. Il == Lychnis quadridentata. IV = Lychnis viscaria. VI = Silene armeria — e Valesia. Ds A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 206 X = Silene otites — e Verona. Lychnis aipina. I = Saponaria ocymoides — Geneva, Monspelii. IV — Silene acaulis — ex Helvetia et Pyrenæis. Saponaria. | == Saponaria officinalis. 207 Caryophyllus flore pleno. HE — Dianthus caryophyllus et specim. aliarum specierum indeterm. 209 Caryophyllus barbatus et prolifer. V == Dianthus armeria — Basileæ. \ Vi = Dianthus prolifer — Basileæ. Caryophyllus sylvestris. I == Dianthus barbatus. LH = Dianthus carthusianorum. IV — Dianthus alpinus « — ex Austria. VI = Dianthus — Monsp. et Genevæ. Caryophyllus simplex laciniatus. i = Dianthus superbus, cum D. monspessulano mixtus. 210 Vi = Lychnis flos cueuli. [IX — Lychnis flos cuculi, flore pleno. Caryophyllus holostius arvensis. i — Cerastium. IV — Holosteum umbellatum — Basileæ. Ÿ — Stellaria holostea — Basileæ et var. angustifolla — ex Italia. VE = Stellaria graminea — Basileæ. où 46% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (38) Caryophyllus holostius alpinus. I = Cerastium latifolium —- ex monte Gemmi. HE — Lychnis quadridentata. 211 Caryophyllus montanus. | = Statice armeria. II = Statice armeria. Caryophyllus saxatilis. I = Gypsophila repens ? il = Gypsophila repens. IV = Silene saxifraga — ex Italia et Massilia. V = Gypsophila saxifraga — Genevæ. IX — Gypsophila muralis. Antirrhinum. I! — Antirrhinum majus. II —= Antirrhinum latifolium — ex horto et ex Massilia (Burser). Ÿ — Antirrhinum Orontium. VI = Antirrhinum minus. Linaria erecta latifolia. _ NI = Anarrhinum bellidifolium — e Vigan. Linaria erecta angustifolia. HT — Linaria vulgaris. 213 VI = Chrysocoma linosiris — ex Austria. VII = Chrysocoma linosiris. XV = Thesium linophyllum — Basil. Linaria pumila seu repens. IV = Linaria alpina — in littore Danubii. V — Linaria supina — ex Jura. A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 465 214 Linum latifolium. I = Linum usitatissimum. Linum syl. angustifolium. I = Linum narbonense. I = Linum suffruticosum aut tenuifolium — Massiliæ. HT = Linum tenuifolium — Lutetiæ. 218 Hyssopus. XI — Lythrum Hyssopifolia — Pons. [?] 220 Serpyllum. I = Thymus serpyllum lanuginosum. IV = Thymus serpyllum. V — Thymus serpyllum var. — circa Landskron. VI = Thymus serpyllum var. — e Fontebellaquio. IX — Thymus serpyllum var. — e Geneva. IX — Thymus serpyllum var. foliis basi ciliatis punctatis ovalo-sublanceolatis — e Monspelio — non vero Th. Zygis. Polium. I — Teucrium montanum — e Basilea. 221 Ageratum. IE — Erinus alpinus — e Jura. 222 Pulegium. IT — Mentha pulegium var. rotundifolia. IV est in herb. sine nom. 466 BULLETIN DE LHERBIER BUISSIER (2m SÉR.). 223 Origanın. I = Origanum vulgare. II —= Origanum vulgare, var. flore albo. 7 994 ui ı Clinopodium. I = Clinopodium vulgare — e Basilea. 225 Il = Thymus acinos — e Basilea. IV = Thymus alpinus — e Baldo. 226 Mentha saliva. — Tanacelum balsamita — ex horto. 227 IH — Mentha gentilis. V — Mentha crispa. VII = Mentha viridis. Mentha sylvestris sive Mentastrum. — Mentha rotundifolia. II — Mentha sylvestris. Mentha aquatica. I = Mentha aquatica — e Basilea. 228 I = Mentha aquatica var. Mentha cataria. I = Nepeta cataria — e Basilea. V — Nepeta nuda — ex horto, VI = Nepeta nepetella — ex horto. (40) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE 6. BAUHIN. Calamintha. I — Thymus acinos, villosior — ex Helvetia. III —= Melissa Calamintha — e Basilea. 999 on = V = Melissa nepeta. VI — Mentha arvensis. Melissa. I = Melissa officinalis. 230 Marrubium nigrum. I == Leonurus Cardiaca — e Basilea. IE — Lycopus europæus. IV — Ballota fœtida. Marrubium album. I — Marrubium vulgare — e Basilea. Galeopsis sive Lamium I = Lamium purpureum — e Basilea. 231 IE = Galeopsis Galeobdolon. IV — Lamium maculatum. VE = Lamium amplexicaule. Vi! — Lamium amplexicaule. IN == Stachys sylvatica. X == Mellitis melissophyllum. 232 Urtica urens. IH = Urtica urens. Urtica fatua aculeata. I — Galeopsis tetrahit — e Basilea. I! — Galeopsis grandiflora — e Basilea. = [1 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). 233 Sideritis hirsuta. I — Sideritis scordioides — e Monspelio. IV = Stachys recta — e Basilea. IX = Sideritis hyssopifolia — e Geneva. X — Stachys arvensis — ex Argentina. Siderilis glabra. [ = Stachys annua — e Basilea. Il — Galeopsis ladanum — e Basilea. Euphrasia. I — Euphrasia officinalis. 234 Hi — Euphrasia odontites. Adest eliam caule fasciato. IV == Euphrasia latifolia. VE = Euphrasia lutea — e Basilea. VII — Tozzia alpina — e Pyren. et Austria. Melampyrum. I = Melampyrum arvense. II — Melampyrum pratense — e monte Muteto. V — Melampyrum cristatum — e monte Muteto. VI — Ceratocephalus falcatus —- Nemausi. 235 Betonica. E— Betonica officinalis. II = Betonica offieinalis, flore albo. Serratula. (1) = Serralula tineloria. Serophularia. I — Scrophularia nodosa. 1] — Scrophularia aquatica. HT — Serophularia aquatica. (42) (43) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 469 236 V = Scrophularia vernalis. VIE = Scrophularia canina ? IIX — Scrophularia canina — e Basilea. Stachys. — Stachys germanica — e Basilea. IT diversa videtur a specie Linnæi [S£. erelica]. Caulis elon- gatus lanatus. Verticilli distantes. HE — Stachys alpina — ex J. B. [J. Bauhin} et e monte Wasserfall. VIE = Stachys palustris — e Michelfeld. 238 Horminum. IV = Salvia glutinosa — ex monte Muteto. V — Salvia verticillata — ab J. B. VI — Salvia pratensis. 239 Verbascum. IH — Verbascum thapsus — e Basil. — et V. pulverulentum. 240 V = Verbascum lychnitis — e Basilea. VI = Verbascum nigrum — e Basilea. Blattaria. I == Verbascum blattaria — ex Michelfeld. 241 Verbasculum flore simplici. I = Primula elatior. I = Primula officinalis — e Basilea. IH = Primula acaulis. in BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). 242 Verbasculum flore mulliplicr. I = Primula officinalis multiplex. IV — Primula acaulis calycanthema. Verbasculum alpinum. I = Primula farinosa. IE == Primula farinosa. Sanicula alpina folus serratrs. I = Primula auricula. flore luteo. I — Primula integrifolia. 243 = Sanicula foliis non serralis. HT — Primula vitaliana ! (non est P. minima). Sanicula rotundifolia. 1, 2 — Cortusa Mathioli. I = Saxifraga rolundifolia. II — Saxifraga stellaris. V — Pinguicula vulgaris et P. flavescens. (#4) NB. Saxifraga granulata adest sub nom. Saxifraga bulbosa Column. ex Neapoli. Digitalis folio Verbascı. I — Digitalis purpurea. 24% II — Digitalis purpurea, flore albo — ex horlo. Adest eliam caule fascialo. Digitalis folio virescente. — Digitalis grandiflora. - Il = Digitalis parvifiora — e Basilea. 245 Lysimachia lutea. I = Lysimachia vulgaris — 3 varr. e Basilea. A.“P. DE CANDOLLE, L'HERBIER DE G. BAUHIN. ATA IV — Lysimachia thyrsiflora — ex Lusatia. VY — OÜenothera biennis — ex horto. 250 Alsine. I. Veronica hederacea est in herb. sine nom. sed adj. icone Tabern. Il = Veronica arvensis. II — Veronica agrestis — e Basilea. Huic C. B. junxit spe- cimen V. ocymifoliæ e Lutetia ut varielalem minorem. IV — Veronica triphyllos — e Basilea. VI — Cuecubalus baccifer — ex Styria. VIT — Stellaria nemorum. X — Siellaria. XI = Arenaria trinervia. XII = Alsine media ? XII = Arenaria serpyllifolia. XV — Androsace elongala ? XVI = Androsace maxima — ex hort. Alsine Spergula dicta. I. Spergula arvensis est sine nom. in herb. et Spergula pentandra cum superser. Spergula Sagine, e monte Effel. Il = Arenaria rubra marina — ex Venetia. IN = Arenaria rubra var. Alsine palustris. II. Sub hoc nomine |Alsine fontana, Tab. Ger.| est Sagina procumbens — e Monspelio. II = Callitriche verna var. +. IV = Montia fontana. " — Peplis portula. VII = Arenaria marginata — Monspelii. IX = Spergula nodosa — Lusatia et Scotia. X — Mœhringia sedoides — in Fliehen prope Solo- durum. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (46) Alsine alpina. I — Silene rupestris — ex Salzburg. II — Arenaria laricifolia — Genevæ. IT = Moehringia sedoides. IV = Androsace carnea ) est unica planta cum his V — Androsace carnea \ 2 nominibus. Alsine hirsuta arvensis. 1 — Cerastium. IH — Cerastium, forsan duo mixt. Anagallis terrestris. ı = Anagallis phoenicea — e Basilea. II = Anagallis cœrulea — e Basilea. Il —= Anagallis monelli. IV = Lysimachia nemorum — e Basilea. Anagallis aqualtıca. H — Veronica beccabunga. HE — Veronica anagallis. IV = Veronica anagallis var. V = Isnardia palustris. | VI — Samolus Valerandi. IIX = Veronica scutellata — Helv., Lusatia. Elatine. | = Linaria spuria — e Basilea. 253 II = Linaria elatine. HE — Linaria — e Monspelio. Videlur diversa a priore. Caulis multo magis villosus, magis strietus; folia minus auriculata. Heliotropium. I = Heliotropium europæum — e Basilea. NV ET Ce! ... CS A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 254 Auricula muris sive Echium scorpioides. E = Myosotis arvensis — Monsp. et Basileæ. Il sine flore — ex horto Dei. HE = Myosotis palustris — e Basilea. Echium. I = Echium asperrimum — e Monspelio. II —= Echium vulgare — e Basilea. Var. caule fasciato — e Monspelio. IV = Echium aff, australi sed fol. ang. — ex horlo et ex ins. Steech. VIT = Campanula thyrsoidea — ex Geneva. NB. Echium italicum adest in herb. sub nom. Lycopsis flore purpureo. ass 255 Anchusa. I — Onosma echioides — Lugduni, J. Bauhin. II — Lithospermum apulum, altero admixto — Monspelii et Massiliæ. V — Onosma. Flores sparsi pauei. Calyces villosi. Corolla calyce duplo fere longior, flavida oblique Lruncala. Genilalia non exserta. Buglossum sativum. I — Borrago officinalis. HE — Anchusa officinalis. V — Anchusa angustifolia et italica — Monspelii. Buglossum sylvestre. IE — 1,ycopsis arvensis — e Basilea. 257 ’ = Asperugo procumbens. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 5, 30 avril 1904. 31 KIA BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (48) Cynoglossum. II = Cynoglossum officmale — e Basilea. IV — Cynoglossum montanum. VIL — Cynoglossum pictum. X — Myosotis Lappula — ex Rhæla (et ex Columna p. 179). Cerinthe. I = Cerinthe major. IV — Cerinthe minor. Lithospermum. II — Lithospermum officinale — e Basilea. IV videtur Lithospermum officinale var. minor. V = Lithospermum purpureo-cæruleum — e Basilea. VIT — Lithospermum arvense — e Basilea. 259 IX = Stellera Passerina — Basileæ. IX = Stellera Passerina; cum priore mixta — e Monsp. Symphytum. I = Symphytum officinale — e Basilea. Symphytum maculosum, sive Pulmonaria. T — Pulmonaria officinalis. 260 III = Pulmonaria angustifolia. Consolida media. = Ajuga pyramidalis. II = Ajuga reptans — e Basilea. IV. Icon bona nisi spica in specimine breviore — e Baldo. Jaulis vix pilosus, folio glabriusculo. Flores elongati. Brunella. I = Brunella vulgaris — e Basilea, (A suivre.) PLANTE HASSLERIANÆ SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY D' Enter ASS LT Aa (SUISSE) de 1885 à 1902 le Prof. D° R. CHODAT et le D" E. HASSLER (Suite.) Buechnera elongata Sw. Flor. Ind. oceid. Il, 1061: Schmidt Flor. Bras. VII, ı, p. 327. forma graminifolva. Foliis caulinis linearibus acuminatis 1-1,5 mm. latis 30-50 mm. longis basalibus obovatis vel late lineari-lanceolatis. Herba 0,3-0,6 m. petala cœrulea, in campo humido pr. Paraguary, Dec., n. 6963; id. petala rosea, in stagnis Cordillera de Altos, Jan., n. 3840. forma virescens. Foliis omnibus lineari-lanceolatis 3-4 mm. latis 40-60 mm. longis, viridibus haud nigricantibus dense alba squammosis. Herba 0,6-0,8 m. corolla lilacina, in campo pr. Tobaty, Sept., n. 6379. forma genuina. Foliis caulinis lineari-lanceolatis, basalibus obovatis paucidentatis. Herba 0,5-0,8 m. petala lilacino-coerulescentia, in campo Ipe hu, Oct. n. 5061. forma grandıflora. Foliis ut in f. graminifolia, corolla ad 8 mm. longa, lobis ad 6 mm. longis, calyce ad 6 mm. longo. Herba 0,2-0,% m. petala violacea, in campo humido pr. Paraguary, Dec., n. 6481. Buechnera juncea Cham. et Schlechtd. Linnæa II, 590; Schmidt Flor. Bras. VII, 1, p. 329. - Herba 0,5-1,2 m. corolla lilacina, in campis uliginosis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8179. Buechnera rosea H. B. K. Nov. Gen. et Spec. If, 342; Schmidt Flor. Bras. VIH, 1, p. 324. Var. 8 congesta Schmidt. Flor. Bras. VII, 1, p. 328. Suffrutex 1-1,2 m. corolla lilacina, in campo humido in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8167. 476 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (390) Var. guaranitica nob Caulis glabrescens, folia caulina lineari-lanceolata acuta 90/4 75/3 mn. sparse apprese pilosula, albido verrucosa, 4-3 nervia basalia, oblongo-lanceolata 50/8 30/5 mm. apice acula; calyce anguste campanulato ad 10 mm. longo, decemstriato, in siriis albo-pilosulo, corolla ad 48 mm. longa. lobi spathulati ad 6 mm. longi, 1,5-2 mm. lati irregulariter dentati vel subintegri, extus glabri, intus pilosi, capsula ovata calyce brevior. Herba 0,4-0,8 m. corolla cæsia, in campis pr. Valenzuela, Jan., n. 7045. LEGUMINOSA Cfr. Plant. Hassierian. I, p. 31: Bull. Herb. Boissier VI, Append. I, p. 31. Marc Micheli : Contributions à la Flore du Paraguay I. Légumineuses. IE. Supplément aux légumineuses; Morong and Britton : Enumeration of the Plants coll. in Paraguay Leguminosæ, p. 78 et seq; Lindmann : Legu- minosæ austro-americanæ in Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band 24. Afd. IH, n. 7; Malme : Ex Herbario Regnelliano, Particula tertia, Leguminosæ in Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. Band 25 Afd. II, - n. 11. La famille des Legumineuses occupe au Paraguay avec 996 espèces connues actuellement le premier rang parmi les phanéroyames de ce pays. Notre énumération contient i nouveau genre et 35 nouvelles espèces; en outre, 111 des espèces citées sont nouvelles pour la flore paraguayenne. Les énuméralions antérieures ont donné pour le Paraguay les chiffres suivants : Michel: (I) 493 espèces déterminées; Micheli (II) 51 espèces: Morong 14 espèces, Lindmann 5 especes!, Malme k espèces, nouvelles pour la flore para- guayenne; soit un total de 264 espèces citées par les publications antérieures. Les 396 espèces de Légumiueuses se divisent de la facon suivante : Papilio- nataæ 55 genres avec 207 espèces — 52 °/0, Mimoseæ 14 genres 113 espèces — 30 0, Cæsalpiniew 20 genres 76 espèces — 18 °/0. Les genres principaux de Légumineuses paraguayennes sont les suivants : Mimosa représenté par 58 espèces: Cassia A% espèces; Phaseolus 22 espèces: Galactia 15 espèces; Desmodium ei Eriosema 13 espèces; Acacia 12 espèces: Crotalaria, Aeschynomene et Rynchosia Al espèces: Pithecclobium 10 espèces: Bauhinia 9 espèces; Stylosanthes el Centrosema 8 espèces; Calliandra, Pipta- denia, Indigofera, Tephrosia et Macherium 7 espèces : Inga 5 espèces: Neptunia. 1 M. Lindmann cile 9 cives novi dans ses Leguminose austro-americanæ , dont % ont été publiés antérieurement Pterogyne nilens Tul. dans Michel Contrib. I, p. 48; Myrocarpus frondosus Allem. Contrib. II, p. 86; Arachrs marginata Gard. et Gassia aculeata Pohl. in Plant. Hassl. I, p. 33 et 38; Bull. Herb. Boissier VE, 1, Avril, 4898. App. I, p. 33et 38. (391) B. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIAN.E. 477 Gesalpinia, Sesbania, Aruchis, Vicia, Clitoria, Gamptosema el Canavalia 4 espèces; Prosopis et Hymenea 3 espèces. Les espèces sylvatiques sont au nombre de 37 espèces; c’est-à-dire le 10 °° du total des espèces. Forêts 19 espèces. Forêts riveraines 17. Forêts rupestres 1. Mimosee 47 espèces — 46 °/0. Cæsalpinieæ 6 espèces, soit 18 °/o. Papilionatæ 1% espèces, soit 36 °/c du total des espèces syloatiques. Les espèces des cnpos secs sont au nombre de 262 correspondant au 71°/, du total. Mimosee® 67 espèces, soil 25 °/0. Cæsalpinieæ 44 espèces, soit 17 °/0. Papilio- nate A151 espèces, soit 58 %/o du total des espèces des campos secs. Dans les campos secs, on trouve 80 espèces communes à toutes les zones, correspondant au 21 °/, du total des Legumineuses paraguayennes. Mimoseæ 24 espèces — 9 %/o: Cesalpinieæ 14 — 5 °/o; Papilionatæ 42 soit 16 9/0 du total des espèces des campos secs. Dans les campos secs du Centre : 50 espèces outre les espèces répandues partout correspondant au 13 °/o du total des espèces. Mimoseæ 2% espèces — 9 %/0: Gesalpiniee 8 espèces — 3 °%/o: Paprlionate 31 espèces — 11 °/0 du total des campos secs. Dans les campos secs du Nord-Est outre les espèces communes à la zone du Nord et Nord-Est, on trouve 60 espèces particulières à cette région qui, ainsi que nous l'avons démontré pour une série d’autres familles, est la plus riche en espèces. -Les Césalpiniées et les Mimosees atteignent ici leur plus haut chiffre. Les 60 espèces correspondent au 16 °/o du total des espèces. Mimosee 18 espèces — 7 °/0: Cæsalpinieæ 12 espèces — 5 °/0; Papilionatæ 30 espèces — 11 9/0 du total des espèces des campos secs. Dans les campos sees du Nord, outre les espèces communes aux zones du Nord- Est et Nord, 39 espèces correspondant au 14 °/o du total des espèces. Mimosew 6 espèces = 2 °/0: Cœsalpinieæ 6 espèces — 2 °/5; Papilionate 27 espèces — 10 °/6 du total des espèces des campos secs. i Communes aux campos du Nord ei Nord-Est outre les espèces répandues parlout, 16 espèces correspondant au % 1/: %o du total des espèces. Mimosew 3 espèces — 1 °/,; Ceæsilpinieæ 2 espèces — 0,8 °/0; Papilionatæw A %/0 du iolal des campos secs. 11 espèces — Dans les campos rupestres outre les espèces répandues partout et un grand nombre des espèces du Centre on trouve 17 espèces particulières à cette forma- tion, correspondant au à °/o du total des espèces. Les campos humides el marecages sont représentés par 31 espèces correspon- dant au 9 %/o du tolal des espèces. Mimoseæ 11 espèces — 35 0; Céæsalpinieæ 2 espèces — 7 °/o; Papilionatæ 18 espèces — 58 °/9 des espèces des canpos humides. Les argiles et sables salins höbergent 10 espèces correspondant au 3 °/ du total des espèces. 478 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (392) Mimoseæ 6 espèces — 60 %/0; Cæsalpinieæ 2 espèces — 20 ‘/,; Papilionatæ 2 espèces — 20 °/ des espèces halophytes. Les espèces rudérales sont au nombre de 19, nous n’y avons inclus que les plus répandues; un grand nombre des espèces des campos se retrouvent fréquemment aussi dans les friches et anciennes cultures. Les 19 espèces rudérales correspondent au 5 °/ du total. Les données statistiques ci-dessus énumérées sont basées sur le chiffre total de 367 espèces; nous nous sommes abstenus de classer par zones et slations les espèces qui ne nous sont connues que par la littérature. Des 367 Légumineuses : 78 espèces sont des arbres, Mimoseæ 3%, Cæsalpinieæ 19, Papilionate 25 espèces. 85 espèces sont des arbrisseauxr, Mimoseæ 37; Cæsalpinieæ 13; Papilionatæ 39 espèces. 20% espèces sont des plantes suffrutescentes ou herbacées, érigées, décombantes, ou volubiles Mimoseæ 34; Cœsalpinieæ 33; Papilionatæ 137 espèces. Les Legumineuses fournissent un grand nombre de plantes utiles : Bois de construction : Piptadenia macrocarpa: P. rigida; Peltophorum Vogelianum ; Copaifera Langsdorfir; Pterogyne nitens; Hymenwa stilbocarpa ; H. stigonocarpa; H. Martii; Sclerolobium aureum: Machærium stipitatum : M. brasiliense; M. nicticans ; Dipterix alata; Ferreirea spectabilis. Bois d’ebenisterie : Plathymenia foliosa ; Pithecolobium scalare ; Enterolobium Limbouva; Gesalpinia melanocarpa aussi pour travaux de tourneur; Gleditschia amorphoides; Holocalyx Balanse; Torresea cearensis: Myrocarpus [rondosus : M. fastigialus. Ecorces tannantes : Piptadenia macrocarpa jusqu'à 25 °/ de tannin ; P. rigida; Plathymenia foliosa. Le Copaifera Langsdorfii fournit le baume de vopahu; les Hymenwa du copal: le Torresea cearensis; Myrocarpus frondosus et M. fastigiatus des resines A odeur de cumarine. Les Piptadenia et Acacia une gomme. Des nombreuses espèces d’Acacia, Prosopis, ete. sont utilisées comme combus- tible, le Parkinsonia aculeata comme arbre de haie. Le bois léger d’Enterolobium timbouva fournit à V’indigene la matière première pour la fabrication des canols. L’Indigofera anıl; J. campestris macérés donnent de l’indigo. Le Phaseolus vulgaris, P. lunatus, Arachis hypogæa, Medicago sativa, M. denticulato sont l’objet de cultures considérables. Dans les jardins et les pares on cultive : Poinciana regia, Cæsalpinia pulcherrima, Albizzia Lebbeck comme arbres d'ornement; Tamarindus indica et Ceratonia siliqua duleis pour leurs fruits. Innombrables sont les emplois des Légumineuses et de leurs produits dans la médecine indigène. (393) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 479 LEGUMINOSE MIMOSEÆ Cfr. Plant. Hassl. I, p. 39; Bull. Herb. Boissier VI, Append. I, p. 39. Les Mimosées sont représentées par 143 espèces appartenant à 14 genres. 44 espèces et 25 variétés sont nouvelles et 15 citées pour la première fois. Ce sont : * Espèces nouvelles : Acacia Hassleri; Pithecolobium guaraniticum; P. Hassleri; Mimosa uliginosa; M. maracayuensis; M. sabulicola ; M. graminiformis; M. serpens: M. quarani- tica; M. Hassleriana; M. lupinoides; M. monadelpha; M. petræa; Piptadenia Hassleriana. Varietes nouvelles : Plathymenia foliosa var. paraguariensis; Pipladenia macrocarpa var. veslila; Inga uraguensis var. parotfolia; Mimosa paupera var. longepedunculata; M. callosa var. microphylla; M. Velloziana var. Malmeana var. glaberrima var. atrostipulata, var. inermis, var. guaranitica; M. viscosa var. zinermis; M. Regnellii var. aculeata; M. Balansæ var. robusta; M. papposa var. uninervis; M. invisa var. echinocarpa; M. millefoliata var. glaberrima; M. conferta var. mullifoliolata, var. quaranitica; M. hirsutissima var. pseudodistans, M. subse- ricea var. sirigosa, var. sirigoso-aculeata, var. hirsuto-strigosa, var. oblonga; Calliandra brevicaulis var. glabra; Desmanthus virgatus var. Santaniensis. Espèces nouvelles pour la flore paraguayenne : Stryphnodendron rotundifolium; S. obovatum; Plathymenia foliosa; Acacia Cavenia; A. polyphylla; A. Martii; Pithecolobium Saman; Calliandra brevipes ; Mimosa nuda; M. incana; M. millefoliata; M. rigida; M. acerba; M. hirsutis- sima; M. echinocarpa. Le genre Mimosa avec 58 espèces représente plus de la moitié des espèces de Mimosées de ce pays. Dans les forêts on trouve : Arbres : Pipladenia macrocarpa (aussi dans les campos) et sa var. cebil; P. rigida (aussi campos); Inga marginata (aussi campos); aux bords des forêts et dans les clairières : Acacia riparia (aussi campos); A. polyphylla; A. paniculata; A. velutina, les quatre, des arbres ou des arbrisseaux; Calliandra bicolor; C. Tweediei; C. foliolosa arbrisseaux appelant de loin l'attention par leurs belles fleurs. Dans les forêts riveraines : Arbres : Pithecolobium multiflorum; P. quarani- tieum; Prosopis ruscifolia; tantôt sous forme d’arbres moyens ou petits, tantôt sous forme d’arbrisseaux : Péthecolobium reductum; P. cauliflorum; Acacia Hassleri; Mimosa hexandra et sa var. Vepres; Piptadenia paraguayensis. Partout dans les campos : Arbres : Inga uraguensis; Enterolobium Timbouva; 480 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (394) Pithecolobium scalare; P. Hassleri; Prptadenia vigida; P. macrocarpa is se trouvent ou isolés dans les campos ou formant avec d’auires arbres des ilots de forêts d'extension souvent considérable et c'est peut-être pour ce molif que plusieurs auteurs les ont cités comme arbres de la forêt, dans notre sens (voyez introduction, p. 2), ils appartiennent à la flore des campos. Arbrisseaux et sous- arbrisseaux : Calliandra brevicaulis; C. longipes; C. parviflora; Acacia bona- r'iensis (aussi campos humides): Mimosa Velloziana et ses var.; M. polycarpa ; M. hirsutissima; M. meticulosa el ses var.; M. callosa; M. eriophylla: M. acerba; M. conferta; M. subsericea; M. diversipila; M. daleoides; M. Para- quarie; M. quaranttica; M. invisa. Dans les campos du Centre : Mimosa Balansæ; M. hirsuta; M. echinocarpa; M. flagellaris; M. setistipula; M. oligophylla; M. sepiaria; M. Burchelli; M. graminiformis; M. pedunculosa et M. macrocalyx ces deux dernières aussi N.-E. Dans les campos du Nord-Est : Arbres du «Serrado» : Stryphnodendrum obovatum; Piptadenia peregrina et sa var. falcata; P. colubrina aux bords des forêts; arbrisseaux et sous-arbrisseaux des campos ouverts : Acacia Cavenia; Mimosa viscosa; M. pedunculosa; M. incana; M. macrocalyx; suffrutescentes : M. barbigera; M. lupinoides; M. reptans; M. papposa; M. rigida: M. mona- delpha; M. cordistipula; M. maracayuensis; Desmanthus virgatus. Dans les campos du Nord : Arbres du «Serrado» : Stryphnodendron rotundi- folium; Plathymenia foliosa (dans les campos bas); Acacia Martii souvent sous forme d’arbrisseau; Arbrisseaux : Mimosa millefoliata; Desmanthus depressus ; Suffrutescente : Mimosa nuda. Communs aux campos du Nord et Nord-Est : Pithecolobium Saman un arbre à belles fleurs rouges: Mimosa paupera et M. serpens suffrutescentes. Dans les campos rupestres du Centre : Mimosa oblonga et M. petræa: dans les fentes rocheuses des sommets dénués des collines de Tobaly Mimosa Hassle- riana un arbrisseau élégant de 3 à 4 m.: aux bords des forêts rupestres Prpta- denia Hassleriana un arbre de taille moyenne et sa var. fruticosa un arbrisseau de 2 à 3 m. de hauteur sur les sommels rocheux des Cordillères de Piribebuy. Dans les campos humides et marécages : Arbrisseaux : Inga affinrs atteint souvent la taille d’un arbre: Acacia bonariensis: Mimosa Regnellii: M. plumosa ; M. somnians; M. uliginosa; M. elliptica; M. cinerea; M. asperata; suffrutes- centes. : Neptunia triquetra; N. plena. Dans les campos salins : Piptadenia macrocarpa var. vestita un arbre de moyenne hauteur de la zone Nord: Prosopis juliflora; P. algarobilla el Acacia Farnesiana des arbrisseaux ou petits arbres fréquents surtout dans la zone du Chaco, se trouvaut cependant dans presque tous les campos salins de la rive gauche du Rio Paraguay; Mimosa sabulicola et Neptunra pubescens deux espèces décombantes dans les sables dénnés. Espèces rudérales : (395) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 431 Schrankia leptocarpa; Acacia panieulata; Mimosa Velloziana. Especes cultivees : Albizzia Lebbeck. Inga marginata Willd. Spec. IV, 4015; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 472. Arbores. Foliis nitidis subcoriaceis. Arbor 8-10 m. petala alba, in silva pr. campo Yeruti, Dec,, n. 5739. Foliis glaueis opacis. Arbor 5-6 m. flos albus, in dumetis montanis in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6719. Frutices. Foliis nitidis membranaceis. : Frutex 2-3 m. flos albus, in silva Pacoba pr. flumen Corrientes, Sept., n. A5l%; in silva paludosa pr. Curuguaty, Sept., n. 4628. Inga affinis DC. Prodr. Il, 433; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 496. Arbor 6-8 m. petala alba, in dumetis humidis in valle fluminis Y-aca, Dec., n 6770. Inga uraguensis Hook. et Arn. In Hook. Bot. Misc. II, 202; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 495. Arbor 2-4 m., petala alba in silva humida pr. Igatimi, Oct,, n. 4893; in dumeto paludoso, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5307. Var. parvifolia nob. Foliola elliptico-lanceolata, apice acuta, 70/22 45/14 25/10 mm. Arbor 10-12 m. flos albus, in silvis montanis Cordillera de Altos, Oct., n. 339). forma tomentosula. Foliolis angustioribus, 60/18 50/15 40/11 mm. subtus ferrugineo tomento- sulis. Arbor 6-10 m. flos albus, in silvis campestribus pr. San Bernardino, Nov., n. 3462. Spec. fructubus monstruosis. In silva campestre San Bernardino. Febr., n. 6055. Inga spec. Affinis I. eduli Mart. Specimen mancum, floribus absentibus, haud certe determinandum. Arbor 4-6 m. inter rupes aridos pr. Bellavisia, Jan., n. 8374. Inga leptantha Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 9. Rengger Paraguay fide Micheli Contrib. I, p. 93. Enterolobium timbouva Mart. Herb. Flor. Bras. n. 128; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 456. Arbor 15-25 m. petala alba in campis San Bernardino, Jul., n. 619, fructifera ; eod. loco Sept., n. 1132 florifera. N 482 BULLETIN DE L'HÉRBIER BOISSIER (2m SÉR.). (396) Pithecolobium reductum Malme. In Bihang t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Band 25. Afd IN, n. 14, p. 43. Frutex vel arbor parva 2-4 m. flores albi stamina apice rosea, antheræ violaceæ vel purpureæ, in frulicetis ad rıpam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7180. Pithecolobium cauliflorum (Willd.) Mart. Mss. Herb. Flor. Bras. n. 116; Benth. Flor. Bras., XV, 2, p. 450; Willd sub Inga in Spec. IV, 1021. Arbor 3-5 m. flos albus, stamina rosea, in paludosis pr. Limpio, Aug.. n. 3187: in fruticetis ad ripam lagunæ «Saladillo» pr. Concepcion, Aug., n. 7220. Id. n. 408 Pl. Hassl. I, p. 42. sub. Pithecolobium sp ? Pithecolobium divaricatum Benth. Hook. Lond. Journ. IH, p. 213; Flor. Bras. XV, 2, p. hi. Balansa n. 1386 fide Micheli Contr. I, p. 69. Pithecolobium glomeratum Benth. Flor. Bras., XV, 2, p. 449. Balansa n. 1822 fide Micheli Contr. I, p. 63. Pithecolobium Saman Benth. Hook. Lond, Journ. II, 216; Flor. Bras, XV, 2, p. 44. Arbor 6-8 m. petala alba, stamina rosea, in campis glareosis sieeis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Oet., n. 7616. Var. 8 acutifolia Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 442. Arbor 8-10 m. stamina rosea, in silva arida Sierra de Maracayu, Nov. n. 5406. Pithecolobium scalare Gris. Symb. ad Flor. Arg., p. 123. Arbor spinosa 4-6 m. flores eburnei, in campis pr. Concepcion, Sept., n. 7527. forma parvifolia. Foliola 8-10 mm. longa, 2-3 mm. lala glabra, flores in anthesi 10 mm. longi. Arbore parvæ 3-4 m. floribus albis, in campis salsis pr. flumen Salado, Oct., n. 3300. Var. hirsuta nob. Ramulis, petiolis, pedunculis dense hirsulis, foliolis supra el sublus præcipue in nervis hirsutis. Arbor 4-6 m. flores albi, dumela formans pr. Coneepeion, Sept., n. 7468. Pithecolobium multiflorum (H. B. K.) Benth. In Hook. Lond. Journ. III, 220; Flor. Bras. XV, 2, p. 446; H, B. K. sub. Acacia in Nov. Gen. et Spec. IV, 277. (397) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 483 Var. brevipedunculata nob. Peduneulis 2-5 mm. tantum Jongis. Arbor 4-15 mm. flos albo-virens, in humidis insulæ Chaco-v pr. Concepcion, Aug., n. 7217. Pithecolobium quaranitieum nob. spec. nov. Arbor procera, ramulis ultimis glabris; folia ce. 3 juga ad #4 juga, peliolo communi ad 40-11 cm. longo glabro striatulo, parte nuda basilari A-5 cm.; pinnæ 7-10 em. longæ 10-12 jugæ basi 1 em. Ig. nudæ, foliolis oblongis basi inæquilateris retusis obtusiusculis longiuscule subulato-mucronulatis supra obscure viridibus subius multo pallidioribus, læte viridibus, nervo excentrico, basi quasi glanduloso-articulatis 25/7 18/5 30/7 mm.: inflorescentiæ capituli- formes 25 mm. diam. longius pedunculatæ 2-3 cm., 2-3 fasciculati secus ramos racemosi vel in ramum parvulum racemose dispositi;, calvx late iubulosus 5 dentatus dentibus parce ciliatis ad 3 mm. longus: corolla ad 5.5 mm. longa ad !/s fissa lobis apice dorso puberulis et albide penicillatis (in sicco): tubus stamineus ad 8 mm. longus, filamenta 12-13 mm. ({ubo adjuneto) Ig.; ovarium glabrum; legumen ignotum. Species affinis P. multifloro Benth. a quo differt imprimis pedunculis capitu- lorum longioribus, floribus duplo majoribus, corolla e lobis apice penicillatis et puberulis, staminum tubo longe exserto. Arbor 10-15 m. flos albus, in campis pr. Concepeion, Aug., n. 7272. Pithecolobium pendulum Lindm ? Legumin. austr. americ. Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. Bd. 24 Afd. Non 7. Paraguay Lindmann A. 2005. An P. multiflori varielas ? © W Pithecolobium Hassleri Chod. nov. spee. P. affinis P. multifloro, Micheli Contr. I, Leg., p. 63: P. affinis: P. fragrans Urban ex Endl.. p. 14: Piptadenia communis Benth. Morong and Britt. Enum. Plants coll. Par. p. 9%. Arbor procera; ramıs ultimis sulcalis ferrugineo-subtomentellis; stipulas haud vidi; folia plerumque 9 juga vel etiam 41 juga; petiolus communis 7-14 cm. cano-pubescens supra canaliculatus, basilari parte nuda 18-25 mm. longa supra medium glandulam subsessilem marginatam ferens; pinnæ breviter petiolulatæ 40-65 mm. (2 mm.) 40-46 jugæ. foliolis lineari falcatis fere imbricatis ad 5 mm. longis, nervo valde excentrico nervis aliis sat exsculptis plus minus anastomo- santibus, supra glabrescentibus subtus puberulis; inflorescentiæ axillares folio ec. & pio breviores, paniculatæ 4,5-6 cm. long&; capitula globosa vel semiorbi- cularia; calyx campanulalus margine vix denticulatus extus puberulus; corolla fere triplo longior 2,5-3 mm. longa lobis triangularibus: tubus stamineus corollam vix excedens; ovarium glabrum; legumen 13/2 cm. 10/2 cm. rectum planum, tenuiter coriaceum haud articulatum, . valvis marginatis, maturis a margine plus minus secedentibus (in in L semina ce. 10. . Ex affinitate P. multiflori Benth. et P. niopioidis Spruce differt foliis, calyce aliisque. Arbor 10-15 m. flos albus, in campis et ad marginem silvæ pr. San Bernardino, Jan., n. 3719: ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Ap., Nov., n. 8006. * Albizzia Lebbeck Benth. Hook. Lond. Journ. IH, 87; Flor. Bras. XV, 2, p. 428. Culta in bortis Asuncion, Febr., n. 7. 484 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sr.) (398) Calliandra bicolor Benth. Hook. Journ. Bot. Il, 139; Flor. Bras. XV, 2, p. 495. Frutex 2-4 m. stamina usque ad medium alba. parte superiore purpurea, ad ripam fluminis Tapiraguay, Aug., n. #125; in silvis ad ripam fluminis Y-aca, Dec., n. 6723. Galliandra scutellifera Benth. Flor.:Bras. XV, 2, p. 412. Rengger Paraguay fide Micheli Contr. I, p. 93. Calliandra brevicaulis Micheli. Conir. Flor. Parag. I, p. 61. = genuina (Micheli). Fruticulus 0,2-0,5 m. stamina alba apice rosea. in campo pr. flumen Carim- 2 batav, Sepl.. n. 4560: in campis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7765. forma robuste. Peliolus communis 5-6 em. longus, pinnæ 9-7 em. long» foliola ad 5 mm. longa 1,5-2 mm. lata. Frutieulus 0,4-0,8 m. stamina nivea, in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 1980. 8 glabra nob. Caulibus peliolisque sparse birsulis, foliolis brevissime ciliatis, pedunculo ad 10 cm. longo, glabrescente, pedicelli 0,5-1.5 cm. longı glabri, calyce glabro OMC ? À 2 « D 5-6 mm. longo, corolla 10-15 mm. longa, staminibus 5-7 em. longis stylis 6-8 cm. longis. Fruticulus 0.15-0,3 m. stamina alba antheræ persicinæ vel rosew, in campis pr. Itacurubi, Dec., n. 1628; in campis pr. Caraguatay, Oct., n. 3292: in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 297%; in campo pr. San Estanislao, Aug., n. 4201. forma roserflora. Foliis 4-6 jugis, pinnis ad % cm. longis, staminibus terlio superiore roseis. Fruticulus 0,3-0,5 m. stamina bası alba lerlio superiore rosea, antheræ roseæ, in campis pr. Valenzuela, Jan., n. 6991. Calliandra longipes Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 410, tab. CI. forina nana. Petiolis 20-25 mm. longis, foliolis 30/20 mm. pedunculi 60-70 mm. corolla vix 4 min. atlingens. Frutieulus 0,1-0,2 m. pelala rosea, stamina alba apice rosea ad ripam fluminis Tapiraguay, Aug., n. 4312. © Var. valenzuelensis nob. Staminibus ad 2/3 longiludinis in tubum coalilis. corolla 12-14 mm. longa, tubus stamineus corollam 6-9 mm. superans, slamina ce. 35 mm. longa. Fruliculus 0,1-0,3 m. petala rosea, stamina alba, antheræ persicinæ, in anthesi aphyllus, in campis siccis glareosis pr. Valenzuela, Jan.. n. 7005. Calliandra Tweediei Benth. In Hook. Journ. Bot. II, 140 Flor. Bras. XV, 2, p. 424. Arbor vei frutex 3-4 m. pelala alba, slamina sanguinea, in silva pr. Encarna- cion, Aug., n. 3168. (399) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 485 Calliandra foliolosa Benth. In Hook. Lond. Journ. III, 440; Flor. Bras. XV, 2, p. 424. Frutex 2-3 m. stamina alba apice rosea, ad ripam rivi Puente de Tabla pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4490, floriferus el 44904 frucliferus. Calliandra paroiflora Benth. In Hook. Lond. Journ. HE, 112: Flor. Bras. XV, 2, p. 427. Frutex 1-2 m.. corolla slaminaque atropurpurea, in campis Atira, Nov., n. 3556; in dumetis pr. Vaqueria Capibary, Dee., n. 5943. Acacia bonariensis Gill. Hook. Bot. Misc. III, 207; Benth. Flor. Bras.. XV, 2. p. 398. Frutex 2-4 m. petala alba, in sepibus San Bernardino, Nov., n. 3506. Id. n. 288 et n. 527 Pl. Hassl. I, p. Al sub. A. velutina DC. Acacia adhærens Benth. Flor. Bras , XV, 2, p. 402. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 4. Acacia plumosa Benth. Bot. Mag. tab. 3366; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 398. Balansa n. 3085 fide Micheli Contr. 1, p. 92. Acacia Langsdorfii Benth. in Hook. Lond. Journ. I, 521 ; Flor. Bras. XV, 2, p. 401. Balansa n..1430 fide Micheli Contr. 1. p. 61. Acacia Farnesiana Willd. Spee. 1506; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 594. Frutex 2-4 m. flos aurantiacus, dumeta formans in insula Chaco-y, Aug., 1 1227: Morong n. 931 sub. A. aroma Gilt. in Mor. and Britt. Enum. Plants coll. Parag., p. 9. Acacia Cavenia Hook. et Arn. 3ot. Beech. 24; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 39. Frulex vel arbor parva, flores Iutei, in dumetis pr. San Estanislao, Aug., n. 4281. Acacia riparia H. B.K. Nov. Gen. et Spec. IV, 276; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 403. Frutex vel arbor, seandens vel ereetus, truncus ramique spinosi, 6-8 m. flos albus, ad marginem silvarum pr. Tacuaral. Nov., n. 3457. Id. n. 527 sub. Piptadenia Cebil Gris.? Pl. Hassl. I, p. 39. Acacia polyphylla DC. Prod. II, 469; Benib. Flor. Bras. XV, 2, p. 404. Arbor vel frulex 4-8 ın. flos albus, ad marginem silvæ pr. Bellavista (Apa), Jan., n. 8358. 486 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2me sER.). (400) Acacia Martii Benth In Hook. Lond. Journ. I, 519; Flor. Bras., XV, 2, p. 405. Frutex 2-4 m. pelala alba, in dumelis pr. Concepeion, Sept., n. 7443. Acacra panieulata Will. Spec. IV, 107%: Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 405. Arborea vel frulicosa, scandens, (los aibus, in dumetis pr. Igatimi, Nov., n. )484. Var. ’ncana nob. Ramuli, pelioli, peduneulique dense fulvo tementosi. Arbor vel frutex 4-8 m. flores albi, in dumetis glareosis pr. Concepeion, Sept., n. 7369. Acacia Hassleri Ghod. spec. nov. Frutex vel arbor inermis tempore forum aphyllus: folia 5-6 juga, petiolo communi siricto fragili supra articulum glanduloso, supra canaliculato, 3,9-0 cm.: pinnæ 20-42 mm. longæ pectinatæ abietineæ, basi in apice articuli inconspieue bistipellatæ : foliola 25-35 juga linearia glabrescentia breviter acuta mucronulata nervo valde excentrico, 5 mm. longa, 1 mm. lala: inflorescentiæ in ramis defoliatis nudis paniculatæ racemosæ vel subglomerat® 8/4 7/3 cm. oval; capitula globosa pedunculo 6-10 mm., diam. 12 mm.; calyx late campa- nulatus lobis alte connatis per paria altius connata sepalo imparı profundius libero; corolia vix duplo longior lobis triangularibus acutis longius quam latis; filamenta numerosa basi imo brevissime connata quam corolla 3 plo longiora; legumen rectum immaturum planum 3-7 spermum stipitatum. ’Affinis A. glomerose Benth. a qua differt habitu, foliolis multijugis 25-55 ; minoribus et angustioribus, ‚paniculis brevioribus, staminibus longioribus. Frutex vel arbor parva 3-3 m. diam. 0,05-0i m. flos albus, dumeta forınans ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n, 7175. Acacia velutina DC. Prodr. II, 459; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 396. Arbor parva vel frutex subscandens 5-6 m. flos albus vel flavescens, in silvis pr. Ipe an Sierra de Maracayu, Dec., n. 5573: floribus albis eod. loco, Nov., n. 5347 Schranckra leptocarpa DC. Prodr. II, p. #43; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 391. Balansa n. 1452 fide Micheli Contr. I, p. 60. Mimosa Velloziana Mart. Herb. Flor. Bras. 185; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 30%. Var. genuina (Benth.) nob. forma hispida nob. Fructu faciebus magis echinatis. Suffrutex 0,5-0.8 m. flos roseus in campis pr. Piribebuy, Dec., n. 6786. Var. glaberrima nob. Stipulis longioribus ad 4 cm. longis, rhachi foliorum et petiolo glaberrimis. Suffrutex 0, 2 0,6 m. flos roseus, in campis pr. Tobaty, Oct. n. 3350. (401) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 487 Var. Malmeana nob. Cfr. Malme in Bih. t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Bd. 25, Afd. II, n. 11, P. 37. Caulibus setosis et aculealis, aculeis recurvis sat numerosis, foliis minoribus ad 30 mm. longis petiolis rhachique setis exceptis glabris. Suffrutex 0,3-0,6 m. flos roseus, in campis San Bernardino, Jan., n. 3778. forma acufifolia nob. Foliis magis acutis. Suffrutex 0,3-0,8 m. flos roseus, in arenosis pr. Valenzuela, Jan., n. 7041. Var. atrostipulata nob. Caulibus aculeis valde recurvis minimis raris armatis, selis brevibus nume- rosis, stipulis ad 10 mm. longis, siccis nigrescentibus, pinnis heterophyllis, foliolo uno minimo 5 mm. tantum longo, aliis ad 35 mm. longis. Fruticulus 0,8-1,5 m. flos roseus, in campis arenosis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Jan. n. 8328. Var. inermis nob. Caulibus inermibus rigide et palenter setosis, stipulis mediocribus 3-5 mm. longis gis. Suffrutex volubilis, 1-2 m. flos obscure roseus, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4263. Var. guaranitica nob. Caules inermes, ut petioli rhachisque glaberrimi, stipule ut in var. genuina 2,5-5 mm. longæ. Suffrutex volubilis 0,5-0,8 m. flos roseus, in campis pr. flumen Capibary, Dee., n. 5921. Mimosa viscosa Mart. Herb. Flor. Bras. 137; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 306. Suffrutex 1-1,5 m. subscandens petala rosea, in campo pr. San Estanislao, Aug., n. 4263. Var. inermis nob. . À typo recedit pedunculis longioribus 2-5 cm. longis, foliolis minus villosis, inermitie. Suffrutex 0,5-1 m. subscandens vel prostratus, petala rosea in campis pr. San Estanislao,-Aug., n. 4263 0. forma glabrifolia. Foliolis glaberrimis cetera ut in var. præcedenti. Suffrutex subscandens 0,5-1 m. petala rosea, in campis in regione fluminis Jejui-guazu, Dec.. n. 5715: in campo pr. Igatimi Nov., n. 5531. Mrimosa nuda Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 362; Flor. Bras. XV, 2, p. 308. forma minor. Foliolis 12/6 10/5 9/4 mm. Fruticulus 0,1-0,3 m. procumbens, petala rosea, in arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Sept., n. 8511. . Mimosa oblonga Benth. 2 Hook. Journ. Bot. IV, 365; Flor. Bras. XV, 2, p. 313. Suffrutex 4-1,5 m. petala rosea, in colle Tobaty, Mart., n. 4043. 488 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (402) Mimosa polycarpa Kunth. Mim. 8, tab. 3; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 345. à Frutex 1-2 m. petala rosea, in campo Itacurubi Jan.. n. 3770; in dumetis pr. Bellavista (Apa), Dec., n. 8200. Mimosa orthacaniha Benth. Hook. Lond. Journ. IV, 365; Flor. Bras. XV, 2, p. 315. Rengger Paraguay fide Micheli Contr. II, p. 90. Mimesa polydactyla Humb. et Bonpl. in Willd. Spee. IV, 1033; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 317. Rengger Paraguay fide Micheli Contr. II, p. 90. Mimosa Balansæ Micheli. Contr. Flor. Parag. I, 52, t. XVIM. Sufirutex 0,2-0,3 m. petala rosea, in campis pr. Tacuaral, Jan., n. 3809. Var. robusta nob. Aculeis majoribus ad 5 mm. longis, pinnis ad 40 mm. longis 10-13 jugis, foliola 7-10 mm. longa. Suffrutex 0,2-0,5 m. flos roseus, in campis San Bernardino, Nov., n. 3507. Mimosa procurrens. Hook. Journ. Bot. IV, 371; Flor. Bras. XV. 2, p. 322. Balansa n. 1833 fide Micheli Contr. I, p. 53. Mimosa barbigera Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 371; Flor. Bras. XV, 2, p. 322. Sufirutex 0,5-0,8 m. petala rosea, in campo pr. Igatimi, Sept., n. 4767. Mimosa hirsuta Spreng. Syst. Il, 204; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 321. M. Morrongté Britt. in Mor. and Britt. Plants coll. Parag., p. 97. Suffrutex procumbens 0,3-0,5 m. flos roseus, in campo Cordillera de Allos, Mart., n. 1989. - Mimosa echinocarpa Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 320. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 40. Mimosa hirsutissima Mart. Herb. Flor. Bras. 135; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 322. Var. pseudodistans nob. Affinis M. distanti Benth. a qua differt foliolis minus rigidis, minoribus haud marginatis, à M. hirsutissima Mart. differt nervo unico excentrico, foliorum pilis haud densis. forma decumbens. Caulibus prostratis vel adscendentibus, pinnis 2-5-4 cm. longis. Suffrutex 0,2-0,4 m. flos roseus, in campo pr. San Estanislao, Aug., n. 4237: in arenosis pr. Vaqueria Capibary, Sept., n. 4395; in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4948; in campo montano pr. Chololo, Dec., n. 6787; in campis arenosis pr. Valenzuela, Jan., n. 6989 ad formam sequeniem transiens. (403) R. CHODAT ET E, HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ, 489 forma erecta. Caulibus erectis, pinnis 4-7 em. longis. Suffrutex 0,3-0,6 m. flos roseus in campo pr. flumen Tapiraguay. Aug., n. 4308; in campo pr. Igatimi, Nov., n. 5553; in dumetis pr. Bellavista (Apa), Jan., n. 8398, Balansa n. 4465 in Hb. Candoll. sub M. distans Benth. in Micheli 1. cit. Mimosa lupinoides nob. spec. nov. Herba perennis caule erecto vel caulibus suberectis basi leviter adscendentibus hirsulo-setosis selis patentibus mollibus - vel cartilagineis 2-3 mm. longis, superne angulatis, suleis haud profundis striatis; stipulæ late oblongo-triangulares striatæ, setis crispulis, ad 10 mm. longæ 3 mm. latæ; folia contracto-bijuga i. e.- folium subpalmatum inde nomen; petiolus 3-6 em. longus hirsutus; pinnæ basi breviter (2 mm.) articulatæ, jugi superioris vix rhachi 1-2 mm. longa ab inferio- ribus separatæ: pinnæ 7-8 cm., 8-14 jug&, foliolis 5-6 mm. distantibus, foliolis late cultiformibus, supra et subtus pilis albis longis mollibus trinerviis, nervis supra evanidis, subtus conspicuis, petiolulo distincto 11/5 15/5 mm. ; capitula axillaria solitaria, juniora sericea et comosa, evoluta diam. 25 mm. depresso- orbicularia ; peduneulus hirsutissimus 7-9 cm.; bracteæ lineari-lanceolatæ 3-3. mm. longæ ciliis longissimis peclinatæ ; calyx parvus minute campanulatus : corolla angusta subtubulosa lobis !/4 ad !/s pertinentibus apice extus pubescen- tibus; stamina %; ovarium glabrum. Affinis M. macrocephalæ Benth. a qua differt capilulis depresso-globosis nec oblongis, foliolis haud coriaceis, lobis corollæ pubescentibus. Suffrutex 0,3-0,5 m. flos roseus in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4978; in alto planitie p. flumen Carimbatay, Sept., n. Aöhrka. forma glabrescens. Caulibus foliisque minus hirsutis, peduneulis ad 47 em. longis. Suffrutex 0,3-0,6 m. flos roseus, in campo pr.- flumen Carimbatay, Sept., n. 4544. Mimosa peduneulosa Micheli. ii Contr. Flor. Parag. I. p. 55, tab. XIX. Suflrutex 0,1-0,2 in. petala rosea, in campo pr. flumen Jejui mi, Sept., n. 4676, in campo.pr. flumen Carimbatay, Sept., n. 4559. Mimosa macrocalyx Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 5%, tab. XX. Frutex volubilis 3-4 m. petala rosea, ad ripam rivuli Ibieuy pr. Curuguaty, Sept., n. 4601. Mimosa flagellaris Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 372; Flor. Bras. XV, 2, p. 324. Suffrutex procumbens 0,3-0,6 m. flos roseus, in campo pr. Valenzuela, Jan., n. 6960. Mimosa reptans Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 372; Flor. Bras. XV, 2, p. 326. Sufirutex procumbens flos roseus in campis pr. Curuguaty, Sept., n. 4603 a. (A suivre.) Gt BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 à, 30 avril 1904. 32 490 UNE CUNONTACÉE NOUVELLE DE LA NOUVELLE-CALÉDONIE PAR Renato PAMPANINI Codia microcephala sp. n. Ramuli juniores pubescenles, eito glabri. Folia obovato-elliptica, late rotundata vel etiam emarginulata, in petiolum brevem attenuata, coriacea, glabra, integra, subtus pallidiora nervis venulisque reticulatis validis. Stipul&..... cito caducæ. Capitula gemina axillaria vel terminalia pedun- culis dense atque breviter tomentosis, brevibus. Calycis loba ovata, obtusa, utrinque cinereo-tomentosa; petala nulla; stamina lobis calycinis subæquantia; ovarium superne dense hirsutum, stylis bası hirsutis coro- natum. Ramulorum internodia 12-20 mm. longa; folia lamina 5-6 cm. longa, 3 ‘/2 cm. lata, petiolo 6-8 mm. longo; capitula 5-6 mm. lata. pedun- culis 8-10 mm. longis. Hab. In Nova Caledonia (Déplanche, n. 45, sub Pancheria sp. — Typ. in Herb. Barbey-Boissier). R. Istituto Botanico di Firenze. marzo 190%. m —— el —— 491 SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE Compte remaiu des séances PAR Gustave BEAUVERD 2750 séance. — Lundi 44 avril 1904. — Ouverte à 8 h. '/e dans la salle de la bibliothèque de l'Institut botanique, Univer- site, sous la présidence de M. le D' Eug. Penard, vice-président. Le procès-verbal de la 27%4me séance est adopté sans modification, el la candidature de M. Rouge, portée à l’ordre du jour, est admise à l’unani- mité. — En raison de l'absence de deux membres du Comité, qui se sont fait excuser, la question de la nomination d’une Commission du futur Bulletin est renvoyée à une prochaine séance. — Les publications suivantes sont déposées sur le bureau : ALLEMAGNE : Botan. Centralbl., No 4 à 11 de 1904 et Index; Verhandl. Bot. Verein Brandenburg, vol. 55, Berlin 1903; FRANCE : Revue du Bourbonnais, Ne 195, Moulins. mars 1904; ETATS-UNIS : Missouri Bot. Garden, Aime ann., Saint-Louis, 1903; SUISSE : Bull. Herb. Boissier, avril 1904. BIBLIOGRAPHIE DES PLANTES SENSIBLES. — Désirant donner suite à la question soulevée dans la séance du A1 mars par notre collègue M. le Dr Boubier, M'e Dr A. Rodrigue nous fait, sous le titre indiqué, une intéressante conférence tant biologique que bibliographique sur tout ce que l’on connaît des plantes sensibles depuis l'époque des premières publications de Dutrochet (1824) jusqu’à nos jours. — Cette communi- cation devant faire l’objet d’un prochain article pour le Bulletin de l’'Herbier Bossier, nous renvoyons à la lecture de ce travail ceux qu’interesse plus spécialement l'étude détaillée du sujet. M. le D' A.-M. Boubier fait ressortir les inconvénients de la multipli- cité des périodiques mixtes chez lesquels sont dispersés les travaux souvent les plus disparates, et met en évidence l'utilité des revues 492 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (147) spéciales qui devraient concentrer la publication des travaux scientifiques de même ordre afin d’en faciliter la consultation rapide. M. le Prof. D’ Chodat est heureux de voir cette question de bibliogra- phie discutée au sein de la Société. La concentration des sujets dans les revues ad hoc préconisée par M. Boubier est certes désirable, bien qu’elle ne soit pas non plus sans danger: elle est d’ailleurs en bonne voie de réalisation, et s’il lui reste encore des progrès à accomplir en botanique, ii n'en est pas de même pour d'autres disciplines des sciences naturelles. En chimie, par exemple, l'organe de renseignement bibliographique par excellence, le Chem. Centralblatt, ayant pris résolument le parti de ne tenir aucun compte des travaux — fussent-ils d’une importance capitale — qui n'auraient pas été publiés dans un ouvrage exclusivement chimique, a obligé de ce fait les chimistes à ne publier dorénavant les résultais de leurs recherches que dans les revues affectées à cet effet. RAPPORT SUR L'HERBORISATION DU {er AVRIL 1904 AU DÉFILÉ DE SAINT-CLAIR ET LAC D’ANNEGY (HAUTE-SAVOIE). — M. G. Beau- verd expose le but et les résultats de celle herborisation qui, en raison du mauvais temps qui menacait des la veille, n’a réuni que deux partiei- pants. La région visitée, entièrement comprise dans le sous-district botanique des Alpes d'Annecy, dépend des massifs respectifs de la Filière (chaine du Parmelan) et de la Tournette (montagne de Veyrier). Au point de vue du substratum. les terrains explorés appartiennent pour la plupart à des couches siliceuses (mollasse, marnes, alluvions glaciaires, flysch et schistes néocomiens); les calcaires compacts -(urgonien) n’affleurent qu’en quelques points de la voie romaine de Naves et constituent les formidables parois du défilé de Saint-Clair; réapparaissent au bord du lac d'Annecy, à l’extrémilé S-W du Mt Rampon. Bien que cette contrée eut été partiellement explorée par les abbes Puget et Chevalier ainsi que le Dr Bouvier et quelques membres de la Société botanique de France en 1866!, sa flore vernale méritait d’être mieux connue. Parmi les plantes intéressantes de cette région manquant au bassin proprement dit de Genève il faut citer Helleborus viridis, Æthionema 1 Cf. Bull. Soc. bot. France, vol. 13, p. p. XXI, xXxvIN, CLXI el CLXXII à CLXXVI, puis Bouvier, Chaine des Aravis : 73, et Flore de Suisse et de Savoie; le récent Bull. Soc. bot. Genève, de 1903 a résumé ces résultats et les a complétés pour ce qui concerne le massif de la Filière. (148) G. BEAUVERD. SOCIETE BOTANIQUE DE GENÈVE. 493 saxatile, Clypeola Gaudini, Potentilla caulescens, Gentiana acaulis, Pri- mula Auricula et Iris Germanica. . En tenant compte des notes d’une herborisation préliminaire faite six jours auparavant dans les mêmes parages -—— avec traversée du col de Veyrier (1200 m.) à la place de celle du col de Bluffy — puis d’une course complémentaire faite en la même saison aux environs de Talloires, les nouvelles acquisitions à la flore vernale de cette contrée peuvent se résumer comme suit : A. Nouveau pour tout le massif de la Filliere : Corydalis solida. — Inedit pour la chaîne du Parmelan : Viola alba à virescens et B scotophylla; Adoxa moschatellina et Asarum europæum (Saint-Clair): stations inédites de plantes connues en d’autres points du massif : Helle- borus viridis (pont de Villaz); Viola permixta (Villaz et Saint-Clair); Carex digitata (défilé de Saint-Clair). B. Nouveau pour tout le massif de la Tournette : Erythronwium dens canis (sur Talloires); Leucojum vernum (col de Veyrier). — Inedit pour la montagne de Veyrier : Narcissus pseudo- Narcissus, Petasites albus et Polygala Chamæbuxus (très répandu partout!); nouveaux jalons : Taxus baccata (sur Saint-Clair); Scupus silvaticus (id.) et Viola alba o, virescens (sur Veyrier). A noter, comme intéressante par son altitude, la station du Primula acaulis à 1200 m., à la montagne de Veyrier, et à signaler comme typique pour la vallée du Fier l'absence ou tout au moins l’excessive rareté — pas vu un seul pied — de l’Anemone nemorosa si commune dans le bassin de Genève. D’autres observations ont été failes sur la présence du Primula Auri- cula à l'altitude de 519 m., sur le revers nord de la montagne de Veyrier. Cette plante alpine abonde dans les parois urgoniennes du défilé de Saint- Clair, en compagnie d'espèces des lieux frais (Cardamine amara, Saxi- fraga rotundifolia, Arabis alpina, Alchimilla alpina (forma?) Vale- riana montana, Bellidiastrum Michelii, Veronica Beccabunga, Caliha palustris, Primula acaulis, Tussilago Farfara et Geranium Robertianum) ou d’autres plantes de rocailles (Potentilla caulescens, Polygala chame- buxus, Erinus alpinus, Globularia cordifolia, Sesleria cærulea, Festuca ovina, Teuerium montanum, ete.), la plupart non encore épanouies lors de l’herborisalion du 4er avril. — L'hypothèse d’une origine erratique, émise dans le Bull. Soc. bot. de France (1866, p. xxvir), vraisemblable en ce qui concerne la plupart des espèces concomitantes citées. ne saurait l'être pour le Primula Auricula, cette plante manquant à la montagne de Vey- 49% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21€ SER.). (149) rier au-dessus de 800 m. d’altitude. Deux autres hypothèses restent en presence : 1° celle d’une relique de l’époque glaciaire, et 2° celle d'un cas de dispersion à grande distänce par le vent. Aucun fait nouveau n'est veuu confirmer ni infirmer les raisons émises en faveur de la première de ces hypothèses: en revanche, quelques remarques permettent de pré- ciser la seconde hypothèse en ce sens que la constatation de la direction des vents dominants de la contrée, favorisée par le passage de nom- breuses giboulées dans les régions supérieures, autoriserait à rechercher le foyer de dispersion du Primula non point à sa station la plus proche de la montagne de Veyrier (au Mont-Téret, % kil. à vol d'oiseau), mais au contraire aux stations plus éloignées des Dents de Lanfond et du Cruet (6-7 kil. au minimum) : quantité d'arbres des plus hautes régions de la mon- tagne de Veyrier, uniquement inclinés dans cette même direction, attestant de la violence des courants supérieurs dominants. Au surplus, la station du Primula Auricula, aux Gorges de la Caille (530 m. d'altitude et 20 kil. du massif de la Tournelte à vol d'oiseau), est située sur le prolongement d'une ligne droite reliant les Dents de Lanfond au défilé de Saint-Clair ! — Comme preuve de l'influence que peut exercer la proximité d’une grande nappe d’eau sur l'avancement de la végétation, des observations concluantes ont élé faites sur les cinq espèces suivantes, très répandues sur les versants homologues S-W des montagnes du Lachat (chaîne du Parmelan, vallée du Fier) et de Veyrier (lac d'Annecy) : les Primula offiei- nalis, Vinca minor, Glechoma hederacea, Potentilla verna et Polygala cha- mæbuxus à peine en boutons le 7er avril sur les revers les plus méri- dionaux de la vallée du Fier, au-dessous de 600 m. d’altitude, étaient en plein épanouissement le 25 mars, à 800 m. et au-dessus, sur le revers de la montagne de Veyrier ; le Primula officinalis était mème complètement fleuri sur cette montagne jusqu'à 1200 m. d’altitude. UNE URTICACÉE NOUVELLE DU TESSIN. — Sous le nom d’Urtica dioica var. elegans, M. Paul Chenevard présente deux échantillons d’herbier — pied mâle et pied femelle — d’une Ortie presque inerme récoltée pres de la gare de Locarno et se distinguant de l’Urtica dioica par son port plus gracieux, ses feuilles plus petites à serralure plus pro- fonde et plus serrée et ses fleurs réduites de moitié. A titre de comparaison, M. Chenevard fait égalemeut circuler un échantillon du type de celte plante. NOTES FLORISTIQUE SUR LE VAL VERZASCA. — Au mois d'août 1903, un séjour de deux semaines dans le val Verzasca permettait à (150) G. BEAUVERD. SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE. 495 M. Chenevard de réunir assez de matériaux pour qu'on puisse se faire une idée générale de la flore de cette vallée qui jusqu'ici a été presque inconnue des botanistes. Grâce au concours de deux jeunes et zélés collaborateurs, un certain nombre de sommités ont été visitées dont plusieurs ont donné de bons résultats !. i Dans la vallée même, l’abondance du Teucrium Scorodonia, Prenan- thes tenuifolia, Gentiana Asclepiadea, en exemplaires de 50 cm. de haut, Plantago serpentina, Garlina longifolia, Carex punctata, Osmunda regalis, Woodsia alpina, sont à citer. Quant à la flore alpine et subalpine, l’auteur donne la liste de soixante espèces intéressantes récollées sur toutes les montagnes, parmi celles-ci : Draba frigida, Viola Thomasiana, Silene exscapa, Alsine recurva, Arena- ria biflora, Cerastium uniflorum, Saxifraga oppositifotia, planifolia et Seguieri, Astrantia minor, Bupleurum stellatum, Laserpitium Panca, Molopospermum, plusieurs Erigeron, Achillea macrophylla, Saussurea discolor, Hypochæris uniflora, Hieracium rhæticum, Phyteuma hemis- phæricum, Gentiana alpina, Eritrischium nanum, Veronica alpina et bellidioides, Alectorolophus subalpinus, Euphrasia hirtella et minima, Androsace imbricata, Soldanella pusilla, Daphne striata, Salix herbacea abondant, Streptopus amplexifolius, Lloydia serotina, Allium senescens, Poa laxa et Festuca rupicaprina. PREMIER CATALOGUE BRYOLOGIQUE DES ENVIRONS DE GENEVE. — M. le prof. Ch.-Ed. Martin donne lecture d'un élégant article sur la végétation hivernale, signé X. Z. et extrait du Journal de Genève du 19 mars 1791. L'intérêt de cet article, que M. Chodät pense pouvoir attribuer à la plume de J.-P. Vaucher, réside dans la liste des Mousses observées à cette époque aux environs de Genève (environs de la Ville, bois de la Bâtie, pied du Salève et marais de Sionnet) et que nous publions ci-dessous avec leur synonymie moderne obligeamment établie par M. Aug. Guinet : Phascum acaulon L. — Acaulon muticum C. Mull. Phascum crispum Hedw. — Astomum erispum Hampe. Phascum subulatum Huds. — Pleuridium subulatum Rabenh. Phascum curvicollum Ehrh. ! La liste des plantes récoltées sera publiée dans le Bull. Herb. Boissier avec l’adjonetion de Notes prises dans ses courses géologiques par M. le prof. Natoli, 496 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Bryum apocarpum L. Bryum pyriforme L. Bryum trunculatum L. Bryum extinctorium L. Bryum rurale L. Bryum unguiculatum Huds. Bryum murale L. Bryum subulatum L. Bryum fallax (espèce nouvelle de Hedwig). Bryum striatum I. Bryum argenteum L. Polytrichum commune L. Polytrichum undulatum Hedw. Hypnum taxifolium L. Hypnum triquetrum L. Hypnum rutabulum L. Hypnum parietinum L. Hypnum proliferum L. Hypnum cupressiforme Hypnum crispum L. Hypnum viticulosum L. Aypnum sericeum L. Hypnum velutinum L. pe KL Hypnum murale Neck. (espèce nouvelle). Hypnum serpens L. Hypnum clavellatum L. (151) Schistidium apocarpum B. E. Physcomitrium pyriforme Sch. Poitia trunculala Lindb. — Encalypta vulgaris Hoffm. Barbula ruralis Hedw. - Barbula unguiculata Hedw. Barbula muralis Timm. Barbula subulata Pal. de Beauv. Barbula fallax Hedw. (1787). Orthotrichum leiocarpum B. E. Catharinea undulata Web. et Mohr. Fissidens taxifolius Hedw. Hylocomium iriquetrum B. E. - Brachythecium rutabulum B. E. Hylocomium Schreberi De Not. — Hylocomium splendens B. E. - Neckera crispa Hedw. — Anomodon vitieulosusHook. et Tayl. Homalothecium sericeum B. E. Brachythecium velutinum B. E. Rhynchostegium murale B. E. Amblystegium serpens B. E. — Rhynehostegium murale B. E. Espèce indiquée comme étant la plus rare dans le courant de l’article : Dieranum latifolium Hedw. Desmatodon latifolius B. E. Apres celte intéressante communication, la séance est levée à 40 h. 'y. Assislance, quinze membres et invités : MM. Penard, Viret, Beauverd, Boubier, Chenevard, Chodat, Guinet, Hauri, Hausser, Martin, Mille Martin. Rodrigue, MM. Schmidely, Subit et Mme X. Le secrétaire : Gustave BEAUVERD. es ST I PT eo) 2.1706 joah Di usceraboit ice N ig wi Fe } / ’ pu or V eue nid 13397 2108 tons dornb Hirdoseunsl 4810. Y ‚zussieubnl à 29h has \ say ‚ealisle is co 9188 A .1219Ÿ 191048, “usov ele bitstoqe . nor ee ‚gBIoge zohaayaingelk ‘4 ls PTS ode sonores À ED. Juilsn) ai ENG 1sh wohin BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e SER.). Erklärung der Abbildungen. 1. Zwei Lappen eines Fiederchens mit drei Sori. Vergr. 2. Ein Sorus. Vergr. 3. Längsschnitt durch einen Sorus. Vergr. 4. Wand des Indusiums. Vergr. >. Haare des Blattes. Vergr. 6. Sporen. Vergr. 7. Sporangium. Stark vergr. 8. Aufspringendes Sporangium. Stark vergr.'. 9. Aufgesprungenes Sporangium. 10. Fieder der Pflanze in natürl. Grösse, aus dem obern Drittel des Blattes. Für die Ausführung der vergrösserten Zeichnungen bin ich Herrn Pro- fessor C. Schroeter, Zürich, und seinem Assistenten Herrn Dr Baumann zu Dank verpflichtel, ersierem auch für wichtige Bemerkungen über den mikroskopischen Befund. 1 Bezeichnet die Zerreissungsstelle. lanehe 1 LaneNe>L. B Torne IV. 1-97 Lg 1 À y" Û ES >) SOMOPSTI == & EI OA (ON == BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2° Ser. INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPEGES, VARIETES et NOUS NOUVEAUX DE Cryptopames et Phanérorames publiés dans l’Aneien Monde à partir du A janvier 1904 Complément au Card Index américain. Index seul. 3ulletin Index seul. et Bulletin. ASUS SEE er ee 20 fr. 20 fr. 30 fr. Abonnements : \ re ne © ( Union postale ... 25 » : 25 » 40 » Pour Lous les autres renseignements, s'adresser à L’HERBIER BOISSIER SPECIES HEPATICARUM Franz STEPHANI Pour répondre aux demandes de plusieurs correspondants, nous por- tons à la connaissance des lecteurs du Bulletin de l'Herbier Boissier que nous sommes disposés à leur servir en tirés à part des abonnements Spéciaux au SPECIES HEPATICARUM de notre collabo- rateur M. Franz Siephani. Ces abonnements seront livrés au prix de 1 fr. 25 la feuille (16 pages) et expédiés franco au fur et à mesure de la publication de lou- vrage. — Le 1e volume (400 pages in-S°) est en vente au prix de 30 fr. et les 11 premières feuilles parues du vol. 2 seront immédiatement envoyées aux abonnés par l'Herbier Bossier. da Nous référant a l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisir d’informer nos cor- respondants que l’Zerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1905, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Juno». L'étude de ces plantes a été confiée à M: le Prof. D". Scawmz, à Zurich. ll en a été extrait de petites collections dont ıl reste encore sept exemplaires renfermant de 102 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambézy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SCTENTIÆ MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referale und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- calionen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt! entgegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W., Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. Genève. — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26. INTE AFRIENNE. | | Der ut BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE GUSTAVE BEAUVERD CONSERVATEUR DE L'HERBIER 22 Chaque Collaborateur est responsable de ses travaux. z SECONDE SERIE Tome IV. 1904. N° 6. Ce N° a paru le 31 mai 1904. Prix de Abonnement 90 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 2 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. a — Les abonnements sont regus AS HERBIER BOISSIER CHAMBEZY (Suisse). L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l'administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros égarés a PARIS | BERLIN è a EN EEE Sc | ke PAUL KLINGKSIECK | BR. FRIEDLENDER & SOHN 3, rue Corneille. | 41, Carlsirasse. E 1904 4 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SECONDE SÉRIE SOMMAIRE DU N° 6. — JUIN 1904. Pages I. — Irène Chiapusso-Voli et Oreste Mattirolo. — à LES BOCHIARDO, BOTANISTES PIEMONTAIS, d’après leurs manuscrits inédits. (Note pour servir à l'histoire de la Botanique du Piémont dans le XVIlIme siècle {à suivre). 497 II. — 3. Bornmüller. DRITTER BEITRAG ZUR KENNT- NIS DER GATTUNG DIONYSIA. (Zwei neue Arten aus Wesl Bersien. (Mit-Tafen ILund- I) 5:2 2 513 II. — E. Hackel. — SUPPLEMENTA ENUMERATIONIS GRA- MINUM JAPONIÆ, FORMOSÆ, COREA............... 322 IN. — Paul Chenevard. — CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN (avec une gravure dans le texte.) (A suivre.). 533 V. — Robert Chodat el Emile Hassler. PLANTE HASSLERIANÆ soit ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile HAssLer. dar (Suisse) de 18869.21902 sure) er RER 548 VI — Olga Fedtschenko el Boris Fedtschenko. — MATERIAUX POUR LA FLORE DE LA CRIMÉE (à suivre). 56% VI. — Ch. Bey m — NOTES BRYOLOGIQUES. I. Contribu- tion à la flore bryologique du Jura. — If. Note sur une forme anormale de Orthotrichun LEA avec deux figures dans Te Lex le) ner Sana AR URSS 980 VII. — Franz Stephani. — SPECIES HEPATICARUM (suite). 586 IX. — Gustave Beauverd. — SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE. Compte rendu de la séance du 9 mai 1904... 602 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ....... : Nos 8131 à 8429 PLANCHES CONTENUES DANS CETTE LIVRAISON : PLancHhE 2. — 1. Dionysia revoluta Boiss. — Il. Dionysia Haussknechtii Bornm. el Strauss. — III. Dionysra Bachliarica Bornm. el Alexeenko. - IV. Dionysia diapensw olra Boiss. PrancHE 3. — 1. Dionysia Aucheri (Duby) Boiss. — Il. Dionysia bryoides Boiss. — Ill. Dionysra tapetodes Bge. OBSERVATIONS Les auteurs des travaux insérés dans le Bulletin de l'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en lirage à part. Aucune livraison n'est vendue séparément. Les abonnés sont inviles à présenter leurs réclamations dans les quinze jours qui suivent la publication de chaque numéro. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2re SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 6. Les BOCHIARDO BOTANISTES PIEMONTAIS d’apres leurs manuscrits inedits (Note pour servir à l’histoire de la Botanique du Piémont dans le XVIlIme siècle) PAR Mae Irène CHIAPUSSO-VOLI ET Oreste MATTIROLO Il y a quelques mois, en poursuivant des recherches de bibliographie et d’iconographie botaniques dans la Bibliothèque municipale de Pigne- rol, nous eûmes l’heureuse chance d’avoir sous les yeux des informa- tions qui nous ont beaucoup éclairés à l'égard des botanistes piémontais portant le nom de « Bochiardo ». La circonstance fortuite qui nous a conduits à connaître et à eom- pulser la remarquable collection de manuscrits que la susdite biblio- thèque conserve comme pièces d'histoire locale !, nous permet aujour- d’hui, grâce à l’exactitude des données que ces documents renferment, d'exposer ici quelques notes pouvant servir à élider l’epithete d’inconnu qui suit le nom de Bochiardo dans le Bulletin de l’Herbier Boissier, à Chambésy (Suisse), tome III, n° 2. Février 1895, page 51. La famille Boscard ou Bochard, que l’on suppose originaire de 1 C’est à l'extrême obligeance de M. Charles Demo, archiviste et bibliothécaire municipal de Pignerol, que nous devons l’heureuse ressource d’avoir pu ample- ment consulter les nombreux documents historiques et artistiques, qui nous ont élé d'une aussi grande utilité dans le dédale de la ci-jointe enquête. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 6, 341 mai 4904. 33 498 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (2) France !, vint d’abord s’etablir à Villefranche de Piémont. Elle prit ensuite place, à partir de l’époque de la Renaissance, entre les notables de la ville de Pignerol où elle s’installa d’une manière definitive, au commencement du XVI”: siècle*. La branche aînée obtint de l'Ordre des Chevaliers des Saints-Maurice-et-Lazare, moyennant acquisition, le titre transmissible de comte de San Vitale: elle eut des chevaliers de cape et d'épée, magistrats et officiers distingués ?. La branche cadette, fondée vers l’an 1450, par le père d’un nommé « Antonietto [°° »*, tout en ayant conservé armes et blason en simple souvenir héraldique, ne porta point de titre nobiliaire et s’adonna aux lettres, aux sciences et au commerce. De cette deuxième souche descen- dent, de père en fils, trois botanistes, dont deux, Chiaffredo et Bonifa- cio Felice, ont laissé d’eux un assez brillant souvenir. Parmiles membres notables de cette famille, nous pouvons citer en pas- sant : Costantino, pharmacien * ; Jean-Baptiste Donato, médecin ‘ ; l’abbé 1 V. Casalis, Dizionario geografico Storico ecc. ecc. degli Stati Sardi, Torino, 1847, vol. XV, «Pinerolo», p. 344. — V. Carutti, Storia della Città di Pine- rolo, 1893, pp. 211 et 511. — V. Bibl. Municip. de Pignerol, Alliaudi (Prof. Camille) Genealogie, volume Il, di documenti importanti circa le più cospicue famiglie di Pinerolo. Mss. côté I, n. 3, pag. 162. «Famille Bochard, etc. ». 2 V. Carutti, Storia della Città di Pinerolo, 1893, pp. 211 et 51. 3 L'un d'eux, Antonio Bochiardi, demeurant à Villafranca, épousa, vers la moitié du XIVme siècle, Beatrix, fille naturelle de Filippo di Acaja, prince de la maison de Savoie. (V. Carutti, loc. eit., p. 511). Giovanni Francesco, arriere-grand-oncle du premier botaniste, était conseiller d'Etat, en 1612 et president du Conseil ducal, en 1622. (V. Carutti, loc. cit., p- 559). Cristina Bocchiardi di San Vitale, fut la dernière de sa lignée; elle épousa le comte Mattone di Benevello, mort en 1854, et dans les Benevello passa la pro- priété du palais que les comtes Bocchiardi possédaient dans la rue S. Bernardino, à Pignerol. (V. Carutti, loc. cit., p. 511). * V. B. F. Bochiardo, Storia genealogica dei Bocchiardi antichi di Pinerolo, 1793. Mss. in Biblioteca Civica, I, N. 3. 5 Costantino Bochiardo, père du botaniste Chiaffredo, fut, en 1646 et en 1664, syndic des Apothicaires (speziali) de Pignerol, commissaire et contrôleur délégué par le gouvernement pour la distribution des substances médicales; en 1658, il prêta son concours à la fondation d’une société entre médecins, chirurgiens et apothicaires, proclamée à Pignerol, sous le patronage des Saints Cosme et Damien ; corporation qui subsista jusqu’en 1760, et pendant plus d’un siècle compta parmi ses adeptes plusieurs praticiens distingués dans les sciences médicales. Il fit son tes- tament en 1681 et fut ainsi le fondateur de ladynastie des Pharmaciens Bochiardo. 8 Giovanni Battista Donato, médecin, fils cadet du précédent, laissa deux (3) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 499 Bonifacio Simone, peintre miniaturiste de sujets d'histoire naturelle ?, Bonaventura ?, habile céramiste et mécanicien: mais nous croyons devoir nous occuper plus particulièrement des personnages qui, en qualité livres manuscrits concernant sa profession, ayant pour titre : «Perasuj (sie) medica, an 1685» et : « tractatum de febribus, an 1688». (Voir: B. F. Bochiardo, Autob. loc. cit. Alliaudi, pp. 226-27). Nous n’avons rencontré son nom, ni dans Malacarne, Delle opere dei Medici e Cerusici, Torino, 1786, ni dans Bonino, Biografia Medica Piemontese, Turin, 1825, les deux historiographes ies plus érudits des médecins du Piémont et des anciens Etats Sardes. 1 Bonifacio Simone, frère consanguin du botaniste Bonif. Felice, né à Pignerol, en 1760, prit ses patentes en philosophie et théologie, et fut nommé. en 1789, pro-vicaire royal dans le pays de Pinasca (environs de Pignerol). Il mérite d'être ici mentionné en sa qualité d’arliste peintre en miniature à l’aqua- relle et à la gouache. On a de lui (Bibliot. M. de Pignerol) dans la 2me partie du livre in-folio destiné par son frère le botaniste aux tables d'histoire naturelle, une suite ornithologique de 36 tables ou feuillets, en papier foulé très solide, comprenant 49 variétés d'oiseaux existant dans les alentours de Pignerol, copiés d’après nature et, pour la plupart, de toute beauté d’exeeulion tant au point de vue du dessin qu'à celui du coloris. 2 Bonaventura, pharmacien, fils de B. Felice, né à Pignerol, en 1789, continua honorablement la profession de son père, mais cessa de s'occuper de botanique. Plusieurs historiographes piémontais* mentionnent l'intelligence et l'habileté dont il a fait preuve par des inventions mécaniques. Il fut auteur d'un modèle de «carro forte» pour le transport des colonnes et des massifs en pierre taillée; en 1829, il présenta à l'exposition industrielle des Etats de Sardaigne, et en obtint une médaille d’argent** des modèles de creusets fabriqués en graphite, terre glaise ou argile, matières extraites du sol des collines de Pignerol. Ces creusets qui furent depuis adoptés dans les principales officines chimiques, résis- taient, dit-on, trois fois de suite à la fusion des substances métalliques les plus difficiles à l'épreuve. Il devint un des meilleurs céramistes du Piémont en inven- tant encore des carreaux dits mattonelles ornementales, émaillées façon marbre, très solides, comme on n'en connaissait alors que dans les pavés des palais modernes de la province de Rome. (V. Casalis, loc. eit., p. 344, tom. XV. — V. Patrucco, loc. cit., p. 356). Après lui, la branche des Bochiardo qui nous intéresse, lomba en quenouille, et finit avec sa fille unique Jeanne, qui mourut, mariée à un sieur Jean Caligaris, en 1865. (Voir Bibl. M. de Pignerol Mss. inédits, Alliaudi, genealogie, A. V., p. 29. «Gallicari da Foligno. » ' * V, Casalis, loc. cit., tom. XV, pp. 344-49, ** V, Alliaudi, Note storico-cronologiche di Pinerolo. Mss. in Bibl. Civica : la figure numis- matique dessinée à la plume de celte médaille de la grandeur d'un écu, portant au recto le buste du roi Charles Felix, au verso le nom de Bonayentura Bochiardo, Pinerolo, signé «A. Lavy se. ». Le graveur étant alors (4829) un des plus renommes. 500 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21e SER.). (4) de botanistes, sont en rapport direct avec la science qui forme le but spécial du présent Bulletin. Chiafiredo Antonio Bochiardo. pharmacien et botaniste, né à Pigne- rol, en 1667, de Costantino et Clemenza Nana, mort en cette ville l’an 1739. Il passait pour très instruit en langues grecque, latine et fran- çaise, de même qu’en sa profession de pharmacien. Ayant commencé ses études pour devenir médecin, il y renonca ensuite en faveur de son frère et, en 1689, il acheva sa pratique en pharmacologie chez le sieur Bernardino Bossone, pharmacien du prince de Carignan, à Turin !. ! Le prince Eugene-Francois de Savoie Carignan, fils de Eugène-Maurice, comte de Soissons, neveu de Charles Emmanuel I de Savoie, né à Paris le 18 octobre 1663, mort à Vienne le 21 avril 1736, notamment célèbre en stratégie militaire, fut en même temps un grand Mécène et un collectionneur passionné. On sait que, d’après le désir que lui en avait manifesté le botaniste florentin P.-A. Micheli, ce prince avait fait rechercher en Bohême, en Autriche et en Hongrie, les plantes que plus d'un siècle auparavant, le célèbre Charles de l'Ecluze (Clusius) avait patiemment recueillies, collectionnées puis illustrées : ce fut le botaniste G.-B. Bassand, devenu plus tard « Archiater » de Francois III de Médicis, qui se chargea de cette délicate et laborieuse recherche. Ces exemplaires, au nombre de 205, devaient se trouver parmi les plus rares des collections Micheli, transmis au musée botanique de Florence, selon la septième lettre de J. J. Ferber (sur la minéralogie et l’histoire naturelle d'Italie), lettre par laquelle l’auteur assure avoir vu dans le dit musée, l'herbier du célèbre Clusius, dont le prince Eugène avait fait présent à M. Targioni. Nul doute que M. Ferber ne se soit trompé sur le nom du destinataire de ce cadeau ; malheureusemont, malgré les recherches de l’un de nous, il a été impos- sible de constater que le précieux envoi soit réellement parvenu au musée de Florence : nous ne l'avons ni trouvé, ni reconnu en aucune facon parmi les matériaux des collections Micheli, devenues plus tard la propriété des Targioni. C'est à la page 227 du Nova plantarum Genera, de Micheli (Florence 1729), que l’on rencontre la première allusion à cette collection d’exsiccata de Clusius donnée par le prince Eugène, non pas à Targioni comme le dit Ferber, mais bien à son maitre P.-A. Micheli. En effet, à propos du nouveau genre «Eugenia» dédié par Micheli au vaillant prince de Savoie* on peut y lire (p. 227) : «Ejus præserlim erga rem herbariam studii nobile argumentum esse possit * Voir l'histoire des nombreux exploits et la biographie de ce prince, en son autobiographie ainsi que dans plusieurs autres auteurs; mais essentiellement dans le magnifique ouvrage (environ 20 volumes) publié et documenté par l'Etat Major autrichien, dont l'édition italienne Campagne del Principe Eugenio di Savoie, n'est pas la moindre des preuves de munificence données par le roi Humbert Ier à sa nation bien-aimee. (3) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 901 Il revint ensuite à Pignerol où, en 1690, après avoir brillamment acquis ses patentes, il s'installa comme professionnel. Il recouvrit plu- sieurs charges honorifiques et patriotiques; fut lui aussi, comme son père, commissaire-contrôleur délégué par le gouvernement pour la sûreté de fabrication et la dosimétrie des drogues et substances médi- cales dans sa province. I fut du « Consiglio dei Cento della Città » et « lieutenant-capitaine des Volontaires, sous le due de Savoie ». Mais toutes ces occupations (y compris deux mariages qui dotèrent sa famille de vingt et un enfants!) ne l’empecherent point de cultiver la botanique. Il est à supposer que le goût du collectionneur se soit réveillé en lui depuis le temps où il fréquentait, à Turin, l’officine du sieur Bossone, porté, par sa charge de pourvoyeur herboriste du prince, à se tenir en rapport avec d’autres amateurs botanophiles. Le fait est, que Chiaffredo Bochiardo était en correspondance avec le célèbre Jean-Baptiste Trium- phetti, préfet du Jardin botanique de l’Université (Orto della Sapienza) de Rome, et tenait de celui-ci une liste manuscrite de quatre-vingts plantes cultivées dans l’Orto della Sapienza in Roma’, précieuse annexe de ses collections. celeberrimus jam toto orbe hortus, ipsi consitus rarioribus plantis undique conquisilis, nosque ipsi singulare monumentum in museo uostro servamus, plantas scilicet fere omnes a Clusio descriptas germani soli, a tanto Neræ nobis missas..... » Le premier specimen de ce genre de plantes Mvrtacées, parvint en Italie de Gôa (colonie portugaise dans les Indes) avec plusieurs autres espèces envoyées au grand-duc Cosme III, selon l'observation de Pierre Bellini dans Neglecta stirpium cultura, Probl. XXII. L’Eugenia myrtifolia de Micheli passa ensuite dans les jardins botaniques de Florence et de Pise. (V. Micheli, Nov. Plant. gen, pag. 226 et tab. 108. « Ausp. Serenissimi Eugenii Principis Sabau- diæ, etc.» ‘1 M. le professeur Pirotta, préfet de l’Institut botanique de Rome, qui a docte- ment illusiré les œuvres de J.-B. Triumfetti, et que nous avons consulté au sujet des rapports de Chiaffredo Bochiardo avec l’ancien botaniste de Bologne, devenu romain d'élection, a énoncé la supposition que les dits renseignements concernant peut-être des plantes alpines et jadis transmis de Pignerol à Rome, auraient pu avoir élé insérés dans l'ouvrage de Lelio Triumfetti* frère du précédent. 2 V. Autobiog. B.-F. Bochiardo, loc. cit. in Alliaudi, pp. 229 et suivantes. * Catalogus plantarum alpinarum rariorum lect. a Lelio Triumphetti. deseript. a J.-B. Triumphetti. 502 - BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (6) Il s’honorait aussi de l’amitié du docteur Caccia, professeur de bota- nique à l'Université de Turin '; il fit avec lui et le médecin Caffarelli de Pignerol, un mémorable voyage à travers les vallées de Lucerne, à la recherche de plantes, « munis d’un mulet et de porteurs, avec tout l’attirail nécessaire au transport de leurs trouvailles ?. Ces courses, qui paraissent aujourd'hui si naïves par la puérilité des détails, étaient cependant bien méritoires dans leur simplicité antique, si l’on considère qu’elles preludaient à l’étude des plantes sur place et tendaient à émanciper le botaniste de la manie qui hanta longtemps les savants du moyen âge et de la Renaissance, de s’obstiner à n’herboriser que dans les livres des anciens classiques °. Les excursions botaniques de Chiaffredo Bochiardo devaient être 1 Caccia Joseph-Barthelémy, fondateur du jardin botanique de Turin (R. Patenti 8 nov. 1729), précepteur d’Allioni (v. Flora Pedemontana, Præfatio, p. II, tom. I, p. 177) est l’auteur d’un mss. inédit et probablement perdu, sur la flore de la vallée d’Oulx, dont Allioni se servit pour sa flore (mihi utilem etiam reliquit loc. cit). (Allioni dans son œuvre fait l'énumération de 16 plantes de la vallée d’Oulx tirées du mss. de Caccia et de deux espèces récoltées par le même auteur à Vinovo.) Caccia, correspondant du célèbre P.-A. Micheli (V. Nova plantarum Genera, p. 119 et G. Targioni Tonetti, Dell vita e delle opere di P.-A. Micheli, Florence, 1858, p. 281), médecin de valeur et de haute reuommée, fut premier conseiller du Magistrato del Protomedicato (R. Patenti, 42 février 1742), s’occupa de la botanique au point de vue de la matière médi- cale, et enseigna cette science dans les Institutions médicales. Il paraît certain que Caccia est né à Turin, mais on ne connaît ni l’année de sa naissance, ni celle de sa mort. Sous la direction de Caccia on sait que le Chev. G.B. Morandi, vint de Milan à Turin, ou il dessina et coloria les espèces qui forment les trois volumes * qui précèdent le célèbre Iconographia Taurinensis, commencé plus tard en 1752, par F. Peyroleri, sous la direction de Vitaliano Donati et continué jusqu'en 1869 par plusieurs artistes distingués qui se succé- dèrent au Valentino, guidés et protégés depuis par Charles Allioni, Ludowic Bellardi, J.-B. Balbis et Jos. Moris. 2 V. loc. cit. ut supra «avendo il lor seguito con bestia carica del bisognevole... Lasciô un Erbario di piante naturali al no di circa 300.» 3 V. J. Camus, Historique des premiers herbiers, Malpighia, tom. IX, fasc. 7, pp. 4-5. V. Lo Forte, La Vita delle piante da Teofrasto a Darwin, 1902, p. 48. «I predecessori di Cesalpino.» (V. ©. Mattirolo L’Opera botanica di Ulisse Aldrovandi Bologna, 1897, pp. 8-9. * V. J.-R. Morandi — Accademiæ Taurinensis — 1732-33-34, ex libris Bibl. Nazionale di Torino, 300 tables de figures botaniques peintes à l'aqusrelle, partagées en trois volumes in-folio, cotes : O, 44, 79, 76, 77. (7) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLL ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 503 assez fréquentes, puisque son herbier, en 1690, renfermait déjà deux cent six variétés de plantes. Son petit-neveu en a donné la note explica- tive dans l’une des deux copies autographes du Campo botanico Pine- roliese. (Exemplaire de Pignerol, p. 298, chap. VIL) Malheureusement. le manuscrit Triumphetti et l’herbier de Chiaffredo Bochiardo sont devenus aujourd’hui introuvables. Giovanni Antonio Bochiardo, fils de Chiaffredo, né à Pignerol en 1706, y mourut en 1769. Fit ses études et prit ses patentes à Turin, d’où il revint à Pignerol exercer la profession de pharmacien, devenue héréditaire dans sa famille, et eut, de deux mariages, le beau nombre de seize enfants. Il se distingua dans la fonction patriotique de «capitano del can- tone » (espèce de garde nationale) pendant la guerre de 1753; comme apothicaire, il jouit d’une grande confiance, il comptait, parmi ses nombreux clients, les Pères Chartreux et plusieurs autres couvents et œuvres de bienfaisance des environs de Pignerol. Il apprit son art à nombre de diseiples affectionnés et recouvrit à peu près les mêmes charges officielles que ses prédécesseurs. Comme botaniste, quoiqu'il soit défini par son fils « geniale della botanica » (botanophile), on peut dire qu’il ne fut que le conservateur des collections de son père, puisqu'il ne publia aucune œuvre spéciale. Bonifacio Felice Bochiardo, pharmacien et naturaliste, naquit à Pignerol le 8 septembre 1747 et y mourut le 9 juillet 1794 :. Son père était Giov. Antonio; sa mère, Anna Maria Porro, fille d’un médecin de Carrü (Piemont). Il avait d’abord l’intention d’embrasser la carrière des lettres; mais, dans le but d’être utile à son père, il changea d’avis et choisit la pro- fession de pharmacien, après avoir achevé ses études à Turin. Il vint alors s’etablir à Pignerol, où il se distingua par son savoir et ses apti- tudes aux sciences naturelles. A vingt-deux ans, il herita, par la mort de son père, des fonds et magasins pharmaceutiques ainsi que de la haute clientèle que celui-ci s'était formée. Il épousa, en 1782, une demoiselle Jeanne-Marie Dunant et eut d’elle trois enfants : deux filles et un garcon, le nommé Bonaventura. L'histoire qu'il trace de sa famille, et qu'il termine par son autobio- 1 Voir Pinerolo, Regisiro Parrocchiale di San Donato, 9 giugno 1794, atto di morte, Bonifacio Felice Bochiardo del fu Gioanni Antonio, d’anni 46 e mesi 9. 04 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sER.), . (8) graphie, s'arrête à l’année 1793. C’est là que nous avons puisé la plu- part des notes biographiques contenues dans le présent mémoire !. Nous signalerons, sans les énumérer, les nombreuses charges officielles et professionnelles ainsi que les essais littéraires (quelques manuscrits de poésie), de Bonifacio Felice BOCHIARDO et ne parlerons que de sa qualité dominante : son zèle pour la botanique ©. Bochiardoétait renseignésur ce quise passait, en fait de progrès et décou- vertes, au Jardin botanique du Valentino, à Turin, par le D" Pietro Dana‘. ! Voir ici-près le no 5 dans la liste des œuvres de B.-F. Bochiardo «storia genealogica, ete., etc. ‘2 Il nous a été impossible de savoir ile nom de baptême du Bochiardi de Pignerol, dont les Annales de l’Académie (alors Impériale) des Sciences de Turin mentionnent l'élection de membre correspondant dans la classe de sciences mathématiques, physiques et naturelles, le 10 novembre 1808*. Le fait d’être admis dans la classe des sciences naturelles a parfois ** contribué à déférer l'attribution de cet honneur au botanisle pharmacien Bonifacio-Felice Bochiardo ; mais un document inexorable, le registre mortuaire de la paroisse de St-Donalo, fait acte de rectification authentique. (Voir la note 1 ut supra). Probablement, le tourbillon de la domination française en Piémont, alors guidé par Napoléon ler, souverain porté à de larges vues de renouveau, éleva à cet honneur Bonaventura Bochiardo, fils du précédent, bien qu'il ne comptât en 1808, que 23 ans, âge tout à fait prématuré pour être admis académicien. ® Dana, Jean-Pierre-Marie, naquit à Barge (Piémont), en 1736 et mourut à Turin le 21 juin 1801. Elu professeur extraordinaire de botanique (Regie Patenti 30 Agosio 1770), il fut nommé effectif en 1781 (Regie Patenti 27 Nov. 1781) à la place d’Allioni dont il élail élève (olim meus discipulus nunc in meum locum suffectus) (V. Flor. Pedemontana 1. Il. p. 34). — Quoique Dana n'ait pas laissé de nombreux écrits, il ent loul de même une grande influence sur le développement de celle science en Piémont parce qu'il y enseigna pen- dant plus de trente années. Les herborisations et les collections enlomologiques faites par Daua dans tous les coins du Piémont, ont admirablement servi aux ouvrages d’Allioni, qui men- lionne son nom bien des fois avec les plus grands éloges : Scientiæ hujus amore incensus ipse (Dana) Vesulum montem. Pineroliensen agrum ct Vallem Angustæ Pretoriæ invisit, meisque votis indulgens colles prope Taurinorum Angustam silos, astensem provinciam et Montisferrati partem diligens rerum naturalium scrutator pererravit. Anno autem 1766, ut Francisco Peyroleri præsset eumque in seligendis ad pieturam stirpibus regeret, arduum iter per Liguriam et Comitatus Nicæensis montes peregit, selectam inde ferens * Voir JI Primo Secolo della R. Accad. delle Seienze di Torino. Notizie storiche e bibliogra- fiche, 1783-4883 (par M. le baron A. Manno). ** Voir Carutti, loc. cit., pp. 559 et 573. *** Voir Palrucco, loc. eit., Al sellecento, pp. 356 el 375. (9) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 905 Il s'en suivit que l’herbier de Bochiardo s’acerut considérablement et, avec celui-ci et son ami, le D" Delbecchi, faisait de fréquentes excur- sions à la plaine et à la montagne. ; et, ce qui est plus important, les dénominations et la classification de ses plantes devinrent de toute certitude, garanties qu'elles étaient par le contrôle de Pietro Dana. Le Campo Botanico se présente avec une Préface et une Introduc- tion qui prédisposent très favorablement le lecteur. Bochiardo s’y révèle auteur à la fois sérieux, sensé, pra- tique, ayant cempris la valeur de l’œuvre à laquelle il se dévoue. Les quelques lignes de la Préface marchent droit au but que l’auteur rariorum stirpium supelleetilem. Mitt! minoris momenti itinera, quæ sua monte suscepit, quorum occasione multis observationibus Floram meana ditavit. (Meloeseit=s.p. IV.) Dana fut une des étoites dans le firmament éclairé par le génie de Charles Allioni, qui, pour lui témoigner sa bienveillance et son estime, lui dedia en 1785 (V. Flora Pedemontana, pag. 3%, tom. II), un nouveau genre. Le Danaa aqui- legifolia, All. ne resta pas dans la science, parce qu’on reconnut, quelque temps après. que celte plante devait être classifiée parmi les espèces du genre Physospermum élabli déjà en 1782 par Cusson (Mém. Soc. med. Paris, 1782, p. 279. V. Sprengel, Mém. Soc. mosc. 5. p. A, tav. I, fig. 1 à 3. De Candolle, Prodrom., tom. IV. p. 246). Louis Colla (Mem. Accad. delle Scienze di Torino, tom. XXXVIH, 1835) dedia lui aussi à la mémoire de Dana une des espèces récoltées au Chili par M. D. Berlero. au Monte La Leona (V. loc. cit. Plant» rariores in regionibus Chilensibus ece., p. 26); mais, par une curieuse fatalité, le nouveau genre ne devait pas être plus heureux que celui établi par Allioni! Le Danaa Yegua Colla, illustré par le crayon de Mlle Théophile Colla, dispa- raissait peu de temps après, pour se transformer en 1837 (c'est-à-dire deux années après) dans le Senecio denticulatus DC. (V. Prodr., tom. VI, p. #16. Hortus Kewensis, tom. I, p. 715 et iom. IV, p. 873). Mais si le nom de Dana n'eut pas de chance dans son application aux Phané- rogames, il en eut davantage avec les Fougères. En effet, dès 1793 (V. Tentamen botanicnm de Filicum generibus dorsife- rarum. Mem. Accadem. delle Scienze di Torino, 1793) Jacobus Edoardus Smith l'éminent Président de la Société Linnéenne de Londres, dédia à Dana son nouveau genre Danaa qui comprend à présent environ 4% espèces tropicales et donne le nom à la famille des Danzees, dont on connait aussi des nombreuses espèces fossiles (V. Potonié, dans Engler et Prantl, Marattiacees, p. 442). Dana montra une prédilection spéciale pour l’étude des plantes tincloriales, et envisagea les moyens convenables pour extraire les couleurs des plantes cultivées - ou indigènes de la flore du Piemont. Nous constatons celte tendance soit dans son mémoire sur le Solanum melanocerasum (Mem. de l’Académ. des Sciences de Turin, 1770-73, vol. V), soit 9 06. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (40) se propose, qui est de fournir à ses collègues un manuel de flore médi- cale des environs de la riante petite ville de Pignerol, pouvant leur être d'utilité pratique et « far loro apprendere quello che è di assoluto « dovere e necessità, per chi dell Arte farmaceutica fa professione. » Bochiardo s'était depuis longtemps préparé à la besogne. Il avait élaboré minutieusement le plan de l’œuvre et s’en était procuré les matériaux nécessaires par de longues series d’herborisations conscien- cieuses, sans égard pour la fatigue et sans épargner son temps (non perdonandola ne a tempo, ne a fatica) dans les environs de sa chère ville natale, jusqu'à deux kilomètres à peu pres de l’enceinte !. Détail très intéressant sur lequel nous tenons à rappeler l'attention du lecteur, c’est que notre célèbre Allioni a lui-même examiné les plantes de Bochiardo pour s'assurer, ainsi que nous l’apprend l’auteur, si, parmi elles, il n'aurait pas trouve quelques espèces dignes d’être mentionnées dans le Flora Pedemontana. La preuve des relations amicales d’Allioni avec Bochiardo nous est fournie aussi par le fait d’avoir trouve, parmi les plantes du Campo Botanico, quelques espèces qui ont été plus tard éditées par Allioni, mais communiquées tout d’abord par lui à Bochiardo, qui les nota avec la phrase : ex edendis Dris Allioni. A cet égard, nous croyons devoir citer : le Crambe Corvini Allioni, Calepina Corvini Desv. (Journ. bot., an. 1814, vol. II, p. 158), que nous trouvons signalée dans le Campo dès 1780, tandis qu’Allioni ne la publia dans le programme et dans les Instructions publiées avec Allioni, Vasco et St-Martin lors du concours élabli le 21 février 1791, par l’Académie de Turin avec le prix de 1000 franes pour : indiquer le moyen le plus facile et en même temps le plus économique de tirer du Guede (pastel ou Voüéde) ou de toute autre plante du pays, une fécule bleue, telle qu'on puisse la substituer avantageuse- ment à l’indigo dans usage de la teinture; et enfin dans ses Observations sur la préparation du Carthame (V. loc. cit. 1792-1800, vol. XI, imprimé en 1801). Dana s’occupa avec une véritable passion des questions tinctoriales auxquelles, dans la deuxième moitié du X VIIIme siècle, le Piémont s'était livré avec ardeur, comme le prouve l'institution d'un laboratoire chimique pour la leinturerie. illustré par les Mémoires de MM. les comtes Salnces, St-Marlin, Morozzo et du Chèv. Napione, publiés dans les Mémoires de l’Académie de Turin. Nous avons puisé ces délails sur la vie de Dana dans Bonino, Biografia medica piemontese, vol. II, Turin, 1825, p. 450 et, par ci par la, dans les œuvres d’Allioni et dans les Mémoires de l’Académie de Turin. ! Tra lo spazio di un miglio o poco pi, écrit Bochiardo. Le mille de Pié- mont correspond à m. 2469.136. (11) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 907 qu'en 1785; et un Galium splendens Dris Alliont ex edendis, dont nous avons pu trouver mention dans les manuscrits du maître et duquel nous pouvons fixer l'identification avec Galium lucidum All. (G. corrudæ- folium Vill.). En raison de ses relations avec les deux botanistes sus-mentionnes, on peut affirmer que les déterminations de Bochiardo doivent être dignes de considération, bien que nous n’ayons pu retrouver son herbier disparu avec celui de son aieul Chiaffredo Antonio. A ce sujet, nous n’avons négligé aucune recherche, mais, malgré tous nos efforts, ces intéressants documents ne furent retrouvés. La nomenclature adoptée pour la classification des espèces était celle de Linné; sur ce point, Bochiardo s'exprime avec clarté dans la Pré- face, bien que dans la suite du texte il se soit souvent servi de noms et de phrases très surannés, même pour l’époque où il écrivait. L'autorité de Matthioli et de Lobelius ne pouvait plus être qu'un souvenir en 1780; aussi les noms adoptés par l’auteur prouvent-ils qu’il était bien plus profond connaisseur des espèces au point de vue de la pratique apothicaire, que de la pure science; mais en recourant aux livres de Bauhin, de Richter et surtout aux synonymes du Flora Pede- montana, nous avons pu retrouver presque toutes les espèces citées par Bochiardo. Ainsi nous trouvons le Ficaria ranunculoides, mentionné sous le nom anciennement employé par Matthioli, de Chelidonium minus. Le Silene Behen Linné, porte encore celui de Papaver spumeum Lobel. L’Astra- galus glyciphyllus Linne = Glycyrrhyza sylvestris Lobel. Le Leonurus cardiaca Linné est appelé par Bochiardo Lycopsis Anguillaræ, nom que nous n'avons trouvé que dans le Pinax (Lycopsis branca Lupina Ang. Lib. VI, sect. V., p. 230, édit, 1671). L’Aypericum elegantissimum Crantz porte ce nom au lieu de celui d’A/yp. montanum Linné. L’ÆEupatoruun cannabinum Linne est indiqué sous le nom d’Agrimo- nia, tandis que lAnthyllis vulneraria Linne devient au contraire, selon Bochiardo, l’Anthyllis Leguminosa belgarum Lob. Sous le nom de Colus jovis Lob., nous rencontrons la Salvia glutinosa Linne. Le Pes columbinus primus Cæsalp. = Geranium rotundifolium Linne; le Bulbus Leucanthemum minor Lob. = Ornithogalum umbellatum Linne; le Clymenon italorum Lob. = Hypericum androsemum Linn. L’Antir- rhinum minimum Caput Simie Lob. (Antirrhinum orontium Linn.). Geranium fuscum Lob. = Geranium phæum Linn. Veronica mas Lob. — Veronica officinalis Linn. Bochiardo emploie le nom de Chamene- 508 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (12) rtum de Tourn. au lieu de celui d’Æpulobium et enfin un Æumex, pro- bablement, si nous Jugeons d’après le nom vulgaire donné par Bochiardo. le R. Acetosella (nom vulg. asiole di camp pcite) est indiqué dans le Campo Botanico avec un appellatif dont nous n’avons trouvé aucune mention dans les œuvres linneennes : Oxalis vervecina L. Les plantes nous faisant defaut, nous restons quelquefois dans le doute et nous ne pouvons porter un jugement exact sur certaines especes, citées par l’auteur avec la terminologie dont nous avons donné quelques exemples. Le côté essentiellement intéressant du manuscrit intitulé Campo bota- nico Pineroliese etc. consiste, comme du reste on l’a déjà parfaitement remarqué dans le Bulletin de l’Herbier Boissier (tom. III, n° 2, février 1895), en ce qu'il contient un catalogue de la flore locale de Pignerol, que nous estimons exact et consciencieux. Et comme l’adage proclamé par un de nos meilleurs écrivains natu- ralistes' ne peut faillir, nous pouvons affirmer en toute sûreté. que cette contribution est d’autant plus appréciable qu'il n’existe point, à notre connaissance, d’apercu botanique se rapportant aux dites régions. L’enumeration des plantes enregistrées dans le Catalogue du Campo botanico, peut nous donner une idée assez complète de la flore des environs de Pignerol, qui répond dans ses lignes générales à celle que nous observons dans les localités analogues du Piémont, constituant une sorte de ceinture à la base des Alpes. Mais, si l’on fait abstraction de I’ Umbilieus pendulinus, nous pouvons dire qu'aucune des 600 plantes, n’est en manière spéciale liee à la station étudiée par Bochiardo. : L’Umbilieus pendulinus en effet, est une plante xerophile, que jusqu’en ces dernières années on ne connaissait et on ne récoltait en Piémont, que sur les vieux murs de Pignerol, ou Bochiardo, en 1780, et Allioni, en 1785, l'avaient signalée *. Notre auteur eut soin pourtant de faire constater (V. Campo bot.) qu'elle ne devait être considérée que comme une espèce d'importation: observation qui révèle les justes connaissances qu'il avait sur la station des plantes. 1 Lessona (Michele), naturalisti ilaliani. Roma, 1884, p. 20 : « Tutti i natu- ralisti sanno quanto grande sia il valore di una Flora locale, quando & fatta con accuratezza, con coscienza e con dottrina ; il valore cresce col lempo..... » 2 Dernièrement I’ Umbalicus pendulinus a été récolté à Ænvie près de Saluces, dans les vieux murs. (13) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORKSTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 509 A cette espèce xerophile nous croyons devoir ajouter l’Æypericun Androseemum Linné, que Bochiardo enregistra sous le nom de Cly- menon italorum de Lobel; le Datura stramonium Linné, que l’auteur fait synonyme de Nux Metella; le Carduus acanthoides‘ Linn. qu'il dit avoir trouvé à Pignerol dans les fossés! Et enfin l'Olea europæa Linné, qui fleurit et mûrit ses fruits dans les mêmes localités, ou nous l’avons récoltée plusieurs fois, mais duquel Bochiardo ne fait point mention. Malgré la confusion dans la nomenclature, dont nous avons parlé, nous Jugeons que le catalogue fait par Bochiardo pourrait servir de guide précieux au botaniste, qui pouvant demeurer sur place, voulût étudier et récolter la flore des environs de Pignerol. Nous n’avons pas eru devoir rapporter ici la liste entière des plantes. parce qu'à défaut d’herbier, on pouvait risquer de faire un travail sinon inutile, du moins très imparfait. En signalant les espèces princi- pales, la valeur et les défauts de ce catalogue, nous eroyons pouvoir le recommander aux botanistes piémontais, qui pourront le consulter dans la copie que nous en avons faite pour la déposer dans la biblio- thèque de l’Institut botanique de Turin. Les connaissances concernant la flore du Piémont ont été, pour ce qui se rapporte au XVIII” siècle, quasi totalement consignees dans l’œuvre justement célèbre de Charles Allioni, le Flora Pedemontana édité en 1785. Le Campo botanico Pineroliese fournirait done, aujourd’hui encore, avec ses curieuses notes de synonymie en locutions piémontaises, et en patois local, une ressource descriptive au résumé monographique de la flore, et au Folk-lore de la région. Bochiardo s’interessait essentiellement a la lexicologie et à l’etymo- logie des termes populaires piemontais. Il dit avoir emprunté les noms 1 L'absence de l’Herbier ne permet point de constater si cette plante a été réellement observée par Bochiardo, ou s'il ne s'était pas trompé à son égard. Allioni, qui pourtant avait vu les plantes de Bochiardo, n’enregistre pas dans sa Flore le Carduus acanthoides comme appartenant à cette localité, et nous l'indique pour des localités bien différentes telles que Tortone, Garessio, Ligurie, Nice, et encore avec la note suivante, nascitur non ad fossas. » Le C. acanthoides n'a plus été trouvé dans les localités indiquées par Bo- chiardo et nous-mêmes n'avons su trouver l'espèce dens les environs de Pignerol. Le seul auteur qui fasse mention du ©. acanthoides dans le bas Piemont est M. D. T. Ferraris, qui dit (v. Contribuzioni alla Flora del Piemonte, Giornale botanico italiano, vol, VII, oti. 1900, p. 395) l’avoir récolté près de Crescentino, mais cependant nous n'en avons pas vu les exemplaires! 310 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M° SÉR.). (14) vulgaires qu'il inscrit pour ces plantes, en partie au vocabulaire piemontais-italien! «del Pipino» auteur alors très aceredite, et en partie chez les paysans de ses parages, qu'il ne se faisait jamais faute d'interroger sur le nom, l'endroit et les propriétés bienfaisantes ou mauvaises, attribuées par ces bonnes gens aux herbes dites sauvages, selvagge ou servaie. La nomenclature des noms vulgaires qui revêt d'un intérêt tout à fait spécial le travail de Bochiardo est minutieusement précise: car l’auteur ne se borne pas seulement à écrire des noms, mais il en étudie l’étymologie, il en soigne l’écriture et il fait des observa- tions sur la dérivation française ou italienne des noms acceptés dans son patois. Ceux qui s'intéressent aux questions de l’évolution des langages, doivent savoir bon gré à l’auteur de s’être si laborieusement préoccupé de reproduire les mots du dialecte pignerolais dans leur pureté, d'autant plus que ce dialecte est parlé dans une ville qui a dû par ses évolutions historiques, tour à tour éprouver la domination française et piémon- taise. En outre, l’auteur indique dans un chapitre à part, l’époque de la floraison de chaque plante et les principaux usages des végétaux alimentaires et de ceux qu’on employait dans la médecine domestique. La nomenclature des plantes en dialecte et en patois, a été de tous temps objet de vif intérêt pour les botanistes. Sans parler des auteurs qui, à partir du XVI” siècle ont généralement* imprimé, à côté des noms latins, les noms vulgaires connus chez les indigènes des divers pays dont ils ont illustré la flore, on trouve sur ce chapitre plusieurs 1 Vocabolario Piemontese del Medico Maurizio Pipino, Torino, Stamperia Reale, 1783. ? On peut juger du prix qu'était attaché à ces sortes de recherches, sur la fin du XVIlIme siècle, par ce fragment de lettre faisant partie de la correspon- dance entre Villars et Allioni. (V. Bulletin de la Société botanique de France, tom. VII. Auguste Gras. Correspondance inédite de Villars avec Allioni, p. 580 «... dans la lettre suivante (30 novembre 1781), il s'agit d'une affaire forl simple, mais que l'extrême delicalesse et les scrupules de Villars exagéraient étrangement. Prenant son courage à deux mains, Villars demande à Allioni la liste et les noms triviaux de toutes les plantes que celui-ci avait fait graver pour son ouvrage.» (Ibid. à p. 581.) «... Inutile d'ajouter, Messieurs, qu’Allioni s’empressa d'envoyer sans réserve aucune, la liste demandée.» On peut voir cette même liste, publiée par Allioni dans le : Æora Pedem., Turin, 1785, tom. II « Index, p. xxıu ». (19) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 11 études éparses qui meriteraient d’être résumées monographiquement pour chaque contrée !. Dans le manuscrit qui a pour titre /ngresso alla Farmacia (V. Bibliothèque Municipale de Pignerol, I, n° 126) on voit, dès les premières pages, au sujet du vocable « Farmacopeo» un soin minutieux dans la recherche des provenances, des modifications successives et de la portée de cette locution, que l’on sait avoir été des plus discutées et approfondies par les philologues modernes *. Une définition typique, non moins curieuse, que nous estimons parfaitement originale, est l’appellatif de «Mumie vegetabili» que l’on rencontre à la page 337 du mss. Campo Botanico etc. (exemplaire de la Bibl. de Pignerol), pour désigner les plantes desséchées par compression. L'auteur la place en tête du chapitre où il explique le moyen de composer un herbier et cette expression élégamment pharaonienne, revient dans le texte chaque fois qu'il s’agit des «exsiccata», avec un aplomb et une conviction d'auteur qui a trouvé dans la concision de la phrase le trait définitif pour fixer son sujet*. 1 Un travail de grand mérile en ce genre, est l'œuvre patiente et savante de M. Eugène Rolland : Flore Populaire ou Histoire naturelle des plantes dans leurs rapports avec la linguistique et le Folk-lore, Paris, 1896-1903. L'entreprise est vaste, conduite avec un parfait sentiment de moder- nité, digne d'attirer la collaboration des gens de lettres et de sciences de tous les pays s'intéressant à l'étymologie, ainsi qu'à l’origine des traditions populaires concernant l’histoire universelle des plantes. Nous mentionnerons toujours, en rapport à nos dialectes, les études de Colla (Aloysio) Index nomina vernaculorum, un calaloguc de n° 2122 noms piémon- tais-latins, de plantes, selon le langage de toutes les régions du Piémont, que l'auteur place en tête du VIfIme volume de l’Herbarium Pedemontanum Augusta Taurinorum, 1837. Et : Camisola (Giuseppe) Flora Astese, Asti, 1854, de p. 345 à p. 410 «Indice dei nomi piemontesi che dal popolo e dagli scritti potei ricavare» (noms de plantes piémontais-latins) dont le même auteur donne une addition dans : Giornale di Farmacia, Chimica, etc., Torino 1892, de p. 163 à p. 182. ? Voir à ce propos : Jules Camus, Studio di lessicografia botanica-sopra alcune note manoscritte del secolo X VI in vernacolo veneto, Venezia, 1884. ® Hortus siccus, hortis hyemalis, herbarium vivum ete., liber herbarius, pour les collections; cadavera plantarum (squelettes de plantes), exsiccala, aggluti- nata, etc. pour exemplaires isolés, sont les termes généralement connus et adoptés pour indiquer les plantes sèches et comprimées, libres ou collees, en her- bier. (V. J. Camus. Historique des premiers herbiers, Gênes, 1895, pp. 25 et 26). V.0. Mattirolo, l’Opera botanica di Ulisse Aldrovandi, Bologna 1897, pp. 88-89. Voir aussi, sans pourtant y rencontrer la pittoresque locution de Bochiardo, 512 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (16) On rencontre dans les volumes de Bochiardo plusieurs vignettes à la plume, qu’il se plaisait à intercaler dans ces chapitres. Celles-ci sont d'assez piètre exécution; des croquis informes que nous ne pouvons mentionner avec éloge. Les seules bien dessinées sont des tables’ qui représentent, en propor- tions considérablement réduites, une suite de modèles de vases, creusets, amphores, bouteilles à philtre et autres diableries pharmaceutiques ?, dont les formes bizarres, aujourd’hui hors de cours, peuvent tenir lieu de documents pour l’histoire des anciennes terres cuites, céramiques et verreries du Piémont. Entre les dessins les moins heureux, notre impartialité de critique doit signaler le frontispice historié de l’in-folio destiné aux peintures. On y voit une élaboration d’allegories, figures symboliques entrelacées d’arabesques et de fleurs, et comme trait saillant, trahissant la caracté- ristique d’une époque de décadence, une note de comique anachronisme : l’uniformité de costume que le peintre aftuble aux savants de la Renais- sance; ainsi l’on voit réunis dans un médaillon au bas de la page, Clusius, Matthioli et bien d'autres, rien moins qu’en toge et rabats, avec perruque à marteau, comme autant de docteurs du XV III” siècle. Si Bochiardo était loin d'être bon dessinateur de genre (preuve en soit le peu de réussite de ses camaïeux!), il mérite par contre d’être très bien classé comme peintre naturaliste à l’aquarelle. Il est fort à regretter que le grand volume commencé par lui pour l'illustration de son herbier soit limité au nombre de dix-sept figures de végétaux, suivies de vingt-huit figures d'insectes et autres animaux. la dissertation sur la manière de composer un herbier dans : Spigelii (Adriani), Philos. et Medici Patavini, Isagoges in rem herbariam, libri duo; Lugduni, Batavorum, ex officina Elzeviriana, anno 1633. ! Ingr. alla Farm. loc. cit., de p. 298 a p. 306. « Figurazione dell’Istromenti, vasi e fornelli Farmaceutici, etc. etc.» 2 On peut lire une intéressante dissertation descriptive et technique au sujet de l’origine de ces formes étranges, décorées d’embl&mes et de noms fantastiques, dans un livre souvent cité par Bochiardo : Donzelli (Giuseppe) Napoletano, barone di Dogliola, Teatro farmaceutico, dogmatico, spagirico ete., Venezia, 1743, pp. 11-12. «De vasi che più si costumano dai Chimici.» L'auteur prétend y exposer : «i piu notabili... per soddisfare al desiderio degl’Eruditi Curiosi. » (A suivre.) u DRITTER BEITRAG ZUR KENNTNIS DER Gattung DIONYSIA (Zwei neue Arten aus WEST-PERSIEN) J. EORNMÜLLER, Weimar. (Mit Tafeln IT und 111.) Kaum waren im Sommer vorigen ‚Jahres meine « weiteren Beiträge zur Gattung Dionysia» in den Blättern dieser Zeitschrift’ zur Ver- öffentlichung gelangt, als mir wenige Wochen darauf zwei Dionysien, die eine aus Persien direkt die andere über St. Petersburg zugiengen, die sich abermals als neue Arten herausstellten. Beide entstammten fast dem gleichen Gebiete, und zwar hatte die eine wiederum Herr Th. Strauss in seinem unermüdlichen Eifer in den Gebirgen der Umgebung Sultanabads Westpersiens eben erst (im Juni 1903) ausfindig gemacht, während ich die andere der Liebenswürdigkeit der Herren D* Litwinow und Alexeenko (in St. Petersburg) verdanke, weleh’” Letzterer die neue Art auf seiner das Jahr zuvor unter- nommenen botanischen Reise im Gebiet der Bachtiaren aufgefunden hatte. Die bachtiarische Pflanze, Dionysia Bachtiarica Bornm. et Alexeenko, welehe gleich der anderen zur Gruppe der Arten mit ganzrandigen Blättern gehört, ist wiederum eine der interessanten Species mit violetten Blüten, als solche wir sonst nur Dionysia bryoides Boiss. und Dionysia janthina Bornm. et Winkl. — zwei sonst weit verschiedene Arten — kennen; die andere von Strauss entdeckte Pflanze besitzt - dagegen gelbe Blüten und dürfte, obwohl sie sehr kurzrasig ist, zu 1 Tome Ill, no 7 (4903). BULLETIN DE L'HERBIER POISSIER, n0 6, 31 mai 1904. 34 514 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (2) Dionysia curviflora Bunge die nächsten Beziehungen haben. Wir widmen dieselbe, als Dionysia Haussknechtii Bornm. et Strauss, unserem leider so früh verstorbenen, hochverehrten Freund, dem um die botanische Erschliessung der westpersischen Gebirgsländer ganz besonders verdienstvollen Hofrat Professor C. Haussknecht. Einschliesslich dieser beiden Neufunde beläuft sich somit die Zahl der in Persien bisher beobachteten Arten der Gattung Dionysia auf 18, von denen 16 in Persien endemisch sind, also nur 2 Arten die Grenzen des Landes — und zwar nach Westen Dionysia Aucheri (Duby) Boiss., nach Osten Dionysia tapetodes Bge. — überschreiten. Von den sonst vorhandenen 2 bezw. 3 nicht-persischen Arten steht die nur aus Kurdistan bekannte Dionysia Sintenisi Stapf der benachbarten Dionysia Aucheri (Duby) Boiss. sehr nahe, dagegen nimmt die central- asiatische Dionysia Hissaria Lipsky (aus der Bucharei) eine morpho- logisch sehr gesonderte Stellung ein. Die dritte ist eine aus dem östlichen Kaukasus bekannt gewordene, weil blütenlos, unbestimmbare und als Dionysia überhaupt sehr zweifelhafte Pflanze, auf die wir am Schluss dieser Zeilen zurückkommen werden. I. Neue Arten. Dionysia Haussknechtii Bornm. et Strauss (sp. nov.); typus in herb. Bornmüller. Fruticulosa, lignose pulvinari-cæspitosa; ramis tortuosis, brevibus, condensatis, foliis emortuis obsitis sed non colum- naribus, inferne sæpe denudatis, apice rosulas sæpius elausas geren- tibus; foliis omnibus æqualibus, minutis (3-4 mm. longis 1-1,5 mm. latis), oblongis, obtusis, obsolete nervosis, planis, integerrimis, viridibus, utrimque brevissime glanduloso-pilosis (vel stipitato - glandulosis), margine pilis longioribus glanduliferis obsitis; floribus apicalibus, solitariis, sessilibus; calyeis fere ad basin usque partiti laeiniis lineari- lanceolatis glanduloso-pilosis ; corollæ flavæ tubo tenui (14-16 mm. longo) ad insertionem antherarum paulo ampliato, glanduloso-puberulo, limbi laeiniis obovatis; seminibus elliptieis, fuseis vel atratis. — Tab. 2, fig. II. Persia media occidentalis : in alpibus Luristaniæ, Schuturun-Kuh in cacumine montis ad rupes superpendentes, ubi mense Julio a. 1903 detexit clarissimus Th. Strauss. Die zur Beschreibung mir vorliegenden Rasen, von welcher der eine (reichblühend) 5x 9 der andere 9 X9 cm? misst, gehören der lang- griffeligen Form an. Der Griffel reicht bis zum Saum der Blumen- krone, die Antheren sind in der Mitte der Röhre inseriert. {3) J. BORNMÜLLER. GATTUNG DIONYSIA. 515 Die neue Art gehört, wie aus der Beschreibung ersichtlich ist, somit zu den Arten mit ganzrandigen, 1-nervigen, am Rande flachen Blättern und ist von allen hierher gehörigen Arten vorzüglich gekennzeichnet durch gelbe, aussen drüsigbehaarte Blüten, durch niederen Wuchs, reiche Drüsenbekleidung (Stieldrüsen) an beiden Blattflächen und durch die längeren Drüsenhaare am Blattrand. Dem gegeüber besitzt: Dionysia curvifiora Bge. : kahle (gelbe) Blüten, drüsenlose, am Rand weiss bewimperte Blätter, schlank-cylindrische, diehte Polster bildende Zweige; Dionysia Kotschyi Bge. : kahle (gelbe) Blumenkronenröhre, schlank- eylindrische Zweige, am Rand und Blattfläche gleichartig mit Stiel- drüsen besetzte Blätter; Dionysia bryoides Boiss. : behaarte (nicht drüsige), violette Blüten, und Blätter wie Dionysia Kotschyı Bge. ; Dionysia Bachtiarica Bornm. et Alex. sp. nov. : kahle, violette, kleine Blüten, am Rand und Oberfläche mit langen, weichen drüsen- losen Haaren besetzte Blätter. Dionysia Bachtiarica Bornm. et Alexeenko (sp. nov.); typus in herb. Bornmüller. Viridis, eæspitosa, vix suffrutescens, radice tantum lignescente, ramis brevibus, foliorum emortuorum rudimentis vestitis, rosulam brevifoliam gerentibus; foliis €. 5 mm. longis, oblongo- linearibus, obtusiuseulis, integerrimis, planis, uninerviis (nervis late- ralibus obsoletis), eglandulosis; supra pilis perlongis, erispule flaccidis, ad marginem pilis horizontalibus vestitis, subtus glabris; floribus versus apicem ramulorum singulis, subsessilibus vel breviter pedun- eulatis, violaceis, glabris, parvis (12-14 mm. longis), tubo tenui, ealyeis ad * partiti laciniis oblongo-linearibus 3-4-plo longiore, lobis limbi obovatis; antheris (formæ longistylæ) infra medium tubum insertis; stylo non exserto. — Tab. 2, fig. II. f. autumnalis (vix normalis, ineunte septembri florens) : rami apice sub anthesi autumnali denuo ramulos flores superantes emittentes; ramuli tenues, inferne subnudi, pallidi vel brunnei, apice foliis majus- culis (quam folia vernalia 3-plo fere majoribus, 10-15 mm. longis)), \æte viridibus, glomerulose congestis terminati. Persiæ occidentalis : montes Bachtiariei, in umbrosis rupium jugi Kellar, ubi detexit speciminaque florifera et fructifera d. 3. IX. 1902 collegit elarissimus Alexeenko. Die mir übersandten Individuen der durch niederen, kurzrasigen {nicht strauchigen) Wuchs ausgezeichneten Art fielen durch grosse 516. BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2e sÉR.). (4) Ungleichheit im Habitus und durch die wechselnde Grösse der Blätter sehr auf. Die meisten Stämmchen tragen Blüten, nur ein einziges kleines Polster mit kleinen Blättern, die in Form und Grösse denen der Dionysia Haussknechtü ähneln, zeigt leere Fruchtkapseln, und dies dürfte die normal entwickelte Form sein. Die blühenden Individuen, obwohl am gleichen Tag und am gleichen Standort, nur vielleicht in tiefem Felsenschatten gewachsen, sind dagegen einem Exemplar ent- nommen, welches wohl nur ausnahmsweise im Herbst neue Triebe (fädlich dünn, an der Spitze z. T. mit aussergewöhnlich stark ent- wickelter Blattvegetation) und zum zweiten mal Blüten entfaltet hat. Diese Blüten sind zuweilen überragt von neusprossenden Seitenzweigen, nehmen daher scheinbar keine terminale Stellung ein.’ Die Blätter solcher Herbsttriebe sind um das Mehrfache (3-4 mal) grösser als an der normalen Pflanze. Hinsichtlich ihrer systematischen Stellung ist hervorzuheben, dass die neue Art des rasigen Wuchses wegen nach Bunge’s Monographie neben Dionysia aretioides (Lehm.) Duby einzureihen wäre, während Boissier’s Einteilung sie — der ganzrandigen, 1-nervigen, am Rande nicht umgerollten Blätter wegen — zu Dionysia curviflora Bge., Dionysia bryoides Boiss. und Dionysia Kotschyi Bge. verweist. Von diesen drei letztgenannten Arten sowie von Dionysia Hauss- knechtii Bornm. et Strauss ist sie durch die eigentümlich lange, drüsenlose Haarbekleidung und durch die violetten, kahlen Corollen sehr leicht zu unterscheiden. Im Sinne 0. Kuntze's sind die Gattungen Dionysia sowie Androsace, Aretia, Douglasia einzuziehen und mit Primula zu vereinigen. Es ist in Bezug auf die hier neu beschriebenen Arten zu bemerken, dass die gewählten Speziesnamen auch auf diese Gattung übertragbar sind, d. h. hier noch nicht Verwendung gefunden haben. Sie sind als solche Primula Haussknechtui und Primula Bachtiarica zu bezeichnen. II Schlüssel zum Bestimmen der Arten mit ganzrandigen Blättern. ** folia omnia integerrima Boiss. Fl. or. IV, 21. + folia plana flabellatim nervosa (species pulvinatæ columnares). 1 Eine ähnliche üppige Blatientfaltung konnte ich an einem im Herbst blü- henden Individuum der Dionysia diapensiæfolia Boiss. am class. Standort beo- bachten : Blätter bedeutend grösser, Blüten (sonst meist einzeln u. sitzend) zu 4-5 auf gemeinschaftlichen Schaft die Blätter überragend! Vergl. Tafel II, f. IV, 6. (5) J. BORNMÜLLER. GATTUNG DIONYSIA. 517 1. corolla glabra lutea, folia minute glanduloso-punctata ceterum glabra ovato-spathulata obtusa sæpe brevissima elevatim flabellato-nervosa........ D. tapetodes Bge. 2. corolla hirta lutea, folia hispidulo-velutina spathulata obtusa nervo valido LEE Et D. Michauxii (Duby)!. 3. corolla hirta violacea, folia pilis densissimis longiusculis erispulis sub- adpressis albicantia brevissima late spathulata apice obtusissima truncata, rami tenuiter columnares............... D. janthina Bornm. et Winkl. percursa subcarinata cerassiuscula.... + + folia plana uninervia (species pulvinato-columnares vel (D. Bachtiarica et D. Haussknechtii) cæspitosæ !. 1. corolla violacea. a. Corolla puberula, folia glandulis minutis subsessilibus obsita, rami bre- viter.columnaresies an. en AC gl D. bryoides Boiss. b. corolla glabra, folia glandulosa supra et ad margines patenter longe pilosa, rami breves glomerulose foliosi....... D. Bachtiarica sp. nov. 2. corolla lutea glabra, rami tenuiter columnares. a. folia longe stipitaio-glandulosa...... Rd ste Cape D. Kotschyi Bge?. b. folia eglandulosa ad faciem superiorem et margines albo-ciliata. ........ D. curviflora Bge. 3. corolla lutea glanduloso-puberula, rami breves vix columnares; species cæspitosa foliis utrinque dense glandulosis margine pilis longioribus glan- duligeris obsitis (vix ciliatis)............... D. Haussknechtii sp. nov. +++ folia margine revoluta, corolla lutea (species pulvinatæ). 1. corolla puberula, folia dense hisprdula............. D. rhaptodes Bge. 2. corolla glabra, folia glabra ad petiolos arachnoidea..............:..: É D. heterochroa a Adnotationes : 1. Dionysia heterochroa Bornm. sæpius foliis ad marginem revolutis apicem versus obsoletissime crenulatis est species proxime affinis D. oreodoxe Bornm.., quæ eodem habitu eximie differt foliis perspicue crenato-dentatis corollis dense hirtis (nec glabris) etiam siceis luteis (nec virescentibus); cfr. icones utriusque speciei in Bull. de l'Herb. Boissier, vol. VII (1899), tab. 2. 2. Dionysia diapensiæfolia Boiss., species diversifolia, sæpissime et præsertim in speciminibus in rupibus apricis crescentibus ME omnibus fere integerrimis observatur ; folia immixta margine HÉRUUE 1-2-crenata in speeiminibus ! Die fächerförmige Nervatur ist häufig undeutlich, durch das Indument ver- deckt und nur gegen die Spitze hin bemerkbar. Zur Gruppe «foliis planis uni- nerviis» gestelll, würde D. Michauxii neben D. Haussknechtii zu stehen kommen, einer in jeder Beziehung, durch Wuchs und drüsige Behaarung, weit verschiedenen Art. 3 Sec. Bunge (Bull. Acad. imp. d. sciences, Saint-Petersb. VII, p. 210): «corolla Intea (?)»; differt a D. bryorde, cui foliis simillima, floribus glabris longioribus, ramulis elongalis tenuiter columnaribus; specimina florifera non examinavi. 518. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SséR.). (6} umbrosis sunt copiosioria; ceterum est D. diapensiefolia Boiss. species inter omnes valde notabilis eis supra enumeratis vix affinis, cæspitibus latis, foliis majusculis obtusis reticulato-venosis dense imbricatis glandulosis odoralissimis eorollis hirtis luteis maximis insignis. — (fr. tab. II, fig. IV d, e. III. Neue Standorte. In meiner ersten Abhandlung über die Gattung Dionysia (Bull. de l’Herbier Boissier, tom. VII, 66, 1899 : Drei neue Dionysien aus dem südlichen Persien) habe ich der von Herrn D O. Stapf i. J. 1885 im südlichen Persien, Provinz Farsistan gemachten Dionysienfunde nur in einer nachträglichen Notiz kurze Erwähnung thun können. Unlängst wurde ich nun, einerseits durch das Entgegenkommen der Direktion des Botanischen Museums der k. k. Universität in Wien, woselbst die Ausbeute der Stapf'schen Expedition noch unveröffentlicht liegt, andererseits durch die freundliche Beihilfe Herrn L. Derganc's (Wien) in die angenehme Lage gebracht, näheres über die Funde zu erfahren, ja Exemplare oder wenigstens Proben von allen Stapf’schen Arten zu erhalten. Ich führe dieselben mit gütiger Erlaubnis des Herrn Pro- fessor von Wettstein hier an. Ferner sei hierbei zweier weiterer Funde der Herren Th. Strauss und Alexeenko aus dem westlichen und süd- westlichen Persien gedacht, sowie einer älteren Literaturangabe über Dionysia tapetodes Bge. aus dem nordöstlichen Persien. 1. Dionysia revoluta Boiss. Persia austro-occidentalis, prov. Farsistan : inter Schiras et Buschir, Kotel Doun prope Kaserun, 2200 m. s.m.; 12. V. 1885, leg. D” O. Stapf; prope Schiras, ad rupes faucium supra Imamsade Säbs Buschom, 29. VI. 1885, leg. D’ O. Stapf. — Cfr. tab. II, fig. 1. Die Exemplare von Schiraz entstammen dem classischen Standort Kotschy’s und sind, Ende Juni gesammelt, bereits abgeblüht; jene von Kaserun wurden Mitte Mai in vollster Blüte angetroffen. 2. Dionysia revoluta Boiss. var. canescens Boiss. Persia austro-occidentalis : montes Bachtiariei, in umbrosis rupium jugi Kellar ad vallem Sebse!, 4. IX. 1902, leg. cl. Alexeenko (exsice- n° 2723). Die mit kräftigem holzigen Wurzelstock sehr schön eingesammelten Exemplare stimmen mit dem von Haussknecht am Sawers, Eschker 1 Gelegen in den Gebirgen südwestlich von Ispahan, etwa auf halbem Wege zum Kuh Daëna. (7) J. BORNMÜLLER. GATTUNG DIONYSIA. 519 und Kuh Elburs? des gleichen Gebietes vorzüglich überein. Die Exemplare, Anfang Dezember gesammelt, tragen einige im Herbst zur Entfaltung gelangte stark abgetrocknete Blüten. 3. Dionysia aretioides (Lehm.) Boiss. var. adenophora Bornm. (Bull. de !’ Herb. Boiss., 2. ser.. tom III, 1903, p. 593, tab. VI, fig. 5). Diese in den Gebirgen westlich von Sultanabad West-Persiens an- seheinend ziemlich verbreitete Species wurde an dem bereits (]. e., p.593) „bekannt gegebenen Standort Kuh-Sefid-Chane von Herrn Th. Strauss im Juni d. J. 1903 wiederum aufgesucht und mir in einem in voller Blüte stehenden Prachtexemplar zugesandt. An diesem üppig ent- wickelten Individuum sind die Blüten, meist zu zweien auf gemein- samen kurzem Schaft stehend, verhältnismässig lang gestielt : Schaft- länge ec. 4 mm., Blütenstielchen 3-4 mm., Bracteen (auch bei den Einzelblüten je 2) 5 mm. lang. Die an der Spitze etwas hyalinen Kelch- zipfel sind fast stets abgerundet oder nur schwach gezähnelt. Derart ausgesprochen 3-spitzige, schmale Kelchzipfel, wie auf Tab. VI (. e.) der Abbildung (mit etwa um '/s-'/« zu gross gezeichneten Kelchen!) gehören somit anscheinend nicht zur normalen Form, sind bald mehr bald minder ausgeprägt, selbst an ein und demselben Individuum, und es darf die Form der Kelchzipfel somit nicht als diagnostisches Merkmal Verwendung finden. Bemerkung zu Dionysia Sintenisii Stapf. In Bull. de ! Herb. Boiss., 1899, p. 68 habe ich darauf aufmerksam gemacht, dass sich D. Sintenisii Stapf von der nah verwandten D. Aucheri (Duby) Boiss. leicht durch die geringere Zahl der Blatt- zähne (drei, also gegen die Spitze hin seitlich je einer) und dureh die andere meist fächerförmige Nervatur leicht unterscheidet. Es treten nun vereinzelt auch 5-zähnige Blätter, naturgemäss mit pinnater Nervatur, auf und ein solches Einzelblatt ist im Pull. de I’ Herb. Boiss. auf tab. VI, fig. 3 (Jahrg. 1903) wiedergegeben. Es ist dies in den textlichen Erläuterungen nicht ausdrücklich hervorgehoben. 4. Dionysia diapensiæfolia Boiss. Persia austro-occidentalis, prov. Farsistan : in montibus inter Kaserun et Schiras, Däscht-ärdschen, in rupibus superpendentibus montis Kuh Bungi, supra Abdui; 17. V. 1885, leg. D’ O. Stapf. Ein schönes Exemplar dieser stattlichen, diehte Polster bildenden Pilanze erhielt ich aus dem Wiener Bot. Museum ohne Species- bezeichnung, doch ist an der Richtigkeit meiner Bestimmung nicht zu ? Südwestlich vom Kuh-Daëna gelegene Parallelgebirge. 5320 - BULLEUN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (8) zweifeln, da Stapf’s Pflanze genau mit den Kotschy’schen Original- Exsiccaten (n° 236, Herb. Haussknecht!) übereinstimmt, welche fast ausschliesslich ganzrandige Blätter tragen. Boissier sowohl in Diagn. I, 7, p. 65 (1846) als auch Dinge in seiner monographischen Arbeit «die Arten der Gattung Dionysia» (1871) beschrieben ebendieselbe Kotschy’sche Pflanze mit den Worten «foliis integris» bezw. «foliis omnibus integerrimis» und erst in der «flora Orientalis» (1879) schaltet Boissier die exaktere Angabe «vel obtuse utrimque 1-2 crenatis» ein. Die Art ist, wie oben (Seite 517) bereits erwähnt, je nach Standort (an sonnigen Felsen dicht-polsterförmig, im tiefen Schatten locker und mehr in die Breite gehend, rasig) eine vielgestaltige Pflanze, deren Blätter bald ganzrandig bald gezähnt, und deren Blüten bald einzeln und sitzend sind, bald zu 2-3-5(!) auf einem gemeinschaftlichen Schaft sich ziemlich deutlich aus den Blättern emporheben, wie dies meine im September 1902 gesammelten, also unnormaler Weise im Herbst blühend angetroftenen Individuen vom elassischen Standort zeigen. Uebrigens hat auch Sfapf nach brieflicher Mitteilung seine Pflanze ebenfalls als Dionysia diapensiæfolia Boiss. angesprochen, hatte den Namen aber den in Wien liegenden Exemplaren nicht beigeschrieben. Die (nach Boissier) nächst verwandte Dionysia drabæfolia Bge., die einzige mir noch unbekannte Art der Gattung, ist nach Bunge durch kahle Corollen, und durch in 2 Formen auftretende, grössere, spitzliche (nicht abgerundet-stumpfe) Blätter ausgezeichnet (« aliis linearı- spathulatis integris aliis obovati-oblongis utrinque acute 1-2 dentatis acutiusculis »). 5. Dionysia Michauxii (Duby) Boiss. Persia austro-occidentalis, prov. Farsistan : Schiras, in rupibus summi cacuminis montis Kuh Bamu; 9. VI. 1885, leg. elariss. Stapf. Die Pflanze wurde, nach einer im Herbar Boissier befindlichen brieflichen Mitteilung des Herrn D’ ©. Stapf mit dem in Paris im Herbar Michaux befindlichen Original (gesammelt i. J. 1784) ver- glichen und für identisch gefunden. Im Habitus und in der Blatt- nervatur nimmt diese Art eine Mittelstellung zu den Arten der Gruppe «foliis planis uninervis» ein, worauf bereits oben (Seite 517) aufmerksam gemacht ist; sie bildet äusserst kompakte Polster. 6. Dionysia tapetodes Bge. — Cfr. tab. II, fig. 1. Persia boreali-orientalis, prov. Khorassan : «prope Bézd, solo con- glom. in consortio Campanulæ incanescentis, Parietariæ, Cheilanthis Szovitsii etc.» Aitchison, Transact. of the Linn. Soc. Lond., ser. 2, Botany vol. III. (1887) p. 24 et S6. — 16. VI. 1885, leg. Artchrson. (9) J. BORNMÜLLER. GATTUNG DIONYSIA. >21 7. Dionysia bryoides Boiss. Persia austro-occidentalis, prov. Farsistan : inter Schiras et Kaserun prope Dæscht-ärdschen, in cacumine montis Kuh Made (29. V. 1885); in fissuris rupium montis Kuh Bungi (25-26. V. 1885); in rupibus superpendentibus lateris meridionalis montis Kuh Bungi prope Abdui (17. V. 1885); Tang-i-Dschis et Sar-tschar-barfi (26. V. 1885); leg. D’ ©. Stapf. — Cfr. tab. II, fig. IT. Die Exemplare, alle in der ersten Hälfte des Mai gesammelt, wurden sämmltich in voller Blüte stehend angetroffen (Blütenfarbe schön violett); laxe Formen, vermutlich von schattigeren Plätzen, mit ver- längerten dünneren Zweigen, ähneln naturgemäss der D. Kot- schyt Boiss., welche indessen (nach Bunge) gelbe, kahle Blüten besitzt. Zum Schluss sei noch der « Dionysia spec. indet.» Boiss. in herb. Acad. St. Petersb. aus dem östlichen Kaukasus gedacht, welche Ruprecht bereits i. J. 1861 bei Antschabala (Ancabala) gesammelt, aber leider ohne Blüten angetroffen hatte (vergl. Kusnezow, fl. Caue. erit. IV, fase. 2). Falls diese zuerst von Boissier als Dionysia ange- sprochene Pflanze sich thatsächlich als eine dieser Gattung angehörende Art herausstellt, so ist sie zweifelsohne als eine neue, von den bisher bekannten (20) Arten weit verschiedene Species anzusehen. Der erste Anblick der mir durch Herrn D° Litwinow’s Liebenswürdigkeit zugegangenen Probe erweckte in mir den Eindruck, als wären die mit glänzend braunen, kahlen, nadelartigen, angedrückten Blättern besetzten Zweigstücke Fragment gewisser Polytrichum-arten, erin- nerten wohl auch an Alsine, Saxifraga (8. bryoides) oder an Andromeda hypnoides. Die schmalen Blätter mit breitlicher Basis sind von einem sehr starken Mittelnerv durchfurcht, der in einen spitzen Mukro ausläuft. Der Rand der Blätter ist mit einzelstehenden steifen Wimperhaaren besetzt. Obwohl ich der Ansicht Boissier’s beipflichten möchte, so befremdet doch die ausserordentliche Brechlichkeit und Sprödigkeit der Zweige und der daher leicht abfallenden Blätter, welche allen andern Dionysien gerade nicht eigen ist. Freilich die Art der Belaubung (Bältter meist ganz ungleichmässig dicht, oft geknäuelt stehend) stellt es als nicht unwahrscheinlich hin, dass sich die rätselhafte Pflanze dereinst, wenn Blüte oder auch nur Frucht auf gefunden werden wird, doch als eine den Arten der Gattung Dionysia einzureihende Art entpuppen wird. Weimar, Februar 1904. SUPPLEMENTA ENUMERATIONIS GRAMINUM JAPONLE, FORMOSÆ, COREÆ AUCTORE E. HACKEL Seit dem Erscheinen meiner Verzeichnisse der Gräser Japans und der Insel Formosa (Bull. Herb. Boissier, vol. VII [1899]) sowie der Gräser von Korea (Bull. Herb. Boiss., II”° ser., 1903) habe ich sowohl von Rev. Pere Urbain Faurie in Aomori, als auch von Professor J. Mat- sumura in Tokyo neue Sammlungen von Gräsern erhalten, welche wiederum neue Arten und Varietäten überhaupt, sowie für jene Länder neue enthalten und überdies eine grosse Zahl neuer Standorte von aus jenen Gegenden schon bekannten Arten bezeugen. Von den letzteren werde ich hier nur die aus Formosa und aus Korea voll- ständig aufzählen, weil aus diesen Ländern überhaupt erst wenig Standorte von Gräsern bekannt sind: hingegen werde ich von denen aus Japan nur eine kleine Auswahl von Standorten anführen, dureh welche die Kenntnis der Verbreitung seltener Arten, namentlich soleher, welche in der früheren Aufzählung als neu beschrieben wurden, erweitert wird. Die mit * bezeichneten Arten und Varietäten sind für die Flora der betreffenden Länder neu. | I. Japanische Inseln. Dimeria ornithopoda Trin. var. subrobusta Hack. in DC. Monogr. Phanerog. VI., 82 Prope Sado, Faurie 1729. Miscanthus Matsumuræ Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 640. Nippon : in monte Katia ad 1200 m. Faurie 5301. (2) E. HACKEL. ENUMERATIONIS GRAMINUM JAPONLE, ETC. 323 Ischæmum eriostachyum Hack. in DC. Monogr. Phanerog. VI, p. 218. Niigala, Faurie 1721. Diese Art, von der ich schon in der citirten Monographie einen Standort (Nagasaki) aus Japan angeführt hatte, ist ın meiner Aufzählung aus Versehen weggeblieben. Zoysia macrostachya Franch. et Sav. Enum II, 608. Yakushima in arenosis maritimis, Faurie 4479. Panicum violascens Kunth Enum. I, 84. Niigata, Faurie 1756. *Phalaris arundinacea £ picta Linn. Spec. pl. ed I, 55. Shikoku in arenosis maritimis, Faurie 4465. *Garnotia japonica Hack. in Oesterr. bot. Zeitschr. 1902, p. 55. Prope Bakkan in ins. Kuisha, Faurie 4483. Phleum alpinum L. Kurilen, ex coll. Matsumura. *Agrostis Scouleri Trin. in Mem. Ac. St. Petersb. ser. 6, t. 6, p. 83 (1841). Prope Ose, prov. Iwasiro, ex coll. Malsumura. Calamagrostis Onoei Franch. ei Sav. Enum. Il, 598. Saraihi, Faurie 1774 ; in m. Yizogatake, Faurie 5302, 5305. Calamagrostis longiseta Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 650. In monte Ontake, prov. Sinano, ex coll. Matsumura. Calamagrostis arundinacea var. nipponica Hack. |. c., p. 652. In monte Komagatake prov. Yetsigo, ex. coll. Malsumura. Calamagrostis Fauriei Hack. 1. c., p. 653. In monte Jidesan, prov. Iwas- hiro, Faurie 1743 et ex coll. Matsumura. *Trisetum flavescens Beauv. var. purpurascens Arcang. Comp. Fl. It. ed I, p. 779; Avena purpurascens DC. Cat. Hort. Monsp., 82. Kurilen, ex coll. Malsumura. Trisetum flavescens var. macranthum Hack. 1. c., p. 703; Shikoku prope Tokushima, Faurie 449%. Molinia japonica Hack. |. c., p. 704; Riishiri, Faurie 2665. Melica Onoei Franch. et Sav. Enum. II, 603 = Melica Matsumuræ Hack. l. e., p. 706. In monte Toriye Tohoge et propo Semba in in prov. Sinano, ex coll. Matsumura. Die Unterschiede, welche ich zwischen M. Matsumur@ und M. Onoei zu finden geglaubt hatte, waren in dem ungleichen Entwicklungsstadium der zur Beschreibung benützten Exem- plare begründet. Mr. Franchet schrieb mir (31. XI. 1899), dass seine typischen Exemplare nahezu fruchtreif waren und daher ganz aufrechie Rispenzweige und Aelhrchen zeigten, dass er aber seither auch blühende Exemplare gesehen habe, auf welche die Beschreibung meiner M. Mat- sumur@ passe, so dass an deren fdentität mit M. Onoei nicht zu zweifeln sei. Brylkinia caudata F. Schmidt in Mem. Ac. St. Petersb. ser. 7, 42, p. 199. Shikoku in m. Tsurugi, Faurie 4493 ; Hakodate, Faurie 1738. 524° BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M° SER.). (3) *Poa tuberifera Faurie ap. Hack. in Oest. botan. Zeitschr. 1902, p. 451. In humidis secus rivulos silvarum pr. Tsurugi (ins. Shikoku: Faurie 4494). *Poa kurilensis Hack. nov. spec. Perennis, rhizomate repente. Culmi solitarii, erecti, robusti, cire. 25 cm. alti, teretes, glaberrimi, plurinodes, nodis in basi culmi aggre- gatis, summo in Y/s inferiore culmi sito, nudo, reliquis vaginis tectis. Folia circiter 6 in basi culmi aggregata, 2 superiores ab illis remota, omnia vegeta, rigida, glauca, glaberrima. Vaginæ teretes, arctæ, inferne integræ, superne (saltem culmeæ) fisse; tigulæ breves v. brevissimæ (inferiores 0,5-4 mm., summa ad 2 mm. longa), truncatæ, erosulæ, ciliolatæ. Laminæ e bası æquilata late lineares, acutæ, planæ, inferiores ad 25 cm. longæ (culmum æquantes), summa cire. 10 cm. longa, vaginam suam subæquans, 5-8 mm. lalæ, patentes, rigidæ, eliain marginibus læves, crassinerves, nervis valde approximatis subtus prominulis. Pani- cula ovalo-oblonga, strieta, densa, æqualis, cire. 11 cm. 1g., 3 em. It., rhachi tereli, crassiuscula, rigida, lævi, ramis patulis plerumque ternis, tenui-filiformibus teretibus v. obtusangulis lævibus, primario inferiore panicula subtriplo breviore in !/3 inferiore nudo, secundariis basi breviter nudis, tertianos 4-3-spiculatos ferentibus, spiculis secus ramos æqualiter dispositis imbricatis breviter v. (subterminales) brevissime pedicellatis. Spicule ovale, 3-A-flores, ad 8 mm. Ig., viridule, colore violaceo levissime variegatæ. Glumæ steriles parum inæquales, fertiles superpositas fere ad apicem usque tegentes, lanceolatæ, acutæ : I. 5 mm. Ig., 3-nervis, IT, sub-5-nervis, nervis 2 lateralibus valde prominentibus, carina scabe- rula. Glumæ fertiles late lanceolato-oblongæ, obtusiusculæ, tota super- ficie minute setuloso-scabræ,. nervis parum prominulis, in carina ad 1/3 usque, prope margines ad !/4 usque appresse pilosulæ, ipso margine a basi ad medium ciliatæ, callo pilis rectis haud cohærentibus (cire. A mm. longis) barbatæ. Palea glumam æquans vel subæquans, oblonga, obtusa, bidentula, carinis minute ciliolatis. Antheræ 2,5 mm. longæ. Kurile, ex coll. Matsumuræ. Wegen den auffallend langen Hüllspelzen ist diese Art in die Verwandt- schaft der P. macrocalye Trautv. (von der Schantar-Insel) zu stellen. Diese ist jedoch eine Art von höherem Wuchs, dabei aber viel kürzeren (etwa 5 em. langen, 4 mm. breiten) Blättern, welche am Rande und auf der Oberseite rauh und an der Spitze kapuzenförmig zusammengezogen sind. Das oberste Blatt ist dabei mehrmals kürzer als seine Scheide. Die Ligula ist eiförmig, bis 4 mm. lang; die Rispenäste sind raub, stehen meist zu 5, die Aehrchen zerstreut. Wie die spärlichen Wollhaare des Gallus beschaffen sind, ist in der Beschreibung der P. macrocalyx nicht näher angegeben, auch ist darin nichts über die Rauhigkeit oder Glätte der Oberfläche der Spelzen gesagt. P. kurilensis ist insbesondere auf- (4) E. HACKEL. ENUMERATIONIS GRAMINUM JAPONIÆ, ETC. 925 fallend durch die bei niedrigem aber sehr robusten Wuchs des Halmes sehr langen und breilen Blätter, wie sie sonst nur bei antarctischen Arien vorzukommen pflegen, die an allen Teilen ganz glatt sind. Glatt sind auch die Zweige der dichten Bispe, rauh hingegen die Oberfläche der Deckspelzen. Die Aehrchen sind ziemlich gross. Glyceria fluitans var. leptorhiza Maxim. Prim. Fl. Amur. 320; prope Mororem, Faurie 1745. Glyceria acutiflora Torr. Fl. amer. 10%; prope Tottori, Faurie 2676. Asprella sibirica Trautv. in Act. hort. Petropol. V, 132 var. nov. longe- aristata Hack. Ambigit inter A. sibiricam et A. Hystricem; ab A. sibirica typica recedit glumis fertilibus in arıstam ea duplo lon- giorem abeunte, foliis lanceolato-linearibus, spiculis sæpius geminis ; ab A. Hystrice difiert præsertim rhachi pubescente, glumis fertilibus superne (præserlim versus margines) aculeolatis atque setulosis. Arundinaria Matsumuræ Hack in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 716. Shikoku in fossis et inter ruinas castelli Tokushima, Faurie 4437; Kiushiu in sepibus pr. Hitovoshi, Faurie 4440. Phyllostachys Fauriei Hack. I. c. 718. Nippon, eirea Kofu, Faurie 5036; in monte Sjukagatake prov. Yamato I. Shirai. Nomen japonicum : Hatsik. Sasa albo-marginata forma minor Makino in Bot. Magaz. Tokyo, XV, p- 8 (ed sep.). In monte Tsukba, ex coll. Matsumura. Il. Liu-Kiu Inseln und Bonin. *Panicum paludosum Roxb. Fl. Ind. I, 307. Liu-kiu insula Oshima in 7 paludosis. Faurie 4481. V *Panicum tristachyum Hack. nov. spec. e subgen. Digitaria. Perenne. Culmi cæspitosi, erecti, compressi, glaberrimi, cire. 15 cm. alli, subsimplices, multinodes, nodis omnibus in !/s inferiore eulmi conferlis parum conspicuis vaginis teclis. Folia 6-8 in basi culmi aggre- gata distiche patentia, auctis 2-3 superioribus remotiusculis, glaberrima. Vaginæ laxæ, compressæ, internodia superantes; ligulæ membranaceæ, rotundatæ, circ. { mm. longæ. Laminæ e basi rotundata lanceolato- lineares, tenuiter acuminatæ, planæ, 3-4 cm. Ig., 3,5 mm. It., rigidæ, patentes, glaucescentes, tenuinerves. Spicæ in apice culmi 3, sibi approximatæ, rhachi communi cire. 5 mm. longæ insidentes, sessiles, erectæ, fere sibi applicitæ, cire. 4 cm. le., strictæ, rhachi lineari spiculis duplo latiore (1,5 mm. lata) glaberrima, dorso plana, ventre crista longitudinali elevata instructa, ad cujus latera juga transversa alterna exsurgunt alveolosque ad spiculas recipiendas definiunt. Spiculæ distichæ, in jugis transversis sitæ pedicellulo minuto fultæ, rhachi appressæ, in ejus alveolis fere immersæ, horum limitem superiorem paullo superantes 326 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m? SÉR.). (5) basinque spiculæ superpositæ obtegenles, oblongo-lineares, 3-3,5 mn. Ig., planiuscule, pallide brunneo-virides. Gluma I. obsoleta, calliformis ; II. pusilla (0,6 mm. lg.) ovata. A-nervis, longe ciliata; III. spieulam subæquans, oblonga, obtusissima, costis 5 prominentibus notala, in 1/2 superiore tenuiter ciliata; IV. lanceolato-oblonga, obtusa, Illfam con- spicue superans, coriaceo-charlacea, glaberrima, flavo-viridula, tenuiter 3-nervis. Palea glumam æquans, ei simillima. Antheræ 3, 1,5 mm. Ig. Stigmata ex apice spiculæ exserta. In insula Bonin. Ex collectione Matsumuræ. Sehr nahe verwandt mit P. s{enotaphroides Nees in Steud. Syn. I, 44, bei welchem gleichfalls die Aehrchen in den ausgehöhlten Seiten der Rhachis grösstenteils eingesenkt sind. Aber bei dieser Art sind die Längs- verhältnisse der Spelzen andere : die II. Spelze ist nur wenig kürzer als das halbe Aehrchen, dabei lanzettlich, spitz, fein flaumig, aber nicht gewimpert; die III. ist so lang als das Aehrchen, ebenfalls lanzettlich und spitz, zwischen den Nerven und gegen die Ränder äusserst fein flaumig; auch die IV. Spelze, welche die Ill. nicht überragt, ist spitz. Bei P. tristachyum sind alle diese Spelzen, besonders die Ill. sehr stumpf; die II. und III. sind gewimpert. Die Blätter unserer Art sind ganz kahl, jene von P. sfenotaphroides hingegen mit einem sehr feinen. nur bei Vergrösserung wahrnehmbaren Flaume dicht bedeckt. Es ist möglich, dass später noch Zwischenglieder zwischen diesen beiden Arten gefunden werden, so dass diese neue Art der älteren untergeordnet werden muss. P. stenofaphroides ist bisher nur von den Paumotu-fnseln Chain-Island, Wilsons-Island und Bow-Island bekannt und stand bisher in der Untergaltung Digitaria ziemlich isolirt. Il. Formosa. Coix Lacryma Jobi i. Spec. ed I, 972. Prope Taipeh, Faurie 725. Imperata arundinacea var. Koenigii Benth. Fl. Hongk., p. 419. In arenosis pr. Tamsui, Faurie 709; in monte Taitum, Faurie 709. * Miscanthus sinensis Anders.; Hack. in DC. Monogr. Phaner. 6, p. 105. In collibus pr. Tamsui, Faurie 703. “Var. (nova) formosanus Hack. differt a iypo vaginis inferioribus tuberculato-hirsulis, racemis laxifloris gracilibus, spiculis 3,5 mm. longis, villos involucrantes fulvescenles æquantibus v. subsuperantibus. Prope Polisja; ex coll. Matsumuræ. Fere species distinela dicenda. Miscanthus japonicus Anders; Hack. I. c., p. 107. In litore pr. Kelung. 2-3 m. allus, Faurie 704. Saccharum spontaneum !,. Mant. II, 483. In litore pr. Tamsui, Faurie 748. (6) W. HACKEL. ENUMERATIONIS GRAMINUM JAPONLE, ETC. 327 *Pollinia imberbis Nees var. Willdenowiana Hack. I. e. 177: in silvis prope Tamsui, Faurie 706. *Pollinia monantha Nees: Hack. 1. e., p. 174. Var. nova formosana Hack. differt a typo spiculis paullo majoribus, gluma II. aristata, arista glume IV® quam ipsa gluma 3-4-plo longiore. Insula Kutu-su, ex coll. Matsumura. *Isch&emum Sieboldii Miqu. var. nova. formosanum Hack. Differt a typo culmo repente, spicularum gluma I. late oblonga, late alata. In litore Bivoriisu, Faurie 721. *Ischæmum aristatum L. var. gibbum Hack. in DC. Monogr. Phan. VI. p. 20% ; I. gibbum Trin. Mem. Ac. Petersb. ser. 6, vol. 2, p. 295. In arenosis prope Okaseki, Faurie 710. *Ischemum timorense Kunth ; Hack. 1. c. 229. In agris pr. Hokuto, Faurie 712. Ischæmum ciliare Retz: Hack. I. c. 225. In litore Biyoritsu ; in monte Taitum, Faurie 719, 853. Apluda mutica I. Spec. ed. 1,82. In herbidis humidis prope Maruyama, Faurie 728. Pogonatherum saccharoideum Beauv. 3 monandrum Hack. |. c., p. 19. In lateribus terrarum (loco spec. non indicato), Faurie 713. Rottbosllia exaltata L. fil. var. appendiculata Hack. 1. c., p. 295. Prope Pachina ; ex coll. Maisumura. *Arthraxon ciliare Beauv. subspec. nudus Hack. I. e., p. 356. Batra- therum nudum Nees. In herbidis pr. Tamsui, Faurie 705. *Andropogon Ischæmum L.; Hack. 1. c., p. 474. In litore pr. Tamsui, Faurie 707. Andropogon intermedius R. Brown; Hack. 1. e., 485; A. Vachellit Nees in Hook. et Arn. Beechey’s Voy., p. 243; Henry, List of pl. f. Form. In herbidis pr. Tamsui, Faurie 717. *Andropogon serratus Thunb. 3 nitidus Hack. 1. e., p. 521. In herbidis pr. Tamsui, Faurie 747. Andropogon aciculatus Retz; Hack. 1. c., 562. In herbidis pr. Pacheran, Faurie 714. Andropogon Nardus var. Geeringii Hack. 1. c., 607. In herbidis pr. Pacheran, Faurie 711. Zoysia pungens Willd. in Ges. Nat. Fr. N. Schr. II, 441. In insula Kutu-su, ex coll. Matsumura. *Arundinella hispida Hack. (nom. nov.); Andropogon hispidus Willd. Spec. IV, 908 (1805); Ischemum hispidum H. B. K. Nov. gen. I, 194 (1815); Arundinella brasiliensis Raddi, Agrost. bras., 37, t. I, fig. 3 (1823): A. nepalensis Trin. Gram. panic., p. 62 (1826); Acratherum milia- ceum Link. Hort. berol. I, 230 (1827), forma humilior, culmo cire. 328 BULLETIN DE L’BERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (7) 20 cm. alto, panicula cire. 7 em. longa. In margine rivorum, loco speciali non indicato, Faurie 756. Arundinella setosa Trin. Gram. panic., 63 (1826). In monte Taitum. Faurie 751. Paspalum scrobiculatum L. Mont I, p. 29. In humidis prope Taipeh, Faurie 732. *Paspalum distichum L. Amen. ac. V, 391. In arenosis pr. Kelung, Faurie 740. *Eriochloa annulata Kunth, Revis. Gram. I, 30. In ins. Kutu-su, ex coll. Matsumura. Isachne australis R. Brown, Prodr., 196. Ubique in pratis humidis, Faurie 742. *Isachne monticola Büse Pl. Jungh. I, 379 (ex descr.). In silvis humidis montis Taitum, Faurie 735. Non prorsus certus sum de hac specie. *Panicum sanguinale L. var. timorense Hack. P. timorense Kunth Enum. 1, 83: Digitaria propinqua Gaudich. in Freye. It., 410. Ubique secus vias prope Taipeh, Faurie 745. *Panicum parvulum Trin. in Mem. Acad. St. Petersb. ser. 6, Ill, 205. In herbidis prope Kushaku, Faurie 744. *Panicum indicum L. Mont. Il, 184. Ubique in herbidis humidis, Faurie 748. Panicum paludosum Roxb. Fl. Ind. I, 307. Inter rudera pr. Taipeh, Faurie 731. Panicum neurodes Schult. Mant. Il, 228. P. plicatum Lam.? Henry, List. In montibus prope Kushaka, Faurie 737. Panicum patens L. Spec. ed. 4, p. 58 (P. radicans Retz). In herbidis pr. Kushaka, Faurie 736; in silvis pr. Hokuto, Faurie 738. Ichnanthus pallens Munro in Benth. Fl. Hongk., 414. In silvis prope Kushaka, Faurie 715. Oplismenus compositus Beauv. Agrost., 54. In silvis pr. Hokuto, Faurie 734. *Setaria pachystachys Franch. et Sav. Enum. II, 594. In litore pr. Tamsui, Faurie 730. Spinifex squarrosus L. Mant. II, 300. In arenosis maritimis pr. Tamsui, Faurie 704. Leersia hexandra Sw. Prodr., 21. In herbidis humidis pr. Taipeh, Faurie 727. * Alopecurus geniculatus L. Spec. ed. 1, p. 60. Prope Maruyamo, Faurie 852. *Polypogon Higegaweri Steud. Syn. I, 422. In litore pr. Tamsui, Faurie 729. Sporobolus elongatus R. Br. Prodr. I, 170. Secus vias, Maruyama, Faurie 733. * Agrostis canina L. var. nova formosana Hack. Diflert a typo palea 1/4 glume fertilis æquante. Arista (ut in var. pudica Dell.) medio dorso glumæ fertilis inserta. Prope Taitum, Faurie 724. (8) E. HACKEL. ENUMERATIONIS GRAMINUM JAPONLE, ETC. 529. * Calamagrostis Epigeios var. densiflora Ledeb. Fl. alt. I, 87. in monte Taitum, Faurie 752. Cynodon Dactylon Pers. Syn. I, 85. In herbidis pr. Taipeh, Faurie 746. Eleusine indica Gærtn. Fruct. I, 8. Secus vias pr. Tamsui, Faurie 757. * Leptochloz chinensis Nees in Syll. Ratisb. I, 4; ibidem, Faurie 758. Arundo formosana Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 72%; in rupibus . monbum pr. Kushaku, Faurie 755. Eragrostis atrovirens Trin. in Steud. Nomencel., p. 562. In herbidis prope Tamsui, Faurie 772; secus vias pr. Taipeh, Faurie 773. *Eragrostis bulbillifera Steud. Syn. I, 267 (efr. Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 705). Prope Pachiran, Faurie 851; prope Kelung, ex coll. Matsumura. In meiner oben eitirten emendirten Beschreibung hatte ich bemerkt, dass die von Steudel erwähnten «bulbilli minimi ad radicem » etwas Anomales sein dürften. Durch die Untersuchung der aus Formosa vor- liegenden Exemplare bin ich jedoch auf den Gedanken gekommen, dass Steudel damit die am Wurzelstock bisweilen auftretenden kurzen. schuppigen Knospen der Innovations-Sprosse gemeint hat. *Eragrostis geniculata Nees et Meyen in Nov. act. Nat. Cur. XVII, suppl. I, p. 203; Benth. Fl. Hongk., 435. In litore pr. Tamsui, Faurie 741. *Eragrostis japonica Trin. Mem. Acad. St. Petersb., ser. VI, 4, 405. In herbidis pr. Okaseki, Faurie 739. *Poa palustris L. var. strictula Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 710. P. strictula Steud. Syn. I, 426. In silvis pr. Kelung, Faurie 753: prope Bivoritsu, Faurie 75%; prope Kushaku, Faurie 760. *Brachypodium japonicum Miqu. Prol. 17%. In monte Taitum, Faurie 750. *Phyllostachys bambusoides Sieb. et Zuce. in Abh. Acad. Münch. III, 745. In montibus prope Kelung, Faurie 765. Bambusa stenostachya Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 725. Circa pagos el secus aquas pr. Taipeh, I0 m. et ultra alta, Faurie 769, 770. Bambusa Fauriei Hack. nov. spec. Culmus 8-10 m. altus, diam. superne 2 cm., teres, fistulosus, glaber- rimus, inermis, fasciculato-ramosus, ramis Aut floriferis foliiferisve tanlum, aut mixtis, valde elongatis, inermibus, ramulosis, ramulis flori- feris plerumque 10-15 em. longis 4-6-foliatis. Vaginæ ad basin ramu- lorum squamiformes, coriaceæ, flavescentes, superiores laminiferæ sese arcte involventes, internodia longe superantes, teretes, glaberrimæ, ore haud aurieulato tenuiter fimbriatis fimbriis (cire. 5 mm. longis) mox deci- duis. Ligula et externa et interna brevissima, marginiformis, glabra. Laminæ e basi rofundato-cuneala in petiolum brevissimum glabrum con- tracta lanceolato-lineares, in acumen subpungens attenuatæ, 10-15 em. 1g., BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 6, 31 mai 190%. 39 530 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (9) ad 1,5 cm. It., supra glaberrimæ, subtus appresse puberulæ, margine scaberrimæ, glauco-virides, tenuinerves, nervis primariis utrinque 6-7, secundariis inter primarios 7-9nis, nullis transversis. Panicula (quæ adest) magna, e latere culmi erumpens, fere 1 m. longa, a basi ramosa, laxissima, ramis ramulosis, ramulis eirc. 20 cm. longis gracilibus teretibus, fasciculos spieularum 6-10 a se invicem internodiis quam ipsi plus duplo longioribus sejunctos gignentibus, fascieuli modo e spiculis paucis (2-3), modo e multis facti, quarum plures parvæ, steriles, 3-7 perfectæ, fertiles. Spiculæ ferliles lineari-lanceolatæ, 4-7-flores, 15-25 mm. longæ, teretes, sublaxifloræ, glumis fertilibus ejusdem lateris ad 1/4 v. !/3 usque sese tegentibus, glabræ, viridulæ, rhachillæ extrinsecus haud conspicuæ inlernodiis crassiusculis, subelavatis, glaberrimis, quam glumæ fertiles 2-3-plo brevioribus. Glumæ steriles circiter 6, ab infima 1,5 mm. longa ad summam 5 mm. longam sensim accrescentes, infimæ sæpe gemmiparæ (1. e. spiculas steriles minutas in axilla foventes), 2 supe- riores semper, reliquæ sepius vacuæ, ovatæ, acutiuscule ; glumæ fertiles ovalo-lanceolatæ, 8-10 mm. longæ, obtusiusculæ, mucronulatæ, involutæ, glaberrimæ, nervis 15-19 extus parum prominulis percursæ, pallide flavo-viridulæ, intus punctis obscure viridibus notatæ. Palea glumam æquans, late lanceolata, acutiuscula, integra, carinis ciliolata. Lodiculæ ovario breviores, ovali-oblongæ, fimbriatæ. Stamina ..... Ovarium obovato-oblongum, apice incrassatum, inferne subhirsutum, apice pube- rulum; styli 3, a bası sejuncti, brevissimi ; stigmata cire. 3 mm. longa late plumosa. Taipeh, circa pagos frequens, Faurie 767; prope Kelung, Faurie 762. Nahe verwandt mit B. flecuosa Munro, die jedoch schon durch die dornigen Halme und Aeste, die weit kleineren (höchstens 7 cm. langen) unterseits kahlen Blätter 'verschieden ist. Hiezu kommt, dass bei B. flexuosa die Aehrchen zusammengedrückt sind, mit von aussen sicht- barer, fiaumiger Rhachilla, und dass die Deckspelzen spitz sind. Bei B. Fauriei sind sie stumpflich, die Aehrchen drehrund, ihre Rhachilla glatt, nicht von aussen sichtbar, Halm und Aeste dornenlos, die Blätter 10-15 cm. lang, unterseits flaumig. In derselben Weise unterscheidet sich B. Fauriei auch von B. stenostachya Hack., die vielleicht nur als Varietät der B. flexuosa zu betrachten sein wird. Bambusa Ridleyi Gamble in Ann. Roy. Gard. Calcutta, VII, p. 34, t. 32? Pacheran, secus aquas, 5-6 m. alta, Faurie 768. In den Blättern stimmt das vorliegende Exemplar vollständig mit der Beschreibung und Abbil- dung überein; in den Blüten ist es aber so unvollständig, dass der Vergleich nicht gut möglich ist. Bambusa Oldhami Munro in Transact. Linn. Soc. 26, 109. Von Faurie nicht nur an dem klassischen Standorte Tamsui (n. 765) gesammelt, sondern auch bei Pacheran gefunden (n. 774). (10) E. HACKEL. ENUMERATIONIS GRAMINUM JAPONIÆ, ETC. 931 Ausserdem findet sich in der Sammlung Faurie’s noch eine Bambusa- Art, welche mit B. Fauriei nahe verwandt, aber doch von ihr verschieden zu sein scheint, deren Aehrchen aber zu unvollständig erhalten sind, um darnach eine neue Art zu beschreiben. Hingegen haben sich bisher weder in Faurie’s noch in Matsumura’s Sammlungen die von Munro aus Formosa beschriebenen Bambusa angulata und B. breviflora gefunden. Dendrocalamus latiflorus Munro in Transact. Linn. Soc. 26, 152, tab. VI. Suteilian, ex coll. Matsumura: in montibus pr. Kelung, Faurie 764 (nur Blätter). IV. Korea. (Secundum specimina ex collect. Matsumura). *Miscanthus sacchariflorus Hack. in DC. Monogr. Phan. 6, p. 102. Prope Goliutu. V *Miscanthus coreensis Hack. nov. spec. Culmus arundinaceus, erectus, omnino foliatus, glaberrimus nisi infra paniculam pubescens, multinodis, simplex. Vaginæ arctæ, internodiis longiores, teretes, glaberrimæ; ligulæ breves (1-2 mm. 1g.), rotundato- truncatæ, fulvo-membranaceæ, dorso pilis longis densisque stipatæ. Laminæ e basi parum contracta lineares, sensim tenui-acuminatæ, patentes, 5-6 dm. longæ, ad 2 cm. lalæ, rigidæ, supra virides, subtus glaucescentes, ibique læves et pilis adspersæ, supra glabræ secus nervum medium crassum scabræ, margine scaberrimæ, tenuinerves. Panicula ovato-oblonga, densissima, compacta, cire. 16 cm. Ig., rhachi commun circiter dimidiam paniculam æquante angulosa glaberrima ; racemi crebri, ad rhacheos nodos cire. 5-7 mm. a se distantes plerumque soli- tarii, simplices, ereclo-paluli, subfastigiati, inferiores fere ?/4 paniculæ æquantes (12 cm. lg.), superiores decrescentes, rhachi filiformi compresso- trigona angulis dorsoque scabra, ad pedicellorum orium barbata, inter- nodiis circ. 3 mm. longis (spicula 1/4 brevioribus) pedicellis primariis quam articuli longioribus, secundariis illis duplo brevioribus, utrisque crassiusculis, subclavatis, porrectis, scabris. Spiculæ lineari-lanceolatæ, > mm. 1g., pallide brunnescentes v. flavescentes, quam villi involucrantes copiosissimi fulvo-canescentes 1/3 breviores. Gluma I. lanceolata, acumi- nata, ipso apice lruncata, versus margines pilis albis glumæ subæqui- longis dense ciliata, dorso inferne pilis brevibus adspersa, 5-nervis; II. Iam æquans, lanceolata, acula, toto dorso villosa, 3-nervis; HT. Tam æquans, oblonga, hyalina, ciliata : IV. quam IL. !/3 brevior, inierne hyalina, inter apicis dentes aristam exserens cire. 40 mm. longam perfectam, cujus columna inter glumas lalens subula 3 plo brevior est. Korea, loco speciali non indicato. ©t > LS) al) Eine gut charaklerisierte Art, dem M. sinensis zwar nahe verwandt, BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sen.) J aber schon durch die starke Behaarung der Spelzenränder. resp. des Rückens derselben, verschieden. In letzterer Hinsicht stimmt sie wohl mit M. purpurascens And. überein, unterscheidet sich aber von ihm durch einen ganz anderen Bau der Rispe. Von beiden vorerwähnien Arten ist aber M. coreensis insbesondere durch die Haarkränze verschieden, welche die Rhachis der Aehrchen-Trauben an den Ursprungsstellen der Aehrchenstiele umgeben und von fast gleicher Länge sind wie die Internodien der Rhachis ; diese erhält dadurch den Anschein einer Quer-Gliederung, die jedoch in Wirklichkeit nicht vorhanden ist. *Miscanthus Matsumuræ Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 640. Var. nova longiberbis Hack. differt a typo villis involuerantibus glumæ subæquilongis, villis in margine glumæ [æ sitis hanc ipsam 1/4 superantibus. Prope Tschu-en-li. Spodiopogon sibiricus Trin. Fund. 1899; in monte Kongusan. *Pollinia speciosa Hack. in DC. Monogr. Phan. VI, p. 159, var. nova modesta Hack. differt a typo racemis paueis (3-4) ad 8 cm. longis, arti- culorum pedicellorum spicularumque villis canescentibus nec gilvis, gluma I. præter apicem albidum intense rufo-badia. Vaginæ inferiores basi parcius fulvo-tomentosa. — Prope Ninsen. Andropogon Ischæmum L. Prope Nansantu. * Agrostis perennans Tuck. in Sillim. Journ. 2, t. 6, p. 231. Prope Nansan. Calamagrostis arundinacea Roth. Tent. fl. Germ. I, 33. Prope Maksi. *Eragrostis japonica Trin. in Mem. Acad. Petersb., ser. VI, 1, p. 405. Prope Tai-hu. Diplachne serotina Link. var. aristata Hack. in Bull. Herb. Boiss. 1899, p. 70%. Prope Haid-sju. Ibidem occurrit forma foliis anguslioribus. Melica Onoei Franch. et Sav. Enum. II, 603. Prope Tschu-en-li. Agropyrum semicostatum var. ciliare Hack. in Bull. Herb. Boiss 1905, p. 506. Prope Yei-iu-ho. QE Se (Ge CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN PAR Paul CHENEVABD (Smitet.) 1. Alcune notizie sulla Val Verzasca (Introduzione ad uno studio floristico di P. Chenevard) PER IL Dott. Rinaldo NATOII Delle diverse vallate ticinesi che eonfluiseono verso Locarno, o meglio verso l’estremitä superiore del Lago Maggiore, una delle più interes- santi, e pur tuttavia la meno nota, è la Verzasca. Nel 1785 il Bonstetten*® l’aveva percorsa lasciando deserizione dei costumi degli abitanti: nel 1835 Stefano Franscini nella sua opera rimasta elassica *, la additava a chi « ama spigolare là ove la contrada puo dirsi vergine »; nel 1849 Luigi Lavizzari* vi penetro e la descrisse assal brevemente, occupandosi specialmente di quanto riguardava la parte geologica e mineralogiea e dicendo pochissime parole intorno alla fauna. Il botanico locarnese Alberto Franzoni (m. nel 1886), illu- stratore della flora ticinese °, eita nel suo elenco ben poche piante come 1 Cf. Contrib. Fl. du Tessin, Bull. Herb. Boissier, 1902, 1903. 2 Riferisce cosi il Lavizzarı. Escursiont nel Gantone Ticino, Lugano 1863. 3 Stefano Franseini. La Spizzera italiana. Lugano 1837. Parte II, pag. 126, vol. I. # Lavizzari. Op. cit. > Alberto Frauzoni. Le prante funerogame della Svizzera insubrica, Zürcher und Furrer, Zürich. D94 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sé.) (2) appartenenti alla Verzasea e, date le località da lui indicate, si puô aftermare che non debba aver spinto molto in addentro le sue ricerche. Non saprei, ne potrei dire, se lo Studer ' vi sia entrato, ne, in caso diverso, ove abbia attinto le notizie che gli servirono per la compila- zione della earta geologiea Svizzera? ; certamente vi compie ricerche sistematiche il Zeolle prima del 1881, come appare dalle modificazioni introdotte nella sua carta rispetto alle precedenti e come si puô rile- vare dagli schizzi uniti alla sua diligentissina opera °. Nella Verzasea dovettero eseguire i loro rilievi i topografi che, sotto la direzione di @.-H. Dufour ', disegnarono la carta ad ‘/100,000 della Svizzera e, più tardi, anche quelli che attesero ai lavori, nella scala di ‘/50,000 del- l’atlante Siegfried’; ma, a questo proposito, si deve Jamentare che i fogli 515 e 512 di esso ancor oggi non siano in dominio del pubblico, con grande danno di chi intraprende escursioni nella valle. All infuori di quanto dissi, non mi consta che altre ricerche sistema- tiche siano state intraprese, il che dimostra come un campo assai vasto rimanga da esplorare nella Verzasca e come le parole del Franseini, da me eitate, poche modificazioni debbano subire. Le presenti notizie, raccolte durante aleune escursioni, mi lusingo che possano servire d’introduzione allo studio floristico di P. Chene- vard, eontribuendo a far conoscere la natura del paese in cui egli compie le sue ricerche. La V. Verzasca, frammezzo alle due maggiori del Ticino e della Maggia, si stende da N. N.-O. a S. S.-E. misurando, dal Pizzo Barone al ponte di Tenero, che considero come i due punti estremi, una lun- ghezza di Chm. 25,100 in linea retta e di 30-31 Chm. invece seguendo il corso del torrente °. La cartina qui unita pu6 dar un idea abba- 1 B. Studer. Geologie der Schweiz, I, 1854. 2 B. Studer et A. Escher. Carte géologique de la Suisse, 2me édition. 3 F. Rolle. Das südwestliche Graubünden und nordöstliche Tessin. Beiträge zur geologischen Karte der Schweiz, Lief. XXIII. Bern 1881. F. Rolle. Blatt. XIX der Karte der Schweiz (Geologische Aufnahme von doct. F. Rolle. 4 G.-H. Dufour. Topographische Karte der Schweiz. Blatt. XIX. > Siegfried. Topographischer Atlas der Schweiz. Blätter 514 ; 511 ; 507. 5 Il torrente corre ancora fuor della valle, nel piano alluvionale del Tieino, per buon tratto. (3) R. NATOLL ALCUNE NOTIZIE SULLA VAL VERZASCA. PB) stanza esatta del sistema oro-idrografico meglio di qualsiasi deseri- zione. Non solo il naturalista, ma anche il touriste in cerca puramente di emo- zioni estetiche, nota che il vero ingresso della Verzasca si presenta alquanto x Alena a ah NEE N N N Val Verzasea. — Schizzo. 000000 Limite della zona di gneiss con banchi saccar oidi ed anfiboliei (al S.) con Ja zona di micaschisto (al N.). Linea di separazione, nello gneiss, fra gli strati quasi verlicali (al S.) e quelli quasi orizzontali o poco ineli- nali (al N.). elevato (cirea m. 200) sopra quello della valle principale del Tieino, ed & questa la ragione per cui il torrente, sboccando quasi in cascata, fini, per portarsi al livello del piano alluvionale del Tieino, ad erodere le rupi che lo rinserravano scavando in esse la pittoresca gola che oggi ammiriamo. Tal fenomeno. frequentemente grandioso nel 'Tieino, pud 336 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Au sin.) (4) osservarsi, in minor proporzione, nella vicina valle Maggia a Ponte Brolla e, poichè spesso accade che una valle secondaria sia la ripeti- zione in piccolo della principale, ancor lo si vede, nella Verzasca stessa, la dove sbocca sopra Frasco la Val d’Efra: oltre a cio esso è in rela- zione con la grande abbondanza di cascate laterali, osservata nella stessä Verzasca, nella Maggia, nella Val di Blenio, nella Mesoleina gia prima del 1885 dal Taramelli ! e riferibile alla forte differenza, nella fase di erosione torrenziale, fra il recipiente et il confluente. ’ E naturale, fa osservare W.-M. Davis ? che, in epoca anteriore alla odierna, lo sbocco delle valli laterali dovesse trovarsi allo stesso livello di quel punto, della valle principale, in cui immettevano, essendo questa la tendenza di ogni corso d’acqua giunto al completo sviluppo; egli ammette come causa del eurioso fenomeno il ghiaccio che, nell’ epoca quaternaria, ricopriva tutta la regione giugendo ad un livello assai elevato, com è indicato dalle evidenti traccie lasciate. Ma il ghiaccio doveva pure, data la maggior potenza della sua massa, scorrere con maggior rapidità nella valle principale che non nelle secondarie, in modo che queste venivano ad essere meno erose ed il loro fondo rima- neva sopraelevato su quello della principale. Per @. Bonney”, invece, i ghiacei per nulla o per ben poco avrebbero eontribuito allo scavamento delle valli alpine (almeno per quella parte della catena alpina da lui studiata, cioe in particolare le Alpi Pennine nel versante svizzero) : i ghiacei avrebbero arrestato l’azione fortemente erosiva dei torrenti nelle parti piü alte della montagna, e reso più intensa quella dei torrent prineipali e dei grandi collettori. Cosi si sarebbero formate le valli pen- sili (hanging Vallevs) cioe valli laterali sopra elevate che sboccano oggi in cascata sulla valle principale, £.-J. Garwood ‘, pure combattendo l’ipotesi del Davis, profitta delle sue osservazioni fatte nelle Alpi e nel- PImalaia per sostenere che l’azione dei ghiacei @ preservativa e che LT. Taramelli. Nolte geologiche sul bacıno idrografico del fume Tieino. Bollet- Lino della Societa geoloyica italiana, IV o 1885. 2 W.-M. Davis. Glacial erosion in the Valley of Ticino. Appalachia, IX 2, p. 136-156. Boston 1900. V. pure Bo del Ro Gomitato yeologico italiano. Roma 1901. : 3 G. Bonney. Alpine Valleys in relation to glaciers. The Quarterly Journal of the Geolog. Soc. Vol. LVII, no 232, p. 690-702. London 1902. V. pure Be Re Co Go. Roma 1905. * E.-J. Garwood. On the origin of some hanging Valleys in the Alps and Himalayas. The Quarterly Journal of the Geolog. Soc. LV. n° 232, p. 703- 748. London 1902. V. pure Bo Ro Co Go, Roma 1903. (3) R. NATOLI ALCUNE NOTIZIE SULLA VAL VERZASCA. 537 pereiö, mentre i ghiacciai invadevano ancora le valli laterali che trova- vansi a maggiore altezza, Tacqua poteva intanto più energicamente far valere la sua azione nella valle principale. Ma egli sostiene pure che sia avvenuto un aumento nella pendenza media della valle perche, prima dell’ ultima espansione glaciale, avrebbe avuto luogo un sollevamento nella parte situata più a monte. Ho voluto eitare le opinioni di questi diversi autori per istituire un confronto, delle altre valli tieinesi, colla Verzasca in cui, prescindendo pure dalle cause, sta il fatto che, tolto il primo tratto brevissimo e ripi- dissimo, quello eioe in eui si apre la forra del torrente, il rimanente della valle è quasi pianeggiante, tanto che la strada carrozzabile, dal ponte di Tenero in su. dopo d’esser stata costretta, in tratto assai breve, a superare un vero gradino corre dipoi senza pendenze molto sen- sibili, anzi da Lavertezzo a Sonogno giace sempre sul fondo della valle. Notevole pure il fatto, che si osserva ancora nella vieina V. Maggia, della deviazione ad E. dello sbocco del torrente il quale, in epoca più remota, mentre da più alta e diretta uscita versava le sue acque in quelle del Verbano, non deseriveva il gomito eui & attualmente costretto dalla deviazione accennata combinata con l’ostacolo opposto dai materiali alluvionali in abbondanza traseinati dal Tieino. Se l’origine della valle devesi prevalentemente ritenere come eso- gena, vi sono motivi per credere che si possa anche parlare di una frat- tura, allargata posteriormente dalle aeque. Gia l’Zbel aveva esposto tale opinione, che ho visto riferita dal Franseini, confermata, secondo lui, dal fatto che, se l’ingresso della valle si trova ad un livello superiore a quello del rimanente, solo un’ azione violenta (?) poteva aver deter- minato la frattura degli strati verticali delle roece. Il Lavizzari dopo di lui osservo che gli strati verticali « serrano l’ingresso della valle come se il monte si fosse squarciato per dar passo al solo torrente. » Con maggior ragione di costoro, pensa il Taramelli come bisogni porre qualche attenzione al fatto che le alte vallate del Ticino confluiscono, verso l’estremitä superiore del Verbano, « appunto nel tratto ove si cangia la direzione delle formazioni, il che lascerebbe intravvedere una prima origine per frattura delle prineipali soleature, che poi le acque hanno allargato enormemente, intaccando ed erodendo le masse delle ineurvate formazioni anche la dove non erano infrante che da rotture beanti. » La Val Verzasca fa parte per intiero di quella regione distinta dagli 338 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.) (6) autori col nome di Massiccio ticinese, mentre solo la sua estremitä meri- dionale si trova quasi sulla linea di confine fra quello ed il Seegebirge. La roccia predominante ovunque, fuorche nella parte più settentrionale in Qui troviamo il micaschisto, è lo gneiss : esso passa sovente alla varjeta granitoide (granito di Verzasca) apprezzatissima come mate- riale da costruzione, e talora a varietà assai scistose; in esso si trovanc banchi di calcare saccaroide qua e la sparsi! e scisti anfibolici. Gli strati dello gneiss, che sono variamente diretti, passano brusca- mente dalla posizione verticale, o quasi, a quella quasi orizzontale; la linea di separazione fra strati cosi diversamente inclinati corre fra il Pizzo Masne ed il Madone di Giove (a destra della valle), diretta ad un punto intermedio fra la eima d’Efra e quella di Lierna (a sinistra), com e indieato abbastanza approssimativamente nella cartina. Questa linea, gia segnata dallo Studer come partente da Varzo (V. Vedro) e passante per Crana (V. Onsernone), Lodano (V. Maggia) e Biasca (V. del Tieino), fu rieonoseiuta aneora dal Rolle, e non rappresenta che un caso particolare di quella serie euriosa di discordanze che si riscon- trano In tutta la zona di gneiss del Tieino superiore. Fra i minerali degni di rimarco, citer semplicemente : diopside (sopra Frasco; M. Carghe fra Verzasca e Leventina), prehnite (sopra Frasco; V. Redorta), apatite (sopra Frasco), epidoto e tormalina nera (alpe Mugaglia in V. Redorta), granato (V. d’Osola), thallite (sopra Sonogno), mica in bellissime lamine (Lavertezzo e altrove), amianto in iunghe fibre (all’ ingresso della valle), disteno (in bei eristalli lunghı em. 7, larghi em. 1, con fascia centrale più oscura, trovati presso la eima del Pizzo di Vogorno, fra i lastroni che si staccano dalla vetta : 9. 7. 1900), staurotide associata al disteno (analoga perfettamente a quella caratteristica del Pizzo Forno in Leventina; essa fu rin- venuta in frammento staccato nell’ Agosto 1903 in V. d’Efra ove non fu mai trovata nella roceia in posto; potrebbe forse indicare un legame più antico fra la Leventina e la V. Verzasca), pirite (qua e la sparsa nella valle : un giacimento abbastanza rieco trovasi quasi allo sboeeo di V. Vigornessa; ivi le piriti hanno dimostrato, all’ analisi, di posseder anche un disereto tenore in oro; 1902) 2. ! Parecchi banchı si irovano presso l’ingresso della valle, sui due versanti di essa ; altri in V. d’Efra, Vigornessa ecc. 2 L. Lavizzari, op. cit. — R. Natoli, Una collezione di Luigi Lavizzari, Locarno 4900. me (7) R. NATOLI. ALCUNE NOTIZIE SULLA VAL VERZASCA. 999 E la Verzasca una valle veramente orrida : chiusa fra dirupi pro- fondi e tetri, riceve una bellezza particolare dalle numerose cascate laterali di cui perö la massima parte è temporanea e quindi visibile solo dopo piogge o quando più attivamente si squagliano le nevi. Dalle pareti quasi verticali delle montagne enormi massi franano, aleuni sono franati rimontando perfino il fianco opposto della valle; d’inverno le valanghe rendono talune località particolarmente pericolose. I coni di deiezione dei torrentelli laterali sono, armonicamente a tutto il resto, ripidissimi : fra di essi notevole quello che si trova rimpetto a Frasco, abbastanza esteso e complieato con una frana. Il terrazzamento ein aleuni punti sufficientemente distinto; i terrazzi orografici SONO disposti a formare grandiose ed imponenti gradinate, in special modo nelle valli di fondo ove i pascoli alpini (p. e. in V. Vigornessa) si trovano disposti in alto su una vera cornice. Ciö li rende naturalmente d’accesso difficile ed alcune volte pericoloso. Pur diffieilmente accessibili sono 1 pascoli, di cui aleuni abbastanza pingui, che trovansi sopra terrazzi d'origine fluviale o fluvio-glaciale. Anche la Verzasca possiede i suoi laghetti alpini : in V. d’Efra se ne nota uno, assai piccolo per verita, in V. Vigornessa ve ne sono aleuni di eui il principale, rimarchevole pel suo carattere selvaggiamente pittorico, è il Lago Barone a 2360 m., posto al disopra dell’alpe omo- nima. Esso, gelato per la massima parte dell’ anno, si stende per una lunghezza di m. 425 eirea su una larghezza di circa 220, serrato da tre lati dagli alti dirupi di un imponente cireo, e sbarrato pel rima- nente, a S. S.-O.edaS.. da materiale morenico commisto a sfaseiumi e detriti di frana. Il corso d’acqua, la Verzasca, che insinua le sue verdissime onde in fondo alla valle nei baratri proiondi, non merita il nome di fiume tro- vandosi completamente nella fase di erosione o torrenziale; a motivo dei forti diboscamenti avvenuti neila prima metà dello scorso secolo, nelle sue piene selvagge ed improvvise, minaceia seriamente 1 villaggi di Brione, Gerra, Frasco e Sonogno. Ora pero l’ispettorato forestale del canton Tieino !, coadiuvato della popolazione, provvede al rimbo- schimento della vallein modo che Sonogno .e Brione, minacciati da fra- namento di roccia, ed il primo anche da valanghe, sono al sieuro; 1 F. Merz. Nel campo forestale. F. Merz. Forstliche Verhältnisse des Kantons Tessin. Ati della Società elvelica di Sciense naturali. Locarno 1903, edila a Zurigo 190%. 540 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (28 Si.) (8) la strada cantonale a Gerra non & piu, come prima, annualmente di- strutta da un torrentello laterale; le piantagoni di Corippo promettono di dare un buon reddito, mentre quelle di Vogorno, unite a lavori di difesa, lo proteggono anche dalle valanghe. Riguardo alla fauna, per quanto io mi sappia, ben poco si conosce all’infuori delle scarse notizie laseiate dal Lavizzari e di pochissini esemplari catturati da altri e da me aceidentalmente nelle varie escur- sioni. E un campo assolutamente vergine. Per le condizioni climatologiche pure ben poco si puô dire poiche solo in Sonogno, dal 1899 in avanti, si misura l’altezza della pioggia caduta; si nota perä sempre una differenza, talora in piu, talora in meno, fra la parte più a N. e quella più a S. della valle. Per analogia colle adiacenti parallele vallate, se l’analogia più valere in simili casi, e per l’esame degli annali dell’ ufficio centrale di meteorologia!, devesi ritenere che la precipitazione atmosferica sia rilevante (1700 mm. in media). Ma & naturale pensare come sia arrischiato il voler giungere, per tale via, ad una conelusione di qualche importanza. Sono queste le più rimarchevoli notizie che finora si posson dare sulla Verzasca, su questa valle interessante per l’orrore delle sue gole e dei suoi dirupi, per il Campo vergine che ancor laseia inesplorato al natu- ralista, per il carattere dei suoi abitanti, tanto diversi da quelli delle altre vallate ticinesi, che meriterebbero di essere accuratamente e det- tagliatamente studiati, tanto nel loro dialetto * quanto nei loro partico- larissimi caratteri antropologiei. Orograficamente, litologicamente ed orogeneticamente si riconnette la Verzasea colle altre valli adiacenti e col territorio che la eirconda, come mi sono sforzato di dimostrare; qual sia la sua flora e quali relazioni passino fra di essa e quella delle regioni circostanti, dira P. Chenevard che espressamente se ne & occupato. ! Annalen der schweizerischen meteorologischen Gentralanstalt. 3 Credo che il chiarmo filologo prof. Salvioni se ne sia occupato o slia occu- pandosene. (9) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. Sal 2. Herborisations dans le Val Verzasea PAR Paul CHENEVARD Le Val Verzasea parait être resté jusqu’iei en dehors des itiméraires des botanistes qui ont visité le Tessin, car on ne trouve dans la littera- ture que de très rares renseignements sur cette artère. 1] m'a paru done utile d'y faire quelques excursions et l’an dernier, durant un séjour de deux semaines au commencement du mois d'août, il m'était possible d'y réunir assez de matériaux pour présenter aujourd’hui un ensemble d'indications propre à faire connaître le caractère général de cette florule. Grâce à l’obligeant concours de deux jeunes et zêlés collègues MM. J. Braun et M. Jæggli, auxquels je renouvelle ici Pexpression de ma reconnaissance, un certain nombre de sommités ont été visitées. Ces courses étaient fatigantes car, les points de départ se trouvant tous dans la vallée même (800-900 m.), de longues marches étaient nécessaires pour atteindre les arêtes situées entre 2200 et 2800 m. C'est dire aussi que dans ces conditions, un examen minutieux du tapis végétal n’était pas possible: mais il ne ressort pas moins de la liste de ces récoltes que cette partie des Alpes du Tessin n’est nullement aussi pauvre qu'on l'avait cru. La vallée elle-même ne nous offrait que peu d'intérêt, soit par une réelle médiocrité, soit que la saison fût trop avancée pour la flore æstivale. Cette lacune est, en partie, comblée dans ce travail par les notes que M. le Professeur Natoli avait prises l’année précédente dans ses courses géologiques et qu'il a bien voulu me confier. J'y ai Joint également celles que j'avais pu recueillir dans une courte herborisation au commencement de juin. Par contre, la flore de la haute alpe s’est montrée très intéressante; plusieurs massifs ont donné de bons résui- tats, ainsi : le Pizzo Piancaccia, le Pizzo Barone, la Corona di Redorta sur la crête de laquelle M. Braun ne récoltait pas moins de einquante- neuf espèces entre 2770 et 2800 m. d'altitude. Parmi les espèces intéressantes rencontrées sur toutes ces Alpes se trouvent : Cardamine resedifolia L., Draba frigida Saut.. Silene exscapa Al, Cerastium uniflorum Mur. (nouveau pour le Tessin), Sedum ÆRhodiola L., S. alpestre Vill., Saxifraga oppositifolia L., jusqu'ici peu connu dans cette région, S. planıfolia Lap., S. Seguieri Vill. Astrantia minor L., Bupleurum stellatum L., Laserpitium Panax Gouan, Molopospermum, Erigeron uniflorus L., Achilles macro- phylla L., Saussurea discolor DC., Centaurea nervosa Willd., Hypochæris niflora Vill., Hieracium transalpinum NP., H. rhæticum Fr., Phy- teuma hemispheericum L., Gentiana alpina Vill., Eritrichium nanum Schrad., Veronica bellidiodes L. V. alpina L. V. fruticans Jacq., Alectorc- lophus subalpinus Stern., Androsace imbricata Lam., Soldanella pusilla D42 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (10) Baumg., Daphne striata Tratt, Salix herbacea L. particulièrement abondant, Lloydia serotina Rehb.. Paradisia Liliastrum Bert., J'uncus Jacquini L.. Luzula spicata DC. Poa laxa Hanke, Festuca rupica- prina Hackel. Des especes rares constatees seulement sur un ou deux points, il est à remarquer les suivantes : Thlaspi alpımum Cr. (?), Adenostyles leuco- phylla Rehb. (nouveau pour le Tessin); Hieracium pseudopicris Arv.- Touv. (id.), Gentiana Terglouensis Hacq. (id.), Carlina longifolia Rehb. (id.), Alnus Brembana Rota, Woodsia alpina Gray. Cette flore presque exclusivement calcifuge ou indifférente ne le cède donc en rien à tout autre groupe granitique de la chaîne des Alpes et des recherches ultérieures, en complétant ces résultats, viendront encore à l’appui de cette appréciation. Comme je l’ai fait pour mes premières «Contributions» tenant à ce que mon travail présente le plus d’exactitude possible, j'ai recouru à l'obligeance des spécialistes pour la determination des genres critiques. Je remercie done ici bien sincèrement de leur concours MM. Arvet- Touvet, D' Beck von Managetta, W. Becker, D’ J. Briquet, R. Buser, D" Buchenau, D' Correns, D' Christ, D’ R. Keller, ©. Kneucher. D° Riekli, D' von Sterneck, Max Schulze, D’ Volkart, D' Wilezek, Th. Wolf, D' Zahn. La revision de mes récoltes par ces monographes offre par conséquent des garanties particulières à mes indieations. Clematis recta L. De Tenero à Vogorno, assez abondant (Nat.). Thalietrum aquilegifolium L. De Mergoseia a Gorippo, frequent (Nat.). TPhalietrum aquilegifolium f. alpestre. Du type, les fruits Ionen pedicelles, lisses (non sillonnes), les filets violets des étamines epanouis sous les anthères, mais remarquable par ses dimensions réduites, tige haute de 22-25 cm., simple, ne portant que 3 feuilles dont les folioles les plus grandes mesurent 8 X 12 mm.; inflorescence contractée, paueiflore (D’ Rickli in sched.). Alpe Fornaro, v. d’Osola, e. 2100 m. Thalietrum nunus L. var. Jacquinianum K. Frasco; Brione. Thalictrum minus L. var. collinum Wallr. Frasco; Cima di Cagnone; val Vigornesso. Thalictrum minus L. var. majus K. De Chiosetto a Brione; Frasco. Anemone Hepatica L. Sous Mergoseia; de Contra à Mergoscia ; Gorippo; Vogorno (Nat.); Brione. Anemone nemorosa L. De Mer goscia a Gorippo (Nat.); sous Mergoscia; Vogorno. Anemone sulfur ea L. Alpe Bardogaro et Pizzo di Vogorno (Nat.); Dir: Pegro; Piz. Piancaceia; alpe Motto au Piz. Scaglie, ce. 2200 m.; Cima di Cagnone; Piz. Barone; alpe di Redorta (Nat.). Anemone vernalis L. Pigno di Trosa, c. 1860 m. et Madone di Mergoseia, c. 2053 m. (Nat.) Piz. Piancaccia, c. 2200-2350 m.; Piz. Pegro; Corona di Redorta, 2200-2400 m. Banunculıs glacialis L. Piz. Pegro; Piz. Piancaceia; alpe d’Efra; Corona di Redorta, 2500- 9700 He NP1270 Scaglie; Piz. Barone, ce. 2500 m. A sure var. chritmifolius Rehb. Madone di Giovo; Corona di Redorta “> (11) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. Dt Ranunculus aconitifolius L. Sur Mattro, 1200-1300 m.; alpe di Giovo; Pizzo Pegro: Pizzo Piancaceia. Rannnenlus Elammula L. De Lavertezzo à Brione. Ranunculus repens L. Brione: Frasco; alpe Starlareseio, v. Redorta. Ranunculus montanus Wild. Sur Mattro, 1200-1300 m.; Madone di Giovo; Piz. Pegro: Piz. Piancaccia; Cima di Cagnone. Ranuneulus montanus Willd. var. oreophilus M. B. Val d’Eira, e. 1009 m. Ranunculus montanus Willd. var. gracilis Schl. De Contra à Mergoseia et Gorippo (Nat.); val d’Efra, e. 1100 m. Ranunculus acris L. var. Boræanus (Jord.) Brione: val d’Osola abon- dant (Nat.); Frasco; val d’Efra, e. 1000 m. Ranmmenlus vepens L. Frasco. Ranunculus nemorosus DC. De Contra à Mergoseia; alpe Barone, e. 2100 m.: alpe di Redorta, e. 1600 m. Ranunculus bulbosus L. Fraseo; val d’Osola, e. 1000 m. (Nat.). Ranunculus bulbosus L. var. albonævus Jord. Sous Mergoseia. Ranunculus Ficaria L. Mergoseia (Nat.). Trollius europzeus L. Pres de Brione. Aquilegia vulgaris L. De Mergoscia à Gorippo (Nat.). Aquilegia vulgaris L. var. atrata K. Vogorno. Aconitum panieulatiom Lam. Piz. Masne, €. 2100 m.; Frasco, bord de la Verzasea. Papaver Rheas L. Frequent contre les murs (Nat.). Chelidonimm majus L. Brione; val d’Osola, fréquent (Nat.); Fraseo. Fumaria capreolata L. De Gordola a Vogorno. Fumaria officinalis L. Dans le bas de la vallée, pas fréquent (Nat.). Nasturtium officinale R. Br. Frequent dans les ruisseaux (Nat.). Nasturtium palustre DC. Pres Brione. Nasturtium pyrenaicum R. Br. De Lavertezzo à Brione (Nat.). Arabis alpina L. Piz. Pegro; Piz. Piancaccia; alpe d’Efra; val Vigor- nesso; Corona di Redorta, 2500-2700 m.; val Lareceio, c. 2300 m. Arabis arcuata Schuttl. var. alpestris Burn. Piz. Pegro; Piz. Piancaccia; Corte di Fondo, v. Vigornesso; alpe Starlarescio, v. Redorta. Cardamine resedifolia L. Mergoscia: Piz. di Vogorno (Nat.); de Chiosetto à Brione; Madone di Giovo; Frasco; Piz. Scaglie; val d’Efra; val Vigornesso; Piz. Barone; Cima di Cagnone; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Cardamine hirsuta L. Mergoscia; Vogorno (Nat.). Cardamine amara L. De Vogorno à Lavertezzo; alpe Starlarescio, e. 1700 m. ; v. Redorta. Sisymbrium Thalianum Gay. Frasco; Sonogno. Albaria officinalis Andrz. De Vogorno à Lavertezzo. Sinapis arvensis L. Frasco. Diplotaxis muralis DC. Frasco. Lunaria biennis Mœnch. Frasco, échappé de jardins. Lunaria rediviva L. Sous Mergoscia. Draba tomentosa Wahlb. Cima di Broglio, e. 2400 m. Draba frigida Saut. Piz. Piancaccia, 2200-2350 m.; Cima di Broglio. c. 2400 m.; Corona di Redorta, 2770-2800 m.; val Lareceio, c. 2500 m. Draba Wahlenbergüi Hartm. var. homotricha Lindl. Pizzo Barone, 2860 m. 44 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (22) Thlaspi alpinun Crantz ? Eboulis, val d’Efra, 1700-1800 m. (Obs). N’ayant pas vu la plante en fleurs je note un point de doute; en fruits elle présente tous les caractères du 7° alpinum Cr. Biscutella levigata L. Cima d’Efra, e. 2000 m. Capsella Bursapastoris Mœnch. Abondant dans la partie moyenne de la vallee (Nat.); Brione; Frasco; val Vigornesso. Raphanistrum Lampsana Gärtn. Gerra (Nat.) Hatem vulgare DC. var. obscurum Pers. Mergoseia, pas fréquent (Nat.). Helianthemum vulgare DC. var. angustifolium Pers. Sous Mergoseia. Helianthemum vulgare DC. var. tomentosıun K. Frasco; val Motto; Cima di Cagnone. Helianthemum vulgare DC: var. grandiflorum DC. Corona di Redorta, 2200-2400 m. Helianthemum vulgare DC. var. Scopolii Willk. Cima di Cagnone vers. orient. Viola palustris L. De Gerra à Frasco; val d’Efra, €. 1100 m.; alpe Fornaro, val d’Osola. à 1400 m.: alpe Piodajo, val Vigornesso; val Lareccio, €. 2300 m. Viola T'homasiana Perr. Song. Alpe Fornaro, v. d’Osola, e. 1400 m.; Frasco. Viola hirta L. Au bas de la vallée, au-dessus de Tenero (Nat.) Viola odorata L. De Tenero à Vogorno (Nat.). Viola silvatica Fr. Vogorno. Viola Riviniana Rehb. De Gordola à Vogorno; val d’Efra, €. 1100 m.; Sonogno. Viola montana L. Sous Mergoseia; Lavertezzo; Frasco; val d’Efra. Viola montana L. f. strieta Gingins. De Contra à Mergoscia. Viola montana L. v. nemoralis Kütz. Talus herbeux entre Brione et Frasco. Viola montana X Riviniana. Frasco. Viola biflora L. Toute la vallée; de Mergoseia à Gorippo (Nat.): Piz. di Vogorno (Nat.) Madone di Giovo; Piz. Pegro; Piz. Piancaecia; Piz. Seaglie; Cima d’Efra; Piz. Barone 2200-2400 m.; Corona di Redorta 2200-2400 m. : Viola tricolor L. var. arvensis Murr. Abondant sur la rive droite (Nat.). Viola tricolor L. var. segetalis Gr. God. Frasco. Drosera rotundifolia L. De Lavertezzo à Brione, assez fréquent (Nat.); alpe Fornaro, v. d’Osola, 1100-1500 m. Parnassia palustris L. Sur Mattro, e. 1300 m. et Valdo Togni, 1100- 1500 m., v. d’Osola; val d’Efra; Corte di Fondo, v. Vigornesso: alpe Starlarescio, v. Redorta, €. 2300 mm. Polygala Chameebuxus L. Sur Vogorno, très abondant et vis-à-vis, sur l’autre versant de la vallée (Nat.). Polygala pedemontana Perr. Song. Sous Mergoseia; Vogorno. Polygala vulgaris L. Val d’Osola, très fréquent (Nat.); sur Frasco. Polygala vulgaris L. var. pseudoalpestris Gxli. Val Motto, e. 1400 m.; Piz. Masne, €. 2000 m.; val Vigornesso; alpe Starlarescio, v. Redorta. Polygala vulgaris L. var. valdensis Chod. Mattro, v. d’Osola, e. 1200 m.; val d’Efra, €. 1100 m.; Cima di Cagnone, vers. orient. 1700- 1900 m.; alpe di Redorta, €. 1600 m. (15) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 549 Polygala austriaca Cr. Sous Mergoscia. Dianthus Carthusianorum L. De Lavertezzo à Brione (Nat.); Frasco; val d’Efra; sur Sonogno; val Redorta, fréquent (Nat.) alpe Starlarescio, v. Redorta 1500-1700 m.; fl. albo, de Frasco à Sonogno. Dianthus Carthusianorum L. var. nanus Celak. Sonogno. Dianthus vaginatus Chaix. De Frasco à Sonogno; val d’Efra. Dianthus vaginatus Ch. v. minor Gaud. Frasco. Dianthus silvestris Wulf. Val d’Osola, e. 1100 m. Dianthus silvestris Wulf. var. grandijlorus Reut. Cima di Cagnone verst. orient., ©. 1700 m. Saponaria officinalis L. Val d’Efra, e. 1100 m. Saponaria ocymoides L. De Contra à Mergoscia (Nat.); Vogorno. Silene inflata Sm. Très fréquent du val della Porta à Brione (Nat.); Frasco; val d’Efra, e. 1100 m.; al Sasso sur Frasco; Corte di Fondo, v. Vigornesso; val Redorta, abondant. Silene alpina Thom. Sous Mergoseia; Cima di Broglio. Silene Otites Sm. Disséminé, surtout sur les grèves de la Verzasca (Nat.). Silene acaulis L. Piz. di Vogorno, 2000-2445 m. (Nat.); Piz. Piancaccia; Cima di Cagnone. Silene acaulis L. var. elongata Bell. Pizzo Scaglie, sur la crête. Silene exscapa All. Madone di Giovo; Piz. Piancaceia; Piz. Barone, 2200-2800; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Silene rupestris L. De Contra à Mergoscia et Chiosetto (Nat.); Piz. di Vogorno (Nat.); Vogorno: Brione; Madone di Giovo; Piz. Masne; Piz. Pegro; Piz. Piancaccia; Frasco; val d’Efra, c. 1100 m.; Piz. Scaglie; val Redorta, c. 2200 m. (Nat.); Corona di Redorta 1700-2000 m. Silene nutans L. Vogorno; Frasco; val d’Efra, e. 1200 m.: Cima di Cagnone, c. 1900 m. Silene nutans L. var. livida Willd. Frasco. Melandrium vespertinum Martens. Assez fréquent dans la partie moyenne de la vallée (Nat.); sous Mergoseia; Vogorno; Brione. Melandrium diurnum Crep. Mergoseia (Nat.); de Vogorno à Brione (Nat): Frasco; al Sasso sur Frasco; val d’Efra. Lychnis flos cuculi L. De Vogorno à Brione, assez fréquent (Nat.). Spergularia rubra Presl. De Chiosetto à Brione; val d’Efra, ec. 1100 m. Spergularıa rubra Presl. var. pinguis Fenzl. Val d’Efra. Sagina procumbens L. Brione; Frasco. Alsine sedoides F. Sch. Piz. Pegro; Piz. Piancaccia: alpe d’Efra; alpe Cagnone, 2200-2400 m.; Piz. Barone 1900-2800 m.; Corona di Redorta 2500-2800 m. Alsine recurva Wahlb. Piz. Piancaceia; Piz. Pegro. Alsine recurva Wahlb. var. nana Gaud. Corona di Redorta, 2770-2800 m. : Alsine verna Barth. var. alpina Grli. Piz. Piancaceia. Alsine verna Barth. var. nıvalis Fenzl. Corona di Redorta, c. 2500 m. Mehringia trinervia Clairv. Mattro, v. d’Osola, 1300 m. Moœhringia muscosa L. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); pres le pont de Chiosetto, tres abondant (Nat.); Brione. Arenaria biflora L. Cima il Motto, v. d’Osola, e. 1800 m.; Corte di Pianca et alpe Piodajo, v. Vigornesso; Piz. Barone, 2400 m.; Corona di Redorta 2770-2800 m. BULLETIN DR L'HERBIER BOISSIER, n° 6, 31 mai 190%. 36 546 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (14) Arenaria serpyllifoha L. Brione; Frasco. Arenaria cihata L. Murs à Frasco. Arenaria leptoclados Guss. Brione. Stellaria nemorum L. Vogorno; Valdo Togni 1100-1200 m.; Cima il Motto, v. d’Osola; al Sasso sur Frasco; Cima di Cagnone, 2100 m.; alpe Starlarescio, v. Redorta, 1500-1700 m. Stellaria media Cirill. de Vogorno à Brione, fréquent (Nat.); val d’Osola (Nat.) Frasco; Sonogno. Stellaria uliginosa Murr. Alpe Starlarescio, v. Redorta; alpe di Redorta, 1600 m. Stellaria graminea L. Sparve, v. d’Osola; alpe Motto au Piz. Scaglie, e. 1900 m.; val d’Efra, e. 1100 m. Cerastium trigynum Vill. Piz. Piancaccia: val Vigornesso; Piz. Barone, ©. 2100 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Cerastium glomeratum Thuill. Murs à Mergoscia; val Vigornesso. Cerastium triviale Link. Sous Mergoseia; de Chiosetto à Brione; Frasco; val d’Efra. Cerastium uniflorum Murith. Piz. Piancaceia; Cima di Cagnone, 2300- 2400 m.; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Cerastium arvense L. var. strictum Hænk. Piz. Pianeaccia; alpe Motto au Piz. Scaglie, e. 2100 m.; Frasco; val Vigornesso jusqu’à l’alpe Barone; Cima di Cagnone, €. 1900 m.; alpe Starlarescio, v. Redorta; Corona di Redorta, 2500-2800 m.. Une f. reducta Piz. Barone, c. 2600 m. Cerastium arvense L. var. strictum Hanke, f. ad var. holadenium Rehb. Piz Pegro; Frasco; val d’Efra; Sonogno, alluvions; val Vigor- nesso, €. 1200 m. Malva silvestris L. Au bas de la vallee, pas frequent (Nat.). Malva neglecta Wallr. Brione. Tilia cordata Mill. Vallon de Gorippo (Nat.); de Chiosetto à Brione. Tılıa platyphylla Scop. De Lavertezzo à Brione. Hypericum humifusum L. Val d’Efra, ec. 1200 m. Hypericum perforatun L. Sous Mergoscia; de Gordola à Vogorno; Brione; de Frasco à Sonogno. Hypericum perforatum L. var. veronense Schrk. Frasco. Hypericum quadrangulım L. De Tenero a Vogorno (Nat.); de Laver- tezzo a Brione; val Vigornesso. Hypericum quadrangulum L. var. punctatum Schinz. Cima di Cagnone, vers. orlent. Hypericum tetrapterum Fr. De Chiosetto à Brione. Hypericum montanum L. De Chiosetto à Brione; sur Frasco; al Sasso sur Frasco; val d’Efra; alpe Starlarescio, v. Redorta. Hypericum montanum L. v. scabrum K. Sous Mergoscia. . Acer Pseudoplatanus L. Vogorno; près Sonogno (Nat.). Acer campestre L. De Vogorno à Lavertezzo (Nat); val d’Efra, ce. 1100 m.. Geranium Robertianum L. De Tenero à Vogorno (Nat.); Lavertezzo (Nat.); val d’Osola (Nat.); murs à Frasco; al Sasso sur Frasco; val d’Efra. Geranium silvaticum L. Sous Mergoscia; Vogorno; Brione; Frasco; al Sasso sur Frasco, e. 1100 m.; alpe d’Efra; Corte di Fondo et alpe Piodajo v. Vigornesso; Cima di Cagnone, vers. S., ce. 2000 m.; Corona di Redorta, 1700-2000 m. (15) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 347 Geranium sanguineum L. De Tenero à Vogorno, très fréquent entre le val della Porta et Brione (Nat.). Gerantum columbinum L. De Chiosetto à Brione; de Frasco à Sonogno. Geranium molle L. Frequent au bas de la vallée (Nat.); Brione. Geranium pyrenaicum L. Brione. Geranium pusillum L. De Contra à Mergoscia (Nat.); Frasco; val Redorta. Impatiens noli tangere L. De Chiosetto à Brione; Lovalto, val Vigor- nesso. Oxalis acetosella L. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); Brione; Valdo Togni, v. d’Osola, 1100-1200 m.; Piz Scaglie; val Vigornesso. Oxalis corniculata L. Frequent au bas de la vallée sur Tenero (Nat.). Frangula Alnus Mill. Frasco. Sarothamnus scoparius K. De Contra à Mergoseia, très fréquent (Nat.); Vogorno; val d’Osola: Frasco; val d’Efra ; sur Sonogno, abdt. Genista germanica L. De Contra à Mergoseia (Nat.); Vogorno; pres Chiosetto assez abondant (Nat.); val della Porta et alpe Bardo- garo (Nat.). Genista germanica L. f. nana. Près Brione. Genista tinctoria L. Ga et la dans les mêmes localités que le précédent (Nat.). Cytisus Laburnum L. De Contra à Mergoscia, très fréquent (Nat.); vallon della Cagna (Nat.); de Mergoscia à Gorippo. Cytisus alpinus Mill. Mattro, v. d’Osola, c. 1290 m. Cytisus nigricans L. Brione; Mattro, v. d’Osola. Anthyllis Vulneraria L. de Lavertezzo à Brione (Nat.). Anthyllis Vulneraria L. var. affinis Britt. Cima d’Efra. Medicago Lupulina L. Brione; Frasco. Melilotus arvensis Wallr. Fréquent au bas de la vallée (Nat.). Trifolium arvense L. Frequent dans toute la vallée (Nat.) Brione. on pratense L. Tres fréquent partout (Nat.); ff. albo, Frasco; ONOgNO. Trifolium pratense L. var. nivale Sieb. Val d’Osola, ec. 1450 m.; Piz Piancaccia; Frasco; val d’Efra, e. 1100-1500 m.; alpe di Cagnone, 2000-2200 m., v. Vigornesso. Trifolium alpinum L. Piz. di Vogorno. 2000-2400 m. (Nat.); alpe Fornaro, v. d’Osola; Passo d'Eva: Piz. Masne; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Piz. Scaglie; alpe d’Efra; alpe Cagnone; sur Corte di Fondo, v. Vigornesso, 1500-1900 m.: alpe Starlareseio. v. Redorta, avec la f. albiflora; Corona di Redorta 2500-2800 m.; val Lareceio, c. 2300 m. Trifolium Thalii Vill. Sous Mergoseia; val Vigornesso; Piz. Barone, c. 2300 m. Trifolium montanum L. Frequent dans les prairies subalpines (Nat.); de Tenero à Vogorno (Nat.); de Chiosetto à Brione; Frasco. Trifolium repens L. Alpe Bardogaro (Nat.); de Frasco à Sonogno; Brione: al Sasso sur Frasco; Corte di Fondo, v. Vigornesso. Trifolium pallescens Schreb. Val d’Osola, e. 1400 m.; alpe Fornaro, Y. Joe Piz. Piancaccia: Cima d’Efra: Corona di Redorta, c. 2400 m. (A suivre.) x - 548 PLANTE HASSLERTANÆ SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY PAR LE D' Émize HASSLER, D’AARAU (SUISSE) de 1885 a 1902 ET PUBLIEES PAR le Prof. D" R. CHODAT et le D' E. HASSLER (Suite.) Mimosa paupera Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 372; Flor. Bras., XV, 2, p. 327. Fruticulus procumbens 0,2-0,% m. petala rosea, in campis pr. Concepcion, Sept., n. 7511. Var. longepedunculata nob. Differt pedunculis 4-8 cm. longis. Suffrutex prostratus 0,2-0,5 m. flos roseus, in campis pr. Curuguaty, Sept., n. 2603; in campis pr. Igatimi, Sept., n. 2755; in campo Yeruli, Dec., n. 5804. Mimosa sabulicola nob. spec. nov. Decumbens caulibus basi lignescentibus radicantibus, ramis etiam prostratis adpresse strigoso pilosis aculeis parvis leviter recurvis vel rectis sparsis armatis; stipulæ latissime ovatæ vel suborbiculares dorso evidenter striat& 2 mm. longæ ad 3 mm. latæ; folia 3-6 juga, petiolo 1-1,5 em. lg. stricto, strigoso; pinnæ 10-20 jugæ 10-15 mm. Ig., breviuscule petiolulatæ estipellatæ dense pectinatæ foliolis linearibus inæquilaleralibus subfalcatis 5 mm. longis, 1 mm. latis, margine sparse setoso-ciliatis; pedunculi 30-40 mm., dense adpresse strigosi; alabastra cylindrico-oblonga ad { em. longa; capitula subglobosa 15/45 mm. nuce elongata; calyx brevissimus; corolla late campanulata A-mera lobis oblongis breviter acutis apice crassiusculis, dorso aculeolatis, aculeolis crassiusculis brevis- sime villosis; filamentis longissimis ad 6-plo longioribus; ovarium dorso ce. 3 setas longas ferens. Affinis Mimosæ reptanti Benth. differt aculeis, hirsutie, foliis haud unijugis baud marginatis. An eadem qua M. dolichocephala Harms ? Fruticulus procumbens, 0,3-0,8 m. flos albus, in sabulosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Aug., n. 7209. Mimosa petræa nob. spec. nov. Suffrutex parvus 0,1-0,3 m. basi et ramis lignescentibus, radice crassa lignosa, ramis repetite ramosis rigidulis tenuibus adpresse strigosis; slipule setaceæ acutissimæ dorso striis 3 notatæ, basi longe ciliatæ, ad 4 mm. longæ ad 0,5 mm. late vel angustiores; folia subsessilia unijuga petiolo imbricative strigoso sub lente fere squamato inconspicuo; pinnæ 15-22 mm. longæ dense pectinate 16-19 jugæ rhachi communi robuste sirigoso; foliolis subsessilibus inæqualibus basi valde obliquis breviter acutis strigoso-ciliatis utroque facie glabris, uninervis vel subbinervis 2,5 mm. Ig. ad 1 mm. lat.; inflorescentiæ axillares in apice (405) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 549 ramorum foliosorum racemosi, pedunculo folio breviore, adpresse strigoso, capi- tulo juvenili ovoideo bracteis scariosis brevissime conico, evoluto globoso 7-8 mm.; bractea lanceolata acuminata pectinata ciliata florem evolutum subæquans, scariosa: calyx minutus margine subretusus longe ciliato-dentatus cc. 10 plo brevior quam corolla angusta basi glabra lobis oblongis obtusiusculis usque fere ad medium pertinentibus apice dorso pubescentibus, rhachi inflores- centiæ strigosa; filamenta staminum 4 crassiucula; ovarium glaberrimum; flores steriles i. e. ovario abortu masculini numerosi, inde numerus fructum parvus cc. 3-4, 2-3 articulati moniliformes, articulis quadratis vel ellipticis marginalis adpresse strigosis ; 10-15/3 mm. Affinis M. distanti Benth. a qua differt habitu minore foliis minoribus, petiolo communi breviore, nervo medio minus excentrico, numero foliorum et magnitu- dine, affinis M. axillari Benth. a qua differt indumento, pinnis brevioribus subsessilibus petiolo obsoleto, aliisque. Suffrutex 0,1-0,3 m. flos roseus, in glareosis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6619. Mimosa meticulosa. Mart. Herb. Flor. Bras. 135; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 331. Cette espèce excessivement polymorphe présente des variations tellement multi- ples qu'il est difficile de déterminer exactement les limites de chacune des formes ; les différences entre M. dolens Vell. et notre espèce consistent seulement dans l’absence des poils glanduleux et des épines; dans les herbiers on trouve des formes multiples de M. meticulosa Mart. qui ne possédent pas ces deux carac- tères considérés comme spécifiques pour le M. dolens Vell. Var. genuina. Petiolis 1-3 cm. pinnis 8-12 jugis, 10-20 cm. longis, foliolis utrinque glabris peduneulis 1-5 cm. longis, diametro capitulorum ad 3 cm. forma oblongifolia. Pinnis 9-11 cm. foliolis oblique oblongis 30/11 22/10 18/8 mm. Suffrutex 1-2 m. flos roseus, in campis siccis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 8040. forma ovalifolia. Pinnis 5-7 cm. foliolis ovalibus, 30/18 28/14 25/11 mm. Suffrutex 1-2 m. flos roseus in campis pr. Bellavista, Apa, Dec., n. 8293. forma macrophylla. : Pinnis ad 20 cm. foliolis ovalibus vel ovali oblongis 45/20 35/17 25/15 mm. racemis 50-80 em. longis. Suffrutex 2-4 m. flos roseus, in campis pr. Ipe hu, Nov., n. 5249. Var. peliolaris (Benth.) nob. Benth. sub. spec. in Hook. Journ. Bot. IV, 376; Flor. Bras. XV, 2, p. 329. forma genuina (Benth.). : Seien depauperatum, folia pauca ad basin caulis tantum, longe petiolata -8 cm. Suffrutex 0,5-0,6 m. specimen fructiferum tantum, in campo montano in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6741. forma polyphylla. Caulis usque ad inflorescentiam foliatus, internodia 5-6 em. petioli 6-8 cm. longi, pinnæ ad.10 cm. longæ, 8-12 jugæ. abe: h zw 350 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2=* SER.). (306) Suffruiex 1-1,5 m. flos roseus, in dumetis pr. Chololo, Dee.. n. 6585; inter rupes aridos in valle fluminis Y-aca. Febr.. n. 7095. forma iniermedia. Petiolis 24,5 em. foliohs ut in var. microphylla Benth. _ Suffruiex 0,8-1.2 m. flos roseus, in campo Ipe hu. Sierra de Maracayı, Nov.. n. 5228: in campo Cordillera de Altos, Dee., n. 3667. Var. mierophylla Benth. Flor. Bras. XV. 2, p. 331. forma glaberrima. Caulibus peduneulis petiolisque glabris. foliola 12-16 juga glabra, petioli 1-2,5 cm. pinnæ 5-12 cm. foliola 16/6 12/6 mm. peduncuh ad 3 em. lonsı, diametrum capitulorum ad 28 mm. Suffruiex 1-1.5 m. fios roseus. in campo pr. fiumen Carimhaiay, Dee., n. 3827. forma glabrescens. Caulibus peduneulis petiolisque sparse et disianier seiosulis, peliolis inferioribus ad & em. longıs. Suffrutex 1-1.5 m. in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu. Norv.. n. 5285. Id. n. 1779 Pl. Hassl. I, p. 30. sub M. meticulosa Mari. forma hérsufa. Caulibus petiolis. pedunculisque sirigoso-hirsuüs, petiolis in parte supe- riore caulium subnullis, basi ad 3 cm. longis, pedunculis 2035 mm. longıs. a. foliolis glabris. Foliolis præter eilias marginales utrinque glabris ce. 1 em. longis. Suffrutex 1-1,5 m. flos roseus, in campo pr. Isatimi, Nov. n. 5339; eod. loco. Dee.,. n. 561%: in campo pr. flumen Jejui-guazu, Dec, n. 5717; inter saxa in colle arido in regione cursus superioris fuminis Apa, Dee., n. 8092. b. foliolis strigosulis. Foliolis subtus sparse sirigosulis. Sufruiex 0.1-1,6 m. flos roseus in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov.. n 5321, eod. loco Nov. n. 5396: in campo pr. Isatimi, Sepi. n. 4772. : forma pubescens. Caule pilis brevissimis sets sirigosis iniermixtis pubescenie hirsuto foliolis glabris ovali-oblonsis ad 9 mm. longis, petioh 0,5-1 em. pinnæ 5-7.3 cm. 2 es Sufrutex 0.8-1,2 m. flos roseus in eampis monianis in valle flumimis Y-aca, Dec. n. 6821. Mimosa setistipula Benih. Hook. Journ. Bot. IV, 379: Flor. Bras. XV, 2, p. 340. Suffrutex 1-1,5 m. flos roseus in dumetis Cordillera de Altos, n. 199&a. Mimosa callosa Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 376: Flor. Bras. XV. 2, p. 330. Suffrutex 1-15 m. flos roseus. in arenosis pr. flumen Capibary. Dec, n. 590%. in campis montanis in valle ffuminis Y-aca, Dee., n. 6820. Var. microphylla nob. Foliolis 30-40-jugis maximis & mm. longis 1,5-4,75 mm. latis, petioli filiformes 20-40 mm. longi. Suffratex 0.8-1 m. flos roseus, in campis humidis in valle fluminis Y-aca, Dec. n. 6792. (407) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIAN.E. 31 Mimosa papposa Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 375; Flor. Bras. XV, 2, p. 357. Var. uninervis nob. Differt petiolis ad 5 mm. longis, pinnis ad 7 em. longis, foliolis uninervibus. Suffrutex 0,3-0,8 m. flos roseus in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4177; in arenosis pr. flumen Tapiraguay, Aug., n. 4290: in campis pr. flumen Jejui- guazu, Dec., n. 5736. Mimosa oligophylla Michel. Contr. Flor. Parag. I, p, 56. Suffrutex 1-2 m. flos roseus, in campis humidis pr. Valenzuela, Dec., n. 6755. Mimosa eriophylla Benth. Hook. Lond. Journ. V, 87; Flor. Bras. XV, 2, p. 332. Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea, in campo pr. flumen Carimbatay, Dec. n. 5826; in campo montano pr. Chololo, Dec., n. 6791: in campo pr. Valen- zuela, Jan., n. 6956. Mimosa rigida Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 377: Fior. Bras. XV, 2, p. 330. Sufirutex 0,5-1,5 ın. flos roseus, in campo Ipe hu, Oct., n. 5032; eod. loco, Oct., n. 5190. forma puberula. Foliolis subtus leviter puberulis. Sufirutex 1-1,5 m. flos roseus, in campo Ipe hu Sierra de Maracayu, Oct., n. 5169. Mimosa acerba Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 378; Flor. Bras. XV, 2, p. 332. Suffrutex 0,3-0,6 m. flos roseus, in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 2956 et Oct., n. 3349, in campo pr. Chololo, Dee., n. 6818; in dumetis et campis in regione fluminis Apa, Nov., n. 7917. Var. 8 minor Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 332. Suffrutex 0,3-0,4 m. flos roseus, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6459. Mimosa conferta Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 331. Sufirutex 0,5-0,8 m. flos roseus in campo San Blas (Yeruti), Dec., n. 5759; in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5440; in campis Cordillera de Piribebuy, Dec., n. 6868. Var. multifoliolata uob. Caulibus striato-sulealis dense hispido-hirsutis, petiolis in parte superiore caulis subnullis in parte inferiore ad i em. longis. Pinnis ad 10 em. longis foliolis 40-25 jugis peduneulis 2,5-10 em. longis. forma genuina. Foliolis pilis longiusculis appressis utrinque vestitis, 10/4 9/4 8/3 mn. : pedun- eulis 3-4 em., capitulis diametrum ad 30 mm. Suffrutex 4-2 m. flos roseus in campo Cordillera de Altos, Dec., n. 3709; in campo pr. Igatimi, Dee., n. 5613. 592 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ZW SÉR.). (408) forma brevipila. Foliolis pilis brevibus vestitis, coriacioribus. Suffrutex 1-1,5 m. flos roseus, ad marginem silvæ in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6649. forma longepedunculata. Pedunculis 5-10 cm. longis, foliis forms brevipilæ. Suffrutex-4-1,5 m. flos roseus ad ripam fluminis Carimbatay, Dec.. n. 5848. Var. guaranitica nob. Foliis petiolatis 4-1,5 cm. pinnis ad 8 cm. longis foliolis supra et subtus glabrescentibus vel sparse setosis margine setoso-ciliatis, pedunculis 1-2,5 cm. longis. Habitu M. rigidæ Benth. sed calyce obsoleto. Suffrutex 0,8-1,5 m. flos roseus, in campo glareoso pr. Valenzuela, Jan., n. 7009 et 7009a in campis montanis in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6764. Id. n. 1916 PI. Hassl. I, p. 41, sub? M. rigida Benth. forma parvifolia. Foliolis minoribus 5-9 mm. longis, 3-4 mm. latis; pinnæ 3-5 cm. longæ, pedun- culi 1,5-3 cm. ; diametrum capitulorum ad 20 mm. Suffrutex 0,8-1,5 m. flos roseus, in campis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8326. Mimosa subsericea Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 380; Flor. Bras. XV, 2, p. 339. Var. strigosa nob. Caule strigis robustis basi tuberculatis adpressis inermi; petiolis dense strigosis 10- 12 mm., foliolis superne glabrescentibus vel pilis minutissimis raris adpressis sub lente” puberulis, pagina inferiore adpresse et haud dense setosa inæquilateraliter elliptico-oblongis subobtusis breviter- mucronulatis 13/3,5 12/4 mm., racemo elongato longius nudo, capitulis quinis 3-nis. Suffrutex 0,5-1,5 m. flos roseus, in dumetis pr. Piribebuy, Dec., n. 6855 ; inter rupes aridos denudatos in valle fluminis Y-aca pr. Chololo, Dec, n. 6687. Var. strigoso-aculeata nob. A præcedente differt foliolis angustioribus, aculeis infra folia leviter recurvis elegantibus bası setosis, 5-6 mm. longis valde acerosis; corollæ lobı apice longe comosi. Frutex vel suffrutex 1-1,5 m. flos roseus in valle fluminis Y-aca ad marginem silvæ pr. Chololo, Dec., n. 6636. forma armata. Aculeis numerosioribus, minus longis, basi magis conicis alabastris minus sericeis, foliolis !/3 longioribus apice acutioribus. Frutex 1-1,5 m. flos roseus, in rupestribus aridis pr. Tobaty, Sept., n. 6407. Var. hirsuto-strigosa nob. Inermis caule juvenili sericeo demum strigis adpressis et tomento molli sub patenter hirsuto-strigoso, foliis breviter petiolatis (2-3 mm.) vel subsessilibus, foliolis minimis falcatis angustissimis 4-5 mm. longis 0,5 mm. latis valde imbricalis subtus adpresse sericeis, corollæ lobis apice longe comosis. Suffrutex 1-2,5 m. flos roseus, in campis pr. Igatimi, Dec., n. 5630; campis pr. flumen Capibary, Dec., n. 5933. forma minor. Strigis brevioribus, pinnis 20-35 mm. tantum longis, foliolis 3 mm. capitulis breviter pedunculatis (2-3 mm.) minoribus. (409) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 593 Suffeutex 0,5-0,8 m. flos roseus, in campis pr. flumen Capibary, Dec., n. 5933 a. forma acerosa. Similis formæ genuinæ var. hirsuto-strigosæ, differt aculeis infraslipularibus et internodiorum brevissimis vix 1-1,5 mm. longis, corollæ lonis breviter comosis vel pubescentibus tantum. Frutex 1-1,5 m. flos roseus, in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 2972. Var. oblonga nob. Caule strigis subpatentibus vel adscendentibus pilis mollibus intermixtis haud adpressis; foliis breviter peliolatis 1-3 mm. pinnis ad 35 mm. longis foliolis linearibus acutis. dorso valde sericeis, facie pubescentibus, capitulis breviter oblongis, staminibus adjunctis 43-15 mm. longis, 9-10 mm. latis. Suffrutex 0,5-0,8 m. flos roseus, in colle rupestre pr. Bellavista, Apa, Dec., n. 8072, floriferus. Suffrutex 0,8-1,2 m. flos roseus, in dumeto aprico, in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7877, fructiferus (Legumen margine longe strigoso- setosum 2-4 articulatum). Mimosa monadelpha nob. spec. nov. Suffrutex 0,5-1 m. caule villoso vel breviter hirsuto, striatulo; stipulæ lineares acutæ dorso glabrescentes vel leviter puberulæ margine ciliatæ 8-10 mm., longæ 1 mm. late; folia contracte 3 juga, pinnis approximatis fere palmata petiolo striato dense patenterque hirsutulo 8-15 mm.; pinnæ 20-24 jug&, in quoque folio valde inæquales 35-75 mm., rhachi setoso-hirsuta, foliolis lanceolato-linearibus basi latiorihus sensim acutatis mucronulatis facie glabris margine ciliatis, nervo mediano parum excentrico nervis brevibus 2 ad basın fohi spectantibus adjuncto : inflorescentiæ racemosæ vel racemoso-paniculatæ, capitula solitaria vel gemina pedunculo villosulo 10-20 mm. diam.; capituli ut alabastra haud comosa globosi 15 mm.; bracteæ spathulatæ limbo longe pectinato-ciliato, tubum corollæ æquantes vel superantes; calvx e foliis glumaceis linearibus vel latioribus albis profunde laceratis dentibus setaceis, tubum corollæ æquans ; tubus corollæ anguste prismaticus, limbo subito dilatato lobis triangu- laribus apice longiuscule navicularibus duriusculis obtusiuseulis; filamenta L longiuscule i. e. ad ?/s tubi corollæ in tubum connata; ovarıum dorso cilia pauca ferens. Calyce affinis M. petiolari Benth. a qua differt pinnarum numero, affinis M. Regnellii Benth. a qua differt structura foliorum indumento aliisque. Suffrutex 0,5-1 m. flos dilute roseus, in campo silvalico Yeruti, Dec., n. 5795. Mimosa Regnellii Benth. Linnæa XXI, 529; Flor. Bras. XV, 2, p. 342. Var. aculeata nob. Differt aculeis robustis infrastipularibus, sursum ineurvis, foliis minoribus petiolo communi 2-3 cm. tantum longo, foliolis 4 mm. longis. Frutex 2-3 m. flos roseus, in uliginosis in campo Yeruli, Dec., n. 5745. forma rectispina. Aculeis rectis vel leviter recurvis. . Balansa : Tiges simples de 2 m. de hauteur, Pastoreo-mi à l'Est de la Cordillere de Villa-Rica, Sept., n. 1460. Mimosa millefoliata Scheele. Linnæa XVII, 333; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 344. buy BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Me SÉR.). (410) Var. glaberrima nob. Omnino glaberrima. Arbor parva vel frutex 2-5 m. petala alba, in dumetis in campis siceis regionis superioris fluminis Apa, Dec., n. 8299. Mimosa incana. (Spreng.) Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 386: Flor. Bras. XV, 2, p. 348; Acacia incana Spreng. Syst. III, 137. Differt a descript. a cel. Benth data fructubus magis convexis. Frutex 2-4 m. flos roseus, dumela formans pr. Curuguaty, Sept., n. 4583; in dumetis pr. Igatimi, Dec., n. 5646. Mimosa diversipila Michel. Contr. Flor. Parag. I, p. 57. Suffrutex 0,5-1,5 m. petala rosea, in campis pr. San Eslanislao, Jan., n. 5989; in campis aridis et siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7894. Mimosa plumosa Micheli. Contr. Flor. Parag. Il, p. 91, tab. XXVI. Frutex 1,5-3 m. flos roseus, in campis humidis in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6579. Mimosa daleoides Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 389: Flor. Bras. XV, 2, p. 353. forma paraguariensıs. Stamina bistipulata, breviler connata, spieis brevioribus 6-11 mm. longis. Frutex 1-2 m. petala flavo-cilrina dumeta formans pr. Curuguaty, Sept., n. 458%; id. in arenosis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6601. Mimosa sepiaria Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 395; Flor. Bras. XV, 2, 364, t. XCI. Frutex 2-4 m. flos albo-persicinus. inter rupes collis Cerro hu pr. Paraguary, Dec., n. 6501. Mimosa hexandra Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 91, tab. 27. Frutex vel arbor parva 5-5 m. flos albus, in argillosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7210 et 7210a (forma depauperata). Var. Vepres (Lindm.) noh. Lindm. sub. spee. in Legumin. austro-amer., p. 46. Arbor parva vel frutex 4-6 m. petala alba, in arenosis salsis pr. Concepcion, Sept.. n. 7512. Mimosa Paraguariæ Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 59, tab. XXII. Frutex 1-1,5 m. pelala rosea in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4945; in campis pr. Igatini, Dee., n. 5640, in campo Apepu (Tapiraguay), Dee., n. 5956. (411) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. Bu) Mimosa filiformis Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 371. Suffrutex 1-1,5 m. petala rosea, in dumelo pr. flumen Jejui guazu, Sept., n. 4666. Mimosa Burchellii Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 370. Suffrutex procumbens 0,3-0,6 m. flos roseus in campis siccis pr. Valenzuela, Jan., n. 7022, in glareosis eod. loco, Jan., n. 6953. Mimosa cordistipulata Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 409; Flor. Bras. XV, 2, p. 368. Frutex 0,5-1 m. petala rosea, in campo San Blas (Yeruti), Dec., n. 5752. VMimosa graminiformis nob. spee. nov. Caulis erectus A-angulatus lineis angularibus cartilagineis prominentibus exsculptus, glaberrimus junceus tenuissimus; stipulæ lanceolato-lineares setoso- ciliatæ cc. 3 mm. longæ acutissim&; internodia ce. 6 em. longa; folia 2-3 juga petiolo filiformi stricto profunde sulcato glaberrimo cc. 9 cm. longo, spatium inter juga cc. 20 mm.: pinnæ 45 mm., petiolulo 3 mm. basi minute stipellato, 6 jugæ, foliola inæquilatera oblonga nervo excentrico vix conspicuo, glaberrima glauca 3-3,5 mm. longa, ad 1 °/s mm. lata; flores axillares solitarıi pedunculo profunde sulcato ce. 25 mm. longo; diam. capituli 10 mm.: calyx obsoletus brevissimus, corolla 4-mera calyce 10 plo longior lobis fere ad medium divisa, lobis acutiusculis glaberrimis, filamentis 8 glaberrimis corolla triplo longioribus: fructus ignotus. Affinis M. paucifoliæ Benth. a qua differt glabritie, numero foliolorum, caulibus sulcatis, habitu erecto, peduneulis brevioribus. Suffrutex 0,5 m. flos roseus inter gramina in campo pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6830. “ Mimosa serpens nob. spec. nov. Prostrata caulibus longis decumbentibus ad 2 mm. Ig., striatis et sulcatis hirsuto-tomentosis ad 3 1/2 mm. crassis; stipulæ setaceæ pilosæ 6-10 mm. longæ ; folia 9-17 juga 35-60 mm. Ig., petiolo 5-6-7 mm. longo, dense vel laxius hirsuto: pinnæ supra articulum evidenter beistipellatæ ; pinnæ 7-10 mm. longæ; foliola 7-9 juga elliplica 1,5-2.2 mm. longa subtus hirsuta pilis longiusculis hirsuta, supra glabriuscula punctulata; pedunculi 20-35 mm. longi striati hispidi; capitula globosa diam. 40-11 mm. ; bracteolæ breves lanceolato-lineares ; calyx obsoletus; corolla glabra A-mera; legumen planum subfalcatum valvis hirsutis crassiuscule marginatis ce. 10-12 articulatum, 60/5 mn. Affinis M. gracili Benth. a qua differt caulibus patenter et molliter hirsutis, pinnarum foliolorum numero aliisque. Suffrutex prostratus 0,5-2 m. flos roseus in alto planitie pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5833. Var. glabrifolia nob. Foliis longius petiolatis ad 20 mm., foliolis supra et sublus glabrescentibus margine foliolorum interdum rare ciliatis foliis ad 9 cm. longis. Suffrutex procumbens, 0,5-1,5 m. flos roseus in campo Apepu, Aug., n. 4332. Mimosa guaranitica nob. spec. nov. Prostrata dein adscendens caulibus glaberrimis leviter striatis inermibus setis prorsum deficientibus, stipulæ lanceolato-triangulares apiculatæ 2 mm. longæ, 1,25 mm. lalæ; petiolus et (rhachis) strictus glaberrimus vix 1 mm. longus vel 396 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (412) in aliis foliis ad 4 mm., rhachi ad 20-30 mm.: folia 5-7 juga; pinnæ 6-9 jugæ 7-10 mm. longæ basi brevissime articulatæ stipellis obsoletis; foliola oblonga vel obovato elliptica 3/1 mm., glaberrima minute punctulata ‘subenervia : pedun- culi glaberrimi tenues substriati 33-30 mm. longi; capitula globosa 12 mm. diam. , juvenilia haud comosa; bracteolæ minimæ : calyx urceolatus dentatus 2/3 mm. longus; corolla trimera anguste campanulata ad calycis orem subito constricla lobis obovalis acutis glabris: staminibus 6, ovarium ‘glabrum. Legumen planum rectum breviler acutum 5-8 ar liculatum brevissime et sparse setoso aculeolatum 32 mm. longum ad A mm. latum seminibus ulroque riter 5-8 inflatum. Affinis M. gracili Benth., differt floribus 3 meris, peduneulis folio longioribus, foliis 5-7 jugis, pinnis 6-9 jugis; proxima etiam M. miseræ Benth. a qua differt glabritie, M. leptanthæ Benth. et affinibus. Suffrutex decumbens vel semivolnbilis 0,5-1.5 m. flos roseus, in dumetis Cordillera de Altos, Febr., n. 3888; in campis Tacuaral, Jan., n. 3817; in dumetis pr. Bellavista, Dec., n. 8135. Mimosa somnians Humb. et Bonpl. in Willd. Spec. Pl. IV, 1036; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 373, t. XCV. Frutex 0,8-1,5 m. petala rosea, in campo ad ripam lacus Ypacaray, Dec. n. 3604: in dumeto humido pr. San Estanislao, Jan., n. 6006; in campo humido in regione Cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8116. forma viscida. Caules petiolique dense glanduloso-setosi. Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea, ad ripam flaminis Corrientes, Dec., n. 5859. Mimosa trijuga Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 398: Flor. Bras. XV, 2, p. 375. Balansa n. 142% fide Micheli Contr. I, p. 59. Mimosa elliptica Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 400: Fior. Bras. XV, 2, p. 382. Frutex 2-3 m. flos incarnatus, in paludosis pr. Bellavista (Apa), Dee., n. 8149, in uliginosis pr. San Bernardino, Oct., n. 1982. Mimosa asperata L. Spec. Plant. 1507: Benth. Flor. Bras. XV, 2, 382. Frutex 1-3 m. flos roseo-violaceus, in palude pr. Caraguatay, Nov., n. 3428. Mimosa cinerea Vell. Flor. Flum. XI, t. 35; Benth. Flor. Bras. XV, p. 383. Frutex 2-4 m. petala dilute rosea, in sabulosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Sept,, n. 7343. Mimosa invisa Mart. Herb. Flor. Bras. 121 ; Benth. Flor. Bras. XV. 2, p. 379. Suffrutex 0,5-1 m. flos roseus, procumbens vel scandens in campo Cordillera de Altos, Jan., n. 3741 ; in campo Igatimi, Nov., n. 5521 ; in dumeto in campo humido in valle fluminis Y-aca, Jan., n. 6981 ; ad marginem silvarum in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 8020. Var. echinocarpa nob. Faciebus fructus setoso-aculealis. (vas (415) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. D97 Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea, in dumeto Cordillera de Altos, Jan., n. 3735. Id. n. 983. Plant. Hassl. I, sub M. aff. verecunda e Benth. Mimosa maracayuensis nob. spec. nov. Prostrata dein adscendens caulibus siriatis sat robustis patenter et robuste setosis, vel aculeis debilibus setaceis 3 mm. longis basi vix dilatatis; stipulæ lanceolato-lineares apicem versus selacee glabræ 7-9 mm. longæ: folia cc. 4 jugæ, petiolo siricto striato glaberrimo selis iis caulis similibus laxe hirsuto, cc. 30 mm. longo: pinnæ basi longiuscule articulatæ (in apice artıculi stipellæ dus breves erectæ aculeiformes insidentes) 22-30 mm. longæ, ee. 7 jugæ foliolis glaberrimis inæquilateris 5,5-7-8,5 mm. longis ce. 2-3 mm. latis obtusiuseulis vel brevissime acuto-mucronatis glaberrimis: peduneuli 32-47 mm. striati, glaberrimi, setis aculeolati; capitula ce. 12 mın.: bracteolæ parvæ lanceolatæ corolla 4-5 plo breviores glaberrimæ ; calyx obsoletus glaber ce. 10 plo brevior quam corolla late campanulata usque ad !/s vel profundius fissa 4 mera, glaber- rima, ovarium glabrum. Affinis M. invise Mart. a qua differt setis haud relrorsum aculeolatis, foliis et peduneulo longissimo, et M. Selloi Benth. numero pinnarum et foliolorum pedunculoque, affinis etiam M. cinereæ Vell. differt indumento haud adpresso numero pinnarum et forma foliolorum. Suffrutex semierectus 1-2 m. flos roseus in campis Ipe hu Sierra de Maracayu, Oct., n. 5086. Mimosa uliginosa nob. spec. nov. Frulex erectus 2-4 m., ramis divaricatis dense glandulosis, glandulis breviter stipitatis sparse aculeolatis, aculeis gracilibus ad 1-1,5 mm. longis; stipulæ janceolato-triangulares intus et extus pubescenles ad 3 mm. longæ; rhachis foliorum 8-10 cm. longus dense glandulosus aculeis sparsis armatus, folis 6-9 jugis; pinnæ 9-20 jugæ, foliolis margine plus minus dense glandulosis, faciebus minute punctulatis, 2-3 mm. longis °/ mm. latis, apice breviter mucronulatis; inflorescentiæ subracemosæ paniculam ovalem formantes, pedunculis infe- rioribus 2-3 verlicillatis foliis sublongioribus, superioribus bracteis obsoletis multo longioribus, 20-35 mm. longis dense glandulosis; spicæ ante anthesin oblongo- cylindricæ 10/4 mm., evolulæ subglohosæ: bracteolæ spathulatæ ciliatæ: calyx obsoletus ; corolla extus glabra lobis acutis ad !/3-!/2 pertinentibus: ovarium dense et longiuscule æqualiter pilosum; legumen immaturum dense albo-tomen- tosum glandulis conspersum, ce. 4-10 articulatum, apiculatum. Affinis M. adenocarpæ Benth. differt foliolis minoribus stipulis haud setaceis sed triangularibus, capitulis juvenilibus cylindrico-elliptieis, capitulis subglo- hosis. Frutex 2-2 m. viscoso glandulosus, flos roseus, in uliginosis pr. flumen Carim- batay, Dec., n. 5817. Mimosa Hassleriana Chod. spec. nov. Frutex 2-4 m. altus ramis glaberrimis ut petioli et foliola glandulis immersis effluentibus vernicosis usque ad apicem sublignosis vel lignosis; stipulæ minimæ iriangulares 1,5 mm. iongæ; folia 2-3-4 juga rhachi/subtus canaliculata supra semicylindrica sat robusta rigida in quoque jugo ärticulata, petiolo 1-2 cm. longo, rhachis tota 4-6 em. Ig., pinnæ 5-7 cm, longæ, 12-17 jugæ, foliolis spatio ad 4 mm. longo separatis, inæquilateris sessilibus elliptico subtrapezifor- ıibus, obtusiusculis mucronulatis basi subretusis vel auriculo ad basin folii vertente adjunctis, supra et subtus glandulis immersis punctatis, basi ima pulvino ut maeula transverse elliptica glanduliformi notatis, 7/3 5/2 6/2.5 mm. ; inflorescentiæ paniculatæ, racemi capitulorum ramis sæpe geminis vel ternatis inæqualibus 12-15 mm. longis, capitulis inapertis globosis haud comosis, apertis diam. ad 2 cm. globosis; bracteæ inconspicuæ vel deficientes; calyx campanu- latus glumaceus ore subretuso margine ciliolato et parce glanduloso: corolla 388 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (414) & mera lobis vix ad !/3 pertinentibus : stamina 8; apice incrassalis et apice minute puberulis; ovarium minute glandulosum vel papillosum. E sectione Habbasia valde peculiaris nulli arte affinis. Frutex 2-4 ın. flos roseus, inter rupes in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6280. Mimosa Alleniana Morong? Plants coll. Parag. Ann. N. Y. Acad. Sc. VII, p. 98. Morong, n. 1501. Desmanthus depressus Humb. et Bonpl. In Willd. Spee. IV, 1046; Benth. Fior. Bras. XV, 2. p. 293. Frutieulus an suffrutex 0,3-0,6 m. flos albus, in campis glareosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8444. Desmanthus virgatus Willd. Spec. IV, 1047; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 293. Suffrutex 0,3-0,5 ın. flos albus, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6268; in campis pr. Igatimi, Nov. n. 5561. forma roserflora. Sufirutex 0,3-0,5 petala roseo-persicina in dumetis Cordillera de Altos, Febr., n. 3850. Var. Santantensis nob. Differt statura 2-3 m. fructubus majoribus 70-80 mm. longis, seminibus 25-30, foliolis 1-1,5 mm. longis. Suffrutex 2-3 m. petala alba, in dumetis pr. San Estanislao, Jan., n. 5994. Neptunia triquetra Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 355; Flor. Bras. XV, 2, p. 292. Suffrutex prostralus 0,15-0,3 m. flos eitrinus, in arenosis pr. Tacuaral, Nov., n. 3489. In paludibus pr. Paraguary, Oct., n. 951. Neptunia pubescens Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 356; Flor. Bras. XV, 2, p. 292, in annotat. Suffrutex prostralus 0,3-0,5 m. flos citrinus, in arenosis salsis pr. Itacurubi del Rosario, Jan., n. 6019; in argillosis salsis pr. Paraguary, Dec., n. 6497; id. n. 1231 Pl. Hass I, p. 39 sub N. friquetra Benth. Neptunia plena (L.) Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 355; Flor. Bras. XV, 2, p. 291; L. sub Mimosa Spec. 1502. Suffrutex erectus 2-3 m. altus, flos eilrinus, ad marginem lagunæ Saladillo pr. Concepcion, Sep., n. 7332. Neptunia hexapelala Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 50 Balansa, n. 1442. Prosopis ruscifolia Gris. Plant. Lorentz, p. 82. Arbor 10-12 m. 0,5-0,8 m. diam. petala alba, in silvis ripariis pr. Concepcion, Aug., n. 7153. (415) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 359 Prosopis juliflora (Sw.) DC. Prodr. II, 447; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 289; Swartz sub Mimosa Prodr. 85. Arbor parva 4-6 m. 0,1-0,3 m. diam. fructus arcualus, flos lurido-albus, in arenosis pr. lacus Ypacaray, Nov., n. 3490. ; Morong, n. 481, sub P. campestrı Gris. in Plants. coll. Parag., p. 95. Prosopis Algarobılla Gris. Plant. Lorentz, p. 83; Symb. p. 118. Frutex 2-4 m. flos albus in argillosis pr. Tacuaral, Sept., n. 1995. Stryphnodendron rotundifolium Mart. Herb. Flor. Bras. 117; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 285. forma refusa. Arbor 4-10 m. 0,1-0,% m. diam. flos flavo-virens, antheræ coccineæ, in campis «Serrados » in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7829. Stryphnodendron obovatum Benth. Flora Bras. XV, 2, p. 286. Arbor 4-5 m. flos flavo-virens, in campo «Serrado» pr. Arroyo Mocoy, Sierra de Maracayu. Oct., n. 4907. An mere varietas speciei præcedentis ? Piptadenia paraguayensis (Benth.) Lindm. Bihang. t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Band 24, Afd. III, n. 7, p. 39; Pithe- colobium paraguayense Benth. Trans. Linn. Soc. XXX, p. 574. Arbor parva vel frutex 2-6 m. flos albus, cortex lignumque fœtida, in silva riparia pr. Concepcion, Aug., n. 7154. Piptadenia rigida Benth. In Hook. Journ. Bot. IV, p. 338; Flor. Bras. XV, 2, p. 278. Arbor 10-15 m. flos flavo-virens, in silva campestre ad ripam lacus Ypacaray, Vet, n, 3330: Piptadenia nitida Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 336; Flor. Bras. XV, 2, p. 276. Balansa, n. 1435 et n. 1443 fide Micheli Contr. I, p. 49. Pipladenia macrocarpa Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 344 ; Flor. Bras. XV, 2, p. 281. & genuina (Benth.) nob. Foliola eiliata, legumen falcatum. Arbor 8-20 m. flos albus, ad marginem silvæ pr. Vaqueria Capibary, Sept., n, 4449; arbor 4-6 m. flos albus inter saxa pr. Concepcion, Sept., n. 7460; de m. in silva riparia pr. Concepcion, Oct. n. 7600, eod. loco Sept., n. /280. forma puberula. Foliolis puberulis, foliis ad 23 jugis. Arbor 15-20 m. flos albus, in silva campestre pr. Bellavista, Nov., n. 7840. 560 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (416) & Cebil (Gris.) nob. Griseb. sub. spec. in Symb. ad Flor. Arg., p. 121. Foliolis glabrescentibus, legumine recto, ad 20 cin. longo et 22 mm. lato. Arbor 15-20 m. flos albus in silvis camıpestribs pr. Atira, Oet., n. 3304 florifera, in campo pr. lacus Ypacaray, Oct., n. 3359 fructifera. forma rupestris. Foliis 10-12 jugis, jugis ad 4 cm. distantibus: foliola glaberrima. Frutex vel arbor parva 2-3 m. inter rupes denudatos in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6375 forma microcarpa. Legumine vix 10 cm. longo et A8 mm. lato, inflorescentia subpaniculata. Arbor 6-15 m. flos albus, in silva riparia pr. Cencepeion, Sept., n. 7459, in dumeto saxoso pr. Concepcion, Sept., n. 7466. Var. y vestila. nob. Ramulis petiolis pubescentibus, foliis novellis supra pubescentibus sublus molliter tomentosulis, adullis supra glabrescentibus margine longe ciliatis, subtus puberulis, inflorescentiis racemosis, legumine leviter falcato glauco- nitente margine parum incrassato, 45 cm. longe 18 mm. lato. Glandula basalis a basi remota, superiores 2 ) ovales ellipticæ Arbor 5-6 m. flos albus in arenosis salsis pr. Bellavista, Apa, Jan., n. 8348. Piptadenia Hassleriana Chod. spec. nov. Arbor 6-8 m., trunco 0,3-0,5 m.; rami ultimi et rachis foliorum glaberrimi vel glabrescentes ; stipulæ obsoletæ : ol rachis ec. 9-13 em. longa 35-35 Juga, pinnis 20-27 mm. longis in acumen debilem longiusculum 1,5 mm. Ig. apice leviter uncinatum productis, 60-68 jugis, folioiis minimis 1,75-2 mm. longis glabris oblongo linearibus breviter acutis; pars nuda rhachis basilaris ce. 18 mm. longa, glandula elliptica ce. in medio petioli sita et similes sed minores 4-7 ad paria superiora pinnarum; inflorescentiæ racemoso-axillares vel subpaniculatæ : ex axilla cujusvis folit oriuntur pedicelli 2 (rarius 3-4) 10-25 mm. longi inæquales tenues; capitula ante anthesin globosa haud comosa; calix obverse pyramidatus lobis brevibus late triangularibus breviler acutis, longiuscule eiliatis; corolla paullo longior lobis brevibus oblongo-triangularıbus extus apice tenuissime puberulis ; antheræ late ellipticæ glandula sphærica pedicellata coro- natæ; legumen 120/12 130/12 mm. rectiusculum valvis crassiusculis haud distincte articulatis vix marginatis breviter apiculatis, supra haud nitidis stipite cc. 7 mm. longo. Affinis P. peregrinæ Benth. a qua differt staminibus glanduligeris, petalis apice haud mucronatis, sepalis ciliatis et forma petalorum el sepalorum. Arbor 6-8 m. diam. 0,3-0,5 m. flos albus, in silvis os Cordillera de Piribebuy, Dec., n. 6641 florifera et 6641 a fructifera. Id. n. 154. Plant. Hassl. I, p. 41 sub Leucena sp. ? Var. fruticosa nob. Frutex 1-2 m. rachis foliorum 5-7 em. longa 10-24 juga, pinnæ 12-20 mm. longæ 40-50 jugæ, giandula in medio petioli ‘oblonga, trıplo longior, quam in typo, ad 3 mn. Foliola 0,9-1,1 mm. longa, diametrum capitulorum 7-9 mm. Frutex 1,5-2 m. flos albus inter rupes denudatos in valle Auminis Y-aca, Dec., n. 6688. Piptadenia peregrina (L.) Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 340 p. p. Flor. Bras. XV, 2, p. 282; Mimosa peregrina L. Spec. Pl. 450%. Arbor 5-10 m. flos albus, in campo silvatico in silva Pacobä, Sept., n. 4506; in campo Ipe hu, Sierra de Maracavu, Nov. n 5292. (417) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 961 Var. falcata (Benth.) nob. Benth. sub spec. in Hook. Journ. Bot. IV, 341; Flor. Bras. XV, 2. p- 283. Arbor %-5 m. flos albus, in campis Ipe hu, Oct., n. 5146. Piptadenia colubrina (Vell.) Benth. Hook. Journ. Bot. IV, 341; Flor. Bras. XV, 2, p. 282; Mimosa colubrina Vell. Flor. Flum. Ie. XI, tab. 16. Specimen fructiferum tantum. Glandula ad basin petioli communis nigrescens, ad apicem petioli glandula una tantum, foliola ad 6 mm. longa supra nitidula, legumen rectum ad 22 cm. longum 18 mm. latum margine incrassatum. “ Arbor 3-4 m. in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct.. n. 4997. Plathymenia foliolosa Benth. In Hook. Journ. Bot. IV, 334; Flor. Bras. XV, 2, p. 271. Var. paraguariensis nob. Pinnis 4-6, foliolis 5-10 jugis, membranaceis, discoloribus 20/8 15/8 distinctius reticulatis, legumen maturum cinnamomeo-grisescens glaberrimum, stipitalum cc. 110 mm. longum 15-18 mm. latum. Semina ce. 8. Varietas intermedia inter P. foliosam et P. retusam a P. foliosa recedit numero pinnarum, et foliolorum, foliolis majoribus, legumine haud glaucescente, a P. retusa glabritie foliolorum, spica glabra, fructu. Arbor 4-8 mm. diam. 0,1-0,4 m. petala alba, in campo Y-cua pona pr. Concep- cion, Oct. 7674. CÆSALPINIEÆ Cfr. Plant. Hassl. I, p. 37; Bull. Herb. Boissier VI, Append. I, p. 37. Les Césalpiniées sont représentées par 76 espèces appartenant à 20 genres. 6 espèces et 2 variétés sont nouvelles, 21 espèces citées pour la première fois. Ce sont : Espèces nouvelles : Cassia guaranitica; C. piribebuyensis; C. apaënsis; Bauhinia Hassleriana ; Cesalpinia dictamnoides; Copaifera Chodatiana. Variétés nouvelles. Cassia barbata var. paraguariensis; G. flavicoma var. paraguarrensis. Espèces nouvelles pour la flore paraguayenne : Cassia hirsuta; C. silvestris; G. Desvauxii; C. aculeata; C. trichopoda ; C. cordistipula; G. gonoclada; C. stenocarpa; C. patellaria; Bauhinia chei- lantha; B. acurnana; B. rufa; B. membranacea; B. mollis; Krameria Ixina ; Cæsalpinia rubicunda; Dimorphandra mollis; Sclerolobium aureum ; Hymenoea stilbocarpa ; H. Martiana; Cercidium andicolum var. petiolatum. Comme dans les Mimosées le genre Mimosa dans les Césalpiniées le genre Gassia représente avec 44 espèces plus de la moitié des espèces de ce sous-ordre. Les espèces habitant la forêt ne sont qu'au nombre de trois; des arbres dont deux, Apuleia præcox et Gleditschia amorphoides habitent de préférence les BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 6, 31 mai 4904. 37 562 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2° sÉR.). (418) petits ilots de forêts des campos; le Holocalyx Balansæ seul se trouve dans les grandes forêts. Dans les forêts riveraines : Cæsalpinia melanocarpa un arbre atteignant des dimensions considérables, à bois noir [très dur et Copaifera Chodatiana frutes- cent ou arborescent. Dans les foréts rupestres : Peltophorum Vogelianum un arbre aussi très répandu dans les campos. Partout dans les campos : Arbres : Plerogyne nitens; Copaifera Langsdorfii; Hymenœæa stigonocarpa; H. stilbocarpa; Peltophorum Vogelianum. Arbrisseaux : Bauhinia cujabensis; B. Hassleriana. Herbacées et suffrutescentes : Cassia macrocarpa; C. pilifera; C. paradietyon; C. barbata; C. votundifolia; C. steno- carpa; C. patellaria. Dans les campos du Centre : Arbrisseau : Bauhinia quaranitica; Suffrutes- centes et herbacées : Cassia pudibunda; C. guaranitica (aussi N.-E.) C. piribe- butensis; C. serpens; C. cordistipula; C. fleruosa ; Hoffmannseggia parviflora. Dans les campos du Nord-Est : Arbrisseaux : Bauhinia acuruana; B. rufa ; B. membranacea; Cæsalpinia rubicunda; C. dictamnoides; Suffrutescentes et herbes : Cassia hirsuta; C. mucronifera; GC. quaranitica; C. hispidula ; C. gonoclada; C. chamecrısta; C. flavicoma. Dans les campos du Nord : Arbres : Dimorphandra mollis; Hymenwa Martiana; Selerolobium aureum; Arbrisseau : Bauhinia cheilantha; Suffrutes- centes : Cassia trichopoda; C. apaensıs; Communs au campos du Nord et Nord-Est ; Arbrisseaux : Bauhinia mollis; Cassia silvestris. Dans les campos rupestres : Cassia supplex et Krameria Ixina (N.) deux herbes perennes décombantes. Dans les campos humides et marecages : Bauhinia microphylla un arbrisseau des bords de rivières et Cassia aculeata herbe perenne habitant les mêmes parages. Dans les sables salins du Nord : Cassia Morongit un arbrisseau lomenteux et Cercidium andicolum var. peliolatum, arbrisseau épineux d'origine andine. Espèces rudérales : Cassia bicapsularis; C. leptocarpa; C. occidentalis ; C. pubescens; C. Tora; C. ulata et Parkinsonia aculeata cultivée comme plante de haie et subspontanée. Espèces cultivées : Ceralonia siliqua duleis; Poinciana regia; Cassia pulcher- rima; Tamarindus indica, tous des arbres. Dimorphandra mollis Benth. Hook. Journ. Bot. Il, 102; Flor. Bras. XV, 2, p. 252. Arbor 4-10 m. 0,2-0,5 m. d. flos ochroleucus fetidus, in campis «Serrados » in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7959. (419) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 563 Pterogyne nitens Tul. Ann. Sc. Nat. II, Ser. XX, 140; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 245. Arbor 8-12 m. petala alba, in campis ad ripam lacus Ypacaray, Febr., n. 3892. in campis pr. San Bernardino, Jan., n. 1791. forma parvifolia. Foliolis oblongis, parvis, emarginatis, 34/11 30/12 32/15 mm. glabris. Arbor 6-10 m. petala alba, ad ripam fluminis Juqueri, Nov., n. 1478. Copaifera Langsdorfii Dest. Mem. Mus. Par. VII, 377: Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 242, tab. LXIII, fig. 1. Arbor 6-15 m. petala alba, in campis Cordillera de Altos, Febr., n. 3851 flori- fera ; in dumetis pr. Caraguatay, Nov., n. 3433 fruclifera. forma foliolis obovatis retusis. Frutex vel arbor parva petala alba inter rupes pr. Valenzuela, Febr., n. 69045. Var. 3 glabra (Vog.) Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 242. Vog. sub spec. in Linnæa XI, 410. Arbor parva vel frutex 3-4 m. petala alba, inter saxa in colle prope Bellavista (Apa), Dec., n. 8216. forma parvifolia. Foliola 20/10 18/9 25/11 mm. Arbor 6-8 m. diam. 0,3-0,5 m. petala alba, in colle saxoso arido in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8145. Var. © laxa (Hayne) Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 242; Hayne Arzneigew. X, 1. 18. Arbor magna 15-18 m. diam. 0,8-1 m. petala alba, in silva ad ripam fluminis Apa, Jan., n. 8395. forma minor. Foliola 15/8, 20/10 25/10 mm. Arbor parva vel frutex 2-3 m. altus, petala alba, inter rupes denudatos Cordillera de Piribebuy, Jan., n. 690%. Balansa, n. 1486, 1487 sub C. offieinal: L. in Micheli Contrib. I, p. 48. Copaifera Chodatiana Hassler, spec. nov. Compte rendu de la Société botanique de Genève, séance du 12 oct. 1903; Bull. Herb. Boissier, 2me ser. III, p. 1047 (an Copaiba Kuntzei O. K.?). Arbor 10-12 m. 0,3-0,5 m. diam. sepala intus alba ad ripam rivi Estrella in regione Cursus superioris fluminis Apa, Nov. 7984. Var. fruticosa Hassl. Bull. Herb. Boiss. 2me ser. III, p. 1047. Frutex vel arbor parva 2-4 ın. sepala intus alba extus nigra albo-marginata, in sabulosis humidis pr. Bellavista, Apa, Nov., n. 8046. Balansa, n. 1838 sub C. confertiflora Benth. in Micheli Contrib. I, p. 48. Verisimiliter ad eandem speciem pertinet Lindmann H., n. 2111 specimen sterile sub Cynometra bauhiniefolia Benth. in Leg. Austro-americ. p. 34. (A suivre.) RE = —— MATERIAUX POUR LA FLORE DE LA CRIMÉE PAR Mme Olga FEDTSCHERKO et M. Boris FEDTSCHENKO (Suite.) 719. Veronica arvensis L. Env. de Seb.: Balaklawa, le 20 juin, fr. Côte mérid. : Tchatyrdag, le 9 juillet, fr. 720. Veronica Buxbaumii Ten. Cöte merid.: Aloupka, 1895 (Arsenieff). - 721. Veronica polita Fries. Reg. des steppes : montagne Petrovskaia à Simpheropol, le 5 juin, fr. Vers. du nord : Porte de Baidar, le 26 juin, fr. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin. fr. : Inkermann, le 23 juin, fr. La Taïla : Ai-Petri, le 2 juillet, fr. 722. Veronica hederæfolia L. Vers. du nord : Tehoufoule kalé, le 10 juin, fr.; monastère Ouspenski, le 40 juin, fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fruits. Côte merid.: Aloupka, le 15-20 avril, en fruits (Arsenieff). 723. Euphrasia tatarica Fisch. (teste Wettstein). Côte mérid. : Tchatyrdag, le 9 juillet 1893, en fleurs. 72%. Odontites glutinosa (M. B.) Benth. Côte mérid. : Tehatyrdag, le 31 juillet 1901 (Tranzschel). 725. Odontites rubra Pers. Vers, du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl. ; Skélia, le 31 juillet, fl. (106) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 6 ©: or 726. Rhinanthus crista galli L. Vers. du nord : Taouchane basar, le 14 juillet, fr. Côte merid. : monastère Kosma Demiane, le 7 juillet, fl. — Doubki pres de Ialta, le 10 mai 1901 (Tranzschel). 727. Melampyrum arvense |. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fl. ; Taouchane basar, le 1% juillet, fl. etfr. Côte merid.: aux environs de Jalla, les 17 et 29 juin, en fleurs. 728. Pedicularis comos2 L. var. Sibthorpii Boiss. La Taïla : Tehatyrdag, le 9 juillet, fl. ; Ai-Petri, le 2 juillet, fi. Côte mérid. : montagnes aux environs de lalta, le 13 mai, en fleurs (Tranzschel). OROBANCHACEÆ 729. Orobanche cæsia Rehh. var. & borealis Turez. Region des steppes : près de la station Biiouk Onlar le 16 juin, fi. 730. Orobanche cernua Lefl. var. Cumana \Wallr. Reg. des steppes : pres de la station Djankoi, le 15 juillet, fl., sur Artemisia. Env. de Séb. : sur des rochers près de Balaklawa, le 20 juin, fl. ; à Inkermann, sur les racines d’Artemisia austriaca, le 23 juin, fl. Côte merid. : entre la Porte de Baïdar et Kikineis, les 26 et 29 juin, fl. Soudak, aux environs de la ville, le 20 juillet, fl. 731. Orobanche major L. Env. de Séb. : entre Sébastopol et le monastère St-Georges, le 19 juin, 1. 732. Orobanche alba Steph. Vers. du nord: Tavel, le 13 juin, fl., sur Salvia pratensis L. et Stachys recta L. f. maxima bidentata Beck. Côte mérid. : entre Alouchta et Taouchane-basar, le 44 juillet, fl. f. minutiflora G. Beck, Mon. Vers. du nord : Tavel, le 13 juin. 566 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (107) 733. Orobanche crenata Forsk. Eav. de Séb. : entre Sébastopol et Balaklawa, le 20 juin, fl. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïtane Merdvène, le 26 juin. fl. (var.) ; entre la cataracte Outchane-sou et Aï-Petri, le 2 juillet, fl. 734. Orobanche Hederæ Duby. Côte mérid. : dans une forêt à Oriande, sur les racines de Hedera Helix L., le 1er juillet 1893, en fleurs!. — Jardin Nikita, mai 1901, en fl. (Tranzschel). 735. Lathræa squamaria L. Vers. du nord : pres de Kokos, en ascendant vers la laila, le 21 avril 4901 (Tranzschel). Côte merid. : Kastel, avril 1847 (anonyme). GLOBULARIEÆ 736. Globularia cordifolia L. Vers. du nord : versant du Mangoup, le 18 avril 1898, en fl. (Arsenieff). VERBENACEÆ 737. Verbena officinalis L. Vers. du nord : près de la station Bakhtchissaraï, le 14 juin, fl. ; Biiouk-Lam- bat, le à juillet, fl. : Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 2% juillet, fl. Env. de Séb. : Inkermann, le 23 juin, fl. Côte merid. : Miskhor, le 20 juin. fl. (Arsenieff). 738. Verbena supina |.. Reg. des steppes : Djankoi, le 15 juillet, fleurs. 739. Vitex agnus castus L. Göte merid. : Aloupka, le 1er juillet.; Alouchta, le A1 juillet, boutons. — Alouchta, 1892, fl. (Mlle Bauer). ! Nous avons été les premiers à indiquer cette espèce pour la Crimée, où elle a été jusqu'alors inconnue (voir : « Liste des Orobanchaceæ de l’herbier d'O. A. Fedtschenko et B. A. Fedtschenko » dans les « Matériaux pour la con- naissante de la faune et de la flore de l’Empire russe », Botanique, livraison 3, Moscou). (108) OLGA FEDISCHENKO ET BORIS FEDISGHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 567 LABIATE 740. Mentha silvestris L. Vers. du nord ; entre Stary Krym et Elbouzly, le 19 juillet, fl. Côte mérid. : entre Alouchta et le monastère Kosma-Demiane, le 7 juin, en fl. Soudak. le 20 juillet, en fleurs. 741. Mentha aquatica L. - Vers. du nord : près du moulin à Skélia, le 30 juillet, fl. Côte mérid. : près de la caracte Outchane-sou, le 2 juillet. 712. Mentha arvensis L. Côte mérrd. : Miskhor, le 11 août, en fleurs (Arsenieff). 743. Lycopus europæus |. Reg. des steppes : Djankoï, le 15 juillet, fl. Vers. du nord: Skélia, le 31 juillet, fl. 744. Lycopus exaltatus L. fil. Vers. du nord : entre Stary Krym et Elbouzly, le 19 juillet, fl. ; entre Toilé et Katchikalene, dans la vallée de Katcha, le 27 juillet, fl. 745. Origanum vulgare I. Reg. des steppes : entre Karassou-basar et Zouïa, le 25 juillet, fl. Vers. du nord: Taouchane-basar, le 14 juillet, fl. : dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalène, le 27 juillet, fl. Côte mérid. : aux environs de lalta, le 14 juin 1901, en fl. (Tranzschel). 746. Thymus serpyllum L. Reg. des steppes : environs de Simpheropol, le 43 juin, fl. ; jardin Worontzoff à Simphéropol, le 6 juin, fl. et montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fl. Vers. du nord: Tavel, le 43 juin, fl. ; Tiberti, le 9 juin, fl. : Tolle, le 6 juin, fl. : entre Tollé et Katchikalène, le 8 juin, fl. ; Tchatyrdag, le 9 juillet, fl. Côte merid. : lalta, le 28 avril 4901 (Tranzschel). subsp. hirsutus M. B. La Taïla : Ai-Petri, le 2 juillet 4893. — Môme localité, le 29 juin 1901 (Tranzschel). : Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin, en fl. 568 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (109) subsp. odoratissimus M. B. Vers. du nord : Tchatyrdag, le 9 juillet en fl. — Méme localité, 1892, (Mlle Bauer), La Iaila : près de la Porte de Baidar, le 28 juin. Côte merid. : Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, en fl. Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 16 juin, en fl. 747. Satureja montana L. Vers. du nord : Mangoup-Kale, le 29 juillet, fl. ; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalène, le 27 juillet, fl. — Tehorgoune, le 19 juin 4901, fl. (Tranzschel). Soudak, montagne Altchak-kaia, le 21 juillet, fl. 748. Micromeria serpyllifolia (M. B.) Boiss. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Toll& et Katchikalène, le 27 juillet, fl. Env. de Seb. : Inkermann, le 23 juin, fl. 749. Calamintha grandifiora (L.) Mench. Côte merid. : dans une forêt pres du monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, en fl. — Au pied de Tehatyrdag, le 31 juillet 1901, en fl. (Tranzschel). 750. Calamintha Nepeta (L.) Clairv. Vers. du nord : dans la vallée de Kaicha, entre Toll& et Katchikalene, le 8 juin, fl. Côte mérid, : Alouchta, le 41 juillet, fl. ; cimetière à Ialta, le 30 juin, fl. ; Aïdanil, le 5 juillet, Al. 751. Calamintha Clinopodium Benth. Vers. du nord : Tchatal-kaïa, le 25 juin, fl. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin, fl. Côte mérid. : pres du monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, fl. 752. Calamintha Acinos Clairv. Reg. des steppes : Simphéropol, le 42 juin fl. et montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fl. Vers. du nord: dans la vallée de Katcha, entre Toll& et Katchikalène, le 8 juin, fl. Env. de Seb. : Inkermann, le 23 juin, en fleurs. La Taïla : Aï-Petri, le 2 juillet, en fleurs. Côte mérid. : pres de lalta, le 24 juin et au Tchatyrdag, le 31 juillet 4904 (Tranzschel). (110) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMEE. 969 759. Calamintha graveolens (M. B.) Benth. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. Vers. du nord : Tchatal-kaïa, le 25 juin, fl. ; dans la vallée de Katcha. entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl. Côte mérid.: Tehatyrdag, le 9 juillet, en fleurs. 75%. Melissa ofücinalis L. Vers. du nord : Mangoup-Kalé, le.29 juillet, fi. ; Katcha, jardin de M. Koula- koff, le 28 juillet, fl. 755. Ziziphora capitata L. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 46 juin, fl. Vers, du nord : Tiberti, le 7 juin, il. ; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl. Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fl.: Balaklawa, le 20 juin, fl. Côte mérid. : aux environs de lalta, le 8, 20-24 juin, en fl. (Tranzschel). 756. Salvia grandifiora Eitling. Vers. du nord : Katchikalene, le 27 juillet, ; entre Karalès et Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl. ; Tchatal-kaïa, le 25 juin, fl. Côte mérid. : aux environs de Jalta, au-dessus de la cataracte Outchane-sou, le 7 juin 1901, en fl. (Tranzschel). — Miskhor, le 16 juin, en fleurs (Arsénieff). Env. de Seb. : Khersonès ancien (anonyme). 757. Salvia scabiosæfolia Lam. (= S. Hablitziana Willd.) Reg. des steppes : aux. environs de Simphéropol, le 43 juin, fl. Vers. du nord: Katcha, le 4er août, fl. ; dans la vallée de Katcha, le 26 juillet, fl. ; Tolle, les 6 et 7 juin, fl. ; Ak-kaïa près de Karassou-basar, le 24 juillet, fr. 758. Salvia glutinosa L. Vers. du nord : bois de hêtres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia, le 26 juin ; Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl. Côte mérid. : monastère Kosma Démiane, le 7 juillet, fl. 759. Salvia Sclarea [. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fl. ; Inkermann, le 23 juin, fl. Côte mérid. : près de lalta, le 20 juin 1901, en fl. (Tranzschel). 760. Salvia Aethiopis L. Rég. des steppes : jardin Worontzoff, à Simphéropol, le 6 juin; environs de la ville, le.13 juin, en fl.: près de la station Biiouk-Onlar, le 16 juin, en fl. ay 570 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (411) Vers. du nord: Alma, le 6 juin, fl.; pres de la station Bakhtchissaraï, le 11 juin, fl. — Tschorgoune, le 31 mai 1901, en fl. (Tranzschel). Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin. 761. Salvia austriaca L. Rey. des steppes : montagne Petrovskaia, le 5 juin, en fl. et jardin Worontzoff, le 6 juin, en fl., à Simphéropol. — Simphéropol, 1897, fl. (Tsebrikoff). Vers. du nord : Taouchane-basar, le 18 mai 1901, en fl. (Tranzschel). 762. Salvia pratensis L. Vers. du nord : Tchatal-kaïa et entre Sébastopol et Tchatal-kaïa, le 25 juin, fl. Env. de Séb. : ruines de Khersones, le 22 juin, fl.; entre Sébastopol et le monastère St-Georges, le 19 juin, fl. : entre Sébastopol et Balaklawa, le 20 juin, 1l. Côte merid. : Laspi, le 28 juin, fl.; entre Alouchta et le village Korbekly, le 9 juillet, fl. 763. Salvia silvestris [. Reg. des steppes : jardin Woronlzoff, à Simphéropol, le 6 juin, fl. Vers. du nord : près de la station Alma, le 6 juin, fl.; Tiberti, le 9 juin, fl.; Taouchane-basar, le 14 juillet, il. 764. Salvia nutans !. Reg. des steppes : aux environs de Simpheropol, le 43 Juin, fl. Vers. du nord : pres de Taouchane-basar, le 20 mai 1901, en fl. (Tranzschel). 765. Salvia verbenaca L. Côte mérid. : monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, fl. — Aloupka, le 30 avril 1901, en fl. (Tranzschel). 766. Salvia Horminum |. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaia, le 15 juin, fl. entre Karassou-basar et Zouia, le 25 juillet, fr. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Kalchikalene, le 8 juin, fr.; Tiberti, le 7 juin, fl.; Alma, le 6 juin, fl.; Tehorgoune, le 7 mai 1901, en fl. (Tranzschel). Env. de Séb. : enire Sébastopol et le monastère St-Georges, le 19 juin, fl. et fr.; Balaklawa, le 20 juin, fr. 767. Salvia verticillata |. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, il. Vers. du nord : dans la vallée de Kalcha, entre Tollé et Katchikalène, le 27 juillet, fl.; Tiberti, le 7 juin, fl. (112) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 971 Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fl. — Balaklawa, le 27 mai 1901 (Tranzschel). 768. Rosmarinus officinalis L. Côle merid.: Aloupka, le A juillet, an cult.? Crimée, 1895, en fleurs (Arsenieff). 769. Nepeta Cataria L. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl.; Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 24 juillet, fl. Soudak : le 20 juillet, en fleurs. 770. Nepeta nuda 1. Vers. du nord : Tehatyrdag, le 9 juillet, en fleurs. La [aila : Ai-Petri, le 2 juillet, en fleurs. 771. Glechoma hederacea L. Reg. des steppes : jardin Worontzoff, à Simphéropol, le 6 juin. Vers. du nord : Taouchane-basar, le 18 mai 1901, en fl. (Tranzschel). 772. Scutellaria orientalis L. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, le 26 juillet, fl. — Tehorgoune, le 48 juillet 1901, en fl. (Tranzschel). Entre Soudak et Novy Svete, le 22 juillet, fr. 773. Scutellaria altissima L. Vers. du nord : Mangoup-kale, le 29 juillet, fr. Côte mérid. : monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, fl 774. Scutellaria albida L. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, fr.: Tchatal-kaïa, le 25 juin, fl. ; Skélia, le 30 juillet, fr. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fl. — Issar, pres de lalta, le 24 juillet en fl. (Tranzschel). — Massandra inférieure, le 40 juillet et Oriande, le 45 juillet (Prof. Kaufman). 775. Brunella vulgaris L. Vers. du nord : vallée de Jossafate, le 10 juin. fl.; bois de hêtres entre Chaitane-Merdvene et le village Skélia, le 26 juin, fl. Côte merid. : Issar pres de Ialla, le 8 juin 1901, en fl. (Tranzschel). 572 . BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (443) 776. Brunella alba Pall. Vers. du nord : Tavel, le 13 juin, en fl.; Tehatal-kaia, le 25 juin, fl. Côte merid. : Issar, près de lalta, le 8 juin, en fl. (Tranzschel). 777. Sideritis montana |. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Pelroyskaia, le 15 juin, fl., et jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 14 juin, fl.; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalène, le 8 juin, fl. ; entre Théodosie et Stary Krym, le 19 juil- let, fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, en fleurs. Côte merid. : près de lalla, le 20 juin 1904 (Tranzschel). 778. Sideritis taurica M. B. Vers. du nord : Tiberti, le 14 juin, boutons; Tehatyrdag, le 9 juillet, boutons. Env. de Seb. : entre Söbastopol et le monastère St-Georges, le 49 juin, fl. — Balaklawa, le 27 mai 1901, en fi. (Tranzschel). Côte merid.: Koutchouk Lambate, le 25 août, fl. (Prof. Kaufman). Soudak, le 20 juillet, dernieres fleurs. 779. Marrubium peregrinum |. Reg. des steppes : environs de Simphéropol, le 43 juin, f.: pres de la stalion Djankoi, le 45 juillet, fl. Vers. du nord : Alma, le 6 juin, boutons; Tiberti, le 7 juin, premières fleurs. — Tchorgoune, le 31 mai 1901, en fl. (Tranzsche)). Env. de Seb. : Cimetière Bratskoïé, le 23 juin. fl. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fl. .780. Marrubium vulgare L. Reg. des steppes : Simpheropol, montagne Pelrovskaïa, les 5 et 45 juin, fl. Soudak, le 20 juillet, fleurs. 781. Betonica officinalis L. Vers. du nord : Tehatyrdag, le 9 juillet, fl.; Skelia, le 34 juillet, fl. 782. Stachys lanata Jacq. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fi. Vers. du nord : Alma, le 6 juin, fl.; Tiberli, le 7 juin, fi.; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 27 juillet, fl.; Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 24 juillet, en fl. — Tehorgoune, le 31 mai 1901, en fl. (Tranz- schel). (114) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 979 Côte merid. : Aidanil, le 5 juillet, fl.; Tchatyrdag, le 9 juillet, fl.; Alouchta, les 8 et 13 juillet, fl. Sébastopol, cimetière Braiskoie, le 23 juin, fl. 783. Stachys germanica L. Côte merid. : Tehatyrdag, le 9 juillet, fl. 784. Stachys silvatica L. Vers. du nord : vallée de Jossafate, le 10 juin, fl.; bois de hêtres entre Chaïlane-Merdvène et Skélia, le 26 juin, fl. Côte mérid.: monasière Kosma-Demiane, le 7 juillet, fl. et fr. 785. Stachys palusiris L. Vers. du nord : Katcha, jardin de M. Koulakoff, le 28 juillet. fl. 786. Stachys recta L. Reg. des steppes : environs de Simphéropol, le 13 juin, fl. Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 9 juin, fl.; Tavel, le 13 juin, fl. Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fi. 787. Stachys iberica M. B. forma typica. Côle mérid. : Aïdanil, le 5 juillet, fl. 8 pallidiflora Boiss. Côte merid. : Massandra, le 3 juillet, fl. — Issar, pres de Ialta, le 8 juin 1901, en fl. (Tranzschel). 788. Stachys angustifolia M. B. m Côte merid. : entre Alouchta et le monastère Kosma-Démiane, le 7 et fl.; entre Alouchta et Korbekly, le 9 juillet, fl. juillet, ir. 789. Stachys annua L. Reg. des steppes : entre Karassou-basar et Zouia, le 25 juillet, fl. Vers. du nord : Skelia, près du moulin, le 30 juillet, fl. Côte merid. Tchatyrdag, le 9 juillet, fl. 790. Leonurus Cardiaca L. Vers. du nord ; Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl. Côle merid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fi. 974 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (me sn.) (115). 791. Lamium amplexicaule L. Reg. des steppes : Simpheropol, montagne Petrovskaïa, le 5 juin. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin, fr. 792. Lamium maculatum |. La Taïla : près de la Porte de Baidar, le 28 juin, fl. Côte mérid. : Aloupka, le 15-20 avril 1897, en fl. (Arsenieff)). 793. Lamium purpureum L. Env. de Séb. : ruines de Khersonès, le 22 juin, fr. Côte mérid. : Aloupka, le 15-20 avril 1897, en fl. (Arsenieff). 794. Ballota nigra L. Reg. des steppes : entre Karassou-basar et Zouia, le 25 juillet, fl. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl.; Ak-kaia près de Karassou- basar, le 2% juillet, 9. Env. de Seb. : Inkermann, le 23 juin, N. 795. Phlomis fruticosa L. Sebastopol, cimetière Bratskoïé, le 23 juin, fl. 796. Phlomis herba venti L. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fl. Côte merid. : Tehatyrdag, le 20 août, en fl. (Prof. Kaufman). 797. Phlomis tuberosa L. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, entre Karassou-basar et Zouïa, le 25 juillet, fl. Vers. du nord : Tehorgoune, le 31 mai 1901, fl. (Tranzschel). 798. Ajuga genevensis L. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. — Simphé- ropol, 1897, en fl. (Tsebrikoff). Vers. du nord : Taouchane-basar, le 48 mai 1901, fl. (Tranzschel). — Vallée de Jossafate, le 10 juin, fl. La Iaila : Ai-Petri, le 26 avril, en fl. (Tranzschel). Côte merid. : Tchatyrdag, le 9 juillet, fl. 799. Ajuga orientalis L. Reg. des steppes : aux environs de Simpheropol, le 15-17 avril 1897, en fl. (Tsebrikoff). (116) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 575 Vers. du nord : vallée de Jossafate, le 10 juin, fl. La ITaïla : Aï-Petri, le 2 juillet, fl. Côte merid. : Tchatyrdag, le 9 juillet, fl. 800. Ajuga Chia Schreb. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. et fr.; jardin Worontzoff, à Simphéropol, 6 juin, fl. et fr. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juiliet, fl. ; vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl. | Env. de Seb. : entre Sebastopol et le monastère Saint-Georges, le 19 juin, fl.; Balaklawa, le 20 juin. Entre Soudak et Novy Svète, le 22 juillet. Côte merid. : Massandra, le 8 juillet 1901, en fl. (Tranzschel); pres de lalta, le 24 -juin 1904, en fl. (Tranzschel). 801. Ajuga Laxmanni Benth. Reg. des steppes : aux environs de Simpheropol, le 43 juin, fl. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fl.; vallée de Jossafate, le 10 juin, fl.; Tavel, le 43 juin, fl.; Karassou-bachi, pres de Karassou-basar, le 24 juillet, fl.; entre les stations Saly et Elbouzly, le 49 juillet, fl. — Taouchane-basar, le 18 mai 1901 (Tranzschel). 802. Teucrium scordioides Schreb. Côté merid. : 1870 en fl. (Prof. Kaufman); pres de Jalta, le 29 juin 4901 (Tranzschel). 803. Teucrium chamædrys L. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl.; Simpheropol, montagne Petrovskaia, le 5 juin et jardin Worontzoff, le 6 juir, fl.: entre Karassou-basar et Zouïa, le 25 juillet, fl. Vers. du nord : Tavel, le 13 juin, fl. ; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalène, le 8 juin, fl.; Tehatal-kaia, le 25 juin, fl. : Env. de Seb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fl.; cimetière Bratskoïe à Sebastopol,.le 23 juin, fl.: ruines de Khersones, le 22 juin, fl.; Inkermann, le 23 juin, fl. Côte merid. : Oriande, le 4er juillet, fl.; Aïdanil, le 5 juillet, fl. — Tehatyrdag, 1892, il. (Mlle Bauer). Soudak, le 20 juillet, fl. et fr. 804. Teucrium montanum L. Côte merid. : Tchalyrdag, le 9 juillet, fleurs. La laila : Aï-Pelri, le 2 juillet, fleurs. 576 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SséR.). (117) 805. Teucrium Polium |. Vers. du nord : vallée de Katcha, entre Toll& et Katchikalene, le 8 juin, boutons; Karassou-bachi, pres de Karassou-basar, le 2% juillet, fl. — Tchorgoune, le 31 mai 1901? en fl. (Tranzschel). Sébastopol, cimetière Braiskoïe, le 23 juin, fl. Côte mérid. : Oriande, le 4e° juillet, fl. — falta, le 4% juillet, fl. (Prof. Kaufman). Soudak, aux environs de la ville, le 20 juillet, fl. et au bord de la mer le 20 juillet, fl. PLUMBAGINEÆ 806. Goniolimon tataricum (L.) Boiss. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. : Djankoï, le 15 juillet, fi. Vers. du nord : Ak-kaia, près de Karassou-basar, le 2% juillet, fl. Sébastopol : cimetière Bratskoïé, le 23 juin, fl. 807. Statice Gmelini Willd. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin. 808. Statice caspia Willd. Reg. des steppes : Djankoi, le 15 juillet, fl. — Eupatorie, salines, 1892, en fleurs (Mlle Bauer). PLANTAGINEÆ 809. Plantago major L. Reg. des steppes : Djankoi, le 15 juillet, fleurs et fruits. Côte mérid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, il. 810. Plantago media !. Reg. des steppes ; environs de Simpheropol, le 43 juin, fl. 811. Plantago lanceolata L. : Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 15 juin, fl. Vers. du nord : Taouchane-basar, le 14 juillet; vallée de Katcha, le 26 juillet, fr. Côte merid. : Alouchta, le 13 juillet, fl. et fr. r 812. Plantago arenaria W. K Côte merid. : Alouchta, au bord de la mer, le 14 juillet, fl. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fl. (118) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO,. FLORE DE LA CRIMÉE. 977 SALSOLACEÆ s13. Beta vulgaris L. Vers. du nord : entre Karalès et Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl. 814. Beta trigyna W.K. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fl.; au bord de la rivière Katcha près de Tiberli, le 28 juillet, fr.; dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 27 juillet, fr. Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 19 juin, jeunes fruits. 815. Chenopodium Vulvaria L. Vers du nord : Tchoufoute-kalé, le 10 juin; Katcha, le 2 août. Sébastopol, cimetière Bratskoïé, le 23 juin, fr. 816. Chenopodium album L. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fleurs. 817. Chenopodium murale L. Soudak, le 22 juillet, en fruits. 818. Chenopodium urbicum L. Vers. du nord : Katcha, le 22 juillet, en fleurs. 819. Chenopodium Botrys L. Vers. du nord : Kalcha, le 2 août, en fleurs. 820. Blitum virgatum ji. Vers. du nord : Tchoufoute-kalé, le 10 juin, fruits. 821. Atriplex hastatum L. Soudak, le 20 juillet. 822. Atriplex laciniatum L. Reg. des steppes : Djankoi, le 15 juillet, fleurs. Soudak : aux environs de la ville, le 20 juillet, fl., et au bord de la mer le 21 juillet, fl. 823. Atriplex rosea L. Var. dentata. Crimée, 1870 (M. le Prof. N. Kaufman). BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 6, 34 mai 1904. 38 578 BULLETIN DE L'HÉBBIER BOISSIER (2me SÉR.). (119) 824. Atriplex pedunculatum L. Obione pedunculata Mocq.-Tand. Reg. des steppes : Près du lac salé à Saki, 1870, fruits (Prof. N. Kaufman). 825. Atriplex verruciferum M. B. Obione verrucifera Mocq.-Tand. Crimée, 1870, en fleurs (Prof. N. Kaufman). 826. Ceratocarpus arenarius L. Reg. des steppes : Siwache (jeunes plantes), le % juin; Simphéropol, montagne Petrovskaia, le 15 juin. 827. Camphorosma perennis Pall. Soudak, le 20 juillet. 828. Kochia prostrata (L.) Schrad. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin ; Djankoi, le 15 juillet. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 27 juillet; Ak-kaïa, près de Karassou-basar, le 24 juillet, fr. Soudak, environs de la ville, le 20 juillet, fr. ; au bord de la mer, le 21 juillet, fl.; entre Soudak et Novy Svète, le 22 juillet, fl. 829. Kochia sedoides (Pall.) Boiss. (= Echinopsilon sedoides Mocq.-Tand.). Crimée, 1870 (Prof. N. Kaufman). Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin. 830. Kochia hyssopifolia (Pall.) Boiss. (= Echinopsilon hyssopifolium Mocq.-Tand.). Crimée, 1865, fl. (Bertoldi). 831. Salicornia herbacea L. Reg. des steppes : Djankoi, le 15 juillet. — Eupatorie, 1892 (Mlle Bauer). 832. Suæda altissima (L.) Pall. Vers. du nord : Ak-kaia, pres de Karassou-basar, le 2% juillet. Env. de Seb. ; Inkermann, le 23 juin. Soudak et montagne Altchak-kaia, le 21 juillet, fl. (120) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 579 833. Suæda salsa Pall. Reg. des steppes : Près du lac salé à Saki, le 27 août 1870, fl. (Prof. Kaufman). 834. Suæda maritima L. Reg. des steppes : Djankoi, le 45 juillet, fl. 835. Salsola brachiata Pall.? Soudak, au bord de la mer, le 21 juillet. 836. Salsola kali L. Reg. des steppes : Djankoi, le 15 juillet. jeunes plantes: Biiouk-Onlar, le 16 juin, jeunes plantes. Vers. du nord : Ak-kaia, pres de Karassou-basar, le 2% juillet. Côte mérid. : Alouchta, bord de la mer, le 14 juillet. Soudak, bord de la mer, le 20 juillet. 837. Salsola tamariscina Pall. Soudak, le 10 septembre 1860, fr. (Prof. Tehistiakoff). 838. Salsola laricina Pall. Soudak, le 10 août 1860 (Prof. Tchistiakoff). 839. Petrosimonia volvox (Pall.) Bge. == Halimocnemis volvox C. A. M.) Vers. du nord : monastère Ouspenski (anonyme). 810. Petrosimonia crassifolia (Pall.) Bge. (= Halimocnemis crassifolia C. A. M.). Crimee, 1870 (Prof. Kaufman). 841. Petrosimonia brachiata (Pall.) Be. (= Halimocnemis brachiata C. A. M.) Reg. des steppes : Kertch (anonyme). — Djankoi, le 15 juillet, en fleurs? (Notre plante est trop jeune pour pouvoir être déterminée avec certitude). (A suivre). 580 NOTES BRYOLOGIOUES PAR Ch. MEYLAN 1. CONTRIBUTIONS A LA FLORE BRYOLOGIQUE DU JURA Dans le courant de 1905. j'ai fait de nombreuses herborisations au cours desquelles j'ai récolté plusieurs espèces nouvelles pour le Jura, et découvert de nouvelles stalions pour des espèces peu répandues. C'est à ces herborisations que se rapportent toutes les indications suivantes. Ephemerum serratum Hampe. Cette espèce commune jusqu'à 1100 m. monte au Chasseron à 1450 m. | Weisia Wimmeriana Br. Eu. Suchet. 1550 m. -- Oncophorus virens Bd. Mont Sallaz, 1450 m. Dieranella subulata Schpr. Suchet, 1350 m. Dicranella rufescens Schpr. Monte au Chasseron jusqu'à 1450 m. Sur l'argile séquanienne. Dicranum flagellare Hedwg. Sur un tronc pourri dans la tourbière de la Vraconnaz. Dicranum strictum Schl. Chasseron, 1300 m. Dicranum Sauteri Br. Eu., st. aux Aiguilles dé Baulmes, c. fr. Creux-du- Van, 1400 m. Dicranum Mühlenbecki Br. Eu. c. fr. La Chaux, 1050 m. Dicranum elongatum Schwgr. Nouveau pour le Jura. Sous un Pinus pumilio au Cret du Creux de la Neige, 1650 m. (Meylan. Amann et Pfæhler). Cette station est fort intéressante à plusieurs points de vue. J'ai (2) CH. MEYLAN. NOTES BRYOLOGIQUES. 581 déjà signalé dans un précédent travail! la presence au Reculet de Anomo- bryum concinnatum ei de Didymodon. giganteus, ce dernier croissant abondamment sur les rochers frais, comme c’est le cas dans les Alpes tandis que, plus au nord, M. Hetier et moi n'avons recueilli cette espèce que sur des sols lourbeux ou souvent inondes; or en considérant que d’autres espèces encore, telles que Heterocladium squarrosulum, sont abondantes dans cette partie du Jura et deviennent de plus en plus rares en remontant vers le nord, il me semble possible d'établir un paral- lèle entre les flores bryologique et phanérogamique de la haute chaine comprise entre le Colombier de Gex et le Credo, soit : que ces deux flores ont un caractère alpin plus prononcé dans cette partie du Jura que dans la partie plus septentrionale de la chaîne, ce caractère ayant été d’ailleurs nettement établi en ce qui concerne les phanéro- games. De plus, cette portion du Haut-Jura étant précisément la moins bien connue au point de vue bryologique, je crois être dans le vrai en admettant que les futures observations viendront confirmer ce parallé- lisme plutôt que de l’infirmer. En ce qui concerne Didymodon giganteus croissant dans les marais, il peut, je crois, rentrer dans le groupe des Muscinées qui, telles que Hypnum trifarium, turgescens, intermedium, Ginchdium, Paludella, etc., sont les restes de l’ancienne flore glaciaire. Campylopus subulatus Schpr. Mont Tendre, 1400 m. Fissidens osmundoides Hedwg., st. au Suchet, 1400 m. c. fr. tourbiere de Combenoire (vallée de Joux). Trichodon cylindricus Schpr. c. fr.! Creux-du-Van, 1300 m. Ditrichum pallidum (Tim.) au N.-W. du hameau de la Vraconnaz, 4150 m. Station fort intéressante tant par son altitude que par ses con- ditions physiques. La plante croît sur la marne dénudée d’une pente (pâturage) froide et tournéé vers le nord. Espèces associées : Ceratodon, Bryum cirratum et erythrocarpum. Ditrichum homomallum Hedwg. Creux-du-Van, 1450 m. Trichostomum cylindricum C. M. Nouveau pour le Jura. Mont Sallaz, Mont Tendre, Chasseron, Mauborget, de 1250 à 1450 m. Sur l'argile fraiche. Trichostomum viridulum Br. En montant de Thoiry au Reculet (M. Amann, Pfæhler). Desmatodon latifolius Br. Eu. Chalet à Roch (vallée de Joux). ! Revue bryologique, 1902, n0 6. | 582 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (3) Tortula mucronifolia Schwgr. Creux-du-Van. Tortula montana (Nees). Grand Savagnier, La Chaux, Vallorbes, Vallée de Joux. Schistidium atrofuscum Schpr. Roche Bresanche (vallée de Joux). Grimmia anodon B. Eu. Roche Bresanche (vallée de Joux). Grimmia elatior Br. Eu, Sur un erratique, près de Ballaigues. Encalypta longicolla Br. Mayaz (groupe du Chasseron) et Crêt du Creux de la Neige (Meylan, Amann, Pfæhler). Tayloria acuminata Hsch. & Raineriana Vent. Sur une vieille fourmi- liere au Mont Salaz, 1450 m. Entosthodon ericetorum Schpr. Neuveau pour le Jura. Mont d’Or, 1250 m. J’ai découvert cette espèce sur un terrain argileux, humide et froid sur la pente boisée N. E. qui descend au-dessous du chalet de la Pique-Miette dessus. Elle croît là en compagnie de Cephalozia bicuspi- data, Aneura multifida, Pellia Neesiana, etc. C'est une station fort curieuse, Entosthodon ericetorum étant plutôt une plante de plaine. Webera elongata Schpr. Près de Mauborget, 1250 m. Webera commutata Schpr. c. fr. pres de Mauborget. Sterile au Creux- du-Van, Mont d'Or et Crêt du Creux de la Neige. Meesia minor Bd. Creux-du-Van. Amblyodon dealbatus P. B. Cret du Creux de la Neige et Mont de Bière. Bartramia ithyphylla Bd. Chasseron. Timmia austriaca Hedwg. Mont de la Mayaz. Timmia norvegica Zett. Reculet: abondant au-dessus du Chalet de Thoiry. Cette espèce forme également d'énormes touffes dans les dépres- sions rocheuses du plateau de la Sèche des Amburnex près du Mar- chairuz. Pogonatum nanum P. B. Entre les Cluds et Mauborget, 1300 m. Polytrichum alpinum Rochl. Aiguilles de Baulmes; Crêt du Miroir et Mayaz (Chasseron); Hasenmalte. J'ai aussi trouvé cette plante sur la molasse a 150 m. des maisons de La Chaux. soit à 1050 m. d’alti- tude. Polytrichum juniperinum Willd. var. alpinum Br. Eu. Cret du Creux de la Neige, comme ailleurs dans les endroits argileux où la neige reste très longtemps. Polytrichum perigoniale Michx. J'ai trouvé pour cette espèce plusieurs stations aux environs de La Chaux, mais la plante n'est très bien carac- térisée que dans une seule, sur le sable molassique frais. La forme du pore des cellules de l’exothecium est très variable, comme l'ont remarqué (4) CH. MEYLAN. NOTES BRYOLOGIQUES. 383 déjà plusieurs bryologues : dans une même capsule, on trouve assez sou- vent des pores petits et ronds, mélangés à d'autres ovales ou même allongés et étroits, faits qui rendent ce caractère peu important. Des feuilles périchétiales toutes scarieuses peuvent coexister avec des pores semblables à ceux d’un exothecium typique de P. commune, de sorte que l’on ne peut guère considérer le P. perigoniale autrement que comme une variélé du P. commune, croissant dans des endroits plus secs et moins ombragés dont les conditions déterminent un moins grand développement de toutes les parties de la plante. Heterocladium squarrosulum Lindg. Reculet; Crêt du Creux de la Neige; Mont Tendre. De 1300 à 1650 m. Cette espèce paraît abondante dans tout le Jura meridional, et s’avance en diminuant de fréquence jus- qu'au Mont Tendre. Malgré de nombreuses recherches, il ne m'a pas été possible de le constater plus au nord, bien que sûrement il doive s’y ren- contrer en des stations disséminées. Eurynchium striatulum Br. Eu. Très développé et typique, 1350 m. aux Aiguilles de Baulmes. Comme je l’ai déjà fait remarquer dans un précédent travail !, ce n’est pas une espèce de la région basse seulement, mais plutôt répandue de la base au faîte de la chaîne, et condensant les différentes parties de son appareil vegetalif à mesure que l'altitude aug- mente; elle prend alors parfois un aspect très particulier dans la région alpine. Amblysteqium varium Sull. Typique et très fertile parmi les Carex dans un bas marais près des Bolles (Côte aux Fées, Neuch.); Mont de Bière. Hypnum polygamum Schpr. Abondant dans les prés humides pres de la tourbiere du Brassus (vallée de Joux); bord de la tourbiere de La Chaux, sous une forme se rapprochant de la var. fallaciosum par sa ner- vure courte et disparaissant presque complètement dans certaines feuilles. Hypnum fertile Sendt. Montagnes de Boudry, 1000 m. Hypnum Bambergeri Schpr. Chasseron, 1600 m. Hypnum giganteum Schpr. Couvert de fruits dans un marais pres de Bolles (Cöte aux Fees). Hypnum purum S. Monte jusqu’au sommet de la dent de Vaulion dans les escarpements entre les rocherst Hylocomium brevirostre Br. Eu. Montagne de Boudry, sur un erratique. 1 Cf. Bull. Herb. Boiss. 584 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (5) Hylocomium Oakesü Sull. var. latifolium mihi. Creux-du-Van et Crêt du Creux de la Neige. La Chaux (Sainte-Croix). janvier 1904. II. NOTE SUR UNE FORME ANORMALE DE ORTHOTRICHUM AFFINE Au mois de juillet 1899, en herborisant sur les arbres qui bordent la route allant de Sainte-Croix au Val de Travers, à 900 m. environ, je mis la main sur une louffe d’Orthotrichum affine Schrad. dont le peristome, vu à Ja loupe, me parut curieux. Reprenant, au microscope, l'analyse de cette mousse, grande fut ma surprise en constatant que toutes les capsules de la touffe possédaient un Fig. 1. Fig. 2. peristome identique anormal, lel que le représentent les figures ci-jointes, ei duquel je vais essayer de donner une description. Composé d'une seule piece annulaire se détachant en bloc, le peris- tome externe (fig. 1) est fort irrégulier, tant au point de vue de la bor- dure supérieure que de la constitution cellulaire. Cette bordure est fort déchiquetée, bien qu'ici et là on puisse distinguer des lignes de division, assez perpendiculaires pour que l’on puisse y voir les lignes de sépa- ration des dents avortées ou la ligne divisurale du milieu de chaque dent. Très peu papilleuses, les cellules supérieures sont très nettement délimitées par de fortes lignes, tandis que la partie inférieure. très papil- leuse, est formée de cellules très irrégulières, à contours souvent peu nets, tantôt carrées, tantôt sinueuses et souvent, vers la base, en forme de rectangles assez allongés rappelant alors la constitution véritable d’un péristome normal. (6) CH. MEYLAN. NOTES BRYOLOGIQUES. 585 Le péristome interne, tout aussi singulier (fig. 2), est formé de pièces rappelant de loin les cils. Ce sont des cellules assez sinueuses, lisses, accolées sans ordre, plus ou moins en files avec d’autres à la base par- fois régulières, allongées-hexagonales. Les autres parties de la capsule sont constituées comme dans la plante normale; les stomates sont superficiels et très bien conformés; les spores de 15 à 20 y et papilleuses; la paroi cellulaire de la capsule et l’opercule n'ont rien d’irregulier. Il est donc curieux de constater que seuls les peristomes, et surtout l’externe, ont subi l'influence de causes abortives qu’il est assez difficile de définir, mais qui sont sûrement d'ordre interne, car une cause externe aurait influencé d’autres organes et les touffes vo!- sines, lesquelles, au contraire, élaient absolument normales. Cette plante curieuse est l’homologue de ’Orthotrichum cal- listomum Fisch., forme anormale de l’Orthotrichum stramineum Hsch. chez lequel c'est le périsiome interne qui est formé d'une seule piece, il est vrai, mais sûrement déformée par une cause accidentelle. C'était d’ailleurs l'opinion de Philibert à qui j'avais fait voir mon Orthotrichum anormal. Bien que les formes tératologiques ne soient pas très rares chez les mousses, celle-ci m’a paru digne d’être décrite, d'autant plus qu'elle affecte un des organes les plus essentiels de ces cryptogames. La Chaux. septembre 1903. 586 SPECIES HEPATICARUM AUCTORE Franz STEPHAN (Suite.) 479. Plagiochila Quintasii Si. n. sp. Sterilis major spectabilis rigidiuscula, flavo-virens dense cæspitosa. Gaulis ad 10 cm. longus simplex vel parum ramosus tenuis fuseus el rigidus. Folia caulina adulta 3,6 mm. longa, dense imbricata, apicibus liberis subrecte patula postice breviter inserla anlice longius decurrentia, basi postica valde ampliata in eristam nudam alle conniventia ceterum plano-disticha optimeque peclinala, in plano anguste triangulata basi amplissima apice 7 plo angustiora, margine anlico e basi sinuata spinulosa stricto nudo, postico e basi alte rotundata substricto haud armato, apice emarginalo-bi vel Lridentliculato, dentibus inæqualibus medio longiore, sinubus inæqualibus. Folia ramulina breviora caulinis simillima sub apice paucispinulosa, apice recte truncato angusto spinuloso. Cellulæ apicales 22% 36 y trigonis magnis obtusis, basales 27 X 45 u trigonis maximis angulalis. Hab. Insula San Thomé (Quintas). Diese Pflanze steht der P. mauritiana sehr nahe; sie hat auch den gleichen Bau der Blattzellen; die fein dornige, dorsale Blattbasis jedoch und das viel schmälere Blatt unserer Art sind constante Merkmale. Auch andere westafrikanische Arten unserer Galtung haben im östlichen Theile dieses Continents nahe Verwandte, ein Verhältnis, welches lebhaft an die Aehnlichkeit mancher Hepatice von Java einerseits und dem Hima- laya anderseits erinnert. 480. P. Perrotana St. n. sp. Sterilis-mediocris sed longa et gracilis olivacea laxe cæspitosa vel pendula. Caulis ad 8 cm. longus tennis fuscus rigidiusculus repetito furcatus, furcis longis divergentibus. Folia caulina vix 2 mm. longa conferta imbricata subrecte patula angulo 80° plano-disticha utrinque sat longe decurrentia poslice parum ampliala caulem tegentia, basi amplissima apice splo angustiora, anguste oblongo-trigona. margine antico substricto nudo, poslico e basi breviter rolundala stricto valide dentalo, dentibus ad 12 {m 437 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 387 anguste trigonis oblique patulis superne remotiusculis basi aggregatis, apice truncalo similiter armato, dentibus sub 3. Folia ramulina simillima minora. Cellulæ apicales 18 u, basales 18 X 27 y trigonis oplime nodu- losis ejreularibus. Hab. Madagascar, Tamatave (Perrot) cum P. mauritiana comparanda. 481. Plagiochila Sikoræ St. Bull. Soc. bot. belge 1893, Vol. 32. p. 108. Dioica magna robusta olivacea vel rufo-brunneola longe prostrala vel pendula, corticola. Caulis ad 15 cm. longus sæpe simplex. interdum pauci- ramosus, validus-fuscus et rigidus. Folia caulina vix 3 mm. longa, imbri- cala, apicibus liberis, subrecte patula, sæpe decurvula, in sicco arcte homomalla, postice breviter inserla ampliata alteque cristata, antice longe angusteque decurrente, ambitu oblongo-trigona, basi amplissima apice kplo angusliora. margine antico leniter sinuato superne stricto, denti- culato, ala decurrente atlenuala infima parte spinulosa, margine poslico e basi rolundata substricto, regulariter spinuloso subsetaceo. spinis sub 15 brevibus remotiusculis, apice oblique emarginato-bispinoso, spinis validis anguste triangulatis acuminalis, sinu setuloso. Cellulæ apicales iS u trigonis magnis acutis vel truncatis, basales ISX 536 y trigonis ınaximis late truncatis. Folia flor. caulinis vix majora simillima spinis parum validioribus. Per. compresso-obconica ore late truncato dense setuloso setulis subæqualibus fragillimis. Andræcia mediana parva ovalo- fusiformia, bracteis ad 7jugis, conferlis superne patulis dentatis. Hab. Madagascar (Sikora); Bourbon (Delessert) ; Comores Insulæ (Hildebrandt). 182. P. valida St. n. sp. Dioica major robusta et rigida, flavo-rufescens dense cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus validus flexuosus pauciramosus, sæpe simplex vel ramis longis simplieibus. Folia caulina vix 3 mm. longa imbricata apicibus liberis sub- recte patula (angulo 80°) utrinque decurrentia, basi postica valde ampliata alteque crislala, crista subnuda, in plano oblongo-trigona basi amplissima apice 3 plo angustiora, margine antico e basi sinuata substricto nudo ala decurrente tantum spinulosa, 'spinulis sub 6 approximatis recte patulis, margine postico e basi valde ampliata quasi ventricosa leniter sinuato vel substricto, normaliter remote deniato, dentibus ad 12 brevibusrecte patulis, sæpe omnino deficientibus vel ad angulum reduetis, apice oblique truncato irregulariter dentato, dentibus validis, 2-3 multo majoribus, dente ante- riore semper maximo. Cellulæ apicales 27 y lrigonis maximis obtusatis 438 588 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sen.) Plagiochila. vulgo late confluentibus, basales 27 X54 u trigonis maximis optime nodulosis. Folia flor. caulinis parum longiora apice et margine postico breviter ciliala, ciliis recte patulis vel hamatis. Perianthia optime obovata. ore leniter angustato truncato dense setuloso. Andræcia mediana parva in planta multo minore, bracteis 8jugis confertis superne late foliaceis squarrose recurvis. apice rotundalo denticulato. Hab. Mascareignes (Rodriguez); Madagascar (Besson. Forsyth-Major). 483. Plagiochila drepanophylla Sande Lacoste. Syn. : P. dierana Mitten. Journ. Linn. Soc. 1886, Vol. 22. p. 320. Dioica mediocris sed longa et gracilis, flaccida olivacea vel plus minus brunneola, interdum optime rufescens, dense intricalim cæspitosa vel pendula. Caulis ad 8 em. longus tenuis fuscus et rigidus, repetilo furcatus furcis longis divergentibus. Folia caulina conferta. # mm. longa. in plano falcata, disticha. antice longe decurrentia, basi postica nuda valde ampliata ideoque alte cristata, ambitu oblongo-trigona, basi amplissima superne longe angustata, apice 6 plo angustiora, margine antico nudo bene sinuato, sub apice stricto paucidentieulato, postico e basi semicirculari substricto 6 spinoso. spinis remolis validis oblique patulis apice normaliter 3spinoso spinis anguslis validis longe attenuatis inæqualibus varieque patulis, antica sæpe majore. Cellulæ apicales 18 X 36 mw, basales 18 X 45 u. trigonis ubique magnis aculis. Amph. rudimentaria pauciciliata. Folia flor. caulinis similia parum majora, longius et hamatim spinosa. Perianthia (sterilia) ore rotundato longissime ciliato. Andræcia parva, valida, mediana, bracteis ad 10 jugis confertis, medio supero longe acuminato squarrose recurvo pauciciliato. Hab. Madagascar (Besson, Campenon, Camboué, Talazac. Berthieu : Forsyth-Major, Hildebrandt. Montant); Réunion (Frappier, de V’Isle, Lepervanche). 484. P. Rodriguezii St. Bolan. Gaz. 1890, p. 290. Dioica, major valida olivacea vel rufescens laxe cæspilosa. Gaulis ad 6 cm. longus, validus fuscus et tenax, simplex superne flabellatim pluri- ramosus, ramis strictis divergentibus. Folia caulina 3 mm. longa conferla el dense imbricata, oblique patula angulo 58° utrinque parum decurrentia, alis attenuatis, basi postica ampliata, caulem in plano tegentia semper quidem plus minus late recurva, ambitu oblongo-trigona, subsymmetrica basi amplissima apice plus 3 plo angustiora inlegerrima, apice rotundato marginibus strietis poslico inferne crispalo ibidemque dente solitario armato. Folia ramulina minora ligulata integerrima postice magis crispata Cellulæ apicales 18 y, basales 18%X 36 np, trigonis majusculis, basi sub- 439 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATFICARUM. 389 nodulosis. Folia flor. caulinis æquilonga, ovalo-oblonga, marginibus eris- patis, anlico paucisetuloso, postico et apice irregulariter spinosis, spinis angustis brevibus recte patulis. Per. (juvenilia) ore compresso truncato ciliato, ciliis creberrimis longiuseulis strictis subæqualibus. Hab. Bourbon (Rodriguez). Mit P. Cambouena St. zu vergleichen. VI. Folia caulina late-trigona. 485. Plagiochila imerinensis SI. n. sp. Sterilis, mediocris rigidiuseula, olivacea dense cæspitosa.. Caulis ad 6 em. longus validus fuscus et tenax, superne pluriramosus, ramis longis porrectis subfascieulatis. Folia caulina 2.5 mm. longa imbricata apicibus liberis, oblique patula angulo 67° leniter decurva, in sicco arcie decurvo- homomalla, utrinque decurrentia, postice valde ampliata alte cristata vel caulem plano-superantia, ambitu late trigona i. e. basi amplissima apice quintuplo angustiora ibidemque oblique truncala # denlata, dentibus brevibus validis aculis subæqualibus porrectis marginibus celerum omnino nudis, anlico stricto, postico inferne valde arcuato superne stricto. Cellulæ apicales 14 X 21 y. basales 14 X 28 u, trigonis magnis. Hab. Madagascar, Imerina (Camboue). Die Pflanze steht der P. effusa St. (Usambara) ausserordentlich nahe, ist aber wesentlich grösser und robuster, die Blätter breiter-triangulär. 486. P. pinniflora St. Hedwigia 1891. p. 212. Dioica major rigida flavo-virens corticola laxe cæspilosa. Caulis ad 8 em. longus, regulariter pinnalus, pinnis simplicibus brevibus recte patulis, in planta mascula longioribus et minus regulariter consecutivis. Folia caulina 2 mm. longa, imbricata, apicibus liberis oblique patula angulo 45° utrinque longe decurrentia postice valde ampliata crispula erecta, in plano late trigona 1. e. basi amplissima apice triplo angustiora sub apice constricta, margine anlico nudo stricto postico e basi ventricosa leniter sinuato nudo, apice truncato plus minus irregulariter denticulato vel solum angulato, sæpe obtusato integerrimo. Folia ramulina minora simillima. Amphi- gasiria magna ad basin fere plurifida, laciniis lanceolatis varie divisis crispatis maxime irregularibus. Cellulæ apicales 18 <27 y trigonis majus- culis, basales 18 X 36 y trigonis magnis acutis vel nodulosis. Folia floralia caulinis æquimagna simillima, margine postico crispato apiceque grosse dentalis. Perianthia parum exserta late cylindrica ore compresso 440 >90 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze ser). Plamochila. truncalo spinuloso. Andrecia mediana ovata, bracteis ad 7 jugis confertis superne late foliaceis squarrose patulis integerrimis. Hab. Kamerun (Dusén. Staudt. Zenker). 487. Plagiochila multispica St. n. sp. Dioica, mediocris rigidiuscula. flavo-virens. laxe cæspitosa. Caulis ad D cm. longus, lenuis, fuscus, rigidus, simplex. superne multiramosus, ramis divergentibus. primarlis approximalis regulariter alternantibus, longis superne furcalis floriferis. Folia caulina adulta pro planta magna, plus 3 mm. longa, imbricata, oblique patula. angulo 58°, utrinque decur- rentia, poslice ampliata caulem tegentia vel reflexula, in plano lale trigona 1. e. basi amplissima apice plus 3 plo angustiora, margine antico leviter sinuato sub apice bidentato, postico e basi nuda rotundata stricto pauci- dentato. apice rotundato 3-4 dentato, dentibus ubique æqualibus brevibus validis triangulatis acutis, sinubus parum lunatis. Folia ramulina valde desciscentia mulloties minora oblongo-trigona, apice oblique truncato 3 dentato, marginibus sub apice paucidentatis, dentibus subæquimagnis valıdis oblique porrectis dente apicali anteriore vulgo majore. Cellulæ apicales 18 w, basales 18 X 36 w, trigonis magnis acutis. Andrecia mediana valde numerosa valida, bracteis 8 jugis confertis, medio supero longe foliaceo patulo paueidenticulato. Hab. Kamerun (Jungner). 488. P. ericicola Si. n. sp. Sterilis magna robusta rigidiuscula flavescens laxe cæspitosa. Cauiis ad 15 cm. longus crassus fuscus et tenax, superne purpureus apice expalles- cens, regulariter pinnatus, pinnis longiuseulis superis simplieibus, inferis paucipinnulatis. Folia caulina plus 3 mm. longa, remota, oblique patula, angulo 58° sæpe squarrose recurva utrinque parum decurrentia, basi poslica valde ampliata, caulem in plano late superantia vulgo quidem late replicata, asymmetrica late trigona i. e. basi amplissima apice 3 plo angus- tiora, margine antico stricto nudo vel sub apice paucidentato, postico e basi semicirculari et quasi ventricosa, stricto dentato-spinoso, spinis ad 18 subæqualibus basalibus remotis, reliquis approximatis validis recte patulis, apice truncato 6 spinoso spinis similibus. Folia ramulına simillima, minora minus late ventricosa. Cellulæ apicales 18 u trigonis majusculis, basales 27 X 45 y trigonis magnis ovali-nodulosis, (in foliis ramulinis ubique parvis). Hap. in monte Runssoro (Stuhlmann) in Ericarum regione corticola. 489. P. gibbiflora St. n. sp. Dioica, major rigida gracilis, flavo-rufescens. Caulis ad 6 cm. longus 441 Plagiochila. FRANZ STEPHANL SPECIES HEPATICARUM. 591 tenuis rigidus striclissimus superne pauciramosus, ramis remolis longis strictis lateque divergentibus, in planta feminea brevibus floriferis haud innovalis. Folia caulina 2,5 mm. longa imbricata, oblique patula angulo 67° utrinque breviter decurrentia, basi poslica ampliata crislala, ceterum plano-disticha, ambitu late ovato-trigona, tertio infero amplissima apice plus 3 plo angustiora, margine antico strico nudo vel sub apice 1-2 dentato, postico e basi nuda simicireulari substricto 7-8 dentato, dentibus remotius- culis validis acutissimis recte patulis æquimagnis, apice truncato similiter armato, dentibus ad 4. Folia ramulina simillima parum minora. Cellulæ apicales 27 y trigonis magnis aculis, basales 27 X 48:1. trigonis magnis truncatis. Folia floralia caulinis minora simillima validius armata dentato- spinosa. Perianthia late obovata inflata ore truncato compresso breviter angusteque spinuloso. Alæ utrinque latissimæ complelæ, basi in caulem decurrenles integerrimæ vel minute spinulosæ. Hab. Insula San Thomé (Quintas). 190. Plagiochila Berthieui St. Soc. bot. belge 1893. Vol. 32, p- 6. Dioica, mediocris rigidissima dilute olivacea laxe cæspitosa. Caulis ad 6 cm. longus crassus durus et fuscus plus minus ramosus interdum subfasciculatim longe ramosus, ramis squarrose patulis. Folia caulina adulta ad # mm. longa contigua subrecte patula anlice longius decurrentia plano-disticha, oblique ovato-trigona. basi amplissima apice plus 3 plo angustiora, postice valde ampliata cauli quidem anguste incumbentia, valde asymmetrica, margine anlico e basi profunde Sinuata longe leniterque arcuato et quasi gibboso, postico e basi nuda maxime protracta et angu- latim rotundata substricto denlato. dentibus ad 12, brevibus validis acutis recte patulis remotiusculis regulariter consecutivis, apice truncato irregu- lariter 4 dentato, dentibus parum validioribus. Folia ramulina remota mullo minora, ullima exigua, dentibus acuminatis. Cellulæ apicales 18 n, basales 13x 27 u. rectangulares, trigonis ubique parvis in parietibus validis. Folia floralia caulinis similia longius dentata vel subspinosa. Perianthia e basi campanulata oblonga, ore oblique truncato breviter ciliato, cils strictis confertis. Hab. Madagascar (Berthieu). 491. P. flabellata Si. in Engler, Bot. Jahrb., Vol. 8. p. 82. Dioica magna robusta rigida olivacea vel flavo-virens. Caulis ad 12 cm. longus crassus fuscus et tenax longe ramosus, ramis inæqualibus bipin- natim ramosis flabellam effusam formantibus. Folia caulina adulta magna 3,6 mm. longa, parum imbricata oblique patula angulo 67°, haud 442 592 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e se). Plagiochilu. decurrentia marginibus recurvis concava, late (rigona basi amplissima apice plus 2plo angustiora, basi postica ampliata recurvo-erecta, (haud erislata) margine antico substricto nudo, postico e basi angulatim rotun- data substricto dentato, dentibus sub 16 remotiuseulis brevibus aculis recle patulis, apice oblique truncato similiter arcuato dentibus sub 6. Folia ramulina adulta mullo minera vix 2,5 mm. longa, basi postica multo minus ampliata ambitu ovato-trigona, similiter armata. Folia ultima minora simillima, parum angustiora, dentibus minus numerosis. Cellulæ apicales 18X 27 y, basales 15x 54 y trigonis parvis. Folia floralia ramu- linis æquilonga ovalo-rolundata dentalo-spinosa, margine antico nudo. Perianthia obovato-oblonga inferne valde inflata ore obliquo rotundato crebre spinoso, spinis anguslis subæquilongis. Planta mascula multo minor el minus ramosa. Andrecia in ramulis terminalia angusta bracteis ad 12 jugis minus confertis. medio supero recurvo-patulo obtusalo denti- culato. Hab. Insula San Thomé (Moller, Quintas); Kamerun (Dusén). 492. Plagiochila decurrens St. n. sp. : Dioiea minor gracilis flaceida viridis dense cæspitosa, in ramis nn Caulis ad 5 cm. longus, apice fasciculatim multiramosus, ramis diver- gentibus flabellatim ramosis. Folia caulina 1,5 mm. longa. parum imbri- cala apicibus liberis, oblique patula angulo 58° basi postica breviter inserla ampliala caulem Jonge angusteque tegentia vel leniter recurva, antice longissime attenualim decurrentia (ala folio æquilonga) plano-disticha, oblique ovata, tertio infero amplissima, apice 5 plo angustiora, margine antico inferne sinualo superne parum arcuato sub apice paucidentato, poslico a basi ad apicem leviter arcuato 3-4 dentato, apice emarginalo- bidentulo, dentibus ubique parvis triangulatis recte patulis. Folia ramu- lina minora anlice minus longe decurrentia celerum simillima. Cellulæ apicales 18 y. basales 18 X 36 y trigonis majusculis acutis. Folia floralia late ovata caulinis multo latiora, haud decurrentia, apice late truncata, fere cireumeirca valide irregulariterque dentata. Perianthia semiexserta anguste obconica. ore compresso truncato breviter dentalo-spinoso. ala antica completa latiuscula integerrima vel superne spinulosa. Hab. Kamerun (Dusen, Preuss); Angola (Welwitsch). 493. P. Stuhlmannii St. in Engler, Bot. Jahrb. 1895, p. 313. ‚Dioica, majuscula debilis fusco-olivacea, laxe cæspitosa. Caulis ad 8 cm. ongus fuseus validus subregulariter pinnatus, pinnis longiuseulis oblique patulis simplicibus, in planta © paucipinnulalis. Folia caulina 2,5 mm. longa remotiuscula oblique patula, angulo 58° leniter arcuata, basi postica hu BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). LEGENDE DE LA PLANCHE I (Alle Abbildungen in natürlicher Grösse.) I. Dionysra revoluta Boiss. nach einem von Dr Slapf bei Kaserun gesammelten Exemplar; Habitusbild. IL. Dionysia Hausskneehtrr Bornm. et Strauss, spec. nov. Habitusbild eines blü- henden festen Rasens vom Schuturukuh (leg. Strauss). II. Dionysia Bachtiarica Bornm. et Alexeenko, spec. nov. Drei Rasenstücke mit starker unnormaler Blattentwickelung: bei e. Blüte von den Blättern überragt (Herbstformen !). IV. Dionysia diapensiæfolia Boiss. a. Fruchtkelch. b. F. pluriflora (autumnalis). Blüten zu 3-5 auf gemeinsamen, die Blätter überragenden Sliele. Exemplar von Persepolis (leg. Born- müller). c. Blätter desselben Individuums, bald ganzrandig bald gezähnt. d, e. Stücke eine kompackten im Frühjahre blühenden Polsters; Blüten fast völlig ungestielt oder sitzend, meist einzeln. Exemplar vom Kuh Bungi (leg. Stapf). A) ai WA me au Hau; dé. + Fol, me À : 4 : > 1 | re te 089..8H1 an uhæquilo! jan (.s220x) soon m wg all), fus ramosa. Andracia IN Tan jerminalia angusta all: arı3szay, un agent. ia, Agsie; all; Hay L'ISNIER slnsırezzipkhnnen St sage Fans j „blidzilidsll : “ares ; id 29a hlidznkidsH von ADMET oi 60 552 | ash ao Sei ars Loiret she on Tor 2MOSS. 2 rede Han u bd VORTEILEN shift io a a nn. catien = 3% PTR, “ns au SUNENNE. en iind nie mon An. rakii in ose deu DOTE FENTE rl des 18 u, MEME NE ee ige lea) aa DMX er, hand decurrentia, api sdiariterque dentata. Per ianth eoRso trune al breviter denta »antiea complete kai Murerrina vel.superme-spinul ER Hab; ‚Kamen a TER PE ıgola (Welwitsch}: ? 2 Kane b. Étui ke Là tra n in pr Bot. Jahırb. 184 mm. supra basim inserta. Filamenta tota longitudine breviter glanduloso- pilosa, pilis minutulis perpaueis in basi immixtis vel nullis; antheræ oblongæ, acuminatæ, siccæ albide; germen oblongum; stylus longissimus, parce breviterque glanduloso-pilosus; stigma bilobum (pallidum ?) Armenia tureica : in vineis prope Kharput et Schuschnas 8. Junio 1889, leg. Sintenis. [Iter Orient. (1889) n. 696 sub Orobanche spec. (indeterm.)]. A. speciebus tribus Amen® (A. Beck, Monogr. Orob. p. 148) bene distinguitur. TriBus c. GALEATÆ Orokanche caryophyllacea Smith. Monogr. 155. — Area Asiatica : «Asiam in Georgia (Caucasi) modo intrat». Phrygia : Akscheher, supra pagum Yasian in m. Sultandagh in radicibus Euphorbiæ Kotschyane Franc. parasitica, 1200 m. s. m.; 9. VII. 1899 (Bornm., iter Analolicum III, n. 5410). Persia borealis : Elburs, ad basin montis Demawend, 2000 m. s. m.; in radice Galii veri L. erescens; 15. VII. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7923; f. macrantha Dietr.-Monogr. 156). Turcomania : As-chabad, in m. Sundso-dagh (48. V. 1901 leg. P. Sin- tenis, n. 4788) et Suluklu (16. VII. 1900, leg. P. Sintenis, exsicc., n. 2177). Somit erstreckt sich das Verbreitungsgebiet der O. caryophyllaceæ Sm. bedeutend weiter nach Osten. als bisher bekannt war. Orobanche Teucrii Holandre. — Monogr. 161. — Area Asiatica : Pontus Lazicus (?) ? Orobanche alpigena C. Koch. Monogr. 463. — Area Asiatica : Pontus (Djimil; spec. endem. sed dubia). Orobanche lutea Baumg. — Monogr. 163. — Area Asiatica : Georgia, Persia, Songaria, Altai. Persia borealis : Elburs, ad basin septentr. alpium Totschal in valle prope Scheheristanek, 2200 m. s. m.; 12. VI. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7922); in subalpinis montium Elburs in valle Lur prope pagum 682 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (10) Getschesär, 2200 m. s. ın.; 23. 11. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7991 ; n. 7991 b f. florıbus maximis). Turcomania : As-chabad, Karakala, in monte Sundsodagh ; 12. VI. 1901 (leg. Sintenis exsice., n. 1938). Trius d. CURVATÆ Orobanche Cypria Reuter — Monogr. 173. — Area Asialica (endem.) : insula Cyprus. Kurdistania (Assyria) : diionis oppidi Erbil (Arbela) in monte Kuh Sefin, supra pagum Schaklava, 1100 m. s. m.; 2. VI. 1893 (Bornm., iter Persico-turcicum 1892-93, n. 164%, in radicibus Pterocephali stricti B. et Hoh. el n. 1648, Salviæ acetabulose Vahl. parastica). Persia borealis : montes Elburs, in valle Lur ad pagum Getschesär, 2200 m. s. m.: 22. VI. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7920). var. (nov.) Pterocephali Beck in litt. et Bornm. exsice. « differt a typo scapo firmiore, floribus majoribus, 15-17 mm. longis, calycis partibus profundius bidentatis, lobis corollinis nimis dentatis, filamentis supra parce glanduloso-pilosis ». Kurdistania Assyriaca : in monte Kuh-Sefin ditionis oppidi Erbil, supra pagum Schaklava ad radicem Pterocephali stricti B. et Hoh. crescens, 900-1000 m. s. m.; 30. V. 1893 (Bornm., iter Persico-turcicum, n. 1646). Orobanche Kurdica Boiss. et Hausskn. — Monogr. 181. — Area Asiatica (endem.) : Cataonia, Kurdistania Persica. TriBus e. ARCUATE Orobanche Anatolica Boiss. et Reut. — Monogr. 19%. — Area Asiatica (endem): Anatolia (Caria, Pisidia, Paphlagenia : Kadikiöi, Cappadocia, Cili- cia), Syria bor. Armenia, Transcaucasia, Persia orientalis. Phrygia : ad basin montis Sultandagh, supra Akscheher, 1100 m. s. m.; 10. VI. 1899 (Bornm., iter Anatolicum III, n. 5401). Paphlagonia : prope Tossia (17. V. 1892, leg. P. Sintenis, iter Orientale, n. 4449). Pontus Galaticus : prope Tokat, 600 m. s. m., in radice Salvie aceta- bulosæ Vahl parasitica; 11. V. 1889 (Bornm., pl. exsicc. Anatoliæ orient., n. 7885); prope Siwas (Wilajet Siwas), 13-1400 m. s. m. (Bornm., n. 3474). Kurdistania Assyriaca : supra Schaklava in monte Kuh Sefin, 900 m.s. m. : 12. V. 1893 (Bornm., iter Persico-turcicum 1892-93, n. 1647; Salvie aceta- bulosæ Vahl parasilica). Persia occident. : Sultanabad, in monte Kuh Schahsinde (VI. 1897, leg. Th. Strauss; forma gymnostemon Beck, Monogr. 193). (11) J. BORNMÜLLER. OROBANCHENFLORA. 683 Persia borealis : in collibus ad Kaswin, 1400 m. s. m., Salvie polya- deniæ Boiss. parasitica, 16. V. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7929) ; montes Elburs, in ditione Talkan (Talagon) supra pagum Dschoistan, 2300 m. s. m., Salviæ hypoleucæ Bth. parasitica; 28. VI. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 0000). Orobanche leucopogon Boiss. et Hausskn. — Monogr. 19%. — Area Asia- tica : Cataonia (endem., species subdubia). TriBus 9. GLANDULOSÆ Orobanche alba Steph. (0. Epithymum DC.) — Monogr. 208. — Area Asiatica : Troas, Paphlagonia!, Psidia?, Cilicia, Armenia, Persia bor., Sibiria, Himalaia. Bithynia : Mudania, in aridis ad mare; 14. V. 1899 (Bornm., iter Ana- tolicum III, n. 5408 p. p.). [Thracia : in insula Thasos, in olivetis prope Potamia-scala; 27. V. 1891 (Sint. et Bornm., n. 602); Macedonia : in peninsula Hagion Oros, in monte Athos, prope Panagia ad Thymos parasilica; 24. VI. 1891, Sint. et Bornm., leg. ]. Persia bor. : montes Elburs, in valle Lur, supra Getschesär, 2300 m. s.m.; 22. VI. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7919). 10. bidentata Beck, Monogr. 211. Bithynia : prope Mudania; 14. V. 1899 (Bornm., iter Anatolicum II, n. 5408 p. p.); ad basin montis Keschisch-dagh (Olympi), supra Brussa, 2-400 m. s. m.; 31. V. 1899 (Bornm., iter Anatolic. III, n. 5409). Paphlagonia ; in monte Giaur-dagh prope Tossia (10. VI. 1892, leg. P. Sintenis, exsicc. n. 4552d sub O0. Wiedemann? Boiss. f. bidentata. Persia borealis : montes Elburs, in valle Lur, supra pagum Getschesär, 2200 m. s. m.; 26. VI. 1902 (Bornm., iter Persicum II, n. 7918). 13. rubra Hooker. -— Monogr. 211. Paphlagonia : in monte Giaur-dagh prope Tossia (10. VI. 1892, leg. P. Sintenis, exsicc. n. 4552c sub O. Wiedemann Boiss. — Nota : O. Wiede- manni Boiss. Fl. Or. IV, 510 est nihil nisi forma O0. albæ Steph. = f. Wiedemanni Beck Monogr. 212! — O. glabrata G. A. M., Boiss. Fl. Or. IV, 510 — O. alba Steph. f. glabrata Beck, Monogr. 212. Orobanche Raddeana Beck, Monogr. 194 — 0. alba Steph. var. Raddeana Beck in litt. anni 1903. — Area Asiatica : Tuschetia (endem.). Pontus Galaticus : Amasia, in monte Ak-dagh, Doryneii latifolii Willd. parasitica ; 18. VI. 1889 (Bornm., exsicc. Anatoliæ orient., n. 789). ! Prope Kastamuni Paphlagoniaa (nec Caucasi). 2 Prope Sagalassus (leg. Heider. — Wettstein, Beitr. z. fl. d. Orientes, in Sitzb. Acad. Wiss., Wien XLVIII [1899], 379), Salvie grandiflore Etil. parasitica. 684 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ame SÉR.). (12) Trieus h. SPECIOSÆ Orobanche crenata Forsk (0. speciosa DC.) — Monogr. 225. — Area Asiatica : Analolia (Paphlagonia, Pontus), Syria et Palæstina, Transcaucasia, Caucasus. Palwstina : in campis prope Jaffa; 7. IV. 1897 (Bornm., iter Syriacum, n. 1233, n. 1235). Trisus i. MINORES Orobanche amethystea Thuill. — Monogr. 229. — Area asiatica : Anatolia (Paphlagonia, Pontus), Persia bor. Orobanche versicolor Sz. (0. pubescens Urv., Boiss. fl. Or. IV, 507). Menogr. 237. — Area Asiatica : Anatolia, Syria bor., Palæstina, Transcau- casia. 1. homochroa Beck, Monogr. 237. Bithynia : Brussa, propre pagum Tschekergeh, 200 m. s. m.; 21. V. 1899 (Bornm., iter Anatolicum Ill, n. 5407). 2. typica Beck, Monogr. 237. Bithynia : Brussa, ad basin montis Olympi in fauce Gügderre, 200 m. s.m.; 4. VI. 1899 (Bornm., iter Anatolicum III, n. 5405); eandem formam in insula Thasos legimus : prope Potamia-scala; 27. V. 1891 (Sint. et Bornm.). Pontus Galaticus : Amasia, in declivitatibus saxosis montis Lokman, 800 m. s. m.; 26. VII. 1890 (Bornm. pl. exsicc. Anatoliæ orient., n. 2436); Amasia, in rupestribus ad Lamium striatum S. S. parasitica, 600-900 m. s. m.; 2. VII. 1889 (Bornm. pl. exsicc. Anatoliæ orient., n. 1244); Amasia &-500 m, s. m.; 30. V. 1889 (Bornm., n. 2427). ; Orobanche Grisebachii Reut. (0. Palestina, Boiss., fl. Or. IV., 506, p. p.; O. striata Reut.). — Monogr. 240. — Area Asialica : Analolia (Pisidia, Pamphylia), Palæstina. [Thracia et Macedonia : in insula Thasos, in olivetis pr. Limenas, VI. 4891; in eadem insula prope Potamia-scala, 27. V. 1891 (Sint. et Bornm., iter Turcicum, n. 603): in herbidis ad Karyæs peninsulæ Hagion Oros (Athos), 14. VI. 1901; prope Kerassia inferioris montis Athos, 47. VI. 1901 (Sint. et Bornm., iter Tureicum, n. 80%)]. Phrygia : Akscheher, ad basin montis Sultandagh, 1000 m. s. m.; 14 et 22. VI. 1899 (Bornm., iter Anatolicum II, n, 5403 et 5404). Paphlagonia : Tossia, in vineis prope Besch-tscham; 3. VI. 1892 (leg. Sintenis, exsicc. iter Orientale, n. 4150 sub «O0. hedroantha»). Pontus australis : prope Siwas, 1300 m. s. m.; 9. VI. 1890 (Bornm., n. 2433). Orobanche hadroantha Beck, Monogr. 242. — Area Asiatica : Bithynia (endem.). (15) J. BORNMÜLLER. OROBANCHENFLORA 685 Orobranche Picridis Sz. (0. Palæstina Boiss. fl. Or. IV. 506, p. p.). Monogr. 245. — Area Asiatica : Palæstina. Orobanche fuliginosa Reuter. — Monogr. 249. — Area Asiatica : Rhodus (sec. Boiss.), Lycia. Orobanche minor Sm. — Monogr. 251. — Area Asialica: Pamphylia, Cilicia, Mingrelia. Bithynia : inter Brussa et Mudania, c. 100 m. s. m.; 16. V. 1899 (Bornm., iter Anatolicum III, sine n.). Paphlagonia : Tossia; VI. 1892, leg. Sintenis (iter Orient. 1892, n. 5349). Palestina : Haifa, ad basin montis Karmel: V. 1897 (Bornm., iter Syriacum, n. 5349). Orobanche Palæstina Reuter. — Monogr. 258. — Area Asiatica : Palæstina (endem. species vers subdubia). Orobanche Hederæ Duby. — Monogr. 259. — Area Asiatica : Paphlagonia, Cilicia. Orobanche connata C. Koch. — Monogr. 262. — Armenia (species dubia). Il. Gistanche. ? Cistanche lutea (Desf.) Hoffm. et Link; Boiss. Fl. Or. IV, 500 sub Phelipæa. — Area Asiat.!: Arabia Petræa, Palæstina australis. Cistanche tubulosa (Schenk) Wight. Boiss. Fl. Or. IV, 500 sub Pheli- pea Schenk. — Area Asiatica (sec. Boiss.) : Arabia, Persia. Palæstina : \in valle flum. Jordan prope Jericho, c. 350 m. sub mari; 29. III. 1897 (Bornm., iter Syriacum, n. 1230). Sinai : Wädi es SI&, in tamaricetis; 30. III. 1902 (leg. A. Kneucker). Syria-Mesopotamia : in desertis inter Deir (ad flum. Euphratem) et Anah; 6. V. 189% (leg. Th. Strauss, in herb. Hausskn.), ! Ueber das Vorkommen der C. lutea (Desf.) im Orient sowie über die richtige Benennung dieser Art teilt mir Herr Prof. G. von Beck in entgegenkommender Weise folgendes mit : «Die richtige Combination für C. lutea Hofim. Lk. wäre Cisianche tinctoria G. Beck [= Orobanche tinctoria Forskal, 1775 — Pheli- pæa lutea Desf., 1800 — Gistanche lutea Hoffm. Lk., 1809 — Phelipæa tinc- toria Walpr etc. ; Lathræa Phelipæa L. Spec. 606, 1753, ist dagegen eine Misch- art aus 2 Gattungen : « — Cistanche lutea Hoffm. Lk., 8 = Phelipæa coccinea (M. B.) Poir.]. Ich habe jedoch noch keine C. lutea Hoffm. Lk. aus Aegypten gesehen, obwohl sie von dort von Ascherson (Ill. Fl. Aegypt.) angegeben wird, sondern nur C. tubulosa (Schenk) Wight., die auch gelbblütig (— lutea Wight, flava Meyer) vorkommt. C. lutea scheint nur in Spaninen, Portugal sowie Maroco bis Algier vorzukommen. Demnach wäre meines Erachtens Cistanche lutea Hoffm. Lk. für die spanische Pflanze sicher und gut anzuwenden ». 686 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (14) Persia orientalis : in desertis inter Yesd el Kerman prope pagum Hormus- abad, 16-1700 m. s. m.; 17. IV. 1892; plante nutrientes : Tamarix (Bornm., iter Persico-tureicum, n. 3899). — Die üppigen, bis 70 em. hohen Exemplare sind an den obern Siengelteilen und Bracteen häufig mehr oder minder amelhystfarbig, Blüthen goldgelb (Bornm., n. 3899 6). var. flava Beck (— Phelipæa flava C. A. M. Boiss. Fl. Or. IV, 500). Persia orientalis : ad Khebuter Chan inter Yesd et Kerman, 16-1800 m. s. m.; 18. IV. 1892 (Bornm., iter Persico-turcicum 1892-93, n. 3900). Cistanche salsa (C. A. M.); Boiss. Fl. Or. IV, 501 sub Phelipea. — Area Asiatica : Syria, Palæstina, Armenia, Persia, Asia media. Cistanche fissa (C. A. M.) Beck. — Boiss. Fl. Or. IV, 501. — Transcaucasia. Transcaspia : Krasnowodsk, in arenosis ad Ufra; 21. IV. 1901 (leg. Sintenis, iter Transcaspico-tureicum, n. 1541). — Sintenis notierte dazu : Höhe 2-3 Fuss, bis 2 Kilo schwer ; Blüten weiss mit dunkelblauem Saume ; wird als Gemüse gegessen. Eine andere ebenso prächtige Cistanche mit reinweissen Blüten und filzig behaartem Innensaum der Corolla entdeckte P. Sintenis in Turkmenien am 1%. Mai 1901 bei Chodschakala, also im Grenzgebiet des nordöstlichen Persiens. Da dieselbe mit grösster Wahrscheinlichkeit im Steppengebiet Chorassans (Persien) vorkommen dürfte, führe ich die von Herrn Prof. G. von Beck gütigst zur Verfügung gestellte Diagnose der von ihm mit dem Namen C. Sintenisie belegten Art hier bei : Cisanche (Cistanchopsis) Sintenisii G. Beck.n. sp. in Sint. exsicc. n° 1864. «Scapus firmus, crassus, sgramis lanceolatis acuminatis copiose tectus. Spica multi- et densiflora, demum in basi laxiflora, apice rotundata. Brac- tee calycem paulo superantes. Bracteolæ 2, oblongæ, calyce paulo breviores. Calyx campanulatus, 4-lobus lobis latis rotundatis cum bracteolis ad mar- ginem villosis; dente quinto nullo, indistincto v. minore. Corolla suberecta, tubuloso-infundibuliformis, 30-33 mm. longa; laciniæ 5, suborbiculares, intus et in margine copiose lanato-villosæ, extus glabræ. Filamenta 4-5 mm. supra basin inserta, basi villosa. Anthere bicrures, cuspidatæ, lanato- villosæ. Pistillum glabrum; stigma magnum, discoideum, velutinum. » Ad Artemisiam radices. Turkomania, in planitie prope Chodschakala; 14, Majo 1901, leg. Sin- tenis, Exsiec. n. 1864 | Cistanche Ridgewayana Aitchison et Hemsley, Bot. of the Afghan. Delimit. Comm., in Trans. Linn. Soc. ser. 2, Bot. III, 93 (1887). Persia orientalıs : prov. Kerman, inter Kuschkuh et Hormusabad, in tamaricetis et in radicibus Glycirrhizæ glandulifere W. R. parasitica (?) 1700 m. s. m.; 16. IV. 1892 (Bornm., iter Persico-turcicum, n. 3907); Blu- menkrone purpurbraun, getrocknet weisslich. — Die auf tab. III ]. c. vor- züglich dargestellte prächtige Art würde am 23. April und 12 Mai 1885 im Harirad-thal entdeckt und zwar in w. n. w. Richtung von Herat (vermuth- (15) J. BORNMÜLLER. OROBANCHENFLORA. 687 lich nordlich von Khusan) in Gemeinschaft einer anderen gleichfalls neuen Art, C. laziflora Aitch. et Hemsl., auf Tamariz schmarotzend. Im Persien, von wo sie noch nicht bekannt war, traf ich sie ebenfalls auf Tamarız wachsend an und zwar gemeinsam mit C. fubulosa (Schenk). An der oben angegebenen Stelle trat sie zahlreich auf, ist mir aber auf den weiten Wan- derungen durch die oft meilen weit mit Tamariskenbuschwerk bedeckte Salzwüste, nicht ein zweites Mal begegnet. III. Phelipæa Tournef. (Anoplanthus aut., Boiss. fl. Or.). Phelipæa coccinea (M. B.) Poir.; Lathrea phelipæa L. #2 (non +) Spec. 606 (1753): Orobanche coccinea M. B., Casp. 58 (1800); Willd., Spec., III, 354 (1800); Phelypæa coccinea Poir., Encycl. V, 268 (1804); Pers., Syn. II, 181 (1807); Ph. foliata Lamb. in Trans. Linn. soc. X, 260, tab. 7 (1810); Ph Biebersteinii Fisch. ex Kalp. Rep. III, 481 (1844/5); Anoplon Biebers- teinii C. A.M., Enum., 104 (1831); Anoplanthus coccineus Walp., 1. e.; A. coccineus Reut. in DC., Prodr., XI, 42 (1847) t. cl. Beck. — Area Asiatica (endem.) : Caria; Cilicia, Syria bor., Armenia, Kurdistania, Caucasus; sec. Boiss. Persia occidentalis : prov. Azerbeidjan; Tebriz (Tauris), prope Bababagh ; V. 1892 (leg. Th. Strauss; herb. Hausskn.); Kurdistania, inter Maruga et Tukkteri-Soleiman ad Ateschbeg; III, 1892 (leg. Strauss). Plantæ nutrientes supra indicate novæ. Artemisia Herba alba Asso vel A. fra- Doryenium latifolium Willd......... Euphorbia Kotschyana Fenzl........ Cistanche Sintenisii Beck. Orobanche celestis Boiss. et Reut. Orobanche Raddeana Beck. Orobanche caryophyllacea Sm. Bamzumsstriatum SN SEE NN 2 Orobanche versicolor Sz. Micromeria cristata Griseb.......... Orobanche celestis Boiss. et Reut. EhiomiseNsssohr 22.222... 20er: Orobanche purpurea Jacq. Pterocephalus strictus Boiss. et Hoh.. Orobanche Cypria Reut. et var. Ptero- cephali Beck Salvia acetabulosa Vahl............. Orobanche Aegyptiaca Pers. & tricho- loba (Reut.) Salvia acetabulosa Vahl............ . Orobanche Anatolica Boiss. et Reut. Salvia acetabulosa Vahl............. Orobanche Cypria Reut. Salvia grandiflora Eitl.............. Orobanche alba Steph. Salvia hypoleuca Bth............... Orobanche Anatolica Boiss. et Reut. Salvia polyadenia Boiss.......... .…. Orobanche Anatolica Boiss. et Reut. 688 PLANTÆ HASSLERTANÆ SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY PAR LE D’ Émire HASSLER, D'AARAU (SUISSE) de 1885 à 1902 ET PUBLIÉES PAR ie Prof. D" A. CHODAT et le D' B. HASSLER (Suite.) Hymenæa stigonocarpa Mart. Apud Hayne Arzneigew. XI, t. 13: Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 236. Var. pubescens Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 237; H. Olfersiana Hayne Arzneigew. XI, t. 14. Arbor 10-15 m. 0,5-0,6 m. diam. petala alba decidua, in silvis campestribus aridis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7882. Hymenwa stilbocarpa Hayne. Arzneigew. XI. t. 11; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 235. Arbor 10-15 m. diam. 0,5-1 ın. petala alba, in campis pr. San Bernardino, Jan., n. 1848; in campis Cordillera de Alto, Febr., n. 3879. Hymenæa Martiana Hayne. Arzneigew. XI, t. 15; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 237. Arbor 8-10 m. diam. 0,3-0,5 m. petala alba, ad marginem silvæ pr. Bellavista (Apa), Nov., n. 7792. Tamarindus indica L. Spec. Plant. 48; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 227. Arbor 5-8 m. culta et semi-subspontanea Asuncion. Bauhinia guaranitica Lindm. Bih. til. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Band 24, Afd. II, n. 7, p. 31. Frutex 4-5 m. petala alba, in dumeto pr. Cerro pyta, Paraguari, Febr.. n. 1905. Bauhinia microphylla Vog. Linnæa XIII, 301; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 195. Frutex 2-5 m. petala alba, ad ripam fluminis Paraguary in inundatis pr. Concepcion, Aug., n. 7186 floriferus; eod. loco Sept., n. 7186a fructiferus. D =, A (424) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 689 Bauhinia cujabensis (Bong.) Sleud. Nom. Bot. ed. If. ad vocem; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 191; Pauletia cuyabensis Bong. in Mem. Acad. Petrop. VI. Ser. IV, 17. Frutex 2-4 m. petala alba, in dumetis pr. Concepcion, Sept., 7510. Var. ferruginea nob. Calyce extus ferrugineo-tomentello, fois sublus præcipue in nervis ferruginee pubescentibus. Frutex 2-4 m. petala alba, ad marginem silvæ pr. an Mocoy, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5380; in dumetis pr. Concepeion, Aug., n. 7193, et 7192a. forma vestita. Foltis supra puberulis, subtus viridi in nervis ferrugineo tomentellis. Frutex 1-3 m. petala alba, in campo Apepu (Tapiraguay), Dec., n. 5953: ad marginem silvarum in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6654. Bauhinia cheilantha (Bong.) Steud. Nom. Bot. ed. II, ad vocem; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 199. Pauletra cheilantha Bong. in Mem. Acad. Petrop. VI, Ser. IV, 12, t. 4, 1.5 Frutex 1-2 m. De alba, in dumetis apricis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7874; in rupestribus pr. Bellavista Apa, Dec., n. 8054. Bauhinia acuruana Moric. Plant. nouv. Amer. 77, tab. 51; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 187. Var. nitida Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 187. Frutex 2-3 m. petala alba, in campo pr. flumen Capibary, Dec., n. 5910. Bauhinia rufa (Bong.) Steud. Nomenel. Bot. ed If, ad vocem; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 186; Pauletia rufa Bong. in Mem. Acad. Petrop. VI, Ser. IV, 15. Frutex 1-2 m. petala alba, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5199. Bauhinia membranacea Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 187. Frutex 0.3-0,8 m. petala alba, in campo combusto, Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct. n. 5101. Bauhinia mollis (Bong.) Walp. Rep. I, 849; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 199; Pauletia mollis os in Mem. Acad. Petrop. VI, Ser. IV, 25, tab. 7, fig. 3. Var. guaranitica nob. Foliis minus alle lobalis, petalis magnis ad 70 mm. longis ad 35 mm. longe spathulatis. Frutex 0,8- . ‚dm. noctiflorus petala alba, ad marginem dumetoram pr. Curu- guaty, Dec., 5806; in dumetis pr. Vaqueria Capibary, Dec., n. 5941; ad marginem damen. in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7908. forma glabrescens. Foliis adultis subtus glabrescentibus. Frutex 4-2 m. petala alba, in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5426. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, NO 7, 30 juin 1904. 45 690 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). - (422) Bauhinia Hassleriana Chod. spec. nov. Frutex procumbens, ramis puberulis; stipulæ minimæ ovales ad I mm. longæ; petiolus 4-7 mm. longus superne striatus; limbus usque ad basin fissus lobis inæquilateris oblongis, apice rotundatis, cultriformibus vel falcatis, vel oblongo ellipticis rotundatis. nervis 3 supra et subtus leviter exsculptis eleganter- reticulatis, supra viridibus, subtus glaucescentibus 31/8 35/12 32/11 34/10 37/19 supra et subtus glaberrimis; pedicelli supraaxillares crassiusculi basi inconspicue bibracteolati 2-40 mm. Ig.; calycis tubus alabastri clavati 25 demum 40-43 mm ; alabastrum extus lineis haud valde elevatis striatum, apice obtu- siusculum mucronulis sepalorum barbellatum, leviter cinerellum; petala anguste spathulata 2-2,5 mm. lata obtusiuscula mucronulata; legumen stipite ad 35-40 mm. longo, 11-12 cm. longum 14 mm. latum leviter rostratum glabrum opacum marginatum. Affinis B. pentandræ (Bong.) Walp et B. peterandræ Benth. inter ambas species intermedia. forma angustifolia. Foliorum lobis falcato-oblongis 60/9 50/8 50/6 mm. Frutex 2-3 m. petala alba, in dumetis Cordillera de Altos, Jan., n. 1788 et 2963. forma latrfolia. Foliorum lobis late oblongis vel elliptico-oblongis 45/20 40/18 30/15 mm. Frutex 0,5-1 m. petala alba, in sabulosis pr. San Rafael (Apa), Oct., n. 7656. forma intermedia. Lobis foliorum inferioribus ad formam latifoliam, superioribus ad formam angustifoliam vertens. Frutex procumbens 0,5-1,5 m. petala alba, in rupestribus pr. Bellavista, Apa, Nov., n. 7898. forma acuminata. Foliorum lobis acuminatis 50/18 40/11 50/5 mm. Frutex 1-1,5 m. petala alba, in arenosis ad ripam fluminis Y-aca, Febr., n. 7076. / Var. marginata nob. Foliis distincte marginatis lobis arcuato oblongis, obtuse acuminatis 50/18 40/16 20/10 mm. S Frutex 1-1,5 m. petala alba, inter rupes aridos pr. Valenzuela, Jan., n. 6958. Bauhinia fusconervis Steud. Nomencl. ed. II; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 188. Balansa, n. 1821 fide Micheli Contr. I, p. A7. Bauhinia macrostachya Benth. Hook. Journ. Bot. II, p. 96; Flor. Bras. XV, 2, p. 193. Balansa, n. 4387 fide Micheli Contr, I, p. 47. Ceratonia Siliqua dulcis L. Spec. Plant. 1026. Culta et rarius subspontanea in hortis San Bernardino Nov. Apuleia precox Mart. Herb. Flor. Bras. 123; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 177, tab. XLVI. Arbor 8-14 m. in silvis : Tacurupucu Alto Parana, Maj., n. 194a sterilis. (423) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 691 Cassia grandis L. fil. Suppl. 230; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 93. Balansa n. 1400 fide Micheli Contr. I, p. 42. Cassia pudibunda Mart. Mss. sec Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 102. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 37. Cassia speciosa Schrad. Gett. Gel. Anz. 1821, p. 718; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p, 102. Balansa. n. 1399 et 1399 a fide Micheli Contr. I, p. 43. Cassia splendida Vog. Syn. Cass. 17; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 105. Morong, n. 426 fide Morong and Britt. Plants. coll. Parag.. p. 93. Cassia bicapsularis L. Spec. Plant. 538; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 106. Frutex 1-4 m. petala aurantiaca, in campo sicco arido in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 7791; id. in ruderis pr. San Bernardino, Febr., n. 3946 forma pilosa. Nervus medianus et petioluli foliolorum pilis albis barbellati. Frutex 1-2,5 m. petala lutea, in sabulosis insulæ Choco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7361. Var. 8 indecora (H. B. K.) Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 107; H. B. K. sub specie in Nov. Gen. et Spec. VI, 355. Balansa, n. 1399 (Hb. Boissier) sub C. speciosa Schrad. in Micheli Contr. Flor. Parag. I, p. 43. Var. z tenuifolia Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 107. Frutex 2-3 m. petala lutea, ad marginem silvæ pr. Igatimi, Oct., n. 4867, Cassia macrocarpa Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 43. Suffrutex 2-3 m. petala lutea in dumeto pr. flumen Jejui-guazu, Dec., n. 5696. Cassia affinis C. emarginatæ Clos. in C. Gay Flor. Chilens. II, 235. Ex herb. Specimen non satis evolutum. Frutex arborescens, 2-4 m. ad marginem silvæ pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5875. Cassia Hilariana Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 108. Balansa, n. 1410 fide Micheli Contr. I, p. 43. 692 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M€ SÉR.). (424) Cassia excelsa Schrad. Geett. Gelehrt. Anz. 1821, p. 717; Prodr. II, p. 492; Benth. XV, 2, p. 109, tab. XXXII. Rengger, Paraguay fide Micheli Contrib. If, p. 88. Cassia oblongifolia Vog. Syn. Cass. 23; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 111. Morong, n. 350 et 1097 fide Morong and Britt. Plants. coll. Parag., p. 92. Cassia Morongit Britton. Ann. N. Y. Acad. Sc. VII, 1892, p. 91. Fruticulus 2-3 m, petala lutea, in dumetis in Espinillares ad ripam flumınis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7240. Cassia leptocarpa Benth. Linnæa XXII, 528; Benth. Flor. Bras. XV, 2. p. 112. Suffrutex 2-4 m. petala aurantiaca, dumeta formans in ruderis pr. Valenzuela, Jan., n. 7050. Cassia occidentalis L. Spec. Plant. 539; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 113. Herba 0,5-0,8 m. petala aurantiaca, in campis pr. Paraguary, Dec., n. 6487. forma ovato-lanceolata. Herba 0,3-0,8 m. petala lutea in arvis pr. Tobaty, Dec., n. 3598. Cassia pubescens Jacq. Fragm. 46, t. 57; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 113. Herba 0,3-0,8 m. pelala aurantiaca, in arvis San Bernardino, Dec., n. 3675. Cassia hirsuta L. Spec. Plant. 540; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 114. Herba 0,3-0,8 m. petala lutea in campo pr. San Estanislao, Jan., n. 6013. Cassia pilifera Vog. Syn. Cass. 23; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 115. Species quoad indumentum, formam et magnitudinem foliolorum valde varjabilis. forma sericea. Ovarium dense adpresse sericeum. Suffrutex 0.3-0,8 m. petala aurantiaca, ad marginem silvæ pr. Caraguatay, Sept., n. 3266; in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 3736; in campo Arroyo Primero, Febr., n. 843%. forma pilosa. Ovarium pilis patentibus dense villosum. a. Foliolis magnis obovatis 60/28 40/23 mm. subcoriaceis glaberrimis. na procumbens 0,8-1 m. petala straminea, in campo pr. Igatimi, Dec., n. VE b. Foliolis ovatis subacutis pilis longis ciliatis 30/15 25/20 mm. Suffrutex 0,2-0,5 m. pelala aurantiaca in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4191; in campis pr. Igatimi, Oct., n. 4796. (425) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 693 c. Foliolis oblique ovatis subacutis glabris 45/25 35/20 mm. Suffrutex 0,3-0,4 m. petala aurantiaca in campo pr. Igatimi, Oct., n. 4824. d. Foliolis parvis supra et subtus adpresse puberulis 25/15 15/10 mm. Suffrutex 0,3-0,% ın. petala aurantiaca in dumetis in collibus pr. Tobaty, Sept..n. 6199. Cassia Tora L. Spec. Plant. 538; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 115. Herba 0,3-0,5 m. petala lutea, in humidis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5312; in arvis San Bernardino, Febr., n. 6052. Id. n. 1385. Pl. Hassl. I, p. 38 sub C. leiophylla Vog. forma hirsuta. Ovarium pilis longis patentibus densissime hirsutus. Foliola suborbicularia supra et subtus puberula 35/32 30/28 mm. Suffrutex 0,3-0,6 m. petala aurantiaca, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5071. Cassia mucronifera Mart. Ex Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 116. Suffrutex 0,5-1 m. petala citrina, in campo Ipe hu, Nov., n. 5293. Cassia silvestris Vell. Flor. Flumin. 169, Ic. IV, tab. 78; Benth. Flor. Bras. XV. 2, p. 125. forma ferruginea. Foliolis sublus ferrugineo-tomentosis, oblongo-lanceolatis 75/30 70/32 60/28 mm. Frutex 2-4 m. petala lutea, antheræ rubræ, in glareosis siceis pr. Bellavista (Apa), Nov., n. 8017 a. forma olivacea. Foliolis subtus sordide olivaceo-tomentosis majoribus ovato-ellipticis subob- tuse acuminatis, superiora 80/26 70/25, inferiora 70/42 115/58 mm. Frutex 4-6 m. petala lutea, antheræ rubr& in dumetis humidis pr. Bellavista, Nov., n. 8017. Cassia racemosa Mill. Diet. ed. VII, n. 19; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 126. Suffrulex 1-2 m. petala lutea in campis pr. Caballero, Sept., n. 1996 a. (A suivre). Hitteilungen aus dem Botanischen Museum der Universität Zürich. EXT: LEPIDIUM-STUDIEN A. TIHELLUNG (Zürich). 2 CHENOPODIUM-STUDIEN VON J. MURAR (Trient). BEITRÄGE ZUR KENNTNIS DER AFRIKANISCHEN FLORA (Neue Folge.) WI. Herausgegeben von Hans SCHINZ (Zürich) mit Beiträgen von J. G. BAKER (Kew). S. MOORE (London). © B. CLARKE (Kew). E. NIEDENZU (Braunsberg). Er. KRÆNZLIN (Berlin). R. A. ROLFE (Kew). Ha : ZWEI NEUE PIPER-ARTEN AUS CHINA VON Cas. DE CANDOLLE (Genf). MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSIT.ET ZURICH. XXI. 695 LEPIDIUM-STUDEEN von A. FHELLUNG (Zürich). Lepidium densiflorum Schrad. (L. apetalum auct. rec. non Willd.) und seine Synonyme; L. neglectum Thellung n. spec. und L. costari- cense Thellung n. spec. I. LEPIDIUM DENSIFLORUM Schrad. (Ind. sem. h. Götting. 1832, p. 4; Linnæa VIII. (1833) Lit. ber. p. 26). Dies ist nach meiner Auffassung der richtige Name für die in Mitteleuropa, namentlich in Deutschland, in letzter Zeit häufig auf- tretende Adventivpflanze, die früher als L. mieranthum Ledeb. oder L. incisum Roth bezeichnet wurde, seit 1891 aber, dem Vorgange Ascher- son’s folgend, allgemein mit dem Namen Z. apetalum Willd. belegt wird. Prof. Ascherson hat im genannten Jahre in den Verhandlungen des Brandenb. Bot. Ver. XXXIHI. p. 108 ff. über die Nomenklatur dieser und einiger verwandier Arten einen vortrefflichen und gediegenen Aufsatz veröffentlicht. worin eine Reihe längst vergessener Tatsachen wieder ins richlige Licht gerückt und anderseits viele althergebrachte Irrtümer widerlegt und aufgeklärt wurden. Ein Irrtum ist jedoch dabei stehen geblieben, nämlich die bereits von Fischer und Meyer durchgeführte, dann auch von Ascherson acceptierte, nach meinem Dafürhalten jedoch unrichtige Identifikation unserer Adventivpflanze mit dem sibirischen L. apetalum (Willd. (1800) = L. micranthum Led. (1829) — L. incisum auct. ross. non Roth. Die Geschichte der Nomenklatur unserer Art stellt sich (mit Benutzung der Ascherson’schen Abhandlung) folgendermassen dar : In den 30erjahren des letzten Jahrhunderts wurde in den deutschen botanischen Gärten häufig ein Lepidium cultiviert und auch in die Her- barien eingelegt', das 1832 von Schrader im Ind. sem. h. Gotting. p. # unter dem sehr passenden und durchaus vollgülligen Namen L. densi- I «L. subdentatum Burch. H. Gotting.». das gleichzeitig cultiviert und auch mit unserer Art vielfach verwechselt wurde — in den Herbarien finden sich Exemplare der zwei Arten häufig auf dem gleichen Spannbogen — ist nicht, wie Ascherson glauble, mit L. densiflorum Schrad. identisch, sondern vielmehr eine Pflanze des Kaplandes (wohl tatsächlich L. subdentatum Burch. ap. DC. Syst. II. (1821), p. 545 — L. linoides £ subdentatum Eckl. et Zeyh 38), die sich von der anderen Art schon durch viel schmaleres (ovallanzettliches) Schötehen unterscheidet. 696 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). fiorum beschrieben wurde. Die ältesten Berliner Herbarexemplare tragen (noch ohne Speziesname) die Angabe : «Nordpol [sic!] Richardson»; würden also von Franklin’s Landexpedition ins arktische Nordamerika (1819), deren botanischer Vertreter J. Richardson war, stammen. 1840 erklärten die russischen Botaniker Fischer und Meyer (Ind. sem. hort. Petrop. VI, p. 11) die deutsche Gartenpflanze (L. densiflorum Schrad) — nach meinem Dafürhalten durchaus irrig — für identisch mit dem cen- tral-, nord- und westasiatischen L. apetalum Willd.’, das damals, da der Willdenow’sche Name entweder ganz in Vergessenheit geraten war oder nur für die apetale Form oder Varietät der sibirischen Art verwendet wurde, als L. mieranthum Led.° oder L. incisum Roth ‘ bezeichnet wurde. Während der Ledebour’sche Name (1829), auf die Pilanze des Allai- gebietes gegründet, lediglich aus Prioritätsgründen gegenüber L. apetalum Willd. (1800), dessen Originalexemplar ebenfalls aus Sibirien stammt, hinfällig ist, herrscht über die Deutung des Roth’schen Namens grosse Meinungsverschiedenheit in der Lilteratur. Da die Geschichte des L. incisum Roth von Ascherson (l. c.) in ihren Anfängen etwas kurz dargestellt wird, und da ferner der Roth’sche Name noch heute bei 1 Die Originaldiagnose Schrader’s (1. c.) lautet : « Annuum, foliis radicalibus pinnatis; caulinis lanceolatis apice serratis; floribus diandris confertis, pedi- cellis fructiferis patentibus silieulam orbiculatam inciso - emarginatam vix superantibus. — Venit in hortis sub L. præcoci et bipinnatifido, utraque specie a nostra diversissima.» — Nach dieser dürftigen Beschreibung allein wäre allerdings eine Agnoscierung der Schrader’schen Art nicht möglich. Da sich der Autor über die Herkunft seiner Art nicht ausspricht und sich unter dem Namen «L. densiflorum Schrad.» in den Herbarien mindestens zwei Arten finden, muss man sich notwendig die Frage vorlegen, welche Arten damals in den botanischen Gärten, und speziell in Göttingen, kultiviert wurden, und auf welche derselben sich der Schrader’sche Name mit grösster Wahrscheinlichkeit bezog. L. virginicum L., das damals häufig gezogen wurde, mag auch in Göttingen nicht gefehlt haben ; doch darf wohl angenommen werden, dass Schrader diese Art gekannt hat, auch stimmt die Angabe « pedicellis silieulam viæ superantibus » nicht wohl damit überein. L. bipinnatifidum Desv. ist, wenn echt, von L. densiflorum allerdings stark verschieden. L. præcox (Raf.) DC., das zu den verschollenen und zweifelhaften Arten gezählt wird, ist mit grösster Wabrscheinlichkeit — L. virginieum L. (nach Gray und Watson, Synopt. Fl. Of N. Am I. 1. [1895] 127); was Schrader hier unter diesem Namen verstand, ist mir nicht bekannt (das einzige Exemplar, das ich bis jetzt unter der Bezeichnung « L. præcox>» sah, nämlich aus Samen des Erlanger Gartens gezogen [im Herb. Hofmus. Wien], ist typisches L. densiflorum Schrad.!). Sicher wurde auch, obgleich Schrader dies nicht erwähnt — oder sollte er sein « L. przcox » darunler verstanden haben? — nach mir vorliegenden Beleg- stücken L. subdentatum Burch. (L. linoides ß subdentatum E. et Z.) in Göllingen kultiviert, auf das jedoch die Beschreibung des Schötchens in der Schrader’schen Diagnose nicht passt. — Den grössten Anspruch auf Richtigkeit macht also doch die von den meisten Autoren vertretene Deutung des L. densi- florum Schrad., nach welcher der Schrader’sche Name sich auf kultivierte Exemplare der aus dem arktischen Nordamerika stammenden Richardson’schen Pflanze bezog. ? Linnæi spec. plant. (ed. IV.) tom. III. 4. (1800), p. 439. a plant. nov. flor. Ross. impr. Altaic. I. (1829), p. 22 et 0.92. “N. Beitr. zur Bot. I. (1802), p. 224. DE. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXI. 097 einigen Auloren fälschlicherweise im Gebrauch ist, gestatie man mir, bei der Geschichte desseiben etwas länger zu verweilen. Der Roth'sche Name bezog sich auf eine Gartenpflanze unbekannter Herkunft, die der Autor von Reichard' als » L. Iberidis [Iberis] Pollich » 11777; non L. (1755)] erhalten hatte. Roth glaubte diese Pflanze (eine Art mit kreisrundem ausgerandetem Schötchen) weder mit L. Iberis L. [= L. virginicum L., wie wir jelzt wissen; eine damals in den botan. Gärten häufig gezogene und auch verwildernde Art, ebenfalls mit rundlichem ausgerandetem Schötchen]. noch mil L. graminifolium 1. [mit spitzem ganzem Schrötchen] identificieren zu können. und beschrieb sie daher in seiner Flora Germanica I, 2. (1793), p. 91 als neue Art unter dem Namen L. Pollichü. Willdenow, dem Roth das Reichard’sche «L. Iberis Poll.» zur Ansicht mitteilte, war mit der Aufstellung einer neuen Art einverstanden und führte das L. Pollichii Roth auch in seinen Spec. plant. Linni Ill, 1. (1500), p. 441 auf. Im Jahre 1801 erhielt dann Roth von Koch in Kaiserslautern neuerdings Exemplare und Samen des Pollich’schen Z. Iberis, und zwar vom Originalstandort in der Pfalz, und erkannte nun. dass Z. Iberis Pollich das wahre L. graminifolium L. sei und dass Reichard die Ihm zugesandte Pflanze unrichtig benannt halte. Daraufhin änderte Roth (Neue Beitr. zur Botanik [1802], p. 22%), der an der specifischen Verschiedenheit der Reichard’schen Pflanze von L. Iberis L.* festhielt, den Namen ZL. Pollichü, der nun nach dieser ! Reichard hatte (Linnaei syst. plant. IH. [1780], 221) die Bemerkung nieder- geschrieben, dass L. Iberis des Senckenbergischen Gartens eine jährige 2-männige Pflanze mit ausgerandetem Schötchen sei, dass mithin das von ıhm selbst (Flora Mæno-Francof. [1872-78], n. 442) und Pollich (Hist. plant. Palat. II. Kan 209) unter dem Namen L. Iberis verstandene, in der Rheinpfalz wachsende Lepidium (L. graminifolium L. mit tetradynamischen Blüten und spitzem ganzem Schötchen, wie wir jetzt wissen) entweder eine neue Art oder mit L. graminifolium L. identisch sein müsse. Daraufhin suchte sich Roth authen- tische Exemplare der Pollich’schen Pflanze zu verschaffen. 2 Hier, wie auch noch später, verquickt sich die Geschichte des L. incisum Roth mit der von L. Iberis L. Da die letztere schon von Ascherson (l. e.) in ausführlicher und durchaus einwandsfreier Weise dargestellt worden ist, beschränke ich mich hier auf eine kurze Wiedergabe der Hauptpunkte und des Endresultates, um eine neueste Beobachtung daran anzuschliessen. — Linné gründete seine Art auf eine in den holländischen Gärten kultivierte Pflanze, die er auch in seinem Herbarium besass, und entnahm die Diagnose derselben in den Spec. plant. II. (1753), p. 645 (« Lepidium ..... floribus diandris ») einer Schrift von Royen’s über den Leydener Garten (Roy. lugdb. 334). Die der Beschreibung folgenden Synonyme dagegen, auf die die Diagnose gar nicht passt, beziehen sıch nach allgemeiner Uebereinstimmung auf diejenige Art, die Linné selbst später (Syst. veg. ed. X. [Syst. nat. IL] [1759], 1127) als L. graminifolium beschrieben hat (« L..... floribus hexandris, caule paniculato virgato »), und die wir auch heute noch so nennen. Die natürliche Folge dieser Zweideutigkeit des Linné’schen Namens war eine grosse Meinungsverschieden- heit der Schriftsteller über die Auslegung desselben. Diejenigen Autoren, die, wie Pollich, Cavanilles. De Candolle ete., sich an die Synonyme hielten, mussten notwendig L. graminifolium darunter verstehen, während diejenigen Forscher, die vor allem die Diagnose (und das Herbarexemplar) für massgebend erachteten, wie Roth, Schkuhr, Koch, Reichenbach ete., die damals häufig (namentlich auch in den deutschen botan. Gärten) kultivierte und auch verwildernde Gartenpflanze darin sehen wollten. Ueber die Nomenklatur der letztern kam 698 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2 me SER.). Erkenntnis keinen Sinn mehr halte, in L. incisum ab (unter dieser Bezeichnung figuriert die Art auch in Persoon’s Synops. plant. seu Encheir. bot. II (1807), p. 188, n. 26). — 1808 verwendete sodann Marschall v. Bieberstein in seiner Fl. Taur.-Casp. Il, p. 98 — aus welchen Gründen, ist schwer zu verstehen — den letztern Roth’schen Namen für die in seinem Gebiet wachsende Pflanze, die nach der Ansicht der meisten Autoren mit derjenigen Art, die wir heute (mit Ascherson) als L. apetalum Willd. (= L. micranthum Led.) bezeichnen, identisch ist'). schon Koch dem wahren Sachverhalt sehr nahe, wenn er in Röhlings « Deutsch- lands Flora» IV. (1833), p. 51% schreibt : «...... Dagegen passt Linne’s Diagnose des L. Iberis sehr genau auf diejenige Pflanze, welche wir in den bot. Gärten als L. virginicum ziehen, und welche auch Schweinitz an v. Martius unter diesem Namen aus Nordamerika geschickt hat..... und welche Schkuhr t. 180 als L. Iberis abgebildet hat. Aber das hier genannte V.. viriginicum passt nicht zur Diagnose von Linnés gleichnamiger Art, und doch hat De Can- dolle das Zeichen hinzugesetzt, dass es sich unter diesem Namen im Herbarium des grossen Meisters befinde. Ich gestehe, dass ich die Verwirrung zwischen L. Iberis Linne und L. viriginicum nicht zu lösen im Stande bin.» Hiemit erklärt also Koch L. Iberis L. für identisch mit der deutschen Gartenpflanze, dem L. Iberis Schkuhr (Handb. II [ca. 1796]. p. 222 et t. 180) oder L. virgi- nicum der deutschen Autoren; dagegen trägt er Bedenken, dieselbe auch mit dem Linné'schen Z. virginicum zu identificieren, wegen der mangelhaften und gar nicht sehr zutreffenden Diagnose des letztern in den Spec. plant. 11. (1753), 645 (« floribus subtriandris, foliis linearibus pinnatis » ; 3 Staubblätter sind allerdings häufig zu beobachten, dagegen muss die Beschreibung der Laub- blätter zum mindesten als sehr ungenau bezeichnet werden; denn die unlern Laubblätler sind zwar pinnat, aber nicht lineal. und die obern zwar -+ lineal, aber nicht pinnat! Linné bemühte sich eben offenbar, in der Diagnose Unter- schiede von seinem L. Iberis zum Ausdruck zu bringen, die in Wirklichkeit gar nicht existieren !). De Candolle dagegen, der das Originalexemplar des Linne’schen L. virginicum gesehen hatte, trug kein Bedenken, in seinem Syst. nat. (1821) und Prodr. (1824) die deutsche Gartenpflanze (L. Iberis Schkuhr) damit zu identificieren. Es bestanden also bereits die zwei Gleichungen : 1. L. Iberis L. — L. Iberis Schkuhr (L. virginicum auci. germ.), nach Koch, und 2. L. Iberis Schkuhr — L. virginieum L. (nach De Candolle); aber die logischerweise daraus sich ergebende Consequenz, dass notwendig auch 3. L. Iberis L. = L. virginicum L. sein muss, wagte, wohl aus Pietätsgründen, niemand zu ziehen, bis endlich 1891 Ascherson (l. c.) der Wahrheit die Ehre gab und den vielumstrittenen Namen L. Iberis L. zum Synonym von L. virgi- nicum L. degradierte. Diese Ansicht Ascherson’s findet nun noch ihre glänzende Bestätigung durch eine erneute Prüfung des Originalexemplars des Linné’schen L. Iberis, die mein verehrter Lehrer, Herr Prof. Schinz hier, bei einem Aufenthalt in London im Jahre 1902 gütigst für mich vornahm, und die zur Genüge dartut, dass L. Iberis des Linné’schen Herbars, in völliger Ueberein- stimmung mit der Diagnose in den Spec. plant., in der Tat ein vollständig typisches L. virginicum L. darstellt. — Von neuern Autoren hallen meines Wissens einzig noch Fiori et Paoletti, Fl. anal. d’Italia (Vol. I, part. IL. [4898], p. 467) an der De Gandolle’schen Interpretation des Linne’schen Namens fest, indem sie das italienische L. graminifolium als L. Iberis L. aufführen. ! Was ich bis jetzt aus dem taurisch-kaspischen Gebiet als « L. incisum » oder « L. micranthum » sah, gehört jedoch nicht zu dieser Art, sondern zu der morphologisch wie geographisch zwischen L. ruderale L. (im Westen und Norden) und L. apetalum Willd. (im Osten ; vergl. auch Anm. ! auf S. 704) sich einschiebenden Gruppe, die von Ledebour (Fl. Ross. I. |1842], p. 206) in 3 Arten : L. angulosum D'Urville (Enum. plant. ins. Archipelag. aut litt. MITTEILUNGEN AUS DEM BUT. MUSEUM DER UNIVERSITET ZURICH. XXL 699 Seiner Auffassung schloss sich auch A. Pyr. de Candolle an, in dessen Syst. nat. II. (4821), p. 541 und Prodr. I. (182%), p. 205 die taurisch- kaukasische Pflanze ebenfalls unter dem Namen «L. incisum Roth » figuriert. Selbst Ledebour, der (1829) die Pflanze des Altai-Gebietes unier einem eigenen Namen (L. micranthum Led.) beschrieben hatte, liess sich später durch die Autorität Marschall’s von Bieberstein dazu bestimmen, in seiner Flora Altaica II. (1851), p. 193 die Art unter dem Roth’schen Namen aufzuführen. — Eine durchaus abweichende Ansicht über das Roth’sche L. Pollichü und L. incisum vertraten dagegen die deutschen Botaniker. Während manche Autoren und Sammler (wohl wegen der in der ersten Beschreibung des L. Pollichii angegebenen 6 Staubblätier) eine Form des L. sativum L. darin erblicken wollten ', während ferner De Candolle sich später, durch Zusendung von unrichtig benanntem Material irregeführt, zu keiner Identification des L. Pollichu mit einer andern Art entschliessen konnte und dasselbe daher im Syst. nat. II. (1821), p. 55% und Prodr. I. (1824). p. 208 unter den zweifelhaften Arten aufführte [für L. ineisum Roth acceplierle er dagegen, wie schon bemerkt, die Bieberstein’sche Auslegung], — erkannte schon Willdenow die Unhaltbarkeit der Roth’schen Species, indem er sie, wie Gaudin ? angibt, in der Enum. pl. hort. Berol. 1809, p. 665 als Synonym von L. Iberis erklärt. Die gleiche Ansicht vertrat auch Koch, der in Röhling’s Deutschl. Fl. IV. (1833), p. 514 L. Pollichii und incisum Roth als zu L. Iberis Schkuhr gehörig bezeichnete. Endlich liegt noch ein sehr wertvoller Bericht über die Originalexemplare der Roth’schen Species vor, nämlich von den Petersburger® Botanikern Fischer und Pont. Euxin. [1822], n. 578), L. fastigiatum Led. und L. pinnatifidum Led. zerlegt wird. (Ausser diesen 3 Species erwähnt der Autor sein L. micranthum [= L. apetalum Willd.] noch als besondere Art, zu der er merkwürdigerweise auch L. incisum M. Bieb. [non Roth] als Synonym und « Tauria» [Krim] und « Kislar » [in Ciskaukausien] [nach M. v. Bieb., Stev.] neben « Sibiria altaica » mit! als Fundorte eiliert; es scheint demnach, dass sich Ledebour selbst über die Abgrenzung seines L. micranthum und der verwandten Arten nicht im Klaren war). Auf welche dieser 3 Arten M. v. Bieberstein sein «L. incisum Roth» bezogen haben mag, dürfle schwer mit absoluter Sicherheit festzustellen sein ; jedenfalls gibt die in der Fl. Taur.-Casp. (l. c.) der abgedruckten Original- beschreibung Roth’s hinzugefügte Bemerkung : « Flores magnitudine L. rude- ralis. Petala minutissima linearia fugacia. Pedicelli pubescentes. Silicula orbi- culatæ levissime emarginata : stigmate sessili » keine sichern Anhaltspunkte darüber. Noch eher dürfte die einzig gegebene Lokalität « Kisljar » zur Eruierung führen, vorausgesetzt, dass dort nur die eine Art, diez. B. von Steven gesam- melt im Herb. Hofmus. Wien vorliegt, vorkommt. — Am einfachsten würde sich der Fall gestalten, wenn sich die 3 genannten Typen durch die Untersuchung eines reichen und authentischen Materials als zu einer Spezies gehörig erweisen würden ; dann müsste diese aus Prioritätsgründen den Namen L. angu- losum D'Urv. (1822) erhalten, wozu auch L. incisum M. Bieb. non Roth als Synonym zu ziehen wäre. 17. B. Wierzbicki, Exsiecatum N° 2574, von Szaska im Banat; De Candolle, Fl. Franc. tom. V. (vol. VI.) (1815), p. 596, n. 4247. — Die Roth’sche Angabe « pedunculis fructiferis patentibus » bei L. Pollichii widerspricht dieser Identifikation sehr entschieden. = EI Helver. IV. (1829), pe 2: ® Die Originalexemplare finden sich nicht in Roth’s Herbar in Oldenburg, 700 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Mme SÉR.). Meyer, die im Ind. plant. hort. Petrop. II. (1835), p. 40 einen Passus niederschrieben, der besagt, dass «L. incisum Roth [im Gegensatz sur Auffassung der übrigen russischen Autoren] von L. micranthum Led. durchaus verschieden sei, dagegen sehr gut mit L. Iberis Schkuhr (L. virginicum auct. rec. — etiam Linn&i?) übereinstimme.» L. Iberis Schkuhr Handb. (ca 1796), p. 222 et t. 180, mit dem die Roth’sche Art also vielfach identificiert wurde, ist aber. wie schon die treffliche Abbildung und das Vorkommen — der Schkuhr’sche Name bezog sich auf die damals häufig cultivierte und auch verwildernde Gartenpflanze — beweisen, zweifelsohne — L. Iberis L. — L. virginicum L., und schliesslich ergibt sich hieraus die Consequenz. dass L. Pollichü und incisum Roth, in völliger Übereinstimmung mit der Originaldiagnose' und vielen alten Herbarexemplaren®), blosse Synonyme von L. virginieum L. sind. Es scheint mir nicht überflüssig, an diese Tatsache, die schon Ascherson 1891 einwandsfrei dargelegt hat, nochmals mit allem Nach- druck zu erinnern; denn wie seinerzeit (1335) die Bemerkung von Fischer und Meyer über das wahre L. incisum Roth nur in den nächsten Kreisen Eingang gefunden hatte*, so vermochte auch die Autorität Ascherson’s das alte « /. incisum Roth» nicht ganz aus der Welt zu schaffen, indem dasselbe z. B. noch in der Fl. v. Centr.-China (1901), p. 356 von Diels an Stelle von L. apetalum Willd. figuriert. Auch der von Ascherson vorgeschlagene älteste Name für die sibirische Art., L. apetalum Willd., fand merkwürdigerweise gerade in der Heimat der Pflanze, bei den russischen und sibirischen Sammlern, sehr wenig Anklang — auch in neuern Exsiccaten (z. B. von Freyn bestimmt) trifft man meist die Bezeichnung L. micranthum Led. ; dagegen wurde derselbe falalerweise um so intensiver und allge- meiner für das davon spezifisch verschiedene nordamerikanische L. densiflorum Schrad. angewendet, und zwar nicht nur von den deutschen Sammlern für die bei uns eingeschleppten Exemplare, sondern namentlich auch von den amerikanischen Autoren‘, in deren neuern sondern gelangten mit dem Herbarium Mertens, dem Roth seine Exemplare offenbar leih- oder schenkweise überlassen hatte, ans Petersburger Museum. ! An der Angabe « Etiam in planta culta stamina constanter sex vidi » in der Originalbeschreibung des L. Pollichii hielt Roth später nicht mehr fest, indem er bei L. incisum über das Andræceum bemerkt : « Variat, licet rarius, floribus triandris, tetrandris et tetradynamis ». — Auch sonst ist gegenüber der danebenstehenden Beschreibung des L. Iberis L. (= L. virginicum L.) Kein Unterschied zu finden. 27. B. im Berliner und Wiener Museum, aus dem Herb. W. Gerhard im Hb. Haussknecht in Weimar, im Herb. Gessner in Zürich ete. 3 In der Folge führten z. B. Ledebour (Fl. Ross. I. [1842]. p. 205) und Maximowiez (Fl. Tangut. I. [4889], 73 und Enum. pl. Mongol. I. [1889], 68) die sibirische Art wieder als L. micranthum Led. (bezw. als « L. ruderale L. B micranthum Glehn in sched. ») auf, während andere Autoren, wie Boissier (Fl. Orient. I. [1867], p. 362), Nyman (Consp. fl. Europ. [1878], 64) etc. an dem althergebrachten Roth’schen Namen festhielten. * Zuerst erschien der Name L. apetalum Willd., auf die Autorität Ascherson’s gestützt, in der Synopt. Flora of N. Am. von A. Gray und S. Watson (I. 1. [1895]. p. 127), und verbreitete sich aus diesem «standard work » auch in die übrige Litleratur, MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITET ZURICH. XXI. 701 Publikationen nur noch der Willdenow’sche Name gebraucht wird! — Endlich sei noch erwähnt, dass O0. Kuntze |Verhandl. Brandenb. Bot. Ver. XXVIT (1885), p. 178] aus «L. incisum Roth» eine Collectiv- Art gemacht hat, unter deren Namen er nach dem gemeinsamen Merkmal der + fehlenden Kronblätter und des notorrhizen Embryo eine grössere Anzahl sehr heterogener Elemente zusammenfasste : ausser unserer Adventivpflanze [L. densiflorum Schrad.] auch das sibirische L. micran- thum Led. [L. apetalum Willd.|, ferner L. intermedium A. Gray [= L. medium Greene], L. ruderale Benth. Fl. Austral. [sowohl von L. ruderale L. als auch allen andern Arten der Nordhemisphäre durchaus verschieden], und endlich eine Pflanze von Costa-Rica [eine eigene Art aus der Gruppe des £. bipinnatifidum Desv., das im Folgenden beschrie- bene L. costaricense Thellung]. Kehren wir nach dieser Digression über Z. ineisum Roth zur Geschichte unseres L. densiflorum Schrad. zurück. Als in der zweiten Hälfte des letzten Jahrhunderts, und namentlich häufig in den 80 erjahren, eine mit dem ehedem cultivierten L. deusiflorum Schrad. völlige idenlische Art — eben unsere Adventivpflanze — in den deutschen Bahnhöfen auftrat (ob im Zusammenhang mit der einsligen Kultur oder durch direkte Einschleppung aus der nordamerikanischen Heimat, ist mir nicht bekannt, doch scheint mir die letztere Annahme wahrscheinlicher), da erhielt auch sie von den deutschen Sammlern die zwei zu tilgenden Namen für die sibirische Art, mit der sie ohne weiteres identificiert wurde; O0. Kuntze z. B., dem das Verdienst gebührt, unsere Advenlivpflanze zuerst als von L. virginicum L. verschieden erkannt zu haben, führte sie in den Verhandl. d. Brandenb. Bot. Ver. XXVI. (1885), p. 178 als L. incisum Roth auf. während 7. B. M. Grütter [Deutsche bot. Monatsschrift VIII (1890). p. 79. wo die 1885 beim Bahnhof Lnianno (Kr. Schweiz. Westpreussen) gefundene Pflanze auch beschrieben wird, und zwar nach der Beschreibung deutlich - ais L. densiflorum Schrad., im Gegensatz zu L. micranthum Led., kenntlich!] und A. Winkler [Brandbg. Verhandl. XXXI. (1891), p. 106] den Namen L. micranthum Led. anwendeten. [Dementsprechend wurde die Heimat der Adventivpflanze allgemein im Osten gesucht, woran jetzt nicht mehr gedacht werden kann, da. wie wir im Folgenden sehen werden, die Pflanze ostwärts nur bis Russland (Prov. Czernigow, ca. 32° ö. L. von Greenwich) nachgewiesen und weiter östlich auch nicht zu erwarten ist — es sei denn durch neue Einschleppung]. 1891 zog dann Ascherson (l. c.) für die sibirische Art den ältesten vollgültigen Namen, L. apetalum Willd. (1800), wieder ans Licht, und auch er trug kein Bedenken, die deutsche Adventivpflanze, sowie auch das ehedem cultivierte L. densi- florum Schrad. damit zu identificieren, trotz der verschiedenen Heimat des lelztern; zur Hebung dieser Schwierigkeit war Ascherson genöligt, anzunehmen, dass L. densiflorum nicht aus Nordamerika, wie die älteste Angabe besagte, sondern aus Sibirien, eiwa von Ledebour’s Altai-Reise, stammte. Namentlich aber stehen der genannten Identification folgende morphologische Unterschiede entgegen : : Grössere Stengelblätter.. | Verzweigung BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). L. densiflorum Schrad. Am. Bor.; Eur. adv. | L. apetalum Willd. (L. As. centr. et bor. | schmälert. an der Ansatz- | stelle oft wieder etwas verbreitert und dann in der ganzen Breite ange- waclısen. am Grunde stielartig ver- | mit breitem Grunde sit- zend. abgerundet oder etwas herzförmig, nicht in der ganzen Breite an- gewachsen, oft geöhrelt!. mieranthum Leds). | Obere Laubblätter. .....| Schötchen | tennerven. lineallanzettlich, spıtz, meist entiernt sägezähnig und mit deutlichen Sei- verkehrt eiförmig, an der Spitze im Umriss abge- rundet, Ausrandung sehr schmal (mit fast paralle- len Rändern). Behaarung. a) des Stengels.... b)am Rande der obern | Laubblätter Stengel unter der Lupe fein kurzhaarig. die Haare kurz, gerade, gleichdick, + wagerecht abstehend. Am Grunde des Blaites ziemlich schlanke (1 3-4). spitze, schräg ab- stehende oder (meist) aus abstehendem Grunde si- chelförmig nach vorn ge- krümmte Haare, die ge- gen die Blaltspitze deeres- eieren und dieGestalt von spitzen, vorwärts gerich- teten Zähnen annehmen. Blülenstände an den Aes- ten und Zweigen end- ständig, verlängert; ver- kürzte achselständige Fruchtstände fehlend oder sehr spärlich. Siehe Noten 1 und 2 auf Seite 703. lineal, stumpflich, ganz- randig, meist einnervig. eiförmig oder elliptisch, an der Spitze im Umriss eckig, Ausrandung brei- ter (mit deutlich diver- gierenden Rändern ?). Stengel mit keulig ver- dickten Haaren entfernt beseizt, dadurch unter der Lupe bekôrnelt er- scheinend !. Am Blattgrunde kurze | (1 : 1-2), gerade, abste- hende, stumpfe Haare, die gegen die Blattspitze ähnlich wie bei der an- dern Art gestaltet, aber stumpfer sind. Neben den endständigen Blütenständen kommen an den Aesten (oft auch am Stengel) zahlreiche achselständige, auch zur Fruchtzeit + corymbös verkürzte Blütenstände vorlz. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITET ZURICH. XXI. 703 Während Ascherson bei der Abfassung seiner Abhandlung offenbar nur spärliches amerikanisches Material unserer Art — er erwähnt als mit derselben völlig identisch einzig ein Vorkommnis aus der Umgebung von New York — zur Hand hatte, so dass die Vermulung nahe lag, die Pflanze möchte in Nordamerika nur eingeschleppt sein, liegen mir heule durch die gültige Vermittlung des Direktors des botanischen Museums der hiesigen Universität, Herrn Prof. Schinz, aus mehrern grössern Herbarien zahlreiche mit unserer Adventivpflanze völlig überein- stimmende Exemplare aus verschiedenen Teilen der Union (New York, lowa, Wisconsin, Missouri, Nebraska, Utah, Oregon, Washington, Montana, Wyoming), ferner aus Britisch Nordamerika (Belleville; Lake Winipeg Valley, Saskatchawan) vor, so dass das Indigenat für Nord- amerika (und, was besonders wichtig ist, auch für die bei den ältesten Berliner Exemplaren der Richardson’schen Pflanze angegebene Heimat derselben) wohl nicht mehr in Zweifel gezogen werden kann. Ferner steht mir momentan auch reichliches Herbarmaterial des echten sibiri- schen L. apetalum Willd., von den russischen Botanikern (Meyer, Ledebour etc.) selbst am Altai etc. gesammelt, zur Untersuchung zur Verfügung, und endlich hat mein verehrier Lehrer, Herr Prof. Schinz hier, bei einem Berliner Aufenthalt im Sommer 1903 einen Fragebogen über das Originalexemplar des Willdenow’schen Herbars* gütigst für mich ausgefüllt. so dass mir nach der Untersuchung und Vergleichung dieses reichen Materials wohl ein abschliessendes Urteil gestaltet sein dürfte, und dieses lautet dahin, dass L. apetalum Willd. und L. densi- ! Blattform, Stengelhaare und Verzweigung trennen L. apetalum Willd. auch sehr konstant und specifisch von L. ruderale L., L. pinnatifidum Led. und L. fastigiatum Led. (vgl. Anm. ! auf S. 698/9). Diese körnelige Behaarung des Siengels sah ich ausser bei dem im Himalaya und in Tibet wachsenden, sehr nahe verwandten Z, capitatum Hook. fil. et Thoms. (Journ. Linn. Soc. V. [1860], p. 175) nur noch bei L. sordidum A. Gray (Pl. Wright. I [1852]. 10), einer in der südlichen Union und in Mexico vorkommenden Art, die sich von L. apetalum Willd. durch tief geteilte (oft doppelt fiederspaltige), am Grunde verschmälerte Stengelblätter und sehr kleine, kaum ausgerandete Schôtchen, die nicht kürzer als die Fruchtstiele sind, unterscheidet. Dieselbe papillös-rauhe Behaarung kommt, laut Originaldiagnose, auch dem L. chinense Franchel (Plant. David. ex Sinar. imper. I., Nouv. Arch. du Mus. hist. nat. Paris, 2me serie V. [1883], p 191, No 84) zu, das auch nach den übrigen Merkmalen in die nächste Verwandischafl des L. apetalum Willd. gehört und von demselben schwerlich mehr denn als Varietät verschieden ist. Die gleiche Schötchenform und Verzweigung weist auch L. ramosissimum A. Nelson (Bull. Torr. Bot. Club 1899, p. 124/5) auf, eine nordamerikanische Art, die also in dieser Hinsicht eine Mittelstellung zwischen den zwei obigen Arten einnimmt, nach der Behaarung und Blattform aber durchaus in die nächste Verwandschaft des L. densiflorum Schrad. gehört (vgl. S. 705). 8 Diese erneute Untersuchung bestätigte einerseits durchaus die Ansicht Ascherson’s, dass Willdenow’s Z. apetalum diejenige Pflanze darstellt, die die russischen Autoren zuvor als L. mieranthum oder L. incisum Roth bezeichneten (und nicht etwa, wie nach der etwas mangelhaften Originaldiagnose in den Spec. plant. auch schon vermutet wurde |z. B. von Ledebour, Fl. Allaic. UI. (1831), p. 195], L. ruderale 1.) ; anderseits aber förderte sie auch, entgegen der Ascherson’schen Ansicht, die charakteristische Verschiedenheit der Willde- now’schen Art von unserer Adventivpflanze deutlich zu Tage. 794 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ie SER.). florum Schrad. zwei geographisch’ und morphologisch durchaus verschie- dene, nach den obigen Merkmalen leicht zu trennende Arten sind. Verfolgen wir nun die Geschichte unserer Art auch in ihrer Heimat, in Nordamerika, wo sie von den Autoren einige unter die Synonyme zu verweisende Namen erhielt. Hooker führte sie in seiner Fl. Bor. Am. 1. (1840), p. 68 als « L. rude- rale L.» auf, und auch andere ältere amerikanische Autoren. z. B. Torrey und A. Gray in ihren frühern Werken. schlossen sich dieser Bestimmung an. Macoun (Cat. Canad. Pl. 57) und Mac Millan (Metasp. Min. Val. 257) wussten unsere Art nich! von L. virginieum L. zu trennen und wandten daher den letztern Namen für sie an. A. Gray endlich führte sie unter dem selbst geschaffenen Namen L. intermedium in seinem Man. of bot. ed. II (1856)-VL auf. Dieser Name ist, abgesehen davon, dass der Schrader’sche Name (1832) älter ist. schon dadurch hinfällig. dass A. Gray selbst in einer frühern Publikation [PI Wright. Ti. (1853) p. 15] unter L. interme- dium eine andere Art verstand, nämlich diejenige, die die Amerikaner jetzt als L. medium Greene? bezeichnen. Diese zwei Arten wurden lange nicht auseinandergehalten und demgemäss auch unter dem gemein- samen Namen L. intermedium Gray aufgeführt. In der Synopt. Fl. of N. An. von À. Gray und S. Watson [Vol. 1. part. I. fasc. 1. (1895), p. 127] finden sich dann die zwei Arten getrennt neben einander. und zwar wird unser L. densifiorum, dem Vorgange Ascherson’s folgend, als L. apetalum Willd. aufgeführt. Diese Benennung wenden seither auch alle neuern amerikanischen Sammler und Autoren an, und es ist sehr zu bedauern, dass der nunmehr auch in Amerika eingebürgerle, also im ganzen Verbreitungsgebiete der Art angewendele. von Ascherson vorgeschlagene Name durch eingehende Untersuchung sich als unrichtig erweisen und an seiner Stelle der längst vergessene und unter die Synonyme verwiesene Name /. densiflorum Schrad. wieder hervorgezogen werden muss. In neuester Zeit wurden von den amerikanischen Bolanikern mehrere « Mikrospecies » von unserer Art abgelrennt (z. B. L. pubecarpum A. Nels., L. ramosum A. Nels., L. elongatum Rydbg.), die jedoch nach den mir vorliegenden Exsiccaten derselben den Variationskreis der Art nicht 1 L. apetalum Willd., dessen Originalexemplar aus Sibirien stammt, sah ich bisher nur aus Central- und Nord-Asien (vom Altai ostwärts bis zum Amur- gebiet, zur Mongolei und China [Peking], und südwärts bis nach Tibet); L. densiflorum Schrad. liegt mir ausser den zahlreichen nordamerikanischen Vorkommnissen als Adventivpflauze aus Deutschland, Schweden, der Schweiz und ostwärls noch aus Polen und der Prov. Czernigow (Russland) vor. 2 Erythea III. (1895), p. 36; anstatt des Gray’schen Namens (1853) musste dieser neue gewählt werden deshalb, weil noch ein älteres Z. intermedium existiert, nämlich von A. Richard (Yent. fl. Abyss. I. (1847), p. 21); dasselbe wird zwar von Oliver [Fl. trop. Afr. I (1868) = mit L. ruderale L. vereinigl, doch sprechen wesentliche Punkle der Originaldiagnose schr entschieden gegen diese Identificalion : L. intermedium hat eingeschnitten-gesägle (stalt ganz- randige) obere Laubblätter, 6 (statt 2 [-4]) Staubblätter, kaum ausgerandetes, durch den (sehr kurzen) Griffel zugespitztes Schötchen (während bei L. ruderale Griffel und Narbe in der Ausrandung eingeschlossen sind). Wenn also, wie es scheint. L. intermedium A. Rich. tatsächlich eine eigene Art darstellt, so ist der jüngere Name L. intermedium A. Gray hinfällig und muss durch L. medium Greene ersetzt werden. — Ueber die letztere Art vgl. auch S. 707 u. 7i1/2. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXI. 705 überschreiten (vgl. weiler unten die Varietäten). In die gleiche Kategorie dürfte auch L. divergens Osterhout ' gehören, von dem ich bis jetzt nur die von L. densiflorum Schrad. sehr wenig differierende Beschreibung sah. Dagegen scheint L. ramosissimum A. Nels.” eine von unserer Art verschiedene Spezies darzustellen, die ihr zwar durch die Blattform und Behaarung sehr nahe kommt, sich aber durch an der Spitze verschmä- lertes und im Umriss eckiges, durch die ziemlich breite Ausrandung zweizähniges Schötchen und das Vorhandensein zahlreicher auch zur Fruchtzeil verkürzter axıllärer Blülenstände unterscheidet. Vom Autor selbst agnosciert sind folgende Exsiceaten : Wyoming : Laramie, Albany Co., 1899, A. et E. Nelson, n. 6848 (Herb. Delessert, Herb. bot. “art. Breslau). — Ebenso von Laramie: A. Nelson. n. 1424 und 5356. Ferner ziehe ich hieher : Colorado : Argentine Pass, 10000 ft., 1878, leg. M. E. Jones, n. 742 (als L. intermedium Gray ?). — Herb. Reut. et Barb. Yellowstone Park . Soda Butte, 1899, leg. A. et E. Nelson, n. 5876 (als L. apetaium Willd.). — Herb. bot. Gart. Breslau. Saskatchawan (Palliser’s Brit. N. Am. Exped.), 1858, leg. E. Bour- geau. — Herb. Berlin und Hofmus. Wien, je 2 Exemplare, das eine als L. virginicum, das andere als L. corymbosum ? bestimmt. Fassen wir die angeführten Synonyme kurz tabellarisch zusammen, so ergibt sich : L. densiflorum Schrad. Ind. sem. h. Gotting. 1832, p. % . ruderale Hook. Fl. Bor. Am. et auct. americ. veter., non L.; . virginicum auct. americ. veter. nonnull., non L. ; . apetalum Aschers. ex p. et auct. germ. et americ., non Willd ! . incisum auct. germ. recenlior., non Roth nec auct. ross. . micranthum Fisch. et Mey. ex p., et auct. germ., non Ledeb. . intermedium A. Gray Man. bot. ed. 2 (1856)-6, non A. Rich. Tent. fl. Abyss. (1847), nec A. Gray Pl. Wright. (1853). Da sich in allen grössern Herbarien L. densiflorum Schrad., wenigstens als deutsche Adventivpflanze, reichlich vertreten findet, kann ich hier auf die Diagnose der typischen Art verzichten (vgl. über die charakteris- tischen Merkmale den Bestimmungsschlüssel auf S. 712); dagegen möchte ich bei den Varietäten unserer Art noch elwas verweilen. L. densiflorum Schrad. ändert ab: : 1. var. pubecarpum (A. Nels.) Thell. (L. pubecarpum Aven Nelson, Botanical Gazette 1900, p. 189). Schöt- chen mit bis zur Reife persistenter Pubescenz. Von A. Nelson selbst agnosciert sind folgende 2 Exsiccatennummern : Montana : Dwelle’s, Gallatin Co., 1899, leg. A. et E. Nelson, n. 6793. — Herb. Delessert, Herb. bot. Gart. Breslau. Yellowstone Park, 1899. A. Nelson, n. 6235. Ferner ziehe ich hieher Exemplare von : SSII Si 1 IN a ! Bull. Torr. Bot. Club 1903. p. 237. ? Bull. Torr. Bot. Club 1859, p. 124/5. 3 Die Reihenfolge der Varietäten wurde nach der Art eines dichotomischen Schlüssels gewählt in dem Sinne, dass das für eine Var. hervorgehobene charakteristische Merkmal für alle folgenden nicht mehr zutrifft. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 7, 30 juin 1904. 46 706 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). Wyoming : Evanston, 1884, leg. A. Grunow (Hb. Berlin). Idaho : Snake Plains, near Pocatello, 1893, leg. E. Palmer, n. 8 (gemischt mit der var. typicum, als L. virginicum bestimmt). — Hb. Univ. Zürich. Nevada : Palisade, 1882, ieg. M. E. Jones, n. 3785. — Hb. Berlin. Auch adventiv in Europa: Schweiz : Orbe (Kt. Waadt), 1886, leg. Moehrlen (als L. incisum). — Hb. Univ. Zürich (ebenda finden sich auch von Vetter aus dem Samen dieser Pflanze gezogene Exemplare von 1887 und 88, die die erbliche Fixierung des Varietälenmerkmals beweisen). 2. var. pubecaule Thell. n. var. Stengel, namentlich unterwärts dicht behaart (fast zottig), die Haare relativ lang und oft etwas verbogen. New Mexico, 1847, leg. A. Fendler, n. 45 (als L. ruderale) — Herb. Berlin, Boiss.; in a Canon 4 miles east of Santa Fe, 8000 ft., 1897, leg. A. A. et E. G. Heller, n. 3673 — Herb. Barb.-Boiss., bot. Gart. Breslau, Univ. Zürich. 3. var. elongatum (Rydberg) Thell. (L. elongatum Rydberg, Bull. Torr. Bot. Club 1902, 234). Kräftige Pflanze mit breiten, elwas lederigen, grob gezähnten Laubblättern; Haare des Stengels, besonders im Blütenstand, meist etwas keulig. Schötchen relativ gross, 3 '/; mm. lang und 3 mm. breit. Die 2 folgenden Exsiccalennummern sind vom Autor selbst agnosciert: Idaho : About Lewiston, Nez Perces Go., 900 ft. 1896, leg. Heller, n. 3008 (als L. medium Greene). — Herb. Barb.-Boiss., Haussknecht, Univ. Zürich. Washington : Almata, 1896. leg. Elmer, n. 21. — Hbh. Delessert. Hieher gehört auch : Idaho : Near Upper Ferry, Clearwater River, above Lewiston, leg. Sandberg, Mc. Dougal and Heller, n. 60. — Herb. Berlin. 4. var. retrohispidum Thell. n. var. Haare am Grunde des Randes der obern Laubblätter sichelförmig abwärts gekrümmt. Southern Texas : At Corpus Christi, Neueces Co., 1894, leg. A. A. Heller, n. 1421. — Herb. Barb.-Boiss., bot. Gart. Breslau, Univ. Zürich. 5. var. ramosum (A. Nels) Thell. (L. ramosum A. Nelson, Bull. Torr. Bot. Club 1899, p. 125). Stengel von Grunde an (oft dicht buschig) verzweigt. Vom Autor cilierle Exsiccaten : Yellowstone River, 1899, leg. A. et E. Nelson, n. 5745. — Herb. bot. Gart. Breslau, Delessert. Southern Wyoming : Red Desert Region, 1898, leg. Granger, n. 4682. Dieser Var. nähern sich + auch Exemplare von : Colorado : Arboles, 6000 ft.. 1899, leg. C. F. Baker, n. 352 (von Greene als L. medium Greene bestimmt (!); doch weichen die Exemplare des letztern vom Originalstandort [in New Mexico] erheblich davon ab). — Herb. Barb.-Boiss., Breslau, Delessert. Idaho : Snake Plains, near Pocatello, 1893, leg. E. Palmer, n. 551. — Hb. Univ. Zürich. Rocky Mountains, Salzsteppen, 1873, leg. Dönitz. — Hb. Berlin. 6. var. typicum Thell. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSIT.ET ZURICH, XXI 707 Die bei den vorhergehenden var. hervorgehobenen Merkmale treffen sämmtlich nicht zu : Schötchen kahl oder nur in der Jugend schwach papillös. Stengel sehr fein behaart, mit kurzen cylindrischen Haaren. Laubblätter nicht oder kaum lederig, die obern mit schlanken, nicht tiefen Sägezähnen. Schôtchen 2-2 '/a mm. breit, + 3 mm. lang. Haare am Grunde des Blattrandes aufrecht-abstehend, meist sichelförmig vorwärts gekrümmt. Stengel erst in einiger Höhe verzweigt. — Uber die Verbreitung des Typus vgl. S. 703 u. S. 704, Anm. :. Nachträge. 1. Während des Druckes des Aufsatzes über L. densiflorum Schrad. finde ich bei eingehender Erwägung der einschlägigen Litteratur, dass das auf S. 701, S. 704 und Anm. ! und S. 706 erwähnte L. medium Greene (1895) [— L. intermedium A. Gray 1853, non A. Richard 1847] den ältern Namen L. texanum Buckley (Proc. Acad. nat. sc. Philadelph. 1861 [1862], p. 449) zu führen hat; diese Art wird schon vom Index Kewensis als Synonym von L. intermedium A. Gray erklärt, und auch die Originalbeschreibung Buckley’s (l. ec.) summt vollkommen mit den amerikanischen Exsiccaten des L. medium Greene überein. 2. Die am Schlusse der Anm. ‘auf S. 698/9 ausgesprochene Vermutung, dass L. angulosum D’Urv., L. fastigiatum Led. und L. pinnatifidum Led. möglicherweise eine einzige Spezies darstellen dürften, hat für mich seither an Wahrscheinlichkeit viel gewonnen. Das Verbreitungsgebiet der Art würde sich dann auf die Krim, den Nordabhang des Kaukasus und die Steppengebiete rings um das kaspische Meer erstrecken. Aus diesen Gegenden wurden von ältern Autoren noch mehrere Arten angegeben oder beschrieben, die ich teils nach der Analogie des Standorles, teils nach den Beschreibungen oder nach mir vorliegenden Originalexemplaren ebenfalls zu L. angulosum D’Urv. ziehen möchte. Das Synonymenregister des letziern würde sich dann folgendermassen darstellen : Lepidium angulosum D’Urv. Enum. pl. ins. Archipel. aut litt. Pont. Eux. (1822), n. 578 («in ruderatis urbis Theodosiæ » [= Feodosia Kaffa auf der Krim)). — L. bonariense Pallas Reise II. (1770), p. 392 (Nordufer des kaspischen Meeres) —- non L. — L. dentatum M. Bieb. ex Georgi, Beschr. d. Russ. Reich. III, vol. IV. (1800), p. 1021; «ad fl. Terek» [in Ciskaukasien; citiert nach Ledeb. Fl. Ross. I. (1842), p. 208]. (Offenbar ohne Beschreibung; daher ohne Anspruch auf Priorität vor L. angulosum D’Urv. [1822]. In der Fl. Taur. — Casp. [1808] erwähnt M. v. Bieb. keine Art dieses Namens; offenbar hatte er sich inzwischen für die Verwendung des Aoth’schen Namens L. incisum entschieden). ; — L. incisum M. Bieb. Fl. Taur.-Casp. IT. (1808), p. 98 (« Hab. Kisljar » [in Ciscaucasien]); DC. Syst II. (1821), p. 541 et Prodr. I. (1824), p. 205, ex p. — non Roth N. Beitr. I. (1802), p. 224, nec Ledeb. Fl. Alt. 708 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.) — ? L. obovatum Kit. ex Steud. Nom. ed. II, vol. IF. (1840), p. 27. — L. mieranthum Led. Fi. Ross. I. (1842). p. 295, ex p. (quoad loc. « Tauria», « Kislar» et « litt. mar. casp.») — non Led. Icon. Fl. Ross. impr. Altaic. I. (1829), p. 22 et t. 92. — L. fastigiatum Led. Fl. Ross. I. (1842), p. 205 («Hab. ad Wolgam inieriorem »). — L. pinnatifidum Led. Fl. Ross. L c. p. 206 («Hab. in regione astracha- nensl» ). — L. flaccidum Roth ex Turez. in Bull. soc. nat. Mosc. XXVil. (155%), p. 309 (Astrachan). — L. ruderale var Ledebouru Vatke! med. in Her». Berol. I LEPIDIUM NEGLECTUM Thell n. spec. Annuum (rarius bienne). Radix tenuis, fusiformis. pallida. Caulis erectus, 10-40 cm. altus, pilis brevibus patentibus reclis sub lenie + pubescens, in medio plerumque ramosus, ramis arcuato-ereclis pubescen- tibus, in racemos terminales desinentibus. Folia sepe obscure virentia; radicalia ovata vel large elliptica, crenata vel subpinnatifida; caulina media petiolatla lanceolata remole serrala; summa subsessilia linearia integerrima acutiuscula subuninervia, basi angustata, margine pilis bre- vissimis (1 : 2) reclis + patentibus obsita. Racemi + densi, fructiferi valde elongati, sæpe flexuosi; rhachide pilis brevibus patulis pubescente. Flores %-petali (petalis calyce plerumque brevioribus vel rudimentariis), 2-4-andri (staminibus lateralibus nullis). Silicule plerumque orbiculatæ vel longitudine laliores (rarius large ovatæ), valide compressæ, emargi- natæ (stigmate incluso), apicem versus alatæ, pedicellis patentibus, pilis falciformibus sursum curvatis pubescentibus, subbreviores. Semina fusco- rufa, valde compressa, latere exteriore (ubi radicula) alato-marginata; embryo notorrhizus. Cotyledonen (an den Keimpflanzen) länglich, 2 '/s-3 mal so lang wie breit, etwas länger als ihr Stiel, stumpflich, kahl. Erste Laubblätter (gegensländig) oval, spitzlich, ganzrandig, mit kurzen, papillenförmigen Haaren besetzt, lang gestieli. Grundständige Laubblätter im Umriss oval oder breit elliptisch, gekerbt, die Einschnitte am Grunde der Biatispreite oft Liefer, so dass ein leierförmig-fiederspaltiges Blatt mit ovalem, am Grunde keilförmigem Endabschnitt zu stande kommt. Untere Stengelblälter elliptischlanzettlich, gezähnt gesägt. Zur Blütezeit sind meist nur noch die mittlern und obern Laubblätter vorhanden : erstere sind (mit Stiel) + 2-3 cm. lang bei 2-3 mm. Breite, letztere 1-2 cm. lang und 1-2 mm. breit. Die Blüten sind unansehnlich, grünlich (scheinbar apetal), die weissberandeten Kelchblätter + 1 mm. lang, borstlich behaart (namentlich das hintere), die Haare an den Knospen das Ende des jungen, noch kompakt-abgeplatieten Blütenstandes überragend und demselben unter der Lupe ein schopfig-behaaries Aussehen verleihend. Die Kronblätter sind fädlich (den Filamenten oft sehr ähnlich). meist bedeutend kürzer als der Kelch. Staubblätter sind 2-4 vorhanden, je nachdem die Verdoppelung der medianen Glieder (des innern Kreises) des Andrœæceums ein- oder beidseilig (d. h. vorn und hinten) unterbleibt oder eintritt; entsprechend der Zahl der Staubblätter MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆ®T ZURICH. XXi. 709 beträgt die der an ihrem Grunde seitlich befindlichen Honigdrüsen 4-6. Die Schötchen sind + 3 mm. lang und breit, meist kreisrund oder quer- elliptisch, seltener breit oval. die Klappen siark zusammengedrückt, scharf gekielt und vom untern Drittel oder von der Mitte bis zur Spitze immer breiter (bis zu '/s mm.) geflügelt. Der Griffel ist kürzer als die ziemlich seichte und schmale, spitzwinklige Ausrandung, die Narbe daher in derselben eingeschlossen (sie erreicht an der Frucht etwa die halbe Höhe der Flügelbreite). Ich fand die Narbe, wie bei fast allen Lepidium-Arten, ringsum -+ gleichmässig entwickelt. während sie nach Prantl’s Darstellung in den «Natürl. Pflanzenfamilien » (III. 2) bei der ganzen Gruppe der Sinapeæ, wozu Lepidium gehört, über den Placenten stärker ausgebildet sein sollte. — Die flach-zusammengedrückten Samen zeigen auf der lateralen (äussern) Seite, wo das Würzelchen des Embryo liegt, einen mehrere Zellreihen breiten, membranös-durchscheinenden Flügelrand. Die neue Art steht habituell folgenden 4 nordamerikanischen Arten : L. virginicum L.'. L. texanum Buckl.’, L. densiflorum Schrad.° und L. ramosissimum A. Nels.* am nächsten, unterscheidet sich aber von ihnen durch die auffallend Kurzen, papillenförmigen Haare am Rande der obern Laubblätter, durch welches Merkmal sie mehr an die verwandten altweltlichen Arten : L. ruderale L.° und L. apetalum Willd.° erinnert. L. virginicum und L. texanum unterscheiden sich ausser den schlanken (1 : 4-6). angedrückt-sichelförmigen Haaren am Blattrande auch durch gut ausgebildete, den Kelch meist stark überragende Kronblätter und sehr schlanke, das Schötchen an Länge noch deutlicher übertreffende Fruchistiele, L. virginicum ausserdem durch (fast stets) schief pleuror- rhizen Embryo und entfernt sägezähnige obere Laubblätter. — L. ramo- sissimum zeigt die gleiche Behaarung und Blatiform wie L. densiflorum, und besitzt ferner zahlreiche verkürzte achselständige Blütenslände, die bei L. neglectum + fehlen, sowie ein an der Spitze + eckiges, zweizähniges Schôtchen, was für meine Art nicht zutrifft. — Am schwierigsten gestaltet sich die Trennung von Z. densiflorum, das in extrem typischen Exemplaren durch schmaleres (2-2 ‘/2 mm. breites), verkehrteifürmiges Schôtchen, (fast) unberandete Samen, etwas dickere und kürzere Fruchtstiele, lineal-lanzettliche, deutlich gesägle una seitennervige, sichelhaarige obere Laubblätter, apetale Blüten etc. abweicht, sich aber in einzelnen Varietäten und Formen im einen oder 1 Spec. plant. II. (1753), 645. — Einheimisch in N. Am., jetzt auf einem grossen Teil der Erde verschleppt. 2 Proc. Acad, nat. sc. Philad. 1861 (1862), p. 449 — L. intermedium A. Gray (1853), non A. Rich. (1847) — L. medium Greene (1895) | Vergl. Fussnote ? auf S. 704 und Nachtrag i auf S. 707]. — Union und Mexico; annähernd iden- tisch auch auf den Azoren und verschleppt in Centraleuropa, vergl. S. 712. ® ind. sem. h. Gotting. 1832, p. 4. — Heimat : N. Am.; eingeschleppt in Europa. # Bull. Torr. Bot. Club. 1839, p. 124/5. — Rocky Mountains, Saskatchawan. — Vergl. S. 705. 5 Spec. plant. II. (1753), 645. — Europa und Orient: verschleppt in Nord- amerika und vielleicht auch in Sibirien und Australien. 6 Linnaei spec. plant. III. £. (1800), p. 439 (— L. micranthum Led. 1829). — Sibirien und Central-Asien. - 710 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). andern Merkmal dem L. neglectum nähert; doch lassen sich die zwei Arten, wenn man die Summe der Unterscheidungsmerkmale berück- sichtigt und sich nicht auf ein einziges versteift, mindestens so scharf trennen wie etwa L. virginicum und L. medium. — Auch die übrigen von den amerikanischen Autoren in neuerer Zeit, seit dem Erscheinen der Synopt. fl. of N. Am. I. 1. (1895), aufgestellten, hier in Betracht kommenden Arten aus der Sektion Dileptium, die ich in von den Autoren selbst gesammelten oder doch wenigstens agnoscierten Exemplaren sah, unterscheiden sich durch + schlanke Sichelhaare am Rande der obern Laubblätter; es sind dies : L. ramosum A. Nels.', L. pubecarpum A. Nels.?, L. elongatum Rydberg* (alle 3 nach meiner Auffassung nur als Varietäten von L. densiflorum Schrad. verschieden; vgl. S. 705/6), L. idahoënse Heller‘ (das zugleich 6 Staubblätter und sehr ansehnliche Kronblätter besitzt) und L. austrinum Small? (ganze Pflanze, auch das Schötchen, mit relativ langen, weissen, abstehenden Haaren dicht ) : L. divergens Oster- hout® (das vom Grunde abgehende, niederliegende Aeste, apelale Blüten und elliptisches Schötchen haben soll), L. georginum Rydberg’ (mit grossen, 4 mm. langen, pubescenten Schötchen) und L. oblongum Small (Schötchen oblong (2 : 3 mm.), Laubblätter fiederspaltig mit ganz schmalen Abschnitten), welche 3 Arten also nach den Original- beschreibungen wesentlich von L. neglectum differieren. Workommen : Nordamerika (U. S. A.) und Europa (adventiv), meist auf Ruderal- stellen. Bekannt gewordene Fundorte : USA New York : Bedford Park, 1899, leg. P. Wilson (mit L. densiflorum Schrad. zusammen auf dem gleichen Bogen, als L. virginicum bestimmt). — Herb. Univ. Zürich. Washington, D. C., 1900, leg. Steele (als L. apetalum). — Hb. Delessert. Illinois : «Southern Illinois,» leg. Bebb. — Herb. Berlin; Was- hington Ce, 1873, leg. French (als L. intermedium) — Herb. Reut. ! Bull. Torr. Bot. Club 1899, p. 125. 2 Botanical Gazette 1900, p. 189. 3 Bull. Torr. Bot. Club 1902, p. 234. * Bull. Torrey Bot. Club 1899, p. 312. — Idaho. — Die Art nimmt eine eigenlümliche Mittelstellung zwischen L. virginicum L. einerseits und der sonst isoliert stehenden Gruppe des L. alyssoides Gray anderseits ein; mit ersterm hat sie das Schötehen und die Behaarung, mit letzierm dagegen die Blütengrösse und das komplete Andrœceum gemein 5 Fl. of Southeastern U. S. (1903), p. 468. — Texas; Exsice : Heller No 1651. 5 Bull. Torr. Bot. Club 1903, p. 237. — Colorado. 7 Bull. Torr. Bot. Club 1902, p. 234. — Utah. 8 Fl. of Southeastern U. S. (1903), p. 468. — Territ. Indiana. Bere E Ve LEE MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÄT ZURICH. XXI 711 u. Barbey; Bloomington, 1882, leg. L. M. Underwood (als L. virginicum). — Herb. bol. Gart. Breslau. Kansas : Roadsides, Riley C°, 1895, leg. Norton n. 25 (als L. apetalum). — Herb. Univ. Wien, Hb. Haussknecht. ? Texas : Dallas, 1871, leg. G. Boll. — (2 Exemplare im Herb. De Can- dolle, das eine ein verkümmertes, fast blattloses Fruchtexemplar, das andere etwas monströs, daher beide nicht sicher bestimmbar). EUROPA : Deutschland : Freiburg i./B.'. 1900-03 mehrfach, leg. A. Thellung. Schweiz : Bahnhof Zürich 1901-03 mehrfach’, leg. Dr 0. Nægeli und A. Thellung; Maggi-Mühle in Zürich Ill, 1903, leg. Dr Nægeli; Sihlkanal in Zürich, 1902, leg. Thellung; Bahnhof Embrach (Kanton Zürich) 1902, leg. Dr Nægeli. Zum Schlusse der Ausführungen über L. neglectum möge noch für die Bedürfnisse der Floristen ein Schlüssel zur Bestimmung der in Gentraleuropa ruderal, bezw. adventiv auftretenden 5 Arten aus der Gruppe des L. ruderale L. (mit ausgerandelem, gegen die Spitze + deutlich geflügellem Schôtchen, in der Ausrandung eingeschlossener Narbe und 2-4 medianen Staubblättern) folgen : 1. Kronblätter (mit Ausnahme der alierletzten Blüten) relativ ansehnlich, fast stets länger (bis doppelt so lang) als der Kelch. Embryo (bei uns) schief pleurorrhiz. Haare? des Stengels und der Laubblätter sichelförmig gekrümmt, schlank (1 : 4-7), spitz, + angedrückt. Schötchen kreisrund (meist 3 mm. lang und breit), stark zusammen- gedrückt, gegen die Spitze immer breiter (bis zu 1/2 mm.) gefiügelt, auf deut- lich längerm (bis 1/2 mal so langem), abstehendem, sehr schlankem Stiel, ziemlich dichte Fruchttrauben bildend. Same auf der äussern Seite durch- scheinend-berandet. 2. Laubblätter grasgrün, die obern lineal-lanzettlich, spitz, fast sämmt- lich (wenigstens gegen die Spitze) entfernt sägezähnig, deutlich seiten- nervig. Stengel und Traubenspindeln (bei uns) unter der Lupe + flaumhaarig, daher etwas matt................. L. virginicum 1. 2*, Laubblätter etwas derber, die obern lineal, ganzrandig, meist nur mit deutlichem Mittelnerv. Stengel und namentlich die Fruchtstandaxen (bei uns)stastzkanhl, glänzend. Rs SE ee de co L. texanum Buckl. (L. medium Greene) (vgl. S. 707). 1 In den Mitteil. des Bad. Bot. Ver. No 184 (1903), p. 295 wurde die Pflanze von mir irrtümlich als Z. medium Greene aufgeführt, und ebenso in No 189 (1903), p. 335 desselben Blattes: von hier gieng diese Angabe auch in Höck’s « Ankömmlinge in d. Pfl.welt Mitteleurop. währ. d. letzt. halb. Jahrh. » VIII. (Beihefte zum Bot. Centr.bl. XV. 2. [1903], p. 387) und in Neuberger’s Flora von Freiburg i./B. 2. Aufl. (1903), p. XXIV über. 2 Zusammen mit L. virginicum L., L. densiflorum Schrad. und Z. ruderale L., von diesen 3 Arten stets deutlich verschieden. Die genannten % Arten kultiviere ich seit 4901 neben einander im Topf und finde ihre Merkmale sehr konstant. ® Für die Uutersuchung der Trichome ist die Anwendung des Mikroskopes (schwache Vergrösserung, ca. 60 mal) für den Ungeübten unerlässlich. Doch wird dieselbe dadurch erleichtert, dass das Aufkochen des Materials in den meisten Fällen nicht nötig ist, indem sich die zu untersuchenden Teile, die oft nicht einmal von der Pflanze abgetrennt zu werden brauchen, meist leicht auf dem Objekttisch bei auffallendem Lichte betrachten lassen. 712 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). Wurde bis jetzt in Centraleuropa einzig im Zürcher Bahnhof, 1902- 1903 (Nægeli und Thellung) beobachtet. Das von den amerikanischen Autoren (z. B. Synopt. fl. of N. Am. I, 1. [1895], p. 127) angegebene «specifische» Kennzeichen des notorrhizen Embryo finde ich sehr inkon- stant (vgl. auch S. 715, Anm.), und bin daher sehr geneigt, L. texanum Buckl., das sich von L. virginicum L. eiwa in der Weise und in dem Grade unterscheidet wie Erigeron dr&bachensis Muell. von E. acer L., für eine xerophylische (schmalblätterige) Varietät der obigen Art, deren Abgrenzung vom Typus immer etwas willkürlich und subjektiv bleiben muss, zu halten. 1*. Kronblätter 0 oder rudimentär, selten (höchstens an den ersten Blüten) so lang wie der Kelch. Embryo stets notorrhiz. Haare des Stengeis + gerade und abstehend. 3. Schötchen verkehrt eiförmig, 2-21/2 mm. breit, an der Spitze abgerundet und deutlich geflügelt, mit schmalem aber ziemlich tiefem Einschnitt, auf etwa gleich langem, aufrecht-abstehendem, relativ kräftigem Stiel, dichte Fruchttrauben bildend. Obere Laub- blätter wie bei L. virginicum gestaltet, aber mehr dunkelgrün, am Rande mit schief-abstehenden, relativ schlanken (1 : 3-5), meist sichelförmig vorwärts gekrümmten, spitzen Haaren besetzt, die gegen die Blattspilze decrescieren und die Gestalt von vorwärts gerichteten Zähnchen annehmen. — Same (fast) unberandet. Kronblätter 0 oder rudimentär. L. densiflorum Schrad. (L. apetalum auct. germ. non Willd.). Andert ab : var. pubecarpum (A. Nels.) Thell., mit auch noch zur Zeit der Fruchtreife + sammetig-behaartem Schötchen; bis jetzt in Mitteleuropa einzig bei Orbe im Kanton Waadt (Schweiz) beobachtet; s. S. 706. 3*. Schötchen oval oder kreisrund oder quer breiter, auf meist eni- schieden längerm Stiel. Obere Laubblätter lineal. ganzrandig, meist nur mit deutlichem Miltelnerv, am Rande mit meist kurzen (1 : 2-3), geraden, abstehenden, stumpflichen, papillenförmigen Haaren, die gegen die Blattspitze wenig decrescieren, besetzt. 4. Schötchen oval, 11/2 bis höchstens 2 mm. breit, an der Spitze im Umriss eckig und sehr schmal geflügelt, mit ziemlich breiter Ausrandung, weniger stark zusammen- gedrückt als bei den andern Arten, auf bedeutend (meist 1 1/2 mal) längern, aufrecht-abstehenden Stielen, ziemlich schlanke und lockere Fruchtirauben bildend. Kronblätter stets! fehlend. Same unberandet. Ganze Pflanze dunkelgrün, beim Zerreiben von charak- teristischem stinkendem Geruch, der bei den andern Arten fehlt (saftige Exemplare derselben riechen angenehm nach Kresse). Untere Laubblätter mehrfach fiederteilig mit schmalen, linealen Abschnitten; die Stengelblätter durch Verminderung der Teilung rasch eine lineale, ganzrandige, 1 Die von Withering, Gouan, Haller, Scopoli, Roth ete., neuerdings auch noch von Beck v. Mannagetta erwähnte mit Kronblättern versehene Form des L. rude- rale konnte ich bis jetzt weder in der Natur noch in den Herbarien finden ; ich bin daher sehr zu der Vermutung geneigt, es möchte sich bei den genannten Autoren um eine Verwechslung mit ähnlichen Arten (von Seiten der alten Autoren etwa mit L. graminifolium L.) gehandelt haben: speziell Z. ruderale £ completum G. Beck (Fl. v. Nied. Oesterr. II. [1892], p. 49%) das «einmal bei Guntramsdorf» gefunden wurde, dürfte wohl zu L. virginicum oder L. densi- florum gehören. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH. XXL 713 stumpfliche, oft an der Spitze etwas spatelig verbreiterle Gestalt annehmend.e ................. L. ruderale 1. &*, Schôtchen kreisrund oder quer-elliptisch. seltener breit-oval, meist 3 mm. lang und breit, an der Spitze im Umriss ziemlich abgerundet, mit schmaler Ausrandung und deutlichen (bis zu 1/2 mm. breiten) Flügeln, auf etwas längern, abstehenden Slielen, ziemlich dichte, zur Fruchtzeit jedoch stark verlän- gerte (den Rest des Siengels an Länge oft übertreffende) Frucht- trauben bildend. Kronblätter. wenigstens in Rudimenten, stels vorhanden. Same auf der äussern Seite durchscheinend berandel. Stengelblälter lanzetllich, entfernt sägezähnig. die obern jedoch lineal; ganzrandig, spitz.....2......... L. neglectum Theil. ‘IL LEPIDIUM COSTARICENSE Thell. n. spec. Synon. : L. virginicum Polakowsky, Beitr. zur Kenntnis d. Fl. v. Costa- Rica (Verhandl. d. Brandenb. bot. Vereins XIX [1887], p. 76), non L. L. bipinnatifidum 3. Donn. Smith in: A. Pütier, Primit. fl. Costari- censis II, 1. (1898), p. 19, non Desv. L. Humboldtüi J. Donn. Smith, Enum. plant. guatemalens., etc. IV. (1895), p. 6', non DC. Videtur annuum. Caulis plerumque unicus, suberectus, cylindricus (striatulus), pilis gracilibus falciformibus + adpressis sub lente pubes- cens, ramosus, ramis ereclo-patentibus pubescentibus in racemos desi- nentibus. Folia omnia pilis gracilibus (etiam in foliis superioribus 1 : 4-6) faleiformibus sursum adpressis obsita; inferiora longe petiolata, Iyrato-pinnatiparlita segmentis profunde incisis (laciniis ovato-lanceo- latis), rhachide basi angusta sed apicem versus in segmentum terminale (ceteris latius) dilatata; caulina media pinnatifida segmentis divergen- tibus lanceolalis acutis, terminali latiore, rhachide basi angustala, non auriculala; superiora lanceolala acula remote serrata vel integra, basi angustata. Flores inconspicui, fere apetali (petalis rudimentariis); sepala ovala albo-marginala apicem versus pubescentia, sæpe diu persistentia ; stamina 2 mediana; glandul& 4 Siliculæ (relative) grandes obovatæ compress& late alalæ profundeque emarginalæ (sinu angulum aculum formante), pedicellis erecto-patenli- bus sæpe arcuatis brevissime pubescentibus æquilongæ vel sublongiores ; racemi densiusculi. Semina ovoidea compressa fusco-rufa, non alata; embryo notorrhizus Stengel 15-40 cm. hoch. Untere Laubblätter (mit Stiel) + 5 em. lang, fiederteilig, mit schmal geflügelter, nur gegen die Spilze verbreiteler Spindel, schief abstehenden, auf der Vorder- und Hinterseite fiederig- eingeschnittenen, im Umriss oblongen Abschnitten 1. Ordnung, und 1 Unier diesem Namen führt Smilh das Exsiccalum «Carlago (Costa Rica), alt. 425 pp., 1888. leg. J. J. Cooper No 5708» auf. Da mir diese Nummer nieht vorliegt, bin ich über die Bestimmung derselben auf Vermutungen angewiesen ; am nächsten scheint mir die Annahme zu liegen, dass, da J. Donn. Smith in den oben erwähnten, 1898 erschienenen « Primit. fl. Costaric. » nur eine einzige Lepidium-Art, nämlich L. bipinnatifidum «Desv.» erwähnt, die Cooper sche Pflanze ebenfalls zu L. costaricense zu ziehen ist. 714 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). breitem Endlappen; Abschnitte 2. Ordnung breitlanzettlich, spitz, aus- wärts gebogen. Mittlere Stengelblätter + 3 cm. lang, leierförmig-fieder- spaltig, mit lanzettlichen, ganzen, spitzen, stark divergierenden Lappen. Obere Stengelblätter + 1-2 cm. lang, mit einzelnen schlanken, abstehen- den Sägezähnen, oder ganzrandig. Kelchblätter relativ gross (1'/ı mm. lang); Kronblätter vielmal kürzer, borstlich. Staubblätter 2 beobachtet, doch dürften auch gegentlich, wie bei andern «diandrischen » Arten, durch Verdoppelung der medianen Anlagen 3-% Staubblätter vorkommen und die Zahl der Honigdrüsen entsprechend auf 5-6 steigen. Schôtchen k-41/2 mm. lang, 3-3 VA mm. breit, am Grunde stärker verschmälert als an der Spitze (die grösste Breite daher im obern Drittel der Scheidewand),. tief (%/« mm.) ausgerandet, vom untern Drittel bis zur Spitze immer breiter (bis zu */1 mm.) geflügelt, die Lappen zu beiden Seiten der Aus- randung dreieckig, spitzlich, nur wenig convergierend, das Schötchen daher an der Spitze im Umriss etwas eckig. Scheidewand etwas asym- metrisch (auf der untern Seite stärker convex). Same 1 '/e-1 5/4 mm. lang, */a-l mm. breit. Lepidium costaricense gehört in den Verwandischaftskreis des L. bipin- natifidum Desv.'!, wozu auch L. Humboldtü DC?. (ex deser.) und L. Men- ziesüu DG°, sowie, obgleich etwas ferner stehend, L. bonariense L.*, L. pubescens Desv.’ (ex descr. ) und L. racemosum Griseb.® zu ziehen sind. Diese Gruppe hat etwa folgende Merkmale gemeinsam : tief geteilte (oft doppelt fiederspaltige), mit schlanken Sichelhaaren besetzite Stengel- blätter, apelale oder mikropetale Blüten, oft bleibenden Kelch, ausge- randetes, breit elliptisches oder verkehrteiförmiges, dem oft bogig gekrümmiten (nach oben convexen) Fruchtstiel an Länge etwa gleichkom- mendes Schötchen mit in der Ausrandung -+ sitzender Narbe. Die % zuletzt genannten Arten unterscheiden sich von meiner Spezies schon durch das bedeutend kleinere, schwach ausgerandete Schôtchen, das oft (z. B. bei L. Menziesü DC.) durch den schmalen Einschnitt an der Spitze im Umriss abgerundet erscheint. Nach der Form (namentlich der Aus- randung) der Schötchens steht Z. costaricense den zwei zuerst genannten Arten : L. bipinnatifidum Desv. und L. Humboldtü DC. am nächsten, unterscheidet sich aber von beiden durch die von der Spitze zur Basis - verschmälerte (statt verbreiterte und am Grunde geöhrelt-stengelum- fassende) Blatispindel, ferner durch bedeutend grösseres (4-4'/2 stall + 3 mm. langes) Schötchen. (Einzig zwei Exemplare aus Brasilien die mir vorliegen, haben ebenso grosse Schötchen, gehören aber wegen der zfein verteilten Stengelblätter und der damit lebhaft kontrastierenden unterwärts breit-geflügelten und geöhrten Rhachis zu L. bipinnatifidum ; anderseits haben kultivierte Exemplare (und wohl auch Kümmerformen) 1 Journ. bot. III. (1814), p. 165 et 177; De Cand. Syst. nat. II. (1821), 544. — Südamerika mehrfach: auch in Mexiko (verschleppt ?) und angeblich in der westlichen Union. 2 Syst. nat. II. (1821), p. 532. — Eeuador. Syst. nat. II. (1821), p. 539. — Weststaaten der Union, Mexiko. - * Syst. plant. II. (1754), p. 645; De Cand. Syst. nat. II. (1821), p. 542. — Brasilien ; angeblich auch sonst mehrfach in Südamerika. 5 Journ. bot. IH. (1814), p. 165 et 180; De Cand. Syst. nat. II. (1821), p. 94%. — Para. ® Geelt. Abh. VI. (185%), p. 116. — Reg. Magellan. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITET ZURICH. XXI. 715 von L. bipinnatifidum bisweilen am Grunde gleichbreite mittlere Stengel- blätter. während die Spindel der obern durch ihre Verbreiterung deut- lich die Zugehörigkeit zur genannten Art dokumentiert). Vorkommen : L. costaricense ist bis jelzt einzig aus Costa-Rica in Gentralamerika bekannt. wo es auf der centralen Hochebene in beträchllicher vertikaler Erhebung (etwa 1000 bis 2000 m.). namentlich als Anderalpflanze, gedeiht und offenbar den grössten Teil des Jahres hindurch blüht und fruchtet (die mir vorliegenden Exemplare sind in den Monaten II, HE, VI, VIE, X und XI gesammelt). Standorte nach den mir vorliegenden Exsiccaten: Auf dem Jrazu, am Hause «S. Juen ». 1854/5. leg. C. Hoffmann n. 139. — Herb. Berlin. Curidabad, 1356. leg. C. Hoffmann n. 460. — Hb. Berlin. San José : als Gartenunkraut, 1875, leg. Polakowsky n. 78 — Herb. Berlin, Hofmus. Wien; trockene Abhänge an Wegen, 1875, leg. Polakowsky n. 333 — Herb. Berlin; Eisenbahndamm zwischen den Schienen, 1875, leg. Polakowsky n. 533 — Hb. Berlin, Hofmus. Wien, Univ. Zürich; Chemin entre les cimetières et l’Hospice des Aliénés, 1135 m., 1892, leg. Tonduz n. 437 — Herb. Barb.-Boiss., Delessert, Univ. Zürich. Im Herb. Hofmus. Wien finden sich 2 kultivierte Exemplare unserer Art auf dem gleichen Bogen mit 1 Exemplare von L. virginicum L., angeblich aus Mexiko; doch bin ich sehr geneigt, diese Angabe einem Irrtum (elwa einer Etiquettenverwechslung, wie solche bei in botanischen Gärten kultivierlen Exemplaren ja häufig genug vorkommen) zuzu- schreiben, und das Vorkommen in Mexiko, solange dasselbe nicht durch weitere Funde bestätigt wird, zum mindesten als sehr zweifelhaft zu bezeichnen. J. Donn. Smith gibt (l. e. p. 19) für sein « L. bipinnatifidum Desv.» noch folgende Standorle an: Environs du Rancho Flores, 1700 m., massif du Barda, leg. Tonduz n. 21295; Aguacaliente. 1300 m., 1888, leg. Pitter n. 139; Rancho Angulo, volcan Jrazu, 1888, leg. Pittier n° 1395; Dans les plantations de café à San Rafael de Heredia, 1850. leg. Tonduz n. 1972. ; Clairières de l’Achiote, volcan Poas, 2200 m., 1896. leg. Tonduz n. 10936. Die ältesten, von C. Hoffmann gesammelten Exemplare tragen im Berliner Museum noch keine Speziesbezeichnung. Polakowsky (Verhandl. Brandenb. Bot Ver. XIX [1877], p. 76) bestimmte seine Exsiccaten als L. virginicum L.. von dem die Pflanze von Costa-Rica jedoch durch die geteillen Stengelblätter. die relativ kurzen (statt das Schötchen an Länge übertreffenden) Fruchtstiele, die fast apetalen Blüten, das anders geformle, viel grössere Schötchen, den notorrhizen Embryo! etc. ganz bedentend abweicht. 0. Kuntze, der die Berliner Exemplare revidierle, trennte dieselben auf Grund des notorrhizen Embryos! und der + ! Dieses Merkmai allein würde zur Abtrennung einer Art nicht genügen. Während Webb (Phytogr. Canar I. [nach 1836], p. 97) auf Grund des pleuror- rhizen Embryos aus L. virginicum L. eine eigene Galtung : Cynocordamum 716 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). fehlenden Kronblätter von L. virginicum ab und etiquetlierte sie teils als « L. ineisum Roth (L. intermedium Gray ')», teils als « L. ruderale L. », teils als « Zwischenform von L. ruderale L. und L. incisum Roth.» — J. Donn. Smith endlich erkannte (Pittier, Primit. fl. Costaric. II. 1. [1898], p. 19) richtig die nahe Beziehung unserer Art zu L. bipinnatifidum Desv., übersah aber die nicht unwesentlichen Unterschiede von demselben, die nach meiner Auffassung eine spezifische Trennung dieser eigentümlichen, schon auf den ersten Blick durch die Grösse aller Teile sehr auffallenden, nach dem jetzigen Stand unserer Kenntnisse für Costa Rica endemischen Pflanze verlangen. konstituierte (weitaus die Mehrzahl der Lepidium-Arten besitzt bekanntlich einen notorrhizen Embryo), während ferner z. B. Reichenbach (Fl. Germ. exc. [1830-32], p. 662 und Jcon. Fl. Germ. Il. [1837-38], Tab. X, Fig. 4216), gestützt auf das gleiche Merkmal, die Art als « Iberis virginica» aufführte, vermutete bereits Ascherson (Verhandl. Brandenb. bot. Ver. XXXIH. [1891], p. 116) richtig, dass die Lage der Cotyledonen in diesem Falle nicht nur kein generisches, sondern nichl einmal ein konstantes spezifisches Merkmal darstellt. in der Tat bildet der schief pleurorrhize Embryo zwar bei 3 Spezies : L. virgi- nicum L., L. Owahiense Cham. Schlecht. und L. Serra H. Mann (die zwei letztern endemisch auf den Sandwich-Inseln) die Regel, doch kommen bei L. virginicum alle Uebergänge zur Notorrhizie vor, und zwar zum Teil in Corre- lation mit einem Schmalerwerden des Schötchens und geringerer Kompression des Samens, zum Teil aber auch bei sonst vom Typus in keinem Punkte abweichenden Exemplaren (solche Uebergangsformen liegen mir namenlich zahl- reich aus Mexiko vor). 1 Unter diesem Namen führte O. Kuntze (Verhandl. Brandenb. bot. Ver. XXVIU [1885], p. 178) auch die von ihm selbst am Vulkan Turrialva in Costa- Kica gesammelte Pflanze auf; vgl. S 701. (Fortsetzung folgt). SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE Compte rendu des séances PAR Gustave BEAUVERD int séance. — Lundi 43 juin 4904. — Ouverte à 5 h. ‘/2 dans la salle de la bibliothèque de l’Institut botanique, Univer- sité, sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le procès-verbal de la 276me séance est adopté sans modification. — M. le Président a le regret d'annoncer la perte que vient de faire la Société en la personne de M. Ami Perret-Gentil, membre actif. — Les publications suivantes sont déposées sur le bureau : ALLEMAGNE : Mitteil. des Thür. bot. Vereins, vol. XVII. Weimar, 1903; COSTA-RICA : Bol. Instituto fisico-geografico, No 3% (1904): FRANCE : Revue scient. du Bourbonnais XVII, mai 1904; HONGRIE : Magyar bot. Lapok, N° 3, Budapest, 4904; ITALIE : Bull. del lab. ed orto botan. Siena, 190%; RUSSIE : Bull. Club alpin de Crimée, Nos 3-4 (190%); SUISSE : Bull. Herb. Boissier, No 6; Bull. Soc. horticult. Genève, No 5, mai 1904. RAPPORTS SUR L’HERBORISATION DU 12 MAI 1904 AU MONT VOUANT (PREALPES LEMANIENNES OCCIDENTALES, Hte-SAVOIE). — Le rapport phanerogamique de cette excursion, très bien réussie et favorisée par le beau temps, est présenté par M. Gustave Beau- verd, qui donne tout d’abord lecture d’une très obligeante notice adressée à la Société par l’un de ses membres correspondants connaissant à fond la contrée, M. l'abbé Gave, ci-devant professeur à Contamines-sur- Arve. Cette notice donnait de précieux renseignements sur la topogra- phie de la contrée et signalait les plantes suivantes plus spécialement intéressantes : Plantago serpentina Vill.. Comarum palustre L., Polysti- chum thelypteris Roth., Menyanthes trifoliata L., Nymphæa alba L. var. intermedia Gave ex Bull. Soc. Dauph., ser. 2, Bull. III : 87, exsicc. No 560 (1892), Asplenium septentrionale Hoffm., Nardus stricta L., Phalangium Liliago Schreb., Narcissus peticus L., Geranium palustre L., Sarothamnus Scoparius Koch. (communic. abbé Cartier), Trollius europæus L., Carex camescens L., Vaccinium vitis-Idæa L., Aira flexuosa L., Stellaria uligi- nosa Murr.. Geranium dissectum L., Alnus viridis DC. et Thalictrum aquilegifolium L. Deux de ces plantes, les Narcissus peticus el Sarothamnus Scoparius _ furent cherchées en vain. Au sujet de la premiere, notre aimable corres- pondant nous apprit, à la suite de nouvelles investigations, que cette plante n’était certainement pas spontanée à la station indiquée de Saint- André, où elle est cultivée au cimetière: en revanche le N. pseudo- 718 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (160) Narcissus, spontané le long des ruisseaux avoisinants, s’hybride avec le N. peticus et produit ainsi le N. incomparabilis Curt. que l’on peut récolter dans une prairie voisine de l’église. — Quant au Sarothamnus, il s’agit d'une plante échappée d'un jardin abandonné, et cultivée à son tour auprès de nombreuses habitations du haut de la vallée de Viuz; elle est donc à rayer de la liste des plantes spontanées du Vouant. La récapitulation des 191 plantes vasculaires récoltées en cetle excur- sion! accuse ainsi : a 153 espèces appartenant à la flore triviale de l’Europe tempérée ; b 20 espèces subalpines plus ou moins communes: Anemone hepatica, Trollius europœus, Polygala chamzbuxus, Saxifraga aizoon, Alchimilla filicaulis Buser, A. pubescens Lamk., A. pratensis Schmidt, Aronia rotun- difolia, Astrantia major, Antennaria dioica, Vaccinium Myrtillus, Pyrola minor, P. rotundifolia, P. secunda, Arctostaphyllos uva-ursi, Myosotis silvatica, Salix aurita, Ainus viridis, Nardus stricta, Equisetum silvaticum ; c 3 espèces méridionales (Prunus Mahaleb, Asplenium Adiantum- nigrum, Plantago serpentina Villars); d 15 plantes plus ou moins rares ou intéressantes pour les Alpes Lémaniennes (Orchis Simia, Viola canina, Asplenium septentrionale, Prunus Padus var. petræus, Carex leretiuscula, Nymphæa alba var. intermedia, Polystichum thelypteris, Pedicularis palustris, Taraxacum lævigatum, T. palustre, Cardamine amara et var. hırla, C. silvatica, Ajuga genevensis f. pluricaulis ined., Comarum palustre; Polygala depressa). Le rapport bryologique est communiqué par M. Auguste Guinet el signale les espèces suivantes : A la surface du terrain glaciaire qui couvre la base du Vouant, dans les lieux dénudés, herbeux et parmi la bruyère : Dicranum scoparium, Dieranım undulatum, Didymodon rubellus, Mnium undulatum, Mnium cuspidatum, Atrichum undulatum, Thuidium abietinum, Camptothecium lutescens, Cylindrothecium concinnum, Eurhyn- chium striatum, Eurhynchium prælongum, Hypnum purum, Hypnum cupressiforme, Hypnum molluscum, Hypnum Schreberi, Hylocomium triquetrum, Hylocomium splendens ; troncs d’arbres : Homalothecium seri- ceum; à l'ombre des sapins : Fissidens adiantoides ; sur un bloc siliceux : Grimmia pulvinata, Polyhichum piliforme; rochers calcaires ombragés : Barbula tortuosa, Grimmia apocarpa, Neckera crispa. Les lieux marécageux tels que les tattes pres des « Bourguignons » et les environs du « marais de la Pierre-aux-Morts » nous offrent quelques unes des espèces particulières à ce genre de station, ce sont : Climacium dendroides, Philonotis fontana, Mnium affine var. elatum ? Aulacomnium palustre, Hypnum stellatum et un Sphagnum non déter- mine. Cette constatation est interessante (elle est due à M. Beauverd), car a cette faible altitude de 700 à 750 mètres, les sphaignes sont rares dans notre région. Le long des pentes el au sommet, sur le conglomérat : Barbula ruralis, Barbula muralis, Racomitrium heterostichum, Raco- mitrium canescens (très abondant), Hypnum rugosum; bois de sapins : 1 La liste complète des plantes récoltées est annexée au Registre des procès- verbaux de la Société, avec le récit détaillé de l’herborisation. (161) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENEVE. 719) Thuidium tamariscinum; sur une souche: Isothecium myurum; à terre: Ceratodon purpureus, Polytrichum juniperinum ; lieux particulièrement humides : Hylocomium squarrosum ; un peu en dessous pres Saint-André, à terre, le long d’un chemin ereux : Pogonatum aloides; sur un tronc de pommier : Leucodon sciuroides. De plus, quelques espèces pour la détermination desquelles le temps a fait défaut. Enfin. le rapport mycologique présenté par M. le prof. Ch.-Ed. Martin signale : Dans la mousse sous les sapins, près du «Marais de la Pierre-aux-Morts » : Collybia tenacella Pers. Ibid. sur des aiguilles de sapin : Marasmius androsaceus Lin. Ibid. un Omphalia arrivé à la maison dans un état indeterminable. Dans les pâturages au delà du marais : Bolbitius vitellinus Pers. Sous des sapins, au sommet du col de Viuz: Hygrophorus caprinus Scop.' Sur le sentier, sous les pins, au sommet de Vouant, exemplaire tout rabougri d’Hypholoma fasciculare Huds. EXCURSION BOTANIQUE EN TUNISIE ET EN ALGERIE: — M. Henri Romieux nous résume les excellentes impressions qu'il vient de rap- porter d’un voyage pendant lequel il a successivement herborisé aux environs de Tunis et Carthage, Sfax, Gafsa, puis en Algérie, principale- ment aux environs de Biskra et dans l’Atlas. De nombreux échantillons d’herbier merveilleusement desséchés nous ont fait faire connaissance avec les types d’entre les plus caractéristiques des flores littorale, déser- tique et même alpine de l’Afrique septentrionale. Des séries de belles photographies et de cartes postales phototypiées bien choisies illustraient la conférence de M. Romieux, sur laquelle il y aura lieu de donner plus de détails lors de la prochaine communication sur le même sujet promise pour une séance ullérieure. ANOMALIES FLORALES CHEZ LES ELÉAGNACÉES. — Au nom de M. Camille Servettaz, professeur à Thonon, M. le Dr A. Lendner signale quelques anomalies florales extraites d’un travail sur les Eléagnacées entrepris dans le laboratoire de botanique dirigé par M. le prof. Chodat. Chez l’Hippophaö rhamnoides, qui est normalement dioique, M. Ser- veltaz a observé quelques individus mâles fournissant également des fleurs : 1° hermaphrodites, soit par l’adjonction, au centre de la fleur, d’un carpelle rappelant le carpelle unique de la fleur femelle, soit par la modification d’une ou plusieurs étamines en carpelles, avec présence ou absence d’un carpelle central; 2° femelles, soit par la présence d’un car- pelle central et avortement des étamines, soit par le développement des elamines en carpelles (avec ou sans carpelle central). — M. Servettaz explique le développement inégal des étamines en carpelles par l’étude des pressions résultant de la présence anormale du carpelle central. Ces anomalies se rencontrent surtout et assez fréquemment à l’extré- ‘ mité des rameaux des plantes jeunes et bien nourries, et se rapprochent ! Cette espèce n'avait pas encore été rencontrée par M. Martin dans notre région. - 4 1X 20 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). 2 #46) d'autant plus du type femelle qu'elles sont plus voisines du sommet de l'inflorescence et de la pointe du rameau. Quant aux anomalies de la fleur femelle. elles sont beaucoup moins importantes que dans la fleur mâle et semblent être restreintes à la pré- sence d’un carpelle supplémentaire, soit deux carpelles au lieu d’un. Eleagnus angustifolia. — La fleur normale est hermaphrodite; elle pré- sente un carpelle uniovulé et quatre étamines alternant avec les quatre pièces du périanthe; mais très fréquemment, les fleurs de l'extrémité des rameaux ont de cinq à huit pièces au périanthe avec un nombre égal d’elamines. Ces pièces supplémentaires sont inervées comme les nor- males : un faisceau médian et deux marginaux; on observe cependant de nombreuses anomalies dans celte inervalion. En outre, lorsque les étamines sont nombreuses et les pièces du périanthe étroites, il se produit souvent des géminations entre étamines voisines. LE SORBUS TORMINALIS CRANTZ AU BOIS DU VENGERON (GENEVE). — M. Gustave Beauverd présente un rameau de cet arbre récolté par M. William Barbey au bois du Vengeron, près Chambézy, et determine par M. l'inspecteur forestier Moreillon sous le nom de Sorbus torminalis f. mollis Beck, Fl. Niederösterr. IL, 1 : 713 (1892). — M. le D’ A. Lendner fait ressortir l'intérêt de cette trouvaille en citant cette plante au nombre des espèces xérophiles les plus caractéristiques de la flore du bassin de Genève : abondante dans les régions sèches de la rive gauche du Rhône, elle fait presque défaut dans les terrains plus humides situés entre le lac et le Jura, où M. Lendner ne l'avait notée qu'en une station des bois de Vétay (Versoix). NOUVELLES STATIONS DE FOUGERES DANS LA CHAINE DU RECULET. — MM. Guinet et Martin ont récolté l’Asplenium septen- trionale sur le bloc erralique du «Grand-Pirame », près Allemogne, et le Ceterach officinarum dans les fissures de rochers calcaires sur Thoiry; ces deux intéressantes stations font partie de la chaine du Reculet (haut Jura de l’Ain). UN SYMPHYTUM OFFICINALE ANORMAL. — M. le D" Alfred Lendner présente un exemplaire de cette Borraginée récolié à Monthoux (Haute-Savoie) et différant à première vue du {ype : 1° par ses fleurs vertes et plus petites; et 20 ses feuilles plus grandes, plus rudes, d’un vert plus clair, etc. Peut-être s'agit-il d’un cas de mutation ? — Après avoir approuvé la proposition de M. le prof. Ch.-Ed. Martin de faire les démarches nécessaires pour entrer en relations suivies avec la Société des Naturalistes de l'Ain, la séance est levée à 11 heures. Assistance, 13 membres : MM. Aug. de Candolle, Romieux, Viret, Beau- verd; Bernard. Boubier, C. de Candolle, Frey-Gessner, Goudet, Guinet, Lendner, Martin et Schmidely. Le secrétaire : Gustave BEAUVERD. Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisır d’informer nos cor- respondants que l’Zerbier Borssier a de nouveau reçu, en 1909, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Juxop. L'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prof. DFE Scrnz, à Zurich. Il en a été extrait de petites collections dont il reste encore six exemplaires renfermant de 52 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 5o francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SGIENTIE-MYCOLOGIEFE UNIVMERSATIS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, entnaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- calionen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Lilteralur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt entgegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W_, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLÆNDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 411. INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPÈCES, VARIÉTÉS el NOMS NOUVEAUX DE Cryptogames ct Phanérorames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4° janvier 1904 Complément au Card Index américain. Index seul. Bulletin Index seul, et Bullelin. COUR SE 20 fr. 20 fr. 30 fr Abonnements : \ ö \ î { Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour lous les aulres renseignements, s'adresser à L’HERBIER BOISSIER Agénor BIGNENS, Ébéniste MR NCES; Vaud (Suisse) FOURNIT DES : Meubles à tiroirs pour classer les fiches , DE L’'INDEX BOTANIQUE Lui écrire par carte postale de 10 centimes pour tous renseignements. SPÉCIALITÉ DE MEUBLES A FICHES pour le Commerce, la Banque, les Sociétés, Catalogues, etc. etc, Genève, — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26, BULEETEN DE L'HERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE GUSTAVE BEAUYERD CONSERVATEUR DE L'HERBIER Chaque Collaborateur est responsable de ses lravau.r. SECONDE SERRE Tome IV. 1904. N° 8. Ce N° a paru le 30 juillet 1904. Prix de l'Abonnement U) FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 2 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. Les abonnements sont reçus A-LHERBIER BOISSIER CHAMBÉZY (Suisse). L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée. l'administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros égarés PARIS | BERLIN > | PAUL KLINCKSIECK | R. FRIEDLÆNDER & SOHN 3, rue Corneille. | 44, Carlstrasse. 1904 SE = Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER PAL: = VI. — PLANCHE SECONDE SERIE SOMMAIRE DU N° 8. — AOÛT 1904. Casimir de Candolle. — L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A.P. DE CANDOLLE (suite eb. Ni) Blanche Ne + Joseph Freyn. — PLANTÆ EX ASIA MEDIA. Enu- meratio plantarum in Turania a el. Sintenis ann. 1900- 1901 lectarum, additis quibusdam in regione caspica, transcaspica, turkestanica, præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania a cl. V.F. Brotherus ann. 1896 lectis. (Frag- inenlum.) (Bortseizung folgt)... RCE Olga Fedtschenko. — TROIS ESPECES NOUVELLES DUGENREZRENURUS..: =. 2.2.2 02 22 Kranz Stephani. — SPECIES HEPATICARUM (suite). Paul Chenevard. — CONTRIBUTIONS A LA FLORE ‚DEFBESSIN (unterer fin) en ner ehe Th. Herzog. DIE LAUBMOOSE BADENS. Eine bryogeographische Skizze (Fortsetzung folgl).......... Robert Chodat el Émile Hassler. PLANTE HASSLERIANÆ soit ENUMERATION DES PLANTES RECOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile -Hassuer, d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 (suile)............... William Barbey. — LE DOCTEUR HENRI BERNET. INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ....... Nos 8730 à PLANCHE CONTENUE DANS CETTE LIVRAISON : ". OBSERVATIONS Pages 924 840 9029 Les auteurs des travaux insérés dans le Bulletin de U Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en tirage à part. Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sontinvilés à présenter leurs réclamations dans les quinze jours qui suivent la publication de chaque numéro. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER. 2me série. Tome IV. Planche IV. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2m SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 8. L'HERBIER DE GASPARD BAUHIN DÉTERMINÉ PAR A. P. DE CANDOLLE (Suite et fin.) 261 IV — Brunella grandiflora. V — Brunella laciniata — e Basilea. Bellis. — Chrysanthemum leucanthemum — e Basilea. II — Chrysanthemum atratum — e Valesia. VI = Arnica bellidiastrum — e Basilea. VIT = Bellis perennis. Bellis hortensis. I = Bellis perennis. 262 II — Bellis perennis. III — Bellis perennis. Bellis cærulea. I — Globularia nudicaulis. II — Globularia vulgaris. IV = Globularia cordifolia. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, NO 8, 31 juillet 1904. 47 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (50) Pilosella. I — Hieracium pilosella — e Basilea. II = Hieracium dubium — e Basilea. Adest in herb. C. B. sub nomine P. major repens glabra. IL — Hieracium cymosum — e Lusatia. 263 Gnaphalium. II — Gnaphalium margaritaceum. Ill — Gnaphalium germanicum — e Basilea. IV — Gnaphalium germanicum — ex Aurelıa. VI = Gnaphalium uliginosum — ex Boutonet [?|. VII = Micropus pygmæus, mixt. cum M. supino — ex Celle. IX —= Gnaphalium luteoalbum — e Lutetia. XI — Gnaphalium sylvaticum. Gnaphalium montanum. Il — Gnaphalium dioicum. II — Gnaphalium dioicum. 264 IV = Gnaphalium leontopodium — ex Alpibus. Helichrysum. Il! — Helichrysum angustifolium Sex Neapoli. IV — Helichrysum Steechas. 265 Conyza. I — Conyza squarrosa — e Basilea. VI = Ilieracium villosum. IX — Erigeron acre — e Basileæ fossis. Conyza montana. I = Erigeron alpinum 4-florum — ex Gothardo. II = Erigeron alpinum 1-florum — ex Bernardo. IV = Cineraria campestris. VII = Inula Britanica. (51) A. P. DE GANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 723 Conyza palustris. I — Inula dysenterica — e Basilea. et var. minus ramosa — ex Monspelio. 266 ll — Inula pulicaria — e Basilea. IV = Senecio paludosus — ex Michelfelden. V. Inula Britanica ß W. ad aquas prope Sedunum, Burserus, differt ab a foliis angust. longioribus acuminatis vix dentatis magis sericeo-villosis, floribus numerosio- ribus, Aster Atticus luteus. I — Carpesium cernuum — ex Austria. IV = Buphthalmum salicifolium. V = Buphthalmum salicifolium. VI — Inula salicina — e Basilea. IIX — Inula Vaillantii. 267 IX = Inula ensifolia — ex Austria. X — Inula montana — e Valesia. XI = Inula montana — e Valesia. Aster Atticus cæruleus. I = Aster amellus — Basileæ vulgaris. II — Aster alpinus — e Moravia. 268 Virga aurea. I = Senecio Doria — ex horto. II = Solidago virgaurea — e Basilea. « Variat foliis latioribus » — ex Italia. III — Senecio sarracenicus — ex Anglia. 269 Verbena. I = Verbena oflicinalis. 4 Æ BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2e SER.). Succisa. I = Scabiosa suceisa — e Basilea. Scabiosa pratensis et arvensis. I = Scabiosa arvensis — e Basilea. II = Centaurea scabiosa — e Basilea. 270 Scabiosa montana. I = Scabiosa alpina. IV = Scabiosa sylvatica — e Basilea. V = Scabiosa sylvatica. VII — Scabiosa graminifolia — e Vicentino. 271 Jacea non laciniata. (2) I = Centaurea uniflora ? — ex Helvet. — et in alio codice = Centaurea jacea. II = Centaurea — e Monspelio. 272 Jacea laciniata capite spinoso. III — Centaurea. Jacea oleæ folio. I = Xeranthemum annuum. V — Convolvulus cneorum. 273 Stebe folüs laciniatis. III — Centaurea paniculata. V = Centaurea steebe. VI = Centaurea splendens. VI = Xeranthemum inapertum — ex Rhætia. Cyanus. I = Centaurea montana — ex monte Wasserfall. Il — Cenlaurea cyanus. III — Centaurea cyanus. [1 © or A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 274 IV = Centaurea cyanus. V = Centaurea montana, var. fol. albido — e monte Lupi. Tragopogon luteo flore. I — Tragopogon pratense — e Basilea. IV — Podospermum calcitrapifolium — ex Italia. V — Podospermum laciniatum — ex Monspelio. VI = Podospermum subulatum — ex Lipsia. Tragopogon purpureo flore. I = Tragopogon porrifolium. 275 Scorzonera latifolia. IV — Scorzonera humilis — ex Marchia brandeburg. Scorzonera angustifolia. I — Scorzonera angustifolia — ex Marchia brandeburg. 276 Caltha. VIT — Calendula arvensis — ex Lutetia et Monspelio. IX — Caltha palustris — Basileæ. X — Caltha palustris. Helenium. I = Inula helenium — ex horto. 277 Per foliata. I — Buplevrum rotundifolium — Tubingæ. V = Buplevrum longifolium. VIT — Buplevrum stellatum — ex Gothardo. IIX — Buplevrum angulosum, involucello libero nec coad- unalo — e Valesia. X — Buplevrum odontites — Monspelii. XI = Buplevrum ranunculoides — e Pyrenæis. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (5%) 278 Bupleuron. II — Buplevrum falcatum — e Basilea. II — Buplevrum tenuissimum — Monspelii. Centaurium minus. I = Chironia centaurium — e Basilea. III — Chlora perfoliata — e Basilea et Monspelio. IV = Chlora perfoliata minor. 279 Gratiola — Gratiola offieinalis — e Monspelio, Aurelia et Vratislavia. AHypericum. IT = Hypericum perforalum — e Basilea. IV. Hypericum pulchrum est sub nomine H. elegans Tragi. Y = Hypericum humifusum — e Basilea. VIT = Hypericum tomentosum — e Monspelio. 280 Hypericum Ascyron dictum. I — Hypericum montanum — e Basilea. IT — Hypericum perforatum — e Pyrenæis. Non est Aseyron. IV = Hypericum hirsutum — e Basilea. V est mullo minus quam Androsæmum. Specimen sine fl. et fr. ; folia ovalia impunctata — ex horto. VII = Androsemum officinale — ex horto. IX — Hypericum hircinum. Coris. I = Hypericum coris — ex horto. 281 Polygonum maus. I = Polygonum aviculare — e Basilea, I II. IV = Polygonum aviculare, Es 1 A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 72 Polygonum minus. II — Scleranthus annuus — ad lucum Gramont. IT — Scleranthus perennis — e Basilea. IV. Var. Italica est forsan Dianthus prolifer; var. Valesiaca est Arenaria fasciculata. Y = Paronychia argentea — Monspelii. IIX — Corrigiola littoralis — Basileæ ad Wiesam. IX — Corrigiola — ex Monspelio. XI — Herniaria glabra et hirsuta. 282 XII = Corrigiola littoralis, var. caule fascialo. 283 Sedum majus. III. Specimen videtur Sempervivum hirtum. Sedum minus. I = Sedum album. VI = Sedum reflexum — Basileæ. IX — Sedum acre — Monspelii. 284 _Sedum saxatile et alpınum. I = Saxifraga burseriana — ex Taurero (1 exemplar). Eliam in Jura ex J. B., sed mihi ? NB. Saxifraga bryoides adest sine nomine, sed adj. icone Sedum minimum terlium. IT — Saxifraga cæsia — e Baldo et Pyrenæis. HT — Androsace villosa — ex Pilato et Thermis Fabariis [hodie Pfäffers]. IV — Androsace lactea — ex monte Wasserfall. IX = Saxifraga atrorubens ? — e Pyrenæis. X — Androsace alpina — ex Glecktsberg. XI — Draba aizoides — e Basilea et Pyrenæis. XII — Saxifraga aspera — e Sanclo Bernardo. XIII — Saxifraga aizoides. XIV = Sempervivum montanum. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (56) XVI = Saxifraga retusa —- ex Horto Dei. XVII = Saxifraga opposilifolia — ex Geneva. Sedum folis laciniatis. I = Saxifraga petræa (celle que j’ai trouvée au Pic du Midi) et in alia carta — Saxifraga hypnoides — ex Horto Dei. IV = Saxifraga — e Taurero Austriæ. V = Saxifraga cæspitosa — e Pyrenæis. 285 Sedum palustre. I = Sedum villosum (spec. alio intermixt.) — e Pyrenæis. Cotyledon. II — Saxifraga cuneifolia. V — Saxifraga aizoon. 286 Aloe. IV = Stratiotes aloides — e Belgio. 294 Convolvulus. IT = Convolvulus sepium — Basile#. ' II = Convolvulus arvensis — Basileæ. 295 IV = Polygonum convolvulus — Basileæ. V = Convolvulus purpureus ? VI = Convolvulus purpureus. VII = Convolvulus tricolor. Bry. : Ic. bona. IIX — Convolvulus. Bry. : Ic. bona. IX — Convolvulus althæoides — Genuæ. X — Convolvulus canlabrica — Monspelii. Soldanella. = Convolvulus imperati — Neapoli. (57) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 729 IT — Convolvulus soldanella — inter Caen et Honfleur et ad litus adriaticum. II = Soldanella alpina — e Jura el Baldo. Specimina alia stylo exserto, alia incluso. 297 Bryonia. I = Bryonia dioica — e Basilea. III = Bryonia cretica. IV — Tamus communis & — Basileæ. V —= Tamus communis 9. 298 Lupulus. I = Humulus lupulus. 299 Vitis. T — Vitis vinifera. V = Vitis vinifera sylvestris. 300 Clematitis. I — Glemalis vitalba — Basileæ. V — Clematis flammula. var. fol. ang. VI = Clematis recta. VII = Clematis alpina — e Baldo. IX = Clematis viticella. 301 X — Clematis viticella. Clematis daphnoides. I = Vinca minor — e Basilea. 302 II = Vinca major — e Monspelio. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2"® SÉR.). (38) Periclymenum. I = Lonicera perielymenum — e Basilea. 303 Asclepias. I — Asclepias Vincetoxicum — e Basilea. Polygonatum. I — Polygonatum multiflorum — e Basilea. IV = Polygonatum multiflorum. V = Polygonatum vulgare. VIT = Streptopus amplexifolius. IX = Polygonatum stellatum [sic! lege: verticillatum] — ex monte Wasserfall. 30% Lilium convallium. I = Convallaria mayalıs, var. maxima, caule folioso, foliis latissimis. IT = Convallaria maialis — e Basilea. Monophyllum — Mayanthemum bifolium — e Basilea. Var. minor — e monte Calcaris. Hedera. I = Hedera helix. II ex Italia. Differt ab helice foliis latius ovatis integris, fructibus majoribus. HE — Hedera helix, fol. angulosis. 306 Hedera terrestris. — Glechoma hederacea. II = Glechoma hederacea, folio majore. Cymbalaria — Linaria çymbalaria — ex Patavio, (59) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 791 Balsamina. III = Impatiens nolitangere — e Basilea. 307 Aristolochia. V = Aristolochia elematitis — Basileæ. VII = Aristolochia pistolochia — e Monspelio. 308 Cyclamen. — Cyclamen europæum. VI = Cyclamen hederæfolium. 309 Gramen Parnassi. I — Parnassia palustris. Saxifraga. II — Chrysosplenium alternifolium — Basileæ. Numularia. I = Lysimachia nummularia — e Basilea. 310 II = Anagallis tenella — ex Vigan. 314 Malva. I = Malva rotundifolia — Basileæ. II = Malva sylvestris — Basileæ. 315 Althea. Il = Althæa officinalis. 316 IIX = Sida abutilon — ex horto. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M® SER.). (60) Alcea. Il = Malva alcea — Basileæ. III = Malva moschata. 317 IX = Althæa hirsuta — Lutetiæ. Geranium Anemones folio rotundo. I = Geranium pratense (Cav. t. 87, f. 1). 318 II = Geranium palustre (Cav. t. 87, f. 2). IV = Geranium sanguineum — e luco Gramont. V = Geranium sanguineum. VII = Geranium dissectum. IIX — Geranium nodosum. XV = Geranium lucidum. Geranium Malvæ folio. I = Geranium molle et pusillum. II = Geranium dissectum — e Monspelio. 319 Geranium folio Cicutæ vel Myrrhidis. I — Erodium eiconium — e Monspelio. Il = Erodium moschatum et cicutarium — Basileæ. V = Geranium Robertianum — Basileæ. VI = Geranium Robertianum. Sanicula — Sanicula officinarum (sic; lege : europæa) — Basileæ. Pes leonis. I = Alchemilla vulgaris — Basile. 320 II = Alchemilla pentaphyllea — ex Sto Bernard. Cannabis. I = Cannabis sativa (mas quæ 9; fœm. que d'). (61) A. P. DE CANDOLLE. L HERBIER DE G. BAUHIN. Eupatorium. I — Eupatorium cannabinum — ex Basilea. 321 II = Bidens tripartita — e Basilea. Il — Bidens cernua — e Basilea. IV = Agrimonia eupatoria — Basileæ. Potentilla — Potentilla anserina — Basileæ, Caryophyllata. I = Geum urbanum. IV — Geum rivale. 322 VI = Geum monlanum — e Pyrenæis. VIT = Geum atlanticum — e Baldo. Dentaria. I = Dentaria pinnata. II = Dentaria digitata. V — Dentaria enneaphylla — ex Lusatia. 329 Epimedium — Epimedium alpinum. Pæonia. I = Pæonia corallina — ex horto. II = Pæonia officinalis. III — Pæonia peregrina ? 324 Pæonia flore pleno. 1 = Pæonia officinalis. Staphis agria — Delphinium staphisagria. 133 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (me SÉR.). 329 Quinquefolium flore albo. I = Potentilla caulescens. III = Potentilla caulescens. (62) NB. Potentilla nitida est in herb. C. B. sub nom. Trifolium saxatile hirsutum — ex helv. alp. Quinquefolium flore luteo. I = Potentilla replans — Basileæ. il = Potentilla aurea — ex Rhætlia. VI = Potentilla intermedia? Quinquefolium erectum. I — Potentilla argentea — Basileæ. II — Potentilla recta, slip. incisis. IE — Potentilla opaca —- Basileæ. NB. Potentilla hirta ? ? adest sub nom. alpinum minus hirsutie asperum. 326 IV = Potentilla rupestris. VI = Comarum palustre. Heptaphyllon sive Tormentilla. I — Tormentilla erecta. IT — Alchemilla alpina — Helv. Fragaria. 1 — Fragaria vesca. Quinquefolium IL — Fragaria vesca ? scapis petiolisque hispidissimis, 327 IV = Fragaria sterilis. IIX = Potentilla subacaulis — ex Granado. . Trifolium. I = Menianthes trifoliata — e Basilea, Ara (63) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 135 Trifolium pratense. I = Trifolium pratense — e Basilea. ll = Trifolium montanum. 328 IV — Medicago lupulina — Basileæ, Monspelii. V = Trifolium agrarium— e Basilea. Trifolium montanum. I = Trifolium flexuosum — in prat. mont. II — Trifolium alpestre Jacq. V — Trifolium montanum. VI = Trifolium spadiceum fl. fr, Trifolium alpinum. I = Trifolium alpinum. Trifolium spicatum. I = Trifolium incarnatum — Genevæ. II = Trifolium rubens — in Grentzacho. VI = Trifolium arvense — Monspelii. 329 X — Doryenium monspeliense — e Monspelio. Folia... modo latiora — hæc var. est Doryenium herbaceum — ex Italia. XI — Trifolium scabrum — Monspelii. Trifolium cochleatum hispidum, etc. 330 VIT — Medicago. Trifolium siliqua cornuta et falcata. ] — Medicago sativa. Il = Medicago falcala. Trifolium acetosum. I = Oxalis acetosella -— e Basilea. II = Oxalis corniculata. 736 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ne SER.). Trifolium hepaticum. [ — Hepatica triloba — ex horto. 331 Melilotus. Il = Melilotus officinalis. 332 Lotus pentaphyllos siliquis rectis. I — Lotus diffusus. VIT = Lotus; folia subtus albo-venosa. XII = Lotus siliquosus — e Monspelio. Lotis affinis. II — Anthyllis vulneraria — e Basilea. 333 Rubia. I = Rubia linctorum. IV = Galium boreale. V — Galium glaucum ? — e Monspelio. VI = Asperula cynanchica. VII — Arenaria saxatilis (non est Asperula pyrenaica). 334 X — Asperula taurina — ex Vigan. XI = Galium rotundifolium. Rubeola. I = Sherardia arvensis. Il = Sherardia arvensis — e Monspelio. Asperula. ] = Asperula odorata — e Basilea. III = Sherardia arvensis. Mollugo. I = Galium sylvaticum. (6%) A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 7137 335 Gallium. I = Galium verum. II — Galium purpureum ? IV = Galium palustre. Gruciata. I = Galium eruciala — Basileæ. 336 Ruta. I — Ruta graveolens. li — Ruta graveolens. Il — Ruta angustifolia. [IV = Rula montana e Monspelio. Thalietrum. I = Thalictrum aquilegifolium. 337 VI — Thalietrum galioides — Michelfeld. IX — Thalietrum minus et alia species. IX — Thalietrum fœtidum — ex Valesia. 343 Pisum. IX — Vicia pisiformis. Lathyrus sive Cicercula. I = Lathyrus salivus. 3uh HT — Lathyrus sylvestris — ex J. B. V — Lathyrus nissolia — ex J. B. VI = Lathyrus latifolius — ex monte Muteto. VIT — LBathyrus hirsutus. IX = Lathyrus. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, 110 8, 31 juillet 190%. 48 738 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sÉR.). (66) IX — Lathyrus — ex horto. XII — Lathyrus pratensis — Basileæ et Monspelii. XIV = Lathyrus tuberosus — ex Basilea. 345 Vicia. II — Vicia dumetorum. IV = Vicia sepium. V — Vicia sepium — ex Basilea. VI diversa a Vicia Craeca peduneulis brevior , foliol. acutis- simis DUuMerosior. VIT = Vicia onobrichis — e Monspelio. IIX — Vicia cracca. XI = Lathyrus aphaca — e Basilea. Arachus sive Cracca. IE — Ervum hirsutum — e Basilea. HT = Ervum tetraspermum — e Monspelio. 346 Lens. I — Ervum lens. II = Ervum lens, var. Orobus sive Ervum. I = Vicia ervilia — ex horto. 347 Cicer. I = Cicer arietinum. Cicer sylvestre. 1 — Astragalus cicer — ex Austria. IV — Astragalus pilosus. V — Astragalus exscapus. VI = Ononis rotundifolia — e Valesia. (6 A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 348 Lupinus. Y = Cleome pentaphylla — ex horto. Fœnumgræcum. II — Trigonella monspeliaca — e Monspelio. 349 Hedysarum sive Securidaca. IV = Coronilla varia — in mte Crentzach. V = Coronilla varia. Ferrum equinum. I — Hippocrepis unisiliquosa — Monspelii. III — Hippocrepis comosa. IV — Hippocrepis comosa — e Monspelio. 300 Ornithopodium. II = Ornithopus perpusillus — e Lutetia. Tribulus — Tribulus terrestris — e Monspelio et Venet. Onobrychis. V — Hedysarum alpinum. 351 XI — Astragalus monspessulanus — e Monspelio. Astragalus. II — Astragalus onobrychis — ex Alp. Helv. V = Anthyllis montana — ex Monte Ventoso. VI = Orobus tuberosus. Orobus sylvaticus. II = Orobus vernus — e Basilea. II = Orobus luteus — e Geneva. V = Orobus angustifolius — ex Apennino. 739 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21e SER.). (65) 352 VI = Orobus niger — e Basilea. Galega. | — Galega offieinalis. Glycyrrhizd. II — Astragalus glycyphyllos — e Basilea. 357 Ros Solis. i — Drosera rotundifolia — e Meudon. IE — Drosera anglica ! — ex Anglia. 362 Lenticula palustris. IV — Marsilea quadrifolia. 376 ‚arduus in pralis humidis etc. I = Cirsium oleraceum — e Basilea. 377 II — Cirsium tuberosum — e Monspelio. IV — Cirsium tuberosum. VI non differt a sequenti [Cirs. arvense?] — in vinetis Mutensibus. Carduus mollis. II — Carduus personata. III — Saussurea discolor. IV — Cirsium helenioides. Carduus Cirsium dictus. IV. Aff. Cirsio heterophyllo. Folia sublus albida. VI = Cirsium defloratum -— ex m. Vasserfall. IIX. Videtur Cirsium anglieum? Icon Clus. oplima. IX. Cirsium defloralum videtur, sed folia oblongo-linearia, non Incisa. A | en > (69) A. P. DE CANDOLLE. L'HEÉRBIER DE G. BAUHIN. 378 Cnicus. V — Carlina corymbosa. VI = Carlina corymbosa, caule fasciato valde dilatato cristæformi caules ad ambitum © sessiles gerenle. Monstrum singulare ! 379 Atractylıs. I = Carlina corymbosa. Ad Garthamum lanalum ref. Lachenal. 380 Chamæleon sive Carlina. I — Carlina acaulis. II = Carlina acaulis, var. caulescens. IV — Carduus acaulis — Genevæ. V = Cirsium spinosissimum. 301 Carduus Sphærocephalus. I — Echinops sphærocephalus. 382 IE = Echinops lanuginosus ? foliis supra glabris. V — Carduus eriophorus. Acanthion. I = Onopordon acanthium. 386 Eryugium. II — Eryngium campestre. VI = Eryngium alpmum. IX = Sium falcaria. 742 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). 387 Carduus stellatus. IIT — Centaurea calcitrapa, fl. albo — e Monspelio. IV = Centaurea solstitialis. 388 Tragacantha. I = Astragalus massiliensis. 389 Anonis sive Resta bovis. I — Ononis spinosa — e Basilea. IV = Ononis arvensis. V = Ononis natrix — e Monspelio. VII = Ononis columnæ, cum Ononi minulissima. 390 Cytisus glaber. II — Cytisus nigricans — in m. Eugan. 391 V — Genista candicans — ex Hispania. Anagyris et Laburnum. HE = Cylisus laburnum. 392 Acacia. II = Spartium spinosum. 394 Genistaspartium. I = Genista scorpius — Monspelii, Genista spinosa. I = Ulex major. (70) (71) A. P. DE CANDOLLE. LHERBIER DE G. BAUHIN. 395 HT = Genista germanica — e Basilea. IV — Genista hispanica — e Monsp. et Hisp. V — Genista Anglica — Aureliæ. Genista non spinosa. I — Genista scoparia. IIT = Genista tinctoria — Basileæ. Chamægenista. II = Genista sagittalis — e Basil. et Monspelio. 396 VI = Genista pilosa — e Monspelio. Spartium. I — Genisla juncea. II = Genista. IV = Genista florida ? — ex Granada. Colutea. I = Colutea arborescens. 397 II = Coronilla emerus — in m. Muteto. II = Coronilla minima. IV = Coronilla minima in herb. est. Jasminum. I — Jasminum officinale. 398 Syringa. T — Syringa vulgaris. IT — Philadelphus coronarius. 401 Pistacia. II = Staphylea pinnata — Basileæ. 743 SI RS "er BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (72) &AS Sorbus. II = Sorbus aucuparia. 416 Fraxinus. I = Fraxinus excelsior — e Basilea. 417 Nux juglans. = Juglans regia. 118 Castanea. I — Castanea vesca, infruclifera. — ex mont. Euganeıs. 419 IV = Aesculus hippocastanum — Florentiæ in horto magni dueis. Quercus. — Quercus sessiliflora. II = Quercus sessiliflora. 420 IV = Quercus peduneulata. 425 llex et Smilax Arcadum. " = Ilex aquifolium. 426 Tilia. II = Tilia macrophylla. Ulmms, I = Ulmus campestris, A. P. DE CANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 745 427 IT — Ulmus campestris. latifolia. Betula — Betula alba. 428 Alnus. I — Alnus glutinosa. IV-— Alnus. Almus baccifera. I = Rhamnus frangula — Basileæ. III = Rhamnus alpinus — e Basilea. Euonymus. I — Evonymus europæus. « Fruclu est... rarius albo » — e Basilea. II = Evonymus verrucosus. Il — Evonymus latifolius. 429 Populus. I — Populus alba, foliis majoribus et minoribus. HT — Populus nigra. IV = Populus tremula. 430 Acer. I — Acer pseudoplatanus — in m. Muteto. 431 IV — Acer campestre, var. fructu velutino — Basileæ. 447 Cornus. — Cornus mas. Cornus sanguinea — Basileæ — est in herb. C. B. sub nom. GC. sylvestris adj. synon. n. DI. 746 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (212 SÉR.). (74) Lotus. I = Celtis australis — e Monspelio. 451 Cerasus. XIV = Cerasus padus. Chamzcerasus spuria. I — Lonicera alpigena. II = Lonicera nigra. IV = Lonicera xylosteum. 452 Aria et Hamamelis. I — Mespilus aria. II = Pyrus amelanchier. Cotoneaster. I — Mespilus chamæmespilus — e Pyrenæis. II — Mespilus eriocarpa. 454 Mespilus. VIT = Sorbus torminalis Cr. — in mont. Basileæ. IIX. Oxyacantha est Mespilus monogyna. 455 Grossularia et Ribes officinarum. V — Ribes rubrum — ex horto. XI — Ribes nigrum. NB. Ribes alpinum ex Valesia adest sub nomine : Ribes montana Oxyacanthæ sapore. 456 Sambucus. — Sambucus nigra. Etiam habet var. fructu albo [= NN]. II = Sambucus racemosa — ex Austria. 1 Man I A. P. DE CANDOLLE. 1 HERBIER DE G. BAUHIN. IV = Sambucus nigra laciniata. V = Sambucus ebulus. VI = Sambucus ebulus laciniata. VII = Viburnum opulus. IIX = Viburnum opulus fl. pleno. 457 Ficus. IT — Ficus carica sylvestris, 464 Nerion. I = Nerium oleander. IT = Nerium oleander. Cistus fomina. I = Cistus salviæfolius. 465 IX — Cistus thymifolius — e Monspelio. Chamæcistus. I = Helianthemum vulgare — Basileæ. 466 HT — Saxifraga hirculus. IX — Azalea procumbens. XI = Cistus levipes — in littore veneto. 470 Ruscus — Ruscus aculeatus — Monspelii, Anglia. Vıtis Idæa sive Myrtillus. I —= Vaccinium myrüllus. IV = Vaceinium vitis Idea — in Pyrenæis. VI = Arbutus uva ursi — Basileæ. 471 VIE = Vaccinium oxycoccos. 748 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.), Buxus. I — Buxus arborescens [lege : sempervirens]. 474 Sali.c punula latifolia. IT — Salıx reticulala. Salix pumila angustifola. IV = Salix herbacea? — ex Lachenal = Hall. n. 1648. 478 Rhamnus. VI = Rhamnus catharticus — ex mie Muteto. 479 Rubus. I = Rubus fruticosus. IT = Rubus cæsius. Il = Rubus idæus. Chamærubus spinis carens. IT — Rubus saxatilis — Tubinge. 480 Capparis. IT — Capparis spinosa — Monspelit in horto. IT — Capparis spinosa, fol. aculis. 454 Rosa Hierichuntica dieta. I = Anastatica hierochuntina — ex horto. 485 Myrica sive Tamariscus. I = Tamarix germanica — Basileæ. Erica [olio Myricæ. I = Calluna erica. (76) À. P. DE GANDOLLE. L'HERBIER DE G. BAUHIN. 749 486 Erica baccifera. Il — Empetrum nigrum. Camphorata. II = Polycnemum arvense — e Monspelio. 487 Sabina. I — Juniperus Sabina. 438 Juniperus. I — Juniperus communis. 490 Asparagus folio molli. Il — Asparagus tenuifolius — Patavio. IIT — Asparagus amarus (certo) — ex insula Cio [sie]? et A. officinalis var. marina ? — e Monspelio. 492 Pinus. Y — Pinus alepensis — ex Italia. X — Pinus sylvestris — Basileæ, 493 Larix — Larix europæa. 509 Abies. I — Abies excelsa. II — Abies taxifolia. Taxus — Taxus nucifera [lege : baccata]. 750 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (78) INDEX N.-B. Nous rappelons que les noms spécifiques figurant ici sont ceux qui élaient en usage du temps de A. P. de Candolle. Pour consulter cel index, il faudra donc, dans chaque cas, remonter à la synonymie de l'époque. Abies excelsa, taxifolia 749. — Acer campesire, Pseudoplatanus 745. — Achillea atrata 301, D pue 213, Millefolium, moschata 303, nobilis ul, Ptarınica 213, loınentosa 303. Acorus Calamus 209. — Adonis spec. 310. De Du ins Podagraria 306. — Neues po num 744. — Aelhusa Eyna- pium 307. Agrimonia Kupatorium 733. Agrostemma coronaria, Githago 162. — AU "alpina, Calamagrostis 206, Role venti 208 — Aira cœrulea 204, llexuosa 207, juncea 205. — Ajuga pyramidalis, replans % LT. — Alchimilla alpina 734, pentaphylla, vulgaris 732. — Alisma Plautago, ranuuculoides 311. — Allium Ampeloprasum, oleraceum, pallens, panieulatum. Schœnoprasum, sphærocephalum, ursinum, Viclorialis, vineale 211. — Alnus alu mu 2 745. — Alopecurus agrestis, pralensis 205, ulriculalus 20%. — Alsine media 471. Althæa hirsula 732, officinalis 731. Alvssum calyeinum 215, elypeatuın, gemonense 461, monlanum 215, sinuakum k6l. — Anagallis cœrulea, Monelli, phoenicea 472, lenella 731. — Anarrhinum bellidifolinm 464. — Anastalica hierochunlina 748. — Anchusa angustifolia, italica, officinalis 473. — Andro- pogon Ischemum 206. — Androsace alpina 727, carnea 472, elongala 471, lactea 727, maxıma 471, villosa 727. — Androsæmum officinale 726. — Ane- mone alpina sulphurca, coronaria, patens, pavonina, pratensis, Pulsatilla, ver- nalis 310. — Anethum dulce, Feniculum 305. — Angelica Archangelica, syl- vesiris 306. — Anlhemis arvensis 302, montana 303, nobilis 302, lincloria 301. — Anthoxanthum odoratum 29%. — Anthyllis montana 739, Vulneraria 736. — Antirrhinum latifolium, majus, minus, Oronlium 46%. — Apargia Villarsii 299. — Aphanes arvensis 305. — Aquilegia alpina, vulgaris et varr. 30%. — Arabis arenosa 24%, Thaliana 215. — Arbulus Uva-ursi 747. — Arenaria fasciculata 727, laricifolia 472, marginala, rubra, rubra marina 471, saxatilis 736, serpyl- lifolia, trinervia 471. — Argemone mexicana 309. — Aristolochia Clematitis, Pistolochia 731. — Arnica Bellidiastrum 721. — Artemisia Absynthium, cam- pestris, Clavennæ, glacialis, Mutellina, spicata, valesiaca, vulgaris 302. — Arum Dracunculus, italicum 459. — Arundo Calamagroslis 206, Phragmites 207. Asarum europæum 460. — Asclepias Vincetoxicum 730. — Asparagus amarus, offieinalis var. marina, tenuifolius 749. — Asperugo procumbens 473. — Aspe- rula cynanchica, ar taurina 736. — Asphodelus luteus 208. — Aster alpinus, Amellus 723. — Astragalus Cicer, exscapus 738, glycyphyllos 740, massiliensis 742, monspessulanus, Onobrychis 739, pilosus 738. — Athamanta eretensis, Libanotis, Meum 305. — Alriplex angustilolia 216, hastata 297. — Alropa Belladonna 308, Mandragora 309. — Avena flavescens, precatoria 204, sativa 208. -- Azalea procumbens 747. Ballola fœlida 467. — Barkhausia fœtida 299. — Bellis perennis 721. — Belonica officinalis 468. — Beiula alba 745. — Bidens cernua, tripartita 733. — Blitum capitatum, virgalum 216. — Borrago officinalis 473. — Brassica cam- pestris 215, Eruca, Erucastrum 213. perfoliala Lam. 215. — Bromus mollis 207, pinnatus 206, secalinus, squarrosus, sterilis, tectorum 207. — Brunella grandi- flora, laciniata 721, vulgaris 47%. — Bryonia cretica, dioica 729. __ Bunias Eru- cago 213, 21%, spinosa 215. — Buphthalmum salicifolium 723. — Bupleurum angulosum 725, falcatum 726, longifolium, Odontites, ranunculoides, rotundi- folium, stellatum 725, tenuissimum 726. — Buxus sempervirens 748. Cacalia alpina, Petasites 460. — Calendula arvensis 725. — (alla palustris 459. — Callitriche verna 303, 471. — Calluna Erica 748. — Caltha palustris 725. — Campanula barbata, Cervicaria, glomerata, latifolia, persicifolia, rapunculoides, (79) A. P. DE CANDOLLE. L’HERBIER DE G. BAUHIN. 751 Rapunculus, rhomboidalis, rotundifolia, rotundifolia linifolia, spicata 212, thyrsoi- dea 473, urtieifolia 212. — Cannabis sativa 732. — Capparis spinosa TBE Cap- sicum 215. — Carduus acaulis 741, defloratus 740. eriophorus 741, Personala 740. — Carex ampullacea 205, alba 20%, brizoides 205, digitata 204, disticha, muricata 205, ornithopoda 20%, paludosa 205, Schreberi 204, 206, sylv atica 206, vulpina 205. — Carlina acaulis, acaulis var. caulescens, corymbosa 74. — Carpesium cernuum 123. — Carthamus lanatus 7%1. — Carum Carvi 307. —Castanea vesca 744. — Caucalis Anthriscus 306, daucoides, latifolia 305. — Celtis australis 746. — Centaurea Caleitrapa 742, Crupina 300, Cyanus 72%, 725, Jacea 724, montana 724, 725, paniculata 724, Rhapontica 216, Scabiosa 724, solstitialis 742, splendens, Stœbe, uniflora 724. — Ceraslium latifolium 464. — Cerasus Padus 746. — Ceratoce- phalus falcatus 468. — Cerinthe major, minor 47%. — Chærophyllum bulbosum, hirsutum, sylvestre 307, temulum 305. — Cheiranthus Cheiri, chius, incanus, littoreus, sinuatus 461. — Chelidonium hybridum 309, laciniatum 30%. — Che- nopodium Bonus-Henricus 216, Botrys 302, polyspermum, Vulvaria 216. Chironia Centaurium 726. — Chlora perfoliata 726. — Chondrilla juncea 300. — Chrysanthemum alpinum 302, atratum 721, coronarium, corymbosum 301, Leucanthemum 721, monspeliense 301. — Chrysocoma Linosyris 464. — Chry- sosplenium alternifolium 731. — Cicer abietinum 738. — Cichorium Intybus 298. — Cicuta virosa 306. — Cineraria campestris 300, 722, cordifolia 300. — Circæa alpina, Lutetiana 309. — Cirsiam anglicum, arvense, defloratum, helenioides, beterophyllum, oleraceum 740, spinosissimum 741, tuberosum 740. — Cistus levipes, salviæfolius. thymifolius 747. --- Clemalis alpina, Flammula, recta, Vitalba, Viticella 729. — Cleome pentaphylla 739. — Clinopodium vulgare 466. Cochlearia Armoracia 21: — Comarum palustre 734. — Conium maculatum 307. — Convallaria majalis 730. — Convolvulus althæoi- des, arvensis, Cantabrica 728, Cneorum 724, Imperati, purpureus, sepium 728, Soldanella 729, tricolor 728. — Conyza squarrosa 722. — Coriandrum sativum 307. — Cornus mas, sanguinea 745. — Coronilla Emerus, minima 743, varia 739. — Coronopus Ruellii 302. — Corrigiola littoralis 727. — Cortusa Mathioli 470. — (repis biennis 298. — Ürocus spec. 210. — Cucubalus baccifer 471, Behen 462. — Cyclamen europæum, hederifolium 731. — Cynodon Dactylon 206. — Cynoglossum montanum, officinale, pictum 474. — Cynosurus cris- tatus 204, durus 207, echinatus 205. — Cylisus Laburnum, nigricans 742. Daucus Carota 305. — Delphinium Ajacis, Consolida, Br anLung 303, Sla- physagria 733. — Dentaria digitata, enneaphylla, pinnata 733. Dianthus alpinus, Armeria, barbatus, Carlhusianorum, Caryophyllus, monspessulanus 463, prolifer 463, 727, superbus 463. — Digilalis grandiflora, par viflora, purpurea 470. — Digitaria sanguinalis 206. — Doryenium herbaceum, monspeliense 735. — Draba aizoides 727. — Drosera anglica, rotundifolia 740 Echinops lanuginosus, sphærocephalus 741. — Echium asperrimum, ala italicum, vulgare 473. — Elymus europæus 297. — Empelrum nigrum 749. Enarthrocarpus arcualus 21%. — Epimedium alpinum 733. — Erigeron acre, alpinum 722. — Erinus alpinus 465. — Eriophorum capitatum, polysta- chyon 205. — Erodium eiconium, cicutarium, moschatum 732. — Ervum hirsutum, Lens, aan 738. — Eryngium alpinum, campestre 741. — Erysimum Barbaræa 213, 214, cheiranthoides 215, diffusum 461, officinale 214. — Eupalorium cannabinum 733. — Euphrasia latifolia, lutea, Odontites, ofliei- nalis 468. — Evonymus europæus, latifolius, verrucosus 745. Ficus Carica 747. — Fragaria slerilis, vesca 734. — Fraxinus excelsior 744. — Fritillaria meleagris 210. — Fumaria capreolata 303, cava, claviculala, lutea 304, media, officinalis 303, parviflora, solida, spicata 304. Galanthus nivalis 210. — Galega officinalis 740. Galeopsis Galeob- dolon, grandiflora 467, Ladanum 468, Tetrahit 467. — Galium boreale 736, Cruciata 737, glaucum 736, palusire, purpureum 737, rolundifolium, sylva- ticum 736, verum 737. — Genista anglica, florida, germanica, hispanica, juncea, pilosa, sagittalis, scoparia 743, scorpius 749, tinctoria 743. — Gentiana acaulis, alpina angustifolia 310, amarella 311, asclepiadea 310, bavarica, campestris, 132 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sÉR.). (80) ciliala, Cruciala 311, lutea 310, nivalis. Pneumonanthe 311, punctata, pur- purea 310, utriculosa, verna 311. — Geranium dissectum, lucidum, molle, nodosum, palustre, pralense, pusillum, Robertianum, sanguineum 732. — Geum allanticum, monlanum, rivale, urbanum 733. — Gladiolus communis 209. Glaucium flavum, phæniceum 309. — Glechoma hederacea 730. — Globularia cordifolia, nudicaulis, vulgaris 721. — Gnaphalium dioicum, germanicum, Leon- topodium, Iuteoalb m, margarilaceum, sylvaticum, uliginosum 722. — Gratiola officinalis 726. — Gypsophila muralis, repens, saxifraga 46%. Hedera Helix 730. — Hedysarum alpinum 7 739. — Helianthemum vuigare 747. — Helichrysum angustifolium, Stochas 722. — Heliotropium europæum 479. — Hemerocallis fulva 91. Liliastram 208. — Hepatica triloba 736. — Heroes alpinum, Sphondylium 306. — Herniaria glabra, hirsuta 727 — Hesperis inodora, laciniata 462, matronalis 461, syriaca, tristis 462, verna 219. — Hieracium amplexicaule 299, 300, auranliacum, ehondrilloides 293, mon, dubium 722, florentinum, murorum, paludosum 299, Pilosella 722, porri- folium 299, præmorsum 300, pumilum, pyrenaicum 299, sabaudum 300, staliei- folium 299, sylvatieum 300, villosum 722. — Hippocrepis comosa, unisili- quosa 739. — Hippuris vulgaris 207. — Holosteum umbellatum 463. — Hordeum hexastichon 208. murinum 207. — Hottonia palustris 303. — Humulus Lupuius 729. — Hydrocharis Morsus-rane 45). — Hyoscyamus niger 309. Hyoseris fœtida 298, minima 299. — Hypericum Coris, “hircinum. entree. humifusum, monlanum, perforalum, pulchrum, lomentosum 726. — Hypochæris glabra, maculata. radicata, uniflora 299. Iberis pinnala 213. — Ilex Aquifolium 744. — Impatiens noli-langere 731. — Liu peNonE Ostruthium 306. — Inula Britanica 722. 723, dysenlerica, ensifolia 723, Helenium 725, montana, Pulicaria, salicina, Vaillantit 723. Iris germanica 208, sibirica 209. — Isalis Lincloria 215. — Isnardia palustris 472. Jasione montana 212. — Jasminum officinale 743. — Juglans regia 744. — Juncus articulatus 205, bufonius 206, sylvaticus 205. — Juniperus communis, Sabina 749. Kakile maritima 21%. Lactuca perennis 300. — Lagoecia cuminoides 30%. — Lamium amplexicaule, maculatum, purpureum 467. — Lampsana communis, sylvestris 298. — Lappa tomentosa 460. — Larix europæa 749. — Laserpilium aquilegifolium, asperum . 306, hirsutum 307, latifolium 306. — Lathyrus Aphaca 738, hirsutus, latifolius, Nissolia 737, pralensis 738, salivus, ul 737, tuberosus 738. — Leontodon autumnale, haslile, hispidum 299, levigatus 238. — Le»nurus Cardiaca 467. — Lepidium Iberis, latifolium 213. — Leucoium vernum 210. — Ligusticum aus- triacum 308, peloponnesiacum 307. — Lilium bulbiferum, candidum, Martagon 211. — Limosella aquatica 311. — Linaria alpina 46%, Cymbalaria 730, Elatine, spuria 472, supina, vulgaris 46%. Linnæa borealis 212. — Linum narbo- nense, suffruticosum, tenuifolium, un 465. — Lithospermum apulum 473, arvense, offie inale, purpureo- Saul ATe. Lolium perenne, temu- lentum 207. — Lonicera alpigena, nigra 746, Perielymenum 730. X ylosteum 746. — Lotus diffusus, siliquosus 736. — Lunaria annua, rediviva 462. — Luzula albida, campestris, pilosa 206. — Lychnis dioica 462, flos cuculi 463, quadri- dentata 462, 464, Viscaria 462. — Lycopersicum vulgare 308. — Lycopsis arvensis 473. — Lycopus europæus 467. — Lysimachia nemorum 472, Nummu- larıa 731, thyrsiflora #71, vulgaris 470. — Lythrum Hyssopifolia 465. Majanthemum bifolium 730. Malva Alcea, moschata 732, rotundifolia, sylvestris 731. Marrubium vulgare 467. — Marsilia quadrifolia 740. Matricaria Chamomilla, Parlhenium 301. — Meconopsis cambrica 309. — Medi- cago falcata, lupulina, sativa 735. — Melampyrum arvense, cristalum, pra- tense 468. — Melica ciliata, nutans, uniflora 207. — Melilotus officinalis 736. — Melissa Calamintha, Nepeta. offieinalis 467. — Melitlis Melissophyllum 467. Mentha aquatica 466. arvensis 467, crispa, gentilis, 466, Pulegium 465, rotundifolia, sylvestris, viridis 466. — Menyanlhes trifoliala 734. — Mercu- (81) A. P. DE CANDOLLE. L’HERBIER DE G. BAUHIN. 753 rialis annua, perennis 297. — Mespilus Aria, Chamæmespilus, ericcarpa, mono- gyna 746, — Micropus pygmæus, supinus 722. — Meehringia sedoides 471, 479 — Montia fontana 479. — Muscari botryoides, comosum, racemosum 209. Myagrum perenne, rugosum 212, saxatile 215. — Myosotis arvensis 473, Lap- pula 474, palustris 473. — Myosurus minimus 312. — Myriophyllum spicatum, verticillatum 303. Narcissus Pseudo-Narcissus 210. — Nardus stricta 205. — Nepeta Cataria, Nepetella, nuda 466. — Nerium Oleander 747. — Nigella arvensis, damascena, hispanica 304. — Nuphar luteum 459. — Nymphæa alba 459. Oenothera biennis 471. — Ononis arvensis, Columnæ, minutissima, Natrix 742, rotundifolia 738, spinosa 742. — Onopordon Acanthium 741. — Onosma echioides, spec. 473. — Origanum vulgare 466. — Ornithogalum luteum, pyrenaicum, umbellatum 210. — Ornithopus perpusillus 739. — Orobus angus- tifolius, luteus 739, niger 740, tuberosus, vernus 739. — Oxalis Acetosella, corniculata 735. Pæonia corallina, officinalis, peregrina 733 — Panicum crus galli 20%, 206, glaucum, verticillatum 206. — Papaver alpinum, Argemone, aurantiacum, Rheas, somniferum 309. — Parietaria officinalis 297. — Paris quadrifolia 308, — Parnassia palustris 731. — Paronychia argentea 727. — Pastinaca sativa 306. — Peplis Portula 471. — Peucedanum alsaticum 305. — Phalangium Liliago, ramosum 208, serotinum 210. — Phalaris aspera 205. — Phellandrium aqualicum 307, Mutellina 305. — Philadelphus coronarius 743. — Phleum nodosum, pratense 204. — Physalis Alkekengi 308. — Phyleuma hemisphærica, orbicularis, Scheuchzeri, spicata 212. — Picris hieracioides, pauciflora 298. — Pimpinella dioica 305, magna, saxifraga 307. — Pinguicula flavescens, vulgaris 470. — Pinus halepensis, sylvestris 749. — Plantago alpina, arenaria 312, Cornuti 311, Coronopus, Cynops 312, lanceolata 311, 312, major, media, montana 311, Psyllium, squarrosa 312. — Plumbago europæa 213. — Poa nemoralis 205, rigida 204. — Podospermum calcitrapifolium, laciniatum, subulatum 725. — Polemonium cœruleum 308. — Polycnemum arvense 749. — Polygonatum multiflorum, verticillatum, vulgare 730. — Polygonum amphi- bium 312, aviculare 726, Bistorta 312, Convolvulus 728, Fagopyrum 208, Hydropiper, minus, Persicaria 214, viviparum 312. — Populus alba, nigra, tremula 745, — Potamogeton natans, oppositifolium 312. — Potentilla Anserina 733, argentea, aurea, caulescens, hirta, intermedia, nitida, opaca, recta, replans, rupestris, subacaulis 734. — Poterium Sanguisorba 307. — Prenanthes muralis 298, purpurea 297, viminea 300. — Primula acaulis 469, Auri- cula 470, elatior 469, farinosa, integrifolia, minima 470, officinalis 469, Vita- liana 470. — Pulmonaria angustifolia, officinalis 474. — Pulsatilla — Anemone. — Pyrola rotundifolia, secunda, uniflora 312. — Pyrus Amelanchier 746. Quercus pedunculata, sessilifolia 744. Ranunculus aquaticus fluitans, Flammula 303. — Raphanus Raphanistrum 212, sativus 213. — Reseda lutea, Luleola, Phyteuma 214. — Rhamnus alpina 745, cathartica 748, Frangula 745. — Ribes alpinum, nigrum, rubrum 746. — Rubia tinctorum 736. — Rubus cæsius, fruticosus, Idæus, saxatilis 748. — Rumex Acetosa, Acetosella, alpinus, bucephalophorus, digynus, scutatus 216. — Ruscus aculeatus 747. — Ruta angustifolia, graveolens, montana 737. Sagina procumbens 471. — Sagittaria sagittifolia 459. — Salix herbacea, reti- culata 748. — Salvia glutinosa, pratensis, verticillata 469. — Sambucus Ebulus, Ebulus laciniata 747, nigra 746, nigra laciniata 747, racemosa 746. — Samolus Valerandi 472. — Sanicula europa 732. — Santolina Chamæcyparissias, rosma- rinifolia, squarrosa, tomentosa 302. — Saponaria ocymoides, officinalis 463, Vaccaria 462. — Saussurea discolor 740. — Saxifraga aizoides 727, Aizoon 728, aspera, atrorubens, bryoides, Burseriana, cæsia 727, cæspitosa, cuneifolia 728, granulata 470, Hirculus 747, hypnoides, oppositifolia, petræa, retusa 728, rotundifolia, stellaris 470. — Scabiosa alpina, arvensis, gramıni- BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 8, 34 juillet 1904. 49 754 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (82) folia, Succisa, sylvatica 724. — Scandix Chærophyllum 305, ornala 307, Pecten 305. — Scilla bifolia, non-seripta 209. — Scirpus maritimus 206, seta- ceus 205, sylvaticus 206. — Scleranthus annuus, perennis 727. — Scorzonera angustifolia, humilis 725. — Scrophularia aquatica 468, canina 469, nodosa 468, vernalis 469. — Secale cereale 208. — Sedum acre, album, reflexum 727, villo- sum 728. — Selinum Cervaria 305, Chabr&i 307, Oreoselinum, sylvestre 306. — Sempervivum hirtum, montanum 727. — Senecio abrotanifolius 301, aqua- ticus 300, artemisiæfolius 301, Doria 723. Doronicum 300, 460, erucifolius, gallicus 300, incanus 301, Jacobæa 300, paludosus, sarracenicus 723, tenuifolius, Tourneforlii, viscosus, vulgaris 300. — Serratula tinctoria 468. — Seseli pyre- næum 307. — Sherardia arvensis 736. — Sida Abutilon 731. — Sideritis hysso- pifolia, scordioides 468. — Silene acaulis 463, Armeria, conoidea, noctiflora, nutans 462, Otites 463, rupestris 472, saxifraga 46%. — Sinapis alba 214, orien- talis 212. — Sison Amomum, segetum 306. — Sisymbrium amphibium 213, asperum 213, 214, Columnæ, Irio 21%, palusire 213, 214, polyceratium 214, pyrenaicum 213, tenuifolium 214. — Sium angustifolium 306, Falcaria 741. — Solanum Dulcamara, Melongena, nigrum, pseudocapsicum, tuberosum 308. — Soldanella alpina 729. — Solidago Virgaurea 723. — Sonchus alpinus, arvensıs _ 298, oleraceus asper 297, oleraceus lævis, palustris 298. — Sorbus aucuparia 74%, torminalis 746. — Spartium spinosum 742. — Spergula arvensis, nodosa, pen- tandra 471. — Stachys alpina 469, annua, arvensis 468, cretica, germanica, palustris 469, recla 468, sylvatica 467. — Staphylea pinnata 743. — Statice Armeria 464. Stellaria graminea, Holostea 463, nemorum 471. — Stellera Passerina 474. — Stipa juncea 207, pennata 205. — Stratiotes aloides 728. — Sireptopus amplexifolius 730. — Swertia perennis 311. — Symphytum officinale 474. — Syringa vulgaris 743. Tamarix germanica 748. — Tamus communis 729. — Tanacetum Balsa- mita 466, vulgare, vulgare var. crispa 301. — Taraxacum Dens-Leonis, medium, obovatum 298. — Taxus baccala 749. — Teucrium Botrys 302, montanum 465. — Thalictrum aquilegifolium, fœtidum, galioides, minus 737. — Thesium Linophyllum 46%. — Thlaspi Bursa-pastoris, monlanum 215. — Thymus Acinos 466, Acinos villosior 467, alpinus 466, Serpyllum et varr., Zygis 465. — Tilia macrophylla 744. — Tofieldia palustris 208. — Tormentilla erecla 73%. — Tozzia alpina 468. — Tragopogon porrifolium, pratense 725. — Tragus race- mosus 204. — Trapa natans 459. — Tribulus terrestris 739. — Trientalis europæa 312. — Trifolium agrarium, alpestre, alpinum, arvense, flexuosum, incarnalum, montanum, pratense, rubens, scabrum, spadiceum 735. — Triglo- chin palustre 205. — Trigonella monspeliaca 739. — Triticum mono- coccum 208, pinnatum 207, Spella, turgidum 208. — Turritis glabra 215. — Tussilago alba, alpına, Farfara, Petasites 460. — Typha angustifolia, latifolia, minima 207. Ulex major 742. — Ulmus campestris 744, campestris latifolia 745. — Urlica urens 467. — Ulricularia vulgaris 303. Vaccinium Myrtillus, Oxycoccos, Vitis-Idæa 747. — Valeriana cellica, dioica, montana, officinalis, saxalilis, iripteris 308. — Valerianella Locusta 308. — Verbascum Blattaria, Lychnitis, nigrum, pulverulentum, Thapsus 469. — Ver- bena officinalis 723. — Veronica agrestis 471, Anagallis 472, arvensis 471, Bec- cabunga 472, hederacea, ocymifolia 474, scutellata 472, triphyllos 471. — Viburnum Opulus 747. — Vicia Cracca, dumetorum, Ervilia, Onobrychis 738, pisiformis 737, sepium 738. — Villarsia nymphoides 459. — Vinca major, minor 729. — Viola calcarata, canina 460, grandiflora 460, 461, hirta, odo- rata 460, tricolor alpestris, tricolor arvensis 461, tricolor hortensis 460. — Vitis vinifera 729. Xanthium strumarium 460. — Xeranthemum annuum, inaperlum 72%. Zannichellia palustris 312. QE 1 Qt PLANTE EX ASIA MEDIA Enumeratio plantarum in Turania a cl. Sintenis ann. 1900-1904 lectarum, additis quibusdam in regione caspica, transcaspica, turkestanica, præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania a cl. V. F. Brotherus ann. 1896 lectis. Obs. Numeri ante nomina specierum ii sunt, qui in collectione Sintenisii occurrunt ; numeri collect. Paulsenii in| |] positi sunt. AUCTORE + J. FREYN (Fragmentum). (Suite.) A. (XXX a Macropodium) Lipskyanus Freyn n. sp. e rhizomate crasso lignescente pluricipiti apice cortice lacerato comato acaulis, pilis adpres- siusculis albis basifixis canus subsericeus, stipulis a se liberis petiolo brevissime adnatis oblique ovato-lanceolatis acutis marcescentibus, foliis elongatis imparipinnatis breviter et longiuscule petiolatis, foliolis {4-)8-9jugis breviter petiolulatis prominenter nervosis, ellipticis retusis et lanceolato-oblongis obtusiusculis vel lanceolatis acutiusculis omnibus facillime deciduis, rhachide petioloque erectis perdurantibus haud spines- centibus, racemis radicalibus pedunculum folia superantem erectum subeurvatum rigidum teretiusculum tenacem viridum parce pilosum terminæntibus, longis et laxifloris, floribus brevissime pedicellatis paten- tibus tandem pendulis bracteis subito (jam ante florescentiam) deciduis ovato-lanceolatis v. ovatis acutis vel concavis vel planiusculis membrana- ceis sparse albo-hirsutis pedicello brevi erecto plus duplo longioribus calycis basin paulo superantibus, bracteolis nullis, calycis subcoriacei atro- viridi fuscescentis tubulosi sparse albohirsuti oblique truncati dorso subin- cisi dentibus nigris brevissime lateque triangularibus breviter acutatis tubo multoties brevioribus, corolla decidua lutea, vexilli porrecti lamina rotundata breviter angusteque incisa basi longe in unguem angustala 756 BULLETIN DR L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (98) margine subreplicata alas acutiusculas carinam subsuperantes subæqui- longa, ovario glaberrimo (ut videtur pauciovulato) oblongo basi apiceque acuto in stipitem ipso multo longiorem calyce longe excedentem sensim angustato, stylo brevi curvato, stigmate nudo, legumine coriaceo planissimo 1-loculari oblongo obtusiusculo mucronato basi in stipitem ipsi æqui- longum angustato suturis incrassatis extus glaucis (4-)6-8spermo, semi- nibus imperfectis oblique rotundato-ovatis. &. Pamir, ad lacus Jashil-Kul alt. 3800 m., 28. VII. 1898, abblühend und mit jungen Früchten (Paulsen No 977); et ibidem, 8. VII. 1898, abgeblüht mit reifenden Hülsen (Paulsen exs. 1075). Maasse: Strunk bis 1 cm. dick; Blätter 7.5-23 cm. lang, wovon 2-6,5 cm. auf den Blattstiel entfallen; die Blättchen der obern Blätter 9x1,5 bis 1,8 X 0,8 mm., Blättchen der untern Blätter 0,7 X05 bis 12% 0,7 mm.; Schäfte sammt Traube zur Fruchtzeit 25-64 cm. lang; Brakteen 2 mm. lang; Blüthenstielchen nur 1 mm. lang; Kelch 0,85-0,95 cm. lang, unten 2,0 mm. an der Mündung 3.5 mm. weil, also eigentlich trichterig-röhrig; die Zähne nur ‘/2 mm. hoch, 1 mm. am Grunde breit sind in der Länge inbegriffen; Vexillum 2 cm. lang und in der Mitte der Plalte, diese ausgebreitet gedacht, 6,5 mm. breit, Alae 2 cm., Schiffchen 1,7 cm. lang; Stiel des Fruchtknotens 1,2 cm., jener der Hülse 1,5 cm. lang; Hülse, anscheinend ausgewachsen, 2 cm. lang und fast gleichmässig 0,7 em. breit. A. Lipskyamus ist eine in hohem Grade merkwürdige Art; wegen den auffallend lang gestielten Fruchknoten und Hülsen sowie auch habituell kann sie nur neben A. Macropodium Lipsky gestellt werden, ist aber schon durch das Fehlen der Brakteolæ, durch die Abfälligkeit der Brak- teen, die so kurzen Kelchzähne, die Schlitzung des Kelches (wasan Arten der Sektion Cenanthrum erinnert) welcher ausserdem viel kürzer ist und die erheblich kleineren, rein einfächerigen Hülsen grundverschieden. An andere Verwandtschaft ist Kaum zu denken. Die Brakteen sind bereits abgefallen, wenn sich die Blüthe öffnet; ich konnte wegen des vor- geschrittenen Zustandes der mir vorliegenden Exemplaren nur an zwei letzten noch ungeöffneten Blüthen je 1 Braktee, aber auch an diesen keinerlei Brakteolæ wahrnehmen. Da an den zahlreichen von mir unter- suchten Kelchen auch nicht einmal Ansatzstellen der Brakteolæ zu finden waren, so müssen diese letzteren überhaupt fehlen. 600, 734. A. Sieversianus Pall. Astrag., p. 15, tab. 12! Aschabad, Firusa, in pratis montanis, 17. VI. 1900, fast reif (600); Suluklü, in pratis subalpinis, VI, 1900, mit reifenden Früchten (73%), (99) J. FREYN. PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 797 732, 1810. A. retamocarpus Boiss. et Hoh., fl. or Ii, 277. Suluklü, ad fines Persiæ in pratis montanis ad Gul, 3. VII. 1900, mit Blüthen und Früchten (732); Karakala, in monte Sundsodagh, 18. V. 1901, mit fast reifen Früchten (1810). Den schwarzen Haaren des Kelches sind weisse beigemischt. Es ist nicht ausgemacht, dass dieses dieselbe Form ist, welche O0. Kuntze plant. orient. ross. in Act. h. Petrop. X, 182, als A. askabadensis aus den Gebirgen bei Askabad beschrieben hat. Die Theil-Blättchen sind wohl etwas spitzlich, während sie nach Boissier stumpf sein sollen — allein der Unterschied ist nur scheinbar, weil bei sehr vielen Traganth-Arten (sowie Papilonaceen überhaupt!) die Theil- blättchen der oberen Blätter spitz vorkommen, wenn auch jene der unteren und mittleren Blätter noch so stumpf sind. In der That verhält es sich so auch bei A. retamocarpus. Ich besitze ein junges fast voll- ständiges Exemplar, dessen untere Blätter stumpfe und spitzige Theil- blätichen im selben Blatte aufweisen. Hierauf stände der Identifierung nichts im Wege, aber die Kelchzähne des A. askabadensis sollen erheblich länger sein als bei A. retamocarpus, was bei vorliegender und auch der folgend beschriebenen Form nicht zutrifft. Dieser Unterschied bleibt also bis auf Weileres bestehen und damit meiner Meinung nach A. asku- badensis aufrecht. 731. A. (Phacodes) Basineri Trautv. Act. h. Petrop. IX (1886), p. 44-5! Suluklü, in graminosis montium, 4. VII. 1900, mit Blüthen und reifenden Früchten. 99. A. (XXXIII. Christiana) albiflorus n. subsp. Viridis elatus pilis basifixis patentibus hirsutus, caule erecto subarcuato fistuloso albido tereti striato dense folioso excepta summitate nigro-hispida pilis crebris albis hirsuto, stipulis e basi latiuscula anguste-triangularibus elongatis cuspidatis porrectis herbaceis albo-hirsutis, a se liberis petioli basi breviter adnatis, foliis breviter petiolatis patentibus, subtus petiolo rhachi- deque albo-hirsutis, foliolis brevissime petiolulatis 20-26 jugis oblongis obtusis mucronatis vel lanceolato-linearibus subacutiusculis supra glabris, racemis pauci-usque Sfloris sessilibus contiguis, bracteis membranaceis triangulari-lanceolatis angustis pedicello brevi duplo longioribus acutis, calycis tandem immutati tubulosi nigro-vel albo-hispidi vel pilis albo nigroque mixtis hispidi ore obliqui dentibus e basi triangulari subulatis _birsutis tubum dimidium æquantibus, petalis albis, vexilh alis obtusius- culis carinam superantibus longiore lamina obovato-oblonga incisa parum recurva in unguem acutum brevem subito angustata, ovario glaberrimo, legumine patulo ellipsoideo a latere compresso oblique mucronato {rans- 758 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). (100) verse rugoso biloculari oligospermo seminibus (immaturis) ovato-reni- formibus lævibus. #. Aprili. Aschabad, in pratis monlanis, 13. IV. fl. et 4. V. 1900, cum legu- minibus perfectis. Maasse: Ganze Pflanze 1-1,3 m. hoch, Stengel 7 mm. dick; Stipeln der untern Blätter 3 cm. lang, am Grunde am breitesten: 3 mm.; Blätter 18-24 cm. lang, den nur etwa 1 cm. langen Stiel mitgemessen; Blättchen 33,9 X9 mm. lang und breit oder kleiner; Brakteen (unterste des Einzeln-Blüthenstandes) 5 mm. lang; Kelch mit dem längsten Zahne 18,5 mm. lang, wovon 12 mm. auf die Röhre entfallen; Vexillum 31 mm. lang, Alae 29 mm., Carina 26 mm. lang; Hülse 8,5 mm. lang, 6 mm. breit, 5,9 mm. dick ; Samen 2,5 mm. lang. 2 mm. hoch. Die vorstehend beschriebene Form steht dem A. retamocarpus Boiss. et Hoh. ganz nahe und sieht ihm in Frucht ganz ähnlich, ist aber durch die grösseren Blättchen und vor allem von allen kahlfrüchtigen Arten dieser Gruppe durch die sehr viel grösseren, ebenfalls weissen Blüthen unter- schieden; diese sind noch grösser als an A. leucomelas Bunge, einer kabulischen Art, die aber sonst durch Alae von Schiffchenlänge deutlich unterscheidbar ist. Auf die Farbe der Behaarung darf kein Gewicht gelegt werden: schon A. retamocarpus Boiss., der nach der Beschreibung ausschliesslich schwarzhaarige Kelche haben soll, hat dort + reichlich weisse Haare eingemengt; A. albiflorus liegt mir in 2 Stücken vor, von denen eines rein weisshaarig ist und nur an den Kelchen etliche schwarze Haare eingemengt enthält; ein anderes (das fruchttragende) dagegen ist im oberen Teile des Blüthenstandes schwarzhispid, unterhalb gemischt, unten weisshaarig und hat dabei schwarzhaarige Kelche mit wenig oder keinen weissen Haaren. — À. (XXVIV. Erionotus) orbiceulatus Led., Boiss. fl. or. II, 208, ad Buchara in cultis, 15. V. 1898, blühend und mit jungen Früchten (Ove Paulsen 208). — A. (34) lasiopetalus Bunge (1839) spec. Astrag. geront. p. 23 et no 188. A. lasianthus C. A. M. in Bong. et Mey. Verz. der am Saisang-nor und am Irtysch ges. Pflanzen (1841) p. 27, tab. 6 et 7! Prov. Ferghana: in cultis ad Margelan, 27. V. 1898, abblühend und mit Früchten (0. Paulsen 285). 243, 1708. A. (35. Myobroma) angustidens F. et S. n. sp. viridis, condensatus, acaulis, pilis albis basifixis patule villosus, e radice lignosa caudiculoso-cæspitosus pluriceps, stipulis membranaceis, infimis glabris aphyllis basi caudiculum semiamplectentibus dorso connalis parte libera (401) J. FREYN. PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 159 ovalis acutis, foliiferis inter se liberis petiolo longe adnalis lanceolato- linearibus acuminatis acutissimis hirsutis, omnibus nervosis subhyalinis, foliis longiuscule petiolatis adscendenti-erectis petiolo et rhachide tenacibus sulcato-striatis subperdurantibus inferne patule molliter villosis superne parcius breviter hirtis, foliolis (16-)20-23 jugis breviter et longiuscule petiolulatis + approximatis vel distantibus planis interdum subcomplicatis late oblongis emarginatis v. ovato-oblongis obtusis, vel orbiculari-elliplicis obtusissimis supra secus nervum dense albo-lanutis tandem subarachnoideis subtus parce hirsutis glabrescenlibus, pedun- culis brevissimis villosis petiolo multo brevioribus, racemis pauci- multifloris subdenis, floribus ebracteolatis mediocribus erectis et patulis pedicello porrecto tenui villesosulo bractea hirsuta filiformi dimidio breviori suffullis, calyeis tubulosi flavicantis tandem immulali rupti sparse palule-hirsuti dentibus filiformi-linearibus albo-villosis infimo tubum æquante cæteris ipso paulo brevioribus, petalis flavis {sicco sulfureis viridescenlibus) glabris, vexilli subrecurvi lamina obovato- pandurata emarginata sicco viride striata ex angulo acuto subito in unguem angustum ipsa subæquilongum a cateris petalis distantem angustata, alarum vexillo breviorum carina sublongiorum lamina oblonga supra auriculam attenuata apice oblique retusa subbilobulata, carina antice sensim curvala obtusissima integerrima, ovario longiuscule stipi- tato oblique fusiformi + adpresse sericeo-hirsute sensim in stylum rigidum hirsutum sub stigmate barbellatum altenualo, legumine fere maturo dure coriaceo parce piloso wniloculari turgido ellipsoideo-oblongo a latere subcompresso basi aculo apice pungenli-mucronalo sutura seminifera obtuse carinato ventre obtuso, seminibus paueis reniformibus planiusculis Z. Majo. Aschabad, in monte Tangari Gargan supra Nephton, &. V. 1900, blühend (243); Karakala, in monte Sundsodagh, 18. V. #901, mit fast reifen Früchten (1708). Maasse: Unterird. Stämmchen %-6 mm. dick; Blätter : das grösste von mir gesehene 28,5 cm. lang, den 11,5 cm. langen Blatistiel mit- gemessen, das kleinste ausgewachsene nur 8,5 cm. lang, einschliesslich des 2 cm. langen Blattstiels. Theilblältchen der grössern Blätter 13xX6, mm. lang und in der Mitte breit, der mittelgrossen Blätler 11x 5,5 mm., die grösste Breite im untern Drittel; der kleinsten Blätter 5X 4,5 mm. lang und in der Mitte oder etwas unterhalb der- selben breit. Gemeinsamer Blüthenstiel bis 1,5 cm., einzelne Blüthen- stiele 4-5 mm. lang; Kelch sammt dem 8 mm. langen untersten Zahne 760 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER(2M® SER.). (102) m 46 mm. (die übrigen Zähne 7 mm.) lang, gleichmässig 3 mm. breit; Vexillum, längs des Rückens gemessen, 21 mm., Alae 19 mm., Carina 18 mm. lang. Hülse mit dem 2 mm. langen Fortsatz 17 mm. lang, fast 7 mm. breit und 4 mm. dick, oder etwas kleiner. Samen 3,3 cm. lang, 2,3 mm. breit, 0,3 mm. dick. Die Sektion Myobroma enthielt bisher nach der Bunge’schen Bearbeitung nur eine einzige Art mit einfächeriger Hülse, nämlich A. citrinus Bge.; alle andern ihrer zahlreichen Arten haben, soweit deren Früchte überhaupt bekannt sind, halb- bis gänzlich 2 fächerige Hülsen. A. citrinus Bge. ist aber in vielen Stücken von A. angustidens durchgreifend verschieden: seine Behaarung ist angedrückt grau, die Blätter kleiner mit durchschnittlich kleineren Theilblätichen, die Stipeln sämmtlich stumpf, die Blüthen stehen auf kurzen Stielen einzeln, die Zähne des viel kleineren Kelches sind nur halb so lang wie die Kelch- röhre, das Vexillum aber etwas länger und verkehrt-herzförmig, die Hülse verkehrt-eiförmig, seidig zoltig. Abgesehen von der nur 1fä- cherigen Hülse ist A. angustidens wohl am meisten mit A. declinatus Willd. und besonders mit A. samamensis Boiss. el Buhse verwandt; seine oft lange ausdauernden, erst spät vermorschenden Blattachsen erinnern auch an A. Joannis Boiss., eine im Uebrigen erheblich unähn- lichere Art, als die beiden andern vorgenannten. Von diesen ist A. decli- natus habituell nicht unähnlich, aber auch in seinen höheren Formen noch viel kleiner und schwächer; vor Allem hat er aber viel kürzere Kelchzähne und furchige, in der Furch egekielte Hülsen. A. samamensis dagegen hat wohl ähnliche Hülsen wie A. angustidens, aber grössere, wenigpaarige, oberseits kahle Blättchen und ebenfalls viel kürzere Kelchzähne bei grösseren Blüthen. 102. A. (XXXV. Myobroma) nephtonensis n. sp. viridis, acaulis, pilis albis basifixis molliter et patule villosus, e radice lignescente cæspiloso- pluriceps, stipulis membranaceis late oblongis acutiusculis inter se liberis petiolo longe adnatis supra hirsutis subtus (extus) glabris foliis longe-vel breviter petiolatis patulis v. ereclis, foliolis remotis 8-18 jugis breviter petiolulatis ellipticis, ovato-elliptieis et suborbicnlatis obtusis vel subretusis mucronalis supra glabris subtus præsertim secus nervum medium et ad marginem villosis, scapis petiolo brevioribus rectis, racemo 4-6 floro brevi Jaxo terminatis, bracteis membranaceis lanceolato-linearibus acutis parce villosis patulis et recurvis pedicello crassiusculo subincrassalo circ. sesqui-usque duplo-longioribus, floribus majusculis porrectis ebracteolatis, calycis tandem immulati rupti fubulosi viridi lutescentis parce hirsuti (103) J. FREYN PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 761 basi acuti dentibus elongato-triangularibus acutis præsertim intus albo- hirsutis tubi triente sublongioribus, petalis flavo-viridibus mox luteis tandem fuscescentibus, veæilli lamina recurva obovata subretusa ın unguem angustum ipsam adæquantem sensim angustata, alarum vexillo breviorum carinam adæquantium lamina falcato-oblonga supra auriculam altenuata haud gibba, carina antice basi convexa superne e sinu in apicem rotundatum producta, ovarıo fusiformi longe stipitato hirsuto, stylo sub stigmate glabro, legumine (immaturo sed videtur perfecto) villo- siusculo biloculari duro ellipsoideo videtur a latere compresso stipitato utrinque breviter attenualo apice breviter acuteque rostrato. %. Aprili. Aschabad, in montibus ad Nephton, 13. IV. 1900, florentem et c. leguminibus juvenilibus (Sintenis). Maasse: Blätter, einschliesslich des 13 cm. langen Blattstieles 31,5 cm. lang und bis zu 12 cm. Länge, einschl. des 3,3 cm. langen Blattstieles, herab; Theilblätichen 20 x 12,5 mm. bis 12x 8 mm. lang und breit, die grösseren vorherrschend ; Schaft 1-7 cm., Brakteen (unterste) bis fast 12 mm., Blüthenstiel 5-6 mm., Kelch nach dem Auf- blühen 2,1 cm. lang, der längste Kelchzahn 6 mm. lang, Fahne, entlang der Krümmung des Rückens gemessen 28 mm. lang, ihre Platte in der Mitte (ausgebreitet) 11 mm. breit; da die Fahne jedoch stark aufgebogen ist, so sieht sie nicht länger aus, wie die Flügel; diese 26,5 mm., Schiffchen 25 mm. lang; Hülse, ausschliesslich des 5-5,5 mm. langen Stieles und des 5 mm. langen Schnabels, 3 cm. lang, bei 1,7 cm. fast geichförmiger Breite. In der Gestalt des Schiffehens und in der Tracht stimmt A. nephto- nensis mit A. utriger Pall. und A. buchtormensis Pall. überein, ist aber von beiden durch weniger zahlreiche, dabei grössere, breitere Blättchen und erheblich grössere Blüthen zu unterscheiden, deren Fahne ausser- dem stark aufgebogen und in der Länge von Flügel und Schiffchen nur wenig verschieden ist. Ausserdem hat A. uiriger Pall. lanzettliche Stipeln, viel kürzere Kelchzähne (= '/ı Kelchröhre) und Hülsen, die eiförmig und am Grunde am breitesten sind. Auch A. buchtormensis ist noch durch lanzettliche, sehr spitze Stipeln und kleinere, länglich- ellipsoidische Hülsen zu unterscheiden. 1570. A. (XXXV. Myobroma) stenanthus n. sp. viridis, acaulis, pilis albis basifixis patule et + retrorsum molliter hirsutus e radice lignes- cente cæspitoso-pluriceps, stipulis foliorum extimorum subhyalinis late oblongis obtusis glabrescentibus, intimorum lanceolatis acutis, hirsutis inter se liberis petiolo longe adnatis, foliis longe petiolatis palulis et 762 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sir.) (104) arcuato-decumbenlibus, foliolis remotis (6-)8-9 jugis breviter petiolulatis orbicularibus retusis mueronulalis supra glabris subtus præsertim ad nervum medium molliter patule albo-hirsutis, scapis petiolo longioribus ereclis vel arcuato-ereclis racemo brevi densiusculo 5-10 floro tandem iaxo terminalis, bracteis membranaceis, linearibus acutis villosis erectis et patulis pedicello tereti retrorsum-villoso sesqui-longioribus, floribus majusculis porreclis tubum angustum parce curvatum formantibus ebracteolatis, calycis tandem immulali rupli anguste-tubulosi viridi- fuscescentis albo-subhirsuti basi acuti dentibus elongato-triangularibus subfalcatis acutis intus glabris tubi quadrantem adæquantibus, petalis luteis viridescenlibus, vexilli parum recurvi lamina late oblonga retusa in unguem latiusculum ipsa longiorem sensim angustata, alarum vexillo valde breviorum carina æquilongarum lamina anguste-oblonga, supra auriculam vix attenuata haud gibba, carinæ antice subcurvatæ foholis ad ipsorum tertiam partem liberis hreviter oblongis obtusis, ovario fusiformi ionge stipitato hirsuto, stylo sub stigmate glabro, legumine ignoto. %.Aprili, Majo. Krasnowodsk, in arenosis montanis rarus. 15. IV. 4901, blühend und in Knospen. Maasse: Blätter bis 25 cm. lang, bei 7-8 cm. langem Blattstiel, wohl auch etwas kleiner; Blättchen 9-7 mm. im Durchmesser, wohl auch kleiner; Schäfte 10 cm. lang und zur Fruchtzeit wohl auch länger; Brakteen (unterste) 7.5 mm. Blüthensiel 4-5 mm. lang; Kelch 20 mm. lang, nur 3,2 mm. breit; Kelchzähne wenig über # mm. lang. Vexillum 3,6 cm., Alae und Carina 3,f em. lang. Nachdem die Früchte unbekannt sind, so könnte eigentlich die Sektion für zweifelhaft gelten; nach den offenkundigen Beziehungen zu den um A. utriger Pall. gruppierten Arten stelle ich A. stenanthus jedoch ohne Bedenken zu Myobroma, zumal die Haare einfach sind und mit dem Grunde aufsitzen. In dieser Seklion dürfte ihm keine andere Art näher stehen, als A. nephionensis Fr. et Sint. Dieser ist aber durch die mehr- paarigen Blätichen, die sehr kurzen Schäfte, erheblich kleinere Blüthen, im Verhältnisse längere Kelchzähne, weiteren Kelch, die fast gleich langen Petalen, stark (fast viertelkreisfürmig) aufgebogene Fahne, die an der Spitze viel weniger freien Carina-Blätichen sehr gut unter- schieden. A. utriger Pall. ıst durch lanzettliche Stipeln, vielpaarige, längliche, gefalzte Blätichen, kürzere Schäfte, kleinere Blüthen, verkehrt- eirundliche Fahne ebenfalls scharf unterschieden. A. stenanthus ist vermöge der auf einen ziemlich beträchtlichen Theil der Platte freien 2 Si dl parte - … de 2 ur « d (105) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 763 Theilblättchen der Carina ein Bindglied zwischen den um 4. utriger Pall. gruppierten Arten (A. buchtormensis Pall.. A. nephtonensis Fr. et Sin... A. Barrowianus Aïtch. Bak. und A. wolgensis Bunge) und A. flezus Fisch.. bei welch’ leizierem die Carinablälichen fast bis zum Grunde frei sind. — A. (XXXV. Myobroma) samarkandinus Freyn n.sp. viridis, acaulis, pilis albis basifixis patule sparseque hispiduius. e radice crassa lignosa cæspitosus, ad collum vestigiis petiolorum haud laceratorum obtectus, stipulis imbricatis membranaceis subhyalinis inter se liberis petiolo longe adnatis utrinque giabris margine irregulariler eroso-denlieulatis ei sparse ciliatis exlimis e basi semiovata oblongis oblusis intimis triangulare lanceolatis subulalo-acuminatis, folüs brevissime petiolatis prostraiis el adscendentibus, petiolo el rhachide rigida, tenaci, sulcato- striatis parce hispidulis, foliolis remotis (29-)25-33 jugis petiolulatis ovalo-oblongis et obiongis obtusis apiculatis vel brevissime acutatis mucronulalis supra glabris subius ad nervum medium et ad marginem hispidulis, scapis brevissimis stipulam vix superantibus duris angulalis et sulcatis erectis racemo laxo 1-4 floro terminatis, bracteis subpergameneis linearibus acutis hispidulis ereclis flexuosis pedicello rigido angulatc- sulcaio 2plo longioribus. floribus majuseulis porrectis ebracteolatis sub- perdurantibus. calycis tandem rupti immutati tubulosi basi acuti ochracei glabri dentibus elongato triangularibus et sublinearibus aculis præsertim margine albo-hispidulis tubi quadrantem adæquantibus, petalis subæqui- longis luieis virescentibus. vexilli subrecurvi lamina obovato - oblonga emarginala in unguem angustissimum ipsa breviorem sensim sensimque angustata, alarum vexillo subbreviorum carine æquilongarum lamina spathulato-oblonga oblusissima supra aurieulam attenuata haud gibba, carina antice convexa ad apicem usque integerrima, ovario fusiformi longe stipitato glaberrimo siylo pilis perpaucis obsito sub stigmate glaberrimo, legumine biloculari juvenili coriaceo glaberrimo breviter stipitato breviter cblongo (an cylindrico?) basi obluso apice in rostrum pungentem breviter acutato. Z. Majo. Prope Samarkand in sieppa ad Balan Nur, 6. V. 1898. blübend und mit jungen Früchten (0. Paulsen Ne 107). Maasse: Wurzelsiock 1 cm. dick: Blatt sammt dem 0.8-1,3 cm. langer Stiel 18-22,5 em. lang, nur die ersten erheblich kürzer; Theil- blättchen 1.5 x 0,65 em. lang und in der Mitte oder im untern Drittel breit, oder wenig kleiner: Schaft 0.7-1.0 cm. lang: Brakteen 10 mm. Blüthenstiel 6,5 mm. lang. Kelch 1.7-1.8 cm. lang. wovon 4-4,5 mm. auf die Zähne kommen, unten 2'/.. an der Mündung 4.0 mm. breit; “ 764 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). (106) Vexillum 3,3 cm., Flügel 3,2 cm., Schiffchen 3,2 cm. lang, Stipes 1 mm., Hülse ohne Schnabel 1,4 cm. lang und 0,6 breit. Die bis zur Spitze ganz verwachsenen Blättchen der Carina im Vereine mit dem ganz kahlen Fruchtknoten weisen auf die Verwandtschaft mit A. leiocalyx Benth., A. wolgensis Bunge und A. longiflorus Pall. Von diesen Arten ist die erstgenannte vollkommen kahl, selbst die Kelch- zähne sind so beschaffen, seine Stipeln sind lederartig, die Blätter 16-20 paarig, die Schäfte haben Blattlänge, die Brakteen sind papierartig lineal-länglich, dis Kelchzähne — ‘/s Röhre, die Platte der Fahne am Grunde eckig, die Carina kürzer als die Alae und diese wieder kleiner als die Fahne; A. wolgensis Bunge hat lanzettliche, pfriemlich gespitzte Stipeln, 12-17 paarige Blättchen, Schäfle von halber Blattlänge, lineal- pfriemliche Brakteen von Kelchröhrenlänge, Kelchzähne von halber Röhrenlänge, breiteiförmige Platie der Fahne, übrigens an der Spitze freie Carina-Blättchen ; A. longifloris Pall. endlich ist eine weiche, nicht starre Pflanze, abstehend rauhhaarig, die Blätter länger gestielt, deren Blätichen nur 10-15 paarig, eiförmig stumpf, die Schäfte länger, die Längenverhältnisse der Blumenblätter sind ganz anders, die Hülsen lang gestielt. Da der Griffel des A. samarkandinus mit einigen Härchen beseizi ist, so sind auch die behaartgriffligen Arten zu vergleichen, nämlich A. chrysanthus Boiss. und A. Tavernieri Boiss., welche beide schon durch die langschäftigen, kopfförmigen Blüthenstände sehr abweichen — und A. ægobromus Boiss. eine kahle Art, mit dreieckig lanzettlichen Stipeln, 12-15 paarigen Blätichen von eiförmiger Gestalt, länger geschäftete, 8-10 blüthige Trauben etc. Die andern Arten dieser Verwandtschaft kommen schon gar nicht in Betracht. Obwohl der Habitus in der Gatlung Astrag. ungemein häufig trügt und so oft keineswegs der Ausdruck innerer Verwandtschaft ist. so legt es die Beschaffenheit der Blattstiele und Rhachis, sowie die etwas borstliche Behaarung der Pflanze im gegebenen Falle doch nahe, A. samarkandinus auch mit der kleinen Gruppe der um A. Frasinella Bge. stehenden Arten zu vergleichen, nebst dem genannten also noch mit A. anatolicus Boiss. und A. gypsaceus Beck. Allein auch diese sind in zahl- reichen Merkmalen von A. samarkandensis durchgreifend verschieden, — A. (XXXV. Myobroma) charguschanus Freyn n. sp. viridis subgriseus acaulis exscapus pilis albis basifixis patulis hirsulus, e radice lignosa pluriceps, caudiculis subterraneis elongalis + ve parallelis erectis lignescentibus, inferne stlipulas aphyllas glabras basi caudiculum amplec- tentes ad ?/s dorsi connatas rotundato-ovalas obtusas gerente, stipulis (107) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 765 foliigeris inter se liberis petiolo + alte adnatis ovato-oblongis obtusius- culis subhirsutis et ovato-lanceolatis acutis glaberrimis, omnibus mem- branaceis subhyalinis, foliis + horizontalibus et adscendentibus cireum- scriptione oblongis longe petiolatis, petiolo rhachi subæquante, foliolis (10-) 12-15 jugis peliolulatis contiguis et distantibus complicatis tandem planiuseulis elliptieis et ovato-ellipticis subrotundis emarginatis et obtusis supra glabris subtus patule albo-hirsutissimis, racemis radicalibus sessilibus vel brevissime peduneulatis 3-6 (-8) floris porrectis, peduneulis petiolo semper multoties brevioribus pedicellisque glabris, bracteis linearibus acutis flexuosis membranaceis pedicello ad minimum 2plo longioribus, floribus porrectis ebracteolatis, calycis tubulosi chartacei pallidi fere glaberrimi dentibus viridibus elongato-triangularibus acumi- natis acutis albo-barbatis tubi trientem æquantibus, petalis ex sicco sulfureis mox purpurascentibus, alis carina sutura curvala apice subre- curva eximie longioribus lamina spathulato-oblonga supra auriculam altenuata, vexilli alis longioris subrecurvi lamina rotundato-ovata emar- ginata e basi angulata sensim sensimque in unquem latissimum 1psa longiorem abeunte, ovario fusiformi dense sericeo-hirsutissimi basi acula sessili apice in siylum apice valde recurvum supra sericeo-hirsutum sub stigmate glabrum sensim attenuato, legumine ignolo Z%.Septembri. Pamir, in angustiis Chargush alt. 4300 m. die 3. Sept. 1898, Ig. Ove Paulsen (exs. 1244). Maasse: Unterird. Stämmchen 1 cm. dick; Blätter bis 12 cm. lang, einschliesslich des 5-6 cm. langen Blattstieles, oder kleiner; es giebt solche (primordiale) die nur 1-1,5 cm. lang sind. Theilblättchen 7,5 X 4,5 mm. lang und in der Mitte oder im untern Drittel breit, auch kleiner und schmäler. Brakteen 10,5 mm. lang; Kelch 17 mm. lang einschliesslich der fast 6 mm. langen (längsten) Zähne, an der Mündung 4,5, am Grunde 2,5 mm. weit; Vexillum 22 mm., Alae 20 mm, Carina 18,5 mm. lang. A. charguschanus steht keiner andern Art näher, als dem A. rufes- cens Freyn in Bullet. herb. Boiss. VI (1898), p. 981 (Namenänderung für A. variegatus Freyn 1. c. V (1897), p. 592-594 (non Franchet), woselbst die ausführliche Beschreibung und Erörterung zu vergleichen ist). A. rufescens ist habituell, sowie durch die in der Sektion seltene Blüthenfarbe ganz ähnlich aber durch weichrauhhaarige viel kleinere Kelche, deren Zähne viel kürzer sind, kleinere Blüthen, deren Flügei und Carina gleich lang sind und deren Vexillum ganz anders gestaltet ist durchgreifend verschieden. 766 BULLETIN DE L'UÉRBIER BOISSIER (2me SÉR.). (108) — A. alatavicus Kar. Kir., Bunge Astrag. spec. geront., p. 42 — Pamir, in declivibus montis humidis prope lacus Jashil-Kul alt. 3800 m., 29, VII. 1898, blühend (0. Paulsen No 984). — A. (XXXV. Myobroma) alaicus Freyn n. sp. viridis, acaulis, pilis albis basifixis patulis et horizontalibus villosus, e radice lignosa cæspitoso- pluriceps, stipulis membranaceis subhyalinis nervosis utrinque glabris margine hirsutis inter se liberis petiolo longe adnatis foliorum exti- morum breviter oblongis oblusis, intimorum triangulure lanceolatis acutıs, foliis omnibus radicalibus longe petiolatis erectis petiolo rhachideque tenacibus sero marcescentibus patule villosis, foliolis verticillato-pinnatis 12-20 jugis subsenis (infimis et summis paucioribus) hinc inde dissitis spathulato-oblongis obtusissimis complicatis ulringue patule albo-hirsutis novellis nitenti-griseis, pedunculis brevissimis petiolo 4-5 plo brevioribus patule villosis, racemo brevissimo 2-5 floro terminatis, bracteis angus- tissime Iriangularibus acuminalis acutissimis subhyalinis villosis pedi- cellum teretem albo-villosum adæquantibus, floribus erectis, ebracteolatis calycis molliter villosi tubulosi lutescentis (tandem immutati rupti) dentibus porreclis viridibus elongato-triangularibus acutis subfalcatis albo-hirsutis tubi frientem æquantibus, petalis luteis glabris, vexilli alis videtur gibbis longioris lamina obovato-oblonga emarginata antice valde recurva el marginibus replicata basi ex angulo in unguem latum ipsa breviorem abeunte, alarum carina valde longiorum lamina fere reclan- gule oblonga rotundato-obtusa, carina antice rectangule curvata obtusis- sima, ovario ovato-fusiformi breviter stipilato adpresse hirsuto in stylum rigidum basi adpresse hirsutum sub stigmale .rectangule recurvum glabrum sensim attenuato, legumine ignoto %. Junio. Mons Alai, in sylva Juniperi Olgin Lug, 24. VI. 1898, blühend (Ove Paulsen exs. 536). Maasse (nach nur À Inviduum) : Unterird. Stämmchen 5 cm. lang und knorrig 4-5 mm. dick; Blätter einschliesslich des (5,4-)6,5-8 em. langen Blattstieles 14-17 cm. lang; Pedunkulus 2 cm., Pedizellen 5 mm. lang, Kelch sammt dem 6 mm. langen längsten Zahne 1,7 cm. lang, unten 3,5, an der Mündung fast 5 mm. breit, Vexillum, entlang des Rückens gemessen, 2,8 cm., Alae 2,6 cm., Carina 2,1 cm. lang. A. alaïcus ist eine höchst ausgezeichnete Art aus der nur aus wenigen Arten bestehenden Gruppe mit wirtelig gestellten Theilblättchen. Diese Gruppe bestand bisher nur aus A. verticillaris Bunge, A. alata- vicus Kar. Kir., A. Kurrumensis Bunge und A. myriophyllus Bunge. Von diesen unterscheidet sich A. verticillaris, den Bunge ursprünglich Br (109) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 767 der zur Untergattung Ayppoglottis gehörenden Sektion Helerozy& zugerechnet halte, durch ganz angedrückte Behaarung, fast sitzende Trauben, kleinere Blüthen, deren Carina kaum kürzer ist als die Alae und anders gestaltetes Vexillum. A. alatavicus Kar. Kir. hat durchaus ganz stumpfe Stipeln, schmal lineale oben kahle Blättchen, kleinere Blüthen, geigenförmiges Vexillum etc.; A. Kurrumensis Bge. in Act herb. Petrop. VII (1880), 370 ist seidenhaarig, die Blättchen sind nur 3-9 wirllig und stehen zu 4 im Wirtel, sie sind spitzlich, beiderseits angedrückt behaart, die Kelchzähne halb so lang wie die Röhre, und das Vexillum stumpf geöhrlt. Endlich unterscheidet sich A. myrio- phyllus Bge. in Astrag. turkest., p. 232-3 dadurch, dass er Stengel entwickelt, durch lanzeltliche Stipeln, kahle Blattoberseiten, angedrückt behaarte Blattunterseiten, vielblüthig gedrängte Traube, kurzzähnige Kelche, Alae von Vexillum-Länge etc. — A. (XXXV. Myobroma) serafschanicus Freyn n. spec. viridis brevicaulis vel subacaulis pilis albis basifixis patule-villosus, e radice lignoso caudiculoso-pluriceps, caulibus brevibus v. brevissimis rigidis porrectis foliaceis, stipulis membranaceis nervosis glabriusculis inter se liberis, infimis (i. c. caudiculorum novellorum) aphyllis uno latere alte connatis parte libera oblonga obtusa subciliatis, stipulis foliigeris petiolo longe adnalis subvillosis subscariosis ab infimis lineari-oblongis aculis ad summas late linearias acuminatas aculissimas sensim anguslalis, foliis breviter peliolalis erecto-palulis petiolo rhachique patule vitlosis imparipinnatis, foliolis brevissime petiolulatis (10-) 18-20 jugis paribus sæpe irregularibus approximatis vel distantibus parum diminutis planis ovato-elliplieis vel sæpius ovato-oblongis subemarginatis retusis vel obtusis mucronulatis supra dense lanatis tandem subarachnoideis subtus parcius villoso-hirsutis, racemis (1-)3-4floris pedunculo tenui porrecto villoso petiolo superato suffultis, bracteis membranaceis subcariosis linearibus acuminatis aculissimis villosis pedicello tenui erecto villoso sublongioribus, floribus ebracteolatis porrectis, calycis membranacei nervosi tubulosi patule albovillosi (tandem immutati rupti) dentibus lineari-subulatis trientem tubi superantibus, petalis (ex sicco) ochro- leucis sericeo villosis, vexilli porrecti lamina oblongo-obovata emarginata e basi subangulala in unguem sensim angustata, alarum vexillo breviorum lamina fere rectangule-oblonga inzqualiter biloba supra auriculam atte- nuala (ex sicco non gibba) margine glabra, carina alis breviori sutura æqualiter curvata superne e sino in apicem rotundatum producla margine glabra, ovario longe stipitato ovato-fusiformi dense sericeo-villoso sensim 768 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (110) in stylum infra medium villosum sub stigmate barbulatum attenuato, legumine ignoto %. Serafschan, prope Samarkand, in steppa ad Balan Nur (?), 6. V. 1898, bluhend (Ove Paulsen No 111). Maasse: Längster Stengel 9 cm.; längstes Blatt 12,5 cm. sammt 2,3 cm. langem Blattstiel, doch sind die Btätter auch kleiner + 10 cm. sammt 2 cm. langem Blattstiel; Theilblättchen, die grössten 7 x 3,7 und 7x2 mm. lang und im untern Drittel breit, an den obern Blättern bis 8 mm. lang und gegen die Mitte 3,5 mm. breit; Pedunkulus, längster 1,3 cm. lang; Pedizellus 3 mm. lang; Kelch 12,3 mm. lang, wovon 5 mm. auf den längsten Zahn kommen, 3,5 mm. weit; doch kommen auch kleinere Kelche am selben Inviduum vor; Vexillum etwas über 1,65 cm., Alae 1.43 cm., Carina 1,3 cm. lang, doch sind die Petalen der kleineren Blüthen auch am selben Stock kleiner. A. serafschanicus ist durch die dichte Behaarung des Vexillums und die, wenn auch weniger dichte der andern Petalen sehr ausgezeichnet. Der Tracht nach und dieses Merkmals wegen ist man versucht, ihn unter XXXIV. Erionotus zu bringen; da die Stipeln jedoch mit einem erheb- lichen Theile ihrer Länge an den Blatistiel angewachsen sind, so erübrigt nur, ihn unter Myobroma einzureihen. Hier gehört er wohl in die Reihe der Arten mit halb- oder ganz 2fächerigen Hülsen (die einzige Art mit einfächerigen Hülsen ist sehr unähnlich) und darin wegen des unter- halb der Narbe behaarten Griffels und der beiderseits behaarten Blätter, sowie der behaarten Petalen neben A. trichostigma Bge., der aber durch grössere, 10-14 paarige Blättchen, die oben nicht wollig sind, grössere Blüthen, deren Vexillum zurückgebogen und nur wenig länger als die Alae ist und deren Carina und Alae nicht behaart sind, verschieden ist. 602a und b. A. (XXXV. Myobroma) supralanatus n. sp. condensatus, viridis subcaulescens pilis albis basi fixis + hirsutus inferne subvillosus, caule lignoso brevi crasso a basi caudiculoso-ramoso, stipulis membrana- ceis nervosis, inter se liberis infimis (i. e. caudiculorum novellorum) aphyllis uno latere alte connatis parte libera triangulari-lanceolatis acutis glabriusculis apice subhirsutis, foliorum intimorum subcaudatis, stipulis foliigeris petiolo longe adnatis valde hirsutis subscariosis elongato-triangu- laribus acutissimis, foliis longe petiolatis porrectis petiolo rhachique stramineis patule sparseque hirsutis glabrescentibus rigidissimis persis- tentibus, foliolis 26-38 parvis sæpe irregulariter dissitis et inter se distantibus petiolulatis mox delapsis parum diminutis plicatis tandem planis obovatis vel obovato-orbiculatis emarginatis retusis oblusiusculis (414) J. FREYN. PLANTÆ EX ASIA MEDIA. 769 vel brevissime apiculatis supra dense lanatis tandem arachnoideis subtus parce villoso-hirsutis, racemis axillaribus brevissime pedunculatis 4-3 floris, pedunculis petiolo multo brevioribus villosis angulatis, bracteis membranaceis linearibus filiformi-acuminatis acutis villosis pedicellum adæquantibus, floribus ebracteolatis patulis, calycis tubulosi patule sparseque villosi tandem immutati rupti dentibus flexuosis lineari-subu- latis albo-villosis tubo cylindrico 4-6 plo brevioribus, petalis glabris ex rudimentis videlur stramineis v. flavis, tubum calyci æquilatum forman- tibus, vexillo subrecurvo alas angustas carina leviter curvata longiores superante, ovario fusiformi sessili dense sericeo in stylum subhirsutum sub stigmale parce hispidulum sensim attenuata, legumine ignoto. Z, Vere. Aschabad, in montibus prope Firusa, 17. VI. 1900, ganz verblüht und ohne Früchte (602« Sintenis); Suluklü, in monte Ackerberg, abgeblüht mit Blüthenresten, ohne Früchte (6025). Maasse: Stengel, beziehentlich Wurzel-Kopf 5-6 mm. dick und bis 10 cm. hoch ; heurige unterirdische Stämmchen 1,5-3 mm. dick, 1,5-5 em. lang; Blätter (Aschabad) sammt dem 5 cm. langen Blattstiel 18,5 cm. lang oder etwas kleiner, oder (Suluklü) sammt dem 2,7 cm. langen Blattstiel 16 cm. lang oder etwas kleiner. Grösste Blättchen 5,7-5 mm. lang bei 3,5-3,3 mm. grösster Breite im obern Drittel ; Kelch etwas ungleich (nach 2 Rudimenten, von denen eins schon ohne Kelchzähne), die Röhre 1,5 cm. lang und 4,2 mm. ziemlich gleichmässig breit; bis 1,6 cm. lang und nur 3 mm. gleichmässig breit, znm Grunde allmähltg verschmälert; die Zähne des letztern Kelches 3-4,3 mm. lang, Vexillum (schon ganz dürr) 2,8 cm. lang, im Leben also wohl noch grösser. A. supralanatus sieht dem A. Olgæ Bunge habituell zum Verwechseln ähnlich; erst die nähere Untersuchung erweist, dass er in die Sektien Myobroma und in dieser in die nächste Verwandischaft von A. Johannis Boiss. und A. apricus Bunge gehört. Mit beiden hat er die persistenten gleich Speeren herausgerichteten Blattachsen gemeinsam ; doch ist A. Johannis ziemlich -angedrückt behaart, seine Stipeln sind fast kahl und kürzer, die Blättchen lineal, die Kelchzähne lanzetilich, halb so lang als die Röhre und die Blüthen erheblich kleiner. A. apricus Bge. ist durch viel grössere, längliche Theilblätichen, lanzettliche Kelchzähne von ‘/s Röhrenlänge und kleinere Blüthen ebenfalls verschieden. A. supralanatus ist eine sehr charakteristische Art und konnte trotz des mangelhaften Zuslandes, in dem er vorliegt, dennoch kenntlich beschrieben werden. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 8, 31 juillet 1904. 50 770 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (112) A. (XXXV. Myobroma) mendax Freyn n. sp. viridis acaulis exscapus pilis albis basi fixis patule et + retrorsum molliter-hirsutus, e radice lignescente cæspitoso-pluriceps, stipulis membranaceis petiolo longe adnatis inter se liberis foliorum extimorum late ovatis obtusissimis, foliorum intimorum lanceolato-linearibus acutis omnibus patule hirsutis nervosis, foliis omnibus radicalibus breviter petiolalis adscendentibus petiolo rhachideque patule hirsutis, foliolis 14-18 jugis breviter petiolulatis subcontiguis et distantibus complicatis tandem planis orbiculari-elliplieis retusis et obtusissimis supra glabris subtus præsertim ad nervum et secus marginem patule albo-hirsutis novellis griseis, floribus subrudi- calibus majusculis porrectis ebracteolatis breviler pedicellalis, bracteis membranaceis subhyalinis linearibus acutis hirsutis pedicello duplo longioribus, calycis tubulosi ochracei pallescentis patule hirsuti tandem immutati rupli dentibus elongato-triangularibus acuminatis acutis intus glabris extus albo hirsutis tubi trientem fere æquantibus, petalis luteis, vexilli extus sordidi parum recurvi lamina oblongo-obovata subretusa marginibus valde replicata in unguem a ceteris petalis distantem ipsa breviorem sensim angustata, alarum vexillo subbreviorum lamina spathulato-oblonga obtusa supra auriculam atlenuata, carina alis eximie breviore sutura valde curvala apice subrecurva integerrima, ovario subcylindrico sessili hirsutissimo stylo rigidiusculo a basi versus medium sparse setoso sub stigmate glabro, legumine ignoto %. Junio, Julio. In sylva Juniperi Olgin-Lug in mont. Alai all. 2600 m. s. m., 20. VI. 1898, florentem Ig. Ove Paulsen (exs. 438). Maasse: Die ganze Pflanze 3-5 cm. hoch; Wurzel 1,5 cm., die einzelnen unterirdischen Stämmchen 6-7 mm. dick; Blätter bis 10 cm. lang, die meisten erheblich kürzer; Theilblättchen der untersten Blätter 4,5% mm. lang und breit und auch im selben Blatte kleiner; jene der innern Blätter 7x6 mm. lang und breit und kleiner; so lange sie gefalzt sind, viel schmäler aussehend; Kelch 13 mm. lang, wovon 3 mm. auf den längsten Zahn entfallen, unten 3, an der Mündung 4 mm. weit; Vexillum 20,5, Alae fast 19, Carina 16.5 mm. lang. (Fortsetzung folgt). 771 / VV TROIS ESPÈCES NOUVELLES DU GENRE EREMURUS PAR Mme Olga FEDTSCHENKO Ayant entrepris en 1903 la revision du genre Eremurus, d’apres les riches colleclions du Jardin Botanique Impérial et de l’Académie Impé- rlale des Sciences de Saint-Petersbourg, du Jardin Botanique de l’Univer- sité Impériale de Moscou, mon propre herbier et quelques collections privées qui m'ont été confiées, ainsi que d’après les plantes vivantes que j'ai eu l’occasion d’observer pendant mes voyages au Turkestan en 1868- 1871, 1897 et 1901 ou que je cultive (une dizaine d’espèces) dans mon jardin à Olguino (près de Mojaisk, au gouvernement de Moscou), j’ai constaté l'existence de quelques espèces nouvelles, qui n’ont pas encore été décrites. Jen donne ici la description de trois, dont deux ont été découvertes en Asie centrale en 1897 par feu M. Korshinsky. J’ai apporté la troisième du Turkestan en 1897 avec des fruits mürs et des bulbes vivantes et la cultive dès cette année dans mon jardin ici; c’est une des plus petites, mais aussi des plus belles espèces de ce beau genre et des plus hâtives : elle fleurit chez moi au mois de mai et la floraison dure trois semaines; c’est ici qu'ont été faites en 1900 les photographies ci-jointes. Ma revision n’elant pas encore sous presse, je serais reconnaissante pour tous les matériaux qu'on voudrait me communiquer à ce sujet, autant en exemplaires d’herbier (surtout de la Perse, de l'Himalaya et des Indes), qu’en bulbes vivantes et semences. Olguino, le 8 mai 1904 (gouvernement de Moscou). 1. Eremurus Korshinskii n. sp. (Sectio Eueremurus). Radicis fibræ carnosæ, tenues, numerosæ. Collum dense fibrosum. Folia viridia, late linearia, glaberrima, 40-50 cm. longa, 13-25 mm. lata. Scapus folia superans, cum racemo fere metralis, cylindricus, glaber- rimus, parte superiore (inter flores) in sicco angulatus. Racemus brevis 772 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (2) (30-35 cm. longus) et latus (inclusis staminibus usque 10 cm. latus), sub anthesi quasi coniformis. Bracteæ basi latiores, apice filiformes, fuscæ, nervo longitudinali centrali et parte apicali filiformi obscurioribus, mar- gine breviter ciliatulæ, sub anthesi pedicellis parum vel subduplo bre- viores. Pedicelli usque 3 cm. longi, tenues, angulo acuto adscendentes, apice manifeste articulati. Perigonium usque 15 mm. longum, late cam- panulatum, obscure luteum, defloratum fuscescens; ad articulationem breviter et abrupte attenuatum. Perigonii foliola plana, post florescentiam involuta. Nervi (3) longitudinales foliolorum perigonii inconspicui. Sta- mina filamentis croceis, florum defloratorum ad apicem fuscescentia, longa, perigonium 1 '/s-2 plo superantia, post florescentiam stamina perigonium multoties superant. Antheræ 2 mm. longæ, 2'/s plo longiores quam latæ; pollen luteum. Stylus stamina paullo superans, croceum. Ova- rium glaberrimum, globulare. Species E. altaico maxime affinis, racemo latiore, floribus majoribus, perigonio staminibusque obscurioribus et perigonii partis inferioris ad arliculationem atlenuat& forma differt. Hab. in Buchara : regio Darwas, inter Kala-i-chum et Sarydasch, in decliviis montium, 7000-8000’, 16. VI. 1897 fl. (Korshinsky! NN 1639- 1642); regio Baldshuan, Talbar, 5. VIT. 1897 fl. et cum fr. juv. (Lipsky!). 2. Eremurus comosus n. sp. (Sectio Eueremurus). Radicis fibræ crassiusculæ, carnosæ, fusiformes. Collum foliaceum, vaginis paucissimis oblectum. Folia 40-50 cm. longa, 16-23 mm. lata, linearia, breviter puberula. Scapus tenuis, solidus, parte basilari dense breviter pubescens, apice glaber, bracteis lalis albidis margine villosis instructus, sine racemo circ. 60 cm. longus. Racemus usque 40 cm. longus, 3 cm. latus. Bracteæ præter marginem villosum glabræ, papyra- ceæ, albæ, linea longitudinali centrali fusca, late lanceolatæ, obtuse acu- minatæ, ante anthesin flores multo superantes et apice scapi comam densam albam formantes. Florendi tempore bracteæ pedicellis duplo bre- viores. Pedicelli angulo aculissimo adscendentes ideoque racemus totus angustissimus. Pedicelli 1,5-2 em. longi, tenues, apice parum latiores (ut in E. spectabir), articulatione inconspicua, florendi tempore pars supe- rior pedicelli a scapo recurvala. Perigonium angusie campanulatum, foliola perigonii 5 nervia (in sicco), obscure rosea vel basi viridescentia, apice rosea, linea longitudinali lata viridescenti fusca. Sub anthesi peri- gonii foliola apice parum inflexa, post florescentiam involuta. Stamin« rubescentia, sub anthesi vix perigonium superantia, pollen eroceum. (3) 0. FEDTSCHENKO, TROIS ESPÈCES NOUVELLES DU GENRE EREMURUS. 778 Stylus rubescens, crassiusculus, ad apicem tenuior, stamina paullo supe- rans. Ovarium glabrum, læve. E. spectabili similis, differt ab eo ovario lævi nec rugoso, ab eo omni- busque ceteris speciebus generis Eremuri bracteis albis insignibus. Hab. in Buchara : regio Hissar, Faisabad, in decliviis montium, 23. V. 1897 sub anthesi (Korshinsky! NN 795 et 796); regio Darwas, Kala-i- chum, in decliviis montium, 5000-6000’, 1. VI. 1897 fl. (Korshinsky! N 11447); regio Baldshuan, Talbar, 5. VII. 1897 fi. (Lipsky!). /3. Eremurus lactiflorus n. sp. (Sectio Henningia). Radicis fibræ fasciculatæ, carnosæ, tenues. Collum vaginis Scariosis fibrisque laxis præditum. Folia glaucescenti viridia, glabra, linearia 35- 45 cm. longa (scapo plerumque breviora), 3-4 cm. lata (apud specimina culta). Folia basi, fructificationis tempore, rubescentia. Scapus sine racemo 25-45 cm. longus, glaber, cylindricus, rubescens, superne vel interdum omnis bracleis suffultis. Racemus 30-50 cm. longus, laxus, pau- ciflorus (apud specimina culta usque 100 vel plus). Bracteæ e basi lan- ceolata lineares, scariosæ, subtiliter cilialæ, brunneæ cum nervo satura- tiore, pedicellis florendi tempore multo breviores. Pedicelli fere hori- zontaliter patentes, 18-22 mm. longi, articulati. Perigonium ante anthesin croceum; sub anthesi foliola perigonii extus cum nervo longitudinali rubescenti, intus lactea, basi lutea, revoluta (fere Cyclaminis vel Ery- thronü florem revocantia), tunc demum horizonialiter patentes, post fiorescentiam conniventia. Flores expansi 35 mm. in diametro. Perigonii foliola externa 48 mm. longa, 7 mm. lala, interna 18 mm. longa, 9 mm. lata. Stamina et stylus sub anthesi longe porrecta. Filamenta alba, basi lutea; 3 staminum longiorum filamenta 15 mm. (cum anthera 18 mm.) longa, 3 staminum breviorum filamenta 10,5 mm. longa. Antheræ luteæ, 5,5 mm. longæ, 1,5 mm. lalæ, infra mediam antheram filamento affixæ. Stylus albus, 2 cm. longus. Ovarium læve, glabrum, luteum. Capsula magna (usque 2,5 cm. diametro), late infiata, lævis, tenuis, triquetre- globularis. Semina grisea, triangularia, papilloso-rugosa, late alata. Species dichogamiæ exemplum præbens. In montibus Tian-schan occidentalibus prope Tschimgan ab Olga Fed- tschenko anno 1897 detectum eodemque anno in culturam (horto Olgi- nensi) introductum. In herbario horti Pelropolitani asservantur ejusdem speciei specimina jam anno 1866-7 a N. Sewerzow (sub falso nomine E. Aucherianus) et anno 1876 a A. Regel (sub falso nomine E. aniso- plerus) lectæ. 774 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (22€ SER.). (4} E. anisopterus (Kar. et Kir.) Rgl. nostro proximus, differt tamen scapo radicisque fibris crassioribus, foliis angustioribus, basi adpresse-pilosis et margine scabriusculis, perigonii foliolis conniventibus, capsula minore, erassa, globulari, nervo longitudinali foliorum perigonii intus pubescenti, nec non habitatione in desertis argillosis vel arenosis. —4n — SPECIES HEPATICARUM AUCTORE Franz STEPHANZ (Suite.) 507. Plagiochila Brotheri St. n. sp. Dioica mediocris flaccida et tenera, pallide-virens. Caulis ad 5 cm. longus, superne parum ramosus, ramis late divergentibus sub flore simpliciter innovatus. Folia caulina vix 3 mm. longa, contigua oblique patula, angulo 45° parum decurrentia, plano-dislicha, ovala vel ovato- oblonga, asymmetrica, margine antico substriclo nudo, postico leniter arcuato caulem tegente remole spinoso-ciliato, spinis sub 7, apice late rotundato similiter spinoso, spinis sub 8, omnibus e lata basi abrupte attenuatis longeque selaceis strictis et recte patulis. Folia ramulina remotiuscula fere duplo angustiora (3 plo longiora quam lata) oblongo- ligulata brevius spinoso-ciliolala, versus apicem ramorum cito decres- centia. Cellule apicales 27 y, basales 27 X 45 u trigonis parvis partietibus validis. Folia floralia caulinis similia curvalim patula longius ciliata. Perianthia pro planta magna compresso-obconica ore late rotun- dato grosse denseque spinoso-ciliato. Hab. Queensland (Bailey). Il. Folia caulina oblongo-trigona. 508. P. Kirkii Mitten n. sp. Dioica mediocris fusco-brunnea, rigida, laxe cæspitosa. Caulis ad 8 cm. longus tenuis fuscus et rigidus, simplex sub flore simpliciter vel gemi- natim innovalus vix aliter ramosus. Folia caulina 2 mm. longa basibus imbricatis apicibus liberis, subrecte patula disticha vel decurvula. antice longe decurrentia, poslice parum ampliala caulemque tegentia vel recurva, valde concava, in plano angusle falcato-trigona, basi amplissima apice ocluplo angustiora, circumeirca argule armata, margine antico leviter sinuato remote spinuloso, postico a basi ad apicem bene arcuato superne remote dentato, inferne dense longeque spinoso, spinis recte 453 776 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m sé.) Plagiochila. patulis ipsa basi ciliiformibus, apice emarginato-bidentulo. Cellulæ apicales 27 X 36 y, basales 27 x 54 y. trigonis ubique maxime nodu- losis. Folia floralia caulinis mullo majora, late ovato-trigona subacuta eircumeirca grosse Spinosa, spinis approximatis recte patulis anticis brevioribus. Perianthia brunnea oblonga ore parum angustato truncato denticulato. Hab. New Zealand, Great Barrier Island (Kirk). 509. Plagiochila Sinclairii Mitt. Fl. Nov. Zel. II. p. 132. Dioica major flaccida olivacea laxe cæspitosa. Caulis ad 1% cm. longus (vulgo 6-7 cm.) pauciramosus sub flore simpliciter innovatus tenuis fuscus et tenax. Folia caulina sub 4 mm. longa,inferiora remota superiora contigua subrecte patula plano-disticha, postice parum ampliata cau- lemque tegentia, haud decurrentia, ovata, margine antico substricto nudo, postico e basi rotundata leviter arcualo argute Spinoso, spinis inæqualibus sed regulariter consecutivis approximaiis, strictis recteque patulis angustis longeque acuminalis, aliis brevibus mixtis, apice quam basis duplo angustiore rotundato similiter armato. Cellulæ apicales 18 y. trigonis nullis, basales 18% 45 y trigonis majusculis. Folia floralia caulinis simillima longius spinosa. Perianthia oblonga ore profunde bilabiato, labiis rotundatis irregulariter spinoso-setaceis. Capsula parva late ovalis. Spore 12 y læves brunneæ. Elateres breves vermiculares, spiris duplicatis teretibus laxe tortis. Hab. New Zealand (Sinclair, Kirk). 510. P. Rutlandii St. n. sp. Dioica, magna valida robusta olivacea laxe cæspitosa. Caulis ad 12 cm. longus vage pauciramosus, fuscus et crassus superne expallescens. Folia caulina plus 4 mm. longa (inferiora remota subrotunda), parum imbri- cata, oblique patula, angulo 80° brevi basi inserla, antice breviter decurrentia postice brevissime adnata valdeque ampliata, caulem plano superanlia vel recurva, celerum plano-disticha, ambitu ovato-oblonga, apice quam basis 4 plo angusliore, margine antico vix arcuato nudo vel sub apice paucidenticulato, postico e basi ventricosa et remote armata arcuato superne stricto dense spinuloso, spinulis 2-3 cellulas longis subrecte patulis subæquimagnis, apice oblique truncato-rotundato simi- liter armato, spinulis parum validioribus. Folia ramulina parum minora. Cellulæ apicales 18 X 27 y, basales 48 X 72 y trigonis nullis. Folia floralia caulinis vix majora, simillima sed longius spinosa. Perianthia obovato-oblonga ore angustato rotundato dentato-spinoso. Hab. New Zealand (Stephenson, Rutland). 454 . NE Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 777 511. Plagiochila Ferdinandi Mülleri St. n. sp. Dioica major rigidula brunneola in cortice gregaria. Caulis ad 8 cm. longus crassus fuscus et rigidus superne capillaceus et pluriramosus, ramis longiusculis divergentibus parvifoliis subdendroideus. Folia caulina 5 mm. longa imbricata oblique patula angulo 58° plano-dislicha antice longius decurrentia, postice parum ampliata caulem tegentia vel recur- vula, in plano oblongo-trigona, basi amplissima apice 3plo angustiora, subsymmetrica, margine anlico stricto nudo, postico e basi breviter rotundata substricto grosse 6-8 spinoso, spinis e lata basi acuminalis remotis subrecte patulis, apice truncato 7-8 spinoso, spinis valde irregu- laribus, majoribus angustis validis strielis recleque patulis, minoribus sæpe ad dentem reductis. Folia ramulina multo minora oblonga, apice quam basis duplo angustiora ibidemque vulgo emarginaio-bispinoso, spinis validissimis porrectis, margine postico 6-7 spinoso, spinis approxi- matis angustis validis oblique porrectis. Cellulæ apicales 18 X 27 u. wigonis parvis acutis, basales 27 X45 p, trigonis magnis subnodulosis. Folia floralia caulinis multo majora, oblonga, remote paucispinosa, spinis longis validissimis sublaciniiformibus. Perianthia in ramis ultimis terminalia, innovala, ore truncato dense setuloso. Hab. Australia. Queensland (Ferd. von Müller). Ill. Folia caulina late-trigona. 512. P. microdictyum Mitten Fl. N. Zel. II, p. 131. Dioica longa parvifolia gracillima, flaccida, fusco-olivacea inferne brunnea. Caulis ad 7 cm. longus tenuis fuscus irregulariter longeramosus ramis simplicibus. Folia caulina 1,2 mm. longa, adulta squarrose recurva, Ssuperiora sursum recurva cauli appressa imbricata apicibus liberis, postice valde ampliata caulem late superantia utrinque longius decurrentia, in plano late deltoidea, margine antico leviter arcuato nudo, postico e basi valde ventricosa substricto nudo vel paucidentato, apice quam basis plus triplo angustiore sæpe integerrimo rotundato, ih aliis truncato 2-3 denticulato, dentibus ubique brevibus acutis. Cellulæ apicales 18 y, basales 18 36 y, trigonis ubique magnis nodulosis sæpe late confluentibus ipsa basi maximis. Andrecia mediana parva bracleis ad 6 jugis apice recurvo denticulato. Hab. New Zealand Planta rarissima, foliis parvis deltoideis bene distincta. 455 778 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sER.). Plagiochila. 513. Plagiochila conturbata St. n. sp. Sterilis minor rigida dilute olivacea intricalim cæspitosa. Caulis ad 5 mm. longus fuscus tenuis rigidissimus vage ramosus, ramis longius- culis late divergentibus, striclis vel curvatis maximeque conturbatis apice attenuatis parvifoliis. Folia caulina vix 1 mm. longa remotiuscula vel contigua oblique patula angulo 68° brevi basi inserta vix decurrentia disticha vel decurva, in plano late ovata, basi cuneatim ampliala caulemque tegentia tertio infero amplissima apice 3 plo angustiora, margine antico substricto vel superne leviter arcuato nudo. postico e basi rotundata nuda superne spinoso, spinis 7-8 confertis validis, e lata bası acuminalis oblique patulis regulariter conseculivis et æquimagnis, apice subtruncato similiter armato, spinis 3-4 validioribus oblique porreetis. Folia ramulina sensim minora basi obcuneala caulem itaque haud tegentia ceterum obovala margine postico arcuato superne 6 dentato dentibus brevibus acutis apice emarginato bidenlato. Cellulæ apicales 18 u. basales 27 X 45 y trigonis magnis aculis sæpe late confluentibus. Hab. Queensland (Bailey). 5l4. P. radiculosa Mitt. Fl. Nov. Zel. II, p. 133. Dioica, major, flavo-virens, flaccidissima, fragillima, corticola. Caulis ad 5 cm. longus, validus sed flaccidus, in planta sterili et 9’ parum ramosus, sub flore © innovatus, innovalionibus repetilis maxime ramosus. Folia caulina k mm. longa conferta ulrinque decurrentia sursum recurva caulique a latere appressa, homomalla valde concava, poslice ampliata caulem late superanlia, integerrima, late ovalo-irigona 1. e. margine antico striclo, poslico e basi valde arcuata stricto, apice quam basis A plo angustiore truncalo bidentulo. Folia ramulina ovata vel ovato-oblonga ceterum similia. Cellulæ apicales 27 y Lrigonis magnis acutis, basales 27 X 72 u trigonis maximis grosse nodulosis. Folia floralia caulinis parum majora similia oblique emarginato-biloba ubique remote denti- culata ipsa bası quidem nuda. Perianthia oblonga, longe exserla subtriplo longiora quam lata, ore compresso truncato dense minuteque denticulato. Andrecia Spicata, spicis valde curvalis ex apice vegelalivis, innovatio- nibus stricüis, bracteæ 6 jugæ medio supero late foliaceo patulo apice obtusato integro vel bidentulo. Hab. New Zealand (Colenso, Kirk, Beckett); Tasmania (Weymouth). 515. P. circumdentata Si. n. sp. Dioica mediocris sed longa et gracilis, flaccida brunneola dense cæspi- tosa. Caulis ad 7 cm. longus tenuis fuscus pluriramosus, ramis longis simplicibus parum patulis apice interdum nutantibus. Folia caulina 156 Plugiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICA RUM. 119 2,5 mm. longa oblique patula angulo 56° imbricata decurvula, antice longe decurrentia, postice breviter inserla alteque cristala, in plano late deltoidea, latiora quam longa, margine antico stricto ubique dentalo. dentibus remotis ipsa basi minoribus confertis, omnibus brevibus validis oblique patulis, margine postico e basi valde ampliata ventricosa sub- stricto 12 dentato dentibus remotis inferis spiniformibus validioribus quam superi duplo longioribus, apice quam basis 4 plo angustiore oblique truucato 4 dentalo, dentibus recte patulis validis minoribus mixtis. Folia ramulina ovato-deltoidea validius dentala dentibus magis numerosis et magis approximalis. Cellulæ apicales 27 y, basales 27 X 45 w trigonis ubique optime nodulosis, basalibus maximis. Folia floralia caulinis vix majora simillima magis et validius dentata. Perianthia magna. longe exserta, oblongo-elliplica ore truncato-rotundato spinuloso. Hab. New Zealand (Beckett). 516. Plagiochila decurvifolia St. n. sp. Dioica mediocris rigidiuscula flavo-virens vel flavo-rubescens, corticola dense depresso-cæspitosa. Caulis ad 6 cm. longus tenuis fuseus rigidus pauciramosus, ramis longis simplicibus porrectis æqualiter foliosis, stolo- nibus descendentibus numerosis. Folia caulina conferta vel confertissima 2 mm. longa decurva, haud decurrentia valde concava postice ampliata erecta vel recurva sæpe crispata late rotundato-irigona, basi amplissima apice 6 plo angustiora, margine anlico stricto nudo vel superne pauci- dentalo, postico valde arcuato inferne nudo superne substricto regulariter dentato, apice truncalo angulis in dentem mutatis, dentibus ubique validis brevibus e lata basi aculis recte patulis. Cellulæ apicales 27 u, basales 27 X 36 y trigonis ubique maximis grosse nodulosis apice sæpe jalissime confluentibus. Folia floralia caulinis valde diversa, late obovata valde concava, margine antico curvato grosse remoteque 4 dentaio, dentibus brevibus, postico inferne nudo superne dense irregulariterque denticulato apice breviter truncato angulis in dentem protraclis. Perianthia oblongo-elliptica ore angustato truncalo breviter lacerato. Hab.’ Tasmania (Oldfield); New Zealand (Kirk, Beckett, Dall). 517. P. fasciculata Ldbg. Spec. Hepat., p. 7. Syn. : P. aculeata T. et H. Syn. Hep., p. 627. P. subfasciculata Colenso. Proc. N. Z. Institute. Dioica mediocris rigidula viridis vel flavo-virens, dense intricatim cæspitosa. Caulis ad 6 em. longus (vulgo & cm.) normalilter fasciculatim multiramosus, ramis/sæpe attenualis parvifoliis. Folia caulina imbricata, normaliter 3 mm. longa decurvula et valde concava, vix decurrentia 457 780 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (202 SÉR.). Plagiochla. postice valde ampliata recurva, in plano ovato-trigona, basi amplissima apice plus 3 plo angustiora, margine anlico substricto sub apice bidentato, postico e basi angulatim rotundala parum arcuato grosse dentato et dentato-spinoso, spinis ad 1% recte patulis valde inæqualibus approxi- matis, apice oblique truncato tridentato, dentibus validis oblique porrectis. medio vulgo minore. Folia ramulina minora, ovata, postice haud ampliata margine antico nudo leniter curvato, postico e basi nuda arcuato 6 spinoso, spinis angustis oblique patulis, apice truncato 3-4 spinoso, spinis similibus subæqualibus. Cellulæ apicales 18 1, basales 27 x 45 y trigonis majusculis basi magnis optime nodulosis. Folia flor. intima caulinis æquimagna similia longius et validius spinosa spinis superis æquimagnis inferis sensim minoribus. Perianthia vix exserta compresso- obconica, ore late truncato grosse dentato-spinoso, spinis remotiusculis inæqualibus. Andrecia in planta minore simpliciore mediana, repetila, bracteis ad 6 jugis confertis apice recurvo-patulis angustis denticulatis. Hab. Australia, Tasmania, New Zealand, Aucklands Islands, Lord Howes Island ubique valde cominunis, perianthia rarissima, capsula ignota ! 518. Plagiochila gigantea (l!ook.) Dum. Rec. d’obs., p. 18. Syn. : Jung. gigantea Hooker, Musci. exot., p. 22. Dioica magna robusta dendroidea olivacea interdum flavescens, laxe cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus validissimus fuscus et tenax simplex superne fasciculatim ramosus, ramis dense pinnalis, pinnis longiusculis æquilongis umbellatim expansis. Folia caulina remota squarrose patula 3 mm. longa (inferiora minora) brevissima basi inserta vix decurrentia. Folia ramulina 3 mm. longa, (superiora sensim minora) disticha, parum imbricata, oblique patula angulo 56° decurvula postice ampliala caulem plano-superantia utrinque breviter decurrentia brevi basi inserla ibidemque anguste obcuneata, ambitu late ovato-trigona asymmetrica, margine antico stricto sub apice serrato, poslico e basi nuda valde arcuato irregulariter dentato-spinoso, spinis conferlis, magnis minoribus regulariter alternantibus, argutis, recte patulis, apice obtusato vel rotun- dato similiter armalo. Cellulæ apicales 27 y, basales 27 X 72 y trigonis nullis. Folia floralia caulinis similia parum majora longius spinosa. Perianthia longe exserla, flavo-brunneola sæpe purpurascentia ad 8 mm. longa, valida ex angusla basi compresso-cylindrica, ore profunde bilabiato, labiis truncato-rotundatis longe setosis. Capsula in pedicello longiusculo (ad 3 cm. longo) anguste ovalis. Spore 13 m sublæves. Elateres breves vermiculares, spiris duplicatis teretibus laxe torlis; in fundo capsulæ 458 Piagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 78 adsunt elateres multo validiores affixi et longe persistentes, spiris duplicatis arctissime torlis. Andrecia terminalia in ramis aggregatis breviter umbellatim expansis, bracteis 10 jugis minus confertis sub- contiguis superne patulis brevispinosis. Hab. New Zeuland valde communis. 519. Plagiochila Stephensoniana Mitt. FI. N. Zel. Il, p. 133. Dioica magna vel maxima dendroidea rigida olivacea vel pallide virens. laxe cæspitosa. Caulis ad 15 em. longus crassus durus subniger, superne oplime pinnalus pinnis oblique patulis strictis rigidis, inferis longioribus pinnulatis, Superis sensim minoribus simplicibus. Folia caulina magna plus 3 mm. longa dense imbricata, rotundo-trigona postice valde ampliata caulem late superantia oblique patula angulo 68°, antice sat longe decurrentia, margine antico curvalo remote dentato, dentibus brevibus appressis, postico e basi late rolundala arcualo regulariter dentato, dentibus sub 15 remoliuseulis acutis validis. Folia ramulina primaria caulinis minora, 2 mm. longa, imbricata oblique patula, angulo 56° plano-disticha, postice ampliata caulem plano-superantia, ambitu late trigona, apice quam basi # plo angustiore, margine anlico stricto subnudo, postico e basi rotundata slricto, regulariter dentato, dentibus sub 12 validis angustis interdum subspiniformibus approximatis recte patulis, apice oblique truncato 4 dentato similiter armalo. Cellulæ apicales AS y trigonis parvis vel majusculis, medianæ 27 y trigonis majusculis aculis, basales 27 X 45 u trigonis nodu- iosis. Folia floralia caulinis minora simillima, grossius irregulari- terque dentata. Perianthia in ramulis lateralibus terminalia late ovata, ore bilabiato setuloso, ob labia ex parte reflexa pseudorostrato vel apiculato. Capsula ovalis. Spore 13 y asperæ. Elateres 240 y, attenuati spiris duplicatis arcte torlis longe sub apicibus evanidis. Andrecia minutàa in ramulis brevissimis lateralibus terminalia purpurea, ex apice posterius vegetativa cylindrica bracteis arcte appressis medio supero vix patulo acuminato integro. Hab. New Zealand valde communis, vulgo quidem cum P. arbuscula commulata. 520. P. Taylori St. n. sp. . Dioica, major, robusta sed humilis, rigida pallide virens vel pallide flavicans, inferne fusca, squarrose cæspitans. Caulis ad 7 cm. longus validus fuscus superne expallescens regulariter pluriramosus, ramis varie patulis interdum subfasciculatis in sicco falcato-decurvis. Folia cauliua ‚3 mm. longa plus minus decurvo-homomalla, imbricata, vix decurrentia, 459 7832 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Plagiochila. brevissima basi inserta, ovato-trigona asymmetrica, postice valde ampliata, recurva vel alte cristata, margine antico leviter curvato nudo vel sub apice denticulato, poslico e basi nuda angulatim rotundata valde arcuato denticulato, apice obtusalo similiter armalo, dentibus ubique minutis creberrimis, basi postica tantum validis. Cellulæ apicales 18 y parietibus validissimis. medianæ 17 36 u trigonis majusculis nodulosis, basales 18 x 5% y rectangulares trigonis nullis. Folia floralia caulinis haud diversa, perianthio appressa. Perianthia longe exserta brunneola oblongo- clavala, ore compresso-truncato vix angustato labiis spinulosis. Hab. Tasmania (Weymouth). Die Pflanze ist daselbst nicht seiten; sie steht der P. Becketliana St. aus Neu Seeland sehr nahe. weicht aber durch den Zellbau- wesentlich ab; sollte sie mit P. cireinalis bisher verwechselt worden sein? 921. Plagiochila Traversi St. n. sp. Sterilis magna rigida brunneola superne flavescens laxe cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus pro planta tenuis fuscus rigidus superne multi- ramosus oplimeque dendroideus, ramis parum patulis flabellam obco- nicam formantibus. Folia caulina adulta 3 mm. longa, contigua vel remotiuscula antice parum decurrentia poslice ventricose ampliata caulem plano-superantia, late ovato-trigona leniterque falcala, marginibus basi nudis superne regulariter dentatis margine antico leviter sinuato, postico e basi angulatim-rotundata bene arcuato, apice late rotundato, dentibus ubique subæqualibus approximatis brevibus aculis recle patulis. Folia ramulina adulia caulinis majora sub 4 mm. longa caulinis similia apice quidem late oblique truncata et irregulariter dentata, margine antico striclo. Folia ramulina ultima simillima mullo minora. Cellulæ apicales 27 y, medianæ 36 y, basales 36 X 54 y trigonis ubique parvis basi parum validioribus. Hab. Chatham Island (Travers). 522. P. Helmsii St. n. sp. Dioica major sed humilis robusta rigida, flavo-virens laxe cæspitosa. Caulis ad 4 cm. longus, vage pauciramosus, validus fuscus et tenax. Folia caulina vix 4 mm. longa, oblique patula angulo 58° decurvula sæpe valde concava vel convoluta, brevi basi inseria, postice valde ampliata, in plano late ovato-trigona, margine antico substricto inferne nudo, superne remote paucidentato, dentibus oblique patulis brevibus, postico e basi angulatim rotundata leniter arcuato nudo sub apice pauci- dentato, dentibus validis brevibus apiculatis recte patulis, apice oblusato similiter armato. Cellulæ apicales 18 < 27 y. trigonis majusculis acutis, 460 lagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 783 Plagiochila FRANZ STEPHANI. SPECI PATICARUM 183 basales 27 x 54 y trigonis magnis vel maximis ovali-nodulosis. Folia floralia caulinis simillima, majora. Perianthia (sterilia) ore profunde bilabiato, labiis rotundatis integerrimis. Andrœcia in caule simplici numerosa, sub apice pinnatim accumulata, bracteis 8 jugis confertis medio supero parum patulo obtusato integerrimo. Hab. New Zealand, Southern Island (Helms). 523. Plagiochila deltoidea Ldbg. Spec. Hep., p. 132. Syn. : P. strombifolia Syn. Hep., p. 655 ex parle. P. Stuartiana G. Linnæa 1856, p. 548. P. Kingiana G. Ann. sc. nat. 1857, p. 323. Dioica mediocris rigida brunnea superne dilutior vel flavicans, laxe cæspitosa corticola. Caulis ad 10 cm. longus rigidus et validus, pinnatim pauciramosus, interdum subfasciculatus. Folia caulina vix 4 mm. longa, imbricata, leniter decurva oblique patula, angulo 56° haud decurrentia postice breviter inserla, ambitu late trigona optimeque symmetrica, lata basi inserta postice valde ampliata caulem in plano late superantia vulgo alte cristala sepe recurva, margine antico striclo nudo sub apice biden- tato, postico e basi rotundata nuda stricto 12 spinoso, spinis irregularibus validis angustis recte patulis irregulariter conseculivis, apice angus- tissimo 2-3 spinoso, spinis vix validioribus. Folia ramulina angustiora oblongo-trigona similiter armata. Cellulæ apicales 27 y, medianæ 36 1, basales 27 X 54 y trigonis ubique truncatis, basalibus maximis. Folia floralia caulinis multo majora elliplica marginibus subæqualiter leni- terque arcuatis, antico remote spinoso, spinis angustis oblique patulis, postico densius spinoso, spinis irregularibus, brevioribus mixtis, longio- ribus hamalis, apice truncalo irregulariter dentato-spinoso. Perianthia matura brevia, cupulala, immersa, ore late truncato dentalo-spinoso, spinis longiusculis numerosis approximatis, strictis vel curvatulis. Andrecia mediana valida brevia, bracteis ad 10 jugis confertis medio supero squarrose recurvo dentato. Hab. Tasmama (Labillardiere, Weymouth); Australia orientalis (Ferd. von Müller, Edwin Merrah). Die Pflanze kommt wahrscheinlich in New Seeland gar nicht vor und ist mit P. Howeana St. verwechselt worden. Siehe diese. 524. P. Howeana SL. n. sp. Dioica magna robusta olivacea vel plus minus flavicans. Caulis ad ‘10 cm. longus vage longeque ramosus fuscus crassus et tenax. Folia caulina magna 4 mm. longa, arcte decurvo-homomalla, imbricata, brevi basi inserta, postice maxime ampliata, alte cristala vel late recurva, in 461 784 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SER.). Plagiochila. plano late ovato-trigona, basi amplissima apice 3 plo angustiora, maxime asymmetrica, margine antico stricto nudo vel sub apice bidenticulato, postico e basi maxime ventricoso-ampliata 14 dentato, apice truncato 3 denlato, dentibus magnis e lata basi acutis subæqualibus recte patulis. Folia ramulina simillima, parum minora. Cellulæ apicales 27 y. trigonis majusculis nodulosis, basales 27x72 w trigonis maximis ovalibus vel circularibus. Folia floralia caulinis majora, late ovata, dentibus magis numerosis irregularibus. Perianthia ore late truncato grosse dentaio- spinoso. Andræcia terminalia, anguste spicala, bracteis 15 jugis confer- tissimis apicibus breviter patulis rotundatis integerrimis. Hab. New Zealand, ubique communis. Diese Pflanze, welche den Namen des hervorragenden nordameri- kanischen Botanikers trägt (des Erforschers der californischen Leber- moos Flora), wurde bisher allgemein zu P. deltoidea gezogen und ich selbst habe erst jetzt, an der Hand des Original Exemplars letztgenannter Pflanze, die erheblichen Unterschiede constatiren und eine Abtrennung vornehmen können. 525. Plagiochila annotina (Menz.) Ldbg. Spec. Hep., p. 34. Syn. : Jung. annotina Menzies in Hook. Musci exot., tab. 90. Dioica majuseula valida viridis vel brunneola dense depresso-c#spitosa, corlicola. Caulis ad 10 cm. longus simplex vel pauciramosus, fuscus, validus strictus. Folia caulina ad 4 mm. longa conferta, disticha, oblique patula, angulo 80° interdum decurvula,. postice ampliata oplimeque cristatim-conniventia, in plano oblongo-trigona, apice quam basis sex- tuplo angustiore, subsymmetrica, margine antico siriclo regulariter dentato, dentibus remotiusculis validis brevibus oblique palulis, postico e basi semicirculari stricto longius dentato subspinoso, dentibus basalibus magis approximatis, e lata basi breviter acuminalis recte patulis apice truncato 3 dentato, dentibus validioribus. Folia ramulina similia minora longius dentato-spinosa. Cellulæ apicales 27 w trigonis magnis subnodu- losis, basales 27 X 5% y trigonis maximis nodulosis. Folia floralia caulinis multo majora, dense irregulariterque spinosa, spinis anguslis longioribus hamatis, minoribus strictis varie patulis. Perianthia anguste oblonga, semiexserta ore truncato irregulariter spinuloso, spinulis anguslis varie palulis. Ala nulla. Andreeia in caule repetita, bracteis 8 jugis medio supero late foliaceo, explanato rotundato denticu- Jato. Hab. New Zealand (Menzies, Hooker, Colenso, Kirk, Beckett). 402 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 785 526. Plagiochila arbuscula (Bridel) L. et L. Spec. Hep., p. 23. Syn. : Jung. arbuscula Bridel in Lehm. Pug. IV, p. 63. Dioica magna vel maxima, flaccida olivacea vel brunneola laxe cæspi- 10sa. Caulis ad 20 cm. longus erectus vel procumbens vel pendulus, vage pluriramosus, ramis superne pinnatis et bipinnatis laxe dispositis inæqua- libus nusquam dendroideis (contrario nomine plantæ). Folia caulis primarü remola vel approximala 3 mm. longa squarrose palula, late trigona, caulem latissime superantia postice regulariter 12 dentato- spinosa, apice oblique iruncato 3-4 spinoso, spinis ubique æqualibus validis remotiusculis recte patulis. Folia ramulina adulta valde descis- centia imbricata disticha, oblique patula angulo 56° vix decurrentia late trigona, latissima basi inserta, poslice ampliata caulem vix superantia vel recurvula, marginibus strictis, antico sub apice 3 dentato, dentibus validis oblique porrectis, postico e basi angulata 6-7 dentato, dentibus remotis (basalibus minoribus approximatis) validis aculis recie patulis, apice oblique truncato inæqualiter dentato, dente anteriore vulgo multo majore. Folia ramulina superiora sensim longiora, ultima anguste oblonga margine postico e basi leviter arcuato substricto 3-4 dentato, apice oblique truncato 3-4 dentato, dentibus validis oblique porrectis æquimagnis. Cellulæ apicales 27 y trigonis majusculis acutis, medianæ 36 y trigonis magnis aculis vel subnodulosis, basales 27 X 45 y trigonis maximis nodulosis. Folia floralia caulinis adultis similia minora, grossius dentata. Perianthia in ramulis parvis terminalia, haud innovata, ovato- oblonga, ore profunde bilabiato, labiis rotundalis anguste dentato- spinosis compressis. Capsula parva, ovalis breviter pedicellata. Elateres brevissimi atlenuali, spiris duplicatis anguste ligulatis dense tortis. Spore brunneæ 18 u minute asperæ. Andrecia in planta graciliore mediana, 8-12 seriala parva, bracteis 6 jugis confertis, apice recurvis dentatis. Ha". New Zealand, ubique communis. IV. Folia caulina subrotundata. 527. P. incurvicolla (Tayl.) H. et T. Syn. Hep., p. 651. Syn. : Jung. incurvicolla Taylor. J. of Bot. 1844, p. 564. Sterilis parva brunneola rigida cæspitosa. Caulis ad 2 cm. longus, tenuis fuscus et durus, vix ramosus apice incurvus. Folia caulina adulta parva 0,6 mm. longa, approximata vel imbricata decurvula rotun- dato-obcuneata breviter inserta haud decurrentia margine antico leviter BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 8, 31 juillet 1904. Sl 786 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sER.). Plagrochila. arcuato nudo, postico e basi strieta valde rotundato 7 spinoso, spinis remotiusculis recte patulis, e lata basi longe acuminatis pro planta spectabilibus, apice oblique truncato 3 spinoso spinis similibus. Folia superiora oblonga breviter spinulosa spinulis recle patulis. Cellulæ apicales 18 y trigonis parvis acutis, basales 18 36 y trigonis magnis optime nodulosis. Hab. New Zealand (Colenso). Der Speciesname ist ganz unzutreffend, denn von einem Hals kann hier gar nicht gesprochen werden, da die Stengelspitze keineswegs an ihrem unteren Theile abgeschnürt ist. Ich halte die Pflanze für eine Jugendform von P. fasciculata. 528. Plagiochila strombifolia (Taylor) Lehm. Pugillus VII, p. à. Syn. : Jung. strombifolia Tayl. J. of Bot. 1844, p. 578. Dioica, mediocris pallide virens rigidiuscula vel flaccida. Caulis ad 7 cm. longus validus fuscus irregulariter ramosus. Folia caulina 2,6 mm. longa imbricata decurvo-homomalla breviter inserta antice parum decur- rentia basi cito angustala ceterum subcireularia marginibus inferne nudis superne dentalis apice late rolundato similiter armalo dentibus anticis remotis, posticis et apicalibus approximatis, omnibus e lala basi abrupte breviterque attenuatis. Cellulæ apicales 27 w trigonis magnis aculis, basales 27 X 54 y, trigonis maximis angulatim-nodulosis. « Folia floralia majora caulinis similia, basi postica dentibus longioribus et magis approximatis armala. Perianthia compresso-ovata ore denticulato. » Hab. Tasmania (Hooker, Gunn). Die Beschreibung der Pflanze in der Syn. Hepat., p. 655 bezieht sich auf 2 verschiedene Arten, nämlich eine, deren Diagnose direkt unter dem Namen steht und eine zweite, deren Beschreibung in der Anmerkung gegeben ist. Man erkennt diese Differenz sogleich aus der Beschreibung der Blätter. Die erstere, das eigentliche Original, ist hier beschrieben ; die zweite gehört zu P. deltoidea Labg. 529. P. fuscella (Tayl.) T. et H. Syn. Hep., p. 648. Syn. : Jung. fuscella Tayl. J. of Bot. 1844, p. 373. Dioica mediocris robusta fusco-virens, in sicco subnigra, paludicola. Caulis ad 3 cm. longus crassus fuscus el tenax vage pluriramosus interdum subfasciculatus ramis tenuibus parum divergentibus parvi- foliis attenuatis. Folia caulina adulla magna 3 mm. longa remota squarrose palula, brevissima basi inserta, postice valde ampliata ventri- cosa, caulem late superantia, in plano subrolunda vel late ovata, integer- 464 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 787 rima vel apice paucidenticulata. Folia ramulina multo minora, ultima parva vix 1 mm. longa, breviter spathulata 1. e. basi optime angustata, apice late rotundata remote denticulata vel solum angulata. Cellulæ apicales 27 u, medianæ 36 y, basales 27 63 y trigonis nullis. «Perianthia terminalia immersa obovala ore truncato deflexo. » Hab. Aucklands Islands (Hooker). 530. Plagiochila gregaria (Taylor) H. et T. Syn. Hep., p. 65%. Syn. : Jung. gregaria Taylor J. of Bot. 184%, p. 56%. Dioica robusta mediocris sed grandifolia olivacea dense depresso- caspilosa. Caulis ad 6 cm. longus parum ramosus crassus fuscus et lenax. Folia caulina adulta plus 3 mm. longa approximata decurvo-homomalla, late ovato-trigona, interdum integerrima, normaliter armala, margine antico inferne nudo stricto superne arcuato 4-5 denticulato, postico valde ampliato, (ventricoso) basi nudo ceterum remote denticulato, apice late obtusato similiter armato, dentibus ubique remotiusculis parvis acutis recte patulis, apice interdum paucis validioribus. Folia ramulina multo ıninora, remola vulgo integerrima. Cellulæ apicales 27 y. trigonis majus- culis, medianæ 27x45 u Irigonis magnis subnodulosis, basales 27x54 y. trigonis maximis ovalibus sæpe late confluentibus. Folia floralia caulinis simillima majora integerrima vei valide dentata. Perianthia fertilia pro planta parva vix exserta, oplime campanulata, ore late aperto undulato repando integerrimo, ala antica lata completa integerrima. Hab. New Zealand (Hooker, Colenso, Knight). 531. P. Banksiana G. Ann. sc. nat. 1857, Vol. 8, p. 329. Syn. : P. læta Mitten. Handb. N. Zeal. Flora, p. 742 (1867). Dioica magna flaceida viridis vel flavicans, dense cæspitosa, corticola. Caulis ad 10 cm. longus, simplex crassus et carnosus pallidus. Folia caulina ad 5 mm. longa, dense imbricata, disticha postice maxime ampliata alteque cristata valde concava, brevissima basi inserta semi- amplexicaulia et vix decurrentia, adulta optime cordata symmetrica, in planta minus robusta rotundato-trigona, margine antico a basi ad apicem leviter arcuato superne spinuloso, postico e basi valde ventricoso similiter arcuato regulariter spinuloso, apice late obtusato vix longius spinoso, spinulis numerosis approximalis angustis acutissimis recte patulis. Cellulæ apicales 36 u, medianæ 36 X 72 y, basales 36 X 90 y trigonis sub apice parvis ceterum nullis. Folia floralia caulinis simillima, majora. Perianthia (juvenilia) late compresso-campanulata, ore rotundato dentato- Spinos0. 465 788 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sé). Plagiochila. Hab. New Zealand (Raoul, Petrie, Beckett). P. læta Mitten habe ich nicht gesehen; der Autor versicheri aber, dass diese mit obiger Pflanze identich sei. V. Folia sursum recurva. 532. Plagiochila circinalis L. et L. Spec. Hepat., p. 124. Syn. : Jung. circinalis L. et L. Pugill. IV, p. 64. Play. hemicardia T. et Hook. Syn. Hep., p. 626. Sterilis, mediocris rigidiuscula flavo-virens laxe cæspitosa terricola. Caulis ad 3 cm. longus tenuis fuscus et rigidus simplex vel pauci- ramosus. Folia conferla sursum recurva cauli a latere appressa concava omnino integerrima vel apice paucidenticulata, in plano ovato-rotundata breviter inserta haud decurrentia subsemi-amplexicaulia. Cellulæ apicaies 18 y, medianæ 27 y, basales 18 36 y, nodulose incrassatæ, nodulis magnis subcircularibus, apicalibus giganteis late confiuentibus. Culicula Iævis. Hab. Campbell Islands (Hooker); New Zealand (Beckett). Hookers Abbildung in der Flora antarct. repräsentirt jedenfalls eine andere Pflanze, da deren Blätter am Rande überall fein gezähnelt sind. 533. P. Beckettiana St. n. sp. Sterilis mediocris flaccida olivacea laxe cæspitosa. Caulis ad 6 cm. longus decurvus validus fuscus medio paucis ramis similiter arcualis similiterque repetitis innovatus haud aliter ramosus apice crescente optime circinato in ramis perfectis stricto breviterque attenuato. Folia caulina 2 mm. longa, conferta sursum,recurva caulique a latere appressa vel parum patula utrinque breviter decurrentia brevissima basi inserta, postice valde ampliala ventricosa et altissime cristata, in plano ovato- rotundata margine antico leniter arcualo, postico e basi valde producta et rotundata bene arcualo, apice oblusalo, circumcirca minule et creber- rime denticulata dentibus unicellularibus, ipsa basi nullis. Cellulæ parvæ apicales 913 y, basales 13 5% y parielibus validis trigonis subnullis. Hab. New Zealand (Colenso, Beckett). 534. P. biserialis L. et L. Spec. Hep., p. 126. Dioica mediocris rigidiuscula flavicans dense cæspitosa, corticola. Caulis ad 4 cm. longus tenuis fuscus et durus, sæpe simplex in planta feminea sub flore innovalus, innovalionibus sæpe plurimis fasciculatus. Folia caulina 2 mm. longa conferta, sursum recurva, cauli a latere 466 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 789 appressa in locis humidis leniter patula, anlice breviter decurrentia, postice ampliata alte cristata in plano falcato-rotundata, margine antico nudo valde arcualo, apice vulgo grosse bifido laciniis longe acuminalis divergentibus vel antrorsum curvalis, postico semicirculari irregulariter hispido, spinis sub 10 confertis validissimis recte patulis, parvis inter- jectis. Cellulæ apicales 18 y trigonis magnis nodulosis, sepe confluen- übus, basales 27x36 y trigonis angulatim nodulosis valde irregularibus. Folia floralia caulinis multo majora 3-4 juga, perianthio appressa, in piano obovata, apice grosse trilaciniala, laciniis e lata basi longe acumi- natis, margine postico leniler arcuato irregulariter denseque lacinulato, laciniis strictis vel hamatis basi paucispinulosis. Perianthia semiexserta compresso-clavala, ore truncato paucisetuloso. Andræcia in caule simplict numerosa, seriata, porva, bracteis 5 jugis basi saccalis superne oblique porrectis spinosis. Hab. Australia (leg?); Tasmania (Oldfield,. Moore, Macgre mouth). Das Original (Lindberg I. ce.) stammt aus Neu Holland; später (Syn. Hep., p. 54) hat man diese Pflanze zu einer Varietät gemacht und die Perupflanze zum Typus erhoben ; beide sind natürlich verschiedene Arten. 535. Plagiochila ramosissima (Hook.) Ldbg. Spec. Hep.. p. 87. Syn. : Jung. ramosissima Hook. Musci. exot., p. 22. Dioica magna sed parvifolia et gracilis, rigida flavescens dense cæspi- tosa. Caulis ad 10 cm. longus, ramis primariis paucis late divergentibus superne dense longeque fasciculatim ramosissimis. Folia caulina adulta remoliuscula, (ramulina contigua vel parum imbricata) sursum recurva, cauli a latere appressa vel parum patula, 2 mm. longa, brevi basi inserta basique cunealim anguslata et nuda, vix decurrentia, ceterum falcatc- rotundata regulariter dentata, dentibus numerosis subæqualibus subrecte patulis approximatis validis acutis, sinubus quidem valde irregularibus lunatis vel excisis vel subincisis. Cellulæ apicales 13 w trigonis nullis, medianæ 18 y, trigonis parvis nodulosis, basales 18 54 y trabeculatim incrassalæ. Folia fioralia parum majora, perianthio appressa, caulinis simillima, grosse spinosa. Perianthia parva, semiexserla, obovata, ore truncato irregulariter spinuloso. Hab. New Zealand (Menzies, Helms). Diese Pflanze steht der P. dura DeNot von der Magellan Strasse in jeder Hinsicht sehr nahe, ebenso ist ihr P. dendroides Nees nahe ver- wandt; in einer Anordnung des ganzen Materials müssten alle drei nebeneinander stehen. gor, Wey- = oO 467 790 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). Plagiochila. 536. Plagiochila retrospectans Nees in Ldbg. Spec. Hep. 1844, p. 123. Syn. : P. opistothona Tayl. et H. Syn. Hep., p. 652. Jung. opistothona Tayl. J. of Bot. 1844, p. 577. Dioica, major valida flaccida brunneola vel flavicans. Caulis ad 7 cm. longus irregulariler ramosus sæpe fasciculatus. Folia caulina sub 3 mm. longa, antice parum decurrentia brevi basi inserta, sursum recurva, cauli a latere appressa vel leniter patula (in ramulis sterilibus sub disticha) in plano late ovata, subsymmetrica marginibus subæqualiter arcuatis, antico minute denticulato, denticulis remotiusculis oblique patulis pungentibus, postico irregulariter spinuloso, spinulis creberrimis, majoribus minoribus mixtis, recte patulis acutissimis, apice similiter armato obtuso vel in planta majore et robustiore mucronato. Cellulæ apicales maxime incrassatæ, magnæ 27 y, subapicales minores et minus validæ, medianæ nodulose incrassatæ, basales 18 X 90 1. parietibus validis trigonis nullis. Folia floralia caulinis simillima majora perianthio arcte appressa validius spinosa. Perianthia semiexserta terminalia obo- vata, ore late truncato longe angusteque spinoso vel ciliato. Andræcia terminalia valida et brevia e basi innovala, decurvo-patula, bracteis 8 jugis conferlis superne patulis rotundatis spinulosis. Hab. Australia orientalis, Tasmania, valde communis. Eine grössere Form unserer Pflanze mit schmäleren Blättern habe ich früher als eigene Art (P. apiculata St. ms.) ausgegeben; es ist aber nur eine üppige Localform mit sehr lang gewimperten Kelchen, zu der es an Uebergängen zur normalen Pflanze nicht fehlt. 997. P. pusilla Mont. Ann. sc. nat. 1843, p. 246. Sterilis mediocris flaceida pallide-virens vel flavo-rufescens. Caulis ad 5 cm. longus, tenuis fuscus et tenax, apice incurvus, valde stoloniferus, stolonibus descendentibus nudis radicantibus, adscendentibus foliiferis, haud aliter ramosus. Folia caulina inferiora remota parva falcato-reni- formia integerrima, brevissima basi inserta utrinque breviler decurrentia sursum recurva, cauli a latere appressa, superiora sensim majora magis dentata, ultima plus 2 mm. longa, 3 mm. lata cireumcirca dentata, dentibus brevibus validis aculis, sinubus maxime irregularibus, late lunatis vel breviter excisis. Cellulæ apicales 27 y parielibus æqualiter incrassatis validissimis, medianæ 27 x 36 y trigonis magnis aculis, basales 27 X 54 y trigonis maximis nodulosis. Hab. Tasmania (Hombron, Buflon); Aucklands Islands (leg ?). (Fortsetzung folgt.) 468 791 CONTRIBUTIONS À LA BEERORE DU TESSIN PAR Paul CHENEVARD (Suite et fin.) Scrophularia nodosa L. Brione; Frasco; al Sasso sur Frasco; val d’Efra, €. 1150 m.; val Redorta. Scrophularia canina L. De Lavertezzo à Brione (Nat.) (!). Linaria alpina Mill. Frasco, grèves de la Verzasca; val d’Efra, c. 1200-1800 m.; val Vigornesso, jusqu'à 2800 m.; alpe Barone, 2100-2300 m.; Corona di Redorta, 2200-2400 m. Linaria alpina Mill. f. discolor. Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Piz. Dro- megio. Linaria brie Mill. De Vogorno à Brione, pas fréq. (Nat.). Gratiola officinalis L. De Chiosetto à Brione. Veronica Chamædrys L. De Contra à Mergoscia (Nat.); de Chiosetto à Brione; val d’Osola (Nat.); Frasco; val d’Efra; Corona di Redorta, 1700-2000 m. Veronica Chamædrys L. var. pilosa Beck. Val d’Efra. Veronica officinalis L. De Contra à Mergoscia, abondant (Nat.); de Vogorno à Lavertezzo (Nat.) (!); Monti di Cortone (Nat.); près Brione; sur Mattro, val d’Osola, e. 1300-1900 m.; alpe di Giovo; Frasco ; alpe Starlarescio, val Redorta. Veronica latıfolia K. Près Brione; sur Sparvè, val d’Osola, 1200-1700 m.; al Sasso sur Frasco; val d’Efra. Veronica persica Poir. Frasco, murs. Veronica serpyllifolia L. Brione. Veronica agrestis L. Freq. dans le bas de la vallee (Nat.). Veronica bellidioides L. Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; val d’Efra, c. 1800 m.; alpe Barone, v. Vigornesso, c. 2100 m.; Cima di Cagnone, 1600-1800 m.; Corona di Redorta, 2200- 2800 m. Veronica alpina L. Pizzo di Vogorno, 2447 m. (Nat.); Madone di Giovo; Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; val d’Efra; Cima di Cagnone; alpe Barone, c. 2100 m.; Piz. Scaglie, au N.-W., e. 1900 m.; Corona di Redorta, 2200-2800 m.; val Lareccio, 2300 m. 792 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SER.). (33) Veronica fruticans Jacq. Piz. di Vogorno, ce. 2200 m. (Nat.); Piz. Dro- megio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Piz. Masne; Frasco, cône de dejeetions; val d’Efra, e. 1100 m.; alpe Barone, 2000 m.; sur Sonogno ; alpe Starlarescio, val Redorta ; val Lareccio, c. 2300 m. Veronica arvensis L. Fréq. dans le bas de la vallée (Nat.); de Sonogno a Frasco; val d’Efra, e. 1050 m.; val Vigornesso. Digitalis ambigua Murr. De Tenero à Vogorno (Nat.); de Contra à Mergoscia. Alectorolophus minor W. et G. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); de Lavertezzo à Brione. Alectorolophus Alectorolophus (Scop.) Stern. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); Lavertezzo. Alectorolophus patulus Stern. Sur Sonogno, c. 1000 m. Alectorolophus lanceolatus Stern. Sur Mattro, val d’Osola ; Frasco; val d’Efra; Corte di Fondo et alpe Piodajo, val Vigornesso; alpe et Cima di Cagnone, val Vigornesso ; alpe Redorta. Alectorolophus lanceolatus Stern var. gracilis (Chab.) Stern. Piz. Masne, val d’Osola, e. 2150 m.; Cima di Cagnone, ce. 1800 m. Alectorolophus subalpinus Stern. Valdo Togni, e. 1050 m.; val d’Osola, jusqu’à 1500 m.; al Sasso, sur Frasco; val d’Efra; Frasco, cône de déjections. Alectorolophus angustifolius (Gmel.) Heynh. Val d’Efra, e. 1500 m. Pedicularıs cæspitosa Sieb. Piz. di Vogorno à Costiscio (Nat.); Madone di Giovo; Piz. Piancaccia; Piz. Pegro; alpe Motto au Piz. Sca- glie, 2100 m.: Cima d’Efra, e. 2200-2400 m.; alpes du val Vigornesso, 1500-2500 m.; alpe Barone, ce. 2100 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val Lareccio, 2300 m. Pedicularis tuberosa L. De Chiosetto à Brione; alpe Fornaro, val d’Osola; Piz. Masne, abondant; Piz. Piancaceia; alpe Motto au Piz. Scaglie, e. 2100 m.; alpes du val Vigornesso, 1800-2100 m.; Cima di Cagnone, 16-1800 m.; alpe Starlarescio, val Redorta. Melampyrum silvaticum L. De Gordola à Vogorno; sur Mattro, val d’Osola, 1300-1900 m.; Valdo Togni, val d’Osola, 1100-1500 m.; alpe di Giovo; Frasco; val d’Efra. Melampyrum pratense L. Pas rare à l’entree de la vallée (Nat.). Bartsia alpina L. Alpe Cima il Motto; alpe di Giovo; Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Cima d’Efra ; alpe Cagnone: alpe Barone, 1800-2300 m.; Corona di Redorta, 2200-2800 m. ; val Lareccio, ec. 2300 m. Euphrasia Rostkoviana Hayne. De Vogorno à Brione (Nat.); val d’Osola; val Motto, en face de Gerra; Frasco; val d’Efra, 1100- 1400 m.: val Vigornesso ; alpe di Redorta. Euphrasia hybrida Wettst. = (E. Rostkoviana X stricta). Val Redorta. Euphrasia montana Jord. Sous Mergoseia. Euphrasia brevipila Burn. et Grli. Mergoseia; de Chiosetto à Brione. Erphrasia hirtella Jord. Val d’Efra, 1600-2300 m.; Cima di Cagnone, 1700-1900 m.; alpe Redorta, €. 1600 m. Duphrasia alpina Piz. Piancaccia; Piz. Barone, 2200-2400 m. Euphrasia versicolor Kern. Piz. Scaglie, au N.-W., c. 1900 m. (34) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU 'TESSIN. 793 Euphrasia salisburgensis Funcke. De Lavertezzo à Brione; Valdo Togni, val d’Osola, ec. 1109 m.; Piz. Dromegio, ec. 1100 m.; Piz. Pegro; Frasco; val d’Efra, 1300-1500 m. Euphrasia minima Lam. Madone di Giovo; vai Motto, en face de Gerra, 1700-1800 m.; val d’Efra, 1700-2300 m.; Cima di Cagnone, versant oriental, 1700-1900 m.; alpe Barone, val Vigornesso, 2100-2300 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Euphrasia stricta Host. Frasco, cône de dejeetions; val d’Efra, e. 1100 m.; Sonogno. Lathræa squamaria L. Contra et dans le bas de la vallée (Nat.). Orobanche Rapum Thuill. Assez fréq. dans le bas de la vallée (Nat.); de Chiosetto à Brione; Fraseo. Mentha aquatica L. De Tenero à Vogorno (Nat.). Mentha arvensis L. De Chiosetto à Brione. Lycopus europæus. L. De Chiosetto à Brione; Frasco. Salvia glutinosa L. De Vogorno à Brione; Frasco; al Sasso sur Frasco ; sur Sonogno; val Redorta. Salvia pratensis L. Fréq. dans le bas de la vallée (Nat.); Vogorno (Nat); Frasco; f. albifiora, val Redorta. Origanum vulgare. De Tenero à Vogorno (Nat.}; de Chiosetto à Brione; Sonogno. Origarnun vulgare L. var. glabrescens Beck. Frasco. Thymus Serpyllum L. var. ovatus Brig. Mergoscia: val d’Efra. Thymus Serpyllum L. var. preelongus Brig. Val d’Efra. Thymus Serpyllum L. var. Danaëni Briq. Fraseo, cône de déjections. Thymus Serpyllum L. var. subcitratus Brig. Val d’Efra. Thymus Serpyllum L. var. alpestris Brig. Val a’Eira ; alpe Barone, ce. 2300 m. Thymus Serpyllum L. var. reptabundus Brig. var. nov. typus in Herb. Chenevard. Plante généralement poilue, à axes stériles couchés longuement tracants, le plus souvent terminés par une touffe de feuilles, plus rarement relevés en rameaux florifères. RamEAUx floriferes dis- posés en séries, courts, généralement purpurascents, très nette- ment goniotriches, à indument assez abondant, court ou ras. Feuizres elliptiques ou ovées-elliptiques, obtuses au sommet, à marges + convexes, atténuées et longuement ciliées à Ja base, à nervation assez saillante en dessous, assez épaisses, d’un vert gai et parsemées de longs poils en dessus, plus pâles et glabres en dessous, mesurant environ 5-10 X 2-5 mm. de surface. INFLORESCENCE capitulee, globuleuse, mesurant environ O,8-1,5 X 1,1-1,5 em. en section longitudinale. CALıck long d'environ 4 mm. Cette variété est très voisine de la var. alpestris (Tausch.) Brig. et ligusticus Briq., avec laquelle lle a sans doute été confondue, mais dont elle s’ecarte par ses feuilles parsemées de longs poils (glabres en dessus dans les deux formes précitées), caractère toujours peu fréquent dans ce groupe de variétés. La variéte ticinensis Briq., qui possède aussi des feuiles à villosité lâche à la face supérieure, se sépare facilement de la var. reptabundus par son infforescence spi- castrée et ses feuilles étroitement oblongues elliptiques. (D* J. Bri- quet). Madone di Giovo; Piz. Scaglie au N.-W., e. 1900 m., 794 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m StR.),. (35) et sur l’arête à ec. 2200 m.; Cima di Cagnone, ce. 1700 m.; alpe Barone, val Vigornesso, c. 2300 m. Thymus Serpi yllım L. var. carniolicus Brig. Mergoscia. Satureja grandiflora Scheele. De Contra à Mergoseia; Monti di Mer- goscia (Nat.); Frasco (Nat.). Satureja Calamintha Scheele var. silvatica Brig. Brione. Satureja Clinopodium Caruel. De Vogorno à Brione; Frasco, cône de dejections; val d’Efra. Satureja alpina Scheele. De Lavertezzo à Brione, fréq. (Nat.) ; MR cia; Frasco; al Sasso sur Frasco; Piz. Scaglie; alpe d’Eira 1700-2000 m. Satureja alpina Scheele var. elatior Brig. Sur Sonogno, c. 1000 m. Satureja acinos Scheele. Dans le bas de la vallée, pas fréq. (Nat.). @lechoma hederacea L. Sur Contra (Nat.); Frasco. Melittis Melissophyllum L. Près Vogorno, fréq. (Nat.); de Contra à Mergoscia (Nat.); pres Brione. Lamium amplexicaule L. Frasco. Lamium purpureum L. De Tenero à Vogorno, très fréq. (Nat.); Brione ; Frasco. Lamium album L. Lavertezzo (Nat.): Frasco (Nat.); Brione. Lamitum Galeobdolon Crantz. De Vogorno à Brione (Nat.) (!); de Con- tra à Mergoscia; val d’Efra; : alpe Starlarescio, val Redorta. Galeopsis intermedia Vill. Val d’ Osola, c. 1100 m.: : Frasco ; al Sasso sur Frasco; val d’Efra, 1100-1500 m.; val Redorta. Galeopsis Tetrahit L. Sur Mattro, val d’Osola, 1300-1900 m.; alpe Motto au Piz. Scaglie, 2200 m.; val d'Efra, 1100-1700 m. Galeopsis Tetrahit L. var. silvestris Scheele. Frasco: val Redorta. Galeopsis Tetrahit L. var. Verloti Brig. Frasco. Stachys alpina L. Dans le haut de la vallee (Nat.). Stachys silvatica L. De Chiosetto à Brione; val d’Efra; sur Sonogno. Stachys recta L. Sur Mattro, 1300-1900 m.; Sonogno, graviers du tor- rent. Betonica officinalis L. De Tenero à Vogorno, freq. (Nat.); sous Mergos- eia; de Chiosetto à Brione. Betonica officinalis L. var. stricta K. De Gordola à Vogorno; Frasco; val d’Ffra. Brunella vulgaris L. De Tenero à Vogorno (Nat.); f. albiflora, Brione; de Frasco a Sonogno; al Sasso sur Frasco; val d’Efra. Brunella grandiflora Jacq. Fraseo; al Sasso sur Frasco; val d’Efra; sur Sonogno. Ajuga reptans L. Sous Mergoseia; val d’Efra; val Vigornesso. Ajuga pyramidalis L. Sur Mattro, val d’ Osola, 1300-1900 m.; Madone di Giovo; Piz. Pianeaccia ; val Motto, sur Gerra, €. 1800 m.: ‚alpe d’Efra; val Vigornesso; alpe Barone, c. 2200 m.; alpe Cagnone : Corona di Redorta, 1700-2000 m. Teuerium Scorodonia L. Très abondant dans toute la vallée; de Gor- dola à Vogorno; Brione; Frasco et al Sasso; sur Sonogno; val Redorta. Pinguicula alpina L. Piz. Piancaceia; alpe Piodajo, val Vigornesso; val Lareccio, e. 2300 m. Pinguicula vulgaris L. De Vogorno à Lavertezzo (Nat.); alpe Bar- (36) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 795 dogaro au Piz. di Vogorno, fréq. (Nat.); Madone di Giovo; Piz. Piancaceia. Obs. Un exemplaire récolté pres Vogorno présente une anomalie. La racine est enflée et fibreuse; les feuilles allon- gees, glanduleuses et d’un vert pâle. Calice à sept divisions ; corolle bilabiee ; la lèvre supérieure à deux grands lobes irrégu- liers et l’inferieure à cinq grands lobes dont le plus développé est le moyen. L’éperon est bilobé et à peu pres de la longueur de la corolle. La fleur est d’un violet pourpre avec un centre très pâle. (D° Natoli). Pinguicula grandiflora Lam. Madone di Giovo: Piz. Masne; Piz. Pian- caccia; Piz. Scaglie au N.-W., ec. 1900 m.; alpe Piodajo, val Vigornesso; val Lareccio, e. 2300 m. Lysimachia vulgaris L. Très fréq. dans le bas de la vallée (Nat.); de Chiosetto à Brione. Lysimachia nemorum L. De Mergoseia a Gorippo (Nat.); Vogorno; de Chiosetto à Brione; très fréq. dans le val d’Osola. Androsace imbricata Lam. Madone di Giovo; Piz. Costiseio; Piz. Masne ; Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Cima di Broglio, e. 2300 m.; Piz. Scaglie, 2350 m.; Piz. Barone, c. 2400 m.; Corona di Re- dorta, 2500-2800 m.; val Lareccio, ec. 2300 m. Androsace glacialıs Hoppe. Piz. Barone, 2860 m. Primula farinosa L. Val d’Osola, greves du torrent (Nat.); Cima di Cagnone, versant oriental, 1700-1900 Im.; Corte di Pianca, val Vigornesso, 1600 m. Primula vulgaris L. De Contra à Mergoscia et Vogorno, très fréq. (Nat.). Primula hirsuta All. De Contra à Mergoscia et Gorippo, fréq. (Nat.); Piz. di Vogorno (Nat.); Brione; Madone di Giovo; Piz. Piancae- cia; Piz. Pegro; Piz. Scaglie; alpe d’Efra; alpe Barone, 2100- 2300 m.; Corona, di Redorta, 2770-2800 m. Soldanella alpina L. Madone di Mergoscia, c. 2000 m., et Pigno di Trosa (Nat.); val d’Osola, sur Mattro, 1300-1900 m.; Madone di Giovo; Piz. Piancaccia ; val d’Efra, c. 1500 m. Soldanella pusilla Baumg. Piz. di Vogorno, c. 2100 m. (Nat.); alpe Fornaro, val d’Osola; Valdo Togni, val d’Osola, 1500-1800 m.; Piz. Dromegio, ec. 2000 m.; Piz. Pegro; alpe Barone, 2100- 2300 m. Cyclamen europæum L. De Mergoscia à Gorippo (Nat.). Plantago major L. Fréq. au bas de la vallée (Nat.); Brione; Frasco; SONOgn0. Plantago major L. var. minor DC. Val d’Efra, c. 1100 m. Plantago media L. De Chiosetto à Brione (Nat.). Plantago alpina L. Brione. Plantago serpentina Vill. De Lavertezzo a Brione (Nat.) (!). an lanceolata L. Mergoseia (Nat.); Brione; val d’Osola (Nat.); rasco. _Plantago lanceolata L. var. capitata Ten. Prés à Frasco. Albersia Blitum Kunth. Brione. Chenopodium Bonus Henricus L. Vogorno; Brione; alpe Cagnone, 2200 m.; val Redorta. 796 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (37} Chenopodium album L. Brione; Fraseo. Atriplex hastatum L. Val d’Osola, c. 1000 m. (Nat.). Rumex scutatus L. De Contra a Mergoscia et de Vogorno à Lavertezzo (Nat.): Brione; al Sasso sur Frasco; Corte di Fondo, val Vigor- nesso ; alpe Starlareseio, val Redorta. Rumezx Acetosella L. De Contra à Mergoseia et de Vogorno à Lavertezzo (Nat.); Brione; Frasco. Rumex Acetosella L. var. gracilis Meissn. Val Vigornesso. Rumex arifolius All. Piz. Dromegio, e. 2000 m.; Piz. Piancaceia, c. 1800 m.; Piz. Pegro; Frasco, au pied des murs; alpe Cagnone, 1800 m.; alpe Starlarescio, val Redorta. Rumex Acetosa L. Partout dans la vallée; Piz. Pegro, e. 2400 m. Rumex pulcher L. Près Brione. Rumex obtusifolius L. Près Brione; Frasco; al Sasso sur Frasco; val Vigornesso. Rumex alpinus L. Piz Costiscio, val d’Osola, €. 2200 m.; alpe Motto au Piz Scaglie; alpe d’Efra ; alpe Cagnone 1800 m.; alpe Star- larescio, val Redorta. Oxyria digyna Vill. Madone di Giovo; Piz Dromegio: Piz Piancaccia ; Piz Pegro; alpe Barone, e. 2300 m.; Corona di Redorta, 2500- 2800 m. Polygonum convolvulus L. Brione. Polygonum aviculare L. Frasco; val d’Efra. Polygonum aviculare L. var. nanıım Boiss. Val Redorta. Polygonum Bistorta L. Prairies dans le haut de la vallée, pas fréq. (Nat.). Polygonum viviparum L. Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Cima di Cagnone, e. 2200 m.; alpe Barone, 2100-2300 m.; Corona di Redorta 2000-2860; val Lareccio, e. 2300 m. Polygonum Persicaria L. De Frasco à Vogorno (Nat.). Polygonum Hydropiper L. Frasco. Daphne Mezereum L. Ravin sur Frasco. Daphne striata Tratt. Piz. di Vogorno, abondant (Nat.); val d’Osola, fréq. (Nat.); Madone di Giovo; Piz. Dromegio; Piz. Piancaeccia; alpe d’Efra; alpe Cagnone, 2200 m.; alpe Barone, 2100-2300 m.: Corona di Redorta, 2500-2800 m. Thesium alpinum L. Brione; alpe Fornaro, val d’Osola; Madone di Giovo; Piz. Masne; Frasco: val d’Efra; alpe Motto au Piz. Sea glie, ec. 2200 m.; Cima di Cagnone, 1200-1400 m.; alpe Starla- reseio, val Redorta, abondant. Thesium montanum Ehrh. De Contra à Mergoseia (Nat.). Hippophaë rhamnoides L. Greves de la Verzasca (Nat.) ()). Asarum europætum L. Pentes boisées en face de Brione. Empetrum nigrum L. Corona di Redorta, 2500-2800 m. Euphorbia Helioscopia L. Sentier de Tenero à Vogorno (Nat.). Euphorbia dulcıs L. Lieux ombragés du bas de la valiée (Nat.). Euphorbia dulcis L. var. alpigena Kern. Vogorno. Euphorbia Cyparissias L. Toute la vallée; val d’Efra; val Vigornesso. Urtica dioica L. Piz. Pegro: alpe Motto au Piz. Scaglie; Frasco; val d’Efra. Urtica dioica L. var. hispidula Car.? Alpe Cagnone. 158) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 797 Urtica urens L. Près Mergoscia: de Coltone à l’alpe Bardogaro (Nat.). Parietaria officinalis L. Tenero à Vogorno, commune; plus rare dans la partie moyenne de la vallée (Nat.). Juglans regia L. Vogorno: Brione. Castanea sativa Will. Abondant dans le bas et la partie moyenne de la vallee (Nat.). Fagus silvatica L. Abondant jusqu’à 1300 m. (Nat.): val della Porta (Nat.); Frasco; sur Mattro, 1300-1700 m., et sur Sparvè 1200- 1700 m., val d’Osola; alpe Fornaro. Quercus sessiliflorus Salisb. Frasco. Corylus Avellana L. De Tenero à Vogorno, freq.; très abondant dans heile moyenne de la vallee (Nat.); al Sasso sur Frasco; val d'Efra. Corylus Avellana L. var. glandulosa Schuttl. De Frasco à Sonogno. Betula verrucosa Ehrh. Assez fréquent dans la partie moyenne de la vallée (Nat.); Cima il Motto, val d’Osola; val d’Efra. Alnus vir:dis DC. Frequent dans la partie moyenne de la vallée (Nat.): al Sasso sur Frasco; Frasco; val d’Efra; val Vigornesso. Alnus viridis DC. var. microphylla Arv.-Touv. Alpe Cima il Motto, val d’Osola, e. 1800 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Alnus viridis DC. var. Brembana (Rota) Callier. Valdo Togni, e. 1100 m.. et sur Sparve, val d’Osola. Alnus incana DC. Frasco: al Sasso sur Frasco; val d’Efra; val Vigor- nesso. Alnus incana DC. var. subrotundata Callier. Frasco, cône de déjections. Alnus Beckii Callier; — (A. incana X glutinosa var. ambigua Beck.). Sparve, val d’Osola, c. 1000 m. Salix herbacea L. Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Cima d’Ffra; Cima di Cagnone; 2400-2500 m.; Piz. Barone, 2400- 2800 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val Lareceio, 2300 m. Salix retusa L. Piz. Dromegio; Piz. Piancaccia ; Cima d’Efra. Salız triandra L. Vogorno. Salız alba L. Vogorno ; Sonogno. Salz Arbuscula L. Cima di Cagnone, 1600-1800 m. Salix helvetica Vill. Cima d’Efra. Salixz helvetica Vill. var. velutina Schl. Piz. Dromegio: Piz. Piancaccia, 2200-2350 m. Salixz Caprea L. Près Vogorno (Nat.). Salix grandifolia Ser. De Contra à Mergoscia; Vogorno; Brione; Frasco. Populus nigra L. Frasco, cône de dejections. Lemna nr L. Dans le bas et la partie moyenne de la vallée (Nat.); rasco. Orchis Morio L. Dans les pres du bas de la vallée (Nat.). Orchis ne L. Prairies humides au Piz. di Vogorno. ce. 2000 m. (Nat.). Orchis mascula L. Prairies à Frasco. Orchis maculata L. De Contra à Mergoscia et Gorippo, fréq. (Nat.); val d’Osola (Nat.); val Motto, en face de Gerra; val d’Efra; Brione ; al Sasso sur Frasco; val Vigornesso. 798 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (39) Gymnadenia conopea R. Br. Vogorno. Celoglossum albidum Hartm. Piz. Costiscio, 2200 m.; Piz. Dromegio; Piz. Piancaccia : alpe d’Efra; alpe Piodajo, val Vigornesso ; alpe Starlarescio, val Redorta, 1800-2000 m. Cœloglossum albidum Hartm. var. tricuspis Beck. Piz. Masne, c. 2100 m. Celoglossum viride Hartm. Piz. Masne, e. 2100 m.; Piz. Pegro, e. 2400 alpe Piodajo, val Vigornesso, e. 1900 m.; Cima di Cagnone. c. 1900 m.; Corona di Redorta, 2500-2700 m. Celoglossum viride Hartm., var. bracteata Rehb fil. Corona di Redorta, 2770-2800 m. Platanthera bifoha Rehb. De Mergoseia a Gorippo; Valdo Togni, val d’Osola, 1100-1500 m.; sur Frasco; sur Sonogno; alpe Starla- reseio, val Redorta. Nigritella angustifolia Rich. Madone di Mergoseia et sous le Piz. di Vogorno (Nat.); Madone di Giovo. au sommet; Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; alpe Motto au Piz. Scaglie: Cima d’Efra; alpe Barone, 2000 m.; alpe Starlarescio, val Redorta 1800- 2000 m. Nigritella angustifolia var. rosea Goir. Corona di Redorta. Serapias longipetala Pall. Pas rare dans le bas et la partie moyenne de la vallee (Nat.). Cephalanthera rubra Rich. Val d’Efra. Crocus vernus Wulf. De Mergoscia a Gorippo, abondant (Nat.); Sono- gno. Streptopus amplexifolius DC. Sur Mattro, 1300-1900 m.; Madone di Giovo, 1800 m.; Piz. Dromegio, 1600-2000 m.; Frasco. Polygonatiun officinale All. De Chiosetto® à Brione; sur Sparve, val d’Ssola, 1200-1700 m.; Sonogno. Smilacina bifolia Desf. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); sur Mattro, 1300-1900 m. et Valdo Togni, 1100-1500 m. val d’Osola; alpe di Giovo, 1600-1800 m.; al Sasso sur Frasco: alpe d’Efra. Lilium Martagon L. Madone di Giovo; Piz. Masne, abondant sur la crête, 2200 m. = Lilium croceum Chaix. De Contra à Mergoscia, fréq. (Nat.); sur Mat- tro, val d’Osola, 1300-1900 m.; Cima d’Efra, e. 2400 m. Lloydia serotina Rehb. Madone di Giovo, au sommet; Piz. Dromegio; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Cima di Cagnone, e. 2200 m.; Piz. Barone, 2860 m.; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Anthericum Liliago L. De Contra à Mergoscia, très fréq. (Nat.); de Vogorno à Lavertezzo (Nat.) (!). Paradisia Liliastrum Bert. De Contra à Gorippo, très fréq., et Monti di Gorippo (Nat.); Brione; Madone di Giovo; Piz. Masne, 2080 m.; Piz. Dromegio; Piz. Piancanceia; Piz. Barone, 2000 m.; val Vigornesso. Allium Schenoprasum L. var. foliosum Clar. Val Vigornesso; alpe Starlarescio, val Redorta, 1800-2000 m. Allium senescens L. de Lavertezzo a Brione ; val d’Efra, 1200-1500 m.; Cima di Cagnone, e. 1500 m. Allium oleraceum L. Frasco. Veratrum album L. Sur Mattro, val d’Osola; alpe et Madone di Giovo, 1600-1800 m.; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Cima di Cagnone. (40) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 799 Tofieldia calyculata Wahlb. Mergoscia (Nat.); sur Mattro et alpe For- raro, val d’Osola: Corte di Pianca, val Vigornesso, c. 1700 m.; alpe Starlarescio, val Redorta. Juncus effusus L. Près Brione; alpe Fornaro, val d’Osola, e. 800 m.: Frasco. Juncus Leersii Marss.? Alpe Redorta. Juncus filiformis L. Val d’Osola, e. 1400 m.; val d’Efra, e. 1100 m. Juncus trifidus L. De Lavertezzo à Brione; Madone di Giovo; Piz. Piancaccia; Piz Pegro; al Sasso sur Frasco; Piz. Scaglie au N.- W., tres abondant, 2100-2300 m.; Cima di Cagnone, c. 2300 m.; alpe Barone, €. 2000 m.; alpe Starlarescio, 1800-2000 m., et Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val Lareccio, €. 2300 m. Juncus alpinus Vill. Corte di Pianea, val Vigornesso, e. 1600 m.; Cima di Cagnone, 1800 m. Juncus lamprocarpus Ehrh. Sous Mergoseia; de Chiosetto à Brione; val d’Efra.; ec. 1100 m. Juncus lampr ocarpus Ehrh. f. pallidiflorus Beck. Frasco, gazons humides. Juncus Jacquini L. Cima il Motto, 1800-2000 m.; val d’Efra, 1600-1700 m.: Cima di Cagnone, 2200 m.; alpe Barone, val Vigor nesso ; Corona di Redorta, 2200-2400. Juncus bufonius L. Sparve, val d’Osola, e. 1000 m. Luzula lutea DC. Madone di Giovo; Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; Piz. Seaglie, sur la crête: alpe Cagnone: alpe Piodajo, val Vigor- nesso ; Corona di Redorta, 2200-2400 m. Luzula angustifolix Garcke. Piz. Masne, 2050 m. Luzula nivea DC. De Contra à Mergosecia (Nat.); pres Brione; sur Sparve, 1200-1700 m., et alpe Fornaro, ec. 1500 m., val d’Osola; de Frasco à Sonogno; val d’Efra; alpe Cagnone; val Vigornesso ; val Redorta-et alpe Starlarescio. Luzula nivea DC. var. rubescens Fav. Piz. Masne, e. 2050 m. Luzula silvatica Rich. Sur Mattro et Valdo Togni, 1100-1500 m.; val d’Osola; alpe di Giovo. Luzula spadicea DC. Sur Mattro, val d’Osola; alpe et Madone di Giovo; Piz. Piancaccia ; Piz. Pegro: al Sasso sur Frasco; Piz. Scaglie, 2100-2300 m.: alpe d’Efra; Cima di Cagnone ; alpe Piodajo, e. 1900 m.; Piz. Barone, 1400-2800 m. Luzula spicata DC. Piz. Piancaceia; Piz. Pegro; sur Frasco; Cima di Cagnone, 1900-2000; Corona di Redorta, 2200-2800 m. Luzula spicata DC. f. glomerata Buch. Piz. Barone, 2860 m.; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Luzula campestris DC. v. vulgaris Gaud. Brione; Frasco; val Vigornesso. Luzula campestris DC. var. sudetica Celack. Alpe di Giovo, e. 2700 m.; sur a Cima di Cagnone, 1900 m.; alpe Barone, val Vigor- nesso: alpe Starlarescio, val Redorta. Luzula multiflora Celack. Alpe di Cagnone, c. 2200 m. Scirpus silvaticus L. Près Contra (Nat.). Scirpus cæspitosus L. Alpe Fornaro, val d’Osola: alpe d’Efra; Cima di Cagnone, 2000 m.; alpe Piodajo, val Vigornesso, c. 1900 m.; alpe Starlarescio, val Redorta, 2000: m. Scirpus mucronatus L. Indiqué par Franzoni, à Tenero, sous le pont de la Verzasca, semble avoir disparu. 300 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (41) Eriophorum alpinum L. Alpe Cima il Motto, val d’Osola, 1200-1700 m. Eriophorum vaginatum L. Alpe Fornaro, val d’Osola, 1700 m.; Piz. Scaglie au N.-W., e. 1900 m.; alpe Piodajo, val Vigornesso, c. 1900 m. Eriophorum Scheuchzerı Hoppe. Alpe Piodajo, val Vigornesso, c. 1900 m. Eriophorum angushifolium Roth. Alpe Fornaro, val d’Osola,e. 1800 m. Eriophorum angustifolium Roth. var. alpinum Gaud. Cima di Cagnone, versant oriental, ec. 1900 m. Elyna spicata Schrad. Piz. Piancaceia; Corona di Redorta, 2770- 2800 m. Carex curvula All. Piz. Costieeio au N., ec. 2200 m.; Piz. Pegro, 2400 m.; Cima di Cagnone, 1300 m.: Piz. Barone, 2200-2860 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val di Lareccio, c. 2300 m. Carex fœdida Vill. Alpe Barone, val Vigornesso, abondant, c. 2300 m. Carex fœtida X lagopina Alpe Piodajo, val Vigornesso, c. 1900 m. Carex lagopina Wahlb. Alpe Piodajo, val Vigornesso, e. 1900 m. Carex leporina L. Brione, abondant: Frasco; al Sasso sur Fraseo; alpe Cagnone; Corte di Fondo, val Vigornesso. Carex leporina L. var. capitata Sonder. Al Sasso sur Fraseo. Carex leporina L. var. argyroglochin Horn. Sonogno. Carex echinata Murr. Madone di Giovo; alpe Cima il Motto, c. 1750 m.; Frasco; val d'Efra; Cima di Cagnone, e. 1800 m. Carex canescens L. Alpe Cima il Motto, e. 1750. Carex brunescens Poir. Cima di Cagnone, ce. 1800 m. Carex acuta Fr. De Lavertezzo à Brione (Nat.); alpe Bardogaro au Piz. di Vogorno (Nat.). Carex Goodenoughii Gay. Alpe Piodajo, val Vigornesso, c. 1900 m. Carex nigra All. Corona di Redorta, 2770-2800 m. Carex atrata L. Alpe Fornaro, val d’Osola, e. 2000 m. Carex aterrima Hoppe. Alpe Fornaro, val d’Osola, c. 2000 m. Carex pallescens L. Brione; Frasco; al Sasso sur Frasco, c. 1000 m.; val a’Kfra, e. 1100 m.; alpe Cagnone; alpe Starlarescio, val Redorta. Carex flava Al Sasso sur Frasco. Carex Oederi Ehrh. Frasco; val d’Efra, c. 1100 m. Carex Oederi Ehrh. v. elatior Knk. Al Sasso sur Frasco; val d’Efra. Carex punctata Gaud. De Lavertezzo à Brione. Carex sempervirens Vill. Sur Mattro, v. d’Osola, 1500-1800 m. ; Madone di Giovo, 2100 m.; Piz. Piancaccia; Piz. Pegro; Frasco; val d’Efra; Cima di Cagnone 1500-2200 m.; alpe Barone, 2000- 2400 m.; alpe Starlarescio, v. Redorta, 1700-2000 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val di Lareccio, e. 2300 m. Carex irrigua Sm. Piz. Scaglie, au NW, c. 1900 m.; Cima di Cagnone, c. 2000 m.; alpe Piodajo, v. Vigornesso; Piz. Barone; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Carex frigida Vill. De Lavertezzo à Brione; sur Mattro, c. 2300 m.; alpe Cima il Motto, 1200-1700 m.; al Sasso sur Frasco; val d’Efra, €. 1100 m.; Cima di Cagnone, c. 2000 m.; Corte di Pianca, e. 1600 ın., alpe Barone; Corte di Fondo, v. Vigornesso; alpe Starlarescio, v. Redorta; val di Lareccio, e 2300 m. (42) __P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 801 Carex verna Vill. De Lavertezzo à Brione (Nat.); val Vigornesso. Carex hirta L. Frasco. Panicum Crus Galli L. Disséminé dans toute la vallée (Nat.). Panicum viride L. v. reclinatum A. et G. Frasco. Anthoxanthum odoratum L. v. montanum A. et G. Frequent au bas de la vallee (Nat.); Piz. Masne; Madone di Giovo; Piz. Pegro; Piz. Piancaceia; Piz. Scaglie; Frasco; val Vigornesso; Piz. Barone, e. 2300 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Anthoxanthum odoratum L. v. longearistatum Cl. Val d’Efra, e. 1100 m, Anthoxanthum odoratum L. v. longearistatum CI. lus. Atheromane. Die untere der obern Hüllspelzen oft mit 2 Grannen, selten auch die obern mit 2 oder 3 deckspelzen mit einer Granne (D’ A. Volkart). Anthoxanthum odoratum L. v. tenerum A. et G. Val d’Efra sur Fraseo. Anthoxanthum odoratum L. v. villosum Loisel. Val d’Efra, e. 1100 m. Phleum alpinum L. Piz. Masne; Piz. Piancaccia; alpe Motto au Piz. Seaglie, 1900-2100 m.; val Vigornesso; Cima di Cagnone, e. 1800 m. Phleum alpinum L. v. subalpinum Hack. Val d’Efra, päturages, ce. 1700 m. Agrostis vulgaris With. v. genuina Schur. Frasco; val d’Efra; de Frasco à Sonogno; val Redorta. Agrostis vulgaris With. v. montana Schur. De Frasco à Sonogno. Agrostis vulgaris With. v. dubia (Lam.) Sous Mergoscia. Agrostis alpina Scop. Sur Frasco, €. 1000 m.; Madone di Giovo; Piz Piancaceia; Cima di Cagnone, 2200 m. Agrostis rupestris All. Madone di Giovo; Piz. Piancaccia, 2200-2350 mm. ; Piz Scaglie 2100-2300 m.; val d’Efra, e. 1100 m.; Cima d’Efra, versant N, c. 2400 m.; Cima di Cagnone, c. 1700 m. Calamagrostis arundinacea Roth. De Frasco à Sonogno; val d’Efra, c. 1100 m. Aira cæspitosa L. v. genuina Rehb. Val Vigornesso, 1200-1900 m.; val d’Efra, 1500 m.; Corte di Fondo, v. Vigornesso; alpe Fornaro, v. d’Osola; alpe Starlarescio, v. Redorta. Aira cespitosa L. v. varia Wim. et Grab. Val Motto en face de Gerra, e. 1800 m. Aira flexuosa L. Brione; Piz. Dromegio, c. 2000 m.; sur Frasco, c. 1000 m.; alpe Cagnone, 2200 m.; alpe d’Efra, e. 1500 m.; alpe Starlarescio, v. Redorta. Holcus lanatus L. v. albovirens Rehb. De Lavertezzo à Brione; Frasco; Sonogno. Avena pubescens Huds. Val Vigornesso. Avena versicolor Vill. Madone di Giovo; Piz. Masne, 2050 m.; Piz. Pegro; Piz. Piancaceia; Cima d’Efra; Piz. Scaglie, 2100-2300 m.; Cima di Cagnone, 2000 m.; Piz. Barone, 2100-2300 m.; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Trisetum subspicatum P. Beauv. Corona di Redorta, 2770-2800 m. Trisetum flavescens P. Beauv. v. lutescens Asch. Sur Frasco. Sieglingia decumbens Bernh. De Lavertezzo A Brione; alpe Fornaro, v. d’Osola, e. 1500 m.; sur Frasco, ec. 1000 m. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 8, 31 juillet 1904. 92 802 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (43) Briza media L. Dissemine dans les lieux secs (Nat.); al Sasso sur Frasco. Melica nutans L. Valdo Togni, v. d’Osola, 1100-1200 m. Poa alpina L. v. typica Beck. Piz. Piancaccia, 2200-2350 m.; Piz. Scaglie, e. 2000 m.; Madone di Giovo; Cima di Cagnone 1600- 2000 m ; alpe Redor ta, 1600 m.; alpe Barone, 2100 m. Poa alpina L. v. contracta A. et G. Cima di Cagnone, ce. 2500 m. Poa alpina L. v. vivipara (L.) Cima d’Efra, 2460 m.; Corona di Redorta, ce. 2800 m. Poa bulbosa L. v. vivipara K. De Tenero à Vogorno (Nat.). Poa Chaisu Vill. Alpe d’Efra, e. 1800 m.; Corte di Pianca, v. Vigor- nesso, €. 1500 m.; Cima di Cagnone, c. 1800 m. Poa Chaixii Vill. v. virginea A. et G. Sur Frasco, e. 1000 m. Poa pratensis L. Frequent dans la vallée (Nat.) Poa annua L. Frequent dans la vallée (Nat.); ee Cima di Cagnone, ce. 2100 m. Poa laxa Hanke. Madone di;Giovo; Piz. Piancaccia, 2200-2350 m.; Cima d’Efra, ce. 2400 m.; Cima di Broglio, ec. 2400 m.; Corona di Redorta, 2770-2800 m. Poa laxa Hanke v. pallescens K. Cima di Cognone, e. 2400 m. Poa laxa Hanke v. pauciflora Parl. Corona di Redorta, 2770-2800 m. Poa nemoralis L. v. vulgaris Gaud. Sur Frasco, e. 1000 m.; Cima di Cagnone c. 1800 m. Poa nemoralıs L. v. tenella Rehb. Val d’Efra, c. 1000 m. Poa nemoralis L. v. agrostoides A. et G. Piz. Pegro, e. 2400 m.; Frasco. Poa nemoralis L. v. Reichenbachü A. et G. Val d’Efra, c. 1100 m. Poa violacea Bell. Piz Scaglie, 2100-2300 m.; Cima di Cagnone, c. 1500 m. Glyceria plicata Fries. Sonogno. Glyceria plicata Fries. v. triticea Lange. Val d’Efra, c. 1100 m. Molinia coerulea Moench. v. subspicata Figert. Cabione v. Vigornesso, e. 1100 m. Molinia cœrulea Mœnch. v. depauperata A. et G. Val d’Osola, ce. 1700 m. Molinia cerulea Moench. a. littoralis A. et G. De Lavertezzo à Brione; al Sasso, sur Frasco. Dactylis glomerata L. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); alpe Starla- rescio, v. Redorta, 1500-1700 m. Cynosurus echinatus L. Frasco. Festuca ovina L. v. capillata Hack. Frasco. Festuca ovina L. v. duriuscula B genuina Hack. Piz. Masne; Piz. Pian- caccia, 2200-2350 m.; Piz. Seaglie, 2100-2300 m.; : alpe d’'Efra, c. 1700 m. Festuca ovina L. v. duriuscula y villosa Hack. Piz. Scaglie, ver- sant NW. c. 1500 m. Festuca ovina L. v. rupicaprina Hack. Piz. Piancaccia, 2200-2350 m.; Piz. Scaglie, versant NW, 1800-2000 m.; Cima di Cagnone 2100 m.; alpe Barone, v. Vigornesso, 29-9400 m.; Corona di Redorta, 2100 m. Festuca ovina L. v. Halleri (All.) Hack. Piz. Piancaccia, Corona di Redorta, 2770-2800 m. (44) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 803 Festuca rubra L. ssp. violacea (Gaud.), v. genuina (Hack.) Madone di Giovo; Piz. Piancaceia; Piz. Seaglie, 2100-2300 m.; sur Sonogno, c. 1000 m.; alpe Barone, v. Vigornesso, ce 2300 m.: Cima di Cagnone, c. 2000 m. Festuca rubra L. ssp. violacea (Gaud.) v. nigricans Hack. Pizzo Pegro, ce. 2400 m. Festuca rubra L. ssp. eurubra v. genuina Hack. Sur Frasco, c. 1000 m.; Corte di Fondo, v. Vigornesso; val Motto sur Gerra, c. 1800 m.; sur Sonogno €. 1000 m.; Cima di Cagnone, c. 1800 m. Festuca rubra L. ssp. eurubra v. fallax (Thuill.) Hack. Piz. Piancaceia; Frasco; val d’Efra, e. 1000 m. | Festuca varia Hænke v. genuina a typica Hack. Piz. Masne; Cima di Cagnone. Festuca varia Hænke v. genuina 8 acuminata (Gaud.) Hack. Monti di Mattro, v. d’Osola, e. 1300 m.; Piz. Pegro, c. 2400 m.; Piz. Piancaecia, 2200-2350 m.; Frasco; val d’'Efra, c. 1100 m.; Cima de Cagnone, 2000 m. Bromus tectorum L. Disséminé dans toute la vallée (Nat.). Bromus secalinus L. v. typicus A. et G. De Frasco à Sonogno. Bromus mollis L. Fréquent dans les parties basses et moyennes de la vallée (Nat.); Brione; val Vigornesso. Brachypodium silvaticum R. Sch. De Frasco à Sonogno. Hordeum murinum L. Murs et chemins, pas rare (Nat.). Lolium perenne L. Dissemine dans la vallée (Nat.); Brione; al Sasso sur Frasco. Lolium perenne L. v. pauciflorum A. et G. Frasco. Lolium temulentum 5 Fréquent après la moisson dans la vallée (Nat.). Lolium multiflorum Lam. De Contra à Mergoscia. Nardus stricta L. De Mergoscia à Gorippo; Costiscio au Piz. di Vogorno (Nat.); val Redorta (Nat.); Madone di Giovo; Piz. Pegro; Piz. Piancaceia; alpe d’Efra. Taxus baccata L. De Contra à Mergoseia (Nat.); de Chiosetto à Brione. Juniperus nana Willd. Brione; sur Mattro, v. d’Osola, 1300-1900 m.; Madone di Giovo; Piz. Dromegio; Piz. Piancaccia; Piz. Pegro; alpe d’Efra. ec. 1700 m.; alpe Piodajo; Piz. Barone, 2600 m.; Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val Lareccio, e. 2300 m. Pinus silvestris L. Assez rare (Nat.). Pinus montana Mill. v. Pumiho Hænk. Alpe de Sonogno (Nat.). Pinus montana Mill. v Mughus Scop. Du col de Redorta au col de Per- tusio (Nat.). Laria decidua Mill. Frequent dans les sous-alpes de la vallée (Nat.); al Sasso sur Frasco, ec. 1500 m.; de Gordola à Vogorno; Brione; val d’Osola; Piz. Masne, c. 2000 m.; Gerra; val Vigornesso. Abies excelsa DC. Jusqu’a 1900 m. (Nat.); alpe Fornaro, v. d’Osola c. 1400 m. assez rare. Abies pectinata DC. Sur Mattro, 1200-1300 m. et sur Sparve, 1200- 1600 m. v. d'Osola. - Selaginelia selagenoides Link. Casanuova, ec. 2100 m. et Corte di Fondo, ©. 1500 m.. v. Vigornesso. Selaginella helvetica Spring. Vogorno; val della Porta et val d'Osola (Nat.); Fraseo; val d’Efra, c. 1100 m. 804 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (45) Lycopodium Selago L. Madone di Giovo; alpes du val d’Osola, fréquent ; val d’Efra; alpe Cagnone; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Lycopodium Selago L. v. recurvum Milde. Al Sasso sur Frasco. Lycopodium annotinum L. Val d’Efra, c. 1500 m. Lycopodium clavatum L. Mattro, v. d’Osola, ec. 1100 m.; val d’Efra, c. 1500 m. Botrychium Lunaria Sm. Piz. Masne; Cima di Broglio, e. 2300 m.; Piz. Piancaccia; alpe di Cagnone, 1900 m.; alpe Starlarescio, 1700-2000 m. Osmunda regalis L. Vogorno. Polypodium vulgare L. De Vogorno à Brione; Frasco; Sonogno; Madone di Giovo; de Contra à Mergoseia; Piz. Piancaccia; val Lareccio, 2300 m. Allosurus crispus Bernh. Alpe Bardogaro au Piz. di Vogorno (Nat.); de Vogorno à Brione; Madone di Giovo; Piz. Scaglie; de Frasco à Sonogno; val d’Efra; val Vigornesso; val Redorta. Pteridium aquilinum Kuhn. De Tenero a Vogorno (Nat.); Mergoseia; de Chiosetto a Brione; Frasco; val d’Efra; sur Sonogno. Asplenium septentrionale Hoffm. De Contra à Mergoscia; de Frasco à Sonogno; Cima di Broglio, 2300 m.; Piz Masne. nen Trichomanes L. Partie moyenne de la vallee (Nat.); Frasco; rione. Asplenium germanicum Weiss. Lavertezzo; Brione; Frasco; Sonogno, en société des précédents. Asplenium viride Huds. Repandu dans la vallée (Nat.); Piz. Piancaceia; Cima di Broglio, ec. 2300 m.; val Lareccio, c. 2300 m. Asplenium Ruta muraria L. Frasco ; Sonogno. Asplenium Ruta muraria L. v. elatum Lang. De Frasco à Sonogno. Asplenium Adiantum nigrum L. Lavertezzo; Frasco. Asplenium Adianthum nigrum L. v. obtusum Milde. De Contra à Mergoseia. Asplenium Adianthum nigrum L. v. lancifolium Heufl. Mergoseia. Athyrium Fiix femina Roth. v. fissidens Dell. Val d’Efra; sur SOgNOENO. Athyrium Filix femina Roth. v. multidentatum Deell. Sur Frasco. Ceterach officinarum Willd. De Frasco à Sonogno. Aspidium Phegopteris Baumg. Frasco; val d’Efra. Aspidium dryopteris Baumg. Frasco ; sous Mergoscia; Piz. Pian- caccia. Aspidium montanum Asch. Val d’Efra, e. 1200 m.; al Sasso sur Frasco; Corte di Fondo, v. Vigornesso. Aspidium spinulosum Sw. Près Brione (Nat.). Aspidium Filix mas Sw. Val d’Osola (Nat.); sur Sonogno. Aspidium Filix mas Sw. v. subintegrum Dell. Brione; Frasco. Aspidium Filix mas SW. v. crenatum Milde. De Gordola à Vogorno; Mergoseia. rn ne mas Sw. lus. Heleopteris Borckh. Frasco dans le ravin e l’Efra. Aspidium Lonchitis Sw. Alpe Fornaro, v. d’Osola; Cima di Broglio; Corona di Redorta, 2500-2800 m.; val Lareccio, c. 2300 m. Aspidium aculeatum Sw. Murs pres Brione (Nat.). (46) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 805 Cystopteris fragilis Bernh. De Mergoscia à Gorippo (Nat.); alpes du val d’Osola et du val d’Efra; Corona di Redorta, 2500-2800 m. Cystopteris fragilis Bernh. v. acutidentata Deeli. Frasco; val d’Efra. Cystopteris fragilis Bernh. v. anthriscifolia K. Frasco; Mergoscia. Cystopteris fragilis Bernh. v. cynapifolia K. Frasco; Cima di Cagnone, ce. 2500 m. Woodsia alpına Gray. Val Vigornesso. Christ (Die Farnkraüter der Schweiz) indique aussi dans la vallée Verzasca : Pteris cretica L.; Athyrium alpestre Rylands; Cystopteris regia Presl., et Cystopteris montana Link. Mes courses dans le Tessin en 1903 m’ont permis de recolter en outre les espèces et variétés suivantes qui n’ont pas encore été indi- quées : Arabis Halleri All. Indiqué dans le Catalogue Franzoni entre Ponte Tresa et Luino d’après Koch. M. M. Jæggli m’a dit l'avoir trouvé dans le val Morobbia; je l’ai récolté aussi au Ghiridone au-dessus de Cortaccio. Diplotaxis muralis L. Frasco. Viola abortiva Jord. Buissons au-dessous de Morbio inferiore. Cerastium uniflorum Murith. Val Bedretto, arête de Cristallina et la Fibbia, e. 2740 m. Rubus suberectus Anders. Bois au-dessus de Piodina sur Brissago. Anthriscus nitida Garcke. Indiqué au Tessin par Gremli (Fl. an. de la Suisse 1898), mais sans indication de localité. Bords de la Breg- gia, près Chiasso. Knautia arvensis K. var. pseudocollina Briq. Vira-Gambarogno. Senecio sarracenicus L. f. valesiaca Beck. forma nova. Folia late ellip- tico-rhombea, omnia in petiolum attenuata, inferiora et media, c. 100 mm. longa, 35-45 mm. lata, superiora longe acuminata. (Prof. D’ Beck in sched.). Plaine d’Agno. J'ai rencontré cette forme aussi au col de la Forclaz, en Valais. Hieracium Hoppeanum Schult. ssp. viridiastrum NP. Alpe Starlarescio, val Pertusio, e. 1950 m. an Pilosella L. ssp. angustissimum NP. All’ Acqua, val Be- retto. , Hieracium Pilosella L. ssp. angustius NP. Mt Ghiridone, prairies sur Cortaccio. Hieracium Pilosella L. ssp. minuticeps NP. Val Sambuco. Hieracium Pilosella L. ssp. nivescens NP. Mt Ghiridone, rocailles sur Cortaceio. Hieracium Auricula L. ssp. tricheilema NP. Val Bedretto; val Piora. Hieracium brachycomum NP. Alpes de Vigornesso. Hieracium furcatum Hoppe ssp. malachodes NP. Alpe Starlarescio, val Pertusio, e. 1950 m. 806 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (27) Hieracium furcatum Hoppe ssp. megalanthes NP. Même localité. Hieracium brachycomum NP. ssp. fissum NP. Même localité. Hieracium florentinum All. ssp. subfrigidarium NP. Val Bedretto, greves du Tessin. Hieracium florentinum All. ssp. parcifloccum NP. Devant Villa, val Bedretto, e. 1330 m., rare. Hieracium oxydon Fr. ssp. leucopodon Zahn ssp. nov. typus in Herb. Chenevard. Cette sous-espèce se place entre les ssp. farinicaule Zahn et Favre du A. oxydon Fr. et oxydontogenes Zahn du A. subeesium Fr. (groupe A. subincisum Arv.-Touv.). Les A. oxydon Fr. et inelinatum A.-T. sont reliés par des passages successifs avec le A. murorum : oxydon > farinicaule > Longanum > leucopodon > subcæsium > silvaticum (D' Zahn in sched.). Bords de la Breggia, pres Chiasso. Hieracium subcesium Fr. ssp. psammogenes Zahn in Koch (Syn.). Au-dessus de Gordola, bord de la route. Hieracium rhæticum Fr. Alpes de Verzasca. Hieracium juranum Fr. Nei Larici, val Bedretto, c. 1800 m. ÎTieracium pseudopicris Arv.-Touv. Alpe Starlarescio, val Pertusio, c. 1950 m. Hieracium racemosum W. et K. ssp. barbatum Tausch. Terrains arides à Vira-Gambarogno. Hieracium umbellatum L. var. linariüfolium Wallr. Ponte Brolla et au-dessus d’Arcegno. Campanula barbata L. f. ramosissima m. Tige haute d’environ 60 em., rameuse dès son tiers inférieur, à rameaux grêles, les inférieurs longs de 12 cm., les supérieurs de 6 em.; fleurs un peu plus petites que dans le type; feuilles longues de 12-15 cm. Bois pres Altanca et val Sambuco. Campanula cenisia L. Scopi, versant tessinois, ©. 2900 m. (J. Braun); Valdöschpass, val Corno, e. 2200-2400 m. (Schöter et Rickli). Gentiana Terglouensis Jacq. Arête de Cristallina, val Bedretto, e. 2500- 2600 m. 5 Pulmonaria montana Le). De Capolago à Mendrisio; sous Morbio infer. Verbascum montanum X Thapsus. Terrains vagues à Locarno. Verbascum Lychnitis montanum. Même localité. Lycopus europeus L. var. glabrescens Schmidely. Roncaceio, près Tenero; Riazzino. Thymus Serpyllum L. var. Danaeni Briq. Rocailles sur Arcegno. Thymus Serpyllum L. var. spathulatus (Opiz) Briq. (Nouvelles Notes Fl. Alp. Lem). S. Salvatore, près Ciona. Galeopsis Lanunum L. var. oreophila Brig. Terrains vagues, Muralto, Lugano. Salvia pratensis L. var. modesta Brig. Vira-Gambarogno. Origanum vulgare L. var. glabrescens Beck. Vira-Gambarogno. Anagallıs coerulea Schreb. Un exemplaire trouvé par M. Giugni dans un Champ, près la chapelle de Rat, à Locarno. Primula variabılıs Goupil. Prés à Biasca. Chenopodium striatum Krasan. Vira-Gambarogno. Urtica dioica L. var. nov. elegans, Chenevard, in Bull. Herb. Boiss. (30 avril 1904) : 494. — Tiges hautes d’un mètre environ, à (48) P. CHENEVARD. CONTRIBUTIONS A LA FLORE DU TESSIN. 807 poils vulnerants rares ou nuls, d’ailleurs finement pubescentes ainsi que les feuilles ; celles-ci longuement atténuées en pointe, finement dentées, les inférieures les plus grandes mesurant 18 x 50 mm., celles de l'extrémité des rameaux 8 X 15 mm.; feuilles basilaires nulles à l’époque de la floraison. Les dents des feuilles inférieures larges de 2 mm. à la base et longues de 2 mm.; celles des feuilles supérieures atteignant à peine la moitié de ces dimensions. Æpis mâles greles; épis femelles longs de 1 à 3 cm. seulement et formés de fleurs d’un quart plus petites que celles du type. Cette plante a un port élancé; elle présente avec son feuillage finement dentelé un ensemble élégant qui la distingue à première vue de la forme commune. La rareté de ses poils vulnérants permet de la prendre à pleine main sans être trop incommodé. Terrains vagues non loin de la gare de Locarno. Alnus incana DC. v. subargentata Callier. Sur Peccia. Alnus incana DC. v. subrotundata Callier. f. subsericea (Appel) Call. Greves du Tessin, pres Biasca. Orchis militaris X tridentata (Intermed. ou hybride?) S. Salvatore pres Ciona. Orchis tridentata Scop. v. commutata Rehb. fil. S. Salvatore près Ciona. Cœloglossum viride Hartm. v. bracteata Rehb. fil. Alpe di Vinei, v. Bedretto. Erythronium dens canis L. Près Stabio (D* Calloni). Carex Ehrh. v. canaliculata Callmé. De Losone à Ronco, sur le col. Carex ornithopoda Willd. v. alpina Kück. Pentes devant Villa, v. Bedretto. Agrostis vulgaris With. v. Hornungiana Schür. Vallon de Vira Gam- barogno. Poa trivialis L. v. pallescens Stebl. et Volk. Vira Gambarogno Festuca loliacea Curt. Au-dessus de Gordola. Bromus mollis L. v. leptostachys Pers. Terres incultes Solduno. Agropyrum glaucum Desf. v. campestre Gr. God. Terrains vagues à Locarno. Agropyrum repens P. Beauv. v. cæsiun Presl. De Riazzino à Gordola bords de la route. Hordeum murinum L. v. leporinum Rehb. Terrains vagues à Chiasso. Equisetum variegatum Schl. v. cæspitosum Dell. Devant Villa, v. Bedretto. Aspidium Filix mas SW. v. deorsolobatum Moore. Ghiridone, au-dessus de Cortaccio. 808 DIE LAUBMOOSE BADEN) Eine bryogeographische Skizze VON Dr Th. HERZOG (Suite.) 89. Campylopus subulatus Schimp. R. 137. Niedere, wenig glänzende, blassgrüne bis bräunliche, in lockeren Rasen oder herdenweis wachsende, bis 15 cm. hohe Pflänzchen, ohne Wurzelfilz. Blätter steif aufrecht, schmal zugespilzt, röhrig, zu äusserst an der Spitze gewöhnlich entfärbt. Alle Zellen mit Ausnahme der hyalinen Blattflügelzellen und der nächst höheren durchscheinenden, lang rectangulären, einen schmalen Saum bildenden Zellen quadratisch und sehr klein. Blüten und Früchte unbekannt. | An sandig-lehmigen Stellen, sehr selten ! S. Auf einem Waldweg am Zähringer Schloss (H.). 90. Gampylopus turfaceus B.S. R. 138. Rasen dicht, gelblich- grün, stark seideglänzend. Stengel ohne abfallende Aestchen, meist fast einfach. Blätter lang borstig-pfriemenfürmig. Sela niedergebogen, später geschlängelt sich aufrichtend, geib. Kapsel olivengrün, Haube gewimpert. Auf schattigem Torfboden, nicht häufig. B. Konstanz (Leiner), Regnatshauserried (Jack, H.), Radolfs- zell (Jack). S. Hinterzarten (Sickb., H.); Hornsee (Bausch), Hohlohsee (W. B.). E. Mooswald bei Lehen (H.). var. ß. Mülleri (Jur.). Blätter sehr leicht abfallend. Auf Torf und feuchtem, schattigem Waldboden. S. Bei der Wiesneck b. Kirchzarten (H.). E. Mit der typ. Form bei Lehen (H.). (30) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 809 91. Campylopus fragilis (Dicks.) R. 140. Rasen grün und gold- grün, bis ins goldgelbe gehend, ohne Wurzelfilz. Stengel an der Spitze büschelästig, viele der Aestchen kurz, leicht zerbrechlich, mit kleinen, leicht abfallenden Blättchen besetzt. Blätter steif aufrecht, lang pfriemenförmig, brüchig; charakteristisch sind stets die weiss glänzenden Blattbasen. Fruchtet bei uns, wie es scheint, nur sehr selten. An steilen, kalkfreien Felsen der Bergregion in Ritzen. S. Von Schimper ohne specielle Standortsangabe erwähnt. Paulcketurm im Höllenthal u. Hirschsprung (H.), Scheiben- felsen im Zastlerthal (H.), Gfällwände im Oberriederthal (H.), Seewand am Feldberg (H.), Pflugscharfels am Schau- insland (H.). Dicranodontium Bryol. eur. (1847). 92. Dicranodontium longirostre (Starke) R. 145. Breitrasig, mehr oder weniger seideglänzend. Blätter sehr lang und schmal borstenförmig, sichelförmig-einseitswendig, sehr brüchig. Fährt man leicht mit der Hand über einen Rasen hin, so ist seine Oberfläche sofort mit abgebrochenen Blättern wie übersät. Kapseln auf schwanenhalsartig gebogener Seta, nach der Ent- leerung an geschlängeller Seta fast aufrecht. Kapsel bleich, elliptisch; Haube ohne Wimpern. Auf morschem Holz und an schattigen Felsen in der Bergregion, B. Heiligenberg (Jack). S. Sehr weit verbreitet, namentlich in höheren Lagen um den Feldberg, Belchen u. Schauins- land. Fast immer fruchtend. 0. Katzenbuckel, etc. var. 8. alpinum (Schimp.). Rasen dicht, Stengel stark rotfilzig; Blätter deutlich geöhrt. Nur steril. S. Belchen (H.); Hornisgrinde (W. B.). Trematodon Michx. (1803). Niedrige Erd- und Torfmoose. Charakteristisch ist die keulenförmige, etwas gekrümmte Kapsel mit sehr langem engem Hals. 93. Trematodon ambiguus (Hedw.) R. 149. Bildet niedere, grün- liche Rasen; oft wachsen die Pflanzen auch einzeln. Blätter lang lanzettlich-pfriemenförmig, abstehend bis einseitswendig, oben 810 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (28 SER.). (51) schwach gesägt. Rippe den Pfriementeil ausfüllend. Seta ziemlich hoch, strohgelb. Kapsel gekrümmt, keulenförmig, sehr lang und dünnhalsig, ziegelrot bis zimmetbraun; Deckel lang und schief geschnäbelt. Peristomzähne fadenförmig-2-spaltig. Auf Torf und feuchten sandigen Stellen, sehr selten. S. In einem Strassengraben bei Hofsgrund (Sickb.!). E. Torf- wiesen bei Neureuth (A. Br.). IX. Fame. LEUCOBRYACEÆ Breitpolstrige, weisslich-grüne Rasen bildend. Blätter mit Ausnahme des Saumes mehrschichtig und ähnlich wie bei Sphagnum aus verschieden- artigen Zellelementen aufgebaut. Innen befindet sich eine Schicht kleiner, chlorophyliführender Zellen, aussen, ober- und unterseits, mehrere Schichten plasmaleerer, rocken lufthaltiger, durch Oeffnungen mit einander verbundener Zellen, die die Fähigkeit besitzen, Wasser capillar aufzusaugen und festzuhalten. Leucobryum Hampe 1837. 94. Leucobryum glaucum (L.). Rasen flach polsterig, oft weit ausgedehnt. Kapsel Dieranum-ähnlich, kropfig, glänzend kastanien- braun, gekrümmt. Haube weisslich. Auf Waldboden und in Hochmooren, sehr häufig, Kalkscheu! Fruchtet selten, so im Lorettowald bei Konstanz, bei Heiligen- berg, am Rosskopf u. an der Zähringerburg b. Freiburg (H.), Achern, Ettlingen u. Heidelberg. X. Fame. FISSIDENTACEZ Fissidens Hedw. (1781). Schlüssel zu den Arten. A. Stengel ohne Centralstrang (Pachyfissidens). ............ F. grandifrons. B. Stengel mit Centralstrang. a. Schenkel der Peristomzähne spiralig verdickt. I. Blattränder ungesdumt, sehr kleine Arten. 1. g' Pflänzchen knospenförmig, Erdmoos................ F. exiles. 2. g Pflänzchen den Qähnlich, Wassermoos............ F. Arnoldi. (52) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. sil II. Blattränder gesdumt. 1. Zwitterblüten vorhanden, terıninal am Hauptspross.. F. Mildeanus. 2. Zwitterblüten fehlend. a. Wassermoose an Steinen. SeBlattsaum schwach... RER Se F. pusillus var. £. $ $ Blattsaum wulstig. + Blatisaum breit, mit d. Rippe verschmelzend. . F. rivularis. + + Blatisaum vor der Spitze endend. Bl. zellen klein, Spitze stumpflich..... NT F. rufulus. Bl. zellen gross u. weit, Blattsp. länger ausgezogen........... F. crassipes. ß. Erd- u. Felsmoose, Saum schmal. $ Kapsel aufrecht, gerade. Bin bas 22 302.82... ec A en een: F. bryoides. Zweihäusig, kleinste Pflänzehen................. F. pusillus. $ $ Kapsel geneigt, gekrümmt. Mitsterilen Sprossen. u rn... F. tamarindifolius. OhnersterilerSprossene an ee F. incurvus. b. Schenkel der Peristomzähne knotig verdickt, grössere Arten. I. Blüten u. Früchte terminal. am Haupistamm, Blätter erenuliert........- F. osmundoides. II. Bl. u. Früchte lateral an Kurzsprossen. 1. Blätter ungleich grod gesägt. «. Blatizellen locker, Bl.rand nicht wulstig....... F. adianthoides. 8. Blattzellen klein u. trüb, Bl. rand wulstig.......... F. decipiens. 2. Blätter crenuliert oder gteichmässig gesägt.......... F. taxifolius. 95. Fissidens grandifrons Brid. Kräftige, ausgezeichnete Art, die in aufrechten, bis 10 cm. hohen, starren, dunkelgrünen Rasen wächst. Blätter unter viel spitzigerem Winkel (ca. 30°) abstehend, als bei allen andern Fissidensarten. Stengel vielpaarig beblättert (50-60 Blattpaare). In fliessendem oder stehendem Wasser auf Kalkgestein; bei uns nur g Pflanze (die © kommt am Niagara u. im Hima- laya vor). B. Am Grunde des Bodensees bei Konstanz (Leiner, H.). J. Schaffhausen* (Schimp. u. Gerwig). E. Im Rhein bei Rheinfelden (Amann, Contributions à la flore bryologique de la Suisse), bei Istein im Rhein (Sickb.), Rheinufer zwischen Rheinweiler u. Bellingen (H.), Mühlekanal bei Ichenheim (W. B. 1861 !). 812 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (we SÉR.). (53) 96. Fissidens exiles Hedw. Winzige, in lockeren Räschen wachsende Art vom Habitus des Fissidens pusillus und kleiner Formen von Fissidens bryoides. Blattpaare selten mehr als 3-4. Blattrand völlig ungesäumt. In mehr oder weniger ausgedehnten Räschen auf lockerem lehmig-sandigem Waldboden. B. Salem (Jack), beim Regnatshauserried (H.) S. Kirchzarten (Sickb.), Rosskopf b. Freiburg (Jansen !). 0. Heidelberg (Seriba), Gundelsheim a. Neckar* (Röll). K. Der von Goll angegebene Standort am Weg von Schelingen nach Eich- stetten beruht, wie aus von mir selbst eingesehenen Exemplaren von diesem Standort hervorgeht, auf einer Verwechslung mit Fissidens taxifolius ! 97. Fissidens Arnoldi Ruthe. Aehnlich wie Fissidens exiles. Unterschiede im Schlüssel. Sehr seltenes Wassermoos an Steinen und Felsen. E. Am Rheinufer bei Rheinfelden, badischer- wie schweizer- - seits(Amann, Contributions à la fiore bryologique de la Suisse), 98. Fissidens Mildeanus Schimp. Ziemlich kräftige, meist bräunlichgrüne Rasen bildend, diese oft von regelmässiger, meist rundlicher bis ovaler Form und bis 5 cm. im Durchmesser Einzelne Stengel nicht selten bis 3 cm. hoch. Saum und Rippe (beide im Alter gelblichbraun bis braunrot gefärbt) vor der undeutlich gezähnten Spitze endend. Blattzellneiz wie bei Fissidens crassipes, locker. Polygam ! Meist untergetauchtes Wassermoos, namentlich an Kalk- gesteinen in fliessendem Gewässer. J. Am Rheinfall bei Schaffhausen“ (Schimp. u. Gerwig, 1861). E. Laufenburg* (Geheeb, H.), sehr häufig am Rheinufer zwischen Rheinweiler u. Bellingen (H.), am Rhein bei Sasbach (H.), Mühlekanal u. Rheinufer bei Ichenheim (W. B.), Kehl (R. Wagner); wahrscheinlich beziehen sich auch die Notizen von Jæger über Fissidens incurvus von Breisach, Laufenburg u. Kehl auf Fissidens Mildeanus. 99. Fissidens rivularis Spruce. Ziemlich kräftige, dunkelgrüne Rasen bildend. Charakteristisch ist der breite, wulstige Blattsaum, der in der Spitze mit der Rippe verschmilzt. Sehr seltenes Wassermoos an Steinen und Felsen. E. Am Rheinufer bei Rheinfelden, badischer- wie schweizer- seits (Amann, Contributions etc.). (54) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 815 100. Fissidens rufulus Brid. In Habitus und Grösse ungefähr die Mitte haltend zwischen Fissidens Mildeanus und Fissi- dens crassipes; Fissidens crassipes am nächsten stehend; unter- scheidet sich von ihm durch das enge Blattzellnetz und die stumpfliche Spilze. Die rötliche Färbung des Saumes und der Rippe, welcher die Art ihren Namen verdankt, trifft man durchaus nicht bei allen Pflanzen, sehr oft bleiben beide farblos wie bei Fissidens crassipes. Seltenes Wassermoos, namentlich an Kalkgestein; fruchtet nur nach Zurücktreten des Wassers und dadurch bewirkte Herabsetzung des vegetaliven Wachstums, so dass fruchtende Pflänzchen meist klein bleiben, während sterile bis zu 4 cm. hoch werden können. J. Am Rheinfall bei Schaffhausen* von Schimper entdeckt. E. Am Rheinufer bei Laufenburg schweizerseits fruchtend am 3. April 1898 (H.), am Rhein bei Rheinfelden (Amann, Contributions etc.), fruchtend bei Ichenheim u. Ottenheim (W. B., Herbst 1863!). 101. Fissidens crassipes Wils. Saftgrüne, schlaffe Pflänzchen, in lockeren Rasen wachsend, gewöhnlich ca. 1 cm. lang, entfernt und locker beblättert. Saum und Rippe vor der undeutlich gezähnten scharfen Blattspitze verschwindend, meist farblos. Blattzellnetz locker. Schon durch den einhäusigen Blütenstand von dem ähnli- chen, meist aber kräftigeren Fissidens Mildeanus zu unterscheiden. An Gestein im Wasser, namentlich in Brunnentrögen, sogar in eisernen. Fruchtet ziemlich selten. B. Hafenmauer ın Konstanz (Jack u. Seiner, H.). I. Schaff- hausen* (Gerwig). V. Mundingen bei Emmendingen (H.). E. Bei Laufenburg am Rhein (Leiner, H.), Oberschaffhausen am Kaiserstuhl (H.), Offenburg (W. B.), Durlach (Exsice. Mougeot et Nestler!). N. Berghausen (W. B.). 0. Weinheim, Moosbach (Kneucker). 102. Fissidens bryoides (L.). Kleine Pflanzen, in lockeren oder dichten, meist flachen und ausgedehnten, blaugrünen Räschen wachsend. Stengel mit mehreren Blattpaaren. Blätter weisslich gesäumt. Kleine Exemplare ähneln leicht d. Fissidens pusillus, grössere mit zahlreichen Blattpaaren dem Fissidens incurvus und Fissidens tamarindifolius, die sich indessen durch die geneigte Kapsel leicht unterscheiden lassen. 814 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (We SÉR.). (55) Sehr häufig! auf lehmiger Erde besonders an Waldwegen, unter Hecken, an Rainen, auf Gartenbeeten etc., namentlich in der Ebene und unteren Bergregion. var. ß. Hedwigii Blätter kürzer zugespitzt. V. Bei Mundingen (H.). 103. Fissidens pusillus Wils. Im Habitus an sehr kleine Formen von Fissidens bryoides erinnernd, doch sind die Blätter viel schmäler, lineal-lanzettlich und auch der Saum ist viel schwächer als bei Fissidens bryoides. An schattigen Felsen und Steinen, namentlich auf Kalk und kalkhalligen Gesteinen (z. B. Molasse), nicht selten; dünne Ueber- züge bildend. B. Hödingertobel (H.), Mariaschlucht bei Bodmann (H.), Leut- kircherwald b. Salem (Jack). I. Bei Beuron (H.). S. Hirsch- sprung im Höllenthal (H.); Grobbach bei Baden (Röll!). V. Zwischen Lipburg u. Müllheim (H.), Oelberg bei Ehren- stetten (H.), am Schönberg b. Freiburg häufig (H.) O. Bei Moos- bach (H.), am Heidelberger-Schloss (H.), Gundelsheim a. Nec- kar* (Röll!). E. An Steinen desalten Friedhofs in Freiburg (H.). var. ß irriguus (Exsicc. Bryoth. sil.). In allen Teilen kräftiger, Wassermoos. B. Spetzgaritobel (W. B.). S. Ebersteinschloss (W. B.). E. In Freiburg häufig in Brunnentrögen an Sandstein (de Bary, H.), Brunnen in Waldkirch (H.). 104. Fissidens tamarindifolius (Don, Turu). Vom Habitus des Fissidens incurvus, doch meist reingrün. Mit sterilen Sprossen. Stengel ästig, mit bis zu 12 Blattpaaren. Blattrand wellig. Kapsel schwach gekrümmt. Auf lockerer Erde, besonders in England weiter verbreitet, in Deutschland bis jetzt nur selten beobachtet. V. In einem Hohlweg bei Zähringen (H.). E. Am Fuss des Schlossbergs bei Freiburg (H.), bei Karlsruhe (A. Br.). 105. Fissidens incurvus Starke. Von Habitus eines kräftigen Fis- sidens bryoides; ohne sterile Sprossen, Stengel mit vielen, bis 10 Blattpaaren. Kapsel geneigt und stärker gekrümmt. Auf feuchten, schattigem Boden, in Hohlwegen, Wäldern etc., wahrscheinlich oft übersehen; ist in Baden wohl auch nicht sel- tener als in anderen Gebieten. B. Salem an 2 Standorten (Jack!). E. Kork (von einer unbe- (56) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 815 kannten Handschrift in meinem Herbar befindlich). 0. Gun- delsheïn a. Neckar” (Röll!). 106. Fissidens osmundoides (Swartz). In dichten, meist 1—3 cm. hohen Rasen, vom Habitus eines schwachen Fissidens adian- thoides; doch Blüten und Früchte terminal am Hauptspross ; Blätter crenuliert. Auf Torfboden, feuchten Wiesen und feuchtem Humus in Fels- spalten ; in Baden selten, oder vielleicht auch oft wegen der grossen habituellen Aehnlichkeit in sterilem Zustand mit Fissi- dens adianthoides verwechselt. B. Regnatshauser-Ried b. Ueberlingen (Jack!). S. Titiseemoor (Sirkb.), Seebuck am Feldberg an Felsen (C. Müller!), Witten- bachthälchen bei St. Wilhelm (H.), Oberriederthal an Felsen mit. Philonotis alpicola, Plagiopus Oederi, Amphidium Mou- geotu c. fr.! u. Grimmia torquata (A.). 107. Fissidens adianthoides (L.). Kräftiges, gewöhnlich reich fruchtendes Moos, das seine Früchte an lateralen Kurztrieben entwickelt. Selten höher als 8 cm. Blätter rings grob u. ungleich- mässig gesägt. Rand weit hinauf wie licht getuscht (aber nicht wulstig wie b. Fissidens decipiens). Häufig auf Mooren u. an feuchten Felsen (auch Kalk), von der Ebene bis ins Hochgebirge. B. Im allgemeinen häufig! J. Wutachthal (H.), Donauthal (H.). S. Besonders an Felsen sehr häufig! V. Isteinerklotz (H.), Schönberg (H.). E. Um Freiburg ziemlich häufig (H.), auch im Kaiserstuhl (Goll! H.), Schlossgartenmauer in Karlsruhe u. Wiesen beim Wasserwerk (W.B.). 0. Wertheim (Stoll), jedenfalls auch verbreitet. 108. Fissidens decipiens de Not. Schwache Art! Habituell klei- neren Formen des Fissidens adianthoides ähnlich, wahrscheinlich auch nur durch den trockenen Standort bedingte Form desselben. Blattrand wulstig. An trockenen Felsen, meist steril. B. Nagelfluhfelsen bei Heiligenberg u. Salem (Jack). J. Wutach- thal (Jack). S. St. Blasien (Zickendrath), Kriegshalde bei Menzenschwand (H.). 109. Fissidens taxifolius (L.). In allen Teilen kleiner als Fissidens adianthoides. Blätter crenuliert oder gleichmässig gesägt. Blatt- m 816 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (21e SÉR.). (57) zellen mamillös. Von Fissidens adianthoides auch meist schon durch den Standort vom Aufänger leicht zu trennen. Auf schwerem, lehmigem Boden, meist an schattigen Stellen der Ebene und unteren Bergregion, sehr häufig. Fruchtend : Wanne bei Salem (Jack!), Schönberg (H.), Kaiser- stuhl (H.). Rust am Rhein (H.), weitere Notizen über Fruchtexem- plare fehlen mir. Octodiceras Brid. (1806). Fissidens nächst verwandle Gattung. 110. Octodiceras Julianum Brid. (Conomitrium Mont.). Plänzchen durch die langen, lockergestelllen, abstehenden Blätier von federigem Habitus, schlaff. Rippe vor der Spitze verschwindend. Fruchtast verlängert, kleinblättrig. Seta sehr kurz, Kapsel klein, regelmässig, aufrecht, zur Reifezeit sich von der Pflanze loslösend. Haube kegelig, leicht abfallend, auf der Innenseite Protonema bildend. Flutend im Wasser, besonders in Brunnentrögen, selten. E. In Karlsruhe an mehreren Stellen, Heidelberg, Dossenheim, Bretten (W. B.). N. Pforzheim (Nöllner). O0. Eberbach (Kneucker u. W. B.). XI. Faminie. SELIGERIACEÆ. Seligeria Bryol. eur. 1846. Zwergige Felsmoose mit pfriemlichen Blättern chne Blatiflügelzellen. Schlüssel zu den Arten. APRES ME CIE 2e Rd bee ee Pet S. Doniana. B. Peristom vorhanden. a. Seta gerade I. Blätter zerstreut-ständig, spitz (kleinere Art)............. S. pusilla. II. Blätter dreizeilig, meist stumpflich (grössere Art)...... S. tristicha. RO Cr ATOS RENARD EEE RES S. recurvata. 111. Seligeria Doniana (Smith) (Anodus Bryol. eur.). Kleinste, meist nicht über 1 mm. hohe Pflänzchen von rein- bis dunkel- (38) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 817 grüner Farbe, in lockeren Häufchen und Ueberzügen wachsend, fast immer fruchlend. Blätter aus breiterem Grunde lang pfriemen- förmig, Rippe die Pfriemenspitze ausfüllend (die Zellen der Blattspitze sind sehr chlorophyllreich und oft fast blaugrün). Kapsel auf bis 2 mm. langer Seia, kugelig, ohne Peristom. Auf kalkhaltigem Gestein, bevorzugt schatlige Standorte. B. Bei Konstanz (Leiner), wahrscheinlich schweizerseits, wo ich sie auch im Emmishofertobel fand, Hödingertobel b: Ueberlingen (H.). V. Schönberg b. Freiburg (H.). 112. Seligeria pusilla (Ehrh.). Spangrüne bıs bräunlichgrüne Räschen und Ueberzüge bildend, zuweilen auch vereinzelt, gewöhnlich reich fruchtend, ohne sterile Sprosse. Rippe die Pfriemenspitze nicht ausfüllend, schwach. Kapsel entdeckelt weit- mündig und fast kreiselförmig. An schattigen Kalkfelsen, nicht gerade selten. B. Molassefelsen bei Salem u. Heiligenberg (Jack!) J. Küssa- berg bei Waldshut (Geheeb), Riedern (Gerwig), Wutachthal (Jack, Leiner, H.), Hüfingen (Engesser), Bad-Boll (H.), Mundelfingen (F. Brunner), Hattingen (H.), Donauthal bei Messkirch (Jack) u. Beuron (H.). V. Isteinerklotz (H.), zwi- schen. Lipburg u. Müllheim (H.), Schönberg b. Freiburg (H.). Seligeria calcarea (Dicks) dürfte vielleicht noch im Gebiet zu finden sein; sie unterscheidet sich von der nächst verwandien Seligeria pusilla durch die dunkelgrüne Färbung und die kürzeren, starren, stumpfen Blätter. 113. Seligeria tristicha (Brid.). Verhältnismässig kräftige, gewöhn- lich bis 8 mm. hohe (selten bis 1 cm), starre, dunkelgrüne Räschen bildend. Mit sehr genau dreizeilig beblällerten Sprossen. Kapsel im Alter schwärzlich-braun, derbhäutig. An feuchten, schatligen Kalkfelsen, selten. B. Ueberlingen (A. Br.). J. Schlösschen Brennen im Donau- thal (C. Müller), Bad-Boll (C. Müller!), Wutachthal zwischen Bad-Boll u. Wutachmühle mehrfach (H.), bei Waldshut u. Thiengen (Jäger, Flora 1865). 114. Seligeria recurvata (Hedw.). Herdenweise oder fast zu- sammenhängende Ueberzüge bildend. Stämmchen selten höher als 3 mm. Blätter sehr lang borstenförmig. Kapsel an schwanen- BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, NO 8, 31 juillet 190%. 53 818 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (59) halsartig herabgebogener Seta, kugelig. Sela im Alter sich auf- richtend '. An beschattelen Steinen, besonders auf Kalk, aber auch auf kalkärmerem bis kalkfreiem Gestein. B. In einem Wald bei Mimmenhausen u. am Killiweiher bei Salem (Jack), St. Katharinawald bei Konstanz (Jack u. Leiner). J. Wutachthal in den Flühen (H.). S. Klosterruine Allerheiligen (Dr W. u. W. B.). V. Zwischen Lipburg u. Müllheim (H.). 0. Wolfsschlucht b. Eberbach (W. B.). Wert- heim (W. B. u. Stoll). Blindia Bryol. eur. 1846. 115. Blindia acuta (Ruds.). Mehr oder weniger ausgedehnte, 1-8 cm. tiefe, braungrüne, glänzende Rasen bildend. Blätter aufrecht abstehend, zuweilen gegen die Sprosspitze schwach einseits- wendig, lang borstenfürmig, unversehrt. Charakteristisch ist eine über die ganze Blattbreite sich erstreckende Basilarreihe von grossen rectangulären Zellen mit braunen Wänden. Kapsel auf aufrechter Seta, eikugelig, klein. An feuchten Felsen der hochmontanen u. subalpinen Region, selten auf Steinen in Rieden uud Torfmooren. Nur S. Im Feldbergstock mehrfach (Sickb.), Zastlerthal, See- buck (H.), Oberriederthal (H.), Höllenthal beim Hirsch- sprung (H.), Steinwasen (H.), Nordwand des Belchen in bis 8 cm. tiefen Polstern (H.), Hoh-Kelch a. Belchen (H.), Auerhahn in der Multe u. Aiternthal (H.), Brände bei Todtnau (H.), Herzogenhorn (H.), südl. Murgthal (C. Müller!). Prägthal (H.), Wiesenthal (H.), Kleines Wiesenthal sehr reichlich u. c. fret.! (H.), Moor hinter d. Hirschen in der Höllsteig (H.), bei Oberzarten (H.); Triberg (A. Br.), Gais- höhle bei Achern (Dr WI). g Pflanzen besonders häufig an der Zastlerwand (Feldberg) und am Herzogenhorn, werden leicht mit Dieranum Starkei verwechselt. 1 Da in der Jugend die Zellen der Sela noch Wasser führen, so ist ihre Krümmung stetig; in späteren Stadien, nach der Entdeckelung der Frucht, trocknet die Seta aus und richtet sich auf, so dass sie nur durch künstliche Zufuhr von Wasser (also auch durch Regen) zur Krümmung gebracht werden kann. (60) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE EADENS. 819 X. Faire. GAMPYLOSTELIACEZ Brachydontium Bruch. in herb. Kleinste Felsmoose von Seligeria-Habilus, kalkmeidend. 116. Brachydontium trichodes (Web. fil.) (Brachyodus Bryol. germ.). Einzeln bis truppweise wachsende Pflänzchen. Blätter borstenförmig, (rocken verkrümmt, Spitze völlig von der Rippe ausgefüllt. Kapsel auf au/rechter Seta, länglich, gestreift. Peristom- zähne kurz, wie gestutzt, bleich. An schattigen Orten auf quarzreichem Gestein, auch auf Sand- “stein. Ziemlich selten. S. Feldberg bei 1200 m. (Sickb.), Seebuck (H.), Menzen- schwand (H.), Feldberg gegen den Napf (H.), zwischen Neustadt u. Röthenbach (H.); Hornisgrinde (Sch.), Grob- bachthal (Dr W. u. W. B.), Murgthal an mehreren Stellen (W. B.). Nach Jäger (Flora 65) auch auf Kalk des Kalvarien- bergs bei Waldshut; Exemplare nicht gesehen ! Campylosteleum Bryol. eur. 1846. 417. Campylosteleum saxicola (Web. et M.) Aehnlich wie Brachydontium trichodes und Seligeria recurvata, doch Rippe die Blattspitze nicht ausfüllend; Kapsel mit knieförmig gekrümmter Sela. Peristomzähne lang zu °/ı fadenförmig-zweischenkelig. Anähnlichen Standorten wie Brachydontium, aber viel seltener. S. Bei Kaltenbrunn (A. Br.), Allerheiligen (Dr W). XIH. Fame. DITRICHACEZÆ Ceratodon Brid. 1826. 118. Geratodon purpureus (L.). Lockere, freudiggrüne bis bräun- lichgrüne, innen meist rötlichbraune, nicht durch Wurzelfilz verwebte, I—2 cm. hohe glanzlose Rasen bildend; gewöhnlich reich fruchtend. Kapsel kürzer oder länger, immer etwas gekrümmt und entdeckelt gefurcht. Peristomzähne (16) fast bis zum Grund in 3 papillöse, blutrote, fadenförmige Schenkel gespalten. Blattzellen quadratisch, chlorophyllreich, glatt. 820 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (61) Von der Ebene bis ins Hochgebirge sehr gemein; an Mauern, auf Dächern, an Felsen, besonders aber auf sterilem Boden. Ausserordentlich formenreich ! Hauptsächlich zu erwähnen sind die niedrigen Formen unserer höheren Schwarzwald-Gipfel, die oft Anlass zu Täuschungen geben können. Dieselben erhalten durch die kurze Seta und die fast eiförmige Kapsel einen auffallenden Habitus. Seltener sind tiefrasige Formen von 4-5 cm. von fast rein- grüner Farbe, die selten fruchten (durch feuchten Standort an Felsen bedingt); var. flavisetus ist eine Form mit gelbrötlicher Seta, während die der Normalform purpurn ist. B. Taubenried bei Pfullendorf (C. Müller (). Ditrichum Timm (1788). Schlüssel zu den Arten. A. Tiefrasiges, dicht verfilztes Kalkmoos..,................. D. flexicaule. B. Niedrigere, nicht verfilzte Arten. a. Blattrand flach. TS Se LA TD UN DUNN ER Er ee ee lee een re) D. homomallum. TE Se CAS RO ROIS EE ne ee. ee een D. pallidum. b. Blattrand stellenweise schwach umgebogen. PaSchmutzissrunes Erdmoosar 2... 2. ee D. tortile. IPS langnunes Belsmoosy See EN OR er RER D. glaucescens. 119. Ditrichum flexicaule (Schleich) (Leptotrichuin Hampe). Tiefe, dunkelgrüne bis braungrüne, glänzende, innen rostfilzige Rasen bildend. Blälter allseits abstehend oder schwach einseitswendig, sehr lang pfriemenförmig, Rippe sehr breit. Blatizellnelz viel- gestaltig; Zellen sehr dickwandig, am Rande quadralische und schief 4-eckig, nächst der Rippe am Grund verlängert rectangulär, in den Blattecken erweitert, quadratisch bis sechseckig, sonst sehr unregelmässig ; Fruchtet bei uns sehr selten (häufig kommen, wenn überhaupt Befruchtung eingetreten ist, Missbildungen vor, so dass oft nur Seten sich entwickeln. An schattigen Kalkfelsen und kalkigem Gestein, besonders im Gebirge, selten auf Sand. B. Heiligenberg (Zeyher), Bodmann (Jack!, H.). J. Messkirch c. TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 821 fret., Ewatingen (Jack), zwischen Hattingen u. Engen (H.), Griessen bei Waldshut (Gerwig). S. Hirschsprung im Höllen- thal (H.), Prägthal unter dem Blössling (H.). V. Schönberg b. Freiburg (H.), Isteinerklotz sehr häufig (H.), Baden- Baden (A. Br.). K. Im Kaiserstuhl auf Löss weit verbreitet (H.), von Goll bei Vogtsburg mit Früchten gefunden. E. Auf Sandboden bei Steinenstadt (H.). N. Turmberg b. Durlach (Seubert). 0. Wertheim (W. B. u. Stoll). 120. Ditrichum homomallum (Hedw.) (Leptotrichum Hampe). 121. Ziemlich ausgedehnte, niedere, deutlich seideglänzende Rasen bildend. Blätter lang pfriemenförmig, ganz- und flachrandig. Kapsel gewöhnlich aufrecht, länglich elliptisch (nicht so schmal wie bei Ditrichum tortile), schwarzbraun. Auf sandigem Boden, an Wegrändern, auch an erdbedeckien Felsen, kalkmeidend. Häufig mit Dieranella heteromalla, der es habituell in den vegetativen Teilen ähnelt. S. Albthal, St. Blasien (Jack), Badenweiler, Sirnitz (H.), um den Feldberg häufig (H.), Schauinsland (H.); Triberg, Hornisgrinde, Baden-Baden (H.), etc. O. Heidelberg etc. (W.B.). Ditrichum pallidum (Schreb.) (Leptotrichum Hampe). Lockere, niedere, mehr oder weniger ausgedehnte, schmutzig- grüne Basen bildend, die reich fruchten. Blätter lang pfriemen- förmig, fast bis zur Mitte herunter entfernt gesägt, Rippe unten sehr breit. Kapsel mit sehr verschieden langer, strohgelber Seta, orängegelb bis hellrötlichbraun, meist gekrümmt und geneigt. Auf kalkigem und kalkfreiem Boden, namentlich auf Erdstellen an Wegen in Laubwäldern, nur bis in die untere Bergregion aufsteigend, nicht häufig. B. Konstanz (Leiner), Gaisberg b. Konstanz (Jack!), Salem (Jack). S. Seebuck (Gerwig), Sternenwald b. Freiburg (H.), Ettlingen (Sandberger). V. Am Gaisbühl beim Schönberg H.), Emmendingen (de Bary). E. Kork (de Bary), Bernstein, Unter-Grombach (W. B.). N. Eppingen (Leutz). O. Eber- bach (Leutz); Moosbach (Zeyher). 122. Ditrichum tortile (Schrad.) (Leptotrichum Hampe). Lockere, nicht glänzende, schmutziggrüne Räschen bildend. Blätter pfriemen- förmig, gegen die Spitze schwach gesägt und fast am ganzen Rand umgebogen. Kapsel aufrecht, schmal cylindrisch, oft schwach gekrümmt. 822 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (63) An sandigen Stellen und stark verwitterlem Gestein (Gneis etc.), entschieden kalkmeidend, ziemlich selten. B. Salem (Jack!). S. Badenweiler (A. Br.), Tiefenstein (Gerwig), Maistollen b. Staufen (H.), Titisee u. Kirchzarten (Sickenb.), Oberried (H.); Heubronn (Dr W. u. W. B.), Forbach, Rau- münzach, Ettlingen (W. B.), Kaltenbrunn (A. Br.). V. Heck- lingen (Gerwig). E. Schiessstände am Mooswald b. Freiburg (H.). Mannheim (Sauerbeck). var. 8 pusillum (Hedw.), in allen Teilen kleiner, Kapsel kürzer. S. Schöllbronn (W. B.). E. Karlsruhe (A. Br.!). 123. Ditrichum glaucescens (Hedw.) (Leptotrichum Hampe) Charakleristisch blaugrüne (glaucöse) 4-3 cm. tiefe Räschen bil- dend. Blätter lanzettlich-linealisch, spitz, schmal umgebogen und entfernt stumpfgezähnt. Kapsel aufrecht, eilänglich-cylindrisch, dünnhäutig. In Baden sehr selten. Häufiger im Süden an Weinbergsmauern, in Ritzen kalkhalliger Gesteine, auch an Basalt und Glimmer- schiefer. B. Hohentwiel (Gerwig 1861 u. Karrer). Distichium Bryol. eur. 1846. 124. Distichium capillaceum (Sw.). Meist grosse. bis 10 cm. tiefe grüne Rasen von starkem Seidenglanz bildend, die innen bis unter die neuen Triebe durch Stengelfilz verwebt sind. Blälter entfernt gestelll, genau 2-zeilig, mit weissglänzendem, scheidigem Grund, im Pfriementeil durch Mamillen sehr rauh. Sela aufrecht. Kapsel gerade, fast cylindrisch, lichtbraun, entleert glänzend braun. Auf Kalk u. an kalkhaltigen Felsen. auch auf Molasse u. Löss. Gewöhnlich reich fruchtend. B. Sehr häufig! Konstanzer-Hafenmauer (Leiner), an Nagelfluh- felsen am Heiligenberg (Jack), auf dem ganzen Bodanrück häufig (H.), Dingelsdorf (H.), Frickingen, Ueberlingen (Jack!). J. Mundelfingen (Engesser), Ruine Küssenberg bei Bechtersbohl (Geheeb). S. Murgthal (nach Jäger). K. Im Kaiserstuhl häufig (H.). E. Schlossgartenmauer in Karlsruhe (Seubert), Schwetzingen (Zeyher). | (64) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 323 XIV. Fame. POTTIACEZ Pterygoneurum Jur. (1882). Blattrippe mit Längslamellen. 125. Pterygoneurum subsessile (Brid.). (Pharomitrium Schimp). Niedere, graugrüne Räschen bildend; Pflänzchen sehr kurz, gegen die Spilze knospig beblättert, Blätter mit sieifem, fast borstigem, gezähntem hyalinem Haar, eiförmig-eilänglich, mit 2 (-4) Längs- lamellen. Seta sehr kurz, Kapsel völlig eingesenkt, kugelig ; Peri- stom fehlend, Haube mützenförmig. An sonnigen Plätzen auf lehmig-sandigen Aeckern. Nur E. Bei Schriesheim (Ahles). 126. Pterygoneurum cavifolium (Ehrh.) (Pottia Ehrh.). Mehr oder weniger ausgedehnte, graugrüne Räschen bildend. Stengel nieder. Blätter eilänglich, die obersten knospenförmig zusammen- schliessend, mit hyalinem Haar; Blattzellen unterseits nicht papillös. Seta bis 5 mm. hoch. Kapsel kurz-oval. Peristom fehlend. Erinnert im Habitus sehr an Pottia. Auf Löss in Hohlwegen, auf Aeckern, an sonnigen Kalk- felsen etc., nicht selten. B. Heiligenberg (Jack), Konstanz (Leiner), Hohentwiel (Gerwig). J. Hüfingen (Engesser). V. Isteinerklotz (H.), Betberg bei Heitersheim (H.), Malterdingen (H.). K. An mehreren Stellen, besonders im Süden (Sickenb., H.). E. Tuniberg (H.), Wein- garten (W. B.)), Schwetzingen (Sch.). N. Turmberg bei Dur- lach (Seubert). 0. Wertheim (Stoll u. W. B.), Gundelsheim a. Neckar* (Röll!). var. ß incanum (Bryol. germ.) mit längerem Blatthaar. N. Mit der Art am Turmberg b. Durlach (W. B.). (Fortsetzung folgt.) 824 PLANTE HASSLERIANÆE ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY PAR LE D' Emıne HASSLER, D'AARAU (SUISSE) de 1885 a 19023 ET PUBLIERS PAR le Prof. D° R. CHODAT et le D" E. HASSLER (Suite.) Cassia guaranitica nob. spec. nov. Suffrutex 1-1,5 m., caulibus robustis ad 6 mm. crassis glabris; folia 4-7 juga, rhachi communi glabra ad 10-18 cm. longa, 4-11 juga, foliolis oblongis acutis mucronatis supra nitidis subtus glabris opacis, nervis lateralibus 16-18 reticulo tenui sub lente conjunctis ; glandulæ petiolares nullæ, rhachi superne e quoque jugo ut linea elevata (spatium clavato-lineare) exsculpta; foliola 55/18 37/14 mm. subcoriacea vel rigide membranacea ; panicula terminalis vel pani- culæ partiales floribundæ, rhachi 10-20 cm. longa dura, pedicellis 20-39 mm. longis; floris diam. ad 25 mm. sepalis glabris paulo brevioribus, staminibus 8, duobus sterilibus obsoletis, # mediocribus, 2 arcuatis basi sagitlatis longioribus; legumen lineare applanatum rectiusculum 70/14 mm. valvis cartilagineis nitidis. Affinis Cassie racemosæ Mill. et C. syloestri Vell., differt numero foliolorum et magnitudine, glabritie. Frutex 1-3 m. petala lutea, in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5338; in altoplanitie pr. flumen Corrientes. Dec., n. 5889. forma latifolia. Foliolis 55/20 35/20 30/13 mm. Suffrutex 41-1.5 m. petala lulea in campis montanis in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6683 Cassia alata L. Spec. Plant. 541; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 126. Suffrutex 2-3 m. petala lutea, in ruderis Cordillera de Altos, Dec., n. 3593. Id. n. 1923 Plant. Hassl. I, p. 38 sub GC. reticulata Willd. Cassia aculeata Pohl. Mss. Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 128, tab. XXXIX. Frutex an suffrutex 2-4 m. petala lutea in sabulosis insule Chaco-y pr. Concepcion, Aug., n. 7239. Cassia paradietyon Nog. Syn. Cass. 45; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 128. Legumen adhuc iguolum planum, marginatum breviter stipitatum 1-1,5 mm. NY or (427) BR. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 82: breviter oblique acuminatum, continuum 45/15 mm., seminibus ce. 8; semina levia ovalia leviter compressa breviter acuminata. Stipulæ variant, subobtuse vel leviter acuminate. Suffrutex 0,4-0,5 m. petala lutea, in campo pr. flumen Tapiraguay, Aug., n. 4300; in campis pr. Valenzuela, Febr., n. 7121. Cassia hispidula Vahl. Eclog. IH, 10; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 131. Var. oblongifolia nob. Foliolis oblongis obtusis apice mucronulatis. Suffrutex 0.4-0,8 m. petala lutea, in altoplanitie pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5842. Cassia barbata Nees et Mart. Nov. Act. Nat. Cur. XII, 32; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 133. Var. paraguayensis nob. Caules petiolique viscoso hirtelli, folia supra et subtus viscoso puberula, petioli et legumen viscoso pubescentia. ! Suffrutex 0,4-0,8 m. petala aurantiaca. in campo pr. flumen Carimbatay, Dec., n. 5909; in glareosis pr. Chololo, Dec., n. 6623. Cassia paraguensis Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 45. Balansa, n. 1401. Cassia latistipula Benth. Herb. Mus. Petrop. 1842; Flor. Bras. XV, 2, p. 156. Rengger Paraguay fide Micheli Contrib. Il, p. 88. Cassia Desvauxii Collad. Hist. Cass. 131: Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 143. Var. 8 mollissima Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 143. aunex 0,3-0,6 m. petala lutea in campis pr. flumen Carimbatay, Dec., n. 9812. Var. y brevipes Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 143. Suffrutex 0.3-0.6 m. petala lutea, in campis pr. Bellavista (Apa), Nov., n. 8007. Cassia uniflora Spreng. Neue Entdeck. I, p. 291; Benth. Flor. Bras. XV. 2, p. 157. Balansa, n. 1398 et 1859 fide Micheli Contr. I, p. 45. Cassia piribebuiensis nob. spec. nov. Herba suffruticosa 0,3-0,4 m. caulibus fragilibus sublignosis glaberrimis plus minus ramosis; stipule cordato-ovales 10/5,5 11/5 mm. cc. 20 nerviæ, nervis erectis ; petiolus communis 4 (5) mm. longus; folium bijugum pedatum foliolis internodio vix 1 ‚> mm. longo separalis, : foliola oblongo obovata obtusiuscula 17/5 19/4,5 mm. membranacea ; glandula longe stipitata disciformis, stipite ad 1 mm. longo; flores solitarii, pedicello tenui 17-30 mm. longo ; sepala striata 826 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (428) margine glumacea 11-14 ınm. longa glabra; petala vix longiora; legumen lineare 45/7 50/6,5 mm. rectiusculum vel leviter falcatum planum vix pilosum, brac- teolis persistentibus. Affinis ©. unifloræ Spreng. differt glandulis stipitalis, stipulis longioribus. Suffrutex 0.3-0,6 m. petala citrina, in rupestribus in colle Tobaty, Sept., n. 6418 : petala lutea eod. loco, Mart., n. 3983. Id. n. 1902. Plant Hassl. I, sub. €. latistipula Benth. Cassia rotundifolia Pers. Syn. Plant. I, 456: Benih. Flor. Bras. XV, 2, p. 161. Suffrutex procumbens 0,1-0,3 m. petala lutea, in campo pr. Tacuaral, Jan., n. 3814; ad ripam fluminis Curuguaty, Sept., n. 4626; in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6239. Var. ; grandiflora Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 162. Suffrutex procumbens 0,3-0,8 m. pelala aurantiaca, in arenosis pr. Valenzuela, Jan., n. 7037: in arenosis pr. rivulum Chagalalima (Apa), Oct., n. 7710. Var. longepedicellata nob. Pedicellis floriferis 40 56 mm. longis, fructiferis ad 60 mm.; sepala pulchre lutea ad % mm. longa, cælera ul in var. præcedente. Fruticulus procumbens 0,3-0,5 m. pelala lutea, in sabulosis rivuli Arroyo Primero (Apa), Febr., n. 8462. Cassia serpens L. Spec. Plant. 541; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 162. Suffrutex decumbens 0,1-6,4 m. petala lutea in campo arenoso pr. Tacuaral, Jan., n. 3813; in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6386; in glareosis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6608. Cassia trichopoda Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 163. Suffrutex procumbens 0,1-0,3 m. petala lutea, in arenosis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8060. Cassia supplex Mart. Mss. Benth. Flor. Bras XV, 2. p. 163. Herba procumbens, 0,2-0,4 m. petala lutea, in glareosis pr. Chololo, Dee., n. 6609. Cassia cordistipula Mart. Herb. Flor. Bras. 139, n. 223; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 164. Suffrutex procumbens 0,2-0,4 m. petala lutea, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6387. Cassia flexuosa L. Spec. Plant. 543; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 169 Suffrutex 0,3-0,5 m. petala Julea, in colle Tobaty, Mart., n. 4033. Var. pubescens Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 169. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala aurantiaca, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6113. Id. n. 1785 in Pl. Hassl. I, p. 39, sub C. chamecrista L. 1 (429) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANFÆ HASSLERIANÆ. 82 Cassia gonoclada Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 169. Suffrutex 0,3-0,5 pelala citrina, ad ripam fluminis Capibary Sept., n. 4478 et 4477; in caınpo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5003. Ÿ Cassra apaönsis nob. spec. nov. Basi suffruticosa, caudice lignoso caules plures basi lignosos simplices 0,4-0,6 mm. edente; caules tenues ce. 1-1.5 mm. erassi pilis parcis crispulis puberuli, rubescentes; stipulæ lineares subsetaceæ striatæ, ad 5 mm. longæ: petiolus communis 30-40 min. longus foliis 5-6 jugis, parle nuda basilari 4-7 mm. longa supra medium glandulam cupulatam subeylindricam 0,6-0,7 mm. longam sessilem ferente: foliola oblonga plus minus cultriformia apice paulo dilatata obtusa leviter emarginala selaceo-mucronata nervis subereelis tenuibus striala 18/4 20/5 (17/3,5) mm. ; flores 2-4 inæquales fasciculali pedunculo per 7-8 mm. cauli adnaio supra-axillares: pedicellus 12-14 mm. longus pilis erispulis vix puberulus; sepala longiora 12 mm. longa lanceolata glahra; petala ad 15 mm. longa; slamina 10, 3 longiora 7 parum ‘inæqualia, Affinis Cassiæ venuloste Benth. a qua differt foliorum forma, pubescenlia, inflorescenlia supraaxilları. Sufirulex 0,4-0,6 m. pelala aurantiaca, in arenosis in campo San Rafael regione cursus superioris fluminis Apa, Oct., n. 7713. Cassia chamæcrista L. Spec. Plant. 542; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 172. Var. brasiliensis Vog. Syn. Cass. 62; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 172 Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lutea, in campo pr. San Estanislao, Jan., n. 6015. Cassia flavicoma H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 366; Flor. Bras. XV, 2, p. 173. Var. paraguariensis nob. Indumento flavo-pubescente, floribus minoribus, glandula subsessili. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala lutea, in campo pr. Iyalimi, Nov., n. 5420. Cassia slenocarpa \ 02. Syn. Cass. 68; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 173. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala lutea, in dumetis pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dee., n. 6643: in campo pr. ‘flumen Jejui-guazu, Sept., a. 4651. Cassia riparia H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 369; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 174. Rengger Paraguay fide Micheli Contrib. I, p. 89. Cassia palellaria DC. in Collad, Hist. Cass. 125, t. 16; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 174. _ Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lutea, in arvis San Bernardino, Jan., n. 3 in campo pr. Igatimi, Nov., n. 5418. Id. n. 1589 Plant. Hassl. I, p. 39 sub C. stenocarpa Vog. ‘ Var. longifolia Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 175. ner, 0,3-0,5 m. petala flava, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu.-Nov., n. 5258 I 1 (ep) S 828 BULLETIN DE L'IERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (430) Cassia mimosoides L. Spec. Plant. 543; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 175. Balansa, n. 1416, 1416a et b fide Micheli Contr. I, p. 46. Krameria Ixina L. Spec. Ed. II, 177. Var. arida (Berg.). K. arida Berg. Bot. Zeit. XIV, 762. Suffrutex procumbens 0,3-0,6 m. petala purpurea, in colle glareoso pr. rivulum Apa mi, Nov., n. 7835. Gleditschia amorphoides (Gris) Taub. Bericht. deutsch. bot. Gesellsch. 1892 Bd. X, p. 637; Gris. sub. Garu- gandra in Symb. ad. Flor. Arg., p. 96. Arbor 10-12 m. flos albus, in silvis pr. Caragualay, Oct.. n. 3298 florifera, et 3298 a fructifera; in silvis pr. Atira, Dec., n. 188 fructifera. Parkinsonia aculeata L. Hort. Chiff., p. 147; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 78. Cfr. Plant. Hassl. L, p. 37. Cercidium andicola Gris. Symb. ad Flor. Argent , p. 114. Var. petiolata nob. Foliis petiolatis, petiolo 4-6 mm. longo foliolis ad 4 mm. longis et 2 mm. Jatis, legumine mono-vel bispermo 45-65 mm. longo 6-7 mm. lato. Frutex 3-4 flos citrinus, in arenosis salsis pr. Arroyo Primero (Apa), Febr., n. 8449. Unicum ! Poinciana regia Bo). Hook. Bot. Mag. tab. 2884. Arbor culta in hortis Asuncion. Hoffmannseggia parviflora Micheli. Contr. Flor. Parag. II, p. 87, tab. 25. Fruticulus 0,3-0,5 m. petala incarnata, in arenosis pr. Valenzuela, Febr., n. 7087. Cesalpinia melanocarpa Gris. Plant. Lorentz., p. 80. Arbor 10-15 m. diam. 0,3-0,8 m. petala lutea, ad ripam fluminis Paraguay pr. Rosario, Jan., n. 6026 florifera et 6026a fructifera; spec. cultum in horto pr. Tacuaral, Nov., n. 3455, id. n. 4508 Pl. Hassl, I, p. 37 sub G. ferrea Mart. Cesalpinia pulcherrima Sw. Obs. 166; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 67. Frutex 1-2 m., en auranliaca, rubescentia, subspontanea in ruderis pr. Tobaty, Sept., n. 6227. (431) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 829 Cesalpinia rubicunda (Vog.) Benth. . Flor. Bras. XV, 2, p. 73; Vog. sub Cladotrichio in Linnæa XI. 401. Frutex 0,5-0,8 m. pelala coccinea in campo pr. San Estanislao, Aug. n. 4250. forma suboblusata. Foliolis suboblusis. Frutex 2-3 m. petala purpureo-sanguinea, in dumeto pr. Campo Yeruti, Dec., n. 5756. Cesalpinia dictamnoides nob. spec. nov. Herba suffruticosa caulibus erectis ad 4-5 crassis ramis tenuioribus striatis profunde sulcatis glabris; stipulæ lanceolato-lineares paucifimbriatæ longiuscule setaceo-acuminatæ 8 mm. longæ: rhachis folii 40-60 mm. in quoque jugo incras- sata et articulata ce. 5 juga, pinnis 40-60 mm. longis 9-11 jugis foliolis subhastatis acutis reli venularum insculptis punctis nigris cc. 4-7 distantibus maculatis 7/3 9/3 mm ; racemi juveniles strobilacei bracteis ovato-lanceolatis longius apiculatis fimbriatis, comosi, demum valde elongati et bracteis caducis nudi, 12-20 cm. longi, rhachi crassa ; pedicelli 4-5 mm. longi; sepala 11-14 mm. longa, haud imbricata juvenilia plus minus cinerea sub anthesi margine tantum grisea dorso punctis nigris numerosis glandulosa, lanceolato-elliplica, apiculata ; petala ad 15 mm. lg. vel breviora ; filamenta staminum basi dilatata et hirsuta ; legumen 45/13 mm., leviter curvatum tota superficie dense piloso-echinulatum et nigro-punctatum. Species affinis ©. rubicundæ Benth. a qua differt foliolorum forma, stipulis haud prorsum integris. Frutex 0,5-1 m. petala aurantiaca, in campis pr. Vaqueria Capibary, Aug., n. 4379, florifera, in campo Ipe hu, Oct., n. 4954, fructiferus. forma punctala. Petalis aurantiacis brunneo punctatis. > Frutex 0.4-0,8 m. in campo pr. flumen Carimbalay, Sept., n. 4575; in arenosis ad ripam fluminis Y-aca, Dec., n. 6799. Peltophorum Vogelianum Benth. Hook. Journ. Bot. II, 75; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 65. Cæsalpinia dubia Spreng. Syst. Veg. II, 343, tab. 30. forma glabrata. Foliolis subtus glabris, apice subobtusis mucronulo minimo. Arbor 15-20 m. petala lutea, in silva campestre pr. Bellavista Apa, Nov., n. 7952. forma ferruginea. Ramulis, petiolis, rachibus et facie inferiore foliolorum dense minuleque ferrugineo tomentosis. = Arbor 10-12 m. petala lutea, in campis San Bernardino, Jan., n. 3755. forma intermedia. Floribus citrinis haud luteis, tomento sparsiore fulvescente. ; er 15-20 m. petala citrina, in silva campestre pr. Bellavista, Dec., Cenostigma selerophyllum Malme. Bihang t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Band. 25. Afd. II, n. 11, p. 24. Paraguay. Malme 1084 fide Malme Il. cit. 830 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (432) Selerolobium aureum (Tul.) Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 50; Tachigalia aurea Tul. Arch. Mus. Par. IV, 169. Arbor 6-12 m. petala aurantiaca, in campis «Serrados » in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8230. Holocalyx Balansæ Michel. Contrib. Flor. Parag. Legumin. p. 41, lab. XV. Arbor 10-25 m. flos albo-virens in silvis San Bernardino, Aug., n. 3233; in silvis pr. San Estanislao, Aug., n. 4162. PAPILIONATÆ Cfr. Plant. Hassl. I, p. 31; Bull. Herb. Boissier VI, Append. I, p. 31. Les Papilionatæ sont représentées par 207 espèces appartenant à 55 genres. 1 genre, 15 espèces et 37 variétés nouveaux sont décrits dans notre énumé- ration et 64 espèces sont citées pour la première fois comme habitant le Para- guay. Ce sont : Genre nouveau : Sweetiopsis. Espèces nouvelles : Sweeliopsis Hassleri; Lupinus paraguariensis; Tephrosia nervosa; T. Hassleri; T. guaranitica ; Coursetia Hassleri; G. quaranitica; Arachis paraguariensis; A. guaranitica; Desmodium polygaloides; Galactia Hassleriana; G. paraguariensis; Rynchosia Hassleriana; Eriosema Yerbalium; E. Hasslerianum. Variétés nouvelles : Crotalaria slipularis var. longepedunculata; CG. Pohliana var. prostrata; Indigofera gracilis var. graminoïdes; I. campestris var. micro- phylla ; I asperifolia var. lanceolata, var. macrophylla; Tephrosia adunca var. acutıfolia, var. intermedia; Aeschynomene Montevidensis var. microphylla ; Stylosanthes juncea var. setosa; Zornia diphylla var. paraguariensis, var. pusilla, var. bernardinensis, var. rupestris; Arachis prostrata var. pseudo- villosa, var. pseudo-marginata, var. intermedia, Desmodium asperum var. guaraniticum; Platypodium elegans var. glabrescens; Muellera Glaziovii var. precox, var. coætanea; Andira retusa var. paraguariensis; Vicia obscura var. guaranitica,; V. montevidensis var. macrocarpa; Clitoria glycinoides var. guara- nılica; C. cajanifolia var. latifolia; Galactia marginalis var. puberula, var. longepedunculata; G. Jussieuana var. arenosa ; Rynchosia discolor var. orbicu- lata, var. discolor ; R. reticulata var. brevipetiolata; Eriosema longifolium var. pedunculata; E. rotundifolium var. macrophyllum; Phaseolus lasiocarpus var. Igatimianus; P. monophyllus var. paraguariensis. Espèces nouvelles pour la flore paraguayenne : Sweetia dasycarpa; Myro- carpus fastigiatus; Ferreirea spectabilis var. paraguariensis; Atelera Glazio- wiana; Torresea cearensis; Crotalaria divaricata; G. Clausseni; C. Maypu- rensis; C. Pohliana; Indigofera lespedezioides; Tephrosia rufescens; T. leptos- an (433) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 831 tachya; Sesbania œgyptiaca; Chætocalyx latifolia; Aeschynomene pauciflora ; A. paniculala; À. brasiliana; Stylosanthes bracteata; S. hispida; S. Pohliana; Desmodium discolor; D. axillare; Macherium eriocarpum; M. nicticans; M. oblongifolium; Lonchocarpus nitidus; Muellera Glaziovri (nom. nov.) Andira retusa et var. laurifolia; Diplerix alata; Vicia obscura; V. montevidensis; Clitoria glycinoides; C. cajanifoha; Centrosema arenarium; C. pascuorum ; C. venosum; Teramnus volubilis; Cymbosema roseum; Galactia marginalis ; G. Jussieuana; G. virgata; G. macrophylla; @. decumbens; G, glaucescens; G. Marti; G. rugosa; Gamptosema coriaceum; GC. tomentosum; C. nobile; Canavalia picta; C. bonariensis; Cajanus indicus; Rynchosia Glausseni; R. retr- culata; R. minima; Eriosema pycnanthum; E. violaceum; E. trinervia; Phaseolus pius; P. peduncularis; P. longifolius; P. Martii; P. panduratus; Vigna luteola; V. paraguariensis. Dans les forêts on trouve : Arbres : Ferreirea spectabilis var. paraguarrensis le géant des forêts paraguayennes; Myrocarpus fastigiatus habitant du Nord; M. frondosus; Torresea cearensis (N.); Machærium oblongifolium. Liane arbo- rescente : Dioclea reflexa. Sous-arbrisseau : Desmodium albiflorum aux bords des chemins et dans les clairières. Dans les forêts riveraines aux bords du Rio Paraguay : Arbres : Machærrum nicticans; Pterocarpus Michel; Bergeronia sericea; Muellera Glaziovii,; Geoffrea superba. Liane : Cymbosema roseum. Dans les campos on trouve partout : Arbres : Sweetia elegans; Macherium angustifolium; M. acutifolium; M. stipitatum; dans les buissons et aux bords des ilots de forêts les espèces volubiles : Camptosema rubicundum; Canavalia p'eta; Eriosema rotundifolium; E. volubile; Chætocalyx brasiliensis ; Phaseolus appendiculatus; P. membranaceus; P. clitorioides; P. truæillensis; dans le campo ouvert : Arbrisseaux : Galaclia stenophylla; Eriosema platycarpan ; Suffrutescentes et herbacées : Crotalaria Pohliana et sa var. Balansæ ; Indigofera gracilis; I. campestris; 1. asperifolia; Tephrosia adunca; Poiretia latifolia ; Aeschynomene falcata; Desmodium polygaloides; D. asperum; D. leiocarpum ; D. pachyrhizum; D. barbatum ; D. incanum; Rynchosia leucophylla ; H. Hassle- riana; Eriosema longifolium ; E. floribundum; et les espèces décombantes ou volubiles : Vicia obscura; Galactia tenuiflora; Rynchosia corylifolia ; Phaseolus oblongifolius ; P. linearis et sa var. coriaceus; P. longepedunculatus; P. rufus; P. erythroloma; P. bracteolatus; P. prostratus. Dans les campos du Centre : Arbres : Cyclolobium Blanchetianum; CG. Glaus- sen’. Arbrisseaux : Galactia Hassleriana (aussi N.-E.); G. virgata; G. flaviflora (aussi N.-E.); Crotalaria nitens; C. foliosa; Suffrutescentes et herbes : Trifo- lun polymorphum; Indigofera latifolia; Tephrosia Hassleri; T. cinerea; _ Coursetia guaranitica ; Chætocalyx latifolia: Aeschynomene hispidula ; A. ciliata ; Arachis paraguariensis; Desmodium uncinatum; Vicia graminea; V. steno- phylla ; V. Montevidensis; Centrosema Virginianum ; Galactia Jussieuana; G. macrophylla (aussi N.-E.); @. Martii; Eriosema violaceum (aussi N.); 832 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SER.). (434) Phaseolus panduratus; P. Martii; aux bords des forêts et buissons : Canavalia gladiata ; C. bonariensis; Vigna paraguariensis. Ä Dans les campos du Nord-Est : Arbres : Ateleia Glazioviana: Lonchocarpus nitidus; Arbrisseaux : Galactia speciosa: G. Hassleriana; Camptosema coria- ceum;C, tomentosum; Suffrutescentes et herbes : Grotalaria velutina ; C. Maypu- rensis; Lupinus paraguariensis: Tephrosia rufescens; T. quaranitica; Aeschy- nomene brasiliana; Stylosanthes hispida; Arachis guaranitica; Desmodium cajanifolium; D. axillare; Clitoria guyanensis; C. glycinoides; C. cajanifolia ; Centrosema venosum; Galactia gracillima; G. macrophylla; G. decumbens; Rynchosia Clausseni; R. phaseoloides; Eriosema campestre; E. pyenanthum; E. sirietum; E. Yerbalium; Phaseolus peduncularis. Dans les campos du Nord : Arbre : Dipteryr alata; Arbrisseaux : Sweetia dasycarpa; Coursetia Hassleri; Galactia flaviflora: Camptosema nobile (volubile): Suffrutescentes et herbes : Crotalaria dıvaricata; C. vitelliana: C. anagyroides; Indigofera lespedezioides; Tephrosia leptostachya; Poiretia psoralioides; Aeschy- nomene pauciflora; A. paniculata; Desmodium asperum var. guaraniticum; Centrosema Brasilianum; C. angustifolium; C. pascuorum; Teramnus volubilis; Galactia glaucescens; G. paraguariensis: G. rugosa; Rynchosia minima; Eriosema violaceum; Phaseolus pius; P. longifolius; P. semierectus; Vigna luteola. Communes aux campos du Nord-Est et Nord. : Arbres : Platypodium elegans un des arbres typiques du «Serrado» avec son feuillage vert luisant et ses abondantes fleurs jaunes; Andira retusa et sa var. laurifolia arbre à tronc souterrain se développant par dessus la terre en forme d’arbrisseau:; Arbrisseaux : Sveetiopsis Hassleri; Eriosema erinitum; Suffrutescentes et herbes : Aeschyno- mene hystric: Siylosanthes bracteata: S. qguyanensis; Desmodium discolor ; Centrosema arenarium; Galactia marginalis; Phaseolus monophyllus. Dans les campos rupestres : Tephrosia nervosa (N.): Aeschynomene platycarpa; Stylosanthes Pohliana; S. viseosa: S. leiocarpa; Desmodium selerophyllum; Rynchosia pallida; R. Senna; R. diversifolia; Phaseolus firmulus. Dans les Campos humides et marecages : Arbres : Macherium brasiliense; Erythrina eristagalli; Arbrisseaux : Sesbania marginata: S. macroplera: Aeschynomene Selloi; Discolobium pulchellum. Suffrutescentes : Sesbania exaspe- rata; Aeschynomene americana; montevidensis; sensitiva; Desmodium cuneatum; Eriosema Hasslerianum; Calopogonium ceruleum; C. sericeum; Phaseolus lobatus: P. lasiocarpus et sa var. Balanse. Dans les sables salins du Nord ; Macherium eriocarpum, arbrisseau ou petit arbre à fleurs violacees; Indigofera microcarpa une herbe demi-décombante. Ruderales : Crotalaria incana; C. Clausseni; Melilotus officinalis; Indigofera Anil; I. truxillensis; Sesbania ægyptiaca; Nissolia fruticosa; Cajanus indicus; Phaseolus Caracalla. Cultivées et subspontanées : Phaseolus lunatus; Arachis hypogæa; Medicago denticulata. (435) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 833 SOPHOREÆ Sweetia elegans (Vog.) Benth. Journ. Linn. Soc. VII, 262; Flor. Bras. XV, 2, p. 6. Vog. sub Lepto- lobio in Linnæa XI, 390. forma ovatifolia. Arbor 6-8 m. petala alba, in campo Nandurucay Sierra de Maracayu, Oct. n. 4919. forma oblongifolia. foliolis ovato oblongis 50/18 40/14 mm. Arbor 3-6 m. petala alba in campis pr. Atirà, Nov., n. 3546 florifera; in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 2982, fructifera. Balansa, n. 443-444 sub Dalbergıa spec. in Micheli Contrib. Flor. Parag. II, 85. Sweetia dasycarpa (Vog.) Benth. Journ. Linn. Soc. VIII, 262: Flor. Bras. XV, 2, p. 5; Vog. sub Leptolobio Linnæa XI, 388. Var. glabrata Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 6; Leptolobium glabrifolium Tul. in Arch. Mus. Par. IV, 119. Frutex 1 m. petala alba, in dumeto inter saxa in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7800. Sweetiopsis nob. nov. genus. Calyeis subcylindrici dentes vel lobi 5 subæquales; petala 5, erecto patentia æqualia spathulata; stamina 10, basi in annulum breve cohærentia, petalis longiora; antheræ uniformes ellipsoideæ; ovarium sessile biovulatum pilosum, stylus lateralis filiformis; legumen orbiculare, alatum subhelicoideum. Genus affine Sveetiæ, differt staminibus basi coalitis, legumine orbiculari, alato. \ Sweetiopsis Hassleri Chod. Frutex 1-2,5 m. caulibus tomentosis teretibus; stipule obsoletæ; folium imparipinnatum jugis 2-3; rhachi communi 3-4 cm., tomentosa; petioluli 1,5 mm. longi; lamina oblongo-elliptica subacuminata obtusiuscula vel obtusis- sima supra nitidula et pilis brevibus conspersa, subtus molliter tomentosa 70/25 85/26 60/20 mm.; panicula ampla 20-30 cm. Ig., 20 cm. lata basi foliis intermixta, ramis tomentosis; rami primarii a basi iterum racemos ferentes apice tantum racemosi ; flores breviter pedicellati 1-1,5 mm. longi, bractea minima, bracteolæ parvæ; calyx fere 2 mm. longus dentibus acuto-triangularibus, extus adpresse pilosus; petala in anthesi reflexa basi unguiculata limbo spathulato-lanceolato, staminibus longiora vel æquilonga : legumen helicoideo -semiorbiculare 1. e. curvatum ala ampla, basi cordatum ; diam. 33-34, stipite 3-4 mm. longo. Forsan speciei adhuc non satis note Sweetie fruticose Spreng. affinis sed differt vexillo haud quam petala alıa latiore, aliisque. Frutex 1-2,5 m. petala alba, in campis in regione cursus superioris fluminis ‚Apa, Nov., n. 7998. var. glabrescens nob. Foliolis supra nitidis glabrescentibus, subtus opacis in nervo mediano et margine tantum sparse puberuli rhachi pubescente. Frutex 2-3 m. petala alba, in campo pr. Igatimi, Dec., n. 5618. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 8, 31 juillet 190%. 54 834 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (436) Myrocarpus fastigiatus Allem. Diss. 1847 cum icone; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 3, tab. I, fig. 2. Arbor 8-15 m. diam. 0,5-0,8 m. petala alba, cortex et lignum resiinosa, in silva pr. Limpio, Sept. n. 3226. Myrocarpus frondosus Allem. Diss. 1848 cum icone; Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 2, tab. 1, fig. 4. Arbor 15-18 m. petala alba, in silva ad ripam fluminis Paraguay pr. Concep- cion, Sept., n. 7330. Ferreirea spectabilis Allem. Trab. Soc. Vell. 26 e. ic: Benth. Flor. Bras. XVI, 1, p. 310. Var. paraguariensis nob. Differt foliolis minus numerosis 7-13, rarius oppositis, sæpius subalternis, brevius petiolulatis 1-2 mm.: subtus puberulis tantum, 30/15 22/14 20/13 mm. petalis albis (in sicco luteis). Legumen ad 2 em. longum et 1 cm. latum superne altum, ala ad 46 mm. longa et ad 12 mm. lata dorso incrassato marginata, margine apice in denticulun parvum desinente. Stipes 2-5 mm. Arbor permagna 15-25 m. diam. 0,5-1 m. petala alba, legumen rubro-virides- cens, in silvis montanis pr. Tobaty, Sept., n. 6211; in silva rupestre p. Con- cepcion, Aug., n. 7277 florifera et 7277 a fructifera. forma fruticosa. Habitu fruticoso, foliolis paulo majoribus et angustioribus, omnibus apice retusis 40/15 45/16 32/15 mm. paniculis minus amplis. Frutex 2-3 m. petala alba, legumen rubro-viridescens, in fissuris inter rupes denudatos in collıbus pr. Tobaty floriferus et frueliferus, Sept., n. 6167. Balansa, n. 4426 sub Tipuana speciosa Benth. in Micheli Contrib. IT, p. 86. Ateleia Glaziowiana Baill. Bull. Soc. Linn. Par. I, 306. Arbor 8-10 m, diam. 0,3-0,5 m. petala alba, in nemore pr. Yeruti, Dec., n. 5759. Torresea cearensis Freire Allem. Esplor. do Ceara Secc. bot. II, 17. Arbor permagna 15-25 m.; cortex lignum foliaque cumariniodora, spec. sterile, in silvis siceis el aprieis in regione cursus superioris fluminis Apa, Jun., n. 8392. Sophora tomentosa L. Spec. Plant. 533; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 314. Rengger Paraguay fide Micheli Contr. Il, p. 86. Gourliea decorticans Hook. Bot. Mise. III, 208, tab. CVI. Pileomayo River Morong, n. 1024 fide Morong and Britt. Emmer, PI. Coll. Parag., p. 88. GENISTEE Crotalaria nitens H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 399: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 23. (437) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 839 x bracleis parvis selaceis. G. nitidula Mart. in Schrank. Svll. Pl. Ratisb. If, 78: Benth. Flor. Bras. |. c. Suffrutex 0,5-1 m. petala lutea, in silvula campestre pr. Caragualay, Nov., n. 9431. 8 bracteis sublanceolatis. Benth. Flor. Bras. I. c. Suffrutex 0,5-0,6 m. pelala lutea, in campo arenoso pr. Tobaty, Sept., n. 6312: in dumetis collium pr. Tobaty, Sept.. n. 6361. Crolalaria foliosa Benth. Tayl. Ann. Nat. Hist. Ill, 429; Flor. Bras. XV, ı, p. 23. Frutex 0,5-1 m. pelala lutea in campis silvestribus Cordillera de Altos, Sept., we1997. Crotalaria divaricata Benth. In Tayl. Ann. Nat. Hist. IN, 429; Flor. Bras. XV, 1, p. 23. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala lutea, in campo pr. Bellavista, Apa, Nov. n, 7892. Crotalaria velutina Benth. In Tayl. Ann. Nat. Hist. III, 429; Flor. Bras. XV, ı, p. 24. Herba 0,4-0,5 m. petala lutea, in campo Nandurucay, Oet., n. 4935 «. Grotalaria stipularia Desv. Journ. Bot. 181%, Il, 76; Benth. Flor. Bras, XV, ı, p. 19. Herba 0,2-0.3 m. pelala lutea, in dumeto pr. Tobaty, Sept.. n. 6220; in alloplanitie Sierra de Maracayu, Oct., n. 4935 a; in dumeto Cordillera de Altos, April, n. 4069. Var. longepeduneulata nob. Peduneulis 5-15 em. longis; stipularum pars decurrens 40-60 mm. longa. forma oblongifolia. Foliolis oblongo elliptieis apice et bası angustatis 75/25 60/15 mm. Herba 0,3-0,5 m. petala flava, in uliginosis pr. Arroyo Mocoy, Oct. n. 4903. forma elliplica. Foliolis ovato elliplicis basi et apice rolundatis 65/40 55/35 mm. Herba 0,4-0,6 m. petala sulphurea, ad ripam stagnorum prope Arroyo Primero Apa, Nov., n. 7838. Crotalaria incana L. Spec. Plant. 1005; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 27. Herba 0,3-0,6 m. petala lutea, in campis pr. Igatimi, Sept., n. 4723; petala aurantiaca rubescentia, in campis pr. Igatimi, Dec., n. 567%, id. in arenosis pr. Vaqueria Capibary, Sept., n. 4420. * forma microphylla. Foliolis suborbiculatis 8/7 6/5 mm. Herba basi lignescens petala flavo-rubescentia, in arvis San Bernardino, Nov., n. 3926. 836 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (438) Crotalaria vitellina Ker. Bot. Reg. t. 447: Benth. Flor. Bras., XV, 1, p. 29. Suffrutex 0,5-1 m. pelala lutea, in campis pr. Bellavista {Apa), Nov. n, 7899. Crotalaria Clausseni Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 28. Suffrutex an frutex 1,5-2 m. petala lutea in arvis San Bernardino, Febr., n. 3866; id. petalis aurantiaco rubescentibus eod. loco, n. 3031. Id., n. 1850 Plant. Hassler I, p. 31 sub ©. Maypurensis H. B. K. Crotalaria Maypurensis H. B. K. Nov. Gen et Spec. VI, 403; Flor. Bras. XV, 1, p. 30. Suffrutex 0,5-1 m. petala lutea, ad ripam fluminis Corrientes, Dec., n. 5869. Grotalaria anagyroides H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 404; Flor. Bras. XV, 1, p. 31. Suffrutices. Suffrutex 0,8-1 m. pelala lutea in dumeto pr. Chololo, Dec., n. 6696; in campis arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8221. Frutices. PAS 2-3 m. petala lutea, dumeta formans pr. Arroyo Primero, Apa, Nov., n. 7722. Crotalaria Pohliana Benth. Tayl. Ann. Nat. Hist. III, 428; Flor. Bras. XV, 1, p. 20. Var. Regnellii Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 20: Crotalaria Regnellii Benth, in Linnæa XXII, DLL. Herba 0,2-0,3 m. pelala Iutea, in campo Nandurucay, Sierra de Maracayu, Oct.. n. 4935. Var. Balansæ (Micheli) nob. C. Balanse Micheli in Contr. I, p. 9, tab. 1. Herba 0,2-0,3 m. petala citrina, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov. n. 9369. Var. prostrata nob. Procumbens, rufo pubescens, stipulis decurrentibus, apice oblique truncalis calyce 40 mm. tantum longo, racemis paucifloris. Herba perennis procumbens, 0,1-0,15 cm. petala aurantiaca, in campo pr. Igatimi, Oct., n. 4804. forma inlermedia. Stipulis decurrentibus, apice parlim lanceolatis partim oblique truncatis habitu et floribus minoribus var. prostratæ nob, slipulis intermedia inter éypum el var. Balansæ. Herba prostrata 0,15-0,3 m. pelala Iutea, ad ripam rivi Salado, Sept., n. 3250. Lupinus paraguaniensis nob. spec. nov. Herba vel suffrulex 0,3-0,6; petioli 6-11 cm. longi. dense pilis longis mollibus vestiti; shpulæ longe lineari lanceolatæ basi per 25 mm. peliolt adnatæ ad 45 mm. longæ; foliola 3-5 (rarius) oblongo-lanceolata 110/20 95/190 170/23 mm, (439) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 897 adpresso et molliter lanata, lana demum evanida: spica ad 20 cm. longa pedun- culo ad 10 cm. longo, suddensifiora; pedicelli crassi serico-lanati 3-4 mm. longi: calyx bilabiatus, labio inferiore arcuato lomentoso-villoso lobis longius- cule apieulatis ad 15 mm longo; superius paulo minus in vexillo reduplicato occultum; petala glabrescentia: legumen dense lanatum velutinum ad 7 cm. longum. Species valde affinis L. lanato Benth. a quo differt foliolis 5 vel paucioribus, florıbus haud sessilibus haud sparsis. Suffrutex 0,5-0,6 m. petala lilacina, ad marginem silvæ pr. Vaqueria Capi- bary, Sept.. n. #430, florifera el fruclifera. Balansa, n. 1562 sub L. lanatus Benth. in Micheli Contr. I, p. 9. TRIFOLIE.E Medicago denticulata Willd. Spec. Plant. III, 141%; Benth, Flor. Bras. XIV, 1. p. 33. Herba 0,5-1 m. pelala cœruleo-violascentia, in ruderis San Bernardino, Sepl., n. 1988. Culta et subsponlanea. Melilotus officinalis L. Spec. Plant. 1078. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 31. Trifolium polymorphum Poir. Diet. VII, p. 20; Benth. Flor. Bras. XIV, 1, p. 56. Balansa, n. 1518 fide Micheli Leg. I, p. 11. GALEGEÆ Indigofera gracilis Bang. Benth. in Tayl. Ann. Nat. Hist. III, 231; Flor. Bras XV, ı, p. 37. 2 genuina. Foliis simplieibus linearibus subulalis, racemi dissiliflori, supra medium flori- feri ; flores cc. 6 mm. longis. Herba perennis erecta 0,3-0,6 m. petala incarnala, in campis pr. Valenzuela, Febr., n. 7147. ß graminoides nob. Foliolis inferioribus simplicibus lineari subulatis 80-100 mm. longis, superio- ribus subtrifoliolatis subteretibus 60-80 m. longis; racemi elongati 100-220 mm. longi fere ad basin floriferi florıbus ad 8 mm. longis. Herba perennis 0,5-0,8 m. pelala roseo-incarnala in altoplanitie pr. flumen Capibary, Sept. n. 4463. 7 major Micheli. Contr. Flor. Parag., p. 12. Floribus majoribus potius J. asperifoliæ tribuenda. Herba perennis pelala roseo-incarnala in campo pr. fiumen Tapiraguay, Aug., n. 4287. Indigofera Anil L. Mant. 272; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 41. Erulex 1-1,5 im. pelala aurantiaco rubescentia, in campo pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5724, in ruderis pr. Concepcion, Sept., n. 7439. 838 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (440) Indigofera Truxillensis H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 456: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 42. a 1-2 m. petala rosea, in prædns olim eultis San Bernardino, Aug., n. 3122. Indigofera latifolia Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 13. Balansa, n. 1571 et 1571a. Indigofera campestris Bang. Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 39. Herba perennis procumbens 0,3-0,5 m. petala incarnata, in campis arenosis pr. San Estanislao, Aug., n. 4246; in arenösis pr. Concepcion, Oet., n. 7999. Var. angustifolia Micheli. Contr. Flor. Parag., p. 12. Herba perennis petala incarnata in campo argilloso pr. Concepcion, Sept., n. 7421. Var. microphylla nob. Rachis foliorum brevissima 8-11 m. longa foliolis 5-9, obovatis vel oblongis, obtusis vel retusis 10/4 8/3 6/2 mm. vel minoribus; legumen rectum 15 mm. longum subteres stylo mucronatum pilis brevibus hispidum. Herba perennis procumbens 0,1-0,2 m. pelala roseo incarnata, in campis pr. Tobaty, Sep., n. 6328. Morong, n. 185 Hb. B. Boiss. sub I. sabulicola Benth. in Enum., p. 79. Indigofera asperifolia Bong. Benth, in Tayl. Ann. Nat. Hist. III, 431; Flor. Bras. XV, 1, p. 38 Herba perennis 0,2-0,4 m. petala incarnata, in campis pr. Paraguay, Dec. n. 6919; in campis pr. Tacuaral, Nov., n. 345% (transiens in var. segqnent). Var. lanceolata nob. Foliolis simplieibus vel trifoliolatis anguste lanceolalis, 90/5, 35/4 min. Herba perennis 0,1-0,2 m. petala rubro-incarnala, in campo Arroyo Primero (Apa), Febr., n. 8499; in campis pr. Igatimi, Oet., n. 4852. Var. macrophylla nob. Foliola 3-7 omnia allerna, rachi 40-60 mm. longa, foliola lanceolata, apice mueronulata, basi angustata 75/12 60/9 50/8 mm. subcoriacea, asperrima: peduncul 150-170 mm. longi supra medium floriferi. Herba perennis 0,5-0,6 m. petala miniata, in campo Arroyo Primero, Febr.. n. 8484. Indigofera microcarpa Desv. Journ. Bot. 1814, 79; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 39, tab. VI. Suffrulex procumbens 0,5-0,6 petala roseo-lilacina, ın sabulosis ad ripam rivi Salado pr. Limpio, Aug., n. 3189. Indigofera lespedeziordes H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 457; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 39. forma foliolis ovuto-elliptieis. Suffrutex 0,5-1 m. pelala miniala, in dumelo pr. Bellavista (Apa), Nov., n. 7983. | | (441) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 839 Tephrosia rufescens Benth. Linnæa XXII, 513; Flor. Bras. XV, ı, p. 47. Suffrutex 0,2-0,5 m. petala rosea, in campo sicco Ipe hu, Oct., n. 4973. Tephrosia adunca Benth. Tayl. Ann. Nat. Hist. III, 432. Herba 0,3-0,6 m. petala rosea, in campo pr. Valenzuela, Jun., n. 6939; in campo Ipe hu, Oct., n. 5162. Var acutifolia nob. Foliolis lineari-lanceolatis acutis, mueronatis 55/5 60/5 60/8 mm. margine crassa nerviformi, magis ad T. leptostachyam vertens sed floribus indumento caulium et foliorum omnino ut T. adunca. Var. intermedia nob. Foliolis partim oblongis obtusis basi angustatis partim lineari-lanceolatis acutis margine minus prominenie. Herba 0,3-0,8 m. petala rosea, in campo pr. flumen Jejui guazu, Sept.. n. 4643. forma glabrior. Indumento denso, minus rufescente foliolis omnibus obtusis. Herba 0,6-0,8 m. petala rosea, in dumeto pr. Bellavista, Nov., n. 7843. Tephrosia leptostachya DC. Prodr. II, 251; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 48. Foliis anguste oblongis acutis apice mueronatis 80/5 70/% mm.; lobis calveinis tubo æquilongis. Suffrutex 0,3-0,5 m. pelala rosea, in campis pr. Paso Borreto (Concepcion), _Oct., n. 7645. Tephrosia nervosa nob. spec. nov. Suffrutex 0,5-0,6 caule glabro superne pilis adpressis tenuissime velutino : slipulæ lineares acutissimæ glabræ 7 mm. long&; petiolus communis circa 35 mm. longus robustus coriaceus; foliola ec. 5 juga (11 fol.) lineari vel lineari- lanceolata, 50/5 mm. 55/1,5 40/4,5 mm. nervo medio subtus albicante valde exsculpto nervis secundariis numerosis erectis, nervo crassiore submarginali ut marginata, mucronata, supra glabra minutissime punctulata, subtus adpresse vestita vel glabrescentia : racemi compositi floribus fasciculatis pedicellis calyces subæquantibus 4-5 mm. dentibus subulatis; vexillum limbo elliptico (in alabas- Lro) stigma penicillatum; legumen immaturum sericeum. Affinis T. leptostachyæ DC., a qua differt caule perennante foliorum structura et calycis dentibus quam tubus longioribus. ns 0,5-0.6 m. petala violacea, in campo glareoso pr. Piribebuy, Dec., n. 6721. (A suivre.) LE DOCTEUR HENRI BERNET PAR William BARBEY Le Journal de Genève du 29 juin 1904 annonçait que le docteur H. Bernet élait mort subitement à Lausanne le 27 juin. = La jeune génération des botanistes ne doit pas laisser passer ce digne & représentant de la botanique suisse, sans lui rendre les honneurs qui lui sont dus. Son père signait Bernel, loul court, sans prénom donnant ainsi une caractéristique typique de son physique si austère, autant que de l’absolue droiture de son caractère. Il y a cinquante ans que chacun connaissait celte intéressante silhouette. frölant les murs de l'Hôtel de Ville, la canne sous le bras, le grandson à la bouche, le regard honnête, scrutateur, derrière ses lunettes allemandes. Bernet eut trois fils : Henri, Rodolphe et Gustave élevés dans les saines traditions helvétiques. — Rodolphe et Gustave pratiquent à Florence la banque sous la raison sociale Bernet frères; Henri fit des études remarquables de médecine, épousa la fille du docteur Baylon, catholique distingué fixé à Genève, et ne tarda pas à grouper une belle clientèle pour les maladies des voies respiratoires et auriculaires. Il avait heureusement hérité du virus botanique de son père, qui avait succédé à Georges Reuter comme conservateur de l’herbier de M. Edmond Boissier-Butini, fonctions qu'il remplit jusqu’à sa mort en décembre 1887. En 1888, à la librairie H. Georg, à Genève, le docteur Henri Bernet publiait le Catalogue des Hépatiques du Sud-Ouest de la Suisse et de la Haute-Savoie, avec quatre planches. En 1889 déjà le professeur Dr Robert Chodat faisait un court éloge de ce travail; il nous en redira sans doute prochainement toute la valeur. Une autre voix aussi autorisée, celle de M. Gustave Colomb-Duplan, parlant des Hépatiques du Valais, à la page 117 du Bulletin de la Murithienne, disait en 1900 : «Quant aux Hépatiques de notre patrie, aucun botaniste ne paraît s’en occuper spécialement, ce qui est regretiable, car un travail sur cette famille serait un complément nécessaire de la flore bryologique de la Suisse que nous attendons de M. Amann. M. le Dr Bernet serait très certainement le botaniste le plus capable d'entreprendre et de mener à bien cette étude; malheureusement, on me dit qu'ayant abjuré le culte de Flore il n’adore plus qu’Eseulape.» La dernière lettre que nous possédions du docteur Henri Bernet est du 18 mai 1889. Depuis lors, malgré nos recherches réitérées, nous étions sans nouvelles de lui, lorsque la nouvelle fatale nous est parvenue en ce jour. Au bord de cette tombe ouverte nous voulions rappeler le nom d’une famille aimée, laissant un lumineux sillon dans le champ si fécond, où nous sommes heureux de travailler à sa suite. William BaRBey. Valleyres, 30 juin 1904. PLANTE AFRICANE Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisir d'informer nos cor- respondants que lAerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1909, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Juno». Prétude de ces plantes ar été confiée a M. le Eros. D H. Scunz, à Zurich. I en a été extrait de petites collections dont il reste encore six exemplaires renfermant de 52 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI | EDITI, IN NOTITIAM SCIENTIÆ MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die (esammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- cationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt entgegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W_, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPÈCES, VARIÉTÉS et NOMS NOUVEAUX DE Cryptorames st Phanéropames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4 janvier 4904 Complément au Card Index américain. Index seul. Bulletin Index seul. et Bullelin. . CES USSR Er eee 20 fr. 20 fr. 30 fr Abonnements : \ = i j { Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour Lous les autres renseignements, s'adresser à L'HERBIER BOISSIER Agénor BIGNENS, Ébéniste à RANCES, Vaud (Suisse) FOURNIT DES Meubles à tiroirs pour classer les fiches DE : LINDEX BOTANIQUE Lui écrire par carte postale de 10 centimes pour tous renseignements. rn SPECIALITE DE MEUBLESA FICHES pour le Commerce, la Banque, les Sociétés, Catalogues, etc. etc. Genève, — Imp. Romet, boulevard de Pl.inpalais, 26. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE GUSTAVE BEAUVERD CONSERVATEUR DK L'HERBIER Chaque Collaborateur est responsable de ses travaux. 2 SECONDE SERIE Tome IV. 1904. N° 9. Bon à tirer donné le 31 août 1904. Prix de l’'Abonnement 20 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 2 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. "200 — Les abonnements sont reçus A L'HERBIER BOISSIER CHAMBEZY (Suisse). _ L’expedition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l’administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros égarés PARIS BERLIN = = PAUL KLINCKSIECK 3 ; R. ERIEDLENDER & SOHN 3, rue Corneille. 44, Carlstrasse. 1904 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. I. IL. SOMMAIRE DU N° 9. SECONDE SÉRIE SEPTEMBRE 1904. BULLETIN DE L'HBRBIER BOISSIER 5 Pages I. — Irène Chiapusso-Voli et Oreste Mattirolo. — LES BOCHIARDO, BOTANISTES PIEMONTAIS, d’apres leurs manuscrits inédits. (Note pour servir à l'histoire de la Botanique du Piémont dans le X\Hlme siècle (suite et fin). 841 Carl Mez. — ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190% (SONO) Sn TR RC Te Re ete Cl . 863 Robert Chodat el Emile Hassler. PLANTÆ HASSLERIANÆ soit ÉNUMÉRATION DES PLANTES RECOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile HAssLER. d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 (suile)............... 379 Robert Chodat. — POLYGALACEÆ SCHWACKIA- NE sive enumeratio Polygalacearum a cl. Schwacke in Brasihasleclartum > 222 mate ee 910 Boris Fedtschenko. — NOTULÆ CRITICÆ TUR- KESTANICÆ. — NOVITIÆ FLORÆ TURKESTANICÆ (AVEC planche TD) er ee Pie Re 91% Th. Herzog. — DIE LAUBMOOSE BADENS. Eine bryogeographische Skizze (Fortsetzung folgt).......... 918 Hermann Christ. — PRIMITLE FLORÆ COSTARI- GENSIS. Filices et Lycopodiaceæ III (à suivre) ......... 936 Robert Keller. BEITRÆGE ZUR KENNTNIS DER LAUBMOOSFLORA DES KANTONS UNTERWALDEN... 952 Joseph Pannatier. — LE CAREX DEPAUPE- _ RATA GOOD. nouveau pour la flore suisse. ........... 956 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL... .... Nos 9030 à 9329 = PLANCHE 7. PLANCHE CONTENUE DANS CETTE LIVRAISON : — Allium aflatunense B. Fedtsch. n. sp. Des circonstances indépendantes de notre volonté nous obligent à la dernière heure à remettre la publication des planches 5 et 6 et de l’article qui s’y rapporte à l'un de nos prochains numéros. OBSERVATIONS Les auleurs des travaux insérés dans le Bulletin de l'Herbier Boissier ont droil gratuitement à trente exemplaires en tirage à part. Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sontinvités à présenter leurs réclamations dans les quinze jours qui suivent la publication de chaque numéro. P Lun de dé dora ei dizn/? Fe an U tu x u Rte Ya né de Les) ét ed ee nude, Te és mt", à: à rat BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2" SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 9. Les BOGHIARDO BOTANISTES PIEMONTAIS d’apres leurs manuscrits inedits (Note pour servir à l’histoire de la Botanique du Piémont dans le XVilime siècle) PAR Mme Irene CHIAPUSSO-VOLI ET Öreste MATTFIROLO (Suite et fin.) Parmi les meilleures peintures botaniques, nous y voyons : Tab. Tab. Tab. Tab. Tab. Tab. Tab. Tab. 2, fig. 2, fig. 3, fig. 3, fig. 5, fig. 6, fig. 7, fig. 8, fig. 1 D ND += © © DD ND Erythronium dens canis Linn. vulgairement «Erba d’la Milza. » Chrysosplenium alternifolium Linn. Fungus spongiosus subflavus sive spongiola Dodon. Fungus spongiosus vel faraginosus cineraceus. Fungus esculentus vulgo dictus barete de preivi. Orobanche vulgaris major Linn. Orchis bifolia Linn. vulgo dietus Nughet salvagge. Draba verna. Dans les tables destinées à la partie zoologique, les qualités de l’habile et patient artiste ressortent davantage et font de certaines images, de vrais petits chefs d’œuvre en miniature, dont la finesse et la perfection du détail soutiennent sans en déchoir, l'examen à la loupe. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 9, 31 août 1904. 95 812 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (18) Bochiardo, que nous pouvons considérer, pour ainsi dire, comme élève d’Allioni et de Dana, s’occupe aussi largement, dans le Campo Botanico, chap. VII, des couleurs qu'on peut tirer des végétaux. de nos pays et de ceux cultivés pour l’usage de la miniature et de la peinture à l’aquarelle. Sur les indications personnelles de F. Peyroleri, sur celles de Dana et, en puisant largement dans les Secrets du seigneur Alexis, il nous composa un petit traité des couleurs propres à la minia- ture, dans lequel on parle d’environ septante-sept préparations colo- riées. Au point de vue de la botanique, nous jugeons ici à propos de dire une mot sur les couleurs alors très estimées, qu’on tirait des fruits d’une espèce de Solanum indiquée par Allioni et par Dana avec le nom de Solanum melanocerasum, plante qu’au temps de Donati on eultivait dans le jardin botanique de Turin sous le nom de Solanum surina- mense, sans savoir si Donati en avait recu les graines du Surinam, ou s’il les avait eues sous ce nom. Dans un intéressant mémoire présenté à l’Académie des Sciences de Turin!, Dana s'était occupé de cette espèce et des couleurs qu’on pouvait en tirer. Le même sujet, du reste, avait été traité par le bota- niste et miniaturiste François Peyroleri, dans le premier volume du célèbre Zconographia Taurinensis. Bochiardo dit que Peyroleri dénominait brésilienne ‘ou américaine cette espèce dont on pourrait bien encore s'occuper. Nous avons voulu reconnaître la synonymie de cette espèce et après l'examen des autoptiques de l’Æerbier Allioni et de l’Herbier Balbıs, nous croyons pouvoir avec M. A. Gras, qui s’est occupé profondément de cette qnestion, identifier le Solanum de Dana et de Bochiardo avec le Solanum Guineense Lam. Illustr., n° 2339, ou Solanum nigrum Linn. 8 guineense Willd.? Dana avait fait expérimenter ce Solanum par son ami le comte Mouroux (Morozzo), qui avait publié un savant mémoire sur les couleurs des substances végétales * et encouragé de nombreux essais de culture en 1 Dana, J.-P., De Solano melanoceraso, Mélanges de Phylosoph. et de Mathem., Turin, 1770-73. Mem. Acc. de Sciences. 2 De Candolle, Prodrom., vol. XIII, p. 49. (V. A. Gras, Nouvelles notes sur quelques rectifications de synonymie, Bull. Soc. Bot. Franc. Déc. 1863, p. 6 à 10). 3 Comte Mouroux, Examen physico-chimique sur la couleur des fleurs et de (19) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLL ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 849 grand de cette espèce, dans le but de doter la région d’un excellent produit pour la teinturerie. — Ces essais réussirent très bien dans les différentes localités du Piémont, soit de la plaine que des collines. Il s'occupe aussi avec soin de certains expédients d’art, en y ajoutant des expériences personnelles d’après des renseignements qu'il dit rece- voir du peintre botaniste Francesco Peyroleri, l'artiste émérite, que nous venons de signaler comme fondateur de l’école de miniature et d’aquarelle du jardin botanique du Valentino à Turin.' C’est ainsi que nous voyons, par exemple, aux pages 206 et suivantes du Campo Botanico Pineroliese (volume de la bibl. de Pignerol), le curieux procédé expliqué par Bochiardo de plaquer sur le papier à dessin de l’or ou de l’argent en feuilles sous la couleur d’aquarelle, quelques autres substances végétales. Melang. d. Phylos. et de Mathem., loc. eit., p. 11, 1770, Turin. Nous estimons devoir rapporter la description du Solanum melanocerasum faite dans son mémoire, par Dana : Planta est glabra, bicubitalis fere, caule anguloso, ramoso, spinis ad angulos et ramos non pungentibus seu inermibus. Folia. Sol. off. seu nigri Linn., ampliora, angulata, lanceolata, obtusa, alterna. Flores parvi ex basi virescente exalbidi, ad limbum leviter purpureo-violacei, antheris fuscis. Baccæ sphericæ, cerasiformes, immatura virides, per maturitatem atræ, magnitudine nucis avellanæ vel fructus cerasi mediocris, lucentes, in racemos subumbellatos dispositæ, nitide, viridi pulpa et parvis, multis, albidis compressis, orbiculatis, seminibus, fœtæ, succo purpureo vioiaceum, colorem ex se præbente præditæ. Suceus odoris potius vinosi est quam graveolentis et narcotiei uti a reliquis plantæ partibus exhalat, per fermentationem præsertim vinosum odorem emittit. 1 M. Patrucco (loc. cit., p. 358) classe Francesco Peyroleri entre les peintres de Pignerol. Cet artiste, employé au Jardin botanique de Turin depuis 1730 jusqu'aux der- nières années du X VITIme siècle, très habile comme dessinateur et peintre-aquarel- liste de fleurs et fruits, était du pays de Viü dans la vallée de Lanzo, ainsi que le prouvent plusieurs documents conservés dans les Archives du Valentino à Turin. Il ne travailla jamais à Pignerol, ses seules références en cette ville étaient d'y avoir envoyé un neveu, Luigi Peyroleri, élève-pharmacien recommandé à l’école de B. F. Bochiardo. Il a souvent donné à ce dernier de précieux conseils sur l'art d'extraire et de se servir des couleurs végétales. (V. B. F. Bochiardo, C. bot. Pin., p. 162-163, Cap. VII, mss. Boissier.) A ce propos, Allioni écrit les paroles suivantes : « Quod feliciter executus est, præsertim quum tentatis plurimis experimentis colorum materiam ex floribus, fructibusque elicere adprime sciret, ita ut naturam ipsam emulari videretur. » (V. Allioni, PI. ped., tom. I, præfalio, p. v.) 344 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (20) pour en rehausser le brillant '; ce que lui-même pratique avec succès dans la peinture des insectes aux tables qui suivent la partie botanique dans son livre d’icones d’après nature : les ailes chatoyantes et irisées de différents scarabées en ressortent admira- blement. ? Mais où le travail de Bochiardo nous apparaît parfait c’est dans la partie qui se rattache à l’etude des plantes employées à cette époque 1 Loc. cit. « Argento ed oro, fino in foglio, vien anche adopralo per certi insetti lucenti, s’applica sulla carta con gomma arabica, e poi asciutto, si colo- risce sopra col color proprio dell’animaluceio. » Et pour saupoudrer sur couleur : «oro in polvere o bronzo polverizzato con somma arabica. » Cette methode, qui rappelle le procédé des anciennes enluminures sur par- chemin, avait été déjà appliquée sur toile par un célèbre peintre et dessinateur des Gobelins et Arazzi du XVIme siècle. (V. Feller, Biographie Universelle, t. XI, p. 288.) — « Van-Orlay (Bernard) peintre, natif de Bruxelles, mort en 1550, eut pour maitre le célèbre Raphaël. Ce peintre a fait beaucoup de tableaux qui ornent les églises de son pays. L'empereur Charles-Quint lui fit faire plusieurs dessins de tapisseries, et c'était lui que le pape et plusieurs autres souverains chargeaient du soin des tapisseries qui s'exécutaient sur les dessins de Raphaël et d’autres grands maîtres. Lorsque ce peintre avait quelque tableau de prix à faire, il couchait des feuilles d'or sur l'impression de la toile, et peignait dessus ; e qui n’a pas peu contribué à conserver ses couleurs fraiches, et à leur donner en certains endroits beaucoup d'éclat. » On peut citer du même artiste : (V. Revue Biblio-iconographique, Paris 1897, 3me série, no 6. «Le duc d’Au- male, » par le baron Roger Portalis, p. 280, description du château de Chantilly) : a enfin, ea traversant le cabinet des livres, à la belle exposition de veliures..... on arrıve dans la galerie des Cerfs, ornée de tapisseries de Gobelins bien connus, les Chasses de l’empereur Maximilien, d’après Van Orley, qui pro- viennent du comte de Toulouse. » La notice n'aurait ici aucun à-propos, si nous n'avions pu constater de nos propres yeux, dans la galerie des Arazzi au Vatican, sur les magnifiques tapisse- ries dites de Raphaël — que l’on peut considérer comme ayant été exécutées sous la direction de son élève Van Orlay, maître en décor de chasse el paysage de futaie — des fleurs ornant les encadrements et jonchant les parterres des tableaux, d’une vérité botaniquement irréprochable, prêtes à la classification. telles qu’elles se montrent dans les environs de Rome entre les éboulis de ses imposantes ruines. 2 Tels sont les : « Cervus volans, Scarabeus Lucanus vel cervus L. vulgo dicto serv volant o psioira que Bochiardo appelle «il più grande scarabeo dell’aria (tab. IF, n° 13). Cervus volans femina «coll'ali spiegate» (lab. II, n5 40) et : « Seconda specie di Capricorno volante ; questa sente l’odor di rosa, & di color verdastro cangianle in sanguigno » (tab, Ill, no 34). (21) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 849 dans les pharmacies du Piemont. Son livre sera un aide précieux pour le savant qui voudra s’oceuper d’eerire l’histoire tant souhaitée de cette science jadis si impénétrable et puissante. Vers la fin du XVII": siècle (surtout dans nos petites villes et dans les gros bourgs) la pharmacie n'était pas encore délivrée de l'influence des anciennes méthodes, dont la base secrète persistait à s'appuyer sur le souvenir des pratiques de l’ancienne alchimie. Dans la Pharmacopée officielle du Piémont, ainsi que dans les Codices Pharmaceutici publiés sous les ordres des souverains et de l'administration de la capitale, quoiqu’on en dise, on en était encore aux noms et aux traditions de Jérôme Fracastoro, de Matthioli, de Jacques Dubois, de Quercetan d’Armagnac, et une partie assez Consi- dérable des curieuses préparations galéniques, recommandées par ces auteurs, étaient toujours en vigueur dans les officines du Pie- mont. Les œuvres classiques de De Meuve (1689), de Louis Penicher (1695), de Nicolas Lemery (1697), de J.-F. Cartheuser (1752), de Guillaume Lewis (1751)..... et enfin de Antoine Beaumé (1762), qui venaient peu à peu éclairer la vieille matière médicale avec les données de la chimie alors naissante en démontrant la préparation rationnelle des subs- tances, leur constitution, les normes des poids et des mesures, n'avaient pas servi à extirper les vieux préjugés ni à supprimer, dans la pratique, certaines préparations abominables que les traditions nous avaient con- servées. Il ne faut pas oublier que le très célèbre seigneur Alexis Piemontois emprunta son pseudonyme au Piémont et que son fameux Livre des secrets ', traduit dans toutes les langues, honoré d’une foule d'éditions (entre 1555 et 1783), jouit Jadis d’une faveur telle, qu’on ne peut l’expli- quer qu’en se reportant aux conditions d’ignorance superstitieuse et manque de mouvement scientifique qui caractérisent ce laps de temps. 1 On sait maintenant que l’auteur des Secrets d’Alexis fut un alchimiste célèbre, herboriste de grande renonimée, Girolamo Ruscelli ou Rosselli, qui est né à Viterbo (Rome) dans la première moitié du XVIme siècle et mourut à Venise en 1566. Les Secrets furent traduits en latin, en francais, en espagnol, allemand et anglais. Les éditions plus connues sont les suivantes : Venise 1559, Milan 1557, Lyon 1588, Venise 1783. Ce livre fut la base de cette littérature dite (segretista) secretiste, dans laquelle enire autres, nous devons mentionner les noms de Mme Foquet, Aude, Grand, Fioravanti, Cardano, Mizzaldi, Talier, G. B. Porta, Schot, Déchales. Dulcirene Longobardo (Fontana), etc... 846 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SER.). (22) Les noms que nous lisons encore émaillés sur les pots artistiques de nos fabriques de Savone, ornements suggestifs des anciennes apothieai- reries, sont des documents qui nous révèlent l’état de l’art de préparer les médicaments plus estimés vers la fin du XVIIF": siècle. L'huile des Crânes humains, celle des Crapauds, des Scorpions, des Vers de terre, des Petits chats, des Hirondelles, des Renards..... ; les poudres des Millepieds, des Vipères, des Abeilles, ete.; les Ælectuaru, les T’heriaca'; les Trochisci, ete., préparations étrangement éthéro- gènes, mixtures de toutes sortes de drogues, étaient les médecines à la mode encore vers la fin de 1700, dosées officiellement par les Pharma- copées ? et dans lesquelles publie et médecins avaient une confiance sans bornes ! Et tout cela dans une époque où la matière médicale avait préconisé 1 La Theriaca de la Pharmacopea Taurinensis (1736) dite Theriaca Tauri- nensis se composait seulement de trente-cinq médicaments différents! 2 Pour ce qui a rapport à l’histoire des Pharmacopées en Piémont, nous croyons pouvoir signaler la sériation suivante : I. Pharmacopées officielles. a. Pharmacopæa Taurinensis, nune primum edita jussu augustissimi Regis. Aug. Taur. 1736. Typ. j. B. Chais. b. Pharmacopæa Taurinensis jussu angustissimi Regis. Taur. Ex Typ. Regia 1833. c. Farmacopea per gli Stati Sardi. Torino, Stamp. Reale, 1853. d. Farmacopea ufficiale del Regno d'Italia. Rome 1892. Il. Pharmacopées semi-officielles. a. Pharmacopæa Sardoa ex selectioribus codicibus ece. j. j. Paglietti Tau . Typ. Carolitana 1771. b. Codex Pharmaceuticus pro Nosocomiis, Hospitiis..... civitalis Taurinensis. Administratorum jussu elaboratus. Edit. Le, 1799. Edit. alt. 1806. c. Farmacologia ossia Trattato di Farmacia teorico-pratico. Giordano, A. Torino 1844. d. Farmacopea ad uso del Regno di Sardegna, Angelini, L. Torino 1846. e. Farmacopea popolare, G. Righini. Torino 1856. Les Pharmacopées eurent leurs origines des Antidotarii, le plus ancien des- quels est l’Antidotarium de Nicolô il Preposito de l'Ecole salernitaine (XITIme siècle). Matteo Platearius en écrivit les Commentarü; vinrent ensuite le Ricettario fiorentino (1567), le Antidotario romano (1624), la Pharmacopea bergamensis par Lanci et P. Maselli (1580), le Pharmacopæa Londinensis (1618), etc... (23) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 847 l'usage des remèdes tels que ceux qui dérivent du Séramoine, de la Digitale, de l’Aconit, de la Belladonne, du Hyoscyame..... , principes actifs que la médecine moderne est fière de posséder ! Vers la fin de 1700, dans les gros villages du Piémont, le peuple envisageait encore les apothieaireries ou speziarie avec un sentiment de superstitieuse frayeur et les apothicaires, quoique depuis longtemps réunis en Collège, fédération ennoblie et privilégiée, étaient considérés comme des manipulateurs de simples et de poisons, gardiens jaloux de secrets transmis par leurs ancêtres, vécus eux-mêmes, sous la domina- tion des spéculations alchimiques. La chimie, la physique et les autres sciences expérimentales, dans le bref délai d’un siècle, ont triomphé des traditions, effeuillé les légendes, abattu tout le passé de eredulite et d’ignorance, élevé au rang de science la pharmacie et à celui de savants les pharmaciens; mais, malgré leurs efforts, elles n’ont pas pu encore déraciner entièrement (chez les populations de nos Alpes, dont les communications sont si difficiles) la foi dans les étranges pouvoirs de certains « simples », qui se conservent encore, dernier vestige de la médecine des signes (signa- tura rerum), des mystérieuses pratiques de l’alchimie et de la sorcel- lerie. Nous avons cru devoir rappeler ces faits parce que dans le Campo Botanico, qui, tout de même, révèle chez son auteur un homme pra- tique, adroit et prudent, nous trouvons enregistrées une foule de notions curieuses et étranges sur la vertu des simples et sur leur préparation, notions qui révèlent un intérêt assez considérable au point de vue de histoire de la pharmacie en Piémont. Le Lessico Farmaceutico Chimico ' de l’apothicaire Capello et sur- tout les enstitutions qui précèdent le texte de ce fameux manuel nous ont fourni la clef d’une quantité d’appellatifs usés dans le Campo à propos des plantes dites cordiales, capillaires, vulnéraires, carminatives, chaudes, apéritives, antipleuriques, antiscorbutiques, ete. Ainsi que nous venons de le dire, bien des erreurs empiriques et de superstitieuses énormités se rencontrent dans les recettes pharmaceu- tiques du sieur Bochiardo; il en compose toute une mosaïque glanée par ei par là dans ces livres de secrets mirobolants dictés jusqu'alors 1 G. A. Cappello, apothicaire à l'enseigne des Trois-Montagnes, dans le Campo St.-Apollinare, à Venise, Lessico Farmaceutico-Chimico, VII, Edit. 1763, Venise. 818 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (24) par une science en déroute sur les faux sentiers de la métaphysique et de l’alchimie. Mais il faut considérer que le modeste apothicaire de Pignerol écri- vait il y a cent vingt ans, alors que le foyer du progrès scientifique était encore, pour la plupart du monde de nos lointaines provinces. le cénacle impénétrable d’un olympe de savants. D'ailleurs, l’école eneyelopediste, vouée à la recherche de la vérité par le moyen expérimental, était trop voltairienne, partant trop laïque, pour avoir quelque prise sur l'esprit excessivement croyant que Bochiardo nous deeele dans son autobiogra- phie. De là à cette époque, et bien plus tard encore, la persistance dans l'erreur empirique, chez des hommes ne manquant ni d'intelligence, ni de bon sens pratique, mais vivant dans un milieu par trop imprégné des brumes du moyen âge et, parmi eux, des esprits tourmentés, hési- tants, souhaitant et redoutant à la fois la formule insaisissable de la vérité vraie. Bien que la province de Pignerol eut alors déjà ses avant-coureurs! et même qu'elle eut fourni un secrétaire à Voltaire, en la personne de Samuel Peyran?, de ce nombre, ne pouvait être notre Bonifacio Felice, tempé- ! Une loge maçonnique s’elait formée à Pignerol sur la fin du XVIllme siècle, dans les années précédant la Révolution française. Elle avait pris le nom de « Parfaile amitié du 5807 » *. On comptait entre ses adeptes le Dr Michel Buniva, bien connu par sa valeur scientifique et sa philanthropie, introducteur de la vaccine en Piemont, très versé dans les sciences naturelles. Né à Riva de Pignerol le 15 mai 1761, mort à Piscina le 26 octobre 183%, il avail élé nommé membre de l’Académie des Sciences de Turin en 4801. Michel Buniva était fervent admirateur et ami de Charles Allioni: en souvenir du grand botaniste, il laissa un livre mémorable qui a pour titre : Réflexions sur les ouvrages d’Allioni, ete., Turin 1805 et un Nomenclator Linneanus Florz Pedemontana, Augta Taurinorum 1790. (V. Saccardo, La Botanica in Italia, Venezia 1895, tom. I, p. 40 et tom. II, p. 25. 2 Jean-Rodolpke-Ludovic-Samuel Peyran, né en 1751 à Pomaretto, mort le 26 avril 1838, historien vaudois, élu membre correspondant de l’Académie des Sciences de Turin, le 19 novembre 4809. (V. Carutti, Storia della città di Pinerolo, p. 573). Fils d’un ministre du culte vaudois, après avoir fail ses études de théologie à Genève, passa en France, auprès de Voltaire, en qualité de secrétaire. Il revint dans son pays d'origine où il fut, comme son père, pasteur de sa secte. (V. Patruceo, Il Settecento, p. 361 el p. 375). Dans son rôle de progressiste, il fut des plus influents pour la propagalion de la doctrine encyclopédiste: prit une part assez active aux événements de la Révolution (v. Bert Amédéo, I Valdesi... abi- * V. Patrucco, Il Settecento, in Studi Pinerolesi, vol. I, p. 361. (25) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 849 rament calme, rangé, porté à un genre de réflexion rendue unilatérale par la routine de sa vie et dont les « Emporium » étaient, depuis quatre générations, fournisseurs de simples et de drogues à tous les monas- tères et congrégations d’alentour '. lanti le cosi dette Valli del Piemonte, Cenni Storici, Torino 1849, p. 459); il laissa des manuscrits que l’on conserve actuellement dans la Bibliothèque du Collège de Torre-Pellice. Son érudition était appréciée par ses concitoyens; il s'était formé une riche bibliothèque et ses œuvres les plus importantes furent imprimées en Angleterre. Il écrivit aussi quelques poésies françaises el des com- positions salyriques telles que : «Idées sur la fin du monde», «La perruque dévorée par les rats, poésie dans le grand goût, elc., etc..» qui témoignent de l'originalité de son esprit. (V. Peysina, La ghirlanda del Pino, elc. Pinerolo, 1852, t. II. Mss. inédit, ex bibliotheca Regis Victor] Emmanuelis (Turin). 1 La Bibliothèque municipale de Pignerol possède (en héritage de M. Claudio Costa, 14 février 1895) le volume coté Ill, D, 27. Lemery, Dizionario overo trattato universale delle Droghe, Simplici, etc., ete. Venezia MDCCLI. On voit dans cet in-folio, jadis propriété de Bochiardo, et par lui eilé à plu- sieurs reprises, un « anliporta » représentant un saint (saint Cosme ou saint Damien?) dans la boutique d’un apothicaire, entouré de plusieurs aulres medaillons figures, le lout dessiné et peint en couleurs végétales, tant bien que mal à sa manière, signé : «invenit et fec. 1771. Bonifacius Felix de Bochiardis Patern. descend. (.....?) quarti Pharmacopæus «Pinerolio». V.-B.-F. Bochiardo, Ingr. alla Farm. (loc. eit.), Cap. I del Farmacopeo, pp. 22-23. les curieux details, descriptions et préceptes sur l’habilalion et ofli- cine d'un apothicaire : « Sia proveduto se cosi piace, d’un anticamera dipinta « di Curiosità appartenenti alla Scienza e Storia Farmaceutica ed in parlicolare « d’antichità e rilralti, il che servira di sollievo e d’istruzione..... I Domicilio « parimenti vi sii attiguo, ed anche come esortano il Borgarucci, Placotomo ed « altri, se si puô (abbiasi) un Giardino, od almen terrazzo per suo maggior « comodo, utile e necessario divertimento e per poter fare comodamente osserva- « zioni Bottaniche, ed aver in pronto cerli semplici piu famigliari, come cicoria, « malva, mercuriale ecc. Tutto questo Farmacopolio finalmente tenghi ben « pulito e fornito di medicamenti usuali e per ordine ben disposti, e né proprii « vasi collocati coi loro titoli avanti a grossi caratteri latini. Nel suo edifizio « abbia poi un gabinelto ottimamente situato in luogo libero, fuor de rumori, « chiaro ed a sana esposizione rivolto che le serva per lo studio, qual sia fornito « di una Biblioteca dé migliori Autori d’ogni tempo, si di Farmacia galeno- « chimica che di Bottanica e d’ogni altra maleria medica e Storia Naturale, e « di qualunque altro le sia spettante. Qui vicino abbi pure un Museo di cose « piu rare nellarte risguardante proveduto, la qual cosa servirà sempre per « maggiori ed utili cognizioni dé Principianti non solo, ma di altri ancora che di « rarità si dilettano. » L’habitation et officine des Bochiardo étaient installées dans leur maison de famille, dans la rue San Bernardino (aujourd'hui Via degli Archibugieri di 850 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (26) Si toutefois la superstition n’est point bannie de son œuvre, on y rencontre en revanche des remarques sérieuses et des connaissances assez étendues en bibliographie et en biographie à l’egard des auteurs botanistes, surtout des pharmaciens, dont il dresse tout une liste avec commentaires, dans son Introduction à la Pharmacie, pages 328 et suivantes. La langue italienne, dont l’auteur se sert dans ses écrits, où l’on ren- contre peu de barbarismes, y est d’une correction parfaite, exception- nelle, pour l’époque, alors que les études littéraires, dans les petits centres, subissaient en Italie de bien regrettables défaillances *. San Giorgio, une des plus caractéristiques de l'antique cité de Pignerol). L’aieul Chiaffredo avait ouvert aussi un dispensatorio dans le palais d’Aquilant, sur la place de Saint-Donato; on ignore quelles autres périgrinations subirent les autres Bottegaros de la famille. 1 Nous avons dit que Bochiardo s’essayait aussi dans l’art poélique (V. Patrucco, loc. eit., pp. 326 et 355); mais sa verve ne s’échauffait que pour battre en brèche les mœurs licencieuses que la domination étrangère avait apportées à Pignerol: aussi l'on pourrait observer, que tout en dictant des recettes pour la confection du fard et d’autres ingrédients de coquetlerie féminine, il en condamnait chaleureusement en rime la mise en action. La note satyrique est la meilleure explicalion de sa muse, qui est de beaucoup inférieure à sa prose. La bibliothèque municipale de Pignerol possède entre autres manuscrits de la main de B.-F. Bochiardo, un petit volume relié en parchemin format cm. 1% 1/2 X 19, de 84 pages. On peut y lire à la premiere page «Ex libris» Bonifacii Felicis «Bochiardi» Pharmacopæi Pineroliensis «anno MDCCLX VI» et deux pages après : : «Il Trionfo della Regia Universitä di Torino diviso in tre canti. Lo steccato dislruto, seguito al primo Xbre 1759 con vari sonetti composti nella medesima occasione. — Pinerolo MDCCLX VI. On ne saurait attribuer à B.-F. Bochiardo la paternité de ces poésies au sujet du « ballo dell” orso, etc. », par la simple raison que, étant né en 1747, il était, en 1755 (Bochiardo écrit par erreur 1759), alors seulement âgé de huit aus. M. Demo, bibliothécaire-archiviste de Pignerol, dans une lettre qu'il a bien voulu nous adresser à ce sujet, nous fait remarquer que, dans son aulobiogra- phie, Bochiardo ne comprend point cette composition dans la liste de ses œuvres. Il s'amuse, par contre, à la transcrire en 1766, à l’âge de dix-neuf ans. D'autre part, parmi les pseudo-poèles qui satyrisèrent sur l'épisode universi- taire de 1755, mentionnés ailleurs *, on ne rencontre point le nom de Bochiardo. * Voir : A. M. (Antonio Manno). II lesorello di un bibliofilo Piemontese in Curiosità e ricerche di Storia subalpina. Vol. I, pp. 727 el 759. Vallauri (Tommaso) Università del Piemonte, vol. I, pp. 465 et 243. Lessona (Michele) Isti- tuli seientifiei in Torino, 4880, pp. 343-344. (27) IRÈNE CHIAPUSSG-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 894 Bochiardo était, du reste, bien pénétré du devoir auquel chacun est tenu, de connaître et de faire connaître l’histoire naturelle de son propre pays. Sur la page de frontispice de son Livre des Peintures, il écrit : Molti cercano di conoscere le piante forestiere e por ignorano quelle che calpes- tano sul proprio suolo. On peut noter comme vraiment remarquable le rapprochement qui existe, voire même l'identité d'opinion, entre cette maxime et les idées de Jean-Jacques Rousseau, au sujet des herborisations, qui nous sont transmises par Bulliard (Dictionnaire élémentaire de Botanique, Paris 1800, pp. 75-76) : « Jean-Jacques, après avoir montré la nécessité d’un herbier, après s'être élevé contre ces prétendus botanistes qui ont des herbiers de huit à dix maille plantes étrangères et qui ne connoissent pas celles qu'uls foulent continuellement aux pieds, il dit..... », et en note : « Jean-Jacques n’aimoit pas qu'on lui dit que l’on connoissoit des mil- liers de plantes: il vouloit qu'on en connût peu, mais qu'on les connût bien. Que chacun, disoit-il, sache arranger sa botte de foin, et rien de plus. » Au resume, l’œuvre botanique de Bonifacio Felice Bochiardo se com- pose de :! 1° Ingresso alla Farmacia, Pinerolo 1773. Un vol. in-quarto de 331 pages, relié en veau brun, manuscrit autographe sur papier portant en filigrane la marque de fabrique « LUCHINATO »° 1 Il est à regrelter que l’Ingresso alla Farmacia el le Campo botanico Pine- roliese n'aient pas été imprimés. Ce seraient deux pièces caractéristiques acquises à la bibliographie de bolanique ancienne, et les amateurs de bouquinerie y goûte- raient le parfum de simplicité antique que nous ne pouvons faire ressortir dans cette dissertation hâtive. ? Luchinato et Cappuccino élaient le nom de deux entre les nombreux propriétaires de fabriques ou moulins à papier, qui exercèrent longiemps el sans interruption, celte industrie aux bords de la rivière Moirano, près de Pignerol. La «Cartiera » Luchinat fonctionnait déjà en 1501 ; en 4815 la famille Cappuccino vendit son établissement aux Luchinato et les deux «battitori di carta» furent réunis en un seul. Les deux empreintes en filigrane qui s’allernent sur les Mss. de Bochiardo, le mot Luchinato en toutes lettres, et la figure emblématique du «Cappuccino » . (moine capucin), représentent les marques caractéristiques des deux opifices dont le produit élait justement apprécié dans tout le Piémont. Nous tenons ces notices de M. Demo qui a groupé, dans une excellente mono- graphie, l'histoire de l’industrie et manufactures du district de Pignerol: V. Carlo 852 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (28) (v. Bibliothèque Municipale de Pignerol. Mss. inédits cotés I. N., 196 5. 2° « Campo botanico Pineroliese, con una descrizione degli Animali dello stesso distretto, Pinerolo 1778. » (Le texte manuscrit y est seul complet, la partie artistique y resta inachevée). Un vol. in-folio mesurant em. 0,46 X 0,28 et 0,09 en épaisseur sur tranche, relié en veau fauve, ayant une seconde doublure en peau souple (chamoisee). Les feuillets sont en papier très résistant, filigrané à la marque de la fabrique « Cappuccino » (un moine capucin, chemi- nant, avec accoutrement et crosse de pelerin). Le livre renferme plusieurs peintures à l’aquarelle, miniature et gouache, dont : un frontispice historié; une suite de 17 variétés de plantes rustiques; 48 figures zoologiques, v compris 28 insectes, le tout peint d’après nature par B.-F. Bochiardo. Le volume se termine par la suite ornithologique (49 variétés d'oiseaux) peints par l’abbé B. Simone Bochiardo, dont nous avons déjà parlé. (V. Biblioth. Munieip. Pignerol. Mss. inédits coté I. N., 8°.) 3° Campo Botanico Pineroliese, ovvero deserizione delle Piante Sel- vatiche, vale a dire di quelle che spontaneamente nascono senza coltura nel contorno di Pinerolo, tra lo spazio d'un miglio circa, compresi i funghi:; annessavi pure la deserizione delli Animali selvatici, che ritro- vansi fra lo stesso distretto, con altre notizie non disconvenienti. — Opera dello Speziale Bonifacio Felice Bochiardo di Pinerolo — a Demo, Il rio Moirano, Studi Pinerolesi, Pinerolo, 1899, Mem. I, pp. 289-292 «Batlitori di carla». 1 Sous le même numéro de placement : I, N, 126, la Bibl. M. de Pignerol possède un autre exemplaire Mss. de l’Ingresso alla Farmacia. Celui-ci n'est pas autographe: c'est une copie exacte que Bonaventura Bochiardo fit faire par un amanuense et qu'il signe sur le frontispice à la date du «17 juin 1868». C'est donc à l’âge de 83 ans, que Bonaventura se plait à faire lranscrire celte œuvre de son père; si c'était lui l’académicien, on peut dire qu'il a longtemps joui de son fauteuil! 2 Le volume renferme un feuillet libre : la «Tabula XXXXIHI» (une des meilleures du 3me volume du FI. Pedem. d’Allioni) représentant le Ligusticum Austriacum Linn. Gravure avant la lettre de Pietro Peyroleri, d’après un dessin de son père, le peintre Francesco. Nous y voyons une nouvelle preuve que Bochiardo était entre les initiés auprès de l’Institut du Valentino à Turin. (29) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 8D3 comodo utilità e curiosità de speziali, non men, che de Medici od altri studiosi suoi compatrioti. 1780. (V. Biblioth. Munieip. de Pignerol. Mss. inédits coté I. N., 127.) (Voir les détails bibliographiques à Ja comparaison suivante.) 4° Campo Botanico Pineroliese, ete., ete. Pinerolo, MDCCLXXX. Un vol. Mss. in-quarto, copie authentique du précédent, possédée actuelle- ment par l’Herbier Boissier, à Chambesy (Suisse). (Des deux volumes ci-dessus (Campo Botanico, ete.), presque iden- tiques, voir l’apercu comparatif ci-après.) 5° Storia genealogica de Bochiardi, antichi di Pinerolo, seritta dallo speziale Bonifacio Felice, dell’ istessa Famiglia nell’ anno 1793. Copie insérée dans Alliaudi Prof. Camillo, Genealogie, vol. I, di documenti importanti circa le più cospieue famiglie di Pinerolo. (V. Biblioth. Munieip. de Pignerol, coté I. N., 3.) On aura remarqué, par ce bref exposé, qu’il existe deux copies du Campo Botanico Pineroliese identiques en titre, date et format, et que de celles-ci, par un hasard qui peut à bon droit paraître extraordinaire, l’une est à la Bibliothèque Municipale de Pignerol, l’autre à l’Herbier Boissier, à Chambesy (Suisse). La circonstance fortuite qui a mis le D Chabert en condition de recueillir le manuserit qu'il offrit ensuite à la bibliothèque de l’Herbier Boissier, est particulièrement touchante, et mérite d'être expliquée ici en citant le donateur même, d’après le Bulletin de V'Herbier Boissier (tome III, n° 2, février 1895, p. 51) : « Bochiardo, botaniste italien, Znconnu, par William Barbey. — Un aimable correspondant nous a offert, le 16 février 1894, pour la biblio- theque de l’Herbier Boissier, trois ouvrages que nous ne possédions malheureusement pas et, à propes du dernier, il ajoutait ce détail très intéressant : « Ce catalogue des plantes de Pignerol fut trouvé dans le « sac d’un soldat autrichien blessé à mort à la bataille de Solferino et « qui vint rendre le dernier soupir dans mon ambulance le soir. Je « viens de retrouver, au fond de ma bibliothèque, ce livre, qui n’offre « qu’un intérêt local de curiosité. Si vous ne l’aviez pas, ainsi que les « deux autres, je serais heureux que vous voulussiez bien les « accepter. » . Le 20 février, notre généreux docteur ajoutait : « Bochiardo est un « botaniste inconnu dont l’ouvrage, évidemment destiné à être publié, « n’aura pu l'être faute de monnaie. » « Ce catalogue forme un beau volume de 257 pages in-quarto remar- 854 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SsÉR.). (30) « quablement bien écrites. Il est difficile de s'expliquer comment ce « livre est arrivé dans le sac de ce malheureux troupier autrichien; « quel était son but en se chargeant ainsi dans les campagnes brülantes « Peut-être était-ce une cuirasse contre les balles sardes qui « auraient difficilement percé ce beau papier; malheureusement « le volume est intact et le pauvre soldat a succombé sur la terre « étrangère. Nous ignorons son nom, mais il nous a conservé celui « de Bonifacio Felice Bochiardo di Pinerolo, dont nous n’avons « pu retrouver de traces dans les bibliothèques suisses ou ita- « liennes. Son manuscrit italien est intitule:..... (Voir à la compa- « raison suivante.) « S'il n'existe pas une flore des environs de Pignerol, le travail de « Bochiardo sera intéressant à consulter par le botaniste qui voudra « l’entreprendre et c'est à ce titre que nous avons cru bien faire en « signalant le manuscrit qu'un accident a fait inopinément tomber « entre nos mains. » 31 mars 1894. Il s'agissait done de savoir si le livre qui formait le double avee le Campo Botanico ete. de la bibliothèque M. de Pignerol! était positi- vement autographe, rédigé et tracé par Bochiardo, ou bien si l’un ou l’autre des deux volumes n’était qu’une copie soigneusement transcrite, ou faite transcrire, par quelque amateur. Une note autographe, que nous avisâmes à la dernière page du Manuscrit de la bibliothèque de Pignerol, fut comme un trait de lumière, qui nous permit de fixer non seulement la cause originaire, mais aussi d'identifier le premier possesseur du livre qui appartient aujourd’hui à la collection Boissier : le docteur militaire Giuseppe Domenico Delbecchi. Voiei comment Bochiardo s'exprime (loc. cit. p. 357), après avoir indiqué certaines modifications apportées à la première rédaction de son Manuserit : «..... avendo io cosi disposto nella copia di questo che « mandar al S" Dott" Delbecchi mio amico medico regio del forte di ! C'est avec les plus vifs sentiments de reconnaissance que nous adressons ici nos remerciments sincères à M. William Barbey et à la direction de l’Herbier Boissier, qui moyennant la plus aimable des longanimites, nous a permis de consulter à loisir le Mss. Bochiardo, dont le rapprochement avec l’exemplaire de Pignerol a été l’objet d'une étude comparalive nous intéressant au plus haut degré au point de vue de l'authenticité. (31) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 899 « Fenestrelle, lanno 1780 8 X”re, trovandovi un miglior ordine « secondo il fine che mi sono proposto ». Le médecin Delbecchi, botanophile lui aussi, était l’intermediaire entre B.-F. Bochiardo, pharmacien de Pignerol, et le docteur Pierre Dana, du Jardin botanique de Turin: c’est ce que le sieur Bochiardo nous donne à connaître : le livre in-folio, destiné aux tables peintes, porte une préface manuscrite identique à la préface manuscrite du Campo Botanico Pineroliese de la Bibliothèque Municipale de Pignerol. Or, à la page IV, auprès du nom du D’ Dana « sostituto, ete., ete. >, nous y voyons la note suivante : « quale per mezzo del mio amico « Giusêpe Delbeechi di Bibiana, dottor in medieina diligentissimo, che « ebbi più volte in mia compagnia nella cerca de sempliei, mi nomino « molte piante che ancor m’eran ignote ». Le médecin militaire Delbecchi, qui reçut en don l'œuvre de Bochiardo, après avoir parcouru sa carrière depuis Fenestrelle, à Villefranche de Nice’, vint passer une honorable retraite et finir ses jours au milieu de sa famille, assez nombreuse, dans sa propre maison à Pignerol. Il est à supposer que, dans le cours de sa longue carrière, et même dans ses années de retraite, il ait gardé, parmi ses plus précieux souve- nirs, Cet hommage de l’amitié lui rappelant les courses de sa jeunesse à travers la campagne fleurie; mais, après lui, qui pourrait nous dire les causes et les effets de la dispersion fatale à toute chose, qu’auront subi sa bibliothèque, s’il en avait une, son herbier, ses collections, enfin ? Sans nous perdre en de vaines conjectures, nous examinerons done ici, comparativement, les caractères saillants pouvant déterminer la source identique des deux manuscrits, c’est-à-dire le Campo Botanico Pineroliese de la Bibliothèque Municipale de Pignerol et celui de la bibliothèque de l’Herbier Boissier. ! Joseph-Dominique Delbecchi, médecin de Bibiana, doit être ne dans l’année 1742, puisque le registre d’etat de la population de Pignerol, an 1807, lui attribue 65 ans. Dans le registre servant à inscrire les mariages, an 1810, y étant en qualité de ‘père de la mariée, il est désigné «propriétaire domicilié en cette ville (Pignerol)» et par conséquent, jouissant d’une honorable retraite. (V. Archivio Civico di Pinerolo, consegna 1807; et ibid. empire francais, département du Pö, munici- palité de Pignerol, an 1810, actes de mariages). 896 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER. ). (32) VOLUME VOLUME appartenaut à Ja apparienant à la Bibliothèque Munieip. Bibliothèque de de Pignerol. l'Herbier Buissier. Bormat 1n-4%mesurant : „2... m. 0,24, 20,470 02029308 Nombre desspagesa. ar 7... 356 257 numerotees, plus un UL 2 cahier inséré avant ques noirâtres: petits ornements frap- le frontispice. Reliure en veau fauve diapré de pla- pés d’or et tilre «Campo — Botani — Bochia» sur la côte dorsale du volume. Les feuillets leinls en rouge brique, sur tranche. Ecriture en encre noire, sur papier blanc res résistant, portant en filigrane la marque de fabrique « LUCHIN ATO » en caractères romains, parfaitement li- sible dans plusieurs des feuillets du vo- lume de Pignerol, ainsi qu'au dernier feuillet de garde au volume Boissier. Le Litre «Campo Botanico Pinero- liese, etc.,» et le frontispice (à quelque arabesque près) autographes, sont iden- tiques dans les deux exemplaires. La date, 1780, est en chiffres arabes dans le volume de Pignerol, eten chif- fres romains (MDCCLXXX) dans le volume Boissier. dans les deux exemplaires Les vignettes à la plume varient se- Tous les détails ci-contre sont absolument identiques lon la fantaisie de l’auteur, et sont plus fréquentes dans le volume de Pi- gnerol. Quant à la disposition du livre, nous n’avons qu’à nous en rapporter à l’abrégé du Bulletin de l'Herbier Boissier (tome III, n° 2, février 1895, p. 32): « L’ouvrage se compose d'une Préface, une Introduction et trois Parties. La premiere partie contient l’enumeration des plantes qui se rencontrent dans un rayon de un mille autour de Pignerol; elles dépassent le chiffre de 600. « La seconde partie contient les chapitres suivants : | (33) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 857 Chapitre I Noms vulgaires des plantes. ) II Noms vulgaires des champignons. ) IT Epoque de floraison de mars à la fin d'août. » IV Plantes employees comme aliments et comme médica- ments. » V Plantes employees en pharmacie. ) VI Espèces cultivées en agriculture. ) VII Végétaux fournissant des couleurs. « Puis vient une troisième partie renfermant la description ou plutôt l’énumération de tous les animaux sauvages du district de Pignerol. » Etant donné la calligraphie menue et claire, digne d’un chartreux, qui permet à Bochiardo de condenser en 357 pages une besogne qui aurait réclamé le double d’espace avec une écriture plus relâchée, on peut, sans contredit, attribuer aux nombreuses variantes et annexes apportées par lui aux susdits chapitres ! la considérable augmentation 1 Voici les principales de ces additions : 4° Un cahier inséré avant le frontispice : «Secrets de la nature el de l’art, elc.» à Paris, chez Durand, libraire, rue Saint-Jacques, à la Sagesse MDCCLXIX. (II s’agit de 130 recettes pour extraire les couleurs des végétaux. Bochiardo ajoule au texte qu'il a copié en francais, des comparaisons synonymiques sur les noms de plantes en lalin, italien et patois de Pignerol). 20 P. 298, chap. VII. «Notice des simples existants dans l'herbier naturel du pharmacien Chiaffredo Antonio Bochiardo, en 1690.» Ce catalogue, dressé par ordre alphabétique, indique un nombre de 206 variétés de plantes. (V. supra). 3° P. 307, chap. VIII. «Lettera del viceprotomedico Porro alla Città di Pinerolo li 3 Aprile del 1758 sopra la scoperta del medicinale fonte del Bessucco ». Ce chapitre se rapporte à la découverte faite en 1757, par le médecin Domenico Porro, aïeul maternel de B.-F. Bochiardo, d'une source ferrugineuse ayant des propriétés médicales dans le territoire de Pignerol. ho PP. 337 et 338. «Modo per conservar li cadaveri delli uccelli per servir alla destinazione per le collezioni di storia naturale. » Et ensuite : «Mumie vege- tabili, ossia metodo di essicare le piante ad uso dé Botanici.» C’est ici que nous rencontrons la curieuse définition inventée par Bochiardo, pour désigner les «exsiccata» en herbier. 50 P. 335. «Nola dei colori che si usano sulle tavolette d’avorio o sulla pergamena, secondo il trattato di miniatura stampato in Venezia da Giö. Franco Garbo nel 1766, edne 2da. » C'est un catalogue alphabétique très intéressant pour l'histoire de l’art, nous donnant la mesure des ressources — beaucoup plus BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 9, 34 août 190%. 56 858 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zimt SéR.). (34) de cent pages et plus dans le volume de la bibliothèque de Pignerol, qui cependant mesure un peu moins d’ampleur de format. Il est évident que celui-ci avait été gardé par l’auteur, qui continua, longtemps après en avoir envoyé la mémorable copie autographe à son ami Delbecchi, à l’enrichir d’annotations complémentaires sur tous les espaces disponibles : marges, feuillets de garde, verso de reliure, etc. On pourrait nous objecter que le manuscrit destiné par Bochiardo à Delbecchi ne porte pas un mot de dédicace ni sur le frontispice, ni sur les feuillets blanes qui le précèdent; mais on doit observer, par contre, que, dans la préface, l’auteur fait à son ami la courtoisie de le nommer « mio Padrone ed amico..... che più volte mi onorö della sua grata compagnia nella cerca de simplici, contribui moltissimo per quest’ Opera, Re », ce qui n’a pas lieu dans la preface du manuserit de Pigne- rol, que Bochiardo avait conservé chez lui. Evidemment, il y a dans ce luxe de lettres majuscules et de défé- rence dans la phrase, tout un renforcement dédicatoire, comme on peut l’entrevoir encore, par le soin que prit Bochiardo de copier de sa main tout le volume. Nous ne saurions concevoir une plus irréfutable démonstration d’au- thenticité résultant de la comparaison des deux pièces, que celle que nous venons d'exposer ici. Au moment où, à la vénérable distance de cent vingt-trois ans, les deux manuscrits dictés naguères par une même intelligence, écrits d’une même main, ayant exactement les mêmes caractères bibliogra- phiques, jusqu’à être sortis de l'atelier d’un même relieur, se trouvèrent de nouveau en contact, la pensée de l’&tape héroïque subie par l’un de ceux-ci à la bataille de Solferino s’offrit à nous comme une étrange énigme, inextricable et aventureux problème, digne de la plus acharnée des investigations pour en documenter les faits et en identifier les per- sonnages. Pendant quelque temps, nous avons conservé l’illusion de pouvoir suivre des traces assez positives pour reconstruire les généralités con- cernant l’amateur botaniste, poétique figure de jeune soldat « mourant face à l’ennemi », qui porta le manuscrit sur le champ de bataille. Dans cette intention, nons avons minutieusement compulsé quantité étendues et perfectionnées de ce que l'ont est ordinairement porté à croire — dont pouvaient disposer les miniaturistes en fait de matériel concernant la gamme colorante, en substances toutes préparées. (35) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 899 de volumes d'enregistrement et autres dossiers administratifs et d’etat- civil; nous avons toujours, dans ce but, examiné la liste des militaires du pays de Pignerol vaillamment succombés à Solferino et à San Mar- tino, dans la fatidique journée du 24 juin 1859. Mais rien, absolument, n’est sorti de nos recherches qui nous permit de les poursuivre à coup sûr, sans courir le risque de nous égarer sur de fausses suppositions. Il a done fallu abandonner des inductions fondées sur de trop vagues hypothèses, pour nous contenter de savoir que le premier possesseur du manuscrit Boissier a été réellement le médecin militaire Delbecchi, qui le reçut directement de B. F. Bochiardo, le 8 décembre 1780. Que la belle passion pour la « scientia amabilis » soit assez fréquente chez les militaires instruits, Cela est chose assez connue. A part le prince illustre, guerrier hors ligne, dont on a vu plus haut la noble influence en fait de recherches botaniques, on pourrait multiplier à l'infini les exemples de militaires botanistes à l’occasior, surtout chez les bataillons destinés à parcourir les zones de montagne. C’est ainsi que la France nous présente, entre tous, Auguste Mutel*, mathématicien et capitaine d'artillerie dans l’armée française, qui, mal- gré ses occupations d’artilleur, trouve le moyen, dans le bref espace de sept années, de livrer au public une Flore du Dauphiné (Grenoble et Paris 1823-1830), remarquable continuation de l’œuvre du grand Vil- lars? et successivement une Flore Française en cinq volumes (Paris 1833-1838), sans compter plusieurs autres Mémoires sur les Orchi- dées, etc. 1 Bibl. Municip. de Pignerol, coté II, D, 226. Fanioni G.-Diario dei Martiri Italiani dal 1776 al 1870, Padova 1870, p. 116, Commemorazione di 2200 soldati morti a S. Martino, il giorno 2% Giugno 1859. (Nous y avons sélectionné les noms appartenant au district de Pignerol). Toutes ces consultations ont été faites dans le but de voir si quelque individu appartenant aux familles Bochiardo ou Delbecchi eut été, par hasard, le porteur du livre italien, qui aurait pu être perdu dans la mêlée et recueilli ensuite par l'Autrichien. Malgré tout, l’idée de partir en guerre avec un livre botanique dans son sac pourrait paraître originale à l'excès... et nous serions par conséquent portés à croire que le volume aurait élé acheté chemin faisant par le chasseur tyrolien à la devanture de quelque bouquiniste, plutôt que de lui attribuer la provenance d’une épave ramassée après débandade, sur le terrain du combat. 2 V. Pritzel, Thesaurus literature botanicæ ete., Lipsiæ, 1872, p. 222. «Mutel (Auguste), sous-directeur d'artillerie au Hâvre, né à Arras, en 17%, mort à Vincennes, le {er avril 1847.» (Suit l’'énumération de ses œuvres). 860 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (36) Dans l’armée italienne, nous pouvons citer le feu colonel du génie Pescetto, électricien très connu, qui a formé un herbier considérable (plus d’un millier de plantes récoltées par lui-même sur le Mont-Cenis et la chaîne occidentale des Alpes). La collection, rangée par M. le D’ Vallino, se trouve à la station du Club alpin, sur le « Monte dei Cappuecini », à Turin. Et nos officiers des « Alpini », dans de plus modestes proportions, témoignent de leur considération pour la botanique, en faisant place, dans leur bibliothèque de Turin, à un petit herbier récolté dans leurs courses à travers les Alpes '. Nous ne devons pas oublier que le jeune Autrichien, soldat volon- taire, était à la suite des chasseurs tyroliens, régiment de levée terri- toriale et que, par conséquent, son pays d’origine aura été sur la fron- tiere abrupte qui sépare, aujourd’hui encore, l'Italie de l'Autriche. D'ailleurs, notre excellent ami, le docteur Alfred Chabert, à la fois militaire et botaniste lui aussi, n'aurait peut-être pas recueilli le livre en question s’il ne se fut point agi de sa science préférée. Mais ce serait une bien longue et laborieuse tâche, que de vouloir franchir les obstacles surgissant à chaque pas, devant notre inutile opi- niâtreté de chercheurs. Pour l'intérêt qu’elles inspirent, voici les lignes que le D' Chabert nous adressait l’hiver dernier, en réponse à nos pressantes interrogations : « Monsieur le Docteur Mattirolo Oreste, directeur du Jardin botanique de l’Université, au Valentino, Torino. « Chambéry, le 4 février 1903. « Monsieur et honoré Confrère, « Je n’ai pas pu vous répondre plus tôt, ayant dû rechercher parmi mes papiers la liste des blessés soignés par moi pendant et après la bataille de Solferino (San Martino), le 24 juin 1859. 1 Turin «Caserma del Rubatto, Biblioteca della Sala di Convegno degli ufficiali,» herbier en trois volumes, format grand in 40 contenant environ 150 plantes alpines de la vallée de Susa, recueillies pendant les excursions (en 1898-1900 et classifiées par le capitaine Pacifico Treves, président de la Flore Valdölaine. (37) IRÈNE CHIAPUSSO-VOLI ET ORESTE MATTIROLO. LES BOCHIARDO. 861 « X., probablement tyrolien, botaniste, portant dans le sac une flore manuscrite de Pignerol, mort bientôt après avoir été apporté, avait « perdu connaissance; n’a pas répondu à mes questions; delirait en « mêlant d’une manière peu intelligible de l’allemand et de l'anglais : « a répété plusieurs fois le mot de Praut et celui de Vormund (han- cée, tuteur), puis ceux de Bride et de Guardian, qui ont la même signification: a dit aussi einsam et verzwerfelter (seul et déses « pere). « Atteint de deux balles, lune au sein droit, sous le mamelon, « l’autre dans le triangle de Scarpa droit — pas d’orifice de sortie. De « taille moyenne, blond, très jeune, mains fines et soignees; tache san- « guine veineuse, de couleur vineuse, ressemblant vaguement à une « fraise, sur le côté gauche du cou, au niveau du tubereule caro- « ditic. « Evidemment jeune homme de bonne famille et probablement « engagé volontaire. » « Voilà, mon cher et honoré Confrère, les seuls renseignements que je possède sur le jeune homme. En retrouvant en lui un botaniste, j'ai noté alors ce qui pourrait servir à le faire reconnaître plus tard, mon intention étant alors de rechercher sa famille et de lui renvoyer le manuscrit comme souvenir. Mais l’annexion de la Savoie ayant eu lieu, j'ai suivi ses destinées et continué ma carrière dans l’armée française, sans plus songer au jeune botaniste autrichien tué à Sol- férino. «Ce n’est qu’en 1895, soit quarante-six ans après que, mettant en ordre la bibliothèque de mon père et les livres que j’y avais accumulés durant cette longue période, je retrouvai le manuscrit de Bochiardo dont j'avais complètement oublié l’existence. « Une note, laissée par moi entre ses pages et me renvoyant à la liste des blessés que j'avais soignés le 24 juin, rétablit mes souvenirs. J’offris alors le manuserit à M. Barbey, dont le Musée botanique et la Biblio- thèque sont si libéralement ouverts à tous les botanistes. Vous aurez remarqué sans doute que j'ai oublié, dans mes notes, le renseignement le plus important, le numéro du régiment. Que voulez-vous ? J'étais tout jeune alors et c'était ma première bataille: j'ai dit : seulement : probablement tyrolien. Voici pourquoi : la Brigade de Savoie Inf“* (infanterie), à laquelle j’appartenais en qualité de Medico aggiunto au 2% régiment, eut à lutter, le 24 juin, si mes souvenirs sont exacts, contre des Autrichiens, appartenant à trois corps différents: l’un d’eux était { A ( aA { a 862 = BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (38) x des Chasseurs tyroliens. Il vous sera facile, a Turin, de trouver sur ce point tous les documents nécessaires !. « Le lieu où nous nous battimes se nommait la Madonna della Sco- perta. « Encore un mot. Une hypothèse a été émise d’après laquelle le jeune soldat aurait placé le manuscrit dans son sac pour se protéger contre les balles ennemies. C'est une erreur. Il était un brave! Ses deux blessures ont été reçues face à l'ennemi. « Je regrette, Monsieur et honoré Confrère, de ne pouvoir vous don- ner des renseignements plus détaillés, et vous prie d’agreer mes meil- leurs compliments. « D' Alfred CHABERT. « Médecin de 1° classe en retraite. » L'hypothèse la plus risquée peut ici hardiment filer son train. Nul ne pourrait fixer son point de départ, ni son point d'arrêt. La ruse de l’investigation n’y saurait avoir d’essor. Nos aspirations positives de sondeurs à outrance n’ont qu’à battre en retraite. Un poète, Alfred de Musset, à qui l’on a décerné la radieuse préro- gative d’être à tout jamais l’expression de la jeunesse et de l’amour, a lancé, dans des stances splendides, l’assertion qu’ « amour n’est pas sans un peu de folie »; l’épique récit résumé dans la lettre du docteur Chabert nous prouve, qu’amour n’est maintes fois non plus sans douleur ni mystère. A quoi bon disperser les brouillards dont le temps et les vicissi- tudes humaines ont si sombrement estompé les instables contours ? Laissons à cette romanesque, mais véridique histoire, toute la poésie qui lui est acquise par sa situation dramatique et sanglante, et conten- tons-nous d’en admirer le héros nous apportant le vieux manuscrit, cet ensemble de la Flore de Pignerol, vrai bouquet d’Ophelie flottant sur les ondes amères du désespoir. 1 Voici les informations qui nous ont élé transmises par le déparlement d’Etat-Major de Turin : « Alla Madonna della Scoperta contro la Brigata Savoia si trovarono diretta- « mente di fronte le due Brigate Gaal e Coller del 50 corpo, le quali non avevano « cacciatori tirolesi. Perö, verso la fine della battaglia di Solferino, si portarono « dietro la posizione della Mna della Scoperta le due Brigate Pukner e Festetich « le quali avevano un batiaglione di cacciatori Tirolesi eiascuna. » RER To 363 ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%. VON Carl MEZ. ' Puya gummifera Mez el Sodiro nov. spec. — Inflorescenlia per- conspicue 2-pinnatim panniculata ramis apicem usque fertilibus flores strobiliformi-confertissimos brevissime crasseque pedicellalos gerentibus; bracteis florigeris strobili optime heteromorphis, inferioribus ex ovalo breviter sed manifeste acutis mediis superioribusque optime rolundalis, integerrimis, dorso pallide tomentosis mox glabratis, quam sepala per- multo brevioribus; petalis ex sieco virentibus, intus nudis. Totius plante absque dubio statura perconspicuæ adest inflorescentiæ strobilus lateralis subpatens, brevissime crasseque stipitatus, e floribus 37 formatus, ellipsoideus apice rotundatus, 105 mm. longus et 40 mm. diam. metiens; axi crasso dense pallido-lanuginoso; bracteis crasse coria- ceis, inferioribus suberectis mediis superioribusque subpatentibus his + 11 mm. longis, in sicco dorso rugulosis. Flores omnes suberecto-erecti, crassi, præler pelala primum pallide lanuginosi demum glabrati, pedi- cellis percrassis vix ultra 5 mm. longis stipitali, 45 mm. longi. Sepala crasse coriacea, explanala 22 mm. longa et 11 mm. lata, subobovata apice satis asymmetrice rotundafa et conspicue emarginala. Petala sepalis plus quam duplo longiora, ex ungue late lineari in laminam obovatam. rotun- datam producta. Antheræ 6-7 mm. longæ. —- Cet. ignota. Ecuador. loco ignoto, Puyæ Pichinchæ Mez et Sodiro affini in herbario admixta : Sodiro P. 4 (e. p.). — Herb. Mez. Puya clava Herculis Mez et Sodiro nov. spec. — Inflorescentia specie simplici dense oplimeque claviformi revera composita bipinnatim panniculata; scapi vaginis membranaceis bracleis primariis isomorphis sed angustioribus; bracteis primariis ex ovato aculis, apice permanifeste reflexis, præter apicem subglabrum vel glabratum lanugine densissimo perlongoque brunneo obtectis, in axilla florum + 2 fasciculum sessilem gerentibus celantibusque; bracteis florigeris anguste triangularibus, 864 BULLETIN DE L'HEKBIER BOISSIER (21e SER.). (0) perlonge aculis flores multo superantibus, densissime perlongeque lanu- ginosis; sepalis perangusie triangularibus sensim acutissimis. Caulis percrassus (35-40 mm. diam.), brunneus, glabratus, nitidus, laxiuscule foliosus. Folia basi in vaginas breves, ovatas vel ovato-triangu- lares, margine prope apicem paullo laciniosulas cet. integerrimas, glabras producta, 4 0,3 m. longa, super vaginas ad 25 mm. lala inde in apicem subulato-pungentem sensim angustala, adulta supra glabrala subtus densissime lepidota albida, margine spinis brunneis vel castaneis inferio- ribus sæpius retro hamatis superioribus sursum curvalis, usque ad 6 mm. longis mihi visis horrida, rigida, haud carinata. Scapus percrassus, densis- sime vaginis imbricatis præter apicem inferioribus foliaceum rigidumque membranaceis, integerrimis, imbricatim sibi incumbentibus, suberectis, basin versus lanugine longissimo insignibus indutus et omnino celatus. Inflorescentia multiflora, ipsa ellipsoidea apiceque bene rotundala ob bracteas primarias inferiores in vaginas scapales transeuntes basin versus sensim allenuala clavæ formam nobilissimam præbens, + 170 mm. longa et 100 mm. diam. metiens. Flores brevissime crasseque pedicellati, petalis ignolis neglectis 35 mm. longi, stricte erecti; ovario ultra ‘/s supero; sepalis crassis Coriaceis, integerrimis, omnino liberis, 27 mm. longis. — Cet. ignota. Ecuador, in pascuis andinis montis Huamavi : Sodiro P. n° 3. — Floret Septembri. (Herb. Mez.) Obs. E Puyæ specierum minis conservalioni odiosarum grege, absque dubio P. lanuginosæ Schult. fil., Pourretiæ lanuginosæ H. B. K. valde affinis. Sed species islæ non satis descriptæ identificalioni accuratiori haud idoneæ. Insuper flores in bractearum axillis complures glomerali ibi non indicantur indeque stirps nostra pro nova erat describenda. Lindmania petiolata Mez nov. spec. — Foliis integerrimis, super vaginam in petiolum longum angustatis: inflorescentia submulti- flora, tripinnatim panniculata, subglabra; floribus haud secunde versis ; staminibus petala paullo superantibus. Florifera metralis, gracilis. Folia multa Besiomen, exieriora Squami- formia interiora super vaginas breves, triangulares in petiolos + 0,35 m. longos, canaliculatos contracla tum in laminas anguste lanceolatas, persensim utrinque acutas, usque ad 0,4 m. longas et 35 mm. latas, submembranaceas, dorso quam maxime appresse lepidolas pallidas vel albidas dilatata. Scapus gracilis, stricte erectus, araneosus hinc inde gla- bralus, vaginis membranaceis, angusle lanceolatis, stricte erectis, quam internodia multo longioribus præditus. Inflorescentia perangusta, sal (51) ADDITAMENTA MONOGRAPHIGA 1904. 565 interrupla, + 0,25 m. longa et 30 mm. diam. metiens, præsertim junior valde singularis specie e capilulis ellipsoideis sparse axi in bractearum magnarum axillis insertis forınala, bene evoluta in bracteæ primariæ suberectæ, lanceolatæ, membranaceæ cujusque axilla ramulum iterum paupere divisum laxe pauciflorum vix ultra 35 min. longum osiendens; bracteis florigeris lenuitler membranaceis, late lanceolatis, aculis, pedi- cellos paullo superantibus. Flores virenti-albi (Weberbauer!), pedicellis vix ultra 1.5 mm. longis stipitali, subereclo-patentes, ad 4 mm. longi, glabri; sepalis liberis, teneris, ellipticis. apice anguste rolundalis, 2,5 mm. longis; petalis late ellipticis, apice emarginellis, 3,5 mm. longis. Stamina libera antheris utrinque rotundatis, 1,75 mm. longis. Stylus crassius- culus ovarium æquans stigmate obtuso. Peruvia, prope Tambo Jsillame in via Sandiam inter et Chunchusmayo, in silvis terrestris. alt. 1000 m. : Weberbauer n° 1210. — Floret Junio. (Herb. Berol.) Vriesea macrochlamys Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis apice breviler acutis, maculis valde irregularibus triste violascentibus dissite gullalis; vaginis scapalibus internodia breviter superantibus ; inflorescenlia simplicissima, pinnala, floribus oplime secunde versis; bracteis distichis, latissime ovatis, apice rotundatis, haud carinatis, percrassis rigidis, dorso nitidulis, cum floribus secunde versis; sepalis lalissime elliptieis, apice rotundatis. Acaulis, florifera + 0,7 m. alta, crassa validissimaque. Folia + 0,45 m. longa el 35 mm. lata, præter maculas apicemque triste violascentem utrinque viridia, rigida, adulta subglabra. Scapus crassus, stricte ereclus, glaber, folia paullo superans, densissime vaginis appressis, ellipticis, apice breviter acutis, rigidis, dorso nitidulis involutus. Inflorescentia pauci-(+ 10-)flora, ad 0,18 m. longa ; bracteis ad 42 mm. longis, inflato- concavis, dorso lepidibus delapsis immerse punctulatis. Flores breviter percrasseque stipitali sepalis percrassis, præter apicem dorso minute lineatum lævibus, + 26 mm. longis et 20 mm. latis. — Cet. ignola. Costarica. loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costaric. n° 115. — (Herb. Mez.) Obs. Species valde nobilis, Vrieseæ gladiohfloræ Ed. Morr. accedens. Vriesea Brunei Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis acumine imposito apice subrotundatis, haud pictis, subglabris; scapo erecto, dense vaginis imbricatis, haud foliaceis, internodia superantibus involuto : inflorescentia pauciflora, bene disticha, pinnata; bracteis nullo modo secunde versis. ereclis, percrassis, haud carinatis, apice rotundatis, 866 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ie SER.). (52) sepala longe superanlibus; floribus stricte ereclis; sepalis apice late acutis; petalis late lingulatis, quam sepala non nisi minute longioribus, stamina superantibus. Folia ad 20 cyathiformi-rosulata, + 0,27 m. longa et 40 mm. lata, ex sicco æqualiter Iæte viridia. Scapus crassus, foliis mullo brevior, densissime vaginis corlaceis, ellipticis, apice breviter acutis vel subacu- minatis involutus. Inflorescentia in specimine typico 4-flora, folia minute superans, + 120 mm. longa et 45 mm. lala, apice acuta ; axi validissimo, in sicco subangulato, optime geniculalo, glabro; bracleis valde concavis + involutis floresque recipientibus, rigidis, glabris, dorso lævibus opacis haud venosis, + 50 mm. longis. Flores pedicellis percrassis ad 6 min. longis stipilati; sepalis 37 mm. longis, percrassis rigidis, lævibus vel non nisi ad apicem paullo venoso-linealis, ovato-ellipticis, usque ad 19 mm. latis. Petala sepalis ad # mm. longiora, ex sicco virentia, e lalissime lineari apice breviter acula, prope basin ligulis binis magnis, aculis, inferne valde inerassatis subcoriaceis prædila. Stamina seriei utriusque libera antheris 10 mm. longis. Costarica, prope Candelaria : Brune in Wercklé, Bromel. Costaric. n° 45. — Floret Octobri. (Herb Mez.) Vriesea rugosa Mez el Wercklé nov. spec. — Foliis acumine imposito optime rotundatis, late linearibus, haud manifestius pictis. subglabris; scapo erecto, dense vaginis imbricatis, haud foliaceis, inter- nodia superanlibus involuto: inflorescenlia simplieissima, subpauciflora, paullo laxiuscula subpinnata, complanala, oplime dislicha; bracteis suberecto-erectis, percrassis, apice rotundalis, nullo modo carinatis nec apice incurvis, sepala longe superanlibus; floribus suberecto-ereclis; sepalis (explanatis) apice rolundatis; pelalis latissime linearibus, genitalia superantibus. Acaulis, florifera fere metralis, generis e crassis. Folia 15-20 cyathi- formi-rosulata, usque ad 0,4 m. longa et 45 mm. lala mihi visa, sicca rigide coriacea. Scapus crassus, folia superans, dense vaginis ex elliptico breviter acutis, crasse rigidis, dorso præserlim apicem versus rugosis, glabris, paullo nitidulis involutus. Inflorescentia in specimine typico Al-flora, 180 mm. longa et 50 mm. lala, utrinque acuta circuitu subfusi- formis; bracteis perrigidis, dorso jam nudo oculo oplime rugosis, paullo nitidulis, ovato-ellipticis, + 42 mm. longis. Flores pedicellis percrassis, usque ad 7 mm. longis stipitatli ipsi 48 mm. longi e bracteis emergentes ; sepalis rigide coriaceis, + 37 min. longis, dorso venoso-lineatis densis- simeque lepidum delapsorum foveolis punetulatis, ovato-ellipticis, usque (53) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. 367 ad 25 mm. latis. Pelala sepalis 17 mm. longiora. latissima, prope basın ligulis binis magnis aculis prædita. Costarica, prope Guardo Arias : Wercklé absque n°. — (Herb. Mez.) Vriesea pachyspatha Mez et Wercklé nov. spee. — Foliis apice bene aculis, haud manifestius pietis, linearibus; vaginis scapalibus inter- nodia superanlibus; inflorescentia simplicissima, pinnala, nec floribus nec bracieis secunde versis; bracteis distichis, apice breviter lateque acutis, haud carinatis nec incurvis, sepala perlonge superantibus; floribus erectis; sepalis late ellipticis, apice anguste rotundatis. Florifera semimetralis, pererassa. Folia 10-15 dense rosulata omnia suberecta, + 0,4 m. longa et 30 mm lata, adulla subglabra, sicca rigide coriacea. Scapus validissimus, erectus. foliis subduplo brevior, dense vaginis foliaceis, stricte ereclis, imbricatis obtectus. Inflorescentia pauci- (in specimine typico 10-)flora, bene complanala, + 200 mm. ionga el 75 mm. lala; bracteis non nisi perlaxe imbricalis axem haud oblegen- tibus, e latissime suborbiculari-ovato explanatis late aculis, percrasse corlaceis, haud carinatis, sub lente lepidibus minutissime immerso- punctulatis nec non minute transverse rugulosis, + 60 mm. longis. Flores pedicellis brevissimis crassisque stipilati, glabri; sepalis percrassis. dorso minulissime lepidoto-punclulatis, lævibus vel non nisi ad apicem leviter venoso-linealis, + 37 mm. longis et 19 mm. latis. — Cet. ignota. Gostarica, loco non indicato : Werckle, Bromel. Costarie. n° 120. — (Herb. Mez.) Obs. Vrieseæ pachychlamydı (Bak.) Mez guyanensi nec non Vr. gladioli- floræ Ed. Morr. proxima. Vriesea macrantha Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis aculis, haud pietis, densiuscule lepidotulis; scapo erecto, vaginis internodia superanlibus involuio; inflorescentia simplicissima, dense flabellata, nec bracteis nec floribus secunde versis optime disticha; bracteis latissime ovalis, apice rotundatis, haud carinatis, sepala paullo superantibus; floribus stricte ereclis; sepalis ovalo-ellipticis, apice anguste rotundatis. Generis e conspicuis, ut videtur florifera plus quam 0,5 m. alta. Folia + 0,6 m. longa et 40 min. lata, utrinque (ex sicco) viridia. dorso sallem præsertim prope basin lepidibus parvis appressisque pallidis vel albidis obtecta. Scapus percrassus, ut videtur foliis multo brevior, dense vaginis percrasse coriaceis siccis + caslaneis, e late elliptico præter summas _ breviter acutas in laminas breves mucroniformes productis, dorso nili- dulis, arcle imbricatis involutus et celatus. Inflorescentia in specimine typico 12-flora. bracleis erectis dense imbricatis et axin obtegentibus 868 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (54) optime flabellata, bene compressa, ulrinque acula circuilu lanceolata, + 200 mm. longa et 45 mm. lata; bracteis percrassis rigidis, sub lente dorso transverse rugulosis et lepidum delapsorum foveolis punctulatis, + 48 mm. longis. Flores stricte erecti, brevissime percrasseque pedi- cellati; sepalis coriaceis, præsertim apicem versus bene venoso-lineatis, + 35 mm. longis et 18 mm. latis. — Cet. ignola. Costarica, loco non indicato : Wercklé. — (Herb. Mez.) Obs. Præcedenti affinis, sed jam inflorescentia flabellata, sepalis quam bracteæ non nisi paullo brevioribus facile distincta. Vriesea acuminata Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis apice sensim aculis, late linearibus, haud manifestius piclis, subglabris ; scapo erecto, densissime vaginis foliaceis, imbricatis involuto; inflorescentia : simplicissima subpauciflora, dense flabellata, complanata, optime disticha ; bracteis suberecto-erectis, præler superiores omnibus acuminatim in laminam triangulo-acutam perconspicuam produelis, haud carinatis nec apice incurvis, sepala longe superantibus; floribus stricte erectis; sepalis triangulo-aculis. Acaulis, florifera semimetralis vel paullo ultra. Folia ad 15 eyathiformi- rosulala, usque ad 0,6 m. longa et 40 mm. lala, sicca pergamaceo-coriacea. Scapus validissimus, in statu adhuc cognito (num satis evoluto?) foliis multo brevior, dense vaginis elliptico-lanceolatis, sensim acutis, stricte ereclis celatus. Inflorescenlia speciminis typici 12-flora, nondum matura, utrinque acuta fusiformis; bracteis oplime imbricatis rhachinque omnino obtegentibus, e late ovato inferioribus mediisque acuminalis superioribus acutis vel acutiusculis, dorso glabris paulloque nitidulis, siecis castaneis, mediis vix infra 40 mm. longis. Flores (immaturi) breviler crasseque pedicellati sepalis coriaceis, venoso-linealis, sensim acutis. — Üel. ignota. Costarica, loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costaric. n° 117. —- (Herb. Mez.) Vriesea graminifolia Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis angus- lissimis gramineis acutissimis, appresse pallido-lepidotis, haud mani- festius pictis; scapo ereclo vaginis anguslissimis folia longe superantibus laxe prædilo; inflorescentia perpauciflora, simplicissima, optime secunda, pinnala; bracteis cum floribus secunde versis, acutis, haud carinatis, superioribus sepala subæquantibus; floribus suberectis; sepalis ellipticis, apice anguste rotundalis. Florifera vix 0,4 m. alta, gracillima. Folia usque ad 0,4 m. longa et 5 mm. lata, basin versus violascenti-afflata cet. viridia, sicca chartacea. Scapus gracillimus, leres, glaber, perlaxe vaginis rubentibus, in laminas (55) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%. 869 longas normales desinentibus præditus. Inflorescenlia in specimine {ypico o-flora, foliis superata, 70 mm. longa; axi subangulato, paullo undulato; bracteis membranaceis, florum basin unilateraliter invol- ventibus, optime venoso-lineatis, infima in laminas peracutas producta reliquis breviter acutis, his = 47 mm. longis. Flores pedicellis crassis, usque ad 5 mm. longis stipitati, crassiusculi; sepalis rigidulis margine pallidis membranaceis cel. in sicco caslaneis, dorso lævissimis nilidisque, ad 15 mm. longis et 7 mm. latis. Capsula plumbeo-atra, opaca, apice sensim acula. Costarica, loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costarie. n° 92, — (Herb. Mez.) Obs. Species quam maxime insignis, habitu a reliquis generis omnino recedens, Vrieseæ subsecundæ Wiltm. affinis. Vriesea diminuta Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis linearibus, sensim aculis, præsertim basin versus pallido-lepidolis, tolis brunnes- centibus; scapo erecto vaginis internodia superantibus; inflorescentia perpauciflora, simplicissima, dense flabellata. optime secunda; bracteis cum floribus secunde curvalis, apice rotundatis, haud carinatis, sepala superanlibus; floribus suberectis ; sepalis apice acutiusculis. Florifera vix 0,3 m. alta, gracillima. Folia 0,2 m. longa et 15 mm. lala, utrinque colore brunneo-violascenti Insignia, sicca chartacea, lepi- dibus e majoribus albidis centro brunneo-punctalis præsertim basin versus dense consila. Scapus gracilis, fola oplime superans, vaginis nullo modo foliaceis, membranaceis, ex elliptico apice breviter acutis, appressis involutus. Inflorescentia in specimine Lypico 4-flora, 40 mm. longa; axi angulato paullo undulato; bracteis subcoriaceis, dorso fere lævibus, paullo nitidulis, + 23 mm. longis. Flores brevissime pedi- cellati; sepalis ad 15 mm. longis, anguste ellipticis, subcoriaceis, dorso oplime venoso-linealis. — Cet. ignola. Costarica, loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costaric. no 118. — (Herb. Mez.) Obs. A simillima Vriesea subsecunda Wittm. imprimis statura sat minore, foliis brunnescentibus distincta. Vriesea brachyphylla Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis late linearibus, apice peracutis, appresse pallido-lepidotis, haud manifestius pielis; scapo erecto, folia longe superante, vaginis ut videtur quam inter- nodia brevioribus aucto ; inflorescentia pauciflora, optime disticha, pinnata; bracteis haud secunde versis, apice late acutiusculis, nullo modo carinatis, sepala longe superantibus; sepalis ellipticis, apice rotundalis. Florifera 0,3—0,4 m. alta. Folia usque ad 15 fasciculatim rosulata, 870 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sen.) (56) + 0,18 m. longa et usque ad 32 mm. lala, viridia, sieca chartaceo- coriacea. Scapus gracillimus, teres, glaber, laxe vaginis haud foliaceis, non nisi fragmentarie mihi cognilis pradilus. Inflorescentia 4-8-flora. laxiuseula, usque ad 90 mm. longa mihi visa; axi in sicco angulato, leviter geniculato; bracleis rigide coriaceis, glabris lævibusque, late ovalo-elliplicis, suberecto-erectis, + 22 mm. longis. Flores pedicellis crassis. in statu fructifero usque ad 5 mm. longis stipitali; sepalis crasse coriaceis, late elliptieis, haud lineatis, + 15 mm. longis et 8 mm. latis. — Cet. ignota. Costarica, prope la Palma, alt. 1500 m. : Werckle, Bromel. Costaric. n° 66. — (Herb. Mez.) Obs. A simillima Vriesea viminali Ed. Morr. foliis brevioribus, inflores- centia laxiore satis differt. Thecophyllum singuliflorum Mez et Wercklé nov. spec. — Acaulis; foliis haud pictis, e basi in apicem persensim angustatis, + 150 mm. longis; scapo erecto, vaginis foliaceis, internodia superan- tibus induto; inflorescentia perpauciflora, simplicissima subspicata, oplime secunda; bracteis quaquaversis, ex ovalo in laminam angustam, peracutam, reflexam, florem singulum axillarem superantem products; floribus patentibus. Florifera + 0,25 m. alta, gracilis. Folia multa dense rosulala, omnia suberecto-erecta, basi in vaginas magnas, ovato-ellipticas, inferne casta- neas prope apicem violascentes producta, super vaginas 15-20 mm. lata inde in apicem subulato-acutissimum anguslata elongate triangularia, præter lepides minutissimas, brunnescentes, quam maxime appressas glabra, sicca rigidula. Scapus validiusculus, glaber, folia subæquans, vaginis violaceis, elongale angusteque triangularibus, strictissime erectis, sicut folia lepidotulis præditus. Inflorescentia in specimine typico laxe S-flora, 75 mm. longa; bracteis cum floribus secunde versis, e basi latissime ovata, rigidula, valde concava florem axillarem subinvolvente, + 17 mm. longa in laminam eleganler reflexo-curvalam, ad 20 mm. longam acuminatim productis. Flores pedicellis percrassis ad basin bracteola minutissima (3 mm.) ovalo-elliptica, rotundata, tenera instruclis, + 6 mm. longis slipilali; sepalis crasse coriaceis, glabris lævibusque miro modo sat inæqualibus : anticis binis 19 mm. longis ex elliptico acutiusculis, postico 16 mm. longo apice late rotundato. — Cet. ignota. Costarica, loco non indicalo: Werckle, Bromel. Costaric. no 89. — (Herb. Mez.) Obs. Species salis singularis, ob bracteas flores singulos gerentes non nisi Th. insigni (Ed. Morr.) Mez affinis. (57) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. S71 Thecophyllum vittatum Mez et Wercklé nov. spec. — Acaulis; foliis dorso præserlim super vaginas villis rubro-brunneis transver- salibus latis pietis, subglabris, apice sensim peracutis, 0,25-0.3 m. longis: scapo erecto vaginis haud foliaceis. internodia superanlibus induto; inflorescentia pauciflora. anguste subracemosa; bracleis primartis ob conservalionis stalum ignotis flores singulos cum rudimento floris alterius consociatos in axıllis gerentibus; sepalis inæqualibus uno 25 mm. longo aculiusculo binis 2-3 mm. brevioribus apice rotun- datis. Florifera + 0,4 m. alla, e graeilioribus. Folia ad 10 dense fasciculatim rosulata, basi in vaginas non nisi infime brunnescentes cet. pallidas densissime immerse lepidotulas producta, linearia, + 25 mm. lala, sicca pergamacea. Scapus gracilis. foliis paullo brevior, vaginis ex ovato- elliptico longe acutis, appressis involutus. Inflorescentia in specimine typico 6-flora, perlaxa, 140 mm. longa, folia paullo superans; axi glabro, undulato, subangulato. Flores fructiferi pedicellis crassis usque ad 10 mm. longis slipitali; sepalis coriaceis, laevibus. dorso minute lepidoto- punctulatis, Symmetricis, + 10 mm. latis. — Cel. ignota. Costarica, loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costaric. ne 79. — (Herb. Mez.) Thecophyllum comatum Mez et Wercklé nov. spec. — Acanlis; foliis haud pielis, lepidibus minutissimis punctulalis specie glabris. apicem versus sensim acutis, + 0,25 m. longis; scapo erecto, foliis normalibus induto; inflorescentia pauciflora, valde abbreviate racemosa apice in comam foliorum sterilem desinente, subcorymbosa; bracteis primariis amplis, flores binos in axillis gerentibus eosque superanlibus, apice paullo decurvis; bracteis florigeris maximis flores superantibus; sepalis + 12 mm. longis. Gracilis, florifera + 0,5 m. alta. Folia ad 12 fasciculatim rosulata, bası in vaginas magnas, ovato-ellipticas. densissime lepidotas. castaneas producla, anguste linearia, + 15 mm. lala, apice subulato-acula paullo recurvula, sicca chartacea. Scapus validus, foliis subduplo brevior, dense vaginis omnino foliis rosulæ similibus, erectis celatus. Inflorescentia brevissima + 70 mm. longa et 85 mm. diam. meliens, cyathiformis; bracteis primariis + foliaceis, late triangularibus, sub lente non nisi minute lepidoto-punctatis, ex sicco viridibus; bracteis florigeris latissime elliplicis, apice rotundatis, membranaceis, paullo carinatis, + 20 mm. longis et 18 mm. latis. Flores plane sessiles, non nisi fructiferi cogniti; sepalis liberis, crasse coriaceis, æqualibus, late elliptieis, rotundatis 872 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (58) dorso lævibus sub lente lepidoto-punetulatis, + 9 mm. latis. Capsula crassa, balanomorpha, apice haud rostrata, 18 im. longa. Costarica, prope Turrialba, alt. 900 m. : Wercklé absque ne. -- (Herb. Mez.) Obs. Thecophyllo Pittieri Mez proxima. Thecophyllum Johnstonei Mez nov. spec. — Foliis linearibus, apice sensim acutis, haud pietis, subglabris ; scapo erecto, foliis ïis rosulæ similibus induto; inflorescentia pauciflora; bracteis primariis triangu- laribus, ex erecto decurvis, flores binos collaterales in axillis gerentibus eosque longe superanlibus; floribus subsessilibus; sepalis quam bracteæ florigeræ teneræ, haud carinatæ, late rotundatæ multo brevioribus, late rotundatis, crasse coriaceis, + 7 mm. longis. Acaulis videtur, florifera 0.3-0,35 m. alta. Folia (non nisi rosulæ intima cognita) basi in vaginas castaneas el dense lepidibus pallidis conspersas producla, + 0,3 m. longa et 25 mm. lata, ex sicco læte viridia, pergamacea. Scapus validus. glaber, folia subæquans. Inflores- centia densiuscula, --+ 80 mm. longa et 70 mm. diam., ex sicco pallide virens; bracteis primariis mediis ad 45 mm. longis, subglabris; bracteis florigeris membranaceis, valde concavis, late ellipticis, usque ad 20 mm. longis mihi visis, venoso-linealis, subglabris. Flores erecti pedicellis brevissimis percrassisque slipitati; sepalis dorso minutissime lepidoto- punctulatis, ad 8 mm. lalis. Capsula anguste ellipsoidea, apice breviter acutiuscula, plumbea, + 18 mm. longa. Venezuela, insula Margarita, in monte San Juan, alt. 740 m. arboribus epiphyta : Johnston n° 304. — (Dedit herb. A. Gray.) Obs. Thecophyllo Urbaniano Mez e Martinica valde accedit. Thecophylium viride Mez et Wercklé nov. spec. —- Foliis haud pielis, appresse sed dense pallido-lepidotis, apice sensim acutis, + 0,5 m. longis; scapo crasso, erecto, dense vaginis valde elongatis optime foliaceis induto et celato; inflorescentia multiflora, cylindrica; bracteis primariis inferioribus mediisque e latissime ovato in laminas triangu- lares, reflexas, flores longe superantes productis, flores binos in axillis gerenlibus; bracteis florigeris parvis, quam sepala usque ad 14 mın. longa multo brevioribus. Folia basi in vaginas lepidibus præter centrum brunneum totis pallidis obtectas indeque pallidas producta, linearia, ad 45 mm. lata, specie viridia sed ob lucem visa dense obscuro-reticulata. Scapus validissimus, folia æquans vel superans, vaginis sicut folia rosulæ formatis et æque ac illa lepidotis, internodia perlonge superantibus præditus. Inflores- (59) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%, 873 centia densa, elongata, anguste cylindrica, folia certe longe superans, + 0,27 m. longa et 40 mm. diam.; bracteis primariis ınferioribus vaginis scapalibus supremis isomophis, reflexis nec spiraliter involutis, superioribus valde reduclis quam flores brevioribus; bracteis florigeris latissime ellipticis, rotundalis, valde concavis, + carinalis, ad 8 min. longis et æquilatis. Flores pedicellis brevibus percrassisque stipitati, 22 mm. longi, glabri; sepalis liberis, crasse coriaceis, æqualibus, latissime elliplicis apice rotundatis, + 13 mm. longis et 11 mm. latis. Petala late lingulata, sepalis ad 10 mm. longiora. Cet. ignota. Costarica, loco non indicato : Wercklé absque n°. — (Herb. Mez.) Obs. Species Thecophyllo Irazuensi Mez et Wercklé, cui varielatem suspicat cl. Werckle&! in schedula, absque dubio valde affinis, differt tamen imprimis floribus omnibus partibus minoribus nec non habitu. Thecophyllum spectabile Mez et Werckl& nov. spec. — Foliis haud manifestius pictis, valde appresse pallido-lepidotis, apice breviter acutis, + 0,4 m. longis; scapo crasso, erecto, dense vaginis foliaceis, internodia muito superantibus induto; inflorescentia subpauciflora. cylin- drica, breviter sceptiformi; bracteis primariis omnibus et apicem usque suberectis, apice breviter aculis vel subrotundatis, flores binos sessiles in axillis gerentibus eosque longe superantibus. Folia ad 20 cyathiformi-rosulata, basi in vaginas paullo conspicuas, e lepidum brunneorum, perappressorum copia brunneas producta, linearia, + 35 mm. lala, sieca rigide coriacea. Scapus foliis subduplo brevior, densissime foliis normalibus sed quam illa rosulæ sat brevioribus et minus rigidis, erectis indutus et celatus. Infiorescentia ad 16-flora, densa, foliis superata, + 150 mm. longa et 70 mm. diam. metiens; bracteis primariis coriaceo-rigidis, ovatis, dorso lepidotulis, + 60 mm. longis. Flores ob speciminis statum putridum ignoti. Costarica, loco non indicato : Wercklé absque n°. — (Herb. Mez.) Obs. Species a reliquis costaricensibus sat recedit et andinis nonnullis nec non antillanis propius affinis videtur. Thecophyllum capitatum Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis haud lineatim pictis, minutissime immerse lepidotis glabrorum speciem præbentibus, apice acumine imposito rotundatis, + 0,3 m. longis; scapo crasso, ereclo, dense vaginis haud foliaceis, internodia superantibus induto; inflorescentia pauciflora, valde abbreviata subcapitata; bracteis primariis latissime ovatis, ut videtur infimis quoque quam flores axillares brevioribus, flores binos in axillis gerentibus; bracteis florigeris conspi- BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, NO 9, 31 août 1904. 97 874 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (60) cuis, ut videtur sepala superanlibus; sepalis maximis + 19 mm. longis et 16 mm. latis. Imperfecte tantum cognita. Folia ad 15 dense cyathiformi-rosulata, basi in vaginas maximas, e lepidum perappressorum copia castaneas dilatala, viridia ex sicco apicem versus triste purpurascenlia, linearia, 40-50 mm. lata, Sicca perrigida. Scapus foliis brevior vel ea subæquans, densissime vaginis erectis, rigidis, late ellipticis apice breviter acutis. siccis basin versus brunneis nitidisque involutus. Inflorescentia non nisi fructifera capsulis delapsis cognita, densissima. subglobosa, + 50 mm. longa et æquilata; bracteis primariis e slatu pulrido pro maxima parte delapsis, submembranaceis; bracteis florigeris pedicellis apicem usque adnatis, membranaceis, haud carinatis. Flores fructiferi pedicellis per- crassis + 8 mm. longis stipitati; sepalis rigidis dorso castaneis intus pallidis, lævibus, optime elliptieis, apice late rotundalis. — Get. ignota. Costarica, loco non indicalo : Werckle, Bromel. Costaric. n° 86. — (Herb. Mez.) Thecophyllum pictum Mez et Wercklé nov. spec. — Acaulis, foliis pulcherrime lineis angustis, undulatis densissime pictis, non nisi minute lepidotis, sensim acutis, + 0,3 m. longis; scapo erecto, vaginis foliaceis induto; inflorescentia pauci- vel subpauciflora ; bracteis primariis suberectis inferioribus saltem flores binos collaterales sessiles in axillis gerentibus et superantibus; bracteis florigeris plane nullis. Acaulis, florifera ad 0,5 m. alta, generis e speciosis. Folia dense cyathiformi-rosulata, exteriora demum putride delabentia, omnia sub- erecta, basi in vaginas magnas, ellipticas, castaneas, densissime minutis- simeque appresse lepidolas producta, + 40 mm. lata, sublingulata, sicca subcoriacea. Scapus folia superans, erectus, validiusculus, dense vaginis omnino foliis rosulæ similibus sed præter infimas vix pictis, erectis vel suberectis indutus. Inflorescentia brevissima + 100 mm. longa et 50 mm. diam., per anthesin subpyramidata; bracteis primariis infe- rioribus dorso leviter transverse pictis, late ovalis apice anguste sub- rotundalis, sub lente non nisi obscure lepidoto-punctulalis, coriaceis; bracteis florigeris absque dubio in stirpe nostra deficientibus. Flores albi (Wercklé!) 40-45 mm. longi, crassi, plane sessiles; sepalis liberis, coriaceis, ellipticis, apice rotundatis, dorso lepidibus delapsis punetulatis, + 16 mm. longis et 10 mm. latis; petalis sepala plus quam duplo superanlibus, late lingulatis, super basin ligulis binis magnis triangu- laribus auctis. (61) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. 875 Costarica, ad Desengaño, alt. 1460 m. : Wercklé, Bromel. Costaric. n° 119. — (Herb. Mez.) Obs. 1. Thecophyllo Irazuensi Mez et Wercklé et Th. Werckleano Mez accedit. Obs. 2. Item el. Werckle (absque n°) hujus speciei misit varielalem inflorescentia magis elongata illam Th. Ororiensis Mez omnino revocante insignem cel. ex sicco haud distinguendam, quam longe caulescentem in schedula dicit. Thecophyllum stenophyllum Mez ei Wercklé nov. spec. — Acaulis; foliis ad basin lineis longitudinalibus rubris pictis, subglabris, sensim acutissimis, + 170 mm. longis; scapo erecto, vaginis foliaceis internodia longe superanlibus induto; inflorescentia perpauciflora, abbre- viate spicala; bracleis primariis reflexo-patentibus, flores binos colla- terales in axillis gerentibus eosque superantibus; floribus sessilibus ; sepalis æqualibus, + 11 mm. longis. Gracilis parvaque, florifera + 0,22 m. alta. Folia ad 20 fasciculatim rosulata, basi in vaginas elliplicas, inferne atro-caslaneas, minutissime immerseque lepidotulas producta, anguste linearia, 6—8 mm. lata, sicca coriacea. Scapus gracillimus, foliis brevior, glaber, dense vaginis foliis rosulæ isomorphis strietissime erectis præditus. Inflorescentia folia sub- æquans, in specimine {ypico 6-flora, quamvis brevis (40 mm. longa) tamen nullo modo capitala; bracteis primariis e basi in apicem peran- guste obtusiusculum sensim angustatis, -— 28 mm. longis, rigidulis ; bracleis florigeris minutis (2,5 mm. longis), latissime squamiformibus, apice rotundatis, membranaceis, haud carinatis. Sepala crasse coriacea, optime elliptica, apice rolundata, + 7 mm. lata, Iævia. — Cet. ignota. Costarica, loco non indicato : Werckle, Bromel. Costaric. n. 112. — (Herb. Mez.) Thecophyllum lineatum Mez el Wercklé nov. spec. — Acaulis vel + caulescens; foliis præsertim basin versus elegantissime lineis tenuibus undulatis transversalibus pictis, subglabris, anguste linearibus, + 0,3 m. longis, apice sensim acutis; scapo erecto. dense vaginis haud foliaceis, dorso sicut folia transverse lineatis, internodia superantibus involuto ; inflorescentia pauciflora, breviter cylindrica, densiuscula; bracteis primariis optime recurvis flores binos subsessiles in axillis gerentibus eosque (inferioribus sallem) optime superantibus; bracteis florigeris quam sepala satis brevioribus; sepalis zqualibus, + 8 mm. longis. | Florifera semimetralis, gracilis. Folia + 20 fasciculatim rosulata, 876 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (62) basi in vaginas inferne castaneas, prope apicem præter lineas trans- versales nervis longitudinalibus rubris pictas, ovato-ellipticas produeta, vix ultra 17 mm. lata, Sicca pergamacea. Scapus gracilis, folia bene superans, glaber, vaginis stricte erectis, late lanceolatis, haud manifestius laminigeris involutus. Inflorescenlia + 60 mm. longa et 25 mm. diam. metiens, generis e gracilioribus; bracteis primariis elongate triangu- laribus, pergamaceis, recurvis vel revolutis, mediis usque ad 25 mm. longis, dorso sicut vaginæ scapales pictis; bracteis florigeris pulcherrime rubentibus, latissime ellipticis explanatis latioribus ac longis, rigide coria- ceis, apice late obtusis, valde concavis nec manifestus carinatis, 8-9 mm. longis, lævibus. Flores bini in ramulorum vix ultra 3 mm. longorum apice sessiles; sepalis liberis, percrasse coriaceis, lævibus, intus pallidis, latissime ellipticis apice emarginellis, paullo asymmetricis latere tecto subalatim dilatatis, vix anguslioribus ac longis. — Cet. ignota. Costarica, prope Cartago, alt. 1200-1600 m. : Wercklé in Herb. inst. phys.-geogr. Costaric. n° 16207 et Bromel. Costaric. n° 114. — (Herb. Mez.) Obs. Thecophyllo balanophoro Mez valde affinis. Thecophyllum pauperum Mez et Sodiro nov. spec. — Foliis utrinque fere glabris; inflorescentia basi laxa divulsaque: bracteis primariis ex ovalo triangulo-acutis, flores binos in axillis gerentibus; floribus ad 18 mm. longis; bracteis florigeris late ellipticis, petala fere æquantibus quam sepala manifeste longioribus ; sepalis subæqualiter liberis. Imperfecte lantum cognita, florifera + 0,4 m. alla, tenuis gracilisque. Folia basi in vaginas elongate ellipticas, dorso densissime intus laxius lepidotas ibi brunneas dilatata, linearia, super vaginas haud contracta, apice acuminatim aculissima, sicca chartacea, + 200 mm. longa et 20 mm. lata. Scapus validiusculus, ereclus, leres, dense vaginis elliptico- lanceolatis, sensim acutis, stricte erectis internodia longe superantibus involutus celatusque. Inflorescenti@ absque dubio pauciflor@, erectæ adest basis tantum e bracteis primariis 2 subpatentibus, flores binos pedicello communi 4 mm. longo stipitatos in axillis gerentibus et plus quam duplo superantibus formala; bracteis florigeris floribus appressis eosque involventibus, submembranaceis, latissime ellipticis, apice rotun- datis, obscure carinulalis, subglabris. Flores subsessiles, patentes, cras- siusculi; sepalis glabris, coriaceis, explanatis late paulloque asymmetrice elliptieis, apice late rotundatis, + 42 mm. longis et 10 mm. latis, levibus; petalis ex sicco luteis — Cet. ignota. ke. (63) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. 877 Ecuador, in silvis subandinis montis Pichincha : Sodiro n° 171/18. — Floret Julio. (Herb. Mez.) Obs. Thecophyllo hygrometrico (André) Mez valde affinis. Thecophyllum squarrosum Mez et Sodiro nov. spec. — Foliis supra fere glabris; inflorescentia basi laxa divulsaque apice densa; bracteis primarlis e basi ovata, valde concava inferioribus in laminas longas produclis supremis late triangularibus, flores complures (petalis ignotis neglectis) ad 22 mm. longos in axillis gerentibus; bracteis flori- geris sepala longe ultra medium æqualiter connata ad ?/« æquantibus. Caulescens, statura conspicua. Folia super vaginas elongatas, suban- guste ellipticas, densissime lepidibus umbrinis obtectas paullo angustata tunc bene linearia ensiformia, apice breviter acuta, chartaceo-coriacea, + 0,6 m. longa et 30 mm. lata. Scapus foliis manifeste brevior, crassius- culus, glaber, totus foliis normalibus erectis vel superioribus e suberecto decurvis. quam internodia permulto longioribus obtectus celatusque. Juflorescentia submultiflora, foliis superata, ad 0,2 m. longa; rhachi inferne bene conspicua, tereti, glabra; bracteis primariis pulcherrime rubentibus, maximis, omnibus e patenti reflexis vel decurvis, flores 3-5 collaterales in axillis gerentibus eosque perlonge superantibus, glabris vel subglabris; bracteis florigeris elliptieis, apice subrotundatis, sepala ad */4 æquantibus. Flores pedicellis brevibus triangulo-compressis stipitati, glabri; sepalis 21 mm. longis, usque ad 18 mm. connatis, lobis late ellipticis, apice optime rolundalis et emarginellis, valde concavis, paullo asymmetricis. Pelala cum genitalibus ignola. Ecuador, in silvis ad occidentem montis Pichinchæ : Sodiro n° 47, — Floret Januario. (Herb. Mez.) Obs. Thecophyllo Mosqueræ (Wittm.) Mez valde affinis, imprimis bractearum fabrica, floribus sat majoribus differt. Thecophyllum violascens Mez et Wercklé nov. spec. — Acaulis: foliis subtus saltem pulcherrime violascentibus basin versus lineis longitudinalibus pictis, subglabris. 200-300 mm. longis, apice optime acutis; scapo gracili. erecto, foliis breviore; inflorescenlia pauci- flora, laxiuscula; bracteis primariis patentibus vel reflexis, flores binos perlonge pedicellatos in axillis gerentibus eosque superantibus; bracteis florigeris minutis, membranaceis, quam pedicelli sat brevioribus. Elegans, florifera 0,2-0,35 m. alta. Folia subpauca (10-15) eyathiformi- rosulata, basi in vaginas lepidibus pallidis obtectas indeque sæpius albes- centes, dorso præsertim ad apicem lineis longitudinalibus violaceis pulchre pictas, elliplicas producta, + 30 mm. lata. sicca chartaceo- 878 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (64) coriacea. Scapus validiusculus, vaginis erectis, subinflatis, internodia superantibus, haud foliaceis, ex elliptico acutis indutus. Inflorescentia + 80 mm. longa et 45 mm. diam. meliens, glabra; bracteis primariis ellipticis, longe aculis, chartaceis, usque ad 40 mm. longis et 15 mm. latis, glabris; bracteis florigeris minulis sed manifestis (+ 5 mm. longis), ellipticis, apice rotundalis, teneris. Flores pedicellis validis, + 10 min. longis stipitati, vix ultra 15 mm. longi, glabri; sepalis liberis. coriaceis, late ellipticis, apice obtusis, + 7 mm. longis el æquilalis. Petala non nisi defuncta mihi visa sepalis ad 8 mm. longiora. Costarica, prope La Palma : Werckle, Bromel. Costarie. n°9 43, 91. — Floret Novembri. (Herb. Mez.) Thecophyllum rubrum Mez el Wercklé nov. spec. — Acaulis; foliis pulcherrime rubris haud vittatim vel fenestratim pielis, utrinque subglabris. lalissime linearibus, apice acumine parvo imposito optime rotundatis ; scapo erecto; inflorescentia submultiflora ; bracteis primariis reflexis, ramulos breves tenuesque 2-5-floros in axillis gerentibus et (ut videtur) superantibus; bracteis florigeris parvis quam pedicelli graciles brevioribus. Species pulcherrima, quoad inflorescentiam floresque ob conservationis slatum putridum haud satis nota. Folia ad 40 rosulam colore el regu- larilate splendidam, cyathiformem formanlia, basi in vaginas quam lamina vix latiores, e lepidum perappressorum copia in sicco plumbeas insensim producla, usque ad 0,35 m. longa et 80 mm. lata mihi visa, viva fere omnino plana. sicca rigide coriacea. Scapus brevis, pro plants habitu tenuis, erectus. glaber teresque, vaginis brevibus sed internodia superantibus, erectis. rigidulis, ex elliptico breviter acutis indutus. Inflorescentia (nondum matura?) submultflora, erecta, anguste thyr- soidea, laxiuscula. glabra, + 206 mm. longa et 25 mm. diam. metiens; axi valido, in sicco paullo angulalo; bracteis primariis omnino vaginis scapalibus isomorphis sed reflexis, vix 30 mm. longis. Pedicelli 6 mm. longi mihi visi. Sepala (floris immaturi) 10 mm. longa, chartacea, glabra, libera, apice obtusa paulloque emarginata, valde asymmetrica. — Üet. ignota. Costarica : Wercklé, Bromel. Costaric. n° 100. — (Herb. Mez.) Obs. Species ordinis e splendidis, Thecophyllo pedicellato Mez et Wercklé affinis. (A suivre.) — SL —— u 879 PLANTE HASSLERTANE SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY PAR LE D' Emıne HASSLER, v’Aarau (SUISSE) de 1885 a 1902 ET PUBLIÉES PAR le Prof. D° R. CHODAT et le DE. HASSLER (Suite.) Tephrosia Hassleri Chod. nov. spec. Herba 0,4-0,6, caulibus ereclis hirsutissimis, pilis mollibus diam. caulis fere æquantibus: stipulæ setacee 12-16 mm. longæ: rhachis communis 30-79 mın., hirsutissimis pilis tenuibus albis; folia 5-7 juga, pelioli parte nuda basilari 3-5 mm., foliola oblonga subobtusa longiuseule apiculata supra pilosa subtus mol- liter adpresse tomentoso-cinerea nervosa; 50/15 45/1% 35/12 mm. ; calycis dentes setaceæ, molliter cinereæ ce. 12 mm. Ig. tubo sericeo plus quam triplo longiores, tenuissimæ; vexillum exius villosun ad 18 mm. longum: ovarium villosis- simum, stylo glaberrimo stigmate pilis perpaucis vix penicillato: legumen villosum (immaturum). Species nova afıinis T. cinereæ Pers. ditlert indumenlo calyeis denlibus longioribus, foliis. Herba 0,4-0,6 m. petala violacea, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6156. Tephrosia cinerea Pers. Syn. II, p. 329; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 48. 2/Cir- Bl. Hassl. I. p. 32. Tephrosia guaranitica nob. spee. nov. Herba suffrulicosa, 0,4-0,6 m, caule strialo pilis erassiusculis adpressis et patentibus hirsulo; stipulæ 18/4,5 14/2,5 mm., striatæ rufo-vestilæ : petiolus communis 8-12 cm longus parte inferiori nuda ce. 6-7 cın.: foliola 3-4 juga obovato-oblonga. vel obovato-cuneata 60/23 45/20 vel minora, relusa vel emar- ginata mucronulala menmbranacea supra nervis secundariis numerosissimis erectis emersis striata, glabra, subtus albo-sericea nervo medio fuscescente et marginibus; racemi robusti pedunculo 12-20 em. Ig., hirsuto: braclea linearis tomentosa pedicello longior: pedicelli 2,5 mm. longi; calyx extus pilis longis rufis vestilus lobis lineari-setaceis. vexillo apice extus piloso 15/15 mm. unguiculo vix 2 mm. longo; alæ inæquilaterales elliplicæ brevissime unguiru- late, apice rotundal® 6-7 mm. late; ovarium pilosum stylus glaber stigmatis penicillo paucipiloso. Habitu similis T. nitenti Benth. sed calyeis dentes subulali, pedicelli calyce brevioribus, stylo glaberrimo, proxima T. cinereæ ob floris structuram et indumentum foliorum. AUS 0,4-0,6 m. petala roseo violacea in camno pr. flumen Capibary. Sept. 1549. 880 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (443) Coursetia Hassleri Chodat. Suffrutex 0,5-0,8 ramis lignescentibus ultimis angulatis, striatis puberulis; stipulæ lineares parvæ 1,5 mm. longæ pilosæ; rhachis communis folii 30-40 mm. pubescens, parte nuda vix 2-4 mm. longa; foliola 7-9 juga petiolulis vix À mm. longis pilosis, lamina oblongo-elliptica 13/5 11/4 9/45 mm., supra vix pilis raris adpressis conspersa sublus pilis adpressis subvelutina; inflores- centie paucifloræ; calyx pubescens eglandulosus, lobis acutissimis ad medium connatis; vexillum ad 10 mm. longum, 11 mm. latum; ale oblongæ apice rotun- date ad 11 mm. longæ; carina erostrata; stamen superius liberum, ale alte connatæ; ovarium eylindrieum leviter compressum stylo distincto curvato longi- tudinaliter pilosum. Legumen immalurum lineare ce. 30 mm. longum. Affinis Courseliæ rostratæ Benth. a qua differt, ovario haud villoso, floribus minoribus, Aff. C. vicroidi Benth., racemis haud gracilibus, fioribus lilacinis, calycis laciniis haud late triangularibus sed maxime affinis. Suffrutex 0,5-0,8 m. vexillum lilacinum, ale carinaque roseæ, in dumetis apricis pr. Goncepeion, Sept., n. 7391. Coursetia guaranitica nob. spec. nov. Caules striati pilosuli, rami ultimi canescentes; stipulæ setaceæ cc. 6 mm. long&; rhachis communis hirsuta cc. 6-8 cm. longus 7-9 juga, stipellis tenuis- simis 1 mm. longis, petiolulis vix brevioribus: foliola elliptico-oblonga apice rotundata vel acutiuscula, distinetissime mucronulala, basi sæpe leviter cordata, 18/10 22/9 30/9 supra pilis adpressis vix pilosa subtus cano subtomentosa, juniora cano-sericea: racemi axillares folio duplo breviores pedunculo pilis erectis hirsuto, apice pauci (3-5) floro; flores simillimi 1is GC. Hassleri sed vix longiores, calyeis dentes apiculatæ. Legumen ignotum. Affinis C. viciordi Benth. a qua differt foliis majoribus, dentibus calycinis longioribus. colore floris. A C. Hassleri Chod. cui convenit structura floris differt foliis, stipuliis aliisque. roseiflor«. Suffrutex an herba volubilis 0,5-2 ın. petala rosea, in campo pr. Atirà, Febr., n. 3867; iu dumetis pr. Bellavista (Apa), Jan., n. 8364. albiflora. Suffrutex 0,5-1 m. petala alba, in silva Cordillera de Altos, Febr., n. 3874. Sesbania marginata Benth. Flor. Bras. XV, tr, p. 43. Frutex 3-4 m. petala lutea, ad ripam lacus Ypacaray, Dec., n. 3703. Sesbania exasperata H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, p. 534; Benth. Flor. Bras. XV, t, p. 42. Frulex vel suffrutex 1-2 m. pelala lutea, ad ripam lacus Ypacaray, Febr., n. 3948; ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Sept., n. 7500. forma robustior. Foliolis 20-24 mm. longis ad 5 mm. latis. Suffrutex 1-2 m. petala lutea in arenosis ad ripam fluminis Paraguary pr. Concepcion, Oct., n. 7620. Sesbanria @egyptiaca Poir. Encycl. VII, 128. Frutex vel arbor parva, 3-5 m. vexillum purpureum, alæ carinaque luteo- aurantiacæ, quasi sponte pr. Bellavista, Apa, Nov., n. 7719. Id. n. 2528 Pl. Hassl. I, p. 32 sub S. punrcea Benth. (444) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 881 Sesbania macroptera Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 14, tab. IM. Balansa n. 1377 et 1377a. HEDYSAREÆ Nissolia fruticosa Jacq. Ic. PI. Amer., p. 198, tab. 179, fig. 44; Benth. Flor. Bras. XIV, ı, Past 19: Balansa n. 1393 fide Micheli Leg. I, p. 17. Chetocalyx brasiliensis (Vog.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 75; tab. XVIII: Radinocarpus brasiliensis Veg. Linnæa XII, p. 110. Herba volubilis 1-2 m. petala lutea, in dumetis insulæ Chaco-y pr. Concep- cion, Oct., n. 7564. Chœtocalyx latifolia Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 75. Herba volubilis 0,8-1,5 m. petala flava, in dumeto pr. Tobaty, Sept., 6201. Poiretia latifolia Vog. Linnæa XII, 54; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 79. Suffrutex 0,4-0,8 m. petala lutea, omnis planta cumariniodora, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4115; petala citrina in campo pr. Valenzuela, Jan., n. 6442. Poiretia angustifolia Vog. Linnaæ XII, 53; Benth. Flor. Bras. XIV, 1, p. 78. Rengger Paraguay fide Micheli Leg. II, 81. Poiretia psoralioides DC. Prodr. II, 315; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 79. Suffrutex 1-1,5 m. petala sulphurea, in colle saxoso in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8099. Aeschynomene falcata DC. Prodr. II, 322 ; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 67. Var. > paucijuga Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 67. Herba decumbens 0,2-0,8 m. petala lutea, in campo pr. lacus Ypacaray, Febr., n. 3885; in campis pr. Igatimi, Oct., n. 4806 ; in campis Ipe hu Sierra de Mara- cayu, Oct., n. 4976. Petala aurantiaca, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6360. Var. 8 plurijuga Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 68. Herba 1-1,5 m. petala aurantiaca in silva campestre pr. Igatimi, Oct., n. 4825; petala ochracea, in dumetis pr. Concepeion, Sept., n. 7461. 882 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (445) Var. à microphylla nob. Foliis 2-3 jugis, rachi 4-6 mm. longa, foliola pubescentia ohbovata, mucronu- lata 4-5 min. longa 1.5-2 mm. lata. Herba prostrata 0,5-0,8 m. pelala lutea, in campo pr. Tacuaral, Jun., n. 3052. Aeschynomene americana L. Spec. Plant. 1061 ; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 61. Suffrutex 1-2 m. petala flava, ad ripam lacus Ypacaray, Febr. n. 3947. Aeschynomone platycarpa Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 63. Suffrulex 0,5-1 m. pelala ochracea, inter rupes in collibus in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8217. Aeschynomene pauciflora \ og. Linnæa XII, 93: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 64. Frutex 0.5-0,8 m. pelala flava, in subulosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7408. Aeschynomene paniculata Willd. Herb. ex Vog. Linnæa XII, 95; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 67. Suffrulex #,5-2 m. petala citrina, ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8128. Aeschynomene brasiliana (Poir.) DC. Prodr. II, 322; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 68; Poir. sub. Hedysaro Diet. VI, 448. forma multijuga. Foliis 7-15 jugis. Suffrulex procumbens vel semivolubilis 0,5-1,5 m. in campo pr. flumen Carimbalay, Dee., n. 5814. Aeschynomene hystrix Poir. Diet. Suppl. IV, 77; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 69. Suffrulex 0,1-0,5 m. prostralus, petala lutea, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5109. Var. 8 incana (Vog.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 69, Vog. sub. specie in Linnæa XII, 90. Suffrutex 0,3-0,6 m. petala lutea in campo pr. Tobaty, Sept., n. 6358; id. ad ripam fluminis Aquidaban pr. Concepcion, Oct. n. 7622. Var. mucronulata Benth. A. mucronulala Benth. in Hook. Journ. Bot. II, 56; Flor. Bras. XV, 1, p. 69. Suffrutex procumbens 0,5-1 m. pelala lutea in campo pr. flumen Jejui guazu, Sept., n. 4549. Aeschynomene Selloi Vog. Linnæa XII, 82; Flor. Bras. XV, 1, p. 58. (446) R. CHODAT ET KE. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 833 forma scabra. Ramulis rachi foliolorum sparse scabro hispidulis. Suffrutex 2-4 m. petala lutea, in paltde Cordillera de Piribebuv, Dec., n. 669%. Aeschynomene sensitiva Sw. Flor. Ind. occident. II, 1256 ; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 58. Suffrutex 1-2 m. pelala lutea in campo humido pr. San Bernardino, Jan., n. 3826. forma paucifoliolata. Foholis 6-13 jugis, petalis striatis. Sufirutex 0,5-0.6 ın. pelala flavo purpureo siriala, in slagnis pr. Tobaty, Sept., n. 6162. Id., n. 792 et 911 Pl. Hassl. I sub A. Selloi Vog. Aeschynomene hispidula H. B. K. Nov. Gen. el Spec Amer. VI, 531; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p, 59. Sulfrutex 1-2 m. petala flava roseo striala, in dumeto pr. lacus Ypacaray, Febr., n. 6039. Aeschynomene Montevidensis Vog. Linnæa XII, 83; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 60. Species valde variabilis, adsunt specimina magnis ad A. rostratum Benth. vertentia. Suffrutex 1-3 m. petala lutea, vexillum fulvo maculatum in palude Tucanguà, Nov., n. 3551; id. petala aurantiaca carina brunnea, in uliginosis pr. Igatimi, Oct., n. 4816; in palude pr. Bellavista, Apa, Dec. n. 8125. Var. microphylla nob. Rachis foliorum vix 20 mm.; folia 7-15 juga, foliola 2-2,5 mm. longa, 1/2-%/4 mm. lata obtusa vel retusa mucronulata, nervis rubescentibus. Suffrutex 1 5-2.5 m. petala lulea in uliginosis pr. Curuguaty, Sept., n. 4587; id, in palude pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5681. Aeschynomene ciliala Vog. Linnæa XII. p. 8%. Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 58 sub A. hispida Willd. Balansa n. 1586, fide Micheli Gontr. I, p. 15. Discolobium pulchellum Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 106; Flor. Bras. XV, ı, p. 73, tab. XVII, fig. 1. Frulex 2-3 m. petala aurantiaca, castaneo striata, in sabulosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7177. Discolobium junceum Micheli. Contr. Flor. Parag. II, p. 80 tab. XXIV. Balansa, n. 3089. Stylosanthes bracteata Vog. Linnæa XII, p. 70; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 89; Taub. Monogr. der Gatt. Stylosanthes, p. 16. Suffrulicosa 0,1-0,2 m. petala lutea in campo Apepu (Tapiraguay). Aug., 884 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2mt SÉR.). (447) n. 4363; petala citrina in campo Arroyo Primero (Apa), Feb., n. 8510, inter rupes aridos in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7921. Stylosanthes guyanensis Sw. Svensk Vet. Akad. Hundl. 1789, p. 296; Benth. Flor. Bras. XV, ı p- 91; Taub. Monogr., p. 25. Suffrutex 0,4-0,8 m. petala lutea, in dumelis pr. Bellavista (Apa). Nov., n. 7781. Var. 8 gracilıs Nog. Linnæa XII, p. 66; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 92; Taub. Monogr., p- 26. Suffrutex 0,4-0,8 m. petala lutea, in campo pr. San Estanislao, Jan., n. 6008. Siylosanthes juncea Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 19; tab. IV, Species a beato Taubert ad varietatem gracileın S. guyanensis SW. tribula, sed nostro sensu pro specie habenda est. Legumine glabrescente. Herba 0,5-0,8 m. stricta pelala citrina, in glareosis collinum pr. Paraguary, Dee., n. 6573 ; petala aurantiaca, in campo pr. Valenzuela, Jan., n. 7018. Legumine hispido pubescente. Suffrutex 0.6-1,2 m. petala lutea in campo humido pr. Paraguary, Dee., n. 6572; petala lulea vexillum castaneo striatum, in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7789. Var. setosa nob. Omnis planta robustior, caule strigoso-seloso, in _parte superiore pubescente, selis appressis consperso. Suffrutex 1-1,5 m. petala flava, in campo pr. flumen Carimbalay, Dec., n. 5825 forma Intermedia. Caule strigoso, setoso, bracteis pubescentibus, haud selis intermixtis, brac- teolis setosis. Suffrutex 1-2 m. pelala flava, in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 3784; in rupestribus pr. Bellavista (Apa), Dec., n. 8122. Stylosanthes montevidensis Vog. Linnæa XII, p. 67; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 92; Taub. Monogr., p- 27. Suffrutex 0,2-0,5 m. petala flava, in arenosis pr. Concepcion, Oct., n. 7606 et 7575. Var. intermedia \ og. Linnæa XII, p. 67. A deseript. differt legumine puberulo. Suffrutex 0,3-0,8 m. petala lutea in campo Tucangua, Nov.. n. 3503; in campo pr. Caraguatay, Oct., n. 3330; in campo pr. San Estanislao, Jan., n. 9996. (448) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIAN.E. 885 Var. longiseta (Micheli) nob. S. longiseta Micheli in Contr. I, p. 18, t. IV, b. Specimen nostrum bene congruit cum descriptione a beato Micheli data sed stipite plumoso deficiente St. montevidensi Vog. tribuendum est. Suffrutex an herba 0,2-0,4 m. petala flava brunneo-rubiginoso striata, in campo pr. flumen Carimbatay, Sept.. n. 4573. Stylosanthes hispida Rich. Act. Soc. h. n. Par. 1792, p. 112; Taub. Monogr., p. 28. Suffrutex 0,3-0,8 m. petala lutea, in campis pr. San Estanislao, Jan., n. 6014. Stylosanthes Pohliana Taubert. Monogr., p. 29. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lutea, in colle Tobaty, Mart., n. 4020. Stylosanthes viscosa SW. Prodr., p. 108: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 91: Taub. Monogr.. p. 29. Suffrutex 0,1-0,3 m. carina lutea vexillum aurantiacum. in rupestribus pr. Bellavista, Apa, Dec., n. 8057; in rupestribus pr. Valenzuela, Jan., 6954. Var. & acutifolia Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 91. Suffrutex 0,3-0,4 m. petala flava, rubro striala, inter rupes in collibus pr. Tobaty, Sept., n, 6301; petalis flavis eod. loco, Sept., n. 6301. Stylosanthes leiocarpa Vog. Linnæa XII, p. 6%; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 92. petala aurantiaca. Suffrutex 1,5-2,5 m. petala aurantiaca inter rupes pr. Valenzuela, Jan., n. 7030. petala lutea. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala lutea, inter rupes collium pr. Tobaty, Sept., n. 645%, in campo pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5858. petala discoloria. Suffrutex 0,5-1 m. petala lutea, vexillum vinosum, in campis arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8082; inter rupes pr. Piribebuv, Jan., n. 6882. Arachis hypogea L. Spec. Plant. 1040; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 86. Culta et subspontanea San Bernardino Mart. Arachis prostrata Benth. Trans. Linn. Soc. Lond. XVII, 159; Flor. Bras. XV, 1, p. 87. Var. genuina Benth. Herba perennis prostrata 0,1-0,3 m. petala aurantiaca, in arenosis pr. Arroyo Primero, Apa, Febr., n. 8439. forma lignosa. Rhizomate crasso lignoso, foliolis supra et subtus glabrescentibus vix margi- natis calycis tubo ad à em. longo. Herba perennis prostrata, petala flava in campo humido pr. Paraguary, Dec., n. 6515; in campis pr. Concepeion, Sopt., n. 7476. 850 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SER.). (449) Var. pseudovillosa nob. Rhizomate repente foliolis subcoriaceis late obovatis. basi cunealis apice retusis supra et subtus pilis sparsis villosulis, 30/20 25/15 mm. calycis tubo ad 10 em. longo. floribus etrin?s. Herba 0,05-0,15 m. pelala citrina, in campis pr. Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oet.. n. 5069. floribus aurantiacrs. Herba 0,1-0,15 m. pelala aurantiaca, in campo pr. flumen Carimbalay, Sept., n. Adll. Var. pseudo marginata nob. Prostrata vel ascendens, foliis elliptico vel oblongo-lanceolalis, apice mucro- nalis basi rotundatis, distincte discolori marginatis, supra glabrescentibus, subtus puberulis, 30/8 20/7 40/12 mm. calycis tubo 4-9 em. longo. Herba perennis 0,1-0,5 m. petala aurantiaca, in campis pr. Alira, Nov., n. 3445; in campo Cordillera de Altos. Febr., n. 6034; in campo pr. San Esta- nislao, Aug., n. 4261; in campo pr. Valenzuela, Febr., n. 7415: in campo ad ripam fluminis Aquidaban, Oct., n. 766%. forma angustifolra. Foliolis rigide coriaceis lineari lanceolatis crasse marginatis glabrescentibus 40/5 30/% im. a» brevicalyx. Calycis tubo 3-3,5 cn. longo. Herba perennis prostrata, petala aurantiaca in campo pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5863. 8 longicalyx. Erecta. calycis tubo 5-6 cm. longo stipulis ad 3 cm. longis. Herba perennis 0,4-0,15 m. petala aurantiaca, in campo pr. flumen Carim- batay, Sept., n. 4512. Var. inlermedia nob. Rhizomate lignoso foliis brevius petiolatis 8-12 mm. foliolis lanceolato ellip- ticis, 30/7 20/5 12/4 mm. margine parum distincta, subtus glabrescentibus, subtus sericeo pubescentibus, calycis tubo 5-6 cm. longo. Herba procumbens 0,1-0,2 m. petala lutea, in campis humidis pr. Concepcion, Sept., 1. 7942. Arachis paraguariensis nob. spec. nov. Radice anguste tuberosa elongata caulem vel caules plures erectos 0.2- 0,3 edente; stipulæ inferiores aphyllæ vel bifoliolatæ, aliæ 4 foliolatæ, caulem vestientes 15-20 mm. striatæ molliter pilosæ, parte libera lineari 10-13 mın. longa, petiolo fere duplo breviore; petiolus 12-25 mm. longus sublanatus ; folio- lorum juga 5-8 mm. distantia, foliola oblongo-lanceolata mucronulata nervo submarginali incrassato circumscripta, nervo medio utroque nervos secundarios 8-12 regulares edente, supra glabrala et læte viridia subtus et margine araneose lanuligera, 11/8 20/6 27/9 13/8; flores subterranei calycis tubo 14-30 mm., limbo ad 5-6 mm. Ig., ut tubus pilis laxis araneoso; corolla A. guaranitice simillima sed minor; androceum idem. Affinis A. tuberose Bong. Herba 0,2-0,3 m. petala aurantiaca, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6358. Arachis guaranitica nob. spec. nov. Radix turbinala in caudem perpendicularem prolongata; e caudice oriuntur rhizomata et caules erecti congesti slipulis foliorum dilapsorum vestita; stipulæ (450) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 887 $ longissimæ striatæ glabre caulem vestientes 35-60 mm. longæ concretæ apice per 3-7 mm. tantum liberæ parte libera petiolum 1,5-5 mm. longum excedente; foliola 3 lineari-lanceolata 40/2,5 16/1,5 90/3 nervo marginali incrassata et nervo medio subtus exsculpto coriacea dense ramoso striala, glaberrima; flores ex axillo foliorum basilarium dilapsorum orti; calyeis tubo sublerraneo 55/60 mm. longo hirsutulo limbo bilabiato, labio superiore e sepalis 4 formato apice tantum % dentato extus setoso, tenui duplo longiore quam lato (5 mm. lg.), inferiore lineari angustissimo setoso, 7 mm. Ig.; vexillum limbo latissimo (ad 18 mm.) unguiculo dilatato; carina rostrala augustissima: stamina 9 filamentis glabris, 5 antheris globosis parvis longius pedicellatis, # antheris elongatis ; stylo lenui apice attenuato longıusculo tractu piloso, Affinis A. tuberosa Bong. a qua differt caule glabro, foliolis angustissimis. An mere varietas ? Herba 0,1-0,3 m. pelala lutea, in camıpo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4975. Zornra diphylla (L.) Pers. Syn. Pl. II, 318; Benth. Flor. Bras, XV, 1, p. 80, tab. XXI, XXI; Hedysarum diphyllum L. Spec. Plant. 1053. Var. Ihymifolia (H. B. K.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 81; H. B. K. subspecie in Nov. Gen. et Spec. VI, 51h. Herba 0,1-0,3 m. petala citrina, in campo pr. Vaqueria Capibary, Sept., n. 4427. Var. reticulata (Sm.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 81: Sm. sub specie in DC. Prodr. Il, 316. Herba basi lignescens 0,3-0,5 m. petala lutea in campo Ipe hu Sierra de Mara- cayu, Nov., n. 5220. Var. elatior Benth. Flor "Bras: XV. rt, p.91: ilerba 0,3-0,5 ın. petala citrina, in campo Ipe hu, Oct., n. 4985. Var. stricta Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 81. forma diversifolia. Foliolis superioribus oblongo vel lineari lanceolalis. Herba 0,2-0,5 m. petala lutea, in campo pr. San Bernardino. Nov., n. 3449. Var. latıfolia (DC.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 81; DC. sub specie in Prodr. II, 317. Herba nasi lignosa 0,3-0,6 m. petala lutea in campo Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Nov., n. 5339. Var. paraguariensis nob. Caulis erectus glaber 1-1,5 metralis, foliola omnia lineari lanceolata, glabra, subtus glanduloso puncta, bracteæ late ovatæ 20-22 mm. longæ, acuminatæ, glabræ 6-7 nerviæ, longissime auriculatæ, floribus pro specie maximis 11-12 mm. longis, legumine pubescente aculeis longis mollibus. Herba 0,8-1,5 m. pelala lutea, in campo Ipe hu, Oct., n. 5115. f. crliata. Bracteis minus acuminatis, ciliatis. Herba 0,5-1,5 m. petala aurantiaca, in glareosis pr. Bellavista, Apa, Dec., 885 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me seR.). (451) n. 8176; in campo pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5693; in campo pr. lacus Ypacaray, Dec., n. 3700. Var. pusilla nob. Pubescens, graeillima, caule 0,1-0,2 m. foliola anguste lanceolata vel lineari lanceolata 12-16 mm. longa 2-4 mm. lata, bracteæ ovatæ acuminatæ 8/5 mm. ut folia pubescentes, nervis à, legumen pubescens, aculeatum. Herba 0,1-0,2 m. petala aurantiaca, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5051; petalis luteis eod. loco, Nov., n. 5286. Var. bernardinensis nob. Caules foliaque dense adpresse pubescentes, foliola inferiora ovata, mediana lanceolata, superiora linearia, limbis 25/8 15/6 20/1,5 mm. bracteæ laxe pubescentes, anguste lanceolatæ, acutissimæ 10-12 mm. longæ 1,2-1,8 mm. late, nervis 5 subparalelis, flores 5-6 mm. longi, legumen aculeis rectis fulvo pubescentie. Herba 0,5-1 m. petala flava, in campo San Bernardino, Nov., n. 3502; eod. loco fructifera, Febr., n. 6035. Var. rupestris nob. Dense sericeo pubescente, caulibus basi lignosis 0,5-0,8 ın.; foliola linear: lanceolata, supra et subtus pube adpresso molli sericea, limbi 35/7 22/4 20/6 mm.; bracteæ obovatæ acuminatæ 12/5 mm. breviter et adpresse pubes- centes, margine albo ciliatæ, nervis 6 subfasciculatis, floribus bracteas superan- tibus ec. 14 mm. longis: legumen pubescens, dense aculeolalum. Herba 0,5-0,8 m. petala lutea, inter rupes denudatos in colle Tobaty, Sept., n. 6453: eod. loco Mart , n. 3973. Var. vulgaris impunctata Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 82. Forma arcte affinis var. gracili Benth. differt bracteis anguste ovatis haud oblongis. Suffrutex 0,4-0,3 uspetala lutea in campo San Estanislao, Aug., n. 4228; in arenosis pr. Concepcion, Oct., n. 7608. Var. gracilis (DC.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 83; DC. sub specie in Prodr. XII, 316. forma sericea. Caulibus foliolis bracteisque dense sericeo pubescentibus; bracteæ oblongæ subobtusæ. Herba basi lignosa 0,4-0,6 m. petala lutea in campo Arroyo Primero, Apa, Febr., n. 8435. forma microphylla. Laxe pubescens foliolis inferioribus ovatis vix 40 mm. longis superioribus lanceolatis 15-20 mm. longis, bracteæ ovato oblongæ, an var. nova. Herba procumbens 0,3-0,5 m. petala flava in campis Cordillera de Altos, Jan., n. 2981. Var. leptophylla Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 83. forma intermedia. Propter formam ovatam bractearum, magis ad var. paraquariensem nostram vertens, sed bracteis multo minoribus. Herba 1-1,5 m. petala lutea, in arenosis ad ripam fluminis Capibary, Dec., n. 5912. (452) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 889 | Desmodium polygaloides nob. spec. nov. Herba erecia caule striato pauci ramoso, ramis erectis vel simpliei, puberulo; stipulæ petiolo adnatæ parte libera filiformi patenti, petiolo ad 2 mm. longo rufo hirsutulo, pulvino folii ad 1 mm. longo rufo-piloso; lamina simplici lineari 80/7,5 90/7,5 90/4 nm. supra glaberrima, subtus vix puberula nervillis exsculptis pulchre areolata: racemus compositus elongatus strietus 15-20 cm. longus laxiflorus, bracteis ovatis acutiuseulis striatis 4-5 mm. longis deciduis comosus; pedicelli solitarii vel gemini pubescentes vel hirsutuli 1,5-2 mm. longi; calyx ad 3 mm. longus præsertim basi pilosulus, ad 2/3 lobis lanceolatis fissus: vexillum obovatum, apice retusum, basin versus sensim retusum 9,5/7 mm.: ale brevissime unguiculatæ, limbo intus breviter auriculate, cultri- formi margine uno recto, alio curvato, apice sinuato-retusæ ec. 9 mm. longæ cc. 3,9 mm. late: carinæ petala spathulata; tubus stamineus longus, filamen- torum parte libera antheris 2-3 plo longiore; ovarium pilosum, stylus medio incrassatus. Affinis Desmodio sclerophyllo Benth., differt habitu foliis aliisque. Herba 1-1,5 m, petala rosea, in campo San Blas (Yeruti), Dec., n. 5782; in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6272; in campo saxoso in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8240. Desmodium asperum (Poir.) Desv. DC. Prodr. II, 333; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 102, Poir. sub Hedysaro in Dict. VI : 408. Suffrutex 1-2 m. petala rosea, in campo pr flumen Tapiraguay, Dec, n. 5962. forma longepetiolata. Foliolio unico ovalo acuminato apice retuso, peliolis 20-30 mm. longis. Suffrutex 1-1,5 m. petala roseo, in campo pr. Bellavista, Febr., n. 8507 et 8254. forma lanata. Caule dense piloso, folia unifoliolata subtus lanato pubescentia, petiolis 20-30 mm. longis, foliola subrhombea apice rotundata, mucronulata 140/90 120/89 110/85 mm. Suffrutex 0,5-1 m. vexillum alæque roseum, carina albo-lilacina, in campo pr. flumen Capibary, Dec., n. 5911. Var. guaraniticum nob. Herba suffruticosa 1,5-2 m., caule robusto cylindrico, lignescente angusie fistuloso ad 7 mm. crasso hirsutulo, in quoque nodo circumscisse-annulato ; folium simplex, unifoliolatum, petiolo 20-30 mm. longo, articulo folii 2,5-3 mm., striatis, hirsutulis; foliolum late ovatum rigide membranaceum 160/120 130/85 mm. nervis nervillisque supra et magis subtus exsculptis areolatum supra scabrum subtus vix rugosum, nervo medio subtus crasso nervis lateralibus utroque latere cc. 7 semi-erectis; inflorescentiæ racemosæ elongatæ 20-40 cm. long&; flores prorsum similes D. polygaloidi nob. ; legumen pedunculo 2-3 mm. 4-5 articulatum isthmo subcentrali, articulis 5/4 mm. hirsutulis. Suffrutex 1,5-2 m. petala dilute rosea, inter rupes ad marginem silvæ in regione Cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8171. Desmodium discolor Vog. Linnæa XII, 193; Benth. Flor. Bras. XV, 1. p. 103. petalis roseis. Suffrutex 3-4 m. petala rosea, in dumetis pr. San Estanislao, Jan., n. 5993. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 9, 31 août 1904. 98 890 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (453) petalis albrs. Suffrutex 2-4 m. petala alba, in dumetis pr. San Estanislao, Jan., n. 5992; in campis siceis saxosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8073. Desmodium sclerophyllum Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 102. Suffrutex 0,8-1,2 mm. petala rosea, in collibus pr. Paraguary, Dec., n. 6471. Desmodium leiocarpum G. Dom. Gen. Syst. II, 39%; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 104. Suffrutex 1,5-2 m. petala rosea, in campo Nandurucay, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4911, in campo pr. flumen Jejui guazu, Sept., n. 4649; in campis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8115. Id. n. 185% Pl. Hassl. I, p. 34 sud D. asperum Desv. Desmodium cuneatum Hook et Arn. Bot. Misc. III, 195; Benth. Flor. Bras XV, ı, p. 100. Suffrutex 1.5-2 m. petala rosea, in campo Nandurucay (Sierra de Maracayu), Oct., n. 4922; petala violacea, in campo San Bernardino, Jun., n. 3033. Id. n. 865 et 560 PI. Hassl, I, sub D. sclerophyllum Benth. Desmodium cajanifolium (H. B. K.) DC. Prodr. II, 331; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 100; Hedysarum cajanifo- lium H. B. K. Nov. Gen. et Spec. V, 525, tab. 598. Suffrutex 1-2,5 m. petala rosea, in campo pr. Igatimi, Nov., n. 5547 et D947 a. Desmodium pachyrhisum Vog. Linnæe XIl, 97; Benth. Flor. Bras. XV, 1. p. 101. Suffrutex 0,8-1,5 m. petala rosea, in campo pr. flumen Jejui guazu, Sept,, n. 4650; in campis Ipe hu, Oct., n. 5049a; in campis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7893; in campo Cordillera de Altos (racemus simplex), Febr., n. 3909 ; in dumeto pr. San Estanislao, Jan., n. 6003. Var. latifolium Micheli. Plant. Hassl. I, p. 3%. Suffrutex 0,5-1 m. petala rosea, in campo pr. Igatimi, Dec., n. 5608; in campo pr. Valenzuela, Febr., n. 7102. forma intermedia. Foliis inferioribus ovatis vel ovato ellipticis superioribus oblongo lanceolatis. Suffrutex 1-2 m. petala rosea, in campis Ipe hu Sierra de Maracayu, Oct., n. 5049. Desmodium albiflorum Salzm. Herb; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 99. … Suffrutex 0,3-0,5 m. petala alba, in dumetis pr. Caraguatay, Aug., n. 3133; in dumetis San Bernardino, Jan., n. 3791; in pilvis pr. San Estanislao, Aug., n. 4108 ; in silva Sierra de Maracayu, Nov., n. 5376. forma grandifolia. Foliolis ovali oblongis subacuminatis vel oblongo-lanceolatis 90/36 75/21 70/18 50/16 mm. (454) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 891 Suffrutex 0,4-0,6 m. petala rosea, in silva Pacoba pr. fl. Corrientes, Dec., n. 5832; petalis albis in silva pr. Valenzuela, Febr., n. 7085. Desmodium barbatum (L.) Benth. Pl. Jungh. I, 224; Flor. Bras. XV, ı, p. 96; L sub. Hedysaro in Spec. Plant. 1055. foliolis obovatrs. Suffrutex 0,3-0,8 m. petala roseo-lilacina, in campis Cordillera de Altos, Dec., n. 3605; in dumeto pr. Bellavista, Apa, Jan., n. 8350. foliolis oblongo ellipticis. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala roseo-violacea, inter rupes pr. Valenzuela, Dec., n. 6769. Desmodium uncinatum (Jacq.) DC. Prodr. Il, 331; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 96; Jacq. sub Hedysaro in Hort. Schœnbr. III, 298. Suffrutex 1-1,5 m. petala dilute rosea, folia glutinosa villosa, in dumeto Cor- dillera de Piribebuy, Dec., n. 6639. Desmodium incanum (Sw.) DC. Prodr. II, 332; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 98; Sw. sub Hedysaro in Flor. Ind. occ. 1265. Suffrulex sub erectus 0,5-0,8 m. petala rosea, in dumeto pr. Atira, Dec., n. 3684; in dumetis [pe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5281. forma minor. Foliolis 20 mm. longis 10-12 mm. latis, pedunculis 50-60 m. longis. Suffrutex prostratus, 0,1-0,2 m. petala rosea, in campis Cordillera de Altos, Jan., 3816. Desmodium axillare (Sw.) DC. Prodr. II, 333; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 99; Sw. sub Hedysaro Flor. Ind. occ. 1274. Suffrutex repens 0,2-0,5 m. petala rosea, in silva pr. Igatimi, Nov., n. 5417, DALBERGIEÆ Cyclolobium Claussenr Benth. Hook. Journ. Bot. II, 64; Flor. Bras. XV, 1, p. 230. Arbor parva 4-6 m. petala obscure rubescentia, in campis rupestribus pr. Tobaty, n. 6100 a. Cyclolobium Blanchetianum Tul. Arch. Mus. Par., IV, 84; Flor. Bras XV, 1, p. 231. Arbor 6-10 m. diam. 0,3-0,5 m. cortex suberosus, petala vinosa, atropur- pureo-striata, in altoplanitie arenosa pr. Tobaty, Sept., n. 6100, florifera, in alto-planitie sicca arenosa Cordillera de Altos, Oct., n. 3348 fructifera. 892 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (455) Macherium angustifolium Vog. Linnæa XI, 193; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 236. Arbor 6-10 mm. petala violacea, ad marginem silvarum ad ripam fluminis Apa, Jan., n. 8391. forma glauca. Foliolis supra haud viridibus sed glaucis. Arbor 6-10 m. diam. 0,3-0,5 m. petala lilacino violacea, in campis pr. San Bernardino, Jan., n. 2976 florifera et eod. loco, Mart., n. 2976 fructifera. Macherium eriocarpum Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 98; Flor. Bras. XV, 1, p. 238. forma mucronulata. Foliolis mucronulatis glabris; stipulis spinescentibus ad 15 mm. longis, recurvis. Arbor parva 4-6 m. petala violacea, in arenosis salsis ad ripam fluminis Para- guary pr. Rosario, Jan., n. 6027. Balansa, n. 1392 et 1392a. sub M. spinosum Micheli in Contr. I, p. 38. forma tomentella. Foliolis subtus tomentellis, stipulis spinescentibus 5-6 mm. longis. Arbor vel frutex 3-5 m. petala roseo-violacea, in arenosis salsis ad marginem rivi Apa-mis pr. Bellavista, Nov., n. 7814. Macherium acutifolium Vog. Linnæa X, 187; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 245, tab. LXXII. Arbor 6-8 m. d. 0,2-0,% m. petala albovirentia in campis pr. flumen Tapira- guay, Dec., n. 5977, florifera et in campo Cordillera de Altos, Jan., n. 2955 fructifera. Var. Clausseni Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 245. Arbor 10-12 min. 0,3-0,5 m. diam. ale carinaque albovirentes, vexillum cas- taneum, in silvis rupestribus in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7750. Macherium nicticans (Vell.) Benth. Ann. Mus, Vindob. II, 98; Flor. Bras. XV, 1, p. 240. Arbor magna 15-20 m, petala luteo rubescentia, in silvula campestri humida in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7945. Machærium stipitatum Vog. Linnæa XI, 189; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 245. Arbor 4-8 m. diam. diam. 0,2-0,4 m. petala flavovirentia, ad marginem silvarum Cordillera de Altos, Jan., n. 2954; ad marginem silvæ pr. Tobaty, Mart.. n. 4025. Machærium brasiliense Vog. Linnæa XI, 185; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 248, tab. LXXIV. Arbor 5-8 m. flos flavovirens, in palude ad ripam lacus Ypacaray, Jan., n, 1849. (456) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 893 Macherrum oblongifolium Vog. Linnæa XI, 184; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 250, tab. LXXV. Arbor parva vel liana arborea, apex ramulorum cirrhiformis, petala flaves- centia, in silva Sierra de Maracayu, Nov., n. 5395. Platypodium elegans Vog. Linnæa XI, 422%; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 262. Var. 8 major Benth. Flor. Bras. XV, 2, p. 262, Arbor parva vel frutex 2-5 m. petala lutea, in campis «Serrados» Sierra de Maracayu, Oct.. n. 5019. Var. glabrescens nob. ols, pubescentia arcte affine P. grandiflora Benth. sed vexillo haud emar- ginato. Arbor parva vel frutex 4-8 m. petala aurantiaca, in glareosis pr. Concepcion, Sept., n. 7405 florifera et 7405« fructifera. Plerocarpus Michelii Britt. Aun. IV, V, Acad. Sc. VII, Dec. p. 86. Arbor 4-10 m. diam. 0,1-0,5 m. petala aurantiaca, in argillosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7250. Balansa, n. 1497 sub P. Rohrii Vahl. in Micheli Contr. I, p. 38. Bergeronia sericea Micheli. Contr. Flor. Parag. Legumin. p. 39. Arbor 6-8 m. diam. 0,2-0,4 m. petala roseo-cerulescentia, haud flava ut dix. cel. Micheli 1. cit. p. 40, in insula Chaco-y pr. Concepcion, Sept., n. 7518. Lonchocarpus nitidus (Vog.) Benth. Flor. Bras. XV, ı, p 279; Vog. sub Sphinctolobio in Linnæa XI, 419, Arbor 8-12 m. d. 0,5-0,8 m. petala alba, in campo Yeruti, Dec., n. 5754. Muellera Glaziovii (Taub.) nob. Lonchocarpus Glaziovii Taub. in Legum. nov. vel. min. cognit. II, p. 16: L. fluvialis Lindm. in Bih.. t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Bd. 24, Afd. III, n. 7. Cette espèce n'ayant été connue jusqu’à présent que par des spécimens incom- plets, nous complétons ci-après la description de Taubert, ayant à notre dispo- sition des exemplaires présentant les feuilles nouvelles et les feuilles de l’année précédente, des fleurs et des fruits : Foliola novella ovata vel anguste ovata vel suborbiculata, acuminala, supra glabra, viridia, subtus primo sericea, mox molliter albide tomentosa. (L. fluvra lis Lindm.). Foliola adulta anni præcedentis ovali-oblonga vel obovato-acuminata, basi rotundata vel angustata, supra et subtus glaberrima, supra viridi-nitentia, subtus opaca haud pellueida. | Drupa monili-formis sepius monosperma, subglobosa, semina ovoidea hilo lateralı. 894 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2 me SÉR.). (457) Var. precox nob. — L. fluvialis Lindm. Inflorescentia præcox, foliola adulta ovali-acuminata basi rotundaia vel angustata. Arbor 4-5 m. petala violaceo-cœrulea in sabulosis ad ripam fluminis Paraguay pr. Concepcion, Aug., n. 7202; Balansa, n. 1488, spec. fructif. sub Muellera sp? in Micheli Leg. I, p. 40. Var. coaetanea noh. L. Glaziowii Taub. Inflorescentia coætanea, foliola raro pellucide punctata, ovali-oblonga, apice obtuse acuminata, basi angustata supra opaca subtus pallida utrinque prominulo- reticulata. Arbor parva vel frutex 4-5 m. petala violacea cœrulea, ad ripam fluminis Paraguay in sabulosis pr. Concepcion, Sept., n. 7202a. Andira retusa (Lam.) H. B. K. Nov. Gen. et spec. VI, 385 in adnot; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 297. Var. paraguariensıs nob. Differt numero foliolorum ad 17; forma foliorum ad var. 8 oblongam Benth. vertens, a var. laurifolia recedit foliolis subtus dense puberulis. Frutex 0,5-0,8 m. trunco subterraneo, pelala violacea, ad marginem siivarum in dumetis pr. Concepcion, Aug., n. 7222a. Var. laurifolia (Benth.) nob. H. laurifolia Benth. in Ann. Mus. Vindob. II, 109. Flor. Bras. XV, ı p- 297. Frutex trunco subterraneo, petala roseo-violacea, fructus drupaceus ad 5 cm. diametro in campis pr. Concepcion, Aug., n. 7222. Geoffræa superba Humb. et Bonpl. PI. Aeqiun. Il, 69, t. 100; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 300. Arbor 8-10 m. diam. 0,2-0,4 m. petala flava, aurantiace slriata, ad ripam fluminis Paraguay in argillosis, Sept., n. 7519. Balansa n. 1496 sub Pterocarpo sp. in Micheli Contr, I, p. 38. Dipteryx alata (Vog.) Taub. Linnæa XI, 383; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 302. A descriptione Bentham. differt foliolis oppositis vel alternis haud plerisque alternis. Arbor 10-15 m. diam. 0,3-0,6 m. petala rosea, in silvis apricis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7905 florifera et 7905 a fructifera. VICIEÆ Vicia graminea Sn. in Rees. Cyclop; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 109. Herba cirrhosa 1-2 m. petala rosea, inter gramina pr. lacus Ypacaray. Febr., n. 6038. (458) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANEÆ. 895 Vicia stenophylla Vog. Linnæa XIII, 35; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 110. Herba cirrhosa 0,5-1 m. pelala violacea in dumetis pr. Caragualay, Oct., n. 3390. Vicia obscura Vog. Linnæa XIII, 36; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 140. Var. guaranitica nob. Floribus exceptis, omnibus partibus major, foliola 35/5 25/5 20/6 mm. legumen ad 40 mm. longum 8 mm. latum; cirrhi 1-3 fidi. Herba cirrhosa 0,5-2 m. petala cœrulea vel lilacino-violacea, ad ripam fiu- minis Paraguay pr. Limpio, Aug., n. 3198; in dumetis Cordillera de Altos, Febr.. n. 6037; in campo pr. San Estanislao, Aug.,n. 4172. Vicia montevidensis Vog. | Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 111. Var. macrocarpa nob. A spec. typica differt, pedunculis folia superantibus, floribus cœruleis, haud luteis, legumine majore 45 mm. longo 40 mm lato. An spec. nova. Herba cirrhosa 1-2 m. petala cœruleo-violacea, in dumetis pr. Tobaty, Sept., n. 6216. Lathyrus pubescens Hook. et Arn. Bot. Beech. p. 21; Benth. Flor. Bras. XIV, 1, p, 114. Rengger Paraguay fide Micheli Leg. Il, p. 82. Lathyrus magellanicus Lam. Diet. II, p. 708; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 115. Balansa, n. 1516 fide Micheli Contr. I, p. 22. PHASEOLEE Clitorta glycinoides DC. Prodr. II, 234; Benth. Flor. Bras. XV. 1, p. 118. Var. guaranitica nob. Caulibus laxe pilosulis, petiolis 12-15 mm. longis foliolis ovatis aculiusculis apice mucronulalis glabris, subtus in nervis laxe puberulis in foliolis adullis etiam glaberrimis. Suffrutex 2-3 m. volubilis vexillum alaque alba, carina rosea, in dumeto pr. San Estanislao, Jan., n. 5986. Clitoria guyanensis (Aubl.) Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 121. forına legumine ecostato. Valvulis convexis 30 mm. longis 9 mm. latis plicato rugulosis; flores calyce inclusi ad 75 mm. longi, vexillum usque ad 55 mm. latum. a: 0,3-0,5 m. petala violacea, in campo Apepu (Tapiraguay), Aug., n. 5 Clitoria cajanifolia (Presl.) Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 121. 896 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2M® SER.). (459) Var. latifolia nob. Foliis superioribus ternis, inferioribus simplicibus, foliola obovata, apice retusa et mucronulata, basi angustata, limbis : medianis 75/45 70/35 lateralıbus 70/35 60/25 mm. inferioribus simplicibus 90/55 70/35 mm. Foliola supra glabra, subtus sericeo villosa in venis rufo villosa, foliola novella subtus dense argenteo sericea. Suffrutex 0,5-0,5 m. vexillum alæque albo lilacina, carina violaceo striata, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5062. Clitoria Selloi Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 123. Rengger Paraguay fide Micheli Contrib. II, p. 82. Centrosemı Brasilianum (L.) Benth. in Ann. Mus. Vindob. Il, 148; Flor. Bras. XV, ı, p. 128; L. sub Clitoria Spec. 1026. Suffrutex volubilis 4-2 m. petala alba, in dumeto pr. Bellavista, (Apa), Febr., n. 8508. Centrosema ungustifolium (H. B. K.) Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 418; Flor. Bras. XV, 1, p. 129; H. B. K. sub Clitoria in Nov. Gen. et Spec. VI, 417. Herba volubilis 0,5-1 m. petala rosea, inter gramina in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7963. Centrosema arenarium Benth. Ann. Mus. Vindob. II, p. 119; Flor. Bras. XV, 1, p. 131. forma foliolis ovato-lanceolatıs. Foliola ovato-lanceolata supra glabra subtus flavescenti-tomentosa, limbi 65/30 70/25 60/20 mm. pedunculi ce. 40 mm. longi. Herba an suffrutex volubilis 1-3 m. petala ochroleuca, in dumetis pr. San Estanislao, Dec., n. 5981. forma glabrescens. Foliola glaberrima, ejusdem form. Suffrutex 4-2 m. petala alba, ad marginem rivi Estrella (Apa), Dec., n. 8087. Centrosema Virginianum (L.) Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 120; Flor. Bras. XV, ı, p. 132; L. sub Clitoria Spec. 1026. Herba volubilis 1-2 m. petala roseo-vinosa, in campo silvatico pr. Paraguary, Dec., n. 6521. Centrosema pascuorum Mart. Benth. in Ann. Mus. Vindob. II, 120 ; Flor. Bras. XV, 1, p. 133. Herba basi lignosa volubilis 0,4-4 m. petala cyanea, ad marginem dumetorum pr. Concepcion, Oct., n. 7663. Centrosema venosum Mart. Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 133. Herba volubilis 0,5-1 m. pelala rosea, in campo pr. flumen Corrientes, Dec., n. 5868. (460) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 897 Centrosema Plumierr Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 127. Balansa n. 1552, 3098, fide Micheli Contr. I, p. 22 et II, p. 82. Centrosema hastatum Benth. Flor. Bras. XV, ı. p. 133. | Balansa n. 1860, 4433, fide Micheli, Contr. I, p. 23 et II, p. 83. Teramnus volubilis Sw. Flor. Ind. Oceid. III, 1241. Herba volubilis 0,5-1 ın. petala rosea in dumelis ad ripam fluminis Paraguay pr. Coneepeion, Oct., n. 7563 eod. loco in dumeto arenoso forma densius vestita, Sept., n. 7342. Erythrina Grista-Galli L. Mant.. p. 99; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 172; Cfr. PI. Hassl. 1, p. 35. Erythrina velutina Willd ? Spec. III, 914: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 174: Rengger Paraguay fide Micheli Contr. II, p. 83. Calopogonium cœruleum Desv. Stenolobium cœruleum Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 139, tab. XXXVIIL Suffrutex volubilis 2-4 m. pelala eyanea, in dumetis insulæ Ghaco-y pr. Con- cepcion, Sept., n. 7403. Calopogonrum sericeum (Benth.) nob. S. cœruleum Benth. var. sericeum Benth. in Flor, Bras. XV, ı, p. 139. Suffruticosa caulibus subleretibus erectis vel susvolubilibus striatis robustis pilis subadpressis vel adpressis einerascentibus; petiolus communis angulosus, strialus indumento caulis, à 5,5 em. longus; stipellæ petiolulis vix breviores vel breviores lineares tomentosæ: petioluli crassi tomentosi exteriores 4-5 mm. Ig.; medianus articulo adjecto 15 mm. ; foliola lateralia inæquilalera subrhomboïdalia obiusa, mucronala utraque facie sericeo-tomentosa 95/60 80/40 (med.) subtus basin versus dislinctissime incrassato-marginata 5 nervia, 1. e. nervi exleriores mox cum margine Iincrassata confluentes, nervus medianus distinete pennalus; inflorescentiæ axillares vel corymbos® pseudo-terminales: racemi vel racemi compositi spiciformes inferiores longe peduneulati (ad 30 cm.) rhachi cinerea; flores fasciculali 12-14 mm. lg. subsessiles calyce extus adpresse pubescente lobis cæruleis inferioribus oblongo-triangularibus ad medium pertinentibus, duobus superioribus fere usque ad apicem coalitis; vexillum breviter unguiculatum limbo basi reflexo biauriculato, glabro 12/8,5 min. i. e. elliptico nec suborbiculari ut in St. cœruleo; ovarium hirsutum; filamenta staminum cum stamini libero annulo conjuncta; legumen lineare vix sinuatum vel marginibus rectis, adpresse pubescens 70/7 mm. 60/7 mm. A simili Calopogonio cœruleo Desv. differt foliorum indumento, stipellis longioribus, forma vexilli. Suffrutex 4-2 m. petala ecerulea in palude pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dee., n. 6797. forma glabrescens. Magis glabrescens, sericeo-nitidum, calyce sericeo lobis acutioribus. Suffrutex 0,5-1 m. petala cœrulea, in campis siceis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Dec., n. 8141. 398 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (461) Var. villicalyx nob. Calyx pilis longiusculis hirsutus, nec adpresse sericeus, floribus majoribus 15- 18 mm. longis, spicastris densius fasciculatis. Suffrutex 1-2,5 m. petala atrocyanea, in uliginosis [pe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5033. Cymbosema roseum Benth. in Hook. Journ. Bot. Il, 61; Flor. Bras. XV, r, p. 160, tab. XLII, fig. 2. Suffrutex volubilis 5-6 m. petaia roseo-violacea. in dumelis insule Chaco-y pr. Concepcion, Aug., n. 7236. Galactia marginalis Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 126: Flor. Bras. XV, 1, p. 141. Var. puberula nob. Caulibus adpresse puberulis, foliis novellis sericeo puberulis. Suffrutex 0,2-0,4 m. pelala rosea, in sabulosis insulæ Chaco-y pr. Concepcion, Sept.. n. 7929. Var. longepedunculata nob. Folia lineari-lanceolata, 100-130 mm. longa 4-5 mm. lata. apice acula basi anguslala, costa et reti venularum supra et sublus prominentia, pedunculi axillares solitarii vel bini, flexuosi tenues 40-70 mm. longi uni vel biflori, pedicelli 1-2 mm. bracieæ et bracteolæ lineari setaceæ. Suffrutex 0,4-0,6 m. petala roseo lilacina in campo Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Oct., n. 4944. forma vestita. Pedunculis caulibus superioribus pilis palentibus rufis plus minus dense vestitis folia novella pubescentia. Suffrutex 0,5-0,6 m. petala rosea, in campo Vaqueria Capibary, Sept., n. 4443. Galactia gracillima Benth. emend. Micheli. Contr. Flor. Parag. 1, p. 23; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 142. petalis ceruleıs. Herba an suffrutex volubilis 0,5-1,5 m. pelala dilule cœrulea, in campo Apepu (Tapiraguay), Dec., n. 5957. pelalis violacers. Herba volubilis 0,5-0,6 m. petala violacea, in campo Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Dec., n. 5576. Galactia flaviflora Michel. Contr. Flor. Parag. I, p. 24, tab. V. Suffrutex volubilis 4-2 m. petala citrina in dumelis arenosis pr. Concepcion, Sept.. n. 7236. Galactia Jussieuana H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 429: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 142. Suffrutex 0,2-0,5 m. pelala rosea, in campo montana pr. Tobaty, Sept., n. 6390. forma velutina. Foliis brevius petiolatis, foliolis supra dense velutino tomentosis, subtus fulvo tomentosis. Suffrutex 0,5-1 m. pelala rosea, in dumeto San Bernardino, Nov., n. 3482. (462) R. CHODAT ET KE. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 399 Var. arenosa nob. Undique dense tomentosa, foliis subsessilibus petiolo vix 2 mm. longo, foliola oblonga obtusa, basi angustata apice mucronulata. terminali ce: 5 mm. distante 65/15 55/12 50/10 mm. pedunculis brevibus 0,5-10 mm. longis. An spec. nova. Suffrutex 0,4-0,5 m. petala violacea, in arenosis pr. Tobatv, Sept., n. 6293. Galactia tenuiflora (Willd.) Wight et Arn. Prodr. I, 206: Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 143; Willd. sub Glycine Spec. II, 1059. Var. « glabrescens Benth. forma ovalifolia. Foliolis ovatis apice aculis. Suffrutex volubilis 1-2 m. petala rosea, ad marginem silvæ pr. Caraguatav, Nov., n. 3432. forma oblongifolia. Foliolis oblongis apice emarginalis, basi rolundatis facie superiore venis pro- minenlibus subreliculatis. Suffrutex volubilis 4-1.5 m. petala rosea, in dumeto ad ripam fluminis Para- guay pr. Concepcion, Sept., n. 735%; id. in dumetis arenosis eod. loco, Oct., n. 7989. (Foliolis angustioribus basi subcordatis). Galactia Benthamiana Micheli. In Warming. Symb. ad Flor. Bras. Centr. XX, p. 551. Balansa n. 1558 fide Micheli Contr. I, p. 25. Galactia speciosa (DC.) Britton. fide Taub. in Nat. Pflzfam. III, 3, p. 368; Collæa speciosa DC. Leg. Mem. 245, tab. 40: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 146. Frutex 1-2 m. pelala cinnabarina in campis pr. Ipe hu, Sierra de Maracayu, a Nov.,n. 5240: in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5490 Galuctia stenophylla Hook. et Arn. Bot. Misc. III, 182: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 446 sub Collwa. Frutex 1-2,5 m. petala alba, in dumetis Cordillera de Altos, Nov., n. 3496; in campo pr. Igatimi, Dec., n. 5638. Galactia Hassleriana Chod. spec. nov. Sect. Collæa. Frulex 1-1,5 m., ramis virgatis strictis; foliola approximala peliolo subnullo coriacea 42/1.75 70/2 32/1.5 mm., supra in sicco plus minus navieularia niti- dula glauca, subius reti repetite anastomosante crassiusculo depresso punctulata, breviler acuta aceroso-mucronata; fascieuli florum axillares, pedicellis sericeis 3-6 mm. Îg. calyce tomentoso sericeo, 5-6 mm. longo, sepalis superioribus duobus lalioribus, aliis duplo vel triplo angustioribus per 2/3 connatis; vexillum limbo flabellato ex unguiculo latissimo biaurieulato articulato, 12 mm. latum ; stamina per /4 coalita, vexillare per 1/2 cum aliis connatum; ovarium hirsutum oblongum, stylo glabrescente, apice uncinate stigmatosum. Species nova affinis G. stenophyllæ Benth. differt vexillo vix sericeo, alis haud gibbosis, calyce argute et profunde dentato, foliorum glabritie. Frutex 0,5-0,6 m. petala alba, in arenosis collium pr. Tobaty, Sept., n. 6419: in campo Ape pu (flumen Tapiraguay), Aug . n. 4285. 900 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (ie SÉR.). (463 Galactia virgata (Benth.) nob. Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 146 sub Collæa. forma latrfolio. Foliolis oblongis basi cuneatis apice obtusis mucronulatis 35/9 30/8 mm. Frutex 0,5-0,8 m: petala alba, in campis montanis pr. Piribebuy, Dec., n. 6629. Galactia macrophylla (Benth.) Taub. Nat. Pflzfam. III, 3, p. 368: Collæa macrophylla Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 128; Flor. Bras. XV, 1, p. 148. Suffrutex 0,3-0,8 m. pelala lilacino-violacea, in arenosis pr. flumen Tapira- guay, Aug., n. 4321: in campo pr. Valenzuela, Febr., n. 7113. Galactia decumbens (Benth.) nob. Collæa decumbens Benth. in Linnæa XXI, 515; Flor. Bras. XV, ı, p- 148. Suffrutex procumbens 0,5-1,5 m. petala cœrulea, in campo pr. flumen Capi- bary, Dec., n. 5932. Galactia glaucescens H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 431; Beuth. Flor. Bras, XV, 1, p. 150. forma oblongifolia. Foliolis oblongis oblusis, mucronulalis vel retusis 100/14 80/14 N mm. Fruticulus 0,5-0,6 m. petala rosea, in campo San Rafæl (Apa), Oct., n. 7712. forma ovatifolia. Foliolis ovalo elliplicis apice rolundalis mucronulatis 70/38 50/32 90/45 mm. Fruticulus 0,4-0,8 m. pelala rosea, in campo pr. Bellavista Apa, Dec. n. 7712a. Galactia paraguariensis nob. spec. nov. Sect. Collæa. Frutex volubilis ramis glabris; stipule triangulares glabræ ad 3 mm. longæ: petiolus communis 35-45 min. longus, petiolo proprio 25-30 mm., foliolis ad 2 mm. petiolulatis oblongo-elliplicis vel elliptieis basi rotundatis apice emargi- natis 35/20 50/23 52/51 “stipellis minimis filiformibus) coriaceis supra et sublus æqualiter reli anaslomosante venularum delinealis; foliolum superius ab aliis internodio 7-8 mm. longo separatum : racemi axillares peduneulalı (30-35 ınm.), pedicellis brevibus, calvee extus pilis adpressis vix piloso ad 6 mm. longo, basi bracteolato; legumen lathyroideum 43/8 mm. valvis extus pilis adpressis pubescentibus. Species foliorum forma et dispositione peculiaris. Frutex volubilis 3-6 m. petala rosea, in dumetis insulæ Chaco-y pr. Concep- cion, Sept., n. 7302. Galactia Martii (Benth.) Taub. Nat. Pflzfam. II, 3, p. 368; Collæa Marti Benth. in-Ann. Mus. Vindob. II, 129; Flor. Bras. XV, ı, p. 152. forma foliolis ovato lanceolatis. Suffrutex 0,2-0,4 m. petala rosea. in camp) pr. flumen Carimbalay, Sept., n. 4550; in campis Ipe hu Sierra de Maracayu, Oect., n. 4972. forma puberula. Suffrutex 0,3-0,4 m. pelala rosea, in campo pr. Valenzuela, Jan., n. 6938. (46%) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 901 Galactia rugosa (Benth.) nob. Collæa rugosa Benth. in Ann. Mus. Vindob. II, 128; Flor, Bras. XV, 1 p. 151. Suffrutex an frulex 0,5-1 m. petala rosea in campis siccis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n, 7283a eod. loco petalis lilacimis, n. 7283. Camptosema coriaceum (Nees et Mart.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 155; Galactia coriacea Nees et Mart. in Nov. Act. Not. Cur. XII, 30. Frutex 1-2 m petala coccinea, in campo pr. flumen Corrientes, Sept., 4510. Camptosema tomentosum Benth. Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 155. forma volubilrs. Frulex volubilis 1-2 m. pelala cinnabarina, in dumetis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5046. Camptosema nobile Lindm. Bih. til. K. Sv. Vet. Ak. Handl. Bd. 24, Afd. III, n. 7, p. 12. Frulex volubilis 1-1,5 m. petala coccinea in colle Tobaty, Mart., n. 3984; in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 7830 a. Species ınagis ad formas vestitas C. rubicundæ vertens. Camplosema rubicundum Hook. et Arn. Bot. Misc. IIl, 201; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 156. Frutex volubilis 3-4 m. petala coceinea, in a Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Nov., n. 5346; in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6165. forma angustifolia. Foliolis glaberrimis oblongis 70/16 60/15 mm., legumine tenuiter sericeo puberulo. Frutex volubilis 2-3 m. petala rubro-purpurea, in valle fluminis Y-aca in dumetis, Febr., n. 7142. forma vestita. Foliolis supra pilis sparsis minutis conspersis, subtus dense griseo tomentellis; legumen griseo-fulvum tomentellum. Forma transitoria ad G. nobilem Lindm. Frutex volubilis 4-2 m. petala rubra, in dnmelis apricis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7830. Dioclea reflexa Hook. fil. Flor. Nigr. 306; Benth. Flor. Bras. XV, 1. p. 162. Liana fruticosa 10-20 mm. petata violacea, in silva pr. Atira, Jan., n. 3773. Id n. 1755 Plant. Hassl. I, p. 35 sub D. violacea Mart. Balansa n. 1858a sub Mucuna sp. in Micheli Contr. I, p: 26. Dioclea lasiocarpa Benth. Ann. Mus. Vindob. II, p. 133; Flor. Bras. XV, 1. p. 166, tab. XLIV. Balansa n. 1551 fide Micheli Contr. I, p. 26. 902 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (465) Canavalia picta Marl. Benth. in Ann. Mus. Vindob. Il, 435; Flor. Bras. XV, 1, p. 176. Suffrutex volubilis 2-3 m. petala rosea in dumelis apricis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8287 floriferus, in dumeto Cordillera de Altos, Febr., n. 6040 fryetilerns. Canavalia gladiata (L.) DC. Prodr. II, 40%; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p, 178; Dolichos gladiatus L. in Jacq. Ie. vor. t. 559. Suffrutex volubilis 2-3 m. petala violaceo rubescentia, ad marginem silvæ pr. lacus Ypacaray, Febr , n. 3949; in dumeto Cordillera de Altos, “Jan. n. 2951. Ganavalra bonariens’s Lindl. Bot. Reg. t. 1199. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 35, n. 72 et 2542. Canavalia lenla Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 117. Balansa n. 3096 fide Micheli Contr. II, p. 83. Cajanus indieus Spreng. Syst. III, p. 248; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 199. Gfr. Plant. Hassl. I, p. 36. Rynchosia Glausseni Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 201; Arcyphyllum capitatum Benth. in Lin- næa XXII, 525. Suffrutex 0,2-0,5 m. petala lutea, in campo lpé hu (Sierra de Maracayu, Nov., n. 5319. Rynchosia corylifolia Mart. fide Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 202. Suffrutex procumbens, subvolubilis 1-2 m. petala flava, in campo pr. Vaqueria Capibary, Sept., n. 4444; in campis pr. Igatimi Nov., n. 5469. Var. erecta Micheli, Contr. Flor. Parag. I, p. 31. Suffrutex 0,5-0,6 m. pelala lutea in campo glareoso pr. Valenzuela, Febr., n. 7140. Var. orbriculata nob. Foliolis late orbiculatis, supra molliter pubescentibus, subtus dense albo- tomentosis stipulis late orbiculato-cordatis ad 10 mm. latis. Suffrutex procumbens, 0,5-0,8 m. petals ochracea, ad marginem silvæ pr. Caraguatay, Oct., n. 3328. forma glabrior. Indumento ut in typo, stipulis cordato-ovatis. Suffrutex procumbens 0,5-0,6 m. petala lutea, inter gramina in Campo pr. Valenzuela, Febr., n. 7141. (466) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 903 Var. discolor nob. l'oliolis late ovalibus obtusis, supra sparse pubescenlibus, viridibus, rugulosis, subtus dense albo tomentosis, stipulis ovalibus subobtusis 3-4 mm. latis. Herba perennis procumbens 0,5-1 m. petala lutea, in arenosis pr. Chololo, Dee., n. 6801. Rynchosia leucophylla Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 202; Arcyphyllum leucophyllum Benth. in Linnæa NEC 529: Suffrutex 0,5-1 m. petala lulea, in dumeto saxoso in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8304. forma elliptica. Foliolis ellipticis, apice submucronulatis, foliolo mediano basi cuneate angus- tato. Limbis : mediano 50/35 65/45 lateralibus 35/20 40/20 mm. Suffrutex 0,5-1 ın. petala lutea, in campo pr. Igatimi, Dec., n. 5620. forma pubescens. Foliolis ellipticis vel obovatis supra pubescentibus, subobtusis, basi angus- tatis. Limbis : mediano 50/35 55/30 lateralibus 45/18 38/18 mm. Suffrutex-0,3-0,5 petala lulea in campis pr. Igatimi, Dec., n. 5621. forma laxifolia. Foliis 70-100 mm, distantibus, supra sparse pubescentibus, infra cano-tomen- tosis. Limbis : mediano 99/65 70/40 lateralibus 60/38 42/20 mm. Suffrutex 0,5-1 m, petala lutea procumbens in campis pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5725. Rynchosia reticulata (Sw.) DC. Prodr. II, 385; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 203; Sw. sub. Glycine in Vahl. Symb. III, 88. forma subumbellata. Peduneulis folio brevioribus 70-90 mm. longis, floribus subumbellatis cc. 4-8. Herba perennis semivolubilis 0,3-0,5 m. pelala lutea, in campo pr. Valen- zuela. Febr., n. 7097. Var. brevipetiolata nob. Foliis brevissime petiolatis, petiolo vix 4 mm. longo floribus subumbellatis. forma ovalifolia, Foliolis ovalibus vel ovato lanceolatis, limbis : mediano 45/25 60/30 latera- libus 30/15 40/22 mm. Herba perennis volubilis 0,5-0,8 ın. petala Inn in campis pr. fluminis Jejui guazu, Sept,, n. 4655. forma oblongifolia. Foliolis oblongo lanceolatis, limbis : mediano 80/25 60/16 lateralibus 55/45 40/10 mm. Suffrutex vel herba perennis volubilis vel procumbens 0,5-0,8 m. petala flava, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4176. Morong. n. 724 sub R. melanosticta Gris in Mor. et Britt. Enum., p. 86. Rynchosia Balansæ Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 31, tab. IX. Balansa n. 1513, 1814. 904 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sir.) (467) Rynchosia pallida Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 32, tab. X. Suffrutex 0.5-0,8 m. petala ochracea, in apice collium pr. Paraguary, Dee, n. 6543. Rynchosia phaseoloides (Sw.) DC. Prodr. II, 385; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 204: Sw. sub Glycine Fl. Ind. Oce. II, 1248. Suffrulex volubilis 2-3 m. petala rubiginoso-flava, in dumetis Ipe hu Sierra de Maracayu, Oct., n, 5064. Rynchosia minima (L.) DC. Prod. II, 385: Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 204. Dolichos minimus L. Spee. Plant. 1020. Suffrutex volubilis 1-3 m. petala flava, in dumelis pr. Concepcion, Oct. Rynchosia Senna Gill. Hook. Bot. Mise. LT. p. 199; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 205; R. texana Torr. et Gray Flor. Bor. Amer. I, p. 687. Vid. Plant. Hassl. I, p. 36, n. 1223. Rynchosia diversifolia Mich. Contr. Flor. Parag. I, p. 33. Suffrutex 0,3-0,5 m petala lutea, in colle Santo Tomas, Dee., n. 6492. Rynchosia Hassleriana Chod. Caulis basi lignosus erectus 1-2 metralis obtuse 4 angulalus fulvo tomentosus, stipuiæ caducæ, ovatæ 2-3 mm. longæ 1 1/2-2 mm. late extus tomentosæ. Folia trifoliolata, foliola oblongo lanceolata, apice acula, basi rotundata subeordala, subcoriacea, supra et subtus dense flavido tomentella elevato venosa, reliculata, marginata. Petioli angulati fulvo tomentosi 25-50 mm. longi. Foliolum medianum 70-90 mm. longum 22-26 mm. latum petiolulo 10-15 mm. longo uninervium. Foliola lateralia trinervia paullo minora, inæquilatera, petiolulo 2-3 mm. longo. Peduneuli in axillis foliorum 120-180 mm. longi fulvo-tomentosi fere usque ad basin laxe floriferi, floribus brevissime pedicellatis, pedicello vix 1 mm. longo : bracteæ caducæ lanceolatæ extus hirsutæ cc. 1,5 mm. longæ: calyx tomen- tosus 3-6 min. longus, laciniis 3 usque fere ad basin calycis solutis lanceolatis slandulosis, duobus superioribus per 3/4 connalis pertinentibus; vexillum ungui- culo obverse triangulari brevi, limbo elliptico basi cordato-hastato 6/4,5 mm. auriculis reflexis dorso dense glanduloso : alæ subhastatæ angusiæ 1,75 mm. late obtusiuseulæ limbo oblongo parce glanduloso; carina late navicularis haud rostrata: ovarıum apice Lomentosum faciebus glandulis eitrinis densissime vestitum. Affinis R. lineate Benth. et a cel. Micheli cum hac specie confusæ, differt, habitu, caulibus angulatis, petiolis et foliis longioribus, indumento haud canes- cente, peduneulis a © basi floriferis duplo vel triplo longioribus, calycis lacinis vexilloque brevioribus floribas minoribus. Suffrutex 1-2 m. petala lutea in Run pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5692; in campo Cordillera de Allos, Dec., n. 3566. Id., n. 1581. PI. Hassl. I, p. 36 BE lineata Benth. Balansa, n. 1512 sub R. lineata Benth. in Micheli Contr. I, p. 31. Eriosema longifolium Benth. Linnæa XXII, p. 519; Flor. Bras. XV, 1, p. 207. (468) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 905 Var. pedunculatum nob. A typo differt racemis usque ad 10 mm. peduneulatis, floribus luteis. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala flava vel lutea, in cæmpo pr. San Estanislao, Aug., n. 4179; in campo Cordillera de Altos, Sept., n. 3273; inter saxa pr. Bellavista, Febr., n. 8509. forma latifolia. Foliolis ad 12 cm. longis et 20-30 mm. latis. Suffrutex 0,3-0,6 m. petala lutea, in glareosis pr’ Valenzuela. Jan., n. 6894. Eriosema crinitum (H. B. K.) E. Mey. Camm. PI. Afr. Austr. 128; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 208; H. B. K. sub Glycine in Nov. Gen. et Spec. VI, 421, t. 573. e. foliolis plerisque lanceolatis Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 208. Suffrutex 0,1-0,4 m. petala lutea, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5316. 8 folrolis latioribus Benth. Rufo barbatus. Suffrutex 0,1-0,3 m. petala flava, in campo Apopu (Tapiraguay), Aug., n. 4364. Eriosema platycarpon Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 34, tab. XI. petalis cifrinis. Suffrutex 0,5-1 m. petala citrina, in uliginosis pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5698; in arenosis humidis pr. Tobaty, Sept., n. 6125. petalis luters. Suffrutex 0,5-1,5 m. petala lutea ad ripam fluminis Corrientes, Dec., n. 5843; in stagnis pr. Valenzuela, Jan., n. 7013. Eriosema rotundifolium Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 35, tab. XII. Herba volubilis 1-2 m. petala lutea, in campis pr. Igatimi, Sept., n. 4758, id. n. 1224. Pl. Hassl. I; p. sub. Rynchosia Balunse Micheli. Var. macrophyllum nob. Foliola terminale 80/85 70/70 mm. lateralibus :70/65 65/60 mm. pedunculis ad 250 mm. longis, crassioribus ad 2 mm. latis. Herba volubilis vel procumbens 0,5-4 m. in glareosis pr. Valenzuela, Jan., n. 6946; in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5496. Eriosema volubile Micheli. Contr. Flor. Parag. XV, 1, p. 36, tab. XII. Suffrutex volubilis 4-3 m. petala dilute miniata, in campo pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5710 ; in dumeto Cordillera de Altos, Febr., n. 3886. forma pube densrore. Suffrutex volubilis 2-4 m. petala testacea vel luride rosea, in dumeto pr. Valenzuela, Jan. n. 6951: in dumeto pr. Bellavista Apa, Dec., n. 8068. Eriosema campestre Bent. in Herb. Acad. Petrop.; Flor. Bras. XV, 1, p. 212. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n9 9, 31 août 190%. 59 906 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (469 forma pubescens. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala lutea, in campo Ipe-hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4971. forma ptlosa. es 0,4-0,5 m. petala citrina, in campo pr. flumen Curuguaty. Sept., n. 4615. Eriosema pyenanthum Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 212. Suffrutex 0,2-0,4 m. petala lutea, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 9084. Eriosema violaceum E. Mey. Comm. Pl. Afr. austr. 128; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 209. Suffrutex 0,5-0,7 m. petala lutea, in campo pr. Bellavista, Apa, Dec., n. 8077 floriferus et in dumeto Bernal Cué, Mart., n. 3962 fructiferus. Eriosema strietum Benth. Linnæa XXII, p. 520; Flor. Bras. XV, 1, p. 208. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala citrina, in campis pr. Igatimi, Oct., n. 4820. Eriosema trinervia Benth. Ex. Herb. Candoll. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala flava, in dumeto Cordillera de Altos, Febr., n. 3950. Eriosema floribundum Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 211. Cfr. Plant. Hassl. I, p. 37. Eriosema Yerbalium nob. spec. nov. Herba suffruticosa, caule e basi ramoso striato sulcato, pilis rufis vel (in sicco) rubescentibus vestito; stipule liberæ lanceolatæ pubescentes longe ciliatæ 5,9/2,5 6/3 mm.; folia brevissime petiolata (3-4 mm.), 3 foliolata, petiolulis foliorum lateralium vix 3 mm. longis, folioli terminalis 5-7 mm., setis et tomento adpresso involutis; foliola lateralia 55/24 50/20 35/14 mm., terminale 60/27 50/21 52/23 mm. supra glabriuscula opaca nervis inconspicuis, subtus pennata nervosa lamina glabriuscula, nervis pilis adpressis fulvescentibus secun- dariis utroque latere 5-8 nervillis similibus transverse conjunctis, lamina sub lente minute reticulata, elliptica basi rotundata vel vix cordata, breviter acuta, brevissime mucronata; racemi axillares pedunculo 20-35 mm. longo tomentoso ; flores vix dissiti sat densi; bracteæ sericeæ ovato-lanceolat&; pedicelli 3-5 mm. longi; calyx ad 2/3 vel profundius fissus lobis anguste Lriangularibus apiculatis eiliatis-extus adpresse tomentosis ad 5-8 mm. longis; vexillum lamina elliptica extus sericea, minute punctulata, unguiculo brevi carinato, auriculis laminæ reflexis; stamen vexillare ad basin liberum; ovarium longissime pilosum pilis albis diametrum ovarii superantibus, stylo basi piloso ceterum glabro tenui apice discum stigmatosum ferente haud penicillatum; legumina parva hirsutissima. Structura floris affinis E. rufo E. Mey. differt foliorum indumento, racemis pedunculatis, petiolisque. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala citrina in campo pr. flumen Jejui guazu, Sept., n. 4661. (470) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 907 forma puberula. Lamina foliolorum supra et subtus molliter puberula. Sufirulex 0,2-0,3 m. petala Intea, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 9060; in campo pr. Igatimi, Dec., n. 5626. forma longifolia. Foliolis oblongo lanceolatis, 80/22 70/20 55/16 supra et subtus pilis longius- culis puberulis. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala citrina, in campo Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5266. "Eriosema Hasslerianum Chod. spec. nov. Herba suffruticosa 0.5-0,8; stipule caducæ liberæ lanceolatæ multistriatæ velutinæ 12/% mm.; petiolus communis 7-12 mm. longus/crassiusculus molliter sed breviter hirsutus; foliola 3(*), 85/35 80/34 20/36 mm., lanceolato-elliptica, apiculata exteriora inæquilatera nervo medio excentrico extus nervum alium edente minore in nonnullis foliis foliolorum numerus & et 5, supra molliter velutina nervis vix conspicuis, subtus nervo medio exsculpto rubescente pennato, simi- liter velutina; racemi robusti 20-30 cm. longi, rhachi striata velutina pedunculo ad 10 em. longo; flores demum dissiti; bractea caduca elliptica, apiculata pilosa hirsuta 8/3,5 mm.; flos evolutus ad 20 mm. longus, pedicello 1,5-2 mm. longo; calycis dentes subulatæ tubo sublongiores sericeo-cinereæ; corolla triplo longior. Valde affinis E. Riedelii Benth., a quo differt forma foliolorum, petiolis brevissimis aliisque. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala flava, in campo humido pr. Ipe hu, Nov., n. 5280. Phaseolus lunatus L. Spec. Plant. 1016; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 181. Herba volubilis flos violaceus culta et subspontanea San Bernardino, Maj., n. 19. Hassl. Herb. Plant. eult. Phaseolus appendiculatus Benth. Ann. Mus. Vind. II, 137; Flor. Bras. XV, 1, p. 182. Herba volubilis 3-5 m. petala dilute violacea in rupestribus pr. Valenzuela, Jan., n. 7015, in dumetis San Bernardino, Oct., n. 3361. Id., n. 740 Plant. Hassl. I, sub. P. lobatus Hook. Phaseolus membranaceus Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 137; Flor. Bras. XV, ı, p. 183. An speciei præcedenti varietas; vix differt calycis lobo superiore haud emargi- nato, foliolis majoribus. u volubilis #6 m. petala lilacina, in dumeto pr. flumen Tapiraguay, Dec., n. 5952. Phaseolus pius Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 138; Flor. Bras. XV, 1, p. 184. Herba volubilis 0,6-0,8 m. petala rosea, inter gramina in campo sicco in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7962. Phaseolus Caracalla L. Spec. Plant. 1017; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 182. Herba volubilis 4-6 m. flos albo-roseus in ruderis San-Bernardino, Oct., n. 3361 a. 908 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (471) Phaseolus firmulus Mart. Benth. in Ann. Mus. Vindob. II, 138; Flor. Bras. XV, ı, p. 185. Frutex 0,8-1 m. petala alba, inter rupes aridos pr. Valenzuela, Jan., n. 6933. Phaseolus oblongifolius Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 27, tab. VI. Herba volubilis 4-1,5 m. petala violacea, in dumeto Cordillera de Altos, Dec., n. 3601; in campo pr. San Estanislao, Aug., n. 4247. Phaseolus clitorioides Mart Benth. in Ann. Mus. Vindob. If, 137; Flor. Bras. XV, 1, p. 184. Herba volubilis vel prostrata 1-2 m. petala violacea in campo pr. Valenzuela, Dec., n. 6800. 8 modestus Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 184. Herba volubilis vel adscendens 1-2 m. petala violacea, in campo pr. Valen- zuela, Dec., n. 6800 a; eod. loco, Febr., n. 7093. Phaseolus peduncularis H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 447; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 184. Herba volubilis 0,5-1 m. petala lilacino-rosea, in dumetis pr. Ipe hu, Oct., n. 9192. Phaseolus linearis H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 443; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 187. Var. 8 latifolia Benth. Phaseolus asper Benth. in Linnæa XXII, 519; Flor. Bras. XV, 1, p. 187. Herba volubilis 1-2 m. petala atrocyanea, in campis pr. Igatimi, Dec., n. 5607. Var. coriaceus (Desv.) nob. Desv. sub. spec. in Ann. Sc. Nat. Ser. I, IX, 419; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 186. Herba vel suffrutex 0,5-1 m. petala atroviolacea vel atrocyanea in campis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5150; inter gramina in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7904. Id. n. 1198 Pl. Hassl. I, p. sub. P. coriaceus Desv. Phaseolus truxillensis H. B. K. Nov. Gen. et Spec. VI, 451; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 186. Herba an suffrutex volubilis, 1-1,5 m. petala violacea, in dumeto Cordillera de Altos, Jan., n. 3724. forma velutina. Foliolis oblongo lanceolatis basi oblique truncatis, lateralibus inæquilateris, 50/28 40/18 mm. caule dense fulvo pıloso, foliis velutino pilosis, vexillo ad 25 mm. longo. Suffrutex an herba volubilis, vexillum album, carina rosea, ad marginem paludis pr. Tobaty, Sept., n. 6308. (472) R. CHODAT ET EF. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 909 Phaseolus panduratus Benth. Ann. Mus. Vind. II, p. 141; Flor. Bras. XV, 1, p. 192. Cfr. Plant. Hassl. 1, p. 36. Phaseolus ovatus Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 139; Flor. Bras. XV, r, p. 188. Herba volubilis 0,8-1 m. petala lutea, in palude pr. Tobaty, Sept., n. 6465; 2-4 m. in palude pr. Arroyo Primero (Apa), Febr., n. 8470. Morong. n. 904 sub P. campestris Mart. in Enum PI. coll. Par., p. 84. Var. glabratus Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 188. Herba volubilis 1-2 m. petala lutea, in uliginosis pr. San Estanislao, Jan., n. 5982; in dumeto humido pr. Chololo, Dec., n. 6743. Phaseolus lasiocarpus Mart. Benth. in Ann. Mus. Vindob. I, 140; Flor. Bras. XV, 1, p. 188. Herba an suffrutex volubilis 2-5 m. petala lutea. in palude pr. Chololo, Dec., n. 6828. | Var. [gatimianus nob. Foliolis supra sparse villosulis, sublus molliter albo pubescentibus. Herba an suffrutex volubilis 2-4 m. petala lutea, in uliginosis pr. Igatimi, Nov., n 5535. Var. Balansæ (Micheli), nob. Mich. sub specie in Contr. Flor. Parag. I, p. 29, tab. VI. In dumetis humidis pr. Sapucay, Febr., n. 1880. Phaseolus longifolius Benth. Ann. Mus. Vindob. U, 139; Flor. Bras. XV, 1, p. 187. Herba volubilis 2-3 m. petala aurantiaca in dumetis insulæ Chaco-y pr. Con- cepeion, Sept., n. 7320. Phaseolus monophyllus Benth. Ann. Mus. Vindob.. I, 140; Flor. Bras. XV, 1, p. 189. forma brevipetiolata. Foliis ovatis basi angustalis petiolis 8-12 mm. longis. Suffrutex erectus 0,5-1 m. petala rosea, in campo Nandurucay, Sierra de Mara- cavu, Oct., n. 4932. Var. paraguariensis nob. Foliis breviter petiolatis 40-15 mm., late Lriangulari-ovatis, basi subcordatis apice rotundatis obtusis, supra seabro-hirsulis, subtus sericeo-villosis, lamina 100/85 90/80 70/65 mm. peduneuli 40-50 em. longi. Suffrutex erectus 0,8-1 m. petala rosea vel lilacina, in campis siceis glareosis pr. Bellavista, Apa, Dec., n. 8116. (A suivre.) BR 910 POLYGALACEZÆ SCHWACKTANÆ SIVE ENUMERATIO POLYGALACEARUM A CL. SCHWACKE IN BRASILIA LECTARUM AUCT. R. CHODAT Polygala L. Sect. V. Hesecrapa Chod. Monogr. Il, 43. P. violacea Vahl. Symb. II, 79 ; Chod. Monogr. II, 58. Frutex humilis, corolla rubro-violacea. In campis « Cerrados » ad montem Favella p. Minas, Minas-Geraës., n. 13932. P. hebeclada DC. Prodr. I, 331 ; Chod. Monogr. II, 47. Corolla violacea — ad Santa Luzia do Rio dos Velhas, Minas-Geraës., n. 9697. P. glabra A. W. Bennett. In Mart. Fl. bras. Polygal., p. 15 ; Chod. Monogr. II, 72. Corolla violacea. In campis ad fl. Elvas prope Tiradentes, Minas-Geraës., n. 10086. P. Urbani Chod. Monogr. Polyg. II, 58. Corolla violacea ; in locis humidis, Ouro-Preto, Minas-Geraës, n. 10415. Sect. VI. Licusrrina Chod. Monogr. II, 73. P. Laureola St. Hil. Fl. bras. merid. II, 50, t. 89 ; Chod. Monogr. II, 76. Serra do Picié, Déc., n. 5255. P. salicina Chod. Monogr. II, 83. Suffrutex, corolla flava. Serra dos Papageios prope Santa Luzia do Carangola, Febr., n. 6727. (2) R. CHODAT. POLYGALACEÆ SCHWACKIANÆ. 911 Sect. VII. Gyunosperma Chod. Monogr. Il, 87. P. violioides St. Hil. Fl. bras. merid. Il, 48 ; Chodat Monogr. II, 87. Sierra do Henrique prope Rio Novo, alt. 600 m., loc. saxosis umbrosis, Sept.. 11828. Sect. X. ORTHOPOLYGALA Chod. Monogr. II, 120. P. molluginifolia St. Hil. FI. bras. merid. II, 25. Mart., ad Bruyère prope Pilotas, Rio Grande do Sul., n. 2567, 2560. P. Timoutou Aubl. Guian. II, t. 295 ; Chod. Monogr. II, 15%. Var. incisa nob. Crista magis incisa, seminibus apice magis cornulis, alis angustioribus quam in {yp. guyan. Maranhäo, ad Burity, n. 649. P. hygrophila H.B.K. Gen. et Spec. V, p. 395 ; Chod. Monogr. II, 101. In insula dos marinheiros prope Rio ‚Grande, 2566 ; corolla pallide violacea, in lac. « Lagoa secca » prope Minas, Aug.. 13458. P. Radlkoferi Chod. Monogr. II. 160. Corolla alba. In paludibus ad Cachoeira do Campo, Minas-Geraës, Déc. 9933. P. tenuis DC. Prodr. I, 93 ; Chod. Monogr. II, 219. Var. ß, Chod. Monogr. 220. Corolla rubra, in paludibus frequentissima, Serra de Ouro Branco, alt. 1180 m., Aug., 12180 ; Parana ad Ponta grossa (campos geraës), Jan. 2559. Var. o, in paludibus ad Cachoeira do Campo, Dec., 10040. P. paludosa St. Hil. Fl. bras. merid. II, 8; Chod. Monogr. II, 226. Ad fl. Parahyba, Rio de Janeiro, n. 3129; corolla alba, ad ripas lac. Piratininga, Jan., 7135 ; in insula dos marinheiros p. Rio Grande, Febr., 2564 ; Rio de Janeiro, ad Cabo Frio, 3082. P. pseudo-variabilis Chod. Monogr. II, 181. Corolla alba, Mart., ad Queiras, Piauhy, n. 655. P. glochidiata H. B. K. Var. spergulæfolia nob. Monogr. Il, 166. In humidis ad Cachoeira do Campo, Déc., 9914 — ad Barbacena, Minas- Geraës, Jun., 1781. 912 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (3) P. sedoides Bennett. Fl. bras. 1. c., tab. X, fig. 3; Chod. Monogr. II, 272. In campis ad fl. Parnahyba, Jun., 651. P. paniculata L. Ameenit. V, 402 ; Chod. Monogr. II, 229. Rio de Janeiro, Tijuca, 1278. P. Weddeliana Chod. Monogr. Il, 207. Corolla alba, in paludibus frequentissima, Serra de Ouro Branco, alt. 1180 m., Minas-Geraës, Jul., 12179. P. campestris Gardn. Hook Journ. bot. II, 322 ; Chod. Monogr. Il, 266. Rio de Janeiro, Cachoeira do Paquequer pr. Theresopolis, 4738; corolla azurea, in campis elevatis, alt. 2000 m., Serra do Caparäo, alt. 2000 m., 6726. P. brasiliensis L. Mantiss. 99 ; Chod. II, 273. In insula dos marinheiros prope Rio Grande, Febr., 2565. P. lycopodioides Chod. Monogr. II, 251. In campis ad Säo Bento prope Castro, Jan., 2558 ; id. 2556 (status adullior). P. Moquiniana St. Hil. Fl. bras. merid. II, 36 ; Chod. Monogr. II, 261. In campis ad fl. Rio de Papageios, Jan., 2563. P. pseudo-erica St. Hil. (?) Fl. bras. merid. II, 40, tab. 87 ; Chod. Monogr. Il, 243. Ad rivulos, Serra de Ibitipoca. Minas-Geraës, 12383. P. angulata DC. Prodr. I, 328 ; Chod. Monogr. II, 260. Corolla rubra, in humidis ad Cachoeira do Campo, Dec., 10058 ; corolla pulchre rubro-violacea, Serra de Tripuhy, in graminosis, Minas-Geraës, Jan., 12141. P. stricta St. Hil. p. p. Fl. bras. merid. Il, 18; Chod. Monogr. Il, 250. Corolla alba, Serra de Lavras Novas, in campis glareosis, Dec., 12033. Var. ? Corolla alba, p. Tiradentes, Sierra de Säo José, Minas-Geraës, Dec., 10106. P. sabulosa A. W. Bennet. Mart. Fl. Bras. L. c., 27, tab. XXX ; Chod. Monogr. II, 255. Serra da Bocayna, Sept., 1905. (4) R. CHODAT. POLYGALACEÆ SCHWACKIANÆ. 913 P. cyparyssias St. Hil. Var. corisoides (St. Hil.). Fl. bras. merid. II, 17 ; Chod. Monogr. Il, 296. Inter Joinville et Säo Bento, campo de Säo Miguel, Serra do Mar, Santa Catharina, Jul., 4947 ; in arenosis maritimis ad Praia do Batuva in insula Säo Franeisco, Oct., 12884 Monnina. Monnina stenophylla St. Hil. Fl. bras. mer. Il, 6%. Corolla violacea, in campis glareosis prope Chapada, Serra de Itatiaia, Minas-Geraës, Oct., 13972. Securidaca L. S. Sellowiana Klotzsch. ex A. W. Bennett, Fl. bras. XIH, ıu, 63. Liana alte scandens, corolla purpurea, in silva pr. Inficionado, 13693, Minas-Geraës ; in sylvis inter hort. bot. et Tijuca, Rio de Janeiro, Jan., 5444 ; ad Rio Comprido, Rio de Janeiro, 2954. S. macrocarpa Bennell. A. W. Bennett, Fl. Bras. XII, 111, 68. Inter Cubas et Cotta Minas-Geraës, leg. Sena, Jul., 12834; forsan adhuc pertinet n° 6022, Serra dos Penitentes pr. Theresopolis sed ob fructus defic. haud accurate determinanda. S. ovalifolia St. Hil. Fl. bras. merid. II, 68. Frutex scandens, in sylvis ad Baretto, Rio de Janeiro, Nov., 5399. Bredemeyera Willd. Bredemeyera laurifolia Kloizsch. ex A. W. Bennett, in Mart. Fl. bras. XII, nt, 52 p. p. Scandens, fruticosa, in silvis ad Rio Comprido, Jan., 5091. Bredemeyera Kunthiana Kloizsch. ex A. W. Benn. Mart. Fl. bras. XII, ıı, 53. In sylvis ad Sapopemba, 1277 ; id. ! 6602. Moutabea Aubl. M. guyanensis Aubl. PI. guyan. I, 690, tab. 27%. Frutex, fi. albi suaveolentes, Alto-Amazonas, ad Manaos, Mart., 3910. —g——— 914 NOTULÆ CRITICÆ TURKESTANICH AUCTORE Boris FEDTSCHEIKO (Avec planche VII.) Decas I. 1. Ranunculus pulchellus à brevipedunculatus Rgl. In Supplemento Il ad Enumerationem plantarum in regionibus cis- et transiliensibus a cl. Semenovio anno 1857 collectarum (Bmlletin de la Société Impériale des Naturalistes de Moscou, 1870, n. 2, p. 243) cl. E. Regel formam Ranunculi quændam descripsit et nomine AR. pulchelli var. (nova) brevipedunculati ornavit. Præter diagnosin brevem sequentia de forma hac dixit : «habitu alieno, certissime autem ad formas hujus speciei pertinet.» Patria plant» descriptæ a cl. Regelio non est indicata, inter plantas a el. Sewerzowio in Turkestania lectas tamen indicatur. In herbario horti Imperialis Petropolitani inveni specimina a el. Sewerzowio in regionibus Turkestanicis prope Tschimkent lecta et a cl. Regelio nomine À. pulchelli var. brevipedunculatus ornata. Hisce speciminibus examinalis cilo stratuere polui plantam hauc nullo modo ad AR. pulchelli formas pertineri sed specimina manca Ranunculi urvensis L. esse. 2. Delphinium apetalum Huth. In monographia generis Delphinu ci. Huth species nimis numerosas novas descripsit, quarum mullæ speciminibus mancis et incompletis tantum ipsi auctori notæ sunt. Revisio critica generis {otius quam maxime necessaria est. Inter species has una, D. apetalum (e regionibus Turkestanicis) opinione cl. Huthi petalis omnino deficientibus ab omnibus congeneribus (præter D. paradoxum) differt. Examinato specimine authentico (unico!) in herbario horti Imperialis Petropolitani constat, specimen hanc Aconiti Lycoctoni (nec Delphinii !) formam esse. 3. Hesperis Hookeri auct. fl. Turk. In herbario horti Imperialis Petropolilani specimina nonnula inveni, nomine H. Hookeri a cl. E. Regel prædita, in montibus Tian-Schan a cl. Korolkow anno 1872 lecta. lterato examine nunc plantas has Erysimum purpareum Auch. esse staluimus. (2) BORIS FEDTSCHENKO. NOTULÆ CRITICÆ TURKESTANICÆ. 915 4. Hesperis Kunawarensis Royle. Sub nomine Hesperis Kunawarensis Royle cl. E. Regel (Bulletin de la Société Impériale des Naturalistes de Moscou, 1870, n. 2, p. 272-3) formas duas descripsit : Unam, « typica Rgl., quam ex montibus Himalaycis a el. Royle lectam, sub nomine A. Kunawarensis Royle missam vidit, alteram vero ß hir- tula Rgl. in Turkestaniæ montibus prope Wernoje a cl. Sewerzow lectam vidit. Examinato specimine turkestanico authenthico nunc statuere possum, plantam hanc ad Parryæ genus spectare et P. stenocarpæ vel speciei aliæ alfinis formam sistere. 5. Euclidium tenuissimum (Pall.) B. Fedtsch. Cl. Pallas in descriptione itineris per varias regiones Imperii Rossici (Reise durch verschiedene Provinzen des russischen Reichs, Bd. III, Appendix p. 780, n. 103; Tafel U, fig. 2) anno 1776 generis Vellæ speciem Vella tenuissima nomine propesuit. Eadem planta anno 1800 sub nomine Bumnias tatarica a cl. Willdenow descripta, anno 1821 a el. A. P. De Candolle (Syst. veg. Il, 422) ad genus Euclidium nomine E: tatarıcum relala est. Leges nomenclaturæ tamen faciunt, ut nomen Æuclidium tenuis- simum (Pall.) B. Fedtsch. plantæ huic detur. 6. Teesdalia nudicaulis Komar. nec L. In Enumeratione plantarum in valle fl. Saratschan crescentium (Opera Societatis Nature Scrutatorum Petropolitanæ, vol. XXVI, anno 1896) el. W. L. Komarow inter alias Cruciferas, Teesdaliam nudicaulem prope Samarkand sponte crescere docet, ubi planta hæc a el. Glazunow lecta esset. Nunc examinalo specimine authenthico a cl. Glazunow prope Samarkand lecto statuere possum, plantam hanc Capsellam procumbentem esse el veram Teesdaliam in regionibus Turkestanicis non occurrere. 7. Fumariola Turkestanica Korsh. Hæc planta elegantissima genus monotypicum sistens jam diu (anno 1878) in regionibus Turkestanicis a cl. M. N. Smirnow lecta est et in herbario Smirnowiano (in horto Imperiali botanico Petropolitano) cum nolula manu cl. E. Regeli sceripla «Isopyrum » asservabatur. Cl. Korshinsky anno 4895 plantam hanc ilerum detexit et bene . descripsit (Fragmenta Floræ turkestaniæ, n. 10 in Bulletin de l’Académie de Saint-Petersbourg 1898 décembre). 8. Evonymus Koopmani Lauche. In articulo brevi in Wittmack’s Gartenzeitung, 1883, p. 112 hortu- lanus Lauche speciem novam Evonymi (E. Koopmani) proponit, eamque 916 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (3) breviter describit et icone chromolythographico illustrat. Hæc species a hortulano Koopman in montibus Ferganam cingentibus delecla est. Mea opinione species hæc nullo modo a Evonymo nano M. B. differt; E. nanus vero a multis peregrinatoribus el a me ipso in montibus turkestanicis collectum, orientem versus usque alpes Nan-schan Mongoliæ progreditur. 9. Hedysarum Krassnowi m. In herbario horti Imperialis Petropolitani inveni inter Eversmanniæ hedysaroides Specimina unum, a cl. Krasnow lectum ab eoque ipso E. hedysaroides nominatum. Mea opinione lamen specimen hoc nullo nodo ad Eversmannias pertinel, immo Hedysari generis speciem novam sistit, cujus descriptionem hic addo. Hedysarum Krassnowi spec. nova (Sect. Fruticosa). Caules suffrulicosi, albido virescentes, pedales et ultra, internodiis breviusculis. Stipulæ breviler connalæ, fuscæ, lanceolatæ. Folia breviter petiolata, foliolis 47-31 breviter petiolulaus, ovatis vel subrotundis, supra glaberrimis, subtus (saltem junioribus) adpresse sericeo pubescentibus. Peduneuli longissimi folia multo (duplo et plus) superantes racemus laxissimus multiflorus. Flores breviter pedicellati. Calyx eximie bilabiatus, labio inferiore subtrifido. Corolla violacea. Vexillum carinam multo superans, ale angusle, dimidiam carinam vix superantes. Legumen 1-2 (?) articu- latum, adpresse pubescens, articuli dorso reticulata, cum spinulis 1-2 brevissimis, margine longius spinulosi. Montium Tian-schan (decl. austr.) ad fl. Bedel (legit A. Krassnow anno 1886). 10. Astragalus Krauseanus Rel. | In fasciculo secundo « descriptionum plantarum novarum et minus cognitarum » (Acta Horti Petropolitani vol. II) cl. E. Regel descripsit speciem Astragali distinctissimam a cl. J. Krause in vicinia urbis Tasch- kent detectam. Nonnulos pos annos specimen mancum hujus plant cum ceteris Astragalis cl. Bungeo ad revisionem missum est. Cl. Bunge inter specimina indeterminala speciem novam, A. wanthomelas distinxit, idque nomen false specimini Krauseano dedit, determinationem Regelil omnino negligens. Nune ilerato omnium Astragalorum Turkestaniæ examine mihi persuasum est, A. Krauseanum speciem bonam, propriam sistere, a qua A. xanthomelas notis mullis imprimis aulem pubescentia pauciore nec luteo splendenti differt. A. Krauseanus lantum in montibus a Taschkent orientem versus hucusque notus, ubi a el. Krause et a Alb. Regelii servulo Mussa lectus est: St. Petersbourg, 2. Mai 190%. (4) BORIS FEDTSCHENKO. NOTULÆ CRITICÆ TURKESTANICÆ, 917 /Y NOVITIE FLORÆ TURKESTANICH AUCTORE Boris FEDTSCHENKO If, Iris coerulea n. sp. (sect. Juno). Bulbi ovoidi, albidi, vaginis membranaceis tenuissimis obtecti. Folia lanceolato-acuminata erecta vel patula nec falcata, 20 cm. longa, 10 vel 22 mm. lata, margine anguste albomarginata. Caulis 3-4 cm. altus, apice 2-3 florus. Spatha bifolia, uniflora, folia spathæ 50-55 mm. longa, lanceo- lata. Pedicellus brevissimus vel subnullus. Perianthu tubus cire. 35 mm. longus, angustus, apicem versus paulo latior. Perianthii foliola exteriora cire. 35 mm. longa, oblongo-lanceolata, apice rotundata, lamina unguem mulio superante, lilacino coerulea, secundum cristam papillosa maculis longitudinalibus obscurioribus notata. Foliola interiora cire. 45 mm. longa, cire. 1,5 mm. lata, patentia, lilacino coerulea. Stigmatis lobi elongati lineari lanceolatæ. Ovarium oblongum. Montes Tian-schan oceid. in decliviis herbosis prope Sjemessas in valle fl. Pskem, bulbi 9 aug. 1902 lecti in horto Olginensi majo 1904 floruerant. Descriptio ad specimine viva confecla. Species affines : Jris caucasica Hoffm., I. orchioides Carr., I. Narbuti 0. Fedtsch. An ab I. caucasica var. cœrulea Rgl. diversa. IV. Allium aflatunense n. sp. (sect. Molium). Bulbi magni, globosi, albidi, extus tenuiter membranacei. Folia glau- cescenti viridia omnia basilaria, late oblonga vel oblongo-lanceolata, usque 12 cm. lata, glaberrima nec pilosa, margine angustissime albo- marginala, glabra nec scabriuscula. Scapi erecti usque 120 cm. alta, viridia, fistulosa, firma. Spatha sub anthesi quadrivalvis, umbella multo brevior. Pedicelli flores 3-4plo superantes. Sepala sub anthesi erecla, tunc demum patula vel eliam reflexa, anguste lineari-lanceolata, 9 mm. longa, 2,5 mm. lala. Filamenta e basi latiore subito contracta lineari filiformia, tunc demum perigonium '/s superantia, sub anthesi peri- gonium subæquantia. Ovarium basi manifeste stipitatum, papillosum. Bulbi in montibus Tian-schan oceidentalibus in valle fl. Maidantal, 5. VIIL 1902, et in declivio orientali trajecti Aflatun (unde nomen!), 25. VIII. 1902, lecti, in horto Olginensi culti jam anno 1903 floruerunt. Species affines : A. jesdianum Boiss. (A. altissimum Rgl., A. Rosen- bachianum Rgl.), A. stipitatum Regl. ! Suite; voir : Bulletin de l’Herbier Boissier, 1899, n. 11. 918 DIE LAUBMOOSE BADENS Eine bryogeographische Skizze VON D' Th. HERZOG (Suite.) 127. Pterygoneurum lamellatum (Lindb.) (Barbula cavifolia Schimp.). Sehr niedere graugrüne Räschen von grösserer oder geringerer Ausdehnung bildend oder herdenweise. Stengel ein- fach, kaum 1 mm. hoch, mit sehr kleinen Blättchen, die oberen knospenförmig. Blattzellen unterseits papillös. Blatthaar mehr oder weniger lang, glatt, hyalin. Seta bis 1 '/s cm. lang, gelblich; Kapsel länglich-elliptisch, bräunlich, Peristomzähne schwach ge- dreht, meist mit dem Deckel abfallend. Die Pflanze erinnert im Habitus sehr an schwächliche Formen von Tortula muralis. Auf Löss in Hohlwegen, nicht zu selten, wohl nur vielfach übersehen, da die kleinen Pflänzchen, wie schon Goll in seinen «Moosen des Kaiserstuhls » Mitt. d. bad. bot. Vereins N° 1, erwähnt, nur nach Regen u. feuchten Wintern aufzufinden sind. V. In einem Hohlweg zwischen Buggingen u. Niederweiler häufig (H.), bei Malterdingen (Sickenb., H.), Schutterlinden- berg b. Lahr (H.), K. Bei Endingen (Sickenb.), bei Ober- schaffhausen (Goll!) zwischen Oberschaffhausen u. Lilien- hof (H.). Pottia Ehrh. (1787). Schlüssel zu den Arten. A. Peristom fehlend. a-=Paroeischssehrkleine Pfllänzchen.. a: Menue: P. minutula. b. Autöcisch, etwas grössere Pflänzchen. (66) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 919 BEBETLdMoOSs;.auf Acckern 6 NAS NN SES P. truncatula AntRelsen....3. 0.2.2 1 mer etre enr ee P. litoralis. B. Peristom mehr oder weniger ausgebildet. a. P. rudimentär, Deckelzellen in geraden Reihen........ P. intermedia. b. P. ausgebildet, Deckelzellen in schiefen Reihen.......... P. lanceolata. 128. Pottia minutula (Schleich). Sehr niedere, herdenweis wach- sende, bräunlichgrüne Pflänzchen. Blätter scharf zugespitzt, an den Rändern wmgeschlagen. Kapsel entleert weitmündig, ohne Peristom. Sporen igelstachelig. Auf lehmig-Ihonigem Boden, in Hohlwegen, Lehmgruben, auf Aeckern etc., ziemlich selten. B. Konstanz (Leiner), Salem (Jack), Singen (v. Solms). J. Im Wutachthal bei Bad Boll (H.). V. Am Isteinerklotz (H.), bei Staufen (H.). E. Relaishaus bei Mannheim (Sickenb.), Torf- stich b. Brühl (Sch.). N. Turmberg b. Durlach (Leutz). 0. Krautheim (Sickenb.), Wertheim (Stoll). var. 8 rufescens (Schultz). Rötlichbraun; Blätter schmäler. E. Neureuth (Schmidt), Hockenheim (Zeyher), Heidelberg (€. Sch.). var. y conica (Schleich). Kapsel engmündig, Deckel stumpf kegelig. E. Schwetzingen u. Heidelberg (A. Br.). 129. Pottia truncatula (I.) (Pottia truncata Bruch). Grösser als vorige Art. In kleinen Räschen oder vereinzelt wachsend. Blätier stachelspitzig, flachrandig. Kapsel endeckell weitmündig. Sporen feinwarzig. Auf Aeckern, an Wegrändern, zwischen Gras u. unter Gebüsch eines der gemeinsien Moose, das jedoch selten bis in die Bergregion aufsteigt. 150. Pottia litoralis Mitten. Vielleicht Form von P. intermedia. Nur V. An Kalkfelsen bei Bellingen am Isteinerklotz (Jäger!); Exemplare von diesem Standort liegen im Herbarium von Herrn A. Geheeb in Freiburg. 131. Pottia intermedia (Turn.) (Pottia truncatula ß major B. S.) R. 201. Grösser als Pottia truncatula, im Habitus fast wie fol- gende. Blätter ziemlich breit, stachelspitzig, am Rand vom Grund bis zur Mitte umgebogen. Kapsel entdeckeit, nicht weitmündig, mit rudimentärem Peristom. j Auf Aeckern, an Wegrändern etc. ebenso häufig wie P. trunca- tula, bis in die Bergregion aufsteigend. 920 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (67) 132. Pottia lanceolata (Hedw.) R. 203. Im Habitus fast wie vorige, grösste Art, Blätter lanzeltlich; Rippe in eine meist bräunliche Granne auslaufend. Kapsel elliptisch, mit etwas verengter Mün- dung. Peristom ausgebildet, 16 zähnig, bleich. Deckelzellen in schiefen Reihen aufsteigend. Auf Aeckern, an Wegrändern elc. besonders auf Löss, ziemlich häuflg. B. Salem u. Heiligenberg (Jack!). E. u. V. Sehr häufig! Um Freiburg sammelte ich sie am Kaiserstuhl, bei Breisach, Mengen, Malterdingen, u. b. Gottenheim einmal mit dop- peltem, verwachsenem Sporogon. Didymodon Hedw. 1792. Schlüssel zu den Arten, A. Zellen des Bl. grundes rötlich, ältere Blätter u. deshalb das Innere des Rasens rot. a. Bl. spitze meist unversehrt oder schwach gezälhnt........ D. rubellus. b. Bl. spitze mit kräftigen, braunen Zähnen, grössere Art.. D. alpigenus. B. Zellen des Bl. grundes durchscheinend, hyalin oder gelblich.. D. rigidulus. C. Zellen des Bl. grundes den Z. der übrigen Lamina fast gleich, stark verdickt, papillüs, undurchsichtig. a. Bl. stumpf bis abgerundet, meist mit Kalktuff inerustiert. D. tophaceus. b. Bl. scharf zugespitzt. 1. Zellen wenig verdickt; Blätter herzförmig, Rippe austretend ........ D. cordatus. 2. Zellen stark verdickt, Rippe nicht austretend. PeaBlätter breit lanzettluich nn a... 02.2022. 2.10 eEE D. luridus. II. Blätter länglich-lanzettlich Bl. spitze lang u. gleichmässig aus- gezogen, Rippe sehr stark, rotbraun, kräftige Art.. D. spadiceus. 133. Didymodon rubellus (Hoffm.) B. S. R. 209. Grüne bis bräun- liche, innen rote, 1—3 cm. tiefe Rasen bildend. Blätter lanzett- lich, am Grunde rötlich gefärbt, Rand bis gegen die scharfe, selten schwach gezähnte Spitze umgerollt. Zellen unten durch- sichtig, länglich-reetangulär, oberwärts quadratisch, dicht-klein- warzig und trüb. Kapsel cylindrisch; Seta gerade; Deckel klein, schief kegelig. An Mauern, Felsen, auf Erde und Holz an schattigen Stellen, allgemein verbreitet! Am häufigsten in der unteren Bergregion, (68) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE EADENS. 921 gern auf Kalkboden; höchster Fundort am Seebuck bei ca. 1350 m. (H.). var. intermedius Limpr. Kräftiger, Blaltspitze mit scharfen bräun- lichen Zähnen. S. Hirschsprung im Höllenthal (H.). 134. Didymodon alpigenus Vent. R. 210. Im Habitus durch die rôtliche Färbung der älteren Stammteile und Blätter an Didy- modon rubellus erinnernd, aber viel kräftiger, namentlich die Blätter viel länger und weiter abstehend. Blatispitze mit braunen, starken Zähnen, Blattzellnetz fast wie bei Didymodon rubellus. Kapsel breiter und läuger, weinrolbraun, glänzend. Deckelzelleu schräg nach rechts gereiht. Grenze von S. u. J. An einem Sandsteinfels in der Nähe eines kalkführenden Wasserfalls beim Elektrizitätswerk im oberen Wutachthal (C. Müller u. H.). 135. Didymodon rigidulus Hedw. (Barbula Mitt.) R. 215. im Habitus an Barbula erinnernd, dunkel- bis bräunlichgrüne Räschen bildend. Blätter ziemlich starr, beim Anfeuchten sich wenig zurückkrümmend, dann aufrecht abstehend. Blattspitze stumpflich; Rand längs umgerollt, Rippe kräftig, meist braun, mit der Spitze endend oder schwach austretend. Blattzellen gegen den Grund rectangulär, durchscheinend, schwach papillös, im übrigen quadratisch, trüb. Kapsel schmal cylindrisch, rolbraun, Seta aufrecht. In schatigen Lagen, namentlich auf Kalk, an Felsen und Mauern, nicht selten. B. Hohenhöwen (H.). J. Geisslingen bei Waldshut (Gerwig), Hatlingen (H.), Beuron (H.). S. Schlossberg b. Freiburg (H.), Suggenbad (H.). V. Schönberg bei Freiburg (H.), Isteiner- klotz (H.). E. Durlach, Grötzingen, Neureuth, Schlossgarten in Karlsruhe (A. Br.), Heidelberg (A. Br.). 136. Didymodon tophaceus (Brid.) Jur. (Trichostomum Brid.). R. 219. Dichte, breite, meist niedere, bräunlichgrüne, von Kalk- tuff durchsetzte Räschen bildend. Blätter feucht aufrecht-abstehend, lanzettlich, mit stumpfer bis abgerundeter Spitze; Rand bis gegen die Spitze zurückgerollt; Rippe kräftig, kurz vor der Spitze endend. Blalizellen dickwandig, am Grund rectangulär > oberwärts quadratisch, papillös, alle undurchsichtig. Kapsel cylin- drisch, Deckel geschnäbelt, Seta gerade. - BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 9, 31 août 1904. 60 922 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (69) An feuchten, tuffüberzogenen Kalkfelsen. B. Salem (Jack), Stadigraben von Ueberlingen (Jack!, H.). J. Thiengen (Gerwig), Rheinfall bei Schaffhausen (Gerwig). 0. Lengfurt b. Wertheim (Stoll u. W. B.) 137. Didymodon cordatus Jur. Schmutziggrüne, lockere, von Erde durchseizte, etwas derbe Rasen bildend. Blätter aufrecht abstehend. trocken eingebogen, aus breit herzförmigem Grund lanzettlich, längs fast spiralig zurückgerollt. Rippe sehr kräftig. In den Blattachseln mit 3-mehrzelligen Brutknospen. | An alten Mauern, selten. 0. Gundelsheim a. Neckar* (Röll!). nahe der Grenze, vielleicht auch noch neckarabwärts zu finden. 138. Didymodon luridus Hornsch. R. 212. Lockere bis dichte, 1-2 cm. hohe. polsterförmige braungrüne Räschen bildend. Blätter aufrecht abstehend, breit lanzettlich, die oberen grösser, spitz zulaufend. Rippe kräftig, bräunlich, mit oder vor der Spitze endend. Rand fast längs schmal umgerollt. Blatizellen der ganzen Lamina gleichförmig, mit stark verdickten Wänden. Kapsel cylindrisch, hellbraun; Seta rötlich, bis 1 cm. lang. An feuchten Kalkmauern und Steinen, sehr selten fruchtend, in Baden bis jetzt nur steril. V. Als Barbula vinealis auf Sandstein am Lorettoberg b. Frei- burg von Jäger 1865 gefunden (Herb. Lösch!). K. Vogts- burg am Badberg (nicht Radberg, Limpr. B. I, p. 551) (Sickb., Goll!). 139. Didymodon spadiceus (Mitten) (Barbula insidiosa Jur. et Milde, Didymodon Zetterstedtii Schimp.). R. 216. Rasen kräftig, locker, meist bräunlich. Blätter trocken gedreht, beim Anfeuchten sich zurückbiegend und dann aufrecht abstehend, lang lanzettlich. Rand bis zur Mitte wmgerollt; Rippe sehr kräftig, noch stärker als bei Didymodon rigidulus, rotbraun, auslaufend. Alle Blat{zellen rundlich oder etwas länglich, stark verdickt und papillös. Kapsel lang und schmal cylindrisch ; Deckel lang zugespitzt. Namentlich an Kalkfelsen, auch auf Sandstein, selten Löss, bevorzugt feuchte Lagen, besonders an Bach- und Flussufern. B. Salem (Jack). J. Wutachthal bei Stühlingen (Jack) und zwischen Bad-Boll und Wutachmühle (H.), Gauchathal (C. Müller), Hattingen (H.), Donauthal b. Werrenwag (H.)» Rheinfall b. Schaffhausen * (Gerwig). S. Im oberen Wutach- (70) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 923 thal beim Räuberschlösschen auf Sandstein (H.), Höllen- thal (W. B.); an einer Brücke bei Allerheiligen mit einer var. mollis (Burchard). V. Schönberg b. Freiburg (H.), auf Löss zwischen Buggingen u. Niederweiler (H.). E. Am Rhein b. Rheinweiler in einer etwas starren Form (H.). 0. Gundels- heim a. Neckar* (Röll!). Trichostomum Hedw. (1782). Schlüssel zu den Arten. A. Bl. lang, lanzettlich bis linealisch, Rippe mit der Spitze endend oder aus- tretend. a. Zellen des Bl. grundes verlängert-rectangulär, hyalin, allmählıg ohne Randsaum in d. grünen Zellen der Lamina übergehend (Oxystegus) T. cylindricum. b. Zellen des Bl. grundes rectangulär, gelblich, mit mässig verdickten Wänden (Trichostomum in parte), I. Bl. lineal-lanzettlich, sprtz. 1. Bl. spitze durch den eingerollten Rand kappenförmig........... T. crispulum. 2. Bl. spitze flach oder beinahe flach. Bl. lang zugespitzt, Erdmoos =" T. viridulum. Bl. kurz zugespitzt, mit austretender Rippe, Felsmoos (Kalk)..... T. mutabile. Bl. aus eiförmiger Basis allmählig zugespitzt, an Steinen im Wasser. T. Baurianum. 11. Bl: länel:zungenformig, stumpf ana: T. litorale. B. Bl. verkehrt-erlänglich, zungenförmig, stumpf, Rippe vor der Spitze endend CHA FOTONUM) re ee PET T. Warnstorfii. 140. Trichostomum cylindricum C. M. (Didymodon B. S.) R. 222. Lockere, grüne, meist nicht mehr als 1 cm. hohe Räschen bildend. Blätter breit lineal-lanzettlich, zart, beim Eintrocknen stark wellig schrumpfend und sich verbiegend; Rand flach, fein- kerbig, gegen die Spitze mit einigen Zähnen. Rippe mit der Spitze endend oder kurz austretend. Kapsel gerade, schmal cylindrisch ; Deckel lang kegelig, fast geschnäbelt. Peristomzähne oft klaffend und unregelmässig gespalten, gelbrot. An feuchten Felsen und auf Erde in Felshöhlungen. In Baden, wie es scheint, selten. 924 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21m SER.). (71) Nur S. Oberried (Sickenb.!), Kostgfäll im Haslach - Simons - wälderthal (H.); Ettlingen (A. Br.), Geroldsauer-Thal unter- halb des Wasserfalls (H.). 141. Trichostomum crispulum Bruch. R. 225. Rasen dicht, eiwa 2 cm. hoch, meist gelblich-grün, innen rostbraun. Blätter fast linealisch, die oberen jänger und gedrängt, trocken kraus, gegen die Spitze mil eingebogenem Rand, fast kappenfürmig. Rippe kräftig. Kapsel aufrecht, länglich-elliptisch; Seta gerade, rot. Peristom purpurn, dicht papillös, mit unregelmässig faden- förmig zerspaltenen Zähnen. An feuchten Kalkfelsen, selten. K. Am Badberg b. Vogtsburg (Sickenb.). 142. Trichostomum viridulum Bruch. R. 226. In mehr oder weniger lockeren Häufchen wachsend, grün, von habitueller Aehnlichkeit mit Trichodon. Blätter aus aufrechtem Grund fast sparrig abstehend, lang lanzettlich-linealisch, lang zugespilzt, Rand aufrecht, nicht eingebogen. Kapsel schmal eiliptisch, auf- recht, entleert oft geneigt, bleich rötlich; Haube die Kapsel völlig einhüllend. Peristomzähne fadenförmig zerspalten, rostbraun. Auf kalkfreier, sandiger Unterlage, sehr selten. E. Rheininseln zwischen Kehl und Strassburg (Kneiff u. Nestler). !Trichostomum mutabile Bruch. Dunkelgrüne, innen rost- braune, lockere Rasen bildend. Blätter feucht geschlängelt- abstehend, trocken gekräuselt, lanzettlich-linealisch, knrz zuge- spitzt, gegen die Spitze mit fast völlig flachem Rand; Rippe sehr kräftig, bräunlich. Kapsel elliptisch, rothbraun ; Seta strohgelb. An Kalkfelsen im Walde; aus unserem Gebiet noch sicher zu erwarten, wahrscheinlich in den Kalkvorbergen des Schwarz- waldes. 143. Trichostomum litorale Mitt. Ziemlich dichte, dunkelgrüne Räschen bildend. Blätter trocken verkrümmt, länglich-zungen- förmig, stumpf, durch die austretende Rippe kurz stachelspitzig. E. An Doleritfelsen des Eckartsberges b. Breisach (Sickenb. nach Jäger). Limpricht vermutet einen Irrtum! Exemplare konnte ich zwar auch nicht erlangen, halte jedoch den Fund- ort nach dem Vorkommen der Pottia litoralis bei Bellingen ! Anmerkung. Siehe Nachtrag ! (72) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS, 925 nicht für ausgeschlossen, zumal sich ausser diesen noch eine grössere Anzahl südlicher und westlicher Arten auf den Hügeln im Rheinthal finden. 144. Trichostomum Baurianum Warnst. Räschen ziemlich dicht, ca. 2cm. hoch, dunkelgrün, innen braun, schwach wurzelfilzig; ältere Blätter oft bis auf die Rippe zerstört. Blätter in trockenem Zustand verbogen aufrecht-anliegend, feucht unter einem Winkel von etwa 40° abstehend, aus breiter, eiförmiger Basis lanzettlich, allmählig zugespitzt. Blattrand bis über die Mitte schmal umge- rolit (oft nur einerseits oder überhaupt undeutlich). Rippe sehr stark, bräunlich, von der Basis gegen die Spitze sich allmählig verjüngend. mit der Spitze endend. Zellen des Blatigrundes kurz reclangulär, mässig dickwandig, die übrigen rundlich-quadralisch, klein, mit unregelmässig verdickten Wänden, beiderseits dicht papillös. Vielleicht eher ein Didymodon ! E. Von Herrn Apotheker W. Baur im September 1899 auf Steinen am Rheinufer bei Ichenheim entdeckt! 145. Trichostomum Warnstortii Limpr. R. 233. Kleine, lockere, schwärzliche, meist mit Erde erfüllte Räschen bildend. Blätter verkehrt eilanzettlich, sehr breit zungenförmig, in ein kurzes Spitzchen zusammengezogen; Rand flach, gegen die Spitze grob sägezähnig, Rippe kräftig. Zellen klein, nicht papillös. In den oberen Blattachseln entwickeln sich streitkolbenähnliche, mehr- zellige, braune Brutkörper, die oft in grosser Zahl und in den verschiedensten Allersstadien an ein und derselben Pflanze angelroffen werden. Immer steril! B. Staad am Bodensee (leg. Prof. Schröter, cf. Amann, Contri- butions a la flore bryologique de la Suisse). J. Im Rheinfall bei Schaffhausen * (Gerwig, 27. Okt. 1861). E. Am Rhein: zwischen Rheinweiler u. Bellingen häufig (H.), bei Sasbach (H.), bei Ichenheim (W. B.)). Tortella (C. Müll.). Schlüssei zu den Arten. A. Blätter schwach gesägt, Rasen zerfallend................. T. squarrosa. B. Blätter völlig ganzrandig. a. Blätter stumpflich, mit kappen förmiger Spitze............ T. inclinata. b. Blätter linealisch, sehr lang zugespitzt. 926 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (73) I. Bl. trocken sehr kraus u. gewunden, feucht geschlängelt abstehend..... T. tortuosa. II. Bl. trocken nur schwach verkrümmt, feucht aufrecht abstehend bis schwach verbogen, mit abgebrochenen Bl. spitzen......... T fragilis. 146. Tortella squarrosa (Brid.) C. M. (Barbula Brid.) R. 240. Im Gesamt-Habitus durch die lockeren, bleichgrünen Räschen an Racomitrium canescens var. ericetorum erinnernd. Räschen nicht verwebt. Stengel locker beblättert. Blätter trocken gekräuselt abstehend, feucht sparrig zurückgebogen, gegen die Spilze (oft undeutlich) gezähnt. Blüten an seitenständigen Kurztrieben. An sonnigen Stellen, auf Erde zwischen Gras, besonders auf Kalk, selten. In Baden bis jetzt nur steril. Mediterrane Species ! V. Am Isteinerklotz (Sickb., H.). K. Badberg bei Vogtsburg (Sickb., H.), Mondhalde bei Oberbergen (H.), Lützelberg u. Limburg (H.). 147. Tortella inclinata (Hedw. fil.) (Barbula Schwägr.) R. 237. Mässig lockere, gewöhnlich nicht mehr als 1,5 cm. hohe, gelb- bräunliche, seltener grünliche, weit ausgedehnte Rasen bildend. Blätter lineal-lanzettlich, gegen die Spitze mit fast kapuzenartig eingeschlagenem bBlattrand, stumpf, mit Stachelspitze, sehr dicht mit 2spitzigen Papillen besetzt. Kapsel klein, etwas gekrümmt, geneigt; Sela lang, gelb. Häufig, namentlich auf Sandboden und kalkhaltigem Gestein. Fruchtet seltener. B. Nagelfluhfelsen b. Heiligenberg (Jack). S. Auf Mauern in Güntersthal b. Freiburg c. fret. (H), an Thonschieferfelsen im Prägthal (H.). V. Schönberg b. Freiburg (H.). am Isteiner- klotz massenhaft (H.). K. Häufig (Sickb., H.). E. Kleinkems- Neuenburg auf Rheinsand c. fret.! (H.). Eggenstein, Knie- lingen b. Karlsruhe (Bausch, S.), Rheinau-Seckenheim (W.B.). 148. Tortella tortuosa (L.) (Barbula Web et Mohr) R. 238. Aus- gedehnte, dichte, zuweilen hohe, meist gelblichgrüne bis gelblich- braune, innen rostbraune, verfilzte Rasen bildend. Blätter sehr lang linealisch, trocken sehr kraus, allseitig abstehend ; sie zeigen zuweilen Tendenz zur Brüchigkeit, jedoch nicht in dem Maasse wie bei Tortella fragilis. Kapsel lang cylindrisch, gekrümmt, zimmetbraun ; Sela lang. gerade, rötlich. Häufig an schattigen, trockenen Felsen der Bergregion, beson- (74) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 927 ders auf Kalk. daher am häufigsten in J. u. V. aber auch im Schwarzwald bis in grössere Höhen weit verbreitet. var. tenella Walt. et Mol. Bedeutend kleiner als die Normalform ; kürzere Blätter. S. An Felsen bei Posthalde (H.). var. fragilifolia Jur. Schwächer verfilzt als die Normalform, Blätter etwas brüchig, mit weissglänzenden Basen. S. Am Feldberg mehrfach (H.). 149. Tortella fragilis (Drumm.) (Barbula fragilis B. S., Barbula Drummondi Milde) R. 239. Reingrüne, innen schwärzlich-braune, ausgedehnte Rasen von der Grösse der Tortella tortuosa bildend. Sofort an den stark brüchigen, aufrecht abstehenden Blättern mit weissglänzender Rippe und der geringen Kräuselung zu erkennen. Blattrippe als Stachelspitze deutlich austretena. Fruchtet äusserst selten. An feuchten Urgesteinsfelsen zwischen Gras und auf Torf- boden, selten. In Baden bis jetzt nur steril. S. Bei Klein-Laufenburg (Jäger), Zastlerthal am Feldberg auf Gneis (Sickb!), im Zastlerloch am Feldberg bei ca. 1300 m. (H., vielleicht der Sickenbergersche Fundort). Barbula Hedw. (1782). Schlüssel zu den Arten. A. Blätter beim Anfeuchten sich stark sparrig nach rückwärts krümmend. a. Rippe bis zur Mitte gleichbreit....... Sante RS D de B. reflexa. bRippe-amiGrunde rt lier nen. 2 m we R OREE B. fallax. B. Blätter feucht nicht sparrig sich zurückkrümmend. a. Blattzellen glatt. Beblrkurzigespilzti&. years B. gracilis. NBI länger ws rascher. zugespitze 22... 00.0... B. icmadophila. b. Blattzellen papillös. I. Rippe gegen die Basis schwächer. 1. Blattrand bis zur Rippe eingerollt, Blätter sumpf u. stachelspitzig.... B. revoluta. 2. Blattrand nicht so stark eingerolit, Blätter scharf zugespitzt......... B. Hornschuchiana. II. Rippe an der Basis breiter. 1. Rasen nicht wurzelhaarig verwebt. «. Blätter stumpf u. stachelspitzig................ B. unguiculata 928 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SER.). (75) ß. Blätter lang zugesprtzt Bl>ganzrandig 2.222. ee ee B. vinealis. Bl.san.d. Spitze buchtig us gesägt. een ee B. sinuosa. 2. Rasen wurzelhaarig verwebt. x. Biatispitze ganzrandig, kleinere, sehr dichtrasige Pflanzen......... B. convoluta, 8. Blattspilze gezähnt, grössere, dicht- oder lockerrasige Pflanzen..... B. paludosa. 150. Barbula reflexa (Brid.) (Barbula recurvifolia Schimp.) R. 243. Lockere, hohe, meist bräunlich-grüne Rasen bildend. Stengel ziemlich locker beblättert. Blätter beim Anfeuchten sich sparrig nach rückwärts krümmend, aus eiförmiger Basis lanzeltlich und allmählig zugespitzt, scharf gekielt. Rippe bis zur Mitte gleich breit. Blaitzellen stark verdickt, papillös. An Kalkfelsen in feuchten Lagen, selten, sehr selten fruchtend. S. An einem kleinen Wasserfall im Schlüchtthal (H.). E. An der Ausmündung eines Bachs in den Rhein bei Laufenburg (H., 1898), am Rheinufer zwischen Rheinweiler u. Bel- lingen (H.). 151. Barbula fallax Hedw. R. 242. Rasen locker, ohne Wurzelfilz, bis 3 cm. hoch, schmutzig braungrün. Blätter feucht sich sparrig zurückkrümmend, länger zugespitzt als bei Barbula reflexa ; Rippe sich von der Basis an gleichmässig verjüngend. Blattzellen mässig verdickt, papillös. Auf Erde, besonders auf kalkhaltigem Boden, häufig fruchtend, namentlich in der Ebene und Hügelregion, sehr verbreitet. 152. Barbula gracilis (Schleich) Schwägr. R. 248. Rasen ziemlich dicht, bis 2 em. hoch, oliven- bis bräunlichgrün; Pflänzchen fadendünn. Blätter beim Anfeuchten sich wenig zurückkrümmend, dann aufrecht abstehend, vom untern Drittel ab gleichmässig verschmälert, durch die austretende, bräunliche Rippe mit kräftiger Granne. Alle Blattzellen dickwandig und glatt. Seta rot. Auf sandig-lehmigem Boden, an Wegrändern und Flussufern, selten. V. Jsteinerklotz (Goll). E. Leopoldshafen (D' Schmidt). 0. Gun- delsheim a. Neckar” (Röll!) 153. Barbula icmadophila Schimp. Mit Barbula gracilis nächst verwandt und wohl nur Form derselben. Unterscheidet sich von dieser durch die plötzlich und länger zugespitzten Blätter und (76) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 929 die auf dem Blattrücken etwas vorgewölbten (aber kaum papil- lösen) Zellen der Lamina. Nur steril, bisher nur aus den Alpen bekannt. 0. Bei Gundelsheim a. Neckar * (Röll!), das spärliche Material stimmt ziemlich genau auf die Limpricht’sche Beschreibung; trotzdem ist es mir wegen des Fundortes etwas verdächtig und könnte vielleicht doch nur eine Form von Barbula gra- cilis sein. 154. Barbula revoluta (Schrad.) R. 246. Niedere, gewöhnlich oben licht- bis gelblichgrüne, seltener bräunliche, innen rostbraun gefärbte, mehr oder weniger dichte Räschen bildend. Blätter trocken anliegend bis eingekrümmt, stumpf, Ränder an der Spitze bis zur Rippe eingerollt. Rippe am Grund schwächer, oben ziemlich stark, biconvex. Seta unter der Kapsel gelb ; Kapsel zuweilen schwach geneigt, bell-rötlichbraun. An sonnigen Plätzen an Felsen und auf Erde, nicht häufig. B. Zwischen Hödingen u. Ueberlingen (H.). S. Schlossberg b. Freiburg (H.). K. Bei Bötzingen (Goll!), am Badberg (H.). E. Karlsruhe (S.), Heidelberg, Schriesheim. 0. Gundelsheim a. Neckar” (Röll!). 155. Barbula Hornschuchiana Schulze. Niedere, braungrüne, lockere Räschen bildend. Blätter trocken anliegend, feucht auf- recht abstehend, scharf zugespitzt; Ränder an der Spitze stark eingerollt. Rippe am Grunde schwächer, stachelspitzig austretend. Kapsel schmal eilänglich, leicht gekrümmt. Seta oben gelb. Auf Erde, Sandboden, an Wegrändern, in Kiesgruben, ziemlich selten. J. Hüfingen (Engesser). E. Hartheim (H.), zwischen Jechtingen u. Sasbach (H.), Kehl (Kneiff u. Hartm., plant. krypt. bad.), Karlsruhe (A. Br.), Schwetzinger Schlossgarten (Sch.). 0. Gundelsheim a. Neckar * (Röll)). 156. Barbula unguiculata (Huds.) R. 241. Lockere, nicht verwebte, bräunlichgrüne, innen rostbraune Rasen bildend. Blätter trocken einwärts gekrümmt, feucht aufrecht-abstehend, lanzettlich bis zungenförmig, stumpf; Rippe am Grunde breiter, stachelspitzig austretend. Zellen des Blatigrundes hyalin. Kapsel cylindrisch, aufrecht, Seta rot. In vielen Formen auf Erde, Steinen, Felsen und besonders Mauern, von der Ebene bis in die Bergregion steigend. Gemein! 930 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (77) 157. Barbula vinealis Brid. R. 244. Meist gelblichbraune bis rötliche, lockere Räschen bildend. Blätter trocken anliegend, feucht sich mässig zurückbeugend, dann aufrecht abstehend. Blätter gleichmässig bis zur feinen Spitze verschmälert, Rand bis über die Blattmitte umgerollt, Rippe gelbbraun, am Grunde breiter. Blatizellen unregelmässig, mit verdickten Wänden. Kapsel cylindrisch, Peristom nur einmal gewunden. Auf kalkhaltigem Boden, an sterilen Plätzen, selten und noch seltener fruchtend. (Früchte in Baden noch nicht beobachtet). E. Auf Sandboden bei Dundenheim am Rhein (H.). N. Auf Weinbergsmauern des Turmbergs bei Durlach (A. Br.). Seither nicht wieder gefunden. 0. Gundelsheim a. Neckar” (Röll!). var. cylindrica (Tayl.) Boulay. Rasen höher, lockerer; Blätter länger und feiner zugespitzi, (rocken gekräuselt. S. Hinter dem Hirschsprungim Höllenthal an schattigen Felsen (H.). V. Bei Thalhausen am Schönberg b. Freiburg (H.). 158. Barbula sinuosa Braithw. Habituell an Trichostomum cylin- dricum erinnernd. Dunkelgrüne bis bräunliche, meist sehr niedere (2 mm. bis 1 cm.), kleine Räschen bildend. Blätter feucht ver- bogen abstehend, trocken gekräuselt, an der Spitze zerbrechlich, lanzettlich-linealisch, Rand in der obern Blatthälfte aufrecht, meist wellig, gegen die Spitze gezähnt. Alle Blattzellen fast gleich gross, nur am Blatigrund (auch am Rand) rectangulär und fast hyalin. Auf Kalksteinen im lichten Wald, sehr selten. Westliche Art! V. Von A. Geheeb am Nordostabhang des Schönbergs bei Frei- burg auf Hauptrogenstein entdeckt! (Nov. 1902), daselbst vom Verf. unter Führung des Entdeckers im Oktober 1903 wieder aufgenommen; ein zweiter Fundort liegt am Süd- westhang der Schneeburg, wo das Moos reichlichst auf Nagelfluh wächst u. üppige Rasen bildet (A. Geheeb u. H., Okt. 1903). 159. Barbula convoluta Hedw. R. 251. Niedere, an der Oberfläche freudig- bis spangrüne, innen braun gefärbte, sehr dichte Räschen bildend. Blätter klein, ziemlich breit, lanzettlich. Rippe sehr stark, gegen den Grund bedeutend breiter. Seta ziemlich hoch (-2,5 cm.), strohgelb. Kapsel unverhältnismässig klein, eilänglich, aufrecht oder geneigt. (78) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 951 Auf Erde, namentlich auf Sandboden, an sterilen Plätzen, häufig, aber wegen Sterilität meist unbeachtet gelassen. B. Salem (Jack!), Konstanz (Leiner), Burg Kargeck (Jack!). J. Stühlingen (Jack !), Bonndorf c. fret.! (Gerwig). S. Baden- weile" (Gmelin), Kirchzarten u. Höllenthal (Sickb!, H.), Schlossberg b. Freiburg (H.). E. Kleinlaufenburg (H.), Klein- kems c. fret.! (H.), Rheinweiler-Steinenstadt (H.), Freiburg (H.), Kaiserstuhl (Goll), Karlsruhe (A. Br.). 160. Barbula paludosa Schleich. (Barbula crocea Web. et Mohr). R. 253. Rasen mehr oder weniger dicht, mit rostrotem Stengelfilz, bis 4 cm. hoch. Blätter trocken anliegend, feucht stark abstehend, länglich-lanzeltlich. Ränder völlig flach, in der Spilze unregel- mässig gezähnt. Rippe kräftig, rötlich. Blattzellen gegen die Basis verlänger!, gelblich und durchscheinend. Kapsel aufrecht, schmal eilänglich, Sela rot. An feuchten Kalkfelsen und auf Kalktuff, selten. J. Jm Donauthal bei Friedingen u. Bronnen* (Hegelmaier) ; bei Stühlingen (Brugger). Aloina Kdbg. (1883). Schlüssel zu den Arten. A. Haube nur von der Länge des Deckels, Ring schmal, bleibend. A. ambigua. B. Haube bis zur Mitle der Urne reichend. a. Ring sich abrollend, breit, Sporen kleiner.................. A. rigida. b.. Ring schmal, bleibend, Sporen grösser ................... A aloides. 161. Aloina rigida Kdbg. (Barbula Hedw.) R. 255. Pflänzchen knospenförmig, nur wenige Millimeter hoch, vereinzelt wachsend. Blätter sehr dick, starr, angefeuchlet sternförmig ausgebreitet, trocken hakig eingekrümmt. Kapsel au/recht, nach der Reife fast schwärzlich. Haube bis zur Urnenmitte. Auf kalkigem Boden (Brachäcker, Hohlwege), auf Löss, auch in Felsspalten, ziemlich selten. B. Salem, Nagelfluhfelsen am Schloss Heiligenberg (Jack!). J. Hüfingen (Engesser), Steinach b. Thiengen (Gerwig). K. Am Kaiserstuhl (Goll, H.), Tuniberg (H). E. Heidelberg (C. Sch.). N. Turmberg b. Durlach (Bausch), Rauenberg (S.). 0. Wertheim (Stoll). 932 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (79) 162. Aloina ambigua Kübg. (Barbula B. S.) R. 256. Etwas kräfliger als Aloina rigida, sonst im Habitus sehr ähnlich. Kapsel schlanker und länger als bei voriger. Haube nur von Deckeliänge. Bing bleibend. An ähnlichen Standorten wie vorige, namentlich auf feuchtem Alluvialboden der Ebene und auf Löss der Vorberge. J. Oberlauchringen (Gerwig). V. Schönberg b. Freiburg, zwischen Betberg u. Heitersheim häufig, zwischen Buggingen u. Müll- heim (H.), Schutterlindenberg b. Lahr (H.). E. Kleinkems u. Steinenstadt (H.), Bötzingen (Sickb.!), Munzingen (Siekb.!), Oberachern (Dr W.!), Hohenwettersbach (W. B.). Karlsruhe u. Durlach (S.). Heidelberg (Arnold). O0. Gundelsheim a. Neckar* (Böll!). 163. Aloina aloides Kdbg. (Barbula Bruch.). R. 257. Im Habitus ähnlich wie Aloina ambigua, doch die Blätter kürzer und schmäler. Kapsel sehwach geneigt bis horizontal, hell braunrötlich! Haube bis zur Kapselmitte. Peristomäste kürzer als bei Aloina ambigua. Sporen bedeutend grösser als bei den vorigen Arten. An ähnlichen Standorien. gern an alten Mauern; recht selten! J. Geisslingen b. Waldshut (Gerwig). E. Am Fuss alter Mauern b. Laufenburg (Jäger, Flora 1865). TUrossidium Jur. 1532. 164. Crossidium squamigerum Jur. (Barbula membranifolia Schultz). R. 258. Grauschimmernde, mehr oder weniger aus- sedehnte Rasen vom Habitus der Tortula muralis var. incana bildend. Blätter breit, oval, mit chlorophyllarmer. beinahe hyaliner Lamina. Rippe in ein langes, hyalines Haar auslaufend; die obere Lage ihrer Bauchzellen entwickelt ein dichtes Polster von grünen (assimilierenden), dichotomischen Zellfäden, das seitlich durch die etwas eingeschlagene Lamina geschützt wird. Blattzellen der Lamina in der Mitte queroval, gegen die Spitze rhombisch, dick- wandig, gegen den Grund rectangulär bis quadratisch und dünn- wandiger. Seta aufrecht, lang. bis über 2 cm. Kapsel elliplisch, gerade oder etwas gekrümmt. Deckel lang bleibend. Peristom wie bei Barbula. An von der Sonne stark erwärmtem Gestein. selten. Mediterrane Art, die besonders in Oberitalien häufig ist. (80) : TH. HERZOS. DIE LAUBMOUSE BADEXS. 933 Nur K. Auf Basalt zwischen Sasbach u. Limburg (Lützelberg, A. Br. 1824. H.), Bötzingen (Sickb. u. Goll), Badberg b. Vogisburg (H.). Tortula Hedw. 1782. Schlüssel zu den Arten. A. Blätier gesdumt. a. Tubus des Perisioms hoch. I. Saum wulstig, oberwärts mehrschiehtig ............... T. subulata. 317 Saum ‚einschichtigs 23 EN EN IE} T. levipila var. 2. b. Tubus des Peristoms nieder. EEinhausig; Blaithaar hyalın . u... 32.228 2 T. muralis. IT. Zweihäusig, Blatihaar gelblieh........-...---------.--. T. zstiva. B. Blätter ungesdumt. a. Rippe nicht austreiend, Blatt haarlos.........-..--.---..- T. latifolia. b. Rippe als Haar austretend. 1. Pflanzen mit blaitbürtigen Bruiknospen, steril.......... T. papillosa. II. Pfanzen ohne blatibürtige Brutknospen. 1. Einhäusig, Haar hyalın. a. Blatirand längs umgerollt........-.-....--.--.. T. canescens. #. Blatirand in der Mitte umgebogen, Habiius einer schwachen T. ruralıs. . T. levipila. 2. Zwerhäusig. x. Rippe am Rücken glait. S-Kleine-dichzrasise Ark "7.0 2 T. pulvinata. $ $ Grosse, lockerrasige Art vom Habitus der T. ruralis, aber Blätter feucht aufrecht abstehend............-.- T. montana. £. Rippe am Rücken papillös bis sägezahnig. S Haar hyalin.,, Kapsel länger: :. ..2.:..2.22.. 2... T. ruralis. $ $ Haar draun, steif, Kapsel kürzer.............- T. aciphylla. 165. Tortula subulata Hedw. (Barbula Pal. de Beauv.. Syntri- chia Web. et Mohr). R. 272. Niedere, grüne bis braungrüne Rasen bildend oder herdenweise, steril an schwache Formen von Encalypta contorta erinnernd. Stämmchen kurz. Blätter lang zungen-spatelförmig, am Rand durch verlängerte Zellen gelb gesäumt. Rippe kräftig, als Siachelspitze austretend. Kapsel auf meist gerader Seta lang cylindrisch, gerade oder etwas gekrümmt. Die Seten beobachten durchgehend eine sehr auffällige Stellung, indem sie am Rande der Rasen nach aussen gespreizt abstehen 934 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (84) (wohl zusammenhängend mit einer Regulierung der Sporen- aussaat). Aehnliches Verhalten zeigt auch Tortula mucronifolia, ein Moos alpiner Regionen auf Kalk, das mil kleinen Formen der Tortula subulata leicht verwechs: It wird: die beiden unterscheiden sich sofort dadurch, dass Tortula snbulata stark papillöse, Tortula mueron’folia völlig glatte Blätter besitzt. Auf Walderde, besonders an Wegböschungen. unter Wurzel- und Rasenüberhängen, gern mit Weisia viridula, Pleuridium subu- latum, Dieranella heteromalla, Diphyscium u. Gatharinea. Gemein! var. ß angustata (Wils). Blätter schmäler, schärfer zugespitzt, gegen die Spitze gezähnt. Rippe schwächer. V. Wolfschlucht bei Kandern (H.). 166. Tortula muralis Hedw. (Barbula Timm.). R. 268. Kleine, ziemlich dichte Polster von feucht blaugrüner, trocken grauer Färbung bildend. Blätter verkehrt eilänglich. gelblich gesäumt. Rippe als langes, hyalines, glattes Haar auslaufend. Einhäusig. Fast auf allen Substraten in trockener Lage, besonders an Mauern. von der Ebene bis in die Bergregion eines der gemeinsten Moose ! 167. Tortula æstiva Pal. Beauv. (Barbula Schultz). R. 269. Aehnlich wie Tortula muralis, aber feucht fast reingrün. Rippe als gelber Stachel, selten gar nicht austretend. Zweihäusig. Vielleicht eine werdende Art! | An schattigen Mauern und an beschatteten Steinen im Walde, besonders auf Kalk ; wohl vielfach übersehen. B. Konstanz (Leiner), Salem u. Heiligenberg (Jack!), Hohen- höwen (H.). S. An einer Mauer im Bad Griesbach (W. B.), Schlossberg b. Freiburg (H.). 168. Tortula latifolia Bruch (Barbula B. S.). R. 276. Lockere, dunkelgrüne Räschen bildend. Blätter breit eilänglich, ohne Haar! Rippe nicht austretend. Am Grund alter Feldbäume und an altem Holz, fruchtet sehr selten ! S. An Bretterwänden des Eisenwerks bei Falkensteig im Höllen- (hal (Sickb.), Güntersthal (Janzen!). E. Früher an den Pappeln der Durlacher-Allee (A. Br.). 169. Tortula papillosa Wils. (Barbula C. Müll.). R. 277. Einzeln oder in niederen Räschen wachsendes Moos, das sofort an den (52) TH. HERZOG. DIE LAUBMUOSE BADENS. 935 gelbgrünen, immer im Winter auftrelenden Brutkörpern auf der Bauchseite der Blattrippe zu erkennen ist. Trocken bilden die Pflänzchen schwarze, unansehnliche Knöspchen, während feucht die Schopfblätter sich zu einem ziemlich grossen, reingrünen Stern entfalten. An freistehenden Bäumen : Linden, Pappeln, Ahornen, Nuss- bäumen, sicher allgemein in der Ebene verbreitet und nur viel- fach übersehen. Nur steril! Sporogon in Europa unbekannt. E. In Freiburg u. Umgebung häufig (H.), Lehen auf einem Weinstock (H.), Kirchzarten (C. Müll.!), Suggenbad (H.), zwischen Dinglingeu u. Lahr (W. B.), bei der Karlsruher Kadettenschule (W. B.). 170. Tortula canescens Mont. (Barbula Bruch). R. 271. Bedeutend kleiner als Tortula muralis. Blätter verkehrt-eilänglich, zugespitzt, nie abgerundet, ungesäumt, mit hyalinem Haar. Kapsel schmal- elliptisch, ziemlich klein. Felsmoos! An sonnigen Stellen sehr selten! Mediterrane Art. S. Auf verwilierlem Gneis am Schlossberg b. Freiburg, am Weg vom Pavillion nach St. Ottilien (Sickb., 3. Juni 18691). Die Stelle dürfte höchst wahrscheinlich durch neuere Weg- bauten zerstört sein ! 171. Tortula lævipila de Not. (Barbula B. S.). R. 278. Im Habitus der Tortula ruralis sehr ähnlich, aber meist schwächer und reiner grün. Blatthaar meist glatt, hyalin. Am sichersten durch den Blütenstand von Tortula ruralis zu unterscheiden, indem diese zweihäusig, Tortula lævipila aber einhäusig ist. Besonders an Chauseebäumen, fruchtet selten. Jedenfalls oft mit Tortula ruralis verwechselt und deshalb übersehen. J. Thiengen, Stühlingen (H.). S. Himmelreich, Güntersthal (H.). E. Lahr, Karlsruhe, Daxlanden, Schriessheim. (Fortsetzung folgt). 936 PRIMITLÆ FLORÆ COSTARICENSIS FILICES ET LYCOPODIACEE [il AUCTORE H. CHRIST. Bâle. Suite de : I. Durand et Pittier, Primitiæ flor. Costaricensis in Bulletin de la Societe royale de Botanique de Belgique, I, 35, 1896, Filices par J. E. Bommer et H. Christ. et de : IT. H. Pittier, Primitiæ fl. Coslaricensis, tome IH, fase. 1. Instituto fisico- geographico nacional. San José de Costarica 1901. Filices, second mémoire, auct. H. Christ. J'ai eu le privilège de recevoir, depuis mon premier travail sur la flore ptéridologique coslaricaine en 1896, une incessante série de collections de fougères de ce beau pays, faites sous la direction de M. Pittier, chef de l'Institut costaricain. J'ai donné un résumé de ces trouvailles en 1901 dans le petit livre cité plus haut, imprimé par les bons soins de M. Pit- tier lui-même à San José. Mais depuis, j'ai recu tant de matériaux nouveaux de la part des col- lecteurs de l'Institut, renforcés par un nouveau botaniste, M. Alfaro, comme de la part de MM. Carlos Werckle et Theo. Brune, fixés pendant quelque temps à Turrialba, au pied du puissant volcan du même nom, que j'ai dû réunir une troisième liste que voici. On sera étonné de la richesse de cette énumération qui porte l’en- semble des ptérophytes costaricaines à un nombre tout à fait extraordi- naire pour un pays aussi étroit, ne formant qu'un isthme entre les deux grandes parties du continent américain. En effet, à la réception de chaque nouveau paquet, j'étais aussi émerveillé que confondu du nombre er (2) H. CHRIST, PRIMITLE FLORÆ COSTARICENSIS. 937 de formes nouvelles pour la région, non encore contenues dans les envois antérieurs, nouvelles même pour la science. Chaque nouvelle récolle provenant de la région alpestre des volcans contenait des espèces andines et subandines de la Colombie maintenant acquises pour le Costa- Rica, par exemple : Cyathea divergens, Elaphoglossum rupestre, pilosum, Lindeni, Bellermannianum, Polybotrya juglandifolia, canaliculata, Athy- rium (Asplenium Moore) ferulaceum, Asplenium holophlebium, Polypo- dium melanopus, ecostatum, Aspidium draconopteron, A. (Polystichum) rigidum, Lycopodium callitrichefolium, etc. Si l’element andin se devoile de plus en plus dans la flore de ce pays, on est doublement surpris d’y voir apparaitre des formes insulaires des Antilles, comme Saccoloma Imrayanum, Lindsaya fumarioides, Hymeno- dium erinitum, Trichomanes crinitum, membranaceum, Diplazium costale, Gymnopteris nicotianæ/olia, Polypodium marginellum, Lycopodium funi- forme. Très rares sont les espèces xérophiles du Mexique qui ont été décou- vertes dans un pays aussi richement humecté; je ne puis citer cette fois que Cheilanthes viscosa et angustifolia. Chaque récolte aussi contenait quelque nouveau Alsophila ou Cyathea, dont le Costa-Rica ne semble posséder que des formes originales, à part quelques espèces banales et communes à toute l'Amérique tropicale. Et encore, l'identification de ces formes estimées banales de prime abord s’est montrée risquée quelquefois et ıl s'agissait en effet d’une espèce nouvelle. Avec ces fougères en arbre, les plus petits membres de la famille, les Hymenophyllum rivalisent en formes multiples. On verra que ces petits épiphytes, cachés parmi les mousses des branches d’arbres et du détritus végélal à leur pied, offrent une varialion inattendue dans le groupe des espèces velues (A. elegans, eic.) surtout. C’est un petit monde à explorer qui fournira bien des formes nouvelles encore. Les petits Polypodium des mêmes stations tiennent à peu près le même rang. En face de tant de formes inusitées, on comprendra mon hésitation à créer de nouvelles espèces. Ce n'est qu'avec une vraie répugnance bien souvent que j'ai dû céder à l'évidence, et je puis affirmer que j’ai in petto encore un certain nombre de formes douteuses (parmi lesquelles un type absolument nouveau) qui restent à l’état d'étude el que je n’ai pas osé publier encore. Dans les Dennstædtia, les Aspidium, les Lomaria, les Diplazium, il y a de ces formes difficiles. La plus belle decouverte de BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 9, 31 août 1904. 61 938 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (3) toutes : le Loxsomopsis Costaricensis, a élé décrite et figurée déjà dans le tome IV (1904), n° 5, p. 393 de ce Bulletin. A lui seul, ce type ances- tral et isolé, comparable seulement au genre Loxsoma R. Br. de la Nou- velle-Zélande, élève le Costa-Rica au rang d’un centre de création bien important. Bâle, mai 1904. Hymenophyllum L. 1. Hymenophyllum laciniosum n. sp., {yp. in Herb. Christ. Intermédiaire entre H. polyanthos Sw. et H. undulatum Sm., très voisin d'A. dejectum Bak. Icon. fil. III, 1610, qui se distingue par son stipe solide, ailé, et ses lanières plus étroites. Taille d’H. polyanthos : 15 cm. sur 2/2 cm., stipe filiforme, rachis étroitement ailé; pinnules non flabellées mais profondément pinnatifides- pectinées, segments obtus, irrégulièrement dirigés en haut, rétrécis à la base et souvent à peu près pétiolés, onduleux et un peu crispés, sores tantôt dant l’aisselle, tantôt à la pointe des segments, souvent franche- ment pédonculés, petits : 1 mm., globuleux, valves entiers. réceptacle enfermé. Tissu charnu, couleur brun foncé noircissant par la dessication. Plante glabre. Hab. Werckle s. n. La même plante a été collectée par Lehmann au volcan de Sotara, prov. de Cauca, Colombie, sous n° 5671. 2. Hymenophyllum carnosum n. sp., typ. in Herb. Christ. Petit, vers A. rarum R. Br,, se distinguant de AH. polyanthos Sw. par une fronde largement deltoïde-ovale de 5 cm. sur 3 cm., stipe de 3 à L cm., pinnules flabellées, à segments plus longs et plus larges que H. polyanthos, à bords entiers, sores terminaux 1 ‘/ mm. arrondis, valves à bords entiers, réceptacle enfermé; plante glabre à bords entiers, üissu charnu-cartilagineux, couleur bistre. Hab. Werckle s. n. 3. Hymenophyllum siliquosum n. sp., typ. in Herb. Christ. Affine H. paniculifloro Presl. cui quoad partem fructiferam frondis simillimum : pinnæ steriles differunt. Longe reptans, rhizomate chordiformi firmulo uti tota planta, radi- culis numerosis hederæ instar instructo. Stipite rigidula, 3 cm. longo, IE a et a (4) H. CHRIST. PRIMITIÆ FLORÆ COSTARICENSIS, 939 fronde bi-rarius tripinnatifida e basi ovali elongato-lanceolala, 4 ad 6 cm. longa 2 em. lata, ad basin pinnis sterilibus prædita, apice elongato mere fructifera. Pinnis sterilibus brevibus 1 ‘/2 cm. longis, pinnulis Nabellatim parlilis 4 fidis segmentis mutieis margine integris. Parle superiore frondis fructifera anguste alata paniculam lanceolatam acuminatam for- mante usque ad # cm. longa, omnibus ramis sorum lerminalem geren- libus, soris clavato-cuneatis valvis ovatis subaculis denticulato-crenatis rigidis, receplaculo sæpius exserto crasso. In fronde bene evoluta pani- culam usque ad 40 soros gerentem facile reperies. Planta levis. Sorus 3 mm. longus 2 mm. latus. Colore atro-brunneo. Hab. Costa-Rica. C. Werckle 307, 289. Obs. Iymenophyllum macrothecium Fee Hist. foug. et Lycopod. Antill. 115 Tab. 31-2 est très voisin de notre espèce pour les sores. mais diffère par les lobes de la fronde qui sont larges. 4. Hymenophyllum constrictum n. spec.. typ. in Herb. Christ. Differt ab A. elegante Spreng. cui simile quoad characteres sed valde dis- simile quoad habitum : fronde latiori, pinnis jam a parte inferiore fructi- feris, recle patentibus, rachi principali, pinnis et pinnulis late alatis ala valde undulato-crispata i. e. creberrime usque ad rachim constrictis, par- tibus dilatatis 2 mm. latis rotundatis, urceolis 2 mm. aut ultra lalis rotun- datis pedunculatis valvis minutissime apiculatis. Planta delicatissima translucente rufo-viridi cæspites subtilissimos formante. tota planta ciliis longis creberrimis simplicibus pallidis sed oculo nudo vix conspiciendis prædita, 8 ad 10 cm. longa, 4 cm. lata, lamina lanceolata, bipinnata, pinnis elongatis 3 cm. et ultra latis, 2 ad 3 pinnulis sæpe furcatis elon- gatis utroque latere instructis. Stipite capillaceo haud alato. Hab. Costa-Rica. inter muscos epiphyticum. C. Werckle 1903. 5. Hymenophyllum caudateilum n. sp., typ. in Herb. Christ. Differt a A. elegantı Spreng. cui simile quoad characteres sed dissimile quoad habitum; fronde e basi latiori versus apicem sensim angustalo in caudam flagellatam desinente, pinnis confertissimis subsecundis, mediis et superioribus brevissimis bifurcatis, 2 mm. latis diaphanis, lobis omnibus apice uno soro instructis, margine plano aut levissime undu- .lato; pinnis inferioribus sterilibus latere inferiore simplicibus latere superiore solummodo duabus laciniis præditis, rachi principali stipiteque capillaceis exalatis, planta pallida dense ciliata, ciliis rufis ramosis. Turionibus sterilibus sepe simpliciter pinnatis. Soris late adnatis tri- angulari-ovatis, À ‘/2 mm. latis, valvis denticulatis valde ciliatis. 4 940 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.) (5) La plante est très délicate, en touffes très légères, à frondes de 5 à 8 cm. de longueur, larges de 2 cm. à la base, mais s’'amincissan! en queue dès la base au sommet, couverte de sores nombreuses de bas en haut, el très particulière par l'extrême raccoureissement des pin- nules. Hab. Gosta-Rica. inter muscos epiphylicum. G. Werckle 1903. 6. Hymenophyilum nitens Werckle mss. Differt a H. constricto cui proximum frondeb reviori, pinnis pinnulisque abbreviatis valde confertis sterilibus planis, fertilibus valde undulalis sed vix consiriclis, colore pallide virescente, ex cl. detectore valde lucente lucemque refrangente. Hab. Costa-Rica C. Werckle 249, 252. Eadem planta e Brasilia austr. : Serra Itatiaia 2100 m., 1902, 1. P. Dusèn 161. 7. Hymenophyllum Wercklei n. sp. typ. in Herb. Christ. Differt a H. interrupto Kze. cui valde affine fronde pinnisque magis elongatis, pinnis caudato-acuminatis, faciebus lucido-glabris, exceptis rachibus costisque indumento brevissimo fulvo deinde subcanescente adpresso, pilis ramosis composilo instructis. Nervis pinnarum numerosis approximalis elevalis, pinuis idcirco longitudinaliter plicalis. H. interruptum differt pinnis brevioribus obtusioribus, fronde undique pilis elongalis ramosis ferrugineis tomentosa et ciliata. Nervis pinnarum magis remotis, planis, pinnis planis. Hab. Costa-Rica l. Werckle, 247, 293. 3 Eadem planta sed margine ciliato ex Guatemala, Chicago I. Türckheim 12, Guadeloupe, L’Herminier And. Quit. 1. Sodiro, 278. 8. Hymenophyllum rufum Fee. Tout à fait semblable à la plante du Brésil. I. Glaziou et autres. Hab. 1. Werckle 292, 2924, 294. 9. Hymenophyllum angustifrons n. sp., Lyp. in Herb. Christ. Affinite d’H. Lindeni Hook. Spec. fil. I, tab. 34c, mais plus petit et plus etroit, moins parlage. Rhizome mince, mais raide, muni de poils roux. Stipe 6 à 8 cm., assez solide, étroitement ailé, fronde 8 cm. sur 3 cm., lancéolé-ovoide, pinnæ plus ou moins dressées en angle aigu, rachis lar- gement ailé, pinnæ bipinnatifides ou pinnatifides à centre entier, seg- ments de 3 à 4 mm. sur 1 ‘/2 mm., aigus, toute la plante ciliée de poils simples meles de poils ramifiés à la base, sores nombreux, terminaux, (6) H. CHRIST. PRIMITLE FLORÆ COSTARICENSIS. 941 pelits (à peine I mm.), arrondis. à valves larges. bordées abondamment de cils ramifiés. Hab. Werckle s. n. Canas Gordas 1098%bis. 1. Pittier 1897. La même plante, un peu plus grande, de Colombie, 1. Lehmann 641%. 10. Hymenophyllum atrovirens n. spec., typ. in Herb. Christ. Espèce de l’affinite d'A. æruginosum Carm. et H. subtilissimum Kunze, comme aussi d'A. rufum Fee Crypt. vasc. Brésil. Tab. 70, 4. Ce groupe d’Hymenophylles poilus se distingue du groupe du H. elegans Spr. el lineare Swartz, auquel appartiennent les deux espèces que nous venons de décrire (H. constrictum et H. caudatellum) par un stipe raide, une fronde ovale ou lancéolée et des lanières plus nombreuses et plus allon- gees, tandis que le type A. lineare a un stipe filiforme et des frondes très allongées, &troiles, pendantes et des pinnules courtes el peu nom- breuses. L’H. atrovirens est particulier dans son groupe par une villosite irès courte, disparaissant presque entièrement sur la feuille adulte, des pinnules très allongées et une couleur vert très foncé. Les sores sont plus petits et plus allongés. Rhizomate longe repente 1 ‘/2 mm. crasso rufo parce piloso. Stipitibus ramosis erectis flexuosis 7 ad 9 cm. longis tenuibus elasticis atropurpu- reis exalatis cum rachi brevissime pilosis, pilis rufis rigidiusculis ramosis. Rachi exalata, apice frondis excepto. Fronde subdeltoideo- ovato-elongata 9 em. longa 3 ‘/2 cm. lala tripinnatifida pinnis confertis circa 12 utroque racheos latere, infra deltoideis, sessilibus versus apicem frondis cuneato-lanceolatis, pinnulis confertis, infimis tri- et quadrifidis, laciniis ultimis ligulato-linearibus vix 1 mm. lalis, ‘/2 cm. longis, dia- phanis, nervis nigris manifestis, marginibus nervisque breviter cilialis, ciliis mox evanidis. Colore atro-viridi, textura firmula. Soris numerosis in laciniis terminalibus minulis À ‘/s mm. latis valvis ovatis dense ciliatis. Hab. Costa-Rica, inter muscos epiphylicum. I. Werckle 1903. 11. Hymenophyllum dimorphum n. spec., Lyp. in Herb. Christ. | Ex affinilate 41. ciliati sed frondium fructiferarum et sterilium dissimi- ' litudine valde peculiare, Pumilum. Rhizomate filiformi cæspitoso. Stipite alato 2 cm. longo fronde 3 cm. longo ovato-oblongo bipinnatifido, frondis sterilis pinnis ad rachım alatam late adnatis triangularibus profunde flabellato-lobatis falcatis deflexo-recurvalis linearibus fere A cm. longis '/z mm. latis, infimis apice furcatis; frondis fertilis pinnis et laciniis admodum brevio- 942 BULLETIN- DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (7) \ ribus et tenuioribus, fere filiformibus, in parte superiore frondis vix 3 mm. longis, et in apice omnium loborum superiorum sorum ovatum 4 mm. longum ferentibus. Sori valvis ovatis pilis brevibus rigidis, spinulosis. Cæterum pubescentia H. ciliati, 1. e. tota planta pilis rigidis stellatis strigosa, colore nigro, textura firmula. Hab. Alto de Mano Tigre, bassin du Diguis, 700 m. Pitt. 12. Hymenophyllum intercalatum n. sp., (typ. in Herb. Christ. "Inter H. hirsutum Sw. et H.lineare Sw. exacte intermedium facie hybrida: Cæspitosum, pumilum, stipite filiformi atrobrunneo 6 cm. longo fronde e basi ovala aut subdeltoidea caudato-elongata 6-8 cm. Jonga 3 cm. lata, bipinnatifida, pinnis 4 utraque racheos latere infra apicem contractum, alternis profunde lobatis lobis 3 aut 4 utroque latere, lobis infimis bilobis cæteris simplicibus 4 ‘/2 mm. latis obtusis 2 cm. longis triangula- ribus, apice frondis caudato-contracto, pinnis conliguis brevibus bi- aut trifurcatis frucliferis. Rachi tenui haud alata. Textura tenuissima. Colore griseo-brunneo, nervis nigris, margine frondis delicatissime denticulato, lamina pilis furcatis sparsa soris in apice loborum frucliferorum rotun- datis 1 mm. latis rufobrunneis, pilis furcatis dense ciliatis et vestitis. H. hirsutum Sw. fronde ovata haud caudato-contracla simpliciter pinnati- fida lobis simplieibus; H. lineare rachi valde elongata pinnis numerosis magis partilis lobisque angustioribus differt. Hab. Turrialba, 2600 m. 13259 ter Pitt. 13. Hymenophyllum ceratophylloides n. sp., typ. in Herb. Christ. : Affinité avec A. secundum Hook. Grev. du Chile merid., dont il a le port, mais les dimensions sont réduites de la’ moitié. Ressemble aussi à H. Durandi Chr., qui est de moitié plus petit et à lobes plus larges. Rhizomate filiformi, planta glabra, stipite 3 cm. longo rachique filifor- mibus nigris omnino exalalis, fronde 4 ad 6 cm. longis, 3 cm. lato ovali basi haud deltoidea, tripinnatifida, pinnis 6 ad 12 utroque latere patenti- recurvalis, costa lenuissima, pinnulis linearibus fere filiformibus arcuato- deflexis '/s mm. latis 3 mm. longis basi dilatatis acuminatis minute den- ticulatis undulato-constrictis. Colore atro-viridi textura rigidiuscula. Planta fructifera minore, vix 5 cm. longa, soris versus apicem frondis numerosis, segmentis abbreviatis insidentibus, terminalibus, valvis orbi- eularibus integris segmento fructifero multoties latioribus 2 mm. dia- metro. Receptaculo incluso, Hab. Costa-Rica. I. Werckle 280. J'ai reçu la même plante de Quito I, Sodiro sous H. tunbridgense. (8) H. CHRIST. PRIMLTL FLORA COSTARICENSIS. 943 Trichomanes Sm. 1. Trichomanes lineolatum Hook. Hab. 1. Brune 285. 2. Trichomanes myrioneuron Lindman in Ark. Bot. Svenska Vetensk. Akad. I, 48. J’identifie cette plante à l’espece de Lindman. Elle a un stipe robuste, velu, un limbe assez large (2 ‘/2 cm.) orbiculaire ou irregulierement lobe qui n'a pas trace de costa, mais une très grande quantité de nervures fort minces et parallèles. Envoyé par C. Werckle s. n. 3. Trichomanes Godmani Hook. Bak. Linn. Proceed. 9, 337, tab. SA. Cette espèce, une des plus grandes du groupe Didymoglossum et de suite reconnaissable par la costa principale très ramifiée qui traverse la feuille jusqu'au bord, connue de Gualemala, a élé envoyée par M. Werckle sous n. 261. 4. Trichomanes Kraussianum Hook. Collecté par M. Werckle. Très répandu dans l'Amérique tropicale. 5. Trichomanes membranaceum |. Cette plante commune aux Antilles, assez rare sur le continent, se trouve aussi à Garillo, 100 m., dans la region la plus humide de Costa- Rica. leg. Brune. 6. Trichomanes Cocos n. sp., typ. in Herb. Christ. Voisin de T. capillare L. (trichoideum Sw.) mais plus bas, à pinnæ plus étalées de manière à ce que la fronde devienne obovoide ou flabellée dans son pourtour; segments plus épais, un peu dilates vers la pointe. Urcéoles rares, ouverture moins ouverte, Couleur plus foncée. Hab. Mes Cocos. 1. Pitüer. 7. Trichomanes pyxidiferum L. Forma laciniis elongatis minus partitis, urceolis late campanulatis limbo minus dilatato receptaculo haud exserto. Aliquantulum ad T. bipunctatum Poir. (T. filiculam Bory) vergens. Hab. Las Vueltas pr. Tucurrique 13330. Tonduz. \ 944 BULLETIN DE L'HEPBIER BOISSIER (2e SÉR.). (9) 8. Trichomanes junceum n. spec.. typ. in Herb. Christ. E sectione T. pyxidiferi L. Differt ab illo statura rigida valde elongata contorta, laciniis angustis- simis. urceolis minimis recte patentibus sive recurvis. Habitu Cystosiræ angustissinæ comparandum, colore nigrescente. Rhizomate repente duro 3 mm. lato squamulis patentibus nigris dense vestito, slipile basi incrassato lisdem squamulis vestito, 3 ad 4 cm. longo filiformi sed rigido, laminæ rachı 10 cm. longa flexuosa, lamina lanceo- lala pinnis adscendentibus lineari-lancolatis ad 4 cm. longis iterum pinnatis laciniis linearibus ?/: mm. latis apice furcatis acutis nervo inconspicuo, urceolis ad basin laciniarum. brevissime pedunculatis patulis sive recurvis 1'/. mm. longis angusle conicis vix 1 mm. latis, limbo statu maturo horizontaliter patente receptaculo exserto. Plante singulièrement étroite dans toutes ses parties, d’un lissu dur, bien different du tissu diaphane de T. pyridiferum. Hab. Costa-Rica inter muscos epiphyticum. I. Werckle. Obs. Cette forme semble être assez répandue dans l'Amérique cen- trale. Je l'ai très bien caractérisée du Mexique. |. Pringle 3300 avec la désignation erronée : T. radicans SW. Je lai du S. du Brésil. 1. Schwacke. 9. Trichomanes crinitum Sw. Cette belle espèce, de suile reconnaissable par ses rosettes étalées et ses longs réceplacles, est nouvelle pour le Costa-Rica, où elle marque un jalon entre les deux localités déjà connues, les Antilles et les grandes Andes de l'Ecuador. Hab. 1. e. Werckle s. ind. loc. 10. Trichomanes venustum desv. var. monomorphum n. var. Une forme représentant tout à fait le Hymenophyllum rupestre Raddi, mais fertile, à urcéoles abondantes à la pointe des lobes. Ordinairement la plante fructifere est dimorphe, les frondes stériles sont hyménophyi- loïdes, tandis que les frondes fertiles sont rétrécies, étroitement parta- gées et d’un tissu ferme à couleur foncée. Hab. 1. Werckle s. n. 11. Trichomanes Kunzeanum Hook. Sp. fil. 1, 127. Forme grande, à fronde atténuée vers la base, slipe court. Hab. Las Vueltas Tucurrique 635-700 m. Tond. 13355. 1. Werckle plu- sieurs fois. (10) H. CHRIST. PRIMITLE FLORA COSTARICENSIS. 945 C'est la plante très répandue en Amérique jusqu'au S. du Brésil. (S. Paulo. I. Wettstein et Schiffner.) C’est ce que j'ai nommé T. radicans SW. Primit. I, 148 et T. spe- ciosum Sw. dans Primit. II, 5. Cyathea Sm. Le Costa-Rica est un des pays les plus riches en Cyatheacées endé- miques. Chaque envoi des environs de Turrialba, où MM. Werckle et Brune sont fixés. contient plusieurs de ces plantes magnifiques, qu'on ne peut, avec toute la peine du monde. identifier à une espèce décrite. C’est avec la dernière répugnance que je dois créer des espèces nouvelles, mais c'est inévitable. Je suis sûr que lorsque les innombrables vallées et chaînes de montagnes de cet isthme seront convenablement exploitées, le nombre de ces beaux végétaux sera tout à fait extraordinaire, et qu’on sera forcé de les reprendre dans leur ensemble pour en faire une mono- graphie. 1. Cyathea divergens Kunze syn. plant. Crypt. Pœæppig. 100. Hook. sp. fil. I, tab. 41 A. Cette belle espèce des Andes, de Colombie, d’Ecuador et du Pérou, qui se distingue par son tissu durement coriace, sa couleur brun foncé à l’état sec, ses pinnuies stipitées et ses segments inférieurs allongés et libres, semble assez répandue au Costa-Rica. Hab. Forêts de Gopey, 1800 m. I. Tonduz, 11787; Velirla 1800-1900 m. 1. Tonduz, 12182, Werckle 38. Déjà signalée pour le Costa-Rica par Baker Journ. Bot, 1887. 2. Cyathea hastulata n. sp. Iyp. in Herb. Christ. Espèce des plus belles et des plus grandes, à segments d’une longueur inusitée, très incisés el à base inégale, formant souvent une oreillette très accentuée à la base supérieure. Port d’une forme très développée d’Aspidium (Polystichum) aculeatum Sw. que Tenore a appelée haste- latum. Amplissima. Rachi principali digiti crassitie, caslaneo-purpurea, nitente sed pube brevissima rufo sparsa, inermi. Rachi pinnarum eadem sed tenuiore. Pinnis 72 cm. longis 22 cm. lalis acuminatis fere sessilibus, pinnulis circa 30 infra apicem pinnatifidum, sessilibus paten- tibus, 13 cm. longis 2 '/2 em Jatis, costa tenui purpurea, inter segmenta 946 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (11) undulato-alata, segmentis remotiusculis sinu separatis, numerosis circa 23 ulroque costæ latere, falcatis 14 mm. longis 3 mm. latis acutis pro- funde crenato-dentalis dentibus ovatis, ultra 4 mm. longis et latis obtusis, basi superiori in auriculam manifestam 3 mm. longam productis, basi inferiori truncalo rarius etiam producta. Costis costulisque furfuraceo- squamulosis. Textura rigide herbacea, colore utroque latere viridi. Ner- vulis in lobis inferioribus pinnatis 3 aut 2 jugis, in superioribus fur- catis. Soris numerosis 9 ad 10 utroque latere, uno pro lobo, costulæ adpresso, minutis, brunneis. receptaculo nodiformi elevato indusio discum angustum mox laceralum vix À mm. latum formante. Espèce comparable a Alsophila sagittifolia Hook. de Trinidad, mais encore plus développée, particulière par l’aile onduleuse et alternante de la costa, à l’instar des Marattia, mais sur une bien plus petite échelle. Hab. Arias Agua Punta. Il. Werckles. n. 3. Cyathea papyracea n. sp. typ. in Herb. Christ. Très voisin de C. Schanschin Mart. qui est très répandu au Costa-Rica ; en diffère par des rachis non aciculés, rouge-brique pâle, des segments d'un Lissu très mince, papyracé el fragile, vert clair, plus clair encore en dessous, segments plus denteles, à pointe aiguë, Sores plus petits, à la base des nervures fourchues et appliqués à la costule, à peine de 1 mm. de diamètra, à indusie ocré très mince, se fanant en se déchirant irregu- lièrement. C’est un des membres du groupe Schanschin, qui sont peu caractérisés et pour cela malaisés à décrire. Hab. Werckle 52. 4. Cyathea pelliculosa n. sp., {yp. in Herb. Christ. Espèce distinguée par des pinnæ et pinnules pétiolées, courtes, une surface presque glabre, un tissu très coriace, el des sores grands, globu- leux, recouverts d’une pellicule extrêmement mince, diaphane et laissant voir les sporanges, fermé entièrement, et disparaissant à la maturité en mêlant ses fragments aux sporanges. Port un peu de Cyalhea eques- tris Kze. Stipite (cujus basin non vidi) et rachi inermibus stramineo-brunneis, verrucis pungentibus brevibus parce conspersis; non paleatis, lucidis ; fronde amplissima longa late ovala, subtripinnatifida, pinnis remolis petio- latis 30 cm. longis 12 cm. latis, pinnulis lanceolato-acuminatis inferio- ribus petiolatis 6 cm. longis, 1'/s cm. latis pinnatifidis haud ad costam incisis (alam 3 mm. et ultra lala remanente) segmentis late lanceolatis (12) H. CHRIST. PRIMITLE FLORÆ COSTARICENSIS. 947 subfalcatis obtusiusculis 3 ad # mm. lalis margine integro reflexo, costa costulisque brunneo-ochreis, minimisque squamulis ochraceis sparsis, nervis conspicuis, 10 utroque costulæ latere, basi furcatis, soris magnis globosis 5 ad 6 quoque latere costulæ approximatis (non marginalibus) ochraceis, indusio tenuissimo diaphano et lucidulo, deinde irregulariter lacerato el evanido. Colore atroviridi, infra pallidiore sed non glauces- cente. Texlura valde coriacea. Hab. Werckle 50. 45 Costa-Rica. A ce qu'il paraît, mes échantillons quoique très grands (longueur 60 cm.) ne constituent que la cime de la fronde; les pinnæ inférieures sont probablement plus grandes que les miennes. 5. Cyathea hypotricha n. sp.. {yp. in Herb. Christ. Assez original, n’entrant pas dans le groupe de C. Schanschin Mart., caractérisé par le lissu tendre, les segments petits, courts et étroits, for- tement dentelés, et par un indument combiné de petites écailles enflées et de poils raides, patents, blanchâtres. Semble être d’une taille modérée. Rachi rufo-brunnea opaca indumento brevissimo furfuraceo parce coperta, inermi, pinnis remolis subsessilibus aut breviter petiolatis, 40 cm. long 11 em. lat. acuminatis versus basin decrescentibus, pinnulis sessilibus 6 em. long. 12 mm. lat. lanceolato-linearibus acuminalis, con- ferlis, usque ad coslam incisis, segmenlis circa 13 utroque latere infra apicem pinnatifidum, sinu aguto separatis '/. cm. long. 2/2 cm. latis, trigono-lanceolatis oblusiusculis manifeste serrulatis, nervulis furcalis eirca 8 utroque costulæ lalere, costæ facie superiore adpresse pilosa, subtus pilis rigidis longis albidis patenlibus vestila, costulis el nervis squamis minimis bullatis ochraceis sparsis, facie frondis cæterum glabra, texlura tenuiter herbacea, colore atro-viridi sublus vix pallidiore; soris parvis infra 1 mm. diametro, paginam inferiorem segmentorum, margine excepio, implentibus fulvis, indusio globoso tenuissimo saccato mox eva- nido aut discum tenuem formante, ne parvo vix elevato. Hab. Werckle s. n. 6. Cyathea Brunei n. sp., Lyp. in Herb. Christ. Une des espèces les plus distinguées et les plus belles du genre, voi- sine de C. aureonitens dont elle n’a pas la glaucescence jaune, voisine aussi de C. basilaris dont elle n’a pas les nervures foncées ni les sores peu nombreux et basilaires; caractérisée par une surface à peu près glabre, dépourvue même d’écailles enflees, par des segments étroits, à 348 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (15) bords entiers, des nervures peu visibles, un tissu coriace et une couleur noirätre. Amplissima, rachi fulvo-straminea, opaca, ad pinnarum insertionem pilis longis fulvis tenuissimis vestita, aliter glabra. Pinnis 75 cm. longis 20 cm. latis petiolatis acuminalis, pinnulis patenlibus numerosis (circa 38 utroque latere infra apicem pinnatifidum) infimis subpetiolatis reliquis sessilibus 12 em. longis sterılibus 2 cm. Jatis (fertilibus admodum angus- lioribus) costa purpureo-fusca, parcis pilis adpressis sparsa, pinnulis aliter nudis, usque ad rachim incisis, segmentis falcatis linearibus obtusiuseulis aut subacutis confertis (fertilibus remoliuseulis) circa 15 utroque cost latere, 12 mm. longis 2 ‘/2 mm. latis margine integerrimo subreflexo, textura coriacea, colore atroviridi subtus subglaucescente sed obscuro, nervulis furcatis circa 10 utroque costulæ latere suboccultis, soris nume- rosis paginam inferiorem implentibus 1 mm. diametro rufo-fuscis indusio laxo globoso saccato mox lacerato albido, aut cupulam irregulariter incisam formante. Receptaculo brunneo elevato. Rappelle un peu Alsophila elongata Hook. pour le port. Hab. 1. Brune et Werckle. D’après l'étiquette, la fronde a une largeur de À m. 70 et une longueur de 4 m. 50. Floræ Costaricensis egregium decus ! 7. Cyathea aureonitens n. sp., {yp. in Herb. Christ. Dans Primit. flor. Costa-Ric. II. fasc. 1, San José 1901 Foug. II, 40, j'ai décrit cette plante, la plus belle Cyathéacée de Costa-Rica et peut-être de Amérique, comme identique avec C. Portoricensis Sprengel. De plus amples collections m'ont convaincu de l’originalite de cette plante, qui, par le «hue» doré de la surface inférieure combiné avec la nuance noi- râtre de la surface supérieure et les sores fort riches, roux foncé, campés dans la moilie inférieure des segments, offre un aspect tout à fait à part. Voici la diagnose : Amplissima stipite atropurpureo, spinis longis validis ebeneis horrido, squamis subulatis ultra I cm. longis angustissimis carinatis fuscis vestito. Rachi atropurpureo basi apiculato squamis filamentosis fuscis furfuraceis vestito nilido, ultra pennæ cygni crassitie. Pinis usque ad 80 cm. longis 25 cm. latis subsessilibus acuminatis. Pinnulis 14 cm. longis 2,3 cm. latis sessilibus circa 30 utroque racheos latere infra apicem incisum, con- fertis, acuminalis, recte patentibus aut parum reflexis, costa costulisque nitidis aurantiacis squamulis minimis bullatis brunneis sparsis (fronde aliter glaberrima) pinnulis non usque ad costam incisis, sed ala À ad (1%) H. CHRIST, PRIMITLE FLORÆE COSTARICENSIS. 949 2 mm. lata utroque costæ latere relicta, segmentis falcatis sæpe acutis siıepe obtusiusculis confertis pectinatis margine integro subreflexo rigide coriaceis 12 mm. longis 4 mm. latis. Nervulis circa 10 utroque costulæ latere, a basi furcato-geminis subconcoloribus, rarius obscuris; colore frondis supra alroviridi infra pulcherrime glaucescenti-aureo. Soris magnis ultra 1 mm. latis globosis castaneo-rufis, ad mediam segment! partem inferiorem secus costam reductis ibique copiam spissam efficien- tibus, dimidia segmenti parte superiori libera, indusio brunneo opaco coriaceo saccato irregulariter aperio permanente. Receptaculo brunneo elevato. Se distingue des espèces affines (C. Brunei et C. basilaris) aussi par les segments non incisés jusqu'à la base mais laissant une aile considé- rable le long de la costa de la pinnule, et par l’indusie fort, brun, persis- tant. Cette plante atteint le maximum de développement du genre à tous égards. Ce doit être une merveille de beauté à l’étal vivant. Hab. Répandu au Costa-Rica. I. Werckle 229 et s. n. |. Alfaro : Capel- ladas 16496. Las Vueltas Tucurrique I. Tonduz 13332 Rio Navarrito 1400 m. Pittier 2413. 8. Cyathea (Amphicosmia) basilaris n. sp., Lyp. in Herb. Christ. Tres grande espèce, caraclerisee par ses frondes blanchätres en des- sous. ses segments ligulaires oblus très finement dentelés, el ses sores pelits ne se rencontrant qu'à la base des segments ou jusqu’à leur moitié inférieure tout au plus, et entourés d’un petit bord ou colleret scarieux. Amplissima tripinnatifida. Rachibus rufo-fulvis squamulis furfuraceis rufis brevibus crispis dense vestitis, inermibus. Pinnis 65 cm. longis 22 cm. latis lanceolatis acuminatis sessilibus. Pinnulis 12 cm. longis 2 cm. latis approximalis recte patentibus lanceolatis acuminalis circa 30 utroque racheos latere sessilibus usque ad costam incisis, costa furfuraceo-pilosa, segmentis ligulato-linearibus subfalcatis circa 20 infra apicem pinnati- fidum, 1 cm. longis, 3 mm. latis sinu acuto separatis, obtusiusculis, minu- tissime serrulatis, textura subcoriacea, nervulis manifestis, subtus ele- gantissime brunneis 10 utroque costulæ latere, a basi furcatis; planta colore supra atroviridi, glabra excepta costa pilosa, sublus albido-flaves- cente. Soris ad basin segmentorum posilis, minutis, brunneis statu maturo, indusio disciformi scarioso minimo rufo-brunneo margine integro circumdatis. Receptaculo punctiformi brunneo parum elevato. Hab. 1. Werckle s.'n. Forêts de Las Vueltas Tucurrique, 1000 m. l. Tonduz 1332. 950 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (15) 9. Cyathea furfuracea n. spec., Lyp. in Herb. Christ. Egalement du groupe de €. Schanschin Mart., peut être distingué par des rachis très chargés d'un duvet ferrugineux d’ecailles très petites el munies de piquants courts, el par des segments petits (5 mm. sur 21/2 mm.) triangulaires, en pointe, un peu creneles; les costæ des pinnules sont recouverts, à la face inférieure, d’une épaisse couche d’ecailles lanceolées pointues, appliquées. Les sores sont semblables à ceux de C. papyracea, mais recouvrent et emplissent entièrement la face inférieure des seg- ments d’une masse ocre foncé. Dimensions réduites en comparaison d'autres formes : pinnæ 35 em. sur 10 cm. à 2% pinnules de chaque côté. Hab. Semble être une plante alpestre. Werckle s. n. 10. Cyathea onusta n. spec., typ. in Herb. Christ. Espèce très puissante, pinnæ de 60 cm. mais relativement étroites (18 cm.) lanceolées, noircissant par la dessiccalion. un peu succulentes, et chargées d’une masse de sporanges couleur ocrée verdâtre qui envahit la face inférieure sous forme d’un épais duvet laineux. Les parties axjales sont presque lisses, opaques, couleur ocrée pâle. Rachi valida sulcata ochrea minutissime ruguloso-apiculata. Basi squamis subulalis brunneis 1 cm. longis instructa. Pinnis sessilibus ca. 25 utroque latere conferus sessilibus 9 cm. longis 2'/2 cm. latis ovato- oblongis breviter acuminatis, pinnatis. Pinnulis fertilibus usque ad costam liberis, sinu acuto, falcatis lineari-oblongis obtusissimis fere 3 mm, latis crenalis carnoso-crassiusculis sicce corrugatis lævibus atroviridibus nervis occultis furcalis, soris magnis globosis primum indusio- tenuissimo dia- phano tectis dein effusis, medialibus, usque ad 10 utroque latere costulæ ochraceo-virescentibus lolam paginam profuse implentibus indusiorum laciniis irregulariter laceratis intermixtis. Receptaculo I mm. lato parum elevato. Pinnulis sterilibus non ad costam pinnalis, textura papyracea crassiuscula, inciso-crenatis, falcato-oblusis, infra pallidis et ad costas nervosque minutissimis squamulis ochreis late ovatis sive rotundis munitis, nervis conspicuis basi bi- aut trifurcatis. La feuille est longue de 1 m. 60, avec le stipe qui a la dimension d’un pouce, et large de 60 cm. La fronde est largement ovale, un peu rétrécie vers la base. Espèce des plus originales par la couleur et la masse des sores, les obes courbes obtus crénelés; d’un groupe nouveau, Hab. 1. C. Werckle s. ind. loc. 41. (16) H. CHRIST. PRIMITIÆ FLORÆ COSTARICENSIS. 951 Alsophila R. Br. 1. Alsophila costalis n. sp. Lyp. in Herb. Christ. Très grande espèce, rachis inerme, Lissu coriace, pinnules petites, seg- ments non pénétrant jusqu'à la costa, à bords entiers, face inférieure pâle, sores excessivement petites, très près des costules, nervures sou- vent simples. Plante presque glabrescente. Amplissima, stipile ignoto, rachi ochracea, sublucente parce furfuracea, prope inserlionem pinnarum cicatrice elongata nolata, inermi. Pinnis approximatis (interstitio 12 cm.) 60 em. longis 13 cm. latis lineari-lanceo- latis acuminatis subsessilibus, pinnulis ca. 40 infra apicem pinnatifidum, patentibus, confertis, inferioribus et mediis petiolulatis, e basi truncata lata, lineari-lanceolatis acuminatis, 6 !/2 cm. longis I cm. latis, usque ad alam latam lobatis, lobis circa 18 infra apicem, ‘/s cm. longis, confertis, sinu aculo angusto interjecto, oblusis sive acutiusculis, integris, nervis in lobis pinnatis, nervulis 8 ad 10 utroque costulæ latere, simplieibus aut furcalis, soris minulissimis, punctiformibus, brunneis, plerumque 5 utro- que latere, costulæ adpressis. Costis costulisque subtus flavis, furfuraceis supra brevissime pilosis, soros raris, squamis albis soris intermixtis. Textura coriacea, colore supra atroviridi, infra valde pallida, nec glauco- pruinosa. Cette magnifique espèce, dont la face supérieure très sombre contraste avec le dessous fort pâle, et dont les pinnules et lobes si petites con- trastent avec l'ampleur de toute la charpente, a été collectée s. 1. I. par MM. Werckle et Brune, probablement au voisinage de Turrialba, leur domicile. (A suivre). 952 Beiträge zur Kenntnis DER LAUBMOOSFLORA DES KANTONS UNTERWALDEN Von Dr Robert KELLER 2. MITTEILUNG. Eine erste Mitteilung über Laubmoose des Kantons Unterwalden brachte ich im XII. Hefte der Berichte der schweiz. botan. Gesellschaft, ein Standortsverzeichnis von 126 Species. Einen aus Gesundheitsgründen nötig gewordenen Frühlingsaufenthalt in Beckenried benutzte ich zum gelegentlichen Sammeln von Laubmoosen. Herr J. Weber in Männedorf hatte die Freundlichkeit dieselben zu bestimmen. Die zu den in der ersten Mitteilung erwähnten Arten neu hinzukommenden 34 Species sind mit * bezeichnet. Hymenostomum microstomum Hedw. Zwischen Buochs und Stanz. Var. obliquum Hüb. Zwischen Beckenried und Schönegg. Phascum cuspidatum Schreb. Allmend bei Beckenried; Riedli bei Beckenried. Astomum crispum Hmpe. Ennetbürgen bei Buochs. * Anoctangium compactum Schwägr. Zwischen Beckenried und Schönegg. ) (2) R. KELLER. BEIPREGE ZUR KENNENIS DER LAUBMOOSFLORA. 955 * Weisia crispata Jur. Ennetbürgen bei Buochs. Weisia viridula Brid. Zwischen Beckenried und Schönegg; Emmelten im Schluchtweg gegen Schönegg; Riedli bei Beckenried. * Eucladium verticillatum Br. eur. Zwischen Beckenried und Buochs. * Dicranella subulata Schpr. Zwischen Beckenried und Buochs. Dicranella varia Schpr. Zwischen Beckenried und Buochs. Dicranum undulatum Turn. Beckenried gegen Schönegg; Form mit konstant einzelnen Seten. Leucobryum glaucum L. Schluchtweg bei Schönegg nach Emmetten. Fissidens adiantoides Hedw. Beckenried. * Fissidens decipiens De Not. Ennetbürgen bei Buochs; zwischen Schönegg und Eıninetten. Fissidens taxifolius Helw. Beckenried : Ischenwald bei Beckenried : zwischen Schönegg und Beckenried. Seligeria tristicha B. S. Beckenried. Seligeria recurvata B. S. Zwischen Schönesg und Beckenried. Ditrichum flexicaule Schleich. Ob Beckenried: zwischen Beckenried und Schönegg: Eumelten. * Campylostelium saxicola Bryol. eur. zwischen Beckenried und Schönegg. * Ceratodon purpureus Brid. Beckenried; Ennetbürgen. Distichum capillaceum Sw. Emmetten bei Beckenried. Didymodon rigidulus Hedw. Schönegg gegen Emmetten. * Didymodon spadiceus Mitten. Schluchtweg von Schünegg nach Emmetten. Tortella tortuosa L. Ob Beckenried. Barbula unguiculata Hedw. Beckenried. Tortula muralis Hedw. Beckenried. Tortula subulata Hedw. Schönegg gegen Kmmetten. Tortula ruralis Ehrh. Emmetten bei Beckenried. Ennetbürgen bei Buochs. Schistidium apocarpum Br. eur. Beckenried; zwischen Hartmannis und Egg ob Beckenried; zwischen Buochs und Beckenried. * Schistidium gracile Limpr.. Zwischen Beckenried und Schönegg. * Grimmia pulvinata |. Zwischen Beckenried und Buochs; Ischenwald bei Beckenried. * Ulota Bruchii Hornsch. Unterhalb Schönegg bei Beckenried. * Orthotrichum anomalum Hedw. Beckenried. Orthotrichum saxatile Schpr. Beckenried: Hartmannis ob Beckenried : Ennetbürgen ob Buochs. Orthotrichum leucomitrium Bruch. Zwischen Buochs und Stanz. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, N0 8, 31 août 1904. 62 954 BULLETIN DE L'HÉRBIER BOISSIER (2m SÉR.). (3) Orthotrichum patens Bruch Beckenried, * Orthotrichum pumilum Sw. Zwischen Buochs und Stanz. Orihotrichum affine Schrad. Unterhalb Schönegg bei Beckenried ; zwischen Buochs und Beckenried. Orthotrichum speciosum Ness. Zwischen Buochs und Stanz. Orthotrichum leiocarpum B. 5. Zwischen Buschs und Beckenried. Georgia (Tetraphis) pellucida Rab. Ob Reckenried: Ennetbürgen. Funaria hygrometrica 1. Beckenried. * Bryum bimum Schreb. Ennetbürgen bei Buochs. Bryum cuspidatum Schpr. Zwischen Beckenried und Schönegg. * Bryum cirratum H. et H. Beckenried: Schönegg gegen Emmetten. Bryum capillare L. Zwischen Beekenried und Schönegg; Schlucht bei Schönegg. * Bryum pailens Sw. Zwischen Buochs und Beckenried. Bryum argenteum L. Beckenried. Rhodobryum roseum Schrad. Beckenried; Schünegg; Riedii bei Becken- ried; zwischen Buochs und Stanz. * Mnium serratum Schrad. Schönegg: Emmeiten zwischen Hartmannis und Egg ob Beckenried. Mnium undulatum Neck. Zwischen Eimmetten und Schönegg ; Ischenwald hei Beckenried; zwischen Hartmannis und Egg ob Beckenried. * Mnium cuspidatum Hedw. Emmelten ob Beckenried; Beckenried; zwischen Buochs und Stanz: Ennetbürgen. Mnium rostratum Schrad. Zwischen Beckenried und Schönegg; Sassi ob Beckenried: zwischen Emmetien und Schünegg: zwischen Hartmannis und Egg ob Beckenried, zwischen Buochs und Beekenried; Ischenwald bei Becken- ried; zwischen Buochs und Stanz. ’ Mnium punctatum Hedw. Schluchtweg zwischen Schönegg und Emmetten ; zwischen Hartmannis und Egg ob Beckenried; zwischen Buochs und Becken- ried; Ennetbürgen. Bartramia Halleriana Hedw. Emmetten ob Beckenried ; zwischen Schönegg und Emmetten; ob Beckenried, zwischen Hartmannis und Egg. Plagiopus Oederi Brid. (Bartramia Oederiana Sw.). Zwischen Beckenried und Schönegg: zwischen Schönegg und Emmetien, Emmetten; zwischen Buochs und Beckenried: Sassi ob Beckenried ; Ennetbürgen. * Breutelia arcuata Schimp. Zwischen Beckenried und Schönegg. Catharinea undulata L. Zwischen Schönegg und Beckenried. * Pogonatum aloides P. B. Ennetbürgen ob Buochs; zwischen Schönegg und Emmetten. Polytrichum formosum Hedw. Ob Beckenried, zwischen Hartmannis und Egg; zwischen Schönegg und Emmetten. (4) R. KELLER. BEITRÆGE ZUR KENNTNIS DER LAUBMOOSFLORA. 955 * Buxbaumia indusiata Brid. Zwischen Beckenried und Schönegg. * Neckera pennata Hedw. Zwischen Schönegg und Emmetten. Neckera crispa Hedw. Zwischen Beckenried und Schönegg. Neckera complanata Hübn. Beckenried ; zwischen Schönegg und Emmetten. Var. pennata, Sassi ob Beckenried. Anomodon longifolius Hartm. Schluchtweg von Schönegg gegen Emmetten. Anomodon viticulosus B. S. Beckenried. Leskea catenulata Milt. Ennetbürgen bei Buochs. - * Leskea nervosa Schw. Schluchtweg von Schönegg nach Emmelten: zwischen Buochs und Stanz. * Thuidium tamariscinum Hedw. Zwischen Beckenried und Schönegg. Thuidium delicatulum Mitt. Zwischen Beckenried und Bucchs. Thuidium abietinum Br. eur. Ennetbürgen bei Buochs. * Pylaisia polyantha Schpr. Zwischen Buochs und Beckenried. Orthothecium rufescens Dicks. Schönegg; Emmetten, im Schluchtweg; zwischen Beckenried und Schönegg. Climacium dendroides Web. u. Mohr. Beckenried; Sassi ob Beckenried. isothecium myurum Brid. Ischenwald bei Beckenried. * Homalothecium sericeum B. S. Zwischen Beckenried und Schönegg. * Homalothecium Philippeanum B. 5. Beckenried; Ried bei Beckenried. Brachythecium salebrosum Schimper. Ried bei Beckenried. Var. densum Br. eur. Riedli bei Beckenried. Brachythecium populeum Hedw. Beckenried; Riedli bei Beckenried; zwischen Buochs und Beckenried: zwischen Buochs und Stanz. * Brachythecium velutinum L. Schluchtweg bei Emmetten; Schönegg. Brachythecium rutabulum B. eur. Beckenried, gegen Schönegg,; zwischen Beckenried und Ried; zwischen Beckenried und Buochs. * Scieropodium purum L. Riedli bei Beckenried. * Eurhynchium striatum B. S. Beckenried. Eurhynchium prælongum Br. eur. Sassi ob Beckenried ; zwischen Becken- ried und Buochs. * Eurhynchium Schleicheri Lor. Beckenried. Rhynchostegium murale B. S. Beckenried; Ischenwald bei Beckenried ; zwischen Buochs und Beckenried; Sassi ob Beckenried. Var. complanatum. Beckenried. Amblystegium subtile B. S. Zwischen Buochs und Beckenried. * Amblystegium filicinum Milde. Beckenried. Amblystegium serpens B. S. Zwischen Beckenried und Stanz. Aypnum chrysophyllum Brid. Beckenried. 956 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (26 SEÉR.). (5) Hypnum stellatum Schreh. Zwischen Beckenried und Schönegg; Ennet- bürgen bei Buochs. Hypnum intermedium Lind. Ennetbürgen. Hypnum commutatum Hedw. Beckenried; zwischen Buochs und Beckenried. Hypnum falcatum Brid. Ried bei Beckenried. £ gracilescens. Rie« bei Beckenried. Hypnum crista castrensis L. Zwischen Beckenried und Schônegg: zwischen Schönegg und Emmetten : Ennetbürgen; Sassi ob Beekenried. Hypnum molluscum Hedw. Beckenried: ob Beckenried, zwischen. Hari- manuis und Egg: zwischen Buochs und Berkenried. Hypnum cupressiforme L. Beckenried ; Schönesg Emmetten, im Schlucht- weg; Schönegg; Beckenried. Hypnum giganteum Schpr. Ennetbürgen. * Hypnum turgescens Jens. Ennetbürgen bei Buochs. Acrocladium cuspidatum Lindl. Beckenried; zwischen Buochs und Beckenried; Ried hei Beckenried: zwischen Schönegg und Beckenried: Ennet- bürgen. * Scorpidium scorpioides L. Ennetbürgen. : Hylocomium splendens Hedw. Zwischen Beckenried und Schünegg: zwischen Schönegg und Emmetten. Hylocomium triquetrum L. Zwischen Beckenried und Buochs. 3% Le CAREX DEPAUPERATA Good. nouveau pour la flore suisse ::PAR Joseph PANNATIER La Flore analylique de la Suisse de Gremli mentionne le Carex depauperata Good. en deux stations françaises voisines de la frontière helvétique : environs de Delle et de Pontarlier: le récent ouvrage Flora der Schweiz de Schinz et Keller (Zurich 1900), plus exclusif, a rayé cette espèce de la flore de notre territoire. Grâce à la sagacité de M. Joseph Pannalier, le jeune et actif explorateur de la flore valaisanne, une importante station de cette Cypéracée vient d'être decou- verle aux environs de Fully, Valais central. Cette trouvaille enrichit d’une nou- velle unité le catalogue déjà si remarquable de la flore vataisanne et, du même coup, fait acquérir au Carex depauperata un droit de bourgeoisie indiscutable dans la flore de Suisse. Un beau pied de cette plante, provenant de la nouvelle station, a été déposé à l'Herbier Boissier par M. Pannatier, à qui nous sommes heureux de réitérer ici nos remerciements avec nos félicitations. Chambésy, août 1904. Gustave BEAUVERD. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, 2: SERIE BOMEBAILV, BL: ar à > CE, ‚ He en ALELUM APRLATUNENSE SB: Kedischzur Aalen, = " PLANTE AFRICA Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en août 189%, nous avons le plaisir d'informer nos cor- respondants que lPA/erbier Boissier a de nouveau reçu, en 1908, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Juno». L'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prof. DE HH. Scuinz,. à Zurich. Il en a été extrait de petites collections dont ıl reste encore six exemplaires renfermant de 52 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SCIENTIÆ MYCOLOGICÆ UNIVERSANTS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- cationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmi entgegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W., Goltzstrasse 6, und (die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPÈCES, VARIÉTÉS et NOMS NOUVEAUX DE Cryptogames et Phanérogames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4er janvier 1904 Complément au Card Index américain. Index seul. Bulletin Index seul. et Bullelin. STI CRE ARS 20 fr. 20 fr. 30 fr. Abonnements : { Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour tous les autres renseignements. s'adresser à L'HERBIER BOISSIER Agénor BIGNENS, Ébéniste à RANCES, Vaud (Suisse) FOURNIT DES Meubles à tiroirs pour classer les fiches DE L’INDEX BOTANIQUE Lui écrire par carte postale de 10 centimes pour tous renseignements. SPÉCIALITÉ DE MEUBLES A FICHES __ pour le Commerce, la Banque, les Sociétés, Catalogues, etc. etc. Genève, — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26 BULLETIN DE RBIER BOSSER SOUS LA DIRECTION DE LI GUSTAVE BEAUVERD CONSERVATEUR DE L'HERVIER Chaque Collaborateur est responsable de ses lravaux:. SECONDE SÉRIE Tome IV. 1904. N° 10. Bon à tirer donné le 30 septembre 1904. Prix de l’Abonnement 20 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 25 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. Les abonnements sont reçus A WHRRBIER BOISSIER ; CHAMBEZY (Suisse). PARIS BERLIN PAUL KLINGKSIEOK | R. PRIEDLENDER & SOHN | 3, rue Corneille. 14, Carlstrasse. 1904 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l’administration du Bulletin décline toute responsabilité pour numeros égarés BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER SECONDE SERIE SOMMAIRE DU N° 10. — OCTOBRE 190%. l. — Hermann Christ. PRIMITLÆ FLORA COSTARI- GENSIS. Filices et Lycopodiaceæ IT (à suivre) ........ 957 I. — Franz Stephani. — SPECIES HEPATICARUM (suite). 973 Il. — Hans Schinz. MITTEILUNGEN AUS DEM BOTA- NISCHEN. MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH. XXL (Folge, mit zwei Tafeln). — Il. CHENOPODIEN-STU- DIEN. — Ill. BEITRÆGE ZUR KENNTNIS DER AFRIKA- NISCHEN-FLORA. — IV: ZWEI NEUE PIPER-ARTEN AUSSCHINAS N ee en are 989 IV. — Frederie N. Williams. — LISTE DES PLANTES BONNUES. Asplenium holophlebium Bak. Journ. Bot. 1881, 204. Cette espèce que j'ai en échantillons authentiques de L. Sodiro de l’Ecuador, a été découverte par M. John Donnell-Smith à Sierra Llanos de S. Clara 900 p. p. feb. 1896, 6875. Elle a été retrouvée par M. Alfaro à Quebrada de S. Cristina. 250 m. Mars 1902. 16476. C’est une liane en miniature. La même plante du Costa-Rica. 1. Werckle 66 et 262. 6. Asplenium formosum Willd. var. incultum n. var., typ. in Herb. Christ. | Plante petite, se distinguant par des pinnules à centre entier, à bord très peu profondément et irrégulièrement denté, dents non effilées, d’un demi à un mm. seulement, pinnules moins inégales, non dimidiatæ comme le type ovales-rhomboïdales. Sores presque orbiculaires, très gros, débordant, à la base des lobes. Hab. Costa-Rica. 1. c. Werckle s. ind. loc. 1903. (A suivre.) 973 SPECIES HEPATICARUM VI Conjugatæ. 938. Plagiochila connexa Taylor J. of Bot. 1846, p. 266. Dioica mediocris rigidiuseula flavo-virens vel flavescens, laxe cæspitosa. Caulis ad 4 cm. longus parum ramosus, ramis simplicibus diver- gentibus in planta g' flexuosis ob spicas decurvas medianas. Folia caulina 1,6 mm. longa 2,6 mm. lata, opposita semiamplexicaulia, falcato- reniformia integerrima utrinque breviter coalita, cauli a lalere appressa vel parum patula. Cellule apicales 27 y trigonis majusculis nodu- losis, medianæ 36 u. trigonis magnis nodulosis, basales 36 X 54 y trigonis maximis nodulosis. Andrecia mediana, parva, bracteis 4-5 jugis laxe inserlis opposilis, postice coalilis, antice liberis saccatis, superne late foliaceis squarrose recurvis integerrimis. Hab. New Zealand (Cunningham, Colenso, Knight). Ob die Plagioch. connexa aus Fuegia (Massalongo Nuovo Giorn. Bot. Ital. XVII. p. 211) hierher gehört ist zweifelhaft, da die Zellverdickungen als «interstitia minuta» beschrieben werden, was die Original-Pflanze aus Neu Seeland keineswegs besitzt. 5339. P. conjugata (Hook.) Dum. Rec. d’obs., p. 15. Syn. : Jung. conjugata Hook. Musci exot., p. 22. Dioica major robusta rigida pallide-virens vel flavicans, effuse cæspi- Losa. Caulis ad 6 cm. longus validus fuscus et tenax, pauciramosus ramis longis strietis divergentibus, superis interdum attenualis, curvatis, parvi- foliis, stolonibus descendentibus radicantibus numerosis. Folia caulina conferta sursum recurva cauli a lalere appressa vel parum patula opposita, anlice contigua libera postice breviter connata, ceterum brevissime inserla, in plano falcato-reniformia, inferiora minora, remotiuscula _integerrima, superiora majora 2,5 mm. longa, 3 mm. lata margine antico parum curvato nudo, postico-e basi nuda maxime arcuato apiceque remote dentatis, dentibus plus minus regulariter consecutivis, remotius- BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 10, 30 septembre 1904. 64 97% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). Plagiochila. culis subæquimagnis, validis, e lata basi acutis recte patulis. Cellulæ apicales 10 y, subapicales 18 y, medio 27 y, trigonis majusculis, basales 36x 5% y trigonis magnis subnodulosis. Folia floralia caulinis multo majora undulata, intima grosse lacerata, ipsa basi quidem nuda, postice longius coalita. Perianthia semiexserta oblongo-obcuneata, compressa ore late rotundato valide spinoso spinis e lata basi abrupte attenualis minoribus mixtis. Capsula in pedicello breviusculo ovalis, sæpe 5 valvata. Hab. New Zealand (Menzies, Colenso, Kirk). 540. Plagiochila prolifera Mitt. Fl. Nov. Zel. I, p. 131. Dioica mediocris valida pallide flavo-virens, corticola. Caulis ad 3 cm. longus, simplex, sub apice innovatione parvifolia conlinuatus, stoloni- ferus, stolonibus descendentibus squamulosis radicantibus, aliis adscen- dentibus nudis superne foliiferis. Folia caulina infera (in caule ramisque) minora remotiuscula integerrima opposita, utrinque coalita, oblique vel squarrose patula, concava, superiora majora, postice longius coalita 2,5 mm. longa, obcuneato-rotundata, margine antico leniter arcuato, nudo, postico valde arcualo inferne integerrimo, superne 6-7 denticulato, apice late rotundalo-truncato 4-5 dentato, dentibus validis brevibus late triangulatis acutis. Cellulæ apicales 18 y, medianæ 36 y, basales 36 x 72 m, trigonis majusculis nodulosis, basalibus maximis grosse ovalibus. Andrecia terminalia, interdum geminata, ex apice innovata, bracteis 6 jugis laxiusculis superne angustis oblusis parum patulis integerrimis. « Folia floralia spinulosa. Perianthia obovata compressa ore denlato ». Hab. New Zealand (Hooker, Colenso). RK. Amplinatze. Chile, Fuegia, Patagonia. . I. Folia caulina ovata. 344. Plagiochila longiflora Mont. 542. Plagiochila heterodonta (Taylor). 943. Plagiochila chiloënsis St. 54%. Plagiochila fagicola Schffn. 545. Plagiochila ariquensis St. n. sp. 546. Plagiochila subpectinata B. et M. 547. Plagiochila equitans G. 948. Plagiochila Dusenii St. n. sp. 549. Plagiochila Jacquinotii Mont. 550. Plagiochila Neesiana Ldbg. 470 Plagiochila. Qt ot Qt © Cr tr O7 © YA D Qt Q0 599. 560. 961. 562. 963. Ib. 969. 566. 967. 568. 569. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 975 IL. Folia caulina ovato-trigona. . Plagiochila uncialis (Taylor). . Plagiochila heteromalla L. L. II. Folia caulina oblongo-tr'gona. Plagiochila stictæcola Mont. . Plagiochila chilensis St. . Plagiochila bispinosa Ldbg. . Plagiochila Notarisii Lehm. . Plagiochila robusta St. . Plagiochila duricaulis Taylor. IV. Folia caulina subrotunda. Plagiochila straminea St. Plagiochila remotidens St. n. sp. Plagiochila rectangulata St. Plagiochila minutula Taylor. Plagiochila latifrons Hpe. et G. Plagiochila longissima St. Plagiochila dura DeNot. Plagiochila angulata St. V. Folia sursum recurva. Plagiochila ansata (Taylor). Plagiochila Lechleri G. Plagiochila elata Taylor. I. Folia caulina ovata. 541. Plagiochila longiflora Mont. Syn. Hep., p. 651. Dioica minor flavo-rufescens rigidula, dense depresso-cæspitosa corli- cola. Caulis ad 3 cm. longus tenuis rufescens pauciramosus sub flore sterili innovatione simplici suffullus innovationibus repetitis sæpe elon- gatus. Folia caulina vix 2 mm. longa remotiuscula plus minus decurva valde concava haud decurrentia, ambitu ovata, tertio infero amplissima apice duplo angustiora, postice parum ampliata in plano caulem tegentia vulgo recurva, asymmetrica, margine antico stricto nudo vel superne 3-4 dentato dentibus validis oblique porrectis, postico arcuato irregu- 471 976 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). Plagiochila. lariter dentato-spinoso, spinis ad 12 approximalis validis longiusculis recte patulis, dentibus parvis interjectis, apice truncato grosse 2-3 spinoso, spinis oblique porrectis æquimagnis. Cellulæ apicales 27 w trigonis parvis, basales 18 X 45 y trigonis majusculis. Folia floralia caulinis mullo majora, inlima circumcirca grosse denlala, dentibus subæqui- magnis, apice et margine postico hic illie in spinam mutatis.:Perianthia longe exserla ex angusta basi ligulata decurvula valde compressa, ore truncalo-rotundalo spinuloso, spinis longiusculis irregularibus. Andrecia mediana, repelita, bracteis ad 8 jugis contiguis superne late foliaceis squarrose recurvis spinulosis. Hab. Chile (Gay, Philippi, Hahn); Argentinia, Puerto Blast (Dusén). 542. Plagiochila heterodonta (Tayl.) H. et T. Syn. Hep., p. 638. Syn. : Jung. heterodonta Tayl. 3. of Bot. 1844, p. 460. Dioica minor flaccida flavo-virens, humilis, dense intricalim cæspitosa. Caulis ad 4 cm. longus capillaceus, fuscus et lenax vage ramosus, sub flore fasciculatim innovatus. Folia caulina 2 mm. longa (basalia et ramulina minora) parum imbricata vel remotiuscula, oblique patula angulo 56° plano-disticha, antice decurrenlia postice parum ampliata caulem tegentia, in plano late ovata, apice quam basis duplo angustiore, margine anlico leviter arcuato inferne nudo superne 3-4 dentato, dentibus brevibus validis oblique porrectis approximatis, margine poslico a basi ad apicem bene arcuato irregulariter dentato, dentibus oblique patulis, plurimis brevibus validis paucis multo majoribus triangulatis aculis, apice profunde emarginato-bifido, laciniis late triangulatis plus minus acuminatis sinu 1-2 denticulato. Folia superiora basi haud ampliata cuneatim anguslala. Cellulæ apicales 13 y trigonis subnullis, medianæ 13 X 18 y trigonis parvis, basales 18 36 y trigonis subnodu- losis. Cuticula aspera. Folia floralia caulinis similia majora magis et validius dentata. « Perianthia foliis floralibus breviora ovali-rolundaia, labiis minute dentato-ciliatis». Andrecia terminalia breviter spicata, bracteis minutis apice parum recurvis bidentulis. Hab. Insulæ Kerguelen (Hooker, Naumann). 543. P. chiloënsis St. Svenska Ak. Handl. 1900, Vol. 26. Bihang, 7.127. Dioica mediocris rigida olivacea vel brunnea. Caulis ad 5 cm. longus tenuis fuscus rigidus pauciramosus, ramis longiusculis simplicibus parum divergentibus. Folia caulina imbricata, 2 mm. longa oblique patula angulo 68° interdum decurvo-homomalla, marginibus recurvis valde 472 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 977 concava, postice parum ampliata in plano caulem tegentia, ambitu late ovala, quarto infero amplissima apice 2plo angustiora margine antico substricto nudo superne breviter remoteque serrato, postico valde arcualo basi nudo celerum regulariter 10-12 dentato, dentibus validis anguste triangulatis acutis recte patulis hie illic minore interjecto. apice truncato- rotundalo similiter armalo, dentibus parum validioribus minoribus regulariter alternantibus. Cellulae apicales 13 y. basales 13 X 45 y parie- tibus æqualiter incrassatis validissimis. Folia floralia caulinis similia, majora longius armata et valde irregulariter dentato-spinosa. Perianthia longissima longe exserta oblonga ore truncato dentato, dentibus validis breviusculis equimagnis parum numerosis. Hab. Insula Chiloë (leg ?) Chile australis (Dusén). 544. Plagiochila fagicola Schffn. Exped. Gazelle 1889. Hep., p.5. Dioica major. Caulis ad 8 cm. longus erectus, vage ramosus. Folia contigua remotiuscula disticha arcuato-patula vel suberecto-patentia, haud plana sed sæpe subplicata, late obovata vel cuneato-obovata, basi angus- tiore cauli insidentia, margine dorsali breviter decurrente integerrimo sub apice subdentato, ventrali arcuato plus minus dentalo, apice rotundato denticulato vel subtruncato-bidentulo; dentes ad 20, denticulatio foliorum maxime variabilis. Cellulæ foliorum æqualiter incrassatæ vel angulis dis- tinelis instruclæ. Perianthia breviter ovata vel subturbinata, ore angustato compresso dentato-ciliato. Folia floralia perianthio acquilonga caulinis conformia sed majora (ex Schiffnerl.c.) Hab. Fretum magellan. (Naumann). Ich habe die Pflanze nicht gesehen; nach der Abbildung. c. tab. 4 et 2 ist die Pflanze jedenfalls nicht identisch mit P. subpectinata B. et M. (siehe diese). 545. P. ariquensis St.n. sp. Dioica minor flaceida pallide flavo-virens laxe cæspitosa. Caulis ad 2 cm. longus valde stoloniferus, simplex vel pauciramosus. Foha caulina imbricata, vix 2 mm. longa, plano-disticha vel decurvula, oblique patula angulo 56°, marginibus recurvis valde concava, utrinque breviter decur- rentia, in plano ovato-trigona i. e. basi amplissima, apice duplo angus- tiora, margine antico stricto nudo vel superne pancidentato, postico arcuato regulariter spinoso, spinis sub 12 e lata basi angustis majusculis subrecte patulis, apice rotundato similiter armato. Cellulæ apicales 27 w irigonis majusculis, basales 27 X 72 y trigonis subnodulosis. Folia floralia caulinis valde aberrantia, multo longiora, perianthium vaginatim amplecienlia, intima longissima (4 mm. longa) anguste ligulata ulrinque grosse dentalo-spinosa spinis oblique porrectis, anticis-validioribus 413 978 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). Plagiochila. posticis magis numerosis irregularibus, apice truncato paucispinoso. Perianthia anguste clavata 5 mm. longa, ore compresso truncato spinu- loso, spinulis breviusculis angustis subsetiformibus. Hab. Chile (Lecher Philippi). Cum P. longiflora. Mont. comparanda. 546. Plagiochila subpectinata B. et M. Miss. scient. 1889., p. 213. Dioica minor rigidiuscula pallide-virens dense intricatim cæspitosa. Caulis 4-5 cm. longus (in rupibus irroratis usque ad 12 cm.) tenuis fasci- culatim ramulosus. Folia caulina 2,4 mm. longa, remotiuscula, fere semiamplexicaulia, parum decurrentia, vulgo decurvo-homomalla, optime ovato-elliptica 1. e. medio amplissima basi apiceque æqualiter maximeque angustata, ubique integerrima (in foliis sanis bene evolutis) apice tantum emarginato-bidentula, dentibus validis brevibus oblique porrectis. Cellulæ apicales 18 y. trigonis parvis, basales 18 X 54 y parietibus validissimis trigonis nullis. Folia floralia caulinis simillima, parum majora semper bidentula, interdum dente teriio subapicali aucta. Perianthia longe exserta optime pyriformia ore profunde bilabiato regulariter dentato dentibus brevibus triangulatis acutis. Hab. Fuegia (Hahn) Patagonia, Puerto Bueno (Dusen). Das von Hahn gesammelte Exemplar (das Original) zeigt an seinen terminalen Trieben normale gut entwickelte Blätter, weiche völlig mit denen der patagonischen sehr schönen Exemplare übereinstimmem. Da auch die Hüllblätter diesen Stengelblättern völlig gleichen, so kann von einer verkümmerten Form (als welche diese Pflanze zu P. fagicola gestellt wurde) nicht die Rede sein; übrigens weichen auch die Perian- thien dieser 2 Arten erheblich von einander ab. 547. P. equitans. G. Ann. sc. nat. 1857, p. 331. Dioica mediocris flavo-rufescens, rigida. Caulis ad 6 cm. longus validus, superne furcalus, fureis validis strielis parum divergentibus. Folra caulina 2,6 mm. longa approximala, decurvo-homomalla, antice longius decurrentia, postice breviter inserta, marginibus recurvis valde concava, in plano late ovala, margine antico arcuato nudo, postico valde curvato apiceque minute denticulato, dentibus numerosis maxime regulariter consecutivis unicellularibus acutis. Cellulæ apicales 13 y. basales 18 X 54 y parietibus validis trigonis nullis. Floria floralia caulinis multo majora, intima maxima ovato-oblonga longe spinosa, spinis remolis validis anguslis. Perianthia longe exserla oblonga ore rotnndato profunde bila- biato, labiis grosse spinosis, spinis remotiuseulis. subæquimagnis angustis 47% Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 979 porrectis. Andrecia in caule ramisque terminalia decurva ex apice geniculatim innovala, sub ramulo insuper geminatim ramosa. Hab. Fretum magellan, (Lechler, Leguillou). 548. Plagiochila Dusenii St. n. sp. Dioica major robusta et rigida, flavicans vel olivacea, profunde cæs- pitosa. Caulis ad 11 cm. longus, pauciramosus, ramis ereclis longis parum divergentibus e basi stoloniferus. Folia caulina 2,6 mm. longa conferla oblique patula angulo 45° valde concava postice alle cristata utrinque longius decurrentia in plano elliptica 1. e. basi cuneatium anguslala medio amplissima, apice duplo angustiora. asymmetrica, margine anlico leviter arcuato remote denticulato dentibus brevibus appressis ipsa basi confertis palulis, margine postico magis arcuato superne irregulariter Spinoso spinis anguslis validis, dentieulis aculis interjectis, medio infero usque ad ipsam basin ciliato, ciliis approximatis angustis hamalis, apice rotundato 6-dentalo, dentibus anguste triangulatis aculis porrectis. Cellulæ apicales 18 y trigonis parvis, medianæ 18 X 36 y. trigonis magnis optime nodulosis, basales 27 X 54 y trigonis maximis nodulosis. Folia floralia caulinis similia majora, perianthio arcle appressa, cireumeirca grosse irregularilerque spinosa, sæpe duplicato-spinosa, spinis varie patulis sæpe hamatis. Perianthia validissima, fragilia, ohovata, ore oblique truncalo-rolundato irregulariter dentato-spinoso spinis breviuseulis varie patulis. Andrœæcia validissima longissima (ad 4 cm.) sæpe totum caulem fere tenentia, bracteis magnis confertis. medio supero late foliaceis squarrose recurvis crispatulis denticulatis. Hab. Fretum magell. (Dusen). 549. P. Jacquinotii Mont. Voy. au Pôle Sud I, p. 273. Dioica mediocris rigida olivacea vel flavicans laxe cæspilosa. Caulis ad 6 cm. longus, vage pauciramosus, ramis subrecte patulis simplicibus sub flore innovatis. Folia caulina vix 3 mm. longa, remotiuscula, oblique patula angulo 56° decurvula valde concava, postice ampliala in plano caulem tegentia, semper quidem recurva, ovato-elliptica, medio amplis- sima apice duplo angustiora, utrinque parum decurrentia, asymmetrica, margine antico substricto, superne remote dentato, postico arcuato regu- lariter spinoso, spinis numerosis approximatis, angustis, 2 cellulas longis, recte patulis, apice rotundato validius spinoso. Cellule apicales 27 y, basales rectangulares 27 X 54 y trigonis majusculis in parietibus validis. Folia floralia caulinis simillima majora validius dentata. Perianthia semiexeserla oblonga, ore amplialo dentato-spinoso, ala antica angusta integerrima longe sub apice perianthii desinente. Andrecia mediana 475 980 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Plagiochila. angusta, bracteis ad 10 jugis confertis, superne squarrose patulis, apice rotundato denticulato. Hab. Fretum magellan. (d’Urville, Lechler, Hariot) Chile (Philippi, Hahn, Dusén, Neger). Die Pflanze steht der P. Neesiana Ldbg sehr nahe; die dünnen zwei- zelligen Dornen des Blatirandes sind ein gutes Merkmal unserer Pflanze. 550. Plagiochila Neesiana Ldbg. Spec. Hepat., p. 71. Syn. : P. chonotica Taylor J. of Bot. 1846, p. 260 (teste Mitten). Dioica major flaccida fusco-olivacea laxe cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus, a basi pluriramosus ramis longis parum divergentibus superne densius ramosis subfasciculalis, ramulis attenuatis eleganter pendulis. Folia caulina parum imbricata vix 3 mm. longa oblique patula angulo 56° valde concava postice parum ampliata caulem longe tegentia (haud superanlia) vel recurva utrinque breviter decurrentia, in plano oblique ovala, margine antico substriclo superne serrato, dentibus parvis abproxi- matis aculis, margine poslico leviter arcuato ipsa basi nudo ceterum inæqualiter dentato, denlibus magnis acuminatis cum parvis acutis varie alternantibus, omnibus oblique porrectis, apice oblique truncato-rotun- dato similiter dentato. Cellulæ pellucidæ apicales 27 y regulariter hexa- gonæ, basales 18 X 54 y parietibus ubique validis, trigonis nullis. Folia floralia caulinis similia acuminata arctius et longius spinulosa. Perianthia semiexserla compresso-oblonga, ore ampliato truncato denti- culato ala anlica angusta integra longe sub apice desinente. Andræcia media, bracteis 6-8 jugis approximatis superne patulis denticulatis. Hab. Chile (Bertero) Fretum magellan. (Dusén). Ich habe nur sterile. Ex. gesehen. ll. Folia caulina ovato-trigona 551. P. uncialis (Tayl.) T. et H. Syn. Hep., p. 628. Syn. : Jung. uncialis Tayl. J. of Bot. 1844, p. 459. Dioica mediocris pallide flavo-virens late cæspitosa. Caulis ad 2 cm. longus pluriramosus. Folia caulina 2,6 mm. longa, imbricata, oblique patula, parum a caule divergentia, valde concava, ovata (inferiora bre- viora) haud decurrentia, basi postica brevissime inserta alte cristata, tertio infero amplissima apice /plo angustiora, marginibus leniter armatis, anlico integerrimo vel paucidenticulato, postico irregulariter Spinoso, spinis magnis validis recte patulis vel hamatis usque ad ipsam 476 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 981 basin folii regulariter conseculivis, denticulis plus minus validis inter- jectis, apice recte vel oblique truncato, angulis in spinam validam abeun- tibus. Cellulæ apicales 27 y, basales 27 X 70 Y trigonis ubique magnis hyalinis. Perianthia semiexserta, late obovata, compressa ore truncato- rotundato ciliato. Andrecia parva mediana. Hab. Fret. magellan, Cape Horn. (Hooker). Ich habe (im Herb. Gottsche) nur Blätter der Originalpflanze gesehen ; ehe ich solche auffand, konnte ich nur eine Zeichnung Gottsches benutzen und habe P. Dusenii St., welche jener Zeichnuug sehr ähnlich sah, für die wahre P. uncialis gehalten; der Zellbau ist aber ein sehr abweichender. Die Abbildung in der Flora antarctica ist so verschieden vom Original, dass kaum die richtige Pflanze vorgelegen haben kann. 592. Plagiochila heteromallaL. et L. Syn. Hep., p. 56. Dioica major rufo-brunnea rigida laxe cæspitosa. Caulis ad 7 cm. lon- gus pauciramosus, tenuis fuscus et rigidus. Folia caulina plus 3 mm. longa, imbricata decurvo-homomalla utrinque parum decurrentia, in plano ovato-trigona i. e. basi amplissima apice 3plo angustiora margine antico nudo substrico, postico e basi angulatim rotundala parum arcuato grosse denlato, dentibus validis recte patulis irregularibus, magnis et parvis mixlis, confertis vel remotiusculis, apice truncato-rotundato 2-3 dentato, dentibus oblique porrectis validis. Cellulæ apicales 27 y trigonis stellatis, basaies 27 X 54 y parietibus maxime incrassatis grosseque trabeculatis Folia florali& caulinis majora, simillima, dentibus majoribus sed minus numerosis. Perianthia exserta oblonga, ore truncato dense longeque seloso. Hab. Chile (Poeppig) Nova Granada (Lindig). Dass diese chilenische Pflanze auch weiter nördlich gefunden wurde, ist nicht überraschend angesichts der continuirlichen Gebirgs-Ketie der Andes ; doch sind nur wenige Hepaticæ als beiden Gebieten angehörig bisher bekanni geworden. Nicht hierher gehörig ist die var. ß der Syn. Hep., p. 56, von den Antillen, welche Spruce bereits unter dem Namen P. sylvicultrix beschrieben hat, ohne von ihrer Identität mit der var. 8 Kenntnis zu haben ; da letziere im trop. America weit verbreitet ist, die chilen. Pflanze aber nicht wiedergefunden wurde, liegen in allen Herbarien unter dem Namen P. heteromalla falsche Pflanzen, wozu ich selbst natürlich auch beigetragen habe. 477 982 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). Plagiochila. IT. Folia caulina oblongo-trigona 999. Plagiochila stictæcola Mont. Ann. sc. nat. 1856, p. 198. Dioica mediocris fusco-olivacea, rigidula. Caulis validus sub flore gemi- nalim innovatus innovationibus repetilis divergentibus effuse-dichotomus. Folia caulina 2 mm. longa, conferta oblique patula angulo 45° utrinque deeurrentia postice ampliata, in plano caulem superantia semper quidem recurva, ambitu falcato-oblonga, margine antico leviter sinuato nudo vel sub apice paucidentalo, postico valde arcuato regulariter dentato-spinoso, dentibus ad 1% approximatis validis æquimagnis recte patulis, apice quam basis 3plo angustiore grosse emarginato-3dentato, dentibus oblique porrectis medio sæpe minore. Cellulæ apicales 18 y trigonis magnis nodulosis. Folia floralia caulinis similia multo majora magis et validius dentata. Perianthia obovalo-campanulala, ore compresso truncato paucispinoso, spinis magnis remotis varie palulis majoribus laciniifor- mibus, minoribus ad dentem reductis. Hab. Chile (Gay, Bertero). 554. P. chilensis St. Svenska Ak. Handl. 1900 vol. 26. Bihang, 227: Dioica magna rigidula, in cortice longe prostrata, in umbrosis dilute viridis, vulgo fusco-brunnea. Caulis ad 12 cm. longus, pro plantæ magni- tudine tenuis fuscus et rigidus, vage ramosus, ramis longis simplicibus. Folia caulina 2,5 mm. longa imbricala apieibus liberis, plano-disticha, oblique patula, angulo 68° postice ampliata caulem tegentia vel recurva, antice breviter decurrentia postice brevissime inserla, in plano anguste oblongo-trigona, basi amplissima apice 3plo angustiora margine anlico stricto nudo vel sub apice paucidentato, postico e basi breviter rotundata et spinosissima substricto spinoso, spinis sub 14 majuseulis e lata basi angustis, basalibus approximatis recte patulis, superis remotis oblique porrectis, apice recte vel oblique truncalo 3-5 spinoso, spinis validis porrectis. Cellulæ apicales 18 X 27 y basalis 18 X 36 y trigonis ubique validis nodulosis basi majoribus. Folia floralia caulinis similia, majora validius spinosa, apice grosse laciniala. Perianthia (sterilia) ore truncato lacinulato, laciniis lanceolatis spinisque validis mixtis. Andræcia ignota. Hab. Chile (Herb. Univ. Lips. Hahn, Dusén). 555. P. bispinosa Ldbe. in G. Ann. sc. nat. 1867, p. 326. Dioica major flavo-virens vel brunneola laxe profundeque cæspitesa. 478 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 983 Caulis ad 10 cm. longus superne vage pluriramosus, validus brunneus ramis divergentibus simplicibus. Folia caulina 2,5 mm. longa, basi imbricata, apicibus liberis, oblique patula angulo 58° antice decurrenlia, postice breviter inserla alleque cristata, in plano oblongo-trigona, basi amplissima apice 3plo angustiora, margine antico leviter sinualo norma- liter spinuloso spinis anguslis oblique patulis basalibus brevioribus magis approximalis, margine postico e basi rotundata substricto plus minus irregulariter spinoso, spinis superis remotis validis longe atte- nuatis, inferis brevioribus approximalis. Amphigastria rudimentaria vel nulla. Cellulæ apicales 48 X 27 y trigonis parvis aculis, medianæ 22 X 36 y trigonis majoribus, basales 18 X 48 y trigonis magnis ovali- nodulosis. Floria floralia caulinis simillima majora longius et validius spinosa. Perianthia malura late campanulala semiexserta, ore compresso subrecte lruncato spinoso, spinis validis magnis minoribus mixüs varieque patulis. Andrecia in planta graciliore, mediana repelila bracteis 10 jugis confertis apice vix patulo sæpe a latere appresso spinuloso. Hab. Chile (Gay, Cunningham, Krause, Hahn, Dusen). Argentinia occid (Dusén). Fret. magell. (Cunningham, Naumann, Sava- lier). Patagonia occ. (Dusén). Die Originalpflanze im Herb.-Lindenberg ist eine kümmerliche Form mit kurz gezähnten Blättern. während Gottsches var. Gayana die nor- male qut entwickelte Pfllanze repräsenlirt. 556. Plagiochila Notarisii Lehm. Pug. X, p. 3. Dioica mediocris flavo-rufescens, rigida. Caulis validissimus, rufo- brunneus, sub flore innovatus vix aliter ramosus. Folia caulina plus 3 mm. longa parum imbricata, apicibus liberis, oblique patula angulo 68° plano-disticha, postice ampliata cristalim conniventia utrinque longius decurrentia. ambitu oblongo-trigona, basi amplissima apice 3plo angus- liora, margine antico leviter sinuato substriclo nudo, postico e basi rotun- data stricto regulariler spinoso, spinis remotiusculis oblique palulis, e lala basi angustis longiusculis, apice truncato-rotundato similiter sed brevius armato. Ceilulæ apicales 27 y lrigonis majusculis, basales 27 X 54 y, trigonis magnis in parietibus validis. « Folia floralia semicordalo- ovata perianthio appressa, ciliato-dentala. Perianthia hemisphærico- - cyalhiformia, exalala, ore obtuso crebre ciliato-dentato. » Hab. Chile (Lehmann fl.). 557. P. robusta St. Svenska Ak. Handl. 1900. Vol. 26. Bihang. p. 26, Sterilis magna robusta dilute olivacea, laxe cæspitosa. Caulis ad 10 cm. longus validus fuscus tenax, irregulariter pauciramosus, ramis divergen- 479 93% BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Plagrochila. tibus. Folia caulina plus 4 mm. longa imbricata oblique patula angulo 65° disticha vel decurvula, postice ampliata caulem plano-superantia vel recurva, anlice parum decurrentia, ambitu ovalo-trigona, basi amplissima apice 3plo angustiora, margine antico substricto usque ad ipsam basin denticulato sub apice solum spinuloso, postico e basi angulatim rotundata ieviter arcuato crebre irregulariterque spinuloso, spinis recte patulis angustis, ad 4 cellulas longis, brevioribus regulariter mixtis, apice rotun- dato similiter spinuloso. Cellulæ 36 u trigonis majusculis vel magnis ubique aculis, basales 18 X 72 y trigonis nullis. Amphigastria rudimen- taria vel nulla. Hab. Chile (Gay, Popeleer de Terloo). Freium magellanicum (Dusén). Das I. c. beschriebene Perianth gehört einer anderen beigemischten sehr ähnlichen Art (P. duricanlis) an; ich verzeichne nachstehend die Merkmale, welche eine leichtere Unterscheidung von 5 antarctischen sehr ähnlichen Arten ermöglichen : 1 P. latifrons. fol. 7 mm. cell. ap. 56 u trig. ubique nullis. 2 P. duricanlis. » 6 » » » 96m » majusc. aculis. 3 P. robusta » 4» » » 86m » majusc. aculis. 4 P. longissima » 2,6» » » 36m » medianis truncalis. 5 P. Neesian« » 2,8» » » 27m » subnullis. 558. Plagiochila duricaulis Tayl. J. of Bot. 1844, p. 458. Syn. : P. Leguillovi G. Ann. sc. nat. 1857 VII, p. 331. Dioica mediocris major vel maxima valida el tenax, olivacea vel brunneola vel fusca, profunde cæspitosa. Caulis ad 20 cm. longus (vulgo 10-12 cm.) crassus et fuscus pauciramosus, ramis longis simplicibus vel divergentibus. Folia caulina ad 6 mm. longa, sæpe minora imbricata oblique patula angulo 45° decurvula concava, postice alte cristata vel recurva haud decurrentia, in plano late ligulata, basi parum latiora apice late rotundata circumeirca regulariter spinulosa, spinulis 2 cellulas longis approximatis æqualibus recte patulis in margine antico oblique porreclis remotis dentiformibus. Celluiæ apicales 36 y trigonis submagnis aculis, basales 36 X 72 y. vel breviores, parietibus validis æqualiter incrassalis, trigonis ilaque minus distinctis. Folia floralia caulinis simillima majora validius spinosa. Perianthia magna, rufo-brunnea, e basi tereti compresso- clavala ore rolundalo crebre longeque spinoso. Capsula 3 mm. longa, anguste ovalis, longe pedicellata. « Inflorescentia mascula spicam brevem terminalem sistit. » Hab. Fretum magellan. (Hooker, Leguillou, Cunningham, Savatier, Dusen; Schubert). 480 Plagiochila. FRANZ STEPHANL SPECIES HEPATICARUM. 985 Taylor sagt l. c. von dieser Pflanze die Blätter seien « omnino rolunda » was aber an seinem Exemplar nicht zu finden ist; diese Art ist in gut entwickelten Exemplaren doppelt und dreifach so gross als die unter ungünstigen Verhältnissen leidende, sowohl in der Grösse der Pflanze selbst, wie auch ihrer Blätter. Aehuliches kennen wir von Anastro- phyllum piligerum und Jamesoniella ovifolia, die gleichfalls Grössen- unterschiede zeigen, die sons! den Hepaticis durchaus nicht eigen sind. IV. Folia caulina subrotunda. 599. Plagiochila straminea St. Svenska Ak. Handl. 1909, vol. 26. Bihang, p. 32. Dioica major flaccida straminea vel pallide flavovirens, dense cæspitosa. Caulis ad 6 cm. longus, inferne subsimplex validus superne fasciculatim multiramosus, ramis nutanlibus. Folia caulin« plus 3 mm. lenga parum imbricata, supera remoliuscula, oblique patula angulo 45° concava et leniter decurva, brevi basi inserta haud decurrentia, postice ampliala caulem tegentia vel parum superantia, in caule adulto interdum cristatim conniventia, in plano lale ovata 1. e. margine antico e basi subtrieta parum arcuato inferne nudo superne dentato, margine postico a basi ad apicem bene arcuato valide dentato, apice late obtusato similiter armato, dentibus ubique subæqualibus æqualilerque approximatis, e lata basi acutis recte patulis, in margine antico oblique porrectis. Cellulæ apicales 36 y, medinæ 45 X 54 y, basales 36 X 72 y vel longiores, trigonis ubique angusle stellatis attenuatis. Andræcia terminalia geniculatim decurva ex apice vegelaliva, innovatione adscendente, bracteis laxiusculis ad 12 superne palulis dense arguleque spinosis. Hab. Patagonia occid. (Dusen, Schubert). Chile (Dusen, Reiche). 560. P. remotidens SI. n. sp. Syn. : P. ambigua De Not. Acad. Torino, 1857. Vol. 16, p. 213 (non Ldbg et Hpe). Dioica minor olivacea rigida laxe cæspitosa. Caulis ad 25 mm. longus irregulariter multiramosus, tenuis fuscus flexuosus. Folia caulina vix 2 mm. longa remotiuscula arcte decurvo-homomalla postice breviter 'inserta, antice decurrentia, valde concava in plano ovalo-rotundata mar- ginibus æqualiter arcualis, antico nudo, postico superne denticulato, dentibus remotis brevibus late triangulatis acutis vel apiculatis, apice 481 986 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m séR.). Plagiochla. rotundalo similiter armato. Cellulæ parvæ, apicales 9 yw, basales 18 X 45 y trigonis nullis parietibus ubique validis. Andræcia numerosa oblonga pro planta magna. ex apice geniculatim innovala, bracteis ad 12 jugis confertis superne squarrose patulis denticulatis. Hab. Chile (Hahn, Dusén) Fretum magellan. (Schubert). 561. Plagiochila rectangulata St. Svenska Ak. Handl. 1900. Vol. 26 Bihang p. 31. Sterilis major rigida oplime dendroidea, flavescens. Caulis ad 4 cm. longus crassus rufus strietus, inferne simplex superne plus minus regu- lariter pinnalim ramosus, ramis confertis longis, erectis, simplicibus vel furcatis nutantibus. Folia caulına remota squarrose patula 3 mm. longa haud decurrentia, brevissima basi inserta, in plano subquadrata 1. e. margine antico stricto nudo, postico e basi nuda valde angulatim ampliata parum eurvato valide dentato, apice latissime truncato similiter dentato, dentibus remotiusculis inæqualibus breviusculis recte patulis, e lata basi acutis. Folia ramulina primaria similia minora, postice minus ampliata, basi late obcuneata minus dentata; folia ramulina ultima parva primarlis ceterum simillima. Cellulæ apicales 27 y trigonis majusculis, medianæ 27 et 36 y trigonis magnis acutis, basales 27 et 72 y trigonis magnis sæpe semilunatis in parietibus validissimis. Hab. Patagonia occid. (Dusén). 562. P. minutula Taylor. Syn. Hep., p. 652. Syn. : Jung. minutula Taylor J. of Bot. 184%, p. 459. Sterilis pusilla rigida fusco-viridis, dense lateque cæspitans. Caulis ad 10 mm. longus tenuis fuscus rigidus vage pluriramosus, ramis erectis. Folia caulina exigua rotundata concaviuscula, infera cauli æquilata remotiuscula, supera imbricala appressa, margine antico decurrente. Folia suprema majora crenulato-denticulata, dentibus minutissimis. «Foliorum structura densa et crassa, areolis tantum in margine conspicuis » Hab. Kerguelens Land. Diese Art ist ganz zu cassiren, da sie offenbar Reste einer viel grösseren Pflanze repräsenlirt; man sieht an den Stengeln Fetzen grösserer Blätter hängen; vielleicht gehört sie zu P. helerodonta (Taylor). Die Exemplare sind so schlecht, dass man nicht einmal ein ganzes Blatt zu enldecken vermag um den Zellbau zu constatiren. 963. P. latifrons Hpe. et G. Linnæa 185%, p. 553. Dioica maxima flaccida vel rigidula, glaucovirens vel brunneola, pro- funde cæspitosa. Caulis ad 20 cm. longus, fuscus crassus simplex vel 482 Plagiochila. FRANZ STEPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 987 superne longe furcatus, furcis parum divergentibus. Foliu caulina ad 7 mm. longa (interdum multo minora) parum imbricata oblique patula, angulo 56° disticha postice decurrentia, margine poslico ampliato late replicato ambilu late ovata optime symmetrica, marginibus nudis sub apice et apice ipso denticulatis, dentibus minutis unicellularibus regula- riter approximalis. Cellulæ apicales 36 y, basales 36 X 108 u. parietibus validis. Folia floralia caulinis simillima majora. Perianthia pro planta parva, oblonga foliis suis immersa, ore truncato irregulariter spinuloso, spinulis minutis numerosis @quimagnis. Hab. Fretum magellan. (Lechler, Dusen). 564. Plagiochila longissima St. Svenska Ak. Handl. 1900. Vol. 26. Bihang, p. 29. Dioica magna robusta rigida straminea profunde cæspilosa. Caulis ad 17 cm. longus strietus simplex vel longe furcatus, furcis parum divergen- tibus strictis, in planta j' e basi spicarum breviter innovalis. Folia caulina 2.6 mm. longa, imbricata devexula vel oblique patula, angulo 45° vix decurrentia, brevi basi inserta, postice valde ampliata alteque cristata, in plano late ovato-triangulata (apice quam basis subtriplo angustiore) subsymmetrica, margine antico leviter curvato, poslico e basi rotundata magis arcuato, apice rotundato, circumeirca longe spinosa, spinis &cellulas longis approximatis angustis inæqualibus magnis minoribus mixtis, sæpe regulariter alternantibus, apicalibus parum validioribus, omnibus recte patulis, in margine antico tantum oblique porrectis. Cellulæ apicales 36 y irigonis magnis, medianæ 36 X 45 w trigonis truncatis, basales 27 X 72 y rectangulares, trigonis nullis. Andrecia terminalia linearia decurva e basi innovata, interdum ex apice eliam vegetaliva, bracteis ad 12jugis confertis superne squarrose patulis argute spinulosis. Hab. Patagonia occid. (Dusén). 565. P. dura De Not. Mem. Acad. Torino 1857, p. 214. Dioica major sed parvifolia et gracillima maxime dura et tenax, flaves- cens, laxe cæspitosa. Caulis ad 8 cm. longus tenuis rigidus, inferne simplex procumbens, medio supero erectus dense pinnatus, pinnis longis confertis suboppositis altenuatıs simplicibus decurvo-pendulis, in planta 2 brevioribus patulis sub flore innovatis. In planta adulta bene evoluta adest ramus simplex validus, in medio caulis lateraliter ortus, stricte longeque adscendens, superne caule primario similis et similiter ramosus, medio ilerum similiter innovatus ut in Thuidio muscorum. Folia caulina minima, 0,8 mm. longa, imbricata cauli a latere appressa, brevi basi inserta, haud decurrentia, inferne breviter cuneala celerum subicir- 483 988 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sER.). Plagiochila. cularia, eircumeirca dentfata, dentibus sub 15brevibus validis subæqui- magnis. basi antica interdum nullis. Cellulæ apicales 18 y, basales 13 X 36 y parielibus maxime æqualiterque incrassatis. Folia floralia caulinis mulıo majora confertissima, perianthio appressa, grosse laci- nulala. Perianthia (sterilia) ore late rotundato similiter laciniato, laciniis lanceolatis porrectis inæqualibus, minoribus interjectis. Andrecia in medio ramorum sparsa parva, bracteis Sjugis, arcte appressis basi plica parva instructis, integris superne solum denticulalis. Hab. Chile (Krause, Hahn). Patagonia (Dusén). Fret. magellan. (Cun- ningham, Couteaud, Dusén). 566. Plagiochila angulata St. Svenska Ak. Handl. 1900. Vol. 26. Bihang, p. 26. Dioica minor flaccida pallide-virens dense cæspitosa. Caulis ad 25 mm. longus simplex vel parum ramosus sub flore geminalim innovatus. Folia canlına remola, infima parva ! mm. longa integerrima superiora majora 2 mm. longa oblique patula angulo 56° utrinque anguste breviterque decurrentia. brevi basi inserta ideoque parum explanala, sepe omnino verlicalia (caulis axi subparallela) in plano oblique rotundala, margine antico leviter arcualo nudo, postico maxime curvato inferne nudo, superne 3-4 dentato, dentibus minutis remotis, apice breviter truncato, angulis acutis sæpe obtusis. Cellulæ apicales 13 y vel majores, valde irregulares, parietibus validis, medianæ 18 y trigonis majusculis, basales 18 X 54 y trigonis magnis subnodulosis. Folia floralia trijuga, intima oplime ovala subsymmetrica, margine antico nudo, postico apiceque regulariter dentatis, dentibus remotiusculis brevibus acutis æquimagnis. Perianthia pro planta maxima, subsphærica, i. e. medio valde gibbosa antice posticeque quidem acie communi prædila, superne compressula, ore parvo prominulo setuloso. Hab. Fuegia Staten Island (Spegazzini) Fretum magellan. (Herb. Rom. Dusén). Eine hôchst ausgezeichnete Art, die durch das sehr abweichende Perianth von allen anderen sich unterscheidet und in dieser Hinsicht nur mit P. Gayana G. zu vergleichen ist, die aber einer ganz anderen Gruppe angehört. (Fortsetzung folgt.) 84 989 Mitteilungen aus dem Botanischen Kuseum der Universität Zürich. DIETET. CHENOPODIEN-STUDIEN J. MURA (Trient). (Mit Tafeln V. und VI.) Herr Professor Dr Hans Schinz übersandte mir im März ver- gangenen Jahres das gesammte Chenopodium-Material des Zürcher Universitäts-Herbares einschliesslich seines Privalherbares zur Revision mit dem Ersuchen, allenfallsige wichtigere Resultate dieser Durchsicht in dem Bulletin de !Herbier Boissier zu besprechen, welchem Wunsche ich hiemit gerne nachkomme, soviel es meine Kräfte erlauben. Wir stehen gegenwärlig erst am Beginn einer moderneren Auffassung und Bearbeitung dieses durch seine eminente rassenbildende Kraft und die gewaltige Zahl von systematisch wichtigen und nur scheinbar wich- tigen Zwischenformen höchst schwierigen Genus. Indes boten mir besonders die Sammlungen des k. k. Hofmuseums in Wien ein reiches Vergleichs- und Studienmaterial, welches ich teil- weise hier mitbespreche, schon um eine allzu weitgehende Zersplit- terung in meinen Publikationen zu vermeiden. Chenopodium ambiguum R.Br. Moqu.-Tand. in DC. Prodr. XII, 2, p. 67. Port Phillip, Victoria leg. Charles Walter, 4. 1886, als Ch. murale, Auckland u. Dunedin, Neu Seeland leg. Dr Petrie als Ch. glaucum L. var ambiquun. Chenopodium Boscianum Moq. LI. p. 61 sq. Die von mir in den Mag. bot. lap. 1903, p. 9 auf Grund falsch - bestimmter oder doch schlecht ausgeprägter Exemplare gemachte Bemer- kung, dass Ch. Boscianum Moq. (wie auch Ch. Berlandieri Moq.) am nächsten mit Ch. album var. heterophyllum Fenzl verwandt sein dürfte, trifft nicht zu. Sowohl das von mir inzwischen eingesehene von- Moquin-Tandon selbst bestimmte Ch. Boscianum des Wiener Hof museums aus Texas (leg. Drummond) sowie das wesentlich gleiche, BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 10, 30 septembre 1904. 65 990 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SKR.). aber viel schönere Exemplar des Zürcher Herbars (Flora of East Pen- sylvania, n. 657, coll. near Easton by A. A. Heller, Oct. 1892) stehen der von mir bisher als Ch. concatenatum Thuill. ssp. striatiforme f. integrifolia bezeichneten Pflanze recht nahe, sodass Ch. Boscianum Mogq. der Vertreter dieser dem Ch. striatum mh. (Ch. purpurascens Jacq. ssp.) zuneigenden Sippe in Nordamerika zu sein scheint. Die Bemerkung Moquin-Tandons (l. |., p. 62), dass Ch. Boscianum dem Ch. album var. leptophyllum (Ch. leptophyllum Nutt.) verwandt sei, ist, wie meine eingangs erwähnte Bemerkung, nur in sofern zutreffend, als beide einander phylogenelisch nicht sehr nahestehenden (z. B. hinsichtlich des Indumentes einander entgegengesetzten) Formen nach meiner Ansicht dem Kreise des Ch. album im weitesten Sinne angehören. Chenopodium album L. nov. ssp. Gollinsii mh. foliis ovatis, laciniato dentatis, superioribus ovato-lanceolatis subhaslatis, obscure viridibus nervalura reticulata, glomerulis inflores- centiæ grandibus densissimis, nigrescentibus, seminibus nigris nitentibus complanatis margine obtusiusculis subtilissime striatis. Habitu et imprimis foliorum forma simile Ch. Zschackei mh. Providence leg. J. Franklin-Collins, Oct. 1892, pro Ch. albo L. (tab. I, tig. 1). CGhenopodium ficifolium Sm. forma var. indicolo mh. Mag. bot. lap. 1902, p. 338, affinis. Sadiya leg. G. A. Gammie, 25. 3. 1894, (Herb. hort. bot. Calcutt., n. 228, Fl. of Assam) pro Ch. albo L. Chenopodium fœtidum Schrad. Moq.-Tand. 1. l., p. 76, n. 53. Somalland : Zwischen Dschibuti u. Harar (leg. U. Kollbrunner, sine det.). Südafrika : Betschuana-Land, Linokana leg. Dr Holub, 12. 1886 et 4. 1887, sine det.; Thaba Bosiu leg. H. A. Junod, 1. 2. 1903 (pl. Austr.-Afr. n. 1924). Zwischen diesem (tab. Il, fig. 2) und Ch. procerum Hochst. (tab. IT, fig. 3ab) steht nach meiner Ansicht eine neue Art Chenopo- dium suberifolium mh. foliis inferioribus o vatis vel lanceolato- ovalis acutis acute sinuato-dentatis, superioribus oblongis obtusis mucronulatis remote sinuato-dentatis vel sub- integris, seminibus margine acutis, carinatis; cetera ut in Ch. fetido (tab. II, fig. 4a a b). Schon die Blattform dieser Pflanze ist derart, dass sie weder in den Formenkreis des Ch. procerum noch in den des Ch. fœtidum Schrad. einbezogen werden kann; die Art der Buchtung und Zähnung und der Blattumriss der unteren Blätter erinnert mehr an Ch. procerum, während sich die Abstumpfung und Form der obersten Blätter an eine dem Ch. multiflorum Moq. (« foliis oblongis, inf. sinuato lobatis etc. ») nahe stehende Form von Ch. fetidum Schrad. aus Tibet (Herb. Ind. or. Hook fil et Thomson pro Ch. Botryde L., vidi in Herb. Vindob.), die ich als Ch. fetidum Schrad. ssp. tibetanum bezeichne (tab. II, fig. 5), anlehnt. Hab.: Kwa Mshuza-Dörfer, Aug. 1893, leg. C. Holst (Fl. v. Usambara, n. 8926), pro Ch. fetido Schrad. det. Engler. Vidi in herb. Turic. et Vindob. Ch. fetidum Schrad. nov. ssp. resediforme mh. Planta robusta, caule simplici foliosissimo foliis inferioribus grandibus MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXI 991 pinnatifidis, interdum vel subbipinnatifidis, superioribus pinnatifido- sinuatis relusis, racemis divaricatis multo brevioribusquam folia, summis condensatis spicam caudatam formantibus foliorum comam superantem. Hab.: ad Fl. Quiviri supra Sakkemechon 1200 m., leg. H. Baum, 19. 2. 1900 (H. B., Reise nach Südwest-Afrika, Kunene-Sambesi-Expe- dition, n. 724) pro Ch. Botryde L. Vidi in herb. Turicensi et Vindob. PI. approx. foliis minoribus vidi in herb. Turic. e Shiluvane, bord du Moude (H. A. Junod pl. Austro-Africanæ n. 1305). Ch. fetidum Schrad. nov. ssp. pseudomultiflorum mh. Planta plerumque tenera ramosa vel ramosissima habitu Ch. Botrydis sed minus glandulosa, foliis inferioribus pinnatifidis vel sinuato- pinnalifidis, summis parvis sinuato-lobatis, retusis!. Hæc subspecies austro-africana continua formarum serie Ch. Botry- dem L. cum Ch. fetido Schrad. conjungit! Ch. multiflorum Moq.-Tand., planta Indiæ orientalis, ex descriptione cl. autoris longe diversa. Gross - Namaland, Hornkranz, 6. 1889, leg. Dr Fleck (Pl. Africæ austro-occid., n. 789), pro Ch. fœtido L. (rectius Schrad.!) det. H. Schinz. Howick, Natal, 1893, leg. H. Jun od, pro Ch. Botryde. Transvaal, Pretoria, colles supra Aapies river leg. DDA.Rehmann (Pl. Afr. austr. coll. 4875-80, n. 4293); Betschuanaland, Phoberg, Mai 1887, leg. Dr Holu b. Varia specimina hujus subspeciei vidi etiam in herb. mus. pal. Vindob. a Drege imprimis ad ripam fiuvii Key pro « Ch. Botryde B fetido », a Krauss pr. Uitenhage ad ripam Fl. Koego pro Ch. Botryde collecta. Huc pertinet nov. var. pseudograveolens mh. spicis inflores- centiæ subaphyllis tenerrimis Ch. graveolens Willd (speciem Indiæ orientalis) revocantibus. Hab. : Hereroland, Kuisibtal, 5. 1889, leg. Dr Fleck (Pl. Africæ austro-occid., n. 334 a), pro Ch. Botryde det. H. Schinz, in rud. prope Gray (?) leg. H. Bolus pro Ch. Botryde var. multifloro Moq., pl. approx. in rud. prope Somerset East leg. Mac Owan pro Ch. Botrydis L. var. Chenopodium incisum Poir. nov. var. Bangii mh. (tab. II, fig. 6abc). Differt a typo (lab. Il, fig. 7) foliisnon acuminatis, superioribus sinuatis, interioribus sinuato-lobatis, lobis obtusis vel obtusiusculis. Hab. : Bolivia, Vic. Cochabamba leg. Mig. Bang, 1891 (PI. Boliv. a M. B. lectæ, n. 100%) pro «Ch. fœtido L.»; sed Ch. fetidum L. non exsistit. Vidi in Herb. mus. pal. Vindob. exemplaria hujus formæ etiam e Talca Chugiaguillo leg. M. Bang, 4. 1890, (n. 799, sive spec. det.) nec non e prov. Larecaja in vic. Sorata, San Pedro reg. temp. 2650 m. leg. G Mandon, 1859 (G. M., Pl. Andium Boliv., n. 1029, sive spec. det.), præterea plantas intermedias, foliis minus acutis, dentibus latioribus et obtusioribus eliam e regione circa Mexico (leg. Schmitz pro « Ch. fetido L.» et Dr Wa wra, s. n. 373). Ich bemerke hier noch, was Moquin-Tandon in seiner ! Ich habe das Merkmal der folia summa retusa noch immer als das sicherste erfunden, um Formen, die näher zum Kreise des Ch. fetidum Lam. gehören, von den Formen des Ch. Botrys L. zu unterscheiden; freilich muss man bei mangelhaften oder schlecht präparierten Exemplaren manchmal genau zusehen, um diese obersten vorne abgeschnittenen Blättchen zu bemerken. 992 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zwe sir.) Beschreibung (1. 1., p. 75, n. 52) nicht anführt, dass Ch. incisum Poir. einzig unter den mir bekannten Chenopodien mit Teloxys aristata Moq. durch (nach Abfall der endständigen Blüten) dornartig endende Aestchen der Cymen genau übereinstimmt, was zu Gunsten der Einbeziehung von Teloxys unter das Genus Chenopodium spricht. Chenopodium Issleri mh. D. bot. Monatsschr. 4902, p. 5%, adn. 8, von mir mit der Formel Ch. striatum-viride bezeichnet, sah ich im Zürcher Herbar in mehreren prächtigen Exemplaren, welche E. Sickenberger im April 1888 bei Kairo als Ch. album sammelte. Ich vermute aber nunmehr die Identität der von mir aufgestellten Form mit Ch. album L. x pedunculare Bertol. (Moq. 1. 1., p. 71) «foliis oblongo-lanceoiatis subintegris, supra late viridibus..... racemis cymosis interruplis paucifloris longe pedunculalis» was alles genau auf die in Rede stehende ägyplische Pflanze und auch ganz wohl auf mein Ch. Issleri stimmt. Chenopodium mucronatum Thun». (Moq. I. 1, p. 64, n. 45). In den Formenkreis dieser Art und nicht zu Ch. opulifolium Schrad., wie ich es in den Mag. bot. lap. 1902, p. 340 mit Reserve («exemplar haud completum, quare locus system. forms nostræ sublitigosus » } getan habe, möchte ich nunmehr nach Einsicht eines vollständigen Exemplares die ssp. Olukondæ mh. bezeichnen. Der Formenkreis des Ch. mucronatum Thunb. ist äusserst schwierig und erst nach Untersuchung grösserer Materialien festzustellen. Er scheint mir in drei Sippen zu zerfallen. 1. Ch. mucronatum Thunb. « foliis obtusissimis tenuibus supra glabris pallide viridibus subtus subfarinosis subcimerascentibus, superioribus ovatis..... racemis foliosis». Eine fast sicher hieher gehörige Pflanze mit ziemlich kleinen, eiförmigen. sehr fein mukronierten Blättern liegt im Zürcher Herbar von Kwa Mshuza leg. C. Holst, 8. 1893 (C. H., Fl. v. Usambara, n. 8894, pro Ch. opulifolio dei. Engler). Diese Sippe ist nach meiner Ansicht durch die n. w.-amerikanischen (unter sich nahe verwandten) Ch. Zschackei mh. und Ch. Berlandieri Moq. (foliis ovatis oblusis mucronatis subfarinosis) mit dem Formenkreise des Ch. album L. verbunden. 2. Ch. Olukondæ mh. I. I. (tab. I. fig. 8ab) foliis deltoideo-ovatis superioribus subhastatis incanis aut sublepidolis. Hab. : Amboland, Olukonda leg. H. Schinz, 15. 1. 1886, pro « Ch. albo Moq.» (Pl. Afr. austro-occid., n. 467); Hereroland, Tsoachaub- Mündung leg. Dinter, 7. 1897, pro Ch. albo L. det. H. Schinz, pl. foliis minus mucronaiis, densius lepidoto-farinosis. 3. Ch. pseudauricomum mh. (tab. I, fig. 9ab) foliis ovatis aut triangulari-ovalis, interdum subauriculatis, utrimque lepidolis incanis, nervo principali crasso prominulo, lateralibus sub- reticulatis, inflorescentia aphylla. glomerulis gran- dibus, flavis. Ch. auricomum Lindi. (tab. I, fig. 10) differt folis oblongis auriculalis, apice obtusissimis et emarginatis (lateralibus parallelis). Hab. : Prope Grahamstown leg A. Penther, 9. 11. 1894 (A. P., Pl. Austro-Africanæ, n. 1646, pro Ch. mucronato Thunbg.); pl. similis sed foliorum forma a Ch. auricomo Lindl. vix distinguenda ad Caput b. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH. XXL 993 spei leg. Drege, n. 3619 (sive det.). Ulrumque exemplar Ch. pseud- auricomi mh. vidi in herb. mus. pal. Vind. Chenopodium murale L. var. sinuosifrons mh. foliis triangu- lari-ovalis, sinuatis, fere bicrenatis (lab. II, fig. 17). Neu-Seeland, Dunedin leg. Dr Petrie pro Ch. urbico. Ch. murale findet sich in den Herbarien sehr oft gänzlich irrig oder gar nicht determiniert. Ich fand es im Berliner Herbar als Ch. viride L. (Beirut, Cairo leg. Ehrenberg), als Ch. album L. (Oase Siwah. Cairo, Giseh leg. Ehrenberg, Uadi Ambagi leg. ?). als Ch. opulifolium Schrad. (Musch in Hoch-Armenien leg. K. Koch); im Wiener Herbar als Ch. ambrosioides L.! (Kappel Bay leg. F. v. Müller, ebenso im Zürcher Herbar von Hopetield, Kapland leg. Bachmann) und als Ch. Schimperi Hochst. (Dschadscha, 185%, leg. Schimper). Chenopodium opulifolium Schrad. nov.ssp. amboanum mh. foliis infimis triangularibus ineiso-dentatis, inferioribus subrhombeo- triangularibus, superioribus hastatis lobo medio præaculo, summis lanceolatis subhaslalis el lanceolato-linearibus integris, glomerulis densis parvis dense et flavide farinosis (tab. 1, fig. Die Hab. : Amboland Africæ austro-occid. (Hb. Schinz, leg. Dr € . Höpfner, 1. 1883, comm. ©. Rensch. pro «Ch. opulifolio Schrad. “var. ?» det. W. Vatke). nov. ssp. hederiforme mh. (— ssp. Kalacharicum mh. in sched. herb. univ. Turic.). Caule crasso sublignoso rubro-striato, foliis triangu- laribus-hastatis vel subquinquelobis, lobo medio integro vel subdentato vel grosse dentato, utrinque (pariter ac ramuli) + dense farinosis præserlim in statu juvenili, glomerulis grandibus dense canofarinosis (tab. I, fig. 12ab). Hab. : Afr. austro-oceid., reg. Kalachari, Chansis (leg. Dr Fleck, 1892, pro Ch. albo L. det. Schinz). Hiezu füge ich eine Form der ssp. opulifolium Schrad., nämlıch : nov. var. lutetianum mh. foliis inferioribus triangularibus trilobis, superioribus triangulari-ovalis subæqualiter profunde sinuatis (tab. I, fig. 134 0). Hab. : Paris (Hb. Berol. leg. Kegel 71840 pro «Ch. murali?»); approx. : Toulon (leg. Huet, 7. 1867, pro Ch. opulifolio). Eine merkwürdige (Herbsi-?) Form von Ch. opulifolium mit achsel- ständigen, dichtährigen Blütenästen und der var. lutetianum ähnlichen Blättern mit deutlich abgesetzten, wagrecht abstehenden Seitenlappen sah ich vom Betschuanaland, Linokana (leg. Dr. Holub). Die ssp. orientale mh. Mag. bot. lap. 1902, p. 339 sah ich im Zürcher Herbar von : Somal-Land, Ogadeensteppe (leg. Prof. DrKeller, 1891, Exped. Ruspoli-Keller, n. 221, sine det.). Choa (Dill. et Petit pro Ch. viridi L.), Cairo (Sicke nb erger, ÿ. 1886, pro Ch. albo L. [tab. I, iig. 14]). Chenopodium paniculatum Hook. Mod. I. 65, n. 16. In den Kreis dieser Art gehört das Ch. bolivianum A Mag. bot. lap. 1902, p. 359 als eine Form sehr hoher Lagen mit niederem, fast verholzendem Stengel und vorn meist sehr stumpfen, dicklichen . Blättern. Ich sah diese Form im Zürcher Herbar ausser vom Original- standorte La Paz in Bolivien auch von der Sierra Madres bei Chihuahua, Mexiko (€. H. T. Townsend and C. M. Barber, n. 165, pro Ch. albo, 7. 1899 (tab. II, fig. 15ab), im Wiener Herbar auch von Lima (dem Originalstandorte des Ch. paniculatum Hook.) in einer var. reni- 994 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). forme mh. (tab. II, fig. 16) mit fast nierenförmigen Blättern (leg. Dr Wa wra, Erdumseglung S. M. Fregatie « Donau », 1868-71, n. 2637). Eine Form tieferer Lage mit höherem, mehr Krautartigem Stengel und grösseren, dünneren, weniger stark bestäubten, dreieckig-spiess- förmigen Blättern ist das « Ch. Fremonti Wats.?» aus Mexiko (Tula, State of Hidalgo leg. C. G. Pringle, 10. 1896, C. P. P. Plant mexic., n. 6570; vidi in herb. Vindob. et Turic.). Doch sind alle diese Formen durch unmerkliche Uebergänge verbunden ; so sah ich im Wiener Herbare die letztere Pflanze auch kleinblätterig mit laxer, gekettelter Infloreszenz, bei Mexiko von D' Wa wra gesammelt (S. M. d. Kaisers Maximilian Reise nach Mexiko. n. 312). Jedenfalls steht nach den von mir gesehenen Exemplaren fest, dass der Formenkreis des Ch. panicu- latum Hook. sich zumindest von den bolivianischen Anden bis zum Cascaden Gebige Oregons erstreckt. Chenopodium petiolare Kunih. Als nov. var. sinuata mh. bezeichne ich eine Form mit wellig gebuchteten Lappen. besonders der untern Blätter (Blattform also der des Ch. hircinum Schrad genähert, tab. I, fig. 18), die ich im Zürcher Herbar mit der Etiquette « Ch. album L., New Mexico plants coll. between Santa Fee and Canoncito, 7300’, n.3787, by A. A. and E. Gertrude Heller, 6.29. 1897 » vorfand. Gleichfalls zu Ch. petiolare ziehe ich als nov. var. leptophyl- loides mh. eine Pflanze mit schmalen. z. T. undeutlich lappigen, beiderseits sehr stark bestäubten Blätiern und 3 stark hervortretenden Nerven (tab. 1, fig. 19), die ich im Herbar des Wiener Hofmuseums als Ch. leptophyllum Nul var. oblongifolia Wats. (C. G. Pringle, Pl. Mexicanæ, n. 1992, Valley near Ortiz, 26. 3. 1888) sah. Chenopodium sukopulifolium mh. Mag. bot. lap. 1902, p. 340 f. Eine wirkliche (wohl hybride) Mittelform zwischen Ch. album und Ch. opulifolium von sehr zerstreutem Vorkommen, nicht zu ver- wechseln mit äusserlich ähnlichen aber systematisch geringwertigen album-Formen. Neue Standorte aus dem Zürcher Herbar : Kelenfold bei Ofen leg. W. Steinitz pro Ch. opuüfolio. Bouveret, Valais leg. Blanchet, Août 1872, pro Ch. ficifolio Sm. (pl. Ch. albo propior). Ferner nov. var. ovoideum mh. (foliis partim deltoideo-ovatis partim ovatis obtusis, seminibus nigris subtilissime punctulatis: tab. I, fig. 20). Zürich leg. A. Theliung, 21.8. 1900, pro Ch. opulifolio. Chenopodium suecicum mh. Mag. bot. lap. 1902. p. 34. Erliegt im Zürcher Herbar von Karlskrona leg. J. et F. Thörn, 20.8. 1898, pro Ch. opulifolio Schrad. Wenn die mit meinem Ch. suecicum genau identischen von B. Blocki letzthin durch den Wiener bot. Tauschverein aus Galizien ausgegebenen Exemplare von Ch. pseudopuli- folium richtig bestimmt sind, so ist der Name Ch. suecicum einzuziehen. Chenopodium triangulare R. Br. Ch. trigonon R. et S. Mogq. l. 1., p. 65, n. 18 (cf. tab. II. fig. 21) nov. var. polygonoides mh. Planta tenerrima habitu Polygoni avicularis vel arenarii, ramis fili- formibus languidissimis, foliis lanceolatis vel lanceolato-linearibus aculis infimis tantum subhastatis (tab. 1 fig. 22aabc). Port Jackson district N. S. W.. leg. Ernst Betke, 2. 1898, comm. Charles Walter (v. in herb. Turic.). Trient, Juni 1903. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXL 995 Beiträge zur Kenntnis der Afrikanischen-Flora. (Heue Folge.) XVI. Herausgegeben von Hans SCHINZ (Zürich) mit Beiträgen von J. G. BAKER (Kew). S. MOORE (London). C. B. CLARKE (Kew). F. NIEDENZU (Braunsberg). Fr. KR ÆNZLIN (Berlin). R. A. ROLFE (Kew). CYPERACEZÆ, C. B. CLARKE (Kew). Bulbostylis Schlechteri C. B. Clarke sp. nova; subaphylla, rhizomate repente, tenuiore; culmis numerosis, solitariis, approximatis, 2 dm longis, tenuibus, monostachyis; stylo 3-fido. Præter glumas glabra. Culmi inter se 1—10 mm distantes, conspicue 10-14-striati. Vaginæ rubescentes, imæ breves lanceolatæ siriatæ, summa in altero latere A—2 cm producia, vix foliiformis. Spica castaneo-rubra, 8 mm longa, ovoidea, densa; braclea spicam superans. Glumæ in margine filamentoso-pilosæ. Nux obovoidea, obtusa, trigona, obsolete transversim undulata; siylobasis bulbiformis in nuce relicta, stylo ipso caduco. Südafrika : Transvaalkolonie, Aapies River, Schlechter 3634. Nachstehende vier Cyperaceen fanden sich in R. Schlechters südafri- kanischer Ausbeute und sind von Herrn ©. B. Clarke bestimmt worden; sie mögen an dieser Stelle genannt sein. da ihr Vorkommen im extra- tropischen Südafrika noch nicht bekannt gegeben worden ist. Cyperus castaneus Willd. Südafrika : Transvaalkolonie, in arenosis pr. Manaka, 960 m, Schlechter 4640, 9. IT. 1894. Unknown hitherto from Africa; but it may be disputed whether the species is distinct from the widespread Cyperus uncinatus. Cyperus amabilis Vahl Not in Dyer Flora Cap. but has since been received ad Kew from extratropical Africa. Südafrika : Transvaalkolonie, in arenosis humid. pr. Sandfoniein, 1430 m, Schlechter 4246, 19. I. 1894. 996 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). Pycreus nitens Nees Südafrika : Transvaalkolonie, in humidis pr. Badsloop, 1430 m, Schlechter 4290, 22. I. 1894. Not in Dyers Flora Cap. Courtoisia cyperoides Nees var. spicata C. B. Clarke. Südafrika : Transvaalkolonie, ad flum. Machalaquena. 1400 m, Schlechter 4770, 8. IX. 1894. This is not in Dyer Flora Cap. because not yet received here (Kew) from extratropical Africa. But we have the same plant from Matabeleland. LILIACEN. 3. G. BAKER (Kew). Iphigenia flexuosa Baker nov. spec. Cormus parvus globosus. Caules 3—8 poll. longi gracillimi densum recte nudis sursum foliosi fiexuosi. Folia 6—8 anguste linearia compli- cala firmula glabra i—5 poll. longa. Flores I—3, pedicellis brevibus axillaribus erecto-patentibus. Perianthii segmenta linearia pallide lutea 2 lin. longa e basi reflexa. Stamina perianthio 2—3-plo breviora erecta, filamentis basi valde strumosis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, zwischen Etiro und Karibib, Rautanen 435. Anthericum (Trachyandra) Lowryense Baker nov. spec. Fibri radicales multi graciles. Apex radicis haud setosus. Folia plura erecta anguste linearia glabra semipedalia vel pedalia ‘/2 lin. lata, marginibus incrassatis stramineis glabris. Pedunculus gracilis levis teres 6—9 poll. longus. Racemi laxissimi pauciflori 2—3 poll. longi simplices vel pauci paniculati : pedicelli breves ascendentes apice articulali : bracteæ ovatæ acuminatæ, pedicellis æquilongæ. Perianthium 3—4 lin. longum, segmentis oblanceolatis obtusis brunneo-carinatis 3-nervatis. Stamina perianthio paulo breviora, antheris oblongis parvis. Südafrika : Kapkolonie, Sir Lowrys Pass, Schlechter 5368. Ad. A. elongatum Willd., accedit. Anthericum (Trachyandra) tortile Baker nov. spec. Collum radicis vaginis obtusis membranaceis albis præditum. Folia 3 linearia glabra plana spiraliter torta 2—3 poll. longa 1'/2 lin. lata. Pedunculus gracilis 41/2--2 poll. longus. Racemus laxus, simplex vel furcatus, pedicellis ascendentibus, infimis 1'/—2 lin. longis solitarüis, bracteis ovatis parvis albis. Perianthium 4% lin. longum, segmentis oblanceolatis albis brunneo-carinatis. Stamina perianthio valde breviora, antheris parvis. Südafrika : Kapkolonie, Saron bei Tulbagh, Schlechter 4846. Ad. A. ihyrsoideum Baker, accedit. Anthericum (Trachyandra) oligotrichum Baker nov. spec. Fibri radicales crassi carinosi. Collum radicis vaginis obtusis membra- naceis præditum. Folia 6—8 erecla teretia gracillima pilis paucis longis patulis vestita 3—4 poll. longa '/s—!/s lin. lata. Pedunculus gracilis teres brevis glaber 2—3 poll. longus. Racemi laxi pauciflori simplices vel furcati 1'/.—2 poll, longi, pedicellis brevibus ascendentibus apice arti- MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXL 997 culalis bracteis ovatis albis minutis. Perianthium cylindricum %& lin. longum, segmentis oblanceolatis obtusis albis brunneo-carinatis. Stamina perianthio distincte breviora, antheris parvis. Südairika : Kapkolonie, Piquetberg, 200 m, Schlechter 4857. Ad A. elongatum Willd., accedit. Anthericum (Dilunthes) Gonrathii Baker nov. spec. Fibri radicales multi graciles. Collum radicis setis densis brunneis præditum. Folia plura teretia rigida erecta glabra 4—8 poll. longa '/s lin. lata. Pedunculus gracilis teres brevis 4—8 poll. longus. Racemus simplex 1'/.—2 poll. longus, pedicellis brevibus erectis infimis geminis, bracteis ovatis cuspidatis. Perianthium cylindricum 4 lin. longum, segmentis oblanceolatis oblusis albis brunneo-carinatis. Stamina perian- thio paulo breviora, antheris linearibus luteis 1 lin. longis. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 731. Ad A. Galpini Baker, magis accedit. Anthericum (Dilanthes) vaginatum Baker nov. spec. Collum radicis haud setosum. Folia circiter 6 basin pedunculi longe vaginanlia Supra vaginam lanceolata 1'/.—% poil. longa 6—9 lin. lata subeoriacea subtiliter multinervata ulrinque dense breviter pilosa. Pedunculus pubescens teres 1—1'/.-pedalis. Racemus densus brevis simpiex vel apice furcatus; pedicelli breves ascendentes inferiores gemini; bracteæ lanceolatæ pubescentes, inferiores 3-—4& lin. longa. Perianthium 4 lin. longum, segmentis lanceolatis albis rubro-brunneo- carinalis 3-nervalis. Stamina perianthio destincte breviora, antheris parvis. Südafrika : Transvaalkolonie, in graminosis prope Irene, Conrath (sine numero). Chlorophytum nigricans Baker nov. spec. Folia piura ascendentia giabra laxe nervala 9—10 poll. longa supra basin 2— 3 lin. lata. Pedunculus compressus, folii unici parvo præ- ditus. Racemus laxus simplex 5—6 poll. longus; pedicelli ascen- dentes 2—3 lin. longi apici articulati inferiores 2—3-m; bracteæ ovatæ parvæ. Perianthium % lin. longum, segmentis linearibus obtu- sis sordide albidis, dorso late brunneo vittatis trinervatis. Antheræ magnæ lineares luteæ post anthesin convolutæ, filamentis antheris brevioribus. Südafrika : Transvaulkolonie, Modderfontein, Conrath 666. Ad C. vaginatum Baker, accedit. Eriosperraum Schinzii Baker nov. spec. Tuber ignotum. Folium solitarium hysteranthum oblongum subcoria- ceum glabrum 2—2'/ poll. longum 1 poll. latum, apice mucronatum, petiolo 2!/2—3 poll. longo. Pedunculus 8—9 poll. longus. Racemus laxus, 4—5 poll. longus. bracteis minulis deltoideis pedicellis arcuatis apice articulatis, inferioribus 42—15 lin. longis. Perianthium campanulatum, 2 lin. longum, segmentis oblongis obtusis albis dorso distincte brunneo- vittatis. Stamina perianthio distincte breviora, filamentis applanatis antheris 2—3-plo longioribus. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 654. Ad E. parvifolium Jacq., magis accedit. Eriospermum dissitiflorum Baker nov. spec. Tuber collo elongato fibris vestito. Folia 1—3 synanthia lanceolata 998 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). 2—53 poll. longa medio 5—6 lin. lata membranacea glabra acuta basi cuneata, petiolo brevissimo. Pedunculus 3—5 poll. longus. Racemus pauciflorus laxissimus 2—3 poll. longus, pedicellis arcuatis inferioribus 15—18 lin. longis, bracteis minutis. Perianthium campanulatum 2 lin. longum, segments oblongis obtusis brunneo viridi carinalis. Stamina perianthio paulo breviora, antheris oblongis, filamentis antheris 3—4-plo longioribus. Südafrika: Transvaalkolonie, ad montes Magaliesberg, Schlechter 3622. Ad E. tenellum Baker, magis accedit. Eriospermum platyphyllum Baker nov. spec. Tuber oblongum, 6—12 lin. diam. Folium solilarium, hysteranthium, suborbiculare, 1'/.—2 poll. longum et latum, basi breviter cordatum, glabrum, membranaceum. Peduneulus 6—8 poll. longus. Racemus laxus 2— 5 poll. longus, bracteis minutis ovatis, pedicellis ascendentibus apice articulatis, infimis 9—12 lin. longis. Perianthium campanulatum, 2 lin. longum, segmentis oblongis obtusis sursum albis, densum viridibus. Stamina perianthio, distincte breviora, antheris oblongis, filamentis antheris triplo longioribus. Südost-Afrika : Natal, Claremont, Schlechter 3162. Ad E. latifolium Jacq.. accedit. Eriospermum hygrophilum Baker nov. spec. Tuber ignotum. Folium solitarium hysteranthium oblongum membra- naceum glabrum 4 poll. longum 2 poll. latum, apice minule mucronatum, basi cuneatum, petiolo semipedali. Pedunculus 1'/.—2-pedalis. Racemus densus cylindricus 3 poll. longis, bracteis minutis lanceolatis, pedicellis erecio-patentibus 2—3 lin. longus. Perianthium campanulatum 2 lin. longum, segmentis oblongis albis dorso brunneo-viridi-vittatis. Stamina perianthio distincte breviora, antheris oblongis, filamentis fihformibus antheris 3—4-plo brevioribus. Südafrika : Transvaulkolonie, Modderfontein, Conrath 657. Ad E. Haygarthiü Baker, magis accedit. Kniphofia Conrathii Baker nov. spec. Folia plura erecla linearia glabra sesquipedalia supra basin 3—4 lin. lata, carina gracili. Pedunculus modice validus foliis longioribus. Racemus densissimus oblongus 3 poll. longus, floribus omnibus deflexis, pedicellis brevissimis, bracteis ovatis acuminatis 3 lin. longis. Perian- thium cylindricum 7—8 lin. longum album purpureo tinctum et vitlatum, lobis oblongis 2 lin. longis. Stamina inclusa. Stylus protrusus. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 644. Ad K. citrinam Baker, accedit. Kniphofia pedicellata Baker nov. spec. Caulis basi fibris vestitus. Folia parva erecta linearia pedalia vel sesquipedalia 1/2 lin. lata viridia modice firma venis perspicuis utrinque costam 5—6, marginibus brevibus. Pedunculus gracilis folis superans. Racemus densus 2—3 poll. longus, pedicellis erecto-palenlibus 2—2'/: lin. longis apice articulatis, bracteis lanceolatis pedicellis æquilongis. Perian- thium cylindrieum pallide luteum brunneo vittatum 8—9 lin. longum, lobis brevibus ovalis. Stamina longiora cum stylo breviler exserta. Südost-Afrika : Natal, prope Claremont, Schlechter 3160. Ad K. gracilem Harv. et K. fibrosam Baker. arcte accedit. Haworthia subspicata Baker nov. spec. Bulbus globosus 4 poll. diam., tunicis pallidis membranaceis. Folia MITTEILUNGEN AUS DEM BOT, MUSEUM DER UNIVERSITÄT ZURICH. XXI. 999 6—7 erecta rigidula linearia 1'/z lin. lata, marginibus aculeis minutis albis falcatis armata. Pedunculus erectus 4—6 poll. longus. Racemus laxissimus A—6 poll. longus, pedicellis brevissimis, bracteis ovatis membranaceis superioribus obtusis, inferioribus aculis 3 lin. longis. Perianthium album viridi-vittatum 5 lin. longum, segmentis tubo cylin- ddico quadruplo brevioribus. Genitalia in tubo inclusa. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 645. Ad. H. tenuifoliam Engl., accedit. Ornithogalum (Beryllis) dipcadoides Baker nov. spec. Bulbus globosus, 9—12 lin. diam. Folia 12—18 teretes gracillima erecta firmula glabra semipedalia ‘/s lin. lata. Pedunculus gracillimus 2—3 poll. longus. Racemus densus pauciflorus, pedicellis brevissimis, bracteis ovalis acuminatis infimis 3—% lin. longis. Perianthium viride 3 lin. longum. segmentis oblanceolatis obtusis dorso distincte 3-ner- vatis. Stamina perianthio paulo breviora, antheris linearibus filamentis longioribus. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, zwischen Etiro und Karibib, Rautanen 455. Ornithogalum (Cathissa) minimum Baker nov. spec. Bulbus globosus 3—4 lin. diam. Folia 1—3 anguste linearia firmula 1—1'} poll. longa firmula margine ciliata. Pedunculus gracillimus 41/2—53 poll. longus. Racemus laxus 2—3-florus, pedicellis ascendentibus, infimis 6 lin. longis, bracteis lanceolatis pedicellis brevioribus. Perian- thium 2 lin. longum, segmenlis obtusis dorso viridi tinctis. Stamina perianthio paulo breviora, antheris minulis. Südafrika : Kapkolonie, Caledon ; river Zonder Ende, 200 m, Schlechter 5648. Ad O. gracilem Baker, accedit. Lachenalia (Orchiops) Schlechteri Baker nov. spec. Bulbus globosus parvus. Folia 1—2 ovala cuspidata glabra 15—18 lin. longa erecla basin scapı amplectentia dorso deorsum copiose purpureo- maculata. Pedunculus 2—3 poll. longus gracilis erectus densum purpureo- maculatus. Racemus 2—3-florus, pedicellis erecto-patentibus 1—1'/2 lin. longis bracteis parvis ovatis obtusis. Perianthium cylindricum 8—9 lin. longum. Genitalia inclusa. Südafrika: Kapkolonie, Piquetberg, 2000 m, Schlechter 4855. Ad L. patulam Jacq. lc. t. 38%, accedil. Albuca (Leptosiyla) glauca Baker nov. spec. Bulbus ovoideus 1 poll. diam., tunicis membranaceis. Folia 2—3 linearia erecta glabra basin scapi cingentia pedalia vel sesquipedalia 3 lin. lata. Pedunculus 8—9 poll. longus. Racemus laxus demum 8—9 poll. longus, pedicellis erecto-patentibus infimis demum-5—6 lin. longis, bracteis parvis lanceolatis. Perianthium oblongum 6 lin. iongum, segmentis obtusis viridibus margine albis. Stamina omnia fertilia perianthio paulo breviora, filamentis linearibus, antheris oblongis luteis. Stylus cylindrieus 4 lin. longus. Südafrika : Trausvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 6846. Albuca (Falconera) granulata Baker nov. spec. Bulbus globosus 8—9 Jin. diam., tunicis exterioribus membranaceis pallidis. Folia erecta gracillima anguste linearia 4—6 poll. longa granulis albis minulis prædita marginibus revolulis. Pedunculus gracil- 1900 BULLETIN DE L'HERPIER BOISSIER (Zme sÉR.). limus 8—9 poll. longis aibo-granulatus. Racemus laxus 3-florus, pedicellis ereclo-patentibus flore longioribus, bracteis parvis ovatis. Perianthium sue luteum campanulatum 5 lin. longum, segmentis dorso 3—5-ner- aus brunneo-iinclis. Stamina omnia Tertilia. Stylus ovario angusie dns æquilongus. Südafrika: Transvaalkolonie, Lessito, Junod 1914 An À. tenuifoliam Baker, accedii. Urginea depressa Baker nov. spec. Bulbus globosus 9—12 lin. diam., tunicis exterioribus albis membra- naceis. Folia 40—12 post scapum producia subteretia erecta 2—3 poll. longa. Pedunculus gracilis purpureus 2—3 poll. longus. Racemus densus globosus, pedicellis arcuatis 3—% lin. longis, bracteis minulis ovatis basi obscure calcaratis. Perianihium rubellum 2 lin. longum, segmentis linearibus obtusis dense uninervalis. Capsula globosa 21/2 lin. diam. seminibus planis nigris. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 687. Ad VD. capitatam Baker, accedit. Urginea Schiechteri Baker nov. spec. Folia hysteranthia subulala. Pedunculus validus bipedalis. Racemus densus 2—3 poll. longus, pedicellis ascendenlibus apice articulatis 3—4# longis, bracteis parvis lanceolatis ad medium saccatis. Perianthium 3 lin. longum, segmentis oblanceolatis albis dorso brunneo-carinatis uninervatis. Stamino perianthio disiinete breviora antheris parvis luteis. Südost-Afrika : Natal, Claremont, in paludibus, Schlechter 3458. Ad Ü. Burkei Baker, accedit. Dipcadi (Tricharis) Rautaneni Baker nov. spec. Bulbus globosus parvus. | 3 linearia suberecta graminoidea glabra 4—8 poll. longa plana 5 lin. lata. Pedunculus semipedalis vel pedalis. Racemus laxissimus pauciflorus, pedicellis brevissimis, bracteis parvis ovatis albis scariosis. Perianthium 6 lin. longum viride, lobis æqualibus tubo brevioribus. Filamenta brevissima. Deutsch-Südwest-Afrika : Amboland, Omakunde, Rautanen 437. Ad D. fesoghlense Baker, arcle accedit. Dipcadi (Uropetalum) palustre Baker nov. spec. Bulbus globosus 6 lin. diam. Folia 4 linearia erecta firmula glabra 8—9 poll. longa supra basin 3 lin. diam. Pedunculus folıis æquilongus. Racemus laxus subsecundus multiflorus #—5 poll. longus pedicellis ascendentibus apice articulatis 2—3 lin. longis, bracteis magnis ovatis acuminalis. Perianthium viride 6 lin. longum, lobis exterioribus subu- laiis interioribus brevibus oblongis 2 lin. longioribus. Filamenta brevissima. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein. Conrath 675. Dipcadi (Tricharis) oligotrichum Baker nov. spec. Bulbus globosus 2 lin. diam. Folia 2 suberecta linearia plana 5 poll. longa 4'/s poll. lata, pilis mollibus paucis elongatis patulis utrinque vestita. Pedunculus % poll. longus. Racemus laxus mulüiflorus 2—3 poll. longus pedicellis ascendentibus 3 lin. longis apice articulatis, bracteis lanceolatis pedicellis longioribus. Perianthium viride 6 lin. longum segmentis subæqualibus tubo duplo brevioribus. Filamenta brevissima. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 676. Dipcadi (Tricharis) Gonrathii Baker nov. spec. Bulbus haud visus. Folia 8—9 linearia ereeta rigida glabra sursum MITTEILUNGEN AUS DEM BOT, MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH, XXI A001 complicala semipedalia ad sesquipedalia basi 3 lin. lata. Pedunculus interdum 2'/s-pedalis. Racemus laxus multiflorus 8—9 poll. longus, pediceilis patulis vel ascendentibus infimis 5—6 lin. longis, bracteis ovalis Cuspidalis pedicellis æquilongis. Perianthium luteo - viridulum 6 lin. longum, segmentis æqualibus tubo brevioribus. Filamenla brevissima. Südafrika : Trunsvaalkolonie, Modderfontein. Conrath 677. Dipcadi (Tricharis) polyphylium Baker nov. spec. Bulbus globosus 6 lin. diam. Folia 9—12 erecta terelia gracillima glabra 5—6 poil. longus. Peduncuius plus paulo brevior. Racemus laxus 3-florus, pedicellis brevissimis, bracteis ovato-lanceolatis pedicellis lon- gioribus. Perianthium 4 lin. longum viridulum, segmentis æquilongis tubo longioribus. Stamina segmenii dislincle breviora. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfonlein, Conrath 673. Ad D. gracillimum Baker accedit. Dracæna transvaalensis Baker nov. spec. Caulis elatus. Folia sessilia lanceolata 15—18 poll. longa 1 ‘/2—2 poll. lata charlacea glabra ad basin valde attenuata crebre subtiliter nervata. Racemi laxissimi paniculati; racemus terminalis 6—8 poll. longus; pedi- celli 3—A-ni 3—% lin. longi apice articulali; bracteæ parvæ membra- naceæ ovatæ. Perianthium 8—9 lin. longum, segmentis linearibus reflexis tubo cylindrico æquilongis. Filamenta segmen!is æquilonga; antheræ oblongæ, albidæ. 1 lin. longæ. Südafrika : Nörd!. Transvaalkolonie, Shiluvane, im dichten Wald, Junod 1639. Ad D. Hookerianam K. Koch arcte accedit. Scilla (Ledebouria) graminifolia Baker nov. spec. Bulbus globosus 1 poll. diam. Folia 8—9 anguste linearia erecta fir- mula glabra semipedalia 1 lin. lata. Pedunculus brevissimus. Racemus densissimus oblongus 1 poll. longus, bracteis minulis membranaceis, pedicellis flore æquilongis infimis cernuis. Perianthium campanulatum 2 lin. longum saturate purpureum, segmentis linearibus oblusis. Stamina perianthio æquilonga, antheris oblongis ‘/2 lin. longis, filamentis pallide purpureis. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 703. Ad 8. Macowani Baker accedit. Scilla (Ledebouria) tristachya Baker nov. spec, Bulbus globosus 9—19 lin. diam. Folia 5 lanceolata erecla 4—6 poll. longa, 2—3 lin. lala, sessilia glabra ad basin attenuata. Peduneuli 3, gra- cillimi foliis æquilongi. Racemus oblongus densus 19—15 lin. longus, bracteis minutis, pedicellis 4 !/s—2 lin. longis inferioribus cernuis. Perianthium oblongum, 2 lin. longum, saturate purpureum basi viridulum, segmentis linearibus obtusis. Stamina perianthii æquilonga, antheris minutis. filamentis salurale purpureis. Südafrika : Trausvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 693. - Ad 8. Cooperi Hook. fil. accedit. Scilla (Ledebouria) aggregata Baker nov. spec. Bulbi cæspitosi ovoidei 3—4 lin. diam. Folia 2 linearia erecta crassa glabra 15—18 lin. longa A ‘2 lin. lata. Pedunculus gracillimus 2—3 poll. longus. Racemus densus globosus 6 lin. longus, pedicellis flore æqui- longis. Perianthium campanulatum salurate purpureum 1 ‘/2 lin. longum, 1002 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). segmentis linearibus obtusis. Stamina perianthii æquilonga, antheris oblongis minulis, filamentis saturate purpureis. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 701. Ad S. minimam Baker arcie accedit. Scilla (Ledebouria) Gonrathii Baker nov. spec. Bulbus ovoideus 3—#% lin. diam. Folia 3 lanceolata suberecta glabra modice crassa 3—6 poll. longa 2—3 lin. lata. Pedunculus gracilis 4— 5 longus. Racemus densus globosus 15—18 lin. diam., bracteis minutis, pedicellis inferioribus 5—6 lin. longis. Perianthium campanulatum satu- rate purpureum, 2—2 '/2 lin. longum, segmentis linearibus obtusis. Sta- mina perianthii paulo breviora, antheris minulis oblongis, filamentis satu- rale purpureis. Südafrika: Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 699. Ad S. Tysoni Baker accedit. Scilla (Ledebouria) londonensis Baker nov. spec. Bulbus oblongus 6—9 lin. diam. Folia 5 lorato-lanceolata erecta glabra sessilia semipedalia medio 3—9 lin. lata. Pedunculus gracilis fragilis 7— 8 poll. longus. Racemus densus oblongus 2 poll. longus, pedicellis infe- rioribus cernuis 3—% lin. longis bracteis minutis deltoideis. Perianthium campanulatum saturate purpureum 1 '/s lin. longum, segmentis lanceo- latis obtusis. Stamina perianthii paulo breviora, antheris minutis subglo- bosis luteis, filamentis saturate purpureis. Südafrika : Kapkolonie, East London, Conrath 694. Ad S. Cooperi Hook. fil. in Bot. Mag. t. 5580 arcte accedit. Scilla (Ledebouria) Schlechteri Baker nov. spec. Bulbus oblongus 1 poll. diam. Folia 4—5 oblongo-lanceolata sessilia, membranacea glabra laxe nervata 3—6 poll. longa media 12—18 lin. lata e medio ad basin et apicem sensim attenuata. Pedunculus 3—6 poll. longus. Racemus densus 1—3 poll. longus, pedicello brevissimis, infimis 1 lin. longis. Perianthium oblongum 2 lin. longum, segmentis oblanceo- latis obtusis medio viridibus margine albidis. Stamina perianthü distincte breviora, antheris minutis, filamentis pallidis, Südost-Afrika : Natal, Krantzkloof, Schlechter 3174. Ad S. concolorem Baker accedit. Scilla (Ledebouria) marginata Baker nov. spec. Bulbus 1 ‘/2—2 poll. diam. Folia circiter 6, lanceolala erecta 5—6 poll. demum 6—7 lin. lata sessilia rigide coriacea glabra crebre distincte ner- vala margine scariosa. Pedunculus 2—3 poll. longus. Racemus densus 4 poll. longus, bracteis minutis scariosis, pedicellis 1 ‘/2 lin. longis, infe- rioribus cernuis. Perianthium oblongum purpureum 1 ‘2 lin. longum, segmentis oblanceolato-oblongis obtusis. Stamina perianthii æquilonga, antheris oblongis minutis, filamentis leviter applanatis antheris qua- druplo longioribus. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 9035. Habitus et bulbus S. /anceæfolia Baker recedit foliis lanceolatis elon- galis rigide coriaceis scarioso-marginatis venis elevatis. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSIT.ET ZURICH. XXL 1003 VELLOZIACEÆ J. G. BAKER (Kew). Vellozia (Xerophyta) Schlechteri Baker nov. spec. Subacaulis. Folia linearia acuminata pedalia vel semipedalia deorsum 2 lin. lata rigide coriacea utrinque glabra, marginibus rigide serratis. Peduneulus gracilis semipedalis viscosus. Ovarium subglobosum fuscum dense viscosum 2 lin. diam. Perianthii segmenta lanceolala acula 1 poll. longa alba utrinque glabra. Antheræ 6, perianthio 3—4-plo breviora, filamentis brevissimis. Südafrika : Transvaalkolonie, ad montem Donkerhœk, 1600 m., Schlechter 4136! Ad V. viscosam Baker, magis accedit. Vellozia (Xerophyta) violacea Baker nov. spec. Arbuscula. Folia linearia, 5—6 poll.. longa, plana, rigide coriacea, 2 lin lata, acuminata, facie glabra vel parce pilosa, dorso dense persis- tenter pilosa. Pedunculi 3—%4 poll. longi dense pilosi. Ovarium obco- nicum, 4 lin. longum, pilis patulis albidis dense vestitum, haud viscosum. Perianthii segmenta lanceolata, saturate violacea, 1 poll. longa, exteriora dense pilosa. Antheræ lineares 3—4 lin. longa, basi sagittatæ, fila- mentis brevissimis. Südafrika: Transvaalkolonie, Hænertsburg,adrupes, Junod, sinenumero. Ad V. villosam Baker, magis accedit. IRIDACEZÆ J. G. BAKER (Kew). Romulea tortilis Baker nov. spec. Cormus globosus 3 lin. diam., tunicis rigidis pallide brunneis apice setosis. Folia 2—4 anguste linearia glabra plus minusve spiraliter torta. Pedunculius brevis 1—3-florus. Spatha valva exteriora ovala concava rigidula viridis % lin. longus. Perianthium 7—8 lin. longum rubrum medio fuscum bası auranliacum, tubo brevissimo, segmentis oblongis. Stamina limbo duplo breviora. Stylus staminibus brevior. Südafrika : Kapkolonie, in arenosis prope Porterville, Schlechter 4890. Ad R. roseam Eckl., accedit. Moræa (Eumoræa) punctata Baker nov. spec. Cormus parvus globosus, tunicis crassis cylindricis, apice copiose setosus. Folia producta 1—2, anguste linearia rigida glabra. Caulis monocephalus simplex gracilis semipedalis, foliis 2—3 reductis vagi- nantibus præditus. Spathæ cylindricæ 9—12 lin. longæ, valvis angustis euspidatis subscariosis. Ovarium subeylindricum 3—%4 lin. longum. Perianthium pallidum 6 lin. longum, limbus segmentorum orbieularis patulis punclis minutis nigris præditus, ungue erecto limbo duplo longiori. Critæ stylorum lanceolatæ 2 lin. longæ. Südafrika : Kapkolome, Piquetberg road, 200 m, Schlechter 4851. Ad M. angustam Ker, accedit. 100% BULLETIN DE L'HKRBIER BOISSIER (Ame SÉR.). Geissorhiza macra Baker nov. spec. Cormus ignotus. Folia producla 2—3 anguste linearia glabra 4—5 poll. longa '/s lin. lata. Pedunculus gracilis 4—5 poll. longus, folio unico reducto vaginante prope medium præditus. Spica 1—2-llora. Spathæ cylindricæ 5 lin. longæ, valva exteriori viridi apice scariosa. Perianthii tubus cylindricus erectus 5—6 lin. longus; limbus lilaeinus 6 lin. longus, segmenlis oblongis. Antheræ lineares luteæ 3 lin. longæ, filamentis multo longiores. Stylus ex tubo prolrusus, ramis brevibus. Südafrika : Transvaalkolonie, Mount Malchatchi, Jacottet. Ad @. setaceam Baker, accedit. Geissorhiza pauciflora Baker nov. spec. Cormus globosus minimus, tunicis rigidis brunneis. Folia producla 2—3 linearia glabra ascendentia 1'/.—2 poll. longa, 1—1!/ lin. lata. Cauiis 2—4 poll. longus, folio unico reducto vaginante præditus. Spica 1—2-flora; spathæ 3—4 lin. longæ, valva exteriori oblonga viridi rigidula. Perianthii tubus erectus cylindrieus rectus 4—5 lin. longus; limbus 5 lin. longus, segmentis oblongis interioribus albis exterioribus dorso rubellis. Stamina limbo paulo breviora, antheris magnis linearibus, filamentis brevibus. Stylus ex tubo longe protrusus. ramis brevibus. Südafrika : Kapkolonie, in arenosis prope Porterville, Schlechier 1891. Ad G. selifoliam Baker. accedit. FHesperantha fistulosa Baker nov. spec. Cormus globosus parvus, tunicis rigidis brunneis apice haud setosis. Folia producta linearia fistulosa rigida suberecta glabra 2—3 poll. longa 1'/2—2 lin. lala. Pedunculus gracilis semipedalis, foliis reductis vagi- nantibus præditus. Spica secunda 5—6 flora, modice densa. 1—1'/2 poll. longa. Spaihæ 2 lin. longæ, valva exteriori rigidula viridi ovata. Perianthii tubus cylindricus leviler curvalus 3 lin. longus; limbus 3 lin. longus; segmenta oblonga, inleriora utrinque alba; exteriora dorso rubro-brunnea. Stamina limbo paulo breviora. Stylus ex tubo haud protrusus, ramis subulatis. Südafrika : Kapkolonie, in collibus prope Porterville. Schiechter 4885. Ad H. falcaiam Ker., accedit. Hesperantha iongicollis Baker nov. spec. Cormus parvus globosus, tunicis brunneis laceralis. Folia radicalia 3 anguste linearia patula glabra A—5 poll. longa ‘/s lin. lata. Pedunculus semipedalis, folio unico reducto ad medium præditus. Spica 4-flora laxissima haud, secunda, spalhis cylindricis viridibus 6 lin. longis. Perianthii iubus cylindricus valde recurvatus ex spatha valde prolrusus; limbi segmenta linearia patula 4 lin. longus brunneo-rubra. Antheræ lineares 4 lin. longæ. Stylı subulali ex tubo protrusi. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfonlein, Conrath 600. Ad H. Tysoni Baker, magis accedit. Tritonia (Eutritonia) petrophila Baker nov. spec. Cormus globosus 1 poll. diam., tunicis brunneis subüiliter fibrosis. Folia producta 4 anguste linearia erecta rigidula glabra 6—8 poll. longa 4'/a lin. lata. Pedunculus gracilis, teres, simplex. sesquipedalis, foliis 4—2 reduclis præditus. Spica laxa semipedalis. Spathæ 3—4 lin. longæ, valva exteriori oblonga subscariosa. Perianthium saturate rubrum 15 lin. longum. tubo erecto dimidio superiori dilatato, limbi segmentis mæqua- MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNiVERSITET ZURICH. XXI. 1005 libus obovatis obtusis. Slamina limbo paulo breviora, antheris linearibus magnis. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 585. Ad T. Cooperi Baker, accedil. Tritonia (Montbretia) Schiechteri Baker nov. spec. Cormus ignotus. Folia producta 3 linearia erecta rigidula glabra pedalia 3 lin. lata. Pedunculus gracilis teres glaber pedalis, foliis 2 reductis vaginantibus præditus. Spica laxa pauciflora disticha. Spathæ 2 lin. longæ, valvis membranaceis, exteriori apice tridentala. Perianthium pallide rubrum, tubo gracili erecto cylindrico 7 lin. longo, segmentis eblongis obtusis tubo æquilongis. Stamina perianthio distincte breviora, antheris linearibus. Stylus ex tubi longe protrusus, ramis subulatis patulis. Südafrika : Kapkolonie, in saxosis, Zwarleberg, 500 m. Schlechter 5609. Ad T. roseur Klatt., accedit. Babiana (Eubabiana) Schlechteri Baker nov. spec. Cormus magnus, apice longe fibrosus. Folia plura pilosa plicata linearia erecta pedalia 3 lin. lata, basibus foliorum vetustorum pluribus commixla. Pedunculus cum spica foliis duplo breviora. Spica pauciflora. Spatha valva exterior lanceolata 8—9 lin. longa. Perianthium violaceum, tubo spatha æquilongo, segmentis inæqualibus obovatis 15 lin. longis. Stamina limbo distincte breviora. Südafrika : Transvaalkolonie, in arenosis prope Middleburg, 1600 m, Schlechter 4055. Ad B. Bainesiüi Baker, accedit. Gladiolus (Eugladiolus) GSonrathii Baker nov. spec. Cormus globosus 1 poll. diam., tunicis brunneis fibrosis. Folia 6 ensi- formia rigida erecta glabra semipedalia vel pedalia 4—5 lin. lata. Pedun- culus pedalis, foliis 1—2 reductis præditus. Spica laxa secunda 8—9 poll. longis, spathæ valvis lanceolatis brunneis 5—6 lin. longis. Perianthium pallide lilacinum 12—15 lin. longum, tubo curvato & lin longo, limbi segmentis oblongis subacutis subæqualibus. Stamina limbo vix breviora. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 932. Ad @. Eckloni Lehm., accedit. Gladiolus (Eugladiolus) inconspicuus Baker nov. spec. Cormus ignotus. Folium produetum unicum erectum anguste lineare glabrum pedale i'/ lin. latum. Pedunculus gracilis teres bipedalis, foliis 4—2 reductis præditus. Spica laxa 4 poll. longa disticha 7—8 flora. Spathæ valva exterior viridis oblonga 6—9 lin. longa. Perianthium pallidum 1 poll. longum tubo recto limbi segmentis oblongis obtusis subæqualibus tubo æquilongis. Stamina limbo distincte breviora. Südafrika : Transvaalkolonie, Donkerhæk, 1600 m, Schlechter 4188. Ad G. debilem Ker.. accedit. Gladiolus (Eugladiolus) micranthus Baker nov. spec. Cormus globosus 1 poll. diam., tunicis brunneis subtiliter fibrosis. Folia producta % linearia rigidula suberecta glabra semipedalia vel pedalia 3 lin. lata. Peduneulus semipedalis vel pedalis, foliis 2—3 reductis vaginantibus præditus. Spica secunda subdensa multiflora 5—6 poll. longa. Spathæ valva exterior oblongo-lanceolata rigidula brunneo-viridis 6—7 lin. longa. Perianthium pallide lilacinum 10—12 lin. longum, tubo BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n® 10, 30 septembre 1904. 66 1006 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Que sÉR.). curvato 4—5 lin. long., limbi segmentis obovato-oblongis obtusis subæqualibus 6—7 lin. longis. Stamina limbo disiincte breviora. Südafrika: Nördl. Transvaalkolonie, Shiluvane, Sanatorium, 1000 — 1450 m, Junod 1716. Ad @. punctatum Thunb. accedit. Giadiolus (Eugladiolus) microsiphon Baker nov. spec. Cormus parvus globosus. Folia radicalia anguste linearia erecta glabra rigidula 8—9 poll. longa, venis crebris incrassatis stramineis. Pedunculus pedalis simplex vel ramosus teres glaber, foliis reductis 3 omnino vaginantibus prædilus. Spicæ laxæ distiche 3—9 poll. longæ. Spathæ valva exterior oblonga viridis 5--6 lin. longa. Perianthium albi-purpureum 10—12 lin. longum, tubo spatha breviora, segmentis obovatis obtusis 6—9 lin. longis. Stamina perianthio paulo breviora. Südost-Afrika : Natal, in collibus prope Pinetown, 160 ın, Schlechler 3167. Ad G. microphyllum Baker, accedit. Gladiolus (Eugladiolus) reductus Baker nov. spec. Cormus ignolus. Folia producta & ensiformia erecta rigidula glabra 6—8 poll. longa 6—8 lin. lata, venis marginibusque stramineis incras- satis. Pedunculus pedalis, foliis 2—3 valde reductis præditus. Spica laxa 4—5 poll. longa. Spathæ valva exterior lanceolala viridis 9—12 lin. longa. Perianthium purpuraceum 42—15 lin. longum, tubo curvato infundibulari 3—4 lin. longo, limbi segments oblongis oblusis subæqua- libus. Stamina limbo distincte breviora. Südafrika : Kapkolonie, East London, Conrath 581. Ad G. Papilionem Hook. fil., accedit. Gladiolus (Eugladiolus) rigidifolius Baker nov. spec. Cormus ignotus. Folia producta 4—5 linearia erecla crassa rigida pedalia vel sesquipedalia 3 lin. lata venis marginibusque incrassalus stramineus. Pedunculus pedalis, foliis 1—2 reductis præditus. Spica densa disticha semipedalis. Spathæ valva exterior oblonga viridis membranacea glabra 9—12 lin. longa. Perianthium sordide purpureum, tubo infundibulari spatha æquilongo, limbi segmentis oblongis obtusis inæqualibus 6 lin. longis. Stamina perianthio distincte breviora. Südafrika : Transvaalkolonie, Modderfontein, Conrath 577. Ad G. striatum Jacq., accedit. Gladiolus (Eugladiolus) Schlechteri Baker nov. spec. Cormus globsus parvus, tunicis brunneis membranaceo-fibrosis. Folia producta 4 ensiformia erecta rigidula glabra pedalia 6 lin. lata. Pedun- culus gracilis 2—3-pedalis, foliis 2—3 reductis præditus. Spica laxa pauciflora 2—4 poll. longa. Spatha valva exterior oblongo-lanceolata 42—15 lin. longa. Perianthium saturate purpureum. tubo curvato 6—7 lin. long., limbi segmentis obovatis 1 poll. longis. Stamina perian- Ihio paulo breviora. Südafrika : Transvaalkolonie, Donkerha&k, 1560 m, Schlechter 4132. Ad @. Papilionem Hook. fil., accedit. Gladiolus (Eugladiolus) spectabilis Baker nov. spec. Cormus magnus globosus, tunicis brunneis membranaceo-fibrosis. Folia producta 6 ensiformia suberecta rigidula glabra pedalia 6 lin. lata, venis marginibusque incrassalis stramineis. Pedunculus sesquipedalis, foliis 2 reduclis vaginatus. Spica laxa semipedalis 5—6-flora. Spathæ MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH. XXI 1007 valva exterior oblongo-lanceolata viridis 18 lin. longa. Perianthium splendide saturate rubrum, tubo 45—18 lin. longo, apice curvato, limbi segmentis oblongis aculis sub æqualibus medie 1 poll. latis. Stamina limbo leviter breviora. Stylus perianthio æquilongus. Südafrika: Nördl. Transvaalkolonie, Mount Matchatchi, 2500—3000 m, Junod 1927. | Ad G. splendentem Baker et G. cardinalem Ker., accedit. Gladiolus (Hebea) trichostachys Baker nov. spec. Cormus haud visus. Folia producta nulla. Pedunculus gracillimus teres sesquipedalis pilis mollibus patulis gracilimis vestitus, foliis 3 ad vaginas reductis præditus. Spica modice densa 4—5 poll. longa. Spathæ valva exterior oblonga membranacea 5—6 lin. longa. Perianthum pallide Iuteum 10—A2 lin. longum, tubo subrecto infundibulari spatha æquilongo, limbi segmentis obovatis obtusis unguiculatus 6 lin. longis, inferioribus oblanceolatis longe unguiculatis. Stamina perianthio distincte breviora, antheris linearibus. Südafrika : Transvaalkolonie, Irene, Conrath 579. Ad @. permeabilem Delar., accedit. Antholyza (Homoglossum) Schlechteri Baker nov. spec. Cormus globosus. Folia producta 3 linearia glabra vel ensiformia basin caulis longe vaginantia pedalia 3 lin. lata. Pedunculus pedalis vel sesqui- pedalis, foliis 2 reductis præditus. Spica disticha sukdensa 6—7 poll. longa. Spathæ valva exterior del oblongo-lanceolata viridis 12—15 lin. longa. Perianthium saturate rubrum, tubo subcylindrico 15—18 lin. longo apice 1'/2 lin. diam., segmentis oblongis acutis inæqualibus 9—12 lin. longis. Stamina perianthio paulo breviora, antheris linearibus. Südafrika : Transvaalkolonie, ad montis Magaliesberg, 1650 m, Schlechter 3627. Ad A. laxifloram Baker, accedit. ORCHIDACER Er. KRANZLIN (Berlin). Habenaria trachychila Kränzl. (Cultrat®) nov. spec. — Radi- cibus crebris, tuberidiis certe magnis (partim destructis), caule basi calaphyllis magnis laxis vestito cum inflorescentia cireiter 60 cm alto folioso, foliis e basi longe vaginante linearibus acuminatis ad 20 cm longis vix À cm latis, spica multiflora laxiflora ad 25 cm longa, bracteis lanceolatis acuminatis pedicellos tantum salis longos superantibus, ovariis cum pedicellis 4 cm. longis. Sepalis patentibus, dorsali oblongo- lanceolato concavo acuto, lateralibus oblique ovatis v. subrhombeis exlus rotundatis omnibus teneris, petalorum partitionibus linearibus, postica sepalo dorsali agglutinata, antica subparallela dimidio fere longiore, labelli basin usque divisi partitionibus anguste lanceolatis acuminatis præsertim dimidio superiore hirsutissimis, calcari filiformi apicem versus clavalo compressiusculo ovarium tantum (non pedicellum) æquante, anthera elongata fere sepalum dorsale æquante, processubus stigmaticis longis deflexis '/s labelli æquantibus grosse papillosis apicem 1003 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e sün.). versus incrassatis, rostello quam anthera multo minore triangulo in apice 3 Incurvos exeunte quorum laterales quique canalibus antheræ breviores, ipsi autem quam processus stigmalici multo breviores. Sepala 1 cm longa, lateralia 6—7 ınm lata, pelalorum partitio postica 1 cm longa, antica circiter 1,5—1,5 cm longa, labelli lobi 1,5 cm longi, calcar 2 cm iongum, anthera 8 mm alta, processus sligmatiei 5 mm longi. Südafrika : Transvaalkolonie, Rehmann, ohne Standortsangabe. Das einzige mir bisher vorgekommene Exemplar dieser Pflanze war über die Höhe der Entwicklung hinaus, doch waren die Blüten noch alle untersuchbar. Es ist zu beklagen, dass ich über den Standort keine Angaben gefunden habe, doch ist anzunehmen, dass sie wie alle « Gultrate » dem Osten Afrikas angehört. Habenaria Rautaneni Kränzl. nov. spec. ($ 20 Chlorinæ n. 284a). — Tuberidiis magnis napiformibus ad 8 cm longis 3 cm crassis, radicibus crebris satıs crassis villosis, caule (c. inflorescentia) ad 40 em alto folioso, foliis e basi vaginante cordata triangulis acuminatis ad 8 cm longis basi 4,5—1,8 cm lalis, supra in bracteas similes decur- rentibus, spica pro planta longa (18 cm) mulliflora, bracteis inferioribus 4 cm. longis ovaria longa pedicellata et brevi rostrata æquantibus. Sepalo dorsali late oblongo apiculato concavo, lateralibus oblongis defiexis aculis plus minus convolutis, petalis bene laiioribus rhombeis margine exteriore erosulis antice infra biapiculatis pulchre venosis, labelli lobis lateralibus in dentes filiformes reductis, lobo intermedio late lineari convoluto obtuso, calcari apicem versus leviler inflato obtuso quam ovarium quarla longiore, processubus stigmaticis brevibus crassis supra sulcalis antice tridentatis, anthera valde reclinata, canalibus antheræ rostello maximo omnino affixis, rostello compresso triangulo antheram superante, conneclivo inter loculos antheræ inciso. Flores certe speciosi, sepala 4,1 cm longa, dorsale 3 mm lateralia 4 min lata, petala À cm longa 8 mm lata. labelli lobuli laterales 3.5 mm longi, lobus intermodius 1,3 cm longus, calcar 2,5—2,7 cm longum, rostellum 8—9 mm allum. — Januario. Deutsch-Südwest-Afrika : Amboland, Olukonda, Rautanen. Diese Art steht Hab. epipactidea Rehb. f. sehr nahe und unterscheidet sich von andern Merkmalen abgesehen durch die Petalen, welche am aberen Rande fein gezähnelt und am vorderen Rande mit einem kleinen zweizähnigen Lobulus versehen sind. Disa minor Rchb. f. in Flora 1865, 182; Kränzl. Orchid. Gen. et Sp. I, 800; Penthea minor Sord. in Linnæa XIX (1847), 104. — Plantula parva 10—12 cm alta, foliis basılaribus 3 brevi-petiolatis v. vaginantibus oblongis acutis petiolo maximi 4,5 cm longo, lamina 4 cm longa 2,3 cm lata, vaginis in scapo 3 lanceolatis acuminatis bracteæformibus, spica subcorymbosa paucillora (—5), bracteis lanceolalis acuminatis pedicellos tantum »quanlibus À cm longis, pedicellis et ovariis 2 cm. longis. Sepalo dorsali profunde cucullato oblongo obtuso (non calcarato), lateralibus late oblongis brevi-acutalis excavalis, petalis irregulariter quadratis postice in processum linearem apice incrassatum carnosum in sepalo dorsali absconditum productis, labello elongalo ovato subrhombeo apice ipso obtuso, rostelli brachiis brevibus. Flores nivei, sepalum dorsale 1 cm longum cucullus 5 mm profundus, sepala lateralia 1,2 cm longa 5 mm lata, pelala 3,5 mm longa et lata, appendix 2 ınm longa, labellum 5 mm longum 3 mm latum. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH. XXI. 1069 Südafrika : Kapkolonie, Rehmann (sub nomine D. vüugineæ). Die Pflanze erinnert an D. Richardiana Lehm. ist aber halb so hoch und hat grössere Blüten. Ich bin überzeugt, dass dies die ziemlich apokryphe D. minor Rehb. f. ist, welche Reichenbach in der Flora l. supra c. nur umgetauft aber nicht beschrieben hat. denn es stimmt von der kurzen Sonder’schen Original-Diagnose jedes Wort. Demnach würde sie unter die « Corymbos& » und auf Seite 762, n. 38a meiner Aufzählung der Disen in Orchidacearum Gen. et Sp. einzurangieren und auf Seite 800 zu löschen sein. Herschelia excelsa (Sw.) Kränzi. — Disa excelsa Sw. in Kongl. Vet. Acad. Handb. XXI (1800), 212 exec. synon.: Thunb. Fl. Cap. (ed. Schult.). 14; Lindl. Gen. et Sp. Orch. 356 = Kränzl. Orchid. Gen. et Sp. I, 800. « Folia radicalia 6 v. plura. lanceolata acuta erecta digi- talla », scapo ad 75 cm alto (incl. inflorescentia) basi calaphyliis im vaginas grandescenlibus vestilo, vaginis ad 12 supra in bracteas decres- cenlibus pierisque acuminalis, spica ad 15 cm longa multiflora basi sublaxiflora, bracteis oblongis aristatis ovaria æquantibus cire. À cm. longis. Sepalo dorsali a fronte viso oblongo acuto (a latere viso triangulo extincloriiformi, calcari proprio nullo, sepalis lateralipus oblongis apiculatis ceterum obtusis, petalis multo minoribus fere semicircularibus in sepalo dorsali omnino absconditis, lobulo antico gynostemio affixo rotundato fere auriculiformi, lobo postico toto ambilu alcicorni antice acuto margine superiore erosulo. labello obovato-oblongo antice rotun- dalo apiculato, disco præsertim basin versus concavo margine undulalo, stigmate crasso, anthera valde reclinala. rostello medio cochieart. Flores illis H. purpurascentis Kränzl. bene minores sepala 9—10 mm longa, dorsale 10 mm profundum, lateralia 5 mm lata. Südafrika : Kapkolonie (Georgetown Distr.). Oakford, Rehmann 529. Die Pflanze stimmt in allen Einzelheiten mit der sehr dürftigen mehr- fach wörtlich abgedruckten Originalbeschreibung von Disa excelsa SW. Dass sie eine Herschelia ist. geht aus dem Gynostemium aufgewachsenen Petalen hervor, die einzige im Grunde genommen nur scheinbare Abweichung bieten die Petalen, welche Swartz als « lanceolat » beschreibt. Das heisst diesen Ausdruch in der weitesten kaum noch zulässigen Anwendung zu gebrauchen, das obere Ende der Petalen hat die typische Elchgehörnform. Lissochilus leucanthus Kränzl. nov. spec. — Rhizomale crasso repente radicoso, bulbis ovatis(?) valde desiructis. caulibus hornolinis sub anihesi etiam junioribus 3--4-foliatis. calaphyllis quibusdam in folia transientibus in basi, foliis lineari-lanceolalis acuminatis satis crassis subcoriaceis maximis ad 25 cm longis 2 cm latis, scapo ad 75 cm alto (incl. inflorescentia) omnino nudo, racemo fere ‘/s lotius scapi occupanle valde distantifloro paucifloro (flores interdum 6 cm inter se distant!), bracteis minutis linearibus quam ovaria bene brevioribus. Sepalis oblongis acutis pro flore parvis. petalis papilionaceis triplo latioribus latissime oblongis v. suborbicularibus breviter acutatis ceterum obtusis, labelli lobis lateralibus fere semiorbicularibus rolundatis, inter- medio late oblongo multo majore leviter pandurato obluso convexo, callis medio in disco 5 lateralibus quibusque brevioribus granulosis, callo v. protuberantia utrinque in fauce labelli convexo prolruso in calcaris brevis apicem descendenle superficie spongiosa v. papillosa, 1010 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me Sär.). calcari extinctoriformi acutalo, gynostemio pro flore magno lato, anthera obluse apiculata loculis membrana accessoria subclausis, polliniis magnis, caudiculis brevibus, glandula fere bipartita. Flores albi (labellum purpureo strialum 2) expansi 2—2,2 cm diametro, sepala 5 v. 7 mm longa 2—3 mm lala, petala 1,3 cm longa 4 cm lata, labellum cum calcari 1,2 cm longum et inter lobos laterales expansos latum, lobus intermedius 6 min latus. — Februario. Deutsch - Südwest - Afrika : Amboland, zwischen Ondonga und Uukuambi, Rautanen. Von allen andern Zissochilus-Arten unterschieden durch reinweisse Blumen, deren Farbe auch bei dem einen zum Glück vorzüglich erhaltenen Exemplar noch zu erkennen war und durch die höchst merkwürdigen Schwielen, welche beiderseits am Sporneingang sitzen, diesen beträchtlich verengen und sich bis zur Spitze der Sporrs erstrecken. Auffallend ist die grosse Klebscheibe, wegen ihrer aus- gesprochenen Neigung zur Zweiteilung. HALPIGHTACEE E",. NISDEHNZU (Braunsberg). Gaucanthus Forsk. Diese durch fast ein ganzes Jahrhundert verschollene Galtung erhält nunmehr zu den beiden seither bekannten Arten (€. edulis Forsk. und C. squarrosus [Radik.] Ndz.) nachfolgend noch zwei neue, die zugleich eine neue Sektion bilden, während die beiden seither bekannten Arten zu der andern Sektion gehören. Die Merkmale dieser beiden Sektionen sind : 1. Eucaucanthus Ndz. — Liana glabra, partibus novellis sericeis mox glabratis; ramis elongatis squarrosis, ramulis et foliiferis abbre- viatis; foliis parvis orbicularibus glabralis longe petiolatis, petiolo laminam fere æquante gracili demum glabrato, stipulis nullis; bracteis bracteolisque lineari-lanceolatis; petalis suborbicularibus erenulatis dorso levibus; samaræ ala suborbiculari. 1. C. edulis Forsk. 2. GC. squarrosus (Radlk.) Ndz. 2. Eriocaucanthus Ndz. — Liana dense pilosa non solum partibus novellis peduneulisque cujusque ordinis, sed etiam ramis folisque vetusiis ; ramulis quoque foliiferis floriferisque -+ elongatis; follis + imagnis cordalis apice acutis s. apiculatis, petioli longitudine vix /s—'/s folii æquante, stipulis brevibus subulatis demum deciduis; corymbis in paniculam folioliferam ramos terminantem disposilis ; bracteis bracteolisque subulatis; petalorum limbo dorso -4- carinato, basi subhastala undulato et liguliformi inflexo, ceterum integerrimo; samaræ ala oblongo-ovali. 3. Caucanthus argenteus Ndz. nov. spec. — Folia, sicut ramuli pedunculique, novella utrinque. adulta (supra nigrescentia puberula) subtus pube argenlea crispa (pilorum trabecula tortuosa) tomentosa, apice acula, Supra nervis impressis rugosa, sublus — præcipue floralia — MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÄT ZURICH. XXL A011 supra basim glandulas 2 sub temento obtectas gerentia, petiolo eglan- duloso. Petalorum limbus suborbicularis paulo carinatus. Südost -Afrika : Boroma, am mittlern Sambesi, Menyharth 964, bl. und fr. Januar. 4. Gaucanthus cinereus Ndz. nov. spec. — Folia, sicut ramuli pedunculique, novella utrinque, adulta (supra nigrescentia puberula) subtus pube cinerea lævi (pilorum trabecula + directa) subsericea, apice apiculata, supra lævia, sublus eglandulosa, glandulis 0—2 infra apicem petioli affixis. Petalorum limbus oblongo-ovalis subalulato-carinatus. Britisch-Ostafrika : (Lokalität?), Alfr. Kaiser. SELAGINACEA R. A. ROLFE (Kew). Walafrida Fleckii Rolfe nov. spec. — Fruiiculosa ramosissima. Ramuli puberuli. Folia dense faseiculata, linearia, subobtusa, siceis asperula, 1'/—2 lin. longa. Spicæ subcapituliformes, numerosæ, late- rales, prope apices ramorum paniculam strictam formantes. Flores sessiles. Bracteæ oblongæ, subobtusæ, subincurvæ, puberulæ, °/« lin. long&. Calyx 2—3-partitus, ‘/2 lin. longus; lobi laterales, oblongæ, obtusæ, pubescentes et ciliatæ; lobus intermedius minutus v. obsoletus. Corollæ tubus ‘/2 lin. longus, fauce amplialo; lobi oblongi, ‘/2 lin. longi. Fructus subglobosus, !/s lin. longus. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Harris, Dinter 439. Nearly ailied to W. Dinteri Rolfe, but the leaves rather broader and thinner, and the calyx lobes narrower and more strongly hirsute. Walafrida Schinzii Rolfe nov. spec. — Fruliculosa ramosissima. Ramuli puberuli. Folia plus minusve fasciculata, linearia, subobtusa, siceis asperula, 6—10 lin. longa. Spice capituliformes, laterales, prope apices ramorum paniculam laxam strictam formantes. liores subsessiles. Bracteæ lanceolatæ, subobtusæ, puberulæ, parce ciliatæ, À lin. longæ. Calyx trifidus, ?/s lin. longus; lobi ciliati, laterales oblongi, obtusi, posticum lineare, acutum. Corollæ tubus À lin. longus, fauce ampliato; lobı rotundato-oblongi, '/a lin. longi. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Waterberg, in Schluchten, Dinter 370. A species allied to W. paniculata Rolfe and W. lacunosa Rolfe, but more robust, and readily distinguished from other tropical African species by its much larger flowers. COMPOSITE S. MOORE (London). Pteronia kromoides S. Moore nov. spec. — Ramis nudis angu- latis cinereis ramulos bene foliatos gerentibus, foliis oppositis basi liberis ramulorum breviorum solummodo imbricatis linearibus obtusis scabride pubescentibus, capilulis solitariis mediocribus anguste ovoideis 1012 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). utrinque angustalis A3-flosculosis, involucri circa 7-serialis phyllis arcte imbricatis exterioribus brevioribus oblongis obtusis intermediis oblongo- lanceolatis intimis lineari-lanceolatis acutis integris omnibus crustaceis stramineis nilentibus glabris, receptaculo alveolato, achæniis compressis oblongis sursum nequaquam coarctalis basi dense villosis, pappi setis copiosis rigidis dilute stramineis scabridis longioribus achænium fere 4-plo excedentibus. Deutsch - Südwest - Afrika : Gross-Namaland, Jakalskopje, Dinter 1197. Folia 0,8—1,0 cm long., 0,1 cm lat. Capitula paullo ultra 2,0 cm long., summum 0,6 cm diam. Involucri phylla exteriora circa 0.8 cm, inter- media 1,0—1.7 cm, inlima 1,0 cm long.; intermedia 0,4 cm, intima 0,2 cm. lat. Corollæ in toto 0.55 cm long., luteæ; lobi 0,15 cm long. Styli rami (appendice angustissime lineari-lanceolata sat elongata inclusa} 0.35 cm long. Achænia 0,22 cm long. fusca. Pappi sets longiores 0,8 cm long. Near Pt. lucilioides DC. but told at once from that species by its different flower-heads. Pteronia unguiculata S. Moore nov. spec. — Fruticulosa, subintricate ramosa, glabra, ramis attenuatis quadrangularibus junioribus foliosis, foliis oppositis nunc aliquantulum sparsis nune ex apicibus ramulorum perbrevium oriundis quasi verlicillatis oblongis subtriquetris, capitulis parvis solitariis sessilibus anguste ovoideis 10-flosculosis, INVo- lucri phyllis circa 12-seriatis ovatis apice breviter unguiculato-mueronalis margine scariosis ibique integris vel fere integris, corollis involucro brevioribus, siyli ramis elongatis appendicibus mediocribus onuslis, achæniis turbinatis densissime villosis, pappi setis copiosis quam achænia longioribus rigidis scabridis lutescentibus. Deutsch-Südwest-Afrika : Gr'oss-Namaland, ! Gubub, Dinter 1233. Folia 0,3—0,5 cm long., 0,1 cm lat. Capitula vix matura 1,2 cm long., 0.5 cm diam. Involucri phylla 0,7—0,9 em long., circa 0,5 cm. lat., pauca basalia breviora. Corollæ vix 0.5 em long., flavæ. Styli rami 0,2 cm long., appendice vix 0,1 cm long. haud exempta. Achænia 0,22 cm, pappus fere 0,5 cm. long. This is evidently very close to Pt. cylindracea DC. which it greatly resembles in habit. On carefully comparing it, however, with De Can- dolle’s type (Burchell 1603) differences in the capitula are at once noticed which render it impossible to consider the two of identical species. Dinter’s plant has relatively short and narrowly ovoid heads, while those of Pt. cylindracea are long and strictly cylindrical, and this gives the two plants quite a diverse aspect. Moreover the edges of the involucral leaves, which are entire or very nearly so in the case of Pt. unguiculata, are in the other ciliate-lacerale. Pteronia Dinteri S. Moore nov. spec. — Ramis validis einereis sæpissime nudis ramulos breves dense foliatos gerentibus, foliis oppositis basi connatis deorsum arcle imbricalis lineari-oblongis obtusis dorso carinatis margine scabride ciliatis, capitulis parvis solitariis turbinatis 5-fosculosis, involucri eirca 6-serialis phyllis oblongis exterioribus brevioribus ciliatis el uncinulo brevi patenle recurvove onustis inte- rioribus longioribus obtusissimis glabris, flosculis breviter exserlis, receptaculo alveolato, achæniis turbinatis apice brevissime coarctalis MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITET ZUBICH. XXI. A013 dense villosis, pappi setis copiosis rigidis scabridis stramineis longioribus achænia duplo superantibus. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Südrand der Etosapfanne, Dinter 739. Folia 0.2—0,5 cm long., circa 0,1 cm lat., rigida, in sicco longitrorsum rimosa. Gapiltula 4.2— 1,4 cm long.. sursum 0.5—0.6 em lat. Involueri phylla exteriora circa 0,5 cm, interiora 1,0 cm long., illa 0.2 cm, hæc 0,4 cm lat. dilute straminea apice lutea, inlima sursum sæpe fusco- viridia. Corollæ in toto 0,8 cm long.: tubus luteus; lobi smaragdini, 0,i cm long. Styli rami (appendice brevi lanceolata inclusa) 0.4 cm long. Achænia 0.55 cm, pappi setæ longiores 0,7 cm long. Nearest Pt. muronata DC. which it much resembles in leaves and invo- lucral leaves. though the involucres themselves are much more markedly turbinate. The heads of Pt. Dinteri have but 5 floscules, those of Pt. mucronata 12—15, and the corollas and achenes of Ihe two are markedly difierent. Amellus arenarius S. Moore nov. spec. — Suffruticosus, copiose ramosus ramis ramulisque valde attenuatis sat sparsim foliosis breviter hirsutulis, follis sessilibus anguste linearibus obtusis crebro scabride- hirtulis, capitulis radiatis heterogamis mediocribus multiflosculosis sæpissime a foliis summis remotis. involueri 3-serialis subhemispheerici phyllis anguste linearibus acutis extimis minoribus omnibus hirsulis, receptaculi convexiuseuli paleis anguslissime lineari-lanceolatis breviter acuminatis deorsum integris sursum eiliatis, ligulis oblongis obscurissime o-dentatis, disci flosculis exsertis, siyli ramis appendicibus lanceolatis onuslis, achenis circultu obovato-obiongis margine aliquantulum incras- salis hirsululis, pappi paleis minimis setis (flosculorum omnium aut radii aut disci) paucis caducissimis breviler barbellatis albis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Dinter 1218. Saltem 955,0 cm alt. Rami ramulique sæpissime vix 0.1 cm diam., tereles. Folia modice 0.5—1.0 em long., 0,4 cm lat. Involuerum paul- lulum ultra 0,5 cm long. et diam.; phylla extima 0,3 cm, intima 0,5 cm long. Receplaculi paleæ vix 0,5 cm long., deorsum 0,015 cm sursum 0,0% cm lat. Ligulæ (ex scheda el. detectoris) læte cœruleæ (« hellblau »), eirca 0.6 em long et 0,2 cm lat. Flosculerum hermaph. corollæ 0,4 cm long., infra lobos glandulis 3 Iinearibus aurantiacis præditæ. Achænia 0,2 cm long.. 0,12 cm lat. Pappi paleæ 0,3 cm long. A well-marked species known from its perennial congeners by its very slender habit, its narrowly linear leaves both of stem and of invo- lucre, the very narrow receplacular paleæ and the ray-florets with a setose (inner) as well as a paleaceons (outer) pappus. This last character it shares with A. strigosus Less. from which, however, it is distinct in several particulars. Detris smaragdina S. Moore var. versicolor S. Moore nov. var. . — Planta fere 30 cm alt. Folia modica 5,0 x 0,3 cm. Ligulæ verisimiliter nunc luteæ nunc luteo-virescentes. Deutsch-Südwest-Afrika : Herereland, Eromhunga, Dinter 465. A much larger plant in all respects than the type in the British Museum, but [think referable to the same species. Detris Dinteri S. Moore nov. spec. — Fruticosa ramis erectis tenuibus bene foliosis pubescentibus dein cinereis, foliis sessilibus 1014 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). anguslissime linearibus obtusis ramulis perbrevibus sæpe fultis et tune quasifascieulatis pilis albis hispidis dense obsitis, capitulis hemisphæricis multiflosculosis, involueri 3-serialis phyllis lineari-lanceolatis acutis brevilerve acuminatis dorso hispidulis interioribus quam exteriora mani- feste longioribus marginibus scariosis, receptaculo convexiusculo, flos- culis omnibus hermaphroditis disci breviter exsertis, ligulis oblongis obseurissime 3-dentatis purpureis, achænis ambitu obovalis obscure costatis pilis albis appressis onuslis, pappi selis uniserialis caducis scabriuseulis albis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Grootfonlein, Dinter 719. Saltem 40 cm alt. Rami modo 0,1—0,2 cın diam., tandem glabri et longitrorsum rimulosi. Folia 0,6—1,0 cm long. (juniora vero breviora) et circa 0,04 cm lat.. patentia. Pedunculi adusque 4,0 cm long., capitula vero sæpe inter summa folia subsessilia. Capitula 0.5 cm long.. et paullo laliora quam longa. Involueri phylla extima 0,3 cm, intima 0,45 cm long. Ligulæ 0,75 cm long., 0,15 lat. Disci corollæ 0,4 cm long. Achænia 0,2 cm. pappi setæ 0.35 cm long. Near D. hirsuta (Felicia hirsuta DC) from which it can be immediately told by means of, inter alia, its exceedingly slender often fasciculate leaves. Chrysocoma polygalzfolia S. Moore nov. spec. — Erecta, glabra, crebro ramosa, ramis ætate defoliatis ramulos abunde foliosos gerentibus, foliis sessilibus anguste oblongis obtusis membranaceo-coria- ceis, capitulis mediocrıbus hemispharieis multiflosculosis ad apices ramulorum corymbum laxum paucicapitulatum efformantium solitartis, involucri phyllis 4-seriatis lineari-lanceolatis acutis interioribus paullo longioribus et angustissime marginatis, receplaculo convexiusculo anguste alveolato, flosculis exserlis. achæniis nondum maturis oblongis valde compressis ecoslatis pilis paucis parvis appressis onustis, pappi setis paucis scabridis albis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Dinter 1262. Folia seniora 0,6—0,8 cm long., 0,2—0.,3 cm lat., juniora attamen minora, in sicco erecta (sc. cauli parallela). Capitula 6,5 cm long., 1,0 cm diam. Involueri mieroscopice glandulosi phylla exteriora 0,2 cm, interiora 0,35 cm long., hæc vix 0,1 cm lat. Corolla 0,3—0,35 cm long. Achænia fere 0,2 cm long., 0,1 cm lat, margine ciliata. Pappus ægre 0,3 cm long. Distinguished easily from its congeners by its broad leaves and invo- lucral leaves. Nicolasia affinis S. Moore nov. spec. — Caulibus debilibus decumbentibus foliosis puberulis. foliis homomorphis parvis sessilibus oblanceolatis apice breviter spinulosis margine integris denticulatisve puberulis, capitulis hemisphæricis permultifloseulis a foliis summis bractealis brevissime peduneulatis, involueri circa 5-serialis quam floseuli paullo hrevioris phyllis inter se subæqualibus lineari-lanceolatis breviter spinuloso-acuminalis dorso puberulis, flosc. fem. corollis breviter 4-den- talis, flose. hermaph. 5-lobis lobis dorso hispidis. flose. fem. stylis inclusis vel subinclusis, flosc. hermaph. exsertis mox decurvis hirtulis ramis duabus brevibus anguste oblongis obtusis dorso pubescentibus coronalis, acheniis oblongis subteretibus scabriusculis, pappi setis sæpissime 3—4 rarissime 5—6 glabris sordide albis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Orumbo, Dinter 1334. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXL 1015 Rami 0,1 cm diam., angulali, leviter striati. Folia 0,5—1.0 cm long., 0,15—0,2 cm lat., subcoriacea, pag. inf. glandulis microscopicis immersis induta. Capitula circa 0,7 cm long. et diam. Involucri phylla extima 0,35 em, intima 0.5 cm long. Flose. fem. corollæ 0.22 cm, fiosc. hermaph. 0,35 cm long., he basi gradatim amplificatæ. Flosc. fem. styli rami 0,05 em long. flose. hermaph. 0,05 cm. Achænia 0,07 cm long.. 0,013 cm diam. Pappi setæ debiles, 0,25 cm long. Very near N. heterophylia S. Moore, but distinguished at once from it by the absence of the remarkable heterophyliy characterising that species. Other differences are the larger heads with a greater number of involucral leaves and many more florets, the included or subincluded (instead of far exserted) styles of the female floreis, the larger herma- phrodite florets with a 2-armed instead of an entire stigma, and the variable number of setæ to the pappus. The bifid stigma just mentioned and the increase in the number of the pappus-sel® necessilate slight alterations in the generic cha- racter. Nicolasia Lugardi N. E. Brown mss. nov. spec. — Planta glanduloso-scabriuscula caulibus debilibus sursum ascendenlibus, foliis homomorphis sessilibus anguste lineari-lanceolatis apice pungentibus dorso eminenter uninervibus rigidis senioribus imbricalis erectis (sc. cauli applicatis) junioribus majus distanlibus nec non semipatentibus, capitulis companulatis multifioseulis breviter pedunculatis ramos abbre- viatos e caulium parte superiori oriundos singillatim coronantibus, involueri eirca A4-serialis quam flosculi paullo brevioris phyllis angus- tissime lineari-lanceolalis acuminatis marginibus anguste scariosis interioribus gradatim longioribus, flosc. fem. corollis apice 3-fidis, flosc. hermaph. lobis 5 dorso hispidulis, flosc. fem. stylis exserlis, flosc. hermaph. longe exsertis hispidulis breviter 2-ramosis, achæniis oblongis basi et apice pilis brevibus albis præditis brunneis nitidis. Deutsch-Südwest-Afrika ; Ondongo, Olukonda, Rautanen. Folia 0,7—1,0 cm long., summum 0,2 cm lat., seniora brunnea, juniora dilute viridia. Rami florigeri sæpissime 1,0—2,0 cm long. Capitula 0.6 cm. long.. 0,5 cm lat. Involucri phylla extima 0,2 cm, intima 0,4 cm long. Flosc. fem. corollæ 0,3 cm, flosc. hermaph. 0,4 cm long. Flose. fem. styli rami 0,06 em, flosc. hermaph. 0,02 cm long. Achænia 0,06 cm, pappi sel® 0,35 cm long. At once known by its narrow imbricate læves. Gnaphalium stenolepis S. Moore nov. spec. — Planla annua, humilis, facie Lasiopogonis, lana densa araneosa oblecta, caulibus pluribus decumbentibus debilibus, foliis spathulatis spathulato - linearibusve breviter apiculatis raro obtusis, capilulis campanulatis multifiosculosis ad apicem ramulorum perbrevium foliis bracteantibus intermixtis arcte conferlis, involucri 2-serialis phyllis lineari-lanceolalis longe acuminalis inlerioribus quam exteriora paullo angustioribus omnibus sursum scariosis landem palentibus dilutissime stramineis, receptaculo . convexo anguste foveolato, flosculis hermaph. circa 5, achæniis oblongis subteretibus glabris, pappi setis inter se liberis breviter barbellatis sordide albis. Deutsch-Südwest-Airika : Hereroland, Osire, Dinter 795. Folia 0,5—1,0 em long., 0.15—0,3 em. lat. Capitula 0,4 em long., et 1046 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). fere totidem lat. Involueri phylla exteriora circa 0.08 cm, interiora 0.05 cm lat. Receptaculum 0.12 cm diam. Flosc. hermaph. corollæ 0,16 cm long. ; harum lJimbus 5-fidus ; flosc. fem. tenuissimæ, fere 0,2 cm long. Achænia 0,06 cm, pappus 0,2 cm long. At once distinguished from its allies G. repens Linn. and G. pros- tratum Thunb. by its narrow and acuminate involucral leaves. At a first view it looks much like Lasiopogon micropoides DC. The puppus-hairs are peculiar. Helichrysum (Argyreia & Leptorhiza) scleranthoides S.Moore nov. spec. — Planta annua, humillima, caulibus radice attenuato fultis filiformibus decumbentibus rarifoliatis araneoso-pubescenlibus tandem glabris, foliis exiguis linearibus vel lineari-oblongis breviter araneoso- pubescentibus maxima pro parte e ramulis perbrevibus capitulorum glomerulis parvis coronatis oriundis, capitulis eylindrico - turbinatis 9—13-flosculosis, involucri eirca 3-serialis glabri phyllis inter se sub- æqualibus oblongo-lanceotalis aculis haud radiantibus pallide stramineis vel rulescentibus, flosculis fem. sepissime 4—8, hermaph 5—9, achæniis anguste cylindricis glabris, pappi setis 6—8 deorsum glabris (ima basi scabridis) sursum plumosis albis. Deutsch - Südwest - Afrika : Gross- Namaland, !Gubub, Dinter 1242, 1244. Folia 0,5—0,5 em Jong., summum 0,1 cm lat. vel minus. Capitula 6,5 em leng., 0,2 cm. diam. Involueri phylla 0.17— 0,22 cm long. Flosc. fem. corollæ 0,12 cm long.. inferne dilatalæ: flose. hermaph. 0.16 cm long. Achænia 0,06 cm, pappi setæ 0,15 cm long. The affinity of this is with A. mieropoides DC. and H. filagineum DC. both known to me only by description. from which Iheir possession of different leaves and involucres is apparent. The plant has given me much trouble owing to some of the heads having more female than hermaphrodite florets. but the reverse condilion is the more usual so for as my experience goes. Helichrysum leptolepis DC. Proûr. VI (1857), 470. HA. damu- rense O. Hoffm. in Engl. Bot. Jahrb. X (1888), 8%. — var. intermedia S. Moore nov. var., folia oblanceolata. 0,5 cm lata. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Otavi, Dinter 557 (pars). — var. latifolia S. Moore nov. var.,folia obovata, modice 0.7—-1,3 cm lata. Deutsch-Südwest-Afrika : Herercland, Waterberg Plateau, Dinter 557 (pars). Helichrysum (Argyreia & Obvallate) Dinteri S. Moore nov. spec. — Humile caulibus e radice valido rariramoso abbreviatis subdecum- bentibus glabris ramulos ascendentes teneros una cum foliis lana araneoso-tomentosa grisea oblectis giganlibus, foliis sessilibus linearibus vel lineari-spathulaus oblusis, capitulis parvulis heterogamis subcampa- nulatis solitariis foliis ullimis arcte cinetis circa 30-flosculosis, involueri circa A-serialis phyllis inter se subæqualibus glabris lamina lanceolata breviter acuminala purpurea deinde sordide straminea coronalis, recepta- culo, plano floseulis circa 5 femineis, achæniis immaturis oblongis subterelibus papillosis, pappi seiis scabriusculis albis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Waterberg Plateau, Dinter 387. Summum 40,0 cm alt. Folia 0,5—0,8 cm long. 0.1—0.12 cm lat. Capitula 0.5 cm long., 0,4 cm diam. Involueri phylla 0,4—0,5 cm long. 0,1—0,15 cm lat. Receplaculum circa 0,1 cm diam. Flosculorum fem. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXL A017 corolle 0,25 cm long., flose. hermaph. lotidem. Antherarum caudæ simplices. Styli rami capitellato-truncati. Achænia vix 0.05 cm, pappus 0.3 em long. This has much the appearance of H. pachyrhizum Harv., but can be dislinguished, among other characters, by its lowly habit, always solilary heterogamons heads. and narrower and more poin'ed involucral leaves. var. obtusum S. Moore nov. var. — Majus ramosum. Folia late spathu- lata, adusque 0.3—0,35 cm lat. Involueri phylla obtusa. Deutsch-Südwest-Airika : Gross-Namaland, !Gubub, Dinter 1212. Heilichrysum (Argyreia & Obvullate) Fleckii S. Moore nov. spec. — Radice longo recto valido sparsissime fibrillifero, caulibus e corona oriundis numerosis ascendentibus gracilibus bene foliosis cinereo- araneos0o-{omentosis, foliis parvulis sessilibus anguste linearibus mucro- natis marginibus recurvis utrobique brevissime pubescentibus, capitulis parvis ad apicem ramulorum solitariis vel adusque 3 congestis foliis summis braciealis, capilulis heterogamis vix 90-flosculosis, involucri subcampanulati phyllis eirca 6-serialis lamina scariosa oblongo-lanceolata breviter acuminala erecia sed verisimiliter tandem radiante nunc alba nune saturate p:rpurea onustis phyllis extimis imminutis, receptaculo plano, floseulis fem. vix 20, achæniis immaturis minimis subleretibus sparsim papillosis, pappi setis scabriuseulis sordide albis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Fleck. Planta adusque 20,0 cm alt. Radix deorsum 0,3 cm, sursum (ad coronam) 0,6 cm diam., corlice brunneo Lorto striato obtecta. Caules solemniter modo 0,1 cm diam. Folia circa 0,7 cm long., et 0,1 cm lat. tandem sæpe recurva, membranacea, deorsum eminenter 1Î-nervosa. Gapitula 0,6 cm long., vix totidem lat. involucri phylla extima 0,4 cm, intermedia 0,6 cm, intima 0.5 cm long. Corollæ nondum maturæ 0,1—0,15 em long. Achænia 0,03 cm. pappi setæ 0,15 cm long. The affinity of this is with A. leptolepis DC. which has more straggling habit, different leaves, massed homogamons heads with only half as many florets etc. Iphiona pinnatisecta S. Moore nov. spec. — Omnimodo brevis- sime griseo-velulina, verisimiler fruticosa caule subtereti stricto sat valido sparsim folioso ramulos teneros ascendentes foliosos frequenter gignante, foliis sessilibus pinnatisectis pinnis utrinque 3—5 aller- nantibus vel suboppositis distantibus approximatisve una cum rhachi anguslissime linearibus obtusis margine recurvis, capitulis parvulis subhemisphæricis brevipedunculatis circa 25-flosculosis in corymbis brevibus paucicapitulatis dispositis, pedunculis propriis bracteis parvis hinc inde onustis. involucri microscopice velutini circa 5-serialis phyllis angusie lineari-lanceolatis acutis extimis quam interiora brevioribus intimis longioribus et margine ciliatis, receptaculo plano alveolato, corollæ lobis extus hirsutulis, antherarum caudis breviter barbellatis, achæniis crudis parvis turbinalis dense villosis. pappi setis 2-seriatis exterioribus paucis quam interiora paullo brevioribus omnibus glabris. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Grootfontein, Dinter 720. Folia modice 2,5—3,5 cm long., raro 4,0 cm atlingentia; pinnæ circa 0.1 cm lat, sæpissime 0,5—1.0 cm long; rhachis subtus eminenter I-nervosa. Corymbus circa %,0 cm long. Pedunculi proprii adusque 2,5 cm long.; horum bracteæ 0,2 cm long. Capitula vix À cm long. et 1018 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SER.). diam. Involueri phylla exteriora 0,2—0,3 em, interiora 0,7 cm, intima 0.85 cm long.; omnia circa 0,1 cm lat. Receptaculum 0,25 cm diam. Corolla nondum pansæ 0,3 cm long.; lobi triangulari-lineares, obtusi, 0,1 cm long. Styli rami 0,15 cm long. Achænia valde cruda 0,1 cm, pappi sel& exteriores 0,4 cm, interiores 0,6 cm long. A very distinct species. its pinnatisect leaves quite unlike these of any other described /phion. Pentatrichia petrosa Klatt (ex ic. et descript.). Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Graspoort, Dinter 1225. Though this genus is not accepted by O. Hoffmann am strongly of opinion that it should be kept up. Hoffmann goes even further than did Bentham in merging neighbouring genera before their time con- sidered valid, for not only does he acquiesce in the union of Pentanema and Vitra, but he sinks them in, strange to say, Inula, and deals (he same fale to Bojeria and Pentatrichia, thus making what I cannot but regard as a most unnatural genus. Surely if we can get well-pronounced pappus- characters, they onght to be made use of in classification; and thongh Pentanema is undoubtedly close lo Vicoa, its five strongly pubescent pappus-hairs should, I consider, amply suffice to mark it off from this latter. The pappus of Pentatrichia is quite a peculiar one, and the affinity of the genus seems to me lo be with Pulicaria- in fact it holds, ronghly speaking, to Puliearia the same relation that Nicolasia does to Pluchea. I\ may be added that Pentatrichia has a double pappus, an addi- tional reason for not merging it in Inula. Melanthera Schinziana S. Moore nov. spec. — Ramis ascen- dentibus gracilibus longitrorsum sulcatis scabridis, foliis alternis raro oppositis ovatis obtusis margine grosse simpliciter dupliciterve dentalis basin versus aliquando sublobulatis trinervibus basi in petiolum sat longum atienuatis utrinque pilis appressis strigosis scabridis tenuiter membranaceis, capitulis mediocribus heterogamis longipedunculatis soli- tariis vel in cyma pauci-(circa 3-)capitulata raribracteata disposilis, Invo- lucri subhemisphærici 2-serialis phyllis lanceolatis acutis deorsum scaberrimis decoloribus sursum viridibus necnon scabridis, receptaculi paleis oblongo-obovatis breviter acuteque cuspidatis dorso carinulatis sursum scabridis, flosculis exsertis iis radii neutris, radii ovariis 3-disci 1-aristalis, ach®niis maturis tetragono-compresis deorsum leviter angus- tatis fuscis superne scabriusculis muticis. Südwest-Afrika : Amboland, Uukuanyama, Omupanda, Wulfhorst. Foliorum lamina usque ad 7 cm long. et 4,0 cm lat., juniorum vero minor; pelioli 0,5—1,5 cm long., piloso-scabriusculi. Pedunculi sæpissime 4,0—8,0 cm long. scabridi; pedunculi proprii 1,0—1,5 cm long. Invo- lucrum 0,5 cm long., 0,7 cm diam. Ligulæ late oblongæ, bifidæ, 0,7 em long., 0,3 cm lat., flavæ. Disci corollæ vix 0,4 cm long. Radii flosculosum ovaria 0,08cm et horum aristæ 0,05 cm long.; disci flosculorum ovarii arista 0,4 cm long. Achænia 0,22 cm long., infra apicem eirca 0,12 cm diam. Differs from M. Baumü O. Hoffm., known to me by descriplion only, in shape and size of its markedly petiolate leaves, in the narrower invo- lucral leaves, the single arista (o the ovaries of the disc-florets, and the muticous achenes. Eriocephalus Dinteri S. Moore nov. spec. — Ramulis ultimis MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXL 1019 sericeis. foliis abbrevialis subteretibus anguslissime linearibus obtusis sericeis Maxima pro parte quasifasciculalis sc. ex. ramulis brevissimis oriundis, capitulis parvulis radiatis 6-—7-flosculosis ad apicem ramulorum breviler racemosis vel pseudumbeilatis, pedunculis quam capitula longioribus sericeis, involucri phyllis exterioribus 4 per paria inæqualia inserlis majoribus ovalis late scariosis minoribus oblongis omnibus obtusis vel obtuse acutis, phyllis interioribus intus sepluliferis dorso dense albo-lanatis parte libera triangulari obtusa, ligulis 2 breviler exsertis late subquadratis impariter 3-dentatis, achæniis oblongis compressis lana densissima involulis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Windhoek ; Dinter 853. Folia 4,0—6,0 cm long., 0,05 em lat. Pedunculi + 0,5 em long. Capitula 0,4 cm diam. Involueri phylla exteriora 0,2—0,25 cm long. majora 0,13 cm lat; phyllorum interiorum cyathus 0,2 cm. et lobi 0.1 em long. Ligulæ paullo ultra 0,1 cm long., summum 0,4 cm lat., dentes laterales quam intermedius duplo latiores. Achænia vix 0,2 cm long., flosculorum interiorum minima. Distinguished easily from septuliferons species by its small extremely narrow leaves and very small heads. Eriocephalus scariosissimus S. Moore nov. spec. — Caule ramoso ramis ascendentibus subteretibus striatulis nudis, ramulis minute fulvo-sericeis, foliis subteretibus angustissime linearibus acutis minute sericeis Sparsis vel quasifasciculatis rigidiusculis patentibus vel incurvis, capitulis mediocribus radiatis axillaribus vel terminalibus pluriflos- culosis, peduneulis capitula bene excedentibus, involueri phyllis exte- rioribus 4—5 late ovatis oblusissimis linea angusta membranacea percursis celeroquin scariosis, phyllis interioribus haud sepliferis dorso lana sordide alba copiosissime indutis parte libera deltoideo - triangulari obtusa, ligulis breviter exsertis anguste spathulatis 3-dentalis, acheniis oblongis obtusis obscure coslatis dense lanatis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Inachab, Dinter 53. Folia circiter 1,0 em long., 0.03 em lat. Peduneuli 0,6—0,7 cm long. minule sericei, iu sicco sæpe decurvi. Involucri phylla exteriore 0,4 cm long., 0,3 cm lat., horum linea membranacea modo 0,02 em lat.; phyl- lorum interiorum cyathus 0,45 cm et pars libera 0,15 cm long. Recepta- euli paleæ lineari-lanceolatæ, margine longe villosæ, 0,4 em long. Ligulæ circa 0,3 em long., 0,1 cm lat. Disci corollæ 0,4 cm long. Achænia : 0,25 cm, flosculorum interiorum tenuia, 0,1 cm long. Easily told from its nearest congener E. scariosus DC. by its very slender subterete leaves, the very narrow membranons line running down the centre of the outer involucral leaves and the quite differently shaped ligules. Matricaria hirsutifolia S. Moore nov. spec. — Caulibus e radice sat robusto pluribus ascedenti-patentibus ramulos itaque foliosis gignan- tibus hirsufulis, foliis parvis pinnalifidis segmentis paucissimis integris dentatis iterumve pinnatifidis ultimis ut rhachis linearibus hirsutis petiolo laminam æquante vel excedente, capitulis parvis discoideis solitariis longipeduneulatis heterogamis multifiosculosis, pedunculis gracilibus piloso-pubescentibus, involueri hemisphærici 2-serialis phyllis oblongo-linearibus apice obtusis necnon scariosis dorso hirsuts, receplaculo convexo, flosculis extimis parvis femineis, inleriorum 1020 BULLETIN DE L'HEÉRBIER BOISSIER (Ze SER.) corollis 4-lobis, achæniis oblongis uno latere 3-costatis glabris, pappo 0. Deutsch-Südwest-Airika : Gross-Namaland, inachab, Dinter 1221. Foliorum lamina 0.5—0,8 cm long.; lobi primarii 0.,3—0,5 cm; petioli raro 1,0 cm atlingentes. Pedunculus adusque 40.0 cm long. Capitula 0,5 em long., 0.8 cm diam. involueri phylla 0.4 cm long., 0.08 cm lat. Flosculi ex involuero paullulum eminentes. Flosc. fem. corollæ 0,1 cm long., apice dental; hermaph. 0,2 cm long. Achænia 0,1 cm long,, 0.62 em diam., pallida. Near M. grandiflora Fenzl., but readly distinguished from it by the hirsute clothing, the cutting of the leaf, the very long peduncles etc. Pentzia monocephala 5. Moore nov. spec. — Radice recto valido ad collum pluricaule, ramis validis teretibus hornolinis nudis cinereis annolinos dense foliatos arcte sericeo-tomentosos gerentibus, foliis dimorphis aliis ovato-spathulalis apice breviter 2—3-lobis aliis spathulato-oblongis oblusis omnibus basi in pelicium sat longum sensim angustalis et ulrobique dense sericeo-tomentosis, capitulis ad normam generis magnis subsphæroideis solitariis pedunculis erectis folia magnopere excedentibus raribracleatis sericeo-tomentosis fultis, involueri sericei phyllis 3-seriatis inlus gradalim longioribus exterioribus lineari-lanceolatis acutis intimis late oblongis et margine insigniter scariosis, achenlis flosculorum corollis nondum orborum oblongis compressiusculis obscure costatis minutissime glandulosis, pappo albo perspicuo alte cyathiformi. Deutsch - Südwest - Afrika : Hereroland, Windhoek, Dinter 343; Auasberge, Dinter 1252. Folia sæpissime (petiolo 0,3—0,5 cm long. incluso) 1,5—2,0 cm long., majora 0.7—0,3 cm lat, minora nonnunquam adusque 0,3 vel etiam (si juxta basin peduneuli orta essent) 0,15 cm angustata; lobi deltoidei, 0.15—0.3 cm long. Peduneuli 14,0 cm attingentes, in exemplario altero a me scrulalo revera solummodo 4,6 cm long., erecli; horum bracteæ angusia, circa 0,5 em long. Capitula pansa 4,3 cm diam. Involucri phylla extima 0,3 cm, intima 0,5 em long. Corollæ 0.25 cm long. glandulis flavis nitentibus sparsim prædilæ. Achænia 0,15 cm long.; pappus 0,1 cm alt. leviter excedens. The habit of this fine species is that of P. sphærocephala DC., but the leaves and the indumentum are quite different. Pentzia calva S. Moore nov. spec. — Ramis rigidis subteretibus, ramulis dense foliosis minute et appresse albido-tomentosis, foliis petiolatis subearnosulis albide pubescentibus dein glabris pinnatipartitis jugis sepissime 3-4 una cum rhachi linearibus obtusis jugis superioribus gradatim imminulis, capitulis magnis solitariis subsessilibus breviterve peduneulatis pedunculis deinde glabris, involucri subhemisphærici 4-serialis phyllisovatis (intimis obovatis) obtusissimis marginibus eroso- scariosis Inlerioribus gradatim majoribus, receplaculo convexo alveolato, achæniis immaturis oblongis angulatis calvis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Auasberge, Dinter 290, 319. Folia modica in toto sæpissime 0,7—1,0 cm long., petioli 0,5—0,5 cm; lobi inferiores bene evoluti 0,4—0,45 cm long., superiores adusque 0,2 cm diminuti. Pedunculi summum 3,0 cm long., plerumque vero multo breviores. Capitula pansa fere 1,0 cm diam. Involueri phylla MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÆT ZURICH. XXI. 1021 exteriora 0,2 0,12 cm, intermedia 0,3 x 0,2 cm, intima 0,4 x 0.22 cm. Floseuli involucrum superantes ; horum corollæ 0.3 cm long., sparsim glandulosæ. Achænia 0,15 cm long. A plant with much the appearance of some. forms of P. virgata Less., from which it differs, inter alia, by the absence of a pappus from the achenes. LOPHGLÆNA DC. Lopholzena cnecrifolia (Doria cneorifolia DC., Othonnopsis Benth.). Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, !Gubub, Dinter 1178. This plant has the style-arms of Lopholæna, not of Othonnopsis as Bentham thought. As the same mistake has been made by other authors, research among species referred to Senecio and Othonna will probably bring other species of this genus to light. Meanwhile a clavis of the genus as known today will, perhaps, not be ont of place here. Lopholænarum clavis. Involueri phylla dorso late appendieculata.................-.. L. Dregeana. Involueri phylla haud vel anguste appendiculata. Folia decussata Capitula { cm diam., ramulos singillatim vel fere singillatim coro- TEN OR L. Gisticha (Othonna disticha N. E. Br.). Gapıtula Ja cmidıam. veliminus, panieulalar 2... 2... ne. L. segmentata (Senecio segmentatus Oliv.). Folia dispersa. Kola,0boyalar Sn AMERICA EEE L. platyphylia. Bolia.oblongozoblanceolata 2.2.2.2... 2.2 nu L. Randii. Folia anguste linearia. Folia adusque 8-10 cm long................. L. cneorifolia. FoliasStmmumeECMelOn Di EEE RER EAU L. dolichopappa (Senec:o dolichopappus O. Hoffm.). Senecio brevilimbus S. Moore nov. spec. — Herbaceus, glaber, caule ascendente folioso parum ramoso, foliis amplis inferioribus longi- petiolatis superioribus eximie amplexicaulibus junioribus gradatim immi- nutis ei tandem in bracteas transeunlibus omnibus ovatis obtusis margine lobulato-dentatis membranaceis aliquantulum glaucescentibus, capitulis parvis pedunculatis multiflosculosis heterogamis radialis in corymbis brevibus sed folia excedentibus paucicapitulatis laxis dispositis, peduneulis propriis quam involucrum manifeste longioribus, involucri campanulato-cylindrici phyllis 13 angustissime linearibus acutis margine scariosis dorso carinulatis adjectis perpaucis brevibus subulatis calyculum conficientibus, ligulis paucis valde abbreviatis inclusis, flosculis hermaph. cireiter 15, styli ramis truncatis penicillatis, achænïis angustissime ‚linearibus utrinque paullulum angustatis pilis crassiusculis brevibus griseis in aqua turgescentibus abundanter onustis, pappi setis sordide albis glabris. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, ! Gubub, Dinter 1237. Planta circa 14,0 cm alt. Radix sat validus, rarifibrosus. Foliorum BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, NO 10, 30 septembre 1904. 67 1022 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). majorum lamina 3,5 cm long., vix totidem lat., juniorum tandem adusque 1,0 cm imminula; foliorum inferiorum petiolus 2,0 cm long. Corymbi 4,0 em long., 4,0—5,0 cm lat. Pedunculi proprii modice 1,0 cm long., gracillimi. Bracteæ circa 0,3 cm long. Capitula 0,5—0,6 em diam. Involucri phylla 0,6 cm long., 0,04—0,05 cm. lat. Ligulæ (limbus) luteæ vel lutescentes, ovalæ, tridentatæ, ægre 0,1 cm long. Disci corollæ 0,45 cm long. Achænia 0,25 cm, pappus fere 0,5 cm long. A species with much the look of S. repandus Thunb. but different from it, among other points, in the denser inflorescences, the shape of the capitula, the very narrow involucral leaves and the extremely short ligules. Senecio Rautaneni S. Moore nov. spec. — Herbaceus, erectus, caule folioso sursum ramoso una cum ramis patentibus leviter scabriusculo tandem glabro, foliis tenuiter membranaceis glabris inferioribus petiolatis superioribus sessilibus omnibus basi auriculis amplexicaulibus onustis ambitu oblongis vel oblongo-obovatis obtusis acutisve paucidentatis vel breviter pinnatifidis lobis utrinque circa 5 lineari-oblongis obtusis, capitulis parvis pedunculatis heterogamis radiatis in corymbis brevibus Jaxis paucicapitulatis raribractealis digestis, pedunculis capitula exce- dentibus glanduloso -puberulis, involucri subhemisphærici sæpissime nudi glandulosi phyllis 13 oblongo-linearibus acutis, ligulis 8 violaceis involucrum excedentibus, disci flosculis circa 40, styli ramis truncatis penicillatis, acheniis brevibus cylindricis minute pubescentibus, pappi setis albidis scabridis. Deutsch-Südwest-Afrika': Hereroland, im Bette des Tsoachaubflusses, Rautanen. Folia nunc 4,0—5,0 cm long., nunc raro 3,0 cm attingentia, illa 1,5 cm, hæc 0,5 cm lat.; folia superiora 1,5—2,0 cm long. Corymbi 6,0 cm long., 7,0—8,0 cm lat. Pedunculi circa 1,5 cm long. Bracteæ 0,5 cm vel minus long. Involucrum 0,5 cm long., 0,2—0,5 cm diam. Ligulæ oblongæ, apice integræ, 0,5 cm long. Disci corollæ 0,5 cm long. Achænia modo 0,18 cm, pappus 0,5 cm long. Very near 5. arenarius Thunb., but the habit is more erect, the lobing of the leaves is quite different, tho heads are smaller and relatively broader, and the achenes are not half the size, and in relation to their length considerably broader. Senecio lentior S. Moore nov. spec. — Herbaceus, abunde ramosus, ramulis altenualis foliosis glanduloso-hispidulis tandem fere glabris, foliis basi breviter caudato - amplexicaulibus membranaceis obscure scabriuseulis circuitu oblongis obtusis pinnatifidis lobis sæpis- sime 3—4-jugis oblongo-linearibus obtusis foliis junioribus gradatim diminulis, capitulis parvis pedunculatis heterogamis multiflosculosis radiatis ad apicem ramulorum in corymbis sat laxis raribracteatis pauci- capitulatis glanduloso-hispidulis dispositis, peduneulis propriis involuera bene excedentibus, involucri campanulali ecalyculati vel fere ecaly- culati glanduloso-scabridi phyllis circa 15 oblongo-linearibus aculis margine hyalinis dorso carinulatis, ligulis 8 exserlis purpureis, flosculis hermaph. eirciter 40, styli ramis truncatis penicillatis, achæniis angus- üssime cylindricis puberulis, pappi selis albis glabris achænia plus quam duplo excedentibus cadueis. Deutsch-Südwest-Afrika : Hereroland, Salem, Dinter 120. MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITAT ZURICH. XXL. 1023 Planta sallem 30,0 cm alt. Folia majora plerumque 2,0 cm long., et vix 0,5 cm lat.; horum lobi 0,15—0,2 cm long. Corymbi circa 4,0 cm long. et lat. Pedunculi proprii modice 1,5—2,5 cm long. Involucrum 0,5 cm long. et lat. Receptaculum convexiusculum. Ligulæ (limbus) late oblongæ, apice brevissime 3-denticulatæ, 0,5 em long. Disci corollæ 4,5 cm long. Achænia pallida, fere 0,2 cın long., 0,05 cm diam.; pappus 0,4 cm long. Belongs to Harvey’s section Sinuosi, and should be inserted in the genus next to S. concolor DC. which has, however, different habit, leaves and flower-heads. Euryops sparsiflorus S. Moore nov. spec. — Erectus, alabastris axillaribus maxime juvenilibus albo-lanatis exemptis glaber, ramosus, ramis nudis crassiusculis in sicco alle striatis, ramulis brevibus crassius- culis foliatis, foliis sessilibus angustis linearibus obtuse acutis planis crassiusculis, capitulis parvis discoideis plurifloseulosis pedunculis folia plus quam duplo excedentibus suffultis, involucri campanulati phyllis 8—9 oblongis vel oblongo-ovalis obtusis margine scariosis basi connatis, receptaculo plano alveolato, corollis fere a basi gradatim dilatatis, antheris basi integris, styli ramis prominenter penicillatis, achæniis lineari- oblongis obscure costatis glabris, pappi setis albis scabriusculis caducis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Tschjrub, Dinter 1241. Frutex ex schdis cl. detectoris 2—3 m alt. Folia 1,0—1,3 cm long., 0.1 cm lat. Pedunculi 2,5—4,0 cm long. Capitula circa 0,8 cm diam. Involucri phylla 0,5 em long., latiora 0,2 cm angustiora 0,1—0,15 cm lat. Corollæ 0,5 cm, styli rami 0,075 cm, achænia 0,1—0,2 cm, pappus 0,5 cm long. This has much the appearance of E. subcarnosus var. indivisus DC., which, besides possessing radiate heads, has terete leaves, only 5 or 6 involucral leaves and judging from Drege’s type specimen a much longer pappus. The discoid heads are peculiar; but I can find no ray-florets. Meridiana (Gazania) namaensis S. Moore nov. spec. — Perennis, humilis, radice erecto valido fibras sat crassas sparsissime fibrilliferas emiltente ad collum ramoso, ramis brevibus densifoliatis, foliis longi- petiolatis pinnatifidis supra scabro-hispidis subtus albo-tomentosis jugis sæpissime 3—5 lobis oblongis obtusis, petiolis faminam excedentibus subæquantibusve, pedunculis quam folia brevioribus glabris, involueri urceolati 4-serialis phyllorum exteriorum parte libera quam tubus insigniter breviore triangulari-deltoidea acuta margine ciliata, phyllorum interioruin parte libera tubum æquante vel breviter excedente oblongo- lanceolata acula vel breviter spinuloso - acuminata margine anguste scariosa glabra, receptaculo plano. ligulis longe exsertis linearibus minute 2-dentatis, styli ramis obtusis, achæniis maxime crudis turbinatis longe villosis, pappi paleis setaceo-incisis villosis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, !Gubub, Dinter 1204. Radix ad collum fere 1,5 cm diam. Folia 3,0—35 em long.; lobi 0,2—0,3 cm long.; petioli ima basi aliquantulum dilatati. Pedunculi ..2.5 cm long., vel minus. Involucri tubus 0,6 cm long., 0,8 cm lat.; phyllorum extimorum pars libera 0,2 em long. et vix totidem lat, phyllorum interiorum adusque 0.6 cm, intimorum 0,7 em long., hæc basi 0,25 cm lat. Ligulæ fere 2,0 cm long., 0,2 cm lat. Disci corollæ 0,75 cm long. Achznia circa 0,2 cm, pappi paleæ 0.15 cm long. 1024 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze süR.). Distinguished from its allies by the very short and relatively broad outer involucral leaves, and the shape and relative length of the inner ones. Crocodilodes Chamzepeuce S. Moore nov. spec. — Frulicosa, erecla, frequenier ramosa, ramis creberrime foliosis minute et pallide fulvide glanduloso - puberulis dein glabris, folicrum axillis alabastra parvula dense albo-lanata ferentibus, foliis alternis sessilibus ambitu oblongis pinnatifidis apice simpliciter spinosis lobis triangularibus {-ner- vibus in spinam fulvam sat validam desinentibus jugis utrinque 3 additis 1—2 basalibus imminutis necnon interdum 2—4# minoribus interjectis coriaceis supra nitentibus sublus incanis, capitulis mediocribus ad apicem ramulorum solitariis sessilibusque heterogamis radiatis mulliflosculosis, involucri late campanulati phyllis subtriseriatis prope basin connalis lineari-lanceolatis spinoso-acuminatis exterioribus sat valide spinoso- pectinatis extus incanis inlerioribus cilialis minute pubescenlibus, receptaculi alveolis breviter dentatis, ligulis involucrum paullulum exce- dentibus, disci flosculis inclusis, achæniis turbinatis dense villosis, pappi paleis quam achænia brevioribus lineari-lanceolatis acutis longe cilialis stramineis. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Inachab, Dinter 1203. Folia modice 1,5—2,5 cm long., 0,3—0,4 cm lat., supra reticulato- nervosa; lobi majores (spina haud exempta) 0,7 cm long. attingentes, sæpe vero breviores; lobi basales 0,2—0,4 cm long. Capitula pansa circa 2,5 cm diam. Involucri phylla 1,5 cm long., dorso carinata. Ligulæ oblongæ. Disci corollæ tubus superne ampliatus, exlus pubescens, 0,6 cm long.; lobi anguste lineari-lanceolati circa 0,3 cm long. Anthe- rarum caudæ obtusæ. Styli rami 0,2 cm long. Achænia 0,3—0,4 cm long., 0,15 cm diam. Pappi paleæ inter se parum inæquales, circa 0,15 cm long. Nearest C. corymbosum 0. Kuntze (Berkheya corymbosa DE.) which has woolly branches, larger and different-looking leaves, smaller flower- heads, less copiously spiny outer involucral leaves, and quite different pappus. Dicoma capensis Less. in Linnæa V (1850), 277. — var. namaensis S. Moore nov. var. — A typo distat ob habitum rigidiorem, folia oblanceolata appresse nec floccose tomentosa, folia in toto 4,0—5,0 cm long., summum 0,7 (raro 0,8 cm) lat, corollas flosc. neut. quam eæ typi majores sc. 0.6 cm long., pappum flosculorum nominatorum longiorem et revera 1.0 cm long. This, which is certainly not D. Schinzii O. Hoffm., looks very different from the type, but cannot think, be regarded on a distinct species. Deutsch-Südwest-Afrika : Gross-Namaland, Haigams, Dinter 1191. Dicoma (& Brachyachænium) Dinteri S. Moore nov. spec. — Fruticosa, erecla, ramosa, caule angulato una cum ramulis ascendentibus bene foliosis lana tenuissima cinerea cincto deinde obscure furfuraceo- iomentoso, foliis parvis sessilibus linearibus vel anguste lineari-spathu- latis acutis inlegerrimis coriaceis supra glabris vel fere glabris subtus intricale cinereo-furfuraceo-tomentosis, capitulis parvulis homogamis 8-flosculosis ex ramulis perbrevibus distantibus vel binis approximatis oriundis, involucri campanulati phyllis 5-seriatis extimis abbrevialis ovatis interioribus ovato-oblongis intimis oblongis omnibus æqualiter spinoso -acuminalis rigidis dorso brevissime cinereo-lanalis margine MITTEILUNGEN AUS DEM BOT. MUSEUM DER UNIVERSITÄT ZURICH. XXL 1025 scariosis et microscopice serrulatis vel erosulis, receptaculo plano, flos- culis omnibus hermaphroditis, corollarum lobis sursum recurvis, anthe- rarum caudis barbellatis, achæniis brevibus late turbinatis densissime villosis, pappi selis exterioribus attenuatis quam interiores paullo latiores brevioribus omnibus scabridis stramineis. Deutsch-Südwest-Airika : Hereroland, Windhoek, Dinter 1245. Folia 0,5—1,5 cm long.. 0,1—0,2 cm lat., horum costa media subtus eminens. Capitula pansa 1,0 cm long., 1,2 cm diam. Involueri phylla extima 0,4—0,5 cm, interiora 0,6—0,7 cm, intima 0,8 cm long. Corollæ tubus vix 0,3 cm long.; limbi lobi anguste lineares, oblongi. 0,5 cm long. Achænia 0,2 cm long., et totidem diam. Pappus 0,7 cm long. Evidently closely allied to D. Nachtigalii O. Hoffm. a plant unknown to me, which is described as a very densely leaved shrub with spathu- late leaves 4 mm broad and tomentose on both sides; its capitula have 15— 20 florets and are 14 mm long and broad, and the involucral leaves are linear or lanceolate. Dicoma (£ Plerocoma) membranacea S. Moore spec. nov. — Herbacea, caulibus e rhizomale parum incrassato fibrillas longas simplices rigidas graciles emittente ascedentibus abunde foliosis dense albo- araneoso-tomentosis, foliis sessilibus oblanceolato-obovatis nunc obtusis- simis nunc obtusis nunc apice pungentibus margine evanide denticulatis decurrentibus tenuiter membraneceis supra piloso-villosulis mox glabris subtus albo-araneoso -tomentosis, capitulis mediocribus circa 20-flos- culosis ad apicem caulium in corymbo brevi paucicapitulato dispositis, pedunculis propriis quam capitula brevioribus bracteis rigidis in invo- lueri phylla extima transeuntibus onustis, involucri campanulati flosculos bene superantis phyllis circa A0-serjatis extimis insigniter brevioribus et deinde reflexis exterioribus lineari-lanceolatis una cum interioribus lanceolatis necnon margine scariosis longe spinuloso-acuminatis crebro ciliolatis intimis oblongis scariosis paullo abbreviatis omnibus subniten- tibus et in sicco dilutissime griseo - virescentibus, receptaculo alte foveolato, flosculis omnibus hermaphroditis, corollarum lobis erectis, antherarum caudis brevissime barbellatis, achæniis circa 7-costatis inter costas dense villosis, pappi albi setis exterioribus interioribus confor- mibus nisi brevioribus omnibus breviter plumosis. Südwest-Afrika : Uukuanyama, Omupanda, Rautanen. Circa 20.0 cm alt. Folia 10,0—14,0 cm long. (summa vero breviora sc. 5,0—7,0 cm), 2,5—4,0 cm lat., penninervia. Corymbi 4,0—5,0 cm diam. Involucra 2,0 cm long., 1,3 cm lat.; phylla extima 0,6—0,8 cm, interiora 1,5 — fere 2,0 cm long. Receptaculi foveolæ circa 0,2 cm alt., irregulariter dentatæ. Corolla 1,0 cm long. tubus limbo æquilongus. Antheræ apice obtusæ. Achænia 0,3—0,5 cm long. Pappi sel exteriores circa 0,6 cm, interiores fere 1,0 cm long. Allied to D. sessiliflora Harv. but the heads are not sessile in the axils of the leaves and the broad membranous leaves are entirely different. Among other discrepancies may be mentioned the shallower foveolæ of the receplacle of D. sessiliflora, its larger corollas with the limb - markedly longer than the tube, apiculate anther-tips and more markedly barbellate anther-tails. 1026 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). Zwei neue Piper-Arten aus China VON Cas. de CANDOLLE (Gent). GENUS PIPER L. p. p. Sectio Euriper C. DC, in Prodr. XVE I, p. 339. 1. Piper macropodum sp. nov., foliis modice petiolatis ovato- ellipticis basi leviter inæquilatera vel æquilatera acutis apice acuminatis acumine acuto. utrinque glabris, submultiplinerviis nervo centrali nervos adscendentes utrinque 3 miltente, quorum supremus fere e 2'/» cm a basi infimusque e basi soluti, petiolo basi ima vaginante pedunculoque petiolum multo superante glabris, spica limbi dimidium parum superante, rhachi hirsuta, bractea orbiculari centro sessili. bacca ovata. In Yunnan, Szemeo (Henry n. 12210 D in h. Turicensi). Ad arberes scandens. Ramuli glabri, spiciferi fere 1'/ mm crassi, collenchymate in fasciculos discretos disposito libriformi, fasciculis intra- medullaribus A-seriatis, canali vacuo centrali. Limbi in sieco firmulo- membranacei crebre pellucido-punetulati circiter 12 cm longi 6 cm lati. Petioli sub limbo circiter 1'/s cm, inter limbi latera usque ad 5 mm longi. Pedunculi fere 37 mm longi. Baccæ sessiles glabræ 4 mm longæ. Stigmala % sessilia linearia decidua. 2. Piper polysyphonum sp. nov., foliis brevissime petiolatis lanceolato-ellipticis basi æquilatera acutis apice acuminatis acumine obtusiusculo, utrinque glabris, 7-plinerviis. petiolo ultra basin vaginante pedunculoque peliolum paullo superante glabris, spica limbo æquilonga glabra, bractea oblonga utrinque oblusa rhachi adnata et tantum margine libera, bacca ovata. In Yunnan, Szemeo (Henry n. 11635 E in h. Turicensi). Ramuli glabri in sicco nigri. spiciferi vix 2 mm crassi, collenchymate subcontinuo libriformi, fasciculis intramedullaribus 1-seriatis, canalibus vacuis inter fasciculos periphericos et intramedullares numerosis unoque centrali. Limbi in sicco membranacei minutissime pellucido-punctulati 4% cm longi 6 cm lati, nervis adscendentibus superioribus fere e 3 cm a basi solutis. Petioli usque ad A cm, pedunculi usque ad 1'/sz cm longi. Baccæ sessiles glabræ in sicco nigræ circiter 3 mm longæ. Stigmata 4 sessilia ovalo-acula. 1027 LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAN PAR Frédéric 8. Wii LEAMS (Suite.) The continuation of this list, which proceeds with the enumeration of the species of the lower groups of Dicotyledons, starts off from n. 344; three numbers having been duplicated by inadvertence in the first por- tion of the list. IL may be noted that references are given in the case of new names published after 30 December 1885, the terminal date of the names which are included in the Index Kewensis. References are also given where the authorities or citations are different from those quoted for the species in the Index Kewensis, or otherwise inaccurale. In the matter of nomenclature, I have mainly followed the suggestions issued by the botanical authorities of the Berlin Museum, being for the most part readily applicable by practical botanists : but Iam in complete accord with the views long held by the scientific staff of the Kew Botanic Gardens and Herbarium, who disregard the multifarious and mutually conflicting «rules» for nomenclature each and all severally recom- _ mended for adoption in bewildering succession, to the confusion of bota- nical literature, and who righily relegate nomenclature to a subordinate place in systematic bolany. 1028 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (30) DICOTYLEDONES SuBcLass. CHORIPETALÆ Ser. A. ARCHICHLAMYDEÆ Ord. Viscales. Fam. 25. LORANTHACEÆ Subfam. Loranthine. 344. Elytranthe ampullacea Engl. et Prantl, Natürl. Pflanzenf. II, Abt. 2, p. 188 (1889). — F K C. V, p. 256; river-bank. 345. Loranthus chrysanthus Cand. — F K C. V, p. 256. 346. Loranthus heteranthus Cand. — F K C. V, p. 256; on Mangifera indica. 317. Loranthus pentandrus L. — Near Bangkok (Schomburgk, n. 222, D. 313). — F K C. V, p. 256; on Hernandia peltata and Bruguiera eriopetala. 348. Loranthus pentapetalus Roxb. — Chantabun, 1882 (Murton, n. 65), on Ficus benjamina. — F K C. V, p.256. 349. Loranthus Siamensis Kurz. — Ex Hook. f., Fl. Brit. Ind. V, p. 223. Subfam. Viscine. 390. Viscum orientale var. obtusatum Cand. (sp.). IRRE V, p- 267; on Ficus consociata var. Murtoni King. Ord. Santalales. Fam. 26. OPILIACEÆ 351. Cansjera Rheedei J. F. Gmel. — Lamputiyang, W. coast of Siam, 1882 (Murton, n. 45). Fam. 27. OLACACEÆ 352. Harmandia Mekongensis Baill., in Bull. Soc. Linn. Paris, II, p. 770 (1889). — Siam; right bank of R. Mekong. 353. Anacolosa Grifithii Mast. — Noi Island, Gulf of Siam, 187% (Pierre, n. 1415). (31) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 1029 Ord. Amentales. Fam. 28. CORYLACEÆ 394. Castanea armata Williams, nom. nov. — F K C. V, p. 255 (« Casta- nopsis armata»). Syn. Quereus armata Roxb.; Gastanopsis armata Spach ; Castanea tribulordes var. armata Kurz. 399. Quercus lanceifolia Roxb. — F K C. V, p. 255. 356. Quercus semiserrata Roxb. — F K C. V, p. 255. A form with glo- bose-ovoid velutinous glands, 2 em. long. Ord. Piperales. Fam. 29. SAURURACEÆ 357. Houttuynia cordata Thunb.— Along banks of canals near Bangkok (Schomburgk, n. 219, n. 296). See also Hook. f., Fl. Brit. ind. V, p. 78. Ord. Urticales. Fam. 30. MORACEÆ 398. Streblus asper Lour. — Bangkok (Schomburgk, 1859, nn. 146, 227; E. B. Gould, 1888; R. Zimmermann, 1899, n. 91). 359. Ficus altissima Blume. — FKC. VI, p. 352; rocks near the sea (n. 846). 360. Ficus benjamina L. — FKC. V, p. 256. 361. Ficus bracteata Mig. — FKC. VI, p. 352; jungle (n. 142, n. 59a). 362. Ficus chartacea var. torulosa King, Ann. Bot. Gard. Calcutta, II (1888). — F K C. VI, p. 353; open country (n. 717c). 363. Ficus consociata var. Murtoni King, Ann. Bot. Gard. Calcutta, I, p- 34, t. 37 (1887). — F K C. VI, p. 352; on sandy or rocky ground near the sea (n. 440, n. 537, n. 697 a). 364. Ficus fistulosa Blume. — F K C VI, p. 353 (nn. 252, 395, 427, 691, 796). 365. Ficus fulva Blume. — F K C. VI, p. 353; jungle, on a river-bank (n. 623). À _ 366. Ficus glabella Blume. — F K C. VI, p. 352; on rocks in the jungle . (n. 200 b). 367. Ficus hispida L. f.— FKC. VI, p. 353; open country (n. 219). 368. Ficus pilosa var. chrysocoma (Blume) King. — F K C. VI, p. 352; sandy sea-shore (n. 5795). 1030 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2€ SÉR.). (32) 369. Ficus punctata var. falcata (Thunb.) King. — F K C. VI, p. 353; jungle, a climber on trees (n. 526 c). 370. Ficus pyriformis var. ichnopoda (Miq.) King. — F K C. VI, p. 353; rocks in the jungle (n. 93, n. 617a). 371. Ficus retusa L. — F K C. VI, p. 352; sandy sea-shore (n. 573). 372. Ficus variegata Btume. — FKC. VI, p. 353; river-bank in the jungle (n. 693). 373. Ficus vasculosa Miq. — F K C. VI, p. 352; open country (n. 717b). 374. Ficus villosa Blume. — FKC. VI, p. 353; common in the Jungle, a climber on trees (n. 124, n. 404). 375. Conocephalus suaveolens Blume. — F K C. VI, p. 35%; river bank in the jungle. Fam. 31. ULMACEÆ 376. Trema Amboinensis Blume. — Ruins at Angkor, 1875 (Lebeuf, n. 624). 377. Trema orientalis Blume. — F K C. VI, p. 35% ; open country (n. 243, n. 301, n. 477). 378. Trema Timorensis Blume. — F K C. VI, p. 35%; dry open country (n. 303). Ord. Polygonales. Fam. 32. POLYGONACEE 379. Polygonum barbatum L. — Bangkok (Schomburgk, n. 225). See also Hook. f., Fl. Brit. Ind. V, p. 37. 380. Polygonum orientale L. — A long canals near Bangkok (Schom- burgk, nn. 159, 293). See also Hook. f., 1. e., p. 30. Ser. B. GENTROSPERMZ Ord. Olerales. Fam. 33. CHENOPODIACEE 38i. Suæda maritima Dumort. — Siam (ex Hook. f., Fl. Brit. Ind. V, p. 14 [Aug. 1886]). On the west coast of Lower Siam. Fam. 34. AMARANTHACEÆ 382. Celosia argentea L. -— A long canals near Bangkok (Schomburgk, (n. 166). 383. Allmania nodiflora Hook. f. — Anhin, in the province of Battam- bong (Schomburgk, n. 277). 384. Achyranthes aspera L. — Bangkok (Schomburgk, n. 207). (33) F. N. WILLIAMS. LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 1031 Ord. Dianthales. Fam. 35. BASELLACEÆ 385. Basella rubra L. — Bangkok (Schamburgk, nn. 175. 18%, 235). Ser. C. GALYCIFLORÆ Ord. Daphnales. Fam. 36. THYMELEACEE 386. Aquilaria Malaccensis Lamk. — Confines of Tenasserim and Siam (Kurz). North of Perak (C. Smith ap. Hook. f.) Malay name, garu. 387. Linostoma scandens Kurz. — Siam (— L. Siamense Kurz). Ord. Myrtales. Fam. 37. LYTHRACEÆ 388. Ammannia peploides Spreng. — F K C. VI, p. 342; plains (n. 305). 389. Pemphis acidula Forst. — F K C. VI, p. 342; sandy sea-shore of Kahdat island (n. 323). Cape Chong Pra, 1882 (Murton, n. 134). 390. Lagerstroemia floribunda Jack. — Near Bangkok, on rocks by the sea-shore (Schomburgk, n. 240). — F K C. VI, p. 343; on rocks near the sea (n. 628a), Kedah (Curtis, n. 2602), on the coast. 391. Lagerstroemia flos-reginæ Retz. — A long canals near Bangkok (Schomburgk, n. 129). — F K C. VI, p. 343. 392. Lawsonia alba Lamk. -— A long canals near Bangkok (Schomburgk, n. 178), Fam. 38. SONNERATIACEÆ 393. Sonneratia alba Smith. — FKC. VI, p. p. 343; on the sea-shore (n. 44). Anhin, in the province of Battambong (Schomburgk, n. 258). Fam. 39. LECY THIDACEÆ 394, Barringtonia acutangula Gärtn. — Bangkok (Schomburgk, n. 187, n. 309). 395. Barringtonia sp. — Bangkok (Schomburgk, n. 214, specimen not kept). Fam. 40. RHIZOPHORACEÆ 396. Ceriops Candolleana Arn. — FKC. V, p. 251. Abundant in the tidal-forests with the mangroves on muddy and stony ground, in the islands of 1032 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M® SER.). (34) (hang, Chick, and Kong, at Klong, also at Cape Ngob on the mainland of the Gulf of Siam. 397. Ceriops Roxburghiana Arn. — F K C. V, p. 251; tidal-forest on stony ground. 398. Rhizophora conjugata L. — FKC. V, p. 250. 399. Rhizophora mucronata Lamk. — F K C. V,p. 250. In estuaries and swamps; also along the Wen creek, and at Cape Ngob, on the mainland. 100. Carallia integerrima Cand. — F K C. V, p. 253; river-banks in the jungle. 401. Bruguiera caryophylloides Blume. — F K C. V, p. 253. On muddy ground in the islands of Chang and Chick; and along the Wen creek, and at Cape Ngob, on the maınland. 402. Bruguiera eriopetala Wight et Arn. — FKC.V,p.252; on muddy ground, and at Cape Ngob on the mainland. 403. Bruguiera gymnorhiza Lamk. — FKÜ. V, p. 252; on swampy muddy ground. 404. Bruguiera parvifiora Wight et Arn. (?). — FKC. V,p. 253; at Cape Ngob on the Gulf of Siam. Fam. 41. COMBRETACEÆ 405. Combretum tetralophum C. B. Clarke. — Bangkok (Schomburgk, n. 231), and up the R. Menam, near Bangkok (Schomburgk, n. 147). 406. Quisqualis indica L. — Marshes at Bangkok (Schomburgk, 1859, n. 193, Zimmermann, 1899, n. 64). 407. Terminalia catappa L. — Bangkok (Zimmermann, 1899, n. 116). 408. Terminalia citrina Roxb. — Wat Poh, near Bangkok (Schomburgk, n. 144). Fam. 42. MYRTACEÆ 409. Eugenia grandis Wight. — Langkawi Island (Curtis). 440. Eugenia Inasensis King, Mat. Fl. Malay Penins., p. 550, reimpr. ex Journ. Asiai. Soc. Bengal, 1901, p. 120. — Mt. Inas, on the ridge which sepa- rates Lower Siam from British Malaya, at 1500 metres (Wray, nn. 4134, 4150, 515%). 444. Eugenia jambolana Lamk. — Marshes near Bangkok (Schomburgk, n. 128, n. 172). 142. Eugenia Malaccensis L. — Canals near Bangkok (Schomburgk, n. 137). 143. Leptospermum flavescens Smith. — Kedah (Ridley, n. 5349). (35) F. N. WILLIAMS, LISTE DES PLANTES CONNUES DU SIAM. 1033 Fam. 43. MELASTOMATACEÆ Subfam. Melastomatine. . 41%. Melastoma Malabathricum L. — F K C. VI, p. 344; jungle near the Majum creek (n. 607a). Kedah (Ridley). 145. Melastoma polyanthum Blume. — F K C. VI, p. 344; dry open places near C. Dan (nn. 27, 160). 416. Melastoma sanguineum D. Don. — F K €. VI, p. 344; Nipple at 600 metres in the jungle (nn. 607a, 672a). Kedah (Ridley, n. 5211). 147. Melastoma villosum Lodd. — Road to Bangplosoi, near Bangkok (Schomburgk, n. 275). FK C. VI, p. 345. 418. Sonerila brachyantha Slapf et King, in King, Mat. Fl. Malay Penins., p. #45, reimp. ex Journ. Asiat. Soc. Bengal, 1900, p. 37. — Mt. Inas, at 1500 metres, on the ridge which separates Lower Siam from British Malaya. 419. Sonerila congesta Stapf et King, in King, 1. c., p. 440. — Mt. Chin- chang in Kedah (Curtis, n. 2572). 120. Sonerila epilobioides Stapf et King, 1. c., p. 430. — Kedah. 421. Sonerila muscoides Stapf et King, I. c., p. 439. — Mossy trees on Mt. Rayah, in Kedah (Curtis, n. 2573). 422. Sonerila obliqua Korth. — Lower Siam; the commonest species of the genus in the Malay Peninsula (Ridley, in Trans. Linn. Soc. ser. 2, Lil, p. 301 [1893]). 423. Sonerila pallida Stapf et King, in King, |. e., p. 435 (1900). — Mt. Inas, at 1500 metres (Wray, n. 4100). Subfam. Astrontine. 12%. Pternandra cœrulescens Jack. — FK C. VI, p, 345; in jungle. Subfam. Memecyline. 425. Memecylon edule Roxb. — Kedah (Curtis, n. 2627). 426. Memecylon floribundum Blume. — F K C. VI, p. 345; Prao creek, on rocks in the jungle (n. 7064). In Prof. Gogniaux’ bulky and exhaustive monograph of the family Melastoma- taceæ not a single Siamese locality or record is given for any species therein enumerated. The 13 species here given have all been recorded from Siam since the publication of the work in 1891. Fam. 44. ONOTHERACEÆ 427. Jussieus suffruticosa L. — On banks of canals near Bangkok (Schomburgk, n. 290). 103% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (AM SER.). (36) Ord. Umbellales. Fam. 45. ARALIACEÆ 428. Aralia armata Seem. — Kedah (Curtis, n. 2526; ex King, Mat. Fl. Malay Penins.). Fam. 46. UMBELLACEÆ 429. Hydrocotyle asiatica L. — F K C. V, p. 248; in pools. There is not a single specimen of an Umbelliferous plant from Siam to be found in Kew Herbarium. Ord. Saxifragales. Fam. 47. PODOSTEMONACEÆ 430. Polypleurum Schmidtianum Warmg. in F K C. V, p. 258. — On rocks, up to 210 metres, in quickly flowing water. See also Warming’s sixth paper on the family Podostemonaceæ in Ægl. Danske Videnskabernes selskabs Skrift. 1901, where the Siamese species is figured and more fully described. Ord. Rosales. Fam. 48. CONNARACEÆ Trib. CONNAREZÆ 431. Connarus gibbosus Hook. f. — Chantabun (Murton, n. 6%, n. 76). Kow Hoo Wen, on west coast of the gulf of Siam (Murton, n. 105). Kanburi (Teysmann, ex herb. Bogor. n. 6016). Abundant in Coah, an island of the Langkawi group, 1899 (Curtis, n. 2905). ; 432. Connarus Mekongensis Pierre, Fl. For. Coch., sub n. 377 (Sept. 1898). — A long the valley of the R. Mekong, from the delta to the Lao country (herb. Pierre, n. 6373; Harmand, n. 1238); — not figured on the plate with the other species of Connarus. 433. Agelæa densiflora Pierre, Fl. For. Coch., n. 3765 (Sept. 1898). — On both the Siamese and the French banks of the R. Mekong (herb. Pierre, n. 6543; Harmand, n. 290). 434. Agelæa vestita Hook. f. — Sirangoon (Murton, n. 14 «deliciously scented »). 435. Rourea Harmandiana Pierre, Fl. For. Coch., n. 37%e (Sept. 1898). Valley of the Mekong (herb. Pierre, n. 6271; Harmand, n. 1876). 436. Rourea rubella Pierre, |. c., n. 379/ (Sept. 1898). — Valley of the Mekong. 437. Rourea santaloides Wight et Arn. — Valley of the Mekong (herb. Pierre, n. 6370; Harmand, n. 1365). (A suivre.) 1055 DIE LAUBMOOSE BADEN Eine bryoegeographische Skizze VON Dr Th. HERZOG (Suite.) 172. Tortula pulvinata Hedw. (Bardula Jur.). R. 280. Ziemlich dichte, oft sehr dichte Räschen von trocken grauer, feucht schmutzig- bis olivengrüner Farbe, ziemlich stark rotbraun ver- filzt. Blätter kleiner als bei den meisten Tortula-Arten, feucht sich zurückkrümmend, spatelförmig bis geigenförmig, abgerundet oder meist an der Spitze ausgerandet,; Blatthaar spärlich gezähnt, am Grund rotbraun, oben hyalin. An Holz und Felsen, trockene Orte bevorzugend. Nur bis in die untere Bergregion. Früchte bis jetzt in Baden nicht bekannt. B. Hohentwiel (Gerwig). S. An einem Nussbaumstamm in Falkensteig im Höllenthal (Sickenb.), auf Gneis am Scheiben- felsen im Zastlerthal (H.). E. In der Zähringerstrasse-Frei- burg an Bäumen (Geheeb), Bötzingen (Goll). 173. Tortula montana Lindb. (Barbula intermedia Milde). R. 281. Im Habitus ausserordentlich an Tortula ruralis erinnernd und auch dieser nahe verwandt. Blätter beim Anfeuchten sich nicht sparrig zurückkrümmend, sondern sich nur entfaltend und weit abstehend. Besonders an Kalkfelsen. Viel seltener als Tortula ruralis. J. Am Rheinfall bei Schaffhausen * (Gerwig u. W. B), Donau- (hal bei Beuron (H.). B. Hohenhöwen (H.). V. Isteinerklotz (H.). K. Limburg (Kneucker), Lützelberg (H.), Oberschaff- hausen (Goll), Badberg b. Vogtsburg (H.) N. Durlach (A. Br.). 174. Tortula ruralis L. (Barbula Hedw.). R. 282. Kräftiges, meist Rasen oder Kissen bildendes Moos mit häufig bräunlichem Anflug. 1036 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me sËR.). (84) Blätter breit, locker verbogen abstehend, beim Anfeuchten sich sehr rasch sparrig zurückkrümmend. Rippe kräftig, braunrot, am Rücken rauh. Blatthaar stark dornig gezähnt, hyalin oder an der Basis braun gefärbt. Kapseln auf langer Sela länglich-cylin- drisch, gerade oder etwas gekrümmt. An Felsen, Holz, Bäumen, auf Dächern, sogar auf blosser Erde, sehr gemein! Seltener mit Früchten. Anmerkung. Formen mit völlig braun gefärblem Blatthaar und kurzer, fast ovaler Kapsel, wie ich sie an einem alten Baum- stamm auf dem Feldberg bei ca. 1240 m. gefunden habe, führen, wie es scheint, zu Tortula aciphylla hinüber. XV. Fımisıe. GRIMMIACEÆ Cinelidotus Pal. Beauv. 1322. Grosse, dunkelgrüne Wassermoose,; Kapseln an kurzen Seitensprossen. 175. Cinclidotus fontinaloides (Hedw.). R. 286. Dunkel- bis schwarzgrünes, flutendes, ziemlich stark verästelles Moos, bis 20 cm. lang. Blätter lanzettförmig, Blaltrand sehr stark verdickt, Rippe sehr kräftig. Kapseln eingesenkt, sehr zahlreich. An Felsen in fliessenden Gewässern, Kalk bevorzugend. Ziem- lich häufig fruchtend. J. Rheinfall b. Schaffhausen * (Gerwig), Donauthal b. Beuron (H.). S. Kleinlauffenburg (Leiner, H.), Kirchzarten (Sickenh.), Oberried (C. Müller, H.). E. Ichenheim (W. B.), Maxau (W. B.), Hartheim am Rhein u. zwischen Rheinweiler u. Bellingen am Rhein (H.). 0. Heidelberg (C. Sch. u. Dr v. Holle), im Main bei Wertheim (Stoll). var. 8 Lorentzianus Mol. Kurze, sparrig abstehend beblätterte Pflanzen. Blätter an der Spitze gezähnt. E. Brunnentrog in Karlsruhe (W. B.), Brunnen in Rheinfelden (Geheeb). 176. Ginclidotus riparius (Host). R. 257. Dunkelgrünes, aufrechtes oder flutendes, meist nur wenig verzweigtes Moos. Blätter breit zungenförmig, Rand wulstig verdickt, Rippe kräftig, aber doch schwächer als bei den 2 andern Arten. Kapseln auf gerader, 5-8 mm. langer Seta, kurz keulenförmig, ziemlich gross. (85) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1037 An Felsen in fliessenden Gewässern, Kalk bevorzugend. Fruchtet selten. J. Donauthal b. Beuron (H.). E. Kleinlauffenburg (Geheeb), Rheinfelden (Amann), Hartheim, Rheinweiler-Bellingen u. Sasbach am Rhein (H.), Ichenheim (W. B.), Maxau-Leopolds- hafen (W. B.), Klepsau (Herter). 177. Cinclidotus aquaticus (Jacq.). R. 288. Sehr kräflige, starre, dunkelgrüne, dichte, flutende Rasen bildend, bis über 30 cm. lang. Blätter lang lanzettlich, mehr oder weniger sichelförmig einseitswendig. Rippe sehr breit und verflacht. Kapsel empor- gehoben, gross, auf 3-4 mm. langer Seta, schwarzbraun, glän- zend. An Felsen in rasch fliessenden Gewässern, Kalk bevorzugend. Selten fruchtend. J. Rheinfall b. Schaffhausen* (Gerwig), Schmittenbronnen b. Werrenwag im Donauthal (Kolb, H.). E. Laufenburg (Geheeb, H.). Sehistidium Bryol. eur. 1845. 178. Schistidium apocarpum (L.) (Grimmia Hedw.) R. 289. Dunkel oliven- bis braungrüne, lockere Räschen bildend, selten mehr als 2 cm. Blätter zugespilzi, ganzrandig, am Rand stark umgerollt, mit breitem, längerem oder kürzerem, hyalinem Haar, (doch erscheint der Rasen nicht grau, wie bei Schistidium con- fertum). Kapsel eingesenkt, mit rotem Deckel. Peristom purpurn, wenig durchlöchert, meist nur an der Spitze gespalten oder rissig. An Felsen (Kalk u. Silicatgesleine), an Mauern, selbst an Holz (doch selten) ; gemein bis in die obere Bergregion. 179. Schistidium gracile (Schleich) (Schistidium apocarpum var. ß gracile Bryol. eur.). R. 290. Wie schon der Name sagt, schlanker als Schistidium apocarpum, gelbbraun bis rötlich- u. schwarz- braun, 4-8 cm. hoch, Stengel steif und brüchig. Blätter lockerer gestellt und oft schwach einseitswendig, in ein kurzes, gezähntes Haar auslaufend. Blattrand stark umgerollt und gegen die Spitze schwach gezähnt. Perisiomzähne dunkelgelb, fadenförmig, ver- längert. Sowohl auf Urgestein als auf Kalk sehr häufig, besonders an Gebirgsbächen. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 10, 30 septembre 190%. 68 1038 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (86) 180. Schistidium alpicola (Sw.) var. 8 rivulare Wahlenb. (Schis- tidium apocarpum y rivulare Bryol. eur.) R. 291. Dunkelgrüne, fast schwarze, flutende Rasen bildend. Blätter im unteren Teil des Stämmchens fast völlig zerstört, eilanzettlich, breit abgerundet, gegen die Spitze gesägt, Haar fehlend, Rippe sehr dick, meist braunrot. Kapsel eingesenkt, entleert fast Areiselförmig. Peristom trocken zurückgeschlagen, schön rot. An Felsen in Gebirgsbächen (fast nur auf Urgestein), gewöhn- lich reich fruchtend. S. In der Alb bei St. Blasien (W. B.), bei Menzenschwand (H.), Hauensteiner Murg bei Hogschür, Eisenbach (Gerwig), Wutachthal zwischen Neustadt und Bad Boll (H.), Rammers- bach bei Staufen, Prägthal und Wiesenthal bei der Kastler- mühle (H.); Murg bei Raumünzach (W. B.), Gernsbach (Bausch). 0. Neckar b. Heidelberg (S.). 181. Schistidium confertum Bryol. eur. (Grimmia Funck) R. 292. Niedere, mehr oder weniger dichte, leicht zerfallende Räschen von grauer bis graubrauner Farbe bildend. Blätter fast wie bei Schisti- dium apocarpum, aber das Haar länger und stärker gezähnt. Kapsel eingesenkt. Peristom schön orangerot, Zähne sehr stark durchlöchert und an der Spitze oft gespalten. An sonnigen Felsen, namentlich Kalk und Basalt. B. Hohenhöwen (H.). K. An der Limburg (H.), Badberg bei Vogtsburg (H.). 0. Rusheim (Bausch), Heidelberg (A. Br., C. Sch., Sickb., Vonnoh)!, Schriesheim (Dr Görig). V. Oelberg bei Ehrenstetten (H.). | var. ß. obtusifolium Bryol. eur. Blatthaar fehlt. 0. Neckar bei Heidelberg (Dr v. Holle). 182. Schistidium pulvinatum (Hoffm.) (Grimmia sphærica Schimp.) R. 298. Kleine, dichte, schwärzliche Polster bildend. Blätter eilanzettlich, mit in der Blattmitte schmal zurückgerolltem Rand, Haar kurz und breit. Kapsel eingesenkt, fast Æugelig. Peristom rudimentär, gelbrot. An sonnigen Felsen (kalkscheu), sehr selten. 0. Porphyrfelsen im Ludwigsthal b. Schriesheim (Dr v. Holle). (87) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1039 Coseinodon Spreng. 1804. 183. Coscinodon cribosus (Hedw.) (Coscinodon pulvinatus Spreng) R. 298. Niedrige, grauschimmernde Pölsterchen vom Habitus einer Grimmta, feucht blaugrün. Blätter an der Spitze neben der Rippe tieffaltig, mit langem, fast glattem Haar. Kapsel völlig ein- gesenkt, gelblich, entdeckelt stark erweitert. Peristomzähne trocken strahlig ausgebreitet, rot, breitlanzettlich und stark sieb- arlig durchbrochen. An kalkfreien Felsen, selten. Nur S. An feuchten Gneisfelsen im Höllenthal (Sch. u. Milde, Solms-Laubach), Baldenwegerbuck gegen die Zastlerhülte am Feldberg (Lösch, H.). 184. Goscinodon humilis Milde. R. 299. Räschen lockerer als bei Coscinodon cribosus, sehr nieder. Blätter ohne Längsfalten. Kapsel entleert wenig erweitert. Deckel länger geschnäbelt. Peristom- zähne schmäler, langspitzig, wenig durchbrochen Nur hoher S. Mit Coscinodon cribosus am Baldenwegerbuck (H.). Anm. Ganz sicher nur eine verkrüppelte Form des Coscinodon eribosus, mit dem er übrigens am Fundort zusammen wächst. Der Uebergang von der einen Art zur andern ist völlig unmerklich, und nur die infolge der geringen Erweiterung auffallende Kapselform veranlasste mich, das kleine Räschen mitzunehmen. Erst bei mikroskopischer Untersuchung liessen sich dann die für Coscinodon humilis charakteri- stischen Merkmale nachweisen. Grimmia Ehrh. (1787). Centralstrang des Stämmchens stets vorhanden. Schlüssel zu den Arten. A. Blattränder flach bis eingebogen. a. Kapsel eingesenkt. I. Rippe am Grunde schwächer, Peristom fehlend........... G. anodon. II. Rippe am Grunde gleichbreit oder breiter, Peristom vorhanden. 1% Laminaxernschiehnge ee Nee G. crinita. 2 Eaminanobene&werschichtägn EEE NAN G. tergestina. b. Kapsel emporgehoben. 1040 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (88) I. Blätter gekrelt. 1. Rippe unten schwächer, Seta sehr kurz............... G. Doniana. 2. Rippe unten breiter, Seta lGnger. .......2...... G. montana. II. Blätter nicht gekielt. 4. Zellen des Blatigrundes quadratisch.............-- G. l:ucophæa. 2. Zellen des Blatigrundes verlängert..............-. G. commutata. B. Blattränder (oft nur an einer Seite) umgerollt. a. Seta gerade. I. Rippe unten gleichbreit oder breiter, Haar länger.......... G. ovata. II. Rippe unten schwächer, Haar kürzer................. G. elongata. b. Seta gekrümmt, anfangs herabgebogen, dann sich aufrichtend. I. Rippe am Grund schwächer. 1. Blätter trocken spiralig um den Stengel gedreht. a Blot langen Haar. a 2. ne nee G. funalis. 8. Bl. mit sehr kurzem bis fast fehlenden Haar........ G. torquata. 2. Blätter trocken sehr kraus, lang u. schmal............ G. incurva. 3. Blätter trocken weder spiralig gedreht noch kraus, Kapsel längsrippig. &. Bl. ränder oben zweischichnge 2.2... 2.2... 2... G. trichophylla. BBl: zander/oben einschichtige eve ee: G. orbicularis. II. Rippe am Grund gleichbreit oder breiter. 1. Kleinere, sehr dichtrasige Art, sehr gemein......... G. pulvinata. 2. Grössere, lockerrasige Pflanzen. sBlsiohne: Bapillen. ae ee er ..... (G. decipiens. B.aBlesmdssBapillen.n en ae G. elatior. 185. Grimmia anodon Bryol. eur. R. 300. Graue, ziemlich dichte Pölsterchen, fast vom Habitus der Grimmia erinita oder Grimmia tergestina, aber durch die am Grund schwächere Rippe und das fehlende Peristom leicht zu unterscheiden. Kapsel entleert weit- mündig. An Kalkfelsen und Mauermörtel, in sonnigen Lagen, sehr selten in Baden, im Schweizer Jura weiter verbreitet. 0. An Mauern des Heidelberger-Schlosses (H.). 186. Grimmia crinita Brid. R. 302. Mausgraue, mehr oder weniger silberglänzende, oft ausgedehnte Pölsterchen von unregelmäs- sigem Umfang, sehr nieder, meist wenige Millimeter. Blatthaar sehr lang. Kapsel entleert nicht weitmündig. Auf Kalkmörtel an sonnig-gelegenen Mauern, nicht gerade selten. B. Konstanz, Maurach (Jack); Hohentwiel (Gerwig). J. An Mauern bei Tuttlingen * (Hegelm.). K. Oberschaffhausen (89) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1041 (Goll), Sasbach (H.), Limburg, Breisach (H.), Burkheim (H.). E. Karlsruhe (S.), Durlach (Dr Schmidt), Seckenheim (v. Holle), Schwetzingen (Sch.). N. Pforzheim (Herb. Lösch). 0. Wertheimer-Schloss (H.). 187. Grimmia tergestina Tomm. R. 307. Ziemlich dichte, niedere, schwärzlich graue, leicht zerbrechliche Räschen oder Pölsterchen. Lamina der oberen Blatthälfte 2-schichtig, Rippe unten breiter, Spitze entfärbt, Haar lang, schwach gezähnt. Kapsel eingesenkt, entleert etwas weilmündig. An sonnigen Kalkfelsen, selten. 3. Beuron i. Donauthal (H. September 1900, ster.). 188. Grimmia Doniana Smith. (Grimmia sudetica Spreng) R. 306. Meist kleine, grauschimmernde Pölsterchen bildend. Blätter gekielt, mit langem Haar. Kapsel klein, bleichgelb, nur wenig emporgehoben, meist mit der Basis noch zwischen den Haaren der Blätter steckend. Auf trockenem, kalkfreiem Gestein, besonders im Gebirge. In Baden sehr selten. S. Gneisfelsen bei Triberg (D' W.). O0. Porphyrfelsen bei Dos- senheim (S.). 189. Grimmia montana Bryol. eur. R. 330. Im Habitus der Grimmia ovata ähnlich, aber Blattränder flach, und Lamina gekielt. Kapsel auf kurzer Seta, aufrecht, emporgehoben. An kalkjreien oft schattigen Felsen, wie es scheint, in Baden sehr selten. Nördlicher S. Schiltach (Goll), Eichhaldefürst (W. B.), Murgthal u. altes Schloss bei Baden-Baden (A. Br.). 190. Grimmia leucophæa Grev. R. 308. Grauweisse bis graue Rasen oder Räschen bildend. Blatthaar und Blätter auch beim Anfeuchten steif aufrecht abstehend. Blattspitze am Rand entfärbt, in einlanges Haar auslaufend. Zellen des Blattgrundes quadratisch. Kapsel glatt, rotbraun, kurz gestielt. An kalkfreiem Geslein, zerstreut. B. Hohentwiel (Gerwig). S. Seewand am Feldberg, Hohkelch am Belchen, Utzenfluh c. fret! u. Schönau im Wiesenthal (H.), Schlüchtthal beim Falkenstein (C. Müller!). K. Lützel- berg bei der Limburg c. fret.! (H.). 0. Heidelberg (v. Holle), Schriesheim (Bischof). 1042 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SER.). (90) 191. Grimmia commutata Hüben. R. 309. Der Grimmia leuco- phæa ziemlich ähnlich, aber mehr schwarzgrau. Blätter beim Anfeuchten sich zurückkrümmend. Zellen des Blatigrundes läng- lich. Kapsel braun, glatt. An kalkfreiem Gestein, ziemlich häufig. B. Hohenstoffel u. Mägdeberg (Jack u. Gerwig)!, Hohentwiel, Hohenhöwen (H.). S. Gneisfelsen b. Lauffenburg* (Geheeb, Jäger, H.), Bärenthal (Schmidle), Seewand am Feldberg, Belchen, Kapfenberg, Utzenfluh ce. fret.!, Schönau (H.). 0. Heidelberg (Sickb.), Porphyrfelsen bei Schriesheim (Bischof, v. Holle, Vonnoh). 192. Grimmia ovata Web. et Mohr. R. 311. Meist runde, schwarz- graue Räschen oder Pölsterchen bildend. Von allen Grimmien am leichtesten habituell mit Grimmia montana zu verwechseln, aber durch die Umrollung des Blattrandes gul zu unterscheiden. Seta aufrecht; Kapsel länglich-eiförmig oder elliptisch, schmal. Im ganzen Schwarzwald und Odenwald an kalkfreien Steinen und Felsen verbreitet, meist in der Bergregion. 195. Grimmia elongata Kaulf. R. 316. Ziemlich hohe, lockere bis dichte, braune Rasen oder Polster. Stämmchen schlank, wenig veräslet, ziemlich locker beblättert. Blätter trocken locker anlie- gend, feucht ziemlich aufrecht abstehend, mit mehr oder weniger kurzer Haarspitze. Blattzellen mit stark verdickten Wänden; gegen den Grund lockerer, gelb; unten am Rand einige Reihen viel weiter und fast wasserhell. Rippe am Grund schwächer. An trockenen, kalkfreien Felsen in subalpiner Lage, bei uns nur steril. Nur hoher S. Am Baldenwegerbuck gegen die Zastler-Vieh- hütte (H.), Feldberg gegen den Napf am sog. alpinen Steig (H.). 194. Grimmia funalis (Schwgr.) R. 326. Graugrüne, innen schwärz- lich bis bräunlich gefärbte Räschen bildend, die je nach dem Standort lockerer oder dichter sein können: Stämmchen dünn, fast faden- förmig. Blätter trocken mehr oder weniger deutlich spiralig um den Stengel gedreht, mit meist langem Haar. An trocken, kalkfreien (seltener an feuchten) Felsen im höch- sten Schwarzwald (ein echtes Alpenmoos, das ich z. B. noch bei 3200 m. am Signalhorn in der Schweiz sammelte.). Nur hoher S. Reichlich an der Seewand (Feldberg); am Heid- (94) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1043 stein beim Belchen (hier auch in einer forma pilosa); am Baldenwegerbuck, Feldberg gegen den Napf (H.); Obere Gfällwand im Oberriederthal (H.). Ein interessanter Fundort befindet sich im Höllenthal beim Hirschsprung, wo ich das Moos im Juli 1899, allerdings spärlich, an trockenen Gneisfelsen bei nur 600 m. sam- melte. Ebenso merkwürdig ist sein Vorkommen am Kl. Utzenfluh im Wiesenthal auf Thonschieferfelsen bei nur 600 m. var. 8 laxa Schimp. Lockerer; Haar kürzer bis fast fehlend. An schattigen Felsen des Heidstein beim Belchen und am « alpinen Sieig », Feldberg (H.). 195. Grimmia torquata Hornsch. (Grimmia torta Bryol. eur.). R. 327. Grüne bis gelbbraune, innen gewöhnlich fast schwarz gefärbte Rasen oder Polster bildend, bis # cm. hoch. Blätter trocken spiralig um den Stengel gedreht, mit ganz kurzer, den unteren Blättern fehlender Haarspitze. Ein schönes Alpenmoos, das im hohen Schwarzwald ziemlich weit verbreitet ist und auch zuweilen in die Thäler herabsteigt. An schattigen, oft feuchten, kalkfreien Felsen. Hoher S. Bei St. Blasien (Zickendrath; die Angabe in W. Baurs Laubm. d. Grossh. Bad in d. Mitt. d. bad. bot. Ver., p. 209 vom Vorkommen d. Grimmia contorta — Grimmia incurva beruht auf einer Namensverwechslung mit Grimmia torta — Grimmia torquata),. Nordwand des Belchen (H.), Hoh- kelch am Belchen (H.), Pflugscharfels am Schauinsland (H.) Seewand, Zastlerwand u. Napf am Feldberg (H.), Seebuck- gipfel (J. von Schneider!), Schlüchtthal beim Falkenstein, ca. 600 m. (GC. Müller!), Schwarzathal (H.), Kapfenberg (H.), Oberriederthal bei 600 m. (Geheeb u. H.), an den Gfällfelsen, Thorwand (H.). 196. Grimmia incurva Schwgr. (Grimmia contorta Schimp.) R. 315. Grüne, mehr oder weniger lockere, innen geschwärzte, meist kreisrunde Räschen bildend. Blätter sehr lang linealisch, (rocken stark gekräuselt, mit sehr kurzer Haarspitze. Perichätial- blätter mit längerem Haar. Blattzellen sehr klein, chlorophylreich. Bei uns nur steril. An trockenen, geschützten, kalkfreien Felsen. Nur S. In der Spalte des « Grossen Kandelfelsens » am Kandel 104% BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2% SÉR.). (92) bei Waldkirch, ca. 1170 m. (H.), nicht bei St. Blasien (siehe vorige Art). 197. Grimmia trichophylla Grev. R. 322. Lockere, niedere, gelb- lichgrüne bis graugrüne Räschen, oft vom Habitus eines schwäch- lichen Dryptodon Hartmanniü. Blatthaar ziemlich kurz, fast glatt. Kapsel klein, kurz gestielt, elliptisch, deutlich achtrippig, mit rotem, geschnäbeltem Deckel. Peristomzähne schmal und lang- zugespitzt, 2-3 fach bis zur Mitte gespalten, die Schenkel oft durch Querglieder verbunden. An trockenen Steinen und Felsen auf Urgestein oder kalk- ärmsten Gesteinen. Wie es scheint, in Baden ziemlich selten. S. Tiefenstein (Bausch), Zastlerthal c. fret.! (H.), Rammersbach- thälchen b. Staufen (H.), Griesbachtobel im Simonswald (H.). N. Durlach (A. Br.). 0. Königstuhl bei Heidelberg (v. Holle, Vonnoh), Langenstein (Zeyher), Minneburg b. Neckargerach (Böll!). 198. Grimmia orbicularis Bruch. R. 319. Meist hochgewölbte, schwach silberglänzende, oft kreisrunde Rasen vom Habitus der Grimmia pulvinata bildend. Von dieser leicht zu unterscheiden durch die am Grund schwächere Blattrippe und die kleinere, schön rotbraun gefärbte Kapsel (bei Grimmia pulvinata ist dieselbe reif orangerot). Peristomzähne breiter als bei Grimmia pulvinata. An sonnigen Felsen und Mauern, besonders auf Kalk und Basalt. K. Badberg (Sickb., H.), Breisach (Sickb.), Oberschaffhausen (Goll), Oberbergen (H.). O. Heidelberg (A. Br.), zwischen Weingarten u. Jöhlingen (Bausch.). 199. Grimmia pulvinata (L.) R. 320. Weniger hoch gewölbte, grauschimmernde Polster bildend. Blattränder bis zur Blaltmitte stark umgerollt, Rippe oben und unten gleich breit. Kapsel orange- rot, nach der Entleerung blassbraun. Peristomzähne schmal und lang, purpurn; Deckel geschnäbelt. An Felsen und Mauern, selten auf anderen Substraten, beson- ders in der Ebene und niederen Bergregion gemein ! Noch bei über 1000 m. im Bärenthal (H.). var. ß obtusa (Brid.). Kapsel kleiner, Deckel kaum geschnäbelt. V. Isteinerklotz (Lösch). 200. Grimmia decipiens (Schultz) (Grimmia Schultzü Hüben). R. 32%. Stattliche, graugrüne, ziemlich ausgedehnte lockere Rasen (93) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1045 von Racomitrium-Habitus. Blätter beim Anfeuchten sich stark zurückkrümmend, ohne Papillen, am Blatigrund mit einigen Reihen bedeutend lockrerer Zellen. Haar sehr rauh. Kapsel an herabgebo- gener Seta, stark längsrippig. An trockenen, kalkfreien Felsen. S. Am Baurturm, Thorwand u. Gfällwand bei Oberried (H.). Scharfenstein im Ober-Münsterthal (H.), Paulcketurm im Höllenthal (H.), Scheibenfelsen im Zastlerthal, Kybfelsen u. Schauinsland am Pflugsscharfels (H.). 0. Oelberg bei Schries- beim (Bischof, v. Holle, Vonnoh), Heidelberg (Genth.). 201. Grimmia elatior Bruch. R. 325. Im Habitus der Grimmia deci- piens sehr ähnlich, aber nech kräftiger, Stämmchen bis 8 cm. hoch. Blätter beim Anfeuchten sich stark zurückkrümmend, mit sehr niedrigen Papillen, Zellen am Rande des Blattgrundes nicht lockerer, wohl aber kürzer als diejenigen neben der Rippe. Kapsel mit starken Längsrippen, fast wie bei voriger. An trockenen, kalkfreien Felsen der alpinen Region. Nur hoher 8. Mit Früchten an der Seewand am Feldberg ca. 4200 m. (H.). Dryptodeon Brid. 1826. Ceutralstrang des Stämmchens fehlend. 202. Dryptodon Hartmani (Schimp.) (Grimmia Schimp.) R. 335, Lockere, mehr oder weniger ausgedehnte Rasen von gelblich- grüner bis dunkelgrüner Färbung. Rippe kräftig; Blatthaar sehr kurz, nur an den oberen Blättern vorhanden; alle Blattzellen verdickt und getüpfelt, rundlich-quadratisch, nur am Grund nächst der Rippe länglich-rectangulär. An der Spitze der Blälter oft ein Häufchen gelblicher Brutkörper. Eines der Moose, die der Anfänger, nicht recht unterzubringen weiss und am ehesten noch für ein Racomitrium hält. An schattigen, kalkfreien Felsen im Schwarzwald (und wahr- scheinlich auch im Odenwald ?) weit verbreitet. Stets nur steril. . 203. Dryptodon patens (Dicks.) (Racomitrium Hüben.) R. 334. Kräftiger als Dryptodon Harimanni, lockere, ziemlich hohe (bis 10 cm.) dunkelgrüne Rasen bildend. Stämmchen wenig verzweigt. Blätter völlig haarlos, gegen die Spitze schwach gezähnt, alle 1046 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zme SÉR.). (9%) Zellen rundlich-quadratisch, Rippe kräftig, am Rücken mit Längs- lamellen. Kapsel an schwanenhalsartig gebogener Seta nickend, nach der Entdeckelung auf geschlängelter Seta fast aufrecht. An meist schattigen, trockenen und feuchten kalkfreien Felsen; fruchtet nicht selten. Nur S. Feldberg (A. Br., H.), Zastlertobel (H.), Seewand (H.), Seebuck (H.), Kapfenberg (H.); Wildsee (W. B.). Rhacomitrium Brid. 1819. Centralstrang des Stämmchens /ehlend. Schlüssel zu den Arten. A. Verkürzte Seitenäste fehlend. aBlattimztiiHaae DE MUR Ne AE R. sudeticum. b. Blatt ohne Haar. I. Blattspitze breit u. stumpf, mit groben Zähmen......... R. aciculare. Il. Blattspitze stumpf zugespitzt, unversehrt............ R. protensum. B. Verkürzte Seitenäste vorhanden, ofi in Menge. a. Blätter mit Haar. I. Blatthaar papullôs. 1. Zellen der grünen Lamina papillös................ R. canescens. 2. Zellen der grünen Lamina nicht papillös......... R. lanuginosum. II. Blatihaar nicht papillös. 1. Zellen der Blattspitze verlängert. .............. R. microcarpum. 2. Zellen der Blattspilze quadratisch........... .. KR. heterostichum. b. Blätter ohne Haar aber lang zugespitzt................ R. fasciculare. 204. Rhacomitrium sudeticum (Funck.). R. 339. Ziemlich aus- gedehnte, schwärzlich-graue, meist reich fruchlende Rasen bil- dend. Habituell an kleine Formen von Rhacomitrium heterostichum erinnernd. Stämmchen dichotomisch verzweigt. Blätter mit langen Haar. Kapsel klein, länglich-elliptisch. An trockenen, kalkfreien Felsen in der oberen Bergregion. Nur S. Feldberg an der Zastlerwand (H.), Seebuck (A. Br., H.), Belchen (Dr W. u. W. B.); Herzogenhorn (H.); Hornisgrinde (Dr W.). 205. Rhacomitrium aciculare (L.) R. 337. Breite, lockere, meist mit Erde oder Sand durchsetzte Rasen von schön grüner Farbe. Blätter meist etwas einseitswendig, dadurch schon habituell von dem (95) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE EADENS. 1047 elwas schwächeren, allseitig abstehend beblätterten Rhacomitrium protensum unterschieden. Blätter zungenförmig, an der breit abgerundeten Spitze grob gezähnt. An nassen kalkfreien Felsen und an Steinen in Bächen. S. Sehr verbreitet, besonders in den Thälern. 0. Fahrenbach (Stoll), Eberbach (Leutz). 206. Rhacomitrium protensum A. Br. R. 338. Schwächer als Rhacomitrium aciculare, allseitig beblättert, grössere und flachere Rasen bildend, dunkelgrün. Blätter lineal-lanzettlich, mit stumpfer, ganzrandiger Spitze. An feuchten Felsen, meist an schattigen Stellen. S. Häufig : z. B. Schauinsland, Belchen, Feldberg, Höllenthal, Kandel, Hornisgrinde, Murgthal, Geroldsau, etc. 207. Rhacomitrium canescens Brid. R. 344. (Grosse, lockere, graugrüne Rasen bildend, doch schwächer als Rhacomitrium lanu- ginosum. Slämmchen reich mit kurzen Seitenästchen besetzt. Blatthaar stark papillös, aber schwach gezähnt. Kapseln länglich- elliptisch, auf rotbrauner Seta. Auf Sandboden, an trockenen Felsen und Steinen, von der Ebene bis ins Gebirge gemein. 208. Rhacomitrium lanuginosum Brid. R. 345. Sehr stattliche, tiefe, grünlich-graue Rasen bildend. Stämmchen reich mit kurzen Seitenästchen besetzt. Blätter trocken meist elwas einseilswendig, feucht sich sparrig zurückkrümmend. Haar wimperig gezähnt und grob papillös. Kapseln gehäuft an den Seitenäsichen, kurz-ellip- tisch, klein, auf kurzer, brauner Seta. An trockenen und feuchten Felsblöcken, oft Massenvegetation bildend. In der Bergregion auf Kieselgestein häufig, im Prägthal auf Thonschiefer, fehlt in der Ebene. Fruchtet seltener, so im Höllenthal (H.), bei Oberried (H.), Sir- nitz (W. B.), Brigittenschloss b. Achern (A. Br.). 209. Rhacomitrium microcarpum Brid. R. 343. Dem Rhacomi- irium heterostichum und kleinen Formen von Rhacomitrium canes- cens sehr ähnlich, aber leicht durch die verlängerten Zellen der Blatispitze von ihnen zu unterscheiden. Kapsel sehr klein. An trockenen, kalkfreien Felsen, wie es scheint, sehr selten. Nur hoher S. Am Feldberg 1805 von Gmelin entdeckt, später von Sickenb., Bausch u. Jack (!) wieder gesammelt. 1048 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (96) Anm. Exemplare, von Sickenberger gesammelt, im Herbar des lerrn Lösch, gehören nicht zu dieser Art! 210. Rhacomitrium heterostichum (Hedw.) R. 342. Ausge- dehnte, graugrüne, oft grauschimmernde Rasen, die meist reichlich fruchten. Zellen der Blattspitze fast quadratisch, Haar oberwärts gezähnt, am Grunde breit. Kapseln schlank. An trockenen, kalkfreien Felsen und Steinen. Durch den ganzen Schwarzwald u. Odenwald verbreitet, geht sehr hoch ins Gebirge! Am Feldberg bei ca. 1420 m., Heid- stein am Belchen, ca. 1230 m. (H.). 211. Rhacomitrium fasciculare (Schrad.) R. 340. Niederliegende, mehr oder weniger ausgedehnte Rasen von schmutzig- bis gelb- lichgrüner Färbung. Blälter sehr lang zugespitzt, an der äus- sersien Spitze stumpf, haarlos, oft schwach einseitswendig. Kapsel schmal cylindrisch; Deckel lang nadelförmig. An feuchten, kalkfreien Felsen der oberen Bergregion, selten in die tieferen Thäler herabsieigend. S. Belchen (de Bary, H.), Feldberg (Sickenb., H.), Feldsee (Jack, H.), Titisee (Jack), Herzogenhorn (H.), Bärenthal (Dr W. u. W. B., H), Zastlerthal (Jack, H,), Oberriederthal bei der « Hoh-Bruck » (H.), Prägthal (H.). O0. Heidelberg (v. Holle). Hedwigia Ehrh. 1787. 212. Hedwigia albicans Lindb. (Hedwigia ciliata Ehrh.) R. 348. Vom Habitus eines Rhacomitrium, doch nicht so stark verzweigt. Stämmchen meist aufrecht. Rasen locker, trocken weisslich. Blätter mit grob papillösem, gezähntem bis gewimpertem Haar, Perichätialblätter am oberen Rande mit langen, knotigen, hyalinen Wimpern. Kapsel eingesenkt, peristomlos, mit rotem Deckel. An kalkfreien Felsen und Steinen häufig. Durch den ganzen Schwarzwald und Odenwald verbreitet. | Anm. Ob die Wimpern der Perichätialblätter die Rolle des bei dieser Art fehlenden Peristoms bei der Ausstreuung der Sporen spielen, wäre noch zu untersuchen, ist aber nicht unwahrscheinlich. (97) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1049 Brachysteieum Reichenb. 1828. 213. Brachysteleum polyphyllum Hornsch. (Ptychomitrium Turn.). R. 346. Lockere, schwarzgrüne, oben grüne Rasen. Stämm- chen dicht und gleichmässig beblättert. Blätter lang, trocken kraus, an der Basis gefurcht, gegen die Spitze grob gesägt. Blatiflügel- zellen gebräunt, mehrschichtig, Oft mehrere Sporogone aus einem Perichätium. Kapsel schlank-elliptisch, gerade, gelblich-weiss bis bräunlich, rotmündig. Deckel nadelartig gerade geschnäbelt, röt- lich. Haube mützen/örmig, tief gejurcht und rings eingeschlitzt. Peristomzähne bis 1 mm. lang, beinahe bis zum Grund 2-spaltig bleich. An kalkfreien Felsen, im Schwarzwald nicht selten. S. Tiefenstein, Fuss des Belchen (H.), Oberriederthal (H.), Sternwald und Weissenfels b. Freiburg (H.), Bohrerthal am Schauinsland (H.), Hirschsprung im Höllenthal (H.), Wies- neck bei Kirchzarten (H.), Kapplerthal b. Freiburg (S., H.), Siensbach bei Waldkirch (H.), oberes Glotterthal (Janzen!), Kandel (Bausch), Eitersbachthal bei Simonswald (H.), Has- lach-Simonswälderthal (H.), Wild-Gutach (H.), Triberg, Schil- tach, Allerheiligen, Otienhôfen, Sasbach, Murgthal, Baden (W. B. in « Laubm. d. Grossh. Bad. »), Bühlerthal (Röll!). 0. Schriesheim, etc. (W. B., 1. c.). Anm. Sehr eigentümliche Gattung mit auffaliendem Mischtypus von Poitiaceen- und Grimmiaceen-Characteren. Besitzt nächste Verwandie in den Tropen. Bryogeographisch wichtig! XVI. Famizte. ORTHOTRICHACEÆ Amphidium Schimp. 1855. 214. Amphidium Mougeotii Schimp. (Amphoridium Schimp.) R. 352. Dichte, grüne, hohe, oft ausgedehnte, innen rostrote Polster bildend. Blätter schmal lanzettlich, lang zugespitzt, trocken nicht kraus, nur verbogen; Zellen schwach verdickt, rundlich-quadra- isch, gegen die Basis gestreckt und farblos. Perichätialblätter 1050 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (98) länger und schmäler als bei A. lapponicum. Kapsel deutlich empor- gehoben, peristomlos. An feuchten, kalkfreien und kalkarmen Feisen im Schwarz- wald gemein!, auch im Hegau am Hohentwiel. Im Odenwald, wie es scheint, fehlend. Die äusserst sellenen Früchte fand ich 1899 an den Felsen der Seewand a. Feldberg sehr reichlich, später (Herbst 1901) an Felsen im Oberriederthal. 215. Amphidium lapponicum (Hedw.) (Amphoridium Schimp.). R. 351. Ziemlich dichte, niedere, dunkelgrüne, innen oft schwärz- liche Rasen bildend. Blätter trocken gekräuselt, breiter zugespitzt als bei A. Mougeotü. Perichætialblätter kürzer und Kapsel fast zur Hälfte eingesenkt, auf sehr kurzer Seta, peristomlos. An trockenen, kalkfreien Felsen der alpinen Region. Nur hoher S. Im «Schneiderkamin » am Hohkelch am Belchen . (H.), Zastlerwand am Feldberg c. fret.! (H.). Zygeden Hook. et Tayl. 1818. 216. Zygodon viridisssimus (Dicks.) (Amphoridium De Not.). R. 389. Lebhaft grüne, ziemlich niedere Räschen bildend. Wenig- zellige Brutkôrper vorhanden. Blälter lang lanzettlich, fein zugespitzt, ganzrandig, trocken gekräusell, feucht sich sparrig zurückkrümmend. Blattzellen rundlich, klein, dicht und fein papillös, gegen die Basis oft verlängert und dünnwandig. Sela eiwa 5 mm. lang. Kapsel elliptisch, aufrecht bis geneigt, peristomlos. An Laubbäumen im Walde, ziemlich selten, äusserst selten fruchtend. S. Zastlerthal (Sickb.), Höllenthal beim Hirschprung (H.), Ober- riederthal (H.), Griesbachtobel über Simonswald (H.). E. Karlsruher-Schlossgarten (A. Br.), an Robinia bei der Karlsruher-Kadettenschule (W. B.), zwischen Schwelzingen u. Hockenheim (C. Sch.). (Fortsetzung folgt). PLANTE HASSLERIANÆ SOIT ENUMERATION DES PLANTES REGOLTEES AU PARAGUAY PAR LE D’ Emıne HASSLER, D’AARAU (SUISSE) de 1885 à 1902 ET PUBLIÉES PAR le Prof. D' R. CHODAT et le D" E. HASSLER (Suite.) Phaseolus semierectus L. in DC. Prodr. Il, 396; Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 189. £ angustifolia Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 190. Suffrutex 0,8-1,5 m. petala atropurpurea inter gramina in campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8147. y subhastata Benth. Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 190. Suffrutex 0,5-0.6 m. petala atrocyanea in campo sieco in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Febr., n. 8513. Phaseolus longepedunculatus Mart. Benth. in Ann. Mus. Vindob. II, 141; Flor. Bras. XV, 1, p. 190. foliolis lanceolatis. Herba volubilis vel procumbens 0,5-0,8 m. petala atropurpurea, in campo arenoso pr. Tobaty, Sept., n. 6197; in campo arenoso pr. Concepcion, Sept., n. 7539. foliolis ovatis. | -Herba volubilis 0,5-0,8 m. petala atropurpurea, in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6380 a. _ foliolis subhastatis. Herba volubilis 0,3-0,8 m. petala violacea, in campo San Bernardino, Febr., n. 605%; in campo pr. Caraguatay. Nov., n. 3435. Id. n. 1707 et 1787 Pl. Hassl. I, p. 36 sub P. erythroloma Mart. 1052 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (474) Phaseolus rufus Micheli. Contr. Flor. Parag. I, p. 26, tab. VII. Herba volubilis 0,5-1 m. petala rosea in dumetis pr. flumen Jejui guazu, Sept., n. 4623; in dumetis Bernal Cué, Mart., n. 3963. Phaseolus erythroloma Mart. Benth. in Ann. Mus. Vind. II, 141; Flor. Bras. XV, ı, p. 191. Herba volubilis 0.5-1 m. petala rosea vel vinosa, in campo pr. Tobaty, Mart., n. 4045: in dumeto pr. Igatımi, Nov., n. 5555. Phaseolus bracteolatus Nees et Mart. Nov. Act. Nat. Cur. XII, 27; Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 191. Herba volubilis 1-1.5 m. petala atro-violacea in campo pr. lacus Ypacaray, Jan., n. 3714, petala vinosa in campo pr. San Bernardino, Febr., n. 6053. forma major. Omnis planta robustior, foliolis dense sericeo velutinis, vexillo ad 20 mm. longo, legumine 60-80 mm. longo. Herba volubilis 4-6 m. petala atrocyanea ad marginem dumetorum in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8356; in campis montanis pr. Tobaty, Sept., n. 6204. Phaseolus Martii Benth. Ann. Mus. Vindob. II, 141; Flor. Bras. XV, 1, p. 192. Herba volubilis vel prostrata 0,4-0,6 m. in arenosis pr. Tobaty, Sept. n. 6380. Phaseolus prostratus Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 192. 8 angustifolia Benth. Flor. Bras. XV, ı, p. 192. Herba prostrata an semivolubilis 0,5-1 m. petala lutea carina brunneo vel violaceo variegata, in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5489; in campis pr. Valen- zuela, Jan.. n. 6986. Id. n. 1915 Pl. Hassl. I, p. 35 sub P. clitorioides Mart? Vigna luteola (Jacq.) Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 19%, tab. L.; Dolichos luteolus Jacq. Hart. Vindob., t. 90. Suffrutex volubilis 1-2 m. petala eitrina, in dumetis humidis pr. Concepcion, Sept., n. 7499. Vigna paraguariensis Benth. Flor. Bras. XV, 1, p. 195. forma latifolia. Foliis ovato lanceolatis, sparse puberulis. Suffrutex volubilis 1-2 m. petala lutea in dumeto pr. Aregua, Dec., n. 1674. Unicum. (475) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIAN.E. 1053 VERBENACEÆ" Cfr. Plant. Hasslerian. I, p. 196; Bull. Herb. Boissier 2me ser. II, p. 817. Les Verbenacées connues du Paraguay jusqu’à aujourd’hui sont au nombre de 71 espèces appartenant à 7 genres; notre énumération contient 63 espèces dont 28 nouvelles. Ce sont : Verbena Hasslerana; V. intercedens; V. inamona; V. calliantha ; V. storeoclada; V. tomophylla; Lantana Hassleri; L. hypoleuca; L. bernardi- nensis; Lippia Hassleriana; L. sclerophylla; L. obseura: L. contermina; L. polytricha; L. pheocephala; L. tristis; L. coriacea; L. phryxocalyz ; L. bothrioura; L. scaposa; L. paraguariensis; Stachytarpheta Hassleri ; Casselia Hassleri; G. hymenocalyx; Aegiphila paraguariensis; A. Hassleri; A. Candela- brum; A. platyphylla. Les variétés nouvelles : Verbena platensis var. stenodes; V. calliantha var. microsoma; Lantana Balansæ var. peduncularis; L. aristata var. brachypoda; Lippia sclerophylla var. crenato-dentata et var. subintegra; L. polycephala var. Aemilii; L. tristis var. aberrans; L. scaposa var. melanocaulos ; Stachytarphela cayennensis var. veridescens el var. candicans, La plupart des espèces sont des herhes suffrutescentes ou des petits arbrisseaux habitant les campos secs et humides et rarement les forêts. Deux espèces seulement sont des arbres : le Citharexylum myrianthum, de taille moyenne, typique pour les forêts marécageuses des campos humides et le Vitex cymosa le plus beau des arbres des campos paraguayens. Presque aphylle au moment de la floraison, densément couvert de fleurs d’un beau bleu-violet, il ressemble à un immense bouquet de ces fleurs et forme avec les Cordia longipeda (aphylles à fleurs blanches) et le Tecoma Ipe (aphylle à fleurs roses), qui développent leurs fleurs à peu près simultanément, le plus bel ornement des campos paraguayens sous leur vêtement d'hiver. Dans les clairières des forêts, aux bords des picadas et aux bords même des forêts on trouve : Lantana brasiliensis (C. NE.), L. Chamissonis (C. NE.), Lippia virgata var. laxa (NE.), L. obscura (N.) des arbrisseaux. Dans les forêts humides el marécageuses des campos : Citharexylum myrian- thum var. acuminatum et var. rigidum, des arbres de petite ou moyenne taille compagnons inséparables de l’Erythrina crista-galli. Répandus partout dans les campos : Verbena megapotamica qui avec ses 1 Cfr. etiam : Briquet, Verbenaceæ Balans. Parag. in Ann. Cons. et Jard. bot. Genéve, Vol. VII-VIIL, ann. 1904, p. 288-319; et Briquet, Labiatæ et Verbe- naceæ austro-americanæ ex itinere Regnelliano primo, 27 p. in-80 et 4 pl. (Arkio för Botanik utgion. af k. svenska vetenskapsakad. vol. 2, n° 10, Stock- holm 1904). BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 10, 30 septembre 1904. 69 1054 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉK.). - (476) fleurs d’un rouge écarlate couvre parfois des étendues considérables, les varia- tions à fleurs bleues, blanches, etc. se trouvent moins fréquemment ; V. Balanse ; Lantana Camara, un arbrisseau extrêmement variable; L. aristata var. genuina ; Lippia virgata var. platyphylla; L. tegulifera; L. coriacea; L. lupulina et Aegiphila paraguariensis. Contrairement à ce que nous avons observé dans presque toutes les autres familles, la région du Nord-Est est relativement pauvre en espèces, le foyer du développement des Verbenacées est le centre et spécialement la région environ- nant les Cordillères d’Altos, Atira, Tobaty, les collines de Villa Rica et Para- guary et la cordillere de Piribebuy. Dans les campos secs du Centre on trouve : Verbena platensis var. stenodes et var. latiuscula; V. inamena; V. tomophylla; Lantana Hassleri; L. micrantha ; L. lilacina var. parvifolia et var. media; L. Balansæ (aussi N.) et sa var. peduncularis; L. trifolia var. rigidiuscula; L. aristata var. brachypoda ; L. bernardinensis; Lippia virgata var. elliptica (aussi N.); L. ligustrina var. paraguariensis; L. Balansæ; L. calliclada; L. Recolletæ; L. asperrima ; L. contermina; L. turnerifolia; L. scaposa var. melanocaulon; Aegriphila Hassleri; A. paraguariensis (aussi N.); A. cuspidata ; Vitex cymosa. Dans les campos du Nord-Est : Verbena sessilis; V. stereoclada; Lippia Hasslerana; L. polytricha; L. tristis var. normalıs et var. aberrans; Lantana hypoleuca (aussi NE.) Dans les campos du Nord : Lantana Balansæ (aussi C.): Lippia paragua- riensis; L. virgata var. elliptica (aussi C.); Aegiphila paraguariensis; A. Candelabrum; A. cuspidata (aussi C.); A. platyphylla; Gasselia Hassleri ; C. hymenocaly.. Dans les campos rupestres : Verbena bonariensis var. rigida (C.); Lippia asperrima (fol. villoso-glutinosis) (C.); L. phryxocalyx (N.); Stachytarpheta Hassleri (C.). Dans les campos humides et marecages : Verbena Hasslerana (C.); V. ovata (P.t.); V. intercedens (C.); V. bonartensis var. brevibracteata (C.) var. longi- bracteata -(C.); V. litoralis var. brasiliensis (C.) var. caracasana (P. t.); V. approximala (C. NE.): V. tenuisecta (P. t.); V. calliantha (C. N.) et sa var. microsoma (C.); Lantana trifolia var. vulgata (P. t.); Lippia selerophylla var. crenato-dentata (G. N.), var. subintegra (C.); L. polycephala var. Aemilii (C.); L. globiflora var. normalis (C. NE.); L. bothrioura (N.). Dans les sables et argiles salins : Verbena tenuisecta (aussi C. hum.); Lippra betulifolia (N.); L. reptans (N.); L. phæocephala (C. N.); L. heterophylla (C. N.). Espèces ruderales : Verbena megapotamica; Stachytarpheta cayennensis var. viridescens et var. candicans; Lantana camara et de nombreuses espèces des campos avoisinanls. Ont été trouvées ou indiquées en outre au Paraguay les espèces suivantes : (477 R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1055 0. Kuntze. Rev. gen. plant. III, 2 : Verbena peruviana Britt. (Britt., ©. K.); Lippia Morongii O. Kuntze (Mor. Bal. O. K.); L. villaflorıdana O. Kuntze (0. K.); L. longepedunculata O. Kuntze (0. K.); L. pumila Cham. — J. Briquet Verb. Bal. Parag. : Lippia modesta Briq.; L. trachyphylla Briq.; L. polyce- phala Briq.; L. intermedia Cham.; Baillonia amabilis Baill.; Citharerylum barbinerve Cham. Parmi les nombreuses espèces utilisées dans la médecine populaire citons : Verbena bonariensis (Stomachique); Lantana Camara; Stachytarphela cayen- nensis (Calmant aromatique); Vitex cymosa (antisyphil. ?). VERBENACEE det. J. Briquet!. Verbena megapotamica Spreng. Syst. veg. IV, 2, 231 (ann. 1827); O. Kuntze Rev. gen. pl. Ill, 2, 256; Brig. Verb. Balans. Parag., p. 1. Var. Tweediana O. Kuntze. Op. cit.; Brig. 1. e. = V. phlogiflora var. 8 Cham. in Linnæa VII, 266 (ann. 1832) — V. Tweediana Niven ap. Hook. Bot. Mag., tab. 3541 (ann. 1836) — V. phlogiflora var. vulgaris Schauer in DC. Prodr. XI, 937 (ann. 1847) — VW. phlogiflora Chod. in Bull. Herb. Boiss., 2me ser,, II, 818, pro part. Suffrutex 0,3-0,5 m. altus, corolla lilacina, in dumeto prope Caballero, Febr., n. 1895; suffrutex 0,3-0,8 m. altus, petala violacea, in dumetis Caraguatay. Oct., n. 3293; herba 1-1,5 m. alta, petala cœruleo-violacea (sicca rosea), in dumeto pr. San Estanislao, Aug., n. 4258; herba 0,2-0,6 m. alta, petala rosea, in campo prope Caraguatay, Sept., n. 4585. forma truncatula Brig. Verb. Balans. Parag., p. 2. Herba 0,1-0,3 m. alta, corolla purpurea, in campo quoque loco, Jul., n. 567; herba 0,5 m. alta, petala alba, prope Tobaty in dumeto, Sept., n. 6381; herba 0,2-0,3 m. alta, petala rosea, prope Concepeion in dumeto, Aug., n. 7195. Verbena platensis Spreng. Syst. veg. II, 748 (ann. 1825); O. Kuntze Rev. gen. pl. III, 2, 257; Brig. Verben. Regnell., p. 8. = V. teucrioides Gill. et Hook. in Hook. Bot. Misc. I, 167 (ann. 4830) ; Schauer in DC. Prodr. XI, 538 = V. scordioides Cham. in Linnæa VII, 209 (ann. 1832) — V. paraguariensis Brig. in schedulis. Cette espèce se présente sous les deux formes suivantes : Var. sienodes Brig. var. nov. V. chamedryfolia f. strigosa Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 818 (ann. 1902). Planta 30-40 cm. alta. Folia sessilia, infima tantum subsessilia, angustius 1 Revision de toute la collection, 1056 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (478) oblongo-elliptica, superficie ad 3,5 X 0,8 cm., regulariter crenato-denlala, dentium culminibus 4-4.,5 mm. altis et 2-5 mm. distantibus. Spicæ (an cons- tanter ?) brevius pedunculatæ. Sr 0,3-0,4 m. alta. petala cœrulea, in campis pr. Caraguatav, Dec., n. 8758. Var. latiuseula Brig. Verb. Regnell., p. 9. = VY. chamædryfolia formæ foliosæ Chod. 1. c. Planta 30-50 cm. alta, validior. Folia subsessilia, ovala vel latiuscule ovato- elliptica, superficie ad 3 X 1,3 cm., regulariter crenala, crenarum culminibus 1-1,5 mm. altis et 2-5 mm. distantibus. "Spicæ longius pedunculatæ. Herba 0,3-0,5 m. alta, petala violacea, in campo prope fl. Capibary, Sept., . 4428; suffrutex 0,5-1 m. altus, petala cyanea, in valle fluminis Y-aca, in po Chololo, Dec., n. 6624; suffrutex 0. 3-0, 6 m. altus, petala rosea, prope Tobaty in rupestribus collium, Sept., n. 6357: suffrulex 0, 3-0.6 ın. altus, petala cœrulea, in valle fluminis Y-aca, in campo prope Valenzuela, Jan., n. 6936. Nous rattachons encore au V. platensis var. latiuseula un échantillon unique : «herba 0,25 cm. alta, corolla violacea, in culmine col!. Cerrito, Jan., n. 102». Cet échantillon possède des feuilles supérieures à crénelures plus denses et un calice un peu plus long. Il conviendrait pour élucider entièrement cette forme de l’etudier sur des matériaux plus abondants. Verbena Hasslerana Briq.. sp. nov. V. phlogiflora Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 818, pro parle: non Juss. Herba valida. Caulis elatus, viridis, valide quadrangularis, ramosus, ramis adscendentibus, retrorsum scabridulus. Folia oblonga, vel ovato-oblonga, apice acuta vel subacuta. marginibus infra medium convexioribus, basi in peliolum superne alatum rotundato-extenuata, utrinque viridia, membranacea vel nervis subtus alig. prominulis rugosiuscula, sat magna, ulrinque pilis parvis prorsus versis rigidis scabridula, sat grosse dnplicato-crenala. Flores in spicas abbre- viatas terminales + breviter pedunculatas congesti; bracteæ lanceolato-subulatæ longissimæ, calices subæquantes, pulchre patule piloso-ciliatæ. Calix longe tubulosus, post anthesin urceolatus, præsertim ad nervos patule rigidule piloso- ciliatus, dentibus inæqualibus, posticis 3 brevioribus subulatis, infimis duobus longissime filiformiter subulatis. Corolla rosea vel violacea, tubo cylindrico calicis dentes haud longe excedente, limbi patuli lobis obcordatis. Genitalia normalia inclusa. Planta 30-60 cm. alta et ultra. Internodia media 2-6 cm. longa. Foliorum majorum lamina superficie ad 7 X 3 em., nunc etiam angustiora vel minora; erenarum culmina ad 5 mm. alta et 2-5 mm. distantia, nunc etiam mullo minora. Spicæ ad 3 em. alte; bracteæ ad 1,5 cm. longæ. Calicis 1,5 em. longi tubus cire. 1 mm. profundus, dentes poslici cire. 3 mm. longi, postiei ultra > mm. longi. Corollæ tubus calicis dentes vix 2-3 mm. excedens, limbus cire l cm. latus. Stylus versus apicem incrassatus et breviler bifidus post anthesin calicis dentes ad 5 mm. excedens. Herba 0,3-0,5 m. alta, petala eyanea, in palude Tucangua, Nov,, n. 3550; herba 0,5- 0, 6 m. alta, petala rosea, propre Tobaty in palude, Sept., n. 6401; herba 0,5-0,8 m. alta, pelala rosea, propre Tobaty in palude, Sept., n. 646%. Le V. Hasslerana appartient au groupe de V. megapotamica, chamedryfolia, platensis, etc. comme affinilés générales, mais il s’écarle de loutes les espèces connues de ce groupe par son indument scabre, ses bractées aussi longues que les calices et ses dents calicinales larme subulées-filiformes. C’est un type de premier ordre. Le > (479) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 1057 Verbena ovata Cham. in Linnæa VII, 263 (ann. 1832). — V. bonariensis Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 817, pro parte; non L. Herba 1-1,5 ın. alta, petala violacea, in palude pr. Igatimi, Sept.. n. 4695: herba 0,8-4 m. alta, petala rosea, in valle fluminis Y-aca in campo humido, Febr., n. 7149; suffrutex 1-1,5 m. altus, petala cyanea, prope Concepcion in paludosis, Febr., n. 8546. Verbena intercedens Brig. — V. bonariensis X ovata. Cette plante extrêmement intéressante possède à peu pres l’inflorescence du V. ovata, à bractées raides, d'un violet foncé, mais les épis ne sont que partiel- lement subsessiles et réunis en ombelle, plusieurs d’entre eux sont + longuement pédonculés, en corymbe plus lâche. En outre, les feuilles n’ont plus la forme largement ovée si caractéristique pour le V. ovata; elles sont oblongues, plus allongées et se rapprochent ainsi de celles du V. bonariensis. D'autre part, on distingue bien encore le V. intercedens du V. bonariensis, sous toutes ses formes, par la texture plus épaisse et plus raide des feuilles, la face supérieure un peu luisante, la rugosité plus grande, les crénelures très aiguës, très robustes et plus rapprochees, les feuilles caulinaires souvent plus courtes (souvent 6 X 2 cm. de surface); la partie supérieure de la tige est presque aphylle; les épis sont très herisses-glanduleux. Ces caractères assignent au V. iniercedens une place inter- mediaire entre les V. bonariensis et V. ovata, entre lesquels il oscille par tous ses caractères. Comme les VW. ovata et bonariensis croissent ensemble dans les mêmes localités et les mêmes conditions d'habitat (marais à phases de dessicca- {ion périodiques), nous croyons devoir interpréter cette plante comme le produit de croisement de ces deux espèces. On sait que dans l'Amérique du Nord, il existe de nombreux hybrides appartenant à cette section, et que, d’autre part, les espèces sud-américaines du groupe Nobiles ont produit dans les cultures de nombreux hybrides qui compliquent souvent beaucoup l'interprétation exacte des membres de ce groupe. Il n'y a donc rien de surprenant à constater des faits analogues entre les V. bonariensis et ovata. Suffrutex 1-1,5 m. altus, petala violacea, in campis humidis Caraguatay, n. 93324; herba 0,5-1 m. alta, petala rosea (sicca coerulea), prope Tohaty in paludibus (n. 6149). Verbena bonariensis Linn. Sp. pl. ed. 4, p. 28; Schauer in DC. Prodr. XI, 541. Var. brevibracteala ©. Kuntze. Rev. gen. pl. I, 2, 25% — V. bonariensis var. venosa Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 817 (non V. venosa Gill. et Hook.). a 0,5-1 m. alta, petaia coeruleo-grisea, in uliginosis Tucangua, Febr., n..9892. Cette variété est caractérisée par des épis greles, à bractees plus courtes ou à peine aussi longues que les calices, brièvement acuminées, à corolles petites dépassant le calice de 0.5-1 mm. Var. longibracteata ©. Kuntze. Rev. gen. vol. Ill, 2, 255. Herba 0,25-0,40 m. alta, corolla indigotico-violacea, in dumetis pr. Papucay, Dec., n. 1560; herba 1-1,5 m. alla, coerulea, in valle fluminis Y-aca in uliginosis, Cordillera de Péribebuy, Dec., n. 6692. Cette variété se reconnait à ses épis volumineux, à bractées plus longues que le calice, acuminées-subulées, à corolles petites, dépassant le calice d'environ 1 mm. 1058 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (480) Var. rigida O. Kuntze. Rev. III, 2, 255: Brig. Verb. Bal. Parag., p. 4 — V. rigida Spreng. Syst. veg. IV, 2, 230 (ann. 1827) — V. venosa Gill. et Hook. Bot. Mise. I, 167 (ann. 1830) ; Hook. Bot. Mag. tab. 3127. Herba 0,5-0,8 m. alta, corolla indigotica, in colle Cerropyta, Oct., n. 1268; herba 0,2-0,4 m. alla, petala cyanea, prope Paraguari in campo glareoso, Dec., n. 6508. Cette variété possède les épis et les bractées de la variété précédente. Elle s’en distingue par ses corolles plusieurs fois plus grandes, dépassant le calice de ÿ-8 mm. Verbena inameena Briq., sp. nov. Herba elata. Caulis erectus, valide quadrangularis, sordide viridis, undique breviter piloso-pubescens et prætera rudis, ramosus, ramis ascendentibus. Folia elongata, anguste oblongo-lanceolata, apice acuta vel subacuta. longius apiculata, marginibus subparallelis vel vix convexiusculis, basi sessilia, auriculis basi caulem ita amplectentibus et sese tangentibus vel obtegentibus ut rami perfo- liati videantur, duriuscula, rugosa, utrinque rudia vel scabridula, et præterea piloso-pubescentia, sordide viridia, prominule reticulato-nervosa, margine irregulariter satis valide serrato-crenata. Pedunculi elongati nudi, breviter piloso-pubescentes, pilis cum glandulis stipitatis commixtis. Spicæ terminales subsessiles brevissimæ, in corymbis densis apice pedunculorum dispositi; bracteæ calice breviores vel subbreviores, ellipticæ, apice subobtusæ, extus breviter pubescentes, margine rigidiuscule piloso-ciliatæ. Calix breviter tubu- losus, glabrescens, apicem versus et ad angulos, breviuscule piloso-ciliatus, dentibus e basi lata acuminatis brevibus. Corolla rosea, mediocris, tubo longe exserto, extus densiuscule piloso-pubescens, glandulis commixtis; laminæ patulæ lobi obcordati intus glabriuseuli. Genitalia inclusa normalia. Herba 80-150 cm. alla. Internodia media 3-5 em. longa. Folia reflexa super- ficie 8-9 X 1-1,4 em., crenis 1-2 mm. altis et 2-5 mm. distantibus. Spicæ singulæ (corollis negleclis) 5-8 mm. longis. Bracteæ 2,5-2,8 mm. longæ. Calicis cire. 3 mm. longi dentes infra 0,5 mm. alti. Corollæ tubus calicis dentes cire. 5 mm. excedentes, lamina diam. 4-5 mm. lata, lobis maximis superf. 22.5. mm: Herba 0,8-1,5 m. alta, petala rosea, in campo pr. Tobaty, Aug., n. 316%. Cette curieuse espece se place dans le voisinage du V. bonariensis, dont elle se distingue par ses feuilles étroites et très allongées, réfléchies, ses épis très courts groupés en une inflorescence corymbiforme dense, et ses bractées ellip- tiques, subobtuses au sommet (lancéolées-acuminées dans le V. bonarzensis). Verbena sessilis Ö. Kuntze. Rev. gen. pl. III, 2, 257 (ann. 1898) — V. stellarioides & sessilis Cham. in Linnæa VII, 265 (ann. 1832) = V. Morongii Britton ap. Mor. and Britton Enum. pl. Parag., p. 198 (ann. 1893). Herba 0,5-1 m. alta, petala violacea, in silva pr. San Estanislao, Aug., n. 4167. Verbena litoralis Kunth. in Humb. et Bonpl. Nov. gen. et Sp. II, 276, tab. 137 (1817), sensu emend. Var. brasiliensis Brig. Verb. Balans. Parag., p. 5 = VW. litoralis Kunth. 1. e., sensu stricto = V. brasiliensis Vellozo Fl. flum. tab. 40 (ann. 1827) = V. litoralis ni (481) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANT HASSLERIANÆ. 1059 (sphalmate littoralis) var. pyenostachya Schauer in DC. Prodr. XI, 542 (ann. 1847). Herba 0,5-1,5 m. alta, corolla azurea, ad ripam rivi Juguari, Oct., n. 1412; suffrutex 0,5-1,2 m. altus, petala cyanea, in campo pr. Caraguatay. Aug., n. 3175; suffrutex vel herba 0,5-1 m. alt., petala dilute violacea, in campo pr. Caraguatay, Aug., n. 3135; herba 0,5-1 m. alta, petala cœrulea, in silva Ipe hu, Oct., n. 5203; herba 0.5-1 m. alla, petala cœrulea, in valle fluminis Y-aca, in campo silvatico pr. Chololo, Dee., n. 6685. Var. caracasana Briq. l.c. = V. caracasana Kunth in Humb. et Bonpl. Nov. gen. et sp. U, 275 (ann. 1817) = V. litoralis (sphalm. littoralis) Schauer in DC. Prodr. XI, 542 (ann. 1847). Suffrutex herbac. 0,5-1,5 m. altus, corolla lilacina, ad ripam rivuli pr. Carapegua, Oct., n. 4242; herba 0,5-1 m. alta, petala cœrulea, in palude Tucangua, Febr., n. 3853; herba 0,5-0.8 m. alta, petala cœrulea, prope Concep- cion in campo humido, Oct., n. 7593. Verbena approximata Brig. Verb. Balans. Parag., p. 5 = VW. kitoralis (sphalın. littoralis) Chod. im Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 817 (ann. 1202); non Kunth. Herba 0,5-1 m. alta, petala cæsia, in campis humidis prope Igatimi, Oct., n. 4887; suffrutex 1-2 m. altus, petala cœrulea, in valle fluminis Y-aca, in dumeto prope Valenzuela, Febr., n. 7064. Les feuilles inférieures manquent, l’espece reste néanmoins reconnaissable par l’organisation des entrenœuds et la forme des feuilles supérieures. Verbena Balanse Briq. “Verb. Balans. Parag. p. 6 — V. thymoides Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 818 (ann. 1902); non Cham. Suffrutex 0,3-0,5 m. altus, petala lilacina, in campis pr. San Estanislao, Aug., n. 4180 ; herba 0,3-0,5 m. alta, petala cœrulea, in campo Apepu. Aug.. n. 4343; suffrutex 0,4-0,8 m. altus. in campis pr. fl. Jejui-guazu, Sept., n. 4640; herba 0,5 m. alta, petala violacea, in campo pr. Ipe hu, Oct., n. 4951; suffrutex 0.3-0,8 m. altus, petala cœrulea, in campo pr. Ipe hu, Oct., n. 5157; suffrutex 0,2-0,4 m. altus, petala alba, in campo pr. Valenzuela, Febr., n. 7104. Verbena tenuisecta Briq. Verb. Balans. Parag., p. 7 — V. dissecta Morong Pl coll. Parag., p. 197: non Willd. — V. erinoides (sphalm. crinordes) Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. I, II, 818 pro parte; non Lamck. Herba 0,2-0,4 m. alta, corolla cæsia, in palude propre Villeta, Dec,, n. 276; herba 0,1-0,3 m. alta, corolla violacea, in campo pr. Tacuaral, Sept., n. 1012: herba 0,1-0,2 m. alta, corolla alba, ad ripam rivi Carapagua, Oct., n. 1243; suffrutex 0,3-1 m. altus, petala violacea, ad ripam fluminis pr. Limpio, Aug., n. 3192; herba 0,3-0,5 m. alta, petala rosea (sicca cœrulea), prope Tobaty in campo montano humido, Sept., n. 6144 ; suffrutex 0,3-0,5 m. altus, petala alba, prope Concepeion in arenosis salsis, n. 7607. Verbena calliantha Briq., sp. nov. V. erinoides (sphalm. erinoides) Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, IT, 818 (ann. 1902); non Lamck. Herba 30-100 em. alta. Caulis adscendens, mediocriter validus, viridis, + 1060 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zme SÉR.). (482) adscendenti-piloso-pubescens, ramosus, ramis adscendentibus. Folia petiolata, petiolo prorsus piloso-pubescente lamina breviore vel subbreviore; lamina ambitu ovata, apice oblusa vel subobtusa, palmato-subpinnato-laciniata, laciniis obtuse inciso-crenatis sæpius amplioribus, basi late cuneatim in petiolum extenuata, utrinque viridis, supra parce prorsus substrigoso-pubescens, subtus densius adpresse pubescens, nervis in pagina inferiore + prominulis, paginam superiorem haud fodientibus. Flores in spicas demum elongatas pedunculatas terminales congesli: bracteæ lanceolatæ exlus prorsus dense pubescentes calicis dimidium vix æquantes. Calix longe tubulosus, undique dense pilis prorsus versis canescenti-pubescens, glandulis atris subsessilibus raris commixtis, matu- ritate aucto-urceolatus, ore obliquo. dentibus lanceolato-subulatis, anticis longia- ribus, omnibus demum conniventibus. Corolla extus glabra, vel subglabra, rosea, speciosa, magna, tubo æquali cylindrico exserto, laminæ patulæ lobis amplis obcordatis. Genitalia sectionis normalia. Stylus post anthesin exsertus, apicem versus incrassatus subbilobus. Nuculæ sublineari-oblongæ, exlus pulchre elevato- reticulatæ, flavescentes. Planta 30-100 cm. alta. Internodia media 3-8 cm. longa. Foliorum lamina ambitu superficie ad % X 3 cm., petiolus ad 2 cm. longus. Pedunculi 3-15 cm. longi. Spice demum ad 5 cm. longæ. Bracteæ 4-5 mm. longæ. Calicis ad 4 cm. longi tubus 8 min. profundus, dentes longiores ad 2 mm., breviores cire. 1-1,5 mm. allı. Corollæ tubus calicis dentes 5-6 mm. excedens, lamira diam 8-9 mın., lobi majores superficie 3-4 X % mm., emarginatione ad À mm. profunda. Stylus post anthesin calicis dentes 2-3 mm. excedens. Nuculæ sect. long. 3-3,5 X 0.8 mm. Herba 0.25-0,3 m. alta, corolla violacea, in campo Sapucay, Jan., n. 1782; suffrutex 0.3-1 m. altus, petala rosea, ad ripam fluminis Limpio, Aug., n. 3196; suffrutex 0,5-0,8 m. altus, pelala rosea, prope Concepcion in dumetis, Oct., n. 7615. Var. microsoma Briq., var. nov. Cette variété diffère de la variété genuina Brig. (à laquelle se rapportent les dimensions de l'appareil végétatif ci-dessus recensées) par son port nain (plante naute de 8-20 cm.), ses feuilles plus petites (limbe de 2 X 1 cm.) à divisions plus étroites, à petiole plus court (5 mm.), ses pédoncules plus grêles el ses épis plus réduits. 1 0,1-0,2 im. alta, corolla rosea, in dumento prope Cerro Pyta, Oct., n. 1272. Le V. calliantha est voisin du V. tenuisecta, dont il se sépare très facilement par l’indument, le mode de division des feuilles et l'ampleur relative de leurs lobes, la forme des bractées et des dents calicinales etc. Le V. laciniata Brig. (= Erinus laciniatus L. Sp. pl. ed. 4, p. 879, ann. 1753 — V. erinoides Lamck. Ill. I, 57, aun. 1791) est une plante originaire du Pérou et du Chili à caractères très différents. Voy. à ce sujet : Briquet Lab. Balans. Parag. p. 9. Verbena storeoclada! Briq., sp nov. V. erinoides (sphalm. crinoides) Chod. in Bu!l. Herb. Boiss., ser. 2, II, 818 (ann. 1902); non Lamck. Herba mediocris. Caules ex radice plures satis debiles procumbentes, parum angulati, ramosi, ramis divergenti-adscendentibus, virides, parce retrorsum pubescentes. Foliorum lamina ambitu ovata, apice obtusa vel subobtusa, pinnato-lobata, laciniis obtuse crenato-serratis sæpius amplioribus, basi late in petiolum alatum brevem late cuneatim decurrens, petiolo sæpe foliis axillaribus minoribus spurie pinnato-auriculato, ulrinque viridis, supra parce prorsus substrigoso-pubescens, subtus nervis parum prominulis exceplis glabrescens. 1 De spé, élendre à terre. (483) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANEÆ. 1061 Flores in spicas demum aliq. elongatas terminales + tenuiter pedunculatas congesti ; bracteæ lanceolatæ calice breviores extus parce pubescentes margine ciliato-pubescentes, post anthesin patentes. Calix tubulosus, pilis brevibus patulis vel leviter adscendentibus dense obtectus, glandulis sessilibus raris commixtis, post anthesin urceolato-auctus, ore obliquo, dentibus setaceis inæqua- libus, anticis 2 longioribus, omnibus demum conniventibus. Corolla extus puberula, rosea, mediocris, tubo æquali cylindrico parum exserto, Jlaminæ patulæ lobis obcordatis. Genitalia sectionis normalia. Stylus post anthesin exserlus. Nuculæ sublineari-oblongæ, extus elevato-reticulatæ, demum foveolatæ brunneæ. Planta 20-40 em. alta. Internodia media 2-6 cm. longa. Foliorum lamina ambitu superficie 3-4 X 1,5-2 cm., petiolus ad 4 cm. longus. Spice demum ad & cm. longæ. Bracteæ circa 5 mm. longæ. Calicis 7 mm. alti tnbus 5 mm. profundus, dentes antici 2 mm. alti cæteri 4-1,5 mm. alti. Corolla calicis dentes 1-2 mm. excedens. limbo 5-6 mm. lato, lobis majoribus superficie 2 X 3 mm., emarginatione infra 1 mm. profunda. Nuculæ sect. long. 2,5 X 0,7 mm. Herba 0.2-0,4 m. alta, petala violacea, in campis pr. fl. Corrientes, Sept., n. 4489. Cette espèce est très voisine de la précédente. Elle s’en distingue cependant par ses tiges et rameaux procombants plus grêles, par sa tige couverte de poils défléchis et non pas élalés-ascendants, par la forme et l’indument des feuilles, par ses bractées relativement plus longues, par son calice plus court et par sa corolle plus petite à tube à peine exsert. — En ce qui concerne le V. erimordes Lamck, voy. l'observation faite à propos de l'espèce précédente. Verbena tomophylla Briq., sp. nov. V. incisa Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, I, 818; non Hook. Herba elata. Caulis robustus, ereclus, viridis, mediocriter angulatus, parce breviter pilososus, ramosus, ramis adscendentibus. Folia petiolata, petiolo lamina breviore prorsus piloso-hirto; lamina ambitu ovata, apice subacuta vel obtusa, marginibus pinnato-lobatis, lobis paucis grosse inciso-crenatis, basi cuneatim in peliolum extenuata. utrinque viridis, supra glabrescens, subtus parce præsertim ad nervos pilosa, nervis subtus aliq. prominulis paginam superiorem tamen haud fodientibus. Flores in spicas breves terminales + pedunculatas congesti: bracteæ lanceolato-acuminat&, extus pubescentes, mar- gine longiuscule ciliatæ calice alig. breviores. Calix tubulosus, dense prorsus pubescens, maturilate aucto-urceolatus ore valde obliquo, dentibus subulatis anticis longioribus, omnibus demum conniventibus. Corolla mediocris, rosea, extus pubescens, tubo exserto cylindrico æquali, laminæ palulæ lobis obcordatis. Genitalia sectionis normalia inclusa. Stylus apicem versus incrassatus subbilobus, post anthesin calicis dentes excedens. Nuculæ sublineari-oblongæ, sordide virescenti-flavescentes, extus elevato-reticulalæ. Planta 20-80 cm. alta. Internodia media 3-6 cm. longa. Foliorum lamina ambitu superficie 4-5 X 2,5 cm.. petiolus ad 1 em. longus ; sinus inter lobos infimos ad 1,5 cm. profundi. Spicæ demum sect. long. ad 4 X 1,5 em. (corollis exclusis): bracteæ 5-6 mm. longe. Calicis circ. 8 mm. longi tubus cire. 6 mm. profundus, dentes longiores 1,5 mm. alti, breviores infra 1 mm. alti. Corolla calicıs dentes 3-4 min. excedens. lamina diam. cire. 5 mm. lata, lobis majoribus superficie 1,5 x 2-2,5 mm. Stylus calicis dentes demum 3 min. excedens. Nuculæ sect. long. 2,5 X 0. 8 mm. Suffrutex 0,3-0,8 m. altus, petala rosea, in dumetis Caraguatay, Oct., n. 3295. M. Chodat à avec raison fait suivre sa détermination de la restriction : «affinis, an diversa? » En effet, si le V. tomophylla se rapproche quelque peu du V. incisa par ses feuilles incisées, il en diffère notablement par des caractères plus importants : les inflorescences nettement spiciformes [et non pas en capitules corymbiformes. «broad depressed (not. spiked) corymbs» (Hook. Bot. Mag. tab. 3628)], les bractées élroitement lancéolées un peu plus courles que le calice 1062 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). .. (484) (ovées, quatre fois plus courtes que le calice dans le V. incisa), les dents calicinales subulées (courtes et simplement acuminées dans le V. éncisa), enfin par la corolle beaucoup plus petite, simplement pubescente extérieurement (deux à trois fois plus grande, à limbe étalé mesurant 1,5 cm. de diamètre, et glanduleuse extérieurement dans le V. ineisa). En réalité. le V. tomophylla n'appartient pas à la même section (Verbenaca) que le V. incisa : il se place dans la section Glandularia, a côlé du V. Aubletia L. de l’Amerique du Nord, dont il est très voisin et dont il se sépare par son calice dépourvu de glandes stipitees, et sa corolle pubescente extérieurement deux fois plus petite. Les appendices glanduliformes des deux anthères supérieures, sans étre saillants extérieurement, sont cependant très nettement développés. Lantana Camara Linn. Sp. pl. ed. 1, 627 (ann. 1753); Schauer in DC. Prodr. XI, 598. Suffrutex 0,6-1 m. altus, corolla violacea, in dumelis pr. alto Parama, Mai, n. 314 (forme glabrescente, à rameaux aiguillonnes, à feuilles plus épaisses, rugueuses) ; suffrutex 1-2 m. altus, corolla violacea, in dumetis pr. San Bernardino, Mai, n. 33% (rameaux pubescents, non aiguilionnés, feuilles minces finement veloutées à la face inférieure, bractées presque tomenteuses exterieurement); suflrutex 1-2 m. altus, corolla aurantiaca, flores inter. cinnabarini, in dumelo pr. Luque, AUg., n. 715 (forme glabrescente, rameaux non aiguillonnés, feuilles minces); suffrutex aculeatus 1-2 m. altus, corolla rosea, fructus niger, ad ripam rivi Inqueri, Oet., n. 1417 (rameaux fortement aiguillonnes, feuilles plus épaisses, à indument velouté mélangé avec des sétules sur les deux faces): suflrutex 0,5-1 m. altus, corolla lilacina, in dumetis prope Sapucay, Dec., n. 1645 (rameaux non aiguillonnés, feuilles assez minces, canescentes en dessous): suffrutex 0,8-1.5 m. altus, petala circuli exter. aurantiaca rubescentia inter. lutea, in campo Caraguatay, Aug., n. 3129 (rameaux non aiguillonnes,. feuilles assez minces, virescentes, peu fortement pubescentes); suffrutex 0,8-1.5 m. altus, petala circuli exter. aurantiaco-rubescentia, inler. lutea, in campo pr. Caraguatay, Aug., n. 3130 (rameaux un peu aiguillonnés, feuilles raides et rugueuses, d’un vert obscur, pubescentes-scabres) ; suffrutex 2-3 m. altus, pelala externa rosea, centr. flava, ın arenosis pr. fl Tapiraguay, Aug., n. 4292 (rameaux non aiguil- lonnés, feuilles molles, veloutées en dessous, bractées tomenteuses extérieure- ment; suffrutex 0.3-0.4 m. altus, petala cireul. exler. rubra, iuteriora aurea, in dumeto pr. Igatimi, Nov., n. 5492 (rameaux faiblement aiguillonnes, feuilles grandes molles, glabrescentes); frutex 1-1.5 m. altus, petala purpurea, in valle fluminis Y-aca, in dumetis pr. Chololo, Dee., n. 6768 (rameaux non aiguil- lonnes, feuilles un peu rugueuses, veloutées-cinerascentes à la face inférieure) ; frutex i-2 m. altus, petala rosea, fiores juven. flavi, in valle flum. Y-aca in dumeto pr. Valenzuela, Febr., n. 708% (comme la forme précédente). Le L. Camara est une espèce extrêmement polymorphe. Ce polymorphisme paraît toutefois être d’ordre individuel, sans qu'il y ait différenciation de races proprement dites. Les abondants matériaux de M. Hassler amènent à ce sujet aux mêmes conclusions que l'étude de cette plante dans les autres parties de son aire. La corolle commence par être jaune, puis elle tourne à l’orange, au vermillon et même au rose ou au bleu-violacé. Lantana micrantha Briq. Verb. Balans. Parag., p. 12. Suffrutex 0,8-1,5 m. altus, corolla cæsia, in campo prope Cordillera de Altos, Mai, n. 336; suffrutex vel fruiex 1-2 m. allus, petala rosea, in campo Caraguatay, n. 3123. Lantana lilacina Desf. Cat. hort. par. ed. 3, 392 (ann. 1829); Schauer in DC. Prodr. XI, 604 (485) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1063 Var. parvifolia Briq. Verb. Balans. Parag., p. 13 — Camara lilacina var. parvifolia OÖ. Kuntze Rev. gen. pl. II, 2, 250 (ann. 1898). Suflrutex 0,2-0,6 m. altus, corolla rosea, in campo pr. San Bernardino, Jul., n. 380; suffrutex 0,2-0,3 m. altus, corolla rosea. ad marginem silvæ pr. fort Lopos, Sept., n. 918; suffrutex 0,8-2 m. altus, pelala rosea, in campo pr. Cara- guatay, Aug., n. 3177 : suffrutex 1-2 m. altus, petala rosea, in dumeto Cordillera de Altos, Febr., n. 3868; suffrutex 1-1,5 m. altus, petala rosea, prope Tobaiy in campis, Sept., n. 6237: frulex 1-2 m. altus, petala rosea, in valle fluminis Y-aca in dumelo prope Valensuela, Janv., n. 6920. Var. media Brig. Camara lilacina var. media OÖ. Kuntze Rev. gen. pl. II, 2, 250 (ann. 1898). Frulex 0,5-1 m. altus, petala rosea, prope Paraguary in dumelis, Dec., n. 6510 (forma ad var. parvifoliam vergens); suffrutex 0,5-1 m. altus, petala incarnata, prope Tobaty in arenosis, Sept., n. 6275. Lantana Balansæ Brig. Verb. Balans. Parag., p. 13 — L. Sellowiana Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 819 (ann. 1902); non alior. Frutex 1-2 m. altus, pelala rosea, in dumeto pr. lacum Ypacarai, Jul., n. 3092; fruticulus 0,3-0,5 m. altus, petala lilacina, prope Concepcion in dumelis, Aug.. n. 719%. Var. peduneularis Briq., var. nov. Folia quam in typo var. genuina Brig. aliq. rugosiora. Pedunculi folia bis terve excedentes. Suffrutex 1-1,5 m. allus, corolla rosea, in dumeto prope San Bernardino, Jul., n. 328; suffrutex 0,5-0.8 m. altus, corolla lilacina, in campo pr. Cerro-bu, Sept., n. 988. La var. peduncularis possede un port un peu different, mais en dehors de la longueur des pédoncules. nous ne voyons aucun caractère assez net pour permettre de la séparer du L. Balansæ. Lantana trifolia Linn. Sp. pl. ed. 1, 628 (ann. 1753); Schauer in DC. Prodr. XI, 606. Var. vulgata Brig. Verb. Balans. Parag., p. 16. Suffrutex 0,5-1 m. allus, pelala violacea, in dumeto pr. Igatimi, Oct., n. 4880 ; sufirutex 0.5-4 m. altus, petala rosea, in palude pr. Igalimi, Nov., n. 5429; suffrutex 1-2 m. altus, pelala rosea, in silva Cordillera de Altos, Febr., n. 6060; suffrutex 1-2 m. altus, petala rosea, prope Tobaty in campis arenosis, Sept., n. 6178; frutex aut suffrutex 1-1,5 m. altus, petala rosea, prope Tobaty in fru- ticetis, Sept., n. 6409; suffrutex 2-3 m. altus, petala rosea, in regione cursus superioris fluminis Apa in dumetis humidis. Nov., n. 7906. 2 Var. vigidiuseuta Brig. Verb. Balans. Parag., p. 16. Les échantillons énumérés ei-dessous ne sont pas typiques, mais appartiennent plutôt à des formes de passage entre les variétés vulgata et rigidiuscula. Suffrulex 0,5-4 m. altus, corolla rosea, fructus roseo-coerulescens, ad ripam rivi Juqueri, Oct., n. 1411; suffrutex 1-2 m. altus corolla rosea, fructus niger, in dumelis pr. Cordillera de Altos, Febr., n. 1940; suffrutex 0,5-1 m. altus, petala violacea, in dumeto Cordillera de Altos, Aug., n. 3151. 1064 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (486) Lantana hupoleuca Briq., sp. nov. Suffrutex mediocris, ramis erectis hexagonis undique pilis prorsus versis ferru- gineis vel cinereis tomentoso- pubescentibus. Folia ternala, ovata vel ovato- oblonga, apice suboblusa, acuta vel breviler acuminata, marginibus infra medium convexioribus crebre crenatis. basi integre rotundata, petiolo brevi tomentoso- villoso insidenlia. crassiuscula, rugosa, supra cinereo-viridia dense prorsus strigoso-pubescentia, retrorsum rudiuscula, sublus molliler albo-tomentosa, nervatione reliculala paginam superiorem fodiente el in pagina inferiore tomentum areolante. Capitula sub anthesi ovato-cylindrica, dein spicatim elongata, in axillis solitaria breviter pedunculala. foliis breviora, peduneulis brevibus dense tomentoso-villosis: bracteæ imbricale ovatæ, infimæ apice subobtusæ vel cæteræ apice vix breviter subacuminatæ, summæ apice acuminatæ, extus tomentoso-albicantes. Calix campanulalus, minulus, pilis prorsus versis obtectus, subbilabiatim obscure 4 denticulalus. Corolla minuta, atropurpurea, tubo brevi obconice eylindraceo, superne villosello, Iimbi patuli parvi lobis ovatis bracteas æquantibus. Genitalia inclusa normalia. Drupæ baccatæ putamen rugosum pyrenis cohærentibus. Capitulorum axis post florum fructuumque occasum peduneulo crassior tomentello-villosus pedicellis brevibus curvulis apice incrassatis ornala. Planta 30-60 cm. alta. Ramorum internodia 4-6 cm longa. Foliorum lamina superficie ad 7 X A cm., peliolus vix 1 cm. longus: crenarum culmina 1-1,5 mm. alta et 1-3 mm. distantia. Pedunculi 1-2 cm. longi. Bracteæ infimæ superficie X 3 min. Capitula sub anthesi sect. long. cire. 15 X 1 cm. Calix cire. 0,6 mm. longus. Corollæ tubus vix ultra 2 mm. longus, limbo 4,5 mm lato, lobis vix 0,5 mm. altis. Capitulorum axis demum ad 2,5 em. longus, pedicellis 1-2 mm. longis. Drupæ se:t. long. X 3 mn. Herba 0.3-0,6 A alta, pos alropnrpurea, in dumelo pr. Ipe hu, Sierra Maracayu, Oct., n. 5097; suffrutex 0.5-0.6 m. altus, Bee atropurpurea, in campis in er cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7778. Cette belle espèce de la section Caliorreas possède En le L. trifolia L. des feuilles ternées, mais s'en distingue très facilement par ses feuilles arrondies et très brièvement petiolées à la base, couvertes en dessous d’un épais tomentum blanc aréolé, ses capitules brièvement pédonculés bien plus courts que les feuilles, ses petites corolles d’un pourpre noirälre ete. M. Chodat a rapporté (in Bull. Herb. Boiss. sér. 2, Il, 821, ann. 1902) dubitativement le no 5097 au Lippia geminata Kunth, mais cette espèce. même en l'absence de fruits, diffère profondément du L. hypoleuca par sa tige tétragone, ses feuilles opposées et l'organisation de la corolle. Lantana Hassleri Brig., sp. nov. Suffruticulus caudice incrassato Jignoso, ramis duris replantibus pro- cumbenlibusve, ramellis harbaceis procumbenli-adscendenlibus tenuibus viri- dibus, pilis parvis strigosis prorsus versis præditus. Folia opposila parva ovato-rotundata vel nummularia, apice obtusa vel rotundata, marginibus regula- riter convexissimis superficialiter crenalo-dentatis, basi rotundata petiolo brevi insidentia, firmula, haud rugosa, utrinque viridia, ulrinque pilis parvis strigosis prorsus versis alig. exasperala et præterea glanduloso-punclala, nervatione basi triplice nervis laleralibus paucis subtus vix vel non prominulis. Capitula hemis- phærica, convexa, in axillis subsolitaria longissime pedunenlata, pedunculis tenuibus undique prorsus sirigoso- -pubescentibus foliis multoties longioribus ; bracteæ exteriores magnæ, amplæ. ovat®, apice obtusæ vel subohtusæ, extus adpresse prorsus substrigoso-pubescentes el præterea glanduloso- punctalæ ; bracleæ interne reductiores ansustioresque, uam corollæ tubus triente brevio- ribus. Calix minulus subbilabialim obscure % eine pilis adpressis prorsus versis obteetus. Corolla purpurea extus dense puberula, tubo eylindrico tenui longe exserto, limbi oblique patuli lobis superioribus lateralibusque rotundatis parvis, antico majore obcordato. Genilalia inclusa normalia. Fructus deficiens. (487) R, CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIAN.E. 1065 Planta 10-45 cm. alla. Ramulorum herbaceorum internodia ad 3 cm. longa. Foliorum lamina superficie 6-10 X 5-10 mm., petiolus 2-3 mm. longus: crenarum culmina 0,1-0,5 m. alta et 1-3 mm. distantia. Pedunculi ad % cm. longi. CGapiwula (exclusis corollis) cire. 1 cm. lala et 0,5 cm. alta. Bracteæ externe superficie cire, 5 xX4 mm. Calix infra I mm. altus. Corollæ tubus circa 5 mm. longus: limbus (antero-postice) fere 5 ının. latus, lobis superioribus latera- libusque cire. 0,6 mm. allis, aniico fere 2 mm. longo. Suffrutex 0,1-0,15 m. altus, petala purpurea, in valle flaminis Y-aca in campo pr. Valensuela, Jan., n. 7003. Celte gracieuse espèce, une des plus petites du genre, se place sans doute dans la section Sarcolipp'a, bien que le fruit soit encore inconnu, à côté du L. pro- currens Schauer dont il diffère par les tiges et pédoncules dépourvus d’indument hérissé, les feuilles plus larges, arrondies à la base, brièvement mais nettement pétiolées, superficiellement crénelées-dentées, non veinées-rugueuses, ses pédoncules bien plus allongés, ses bractées obtuses ou subobtuses et non "aiguës, etc. Lantana brasiliensis Link. Enum. hort. berol, II, 126 (ann. 1822). Suffrutex 0,5-1 m. altus, petala flava, in silva prope Ipe hu, Oct., n. 5167; frutex 1-1,5 m. altus, peiala alba, in silva pr. Igatimi, Nov., n. 5421; suffrutex 1-2 m. altus, petala alba, flores juveniles lutei, in valle fluminis Y-aca, in dumeto pr. Chololo, Dec., n. 6627. Lantana Chamissonis Benth. et Hook. Ap. Dayd.-Jacks. Ind. Kew. IH, 28 (ann. 4894); Briq. in Engl. u. Prantl Nat. Pflanzenfam. IV, 3a, 151 (ann. 1895); Brig. Verb. Balans. Parag., p. 16 = Riedelia lippioides Cham. in Linnæa VII. 240 (ann. 1832) — Lippia Ghamissionis Dietr. Syn. pl. II, 598 (ann. 1843) — Lippia lippiordes Chod. («Herb. ») in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 819 (ann. 1902). Frutex 2-3 m. allus, corolla alba, ad marginem silvæ pr. Sapucay, Dec., n. 4552; suffrutex 2-3 m. altus, petala alba, in silva pr. campo Yeruti, Dec., n. 5740 ; suffrutex 2-4 m. altus, petala alba, in silva Pacoba, Dec., n. 5830: suffrutex 0,5-1 m. allus, petala alla, in valle fluminis Y-aca in silva pr. Chololo, Dee., n. 6690 et 6690 a. Lantana aristata Briq. Brig. Verb. Regnell., p. 17 — Lippia aristata Schauer in DC. Prodr. XI, 581 (ann. 1847) — Lippia purpurea affinis Chod. in Bull. Herb. Boiss., ser. 2, II, 819 (ann. 1902); non L. purpurea Jacq. Var. genwina Brig, Internodia ad 12 cm. longa, foliis conspicue longiora. Petiolus evolutus 1-1,5 cm. longus. Herba 0.5-1 m. alta, flores exter. albi, inter. lutei, in campo pr. fl. Jeguiguazu, Sept., n. 4619; suffrutex 0,5-1 m. altus, petala lilacina, in valle fluminis Y-aca pr. Chololo, Dee., n. 6639; suffrutex 0,5-4 m. altus, petala lilacina, prope Concepcion in dumetis, Aug., n. 7252. Var. brachypoda Briq., var. nov. Internodia 3-5 cm. longa, foliis breviora vel æqualia. Peliolus evolutus cire. 0,5 em. longus vel magis abbreviatus. Suffrutex 1-1,2 cm. altus, petala lilacina, in valle fluminis Y-aca, in dumelo pr. Chololo, Dee., n. 6644. 1066 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (488) Le L. achyranthifolia Desf. (Lippia purpurea Jacq.; Lantana purpurea Benth. et Hook., non Hornem.), du Mexique et du Vénézuela, est une espèce bien distincte par ses pédoncules plus longs que les teuilles (toujours notable- ment plus courts que les feuilles dans le L. aristata) à bractées non aristées, à feuilles + canescentes en dessous. Lantana bernardinensis Briq., sp. nov. Suffrutex elatus, ramis adscendentibus, tetragonis, undique pilis brevibus strigosis prorsus versis canescentibus. Folia opposita ovata, apice subobtusa vel acuminato-subobtusata, marginibus superficialiter crenato-dentatis infra medium convexioribus, bası in peliolum strigoso-canescentem rotundato-extenuata, membranacea, supra pilis parvis sirigosis erebris prorsus versis exasperala, viridia, subtus pallidius virentia, pilis parvis strigosis prorsus versis ad nervos crebrioribus prædita, in foliis juvenilibus paginam totam aliq. sericantia, nervatione pennata parum prominula nervis lateralibus utrinsecus 5-7. Capitula sub anthesi subglobosa, serius globosa, subcylindrica. in axillis longe pedun- culala, pedunculis tenuibus undique pilis strigosis prorsus versis canescentibus folia subequantibus vel superanlibus; bracteæ extus dense adpresse canescentes, late ovalæ, exteriores flores aliq. superantes sensim acuminatæ, interiores flores circiter æquantes apice breviter acuminalæ. Calix campanulatus, minutus, subbi- labiatus, undique pilis longis obtectus. Corolla lilacina, bracteas excedens, tubo eylindrico tenui apicem versus aliq. ampliato, limbo oblique patulo, lobis superioribus altius connatis et lateralibus parvis rotundatis, antico obcordato. Genitalia inclusa. Fructus subglobosus, a latere compressus, apice rugulosus, lævis, calice exlus adpresso brevissime pubescente velatus. Capituli axis pedun- culo crassior post florum fructuumque occasum villosellus, scrobiculato-foveolatus. Planta 1-2 m alta. [nternodia media ad 6 cm. (et ultra) longa. Foliorum lamina superficie 5-9 X 3-4,5 cm., petiolus ad 1,5 cm. longus; crenarum culmina 0,5-1 mm. alta et 2-5 mm. distantia. Pedunculi 6-10 cm. longi. Capitula ineunte anthesi 4 cm., serius 1,5 cm. lata, et 1,5 cm. lata. Bracteæ exteriores ad 9 mın. late et 5 mm. latæ. Calix sub anthesi 1,5 mm. longus. Corolla calieis os ad 7 mm. excedens, lobis superioribus lateralibusque infra 1 mm.. antico crc. 2 mm. longo. Fructus sect. long. 2 X 2 mm. Suffrutex 1-2 cm. altus, corolla lilacina, in dumetis pr. San Bernardino, Maj., n. 320. Cette Jolie espèce est beaucoup plus rapprochée du Lantana achyranthifolia Desf. que du L. aristata, dont elle possède les longs pédoncules grêles atteignant ou dépassant les feuilles; elle s'en distingue par ses feuilles superficiellement crénelées-dentées et non pas grossièrement dentées en scie, nullement canescentes, en dessous lors de leur entier développement, plus larges, à bractéoles exté- rieures dépassant à peine le capitule, les intérieures plus brièvement acuminées. Lippia virgata Steud. Nom. bot. ed. 2, II, 751 (ann. 1841); O. Kuntze Rev. gen. pl. III, 2, 254; Brig. Verb. Balans. Parag., p. 17 — Verbena virgata Ruiz et Pav. Syst. fl. per. I, 20 (ann. 1798) — Aloysia wrticoides Cham. in Linnæa VII, 238 (ann. 1832) — L. urticoides Steud. Nom. bot. ed. 2, II, 51 (ann. 1841); Schauer in DC. Prodr. XI, 573; Chod. in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 819. Var. platyphylla Brig. Verb. Balans. Parag., p. 17. Frutex 3-5 m. altus, corolla alba, in dumetis et ad marginem silvarum pr. Cordillera de Altos, Mai, n. 366; frutex 2-4 m. altus, petala alba, in dumeto San Bernardino, Apr., n. 4082; frulex 2-3 m. altus, petala alba, prope Para- (489) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1067 guary in dumelis collium, Dec., n, 6599: frutex 1,5-2 m. altus, petala alba, in dumeto in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8545. Var. elliptica Brig. Verb. Balans. Parag., p. 17. Frutex 1-1,5 m. altus, in valle fluminis Y-aca, in dumetis pr. Chololo, Dec., n. 6650; frutex 2-3 m altus, petala alba, prope Concepcion in dumetis, Sept., n. 7404 (forma ad var. laxam vergens). Var. laxa Brig. Verb. Balans. Parag., p. 17 — V. urticoides var. laxa Chod. in Bull. Herb. Boiss., 2me ser., IT, 819 (ann. 1902). Arbor vel frutex 4-5 m. (e 0,1-0,% m.) alta, petala alba, in silva Ipe hu, Oct., n. 5206. Lippia ligustrinia O. Kuntze. Rev. gen. pl. III, 2, 252 (ann. 1898); Brig. Verb. Balans. Parag., p. 17 — Verbena ligustrina Lag. Gen. et sp. nov. 18 (ann. 1816) = Aloysia lycioïdes Cham. in Linnæa VII, 237 (ann. 1832). — Lippia lycioides Steud. Nomencl. bot. ed. 2, II, 54 (ann. 1841); Chod. in Bull. Herb. Boiss., ser. 2, II, 819. Var. paraguariensis Brig. Verb. Balans. Parag., p. 18. Frutex 3-4 m. altus, corolla alba, in dumetis pr. Cerro-hu, Febr., n. 190%; frutex 2-3 m. altus, petala alba, prope Paraguary fruticeta formans in collibus, Dec., n. 6488. Lippia Hassleriana Chod. Bull. Herb. Boiss., ser. 2, II, 821 (ann. 1902); Briq. Verb. Balans. Parag., p. 18. Suffrutex 0,8-1 m. altus, petala albo-rosea, in campis pr. fl. Jejui-guazu, Dec., n. 5685; suffrutex 0,3-1 m. altus, petala alba, in campo pr. fl. Capibary, Dec., n. 5924. Lippia sclerophylla Briq., sp. nov. Suffrutex elatus, caulibus strietis, prorsus pilis Æ strigosis furfuraceis obtectis ramosis, ramis crebris erectis vel adscendentibus, internodiis quam folia sæpius brevioribus. Folia ternata ovato-elliptica, vel elliptica, satis brevia apice acuta, marginibus regulariter convexis alig. recurvis, crebre crenato-dentatis vel subintegris integrisve, basi rotundata vel rotundato-extenuata, sessilia, supra nitidula, viridia, scaberrima, subtus aliq. scabridula pallidiora breviter dense glanduloso-pilosula; nervatio pennata, nervis lateralibus aliq. acroscopis cire. 7, infimis laminam basi triplinerviam efficientibus, cæterum omnibus reticulescentibus subtus prominulis paginam superiorem fodienlibus. Capitula primo subglobosa, dein breviter cylindrica, pedunculata, pedunculis pilis prorsus versis crebris -canescentibus, brevibus, in axillis foliorum ad bracteas ovatas vel ovalo-ellipticas breves reductorum sitis, in apicibus ramorum corymbose dispositis, corymbis inflorescentiam amplam efficientibus; bracteæ imbricatæ, late ovatæ, apice acuminatæ, nequaquam squarrosæ, extus pilis prorsus versis brevibus + obsitiæ, margine bréviter ciliolatæ. Calix parvus, alis longe albo-ciliatis villo bracteas utrinsecus excedente, cæterum viridis glabrescens glandulis minutis nitentibus præditus, lobiis 2 subintegris. Corolla alba vel fiavescens, superne puberula, 1068 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (490) tubo exserlo, labis parvis rotundatis anlico majore. Genitalia normalia inclusa. Fructus apice circa styli basim pilosulus, cæterum lævis, cohærentia perfecta mericarpiorum bilocularis. Planta 50-200 cm. alla. Pedunculi nune subnulli, nune ad 2 cm. longi. Capitula demum sect. long. ad 1,5 X 0,6-0,7 mm. Bracteolæ superficie 3-4 X 2-2,5 mm. Calix sub anthesi fere 2 mm. longus. Corolla calicis os fere 3 mm. excedens, lobis fere 1 mm. altis. Frulus vix 2 mm. altus et 1-1,5 mm. latus. Le L. sclerophylla appartient à la section Dipterocalyx où il se rapproche du L. hirta (Cham.) Schauer. Dans ce dernier, les capitules sont disposés en racème simple et court; ici les capitules sont groupés en corymbe qui forment une vaste inflorescence. D'ailleurs, le port général, le mode de serralure des feuilles, les bractées acuminées au sommet (obtuses dans le L. hırta) etc. ne permettent pas de confondre les deux espèces. Quant au L. Hassleriana ci-dessus mentionné, ses capitules sont disposés en grappes et non pas en corymbes: la forme de ses feuilles, des bractées coriaces, des corolies notablement plus grandes, etc., ete., permettent de lui attribuer des affinités beaucoup plus éloignées. L'apparence du L. sclerophylla rappelle celle des espèces du groupe Cor ymbos de la section Euzapania. — Nous connaissons le L. selerophylla sous les deux variétés suivantes : Var. crenato-dentata a var. NOV. Folia superficie 3.5-5 X 2-2,5 cm., regulariter crebre crenato-dentata, den- tibus extus rectiusculis vel es intus rectiusculis, culminibuüs prorsus versis 0,5-1 mm. altis et 1-2 mm. distantibus. Herba 0,3-1 m. alta, corolla flavescens, in palude pr. Tucangna, Jan., n. 1807; suffrutex 0,5-2 mm. altus, pelala alba, in campis et dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7903. Var. subintegra Brig., var. nov. Folia superficie 3-5 X 1,5-2 cm., integra, vel apicem versus obscure crenulata Suffrutex 0,8-2 ın. allus, petala alba, in valle flaminis Y-aca in campis pr. Valenzuela, Jan., n. 6919. Plusieurs échantillons piqués par des insectes ont les fleurs tranformées en galles ventrues à la base et graduellement atténuées au sommet en forme de cornue. Lippia Balansæ Briq. Verb. Balans. Parag., p. 18. Frulex 1-1,5 m. altus, petala rosea, in valle fluminis Y-aca in dumetis pr. Peribebuy, Dec., n. 6735. Lippia calliclada Brig. Verb. Balans. Parag,, p. 19; — Lantana lilacina Chod. in Bull. Herb. Boiss., ser. 2, II, 820, pro parte; non Desv. Suffrutex 0,3-0,5 m. altus, petala rosea, in gauıpo Cordillera de Altos, Febr., d. 6075. (A suivre.) FOME IV, PLANCHE 5. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, 2ne SERIE MURR, Chenopodien-Studien. BULLETIN I DE L HERBIER BOISSIER. 2me SERIE TOME IV, PLANCHE 6. MURR, Chenopodien-Studien. SE Ban; A Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en aoûl 1894, nous avons le plaisir d'informer nos cor- respondants que l’Zerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1903, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henrı-A. Junon. B'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prof: Dr H. SCHINZ, à Zurich. Il en a été extrait de petites collections dont ıl reste encore six exemplaires renfermant de 52 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 5o franes la centurie. N'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SCIENTIÆ MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen. Referale und kritische Besprechungen wichliger mycologischer Publi- calionen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Lilteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt entgegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. = REX FEN N NEN. % INDEX BOTANIQUE DES GENRES, ESPÈCES, VARIÉTÉS el NOMS NOUVEAUX DE Cryptogames et Phanérorames publiés dans FAncien Monde à partir du 4 janvier 4904 Complément au Card. Index américain. Index seul. Bulletin Index seul. el Bulletin. SUISSE NC Rte 20 fr. 20 fr. 30 fr. Abonnements : \ ( Union postale ... 25 » 95 » 40 » Pour tous les aulres renseignements, s'adresser à L'HERBIER BOISSIER - Agénor BIGNENS, Ébéniste a RANCES, Vaud (Suisse) FOURNIT DES Meubles à tiroirs pour classer les fiches DE L'INDEX BOTANIQUE Lui écrire par carte postale de 10 centimes pour tous renseignements. ——— #0 à — SPÉCIALITÉ DE MEUBLES A FICHES pour le Commerce, la Banque, les Sociétés, Catalogues, etc. etc. Genève, — Imp. Romet, boulevard de Plunpalais, 26, $ ? ÿ BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER SOUS LA DIRECTION DE GUSTAVE BEAUVERD CONSERVATEUR DE L'HERBIER (Chaque Collaborateur est responsable de ses travaux. SECONDE SÉRIE Tome IV. 1904. N-1t. Bon à tirer donné le 31 octobre 1904. Prix de l'Abonnement 20 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 95 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. . Les abonnements sont reçus A L'HERBIER BOISSIER CHAMBÉZY (Suisse). PARIS | BERLIN PAUL KLINCKSIECK | BR. FRIEDLÆNDER & SOHN 3, rue Corneille. | 44, Carlsirasse. 1904 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, | y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l'administration du Bulletin décline toute responsabilite pour numeros égarés BULLETIN DE L’HRBBIRR BOISSIER SOMMAIRE DU N° 11. — NOVEMBRE 1904. VIL, — SECONDE SÉRIE Augustin de Candolle. — PLANTÆ TONQUI- NENSES: T0 8 2a een ee et Par J. Bornmüller. BEITRÆGE ZUR FLORA DES ELBURSGEBIRGES NORD-PERSIENS (Fortsetzung folgt). Hermann Christ. — PRIMITIE FLORÆ COSTARI- GENSIS. Filices et Lycopodiaceæ II (a swore)...... Er Joseph Freyn. — PLANTEEX ASIA MEDIA. Enu- meralio plantarum in Turania a cl. Sıntenis ann. 1900- 1901 lectarum. additis quibusdam in regione caspica. transcaspica, turkeslanica. præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania a cl. V.F. Brotherus ann. 1896 lectis. (Frag- Mmenlums)(Kontserzung golg)a 0: 0. Carl Mez. — ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904 (D SUIVRE). ANNEES en ee Th. Herzog. — DIE LAUBMOOSE BADENS. Eine bryogeographische Skizze (Fortsetzung folgt)......... Robert Chodat ei Émile Hassler. — PLANTE HASSLERIANE soit ÉNUMÉRATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY par le Dr Emile Hasster. d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 (suite)... ........... Gustave Beauverd. — SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE Pages 1069 1075 1089 1155 GENEVE, GCompte rendu de la séance du 10 octobre 190%. 1175 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ....... Nos 9621 à 9914 OBSERVATIONS Les auleurs des travaux insérés dans le Bulletin de l’'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemiplaires en lirage à part. Aucune livraison n’est vendue séparément. Les abonnés sontinvités à présenter leurs réclamations dans les quinzejours qua suivent la publication de chaque numéro. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2re SERIE. — TOME IV. — 1904. N°11 PLANTE TONQUINENSES I. AUCTORE Br Augustin de CANDOLLE SO On a déjà publié ici même des Tiliacées et Sterculiacées ! du Tonkin, ainsi qu'une nouvelle espèce de Magnolia”. La présente note renferme des Anonacées, deux Capparidées et un Pittosporum : Polyalthia nemoralis sp. nov., typus in herb. Cand. et herb. Boiss. Frutex, ramulis floriferis teretibus, siccitate nigrescenlibus, superne subaureo-sericeis, cito glabratis. Foliorum petiolus ad 5 mm. longus haud gibbosus; iamina oblongo- vel obovato-lanceolata (12-15 cm. longa, 4 1/2 cm. lata) longiuscule acuminata, chartacea, utrinque mox glabrata, in sicco glaucescente, nervis secundariis utrinque 8-10 tenuibus adscenden- tibus sublus prominulis, venis reticulatis. Cymæ 2-floræ (cum alabastro nondum evoluto) supraaxillares, brevissime pedunculal&, pedicellis ad 5 mm. longis bracteolatis (bracteolis ovatis acutis) sicut calyce adpresse pilosis. Calycis segmenta 3, profunde pariila ovato-triangularia, 3 mm. longa. intus glabra, extus pilis ferrugineis adpressis vestita. Petala 6 ovato- oblonga vel oblongo-lanceolata, intus glabra, extus cinerascenter pube- rula. Stamina numerosa 4-5-serlata, conneclivo apice dilalalo-iruncato. JF Ovaria 7, toro Cylindrico 1'/ mm. longo apice pubescenli inserta, 1 Bull. Herb. Boiss. III (1903), p. 365. 2 Ibid. IV (190%), p. 234. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n® {1, 31 octobre 1904. 70 > 1070 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (2) subaureo-pilosa; ovulo unico prope basin inserto. Stilus brevis apice incrassato-bifidus papi:losus. Carpella ellipsoidea, 12 mm. longa, atro- purpurea, pilis aureis raris adpressis obsila, pediculo 5 mm. longo. — Affinis P. littorali (BI) Beerl. Tonkin. Espèce répandue dans les bois (Balansa, n. 4187 et 4189 in h. Cand. et n. 4190 in h. Boiss.). Arbuste à fruits charnus, rouges. Fruits en décembre. Melodorum polyanthoides sp. nov. typus in herb. Cand. Frutex, ramulis floriferis tenuibus teretibus, in sicco nigrescentibus, cito glabratis. Folia alterna, petiolo centimetrali transversim ruguloso superne canaliculato glabrescente, lamina obovato-oblonga (11-14 cm. longa, 5 ‘/2-7 cm. lata) apice rotundata, supra glabrata, subtus pube molli tenuissima conspersa, rigide coriacea, nervo centrali cum secundariis utrinque 16 rectis adscendentibus subtus prominente. Cymæ numerosæ, oppositifoliæ subsessiles, ad 8-floræ fuscescenti-velutinæ. Pedicelli 6 mm. longi, bracteola minuta sub mediam partem instrueti. Calyeis segmenta 3 late triangulari-ovata, vix 2 mm. longa. Petala 6 oblonga apicem versus atienuata; exteriora crassiuscula (ad 1 cm. longa), extus fulvo-velutina, intus fere omnino glabra; interiora crassa breviora, extus puberula, intus glabra et scrobiculata, apice subtriquetra. Stamina numerosissima, con- nectivi processu cunealo et super loculis extrorsis paullulo dilatato. Ovaria 18 strigosa, stilo æquilongo. Affinis M. polyantho Hook. f. et Th. Tonkin. Tu-Phap. dans les bois (Balansa, n. 4174). Arbrisseaux à rameaux un peu sarmenteux. Corolle jaunâtre. En fleur fin mars. Melodorum Balansæ sp. nov. {ypus in herb. Boiss. Frutex subsarmentosus, ramis floriferis pilis brevibus fuscis densius- cule tomentellis. Folia magna, breviter (ad 2 cm.) petiolata, petiolo supra applanato, lamina chartacea oblonga (ad 35 cm. longa, 18 em. lata) tam basi quam apice late rotundata, subtus tomentella, supra initio adpresse pilosa dein glabrata; nervis omnibus subtus valde prominentibus; secun- dariis utrinque 25 patulo-adscendentibus reclis, prope marginem arcuatis at non inter se connexis; tertiariis crebris subparallelis; venis retieulatis. Cymæ supraaxillares, floribus apice pedunculi communis ‘/2-centime- tralis glomeratis. Alabastra (tantummodo visa) subpyramidalia, pedicello brevi, basi bractea ovata suffulto, stipitata. Calyx 3-parlitus, segmentis 5 mm. longis ovalis aculis extus brunneo-velutinis intus subglabris. (3) AUGUSTIN DE CANDOLLE. PLANTE TONQUINENSES. 1071 Petala 6 crassa triquelra; exteriora dorso velutina, inlus apice et margine puberula; interiora dorso vix prope basin pubescentia, intus glabra. Sta- mina numerosa 4-5-seriala in sicco nigra, connectivo lato ultra loculos in processum obovalem carnosum producto.Ovaria 6 oblonga, cum stilo sub- æquilongo pilis ferrugineis strigulosa, receptaculo breviter cylindrico _apice ferrugineo-barbulato inserla. Ovula 6. Tonkin. Vallée de Lankok, Mont-Bavi (Balansa.n. 4175). Fleurs en mars. Alphonsea tonquinensis sp. nov., {ypus in herb. Boiss. Arbor mediocris, ramulis gracilibus teretibus, cicatricibus foliorum asperulalis, in sicco longitudinaliter rugulosis. Folia siccitate nigrescentia, petiolo 5 mm. longo Lransversim ruguloso, lamina submembranacea ovato-lanceolata obtuse acuminala (9-10 cm. longa, 2 ‘/2-3 !/2 cm. lata), nervis secundariis tenuibus erecto-patentibus arcualim inter se sat procul a margine connexis, venis reliculatis. Cymæ 2-fioræ oppositifoliæ brevis- sime pedunculatæ alabastra conica, pedicello 6 mm. longo. Sepala orbicu- lata 1 mm. longa intus glabra. Petala subconformia ovato-acula (6 mm. longa), puberula, basi saccata. Stamina late ovata apiculata. Receptaculum millimetrale cylindricum barbulatum. Ovaria non visa. Tonkin. Vallée de Lankok, Mont-Bavi, dans les bois (Balansa. n. 4170 in h. Boiss., specimen mancum). Arbre de 7 à 8 m. de hauteur. Corolle jaune. | Pittosporum Balansæ sp. nov., typus in herb. Cand. Frutex glaber, ramulis gracilibus verlicillatis, rectis et lævibus. Folia apice ramulorum congesta, petiolo 5-8 mm. longo, lamina submembra- nacea oblongo-lanceolata basi acula apice acuminata (8-10 cm. longa, 2-3 cm. lala), margine integra. Flores non visi. Pedunculi fructiferi terminales aggregati sæpe %, uniflori. Capsulæ crustaceæ glabræ bivalves (16 mm. longæ, 12 mm. latæ), seminibus 8. Tonkin. Ouonbi. (Balansa, n. 1418). Arbuste de 1 m. de hauteur. Graines rouges recouvertes d’un enduit visqueux. Fruits en novembre. Stixis' longiracemosa sp. nov., typus in herb. Cand. et herb. Boiss. Frutex? subsarmentosus, ramulis florentibus teretibus, in sieco fuscis ı M. Pierre a fait une révision du genre Stizis Lour. dans Bull. Soc. Linn. Paris I, p. 652. 1072 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (4) lenticellis pallidioribus notalis, cito glabrescentibus. Folia alterna, petiolo tereie 15-20 mm. longo, lamina ovato- vel oblongo- vel obovato- acuminata (9 ‘/2-13 cm. longa, 4-5 ‘/2 cm. lata), supra nitida reticulalo- venosa, subtus breviter tomentosa; nervis secundariis 8-10 prope marginem arcuatim inter se connexis, subtus cum nervo centrali promi- nentibus. Racemi axillares et terminales elongati (ad 20 cm. et ultra) simplices multiflori brunneo-pubescentes. Alabastra ellipsoidea. Bracteæ alabastra novissima superantes, denique pedicellis 3-5 mm. longis subæquilongæ. Pelala 6 (5 mm. longa, 1 '/ mm. lata) utrinque pallide velutina. Androphorum vix millimetrale glabrum. Stamina ad 30 petala vix superantia, filamentis glabris, antheris ovato-oblongis dorso prope basin affixis. Ovarium ovatum triloculare cum stipite À ‘/ mm. longo dense pubescens. Stilus glaber 1 mm. longus stigmatibus 3 minutis. Ovula 8! in singulis loculis. Tonkin. Tankeuin, près de Quang-Yen, dans les bois (Balansa, n. 4073). Rameaux un peu sarmenteux. Fleurs en janvier. Stixis Balansæ sp. nov., typus in herb. Cand. Arbuscula subsarmentosa, ramulis teretibus cum petiolo et laminis subtus inflorescentiisque fulvescenter tomentellis. Folia alierna, petiolo gracili terete 2 '/z cm. longo, lamina charlacea oblongo-obovata abrupte et breviuscule acuminata (10-14 cm. longa, % ‘/2 cm. lata), supra glabrata. nitida reticulato-venosa, nervis secundariis ulrinque circa 8 prope mar- ginem arcuatim inter se connexis subtus cum nervo centrali prominen- tibus. Paniculæ axillares et terminales (10 cm. et ultra longæ) flavide denseque tomentellæ. Alabastra globosa. Pedicelli ad 4 mm. longi, brac- teis linearibus ad 2 mm. longis caducis. Sepala 6 obovato-oblonga (6 mm. longa, 2 mm. lata), reflexa, utrinque velutina. Stamina numerosa (40 saltem), filamentis glabris, antheris ovalis parvis prope basin affixis. Androphorum subnullum. Ovarium triloculare dense pilosum, stipile millimetrali pubescente, stilo '/ mm. longo apice tripunctato. Ovula Sl in quoque loculo. Tonkin. Colline à l’ouest du Day, près de la route de Hanoi à My-Duc (Balansa n. 4711). Arbrisseau à rameaux un peu sarmenteux. Corolle d'un blanc sale. Fleurs en janvier. Beiträge zur Flora DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS VON J. BORNMÜLLER, Weimar. 1. Im Sinne F. Buhse’s, des Verfassers der i. J. 1899 erschienenen Flora des Alburs und der kaspischen Südküste, dürfte es verständlich und wünschenswert erscheinen, wenn ich die Ergebnisse einer im Jahre 1902 gemeinschaftlich mit meinem Bruder nach Nord-Persien unternommenen botanischen Reise als eigene Abhandlung veröffentliche, ungeachtet der umfangreichen, ebenfalls noch nicht publizierten Pflanzensammlungen, die ich in früheren Jahren in Persien, zumeist im Süden und Südosten des Landes gemacht habe, die zwar längst bearbeitet sind, deren Veröffentlichung indessen meiner fortgesetzt neuen Reiseunternehmungen wegen noch nicht erfolgen konnte. Die Publikation auch dieser persischen Materialien dürfte meine nächst- folgende Aufgabe sein, welcher sich die Aufarbeitung neuer grosser Sammlungen aus West-Persien zugesellen soll, die wir der uneigen- nützigen Thätigkeit Herrn Th. Strauss’s in Sultanabad zu verdanken haben. Buhse’s Liste der Gefässpflanzen obgenannten Werkes hat kurz nach ihrem Erscheinen durch die in den Winter- und Frühlings- monaten 1900-1901 von P. Sintenis im östlichen Masenderan, besonders in der Umgebung von Bender-Ges (Distriet Asterabad) am Kaspisee, gemachten Sammlungen bereits eine wertvolle Bereicherung erfahren; 107% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21e SER.). (2) veröffentlicht wurden dieselben von J. Freyn i. J. 1902 im Bulletin de l'Herbier Boissier (2. ser., tome II) unter dem Titel « Plant nov& Orientales. Verzeichnis der von P. Sintenis in Ost-Masenderan gesam- melten Pflanzen. » An neuen Formen werden daselbst beschrieben : Salix varüfolia Freyn et Sint., Ornithogalum Sintenisi Freyn, Poa Masenderana Freyn et Sint., ferner einige Varietäten; zahlreiche Arten werden hier zum ersten Mal aus dem Gebiete nachgewiesen. Unsere Reise auf persischem Boden, etwa 3 Monate in Anspruch nehmend, währte von Ende April bis Ende Juli. Sie erstreckte sich zunächst, von Enseli beginnend, auf das untere Sefidrudthal bis Mendschil, auf den Charsanpass, die Umgebung Kaswins und die Strecke bis Teheran. Den eigentlichen Kernpunkt bildete der auf 2 Monate geplante Aufenthalt im Hochgebirge, wobei längeres Stand- quartier bei ca. 2200 m. Höhe in Scheheristanek am Nordfluss der Totschalalpen und in Getschesär im Lurthal, also im Quellgebiet des Keretsch, genommen wurde, Gebiete, die s. Z. von Kotschy nur in Eile durchzogen wurden. Verbunden hiermit wurde eine 8-tägige, sehr ergebnisreiche Tour in die höchsten Erhebungen des westlichen Gebirgszuges der Elbursketten, nach den 4800 m. hohen Tachti- Soleiman und den Schneekessels Häsartschal (in 40-4200 m. Höhe), den Kendevan und den Asadbargebirgen. Um die eigenartige Alpen- flora der Totschalgipfel (ca. 3800 m. Höhe) in voller Entwicklung anzutreffen, wurde Mitte Juli nochmals. dieses nunmehr vom Schnee befreite Gebirge besucht und wenige hundert Meter unter der Spitze auf 4-5 Tage Zeltlager aufgeschlagen. Die Weiterreise führte uns über mehrere Alpenpässe in’s Dschadsche-rudthal und über den Junesar- pass in’s Larthal, schliesslich zum Demawend, dessen Spitze (gegen 6000 m. Höhe) in einer mehrtägigen Tour am 17. Juli erstiegen wurde. Von Rene aus (oberhalb Ask) erreichten wir am Abend des 4. Tages wiederum Teheran. — Lediglich der Wunsch, den Standort der für Persien seit Gmelin’s Zeiten verschollenen Lotusblume (Nelum- brum speciosum), über deren Vorkommen bei Rescht wir auf der Hinreise untrügliche Andeutungen erhalten hatten, zu ermitteln, gab Veranlassung, die geplante Heimreise über Meschedisser aufzugeben und statt dessen die Reise nach Europa wiederum über Kaswin- Rescht-Enseli zu nehmen. Da es für später Reisende und für die weitere Erforschung des Gebietes wissenswert ist, welche Plätze wir berührt und zu welcher Jahreszeit wir daselbst gesammelt haben, gebe ich in kürzester Form (3) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1075 einen Ueberblick der Reiseroute mit Angabe des jeweiligen Auf- enthaltes und der ungefähren Höhenlage der Ortschaften und Gebirge. Dass dabei mancher Aufenthalt an für botanische Zwecke wenig geeig- neten Plätzen oft ein unfreiwilliger gewesen ist, dass wir infolge dieser Zeitverluste manche der vielversprechenden Seitentouren, die ursprüng- lich im Reiseplan aufgenommen waren, kürzen bezw. ganz aufgeben mussten, ist für Jeden, der die Schwierigkeiten des Reisens in Persien kennt, wohl verständlich. Immerhin hat auch dieses verlangsamte Vorwärtskommen, im Besonderen auf der Strecke Rescht-Teheran, zur geeigneten Jahreszeit manches Erspriessliche für sich gehabt, insofern die Flora dieser vom Reisenden meist im Fluge durcheilten weiten Wüstenstrecken im Frühjahrskleide uns eine Menge seltener (selbst neuer) Pflanzenformen zeigte, die von dort noch nicht bekannt waren und die bei beschleunigter Reiseart uns ebenfalls entgangen wären. April : 22.-25. Enseli. — 26.-30. Rescht. Mai : 1. Rescht bis Kudum. — 2. Kudum bis Rustamabad. — 3. Rustamabad bis Rudbar, 150 m. — 4.-8. Rudbar und Umgebung. — 9. Rudbar bis Mend- schil. — 10. Mendschil, 406 m. — 11. Menschil bis Patschinar. — 12. Pat- schinar, 560 m. — 13. Ueber den Charsanpass, 2030 m., nach Mesrä und Aga- baba, 1480 m. — 14. Agababa bis Kaswin, 1280 m. — 15.-19. Kaswin, Umgebung. — 20. Kaswin bis Kislak. — 21. Kislak bis Hesarek. — 22. Hesarek bis Schahabad. — 23. Schahabad bis Teheran. -— 24.-297. Teheran, 1130 m. — 28. Teheran bis Ferasad. — 29. Ferasad bis (Passhöhe 2650 m.) nach Imamsade Davud, 2550 m. — 30. Ueber den Läddpass, 3100 m., in’s Thal Dosderre nach Scheheristanek, 2200 m. Juni: 1.-16. Scheheristanek (4. und. 8. westliche Totschalalpen ; 10.-11. Schim- ran, Lager bei 2900 ın.; 9. Lurthal). — 17. Von Scheheristanek durch’s Lur- thal nach Getschesär, 2200 m. — 18.-25. Getschesär, (19. zum Asadbarpass, 2650 m.: 21. nach Meidan; 23. Kendevanpass, 3050 m.). — 26. Von Getschesär über Asadbar, 2500 m., nach Gerdenebary, 3110 m., und Gerab, 2500 m. — 27. Gerab, über Gattadeh, Talagonthal nach Dschoistan, 2020 m. — 28. Dschoi- slan über Schikan zur Alpentrift Piastschal, 3450 m. — 29. Piastschal, nach Häsartschal, Passhöhe 4200 m., Eissee 4100 m., Tachti-Soleiman, Gipfel 4800 m., und zurück zum Zeltlager bei Piastschal. — 30. Von Piastschal hinab _ nach Norion, 2400 m., und über verschiedene Pässe zum Dorfe Deda, 2350 m. Juli : 1. Von Deda über Gattadeh, Gerab nach Jaila Assalek, 2890 m. — 2. Assalek, Gerdenebary, 3110 m , nach Asadbar, 2500 m. und Getschesär. — 3.-4. Getschesär, Umgebung, 2200 m. — 5. Getschesär bis Scheheristanek, 2200 m. — 6. Von Scheheristanek in’s Hochgebirge des Totschal. — 7.-9. Tot- 1076 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (4) schal, Lager bei 3540 m. Besuch der höchsten Kämme, 3800 m. — 10. Ueber Schekerabad hinab nach Ahar, 2020 m. — 11. Von Ahar über Egil, 1900 m., Uschan, 1780 m. nach Feschend, 1840 m. — 12. Von Feschend über den Junesar-pass, 2990 m., nach Junesar, 2790 m. — 13. Von Junesar in's Larthal, Lager 2460 m. — 14. Larthal, über Passhöhe ca. 2800 m., nach Pelur, 2180 m. (am Demawend). — 15. Pelur bis Rene, 2020 m. — 16. Von Rene Aufstieg zum Demawend, Lager bei 3720 m. — 17. Zur Spitze des Demawend, ca. 6000 m. und zurück zum Lager. — 18. Hinab nach Rene und bis Pelur. — 19. Von Pelur, 2180 m., über den Pass bei Imamsade Haschim nach Stadt Demawend, 2300 m. — 20. Von Demawend bis zum Dschadsche-rud, 1420 m. — 21. Vom Dschadsche-rud nach Teheran. — 22.-26. Teheran. — 27.-30. Von Teheran über Kaswin nach Rescht. — 31. Rescht. August : 2. Rescht bis Enselo. Die systematische Anordnung meiner Enumeratio erfolgt genau nach Boissier’s Flora Orientalis, welches Werk auch bei jeder Art eitiert wird, um mir dadurch weitere Literaturangaben älteren Datums zu ersparen, bezw. darauf hinzuweisen. Ausserdem citiere ich noch Buhse’s « Aufzählung der in Transkaukasien und Persien gesammelten Pflanzen, Moskau 1860 » (abgekürzt : Buhse, Aufz.) und Stapf « Botan. Ergebnisse der Polak’schen Expedition nach Persien i. J. 1882 » Akad. Wissensch. Wien, 1885-1886 (abgekürzt : Stapf, Polak Exp.) soweit die in genannten Werken angeführten Pflanzenfunde der Flora des Elburs- (Alburs)-Gebirges angehören. Freyn’s oben erwähnte Abhandlung und Buhse’s Flora des Alburs..., soweit bei letzterer neue Standorte oder kritische Notizen in Frage kommen, tragen die Abkürzungen « Freyn, Sint.-Masend. » und « Buhse, Liste ». Neue Arten und Varietäten sind fett gedruckt, ebenso die für das Gebiet, d. h. für die Flora des Elburs-Gebirges neuen Arten; solche, die aus dem Gebiet nur von einem einzigen Standorte bekannt gewesen sind, sind durch ein dem Namen vorangesetztes Sternchen (*) gekenn- zeichnet. Einige Pflanzen, etwa 60-80 Arten, die wir auf der Hinreise in der Umgebung von Baku gesammelt haben, werden in dieser Abhandlung mit angeführt, dagegen bleiben die auf der Heimreise im Kaukasus, auf der Reise von Tiflis nach Wladikavkas, eingeheimsten Pflanzen in dieser Enumeratio unerwähnt. Die Höhenangaben sind, ohne weitere Korrectionen vorzunehmen, einem Aneroidbarometer, welches sich auf früheren Reisen vorzüglich bewährte, abgelesen, dürften für vorliegende Zwecke aber ausreichend 5) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 41077 sein. Dass die Kotschy’schen Höhen bei Angabe der Pflanzen aus höheren und höchsten Regionen fast ausnahmslos um Hunderte von Metern als zu gering angegeben sind, wird bekannt sein und ist aus neueren Karten des Gebietes ersichtlich. Das beste vorhandene Kartenmaterial Nord-Persiens ist die äusserst zuverlässige Karte in A. F. Stahl’s «Reiserouten im nördlichen Persien, nach Original- aufnahmen », erschienen i. J. 1897 in Petermann’s Mitteilungen (Ergänzungsheft n. 118). Nur bezüglich des westlichen Hauptstockes, der Umgebung des Alpenlandes am Tacht-i-Soleiman, sind wir noch auf die sehr mangelhafte Kartenskizze Th. Kotschy’s angewiesen, da dieser Teil des Gebirges von Stahl nicht bereist wurde und so in der Karte unbearbeitet blieb. Leider ist in Buhse’s «Flora des Alburs... (1899) » die alte gänzlich unbrauchbare Karte Grewink’s, die wir aus Buhse’s « Aufzählung » vom Jahre 1860 kennen, wieder abgedruckt worden mit allen ihren Fehlern, die auch nicht ein annähernd richtiges Bild der Hauptzüge jener imposanten Gebirgs- welt erkennen lassen. RANUNCULACEÆ *Clematis Orientalis L. — Boiss. Fl. Or. I, 3. — Stapf, Polak. Exp. II, 22. Elburs. in valle Lur ad fluvium Keredsch, 2100 m. s. m. (19. VI. nondum flor.: n. 6001); ad pagum Feschend montium inter Totschal et Demawend, 1800 m. s. m. (13. Vil., nondum florens; n. 6002). Clematis Ispahanica Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 3. — Buhse, Aufz. 3. Elburs oceid., in valle Talkan (Talagon) in faueibus supra pagum Deda, 2400 m. s. m. (12. VI., nondum florens; n. 6003). Thalictrum Sultanabadense Stapf (Verh. d. Zool. bot. Ges. Wien, 1888, S. 550) — Th. Trautvetterianum Re]. in sched.; Komarow, Trav. de la Soc. Imp. d. nat. d. St. Petersb. seet. bot., t. XXVI, p. 48; Litwinow, Pl. Turkom., p. 2; exsice. n. 6. .Elburs oceid., in valle Lur in saxosis umbrosis prope Meidanek, 2100 m. s. m. (21. VI. e. fruct.; n. 6005). — Th. triternatum Freyn in Sint. exs. n. 2215 (non. Rupr.) gehört zu Th. Sultanabadense Stapf und ist an den sichelförmig gekrümmten Früchtchen sofort zu erkennen. 1075 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (6) * Thalictrum majus Crntz. — Boiss. Fl. Or. I, 7. Elburs, ad basin septentrionalem alpium Totschal in valle Scheheri- stanek, 2200 m. s. m. (12. VL, florens: n. 6004). Adonis Cupaniana Guss. — À. microcarpa Boiss. Fl. Or. I, 18 (non DC.). — Stapf, Pol. Exp. II, 23. Inter Mendschil et Patschinar, in aridis arenosis, 4-500 m. s. m. (11. IV., flor. et fruct.; n. 6007). Adonis microcarpa DC. (non Boiss. Fl. Or.). — A. squarrosa Stev. — Boiss. Fl. Or. I. 18. — Buhse, Aufz. 4. Elburs, in valle Scheheristanek, 2200 m. s. m. (12. VI., fruet.; n. 6012). Adonis flammea Jacq. — A. caudata Stev. — Boiss. Fl. Or. I, 19. — Stapf, Pol. Exp. II, 23. Baku, in collibus (19. IV., flor. et fruct.; n. 6011); Sefidrud, prope Rudbar (7. V.; n. 6008) et Mendschil, 400 m. s. m. (10. V.; n. 6010); in montibus ad Patschinar, 5-600 m. s. m. (12. V.; n. 6009). Ranunculus trichophyllos Chaix. — Boiss. Fl. Or. I. 23. Enseli, in uliginosis (24. IV., flor. et fruct.; n. 6013), ad Pirebasar (26. IV.; n. 6016) et Rescht (29. IV.; n. 6017); Elburs, ad basin montis Demawend in fossis vallis Lar ad Bastek, 24-2500 m. s. m. (13. VIT. flor. et fruct.; n. 6014). Ranunculus edulis Boiss. et Hoh. -- Boiss. Fl. Or. I, 25. — Ficaria fascicularis C. Koch (non Ranunculus fascicularıs Mühlb., spec. Americ. bor.). Elburs oceidentalis, in alpibus ad Häsartschal et Piatschal ad nives, 35-4000 m. s. m. (28. VI. fl. et fr.; n. 6015). Diese dem klassischen Standort entnommenen Exemplare zeichnen sich gerade durch ziemlich tief gekerbte Blätter aus und bilden somit untrüglich Uebergangsformen zu R. ficarioides Bory et Chaub.; sie sind zumindestens von der im Libanon vorkommenden Form des R. ficarioides (leg. a. 1897) und der von mir im Hochgebirge Kur- distan, an der persischen Grenze i. J. 1902 gesammelten und als R. edulis Boiss. et Hoh. ausgegebenen Pflanze nicht verschieden. Die von Sintenis im Pontus gesammelten Exemplare haben die vor- geschriebene fast ganzrandige Blattform, alle zusammen sind aber mit Gewissheit nur Formen einer Art. Ranunculus oxyspermus M. B. — Boiss. Fl. Or. I, 29. Baku, in eollibus (19. IV., flor.; n. 6022); montes Charsan, in reg. subalpina, 18-2000 m. s. m. (13. V., flor. et fruet.; n. 6023). (7) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1079 - Kanunculus Aucheri Boiss. — À. Elbrusensis Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 34. Elburs, in declivitatibus subalpinis montis Totschal, ad Imam-sade Davud, 2600 m. s. m. (30. V., flor.; n. 6025) et in jugo Lädd, 26-2700 m. s. m. (30. V. et 4. VL, flor. et fruct. : n. 6024). Durch die meist gestielten mittleren Abschnitte der Blätter neigen die der klassischen Fundstätte des R. Elbrusensis Boiss. entstammenden Exemplare sehr zu À. Aucheri Boiss., welcher in der Form ß. Bun- geanus Boiss. auch mit ungestielten Mittellappen der Blätter auftritt. Die Früchte sind ziemlich lang geschnäbelt. Die Pflanze ist völlig identisch mit A. Bungeanus Boiss., welchen Strauss in West-Persien (determ. Haussknecht) sammelte. Der von Freyn aufgestellte R. Pich- leri Freyn (in Stapf, Polak. Exp. I, 23) wird mit genannten Arten als engverwandt bezeichnet und gehört offenbar, wie bereits Freyn vermutet, ebenfalls zu R. Aucheri Boiss. als Form oder Varietät, da das Vorhandensein eines Stieles des mittleren Blattabschnittes durchaus unbeständig ist. Ranunculus cicutarius Schlecht. — Boiss. Fl. Or. I, 37. — Buhse, Aufz. 4. — Stapf, Pol. Exp. II, 24. — Freyn, Sint.-Mas., p. 837. Enseli, in arenosis ad mare (23. IV., fl. et fruct.; n. 6021, f. minor aprica); Rescht, in pratis et dumetis (28. IV., flor. et fruet.; n. 6019, f, latisecta). var. longirostris Bornm. (v. nov.), rostro-elongato. Sefidrud, prope Rudbar (7. V., flor. et fruct.; n. 6020, f. patule- villosa). Ranunculus brachylobus Boiss. et Hoh. — Boiss. Fl. Or. I, 41. — R. Villarsu DC. var. +. brachylobus Boiss. Fl. Or. suppl. 10. Elburs oceid., in jugo Gerdene Bary inter Asadbar et Gerab ad nives, 3100 m. s. m. (26. VI.; n. 6033); in alpe Totschal, ad rivulos et nives deliquescentes prope Imamsade Davud, 27-2800 m. s. m. (30. V., tlor.; n. 6024). 8. major, f. subalpina in omnibus partibus duplo majoribus cau- libus 2-6 floris foliis sæpius hirtulis vergens ad R. Villarsii DC. Elburs, in subalpinis herbidis ad rivulos in valle Scheheristanek, 22-2300 m. s. m. (4. VL; flor. et fruct.; n. 6035 et 6037) et prope Imamsade Davud, 2600 m. s. m (30. V.; n. 6036). * Ranunculus trichocarpus Boiss. et Ky. ß. Persicus Boiss. — Boiss. 2970721047. Elburs, in valle Dosderre prope Scheheristanek, 2400 m. s. m. (4. VI, 1080 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (8) flor. et fruct.; n. 6041); in jugo alpino Kendevan, 3100 m. s. m., ad nives (23. VI., fruct.; n. 6038). y. multisectus Bornm., omnium fere foliorum segmento ter- minali longe petiolato iterum partito ergo foliis pinnatis; variat carpellis hirtis et glabris. Elburs occid., in alpibus ad Häsartschal et Piatschal ad nives, 35-3800 m. s. m. (29. VL, flor. et fruct.; n. 6040; n. 6039 var. leio- carpa Bornm.). Die Blattgestalt dieses wenig bekannten Ranunkel ist äusserst variabel selbst an ein und demselbem Individuum, ebenso treten bei Piastschal die kahl- und behaart-früchtigen Pflanzen neben einander in grosser Menge auf. Die bei Scheheristanek und dem Kendevan auftretende Pflanze besitzt aber ausschliesslich 3-teilige Blätter mit abgerundeten Abschnitten (ß. Persicus Boiss.), während infolge weiterer Teilung des Mittel-Abschnittes bei der Piastschal-Pflanze das Blatt gefiedert erscheint. — Eine von mir i. J. 1903 in Kurdistan in der Schneeregion des Sakri-Sakran (Sagros) gesammelte als R. Hauss- knechtii sp. n. ausgegebene bisher nicht beschriebene Pflanze gehört trotz der kahlen Karpelle ebenfalls in den Formenkreis der R. tricho- carpus Boiss. et Hoh. und wird als var. Haussknechti Bornm. (differt a typo carpellis glabris, foliis semper 3-partitis, laciniis ut in typo oblongo-lanceolatis vel obtusis) zu bezeichnen sein; hinsichtlich der Blattgestalt neigt sie bald zu f. typica bald zu ß. Persicus Boiss. Ranunculus villosus DC. — ZX. Constantinopohtanus Urv. 6. Per- sicus Boiss. Fl. Or. I, 49. — vergl. Freyn in Stapf, Pol. Exp. IL 24, et Sint. Masend., 837. Pirebasar et Rescht, in silvis et dumetis (26./27. IV., flor. et fruct. ; n. 6029 et 6030). Ranunculus anemonifolius DC. +. Kotschyi Boiss. Fl. Or., suppl. 13. — KR. Kotschyi Boiss. Fl. Or. I, 50. — Buhse, Aufz. 6. In montibus Charsan ditionis Kaswin, in pascuis lapidosis alpinis, 2000 m.s.m. (13. V.;n.6032) ; in jugis alpinis inter Asadbar et Germab ad Jaila Assalek (Elburs oceid.), 2800 m. s. m. (26. VI., fruet.; n. 6031). *Ranunculus crymophilus Boiss. et Hoh. — Boiss. Fl. Or. I, 51. Elburs occidentalis, ad nives deliquescentes alpium Häsartschal ad basin jugi Tachti Soleiman, nee non prope Piastschal, 38-4100 m. s. m. (!) (29. et 30. VI. ; n. 6028); in alpibus Totschal ad nives, 3550-3870 m. s. m. (15. VI. et 8. VIL; n. 6026 et 6027). Diese Art ist in typischer Form nur vom Schneekessel Hesartschal (9) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. LOS bekannt gewesen, tritt aber auch in der Gipfelregion des Totschal, über 3500 m. Höhe, am Saum alter Schneefelder und besonders längs der Rinnsale in grosser Menge als prächtige Zierde und Charakter- pflanze auf. Auch die üppigsten Exemplare sind stets nur 1-2 blütig und zeigen keine Uebergangsformen zu der in Kurdistan auftretenden Form (2. major Boiss. Fl. Or., suppl. 14) mit viel (2-6) blütigen Stengeln und langen Fruchtschnäbeln. Ranunculus sceleratus L. — Boiss. FI. Or. IL 52. Enseli, ad fossas insulæ Mianposchte (23. IV., flor. et fr.: n. 1648), ad Pirebasar (26. IV., flor. et fruct.; n. 6049). Die dortige Pflanze entspricht der var. subglobosus Freyn (Stapf, Pol. Exp. II, 24) dürfte aber von R. dolosus F. et M. (= R. scele- ratus L. var. dolosus O. Ktze.) namentlich in den breitblätterigen Formen wenig verschieden sein, um so mehr als Z. dolosus F. et M. ganz dem gleichen Florengebiete (Lenkoran) entstammt. Ranunculus ophioglossifolius Vill. — Boiss. Fl. Or. I, 53. — Stapf, Pol. Exp. II, 24. — Lipsky, pl. Ghil., 221. Enseli, in pratis arenosis maritimis (22. IV., flor. et fruet.; n. 6043, f. minor); Rescht, ad aquas (27. IV., fl. et fr; n. 6042). * Ranunculus muricatus L. var. Græcus Heldr. — Bois. Fl. Or. I, 56. — Freyn, Sint. Mas., 837. Enseli, in arenosis maritimis (28. IV., fl. et fr.; n. 6045). Ranunculus trachycarpus F. et M. — Boiss. Fl. Or. EL 55. — Lipsky, pl. Ghil., 222. Enseli, in arenosis maritimis (29. IV., fl. et ir.; n. 6046); in insula Mianposchte (23. IV., fl. et fr.; n. 6047); in pratis prope Kudum in valle Sefidrud (1. V.; n. 6047). Vergl. über diese Art und ihre Beziehungen zu À. marginatus Urv. einerseits und zu R. Sardous Cr. anderseits : Halacsy, Consp. Fl. Græec. I, 23-24 (1901) und Aznavour in Magy. bot. Lap. 1902, p. 3-5). — R. marginatus Urv. nach Aznavour |. e. in der Flora von Constan- tinopel häufig und sonst von europäischem Boden nur von Salonik (Griseb.; Boiss. Fl. Or., suppl. 14) bekannt, kommt auch bei Dedeag- hatsch an der thraeischen Küste vor (Sint. et Bornm., iter Turc. 1891, n. 137). — Der von Halasey (I. e., 24) angeführte R. trachycarpus Fisch., - (Heldr. Herb. norm. n. 814) wird für AR. Sardous Cr. ß. inter- medius Poir. (pr. sp.) erklärt; diese Nummer enthält aber verschiedene Pflanzen gemischt, das mir vorliegende Exemplar z. B. R. Sardous Cr. a. typica und À. trachycarpus F. et M. 1082 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me seR.). (10) * Ranunculus arvensis L. — Boiss. Fl. Or. I, 57. Sefidrud, in sieeis ad Rudbar, 2-300 m. s. m (5. V., fl. et fr.; n. 6044, var. brevispinus Freyn in Stapf, Polak. Exp. II, 24). * Geratocephalus testiculatus (Cr. sub Ranunculus). — ©. ortho- ceras DC. — Boiss. Fl. Or. I, 58. Elburs, in reg. subalp. in valle Lur ad pagum Meidan, 2100 m. s. m. (18. VE, fruct.; n. 6052). Die i. J. 1892 von mir in den Gebirgen Süd-Persiens, im Schirkuh bei Yesd, gesammelte (exsiee. n. 1996, n. 1995) an Stengeln und Früchten völlig kahle Form var. glaberrimus Bornm: ist identisch mit var. glaber Freyn (Stapf, Pol. Exp. II, 24) non var. glabra C. A.M. (vergl. Act. H. Petr. I, p. 9). Geratocephalus falcatus Pers. — Boiss. Fl. Or. I, 58. Baku, in collibus (19. IV., fruct.; n. 6050); Elburs, in reg. subalpina in valle Scheheristanek, 2200 m. s. m. (2. VI, fruct.; n. 6051). *Isopyrum cæspitosum Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 64.; suppl. 16. Elburs oceidentalis, in fissuris rupium regionis glacialis Tachti Solei- man supra Häsartschal, 4300 m. s. m. (cæspitem parvulum floriferum unicum legimus (29. VI.;n. 6053). Diese Art dürfte mit zu den seltesten Pflanzen der persischen Flora zählen, zumal sie an der einzigen Fundstelle nur äussert spärlich auftritt, an Plätzen, die ganz isoliert, hoch über der fast gesammten anderen alpinen Vegetation, gelegen sind. Die von Buhse (Liste d. Pfl. d. Alburs) angegebene Höhenangabe der von Kotschy am Kegel Berir (ebenfalls oberhalb Häsartschal) gesammelten Pflanze ist auf etwa 4300 Meter (statt 3600 m. oder 11000 Fuss) abzuändern, wie überhaupt sämtliche Höhen von Kotschy oft um viele Hundert Meter zu niederig veranschlagt wurden. — Zsopyrum grandiflorum Fisch., nach Exemplaren aus dem Himalaya und aus Turkestan, mit 3-4 mal grösseren weissen Blüten kann mit dieser zwergigen, blaublühenden Art Nordpersiens kaum in Vergleich gezogen, geschweige denn als Varietät in den Rahmen einer gemeinsamen Species gebracht werden. *Nigella arvensis L. ß. glauca Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 66. — Buhse, Liste Alburs, p. 45. Sefidrud, prope pagum Rudbar, 2-300 m. s. m. (6. V., flor.; n. 6054). Nigella oxypetala Boiss. y. fenuifolia Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 69-70. — Lipsky, pl. Ghil., Act. H. Petrop. XII, p. 222. In planitie inter Teheran et Kaswin, prope Kislak, 13-1400 m. s. m. (20. V., flor. et fruct.; n. 6055). (li) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1083 * Aquilegia Olympica Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 71. Montes Totschal, in faucibus supra Ferasad, 2000 m. s. m. (29. V., flor.; n. 6057); in valle Scheheristanek ad basin montium Totschal septentrionalem, in dumetis ad rivulos raro, 2200 m. s. m. (7. VI, flor. et fruet.; n. 6056); in valle Lur ad basin alpium Kendevan folia ejusdem speciei observavi. Delphinium Orientale J. Gay. — Boiss. Fl. Or. I, 79. — Buhse, Aufz. 7 sub D. Jjacıs. Sefidrud, ad pontem prope Mendschil, 400 m. s. m. (10. V., flor.: n. 6058). Bemerkung. Ein von mir in Assyrien bei Erbil gesammeltes Delphr- nium pusillum Lab. (legi 12. VI. 1893; n. 835) ist in Huth’s Monogr. d. Gatt. Delphinium (Engl. bot. Jahrb. XX, 381) fälschlich als D. oh- ganthum Boiss. aufgenommen worden. Da die Fruchtstiele dieser zwergigen, rotblühenden Art bogig herabgeneigt sind und meine Exemplare mit solchen aus der syrischen Wüste (comm. D" Post) übereinstimmen, steht es ausser Frage, dass seitens des Monographen ein Irrtum vorliegt, und dass sich das Verbreitungsgebiet des D. pusil- hum Lab. nicht nur auf Syrien sondern auf die ganze mesopotanische Wüste bis an den Fuss der Berge östlich vom Tigris erstreckt. *Delphinium Teheranicum Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 85. — Huth, Monogr. Delph., p. 368. Ad basin montis Demawend in aridis vulcanieis inter Pelur et Rene et supra Rene, 20-2500 m. s. m. (17. et 18. VIL., flor. et fruet. ; n. 5059). Die Diagnose dieser durch die Form des Spornes (aufrecht, gerade, an der Spitze schneckenförmig eingerollt) interessanten und seltenen Art, deren Frucht noch nicht bekannt ist, ist zu ergänzen « capsula glabra oblongo-lineari subcompressa et subineurva in rostrum latitu- dinem capsulæ vix æquans abrupte attenuata 11-14 mm. (cum rostro) longa. » Die Blütenstiele der in der Tracht dem D. paniculatum Host ähnlichen 50-75 em. hohen Art tragen Drüsenhaare. Die Drüsen sind sitzend, d. h. haben sich aus den basilaren Zellen der Haare gebildet. — In Buhse’s Liste (1. c., p. 2) ist diese aus der Umgebung von Teheran durch Kotschy bekannt gewordene Art nicht angeführt. Delphinium aquilegifolium Boiss. pro var. D. saniculæfohi Boiss. et Hoh. — Boiss. Fl. Or. I, 91. — Buhse, Aufz. 7 (sub D. peni- cıllato Boiss.). — Huth, (Monogr. in Engl. bot. Jahrb. XX [1895], 427) vereinigt die nordpersische in den Alpenthälern der Teheraner Gebirge so häufige Pflanze gewiss unrichtiger Weise mit D. saniculæfolium Boiss. 1054 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (12) Hoh., ohne auch nur die Varietät gelten zu lassen. Dieselbe unter- scheidet sich von dem westpersischen D. saniculæfolium Boiss. et Hoh. nach Haussknechts Exemplaren (von verschiedenen Plätzen) und ebenso nach den mit diesen genau übereinstimmenden Strauss’schen Exemplaren der Umgebung von Sultanabad und Luristan sehr wesent- lich durch gänzlich verschiedenen Wuchs und die Form der Blüte. Schon die Gestalt des Sporns lässt beide Arten sicher unterscheiden « ealcar apice magis attenuatum » nicht « fraetum gibbosum obtusum. » Gemeinsam haben beide Arten das wenig geteilte Blatt (Wurzelblätter) mit abgerundeten, kurzen Abschnitten. Jenes von D. saniculæ- folium Boiss. et Hoh. ist meist bedeutend grösser, grün, die Einschnitte der Hauptlappen noch kürzer; dasjenige von D. aquilegifolium Boiss. pr. var. erinnert lebhaft an Geranium Pyrenaicum, ist blaugrün, unter- seits mettallisch braun. Die Stengel von D. saniculefolium Boiss. et Hoh. sind glatt, glänzend, reich verzweigt, mit dünnen, härtlichen, oft wiederum verweigten Aesten, jene der andern Art dagegen häufig einfach oder nur 2-3 (selten mehr) Aeste tragend und ähneln im Blütenstand dem D. cærulescens Freyn (in Stapf, Erg. d. Polak. Exp. II, 26) und dem D. tuberosum Auch., welche beide durch das ganz andere Blatt (mit schmalen linearen Zipfeln) weit verschieden sind’. Die andere von Freyn (Bull. de l’Herb. Boiss. 1901, p. 254-256) beschriebene Art vom Wan-see, D. pallidiflorum Freyn, ist eine durch verhältnismässig grosse Blüten mit kleinem Sporn gekennzeichnete, hier nicht in Betracht kommende Art. D. aquilegifolium Boiss. (pr. var.) ist eine sehr variable Species und gibt einen Hinweis, dass manche bisher zur Artunterscheidung dieser Gruppe benutzten Merkmale bei dieser Art bedenklich schwankend sind, weshalb ich es für geboten halte, besonders darauf aufmerksam zu machen : 1. var. glandulosissimum Bornm., caulibus a basi ad apicem usque et peduneulis glanduloso-velutinis (nee glabris vel parce hirtulis vel in ramificatione parce velutino-glandulosis). 2. var. longepedunculatum Bornm., peduneulis saltem infe- 1 Das der gleichen Gruppe angehörende D. quercetorum Boiss. el Hausskn., Boiss. Fl. Or., suppl. 20 (1888) ist ebenfalls an der Form des Spornes (« calcar basi ipsa inflatum subsaccatum ») leicht zu erkennen. — D. quercetorum Greene der nordamerikanischen Flora (Colorado) ist neu zu benennen : D. Bakeria- num Borom. (43) 3. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1085 rioribus et fructiferis (ut in D. ceerulescente Freyn) valde elongatis arcuato-patulis (non brevibus caleare æquilongis). 3. var. hebecarpum Bornm., carpellis glanduloso-velutinis (non glabris nec apicie hirtulis, ut in varietate Afghaniæ ß. Kohatense Brühl nec ovariis totis minute hirtis, ut in varietate Indie +. Gilgitense Brühl). 4. var. violaceum Bornn., sepalis et omnibus petalis violaceis (non pallide cæruleis vel cærulescentibus, petalis superioribus calca- ratis albidis). Als weitere Abweichung wäre eine Form mit stark übergebogenen Blütenstielen, daher niekende Blüten (f. »ıtans), zu erwähnen, welche also « pedunculis recurvis » Anklänge an D. semibarbatum Bienert aufweist. Keineswegs treten diese Varietäten gesondert auf, sondern ein und dieselbe Localität bringt mehrere Formen und meist in Combinationen, sodass es sich als unmöglich erweist, eine dieser Varietäten als eigene Art auszuscheiden. Die Gestalt, Consistenz und Färbung der Blätter, die Tracht und die Formen der Blütenteile sind sich stets gleich, die Sepalen und oberen Petalen sind stets durchaus kahl. Fundorte : Elburs, in valle Scheheristanek, in declivitatibus aridis, 22-2300 m.s.m (15. VL, flor. et fr.; 7. VIL, fr.; n. 6060 f. fypica leiocarpa pallida . n. 60605 f. longepedunculata ; n. 6064 f. hebecarpa nutans ; n. 6063 f. hebecarpa longepedunculata ; n. 6061 f. typica leiocarpa fructibus maturis); in valle Lur ad fluvium Keretsch (n. 6867 f. hebecarpa et f. leiocarpa longepedunculata pallida); prope Getschesär, 2200 m. s. m- (n. 6066 f. violacea longepedunculata); ad radices montium Totscha_ supra pagum Ferasad, 1800 m. s. m. (28. V. fl. et fr.; n. 6065 f. glandu losissima hebecarpa violacea et f. glandulosissima hebecarpa pallıda) ; in faueibus supra Ferasad, 2000 m. s. m. (29. V., flor. et fruct. juve- nales; n. 6062 f. hebecarpa longepedunculata; n. 60625 f. hebecarpa longepedunculata pallida ; n. 6062c f. hebecarpa longepedunculata violacea). BERBERIDEÆ Bongardia chrysogonum (L.) C. A. M. — Boiss. Fl. Or. I, 99. — - Stapf, Pol. Exp. I, 22. 3 In collibus ad Patschinar, 5-600 m. s. m. (12. V., fruct.; n. 6073) in declivitatibus montium supra Rudbar in valle Sefidrud, 3-400 m.s. m. (7. V., fruct.; n. 6074). BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 11, 31 octobre 1904. 71 1086 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (14) Berberis integerrima Bge. — B. densiflora Boiss. et Buhse, Aufz. 9. — Boiss. Fl. Or. I, 102. In faucibus supra Ferasad montium Totschal ditionis Teheran, 1900-2000 m. s. m. (29. V., flor.; n. 6075); montium Elburs in valle Scheheristanek, 2200 in. s. m. (1. VI., flor.; n. 6076). NYMPHEACEAE Nymphæa alba L. — Boiss. Fl. Or. I, 105. Rescht, in aquis (28. IV., fol.; n. 6069). Blüten dieser aus Persien noch nicht nachgewiesenen weissen Wasser- rose wurden nicht gesammelt (nur beobachtet) daher genauere Bestim- mung nicht durchführbar ; die Blätter stimmen mit jenen der N. alba L. überein. ! Nelumbium speciosum Wild. = N. Caspicum Eichw. — Boiss. Fl. Or. I, 105. Rescht, in lacustribus (30. VII., flor. et defloratum; n. 6068). Die indische Lotusblume wurde bereits vor etwa 130 Jahren (a. 1770- 1774) von Gmelin für die Flora Persiens nachgewiesen, war aber von neueren Reisenden nicht wieder beobachtet worden; auch Boissier weiss über die Fundstelle Gmelins nichts weiter zu berichten als «hab. in Persia (ex Hook. et Th. Fl. Ind.).» An der Zuverlässigkeit dieser Angabe war immerhin nicht zu zweifeln, umsomehr als Nelum- bium auch am Aralsee und an der Wolgamündung vorkommt, während es sonst in Indien und Ostasien verbreitet ist!. Diese gewiss prunk- vollste aller Gewächse des gesammten Florengebietes findet sich bei Rescht in Landseen, etwa eine Stunde südlich und südöstl. der Stadt, in grossen Mengen vor, wo es im Juli und August in vollster Blüte steht. Die hoch über der Wasserfläche sich erhebenden gewaltigen Blatt- schirme, zwischen denen sich die prächtig duftenden, in der Färbung unserer Monatsrose gleichenden Riesenblüten von etwa ‘/ Meter Durchmesser erheben, bilden alsdann dichte Bestände. Anfang Mai ist von diesem stolzen Bewohner jener Gewässer noch keine Spur zu merken. ! Bekanntlich 1st Nelumbium im Altertum auch in Aegypten eingeführt und als heilige Pflanze allgemein cultiviert worden ; später ist sie indessen aus den Gewässern des Nils wıeder gänzlich geschwunden. Die heilige Lotusblume der Aegypler ist dagegen Nymphæa lotus L. (15) 2. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 41087 PAPAVERACEÆ *Papaver bracteatum Lindl. — Boiss. Fl. Or. I, 107 — Buhse, Aufz. 10. Elburs, in valle Lur ad pagum Getschesär, 2000 m. s. m. (20. VI, florens.; n. 6094?); ad basin montis Demawend prope Pelur ad regionem alpinam usque 22-3500 m. s. m. (16.-19. VI., flor. et fruct.; n. 6095). Papaver Armeniacum Lam. — Boiss. Fl. Or. I, 110. In valle Scheheristanek in glareosis ad rivulos subalpinos, 2200 m.s.m. {3. et 12. VL, flor. et fruct.; n. 6096); in jugo Kendevan montium Elburs occidentalis, 28-3000 m. s. m. (23. VI, fruct.; n. 6097). Papaver arenarium M. B. — Boiss. Fl. Or. I, 112. — Stapf, Pol. Exp. I, 27. Sefidrud, prope Rudbar, in vinetis loeisque saxosis frequens, 200 m. s. m. (4. V., flor.; n. 6104). Papaver tenuifolium Boiss. et Hoh. — Boiss. Fl. Or. I, 112. In valle fluvii Sefidrud in declivitatibus prope Rudbar, 2-300 m. s. m. (4. V. 1902, fl. et fr.; n. 6105); in collibus prope Mendschil, 400 m. s. m. (10. V. 1902, fl. et fr.; n. 6106). Papaver lævigatum M. B. — Boiss. Fl. Or. I, 115. Elburs, in valle Scheheristanek, 22-2300 m. s. m. (1. VI. flor. et fruct. ; n. 6099 f. glaberrima —subvar. lævigatissimum Fedde et Bornm.). var. setulosa Fedde et Bornm. (var. nov.), caulibus et foliis setosis. In consortio formæ typicæ (n. 6000). P. lævigatum M. B. wird in Buhse, Liste Alburs, nicht angeführt. Papaver chelidoniæfolium Boiss. et Buhse, Aufz. 10. — Boiss. Fl. Or. I, 114. Rescht, ad muros (27. IV., flor. et deflorat.; n. 6102); in dumetosis ad Pirebasar, ubique copiose (26. IV., flor. et fruct.; n. 6101). var. tenuisectum Fedde et Bornm. (var. nov.), in consortio typi (n. 6103). Papaver macrostomum Boiss. et Huet. — Boiss. Fl. Or. I, 115. — Closterandra macrostoma Stapf, Pol. Exp. II, 27. Kaswin, in vinetis, 1400 m. s. m. (16. V., flor. et fruct.; n. 6098); inter Kaswin et Teheran (n. 6098). ! Revidiert von Herrn Dr Fedde (Berlin). 2 Rectius : P. lasiothrix Fedde sp. nov. 1088 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (16) Papaver hybridum L. — Boiss. Fl. Or. I, 117. — Buhse, Aufz. 10, sub P. pavonino F. et M. Baku, in arvis (19. IV., flor. et fruet.; n. 6108); Sefidrud, prope Rudbar, 2-300 m. s. m. (19. IV., flor. et fruct.; n. 6107). Roemeria dodecandra (Forsk.) Stapf, Erg. d. Polak. Exp. II, 27. — R. Orientalis Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 118. Baku, in collibus arenosis (19. IV. 1902; n. 6077). Rœmeria hybrida (L.) DC. — Boiss. Fl. Or. I, 119. — var. velutina DC. Inter Rescht et Teheran, prope Patschinar, 5-600 m.s. m. (12. IV. 1902; n. 6078). var. eriocarpa DC. Inter Rescht et Teheran, prope Mendschil, 400 m. s. m. (10. IV. 1902; n. 6080). var. hispidissima Fedde. Inter Mendschil et Patschinar, 4-500 m. s. m. (4. V. 1902; n. 6079). Rosmeria refracta DC. — R. hybrida L. var. refracta (DC.) — Buhse, Liste n. 62. — R. rheadiflora Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 119. — Stapf, Polak. Exp. II, 27. In jugo Charsan, 1800 m. s. m. (13. V., fior. et fruct.; n. 6081); Kaswin, in vinetis, 1400 m. s. m. (16. V., fl. et fr.; n. 6082). Glaucium elegans F. et M. — Boiss. Fl. Or. I, 121. — Buhse, Aufz. 12 sub G. pumilo Boiss. Sefidrud, in arenosis ad Mendschil, 400 m. s. m. (10. V., flor. et fruct.; n. 6084) et Patschinar, 5-600 m. s. m., in aridis (n. 1683); Elburs oceid., in valle Lur, 2100 m. s. m. (18. VL, fl. et fr.; n. 6085) et in valle Scheheristanek, in aprieis, 2200 m. s. m. (n. 6087); in valle Talkan (Talagon) ad pagum Dschoistan et prope Mehran, 2300 m. s. m. OI2NT Met ren 6087); var. Bornmülleri Fedde (in litt. 5. I. 1904) fruetibus glaberrimis non papilloso-aculeolatis. Elburs oceidentalis, in latere septentrionali alpium Totschal ad basin montium prope pagum Scheheristanek, 2200 m. s. m. (13. VI. 1902; n. 6087 b). Glaucium leiocarpum Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 122. Patschinar, in aridis montium, pl. rara, 5-600 m. s. m. (12. V., flor. et deflorat.; n. 6089). Diese Art fehlt in Buhse, Liste Alburs, und Buhse, Aufz., wo beidesmal @. luteum Scop. bezw. G. flavum Cr. angegeben wird, während bereits in Boiss. Fl. Or. Buhse’s Exemplare als @. leiocarpum Boiss. eitiert werden. (Fortsetzung folgt.) 1089 PRIMITLÆ FLORA COSTARICENSIS FILICES ET LYCOPODIACEÆ III AUCTORE H. CHRIST, Bâle. Suite de : I. Durand et Pitlier, Primitiæ flor. Costaricensis in Bulletin de la Société royale de Botanique de Belgique, I, 35, 1896, Filices par J. E. Bommer et H. Christ. et de : IL. H. Pittier, Primitie fl. Coslaricensis, tome II, fase. 1. Instituto fisico- geographico nacional. San José de Costarica 1901. Filices, second mémoire, auct. H. Christ. (Suite.) 7. Asplenium plumbeum n. sp., typ. in Herb. Christ. Intermédiaire entre A. hastatum Kl. et A. bissectum Sw., du port grêle et des pinnæ singulièrement allongées de ce dernier, mais sans les dents saillantes qui le distinguent. Couleur glauque particulière. Differt ab À. bissecto stalura majore (lamina 30 cm. long. 10 cm. lat. slipite 16 cm.) rachi violacea viridi nec ebeno-rufa, pinnis remotis (inter- slitiis usque ad 2 '/s cm.) latioribus minus incisis, basi auricula anteriore deficiente aul parum prominente, lobis furcalis decumbentibus nec pro- minentibus, soris magis obliquis, colore plumbeo-glauco nec læte virente. Hab. 1. Werckle. 8. Asplenium Serra L. Fisch. Var. incurvatum Fee Crypt. Vasc. Bres. Forme réduite, petite, étroite, à pinnæ rapprochées, asymmetriques {côté postérieur réduit), à dents couchées, sores appliqués à la costa. Hab. 1. Werckle 1903. Même plante dans le S. du Brésil. I. Schwacke, Wetistein, etc. 1090 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2% SER.). (34) 9. Asplenium Virillæ n. sp. typ. in herb. Christ. Rappelle un petit A. dentatum L. a pinnæ peu nombreuses et à pointe de fronde dominante et irrégulièrement lobée. Pumilum, rhizomate brevi tenui erecto, radicellis longis, foliolis sub- fasciculatis 3 ad 5, stipitibus tenuibus 1 ‘/2 cm. longis atroviridibus, lamina 2/2 ad 3 ‘/2 cm. longa 1 '/2 ad 2 cm. longa ovato-deltoidea pin- nata, pinnis Cuneato-obovatis sive rotundis obtusissimis, bijugis, infimis remotiusculis, subincisis sive crenatis, frondis apice valde prævalente sæpe 2 cm. longo ovato subacuto irregulariter lobato basi subpinnatifido, nervis in pinnis lobisque pinnatis furcalis ante marginem incrassatis, soris solilariis aut binis raro tribus in pinnis lobisque, brevibus, 2 mm. longis late ovatis medialibus brunneis turgidis indusio ovato tenui griseo. Textura tenuiter herbacea, colore late virenle. Plantula glabra, opaca. Hab. Rio Virilla 1000 m. Mart. 1902. Sur les pierres du Rio. I. Alfaro 16448. « A. pumilum SW.» La même plante Santa Marta Columb. 1. Herbert H. Smith n. 2451. « A. dentatum L. » determ. Underwood. Blechnum. 1. Blechnum fraxineum Willd. Espèce voisine de B. longifolium H. B. Kth. mais s’en distinguant par ses dimensions et ses pinnæ nombreuses. Rhizomate repente, tenui, squamis subulatis brunneis parce vestito, stipitibus stramineis remolis 36 cm. longis sulcatis firmis pennæ corvinæ crassitie, basi raris squamis ovatis sparso, fronde 43 cm. longa 20 cm. lata e basi lato ovato-elongala, acuminata, pinnis usque ad 16 utroque racheos latere remotis (interstitio infimo 5 cm. metiente) ligulato-falcatis acuminatis basi subcordatis, inferioribus breviter petiolatis, superioribus late adnatis, 12 cm. longis 1 cm. latis integerrimis, supremis cum pinna apicali longe producta basi connatis, obscure viridibus subtus pallidis, nervis confertis liberis simplicibus aut basi furcatis, soro conlinuo a basi ad apicem pinnæ, cost adpresso, angusto (vix 1 mm.) brunnee indusio conformi griseo-brunneo margine integro. La plante n’a pas les stipules arrondies à la base des pinnæ qui se ren- contrent dans B. longifolium, et la pinna terminale n’est jamais libre, mais plutôt pinnatifide à la base, ce qui n’est pas le cas dans B. longifolium. Hab. 1. Werckle s. n. (35) H. CHRIST. PRIMITLE FLORA COSTABICENSIS. 1091 Lomaria Willd. La revision des Lomaria du Costa-Rica m’a été facilitée par M. le prof. Hieronymus qui en a comparé quelques-uns avec les types de l’Herbier de Berlin. Voici les formes que je possede de ce pays: a. Groupe de L. Magellanica Desv., qui se reconnait par les écailles de la base du stipe très nombreuses, formant une crinière. Ges écailles sont raides, linéaires-subulées, longues de 2 cm., brun roux, luisantes. Les pinnæ sont serrées, coriaces, à nervures très serrées, la couleur est Jau- nâtre. 1. Lomaria Werckleana n. sp., typ. in Herb. Christ. Differe de L. obtusifolia Prsl. (c’est d’après Hieronymus la forme du type Magellanica la plus répaudue dans l’Amerique tropicale) par des pinnæ plus écartées, à nervures três peu en vue, non saillantes, souvent cachées dans le tissu lisse, mais opaque, par des écailles de la costa fibril- leuses, petites, rousses, el surtout par une pointe très effilée et très allongées de la pinna. Le bord des pinnæ est non réfléchi, le rachis par- semé d’ecailles très étroites, fibrilleuses. Les écailles de la base du stipe sont celles de L. obtusifolia. L. obtusifolia a des pinnæ plus nombreuses, très rapprochées, presque imbriquées, d’un tissu plus ferme, à nervures plus saillantes, et à pointe obtuse ou brièvement pointue. Le tissu est plus coriace, les écailles du rachis et des costæ plus fortes, les pinnæ sont plus largement sessiles. Hab. 1. Werckle 169. 1903. b. Groupe de L. striata Wlld., à écailles basilaires tendres, ovales, dia- phanes, à pinnæ larges, à nervures généralement plus espacées. Couleur vert foncé. 2. Lomaria violacea Fée. Cadre avec un échantillon de Porto-Rico 1. Sintenis 1337, déterminé par Hieronymus. Stipe long, très écaillé, fronde à base deltoïde, les pinnæ de la base réfléchies en arrière. Hab. Turrialba et Poas. 1. Alfaro 16501, 16455. 3. Lomaria arborescens Kloizsch et Karsten. Très grand, pinnæ écartées, à base arrondie, sessile, 3 cm. de large, 14 cm. de long, finement serrulées, pointe courte, rachis violacé très 1092 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (36) foncé, nervures horizontales, en vue, distantes d’un mm. Costæ presque sans écailles. Hab. La Palma 1459 m. 1. Tonduz 12568, 1898 1. Werckle s. n. 4. Lomaria sessilifolia Kloizsch. Très grand, feuille 1,5 m. dont le stipe 60 cm., pinnæ largement ses- siles en cœur, 13 cm. sur 1 '/2 cm, très nombreuses (70 de chaque côté): assez serrées, nervures distantes d’un mm., en vue, écailles du stipe, qui est couleur paille roussâtre, très longues, effilées, tendres, des costæ ovales, pointues, pâles, fréquentes. Hab. Sommet du Poàs, 2644 m. Tonduz 10710, 1896. 5. Lomaria spissa n. sp., typ. in Herb. Christ. Forme très grande, rachis large d’un cm., brun-roussâtre. Pinnæ extrêmement serrées, sessiles, à bases cordiformes entrecroisées, cou- vrant et dépassant le rachis; pinnæ 20 cm. sur 2 ‘/2 cm., finement dente- lées et régulièrement crispées onduleuses sur le bord, pointe allongée, nervures très saillantes et fourchues, distantes vers le bord d’un '/s mm. Costa très écailleuse, écailles ovales, serrées. Hab. 1. Werckle s. n. 6. Lomaria spectabilis Liebm. Très grand, très peu écailleux, pinnæ très serrées, en pointe effilée, 20 cm. sur 2 '/s cm.. sessiles, non en cœur, mais couvrant un peu le rachis, et se distinguant par un bord très étroit carlilagineux un peu réfléchi. Nervures en vue, mais non saillantes, distantes d’un mm., quelquefois fourchues. Rachis couleur paille. Hab. Juan Vifas. |. Pittier 1836 bis 1890. 7. Lomaria costaricensis n. sp., {yp. in Herb. Christ. Moins grand, 60 à 80 cm., rachis et stipe couleur paille clair, munis d’ecailles très grandes, ovales, tendres, mélées d’ecailles fibrilleuses, pinn® de 22 cm. sur 2 cm., un peu péliolées à base postérieure un peu en cœur, serrées, pointe effilée, bord finement dentelé et un peu réfléchi, costa très saillante, nue comme toute la partie supérieure de la plante, tissu durement coriace, cassant, couleur jaunâtre, nervures fourchues, très serrées, saillantes, distantes d’un ‘2 mm. Rachis fructi- fère nu, comme le dos des pinnæ fertiles; indusie glabre, large de 2 mm., à bords entiers mais onduleux, brun ocré. Distingué par son tissu rappe- lant le groupe a, mais les écailles sont celles du groupe b. Hab. 1. Werckle s. n. (37) H. CHRIST. PRIMITIA FLORA COSTARICENSIS. 1093 c. Groupe de L. attenuata Willd. à souche rampante, à pinnæ très dilatées, jointes entre elles à la base, à nervures écartées et très accen- tuées, à tissu papyracé. 8. Lomaria Meridensis Kloizsch. D’apres M. Hieronymus, il faut ranger ici la plante d'Amérique appelée autrefois L. attenuata Willd., nom qui doit rester au type de l'Afrique. Dans ce groupe, il y a au Costa-Rica encore L. onocleoides Sprengel et L. L’Herminieri Bory. Note. Ce que j'ai déterminé dans Prim. Filices II, n. 305 comme Blechnum (Lomaria) acutum (Desv.) el n. 306 comme B. (Lomaria) danæaceum (Kze.) sont des plantes criliques que je n'ose pas classer définitivement encore. Adiantum L. il. Adiantum Werckleanum n. sp.. typ. in Herb. Christ. Voici le développement le plus puissant du groupe A. tenerum, à découpure des pinnules très particulière. Stipe 25 cm., de la grosseur d’une plume de corbeau, chätaigne poli, fronde de 58 cm. sur 20 cm., deltoide-ovale-allongee en longue pointe. Pinnæ inférieures 20 cm... dressées vers la pointe (fronde probablement pendante!) sur 6 cm., lancéolées, très brièvement peliolees, les pinnules inférieures très près du rachis et le couvrant à l'instar d’A. concinnum. Pétioles des pinnuies courts, 2 mm., ce qui donne aux pinnules l'aspect _Sessile. Pinnæ composées seulement au bas, simplement pennées dans la moitié supérieure, pinnules très grandes, larges et hautes de 2 cm., {res rapprochées, presque imbriquées. cunéiformes-flabellées inégales, bord inférieur simple, bords extérieurs et supérieurs munis de 5 à 6 gros lobes ovales pointus, pénétrant jusqu’à la moitié du limbe ; bords finement dentelés. Base des pinnæ non articulée, Sores terminaux à la pointe des lobes dans les pinnules du sommet de la fronde, larges d'un mm., presque orbiculaires, à indusie mince, gris. C’est l’espèce de ce groupe aux pinnules les plus grosses, à lobes étroits et pointus. Tissu tendre, vert clair. Hab. Costa-Pica. 1. c. Werckle s. ind. loc. 2. Adiantum Wagneri Metten. Entre A. concinnum H. B. Kth. et A. tenerum Sw. Hab. 1. Werckle s. ind. loc. 1903, D 109% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SÉR.). (35) 3. Adiantum heteroclitum n. sp., typ. in Herb. Christ. Espèce dimorphe : pinnules fertiles beaucoup plus petites et plus obtuses que les stériles. Affinité douteuse entre A. ethiopicum L., surtout A. emarginatum Bory, auquel les pinnules fertiles ressemblent, et À. capillus, duquel les parties stériles sont plus rapprochées. Plante de la taille de A. tenerum, pinnules stériles, jusqu'à $ cm. de long sur 2 de large, largement cunéiformes, à base inégale, non propre- ment articulées à l'insertion du pétiole, mais se détachant facilement, à bords très oblus arrondis, profondément lobés à 4 ou 5 lobes inégaux, crénelés, vert jaunätre. Pinnules fertiles à peine I cm. en diamètre, lar- gement cunéiformes, trilobées. lobes tronqués, occupés par un sore légè- rement courbé de 3 mm. sur 1 mm. Indusie brun foncé à bord blan- châtre. Hab.]. c. Werckle sin. ind. loc. 1903. 4. Adiantum obliquum Willd. + Var. bipinnatum n. v. C’est absolument I’A. obliquum très typique quant au haut de la fronde, mais cette fronde est munie, vers la base, de deux branches ascendantes de chaque côté du rachis, qui ont jusqu'à 7 pinnules de chaque côté. Ces pinnules des branches sont de moitié plus petites que celles de l’axe principal, autrement conformes. Hab. 1. Werckle. 5. Adiantum dolosum Kunze. De beaux échantillons de cette espèce connue des Antilles, du Guale- mala (1. Bernoulli), jusqu’au Brésil, à nervures souvent anastomosanles. Hab. 1. Werckle s. 1. 1. 6. Adiantum subtrapezoideum n. spec., {yp. in Herb. Inst. Costaric. Eximium floræ Costaricæ decus, inter species maximas, A. Zenero affine, sed A. subcordatum fere referens, magis regulare, magisque tenerum, colore albido insigne. Stipite ebeneo-nitido pennæ anserinæ crassilie ‘/2 m. longo, fronde in una planitie extensa 45 cm. et ultra longa 30 cm. lata obverse late ovala - apice caudalo, quinquepinnala, pinnis infimis 38 cm. longis, pinnulis superioribus capillaceis, segmentis ultimis basi articulatis facile deciduis valde petiolatis (petiolo 3 mm. longo) circiter 10 utroque racheos latere regularissime inserlis, segmento terminali flabellato nec pinnatifido, seg- menlis exacte quadrato-rhombeis À '/s cm. longis 1 cm. latis, segmentis (39) H. CHRIST. PRIMITLE FLORÆ COSTARICENSIS. 1095 sed iis apieis frondis fere duplo majoribus, angulis obtusis, basi supe- riori leviter curvata, crenato-incisis aut fere integris, nervis flabellatis numerosissimis densissimis, soris in duobus marginibus exterioribus positis 8-10 leviter lunulalo-curvatis fere contiguis 2 mm. longis vix 1 mm. lalis indusio conformi albido lenero; textura tenuissima, colore undique pallide glauco. Planta glaberrima. Ab A. tenero SW. differt magniludine, pinnis manifeste rhombeis nec cunealis, soris minus curvalıs, angustis, sinu carenlibus, colore. | Ab A. glaucophyllo Hook. differt magnitudine, segmentis articulalis, rhombeis nec anguste cunealis, soris angustioribus sinu carentibus. C’est une des merveilles de la flore de ce pays; c’est l'idéal du genre pour l’ampleur et l’elegance. Hab. Nicoya Pitt. 13768. J'y rattache maintenant la plante de Copey 12263 Tond. que j'ai nommée, Primit. 2 mem. 18 A. glaucophyllum. Cheilanthes Sw. l. Cheilanthes microphylla Sw. Hab. 1. Werckles. n. 2. Cheilanthes viscosa Klfs. Non encore indiqué au Costa-Rica, collecté par C. Werckle s. ind. loc. Avec le suivant, un des rares représentants de la flore xerophile du Mexique au Costa-Rica. 3. Cheilanthes angustifolia H. B. Kth. Déjà signalé pour Costa-Rica par Baker Journ. Bot. 1887. Hab. 1. Werckle. Hypolepis Bernh. 1. Hypoiepis inermis Hook. Sp. fil. II, 6%, pro varietate H. repentis Prsl. Cette plante, répandue dans l'Amérique du Sud, abondamment cueillie par M. Werckle au Costa-Rica, se distingue fort nettement de A. repens par des rachis et coslæ absolument dépourvus de piquants, et par une glabréité presque totale de toute la plante. Seulement les rachis secon- daires portent un léger duvet appliqué de très petits poils furfuracés row- ger 1096 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SER.). (40) geatres. En outre les pinnules de Iffme ordre sont généralement moins incisées el le tissu est plus ferme. En tout cas, sous-espèce marquée de H. repens, que déjà Poeppig a collectée au Pérou (Polypodium Peppi- gianum Kze). Hab. 1. Werckle 236, 165. Les Hypolepis sont encore à refaire complètement. 2. Hypolepis parallelogramma Hook. Hab. 1. Werckle s. n. Echant. très grands. Gymnogramme Desv. Sect. Anogramme Fee. Les Gymnogramme du Costa-Rica offrent des difficultés notables, vu la pluralité de formes affines qui se groupent autour des deux types G. hirta Desv. et G. flexuosa Desv. 1. Gymnogramme flexuosa Desv.' L’espece la plus répandue, à rachis rouge foncé lisse comme toute la plante, en zig-zag irrégulier, enchevêtré, moitié grimpant, allongé, à pinnæ 3 à 4-pennées, pinnules et lobes läches el écartés, pinnules de Hime ordre dichotomes, lobes oblongs-lancéolés linéaires, ‘/2 mm. de large, oblus, souvent bifurqués. Tissu herbace, tendre, couleur vert foncé. Une nervure dans chaque lobe. Var. linearis n. v. A lobes étroitement linéaires et allongés, très pointus, larges de °/ı mm. plus écartés. Port très différent. Hab. Las Vueltas Tucurrique 12796. Tonduz. La même plante S. Govan, Pérou I. Lechler 2247, Ecuador I. Leh- mann 2714. | 2. Gymnogramme anfractuosa Christ in Primit. flor. Cos- taric. n. 203. 1 II faut remarquer qu'uue forme peu épineuse, presque lisse de Lindsaya fumariæfolia (SW. sub Davallia) ressemble, à l’élat jeune, singulièrement à ce Gymnogramme el se distingue par des lobes plus allongés, moins divariqués, plus serrés, noircissant par la dessication. Du moment que le sore apparait à la pointe des lobes, chaque doute est écarté. J'ai indiqué, dans Primit. Fl. Costarice. Filices II, n. 199, le @. Biardii Fee fil. Bres. tab. 76, 1 (Bak.) comme trouvé au Costa-Rica. Depuis que j'ai reçu par M. Glaziou des échantillons Lype du Brésil, je n'hésite pas à déclarer la plante du Costa-Rica comme une forme lâche de G. flexuos«. (41) H. CHRIST. PRIMITIÆ FLORÆ COSTARICENSIS. 1097 Se distingue par un rachis de 70 cm. et plus, lisse, couleur paille ou doré, surface également lisse, rachis très luisant, en zig-zag très régu- lier et très fortement accentué, à pinnæ alternant très également, large- ment deltoïdes et longuement pointues, 3-4 pennées, pinnules et lobes serrés et très rapprochés, pinnules de Illne ordre obovoïdes-cunéiformes, flabellées, crénelées-incisées, 3 mm. de large, à plusieurs nervures fla- bellées. Tissu coriace, couleur vert très clair. Plante très grande, à branches de près d’un mètre. Je n’ai pas encore vu d'échantillons sori- fères !. 3. Gymnogramme hæmatodes n. sp. typ. in Herb. Christ. Elle se distingue de G. flexuosa dont elle a la surface lisse, le rachis lie de vin et les lobes étroits, par des pinnules et lobes très serrés, les lobes très courts et très étroits, presque carrés, longs et larges d’un mm. à peine. un peu poinlus, souvent tronqués, à incision étroite, el un rachis plus épais, plus raide, dressé, à peine en zig-zag. Le tissu est plus ferme et la plante a l'air d'être un peu visqueuse à l’état frais. Couleur rou- geälre très foncé. Plante dressée, enchevelree, non retombante. M. Bommer a identifié cette espèce à G. Pearcei Moore, avec un point d'interrogation, mais comme la diagnose du Synops. fil., ne cadre pas tout à fait, et qu’il est malaisé de se prononcer sans des échantillons authentiques, je ne puis que désigner la plante sous un nom à part. (x. Pearcei est une plante du Pérou. Hab. Sommet du volcan du Poas, 2644 m., Dec. 1896. 1. Tonduz 10715. Forêts du Barba 1. Pittier 1936. Werckle s. n. 4. Gymnogramme amaurophylla n. spec., lyp. in Herb. Christ. Voisin de G. hæmatodes pour le port, la couleur et le rachis, de G. anfractuosa par la forme des pinnules. Rhizome rampant, brun foncé, subligneux, couvert d’un duvet d’écailles filiformes, courts, brun foncé, comme le bas du stipe. Rachis demi-dressé, non enchevelre, brun foncé, à aspérités saillantes et légèrement couvertes d’&cailles excessive- ment pelites, grumeleuses, probablement un peu visqueuses, assez droite, flexueuse vers le haut. Pinnæ flexueuses en zig-zag peu accentué 1 M. Werckle m’assure que le sore est marginal et se trouve sous le bord retroussé du limbe. Dans ce cas, nous aurions probablement, sous le port d’un Gymnogramme, une nouvelle espèce de Pteris groupe Pesia, voisine de P. vis- cosa Saint-Hilaire. J'espère que cette question sera élucidée bientôt par la décou- verte de fructifications. 1098 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (42) et peu régulier, 3 pinnatifides, serrées, celles du bas non ou à peine rac- courcies. Pinnules de Illme ordre ovales sessiles obluses, incisées-créne- lées, 3 à 6 mm. de long. 3 mm. de large, nervures pennées et bifurquées. Surface lisse, un peu pubescente, très opaque, texture coriace, couleur veri-noirâtre. Sores très étroits, peu allongés, suivant les nervures, et couverts par le bord rétréci des lobes. Hab. Costa-Rica s. ind. loc. 1. Carlos Werckle 1903. 5. Gymnogramme Warcewiczii Mett. fil. Nov. Gran. 211. J'identifie la plante du Costa-Rica à cette espèce d’après la diagnose. Port entre le type @. flexuosa ei le type @. hirta. Rachis dressé, fort, un peu flexueux vers le haut, couleur lie de vin foncé, couvert d’un duvet court, grisälre, qui se perd vers le bas du stipe qui est lisse et lui- sant. Pinnæ raccourcies et écartées vers le bas de la fronde, allongées vers le haut, très peu flexueuses, tripinnalifides, pinnules allongées, ser- rées, celles du Iflme ordre très serrées, partagées en pinnules bilobées, courtes, linéaires, 2 mm. de large, 3 mm. de long, à pointe tronquée et incisee-crenelee. La surface, surtout linférieure, velue pubescente, à poils gris. courts, rudes. Sores très développés, bombés, bruns, emplis- sant toute la face inférieure des lobes. Couleur vert foncé, un peu cendré. Hab. Cerro de la Vueltas, Janv. 1897, 3000 m. 1. Pittier 10502. El Paramo, région d’el General. 500 m. Janv. 1897. Pittier 10452. 6. Gymnogramme hirta Desv. Très distingué par son rachis étroit, flexueux seulement fout au sommet, sa fronde lancéolée allongée par suite des pinnæ ramassées, deltoides, distanles, raccourcies vers le bas de la fronde, ses pinnules larges, à peine incisées jusqu’à la costa, mais laissant une aile large et confluente avec les divisions de [ne ordre : celles-ci cunéiformes, ovales, obtuses, arrondies, peu crénelées. Rachis lie de vin, duvet de toute la plante court, roux, appliqué, peu voyant, plante probablement un peu visqueuse. Hab. Commun dans la région alpestre, ne semble manquer nulle part à partir de 2000 ou 2300 m. jusqu'aux sommets, à la limite supérieure des bois; tous les collecteurs. 7. Gymnogramme congesta Christ mss. in Herb. Mus. Costaric. Diffère de G. hirta par une fronde ovale-deltoïde, des pinnæ très rap- prochées, se touchant, non raccourcies vers le bas de la fronde, et sur- (43) H. CHRIST. PRIMITLE FLORÆ COSTARICENSIS. 1099 tout par des pinnules partagées en éventail en lobes linéaires tronqués, crénelés à la pointe qui est coupée en angle droit, larges de 1 mm. longs de 2 mm. soudés ensemble, Une nervure saillante par lobe. Duvet de toute la plante gris, rude, poils plus longs que ceux de G. hirta, donnant à l’espèce un aspect plutôt hispide. Rachis lie de vin, couleur de la fronde vert grisätre, tissu assez ferme. Sores larges, brun clair ou jau- nâtre, se tenant surtout au bas des lobes. Les lobes de la jeune plante sont plus étroits et les pinnules plus par- tagées; dans les frondes très grandes tout est plus émoussé el moins partagé, tirant vers G. hirta. Hab. Forêts de la Palma, 1459 m. Nov. 1898. Tonduz s. ind. loc C. Werckle. Hemionitis L. Hemionitis palmata I. Les feuilles stériles comme les feuilles fertiles présentent, au fond du sinus formé par le lobe du milieu avec le lobe latéral supérieur, un bourgeon sessile très poilu, sans doute capable d'émettre une nouvelle plante. Hab., Santiago 1100 m. Avr. 1901. 1. Alfaro, 16578. Lindsaya Dry. Lindsaya fumarioides (Sw. sub Davallia). Hab. Trouvé par M. Pittier et ses collecteurs : et aussi par M. Werckle au Costa-Rica : Estrella Prov. Cartago, Janv. 1888, i. Werckle 1902-1903, I. Cooper. Plante des Antilles, non encore citée pour le continent. Forme, avec Saccoloma Imrayana, Lycopodium funiforme, Hymenodium crinitum, Diplazium costale, Trichomanes membranaceum et crinitum un contingent d'espèces principalement insulaires qui se rencontrent au Costa-Rica, isthme étroit jouissant d’un climat à peu près insulaire aussi. Saccoloma Klis. 1. Saccoloma Imrayanum Hook. gen. fil. Tab. 58 B. 5, 6. Kunze suppl. Schkuhr p. 86. 1100 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SR.) (+4) Déjà en 1903, MM. Werckle et Brune m'ont envoyé du Costa-Rica sous le n° 320 un bout de fronde qui appartient à cette espèce des Antilles, de Guadeloupe, etc., déjà signalée pour le Costa-Rica par Baker in Journ. Bot. 1887. J'ai été fort surpris en recevant, fév. 190%, des échantillons complets d’une plante voisine de L. Imrayana, mais appartenant à une espèce différente et nouvelle : 2. Saccoloma Wercklei n. sp., typ. in Herb. Christ. Elle diffère de S. Imrayanum à première vue par un tissu coriace, des pinnæ sessiles à base large et soudée au rachis, à oreillette aiguë, par un rachis fort, raide, opaque et vert ocré, et des sores tres petits et bien plus nombreux. Port de Nephrolepis et plus encore d’Aspidium semicor- datum. Rhizome inconnu. Stipite firmo tereti penna corvina crassiori cum rachi opaco rigido ochraceo-viridi, fronde 35 em. longa 15 cm. lata ovato-elongata pinnata apice pinnatifido. Pinnis patentibus suboppositis, superioribus alternis infimis abbreviatis basi inæquali truncalis fere semicordatis antice acute anriculatis, late adnatis, superioribus decurrentibus, falcato-lanceolatis acuminatis 8 cm. longis 2 cm. latis margine subintegris sed ob soros pro- minentes adspectu denticulato; rachi costaque furfuraceis, faciebus pin- narum subglabris sed opacis, costa manifesta, nervis suboceultis obliquis liberis 3 aut A-furcatis, soris creberrimis totam marginem dense occupan- tibus in nervis fertilibus terminalibus, usque ad 50 utroque pinnæ latere, globosis, minimis, ?/ mm. diametro, brunneis indusio interno membrana minima cymbiformi formato, exierno margine parum prominente consti- tuto. Textura coriacea, colore ochreo-viridi. S. Imrayanım différe par un rachis d’ébène et poli, des pinnæ crene- lées, petiolulées, à base atténuée, non auriculée, des nervures manifestes, des sores intramarginaux, non proéminents, moins nombreux (20) mais larges, à indusie grande, un tissu herbace. Hab. Costa-Rica 320. 1. Werckle. Dennstædtia Bernh. Dennstædtia tenera Klfs. (Dieksonia.) C’est d’après Lindman Arch. Botan. Svenska Vetensk. Akad. I. 19%, tab 7, 2 que je determine un échantillon de M. Werckle, appartenant au groupe de D. cicutaria (Sw.). (45) H. CHRIST. PRIMITLE FLOR.E COSTARICENSIS. 1101 Loxsomopsis Christ. Loxsomopsis Costaricensis n. gen., {yp. in Herb. Christ. J'ai décrit et figuré cette plante remarquable, avec Archangiopteris de la Chine la découverte la plus importante en fait de fougères qu'on ait fait depuis un demi-siècle, dans le Bulletin de l'Herb. Boiss. Que série, tome IV (190%), n. 5, p. 395. Cette plante a le sore de Loxsoma qui se rapproche de celui de Tricho- manes, Mais un sporange à anneau fermé à l'instar des Cyatheacées, tandis que la fronde se distingue par des pinnules basilaires inférieures rabougries et connexes avec le rachis, ainsi que celà se voit dans le Pteris incisa Thnbg. C’est une des formes ancestrales les plus remar- quables dans le domaine des fougères, Hab. 1. Werckle et Brun n. 279. Polypodium L. 1. Polypodium marginellum Sw. Trouvé par MM. Werckle et Brune dans la mousse avec les Hymeno- phyllum et avec Antrophyum Wercklei en petite quantité. Connu des Antilles, et très dispersé à travers l’Amerique du Sud et les Iles océa- niques. 2. Polypodium trichomanoides Sw. Var. pumilum n. var, Diffère du type par une taille pelite (5 cm. sur 3 mm.) et des segments très petits et non fendus jusqu'au rachis qui, surtout vers la pointe de la fronde, est largement ailé. Ressemble, à part la villosité très forte, à P. setosum Mett. | Hab. Avec le type I. Werckle s. n. 3. Polypodium moniliforme Lagasc. Cette espèce exhale, à l’état desséché, une odeur très pénétrante com- parable à celle de la Rhubarbe médicinale en poudre. En outre, elle colore en rouge lie de vin le papier dans lequelle elle séjourne long- temps. : I 10 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 11, 31 octobre 1904. 1102 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m sEr.). (46) 4. Polypodium moniliforme Lagasc. ir rigescens (Bory pro specie). Cette plante ne se distingue du type que par un port plus robuste et ses segments plus allongés. Hab. Volcan de Turrialba, 2400 m. Pitt. 14144. 3. Polypodium (Eupolypodium) crispulum n. sp., (yp. in Herb. Christ. Pianta pumila, affinis P. cultrato, differt texlura firmiore, fronde ses- sili ovali-lanceolata, pinnis elongatis lanceolatis ad 2 !/2 cm. longis. Caudice brevi subcæspiloso frondibus fasciculatis numerosis stipile fere nullo rachi debili sed suberecta atrobrunnea, 8-10 cm. longa, fronde medio 3'/s cm. lata ovata versus apicem et basin allenuala pinnata apice vix pinnatifida. Pinnis horizontalibus approximalis aut contiguis late adnatis lanceolato-repandis 2 cm. et ultra longis 3 mm. latis apice alte- nualis sed oblusiusculis corrugalis, margine inlegro cum rachi valde rufo- pilosis pilis simplicibus 1 min. longis rigidiusculis. Venis simplicibus inconspicuis. Colore atroviridi. Soris 6 ad 8 utroque costæ latere, rotundis sese tangentibus brunneis. Planta habitu inter P. cultratum W. et P. fih- culam Klfs. intermedia. Hab. Volcan de Turrialba 1400 mm. I, 1899. Pitt. 14147. 6. Polypodium tenuifolium Il. B. Kth. Jidenlifie maintenant, comme j'ai des matériaux plus amples, mon Costaricense in Primit. filic. Costaric. I, 222 (Bullet. Soc. bot. Belg. 3), 1896) avec celte espèce trouvée aussi par M. Werckle s. n 7. Polypodium heteroclitum Fee Crypl. vase. Bres. tab. 26, 4. Avec une pluralité de formes appartenant au type si embrouille de P. pectinatum L. du Costa-Rica, j'ai reconnu celle espèce ou sous-espèce dans les exsicc. de M. Werckle. 8. Polypodium carnosulum n. sp., typ. in Herb. Christ. Groupe de P. pectinatum L. Dimensions plus petites, tissu remarqua- blement dur et charnu. Slipite 5 cm. longo rigido valido, castaneo, fronde 10 cm. longo 4 cm. lata oblonga basi vix allenuata, simpliciter pinnala pinnis 2 em. longis 2 '/ mm. latis pectinato-imbricatis (nullo sinu interposito) linearibus margine inlegris obtusis sive acutiusculis numerosis (circa 30 utroque latere) dure coriaceis crassis atro-viridibus subtus pallidioribus glaber- rimis uti tota planla, excepto capite rhizomatis coma brevi castanea squa- (47) H. CHRIST. PRIMITLE FLORÆ COSTARICENSIS. 1105 marum filiformium prædito, nervis nigris obliquis furcatis, soris magnis luteis mediis circa 8 utroque costæ lalere. Hab. 1. C. Werckle s. ind. loc. 1903. 9. Polypodium taxifolium L. Var. fragillimum n. var. Differe du type par la couleur qui est vert très clair, glauque en des- sous, et un tissu fort cassant, coriace, et des stipes renforcés vers le bas et munis de poils roux, longs de 2 mm. Hab. 1. GC. Werckle s. ind. loc. 1903. 10. Polypodium exsudans n. sp.. {ÿyp. in Herb. Christ. Groupe de P. suspensum L. se dislinguant par des rachis filiformes, couleur d’acajou foncé, des pinnæ à oreillette anguleuse à la base supé- rieure, un peu moins auriculées à la base inférieure, donc à base inégale un peu; pinnnæ lancéolées, s’allongeant de leur base subhastée en pointe obtuse, 13 mm. sur 3 ‘/2 mm. à la base. Nombre des pinnæ jusqu’à 40 de chaque côté du rachis, qui mesure 22 cm. Pinnæ espacées, dégénérant vers le bas du rachis en rudiments très courts et arrondis, éloignés l’un de l’autre de 3 à 4 mm. Tissu très tendre, couleur vert noirâtre; toute la plante est ciliée de poils roux, simples, un peu rigides. Nervures cachées dans le tissu. Sores très particuliers : fort petits, non encaissés, bruns, 10 de chaque côté de la costa de la pinna, non margineux. entourés d’une plaque blanche, calcaire, d’un demi-mm. de largeur qui forme un disque autour du sore analogue à l'indusie ouvert d’une Cyathea.. On sait que beaucoup de Polypodes ont des plaques calcaires sur la face supérieure des pinnæ, marquant l’endroit où se trouve le sore sur l’autre revers. Ici. c'est le cas contraire : la sécrétion calcaire et le sore se trouvent sur la même surface et la première prend les fonctions de l'indusie! Hab. 1. Werckles. n. 11. Polypodium longipes Fee Crypt. vasc. Brésil. tab. 95, 2. Exactement la plante du Brésil que j'ai caractérisée in Spicileg. Fil. Austro-Brasil. Bullet. Herb. Boiss. 1902, I, 372, n. 74. Hab. 1. Werckle s. ind. loc. 1903. 12. Polypodium melanopus Hook. Groupe de P. suspensum L., reconnaissable de suite par son stipe noir, raide, aussi long que la fronde et les pinnæ triangulaires aiguës. Hab. Werckle 220. Plante des Sous-Andes de Colombie (Lehmann), etc. 1104 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2€ SER.). (48) 13. Polypodium asplenifolium L. P. suspensum L., avec un stipe assez long (à à 15 cm.), raide, et des pinnæ inférieures à peine ou non raccourcies se trouve au Costa-Rica sans doute, car elle est répandue depuis les Antilles au S. du Brésil. A côté de ce type, et comme il semble plus fréquemment, s’y trouve une plante à stipe plus ténu, flexueux, court (3 à 5 cm.) et à pinnæ infé- rieures graduellement raccourcies vers la base de la fronde en petits appendices ou oreillettes. La fronde est plus étroite, à pinnæ plus courtes et plus rapprochées; les sores sont grands et confluents. Je pense que cette plante peut être identifiée à P. asplenifolium L. ex Metten. Polyp. 56. Hab. Achiote Poas, 2200 m. I. Tonduz 10729. Sur les arbres à La Palma, 1459 m. 1. Tonduz 12587; Braune et Werckle 256. J'ai la même plante de Quito, I. Sodiro. 14. Polypodium trifurcatum L. Magnifiques échantillons de plus de 4 dm. de long. Les sores, dans les feuilles bien développées, présentent une disposition régulière, unisé- riale, de 5 sores de chaque cöl& de la costa, dont le plus bas se trouve ires près du rachis. Hab. Mont de Puis, 1000 m. Pitt. 16023. 15. Polypodium ecostatum Sodiro. Crypt. vasc. Ecuad. 308. La plante de M. Werckle cadre avec l'échantillon de Quito que je tiens de M. Sodiro; elle ne cadre aussi pas mal avec la descriplion de P. per- crassum Baker Journ. Bot. 1887 sauf les sores qui ne suivent pas la costa dans une seule rangée, mais sont dispersés en nombreux groupes qui occupent les lobes en suivant les costules au nombre de 4 à 5 de chaque côté des costules. Cela tient peut-être à ce que Baker a eu devant lui des échantillons petits qui n’offrent qu'une rangée de sores parallèle à la costa. 4 Plante coriace, comme du liège. Costa peu visible. Stipe muni de longs poils roussälres. Plante rappelant tout à fait le P. setigerum Blume de Java. Groupe de P. trifurcatum L. Hab. Werckle 298. (A suivre.) SES 1105 PLANTE EX ASIA MEDIA Enumeraiio plantarum in Turania a el. Sintenis ann. 1900-1901 lectarum, additis quibusdam in regione caspica, transcaspica. lurkestanica, præsertim in altiplanitie Pamir a cl. Ove Paulsen ann. 1898-1899 aliisque in Tur- kestania a cl. V. F. Brotherus ann. 1896 lectis. Obs. Numeri anle nomina specierum ii sunt, qui in collectione Sintenisii oceurrunt; numeri collect. Paulsenii in| | posili sunt. AUCTORE + J. FREVN (Fragmentum). (Suite.) Astragalus mendax hat vollkommen das Aussehen von A. hypogæus Led., einer zur Sektion Trachycircis gehörenden Art mit malpighischer Behaarung, sowie von A. alexandrinus Boiss., A. pinetorum Boiss., À. declinatus Willd. und A. rhizanthus Royle; dem A. declinatus ist er so ähnlich, dass man ihn ohne nähere Untersuchung damit identifizieren könnte. Letztere zeigt aber, dass er mit dieser Art gar nicht näher verwandt ist, wohl aber dem A. rhizanthus Royle, der nach der in Boissier fl. or. VI, 179-180 enthaltenen Beschreikung auch verkahlt (während er sonst rauhhaarig ist). A. rhizanthus ist aber von A. mendax durch die länglichen Blättchen, durchaus lanzettlichen Stipeln, und lineale Kelchzähne von der halben Länge der Kelchröhre sicher unter- schieden. wenn auch die Früchte nicht verglichen werden können. A. pinetorum und A. declinatus gehören in jene Gruppe von Arten, welche Bunge in Spec. Astrag. gerontog. nach der vorhandenen Griffel- . behaarung gegen fast alle anderen zur Myobroma gestellten als eigene Untergruppe (H) ausscheidet. Indessen ist die Griffelbehaarung bei manchen Arten veränderlich, womit freilich nicht hehauptet werden will, dass die Bunge’sche Eintheilung unnatürlich sei. 1106 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21 SÉR.). (114) — A. (XXXVIl. Aegacantha) latistylus Freyn n. sp. fruticosus, ramo- sissimus, ramis confertis brevibus intricalissimis spinis petiolaribus vulnerantibus longis strictis villosulis folia novella superantibus ochraceis tandem nigrescentibus horridis, stipulis peliolo subadnatis inter se liberis membranaceis dense adpresse-hirtis lineari-triangularıbus aculis apice glabrescentibus, foliis porrectis creberrimis paripinnatis, foliolis 4-6 jugis glandula insidentibus ovatis emarginatis mucronulatis complicatis tandem planiusculis utrinque + appresse albo-hirsutis spina petiolari multo superalis, novellis canis, racemis breviter pedunculatis axillaribus laxis paucifloris, pedunculo villoso, vel floribus in axilla solitariis, bracteis scariosis e bası ovala triangulari-acuminatis acutissimis villosis pedicello 2plo brevioribus, floribus creberrimis ebracteolatis porrectis interdum nutantibus, calycis tubulosi luteoli molliter patuleque albo-hirsuti (landem immutati rupti) dentibus herbaceis viridibus inæqualibus elongato-triangu- laribus acuminatis acutis porrectis albo-hirsutis tube triente sublorgio- ribus, petalis luteis, vexılli porrecti extus crebre adpresseque-hirsuti lamina obovato-oblonga plicata emarginata e basi obtusangula in unguem latissimum navicularem sensim abeunte, alarum vexillo manifeste breviorum lamina anguste oblonga supra auriculam videtur gibba et extus secus nervum medium parce hirsuta, carina alis breviore sulura hirsuta subæqualiter eurvata anlice subrecurva, ovario sessili breviter cylindrico dense sericeo-villoso in siylum ochraceum ex sicco Tenie- formem rectum glabrum sub stigmate parce breviterque setulosum sensim abeunte, legumine ignoto. f. Julio. Pamir, in montibus aridis prope lacu Jashil-Kul alt; 3800. m., blühend (Ove Paulsen N° 81%). Maasse: Länge der blühenden Zweige einschliesslich Blätter und Dornen etwa 10 cm. bei 3-4 mm. Dicke. Dornen (= Blattlänge sammt 1,5 (1,25-)2 cm. langen Blattstiele) (2,7-) 3,7-5 cm.; Theilblättchen 3,9 X 1,5-2 bis 48 X2,3 mm. lang nnd breit, die grösste Breite im oberen Viertel; Blüthenstiel 4-5 mm. lang; Kelch 15 mm. lang, wovon 5 mm. auf die kürzeren Kelchzähne kommen, gleichmässig 3 mm. breit; Vexillum fast 2,2 cm., Alae 2,25 cm., Carina 2 cm. lang. Nach dem Indumente seiner Petalen könnte man A. latistylus mit A. lasiosemius Boiss. verwechsein ; allein dieser ist durch grössere, längliche, stumpfliche, 6-7 paarige Theilblättchen, durchaus nickende Blüthen und vor Allem durch fast kahle Kelche, dessen Zähne viermal kürzer als die Röhre und fast gleich lange Petalen deutlich unter- schieden. Auch A. genistoides Boiss. ist schon durch die starren Kelch- (115) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 1107 zähne und die mit Ausnahme des Vexills kahlen Petalen leicht zu unterscheiden, -während A. leptus Boiss. durch fast sitzende Blülhen, kurze Kelchzähne, kahle Alae und Carina ebenfalls abweicht. A. psilop- terus Bunge, den Boissier wie es scheint nicht mit Recht, mit A. genis- toides als Synonym vereinigt, hat 6-9 paarige, oberseits verkahlende Theilblättchen, verkahlte Kelche, lanzettliche, kahle, nur am Rande gewimperte Slipeln, fast sitzende Blüthen, kahle Alae und Carina und ebenfalls eiwas stechende Kelchzipfel. Es blieb daher nur übrig, A. latistylus neu zu beschreiben. Der Griffel ist auffallend breit; ob er dabei auch bandförmig-flach ist. Kann ich aber nicht unterscheiden. — A. (XXX VII. Aegacantha) aridus Freyn. n. subspec. habitu, indu- mento, modo crescendi omnino ut præcedens, sed distinetus spinis brevic- ribus foliola æquantibus, foliolis densius hirsulis oblongis v. obovato- oblongis obtusis non emarginalis, calycis dentibus tubi quadranlem æquantibus, petalorum indumento densiore et præsertium vexillo densissime hirsuto sordido, stylo sub sfigmate glabro et præsertim stipulis triangulare-ovalis intimis longius acuminalis omnibus margine densissime hirsuto-villosis. Fruticulus 40 em. altus 15 em. diametro, a basi ramosissimus, densis- sime intricatus radice lignosa perpendiculari longissima 6 mm. dia- metro. Kelch einschliesslich des längsten Zahnes 12,5-12 mm. lang, am Grunde 3, an der Mündung 4 mm. weit; Zähne 3-2,5 mm. lang. Vexillum 2,3 cm., Alae 2,15 cm., Carina 1,9 cm. lang. Pamir, prope lacum Jashil-Kul 3800 m. s. m. in planilie arida, 22. VII. 1898, blühend lg. Ove Paulsen (exs. 865). Scheint eine Lokalrasse des in derselben Gegend vorkommenden A. latistylus zu sein, dem er höchst ähnlich ist. A. aridus gehört zu jenen Formen, welche besonders deutlich vor Augen führen, in welcher Richtung gegebenenfalls die Variation bestimmier Astragalus- «Arten» zu gewärtigen ist. Slammten A. latistylus und A. aridus nicht aus derselben Gegend, sondern aus ven einander erheblich entfernten Landstrichen, so wäre man viel mehr auf Vermuthungen angewiesen, so aber ist es bei der sonstigen ausserordentlichen Uebereinstimmung beider Formen ohne weiteres klar, dass in der dem A. lasioseminus Boiss. verwandlen Gruppe die Grösse der Blüthen (nicht aber das gegenseitige Längenverhälinis der Pelalen), die Länge der Kelchzähne im Verhältnis zur Kelchröhre, Vorhandensein oder Fehlen der Trichome unterhalb der Narbe, sowie Stärke und Länge der Biattachsen unter sonst nicht 1108 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (116) wesentlich anderen Lokalverhältnissen nicht unerheblich ‘abändern können. 735a. A. (XXXX. Platonychium) verus Oliv., Boiss. fl. or. Il, 381. Suluklü, in montibus saxosis loco dieto Steinquell, 4. VII. 1900, in Blüthenfülle; ein 1-1,5 m. hoher Strauch. Die Petalen dieser Pflanze waren Bossier |. c. noch unbekannt; Fischer in der Synopsis Astragolorum tragacanthorum tab. b., Fig. 33, bildet ebenfalls nur das Laub ab, denn auch ihm blieben die Blüthen unbe- kannt, nur Bunge in Generis Astragali species gerontogeæ, p. 139-140 giebt an, dass er die Blumenblätter aus dem Knospenzustande kenne. Deshalb folgen hier Angaben über die Petalen, nach dem mir vorliegenden Exemplar; freilich konnte ich das im Pariser Museum vorhandene einzige Exemplar nicht vergleichen und es bleibt deshalb nicht unmög- lich, dass meine Pflanze doch noch von A. verus verschieden ist. Das Vexillum ist 9 mm. lang, Platte und Nagel gleich lang, erstere elwas geigenförmig, im oberen Theil verkehrt-eiförmig, im oberen Drittel 2,9 mm. breit; das Oehrchen ist ganz stumpf und das Vexill an dieser Stelle am breitesten, 3,4 mm.; der Nagel ist sehr breit, tief rinnig und verläuft mit seinen Rändern vom Oehrchen an schwach konkav zum Grunde. Im Sinne der Fl. or. wäre diese Art also ein Stenonychium (weil die Nagelränder konkav sind). Die Alae sind 8,5 mm. lang, wovon 3 mm. auf die nur 0,7-0,9 mm. breite Platte kommen; ihr sowie der Nagel des Schiffehens sind auf 1,5 mm. von unten gemessen an die Staubblättröhre angewachsen. Die Carina ist ebenfalls 85 mm. lang, deren Platte 3,5 mm. — Die Petalen sind (getrocknet) sehr blass ockergelb, im lebenden Zustande wahrscheinlich gelblich-weiss. 1020. A. (XXXX. Platonychium) meschhedensis Bunge gen. Astrag. spec. geront., p. 140 no 551! — Suluklü, in montibus aprieis, 29. VII. 4900, blühend. 7350, 1061, 1103, 1682a, b, c. A. (XLIII. Stenonychium) pileto- cladus Fr. et Sint. n. spec. fruticosus umbraculiferus, dense ramo- sissimus micranthus, ramis crassis tomentosis spinis mediocribus et brevibus -+ horizontalibus horridis, stipulis coriaceis ochraceis petiolo alte adnatis inter se liberis extus + dense albo-tomentosis parte libera triangulari acuminata acula subpungente, foliis breviter petiolatis + palenlibus, petiolo rhachique rigida + tomentosa basi glabrescente. foliolis (5-) 8 jugis parvis approximatis spinam petiolarem superantibus subinæquilongis utrinque albo tomentosis interdum subvirescentibus (117) J. FREYN PLANTA EX ASIA MEDIA. 1109 plicatis vel planis lanceolatis ovato-lanceolalis vel obovalo-lanceolatis spinula nitente pungente brevi terminatis, axillis 2-3 floris, floribus in spicas cylindricas densas secus tolum ramum dispositis ; bracleis sub- membranaceis deciduis navicularibus lineari-oblongis vel subexplanatis intus glaberrimis extus (basi interdum excepta) tomentosis calyce vix brevioribus, bracleolis nullis, calycis excepto apiculo basali glabro dense tomentosi mox et facillime ad basin fissili dentibus elongato-3 angularibus tomento occultis tubo dimidio longioribus, petalis ochroleucis interioribus vaginæ staminez breviter adnatis concoloribus, vexilli lamina pandurata obtusa plicata et marginibus replicata late denticulato-auriculata in unguem navicularem ipsam adæquantem sed angustiorem attenuata, alıs carina longioribus vexillo brevioribus, legumine (juvenili) duro parvo oblongo-ellipsoideo dense sericeo-hirsulissimo, stylo glaberrimo termi- nato. h Auguslo. Suluklü, in montibus, 20. VIE 1900, aufblühend (7355); in fissuris rupium, 7. VII. 4900, in Blüthenfülle (1061) et in fauce Persergraben, 17. VIII. 1900, abgeblüht; Form mit stark gefalzten Theilblättchen (1105); Kisil-Arwat. in saxosis monlis Kopeldagh, 9. V. 1901, in Knospen (1682a); Karakala, in monte Sundsodagh, 18. V. 1901, aufblühend (16825) inprimis ad radices ipsius montis, 31. V. 1901, blühend (1682c). Maasse: Schirmstrauch von 1-1,5 m. Höhe und bis 1 m. Schirm- durchmesser; Stamm bis 10 cm. Aeste 5-6 mm. dick ; untere Dornen nur 4,5 cm. die anderen 3-3,6 cm. lang ; Theilblättchen 7 x 2,2 mn, lang und in der Mitte breit, bis 7,7 x 1.5 mm. im oberen Viertel breit und bis 5,5 x 1,7 mm. lang und im untern Drittel breit, mit 0,7, 0,6 und 4.0 mm. langen Enddornen ; aber auch erheblich kleiner, bis 31x15 mm. lang und in der Mitte breit mit 0,5 mm. Enddornen. Kelch 5 mm. lang, einschliesslich der 2 mm. langen Zähne. Vexillum 8-8,5 mm. wovon 4 mm. auf die Platte entfallen, Alae 7,7 mm., Carina 6.3 mm. lang; auf 1,5 mm. Länge an die Staubblattröhre angewachsen. Die neue Art gehört zu jenen einander sehr ähnlichen des Orientes. welche durch die + langährigen Blüthenstände ausgezeichnet sind und deshalb so leicht mit einander zu verwechseln sind, trolztem sie ganz verschiedenen Sektionen angehören. Nach der Gestalt des Vexillums ist nun A. piletocladus ganz ausgesprochen der Seklion Sienonychium . anzureihen und zwar zwischen A. pachystachys Bge. und A. meschhe- densis Bge., die ebensolche Blüthenstände besitzen. In dieser Gruppe stimmt er mit A. pachystachys vermöge der dicht filzigen Zweige, der starren Dornen, der Gestalt und dem Indumente der Stipeln, der grau- 1410 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sEn.). (118) filzigen Blätter, der dichten cylindrischen Blüthenstände überein, aber der Kelch des A. pachystachys ist 7 mm, das Vexillum 10 mm. lang, dessen Grund breiter als die Platte selbst, stumpf geöhrlt und der Nagel keilförmig und kürzer als die Platte. A. meschhedensis Bge. hat zotlige Aeste, grössere, schmälere Theilblättchen, längeren Kelch, dessen pfriem- lichen Spitzen kahl sind und anders gestaltetes Vexillum. A. ghila- nicus Fisch., das letzte Glied der Reihe. ist schon durch seine kahlen Blättchen und die kahlen Kelchspitsen, abgesehen von anderen Merk- malen, zu unterscheiden. Von Arten anderer Sektionen ist keine ähnlicher als A. fissilis Freyn et Sint. in Oest. bot. Zeitschr. XLHT (1893), aber seine Theilblättchen sind nur 4-5 paarig, abstehend rauhhaarig, die Blülhen grösser, die Platte der anders gestalteten Fahne braun- nervig, ausgerandel, 2'/ mal kürzer als der Nagel. 1922. A. (43. Stenonuchium) Karakalensis Fr. et Sint. n. spec. fruli- cosus umbraculiferus dense ramosissimus mieranthus, ramis crassis brevibus imbricatis inter stipulas lanatis spinis mediocribus et brevibus + horizontalibus tenuibus horridis, stipulis e basi ovala + longe acuminalis aculis, coriaceis ochraceis petiolo alte adnatis inter se liberis glabratis margine molliter subeiliatis, foliis petiolatis patentibus petiolo rhachique rigida mox glabrescentibus, foliolis in glandula flavicante sessi- libus 7-8 jugis parvis approximalis tandem sublaxis spina petioli eximie superalis subinequilongis carnosulis mnox glaberrimis viridibus plicalis, concavis el planis in eodem specimine, lanceolalis spinula pungenle conspicua lerminalis, floribus ad basin ramorım in capilula ovata vel oblongo-ovata dense congestis, axillis 3 floris, bracteis deciduis lineari- oblongis acutis + navicularibus calyce brevioribus apice extus villosis, bracteolis nullis, calycis albo-lanali mox et facillime ad basin glabram fissili dentibus subfalcatis glabriusculis nune lana totis occultalis nunc subexsertis subulatis tubo longioribus, petalis subæquilongis ochreleucis concoloribus interioribus vaginæ slamineæ breviter adnalis, vexilli stenonychü lamina porrecta pandurata oblusa plicata subrectangule auriculata in unguem navicularem ea subbreviorem attenuata, alis carina vix longioribus vexillum adæquantibus, ovario parvo ellipsoideo dense sericeo-hirsutissimo, siylo a basi usque fere ad ?/s ipsius longitudinis parce hirsuto sub stigmate glabro, legumine ignoto. f Junio. Karakala, in declivibus montanis vallis Joldere, 8. VE 1901, in Blüthenfülle | Sintenis 1922]. Maasse:0,5-1,0 m. hoher Schirmstrauch, Aeste und Zweige 6-4 mm. dick, letzte unterhalb des Blüthenstandes 0,5-5 cm., sammt letzierem (119) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 1411 25-7 mm. lang: Theilblättchen sammt dem ! mm. langen Stachel 9,5 mm. lang und 2 mm. in der Mitte breit, aber oft auch nur halb so gross, Köpfchen 2,6 X 1,9-2,3xX 1,3 em. hoch und im untern Drittel dick, jene der Kurzzweige wohl auch kleiner; Kelch 6,5 mm.. Vexillum bei 3'/> mm. langer Platte 9 mm., Alae bei 4 mm. langer Platte 9 mm., Carina bei 5,7 cm. langer Platte fast 9 mm. lang. A. Karakalensis ist dem A. gummifer Lab. in Tracht, Kopfstellnng und Kopfgrösse sowie wegen der kahlen Blätter ganz ähnlich, gehört aber zu Stenonychium, nicht zu Platonychium, beide stehen somit im System ziemlich entfernt von einander. Wegen des ausgesprochen stenonychinen Vexills der neuen Art ist hierin kein Irrthum möglich. In der Sektion Stenonychium sind aber von den näher verwandten Arten A. adustus Bge., A. chorassanicus Bge.. A. heratensis Bge., A. microcephalus Willd. und A. Bienerti Bge. schon durch das dichle, filzige oder zottige Indument verschieden. der ersigenannle ausserdem durch filzige Zweige, nur 4 paarige Theilblättchen, filzige Stipeln; A. chorassanicus durch filzige Zweige, starre Slacheln und dicht filzige Stipeln; 4. heratensis durch eilanzettliche, zottige Süpeln, längliche Theilblätichen, Kelchzähne. die kürzer als die Kelchröhre sind und kurz genageltes Vexill; A. maicrocephalus durch filzige Zweige, kurzflzige Stipeln, kleinere Blüthen und das Vexill verschieden, dessen Platle und Nagel fast gleich lang sind; A. Bienerti endlich ist auch durch filzige Zweige, starre Stacheln, dicht filzige Stipeln, länglich - ellipsoidische Köpfe, mit der Spitze etwas einwärts zugekrümmte Kelchzähne und das Vexillum verschieden, A. Marschallianus Fisch. und A. erinaceus Fisch. Mey. sind kraushaarig-grau, haben filzige Stipeln, die Köpfe der erstern sind kugelig, jene der zweiten ellipsoidisch und das Vexillum jeder der beiden Arten ist ganz verschieden. Nur A. pycnocladus Boiss. Hauskn. ist dem A. Karakalensis im Indumente ähnlich, aber seine Zweige sind nicht wollig, die Theiblätichen schmal lineal-länglich, die Keichzähne kürzer als die Röhre und der Nagel des Vexills kürzer als die Platte. 396, 2090. A. (44. Rhacophorus) fragilidens Fr. et Sint. frulicosus, pulvinatus, valde ramosus ramis crassis inter stipulas glabris, spinis longiusculis porrectis vel + patentibus subgracilibus horridus, stipulis -ovalis aculis corlaceis stramineis petiolo alte adnatis inter se liberis glabris dorso el basi sublanatis, foliis modice elongatis gracilibus subhori- zontalibus porrectis vel subincurvis peliolo rhachideque pubescentibus, foliolis 5-6 jugis spinam peliolarem glaberrimam superantibus medio- cribus vel minutis complicato-carinatis vel planiusculis subinæquilongis 1112 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (120) lanceolaiis el lineari-lanceolatis acutis patule sericeo-villosis, capitulis mediocribus globosis vel majusculis ovatis densis jam sub anthesi ramo superalis foliis interfloralibus elongatis interjectis, awillis 5 (-7) floris, floribus majoribus ebracteolatis, bracteis deciduis anguste linearibus concavis subspathulalis membranaceis dorso apice villosis calyce brevio- ribus, calycis 5 mm. longi usque ad basin albo-villosissimi et fissili dentibus fragillimis tubum valde superantibus setaceis pilis patulis dense plumosis, petalis pallide roseis subæquilongis sordescentibus calyce subbrevioribus interioribus ab vagina staminea liberis, vexilli steno- nychii porreeli lamina pandurata obtusa plicata obtuse auriculata in unguem ipsi subæquilongum angustum allenuata. alis vexillo æquilongis carina sublongioribus. ovario parvo albo-hirsutissimo, style tenui basi hirsuto sub stigmate glabro, legumine ignoto. f. Aschabad, in glareosis monlium pr. Nephton, 13. IV. 1900, Blatt- exemplar einer mehr aufrechten, lockerwüchsigen Form (2090). 16. V. 1900, Blüthenfülle (396). Maasse: Strauch von 0,5-0.5 ın. Höhe, Aeste und blühende Zweige 5-4 mm. dick; Blätter sammt dem bis 1,5 cm. langen Blatistiele bis 6,4 em. lang, gewöhnlich jedoch kürzer; Theilblättchen 11 mm. lang und in der Mitte 2,5 mm. breit, oder auch viel kleiner (bis zur Hälfte in jeder Richtung); die kugeligen Köpfe 2-2,5 cm. im Durchmesser; die eiförmigen bis 5 cm. hoch bei 3,5 cm. Durchmesser im untern Drittel; Brakteen 6-8 mm. lang, unten kaum 0,5-0,5 mm. breit; Kelch 12,5 mm. lang, wovon 5.0 mm. auf die Röhre kommen. Vexillum 12,5-10,5 mm. lang, wovon etwa 7,5 auf die Platte kommen; Alae 12,5-10,5 mm. lang, wovon 3.5 mm. auf die I mm. beite Platle; Carina 12,0-10,0 mm. lang, einschliesslich der 3,5 mm. langen Platte. A. fragilidens ist ausgesprochen eine Art der Sektion Rhacophorus, so wie sie von Bunge begrenzt worden ist. Sowohl nach Bunge, als nach Boissier gehört sie darin zu den um A. plumosus Willd. guppirten Arten. von denen sie nur dem A. pennatus Bunge näher stehl. Indessen unterscheidet sich letzterer durch die nur zu # in der Achsel stehenden Blüthen, durch die Kelchzähne, welche 3 mal länger als die Röhre und nach aufwärts abstehend (nicht gleichmässig) behaart sind. durch das spitz geöhrlte Vexillum, dessen Platie 3 mal länger als der Nagel ist, durch lanzettliche Stipeln, die mit Ausnahme des Grundes ganz kahl sind, etc. Durch die wenigstens mit den Nägeln ganz freien, der Staubblattröhre nicht angewachsenen inneren Petalen in der ganzen Seklion ausgezeichnet. (121) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 1113 — A. (LIT. Poterion) Kneuckeri Freyn n. sp. fruticosus, subpedalis, pluricaulis valde ramosus purpureo suffusus, ramis patentibus intricatis inter stipulas albo-tomentosis spinis glabris pallidis horizontalibus rigidis horridus, slipulis parvis coriaceis glabris ochraceis inter se liberis petiolo breviter adnalis triangulari-ovalis acutis subpungentibus rigide nervosis interdum fissis, foliis paripinnalis adpresse canis, ramorum innovantium (3-)& (-5)jugis in spinam validam glabram abeuntibus, petiolis rhachique pubescentibus, foliis axillaribus brevibus vix deciduis 2-3 jugis petiolis tenuibus persistentibus pallescentibus muticis vel spinula minima decidua terminalis, foliolis obtusissimis plicatis oblongis cuneato-oblongis sub- truncatis apieulatis mucronatis, floribus in pedunculo patulo tenui rigido cano folia axillaria subsuperanti solitariis bibracleolalis, bracteis pedi- cellum brevissimum pluries superantibus minutis breviter ovalis intus purpurascentibus glabris extus (— subtus) albo-hirtis. bracteolis minutis anguslissime linearibus villosis purpurascenlibus, calycis sub anthesi tubulosi patule cano-hirsuti tandem vesicarli tenuiter multinervii sub- reliculali dentibus e basi triangulari breviter-subulatis albo-hirsutissimis tubo 4-5 plo brevioribus, petalis ex sicco pallide luteis calyce subdimidio longioribus, vexilli alas carina longiores superantis lamina oblongo- obovata rotundato-obtusa in unguem canaliculatum sensim angus- tata, unguibus alarum carinæque ima basi filamentorum vaginæ adnalis, leguminis breviter stipilali (ex statu imperfecto) alvo-hirsuti breviter fusiformis valvis ul videlur convexis, stylo a basi alte hirsuto sub stigmale glabro, semine ignoto. }, Martio, Aprili. Sinai-Halbinsel, im hintersten Theile des Wadi Tarfa gegen den Dschebel Musa [Kneucker n. 5]. Maasse : Strauch von 20-30 cm. Höhe; Hauptstacheln 5,5, Fein- stachel 0,6-2,0 cm. lang; Theilblättchen 7-8 mm. lang, vorn 2 mm. breit, aber auch kleiner; Pedunkulus 1,5-2,0 cm., Blüthenstiel 1,5 mm. lang, Keich beim Aufblühen 14,4-16 mm. lang, wovon 3 mm. auf die Zähne kommen, erst 4 mm., zuletzt 1,2 cm. in der Mitte weit; Fahne 20-21, Carina und Alae 19-20 mm. lang. Nach den dünnen zahlreichen und etwas netzig verbundenen Nerven des Kelches und den paarig gefiederten Axillär-Blättern zählt A. Kneu- ckeri zu den um A. Forskahlei Boiss. gruppirten Arten von denen er . dem À. microthamnus Boiss. et Hausskn. zunächst steht. Doch weicht dieser durch beidseits filzige, flache, breit verkehrt-eiförmige oder kreisrunde Theilblättchen, doppelt grösseren Fruchtkelch weit ab; A. Forskahlei dagegen ist durch aufrecht-abstehende Stacheln, verkehrt- 1114 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (122) eiförmige unbespitzte Theilblätichen, eiförmige Brakteolæ, filzigen Kelch und kahlen Griffel ebenfalls verschieden. Die andern Arten stehen noch ferner. 739. A. (LIV. Helicacabus) Fuhsii Fr. el S. n. sp. herbaceus acaulis caudiculoso-pluriceps, virgultus, præter setulas adpressas parcissimas glaber viridis, stipulis petiolo alte adnalis inter se liberis subcoriaceis retieulatis glabris margine cilialis parte libera anguslissime triangu- laribus acuminalis aculissimis subdiaphanis, folüts longissimis erecto- patulis imparipinnatis peliolo inermi rigido tenaci perduranti suffultis. /oliolis glandula pallida insidentibus 12-17 jugis sæpissime dispersis obovalis vel obovaiooblongis planis in spinulam abrupte atlenuatis (ut videlur subcarnosis), scapis teretibus in racemum laxum subhirsutum folia mullo superantem abeuntibus primo luteo-viridibus dein carneis tandem fuscescentibus, bracteis lanceolato-subulatis hirtis cito deciduis pedicello subæquilongis, floribus bibracteolatis in spicam longam laxam ut videtur subnutantem bracteolis caducis subulatis hirtis pedicello brevio- ribus approximatis, calycis albi læte purpureo-suffusi (Lubulosi?) cito increscentis tandem vesicarii venosi el reliculati parce albo-hirsuti dentibus conniventibus e basi triangulari subulatis tubo multo brevio- ribus, petalis roseis el albis ex sicco sordide violaceis, vexilli calyce parum longioris lamina recurva obovato-oblonga basi subangulala in unguem angustum navicularem basi valde curvatum sensim anguslata, alarum carinæ æquilongarum vexillo subbreviorum lamina falcalo- oblonga ungue 3plo breviore, carinæ apice truncatæ sulura subregu- larıler curvala, legumine (imperfecto) uniloculari obovato-fusiformi adpresse hirsulo sulura seminifera carinalo basi in stipitem manifestum apice in mucronem oblique attenuato, stylo a basi ad medium hirsuto sub stigmate glabro, seminibus ignotis. 2. Junio, Julio. Suluklü, in herbidis montium, 4. Julio 1900, florentem Ig. Sintenis. Maasse : Caudiculi bis 15 cm. lang und 7 mm. dick; Schäfte bis 40 cm. hoch bei 1,7 mm. Dicke; die Aehre ausserdem bis 35,5 em. lang; Blälter sammt dem bis 18 cm. langen Stiele bis 42 cm. lang; Theil- blättchen desselben Blattes ungleich, sie sind von den untersten zu den obersten allmählig verkleinert. Die untersten sammt dem 1 mm. langen Stachelspitzchen 4,8 cm. lang, 5 mm. im oberen Drittel breit ; die mitlleren sammt 0,5 mm. Ig. Stachelspitzchen 1,5 cm. lang, 6 mm. ober- halb der Mitte breit; die obersten sammt dem 0,25 mm. langen Stachel- spitzchen nur 0,4 em. lang und 3,6 mm. im oberen Drittel breit. An anderen Blättern desselben Individuums kommen aber mehr rundliche (123) J. FREYN. PLANTA EX ASIA MEDIA. 1115 Theilblättchen vor. Keich (ausgewachsen) sammt den Zähnen 2.5 cm. lang und 1,8 im untern Drittel weit; die Zähne selbst sind 6 mm. lang und am Grunde 3 mm. breit; Vexillum in der geraden Verbindungslinie des Grundes mit der Spitze 2,5 cm. lang, an der Rückenlinie gemessen 2,7 cm. lang, Alae 2.6 cm. lang mit 1,1 cm. langer vorne 3,2 cm. breiter Platte, Carina sammt Nagel 2,5 cm., die Platte allein 1,05 cm. lang und etwas über 4 mm. breit. Junge Hülse ohne Spitze und Stipes 10 mm. lang, im obersten Viertel fast # mm. breit. Ich nenne die neue Art nach dem getreuen Reisebegleiter Sintenis, Herrn Fuhs in Kupferberg, dem vor allem die schöne Präparation der Pflanzen zu danken ist und dessen Sprachkenntnisse das Gelingen der Sammelreisen fördern. A. Fuhsü gleicht einem riesigen A. heli- cacabus Lam., doch ist dieser ausserdem durch lanzettliche, schmälere Theilblättichen, anders gestaltete Brakteen und Brakteolæ, erheblich kleineren, angedrückt kürzer behaarten, Kurzzähnigen Kelch, verhältnis- mässig viel grösseres Vexillum (es hat doppelte Kelchlänge), Alae von viel grösserer Länge als die der Carina ist, kahle Hülsen durchgreifend verschieden. Näher verwandt ist jedenfalls A. mesites Boiss. Buhse, der aber durch kleineren Wuchs, Jlanzettlich-!ängliche Theilblättchen, kurze, sammt der Traube die Blätter kaum überragende Schäfte, längliche, schwarz behaarte Brakteen und Brakteolen. schwarz behaarten Kelch, Vexillum von doppelter Kelchlänge, eiförmige Hülsen, etc. ebenfalls durchgreifend verschieden ist. Die dritte bisher bekannte Art der kleinen um A. helicacabus stehenden Gruppe, nämlich A. dictyo- physus Reut. ist so unähnlich, dass ein Vergleich mit ihr überflüssig Ist. k43a, 445b. A. (Alopecias) Alopecias Pall. spec. Astrag., p. 12, tab. IX! Aschabad, in planitie ad Nephton, 3. VE. 1900, blühend [Sintenis 4434}; in deserto ad Malaklar, 14. VI. 1900, blühend |Stutenis 4430]. Samar- kand, in steppa ad Chawast, 23. V. 1898, aufblühend [Paulsen 278]. Die Biüthen sind blassgelb. 271 a, b, 577. A. turbinatus Bunge, Alex. Lehm. reliq. botan. in Arbeit. naturf. Verein Riga I, p. 231-2; gen. Astrag. spec. geront. I, p. 60, II,p.99. Aschabad, in collibus, 45. V. 1900, (Sint. 271a); in arenosis inter Annaju et Gjaurs, 26. IV. 1900, in Knospen (Sint. 2710.) — Ob die N° 577 in declivibus montium pr. Aschabad, 17. VI. 1900, sicher .. hierher gehört, bleibt offen, es ist eine viel niedrigere, wahrscheinlich vielstenglige Pflanze mit Blüthen und Früchten, die sehr kleinblätterig ist, sonst aber nicht verschieden scheint. 579a, b, c. A. schabrudensis Bunge! Boiss. fl. or. II, 416. Aschabad» 1116 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Zme sk.) (124) in declivibus montium ad Firusa, 47. VI. 4900, abblühend, mit Früchten (579a); Karakala, in montanis, 18. V. 1901, mit Knospen (5796) et prope stationem Kamüschlü in monte Kopetdagh, 2. VIF. 1901. über- reif (79 c). 1811. A. (59. Alopecias) macrosphærus Freyn el Sint. n. sp. Modice elatus Canus, caule tereli strialo albo-tomentoso et palule sparseque albo-villoso crebre folioso inferne fasciculos foliiferos prodeunte, stipulis subherbaceis angustissime triangularibus acuminatissimis aculissimis, inter se et a petiolo liberis exlus albo-hirsutis intus glabris tandem deflexis flexuosis, foliis imparipinnatis longis subhorizontalibus petiolo tereli brevissimo suffultis, rhachide tereti striata breviter laxeque albo- villosa, foliolis 19-20 jugis petiolulalis sæpissime dispersis planis subtus sericeo-albo-villosissimis supra viridibus glabris versus marginem parce villosis mucronulatis oblongo-ellipticis obtusis apiculatis el elliptico- oblongis acutiusculis, foliorum faseiculorum axillarium mullo minoribus magis canis 11-12 jugis, racemis globosis densis longe pedunculatis, pedunculis palulis terelibus albo-tomentosis et parce albo-villosis folio duplo brevioribus, bracteis caducis linearibus villosis calyce multo brevioribus, floribus sessilibus bibracteolatis, bracteolis setaceis plumosis calyeis tubo manifeste brevioribus, calycis late tubulosi albo sericeo- villosissimi sublanati dentibus tubo multo brevioribus e basi 3angulari subulatis, petalis æquilongis pallide sulfureis viridi-nervalis calyce sesqui- longioribus, vexilli extus parce villosi lamina porrecta late-oblonga mar- ginibus subreplicata apice acutiuscula basi in unguem canaliculatum ejus trientem tantum æquantem subilto angustata, carinæ lamina alis parum laliore, ovario turbinalo sericeo-villosissimo in stylum a basi fere ad °/ı villosum sub stigmate glabrum subito abeunte, legumine ignoto. % Majo. Karakala, in monte Sundsodagh, 18. V. 1901, blübend und abblühend. Maasse : 60-70 cm. hoch; Stengel unten 6, oben 3,5 mm. dick; unterste Brakteen 20 mm. lang, am Grunde nur 2 mm. breit; Blätter bis 35 em. lang, Theiblättchen 3,0-2,7 x 1,7 em. lang und in der Mitte breit bis 2,3 X 0,9 cm. lang und breit; Pedunkuli 9-7 cm. lang, Köpfe elwa 5 cm. im Durchmesser; Kelch 1,9 cm. lang, wovon 1,2 auf die an der Mündung %'/ mm. weite Röhre kommen; Petala alle etwa 2,5 cm. lang, Platte der Alae vorne fast 4 mm., Carina an der breitesten Stelle 5 mm. breit. A. macrosphærus gehört zu der kleinen Gruppe von Arten der Sektion (125) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 1117 Alopecias, die durch das Vorhandensein von 2 Brakteolen ausgezeichnel ist. Da die Kelchzähne viel kürzer als die Kelchröhre sind, so kommt vor allem A. Echinops Boiss., À. superbus Bunge und A. Regelü Trautv. in Vergleich, von denen ersterer jedoch durch Indument, 12-14 paarige Blätter, länglich-eiförmige, beiderseits seidige Theilblätichen, mit kürzeren Pedunkuli, kahnförmige, filzige Brakteen von Kelchlänge, keillörmige Brakteolæ die länger sind als die Kelchzähne, kurz drei- eckige Kelchzähne, zurückgelegenes Vexill von anderer Gestalt, etc. weit verschieden ist; 4. superbus ist grün, hat anderes indument, 10-12 paarig, länglich-eiförmige, spitze Theilblätichen, flache, aufrechte nur obenhin schwach behaarte Brakteen, kürzere, lanzettliche Kelch- zähne, zurückgebogenes kahles, 2 lappiges Vexill von anderer Gestalt, das kürzer ist als Alae und Schiffchen. A. Regelü Trautv. ist durch angedrückte, weiche Behaarung, kleinere, etwa 12 paarige. längliche, beiderseits seidig weichhaarige Blättchen, kürzere Pedunkuli, Brakteen von Kelchlänge, längere, übrigens ebenfalls fädliche Brakteolæ, zurück- gekrümmtes, eiförmiges, kahles Vexill ebenfalls stark verschieden. Nach den vielpaarigen Blätter und somit auch der Tracht nach ist nach der Beschreibung jedenfalls A. agameticus Lipsky sehr ähnlich; dieser hat aber fädliche Kelchzähne von mindestens Kelchröhren-Länge; auch ist diese Art durch elliptisch-eiförmige oder eiförmige, oben kahle, unten graufilzige Theilblättchen, längere Blüthen, deren Petalen aber kürzer sind als der Kelch und kahles Vexill von anderer Gestait verschieden. Alle anderen Arten der Sektion Alopecias sind noch weit mehr verschieden. 340. A. (60. Eremophysa) Winkleri Trautv. in Act. hort. Petr. IX (158%), p. 449-450. Ascha bad, in collibus arenosis inter Annaju et Gjaurs, 18. V. 1900, abblühend. Die vorliegende Pflanze ist mit der durch Litwinow von Repetek als A. chiwensis unter N° 202 ausgegebenen jedenfalls identisch. Schon Lipsky in Act. h. Peiron. XVII, p. 41, erklärt es für wahrscheinlich, dass A. Winkleri identisch mil A. chiwensis Bge. ist. — Dem wieder- spricht aber die Originalbeschreibung des A. chiwensis Bge. in Astra- geleæ Itin. Fedtschenkoï, p. 247-248. wo dieser Art, im Gegensatze zu den Verwandten, ein Kelch zugeschrieben wird, der auch zur Fruchtzeit kelchförmig offen (vorne nicht zusammengezogen) ist und dessen Zähne gerade vorsiehen (nicht zusammenneigen). Diesen A. chiwensis habe ich noch nicht gesehen und kann mich also nur an die Original- beschreibung halten. Dann ist aber die vorliegende Pflanze, die kugelig BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, 10 41, 31 octobre 190%. 73 1118 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (126) aufgeblasene, an der Mündung engere Kelche mit zusammenneigenden Zähnen besitzt, nur für A. Winkleri zu halten. Da Trautvetter die Wurzel seiner Pflanze nicht gesehen hatte, so sei hier noch ausgeführt, dass diese für eine ausdauernde Pflanze ausnehmend schwach und dünn ist; sie steigt 10 cm. tief senkrecht und ungelheilt hinunter, an dieser Stelle theilt sie sich in 2 ungleich lange Aeste, von denen der schwächere fast horizontal abbiegt, der stärkere fast senkrecht hinabsteigt. Faserwurzeln fehlen fast gänzlich. 100. A. Lehmannianus Bunge Alex. Lehm. reliq. botan. in Arbeit naturf. Vereins zu Riga I (1848), p. 252-3, tab. 15. Aschabad, in collibus arenosis inter Annaju el Gjaurs, 9. IV. und 26. IV. 1900, blühend und mit Früchten. 1710, 1809. A. sericopetalus Trautv. in Act. h. Petrop. IV, p. 448-9! Kisil-Arwat, in monte Kopet-Dagh, 1%. V. 1901, abblühend (1710); Karakala. in monte Sundsodagh, 2. VI. et 12. VI. 4901, blühend (1809). Nach dem Standorte « Kisil-Arwat » und der Beschreibung leidet es keinen Zweifel, dass die vorliegende Pflanze mit A. sericopetalus Trautv. identisch ist, trolztem sie ihr Autor in die Sektion Alopecias einreiht. Aus der in der Originalbeschreibung enthaltenen Bemerkung « perian- thii..... serius (uli videtur) tumescenlis.....» ist nämlich ersichtlich, dass Trautvetter nur blühende Stücke vorlagen. Die von Sintenis aufgelegten zeigen jedoch unzweifelhaft, dass die Kelche schliesslich (und zwar schon sehr bald!) gerade so blasig aufgetrieben sind, wie bei den übrigen zu Éremophysa gehörenden Arten und da dieses Verhalten der Kelche nebst der Tracht den einzigen durchgreifenden Unterschied zwischen Alopecias und Eremophysa bildet, so muss A. sericopetalus eben in diese letztere Sektion eingereiht werden. Seiner Tracht nach entspricht er am meisten der Sektion Christiana, was dadurch entsteht, dass die Blüthen in den dicht aneinander genäherten Blattachseln bis zu 10 gedrängt sitzen und in ihrer Gesammtheit eine dichle, ununterbrochene, durchblälterte Aehre bilden. 738. A. (65. Onobrychium) brevidens Fr. et Sint. caulibus e rhizomate valıdo lignoso breviter pluricipili erectis adpressissime canis simplicibus obtusangulis sparse foliatis, stipulis basi connatis breviter et subelongato- 3angularibus acutis submembranaceis mox marcescenlibus, foliis brevis- sime petiolatis patulis imparipinnatis, foliolis 3-6 jugis pube alba bipartila adpresse canescentibus elliptico-linearibus obtusis subeallosis, pedunculis folio 3-4 plo longioribus teretibus erecto-patulis racemo brevi paucifloro tandem laxo terminatis, bracteis pedicello brevissimo longio- (127) J. FREYN. PLANTE EX ASIA MEDIA. 1119 rıbus e basi ovata anguslis aculis albo- et apice insuper nigro-setulosis, floribus mediocribus, calycis tubulosi albo- et sparse nigro-adpresse- hirli dentibus a basi triangulari breviter subulatis tubo 5 plo brevioribus ; corolla cœruleo-violacea, vexillo glaberrimo valde producto anguste oblongo obtuso e basi subangulata in unguem navicularem sensim angustato alas carina longiores manifeste superante, leguminibus tandem subhorizontalibus adpresse albo hirtis breviter cylindricis in rostrum recurvum longum sensim attenuatis dorso (1. e. sulura seminifera) obtusis ventre sulcatis sutura introflexa semibilocularibus oligospermis calyce plus duplo longioribus, stylo perduranle flexuoso sub stigmate glabro, seminibus cylindrico-reniformibus obscure olivaceis nigro-macu- latis. 2. Junio. Suluklü, in herbidis montium, 4. VII. 1900, fructifer. Maasse: Wurzelkopf 7 mm. dick, Stengel 51 cm. lang; Pedunkuli 8-9,5 cm. lang, Theilblätichen (das grösste gesehene) 19,6 x 2,5 mm. lang und gleichmässig breit und bis 411 1,5 mm. verkleinert; Kelch 75 mm. lang, wovon 1,5 mm. auf den längsten Kelchzahn entfallen, 2,5 mm. dick ; Vexillum 21, Alae 17, Carina 16 mm. lang; Hülse 2,7 mm. hoch, 2 mm. dick, ohne Schnabel bis 11,5 mm. lang, dieser ausserdem fast 5 mm. lang. Dte vorbeschriebene Form ähnelt ganz ausserordentlich dem von mir beschriebenen A. xylobasis Bull. herb. Boiss. VI (1898), p. 984 = A. æylorrhizus Fr. et Sint. in Oest. bot. Zeitschr. XL, (non Bunge), hat aber kleinere Blüthen, stumpfes, nicht 2lappiges Vexillum, viel kürzere dreieckige Kelchzähne und cylindrische längere Hülsen, die nur halb- 2 fächerig, nicht fast bis zum Grunde 2 fächerig sind. A. aduncus Willd., dessen näherer Verwandschaft A. brevidens zuzurechnen ist, ist durch niedrigen Wuchs, 6-7 paarige Blätichen, gedrungenen Fruchtstand, kleinere Blüthen, aufrechte, kürzere Hülsen, welche den Kelch kaum überragen, leicht zu unterscheiden. A. Bnngeanus Boiss. hat niedrigen Wuchs, 7-12 paarige Blätichen von anderer Gestalt, kürzere Brakteen, lange Kelchzähre und aufrechte Hülsen. Es ist nicht unwahrscheinlich, dass die vorliegende Form mit jener identisch ist oder ihr doch ganz nahe steht, welche Lipsky in Act. hbort. Petrop. XIII (189%), p. 224 als A. lilacinus anführt, obwohl diese Form gegenüber der Originalbeschreibung des A. lilacinus Boiss. einige sonst schwerwiegende Unierschiede aufweist. Ich ziehe jedoch die Trennung der nach der Beschreibung sich als verschieden ergebenden Formen entschieden vor, zumal in einer Gruppe wie 1120 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me sER.). (128} Onobrychium, welche offenbar aus zahlreichen Formen von verhältnis- mässig beschränkter geographischer Verbreitung besteht, die gegen- einander häufig nur undeutlich abgegrenzt sind und weiteres Studium bedürfen. — À. (LXVII. Chlorosphærus) dolichopodus Freyn n. sp. herbaceus inermis acaulis, pilis mediofixis adpressissime incanus, radice lignosa perpendiculari infra medium fasciculato-ramosa, caudicibus brevissimis confertissimis, foliis imparipinnatis omnibus basilaribus pro ratione longiuscule petiolatis rigidis porreclis, stipulis inter se liberis petiolo alte adnatis membranaceis adpresse albo-pilosis, parte libera late ovato- triangularibus acutis, foliolis rigidiusculis 3-5 jugis sessilibus distantibus patulis planis oblongo-cuneiformibus obcordatis, truncatis vel rotundato- obtusissimis in eodem specimine, utrinque adpresse-canis, scapis elongatis adpresse griseis porrectis rigidis folia 3 plo excedentibus terelibus tandem obtusangulis, floribus conferte globoso-capitatis ebrac- teolatis sessilibus bracteis membranaceis persistentibus breviter oblongis acuminatis acutis breviter hirsulis calyce 3-4plo brevioribus, calycis campanulato-tubulosi adpresse albo- et seriatim nigrohirti dentibus sub- patulis nigris triangulari-subulatis tubo sub-3 plo brevioribus, petalis glabris in sicco violaceis basi alutaceis, vexilli porrecti lamina anguste elliptico-oblonga biloba marginibus replicata in unguem canaliculatum ipsam subæquantem sensim angustalo, alis carinam valde superantes linearibus vexillo brevioribus, ovario oblongo dense albo-sericeo in stylum crassiusculum infra medium subhirsutum sub pce glabrum + abrupte angustatum. 2% Julio. Pamir, in planilie arida prope lacum Jashil Kul, alt. 3800 m. s. m 22. VIT. 1898, Ig. Ove Paulsen [exs. 866]. Maasse: Wurzelkopf oben bis 8 mm. dick; die Wurzel eiwa 45 cm. lang; Pedunkuli 15-25 cm. lang; Blätter 5-6 cm. lang oder kürzer, wovon die Hälfte auf den Blattstiel kommt; Theïlblättchen 14 mm. lang bei 4,5 mm. grösster Breite unter der oder kleiner, bis halb so gross; Köpfe 2-2,5 cm. breit, Kelch 6 mm. lang, wovon 2 mm. auf die Kelchzähne kommen, an der Mündung 2 mm. breit; Vexillum 12, Alae 10, Carina 9 mm lang. (Fortsetzung folgt.) 1121 ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. VON Carl MEZ. (Suite.) Thecophyllum angustum Mez et Werklé nov. spec. — Foliis haud manifestius pictis, lepidibus parvis pallidis conspersis in sicco minute canescenlibus, apice sensim acutis, + 0,4% m. longis; scapo gracili, erecto, foliis omnino iis rosulæ similibus induto; inflorescentia breviter cylindrica, bipinnatim e ramulis plurimis 5-floris composita ; bracteis primariis inferioribus mediisque ramulos axillares superantibus, suberectis nec apice deflexis; bracteis florigeris quam sepala multo brevioribus, conspicuis. Folia ad 15 fasciculatim rosulata utriculum angustum efformantia, basi in vaginas anguste ellipticas, dense lepidibus alutaceis perappressis obtectas nec brunneas producta, anguste linearia, + 15 mm. lata, viridia, sicca chartacea. Scapus foliis brevior, paullo furfuraceus. Inflores- centia foliis superala, + 130 mm. longa et 40 mm. lala, tota ex anaphyl- lorum colore pulchre rubra ; bracteis primariis magnis, submembranaceis, inflato-concavis, e lalissime ovato inferioribus longius superioribus breviter subacuminalim acutis, lepidum delapsorum foveolis punciu- latis; bracteis florigeris latissime ellipticis explanatis latioribus ac longis, suberectis, inflatis, apice late obtusis, .haud carinaüs, 6-9 mm. longis. Flores pedicellis brevissimis (2-3 mm.) crassisque stipilati, bini vel terni ramulo usque ad 12 mm. longo, compresso elati; sepalis liberis sed in tubum anguste cylindricum connivenlibus, coriaceis, prominenti-venosis, lineari-elliplieis apice optime rotundalis, + 20 mm. longis et 5 mm. latis. — Cet. ignola. Costarica, loco non indicato : Werckle, Bromel. Costarice n° 88. — (Herb. Mez.) 1122 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (66) ai Thecophyllum turbinatum Mez et Wercklé nov. spec. — Acaulis; foliis haud pictis, subglabris, ad 0,25 m. longis, apice subrotun- datis; scapo ignolo ; inflorescentia multiflora, densissime 2-pinnalim panniculala cylindrica ; bracteis primariis ramulos permanifestos, abbre- viatos, geniculatos, 4-2-floros in axillis gerentibus et inferioribus sallem eos superantibus; bracteis florigeris minutis; floribus longe pedicellatis; sepalis æqualibus, + 10 mm. longis. Folia densissime rosulata, basi in vaginas ovalas, non nisi infime castaneas cet. lepidibus pallidis appressis densissime obtectas producta, + 55 mm. lata, sicca rigida. Scapus ignotus. Inflorescentia + 180 mm. longa et 55 mm. diam. meliens, perfecte compacteque cylindrica apicem versus acula, glabra; axi primario percrasso tereti; bracteis primarlis (non nisi paucis descriptioni ante oculos) membranaceis, elongate triangularibus persensim acutis, reflexis, subglabris: ramulis usque ad 20 mm. longis, patentibus vel supremis reflexo-patentibus, flores + 7 mm. distantes proferenlibus; bracteis florigeris vix ultra 5 mm. longis, elliptico-spathulatis, apice rotundatis. Flores non nisi fructiferi cogniti pedicellis validis, apicem versus paullo incrassalis, usque ad 11 mm. longis stipitati, patentes; sepalis crasse coriaceis, dorso lævibus intus venoso-lineatis, late ellipticis, apice rotundatis, symmelricis, + 7,5 mm. lalis. Capsula angusta elongataque, non nisi paullo angulata, apice sensim acula, 0,25 mm. longa et 5 mm. diam. metiens. Costarica, loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costarie. no 116. — (Herb. Mez.) Thecophyllum latissimum Mez et Wercklé nov.spec. — Acau- lis; foliıs brevissimis latissimisque apice optime rotundatis, dorso æqualiter saturateque violascentibus nec lineatim pictis; scapo crasso, erecto; inflo- rescentia multiflora, dense cylindrica, e ramulis conspicuis percrassisque, prope apicem inferioribus mediisque flores 4 breviter pedicellatos profe- rentibus composita; sepalis crasse coriaceis, æqualibus, + 21 mm. longis. Folia ad 10 in rosulam elegantissimam regularemque, late infundibuli- formem consociata, basi in vaginas e lepidum pallidorum perappres- sorum copia subcinereas, late violaceo-marginatas, quam laminæ haud vel vix latiores producta, + 250 mm. longa et 110 mm. lata, supra læte viridia, sicca crassa rigida, apice acumine imposito late rotundata. Scapus percrassus, ut videlur folia superans, non nisi vaginis delapsis cognitus. Inflorescentia fragmentaria et fructifera tantum mihi ante oculos, vix infra 0,25 m. longa et 60 mm. diam. metiens, glabra; axi percrasso; (67) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%. 1123 ramis (e bracteis primariis ignolis ortis) usque ad 30 mm. longis, com- pressis, bracteas florigeras quam sepala breviores et flores prope apicem procreantibus. Flores (fructiferi) pedicellis percrassis, usque ad 6 mm. longis stipitali; sepalis tantum cognitis ellipticis, apice rotundalis, dorso glabris lævibusque intus venoso-lineatis, ad 8 mm. lalis. — Cet. ignota. Costarica, loco non indicato : Wercklé, Bromel. Costarie. n° 82. — (Herb. Mez.) Thecophyllum laxum Mez et Wercklé nov. spec. — Acaulis; foliis non nisi ad vaginas lineis longitudinalibus pictis, subglabris, + 250 mm. longis, persensim acutis; scapo erecto, folia optime superanle; inflorescentia pauciflora (bracteis primariis jam delapsis) in specimine nostro e ramulis 7 stricte erectis, elongatis, apice flores binos subsessiles gerentibus composita; bracteis florigeris parvis, quam sepala multo brevioribus. Elegans, florifera semimetralis. Folia ad 8 dense rosulata omnia suberecto-erecla, basi in vaginas haud prolucentes, ovato-elliplicas, lepidibus pallidis conspersas, dorso lineis longitudinalibus dilutis violaceis insignes producta, + 20 mm. lata, sicca chartaceo-coriacea. Scapus gracil- limus, stricte erectus, folia fere duplo superans, glaber, laxe vaginis nullo modo foliaceis, stricte erectis appressisque, ex elliptico aculis, quam internodia conspicue brevioribus auctus. Inflorescentia valde defuncta tantum cognita laxa, + 130 mm. longa et 30 mm. diam., glabra; ramis compressiusculis, infimis usque ad 40 mm. longis, 10 mm. ab apice florem inferiorem procreanlibus, super florem superiorem non nisi rudi- mentarie productis. Flores bracteis ellipticis, rolundatis, vix # mm. longis suffulti, pedicellis brevissimis percrassisque stipitati; sepalis (fructiferis) liberis, coriaceis, late ellipticis, apice rotundatis, + 8 mm. longis et 6 mm. latis. — Cet. ignota. Costarica, loco non indicato : Wercklé Bromel. Costaric. no 90. — (Herb. Mez.) Thecophyllum panniculatum Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis præsertim basin versus lineis undulatis dense dispositis saturate purpureo-brunneis optime pictis, subglabris. ad 250 mm. longis, apice aculis; scapo gracili, erecto; inflorescentia e ramulis gracilibus usque ad 130 mm. longis, prope apicem secunde 3-floris composita ; floribus sessi- libus; sepalis æqualibus, + 9 mm. longis. Folia basi in vaginas subangustas, densissime lepidibus pallidis obiectas siccas plumbeas producta, + 50 mm. lala, sicca coriacea. Scapus 1124 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2° SER.). (68) folia absque dubio longe superans mihi usque ad 0,4 m. longus visus, vaginis e statu defuncto putridoque haud foliaceis, ut videtur quam inter- nodia brevioribus præditus. Infiorescentia submultiflora, laxe 2-pinnalim’ panniculata, + 0,25 m. longa et 90 mm. diam. metiens, axibus omnibus (num normaliter ?) verrucoso-scabris insignis; bracteis primarns secun- dariisque delapsis ignolisque; ramulis e suberecto adscendentibus, basin versus paullo compressiuseulis, gracilibus. Flores pedicellis brevissimis (usque ad 4 mm.) percrassisque stipitali; sepalis rigide coriaceis, lævibus, subsymmetrice late elliptieis. apice rotundalis, -+ 6 mm. latis. — Cet. ignota. Costarica, prope La Palma : Wercklé Bromel. Costaric. n° 55. — (Herb. Mez.) Catopsis juncifolia Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis junci- formi-subulatis, sensim acutissimis; scapi erecli vaginis internodia supe- ranlibus; inflorescentia paupere 2-pinnatim panniculata; bracteis prima- ris quam ramuli axillares permullo brevioribus; bracteis florigeris subereclis, quam sepala multo brevioribus; floribus dioicis; sepalis valde asymmetricis, quam petala non nisi minute brevioribus; stylo subnullo. Epiphyta, acaulis, florifera ad 0,23 m. alta, gracillima et pulchella. Folia multa subbulbose rosulala, basi in vaginas maximas, latissime ovato-elliplicas, dense lepidibus minutis brunneis punetulatas cet. pallidas, haud cretaceas producla, + 90 mm. longa, super basin ad 5 mm. lala inde in apicem peracutum sensim angustala, sicca subulatim convoluta, utrinque puneiulis minulissimis immersis lepidotis dense con- spersa glabrorum speciem præbentia. Scapus gracillimus, stricte erectus, glaber, teres. Inflorescentia (non nisi 2 cognita) e spica terminali + 10-flora et perpaueis (in stirpe nostra 2) lateralibus, 2—3-floris, longe stipitatis, suberectis composita, laxa, folia plus quam duplo superans, stricla; bracteis primariis ex ovato-lanceolalo longe acutis, ramulorum axillarium flores infimos nullo modo attingentibus: bracteis florigeris e latissime ovalo apice anguste rotundalis, subcoriaceis, venoso-linealis. Flores non nisi deflorati cogniti © -+ 4 mm. longi, suberecti, sessiles, glabri; sepalis liberis, apice rotundatis et in alam lateralem maximam explanalam apicem superantem productis; petalis latissimis subellipticis. apice rotundatis et minute emarginatis. Stamina floris @ bene sterilia antheris teneris, apice mucronatis. Ovarium pyramidatum. Costarica : Wercklé Bromel. Costaric. n° 133 (Herb. Mez.) Catopsis Schindleri Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis apice bene rotundatis; scapo nutante vaginis quam internodia multo brevioribus (69) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. 1125 auclo; inflorescentia 4 ample, Q paupere bipinnatim panniculata, bracteis primariis omnibus quam ramuli axillares mullo brevioribus; bracteis florigeris quam sepala manifeste brevioribus; floribus optime dioicis; sepalis valde asymmetricis, quam pelala paullo brevioribus; stylo brevi sed manifesto. Gracilis, florifera vix ultra 2,5 m. alla secundum sexum valde dimor- pha. Folia pauca (4-7) sublubulose rosulata, usque ad 0,18 m. longa el 19 mm. lata, basi in vaginas sat elongatas dilatala, linearia, apice non nisi exteriora brevissime acula interiora acumine minuto sepius IMPO- sito bene rotundata, utrinque glabra. Scapus gracillimus, g' foliis brevior ® ea æquans vel sæpius conspicue superans, glaber, vaginis brevibus apice late acutis vel rotundatis præditus. Inflorescenlia Œ multiflora, pendula, laxiuscule 3-pinnatim panniculala usque ad 0,25 m. longa; axıbus gracillimis, teretibus; spieis multi- (-+ 20-) floris, laxis, inferio- ribus mediisque (sueto paupere) divisis; inflorescentia © (sepius omnino Catopsin sessilifloram Mez animo revocante) paucifiora, suberecta, nunc simpliei spicala nunc in spicas 2 inæquales divisa, usque ad SO mm. longa, laxa. Bracteæ primariæ acutæ, ramuli axillaris florem infimum nullo modo attingentes. Bracteæ florigeræ secus sexum dimorphæ © Æ 5, g vix 4 mm. longæ, ovato-elliplicæ, apice rotundatæ, dorso vix venosæ. Flores suberecli, glabri, © + 8 mm. longi. crassiusculi, 9’ 5-55 mm. metientes, graciles; sepalis coriaceis, latere tecto in alam apicem haud superantem productis. Petala parva, d angustiora sublingulata © ellip- tica. apice rolundata. Slamina d in fauce inclusa, Q valde reducta antheris hyalinis. Ovarium © erassum, pyramidalo-trigonum stylo plus quam duplo breviore in partes 3 divisibili; in flore 4 valde reductum, sterile. Costarica : Wercklé Bromel. Costarie. n° 136 (Herb. Mez.) Catopsis Werckleana Mez nov. spec. — Foliis apice late rotun- datis; scapi penduli vaginis quam internodia permulto brevioribus; inflo- rescenlia paupere 2-pinnalim panniculala; bracteis primariis quam spicæ axillares valde elongatæ multo brevioribus; bracteis florigeris suberectis, quam sepala plus quam duplo brevioribus; floribus absque fere dubio dioicis, non nisi 9 fructiferis cognilis; sepalis valde asymmetricis. Epiphyta, acaulis, florifera (inflorescentia pendula) + 0,23 m. alta, . generis e robustis. Folia + 10 cyalhiformi-rosulata, + 0,18 m. longa et 53 mm. lata, basi in vaginas maximas sub lente dense brunneo- punetulatas dilatata laminis brevissimis. apice optime rotundatis nunc emarginellis nunc minulissime impositeque acuminulatis, coriacea, nullo 1126 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (Ze SER.). (70) modo cretacea. Scapus e foliorum cyatho emergens {une subito decurvus, permanifestus + 0.25 m. longus, validiusculus, teres, glaber, vaginis valde remotis. ex elliptico breviter acutis, nullo modo foliaceis præditus. Inflorescenlia valde manca lanlum cognita, in specimine typico e ramis 3 + 150 mm. longis. validis, flores sessiles remotiusculos gerentibus composita, pendula. Flores © basi bracteis + 5 mm. longis. squamiformi- ovalis. apice late rotundatis suffulti; sepalis 9 mm. longis, subcoria- ceis, dorso bene prominenti-venosis, apice brunneo-maculatis, latere teclo in alam apicem oblique obtusum superantem produetis. — Cet. ignola. Costarica, prope Tucurrique. alt. 800 m. : Wercklé Bromel. Cosiarie. n° 65. — (Herb. Mez.) Obs. Catopsi pendulæ Bak. accedit. Catopsis Wangerini Mez el Wercklé nov. spec. — Foliis apice manifeste acutis; scapi Q erecti Z suelo penduli vaginis internodia nunc paullo nunc bene superantibus: inflorescentia © pauciflora simplicissima densissime nunc dense spicata, submulli-vel multiflora, dense 2 vel 3- pinnalim panniculata; bracteis inflorescentiæ g primariis quam ramuli axillares permulto brevioribus: bracteis florigeris suberectis floresque involventibus, sepala subæquantibus vel paullo superan- tibus: floribus optime dioicis, © plus quam duplo majoribus ac d; sepalis valde asymmetricis, quam petala paullo brevioribus; stylo sub- nullo. Epiphyta. acaulis, florifera © vix ultra 0,2 m. alta, J nonnunquam fere duplo major. Folia submulta cyathiformi-rosulata, basi in vaginas conspicuas, ovato-elliplicas, brunneo-punetlulatas producla, super vaginas usque ad 22 mm. lata (sed sæpius angusliora) inde in apicem acutum sensim angustala triangularia. vix ultra 180 mm. longa, lepidibus minuus immersis in sicco brunneo-punctulata cet. glabra, subæqualiter virentia. Scapus gracilis, foliis brevior vel rarius ea subæquans, glaber. vaginis membranaceis, ex elliplico aculis, erectis præditus. Inflorescenli@ secus sexum adeo heteromorphæ ut plantam g et Q facillime pro species distinclas sumeres, © breviler denseque cylindricæ usque ad 65 mm. longæ et 15 mm. diam., ultra folia non nisi paullo prominentes, 4 egregie panniculalæ e spicis densis vel rarius paullo laxioribus vix ultra 70 mm. longis composilæ; bracteis ulriusque sexus elliplicis, apice breviter aculis, glabris, dorso prominulo-venosis. Flores suberecti, glabri. 2 8-9, d 4-5 mm. longi; sepalis latere tecto in alam magnam, apicem obtusum superantem produelis, © coriaceis g° chartaceis: petalis anguste lingu- (71) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%. 1127 latis, quam sepala vix ultra 2 mm. longioribus; staminibus dimorphis; stylo © in partes 3 breves dissoluto. Costarica, prope Carthago, alt. 1200-1400 m. : Wercklé Bromel. Coslar. n° 105 (Z,®) et in herb. Jnst. phys.-geogr. Costar. n° 16195; (4, ©) ad Candelariam : Wercklé Bromel. Costaric. n° 46 (2). — (Herb. Mez.) Catopsis brevifolia Mez et Wercklé nov. spec. — Foliis sensim peracutis; scapi erecti vaginis foliaceis, internodia præclare superantibus : inflorescenlia laxiuscule et suelo paupere 2-pinnatim panniculata; brac- eis primariis infimis spicas axillares subæquantibus superioribus quam illi multo brevioribus; bracteis florigeris subereclis, quam sepala mani- feste brevioribus; floribus dioicis, Z ignotis; sepalis valde asymmelricis, quam pelala paullo brevioribus; stylo subnullo. Florifera 0.2-0,3 m. alta, generis e minoribus. Folia multa dense rosu- lata. basi in vaginas magnas, ovalas, lepidibus minutis brunneis punctu- latas producta, + 100 mm. longa, super vaginas ad 20 mm. lata inde in apicem mucroniformi-contortum sensim anguslala triangularia, haud cre- tacea, pallide marginala, non nisi minulissime lepidola glabrorum spe- ciem præbentia. Scapus gracilis, erectus, folia paullo sed constanter supe- rans, glaber, subleres, vaginis suberectis foliaceis laxe indutus. Inflores- centia pauci- vel subpauciflora, erecta, e spicis suelo 3-4, rarius usque ad 10 densiuseulis, pauci- (+ 7-) floris, manifeste stipitatis, vix ultra 30 mm. longis composita; axibus glabris, teretibus vel paullo angulatis; bracteis primariis inferioribus saltem foliaceis; bracteis florigeris suberectis, late ovatis, apice subrolundalis, dorso venoso-lineatis, + 4 mm. longis. Flores plane sessiles, suberecli, 6-7 mm. longi; sepalis coriaceis, dorso lineatis, intus lepidoto-punctulalis, latere teclo in alam magnam apicem oblique obtusum superantem dilatatis. Petala late lingulata. Stamina floris 2 petalis multo breviora antheris hyalinis, suborbicularibus. Ovarium maximum, pyramidato-ovoideum. Costarica : Wercklé Bromel. Costaric. n° 135. — (Herb. Mez). Obs. Catopsi Oerstedtianæ Mez affinis. Tillandsia polyantha Mez et Sodiro nov. spec. — Slalura con- spicua; foliis utrinque subglabris ; inflorescentia erecla, dense 2-pinnatim panniculala spieis pinnatim axi inserlis inferioribus quam bracteæ pri- mariæ brevioribus, + 20-floris, dense flabellalis; bracteis florigeris dense .imbricalim sibi incumbentibus, superne bene carinatis haud vel vix incurvis ; sepalis posticis binis inter sese altissime connatis, acutis. Folia mulla dense rosulata, basi in vaginas magnas, ovalo-ovales, lepi- dibus minutis umbrinis dense punclulalas dilatata, + 0.7 m. longa et 1128 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2mé SsÉR.). (72) 40 mm. lala, linearia, in apicem erecte mucronalum subpungentem sensim angustala, sieca coriacea. Scapus validissimus, erectus, glaber, foliis bre- vior dense vaginis latis, foliaceis, erectis internodia perlonge superantibus involutus. Inflorescentia -flora, densissima, basin versus attenuata, + 0.4 m. longa et 120 mm. diam. metiens; axi crasso, lereli, glabro; bracteis primarlis amplissimis ex sicco pulcherrime rubris, elongale tri- angularibus, sensim aculis, subglabris, rigide coriaceis. suberectis, dorso Jinealis, summis quam spicæ axillares brevioribus: spicis infimis stipite brevi prophyllis 1 (-2) prædito elatis superioribus subsessilibus, erectis vel suberectis, late lanceolatis, utrinque aculis, bene compressis, + 120 mm. longis et 25 mm. latis; spicarum rhachi valde angulata, recta, glabra: bracteis florigeris rigidis, dorso glabris lævibusque, leviler impressis, explanatis ovalis apice breviter aculis. + 26 mm. longis. Flores fere ses- siles, glabri; sepalis coriaceis, lævibus nitidulisque, 22 mm. longis, late lanceolatis, posticis binis carinatis usque ad # mm. ab apice connatis. Capsula cylindrica, apice breviter acula, 4 25 mm. longa generis e bre- vissimis. Ecuador, in silvis temperatis prope Niebly : Sodiro n° 385. — Floret Octobri. (Herb. Mez.) Obs. Mexicanis nonnullis speciebus, imprimis T. strobilifere Bak. accedit. Tillandsia cygnea Mez el Sodiro nov. spec. — Slalura conspieua; foliis dense pallide lepidolis; inflorescentia insigniter pendula dense bipinnatim panniculala; bracteis primariis omnibus spicas flabellatas 6-9-floras subæquantibus vel paullo superantibus; -bracteis florigeris imbricalis, carinalis, quam sepala manifeste brevioribus; floribus suberecto-erectis; sepalis liberis, explanalis apice anguste rotundatis ; pelalis quam stamina stylusque brevioribus. Folia basi in vaginas maximas, ovalo-ellipticas, ex lepidum densissime dispositorum copia omnino umbrinas dilatata, + 0,5 m. longa, super vaginas usque ad 45 mm. lata inde in apicem longe subulalo-acutum persensim angustata elongate triangularia, quam maxime concava Sicca fere fistulose involuta, coriacea, colore cinereo notabilia. Scapus validus, glaber vel subglaber, teres, ex erecto decurvus, quam folia multo brevior, dense vaginis omnibus in laminas longas sed anguslas einereas productis involutus. Inflorescentia submultiflora, pendula, ad 0.3 m. longa et 39 mm. diam. metiens, angusle cylindrica, utrinque acula, bracleis primariis stricte erectis sese invicem imbricantibus subcoriaceis, dorso appresse lepidotulis, lævibus, superioribus saltem ex ovato-elliplico apice (73) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%. 1129 subrotundatis, + 55 mm. longis quam maxime insignis; spieis sessi- libus, item strieiissime erectis vix inter bracteas primarias emergentibus, subelliptieis, bene compressis, + 53 mm. longis et 28 mm. latis, apice breviter acutis; spicarum rhachi alato-angulosa, glabra, recta; bracteis florigeris suberecto-erectis, imbricatim sibi incumbentibus nec axin omnino celantibus, dorso leviter impressis apicem versus carinalis nec manifestius incurvis, laevibus, glabris, rigidulis, + 20 mm. longis. Flores fere sessiles, glabri, genitalibus prominentibus computalis certe 45 mm. vel paullo ultra longi; sepalis subcoriaceis, elliptieis, lævibus, 23 mm. longis; petalis quam sepala 17 mm. longioribus, laminis anguste ellip- ticis, apice breviter acutis. Filamenta post anthesin crispata ultra petala prominentia, stigmatibus clavalim contorlis superala, Ecuador, in valle Nanegal : Sodiro n° 195. — Floret Aprili. (Herb. Mez.) Obs. Species valde insignis, Tillandsie arpocalyx Andre aflinis. Tillandsia spathacea Mez et Sodiro nov. spec. — Slalura per- conspicua; foliis densiuscule pallido-lepidotis; inflorescentia insigniter pendula dense bipinnatim panniculata; bracteis primariis omnibus spicas axillares + 6-floras involventibus superanlibusque; bracteis florigeris subimbricatis, vix carinatis, quam sepala paullo brevioribus; floribus stricte erectis; sepalis subæqualiter liberis, apice acutis; petalis quam genitalia absque dubio brevioribus. Folia basi in vaginas maximas, ovato-elliplicas, ex lepidum densissime dispositorum copia omnino umbrinas dilatata, -+ 0,5 m. longa, super vaginas usque ad 60 mm. lala inde in apicem longe subulato-acutum persensim angustala elongate triangularia, valde canaliculato-concava, rigida, sicca colore cinereo insignia. Scapus validissimus, leres, ex erecto decurvus, quam folia multo brevior, dense vaginis omnibus in laminas longas sed angustas cinereas productis involutus. Inflorescentia multiflora, pendula, + 0,4 m. longa et 55 mm. diam. metiens, cylindrica, utrinque acuta, bracleis primariis maximis (+ 150 mm. longis) spathaceis, stricte ereclis invicem sese imbricanlibus, subcoriaceis, dorso lepidotulis, e late elliptico omnibus breviler acutis, longitudinaliter prominenti-lineatis quam maxime nobilis; axi valido, dense (omento pallido floccoso indulo; spicis sessilibus, striclissime erectis, bracleis primariis omnibus omnino abscondilis non nisi petala perlonga proferentibus, subelliptieis, bene compressis, + 100 mm. longis et 30 mm. lalis, apice sensim acutis; spi- carum rhachi late alata, recla, dense floccoseque lanuginosa; bracteis florigeris stricte erectis, imbricatim sibi incumbentibus nec axin celan- tibus, longe aculis, dorso paullo venoso-striatis, apice bene floccosis, rigi- 1130 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (74) dulis, dorso prope basin leviter impressis, haud incurvis, + 55 mm. longis. Flores fere omnino sessiles, præter sepalorum apicem floccosum glabri, genitalibus neglectis 80 mm. longi; sepalis rigidulis margine membranaceis, basin versus caslaneis lævibusque ad apicem prominenti- venosis, sublanceolatis, sensim acutis, 50 mm. longis; pelalis quam sepala 30 mm. longioribus. — Cet. ignota. Ecuador, in declivitate occidentali vulcani Puluahua : Sodiro n° 19c.— Floret Novembri. (Herb. Mez.) Obs. Tillandsiæ cygnee Mez et Sodiro valde affinis sed omnibus par- tibus multo major, generis e maxime speciosis. Tillandsia pinnata Mez et Sodiro nov. spec. — Statura conspieua; foliis utriculatim rosulatis, glabris; inflorescentia subampla, tripinnatim panniculata; spicis perlaxis, usque ad 16-floris, laxe pinnatis; bracteis primariis quam ramuli axillares permulto brevioribus; bracteis florigeris haud carinatis, prominenti-venosis, quam sepala multo brevioribus; fioribus suberectis; sepalis liberis. Acaulis, florifera semimetralis. Folia rosulæ intima lantum cognita basi in vaginas permanifeslas, perrigidas, ellipticas, pallide marginalas cet. colore atro-cinereo insignes producla, + 0,4 m. longa et 34 mm. lala, linearia, apice acumine flexuoso imposito subrotundala, sicca rigida et nilidula. Scapus validiusculus, erectus, foliis sat brevior, dense vaginis appressis, ex elliptico acutis, subglahbris, internodia superantibus invo- lutus et celatus. Inflorescentia erecla, quaquaversa, folia haud multo superans, præler ramulos paucos infimos subdichotome divisos bipinnata, subpyramidata, + 150 mm. longa el æquilata, glabra; axi valido, tereti; ramis usque ad 100 mm. longis, patentibus vel partim reflexis, prophyllis destitulis; bracleis primariis ex elliptico subulatim acuminatis; bracteis florigeris suberectis, + 410 mm. longis, ovato-triangularibus, apice (explanatis) anguste rotundatis, concavis nec manifestius carinatis, subcoriaceis; spicarum rhachibus subangulatis, paullo genieulatis. Flores suberecti, breviter crasseque pedicellati, vix ultra 18 mm. longi, glabri; sepalis subcoriaceis, elliplieis, apice anguste rolundatis, subsymmelricis, glabris. — Cet. ignota. Ecuador, in silvis subtropieis secus flumen Pilatou : Sodiro n° 171/55. — Floret Augusto. (Herb. Mez.) Obs. Tillandsiæ rubre R. et Pav. nec non T. Pavonii Mez affinis. Tillandsia boliviana Mez nov. spec. — Statura majore; foliis rosulatis, adults utrinque lepidibus medio appressis margine subpaten- tibus, parvulis obleetis cinerascentibus; inflorescentia optime 3-pinnatim (75) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. 4151 panniculata; spicis elongalis, flabellatis, usque ad 32-floris, subsessilibus; bracteis florigeris apicem versus non nisi obscure carinalis, sepala paullo superantibus; floribus erectis; sepalis inæqualiter posticis binis inter sese altius (ad 6 mm.) anlicis brevius (ad 2 mm.) connatis; pelalis genitalia paullo superantibus. Imperfecte tantum mihi cognita, foliis submultis infundibuliformi- rosulatis, basi in vaginas angusie elliplicas, e lepidum copia castaneas productis, linearibus, apice sensim acutis, + 0,4 m. longis et 35 mm. lalis. siceis corlaceis. Scapus ignotus. Inflorescenli® adest ramulus compressus, giaber, basi prophyllis 2 auctus, spicas 6 oplime nutantes, lineares, utrinque aculas, + 170 mm. longas et 12 mm. latas, bene complanatas, glabras præbens; bracteis secundariis parvis spicarum flores infimos vix atlingentibus; spicarum rhachibus sat angulatis, paullo geniculatis; bracteis florigeris coriaceis, glabris, dorso bene prominenti-venosis, explanatis ovato-ellipticis apice rotundatis, + 17 mm. longis. Flores subsessiles, glabri, 22 mm. longi; sepalis chartaceis, glabris, dorso prominenti- venosis, ellipticis, apice rolundatis, 1% mm. longis. Petala ex sicco violacea laminis per anthesin suberectis, anguste elliptieis, apice acutius- culis. Stamina petalis ad 3 mm. breviora antheris 3 mm. longis. Ovarium pyramidatum, breviter in stylum gracilem attenuatum. Bolivia, loco non indicato : Bang n° 2202. — Herb. Berol. Obs. Tillandsiæ maculatæ R. et Pav. affinis. Tillandsia indigofera Mez et Sodiro nov. spec. — Statura maxima:; foliis rosulatis, adultis ulrinque dense lepidibus appressis obteclis siccis nunc ad apicem tantum nune ubique colore virenli-coerulee indigonaceo insignibus; inflorescentia amplissima 3-pinnatim pannicu- lala; spicis usque ad 38-floris, stipilalis, dense flabellatis, anguste lanceo- latis, quam bracteæ primariæ permulto longioribus; bracteis florigeris dorso salis convexis nec carinatis, sepala manifeste superantibus; floribus subereclis; sepalis subæqualiter liberis; petalis stamina superantibus. Quam maxime spectabilis, e fragmentis cognitis vix non plurimetralis. Folia e vaginis haud prolucenlibus, castaneis persensim in apices acutos angustata elongate triangularia, semimetralia, super vaginas ad 60 mm. lata, rigida. Scapus ignotus. Inflorescentia absque dubio maxima et sub- thyrsoidea; axi crasso, tereti, subglabro; bracteis primariis triangularibus . rigidis, Suberectis; spicis raro singulis sueto binis vel ternis oplime digi- talim stipiti + 45 mm. longo, prophyllis 1-3 aucto insidentibus, utrinque acutis subfusiformibus, + 200 mm. longis et 25 mm. lalis, utraque facie convexiusculis, suberectis; bracetis florigeris suberecto-erectis, imbri- 1132 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sin.) (76) catim sibi incumbentibus nec lamen præsertim ad spicarum basin axes omnino celantibus, coriaceis, glabris, dorso bene venoso-linealis, margine et pr&serlim apice salurate purpureis, -+ 36 mm. longis, ovato-ellipticis late subacutis, dorso ne ad basin quidem impressis, haud uncinatis. Flores pedicellis brevissimis crassisque stipilati, erecli, 35 mm. longi, e bracteis emergenles; sepalis 23 nım. longis, coriaceis late membranaceo-margi- nalis, ex elliplico acutis, binis posterioribus carinalis, dorso venoso- lineatis, glabris; petalis quam sepala ad 7,5 mim. longioribus, aculis, Ovarium pyramidatum. Ecuador, in collibus ad Poangosi et in vulcano Talo : Sodiro n° 370. — Floret Novembri. (Herb. Mez.) Obs. Species valde singularis, inter Allardtias Tillandsie gymnobo- tr'yæ Bak. mexicanæ aliquid accedens, sed toto cœlo diversa. Tillandsia superba Mez et Sodiro nov. spec. — Sialura maxima ; infiorescentia dense bipinnalim panuiculata; spicis dense flabellatis, omnibus refractis, maximis, bracteas primarias longe superanübus; bracteis florigeris sepala subæquantibus; floribus suberecto-erectis: sepalis subæqualiter liberis; petalis stamina superanlibus. Scapus cum inflorescentia #-2-metralis (ex cl. Sodiro!). Folia mihi non visa. Inflorescentiæ pars qui adest 0,35 m. longus et 0,22 m. diam. metiens, cylndricus; axi crasso, subangulato, glabro; bracleis primariis ex elliptico aculis, valde concavis, reflexis, quam spicæ axillares plus quam duplo brevioribus; spieis dense quaquaverse disposilis, cireuilu subovatis apicem versus breviter aculis, -E 110 mm. longis et 45 mm. lalis, 14-18-floris, optime complanatis: bracteis florigeris dorso bene cana- liculato-impressis, apicem versus carinalis nec manifestius incurvis, rigidis, glabris levibusque, subopacis, + 35 mm. longis. Flores brevis- sime pedicellali, glabri, 36 mm. longi; sepalis obtuse carinatis, sublan- ceolalis, apice anguste rolundatis, rigidulis, leevibus; pelalis quam sepala ad 8 mm. longioribus laminis anguste elliplieis, subrotundatis. — Üel. ignota. Ecuador, in silvis occidentalibus montis Pinchinchæ : Sodiro n° 37d. — Floret Majo. (Herb. Mez.) Obs. Species e pulcherrimis nobilissimisque totius gregis, Tillandsiæ Lajensi André affinis. Tillandsia emergens Mez el Sodiro nov. spec. — Stalura cons- picua; foliis rosulatis supra subglabris subtus minute densiusculeque lepidotulis; inflorescentia densiuscule 2-pinnalim panniculata; spicis flabellalis, inferioribus saltem longe stipitalis, subangustis lanceolatis, (77) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 1904. 1158 + 42-floris, quam bracteæ primariæ feliacee brevioribus; bracteis florigeris sepala superantibus, haud manıfestius uncinatis; floribus stricte erectis; sepalis antico libero posticis binis fere apicem usque inter sese connatis. Acaulis, florifera semimetralis vel paullo ultra. Folia multa dense coni- ceque rosulata, basi in vaginas valde elongato-ellipticas, utrinque densis- sime lepidibus badiis punctulatas producta. + 0,45 m. longa et 40 mm. lata, sublinearia. apice breviter acuminata, sicca coriacea tolaque pallida. Scapus validus, erectus, glaber, foliis brevior vaginis in laminas longas normales productis suberecto-erectis celalus. Inflorescentiæ mihi adest pars infima tantum; axi glabro, tereti, valido; bracteis primariis maximis omnino foliaceis, suberecto-ereclis, spicas axillares vix emergentes celantibus; spicis stipitibus non nisi paullo brevioribus, prophyllis 3-5 cari- natis, longe acutis præditis elatis ipsis + 85 mm. longis et 13 mm. latis, utrinque acutis subfusiformibus, utraque facie convexiusculis; bracteis florigeris dense imbricatim sibi incumbentibus, rigidulis, lævibus, glabris, basi paullo impressis apicem versus carinalis, ad 26 mm. longis, expla- natis ex elliptico late acutis. Flores fere omnino sessiles, vix infra 25 mm. longi, glabri; sepalis coriaceis, lævibus, sublanceolatis, acutis, 18 mm. longis, posticis binis carinatis usque ad 3 mm. ab apice connatis. — Cet. ignola. Ecuador, in silvis subandinis oceidentalibus montis Pichinchæ, alt. 3000 m. : Sodiro n° 171/38. — Floret Junio. (Herb. Mez.) Obs. Tillandsie Restrepoanæ Andre affinis species. Tillandsia Sodiroi Mez nov. spec. — Statura perconspieua; foliis rosulatis, supra glabratis subtus leviter lepidotulis, persensim acutis, latis; inflorescentia pendula vel nutante, oe-flora, densissime compac- teque 2-pinnatim panniculata; spicis sessilibus, + 6-floris, flabellatis, eircuitu subellipticis, inferioribus per bracleas ovato-elliplicas omnino celatis superioribus bene emergentibus; bracteis florigeris carinatis, apice paullo uncinatim incurvis, sepala superantibus; floribus erectis; sepalis subæqualiter liberis ; petalis genitalia conspicue superantibus. Epiphyta et acaulis videtur, florifera certe fere metralis, statura porten- tosa. Folia basi in vaginas magnas, siccas castaneas prope apicem et ad laminæ transitum pulcherrime violascentes, ovales dilatata, + 0,55 m. longa et medio 45 mm. lata, e basi in apicem acutum anguslata. Scapus crassus, teres, subglaber, densissime foliis normalibus sed superne sat decrescentibus, erectis indutus celatusque. Inflorescentia densissime et quaquaverse e spicis pinnatim rhachi insertis, valde approximatis, æqua- BULLETIN DE i HERBIER BOISSIER, n9 11. 31 octobre 190%. 74 113% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (78) lıbus, inferioribus mediisque reflexo-patentibus supremis ereclis, + 50 mm. longis et 25 mm. latis composita, cylindrico-thyrsoidea, + 0,25 m. longa et 100 mm. diam. metiens; axi primario glabro, crasso, bracteis spicisque omnino obtecto; bracteis primariis amplis, coriaceis, valde concavis, infimis in laminas breves subacuminatim contractis summis subobtusis, dorso lævibus, mediis ad 50 mm. longis; bracteis flo- rigeris imbricatim sibi incumbentibus, coriaceo-rigidis, dorso glabris l&- vibusque, leviter impressis apicem pr&serlim junioribus incurvum versus bene carinatis, + 27 mm. longis. Flores subsessiles, 33 mm. longi; sepalis coriaceis, dorso paullo venoso-lineatis, glabris, apice obtusis. Petala sepalis 12 mm. longiora et stamina satis et stylum paullo supe- ranlia. Ecuador, in silvis vallis Nanegal, reg. subtrop. : Sodiro n° 37c. — Floret Majo. (Herb. Mez.) Obs. Tillandsie Tequendamæ Ed. Andre affinis, tamen longe differt et inflorescentia densissima spicis plerisque patentibus insigni et charac- teribus floralibus. Tillandsia ampla Mez et Sodiro nov. spec. — Statura maxima; foliis rosulalis, sensim acutis, utrinque appresse cinereo-lepidotis; inflo- rescentia 2- (vel 3- ?) pinnatim panniculata maxima, spicis omnibus nutantibus vel refractis, flabellalis, + 14-floris, bracteas primarias longe superanlibus; bracteis florigeris quam epaia multo longioribus; sepalis subæqualiter liberis. Folia e vagina maxima, lepidibus innumeris appressis minulis obtecla indeque utrinque umbrina, ovato-elliptica persensim in apicem acutum angustata elongate triangularia, + 0,6 m. longa, super vaginas ad 70 mm. lata, sicca rigida. Scapus crassus, erectus, teres, subglaber, dense vaginis foliaceis in Jaminas angustas aculas desinentibus, stricte ereclis, internodia longe superantibus indutus. Inflorescenlia non nisi conseisa mihi acute oculos certe maxima, multiflora, folia longe superans, erecta; axibus glabris; bracteis primariis inferioribus foliaceis in laminas virides triangulares decurvas productis superioribus vaginaceis ex ovalo-elliptico aculis, rigidis, subglabris; spieis (in stirpibus plerisque singulis, sed in fragmento unico ut videtur laterali ternis approximale pinnatim axt fortasse secundario insertis) stipilibus conspicus, prophyllis 1-2 auctis, arcualim decurvis præditis usque ad 190 mm. longis et 30 mm. lalis, bene: compressis, apicem versus insigniter persensim acutis eircuilu sublan- ceolatis; bracteis florigeris rigidis, erectis, dense imbricalim sibi incum- bentibus rhachinque celantibus, dorso ad basin paullo impressis superne: (79) ADDITAMENTA MONOGRAPHICA 190%, 1155 acute carinalis haud manifestius incurvis, prope apicem venoso-lineatis, glabris, paullo nitidulis, + 45 mm. longis. Flores subsessiles, stricte erecli, 47 mm. longi; sepalis dorso glabris prominulo-venosis intus optime lepidoto-punetulatis, elliptico-lanceolatis, apice anguste rotundatis, chartaceis, -- 28 mm. longis. Petala (ex floribus quoad genitalia haud salis claris) stamina superantia. Ecuador, in colle Cinguiltina : Sodiro n° 171/57. — Floret Majo. (Herb. Mez.) Obs. Species nobilis, a peraffini Tillandsia denudata André imprimis spieis plurifloris, maximis distinguenda. Tillandsia monticola Mez et Sodiro nov. spec. — Foliis elon- gale utriculatim rosulatis, lingulatis apice breviter lateque acutis, densis- sime minuteque lepidoto-punctulatis; inflorescentia submultiflora. laxius- cule 3-pinnalim panniculata, glabra vel subglabra; spicis pinnatis, brevis- sime stipitatis; bracteis florigeris nec imbricatis nec axes obtegentibus sepala superanlibus; floribus suberecto-erectis; sepalis liberis, bene asymmetricis ; pelalis stamina optime superantibus. Epiphyta, acaulis, florifera ad 0,7 m. alta, strictissime erecla. Folia pauca utriculum tenuem, subfusiformem, apice fere clausum formantia, basi in vaginas ellipticas, valde elongatas, ex lepidum copia densissima umbrinas dilatata, + 0,3 cm. longa, 35 mm. lata, sicca rigidula. Scapus gracilis, folia longe superans, strictissimus, leviter lepidotus, dense vaginis ex elliptico breviter acutis, dorso appresse lepidotulis, internodia paullo superantibus involutus. Inflorescentia stricte erecta, ad 0,3 m. longa et 80 mm. diam. metiens, laxe subthyrsoidea, apice acula; axi gra- cl, subangulalo; ramis pinnatim paullo distanter et subdistiche insertis, suberectis, + geniculatis, spicas sueto 3 proferentibus; bracteis primariis ellipticis, apice breviter acutis, spicarum infimarum insertionem superan- tibus; spieis usque ad 14-floris, suberectis, usque ad 40 mm. longis et 13 mm. latis, bene compressis, circuitu linearibus apice breviter acutis, axibus valde geniculatis, angulatis; bracteis florigeris suberecto-paten- tibus, coriaceis, dorso lævibus et lepidoto-punctulatis, concavis nec manifestius carinatis, superioribus sallem apice + manifeste incur- vis, explanatis e latissime ovalo brevissime acuminatis + 8 mm. longis et 7 mm. latis. Flores sessiles, 7 mm. longi; sepalis coria- . ceis, dorso levibus sub lente immerse punetulatis glabratis paullo nitidulis, 6 mm. longis, asymmetrice obovatis, apice late rotundalis; petalis quam sepala 1 mm. longioribus, laminis anguste ellipticis, patentibus, apice acutiusculis. Stamina inclusa antheris fere 2 mm. 1136 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (80) longis. Ovarium trigonum stylo crasso, stigmatibus antheras medio æquantibus. Ecuador, in declivitatibus monts Pululahua : Sodiro ne 171/33. — Floret Januario. (Herb. Mez.) Obs. A proxima Tillandsia subulata Ed. André imprimis foliorum forma diversa. Tillandsia minor Mez et Sodiro nov. spec. — Statura minore; foliis rosulatis, dense lepidibus cinereis pruinosis; scapo erecto, vaginis in lJaminas tenues recurvas productis indutlo; infiorescentia 2-pinnatim panniculata: spieis rhachi pinnatim insertis Slabellatis, + 12-floris, infe- rioribus saltem optime stipitatis, patentibus, bracteas primarias longe superantibus: bracteis florigeris sepala longe superantibus, dorso lævibus et dense griseo-lepidotis, satis carinalis; floribus erectis: sepalis posticis binis alte inter sese connatis; pelalis stamina superantibus. Florifera vix ultra 0,3 m. alta, gracilis. Folia basi in vaginas haud prolucentes, elongatas, densissime lepidibus brunneis obtectas producta. + 0,2 m. longa et 15 mm. lata in apicem subuliformen sed mollem recurvum persensim anguslala. Scapus erectus, gracilis, teres, glaber, folıa longe superans. dense vaginis chartaceis, dorso appresse densiuscule lepidotis, anguste ellipticis, acutis et in laminas crasse filiformes insi- gniter arcuatim recurvas, subpruinosas productis involutus. Inflorescentia submultiflora, laxa, e spieis + 9 zqualibus vel superioribus paullo minutis composila, + 120 mm. longa et #9 mm. diam. metiens: axı subangulato, glabro; bracteis primariis erectis. dorso lepidotis, omnibus in laminas quamvis supremis brevissimas produetisz spieis lanceolalis, utrinque breviter acutis, + 45 mm. longis et 11 mm. latis, utraque facie paullo convexis; bracteis florigeris densissime imbricatis axinque obtegenlibus, rigidulis, glabratis nitidulis, dorso prope basin paullo impressis summis ad apicem minutissime incurvis, explanalis apice breviter acutis, + 15 mm. longis. Flores brevissime pedicellati, 17 mm. longi; sepalis dorso lepidibus perpaucis magnis orbicularibus conspersis, lævibus, coriaceis, triangulo-lanceolatis, sensim aculis, posticis binis carinatis fere ad °/« connatis, 11 mm. longis; petalis (ex sicco albis) quam sepala 5 mm. longioribus, laminis angustis. Ecuador, in regione subtropica vallis Pallatanga : Sodiro n° 171/28. — Floret Angusto. (Herb. Mez.) Obs. Species pulchella, Tillandsie latifoliæ Meyen et imprimis ejus varletati divaricatæ (Bth. spec.) proxima, sed omnibus partibus minor et eleganlior. (A suivre). 1137 DIE LAUBMOUDE BADEN) Eine bryogeographische Skizze VON Dr Eh. HERZOG (Suite.) Uïiota Mohr (1819). Schlüssel zu den Arten. Nacblätienznocken. steif» Belsmoos... nenn, U. americana. B. Blätter Zrocken mehr oder weniger kraus, meist Rindenmoose. a. Kapsel glatt, nur an der Mündung mit kurzen Streifen. ... U. Ludwigii. b. Kapsel mit deutlichen Längsstreifen; im Alter gefurcht. NN einfachen berisiom. None U. Drummondii. II. Mit doppeltem Peristom. 1esCilien TONER nr Re ee U. intermedia. 2. Cilien 8. «. Blätter dicht papillös, Felsmoos................. U. curvifolia. 8. Blätter fast glatt, Baummoose. $ Entleerte Kapsel gleichmäassig in den Hals verschmälert. SU ÉTEND AE ETES dE Ne U. Bruchii. + + Mündung erweitert. Scheidchen nackt, Sporen kleiner................ U. crispa. Scheidchen behaart, Sporen grösser. ....... U. macrospora. $ $ Entleerte Kapsel plötzlich gegen den Hals abgesetzt. U. crispula. 217. Ulota americana Mitten (Ulota Hutschinsie Hammar) R. 358. Niedere, o/t ausgedehnte, lockere, dunkelgrüne, trocken schwärz- liche Rasen. Blälter trocken dicht anliegend, feucht aufrecht 1138 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (100) abstehend, steif. Kapsel auf 2-3 mm. langer Seta, keulig, 8-streifig, entleert gefurcht, blæich. Peristom doppelt, weisslich. An kalkfreien, besonders trockenen, aber schattigen Felsen. S. Todinauberger-Wasserfall (H.), Blauen (H.), Schauinsland (H), Hohkelch am Belchen (H.), mehrfach im Oberrieder- thal (H.), Höllenthal (H.), Wutachthal bei Neustadt (H.), Scharfenstein im Obermünsterthal, Schlüchtthal, Schwarza- thal, Utzenfluh im Wiesenthal (H.); Triberg (Gerwig), Schiltach (Goll), Altes Schloss bei Baden (A. Br.), Brigitten- schloss b. Achern (Dr W.), Ottenhöfen (W. B.), Ettlingen (A. Br.). 0. Porphyrfelsen bei Schriesheim (v. Holle). 218. Ulota Ludwigii Brid. R. 359. Flach polsterförmige, meist kleine, gelblichgrüne Rasen. Blätter (rocken weniger verbogen als bei den übrigen Baum-Uloten, angefeuchtet fast aufrecht abstehend, mit niederen Papillen. Kapsel mit langem Hals, keulenförmig, glatt, nur unter der elwas verengten Mündung mit 8 kurzen Streifen, bleichbraun. Peristom doppelt; Zähne des äusseren dicht gekörnelt. An Laubholzstämmen in Bergwäldern durch das ganze Gebiet häufig! 219. Ulota intermedia Schimp. (Ulota crispula 8. ambigua Schimp.). R. 365. Habituell zwischen Ulota Bruchiü und crispula stehend. Blätter trocken kraus, bis 3 mm. lang, mit stärker papillösen und grösseren Blatizellen als bei Ulota crispa und Ulota crispula. Kapsel kurz keulig, entleert verlängert spindelförmig, unter der Mündung nicht oder kaum verengt. Peristom doppelt, Wimpern 16. Sporen ungleich gross. An Laubhölzern im Gebirge, wie es scheint selten. S. An Waldbäumen bei Allerheiligen (Dr W.). — Ulota curvifolia Brid. R. 363. Niedergedrückte, bräunlichgelbe bis schwärzliche Rasen. Blätter trocken kraus, feucht abstehend, mit verkrümmten Spilzen, dicht papillös. Kapsel klein, langhalsig, keulenförmig. Haube mit papillösen, mehrzellreihigen Haaren. Peristom doppelt, Zähne des äusseren an der Spitze unregel- mässig durchbrochen. An trockenen, kalkfreien Felsen des Hochgebirges. Die Standortsangabe von Sickenberger : am Schauinsland bei ca. 1500 m. beruht wohl auf einer Verwechslung. Das Original ist mir leider bis jetzt nicht zugänglich gewesen (vergl. Mitt. des bad. bot. Ver., No 173 u. 174, p. 196). (101) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1139 220. Ulota Bruchii Hornsch. R. 362. Hochgewölbte, lebhaftgrüne, innen oft rotbraune Polster bildend. Blätter trocken Kraus, feucht geschlängelt abstehend. Blattzellen grösser als bei Ulota crispa, beiderseits fast glalt. Kapsel schmal spindelförmig, von der Mitte bis zur Mündung allmählig verengt. Peristom doppelt. An Waldbäumen in Gebirgswäldern, zerstreut. B. Salem (Jack). J. Pfohren (F. Brunner). S. Albbruck (Jack), «im Schwarzwald » (A. Br. u. Sickenb.) ; Mummelsee (Dr Burchard), Legelsau bei Ottenhöfen (Dr W.). 221. Ulota crispa Brid. R. 36%. Mässig gewölbte, weiche Polster von lebhaft- bis gelblichgrüner Färbung, innen rostfarben. Blätler trocken sehr kraus, feucht fast sparrig abstehend. Blattzellen mässig papillös. Kapsel verlängert keulenförmig, unter der Mündung wenig verengt, gestreift. Peristom doppelt. An Waldbäumen, besonders Nadelhölzern, von der Ebene bis ins Gebirge sehr häufig ! 222. Ulota macrospora Baur u. Warnst. Habituell wie Ulota crispa. Blätter weniger kraus, beim Anfeuchlen sich rasch zurück- krümmend, dann sparrig abstehend. Kapsel ähnlich wie bei Ulota crispa, Deckel breit gelbrot gesäumt. Sporen auffallend gross, 0,025-0,035 mm. (Original-Diagnose in Mitt. d. bad. bot. Ver., No 123-126, p, 212, 243). An Nadelhölzern im Bergwald. Nur S. Im Harzwald bei Seebach-Achern (W. B.), bei Schöll- bronn (W.B.). 223. Ulota crispula Bruch. (Ulota crispa ß. crispula Hammar) R. 366. Der Ulota crispa sehr ähnlich aber meist etwas kleiner. Blätter trocken kraus, eiwas kürzer. Blaltzellen mässig papulüs. Kapsel kürzer und dicker als bei Ulota crispa, entleert gestutzt urnen- förmig und von der Seta deutlich abgesetzt, gestreift. Peristom doppelt. Besonders an Laubhölzern, von der Ebene bis ins Gebirge häufig, wohl oft mit Ulota crispa verwechselt. Orthotrichum Hedw. 1789. Schlüssel zu den Arten. A. Kapsel stark emporgehoben. a Beristomzeintach MONNIER EPP ee 0. anomalum. 1140 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (102) b. Peristom doppelt. I. Aeusseres Peristom mit 8 Paarzähnen; Cilien 8.......... 0. saxatile. II. Aeusseres Peristom 16 zähnig, Cilien zu 8 od. 16. ....... 0. nudum. B. Kapsel eingesenkt. a-Blätter.mitsHaarı aa Sa ES ENS O0. diaphanum. b. Blätter ohne Haar. I. Spaltöffnungen eryptopor. 1. Vorperistom + entwickelt, Felsmoose. az. Scheidchen nackt, Peristom einfach. ............ 0. cupulatum. £. Scheidchen behaart, P. doppelt................. O0. urnigerum. 2. Vorperistom fehlend, meist Rindenmoose. “. Cilien 16, alle gleich lang wie die Zähne. $ Kapsel etwas emporgehoben. +öberistomsweisslich nn a ee en 0. Winteri. ii tuberistom orange. .n 22. nee 0. pulchellum. $ $ Kapsel völlig eingesenkt. + Blätter breit zungenförmig, Felsmoos.......... . ©. rivulare. + + Blätter breit zugespitzt, Rindenmoos.... G. leucomitrium. 8. Cilien 16, abwechselnd kürzere u. längere, 8 Paarzähne. S7Scheidchenzur Haube nackt er ee PRE 0. pallens, $ $ Scheidehen behaart, Haube wenig behaart... ©. stramineum. y. Cilien zu 8, 8 Paarzähne. $ Scheidehen u. Haube behaart. 1 Kapselstreifentschmalem ae re nee PE 0. patens + + Kapselstreifen breit......... LE 0. Braunii. $ $ Scheidchen u. Haube nackt. + Kapselhals kurz, abgerundet.............. ... 0. Schimperi. + + Kapselhals lang, allmählich verschmälert. Blätterzlanoszugespitztere or een 1. 0. pumilum. * * Bl. breit, stumpf. Peristom bleich, Haube schmal u. lang....... 0. tenellum. Peristoin rötlichgelb, Haube glockenförmig, kurz. 0. Rogeri. IT. Spaltöffnungen phaneropor. 1. Einhäusig. «. Cilien 16, breit, Kapsel ohne Streifen........... 0. leiocarpum. £. Cilien 8, Kapsel meist 8-streifig. $ Peristomzähne mit wurmförmigen Linien.,.... 0. fastigiatum. S $ Peristomzähne ohne wurmf. Linien; papillös. + Rindenmoose. Kapseltdeunligugeestreift APR ee 0. affine. Kapsel undeutlich gestr., etwas emporgehoben. 0. speciosum. + + Felsmoose, Kapsel völlig eingesenkt. (103) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1144 Blätter einschichtig, Cilien vollständig. ........ 0. rupestre Blätter zweischichtig, Cilien rudimentär oder fehlend......... 0. Sturmii. 2, Zweihäusig. RDA ADO MZUCESDIIZL EEE en ae. 0. Lyellii. £. Blätter abgerundet. bBenistonndoppelleree ir me 0. obtusifolium. Beristonstehlendene re irn 0. gymnostomum. 22%. Orthotrichum anomalum Hedw. R. 368. Kleine, oft kreis- runde Rasen von bräunlichgrüner Farbe. Kapsel emporgehoben. mit goldbräunlicher Haube. An Steinen, Felsen (Kalk bevorzugend), alten Ziegeldächern, an alien Weinslöcken elc., sehr häufig. 5. Orthotrichum saxatile Schimp. R. 369. Fast wie voriges, aber Kapsel schlanker und Peristom doppelt. An trockenen, sonnigen Felsen (Kalk u. Basalt). J. Donauthal (W. B.), zwischen Mauchen u. Obermettingen (H.). S. Gremmelsbach (Gerwig). K. Badberg bei Vogtsburg (H.). E. Weingarten (W. B.). 226. Orthotrichum nudum Dicks. R. 370. Lockere, 1-2 cm. hohe Polster von schmutziggrüner Farbe. Kapsel etwas emporgehoben, dieker als bei Orthotrichum cupulatum. An feuchten Steinen und Felsen, an Flussufern, selten. J. Laufenmühle-Wutachthal (Gerwig). S. Kinzigufer bei Has- lach (W. B.). 0. Neckar bei Heidelberg (Bruch, Vonnoh). 227. Orthotrichum diapkanum Schrad. R. 376. Polster klein, niedrig, grauschimmernd. Blätter in ein kurzes, hyalines, gesägtes Haar‘ auslaufend. Kapsel eingesenkt. An Feldbäumen, besonders Pappeln und Obstbäumen, an Sträuchern, Zäunen, seltener an Steinen, besonders in der Ebene gemein ! 225. Orthotrickum cupulatum Hoffın. R. 371. Rasen breit kissenförmig, bräunlichgrün. Kapsel eingesenkt; Haube weit- glockig, Peristom einfach. Auf Kalk an Steinen und Felsen in der Hügel- und Bergregion. B. Iiohenhöwen (Gerwig, H.). S. Gurtweil-Gutenburg (Gerwig), Lenzkirch (Gerwig). 0. Heidelberg (A. Br.). 22). ? Orthotrichum urnigerum Myrin. R. 373. Aehnlich wie Orthotrichum rupestre. Rasen locker, freudiggrün bis bräunlich. IX) 1O © 1112 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (104) Blätter beim Anfeuchten sich rasch zurückkrümmend. Kapsel eingesenkt, dick eiförmig, mit breiten, gelben Streifen. Peristom doppelt. An schattigen, kalkfreien Felsen, sehr selten. Nach Schimper wahrscheinlich im Schwarzwald vorkom- mend. 230. Orthotrichum leucomitrium Bryol. eur. R. 380. Kleine, sattgrüne Pölsterchen. Kapsel eingesenkt, ausgezeichnet durch die schmale, lange, weisslichglänzende Haube. An Feld- und Waldbäumen, selten. S. Giersberg bei Kirchzarten (Siekb.), Schauinsland (Sickb.), an Pappeln bei Lichtenthal (A. Br.). E. Alter botanischer Garten in Freiburg (Sickb.). Karlsruhe (A. Br.). 231. Orthotrichum pallens Bruch. R. 382. Kleine grüne Räschen bildend. Zellen des Blatigrrundes fast hyalin, schmal, dünnwandig. Kapsel etwas emporgehoben, bleich ; Haube gelblich. An Feld- und Waldbäumen, auch an grösseren Sträuchern. J. Gutenstein (W. B.). S. Ohne speziellen Fundort (A. Br.), Feldberg (Janzen!). E. Heidelberg (v. Holle). 232. Orthotrichum stramineum Hornsch. R. 38%. Ziemlich hohe, dichte, grünliche, abwärts braunrot verfilzte Räschen bildend. Kapsel fast ganz emporgehoben, derbhäutig; Haube weitglockig, strohgelb. Zähne des äusseren Peristoms an der Spilze gefenstert. An Feld- und Waldbäumen, besonders aber in der Bergregion. B. Salem (Jack!). S. Waldshut (Gerwig), Resskopf b. Freiburg (de Bary). Feldberg (H.), Kirchzarten (Sickb.); Hornisgrinde (W. B.). N. Bruchsal (W. B.). E. Grötzingen (W. B.). 233. Orthotrichum patens Bruch. R. 386. Kleine, grüne oder gelblichgrüne Räschen. Blätter feucht zurückgebogen-abstehend, lang und scharf zugespitzt. Kapsel halb eingesenkt, breit eiförmig, blassgelb, entleert bauchig erweitert mit 8 schmalen Streifen ; Haube weilglockig. Peristomzähne nicht gefenstert. An Feld- und Waldbäumen, zerstreut. B. Konstanz (Leiner). J. Thalmühle bei Engen (Gerwig). S. Freiburg (Sickb.); Achern (S.), Geroldsau (Sch.), Jagdhaus bei Baden (Bausch), Ottenhôüfen (Dr W.), Ettlingen (W. B.). E. Karlsruhe (A. Br. u. S.), Linkenheim (Dr Schmidt). 23%. Orthotrichum Braunii Bryol. eur. R. 387. Habituell an Orthotrichum Schimperi erinnernd, kleine, niedere Räschen (105) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1143 bildend. Kapsel eingesenkt oval, mit 8 breiten, orangefarbenen Streifen; Haube klein; Peristomzähne nicht gefenstert. An jungen Laubbäumen und Sträuchern, sehr zerstreut. S. Baden-Baden (A. Br.), Hornisgrinde (Bausch u. S.), Itzen- waldhof (Dr W. u. W. B.). V. Schönberg bei Freiburg (A. Br.). E. Karlsruhe (A. Br.), Heidelberg (v. Holle). 235. Orthotrichum Schimperi Hamm. (Orthotrichum fallax Schimp.). R. 390. Kleine, niedere, grüne Räschen. Blätter kurz und breit zugespitzt, stumpflich oder mit Stachelspitzchen. Kapsel eingesenkt, oval, Hals plötzlich in die Seta abgesetzt, Haube auf- geblasen-glockig. An Feld- und Strassenbäumen, besonders in der Ebene häufig. 236. Orthotrichum pumilum Sw. R. 389. Kleine, niedere, grüne Räschen. Blätter scharf zugespitzi. Kapsel elwas emporgehoben, Hals allmählig in die Seta verschmälert, Haube schmal, blassgelb. An Feld- und Strassenbäumen, besonders in der Ebene häufig. z.B. B. Salem (Jack), Konstanz (Jack). 8. Feldberg (Sickb.). 0. Katzenbach (W. B.). E. Exerzierplatz b. Freiburg (H.), Leopoldshafen (W. B.), Karlsruhe (S. u. Bausch), etc. 237. Orthotrichum tenellum Bruch. R. 392. Kleine, grüne Räschen. Stengel schlank und dünn, locker aufrecht-abstehend beblättert. Blätter plötzlich zu einer breiten, stumpfen, papillös gezähnten Spitze zusammengezogen. Kapsel etwas emporgehoben, langhalsig, schmal, Haube lang und schmal. An Feld- und Waldbäumen, selten. S. Hirschhalde (Dr W.). E. Gottesauer Wald (W. B.), Karls- ruhe (S.). 238. Orthotrichum leiocarpum Bryol. eur. R. 401. Locker . polsterförmige Rasen, 1-3 cm. hoch. Blätter feucht sich zurück- krümmend. Kapsel eingesenkt, ungestreift, ungefurcht, entleert urnenförmig. Peristom weisslich, zuletzt vötlichgelb. Besonders an Feldbäumen, selten im Wald. B. Salem (Jack). J. Hüfingen (Engesser). S. Kirchzarten (Sickb). Schiltach (Goll!), Ottenhôfen (Dr W.), Baden (A. Br.). V. Schönberg bei Freiburg auf einem Weinstock (H.). E. Bötzingen (Lösch), Rüppur, Karlsruhe (W. B.). 0. Eber- bach (Leutz), Wertheim (Stoll). 239. Orthotrichum fastigiatum Bruch. R. 393. Aehnlich wie Orthotrichum affine, etwas kleiner, sattgrün. Blätter {rocken 1144 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (216 SÉR.). (106) anliegend, kurz gespilzt. Kapsel eingesenkt, etwas dicker als hei Orthotrichum affine, \änglich-birnförmig, breit gestreift. Peristom- zähne an der Spitze gefeustert, aussen dicht mit wurmförmigen Linien. An Feld- und Strassenbäumen, ganz gemein. var. 3. appendiculatum Limpr. Cilien so lang als die Zähne, fast immer mit Anhängseln. E. Bei Baden - Baden (A. Br.), auf einer KRheininsel bei Kehl (Sch.). var. y. neglectum (Schimp.). Cilien kürzer, ohne Anhängsel. E. Bei Baden-Baden (Sch.). 210. Orthotrichum affine Schrad. R. 394. Lockere, 2-3 cm. hohe, sattgrüne Polster bildend. Blätter trocken anliegend oder etwas abstebend, lang. Kapsel eingesenkt, länglich-cylindrisch, schmal gestreift. Peristomzähne an der Spitze gefenstert, aussen gleich- mässig dicht und fein papilös. An Feld- und Waldbäumen, Zäunen etc., gemein. 241. Orthotrichum speciosum Nees v. Esenb. R. 398. Kräftige, 2-4 cm. hohe, schön grüne Rasen bildend. Blätter sehr lang zugespitzt. Kapsel ziemlich emporgehoben, dünmhäutig, S-streifig, entleert verlängert, gefurcht oder glatt. Peristomzähne an der Spitze gefenstert, aussen papillös. An Feld- und Waldbäumen, besonders in der Bergregion gemein. 242. Orthotrichum rupestre Schleich. R. 395. Lockere, leicht zerfallende, gebrüunte bis geschwärzte Rasen.- Blätter gekielt und zusammengefaltet, Lamina einschichtig. Kapsel fast ganz ein- gesenkt, oval, dünnhäutig, entleert urnenförmig, Haube gold- bräunlich, dicht behaart. Peristomzähne anfangs zu 8 Paaren ver- bunden, an der Spilze leiter förmig. An kalkfreien, trockenen Felsen im Gebirge, nicht selten. S. An vielen Fundorten um Freiburg: Schauinsland, Seewand am Feldberg, Belchen, Oberriederthal, Teufelsgrund, Scharfen- stein im Münsterthal, Zastlerthal, Wiesenthal, Aiternthal (H.); Schiltach (Goll), Gaggenau (W. B.), Baden-Baden (A. Br.). 0. Heidelberg (Sch.). var. y. Sehlmeyeri Hüben. Besonders kräftige Rasen ; Stengel meist niederliegend ausgebreitet. Kapsel schlanker. S. Hohkelch am Belchen (H.); Baden-Baden (A. Br.). 0. Heidel- berg (Sch.). (107) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1445 243. Orthotrichum Sturmii Hornsch. R. 396. Rasen weniger ieicht zerfallend, schwärzlichgrün. S!ämmchen steifer, sehr dicht beblättert. Blätler nicht kielig, oberwärts und an den Rändern zweischichtig. Kapsel eingeseukt, verkehrt-eilänglich, Haube gold- braun, dicht behaart. Peristomzähne an der Spitze gespalten und durchlöchert. An kalkfreien Felsen, selten. 3. Amalienberg im Murgihal (A. Br.) ©. Porphyrfelsen bei Schriesheim (Dr Görig). 244. Orthotrichum Lyellii Hook. and Tayl. R. 402. Aohe (bis 6 cm.), lockere, dunkelgrüne Rasen und Polster bildend. Blätier sehr lang und fein zugespilzt, flachrandig, dicht mit keulen- förmigen, gegliederien Brutkörpern besetzt, Blattzellen beiderseits dicht papillös. Kapsel eingesenkt. Peristomzähne weisslich, Cilien rotgelb. An Feld- und Waldbäumen, besonders in der Ebene gemein. Früchte seltener, so bei Eschbach, Schiltach, Geroldsau, Otten- höfen, Bühl, Baden, Eberbach, Rüppur, etc. 245. Orthotrichum obtusifolium Schrad. R. 403. Niedere, leicht zerfallende, meist gelblich- bis bräunlichgrüne Rasen. Blätter trocken dachziegelig, eilänglich, mit abgerundeter Spitze, Rippe dünn, vor der Spitze endend, oft mit Brutkörpern. Kapsel völlig eingesenkl,; Haube papillös, kaum behaart. Peristomzähne gelb- vol. An Feldbäumen, ziemlich häufig. B. Salem (Jack). 3. Hüfingen (Engesser). S. Teufelsgrund am Fuss des Belchen (H.), Höllenthal (Sickb.!), Schiltach (Goll). E. Kaiserstuhl (Goll), Ettlingen (W. B.), Gottesauerwald, Rüppur (W. B.). 246. Orthotrichum gymnostomum Bruch. R. 404. Habituell dem Orthoirichum obtustfolium ganz ähnlich. Blätter sehr hohl, mit kappenförmiger Spitze, Ränder eingebogen. Kapsel eingesenkt, mit kurzem Hals plötzlich gegen die Seta abgesetzt. Haube klein. Peristom fehlend. An Laubhölzern in der Ebene, sehr selten. E. An einem Pappelstamm bei Leopoldshafen (W. B.). 1146 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sin.). (108) Enecalypta Schreb. 1791. Schlüssel zu den Arten. A. Kapsel glatt, ohne Streifen. a. Blätier kurz, stumpf zugespitzt, Haube unten unversehrt.... E. vulgaris. b. Blätter lang, scharf zugespitzt, Haube gefranst. ............ E. ciliata. B. Kapsel gefurcht u. gestreift. a. Streifen gerade, mritelgrosse Art, in ziemlich diehten Polstern............ E. rhabdocarpa. b. Streifen spiralig gewunden, grosse Art in lockeren Rasen... E. contorta. 247. Encalypta vulgaris Hoffm. R. 407. Lockere, niedere, oft ausgedehnte Räschen von hellgrüner Farbe. Blätter kurz zungen- förmig, stumpf zugespitzt. Rippe breit, entweder mit der Spitze endend oder ganz kurz austretend. Kapsel auf roter Seta, glatt; Haube am Rande wnversehrt. Peristom fehlend. Auf Erde, an Felsen, an Erdüberhängen in Hohlwegen etc. In der Ebene und niederen Bergregion, nicht häufig. B. Heiligenberg, Ueberlingen, Hödingerlobel (Jack!), Hohen- krähen (H.). Hohentwiel (H.). J. Hüfingen (Engesser). S. Kirchzarten (Sickb.), Schlossberg b. Freiburg u. Hebsack (H.). V. Isteinerklotz (H.), zwischen Buggingen u. Nieder- weiler (H.). E. Durlach (S.), Hohenwettersbach, Weingarten (W. B.), Schwetzingen (C. Sch.), Heidelberg (Ahles), Mann- heim (Alt). K. Badberg bei Vogtsburg (H.), Eckartsberg b. Breisach (H.). N. Eppingen (Allmendinger). 248. Encalypta rhabdocarpa Schwägr. R. 410. Dichte, polster- förmige Räschen. 4 mm. bis 3 cm. hoch. Blätter schmal zungen- förmig, scharf zugespitzt. Rippe breit, entweder mit der Spitze endend oder als gelber Stachel austretend. Randzellen des Blatt- grundes linear, einen gelben Saum bildend. Kapsel auf roter Seta, gestreift und trocken gefurcht; Haube am Rande ausgefressen gezähnt. Peristom 16-zähnig, rot, gut ausgebildet. An Kalkfelsen im Gebirge (in den Alpen und im Schweizer Jura häufig). Nur J. Im Donauthal am Schloss Bronnen (Jack!), an einer Mauer bei Schloss Wildenstein (D" W. u. W. B.). (109) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1147 var. ö. leptodon Bruch. Peristom unvollkommen ausgebildet, leicht abbrechend. J. Schloss Bronnen im Donauthal (Jack !). 249. Encalypta ciliata Hoffm. R. 409. Ziemlich hohe, etwas lockere, freudiggrüne Rasen bildend, bis 3 cm. hoch. Blätter lang zungen- spatelförmig; Rippe als Stachelspitze austretend, selten vor der Spitze endend. Ränder, meist nur oberhalb der chlorophylifreien Zellen des Blaltgrundes, wmgerollt. Kapsel auf gelber Seta, glatt; Haube lang wimperig gefranst. Peristom 16-zähnig, orange, gut ausgebildet. An feuchten Felsen und Mauern, immer reich fruchtend. B. Basaltfelsen des Hohenhöwen (H.). S. Wehrathal (Jack !), Felberg (W. B.N), Höllenthal (de Bary, Sickb., H.), Oberried (Dr W. u. W. B.), Zastlerthal (H.), Wutachthal bei Neustadt (H.), Kybfelsen (H.), Hohkelch am Belchen (H.), Seewand (H.), Falkensteig (C. Müll.), Schwarzathal (H.), Gfällwände u. Thor- wand im Oberriederthal (H.), Prägthal (H.); Achern (Dr W.!). 250. Encalypta contorta Lindb. (Encalypta streptocarpa Hedw.). R. 413. Sehr lockere, hohe, dunkelgrüne Rasen; im Habitus oft wie sehr Kräftige Formen von Tortula subulata. Blätter lang zungen- förmig, schwach wellig, trocken sehr stark gedreht und ver- krümmt. In den Achseln der oberen Blätter sehr zahl- reiche, cylindrische, braune Brutkörper. Kapsel auf ziemlich langer Seta, mit & steil spiralig gewundenen rüllichen Streifen. Haube sehr lang, weil unter die Kapsel herabreichend, mit wenigen Fransen. Peristom doppelt. An Mauern, Felsen, auch auf Erde, besonders auf schattigem Kalkboden, sehr selten auf Torf. Sehr häufig! Im Freiburger Florengebiet weil verbreitet, bis in den hohen Schwarzwald, so bei über 1200 m. im Zasiler- loch am Feldberg. Fruchtet seltener, so bei Konstanz, Waldshut, Salem, Beuren (Jack!), Schönberg b. Freiburg, Güntersthal u. Isteiner- Klotz (H.). XVII. Fame. GEORGIACEÆ Georgia Ehrh. 1780. 251. Georgia pellucida (Rabenhors!) (Tetraphis Hedw.) R. 415. 1148 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). (110) Grüne, innen rostrote, selten mehr als 2 cm. hohe Rasen bildend. Sprosse zweigestaltig. ® Sprosse mit aufrecht abstehenden, lanzett- lichen, scharf zugespitzten Blättern. 2 Arten von g' Sprossen; die einen den © ganz Ähnlich. die anderen mit lockeren, breiten Blättern besetzt. Letzteren ähnlich sind zahlreich in den Rasen vorkommende sterile Sprosse, die an ihrer Spitze von becherartig angeordneten Biättern umstellte Brutkörper entwickeln. Kapsel auf gerader Seta, cylindrisch, aufrecht. Peristom aus 4 Collectiv- Zähnen bestehend, die in der Structur deutlich ihre Entstehung aus mehreren Einzelzähnen zeigen. Auf moderndem Holz, auf Torfboden, selten an feuchten Felsen, in kühlen, schattigen Felslöchern. Im Gebirge sehr gemein, auch in der Ebene häufig. Tetrodomiium Schwägr. 1824. 252. Tetrodontium Brownianum (Dicks) var. y. repandum (Funck) (Tetrodontium repandum Schwägr.). R. 416. Sehr eigen- arliges Moos! Herdenweise wachsend. Stämmchen einfach, sehr kurz, elwa 4 mm. hoch, knospenförmig, am Grunde mit zahl- reichen, kleimen Protonemablättern, aus der Basis mit aufrechten oder schief aufsteigenden Seitensprossen, die sich späler nieder- legen, bewurzeln und fertile Sprosse erzeugen. Seta 4-6 mm. lang; Kapsel oval, mit kegeligem Deckel, Haube glockenförmig, die ganze Kapsel einhüllend. Peristom aus 4 breiten Collectiv- Zähnen gebildet. An schattigen, kalkfreien Felsen, meist unter Ueberhängen. Nur $S. Ostabhang des Katzenkopfs an der Hornisgrinde (Hegel- maier 1871 !). XVIII. Fami. SCHISTOSTEGACEÆ Schistostega Mohr 1803. 253. Schistostega osmundacea (Dicks). R. 417. Ganz eigenartige Pflänzchen von Fissidensartigem Habitus, sehr klein und zart. Sterile Sprosse 2-zeilig, fertile gegen die Spitze 5-zeilig beblättert. Blätter der sterilen Sprosse longitudinal inseriert, während die (111) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1149 Blätter der fertilen Sprosse schief und quer inseriert sind. Blatt- zellnetz sehr locker, rhombisch. Kapsel auf sehr dünner, weiss- licher Sela, äusserst klein, kugelig, peristomlos. — Sehr charak- terislisch für dieses Moos ist das grünliche Irisieren des bleibenden Vorkeims, so dass bei einfallendem Licht der ganze Boden von Schistostega bewohnter Höhlen in sehr intensivem, grünem Glanze erstrahlt. Auf lockerer, beschatteter Erde in Felshöhlungen oder unter überhängenden Rasendecken und Wurzelgeflecht, nie auf Kalk. Selten. S. Zastlerthal am Feldberg (Jack, Lösch, H.), in 2 Felshöhlen am Feldberg gegen den Napf (H.), Stübenwasen bei ca. 1300 m. (H.); bei Schönmünzach im Murgthal (Kemmler), der Standort am Amalienberg im Murgthal (Nöllner u. Sch.) ist zerstört, Sägberg bei Frauenalb (Leutz 1900). O0. Wolfs- brunnen bei Heidelberg (Lammers). XIX. Fame. SPLACHNACEZÆ Splachnum L. 1753. 254. Splachnum ampullaceum L. R. 430. Ein oder meist zwei- häusig. Steril bis 3 cm. hoch. Hüllblätter der Z Blüte in eine lange, sparrig abstehende, gesägte Pfriemenspitze auslaufend. Blätter breit eilanzettlich, scharf zugespitzt, gegen die Spitze stumpf und wunregelmässig gesägl. Blatizellnetz sehr locker. Kapseln auf ungleich langen Seten (3-10 cm.) aufrecht, mit breit birnförmiger, roter Apophyse, die sehr viel grösser als die Kapsel ist. Auf Rindviehdünger an feuchten Plätzen, besonders in Mooren, selten. B. Burgweilerried bei Pfullendorf (Jack!), dieser Fundort gehört wohl schon zu würtembergischem Gebiet. S. Hinter- zarten (A. Br.), Erlenbruck (C. Müll. u. H.), Feldberg (Dr Ross- knecht!, H.), Moor hinter dem Hirschen in der Höllsteig (H.), Alpersbach ster. (C. Müller), Moorwiesen am Titisee ster. (C. Müller), Oberzarten ster. (H.). E. Waghäusel (A.Br.). 255. Splachnum sphæricum Swartz. R. 429. Ein- oder zwei- BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 11, 31 octobre 1904. 75 1150 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (112) häusig. Selten bis 3 cm. hoch. Hüllblätter der g' Blüte in eine lange, abstehende, ganzrandige Pfriemenspitze verlängert. Blätter ähnlich wie bei Splachnum ampullaceum, meist nicht gesägt. Kapseln auf ungleich langen (1-10 cm.) Seten, mit dunkelroter, kugeliger bis eiförmiger Apophyse, die nur wenig grösser als die Kapsel ist. Auf Exkrementen von Wiederkäuern an sumpfigen Stellen, besonders Hochmooren (in den Alpen häufig). Nur S. Hornisgrinde (A. Br.). XX. Fame. FUNARIACEE Pyramidula Brid. 1819. 256. Pyramidula tetragona Brid. (Physcomitrium Fürnr.). R. 433. Sehr niedere, in kleinen Räschen oder vereinzelt wachsende Pflänzchen. Blätter ähnlich wie bei Physcomitrium gegen das Sprossende grösser werdend, länglich-eiförmig, lang und scharf zugespitzt; Rippe in der Spitze endend. Kapsel auf kurzer Seta umgekehrt eiförmig bis kugelig, gegen die peristomlose Mündung verengt. Haube lang bleibend, bleich, glockenförmig, weit unter die Kapsel herabreichend und hier verengt, stumpf vierkantig. Auf feuchten Brachäckern, sehr selten. E. Dossenheim (D° Görig), Schriesheim (Sickb.). J. Donau- eschingen (W. B. 1902). > Physcomitrium Bruch u. Schimp. 1829. Schlüssel zu den Arten. A. Kapselmündung verengt, mit bis 15 Reihen querbreiter Zellen. a. Bl. am Grunde nicht gesdumt, Rippe nicht austretend..... P. pyriforme. b. Bl. am Grunde gesäumt, Rippe auslaufend........... P. acuminatum. B. Kapselmündung erweitert, mit 2-4 Reihen querbreiter Zellen. SUB BSIUTDDEE SRE En DREI EN RE P. sphæricum. BIBI IZUSESpRzDa EN. er Ne net P. eurystomum. 257. Physcomitrium pyriforme Brid. (Gymnostomum Hedw.). R. 437. Grösste Art der Gattung! Blätter ziemlich grob gesägt; (113) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1151 Rippe vor der Spitze endend. Kapsel breit birnförmig, mit deutlichem Hals, mit verengter Mündung. Auf feuchtem Boden, an Grabenrändern, Hanflöchern, Teich- und Flussufern, ziemlich häufig. B. Salem, Konstanz (Jack!), Radolfzell. J. Hüfingen. E. Kirch- zarten (H.), Freiburg, Mooswald (H.), Denzlingen (Neuberger), Theningen (H.), Bôtzingen (Lösch), Oberachern (Dr W.), Karlsruhe, Eggenstein, Schwetzingen, Handschuchs heim etc. 258. Physcomitrium acuminatum (Schleich). R. 436. Etwas kleiner als vorige. Blätter an der Spitze undeutlich gezähnt; Rippe auslaufend; Blattgrund gelblich gesäumt. Kapsel wie bei voriger. An ähnlichen Standorten, wie vorige, sehr selten. N. Nach einem nicht ganz auf die Beschreibung passenden Pröbchen im Herbar des Herrn Lösch bei der Ackerbau- schule an der Hochburg. 259. Physcomitrium sphæricum Brid. (Gymnostomum Ludw.). R. 434. Meist herdenweise wachsend, kleinste Art. Blätter stumpf zugespitzt. Seta kurz, Kapsel sehr klein, fast kugelig, mit erweiterter Mündung, Hals undeutlich. Sporen hellbraun. An feuchten Stellen, Brachäckern, schlammigen Teich- und Flussufern. Selten! E. Albufer bei Mühlburg (A. Br.). 260. Physcomitrium eurystomum Sendt. R. 435. Im Habitus zwischen Physcomitrium sphæricum und Physcomitrium pyriforme stehend. Von Physcomitrium sphæricum durch den deutlichen Kapselhals, von Physcomitrium pyriforme durch die stark erweiterte Mündung zu unterscheiden. Blätter scharf zugespitzt. Sporen dunkelbraun. An schlammigen Flussufern, in Baden auf das Ueberschwem- mungsgebiet des Rheins beschränkt. E. Zienken am Rhein bei Müllheim (Vulpius), (Badenweiler ?), Kleinkems, Steinenstadt, zwischen Rheinweiler u. Bellingen, Sasbach (H.), Ichenheim (W. B.). Eintesthoden Schwägr. 1823. 261. Entosthodon ericetorum Bryol. eur. R. 438. Im Habitus 1152 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21e SÉR.). (144) sich zwischen Funaria und Physcomitrium haltend. Hellgrüne, lockere Räschen bildend oder herdenweise. Blätter eilänglich, zugespitzt, gesägt und gelb gesäumt. Kapsel aufrecht bis etwas geneigt, kleiner als bei Entosthodon fascicularis, keulen-birn- förmig, schön rot. Auf Heideboden, an Wegrändern, selten. Nach W. B. s. « Laubmoose d. Grossh. Bad. « in Baden vor- kommend; ohne Fundortsangabe. 262. Entosthodon fascicularis C. Müll. R. 440. Grüne, lockere Räschen bildend. Blätter scharf gesägt, nicht gesäumt. Kapsel fast immer aufrecht, kugelig-birnförmig, bräunlich. Auf Aeckern, an Wegrändern, auf mageren Wiesen etc., gewöhnlich reich fruchtend: nicht gerade selten. S. Höllenthal (Sickb.). E. Herdern b. Freiburg, Sexau (H.), Ichenheim (W. B.!), Ettlingen (Leutz !), Heidelberg (€. Sch.). Funaria Schreb. 1791. 263. Funaria hygrometrica (L.). R. 444. Ziemlich ausgedehnte, meist niedere Rasen bildend. Obere Blätter Anospenförmig zusammenneigend, nur kurz zugespitzt. Seta hoch (bis 6 cm.), sehr hygroskopisch. Kapsel gross, unsymmetrisch birnförmig, übergeneigt, tief gefurcht. An Mauern, auf steriler Erde, an sonnigen Waldplätzen, auf Kohlenmeilern, auf Ziegel- und Schindeldächern, etc., von der Ebene bis ins Gebirge sehr gemein. 264. Funaria mediterranea Ldhg. (Funaria calcarea Schimp.). R. A443. Ziemlich ausgedehnte, zusammenhängende Räschen bildend. Blätter plötzlich lang pfriemlich zugespitzt, ganzrandig oder undeutlich gesägt. Kapsel klein, auf kurzer Seta, geneigt, glatt, ohne Streifen und Furchen. Besonders auf kalkhaltigem Boden an sonnigen Stellen, in Weinbergen, auf Mauern an Wegrändern, selten. V. Zwischen Buggingen u. Niederweiler (H.). K. Am Tuniberg bei Munzingen u. am Kaiserstuhl (Sickb.). N. Turmberg bei Durlach massig (A. Br.!), Berghausen (W. B.). (115) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1153 XXI. Faire. BRYACEÆ Leptobryum Schimp. 1855. 265. Leptobryum pyriforme Schimp. (Bryum Wegg.). R. 449. Sehr zarte, mehr oder weniger lockere Räschen von grüner bis gelblicher Färbung, sehr weich, seideglänzend. Blätter sehr lang linealisch - pfriemenförmig, geschlängelt abstehend, gegen das Sprossende länger und schopfig gehäuft; Rippe sehr breit. Kapsel nickend, birn/örmig, mit schlankem, gefurchtem Hals, lichtbraun, sehr zarthäutig. An Mauern und Felsen (namentlich Sandstein, auch auf Kalk). Meist nur in der unteren Bergregion. In Baden ziemlich selten. B. Konstanz, Ueberlingen!, Meersburg. J. Deissendorf, Wutach- thal. V. Am Fuss des Loretioberges b. Freiburg u. bei Herdern (H.). Ettlingen, u. an andern Orten. Anomobryum Schimp. 1860. 266. Anomobryum concinnatum Lindb. R. 451. Ziemlich dichte, 1-3 cm. hohe, gelblichgrüne, silbrig-seidenglänzende Rasen bildend, Stämmchen fadenförmig, anliegend kätzchenförmig beblättert. Blätter klein. eiförmig. mit kurzem zurückgebogenem Spitzchen. Blattzellen ziemlich gleichförmig, nicht oder nur wenig verdickt, lang rhombisch bis linear. /n den Blattachseln finden sich kurz- gestielte Bulbillen. Früchte nicht bekannt. An feuchten Felsen (Alpenmoos), selten. S. Auf carbonischem Thonschiefer an feuchten, schattigen Stellen : Kleiner Utzenfluh. bei Utzenfeld im Wiesenthal, ca. 600 m. (8. Oktober 1901. H.). Webera Hedw. (1782). Schlüssel zu den Arten, A. Blülen parüciseh. as Blatter breit zugesprtzen SEE rede W. cucullata. b. Blätter allmählig schmal zugespitzt. 1154 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We sÉR.). (116) I. Kapsel lang keulenförmig. 1. Hals kürzer als die Urne, Blattzellen länger u.enger. W. longicolla. 2. Hals länger als die Urne, Blattzellen kürzer u. lockerer. W. elongata. II. Kapsel mit kürzerem Hals, länglich birnförmig......... W. nutans. B. Blüten paröcisch, oder rein g u. rein 9. Grosse, glänzende Art mit abstehenden Schopfblättern....... W. cruda. C. Blüten zweihäusig. a. Sterile Sprosse ohne Brrutkörper (vereinzelte B. finden sich bei W. commu- tata). I. g Blüten scheiben förmig. 1. Schopfblätter gewunden abstehend, sehr schmal, gesägt. W. lutescens. 2. Schopfblätter aufrecht, fast steif abstehend, nicht so schmal, fast ganz- Tandigas een ee ee W. sphagnicola. II. g Blüten knospenförmig, Blätter breiter........... W. commutata. b. Sterile Sprosse mit Brutkörpern. I. Brutkörper länglich u. gehäuft. 1. Brutkörper gedreht, meist nur mit 1, selten mit 2-3 Blattspitzen W. proligera. 2. Brutkörper nicht gedreht, gedrungener, meist mit 4 Blattspitzen W. annotina. II. Brutkörper kurz, fast kugelig, einzeln in den Blattachseln. W. erecta. .. or... 267. Webera cucullata Schimp. R. 46%. Ziemlich ausgedehnte, meist niedere, grünliche bis braunrötliche Rasen von schwach melallischem Glanz, innen fast schwarz. Blätter eilanzettlich, kurz und breit zugespitzt, Spitze oft kappenförmig hohl, fast unver- sehrt; Rippe schwächer als bei Webera nutans. Kapsel kurz birn- förmig, Hals sehr kurz; entdeckelt unter der Mündung nicht verengt. An feuchten Sandplätzen in der Nähe von Wasserläufen im Hochgebirge. Nur S. Am Feldberg über 1200 m., aber nur ster. (Sickb.). 268. Webera longicolla (Sw.). R. 460. Wuchs ähnlich der Webera elongata, aber höhere Rasen bildend und stark glänzend. Blätter wie bei Webera elongata, aber Blattzellen dünnwandig, 10-12 mal länger als breit. Kapsel langhalsig, aber dicker als bei Webera elon- gata, ähnlich derjenigen von Webera cruda. In feuchten Felsritzen der subalpinen und alpinen Region. Nur S. An Felsen im Zastlerloch am Feldberg u. an Felsen des Feldbergs gegen den Napf (H.). (Fortsetzung folgt.) 1155 PLANTE HASSLERTANÆ SOIT ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY PAR LE D' Émize HASSLER, p'AaRAU (Suisse) de 1885 a 19023 ET PUBLIEES PAR Ik Prof. D° R. CHODAT et le D° E. HASSLER (Suite.) Lippia polycephala Briq. Brig. Verb. Balans. Parag., p. 20. Var. Aemilii Briq., var. nov. A typo (var. genuina Briq.) differt foliis basi constricto-subcordatis, nec in petiolum cuneato-extenuatis, caulinarium lamina majore snperficie ad 6 X 3,5 cm. Frutex 0.8-1 m. altus, petala alba, in valle fluminis Y-aca in arenosis ad ripam fluminis, Dec., n. 6720. Lippia obscura Briq., sp. nov. Frutex elatus, ramosus, ramis divergentibus, obtuse quadrangularibus, undique pilis previbus prorsus versis ferrugineo-pubescentibus. Folia opposita, ovato-elliptica vel ovato-oblonga, apice obtusata, marginibus infra medium convexioribus, basi rotundato-subcordata, petiolo tomentoso-pubescente canes- cente insidentia, crassiuscula, rugosa, supra viridia breviter prorsus puberula, subtus pallidiora dense breviter tomentoso-pubescentia, nervatione dense reticu- lata subtus prominula, paginam superiorem areolante; serratura constans ex erenis regularibus parvis creberrimis. Capitula parva globoso-subeylindrica, in axillis 8-10, pedunculata, pedunculis tenuibus undique pilis prorsus versis brevibus canescenti-pubescentibus petiolum vix vel circiter equantibus; brac- teolæ ovatæ, apice acutæ, imbricatæ, basi connatæ, complicatæ, extus breviter pubescentes margine densius albo-pubescentes. Calix minute campanulatus, extus pubescens, obscure subbilabiatim repando 4 denticulatus. Corolla alba, parva, superne puberula, tubo cylindrico exserlo, lobis rotundatis parvis, antico majore. Genitalia normalia inelusa. Mericarpia desunt. Planta 2-3 m. alta. Internodia media 2-8 cm. longa. Foliorum lamina superficie ad 8 X 3,5 em., petiolus ad 1,5 cm. longus. Pedunculi eirciter 1 cm. longi. Capitula suppetentia sect. long. ad 5 X 5 mm. Bracteolæ superficie 1156 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). (492) 29.5 X 2 mm. Calix À mm. altus. Corolla calicis os cire. 2 mm. excedens, lobis eirc. 0,5 mm. altis. Frutex 2-3 m. altus, petala alba, in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 8016. Cette espèce est voisine du L. polycephala var. Aemilii à laquelle elle res- semble par la forme des feuilles, mais elle s'en distingue par ses pédoncules atteignant à peu près les pétioles, à capitules longuement dépassés par les feuilles: les capitules eux-mêmes sont moins nombreux, plus courts, à corolles plus petites, ne jaunissant pas la dessiccation. Comme apparence générale, le L. obscura rappelle beaucoup le L. graveolens Kunth, espèce mexicaine. — La ressemblance est également fort étroite avec le L. origanordes Kunth, du moins avec les échantillons du Brésil (Blanchet n. 3886) que Schauer rapporte au L. origanoides, car nous n’avons pas vu le type vénézuélien de Kunth, et il n’est pas absolument certain que le rapprochement fait par Schauer soit fondé. Le type de Blanchet en diffère cependant par ses feuilles plus petites, les pédon- cules plus longs que les pétioles assez courts et des capitules à bractées oblongues-acuminées, plus allongées, blanches, soyeuses extérieurement. Lippia tegulifera Brip. Brig. Verb. Balans. Parag., p, 22. Les échantillons récoltés par M. Hassler ne se laissent pas tous rapporter exactement aux variétés que nous avions reconnues dans la collection de Balansa. Il semble que le polymorphisme soit ici encore d'ordre individuel sans différenciation de races bien définies. Quoiqu'il en soit, nous estimons plus prudent de nous borner à indiquer entre parenthèses les caractères distinctifs de ces échantillons, plutôt que de risquer d'augmenter inutilement le nombre des formes déjà décrites. Herba 0,1-0,4 m. alla, radix tuber magnum, corolla flava, in campo pr. Ttacurubi, Sept., n. 1079 (petit échantillon que l’on peut rapporter à notre variété pedunculata, mais plus microphylle que le type de Balansa); suffrutex 0,5-1 m. altus, petala flava, in campo Ipe hu, Oct., n. 4958 (feuilles inférieures de la var. ovata, les supérieures très rapprochées de celles de la var. grisea, pédoncules plus longs que les feuilles comme dans la var. pedunculata) , suffrutex 0,3-0,8 m. altus, pelala lutea. prope Tobaty in campıs, Sept., n. 6108 (ce numero contient trois formes differentes : a la var. ovata, b des ramuscules de la var. grisea; c. la var. parvifolia); suffrutex similis 6108, differt foliis, prope Tobaty in campo, Sept., n. 6108a (appartient à la var. ovata, mais les capitules sont plus longuement pédonculés): suffrutex 0,4 m. altus, petala aurantiaco- rubiginosa, prope Tobaty in campis, Sept., n. 6108a (appartient à peu près exactement à la var. ovala). Lippia betulifolia Kunth. Kunth in Humb. et Bonpl. Nov. gen. et sp. II, 264 (ann. 1817). . Suffrutex repens-0,5-0,8 m. altus, petala alba, prope Concepcion in arenosis insule Chaco-y, Oct. n. 7553. Lippia reptans Kunth. Kunth in Humb. et Bonpl. Nov. gen. et sp. II, 263 (ann. 1817). Suffrutex 0,13-0,4 m, altus, flos aurantiacus, in dumetis pr. Cerrito, Oct., n. 1338 ; suffrulex repens 0,1-0,4 m. altus, pelala ferruginea, prope Concepcion in arenosis insulæ Chaco-y, Sept., n. 7438. Lippia Recolletæ Morong. Morong Enum. pl. Parag. 196 (ann. 1892). Suffrutex 0,2-0,5 m. altus, flores ext. flavæ, int. albi, in campo pr. Cerro-hu, (493 R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1157 Sept., n. 944; suffrutex 0,5-1 m. altus, petala lutea, in dumeto pr. Caraguatay, Jul., n. "3138. Lippia globiflora O. Kuntze. O. Kuntze Rev. gen. pl. HI, 2, 251 (ann. 1898); Brig. Verb. Balans. Parag., p. 28 = Verbena globiflora L’Herit. Stirp. nov. 23, tab. 12 (ann. 1784) — Lippra geminata Kunth in Humb. et Bonpl. Nov. gen. et sp. II, 215 (ann. 1817). Var. normalis O. Kuntze. Op ci Deig- 1. < Suffrutex 1-2 ın. allus, corolla rosea, in palude pr. Cerro-hu, Sept., n. 960; suffrutex 2-3 m. altus, corolla rosea, ad ripam fluminis pr. Tagatiya, Maj., n. 1273 (cerlains échantillons à aisselles polycéphales se rapprochent de la var. geminata O. K.); suffrulex 1-2 ın. altus, petala rosea, ad ripam lacus Yparacai, Jul., n. 3089; ue 1-2 m. altus, petala rosea, prope Concepcion in dumetis insulæ, Sept., n. 7334; suffrutex 1-2 m. altus, petala rosea, prope Goncepeion in dumetis, Fe n. or Aus 1-2 m. altus, petala rosea, prope Concepcion ad. marginem silvæ, Sept., n. 79397. Lippia asperrima Cham. in Linnæa VII, 217 (ann. 1832); Brig. Verb. Balans. Parag., p. 24 — L. turnerifolia (sphalm. turnerefolia) Chod. in Bull. Herb. Boiss., ser. 2, II, 820, pro parte (ann. 1902); non Cham. Suffrutex 0,3-1 m. altus, corolla aurantiaca, in dumeto pr. fort Lopez, Sept., n. 912; suffrutex 0,3-0,6 m. altus, petala lutea, in dumeto lacus Ypacarai, Jan., n. 3728; herba 0,2-0,4 m. alta, petala lutea, in campo Cordillera de Altos, Jan., n. 3769; suffrutex 0,3-0.5 m. altus, petala lutea, prope Tobaty in arenosis, Sept., n. 6175; suffrutex 0.3-0,5 m. altus, pelala aurantiaca, prope Tobaty inter rupes in collibus (folia villoso-glutinosa), Sept., n. 6348. Le L. asperrima se distingue du L. turnerifolia par son indument glanduleux, parfois assez développé pour rendre toute la plante + visqueuse, tandis que le L. turnerifolia est caractérisé par un indument hérissé, non glanduleux. Le nom spécifique est d’ailleurs assez mal choisi, car il existe beaucoup d'espèces du genre Lippia plus scabres que le L. asperrima, et d'autre part, les pili strigosi Sont parfois si peu abondants que l’épiderme est à peine rêche. Lippia contermina Briq., sp. nov. Herba perennis mediocris, rhizomale repente, caulibus aëriis simplicibus vel parum ramosis, quadrangularibus, undique viscidule glanduloso-pilosula. Folia opposita, inferiora reducta ovata, media ovata vel ovalo-elliptica, superiora oblongo-lanceolata vel lanceolata, apice subacuta, marginibus infra medium vel versus medium magis convexis, basi in peliolum viscidule glanduloso-pilosulum extenuata, utrinque viridia, rigidiuscula, utrinque pilis strigosis parvis prorsus versis paueis asperala, nervatione 3 pli-pennata, nervis lateralibus aliq. relicules- centibus, laminam aliq rugantibus, valide serrata, dentibus prorsus versis extus ie undulatis. Capitula pisi grossi magnitudine, axillaria, cinerea, longe et tenuiter pedunculata, pedunculis folia eireiler æquantibus, undique patule g glandu- loso-pilosulis; braclee ovato-lanceolatæ, extus densiuscule prorsus pubescentes, infimæ capilulum subsuperantes. cæleræ floribus eireiter æquales. Calix minute campanulatus, strigose pubescens, obscure subbilabiatus. labiis subintegris. Corolla lutea tubo subexserto, superne puberula, Æloba, lobis parvis ovalis, postico majore. Genitalia normalia inchusa. Mericarpia desunt. Caules aerii 30-50 cm. alli, internodiis mediis 4-6 cm. longis. Foliorum mediorum lamina superficie 5-7 X 2,5-4 em., peliolus ad 4 cm. longus; r 1153 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (494) dentium culmina 1-2 mm. alta et 5-8 mm. distantia. Pedunculi 4-6 cm. longi. Calix 0,5 mm. longus. Corolla calicis os vix 2 mm. excedens, lobis infra 0,5 mm. altis. Suffrutex 0,3-1 m. allus, corolla aurantiaca, in dumeto pr. Fort Lopez, Sept., n. 912: herba 0,3-0,5 m. alta, petala lutea, in valle fluminis Y-aca, in campo pr. Valensuela, Jan., n. 6941. Le L. contermina est assez voisin comme apparence du L. modesta Briq.; il en diffère en première ligne par son indument glanduleux qui recouvre les pédoncules, les tiges et les pétioles. Ce caractère rappelle le L. asperrima, dont il s’écarte par la forme des feuilles, les capitules deux fois plus petits, les bractées plus larges à indument non strigueux, etc. Lippia turnerifolia Cham. in Linnæa VIT, 217 (ann. 1832): Brig. Verb. Balans. Parag., p. 24. Var. angusta O. Kunize. Rev. gen. pl. II, 2, 253 (ann. 1898). Suffrutex 0,2-0,6 m. allus, corolla rosea (?), in campo pr. Ilacurubi, Maj., n. 308; suffrutex 0,3-0,5 m. altus, corolla lutea, in dumeto pr. Tucangua, Aug., n. 782; snffrutex 0,5-0,6 m. altus, pelala lutea, in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dee., n. 8107. Lippia polytricha Briq., sp. nov. Suffrutex mediocris, caudice incrassato, indurato, caulibus erectis vel adscen- dentibus, undique grosse patule hirsutis, internodiis sæpius brevibus vel parum elongatis. Folia opposita, infima late ovata vel subrotundata, cætera ovala vel ovato-lanceolata, apice obtusa, vel acuta, vel breviter subacuminata, marginibus sæpius infra medium convexioribus, basi rotundato-extenuata sessilia, utrinque viridia grosse patule hirsuta, pilis ut in caule albis ex basi conico-incrassata prodeuntibus, parum rigidiuscula, rugosa vel bullulata, nervatione simpliciter pennata, parum reticulata, nervis lateralibus utrinque 4-5 mediocriter promi- nulis, sat grosse crenato-serrata. Capitula late hemisphærica, in axillis pedun- culata, pedunculis foliis brevioribus undique dense patule hirsutis; bracteæ infimæ capilula cingentes late ovatæ, apice vix acuminatæ, extus longe hirsutæ, flores subæquantes, interiores magis reductæ, angustiores, floribus breviores. Calix minutissimus, obscure subbilabiatus. extus pilis paucis præditus. Corolla flava, tubo exserlo, superne ampliata, lobis extus puberulis, ovato-rotundatis, antico majore. Genilalia normalia inclusa. Mericarpia matura desunt. Planta 10-50 cm. alta. Internodia media sæpius 2-5 cm. longa. Folia superficie 3.5 X 1-2,5 cm.; dentium culmina ad 4,5 mm. alla et 2-6 mm. distantia. Capitula florifera sect, long. cire. 0,5 X 1 cm.; pedunculi 1-2 cm. longi: bracteæ exteriores superficie cire. 5 X 3 mm. Calix vix ultra 0,5 mm. longus Corolla calicis os 3-4 mm. excedens, lobis infra { mm. longis. Suffrutex 0,3-0.5 m. allus, petala flava, in campis prope San Eslanislao, Aug., n. 418%; suffrulex 0,1-0,3 m. altus, petala lutea, in campo pr. fl. Jejui guazu, Sept., n, 46356. Cette élégante espèce est encore voisine du L. turnerifolia, dont elle diffère par l’abondante villosité hirsute lâche qui recouvre toute la plante. ses feuilles plus amples arrondies-sessiles à la base, les bractées beaucoup plus largement ovées, etc. Lippia phæocephala Brig., sp. nov. Suffrutex mediocris. Caulis erectus basi induratus, calvatus, ramosus, ramis adscendentibus, virescentibus, quadrangularibus, pilis strigosis prorsus versis paucis prædilis et præterea patule glanduloso-pilosulis. Folia opposita, suprema angusle lanceolala, subsessilia, subinlegra; cætera lanceolata vel oblongo- lanceolala, apice breviter constricto-acuminata vel fere apiculata, marginibus (495) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 1159 longe et parum convexiusculis, basi extenuala, petiolo brevi eodem indumento ac caulis ornato prædila, utrinque viridia, vix rigidiuscula, utrinque pilis strigosis paucis prorsus versis asperata, antice distanler parum valide dentata, nervalione subregulariler pennata sublus evidente sed haud prominula paginam superiorem haud vel parum rugante. Capitula subeylindrico-globosa, cinerea, magnitudine druparum Pruni spinosæ, in axillis longe pedunculata, peduneulis tenuibus foliis brevioribus vel folia vix æquantibus. undique glanduloso- pilosulis, pilis strigosis raris vel rarissimis ; bracteæ e basi late ovala acuminalæ, dense imbricatæ, extus pilis strigosis prorsus versis crebris longis obsitæ, flores circiter æquantes vel paulo excedentes, inferiores majores, omnes post anthesin accrescentes. Calix sub anthesi minutissime campanulatus, obscure subbila- biatus, labiis subintegris. Corolla aurantiaca extus superne puberula, minula, tubo eylindrico exserto, Aloba, lobis parvis ovatis anlico majore. Genitalia inclusa normalia. Mericarpia lævia, facie interiore excavata, cum calicis segmentis dense pubescentibus secedentia. Planta 30-60 cm. alla. Internodia media 4-10 em. longa. Foliorum lamina superficie ad 7 X 1.7 em., petiolus 0,3-0,8 em. longus; dentium culmina 0,1-0,8 mm. alta et 5-8 mm. distantia. Pedunculi 3-5 em. longi. Capitula sub anthesi sect. long. 8-10 X 7-8 mm., matura cire. 10-12 X 10 mm.; bracteæ inferiores superficie cire. 4 X 3 mm. Calix sub anthesi infra 0,5 mm. altus. Corolla calicis os circ. 2 mm. excedens, lobis infra 0,5 mm. altis. Mericarpia sect. long. 1,5 X 1 mm. Suffrutex 0,4-0,5 m. allus, petala citrina, in valle fluminis Y-aca, in campo pr. Chololo, Dee., n. 6798 a; suffrutex 0,3-0,6 m. altus, petala aurantiaca, prope Concepcion, in campo argilloso, Sept.. n. 7456. Cette jolie espèce est voisine ‘du L. tur nerifolia; elle s'en distingue par les glandes stipitées assez abondantes mêlées aux poils strigueux plus rares et l'absence d’indument hirsule, par la forme plus eylindrique de ses capitules & bractées plus amplement ovées sous l’acumen, la forme et le mode de serrature des feuilles etc. Le sommet de l'axe, dépassé par les derniers pédoncules axillaires, est rendu complèlement blanc par les poils strigueux très serrés qui le recouvrent. Le L. Morongii OÖ. K. (L. angustifolia Morong non Cham.) s’en distingue facilement par l'absence d’indument glanduleux, les feuilles caulinaires plus longuement acuminées au sommet et les capitules dépourvues de l’indument cendré-gris caractéristique pour ie L. pheocephala. D'ailleurs, dans le L. phæo- cephala les pédoncules atteignent souvent la longueur des feuilles, tandis qu'ils m notablement plus courts dans le L. Morongri, ce qui entraine un port assez ifférent. Lippia heterophylla Briq. Brig. Verb. Balans. Parag., p. 26. Herba 0,05-0,15 m. alta, corolla lutea, in arenosis par arr. Carapegua, Oct., n. 1234; suffrutex 0,05-0,3 m. altus, petala part. rubra, part. lutea, prope Concepeion in argillosis salsis, Sept., n. 7347. Lippia lristis Brig., sp. nov. L. angustifolia Chod. et L. turner oh (sphalm. iurner@folia) Chod. pro parte in Bull. Herb. Boiss., ser. 2, IT, 819 et 820; non L. angustifolia Cham. nec L. turnerifolia Cham. Suffrutex mediocris, caudice tuberoso lignoso, caulibus aeriis ereclis, strictis, simplicibus vel subsimplieibus, obluse quadrangularibus vel subteretibus, viri- dibus, superne siccando sæpius nigricantibus, pilis strigosis prorsus versis + crebris præditis, pilis patulis longioribus nunc crebris, nunc deficientibus. Folia opposila infima ovata vel ovato- subrotundala, parva; cætera majora lanceolata, apice acuta, marginibus integris vel subintegris, bası Yolundato- exlenuata, sessilia vel subsessilia, ulrinque pilis sirigosis parvis prorsus versis aliq. asperala, pilis 1160 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2M8 SER.). (496) patulis longioribus nune præsentibus nunc deficientibus, viridia, sæpius (præsertim superiora) siccando nigrescentia, basi Splinervia vel 5plinervia, nervis valde acroscopis inter se pulchre minute reticulescentibus laminam tamen vix ruganlibus. Capitula ovata ovoideo-subglobosa, in axillis pedunculata, peduneulis folia inferiore superantibus, superiora cire. æquantibus, rarius longis- simis superantibus, tenuibus, pilis strigosis prorsus versis prædilis et præterea sæpius glanduloso-pilosulis; bracteæ exteriores sub anthesi elliptico-lanceolatæ, virides, post anthesin late ovatæ apice acuminatæ capitulum subsuperantes et tunc siccando facile nigrescentes, interiores reductæ angustiores, oınnes extus pilis strigosis vel substrigosis prorsus versis obtectæ et præterea + glanduloso- pilosulæ, flores circiter æquantes. Calix sub anthesi minimus exlus pubescens, obscure subbilabiatus labiis subintegris. Corolla citrina vel flava parva, superne dense puberula, tubo exserto, lobis rotundatis, antico majore. Genitalia normalia inclusa. Mericarpia cum calicis segmentis extus dense albo-tomentosis auctis secedentia, levia. facie interiore excavata. Planta 20-60 em. alta. Capitula sub anthesi sect. long. 5 X 5 mm., maturi- tata ad 10 x 10 mm. Bracteæ exteriores sub anthesi superficie 3 X 1,5 mm., demum ad 5-6 X 3 mm. Calix vix ultra 0,5 mm longus. Corolla calieis os cire. 2 mm. excedens, lobis cire. 0,5 mm. altis. Mericarpia sect. long 1,6 X 1,5 mm. Celle très remarquable espèce se place dans le voisinage du L. heterophylla. Elle se reconnait au premier coup d'œil à ses feuilles triplinerviées ou quintupli- nerviées à la base, à nervures très acroscopes. Le L. turnerifolia en diffère foto cœlo par la forme des feuilles et la nervation, l’indument des pédoncules, la forme des capitules et des braclees, et les calices non laineux à la maturité. Quant au L. angustifolia, il appartient à un groupe tout différent à capitules disposés en racine terminal, alors que le L. tristis appartient au groupe des Euzapania à capitules axillaires. Le L. tristis présente les deux variétés suivantes : Var. normalis Brig. var. nov. Folia caulinaria superiora lanceolata vel elliptico-lanceolata, superficie 3-6 X 0,5-1 em. Peduneuli inferiores folia superantes, superiores laminam circiter æquantes. Caulis et folia pilis strigosis et aliis longioribus patulis prædila. Suffrutex 0,3-0,6 m. altus, petala citrina, in campis pr. fl. Carimbatay, Sept., n. 455%; suffrutex 0,2-0,3 m. altus, petala flava, in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5461 pro parte. : Var. aberrans Briq., var. nov. Folia caulinaria anguste lanceolala, superficie 3-5 X 0,3-0,5 cm. Pedunenli suppetentes omnes folia longe superantes. Caulis et folia pilis strigosis præditis, pilis palulis fere omnino carentibus. Suffrutex 0,2-0,3 m. altus, petala flava, in campis pr. Igatimi, Nov., n. 5461 pro parte. Lippia coriacea Brig., sp. nov. Suffrutex mediocris, ramis erectis obtuse quadrangularibus ferrugineo- pubescentibus, indumento constante ex pilis strigosis prorsus versis paucis et aliis brevibus crispulo-patulis cum glandulis commixtis. Folia opposita, crebra sepius approximala, ovato-elliptica, elliptico--lanceolata vel lanceolata, apice acute vel breviter acuminala, marginibus integerrimis vel apicem versus superficialiter crenato-dentatis revolulis parum convexis, basi rotundato-exte- nuata, sessilia vel subsessilia, crassa, coriacea, supra nitida, subtus pallidius virentia, utrinque pilis strigosis prorsus versis exasperala et præterea subtus pilis brevibus patulis crebris partim glandulosis obsita, basi 3 pli- vel 5 plinervia, nervo medio pinnato, nervis lateralibus acroscopis, omnibus reticulescentibus subtus prominulis paginam superiorem parum fodientibus. Capitula cinerascentia ovoideo-subglobosa, in axillis peduneulata, pedunculis folia superiora vix (497) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 1161 æquantibus, undique patule glanduloso-pilosula, tenuia: bracteæ exteriores e basi late ovata apice acuminata, siceando sæpius + nigrescentes, extus pilis prorsus versis obsit® et præterea dense breviter glanduloso-pilosæ, interiores reductæ alig. angusliores, omnes flores circiter æquantes. Calix minute campa- nulatus, extus undique pubescens, obscure subbilabiatus, labiis obscure denticulatis. Corolla lutea, minima, tubo eylindrico exserto, superne extus puberula, lobis minimis rotundalis antico majore. Genilalia inclusa normalia. Mericarpia levia cum calicis albo-tomentosi segmentis dehiscentia, facie interiore excavala. Suffrutex 0,5-1 m. altus. Internodia media 2-5 em. longa. Folia superficie 3-6,5 X 1-2.5 cm. Peduneuli 3-5 em. longi. Capitula demum sect. long. 1 X 1 cm. Calix sub anthesi vix ultra 0,5 mm. allus. Corolla calicis os 2,5 mm. excedens, lobis cire. 0,5 mm. altis. Mericarpia sect. long. 1.6 X 1,4 mm. Suffrutex 0,5-1 m. altus, petala lutea, in arenosis pr. fl. Capibary. Sept., n. 4473 (f. angustifolia); suffrutex 0,5-0,6 m. altus, petala lulea, in valle fluminis Y-aca, in campo pr. Peribebuy, Dec., n. 6798 (f. latifolia). Cette jolie espèce se place à côté du L. tristis, dont elle diffère par ses feuilles coriaces, dures, luisantes en dessus, à marges enroulées en dessous, el par lindument. Lippia phryxocalyx Briq., sp. nov. Frutex ramorum velustiorum cortice brunneo ramis junioribus viridibus nunc alig. purpurascentibus, obtuse tetragonis vel hexagonis undique breviter glandu- loso-pilosulis. Folia opposita vel ternata ovato-elliptica, apice acula vel breviter subacuminata, marginibus sæpius infra medium convexioribus regulariter erebre crenato-dentalis, basi rotundato-extenuata brevissime subpetiolata, rigidula, supra atro-viridia, scabrida et præterea glanduloso-punctata, subtus pallide virentia brevissime glanduloso-pilosula, nervatione reticulata subius prominula et paginam superiorem + fodiente. Capitula alterniflora, primo hemisphærica, dein spicatim elonganda, floribus demum laxiusculis, in axillis peduneulata, peduneulis quam folia brevioribus ut et rache dense glanduloso-pilosulis; bracteolæ oblongo-elliplice, laxæ, membranaceæ, aliq. venosæ, sæpe purpuras- centes, oblongæ, apice acutæ, vel breviter acuminatæ, plicalæ, extus breviler glanduloso-pilosulæ. Calix breviter pedicellatus, ovalo-campanulatus, subbila- biatus, labiıs subintegris, extus undique pilis patulis albis longis hirsutus et præterea glanduloso-punctatus. Corolla bracteas excedens, rosea, superne puberula, tubo exserto basi tenui sensim aliq. ampliato. limbi patuli lobis superio- ribus altius connatis et lateralibus rotundatis antico majore obcordato. Genitalia inclusa normalia. Mericarpia oblonga lævia cum calicis segmentis dense longeque hirsulis dehiscentia. Rachis post florum fructuumque occasum pedicellis verrucala elongala. Planta 30-150 cm. alla. Internodia media 3-4 cm. longa. Foliorum lamina superficie 3-4 X 2-2,5 cm., petiolus 2-3 mm. longus; crenarum culmina sæpius mucrone prorsus verso aucla 0,5-1 mm. alta et 2-3 mm. distantia. Peduneuli 1,5-2,5 cm. longi. Capitula sub anthesi 1-1,3 cm. lala, anthesi ineunte cire. 1 cm. alla, dein ad 2,5 cm. longa, rache demum ad 4,5 em. longa. Bracleæ superficie ad 8 X 2 mm. Calix sub anthesi ad 2 mm. altus. Corolla calieis os cire. 8 mm. excedens, tubo 7-8 mm. profundo, lobis superioribus lateralibusque ad 1 mm. altis, antico superficie 1,5 X 1,9 mm. Mericarpia calice obtecla sect. long. 2,3 X 1 mm. Frutex 0,8-1,5 m. altus, petala rosea, in rupestribus in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 7896. Espèce de premier ordre, sans affinité étroile avec aucune de celles de la seclion Euzapania. La forme des feuilles, la glandulosité, les capitules s’allon- geant pendant l’anthese, et l’indument remarquable du calice rappellent le L. lasiocalycina Cham. placé par Schauer parmi les ÆEuzapania. Mais le L. phryxocalyx ne montre pas l'état aphylle à inflorescence densement racémi- forme décrit par Chamisso et figuré par Schauer (in Mart. Fl. brasil., vol IX, 1162 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SéR.). (498) tab. 39); sa biologie végétative est tout autre. En outre, le L. phryxocalyx s'écarte du type boliviano-brésilien par ses feuilles crénelées-dentées, fermes, à créneaux nombreux et serrés et par l'absence de coussinets d'insertion volumi- neux, mamelonnés et laineux pour les pédoncules. Lippia bothrioura Briq., sp. nov. Suffrutex vel herba elata, caulibus erectis, robustis, obtuse quadrangularibus, viridibus, ramosis, ramis erectis vel adscendentibus, pilis strigosis prorsus versis inferne parum crebris ornatis, superne dense canescentibus. Folia opposita, elliptico-lanceolata, opposita, apice acuta vel breviter acuminala, marginibus parum convexis sæpe aliq. revolutis, nune integris, nunc versus medium satis valide serratis, basi integre cuneato-extenuata, sessilia vel subsessilia, viridia, rigidiuscula, parce pilis prorsus versis substrigosis vel strigosis exasperata, nervo medio et nervis lateralibus acroscopis parum reticulescentibus subtus prominulis, paginam superiorem sæpe aliq. fodientibus. Inflorescentia thyrsoideo-paniculata terminalis. Capitula parva, crebra, primo ovoideo-subgloposa, dein magis elongata in axillis foliorum reductorum pedunculata, pedunculis canescentibus ; bracteæ (seu folia bracteiformia) lanceolata, + canescentia, peduneulis breviora; bracteolæ exlus canescentes, exteriores flores vix æquantes, e basi ovata acuminals®, interiores magis angustæ. Calix minimus extus prorsus pubescens, minute campanulatus, obscure subbilabialim repande Adenticulatus. Corolla fiava, superne puberula, tubo basi cylindrico apicem versus aliq. ampliato, lobis parvis ovato-rotundatis, antico submajore. Genilalia normalia inclusa. Mericarpia cum calicis segmentis canescentibus dehiscentia, lævia, facie inleriore excavata, minuta. Axis capituli post anthesin crassiuscula pedunculo amplior, minute villosula, areolis rhombeis pulchre foveolata. Planta 50-200 cm. alta. Internodia regularia 4-12 cm. longa. Foliorum lamina superficie ad 7 X 1,5 cm. longa; dentium (cum adsint) culmina ad 1,5 mm. alla. Pedunculi nunc subnulli, nune ad 2 em. alti. Calix sub anthesi eire. 0.5 mm. altus. Corolla calicis os 2-2,5 mm. excedens, lobis cire. 0,5 mm. altis. Mericarpia sect. long. 0,6 X 0,5 mm. Capituli axis sect. long. ad 10 X 2 mm. Suffrutex 0,5-2 m. altus, petala flava, in palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7471. Cette remarquable espèce appartient à la section Euzapania groupe Paniculate ; son inflorescence à nombreux capitules disposés en thyrse la rapproche des L. vernoniordes Cham., L. oxycnemis Schauer et L. herbacea Mart. Les deux premiers s’écartent immédiatement par leurs capitules strobilacés et le dernier par les capitules tétragones-ovoïdes, outre de nombreux autres caractères. Dans le L. bothryoura, les capitules s’allongent un certain temps par le sommet, mais leur forme générale ne change pas, car les fleurs et fruits tombent à la partie inférieure, au fur et à mesure qu'il se développe de nouveaux boutons au som- met. Les organes tombés laissent à nu un axe régulièrement creusé de fossettes lozangiques (d’où le nom spécifique bothrioura), plus volumineux que le pédon- cule, d’un aspect fort élégant. Lippia scaposa Briq., sp. nov. Herba mediocris, caudice duro obliquo vel subhorizontali, ramis aeriis erectis, tenuibus, viridibus, quadrangularibus, basi breviter patule pilosulis vel glabrescentibus, superne pilis strigosis prorsus versis præditis. Folia parva opposita, pauca, infima obovata, apice obtusa, cætera elliptica apice acuta, omnia basi constricta vel rotundato-extenuala, sessilia vel subsessilia, integra vel apicem versus dente uno alterove magno ornata, utrinque viridia, pilis slrigosis prorsus versis + asperala, aliq. duriuscula, nervis acroscopis subtus + prominulis predita. Inflorescentia paniculata terminalis. Capitula parva hemis- phærica, dein ellipsoidea, infima rarius in axillis parvis foliorum superioris longe pedunculata, sæpius in axilla foliorum ad bracteas lanceolatas capilula haud superantes reductorum et internodiis elongatis separatis sila, nunc etiam tria (499) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 1163 in apice scapi longissimi nudi collocata; axes omnes pilis strigosis prorsus versis obsitæ ; bracteæ subovalo-vel elliplico-lanceolatæ, apice acutæ vel breviter acumi- natæ, virides, extus pilis substrigosis prorsus versis obsitæ, floribus breviores. Calix minute campanulatus, prorsus pubescens, obscure bilabiatim repando- denticulatus. Corolla lutea, tubo exserto, e basi cylindrica sensim aliq. ampliato, apicem versus puberula, lobis minimis ovatis, ovato-rotundalis, antico sub- majore. Genitalia normalia inclusa. Mericarpia adhuc ignota; axis capitulorum post anthesin villosulo-tuberculata. Herba 14-60 em. alla. Internodia inferiora inter foliorum paria 2-19 cm. longa. Scapus 20-25 cm. altus. Peduneuli infimi ad 5 mm. longi, superiores sæpe fere nulli. Capilula 5-6 mm. alta, demum ad 7 mm. longa; bracteæ superficie 4-4,5 X 1 mm. Calix infra À mm. longus. Corolla calicis os 2,5 mm. excedens, lobis cire. 0.5 mm. altis, axis capituli post anthesin 5 mm. longa. Herba 0,4-0,6 m. alta, petala lutea, in valle fluminis Y-aca, in campo pr. Valensuela, Jan., n. 6965. Cette gracieuse espèce appartient au groupe des Euzapania à inflorescence terminale. Elle s’écarte de toutes les espèces connues par l’exiguiie de ses tiges aériennes, sa microphyllie, son indument, l'inflorescence, ete., etc. Var. melanocaulos Briq., var. nov. A typo (var. genuina Briq.) differt caulibus airis nec viridibus, superne, ut videtur, magis fistulosis, bracteolis aliq. latioribus, magnis, ovalis. Herba 0,4-0,5 m. alta, petala lutea, in valle fluminis Y-aca, in campis pr. Valensuela, Jan., n. 6965 a. Lippia lupulina Cham. in Linnæa VII, 222 (ann. 1832). Suffrutex 0,6-0,8 m. altus, corolla rosea. ad marginem silvæ pr. Peribebuy, Febr., n. 1859; suffrutex 0,3-0,5 m. altus, pelala violacea, in campo Apepu. Aug., n. 4335; herba aut suffrutex 0,3-0,6 m. allus, petala lilacina, in campo pr. fl. Carimbatay, Sept., n. #557: suffrutex 0,3-1 m. altus, pelala lilacina, in campo Ipe hu, Oct., n. 5098; suffrutex 0,8-1 m. altus, petala purpureo-violacea, prope Goncepeion in campis, Aug., n. 7261. M. Chodat (in Bull. Herb. Boiss. ser. 2, II, 820) distingue les échantillons de M. Hassler sous le nom de var. paraguariens’s, tandis que ceux de Balansa appartiendraient au L. lupulina type. Nous ne savons trouver de différences notables entre ces diverses provenances qui cadrent toutes soit avec la deserip- tion de Chamisso. soit avec les échantillons brésiliens de l’herbier Delessert (Claussen, ann. 1839, Minas Geraës; Guillemin n. 419, Saint-Paui: Vauthier n. 195, Minas Geraës). Quant au L. renıfolia Turcz., de la province brésilienne de Goyaz (Gardner n. 4336 in herb. Delessert), rapproché par M. Chodat du L. lupulina Cham. récolté au Paraguay par M. Hassler, c'est certainement une espèce (ou variété ?) différente, à feuilles nummulaires sessiles et à bractées subor- biculaires faiblement ou à peine apiculées au sommet. Lippia paraguariensis Briq., sp. nov. Suffrutex elatus, ramosus, ramis obtuse telragonis, undique tomentello- pubescentibus, indumento brevi cum glandulis stipitatis et pilis patulis longioribus commixto. Folia opposita, ovato-elliplica vel elliptica, apice sæpius breviter acuminata, marginibus regulariter convexis crebre et parum robuste crenatis vel crenato-dentatis, basi in petiolum dense pubescentem vel tomentello- pubescentem lamina breviorem extenuata, crassiuscula, supra et sublus velutina, ‘cinereo-virentia, nervatione basi triplinervia, nervo medio pennato, lateralibus + acroscopis, omnibus inler se transversim anastomosantibus, rete subtus prominulo et paginam superiorem aliq. fodiente. Capitula virginea hemisphæ- rica, malura sphærico-ovoidea, magna, in axillis superioribus pedunculata, pedunculis folia cire. æquantibus dense patule tomentello-pubescentibus pilis 1164 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (211€ SER.). (500) longioribus et glandulis stipitalis commixlis; bracleæ basi lalissime ovale, apice acuminalæ, tenuiler membranacæ. 7 nerviæ, nervis anaslomosantibus, pubescentes et glandulosæ, cillatæ, pallide virentes, denique valde auctæ, corollas eirciter æquantes. Calix parvus campanulatus, subbilabiatus, undique pilis albis patentibus obteeius. Corolla alla, tubo exserto basi tenuiter cylindrico, ultra medium in faucem amplialo, superne exius pilosula, lamina oblique patula, lobis 5, superioribus allius connatis, ul et lateralibus rolundatis, infimo obcordato. Genitalia inclusa normalia. Mericarpia haud præsunt. Capitu- lorum axis occasis fructibus villosula florum Loris basalıbus verrucala. Planta 80-120 em. alla. Internodia media 6-8 em, longa. Foliorum lamina superficie 5-7 X 3-4 em., petiolus 1-1,3 em. longus; crenarum culmina 0,5-1 mm. alta et 2-5 mm. distantia. Pedunculi 4-8 cm. longi. Capitula demunı sect. long. 3- X 3-4 cm. Bracteæ infimæ superficie 2 X 1,3 cm. Calix 2-3 mm. longus. Corolla calicis os cire. 1 cm. excedens, tubi parte tenui 3-4 mm., parte ampla à mm. longa, lobi superiores lateralesque cire. 2 mm. alti, anlico 2 mm. longo. Capitulorum axis occasis fructibus ad 2 cm. alla. Suffrulex 0,8-1,2 m. altus, petala alba, in campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7802. Cette jolie espèce est très voisine du L. lupulina Cham. dont elle paraît cepen- dant différer suffisamment par ses feuilles ovées-elliptiques ou elliptiques, alténuées à la base, la forme des bractées, la corolle blanche etc. Stachytarpheta cayennensis Vahl. Enum. I, 208 (ann. 180%): voy. Brig. Verb. Balans. Parag., p. 30. Var. virescens Briq. Rami glabrescentes apicem versus parce strigoso-pubescentes. Folia adulla parce strigoso-pubescente, virescentia. Herba 0.3-0,5 m. alla, corolla lilacina, in campis humidis pr. Alira, Maj., n. 343; suffrutex 0,4-1 m. allus, petala violacea in campo San Bernardino, Febr., n. 3889; suffrutex 0,3-0,6 m. altus, petala alba vel cœrulea, in dumetis pr. Ipe hu, Nov., n. 5325 (forma ad var. sequentem vergens). Var. candicans Briq. Rami dense pilis brevibus palulis oblecli, canescentes vel candicantes. Folia adulia ulrinque. præsertim aulem in pagina inferiore, pilis adpressis dense obtecta, nunc subvelutina, cinerascentia. ; Herba 0,3-0,5 m. alta, corolla violacea, in campo pr. Ibitimi, Jul., n. 602. Stachytarpheta Hassleri Briq., sp. nov. S. cayennensis Chod. in Bull. Herb. Boiss., ser. 2, If, 819, pro parle: non Vahl. Suffrutex ramis erectis acute tetragonis, parce breviter puberulis vel glabres- centibus, internodiis brevibus. Folia opposita angustato-oblonga, apice ex culmine subobtusato breviter apiculata, ultra medium latiora, marginibus parum convexis apicem versus pauce et mediocriter crenata vel crenato-dentala, inferne integre longiuscule extenuala, basi subrotundata sessilia, siccando nigricantia, membranacea, utrinque pilis brevibus raris prorsus versis ornala, glabrescenlia, nervalione pennala parum prominula, nervis utrinsecus 3-4. Spicæ graciles longissimæ, rectæ, nune subflexuosæ: bracteæ lanceolatæ acuminatæ apice longe subulato-aristatæ, calicem fructiflorum circiter æquantes, extus minutissime puberulæ, margine anguste subscariosæ. Calix longe tubulosus, dorso in foveolis racheos subincrassalis immersus, demum elongalus, apice breviter kdentatus, dentibus triangulari-acuminatis. Corolla cyanea, tubo cylindrico erecliusculo, limbo palente pro sectione magno vel maximo, lobis pulchre venosis, fauce circa slylum dense puberulo. Stamina inclusa normalia. Stylus (501) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANA. 1165 exsertus, brevis, cylindricus. Mericarpıa linearia, denique nigra, apicem versus rugosula. Planta 1-3 m. alla. Ramorum intermedia 1-2 cm longa. Foliorum lamina superficie 4-5 X 1-1,3 cm.; erenarum culmina 0,3-0,8 mm. alta et 2-5 mm. distantia. Spicæ ad 40 em. longæ, foveolis ad 7 mın. longis; bracteæ cire. I em. longæ. Calicis maturi cire. 1 em. longi dentes vix 1 mm. alti. Corollæ tubus eirc.d mm. longus, limbo (antero-postice) 8-10 mm. lato. Stylus corollæ faucem 1-2 mm. excedens. Mericarpia 6-7 mm. longa. Suffrutex 1-1,5 m. altus, petala cyanea, in colle Tobaty, Mart., n. 4040; suffrutex 1,5-3 m. altus, prope Tobaly in eacumire collium inter rupes denudatos (n. 6279). Le S. Hassleri diffère énormément du S. cayennensis Vahl par ses tiges quadrangulaires à angles filiformes aigus, par ses feuilles oblongues et sessiles, par ses bractées et son calice deux fois plus longs dépourvus de poils strigueux, par sa corolle à limbe élégamment veiné notablement plus grande. Les dimen- sions des organes floraux rapprochent le S. Hassleri du S. mutabilis Vahl des Antilles et de l'Amérique tropicale, mais il s'écarte complètement par la tige, les feuilles et l’indument; c'est une espèce très distincte. Casselia Hasslerı Brig., Sp. nov. Fruticulus caudice lignoso incrassato, caulibus aeriis adscendentibus quadran- gularibus, lævibus, glabris, internodiis brevibus. Folia opposita, ovata, apice acuta vel suboblusa, marginibus valide crenatis infra medium convexioribus, basi rotundato-extenuata vel rotundata, petiolo brevi glabro insidentia, firmula, glabra, supra nitidule virentia, subtus pallidiora, penninervia, nervis lateralibus utrinsecus 5-9 versus marginem reticulescentibus, sublus aliq. promi- nulis laminam supra haud fodientibus ; crenæ intus et præsertim extus convexæ apice mucronulatæ utrinsecus 5-7. Pedunculi apice 4-3flori axillares, tenues, glabri, folium vix equantes; pedicelli brevissimi vel subnulli; bracteolæ subu- late, brevissimæ. Calix tubuloso-campanulatus, Snervatus, non venosus, inter nervos plicatus glaber, herbaceus, dentibus brevibus post expansionem plicatu- rarum tubi triangulari-ovatis apice acutalis vel + acuminatis. Corolla rosea glabra, calice bis longior, tubo e basi cylindrica sensim superne ampliato, limbi ampli lobis ovato-rotundatis. Genitalia normalia, inclusa. Fructus deest. Planta 20-40 cm. alta, ramorum aeriorum internodiis 1:5-2 em. longis. "oliorum lamina superficie 2,5-3 X 1,5-2 cm., petiolus 2-4 mm. longus; crena- rum culmina usque ad 2 mm. alta et 5 mm. distantia. Pedunculi 2-3 mm. longi: pedicelli 4-2 mm. alti; bracteole 1-2 mm. longæ. Calicis sub anthesi 6 mm. longi, tubus 5 mm. profundus, dentes 1 mm. alti. Corolla calicis os 5-7 mm. excedens, limbi lobis superficie 3 X 2-3 mm. Fruticulus 0,2-0,4 m. altus, petala rosea, in campis arenosis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7889. Cette espèce est voisine du G. chamædryfolia Cham., à laquelle elle ressemble par la glabréité et la forme des feuilles, et les dimensions relativement grandes de la corolle. Elle paraît s’en distinguer par ses cimes à peine aussi longues que les feuilles, ses feuilles arrondies et non cunéiformes à la base, ses dents calici- nales non ellipliques-acuminées et sa corolle un peu plus petite. Elle ressemble aussi beaucoup au G. Mansor Schauer, dont elle a la glabréité, la forme des feuilles et le port, mais elle s’en écarte au premier coup d’eil par ses fleurs deux à trois fois plus graudes. Casselia hymenocalyx Brig., sp. nov. Suffrutex caudice lignoso, incrassato, caulibus aeriis erectis vel adscenden- tibus, tetragonis, lævibus, glabris, internodiis medioeribus; præterea ex caudice sæpe prodeunt rami flagelliformes steriles. Folia ovata, apice obtusa vel subacuta minute apiculata, marginibus inciso-crenatis infra medium convexioribus, basi subito in petiolum brevem glabrum contracta, glabra læviaque, supra nitide BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 41, 31 ociobre 1904. 76 1166 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (502) viridia, subtus pallidius virentia, penninervia, nervis lateralibus ulrinsecus 5-7 anastomosantibus subtus prominulis, supra etiam alig. prominulis laminam tamen vix rugantibus; crenæ utrinsecus 7-10 intus et extus convexæ apice obtusæ mucronulalæ. Pedunculi apice 3-5 flori, axillares, tenues, glabri, folıum æquantes vel aliq. superantes; pedicelli calice breviores; bracteolæ oblongo- lineares, ultra medium latiores, pedicello longiores. Calix tubulosus, hymenæo- imembranaceus, glaber, tubo basi obconico superne ampliato, dentibus ovato- acuminatis, lobis 3-5 nerviis, nervis inter se pulchre anastomosantibus. Corolla rosea, calice duplo major, glabra, tubo basi cylindrico superne ampliato, limbi ampli lobis obovatis, margine convexe truncalulo minute crenulato. Genitalia inclusa normalia. Fructus maturus deest. Calix maturus ample obconicus. Planta 20-50 cm. alta. Foliorum lamina superficie ad 5 X 3 cm., petiolus 5-7 mm. longus ; crenarum culmina 2-3 mm. alta et 3-5 mm. distantia. Pedun- culi ad % em. longi; pedicelli 1-3 mm. longi; bracteolæ ad 5 mm. longæ. Calicis sub anthesi 7-8 mm. longi tubus 6-7 mm. profondus, dentes 1,5 mm. alti: calix malurus sect. long. 10 X 7 mm., dentibus ad 3 mm allis et basi 3 mm. Jatis. Corolla calicis os 5-6 mm. excedens, tubo 7-8 mm. longo, lobis superficie 2-3 X 3-4 mm. Suffrutex 0,2-0,5 m. altus, petala rosea, prope Concepcion ad marginem silvæ, Oct., n. 7637. Cette belle espèce est voisine des ©. Mansoi, chamedryfolia et Hassleri, mais elle s’ecarte de tous les trois par son calice membraneux, élégamment anastomosé- veiné dans la partie supérieure du tube et dans les lobes, landis que les espèces précilées ont des lobes uninerviés. Citharexylum myrianthum Cham. in Linnæa VII, 117 (ann. 1832). Var. acuminatum Brig. Verb. Balans. Parag., p. 30. Arbor 6-8 m. alla, pelala punicea, ad ripam lacus Ypacaray, Dec.. n. 3590: arbor 6-8 m. alta (ex arbuscula 0,3-0,5 m. alta oriens), pelala alba, in silva pr. Igatimi, Nov., n. 5457. Var. rigidum Brig. Verb. Balans. Parag. p. 30. Arbor 3-4 m. alta (ex arbuscula 0,2-0.3 m. alta oriens), corolla ochroleuca. in palude vieino lacus Yparacay, Oct., n. 1363. Aegiphila paraguariensis Briq., sp. nov. Frutex elatus vel arbor, ramorum vetustorum cortice sordide griseo, ramulis obtuse tetragonis, undique albo-tomentosis. Folia opposita, obovala, apice obtusala oblusa vel rotundala, marginibus integris vel subintegris, ultra medium convexioribus, inferne integre longiuscule cuneato-extenuala. petiolo tomentoso brevi insidentia, firmula, superne breviter pubescenlia viridia, sublus veluline cinereo- vel albo-tomentosa, penninervia, nervis lateralibus utrinsecus 7-8. Cymæ axillares, pedunculatæ: pedunculi tomentosi petiolo alig. longiores; pedicelli breves, tomentosi; bracleolæ lineares, tomentosæ, calice breviores: flores erebri, densi, corymbulos vel umbellulas efficientes Calix obconico- campanulatus, extus dense albo-lomentosus, lobis 4 ovatis brevibus æqualibus, apice oblusis vel subacutis. Corollæ + albæ tubus vix exsertus, limbi lobis oblongis apice rolundatis. Stamina in floribus g' et styli in floribus @ corollam longiuscule excedentia. Fructus in speciminibus maturis jam delapsi; calyx malurus ample cupularis, durus, glabrescens, marginibus irregulariler inciso- lobatis. Planta ad 3 m. alla. Internodia media ramulorum 2-3 em. longa, serius elonganda. Foliorum lamina superficie 8-10 X 4-6 cın., petiolo 5-8 mm. longo. (503) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1167 Cymæ cum pedunculis 2-3 cm. altis, ipso pedunculo 1-1,5 cm. longo; pedicelli et bracteolæ 2-4 mm. longæ. Calicis sub anthesi 4-5 mm. longi dentes 1-1,5 mm. alti. Corolla calicis os 2-3 mm. excedens, lobis superlicie 2-3 X 1,5 mm. Stamina stylique corollæ os 3-4 mm. excedentia. Calix maturus sect. long. 5-7 X 8-9 mm. Frutex 1-2 m. allus, flos flavescens, in campis pr. Peribebuy, Febr., n. 1924 (d'), arbor 1-3 m. alla (ex arbuscula 0,03-0,1 m. alta), petala alba, in campo pr. Capibary, Sept., n. 4498 (92); arbor 2-3 m. alta (ex arbuscula 0,03-0,05 m. alta petala albo-lilacina, in campo Ipe hu, Oct., n. 5056 (@); frutex 1-2 m. altus, pelala alba, prope Tobaty in dumeto. Sept., n. 6766 (©); frutex 2-4 m. altus, petala ochroleuca, in valle fluminis Y-aca in arenosis ad ripam fluminis, Jan., n. 6931 (2). Espèce voisine de 1’4. Sellowrana Cham. dont elle diffère par ses rameaux arrondis-tétragones, ses feuilles plus largement obovées, ses cymes plus conde- sées et plus longuement pédonculées et les dents calicinales non apiculées. Aegiphila Hassleri Briq., sp. nov. Frutex vel arbor mediocris, cortice ramorum vetustiorum griseo siriato, ramulis juvenilibus tomentosulo-pubescentibus, pilis prorsus versis vel patulis cum glandulis stipitatis nonnullis commixtis, internodiis abbreviatis. Folia opposila, lanceolata vel oblongo-lanceolata, apicem versus acuminata, culmine ipso obtuso vel rotundalo, marginibus longe leniter convexis integris, subintegris vel ultra medium distanter superficialiter serratis, basi longe cuneiformiter in petiolum brevissimum subtomentosum glanduloso-pubescentem abeuntia, membra nacea, siccando facile nigricantia, supra demum glabrescentia opace viridia, subtus juventute tomentello-candicantia, demum velutine canescentia vel cine- rascentia, penninervia, nervis lateralibus parum prominulis utrinsecus 5-9. Cymæ axillares, laxæ, foliis breviores, pedunculis, sympodiis pedicellisque tenuibus patule vel strigosule villosulis. — Flores 4 majores. Calix longiuscule obconico-campanulatus, undique villosulo-tomentellus, canescens, lobis fere obsoletis, appendicibus subulato-cuspidatis inæqualibus 4 longiusculis præditus. Corolla viridescens. glabra, calice bis longior, tubo exserto cylindrico superne leviter amplialo, iobis subæqualibus patulis oblongis apice subobtusis. Stamina exserla. Stylus inclusus bifidus. — Flores © minores. Calix breviter ovalo- campanulatus, undique villosulo-tomentellus, canescens, lobis obsoletis, appen- dieibus A subæqualibus brevissimis euspidatis præditus. Corolla alba vel virides- cens, glabra, calice vix bis lougior, tubo. parum exserto eylindrico superne vix ampliato. lobis subæqualibus patulis oblongo-obovalis, apice obtusis. Stamina inclusa, antheris abortivis. Styli longe exserti, cruribus elongalis filiformibus. — Drupæ cerasi magniludine olivaceæ calyei latissime cupuliformi indu- ralto margine circulari irregulariter eroso insidentes. Plania 3-4 in. alta. Ramulorum internodia 1,5-2 cm. longa. Foliorum lamina superficie usque ad 11 X 3 cm., petiolo 2-5 mm. longo; dentium (cum adsint) culmina ad 1 mm. alta et 3-10 mm. distantia. Cymæ evolutæ ad 3 cm. long. Calyx g a basi ad os 4-5 mm. altus, appendicibus setiformibus 0,8-1,5 mm. altis. Corolla G° calicis os 7-8 mm. excedens, tubo fere 1 cm. longo, lobis superficie ad à X 1.5 mm.: stamina corollæ os 2-3 mm. excedentia. Calyx © a basi ad os 3 mm. altus, appendicibus mucroniformis ad 0,5 mm. altis. Corolla 2 calicis os 2-3 mm. excedens, tubo ad 5 mm. longo, lobis superficie ad 3 X 0,8 mm.; styli erura corollæ os 5-8 mm. excedentia. Drupæ sect. long. 1,5-2,3 X 1,5-2.5 cm., calicis maturi cupula ad 2 em. diametro lata. Frutex 2-3 m. altus, fructus olivaceus, in dumetis prope Sapucay, Dec., n. 167% (2); frutex 2-4 m. altus, petala alba, in dumeto San Bernardino, Aug., n. 3193 (9); arbor 3-4 m. alta (ex arbuscula 0,1-0,2 m. alta), petala virides- centia, in silvis San Estanislao, Aug., n. 4271 (©): in regione cursus superioris fluminis Y-aca, Dec., n. 6780 (2). Cette espèce est voisine des A. mediterranea Vell. et A. Luschnathir Schau. dont elle s’&carte par son dimorphisme sexuel très marqué. En outre, elle diffère 1168 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (504) de l'A. mediterranea par l'absence de villosité allongée sur les rameaux, les deux pages foliaires et le calice et par l'absence de lobes calicinaux et de sinus interlo- baux distincts; de l'A. Luschnathii par ses feuilles cendrees-blanchälres et veloutées en dessous el son calice velu-lomenteux. Aegiphila Gandelabrum Briq., sp. nov. Frutex cortice ramorum velustiorum cortice griseo, ramulis fere teretibus virgatis dense pubescenti-villosulis, pilis brevibus prorsus versis. Folia oblonga vel oblongo-lanceolata, opposita vel subopposila, apice cuspidata, marginibus longe leniter convexis integris, basi in peliolum brevem villosulo-tomentosulum extenuata, membranaceo-firmula, supra viridia demum nervis exceptis nitidula subglabraque, subtus pailidius virentia undique breviter molliter pubescentia, penninervia, nervis laleralibus ulrinsecus 6-8 inter se Æ anastomosantibus, omnibus parum prominulis nec folium ruganlıbus. Inflorescentia terminalis : cyma terminalis unica vel subunica, cæteræ in axıllıs foliorum superiorum sensim reductarum pedunculatæ, omnes multifloræ et conglomerato-densifloræ. foliis breviores; pedunculi divaricali tenues, ut et sympodia et pedicelli breves undique dense pubescenti-villosuli, pilis brevibus prorsus versis; bracteolæ setaceæ, villosulæ floribus breviores. Flores ut videtur haud omnino bisexua- liter evoluti : in eadem inflorescentia reperiuntur enim corollæ staminibus exsertis et stylo alig. reducto, aliæ stylo exserto staminibus brevioribus, aliæ tandem siaminibus et stylo longe exsertis. Calix ovato-campanulalus, prorsus strigoso-pubescens, lobis 4 ovatis apice acutis vel subaculatis. Corolla extus glabra, tubo cylindrico exserlo, superne haud vel vix ampliato, limbi patuli lobis 4 subæqualibus oblongis apice obtusis. Fructus deest. Planta 1-1,5 m. alta. Ramulorum internodia 4-6 cm. longa. Foliorum lamina evoluta superficie 7-9 X 3-3,5 cm., peliolus 3-5 mm. longus. Pedunculi inferiores ad 4 cm longi. Cymæ 1,5-2,5 cm. altæ et 2-3,5 cm. lalæ. Bracteolæ 1,5-3 mm. longæ. Calicis ad 3 mm. longi, lobi cire. 1 mm. alti. Corolla calicis os cire. 8 mm. excedens, tubo 5 mm. longo, lobis superficie 3 X 1,5 mm. Geni- talia corelle os ad à mm. excedentia. Frutex 1-1.6 m. allus. pelala alba, in dumelis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8120 Espèce élégante à feuillage semblable à celui de FA. filifelia Rusby, de la Bolivie, mais bien différente par l'inflorescence: rappelle aussi l'A. filipes Mart. et Schau. dont elle diffère par l’indument, la forme du calice et des dents calicinales. : - Aegiphila euspidata Mart. et Schau. ex Schau. in DC. Prodr. XI, 653 (ann. 1847). Frutex 3-4 m. altus, fios flavus, in silvis pr. Sapucay, Dec., n. 1656; frutex 1-3 m. altus, petala ochroleuca, in dumetis in campis in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 7974 (4) et 7794a (2). Aegiphila platyphylla Brig., sp. nov. Frutex elatus, ramis undique dense pubescenti-tomentellis, cinereis pilis. substrigosis densis prorsus versis, obluse tetragonis vel subteretibus. Folia opposita, late ovata, apice pulchre cuspidata, marginibus integris valde convexis, basi exacte rotundata, petiolo cinereo prorsus pubescenti-tomentello brevi insi- dentia, firmula, supra læte viridia, Æ nitidula, secus nervos breviter pubes- centia, demum glabrescentia, sublus cinereo-viridia densiuscule molliter pubescentia, penninervia, nervis lateralibus utrinsecus 6-9 inter se anastomosan- bus, omuibus aliq. prominulis folium tamen haud ruganlibus. Inflorescentia terminalis; cymæ summs paucæ foliis ad bracteas breviores reductas suffultis, cæleræ in axıllis foliorum superiorum vix vel parum reductorum peduneulatis foliis. breviores, omnes multifloræ ei valde conglomerato-densifloræ; pedunculæ divaricati validiusculi, ut et simpodia et pedicelli brevissimi, undique dense (505) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 1169 pubescenti-tomentelli, pilis strigosulis prorsus versis; bracteolæ lanceolato- setaceæ tomentello-pubescentes breves. Flores unisexuales, hucusque tantum noti. Calix obconico-campanulatus, parvus, undique prorsus sirigoso-pubens, canescens, dentibus 4 ovalis brevissimis. Corolla alba extus glabra, calice bis vel ter longior tubo cylindrico exserto, superne vix ampliato, limbi paiuli lobis 4 subæqualibus oblongo-obovatis apice obtusis. Stamina divaricatim longe exserta, antherarum loculis parallelis oblongo-linearibus. Planta 2-4 m. alta. Ramulorum internodia media 2-4 cm. longa. Foliorum lamina superficie ad 10 X 6 cın., peliolus ad 1 em, longus. Peduneuli inferiores ad 3 em. longi. Cymæ 1,5-2 cm. alte et 1,5 2,5 cm. late. Bracteolæ 2-5 mm. longæ. Calicis ad 3 mm. longi lobi cire. 0,5 mm. alti. Corolla calicis os cire. 6-8 mm. excedens, tubo 5 mm. longo, lobis superficie 3-4 X 1,5-2 mm. Stamina corollæ os ad 8 mm. excedentia, antheris 1.5 mm. longis. Frutex 2-4 m, altus, petala alba. in dumetis pr. Bellavista, in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. n. 8056. Espèce voisine de l’4. cuspidata Mart. et Schau. dont elle se distingue très facilement par ses feuilles amples, largement ovées, son calice plus petit à dents deux fois plus courtes et ses anthères plus étroites. Vitex cymosa Bert. ex Spreng. Syst. veg. Il, 757 (ann. 1825). Frutex 6-8 m. altus, fructus niger, in dumeto pr. Itacurubi, Sept., n. 110$; arbor 8-12 m. alta (ex arbuscula 0,3-1 m. alta), cortex griseus crenatus, corolla dilute violacea, in nemoribus prope Cerropyto, Oct., n. 1252: arbor 6-12 m. alla (ex arbuscula 0,2-0,5 m. alta), petala violacea, in dumeto Cordillera de Altos, Nov., n. 3443 et 3443 a. ANONACEÆ Cfr. Plant. Hasslerian. I, p. 11; Bull. Herb. Boissier VI, Append. I, par Les Anonacées rapportées du Paraguay sont au nombre de 15 espèces dont 6 nouvelles. Ce sont : Aberemoa levis; Anona paraguayensis; A. glaucophylla ; Rollinia Hassleriana; R. longipetala; R. intermedia. Elles sont toutes des campos ou des ilols de forêts peu denses qui se trouvent dans cette formation; arbrisseaux, arbustes ou petits arbres. Dans les ilots de forêts des campos on trouve : Xylopia grandiflora (N. NE.); Anona coriacea (forme arborescente) (NE.); A. crassiflora (NE.); Rollinia intermedia (C. NE.): R. Hassleriana (N.); R. emarginata (P. t.) tous arbrisseaux ou petits arbres. Partout dans les campos : Anona dioica, A. nutans. Dans les campos du Nord-Est : Anona crotonıfolra. Dans le campos du Nord : Aberemoa levis; Anona paraquayensis; A. glauco- phylla; Rollinia longipetala. Communs aux campos du Nord-Est et du Nord : Aberemoa furfuracea, Anona coriacea, forme frutescenle et suffrulescente, A. grandifolia. Les campos du Centre qui sont les plus pauvres en espèces, n’hebergeant que deux espèces d’Anona et de Rollinia ; la plupart des espèces proviennent du Nord-Est et 1170 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SER.). (506) du Nord; et quelques-unes d’entre elles sont des arbres typiques du «Serrado » paraguayen tels que Anona coriacea, A. crassiflora. Les fruits des différents Anona sont comestibles, mais ils n'égalent ni comme arôme ni comme saveur ceux des Anona Cherimolia, A. oblusiflora et A. squamosa cultivés dans les jardins. ANONACEZÆ determ. Rob. E. Fries. Aberemoa furfuracea (St Hil.) Baill. Anona furfuracea St Hil., Fl. Bras. mer. I, pag. 34. Frutex 1-2 m., petala ochraceo-rubescentia. In campo p. Igatimi, Sept., 4686. — Frutex 1-1,5 m., petala purpurea. In campo Ipe-hu. Sierra Maracayu, Oct., 4998. — Frutex 1-2,5 m., flos ruber. Dumeta formans in campis in regione cursus superioris fluminis Apa. Dec., 8138. Aberemoa levis R. E. Fr. nov. sp. Frutex 0,5-1 m. altus, ramulis pedunculisque glabris vel apicem versus parce. stellato-hirsutulis, mox glabrescentibus, glaucis: foliis brevissime petiolatis, glaberrimis, subglaucis, obovatis, vel obovato-oblanceolalis, bası rotundatis vel subcordatis, apice acutis vel oblusiusculis, rigido membranaceis 10-17 cm. longis, 4-7 cm. latis, nervis supra et præsertim subtus prominentibus; peduneulis extraaxillaribus, 4-5 cm. longis, medio unibracteatis, bractea foliacea, oblonga vel lanceolata, 3-4 cm. longa, 0,7-1.5 cm. lata; sepalis triangularibus, acutis, petalis ovatis, acutis, 1,8-2,2 cm. longis, 1,1-1.6 em. latis, cano-stellato- hirsutis. In camp:s in regione cursus superioris fluminis Apa., Jan., n. 8361. Xylopia grandiflora St. Hil. St. Hil., Fl. Bras. mer. I, pag. 40. Arbor vel frutex 4-6 m., petala alba. Ad marginem silvarum in regione cursus superioris fluminis Apa, Oet., 7694. — Arbor 2-3 m., diam. 0.05-0,1 m., petala dilute rosea, sepala ferruginea. In silva Ipe-hu, Sierra Maracayu, Nov., 5361. — Arbor 6-8 m., diam. 0,2-0,3 m., petala alba, sepala ochracea. In silva Ipe-hu, Sierra Maracayu, Dec. 8138. Anona coriacea Mart. Mart., Fl. Bras. XIII : 1, pag. 6, tab. 1. Arbor 3-4 m., diam. 0,2-0,% m., petala flavo-virentia. In silva aprica Ipe-hu, Oct., 5177. — Suffrutex 0,5-1 m., petala viridia. In campis Ipe-hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5230. — Suffrutex 0,3-0,5 m., petala ochracea. In campis pr. Igatimi, Nov., 5470. — Suffrutex 0,3-0,5 m., petala ochracea. In campo pr. fl. Corrientes, Dec., 5861. — Frutex 0,6-0,8 m., flos flavovirens. In campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., 8165. Circumscriptio foliorum valde variabilis. Suffrutex foliis obovalis, breviter vel distincte petiolalis, basi cuneatis, vel arbor parva foliis orbicularibus, fere sessilibus, basi cordalis vel amplexicaulibus. Anona crassiflora Mart. Mart., Fl. Bras, XII : 1, pag. 7, tab. II et V. Arbor 3-6 m., diam. 0,2-0,5 ın., pelala ochraceo-ferruginea. In silva aprica Ipe-hu, Oct., 5131. ed << (507) R. CHODAT ET E, HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1171 Anona grandifolia St. Hil. et Tul. Ann. Sc. Nat., Sér. IT, Tome 17, pag. 131. A descriptione 1. ce. data differt foliis ovalibus vel late ovalibus, supra in nervo medio sæpe glabris. Petalis interioribus lanceolatis vel oblongo-lanceolatis, acutis. — Anona monticola, lasiocalyx, Malmeana ei grandifolia ulteriori examini commendanlur. Suffrutex 0,5-1 m., petala viridia. Fructus 8 cm. longus, 7 em. diam. In campis prope Igaliımi, Oct., 4839. — Suffrutex 0,3-0,5 m., petala ochracea. In campo Ipe-hu, Oct., 5117. — Suffrutex 0,5-0,8 m., petala flavo-virentia. In campo Ipe-hu, Nov.. 536%. — Frutex 0.8-1 m., flos cremeus. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., 8174. Anona erotonifolia Mart. Mart., Fl. Bras. XII : 1, p. 46. À descriptione Martiana differt foliis angustioribus, 10 em. longis. 2-2-2,5 cm. latis, floribus brevius pedunculatis, peduneulis 4-1,2 em. longis. Numne species diversa ? Suffrutex 0,5-0,6 m., petala griseo-rubescentia. Fructubus 6-8 em. longis, 4-6 em. diam. In campo Nanduracay, Oct., n. 4928. Anona diorca St. Hil. St. Hil., Fl. Bras. Mer. I, pag. 34. Suffrutex 0,5-0,8 ım., petala flavo-virentia. In campo pr. lac. Ypacaray, Nov.. 3529. — Suffrutex 0,3-0,5 m., petala viridia. In campo pr. Igatimi, Oct., 4827. — Suffrutex 0,5-1 ın.. petala viridia. In campo pr. Igalimi, Oct., 4832a. — Suffrutex 1-1,5 ın., petala viridia. In campo pr. Igatimi, Oct., 4832b. — Frutex 0,8-1 m., petala flavo-virentia. In valle fluminis Y-aca in campo montano pr. Chololo, Dee.. 6876. — Frutex 0,5-1 m., flos flavovirens. Prope Concepeion in campis arenosis, Oct., 7634. Anona nutans R. E. Fr. Anona spinescens Mart. var. nulans R. E. Fr. in K. Svenska Vet.- Akad. Handl., Bd. 3%, n. 5, pag. 43. Suffrutex 0.3-0,8 m., pelala ochroleuca, fructus edulis. In campo San Bernar- dino, Nov.. 3485. — Frutex 1-2 m., petala ochracea. In dumela pr. lac. Ypacaray, Dec., 3580. — Frutex 0,5-0,8 m., petaia sulphurea. Fructus 7 cm. longus, 5 cm. in diam. In campo pr. Igatimi, Sept., 4735. — Suffrutex 0.3-0,2 m., petala lutea. In valle fluminis Y-aca in campo pr. Chololo, Dec., 6695. — Frutex 1-2 ın., petala ochroleuca. interne purpurea. Prope Concepeion in glareosis inter Myrlaceas frutese., Sept., 7406. — Frutex 4-6 m., flos stramineus. interne purpureus. Prope Concepcion in campis dumeta formans, Oct., 7622. Anona paraguayensis R. E. Fr. nov. sp. Frutex 0,6-0,8 m. altus, ramulis pedunculisque fulvis, subglaucis, parce pube- rulis, mox glabrescentihus; foliis petiolis 3 mm. longis prædilis, elliptieis, basi cordatis, apice breviter acutis vel rotundatis, supra glaberrimis nervo medio impresso piloso excepio, subtus glabris vel parcissime pilosulis in nervo medio ac secundariis prominentibus fulvisque densius pilosulis, rigidis, 8-13 em. longis, 5-7 cm, latis; pedunculis terminalibus, solitariis, basi bracteolalis, 1,5 cm. longis; floribus nutantibus, vivis «viridibus»; calyce extus parce fulvo-sericeo intus glabro, laciniis triangularibus, acutis 5-6 mm. longis, 6-7 mm. fatis; peialis exterioribus rotundatis, basi cordatis, subacutis, pilis simplicibus griseo- 1172 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2e SER.). (308) sericeis, ca. 2 cm. longis et latis; petalis interioribus ovatis, acutis, cano- velutinis, ca. 2 cm. longis et 1,2 cm. latis; fructibus ignotis. In campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8097. Anona glaucophylla R. E. Fr. nov. sp. Frutex 1-1,5 m. altus, ramulis foliisque utrinque glaberrimis, glaueis; foliis rigidis, ellipticis vel late ellipticis, 8-15 em. longis, 5-11 cm. latis, sessilibus et valde amplexicaulibus, altera foliorum parte basali alteram tegente, apice breviler acutis, rotundatis vel subemarginatis, nervis supra et præsertim subtus promi- nentibus; pedunculis solitariis, extraaxillaribus, 1,2 cm. longis (fructiferis 2,5 cm. longis), glabris, basi bracteolatis: floribus nutantibus, vivis «albo- virentibus»; calyce extus et intus glabro, laciniis late triangularıbus, acutis, 3 mm. longis, 5 mm. latis; petalis exterioribus rotundatis, subaculis, glabris, 14-15 mm. longis, 15 mm. latis, interioribus angustioribus, lanceolatis, acutis, 14 mm. longis, 7 mm. latis; fructibus immaturis globosis, glabris, areolarum apieibus aculis. In campis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8119. Rollinia intermedia R. E. Fr. nov. sp. R. inter rugulosam el salicifoliam media. Arbor 3-6 m. alta, trunco 0,1-0,4 m. diam., ramulis, petiolis pedunculisque adpresse fulvo-puberulis; foliis 7-12 cm. longis, 2,5-3,5 em. latıs, petiolis 0,6-0,8 cm. longis præditis, oblongis vel ovatis, basi aculis sed in petiolum non decurrentibus, apice obtusis vel acutis, membranaceis, supra parce adpresse pilosulis, glabrescentibus. nervo medio subglabro, subtus pilis sparsis adpressis pilosis; pedunculis 1-3, oppositi- foliis, basi et interdum medio bracteolatis, ad 4,5 cm. longis; sepalis rotundato- triangularibus, acutis, 3 mm. longis, 2 mm. latis; alis petalorum exteriorum lingulatis, adscendentibus vel patulis, vivis «flavis vel flavovirentibus», cano- sericeis, ad 1,5 cm. longis, basi 0.3, sub apice 0,7 em. latis; fructibus ignolis. Cordillera de Altos in dumeto, Nov., n. 3475. — In dumeto pr. Igatimi, Oct., n. 4797. — In campo Ipe-hu, Sierra Maracayu, Oct., n. 5202. — Nom. vern. Araticu. Rollinia Hassleriana R. E. Fr. nov. sp. Frutex 1-2 m. altus, ramulis parce strigillosis, glabrescentibus; foliis petio- latis, petiolis 8-10 mm. longis, laminis rigidis, supra glaberrimis, suplus sparse strigillosis, ellipticis, basi rotundatis, apice rotundatis vel emarginatis, 5-8 cm. longis et 2,5-5 cm. latis; pedunculis solitariis geminisve, oppositifoliis, basi ac medio bracteolatis, strigillosis, 1-2 cm. longis; sepalis rotundato-triangularibus, acutis, extus fulvo-sericeis, 2 mm. longis, 2,5 mm. latis: alis petalorum exte- riorum vivis «melleis», rotundato-spatulatis, apice rotundatis, fulvo-tomentoso- sericeis, 15-18 mm. longis, basi 4, sub apice 10-15 mm. latis. Ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7862. (A suivre.) porn De 1 Go SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE Compte rendu des séances PAR Gustave BRRUVEHEB 27850 séance. Lundi 26 octobre 41324. — (juverle à 8 h. ‘/2 dans la salle de la bibliothèque de l'Institut botanique, Univer- sité. sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le procès-verbal de la 277me séance est adopté sans modification. — M. le Président a le plaisir d'annoncer que M. le Dr Ch. Bernard, de retour à Genève. a demandé à être de nouveau admis au nombre des membres effectifs de la Scciété: adopté à l'unanimité. — Le Comité annonce encore qu'il a fait des démarches pour obtenir l'échange des publications avec la Société des Naturalistes de l’Ain. à Bourg. — Le Cata- logue des périodiques scientifiques des Bibliothèques de Genève, dü à l'initiative de notre collègue M. le Dr Boubier ei publié sous les auspices de la Société botanique de Genève. vient d’être distribué aux différentes Sociétés et Institutions collaboratrices. Les frais de publication de ce catalogue, qui contient plus de 1500 titres de périodiques appartenant aux sciences biologiques et médicales, ont été entièrement supportés par la Société auxiliaire des Sciences et des Arts de Genève: M. le professeur Dr Chodat, au nom de la Société botanique, remercie bien vivement la Societe auxiliaire pour l'œuvre utile qu'elle a subventionnée. — Enfin, le Comité de Rédaction du Bulletin de la Société botanique fait savoir que plusieurs collaborateurs ont assuré leur concours pour la publication d'un irès prochain fascicule qui sera mis sous presse avant la fin de l’année; MM. les membres qui auraient encore quelque travail à faire publier sont priés de l’annoncer sans retard au Comité de Rédaction. — La proposi- tion d'une course mycologique aux bois d’Yvres (Haute-Savoie) pour le dimanche 16 octobre est décidée: la direction de cette course et les soins de convocation sont confiés à la Commission des herborisations. Les publications suivantes sont déposées sur le bureau : ALLEMAGNE : Botanisches Centralblatt, Nos 12 à 34 (190%); COSTA- RICA : Bol. Instituto fisico-geografico N° 35 (San Jose 1904): DANE- MARK : Botau. Tidskrift, vol. 26 (1904); ETATS-UNIS : Bull. Reg. University Montana, 1903-1904; Transactions of the Wisconsin Acad., vol. XIII, 2 (Madison, W.. 1909); University of California publications, Botan., sommaire du vol. I, 1902-1903; FRANCE : Archives de la Flore Jurassienne, fasc. 42 a 44 (Besancon 1904); Revue scientifique du Bour- . bonnais Nos 198-199 (Moulins 190%); HONGRIE : Magyar Bot. Lapok WI, Nos 6-7 (Budapest 1904); ITALIE : Bulletino Soc. botan. üal. Nos 5-6 (Florence 1904); Bull. bibliogr. Soc. bot. ital., vol. 1 (1904); Nuovo Giorn. bot. ilaliano (Forence 190%); VosLino : Richerche intorno allo Sviluppo e Parasissitismo della Septoria glauca et Glumacea (don de l’auteur; 117% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m sé.) (164) recu avec reconnaissance); RUSSIE : Bulletin du Club Alpin de Crimée (Odessa 190%); SUISSE : Bull. Herb, Boissier, Nos 7 a 10 (1904); Bul- leiin Soc. Vaud. Sc. naturelles, Nos 149-150 (1904): URUGUAY Anales Museo Nacional Montevideo (1905). RAPPORT SUR L’HERBORISATION DES 9-10 JUILLET 1904 AU PARMELAN (HAUTE-SAVOIE). — M. le D” Alfred Lendner donne lecture d’un récit détaillé et consciencieusement rédigé de celte herbori- sation, qui réunit six participants el s’effectua par un temps splendide et un soleil senegalien. M. Lendner a relevé au cours de cette excursion les noms de 290 phanérogames et cryptogames vasculaires appartenant aux formations suivantes : 1° Eléments des collines chaudes et sèches (garides) sur Villaz, mélangés à quelques ubiquistes des déclivités marécageuses (entre 600-800 m.); 20 Elements silvatiques à facies montagneux (800 a 1300 m.); 3° Vernaies (Alnus viridis) des régions supérieures, avec Chærophyllum aureum (1300 à 1500 m.). 40 Eléments de la région an superieure (avec Rhododendron ferrugineum: 1500 à 1800 m.) ; 50 Flore alpine, à éléments calcicoles ou, plus rarement, silicicoles (jusqu’à 1854 m.); 6° Rhodorée et éléments des lourbieres alpines (Sphagnum, Arnica, elc.), avec flore silicicole exclusive aux pâturages de Perthuis (1600 m. environ); 7° Florule alpine et rupestre sur l’urgonien de la cluse de Saint-Clair, à l'altitude très basse de 519 m. La récapitulation de ces résultats constate entre autres les trou- vaılles : 1° D'une plante inédite pour toutes les Alpes d'Annecy (Dianthus superbus). 2° De huit nouveautés pour le massif de la Filière, dont le Parmelan fait partie (Betula verrucosa, X Nigritella suaveolens, Aconitum Anthora, Sedum anopetalum, Imperatoria Ostruthium, Acer Pseudoplatanus, Echinospermum Lappula, Viola sciaphila). 3° Nouveau pour le Parmelan, mais constaté en d’autres régions du massif de la Filliere : Deschampsia flexuosa, Gymnadenia odoralissima, Rhamnus alpina, Epilobium palustre, Chærophyllum aureum var. macu- latum, Pyrola media, Serratula tinctoria var. Vulpü, Hieracium glaucum, etc. M. le professeur Ch.-Edouard Martin ajoule qu'en revanche, au point de vue mycologique, les résultats de cette herborisalion ont été presque nuls : une seule espèce se rapportant à une variété entièrement blanche du Tricoloma melaleucum a été récollée durant cette course; M. Marlin a déjà observé d’autres spécimens de cette forme blanche en différentes localités de nos montagnes (Jura et Préalpes). ADDITIONS AU CATALOGUE DE LA FLORE VAUDOISE. — M. Gus- tave Beauverd a herborisé durant la première quinzaine d’août dans les montagnes de l’Etivaz (Alpes vaudoises, bassin valléculaire de la Sarine) et a récollé plusieurs plantes intéressantes en de nombreuses localités (165) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENEVE, 1175 non signalées dans le Catalogue de la Flore vaudoise, de MM. Durand et Pittier (Bruxelles, 1881-82; Supplément en 1886) ni dans les notes et additions à ce Catalogue publiées par M. H. Jaccard in Bulletin Société Murithienne XXVII : 252-260 (Lausanne 1900). — Avant d’enumerer la liste de ces trouvailles, il convient de rappeler que les auteurs des ouvrages précités ont subdivisé les Alpes vaudoises en trois régions floristiques qui sont : 1° la plaine du Rhône: 2° le district rhodanien alpin (drainé par les affluents du Rhône) et 3° le district sarinien (draine par la Sarine et ses affluents). Les montagnes de l’Etivaz appartiennent à ce dernier district et sont limitées par trois chaines principales dont l’une, celle de Chaussy (2355 à 2540 m., grès et poudingue du Flysch) forme au Sud la ligne de partage des eaux entre le Rhône et la Sarine ; la seconde, celle de la Gumfluh (2100 à 2461 m.; calcaire urgonien au faite), est parallèle à celle de Chaussy et sépare au Nord le vallon de la Tourneresse de la vallée de Chäteau-d’OEx; la troisième, celle du Winten- berghorn-Arnenhorn (2353-2215 m.; Flysch), relie à l'Est les deux pre- mieres en formant la frontière berno-vaudoise. Vers l'Ouest, la vallée de l’Etivaz descend sur le thalweg du cours supérieur de l’Hongrin et le vallon septentrional des Mosses jusqu’au cours inférieur de la Tour- neresse, tandis qu'un chainon médian, celui de PArpille (2155 m. au Rocher à l’Ours; Flysch), se détache de la Tornette et sépare le vallon de l’Eau-Froide du bassin supérieur de la Tourneresse. A. Nouveau pour le district vaudois de la Sarine. l. Glyceria plicata Fries var. triticea M. T. Lange, in Haandb. Dansk. Fl. 2, Uppl. 78 (1856-1859); — ead. var. depauperata Crépin, Not. pl. Belg. III : 52 (186%). — Ruisseau du Scex-Rond, sur l’Etivaz, entre 1700-1800 m. d’altitude ! — La dispersion du Glyreria plicata type est mal connue pour la flore vaudoise, qui n’en signale aucune station dans le district alpin (cf. Durand et Pittier, Cat. fl. vaud. : 370); la variété triticea constitue une acquisition nouvelle pour la flore suisse tout entière. cette plante n'ayant été signalée, jusqu'à présent, qu’au Dane- mark. en Allemagne et en Belgique. 2. Juncus lamprocarpus Ehrh. — Sentier de Thoumaley, sur lEtivaz, jusqu’à 1700 m.; ruisseau de Seron (ou Sex-Rond) et Torneresse, jusqu’à 1600 m.; base de la Gumfluh. Probablement très répandu. et confondu avec J. alpinus? (trois seules slations signalées dans les Alpes par H. Jaccard, dans la vallée de l'Eau-Froide, district rhodanien). 3. Ranunculus trichophyllus Chaix. — Lac Lioson, a 1870 m., en masse dans la fange! (forme naine). — indiqué avec «??» à Château- d’OEx, in Durand et Pittier, Cat. p. 20; H. Jaccard, in Bull. Soc. Mur. XXVII : 250, le signale aux «marais de Lioson, Ormonds-dessous », station moins élevée et appartenant au district rhodanien ? 4. Saxifraga aizoides var. atrorubens Bert. — Col du Grand-Clé, à 1800 m., sur l’Elivaz. — Récoltée dès 1885 dans les éboulis du versant - vaudois de l’Oldenhorn (district rhodanien), vers 3000 m. environ, cette belle plante n’a loutefois pas encore été recensée pour le catalogue de la flore vaudoise. 5. Veronica serpyllifolia var. nummularioides DC. — Eboulis humides du versant vaudois de l’Arnenhorn, vers 2000 m., sur l'Etivaz. 1176 BULLETIN DE LBERBIER BOISSIER (ZW SÉR.). (166) Phyteuma hemispheericum L. — Versant vaudois de l’Arnenhorn, vers 2100-2200 m.; Tornette et Col du Scex-Rond, deux versants (2000 à 2300 m.); signalé par M. H. Jaccard (l. €. : 25%) à «la Paraz, » probable- ment versant des Ormontis ? 6. Artemisia Genipi Web. UT); — A. spicatu Wulf (1778). — Tele de Moine, pres du sommet (2350 m.). sur l’Etivaz. 7. Erigeron alpinus B hirsutus Gaudin (1829). — Cretes de l’Arnenhorn, jusqu’à 2200 m.; rochers du lac Lioson! 8. Erigeron alpinus var. exaltatus Briquet in Annuaire Conserv, et Jard. bot. Genève, Il: 115 (1899). — Rochers urgoniens de la chaîne de la Gumfluh, entre 1800-2000 m.. sur l’Etivaz. Forme extrême, ramifiée et élevée, de l’Erigeron glabratus Hoppe et Hornsch.. considéré comme sous-espèce de l’E. alpinus L. — Cette plante, découverte au vallon de Salles (Haute-Savoie) par M. Briquel, est nou- velle pour la flore suisse. B. Kouveau pour i’une ou plusieurs des chaînes du district vaudois de la Sarine. 10. Deschampsia flexuosa P. de Beauv. — Col du Grand Clé et Arnen- horn, 1800-2000 m., sur l’Elivaz, très répandu (nouveau pour la chaine frontière). 11. Avena versicolor Vill. (1779); — A. Scheuchzeri All. (1875). — Sommet de l’Arnenhorn. à 2215 m., sur l’Etivaz (nouveau pour la chaine frontiere); Tornetie, 2 versants. 12. Agrostis rupestris All. — Col du Grand Clé, vers 1800 m.; Arnen- horn, jusqu'à 2200 m., sur V’Elivaz : nouveau pour la chaîne frontière. — Tornette. sur Seron. 13. Calamagrostis tenella Host. — Eboulis W. de l’Arnenhorn, vers 2009 m., sur l’Elivaz : nouveau pour la chaîne fronliere, 1%. Poa Cenisia All. var. Halleridis Roem. et Schult. p. p. — Eboulis de l’Arnenhorn, vers 2000 m., sur l'Etivaz : forme très luxu- riante. à grands épillets glauques et violacés! (nouveau pour la chaine frontière). 16. Poa minor Gaudin. — Eboulis de l’Arnenhorn, vers 2000 m.. sur l’Elivaz (nouveau pour la chaîne frontière); versant N. de la Tornetle, jusqu'à 2500 m.! (M. H. Jaccard, L. c. : 255, l'indique pour la « chaine de Chaussy » sans préciser le versant). 17. Carex fœtida All. — Versant W. de l’Arnenhorn, vers 1900 m.. sur l’Elivaz (nouveau pour la chaîne frontière). — Col du Sex-Rond, sous Ja Tornelte. 18. Carex nigra All. — Arnenhorn, jusqu'à 2200 m.; col du Grand Clé, vers 1800 m., sur !’Etivaz : nouveau pour la chaîne frontière! — Col du Sex-Rond, de 1800 à 2000 m.; Tornette jusqu'à 2300 et lac Lioson, jusqu’à 1900 m. (« La Paraz » Jacc. 3 e., sans préciser le versanL!). 19. Elyna Bellardi (Allioni 1785) Koch (1848); — rpina ( 1805), Pax (1887); = E spicata Schrad. (1806). — Arête de l’Arnen- horn, vers 2100 m., sur l’Etivaz : nouveau pour la chaine frontière. — Revers N. de la Tornette, à 2300 m.! (signalé à Lioson par Gaudin, puis 37 G. BEAUVERD. SOCIETE ANIQUE GENÈVE. 4177 167 uv CIETE BOTANIQUE DE GENEY 11 par H. Jaccard, 1. €, pour « tous les sommets de la chaîne de Chaussy » ). 20. Luzula spadicea DG. — Col du Grand Clé et Arnenhorn, 1800- 2000 m., sur l’Elivaz : nouveau pour la chaîne frontière! 21. Sayina Linnæi Presl. — Sur les Mosses, sentier de Lioson, vers 1500 m. : nouveau pour la chaîne de Chaussy! 22. Stellaria nemorum L. — Forêts du sentier de Grand Clé, sur l’Elivaz : nouveau pour la chaîne frontière! — Aulnaies sous Sazième, jusqu’à 1700 m., chaine de Chaussy. 23. Arabis bellidifoliu Jacq. — Versant W. de l’Arnenhorn, 1900- 2000 m., sur V’Elivaz : nouveau pour la chaîne frontière. 24. Draba Wahlenbergü Harim. — Arête de l’Arnenhorn, à 2200 m. env., sur l’ELivaz : nouveau pour la chaîne frontière. 25. Sibbaldia procumbens L. — Col du Grand Clé (1800 m. env.) et versant W. de l’Arnenhorn, jusqu'à 2100 ın., sur l’Elivaz : nouveau pour la chaîne frontière! 26. Alchimilla pentaphyllea L. — Col du Grand Clé: Arnenhorn; Col d’Isenau, sur l’Elivaz : nouveau pour la chaîne frontière. © Vicia silvatica L. — Forêt du Grand Clé, jusqu'à 1600 m., sur l’'Etivaz (nouveau pour la chaîne frontière et les Alpes de l’Elivaz!). 28. Empetrum nigrum L. — Crête et sommet de l’Arnenhorn, de 2000 a 2215 m., sur l’Elivaz : nouveau pour la chaine frontière. — Echantillons à fleurs toutes hermaphrodites (le type est dioique). 29. Chærophyllum Villarsü Koch. -— Répandu sur les terrains siliceux des régions supérieures de l’Elivaz : Grand Jable; col du Grand Clé: Arnenhorn; l’Arpille de 1300 à 2200 m. — Nouveau pour les chaînes de l’Arpille, frontière et Gumfluh! 30. Bupleurum ranunculoides. — Abondant sur la crête de l’Arnen- horn. 31. Veronica saxaülis Scop. — Crête et versant vaudois de l’Arnen- horn, 2000-2210 m., sur l’Etivaz : nouveau pour la chaine frontière. 32. V. alpina L. — Eboulis W. de l’Arnenhorn, vers 2000 m., sur l’Etivaz : nouveau pour la Chaîne frontière. — Versant N. de la Tornetie; Col d’Isenau : répandu. 33. Euphrasia Salisburgensis et var. nivalis Beck : Scex-Rond, vers 1900 m.; Arnenhorn, de 1800 à 2000 ın.; pointe des Salaires, vers 1900 m., sur l'Etivaz (nouveau pour les chaines frontières et Gumfluh). 3%. Lonicera cerulea L. — Sentier du Grand Clé jusqu’à 1700 m., sur ’Etivaz : nouveau pour la chaîne frontière. — L’Arpille, versant S., sur Thoumaley, 1800 m. environ! 35. Scabiosa lucida Vill. fl. albo : éboulis de la Tor nette, vers 2300 m. (Porta!); le type, à fleurs lilas, est particulièrement abondant à la Gumfluh! (cf. Durand et Pittier, Cat. fi. vaud. : 173 « nul dans la vallée de l’Elivaz. ») 36. Antennaria carpathica R. Br. — Crêtes de l’Arnenhorn; crêts du Grand Jable (nouveau pour la chaîne frontière). 37. Gnaphalium supinum L. — Col du Grand Clé, à 1800 m. env., sur ’Elivaz; versant vaudois de l’Arnenhorn; col d’Isenau, sur Sazieme (nouveau pour la chaîne frontière). 35. X Cirsium Heerianum Næg. (= C. acaule X rivulare). — Haut de 1178 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2ime sin.). (168) la foret du Grand Jable, sur l’Etivaz, vers 1600-1700 m.; sentier du Scex- Rond, vers 1500-1600 m.. au bas de l’Arpille : nouveau pour les chaînes de la Gumfluh ei de l’Arpille. 39. Leontodon pyrenaicus Gouan. — Col du Grand Jable : nouveau pour la chaîne frontière. — De nombreux échantillons récoltés a l’Arnenhorn et au col du Scex-Rond (ou Seron), el que nous avions pris à première vue pour L. pyrenaicus, appartiennent lous à une forme monocephale du L. autumnale! 40. Crepis montana Tausch. — Chainon du Grand Jable, à la Gumfluh; Arnenhorn, jusqu'à 2100 m.; Tele de Moine, sur l’Elivaz, jusqu'à 2200 m. (nouveau pour les Alpes de l’Elivaz). 41. Hieracium alpinum L. var. Halleri Nil. (f. tubulosum). — Col du Grand Clé, à 1800 m. env., sur l’Etivaz. — Nouveau pour la chaîne fron- liere. D. Stiations nouvelles de plantes intéressantes. 42. Festuca alpina Sul. — Sommet de la Tele de Moine, 2356 m.. sur l'Etivaz. %3. Delphinium elatum L. — Forêts de l’Arpille, vers 1700 m., sur Thoumaley, Eau froide de l’Etivaz (signalé par Riltn. sans station dans les « Alpes de l'Eüvaz»). 44. Thalictrum minus L. — Revers sud de l’Arpille, sur Thoumaley, vers 1700 m. (en masse). 45. Sempervivum montanum L. — Abondant sur les rochers de la Tête au Moine et du Scex-Rond, entre 1800-2000 m., sur l'Etivaz. 46. Erigeron Villarsü Bell. — Sommet de la Tour d’Ai! (nouveau pour celte chaine?) : Enfin, P’Alnus incana DC., très commun le long de la Tourneresse, sur l’Etlivaz, s’y rencontre fréquemment avec des fruits recouverts des belles excroissances purpurines de l’Exoascus alnitorquus. _ — D'une manière générale, les résultats de cette herborisalion confir- ment l’opinion de M. H. Jaccard tendant à ne pas accorder à la vallée de la Grande-Eau le rôle exagéré de limite naturelle que lui attribuent MM. Durand et Pitlier dans leur Catalogue de ta Flore vaudoise (cf. Jac- card, Bull. Soc. Murith. XXVII : 252, ann. 1899); en outre, il convient de remarquer que : i 1° les plantes de cette liste indiquées comme nouvelles pour toute la flore vaudoise appartiennent à des espèces polymorphes communes dont les variétés sont fréquemment négligées par les collecteurs; 20 les nouveautés pour le seul district de la Sarine se répartissent en a. ubiquistes de la plaine que l’on n’est pas accoutumé d'observer dans les régions plus élevées; b. variétés plus ou moins négligées de types com- muns à la montagne et c. espèces alpines répandues dans les Alpes pen- nines, mals beaucoup plus rares au delà de ce massif en raison du nombre restreint de stations altitudinaires favorables ; 3° les autres stations nouvelles mettent tout particulièrement en évi- dence l’abandon complet dans lequel les collecteurs ont laissé à tort la chaine frontière berno-vaudoise, sur l’Etivaz; la liste des plantes qui se rapporte à cette pelite chaîne aurait pu être augmentée de nombre de (169) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENÈVE. 1179 bonnes espèces telles qu'Aconitum paniculatum, Aquilegia alpina, Gen- tiana Asclepiadea, Androsace Chamæjasme, Achillea macrophylla, Mulge- dium alpinum, etc., elc., partout répandues dans les Alpes de l’Etivaz; nous avons restreint notre choix aux espèces les plus rarement signalées dans l'ensemble de ces Alpes; presque loutes possèdent des stations de plus en plus nombreuses à mesure que l’on se rapproche du massif pennin. Bien que très imparfaite, cette liste mérite d'engager les floristes locaux à porter leurs pas jusqu’au Wintenberghorn (2356 m.), point culminant d’une longue arête entièrement vierge au point de vue bola- nique. DEUX PLANTES DES ALPES DU TESSIN NOUVELLES POUR LA FLORE SUISSE. — M. Auguste Guinet donne lecture d’une note faisant savoir que M. Paul Chenevard a herboris&e cel été pendant quelques jours dans les vallées de Reccia et de Bavona et cela avec le concours de M. J. Braun, de Coire; cette region contiguë au Val Maggia était très peu connue. Ces messieurs ont obtenu des résultats fort intéressanis qu'ils publieront l’année prochaine; ils peuvent dire dès maintenant que bien des espèces nouvelles pour la flore tessinoise ont été rencontrées el parmi celles-ci le Saponaria lutea. A la même époque, M. Samuel Aubert, qui traversait la vallée de Bosco, avait l’obligeance d'envoyer à M. Chenevard quelques plantes qu'il y avait récollées. Parmi des Saxifraga oppositifolia! se trouvaient quelques exemplaires de Saxifraga retusa Gouan. Cette plante avait, dit-on, élé déjà trouvée l’année dernière dans les Alpes de Bosco, où par conséquent elle ne serait pas rare. Ces deux espèces constituent une nouvelle acquisition pour la flore suisse. STATIONS NOUVELLES POUR LA FLORE DU BASSIN DE GENEVE. — M. Auguste Guinet, au cours de ses herborisations bryologiques. à récolté quelques phanérogames dignes d’être signalées; ce sont : 1. Salvia verticillata L., dans les lieux rocailleux au-dessus de Farges, base du Mi Crédoz (Ain). Bien que découverte en 186% par Fauconnet et Rapin, cette station n’avait jamais été publiée el ne figure ni dans la liste des stations de nos différentes flores locales, ni dans le Catalogue de la Flore de bassin du Rhône du Dr Saint-Lager; une note manuscrite, de la main de Rapin, la signale dans l’exemplaire interfolié du Catalogue de Reuter conservé à l’Herbier Delessert : la constatation de la présence de celte plante à Farges 40 ans après la date de sa décou- verte vient à point tirer de l'oubli une espèce fort rare de la flore juras- sienne. 2. Eryngium alpinum L. dans les escarpements rocheux au S.-W. du Colombier de Gex. — En parlant de l’Eryngium, Michalet, dans sa Botanique du Jura (p. 170, 1864) signale deux stations de celte plante au chälet de la Cheneillette (sur Gex) et au Reculet (d’après Haller), mais se demande si elle doit continuer à figurer dans le catalogue ! Pris sur la crête de la Marchenspitz et au Ritzberg. 1180 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SsiR.). (170) de la Flore jurassique «personne, à sa Connaissance, ne l’y ayant récoltée depuis bien longtemps.» — La trouvaille de M. Guinet, renforcée par une récolte de la même plante au Reculet par M. Schmidely (compte rendu mss. d’une excursion de la Soc. bot. de Genève en 1879), résoud définitivement cette question par l’affirmalive. M. Guinet, en outre, a récolté dans les massifs de Pormenaz et des Aiguilles-Rouges (vallée de l’Arve, Haute-Savoie) de beaux exemplaires de Bupleurum stellatum, Senecio incanus, Hieracium intybaceum et H. Pelleterianum. UNE STATION DE PYROLES DANS LE JURA VAUDOIS. — M. le professeur D" Chodat, au cours d’une herborisalion avec ses étudiants en juin 1904, a trouvé au-dessus de Gimel, dans un bois de pins, une localité inédite où les Pyrola chlorantha, P. secunda, P. rotundifolia et P. uniflora croissaient pele-mele et en grande abondance. Selon le Catalogue de la Flore vaudoise Durand et Pittier (pp. 224 et 445), la premiere et la dernière de ces espèces sont particulièrement rares dans le Jura; en cutre, la réunion des quatre espèces dans une même slalion mérile d’être signalée. UNE OLEACEE JAPONAISE RUSTIQUE SOUS LE CLIMAT DE GENEVE, — M. Henri Romieux présente un rameau fleuri d’Osmanthus Aquifolium Sieb. el Zucc., bel arbuste originaire du Japon et dont les fleurs très odorantes se sont épanouies en grande quantité dans la pro- priété de notre collègue à Florissant; MM. Augustin de Candolle et Beau- verd ont constaté la floraison de cette même Oléacée introduite en d’autres propriétés du canton de Genève. — Pour terminer la séance, M. le Dr A.-Maurice Boubier introduit une motion d'ordre tendant à engager la Sociélé à appuyer la Delegation d’une lanque auxiliaire internationale composée d'un grand nombre d’as- socialions et d’individualites scientifiques de toutes nations. Après discus- sion entre l’auteur de cette motion et MM. Augustin de Candolle, Chodat, Marlin et Dr Penard, il est décidé d'approuver l'initiative de M. Boubier, qui est chargé de faire le nécessaire afin d'inscrire la Société botanique au nombre des signataires de la délégation. Séance levée à dix heures; 14 membres présents : MM. Aug. de Can- dolle, Penard, Romieux, Viret, Beauverd; Bernard, Boubier, Chodat, Fre- dericks, Guinet, Lendner, Martin, Revaclier et Schmidely. Le secrétaire : Guslave BEAUVERD. PLANTE AFRICNE Nous référant à l’annonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons Île plaisir d'informer nos cor- respondants que PAÆerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1909, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal el spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Junon. L'étude de ces plantes a été confiée à M. le Prot. D F.-=Scanz, à Zurich. Il en a été extrait de petites collections dont il reste encore six exemplaires renfermant de 52 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambézy. ANNALES MYCOLOGICI EDITI IN NOTITIAM SCIENTIÆ MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die Gesammtinleressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Bespreenungen Wichtiger mycologischer Publi- cationen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahryangs 25 Mark. Abonnements nimm! enigegen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W., Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLENDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. Er" +. Dir EEE an he Area KANNE», rt INDEX BOTANIQUE GENRES, ESPÈCES, VARIÉTÉS et NOMS NOUVEAUX DE Cryptogames et Phanéropames publiés dans l'Ancien Monde à partir du 4 janvier 4904 Complément au Card Index américain. Index seul. Bulletin Index seul. et Bulletin. Suisse 2 Oifr 20 fr. 30 fr. Abonnements : \ RE : ( Union postale ... 25 » 25 » 40 » Pour tous les autres renseignements, s'adresser à L’HERBIER BOISSIER Agénor BIGNENS, Ébéniste a RANCES, Vaud (Suisse) FOURNIT DES Meubles à tiroirs pour classer les fiches DE L'INDEX BOTANIQUE v Lui écrire par carte postale de 10 centimes pour tous renseignements. SPÉCIALITÉ DE MEUBLES A FICHES pour le Commerce, la Banque, les Sociétés, Catalogues, etc. etc. Genève. — Imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26, BULLRTEN L HERBIER BOISSIER GUSTAVE BEAUYERD CONSERVATEUR DE L'HERBIER Chaque Qollaborateur est responsable de ses Iravanı. 2 SECONDE SERIE Tome IV. 1904. N° 12. Bon à tirer donné le 5 décembre 1904. Prix de lFAbonnement 90 FRANCS PAR AN POUR LA SUISSE. — 25 FRANCS PAR AN POUR L'ÉTRANGER. OO Les abonnements sont reçus AU RDBIER BOISSTER CHAMBÉZY (Suisse). PARIS | BERLIN PAUL KLINCKSIECK BR. FRIEDLÆNDER & SOHN 3, rue Corneille. | 44, Carlstrasse. LONDRES WILLIAM WESLEY & SON 28, Essex Streel. 1904 Tous droits de reproduction et de traduction réservés pour tous pays, y compris la Hollande, la Suede et la Norvège. L'expédition de chaque numéro étant soigneusement contrôlée, l'administration du Bulletin décline toute responsabilité pour numeros égarés TGS PAR BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER SECONDE SERIE SOMMAIRE DU N° 12. — DÉCEMBRE 1904. Pages l. — Olga Fedtschenko ei Boris Fedtschenko. — MATERIAUX POUR LA FLORE DE LA CRIMEE(äswivre). 1181 I. — Franz Stephani. — SPECIES HEPATICARUM (suite). 1197 II. — Gustave Camus. — SOCIÉTÉ POUR L’ETUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVETIQUE. (Société pour l’etude de latlore francaise transionmec) rene te 1215 IV. — Th. Herzog. — DIE LAUBMOOSE BADENS. Eine bryogeographische Skizze (Fortsetzung folgt)......... 1241 \. — Jd. Bornmüller. BEITRÄGE ZUR FLORA DES ELBURSGEBIRGES NORD-PERSIENS (Fortsetzung folgt). 1 257 \I. — Robert Chodat el Émile Hassler. — PLANTÆ HASSLERIANÆ soit ENUMERATION DES PLANTES RECOLTEES AU PARAGUAY par le D' Emile Hasster. d’Aarau (Suisse), de 1885 à 1902 fsuite)..:. 1273 \IL — Gustave Beauverd. — SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE. Compte rendu de la seancedu 14 novembre 1904. 1289 VII. — INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL DE L'ANCIEN MONDE. AVIS IN DOP LAN EL MAS el ee RE 1559 IX. — Robert Buser. — BIBLIOGRAPHIE. ............ : 1360 INDEX BOTANIQUE UNIVERSEL. ...... Nos 9915 à 10207 Table des travaux par noms d'auteurs contenus dans ce volume. IN SOmE Série na. se PR Ne MEL ee 1293 Table des planches contenues dans ce volume. IV, 2me série. .... 1294 Table des travaux par ordre de matières contenus dans ce volume IV, DMESSETIER N de late Rene Le Re ANNÉE LA ARS Er EE 1295 Index des noms de plantes cités dans ce volume. IV, Qme série... 1297 OBSERVATIONS Les auleurs des travaux insérés dans le Bulletin de l’'Herbier Boissier ont droit gratuitement à trente exemplaires en tirage à part. Aucune livraison n'est vendue séparément. Les abonnes sontinvilés à présenter leurs réclamations dans les quinze jours qui suivent la publication de chaque numéro. BEEERETIN DE LAERBIER BOISSIER 2me SERIE. — TOME IV. — 1904. N° 12. MATERIAUX POUR LA FLORE DE LA CRIMÉE PAR Mne Olga FEDTSCHENKO et M. Boris FEDTSCHENKO (Suite.) AMARANTACEÆ 842. Amarantus retroflexus L. Vers. du nord : Katcha, le 28 juillet, fruits. 843. Albersia Blitum Kunth. Côte merid. : Aloupka, le Ler juillet, fruits. 844. Polycnemum majus A. Br. Vers. du nord : Tiberti, le 9 juin. fl.; Bakhtchissaraï, le 26 juillet, fr.: entre Katcha et Bakhtchissaraï, le 2 août, fr. Côte mérid. : Alouchta, le 13 juillet, fruits. POLYGONEÆ 845. Rumex confertus Willd. (— Rumex alpinus L. var. subealligerus Boiss.). Vers. du nord : Tiberti, les 7 el 9 juin, fr. ; pres de la station Bakhtehissarai. le 41 juin, fr. Env. de Seb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fr. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 12, 5 décembre 190%. 791 1182 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (122) 6846. Rumex crispus 1. Vers. du nord : Taouchane-basar, le 1% juillet, fr.; Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 2% juillet, fr. 847. Rumex conglomeratus Murr. Rey. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff. le 6 juin, fi. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 8 juin, fl. 848. Rumex pulcher |. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin, fruits. Côte merid. : Aidanil, le 5 juillet, jeunes fruits. 849. Rumex acetosa L. La Faila : Porte de Baidar, le 28 juin, fruits. 850. Atraphaxis spinosa |. Sondak, montagne Altchak-kaia, le 24 juillet, fr. 851. Polygonum Bistorta L. La Laila : Tehalyrdag, le 9 juillet, en fleurs. 852. Polygonum Persicaria L. Vers. du nord : Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 2% juillet, À. 853. Polygonum lapathifolium L. Vers. du nord : Stalion Elbouzly, le 19 juillet, 1. 851. Polygonum Convolvulus L. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin. fr. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fr.; Skélia, le 31 juillet. fr. Soudak : le 20 juillet, fruits. 855. Polygonum dumetorum L. Vers. du nord : Skelia, les 30 et 31 juillet, fruits. 856. Polygonum Bellardi All. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl.; Djankoi, le 45 juillet, fl. et fr. Vers. du nord : Skélia, le 30 juillet, fruits. 897. Polygonum maritimum L. Soudak, au bord de la mer, le 20 juillet, fr. (123) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDISCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 1183 THYMELÆÆ 858. Thymelæa Passerina (loss. el Germ. Vers du nord : Taouchane-basar, le 1% juiilet, fl. et fr.; Bakhtchissaraï, le 26 juillet, fr. Côte merid. : Alouchta, le 13 juillet, f.: entre Alouchta et le village Korbekly, le 9 juillet, fr.: dans la region pierreuse du Tchatyrdag, au-dessous du bois de hötres, le 9 juillet, fl. ELÆAGNACEÆ 859. Elæagnus hortensis M. B. (= E. anguslifolia L.) Soudak, près du ruisseau au pied de la montagne Altchak-kaia, le 21 juillet, jeunes fruits. — Soudak, le 16 septembre 1860, fr. (Prof. Kaufman). SANTALACEE 860. Thesium ramosum Hayne. Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 9 juin, fi. et fr.: vallée de la Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl.; Tavel, le 13 juin, fl. et fr. ; Skelia, les 30 et 31 juillet, fl. et fr. La Jaila : près de la Porte de Baïdar, le 28 juin, fl. et fr. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin, fleurs. Cöte merid. : Aloupka, montagne Krestowaïa, le 9 avril 1900, fl. (Arsenieff). LORANTHACEÆ 861. Viscum album L. Vers. du nord : Katcha, sur un pommier dans le jardin de M. Koulakoff, le 26 juillet, fr. 862. Arceuthobium Oxycedri M. B. Côte merid. : Oriande, le Ler juillet. Entre Soudak et Novy Svele, le 22 juillet. ARISTOLOCHIEÆ 863. Aristolochia Clematitis L. Vers. du nord : dans la vallée de la Katcha, au jardin de M. Koulakoff, le 7 juin, fl. (spont.). 1184 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). (124) EUPHORBIACEÆ 864. Euphorbia Peplis L. Côte mérid. : au bord de la mer à Alouchta, le 11 juillet, fl. et fr. 865. Euphorbia Chamæsyce L. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fruits. 866. Euphorbia pilosa L. Vers. du nord : vallée de Jossafate, le 10 juin, fruits. 867. Euphorbia platyphylla |. Vers. du nord : Kalcha, le 28 juillet, fruits. 868. Euphorbia stricta L. Côte mérid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fr. — Miskhor, le 16 juin, fr. (Arsénieff). 869. Euphorbia helioscopia L. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fr.: dans la vallée de Katcha, entre Tolle el Katchikalène, le 8 juin, fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fr.; Inkermann, le 23 juin, fr. Côte merid. : Aloupka. le 15-20 avril 1897, fr. (Arsenieff). 870. Euphorbia exigua L. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaia, le 15 juin, fl. 8571. Euphorbia falcata L. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fleurs. Vers. du nord : Skélia, le 30 juillet, fruits. Env. de Séb. : monastère St-Georges, le 19 juin, fr. ; cimetière Bratskoie, le 23 juin, fr. Côle mérid. : Alouchta, le 11 juillet, fr.: monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fr.; entre la Porte de Baïdar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fr.; Tehatyrdag, le 9 juillet, fr. — Ai-Todor, le 13 juin, fr. (Arsénieff). 872. Euphorbia Ledebourii Boiss. La Laila : près de la Porte de Baïdar, le 28 juin, fruits. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fleurs. Soudak, environs de la ville, le 20 juillet, fr.; au bord de la mer, le (125) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMEE. 1185 21 juillet, fr.; entre Soudak et Novy Svête, le 22 juillet, fr.; montagne Altchak- kaïa, le 21 juillet, fr. 873. Euphorbia græca Boiss. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalene, le 8 juin, fl.; Skelia, le 30 juillet, fr. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar el Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin. fruits. Soudak, le 20 juillet, fruits. 874. Euphorbia petrophila C. A. M. (=E. saxatilis M. B.). Côte merid. : Chaïtane-Merdvène, le 26 juin. fl. La Iaila : Aï-Petri, le 2 juillet, fruits. Env. de Seb. : monastère St-Georges, le 49 juin, fl. et fr.; Balaklawa, le 20 juin, fl. 875. Euphorbia Gerardiana Jacq. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fl. et fr.; Djankoi, le 15 juillet, fr. 876. Euphorbia leptocaala Boiss. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fruits. Var. (capsulæ omnino læves). Rey. des steppes : Djankoi, le 15 juillet, fruits. 877. Euphorbia virgata W. K. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 16 juin, fruils. — Simpheropol, 1897, en fleurs (Tsebrikoff). Vers. du nord : pres de Tolle, le 9 juin; Tiberti, le 7 juin, fr.; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin; Tavel, le 13 juin, fr.: Taouchane-basar, le 1% juillet, fr.: pres de la station Bakhtchissarai, le 41 juin, fr. Env. de Seb. : ruines de Khersones, le 22 juin, fr. 878. Euphorbia agraria M. B. Reg. des sleppes : aux environs de Simpheropol, le 15-17 avril 1897, fl. (Tsebrikoff). Vers. du nord : Alma, le 6 juin: dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl. Entre Sebastopol et le monastère S!-Georges. le 19 juin, fl. 1186 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (126) 879. Euphorbia glareosa M. B. Reg. des steppes : Simpheropol, le 15 et montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fl., jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. et environs de la ville, le 13 juin, fl. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fl.; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fl.: Karassou-bachi, pres de Karassou-basar, le 24 juillet, fr. Env. de Seb. : monastère St-Georges, le 19 juin, 11.; Balaklawa, le 20 juin, fl. Var. £ minor Boiss. Soudak, montagne Altchak-kaia, le 21 juillet, fr. 880. Euphorbia amygdaloides L. Vers. du nord : vallée de Jossafate, le 10 juin, fr.; Baïdary, le 25 juin, déjà sans fruits; Tehatal-kaia, le 25 juin. 881. Euphorbia Myrsinites L. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalene, le 8 juin, fr. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fr. 882. Euphorbia rigida M. B. (= E. biglandulosa Desf.). Côte merid. : Entre la Porte de Baïdar et Chaïlane-Merdvène, le 26 juin, déjà sans fruits. 883. Andrachne telephioides L. Vers. du nord : Kalcha, le 22 juillet, fr. ; Tiberti, le 7 Juin, fl., entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin, fr.; Skélia, le 30 juillet, fr.; bois de hetres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia, le 26 juin, fl. Côle mérid. : entre la porte de Baïdar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fl.; Alouchta, le 12 juillet, fr. 884. Crozophora tinctoria (L.) A. Juss. Côte mérid. : Alouchta, le 12 juillet, fleurs. 885. Mercurialis perennis L. Vers. du nord : Vallée de Jossafate, le 10 juin, fr. ; Tavel, le 13 juin. 886. Mercurialis annua L. Reg. des steppes : Simpheropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, N. (127) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 1187 Côte merid. : Aloupka, le 1er juillet, fruits. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fleurs. Théodoste, le 17 juillet, fruits. URTICACEÆ 887. Urtica dioica L. Vers. du nord : Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 24 juillet, fr. 888. Urtica pilulifera I. Vers. du nord : Tehoufoute-kalé, le 10 juin, fleurs. Env. de Séb. : près du monastère à Inkermann, le 4 avril 1900, en fl. (Arsé- nieff). 889. Parietaria officinalis L. Vers. du nord : monastère Ouspenski, le 40 juin, fl: Mangoup-kale, le 29 juillet, fr. 890. Parietaria judaica |. (= P. diffusa-W. K.). Vers. du nord : Katchikalene, le 8 juin, fleurs. Env. de Seb. : Inkermann, le 23 juin, fleurs. 891. Parietaria lusitanica L. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 45 juin, fl. Vers. du nord : Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 24 juillet, fr. Env. de Seb. : Balaklawa, le 20 juin. 11. Soudak, le 20 juillet, fruits. 892. Humulus Lupulus L. Vers. du nord : Katcha, le 2 août. fleurs. 893. Celtis Tournefortii Lam. (= Celtis aspera Stev.). Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar el Chaïtane-Merdvène, le 26 juin. Soudak, le 20 juillet. Var. glabrata (Stev.) Boiss. (= Cellis glabrala Stev.). Vers. du nord : dans la vallée de Kalcha, entre Toll& et Katchikalène, le 27 juillet. 1188 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2 SÉR.). (128) Côte mérid. : entre la Porte de Baidar el Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fr. Env. de Séb. : monastère Saint-Georges, le 19 juin. Soudak, au pied de la montagne Altchak-kaïa, le 21 juillet. 894. Ulmus campestris 1.. Var. suberosa Ehrh. (sp.). Vers. du nord : Karassou-bachi près de Karassou-basar, le 24 juillet. Env. de Séb. : monastère Saint-Georges, le 49 juin. CUPULIFERÆ 895. Quercus sessiliflora Sn. Vers. du nord : bois de hötres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia. le 26 juin. Côte merid. : Tehatyrdag, le 9 juillet. Var. pubescens Willd. (sp.). Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 9 juin; dans la vallée de Katcha, le 26 juillet: entre Ourkousta et Ienissala, le 4er août: Skélia, le 30 juillet. Côte merid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet. — Aloupka, montagne Krestowaia, le 9 avril 1900, jeunes feuiiles (Arsénieff). Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin. Entre Soudak et Novy Svète, le 22 juillet, fruits. 896. Fagus silvatica L. Vers. du nord : dans un bois près de Mangoup-kalé, le 29 juillet; entre Ourkousta et Ienissala, le ler août: près de la Porte de Baïdar, le 25 juin. Cöte mérid. : dans un bois près du monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet. 897. Corylus Avellana |. Vers. du nord : Tiberti, le 11 juin: Mangoup-kale, le 29 juillet. Côte mérid. : dans la vallée de Laspi, le 28 juin. 898. Carpinus Betulus |. Vers. du nord : près de la Porte de Baïdar, le 27 juin, fruits. 899. Carpinus Duinensis Scop. Vers. du nord : Tiberti, les 6 et 7 juin, fruits. Göte merid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïtane Merdvene, le 26 juin, fr. (129) OLGA FEDISCHENKO ET BORIS FEDTSGHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 1189 BETULACEÆ 900. Alnus glutinosa (1) Willd. Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 11 juin. SALICINEÆ 901. Salix alba 1. Vers. du nord : dans la vallée de Kaicha. entre Tolle et Katchikalène, le 8 juin, fr. Env. de Seb. : Inkermann, le 23 juin. 902. Salix amygdalina L. Soudak, au pied de la montagne Altchak-kaia, le 24 juillet. 903. Salix purpurea I... Vers. du nord : entre Tollé et Katchikalène: au bord de la rivière Katcha près de Katchikalene, le 8 juin; Karassou-bachi, près de Karassou-basar. le 24 juillet. Côte merid. : monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, 904. Salix Caprea 1. Vers. du nord : Taouchane-basar, le 14 juillet. 905. Populus alba 1. Soudak, le 20 juillet. 906. Populus tremula L. Vers. du nord : Porte de Baïdar, le 27 juin. 907. Populus nigra L. Vers. du nord : Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 24 juillet. ALISMACEÆ 908. Alisma Plantago |.. Cöte merid. : entre le village Chouma el Taouchane-basar, le 14 juillet, 1. 1490 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zt SER.). (150) JUNCAGINEÆ 909. Triglochin palustre L. Côte mérid. : Tehalyrdag, dans la région pierreuse, près d'un cours d’eau, le 9 juillet. fl. POTAMEÆ 910. Zostera marina |.. Env. de Séb. : dans la baie à Balaklawa, le 20 juin. 911. Zostera nana hoth. Env. de Séb. : Inkermann, Tehernaia Retchka, le 23 juin. 912. Arum orientale M. B. Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, fr. Vers. du nord : entre Tollé et Kaichikalène, le 8 juin, fr.: Tavel, le 43 juin. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin, fruits. Var. elongatum Slev. (sp.). Vers. du nord : pres de la Porte de Baïdar, le 26 luin, fleurs, TYPHACEÆ 913. Sparganium ramosum Huds. Vers. du nord : Stary Krym et Elbouzly, le 19 juillet, fi. 914. Typha latifolia L. Vers. du nord : Karassou-bachi, près de Karassou-basar, le 2% Juillet, fl. ORCHIDEÆ 915. Aceras hircina (L.). Var. caprina Rchb. Côte mérid. : Laspi, le 28 juin, Il. 916. Anacamptis pyramidalis (l..) Rich. Vers. du nord : Tehatal-kaia, le 25 juin, f.: Porte de Baidar, le 26 juin, fl. Côte merid. : Laspi, le 28 juin, en fleurs. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 juin. en fleurs. (131) OLGA FEDISCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMER. 1191 917. Orchis Morio |}. Côle merid. : Aloupka, le 15-20 avril 1897, fleurs (Arsenieff). 918. Orchis Comperiana Slev. Côle mérid. : Laspi, le 28 juin, en fleurs. 919. Orchis coriophora L. Vers. du nord : Taouchane-basar, le 14 juillet, fr. : Porte de Baidar, le 27 juin, fl. et fr. Côte merid. : Laspi, le 28 juin, fleurs et fruits. 920. Orchis Simia Lam. Côte merid. : Aloupka. le 15-20 avril 1897, fleurs (Arsenieff). 921. Orchis fusca Jacq. Vers. du nord : Tehatal-kaia, le 25 juin, fl.: bois de hêtres entre Chaïtane- Merdvène et le village Skélia, le 26 juin, fl. Côte merid. : Laspi, le 28 juin, fruits. — Aloupka, le 15-20 avril 1897, en fleurs (Arsénieff). 922, Orchis iberica M. B. (— 0. angustifolia M. B.), Côte merid. : près de la calaracte Ontchane-sou, le 2 juillet, 11. 923. Orchis laxiflora Lam. Côte merid. : dans un marais entre le village Chouma et Taouchane-basar, le 1% juillet, en fleurs. 921. Orchis Pseudo-Sambucina Ten. Vers. du nord : bois de hêtres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skelia, le 26 juin défleurissant. 925. Ophrys cornuta Siev. (= Ophrys «estrifera M. B. var. cornuta (Stev.) Schmalh.). Côle mérid. : Laspi, le 28 juin, en fleurs et fruits. Crimée, le 21 mai 1897, en fleurs (Arnoldi). 926. Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. Vers. du nord : bois de hêtres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia, le 26 juin, fl. 1192 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (132) 927. Platanthera bifolia (I..) Rich. Göte merid. : Laspi, le 28 juin, fl.; monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet, fl. 928. Platanthera montana (Schm.) Rehb. (= P. chlorantha Curt.). Vers. du nord : bois de hetres entre Chaïtane-Merdvène et Skélia, le 26 juin, fleurs. Côle mérid. : entre Outchane-sou et Ai-Pelri, le 2 juillet, fl.; monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, fl. 929. Cephalanthera rubra (1) Rich. Vers. du nord : près de la Porte de Baidar, les 25 et 26 juin, fl.; entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia, dans un bois de hêtres, le 26 juin, en fleurs et fruits. Göte merid. : monastère Kosma-Démiane, le 7 juillet, en fl. 930. Cephalanthera ensifolia (Murr.) Rich. Côle merid. : Laspi, le 28 juin. fr.: monastère Kosma-Demiane, le 7 juillet. fruits. 931. Cephalanthera grandiflora Babington. (= C. pallens (Willd.) Rich.). Vers. du nord : bois de hötres entre Chaïtane-Merdvène et Skelia, le 26 juin, fruits. Göte merid. : Laspi, le 28 juin, fr.: monastère Kosma-Mémiane, le7 juillet. fruits. 932. Epipactis latifolia (l..) All. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha. entre Tolle et Katchikaiene, le 27 juillet, fl. Göte merid. : Laspi, le 28 juin, fleurs. 933. Epipactis microphylla (Ehrh.) Sw. Vers. du nord : Porte de Baïdar, le 27 Juin, en fleurs. 934. Limodorum abortivum (L.) Swarlz. Côle merid. : Kikinéis, le 29 juin, fruits. 935. Neottia Nidus avis (l..) Rich, Vers. du nord : bois de hetres entre Chaïtane-Merdvène et Skélia, le 26 juin, fleurs. Côte mérid. : Laspi, le 28 juin, fr.; monastère Kosma-Démiane, le7 juillet, fleurs. (133) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS FEDTSCHENKO, FLORE DE LA CRIMÉE. 1193 936. Listera ovata (l..) R. Br. Vers. du nord : bois de hêtres entre Chaitane-Merdvene et Skélia, le 26 juin, fleurs. IRIDEÆ 937. Iris pumila |. Crimée, en fleurs (Arseniefl). Vers. du nord : Skélia, le 31 juillet. Entre Sébastopol el Balaklawa, le 20 juin. 938. Gladiolus communis |. Côte mérid. : entre le village Chouma et Taouchane-basar, le 14 juillet, en fruits. COLCHICACEÆ 939 Colchicum umbrosum Siev. Côte merid. : Laspi, le 28 juin, fr.: Tehatyrdag, le 9 juillet, fr. AMARYLLIDEÆ 940. Galanthus plicatus M. B. Reg. des steppes : Simpheropol, en fleurs (Tsebrikoff). LILIACEÆ 911. Gagea stenopetala Fries. (= G. transversalis Stev.) Crimée, 1895, en fleurs (Arsönielf). 942. Gagea arvensis (Pers.) Sch. Crimée, 1895, en fleurs (Arsénieff). Reg. des steppes : aux environs de Simphéropol, le 25 mars 1897, en fl. (Tsebrikoff). 913. Ornithogalum pyrenaicuw L. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaia, le 5 juin, fl. et fr. et jardin Worontzoff, le 6 juin, en fl. Vers. du nord : Alma, le 6 juin, fl.; Tiberti, le 7 juin, fl.; dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène, le 8 juin, f.; Tehatal-kaia; le 25 juin, fl. Côte merid. : entre la Porte de Baïdar et Chaitane-Merdvene, le 26 juin, fr. Env. de Seb. : monastère Saint-Georges, le 49 juin, fl. et fr. 1194 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (134) 944. Ornithogalum Narbonense IL. Reg. des steppes : Simpheropol, Jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. Vers. du nord : Alma, le 6 juin, fi.: près de Tolle, le 9 juin, fl. ; entre Tolle et Katchikalene, le 8 juin. fl. 945. Ornithogalum umbellatum L. Reg. des steppes : aux environs de Simphéropol, le 3 avril 1897, en fl. et le 3 mai, en fr. (Tsebrikof). 546. Ornithogalum fimbriatum Willd. [. typica. Reg. des steppes : aux environs de Simphéropol, les 25 mars, 3 el 17 avril 1897, en fl. (Tsebrikoff). Crimée, 1895 (Arsénieff): porte de Baïdar, le 15-20 avril 1897, en fleurs (Arsénieil). Var. ciliatum Boiss. Côte mérid. : dans le bois entre la calaracle Onichane-sou et Aï-Petri, le 2 juillet, fr. — Cette variélé n'a pas encore été indiquée pour la Crimée. 947. Scilla autumnalis L. Vers. du nord : Mangoup-kalé, le 29 juillet, fl. et fr.: Skélia, le 31 juillet, fl. 948. Scilla cernua Red. La Laila : Aï-Petri, le 2 juillet, fruits. 949. Scilla bifolia |. Crimée, 1895, en fleurs (Arseniell). 950. Allium Scorodoprasum |. Côte mérid. : Livadie, le Ler juillet. 951. Ailium rotundum |. Reg. des steppes : Biiouk-Onlar, le 46 juin, fl.; aux environs de Simphéropol, le 13 juin, fr. et au jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. Vers. du nord : près de Tolle, le 7 juin, fl.; près du village Tiberti, le 7 juin, fl.; dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalene, le 8 juin, fl.; Skélia, le 30 juillet, fr.; sur la route de la Porte de Baïdar, par Chaïtane-Merdvène, jusqu'à Skélia, le 26 juin, fl. Göte merid. : Laspi, le 28 juin, A.: Alouchta, le 11 juillet, fr.: Tehatyrdag, le 9 juillet, fl. ; Oriande, le {er juillet, A. et fr. (135) OLGA FEDTSCHENKO ET BORIS PEDTSCHENKO. FLORE DE LA CRIMÉE. 1195 La Taila : près de la Porte de Baïdar, le 28 juin, fruits. Env. de Séb. : Sébastopol, cimetière Bralskoïé, le 23 juin, fl.; Balaklawa, le 20 juin, fr.; monastère Saint-Georges, le 49 Juin, fl. 952. Allium albidum Fisch. (—= A. flavescens Bess.). Vers. du nord : entre la station Tehatal-kaia et la Porte de Baidar, le 29 juillet, fl.; Skelia, le 30 juillet, fl. 953. Allium flavum |. Reg. des steppes : pres de la station Djankoi, le 15 juillet, fr. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, le 26 juillet, fl. Sébastopol : cimetière Bratskoie, le 23 juin, fl. Côte merid. : Aloupka, le 1er juillet, fl.; Alouchta, le 13 juillet, fl. — Miskhor, le 16 juin, fl. (Arsénielf). Entre Soudak et Novy Svèle, le 22 juillet. fruits. 95%. Allium paniculatum L. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, le 26 juillet, f.: Skélia, les 30 el 31 juillet, fl. 955. Allium moschatum 1. Vers. du nord : Skélia, le 31 juillet, fleurs. 956. Allium decipiens Fisch. (= Allium tulipæfolium Led.) Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fr.: Tavel, le 15 juin. fl. et fr.: Alma, le 6 juin, fr.; Porte de Baïdar, le 26 juin, fr.; bois de hetres entre le village Skélia et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fr. Côte merid. : entre Outchane-sou et Ai-Petri, le 2 juillet, fleurs. Env. de Séb. : monastère Saint-Georges. le 19 juin, fruits. 957. Muscari comosum Mill. Reg. des steppes : Simpheropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, fl. Vers. du nord : Alma, le 6 juin, (l.; dans la vallée de Katcha, entre Tolle et Katchikalène, le 8 juin, fl. Env. de Séb. : Balaklawa, le 20 jnin, f1. Côte merid. : Laspi, le 28 juin, fleurs. Soudak, au bora de la mer, le 20 juillet, fruits. 1196 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (136) 958. Muscari racemosum (L.) Mill. Crimée, 1895, en fleurs (Arsenieff). Reg. des steppes : Simphéropol, jardin Worontzoff, le 6 juin, fr. Vers. du nord : Tiberti, le 7 juin, fr. ; Tavel, le 13 juin, fr. La laila : Aï-Petri, le 2 juillet, fruits: Tchatyrdag, le 9 juillet, en fr. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar et Chaïtane-Merdvène, le 26 juin, fr. — Aloupka, le 15-20 avril, en fleurs (Arsenieff). 959. Bellevalia ciliata Nees. (= Muscart ciliatum Gawner — Hyaeinthus ciliatus Cyrill.) Reg. des steppes : aux environs de Simphéropol, le 13 juin, fruits. 960. Asphodeline lutea (L.) Rehb. Côte mérid. : entre la Porte de Baïdar el Chaitane-Merdvene, le 26 juin, fr. La Taila : entre Nikita et Gourzouf, le 18 mai 1897. en fl. (Arnoldi). 961. Asphodeline taurica (Pall.) Kunth. Reg. des steppes : Simphéropol, montagne Petrovskaïa, le 5 juin, fr. Vers. du nord : dans la vallée de Katcha, entre Tollé et Katchikalène. le 8 juin, fr. Env. de Séb. : entre Sébastopol et le monastère Saint-Georges, le 19 juin, fr. entre Sébastopol et Balaklawa, le 20 juin, dernières fl. et jeunes fruits. 962. Anthericum ramosum |. Vers. du nord : Tiberti, les 7 et 9 juin, boutons et le 41 juin, premières fleurs : entre Mangoup-kalé et le village Choulia, le 29 juillet, fl. ASPARAGEÆ 963. Convallaria majalis L. Vers. du nord : vallée de Jossafale, le 10 juin: Tavel, le 13 juin: entre Our- kousta et Jénissala, le ler août, fr.: bois de hetres entre Chaïtane-Merdvène et le village Skélia, le 26 juin. 964. Polygonatum officinale All. (P. vulgare Desf.) Vers. du nord : Tiberti, le 9 juin. Var. Vers. du nord : Tavel, le 13 juin, defleuri. (A suivre.) 1197 SPEGIES HEPATICARUM AUCTORE Franz STEPHANI (Suite.) V. Folia sursum recurva. 567. Plagiochila ansata (Tayl.) H. et T. Syn. Hep., p. 649. Syn. : Jung. ansata Taylor. J. of. Bot. 1844, p. 457. Dioica mediocris sed longa et gracilis rigida dilute brunnea, plus minus profunde cæspilosa, sæpe aliis hepaticis consociala. Caulis ad 10 cm. longus sub flore innovatus vix aliter ramosus. Folia caulina ad 2 mm. longa, sursum recurva, falcato-reniformia, latiora quam longa utrinque breviter decurrentia, brevi basi inserta et fere semiamplexicaulia, concava plus minus arcte imbricala, infera sæpe remota. Cellulæ apicales 27 X 56 y trigonis magnis angulalis, basales 27 X 54 w trigonis maximis truncatis vel late trabeculatim confluentibus. Folia floralia caulinis simillima parum majora apice remote dentala, dentibus validis apiculatis. Perianthia magna longe exserta compresso-clavata, ore truncalo paucidentato, dentibus irregularibus brevibus acutis. Andræcia ignola. : Hab. Falklands Insulæ (Hooker). Fretum magellanicum (Spegazzini, Cunningham, Hatcher). 568. P. Lechleri G. Ann. sc. nat. 1857, p. 329. Dioica minor, rigidula viridis vel rufescens vel fusca, dense depresso- cespitosa. Caulis ad 3 cm. longus tenuis rigidus simplex vel paucira- mosus, ramis patulis decurvulis. Folia caulina conferta 1,2 mm. longa, decurvo-homomalla, postice breviter inserta antice decurrentia,in plano subcircularia, circumcirca grosse spinosa, margine anlico arcte recurvo 7 Spinoso, spinis remotis oblique patulis inferis subdentiformibus superis longis validis angustis, margine postico valde arcualo ut apice longe spinoso, spinis ad 15, remotiusculis e lata basi angustis striclis vel hamatis regulariter consecutivis. Cellulæ apicales 18 y trigonis parvis BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, ne 42, 5 décembre 190%. 78 1198 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zt sir). Plagiochala. acutis, basales 18 X 45 w trigonis majusculis optime nodulosis. Folia floralia caulinis multo majora, ovato-oblonga similiter armata. Perianthia oblonga longe exserla, ore truncato dentato-spinoso, spinis longis strictis minoribus mixtis. Andr@eia in caule repelita, bracteis ad 10 jugis confer- tissimis follis caulinis simillimis similiterque homomallis. basi antica tantum eucullatim inflexis. Hab. Chile (Lechler, Hahn, Dusen). Fretum magellan. (Dusén). 569. Plagiochila elata Taylor I. of Bot. 1846. p. 259. Syn. : P. ambusta Mass. N. Giorn. Bot. Hal. 1885. p. 210. P. patagonica B. et M. Miss. scient. 1889, p. 211. Dioica major robusta et valida olivacea vel brunnea dense profundeque cæspitosa. Caulis ad 12 em. longus crassus tenax brunneus procumbens vel erectus, simpiex vel pauciramosus stolonibus validis descendentibus numerosis. Folia caulina conferta 2,5 mm. longa, normaliter sursum recurva. postice breviter inserta antice decurrentia, ambitu subrotunda margine anlico valde recurvo subnudo, poslico apiceque plus minus regu- lariter dentato-spinosis spinis sub 20validis remotiusculis apicalibus parum validioribus. Cellulæ apicales 27 y trigonis majusculis subnodu- losis medianæ 36 y, trigonis magnis nodulosis, basales 27 X 27 u, trigonis magnis nodulosis vel trabeculatim confluentibus. Folia floralia caulinis simillima majora perianthio aceumbentia eircumeirca dentata, dentibus magis numerosis validioribus varie patulis. Perianthia magna semiexserta late obovaia inflata ore parum anguslato compresso truncato labiis remote denticulatis vel solum angulatis. Hab. Chile (Cuming) Fuegia (Spegazzini Dusen) Fretum magellan. (Cunningham Naumann, Dusén). Die Pflanze wechselt je nach dem Standort ausserordentlich im Habitus; an geschützten feuchten Stellen ist sie schwach entwickelt, die Blätier sind kleiner und schlaffer in Folge der weniger verdickten Zeliwandungen und daher auch nicht so steil zurückgeschlagen. Hieraus ist ersichtlich, dass die Anpassung, die ihren Ausdruck in stark verdickten Zellwänden findet, auch durch exponirte nicht besonnte Lagen hervorgerufen werden kann und dass hier ein anderer Factor als die trockne Luft im Spiele ist. Nicht zur Gattung Plagiochila gehören folgende antarctische Pflanzen : Plagiochila abdita Sull J. of Bot 1850, welche zu Leioscyphus zu stellen ist teste Alex. Evans. Plagiochila sphalera (Tayl.) T. H. Syn. Hep. p. 653, welche eine Form von Adelanthus unciformis ist, teste Spruce. 486 Plagiochila. FRANZ STEPHANIL SPECIES HEPATICARUM. Ferner ist zu cassiren. Plagiochila marionensis Mitt. J. Linn. Soc. 1877, welche Mitten, als synonym, (in litt.) selbst zurückezogen hat, ohne die Art, der sie angehört. zu nennen. IL. Ampliatze. America tropica. I. Folia eaulina anguste oblonga. . Plagiochila gracilicaulis Spruce. . Plagiochila subbidentata Taylor. Il. Folia eaulina ovato-oblonga. . Plagiochila acanthoda L. et G. . Plagiochila suberistata G. . Plagiochila venustula Spruce, . Plagiochila arcuata Ldbg. . Plagiochila abscedens G. . Plagiochila huatuscana G. . Plagiochila barutana G. . Plagiochila Anderssonii Angstr. . Plagiochila dubia L. et G. . Plagiochila incrassata St. n. sp. . Plagiochila contorta Ldbg. et Hpe. . Plagiochila Lorentziana St. n. sp. . Plagiochila chimborazensis Spruce. ). Plagiochila apicalis G. . Plagiochila depressa Spruce. . Plagiochila Mülleriana G. . Plagiochila cava St. n. sp. . Plagiochila Moritziana L. et G. . Plagiochila Schlimiana G. . Plagiochila montana Spruce. . Plagiochila luteola St. n. sp. . Plagiochila thamniopsis Spruce. . Plagiochila Puiggarii St. n. sp. . Plagiochila Oerstediana Ldbg. et Hpe. . Plagiochila macrotricha Spruce. . Plagiochila amena St. n. sp. . Plagiochila hylæcætis Spruce. . Plagiochila Husnoti St. n. sp. 487 1199 -1200 600. 601. 602. 603. 604. 605. 606. 607. 608. 609. 610. 611. 612. 613. 614. 615. 616. 617. 618. 619. 620. 621. 622. 623. 62%. 625. 626. 627. 628. 629. 630. 631. 632. 633. 63. 635. 636. 637. 638. 639. BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (20e SÉR.). Ill. Folia eaulina oblongo-trigona. Plagiochila serrata (Roth). Plagiochila Orbigniana M. et N. Plagiochila riojaneirensis G. Plagiochila diflexirama Taylor. Plagiochila fallax Ldbg. et Hpe. Plagiochila florida Spruce. Plagiochila confertissima SL. n. sp. Plagiochila rubescens L. et L. Plagiochila plicata EL. et G. Plagiochila punetualis G. Plagiochila abrupta L. et L. Plagiochila hypnoides Ldbg. Plagiochila disticha L. et L. Plagiochila sinuala G. Plagiochila cucullata L. et G. Plagiochila brevicalyeina L. et G. Plagiochila Trianæ G. Plagiochila tortuosa Ldbg. Plagiochila Bunburyi Taylor. Plagiochila bicornis Hpe et G. Plagiochila tunarum St. n. sp. Plagiochila Breuteliana Ldbg. Plagiochila olivacea St. n. sp. Plagiochila neglecta St. n. sp. Plagiochila connala L. et G. Plagiochila gymnotis Spruce. Plagiochila connivens G. Plagiochila planifolia St. n. sp. Plagiochila miradorensis G. Plagiochila Funkiana St. n. sp. Plagiochila cristata (Swartz). Plagiochila eristalissima St. n. sp. Plagiochila lamellistipula Spruce. Plagiochila pensilis Spruce. Plagiochila cultrifolia Spruce. Plagiochila Guilleminiana Mont. Plagiochila affinis L. el G. Plagiochila contingens G. Plagiochila Keckiana St. n. sp. Plagiochila conspicua Taylor. !, 488 Plagiochila. Plagiochila. 640. 641. 642. 643. 644. 645. 646. 2, æ 617. 648. 649. 690. 651. 692. 653. 654. 655. 697. 698. 659. 660. 661. 662. 663. 664. 665. 666. 667. 668. 669. 670. 671. 672. 679. 674. mu 675. D © = 1 YU FRANZ STEPHANL SPECIES HEPATICARUM. Plagiochila angulifolia St. n. sp. Plagiochila notidophila Spruce. Plagiochila gibbosa L. et G. Plagiochila Schiedeana G. Plagiochila Humboldtiana G. Plagiochila vincentina Ldbg. Plagiochila Urbani St. n. sp. Plagiochila trinitensis St. n. sp. Plagiochila pichinchensis Taylor. Plagiochila adiantoides (Sw.). Plagiochila frontinensis St. n. sp. Plagiochila procera Ldbg. Plagiochila Quelchii St. n. sp. Plagiochila superba (Nees). IV. Folia caulina ovata. Plagiochila echinella G. Plagiochila notha St. n. sp. Plagiochila lignicola Spruce. Plagiochila mutila G. Plagiochila micropteryx G. Plagiochila electa St. n. sp. Plagiochila biceps Spruce. Plagiochila paupercula G. Plagiochila Rusbyi Spruce. Plagiochila ambigua Ldbg. et Hpe. Plagiochila caudala St. n. sp. Plagiochila bryopteroides Spruce. Plagiochila Pearceana St. n. sp. Plagiochila latifolia St. n. sp. Plagiochila angustisedens St. n. sp. Plagiochila lætevirens Ldbg. Plagiochila impluviata Spruce. Plagiochila pellueida L. et G. Plagiochila striela Ldbg. Plagiochila pachoënsis St. n. sp. Plagiochila subplana Libe. V. Folia caulina ovato-triqona. Plagiochila asperifolia St. n. sp. Plagiochila Montagnei Nees. 489 1201 -1202 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sér.). Plagiochilu. 678. Plagiochila jamaicensis Ldbg. et Hpe. 679. Plagiochila Herminieri St. n. sp. 680. Plagiochila hystrix St. n. sp. 681. Plagiochila venezuelana St. n. sp. 682. Plagiochila pinnata St. n. sp. 683. Plagiochila denudata SE. n. sp. 684. Plagiochila heterophylla Ldbg. et Hpe. 685. Plagiochila pachyloma Taylor. 686. Plagiochila oxyphylla Spruce. 687. Plagiochila verrucosa St. n. sp. 688. Plagiochila Deppeana St. n. sp. 689. Plagiochila saxicola St. n. sp. 690. Plagiochila mollusea Lehm. 691. Plagiochila Hookeriana Ldbg. 692. Plagiochila dilatata St. n. sp. 693. Plagiochila thyoides Spruce. 69%. Plagiochila sylvatica G. 695. Plagiochila irregularis G. 696. Plagiochila aliena G. 697. Plagiochila rufoviridis Spruce. 698. Plagiochila retrorsa G. 699. Plagiochila biapieulata St. n. sp. 700. Plagiochila longifissa St. n. sp. 701. Plagiochila rosana St. n. sp. 702. Plagiochila Naceida Ldbg. 703. Plagiochila dimorpha L. et G. 70%. Plagiochila subcontracta L. el G. 705. Plagiochila gavana St. n. sp. 706. Plagiochila expansa G. 707. Plagiochila pacimonensis Spruce. 708. Plagiochila amieta St. n. sp. VI. Folia caulina late trigona. 709. Plagiochila geniculata Ldbg. 710. Plagiochila emarginata St. n. sp. 711. Plagiochila guadalupensis G. 742. Plagiochila barbadensis St. n. sp. 713. Plagiochila Duriei G. 744. Plagiochila amplexicaulis St. 745. Plagiochila truncala G. 716. Plagiochila svlvicultrix Spruce. . Plagiochila fastigiata Ldbg. et G. 490 NE. Plagiochila. OI NI © CS CSS CS CS nm © € ww ES 19 CO RQ m de) UNI NI y Co Co (er) 1 S er Ho mm SI NINSISI NT SI [a MU Æ EE a ns YO UNI ©: [4 CO = 1 Na 1 1 Or Qt © er) a & 1 1 > in DC) Te = nd FRANZ Plagiochila Plagiochila Plagiochila . Plagiochila . Plagiochila . Plagiochila . Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiocbila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila . Plagiochila . Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila . Plagiochila Plagiochila . Plagiochila . Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila Plagiochila STEPHAN]. SPEEIES HEPATICARUM. corrugala (Nees). erispala G. Boissieri St. n. sp. homochroma Spruce. diversispina St. n. sp. flabellifrons Spruce. cipaconensis St. n. sp. flavescens G. Cinchonæ St. n. sp. subconvoluta G. andicola Mont. el G. speciosa L. et G. Raddiana Edbg. haitensis St. n. sp. spectabilis St. n. sp. tocarema G. macrostachva (Sw.). relicla St. n. sp. Bonplandii G. canelensis St. n. sp. dominicensis Taylor. oresitropha Spruce. saltuensis Spruce. ovala L. el G. Jameson: Taylor. trichostoma G. permista Spruce. azuayensis Spruce. fusco-lutea Taylor. axillaris Jack. et St. ensiformis Taylor. grandicrista St. n. sp. Jelskii Loitl. NII. Folia eaulina subrotunda. Plagiochila Plagiochila bahiensis Ldbg. viminea Spruce. Plagiochila frausa G. . Plagiochila Plagiochila Plagiochila stolonifera G. subundulata Libre. Cuervina G. Plagiochila subrotandifolia St. n. sp. 491 4201) 1204 BULLETIN DE UHERBIER BOISSIER (206 sen). Plagiochilu. wa . Plagiochila seuiamplexicaulis St. n. sp. . Plagiochila Wallisiaua SL. n, sp. . Plagiochila leptophylla Spruce. 61. Plagiochila calomeianos Spruce. . Plagiochila soralensis St. n. sp. A A A SI OS © CE e © SU 3 © © L© 3. Plagiochila encullifolia Jack. et St. VIII. Folla sursum recurva. 76%. Plagiochila revolvens Mitten. 765. Plagiochila Germani St. n. sp. 766. Plagiochila subdenticulata (Mont.). 767. Plagiochila arrecta G. 768. Plagiochila capilliforinis St. n. sp. 769. Plagiochila compressula Nees. 770. Plagiochila centrifuga Taylor. 774. Plagiochila fragilis Taylor. 772. Plagiochila horrida G. 773. Plagiochila implexa L. et G. 77%. Plagiochila increscentifolia Spruce. 775. Plagiochila spinifera Angstr. 776. Plagiochila bifaria (Swartz). 777. Plagiochila boliviana Spruce. IX. Folia opposita coalita. 778. Plagiochila zygophvlla Spruce. X. Incerte sedrs. 779. Plagiochila Maximiliana G. 780. Plagiochila macra Taylor. Die hier folgenden Arten des tropischen Amerika enthalten in den einzelnen Gruppen zahlreiche Species, die sich nicht wohl in weitere leicht unterscheidbare Unterabtheilungen (rennen lassen und die Benutzung erschweren; denn viele Arten sind nur steril oder männlich bekannt und verhindern die Benutzung der weiblichen Blüthenorgane, die sich sonst dazu am besten eignen würden. Die Anordnung erfolgte daher innerhalb jeder Gruppe nach der Länge der Stengelblätter und zwar so, dass die kleinblättrigen Arten immer am Anfang stehen, die grossen am Schluss jeder Abtheilung. 492 Plagiochilu. FRANZ STEPHANL SPECIES HEPATICARUM. 1205 Der Leser wolle daher für die erste Orientirung auf diese Grössen- angaben zunächst achten und dabei die Standorte in Berücksichtigung ziehen. Il. Folia caulina anguste oblonga. ne 970. Plagiochila gracilicaulis Spruce in Torr. Bot. CI 1890, p- 192. Dioica mediocris flaccida virescens, aliis hepaticis consoctata. Caulis ad 6 em. longus vage pauciramosus. Folia caulina 2 mm. longa. decurvo- homomalla. basi ulrinque decurrentia. dimidiato-ovato-lanceolala, apice trunealo-bidentata, dentibus triangulatis denticulo uno alterove interjecto, margine anlico nudo sub apice 1-2denticnlato, postico late recurvo, basi integerrima excepla dislanter brevilerque dentalo-spinoso, dentibus ad 11. Cellulæ parvule 25 w pellucidæ, basales subelongatæ trigonis subnullis. Folia floralia caulinis majora magis armala. Perianthia subemersa eupulato-campanulata exalala ore compresso rotundalo spinoso ciliato. Hab. Bolivia (Rusby). Die Pfianze selbst habe ich nicht erlangen können und die Diagnose nur übertragen. 971. P. subbidentata Tayl. Ed. Bot. Soc. 1850, p. 53. Dioica, minor, rigida flavo-rufescens laxe cæspitosa. Folia caulina vix 3 mm. longa. parum imbricata, apicibus liberis. oblique patula, angulo 68° plano disticha, optime pectinata. parum decurrentia, postice ampliata, caulem tegentia vel plano-superantia, ambilu anguste ovato-oblonga fere lanceolata, Lertio infero amplissima, apice triplo angusliora margine antico stricto nudo. postico e basi leviter arcuata subsiricto nudo vel sub apice 1-2denticulaito, apice ipso oblique truncato-bidenlato, dentibus inæqualibus, anteriore longiore. Gellule 18 X 36 y, ubique æquales, parietibus longioribus valide trabeculatis, trabeculis basalibus validioribus poro late interruplis. « Perianthia oblonga ore oblique subtruncato dentalo ». Hab. Jamaica (Macnab) San Domingo (Eggers). IL. Folia caulina ovato-oblonga. 572. P. acanthoda L. et G. Syn. Hep.. p. 653. Dioica, mediocris rigidula, flavo-rufescens. Caulis ad % cm. longus, parum ramosus. tenus, fuscus. Folia caulina contigua. 2 mm. longa, 493 1206 BUELEFIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e ser.). Plagiochila. oblique patula, angulo 56° utrinque breviter decurrentia, plano-disticha, ventre ampliata caulemque tegentia, ovato-oblonga, apice quam basis duplo angustiore rotundato vel subtruncato longe quadrispinoso, spinis oblique porrectis vel varie divergentibus, margine antico substricto, nudo vel dente parvo subapicali armalo, margine postico leniter eurvato superne stricto dense dentato-spinoso, spinis ad 18usque ad basin dense insertis, recle patulis vel irregulariter divergentibus minoribus mixtis. Folia ramulina simillima basi postica minus ampliata vulgo apice oblique truncato bispinoso. Cellulæ apicales 14 27 mm. trigonis magnis dislinelis, basales 15 X 45 y reclangulares, valide trabeculatæ, cuticula distincte minuleque papillata. Andraeia mediana, parva. bracteis 6-jugis confertis, apice aeuto breviter patulo. Hab. Mexico (Liebman). 573. Plagiochila sukcristata G. Hep. Mex.. p. 150. Dioica, mediocris, flaccida olivacea. Caulis ad 6 em. longus, validus fuscus rigidus superne fasciculatim ramosus ramis breviusculis divergen- tibus. sub flore geminatim innovalis, innovationibus repetilis multira- ınosus. Folia caulina 1.6 mm. longa oblique patula, angulo 68° imbricata. apicibus liberis, subplano-disticha, postice parum ampliala, caulem tegentia vulgo recurvula et erispatula, in plano anguste oblonga, apice quam basis duplo angustiore, margine antico striclo nudo superne remote 9-#denticulato, postico e basi nuda leviler arcuata stricto valide regulariterque dentato, dentibus subapproximatis recte palulis validis breviusculis e lata basi breviter acuminatis. apice subrecte truncato normaliter £spinoso. spinis inæqualibus recte patulis. Cellulæ apicales 13 x 27 y trigonis majusculis, basales 13 X 36 y trigonis magnis parietibus ubique validis. Folia floralia caulinis multo majora, longius armala margine poslico Sæpe crispato. Perianthia (juven.) ore valide Spinoso, spinis longiuseulis varie patulis plus minus longis: ala subeom- pleta angusla superne spinulosa. Hab. Mexico (Liebmann, Sartorius). 574. P. venustula Spruce. Edinb. Bot. Soc. 1885, p. 494. Dioica minor flavo-virens flaccida rupicola vel corticola laxe stratificata. Caulis ad 5 cm. longus tenuis fuscus superne rufescens vage paucira- mosus. Folia caulina 2,5 mm. longa, vix imbricata oblique patula angulo 96° subplano-disticha vix decurrentia, parum ampliata caulem tegentia, in plano anguste ovato-oblonga, quarto infero amplissima. apice subtriplo angustiora margine anlico strieto sub apice 3 dentato dentibus validis oblique porreclis, postico e basi parum areuata strieto ubique valide 494 Plagiochila. FRANZ STEPHANI, SPECIES HEPATICARUM. 1207 dentato, dentibus recte patulis valde irregularibus magnis minoribus mixlis, sinubus plus minus amplis apice emarginalo-bispinoso, spinis magnis e lata basi apiculatis divergentibus. Folia ramulina simillima parum minora. Cellule apicales 18 X 27 y. trigonis magnis acutis, basales 27 X 36 y, trigonis maximis angulalim nodulosis. Folia floralia caulinis parum latiora similia, longius spinosa, spinis posticis sepe hamatis, hie ilic duplicatim spinosis. Perianthia (juven.) ore truncato denlato-spinoso fere lacinulato laciniis lanceolatis varie curvatis, ala antica lata apice spinulosa. Hab. Andes peruvianı (Spruce). 975. Plagiochila arcuata Ldbg. Spec. Hep., p. 91. Dioica, mediocris gracilis rigidula, pallide flavo-virens vel rufescens. Caulis ad 6 mm. longus, capillaceus rigidus pauciramosus. Folia caulina 2,5 mm. longa, imbricata, apicibus liberis, subrecte patula, plano-disticha utrinque decurrentia, postice ampliala caulem parum superantia vel recurva, in plano ovato-oblongo-/alcata, margine antico bene sinuato nudo vel sub apice bidentulo, postico a basi ad apicem arcualo, longe spinoso, spinis sub 20, validis approximatis recte patulis subæquimagnis, e lata basi attenualis, apice angusüssimo bispinoso, spinis validioribus subparallelis Cellulæ apicales 18 X 27 u trigonis magnis nodulosis, basales 27 X 5% y, lrigonis maximis truncalo-nodulosis vel late trabecu- latim confluentibus. Folia flor. caulinis æquimagna simillima longius el validius spinosa vel duplicalim spinosa. Perianthia fertilia obovalo- oblonga ore compresso rotundato-truncato spinuloso. Hab. Insula Saint-Vincent. Puertorico (Schwanecke) Cuba (Wright). 576. P. abscedens G. Ann. se. nat. 1864, p. 104. Dioica, mediocris rigidiuscula. Navo-virens vel brunneola. Caulis ad 4 em. longus, pauciramosus, ramis longis simplicibus parum divergen- tibus, ceterum tenuis fuscus in ramis capillaceus. Folia caulina 2,5 mm. longa, oblique patula, angulo 68° dense imbricala, plano-disticha, vix decurrentia, postice parum ampliata caulem legentia, in plano ovato- oblonga, lerlio infero amplissima, apice £plo angusliora. basi cuneatim angustala, asymmetrica, margine antico nudo arcuato, postico e basi nuda strieta angulata, superne iterum stricte excurrentia et quadridentala, dentibus magnis remotiusculis recte patulis. e lata basi breviter acumi- hatis, apice emarginato-bidentato dentibus similibus, sæpe lerlio minore interjecto. Folia ramulina sensim minora simillima. Cellulæ apicales 18 u. basales 18 X 36 y, lrigonis magnis sæpe trabeculalim confluentibus, superis subnodulosis, inferis optime truncato-nodulosis. Folia flor. caulinis æquimagna magis et validius dentata. Perianthia parum exserta, angusie 195 1208 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Plagiochila. obconica, ore rolundalo grosse irregulariterque lacinialo, spinis angustis mixlis, ala antica complela angusta superne paucidentata. Andrecia in ramulis parvis terminalia ex apice vegetativa, bracteis 6jugis confertis apice breviter refracio anguslato spinuloso. Hab. Bogota (Lindig) Columbia (Fendler). 577. Plagiochila huatuscana G. Hep. Mex., p. 120. Dioica, mediocris flaccida viridis vel flavorubescens, laxe ca#spilosa. Caulis ad 6 cm. longus tenuis fuscus multiramosus, ramis primaris longis divergentibus breviter pinnatis, pinnis capillaceis remotis subrecte patulis simplieibus. Folia caulina 2,5 mm. longa. oblique patula anguio 63° optime disticha, utrinque late decurrentia subplana, postice parum ampliata caulem tegentia. ambitu oblongo-subrectangulata apice quam basis parum angustiore, margine antico substricto nudo, sub apice paucidentato, postico e basi nuda arcuala sirielo 6-7 dentato dentibus inferis brevibus aculis superis sensim majoribus leniterque acuminalis apice recte truncato 4-5 dentato. denlibus Zvulgo magnis recte palulis, minulis interjecus. Folia ramulina simillima minora. Cellulæ apicales 27 y. parielibus validissimis, basales 27 X 36 w parielibus irregulariter trabeculalis. « Folia floralia caulinis fere conformia, margine postico spinoso-denlato. Perianthia campanulala compressa alata. ala apice denticulata, ore substruncato serrato-denlato. Andræcia terminalia fusi- forınia, bracteis 12jugis apice patulo aculo tridentato ». Hab. Mexico (Fr. Müller, Kerber) Cuba (Wright). 378. P. barutana G. Hep. Mex. p. 119. Dioica. mediocris flaccida tenera. pallide-virens. Caulis ad 5 cm. longus pauciramosus validus fuscus. Folia caulina parum imbricala, vix > mm. longa oblique patula, angulo 68°, plano-disticha, utrinque longius decur- venlia, poslice parum ampliata caulem tegentia, ambitu anguste oblonga fere ligulala basi amplissima, apice vix duplo angusliora, margine anlico subsirieto sub apice remote 2dentalo, poslico e basi nuda breviter arcuala strielo. 10 dentato, apice truncato-rotundato 6dentalo. dentibus ubique validis brevibus remotiuseulis, recte patulis aculis. Folia ramulina multo minora similia. Cellulze apicales 18 y vel longiores. Lrigonis nullis, basales 18 X 36 u trigonis parvis. Folia floralia caulinis breviora. ovato- oblonga, denlibus magis numerosis et validioribus. Perianthia (juven.) ore late et oblique truncalo-rotundalo, Jabiis valde spinosis, spinis minus confertis breviuseulis dentieulis interjeelis; ala antica longe sub ore desinente laliuscula superne spinosa. Hab. Caracas. in sylva Baruta (Trumpf). 496 Plagiochila. FRANZ SIEPHANI SPRCIES HEPAFICARUM. 1209 579. Plagiochila Anderssonii Angust. K. Vet. Ak. Förh. 1875, p. 113. Steriliis. Caulis ramosus, ramis subadscendentibus simplicibus dichoto- mis vel fascieulatis. Folia caulina 2,2 mm. longa patentia vel patenti-diver- genlia semiovala, Supra basin 2,7 mm. lata apice plus triplo angustiore, utrinque decurrentia, margine antico reflexo integerrimo apicem versus I-2dentato. basi plica convexa longe decurrente, margine postico basi integerrimo eristato subundulato. a medio ad apicem parce dentalo, apice rotundato, maqualiter 3-#dentato, dentibus omnibus obtusiuseulis. Hab. Galapagos Insula Charles (Andersson). Ich habe die Pflanze nicht gesehen; wenn das Blatt breiter wie lang ist (siehe obige Maassangaben) so kann es nicht semiovalum sein sondern ist breit triangulär; ich vermuthe, dass die Breitenangahe 2.7 mm. auf einem Druckfehler beruht und 1,7 mm. heissen soll. 580. P. dubia L. et G. Syn. Hep, p. 630. Dioica, mediocris, pallide-virens vel flavescens. dense cæspilosa. Caulis ad 5 em. longus, superne parum ramosus, ramis longis porreetis parum patulis altenuatis superne parvifoliis. Folia caulina vix imbricata, ad 2,5 mm. longa, plano-disticha, oblique patula, angulo 67° utrinque longius decurrentia, in plano ovato-oblonga, duplo longiora quam lata, basi postica nuda ampliala caulemque legenlia, apice parum anguslala trunealo-rotundala, 9-6denlala, margine anlico substricto nudo, postico si basin exeipis vix arcualo 5-Gdentato. dentibus ubique parvis breviter acuminatis, pungentibus. Folia ramulina contigua, duplo angusliora. versus apicem caulis sensim minora, basi postica parum ampliata, a caule recurva, celerum caulinis similia. Cellulæ apicales 18 X 27 y, basales 18 X 36 u». trigonis majusculis persæpe trabeculatim confluentibus. Perianthia (juvenilia) ore truncalo-rotundato, breviter dentato. Folia floralia caulinis similia, margine poslico irregulariter dentato-spinoso. Andræcia in ramulis terminalia, ex apice vegelaliva, bracleis ad 10 jugis, confertis, apice breviter patulis. obtusatis denticulis. Hab. Mexico (Liebman) Cuba (Wright.) Portorico (Sintenis) Valencia (Fendler). 581. P. incrassata St. n. sp. Syn. : P. rubescens Spruce (non L. L.) Torr. Bot. Cl. 1890, p. 132. Sterilis major robusta rufescens rigidissima. Caulis ad 8 cm. longus strietus validus fusco-rufus, pauciramosus. Folia caulina remotiuseula oblique patula angulo 68 concava ntrinque breviter decurrentia postice parum ampliata caulem tegentia, in plano ovato-oblonga, quarto infero 197 1210 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zme ser). Plagiochilu. amplissima versus apicem valde angustata, apice ipso quam basis 7plo angustiore, margine antico stricto nudo sub apice remote bidentato, postico e bası anguslala nuda leviter arcuato superne substriclo, regulariter spinoso, spinis sub 10 remotiusculis regulariter consecutivis. e lata basi abrupte attenuatis longiuseulis strielissimis oblique patulis. apice emarginato-bispinoso, spinis simillimis. Cellulæ apicales 27 X 36 y. basales 27 X 72 y parietibus ubique trabeculatim incrassatis trabeculis validissimis poro angusto interruptis. Hab. Bolivia (Rusby). Unsere Pflanze ist in der Blatlform der Plag. rubescens L. u. L. sehr ähnlich; der Zellban ist aber ganz abweichend und der ventrale Blattrand ausgezeichnet dicht und lang bis an das äusserste Ende des herab- laufenden Blattflügels scharf dornig gezähnt. 582. Plagiochila contorta Ldbg et Hpe. Linnæa 1851, p. 901. Sterilis, major, rigida, rufescens vel virescens. Caulis ad 8 cm. longus. tenuis, fuscus, rigidus, parum longeque ramosus, ramis parum divergen- tibus. Folia 3,5 mm. longa, basi imbricata, apicibus liberis, subrecte patula (angulo 80°) parum decurrentia, brevi basi inserta, plano-disticha, ovato-oblonga, medio infero ampliora, apice triplo angustiora, basi postica caulem tegenlia, asymmelrica, margine antico substricto, superne remote bidenlato. postico inferne nudo superne 3-4spinoso, spinis majuseulis validis oblique porrectis, apice oblique truncato trispinoso, spinis oblique porrectis inæqualibus, medio vulgo minore. Cellulæ apicales 27 X 36 y. valide trabeculatis, trabeculis late interruplis, basales 27 X 54 n, maxime trabecuialæ. Hab. Costarica (Versied). 385. P. Lorentziana Si. n. sp. Sterilis major flaccida fusco-viridis, corticola. Caulis ad 8 cm. longus tenuis fuscus et rigidus pauciramosus ramis longis porreclis. Folia caulina vix 3 mm. longa conferta vel confertissima, oblique patula, angulo 569 plano-disticha, postice ampliata crispula erecta, utrinque longe decurrenlia (alis abrupte desinentibus obtusatis postica irregulariter denticulata) in plano ovalo-oblonga, tertio infero amplissima, apice 3plo angustiora, undulata, margine antico substricto vel leviter arcualo nudo, postico | inferne bene arcuato superne substricto ubique irregulariter dentato suberoso, dentibus quidem validis late triangulatis recte patulis nume- rosis, apice truncalo similiter armato. Folia ramulina similia minora. Cellulæ apicales 18 », basales 27 X 36 y. trigonis majusculis superne 498 Plagiochila. FRANZ STEPHAN. SPECIES HEPATICARUN. 1944 acutis basi nodulosis. Amphigastria parva rudimentaria varie laci- nulata. Hab. Argentinia Cuesta de San Rosa (Lorentz). 584. Plagiochila chimborazensis Spruce. Edinb. Bot. Soc. 1835, p. 469. Dioica magna robusla rigida rufescens, e ramis arborum pendula. Caulis ad 45 cm. longus arcuatus sæpe assurgenti-secundus simplex vel pauciramosus, pro planta tenuis, fuscus et tenax. Folia caulina plus 3 mm. longa, remotiuscula vel parum imbricata oblique patula, angulo 80° vel decurvo-homomalla valde concava, postice parum ampliata caulem tegentia utrinque longius decurrentia, in plano ovato-oblonga, tertio infero amplissima apice 5plo angustiora, margine anlico stricto remote paucidentato, postico arcuato inferne nudo superne valide-denlato, dentibus inferis remolis superis approximalis, validis brevibus recte patulis, apice emarginato-bidentato, dentibus majoribus porrectis breviter acuminatis. Cellule apicales 18 X 56 m basales 27 X 72 w trigonis superne subnullis basi longe grosseque trabeculatim confluentibus. Foli« floralia caulinis simillima æquimagna vix magis valide armala. Perianthia magna angusle pyriformia vel obovalo-obconica, ore anguslalo {runcalo longe eiliato. Hab. Chimborazo (Spruce). >85. P. apicalis G. Hep. Mex., p. 125. Dioica. ad 4 cm. longa. vage ramosa, superne subfasciculata, Folia ramulina imbricata, apicibus Hberis, plano-disticha, oblique patula. ulrinque breviter decurrentia, basi postica ampliala caulemque tegentia. in plano oblongo-ovata, duplo longiora quam lala, quarto infero amplissima, apice subduplo angustiora, margine antico stricto subnudo, postico e basi valde arcuato substricto breviter 7-8 dentalo, apice {runcalo 3-4 dentato, dentibus inæqualibus. Cellulæ angulis distincte incrassatæ. Folia floralia multo majora, margine postico apiceque grosse irregulari- terque dentata vel subspinosa. Per. compresso-obconica, ore truncato- rotundato valide dentato, dentibus numerosis breviter attenuatis, ala sub ore desinente angusta apice paucidentata. Andrecia mediana, bracteis S jugis. Hab. Mexico (Sartorius, Liebman). Die Pflanze ist nicht zu erlangen gewesen u. die Beschreibung nach Gottsches Diagnose und mit Hilfe seiner Abbildung ergänzt. 586. P. depressa Spruce Edinb. Bot, Soc. 1885, p. 496. Dioica mediocris flaccida rufescens vel brunnea corticola. Caulis ad 499 1212 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sen.). Plagiachila. % em. longus, simplex sub flore © geminatim innovalus vix aliter ramosus. Folia caulina 25 mm. longa vix imbricata, oblique patula, angulo 68° utrinque longe decurrentia (ala antica recurva valide dentata postica longe pilifera) plano disticha postice caulem tegentia, ambitu optime Jligulala, apice vix angustiora, margine antico stricto, medio infero nudo, supero valide dentalo, dentibus brevibus acutis oblique porreclis, postico leviter arcualo-substrielo, dense armato inferne longe pilifero, pilis recte patuhs subæquimagnis. Amphigastria subnulla. Cel- lulæ apicales 36 y basales 36 N 5% y trigonis magnis truncato-nodu- losis. Folia floralia caulinis similia longius armata. Perianthia ore rotun- dato ciliato. Hab. Rio Negro (Spruce) Surinam (Wullschlägel) Trinidad (Crüger). Diese Pflanze steht denjenigen zahlreichen asialischen Arten, welche ich unter der Bezeichnung « Cucullatæ » zusainmengefasst habe, sehe nabe; im tropischen Westafrica finden sich nur wenige verwandie Species und im tropischen America ist obige P. depressa bis jetzt die einzige Vertreterin. 587. Plagiochila Mülleriana (. Ilep. Mex., p. 15%: Dioica. major, robusta et rigida, flavo-virens vel flavo-rubescens. Caulis ad 8 em. longus parum ramosus. sub flore innovatione simplici conti- nualus, celerum fuscus et validus. Folia caulina ad 4 mm. longa, basibus imbricatis, curvatim palula, distiche explanata, antice longissime decurrentia, in plano late ovala, basi postica breviter decurrente parum ampliala caulique incumbentia celerum subsymmetrica, margine antico substrielo nudo. postico magis curvalo remote 5-6spinoso, spinis anguslis, apice oblique truncato 4-6 spinoso, spinis inæqualibus validis longe attenualis minoribus mixtis. spina ultima sæpe multo majore, folia ilaque quasi acula. Folia ramulina ad 5 mm. longa, multo angustiora remotiuscula, ovato-oblonga, apice acuto utrinque paucidentato. Cellulæ apicales 27-56 y. trigonis majusculis, basales 27 X 54 u rectangulatæ, parietibus longioribus grosse et interrupte trabeculatis. Folia floralia eaulinis vix majora, oblonga, truncala, margine postico inferne nudo, medio supero grosse lacinulato, laciniis lanceolatis regularibus, apice late truncato similiter armato. Perianthia parum exserta compresso-campanu- | lala, ore late truncato crebre spinuloso. Hab. Mexico (Fr. Müller). Der Autor hat l. ce. tab 16, fig 5, 6, 7 nur die Blätter der jüngsten /weige abgebildet, was ganz irreführend ist. Die Stammblätter haben eine ganz andere Form. 200 Plagiochila. FRANZ STRPHANI. SPECIES HEPATICARUM. 1218 588. P. cavaSt.n. sp. Sterilis mediocris rigidula olivacea apicibus flavidulis. Caulis ad 3 cm, longus validus fuscus strictus, simplex vel superne pauciramosus, ramis capillaceis. Folia caulina conferta vix 5 mm. longa optime pectinatim disticha utrinque breviler decurrentia valde concava postice arcle angusteque recurva, celerum basi postica parum ampliala in plano caulem haud superantia, ovato-oblonga, quarto infero amplissima, apice + plo angustiora, margine antico substricto nudo vel sub apice remote dentalo. postico e basi arcuala striclo sub apice remote tridentato, apice ipso normaliter truncato # dentato, denlibus ubique brevibus validis late triangulatis acutis, sinubus valde irregularibus. Folia ramulina simillima minora. Cellulæ apicales 18 y basales 18 X 36 y trigonis ubique magnis siepe trabeculatim confluentibus, basalibus subnodulosis. Hab. Brasilia, (Puiggari, Rudolph, Glaziou, Ule, Horeau, Pabst, Schenk, Regnell). 589. Plagiochila Moritziana L. et G. Syn. Hep., p. 654. Dioica, major, grandifolia, olivacea, inferne rufescens, flaccida. Caulis ad 8 em. longus, simplex, sub flore geminatim innovatus, fuscus el validus. Folia caulina vix 4 mm. longa, remotiuscula, oblique patula. angulo 67°, plano-disticha. oblique ovato-oblonga, apice quam basi duplo angusliora. tertio infero amplissimo caulemque late legente, margine antico nudo substricto, postico e basi angustala valde curvato, superne strieto, sub apice remote bispinoso, apice ipso inciso-bispinoso vel fere bilobo, sinu obtuso, lobis oblique porreclis inæqualibus, anteriore vulgo multo majore, trigono, utrinque dente parvo armato, posteriore breviore multo angustiore. Cellulæ apicales 27 X 36 y trigonis anguste stellatis. basales 27 X 45 u. parietibus valide trabeculatis, trabeculis poro magno interruptis. Folia ramulina simillima minora el parum angustiora, longius armata. Folia floralia bijuga, caulinis vix majora, margine poslico quidem usque ad basin fere grosse spinoso, spinis inæqualibus oblique porrectis. Perianthia sterilia ore truncato grosse spinoso. Hab. Merida (Moritz). 590. P. Schlimiana G. Ann. sc. nat. 1857, p. 330. Dioica, mediocris pallide olivacea, flaceida. Caulis ad % cm. longus, validus fuscus et tenax superne viridis et regulariter bipinnatus, ramis oppositis palulis, flabellam regularem dilalatam formantibus. Folbiu caulina conferla vix 3 mm. longa, oblique patula, angulo 45°, plano- disticha. utrinque longissime decurrentia, postice ampliata longe arcteque revoluta, in plano oblongo-trigona, apice quam basis S5plo angustiore BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n9 49, 5 décembre 190%. 79 121% BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sk.) Plagiochilu. asymmelrica, margine antico strictissimo nudo vel sub apice paucidentato, postico e basi rotundata stricto superne 4-5 dentato, dentibus brevibus triangulatis recte patulis, apice truncato similiter armato, dentibus quidem irregularibus paucis validioribus mixtis. Cellulæ apicales 18 y parietibus validis, basales 18x45 y parielibus irregulariter incrassatis. Folia floralia caulinis similia majora validius irregulariterque armata. Perianthia pyriformia parum exserla, ore compresso truncato irregulariter denticu- lato vel dentato-spinuloso ; ala antica completa angusta integerrima. Andræcia (juven.) terminalia ovalia valida, bracteis confertissimis apice longe foliaceis squarrose patulis tortis valideque dentatis. Hab. Merida (Schlim) Costarica (Breuer). 591. Plagiochila montana Spruce Ed. Bot. Soc. 1885, p. 487. Dioica mediocris rigida olivacea saxicola. Caulis ad 15 cm. longus (vulgo 10 cm.) validus fuscus et durus, irregulariter pluriramosus, ramis parum divergentibus flexuosis. Folia caulina plus 3 mm. longa, imbricala vel contigua, oblique patula angulo 56° plano-disticha, utrinque longius decurrentia, postice parum ampliata, caulem tegentia vel recurvula, quarto infero amplissima, basi cuneatim angustata, apice 4plo angustiora, in plano ovato-oblonga, margine antico leviter arcuato superne remote 3dentato. dentibus brevibus acutis oblique porrectis, postico e basi nuda substrieta angulatim arcuato subinde striclo irregulariter dentato vel dentato spinoso, 1. e. spinis validis breviter acuminatis dentibus brevibus mixtis, sinubus maxime irregularibus profunde excisis vel late lunatis, apice oblusato paucispinoso, spinis vix validioribus. Folia ramulina similia minora et angustiora, argutius armala. Cellulæ apicales 18 X 27 u. basales 18 X 5% w parietibus validissimis, trigonis ilaque parum distincts. Folia floralia circumeirca valide spinosa, caulinis vix majora, similia, basi poslica quidem valde ampliata dense inciso spinosa. « Perianthia alte emersa obovalo-campanulala, ore compresso late rotundato breviuscule spinoso-dentato, ala antica lata subspinosa ». Hab. Andes peruviani (Spruce). Spruce beschreibt die Stengelblätter als semicordato-ovalo-rotundala; das Original besitzt solche nicht. (Fortsetzung folgt). 502 1215 SOCIELE POUR L’ETUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVETIQUE SOCIÈTÉ POUR L’ETUDE DE LA FLORE FRANCAISE (TRANSFORMÉE) 1903 TREIZIÈME BULLETIN. COMITÉ POUR 1903 : MM. Camus. Gillot, Malinvaud. SOCIÉTAIRES : Sociétaire honoraire : M. Hy. MM. Beauverd, Burnat, Camus, Coste, A. Faure, Flahault, Gillot, Guilhot. Hariot. fr. Heribaud. Hervier, Jeanpert, Malinvaud, H. Schinz, F.-0. Wolf, F. Comar. PLANTES PUBLIEES EN 1903 M. Beauverp. — Clypeola Gaudini Trachsel; Erigeron alpinus L. var. exaltatus Briquet; Æieracium alpicolum Schleich. : A. planta- gineum Arv.-Touv.: Dracocephalum austriacum L.: Tofieldia palus- tris Huds.; Gagea saxatilis Koch. M. Burnar. — Hesperis laciniala All.; Astragalus leontinus ; Bulliardia Vaillant DU.; Galium triflorum Michaux ; Crepis jubata Koch; Cynoglossum cheirifolium L. MM. Camus et Comar. — Serapias longipetala Poll.; S. cordigera L.; S. occultata Gay, a typica, B nigrescens; Ophrys arachnites Hoffm. var. explanata Barla: 0. arachnitiformis Gren.; Salix alba L. forma ; x 15. blanda Anderss. (S. babylonica X fragilis); S. argentea Smith, s.-esp., à rameaux fertiles; ß rameaux stériles. : M. CoRBIERE. — Alyssum alpestre form. Gerardi R. et Fouc.; Poten- tilla hiria var. media R. et C.; Phagnalon telonense var. ambi- guum Albert; X P. hybridum Albert (P. sordidum X saxatile var. telonense). 1216 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2 SER.) (2) M. Cosre. — Slalice Ferulacea Iee 8% diffusa Pourr.: 8. bellidi- folia Gouan: 8. virgata L.: S. duriuscula f. 8. Companyonis; S. duritus- cula Gir.; S. globulariæefolia Desf.: S. globulariæfolia i. S. cuspi- data Delort: S. confusa Gr. et Godr.: $. Dodartit Gir.: S. Girar- diana Guss.: S. Iychnidifolia Gir. M. Faure. — Ranunculus Segwieri Vill., de deux stations: R. Seguieri var. lucurians Camus et Faure: Myricaria germanica Desv.: : 2 Pri- mula ternoviana A. Kerner (P. acaulis x Column — >< vulgaris); X Pedicularis Rouyana Wolf (P. cenisia x à Atriplex microtheca Moq.-Tand. M. FLanaucr. — Ranunculus nodiflorus L.: Arabis cebennensis DC.: Acer Martini Jord.; Bellis annua L.:; Crepis bursifolia L.: Serofu- laria Herminii Link et Hoffin.: Runmer nemorosus Sehrad.: Crozo- phora tinctoria Juss.: Carex monlana L. M. Giro. — Xanthinm. macrocarpum DC.: Typha stenophylla Fisch. et Mey. : Cynomortum coccineuin L. M. Gumnsor. — AHelleborus viridıs var. stenophyllus R. et F.; Kentrophyllum lanatum DO.: Hieracium pogonatum Arv.-'Touv. ; Linaria Muteli Timb.: Sideritis pyrenaica Poiret. M. Harıor. — Thalietrumm silaifolium Jord.: Artemisia pseudo- gallica Rouv: Galium Jordani var. Breloni Rouy; Euphrasia stricta Host; Carex brevicolhis DC. M. Fr. HériBaun. — Ceratocephalus falcatus Pers.: Oxalis corni- eulata L.; Trigonella ornithopodioides DC.: Berulu angustifolia Koch: Scabiosa spreta Jord.: Matricaria Chamomilla L.; : Chlora perfoliata L.: Gentiana Pneumonanthe L.: G. ‚campestris L. var. chloræfolia Gr. et Godr.: Mentha viridis X arvensis forma; Seilla verna Huds.; lyceria distans Wahlenb.: Serrafalcus patulus Parlat. M. Hrevier. — Achillea tomentosa L.: Mentha rotundifolia X silvestris forma: M. rotundifolia X silvestris forma: Stachys gernua- nica L.: Colchacum longifolium Gast.; Carex vulgaris var. Demu- treana K. Richter. M. Jeanrert. — Phelipea Millefoli Corbière: X Rumex Mureti Hausskn. (2. conglomeratus X pulcher) ; Setaria ambigua Guss. M. Marınvauo. — Æuphorbia sulcata De Lens: Pulularia minuta DK. M. H. Scrinz. — Alchimilla psilopodia Bus.: À. acntangula Bus. ; A. acutidens Bus. ; ad controversa Bus.; A. Wichuræ Bus: 4. splen- dens Christ. M. FE. O. Worr. — Saxifraga leucantha Thom.; Leucanthemum atratum DC.; Hieracium speciosum Hornem.; FH. petræum Hoppe ; H. Christüi Arv.-Touv.: A. picroides Vill.: Dracocephalum aus- triacum L.; x Salix Buseri Favrat (S. Arbuscula x purpurea) ; Carex microstyla Gay; Festuca pulchella Schrad. var. flavescens ; Athyrium rheæticum Gremli. (>) SOCHETE POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1217 LISTE SYSTÉMATIQUE DES PLANTES DISTRIBUEES EN 1903. 1561 et 1561 bis. Ranunculus Seguieri Vill. (Hautes-Alpes). 1362. 1373 19. R. Seauieri Vill. st. luxurians Cam. et Faure (Hautes- Alpes). R. nodifiorus L. (Deux-Sèvres). Ceratocephalus falcatus Pers. (Puy-de-Dôme). Thalictrum silaifoliun Jord. (Meurthe-et-Moselle). Helleborus viridis var. stenophyllus R. et F. (Ariège). Hesperis laciniata All. (Alpes-Maritimes). Arabis cebennensis DC. (Hérault). Alyssum alpestre L. f. Gerardi R. et F. (Var). Clypeola Gaudini Trachsel (Suisse, Valais). Polygala Gariodiana Jord. et Four. (Hautes-Alpes). Acer Martini Jord. (Gard). Oxalis corniculata L. (Cantal). Trigonella ornithopodioides DC. (Cantal). Astragalus leontinus Wulf. (Suisse, Valais). Potentilla hirta L. var. media R. et C. (Var). Alchinilla psilopodia R. Bus. (Doubs). A. acutidens R. Bus. (Suisse, Vaud). A. Wichuræ R. Bus. (Suisse, Vaud). A. splendens R. Bus. (Suisse, Vaud). 4. acutangula R. Bus. (Suisse, Vaud). A. controversa R. Bus. (Suisse, Vaud). Myricaria germanica Desv. (Hautes-Alpes). Bulliardia Vaillantii DC. (Var). Saxifraga leucantha Thom. (Suisse, Valais). Berula angustifolia Koch (Puy-de-Dôme). Galium triflorum Mich. (Suisse, Valais). (@. Jordant var. Bretoni Rouy (Meuse). Scabiosa spreta Jord. (Cantal). Phagnalon telonense Jord. et Four. var. ambiguum Alb. (Var). X P. hybridum (P. sordidimn X telonense) Albert (Var). Erigeron alpinus var. exaltatıs Briquet (Haute-Savoie). Bellis anna L. (Hérauit). Artemisia pseudo-gallica Rouy (Charente-Inferieure). Leucanthemum atratum DC. (Suisse, Valais). Matricaria Chamomilla L. (Puy-de-Dôme). Achillea tomentosa L. (Hautes-Alpes). Kentrophyllum lanatum DC. (Ariège). Crepis bursifolia L. (Cuit). C. jubata Koch (Suisse, Valais). 1218 1401. 1402. 1405. 1404. 1405. 1406. 1407. 1408. 1409. 1410. 1411. 1412. 1415. 1414. 1415. 1416. 1417. 1418. 1419. 1420. 1421. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2"° SER.). (4) Hieracium alpicolum Schleich. (Suisse, Valais). H. plantagineum Arv.-Touv. (Suisse, Valais). H. speciosum W. et K. (Suisse, Valais). H. Berardianum Arv.-Touv. (Suisse, Valais). H. Christi Arv.-Touv. (Suisse, Valais). HA. picroides Vill. var. hirsutum Arv.-Touv. (Suisse, Valais). I1. pogonatum Arv.-Touv. (Ariège). Xanthium macrocarpum DC. (Allier). X Primula ternoviana A. Kerner (P. suaveolens X vul- an Coste) (Hautes-Alpes). Chlora per Folinta L. (Cantal). Gentiana Pneumonanthe L. (Cantal). G. campestris L. var. chloræfolia Gr. et Godr. (Cantal). Cynoglossum cheirifolium L. (Alpes-Maritimes). Sérofularia Hermini Link et Hoffm. (Cult). Linaria Muteli Timb. (Ariège). Euphrasia stricta Host (Aube). X Pedicularis Rouyana Wolf (P. cenisia X tuberosa) (Hautes- Alpes). Phi Millefolii Corbière (Seine-et-Oise). Mentha viridis X arvensis (Cantal). M. rotundifolia X silvestris forma (Loire). M. rotundifolia X silvestris forma (Loire). 1422, 1422bis. Dracocephalum austriacum L. (Suisse, Valais). 1425. 1424. 1425. 1426. 1427. 1428. 1429. 1450. 1451. 1452. 1455. 1454. 1455 1456. 1437. 1438. 1439. 1440. 1441. 1442. 1445. 1444. 1445. 1446. 1447. 1448. 1448 bis. Stachys germanica L. (Drôme). Sideritis pyrenaica Poir. (Ariège). Statice ferulacea L. (Aude). S. diffusa Pourr. (Aude). S. bellidifolia Gouan (Aude). S. virgata Willd. (Aude). S. duriuscula Gir. (Aude). S. duriuscula f. Companyonis Gren. (Aude). S. globulariæfoliu Desf. (Aude). S. globulariæfolia f. cpitale Delort (Aude). S. confusa Gr. et Godr. (Aude). S. Dodartii Gir. (Aude). S. Girardiana Guss. (Aude). S. Iychnidifolia Gir. (Aude). Atriplex microtheca Moq.-Tand. (Hautes-Alpes). Rumex nemorosus Schrad. (Deux-Sèvres). > = Mureti Hausskn. (R. conglomeratus X puicher Hausskn.) (Seine). Euphorbia sulcata De Lens (Herault). Crozophora tinctoria Guss. (Gard). Colchicum longifolium Cast. (Drôme). Tofieldia palustris Huds. (Suisse). Seilla verna Huds. (Haute-Vienne). Gagea saxatilis Koch (Suisse, Valais). Serapias cordigera L. (Var). S. longipetala Poll. (Var). S. occultata Gay a. typica (Var). S. occultata Gay 8 nigrescens (Var). (5) SOCIETE POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1219 1449. Ophrys arachnites Hoffm. var. explanata (Var). 1450. Ophrys arachnitiformis Gren. (Var). 1451. Salix alba L. forma (Seine). 1452. S. argentea Smith, & rameaux fertiles (Pas-de-Calais). 1452bis. S. argentea $, rameaux stériles (Pas-de-Calais). 1453. XS. blanda Anderss. (S. babylonica X fragılis) (Seine). 1454. X 8. Buseri Favr. (5. Arbuscula X purpurea) (Suisse, Valais). 1455. T'ypha stenophylla Fisch. et Mey. (Aude). 1456. Carex brevicollis DC. (Aveyron). 1457. C. montana L. (Deux-Sèvres). 1458. C. vulgaris var. Dematreana K. Richter (Hautes-Alpes\. 1459. C. microstyla Gay (Suisse, Valais). 1460. Setaria ambigua Guss. (Seine-et-Oise). 1461. Glyceria distans Wahlemb. (Puy-de-Dôme). 1462. Festuca pulchella Schrad. var. flavescens (Suisse, Valais). 1463. Serrafaleus patulus Parl. (Puy-de-Dôme). 1464. Athıyrium rhæticum Gremli (Suisse, Valais). 1465. Pilularıa minuta DR. (Hérault). 1466. Uynomorinm coccineum L. (Tunisie). Mon opinion sur le RANUNGULUS FAUREI Rouy et Camus. En juin 1899 et 1900, je récoltais en deux stations différentes du massif d’Aurouze (Hautes-Alpes), et croissant avec le Ranunculus Seguieri, une forme de cette dernière espèce qui m'en parut assez distincte par ses feuilles à segments plus où moins larges et non étroits comme on l’observe dans le type. Dans le courant de l’année 1901, je profitais d’un envoi d’especes alpines que je faisais parvenir à M. G. Camus pour lui communiquer en même temps cette Renoneule et j’accompagnais l'étiquette de la mention suivante : Forme luxuriante venant dans les endroits un peu ombrages. Dans mon esprit, je ne considérais done cette plante que comme une simple variation du type. À quelque temps de là, M. Rouy m'écrivit pour me faire savoir qu'ayant eu l’occasion d'examiner cette Renoncule avec M. Camus, son collaborateur, elle lui avait paru tres interessante; il me priait de lui en envoyer quelques échantillons et, en même temps, de lui fournir tous les renseignements à ma connaissance qui seraient de nature à l’eelairer pour l'identification de cette espèce. Je m’empressai de lui en expédier trois ou quatre pieds choisis parmi les mieux caractérisés de ceux qui me restaient; je lui donnai aussi toutes les indications nécessaires, relativement à la station de la plante, au voisinage plus ou moins immédiat de plusieurs autres Renoncules, ete., mais sans me prononcer, autant que je men souvienne, sur la possibilité d’une origine hybride. J’appris bientôt par M. Rouy et, peu de temps après, par l’apparition du tome VII de la Flore de France, que la plante en question était considérée comme un hybride nouveau et que les auteurs voulaient 1220 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2°° SÉR.). (6) bien me le dedier sous le nom de Ranuneulus Faurei Rouy et Camus: (Ran. platanifolius X Seguiert) ? J’acceptai cette dénomination due à deux auteurs universellement appréciés par les botanistes et, dans mes échanges, j'envoyai désormais Ja Renoncuie du Mont Aurouze sous sa nouvelle appellation. Mais, il faut le dire aussi, un doute subsistait a ce sujet dans mon esprit et je me promettais bien d’aller à nouveau observer sur place le nouvel hvbride pour découvrir, si possible, le secret de sa véritable origine. Ce secret, je l’avouerai tout de suite, je n'ai pas la prétention de lavoir surpris dans les deux voyages que J'ai faits, en 1902 et en 1903, à ia localité de la Grangette, celle des deux stations où J'avais trouvé en plus grande abondance, I’hybride supposé. Aussi mon but dans cette Note, comme Pindique du reste le titre, n’est pas de contester d’une facon absolue lhypothèse de lPhvhridité, mais simplement de faire connaître à mes collègues mon opinion personnelle basée sur les diverses observations que j'ai eu l'occasion de faire sur les lieux mêmes. Libre ensuite à chacun d'eux d'adopter la manière de voir qui lui semblera la plus rationnelle. Dans ces deux derniers voyages, J'ai retrouvé, comme en 1901, la forme à segments des feuilles très élargis, mélangée avec le type, mais toujours dans des endroits tres favorables au développement de la plante. En effet, tandis que le type eroit dans les terrains découverts, sees, arides et plus ou moins rocailleux, notre plante vient toujours soit dans les endroits abrités, à l'ombre des taillis, soit dans la terre fraîchement remuée ou rendue plus meuble par suite de diverses circonstances. Ainsi, j'ai recueilli les échantillons les plus caractérisés, c'est-à-dire à divisions des feuilles peu nombreuses, mais très larges, sur des déblais provenant de la réparation d’un chemin forestier et ombragés par un massif de hêtres. J'ai pu faire aussi la constatation suivante : Dans un couloir tapissé de ÆRanuneulus Seguieri. les échantillons offraient un aspect tout différent suivant la place qu'ils y occupaient. Ceux qui eroissaient au fond du couloir étaient très développés, avec des feuilles peu divisées et à lobes très larges, tandis que sur les parois abondait la forme ordinaire à feuilles divisées en segments étroits. L’explieation de ce fait me paraît bien simple. Sur les pentes latérales du couloir, la terre s’effrite incessamment pour glisser dans la partie inférieure et cela surtout au moment du dégel qui correspond précisé- ment à l’époque où le Zr. Sequieri commence à sortir du sol. La plante est ainsi prise sous plusieurs petits éboulements successifs et, pour se dégager, elle est obligée de traverser des couches souvent assez profondes. Sa racine prend alors des développements considérables et, par suite, remplit avec plus d’energie son rôle de nourrieiere. Il faut ajouter aussi que l’eau provenant de la fonte des neiges entretient le fond du couloir dans un état constant d'humidité. Dans ce milieu qui lui est essentiellement favorable, la plante prend des proportions anormales et revêt un aspect particulier : sa taille devient plus robuste, sa tige plus rameuse : ses feuilles, mieux nourries, élargissent leurs segments: en un mot, ses caractères extérieurs se modifient quelque peu sous l'influence des causes que je viens d'indiquer. Quant aux caractères tirés de la fleur ou du fruit, ils ne m'ont pas semblé différer sensiblement de ceux du type: ainsi, pour ne parler que (7) SOCIETE POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1221 des sépales, ils ne m'ont paru ni plus, ni moins poilus que ceux de l'espèce normale récoltée a côté. De ce qui précède, il résulte pour moi que les différences que l'on observe entre la plante de la Grangette et le Ranumculus Seguiert type ne sont pas dues à l'influence d’un pollen étranger, mais proviennent des conditions particulières (état du terrain, degré plus ou moins grand d'humidité ou d’ombrage) dans lesquelles se développe le végétal. Un fait qui vient confirmer mon opinion à ce sujet, c'est que dans une autre localité des environs de Gap, à Glaise, où le ÆRanunceulus Sequieri vit pour ainsi dire isolé, à de grandes distances de tous ses congénères à fleurs blanches — excepté du R. pyrenœus — J'ai trouvé des échantillons à segments foliaires très prononcés et ayant absolument Vaspeet de ceux que j'ai observés à la Grangette. À mon avis done, le Ranuneulus décrit dans la Flore de France sous le nom de X R. Faurei Rouy et Camus, doit être certainement distingué du type, mais comme variation et non en qualité d’hybride. Pour ma part, j'accepte la dénomination que propose de lui appliquer M. G. Camus, et dorénavant je Pappellerai Ranmmeulus Sequeiri status lugurians. A. FAURE. Mutel, dans sa Flore française, tome 1”, p. 381 et 382, avait d’abord admis deux Myricaria : 1° M. germanica Desv. avec deux variétés, erecta et patens; 2° M. squamosa Desv. = Tamarız germanica Schk. T. Davurica var. italica Avc-Lall. Il donnait de cette dernière espèce la deseription suivante : « Arbrisseau robuste à rameaux tous ligneux, épais, bai-bruns, « Juisants: feuilles lancéolées et ovales, plus larges qu'au n° 1, en « earene de la base au milieu: pétales plus longs que le calice. Fleurs « rosees, plus grandes qu'au n° 1, en épis nombreux, latéraux (!), « eylindriques, très serrés, écailleux à la base (M.-j'). « Sables du polygone de Grenoble (Mut.. mêlée avec le n° 1) ». Mais, aux dernières ætditions du tome premier, p. 250, revenant sur sa première opinion, il écrit : « M. squamosa. — La plante jei « décrite eroissant. comme je lai dit, pele-mele avec le n° 1, n’en est « probablement qu'une forme remar quable ». MM. Rouy et Foucaud, dans la Flore de France. ont maintenu le A. squamosa au rang d'espèce et l'ont décrite au tome III, p. 321. Cette divergence d opinion au sujet d’une plante signalée dans les Hautes-Alpes nous a engagé à observer les Myricaria des environs de Gap. En 1902 et 1903, nous avons suivi le développement d’une colonie ns Myricaria eroissant sur les bords de la Luye à 3 km. en amont de la ville. La colonie observée compte environ 200 buissons formés de tiges dont ja hauteur varie de O0 m. 50 à 2 m. 50: les tiges, vigoureuses, d’un 1222 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2% SER.). (8) ou de deux ans, sont peu ramifiées en général, dressées, raides et luisantes : les tiges plus anciennes portent un assez grand nombre de rameaux plus ou moins grêles. Ces deux sortes de tiges sont presque toujours mêlées dans un même buisson. Dès le commencement de mai, apparaissent, plus particulièrement sur les tiges jeunes et vigoureuses où ils sont nombreux, mais aussi sur les ramifications des tiges anciennes, des boutons ovoïdes recouverts d’ecailles et portés directement sur le bois des années précédentes : l'épaisseur des tiges ou rameaux porte-grappes varie de 2 à 12 mm. Ces boutons, qui donneront la floraison printanière, ouvrent leurs fleurs avant la fin de mai et deviennent des grappes, d’abord ns et courtement Dedeneu ee mais pouvant atteindre jusqu'à 15 Cm. compris la pédoneule de 2 ou 3 em., au moment de la maturité des capsules. Les écailles One qui recouvrent le pedoneule, surtout à la base, tombent peu après la floraison. Pendant qu'a lieu la floraison printanière, de nombreux rameaux herbacés se développent sur les parties ligneuses: ces rameaux se terminent souvent par une grappe dont les fleurs s’epanouissent en juin ou Juillet. Les pedoneules de ces grappes estivales dont la longueur est rariable, sont en général munis de feuilles plus courtes et plus larges que les feuilles ordinaires-et assez semblables aux écailles. On observe facilement tous les intermédiaires entre la grappe à pedoneule court, portée directement sur le vieux bois et la grappe terminant le jeune rameau, comme toutes les transitions entre l’écaiile et la feuille normale: les deux floraisons printanière et estivale ne sont d’ailleurs que la continuation l’une de l'autre. Les fleurs elles-mêmes sont variables; les pétales présentent, suivant les individus, toutes les teintes du blane presque pur au rose foncé: leur longueur est de une à deux fois celle du calice. L'examen des feuilles nous a permis de constater également des variations importantes : sur un même rameau, nous avons vu des feuilles oblongues de 2 mm. de large sur 8 mm. de long, nettement carénées de la base au milieu, et d’autres linéaires - aiguës de 1 mm. sur 9 mm. sans carène apparente. En résumé, le Myricarıa dont nous avons suivi le développement pendant deux années sur les bords de la Luye est une plante très variable qui nous a paru présenter, outre les caractères COMMUNS AUX Myricaria germanica et squamosa, la plupart des caractères particuliers distinctifs attribués à chacune des deux plantes en question. Si des constatations analogues pouvaient être faites en d’autres stations, n°v aurait-il pas lieu de revenir à une espèce unique avec ou sans variétés ? E. Girop et A. Faurx. Julien FOUCAUD (1347-1904). — Cet éminent botaniste, né le 2 juillet 1847 à Saint-Clément (canton de Tonnay-Charente, Charente- Inférieure). et décédé à Rochefort-sur-Mer le 26 avril 1904, a été de 1891 à 1902, un des membres les plus actifs de la Société pour l'étude de la flore franco-helvétique. Notre confrère, M. le D* Gillot, a retracé, dans une Notice biographique documentée et insérée au ()) SOCIÉTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1293 Bulletin de la Société Botanique de France’, la vie et les travaux de ce laborieux botanophile. Nous donnerons iei un court aperçu de sa carrière si bien remplie ?. Ses parents étaient de petits fermiers qui firent de leur fils un insti- tuteur. Nommé comme adjoint à Saujon le 1° novembre 1867, il fut installé comme instituteur titulaire à Saint-Vivien en 1873. puis à Saint-Pierre-d’Angely en 1875 et enfin à Saint-Christophe (1876), « où il devait passer cinq années qui peuvent compter parmi les plus laborieu- ses de sa vie.... C'est la que, grâce à un séjour prolongé au milieu d’une flore riche et variée, sa vocation se dessina et se donna libre carrière. Il étendit et compléta, de lui-même et par un travail acharné, ses connaissances générales qu'il sentait insuffisantes et mit à profit tous ses jours de fêtes ou de congés, pour se livrer à l'exploration méthodique du département tout entier, acquérant. par l'observation journalière des plantes, cette sûreté de coup d'œil, cette habileté à discerner les formes végétales, qui firent plus tard sa réputation. » A cette époque. la Société des Sciences naturelles de la Charente-Inferieure se l’attacha comme membre actif et, en 1877, il publia le Catalogue des plantes vasculaires qui croissent spontanément dans la Charente-Inferieure, qui était le fruit des herborisations poursuivies déjà depuis dix ans par son auteur. Admis en 1878 dans la Société botanique de France qui, plus tard, transforma son titre de membre titulaire en celui de membre honoraire, dont elle est peu prodigue, Foucaud publia dans son Bulletin une série d'articles : Description d’un Thalictrum(Thal. Savatieri) (1878). une espèce nouvelle du genre Muscari (1. Moteluyi) (1591). des comptes rendus d’herborisation, ete., mais il reservait la plupart de ses décou- vertes et de ses diagnoses nouvelles au Bulletin de la Société Botanique Rochelaise. À l'instar de la Société Dauphinoise, à cette époque des plus florissantes, la Société Rochelaise était fondée en 1578, sur un point diamétralement opposé de la France, sous les auspices de la Société des Seiences naturelles de la Charente-Inférieure. «afin de faciliter aux botanistes leurs moyens d'étude et de compléter leurs eollections », et tous les ans depuis cette date, la Société Rochelaise, grâce aux soins d’un Comité qu'a présidé Foucaud depuis 1878, publie annuellement un fascicule de plantes sèches, accompagné d'un Bulletin où l’on trouve les listes, les descriptions d'espèces nouvelles, les observations origi- nales, ete. La série de ces Bulletins forme aujourd’hui une collection de documents les plus utiles à consulter pour la connaissance de la flore française. En 1855, Foucaud fut nommé chef du Jardin botanique de la Marine à Rochefort-sur-Mer et chargé de conférences de botanique médicale, dont il s’'acquitta gratuitement pendant huit ans à l'Ecole de médecine navale. et cette nouvelle situation lui permit de se livrer exclusivement aux travaux et à l’enseignement scientifiques. À cette époque remontent ses premières relations avec le célèbre botaniste James Lloyd de Nantes. qui l’encouragea à poursuivre jusquà la frontière espagnole, ses herbo- risations sur la zone côtière de l'Ouest et publia, avec sa collaboration, 1 Voy. Bull. Soc. bot. de France, L. 41 (1904). séance du 24 juin 190%. 2 Tous les détails que nous a sont empruntés à la Nolice &erile par M. Gillot. 1224 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2”" SER.). (10) la quatrième édition, parue en 1886, de la Flore de l'Ouest de la France, qui est, dans son genre, un ouvrage classique. Lloyd s’exprimait ainsi dans son Introduetion : «.... En terminant ces notes sur la Charente-Inferieure, je dois dire quelques mots sur le botaniste qui, dans ces dernières années, a le pius contribué à en faire connaître les plantes. M. Foucaud. ancien institu- teur, a bien exploré les localités de ses différentes résidences, et il m'a régulièrement donné le detail des plantes qu'il observait ainsi que celles de ses voyages. L’appréciation que j'ai faite de la justesse de son coup d'œil, de son activité et de son amour pour la botanique, m'a engagé à lui proposer de continuer le littoral de la Flore de Ouest jusqu'aux Pyrénées, et ce travail, accepté avec plaisir, est compris dans la présente édition. » Malheureusement, comme l’a remarqué son biographe, « la nature ardente et libre de Foucaud cadrait mal avee la correction anglo-saxone de J. Lloyd. La vivacité sincère avec Jaqueile il defendait ses convictions amena quelques froissements, et la morosite maladive de Liyod aboutit à une rupture vivement ressentie par l'esprit droit et loyal de Foucaud. » Nous passerons rapidement sur la part qu'il prit à la considérable publication floristique connue sous le nom de Flore de France, par G. Rouy et J. Foucaud, parvenue aujourd’hui au neuvième volume. La collaboration de Foucaud s'arrêta aux quatre premiers, et il ne nous appartient pas d'apprécier iei les motifs de sa rupture avec M. Rouy. Nous nous bornerons à ajouter que ce dernier, dans un article neerolo- gique consacré à son ancien eollaborateur', a reconnu la valeur des services que Julien Foucaud avait rendus à la floristique française. Parmi les autres travaux de notre regretté confrère, nous devons signaler deux importants Mémoires sur la flore de la Corse, qui ont paru, l’un sous le titre de « Trois semaines d’herborisation en Corse ? », dans les Annales de la Société des Sciences naturelles de la Charente- Inferieure, autre « Additions à la flore de Corse », dans le Bulletin de la Société botanique de France”. I laisse malheureusement inachevee une Monographie du genre Spergularia, pour laquelle il avait réuni, dans ses dernières années, de nombreux matériaux. I a été inhumé à Nieul-sur-Mer, dans une sépulture de famille, et, dans un discours prononcé sur sa tombe, M. Bernard, Président de la Société des Sciences naturelles de la Charente-Inferieure, a rendu un suprême hommage à la vie laborieuse de Foucaud : « Simple instituteur, sans ressources scientifiques à sa disposition et qui sut. grâce à son extraordinaire energie et son amour obstiné du travail, S'assiniler une science qui lui tenait au Cœur avec passion. » Les espèces en variétés suivantes Jui ont été dédiées : Viola Foucaudi A. Savatier, in « Bull. Soc. bot. Rochel. » 1878. Oxytropis Foucaudi Gillot, « Soc. Se. nat. Char.-Inf. » 1897. Melilotus Foucaudi Sennen, « Bull. Assoc. pyrén. » 1902. Œnanthe Foucaudi Tesseron, « Bull. Soc. Roch. » 1885. 1 Voy. Revue de bolan. system. et de geogr. botan., 2e année, n° 17, ter juin 490%, p. 79. 2 Trois semaines d'herborisation en Corse, La Rochelle, 1898, 180 pages et > planches. # Voy. ce Bulletin, t. XLVI (4900), pages 83-102 el 3 planches. (11) SOCIÉTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANUO-HELVÉTIQUE. 1225 Teucriun Foucaudi (Pola-Chamædrys) Guilhot, « Bull. Soc. Rocher. 1599. Agrostis maritima var. Foucaudi Husnot, « Bull. Soc. Roch. » (1896). Atropis Foucaudi Hackel, « Soc. Se. nat, Char.-Inf. » 1894. Agropyrum glaucum var. Foucaudi Le Gr. « Bull. Soc. Roch. » 1897. Nitella tenuissima var. Foucaudi Hy, « Bull. Soc. bot. Roch. » 1892. Chara galioides var. Foucaudi Hy, « Bull. Soe. bot. Roch. » 1591. LE Coutiré. 1390. Phagnalon telonense (J. et F.) var. ambiguum Albert. Plante formant d'énormes touffes a tiges décombantes et plus ou moins tortueuses, enchevêtrées. Calathides ne dépassant guère la gros- seur et ayant à peu pres la même forme que celles du Ph. sordidum, solitaires au sommet de pedoneules très inégaux: péricline ovoïde, à écailles moins arrondies au sommet. Plante un peu plus tardive que le type. Hab. vieux murs, à la Farlede, parmi le Ph. telonense et sordidum, dont ce pourrait bien étre un hybride. A. ALBERT. Rectifications et additions aux étiquettes de 1902. N° 1267. Cistus salvifolius L. var. eymosus..... Terrain : Poudingue de Palassou. N° 1307. Orlaya grandiflora var. montana, ire var. Palassoui Guilhot. au lieu de var. montana. Cette variété se distingue du type par ses tiges dressées, plus grêles en general et ses méricarpes plus petits. Je n'ai trouvé cette variété dans l'Ariège que sur le poudingue de Palassou. Le type, qui est tres commun, pousse dans les terrains argilocalcaires. N° 1308. Angelica silvestris L..... lire commune d’Ascou au lieu de commune d’Arcou. GUILHOT. Les STATICE de l'Aude. — Le littoral du département de l"Aude est bien connu des botanistes par les nombreuses Plombaginees qu'on y rencontre, et, depuis longtemps, la région appelée encore « ?/e de Sainte-Lucie, » aux portes de Narbonne, a été surnommée « la patrie des Statice. » Ces côtes, d’une longueur d'environ 45 kilomètres, depuis l'embouchure de l'Aude jusqu'au grand étang de Salces, sont générale- ment plates et sablonneuses, et fréquemment envahies, soit par la mer. soit par de nombreux étangs sales, situés dans l’intérieur des terres et qui communiquent avec la mer par des canaux naturels appelés graus. Elles se relèvent toutefois sur plusieurs points, comme à la chaîne de la Clape, à l'ilot de Sainte-Lucie, et surtout au promontoire de Leucate. ‘lequel, entouré d’eau de trois côtés, forme du côté de la mer une falaise verticale d’une hauteur moyenne de 50 mètres, Cette région, au point de vue botanique, l’une des plus intéressantes du bassin méditerranéen, est depuis longtemps explorée par deux 1226 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2° SÉR.). (12) savants botanistes du pays. auxquels la science est redevable de plusieurs importantes découvertes : j'ai désigné MM. Gaston Gautier, proprié- taire à Narbonne, et le frère Sennen, directeur de l’école des frères à La Nouvelle. C’est sous la direction de ces maîtres habiles, pour qui la flore de Narbonne et des Corbières n’a plus de secrets, que j’ai parcouru a diverses époques les plus intéressantes stations du littoral. Le 13 juillet dernier, un infatigable chercheur, M. le D’ X. Gillot, et M. H. Puech, mon voisin et ami de Tournemire, se joignaient à nous a La Nouvelle, et pendant quatre jours nous nous appliquions tous les cinq à observer sur la plage, les nombreuses formes des Statice qui S'y montraient en pleine floraison. Nous avons surtout visité les environs de La Nouvelle, l'île Sainte- Lucie, la plage de la Franqui et les falaises du cap Leucate. C’est de ces localités que proviennent les douze numéros de Statice que j'ai préparés spécialement pour notre petite Société. Mais il s’en faut de beaucoup, il n’est pas besoin de le dire, que j'aie récolté toutes les formes qui nous ont offert un vif intérêt. Les Statice ont la réputation d’être très polymorphes : ils varient, en effet, beaucoup sous le rapport de la taille, de la grandeur des feuilles, de la longueur des scapes, de la petitesse des épis. Mais les caractères essentiels se conservent dans ces diverses variations, et les bonnes espèces, dès qu'on s’est un peu familiarisé dans leur compagnie, sont généralement assez faciles à distinguer, même quand les plus affınes eroissent ensemble pêle-mêle, Toutes présentent sur le vif, et dans leurs stations respectives. un facies et des caractères floraux qui disparaissent après la dessic- cation. Les types spécifiques du littoral de l’Aude observés par moi, soit vivants dans mes herborisations, soit secs et en très nombreux exem- plaires, dans le riche herbier de M. Gautier, à Narbonne, sont au nombre de douze. Je vais en faire l’enumeration en attachant, à plusieurs d’entre eux, quelques races stationnelles ou variétés remarquables : 1° Statice ferulacea L. — Abondant dans les sables humides et vaseux de la plage, dans lesquels s'enfonce une souche très épaisse. Ses scapes atteignent 50 em. de long, sa panieule est plus ou moins rameuse, sa corolle en entonnoir, toujours rose, n’a que 5 mm. de diamètre et ses lobes sont entiers ou dentieules. I] fleurit depuis juillet jusqu’à fin septembre. 2° Statice diffusa Pourr. — Ne se trouve qu'à Sainte-Lucie, non loin de la Nouvelle, où il croit en touftes très fournies dans les vases et les sables humides. Sa souche est courte et écailleuse ; ses tiges, très grêles et très rameuses, ne dépassent guère 30 em. ; sa petite corolle, rose tendre, n'a que 4-5 mm. de diam. Cette belle espèce n’est connue, en dehors de l'Aude, qu’en Espagne et en Portugal. 3° Statice echioides L. — Petite plante de 5-25 em., à racine grêle et annuelle, remarquable par sa précocité. Elle fleurit en mai et juin, assez longtemps avant les autres espèces, dans les lieux secs, sablonneux ou rocailleux, souvent assez éloignés de la mer. Sa corolle, d’un rose pâle, n'a que 3-4 mm. de diam. et ses pétales sont émarginés au sommet. Espèce répandue dans tout le bassin méditerranéen. 4° Statice Limontum L. — Cette espèce, de toutes la plus apparente, est connue en Languedoc sous le nom de Saladelle. C’est aussi la plus polymorphe. Ses feuilles sont obovales, oblongues ou lancéolées, tantôt (13) SOCIÈTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1227 très larges, tantôt étroites : ses scapes varient de 10 à 80 cm. de long, et ses rameaux sont tantôt courts et rapprochés en panicule contractee, tantôt allongés et formant une panicule étalée, à épillets plus petits. La première forme constitue le type de l’espèce, beaucoup plus rare sur le littoral méditerranéen que sur le littoral océanien; la seconde, tres répandue sur toute la côte, doit être rapportée au Statice angustifolia Tausch (Statice serotina Reiech.). Les épis, plus ou moins multiflores, sont généralement denses ou un peu lâches, mais toujours bien moins läches que chez le Statice bahusiensis et ses variétés. 5° Statice bellidifolia Gouan (Statice caspia Willd.). — Abondant dans les sables humides du littoral, où ses feuilles, en petite rosette radicale, sont souvent détruites à la floraison. Il se présente sous forme de touffes généralement très fournies, tantôt dressées, tantôt plus rarement étalées-diffuses. La corolle, d’un violet pâle, n’a que 3-4 mm. de diam.. à pétales tronqués ou émarginés au sommet. Espèce commune dans la région méditerranéenne de l’Europe, s'étend dans la région easpienne, le Caucase et jusqu’en Songarie. 6° Statice virgata Willd. — Cette espèce, abondante dans les lieux sablonneux de toute la plage, ne m'a offert aucune variation remar- quable. Les rameaux inférieurs et moyens sont constamment stériles : les scapes sont lisses, greles, longs de 10 à 40 em.; les épillets à 1-4 fleurs, plus ou moins écartés ou un peu rapproché. Cette dernière forme (teste Boissier in herb. Gautier) semble répondre au Sfatice Smithi de Tenore. La corolle de cette espèce, répandue dans le bassin méditerranéen, est assez grande et atteint 7-9 mm. de diamètre : elle est d’un violet foncé ou bleuâtre. 7° Statice dursuscula Gir. — Espèce polymorphe. Je lai observée assez abondante à Sainte-Lucie, aux environs de La Nouvelle et de la gare du Leucate, le plus souvent dans les lieux assez secs. Tantôt les scapes sont élevés (20-40 em.) très rameux, à rameaux et à épis dressés- étalés, et la plante, sous cette forme, semble se rapprocher des variétés procera et catalaunica décrites par Willkomm dans Prodr. Fl. hisp. 11, p. 376. Tantôt la plante est basse, les seapes courts, les rameaux peu nombreux, régulièrement distiques, fortement arques-recourbes, et cette seconde forme, qui se rattache à le première par de nombreux intermé- diaires, représente le Statice Companyonis Gren. et Billot. Companyo. le célèbre naturaliste des Pyrénées-Orientales, l'avait récoltée, comme nous, le long du eanal de Ja Robine et désignée, comme le prouve une étiquette écrite de sa main (in herb. Gautier), « Statice bellidifolia, forme remarquable. » C’est en l'honneur de son inventeur, que Grenier et Billot (Arch. fl. Fr. et All. p. 338) Pont nommée Statice Companyonis. 8° Statice globulariæfolia Desf. (Statice Raddiana Boiss.). — Cette espèce, encore plus polymorphe que la précédente, vient en abondance sur les falaises du promontoire de Leucate, qui dominent la belle rade de la Franqui. A côté d’individus robustes, dont la taille atteint ou même dépasse 60 et 80 em. (l'herbier Gautier en possède un qui na guère moins d’un mètre), on en trouve d’autres, grêles et peu élevés, ne dépassant pas 1-2 décimètres, qui se rattachent aux premiers par des transitions insensibles. Les feuilles, plus ou moins glauques, sont grandes ou médiocres, mutiques ou brièvement mueronées ; les rameaux stériles peu nombreux, rarement nuls, à la base de la panieule; les épillets longs de 4-5 mm., à 1-3 fleurs, en épis plus ou moins läches et 28 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2"" SER.). AA) flexueux: les bractées et les divisions du calice aignës on subaiguës, ete. Le Statice globulariæfolia des Bouches-du-Rhône, offre les mêmes variations. en est de même de la plante algérienne, car M. le D° X. Gütlot vient de m'infermer qu'ayant examiné avec soin, dans l'Herbier du Museum, les exemplaires originaires « des sources ther- males d'Hammam-Meskoutin ». localité classique citée par Desfontaines, il n'avait pu saisir aucune différence permettant de les séparer de ceux récoltés par nous, sur les rochers de Leucate. Les Statice globulariæfolia Dest. et Statice Radtiana sont done une seule et même plante. Au reste, Boissier, qui les avait séparés d'abord dans le Prodromus de De Candeolle (XIE pp. 651 et 753), les a ensuite, dans la Flora Orientalis (IV. p. 860), simplement identifiés. J'ajoute que le nême auteur, en révisant les Slatice de l'herbier de M. Gautier, a confirmé cette dénomination. Au Statice globulariæfolhia Desf. je rattache le Statice cuspidata Delort (in Sehultz et Billot Arch. fl. Fr. et All. 1855, p. 339; Sfatice Delorti Gren. Pl. exsiee.: Stative duriuscula var. cuspidala Rouy in Rev. bot. syst. 1903, p. 164) comme forme ou race stationnelle. Le premier vegete sur les falaises et les rocailles du cap Leucate: le second dans les vases sablonneuses et humides de la Franqui, de la Palme, de Pile Sainte-Lucie et de Gruissan. L'un, dans les lieux, élevés atteint sou- vent un grand développement; l’autre, sur une plage plate et recouverte d’eau pendant une partie de l'hiver, reste toujours nain et grele. Le St. cuspidata est, en cffet, une plante de 8-20 cm. à scapes très crêles, à feuilles petites et presque toujours terminées par un long mucron. Je ne le distingue en rien des exemplaires greles du St. globulariæfolhia, croissant sur les falaises, à côté des exemplaires robustes. Mais je ne saurais le réunir aux exemplaires, même les plus grêles, du Statice duriuscula Gir., qui a des scapes et des rameaux bien plus raides, une souche moins épaisse, des feuilles et un port rigide différents. Au surplus, il n’est pas exact de dire que le Statice cuspidata Delort « se rattache au Statice duriuseula. par une serie de variations intermediaires. » Ni le frère Sennen (in litt.), ni moi, n’avons jamais observé cette prétendue série de varations intermédiaires, et le Sfatice duriuscula s’est toujours montré à nous, sur le littoral de l'Aude, comme une espèce bien délimitée et nettement différente du Statice cuspidata Delort, qui lui-même se présente, au premier abord, sous les traits d'une espèce de bon aloi. 9° Statice confusa Godr. et Fr. — Cette espece, d’abord confondue par De Candoile avec le Statice globulariæfoha Desf., puis dégagée et décrite par Godron, est aujourd’hui bien connue. Elle abonde sur tout le littoral de l'Aude, où elle affecte des formes très diverses. Celles de grande taille, atteignant 30-60 em., à feuilles larges, à panicule multi- flore, représentent le Statice Boissieri G. Gautier. Celles à scapes grêles et peu élevés (8-25 cm.), à feuilles petites et à panicule pauciflore, ont reçu de M. Rouy les noms de var. pygmæa et var. angustata. La corolle du Statice confusa, d'un violet assez foncé, est large de 6-8 mm. et a les lobes échancrés. 10° Statice Dodarti Gir. — Espèce bien moins commune sur les bords de la Méditerranée que sur les côtes de l'Océan. Elle existe eependant sur le littoral de l'Aude, de l'Hérault et du Gard. Dans l'Aude, la forme typique me paraît rare. Je ne lai observée qu'à la (15) SOCIÉTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVETIQUR. 1229 plage de la Franqui, dans les endroits herbeux et peu humides. Tout à côté, dans les vases sablonneuses, inondées en hiver, où végète le grêle Statice cuspidata, elle passe insensiblement à une forme basse et trapue de 6-15 cm., qui a été d’abord trouvée et distinguée par M. Le Grand, sous le nom de Statice narbonensis, ensuite décrite et publiée par MM. Gautier et Timbal-Lagrave sous le nom de Statice Legrandi (in Bull. Soc. se. phys. et nat. Toulouse IV, p. 40). Ce Statice Legrandi a connu pas mal de vieissitudes. Nyman, dans son Conspectus (p. 610), le considère d’abord comme une forme densiflore du Statice duriuscula Gir. Loret, dans la Flore de Montpellier (édit. 2, p. 401 et append.), l’identifie avec le Statice Dodartii Gir. Janka (Plumbagin. eur. 1882) le rattache au Statice confusa G. G., et son opinion est partagée par M. Rouy qui, dans sa Revue de Botanique systematique (1903, p. 165), en fait une var. minor. Etudie sur place, avec le concours de mes collègues, il me paraît devoir être rattaché au Statice Dodartii, dont il a les scapes et rameaux épais, les épis très denses, la corolle foncée et la souche épaisse. II n’en diffère que par sa taille basse, ses feuilles courtes et uninervées et ses épis paueifiores. 11° Statice Girardiana Guss. — Abondant dans les sables humides de tout le littoral. Le type a des feuilles petites, larges à peine d’un centimètre, uninervées, brièvement aiguës et mucronées, brusquement rétrécies en pétiole long et plan; ses scapes sont grêles, étalés-ascen- dants, longs de 5-25 em.; sa corolle d’un violet pâle, assez grande (7-8 mm. de diam,), à pétales émarginés. A la plage de la Franqui, j'ai observé une forme plus robuste, haute de 20-45 em., à feuilles sensible- ment plus larges; c’est peut-être le Statice Walldenowt Poir., mais, à part la longueur des scapes et la largeur des feuilles, je n’ai pu trouver d’autres caractères pour le différencier du type. En dehors de la France méridionale, le Statice Girardiana n’est indiqué qu’en Espagne. 12° Statice lychnidifolia Gir. — Sur les bords de la Méditerranée, j'ai récolté cette espèce dans l'Hérault, l'Aude et les Pyrénées-Orien tales. Dans l’Aude, elle végète en abondance, surtout à Sainte-Lucie, dans les vases et les sables humides, où elle se montre sous une forme très robuste, souvent munie, à la partie inférieure des scapes, de feuilles caulinaires embrassantes et comme perfoliées. C’est le Statice perfoliata G. Gautier in herb. (non C. A. Mey. et Karelin). J’ai aussi observé sur le littoral de l’Aude et de l'Hérault, à côté du type à panicule lâche et allongée, la forme à panicule plus courte, contractée et presque corymbiforme qui est la var. corymbosa Boiss., plus répandue sur les côtes de l'Océan. Deux espèces ont encore été signalées sur le littoral de l’Aude : Statice psiloclada Boiss. et S. Tremolsi Rouy. Je n’ai pas eu la chance de les rencontrer dans mes herborisations, et je ne les ai pas observées non plus dans la riche collection que M. Gautier a eu l’obligeance de me communiquer. H. Cosre. 1455. Typha stenophylla Fisch. et Mey. Bull. Ac. Petersb. III. (1845) p. 209. — T. Laxmanni Lepechin in Nov. Arch. Ac. Petrop. XII (1801) p. 84; Grabner in Engler, Das Pflanzenreich, IV, 8, Typhaceæ BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 42, 5 décembre 1904. 80 1230 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2”° SÉR.). (16) (1900) p. 10 — 7°. media DC. Fl. Fr. v. p. 302, p. p.; Pollin. Fl. Veron. II, p. 100 — T°. elegans Gillot ad amic. Souche stolonifere. Tiges d’environ un metre (0 m. 80 - 1 m. 20), en touffes nombreuses, serrées, droites et minces (diam. 5-8 millim. à leur tiers inférieur). Feuilles d’un vert gai, longuement engainantes à la base, à gaines munies au sommet de deux oreillettes arrondies, à limbe plan, étroit (3-4 millim.) dépassant longuement la tige. Inflorescence composée de deux épis distants de 30 à 55 millim. Epi mâle, très long (15 centim.) et mince (6 millim.), d’abord verdâtre, puis brunissant par la dessiceation ; axe garni de poils fauves, squamuleux, larges et sinueux, plus courts que les filets des étamines ; ceux-ci libres ou soudés par deux, à anthères linéaires, 4-lobées. Grains de pollen libres, arrondis, bruns et granuleux. Epi femelle court (5-8 centim.), d’abord mince et cylindrique (diam. 5-6 millim.) vert, puis roux, à la fin brunis- sant et s’élargissant (diam. 2 centim.), prenant une forme plus ou moins oblongue, à surface squamuleuse. Axe garni de nombreux réceptacles pedicellés, n’atteignant pas un centimètre de saillie (0 mm. 5 - 0 mm.8), portant les fleurs femelles. Celles-ci dépourvues de bractéoles, à stigmate ovale-spatule, ondulé sur les bords, dépassant les poils. Fruits ou utricules très petits, fusiformes, d’un brun-verdâtre, monospermes, indéhiscents ou tardivement dehiscents par rupture de l’Epicarpe, sans fente longitu- dinale apparente, portés sur un long pédocarpe filiforme, muni, au-dessus de sa base, de nombreux et longs poils articulés, dépassant l'ovaire, mais plus courts que les stigmates. Fleurs neutres. Pistillodies (Engler) ou carpodies (Eichler) nombreuses, entremélées aux fleurs fertiles, à sommet elaviforme, arrondi, terminé par un mucron court, et souvent coloré par des gouttelettes résineuses, Jaunätres. Hab. Ile Sainte-Lucie (Aude), fossés vaseux entre le canal de la Robine et la mer. FI. 14 Juillet. Fr. 25 septembre. Cette élégante espèce, qui croît au voisinage de 7. angustifolia L., s’en distingue, au premier coup d'œil, par ses moindres proportions, et sa couleur d’un vert gris, et non glaucescente. Elle en diffère par ses épis mâles très effiles, à poils de l'axe plus courts que les etamines; par ses épis femelles plus courts, oblongs à la maturité; par ses fleurs femelles, dépourvues de bractéoles, par ses stigmates longuement spatulés, saillants, et non linéaires; par les fleurs neutres (pistillodies) plus courtes, à sommet moins élargi, plus courtement mucroné et à coloration plus claire. L'étude des textes, la comparaison de la plante de Sainte-Lucie avec les échantillons de l’herbier du Museum de Paris, l’examen morpholo- gique des organes floraux rendent la détermination de cette espèce non douteuse. Elle semble identique à 7. Laxmanni Lepechin, et malgré la priorité de ce nom, et l’autorité de M. Grœbner dans sa récente monographie, J'ai préféré adopter le nom de 7. stenophylla Fisch. et Mey., qui rend mieux le caractère de la plante, et prête moins à confu- sion, l’epithete de 7. Laxmanni ayant été appliquée par d’autres auteurs (Ledebour, Rohrbach) à d'autres espèces absolument diffé- rentes. D’ X. GILLOT. (17) SOCIÉTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1251 1422. Dracocephalum Austriacum L., Sp. pl. ed. I : 595. — Le Comité de la Société a reçu, pour être distribué dans le fascicule de 1903, le Dracocephalum austriacum L., récolté à peu près simultanément, et à l’insu l’un de l’autre, par MM. le professeur Wolf et Jos. Pannatier dans nne localité nouvelle située à 2,000 m. environ dans les pentes calcaires du Haut-de-Cry, sur Ardon (Valais). La découverte de cette station est d’autant plus intéressante qu'elle est moins accessible et par conséquent moins menacée de disparaître que les deux anciennes localités du Valais. La priorité, dans ce cas particulier, est de peu d'importance et le Comité estime que le fait de la découverte à peu près simultanée de la même plante dans un même endroit, laisse à chacun des auteurs son mérite intégral; nos collègues seront heureux de voir ainsi largement représentée dans leur herbier cette plante rarissime. Pour M. le professeur Wolf, le Dracocephalum austriacum des deux anciennes localités provient d’un reliquat de l’époque glaciaire, la station du Haut-de-Cry pouvant en être considérée comme sa véritable patrie ; pour M. Beauverd, qui nous communique la plante de M. Pannatier, c'est au contraire une espèce steppique des chaudes régions montagnardes inférieures qui, dans certaines conditions, s’aceli- mate à une altitude supérieure exceptionnelle : un cas analogue à celui de la nouvelle station valaisanne se retrouverait en quelques stations chaudes et sèches des montagnes du Caucase. On peut en effet présenter des arguments pour soutenir l’une ou l’autre de ces thèses. . Pour le Comité : E. G. Camus. 1392. Erigeron alpinus L., var. exaltatus Briquet. in Ann. Conserv. Jard. botan. Geneve, 3° annee : 115 (1899). — L’Erigeron alpinus est au nombre des espèces les plus polymorphes de nos Compo- sées alpines, et les différentes variétés qui en constituent le groupe, tout en acquérant dans leurs formes extrêmes un facies très différent de celui du type, sont reliées entre elles par des transitions si douces qu’il serait puéril de vouloir insister, comme l’ont fait quelques auteurs, sur leur distinction spécifique. Les caractères allégués pour ces distinctions reposent principalement sur la taille de la plante, la plus ou moins grande abondance de l’indument, et la plus ou moins forte disposition de l’inflorescence à se ramifier, tous caractères de valeur quantitative et non qualitative, comme il conviendrait pour légitimer une espèce. Parmi les variétés du groupe à indument faible ou presque nul {Erigeron glabratus Hoppe et Hornsch. ex Bl. et Fing. Compend. 2: 364), celle que nous distribuons aujourd’hui se distingue par la grandeur relative de ses calathides et son port robuste souvent très élevé et ramifie. Cette plante est un des ornements des plateaux rocheux de calcaire urgonien (lapiaz) qui caractérisent certaines regions des Alpes de la Haute-Savoie, où M. le D" Briquet la découvrit le premier dans le vallon de Säles, a 1800 mètres (Alpes Lemaniennes), et où nous avons eu le plaisir d’en retrouver de nouvelles stations dans les massifs de la Filière et des Aravis (Alpes d’Anneey); il est probable qu’elle se 1232 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2”* SÉR.). (18) retrouvera par la suite dans d’autres stations analogues des Alpes et peut-être du haut Jura. G. BEAUVERD. Renseignements bibliographiques sur les hybrides in Genre RUMEX $ I. Sanguineus. X R. dumulosus Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür., IT, p.67 (1885). R. aquaticus X sanguineus Hausskn., loc. eit. Allemagne, Thuringe. X R. Nilssoni Beck in Reichb. Icon., XXIV, dec. V, p. 35 (1904). R. domesticus X sanguineus Nillss. in Bot. Not. (1888), p. 147. Suede. X ER. Sagorskii Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür., III, p. 76 (1885). R. crispus X sanguineus Hausskn., loc. cit. Angleterre, Allemagne, Danemark, Suède, Suisse, Tyrol. = R. Ruhmeri Hausskn., loc. cit., p. 73. R. conglomeratus X sanguineus Hausskn., loc. eit. Allemagne. x R. Dufftii Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür., III, p. 78 (1885). R. obtusifolius X sanguineus Hausskn., loc. cit. Suède (Mürbeck, Nillss.), Danemark, Allemagne, Autriche, Herzegovine. $ II. Conglomeratus. . ambigens Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür., III, p. 61 (1885). R. aquaticus X conglomeratus Hausskn., loe. eit. Allemagne, Thuringe. X .R. Schulzei Hausskn., loc. cit., p. 68. R. conglomeratus X crispus. Allemagne, Autriche, Hongrie, Suisse, Bosnie, Herzegovine. X R. inundatus Simk. in Termes. Füzet. X, p. 183 (1886). R. conglomeratus X crispus var. lingulatus Simk., loc. cit. Exsice. Fl. Austr.-Hung. n. 3077. X I (19) SOCIÉTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1235 X R. digeneus Beck v. Mann. in Reich. Icon., XXIV, dec. V, p. 31 1904 (1904). X R. hybridus Hausskn., loc. cit. p. 69 (1885), non Kindbg. (1880). R. conglomeratus X Hydrolapathum Hausskn., loe. cit. Allemagne, Thuringe. X R. Knafiı Celak. Prodr. Fl. Böhm., p. 158 (1871). R. conglomeratus X maritinus forma Celak., loc. cit. Allemagne, Autriche. X R. Warenii Trimen in Journ. of Bot. XVII, p. 252 (1879). Fe. conglomeratus X maritimus forma Gürke PI. Eur. 117p2102 R. maritimus f. b. Warrenii Trimen in Journ. of. Bot. XI, p. 161, t. 146 (1874); Gürke PI. Eur. IT, p. 102. Angleterre. X R. Mureti Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III. p. 73 (1885). R. conglomeratus X pulcher Hausskn.., loe. eit. Exsice. Soc. et fl. fr.-helv. (1903). Angleterre, Suisse, France, Transylvanie, Herzegovine, Grece. X R. semigræcus Hausskn. in Nym. Consp. suppl. II, p. 27 (1889-90). R. conglomeratus X græcus Hausskn. Thessalie. X R. abortivus Ruhmer in Jahrb. Bot. Gart. u. Mus. Berlin I, p. 253 (1881). R. conglomeratus X abortivus Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 72 (1885); Ern. Ljuntröm in Bot. Not., p. 98 (1885). R. conglomeratus X obtusifolius Beck v. Mannn. in Reichb. Icon. XXIV, dee. 5, p. 32 (1904). Angleterre, Allemagne, Suisse, Autriche, Bosnie, Herzegovine. alustris Auct. Gall.; an Sant Fl. Brit. I, p. 394 (1800). imosus Thuill. FI. Par. éd. 2 , p. 182 (1799). an flavo-virens Opiz. Sezn., p. 93 (1852). R. maritimus X conglomer atus C. A. Meyer. KR. maritimus ß paluster Ascherson, Fl. Brandb., p. 581 (1864). Exsice. Billot n. 1760: Soc. Rochel. n. 3689; Soc. et. fl. fr.-helv. n. 656, 890. Presque toute l’Europe. X BR. spurius E. G. Camus, nom. nov. R. limosus X maritimus SW. Murbeck in Bot. Notis. (1899). R. maritimus X palustris Nilsson in Bot. Notis. (1887), p. 234, sec. Murbeck. Suede. X R. Wirtgenü Beck in Reichb. Icon, XXIV, dec. VI, p. 44 (1904). X R. Steinü F. Aresch. Skänes fl. éd. 1, p. 132 (1866) non Becker (1823). 1234 X K. X R. X BL. R. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2”* SÉR.). (20) . conglomeratus X limosus Sw. Mürbeck, Die nordeuropäisch. Form. der Gattung Rumex in Bot. Not. (1899). . conglomeratus X palustris Areschoug. Skanes fl. ed. 2, p. 363 (1881); Nilsson in Bot. Notis. (1887). Suede. . Salisburgensis Fritsch et Reching, in Verh. zool. bot. Ges. p. 258 (1898) ; conglomeratus x silvester Beck v. Mann. in Reichb. Icon. XXIV, dee. V, p. 33 (1904). Allemagne. $ III. Crispus. conspersus Hartm. Skand. fl. éd. 1, p. 147 (1820); Aresch Sw. Vet. Akad. ofvers (1862), p. 65; Sw. Murbeck. Rechingeri Blocki in Deutsch. bot. Monatsch. XVI, p. 69, nom. sol. (1895). similatus Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 62 (1884). aquaticus X crispus Hausskn., loc. eit.; Rechinger. R. crispus X Hippolapathum Nilsson in Bot. Notis., p. 137-147, (1888). R. aquaticus 8, Koch Deutsch. fl. 11, p. 617. ? R. hybridus Kindb. Ostr. Fl., ed. 3, p. 136 (1880). X< Exsice. Dörfler Herb. norm. n. 3471. Alsace, Silesie, Bade, Thuringe, etc. ; Suède. propinguus J. E. Areschoug in Bot. Notis., p. 22 (1840). R. crispus X domesticus F. W. Aresch. Skanes F]., éd. 2, p. 365 (1866). . maxımus B propinquus Meisn. in DC. Prodr. XIV, p. 48 (1856). Norwege, Suede, Finlande, Danemark, Angleterre. . Skofitzu Blocki in Oest. Zeit. XXXVII, p. 340 (1888). R. confertus X crispus Blocki, loc. eit. Galicie. . Schreberi Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 74 (1885). R. crispus X hydrolapathum Hausskn., loc. eit.; Jungner in Botan. Notis., p. 113 (1885). Suede, Allemagne. . dimidiatus Hausskn. in Nym. Consp. suppl. II, p. 271, nomen solum (1889-90). . crispus X greecus Hausskn. Thessalie. . confusus Simk. in Termesz. Füz. I, p. 238 (1877) et in Oesterr. bot. Zeit. XXVIL p. 158 (1877). erispus X Patientia Simk., loc. cit. Allemagne, Autriche. Hongrie, Bosnie, Herzegovine. (21) X RE. Io. IR IRA er R. Te. R. R. SR ie: R. R. R. KR. SOCIÉTÉ POUR L’ETUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1235 macropus Borb. in Budapest es Kormjek növen, p. 78 (1879). crispus X Patientia Forma $, Gürke PI. Eur., p. 97. Hongrie. acutus L. Spec. éd. 1, p. 335 (1753). cristatus Wall. Sched. brit.. p. 163 (1822). pratensis Mert et Koch in Rähl. Deutschl. fl., ed. 3, IT, p. 609 (1826) ambiguus J. Gay ex Gaud. Fl. helv. VI, p. 5829 (1828). oxylapathum Wallr. in Fries Nov. fl. suee., éd. 2, p. 101 (1828). adulterinus Wallr. in Linn. XIV, p. 567 (1840). gentilis Leennr. in Bot. Not. (1863). ? (Voir hybrides ter- naires). gracilis Eckstr. in Bot. Not. (1866). erispo-obtusifolius G. F. W. Mey. Fl. Hann., p. 469 (1828). obtusifolius b. oxylapathıon G. F. W. Mey. Chlor. Hann., p. 479 (1849). obtusifolius à cristatus Neilr. FI. Nied. Oest., p. 24 (1859). Lapathum acutum Scop. Fl. Carn.. éd. 2, I, p. 262 (772) Exsice. Magn. Fl. sel. n. 3577. Presque toute l’Europe . bihariensis Simk. in Termès Fuzet., p. 77 (1877). R. crispus X obtusifolius forma Simk., loc. cit. X R. X R. R. R. Allemagne, Autriche-Hongrie. . confinis Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 77 (1885). . erispus X obtusifolius Hausskn., loe. eit. Allemagne. . commutatus Rech. in Oest. bot. Zeitschr. XLIT, p. 15 (1892). . lingulatus X obtusifolius Rech.. loc. cit. . erıspus X obtusifolius forma d. Gürke PI. Eur. I, p. 99. Tyrol. . pseudopulcher Hausskn. in Nym. Consp. suppl., p. 271, nomen solum (1889-90). crispus X pulcher Trimen in Journ. of. Bot. XVII p. 251, nomen solum (1879). Angleterre, Thessalie. palustroides Simk. Termesz. Füz. I. p. 237 (1877). heteranthos Borbas in Oester. bot. Zeit. XXVIIL, p. 393, nomen solum (1878). limosus X erispus Fig. in Jahresb. Schles. Ges. Breslau LXV, p. 311 (1888). crispus X odontocarpus Borbas; R. crispus X palustris Borbas in Math. Termesz. Közlem XV, p. 372 (1877-78) et in Oester. bot. Zeit. XXVIIL p. 393 (1878): F. Areschoug Skand. fl., éd. 3. p. 363 (1881). Exsiee. Benitz Herb. Eur. 1256 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2° SER.). (22) R. (conglomeratus X maritimus) X obtusifolius a., Beck in Reichh. Icon. XXIV, dec. VI, p. 45 (1904). Suede, Allemagne, Hongrie. >< scandicus Beck loc. cit. p. 45 (1904). RR. (conglomeratus X maritimus) X obtusifolius b. R. limosus X obtusifolius Murbeck in Botan. Notis. (1899), p. 35. R. obtusifolius X palustris Nilsson in Botan. Notis. (1887), p. 231. Suede, Allemagne. R. limosus X obtusifolius Sw. Mürbeck in Botan. Notis. (1899). R. obtusifolnus X palustris Nilsson in Bot. Not. (1887). Suede, Allemagne. X R. fallacinus Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. IIL, p. 74 (1885). R. crispus X maritimus Hausskn., loc. cit. Allemagne, Boheme. X R. Jungneri E.-G. Camus, nom. nov. R. crispus X Hippolapathum Jungner in Bot. Centralb. XXX VIII D. JD 133 (1889). France, Allemagne, Scandinavie. X R. crispus X viridis publié et distribué par The botanic. Exch. Club of the British Isles (1889). Manchester. X R. intercedens Techinger, Sabransky in Oest. bot. Zeit. XLII, p. 17 (1892). R. crispus X stenophyllus Gürke PI. Eur. IL p. 101. Re. crispus X biformis (Menyhart) Rechinger, Sabransky, loc. cit. en crispus X odontocarpos Borbas. R. biformis var. intermedius Borbas Bekesvärmegye FI. p. 62 (1881). Hongrie. S IV. Obtusifolius. X 2. Mezei Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 60 (1885). R. alpinus X obtusifolius Hausskn., loc. cit. Suisse, Tyrol, Allemagne. X R. rhæticus Brügg. in Jahresb. Naturf. Ges. Graubünd. XXIX, p. 148 (1886). R. alpinus X obtusifolius var. purpureus Brügg., loc. cit. Engadine. X ER. Borbasü Blocki in Oest. bot. Zeit. XLII, p. 351, nomen solum (1892). R. Kerneri Blocki op. cit. XXXVIIL, p. 365 (1888) non Borbas. (23) SOCIÉTÉ POUR L'ÉTUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVÉTIQUE. 1237 R. confertus X obtusifolius Reehm. in Pflanz. a. d. Czort. und Tarnop. Kreise (1874). Galicie. X .R. platyphyllus Aresch. in Ofvers. Vet. Ak. Stock. XIX, p. 73 (1862). R. Schmidt Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 66 (1885); Jungner in Bot. Notis., p. 116 (1885). R. aquaticus X obtusifolius Hausskn., loc. eit.: Jungner, loc. cit. Allemagne, Suede, Russie. X 2. Baueri Aschers. Fl. Brandenb.. p. 585 (1864). R. crispus X obtusifolius forma à Gürke Pl. Eur.. p. 98. Allemagne. Observation. — Le R. biformis Menyhart ne peut conserver ce nom qui a déjà été emplové en 1864 par Lange. Il avait déjà été nommé A. stenophyllus par Ledeb. dans le Fl. alt. I. p. 58 (1830). X R. Steinii Becker Fl. Trancof. I. p. 165 (1823). R. maritimus X obtusifolius Uechtr. in Frek. Fl. Schles., p. 379 (1881); Gürke PI. Eur. II, p. 103. R. palustris X obtusifolius Cf. Nyman Consp., p. 635. R. limosus X obtusifolius Coster PI. exsice. 1900. Europe centrale et septentrionale. X R. Weberi Prahl. FI. Schlesw. Holst. II, p. 186 (1890). > R. lingulatus Jungner in Bot. Notis. IV, p. 115 (1885), non Schur. R. Hydrolapathum X obtusifolius Jungner, loc. cit. Exsice. Soc. et fl. fr.-helv. n. 1341. France, Suède. Alsace. . erubescens Simk. in Termesz. Füz. I. p. 239 (1877). . obtusifolius X Patientia vel. silvester X Patientia Simk., loc. cit. Exsiee. Dörfler Herb. norm. n. 3473. Autriche, Hongrie, Bosnie. X R. balotonus Borbas Fl. balat. p 341 (1900). BR. obtusifolius X Patientia Borbas, loc. cit. Autriche-Hongrie. X D X R. commutatus Reching. in Oester. bot. Zeitschr. XLII, p. 18 (1892). R. lingulatus X obtusifolius Reching., loc. cit. Tyrol, Autriche. R. cristatus Fries Nov. Fl. Suec., éd. 2, p. 100 (1828). R. hybridus Kindbg. Oestg. Fl., éd. 3, p. 136 (1880) sec. Mür- R beck. nr . domesticus X obtusifolius. Angleterre, Danemark, Scandinavie, Russie. 4235 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2”* SER.). (24) X R. oyulinensis Borbas. Magy. bot. Lapok (1904), p. 49. R. obtusifolius X pulcher Borbas loc. cit. Croatie, Angleterre. wi $ V. Divers. x R. maximus Schreb. in Schweigg. et Körte Fl. Erl. I, p. 152 (1811). . heterophyllus Schultz Prodr. Fl. Stag. suppl. I. p. 9 (1819). R. aquatıcus X Hydrolapathum G. F. W. Mey. F1. Hamm p. 468. R. Hydrolapathum var. latifolius (Borr.) Trimen in Journ. of. Bot. XIII, p. 78 (1875). Exsice. Soc. Rochel. n. 3689: Soc. et fl. fr.-helv. n. ? I Toute l'Europe. X R. stenophylloides Simk. in Termesz. Füzet. I, p. 238 (1877). BR. marıtimus X stenophyllus Gürke Pl. Eur. II, p. 103 (1897). R. biformis X paluster Simk. in Kerner Sched. a. d. Fl. exs. austr.- hung. n. 1015 (1883). Exsiee. Dörfl.n. 3475; Kerner, Schultz Herb. norm. n. 1859. Hongrie, Transylvanie. X ER. pannonicus Reching. in Oest. bot. Zeitschr. XLI, p. 401 (1891). R. Patientia X stenophyllus Gürke PI. Eur. I. p. 100. R. biformis X Patientia Reching.. loc. cit. Exsice. Benitz Herb. Eur. Autriche, RR. armoraciifolius Neum. in Bot. Not.. p. 155 (1855). R. aquaticus X domesticus Murbeck in Bot. Ne Not potes) R. domesticus ß latifolius Hartın. Skand. Fl. ed. 4, p. 115 (1843). Suede boréale. KR. finitimus Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. Ill, p. 67 (1885). R. aguaticus-silvestris Hausskn.. loc. cit. R. platyphyllus e. Beck in Reiehb. Ieon.. XXIV, dee. IV (1904). Allemagne. I nemorosus X pulcher Trimen in Journ. of. Bot. XVII. p. 251 (1879). Angleterre, Autriche. XX € R. conspersus Hartm. Scand. Fl. Ed. I, p. 147 (1820). < R. cristatus Fries. Nov. Suec.. ed. 2, p. 100 (1828). R. Hydrolapathum Campd. Monogr. Rum., p. 145 (1819) non Huds. R. agnaticus 8 conspersus Mert. et Koch in Rechl. Deutsch. IM ed. 3.11. p: 617. (1326): Angleterre, Suède, Norvège, Danemark, Russie. (25) SOCIÉTÉ POUR L’ETUDE DE LA FLORE FRANCO-HELVETIQUE. 1239 X R. Brüggeri Gürke PI. Eur. II, p. 109 (1897). R. cordifolius Brügg. in Jahresb. Naturf. Ges. Graub. XXIX (1884-85). R. alpinus X arifolius Brügg., loc. cit. Suisse, Engadine. R. maximus X Hydrolapathum Van Bastelær in Bull. Soc. bot. Belg. VI, p. 370 (1867). R. Hydrolapathum X maximus Gürke PI. Eur.. p. 95. Belgique. x R. Trimenii E.-G. Camus, nom. nov. R. pulcher X rupestris Trimen in Journ. of Bot. XVII. p.251 (1878). Angleterre. x VI. Hybrides ternaires divers. X R. Haussknechtu Beck. v. Mann. in Reichb. Icon., t. XXIV, dec. 4 (1904), p. 28. R. aquaticus X crispus X obtusifolius Hausskn. in. Mitt. geogr. Ges. Thür. If. p. 63 (1885). Allemagne. X R. thuringiacus Beck v. Mann. in Reichb. Icon. t. XXIV, dec. 4 (1904), p. 27. R. aquaticus X conglomeratus X obtusifolius vel ambigens X obtusi- Jolius Hausskn., loc. cit., p. 64. Allemagne. X R. Heimerlü G. Beck in Fl. N. Oest., p. 318 (1890). R. maritimus X pratensis Heim. in Abh. zool. bot. Ges. Wien XXXIV, p. 100, nomen solum (1884). R. erispus X maritimus X obtusifolius Gürke PI. Eur. II, p. 103 (1897). Autriche. X Re. gentilis Lœnner in Termesz. Füzet., p. 7, 238 (1866). R. conspersus X obtusifolius = R. [domesticus X obtusifolius] X obtusifolius. Suede. R. aquaticus X conglomeratus X obtusifolius Hausskn. in Mitt. geogr. Ges. Thür. III, p. 64 (1885). Allemagne. 1240 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2"° SER.). (26) X R. Bastelæri Beck v. Mann. in Reichb. Icon. XXIV, dec. IV, p.28 (1904). R. Hydrolapathum X maximus Gürke PI. Eur. I, p. 95 (1897). R. maximus X Hydrolapathum Van Bastelær in Bull. Soc. bot. DIN À D D © Da DE Belg. VI, p. 370 (1867). Belgique. . Areschougü Beck v. Mann. in Reichb. Icon. XXIV, dec. VI, p. 44 (1904). . fconglomeratus X maritimus) X crispus Beck, loc. cit. . palustris X crispus Areschoug, Skanes Fl., ed. 2, p. 363 (1881). . crispus X limosus Murbeck in Bot. Notis. 1899, p. 22, an Fig .in Jaresb. Schles. LXV, p. 311 (1885) ? Allemagne. . heteranthos Borbas in Œsterr. bot. Zeitschr., p. 393 (1878). . (conglomeratus X maritimus) X odontocarpus a. Beck in Reichb. Icones XXIV, dee. VI. . erispus X palustris Borbas, Math, es Termesz Közlem XV (1877-1878). . limosus X odontocarpus Borbas, Dörfler Herb. norm. n. 3475. Hongrie. . heteranthos Borbas Magyar bot. Lapok (1904), p. 49. . crispus X limosus Borbas loc. cit. . (conglomeratus X maritimus) X odontocarpus 8 ? Hongrie. . Halacsy Reching. Verh. zool. bot. Ges. 1899. . (conglomeratus X maritimus) X pulcher Reching, loc. eit. Autriche. E. G. Camus. 1241 DIE LAUBMOOSE BADEN Eine bryogeographische Skizze VON E Th. EERZOG (Suite.) 269. Webera elongata Schwgr. (Pohlia Hedw.). R. 459. Meist ziemlich niedere, grüne, mehr oder weniger glänzende, lockere Rasen bildend. Blätter wie bei Webera longicolla lang linealisch, fein zugespitzt, bis etwa zur Mitte scharf gesägt und am Rand schwach umgerollt. Blattzellen mit ziemlich dicken Wänden, nur 5-6 mal länger als breit. Kapsel langhalsig, dünn und lang keulen- förmig, fast aufrecht bis horizontal geneigt; Hals länger als die Kapsel. Auf schatliger Erde und an Felsen (kalkscheu). In Gebirgsgegenden häufig, z. B. Salem, Heiligenberg, Wehra- (hal, Bärenthal, Belchen, Feldberg, Schlossberg b. Freiburg, Wiesneck, Zastlerthal, Blauen, Schauinsland, Triberg, Baden, Heidelberg, etc. 270. Webera nutans (Pohlia Lindb.). R. 462. Ziemlich lockere, mehr oder weniger hohe, etwas glänzende Rasen von meist salt- grüner Farbe. Untere Blätter eilanzettlich, obere länger und schärfer zugespitzt, an der Spitze gesägt; Rippe kräftig, oft rötlich. Kapsel birnförmig, mit kurzem Hals, nickend bis hängend ; Entdeckelt unter der Mündung eingeschnürt. An feuchten Felsen und auf Erde (kalkscheu); sehr häufig im Gebirge, selten in der Ebene. var. à. longiseta Hüben. Seta viel länger (bis 10 cm.). Kapsel kurz und dick, nickend. B. Heidelmoos bei Konstanz (Leiner), Pfullendorf (Jack). S. Hinterzartnermoor (H.), Schluchseemoor (H.). 1242 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). (118) 271. Webera cruda (L.) (Pohlia Lindb.). R. 461. Ziemlich hohe, lockere, stark gold-silberglänzende Rasen. Untere Blätter sehr locker und entfernt gestellt, klein, obere viel grösser, schopfig, weit absteheud, lang linealisch zugespitzt, an der Spitze entfernt aber deutlich gesägt. Rippe bedeutend vor der Spitze endend. Blatt- zellen sehr lang und schmal, noch länger als bei Webera longicolla. Kapsel dick keulen- bis birnförmig, horizontal bis nickend, ent- deckelt aufgerichlet; Hals eiwa ‘/2 der Urne. An Felsen und auf Erde, unter Erdüberhängen. besonders an feuchten Stellen im Gebirge, auch auf Kalk. B. Bei Leutstetten (Jack), Mariaschiucht bei Bodman (H.); Hohentwiel (H.). S. Höllenthal (S., H.). Zastlerthal u. Zastler- loch (H.), Wutachthal bei Neustadt (H.), Seewand am Feld- berg (H.). Schwarzathal (H.), Hexenküche im Oberrieder- thal (H.), Steinwasen (H.). 0. Heidelberg (Bischof). 272. Wekera lutescens Limpr. R. 475. Sehr lockere, hell-bläulich- grüne Räschen bildend oder fast herdenweise. Durch den zier- lichen Wuchs und die schmalen, lang linealischen Blätter im Habitus sehr an Leptobryum erinnerna. Schopfblätter viel grösser als die übrigen, verbogen abstehend, scharf gesägt. Blaltzellen chlorophyllarm, dünnwandig, sehr lang linealisch. Sela gelblich- rot, geschlängelt aufrecht. 9 Blüten scheibenförmig. Kapsel hängend, gelblich-rot, oft anormal ausgebildet : verschieden gross, fast aufgerichtet, mit kürzerem oder längerem Hals. Auf trockenem Waldboden in Gebirgsgegenden, selten. S. Auf lockerer Walderde am Schauinsland zwischen 900 u. 1000 m. (H.). 273. Webera sphagnicola Schimp. R. 463 Einzelne, in Sphagnum- polstern wachsende Stengelchen von bleich-olivengrüner Färbung, schwach glänzend. Blätter eilanzettlich, gegen das Sprossende schopfig gehäuft und hier lang lanzettlich, schwach gesägt. Blatt- zellen linealisch, 5-6 mal so lang als breit, mit ziemlich stark verdickten Wänden, gegen den Grund lockerer. 4 Blüten fast scheibenförmig. Kapsel nickend, hellbraun; Deckel orange. Vereinzelt oder gesellig in Sphagneten, sehr selten. S. Auf der Insel im Nonnmattweiher bei der Sirnitz, ca. 910 m., vollkommen steril (H.). 274. Webera commutata Schimp. (Webera Ludwig Schimp.). R. 466. Zweihäusig. Rasen dicht, ziemlich nieder, schwach (119) TH. HERZOG. DIE LAUBMOUSE BADENS. 1243 glänzend. Das rote Stämmchen selten vereinzelt mit Brutknospen versehen. Blätter länglich-lanzetilich, scharf zugespitzt. Schopf- _blälter an der Spitze deutlich gesägt, am Rande umgerollt. Kapsel länglich-birnförmig, mit ziemlich kurzem Hals. hängend. Hüll- blätterder Z Blüten flachrandig ; Paraphysen zahlreich,rötlich gelb. An feuchten Sandplätzen im Hochgebirge, selten. Nur S. Feldberg (Sickb.). über der Zastlerviehhülte (H.). 275. Webera Ludwigii (Spreng.). R. 465. Zweihäusig. Rasen aus- gedehnt, locker, ziemlich hoch, grün, innen rötlich. Stämmchen ohne Brutknospen. Untere Blätter eiförmig, stumpf, hohl, obere länglich-lanzettlich, breit zugespitzt. am Rand umgerollt. Kapsel fast oval, mit kurzem Hals, nickend bis hängend. Hüllblätter der d Blüten am Rande umgeschlagen, Paraphysen fehlend. An feuchten Sandplätzen im Hochgebirge, selten. Nur S. Am Feldberg an Stellen, wo der Schnee am spätesten schmilzt (A. Br., in herb. Lösch.). 276. Webera annotina Bruch. R. 471. Lockere Räschen bildend oder herdenweise. Stämmchen aufrecht abstehend beblättert, fast glanzlos, mit büschelig gehäuften, gestielten, länglichen, an der Spitze etwa 4-blättrigen Bulbillen. Blätter lang-lanzettlich, schmal und scharf zugespitzt, gesägt; Rippe kräftig. Kapsel länglich-birn- förmig, bass-rötlichgelb, ziemlich gross. Auf Wegen, an feuchten Sandplätzen, an Grabenrändern. fast immer steril! S. Zastlerloch am Feldberg spärlich (H.), Bromberg b. Freiburg u. Zähringer-Burg (H.). E. Rastatt, Karlsruhe (S.), am Kaiser- stuhl (Goll). 277. Webera erecta (Roth) Correns! (Trentepohlia Roth, Webera annotina partim). R. 471. Aehnlich wie Webera annotina, doch anlıegend, fast kätzchenförmig beblättert, glänzend, Bulbillen ein- zeln in den Blattachseln, dick, fast kugelig, fast ungestiell, purpurrot. S. Triberg (W. B.!), zwischen Ruhstein u. Achern (Correns). Mniobryam (Schimp. exp.) Limpr. 2378: Mniobryum carneum Limpr. (Bryum L., Webera Schimp.). R. 475. Herdenweise oder in lockeren, grünlich -rötlichbraunen 1 Correns 1. c., p. 158-165. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sé.) (120) Räschen wachsendes Moos von Webera-Habitus. ziemlich nieder, ca. À cm. hoch. Blätter lang-lanzettlich, gegen die Spitze entfernt gesägt. Blattzellneiz locker; Rippe rötlich. Kapsel an fleischig dicker, geschlängeller, oben hakig gekrümmter Seta hängend, klein, dick-oval, entleert verkürzt und fast kreiselförmig. Auf Ackerboden, an Wegrändern, in Gräben und an ähnlichen Orten, nicht häufig. B. Salem (Jack !), Konstanz (Leiner, H.). E. Waldshut, Herdern bei Freiburg (H.), Achern, Karlsruhe, Durlach etc. K. Lilien- hof (H.). 0. Um Wertheim (Stoll). 279. Mniobryum albicans (Wahlenb.) (Webera Schimp.). R. 476. Lockere, mehr oder weniger hohe, blass-blaugrüne Rasen oder Räschen bildend, seltener herdenweise. Blätter und Blattzell- netz ähnlich wie bei Mniobryum carneum. Kapsel auf dicker geschlängeller Sela, kurz oval, entdeckelt verkürzt und fast kreiselförmig, dunkel rotbraun, An sandigen Plätzen, an Wegrändern, in Gräben, an feuchten Stellen, namentlich in der Ueberschwemmungszone des Rheins: nicht selten, aber selten fruchtend. B. Heiligenberg ce. fret.! (Jack). Konstanz c. fret.! (Leiner), Ueberlingen (Jack). J. Mundelfingen, Donaueschingen (En- gesser). S. Neustadt (W. B.). Feldberg (A. Br. u. Sickenb.), Schlossberg bei Freiburg u. Staufen {H.). E. Am Rhein von Rheinweiler bis Ichenheim (H.), sicher auch weiter ab- wärls, Freiburg (Spenner), Offenburg (W. B.), Karlsruhe (Dr Schmidt), Schwetzingen (C. Sch.). Weingarten (W. B.). var. 8. glaciale (Schleich). In allen Teilen grösser, bis 10 cm. hoch, im Habitus wie Webera Ludwigit. Hoher S. Feldberg an der Zastlerwand bei ca. 1460 m., an quelligen Stellen mit Scapania subalpina (H.). Bryum Dill. 1718. Schlüssel zu den Arten. A. Inneres Peristom dem äusseren meist fest anklebend : Wimpern rudimentär, stets ohne Anhängsel (subg. Gladodium). a. Peristomzähne infolge der gegenseitig verbundenen Lamellen und des fest anklebenden inneren Peristom in der unteren Hälfte wellig-trüb.......... B. pendulum. (121) TH. HERZOG. DIE LAUBMOUSE BADENS. 1245 b. Peristomzähne wie bei Eubryum : Lamellen nicht verbunden, inneres Per. anhängend. 1. Fortsätze des inneren Per. in der Mittellinie wert gefenstert ; zwitterig.. B. inclinatum. Il. Fortsätze des inneren Per. in der Mittellinie schmal ritzenförmiy aunchbrochen’;seinhausig: PER oo ee B. uliginosum. B. Inneres Peristom dem äusseren nicht anklebend, sich meist mit dem Sporen- sack leicht ablösend; Wimpern ausgebildet, so lang als die Fortsätze u. stets mit seitlichen Anhängseln (subg. Eubryum). a. Blätter nicht herablaufend. I. Blätter gesdumt. 1. Capillare-Gruppe. Dioecisch oder synoecisch. Meist stattliche Rasen bildend. «. Blätter trocken spiralig um den Stengel gedreht. Bl. ränder umgerollt, Rippe vor der Haarspitze verschwindend...... B. capillare. Bl.ränder nur am Grund zurückgeschlagen, Rippe in eine Pfrieme auslaufend na ss ee B. torquescens. 8. Blätter trocken nicht spiralig gedreht. Blarändersumgerollln.. nn ann en B. obconicum. Blöränderflach.„Bl2sehrshohly er eee B. elegans. 19 . Intermedium-Gruppe. Synoecisch. Blätter breit gesäumt, nicht spiralig gedreht, Ränder stark umgerollt B. intermedium. 3. Pallescens-Gruppe. Autoecisch oder synoeeisch. Grosse, dichte Rasen : Kapseln gross, regelmässig ; Blätter mil meist langer Granne. r.. Autoecisch. Granne kürzer ; Felsmoos............ B. pallescens. 8. Synoecisch. Granne sehr lang, gezähnt; besonders auf sandigem Bodens... ee N ES B. cirratum. 4. Gespiticum-Gruppe. Dioecisch. Blälter (rocken nicht verbogen, undeutlich gesäumt, längs umgerollt, mit glatter Granne. Dicht kissenförmige Rasen bildend.......... B. cæspiticium. II. Blätter nicht gesäumi (nur bei B. badium undeutl. gesäumt). 1. Argyrobryum-Gruppe. Silberglänzende Räschen ; Kätzchenförmig beblätterte Sprosse. «. Blätter scharf zugespitzt. Rippe über der Bl. mitte verschwindend, sehr zart B. argenteum. Rippe auslaufend, kräftig; Bl.grund rötlich......... B. Funckii. 8. Blätter stumpf bis abgerundet, oval............... B. Gerwigii. 2. Apalodictyon-Gruppe. Dioecisch. Meist niedere, glanzlose Rasen : Bl. rippe austretend ; reife Kapseln blutrot (nur bei B. badium braun). BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 12, 5 décembre 190%. 81 1246 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (122) An sandigen Stellen u. an Mauern. ae. Kapsel kurz u. dick. « «. Hals aufgetrieben, an der Basis abgerundet. $. Seta oben kurz hakenfürmig. Kapsel-blutrot ss ee Er er B. versicolor. Kapsel ;,hraunax..... me meer ee nn ER B. badium. 8:8. Setasoben bogenfümig 0e 0 00 B. atropurpureum. 8 8. Hals nicht aufgetrieben, gegen die Basis verschmälert........... B. Klinggræffii. 8. Kapsel verlängert. Kalkmoos an Mauern......... ... B. murale. 3. Erythrocarpum-Gruppe. Dioecisch. Niedrige, nicht glänzende Rasen ; Bl. schlaff, gesägt; Kapsel verlängert; rote. Bulbillen vorhanden... 2:2... 2. B. erythrocarpum. 4. Alpinum-Gruppe. Dioecisch. Grössere, in dichten, stark glänzenden Rasen wachsende Moose. «. Rippe rot, nicht oder nur kurz austretend ; Bl. zellen grösser...... B. alpinum. 8. Rippe bräunlich, als kurze, zurückgebogene Stachelspitze aus- tmetend.-Blszellen kleiner... 0.0... B. Mildeanum. b. Blätter herablaufend. I. Blätter stumpf bis abgerundet. 1. Bl. abgerundet, fast ungesdumt................ B. cyclophyllum. 2. Bl. stumpf, gesäumt, mit kappenartiger Spitze.... B. neodamense. II. Blätter scharf zugespitzt, selten nur wenig spitz bis stumpflich (B. Schleicheri var. 7.). ArsBlesnichtegesaumtn en nn OT Hari B. Duvalii. 2. Bl. gesäumt. «. Bl. zellen nicht getüpfelt. co Kapseln eangeknummtrse. u ee ee B. pallens. 8 £. Kapseln regelmässig. BloSwenoiherablautend er. a nenn B. turbinatum. Blözweit@herablaufend no a B. Schleicheri. 8. Bl. zellen getüpfelt. Kapseln gross, regelmässig ; grosse Moose. eo. ». Dioecisch. Bl. zellen mässig diekwandig. DB. pseudotriquetrum. ß £. Zwitterig. } Blözellen@dickkwandig ern Dee B. bimum. blezellenzdünnwandie 22. me a ee B. cuspidatum. VionrunsichererzSiellung te re ee B. submersum Limpr. in lit. 280. Bryum pendulum (Hornsch.). R. 479. Gelbgrüne bis bräunlich- grüne, dichte, bis 1 cm. hohe Rasen bildend, innen dicht rostfilzig. Stämmchen rot. Btätter aufrecht abstehend, trocken anliegend, (123) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1247 am Grunde purpurn, schmal oder undeutlich gesäumt; Rippe als Granne auslaufend ; Blattzellen getüpfelt. Kapsel an 2-3 cm. langer Seta hängend, aus kurzem Hals eiförmig, Aleinmündig; Deckel klein, lange bleibend. Peristomzähne bei durchfallendem Lichte wellig-trüb. An feuchten, sandigen Stellen, an Mauern und Felsen etc., häufig. 281. Bryum inclinatum Bryol. eur. R. 489. Aehnlich wie Bryum pendulum. Blätter am Rande bis zur Spitze umgerollt, breit gesäumt; Rippe auslaufend, am Grunde rot; Blattzellen nicht getüpfelt. Kapsel an 3-4 cm. langer Seta nickend, aus ziemlich langem, schmalem Hals, schlank birnförmig, entdeckelt leder- farben; Deckel klein. kurz kegelig, sich leicht ablösend. Auf feuchten Erd- und Sandplätzen, auf Torf, an erdbedeckten Felsen und Baumstümpfen, von der Ebene ins Gebirge, ziemlich häufig. B. Konstanz (Leiner), Regnatshauser Ried (Jack). S. Münster- thal (H.), Todter Mann (H.); Oppenau (A. Br. u. S.). E. Frei- burg, Karlsruher Schlossgarten (A. Br. u. S.), Neureuth (Bausch). 232. Bryum uliginosum Bryol. eur. R. 491. Meist lockere, bis 2 cm. hohe, trübgrünliche bis bräunliche Rasen bildend, braun- filzig. Blätter weich, aus verschmälertem Grunde länglich-lanzett- lich, bräunlichgelb gesäumt, nur am Grunde umgerollt, an der Spitze entfernt gesägt; Rippe mit der Spitze endend oder kurz austretend. Kapsel an 3-5 cm. langer, oben gebogener Seta horizontal oder stark geneigt, aus gebogenem Hals keulig-birn- förmig, klein- und schiefmündig, gross (bis 5 mm. lang). An feuchten, sandigen Wiesen, in Torfsümpfen etc., selten. E. An Gräben der Neureuther Torfwiesen (A. Br.). 283. Bryum capillare Linn. R. 514. Meist ziemlich dichte, weiche, lebhaft grüne, etwas glänzende Rasen bildend. Blätter trocken spiralig um den Stengel gedreht, Schopfblätter fast rosettenartig, spalelförmig, in eine haarähnliche Spitze ausgezogen, gesäwnt; Rippe meist vor der Haarspitze verschwindend. Kapsel an 2-4 cm. langer Seta nickend, aus schmalem, kurzem Halse verlängert keulenförmig, etwas gekrümmt. Deckel gross, braunrot. Auf Waldboden, moderndem Holz. am Grunde von Baum- slämmen elc., gemein. 1248 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (124) var. 8. macrocarpum Hüben. Rasen dicht. Rippe als langer, bräun- licher Stachel austretend. Kapsel dicker, hängend. B. Salem (Jack). var. y. flaccidum Bryol. eur. Stämmchen schlank, oft mit chloro- phyllösen Brutfäden in den Achseln der Schopfblätter. Blätter flatlerig. — An Bäumen. B. Hohentwiel (W. B.). S. Belchen (W. B.), Feldberg (H.). 284. Bryum torquescens Bryol. eur. R. 498. Aehnlich wie Bryum capillare. Rasen gelblich- bis bläulichgrün, niedrig. Blälter trocken spiralig um den Stengel gedreht, länglich-lanzettlich, lang zuge- spitzt, am Rand unter der Mitte zwrückgeschlagen, gesäumt. Kapsel an 2-3 cm. langer Seta nickend bis hängend, aus kurzem, etwas gekrümmiem Hals verkehrt kegelig; unter der Mündung nicht verengt, dunkel rotbraun. Deckel glänzend. An sonnigen Mauern, kalkliebend. Mediterrane Species ! K. Bôtzingen (Sickb., Goll). 285. Bryum obconicum Hornsch. R. 516. Dichte, gelblichgrüne Rasen, innen durch warzigen Wurzelfilz verwebt. Blätter trocken anliegend, nicht gedreht, obere am Rand bis zur Spitze spiralig zurückgerollt, breit gesäumt. Rippe als kräftiger, glatter Stachel austretend. Kapsel an 2-3 cm. langer Seta nickend, aus langem, verschmälertem Hals cylindrisch-keulenfürmig, bis 5 mm. lang, unter der Mündung kaum verengt, rotbraun. Deckel gross, glänzend. An feuchten Sandsteinfelsen und Mauern, sehr selten. V. Schlossberg bei Freiburg (H.). E. In Karlsruhe (A. Br.), Freiburg (A. Geheeb!). 286. Bryum elegans Nees v. Es. (Bryum capillare var. cochleari- folium Brid.). R. 520. Dichte, weiche, lebhaft grüne, innen fast weinrötliche, verwebte Rasen bildend. Blätter trocken fast dach- ziegelig anliegend (dadurch die Stengel etwas kätzchenarlig), ausgezeichnet lüffelartig hohl, flachrandig, gesäumt; Rippe als Granne auslaufend. Kapsel an ca. 2 cm. hoher Seta nickend, aus deutlich abgesetztem Halse regelmässig länglich-keulenförmig, unter der Mündung elwas eingeschnürt. In feuchten Felsspalten der Bergregion (besonders Kalk; im Schweizer-Jura häufig), in Baden sehr selten. S. an Felsen im Grubercouloir auf der Nordseite des Belchen, steril (H., teste Ruthe). (125) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1219 287. Bryum intermedium Brid. R. 500. Ziemlich dichte, gelb- grüne, niedrige, innen braunfilzige Rasen bildend. Blätter auf- recht abstehend, zugespitzt, am Rand stark zurückgerollt, nicht gesäumt; Rippe als gezähnte Stachelspitze auslaufend. Kapsel an 2 cm. langer Sela nickend, aus ziemlich langem Hals länglich- birnförmig, elwas gekrümmt, unter der kleinen Mündung nicht verengt. Deckel spitz, lange bleibend. An feuchten Sandplätzen, an Seeufern etc., wenig beobachtet. B. Konstanz (Leiner), Ueberlingen (Jack). E. Freiburg (Sickb.). 288. Bryum pallescens Schleich. R. 510. Rasen schwellend, bis » em. hoch, grün, innen rostfilzig. Blätter lang zugespitzt, hohl, Ränder längs umgerollt, breit gesäumt; Rippe unten sehr kräftig, als glatte Granne auslaufend. Kapsel auf ca. 3 cm. langer Seta horizontal oder nickend, # mm. lang, aus schlankem Hals keulig- birnförmig, regelmässig, unter der Mündung etwas eingeschnürt, braun. Deckel glänzend. An feuchten Felshängen und steinigen KErdblössen an Wald- sirassen. B. Konstanz (Leiner). J. Donauthal (Dr W. u. W. B.). S. Schlücht- thal (H.), Höllenthal (H.). Oberriederthal (H.), Titisee (H.); Gertelbach (W.B.), Lichtenthal (Gerwig). E. Freiburg (Sickb.), Karlsruhe (S.). 259. Bryum cirratum Hoppe et Hornsch. R. 501. Breite, dichte, grünliche, etwas glänzende, innen rostfilzige Rasen. Stengel oft mit schlanken, locker beblätterten, aufrechten Sprossen. Blätter trocken anliegend, sehr lang zugespilzt, am Rande umgerollt, breit gesäumt, Rippe kräftig, als sehr lange, gezähnte Granne aus- tretend. Kapsel an 4-5 cm. langer Sela nickend, ei-birnförmig, regelmässig, trocken unter der Mündung eingeschnürt. Auf feuchtem, sandigem Boden. sicher weit verbreitet. aber nur selten beobachtet. S. Auf dem Feldberg (Sickb.). _ 2%. Bryum cæspiticium L.-R. 519. Ausserordentlich dichte, kissenförmige, meist niedere Rasen von schmutziggrüner Farbe, innen rostrot verfilzt. Blätter aufrecht abstehend, lang zugespitzt, am Rand spiralig umgerollt, undeutlich gesäumt; Rippe kräftig, als glatte Granne auslaufend. Kapsel an 2-3,5 em. langer Seta nickend bis hängend, aus kurzem Hals länglich-cylindrisch, gelb- braun, trocken unter der Mündung verengt. 1250 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (126) Besonders an Mauern, auch an Felsen, auf alten Dächern etc., gemein ! 291. Bryum argenteum L. R. 541. Lockere, ofi ausgedehnte, weisslichgrüne bis silberweisse, trocken seidenglänzende Rasen bildend. Stengel mit zahlreichen, kätzchenförmigen Sprossen. Blätter dachziegelig anliegend, hohl, eiförmig, plötzlich in ein schmales hyalines Spitzchen zusammengezogen; Rippe zart, über der Blattmitte verschwindend. Blattzellen im oberen Blattdrittel hyalin. Kapsel an 1-2 cm. hoher, oben hakenförmig gekrümmter Sela hängend, klein, regelmässig, länglich-birnförmig, blutrot, zum Schluss schwärzlich. An sandigen, öden Plätzen, auf Brachäckern, Gartenbeeten etc. Gemein ! var. y. lanatum Bryol. eur. Blätter in ein geschlängelles Haar aus- gezogen. An besonders trockenen Orten. 292. Bryum Funckii Schwägr. R. 534. Lockere, niedere, weisslich- grüne, etwas glänzende, innen weinrötliche Rasen bildend. Fertile Stämmchen unten entfernt, oben schopfig beblätlert; sterile Sprosse kätzchenförmig. Blätter dachziegelig, hohl, kurz und scharf zugespitzt. Rippe sehr kräftig, als Stachelspitze auslaufend. Kapsel an 2-3 cm. langer Seta nickend, regelmässig, grösser und dicker als bei Bryum argenteum. Auf sandig-kalkigem Boden, in feuchten Felsklüften etc., ziemlich selten. B. Bruckfelder Tobel bei Salem, bei Goldbach (Jack). $. See- buck am Feldberg (Jack, H.), Seewand (H.), Höllenthal beim Hirschsprung (H.). Prägthal (H.). V. Schönberg b. Freiburg gegen Uffhausen (H.). E. Rheinufer zwischen Rheinweiler u. Bellingen (H.). auf sandigem Boden bei Oos (S.). 233. Bryum Gerwigii Limpr. R. 539. Bryum argenteum nahe verwandt. Sehr lockere, weisslichgrüne, kaum glänzende Rasen bildend. Stämmchen sehr zerbrechlich, kätzchenförmig beblättert. . Blätter sehr hohl, eiförmig, mehr oder weniger stumpf; Rippe diinn, dicht vor der Spitze endend. An Kalksteinen und Felsen in fliessenden Gewässern. Im Stromgebiet des Rheins wahrscheinlich weit verbreitet. J. Rheinfall bei Schaffhausen“ (Gerwig, 1865). E. Am Rhein bei Rheinweiler (H.). Rheinufer bei Ichenheim (W. B.!). (127) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1251 294. Bryum versicolor A. Braun. R. 530. Herdenweise oder in lockeren, leicht zerfallenden, sehr niederen Rasen wachsend. Blätter steif aufrecht, am Rand längs umgerollt. Rippe Kräfüg, als glatter Stachel austretend. Seta 1-2 cm. hoch, oben kurz gebogen. Kapsel hängend, der Seta angepresst, dick, aus kurzem Halsrundlich-oval, mit erweiterter Mündung, rotbraun. Deckelgross® An feuchten Sand- und Schlammstellen in der Ebene, selten. E. Bei Istein von A. Br. entdeckt. Ichenheim (W. B.!), Leopolds- hafen (Dr Schmidt), Strassburg” (Sch.). 295. Bryum badium Bruch. R. 518. Herdenweise oder in lockeren, leicht zerfallenden. niederen Rasen wachsend, rötlich bis bräun- lich gefärbt. Blätter steif aufrecht. längs umgerollt, deutlich gesäumt; Rippe kräftig, als etwas gezähnte Granne austretend. Seta 2-3 cm. hoch, oben kurz hakenförmig. Kapsel hängend, aus etwas aufgeiriebenem Halse kurz birnförmig, rötlichbraun. Deckel gross, hochgewölbt, mit scharfem Spitzchen. An feuchten Sand- und Schlammstellen in der Ebene, selten. B. Konstanz (Jack !). E. Daxlanden, Ichenheim (W. B.). 296. Bryum atropurpureum Wahlenb. R. 531. Niedrige, licht- grüne, etwas glänzende Räschen. Oft mit schlanken, fast kätzchen- förmigen sterilen Sprossen, zuweilen mit Brutknospen in den Blattachseln. Blätter aufrecht abstehend. am Rande längs zurück- gerollt; Rippe in den oberen als glatte, kräftige Stachelspitze austretend. Sela 1-1,5 cm. hoch, oben bogig gekrümmt. Kapsel hängend, aus undeutlichem Hals dick oval, blutrot, trocken, schwarzrot. Deckel gross, am Grund etwas weiter als die Urnen- mündung, glänzend rot. Auf feuchtem Sandboden, in Mauerritzen etc.. wenig beobachtet. B. Konstanz (Jack u. Leiner!). E. Am Südfuss des Schloss- bergs b. Freiburg (H.), Karlsruhe (Dr Schmidt). 297. Bryum Klinggrzeffii Schimp. R. 533. Eine der kleinsten Arten. Herdenweise oder in sehr niederen, lockeren Räschen wachsend. Blätter steif aufrecht, am Rand bis über die Blattmitte zurückgeschlagen; Rippe in einen kurzen Stachel auslaufend. Seta 4-2 cm. hoch, an der Spitze hakig gebogen. Kapsel hängend, klein, aus verschmälertem Hals kurz birnförmig, blutrot, trocken unter der stark erweiterten Mündung eingeschnürt, entleert kreisel- förmig. Deckel gross. An feuchten, sandigen Stellen der Ebene, selten. E. Bei Daxlanden (W. B.), Ichenheim (W. B.). 1252 BULLETIN DE L'HERBIFR BOISSIER (ZW SÉR.). (128) 298. Bryum murale Wils. R. 528. In niederen, kissenförmigen, trübgrünen, rostrot verfilzten Räschen wachsend. Blätter steif aufrecht, untere flachrandig, obere am Rande schwach zurück- geschlagen; Rippe kräftig, in eine gezähnte Stachelspitze aus- laufend. Seten von ungleicher Länge, bis 3 cm., an der Spitze bogig gekrümmt. Kapsel hängend, aus ziemlich diekem Hals länglich-birnförmig, regelmässig, blutrot, gegen die Mündung verengt. Deckel klein, glänzend, stumpf. An sonnigen Mauern, kalkliebend. Mediterrane Species ! V. Sölden im Hexenthal (H.). K. Oberschaffhausen (Sickb.). 299. Bryum erythrocarpum Schwägr. R. 527. In lockeren, niederen, trübgrünen Räschen wachsend. Stengel in den Achseln der unteren Blätter mit roten, vielzelligen Brutknospen. Blätter weich, abstehend, lang zugespitzt, am Rande umgerolit, nicht oder kaum gesäumt, gegen die Spitze entfernt gesägt. Rippe als gezähnte, kurze Stachelspitze auslaufend. Seten von ungleicher Länge, bis 3 cm., oben bogig gekrümmt. Kapsel hängend, aus dickem Hals länglich-birnförmig, etwas gebogen, lederfarben bis blutrot, unter der Mündung verengt. Deckel gross, mit Spitzchen, glänzend. Auf nassen, sandigen Plätzen, besonders in der Ebene. E. Kirchzarten (Sickb.), Freiburg (A. Br.), Baden-Baden (A. Br.), Ettlingen, Karlsruhe (S.). 300. Bryum alpinum Huds. R. 524. Ausgedehnte, polsterförmige, dichte, purpurrot-goldglänzende, sellener grüne Rasen. Blätter trocken dicht anliegend, länglich-lanzettlich, Kielig-hohl, bis über die Blatimitte fast spiralig umgerollt; Rippe kräftig, rot, mit der kleingezähnten Spitze endend. Blattzellen schmal rhombisch, etwas dickwandig. Kapsel an 2 cm. hoher Sela nickend oder hängend, länglich-burn förmig, blutrot, trocken unter der Mündung etwas verengt; Deckel meist orange, glänzend. Mit Vorliebe an nassen Felsplatten in der Nähe von Wasser- läufen, nie im Waldesschatten. Kalkscheu ! B. Am Hohentwiel eine forma viridis auf Phonolithfelsen (H.). S. Sehr häufig, seltener fruchtend. Präg bei Herrenschwand (Gerwig), Höllsteig (de Bary, H.), Oberried (Sickb., H.), Stein- wasen (H.), Notschrei-Muggenbrunn (H.), 'Todtnauberger- Wasserfall (H.), Belchen (H.), Seewand am Feldberg (H.), Glotterthal (H.), Griesbachtobel b. Simonswald (H.), Wiesen- (129) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS, 1255 hal u. Prägthal (H.): Schiltach (Goll), Edelfrauengrab (Dr W. u. W. B.), Lauferthal (S.), Geroldsau, im Murgthal bei Guggenau (A. Br., S. u. Bausch) etc. etc. 301. Bryum Mildeanum Jur. R. 525. An kleinere Formen von Bryum alpinum erinnernd, goldgrün, seidenglänzend. Blätter trocken anliegend, am Rand längs wmgerollt; Rippe bräunlich, als kurze, spärlich gezähnte Stachelspitze austretend. Blattzellen eng, mässig dickWandig. Kapsel an ca. 2 cm. langer Seta nickend oder hängend. aus elwas gekrimmtem Halse keulig-birnförmig, gelblich, später braun. Deckel scharf gespitzt, orange. Auf Erdstellen an sonnigen Felsen. selten. Nur S. Seewand am Feldberg, steril (H.). 302. Bryum cyclophyllum (Schwägr.). R. 543. Sehr lockere, weiche, schön grüne Rasen. Stämmchen aus dem Grund mit bis Sem. langen, zarten, locker beblätterten Sprossen. Blätler aus verengter, herablaufender Basis breit obovat bis fast kreisförmig, flach- und ganzrandig, undeutlich gesäumt. Rippe zart, vor der abgerundeten Spitze endend. Blatizellen locker. Kapsel an ca. 3 cm. hoher Seta hängend, kurz birnförmig, trocken unter der weiten Mündung verengt. Auf Torfmooren und Sumpfwiesen zwischen Rasenbüscheln, von der Ebene in die niedere Bergregion, selten. S. Beim Wildbad u. bei Reichenbach im Murgthal (A. Br.), vielleicht auf württembergischem Boden, nach Limpricht in Baden. 303. Bryum neodamense lizigsohn. R. 544. Vereinzelt zwischen - anderen Moosen oder in ganz lockeren Rasen, bis 10 em. hoch, bräunlichgrün. Blätter weich, aus herablaufender Basis abstehend, löffelförmig-hohl, mit stumpfer, kappenförmiger Spitze, breit gelb- lich gesäumt, flach- und ganzrandig. Rippe vor der Spitze endend. Kapsel an 4 cm. langer Seta hängend, fast wie bei Bryum pseudo- Iniquetrum. Auf Sumpfwiesen in der Ebene, kalkliebend. Nur E. Ichenheim (W. B.; H.), Kleinkems (H.). 304. Bryum Duvalii Voit. R. 545. Lockere, ausgedehnte, weiche, blass- grüne. meist weinrötlich angehauchte Rasen bildend. Stämmchen bis 10 cm. hoch, mit langen, schlanken, entfernt beblätterten Sprossen. Blätter weich, aus sehr weit herablaufender Basis breit eiförmig bis eilanzettlich, kurz zugespitzt, flach- und ganzrandig, BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze sÉR.). (130) nicht oder kaum gesäuml. Rippe zart, kurz vor der Spitze endend. Seta bis 6 cm. hoch. Kapsel hängend, aus langem Halse verlängert birnförmig, gelbbraun, trocken unter der weiten Mündung stark eingeschnürt. Auf Sumpfwiesen, an quelligen Stellen. auf Torfmooren etc. nicht selten, kalkscheu. B. Engelwies bei Messkirch (Gerwig). S. Belchen (I1.), Platten- hof am Kandel (A. Br. H.), Hofsgrund (Sickb.). Todter Mann (Krahnstöver), Katzensteig am Feldberg (H.), Glocken- fuhre am Herzogenhorn u. am Feldseeufer (C. Müller). Holz- schlägermatten am Schauinsland (H.), Todtmoosau im Wehrathal (C. Müller). O. Glashüttenthal bei Heidelberg (Arnold). 305. Bryum pallens Sw. R. 547. Meist in niederen, ausgedehnten y p 8 ; trübgrünen bis weinrötlich gefärbten Rasen wachsend. Blätter aufrecht abstehend, weich, aus weit herablaufender Basis verkehrt eilänglich, lang zugespitzt, Rand bis über die Blatimitte umgerollt, bräunlich gesäumt. Rippe sehr kräftig. als Stachelspitze aus- tretend. Sela bis 4 cm. lang. Kapsel niedergebogen bis nickend, aus sehr langem, einwärts gekrümmtem Halse verlängert-birn- förmig, braungelb. Deckel gross, orange. An feuchten, steinigen Erdhängen, an Felsen. auf Sand- und Moorboden. nicht selten. B. Konstanz (Leiner), Salem, Ueberlingen - Hödingen (Jack). S. Titisee (H.), Murgthal (W. B.). Unter-Grombach (W. B.) 0. Heidelberg (S.). 306. Bryum turbinatum (Hedw.). R. 548. Lockere oder dichte, meist niedere, oft rötlich gefärbte Rasen bildend. Blätter straff aufrecht abstehend, aus wenig herablaufender Basis eiförmig, zugespilzt, durch nicht verdickte Zellen wndeutlich gesäumt. Rippe kräftig, in eine glatte Stachelspitze auslaufend. Seta bis 4 cm. hoch, steif aufrecht. Kapsel aus kurzem Halse diek_birnförmig, regelmässig, trocken unter der weiten Mündung stark eingeschmürt, fast kreiselförmig. An feuchten Orten, auf Sumpfwiesen, sandigen Stellen an Bach- und Flussufern, wohl oft übersehen, weil meist steril. B. Konstanz (Leiner), Ueberlingen (Jack). J. Wutachlhai bei der Wutachmühle (IL). S. Feldberg (Sickb.). Neustadt (H.). E. Neureuth (S. u. Bausch). (151) TH. HERZOG. DIE LAUBMOOSE BADENS. 1255 307. Bryum Schleicheri Schwägr. (Bryum turbinatum ß. graciles- cens Schimp.). R. 549. Lockere, schwellende, gelbgrüne, locker verweble Rasen bildend. Stämmchen gedunsen beblättert. Blätter aus herablaufender Basis eilänglich, allmählig zugespitzt, hohl, gesäumt. Rippe als Kurze, etwas gezähnte Stachelspitze austretend. Kapsel wie bei Bryum turbinatum, aber iu allen Teilen grösser. An Bachrändern und sumpfigen Stellen, selten. S. Donaueschingen (W. B.) E. Neureuth (A. Br. u. S.). var. y. latifolium Schimp. Rasen sehr hoch und schwellend, innen weinrötlich bis schwärzlich. Blätter sehr gross und hohl, an der Spitze kappenförmig, flachrandig. Prachtmoos ! Nur hoher S. Auf dem Feldberg (A. Br.), am Balden wegerbuck u. Seebuck (H.), Kriegshalde am Herzogenhorn u. Glocken- fubre (H.), Halde am Schauinsland (J. v. Schneider). 308. Bryum pseudotriquetrum Schwgr. R.550. In ausgedehnten, hohen (bis 10 cm.). dichten, oft etwas rötlich angehauchten, innen braunfilzigen Rasen. Stämmchen kräftig, steif aufrecht, rot. Blätier /est, aufrecht abstehend, aus herablaufender Basis länglich- lanzettlich, allmählig scharf zugespitzt. gelbbräunlich gesäumt, mit zurückgeschlagenem Rande. Rippe kräftig, rot, mit der Spitze endend oder als gezähnter Stachel austretend. Seta bis 8 cm. hoch. Kapsel nickend, aus langem Hals lang keulen förmig, bis 5 mm. trocken unter der Mündung verengt, bräunlich bis schwärzlich-rot. Auf Sumpfwiesen. an feuchten Felsen, an Tuff etc.. sehr häufig, kalkhold. var. y. Duvalioides [izigsohn. In sehr lockeren Rasen ; schlaff beblättert. bleichgrün. E. Auf Schlammboden am Rhein zwischen Bellingen u. Rhein- weiler (H.). 309. Bryum bimum Schreb. R. 496. Aehnlich wie Bryum pseudo- triquetrum, aber zwitterig. Blätter derb, aufrecht-abstehend, gesäumt, am Rande umgerollt. Rippe kräftig, als kurze, gezähnte Stachelspitze austretend. Blattzellen diekwandig. Seta meist nur 4 cm. hoch. Kapsel hängend, aus kurzem Hals länglich-birnförmig, trocken unter der Mündung verengt, braun. Auf Sumpfwiesen und an feuchten Felsen, nicht selten. B. Wollmatinger Ried bei Konstanz (Leiner), Salem, Frickingen, Mimmenhausen, Regnalshausen, Ilmensee (Jack!). S. Bei St. Peter (Schmidle). 0. Wertheim (W. B.). E. Neureuth (S. u. Bausch), Waghäusel (W. B.). 1256 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20° SÉR.). (132) 310. Bryum cuspidatum Schimp. (Bryum bimum var. cuspi- datum Bryol. eur.). R. 497. In niederen, dichten Rasen wachsend. Blätter schmäler und länger zugespitzt als bei Bryum bimum. Rippe als kräftiger Stachel austretend. Blattzellen dünnwandig. Seta 2-3 cm. hoch. Kapsel kürzer und dicker als bei Bryum bimum, verkehrt kegelförmig, trocken unter der Mündung wenig verengt. Deckel breit. An Mauern und feuchten Felsen, selten. E. Schlossgartenmauer in Karlsruhe (A. Br. u. S.). — Bryum submersum Limpr. in lit. (cf. W. Baur, Laubmoose d. Grossh. Bad.). Eine Beschreibung dieser Art ist mir nicht zu Gesicht gekommen, auch habe ich das Original nicht gesehen. B. Auf dem Grunde des Bodensees bei Konstanz (Leiner). Rhodobryum Limpr. |. c. 311. Rhodobryum roseum (Weis). (Bryum Schreb.) R. 552. In lockeren, hell-dunkelgrünen Rasen oder einzeln wachsendes, hohes, an der Spitze roseltenartig beblättertes Moos, dessen scheinbar kahler Stengel von kleinen, schuppenförmigen Blättchen besetzt ist. Alte Stengel am Boden liegend und ausläuferähnlich. Aus der Mitte der Blatirosette erhebt sich ein neuer Stengel, so dass daraus ein etagenartiger Wuchs resultiert. Blätter breit zungenförmig, mit kurzem Spitzchen, fast horizontal ausgebreitet, bis 8 mm. lang. Seten zu 1-3 gehäu/t. Kapsel gross, länglich-cylin- drisch, schwach gekrümmt. Auf feuchtem Waldboden, an Bachrändern, auch an Felsen, ziemlich häufig, selten fruchtend. B. Forsterhof bei Salem (Jack), Lengenfeld ce. fret.! (Jack), Hohentwiel (W. B., H.). J. Hüfingen (Engesser), Bad Boll (W.B.). Wutachthal e. fret.! (H.). S. Sehr häufig. Mit Kapseln: Welchenthal bei Freiburg (H.). Oberkirch (R. Wagner). V. Isteinerklotz (H.). var. ß. leptostomum Ruthe in lit. Kleiner als die typische Form. Blätter eine geschlossene Knospe bildend. Kapseln kleiner, stärker gekrümmt und sehr engmündig. B. An Phonolithfeisen des Hohentwiel fruchtend im April 1898 entdeckt (H.). Sehr interessante Varietät, die vielleicht Art- wert besitzt! (Fortsetzung folgt.) 1257 Beiträge zur Flora DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS VON J. BORNMÜLLER, Weimar. (Suite.) Glaucium pulchrum Stapf, Pol. Exp. II, 27. In valle Sefidrud, ad Rustamabad (loc. elass.), inter Rustamabad et Rudbar, in deelivibus ad Rudbar et prope Mendschil, 150-400 m. s. m. (3.-10. V., fl. et fr.; n. 6091, 6092, 60925); in campis inter Mendschil et Patschinar et in collibus supra Patschinar, 400-600 m. s. m. (11. et 12. V.; n. 6090 et 6093). Hypecoum pendulum L. — Boiss. Fl. Or. I, 125. — Stapf, Pol. Exp. II, 28. In valle Sefidrud ad pagum Rudbar, 2-300 m. s. m. (7. V., flor. et fr.; n. 6070) ad Patschinar, 550 m. s. m. (12. V.; n. 6071) et Mendschil, 400 m. s. m. (11. V.; n. 6072). FUMARIACEÆ Corydalis verticillaris DC. — Boiss. Fl. Or. I, 127. Elburs, in jugis alpinis inter Imam-sade Davud et Lädd, 2900- 3100 m. s. m. (29. V., flor.; n. 6111), in reg. alpina montis Totschal, ad nives, 3200 m. s. m. (11. VI, flor.; n. 6110). Die aus dem Gebiete (bei Kaswin; leg. Pichler) als C. Persica (Stapf, Pol. Exp. II, 28) bezeichnete Pflanze, welche in Buhse’s Liste (Alburs, n. 72; vergl. C. Winkler’s Notiz, p. 46) als ©. rutzefolia Sibth. var. angeführt ist, gehört zu C. Boissieri Prain (Bull. de l’Herb. Boiss. VII 1255 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.) (48) [1899], 172). Nach Prain (l. c.) ist echte C. Persica Ch. et Schl. seit Gmelin nicht wieder gefunden worden; Szovitz’s Pflanze von Deliman ist ebenfalls €. Boissierı Prain, während Buhse’s Pflanze von Massuba zu ©. Darwasica hegel gezählt wird. — Da mehrere Nummern der von mir im Orient gesammelten und ausgegebenen Arten nach Prain’s Bearbeitung dieser Gruppe riehtig zu stellen sind (Prain hat meine Exsiecaten nicht gesehen), so führe ich dieselben hier an : N° 38. Corydalis rutæfolia Sibth. — Libanon, Sanin, 21-2300 m. s. m. (legi 16. V. 1897). NE AO! » rutæfolia Sibth. — Antilibanon, Hermon, 26-2800 m. s. m. (legi 26. VI. 1897). Asia minor, Amasia (Pon- N° 126. » modesta (Schott) Prain. / tus), Akdagh, 18-2000 m. N° 2689. » modesta (Schott) Prain. | (legi 18. VI. 1899); edi sub ‚©. rutefolia. ° 2681. ) modesta (Schott) Prain. Asia minor, Yildissdagh, 2500 m. s. m. (legi 7. IV. 1890); edi sub C. rutæ- folia. — Sint. exs. n. 5452 huc quoque pertinet! N° 2028. » Boissieri Prain. — Persia occid., prope Sultanabad, 1900 m. s. m. (legi 10. III. 1892); edi sub C. Persica. — Strauss exsice. sub C. Persica ! N° 846. » verticillaris DC. — Kurdistania (Assyria), reg. alp. jugi Helgurd ad fines Persiæ, 3000 m. s. m. (legi 26. VI. 1899). N" 845. ) vertieillaris DC. — Kurdistania, in alpibus Sakri- Sakran, 2200 m. s. m. (legi 23. VI. 1893). Nicht immer ist der Sporn der C. verticillaris DC. so gestreckt, wie Prain’s Abbildung (tab. VI, fig. 7) zeigt; namentlich unter den kur- dischen Exemplaren finden sich Individuen mit bogig geschweiftem Sporn, ähnlich wie bei der (grossblumigen) ©. Boissieri Prain; sie zeigen aber sonst keine Abweichungen. Corydalis rupestris Ky. — Boiss. Fl. Or. I, 131. Elburs, in fissuris rupium in reg. alpina jugi Demawend, 3700 m. s. m. (17. V.1122n.26109)) Die Localität dieser vom Demawend noch nicht bekannten prächtig goldgelben Art ist nicht zu verfehlen; es ist dies die Schneeschlucht westlich vom üblichen Lagerplatz bei ca. 3720 m. Höhe. (49) +. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1259 Fumaria parviflora Lam. — Boiss. Fl. Or. I, 135. Sefidrud, prope Rudbar, 2-300 m. s. m. (4. V.; n. 6112). Fumaria Vaillantii Lois. — Boiss. Fl. Or. I, 135. — Buhse, Aufz. 13. Sefidrud, prope Rudbar, 2-300 m. s. m. (5. V.; n. 6113); Elburs, in reg. subalpina in valle Scheheristanek, 2200 m. s. m. (5. VI; n. 6114). CRUCIFERE Chorispora Syriaca Boiss. var. mollis Bornm. (var. nov.) ad folia ramos et siliquas molliter pubescens (floribus purpureis!). Baku, in arvis arenosis (19, IV. 1902, flor. et fruct. mat.; n. 6302). Das Auftreten dieser bisher nur aus Palæstina, Syrien und Meso- potamien bekannten Crucifere in unmittelbarer Nähe von Baku ist befremdend, es sind aber ausser dem Indument keine wesentlichen Unterschiede auffindbar. Typische Exemplare mit ausgereiften, ähn- lichen Sehoten liegen mir im Herbar Haussknecht vor von Damascus (leg. Gaillardot), Aleppo (leg. Haussknecht), Jerusalem (leg. Eggers), Biledjik- Mesopotamien (leg. Sintenis, n. 556). Chorispora Persica Boiss. Fl. Or. I, 144. var. nov. longi- rostris Bornm., differt a typo glabritie caulis foliorum fructuumque et rostro elongato hamato parte inferiore seminifera plus duplo longiore. Inter Rescht et Kaswin in jugo alpino Charsan, 2000 m. s. m. (23. IV. 4902, fruet.; n. 6301). Ch. Persica Boiss., bisher nur aus der Umgebung von Isphahan (leg. Aucher) bekannt, sammelte Strauss im Juli 1890 fruchtend auf den Feldern bei Sultanabad in etwa 16-1800 m. Seehöhe. Diese Fxemplare, befindlich im Herbar Haussknecht, entsprechen durchaus der Diagnose und stellen mit Bestimmtheit eine von Ch. Syriaca Boiss. verschiedene Art dar, gekennzeichnet durch die Blattgestalt, durch die viel dickeren (reifen) und samenarmen Früchte sowie durch das Indument. Matthiola odoratissima (M. B.) R. Br. — Boiss. Fl. Or. I, 149. Baku, in collibus arenosis supra urbem (19. IV, flor. et deflorat.; n. 6133). *Matthiola ovatifolia Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 150. Inter Teheran et Demawend fin ineultis ad fluvium Dschadscherud, 1400 m. s. m. (20. VIL, flor. et fruct.; n. 6134). Cardamine hirsuta L. — Boiss. Fl. Or. I, 160. — Buhse, Aufz. 15. — Freyn, Sint. Mas., p. 836. 1260 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sin.). (20) Enseli, in arenosis ad mare et in insula Mianposchte (23. IV. ; n. 6116). Cardamine parviflora L. — Boiss. Fl. Or. I, 160. — Buhse, Liste Alburs, p. 46. — Lipsky, pl. Ghil., 222. Rescht, in silvis (27. IV.; n. 6117). Cardamine uliginosa M. B. — Boiss. Fl. Or. I, 162. Elburs, in valle Scheheristanek, ad rivulos subalpinos, 2200 m. s. m. (1. et. 7. VL; n. 6118, 6119). Die Blütenfarbe der in Kleinasien sehr verbreiteten und öfters von mir gesammelten C. uliginosa M. B. ist milchweiss, nimmt aber beim Trocknen einen gelblichen Ton an; man vergleiche folgende Exsiceaten : Bornm. iter Anatol. III n. 4067 (Olympus Bithynus); Bornm. iter Syriac. n. 52 (Libanus : Sannin); Bornm. pl. exsice. Anatoliæ n. 2689 (Pontus: Yildissdagh), n. 406 (Pontus : Akdagh); Sint. n.4332 (Paphlag.: Torsia); Sint. n. 5497 (Armenia : Gümüschchane); Bornm. iter Pers.- turc. 1892-93, n. 856 (Kurdistania : Helgurd). — Die auf sumpfiger Alpenwiese bezw. am Rand der Gebirgsbäche gewachsenen Exemplare sind meist völlig kahl, während die unmittelbar daneben auf weniger feuchtem Grund oder auf Kies gewachsenen Individuen mehr oder weniger an Blatt und Stengel die feine Haarbekleidung aufweisen, wie diese Stapf seiner dem Elwend Westpersiens entstammenden €. ochro- leuca Stapf (Erg. d. Polak. Exp. IT, 29): als charakteristisches Merkmal zuschreibt. Gerade aus dem Elburs zeigen die Exemplare von ein und derselben Sammelstelle beide Formen, stark behaarte und durchaus kahle Individuen, und noch ausgeprägter finden wir die Behaarung bei anatolischen Exemplaren vom Akdagh bei Amasia vor, woselbst Stengel und Blätter von dichtstehenden, kurzen, spröden Haaren grau schimmern. Die auf diese Behaarung und Blütenfarbe begründete ©. ochroleuca Stapf kann somit kaum als Varietät Geltung beanspruchen, ebensowenig wie Barbarea minor C. Koch var. Libanotica Bornm., nunmehr (es liegt hier ganz die gleiche Erscheinung vor!) kaum den Rang einer Varietät einnehmen kann. — Neben grossblütigen Exem- plaren treten ferner solche mit kleinen Blüten auf; ausserdem begegnen wir Formen, wo die mittleren Stengelblätter 2-3 paarig und wo solche 4-6 paarig (f. multijuga : Kurdistan) sind. — €. uliginosa M. B. war bisher aus dem Elburs-Gebirge noch nicht nachgewiesen. Arabis perfoliata Lam. — Boiss. Fl. Or. I, 167. — Freyn, Sint. Mas., p. 836. — Buhse, Aufz. 14, sub Turritis glabra L. 1 Sec. ©. E. Schulz, Monogr. Card. (Engl. bot. Jahrb. XXXII [1903], 517) = var. prlosa Schulz. (21) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1261 Sefidrud, prope Rudbar, in reg. montana, 500 m. s. m. (7. V., deflorat. : n. 6126). Arabis Montbretiana Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 169. Elburs, in valle Scheheristanek, 2200 m. s. m. (3. VL, flor. et fruct. : n. 6130). Arabis auriculata Lam. — Boiss. Fl. Or. I. 169. Sefidrud, prope Rustamabad et Rudbar, 100-300 m. s. m. (3. V.: n. 6133); in jugo Charsan, 2000 m. s. m. (13. V., deflor.: n. 6132). Fehlt in Buhse’s Liste, wird aber von Stapf bereits von Kaswin und Rudbar verzeichnet. Arabis albida Stev. +. thyrsoidea. — Boiss. Fl. Or. I, 174. Elburs, in jugis alpium Totschal, in valle Dosdere prope Scheheris- tanek, 2400 m. s. m. (12. VL, fruct.; n. 6128); in valle Lur, ad Meidan, 2200 m. s. m. (9. VI., deflor.; n. 6129); in frigidis alpium ad Tachti Soleiman, ad nives in valle Häsartschal, 40-4100 m. s. m. (29. VI. flor.; n. 6127). * Alyssopsis Kotschyi Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 182. Elburs oceid., in fissuris rupium regionis subalpinæ vallis Lur ad basin montis Kendevan ditionis pagi Getschesär, 2300 m. s. m. (19. VI., fruct.; n. 6132); inter alpes Totschal et Demawend in valle Lar in faucibus convallium prope Junesar, 2600 m. s. m. (13. VIL, fruet.; n. 6131). Nasturtium officinale (L.) R. Br. — Boiss. Fl. Or. I, 178. Enseli, ad fossas (25. IV., flor. et fruct.; n. 6120). Barbaræa plantaginea DC. — Boiss. Fl. Or. I, 183. Elburs, ad rivulos subalpinos prope Scheheristanek, 22-2300 m. s. m. (13. VL, fruet.; n. 6124); in reg. alpina in jugo Lädd montium Totschal (29. V., flor.; n. 6125); ad basin montis Demawend in reg. subalpina prope Pelur, 2200 m. s. m. (16. VII, fruct.; n. 6123). Erysimum repandum L. — Boiss. Fl. Or. I, 189. Sefidrud, prope Rudbar, 2-300 m. s. m. (4. V., c. fr.; n. 6169); prope Kaswin, 1400 m. s. m. (17. V., fruct., n. 6170). Erysimum Passgalense Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 198. Sefidrud, in montibus supra Rudbar, 500 m. s. m. (8. V., flor. et fr.; n. 6163); Elburs, in valle Lur prope Getschesär, 2200 m. s. m. (15. VI, fruct. ; n. 6164). Erysimum nanum Boiss. et Hoh. — Boiss. Fl. Or. I, 200. Elburs, Tachti Soleiman, in frigidis glareosis alpinis prope Piastschal et Häsartschal (1. class.) ad nives, 3700-4000 m. s. m. (29. VL, flor. BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 42, 5 décembre 1904. 82 1262 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (22) n. 6167); Demawend, in regione alpina, 3800 m. s. m. (17. VII., flor. ; n. 6168). Ersymum cæspitosum DC. — Boiss. Fl. Or. I, 203. In jugo Charsan, in regione subalpina in rupestribus, 1800 m. s. m. (12. V., flor.: n. 6166); Elburs, in jugo Kendevan ditionis Getschesär, 3000 m. s. m. (23. VI, fruct.: n. 6171). y. latifolium Bornm. (var. nov.), foliis omnibus duplo latioribus, abbreviatis. In regione alpina montium Totschal in jugis supra Imamsade Davud et in jugo Lädd, 2800-3100 m. s. m. (29. V. et. 4. VI., flor.; n. 6172). Dass var. latifolium eine eigene Art darstellt, ist nicht ausgeschlossen, zumal die Griflellänge (etwas kürzer als beim Typus) nicht ganz stimmt. Indessen ist der Wuchs (halbstrauchig) ziemlich der gleiche und erscheint nur dadurch befremdend, dass die am Wurzelhals schuppig gedrängten Stielreste der viel breiteren Blätter mehr in’s Auge fallen. Ich betrachte sie als eine niedere alpine Form. Erysimum crassipes ©. A. M. — Boiss. Fl. Or. I, 206. — Buhse, IAufz224: In valle Sefidrud, supra Rudbar, 5-600 m. s. m. (12. V., flor.; n. 6165); Kaswin, in collibus, 1400 m. s. m. (18. V.: n. 6162). Conringia Orientalis L. — Boiss. FI. Or. I, 210. Inter Mendschil et Patschinar, 4-500 m. s. m. (11. V., fruct.; n. 6148); in vinetis ad Kaswin, 1400 m. s. m. (19. V., fruct.; n. 6147). Conringia Persica Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 210. In jugo Charsan, 2000 m. s. m. (12. V., fruet.; n. 6146). Conringia clavata Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 211. In valle Sefidrud, ad Rudbar, 2-300 m. s. m. (7. V., flor. et fr. juv.; n. 6145). Chalcanthus renifolius Boiss. — Boiss. Fl. Or. I. 212. In alpibus Totschal, 26-3100 m. s. m. (10. VL, flor. et fr.; n. 6140); in jugis inter Imam-sade Davud et Scheheristanek, 24-3100 m. s. m, (29. V., flor.; n. 6150). Sisymbrium pumilum Steph. — Boiss. Fl. Or. I, 213. In jugo Charsan, 12-1800 m. s. m. (29. V., fruet.; n. 6151). Sisymbrium Thalianum (L.) Gay. — Boiss. Fl. Or. I, 214. — Freyn, Sint. Mas., p. 838 sub Arabidopsis. —— Lipsky, pl. Ghil.. 222. Enseli, in insula Mianposchte (24. IV.; n. 6156). Sisymbrium nudum (Bel.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 214. — Buhse, Aufz. 15 sub Arabis. — Stapf, Pol. Exp. II, 30 sub Drabopsis. Teheran, in planitie, 1130 m. s. m. (20. II. 1892; n. 2091 sub Drabopsis). (23) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1263 Sisymbrium minutifolium Hook. et Th. — Boiss. Fl. Or. 1,215. In glareosis alpinis jugi Totschal, 29-3200 m. s. m. (11. VL, flor. et fruct. [adhue ignotis!] maturis; n. 6159). Diese Art ist neu für die Flora Persiens und (sec. Boiss. 1. ec.) bisher nur aus Affghanistan und Tibet bekannt. In der Tracht ähnelt sie dem S. parvulum (Schrenk) Lipsky. Sisymbrium Sinapistrum Cr. (S. Pannonicum Jacq.). — Boiss. Fl. Or. I, 217. In valle Sefidrud ad Rudbar, 2-300 m. s. m. (5. V., fl. et fr.; n. 6154); Elburs, in valle Scheheristanek, 2200 m. s. m. (9. VI, fl. et fr.; n. 6155). Sisymbrium erucastroides (Stapf, Erg. Pol. Exp. II, 36 sub Brassica sect. nov. Polakia, 1885). Patschinar (loc. class.) ad vias et in campis locisque ruderatis ubique herba vulgatissima, 550 m. s. m. (11. V.; n. 6157) etiam ad viam inter Mendschil et Patschinar, 4-500 m. s. m. (n. 5158). Diese von Stapf für eine Brassica angesprochene, bei Patschinar, wie auch Pichler berichtet, überaus häufige Ruderalpflanze gehört meines Erachtens zweifelsohne in den nächsten Formenkreis von Sisymbrium Sinapistrum Cr.! Ich selbst habe die anscheinend im Orient sehr verbreitete Pflanze bereits i. J. 1893 auch in Kurdistan gesammelt und als S. Sinapistrum Cr. (bezw. S. Pannonicum Jacq.) ausgegeben und zwar teils mit der Bezeichnung var. macranthum Bornm. (n. 881, vergl. Verh. Zooi. botan. Ges. Wien, 1898, 551). In Nord-Syrien bei Aleppo sammelte dieselbe Form auch Haussknecht. Post’s $. grandi- florum Post (Pl. Postianæ fase. I, p. 3) 1890 repräsentiert die gleiche Pflanze, nachdem ich Exemplare aus der Hand des Autors erhalten habe. Post’s nachträgliche Berichtigung (in Post, Flora of Syria, p. 3), dass sein S. grandifiorum nur 8. Leselü L. sei, ist somit falsch! In Transeaspien scheint S. erucastroides (Stapf 1885) Bornm. ebenfalls verbreitet zu sein : Litwinow sammelte es bei As-chabad (7. IV. 1897; Plant Turkomaniæ, p. 13) und gab es als S. Columnæ Jacq. f. grandi- flora (n. 534) aus; später traf es Sintenis ebenda an und verteilte es, nach Freyn’s Bestimmung, ebenfalls als S. Columnæ Jacq. « f. glabres- cens floribus majoribus Litw. » Ich möchte mit ziemlicher Bestimmtheit vermuten, dass Boissier und auch ältere Autoren diese Pflanze längst gekannt haben und dass S. rigidulum Deesn. (non Lag.) damit identisch ist! Die von Kneucker am Sinai gesammelte Form (zwergig) und die von Strauss in West-Persien angetroffene Pflanze sind kaum davon verschieden. In Wirklichkeit würde es sich somit nur um eine gross- 1264 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SER.). (24) blumige Rasse von $. Sinapistrum Cr. handeln, wie S. brachy- petalum F. et M. auch nur die andere extreme Form darstellt. Sisymbrium Irio L. — Boiss. Fl. Or. I, 217. — Stapf, Pol. Exp. II, 31. — Lipsky, pl. Ghil., 222. Baku, in collibus supra urbem (19. IV., fl. et fr.; n. 6152). S. Irio L. und $. Sophia L. wurden von Pichler bei Patschinar und Kaswin gesammelt, sind aber in Buhse’s Liste übersehen worden. *Sisymbrium Leselii L. — Boiss. Fl. Or. I, 218. — Freyn, Sint. Mas., p. 838. Elburs, in valle Scheheristanek. 2200 m. s. m. (5. VI. fl. et fr.; n. 6152). Mit der von mir in Südpersien aufgefundenen völlig kahlen Varietät (var. glaberrimum Bornm. in Verh. d. Zool. bot. Ges. Wien, 1898, S. A., 9) ist eine von Sintenis in Transcaspien gesammelte, von Freyn als « S. Turcomanicum Litw. » bestimmte Pflanze (Sint. n. 2073) durchaus identisch. Malcolmia nana (DC.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 222. — Buhse, Aufz. 21, sub M. binervis. — Lipsky, pl. Ghil., 222. Enseli, in arenosis ad mare (23. IV.; n. 6144). Malcolmia Africana (L.) R. Br. — Boiss. Fl. Or. I, 223. Baku, in ruderatis (19. IV.; n. 6143); Sefidrud, ad Rudbar et Mend- schil, 3-400 m. s. m. (4. V., 9. V.; n. 6144). Malcolmia contortuplicata (Steph.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 224. Baku (loc. class.) in collibus supra urbem (19. IV. fl. et fr.; n. 6134). Diese bei Baku, dem klassischen Standorte, massenauftretende Malcolmia ist eine der M. torulosa (Desf.) Boiss. naheverwandte Art und unterscheidet sich von dieser durch ziemlich grosse und ziemlich lang gestielte, rosagefärbte Blüte (nicht: weiss, sehr klein und fast sitzend); sie ist aber nicht zu verwechseln mit M. Africana (L.} var. contorta Bornm. exs. n. 1115, Kerman, 1892 (= M. contortupli- cata Sint. exs. n. 2167, Sint. n. 2056 [var. curvata Fr. et Sint.|, Litw. n. 551 non Steph.). Erstere besitzt den Wuchs und die Blattgestalt von M. torulosa (Desf.), letztere ist bis auf die + eingerollten Früchte, welche auch bei eultiv. Exemplaren auftreten (!), echte M. Afri- cana (L.) R. Br. *Malcolmia torulosa (Dsf.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 225. — Stapf, Pol. Exp. II, 32 sub M. cornuta Pall. Baku, in ruderatis aridis (19. IV., fl. et. fr.; n. 6138); ad Patschinar, in desertis, 550 m. s. m. (12. V.; n. 6139); Mendschil, 400 m. s. m. 9 (11. V.; n. 6141); Teheran (26. IL 1892; n. 2099). (25) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1269 var. contortuplicata Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 225. Ad Patschinar, 500-600 m. s. m. (12. V.; n. 6140). Hesperis Persica Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 236. In valle Sefidrud, inter Rustamabad et Rudbar et in montibus supra Rudbar, 2-500 m. s. m. (3.-7. V., fl. et. fr.; n. 6135); Elburs, in montibus Totschal, supra Ferasad, 2000 m. s. m. (29. V., fl. et fr. ; n. 6136). Die in Nordpersien weit verbreitete und schon von Kotschy in den Gebirgen bei Teheran (Totschal) angetroffene Hesperis Persica Boiss. {«siliquis sub lente minute puberulis ») habe ich nur kahlfrüchtig angetroffen bezw. gesammelt. Diese Exemplare müssten deshalb richtiger als 7. Aladabadensis Stapf (Pol. Exp. IL, 32) zu bezeichnen sein, doch erkenne ich in letzterer nur eine sehr unconstante Varietät. *Anchonium Persicum (DC. sub Matthiola). — A. elichrysi- folium (DC. sub Sterigmate). — Deless. Ic. IT, 84. — Boiss. Fl. Or. I, 240 D. p. In summis jugis alpium Totschal, 37-3800 m. s. m. (8. VIE, fl. et fr.; n. 6160); Elburs oceid., in jugo Kendevan, 3100 m. s. m. (23. VI, fl. et fr.; n. 6173) et Gerdene-Bary ditionis pagi Asadbar; in valle Lar, in faucibus prope Junesar, 2600 m. s. m. (13. VII., fruet.; n. 6174); etiam in alpibus Tachti Soleiman prope Häsartschal observavi! Die Pflanze ist sicher identisch mit dem aus Persien nur von einem Standort bekannt gewordenen, in Delessert 1. c. abgebildeten Sterigma elichrysifolium DC., mit welchem Boissier 1. e. später sowohl Mat- thiola Persica DC. als sein A. Tournefortii Boiss. vereinigt. Meine an verschiedenen Plätzen Nordpersiens sehr zahlreich gesammelten Exem- plare stimmen alle darin überein, dass der Stengel reich verzweigt und reich beblättert ist, während selbst die üppigsten bis 40 cm. hohen Exemplare der von mir i. J. 1893 in Kurdistan angetroffenen Pflanzen (A. Tournefortu Boiss.!) völlig unverzweigt sind und fast blattlose Stengel haben. Ebenso gehören Exemplare vom Göldagh (zwischen Kisil-Jrmak und Euphrat) Bornm. exe. n. 3242, der letztgenannten, als A. Tournefortu gewiss aufrecht zu erhaltenden Unterart an. Exemplare vom Tschamlübel (zwischen Tokat und Siwas in Kleinasien, Bornm. n. 1918 und 1703) sind stets zwergig, unverzweigt (nur selten mit einem einzelnen Ast oder Seitenstengel) und sind ihres weissgrauen, filzigen Induments halber als var. canescens Hausskn. et Bornm. (indu- mento densissimo pannoso) zu bezeichnen, schliessen sich aber eben- falls nicht dem eigentlichen A. elichrysifolium (DC.) sondern dem A. Tournefortiı Boiss. als Varietät an. A. Persicum (DC.) hat vor A. elichrysifolium (DC.) die Priorität! 1266 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (26) *Sterigmostemon acanthocarpum (F. et M. sub Sterigma) Bornm. — Boiss. Fl. Or. I, 242. Mendschil, in desertis, 400 m. s. m. (10. V., fl. et fr.; n. 6175); ad Patschinar, in aridis arenosis, 500 m. s. m. (11. et 12. V., fl. et fr.; n. 6172). Sowohl diese Art als S. Caspicum (Lam.) O. Ktze. — Sterigma sul- phureum (Russ.) DC. fehlen in Buhse’s Liste, werden aber schon von Boissier |. ce. aus dem Gebiet (ad Schahrud leg. Bunge) angeführt. Leptaleum filifolium DC. — Boiss. Fl. Or. I, 243. Teheran, in desertis, 12-1300 m. s. m. (27. I. 1892, fl. et fr.; n. 2138, f. vergens (transiens) ad var longisiliquosum Freyn et Sint., Bull. Herb. Boiss. 1903, p. 692 [pr. spec. |). Goldbachia lævigata (M. B.) DC. (f. typiea). — Boiss. Fl. Or. I, 243. Inter Mendschil et Patschinar, 4-500 m. s. m. (11. V., fl. et fr.; n. 6177); Kaswin, in arvis, 1400 m. s. m. (17. V., fruct.: n. 6178). Parlatoria rostrata Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 224. In regione subalpina montium Totschal, supra Ferasad in faucibus, 1900-2000 m. s. m. (29. V., fr.; n. 6180); in valle Scheheristanek, in herbidis glareosis umbrosis, 22-2500 m. s. m. (4. VI. fl. et fr.; n. 6179); in valle Lur in lapidosis ad fluvium Keredsch, 2200 m. s. m. (9. VL, fl. et fr.; n. 6181). Cochlearia glaucophylla (DC.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 248. Teheran, in desertis, 1200 m. s. m. (27. II. 1892, fol.; n. 2139); in faueibus montium Totschal in reg. subalpina supra Ferasad, 1800- 2000 m. s. m. (28. et 29. V., fl. et. fr.; n. 6182); in valle Scheheristanek in declivitatibus glareosis,.2200 m. s. m. (7. VI. et 6. VIL, fl. et fr.; n. 6183); in reg. alpina in Jjugo Lädd, 30-3100 m. s. m. (30. V. et 4. VL, fior.; n. 6184). . Aubrietia Kotschyi Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 253. Elburs, prope Teheran, in faucibus supra Ferasad, 17-1900 m. s. m. (29. V., flor. et fr. ; n. 6231). Fibigia suffruticosa (Vent.) DC. — Boiss. Fl. Or. I, 259. — Buhse, Aufz. 16 sub Farsetia. Inter Rescht et Kaswin in subalpinis jugi Charsan, 1800 m. s. m. (13. V., flor.; n. 6226); Elburs, in jugis montium Totschal inter Imam- sade Davud et jugum Lädd, 3000 m. s. m. (30. V., flor.; n. 6224); in valle Scheheristanek, Dosderre, 24-2600 m. s. m. (12. VI., flor. et fr.; n. 6221 et 6222; n. 6223 c. fr. mat). (27) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1267 Fibigia multicaulis (Boiss. et Hoh.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 259. — Buhse, Aufz. 16 sub Farsetia. Elburs oceid., in declivitatibus subalpinis et alpinis jugi Totschal, supra Scheheristanek, 24-2600 m. s. m., et in jugo Lädd, 3000 m. s. m., supra Imam-sade Davud ete. (30. V.; 1. et 4. VI. flor.; n. 6226); in valle Lur, 2200 m. s. m. (9. VI. fl. et fr.; n. 6227); inter Asadbar et Getschesär, 25-2700 m. s. m. (19. VL, fruct.; n. 6229); in valle Talkan (Talagon), in herbidis subalpinis supra Gerab, 2700 m. s. m. (27. VI, flor. et fr.; n. 6228). Die von mir i. J. 1892 in Südpersien (Provinz Kerman) gesammelten und als À. multicaulis (Boiss. et Hoh.) Boiss. ausgegebenen Exem- plare dürften trotz des sehr gelockerten Fruchtstandes richtiger als var. (nov.) elongata von F'. wnbellata Boiss. zu bezeichnen sein, mit welcher sie im Indument der Schötchen (silieulis breviter tomentellis) völlig übereinstimmen, während die ausgewachsenen Früchte der echten F. multicaulis vom Elburs grün (nicht grau) und unmerklich behaart (sil. breviter stellato-canescentibus) sind. F. umbellata Boiss. war bisher nur mit gedrängtem, scheinbar doldigem Fruchtstand bekannt, in welcher Form sie mir in der Prov. Kerman ebenfalls begegnete. Physoptychis gnaphalodes (DC.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I. 260. Elburs, in eacuminibus montium Totschal, præsertim in summis jugis, 3000-3800 m. s. m.; in Jugo supra Imam-sade Davud. 3100 m. s. m. (30. V., flor.; n. 6189); in rupestribus supra jugum Lädd, 3200 m. s. m. (4. VI, flor.; n. 6190); in jugo Ser Tschilan (Totschal), 3800 m. s. m. (8. VII, fl. et fr.; n. 6192); in subalpinis glareosis vallis Scheheristanek> 23-2500 m. s. m. (10. VI, fruct.; n. 6191). Clastopus vestitus (Desv.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 261. — a. genuinus, floribus luteis majuseulis ut planta loci elass. Elwend unicolor. Elburs, montium Totschal in jugo Lädd, 30-3100 m. s. m. (50. V. et 4. VI. ffor. et fr. juv.; n. 6211). ß. dichrous Bornm. var. nov.: floribus et calyeibus minoribus lamina basi purpurea. Totschal, in jugo Lädd, 30-3100 m. s. m. in consortio f. typicæ (30. V. et 4. VI, flor. et fr. juv.: n. 6212); in jugo supra domum regiam (Schah) vallis Scheheristanek, 3200 m. s. m. (11. VI, flor.; n. 6214); in jugo inter vallem Scheheristanek et Djadje-rud, 3000 m. s. m. (10. VII. fruct. mat.); in alpe Kendevan, 3200 m. s. m. (23. VL, flor. 1268 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (28) et fruct.; n. 6215); ditionis Kaswin in cacumine alpium Charsan, 2200 m. s. m. (13. V., flor.; n. 6216). y. versicolor Bornm. var. nov.; flores ejusdem inflorescentiæ nune unicolores luteæ majusculæ nune bicolores. Alpes Totschal, in jugo Lädd in consortio formæ genuinæ et var. dichroi (exs. n. 6213). Cl. vestitus (Desv.) besitzt somit genau denselben Formenkreis wie die habituell sehr ähnliche Straussiella (Clastopus) bicolor (Stapf) Hausskn., welch’ letztere im nicht-fruchtenden blühenden Zustand sofort an den freien, später abfallenden, nieht häutig verwachsenen Kelchblättern zu erkennen ist. Bei Clastopus sind die Kelchblätter nur an der Basis frei und hier etwas aufgebauscht, vom untern Drittel ab aber bis zur Spitze miteinander verwachsen. Aus gleichem Grunde wurde C. purpureus Bge. zu Straussiella gestellt (vergl. Haussknecht in Mitteil. d. Thür. Bot. Ver., N. F. XII, 18). Clastopus vestitus (Desv.) ist sonderbarer Weise bisher noch nicht im Elbursgebirge aufgefunden worden, obwohl es auf dem Charsan und an vielen Plätzen der über Teheran sich erhebenden Ketten des Elbursgebirges anzutreffen ist. Während Physoptychis, als die schönste Alpenpflanze jener Gebirge, nur windgeschützte sonnige Plätze der höchsten Gipfel bevorzugt, ist der nicht minder interessante Clastopus ausschliesslich ein Bewohner der windigen Passhöhen. Hier tritt er dann stets gregarisch auf, oft als einzige den Winden standhaltende Pflanze mit geschmeidigen, am Boden niederliegenden Stengeln. Alyssum bracteatum Boiss. et Bhse. — Boiss. Fl. Or. I, 267. ; Teheran, in saxosis planitiei, 1200 m. s. m. (18. II. 1892; n. 2147, f. juven. valde lepidoto-cana); inter Teheran et Kaswin, prope Husch- kerabad in desertis aridis, 1200 m. s. m. (22. V. 1902; n. 6246, c. flor. pallidis). Die gleiche Form auch in den Ebenen von Ispahan; sie ist aus dem Gebiet der Elbursflora noch nicht nachgewiesen. Alyssum alpestre L. var. suffrutescens Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 268. — Buhse, Aufz. 18 sub A. tortuoso. In jugo Charsan, 1800 m. s. m. (13. V., flor. et fr. juv.; n. 6245). Die hier auftretende Form gleicht ausserordentlich den ungarischen Formen von À. tortuosum W. K., besitzt aber längere Griffel. Alyssum desertorum Stapf. — A. minimum W. — Boiss. Fl. Or. L 280. (29) J. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1269 Baku, in collibus (20. IV., fruct.; n. 6239); in jugo Charsan (13. V.: n. 6240) et prope Patschinar, 600 m. s. m. (12. V.; n. 6241). Neu für das Gebiet, zweifelsohne weiter verbreitet. Alyssum Szovitsianum F. et M. — Boiss. Fl. Or. I, 283. Inter Rescht et Kaswin prope Patschinar, 500 m. s. m. (12. V.: n. 6234) et in jugo Charsan, 1600 m. s. m. (12. V.; n. 6235); in montibus Elburs ad Scheheristanek, 2200 m. s. m. (1. VI.; n. 6236) et in valle Lur ad Getschesär, 2200 m. s. m. (18. VI.; n. 6237); in ditione montis Demawend ad Rene et Pelur, 18-2200 m. s. m. (16. VIL; n. 6238). Diese Art ist sicher im ganzen Gebiet gemein und bisher nur über- sehen. Bei der Beschreibung des verwandten À. strietum W. ist Boissier (1. e.) ein sinnstörender Schreibfehler unterlaufen : Seite 283, 4. Zeile von unten, muss es statt « racemis fructiferis brevioribus » heissen « ...longioribus. » * Alyssum campestre L. var. hirsutum (M. B.) Trautv. A. h. Petrop. I, 15. — Boiss. FI. Or. I, 284, pro. sp. In valle fluvii Sefidrud ad Rudbar et Rustamabad, 2-300 m. s. m. BNP n26222); Bisher aus dem Gebiet nur von Asterabad angegeben, jedoch weit verbreitet und vielfach beobachtet, z. B. Teheran, Kaswin. — A. his- pidum Lose. et Pard. aus der spanischen Flora ist nach Reverchon’schen Exsiccaten (n. 706) ebenfalls nur eine der vielen Zwischenformen von A. campestre L. und A. hirsutum M. B. * Alyssum dasycarpum Steph. — Boiss. Fl. Or. I, 285. In jugo Charsan, 1500 m. s. m. (13. V.; n. 6232) et in desertis ad Mäsrä, Agababa, Kaswin, 12-1400 m. s. m., copiose (15. et 16. V.; n. 6233). Fehlt in Buhse’s Liste, wurde aber bereits von Pichler bei Kaswin gesammelt und von Stapf (Erg. Pol. Exp. I, 34) angeführt. Alyssum linifolium Steph. — Boiss. Fl. Or. I, 286. In valle fluvii Sefidrud prope Rudbar et Mendschil, 300-400 m. s. m. (3. et 9. V,; n. 6243); prope Patschinar (12. V.; n. 6244); Teheran, in vallis urbis, 1150 m. s. m. (17. II. 1892. t.; n. 2158). var. Teheranicum Bornm., 1894 in exsice. pro spec.; differt a typo siliculis abbreviatis suborbicularibus, loculis 2-3-ovulatis, stylo paulo longiore, petalis intensius coloratis paulo majoribus quam in typo. In vallis oppidi Teheran, 1150 m. s. m. (20. II. 1892!; n. 2155) in consortio formæ genuinæ. 1270 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (21e SÉR.). (30) Draba pulchella W. — D. Persica Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 299 pr. var. Elburs, montes supra Teheran, in summis jugis Totschal, 36-3800 m. s. m. (10. VI. et 8. VII., flor. et fruct.; n. 6255); in reg. nivali montis Tachti Soleiman, in frigidis Häsartschal et Piastschal, 36-4100 m. s. m. (29. VI., flor. et fruct.;.n. 6252). 8. hebecarpa Bornm. (var. noy.), sieulis hirtis. Alpes Totschal, 30-3800 m. s. m., multo frequentior quam f. leio- carpa (10. VI. et 8. VII., flor. et fr.; n. 6254 et 6256); in jugo Lädd, 28-3100 m. s. m. (30. V.et 4. VI. flor. etfr.; n. 6253); in alpe Kendevan, 3100 m. s. m. (23. VI.: n. 6250): Tachti Soleiman, Häsartschal, 36-4100 m. s. m. (29. VL, fl. et fr.; n. 6251); in valle Lar, in faucibus prope Junesar, 2700 m. s. m. (13. VII., flor.; n. 6249); in excelsis montis Demawend, 3800 m. s. m., in consortio Dr.siliquosæ M. B. (17. VIT, fruet.; n. 6248). Draba siliquosa M. B. — Boiss. Fl. Or. I, 301. — Buhse Aufz. 19. In regione nivali 4100 m. s. m., et in rupibus excelsis, 4300 m. s. m. montis Tachti Soleiman prope Häsartschal (29. VI, flor. et fruet. juv.); in montis Demawend summis regionibus vegetationis 38-4000 m. s. m. (17. VII., fruct.; n. 6258). Die von mir an den Schneefeldern des Lalesar et Kuh Häsar Süd- persiens i. J. 1892 angetroffene, als D. longisiliqua Bornm. bezeichnete und in den Verh. d. Zool. bot. Ges. Wien, Jahrg. 1898 (8. A., 12) erwähnte Pflanze hat wegen des älteren Schmalhausen’schen Homonyms einen anderen Namen zu erhalten; ich sehe indessen vorläufig davon ab, da mit Wahrscheinlichkeit nahe Verwandtschaft zu D. linearis Boiss. vorliegt, einer Art, welcher allerdings kahle Schäfte und kahle Schötchen zugeschrieben werden. Ausserdem stellt Boissier die D. linearis in die Gruppe der Annuellen, Drabella DC. (wohl mit Unrecht, wie er selbst vermutet), während die südpersische Pflanze zweifelsohne perenn und so der Gruppe Chrysodraba zuzuzählen ist. Erophila minima C. A. M. — Boiss. Fl. Or. I, 303. — Buhse, Aufz. 19 sub Draba verna. Teheran, in saxosis planitie et ad radices montium Schimran, 1200-1500 m. s. m. (13. et 26. II. 1892; n. 2176, 2177, 2178). Erophila præcox (Stev.) Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 308. Teheran, in planitie, 1250 m.s.m.(2.11.1892; iter Pers.-ture.n. 2180). Neu für das Gebiet. (31) 3. BORNMÜLLER. FLORA DER ELBURSGEBIRGE NORD-PERSIENS. 1271 Erophila vulgaris DC. — Boiss. Fl. Or. I. 309. Prope Enseli (25. IV.; n. 6247). Aus dem Gebiet Buhse’s bisher nicht angegeben. * Petrocallis fenestrata Boiss. et Hoh. — Boiss. Fl. Or. I, 305. Elburs oceid., in valle Lur in fissuris rupium prope Meidan (loc. class. unic.), 2100 m. s. m. (18. VI. et 21. VL, flor. et fruct.; n. 6268). Diese im Elbursgebirge äusserst seltene und nur auf einige Fels- wände bei Meidan im Lurthal beschränkte Crucifere vom Habitus einer Hutschinsia petræa lag Boissier bei der Beschreibung (cfr. Diag. I, 8, p. 27) nur in einem sehr kümmerlichen Fragment von 2-3 Zoll Länge vor. Auch in der Flor. Or. |. e. schreibt er « deseripsi ex specimine fructifero in quo septa et unica valva remanebant »; also auch die Blüte blieb Boissier unbekannt. Unter den zahlreichen fruchtenden Exem- plaren ist auch mir nur ein Individuum begegnet, welches noch einige Blütchen aufweist; diese sind von weisser Farbe und die gegen die Basis stark verschmälerten Petalen sind etwa doppelt so gross als die Sepalen. Eine genaue Beschreibung der Blüte und gleichzeitig eine sichere Bestimmung der Gattung, an deren Richtigkeit bereits Boissier Zweifel hegt (« forsan genus proprium »), wird erst möglich sein, wenn die aus Samen gezogenen jungen Pflanzen normal ent- wickelte Blüten gezeitigt haben. Die meisten Individuen sind nur wenige Zoll hoch; bei schlaffwüchsigen Schattenformen sind aber die Stämmchen, die bis fusslang sich in den Felsritzen hinziehen, bedeutend höher, und die Blätter sind alsdann doppelt so gross (20-25 mm. lang) mit Blattabschnitten von 3-4 mm. Breite. * Buchingera axillaris Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 305. Elburs oceid., in saxosis herbidis umbrosis supra Ferasad ditionis Teheran, 1750-1800 m. s. m. (28. V., fruet.; n. 6230); in valle Schehe- ristanek in glareosis ad rivulos, 2200 m. s. m. (9. VI, fruct.; n. 62305). Das Verbreitungsgebiet der Buchingera erstreckt sich in Persien südlich bis in die Provinz Yesd, wo ich sie, 5. IV. 1892, blühend auf- fand, ferner wurde sie in Turcomania von Litwinow i. J. 1898 und in Central-Asien in Hissar (Buchara) von Regel i. J. 1883 angetroffen. In Buhse’s Liste ist sie versehentlich nicht angeführt. Clypeola jonthlaspi L. — Boiss. Fl. Or. I, 308. In valle Sefidrud prope Rudbar, 300 m. s. m. (3. V.; n. 6261, f. typica ‘lasiocarpa). f. intermedia Hal. Consp. fl. Græc. I, 117. In valle Sefidrud ad Rudbar et Mendschil, 3-400 m. s. m. (4. et 10. V.; n. 6259). 1272 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (32) 8. microcarpa Moris pr. sp. Ad Rudbar et Rustamabad, 2-300 m. s. m. (3. V.; n. 6260, f. hispida siliculis majoribus recedens ad typum); ad Mendschil, 400 m. s. m. (10. V.; n. 6261); in planitie ad Teheran, 1150 m. s. m. (18. II. 1892; n. 2200, f. hispida; n. 2195, f. disco glabro margine ciliato ut in f. intermedia Hal.). Die Exemplare von Teheran entsprechen durchaus der C. micro- carpa Moris, jene aus dem Sefidthal neigen durch grössere Schötchen zu C. jonthlaspi L. Clypeola echinata DC. — Boiss. Fl. Or. I, 309. Teheran, in planitie, 1150 m. s. m. (26. II. 1892: n. 2191). Neu für das Gebiet. Clypeola lappacea Boiss. — Boiss. Fl. Or. I, 310. Inter Rescht et Kaswin in regione subalpina jugi Charsan ad pagum Ibrahimabad, ca. 2000 m. s. in. (13. V., fruct.: n. 6264). Neu für das Gebiet. Camelina Rumelica Velen. 1887; Flor. Bulg., p. 43. — ? = C. silvestris var. albiflora (Ky.) Boiss. Fl. Or. I, 311-312. Baku, in arvis (19. IV., fl. et. fr.; n. 6266): in valle Sefidrud ad Rudbar, 300 m. s. m. (7. V..fl. et fr.; n. 6267). Camelina laxa C. A. M. — Boiss. Fl. Or. I, 312. Inter Rescht et Kaswin in ruderatis saxosis prope Patschinar copiose, 550 m. sm. (12. V., fl. et fr.; n. 6265). Gleich der vorigen Art aus dem Gebiet noch nicht angeführt. Didymophysa Aucheri Boiss. — Boiss. Fl. Qr. I, 318. Alpes Totschal, in glareosis nivalibus summi cacuminis, 37-3800 m. s. m. (4. VI. et 15, VI, flor.; n. 6269: 9. VII, fruct.; n. 6272); in jugis schistosis ad nives supra Häsartschal montium Tachti Soleiman, 4100 m. s. m. (29. VI., flor. et fruct. juv.; n. 6272); in excelsis montis Demawend, 3900 m. s. m. usque ad fines vegetationis 4209 m. s. m. in consortio Veronicæ Auchert Boiss. (Fortsetzung folgt.) PLANTE HASSLERIANAE ENUMERATION DES PLANTES RÉCOLTÉES AU PARAGUAY PAR LE D' Émire HASSLER, p'AARAU (SUISSE) de 1885 a 1902 ET PUBLIÉES PAR 18 Prof. D° R. CHODAT et le D' E. HASSLER (Suite.) Rollinia emarginata Schlecht. Linnæa IX, pag. 318; Mart., Fl. Bras. XII : 1, p. 21. Arbor vel frutex 2-4 m., petala flavescentia. San Bernardino in dumetis, Nov., 3923. — Frutex 1-1,5 m., petala flavovirentia. In dumetis pr. Igatımi, Nove, 5482. — Frutex 1-2 m., petala ochracea. Prope Paraguary in silva in coll. Sotomas. Dec., 6669. — Frutex 2-4 m., petala sulphurea. Prope Concepeion dumeta formans in campis glareosis, Sept., 729%. “ Rollinia longipetala R. E. Fr. nov. sp. Frutex 2-3 m., ramulis novellis parce strigillosis, glabrescentibus; foliis petiolis 7-8 mm. longis præditis, oblongis, basi acutiusculis, apice rotundatis vel interdum subemarginatis, supra glaberrimis, subtus parcissime strigillosis, rigido-membranaceis, 3,5-4,5 em. longis, 1,4-1,6 cm. latıs; pedunculis geminis vel inlerdum solitariis, 8-12 mm. longis, basi bracteolatis; sepalis rotundatis, acutiusculis, sericeo-hirsutis, 4,5 mm. longis, 14,5 mm. latis; alis petalorum exteriorum lineari-spatulatis, apice rotundatis, 1,5-1,8 cm. longis, basi 2, sub apice 6 mm. latis, vivis citrinis, sericeo-hirsutulis. Roll. emarginatæ persimilis; differt forma et longitudine alarum petalorum. Prope Concepcion in dumetis in campis, Sept., n. 7407. MELASTOMATACEA Les Melastomacées connues aujourd’hui du Paraguay sont au nombre de 43 espèces, dont 33 figurent dans notre énumération, 2 espèces et 4 variétés sont nouvelles. Ce sont : espèces nouvelles, Tibouchina Hassleri, Miconia para- 1274 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). (510) guayensis: variétés nouvelles Plerolepis Balansæi var. latifolia: Tibouchina gracilis var. grandifolia; Ossæa sanguinea var. vridifolia; Miconia para- guayensis var. angustifolra. Les 1% espèces suivantes sont nouvelles pour la flore paraguayenne : Rynchan- thera collina; R. verbenordes; Acisanthera inundata: A. alsinwfolia; Pterolepis Weddelliana; Leandra lacunosa; L. erostrata; L. Eichleri; Miconia Langs- dorffit; M. elegans; Clidemia hirta: C. pustulata; Oss@ea amygdaloides ; O. sanguinea. Les 8 genres sont représentés par : Miconra 9 espèces; Leandra 7; Tibouchina 4; Rynchanthera, Acisanthera, Ossea 3; Pterolepis, Glidemia 2 espèces chacun. Dans les foreis du Centre on trouve : Leandra atropurpurea (aussi NE.); L. crenala; L. lacunosa; L. Eichleri; Miconra calvescens: M. staminea: M. elegans ; tous des arbrisseaux. Dans les forêts du Nord-Est : Leandra Balansei; L. Herincquiana; L. eros- trala; Miconta Langsdorffii, M. discolor; M. albıcans; M. elegans (aussi C.). Dans les forêts riveraines du Nord ; Miconia paraguayensis et sa var. angus- tifolia. Clidemra hırta (aussi NE.); C. pustulata. Dans les forêts rupestres : Ossæa marginata; O. sanguinea var. véridifolia. Dans les campos secs du Centre : Tibouchina yracilis var. vulgaris et var. grandiflora ; T. herbacea et sa var. rosea (aussi C. humid.): Pterolepis Balansæ (aussi C. rupestres). Les campos du Nord-Est hebergent le plus grand nombre d'espèces; certaines espèces comme le Pterolepis Balansei var. latifolia se trouvent parfois en telle abondance que le rouge pourpre de ces fleurs est la couleur dominante dans les heures matinales; on y trouve en outre : Pterolepis Weddelliana ; Tibouchina gracilis var. fraterna var. strigillosa, toutes des herbes à belles fleurs pourpres, roses ou lilas; dans les «Serrados» le Mrconia albicans à beau feuillage discolore; aux bords des forêts Ossea amygdaloides var. ambiqua un arbrisseau. Dans les campos rupestres : Pterolepis Balansei. Dans les campos humides et marecages : Rynchanthera collina (N.); R. verbe- noides (G. NE.); R. rosea (C.); Acisanthera inundata (NE.); A. alsinæfolia (NE. N.); A. paraguayensis (C.); Tibouchina gracılis var. vulgaris (P. t.); T. Hassleri (NE); T. herbacea f. parvifolia (G.); T. violacea (NE.), des herbes à belles fleurs roses, pourpres et violacées; dans les marécages : Miconia theæzans var. vulgaris (P. t.), un arbrisseau. Ont été trouvés en outre au Paraguay (Fide Cogniaux in DC. Monogr. Phanerog. VII) : Rynchanthera secundiflora Naud; R. ternata Cogn.; Ptero- lepis trichotoma Cogn.; P. Herinequiana Cogn.; Leandra ionopogon ?; L. para- guuyens’s (Sleud.) Cogn.; Miconia fallax DC.; M. Chamissois Naud; M. pra- sina DC.; M. pusilliflora Triana. (511) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ. 1275 MELASTOMATACGEE det A. Cogniaux. Rynchanthera collina Naud. Ann. Sc. nat. ser. 3, XII, 208; Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 174; Monogr. Phan. VII, p. 102. Suffrutex 0,5-1 m. petala roseo-violacea in palude in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 8043. Rynchanthera verbenoides Cham. LinnæalX, 378; Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p.180, tab. XLIIL; Monogr. p. 105. Herba 0.5-1,5 m. petala roseo-purpurea, in palude Tucangua, Jan., n. 3753; in uliginosis pr. Igatimi, Oct., n. 4818; in palude pr. Ipe hu, Oct., n. 5090. Rynchanthera rosea Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 181; Monogr. p. 106. Herba 0,5-1,5 m. petala violaceo-purpurea, in uliginosis Cordillera de Altos, June, n. 1777. Acisanthera inundata Triana. Melast. 8, p. 33; Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 213; Monogr. p. 127. Herba 0,05-0,2 m. petala rosea, in palude pr. Igatimi, Sept., n. 4670, petala cæsia, in palude pr. flumen Capibary, Dec., n. 5935. Acisanthera alsinæfolia Triana. Melast. 8, p. 34, tab. II, fig. 48 h; Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 223, tab. L, fig. 2; Monogr. p. 133. Suffrutex 0.2-0,2 m. petala rosea, in campo pr. Igatimi, Oct., n. 4807; in uliginosis pr. Ipe hu, Oct.. n 5063; in campo pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 5699; in campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Febr., n. 8525. Acisanthera oo Cogn. Flor. Bras. XIV, %, p. 596; Monogr. p. 134. petalis lilacinis. Herba 0,2-0,5 m. petala lilacino-cæsia in campis pr. Tacuaral, Jun., n. 341. petalis roseis. Herba 0.3-0.5 m. petala rosea, in campo pr. San Bernardino, Jul., n. 374: in campo Cordillera de Altos, Nov., n. 3545. Pterolepis Balansæi Cogn. Flor. Bras, XIV, 3, p. 267; Monogr.p 187. Suffrutex 0,1-0,3 m. petala purpurea, in campo sicco Itacurubi, Sept., n. 1075; folia cuprea, inter rupes aridos in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6679; petala violaceo-purpurea, in arenosis in collibus pr. Tobaty, Sept. n. 6114. Var. latifolia Cogn. var. nov. Caulis robustior, 2-5 dm. altus, simplex vel superne leviter ramosus. Folia anguste ovala vel ovato-oblonga, 3-5 cm. longa, 19-22 mm. lata. Flores majores; pelala usque 17 mm. longa. Suffrutex 0,2 0,5 m. petala rosea, in campis pr. Igatimi, Oct., n. 4797; in campo ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4992 1276 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e SÉR.). (512) Pterolepis Weddelliana Yriana. Melast. 11, p. 39; Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 282; Monogr. p. 194. Herba 0,1-0,5 m. petala rosea, in campo pr. San Estanislao, Aug., n. 4260. forma elatior Cogn. Herba 0,5-0,8 m. petala rosea, ad ripam fluminis Corrientes, Dec., n. 5836. forma angustifolia Cogn. Herba 0,2-0,4 ın. pelala roseo-violacea, in rupestribus in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Nov., n. 7871. forma albiflora Cogn. Herba 0.4-0.5 m. petala alba, in campo in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov.. n. 7839. Tibouchina gracılis Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 386; Monogr. p. 243. Var. fraterna Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 386; Monog. p. 244. Herba 0,4-0,8 m. petala roseo-violacea, in dumeto pr. lacus Ypacaray, Aug., n. 3180; in campo Ipe hu. Nov., n. 5352; in campo pr. Igatimi, Nov., n. 5430. Var. strigillosa Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 386; Monogr. p. 244. Herba 0,5-1 m. petala lilacina (sieca rosea) in campo Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Oct., n. 5100. Var. vulgaris Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 387; Monog., p. 244. pelala purpureo-violacea. Herba 0,3-0,8 m. petala purpureo-violacea, in campo pr. Cerro hu, n. 977 (part.) in campo Cordillera de Altos, Dec., n. 4709; in campo Ipe hu, Oct., n. 497%; in campis bumidis in regione cursus superioris fluminis Apa, Dec., n. 8109. petala lilacina. Herba 0,3-0,6 m. petala lilacina in colle pr. Paraguary, Dec., n. 6917. potala alba. Herba 0,3-0,5 m. pelala alba, in campo pr. flumen Jejui-guazu, Dec., n. 3713. Var. grandiflora Cogn. var. nov. Caulis simplex, 3-5 dm. allus, 1 1/2-2 mm. crassus, breviuscule subsparse adpresseque setosus. Folia 5-7 cm. longa, 9-16 mm. lata. utrinque brevissime subsparse adpresseque setulosa præcipue subtus ad nervos. Petala violacea, 23-24 mm. longa. Herba 0,3-0,5 m. petala violacea in campo pr. Cerro hu, Sept., n. 9774. Tibouchina (Diotanthera) Hassleri Cogn. nov. spec. Caules simplices, robustiusculi, obtuse tetragoni, superne pedicelli calycesque densissime longeque villoso-lanati. Folia membranacea. sessilia, oblonga vel oblongo-lanceolata, acuta, basi subrotundata, margine integerrima vel tenuissime serrulata, 5 nervia. supra brevissime densiuscule adpresseque seiulosa, subtus densiuscule longeque villoso-lanata. Panicula terminalis, elongala, simplex vel paulo ramosa ramis breviusculis erectis, pauciflora. Flores breviuscule pedicel- lati, erecti, majusculi, 5 meri. ecalyeulati. Calycis tubus campanulato-oblongus ; (515) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 1277 jobi persistentes, erecti, triangulari-lineares, acutissimi, tubo subdimidio breviores. Pelala obovata, margine breviuscule denseque villosa. Staminum filamenta glabra, sub»quilonga; antheræ lineares, superne attenuatæ, connectivo basi brevissime producto. Ovarıum 5 loculare, verlice longiuscule denseque villosum. Caules erecti vel ascendentes, canescentes, 3-8 dm. alti. Folia erecta, viridi- flavescentia, 5-7 cm. longa, 16-22 mm. lata, floralia multo minora. Calyx canescens, tubo basi rotundato, 7-8 mm. longo, lobis 4-5 mm. longis. Petala purpureo-violacea, 21-22 mm. longa, 15-17 mm. lata. Staminum filamenta 6-7 mm. longa; antheræ purpureæ, paulo arcuatæ, 7-8 mm. longæ. Stylus glaber, filiformis, 15-17 mm. longus. Herba 0,3-0,8 m. petala violacea in campo humido Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Oct., n. 5196. Tibouchina kerbacea Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 408; Monogr. p. 271. f. grandifolia Cogn. Herba 0,4-0,6 m. petala violaceo cœrulescentia in campo Cordillera de Altos, Jul., n. 471. f. parvifolia Cogn. Herba 1-1,5 m. pelala purpurea, in palude pr. San Bernardino, April, n. 4067. Var. rosea Cogn. Flor. Bras. XIV, 3, p. 409: Monogr., p. 271. Herba 0,4-0,8 m. petala obscure rosea, in campo Cordillera de Altos, Jul.,n. 472. Tibouchina violacea Cogn. Monogr., p. 272. Suffrutex 0,3-0,5 m. petala violacea, in uliginosis pr. Ipe hu, Sierra de Mara- cayu, Nov., n. 5295. Leandra atropurpurea Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 106, tab. XXIII; Monogr. p, 631. Frutex 4-2 m. flos atropurpureus in silva pr. flumen Jejui-guazu, Sept., n. 4679; ad marginem silvæ pr. Chololo, Dec., n. 6597. Leandra Balansei Cogn Flor. Bras. XIV, 4, p. 106, tab. XXIV : Monogr. p. 631. Suffrutex 0,5-1 m. in silva Ipe hu, Sierra de Maracayu. Nov., n. 5360. Leandra Herincquiana Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 129; Monogr. p. 645. Frutex 4-1,5 m. flos viridi-rubescens, in silvis pr. Curuguaty, Sept., n. 458? Ar Leandra crenata Cogn. Flor. Bras. XIV, %, p. 137; Monogr. p. 649. Frutex 2-3 m. petala alba, antheræ purpureæ, in silva ad ripam rivulorum pr. Tobaty, Sept., n. 6363. Leandra lacunosa Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 138, tab. XXXI; Monogr. p. 649. Frutex 2-4 m. petala alba thecæ roseæ in silva pr Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6590. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 12, 5 décembre 1904. 83 1278 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). (514) Leandra erostrala Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 139; Monogr. p. 650. Suffrutex 0,3-0,8 m. petala alba, in silva Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5193. Leandra Eichleri Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 140, tab. XXXII, fig. I; Monogr. p. 650. Suffrutex 1-2 m. petala alba, in dumeto pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6589. Miconia staminea DC. Prodr. III, p. 187; Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 187; Monogr., p. 728. Frutex 2-4 m. petala alba, ad ripam rivulorum pr. Tobaty, Sept., n. 6238. Var. parvifolia Cogn. Flor. Bras. XIV, %, p. 231. Frutex 1-2 m. petala alba, ad ripam lacus Ypacaray, Dec., n. 3704. Miconia Langsdorffii Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 232, tab. XLVII, fig. I; Monogr. p. 730. Frutex 1-1,5 m. petala alba, in silvis Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4994. Miconia discolor DC. Prodr. III, p. 184; Cogn. Flor. Bras. XIV, %, p. 283; Monogr. p. 783. Var. subconcolor Cogn. Flor. Bras. XIV, &, p. 284; Monogr. p. 783. es 2-4 m. petala alba, in silva Pacoba pr. flumen Corrientes, Sept., n. 4497. Miconia albicans Triana. Melast. 116; Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 288; Monogr. p. 788. Frutex 2-3 m. flos albus in dumetis pr. Ipe hu, Sierra de Maracayu, Oct., n. 5175; ad marginem silvæ in campo Nandurucay Sierra de Maracayu, Oct., n. 4936. Miconia calvescens DC. Prodr. III, p. 185; Cogn. Flor. Bras. XIV, #4, p. 307; Monogr. p. 799. Frutex 4-5 m. petala alba in silvis Cordillera de Altos, Maj., n. 450; in silva pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6668. Miconia elegans Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 312, tab. LXIIT; Monogr. p. 802. Frutex 3-4 m. petala alba, in silva pr. San Bernardino, Maj., n. 403; in silva pr. Tucangua, Sept., n. 3278; in silva pr. Igalimi, Nov., n. 5415; in faucibus collium pr. Tobaty. Sept., n. 6244; in dumetis humidis eod. loco Sept., n. 6432; ad ripam fluminis Y-aca pr. Valenzuela, Jan., n. 6927. Miconia (Eumiconia $ Paniculares) Paraguayensis Cogn. nov. spec. Rami satis graciles, obtuse tetragoni, juniores dense stellato-furfuracei, vetus- liores glabri. Folia subcoriacea, vix disparia, breviter peliolata, anguste ovata, 3-5 plinervia, apice obtusa, basi subabrupte breviterque altenuata et in petiolum (515) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 1279 decurrentia, margine vix undulata et minulissime remoteque denticulala, supra glaberrima nitidaque, subtus glabrata et ad nervos leviter furfuracea, peliolo usque ad basin anguste bialato, alis crispis. Panicule parvæ, thyrsoideæ, mulüfloræ, ramis brevibus, subsimplicibus, calycibusque dense stellato-puberulis. Flores parvi, sessiles, 5 meri, ad apices ramorum paniculæ dense congesti. Calyx late campanulatus, limbo brevissime 5 lobalo, lobis late triangularibus, obtusis, margine scariosis. Petala oblique obovato-subquadrangula, glabra. Stylus filifor- mis, glaber, superne incrassatus, apice truncatus. Frutex 2-3 m. altus, ramis satis ramulosis, fragilibus apice cinereo-fuscis. Petiolus satis gracilis, leviter furfuraceus, 4-6 mm. longus. Folia patula vel subreflexa, supra siccilate viridi-nigricantia, sublus viridia, 5-6 !/2 cm. longa, 2 !/2-3 !/2 cm. lata. Paniculæ erectæ, 4-6 cm. longæ. Calyx cinereus, tubo 2 !/s-3 mm. longo, apice 2-2 1/2 mm. lato, lobis vix !/2 mm. longis. Petala alba, demum reflexa; 2 mm. longa et fere totidem lata. Staminum filamenta capil- laria, glabra, 1 1/2-2 mm. longa; antheræ rectæ, 2 1/2-3 mm. longæ. Stylus rectus, 4-5 mm. longus. Species affinis M. pteropodæ sed valde diversa. Frutex 2-3 m. petala alba, in dumeto ad ripam rivi Trementino in regione cursus superioris fluminis Apa, Oct., n. 7695. Var. angustifolia Cogn. nov. var. - Folia oblonga, sæpius distincte 5 plinervia, 5-7 cm. longa, 16-23 mm. lata. Frutex 2-3 m. petala alba in dumeto ad ripam rivi Trementina (Apa), Oct., n..2690, | Miconia theæzans Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 419; Monogr. p. 923. Var. vulgaris Cogn. Flor. Bras. I. c. Monogr. p. 925. Frutex 1-1.5 m. flos albus in palude pr. Igatimi, Oct., n. 4819; in dumeto humido pr. Chololo, Dec., n. 6612; frutex 2-3 m. in palude pr. Chololo, Jan., n. 6906. Miconia spec. Specimen frucliferum tantum. Frutex 2-3 m. in dumeto pr. Valenzuela, Jan., n. 7027. Clidemia hirta D. Don. Mem. Wern. Soc. IV, 309; Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 473; Monogr. p. 986. Suffrutex 0,5-0,8 m. petala alba, in silva arroyo Mocoy, Sierra de Maracayu, Oct., n. 4897; in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7774. Clidemia pustulata DC. Prodr. III, p. 159; Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 489, t. CIE; Monogr. 0. SER Frutex 1-2 m. pelala alba, in salsis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7751 et 7935. Oss®a amygdaloides Triana. Mélast. p. 147; Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 547; Monogr. p. 1051. 1280 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SER.). (516) Var. ambigua Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 548; Monogr. p. 1052. Suffrutex 2-3 m. petala flava, in campo silvatico Ipe hu, Sierra de Maracayu, Nov., n. 5359. Osswa marginata Triana. Mélast. p. 147; Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 548; Monogr. p. 1052. Frutex 2-3 m. petala alba, in silvis in collibus pr. Tobaty, Sept., n. 6219 et 6297. Ossœa sanguinea Cogn. Flor. Bras. XIV, 4, p. 549, tab. 117; Monogr, p. 1052. Var. viridifolia Gogn. var. nov. Folia sublus viridia. Frutex 1-3 m. petala flavescentia, sepala rosea in rupibus San Bernardino, Nov., n. 3436. Croît aussi au Brésil. Commiss. geogr. e geol. Sao Paulo, n. 3023. RUTACEZÆ Les espèces indigènes de Rutacées sont au nombre de 14. Deux espèces et huit variétés sont nouvelles, ce sont : Espèces nouvelles Fagara paraguariensis ; F. Hassleriana. Variétés nouvelles : Fagara Plerota var. guaranitica nob; F. paraguariensis var. nermis; F. Riedeliana var. pubescens: F. Regnelliana var. calvata; F. Hassleriana var. angustifolia; Pilocarpus Selloanus var. gracélis ; Esenbeckia febrifuga var. densiflora; E. grandiflora var. macrophylla. Dans les forêts proprement dites, on trouve un nombre très restreint d’especes : Fagura hiemalis; Prlocarpus Selloanus et sa var. gracilis; Esenbeckia febrifuga el sa var. densiflora; E. grandiflora var. macrophylla tous arbres ou arbris- seaux. ; Dans les ilots de forêts des Campos ; Fagara paraguariensis el sa var. inermis; F. chiloperone var. angustifolia; F. Riedeliana var. pubescens; .F. Regnelliana var. calvata; F. Hassleriana; Helietta cuspidata (aussi campos) des arbres de taille moyenne ou arbrisseaux. Dans les Campos, partout : Fagara rhoifolia et ses nombreuses variétés, arbrisseaux atteignant parfois la taille d’un petit arbre. Helietta cuspidata, un petit arbre ou arbrisseau. Dans les Campos du Nord : Fagara Plerota var. quaranitica, arbuste epineux; F. Hassleriana var. angustifolia et Balfourodendron Riedelianum, arbres. Très intéressant au point de vue de la distribution géographique est la pré- sence au Paraguay d'une forme du Fagara Pterota, espèce qui n’a encore jamais été trouvée dans cette partie de l'Amérique du Sud. Les Rulacées cultivées sont très nombreuses au Paraguay el certaines (517) R. CHODAT ET KE. HASSLER. PLANTE HASSLERIANÆ. 1281 espèces du genre Citrus sont devenues, pour ainsi dire, des indigènes de la flore paraguayenne. C'est ainsi qu'on trouve dans cerlains parages des régions du Centre, et au Sud-Est, et au Nord-Est, surtout dans les environs des anciens centres des missions jésuites, de vraies forêts de plusieurs lieues d’etendue du Citrus Auran- tium subspec. amara; en d’autres parties, comme par exemple dans certaines forêts, avoisinant les campos de Tacurupucu sur le Haut-Parana, 25 à 30 °/0 des arbres sont des orangers amers!. } Le G. Aurantium subspec. sinensis se lrouve, grâce à de sages dispositions législatives des anciens dictateurs?, en de telles quantités, autour de tous les emplacements habités, que son fruit, qui constitue un des éléments principaux de la nourriture des habitants du pays, ne fait défaut presqu'à aucune époque de l’année ; pendant près de 8 mois par an les vapeurs transportent par millions les oranges sur les marchés de la Plata. Le C. nobilis est devenu depuis une dizaine d'années l’objet d’une culture toujours grandissante, soit pour la consommation dans le pays même, soit pour l'exportation. Le C. medica var. vulgaris el var. limetta et le C. hystrix var. acida ne manquent nulle part autour des habitations et produisent toute l’année leurs fruits rafraichissants. Le C. Aurantium subspec. sinensis var. sanguinea el var. decumana, ainsi que la subspec. Bergamia se cultivent dans les jardins. Les forêts où le C. Aurantium subspec. umara se trouve en quantités suffi- santes sont exploitées par les distillateurs d'essence de petit grain: cette huile essentielle est, ainsi que l'écorce d’oranges amères, l’un des produits impor- tants de l’exporlalion paraguayenne. Le Pilocarpus Selloi malgré sa teneur infime en pilocarpine est exporté en quaniilés considérabies. RUTACEÆ Fagara pterota (H. B. K.) Engl. Nat. Pflzfam. IN, 4, p. 117: Zanthorylum pterota H. B. K. Nov. Gen. et Spee. VI, 3; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 154. ! [enorme quantilé d’orangers amers répandus partout dans le pays nous a souvent suggéré l’idée que ce pourrait être l’oranger doux dégénéré et redevenu amer qui a donné naissance à ces forêts: il n'est pas à prösumer que les jésuites aient introduit en grandes quantilés l’oranger amer et que par conséquent l'origine de toutes ces forêts serait l’oranger doux planté autrefois abondam- ment dans le pays. 2 Les dictateurs paraguayens avaient établi comme loi qu'aucun homme ne pourrait se marier avant qu'il n'eut prouvé avoir planté un cerlain nombre d’orangers; connaissant l'indolence de leurs compatrioles ils ont ainsi contribué au bien-être des générations futures. 1282 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). (518) Var. guaranitica nob. Differt foliolis lateralibus suborbicularibus, basi subacutis, alis petioli paulo latioribus ad 4,5 mm. racemis brevioribus, ce. 5 mm. longis, floribus subsessi- libus. Frutex 1-3 m. flos flavovirens in dumetis arenosis siceis pr. Concepcion, Sept., n. 7296. Fagara hiemalis (St. Hil.) Engl. Nat. Pflzfam. III, 4, p. 147; Zanthoxylum hiemale St. Hil. Plant. us. Bras. XXX VIT: Engl. Flor. Bras. XI, 2, p. 153. Arbor 6-8 m. flos flavus in silva pr. Caraguatay, Oct., n. 3403, spec. id. in silva Cordillera de Altos, Sept., n. 110% spec. 9. Fagara paraguariensis nob. spec. nov. Arbor vel frutex, trunco aculeis crassis arınato, ramis rugosis suberoso- corticatis aculeolatis; aculei in ramulis rectiusculi vel vix curvati acutissimi 5 mm. longi; folia cc. 6 juga, rhachi communi ad 44-25 cm. longa glabra supra vix canaliculala aculeolata, foliola petiolulo 4-2 mm., membranacea ovata vel ovato-lanceolala sensim acuminata ınaquilatera, apiculata, indistincte crenulata inter crenula glandulis munita, nitida glaberrima, nervis tenuibus 70/25 50/18 60/24 mm. ; paniculæ amplæ e 15 cm. Ig. ad 20 cm. latæ e ramis thyrsoideis composi ta, vix puberui®, glabrescens ramis floribus racemosis; sepala late ovata serrata glabra; petala ad 2,5 mm. Ig., oblonga apice minute serrata trinervia nervis sub apice anastomosantibus; stamina 5 filamentis petalis fere duplo lon- gioribus glabris; ovarium sterile pyramidatum stylis 3 erectis cylindricis; flos fæmineus calyce ut in masculo, petalis paulo brevioribus et latioribus, carpidiis usque ad basin liberis inflatis subglobosis, stylo brevissimo. Affinis F. tuberculate Engl. a qua differt foliis. Arbor 4-7 m. cortice aculeato, petala ochroleuca, in silvis campestribus 4 ripam rivi Carapegua, Oct., 1344: in arenosis eod. loco Oct., n. 1222; i silva ad ripam lacus a Oct., n . 3387. forma frutrcosa. Frutex 1-2 m. ramuli aculeati petala alba, in silvula campestre pr. Igatimi, Ocl., n. 4884. Var. inermis nob. À Ramis ramulisque inermibus ; trunei corlice in parte inferiore inermi, in parte superiore aculeis caducibus munita. f. latifolia. Foliolis ad 3 cm. latis. Arbor 10-12 m. petala alba, ad marginem silvæ pr. flumen Jejui guazu, Dec., n. 9732. Arbor 5-6 m. petala alba, in silva aprica campestre pr. Igatimi, Oct., n. 4882. forma angustifolia. Foliis lantum % jugis foliolis minus ovalis, sensim anguslioribus 40/14 35/12 45/18 mm. Arbor 6-8 m.; trunei cortex inermis; rami aculeis caducis muniti; ramuli inermes: pelala alba, in silvis campestribus Sierra de Maracayu, Nov., n. 5390; in dumelis in glareosis pr. Concepeion, Sept., n. 7513. Fagara chiloperone Engl. Zanthoxylum chiloperone (Mart.) Engl. in Flor. Bras. XI, 2, p. 170, lab. XXXVII, (519) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANÆ, 1283 Var. angustifolia Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 171. Arbor 8-12 m. cortex cinereus, spinis crassis, flos flavus, in silvis cam- pesiribus San Bernardino, Aug., n. 756 et 757; ad marginem silvæ Cordillera de Altos, Sept., n. 1069. Fagara Riedeliana Engl. Nat. Pflzfam. II, 4. p. 117; sub Zanthoxylo in Flor. Bras. XII, 2, p. 162, tab. XXX V, 5 1. Var. pubescens nob. Differt foliis usque ad 7 jugis, foliolis usque ad 15 cm. longis et à cm. latis subtus imprimis in nervo mediano pilis simplieibus sparse pubescens. petiolulis pubescenti-hirtulis, paniculis ad 25 cm. longis, pedicellis 1-1,5 mm. longis. Varietas magis ad F. cujabensem Engl. vertens a qua differt : pubescentia, foliis abrupte pinnatis, numero et longitudine foliolorum, acumine longiusculo. Arbor 10-12 m. d. 0,5-0,8 m. in silva pr. Igatimi, Dec., n. 5677. Fagara Regnelliana (Engl.). Zanthozylum Regnellianum Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 174. Var. calvata nob. Inermis, foliis 4-7 jugis 12-22 cm. longis, interjuga cc. 25 mm., foliola supe- riora ad 8 cm. longa et 2,5 cm. lata, inferiora 3,5-4 em. tantum longa, supra et subtus pilis stellatis sparsis, panicula ad 45 em. longa et 8 cm. lata. Arbor 4-6 m. petala alba, ad marginem silvæ in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7907. Fagara rhoifolia (Lam.) Engl. Nat. Pflzfam. III, 4, p. 118; Zanthoxylum rhoifolium Lam. Eneyel. I, 39; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 175. Var. + petiolulatum Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 175. Frutex 1-3 m. petala alba, in dumetis pr. Valenzuela, Jan.. n. 6902, in campis pr. Bellavista, Nov., n. 8036. Var. £ peltophorum (Turez.) Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 175; Turez. sub spec. in Bull. Mose. p. 442. Frutex 1-3 m. petala alba, in campis pr. Itacurubi, Oct., n. 1364 et 1364a; in dumetis pr. Ipe hu, Oct., n. 509%; in campis Cordillera de Altos, Nov., n. 3552. Var. à pubescens (St. Hil. et Tul.) Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 176; St. Hil. et Tul. sub spec. in Ann. SC. nat. 2me ser. XVII, 141. Arbor 4-6 m. petala alba, in dumeto pr. Igatimi, Sept., n. 4781. forma paueijuga. Folia 6-9 juga. Frutex 2-4 m. vel arbor parva, in dumetis pr. Igatimi, Sept. n. 4795; in campo pr. Igatimi, Sept., n. 4699. Var. inermis nob. Inermis foliolis subglabrescenlibus subsessilibus lanceolatis vel oblongo elliptieis, 15-30 mm. longis 5-10 mm. latis. 1284 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). (520) forma angustifolia. Foliolis oblongo lanceolatis minute serrato crenatis 30/9 25/6 20/5 mm. Arbor parva vel frutex 3-4 cm. petala alba. in campis pr. Igatimi, Sept., n. 4780; eod. loco, Sept., n. 4779. forma intermedia. Foliolis elliptico lanceolatis acuminatis, 20/9 15/6 mm. Frutex 3-4 m. petala alba in dumetis pr. Paraguari, Dec., n. 6489. forma latifolia. Foliolis oblongo ellipticis apice rotundatis vel emarginatis, distincte crenatis 25/11 20/9 mm. Arbor parva vel frutex 2-4 m. petala alba, in dumetis pr. flumen Corrientes, Sept. n. 4485. Fagara Hassleriana Chod. nov. spec. Arbor mediocris trunei cortice verrucis pyramidalibus subacutis suberosis basi 22 mm. crassis. ad 18-20 m longis munito; rami corlice inermi longitudi- naliter striato sulcato pubescentes; ramuli ultimi tortuosi crassi; folia impari pinnata ce. 3-4 juga. rhachi robusta subtomentosa cylindrica, basi per 2-2,5 cm. nuda, 5-7 cm. Ig.; foliolum terminale majus 5-8 cm. 2-2,5 mm. latum, lateralia ad basin decrescentia 50/22 30/16 11/10 mm., breviter petiolulata 1-2 mm.; limbo coriaceo supra sat brevissime molliter pilosa, metallice subargenteo nitens, marginibus subrevolutis, subtus densius et longius velutino, nervo medio supra impresso, subtus exsculpto pilis longiusculis hirsuto, nervis lateralibus subpa- tentibus vix distinctis utroque 10-14, oblongo elliptico apice obluso et emargi- nato basi inæquilatero subacuto; paniculæ pyramidales densifloræ. rhachi ramis- que crassiusculis striatis pubescentibus, foliis duplo ad triplo brevioribus ad 5 cm. longis; calyces minuli sepalis obsoletis triangularibus. petalis multo majoribus glabris oblongis 5; filamenta staminum 5 evoluta petalis duplo lon- viora; carpidia 3 quorum 2-1 seminifera tandem nuces (an bacciformes ?) breviter sed dense tomentosæ. A. F. cinerea Engl. (an affinis), differt foliis subtus haud reticulatis, paniculis foliis triplo brevioribus, petalis quam calyeis laciniæ plus quam quadruplo longioribus, staminibus petalis duplo longioribus. Arbor 8-10 m. petala alba, in sılva aprica campestre in regione cursus supe- rioris fluminis Apa, Sept., n. 7326. Var. angustifolia nob. Foliis bijugis petiolo communi 3-3,5 cm. tantum longo, foliolis anguste oblongis apıce subacutis vel oblusis, foliolum terminale 50/41 40/10 mm. late- ralia 40/11 35/11 20/9 10/6 mm. Arbor parva 3-4 m. petala alba, dumela formans in glareosis pr. Concepcion, Aug., n. 7219. Pilocarpus Selloanus Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 137. forma brevipedicellata. Pedicellis 10 mm. haud superantibus, ce. 4 mm. erassis. Frutex vel arbor parva, 3-4 m. petala atropurpurea, in silvis San Bernardino, Jun., n. 3046: in silvis Cordillera de Altos, Jul., n. 416. Morong n. 466 el 635 sub P. pinnatifolium Lam. in Ann. NY. Acad. Se. VII, p. 69. Var. gracilis nob. Pedicellis tenmioribus brevissimis, in spec. floriferis, 5 min. non superantibus, (521) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTÆ HASSLERIANE. 1285 in spec. frucliferis 10 mm. atlingentibus, petalis minus crassis vix 3,5 mm. longis et 1,5 mm. latis. Capsula 4-3 cocca, glaberrima transverse arcuata. Cocci 7-9 mm. longi 6-7 mm. lati semina reniformia, apice subrostrata, nigro nitentia lævia cc. 6 mm. longa, 4,5 mm. lata. Frutex 4-3 m. petala purpurea in silva pr. San Estanislao. Aug., n. 4222; in silva in regione cursus superioris fluminis Apa, Jan., n. 8334. Esenbeckia febrifuga A. Juss. Mein. Mus. XI, 103; Engl. in Flor. Bras. XII, 2, p. 144. Arbor parva vel frutex 2-4 m. petala alba, in silva pr. Arroyo Mocoy, Oct., n. 4905. Var. densiflora nob. Differt paniculis brevioribus 60-80 min. longis, ramis paniculæ abbreviatis densius paniculalis Arbor 8-10 ın. petala alba. in silva pr. Sapucay, Dec., n. 1695; in silva Cor- dillera de Altos, Oct., n. 3401. Esenbeckia grandiflora Marl. Nov. Gen. el Spec. III, 85; Engl. Flor. Bras. XIE, 2, p. 147. Var. macrophylla nob. Foliis supra et subtus glaberrimis in sicco cinerascenti glaucescentibus, petiolis 6-10 mm. longis, limbis ad 150 mm. longis et 55 ınm, latis. Frutex vel arbor parva 2-5 m. pelala ochroleuca, in silva rupestre pr. Tobaty, Mart., n. 4019, fructif. in silva pr. Ipe hu, Oct., n. 5129 et in silva pr. Chololo in valle fluminis Y-aca, Dec., n. 6857 florifer. Helielta cuspidata (Engl.) nob. Esenbeckia? cuspidata Engl. in Engl. Jahrb. 21, Beibl. 5%, p. 28; Helietta longifoliata Britton in Ann. NY. Acad. of Sc. VI, p. 69. Fructus e samaris & seorsum alatis constilutus, maturitate dehiscens, alæ oblongæ 6-8 mm. longæ 3-4 mm. late apice subrotundatæ vel apiculatæ; endocarpium cruslaceum 4-5 mm. longum; semen lineari oblongum fuscum 3 mm. longum. Frutex vel arbor parva 4-8 m. petala alba, in silvis pr. Tobaty, Jul. n. 448; in silvis Cordillera de Altos, Jul., n. 565; in silvis pr. Sapucay, Dec., n. 1670; dumela formans in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7717. forma gracilis. Foliis anguste oblongis basi et apice acutis 50/6 30/5 65/8 mm. acutissime cuspidatis. Arbor 4-6 m. pelala alba vel leviter glaucescentia, in silva Cordillera de Altos. forma latifolia. Foliis oblongo ellipticis vel obovato oblongis acute cuspidatis 90/25 60/18 mm. Arbor 4-6 m. petala glaucescentia, in silva pr. Igatimi, Oct. n. 4857. forma subobtusa. Foliis oblongo elliplicis, basi minus angustalis, apice rolundatis distincte cuspidatis 50/30 60/25 55/22. Frutex 3-4 m. petala alba, in silvis Cordillera de Altos, Jun., n. #11. 1286 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR.). (522) Balfourodendron Riedelianum Engl. Nat. Pflanzenfam. III, %, p. 174; Esenbeckria Riedeliana Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 142; Helietta multiflora Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 185, tab. XXXIX. Arbor 10-12 m. petala alba in campis siceis pr. Concepcion, Sept., n. 7516 florifera cum fructus anni præcedentis, Sept., n. 7516. Citrus nobilis Lour. Flor. Cochinch. 466. Arbor parva vel frutex 2-5 m. petala alba culla San Bernardino, Aug., Hassl. Herb. Plant. cult., n. 16. Citrus Auranlium L. Spec. Plant. 783. Subspec. amara L. Ex Engl. Nat. Pflzfam. If, IV, p. 198: Citrus vulgaris Risso Ann. Mus. XX, 190; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 188. an 4-8 m. petala alba, culla et subspontanea San Bernardino, Aug., n. 749. Nom. vern. Naranja agria (hisp.) N. hay (guar.). Subspee. Bergamia (Risso et Poilevin) Wight et Arn. C. Bergania Risso. Hist. Nat. Or. Europ. Merid. t. 53-56. Arbor 4-8 m. pelala alba culla San Bernardino Hassl. Herb. Plant. cult., Subspee. sinensis (Gall.) Engl. Citrus Aurantium sinense Gallesio; G. Aurantium var. duleis L. p. p-; Engl. Nat. Pflzfam. III, 4, p. 198: G. aurantium Risso Ann. Mus. XX, 190: Engl. Flor. Bras. XI, 2, p. 189. en 4-10 m. petala alba, culta et subspontanea San Bernardino, Aug., n. 748. Nom. vern. Naranja dulce (hisp.) N. héhé (guar.). Var. sanguinea Engl. Nat. Pflzfam. Ill, 4, p. 198. Arbor 4-6 m. petala alba, culta San Bernardino. Var. decumana (l..) Bonavia. : The cult. orang. etc. London 1890; C. decumana L. Spec. Plant. 1000; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 189. Frutex vel arbuscula 2-5 m. petala alba, culta San Bernardino Hassl. Herb. Plant. cult., n. 10. Nom. vern. Cidra. Citrus medica L. Spec. Plant. 782. Subspec. Limonum (Risso) Hook. fil. Flora of Brit. Ind. 1, 514; C. Limonum Risso Ann. Mus. XX, 201. (523) R. CHODAT ET E. HASSLER. PLANTE HASSLERIANE. 1287 Var. vulgaris Risso. Ex Engl. Nat. Pflzfam. III, 4, p. 200. Frutex vel arbor parva 2-5 ın. petala alba culta et subspontanea San Bernar- dino, Aug., n. 750. Nom. vern. Limon. Var. Limetta :Risso) Engl. Nat. Pflzfam. IV, 3, p. 200; C. Limetta Risso Ann. Mus. XX, 195; Engl. Flor. Bras. XI, 2, p. 190. Arbor 3-6 m. pelala alba. culta et subspontanea San Bernardino, Aug., n. 750. Nom. vern. Lima. Citrus hystrix DC. Cat. Hort. Monsp. 97. Subspec. acida (Roxb.) Bonavia. Ex Engl. Nat. Pflzfam. III, %, 200; Bon. The cult. Oranges Lond. 1890. C. spinosissima G. F. W. Meyer. Prins Flor. Esseg. 247; Engl. Flor. Bras. XII, 2, p. 190. Frutex vel arbor parva 3-6 m. petala alba, San Bernardino, Aug., Hassl. Herb. Plant. cult., n. 14. Nom. vern. Lima suti vel Limon suti. ERYTHROXYLACEAE Cfr. Plant. Hasslerian. I, p. 14 et 178; Bull. Herb. Boissier VI. Append. I, p. 14 et 2me ser. II, p. 736. Les Erythroxylacées sont représentées par 11 espèces, une espèce Erythroæylon Hasslerianum est nouvelle. Ce sont toutes des arbrisseaux ou petits arbres, plus ou moins aphylles au moment de la floraison, habitant les buissons, les bords des forêts et les campos. Dans les buissons, aux bords des forêts et dans les campos on trouve partout dans le pays, E. microphyllum en de nombreuses variétés; E. Myrsinites; E. subrotundum. Dans les campos entourés de forêts des Cordillères du Centre : E. Hassle- rianum ; une forme ellipticum dans les campos du Nord-Est; E. testaceum. Dans les campos du Nord-Est et du Nord : E. Pelletieranum; E. suberosum ; E. nitidum. Dans les buissons des campos du Nord : E. distortum var. paraguariense ; E. subracemosum. Dans les sables salins du Nord : E. ovatum. L’écorce des différents Erythroxylon est employée comme astringent dans la medecine indigene. 1288 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e SÉR.). (524) ERYTHROXYLACEÆ Erythroxylon microphyllum St. Hil. Flor. Bras. Mer. II, 100: Peyritsch Flor. Bras. XII, 1. p. 133. Var. d. ampliflora Peyr. Flor. Bras. XII, ı, p. 134. forma « lucida squamata Peyr. Flor. Bras. 1. c. Frutex 1-2 m. petala alba, in dumetis in regione cursus superioris fluminis Apa, Nov., n. 7769. forma 8 lanceolata Peyr. Flor. Bras. I. ce. Frutex 1-3 m. petala alba, dumeto formans in arenosis pr. Tobaty, Sept., n. 6121. forma d. myrtilloides Pevr. Flor. Bras. 1. e. Frulex vel arbor parva 2-5 ın. petala alba, in dumetis pr. Concepeion, Sept., n. 7429. Erythroxylon Myrsinites Mart. Beitr. z. Kentniss d. Gatt. Eryth. Abh. d. Ak. d. Wiss. München III, 2, p. 65 (845); Peyritsch Flor. Bras. XII, ı, p. 137. Frutex 3-4 m. petala lutescentia in silvis apricis pr. Sapucay. Dee., n. 1609; in dumetis pr. Tacurupucu, Jul., n. 605. Erythrosylon distortum Mart. Beitr. z. Kentniss d. Gatt. Eryth. Abh. d. Ak. d. Win. München 1840, p. 66 (346); Peyr. Flor. Bras. XI, ı, p. 138. Var. paraguariense nob. Differt petiolis brevioribus, lamina elliptica vel elliptico-oblonga, stipulis peliolis æquilongis. Frutex 0,6-1,5 m. petala alba vel glaucescentia, ad marginem dumetorum in glareosis pr. Goncepeion, Sept., n. 7458; in dumetis pr. Ibu-mi in regione fluminis Apa, Oct., n. 7675. Erythroxylon Hasslerianum Chod. Plant. Hassl. I, p. 15. forma ellrptica. Foliis oblongo eiliplieis apice subacutis coriaceis supra viridi nilenlibus, subtus glabrescenlibus subopacis 55/30 45/25 mm. | Frutex 0,5-1 m. flos albicans, in campo San Blas (Yeruti), Dec., n. 5773. forma angustifolia. Foliis oblongis apice subobtusis basi longe euneatis 90/18 80/16 mm. Frutex 0,3-0,6 m. petala alba, in dumetis pr. Tobaty, Sept., n. 6151. (A suivre.) 1289 SOCIETE BOTANIQUE DE GENEVE Compte rendu des séances PAR Gustave BEAUVERD 2790: séance. — Lundi 4 4 novembre 19094. — Ouverte à 8 h. '/ı dans la salle de la bibliothèque de l'Institut botanique, Univer- site, sous la présidence de M. Augustin de Candolle, président. Le procès-verbal de la 278% séance est adopté après deux rectifications signalées par M. Beauverd : la première, d'ordre typographique. corrige à la page 166 (p. 1176 du Bull. Herb. Boiss.). No 41, la date de publica- tion de l’Avena Scheuchzeri All. qui doit être «4785» au lieu de «1875: la seconde rectification se rapporte à l'article intitulé « Deux plantes des Alpes du Tessin nouvelles pour la flore suisse» : pendant que cet article était sous presse paraissait dans les Vierteljahrs- schrift d. Naturf. Ges. Zurich, vol. XLIX (1904) un travail intitulé «Floristiche Beobachtungen im Val di Bosco de M. J. Bähr, Zürich, signalant la presence du Saxifraga retusa Gouan dans le Tessin; la priorité de publication de ceile plante nouveile pour la flore suisse appartient par conséquent au périodique zurichois cité. — M. le Pré- sident annonce ensuite la candidature de M. Nicoud. présenté par MM. Martin et Lendner: cette candidature sera poriée à l’ordre du jour de la prochaine séance. — Les publications suivantes sont déposées sur le bureau : ALLEMAGNE : Botanisches Centralblatt, Nos 35 à 40 de 1904: ETATS- _ UNIS : Journ. Cincinnati Soc. Nat. hist., No 4 (1904): FRANCE : Annuaire de la Soc. bot. de Lyon, Notes et Mémoires XXNIII, 2-4, 1903; Bulletin de la Soc. de Sciences naturelles de la Haute-Marne, N° 1. Langres. 1904; Bull. Soc. Linnéenne de Bordeaux (1904): Revue Scient. du Bourbonnais, N5 200-201 (Moulins. 1904); SUISSE : Annuaire du Conserv. et Jard. bot., Genève, Nos 7-8 (190%); Bull. Soc. neuchätel. de Geographie (1904); Bull. Herb. Boissier (oct. 190%). RAPPORT SUR L'HERBORISATION MYCOLOGIQUE DU 16 OCTOBRE 1904 AUX BOIS D'YVRES (HAUTE-SAVOIE). — Cetle course, fort bien réussie à tous les points de vue, avait réuni 15 participants dont 6 membres de la Société; M. le prof. Ch.-Edouard Martin en donne un rapport détaillé subdivisant la contrée parcourue en qualre régions cor- respondant à autant de flores très différentes. 1290 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Ze SÉR,). (172) 1° Du pont du Viaison au bois d’Yvres (bords de routes, de chemins et sentiers à travers pâturages, buissons feuillés, châtaigniers et nombreux blocs erratiques) : huit espèces notées, dont toute une colonie de Fistu- lina hepatica. 2° Bois de Pinus silvestris : abondance d'espèces habituellement signalées, outre les espèces suivantes nouvelles pour cette station Phlegmacium glaucopus, Entoloma nidorosum, Hygrophorus gliocyclus, Hygr. discoideus et Inocybe cervicolor Pers.!; parmi les espèces déjà rencontrées, M. Martin signale un Polyporus violaceus Martin spec. nov. décrite in Bull. Soc. bot. Genève, VI : 192 sous le nom de Boletus violaceus Martin; les caractères spécifiques remarqués par l’auteur chez cette plante la font ranger dans la systématique à côté du Poly- porus leucomelas. — Total pour celte région ; 34 espèces observées. 3° Bois d’Yvres (sapins et quelques arbres feuillés) : 30 espèces notées, dont 3 nouvelles pour la region, Mycena adonis, Pholiota unicolor et Peziza aurantia (seul discomycele de cette herborisation). 4° Päturages entre le bois d’Yvres et La Mure : Hygrophorus virgi- neus et Tricholoma grammopodium. Le total des quatres régions accuse 74 espèces reconnues, et un certain nombre d’autres restant à déterminer. A ces résultats, M. Martin adjoint ceux de deux herborisations effec- tuées dans les mêmes localités les 2 et 30 octobre 1904; ces deux herbo- risalions enrichissent le total ci-dessus de 44 autres espèces el portent ainsi à 118 le nombre des espèces différentes observées en 1904 aux bois d’Yvres et environs. De ces deux herborisations complémentaires, les Hebeloma longi- caudum, Collybia aquosa, Collybia clusilis et Pholiota lucifera (cette dernière remarquable par l’excessive irrégularité des spores, mesurant 8-24/4-8 y au lieu de 8-10/5-6 y) sont à signaler comme nouvelles pour la florule mycologique de la contrée. — En revanche, plusieurs espèces communes manquaient à l’appel; d’après les observations analogues faites dans le canton de Berne par un correspondant de M. Martin, notre dévoué collègue pense qu’il faut attribuer à la sécheresse exceptionnelie de l’été écoulé la cause de la disparition de ces espèces dans la region du sapin. — M. le professeur Chodat fait observer que le Lactarius vellereus, entre autres, cité dans la liste des déficits du bois d’Yvres, était très abondant cet automne dans la plaine genevoise. UN ANCIEN BOTANISTE : JACQUES ROUX (1773-1822). — M. le Dr John Briquet, après (quelques mots d'introduction, nous donne lec- 1 Au sujet de cette plante, M. Martin fait remarquer que tandis que Fries l'identifie à l’Inocybe hirsuta, Quélet en a fait l'équivalent de l’Inocybe Bongardii ; il s'explique difficilement cette confusion, l’I. Bongardii ayant une odeur de bergamote tandis que I’I. cervicolor se distingue par son odeur de moisi. — Du reste, l'étude de la synonymie de cette espèce fait constater une très grande confusion chez les auteurs. (173) G. BEAUVERD. SOCIÉTÉ BOTANIQUE DE GENEVE. 1291 ture d’une monographie biographique sur Jacques Roux, de Genève, un florisie très actif qui récolta d'importants malériaux non seulement de la flore du Jura et des Alpes. mais encore de celle de tout le bassin du Rhône et du littoral méditerranéen occidental jusqu’en Espagne. La bio- graphie de ce travailleur ignoré. vraisemblablement le plus ancien des floristes genevois, a pu être reconstituée par M. Briquet grâce à des docu- ments inédits retrouvés principalement dans l’herbier de Jacques Roux '; elle fait partie d’une série d’autres monographies d'anciens botanistes régionaux que notre sagace collègue compte pouvoir publier prochaine- ment en un volume. Nous nous bornerons donc à relever, pour ce qui concerne l’activité de Roux aux environs de Genève, qu'il fut le premier a découvrir le Linnæa borealis dans la vallée de Chamonix (massif du Mont-Blanc), le Sulvia verticillata dans la vallée d’Abondance (Alpes Lemaniennes) et le Pedicularis silvatica près de Sallanches (Alpes d’An- necy). — Les vifs remerciements de M. le président accueillent la fin de certe fort intéressante communication. CONTRIBUTIONS A L’ETUDE DES LIAISONS DU PHLOEME MEDUL- LAIRE, PERIMEDULLAIRE ET INTERLIGNEUX AVEC LE LIBER NORMAL. — Apres quelques mots d’introduction et de récapitulation sur l'historique des différentes anomalies du bois, M. le D’ Louis Viret resume les résultats des recherches faites jusqu'à ce jour sur le tissu criblé anormal?, et entreprend l'étude des liaisons du phloème médullaire, périmédullaire et interligneux avec le liber normal chez les Achyranthes Verschaffeltii (Amarantacées), Cochlearia Armoracia (Crucifères), Dicella nucifera Chod. (Malpighiacées), Solanum Dulcamara, Lycium, Cestrum roseum el Atropa Belladona (Solanacées), Acanthus mollis et Thunbergia laurifolia (Acanthacées). De l’ensemble de ces études de détail, M. Viret en tire les conclusions générales suivantes : 1. Dans les plantes à liber périmédullaire, il existe en général des liai- sons entre le liber normal et le phloème périmédullaire, ainsi qu'avec le phloème interligneux el intraligneux. 2. Les plantes à phloème surnuméraire possédant ces liaisons ont un bois fractionné; dans le nœud, il est comme un crible. 3. Lorsque dans les plantes à phloème anormal il n'existe pas de liaison, le bois est très compact; les rayons médullaires sont fortement lignifies et parfois si comprimés qu’ils sont presque invisibles. ! Cet herbier, comprenant plusieurs milliers de numéros, a été incorporé dans les importantes collections du Conservatoire botanique de la Ville de Genève, à la Console. 2 Ces résultals ont été résumés jusqu'en 1892 par M. Chodat dans les Actes du Congrès botanique international de Gênes (R. Chodat ; Contribution à l'étude des anomalies du bois), et continués par MM. Roulet (Bull. Herb. Boiss. II, 1894) et E. Perrot (Le tissu criblé, Paris 1899). 1292 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m sÉR.). (174) 4. Les liaisons entre les différents phloèmes ont rarement lieu dans les entrenœuds où le bois est compact, mais elles sont nombreuses dans les nœuds. 5. Dans les plantes présentant des phloèmes anastomosés, le petiole des feuilles .possède un seul phloeme, continuation du phloème normal de la tige. Les Amarantacées font apparemment exception. le liber du pétiole provenant des arcs libero-ligneux primaires internes. 6. Dans les Amarantacées, Achyranthes possède des phloèmes anasto- mosés el tous orientés de la même manière. 7. Les rhizomes charnus des Crucifères (Cochlearia Armoracia) pos- sèdent un réseau très développé d'éléments criblés médullaires avec nombreuses anastomoses horizontales. Ces éléments se continuent dans l’intérieur de la racine, entre les groupes de vaisseaux ligneux et dans les feuilles, mais seulement sur une certaine longueur. 8. Chez les Malpighiacés, dans le genre Dicella, des anastomoses nom- breuses existent dans les tubercules, tandis que dans les tiges aériennes le contact a lieu seulement dans le nœud: l’anomalie cesse dans le péliole dont le liber est la continuation du liber normal. 9. Les cordons de phloème des Solanées sont anastomosés dans l’axe hypocotyle où le bois est fractionné et dans le pétiole (qui conserve l’ano- malie de la tige), à une certaine distance de sa naissance. ‘10. Les Acanthacées du genre Acanthus ont leurs phloèmes reliés dans l’axe hypocotyle et à la naissance des feuilles. Dans le genre Thun- bergia, 1 n’y a pas de liaisons nettement définies; mais les phloèmes, normal et anormal, ne sont séparés que par le cambium, dans l’entre- nœud en certains endroits et dans presque toute la région du nœud où le bois est excessivement fractionné. — Cetle communication illustrée de très nombreux dessins intéresse beaucoup l'assistance et fait l’objet de quelques remarques de MM. Briquet et Chodat. à La séance est levée à 10 ‘/2 h.; y assistaient, 20 membres et invités : MM. Aug. de Candolle, Penard, Romieux, Viret, Beauverd, Bernard, Boubier, Briquet, C. de Gandolle, Chenevard, Chodat, Fredericks, Guinet, Hausser, Lendner, Martin, Mayor, Revaclier et deux dames. Le secrétaire : Gustave BEAUVERD. 1293. TABLE TRAVAUX PAR NOMS D'AUTEURS CONTENUS DANS CE VOLUME Pages IBARBEZ EN) = Le-Docteur Henzu.Bernet...:.....:2....2.. 0200.08 840 BEAUVERD (G.). — Errata à la Flore des Alpes d’Annecy................ 60 BEAUVERD (G.). — Société botanique de Genève. Compte-rendu des séances 93, 193, 293, 389, 491, 602, 717, 1172, 1989 BoRNMüLLER (J.). — Dritter Beitrag zur Kenninis der Gattung Dionysia... 513 BORNMÜLLER (T ). — Ein Beitrag zur Kenntnis der Orobanc henflora Vor- derasiens in ee 673 BornMüLLER (J.). — Beiträge zur Flora des Elbursgebirges Nord- - BErsiens a2 Sa oe 1073 et 1257 Gauus (E.-G.). — Société pour l'étude de la Flore Franco-Helvetique..... 1215 GANDOLLE (Aug. de). — Plantæ Tonquinensis......................... 1069 CANDOLLE (e de). — L’herbier de Gaspard Bauhin déterminé par AB uerlandolle res arr er 204, 297 et 721 CaRDOT (J.). — Les Leucobryacées de Madagascar et des autres Iles Austro- Airicaines de Océan Indien ere 2 ee Se 97 ÜHENEVARD (P.). — Contributions à la Flore du Tessin ...... 333, 635 et 791 GHrapusso-Vouı (l.) et Marriroro (O.). — Les Bochardo, Botanisles Piémontais, d'après leurs manuscrits inédits. ............... 197 et 841 CHODAT (R.). -— Quelques points de nomenclature algologique........... 233 CHoDAT (R.). — Polygalaceæ Schwackianæ in Brasilia leetarum......... 910 CHovar (R.) et Hasszer (E.). — Plante Hassleriune soit énumération des plantes récoltées au Paraguay, de 1885 à 1902 par le Dr Emile Hassler 61. 169, 257, 475, 548, 688, 824, 879, 1051, 1155 et 1273 CHRIST (H.). — Loxsomopsis Coslaricensis nov. genen SD nr 393 Carisr (H.). — Filices Faurieanæ. V. Filices Formosanæ. — VI. Filices Japonice one. cree NE 609 CHRIST (H.). — Primitiæ Floræ costaricensis. Filices et Lycopodiaceæ, III. 936, 957 et 1089 Corrt (A.). — Contribution à l'étude de la cécidiologie suisse........ 1 et 119 FEDTSCHENKo (Boris). — Notulæ criticæ Turkestanicæ. — Novitiæ Floræ Nurkestauic®:.. ... 2... 2.2 Re NT NI A tn RUE AR FEDTSCHENKO (Olga). — Trois espèces nouvelles du genre Eremurus...... 771 FEDTSCHENKO (O. et B.). — Matériaux pour la Flore de la Crimée 373, 564 et 1181 + FREYN (J.). — Plantæ ex Asia Media................ 33, 443, 755 et 1105 - Hacker (E.). — Supplementa enumerationis graminum Japoniæ, Formosæ, COPA ee suce SR TE en te 922 Herzog (Th.). — Die Laubmoose Badens 137, 241, 459, 657, 808, 918, 1035, 1137 et 1944 KELLER (R.). — Beiträge zur Kenntnis der Ostschweizerischen Brom- heerenn en ere CS ne OA Me do ba ave 0 329 et 419 BULLETIN DE L'HERBIRR hoissiee, 10 42, 5 déceinbre 1904. 84 1294 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me séR.). Pages KükENTHAL (G.). — Cariceæ novæ vel minus cognitæ.................. 49 Krırea (R.). — Beiträge zur Kenntnis der Laubmoosflora des Kantons Unterwalden.. cn ae ee ee N LTR 952 LINDAU (G.). — Acanthaceæ americanæ II..................... 313 et 401 MryLan (Ch.). — Notes bryologignes. 1. Contribution à la flore bryolo- sique du Jura. — II. Note snr une forme anormale de Orthotrichum OT NE SE Se ee EE 380 Mez (G.). — Additamenta monographica 14904............. 619, 863 et 1121 PampaniNt (R.}. — Une Cunoniacée nouvelle de la Nouvelle-Calédonie. . . 490 PANNATIER (J.). — Le Carex depauperala Good. Nouveau pour la flore SUISSCHR N er re ele ie nee ee doc te D TE 956 ScaiNz (H.). — Beiträge zur Kenntnis der Afrikanischen Flora (neue Folge). XVI. — 1. Lepidium- Studien. 2.2.2.2 sn 0 no 5 0 c 69% SeHinz (H.). — Mitteilungen aus dem Botanischen Museum der Universität Zurich. XXI. — MM. Chenopodien-Studien. — 111. Beiträge zur Kenntnis der Afrikanischen-Klora. — IV. Zwei neue Piper-Arten aus Gina: a. we ne CRT EE 989 SEEMEN (O. von). — Das von H. Pitter und ‘Ad. Tonduz in Costa-Rica sesammelte-Quercus-Material. ee er PE 651 SOLEREDER (H.). — Zur näheren Kenntnis von Polycarpæa Filifolia und anderen kanarischen Polycarpea-Arten ...:...................... 435 STEPHANI (F.). — Species Hepaticarum... 18, 153, 345, 586, 775, 973 et 1197 Wırııams (F.-N.). — Liste des plantes connues du Siam.... 217, 361 et 1027 ZAHLBRUCKNER (A.). — Lichenes a Cl. Damazio in montibus Serra de Ouro Breto.-Brasilie ect. ae en. ee M MERE 13% TABLE DES PLANCHES CONTENUES DANS CE VOLUME PLancHE 1. — Loxsomopsis Costaricensis nov. gen. et spec. Pranche 2. — I. Dionysia revoluta Boiss. — IT. Dionysia Haussknechtit Bornm. et Strauss. — III. Dionysia Bachtiarica Bornm. et Alexeenko. - IV. Dionysia diapensæ olia Boiss. PLaxcHE 3. — I. Dionysia Aucheri (Duby) Boiss. — II. Dionysia bryoides Boiss. — Ill. Dionys’a tapetodes Bge. PLANCHE 4. — Portrait de A. P. de Candolle. PLancHE 5. — Chenopodien-Studien. PLANCHE 6. — » » Pranche 7. — Allium aflatunense B. Fedtsch. n. sp. DATES DE LA PUBLICATION DE : CHAQUE NUMÉRO Le numéro À a paru le 31 décembre 1904. - » le 31 janvier 1904. » le 29 février 1904. » le 31 mars 190%. » le 30 avril 190%. » le 31 juin 1904. » le 30 juin 1904. » le 30 Juillet 190%. le 31 août 1904. » le 30 septembre 1904. » le 31 octobre 190%. » le 5 décembre 1904. un je ji NO = © © O0 1 Où Qt &> Co RO BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER 2me série. — Tome IV. 1904. TABLE DES TRAVAUX PAR ORDRE DE MATIÈRES Biologie, Morphologie. Physiologie (générales et speeiales). ÜANDOLLE, C. de, Observations teratolosıques.2.... 22.20.22. 602 CHonaT, R. Triticum dicoceum des lombeaux egyptiens...... 199 Cxopar, R. Cellules du Gancer.. 199 CHopvat, R. Parasites des racines AS. Le! 296 CHopar, R. Gui et Sapin rouge.. 392 Cort, A. Contrib. cécidiologie SUIS Le ee. 1Ne MAD Hassrer, E. Champignons ligni- IE BE a 199 LENDNER, A. Orchis purpurea ADOPTE ce 608 LENDNER, A. Symphylum offici- valeranormal.. 3.2.2.2... 720 Meyran, Ch. Note sur une forme anormale de Orthotrichum af- NES CAT nn. une DS PEnarn, Eug. Sur la variation du coloris des fleurs. ..,..... 93 Rouge. Développement du liège LESORMESR NN rende 608 SERVETTAZ C. Anomalies florales chez les Eleagnacées......... 719 SOLEREDER, H. Kenntnis v. Poly- carpea filifoliæ und Kanaris- chen Polycarpea-Arten...... 1.35 Virer, L. Etude des liaisons du phloème avec le liber normal. 1291 Systématique. Géographie botanique. a) Phanérogames. ALBERT, A. Phagnalon Telon- ense var. ambiguum Albert... 1225 Baker, J.-G. Liliacee, Vellozia- ceæ et Iridaceæ Africanæ..... 996 BarBey, W. Sorbus lormainalis au bois du Vengeron........ 720 BEAUVERD, G. Errala fl. Alpes JéANNEC VI Ha. 60 BEAUVERD, G., Une variété nou- velle de Teuerium Botrys L. 96 BEAUVERD, G. Herborisation à la cluse de Saint-Clair ......... 492 . BEAUvVERD, G. Additions à la flore des Alpes d'Annecy ......... 60% BEAUVERD, G. Globularia nudi- caulis à la Montagne de Vey- rierzelsaussalever Er 9.002 8 BeauvenD, G. Herbor. au Vouant 717 BEAUVERD, G. Additions à la flore des Alpes vaudoises......... 1174 BrauverD, G. Erigeron alpinus var. ezaltatus Brig... ...... 1231 BEAUVERD, G., BERTRAND, E. et Romreux, H. Observations mé- teorologiquesen ann. 2.2 391 BORNMÜLLER, J. Beitr. z. Kenntn. der Gatt. Dionysia .......... 513 BORNMÜLLER, J. Beitr. z. Kenntu. der Orobanchen. Vorderasiens 673 BorxMüLLer, J. Beitr. z. Fl. des Elbursgebirges N.-Persiens... 1073 et 1257 BRaxp, A. Symplocacee Hass- RED NE RN ete 283 Briquer, J. Verbenaceæ Hassle- LANE EEE NONE 1055 et 1455 Camus, G. Soc. fl. franco-helvet. 1215 Camus, E.-G. Sur Dracocephalum AUSLRIUCUNV Ser 1231 Camus, E.-G. Renseignements sur les hybrides du genre Rumex. 1232 CANDOLLE, Aug. de, Magnolia Balanse:sp nova. 294 CANDOLLE, Aug. de, Plantæ Ton- QUIDENSES EN sn 0 1069 CANDOLLE, C. de, Deux nouv. Piperde Chine pre ere 1026 CHENEVARD, P. Notes floristiques sur le val Verzasca., 000 494 UHENEVARD, P. Urticacée nou- velle dulessin PAPE 202 19% CHENEVARD, P. Contrib. fl. du Tessin ..... 933, 639 et 791 CHENEVARD, P. Deux plantes du Tessin nouv. pour la fl. Suisse 1179 Cuopar, R. Polygalaceæ Schwac- kann Me ARR ae Res 910 (nopar, R. Station de Pyroles dans le Jura vaudois ........ 1180 Cuopar et Hasster. Plantæ Hass- lerianæ... 61, 169, 257, 475, 548, 688, 824, 879, 1051, 1155 et 1273 CLARKE, C.-B. Cyper aceæ Afric.. 995 Cocnraux, A. Melastomataceæ Hasslentane ns Be 1275 Coste, H. Les S/atice de l’Aude. 1225 FAURE, A. «Ranunculus Faureri». 1219 Feprscuenxo B. Not. crit. Turk. — Nov. fl. Turkestanice..... 914 FEDTSCHENKO, O. Trois espèces nouvelles du genre Eremurus. 771 1296 FEDTSCHENKO, O. Mater. pour la flore de la Crimée. 373, 564 et 1181 + FREYN, J. Plantæ ex Asia media 33, 443, 755 et 1105 Fries, R.-E. Anonaceæ Hassle- (GILLOT, X. Typha stenophylla Fish et Moy ee 1229 Giron et FAURE, A. Note sur Myricaria Germanica Desv... 1221 (sUILHOT. Corrections aux étiquet- tés de 1902 en Be 1225 GuiNET, A. Polygala Chame- buxus au Grand-Salève.... 607 GuINET, A.. Phaner. nouv. pour la fl. des env. de Genöve..... Hacker, Ed. Gramineæ Hassle- TIONEN. 265 Hacke, Ed. Suppl. enum. grami- num Japoniæ, Formosæ, Coreæ. 522 Hasscer, E. Bois du Paraguay... 295 KELLER, R. Beitr. z. Kenntnis d. Osischw. Brombeeren... 329 ei 419 KRENZLIN, Fr. Orchidaceæ Afric. 1007 KÜkENTHAL. G. Cariceæ novæ vel minus. COPIER EC US 49 LENDNER, A. Herb. au Parmelan 1174 LINDAU, G. Acanthaceæ Ame- ticanerlIl ner, 313 et 404 MazmE et HassLer, E. Apocy- naceæ Hasslerianæ.......... 194 Mez, C. Additamenta monogra- phicasererers 619, 863 el 1121 Moore, Sp. Composite Afric.... 1011 Nıepenzu F. Malpighiaceæ Afric. 1010 PampaniNi, R. Cunoniacée nou- velle de la Nouvelle-Calédonie 490 PANNATIER. J. Le Carex depau- perata Good. en Suisse ...... 956 Rozre, R.-A. Selaginaceæ Afric. 1011 Romieux, H. Herbor. en Tunisie CHAT DÉTIE er ee Ne ne 719 Romieux, H. Oléacée japonaise rustique a Genever ........ 1180 SCHMIDELY, Aug. Quelques Rubr de la Haute-Savoie.......... 9% ScHinz, Hans, Mitteil. aus d. bot. Museum d. Univ. Zurich. XXI 69% et 989 SEEMEN, O. von H. Pittier et Ad. Tonduz Costa-Rica Quer- cus-Material. .. nn te 651 TheLvung, A. Lepidium Studien 695 Waiccrams, F. Liste des plantes connues du Siam 217, 361 et 1027 b) Gryptogames. Barpey, W. Sphagnum cymbi- folium dans la flore genevoise? 390 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2ne sén.). CaRDOT, J. Leucobryacées de Ma- dagascar et iles Austro-Afr. 97 CHopaT, R. Quelques points de _ nomenclature algologique .... 233 CHrist, H. Loxsomopsis Costari- . censis nov. gen. el spec...... 393 CRist, H. Filices Faurieanæ ... 609 Garist, H. Primitiæ floræ Costa- ricensis. Filices et Lycopodia- CORTE HN 936, 957 et 1089 Guiver, A. Mousses du Vouant. 718 Guiner et Martın. Nouv. sta- tions de Fougères au Reculet. 720 Herzog, Th. Die Laubmoose Badens.. 137, 241, 459, 657, 808, 918, 1035, 1137 et 1244 KELLER, R. Beit. z. Kenntnis der Laubmoosfl. des Kant. Unter- walden: 550%. nn. 952 Marrın et GUINET. Un ancien ca- talogue broyologique genevois. 495 Marrın, Ed. Champignons du Vouant.. ». 1571000000 719 Martin, Ed. Herbor. mycol. aux bois dVvres 02. 22.00 22 1289 Meyran, Ch. Notes bryologiques 580 STEPHANI, Fr. Species Hepatica- rum, 18, 153, 345, 586, 775, 973 et 1197 ZAHLBRUCKNER, A. Lichenes Damazio Brasilien. 2.8.00 Seo 134 Comptes rendus. Bibliographie. Divers. Bareey, W. Le Dr Henri Bernet. 840 BeauverD, G. Société botanique de Genève, Compte rendu des séances. 93, 193, 293, 389, 291. 602. 717, 1172 et 1289 BERNET, Dr H. Notice nécrolo- gique par W. Barbey........ 840 Bougier, A.-M Catal. des pério- diques scientifiques de Genève. 200 Bousier, A.-M. De l’abus des périodiques scientifiques 389 et 491 Brique, J. J. Roux (1773-1822) 1290 CANDOLLE, Aug. de, Activité de la Soc. bot. de Genève en 1903 197 CanDozze, C. de, L’Herbier de G. Bauhin déterminé par A. P. de Candolle... 201, 297 et 721 Carapusso-Vozr et MaTTIRO10, O. Les Bochiardo, botanistes pié- IMOTLLRIS PERS ARE 497 et 844 Foucaup, Julien. Sa notice nécro- logique.. 2:7. 2. SERRE 1222 RopriGue, A. Bibliographie des plantes sensibles............ 191 1297 INDEX DES NOMS DE PLANTES CITÉS DANS CE VOLUME Les noms des espèces nouvelles sont imprimes en italique. 4 Mo furfuracea 1169, 1170; l@vis 1169, 1170. — Abies excelsa 4, 392, 749, 803; pectinata 392, 803; taxifolia 749. — Abildgaardia fusca 225: pauciflora 225. — Abrotanum fœmina vulgi 302. — Absinthium montanum 302. — Acacia adhærens 485; bonariensis 480, 485: Cavenia 479, 480, 485; Garnesiana 480, 485; glomerosa 486: Hassleri 479, 483: incana 95%: Langs- dorfii 485; Martii 479, 480, 486; paniculata 479, 481, 486: paniculata var. incana 486; plumosa 485; polyphvlla 479, 485; riparia 479, 485; velulina 479, 485, 486. — Acanthus mollis 1291. — Acaulon muticum 248, 495; trique- trum 249. — Acer campestre %, 546; campestre var. 145; Martini 1216, 1217; monspessulanum f. acutiuscula 38; monspessulanum var. genuinum 38; Negundo f. dentata 39; Negundo var. vulgare 39; opulifolium 2, 5; pseudoplatanus 5, 546, 745, 1174. — Aceras hircina var. caprina 1190. — Achillea atraia 301, 643; Clavennæ 302; macrophylla 213, 495, 541, 643, 1179; millefolium 303, 643; millefolium var. lanata 643; monlana 301; moschata 303, 643: nana 643; nobilis 301; ptarmica 213, 643; setacea 678; siricta var. lanata 643: tomen- tosa 303, 1216. 1217. — Achyranthes aspera 1030; Verschaffeltii 1291. — Acisanthera alsinæfolia 1274, 1275; inundata 1274, 1275; paraguayensis 1274, 1275. — Acnistus breviflorus 78, 79: breviflorus 7 spinescens 79; cauliflorus 79. — Aconitum Anthora 1174: Lycoctonum 914: paniculatum 543, 1179. — Acorus officinalis 209. — Acratherum miliaceum 527. — Acrocladium cuspi- datum 956. — Actoplanes Ridleyi 361. — Adenoncos major 372. — Adeno- styles albifrons 641; hybrida 641; leucophylla 542, 641. — Adiantum æthio- -picum 1094 ; capillus 1094 ; capillus veneris 612; concinnum 967, 4093 : dolosum . 1094; emarginatum 109%; glaucophyllum 1095; heterocltum 1094; obliquum 1094 ; obliquum var. bipinnatum 1094; subcordatum 1094 ; subtrapezoideum 1094 ; tenerum 1093, 1094, 1095; Wagneri 1093; Werckleanum 1093. — Adonis 310; BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n° 42, 5 décembre 1904. 85 1298 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2ine <ÉR.). Amourensis 392; caudata 1078: Cupaniana 1078; flammea 1078; microcarpa 1078; squarrosa 1078. — Adoxa moschalellina 493. — Æchmea aciculosa 620 ; Cumingii 620; Drakeana 621: onermis 620. — Ægiphila Candelabrum 1053, 1054, 1168; cuspidata 1054, 1168, 1469; filifolia 1168: filipes 1168; Hassleri 1053, 1054, 1167; Luschnathii 1167, 1168; mediterranea 1167, 1168; para- guariensis 1053, 1054. 1166; platyphylla 1053, 1054, 1468; Sellowiana 1167. — Ægopodium podagraria 6, 306, 640. — Ærides afline var. roseum 371; multiflorum 371: mulliflorum var. roseüm 371: odoralum 371. — Æschy- nomene americana 832, 882: brasiliana 831. 832, 882: ciliata 831, 883; falcata 831. 881: falcala var. à microphylla 882; fal:ala var. & paucijuga 881; falcata var. 8 plurijuga 881: hispida 883: hispidula 831: hystrix 832. 882: hystrix var. 8 incana 882; hystrix var. y mucronulala 882; Monlevidensis 832, 883: Monte- vidensis var. microphylla 830. 883: mucronulata 882; paniculala 831. 832, 882; pauciflora 831. 832, 882: plaiycarpa 832, 882; rostratum 883; Selloi 832, 882, 883: sensiliva 832. 883. — Æsculus hippocastanum 744. — Æthionema saxa- Lile 493. — Æthusa cvnapium 307. -— Agelæa dlensiflora 103%; vestila 103%. — Aglaonema costalum 226: hospitum 226; malaccense 227 ; propinquum 227; rotundum 227; Siamense 227; Schoitianum 227; simplex 227; tenuipe 227. — Agrimonia eupatoria 636. 733. — Agropyrum glaucum var. campestre 807; glaucum var. Foucaudi 1225; repens var. cæsium 807; semirostalum var. ciliare 532 — Agrostemma Coronaria 462; Githago 462. — Agrosticula muralis 279 — Agrostis alpina 206. 801; calamagroslis 206; canına var. for mosana 528; canina var. pudica 528; marilima var. Foucaudi 1225; prrennans 532; rupestris 607, 801, 1176; Scouleriı 523: spica venti 204; vul.aris var dubia 801; vulgarıs var. genuina 801; vulvaris var. Hornun- giana 807; vulgaris var montana 801. — Agrostophyllum Khasianum 366. — Ailanthus glandulosa 38. — Aira brasiliensis 278; cæspilosa var. genuina 801; cæspilosa var. varia 801; cœrulea 204; flexuosa 207, 717, 801; juncea 205. — Ajuya (hia 575; genevensis 574; genevensis f pluricaulis 748; Laxmanni 575; orientalis 574; pyramidalis 474. 794; repians 474, 794. — Albersia Blitum 795, 1184. — Albizzia Lebbeck 478, 481, 483. — Albuca ylauca 999; gramulata 9 9; tenuifolia 1000. — Alchim Ma arutangula 1216, 1217; acuti- dens 4216, 1217; alpestris 637; alpina 493, 637, 734: chiropliylla 606; contro- versa 1216, 1217; fallax 637; filicaulis 718; flabellata 606, 637; frigens 637; glaberrıma 606, 637; lineata 606; minor 637; nitida 606; pentaphyllea 637, 732, 1177; pratensis 637, 718; psilopodia 1216, 1217; pubescens 637, 718; saxalilis 637; splendens 1216, 1217; strigulosa 637; subsericea 637; vul- garis 637, 732; Wichuræ 1216, 1217. — Alectorolophus Alectorolophus 792; angustifolius 792; lanceolatus 792; lanceolatus var. gracilis 792; minor 792; patulus 792; subalpinus 495, 541, 792. — Alectra brasiliensis 291. — Alibertia Hassleriana 87, 89, 173; sessilis 87, 88, 173; Iriflora 174. — Alisma angusti- folia 311; planlago 311, 1189; ranuneuloides 311. — Allantodia Javanica 613. INDEX. 1299 — Alliaria officinalis 543. — Allium aflatunense 917; albidum 1195; altissimum 917; ampeloprasum 211; decipiens 1195; flavescens 1195; flavum 1195; jesdianum 917; montanum 211; moschatum 1195; odorum 230; oleraceum 211, 798; pallens 211; paniculatum 211, 1195; Rosenbachianum 917; roltundum 1194; schænoprasi florens 211; Schænoprasum var. folio- sum 798; Scorodoprasum 119% senescens 495, 798: sphærocephalum 211; stipitatum 917; tuberosum 230; tulipæfolium 41195; ursinum 211; Victo- rialis 211; vineale 211. — Allmania nodiflora 1030. — Allosurus crispus 804. — Alnus baccifera 745; Beckii 797; Brembana 542; glutinosa 6, 606, 745, 1189; incana 6, 606, 797, 1178; incana X glutinosa var. ambigua 797; incana var. subargenlata 807: incana var. subrotundata 797, 807; viridis 717. 718, 797, 197%; viridis var. Brembana 797; viridis var. microphylla 797. — Alocasia acuminata 227; fornicata 227; indica 227; longiloba 227. — Aloœ 728. — Aloina aloides 931, 932: ambigua 931, 932: rigida 931, 932. — Alopecurus agrestis 205; geniculatus 528. 606; pratensis 205; utriculatus 20%. — Aloysia lycioides 1067; urticoides 1066. — Alphonsea tonquinensis 1071. — Alpinia comosa 231; conchigera 231; galanga 231; macroura 231; oxymilra 231; scabra 231; Zingiberina 231. — Alsine alpina 472; fontana 471: hirsuta arvensis 472; media 471; palustris 471; recurva 495, 545; recurva var. nana 545; sedoides 545; Spergula 471; verna var. alpina 545; verna var. nivalis 545. — Alsophila chnoodes 958; costalis 951; denticulata 617; elongata 948, 958; formosana 617; furcata 957; glabrata 617: latebrosa 617; leucolepis 959; podophylla 617: procera 958; sagittifolia 946; stipularis 958; tenerifrons 959. — Althæa hirsuta 732; officinalis 731. — Alyssopsis Kotschyi 1261, — Alyssum aipestre f. Gerardi 1215, 1217: alpestre var. suffru- tescens 1268; bracteatum 1268; calycinum 215; campestre 1269; campestre var. hirsutum 1269; clypeatum A461; dasycarpum 1269: desertorum 1268; gemo- nense 461; hirsutum 1269; hispidum 1269; linifolium 1269: linifolium var. Teheranicum 1269; minimum 1268; montanum 215; sinuatum 461; stric- tum 1269; Szovitsianum 1269; tortuosum 1268. — Amarantus retroflexus 1181. — Amblyodon dealbatus 582. — Amblystegium filicinum 955; serpens, 496. 955: subtile 955; varium 583. — Amellus arenarius 1013; strigosus 1013. Ammannia peploides 1031. — Amomum hirticalyx 231: Kenigii 231; littorale 231 ; uliginosum 232. — Amorpha fruticosa 45. — Amphidium lappo- nicum 138, 1050; Mougeotii 256, 815, 1049, 1050. — Anacamptis pyrami- dalis 1190. — Anacardium occidentale 65, 66; pumilum 65, 66. — Anacolosa Griffithii 1028. — Anadendrum angustifolium 226: montanum 226. — Ana- gallis aquatica 472; arvensis var. cœrulea 374; arvensis var. phœnicea 37%; - coerulea 472, 806; monelli 472; phoenicea 472; tenella 731: terrestris 472. — Anaptychia comosa 135; hypoleuca 135; leucomelæna var. multifida 135. — Anarrhinum bellidifolium 46%. — Anastatica hierochuntina 748. — Anastro- phyllum piligerum 985. — Anchonium elichrysifolium 1265; Persicum 1265; 1300 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.), Tournefortii 1265; Tournefortii var. canescens 1265. — Anchusa angusti- folia 473; arvensis 381; italica 380, 381; leptophylla 380 ; ochroleuca 380; officinalis 473, 650; stylosa 380. — Ancylogyne mocrocnemis 315; munita 315. — Andira laurifolia 894; retusa 831, 832, 894; retusa var. laurifolia 831, 832, 89%; retusa var. paraguariensis 830, 894. — Andrachne telephioides 1186 — Andreæa Hunlii 138, 244, 245; petrophila 244, 245; Rothii 244, 245; Rothii var. 8 falcata 245; rupestris 244. — Andromeda hypnoides 521; Japonica 392. — Andropogon aciculatus 527; agrostoides 267; Balansæ 264; bicornis 262, 266; bicornis var. Burchellii, 266; bracteatus 264; carinatus 262, 263, 266; condensatus 8 paniculatus 266; conlorlus 221, 264; crinitus 221; exaralus 263, 266; gracilipes 264; Halepensis 263, 267, Hassleri 262. 266; hirtiflorus 26%; hispidus 527 ; imberbis 264: incanus 263, 266 ; incanus « genui- nus 266; insulare 271; inlerinedius 527 ; Ischemum 206, 527. 532; leptocladus 263, 268; leucostachyus subsp. Selloanus 266; macrothrix 262, 266; Minarum 263, 267; monandrus 221; Nardus var. Geringii 527; Neesii 263, 268: Neesii var. 3 dactyloides subv. paraguayensis 268: Neesii « genuinus 268; nutans 262, 267: nulans var. 8 agrostoid:s 267; nutans var. « pellitus 267; nutans var. ö scaberrimus 267; paniculatus 262, 266; sabriflorus 264; saccharoides 264; scaberrimus 267 ; Selloanus 262. 266; semiberbis 264; serratus % nitidus 527; Sorghum 221, 263, 267; Sorghum var. vulgaris 267; spathiflorus 262, 266; squarrosus 263, 26%; tener 264; ternalus 262; ternalus subsp. macrothrix 266; Vachellii 527. — Androsace alpina 727; carnea 472; Chamæjasme 1179; elongata A471 ; glacialis 795 ; imbricata 495, 541, 795; lactea 727; maxima 374. 471; villosa 374, 727. — Androsæmum officinale 726. — Aneilema Loureirii 228; nudiflorum var. bracteatum 229 ; ovatum 229. — Anemone alpina var. sulphurea 310; coronaria 310; hepalica 542, 718; maxima calcedonica 310; nemorosa 94, 493, 542; pavonina 310; pratensis 310; pulsalilla 310; rotundifolia maxima 310; sulfurea 542; vernalis 310, 542. — Anethum dulce 305; fœniculum 305 — Aneura multifida 582. — Angelica archangelica 306; silvestris 306. 640, 1225; sylvestris var. repens 306. — Angelonia Gardneriana 28%, 285; Hassleriana 284, 285; integerrima 284, 285; micrantha 284, 285; micrantha var. perennis 285. — Angiopteris angus- tifolia 617. — Anisomeris obtusa 88, 174; obtusa var. & brevifolia 175; obtusa var. y inermis 175; Pohliana 87, 89, 175. — Anœctangium compactum 256, 952. — Anœctochilus Reinwardtii 36%. — Anomobryum concinnatum 138. 581, 1153. — Anomodon longifolius 955; viticulosus 496, 955 — Anona Cherimolia 1470; coriacea 1169, 1170; crassiflora 1169, 1170; crotonilolia 1169, 1171; dioica 4169. 1171; furfuracea A170; glaucophylla 1169, 1172; grandifora 1169, 1171; lasiocalyx 1171; Malmeana 1171; monticola 1171; nutans 1169, 1171; obtusiflora 1170; paraguayensis 1169, 1171; spinescens var. nutans 1171; squamosa 1170. — Anonis 742. — Anoplanthus coccineus 67, 687. — Anoplon Biebersteinii 687. — Antennaria carpathica 643, 1177; INDEX. 1301 dioica 643, 718. — Anthemis arvensis 302; montana 303; nobilis 302; tinctoria 301. — Anthericum Conrathri 997 ; elongatum ‘96, 997 ; Galpini 997; Liliago 798; Lowry-nse 996; oligotrichum 996; ramosum 1196; thyrsoi- deum 996; tortsle 996; vaginatum 997 — Anthænanthia lanata 263, 271. — Antholyza laxiflora 1007; Schlechter; 1007. — Anthoxanthum odoratum 60, 20%. ; odoratum var longearistatum 801; odoralum var. montanum 801; odoratum var. rig/dum 605; odoralum var. ienerum 801; odoralum var. villosum 801. — Anthriscus nitida 640, 805; silvestris 640; silvestris var. alpestris 640. — Anthyllis Leguminosa beigarum 507; montana 739; vulneraria 507, 547, 736; vulneraria var. aflinis 547. — Antir- rhinum latifolium 46%; majus 386, 464; minimum Caput Simiæ 507; minus 462; Orontium 386, 464, 507. — Antrophyum plantagineum 610; Wercklei 1101. — Apargia Villarsi 299. — Aphanes arvensis 305 — Aphe- landra caput medusæ 325; decorala 325; limbalifolia 323; madrensis 326; ornata 325; paraënsis 324; pectinata 325; phrynioides 326. — Apluda mulica 527; varia var. aristata 221; Apostasia Lobbii 362; nuda 362. — Appendicula bifaria 365; muricata 365. — Apuleia præcox 561, 690. — Aquilaria Malaccensis 1031. — Aquilegia alpina 30%, 1179; Olympica 1083; simplex 304; vulgaris 304, 543; vulgaris var. atrata 543. — Arabis albida 7 thyrsoidea 1261; alpina 493. 543; arcuata var. alpestris 543; arenosa 214: auriculata 1261; bellidifolia 1177; cebennensis 1216, 1217; Halleri 805; Montbretiana 1261; perfoliata 1269; Thaliana 215. — Arachis guara- nitica 830, 832, 886; hypogæa 478, 832, 885; marginala 476; paraguariensis 330, 831, 886; prostrata 885; prostrata « brevicalyx 886; prostrata var. senuina 885; prostrata var. intermedia 830, 886; prostrala 8 longicalyx 886; prostrata var. pseudo-marginata 830, 886; prostrata var. pseudo-villosa 830, 886 ; tuberosa 886, 887. — Arachus 738. — Aralia armata 1034. — Arbutus Andrachne 374; urva ursi 747. — Arceuthobium Oxycedri 1183. — Archi- dium alternifolium 246; phascoides 246. — Arctostaphyllos uva-ursi 649, 718. — Arcyphyllum capitatum 902; leucophyllum 903. — Arenaria biflora 495, 545; ciliata 546; fasciculata 727; laricifolia 472; leptoclados 546; marginala 471; rubra 471; rubra var. 71; saxatilis 736; serpylli- folia 471, 546; trinervia 471. — Argemone mexicana 309. — Arisæma fimbriatum 228. — Aristida complanata 264: Hassleri 262, 263, 277: implexa 26%; paraguayensis 264; recurvata 264; riparia 277; riparia var. oligospira 263, 277; riparia var. paraguayensis 262; setifolia 277; torta 277. — Aristolochia clematitis 731, 4483; pistolochia 731. — Arnica bellidiastrum 721; montana 643. — Aronia rotundifolia 637, 718. — _ Aronicum Clusii 643. — Artemisia absinthium 302; austriaca 565; cam- pestris 302: Genipi 1176; glacialis 302; mutellina 302, 643; pseudogallica 1216, 1217; spicata 302, 1176; tenuifolia 301; valesiaca 302; vulgaris 302. — Arthraxon ciliare subsp. nudus 527. — Arthrocormus africanus 118. — 1302 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e SÉR.). Arum dracunculus 459; italicum 459; orientale 1190; orientale var elongatum 1190. — Arundina Cantlevi 365; sinensis 366. — Arundinaria Maisumuræ 525. — Arundinella brasiliensis 263, 268, 527; flamuida 278: hispida 527; hispida f. humilior 527; Marlinicensis 26%; nepalensis 527; setosa 528. — Arundo calamagrostis 206; Donax 26%; formosana 529: inodora 207: phrag- mites 207. — Asarum Europæum 460, 493, 736. — Asclepias Vincetoxicum 730. — Ascochilus Siamensis 372. — Asparagus amarus 749; olficinalis var. marina 749; racemosus 230: tenuifolius 749. — Asperugo procumbens 383, "73. — Asperula cynanchica 736; galioides 379; odorala 641, 736; pyrenaica 736; taurina 736. — Asphodeline lulea 1196: taurica 1196. — Asphodelus luteus 208. — Aspidium aculeatum 804, 945, 965; aculeatum var. Aljarii 963; aculeatum var. Batjanense 963; amabile 963; auritum 616; cæspitosum 614: cicularium var. angustrus 964: crenatum 962; crinitum 959; decursive pinnatum 615; decussatum 960; draconopteron 937, 962; dryopteris 80%; effusum var. xanthotrichium 961; erythrostemma 961; euspinulosum 616; Filix mas. 804: Filix mas. var. crenatum 80%; Filix mas. var. deorsolobalum 807; Filix mas. var. subintegrum 804; formosanum 615; Geisbreghti 962; glanduligerum 615; gleichenioides 960 ; hastatum 945; jaculosum 615: juglandifolium 963; juglandi- folium var. macrosorum 963; Lastrea Leprieurii 960; leucophlebium 961 ; leuco- stipes 615; L’Herminierii 959; lobatum var. rigidum 963; lobulatum 61%: Lonchitis 804; macrosorum 963; molle 614, 615; montanum 804; oligophle- bıum 616; oppositum 960; patens 615, 960; patens var. pilosum 615; Phægo- pteris 804; platyphyllum 963: resinofetidum 960; rigiäum 937; semicordatum 1100; simplieissimum 959: sophoroides 61%: spinulosum 80%; spinulosum var. exaltatum 616; strigosum 959; subdecussatum 960; subexaltatum 616; sub- incisum 961; subtriphyllum 616; tetragonum 962; Tonduzii 960; unitum 614 : villosum 961: viridescens 615. — Aspidosperma cylindrocarpon 193, 194: guaraniticum 195, 194: Quebrachoblanco 193, 194, 295: tomentosum 193, 194: Asplenium Adiantum nigrum 748, 80%: Adianthum nigrum var. lancifolium 804; Adianthum nigrum var. obtusum 804: alatum 972; anisophyllum 971; bissectum 1089; cuneatiforme 613; cuneatum 613; davallioides 613; dentatum 1090; diversifolium 613; Formose 613; formosum var. incultum 972: ger- manicum 804; hastatum 1089; heterocarpum 613; halaphlebium 937, 972: Japonicum 8 Oldhami 61%; obovatum 971. 972: pimpinellæfolium 971; plum- beum 1089; pumilum 972, 1090; rhizophorum 971, 972; Ruta muraria 80%; Ruta muraria var. elatum 804; septentrionale 717, 718, 720, 804; Serra 1089; Serra var. incurvatum 1089: stenocarpon 971: Sumalranum 613; Trichomanes 804 : viride 804; Virzlle 1090. — Asprella Hysirix 525: sibirica 525; sibirica var. longearıstata 525. — Astasia nivalis 238, 239. — Aster alpinus 723: amellus 723; Atticus cæruleus 723; Atiicus luteus 723. — Astomum crispum 251. 495. 952. — Astragalus aduncus 1119; adustus 1111: agameticus 1117; agrestis 446. "47; alaicus 766: alatavicus 766, 767: albiflorus 757, 758: alexandrinus 1105 : INDEX. 1303 Alopecias 1115: alpinus 493, 454, 456; analolicus 76%; angustidens 758. 760; ankyolus 449; apricus 769; aridus 1107; askabadensis 757; australis 456; Bar- rowianus 763: Basineri 757; Bienerti 1111; brachyanthus 44), 450; brachyan- thus var. 8 erythranthus 450; brachypetalus 450; brachytropis 456; brevidens 1118, 1119: buchtormensis 761, 763; Bungeanus 1119: campylorhynchus 448; charguschanus 76%, 769; chiwensis 1117; chorassanicus 1411; chrysanthus 764: cicer 738; citrinus 760; commixtus 449; compylotrichus 448; cornubovis 446; corrugatus 448; danicus 451; declinatus 760. 1105; dielyophysus 1115: dolichopodus 1120: Echinops 1117; erinaceus 1111; exallatus 457; exscapus 738; ferghanreus 453, 454: filicaulis 446, 447, 448; fissilis 1110: flexus 763; Forskahlei 4143; fragilidens AAAL, 1442; Fraxinella 76%; frigidus 457; frigidus 8 exaltatus 457; Fuhsii 111%, 1115; genistoides 1106. 1107; ghilanicus 1110; glvcyphyllus 507, 635, 710; gummifer 1111; gvpsaceus 76%; helicacabus 1115; heratensis 1114; hirlus 452; hypouæus 1105: Joannis 760, 769; Karakalensis 1140, 1111; Kneuckeri A113; Krauseanus 916; Kunigudensis 447; Kurru- mensis 766, 767; lasianthus 758; lasiopelalus 758; lasiosemius 1106. 1107; latistylus 1406, 1107; Laxmanni 451; Lebmannianus 1118; leiocalvx 764; leontinus 1215, 1217; lepsensis 457; leptodermis 446, 447; leptus 1107; leuco- melas 758; lilacinus 1119; Lipskyanus 755, 756 ; longiflorus 764; Macropodium 458, 796 ; macrospherus A116; Marschallianus 4411; massiliensis 742: mendas 770, 1105; meschhedensis 1108, 44103, 1110; mesites 1115; micro- cephalus 1411; micro hawmnus 1113; monspessulanus 739; myriophvilus 766, 767; nephtonens’s 760 à 763; œgobromus 76%; Olge 769; olginens’s 454%; Oluf- senti 459, A5L; oncotrichus 448; onobrychis 739; ophiocarpus 415; orbiculalus 758; oxygloltis 448; pachystachy- 1109. 1110; Paulsen’ 445; pennatus 1112; prle- tocladus 1108, 1109; pilosus 738; pinetorum 1105; polychromus 45%, 456; plu- mosus 1112; Pseudaustralis 456; psilopterus 1107; pycnocladus 1111; Regelii 1117: retamocarpus 757, 758; rhizanthus 1405; rufescens 765; rvlilobus 446, 147: samamensis 760: samarkandensis 764: samarkandinus 763, 76%; schabru- densis 1415; secundus 457; serafschanieus 767, 768; sericopetalus 11148; Sie- versianus 796 ; stenanthus 764, 762; suluklensis Ad1, 452; superbus 1417 ; supra- lanatus 768, 769; Tavernieri 76%; Tecté Mundi 456; tribuloides 445; tricho- sligma 768; trigonocarpus 456; turbinatus 1115: utriger 761, 762, 763; vaginatus 456: variegalus 765; verticillaris 766: verus 1108; Winkleri 4117, 1118; wolgensis 763, 76%; xanthomelas 916; xylobasis 1119; xylorrhizus 1119. — Astrantia major 718; minor 495, 541, 639 — Astronium Balansæ 63. 68: Candollei 65, 68; fraxinifolium 65. 68: gracile 65, 67; Urundeuva 65. 68. — Ateleia Glaziowiana 830, 832. 834. — Athamanta annua 305; cretensis 305; libanotis 305; Meum 305. — Athyrium alpestre 805; aspidioides 966, 968: Baldwini 968; ferulaceum 937. 268; filix femina 966. 958: filix femina var. dentala f. rhælica 959: Filix femina var. fissidens 804; Filix femina var. multi- dentatum 80%; inæquilaterum 969; ordinatum 967, 968: reductum 966, 967; 1304 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). rhæticum 1216; solutum 967. — Atraphaxis spinosa 1182. — Atrichum undu- latum 748 — Atriplex angustifolia 216; hastatum 297, 577, 796; laci- niatum 577; maritima 297; microtheca 1216, 1218: pedunculatum 578; rosea var. dentata 577: sylvestris 216; verruciferum 578. — Atropa Belladonna 308, 384, 1291; mandragora 309. — Atropis Foucaudi 1225. — Aubrietia Kots- chyi 1266. — Aulacomnium palustre 718. — Auricula muris 473. — Avena flavescens 204; precatoria 204; pubescens 801; purpurascens 523; sativa 208; Scheuchzeri 1176, 1289; versicolor 801, 1176. — Ayenia erecta 79: pusilla 69, 75; tomentosa 69, 75. — Azalea procumbens 649, 747. Bi; Bainesiı 1005; Schlechter: 1005. — Bacopa arenaria 288; chamædryfolia 284, 288; chamædryoides var. flagellaris 288; chamædryoides var. microphylla 288; congesta 284, 289; dubia 284, 290; gratioloides 284, 288; Hassleriana 284, 289; lanigera 284, 288; lanigera var. serpyllifolia 284, 289; ranaria 288; ranaria var. guaranitica 288, Salzmanni 284, 290. — Baillona amabilis 1055. — Balfourodendron Riedelianum 1280, 1286. — Ballota fœtida 467; nigra 57%. — Balsamina 731. — Bambusa sp. 262, 282; angulala 531; breviflora 531; Fauriei 520, 530, 531; flexuosa 530; Old- hami 530; Ridleyi 530; slenostachya 529, 530; Wrayi 223. — Barbaræa minor var. Libanotica 1260; plantaginea 1261. — Barberina lanceolata 283. — Barbula cavifolia 918; convoluta 928, 930; crocea 931; Drummondii 927; fallax 496, 927, 928; fragilis 927; gracilis 927, 928; Hornschuchiana 927, 929: icmadophila 138, 927, 928; insidiosa 922; intermedia 10935; meinbranifolia 932: muralis 496, 718; palludosa 928, 931; recurvifolia 928; reflexa 138, 927, 928; revoluta 927, 929; ruralis 496, 718; sinuosa 138, 928, 930; subulata 496; tortuosa 718; unguiculata 496, 927, 929, 953; vinealis 922, 928, 930; vinealis var. Cylindrica 930. — Barckhausia fetida 299, 646.— Barringtonia aculan- gula 1031. — Bartramia Halleriana 954; ithyphylla 582: OEderiana 954. — Bartsia alpina 792. — Basanacantha calycina 87, 89, 172; hebecarpa 87, 89, 172; spinosa 88, 172; spinosa var. ferox 172; spinosa var. macrocalyx 173; spinosa var. paraguariensis 173; spinosa var. parviflora 173; spinosa var. polyantha 172; spinosa var pubescens 172. — Basella rubra 1031. — Batra- therum nudum 527. — Bauhinia acuruana 561. 562, 688; acuruana var, nitida 689; cheilantha 561, 562, 689; cujabensis 562, 689; cujabensis var. ferruginea 689; fusconervis 690; guaranitica 562, 688; Hassleriana 561, 562, 690; Hassleriana var. marginata 690; macrostachya 690: membranacea 561. 962, 689; microphylla 562, 688; mollis 561, 562, 689; mollis var. guara- nitica 689; pentandra 690; peterandra 690: rufa 561. 562, 689. — Bellevalia ciliata 1196 — Bellidiastrum Michelii 493, 642. — Bellis annua 1216. 1217: cærulea 721; hortensis 721: perennis 642, 721. — Beloperone adenothyrsa 416: monopleurantha 415; pyrrhostachya 417; ramulosa 417: Berberis densi- INDEX. 1305 tlora 1086; integerrima 1086. — Bergerania sericea 831, 893. — Berkheya corymbosa 1024. — Bertholetia excelsa 77. — Berula angustifolia 1216, 1217. — Beta irigyna 577; vulgaris 577. — Betonica officinalis 468, 572, 794; officinalis var. strieta 79%. — Betula alba 745; verrucosa 797, 1474. — Bidens cernua 642, 733; tripartita 642, 733. — Biebersteinia ambigua 34; Aucheri 34; multifida 34. — Billbergia oxysepala 621; violacea 622. — Biscutella lævigata 544. — Blechnum acutum 1093; danzaceum 1093; fraxi- neum 1090; longifolium 1090; orientale 612. — Blindia acuta 667, 818. — Blitum capitatum 216; virgatum 217, 577. — Bolbitius vitellinus 719. — Boletus violaceus 1290. — Bongardia chrysogonum 1085. — Borrago ofli- einalis 473. — Borreria argenlea 89, 184; capitata 88, 89, 183; centran- thoides 88, 89, 188; corymbosa 88, 187, 188; corymbosa var. micro- phylla 89; cyperoides 87, 88, 187; eryngioides 89, 183; eupalorioides 88, 186, 187; guaranitica 87, 88, 187: Hassleriana 87, 88, 188; humifusa 89, 184; laxa 88, 185; leiophylla 88, 89, 186; leiophylla var. expansa 87. 88, 187; linoides 184; ocymoides 89, 183; ocymoides var. minima 87, 89, 184; paraguariensis 87, 88, 186; Poaya 88, 185; Poaya var. = genuina 185; Poaya var. grandiflora 87, 88, 185; Poaya var. à nervosa 185: Poaya var. y suffruticosa 185; Runkii 88, 183; spinosa 89; tenella 88, 89, 184: tenella var. cesia 184; tenella var. coriacea 185; tenella var. « genuina 184: tenella var. & linoides 184; tenella var. pubescens 184, tenella var. £ tenera 184; tenera 89, 183: thalictroides 88, 189; thalictroides var. latifolia 87, 189; valerianoides 89, 189; verbenoides 88, 89, 185, 186; verticillata 88, 89, 184 — Botrychium Lunaria 804. — Brachydontium trichodes 819. — Brachypodium japonicum 529; silvaticum 803. — Brachysteleum polyphyllum 1049. — Brachythecium albicans 146; Mil- deanum 138; populeum 955; reflexum 146; rutabulum 146, 496, 955; salebrosum var. densum 955; velutinum 496, 955. — Bramia lanigera 288. — Brassica campestris 215; eruca 213; erucastrum 213; oleracea 603: perfoliata 215; sylvestris 215. — Bredemeyera Kunthiana 913; lauri- folia 943. — Breutelia arcuata 95%. — Briza calotheca 262, 263, 282; media 802; Neesii & flaccida 282: Poa 282; uniolæ 262, 263, 282. — Bromheadia palustris 365; rupestris 365. — Bromus erectus 7; mollis 207, 803; mollis var. leptostachys 807: pinnalus 206; secalinus 206; secalinus var. iypicus 803; squarrosus 207; sterilis 207; tectorum 207, 803. — Bruguiera caryophylloides 1032; eriopetala 1028, 1032; gymnorhiza 1032; parviflora 1032. — Brunella alba 572; grandiflora 721, 79%; laciniata 721; vulgaris 474, 571; vulgaris f. albiflora 794. — Brunfelsia Hopeana 78, 87; paraguayensis 77, - 78, 87. — Brylkinia caudata 523. — Bryonia cretica 729; dioica 729. — Bryum alpinum 1246, 1252, 1253; apocarpum 496; argenteum 496, 954, 1245, 1250; argenteum var. 7 lanatum 1250; atropurpureum 1246, 1251; badium 1245, 1246, 1251; bimum 954, 1246, 1255, 1256; bimum var. cuspidatum 1256; 1506 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). cæspiticium 1245, 1249; capillare 954, 1245. 1247, 1248; capillare var. cochlearifolium 1248; capillare var. ; flaccidum 1248; capillare var 8 macro- carpum 1248* cirratum 581, 954, 1245, 1249; cuspidatum 95%, 1246, 1256 : cyclophyllum 1246. 1252; Duvalii 1246, 1253; elegans 138, 1245. 1248; ervthrocarpam 581, 1246. 1253; extinctorinm 496; fallax 496: Funckii 1245, 1250; Gerwigii 1245, 1250; inclinatum 1245, 1247; intermedium 1245, 1249; Klinggr&ffii 1246. 1251; Mildeanum 138. 1246, 1253; murale 496. 1246, 1252; neodamense 138. 1246. 1253; obconicum 1245. 1248; pallens 954, 1246, 1254; pallescens 1245, 1249; pendulum 1244, 1246; pseudotriquetrum 1246, 1253, 1255; pseudotriquetrum var. y Duvalioides 1255; pyriforme 496; rurale 496; Schleicheri 1246, 1255; Schleicheri var. 1246: Schleicheri var. y latifo- lium 1255; strialum 496; submersum 1246, 1256; subulatum 496; torques- cens 1245, 1248: trunculatum 496: turbinatum 1946, 125%, 1255; turbinatum var. £ gracilescens 1255; uliginosum 1245, 1247; unguiculatum 496; versi- color 1246, 1251. — Buchingera axillaris 1271. — Buddlea glabrata 169. — Buechnera elongata 284, 292. 475; juncea 284, 475; lobelioides 284, 292; rosea 284, 475; rosea var. 8 congesta 475; rosea var. guaranilica 284, 476. — Buettnera charaguiocarpa 69, 74; divaricata 7%; divaricala var. quara- nitica 68, 69, 74; filipes 69, 7%; Hassleriana 68, 73; melastomifolia 69, 74: oblongata 69, 7%; ramosissima 69, 74; scabra 69, 73; subulifolia 69, 74. — Buglossum sativum 473; sylvestre 473. — Bulbophyllum densiflorum 369; hispidum 369; lilacinum 369; Lobbii var Siamense 369; longiflorum 369; monanthos 370; pedicellatum 370; roseam 370; stella 370 ; tridentalum 370. Bulbostylis Schlechteri 995. — Bulbus Leucanthemum minor 507. — Bui- lia dia Vaillantii 1215, 1217. — Bunias erucago 213. 214; spinosa 215; tatarica 915. — Buphthalmum salicifolium 723; salicifolium var. gran- diflorum 642. — Bupleurum angulosum 720; falcatum 726: longi- folium 725; odontides 725; ranunculoides 725, 1117; rotundifolium 725; stellatum 495, 541, 640, 725, 1180; tenuissimum 726. — Burmannia canlida var. cœrulea 362. — Bursa pastoris 215. — Buxbaumia indusiata 955. — Buxus arborescens 748; sempervirens 748. Es. alpina 460; pelasites 460. — Cæsalpinia dictamnordes 561, 562, 829; dubia 829: melanocarpa 478, 562, 828; pulcherrima 828; rubicunda 561, 562. 829. — Cajanus indicus 831, 832, 902. — Calamagrostis arundi- nacea 532, 801 ; arundinacea var. nipponica 523: Epigeios var. densiflora 529; Fauriei 523; longisela 523; Onœi 523; tenella 1176. — Calamintha Acinos 568; Glinopodium 568; grandiflora 568; graveolens 569; Nepeta 568. — Calanthe biloba var. obtusata 366; rubens 366. — Calendula arvensis 725; offici- nalis 64%. — ÇCalepina Corvini 506. — Calla palustris 459. — Calliandra bicoïor 479, 48%; brevicaulis 480, 48%; brevicaulis var. « genuina 484; INDEX. 1307 brevicaulis var. glabra 479, 48%; brevipes 479; foliolosa 479, 485; longipes 479, 48%: longipes var. valenzuelensis 484; parviflora 480, 485; seulelli- fera 48%; Tweediei 479, 484, — Callitriche verna 303; verna var. y 471; vernalis 638; vernalis var. platycarpa 638. — Calluna erica 748: vulgaris 649. — Calopogonium cœruleum 832, 897; serrceum 832. 897; sericeum var. villicalye 898. — Galtha palustris 493, 728. — Calycophyllum Spruceanum 89. 91. 92; Spruceanum var. multiflorum 88, 91. — Calystegia sepium 379; silvalica 379 — Gamara lilacina var. media 1063: lilacina var. parvifolia 1063. — Camelina laxa 1272; Rumelica 1272; silvestris var. albiflora 1272. — Campanula barbala 212, 648, 806; barbala var. uniflora 648 ; nononiensis 373; cenisia 806; cervicaria 212: glabra 212; glomerala 212; hirsuta 212; latifolia 212; persicifolia 219: 649: pusilla. 648; rapunculoides 212, 373: Rapunculus 212, 649; rhomboidea 212: rotundifolia 648: rolundifolia lini- folia 212; Scheuchzeri 649; sibirica 373: spicata 212; thyrsoidea 473: Trachelium 373, 649: urlicæfolia 212. — Camphorosma perennis 578. — Gamptandra parvula 232. — Camptosema coriaceum 831, 832, 901: nobile 831, 832, 901: rubicundum 831; lomentosum 831, 832, 901. — Camptothe- cium lutescens 718. — Campylopus flexuosus 672; flexuosus var. 8 zonatus 672; fragilis 672, 809; subulatus 138, 581. 672. 808; turfaceus 672, 808; lurfa- ceus var. & Mülleri 808. — Gampylosteleum saxicola 819, 953. — Canava ia bonariensis 831, 832, 902; gladiata 832; 902; lenta 902; picta 831, 902. — Cannabis sativa 732. — Cansjera Rheedei 1023. — Capparis spinosa 748. — Capsella Bursapastoris 544; procumbens 915. — Capsicum annuum 78, 80: campylopodium 78, 80; frutescens 78, 79; microcarpum 78, 80: microcarpum var. tomentosum 78, 80. — Garagana frutescens var. mollis 444; grandiflora KA%; jubata 44%; mollis 44%. — Garallia integerrima 1032. — Cardamine amara 493. 543; amara var. hirta 718; hirsuta 392, 543, 1259; ochroleuca 1260; ochroleuca var. pilosa 1260; parviflora 1260; resedifolia 541, 543; silvatica 718; uliginosa 1260. — Gardotia Boiviniana 116: heterodietya 116; heterodietya var. Boivıniana 116, 117. — Carduus acanthoides 509; Cirsium 740; defloratus 644; defloratus var. crassifolius 644; eriophorus 741; helenioides 740; mollis 740 : nutans 644: personata 740; Sphærocephalus 741: stellatus 742. — Carex acuta 56, 800; acula var. appendiculala 54; acutiformis var. Kochiana 56; acuta b. panormitana 55; alba 204; ampullacea 205; aphyllopus 53; appendiculata 5%, Angustinowiezii 53; aterrima 800; atrata 800; bengalensis 52; brevicollis 1216, 1219; brizoides 205; brunescens 800; Buekii 54, 55, 56, 57; Buxbaumii 53; cæspitosa 54; canescens 717, 800; Clarkeana 52; curticeps 52; curvata 52; curvula 800; depauperata 956; digi- tata 57, 20%, 493: dissitiflora 52; disticha 205; echinata 800; erziocarpa 57; ferruginea 58, 60; firma 607; flava 800; fœdida 800, 1176; fetida X lagopina 800; forsicula 5%; fragilis 52; frigida 890; frigida var. densa 58; fuscovaginata 56: glandulifolia 57; Goodenaughii 800; Goodenowii 8 Reute- 1308 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2 me SÉR.). riana 54. 55; gracilis 59; gracilis var. angustifolia f. Reuteriana 54; hirta 801; indica 225; indica var. læle-brunnea 225; irrigua 800; Kochiana 55, 56: lagopina 800; leporina 800; leporina var. argyroglochin 800; lep rina var. capitata 800; litorosa 59; Litwinovii 59; malaccensis 225; microstyla 1216, 1219; montana 1216, 1219; munda 52: muricata 205; nigra 800, 1176; nikensis 52; obscura 53; Oederi 800; Oederi var. canaliculata 807 ; Oederi var. elatior 800; omskiana 5%; ornithopoda 20%; ornithopoda var. alpina 807: pallescens 800; paludosa 205 ; panormitana 55. 56; pediformis 57; Prainii 51; punctata 495, 800; pyramidalis 52: Rafflesiana 53; ramosa 52; Raoulii 59; Reuteriana 54, 55. 56; riparia 56, 59; rugulosa 58; salina 5%; Schreberi 204, 206; sempervirens 58, 800; Soyæensis 53: sirieta 55, 56; sylvalica 206; Tasmanica 59; teretiuscula 718; torta 5%: tristis 58, 60; tristis var. pendu- lina 58; verna 801; vulgaris 5%; vulgaris var. Dematreana 1216, 1219; vulpina 205; Wahlenbergiana 52. — Cariniana excelsa 77; excelsa var. puberula 77. — (Carlina acaulis 744; acaulis var. caulescens 645, 741: corymhosa 741; longifolia 495, 542, 645; vulgaris 645; vulgaris var. longifolia 645. — GC rpesium cernuum 723. — Carpinus betulus 7, 1188; Duinensis 1188. — Carthamum lanatum 747. — Garum carvi 307, 640, — Carvifolia magna 307. — Caryophyllus barbatus 463; flore pleno 463; holostius alpinus 464; holostius arvensis 463: montanus 464; prolifer 463: saxalilis 464; simplex laciniatus 463; sylvestris 463. — Casselia chamædry- folia 1165, 1166; Hassleri 1053, 1054, 1165, 1166; hymenocalyx 1053, 1054, 1165; Mansoi 1165, 1166. — Cassia aculeata 476. 561, 562, 824; alata 562, 824; apaënsis 561, 562, 827, barbata 562, 825; barbata var. paraguariensis 361, 825; bicapsularis 562, 691; bicapsularis var. indecora 691; bicapsularis var. 7 tenuifolia 691; chamæcrista 562, 826, 827; chamæcrista var. brasi- liensis 827; cordistipula 561, 562, 826; Desvauxii 561, 825; Desvauxii var. 7 brevipes 825; Desvauxii var. 8 mollissima 825; emarginata 691; excelsa 692; flavicoma 562, 827; flavicoma var. paraguariensis 561, 827 ; flexuosa 562, 826; flexuosa var. pubescens 826; gonoclada 561, 562, 827; grandis 691: quaranitica 561, 562, 824; Hilariana 691; hirsuta 561, 562, 692; hispidula 562, 825; hispidula var. oblongifolia 825; latistipula 825, 826; lexophylla 693; leptocarpa 562, 692; macrocarpa 562, 691; mimosoides 828; Morongii 562, 692; mucronifera 562, 693; oblongifolia 692; oceidentalis 562, 692; paradic- tyon 562, 824; paraguensis 825; patellaria 561, 562, 827; patellaria var. longifolia 827; pilifera 562, 692; pirrbebuyensis 561, 562. 825; pubescens 562, 692; pudibunda 562, 691 ; pulcherrima 562; racemosa 693, 824: reticulata 82%; riparia 827; rotundifolia 562, 826; rotundifolia var. grandiflora 826; rotundi- folia var. longepedicellata 826; serpens 56%, 826: silvestris 561, 562, 693; speciosa 691; splendida 691; sienocarpa 561. 562, 827; supplex 562, 826; sylvestris 824; Tora 562, 693; trichopoda 561, 562, 826; uniflora 825, 826; venulosa 827. — Gastanea armata 1029; infructifera 744; sativa 797 ; tribu- INDEX. 1309 loides var. armata 1099 ; vesca 744. — Castanopsis armala 1029. — Catharinea undulata 252, 496, 954. — Catopsis brevifolia 1127: juncifolia 1124; Oerstedtiana 41127; pendula 1126: Schindleri 112%; sessiliflora 1195 ; Wangerini 1126; Werckleana 1125. — Gaucalis anthriscus 306; daucoides 306, 379 ; latifolia 305. — Caucanthus argenteus 1010; cinereus 1011 ; edulis 1010: squarrosus 1010. — Gedrela fissilis 215. — Celosia argentea 1030. —- Celsia orientalis 386. — Geltis aspera 1187: australis 746: glabrata 1187: Tourneforlii 4187: Tournefortii var. glabrata 1187. — Cenchrus echinatus 263, 276; myosuroides 263, 276; viridis 264. — Cenostigma sclerophyllum 829. — Centaurea calcitrapa 742; cana 677, 687; crupina 300; cyanus 645, 724, 725; Jacea 724; Jacea var. lransalpina 645: montana 724; montana var. 725; montana var. Triumfetti 645; nervosa 541, 645; paniculata 724: rhapontica 216; scabiosa 724; solstitialis 742; splendens 724; stoebe 724 ; uniflora 724. — Gentaurium minus 726. — Gentotheca lappacea 223. — Centrosema angustifolium 832, 896; arenarium 831, 832, 896; Brasilianum 832, 896; haslatum 897; pascuorum 831, 832, 896; Plumieri 897; venosum 831, 832, 896; Virginianum 831, 896. — Cephalanthera ensifolia 1192; grandiflora 1192; pallens 1192; rubra 798, 1192. — Gephalanthus glabratus 89, 169; Sarandi 169. — Gephalozia bicuspidala 582. — Cerasterias nivalis 240. — Cerastium andinum 438; arvense var. holadenium 546; arvense var. strictum 546 ; dicrotrichum 438, 439 ; glomeratum 546 ; latifolium 46%; mollissimum 438, 439; mollissimum var. x genuinum 438; trigynum 946 ; triviale 516; uniflorum 495, 541, 546, 805 — Cerasus padus 746. — Geratocarpus arenarius 578. — Geratocephalus falcatus 468, 1082, 1216, 1217; orthoceras 1082: testiculatus 1082; testiculatus var. glaber 1082; testiculatus var. glaberrimus 1082. — Geratodon purpureus 619, 819, 953; purpureus var. flavisetus 820. — Ceratonia siliquadiulcis 478, 562, 690. — CGeratopteris thalictroides 617. — Geratostylis gracilis 366. — Cercidium andicola 828; andicolum var. petiolatum 561, 562. — Cerinthe major 474; minor 380, 474. — Ceriops Candolleana 1031; Roxburghiana 1032. — Cestrum calycinum 78, 85; guaraniticum 77, 78, 85; lævigatum 85 ; lævigatum £ pauperculum 85; Parqui 78, 85; pseudoquina 78, 85; roseum 1291. — Ceterach ofticinarum 720, 804. — Chærophyllum aureum 1174; aureum var. maculatum 117%; bulbosum 307; hirsutum 307; hirsutum var. Cicutaria 640; hirsutum var. : Villarsii 640; Sylvestre 307; temulum 305; Vıllarsii 1177. — Chætæa Paraguayensis 74. — Chætocalyx latifolia 831, 881 ; brasiliensis 831, 881. — Chalarothyrsus nov. gen. 327 ; amplezicaulis 327. — Chalcanthus renifolius 1262. — Chamæcerasus spuria 746. — Chamæleon 741. — Chamærubus - spinis carens 748. — Chara galioides var. Foucaudi 1225. — Cheilanthes angustifolia 937, 1095; microphylla 1095, viscosa 937, 1095. — Cheiranthus cheiri 461 ; chius 461 ; incanus 461 ; littoreus 461 ; sinualus 461. — Cheirostylis montana 364. — Chelidonium hybridum 309; laciniatum 30%; majus 543; 1310 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2Me ske.) minus 507. — Chenopodium album 577, 796, 990, 992, 993, 994: album ssp. Collinsii 990: album var. heterophyllum 984; album var. leptophyllum 990 ; album var. pedunculari 992: ambiguum 989; ambrosioides 993; auricomum 992; Berlandieri 989, 992; bolivianum 993: Bonus Henricus 216, 795; Boscianum 989, 990 ; Botrys 302, 577, 990, 991; Botrys % feetidum 991 ; Botrys var. multiflorum 991; concatenalum subsp. striatiforme f. integrifolia 990; ficifolium 99% ; ficifolium var. indicolum 990; fœtidum 999, 991: foetidum subsp. pseudomultiflorum 991; fœtidum ssp. pseudomulliflorum var. pseudogra- veolens 991 ; fœtidum ssp resediforme 990: fœtidum ssp. Libelanum 990; Fremonti 494; glaucum var. ambiguum 989; graveolens 991 ; hircinum 99% ; incisum 992: incisum var. Bangii 991; Issleri 992 ; leptophyllum 990, 994 ; leptophvyllum var. oblongifolia 994: mucronatum 992: mucronalum ssp. Olukonde 992 ; multiflorum 990. 991 ; murale 2, 7, 577, 989, 993: murale var. s'nuosifrons 593 ; opulifolium 992, #93, 99% ; opulifolium ssp. amboanum 993 ; opulifolium ssp. hederiforme 993; opulifolium ssp. Kalacharicum 993 ; opulifolium var. lutetranum 993: opulifolıum ssp. orientale 993; paniculalum 993, 99%: petiolare 994: petiolare var. lepiophylloi/des 93%; peliolare var. sinuata 99% ; polyspermum 216 ; procerum 990 ; pseudauricomum 992, 993 ; pseudopulifolium 99%: purpurascens 990 ; Schimperi 993 ; striatum 806, 990: striatum-viride 992; suberifolium 990 ; subopul/folium 99% ; subopulifolium var. ovoideum 994 : suecicum 99% ; triangulare 99% ; triangulare var. polyyonordes 994 ; trigonon 99% ; urbicum 577, 993; viride 993; Vulvaria 216, 577; Zschackei 990, 992. — Chiococca brachiala 88, 175; brachiala var. acuminata 176 ; brachiala var. diplomorpha 176 ; brachiala var. genuina 176. — Chiodecton sanguineum 134. — Chionaster nivalis 240. — GChironia centaurium 726. — Chlamydomonas nivalis 237, 238 ; sanguinea 236 ; lingens var 8 nivalis 236. — Chlora perfoliala 726, 1216, 1218. — Chloris acuminata 279, bahiensis 280; calvescens 262, 263, 279, 280: ciliala 262, 263, 279; distichophylla 263, 279; distichophylla var. acuminata 279; polydaciyla 263, 279 ; polydactyla var breviarıslala 279 ; radiata 263, 279. — Chlorocrepis staticefolia 607. — Chlorophora tinctoria 295. — Chlorophytum niyrrcans 997; vaginatum 997. — Choisya ternata 392. — Chomelia Morongii 174; obtusa 17%. — Chondrilla cœrulea 300 ; juncea 300 ; lutea 300 ; purpurea 300. — Chorispora Persica 1259 : Persica var. longirostris 1259 ; Syriaca 1259 ; Syriaca var. mollis 1259. — Chrysanthemum alpinum 301, 302, 643; atratum 721; coronarium 304 ; corymbosum 301; Leucanthemum 643, 721 ; Leucan- themum var. lobatum 643 ; monspeliense 301 ; Parthenium 643. — Chrysocoma linosiris 464 ; polygalefolia 101%. — Chrysodium Lindigii 964; opacum 96% ; pellucidum 964. — Chrysosplenium alternifolium 639, 731, 841. — Chusquea sp. 262; ramosissima 264 ; tenella 264. — Cibotium Barometz 617. — Cicer arietinum 738; sylvestre 738. — Cicercula 737. — Cichorium Intybus 298, 645. — Cicuta virosa 306. — Cinclidotus aqualicus 1037 ; fonlinaloides 1036 ; INDEX. 1311 fontinaloides var 8 Lerentzianus 1036 ; riparius 1036. — Cineraria aurantiaca 3 lanata 96; campestris 300, 722 : cordifolia 300. — Circæa alpina 309, 638: intermedia 638; lutetiana 309, 638 — Cirrhopetalum longissimum 369; mun- dulum 369 ; planibulbe 369. — Cirsium acaule X rivulare 4177 ; anglicum 740 ; arvense 740; defloratum 740: X Heerianum 1177 ; helerophyllum 644, 670 ; lanceolatum var. nemorale 644: oleraceum 740; palustre 64% ; spinosissimum 64%, 744; tuberosum 740. — Cistanche iissa 686; flava 685; laxiflora 687 : lutea 685: Ridgewayana 686, salsa 686: Sintenisii 674. 686. 687; tinctoria 685 : tubulosa 685. 687 ; tubulosa var flava 686. — Cistus foemina 747 ; levipes 747 ; salvifolius 747; salvifolius var. cymosus 4225; thymifolius 747. — Citharexylum barbinerve 1055: myrianthum 1053, 1466 ; myrianlhuın var. acuminalum 1053, 1166; myrianlhum var. rigidum 4053, 1166. — Citrus Auranlium 1286 ; Auranlium ssp. amara 1281. 1286 : Auranlium ssp. Bergamia 1281, 1286; Aurianlium var. decumana 1281, 1286; Aurantium var. duleis 1286; Auranlium var. sanguinea 1281. 1286: Auranlium ssp. Sinensis 1281, 1286 ; Bergamia 1286 ; decumana 1286 ; hystrix 1287 ; hystrix var. acida 1281, 1287 ; Limelta 1287: Limonum 1286 ; medica 1286; medica var. Limetta 1281, 1287 ; medica ssp. Limonum 1286 : medica var. vulgaris 1281, 1287 ; nobilis 1281. 1286; spinosissima 1287; vulgaris 1286. — Cladonia didyma var. vulcaniea 134; Gorgonina 134; miniala var. sanguinea 134; verlicillata var. evoluta 134; verlicillaris f. penicillala 13%. — Clastopus purpureus 1268 ; veslilus 1267, 1268: veslilus var. « genuinus 1267: vestilus var 8 dichrous 1267, 1268: veslilus var. 7 vers/color 1.68. — Clematis alpina 729; eirrhosa 392; daphnoides 729; flammula var. 729: Ispahanica 1077; orientalis 1077; rectla 542, 729; vitalba 729; viticella 729. - — Cieome pentaphylla 739. — CGlidemia hirla 1274, 1279; pusiulata 1274, 1279. — Glimacium dendroides 718, 955. — Clinogyne dichotoma 361; grandis 361. — Glinopodium vulyare 466. — Clitoria cajanifolia 831, 832, 895; cajanifolia var. latifolia 830. 896; glvcinoides 831, 832, 895; glyci- noides var. guaranıtica 830, 895: guyanensis 832. 895; Selloi 86. — Closterandra macrostoma 1087. — Clymenon italorum 507. 509. — Clypeola echinata 1272; Gaudini 433, 1215, 1217; jonthlaspi 1271, 1272; jonthlaspi var. 8 microcarpa 1272: lappacea 1272; imicrocarpa 1272. —-Goccocypselum canescens 87, 83, 169; HAasslerianum 87, 89, 169. — Cochlearia arıno- racia 213, 1291, 1292; glaucophylla 1266. — Cocos Romanzoffiana 78. — Codia microcephala 499. — Cœlachne pulchella var. simpliciuscula 223. — Cœloglossum albidum 798; albidum var. tricuspis 798; viride 798; viride var. bracteata 798, 807. — Cœlogyne angustifolia 364; pachy- bulbon 364; prasina 364. — Cæsalpinia pulcherrima 478. — Coffea arabica 20, 176; major 179. — Coix Lacrıma-Jobi 221, 526. — Colchicum longi- folium 1216, 1218; umbrosum 1193. — Collæa decumbens 900; macro- phylla 900; Martii 900; rugosa 901: speciosa 899. — Collybia aquosa 1290; 1312 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). elusilis 1290; tenacella 749. — Colus jovis 507. — Colutea arborescens 48, 743; arborescens var. melanotricha 48; armena 48; cruenta 45, 47: gracilis 46, 47, A8; haleppica 46: melanocalyx 48: Paulsenii 47; persica 45, 47, 48: persica £ Buhsei 45, 46, 47, 48. — Comarum palustre 717, 718, 734. — Combretum tetralophum 1032. — Conium maculatum 307. — Connarus gibbosus 1034; Mekongensis 1034. — Conocephalus suaveolens 1030. — Conringia clavata 1262; Orientalis 1262; Persica 1262. — Consolida media 17%. — Convallaria majalis 730, 1196; majalis var. maxima 730. — Convolvulus althæoides 728; arvensis 94, 378, 650, 728; Calverti 378; Cantabrica 378, 728; cneorum 724; holosericeus 378; imperati 728; lineatus 378; purpureus 728; Scammonia 378; sepium 650, 728; silvatica 379; soldanella 729; tricolor 728. — Gonyza incana 300; montana 722; palustris 723; squarrosa 722. — Copaiba Kuntzei 563. — Copaifera Chodatiana 561, 562, 563; Chodatiana var. fruticosa 563; confertiflora 563; Langsdorfii 478, 962, 563; Langsdorfii var. & glabra 563; Langsdorfii var. à laxa 563; offi- cinalis 563. — Copernicia cerifera 295. — Cordia longipeda 1053. — Cordyline ferrea 230. — Coriandrum sativum 307. — Cornus mas 392, 640, 745; sanguineus 7, 391, 745; sylvestris 745. — Coronilla Emerus 635, 743; minima 743; varia 739; varia y hirta 45. — Coronopus Ruellii 302; Ruellii var. laxior 302: Ruellii var. strigosior 302. — Corrigiola litto- ralis 727. — Cortusa Mathioli 470. — Corydalis Boissieri 1257, 1258; cava 392; Darwasica 1258; modesta 1258; Persica 1257, 1258; rupestris 1258; rutzfolia 1257, 1258; solida 493, 607; verticillaris 1257, 1258. — Corylus Avellana 8, 797, 1188; Avellana var. glandulosa 797. — (Corysanthes picta 363. — Coscinodon cribosus 1039: humilis 138, 1036; pulvinatus 1039. — Cotoneaster integerrima 8; tomentosa 8; vulgaris 8. — Couratari Estrel- lensis 77. — Coursetia guaranıtica 830, 831, 880; Hassleri 830, 832, 880; rostrata 880; vicioides 880. — Courtoisia cyperoides var. spicala 996. — Coussarea meridionalis 88, 181; paraguariensis 87, 88, 180; platyphylla 87, 88, 180; platyphylla var. longiflora 87, 88, 180; platyphylla var. vestita 87, 88, 180; Regnelliana 180: violacea 180. — Coutarea hexandra 88, 89, 92; hexandra var. calycina 87, 92; hexandra var pubescens 92. — Crambe Corvini 506. — Cratægus monogyna 13; oxyacantha 13. — Crepis alpes- tris 646; aurea 646; biennis 298; bursifolia 1216, 1217; grandiflora 646; jubata 1215, 1217; montana 1178; padulosa 646: virens 646. — Croco- dilodes Chamepeuce 1024; corymbosum 41024. — Crocus vernus 798; vernus angustifolius 210. — Crossidium squamigerum 932. — Crotalaria anagyroides 832, 836; Balansæ 836; Clausseni 830, 832, 836; divaricata 830, 832. 835; foliosa 831, 835; incana 832, 835; Maypurensis 830, 832, 836; nitens 831, 834; nitidula 835; Pohliana 830, 831, 836: Pohliana var. Balanse 831, 836; Pohliana var. prostrata 830, 836; Pohliana var. Re- gnellii 836; Regnellii 836; stipularia 835; stipularia var. longepedunculata 830, INDEX. 1313 835; velutina 832, 835; vitelliana 832, 836. — Crozophora tinctoria 1186, 1216, 1218. — Cryptostylis arachnites 363. — Gtenium polystachyum 263, 279. — Cucubalus baccifer 471: behen 462. — Curcuma alismalifolia 232 ; aromatica 232; parviflora 232 ; zedoaria 232. — Cuscuta europæa 379, 650; monogyna 379 ; planiflora 379. — Cyanotis axillaris 229; cristata 229. — Cyathea aureonitens 947, 948; basilaris 947, 949; Brunei 947, 949; divergens 937, 945; equestris 946; furfuracea 950; hastulata 945; hypotricha 947: onusta 950; papyracea 946, 950; pelliculosa 946; Portori- censis 948; Schanschin 946, 947, 950. — Cyclamen europæum 731, 795; hederæfolium 731. — Gyclolobium Blanchetianum 831. 891; Clausseni 831, 891. — Cylindrothecium concinnum 718. — Cymbidium aloifolium 370; aloifolium var. pubescens 370; tigrinum 370. — Cymbosema roseum 831, 898. — Cymodocea australis 221. — Cynanchum acutum 377. — Cynodon dactylon 206, 223, 263, 279, 529. — Cynodontium polycarpum 660, 661; strumiferum 660. — Cynoglossum cheirifolium 1215, 1218; montanum 474; officinale 383, 474, 650; pictum 383, 474. — Cynometra bauhiniæfolia 563. — Cynomorium coccineum 4216, 1219. — Cynosurus cristatus 204; durus 207; echinatus 205, 802; tristachyus 280. — Cyperus alopecuroides vaa. digynus 224; amabilis 995; castaneus 995; compactus 224; congestus 224; dilutus 224; exaltatus var. digynus 22%; haspan 224; monocephalus 224 ; pennatus 224; spiculosus 224; uncinatus 995. — Cypripedium insigne var. 362 ; exul. 362; Schmidtianum 362; Poyntzianum 362. — Cypripedilum barbatum bellatulum 362; bellatulum var. Godefroyi 362; niveum 362. — Gystopteris fragilis 805; fragilis var. acutidentata 805; fragilis var. anthriscifolia 805; fragilis var. cynapifolia 805; montana 805; regia 805. — Cystorchis varie- gata 363. — Cytisus alpinus 547; glaber 742; Laburnum 547, 742; nigricans 547, 742. D glomerata 802. — Dactylon officinale 223. — Danæa aquilegifolia 505.; crispa 399; Yegua 505. — Daphne Mezereum 796; striata 495, 542, 796. — Datura fastuosa 78, 84; Metel 84; stramonium 78, 84, 384, 509; suaveolens 78, 84. — Daucus carotta 305, 640. — Davallia Griffithii 616. — Declieuxia chiococeoides 88, 179; chiococcoides var. à opaca 179. — Delphinium Ajacis 303, 1083; apelalum 914; aquilegifolium 1083, 1084; aquilegifolium var. Gilgitense 1085; aquilegifolium var. glandulosissimum 108%; aquilegi- folium var. hebecarpum 1985; aquilegifolium var. 8 Kohatense 1085; aquilegi- folium var. longepedunculatum 108%; aquilegifolium var. v'olaceum 1085; Bakerianum 1084; cœrulescens 1084, 1085; consolida 303; elatum 1178; oliganthum 1083; Orientale 1083; pallidiflorum 1084; paniculatum 1083; paradoxum 914; penicillatum 1083; peregrinum 303; pusillum 1083; querce- torum 1084; saniculæfolium 1083, 108%; semibarbatum 4085 ; staphisagria 199 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER, n0 42, 5 décembre 190%. 86 1314 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). Teheranicum 1083; tuberosum 1084. — Dendrobium abietinum 367; acerosum 367; aggregatum 367: albicolor 367; anceps 367; alropurpureum 367; atrorubens 367; cruentum 367; crumenatum 367; dixanthum 367; Draconis 367; Eoum 367; eulophotum 367; Farmeri 367: Findlayanum 367; geminatum 367; Hughii 367; inconcinnum 367: Keithii 368; Kelsalli 368; Kunstleri 368: lamellatum 368: Leonis 368; lituiflorum 368; Lobbii 368; pallens 368; palpebræ 368; pendulum 368; revolutum 368: sanguinolentum 368; Schmidtianum 368; serra 368; suavissimum 368; trinervium; 368; virescens 368; viridulum 368. — Dendrocalamus latiflorus 531. — Dendrochilum album 370. — Dennstædtia cicutaria 1100; Formose 617; Javanica 617; moluccana 617; obtusifolia 397; rubiginosa 617; scabra 617; tenera 1100. — Dentaria digitata 733; enneaphylla 733; pinnata 735. — Deparia Mathewsii 398. — Deschampsia flexuosa 1174, 1176. — Desmanthus depressus 480, 558; virgatus 480, 558; virgalus var. Santaniensis %79, 558. — Desmatodon lalifolius 496. 581. — Desmodium albiflorum 831, 890; asperum 831, 889; asperum var. guaraniticum 830, 832, 889; axillare 831, 832, 891; barbatum 831, 891; cajanifolium 832, 890; cuneatum 832, 890; discolor 831, 832, 889; incanum 831, 891; leiocarpum 831, 899: pachyrhizum 831, 899: pachyrhizum var. latifolium 890; polygaloides 830, 831, 889: sclerophyllum 832, 889, 890); uncinalum 831, 891. — Detris Dinteri 1013; hirsuta 1014; smaragdina var. versicolor 10143. — Dianthus alpinus > 463; armeria 463; barbatus 463 ; Carthusianorum 463, 545; Carthusia- norum var. nanus 935; caryophylius 463: monspessulanus 463; prolifer 463, 727 ; silvestris 545; silvestris var. glandiflorus, 545; superbus 1174; vaginatus 545; vaginalus var. minor. 545. — Dicella nucifera 1291. — Dichodontium flavescens 662; pellucidum 661, 662, 663; pellucidum var. 7 serratum 662. — Dicksonia adiantoides 397. — Dicoma capensis 1024: capensis var. namensis 102%; Dinteri 0000; membranaceæ 1025; Nachtigalii 1025; Schinzii 102%; sessiliflora 1025. — Dicranella cerviculata 662, 66%; cerviculata var. £ pusilla 664; curvata 662, 665; heteromalla 252, 662, 66%, 666, 821, 934; heteromalla var. falcata 664; heteromalla var £ sericea 664; nemorosa 229; rufescens 580, 662, 663 ; Schreberi 662, 663; squarrosa 661, 662, 663; subulata 252, 580, 662, 664, 665, 953; varia 662, 663, 664, 953. — Dicranodontium longirostre 809; longirostre var. £ alpinum 809. Dicranoweisia cirrhata 658, 668; crispula 658, 666. — Dicranum Bergeri 666, 670; Blyttii 665, 666; Bonjeani 666, 669, 670; congestum 666, 671. 672; congeslum var. congestum 671; elongatum 580, 672; falcatum 664, 665; flagellare 580, 666, 669, 672; fulvellum 665; fulvum 666, 668; -fuscescens 666, 671, 672; latifolium 496; longifolium 665, 667; longifolium var. 7 hamatum 667; longifolium var. £ subalpinum 667; majus 666, 670; megalophyllum 101; montanum 658, 666, 668; Mühlenbecki 580, 666, 671, 672; palustre 669; Sauteri 580, 669, 667; Schraderi 670; scoparium 666, 669, 670, 771, 718; spurium 666, 670; Slarkei 665. 666, 667, 818; slrictum 580; undulatum 666, 669, 670, 718, INDEX. 1315 953: viride 666, 668 — Didymochlæna lunulata var. minor 964 — Didymodon alpigenus 138, 920, 921; cordatus 138, 920, 922; giganteus 581; luridus 920, 922; rigidulus 920, 921, 922, 953; rubellus 718, 920; rubellus var. intermedius 921; spadiceus 920, 922, 953; spadiceus var. mollis 923; tophaceus 920, 921: Zetterstedtii 922. — Didymophysa Aucheri 1272. — Didymoplexis pallens 363. — Digitalis ambigua 792: folio Verbasci 470; folio virescente 470; grandiflora 470 ; parviflora 470; purpurea 470. — Digitaria pro- pinqua 528; sanguinalis 206. — Dimeria ornithopoda var. subrobusta 522; ornithopoda var. tenera 221. — Dimorphandra mollis 561, 562. — Dioclea lasiocarpa 901; reflexa 831, 901; violacea 904. — Diodia alata 87, 182; alata var. plicata 89, 183: gymnocephala 88, 182; Kuntzei 89, 182; macrophylla 87, 89, 182: macrophylla var. angustifolia 87, 182: multiflora 87, 89, 183: Radula 89, 183. — Dionysia aretioides 516; aretioides var. adenophora 519; Aucheri 51%, 519; Bachtiarica 513, 515, 517: bryoides 513, 515, 516, 517, 521; curviflora 514, 515, 516, 517: diapensiæfolia 546, 517, 518, 519, 520; drabæfolia 520; Haussknechtii 51%, 516, 517; heterochroa 517; Hissaria 514; janthina 513; 517; Kotschyi 515, 516, 517, 521; Michauxii 517, 520; oreodoxa, 517; revoluta 518; revoluta var. canescens 318; rhaptodes 517; Sintenisii 514, 519; tapetodes 514, 517, 518, 520. — Diospyros Lotus 375. — Dipcadi Conrathii 1000; fesoghlense 1000; gracillimum 1001: oligotrichum A000; palustre 1000; polyphyllum 1001; Rautaneni 10006. — Diplazium amplissimum 970; caudatum 970; costale 937, 970, 1099: decurrens 970; flavescens 969; gracilescens 971; grandifolium 969; ingens 970; Pittieri 970; radicans 971: Sheperdi 969; striatum 968; subsilvaticum 970: Werckleanum 969. — Diphyscium sessile 252. — Diplachne verticillata 26% ; serotina var. aristata 532. — Dipladenia angustifolia 193, 358; crassinoda 259; gen- tianoides 258; gentianoides var. Pohliana 193, 258; linearis 193, 258; spigeliæflora 193, 258; xanthostoma 195, 257. — Diplanthera Mada- gascariensis 221; tridentata 221; uninervis 221. — Diplazium Banta- mense 61%; zsobasis 648; latifolium var. ceyclolobum 614; Oldhami 614: Wichuræ 618. — Diplophylleia albicans 252; obtusifolia 252. — Diplotaxis muralis 543. — Dipteris Horsfieldii 609, 612. — Dipteryx sp. 295; alata 478, 831. 832, 89%. — Disa excelsa 1009; minor 1008. 1009; Richardiana 1009: virginea 1009. — Discolobium junceum 883; pulchellum 832, 883, — Distichum capillaceum 822, 953. — Ditrichum flexicaule 820, 953; glau- cescens 820, 822; homomallum 581, 820, 821; pallidum 252, 581, 820, 821; tortile 820, 821; torlile var. £ pusillum 822. — Dolichos gladiatus 902; luteolus 1052: minimus 904. — Donax arundastrum 361; grandis 361. — Doria - eneorifolia 1021. — Doritis pulcherrima 371. — Dorycnium herbaceum 735; latifolium 683, 687; monspeliense 735. — Draba aizoides 727; frigida 495, 941, 543: linearis 1270; longisiliqua 1270; Persica 1270; pulchella 1270: pulchella var. 8 hebecarpa 1270; siliquosa 1270; tomentosa 543; verna 841, 1316 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2M® sÉR.). 1270; Wahlenbergii 1177; Wahlenbergii var. homotricha 543. — Dracæena atropurpurea var. gracilis 230; Cantleyi 230; gracilis 230; Hookeriana 1001; Porteri 230; Siamica 230; Transvaalensis 1001; yuccifolia 230. — Dracoce- phalum Austriacum 1215, 1216, 1218, 1231. — Dracunculus esculentus 213. — Dracuntium 459. — Drosera anglica 740; rotundifolia 544, 740. — Drymoglossum subcordatum var. obovatum 611. — Drynaria Fortunei 611. Dryptodon Hartmannii 1044, 1045; patens 1045. — Duvernoia americana 405; pumila 406. Eehinor: lanuginosus 741; sphærocephalus 741. — Echinopsilon byssopifolium 578; sedoides 578. — Echinospermum barbatum 383; Lappula 383, 1174; patulum 383. — Echites coalita 193, 196; erecta 259; longiflora 257; petræa 196; pinifolia 257; Pohliana 258; Riedelii 193, 196; spigeliæflora 258; trifida 193, 196; trifida var. sanctæ Crucis 196; xanthostoma 257. — Echium asperrimum 473; italicum 382, 473: rubrum 382; scorpioides 473; ‘vulgare 382, 473, 650. — Egenolfia appendiculata var. Helferiana 610. — Elaphoglossum Bellermannianum 937: Lindeni 937; pilosum 937; rupestre 937. — Eleagnus angustifolia 720, 1183; hortensis 1183. — Elettariopsis Schmidtii 231. — Eleusine indica 223, 263, 280, 529; indica var. brachyslachya 280; indica var. £ condensata 280; rigida 280; tristachya 263, 280. — Elionurus candidus 262, 265; latiflorus 262, 266; lividus 264; tripsacoides 264. — Elymus europæus 207. — Elyna Bellardi 607, 1176; scirpina 1176; spicata 800, 1176. — Elytranthe ampullacea 1028. — Emmeorhiza umbellata 87, 88, 189. — Empetrum nigrum 749, 796, 1177. — Enalus Kenigii 372. — Enarthrocarpus arcuatus 214. — Enca- lypta ciliata 1146, 1147; contorta 933, 1146, 1147; longicolla 582; rhab- docarpa 1146: rhabdocarpa var. à leptodon 1147; streptocarpa 1147; vul- garis A96, 1146. — Encephalosphæra nov. gen. 322; vitellina 323. — Endlichera umbellata 189. — Enkylista Spruceana 91. — Entoloma nido- rosum 1290. — Enterolobium Timbouva 478, 479, 481. — Entosthodon ericetorum 582, 1151; fascicularis 1152. — Ephemerella recurvifolia 248. — Ephemerum cohærens 247; cohærens var. badense 247; serratum 247, 580. — Epilobium adnatum 638; alsinæfolium 638; anagallidifolium 638; angustifolium 8; collinum 638; Fleischeri 607, 637; montanum 638; palustre 638, 417%; rosmarinifolium 637; spicatum 8, 637; spicatum var. brachycarpa 637. — Epimedium alpinum 733. — Epipactis latifolia 1192; microphylla 1192. — Equisetum silvaticum 718; variegatum var. cæspi- tosum 807. — Eragrostis airoides 264, 278; alrovirens 263, 281, 529; bahiensis 281; bulbillifera 529; Calotheca 282; capillaris 26%; curtipedi- cellata 282; flaccida 26%; geniculata 529; hypnoides 26%; interrupta 264; japonica 529, 532; Neesii 263, 281; orthoclada 262, 263, 281; pilosa 262, INDEX. 1317 263, 281; polytricha 262, 263, 281; unioloides 223. — Eremosparton aphyllum 443. — Eremurus altaicus 772; anisopterus 773, 77%; Auche- rianus 773; comosus 772; Korshinskii 771; lactiflorus 773; spectabilis 772, 773. — Eria albido-tomentosa 368; bractescens 368; densa 368; ferox 368; floribunda 368; lanata 368; Jlorifolia 369; meirax 369; nummularia 369; nutans 363; ornata 369; poculata 369; pulchella 369; semiconnata 369; stricta 369; velutina 369. — Erianthus asper 264; Balansæ 26%; saccha- roides 264; Trinii 263, 265. — Erica 748: baccifera 749; carnea 649. — Erigeron acre 642, 722; alpinus 642, 722, 4176, 1231; alpinus var. exaltatus 1176, 1215, 1217, 1231; alpinus % hirsutus 1176; alpinus var. inter- medius 642; angulosus 642; canadensis 642; Christii 642; dræbachensis 712; glabratus 1176, 1231 ; mixtus 606; mixtus 8 latifolius 606; rhæticus 642; Schlei- cheri 606; uniflorus 541, 642; uniflorus var. minimus 642; uniflorus X Schlei- cheri 642; Villarsii 606, 1178; Villarsii à albus 606; Villarsii var. rupestris 606. — Erinus alpinus 465, 493; laciniatus 1060. — Eriocephalus Dinteri 1018; scariosissimus 4019 ; scariosus 4019. — Eriochloa annulata 528; punctata 263, 270. — Eriochrysis cayanensis 265. — Eriophorum alpinum 800; angustifo- lium 800; angustifolium var. alpinum 800; capitatum 205; polystachyon 205 ; Scheuchzeri 800; vaginatum 800. — Eriosema campestre 832, 905; crinitum 832, 905; floribundum 831, 906: Hasslerianum 830, 832, 907 ; longifolium 834, 90%; longifolium var. pedunculatum 830, 905; platycarpon 831, 905; pyenan- thum 831, 832, 906; Riedelii 907 ; rotundifolium 831, 905 ; rotundifolium var. macrophyllum 830, 905; rufum 906; strictum 832, 906; trinervia 831, 906; violaceum 831, 832, 906; volubile 834, 905; Yerbalium 830, 832, 906. — Eriospermum dissitiflorum 997: Haygarthii 998; hygrophilum 998; latifolium 998; parvifolium 997; platyphyllum 998; Schinzii 997; tenellum 998. — Eritrichium nanum 495, 541, 650. — Erodium ciconium 34, 732; cicu- taria 34; Jacquinianum 3%; moschatum 732; Neilreichii 34: oxyrrhynchum 34; tmoleum 34. — Erophila minima 1270; præcox 1270; verna 391; vulgaris 1271. — Eruca palustris 243. — Ervum hirsutum 738; lens var. 738; tetraspermum 738. — Eryngium alpinum 741, 1179: campestre 639, 741. — Erysimum barbarea 213; cæspitosum 1262; cæspitosum var. 7 latifolium 1262; cereale 208: cheiranthoides 215; diffusum 461: crassipes 1262; nanum 1261; ochroleucum 607 ; officinale 214; Passgalense 1261; purpureum 914; repandum 1261. — Erythræa Centaurium 377, 650; pulchella 377: ramosissima 377: spicata 377. — Erythrina Crista-Galli 897; velutina 897. — Erythronium dens canis 493, 807, 841. — Erythroxylon distortum 1288; distortum var. paraguariense 1287, 1288: Hasslerianum 1287, 1288 ; mierophyllum 1287, 1288; microphyllum var. d. amplifora 1288; Myrsinites 1287, 1288; nitidum 1287: ovalum 1287: Pelletieranum 1287; suberosum 4287; subracemosum 1287: subrotundum 1287: testaceum 1287. — Escobedia scabrifolia 284, 291. — Esenbeckia cuspidata 1285; febrifuga 1280, 1285; febrifuga var. densiflora 1318 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SER.). 1280. 1285; grandiflora 1285; grandiflora var. macrophylla 1280, 1285; Riede- liana 1286. — Eucladium verlicillatam 657, 953. — Euclidium tataricum 945: tenw'ssimum 915. — Eugenia grandis 4032: Inasensis 1032: jambolana 1032: Malaccensis 41032: myrtifolia 501. — Euglena sanguinea 237. — Eulophia graminea 366; Keilhii 366. — Eupatorium cannabinum 507, 641, 733. — Euphorbia agraria 1185; amygdaloides 1486; biglandulosa 1186; Cha- mæsyce 1184: cyparissias 9, 796; dulcis 796: duleis var. alpigena 796; exigua 1184: falcala 1184: Gerardiana 1185: glareosa 1186; glareosa var. £& minor 1186; græca 1185; helioscopia 796, 118%: Kotschyana 681, 687: Ledebourii 1184; leptocaula 1185: lepiocaula var. 1185: Myrsinites 1186; Peplis 118%; petrophila 1185; pilosa 118%; platyphylla 1184: rigida 1186; saxalilis 1185; strieta 148%; sulcata 1216, 1218; virgata 1185. — Euphrasia alpina 792; brevipila 792; hirtella 495, 792; hybrida 792; latifolia 468; lutea 468: minima 495, 793: montana 792, odontites 468; officinalis 468; Rostkoviana 792; Rostkoviana X stricta 792; Salisburgensis 793; Salisburgensis var, nivalis 4177; strieta 793, 1246, 41248; tatarica 564; versicolor 792. — Eurhynchium prelongum 718, 955: Schleicheri 933; striatum 718, 955; velutinoides 661. — Eurynchium strialulum 583. — Euryops sparsi- florus 1023; subcarnosus var. indivisus 1023. — Eversmannia hedysa- roides 916. — Evonymus europæus 9, 745: Koopmani 915; latifolius 745 ; nanus 916: velutinus 39; verrucosus 745. — Exoascus alnitorquus 606, 1178. ES chiloperone var. angustifolia 1280, 1283; chiloperone 1282; cinerea 1284: cujabense 1283; Hassleriana 1280, 128%; Hassleriana var. angus- tifolia 41280. 128%: hiemalis 1280, 1282; paraguariensis 1280, 1282; paragua- riensis var. inermis 1280, 1282; pterola 1289, 1281: pterola var. guaranıtıca 1280, 1281; Regnelliana 1282; Regnelliana var. calvata 4280, 1283; rhoifolia 1283; rhoifolia var. inermis 1283; rhoifolia var. £ peltophorum 1283; rhoifolia var. z peliolulatum 1283; rhoifolia var. à pubescens 1283; Riedeliana 1283; Riedeliana var. pubescens 1280, 1283; tuberculata 1282. — Fagus silvalica 9, 797, 1188. — Faramea amazonica 181; cyanea 87, 88, 181: egensis 181: Hass- leriana 87, 88, 181; Marliana 184: porophylla 87, 88, 181. — Felicia hirsula 1014. — Ferreirea spectabilis 478, 83%; speclabilis var. paraguariensis 830, 831, 834. — Ferrum equinum 739. — Festuca alpina 1178: loliacea 807: ovina 493; ovina var. capillata 802: ovina var. duriuscula 3 genuina 892: ovina var. duriuscula 7 villosa 802; ovina var. Halleri 802; ovina var. rupicaprina 802; pulchella var. flavescens 1216, 1219; rubra ssp. eurubra var. fallax 803 ; rubra ssp. eurubra var. genuina 803; rubra ssp. violacea var. genuina 803; rubra ssp. violacea var. nigricans 803; rupicaprina 495, 542; varia var. genuina 8 acu- minata 803; varia var. genuina typica 803. — Fibigia mullicaulis 1267; mullicaulis var. elongata 1267; suffruticosa 1266; umbellata 1267. — Ficaria INDEX. 1319 fascicularis 1078; ranunculoides 507. — Ficus altissima 1029; benjamina 1028, 1029; bracteata 1029; carica sylvestris 747; chartacea var. torulosa 1029; consociata var. Murtoni 1028, 1029; fistulosa 1029; fulva 1029; glabella 1029; hispida 1029; pilosa var. chrysocoma 1029; punctata var. falcata 1030; pyriformis var. ichnopoda 1030; retusa 1030; variegata 1030: vasculosa 1030; villosa 1030. — Fimbristylis cymosa 224: cyınosa var. subcapitala 224; diphylla 22%; ferruginea 22%; fusca 225; Hookeriana 225; Kamphoeveneri 225; miliacea 225; polytrichoides 225; spalhacea 225. — Fissidens adianloides 718, 811, 815. 816, 953; bryoides 811 à 814; hryoides 8 Hedwigii 844: crassipes 811, 812, 813; decipiens 811, 815, 953; exiles 810, 842; crandifrons 840, 811: incurvus S11, 812, 813, 814; Mildeanus 814, 812, 813: osmundoides 581, 811, 815; pusillus 811, 812, 813, 81%; pusillus var. # 811, 813, 81%; pusillus var. 2 irriguus 814; rivularis 811, 812; rufulus 8i1, 813; tamarindifolius 811, 813, 814; taxifolius 496, 811, 812, 815. 953. — Fistulina hepalica 1290. — Flagellaria indica 225. — Feniculum officinale 640. — Forsteronia brasiliensis 260; glabrescens 193, 259; multinervia 193, 260: pubescens 193, 260. — Fragaria slerilis 734; vesca 636, 734. — Frangula alnus 347. — Fraxinus excelsior 10, 375, 649, 74%: oxycarpa 376; parviflora 376. — Fritillaria meleagris 210. — Fuirena glomerata 224. — Fumaria bulbosa 30% ; capreolata 303, 543; cava 30%; claviculata 30%; hygrometrica 95%; lutea 394; media 303; officinalis 303, 392, 543; parviliora 30%, 1259; solida 30%; spicata 904; Vaillantii 1259. — Fumaricola Turkestanica 9415. — Funaria calcarea 1152; hygrometrica 1152; mediterranea 1152. — Fungus esculentus 841; spongiosus 841. Gage. arvensis 1195; saxatilis 1215, 1218; stenopetala 1193; transversalis 1193. — Galactia Benthamiana 899; coriacea 901; decumbens 831, 832, 900: flaviflora 831, 832, 898; glaucescens 831, 832, 900; gracillima 832, 898; Hassleriana 830, 831, 832, 899; Jussieuana 831, 898; Jussieuana var. arenosa 830, 899; macrophylla 831, 832, 900; marginalis 831, 832, 898; marginalis var. longepedunculata 830, 898; marginalis var. puberula 830, 898; Martii 831, 900; paraguariensis 830, 832, 900; rugosa 831, 832, 901; speciosa 832, 899: stenophylla 831, 899; tenuiflora 831, 899: tenuiflora var. « glabrescens 899; virgata 831, 900. — Galanthus nivalis 210, 392; plicatus 1193. — Galega officinalis 740; hydra 363. — Galeola Galeobdolon 467. — Galeopsis grandiflora 467; intermedia 794; Ladanum 468; Ladanum var. oreophila 806; Tetrahit 467, 79%; Tetrahit var. silvestris 79%; Tetrahit var. Verloti 79%. — Galianthe clidemoides 188. — Galium asperum ssp. anisophyllum 641; asperum ssp. lineare var. austriacum 641; asperum ssp. montanum 641; asperum ssp. tenue 641; atherodes 192: boreale 736; corrudæfolium 507; cruciala 641, 737; glaucum 736; hirtum 192: humile 192; Jordani var. Bretoni 1320 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). 1216, 1217; levigatum 641; lucidum 507; Mollugo ssp. Gerardi 641; Mollugo X verum 641; palustre 641, 737: pedemontanum 641; purpureum 737; rotundifolium 736; rubrum 641; silvestre var. anisophyllum 2, 10; splendens 507; sylvaticum 736; triflorum 1215, 1217: vernum var. hirticaule 644; vernum var. typicum 641: verum 641, 737. — Gardenia florida 90; formosa 170; sessilis 173. — Garnotia japonica 523. — Gastrochilus albo-sanguinea 232; Curtisii 232; ochroleuca 232. — Geissorhiza macra 100%; pauciflora 100%; setacea 100%; setifolia 190%. — Genipa americana 88, 89, 171; americana var. 8 Caruto 87, 88, 89, 171. — Genista Anglica 743; candicans 742; florida 743; germanica 547, 743; hispanica 743; juncea 743; pilosa 743; sagittalis 743; scoparia 743; scorpius 742; spartium 742; spinosa 742; tinctoria 10, 547, 743. — Gentiana acaulis 310, 493; alpina 495, 541, 650: alpina var. angustifolia 310; alpina major 310; alpina minor 310; amarella 314, 378: Asclepiadea 310, 495, 1179; Asclepiadea var. pectinata 650; bavarica 311, 650; bavarica var. imbricata 650; brachyphylla 650; campestris 314, 650; campestris var. Chloræfolia 1216, 1218; ciliata 311; cruciata 311, 378; latifolia 649; laüfolia var. albiflora 649; lutea 310, 649; nivalis 311: obtusifolia 650; palustris 311; Pneumonanthe 311, 1216, 1218; pratensis 311; punctata 310: purpurea 310, 649; Terglouensis 542, 650, 806; utriculosa 311: verna 311. 650. — Geodorum citrinum 366; purpureum 366. — Geoffræa superba 831, 89%. — Geophila herbacea 88, 89, 179; herbacea var. minor 180; herbacea var. violefolia 89, 180. — Georgia pellucida 95%, 1147. — Geostachys rupestris 231. — Geranium Anemones 732; columbinum 547; dissectum 747, 732; folio Cicutæ 732; fuscum 507; lucidum 732; Malvsfolium 732; molle 547, 732: nodosum 732; palustre 717, 732; phæum 507; pratense 732; pusillum 33, 547, 732; pusillum var. chærophyllum 3%; Pyrenaicum 547, 1084; Robertianum 193, 546, 732; rotundifolium 507; sanguineum 547, 732; silvaticum 546. — Gerardia angustifolia 284, 292; communis 284, 292: genistæfolia 284, 291: genistæfolia var % elongata 292; linarioides 284, 292; linarioides var. ramosis- sima 292. — Geum atlanticum 733: montanum 733; rivale 733; urbanum 10, 635, 733. — Gladiolus cardinalis 1007; communis 209, 1193; Conrathii 1005; debilis 1005; Eckloni 1005; inconspieuus 1005: micranthus 1005; microphyllum 1006; microsiphon 1006; Papilio 1096: permeabilis 1097; punetatus 1006; reductus 1006; rigidifolius 1006: Sehlechteri 1006; spectabilis 1006; splendens 1007; striatus 1006; #r2chostachys 1007. — Glaucium elegans 1088; elegans var. Bornmuelleri 1088: flavum 303, 1088; leiocarpum 1088 ; Juteum 1088; pheniceum 309; pulchrum 1257; pumilum 1088. — Glechoma hederacea 494, 571, 730, 79%. — Gleditschia amorphoides 478, 561, 828. — Gleichenia linearis 617. — Globba calophylla 232; integra 232; Keilhii 361; montana 361: panicoides 361: pendula 361; Schomburgkii 361; versicolor 361; violacea 361. — Globularia cordifolia 493, 566 721: nudicaulis 60, 608, 721; vulgaris 721. — Gloocapsa sanguinea 237. — Gleococcus mucosus 234. — INDEX. 1321 Gloriosa superba 229. — Glossula tentaculata 363. — Glyceria acutiflora 525; distans 4216, 1219; fluitans var. leptorhiza 525; plicata 802, 1175; plicata var. depauperata 1175; plicata var. triticea 802, 1175. — Glycyrrhiza asperrima 8 desertorum 445; glabra 8 asperula 444; glabra © glandulifera 444; glabra var. hispidula 44%; glandulifera 444, 686; hirsuta 444; sylvestris 507; triphylla 445. — Gnaphalium dioicum 722; germanicum 722; Hoppeanum 643; leontopodium 722; luteoalbum 642, 722; margarilaceum 722; montanum 722; norvegicum 642; prostratum 1046; repens A016; silvaticum 642, 722; stenolepsis 1015; supinum 642, 1477; uliginosum 722. — Goldbachia lævigala 1266. — Gomphia hexasperma 76; inundala 76. — Goniolimon tataricum 576. — Goniopteris mollis 962. — Gonzalagunia hirsuta 169; hirsuta var. 8 dicocca 169. — Gourliea decorticans 834. — Gramen alopecuroides 205; arundinaceum 206; avenaceum 207; caninum 20%; cariophyllatum 206; cristatum 204; cyperoides 205; dactyloides 206; Festuc® 207; hordeaceum 207; junceum 205; loliaceum 207; montanum 20%; nemorosum 204, 206; nemorosum hirsutum 206; nodosum 20%; paniceum 206; paniculatum aquaticum 204; paniculatum arvense 204; Parnassi 731; phalaroides 205; pratense 20%; sorghinum 206; sparteum 205; spica Brizæ 206; spicalum 20%, 205; tomentosum 205; typhoides 20%. — Grammatophyllum speciosum 370. — Gratiola officinalis 726, 791; peruviana 284, 286. — Greigia Landbeckii 619; Sodiroana 619. — Grimmia anodon 582, 1039, 1040; apocarpa 718; commutata 4040, 1042; contorta 1043; crinita 1039, 1040; decipiens 1040, 1044, 1045; Doniana 1040, 4041; elatior 138, 582, 1040, 1045; elongata 138, 10%0, 1042; funalis 138, 1040, 1042; funalis var. 8 laxa 1043; incurva 138, 1040, 1043; leucophæa 1040, 1041, 1042; montana 1040, 4041, 1042; orbicularis 1040, 1044; ovata 4040, 10%4, 1042; pulvinata 718, 953, 1040, 104%; pulvinata var. 8 obtusa 1044; Schultzii 1044; sphærica 1038; sudetica 1041 ; tergestina 138, 1039, 1040, 1041; torquata 815, 1040, 1043; torla 1043; trichophylla 1040, 1044. — Guadua angustifolia 282; Paraguayana 263. — Guanguebina ignita 90; luleo-rubra 91. — Guazuma ulmifolia 69, 75; ulmifolia var. glabra 69, 75; ulmifolia var. tomentella, 69, 75; ulmifolia var. tomentosa 69, 75. — Guettarda uruguensis 88, 174; viburnoides 88, 174; viburnoides var 8 genuina 174; viburnoides var. « pannosa 17%; viburnoides var y rhombifolia 174. — Gussonea pauciflora 225. — Gymnadenia conopea 798, 1198; odoratissima 41174. — Gymnogramme amaurophylla 1097; anfractuosa 1096, 1097; Biardii 1096; congesta 1098; flexuosa 1096, 1097, 1098; flexuosa var. linearis 1096; grandis 968; heematodes 1097; hirta 1096, 1098, 1099; Pearcei 1097; sciatraphis 968; Warcewiczii 1098. — Gymnopogon lævis 264. — Gymnopteris Bonii 610; Costaricensis 964; guianensis 964; Harlandi 610; nicotianæfolia 937, 965; repanda 610; serratifolia 964. — Gymnostomum calcareum 254, 255; rupestre 254; rupestre var. intermedium 254; stelligerum 255. — Gynerium argenleum 264; saccharoides 280 ; sagittatum 263, 280. — Gypsophila muralis 464 ; BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 12, 5 décembre 1904. 87 1322 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2 me SER.). repens 464; saxifraga 464. — Gyroweisia tenuis 25% ; tenuis var. £ hadia 259. Hibenszta carnea 362; carnea var. concolor 363; epipactidea 1008; glaucescens 363; goodyeroides 363; Lindleyana 363 ; lucida 363; monticola 363; Rautaneni 1008; tentaculata 363; trachychila 1007. — Hæmadictyon acuti- folium 193; acutifolium var. 3 latifolium 493, 261; Lindmani 193, 261; Riedelii 196. — Hæmatococcus Grevillei 237; Noltii 237; pluvialis 237, 238; sanguinea 237. — Halimocnemis brachiata 579; crassifolia 579; volvox 579. — Halimodendron argentum 443. — Halodule australis 221: uninervis 221; Wrightii 221. — Halophila decipiens 372: ovata 372. — Hamelia palens 89, 174. — Hancornia speciosa 193, 194; speciosa var. minor 194. — Hapaline Brownii 227. — Haplophyllum acutifolium 38; brevipilum 37; Buxbaumii 38; congestum 37; hispidulum 37; lasianthum 38; obtusifolium 37; obtusifolium var. 8 eriocarpum 37; Sieversii 38; sublanatum 36, 37; villosum 37. — Harmandia Mekongensis 1028. — Hassleropsis 284, 285; spinosa 284, 285. — Haworthia subspicata 998; tenuifolia 999. — Hebeloma longicaudum 1290. — Hedera Helix 640, 730. — Hedwigia albicans 1048; ciliata 1048. — Hedera terrestris 730. — Hedychium collinum 232; longicornutum 232, — Hedyotis thesiifolia 90. — Hedysarum alpinum 739; cajanifolium 890; diphyllum 887; diphyllum var. bernardinensis 888; diphyllum var. elatior 887; diphyllum var. gracilis 838; diphyllum var. latifolia 887; diphyllum var. leptophylla 888; diphyllum var. paraguariensis 887, 888; diphyllum var. pusilla 888; diphyllum var. reticulata 887; diphyllum var. rupestris 888; diphyllum var. stricta 887; diphyllum var. thymifolia 887; diphyllum var. vulgaris impunctala 888; Krassnowi 916. -- Heleocharis capitata 224; chætaria 224; equisetina 224. — Helianthemum vulgare 747; vulgare var. angustifolium 544; vulgare var. grandiflorum 54%; vulgare var. obscurum 544; vulgare var. Scopolii 544; vulgare var. tomentosum 544. — Helichrysum angustifolium 722; damarense 1016; Dinteri 1016; Dinteri var. obtusum 1017; filagineum 1016; Fleckii 1017; leptolepis 1016, 1047; leptolepis var. inter- media 1016; leptolepis var. latifolia 1016; micropoides 1016; pachyrhizum 1017 ; scleranthoides 1016; Stoechas 722. — Helicteres guazumifolia 69, 75; orthotheca 79, 76. --- Helietta cuspidata 1280, 1285; longifoliala 1285; multiflora 1286. — Heliotropium Eichwaldi 380; europæum 472; europæum var. Stevenianum 379. — Helleborus niger 392; viridis 492, 493; viridis var. stenophyllus 1216, 1217. — Helopus punctatus 270. — Hemerocallis fulva 214; Liliastrum 208. — Hemionitis Griffithi var. Wilfordii 6, 6%; palmata 1099. — Hepatica triloba 735. — Heptapyllon 734. —- Heracleum alpinum 306; sphondylium 306, 640. — Hernandia peltata 1028. — Herniaria glabra 727; hirsula 727. — Herpestes chamædryoides 288; flagellaris 288; INDEX. 1323 gratioloides 288; lanigera 288; Salzmanni 290. — Herschelia excelsa 1009; purpurascens 1009. — Hesperantha falcata 100%; fistulosa 100%; longicollis 100%; Tysoni 100%. -- Hesperis Aladabadensis 1265: Hookeri 91%; inodora 462; Kunawarensis 915; Kunawarensis % hirtula 915; Kunawarensis «. typica 915; laciniata 462, 1215, 1217; matronalis 461; Persica 1265; syriaca 462; tristis 462; verna 212, — Hetæria oblongifolia 364. — Hetero- cladium squarrosulum 581, 583. — Hieracium alpicolum 1215, 1218; alpinum 647; alpinum var. Halleri 647; alpinum var. Halleri 1178; amphigenum 606, 647; amplexicaule 299, 300, 648; anfractum 648; asperum 299; atratum 648; aurantiacum 299; Auricula ssp. Aurienla 647; Auricula ssp. melaneilema 647; Auricula ssp. tricheilema 805; Balbisianum 607; Berar- dianum 607, 1218; brachycomum 805; brachycomum ssp. amplisquamum 647; brachycomum ssp. fissum 647, 806; callianthum 607; Chondrilloides 299; Christii 1216, 1218; cymosum 722; dentis leonis 299; dubium 722; elon- gatum 607; elongatum var. intermedium 607 ; farinicaule 806; florentinum 299; florentinum ssp. parcifloccum 806 ; florentinum ssp. subfrigidarium 647, 806; fruticosum 300; fuleratum 607; furcatum ssp. Clariceps 642; furcatum ssp. malachodes 805; furcatum ssp. megalanthes 647, 806; furcatum ssp. meioce- phalum 647; glaciale 60; glaciale var. giganleum 60; glaciale ssp. -glaciale 647; glaciale ssp. pseudoglaciale 647; glaciale ssp. subglaciale 647; glanduliferum ssp. genuinum 647; glanduliferum ssp. hololeptum 647; glanduliferum ssp. pili- caule 647; glaucum 117%; Gremlii 607; Hoppeanum var. genuinum 646; Hoppeanum var. subnigrum 646; Hoppeanum ssp. viridiastrum 646, 805; incli- nalum 806 ; intybaceum 648, 1180; juranum 648, 806 ; Laggeri 60; latisquamum ssp. latisquamum 647; latisquamum var. stenolepium 647; leucopodon 806; Longanum 806; Molinerianum 607; montanum glabrum 299; montanum hirsutum 299; murorum 11, 299, 806; murorum var. alpestre 648; murorum var. subpræcox 648; oxydon ssp. farinicaule 806; oxydon ssp. leucopodon 806; paludosum 299; Pellelerianum 646, 1180; perpilosum 606; pelrzum 1216; picroides 60, 1216; picroides var. hirsutum 1218; piliferum 647; pilosella 722; Pilosella ssp. angustissimum 805; Pilosella ssp. angustius 646, 805; Pilosella ssp. fulviflorum 646; Pilosella ssp. inalpestre 646; Pilosella ssp. melanops 646; Pilosella ssp. minuticeps 805: Pilosella ssp. nivescens 805; Pilosella ssp. iransalpinum 647; Pilosella ssp. subvirescens 646; Pilosella ssp. trichade- nium 646; plantagineum 1215, 1218; pogonatum 1216, 1218; porrifolium 299; premorsum 300; prætensum 606, 607; pratense 300; pseudopicris 60, 542, 648, 806; pulmonarieides 648; pumilum 299; pyrenaicum 299: racemosum ssp. barbatum 806; rhæticum 495, 541, 648, 806; sabaudum 300; scorzoneri- folium var. calvescens 607; silvaticum 806; speciosum 1216, 1218; slatice- folium 299, 646; subcæsium ssp. oxydontogenes 806; subcæsium ssp. psammo- genes 648, 806; subelongatum 647; subincisum 806; sylvaticum 300; tenui- florum 648; transalpinum 541; umbellatum var. linariifolium 806; 1324 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). villosum 722; villosum var. subcordatum 607; vulgatum 648; — Hip- pocrepis comosa 635, 799; unisiliquosa 739. — Hippophaë rham- noides 719, 796. — Hippuris vulgaris 207. — Histiopteris incisa 396. — Hoffmannseggia parviflora 562, 828. — Holcus lanatus 606; lanatus var. albovirens 801; mollis 606; sorghum 221. — Holocalyx Balansæ 478, 562, 830. — Holosteum umbellatum 463. — Homalomena brevispatha 226; truncata 226. — Homalothecium Philippeanum 955: sericeum 496, 718, 955. — Homogyne alpina 641. — Hordeum hexastichum 208; murinum 207, 803; murinum var. leporinum 897. — Hottonia palustris 303. — Hout- tuynia cordata 1029. — Humulus lupulus 729, 1187. — Hutschinsia petræa 1271. — Hyacinthus ciliatus 1196; comosus 209; oblongo flore 209; stellaris 209. — Hydrocharis morsus ranæ 459. — Hydrocotyle asia- tica 1034. — Hydrolea glabra 63, 64; glabra var. spinosa 63, 64; mollis 63 : paraguayensis 63, 64; paraguayensis var. inermis 63, 6%; spinosa 63; spinosa var. inermis 63. — Hydrosme longituberosa 226. — Hygrophorus caprinus 719; discoideus 1290; gliocyclus 1290; virgineus 1290. — Hylo- comium brevirostre 583; Oakesii var. latifolium 58%; pyrenaicum 138; Schreberi 496; splendens 496, 718, 956; squarrosum 719; triquetrum 496, 718, 956. — Hymenachne Myuros 272. — Hymenæa Martiana 561, 562, 688; Martii 478; Olfersiana 688; stigonocarpa 478, 562, 688; stigonocarpa var. pubescens 688; stilbocarpa 478, 561, 562, 688. — Hymenodium crinitum 937, 1099. — Hymenophyllum æruginosum 941; angustifrons 940: atrovirens 941; carnosum 938; caudatellum 939, 941; ceratophylloides 942; ciliatum 941, 942; constrictum 939, 940, 941; dejectum 938; dimorphum 941; Durandii 942; elegans 937, 939, 941; hirsutum 942; intercalatum 942; interruptum 940; laciniosum 938; Lindeni 940; lineare 944, 942; macro- thecium 939; nitens 940; paniculiflorum 938; polyanthos 938; rarum 938; rufum 940, 941; rupestre 944; secundum 942; siliquosum 938; subtilissimum 941; tunbridgense 942; undulatum 938; Wercklei 940. — Hymenostomum microstomum 253, 952; microstomum var 8 obliquum 253, 952; tortile 253, 657. — Hymenostylium curvirostre 285; curvirostre var. 8 cataractarum 255. — Hyoscyamus niger 309, 384. — Hyoseris fœtida 298; minima 299. — Hypecoum pendulum 1257. — Hypericum Androsæmum 597, 509; Aseyron 726; coris 726; elegans 726; elesanlissimum 507; hircinum 726; hir- sutum 726; humifusum 546, 726; montanum 507, 546, 726; montanum var. scabrum 546; perforatum 546, 726; perforatum var. veronense 546: pulchrum 726; quadrangulum 546; quadrangulum var. punciatum 546; tetrapterum 546; tomentosum 726. — Hypholoma fasciculare 719. — Hypnum alpestre 138: arcticum 138; Bambergeri 583; chrysophyllum 955; Cinclidium 581; clavellatum 496; commutatum 956; conliguum 138; crispum 496; crista castrensis 956; cupressiforme 496, 718, 956; falcatum 8 graci- lescens 956; fertile 583; giganteum 583, 956; Halleri 138; intermedium 581, INDEX. 1325 956; irrigatum 138; Mackayi 138; micans 138; molle 138; molluscum 718, 956; murale 496; Paludella 581; parietinum 496: polygamum 583; poly- gamum var. fallaciosum 583: proliferum 496; purum 583, 718; rugosum 718: rutabulum 496; Schreberi 718: sericeum 496; serpens 496; stellatum 718, 956; taxifolium 496; trifarium 138, 584; triquetrum 496; turgescens 581, 956; velutinum 496; viticulosum 496. — Hypochæris glabra 299; macu- lata 299, 605; maculata var. uniflora 299: radicata 299, 646; uniflora 299, 495, 544, 646. — Hypolepis inermis 1095; parallelogramma 1096; pune- tata 616; repens 1095, 1096. — Hypolytrum latifolium 225. — Hypoxis aurea 230. ar pinnata 213; virginica 716. — Ichnanthus inconstans 262, 275; pallens 222, 528. — Ilex aquifolium 744: Arcadum 744; Paraguaiensis 295. — Illecebrum aristatum A4l, 442. — Impatiens noli tangere 547, 731. — Imperata arundinacea var. Kenigii 221, 526; brasiliensis 264. — Imperatoria Ostruthium 306, 1174. — Indigofera anil 478, 832, 837; asperifolia 831, 837, 838; asperifolia var. lanceolata 830, 838; asperifolia var. macrophylla 830, 838; campestris 478, 831, 838; campestris var, angustifolia 838; campestris var. microphylla 830, 838; gracilis 831, 837; gracilis « genuina 837; gracilis var. graminoides 830, 837; gracilis y major 837; latifolia 831, 838; lespedezioides 830, 832, 838; microcarpa 832, 838; sabulicola 838: truxillensis 832, 838. — Inga affinis 480, 481; edulis 481; leptantha 481; marginata 479, 481; uraguensis 479, 481; uraguensis var. parvifolia 479, 481. — Inocybe Bongardii 1290; cervi- color 1290; hirsuta 1290. — Inula Brilanica 722; Britanica « et & 723; dysenlerica 723; dysenterica var. minus 723; ensifolia 723; helenium 725; montana 723; pulicaria 723; salicina 723; Vaillantii 723. — Iphigenia flexuosa 996. — Iphiona pinnatiseecta 1017. — Iris angustifolia 209; angustifolia pratensis 209; caucasica 917; caucasica var. cœrulea 917; cœrulea 917; Germanica 208, 493; latifolia 208; Narbuti 917; orchioides 917; pumila 4193; sibirica 209; stylosa 392. -— Isachne australis 528; mene- rıtana 222; meneritana var. dispar 222; miliacea 222; miliacea var. dispar 222; monticola 528; Schmidtir 222. — Isatis tinctoria 215. — Ischemum aristatum var. gibbum 527; ciliare 526; eriostachyum 523; gibbum 527; hispidum 827; muticum 221; Sieboldii var. formosanum 527; timorense 596. — Isnardia palustris #72. — Isopyrum cæspitosum 1082; grandiflorum 4082. — Isothecium myurum 719, 955. Lis integrifolia 78, 84. — Jacea laciniata 724: oleæ folio 724. — Jacobinia elegantissima 417; mendax 418. — Jamesoniella ovifolia 985. — 1526 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2me sÉR.). Jasione montana 212, 648. — Jasminium fruticans 376, 379; nudicaule 392; officinale 743. — Juglans regia 11, 603, 744, 797. — Juncus alpinus 799, 1175; articulatus 205: bufonius 206, 799; effusus 799; filiformis 799; Jacquini 542, 799; lamprocarpus 11, 799, 1175; Leersii 799; sylva- ticus 205; trifidus 799. — Jungermannia anuotina 78%; ansata 1197; arbuscula 785; bantamensis 22; Brauniana 29; circinalis 788; conjugata 973; fuscella 786; gigantea 780; gregaria 787; heterodonta 976; incurvicolla 785; minulula 986; opistothona 790; opposita 31; ramosissima 789; strombifolia 786; uncialis 980. — Juniperus communis 12, 749; nana 803; Sabina 749. — Juruasia n. gen. 402; acuminata A03, 40%; rotundata 403, 40%. — Jussieua suffruticosa 1033. — Justicia amazonica 445: catharinensis 410 ; concavibrac- teata 407; cyanantha 414; dubiosa 413; fittonioides 411; flavidiflora 409: hylophila 408; loretensis 410; polygonoides 409; potamogeton 112, A13; pseudo- amazonica 415; Ruiziana 412, 413, 414; tarapotensis 410, 411: tremulifolia 407; umbrosa 408; viridiflavescens 413; vitzliputzli 409; yurimaguensis 411. Ks glauca 232; ovalifolia 232; pulchra 232. — Kakile maritima 21%. — Kentrophyllum lanatum 1216, 1217. — Knautia arvensis var. pseudo- collina 805; Drymeia 641; sixlina 607. — Kniphofia citrina 998; Conrathii 998; fibrosa 998; gracilis 998; pedicellata 998. — Kobresia laxa 49; Prainii 50. — Kochia hyssopifolia 578: prostrata 578; sedoides 578. — Kostyczewa trifoliata 444. — Krameria arida 828; Ixina 561, 828; Ixina var. arida 828. — Kyllinga monocephala 224. Lu patula 999; Schlechteri 299. — Lactarius vellereus 1990. — Lactuca parennis 300; sylvestris 297. — Lagerstræmia floribunda 1034; flos-reginæ 1031. — Lagæcia cuminoides 304. — Lamium album 79%; amplexicaule 467, 574, 794; Galeobdolon 79%; maculatum 467, 574; purpureum 467, 574, 794; striatum 684, 687. — Lampsana communis 645 — Lantana achyranthifolia 1066; aristata 4065, 1066: arista var. brachypoda 1053, 1054, 1065; aristata var. genuina 1054, 1065; Balansæ 1054, 1063; Balansæ var. genuina 1063; Balansæ var. peduncularis 1053, 1054, 1063; bernardinensis 1053, 1054, 1066; brasiliensis 1053, 1065; camara 105%, 1055, 1062; Chamis- sonis 1053, 1065; Hassleri 1053, 1054, 1064; hypoleuca 1053, 1054, 406%; lilacina 1062, 1068; lilacina var. media 1054, 1063; lilacina var. parvifolia 1054, 1063; micrantha 1054, 1062: procurrens 1065; purpurea 1066; Sellowiana 1063: trifolia 1063, 1064; trifolia var. rigidiuscula 1054, 1063; trifolia var. vulgata 1054, 1063. — Lapathum acutum 1235; folio acuto 216; latifolium 216. — Lappa minor var. pubens 645; tomentosa 460. — Lapsana communis 298; sylvatica 298, — Larix decidua 803; europæa 719. — Laseguea erecta INDEX. 1327 193, 259; erecta var. glabra 259. — Laserpitium aquilegifolium 306; asperum 306; hirsutum 307; latifolium 306; Panax 541, 640; Panca 495. — Lasia aculeala 226. — Lasiopogon micropoides 1016. — Lastrea composita 616. — Lathræa Phelipæa 685, 687; squamaria 566, 793. — Lathyrus aphaca 738; hirsulus 737; latifolius 737; magellanicus 895; montanus 635; nissolia 737: pratensis 738; pubescens 895; sativus 737; saxatilis 379; silvestris 635, 737; tuberosus 738. — Lawsonia alba 1031. — Leandra alropurpurea 1274, 1277; Balansæi 1274, 1277; crenala 1274, 1277: Eichleri 127%. 1278: erostrata 127%, 1278; Herincquiana 1274, 1277; jonopogon 4274: lacunosa 1274, 1277: paraguayensis 1274. — Lecanorchis malaccensis 363. — Leersia debilis 263; distichophylla 263; hexandra 262, 263, 277, 528; monandra var. parviflora 26%. — Lemna minor 797; paucicostala 225. — Lenticula palustris 740. — Leontodon alpinus 607; autumnale 299, 645, 1178; hastile 299; hispidus 299, 645; hispidus var. hastilis 645; hispidus var. hyoserioides 645; lævigatus 298; pyrenaicus 607, 645, 1178. — Leontopodium alpinum 607, 643. — Leonorus Cardiaca 467, 507, 573. — Lepidium alyssoides 710; angulosum 698, 707; apetalum 695, 716; austrinum 710; bipinnatifidum 696, 716; bonariense 707; capitatum 703; chinense 529, 703; corymbosum 705; costaricense 695, 716; densiflorum 695. 716; densiflorum var. elongatum 706; densiflorum var. pubecarpum 705, 712; densiflorum var. ramosum 706; densiflorum var. typicum 706; dentatum 707; divergens 705, 710; elongatum 704, 706, 710; fastigiatum 699, 703, 707, 708; flaccidum 708; georginum 710; graminifolium 697, 608, 712; Humboldtii 713, 714; Iberidis 697; iberis 213, 697, 708; idahoënse 710; incisum 695, 697, 708; intermedium 701, 716; latifolium 213; linoides 8 subdentatum 695, 696; medium 701, 716; Menziesii 714; micranthum 695, 716; neglectum 695, 708, 716; oblongum 710; obovatum 708; Owahiense 716; pinnitafidum 699, 716; Pollichi 697, 708; præcox 696; pubecarpum 704, 705, 710; ramosissimum 703, 705, 709; ramosum 704. 706; ruderale, 698, 716; ruderale 8 completum 712; ruderale var. Ledebourii 708; ruderale & micranthum 700, sativum 699; Serra 716; sordidum 703; subdentatum 695, 696; texanum 707, 709, 711, 712; virginicum 696, 716. — Leptaleum filifolium 1266; filifolium var. longisiliquosum 1266. — Leptaspis urceolata 222. — Leptobryum 1153. — Leptolobium glabrifolium 833. — Leptochloa filiformis 263, 280; virgata 263, 280. — Leptocoryphium lanatum 271. — Leptospermum flavescens 1032. — Leptostachya flavida 410. — Lepturus repens 223. — Leskea catenulata 955; nervosa 955. — Leucanthemum atratum 1216, 1217. — Leucobryum acutifolium 98, 105; Boivinianum 116; Boryanum 101, 102; Cameruniæ 109; candidum 10%; capilatum 108, 109; Comorense 104, 106, 107, - 108, 109; cucullatum 97, 106; cucullatum var. Rutenbergii 106; Galinoni 111; glaucum 810, 953: Gueinzii 103; heterodictyon 116; Hildebrandtii 101, 102; irregulare 103; Isleanum 103, 10%; Isleanum var. molle 104, 105; javense 101; juniperoideum 112; læve 101, 102; madagassum 97, 101, 102, 103, 108, 109; 1328 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (me sÉR.), mauritianum 111; mayottense 98, 109, 111; molle 104, 105; neilgherrense 106; parvulum 10%, 110, 411; Perroti 102, 103; pseudo-midagassum 103, 108; reticulatum 10%, 105; Rutenbergii 101, 102; Sanctæ-Mariæ 107, 108, 109; selaginelloides 108, 109. — Leucodon sciuroides 719. — Leucoium bulbosum 210; Creticum 461; incanum A461; incanum maritimum 461; luteum 461; montanum Thalii 215; vernum 210, 493. — Leucophanes angustifolium 98, 112, 144; Hildebrandtii 98, 113, 11%, 115; mayottense 113, 114: Renauldi 114, 115; Rodriguezii 114, 115; Seychellarum 98, 112, 414. — Libanotis Ferula 307. — Licuala paludosa 228. — Ligusticum austriacum 308, 852; Mutellina 640; Peloponesiacum 307; simplex 640. — Ligustrum vulgare 375, 391, 649. Lilium album 211; Asphodeli radice 214; bulbiferum 211; candidum 211; convallium 730; croceum 798: floribus reflexis 211; Martagon 211, 798. — Limnocharia flava var. indica 372. — Limodorum abortivum 1492. — Limosella aquatica 311. — Linaria alpina 464, 791; cymbalaria 392, 730: Elatine 386, 472; erecla angustifolia 464; erecta latifolia 464; genistæfolia 386; minor 386; Muteli 1216, 1218; pumila 46%: simplex 386; spuria 472; supina 464; vulgaris 386, 464, 791. — Lindmania petiolata 864. — Lindsaya fumariæfoiia 1096; fumarioides 937, 1099; orbiculata 616; tenuifolia 616. — Linnæa borealis 212, 1291. — Linostoma scandens 1031; Siamense 1031. — Linum angustifolium 465; corymbulosum 33; humile 33; latifolium 465; liburnicum 33; narbonense 465; strictum 33; suffruticosum 465; tenuifolium 465; usitatissimum 465. — Liparis aculissima 36%; disticha 364; elegans 364; ferrugina 365; lacerata 365; Maingayi 365. — Lippia angustifolia 1159, 1160; aristata 1065; asperrima A054, 1157, 1158; Balansæ 1054, 1068; betulifolia 105%, 1156; bothrioura 1053, 1162; calliclada 1054, 1068; Chamissionis 1065; contermina 1053, 1054, 1157, A158; coriacea 1053, 1054, 1160; germinata 106%, 1157: globiflora 1157; globiflora var. geminata 1157; globiflora var. normalis 105%, 1157; graveolens 1156: Hasste- riana 1053, 1054, 1067, 1068; herbacea 1162; heterophylla 1054, 1159, 1160; hirta 1068; hypoleuca 106%; intermedia 1055; lasiocalycina A161; ligustrinia 1067; ligustrina var. paraguariensis 105%, 1067; lippioides 1065; longepedun- culata 1055: lupulina 1054, 1163, 1164; lupulina var. paraguariensis 1163; lycioides 1067; modesta 1055, 1158; Morongii 1055, 1159; obscura 1053, 1155, 1156; origanoides 1156; oxycnemis 1162; paraguariensis 1053, 1054, 1163; phæocephala 1053, 1054, 1158, 1159; phryvocalyr 1053, 1054, 1161, 1162; polycephala 1055; polycephala var. Aemilii 1053, 1054, 1155, 1156; polyce- phala var. genuina 4155; polytricha 1053, 105%, 1158; pumila 1055; purpurea 1065, 1066; Recolletæ 105%, 1156; renifolia 1163; reptans 105%, 1156; scaposa 1053, 1162; scaposa var. genuina 1163; scaposa var. melanocaulos 1053, 105%, 1163; sclerophylla 1053, 1067, 1068; sclerophylla var. crenato-dentata 1053, 1054, 4068; sclerophylla var. subintegra 1053, 1054, 1068; tegulifera 105%, 1156; tegulifera var. grisea 1156; tegulifera var. ovata 1456; tegulifera var. parvi- INDEX. 1329 folia 1156; tegulifera var. pedunculata 1156; trachyphylla 1055; tristis 1053, 1159, 1160, 1161; tristis var. aberrans 1053, 105%, 1160; tristis var. normalis 105%, 1160; turnerifolia 1054, 1157, 1158, 1159, 1160; turnerifolia var. angusta 1158; urticoides 1066; vernonioides 1162; villafloridana 1055; virgata 1066; virgata var. elliptica 1054, 1067; virgata var. laxa 1053, 1067: virgata var. platyphylla 105%. — Lissochilus leucanthus 1009. — Listera ovata 1193. — Lithospermum apulum 473: arvense 382, 474: officinale 382, 474: officinale var. minor 474; purpureo-cœruleum 382, 474. — Lithræa molleoides 65, 67. Lloydia serotina 495, 542, 798. — Lochnera rosea 193, 195. — Lolium mul- tiflorum 803; perenne 207, 803; perenne var. pauciflorum 803; temulentum 207, 803. — Lomaria arborescens 1091; atienuata 1093; costaricensis 1092; L'Herminieri 1093; Magellanica 1094: Meridensis 1093; obtusifolia 1091: onocleoides 1093; sessilifolia 1092; spectabilis 1092; spissa 1092: striala 4091: violacea 1091; Werckleana 1091. — Lonchocarpus fluvialis 893, 89%; Glaziovii 893, 894; nitidus 831, 832, 895. —— Lonicera alpigena 12, 746; cœrulea 640, 1177; nigra 640, 746; periclymenum 730; sempervirens 392: xylosteum 12, 746. — Lophatherum gracile 223. — Lopholæna cneorifolia 1021; disticha 1021; dolichopappa 1021: Dregeana 1021; platyphylia 1091; Randii 1021; segmentata 1021. — Loranthus chrysanthus 1028; heteranthus 1028; pentandrus 1028; pentapetalus 1028; Siamensis 1028. — Lotus affinis 736; corniculatus 635; cornieulatus var. alpinus 635; corniculatus var. ciliatus 635, corniculatus subsp. frondosus 4%; corniculatus var. versicolor 44; corni- eulatus « vulgaris; diffusus 730: lamprocarpus 44: pentaphyllus 736; sili- quosus 736; tenuifolius 44; uliginosus 635. — Loxsoma Cunninghamii 393, 399. — Loxsomopsis nov. gen. 393, 400, 1101; Costaricensis 393, 400, 938, 1101. — Luisia brachystachys 371; teretifolia 371. — Lunaria annua 462; biennis 543: rediviva 462, 543. — Lupinus lanatus 837; paraguariensis 830, 832, 836. — Luziola leiocarpa 262, 263, 277 ; peruviana 263, 264, 277; spiciformis 264; Spruceana 264; strieta 264. — Luzula albida 206; angustifolia 799; campestris 206; campestris var. sudetica 799; campestris var. vulgaris 799; lutea 799; mulliflora 799; nivea 799; nivea var. rubescens 799; pilosa 206; silvatica 799 ; spadicea 799, 1177; spicata 542, 799. — Lychnis alpina 463; coronaria 462: dioica 462; flos cuculi 463, 545; quadridentata 462, 464; segetum 462; sylves- Iris 462; viscaria 462; viscosa 462. — Lycium 1291; barbarum 384: Morongii 78, 79. — Lycopersicum vulgare 308. — Lycopodium annotinum 804; callitrichæfolium 937; clavatum 804: funiforme 937, 1099: Selago 108, 804; Selago var. recurvum 804. — Lycopsis Anguillaræ 507; arvensis 381, 473; branca Lupina 507; flore purpureo 473. — Lycopus europæus 467. 567, 793; europæus var. glabrescens 806; exaltatus 567. — Lygodium Japo- nicum 617; microphyllum 617. — Lysimachia lulea 470; nemorum 472, 795; nummularia 731; punctata var. verticillata 375; thyrsiflora 471; vulgaris 375. 470, 795. — Lythrum Hyssopifolia 465; Salicaria 638. BULLETIN DE L'HERBIER ROISSIER, no 42, à décembre 1904. 88 1350 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). Mann acutifolium 831, 892: acutifolium var. Clausseni 892; angustifolium 831, 892; brasiliense 478, 832, 892; eriocarpum 831, 832, 892; nicticans 478, 831, 892; oblongifoium 831, 893: spinosum 892; stipitatum 478. 831, 892. — Machaonia acuminata 87, 88. 175; brasiliensis 88, 175; brasi- liensis var. intermedia 175; spinosa 88, 175. — Macrosiphonia guaranitica 257; longiflora 193, 257; petræa 193, 196: pinifolia 257; pinifolia var. intermedia 257: verticillata var. 8 intermedia 257; verticillala var. petræa 196; verticillata var. à pinifolia 257. — Magnolia Balansæ 294: Griffithius 294. — Malaco- carpus crithmifolius 35. — Malcolmia Africana 126%; binervis 1264; contor- tuplicata 1264; contortuplicata var. curvala 1264: cornuta 1264; nana 1264: torulosa 1264; torulosa var. contortuplicata 1265. — Malva alcea 732; moschata 732; neglecta 546: rotundifolia 731; silvestris 546, 731. — Mande- villa lasiocarpa 196. — Manettia gracilis 87, 88, 90; Hassleriana 87, 90; ignita 88, 90; ignita var. £ angustifolia 91; ignita var. & cordifolia 90; ignita var. & glabra 90; ignita var. y micans 91; luteo-rubra 87, 88, 91; paragua- riensis 91: Rojasiana 87, 88, 91. — Mangifera indica 1028. — Manisuris granularis 265. — Mapouria alba 88, 176; alba var. fristis 176; corymbifera 87, 88, 176; mandiocana 87, 88, 176: Martiana 176; tristis 176. — Maranta grandis 361. — Marasmius androsaceus 719. — Mariscus albescens 224; microcephalus 224. -— Marrubium album 467; nigrum 467; peregrinum 573; vulgare 467, 572. — Marsilea quadrifolia 740. — Matricaria Chamomilla 301, 643, 1216, 1217; grandiflora 1020; hirsutifolia 1019; Parthenium 301. — Matthiola odoratissima 1259; ovatifolia 1259; Persica 1265. — Mayan- themum bifolium 730; bifolium var. minor 730. — Meconopsis cambrica 309. Medicago cinerascens 42; denticulata 478, 832, 837; denticulata « genuina 42; falcata 735; Gerardi 42; lupulina 5%7, 735; lupulina var. typica 42; lupulina # Willdenowii 42; minima y brachyodon A2; minima var. & mollissima 42; olivæformis 42; rigidula 42; sativa 42, 478, 735. — Meesia minor 582. — Melampyrum arvense 468, 565; cristatum 468; pratense 468, 792; silvaticum 792. — Melandrium diurnum 545; vespertinum 545. — Melanthera Baumii 1048; Schinziana 1018. — Melasma brasiliensis 28%, 291; rhinan- thoides 284, 291. — Melastoma Malabaihricum 1033; polyanthum 1033; sanguineum 1033; viilosam 1033. — Melica ciliata 207; Matsumuræ 523; nutans 207, 802; Onœi 523, 532; uniflora 207. — Melilotus alba 43: arvensis 547 ; dentata 43; Foucaudi 1224; indica 43; officinalis 43, 736, 832. 837; parviflora 43. — Melissa Calamintha 467; nepeta 467: officinalis 467, 569. — Mellitis melissophyllum 467, 794. — Melochia gracilis 70; gramini- folia 69, 71: hermannioides 69, 71; hirsuta 72; hirsuta var. tomentosa 69, 72; lacinulata 68, 69; Morongii 70; parvifolia 69, 70; pyramidata 69, 70; pyramidata var. Hieronymi 69, 70; sericea 71; stricta 69, 72; subcordata 72: tomentosa 69, 70: ulmarioides 69, 71: venosa 69, 70; venosa var. polysta- INDEX. 1331 chya 69, 70: venosa var. sericea 69, 71; venosa var. squarrosa 68, 71: venosa var. typica 69, 70. — Melodorum Balansæ 1070; nolyanthordes 1070. — Memecylon edule 1033; floribundum 1033. — Mendoncia {arapotana 313. — Mentha aquatica 466, 567, 793; arvensis 467, 567, 793: cataria 466; crispa 466; gentilis 466: pulegium var. rotundifolia 465; rolun- difolia 466; rotundifolia X silvestris f. 1216, 1218; sativa 466: silves- tris 466, 567; viridis 266; viridis X arvensis 1216, 1218. — Menyanthes trifoliala 717, 734. — Mercurialis annua 297, 1186; perennis 297, 1186. — Meridiana namcænsis 1023. — Mesechites trifida 196. — Mespilus arıa 746; chamæmespilus 746; eriocarpa 746; monogyna 13, 637, 746. — Mibora minima 605. — Miconia sp. 1279; albicans 127%, 1278; calvescens 1274, 1278: Chamissois 1274: discolor 1274, 1278; discolor var. subconcolor 1278; elegans 1274, 1278; fallax 127%: Langsdorffü 1274, 1278; paraguayensis 1273, 1274, 1278; paraguayensis var, angustifolia 1274, 1279: prasina 1274: pteropoda 1279; pusilliflora 1274: staminea 1274, 1278; staminea var. parvi- folia 1278; theæzans 1279; theæzans var. vulgaris 1274, 1279. — Microlepia rhomboidea 616; Speluncæ 616. — Micromeria cristata 677, 687; serpyllifolia 968. — Micropus pygmæus 722; supinus 722. — Microstylis calophylla 364: congesta 364; Maingayi 365: macrochila 36%; prasina 36%. — Mildeella bryoides 250. — Millefolium aqualicum 303: terrestre 303. — Mimosa acerba 479, 480, 551; acerba var. &# minor 551: adenocarpa 957; Alleniana 558; asperata 480, 556; axillaris 549; Balansæ 480, 488; Balansæ var. robusta 479, 488 ; barbigera 480, 488; Burchelli 480, 555; callosa 480, 550; callosa var. microphylla 479, 550: cinerea 480, 556, 557; colubrina 561; conferta 480, 551 ; conferta var. guaranitica 479, 552; conferta var. multifo- hiolata 479, 551; cordistipula 480; cordistipulata 555: daleoides 480, 554: diversipila 480, 55%: distans 488, 489, 549; dolens 549; dolichocephala 548 : echinocarpa 479, 480, 488; elliptica 480, 556: eriophylla 480, 551: filiformis 555; flagellaris 480, 489; gracilis 555, 556; graminiformis 479, 480, 555: guaranitica 479, 480, 555; Hassleriana 479, 480, 557: hexandra 479, 55%; hexandra var. Vepres 479, 555; hirsuta 480, 483; hirsutissima 479, 480, 488: hirsulissima var. pseudodistans 479, 488: incana 479, 480, 55%; invisa 480, 556, 557: invisa var. echinocarpa 586; leptantha 556; lupinoides 479; 480, 483, 489; macrocalyx 480, 489; macrocephala 489; maracayuensis 479, 480, 557 ; meticulosa 480, 549, 550; meticulosa var. genuina 549; meticulosa var. microphylla 550; meticulosa var. petiolaris 549; millefoliata 479, 480, 993; millefoliata var. glaberrima 479, 554; misera 556; monadelpha 479, 480. 555; Morongii 488; nuda 479, 480, 487: oblonga 480, 487; oligophylla 480, 551; orthacantha 488; papposa 480, 551 ; papposa var. uninervis 479, 551; Paraguariæ 480, 554; paucifolia 555; paupera 480, 548; paupera var. longepedunculata 479, 548; pedunculosa 480, 489; peregrina 560; petiolaris 553; petrea 479, 480, 548; plumosa 480, 55%; polycarpa 480, 488; polydactyla 1332 BULLETIN DE LHERBIER BOISSIER (2me SER.). 4188; procurrens 488; Regnellii 280, 553; Regnellii var. aculeata 479, 553; reptans 480, 489, 548; rigida 479, 480, 551, 552; sabulicola 479, 480, 548; Selloi 557; sepiaria 480, 55%; serpens 479, 480, 555; serpens var. glabri- folia 555: setistipula 480, 550; somnians 480, 556; subsericea 480, 552; subsericea var. hirsuto-strigosa 479, 552; subsericea var. oblonga 479, 553; subsericea var. sirigosa 479, 552: subsericea var. strigoso-aculealu 479, 552: trijuga 556; uliginosa 479, A80, 557: Velloziana 480, 481, 486; Velloziana var. alrostipulata 479, 487; Velloziana var. genuina 486: Velloziana var. glaberrima 479, 486; Velloziana var. guarantiica 479, 487; Velloziana var. inermis 79; Velloziana var. Malmeana 479, 487; viscosa 480, 487: viscosa var. inermis 479, 487. — Miscanthus coreensis 531, 532; japonicus 526; Matsumuræ 522, 532; Malsumuræ var. longiberbis 532; purpuracens 532 : sacchariflorus 530 ; sinensis 526, 532; sinensis var. formosanus 596. — Mitracarpus frigidus 88, 89, 191: frigidus var. + genuinus 191; frigidus var. glaberrimus 87. 88, 191; frigidus var. ? Humboldtianus 191; frigidus var. y Salzmannianus 191; Hasslerianus 87, 88, 191; parvulus 87, 88, 190: Selloanus 88, 89, 190, 191: Selloanus var. latifolia 190; virgatum 190. — Mniobryum albicans 1244; albicans var. glaciale 1244; carneum 1243, 1244. — Mnium affine var. elatum 718; cuspidatum 718, 95%; punctatum 954: rostratum 95%; serratum 95%; undulatum 718, 95%. — Moœæbhringia muscosa 545; sedoides 471, 472; irinervia 545. — Molinia cœrulea var. depaupe- rata 802; cœrulea a. littoralis 802; cœrulea var. subspicata 802; japonica 923. — Mollia aristata 441. — Molopospermum cicutarium 640. — Monnina stenophylla 913. — Monochoria hasiata 229; vaginalis var. plantaginea 299. — Montia fontana 471. — Moræa angusta 1003; punctata 1003. — Mou- geotia polystachya 70. — Moutabea guyanensis 913. — Mucuna 904. — Muellera Glaziovi: 831, 893; Glaziovii var. comlanea 830, 89%; Glaziovii var. precox 830, 89%. — Mulgedium alpinum 646, 1179. — Musa sapientum 231. — Muscari botrvoides 209: ciliatum 1196; comosum 209, 14195; Motelayi 1223: racemosum 209, 1196. — Mussænda spinosa 172. — Myagrum perenne 212; saxatile 215. — Mycena adonis 1290. — Myosotis alpestris 382, 607: arvensis 473; cæspitosa 650; hispida 383; intermedia 382; Lappula 474: palustris 473, 650: palustris var. cæspiticia 650; palustris var. strigulosa 650: silvatica 382, 718. — Myosurus minimus 312. — Myracodruon Urundeuva 68. — Myricaria germanica 1216, 1217, 1221, 1222: sermanica var. erecla 1221: germanica var. patens 1221: squamosa 1221, 1222. — Myriophyllum spicatum 303; verticillatum 303. — Myrocarpus fastigiatns 478. 830. 831. 83%; frondosus 476, 278, 831. 83%. NS. incomparabilis 718; juncifolius 210: majus 210: poeticus 717. 718: pseudo-Narcissus 210, 493, 717. — Nardus celtica 308: montana 398: INDEX. 1333 stricta 205, 717, 718, 803. — Nasturtium officinale 543, 1261: palustre 543; pyrenaicum 543. — Neckera complanata var. pennata 955: crispa 496, 718, 955; pennata 955; turgida 138. — Nelumbium Caspicum 1086: speciosum 1086. — Neottia Nidus avis 1192. — Nepeta calaria 466, 571: nepetella 466: nuda 466, 571. — Nephelaphyllum tenuiflorum 264. — Nephrodium refractum 967: rufopunetatum 961. — Neptunia hexapetala 558; plena 489, 598; pubescens 480, 558; triquetra 480, 558. — Nerium Oleander 193, 747. — Neyraudia madagascariensis 223. — Nicolasia affinis 1014: heterophylla 1015; Lugardi 1015. — Nicotiana glauca 78, 85: longiflora 78, 85; Tabacum 78, 85. — Nierembergia angustifolia 78, 86. — Nigella arvensis 304: arvensis 8 glauca 1082: damascena 30%; hispanica 30%; oxvpetala 7 tenuifolia 1082. — Nigritella angustifolia 798; angustifolia var. rosea 798; X suaveolens 117%. — Niphobolus adnascens 611: polvdasiylon 614. — Nissolia fruticosa 832, 881. — Nitella tenuissima var. Foucaudi 1225. — Nonnea pulla 381; laurica 381. — Nuphar lutea 459. — Nux juglans 744; Metella 509. — Nymphæa alba 459, 1086; alba var. intermedia 717, 718: Jutea 459: lotus 1086. D iridifolla var. brevifolia 365. — Obione pedunculaia 578: verrucifera 578. — Ochrobryum Boivinii 400, 109, 110; Normandi 490; Rutenbergii 109, 106; Sakalavum 99. — Octoblepharum africanum 118: albidum 97, 98, 138. — Octodiceras Julianum 816. — Odontites glutinosa 564; rubra 56%. — Odontonema adenostachyum 404: variegatum A404. — Œnanthe Foucaudi 1224. — Œnothera biennis 471. — Oldenlandia thesiifolia 89, 90. — Olea europæa 509. — Oleandra nodosa var. caudata 964. — Olyra cordifolia 262, 276: latifolia 262, 276: paniculata 276; pauciflora 264; semiovata 262, 276; semiovala var. pubiflora 276. — Oncophorus virens 138, 144, 580. — Onobrychis 739; saliva 13: viciæfolia 13. — Ononis antiquorunt 40 ; arvensis 742; columnæ 742; minutissima 742; natrix 742; rotundifolia 738; spinosa 742. — Onopordon acanthium 741. — Onosma echioides 381, 473: polyphyllum 381; stellulatum 381; stellulatum var. angustifolia 381. — Onychium Japonicum 612. — Cphrys arachniles var. explanata 1215, 1219; arachnitiformis 1215, 1219; cornuta 1191; «strifera var. cornuta 1194. — Oplismenus compositus 222, 528: selarius 262; sylvaticus 264, 275. — Orchis angustifolia 1491: bifolia 8441; Comperiana 1191 : coriophora 1191; fusca 1191: iberica 1191 ; laxiflora 1191; maculata 797; mascula 797; militaris X iridentata 807; Morio 797. 1191; pseudo-Sambucina 1191; purpurea 608; sambueina 797; Simia 718, 14191: tridentata var. commutata 807. — Oreoweisia Bruntoni 664: serrulala 138, 664. — Origanum vulgare 466, 567, 793; vulgare var. slabrescens 793, 806. — Orlaya grandiflora var. montana 1225; grandiflora var. Palassoni 1225. — Ornithogalum dipcadoides 999; fimbriatum var. ciliatum 1194: graciles 999; iuteum 210 ; minimum 999 ; Narbonense 119% ; pyrenaicum 210, 1334 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (Zme sÉR.). 1193; Sintenisil 1074; spicatum 210: umbellatum 210, 507, 1194. — Ornithopo- dium 739. — Ornithopus perpusillus 739. — Orobanche Ægyptiaca 676; ARgyp- tiaca % tricholoba 676, 687; Ægypliaca # typica 676; alba 565, 683, 687; alba var. bidentata 683; alba var. Raddeana 683: alba var. rubra 683; alpigena 681; amelhyslea 684; amena 680; Anatolica 682, 687; arenaria 678; Bungeana 677; cærulescens 678; cæsia 678; cæsia var. & borealis 565: camplolepis 679, 680; caryophyllacea 681, 687; cernua 678, 679; cernua var. Cumana 565; cernua var. desertorum 679; cernua var. subgrandis 679; cernua var. typica 679; Cili- cica 677: cistanchoides 673, 680; cœlestis 676, 687: cœlestis var. confinis 677; ceelestis var. Persica 677: coelestis var. typica 677; connata 685; crenata 566, 68%; cumana 679; Cypria 682, 687; Cypria var. Pterocephali 682, 687; Epithy- mum 683; fuliginosa 685; glabrala 683; Grisebachii 68% ; hadroantha 684 : Hederæ 966, 685; Heldreichii 677; Kotschyi 680; Kotschyi var. 5 multiplex 680; Kotschyi var 8 spectabilis 680; Kotschyi & typica 680; Kurdica 682; lavandulacea 676: leucopogon 683; lutea 681 : major 565; minor 685: mutelii 675; mutelii var. 8 angustifolia 675; mutelii var. à Sinaica 675: mutelii var. 7 spissa 675; mutelii var. z Lypica 675; nana 67%; oxyloba 676: Palæstina 684, 685: Picridis 685; pogonanthera 679: pubescens 68%; purpurea 678, 687; purpurea var. Millefolii 678; purpurea var. typica 678: Raddeana 683, 687; 1amosa 674; Rapum 793; Schultzii 676; serraiocalvx 676: Séntenisii 673, 680; speciosa 68%: spectabilis 680; striata 68%; stricta 675: Teuerii 681; tineloria 685; versicolor 684, 687; versicolor var. homochroa 68%: versicolor var. iypica 684; vulgaris major 841; Wiedemanni 683. — Orobus 738: angustifolius 739: luteus 739; niger 740; sylvaticus 739: tuberosus 739; vernus 739. — Orthothecium intri- catum 138; rufescens 955. — Orthotrichum affine 584, 95%, 1440, 1143, 1144; anomalum 953, 1139, 1441: appendiculatum 138: Braunii 1140, 1142: callistomum 585; eupulatum 1140, 4141; diaphanum 1140, 1144; fallax 1143; fastigiatum 1140, 1443; fastigiatum var. 3 appendiculaium 1144: fastigiatum var. y neglectum 114%; gymnostomum 11441, 1145: leiocarpum 496, 954, 1140, 1143; leucomitrium 953, 1140, 1442; Lyellii 1144, 1145; nudum 1140, 4144: obiusifolium 1444, 1445; pallens 1140, 4142: paiens 95%, 1440, 1142; pulchellum 4140; pumilum 954, 1140, 1143: rivulare 1140; Rogeri 4140: rupestre 1441, 1144: rupestre var. y Sehlmeyeri 114%: saxatile 953, 1440, 1144: Schimperi 1140, 1142, 1143; speciosum 954. 1149, 1444: siramineum 585. 1140, 1142; Sturmii 114$, 1145; tenellum 4140, 1143: urnigerum 138. 1140, 1144; Winteri 1140. — Oryza hexandra 277; lalifolia 26%; perennis 264: sativa 222: subulaia 263. — Osmanthus Aquifolium 1180. — Osmunda regalis 495, 80%. — Ossæa aınvgdaloides 1274, 1279: amygdaloides var. ambigua 1274. 1280; marginaia 1274, 1280: sanguinea 127%, 4280; sanguinea var. va'idifohia 1274, 1280. — Othonna disiicha 1021. — Quratea hexasperma 76; hexasperma var. # Planchonii 77: inundata 76: olivæformis 76. — Oxalis acetosella 547, 735; corniculata 547, 735, 1216, 1217; vervecina 508. — Oxyria digyna 796. -— Oxytropis Foucaudi 1224. INDEX. 1335 Po corallina 733: officinalis 733: peregrina 733. — Palicourea crocea 88, 178; crocea var. y confusa 178; crocea var. + genuina 178; crocea var. parviflora 178: cujabensis 178; fulgens 179: Hassleriana 87, 89, 178: parvifolia 179; vrigida 87, 88, 89, 177; rigida var. aurata 178; rigida var. paraguariensis 177. — Paliurus australis 39. — Pandanus odoratissimus 220 : Siamensis 220; teetorius 220. — Panicum adustum 263, 271; adustum var. leucotrichum 271: adustum var. phæothrix 271: amplexicaule 263, 272; auri- eulatum 264: barbatum 222; brevifolium 27%; capillaceum 262, 274; capillare 264 ; cayennense 262, 273; cayennense var. quadriglume 273; chloroticum 263, 272; colonum 222 ; compactum 273; Crus Galli 204, 206, 263, 271, 801; cuya- bense 262, 263, 271; cyanescens 274; decipiens 262, 263, 272: demissum 264; exaratum 262, 263, 271; flavescens 222; flavum 275; Gerdesii 262, 263, 271: glaucum 206, 275: glutinosum 273; grumosum 263, 272; heteranthum 222: imberbe 275: inconstans 275; indicum 222, 528; insulare 263, 271; inter- ruptum 222; lanatum 262, 273; lanalum var. sorghoideum 273; latifolium 262, 272; laxum 263, 272; leucopheum 271; macrostachyum 276; Megiston 262, 263,273; Myosurus 262, 265; Myuros 272; neurodes 528; numidianum 263; olyroides 262, 263, 273; ovalifolium 222, 274; paludosum 525, 528; parvifo- lium 262, 274; parvulum 528; patens 528; paucispicatum 264; phæothrix 271; pilipes 222; pilosum 262, 272; plicatum 528; proboscideum 273; procurrens 262, 274; proliferum 264; radicans 222, 528: recalvum 26%; repens 222, 262, 263, 273; Ridleyi 222; rivulare 26%; sanguinale 263; sanguinale var. Timo- rense 222, 528; sarmentosum 222; Schmidtii 222; Sciurotis 263; setarium 275; sorghoideum 273; spectabile 264: stenotaphroides 526 ; stoloniferum 262, 272; subglobosum 262, 263, 274; sulcatum 263, 271: tenuissimum 278; timorense 528; trichanthum 264, 273; trigonum 222; fristachyum 525: versicolor 263, 273; verlicillatum 206; vestitum 264; vilioides 263, 272; violascens 523; vir- gatum 26%; viride var. reclinatum 801: zizanioides 222, 273. — Papaver alpinum 96, 309; arenarium 1087; argemone 309; Armeniacum 1087; auran- tiacum 309; bracteatum 1087; chelidoniæfolium 1087; chelidoniæfolium var. tenuisectum 1087; hybridum 1088; lævigatum 1087; lævigatum subv. læviga- tissimum 1087; lævigatum var. seiulosa 1087; lasiothrix 1087; macrostomum 1087; pavoninum 1088; rhœas 309, 543; somniferum 309; spumeum 507, tenuifolium 1087. — Paphiopedilum Appletonianum (pedilum) 362; Appleto- nianum var. Poyntzianum 362; callosum 362; callosum var. Schmditianum 362: exul 362. — Pappophorum Hassleri 262, 263, 280; laguroideum 264; mucro- nulatum 264, 281. — Paradisia Liliastrum 542, 798. — Parietaria diffusa 1187; judaica 1187; lusitanica 1187; officinalis 297, 797, 1187. — Paris qua- drifolia 308. — Parkinsonia aculeata 478, 562, 823. — Parlatoria rostrata 1266. — Parmelia cetrata 135; chlorina 135; flava 136; levigata 136; Minarum 135: Nilgherrensis 135: perforata 135; proboscidea 135; proboseidea var. orna- 1336 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SÉR.). tula 135; subcaperata 135. — Parnassia palustris 544, 731. — Paronychia argentea 727. — Parsonsia leptocarpa 260. — Paspalum adspersum 264; bar- batum 263, 270: barbatum = glabrum 270: Bergi var. leiophyllum 264; comans 263. 26%; compressum 262, 263, 270; conjugatum 263, 268; densum 269; dilatatum 262, 268; dilatatum var. 2 parviflorum 268; dissitiflorum 262, 263, 270; distichum 222, 528; elephantipes 264; erianthoides 264: erianthum 264, 269; fasciculatum 262, 263, 269; fasciculatum £ glabratum 269; flaccidum 264: Hassleri 262, 263, 268; hians 26%; inæquivalve 264: intermedium 264; Larra- nagai 264; lividum 26%; longifolium 222: maculosum 262. 263, 269; malaco- phyllum 262, 263, 268; multiflorum 262, 263, 269; notatum 263, 269; pani- culatum 26%; platycaulon 270; pleostachyum 262, 263, 268; plicatulum 263, 269; plicalulum var. oblongum 269; plicatulum var. robustum 269; potamium 264; quadrifarium 263, 263, 269; repens 263, 264 ; rugulosum 264; scoparium 264; scrobiculatum 222, 528: simplex 264; stellatum 263, 270; trachystachyum 26% ; uncinatum 26%; verrucosum 262, 263, 270; virgatum 264. — Passiflora capsularis 62; chrysophylla 61 ; chrysophylla var. concepeionis 61: chrysophylla var. hastata 61: chrysophylla var. typica 61; cincinnata 62; cincinnata var. imbrieata 62; cœrulea 62, 63; cœrulea var. « Regnellii 63; Giberti 62; Hassle- riana 62; Hassleriana var. grandifolia 62; Hassleriana var. paraguariensis 62; Maximiliani 62; Maximiliani var. expansa 62; Maximiliani var. retusa 62; organensis 62; rotundifolia 62; tricuspis 61; tricuspis var. brevifolia 61; vio- lacea 63. — Pastinaca latifolia 306; sativa 306. — Pauletia cheilantha 689; cuyabensis 689; mollis 689; rufa 689. — Pedicularis cæspitosa 792; cenisia X tuberosa 1216, 1218; comosa var. Sibthorpii 565: palustris 718; X Rouyana 1216, 1218; silvatica 1291 , tuberosa 792. — Peganum crithmifolium 35; Har- mala 35. — Pellæa Bridgesii 612; Fauriei 612. — Pellia Neesiana 582. — Peltigera americana 135. — Peltophorum Vogelianum 478, 562, 829. — Pemphis acidula 1031. — Pennisetum nervosum 264; setosum 26%. — Penta- trichia petrosa 1018. — Penthea minor 1008. — Pentzia calva 1020; mono- cephala 1020 ; sphærocephala 1020; virgata 1021. — Peplis portula 471. — Pes columbinus primus 507; leonis 732. — Petasites albus 493. — Petrocallis fenestrata 1271. — Petroselinum sativum 640. — Petrosimonia brachiata 579; crassifolia 579: volvox 579. — Petunia cæsia 78, 86: violacea 78, 85. — Peucedanum alsaticum 305; Ostruthium 640. -— Peziza aurantia 1290. — Phaca alpina 635. — X Phagnalon hybridum 1215, 1217 : sordidum 1225: sordidum X saxalile var. telonense 1215 : sordidum X telonense 1217; telo- nense var. ambiguum 1215, 1217, 1225. — Phalænopsis alboviolacea 371: cornu-cervi 371; esmeralda 371; fuscata 371; Regnieriana 371. — Phalangium Liliago 208, 717; ramosum 208; serotinum 210. — Phalaris arundinacea var. pieta 523; aspera 205. — Pharus angustifolius 262, 276; glaber 262, 276; lati- folius 263; micranthus 262, 277. — Phascum acaulon 495; crispum 495; cur- vicollum 250, 495; cuspidatum 249, 952: cuspidatum % piliferum 250; Floer- INDEX. 1337 keanüm 249 ; piliferum 250 ; subulatum 495. — Phaseolus appendiculatus 831, 907; asper 908; asper var. coriaceus 908; bracteolatus 831, 1052; campestris 909; Caracalla 832, 907: clitorioides 831, 908, 1052; clitorioides 8 modestus 908; coriaceus 908; erythroloma 831, 1051, 1052; firmulus 832, 908; lasio- carpus 832, 909; lasiocarpus var. Balansæ 832, 909; lasiocarpus var. /gati- mianus 830, 909; linearis 831. 908; linearis var. coriaceus 831: linearis var. 8 latifolia 908; lobatus 832, 907; longepeduneulatus 831, 1051; longifolius 831. 832, 909: lunatus 478, 832, 907; Martii 831, 832, 1052; membranaceus 831. 907; monophyllus 832, 909; monophyllus var. paraguariensis 830. 909; oblon- gifolius 831, 908; ovatus 909; ovatus var. glabratus 909; panduratus 831, 832, 909; peduncularis 831, 832, 908; pius 831, 832, 907 ; prostratus 831, 1052: prostratus & anguslifolia 1052; rufus 831. 1052; semierectus 832, 1051; semi- erectus & angustifolia 1051; semierectus subhastata 1051; truxillensis 831, 908; vulgaris 478. — Phelipæa Biebersteinii 687: cærulea 678; coccinea 673, 685, 687; flava 686; foliata 687; lanugina 678; lavandulacea 675; lutea 685; Millefolii 1216, 1218; tinctoria 685. — Phellandrium aquaticum 307: mutel- lina 305. — Philadelphus coronarius 743. — Philonotis alpicola 138, 815; Arnellii 138: fontana 718. — Phlegmacium glaucopus 1290. — Phieum alpinum 523, 801; alpinum var. subalpinum 801; nodosum 204; pratense 204. — Phlomis fruticosa 57%; herba-venti 574: Nissolii 678, 687; tuberosa 574. — — Phenix paludosa 238; Siamensis 223. — Phoenixopus muralis 646. — Pholidota imbricata 36%. — Pholiota lucifera 1290: unicolor 1290. — Phrag- mites communis 13. — Phreatia listrophora 369. — Phrynium capitaium 361: dichotomum 361; minus 361. — Phyllostachys bambusoides 529; Fauriei 525. — Physalis Alkekengi 308, 384; angulata 78; brasiliensis 78, 79; heterophylla 78, 79; pubescens 78, 79; viscosa 78, 79. — Physcomitrella patens 248. — Physcomitrium acuminatum 1150, 1151: eurystomum 1150, 1151; pyriforme 496, 1150, 1151: sphæricum 1150, 1151. — Physoptychis gnaphalodes 1267. — Phyteuma betonicifolium 648: hemisphæricum 212, 495, 541, 648, 1176; orbiculare 212, 607, 648; Scheucnzeri 648: spicatum 13, 212, 648. — Picea excelsa 4. — Picris hieracioides 298, 645. — Pilocarpus pinnatifolius 1284: Selloanus 1280, 1284; Selloanus var. gracilis 1280, 128%; Selloi 1981. — Pilo- sella major 722. — Pilularia minuta 1216, 1219. — Pimpinella dioica 305; magna 307; saxifraga 307, 640. — Pinanga maculata 228. — Pinguicula alpina 79%; flavescens 470; grandiflora 795; vulgaris 470, 79%. — Pinus abies 4; hale- pensis 749; montana var. Mughus 803; montana var. Pumilio 803; Pumilio 580; silvestris 392. 749, 803, 1290. — Piper macropodum 1026; polysyphonum 1026. — Piptadenia Cebil 485; colubrina 480, 561 ; communis 483; Hassleriana 480, 560; Hassleriana var. fruticosa 480, 560; macrocarpa 478, 479, 480, 559: macrocarpa var. Cebil 479, 485, 560; macrocarpa + genuina 559; macrocarpa var. y vestita 479, 480, 560: nitida 559; paraguayensis 479, 552: peregrina 480, 560: peregrina var. falcata 480, 561 : rigida 478, 479, 480, 559. — Pipto- BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n° 12, 5 décembre 190%. 89 1338 BULLETIN DE LÜHERBIER BOISSIER (2me sfr.). chætium panicoides 264. — Pirus communis 14, — Pistia stratiotes 228. — Pitcairnia brachysperma 622, 623 ; corallina 623; elléptica 62%, ferruginea 628 ; suariterma 623; Kalbreyeri 627: inermis 626; lancifolia 625; lutescens 626 ; nobilis 623; palmoides 626 ; rigida 625; sceptriformis 228; Sodiroi 622; Weber- baueri 627, Werckleana 622. — Pithecolobium affinis 483; cauliflorum 479, 482; divaricatum 482; fragrans 483; glomeratum 482; quaraniticum 479, 483; Hassleri 479, %80, 483; multiflorum 479, 482, 483; multiflorum var. brevipedunculata 483; niopoides 483: paraguayense 559; pendulum 483; reductum 479, 482; Samıan 479, 480, 482; Saman var. £ acutifolia 482; scalare 478, 480, 482; scalare var. hirsuta 482. — Pittosporum Balunsæ 1071. — Plagiochila abdita 1198; abrupta 1200; abscedens 1199, 1207 ; abyssinica 156, 593; acanthoda 1199, 1205; aculeata 779; adiantoides 1201; affinis 1200; aliena 1202; ambigua 985, 4201 ; amboinensis 23; ambusta 1198; amicta 1202; amena 1199; amplexicaulis 1206; amplifolia 155, 353; Anderssonii 1199, 1209; andicola 1203; andongensis 155, 351; angulata 975, 988; angulifolia 1201; angustisedens 1201; ankefinensis 15%, 162; annotina 599, 784; ansata 975, 1197; apicalis 1199, 1211; apiculata 790; arbuscula 599, 781, 785; arcuata 1199, 1207; ariquensis 97%; armata 155, 359; arrecta 1204; asperifolia 1204 ; auriculata 20; axiliaris 1203; azuayensis 1203; bahiensis 1203; Banksiana 599, 787; bantamensis 22; barbadensis 1206; Barteri 15%, 164; barutana 1199, 1208; Beckettiana 599, 782, 788; bellenderiensis 598, 601; Berthieui 151, 591; Bescherelleana 15%, 158 ; biapreulata 1202; biceps 12014 ; bicornis 1200; bifaria 1204; biserialis 599, 788; bispinosa 975, 982; bispinosa var. Gayana 983; Boissieri 1203; boliviana 1204; Bonplandii 1203; Boryana 154, 163; Brauniana 29, 30; Breuteliana 1200; brevicalycina 1200; Brotheri 598, 775; brunneola 154, 16%; bryopteroides 1201 ; bueensis 15%, 345; Bunburyi 1200; calomelanos 120%; Cambouéna 156, 589, 594, 595; candelabra 156, 595; canelensis 1203; capensis 155, 350; capilliformis 120%; carduifolia 155, 357; caudata 1201; cava 1199, 4243; centrifuga 1204; Chenagonii 154, 158; chilensis 975, 982; chiloënsis 974, 976; chimborazensis 1199, 1241; chonotica 980; Cinchone 1203; cipaconensis 1203; circinalis 599, 782, 788; circumdentata 598, 778; clavatosaccala 25; Colensoi 598, 599; collicalyx 155, 354; combinata 153; compressula 120%; confertissima 1200; conjugata 599, 973; connata 1200; connexa 599, 973; connivens 1200; conspicua 1200; contingens 1200; contorta 1199, 1219; conturbata 598, 778; corrugata 1203; corymbulosa 155, 353; crispata 1203; erispierista 156, 596; crispulo-caudata 15%, 347; cristata 1200; cristatissima 1200; eristato-dentata 154, 160; Crollii 155, 356; cucullata 1200; cucullifolia 1204; Cuervina 1203; cultrifolia 1200; Cumingiana 32; decurrens 156, 592; decurvifolia 598, 779; deltoidea 598, 782, 784, 786; dendroides 789; denudata 1202; Deppeana 1202; depressa 1199, 1211 ; dierana 588; Didrichsenii 26: diflexirama 1200; dilatata 1202; dimorpha 1202; disticha 1200; divergens 154, 349: diversispina 1203; dominicensis 4203; drepanophylla 155, 588; INDEX. 1339 dschaggana 156, 355, 596; dubia 1199, 1209: dura 789, 975, 987; duricaulis 975, 984; Duriei 1206; Dusenir 97%, 979, 981; Eatoni 29; echinella 1201; effusa 155, 358, 589; elata 975, 1198; electa 1201; emarginata 161, 1206: Engleriana 155, 358; ensiformis 1203; equilans 974, 978; ericicola 155, 590; estipulata 29; Evansii 135, 354; expallescens 15%, 167; expansa 1202; fagicola 974, 977, 978; fallax 1200; fasciculata 598, 779, 786; fastigiata 1206; Ferdinandi Mulleri 598, 777; filicicola 155, 351; fimbriata 153; flabellata 156, 991; flabellifrons 4203; flaccida 1202; flavescens 1203; florida 1200; fragilis 120%; frausa 1203; frontinensis 1201; Funkiana 4200; fuscella 599, 786: fusco-lutea 1203; fusifera 154, 159; gavana 1202: Gayana 988; geminifolia 34: geniculata 1206; Germani 120%; gebbiflora 155, 590; gibbosa 1201; gigantea 398, 780; Giulianettii 30; gracilicaulis 4199, 1205; grandicrista 1203; granditexta 15%, 165; gregaria 599, 787; guadalupensis 1206; Guilleminiana 1200; gymnotis 1200; haätensis 1203; Helmsii 598, 782; hemicardia 788; Henriquesii 154, 348; Herminieri 1202: heterodonta 974, 976, 986; heteromalla 975, 981 ; heterophylla 1202; Heudelotiana 15%, 168; Hochstetteri 153, 156; homochroma 1203; Hookeriana 1202; horrida 1204; Howeana 599, 783; huatuscana 1199, 1208; Humboldtiana 1204; Husnoti 1199; hylæcætis 1199; hypnoides 1200; hystrix 1202; imerinensis 155, 589; implexa 120%; impluviata 1201 ; incerta 155, 357, inerassata 4199, 1209; increscenlifolia 120%; incurvicolla 599, 785; irregularis 1202; Jacquinotii 97%, 979; jamaicensis 1202; Jamesoni 1203; Jelskii 1203; Jungneri 155, 349, 350; Keckiana 1200; Kingiana 783; Kirkii 598, 775; læla 787, 788; lætevirens 1201; lamellistipula 4200; Lastii 194, 346; latifolia 1901; latifrons 975, 984, 986; Lechleri 975, 1197; Lecontei 154, 165; Ledieui 15%, 161; Leguillovii 984: leptophylla 120%; lignicola 1201; ligulata 154, 347; lobulata 18; loloënsis 15%, 166; longifissa 1202; longiflora 974, 975, 978; longispica 21; longissima 975, 984, 987; longistipula 25; Lorentziana 1499, 1210; Zufeola 1199; wacra 120%; macrostachya 1203; macrotricha 1499; madagascariensis 156, 59%; maderensis 155, 350; Mandoni 154, 162; maranguana 155, 351; marionensis 1199; mascarena 154; mauritiana 155, 359, 586, 587; mauritiana var. angustifolia 359; Maximiliana 120%; media 20, 29; Meyeniana 23; Micholilzii 21; microdictyum 598, 777; micropteryx 4201; minutula 975, 986; miokensis 2%; miradorensis 1200; Modiglianii 27, Molleri 4154, 163; mollusca 1202; Münkemeyeri 15%, 160; Montagnei 1201; montana 1199, 1214; Moritziana 1199, 1213; moschiensis 154, 346; Mülleriana 1199, 1212; multifurcata 598, 600; multispiea 155, 590; mutabilis 27; mutila 1204; natalensis 15%, 166; neckeroidea 155, 356; Neesiana 974, 980, 984; neglecta 1200; nemophila 15%, 167 ; nicobarensis 19; nigra 31; nodutexla 155, 355; Notarisii 975, 983; notha 1204; notidophila 1201; Novæ Guineæ 19; OErstediana 1199; olivacea 1200; opistothona 790; opposita 31; oppositifolia 153; Orbigniana 1200; oresitropha 1203; ovata 1203; ovato-trigona 155, 349; oxyphylla 1202; pachoënsis 1201; 1540 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2e sür.). pachycephala 32; pachyloma 1202; pacimonensis 1202; patagonica 1198; patentispina 28; paucidentata 161; paupercula 1201; Pearceana 1201 ; Pearsoni 346; pellucida 1201: pensilis 1200; permista 1203; Perrotana 155, 586; pichinchensis 1201: pinnata 1202; pinniflora 155, 589 ; planifolia 1200; plicata 1200; pluma 18; procera 1201; prolifera 599, 974; prostrata 15%, 168; Puiggarii 1199; punclualis 4200 ; pusilla 699, 790; queenslandica 598, 600; Quelchii 1201; Quintasii 155, 586; Raddiana 1203; radiculosa 598, 778; ramosissima 599, 789; rectangulata 975, 986; relicta 1203; remotidens 975, 985; Renauldii 153, 156; retrorsa 1202; retrospectans 599, 790; revolvens 1204; riojaneirensis 1200; Robinsonti 24; robusta 975, 983, 984; Rodriguezii 155, 988: rosana 1202; rotundifolia 15%, 157: rubescens 1200, 1209, 1210: rufoviridis 1202; runssorensis 155, 352; Rusbyi 1201; Ruspoliana 156, 595: Rutenbergii 359; Rutlandii 598, 776; Sacculata 21 ; saliuensis 1203; sarmentosa 15%, 158; saxicola 1202 : Schiedeana 1201: Schimperiana 593; Schlimiana 1199, 1243; Seemanni 24; semiamplexicaulis 126%; serrata 1200; siamensis 28; Sikoræ 155, 587; Sinclairii 598, 776; sinuata 1200; sinuosa 156, 597; soratensrs 1204; sparsa 15%, 157; speciosa 1203; spectabilrs 1203; sphalera 1198; spinifera 1204; Sprenger‘ 154, 345; squamulosa 156, 597; Staudtiana 155, 352: Stephanii 22; Siephensoniana 598, 781; slictæcola 975, 982; stolonifera 1203; straminea 975, 985: strieta 1201; strombifolia 599. 783, 786; Stuarliana 783 ; Stuhlmannii 156, 592; subalpina 154, 162: subbidentata 1199, 1205: subcontracta 1202: subconvoluta 1203; subcristata 1199, 1206; subdenticulata 4204; subfasciculaia 779: subpectinata 974, 977, 978; subplana 1201; subrotundifotia 1203; subundulata 1293: superba 1201; sylvatica 1202: sylviculirix 981, 1206; Taylori 598, 781; Telekii 155, 355; thamniopsis 1189; thomeensis 154, 348; thyoides 1202; tocarema 1203; togoënsis 154, 165; tortuosa 1200; Traversi 598, 782: Triane 1200; triangularis 155, 360: trichostoma 1203: trénilensis 1201: truncata 1206; funarum 1200; uncialis: 975, 980, 981; Urbani 1201; valida 155, 387: vanikorensis 26; venezuelana 1202: venustula 1199, 1206; veriucosa 1202; viminea 4203; vincentina 1201; Volkensii 159, 357; Wallisiana 129%; Zygophylia 31, 120%: — Plagiopus Oederi 815, 954. — Plagiothecium curvifolium 138; latebricola 138; pulchellum 138; Ruthei 138; Ruthei var. rupincola 138. — Plantaginella aquatica 314. — Plantago alpina 312, 795; angustifolia 311; aquatica 311: arenaria 312, 576: cornuti 311; coronopus 312; eynops 342; lanceolala 344: 312, 576, 795; lanceolata var. capitala 795; lalifolia 311; major 344, 576, 795; major var. minor 795; media 314, 576, 795; montana 311; Psyllium 342: serpentina 495, 717, 718, 795: squarrosa 312. — Platanthera bifolia 798, 1192; chlorantha 119%: montana 1192. — Plauthymenia foliolosa 564: foliolosa var. paraguuriensis 561: foliosa 478. 479, 480. 561; foliosa var. paraguariensis 479; retusa 561. — Platyclinis !inearis 364. — Platypodium elegans 832, 893: elegans var. ylahreseens 830, 893; elegans var. 8 major 895; INDEX. 1344 grandifiora 893. — Pleuridium alternifolium 246, 251, 252; nitidum 251; subulatum 251, 252, 495, 93%. — Plocoglottis Javanica 366; porphyrophylla 366. — Plumbago europea 243. — Plumiera rubra 193, 194. —- Poa alpina var. contracta 802; alpina var. iypica 802; alpina var. vivipara 802; annua 802; atrovirens 281; bulbosa var. vivipara 803; Cenisia 605; Cenisia var. 8 flexuosa 605; Cenisia var. Halleridis 1176: Chaixii 802; Chaixii var. virginea 802: flexuosa 605: Æurtlensis 524: laxa 495, 549, 809: laxa var. pallescens 802; laxa var. pauciflora 802; macrocalyx 524; Masenderana 1074; minor 60, 604, 1176; nemoralis 14, 205; nemoralis var. agrostoides 802; nemoralis var. miboroides ? 605; nemoralis var. Reichenbachii 802: nemoralis var. tenella 802; nemoralis var. vulgaris 802: palustris var. strietula. 529: pratensis 802: rigida 20%: strictula 529; trivialis var. pallescens 807: tuberifera 524: violacea 802. — Podochilus acicularis 365: lucescens 369: microphyllus 365. — Podospermum caleitrapifolium 725; laciniatum 725; subulatum 725. — Pogonatherum saccharoideum var. erinitum 221; saccha- roideum & ınonandrum 221, 527. — Pogonatum aloides 252, 719, 95%: nanum 582. — Pogonia punctala 363. — Poinciana regia A478, 562, 828. — Poiretia angustifolia 881; latifolia 831, 881; psoralioides 832, 881. — Polemonium cœruleum 308. — Pollinia imberbis var. Willdenowiana 527; monandra 221; monaniha 527; monantha var. formosana 527; speciosa 532; speciosa var. modesta 532. — Polyalthia littoralis 1070; nemoralis 1069. — Potybotrya acuminata 966; canaliculata 937, 966; juglandifolia 937, 965; osmundacea 966; scandens 965. — Polycarpea aristata A437, 438, 439, 44, 442; campestris 436; carnosa #38, 439; corymbosa 436, 437, 439; filifotia 435, 442; fragilis 437; glabrifolia 439 ; latifolia 438; linearifolia 437; memphi- tica 439; microphylla 438, 439; Smithii 436, 438, 459 ; spicata 437; stamino- dina 436; Teneriffæ 437; tenuis 437, 439, 441, 442: violacea 436. — Poly- carpon Leflingie #39. — Polycnemum arvense 749; majus 1181. — Polygala angulata 912; austriaca 545; brasiliensis 912; campestris 912; Chamæbuxus 193, 494, 54%, 607, 718; cyparissias 913; cyparissias var. corisoides 913 depressa 718; Gariodiana 1217; glabra 910; glochidiata var. spergulæfolia 944: hebeclada 910; hygrophila 944; Laureola 910; Ivcopodioides 912;: mollugini-: folia 944; Moquiniana 912; paludosa 911; paniculata 912; pedemontana 544 : pseudo-erica 912; pseudo-variabilis 914; Radikoferi 911; sabulosa 942: salicina 910; sedoides 942; sirieia 912; tenuis 911; tenuis var « el 8 911: Timoutou 911; Timouton var. éncisa 911; Urbani 910; violacea : 910: violioides 911; vulgaris 54%; vulgaris var. pseudoalpestris 544; vulgaris var: valdensis 54%; Weddeliana 912. — Polygonatum multiflorum 730; officinale 798, 1196; stellatum 730 ; vulgare 750. 1496. — Polygonum amphibium 312; aviculare 726, 796: aviculare var. nanum 796; barbatum 1030: Bellardi 1182; Bistorla 312, 796, 1182: Bisloria var. longifolinm 312; Bistorta var. minus 312; Convolvulus 798, 796, 1182: dumetorum 1182: hydropiper 214, 796: 1542 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (20e SER.). lapathifolium 1182; majus 726: maritimum 1182: minus 21%, 727; minus var. Italica 727; minus var. Valesiaca 727; orientale 1030: Persicaria 214, 796, 1182; sarracenicum 208: viviparum 312, 796. — Polypleurum Schmid- iianum 1034. — Polypodium asplenifolium 1104: Buergerianum 611; carno- sulum 1102: Chinense 611; Costaricense 1402; crispulum 1102; cultratum 1102; ecostatum 937, 1104; ensatum 611; exsudans 1103; filiculum 41102; formosanum 611; heleroclitum 1102; heterophlebium 962; longipes 1103; marginellum 937, 1101; melanopus 937, 1103 ; moniliforme 1101; moniliforme var, rigescens 1102: obliquatum 611; pectinatum 1102; percrassum 110%; Peppigiannm 1096; setigerum 1104; setosum 1101; Shensiense 618; Shensiense var. filipes 618; suspensum 4403, 1104; taxifolium 1103; taxifolium var. fragillimum 1103: tenuifolium 4402: trichomanoides var. pumilum 1101; trifurcatum 110%; vulgare 804; Wrightis 611. — Polypogon Higegaweri 528. — Polyporus leucomelas 1290; violaceus 1290. — Polystachya Siamensis 365. — Polystichum aculeatum 968; aculeatum var. hastulala 968; Han- eockii 614; obliquum 61%; thelvpteris 717, 748; varium 614, — Polytrichum alpinum 582; commune 496, 583; formosum 954; juniperinum 719; junipe- rinum var. alpinum 582; perigoniale 582, 583; piliforme 718; undulatum 496. — Populus alba 745, 1189; nigra 14, 745, 797. 1189; tremula 15, 745, 1189. — Portlandia hexandra 92. — Potamogeton natans 312; oppositifolium 312. — Potentilla anserina 733; argenlea 636, 73%; argenlea var. grandiceps 636; alrosanguinea 603; aurea 636, 734; aurea X salisburgensis 636; caulescens 493. 73%; frigida 636; Gaudini var. benacensis 636; Gaudini var. longifolia 636: grandiflora 605, 636; grandiflora X salisburgensis 636; hirta 734: hirta var. media 41215, 1217; intermedia 734: Neslleriana 96; nilida 734: opaca 73%; recta 734; reptans 636, 73%; rupesiris 636, 734; salisburgensis 636: subacaulis 734; Tormentilla 636; verna 49%. — Poterium sanguisorba 307, 379. — Pothos scandens 226. — Pottia intermedia 919; lanceolata 919, 920; litoralis 919, 924; minutula 918, 919: minutula var. y conica 919: minutula var. 2 rufescens 919; truncala 919; truncatula 496, 919: trancatula 3 major 949. — Pourretia lanuginosa 86%. — Prenanthes muralis 298; purpurea 297, 646: purpurea var. tenuifolia 646; tenuifolia 495: viminea 300. — Prestonia hirsuta 193, 260; sericocalyx 493, 261. — Primula acaulis 375, 392, 469, 470, 493: acaulis X Columnæ 1216: Auricula 470, 493, 494: Bachtiariea 516: elatior 469: farinosa 470, 795: Haussknechtii 516; hirsuta 795; inlegrifolia 470; minima 470: officinalis 392, 469, 470, 494: officinalis var. macrocalyx 375; suaveolens X vulgaris 1216, 1218; X ternoviana 1216, 1218; variabilis 806; vitaliana 470; vulgaris 795. — Prosopis Algarobilla 480, 559; campes- iris 559; juliflora 480, 559; ruscifolia 479, 558. — Prunus avium 16, 635; Cerasus 635 ; Laurocerasus 603; Mahaleb 16, 17, 379, 718; Padus var. pelræus 718; spinosa 17. — Pseudodracontium Harmandii var. Schmidtii 226. — Psilanthele Eggersii 402: grandiflora A041. — Psoralea drupacea 45. — INDEX. 1343 Psorothecium sulphuratum 134. — Psychotria herbacea 179; leiocarpa 87, 88, 176; leiocarpa var. constricta 177; leiocarpa var. y genuina 177; leiocarpa var. 8 intermedia 177; nemorosa 176; paraguariensis 87, 88, 177; porophylla 181; rigida 177; suberocea 178; ienella 87, 88, 177. — Psyllocarpus thym- broides 190. — Pteridium aquilinum 804. — Pteris cretica 805; formosana 612; Grevilleana 612; incisa 394, 396, 1101; quadriaurita 612; semipinnata var. dispar 612: serrulata var. obfusa 612; viscosa 1097. — Pternandra ecerulescens 1033. — Pterocarpus Michelii 831, 893; Rohrii 893. — Pteroce- phalus strictus 682, 687. — Pterogonium gracile 661. -- Pterogyne nitens 476, 562, 563. — Pterolepis Balansæi 1274, 1275; Balansæi var. latifolia 1274, 1275; Herincquiana 1274; trichotoma 1274; Weddelliana 1274, 1276, — Pteromonas nivalis 238, 239. — Pteronia bromoides 1011; cylindracea 1012; Dinteri 1019, 1043; lucilioides 1012; mucronata 1013; unguiculata 1012. | — Pterygoneurum cavifolium 823; cavifolium var. % incanum 823, lamellatum 918; subsessile 823. — Pulmonaria angustifolia 47%; azurea 690; Gallis dicta 299; montana 806; obscura 392; officinalis 474. — Pulsatilla patens 310; vernalis 310. — Puya Bonplandiana 630, 631, 632; clava Herculis 863; ferox 632: floccosa 629; glomerifera 630; gummifera 863; lanuginosa 86%; longisepala 629; oxyantha 631; Pastoënsis 634; Pichincha 633, 863; Sodiroana 630; venusta 633; Weberbaueri 633. — Pycreus nitens 996: polystachyus 223; sulcinux 224. — Pylaisia polyantha 955. — Pyramidula tetragona 1150. — Pyrola chlorantha 374, 1180; media 607, 1174: minor 718: rotundifolia 312, 718, 1180; secunda 312, 374, 718, 1180: uniflora 312, 1180. — Pyrus amelanchier 746; Malus 637. N uesrachia Morongii 68. — Quebracho blanco 296. — Quercus acutifolia var. conspersa 652, 655; armata 1029; citrifolia 651, 652, 654: corrugata 641, 653, 644, 656; costaricensis 651, 652, 654, 655; depressa 654: eugeniæfolia 651, 653; Galeottii 651, 652, 653; guatimalensis 654, 655; Humboldtii 651, 653: insignis 653; lanceifolia 1029: oleoides 651, 652, 653; pedunculata 744; Pilgeriana 651, 652, 653, 654, 655; Pittierii 651, 652, 654, 655; rapurahuensis 652, 654; reticulata 651, 653: robur 17; robur var. pedun- culata 17; robur var. pubescens 121; robur var. sessiliflora 121; Seemannii 651, 654, 656; semiserrata 1029; sessiliflora 744, 797, 1188; sessiliflora var. pubescens 1188; Tonduzii 652, 654, 656; Warscewiczii 692, 653 — Quinquefolium alpinum 734; erectum 73%; flore albo 734; flore luteo 734. — Quisqualis indica 1032. Re canescens 718; canescens var. ericetorum 926; heterosti- chum 718. — Radinocarpus brasiliensis 88. — Ramalina denticulata 136. — 1344 BULLETIN DE LÜHERBIER BOISSIER (2m sÉR.). Randia calycina 172. — Ranunculus aconitifolius 543; acris 392; acris var. Boræanus 543; anemonifolius var. Kotschyi 1080; aquaticus 303; arvensis 914, 1082; arvensis var. brevispinus 1082; Anucheri 1079; Aucheri £ Bungeanus 1079; brachvlobus 1079; brachylobus 3 major 1079; bulbosus 543; bulbosus var. albonævus 543; Bungeanus 1079; Cicutarius 1079; Cicutarius var. longirostris 1079; Constantinopolitanus & Persicus 1080; crymophilus 1080; crymophilus 8 major 1081; dolosus 1081: edulis 1078; : Elbrusensis 1079; fascicularis 1078; Faurei 1219, 1221; Ficaria 543; ficarioides 1078; flammula 303, 543; glacialis 542; glacialis var. crithmifolius 542; Haussknechtii 1080; Kotschyi 1080; marginatus 4081; montanus 5%2; montanus var. gracilis 543; montanus var. oreophilus 543; muricatus var. Græcus 1081; nemorosus 543: nodiflorus 1216, 1217; ophioglossifolius 1081 ; oxyspermus 1078; Pichleri 1079; platanifolius X. Seguieri 1220; pulchellus 91%; pulchellus var. à brevipedun- eulatus 914; pyrenæus 1221; repens 543; Sardous 1081; Sardous 8 intermedius 1081; Sardous x Lypica 1081; sceleralus 1081; sceleratus var. dolosus 1081; sceleratus var. subglobosus 1081; Seguieri 1216, 1217, 1219, 1221; Seguieri f. luxurians 1217, 1221; trachycarpus 1081: trichocarpus 1079, 1089; trichocarpus var. Haussknechtii 1080; trichocarpus var. leiocarpa 1080; trichocarpus var. multisectus 1080; trichocarpus % Persicus 1079, 1080; trichophyllus 1078, 1175; Villarsii var. y brachylobus 1079; villosus 1080, — Raphanistrum Lampsana 544. — Raphanus raphanistrum 212; sativus 213. — Raphidophora peepla 226. — Rapunculus glabra 212. — Rauwolfia elliptica 193, 195; mollis 193, 195; Weddeliana 195. — Reimaria acuta 264. — Relbunium atherodes 88, 89, 192; hirtum 88, 89, 192; hirtum subsp. camporum 192; hirtum subsp. reflexum 192; humile 88, 89, 192; hypocarpum 88, 192; hypocarpum var. y alpestre 192; hypocarpum var. & incanum 192; hypocarpum var. à indecorum 192. — Remirea maritima 225. — Renanthera coccinea 370. — Reseda lutea 214 ; luteola 21%; phyteuma 214. — Resta bovis 7412. — Rhabdadenia Pohlii 193, 259; Pohlii var. 7 latifolia 259: Pohlii var. 8 suberecta 259; Pohlii var. « volubilis 259. — Rhabdoweisia denticulata 659, 660, 661; denticulata var. aculifolia 659, 660; fugax 659; fugax var. subdenticulata 659, 660. — Rhacomitrium aciculare 1046, 1047; canescens 1016, 1047; fasciculare 1046, 1048; heterostichum 1046, 1047, 1048: lanuginosum 1046, 1047; microcarpum 1046, 1047: protensum 1046, 1047; sudeticum 1046. — Rhamnus alpinus 745, 117%; catharticus 748; frangula 745; spathulæfolia 39. — Rhaphidophora Beccarii 226. — Rinanthus crista galli 565. — Rhizophora conjugala 1052; mucronata 1032. — Rhodobryum roseum 954, 1256; roseum var. £ leptostomum 1256. — Rhododendron Dauricum 392; ferrugineum 93, 122, 649, 1174. — Rhynchospora aurea 225. — Rhynchostegium murale 496; murale var. complanatum 955. — Rynchostylis retusa 372. — Ribes alpinum 122, 746; montana 746; nigrum 746; officinarum 746; rubrum 122, 746. — Richardsonia brasiliensis 89, 182; nt à INDEX. 1345 grandiflora 88, 181: pedicellata 87, 88, 181: stellaris 87, 88, 182. — Riedelia lippioides 1065. — Robinia jubata 444: pseudoacacia 45. — Rochelia stellulata 383. — Roemeria dodecandra 1088; hybrida 1088: hybrida var eriocarpa 1088; hybrida var. hispidissima 1088; hybrida var. refracta 1088. hybrida var. velutina 1088; Orientalis 1088; refracta 1088: rhaadiflora 1088. — Rollinia emarginata 1469, 1273: Hassleriana 1169, 1172; intermedia 1169, 1472; longipetala 1469, 1273; rugulosa 4172; salicifolia 1172. — Romulea rosea 1003; tortilis 1003. — Rosa bracteata 392; canina var. biserrata 637; canina var. dumalis 637; canina var. Lutetiana 637: Gallica 93; glauca var. Mayeri 637; glauca var. subcanina 637; glauca var. typica 637; Hierichuntica 748; pendulina 636; pomifera X canina 96; pomifera var. microphylla 636; pomifera var. recondita 636; rubrifolia 637; tomentella var. affinis 637; uriensis var. glabriuscula 637; uriensis var. pubescens 637 ; uriensis var. iypica 636 ; uriensis var. uniserrata 636. — Rosmarinus officinalis 571. — Rotboellia aurita 263, 265; Balansæ 26%; compressa 264: exallata var. appendiculata 527; loricata 262, 263, 265; loricata subsp. genuina 265; loricata subsp. subgibbosa 265. — Rourea Harmandiana 1034: rubella 103%; santaloides 14034, — Rubeola 736. — Rubia equisetoides 88, 89, 191; tinctorum 736. — Rubus Acheruntinus 433; acridentulus 423; albicomus 420, 421, 429: Altbergensis 339; X amphilogus 344; apiculatus 344, 421: apiculatus var. polyacanthus 421: apricorum 423: argentatus 335; argyropsis 331; Banningii 335; Bayeri 427: Bayeri X macrophyllus 95: Bellardi 426, 427: Bellardii X hirtus 427, 430: bifrons 331, 334, 335, 343, 4921, 4922, 432, 433: bifrons X Bregutiensis 343; bifrons X cæsius X tomentosus 432 ; bifrons X rudis 344; bifrons X saltuum 41 ; bifrons var. subglandulosus 33%: X bifrons X tomentosus 434: bifrons X vestitus 341; botryoides A31; Brasiliensis 96; Breguliensis 342, 343, 344, 433; brevis 422 ; cæsius 432, 748: cæsius x bifrons 432; cæsius X candicans 432; cæsius X Idæus 432; cæsius X macrostemon 432: cæsius X rudis 433: cæsius x sulcatus 432; cæsius X tomentosus 432, 433: cæsius X vestitus 433: Caflischii 422; callianthus 43%; callianthus var. supercæsius 434; candicans 330, 432; candicans X ltomentosus 334; caudatus 420: chlorophyllus 433; chlorostachys 430 : X chnoostachyoides 335; chnoostachys 335, 336, 337: chnoostachys X tomentosus 336; conspicuus 339: cordigerus 432; Crapo- nensis < pseudo macrophyllus 96: cunctator 338; dasyclados 339; decipiens 334: densiflorus 424: denticulatus 422; divexiramus 430; dumetorum 432: elatior 333 ; emancipatus 9%; emancipatus X hirtus ssp. Guentheri 9% ; emanci- patus X serpens ssp. lividus 9%: emancipatus X vestitus 94: erythradenes 427; fallens 424; x fastigii %21 5; flaccidifolius 426; flexuosus X radula 95: florentulus 96; foliosus 420; fruticosus 748; X fulgens 95; Godronii 335. gracilicaulis 430; Gremlii 337; Güntheri 427. 428, 433; Güntheri var. lobatoserratus 427; Güntheri X Villarsianus 433; Harcynicus 427; Hassle- rianus 96; helveticus 424, 195; X hirsutulus 95: hirsutus 349, 425; hirtus BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER. n0 12. 5 décembre 1904. 90 1346 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2me SÉR.). 343. 425, 426. 427, 429, %30; hirtus ssp. Guentheri X serpens? 96: hirtus ssp. Guentheri X vestitus 95: humifusus 426; ideus 123. 330, 636, 748: illepidus 9%; imperialis 96: ncisus 429: inclinabilis 428: indotatus 337: insericatus 9%, 342: X Johannis Ulrici 335; Kaltenbachii 428: Kühleri 423: lamprophyllus 430; Lejeunei 338; Lejeunei var. deltoideus 338: macrophyllus 95, 336, 337; macrophyllus var. discolor 336: macro- phyllus var. hypoleucus 337: macrostachys 420: macrostemon 335, 432: macrostemon x tomentosus 335; Mercieri 333: oblongifolius 342: obs- curus 342, 43%: obtusangulus 330; orthacanthus 434: ostensus 9%; pallidus k20): X personalus 96; phyllostachys 331, 332. 333; phyllostachys var. adenophorus 332; phyllostachys var. crobylophorus 331; phyllostachys var. racemosus 331, 332; pilifer 342; pilocarpus 423: pilocephalus 428; podo- phylius 422; polyacanthus 428: polysetosus 427: posuniensis 427: pro- pinquus 340: pseudo-Bellardi 430: pseudo-macrophyllus var. minor 96: x pseudo-oreus 95; pseudopsis 43%: racemigerus 419; radula 95, 335, 344, 426: radula ssp. oreus 95; X lihent 343: rhodius 433: Rimmersbergensis 428; rivularis 427; rudis 344, 419, 422, 430, 433: rudis X Bregutiensis 345; rudis X hirtus 430: rudis X vestitus 344: saltuum 420, 421. 430; saltuum X hirtus 4130; x sanguineus 94: X sanzenbergensis 333; saxatilis 330, 636. 748: scaber 120: Schaubergensis 430; serpens 430, 636; serrigerus 95: Sonderi 419: sordidus 427; spinosissimus 434: stenobotrys 432; suavifolius 343: subcanus 343: subcrenalus 95; suberectus 330, 805: subhirtus 343: sulcatus 330, 331, 333, 335, 432: sulcatus X bifrons 335; sulcatus X tomentosus 333; thyrsan- thus 331; thyrsifloroglandulosus 426: thyrsifloroideus 425; thyrsiflorus 423, 42h, 425, 426; thyrsoideus 426: tomentosus 333, 335, 336, 342, 426, 429, 432; tomentosus var. canescens 333 ; tomentosus var. Cinereus 333; tomentosus var. glabralus 333; tomentosus X macrostemon 335; tomentosus X spec. ? glandulosæ 429; tomentosus var. setoso-glandulosus 333; tomentosus X thyr- santhus 334 ; tomentosus X thyrsoideus 426: tomentosus X vestitus 336. 337. 341: tomentosus var. villicaulis 333; tumidus 332; turicensis 423; ulmifolius 636: valdepilosus 95 ; X vestitoides 341 ; vestitus 95, 331, 338. 339, 340, 341, 433: vestitus X Bregutiensis 343: vestitus X sulcatus 341: Villarsianus 433: vitodu- rensis 341; Warmingii 433; Wartmanni 422: Weiheanus 343: Winteri 335. 636: — Rudgea Hassleriana 87, 88: major 87. 88, 179, 181; 'myrsinifolia 87, 88. 179, 181. — Ruellia adenostachya 321: alboviolacea 318: colorata 322: consoctalis 319; glischrocalye 321: hæmatantha 322; Humboldtiana 321: phyllocalyx 320 ; Pittieri 319; puri 318; tarapotana 318: thyrsacanthoides 320. 321; Tonduzii 319; yurimaquensis 317. — X Rumex abortivus 1233: acetosa 216, 796, 1182; acetosella 216, 508, 796; acetosella var. gracilis 796; X acutus 1235; X adulterinus 1235; alpinus 216, 796; alpinus var. subcalligerus 1181 : alpinus X arifolius 1239; alpinus X obtusifolius 1236; alpinus X obtusi- folius var. purpureus 1236; X ambigens 1232; X ambiguus 1235: aquaticus & INDEX. 1347 123%; aquaticus X conglomeratus 1232; aquaticus X conglomeratus X obtusi- folius 1239; aquaticus 8 conspersus 1239; aquaticus X erispus 123%; aquaticus x crispus X obtusifolius 1239; aquaticus X domesticus 1238: aquaticus X Hydrolapathum 1238; aquaticus X obtusifolius 1237; aqualicus X sangui- neus 1232; aquaticus-silvestris 1238: X Areschougii 1240; arıfolius 796: X. armoraciifolius 1238; X balotonus 1237: X Bastelæri 1240: X Baueri 1237; biformis 1237; biformis var. intermedius 1236: biformis X paluster 1238: biformis X Patientia 1238; bihariensis 1235: X Borbasii 1236: X Brüggeri 1239; bucephalophorus 216; X commutatus 1235, 1237; confertus 1181; confertus X crispus 1234; confertus X obtusifolius 1237; X confinis 1235; X confusus 1234; conglomeratus 1182; conglomeratus X abortivus 1233; conglomeratus X crispus 1232; conglomeratus X crispus var. lingulatus 1232; conglomeratus X græcus 1233; conglomeratus X Hydrolapathum 1233: conglomeratus X limosus 1234; conglomeratus X maritimus 1233; (conglome- ratus X maritimus) X crispus 1240; (conglomeratus X marilimus) X obtusi- folius a. et b. 1236; (conglomeratus X maritimus) X odontocarpus & et 8 41240; (conglomeratus X maritimus) X pulcher 1240; conglomeratus X obtusi- folius 1233; conglomeratus X palustris 1234: conglomeratus X pulcher 1246; 1218, 1233; conglomeratus X sanguineus 4232: conglomeratus X silvester 1234; X conspersus 1234, 1238; conspersus X obtusifolius 1239; cordifolius 1239; crispus 1182, crispus X biformis 1236; crispus X domesticus 1234; erispus X græcus 1234; crispus X hydrolapathum 4234: crispus X Hippola- pathum 123%, 1236; crispus X limosus 1240: crispus X maritimus 1236; erispus X maritimus X obtusifolius 1239: crispus X obtusifolius 1235, 1237; crispus X odontocarpus 1235, 1236; crispus X palustris 1235, 1240; crispus X Patientia 123%, 1235; erispus X pulcher 1235; crispus X sangui- neus 4232; crispus X stenophyllus 1236; X crispus X viridis 1236; X cris- tatus 1235, 1237, 1238; X digeneus 1233; digynus 216; X dimidialus 1234; domesticus 3 latifolius 1238; domesticus X obtusifolius 1237; (domesticus X obtusifolius) X obtusifolius 1239; domesticus X sanguineus 1232; X. Dufftii 1232; X dumulosns 1232; X erubescens 1237; X fallacinus 1236; X finitimus 1238; flavo-virens 1233; X gentils 1235, 1239; X gracilis 1235: x Halacsy 1240; X Haussknechtii 1239; X Heimerlii 1239; x heteranthos 1235, 1240; heterophyllus 1238; X hybridus 1233, 1234, 1237; Hydrolapathum 1238; Hydrolapathum var. latifolius 1238; Hydrolapathum x maximus 1239, 1240; Hydrolapathum X obtusifolius 1237; X intercedens 1236; X inundatus 1232; X Jungneri 1236; Kerneri 1236; X Knafii 1233; X limosus 1233; limosus x crispus 1235: limosus X maritimus 1233; limosus X obtusifolius 1236. 1237 ; limosus X odontocarpus 1240; X lingulatus 1237 ; lingulatus X obtusi- folius 1235, 1237; > macropus 1235; maritimus X conglomeratus 1233; maritimus X obtusifolius 4237: maritimus 8 paluster 1233 ; maritimus X palus- tris 1233: X maritimus X pratensis 1239; maritimus X stenophyllus 1238; 1548 BULLETIN DE L’HERBIER BOISSIER (2We SÉR.). maritimus f. Warreni 1233; X maximus 1238; maxiuus X Hydrolapathum 1239, 1240; maximus £ propinquus 1234; X Mezei 1236; X Mureti 1246, 1218, 1233: nemorosus 1216; nemorosus X pulcher 1238; X Nilssoni 1232: numerosus 1218: obtusifolius 796; obtusifolius > cristatus 1235: obtusifolius b. oxylapathum 1235; obtusifolius X palustris 1236: obtusifolius X Patientia 1237; obtusifolius X pulcher 1238: obtusifolius X sanguineus 1232: X oguli- nensis 1238; x oxylapathum 1235: X palustris 1233; palustris X crispus 1240 ; palustris X obtusifolius 1237, x palustroides 1235: X paunonicus 1238; Patientia X stenophyllus 1238: X platyphyllus 1237, 1238: X pratensis 1235: x propinquus 1234; X pseudopulcher 1235; pulcher 796, 1182; pulcher X rupestris 1239: X Rechingeri 1234: X rhæticus 1236; X Ruhmeri 1232: X Sagorskii 1232: X Salisburgensis 1234; X scandicus 1236; Schmidtii 4237; X Schreberi 1934: X Schulzei 1232: scutatus 246. 795: x semigræcus 1233: silvester > Patientia 1237; x similatus 1234: x Skofitzii 123%, X spurius 1233; X Steinii 1233, 1237; X stenophylloides 1238; stenophyllus 1237, X thuringiacus 1239: X Trimenii 1239; X Warenii 1233; XX Weberi 1237; X Wirtgenii 1233. — Ruscus aculeatus 747. — Ruta angustifolia 737: graveolens 737: montana 737. — Rynchanthera collina 127%, 1275; rosea 1274, 1275; secundiflora 1274: ternata 127%: verbenoides 1274, 1275. — Rynchosia Balansæ 903: Clausseni 834, 832, 902; corylifolia 834, 902; corylifolia var. discolor 903; corylifolia var. erecta 902; corylifolia var. orbiculata 902; discolor var. discolor 830; discolor var. orbiculata 839: diversifolia 832, 904: Hassleriana 830, 831, 904; leucophylla 831 903: lineata 90%; melanosticta 903: minima 834. 832, 904; pallida 832, 90%; phaseoloides 832, 904; reticulata 831, 904: reticulata var. brevipetiolata 830, 903; Senna 832; 904. Su cayennense 263, 265; filiforme 26% ; giganteum 269; holcoi- des 263, 26%; officinarum 263; spontaneum 526. — Saccolabium fissum 371; flaveolum 371; luisifolium 371; miniatum 371; miserum 371; ochraceum 374; peperomioides 371. — Saccoloma Imrayana 937, 1099, 1100; Wercklei 1100. — Sagina Linn&i 1477; procumbens 471, 545. — Sagittaria sagittifolia 459: sagittifolia var. 459; sagititifolia var. angustifolia 459. — Salicornia herbacea 578. — Salix alba 123, 797, 1189, 1249; alba f. X blanda 1215; amygdalina 1189; Arbuscula 797; arbuscula X purpurea 1216, 1219; argentea 1245, 1219: aurita 123, 718; babylonica X fragilis 1215, 1249; X blanda 1219; X Buseri 1216, 1219; Caprea 124, 797, 1189; cinerea 12%; grandifolia 797: helvetica 797 ; helvetica var. velutina 797; herbacea 495. 542, 758, 797: incana 125; pumila 748; purpurea 425, 1189; reticulala 4126, 748; vetusa 797; lriandra 797; triandra var. discolor 126; varrifolia 497%. — Salpichroa rhomboideum 84. — Salpiglossis linifolia 78, 86. -— Salsola hrachiata 579: kalı 579: INDEX. 1349 laricina 579; tamariscina 579. —- Salvia acetabulosa 676, 682, 687; Aethiopis 569; austriaca 570; glutinosa 469, 507, 569, 793: grandiflora 569, 683. 687; Hablitziana 569; Horminum 570; hypoleuca 683, 687; nutans 570: polyadenia 683, 637: pratensis 126, 469, 565, 570; pratensis f. albiflora 793: u pratensis var. modesta 806: scabiosæfolia 369: Sclarea 569; silvestris 570; verbenaca 570; verticillata 469, 570, 1179, 1291. — Sambucus Ebulus 379, 747 ; ebulus laciniata 747; nigra 391, 640, 746: nigra var. fructu albo 746: nigra laciniata 747: racemosa 640, 746. — Samolus Valerandi 472. — Sanchezia capitata 315: filamentosa 31%, 315: longiflora 316; loranthrfolia 314, 316; macrocnemis 315: munita 316: nobilis 315: oblonga 315; ovata 315: peruviana 315; Sprucei 316. — Sanguisorba diciyocarpa 637. — Sanicula alpina 470: europæa 639; officinarum 732: rotundifolia 470. — À Santolina chamæciparissias 302; rosmarinifolia 302; squarrosa 302; tomen- tosa 302. — Saponaria lutea 1179: ocymoides 463, 545: officinalis 463, 54 : vaccaria 462. — Sarcanthus bracteatus 374; sacculatus 371. — Sarcochilus hirtulus 372; leucarachne 372; major 372; Scortechinii 372. — Sarothamnus scoparius 547, 717. — Sasa albo-marginata 525. — Satureja acinos 79%; alpina 79%; alpina var. elatior 79%; Calamintha var. silvatica 794; Glinopodium 794; grandiflora 79%: montana 568. — Saussurea depressa 607; discolor 495, 541, 645, 740. — Sauvagesia erecta 76, 77: racemosa 76, 77. — Saxifraga 731: aizoides 639, 727; aizoides var. atrorubens 1175; aizoides var. crocea 639: Aızoon 638, 718, 728: Aizoon var. intacta 639; Aizoon var. minor 639; androsacea 639; aspera 639, 727: atrorubens 727; bryoides 521, 639, 727 ; bulbosa 470: burseriana 727; cæsia 727 :; cæspitosa 728; Cotyledon 638; cuneifolia 639, 728; exaraia 639; granulata 470: hireulus 747; hypnoides 728 : leucantha 1216, 1217; moschata 639; muscoides 639; oppositifolia 495, 941, 638, 728, 1179: petræa 728; planifolia 495, 541, 639; retusa 728, 1479. 1289; rotundifolia 470, 493; Seguieri 495, 541, 639; stellaris 470, 639. — Scabiosa agrestis 641: alpina 724: arvensis 72%; Columbaria 641; Columbaria var. pachyphylla 641; graminifolia 724; lucida 1177; montana 72%; pratensis 72%; spreta 1216, 1247 ; succisa 724; sylvatica 724. — Scandix chærophyllum 305; odorata 367; pecten 305. — Scapania Beomyces 252: nemorosa 232; subalpina 124%. — Schinopsis Balansæ 65, 68. — Schinus dependens 65, 67; dependens & obovalus 67; lentiscifolius 65, 66, 67; lenliscifolius var. angustifolia 67; lentiscifolius var. microphyllus 67; Molle 65, 66: molleoides 67; therebinthifolius 65, 66; therebinthifolius var. Glaziowianus 66, 67; therebinthifolius var. Pohlianus 66; therebinthifolius var. Selloanus 66: weinmannisfolius 65, 66; weinmanniæfolius var. inter- medius 66: weinmanniefolius var € pauciflorus 66; weinmanniæfolius var. 1 x BRieüelilanus 66. — Schinzia alni 296. — Schistidium alpicola var. ? rivulare 4638: apocarpum 496, 953, 4037: apocarpum var. 8 gracile 1037: apocarpum 7 rivulare 1038: atrofuscum 582; confertum 1037, 1038; confertum 1390 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2m SER.). var. 8 oblusifolium 1038; gracile 953, 1037: pulvinatum 1038. — Schistomi- trium acutifolium 405, 106: africanum 108, 109: breviapiculatum 109. — Schistostega osmundacea 1448. — Schoenoxiphium car/cinum 49; Clar- keanum 49; laxum 49. — Schœnus puberulus 225. — Schrankia leptocarpa 181, 486. — Schwenkia americana 78, 86: americana var. £ angustifolia 86. — Scilla aggregata 1001: autumnalis 1194; bifolia 209, 392, 4194; cernua 119%: concolor 1002: Conrathii 1002: Cooperi 1004, 1092: graminifolia 1001 ; lanceæfolia 1002: londonensis 1092; Macowani 1001: marginata 1002; minima 1002: nonseripta 209: Schlechteri 1002; tristachya 1001; Tysoni 1002; verna 1216, 1218. — Scindapsus Siamensis 226. — Scirpus cæspitosus 799: marilimus 206; macronatus 799: setaceus 205; silvaticus 206, 493, 799. — Scleranthus annuus 638, 727: perennis 727. — Scleria levis 225; multi- foliata 225. — Sclerolobium aureum 478, 561, 562, 830; purum 955. — Scoparia dulcis 284, 290: ericacea 290, 291: flava 284, 290, 291; flava var. pinnalifida 28%, 290; Hassleriana 284, 291; nudicaulis 284, 291. — Scorpi- dium scorpioides 956. — Scorzonera angustifolia 725; humilis 725; latifolia 725. — Scrophularia alata 387: aqualica 468; canına 387. &69, 791; Herminsi 1216, 1218: nodosa 468, 794; rupestris 387; Scopolii 387; variegata var. rupestris 387; vernalis 269. — Scutellaria albida 571: altissima 571: orienlalis 571. — Secale cereale 208. — Securidaca 739: macrocarpa 913: ovalifolia 913: Sellowiana 915. — Sedum 728: acre 638, 727: album 638, 727; alpestre 541, 638; alpınum 727: annuum 638; anopetalum 117%; dasyphyllum 638: majus 727: maximum 638; minimum 727: minus 727: palustre 728: reflexum 727; Rhodiola 541, 638; rupestre 638; saxalile 727; sexangulare 638; villosum 728. — Selaginella helvetica 803; selagenoides 803. — Seligeria calcarea 817; Doniana 816; pusilla 818, 817; recurvala 816, 817, 819, 953; tristicha 816, 817, 953. — Selinum cervaria 305: Chabræi 307; oreoselinum 306; sylvestre 306. — Sempervivum arachnoideum 638: arachnoideum var. Dellianum 6%; arachnoideum var. piliferam 60; hirtum 727, montanum 638. 727, 1178; teciorum 638. — Senecio abrotanifolius 301, 64%; aquaticus 300; arenarius 1022; arlemisiefolius 391: brevilimbus 1024 ; concolor 1023; erucifolius 300; denticulatus 505; dolichopappus 4021: Doria 723: Doronicum 300. 460, 64%: Doronicum var. glabratus 644: Doronicum var. Jegglianus 64%; Doronicum var. rotundifolius 644; Doro- nicum var. Lomentosus 644: Fuchsi 644; gallicus major 300; gallicus minor 306; incanus 301, 1180; Jacobæa 300: lentior 1022; paludosus 723; Rautaneni 1022 : repandus 1022: sagittifolius 603; sarracenicus 723: sarrace- nicus f. valesiaca 805: segmentatus 1021: tenuifolius 300; Tournefortii 300: viscosus 300: vulgaris 300. 644. — Serrafalcus patulus 1216, 1219. — Serapias cordigera 1215, 1218: longipetala 798, 1215, 1218: occulta var. nigrescens 4245, 1218; occullata var. x typica 1215, 1218. — Serratula praealla 605; linetoria 468: tinetoria var. Vulpii 117%. — Sesamum cereale INDEX. 1351 208. — Sesbania ægyptiaca 831, 832. 880; exasperata 832, 880: macroptera 832, 881: marginata 832, 880; punicea 880. — Seseli pyrenæum 307. — Sesleria cærulea 493. — Setaria ambigua 1216, 1219: caudata 264: flava 262, 263, 275; glauca 264; Glaziovii 262, 276: gracilis 275; Hassleri 262, 263, 275; imberbis 263, 275: italica 264: macrostachya 263, 276: pachystachys 928: paucifolia 26%; semirugosa 275. — Sewerzowia lurkestanica 445. — Sherardia arvensis 736. — Sibbaldia procumbens 636, 1177. — Sida abutilon 131. — Sideritis glabra 468: hirsuta 468; hyssopifolia 468: montana 379, 972; pyrenaica 1216, 1218: scordioides 468: laurica 972. — Sieglingia decumbens 801. — Sieversia montana 636. — Silene acaulis 463, acaulis var. elongata 545: alpina 545: armeria 462: Behen 597: conoidea DA : 462: exscapa 495, 541, 545: inflata 126, 545; nocliflora 462: nutans 462, 545; nutans var. livida 545: otites 463, 545: rupestris 472, 545, 605: saxifraga 464. — Sinapis alba 214: arvensis 543: orientalis 212. — Sison amomum 306; segetum 306. — Sisymbrium amphibium 213: asperum 213, 214; brachypetalum 126%: Columnæ 214, 1263; erucastroides 1263; grandi- florum 1263: Irio 214, 1264: Loseli 1263, 126%; Leselii var. glaberrimum 4264; minutifolium 1264; nudum 1262: palusire 213, 214: Pannonicum 1263: parvulum 1263: polyceratium 21%: pumilum 1262; pyrenaicum 2413; rigi- dulum 4263: Sinapistrum 1263: Sinapistrum var. macranthum 1263; Sophia 1264; tenuifolium var. foliis angustis 214: Thalianum 543, 1262; Turcomanicum 1264. — Sium angustifolium 306; falcaria 741. — Smilacina bifolia 798. — Smilax Arcadum 744: Kinsii 230. — Smirnovia turkestana 443. — Solanum amygdalifolium 78, 82: angustifolium 78, 82; asterophorum 78, 83; atropurpureum 78, 82: auriculatum 78, 81; bacciferum 308; Balbisii 78, 82; Brittonianum 82; Brorwnii 77, 78, 83; Caavurana 78, 81: capsicastrum 78, 81: Commersonii 78, 80: concepcionis 77. 78, 82; diphyhum 78, 81; diphyllum var. pulverulentum 81: Dulcamarum 308, 384, 650, 1291; gracil- limum 78, 81: grandiflorum 83; grandiflorum var. angustiflorum 78, 83: grandiflorum var. pulverulentum 78, 83: Guineense 842; Hasslerianum 77. 78, 83; Hasslerianum var. horridum 78, 8%; heterodoxum 384: inæquale 81; incarceratum 78,82; #pomæoides 77, 78, 80; jasminoides 78, 82; lycioides 8%: lycopersieum 78: malacoxylon 78, 82: mammosum 78. 82: melanocerasum 905, 842, 843: melongena 308: nigrum 80, 308, 38%. 650: nigrum var. angulatum 78: nigrum var. 7 angulosum 80; nigrum 3 guineense 849; nodiflorum 78, 80: oocarpum 78, 83: palinacanthum 78, 82; paniculatum 78, 82; paraguariense 77, 78, 83: pilcomayense 80; pomiferum 308. 309: pseudo-anriculatum 77, 78, 81: pseudocapsicum 308: pseudo-lycioides 77, 78, 84; ramulosum 78, 81: rostratum 384: Sancta Catharinæ 78, 82: sisymbri- folium 78, 82: surinamense 842; tuberosum 78, 308; turnerordes 77, 78, 8%. — Soldanella 728; alpina 729, 795: pusilla 495, 541, 795. — Solidago Virga aurea 642, 723: Virga aurea var. alpestris 642; Virga aurea var. angus- 1352 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SER.). tifolia 642. — Sonchus alpinus var. cceruleus 298; arvensis 298; asper 197: montanus 298; oleraceus 646; oleraceus var. asper 297: oleraceus var. levis 298; palustris 298. — Sonerila brachyantha 1033; congesta 1033; epilobioides 1033; muscoides 1033; obliqua 1033; pallida 1033. — Sonneratia alba 1031. — Sophora tomenlosa 834. — Sorbus aria 127, 637; aucuparia 127, 637, 7%%; scandica 127; torminalis 128, 720, 746. — Sorghum halepense 267; vulgare 221, 267. — Sparganium racemosum 1190. — Spartium spinosum 742. — Spathoglottis aurea 366: Handingiana 366; plicata 366: Wrayi 366. — Spatholirion ornatum 229. — Specularia hybrida 373. — Spergula arvensis 471; nodosa 471; pentandra 471; Sagine 471. — Spergularia rubra 545: rubra var. pinguis 545. — Spermacoce frigida 191; glabra 87. 89, 189; tenuior 189. — Sphærella lacustris 235, 236, 237, 238; nivalis 235, 236, 237; Wrangelii 238. — Sphærosphysa salsula 443. — Sphagna inophlæa 152; litophlæa 150. — Sphagnum acutifolium 151, 242; compactum 151, 243; compactum var. squarrosulum 243; compactum var. subsquarrosum 243: contorlum 138. 152, 243; cuspidatum 151, 242: cuspidatum var. falcatum 242: cuspidatum var. plumesum 242: cuspidatum var. submersum 242; cuspidatum var. tenellum 242; cymbifolium 151, 152, 243. 390, 391; cymbifolium var. glaucescens 243; cymbifolium var. glauco-flavescens 244; Dusenii 151; fimbriatum 450, 241; fuscum 150, 241: Girgensohnii 150, 151, 241; iridans 101: javense 101; medium 152, 244: molle 151; molluscum 151, 243; obesum 152; papillosum 152, 244; platyphyllum 138, 152, 243: quinquefarium 151, 242: quinquefarium var. roseum 242; recurvum 151, 243; rufescens 152, 543; Russowii 150, 24i: squarrosum 151, 242; squarrosum var. imbricatum 242: squarrosum var. spectabile 242: subnitens 151, 242: sabsecandum 152, 243: tenellum 150. 241: tenellum var. versicolor 241: teres 151, 242; Warnstorfii 150, 244. — Sphinctanthus Hasslerianus 87, 88, T70; mierophyllus 171: rnpestris 171. — Spinifex squarrosus 222, 528. — Spiræa Aruncus 635; ulmaria 128. — Splachnum ampullaceum 1149, 1150; sphæricum 1149. — Spodiopogon sibiricus 532. — Sporledera palusiris 252. — Sporobolus argutus 264; brasiliensis 263, 278; domingensis 264; elongatus 528; indieus 263, 278; minutiflorus 278: œneus 278: oeneus var. barbicollis 262, 263, 278; ramosissimus 278; tenuissimus 263, 278. — Stachyphrynium minus 361. — Stachys alpina 469, 79%: angustifolia 573; annua A68. 573: arvensis 468; cretica 469: germanica 469, 573, 1216, 1218; iberica 8 pallidi- flora 573; iberica f. typica 573; lanata 572; palustris 496, 573; recta 468. 565, 573, 794: silvatica 467, 573, 794. — Stachytarpheta cayennensis 1055. 116%, 1165; cayennensis var. candicans 1053, 1054, 1164; cayennensis var. virescens 1164; cayennensis var. viridescens 1053, 1054: Hassleri 1053, 1054, 116%, 1165; mutabilis 1165. -— Staëlia filifolia 87, 88, 190: thym- broides 87, 88, 190; thymoides 87, 88, 190: virgala 87, 89, 190. — Stahlianthus campanulatus 232. — Staphis agria 743 — Staphylea INDEX. 1353 pinnata 743. — Statice angustifolia 1227; armeria 46%; bahusiensis 1227; bellidifolia 1216, 1218, 1227; Boissieri 1228: caspia 576, 1227; Companyonis 1227; confusa 1216, 1218, 1228, 1229; confusa var. angustata 1228; confusa var. minor 1229; confusa var. pygmæa 1228; cuspidata 1228, 1229; diffusa 1216, 1218, 1226; Dodarti 1216, 1218, 1228. 1229; duriuscula 1216, 1218, 1227, 1228, 1229; duriuscula var. catalaunica 1227; duriuscula var. cuspidata 1228; duriuscula var. procera 1227; echioides 1226; ferulacea 1216, 1218, 1226; Girardiana 1216, 1218, 1229; globulariæfolia 1216, 1218, 1227, 1228; Gmelini 576; Legrandi 1229; Limonium 1226; lychnidifolia 1216, 1218, 1229; Iychnidifolia var. corymbosa 1229; Narbonensis 1229; perfoliata 1229; psiloclada 1229, Raddiana 1227, 1228; serotina 1227; Smithii 1227; Tremolsii 1229; virgata 1216, 1218, 1227; Willdenowii 1229. — Staurochilus fasciatus 372. — Stauropsis giganteus 371. -— Steirosanchezia nov. gen. 316; scandens 317. — Stellaria graminea 463, 546; holostea 463; holostea var. angustifolia 463; media 546; nemorum 471, 546, 1177; uliginosa 546, 717; Passerina 474. — Stemmatosiphum nitens 283. — Stemodia durantifolia 286; Hassleriana 284, 287: hyptoides 284, 287: hyptoides var. auriculata 284, 287; lanceolata 284, 287: linearifolia 284, 286; linearifolia var. acutifolia 286: maritima 284, 286: palustris 284, 286; palustris var. simplex 286; parviflora 286; parvifolia 284: stricta 284, 287. — Stenactis annua 642. — Stenolobium cœruleum 897 ; cœruleum var. sericeum 897. — Stenotapharum glabrum 263; Helferi 222. — Sterculia striata 69, 76. — Stereosandra pendula 363. — Sterigma elichrysifolium 1265; sulphureum 1266. — Sterig- mostemon acanthocarpum 1266: Caspicum 1266. — Steudnera capitellata 227. — Stictina Weigelii 134. — Stipa juncea 207; pennala 205. — Stixis Balansæ 1072; longiracemosa 1071. — Stoebe 724. — Stratiotes aloides 728. — Straussiella bicolor, 1268. — Streblacanthus (?) chirripensis 404. — Streblus asper 1029. — Streptopus amplexifolius 495, 730, 798. — Stryphnodendron obovatum 479, 480, 559; rotundifolium 479, 480, 559. — Stylosanthes bracteata 831, 832, 883: guyanensis 832, 88%; guyanensis var. 8 gracilis 884; hispida 831, 832, 885: juncea 884; juncea var. setosa 830, 884; leiocarpa 832 885; longiseta 885; montevidensis 884, 885: montevidensis var. intermedia 884: montevidensis var. longiseta 885; Pohliana 831, 832, 885; viscosa 832, 885: viscosa var. 8 acutifolia 885. — Suæda altissima 578: maritima 579, 1830; salsa 578. — Succisa 724: pratensis 641. — Sweetia dasycarpa 830, 832, 833: dasycarpa var. glabrata 833; elegans 831, 833: fruticosa 833. — Sweetiopsis 830, 833: Hassleri 830, 832, 833; Hassleri var. glabrescens 833. — Swertia perennis 311. — Symphytum maculosum 17%; officinale 474, 720; Tauricum 381. — Symplocos Klotzschii 282, 284: lanceolata 283 ; lanceolata var. rhamnifolia 282, 283: nitens 283; nitens var. Hassleri 282, 283: pubescens 282, 283; rhamnifolia 283: uniflora 282, 283. 28%. — Syringa vulgaris 375, 649, 743. BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER, n0 42, 5 décembre 190%. 91 1354 BULLETIN DE L'HERRIER BOISSIER (Ze SÉR.). Ti australis 193, 195: Hilariana 193, 195. — Tacca viridis 230. — Tachigalia aurea 830. — Tainia Maingayi 366; speciosa 366. — Tamarindus indica 478, 562, 688. — Tamarix Davurica var. italica 1221: germanica 748, 1221. — Tamus communis 729. -- Tanacetum balsamita 466; inodorum 301; odoratum 301: vulgare 643: vulgare var. crispa 301. — Taraxacum dens leonis 298; lævigatum 646, 718; medium 298; nigri- cans 646; obovatum 298; officinale 128, 646; palustre 718. — Taxus baccata 128, 493, 749, 803; nucifera 749. — Tayloria acuminata % Raineriana 582. — Tecoma Ipé 295, 1053. — Teesdalia nudicaulis 915. — Teloxys aristata 992. — Tephrosia adunca 831, 839; adunca var. acutifolia 830, 839; adunca var. intermedia 830, 839; cinerea 831, 879; guaranitica 830, 832, 879; Hassleri 830, 831, 879; leptostachya 830, 832, 839; nervosa 830, 832, 839: nitens 879: rufescens 830, 832, 839. — Teramnus volubilis 831, 832, 897. — Terminalia citrina 1032; catappa 1032. — Tetracladium 240. — — Tetrodontium Brownianum 143; Brownianum var. repandum 1448: repandum 1148. — Teucrium Botrys 96, 302; Botrys var. trilobum 96; Chamædrys 379, 575; Foucaudi 1225; montanum 465, 493, 575; Polium 576; scordioides 575; Scorodonia 495, 794. — Thalictrum aquilegifolium 942, 717, 737: fœtidum 737; galioides 737; majus 1078; minus 737, 1178; minus var. collinum 542; minus var. Jacquinianum 542; minus var. majus 542: Savatieri 1223; silaifolium 1216, 1217; Sultanabadense 1077: Traut- vetterianum 1077; triternatum 1077. — Thecophyllum angustum 1121; balanophorum 876; capitatum 873; comatum 871: hygrometricum 877; insignum 870; Irazuensi 873, 875; Johnstonei 872; latissimum 1122: laxum 1123; lineatum 875, Mosqueræ 877: Ororiensis 875; paniculatum 1123; pauperum 875; pedicellatum 878; pictum 87%; Pittieri 872; rubrum 878; singuliflorum 870; spectabile 873; squarrosum 877; stenophyllum 875; turbi- natum 1122; Urbanianum 872; vrolascens 877; viride 872; vittatum 871; Werckleanum 875. — Thecostele maculosa 370. — Thelasis elongata 370. — Thesium alpinum 796; linophyllum 464; montanum 796; ramosum 1183. — Thevetia bicornuta 193, 195; neriifolia 193, 195; paraguayensis 195. — Thieleodoxa lanceolata 87, 89, 17%. — Thlaspi alpinum 542, 544: Alysson 215; bursa pastoris 215; montanum 215. — Thrixspermum leuca- rachne 371. — Thuidium abietinum 718, 955; delicatulum 955; Philiberti 138; tamariscinum 719, 955. — Thunbergia laurifolia 4291. — Thymelæa Passerina 1183. — Thymus acinos 466, 467; alpinus 466; Serpyllum 379, 165, 567; Serpyllum var. alpestris 793; Serpyllum var. carniolicus 794; Serpyllum var. Danaëni 793, 806; Serpyllum subsp. hirsutus 567; Serpyllum var. ligusticus 793; Serpyllum subsp. odoratissimus 568; Serpyllum var. ovatus 793; Serpyllum var. prælongus 793; Serpyllum var. reptabundus 793; Serpyllum var. spathulatus 806: Serpyllum var. subeitratus 793; Serpyllum a PE AN à INDEX. 1355 var. lieinensis 793; Zygis 465. — Thyrsanthum leptocarpum 260. — Thyrso- stachys Siamensis 223. — Thysanolena acarifera 221. — Tibouchina gracilis 1276; gracilis var. fraterna 127%, 1276; gracilis var. grandifolia 1274, 1276; gracilis var. grandiflora 127%, 1276; gracilis var. strigillosa 1274, 1976; gracilis var. vulgaris 1274, 1276; Hassleri 1273, 127%, 1276; herbacea 1274, 1277; herbacea var. rosea 1274: violacea 1274, 1277. — Tilia cordata 546: grandifolia 129; macrophylla 744: parvifolia 130; platyphylla 429, 546: ulmifolia 130. — Tillandsia ampla 1134: arpo- calyx 4129: boliviana A130; cygnea 1128, 1130; denudata 1135: emer- gens 1132: indigofera 1131: Lajensi 1132: latifolia 4136; latifolia var. divaricata 41136; maculaia 41131: minor 1136: monticola 4135; Pavonii 1130 ; pinnata 1130; polyantha 1127; Restrepoana 1133; rubra 1130: Sodiroi 1133: spatacea 1129; strobilifera 1128; subulata 1136; superba 1132; Tequendama 1134. — Timmia austriaca 582; norvegica 582. — Tipuana speciosa 834. — Tocoyena hullata 87, 170: bullata var. speciosa 87, 89, 170; formosa 87, 89, 170: formosa var. maxima 87, 88, 170. — Tofieldia calyculata 799: palustris 208, 1215, 1218. — Torilis Anthriscus 640. — Tormentilla erecta 734. — Torresæ cearensis 478, 830, 831, 834. — Tortella fragilis 926, 927; inclinata 925, 926; squarrosa 925, 926: torluosa 926, 953; tortuosa var. fragilifolia 927; tortuosa var. tenella 927. — Tortula aciphylla 933, 1036; æstiva 933, 934: canescens 933, 935; lævipila 933, 935; lævipila var. % 933; latıfolia 933, 93%; montana 582, 933, 1035; mucronifolia 582, 934: muralis 918, 933, 93%, 935, 953; muralis var. incana 932; papillosa 933, 93%; pulvinata 933, 1035: ruralis 933, 935, 953, 1035; subulata 933, 934, 935, 953, 1147; subuiata var. 8 angustata 934. — Tournefortia Arguzia 379. — Tozzia alpina 168. — Trachelium hirsuta 212. — Trachypogon Montufar: 265: polymorphus var. Montufari subv. secundus 265. — Tragopogon luteo flore 725; majus var. dubius 60: Montufari 262; orientalis 60; porrifolium 725; pratense 646, 725: purpureo-tlore 725. — Tragus racemosus 204. — Trapa natans 459. — Trema Amboinensis 1030: Timorensis 1030: orientalis 1030. — Trematodon ambiguus 809. — Tribliocalyx nov. gen. 328. — Tribulus aquaticus 459: terresiris 35, 739; lerresiris var. 8 incanus 35. — Trichloris fasciculata 26%. — Trichodon evlindrieus 581. — Trichoglottis retusa 372; tetraceras 372. — Trichoioma grammopodium 41290, — Trichomanes auriculatum 609; bipunctalnm 9%3; capillare 943: Cocos 943; erinitum 937, 944, 1099; filiculum 943; Godmani 943: Japonicum 610; junceum 94%: Kraussianum 943; Kunzeanum 94%; lineolaium 943; membranaceum 937, 943, 1099; myrioneuron 9%3; pyxidiferum 943, 94%; radicans 944, 945; speciosum 945; trichoideum 945; venustum var. monomorphum 94%. — Trichopterix flammida 262, 263, 278. — Trichostomum Baurianum 138, 923, 925; crispulum 923, 924; cylindricum 581, 923, 930; litorale 923, 924: mutabile 923, 924: mutabile var. cuspidatum 138: viridulum 581, 923, 924; Warnstorfii 923, 995. — Tricoloma 1356 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). melaleueum 1174. — Trientalis europea 312. — Trifolium acetosum 735: agrarium 43, 735; alpestre 735: alpinum 547, 735: arvense 43, 547, 735: aureum 635; badium 635: campestre 635: cochleatum 735; fragiferum 43: flexuosum 735: hepaticum 736; incarnatum 735: montanum 547, 735: pallescens 547; patens 635; polymorphum 831, 837: pratense 43, 547, 735: pratense var. nivale 547; repens 547; resupinatum % majus 43: rubens 735; saxatile 734: scabrum 735: siliqéà 735; spadiceum 735: spicatum 735: Thalii 547. — Triglochin palustre 205, 1190. — Trigonella Emodi 41; eremophila 40, A1; geminiflora 41; grandiflora 40, 41: incisa%1; monantha 41: monspeliaca 739; ornithopodioides 1216, 1217. — Triodia latifolia 264. — Tripsacum dactyloides 262, 265. — Trisetum flavescens var. lutescens 801; flavescens var. macranthum 523: flavescens var. purpurascens 523: subspicatum 801. — Tristachya chrysothrix 262, 263, 278; leiostachya 262, 263, 279. — Triticum monococeum 208: pinnatum 207 ; spelta 208; turgidum 208. — Tritonia Cooperi 1005; petrophila 1004: rosea 1005; Schlechteri 1005. — Trollius europæus 543, 717, 718. — Tropidia squamata 364. — Trybliocalyx pyramidatus 401. — Turritis glabra 215, 1260. — Tussilago alba 460; alpina 460; Farfarä 392, 460, 493: petasites 460. — Typha angustifolia 207, 1230; elegans 1230; latifolia 207, 1190; Laxmanni 1229, 1230: media 1230: minima 207: stenophylla 1216. 1219, 1229, 1230. — Typhonium Siamense 228: trilobatum 227, 228. lex major 742. -— Ulmaria penlapetala var. concolor 635. — Ulmus campestris 608, 744: campestris var. suberosa 1188; latifolia 745: montana 130. — Ulota americana 1137: Bruchii 953, 1137, 1138, 1139; crispa 1137, 1139: crispa & crispula 1159; crispula 1137, 1138: crispula & ambigua 1138; curvifolia 138, 1137. 4138; Drummondii 41137; Hutschinsie 1437; inler- media 4137, 1138: Ludwigii 1137, 1138; macrospora 1137, 1139. — Umbi- licus pendulinus 508. — Uncinia compacta 51; compacta var. divaricata 50; compacla var. viridis 50; fuscovaginata 50. — Urginea Burkei 1000; capitala 1000; depressa 1000: Schlechteri 1000. — Urtica dioica 130, h94, 796, 1487: dioica var. elegans 49%, 806; dioica var. hispidula 796; fatua 467; pilulifera 1187; urens 467, 797. — Usnea aspera 136; florida var. mollis 136: intercalaris 136. — Utricularia vulgaris 303. Ven myrtillus 649, 718, 747; oxyeoccos 747: uliginosum 649: Vilis Idea 605, 649, 717, 747. — Valeriana cellica 308; dioica 308; dioica var. major 308: montana 308, 493, 641: officinalis 308; officinalis var. angustifolia 641; saxalilis 308; tripteris 308, 641. — Valerianella locusta 308; olitoria 641. — Vallisneria spiralis 1292, — Vanda lilacina 371: teres 374. — Vellozia ee INDEX. 1357 Schlechter‘ 1003; villosa 1003; violacea A003; viscosa 1003. — Veratrum album 798. — Verbasculum alpinum 470; flore multipliei 470; flore simpliei 469. — Verbascum Blattaria 385, 469; gnaphalodes 385: Lychnitis 469, 640; Lychnitis montanum 806; montanum 650; montanum X Thapsus 806; nigrum 469; orientale 385: pheniceum 386: phlomoides 385, 650; pinnatifidum 385; pulverulentum 469; pyramidatum 385; spectabile 385: thapsiforme 385; thapsus 469, 650. — Verbena approximata 105%, 1059: Aubletia 1062; Balansæ 1054, 1059; bonariensis 1055; bonariensis var. brevibracteata 105%, 1057 ; bonariensis var. longibracteata 105%, 1057 ; bonariensis var. rigida 105%, 1058: bonariensis var. venosa 1057; bonariensis X ovata 1057 ; brasiliensis 1058 : calliantha 1053, 1054, 1059, 1060; calliantha var. genuina 1060; calliantha var. microsoma 1053, 1054, 1060: caracasana 1059; chamædryfolia 1055, 1056: dissecta 1059: erinoides 4059, 1060, 1061: globiflora 1157: Hasslerana 1053, 105%, 1056 : inamena 1053, 1054, 1058: incisa 1061, 1062: intercedens 1053, 1054, 1057: laciniata 1060; ligustrina 1067: litoralis 1058, 1059 : litoralis var. brasiliensis 1054, 1058: litoralis var. caracasana 1054, 1059; litoralis var. pycnostachya 1059: megapotamica 1053, 1054, 1055, 1056; megapotamica var. Tweediana 1055: Morongii 1058; officinalis 566, 723; ovata 1054, 1055; paraguariensis 1055; peruviana 1055: phlogiflora 1056; phlogiflora var. vulgaris 1055; platensis 1055, 1056; platensis var. latiuscula 1054, 1056; platensis var. stenodes 1053, 105%, 1055; rigida 1058: scordioides 1055; sessilis 105%, 1058; stellarioides £ sessilis 1058; siereoclada 1053, 1054, 1060; supina 566; tenuisecta 105%, 1059, 1060; tenerioides 1055; thymoides 1059; tomophylla 1053, 1054, 1061, 1062; Tweediana 1055; urticoides var. laxa 1067; venosa 1057, 1058; virgata 1067. — Veronica agrestis 471, 791; alpina 495, 541, 791, 1177; Anagallis 387, 472; arvensis 471, 56%, 792: Aucheri 1272; austriaca 388; Beccabunga 472, 493: bellidioides 495, 541, 791; Buxbaumii 56%; Chamædrys 388, 791; Chamædrys var. pilosa 791; fruticans 541, 792; gentianoides 388; hederacea 471; hederæfolia 56% ; incana 388; latifolia 791; mas 507: oeymifolia "74; officinalis 388, 507. 791: orientalis 387; peduncularis 387; persica 791; polita 56%; saxatilis 1177; scutellata 472: serpyllifolia 388, 791; serpyllifolia var. nummularioides 1175: spicata 388: Teucrium 388; triphyllos A471; umbrosa 387. — Viburnum lantana 131: opulus 747. — Vicia angustifolia 635; Cracca 635, 738; dumetorum 738; ervilia 738; graminea 831, 895; montevidensis 831, 895; montevidensis var. macrocarpa 830, 895; obscura 831, 895; obscura var. quaranitica 830, 895; onobrichis 738; pisiformis 737; saliva 635: sepium 738: silvatica 1177; stenophylla 831, 895. — Vigna luteola S31, 832, 1052; paraguariensis 831, 832, 1052. — Vilfa _minutiflora 278: ramosissima 278; tenacissima 278; tenuissima 278. — Villarsia nvmphoides 459. — Vinca herbacea 376: major 376, 392, 729; minor 93, 494, 649, 729; rosea 195. — Vincetoxicum medium 377; nigrum 376: oflicinale 377, 649. — Viola abortiva 805: alba £ scotophylla 493; 1358 BULLETIN DE L'HERBIER BOISSIER (2Me SÉR.). alba » virescens 493: biflora 544: calcarata var. purpurea 460: canina 460. 718: Foucaudi 1224: grandiflora 461: grandiflora var. purpurea 460; hirta 460, 54%: Lunaria 462: Martia 460: Martia frutescens 460; Martia rotundi- folia 460: matronalis 461; montana 460, 544; montana var. nemoralis 544; montana X Riviniana 544: odorata 392, 460, 54%; palustris 544: permixta 193; Riviniana 544; sciaphila 1174. silvatica 544: Thomasiana 495, 544: tricolor var. alpestris 461; tricolor var. arvensis 461, 54%: tricolor var. hortensis 460: tricolor var. segetalis 544. — Virga aurea 723. — Viscum album 1183: orientale var. obtusatum 1028 — Vitex agnus castus 566: cymosa 1053, 1054, 1055. 1169. — Vitis Idea 747; vinifera 39, 729. — Vittaria lineata 610. — Vriesea acuminata 868: brachyphylla 869; Brunei 865: diminuta 869; gladioliflora 869: graminifolia 868; macrantha 867 ; macrochlamys 865: pachychlamydus 867: pachyspatha 867: rugosa 866: subsecunda 869: viminalis 870. Wauseiaa Dinteri 4041; Fleckii 3014: lacunosa 41041; paniculata 1041; Schinzii 4014. — Waltheria americana 69, 73; americana var. £ elliptica 73; communis 69, 72: communis var. hirla 68, 73; communis var. + lanala 72: communis var. 7 platypbvlla 72: communis var. 3 tomentella 72: communis var. velutina 68, 73: comimunis £ vulgaris 72; prostrata 69, 72. — Webera annotina 115%, 1243: commutata 582. 1154, 1242: cruda 115%, 1242; cucullata 1153, 1454: elongata 582, 115%, 1241: erecta 1154, 1243; longi- colla 138, 145%: Ludwigii 1242, 1243, 124%; lutescens 138, 1154, 1242; nutans 415%, 12%1: nutans var. longiseta 1241: proligera 145%; sphagni- cola 438, 1154, 3242. — Weisia crispata 953: mucronala 256: rutilans 256; viridula 255, 256, 934, 953: Wimmeriana 580. — Woodsia alpina 495. 942, 805. — Woodwardia iniermedia 618: Japonica 618; Japonica X radi- cans 618; orientalis 643: radicans 648. os maerocarpum 4246, 1218: strumarium 460. — Xeran- themum anınum 72%: inaperlum 72%. — Ximenia americana 64: coriacea 6%: coriacea var. /ntermedia 6% — Xylopia grandiflora 1169, 1170. — Äyris paucillora 228. LES edulis 228: Wallichiana 228. — Zanichellia palustris 312. — Zanthoxylum chiloperone 1282: hiemale 1282: plerola 1281; Regnel- hanum 1283; rhoifoliun 1283. — Zea Mays 263. — Ziziphora capitata 569 — Zizyphus vulgaris 39. — Zornia diphylla 887; diphylla var. ‘bhernardi- INDEX. 4359 nensis 830; diphylla var. paraguariensis 830; diphylla var. pusilla 830; diphylla var. rupestris 830. — Zostera marina 1190; nana 1190; uninervis 291. — Zoysia macroslachya 523; pungens 527. — Zygodon viridissimus 1050. — Zygophyllum cinnabarinum 35; Fabago 35; miniatum var. cinna- barinum 35; turcomannicum 35; turcomanicum var. unijuga 35. Avis important. Comme nous l'avons indiqué sur la quatrième page de la couverture du no 12 du Bulletin de l’'Herbier Boissier de 1904, le prix d'abonnement à l’Index bota- nique universel sera porté dès le ler janvier 1905 à fr. 30 pour la Suisse et fr. 35 pour l’Union postale: cette augmentation de 10 fr. sur les anciens prix nécessite la note justificative ci-dessous. Depuis le 31 décembre 1901, époque à laquelle paraissaient les douze premières fiches de l'Index botanique, cette publication a édité jusqu'au 5 décembre 1904 plus de 10,200 références de genres, espèces, variétés et noms nouveaux parus dans différents ouvrages traitant de la flore de l'Ancien Monde à partir du ler janvier 1901. Bien que ce nombre considérable de renseignements soit loin de représenter encore le total de ce que la littérature botanique a publié dès 1901, nous avons dû nous convaincre rapidement que les frais d’une telle entreprise étaient loin d’être en rapport avec les prix auxquels nous espérions pouvoir offrir notre publication aux diverses institutions botaniques; une comparaison avec trois autres publications similaires permetira de mieux se rendre compte de la modicité excessive de nos anciens prix d'abonnement. En prenant comme exemples 10 le Card Index américain (qui a créé pour le Nouveau Monde dès 1886 ce que nous avons entrepris pour l'Ancien Continent en 1901), 20 le Repertoire bibliographique des sciences mathématiques et 30 le Repertoire bibliographique botanique américain, nous obtenons le tableau com- paratif suivant basé sur le nombre de 3000 fiches publiées annuellement par Index botanique : Par 3000 fiches Par fiche Card Index botanique américain = 170225 Fr. 0,07 1/2 Repertoire bibliogr. bot. amer. » 150 » 0,05 Repertoire bibliogr. mathématique » 60 » 0,02 Index botanique universei 28 » 0,00 3/5 En majorant de fr. 10 noire abonnement annuel, le prix de vente par fiche . est porté à fr. 0,00 5; il reste donc de beaucoup inférieur à celui des autres publications similaires. Lexicon generum phanerogamarum inde ab anno 1737 cum nomenclatura legitima internationali et systemate inter recentia medio auctore Tom von Post. Opus revi- sum et auctum ab Orro Kuntze. — Stuttgart, Deutsche Verlagsanstalt 190%. XLVII, 714-6 p. La genèse de cet ouvrage est la suivante : M. Tom von Post, directeur de la Station d'essai des semences à Upsal, ayant constaté de nombreuses erreurs dans l’Index général des Natürliche Pflanzenfamilien d’Engler et Prantl, se mit à les collectionner. Il en trouva environ mille. Des négociations entamées avec Engler, en vue de la publication de cet Errata, n’aboutirent pas. Advint alors M. Otto Kuntze, qui avait fini par s’apercevoir, depuis la publication de son Revisio Generum, que le point de départ — 1735 — adopté par lui, sur la foi de l'Index Kewensis, pour la nomenclature botanique, était insoutenable et absurde et qui cherchait une occasion pour opérer les changements onomastiques résul- tant du choix de son nouveau point de départ (1737, Linne Genera pl.). Les deux auteurs se concerterent, et de leur collaboration est issu l'ouvrage ci-dessus indiqué, où la superstructure érigée par M. Kuntze a recouvert la substructure de M. von Post au point de n’en plus rien laisser apercevoir même à un œil exercé. L'ouvrage de M. Kuntze se compose, essentiellement, de 3 parties : 1° d’un Dic- tionnaire des noms de genres et synonymes phanérogames, p. 1-602: 20 d’une énumération systématique des familles phanérogames, avec revision des noms de familles terminés uniformément en aceæ (ex. Graminaceæ, Palmaceæ, Composaceæ (pour Composit&!), Cruciaceæ (pour Cruciferæ!), Cacaoaceæ!!), p. 613-709; le tout précédé 30 du Codex « Brevis Maturus » nomenclaturæ bot., p. IX-XLvin, rédigé en prévision du Congrès botanique de Vienne 1905, auquel M. Kuntze le destine comme base des délihérations. Ce Codex se trouve aussi en librairie séparément. Le Lexicon phanerogamarum est un modèle d'impression nette, concise et synoptique; le travail accompli par l’auteur force l'admiration, les principes admis sont suivis avec la dernière rigueur. Malgré toutes ces qualités, dont participent toutes les publications de M. Kuntze, la valeur de son Lexique est conditionnelle, elle dépend entièrement de la date qui prévaudra comme point de départ pour la nomenclature. Les amis de M. Kuntze regretteront qu'il n'ait pas choisi dès le commencement cette date logique de 1737, car aujourd’hui les changements opérés tardivement dans son Lexique seraient chose faite et sa valeur serait celle d’un Standard Work. Avec le point de départ de 1753 (L. Spec. pl. édit. I), elle devient, au contraire, toute relative, et le Lexique risquera de rester comme le compendium d’un ouvrage qui n'aura jamais vu le jour. Aujour- d’hui le principe de la priorité est plutôt en baisse, et cela grâce précisément aux publications de M. Kuntze. Quand le monde scientifique a vu à quelles perturba- tions l’amenerait l’application per fas et nefas du principe de la priorité, quels noms abracadabrants pourraient sortir des décombres des siècles passés, il s'est cabré et a cherché à enrayer. S'il n’y a pas grand mal qu'un genre de plantes, d'un intérêt scientifique limité, soit connu sous un nom ou un autre, il va tout autrement pour des noms généralement connus et employés. En effet, quand un nom a été en place durant tout un siècle, que toute une littérature s'est écha- faudée sur lui en toute sécurité, quand il est tombé dans le domaine publie, qu'il a été adopté par les langues modernes, cas qui se présente si souvent pour les langues néolatines, qu'il a servi de base pour les dénominations devenues néces- saires dans d’autres sciences, comme par exemple pour les innombrables produits de la chimie organique et de la thérapeutique, vouloir substituer, par l’applica- tion d’un principe quel qu'il soit, à ce nom universellement connu un nom quasi inconnu, ce serait une entreprise frivole et téméraire. Les vivants ont aussi quelques droits; un droit de priorité périmé, devenu d'intérêt purement histo- rique, se trouve sauvegardé suffisamment dans l'historique de chaque genre. Quant aux détails, nous aurions à faire maintes remarques, mais la place qui nous est accordée ici ne permet pas une entrée en matière. Genève, novembre 1904. R. Buser. € AFRICA Nous référant à lannonce parue dans notre Bulletin en août 1894, nous avons le plaisir d'informer nos cor- respondants que lAÆerbier Boissier a de nouveau reçu, en 1908, des collections de plantes récoltées au Trans- vaal et spécialement aux environs de Shilouvane, par M. le missionnaire Henri-A. Junon. L’etude de ces plantes a été confiée à M. le Prof. DE H. Scuinz, à Zurich. Il en a été extrait de petites collections dont il reste encore six exemplaires renfermant de 52 à 8 numéros. Ces collections sont à vendre, pour le compte de M. Junod, au prix de 50 francs la centurie. S'adresser à la Direction du BULLETIN, à Chambezy. ANNALES MYCOLOGICI. EDITI IN NOTITIAM SCHIENTIE MYCOLOGICÆ UNIVERSALIS Organ für die Gesammtinteressen der Mycologie, enthaltend Original-Abhand- lungen, Referate und kritische Besprechungen wichtiger mycologischer Publi- calionen, sowie eine Uebersicht über die neu erschienene Litteratur. Jährlich gelangen 6 Hefte zur Ausgabe. Preis des Jahrgangs 25 Mark. Abonnements nimmt! enigeyen der Herausgeber H. SYDOW. Berlin W_, Goltzstrasse 6, und die Buchhandlung R. FRIEDLÆNDER & SOHN in Berlin N. W., Karlstrasse 11. PUBLICATIONS DE L'HERBIER BOISSIER Bulletin de l’Herbier Boissier (1'e série). Tomes 1 à VII. Le vol..... 20 fr. Mémoires de l’Herbier Boissier, 1900 (Suite au Bulletin). La collection complete. = E22 Or Re TE RAA 30 fr. Bulletin de l’Herbier Boissier (2me série). Tome I à IV. Le vol..... 25 AR. Index botanique universel. nos 1 à 10207. Abonnement par an..... 39 fr. BOISSIER, EDM. Flora orientalis sive enumeratio plantarum in Oriente a Græcia el Ægypto ad Indiæ fines hucusque Don — 5 vol. et Supplément. 11-80, Hoi Ne le lors M Re ea ea PA cn die - - 140 fr. — Voyage botanique dans le midi de Repagne pendant l’année 4837. — 2 vol. grand in-80, 1839-1845. Pricredut coloné au Leu de tO00Mr EE RON EE 230 fr. — ED NOIR LUE DV Sete SOU AN OT SED — Icones Euphorbiarum ou figures de 122 espèces du genre Euphorbia. — i vol. grand in-folio, 24 pages de texte et 221 planches, Genève, 1866.. 70 fr. — Diagnoses plantarum orientalium. 1re série, 15 fascicules: 2me serie, 6 fascicules. — [n-80, Genève. 1842-1859, le fascicule .......... DUR Les fascicules 1, 3, 6 et 7 sont épuisés. — Description de deux nouvelles Cruciferes des Alpes et du Piémont. — In=40, avee Arplanchesr. mn Men." a ee RT D Ir. — (enturia Euphorbiarum. Genève, 1860. :.......2........ 208 UNE LE — Pugillus plantarum novarum Afric® borealis Hispaniæque australis. — 11-80, Geneve 718922) ee ee ET USER 2: ft, BOISSIER, EDM. er BUHSE. Aufzæhlung der in einer Reise durch Trans- kaukasien und Persien gesammelten Pflanzen. — In-4° avec 10 plan- chesset 4 carte. "Moskau 1800 u N a ee RS 10 fr. BARBEY, C. er W. Herborisations au Levant : Egypte, Syrie et Méditerranée. | Février-mai 1880. Avec 11 planches et 1 carte. — 1880 ......... 20 tr. BARBEY, W. Floræ Sardoæ compendium. Catalogue raisonné des végétaux observés dans l’île de Sardaigne. Avec suppl. par MM. Aschersox et E. Levier. Avec planches A883 Kin en we ANR ES NES 25 fr. — Epilobium genus, a cl. CH. Cuisix, ill. Avec 24 planches. — Lausanne, N NET Made Ce RER EN TEEN Er. 25 fr. — Lydie, Lycie, Carie, 1842. 1883, 1887. Etudes botaniques. In-4°, avec 5 pl. EB Lo) EB EN ee SE Gb CA TE EE 15 fr. — Cypripedium Calceolus X macranthos Barbev. — In-40, avec une planche double coloriée: Lausanne, 489122... 2.2 2... ne. er PANNE Bari: STEFANI, C. oe, C. J. FORSYTH MAJOR er W. BARBEY. Samos. Etude géolo- gique, paléontologique et bolanique. Avec 13 pl., par CH. Cuisin. 1892. 20 fr. — — — Karpathos. Etude géologique, paléontologique et botanique. — In-%0, avec 13 pl, par CH. Cursin. Lausanne, 1893. ............... 20 fr. MAJOR, C.-J. Forsytu er BARBEY, W. Halki. Etude botanique. — In-40 avec 1 planche double, par Cu. Cüisin. Lausanne, 1894.............. HA AUTRAN, E. er DURAND, TH. — Hortus Boissierianus. Énumération des plantes cultivées en 1895 à Valleyres et à Chambesy, avec préface de M. F. CRÉérix. — In-80, x1 et 572 pages, avec 3 planches. Genève, 1896. 12 fr. STEPHANI, FRANZ. Species hepaticarum. Vol. I................ 30 fr. PARIS. E.-G. Index Bryologicus. Supplementum primum........ 12 fr. 50 Genève. — imp. Romet, boulevard de Plainpalais, 26, A ou na R \ Br DR En An a ; 4 = 5 FR Sr .* REC PNA à LUE DLR TE ee Bi g 2 À ER ART ER ERTL . 3 nf En Le gr PE) Are D RE I E EE À De © r. B L dad _ à ? | IA LEP RE RAS NE s 2 ar? ' à £ . 4 4 V : 3 v