BIBLIOTHECA
CARCINOLOGICA
L.B. Holthuis

'C. PLINII

S E c v N D I

Hl5TOlUAE

M V N D i

7 omm Tertius.

Quo libri noizem , a decimo-
o#auo ad vicefimumodta-
uum vfcjue, conti-
nentur.

Cum Indice huc postrema manu
ditijiimo facio.

L V g D V N I.

tyfpud haredes fac obi furta.

M. D. LX.

C- P L I

SEC VNDI

T V R a L I s hi-
storia
Z-12ETI XIX.
prooemivm.

tumE KVM. 'lU0<Jue tcmP'fla.
«mcjue ratio, vel imperitis fa.

(h'ataat^i.lndubitato modo mo-
bus non ' V£rccJue i“«Jligemi-
depieW j UU,S confcru‘>: rura.
“eralis fcientia aemr i f1" cxio • 1“*m
°«oru curam fcLre kt Cudo Pl'oximani multi

5 ,ad JUa tcmpcftiufi vn0b“ nonProc‘nus trafi.
?am &ientia La Vldetur • MiramiW quof-
^petcntC3it/n;^^rudi,i0nk fux glolJm°cx
^ bab„a tot t<."“ltaPl?'criiire.nulla mentio-

m, c : Ponte curiue prouenien-

P? ma,or etia,nui”Pleu% cara pretio vfuq;
ontas.Atq; vca. confcrlUS‘bus ’ perhibeatur au -
Kq> no folurr, terras n‘S ordiamur vtiliratibus,

rPieuereiferitur ac dici “es ' vm'm etii «Mia

6 ^cteufiapoteftj^S f™S«, oe*
" v‘tf parte, ,f6d mfrao.m ,n 1ua °ccur-

Aa %

4 C-Plinij NaturalisHift-

vt Galerius i freto Sicilit; Alexandriam feptitn*
die pcruenerit.Babilius fexra.ambo pr$fecdi:?‘"
te vero proxima Valerius Marianus ex Prxtoti1
Senatoribus, a Puteolis nono die leniffimo flati1
herbam efle , quic Gadeis * ad Herculis colui*
*ab Hercu nas reprimo die Odiam alterat, & citeriore 0
lis columnis fpaniamquarto.prouinciamNarbonenfem te'
legat qui- tj0,Africam alterotquod etiam molliflimo flaj
da:fedcor- c0ntigitC. Flacco legato Vibij Crifpij Proconf
rupte n ifil ijs;Audax vita, fcclerum plena , aliquid feri,'
lor- ventos procellafque recipiat;8c parum efle flu#

bus folis vehi.Iam vero ncc vela fatis efle m3i'
ra nauigiis . Sed quamuis amplitudini antenn’
rum fingulae arbores fudiciant , fuper eas tam*
addi velorum al ia vela : prartevque alia in pt1
ris,& alia in puppibus pandi , ac tot modis pt1
uocari mortem. Deniq; tam paruo femine naf(
quod orbem terrarum vitro citroque portet, cS'
gracili auena,tam non alte ii terra tolli : neqf
viribus fuis nefii.fcd pafTum tufumq; &inmc
litiem lanx coaftum.iniuria naturie, ac funit
audacia , & quo peruenire nulla execratio fu?
cit,contra inuentorcm difium fuo loco a noty
cui fatis non fuit hominem in terra mori 0
periret & infepultus. At nos priore libro imb11
& Hatus canendos, frugum caufa vi£tiifquc,p(
monebamus. Ecce feritur hominis manu ,
tur eiufdem hominis ingenio, quod vento*1
*ipfum,le- mari optet. Praeterea vt fciamus fauifle pcci1*'
rit Manu nihil gignitur facilius : vt-fentiamus nolentf i
tiusexvet. fieri natura: vrit agrum, deterioremque etf;
todice , vt * terram facit. i

ipfum a - De lini fatione, & generibus eius , & querneis 1 1
grumrefi- fieiatur, & de mappis , & lino non ardente,^ <
tm. quando primum in theatris vcU.

fulco : nec
•ftate lfelli-

Liber XIX.

OEritn, r e t faPut Primum.

Xagi' gbulofis maxima , vno que

'Ur:& hanrftlnat 3 1Ud' Vci'e ratUm atftate *lli-
tan>£ al *l?AqUe ““e miuriam facit. Ignofcat
9Ue merci?- AeSyPW ferent, ,vt Arabi? Indite
ftoc reditu mPOrv:It“e & Calli* cenfentur
eft fatis& \Tr m*r\°PP ofiro* e fle non

Vocatu ini Jr T ' r T °-b!tare ;Pfura quod
vltitnf ‘"A leJCadurcl’ Calet, .lUuenEBicurigcs,
ro Cal£ hom.num exrfhmat, Morini.imb ve-

^"‘'rhenamh' ^ V 3 ^T' l3m '3uidem &

ften, eomm c ftes’neC Pulchr,or™ aliam ve-

fliccurtn > ,mina: noucrc- Qua admonitione
fa»iiia gerni^v • V^rr,0 tradit’ ',n fanorum
vu. Intif ntIll"umefle ftrminas linea veftc no
°PUs agu™’a.n,a autem defofsi atq; fub terra id
[er Patfum t'*?1 ,'ter & in Iralia ratioiie alia in-
t,a in Eurona^'num^uc amnes, vbi a Setabi ter-
C!n° Alliam, '”°Palma: fecundam enim in vi-
J!,a Faucntin,C^?c(!ilntR-et0L,ina’&:in Aemilia

raup^-- 113 • CanHnrp Ati:-*.,;,. i i.

le quam at “ .Neruofitas filoa

'*Peiiti:jciCo ,‘s> rtnnitdfque, cum dente libeat
"pania citeris? u quam exteris, pretium. Et
P *Uni, torrentis in a 1’ccfplendorem lini prxei-
1 arraconem.Et t»^U? Politur natura , qui alluit
’a(js reperti. mira , ibi primum car-

;9^1icum venir ■ , dum ex eadem Hifpania
; JUitas ea Calli-1” Ita*iam > plagis vtililfimum.
,Ua gloria & n'11 & Occano propinqua. Eft

^‘"Um captum3”0. “lCamPania>ad Pifcium
CaP'uram. Eadem & plagis materia.

Aa 3

(elig.

6 C. Plinii Naturalis Hi fh

' • f

Neque enim minores cunilis animalibus ii*'

dias, quam nobifmetipfis lino tendimus. Sed ^
mana; plag^concidut apros, & h* caflefue ffii
iri aciem vincunt. Vidimufque iam tantx tenU
tatis , vt anulum hominis cum epidromis n$
rent, vno portante multitudinem qua faltus ci1
gerentur .Nec id maxime mirum , fcd lingi*
farum ftamina centeno quinquageno filocO)
Itare , ficut paulo ante Iulio Lupo, qui in prfld
dura Aegypti obiit.Mirentur hoc ignorantes
Aegyptij quondam regis, quem Amafixn voC>
thorace in Rhodiorum infula oftediin remfr
Mincrua: ccclxv, filis lingula fila conftare*
Quod fe expertum nuper Rome prodidit Muti:
nus ter Conful, paruafque iam reliquias eius &
perede hac experientium iniuria. Italia* fiepe1
gnis etiamnum linis honorem habet, fed fiill'
num tantum in vfu.Nullum el> cadidius, Jan?’1
limilius : ficut in culcitris praecipuam glori*1
Cadurci obtinent.Galliarum hoc & comente)
liter inuentum. Italiae quidem mos etiam ni11
durat in appellatione ftramenri . Aegyptio
minimum firmitatis , plurimum lucri. QuatU'
ibi genera: Taniticum,ac Pelufiacum, ButicU*
Tentyriticum,cum regionum nominibus, in cf
bus nafcuntur . Superior pars Aegypti in Atir
vergens gignit fruticem , quem aliqui golfipi|
vocant , plures xylon, & ideo lina inde ii
xylina. Paruuseft, fimilemque barbata: n^j
defert frudum , cuius ex interiore bombyce'
nugo netur .Nec vlla funt eis candore mollici
ue praeferenda. Velles inde facerdotibus
pti gratiflimae. Quartum genus Orchomeni111
appellant. Fit e palullri velut harundine , ^
taxat pannicula eius. Afia e genifta facit lin* *

Liber X I X.

tnacje£ *^crpua, in pifcando durantia , frutice
^tabe • ° x‘ “ie^uf-^ct^iopes Indique e malis,
nitis ArC jCUr^rii a,^oribus. vt diximus, gc .
■tis j nr_i , V ' . nos maturitas eius duobus argumen-
flaiieO ‘1S*rur* intumefcente femine , aut colore
ente. Tum euutfum. &cinfafciculos ma-
Uer(i~ ^°digacum, liceatur in Sole pendens con-
tus }.,^crue radicibus vno die, mox quinque
■"niib,, 0ntrai'ium inlcr ‘e Vet(ls facium cacu-
catr,; “Sivt. lcmen in niedtum cadat.Imer medi-
dulci ir ,aicvis' & in quodam ruftic0 ac pra:-
^crom3 I;C tranfpadan;c cibo.fediain pridem
ticram *”tamUm 8raLra-Deinde poftmetfem tri
tepcfa£,/"'S‘T rpfe merguntur in aquam folibus
leuitas aitl’Pedere aliquo dcprellx. Nulli enim
laxaci0r ,a,0r-Maccratas, indicio eft membrana
tUr.>,{0x'atC!umque inuerlx, vt prius.Sole ficca-
^eo-Quodn in !a‘:o ruduntur ftupatio male
tur, deteri rC-X'milnl cor:*c‘ fuit.ftupa appclla-
^Ptior.Et 'U1‘ ' iucernarum fere luminibus
nec oInni ./'f camcn peditur ferreis hamis , do-
meroi;01. ,'uctnbrana dccorticetur,MeduU,x nu
nere & viril' cadore.mollitia.iinumque

cuffi cliban!„ /.C?rtu? ci' • Cortices quoque de-
bendi dieerfrjVlrnisPr-cbentvfum. Ars depe-
fafeiuni libtjs a:'-Ut' ■ Jid.tiun , e quinquagenis
deinde in fi[Q n??.,nas denas carminari. Iterum
fuua : texnimque 'd*1’ dlifum crebro in filice ex
rniuria melius \na f^Us umditur clauis , femper
Ignibus non abfUml°tlmi iam elt ctiara ’ S»01*
nentefquc in focis tl'"1'' Vumra id v°cant,ar-
'"aPpas,ibrdibus exu^^Tr^ VldimUs
?a8is, quam poflent a'* .fP*endefte‘«« igni
br« tUnicz CArn^ r ^1'- Re&um >nde fune-
** COrPous hillam ab reljqUo fepa-

Aa a

s C.plinij Naturalis Hift.

tantcinere.NafcitUrin defertis aduftifqueSob
Indiae , vbi non cadunt imbres , inter diras fe('
pentes : afluefcitque viuere ardendo , rarum i°'
uentu, difficile textu propter breuitatem. Rufi11
de extero colos, fplendefcit igni.Cum inuentuif
eft,tequat pretia excellentium margaritarum-
Vocatur autem a Grxcis afbeftinum ex argum£f
ro natutx. Anaxilaus autor eftjinteo eo circufl
datam arborem, furdis idfibus , &c qui non ei'
audiantur , caedi. Ergo huic lino principatus i<
toto orbe. Proximus byfsino, mulierum maxiiP'
deliciis circa Elim in' Achaia genito ; quaternf
denariis fctipula eius permutata quondam ,v
auri,reperio. Linteorum lanugo, e velis nauiui'
maritimarum maxime, in magno vfu medicii*
ell : & cinis fpodij vim haber.Eft Sc inter pap3
nera genus quoddam , quo candorem linte*
praecipuum trahunt. Tentatum eft tingi iignui1
, quoque , & vedium infaniam accipere , in Ale
xandriMagni primum claflibus.lndoamne n3
uigantis, cum duces ciusacptecfefti in certaru1
ne quodam variaflent infignia nauium :ftupu(
runtque litora flatu verficoloria implente. Vel*
purpureo ad Aflium cum M. Antonio Cleop3'
tra venit eodemque effugit. Hoc fuit imperat3
lix nauis inligne. Poftea in theatris tantum vf'
bram fecere: quod primus omnium inuenitd
Catulus , cum Capitolium dedicaret. Catbafi^
deinde vela primus in theatro duxi fle tradi'11
lentulus Spinter Apollinaribus ludis. Mox Cf
far Diftator totum forum Romanum intex’1
viamque facram ab domofua ad ciiuum vfq1'
Capitolinum: quod munere ipfo gladiatorio nj*
ferabilius vifum tradunt. De inde &c fine lu3,1

Marcellus Oflauia forore Augulti genitus

Liber XIX. 9

fua 1 auuncuI° X I. Confule Calendas
licie, ’ velis forum inumbrauit, vt falubrius
bus ’ ates confifterent : quantum mutatis mori-
f0r at°nis Cenfodi ’ <lu* bcrnend uni quoque
cadi n ??ui‘cd>us cenfuerat. Vela nuper colore
thear ■ ata per rudeWCS’terra etiam in amphi-
k ZrS PnnciPis Neron,‘s ™bente;incauis ediu,
dor; cuin afole defendunt. Cattei 6 manfitcan

be[lf,P~tmax Era[ia' Hono.r cdam & Troiano
f Cur enim non&prxlus interfit , vt nau-

fe thoracibus lineis paucos rame pugnaf-
enis ell Homerus.Hinc fuilfe & nauium ar-
res menta aPud eundem interpretantur eruditio-
fata 9u°niam cum fparta dixit, fignificauerit

glutinatura, & quando primum vfius eius,
piiotnodo perficiatur ,& qua fine radice na-

SVxi’]tUr’ & tiiuant. Cap. II.

ej} “iUldemvfus multa polt fecula coeptus
ipani- ,eC ant<fl) oenorum arma, qu? primum Hi-
Su*nolntU CrUnt"Helba 3th{c lponte nafces, &
li, Vnj n cjueat feri , iuncufque proprie aridi fo-
ris eft-nerr:C dato vtoo.Nanque id malum tcllu-
ca exj"e ec a^ud ibi feri autnafci poteft.In Afri-
Hifpa^aun? ®t inutile gignitur. Catthaginienfis
tenus pa^(CUe':'or‘s portio, nec h{c tota.fed qua-
ftrata rufi' ’.montes quoque fparto operit. Hinc
calceaminC1S eorura ■ bine ignes facefque, hinc
Xium,pryr a> ^ Pallorum vellis, animalibus no-
liquos vfer9Uana cacuminum teneritate. Ad re-
bus m, „ :,u? laboriose euellitur , ocreatis cruri-
bgneifi *bu^9’ tcWis manicis , couolutum offeis
paci||-Ue,Conamenris' Nunc iam in hyeme vix.
hiatu •ttlc.tan'en ab Idibus Maiis in Iunias: hoc
enatis tempus . Vulfum fafeibus in aceruo
Aa f

IO

C. Plinij Naturalis Hifl-.

animatum biduo , tertio refolutum, fpargitur in
fole , ficcaturque, & rurfus in fafcibus redit fui» 1
retia . Pofiea maceratur aqua , marina optima-
fed & dulci , fi marina defit. Siccatumque Solfi
iterti rigatur , fi repente vi geat deiiderium.per-j
fufum calida in folio , ac liccatum frans com-
pendium opcrx fatetur. Hoc autem tunditur , vt
fiat vtile , prxcipue in aquis marique inuiftum-
In ficco praferunt e cannabi funes. At fpautunfi
alitur etiam demerfum. veluti nataiiu fitim pcfl-
fans. Eft quidem eius natura interpollis : rurfuf-l
que quam libeat vetuftum nouo mifcetur. Ve-
runtamen compleftetur animo, qui volet mira-
culum xftimare , quanto fit in vfu omnibus ter-
ris nauium armamentis , machinis sdificatio-
num, aliifque defideriis vita: . Ad hos omnes
vfus quae fufficiant , minus x x x. M. pafluum , <0
latitudinem a litore Carthaginis nolle, miliuf
que in longitudinem eile reperientur . Longius
vehi impendia prohibent .Iunco Gracos ad fu-
nes vfos nomini credamus , quo herbam e;m'
appellant : pofiea palmarum foliis philuraquei
manifeftumefi:& inde tranflatum a Pmnis fpar-
ti vfum , perquam iimile veri eft. Theophraftus
autor eft ,efie bulbi genus circa ripas amniurt'
nafcens, cuius inter fummum corticem eamqii£
partem qua vefcuncur, eile laneam naturam eX
qua mapalia vefiefque quadam conficiantur*
Sed neque regionem, in qua id fiat, neque quic-
quam diligentius , praterquam eriophoron i<*
appellari , in exemplaribus, qua quidem inue-
nerim, tradit: neque omnino vilam mentionen»
habet fparti , cumfta cura magna perfecutu*
c c c c x c , annis ante nos , vt iatn & alio lo-
co diximus, quo apparet , poft id temporis fpa'

Liber XIX. n

vfunivenifle fpartum.Et quoniam a
di n3CU is rerllm capimus , fequcmur eorum or-
fci m ’ in cludms ve^ n>aximum ell, aliquid na-
aut viuere fine vlla radice. Tubera hac vo-

J-antur

\n’Ya , aut faltem capillamentis , nec vtique

b "ut, vndicjue terra circundata , nullifque fi-

™$lliva ni.rrilwm — •

uberante loco in quo gignuntur , aut rimas
in |Bte :neque ftda cerra: cohxrent. Cortice etia
eluduntur, vt plane nec terram efle.poflimus
f "\cre , nec aliud quam terra callum. Siccis, hec
ere Scfabuiofis locis frutecftonfque nafcuntur.
Jfcedum fcpe magnitudinem mali cotonei,
‘am librali pondere .Duo eorum genera, ha -
tunfa dentibus immica, & altera iyncera. Di-
tluguuntur Scc olore , ruffo nigu&que, & intus
v*udido , laudatiflima Africte. Crclcant , an 'ne
‘hUm id terra ( neque enim aliud intelligi po-
) ea protinus globetur magnitudine, qua fu.
k rutti eft: & viuantne , an non , haud facile ar-
ltI°t intelligi polle, Putrefcedi enim ratio com
y.u«is eftiiscum ligno. hartio Licinio Pistorio
^ftoiura reddenti inHifpania Carthagine, pau-
vtu'15 ann*s Icimus accidifle , mordenti tuber,
o J|eprehenfus intus denarius primos dentes iu-
i n f rct ■ OH° manifeftutn erit , terra naturam
globarhquod certum eft ex iis qutenafcan-
r’®c feri non poflinr.

‘ r'“fy > & tuberilms : de fungis pez.icis , laferpitia
ir magjdari , & rubia , tr radicuU.

Cap. 111.

C Itnile eft & quod in Cyrenaica prouiacia vo
Tueant mify, pracipuutn fuauitate odoris ac fa-
PUtis, fcd carnofaus : & quod inThracia cerau-
Ja*U , j)e tuberibus htee traduntur peculiariter:

Cum

12 C. Plinij Naturalis Hift.

Cum fuerim imbres autumnales, qc tonitrua cre-
bra,tunc nafci,& maxime e tonitribusmec vitra
annum durareitcnerrima autem verno cfle.Qui-

uaceeptan- bufdam locis •* accepta riguis feruntur : ficut

j»r riguis, Mitylenis negant nafci nifi exundatione flumi-

&fcrittttr. num inueelo femine ab Tiaris. Eft autem is lo-
cus, in quo plurima nafcuntur. Alia: nobiliflima
circa LampfacumSc Alopeconncfum, Cnecis
vero circa Elin. Sunt & in fungorum genere a
Grxcis diftipezicacqui fine radice aut pediculo
nafcuntur. Ab his proximum dicetur auroritate
clarilfimumlaferpitium.quodGrsci filphionvo
eant , in Cyrenaica prouincia repertum : cuius
fuccum vocant lafcr , magnificum in vfu medi-
camentifque,&:ad pondus argentei denari; pen-
ium. Multis iam annis in ea terra noninuenirur:
quoniam publicani quipafcuaconducunt, ma-
ius ita lucrum fcmientes.depopulantur pecorum
pabulo.Vnus omnino caulis noflra repertus mc-
moria/Neroni principi milfus eft.si quando in-
cidit pecus in fpem nafcentis, hoc deprehenditur
figno : oue.cum comederit, dormiente protinus,
capra fternuente. Diuque iam non aliud ad nos
inuehitur lafer,quam quod in Perfide aut Media
£c Armenia nafeitur large , fed multo infra Cy-
renaicum : id quoque adulceratum gummi , aut
fagapeno, aut laba tracta. quo minus omitten-
dum videtur , C. Valerio M. Herennio Cos s.

Cyrenisaduefla Romam publice laferpitij pon-
do x X X. Catfarem vero Oiftarorem initio belli
ciuilis, inter aurum argentumque protulilPe ex
arario laferpitij pondo exi. Id apud autores
Gracciar euidemifsimos inucnimus natum imbre
piceo repente madefafia tellure , circa Hefperi-
aum hortos Syrtinque maiorem , fepeem annis

ante

an Liber XIX. 13

Vrbi5°^n^um Cyrenarum, quod conditam elt
per n°‘'rs anno csini. Vim autem illam
:>a l-,r a‘uor millia nadium Africa: valuifle. In
tttn,. crPnium gigni folitum.rem feram ac con-
tadi' Cera; ^ fi coleretur ,in defcrta fugientem:
mji .ce multa craflaque, caule ferulaceo, haud II.
b ‘«afritudine. Huius folia mafpctum voca-
'fel*Pio maximi fimilia. Semen erat foliaceu,
ta „ ■ ‘Pfumvere deciduum.vefci pecora foli-
rahiitm’Stl; Purgar'>raox pmguefcere.carnc mi-
caul ■ ‘n mofium ineunda. p°ft folia amifla,
eli ' i^1'0 & homines vefcebatur decofto , alfo,
dieh0C|Ue : eorum qu0(lue corpora x l. primis
mor)1-5 Pnr6ante a vitiis omnibus-Succus duobus
du a‘S caPiehatur,e radice atque caule.Ethac
ili ° ecanc nomina , rhizias, atque caulias, vilior
cjse aa Purrefcens.Radice cortex niger & ad mer
acj a. nlteria.Succum ipfum in vafa conieftum,
r; 'Tll t0 furfure/ubinde concutiendo ad matu-
te ^n perducebant : ni ita feciffent putrefeen-
taf '*rSumentumerat maturitatis, color, ficci-
c9Uefudore finito. Alij tradunt lafcrpitijradi-
pet maiorem cubitali , tuberque in ea fu-
ceu t,ercam.Hoc incifo, profluere folitii fuccum,

Ca acHs»fupernato caule, quem magydarin vo
($ nt. Folia aurei coloris pro femine fuifle,ca-
q tla a Canis ortu, Aufiro flante. Ex his laferpi-
Can aafic’ folitum , annuo fpatio & radice &

„ - confummantibus fefe. Hoc Sc circunfodi

fol

pa ltum prodidere.Nec purgari pecora,fed agra
re p*r' aut protinus mori,quod inpaucis accide-
e erfico filphio prior opinio congruit. Alterii

? . Useftquodmagydaris vocatur , tenerius &
Jnus vehemens.fine fucco: quod circa Syriam
“■nur.nonproueniens in Cyrenaica regione.

Gignit

14 C. Plinij Naturalis Hifl.

Gignitur &c inParnalfo monte copiofius,quibuf-
dam lalerpitiu vocantibusiper qux omnia adul-
teratur rei falubcrrim.tvtilidim.Tque autoritas.
Probatio fynceri prima, in colore modice ruffo,
&citm frangitur candido intus, mox tranflucen
1 ‘•gutta a- te: * gutta aqua faliudqtie liquefcit.vfus in mul-
qua.ex an- tis medicaminibus. Suncetiamnum duo genera,
i tuj.cod. non nili fordido nota vulgo, cum * quxltu mul-
tquattu tum polleant In primis rubia, tingendis lanis 6Z
nullo. Sic coriis necdlaria.Laudatifsima Italica, & maxi-
f quidd coii me iuburbana : 8c omnes pene prouincix lea-
[ ces.diuerfo tent ea. Sponte prouenir,feriturque iimilitudine
omnino jen eruilix. Venirn fpinofus ei caulis : geniculatus
Jit. hic eft, quinis circa articulos in orbe foliis. Se-

men eius rubrum eft. Quos in medicina vlits ha-
beat,fuo dicemus loco. At qux vocatur radicu-
la,lauandis demum lanis fiiccum habet uniruni,
quantum conferens candori mollitiaqae.Nafci-
tur fatiuavbique.fed fponte prxeipua in Alia
Syriaque.faxofis & afperis locis.Trans Puphra-
tem tamen laudacifsima , caule ferulaceo tenui,
& ipfocibis indigenarum expetito , & tingenti
quicquid fit , cum quo decoquatur , folio ole.c.

Struthion Grjci vocant, floret xftate grata afpe-
ifu : verum fine odore.fpinofa , & caule lanugi-
liofb. emen ei nullum , radix magna, qux con-
ciditur ad quem dictum eft vfum.

De hortorum cura , & digeHiourra nafhmium,
prat crfiuges & frutice!. Cap. Illi.

AB his lupereft reuerti ad hortorum curam, St
fuapte natura memorandum , & quoniam
antiquitas nihil prius mirata eft, quam Hcfpe- i
ridum hortos , ac regum Adonis 8 c Alcinoi,
itemqUe pehfiles.fiue illos Semiramis, fiue Afly-
jiatrex Cyrus fecic, de quorum opere alio volu-
mine

Libe

Vr v

-V 1 yv.

«W.

fe.Q, ■ £mus.Romam quidem reges ipficolue-
■IIilij.pP' etiam Superbus Tarquinius nuntium
e)cliOmf¥“m a'gU,C "“Suinarium lilio remi/it
fcCj15 ,XI t.cabuhs legum noftrarum nuf-
ea h0r;, °roii»cur villa, fenjper in fignificatione

’ ^dium.Quam rem ‘^«W
fores ta & rc^510 ^“^dam : hortofque Sc Sic BajUic -
nes j/^ntum contra muidentium effkfcinatio- fuctdL.

ailign.tte Platl-

delicifluiilem hortorum nomine in ipfa vrbe
ftituic a’ luf<j;poffidcnt.Primus hoc i„-
eum Athenis Epicurus otij magifter.vfque ad
rs. ^oin’:iS n°n fuerat in oppidis * habitari ru- *baberir»
etat.p >; If <iu,oem per fe hortus ager pauperis ra.
tiore vjn°l’Co plebei macellu , quanto innocen-
tius eft ^crgi enim. credo , in profunda fa-
aucs vltraT?i^rearum 8enera naufragio exquiri,

5uidenuc a(*dem ara?em Peti> & fabulofo
1« Numici rr°re turas* im° {ic Preriofior es , alias
gnarc Cl Jam atque Aethiopix fepulcra:autpu-
dat ali».1? ,rls>mandlq, capientem quod man-

^*Vol»MherculeV™ v!lia hic»quam pa-
fatiecat-quemifi eadem qux vbia;
^occurreret? Ferendum fane fuerit ex-
**e»aIia Cl Poma,aliafapore>alia magnitudi-
rafi v- ®u*kOj pauperibus interdi&a :,inuete-
Wgan *! pCCl.^iuc ca^uari : nec cuiquam adeo
^ kup ? C v* am» vt non ante fe genita potet:
e*Coe‘ r 9Uo9ue quoddam alimentum Jibi
rum rl , ^ luxuriam, ac medullam tantum ea-
V*Uct UPe.rclllc piftrinarum operibus &: caelaturis
‘ihiis r*° Pane procerum.alio vulgi, rot gene-
•^T, ad inrtmam Plcbem delcendcnte
na.Ltumne in herbis diferimen inuentum

e h 1

i6 C. Plini) Naturalis Hili.

eft, opefque differentiam fecere in cibo , etiatf
vno affe vinali! Inhis quoque aliqua fibinaf£l
tribus negat, caule in tantum faginato,vt paupc'
ris menfa non capiat. Sylueftres fecerat natur?
corrudas.vt quifque demeteret palfim. Ecce ab1'
les (pectantur afparagi. EtRauena ternos libri'
rependit.Heu prodigia venttis.Mirum edet nof
licere pecori carduis vefei : non licet plebe1
•alimenta Aqui quoque feparantur : & ipfa naturae * el*-
menta vi pecuni* difcrcta funt.Hi niucs,illi gWj
ciem potanti pcenafquc montium in voluptate1'
gulae vertunt. Seruatur algor ,-cftibus , exrogitfl
turq; vt alienis menfibus nix algeat. Decoquuflj
alij aquas:mox,& illas hyemant.Nihil itaq; W
mini fic , quomodo rerii naturae placet. Etianti'1
herba aliqua djuitiis tantum nafeitur! Neif1'
Sacros Auentinofque montcs,& irata plebis f£
ceiius circunfpexerit. Mors enim certe requabi1
quos pecunia feparauetit.ItaqueherculenulIu1,
macelli vedtigal maius fuitRonn, clamore pl'
bis incufantis apud omnes principes , donec r£
milTum eft portorium mercis huius : compef
tiimque non aliter quxftuofius cenfum habe(i
aut tutius , ac minore fortuna; iure , cum creJJ'
tur pendo ea pauperum. Is in folo fponfor efti^
fub dio reditus, fuperficiefque calo quocunq11'
gaudens.Hortorum Cato pnedicat caules. Hi11'
primum agricola .-ellimabanmrprifci.&lic ft£'
rim faciebant iudicium , nequam efie in doflf
matremfamilias ( etenim Itate cura fcemins ^
cebatur)vbi indiligens elfet ortus. Quippe e cl'
nario aut macello viuendumefle.Nec caules, 1,1
nunc, maxime probabant,damnantes pulnie*1’
taria qui egerent alio pulmentario. Id eratol£l'
parcere. Nam gari dehderia etiam in exprobr1'

tio"'

Liber X I X.

1 A

Placeba«' > gu.a non '

1 ^'Sno> expedita res

*«lu conr P“ : ^ & acetaria aPPellantur,
n.»_ e°ncoqui ,nec oneram^ C^r„ *

5c

aats eorum‘na acee defiderium panis!
d°mi ver? ad ennLmenta pertinens , fatetur
cum_, «luram fieri folttan, : atqUe non Indi-
jm. au# ciue ■ „ •

11,3 conr/ ■ „ acetaria appellantur,

cm* 'coqui, nec oneratura fenfum cibo.

CU,«P>Pern r fien loIVam : atque nonlndi-

mUs'IWnf T’ fXtl"Vrans Peti-

?‘ne ho^t n leneftns fuis plebs vrbana in ima-
bln^nteTm quotidiana oculis rura prabe-
multiturfi9 am Pr3chS1 Pr°lpeftus omnis coegit
ob r„ni 'n,s,'nnumcrv ficualatrocinatio.Quam
cem ilc ahquis & his honos, neue Slllflrirn

nb reni ‘U*s innumerf isualatrocinatio.Qoam
Ce*n tebus ' a , 1uis & his honos, n£ue autorita-
^08nomi„V'Ultas adiltf t; eum pr®fertim etiam
Qucinor PFocenim Inde nata videamus : La-
aPP^Har^U»C in Va^cria familia non puduilfc

r->.- ** ‘J ' Oi" rontin»», •

aPMiar^*A. 'n Valeria lumilia non puduifle
e*que nnl\ Con!inSa!: aliqua gratia opera cu-
!>t ellSicil-l* ’ Vlr8ili° quoque confello, quam
. ^re.n^j .rum honorem tam paruis per-

^'here.frr. , 1 . um honorem tam paruis per-
^SUofq- rt°s villae jungendos noneitdubium,
"u° ainn a~lme,habendos, ficontingat *pro-

. :*1 minus. e nnri-ft n/rrini ^,-rr^J'r.. _

nu° atnn “iime.nabendos, ii contingat * pro-
?eu,^atict: ! rPinV,s»a puteo pertica, organifue
SoIum nrr,r’ Ye ,tollenonura hauftu rigandos.

nii^. rtoicindpnrl.,»^, A r • .

‘ przfui

.... DrnC ■ J en°num nuultu rigandos.
^■nprinVCID,dendum a Fauonio : in autum-
?Umque^acdumeftF°ft x ' 1 1 ndies, iteran-

la.r' 'Uftiir, tC °rU-mam- Oiao 'ugerum operis pa-
‘n'reeri \ eft.hmum tres pedes alte cum terra
l0euin t’ ,Cls diitingui , eaftptc refupinis pului-
3l|idetur *s ’ an?biri lingulas tramitum fulcis,
"Us. Jn b ac.Cefius homini ,fcatcbrifque decur-
“antUt .r.tls nafcentium alia bulbo commen-
Vtroqlle’ lacapite , alia caule, alia folio, alia
A-n^Wine v”"”*' alia cortice , alia cute.aur
‘K>niin f ’ alla carne , alia tunicis carnofis.
ructus in terra eft, aliorum & extra,
Tom. iij. ■ B b

i8 C. Plinij Naturalis Hift.

aliorum non nifi extra. Quaedam iacent cie'
fcuntquc,vt cucurbitae fk cucumis. Eadem pe?r
dcnt>quanquam grauiora multo etiam iis qii$"
arboribus gignuntur. Sed cucumis cartilagi*1
Cortex huic vni maturitate tranfic in lignutf
Terra conduntur rhaphani.napfque, Sc rapa;*11
que alio modo inula:, (ifcr,paftinacx. Qunrda1;
vocabimus ferulaccajVt anethum, maluas.N^
que tradunt autores,in Arabia maluas feptii^
menfe arborefeere .baculorum vfum prab^
exremplo.Sed Sc arbor efl malua in MamitaflJ
Lixi oppidi .Tftuario,vbi Hcfpcridum horti
fe produntur cc.palf.ab Oceano,iuxta delubri
Herculis, antiquius Gaditano,vt ferunt. Ipfa *
titudinis pedum x x.craffirudinis quam circUlj
ple&i nemo poffit.In fimili genere habebitun
cannabis. Necnon & catnofa aliqua appelli
mus,vt fpongias in humore pratorum enafc^'
tes. Fungorum enim callum, in ligni arborufl1''
iiatura diximus , Se alio genere tuberum
16 ante.

Natura & genera , & hiftoria nafc entium i*
horti* rerum. Cap. V.

CArtilaginei generis , extraque terram eft^:

cumis , mira voluptate Tiberio principi
petitus. Nullo quippe non die contigit ei , pe^3
les eorum hortos pfomouentibus inSolcm

olitoribus :rurfnfq; hybernis diebus intra fpc?j
larium munimenta reuoeancibus. Quin & l3' j
mulfo femine eorum biduo macetato,apud 3,j
quos Grtccix autores feriptu eft feri oportet*',
dulciores fiant. Crefcunt qua coguntur
In Italia virides, Se quam minimi : iri prn^!.
ciis quam maximi , & citriiii,aut nigric V\*c\

Lofi- . LiKcl' XIX.

'ma*a‘mL' AtdC^’ SUndiffirai Mcrfe :edm
■ Uathiul‘ .e' ««Aere, pepones vocantur. Vi-
Mci nC'“ ftol“cho .*» poftetum diem . nec
himZ® m ‘;,blS’n0 ,m^alubres tamen plu-
E<1U33dfcan cT °derc m^:nec minus
Fn»«e. Sfc ^ Defedl ‘}U0<’,Ue> ad cas mod.ce
f quid obft,r PT: '""i" 0k'mn refugiunt:aut
PJ vna 3^ A pendeanc . curuantur : idque
uh.ic.aCf6 deprehenditur, fi Tas cunl‘
Pcendentili,,a quatuor drgttorum imeniallo de-
eodenimnT f-nte Poftc,um dlem • at (i oleum
■tula flore H ■ n l5ainos cuiuatis.Iidcm in fi.
tece cum „miir° ■ mira longitudine crefeunt.
taftia proi.1111.31 1In^ noua forma eorum in Cam-
paim jt;i enit,mali coronei effigie.Forte primo
|JUs fa£'tun, vnuni : mox femine ex ilio ge-
p‘fe<! hu^lj^alopeponas vocant. Non pendent
f1 SUram Co] °,CUr|dantur. Mirum in his , prtrter
Fatcm adepti | ^flue , & odorem. quod maturi-
pcdiCUlo rer - JjUanfl"am non pendentes, fiatim a
°lefltl,.n.vt tor n“ c°luniellafuum tradiccom-
9ll^m vafliiTt' ° a,nno contingant. Fruticem rubi
, rccidere ,'ni:lni *n apricum locum transferre,
l' 'tnum 'rum digitorum rclifla ftirpe.circa

Pc c«<:«aieT in medulla rubi fami-

CUmagReri. m !-'° ’ cetra minuta fimique cir-
^umGraCj r3.S refiftecc frigori radices.Cucume-
ta ‘icum j, r,a genera fecere : Laconicum.Scy-
aflua gjy , ^oticum. Fx his tantum Laconicum
U°minc. ple'Sunr qui herba quas vocatur culix
Le ant,vt r lta ’ femen eot“m maceratum feri iu-
“itis natu'ne Pem'ne nafcantur.Similis & cucur.
Uiea0(j ra * duntaxat in nafcendo. Aeque liyc-
k° fetnf«e"^maatri6uaac fimum .Seruntur anu
«e ia terra fefquipedali fofTura, inter
B 1> 2

19

io C.Plinij Naturalis Hift.

aquinoflium vernum & folflitium : Parili
tamen aptiflime. Aliqui malunt ex Calend.V»'
tij cucurbitas, & Nonis cucumeres, & per Q}!
quatrus ferere,fimili modo reptantibus flageb
fcandentes parietum afpera in tectum vfque»1
tura fublimitatis auida. Vires fine adminitj
ftandi non funt, velocitas pernix ,leui vrflj
cameras ac pergulas operiens. Inde hac »
prima genera : Camerarium , &: plebeium,qli
humi repit. In priore mire renui pediculo lib
tur pondus immobile aura. Cucurbita quo(
omni modo faftigiatur, vaginis maxime vil|
bus ,coniedaineas poftquam defloruit. Ct'd
qua cogitur forma, plerunque & draconis i up
ti figura. Libertate vero penfili concefia^
vifaeftnouem pedum longitudinis. Partii
tim cucumis floret, fibiipfe fuperflorefcen*
ficciores locos patitur , candida lanugine ob*
£his,magifque , cum crefcit. Cucurbitarum [
merofior vius. Et primus caulis in cibo. Ac^
*in totum ex eo * totum natura diuerfa. Nuper in bal#
rum vfum venere vrceorum vice , iamprir
vero etiam cadorum ad vina condenda.
tex viridi rener. Deraditur nihilominus i*1]
*Vetc.cod. bis. * Cibus falubcr ac lenis pluribus m*l
paulo ali - exiflimatur , qui perfici humano ventre J
tcr,eodeta queant,fed non intuniefcant. Semina qu$ n
mtn ferua xima collo fuerint, proceras pariunt •. izcfl\
to fenfu:Ci im is,fed non comparandas fupra didis
bojalubres in medio , rotundas : qux in lateribus, cr3j
aclerusplu breuiorcfqtie. Siccantur in vmbra,& cum In
ribusmodis ferere,in aqua macerantur. Cibis , quo loi$
txiiiiman r es tenuiorefque , eo gratiores. Et ob id
tur. briores, qua: pendendo creucie : minimu^
feminis tales habent , duritia eius in cibis f'

tt'

Liber XIX.

21

Jycn>etn Dr»ntj'. EaS q“/f fem ini feruentur.ante

^,c^CldJ'n?neft*os-Po^ fumo fic-
fl,Cl An,d' V,0rtenfio,um feminibus n,-
PUo<Hl« rW e®’ *' Inuenri cft

muenra eft ratio, qua cibis
■farentur :eodemqUe modo cucumis.

ffqB'e V‘«ari

ift «luria e1?3 ,Pene' proueamsT&T/qliwTm

{> fub(>rfir-Sed &?robr’°paco in Ioco ba-
b terra j ’ f“n0,JU.e fit'co °P«tos,ac dein-

1 es in vrr *des feruarr eradunt. Sunt & fylue.
^nfii'.Sed°<ive^e,,CrCJ’ &01T,nibusfercl * h”- 'kmg/U*

Rdainob & llIS medica taurum natura cft. J
PqTia c tem differentur in fua volumina. Rei
artinia. J ”llaSmum natur® terra occultantur
f tai»us v-!Juibus de raPis abunde dixiile po-
etent i, j • nifi medici mafcuHni ferus fa-

■ fa^i rotunda : latiora vero concaua

",endum f n,;Pr*ftantiora fuauitate, & ad con- * fint qui
, tfarein ,' iotJ : *lu;c fi?ms fata tranfeunt non legant
lere : C0ti ' /clcm naporum quinque genera fe* &.

|,CUr" > Sc n,'Ua,lCkona:um,Ii°tha(iumJBceo-

0 Plirudin , per Pc v'ride dixerunt. Ex iis in
r. tadice s f a<Jolelcit Corinthium , nuda fc-
jlt< nr>n v 01u'n enim hoc genus fuperne ten-
lfn>-rhraei,Ca:tcra * in terram. Liothafium qui-

e* ™ appellant, frigorum patientifli-
'athbtey; “Opticum dulce elt, rotunditate
> Ugurn. neque vt Cleonaeum pra-

1 ia,'Pfin, otUrn quidem , quorum tenuiora
>lofa 3 °1Ue dulciores : quorum fcabra &

. nus fy]i,„n orr*da , amariores. Eft prarered
j1; ''alma B tre ’ Cl'ius folia funt eruc.-c itmi-
n1115 ’tertia'<'0mi!: Amiterninis datur , inde Nur-
Ktapis dicl=°rlratibuSl Cztera de fatu eorum

3nt cbaphan.fuilt- tfortice & cartilagine con-
‘ 11 : multifque eorum cortex craf.

B b j

21 C.Plinij Naturalis Hili:.

fior etiam , quam quibufdam arborum. Aff’
nido plurima illi elt, & pro craflitudine
cis.Cattera quoque aliquando lignofa. E'
mira colligendi fpititum , laxandique ru«l
ob id cibus illiberalis, vtique fi proxime
mandatur : fi vero cum oliuis drupis , i»*
rutius fit , minufque foetidus. Aegypto mire
lebratur propter olei fertilitatem, quod
mine eius faciunt. Hoc maxime cupiunt >;
re ,13 liceat : quoniam & qualius plus
frumento , tc minus tributi elt , nullumqifl
piofius oleum. Genera rhaphani Gratci te‘
tria foliorum diflerentia, crifpi , atque lteuq
tertium fylueltrc. Atque huic iauia quidem j
breuiora ac rotunda , copioftque atque fruq
ia : fapor autem afper,& medicamenti i i) (!*,
eliciendas aluos.Et in prioribus tamen difte
tia feminis elt, quoniam aliqua peius,aliquj
modum exiguum ferunt. Haec vilia non ca“j
nifi in criipa folia. Noltri alia fecere gdp
Algidenfe a loco , longum atque tranfiuci"'
Alterum rapi figura, quod vocant Syria«
fuauiflimum fere ac tenerrimum , hyeinq
patiens. Prsecipuitm tamen eft , quod e 5J
non pridem aduc&um apparet, quoniam*!
autores non repetitur : id autem tota hfj
durat. Etiamnum vnurn fylueftre Grxci a?!
vocant, Pontici armon, alij leucen, nofi(1
moraciam , fronde copiolius quam corpo*1’-
omnibus autem probandis maxime fpetfq
caules. Immitium enim rotundiores ciJjj
refque , ac longis canalibus. Folia ipfa ttq
ra,& angulis horrida. Seri vult rhaphanus ,
folura, humida. Fimum odit, palea comej~
Frigore adeo gaudet, vt in Germania inf*1’,-

P^ro:

Liber XIX.

' ^«orum , „ ■‘■j

' rebt.vt V J maS"i!udinu *quet . Seritur poft Idus
'l11! Patio 11 wel;tllndue circa Vulcanalia,

! s. ,° Tnell°c • Multi S c Martio & Aprili fe-
! fertal ^ptembri.Incipiente incremento , con-
; c^ularIll olia ci£cum°bruerc , ipfos vero ac-
| fitatqu ?•' ^am extra terratn emerik , durus
nS°fUS,Arifl°,machus detrahi folia
Jt,ulare ire™ ‘ubet> & ne lacuna: ftagnent accu-
didere 'S1» anatem gradefeere. Quidam pro-
I turre, ’i *Pal° adaclo cauerna palea infterna-
!firnumoiS''orum altitudine, ’ dcimic in lemen “deinde [c-
fctubis ^“rracdgeratur, ad magnitudinem mcnfimoq,
dtaqijj, Cfefcerc . Praecipue tamen lallis aluntur. & terra, ci
talibus aquis irrigantur, & inAe- tegatur,
c‘Pui. i ‘tto Pparguntur , vbi funt fuauicatepra:-
rtJin ex ir,CutUm quoquefalfugine amaritudo eo-
c°tli ij^uu^fiuntquc.coais iimiles.Nanque &

Crudos U.nt,& in naPorum vicem tranfeut.

Pccrun, ci jC‘ Puadenr ad colligenda acria vi-
"■«i-Ulibu M CUm ic'un's effe, atque ita vo
cordiis n Pi?Parant meatum. Tradunt &prx>
dn <— j.cceiiarium huncfuccurmquandophthi

CQj-^-J - . ** — "*iv iu».wuiii.v|uuiiuu ^mui

Pdli c0n 'ntUs 'udarentcm.non aliopotuiilc de-
‘n AcgyPto. regibus corpora
Atque v Ulad ferutandos morbos infecantibus.
Apuliin. clt Cntca vanitas , fertur in templo
I laPbatiu De P^is adco exteris cibis praiatus
*apuin ^ j’vt e-tauro dicaretur, beta ex argento,
cUriuJtl ‘j ttnbo. Scires non ibi genini Manium
?UrUin r Operatorem, quem Samnitium legatis

dt f0co Pddiatuto atterentibus, rapum torretem

Scr*pfit& xUentum Annales noltri prodidere.
«Ovoic, Mofcbion Graecus vnunulc rhapha-
te ettiftimt”" Vtilifl:mi in “bis hyberno tempo-
Wantur : iidemque dentibus fcinper ini-
Bb a

24 C.Plinij Naturalis Hift.

mic! , quoniam atterant . Ebora certe polit1!1
Odium his cum vite maximum , refugitqiic 11
xta fatos. Lignofiora funt reliqua , incartilaf
num genere a nobis potu a . Mirumque, om11
bus vehementiam faporis inefle . Ex iis pafti'J
cx vnum genus agrefte fponte prouenit : q
phylinos Gra:ce dicitur. Alterum feritur radi1
vel femine , primo vere vel autumno, vt Hyf
no placet, Februario, Augufto, Septembri, 0$j
bri , folo quam altiflime refoflo. Annicula v»*
efTe incipit, bima vtilior , gratior autumno, t
tinifquc maxime : Se iic quoque virus illi ind'
flabile eft . Hibifcum a paftinaca gracilitate'
dat, damnatum in cibis , fed medicina: vtiled
& quartum genus in eadem ftmilitudinepafti1
cat,quam noftri Gallicam vocant . Grxci ve1
daucon : cuius genera etiam quatuor fece1'
Inter medica dicendum fifer: 8c ipfum Tib
rius princeps nobilitauit, flagitans omnibus’
ms a Germania . Gelduba appellatur caftelhjj
Rheno impolitum , vbi generofltas prxeipua-'!
quo apparet frigidis locis conuenire. Ineft 1^
gitudine neruus , qui decoftis extrahitur ara>!
tudinis tamen magna parte reliflatquatmulfc’
cibis temperata.etiam in gratiam vertitur. jJj
uus idem 8c paftinacx maiori, duntaxat ann^
lx . Siferis fatus menfibus Februario, Maf;
Aprili, Augullo, Septembri, Oflobri. BreU11
his eft, fed torofior amanorque, inula , pef
ltomacho inimiciffima : eadem, dulcibus

Allnlsner! m Plllrihlie «mAAblVfsfA t/1^

gratiam inuenit . Nanque Ic in pollinefti
ditur arida , liquidoque dulci temperatur : ^
cofta pofca , aut afleruata;, vel macerata pl“
bus modis , & tunc mifta defruto , aut fab3b

Pelle

KWm '!,&e paflis.autpinguibus catioris . Alio
K's ’ ali„?, ° ?otolleis maIis> vel forbis , aut pru-
■ Us PtJ ando P‘Pcre,aut thymo variata , dcfe-
?,rrieiul; PUe ftoraachl ejC‘cat, illuftrata ma-
tUuHei M,-Augu<hE quotld'ano cibo .Superua-
fliis » ve K emen» quoniam oculis ex radice ex-

« fifet ?arundo feritur. Et hac autem feritur,

paftinaca vtroque tempore, vere &
r,it'itsnhtmasnisfcminuj1 *nteruallis , nullaue
l ut<c at c* tc,norUm pedum, quoniam fpatiofe
bis eli L' S,l'er autem transferre melius. Proxima
tcrencj bult>°rum natura , quos Cato in primis
tUr,-, /J* Pt.xccpic , celebrans Megaricos. Ve-

pinj . “difiima eft fcilla ,quanquanr mcdica-

plitU(j 'Ua . acetbque exacuendo. Nec vili am-
l tam ?.a'or> ftcut nec vis afpcrior.Duo ge.
Bris 1 J dica: mafculus albis foliis , foemina ni-
llidiiim1 tert‘Um genus eft cibis gratum : Epime-
to . fucatur, anguftius folio , ac minus aipe-
^enPr llllls. P^rinium omnibus. Celerius ta-
^VtctereniUnt ^atX bulbis circa latera natis.
^ci ^Htifdiaqu^funt his ampla , defle-
i ca ?”ruuntur* ^ca fuccum omnem in fe tra-
hrlbur?L*SPPnle nafcuntur copiofiflime in Ba
i 1,115 d .. ^>clUe infulis, ac per Hifpanias.
-foPhuC ,iS vo^Umen condidit Pythagoras phl
^oJi’ colligens medicas vires % quas pro
*a<^ffcru mus l*bro .Relicua bulborum gene-
Lc^au?/-°i0fc-“agnitu“ ine,fuauitate.Quip-
?eg°Tan ■ in* crudi mandantur, vt in Cherrho-
‘■tum /'ca . Poft hos i a Africa nati maximi
c'te i Bulk’:™05' APuli • Genera Gr.xci hic fe.
*8il0p, l?’ncn’ fetanion , py thion.acrocorion,
t,dices '1>,tincl'ion. In hoc mirum, imas eius
tefcere hyeme : verno autem , cum ap-
ii b {

Liber X I X.

16 C.Plinij Naturalis Hift.

paruerit viola .minui & contrahi . tum de1''
bulbum pinguefceie. Eft inter genera & quo1'
Aegypto aron vocant, fdlls proximum aW
dine.foliis lapathi, caule reflo duiim cubitui*
baculi craflicudine, radice mollioris naturali
edatur & cruda , Effodiuntur bulbi ante ver *’
deteriores illico fiunt.Signum maturitatis , b
inarefeentia ab imo . Vctulliorcs improM
item paruos & longos. Contra rubicundis ru!
dioribufque laus.bt grandifiimis. Amaritudo
rifque in vertice eil.Media eorum dulcia. But
non nafci.nifi ex icmine, priores tradiderunt'
& Prxneftinis campis iponte nafcuntur . aC*
modo etiam tn Rhemorum aruis.

De bortenfium herbarum radicibus,
foliis, floribus, coloribus.

Cdp. V I.

HOrtenfiis omnibus fera lingula radices
rhaphano,betx,apio,malux. Ampliffitn^
tem lapatho, vt qua defeendat ad tria cubica-!
ueilri minores , tumida . Effoffa quoque di"
uit.Quibufdam tamen capillata, vt. apio.nia1'
Quibufdam furculofa. vr ocimo.Aliis carn1'
vt beta.auc magis etiamnum croco. Aliquibe1
cortice 8c carne condant , vr rhaphano , raf
Qunrundam geniculata funt.vc graminis . d
rectam nen habent radicem, itatim plurimis *

fcunrut capillamentis.vt atriplex, & blitum-*
la autem, & : bulbi, &cepe, & allium , non ni11
. rectum radicantur. Sponte nafcentium qu.d'

numeroliorafunr radice, quam folio, vrafpal'

perdicium , crocum . Florent cum fraxino J

P> Ilum, abrotanum, napi, rhaphani, menta, i*

& extera quidem cum coepere , defloret

\ Ocitf'

oc!ti] Liber XIX. 27

hnade111 ailtem parciculacim & ab hno incipit:
l)j° j^fa diunilime floret. Hoc &in heliotro

euenit. Flos aliis

1 aliis .

candidus , aliis lu-

^Us ... .

^Us, *0 .lls purpureus. Folia cadunt a cacumini-
l*flC 5*8*00 , inul.T , 5: aliquando ruta: iniuria
liuijj’ 1 a"inie concaua Fune ccpx , gethvo. AI-
^«v^ep4C9uc *Illcr ^eos *n wreiurando habet

Sa,

gyptUs.

nia ?ihucia,a'liidena,fetania, fchifta , Afcalo-
oj<T, U?Pido iud;t3: nominata. Omnibus etiam
Ghij., 1 Crymofus, & praecipue Cypriis , minime
. 1. -

Cepa; genera apud Graecos , Sardia,

^"'•Omnibus corpus ' totum pinguitudinis

¥ tutum

tjc. n c*ttilagine . E cunctis fetama minima.

Ar'?t3 Tufcuiana.ied dulcis. Schida autem &

•- - t .r> i

tua e on’acondiumur.Schiftam hyeme cumco-
fub ltd'nquunt, vere folia detrahunt , Sralia
fcoc .CUtltur diuifuris : vnde 8c nomen.

hiiu^ernpl° reliquis quoque generibus detra-

feiui — J • iu vapiu» cLcicam pouus, quam in
velUt J’ Afcaloniarum propria natura. Etenim
finies iuntab radice ‘,ri

ent; vt in capira crefcant potius, quam in

&: ob id femine
iius T^non deponi, iuifereGrarci. Praetere! fe-
cr.i(rc/rca vei'jCiim germinant, transferri : ita
Pem' ^frc > & tunc properare przteriti temporis
Hig^ ‘^^c.Fcilinandum autem jn his eft, qiio-
tlir> ^aturx celerircr putrefeunt. Sideponan-
^lcunGaUlcm em*Ttunc & femen , ipfeque eua-
^ C0^01'Llrjl differentia. Samo enim
Horc &-lbUS candidillim^ proueniunt.Suntin ho-
firu; * Cretica:, dc quibus dubitant, an eardem
fef<:Unt^Afc^°nia: . quoniam fatis capita craf-
Pote t :cleP°fitis,caulesStlemina.Diftantfa-
ra :v^ntUmdulct . Apud nos duo prima gene- * codimetu

^«(tfi “ndimentarhr, quam illi gethyon, «5 , q». <i
P hacanam vocant.^eritur mefibus Mar- i/.

am vocant.Scritur melibus Mar- ii.

rio.

C. Plini) Naturalis Hifh

aqxe

&c

capitatu tio, Aprili , Maio. Alterum ‘ capitata; , nUX 1
1*' “b, tcquino&io autumni, vel a Fauonio. Genera ei*
aulleritatis ordine , Africana, Gallica , Tufcul'

na , Amiternina . Optima autem , qux rotuli^

limi Traivi i »• . i !• I 1 c ili

r ‘ ~ r ' r ~ waa ,

lima. Item ruta acuor, quam cadidaificca, quJ‘

viridis : & cruda, quam coela : ficca, quanica1'
dita. Seritur Amiternina frigidis & humidis I*

cis,&fola allijmodo capite , reliqua; fernif'
Proximaque sftatc nullum femen emittunt, f
caput tatittim,quod inarcfcit.Sequenti a'utem3f
no permutata ratione femen gignitur , cafl<
ipfum corrumpitur.rrgo omnibus annis fepat*
tim femen cepx caula feritur.feparatim ceptrf
minis. Seruantur autem optime in paleis .d
thyum pene ime capite elt, feruicis tantum to*
gx , & i deo cotum in Fronde fxpiufcjue teCc^
tuc , vt porrum. Ideo & illud ferunt , non dei"'
nunt.Cattero cepas ter foflb folo feri iubent , d
tirpatis radicibus herbarum in iugera denas l'
bras. Intcimifceri fatureiam, quoniam meli11
prouemat. Runcari pratercd,& farriri.fi non P
pius, quater. Afcaloniam mcnfe Februario fef
noltri. Semen ceparum nigrefeere incipiens .if
requam marcefcat,metunt.Et de porro in ha'c
gnatione dici conucniar, prxfertim cum fedlilf'
nuper autoritatem dederit princeps Nero ,vo£f
gratia.exoko Ibtis menfium omnium dieW’
nihilque aliud, ac ne pane quidem vefcendo. S{
ritur femine ab xqumodlio autumno’ fi fe <5r
uum facere hbuit.denfius. m eadem area ft£>'
mr , donec deficiat , ftetcoraturque femper : n*
ttitur in capita, antequam fccetur. Ciim increu*
“ al,a."3 arcam trlnsfertur , fummis foliis 1
S ame me.duUam- «^capitibus mafl»
tuateifue extremis . Antiqui filice Vel tegu1*

kbiea Liber X 1 x*

item in bulbis.

deIu'fthat'Ul01 ieu,ter c°WKllunmr radices , vt
»jid cU?l ?'3nt,’ n^ue Attrahant. Infigne,
rUdit'S:tam„ m° qUC foI° Sedeat, rigua
Pr°Pnetate <lUadam foli conflant.
*tic«.Saft- • 5" Ae8PPto’mw Crrhiat atque
Clfucis ei, 7* dj0 genera: Herbaceum folio in-
^«arii ,, entlbus’ 9uo vtuntur medica-
diorif J; Alte™m Senus fuauioris foli) , rotun-
Lam eou'A'.nc,fuHs leuionbus. Fama eft.Me-
Tib'tion\- • °rdinis reum ex procuratione a
tione fUrrinc‘pe accerutum, infummadefpera-
teotUm c° porri ad trium denariorum argen-
Cri|ciatu °adus hau*P° > confeftim expiralfe fine
C,r'--Alliurn‘”f,Iiorcm m°dum negant noxium
ta PtodeiF 33 multa ruris prateipue medicamen
tantur> in^ c.leditur . Tcnuiflimis & .qux fepa-
plutibusjo^uerfum velatur membranis : mox
yeftitis. Afn^nicntacur nucleis, & his feparatim
ll0c eft afu» -ri Epotis : quo plures nuclei fuere,
fepia, P*”1’* 1 ' 1 •

i? te®

Jh'r- Ta:dium huic quoque halitu, vt
lcrnpore T>mtamen codis. Generum differetia
3utn'n nia rycoxmaturefcitfexagintadiehus.
®cr,ete(> £tutud‘ne- Vlpicum quoque in hoc
1 appellauere allium Cyprium , alij

an!irCOrO«lrT ** *MU. vyj-nuiujBI 1/

gW, n>Pr*ciPt«e Africx celebratum inter
j aceto,nva rur‘s* gradiusallio.Tiitum in oleo
n3mvlpicl!rUni Suantl,tn increfcat fpuma. Qui-
l e^atinlci 111 in plano feri vetant , ca-

fe P€des 3 l,c SfUraulis imponi , diftantibus inter
bent, fjj crnos ♦ Inter grana digiti interc/Te de-
r’l'andefcT'Ula:iluve rria ^oIia eruperint, farriri.

liUmcau,Un5 <3U° fapius farriuntur.Maturefcen-
Ueillt ne C p cPre® *n obruuntur : ita ca-
ln frondem luxuricnt.In frigidis vtilius

C.Plinij Naturalis Hift.

vere feri,qu:'im autumno. Cxterum vtodorCf‘
rcant, omnia hxc iubentur feri cum luna lub'
ra fit colligi, cum in coitu. Sine hisMenandc(
Graecis autor eft, allium edentibus , {tradidi
beta: in pruna toftam fupercilerint , odotv
extingui. Sunt qui & allium £c vlpicum i#5
Compitalia ac Saturnalia feri aptiflime pute*
Allium iic femine proiicnit.fed tarde. Primo en1'
anno porri craffitudine caput efficitur rfeqiic11
diuiditur, tertio confumtmtur : pulcbriufj
taleexiftimantt]Uidam . Infcmeu exire non1*
bet , fed intorqueri caulis farionis gratia , *
caput validius fiat . Quid fi diutius allium11
pimque inueterari libeat, aqua falfa tepida e
pita intingenda funt.Ita diuturniora fient met*1
raque vfui.fed in fatu Herilia. Ali; contenti f"1
primo fuper prunas fufpcndifie, abundeque ^
profici arbitrantur ne germinent. Quod fac(j
allium cepimque extra terram quoque eertf1
efi:, & cauliculo aedo euanefeete. Aliqui H*
lium palea optime feruari putant . Allium e#!
inaruis fponte nafcens ,alum hoc vocant^,
aduerfus improbitatem alitum depafcentiimt ■
mina codtum. ne renafei poiiit, abiicitunih1^
que qua: deuorauete aues , ftupentes manu \
piuntur,& fi paulum commorauere,fopitrc. Eu
fylucftre.quod vrfinum vocant, odore molli, *
piteprsetenui , foliis grandibus.

Quoto drequaq/irherbanofetontuf .

narum : quomodo quaqueferantur,& quo'
rumfingula genera fitnt, & quorum plurU-

CaP- VI I.

IN horto fatorum celerrime nafcuntur
mum, blitu,napus,eruca;teitio enim die

iun, ,l,ber XIX.

!Ui fe*to quarl°j laih,« 9u;«o . rhapha-
KnU° * '£““« fepcimo , prior
C le«o hnaftuit'ara aC fillaPi quinto, bewka-
! ‘ x. ycme dec,mo ■ triplex oflauo.ccpe

fr°Uen;at . /,s feren<Jura pracipiunr, vr tetius
jCtl!Ot,pre 3to paniturterra. Et cuminum qui
“‘^cili,, 5“ntur ne exeat . Qua: in conice furrt,
Bith. jjc e ‘narefcunt, maxrm^queocimum &c
?!*i°!)n,fUt omnia, ac funtfcecunda. Vtique
‘Patro, j‘la‘camur acetuatim f2to femine, qaim
* certeporrum & allium ferunt in laci-
niis

J*

hc0r al?- Sfthyu™.^ autxrr. Contuma-
M X V "*um- CuniIa tiuidemfic origanum
fPtutn : cu’ .djem’ °mnium autcm difficillima
|uinqua^r Sefimoentmdie c“m celerrima.
:Uid & fe, '-m0 raaiore Partc emergit. Ali-
°ta matn 'IHlm a:tas con^rt, quoniam rccen-
'Umcte t,Us gignuntur . in porro , gethyo cu-
ttnuen'iuifUCU.r^fta > ex vetere autem celerius
[tum eor' ^ C ^Pium.beta.cardamum cunila.origa
r‘natot,i,lnd,:Urn -Mirum in bers femine : non
iucnt;;^ eodem anno gignit, fed aliquid fe-
^°dici r.a(2q.'d tcrtio • Itaque ex copia feminis,

'“uuitertjij ,""u temci iara pluribus
f^nda alim.'L rc ptoueniunt.Semina plurimis ro-
a-Vtattip ,‘r,S"b!,°nga , paucis foliacea Scla-
?,ta>vc cum-'1' Qliibufdam angufla & canalicu-
lae : itcn!nr,^\;^cru,is: & colore, nigro candi-
[?apWaij0 ry cturit»e.SurcuIacea in folliculo funt
o3ndriia ’ ' tapo.Nudum femen apij , co-
1|f®niculi , cumini, Cortice obdu-
f,u.S>ne. KTif *Y atrj*plicis,ocimi. Atlattucis in la-
^ls3c is-., ** ocimo fcecundius icummaledi-

j2 GPlinij NacuralisHifh

niis colligatum. Apium -etiam paxillo caUc
fatca , ac luno ingefto. Nafcuntur autem11
nia aut femine , aut auullionc . Quaedam iefl'
&; furculo , v: ruta , origanum , ocimum : pb
dunt enim Se hoc cum perucnit ad * palntu^
‘ palma al tpciuiinis . Quadam Se radice & femine , vt‘‘
tttu i nem. alliumbulbige fi quorum radicenTannifet'01,
relinquunt. Eorum vero qux a radice nafcu*
radix diuturna Se fruticofa eft, vt bulbi, gc1,
fcill.r. Fruticant alia Se non capite, vtapiul<
beta. Caule recifo fere Quidem omnia regc'
nant, exceptis qute non fcabrum caulem hab
Se in vfum veio ocimum, rhaphanus , la#*
Hanc etiam fuauiorcm putant a regcrntin*
ne. Rhaphanus vtique iucundior detra&is i1'
antequam decaulelcat. Hoc8ein rapis, hia1*
eadem dire&is foliis cooperta terra crefcuti'
rantque in allate. Singula genera funt ociI^t,
patlio, blito, uahunio, eruca: , atriplici, cot1
dro.anctho.H.xc enim vbique eadem funt,**1
aliud alio melius vfquam. Rutam furtiuam1
tum prouenire fertilius putant, ficut apes fur»1
peflime'. Nafcuntur etiam nonfata .mentallt1
nepeta, intubum. pulegium. Contra plura ge1*1
funteorum quie diximus dicemufque. Se if!
inis apio. 1 1

Natura & genera , & h, Horia ad cmJimdP]
in horto fatarum rerum X XXVI. ■

CaP- VIII. '

1 D enim quod fponec in humidisnafcittlb
lliofelinum vocatur , vno folio, nec hirft^j?
Rurfus in liccis hippofelinum , pluribus fo1"
iimile heliofelino . Tertium eft oreofelinutf '
cuta: foliis , radice tenui,feminc anethi, mit1^!
re tantum. Et fatiui autem differentiae io b

L,„„ Liber XIX. 5,

aUrU‘0tl Item cau-

?«*«« eft ^ Craffioip ’ & «aulis aliorum can-
taQUcs c ahoru.m PurPl,reuS , aliorum varius,
ils ■ 'ideo v?C,‘ A* f?cere 8etlera:vnum lati cau-
^^iderinVi10/.1'012, .°Iltor,i5 « his fadHtari
^CZ°Uam maius herbaceo

r°- r C°nfurjPt° incremen-

^C°nicon „ d' Ca v’S : ',Cn,Um h'flile : quod
h^>H'raVf‘rC:lllt-Ap/r Ie & tempore fa-
en'm njfr^>quarum
Mart;o 'rui! Ianuano feratur : albas , quarum
'arum nla “'quarum Aprili . F.t omnium,
pntiorc s p]aS poft binos menfes differri. Dili-

Pntioresa"!asP°fthin L.„

‘Pas . Canina 8encra faciunt, purpureas, eri-
rUliVeTa^cas ’ Graecas . Longioris has folii
pJ^V Procrea longi & angufti, intubi
0tlc atnatiri, jU.m autera genus cum exprobra-
nt11 ?,ia dilli 'A'.s aPPcUauere picrida. Eft etia-
c°pia la£l;s r il0 atr.r, qux meconis vocatur,
P ,'n Parere ^ptiferiiquanquam omnes fom-
» a Um genus e,, 'tLIf APud a«iqi'os Itali? hoc
jjepta. pUr rum fuit, & ideo ladlucx nomen
Ce " v°eamP R!.am inax'ra3c 'adicis , Caicilia-
■ ‘atisPcliA 30 u,ndam vcri> ae minima radi-

UUn a,is foliis aftTuVc^ ac minima radi-
L?,n,ant hi!’ m'Vl?da.: qmdanrque eunuchion,

Ldetn natura '"i6 reftagetur Veneri. Eft 'Sunt qui
Stata ftn°mn!bus/efrigeratrix,& ideo « qj£
!al e aPPetent:_™ cC ’” fiftidjum auferunt, ci vet.cod.fc
iaaucac°nffrua“fac,unt:t)iuus terte Auguftus malm /e.

^nfs meri Ua‘u5, ln Sgntudine fertur, pruden- gere ■ tr:„
'°ne anui1! • C“ra ' peiores canerem , rcli- e'JZ l
atione v,?ni oaret, in tantii recepta comme rchr
a*yn,eft’ Vt PerUari etiam in alienos menS „ S’0”^
»** C d„rcpeiu,mfit. Sanguinem nnoqueS » T"*

ClEduntur, Eft etiamnum qUX vlcat ca'-T2 KM*

Tom, ii). Ct ‘”r-

34 C. PlinijNaruralisHift*

prina Ia&uca de qua dicemus inter me$
Et ecce cum maxime ccepit irrepere latiu*
modum probata, qua: Cilicia vocatur, ,
Cappadoce, niti crifpum latiufque effiet -J
ex eodem genere potiunt dici, neque ex al^
tubi , hi emis impatientiores , virufque f1
rcntes , ied caule non minus grati. Seruntu'
no planta: eorum : vhimo vere transfer"
Xft& erraticum intubum , quod in Aegyp"
chorium vocant , de quo plura alia; . I»
tum omnes thyrfos vel folia laftucaruu1
rogare vtceis conditos, ac lecences inf*
coquere . Seruntur laftuca: anno toto latis,
guis ftercoratifque, binis mentibus inter
plantamque & maturitatem. Legitimum taj
a bruma femen iacete, plantam Fauonio»
ferte : aut femen Fauonio, plantam £‘f
aio verno. Alb.e maxime hyemem tol{
Humore omnia liortenfia gaudent, & t*
re. ptacipue la .fuca, &c magis intubi. Seri ‘
radices illitas fimo interefl, Sc repleri abi-1'
ta humo. Quidam & aliter amplitudine'
gent, recifis cum ad femipedem cxcreu"
fimoque fuillo recenti illitis. CandoiU’’
putant contingere iis duncaxat qux iiixt
nis albi , fi harena de litore a primo 1
mento congeratur in medias , atque ineo'
tia folia contra ipfas religentur . Beta bc
liorum leuiffima efi. Eius quoque a coiofl
*cadidum genera Grseci faciunt nigrum 8c*cat»!

quod prrferunr . parcilfimi feminis tapf*,
que Siculum , candoris fane difcriniit>{:
ferentes & la&uc.c. Nollri belx genera fi1^
vernum & autumnale , a temporibus
quanauam Iunio feritur. Ttansferun5'

tCl11 in Liber X I X. ^

,Ces‘ua,llI?tltahx ‘J“0clue . & Oblini fimo radi.
Vfusiisk!°C,JmTC miiicer “adidum amant.
tlS : & Pr t. Um ^ WC arC tal,a ’ ‘dtmijue qui ole-
n,La fiainT, ??U5’ Vt enKiS Mcitetar acti‘no.
e're iudiL ’ Me^ici no“nt*orcm , quam olus,
'«ioidea r,C' S^obrem appofitas non ne.
tlUsiHcfu - eaamreI‘Sl0eft>vt validis po-
5aPuc i ‘r Unc; Gemina ns natum . & oletis, &
iatitud„r0rexii,en:,sbulb‘- 3Pecies lumina in

uuain,- r ■

petitit , , Ea contingit, vtm laitucis,

ruim coi 'ueis.cum cce-

^Teque , 0l.eni trahel:e ‘mpofno leui pondere

6os B ‘'otcenfiorum latitudo maior, in bi

fol;

5 Pede/ /• : 7 — “«'“1'iuoi.

• cs aiiqu&uao le pandunt , multum Sc
Ii a?Uri f c°oferente . Hx quidem in Circe-

len^a»rr. »** 1“““' uiurce-

‘*s pu®. ° amplilfimx proueniunt . Sunt qui be-
It‘entij~Co malo Horente optime feri exilii-

... ‘VjJj.- . * * Kll tAl.lX-

, c co*n. . crr i autem , tum quinque foliorum

HiJ- relinr w.. _ j -rc • ■* r 4

“'dis folli ’n! ■ Mira differentia, fi veraell, can-
b] W!iCa c ‘a‘Uos modice.nigrisinhiberi.pt cum

didi,

r*d^Ca Cn mmucn.xiL Luni

rebec<£ f0jf.il,niPacur in dolio vini fapor odo-
q«.bus n Uts demerlis reilitui . Olus caulefque,
rUs 'n hoi1"” Pril*cipatus hortorum . apud Crx-
”Ca: mirj101e tui^e non reperro.Sed caco braf-
r?ddcnlu Sxan‘t^audes, <]uas in medendi loco
tls folii 'Genela eius facit rriaivnam e.stcn-
fj«am a„i“Uk magno ; alteram crifpu folio.

Us * n^111 Vocac : tertiam minutis cauli-

,tot° an*? i tenecani , minime probae. Bra/Iica

,7.? antin c .uccam , minime probae, Bra/uca
ler^cur » quoniam &: toto fccatur
dettur „ , tamen ab aequinoctio autumni.Tvanf

►*- 1 '■Um . rx i . n •

-‘«ir j Cl' L*t-' * v^uiuw-i. aururuui. i raiii-

feA; m quinque foliorum cll. Cymas a pri-

d.ln. . °He Urm/ln r nrnvlmn vprp T-I i r /1 IT

darn ipp ne Ptamac proximo vere. Hic eft qui
caullcb°mm caulium delicatior teneri -
*i dallu^S,^P'c*i luxuria, &c per euDrufo
QltUsi Ho fine caltigatione Tiberij

C c a

Cxfa-

patrts.

¥ cofirente
€u • & in
Circeienfi
agro.

$6 C. Plinij Naturalis Hift.

Poft cymam ex eadem braflica contingunt £
ui autumnalefque cauliculi , mox hyberni j V
rumquc cymi, nullo ?que genere multifero»1:
nce fua fertilitate confumatur .Tertia circa i1
fKcium , ex qua fi humidior locus efi; , xlH:C
ficcior , autumno plantatur. Humor fimufj
fi defuere , maior faporis gratia efi : fi abu#®
«ere, Irccror fertilitas . Fimum afininum
me conuenit. Efi: harc quoque res inter operar
iiex: quapropter non pigebit verbofius per fc*f
Pratcipuus fit caulis fapore ac m^nitudine.r
mum omnium fi in repafiinato feras: dcin
ram fugientes cauliculos feces , i terraque t
ceritate luxuriofa attollentes fe , exaggera*1'
aliam accumules, ita ne plus quam cacu^
emineat. Tritianumboc genus vocatur bis
putabifi impendio ta:dioq;. Cetera genera c<f
plura funt. Cumanum feflili folio , capite f3,
Ium , Aricinum altitudine non excelfius, ^
numerofius, quam tenui us.Hoc ViHiflimutflJ
flimatur , quia fub omnibus pene foliis fru1;
cauliculis peculiaribus , Poinpeianu proce*!
caule ab radice tenui , intra folia crafiefcK^
riora hac angufiioraque., fed teneritas in $
f frigora non tolerat: quibus etiam aluntur^
tiani , pr.egrandes foliis, caule tenues, ftn
acuti .Sabellico vfque in admirationem ct*
funt folia , quorum crafiitudo caulem ipfun1 ,

. r-J . ■ 1-1 r

renuat : fed dulcifiimiperhibentur ex omni1!'

Nuper fubiere lacuturres ex conualle Aric'
vbi quondam fuit heus turnfique qux rem^
capite praegrandes , folio innumeri . Ali; r*5-
feem porredi , ali j in latitudinem torofi-^
plus vilis capitis poftTritranum cui pcda^J

quaudo conipscitui , Sccyraa nullis fetior.

LibcI XIX.

*un

'ts C(jnferun;“ pturimum iuauita-

rUr nieduli" ’ ^ mfi obll1uo vulnere defenda-
bUnunler= Pluri'“um no«nt. Semini defli-
J aotahaK:ttnrUr'Eftf,tia®. fua gratia nunquam
, 3nt-quoni5 ^ excdlenHbus : lulmyridiavo-

ll. ,8uti011 lr* maritimis no proueniunt na.

'ls • Stat lonSin<l,ua viridibus adferua-

Cad°s olei > Ch ‘canebunu.m attingant, in
<JllCcond,, qUam Proxirne fic«tos , obturatof-
PU«tam in - ?mni,fPiritu «clufo. Suntqui
fUtt6ue r‘ nrasferendo alga fubdita pediculo,

lm. : ^Ko . ruin/j Iai i r /-Jiirirlc no-:. ...

, Utoue tr’ STercnQO luoaita pediculo,
«rioiem <lt,od rribus d‘gitis capiatur, ce-

f me« triM ■ 'uaturitatem fieri putent. Sunt qui
foliis nitrumque fimul tritum afpergant

Cu/Wit .UrilIn in coquendo etiam viriditatem
ptiusqu^ aut Apiciana coilura , oleo ac fale,
,.asgcnus . °tluantur > maceratis. Eft inter her-
"s, Sij! ‘nferendi.prxcifis germinibus cau-
r ‘nctiQj bullam femine ex aliis addito.Hoc
Jfluefij. d^cfylueftri • Nccnon olus quoque
s Pficin niumfoliorum, Diui Iulij carmini-
Alternis 0r 136 i°dfque militaribus celebratum.
e v*xi(Tean^§e verAi>us exprobrauere iapfana
neniam Dyrrachium, pramiorum parfi-
‘ls ' On,!' ‘"antes. Eftautemid cymafyluc-
a;Parag;s ‘“na hortenfiorum lautillima cura
«abundi , p urigine eorum in fylueitribus cu-
. Inharu ,li;lu;n,& quomodo eos iuberetCa-
i'kSafparat, ,netis feri. Eft & aliud genus incul.

. Us ttafCe°° ’ rnitius corruda , paffim etia mou.
as’ noninrS’re'ertii fuperioris Germani? cam.
b' ‘luand. acet°T‘l>e‘ii <-a;faris ditto, herbam
?'°d in ]qec ,naf5‘ fraillimam afparago . N ani
Ut* longa _ . ampani.T infula fpcnre nalci-
ptimum exillimatur . Hortenfium
Cc 3

38 C. Plinij Naturalis Hift.

feritur fpongiis . Eft enim plurimx radicis > 5 .j
tiflimeque germinat . Viret thyrfo primum cljj
cante : qui caulem educens , tempore ipfo ^
lrigatus in toros ftriatur . Poteft & femine #5
Nihil diligentius comprehendit Cato,nouiq
rnumque libri eft , vr appareat repentinam J
nouitiam viro curam fuine. Locum fubigi1?
bet humi dum frcraflum . Semipedali vndifl
interuailo ieri , ne calcetur. Prxrerea ad lint’3*
grana bina aur terna paxillo dimrri : v ideliC
femine rum tantum ferebantur . Id fieri
ilum aequinoctium vernum. Stercore fatiari>c*
bro purgari caueri ne cum herbis euellatur a?

c1!

xagus. Primo anno fi ramento ab hyemeproj
gi . Vere aperiri , farriri , runcari . Tertio *L
cendi verno. Quo maturius incenfus eft,!11!
melius prouenit. Ttaque harundinetis ma
conuenit , quae fefiinant incendi . Samnii
idem, non anceou .m afparagus nattis fuerit •
in farriendo radices vexentur. Ex eo velli atf 1

ragum ab radice. Nam fi defringatur , ftirfj

icere , & intermori . Velli , donec in femen c *
Id autem maturefeere ad ver , incendfque-f
iurfus, cum apparuerit afparagus, farriri
ftcrcorari. Ac poft annos nouem, cum iaU1?!

‘ •

tus fit , digeri fubaCo folo ftercoratoque.

fpongiis feri , fingulorum pedum interualK

Ojiin & 011 illo fimo nominatim vri , qudtf

I 1 ' i, . K w*n .n. \T., ' /•» , . f*

aliud herbafceret. Nccquicquam pofteat^J
tum vtilius apparuit, nifi quod circa Jdusj
bruarij detoffo femine aceruatis paruulisfij
hibus ferunt, plurimum maceratum fim o$'
Jiecis inter fe radicibus, fpongias fa&as f!
arquinodlium autumni difponunt pedalibus 1
rcruallis , fertilitate in denos annos duranrf'

Mlun

Liber XIX.

S9

l0.tt0'iim his lolum , quam Raliemratium
'n»m inMi. *cau*mnS ^ c°irudam. Hunc
*r?ci 0r„ .8° fylueftreni afparagum, quem
'e **oirih-l?Umaut m-vacaiuh«n vocant, aliiT-
‘UstufiJ bUs- Tnuciuo nafci & arietis corni-
'■"i n i a n;,' defodis. Poterant videri didta
:iln' uuVn m Pretl'° lunt ’ reflaret res ma.
Uni elr •US’ ncul f?nc Pudorc dicenda. Cer-
inam ;>u'PPe carduos apud Carthaginem ma-

3 SU0q’’lPaicrus.rl'ddcie: quomam porten-
13 qU..? t.crrarum in ganeam vertimus, etiam * n' J-

aUi: rcfUffi„„. .Ant-:. i tHifoced,.

°1 rclugiunt quadrupedes confcitr. Car- 1"*)°
'lantj ^du°t>us modis ferunt : autumno * °

ali -

,cque

lUt

‘«e** ??me ante Nonas Marrias: plan- L r r
in i_ 0 difponuntur ante Idus Nouembris. ‘

m i T difponuntur ante

4°Cis f

aiunt; etia!n

:antUr mil bifidis circa Fauonium . S terco- fi? ’,?%

fi diis placet, tatiufque proue- amu fed_
‘,U4 i.aferi UIKLirque, aceto meile diluto , ad- (ferc
ie cardu,/ /ad‘ce > & cumini , ne quis dies fi-
unt. qc- 't.Cattera in tranfcurfu dici pof-
^Jiidam 'I”11111 Parilibus optime feri ferunt.
fctatiir , v r‘Utumno ; iubentque , cum hycme
^ Uaii,' !:et0 feDlcn perfundi, fruca quoque
atftatc vel hycme facillime
P^'i*1(j; • Prucapricipue frigorum contcm-
c'Catriit v cfi • quam ladluca , natura: , con-
C!fc>is , vtvc“fris : idcirco iungitur illi fere in
tcttipera nil^i° frigori par feruor immiftus
cepit a ei}lum «^quet.Nafturtium nomen ae-
dificat’lai^Um rornicnto • Et inde vigoris fi~
veluij 0 ptouerbio id vocabulum, vfurpauit,
>litudrp-,em exc*cant^s‘ In Arabia xxiirae
‘Ur, laoon1* dicitur g‘gni ' Ruca quo<Jue ieri-
nt0 i & ab iquinofiio autumni : odit
Cc 4

40 C.PlinijNaturalisHift.

liyemem & humorem ac fimum. Apricis V,
det &ficcis,terra quam maxime lacerati3,
nere vult nutriri, hic & femini mifcetur»
careat erucis. Autotitas etiam peculiaris af
antiquos ei fuit. Inuenio muftum ruraturflf
pulo datum a Cornelio Cethego » in Coidll]
tu collega Quintij Flaminini, comitiis pc‘
diis. Amicitia elt ei & cum fico, in can^
vt nufquam latior proueniat , quam fub ha£ '
bore .Seritur & lurculo , melius in perfora^
fabam indito, quar fucco nutrit compichen»4
do furculum . Seritur a feipfa. Nanque
uato cacumine alicuius rami , cum attigerit1
tam ,{latim radicatur. Eadem &c ocimo n3*

ra , nifi quod difficilius crefcit. Sed durata ^
caturnon line difficultate , prouenientibus hj
•ceribus,in munitis manibus id fiat.oleoue dc*)
fis. Conduntur autem &eius folia , feruao1?

que falciculis . Ab arquino&io verno fefjj

apium , femine paululum in pila pulfato.
fpius fic putant fieri, aut fi fatum calcetur*’
lindro pedibufue. Proprium ei , quod coloff
mutat. Honos ipfi in Achaia , coronare vi$
res facri certaminis Nemea: . Eodem temp^
feritur menta planta : vel fi nondum germi^
fpongia. Minus hacc humido gaudet. Ae^'
viret, hyeme flauefeit. Genus cius fyluctfj

mentaffrum elt , &c hoc propagatur , vt viris/

fprnnl-m- Upni-T nr\mnn

fi ihuerG rami ferantur . Menta: nomen fu*?i
tas odoris apud Gracos mutauit , cum a!‘‘

quin mintha vocaretur: vnde veteres noftri &

j-~i ; — ..-Hih. j qqP

men declinauerunt . Grato menta menfas c
re percurrit in rufticis dapibus . Semel fata,» ^
tina astate durat. Congruit pulegio , cu ius n3;
ra in carnariis reflorefcens faepius didta

k*c XIX. 4I

lime “ J® tamm* tellure vi" 1™ ■ 2
iip lLlidens Tn s, ‘‘•lrens,$: iniub-

l1* ’ ^edi0 r' aPUir]dls & calidis maxime lo-
fc^ftre , aucd T Vm AIte™n> eius genus
!Ut« = Gtr tum4 1CUm vocatlt> alii Tnebai-

kichl pioddn Tap0!etur’ in d3l01e lf«-

L1®' laudatf'1; ittCarpetama nofin orbi, ma-
Fma eft ' ' ■ ahoqui Aeth,op!c„ Africoquc
fc,d HuiC AfS>’Ptnun praferunt.

* "tum GtTr rum mirK nat“rs «ft. Hippo.
ha Caulis (U l ',oaanc,alij imyrneum.E lacry-
:Um ciUs nafcitur .Seritur <k radice, Suc-

V ' V*US nui 'm. ‘ * 3Cluul i^UIce.SUC-

Ftciicum1 1 colUgunt . mynhE faporemha-
*ratanan,* “l.‘lue eft Theophrailus , myr-
J 1 m locis H,Ppofelinum veteres piacepe-
H f«i : nuVcnC^ltis > lapidofis , iuxta mace-
a"'0 P°ft a<jUin a?Pa(Unat° feritur , & a Fa-
lefoir ‘s *llloque f° ‘lurn_amumni. Quippe cum
arUj'U cauata . rin?rtlU liccis maxima .arca in
um n : a!ias eua/, ^ vndiq«ccircunftruiais
fc ‘ ^tlefcere Sp,CUr Pcr »B«>* ■ & cogit fo-
Nfiatum 0c* Pi°rec dilate. Viret vique ad
E®1-' Vitia eius '"l1 iabulofis familiariifi-

'mus ir.,«. Us ■ quod trans maria nafcicur.di-

‘Hter per ' * — v‘ iiiana naicii:ur,cti-
* gcnt- i-nOS frUt.iccs • Peregrinum &z

[ cum > , HUL1LCS . veregrnmm &

.,!s Principaf!,tIST fu' uom>ne appellatum , cu
, '°ne eadt e ' In quacunque terra leti vult,
ftcn jnf, n?>qua olufatrum . Laudatiflimum
“m fylueH riaA?roxirr,um phlTgia- Liguih.
ItUtvbi re ell in Liguris fuae montibus: fe-
JnaceJ“f : fua'-,ius fatiuum , fcd fine viribus
U,lila‘B M vocam- Ctateuas apud Graecos
. “u“ulam eo nomine appellat Csteri

Cc ; ‘

4 i C.Plinij Naturalis Hift.

fere conUoides , cunilaginem : thymbrain J
ro , qua: fit cunila . Eb-C apud nos habet ^

bulum & aliud .fatureia dicta in condi^
tario genere . Seritur menfe Februario , ofjj

aemula. Nufquam vtrunque additur , q‘

itiif

fimilis efferus . Sed cunila: Aegyptium oi'*j
num tantum profertur .Peregrinum fuit
dum. Seritur a Fauonio : dein cum fruti^1'
iuxta terram praeciditur : tunc runcatur , fi*1!
raturque per bienniutn hoc.Pollea iifrlcrrt
ticibus vtuntur , fi non feuiria hyemis ingr**1
quando impatientiflimum ell frigorum .
in cubitalem altitudinem, foliis laurinis*
mollibus : vfufque eius non fine lacie. Git*!.
Arinis , anifum & anethum culinis &: m?**1
nafcuntur . Sacopenium & ipfum in hortis^
dem , fed medicina: tantum. Sunt qiuedatf5
mitantia aliorum fatus , vt papauer. Na*1'
cum braflica feritur, ac portulaca , &

cum lactuca . Papaueris fatiui tria genera-
didum , cuius femen tolium in fecunda Jllf
cum meile apud antiquos dabatur. Hoc jq
nis rullici crufiie infpergitur affufo ouo

rens , vbi inferiorem cruflam apium g**!.

cereali fapore condiunt . Alterum genus e,'j
paucris nigrum , cuius fcapo incifo latte1*5.
cus excipitur . Tertium genus rheeam V0k.
Graeci , id nolln erraticum . Sponte quide^ •
in aruis cum hordeo maxime nafeitur/^
fimile , cubitali altitudine , flore rulfo (
nus deciduo :vndc &: nomen a Gr.rcis
pit.Dc reliquis generibus papaueris fpoijL
fccntis dicemus in medicina: loco . Fun'Jj
tem inhonore apud Romanos femper
eft Tarquinius Superbus , qui legatis a 0°

M<«,,,MUbec XIX. 4,

rSUi^tium°',?TUCr:1 in h°«° altlfiima,
‘ll!!t‘eli?nCam .Nc filiam.

t6Vteddid" lllud refP?11
L? autUrnn';' rRm(d': all°. Com»tatu «quino-.

N(*. mal , ,runn;r eorlan<Jmm , anethum,

N»ro-,, "aJUa.lapathum, - cirefolimr, . mmA * atrrphyl-

[ r*Cx •'-tuiuui v_u

rero'a Gri“a,Iapathum.' * ea»rfoUam,qnod
f1)?* affectu,-1 Z°.c ?”* : acerriroum fapore, lmm^4n-
Ujla c"ltur3 Saluberrimum corpori , finapi, tw.cod. fcd
ti'Uer f0 Ja n’e’lus tamen planta tralara.Quin Grtca r-
“0n»mfer‘tfat?rcmcl e° lifa«are locum, ommno
*<> eius

5 '“tellr-A meiuarioinPatelllsdecoao, < ci- * circa
ClJtielic. Um acr'monix. Coquuntur & folia,
tru«i:Vnu rUni olerum. Sunt autem trium ge-
Num etum Bracile alterum fimile rapi foliis,
i .‘'‘enfc/*' Semen optimum Aegyptium.

.Ur,on. SetDaf,py appcllauerunt,alij thapfi.alij
P"nt. ftcut • 0 nfymblio montes plerique
S aui'lfos raln Thracia , vbi aquae deferunt ex
|IS montiby f'cnint<lue- Item Sicyone ex
Jf Athenis ex Hymetto. Simili
m Peteon ,Um fcrunt. Lartiffimum nafei
a8ua; 0rum — s‘‘*

ltl PUteoru “ 1V-LU1U- ^‘'Uimnum naici-
m parietibus, &: circa pifeinas ac

^ Ki2Tl°&CMnal,e- Cap- IX-

Lf j'm'ane!rkferUlacei Seneris,ceu frenicu-
/'dietida < \c diximus) gratiffimum.ad
, . Is thgpc Urna cum lnaruit.Eiqueperquim
Ficcs. T).. J**c qua diximus inter externos
L Paimn' Vr<i“ffinia funibus cannabis fc-

*eu eius cu 10 ‘ 9^0 denfior eft,eo tenerior. Se-
ll^ni diftr-m . maturtim , ab aequinoctio au-
Ccatur Tnfin^^tUr * ^ Sole aut vcnro aut fumo
c 1UcWbrarLCaunabis vellimr Pofl vindemiam,
“liorubus decorticata purgatur. Opti-

44 C. Plinij Naturalis Hift.

ma A labandica, plagarum praecipue vfibus»
cius ibi genera. Improbatur cortici proxi111
jut medulla: -.laudatifiimum eft e medio»1
mefayocatnr.Secuiida Mylafea.Quod ad n
litacem quidem attinet, Rofea agri Sabini3’
rum altitudinem aequat. Ferulae duo gen^’
peregrinis fruticibus diximus.Semen eius i3
lia cibus eft. Conditur quippe duratque $
•ceisjvcl anni fpatio.Duo eius genera : caulfj
racemi.Corymbiam hanc vocant, corymbfl
quos condiunt.

De morbu hortorum, & remedia circa firmi**
erucas culices. Cap. JT.

M Orbos hortenfia quoque fentiunt,fici»f
qua terra; fata. Nanque &c ocimum fe^
degenerat inferpyllum , & fifymbrium iu*

mintham. Et ex femine bra (licx veteris
fiunt, atque inuiccm. Et necatur cuminu4
imo dorfo, nili repurgetur. Eft autem vfl\

le, radice bulbo fimili.non nifi in folo glJ

«iU iil iWlVJ

nafccns.AIiaspriuatimcucumi morbus fen
Et ocimum fub Canis ortu pallefcit.Omnial
accefiii mulieris menftrualis flauefcunt.
larum quoque genera innafcuntur. Napis. 4
ces,rhaphano eruca:, & vermiculi : item la<4
6c oleri : vtrifque hoc amplius limaces
chleje. Porro vero priuatim animalia, qu.£
lime ftercore inie&o capiuntur,condentia j
fe. Ferro quoque non expedire tangi rutarijr,
nilam mentam,ocimum,autor eft Sabinus j
in libro Cepuricon , quem Mecoenati
Idem cotra formicas,non minimum hor^

exitium, fi non fint rigui, remedium mon#|
limum marinum aut cinerem obturandiscV
foraminibus.Sed cfficacifiime heliocropi0 ^

.teati

tiber X I X.

s ^rIQam & aquam diluto latere crudo
f,“i!.vSer PUra-nt' N;!p0tuni medicina eft.fi-
’ fi.S?c.oIcrUm cic«- Arcet enim
Sbfinti * 0011*'0 i;lra nara: fint, remedium
L ai.i J fuccus dec°ai mfpcrfus, &fedi,
Us'5cln “Um vocant: genus hocherb® dixi-
°lcrum fi fut<;0 cius madefaflum
'ac,‘mt r„ a nui,i animalium obnoxia futura

in u m vet'° neC erucas’fi Palo impe-
u "Ottis olTa capitis ex equino genere

4f

Pnij,, j"““u 1)11 a capius cx cqurno genere
llu'atile . taxat. Aduerfus erucas & cancrum
ktant i" medio horto fufpenfum auxiliari

Nn0]' qui fanguineis virgis tangunt ca,

Ptt0s‘.ntllis obnoxia efte.Infeftant & culices
fi galk, 05 pr.rcipue.fi fintarbufcula: aliqua;,
i n° accenfo fugantur.

naSu fmt fortia vel m'-nxe,& quibus falfa
VtAn, “1U* frefint. Caf. XI.
L’tit,etqU0,d ad permutationem feminum at-
i indrok Ufdana cx iis limitas maior eft.vt
> ’ porro, nafturdo, finapi .eruca,

tr'Plici .e acribus. Infirmiora aurem funt
^nij hyeClmo ' cucurbita , cucumi : & .Tftiua
fSutn /j11'5 magis durant , minime autem
(ta r,,.. .a ex his qua: funt fbrtiflima nullum

>l?s J,;;'":11™ ville ett , duntaxat ferendo.
na i'haor itr^ tempeftiua funt.reculiaris medi-
1,1 6c f.ano beta:, rutat.cunilx.infalfis aquis,
°aforu ‘““lui plurimum fuauitaci & fertilitati
'at.Vtqjjp-a-teris dulcium aquarum rigua pro-
1 Paaui(p‘lm3: ex iis, que frigidiflimte.Sc quarpo-
Cs indui*111' Minus vtiles i ftagno,& quas eli-
anr,pri ut.quoni3,^ herbarum femina inue*
ini'p^ ramen imbres alunt. Nam Sc ber
^af «entes necant ui»

Ratio

-dtjmatum vtile cft, duntaxat ferendo.

4^ C. Plinij Naturalis Hift-

%a,tio rigandorum hortorum , & qua trw
meliora fiant ,& de fttecu hortcnjiort* ^
faporibm. Cap. XII • ,

rls horae rigandi matutina atque vcfpey

■ - _ Or, •' i i /' A tid O r* I — 'l n*n tll *

H

inferuefeat <tqua Sole.Ocimo tantutJ*3

’ -ife

ridiana : etiam fatum celerrime erumpi
tant, inter initia feruenti aqua afperfum.
autem tranilata meliora grandioraque W
xime porri napique. In tranflatione dcmc
eft,de(inuntque fentire imurias.vtgerhyU1'
rum, rhaphani, apium [alluce , rap.c , cH1
Omnia autem fylueftria tere lunt &: foliih

ra & caulibus, fuccoacriora.ficut cunila/
num.ruta. Solum vero ex omnibus lapathU'
ueftrenteiius : hoc in fatiuis rumex voca1*]
fciturque fortiffimum : traditur certe [e&
tum dutare.nec vinci vnquam a terra ,
iuxta aquam. vfus eius cum ptifana tuit11'*
cibis leuiore gratioremq; faporem ptaeftjj
uellre ad multa medicamina vtile eft.A“J
nihil oniifit cura , vt carmine quoque cf'
henfumreperiam.in fabis caponi fimi
cauatis.ii porri,eruca:daitucs , apij , intj;
Ilurtij femina inclufa ferantur, mire pro ■
Qute funt & fylueftria, cadent in fatiuis I*1
V Acutiora intelliguntur Sc * acriora. Nanque & fth£'L
faporumqi dicenda differentia eft,vcl tl*H
his, quam pomis.Sunt autem acres cunila1!'
ni.nafturtij finapis. Amari, abiinthjj , ce^'
AquatileSjCucumeris, cucurbita: , ladtuc^u
tantunt cunila. Acuti & odorati, apij, and'
niculi.Salfus tantum e fapotibus non l>3'.
aliquando extra inlidir pulueris modo,£ j
lis tantum aqua : vt intelligatur vana , ?
tunque , viux perfualio, Panax piperis

'reddit. Liber XlX' 47

^«lisn ^^seisetiamfiliqiiaftrimi ob idpiperi-
Khsm,ne “cepto-Libanotis odorem thuris,
panace abunde dl£tum e [[.

dis f u Js locis * putribus & macris ac rofci. *
^ihil a rl** ^emine * Ra^iccm habet olufatri,
^“"'a ch te <iiffercntem- vl“s cius poft annum
a*i° ror° Puberrimus. Quidam eam nomine
prinum appellant: Et fmyrnium olus
®a<Wlu 'm locis myrrhamque radice refipit.
°dote .jyiiliquaflro latio. Reliqua a c.Ttcris &

eftdiu ftpore differunt, vtanethon.Tanraque
hiUtetu "tas attll,e vis> vt non fol“ra aliud alio
aiunt r-fcd etiam in totum auferatur.Apio exi-
iaccis °lu’ opioniis acetum, eodem celiarij in
'ctifia j. °tem vino grauem. Et liadenus hor-
ttiniUt^t^a fint, ciborum gratia duntaxat. Ma-
^Uonj 1uidem opus in iifdem naturi reflat,
'luaida 11 Ptouen us cantum adhuc , fummafque
tttfa n 1 ttadanimus. Vera autem cuiufque na-
°pUs e 11 nili med ico efiedu pernofei poreft,
nuUu,fns occulcumque diuinicacis , ik quo
bus 1 lcPeriri poflit maius.Ne (ingulis id re-

aH°lpexeremus *u^a tat*° » c um
aIios medendi defideiia pertine -
rcJhlongis vtriufque dilationi-*
bus futuris,fi miicuiflemus.

Nunc fuis quarquepar-
tibus conitabunt,
poterunrque a
volentibus
iungi.

putridis

C. PLINI

SECVNDI NA-

TVRALIS H I-

STORU

L1 2 £ X

XX.

* inimici-
tia in Baji
liefi cod.fed
perpera ni
fallor. ^Agit
enim htc
*ylin . de
reru fi rd a
ru fympa-
thia &an
tipatbia.

PROOEWIVM.

Aximvm hinc opus natu*'
diemur,& cibos fuos horni1**
rabimus, fateriq; cogemus *
taeffe.pcr qua: viuat. Neijj
paruum ac modicum exift,r.
— ric, nominum vilitate deC®
Pax fimul in his aut bellum natura: dicetui»
* amicitia: que rerum furdarumac fenfucJ
tium. Et quo magis miremur, omnia ea hoj
caufa(quod Grxci fympathiam appell^J
quibus cun&a condant, ignes aquis refliflf
tibus,aquam Sole deuorante,Luna parient;
ro alterius iniuria deficiente fidere. Arqd
fublimioribus recedamus , ferrum ad feti?
tc magnete lapide, &: alio rurfus abigente *.

tera vi & inuidhim , fanguine hircino
te , quaeque alia in furs dicemus locis ,
maiora mira. Tantum venia fit, X nfinj
fed X falutaribus oidienti ^primumque^
tenfibu*

X.

49

Liber y

X) ^ ^ *

e cucumere fiUtJtri & eUuri^

diximus.multo in-
'£>Oorl d' fmi-Ex eo 1« medica-
C® c ftmS. r “r ^iUm>fucco eapteft
b'ftmenQCe;C,TCffa “,S maturius «eida-
ES» »utetn d ’°CUl0tUm "iam Periculo. Ser-
E dl'«t li2de,CerP;us vna “Oportere die in.

Ef'5iCdf‘f j'" ?UO<iUe cinere c°n-

TIexPte(rudrCf.rc.endam fucci abundantiam :
Mnd" Us Pul -«pm ir ^ «lefti.atque fubfi-
P, ttaliUmlr COgirur ,n Paft,1I°s. ad magnos
f 2at>gem JfUS- Obfcuritates & vitia oculorum
b ^is 'adfca’nclUe huIccra- Tradunt hoc fucco
lh S'^div bUS v,tlurn'Uon attingi vuas ab aui-
*"*it ,fu * autem ex aceto coila podagris illi .
IaU‘n tefina°'^Ue dentium dolori medetur. Arida
«e licL Fetigmcm & fcabiem , qui pfo-
f^cicatri Voeant - Pai'otidas & panos fa-
t^CUs»ori& jC-°lorem rcdt!it-Et foliorum
ta,j‘ntetnDeft-£U dis Sum aceto mediatur. Ela-
i^d,canrent^rUUm.e ftaucumno’Nec vIlum ex
U0 ^5i qu“s “{°nS,ore auo durat. Incipit a tri-
^‘‘iigne eCZ‘0,e VCi ve/ ‘r>paftilIos i„ „c.
Vt?1 lu,s: tbb m aCCto domet' Melius, quo

Eefi!t0l;cftTliloCianXcluci:ntis annis feruatum,
Ve^^Iuc» °ph-r,aftus- Ec vf*3ue ad quinqua-
'Jttin ^^emnm lam'na extinguit. Hoc enim

palh|llat*rc^nrM|n ad motum Prills quam
jc , 'dum illare furfum ac deorfum cogat.

remeniterami. hetbaeeo ac fcabro melius
C'°c adiulIa'r“m^Pu':ant conceptus adalligato
in ,,-’ a '«ram non attigerit :par-
b's fuerit , i a vt iana alliga*um infcientis

'-v^nus ab exim raptatur

fo C.Plinij Naturalis Hift.

extra domum.Tpfum cucumim qui magnifij?!
nafci pracipuum in Arabia, mox Cyrenis,**1/.
Arcadiatradunt , fimilcm heliorropio,ciiiu*
ter folia ic ramos ptouenire magnitudine P

iuglandis femen. Effe autem ad fpecicm

pionis cauda reflexa fed candida. Aliqui e®,
ab eo fcorpionium cucumim vocant, effica*7
mum contra fcorpionttm iflus & femine
tcrio , 8c ad purgandum vterum , aluofque- £
dus portione virium ab dimidio obolo ad f

dum. Copioftus nccat.Sic & contra phthirj
bibitur &c hydropifes. Illicnm anginas & *
jias cum meile £c oleo vetere fanat.

“D e anguino cucumere, fiue erratico,& de fa fi'
& de pepone. Cap. II.

MVltl hunc efle apud nos qui anguini
catur, ab aliis erraticus , arbitrantur- 1
decofto fparfa mures de eius medicina
tingunt.Tidem podagris cum articulorum d'
bis dccoflum in aceto.illinunr prafentand
medio.Lumborum vero dolori femine fd0)
cato, dein trito triginta denariorum pondm
hemina dato aqux.Sanat& tumores fubi;04
litum cum la-He mulierum. Purgac eas
rium. Sed grauidis abortum facit. Sufpi[H
prodefl.Ntorbo vero regio in nares coniCq
lentigines ac maculas e facie tollit in sd(J
rum.Multi eadem omnia fatiuis attribuun[p'
gnum etiam in eis momentum. Nanquc‘r
rum femen , quantum tres digiti apprehedf.
cum cumino tritum potumque invinoiU®j|
bus auxiliatur. Sed & phreneticis inlafte
ris.Ecdyfentericis acetabuli menfura.Put11^
autem «xpuentibus cum cumino favi po

*c i0c. X X.

c* vino d'iS v“'is in atiua mulfa. Vrinam monet
*">l cum r ’ dolore clyfteribus fi.

C>Z.UmUW ‘ntund^r. Pepones qui vo-
?kl"n C a ‘gerant maX1,mc in cibo,& emolliunt
°ribUs ir,° e0Ium cP'Pho/« oculorum aut do-
5 ,n ftiod P°"ltu.r- Rad,x fa "at liulccra concre-
a voonir; ' fau.‘>4ua: cc/ia v°cant. Eadem con

?Wo^-S-fiCCatUI’&i? 'f;,rinatufadacur *

xUil)St!nn 1>ina9uainu^a>lta vt qui biberit,
f- ‘nfiw5 P°ftea.Pa(rus anabulct. Hac farina

tio

ieo-«r 7 “ tarina

■ ^ «adiicmCortex quoque vomi-

A^qS0rUe.C,faciempUrgaC,H0C & foIia cu'

“idas f. e lac*a* illita.Eadem cum meile epiny-
clillePedUarC : Cum vin0>canis morfus. Item
r Pedibu>rpea Gracci vocanc, oblongam, pilo-
UniQr inr* ,pcCori pr-^cipue nociuam. Morfum
!^ls odote^UltUl,&: PurrcPciC locus. Ipfe cucu-
1Ce i e^ | epedlum animi. Co&os derafo cor-
CrcUtii e/f C°» meile , iudundiores e fle

C

'Veurh c*f- III-
ph0. !Tn duoc]oe fylueflris Jnuenitur, fom-

a flro»,*;-. - t 1 • , i .

— 1'UOs A r,wlluv' * / jutuiii luucuuui, lUin*
*>»)di.-Gt£cta appellata ,manis, ( vnde &
afcpn. 8‘tali cralficudine.non nili infaxofis

c. ■ -fetts. -A11 -----

adm,‘j1Us commanducare fuccus (loma-
t '? <pf4 Um ptodeft. Colocynthis vocarur
a 'da ,, na ftd minor quam fatiua. Vtilior
/efaW potius funt medicina.-. Herbacea
etibtls j r inanit aluum.Infufa quoque cly-
?tetlUtn s, , ‘110u!m omnium vitiis medetur
, >■ aqua d, ,, mb®riim,& paralyfi.Eiefio femi-
n^nti : f a ifiea decoquitur ad dimidiastfic
i'°n>ach0 r . ‘ Ut obolis quatuor. Prodefl &
'{Stis, lin* aridas pilulis eu decoclo mei-.
• an morbo regio vtiliter femina eius
D d i

fi C.PlinijNaturalis Hifh

rumunruc , £c protinus aqua mulfa.Carnes ,
cura abfinthio & fale dentium dolorem
Succus vero cum aceto calefactus mobiles j1 .
Item fpins & lumborum ac coxendicum “
res, cum oleo fi infricetur. PrattereA miruij<
<Au : femina eius , fi fuerint pari numero a»
gata febribus, fanare dicuntur quas Gratci f£,
dicas vocant.satiua: quoque rafx fuccus ^
fadtus auribus medetur. Caro eius interit*
femine, clauis pedum, 8c fuppurationibusv
Graci vocant apofiemata. Dccoita: aurem’
uerfx fuccus.dcncium morus ftabilic,& do*l
inbibet.vinum cum ea fetuefadfum , ocul‘*
etiam impetus. Folia eius ai recentibus cufl
contufa,& impofita : ipfa quoque tofta in
la, ac trita cumadipe anferis vulneribus n1.
tur.Necnon ramentis corticis recentes 'pods.
refrigerat , & ardores capitis , infantium
me. Et ignes facros dellngmenris , vel fiis
pofitis.velfeminibus.Succus ex iltigmcnd*'
tur cum rofaceo & aceto. febrium ardores
gerat.Arida: cinis impolitus mire combtilq
nat.Chryfippus medicus damnabat cas in l"
Sed omnium conlenfu ftomaebo vtilidii” ^
dicamur, Sc interaneorum veficarumque
cerationibus.Eft & rapo vis medica. PerWj
feruens impolitum fanat. Item frigus py'
pedibus aqua decodhtm.Et ius feruens ptjyS
etiam frigidis medetur : & crudum rufi»11,
fale, cuicunque vitio peduin. Semen ili'1**
potum in vino , contra ferpentes & toxic3. ,
tare effe proditur. A multis vero antidc*1^
liaberciuvino&oleo.Democritus m toG'
abdicauit in cibis, propter inflationes. P*
magnis laudibus tulit, etiam Venerem fi**11

*beis . Liber XX. fJ

'rUca ^.Ob : Item Dionyfius : magffque , fi
d°lot| Q"irejuur. Toila quoque articulorum
I^Uis Hia • a,dii>e Pro“c"e: Sylueftre rapum ia
. °>du n^^cicur»iruticofuna femine can-
uigan(j,pl° maiore, quam papaueris.Hocad lae-
tur,ttUft m Cutem ‘n tacie.totoque cotpore.vtun
c'.8tluJ) v.l,ru pari menfura. Erui,hordci,triti-
^ ‘ Uil radix ad omnia inutilis.

"ac0l'!iin di fferentijs,& rhaphano [ylutflri,
de rhaphano fatiuo,& paftinaca.

Cap. 1 1 1 /•

fii1°rUrr> duas differentias & in medicina
^Usfj ' Cl feruant. Anguloiis foliorum cauli.
> fr*nvtls' 4uod bunion vocant , purgatiohi-
^unrj ‘narum, & velictc & vrinae vtile deco-
Se’llen d vrm ex a4ua mulfa.vel fucci drachma,
'alid^/^ntericrstoftum, tritumque in aqua
noti 'ij cyathis quatuor. Sed vrinam inhibet,
r n‘ada 01 fcnicn vna brhatur. Alterum genus
Crninis .afr’eUant.& rhaphano & rapo fimile:
''Si w C‘ati contra venena : ob id & in an-
c ‘e diiijnUn:ui' !11°- Rhiphanum & fylueftrem
r-'3”1 &: ipi'-*'!ludat*®mura in Arcadia , quan-
‘ch(lSiC *‘hi nalcitur , vtilior vrinx duntaxat
Ccs vj1,a;Ce£0 bilem dctrahunt.Prxtcrca corri-

(t ‘“vii, mteir

n"'-«-i,..0' ^ratter ea , qux circa eos didta iunt,

lcicanrI?l?Uorganr’Pil:uitamex!:enu'
tn * v ■*** & Latiui vfus in Italia ,

rc. °cant.F.r fnr:.,:

excenuant, vrinam
&: armora-

fatiui verodeco&i mane poti
r°sdidem ?^at”osjC6minuunt eiiciunt calcii-
t,Klllinumn'’?(fa<lccofti cotraferpentiu mor.
i an|ts Uir'nd tu|b|n etiam mane ieiunis rha-

ffSuer ftcamclle-Setnen eorum wftum
ommanducatum , ad lagonoponon:

Di )'

* vocant pt
tinam. Su-
tmi veri.

54

C. Plinij Naturalis Hifh

Acjuam foliis eius deco&is bibere , vel

ipfius cyathis binis contra phthiriafestphlcg1'
ni ipfos illinite tufos , liuori veto rcccnti
cem cum meile : veternofis aurem quam acc*‘
mos mandere3femenquetoftum, de in conn*^
cum meile , fufpirious- Iidem& contra veUc'

profunr . Cetero &: fcorpionibus aducrfatut

:*r.. »»»T mnniKiie Immma ri^jl

ipfo vel lemine infeCtis manibus impune tr3;jj
bis : impolito que rhaphano fcorpiones mo^
tur.Salutares &c contra fungorum aut hyofwj
mi venena rrque,vt Nicander tradit. En coti
vifcum quoque dari Apollodori duo iuben&J
Citieus femen ex aqua tritum , Tarentinus F
cum. Lienem item extenuantriocineriprofu1^
& lumborum doloribus. Hydropicis quoqi*c
aceto autfinapi fumpti,& lethargicis. Pra.\'3£
ras &c iliolTs dandos cenfet, Pliftonicus & ^
liacis. Intcftinorum hulcera fanantratpur^
ta praecordiorum, fi cum meile edantur. Qui^.
adharc coquere cos in luto illicos malum: fic'
foeminas purgat i. Ex aceto & meile fumptid^
Jftinorum animalia detrahunt. Icem ad tertia5’
co&o eorum poto cum vino , enterocelis f
funt, fanguinem quoque inutilem fi c extra h11'
Medius ad harc &: fanguinem excreantibus*
^los dari itibet : Sc puerperis ad la&is cop^
augenda. Hippocrates capitis mulierum defil,J
fricari rhaphanis : &fuper vmbilicum imP0.

cfuper vmbilicum impL
contra tormenta vulute. Reducunt & cicatri^
ad colorem. Semen quoque ex aqua impofitll!j
filiit hulcera qua: phagedrenas vocant . DcJ1,
critus Venerem hoc cibo flimulari putat : o,,
fortaflis voci nocere aliqui tradidertlt. Folia %
in oblongis duntaxat nafcuntur, excitare o&

_ j- /

tum aciem dicuntur. Vbi yero acrior rhap*^!

fw edic| ^

!D'Petant ^ - ^yPopum dari protinus

ati fuccu„ ,C a?'*Pat :hl» .f A c aurium grani-
rI^HiociK 1 ^P^am in^iUanc. Nam vomituris
a^ehil r C(le COS',,'llil',nn® eft. Paftinacic
?aliquln <i;,od rn“Iochc>iagrian vocant.
^°4UoPr "olochi3m>hlllc«ibus catti’ ' '
? «>UUm r r S medetur- Folia eius cx ac

5ai'Um ,i Unl' ferpentes abigunt. Apu

. ‘Hbfonum i/j-ihus illira

Liber XX.

«.-«sui» m. agrian vocant,

*n%u/f ™Jochiam ’ buicerrbus cartilaginis
Uum «a» medetur. Folia eius cx aqua po-
Jatum c ‘ , UUnc’ Serpentes abiguru.Aptml _ ve.
, lcetn ei,, onum idtibus rllita medentur. Ra-

Uu= tQl,:antc Solls orrurn erutam inuoluunt

, praeterea

°Uis quj rr,s > quem natiuum vocant , praeterea
|l|rat,s ,,®minam peperit, ftrumifquevel fup.
'udiepj ‘‘Sunt.Qi^idainad hunc vfumauro ef-
fugat. cd’Ceufem, cauendumque ne terram at
ta<i*cem C|.as ^ podagris qua fine tumore fine,
i). e x vino decoiiam imponi iubet.

nfPhlino Cme pattinaca,&gmtidi<i,&
&muU,& de cepe.

A lterUm „ Caf- v-

^c3ni en- e.nLIS efifiaphylinos.quodpaftina-
c m&iUvi, amvocanc' E‘US femen contri-
at>°tres *“opocum,tumentem aluum,& fufTo-
v^Vt«lerUm d°l°^fque lenit, in tan-
porr 1 earunr DroCn8a ■ ’ lU,tum quoque e paiTo
trfi i°n' Vcro Ptodelt.cum panis

ctr,,d°lorcUVI| lta?'eiC VIn° potum c°utra ven
du ru fifijr' 1L & Vrrnam,& phagedamas hui
u tatjn eccns cunr meile impolitum, vel ari
r- ntra iocin*11- erFum' Radicem eius Dieuchcs
."Utn vj,. Ctlsac lienis, ilium , lumborum , &
Sj : a®tUsS; a 'rX aqua mulla dari iubet. Cleo-
e uoqcj,. y*en terreis veteribus.Philiftio in la-
fik u°r:Ev ad ittanguriam dat radicis vncias
°t0t>ici?&^ Vdrupiuis.fmIlitc.r & opi.
,s*«plemlticis>&con,iti3jibilSfH 1

Dd 4

C.Plinij NaturalisHifh

tes eam. feriri a ferpentibus negantunaul qui '
tegufiauerinc,non hrdi.Pcrcuhis imponitur £l
axungia.Folia contra cruditates manduntur’
pileus amatorium mclTc flaphylino dixit'*1
taffis quoniam Venerem ftimulaii hoc cibo
tum eubdeo conccptus.adiuuare aliqui pro»1
runt Ad reliqua & lirtiua pollet.Efficacior ta^
fylucllris , magifque in petrofisnata. Senie*’,
time quoque contra fcorpionum iaus,exvj
aut pofca.lalutare eft.Radtcc eius circumfc*
demes.dolorc liberantur. Syria in hortis of*1
jiffima. Indtque ell prouerbium Graecis : M]
Syrorum oiera. Simillimam llaphylino het^
leric quamalijgingidion vocant , tenuius *:
. tum & amarius, eiufdemqueeffedtus. Eftut'
ftum evudumque Ilomachi magna vtilitaKV
cat enim ex alto omnes eius huroores.Sifert*1
ticuin lariuo limile eft & efledludlomachun*
citatjfallidium abfterget. Ex aceto laferpi*1!
fumptum.aut ex pipere 8c mulfo.vel ex garO’?
nam ciet,vt Opion credit, & Venerem. In car
fententia eft fic ESiocles. Prasterea cordi cof
nire conualelcentium, aut poft multas voff1*!
nes perquam vtile. Heraclides contra argeU1:
viuum dedir,St Veneri fubinde offenfanti, XK
que fe recolligentibus . Hicefius ideofloni*’!
vtile videri dixit qtionia nemo tres fiferes
do continuaret : eife tamen vtile conualeb,
tibus ad vinum tranfeuntibus . Satiuipri**3
fuccus cum la£ie caprino potus fiftit aluuiP
quoniam plerofque (imilitudo nominum
eorum confundit , contexemus & de iih/j
hoc eft vulgans notitias. Optimum Ma/fil*^
lato enim grano & fuluocft. Secundum A***1,,
picum, nigrius . Creticum odoratiflimuh1^

«ium T) ~ — ~~ **.•

^V“tt‘UCLindiodor,is'ft- Semen eiuseiTe

Liber X X

)7

v , ^Urpc j- 'i'"'*** 3ul‘cu ciusene

£>«, d|c“»®' 1™*» homini ad tuffim
l Wn° ^ P°_tum-

?< . & ““"erum Vitiis ,& tor

} oc itranffurix , duarum i-_ ..

. vijii » huj ) ex ior

rangtins, duarum au[ tlium ligu_

Ndi^a ■ Sunt & folia.vtilia, vt qua; par-

W ““Hiem ' J , l,ua> vt qu* par-
r ci<Iic» cuam quadruPcdum- Hoc maxW

[>• "e""141

, *v», »» . X ' --**xlllur oc 2£iu

J fsco„c tUmque infummo cibo concoftio-
Sin, nf«t , vel tolio vel femine. Quadrupc-
que alitum (iftit, fiue tritum potui infu-
^ mandendo commanducatum e fale.

. qu0(

• n«ln ivuuiiuiuuLanun e lalc.

;UiHis °rb,s tritum infundirur.Inuiaquoque a

ttita pn^tuanducaca , dentes confirmat, fi vt

'c** cft “'“uuucaia , aenics coiiiumar, li vt
k '"dat • '«ram non attingat : condita tuffim

Nlit-fl ’ Radicis vero decodli fuccus tincas
f,°nUull^C:l.ca; autem in vmbra farina tuffi, &
lC,lctiatnl.. ‘‘'flationibus , Sc arteriis medetur.

Kum '?r“>u morfus abigit.Folia ex vino lum-
rlit.i 01°ri illinuntur. Ce - - -

RCS — " illinuntur. Cepi fyluefires non
Coilli m ,'r olfadiu ipio 5tdelacrymationeca-
uleiti—-- • - - - -

• 'tium 1 CbtUr ’ ma8is verofucci inunftione.

facere traduntur, & hulcera

tis ttiorffi ’ co™tnanducati cum pane. Et ca-
ii.t'1,tiellpS>o,v‘.r‘des, ex aceto illiti, aut ficca:
Si x Vnl° ’.‘ra vt P°it diem tertium fol-
^ c ix tritx fanam. * Co&am in cinere

*>r

ri cP‘Phr,r- tr^atianant. * Coflam in cinere , T„rj._
,,s multi impofuere cum farina hor- - A7n
‘titt-- 'y- genitalium hulceribus .Succo Sqci-

'l;ticCj‘ r- genitalium hulceribus .Succo & ci-
c'te : 8e jutorum & albugines, & argema inun

r ' OC r «a Mivugiuk») i* aigvum <uuu

j hi mcllCl'Pcruhmi morfus , 8 c omnia hulcera
,llth ; 8c i e'..*tcm auricularum cum lafte mulic. /OtmcJx
■ aates 0 '‘fdem fonitum ac grauiratem emen- ” 7

1 C| awuivuiu «<- t,i“umuwn tlUCU»

'utte. adipe anferino, aut cum meile ftjj.
' « ex aqua bibendum dedere repente
Dd ,

C.Plinij Naturalis Hift.

obmutcfcentibus . In dolore quoque ad
colluendos inftillauere, & plagis beftiarut*1
nium, priuatim fcorpionum. Alopecias £tn
Scpforas tufis cepis.Co&as d yfentericis v^1
das dedere, &: contra lumborum dolores,
menta quoque earum cremata incincrcflj
nentes ex aceto ferpentium morfibus , ip»J
multipeda: ex acero.Reliqiia inter medico5'
diuemras . Proximi inutilia efle pnecord*1
conco&ioni , inflationemque & fleira facCH
xerunt. Afclcpiadis fc hola , ad colorem qll|
validum profici hoc cibo . Et fi i ei uni qU°
edant, firmitatem valetudinis cuflodiri : ^
eho vtilia efie.fpiricus agitatione : ventreflj
lire , hsmorthoidas pellere fubditas pro *
nis : fuccum cum fucco fceniculi contra 1
pienres h y dr opi fes mire proficere. Irem^J
anginas , cum ruta Sc meile. Excitari eifdc^
thargicos . Varro , quae falc , 8c aceto piG?
arefadlaque , vermiculis non infcftari *
tor efl.

De porro fe&itio ) & capitato , & de alli°‘

Uf. vi.

POrrum feciiuum profluuia fanguinis d-[
naribus, contr i to eo obturaris , vel gall'*
fto , aut menta: : Item ex abortu profluuia "
fucco cum ladle mulierum. TuiTi etiam ve1,
pedloris & pulmonis vitiis medetur. Illiti* j'
* ipavoca- fanantur &ambulla,&epiny£Hdes : * ita
tnzhitLus tur hui cus, quae & fycc , in angulo oculi Pj,
«cnmbebc tuo humore manans. Quidam eodem n0*,
in appellant pullulas liucntes , ac nodlibus i» j
angulo, tantes . Et alia hulcera cum meile trito. ^c\
irc, Iliarum morfus ex aceto ; item ferpcntiufj.

urn

,b3 itiofr V,tia cumfelIe «Prino, vel pari men-
iP iol0 11 '■ nridorcs cum lacte mulieris : capi.

• a«ten, fi in nares. rundatur : dormiturifue,
i?' rUc r J°^Us fucci cochlearibus , vno mel-
ius * iUs & ac^ ferpentium fcorpionumque
Neu h ,bicur cum mcro’ & ad Amborum do- * .
!Cte5nnVl!l1 hemina potus . Sanguinem vero ]tnP0^^
|s;Vel T S ^ phcliificis , diftiilationibus Ion- btt*r cum
I°cb0 rU,Ccus > vel cxipfo cibus prodeft.Item mcro ‘ Stc
res } Je8io , vel hydropicis. Et ad renum do- vett*fi-cod'
P%LU.m ptifanrc 1'ucco acetabuli menfura,
fi'b ^dus cum meile , vuluas purgat. * £ftur * Manu -
JlnCt 0r^tca fungorum venena : imponitur &c tius alit -

!ksd d*Wmftimulat: iinmfedatiebric- que antiq .
*■ ; I Ctlt*c’Sed oculorii aciem hebetare tradi- Cod.pquu-
*cL^°nem quoque facere, qua' tamen flo- t i hunc lo~
!flidor?n noceat » ventremque molliat . Voci cum paulo
'c£tus v’?1 adett. Capitato maior eft ad eadem aliter le~
Sg^li anguinem rciicientibus fuccus eius git,Tofhts
iPpOcr-f aut ^uris farina , vel acacia datur. ver'°
l/que *es & fine alia miftura di

Liber X X.

f?

i dari iubet : vul tur,&c.

!'*ai f^°acta®as aperire putae : fcccunditatem
KlUk -narum hoc cibo augeri. Contritum
C°r3cis U , ra purgat.Tuflim 5 c diftillationes
f"1 i(i Cor^'m°nh ^ arteris vitia lanat, da-
’3 ‘lin. .. u*°ne ptifanx vel crudum, praeter ca

S' , : Ei(, ver ciuuum, prat.cr ca

^Utulenf>ane'ita vt n-irer n i s diebus lumaturtvel
^Hbqn „a ««eentur . Sic & voci vel Veneri,
l™“Um confert. Capita bis aqua mu-
rate* f,aluum lifiunt, * StAuxioncs veteres, , , . .
hm.. dcc«aus illitufquc inficit canos. Allio

yis,

:°rum

Magnae vtilitares contra aquarum
mutationes . Serpentes abigit, &;

°rpjQn ‘“W14L

: atque ,vt aliqui tradidere, 6c
n °tnnium i&ibus medetur , potu vel
cibo

tiones vete
res.

60 C.Plinij Naturalis HifK

cibo vel illitu : priuarim contra h.cmort'1'
prodeft , cum vino redditum vomitu. Acfl(
traaraneorii murum venclnatum mortun' '
re miremur, aconitum quod alio nomine f
lianches vocatur, debellat : item hyofcysj
canum morfus, in qua: vulnera cum me®’
ponitur. Ad ferpentium quidem ictus poni®1
reftibus fuis, ethcaciffime ex oleo illinicuP
tifque corporum partibus , vel fi in vefic»1
muerint.Qu.in & fulfitu eo, fecundas par:,l!
cari exiilimauitHippocrates:cinerc eotu®’
oleo .capitis bulcera manantia fanitati1
tuens . Sufpiriofis cotium , aliqui crud11
* cetiturca dedere . Diocles hydropicis cum “ cen[f
aut in fico duplici ad euacuandam aluuru j
efficacius prxftat viride cum coriandro i1)
ro potum .Sufpiriofis aliqui & tritum i® I
dederunt. Praxagoras & contra morb^
ginni vino mifcuit : & contra ileum in
pulte.fic illinens fltumis quoque . AnriqU‘1
fanientibus dabant crudum. Diocles ph rcn;l
elixum . Contra anginas tritum imponi ,
gariiare prodeft . Dentium dolorem tri®j
pitibus in aceto tritis imminuit , vel fi $
aqua colluantur- , addaturqi
dentium. Auribus etiam init
adipe anferinoiphthiriafes &
tufumitem cum aceto &nittu cumpeie*-
lationcscum lacte coelum , vel tritum Pe
ftumuc cafeo molli : quo genere & rauCO
extenuat : Vel phthifin.in fabte forbitionfjj
. tum autem cotium vtilius eft crudo , eli-1£U|l
*T tnicU tofto : fic & voci confert. «Tincas &<*,
animalia interaneorum pellit, in aceto r
» Tmafxin cotium . * Tcnefmo in pulte medetur ;T ,

.te ipfum ‘ i® 1
illatur fuce®*''
prurigines f.

tnn d LiI^r X X.

Kcamr'bn eljn,m- & puflulis co-

FUft<>diIncjle-de,[;de »«um iTufficum adipe
'^umvel curaladce : Aut fi fanguis

r. '-lerrilr iroi mirillPnrn r* I °

(Tl

Cvr,.0 --- -- -*• . aui u laiiKUis

, ’4*occi„ ’ r , ^ » iuu prui

lls hin, mellis Pad modo Emptura
Kor,, P ,s c«m fale & oleo. Nam c.m

Con-

■«, 0resfi,r aie i Nam cum adipe
rifUbl,, pe£l0s fanat- IExrrah>t fiiiulis vicia
P.c".b re 8c refina , etiam harundines cum

cPta * Iclin4* “arundines cum
'CU . enas' lentiS!ne? «hulcerat ,fa-

• • - cum 1 ««ulcerat , la-

‘Uitu, ,s- Ol'‘gano.vel cinis eius ex oleo St ga

“Uls c- cx oie

?'ad Coi &lacros ignes. Sugillata autliucn
Pedunt i°Ccm reducit, coir.buftum ex meile.
^biriL c°mitialem morbum fanare , fi onic

— •ss.sieis; - - V.A UU.UC,

Hicib^ C°m dialem morbum fanare , fi quis
:ere 0 Vtacur ac potione. Quartanas quoque

Oll I m nn . . ■ «n . . ... In on.n!»l ! - 1

K

itiviApotl'lrn caput vnum cum lacerpitij o£o.

Kta^wrier0. Tuflim St alio modo ac pe-
3 c°'^Un1fPpl’‘ltinnes quantaslibet fanat, frafix
it[C Ps6itat ac<Jue ‘ta *n cd,° fumptum , do-

reftituat. Facit Scfomnos .atque

i‘lrriUlatCuC>lcUndlova corpora. Venerem quoq;
i !l!Ar°. Vir :3i COL'aniiio viridi tritum, potumque
,,do,iesf la.e'Us iunr quod oculos hebetat, in-
'llni.fici.^Cl.:'domacl1um 1 :'.d i c copiofiusf fum-
ra*s fc . .3'gnit.Crerero contra pituitam, St gal
lnaceis prodeft milium farre ind-
5dllr>t fi a.Vrinam reddere, atque non torqueri
De/^tr‘t0 natura tangatur.

Ucn r^iuatica^fiue caprina, & efopo, &

- - VII.

.-“»CO

JSa<i,& i

A«Siy“r ‘‘^'^ttncafatiica. ' Cap. VII-
'tius fpontx nalcentis primum cft genus

rtlatcde,ieq3mcaPlinam vocant, qua pifces in
al?'^Uius 1 Proi‘nus necatur, quifunt in proxi-
^ ^^Otuu ? c/PiHatum , mox in aceto pondere
at°pic. I dudm,adieclo aquz vno cyatho, hy.
' d;«ur. Caule & foliis contufis , afperfo

falc

6i C.Plinij Naturalis Hifl.

falc,netuiincifi fanantur. Eadem trita ex aceto. j
colluta matutinis bis menfe , dentium dolorem
prohibet.Alterumeftgenus, quod Gtxci eionoi»
vocant, Huius folia trica , Se tum polenta illita. .
hulceribus medentur.Hatcin aruis nafcitur.Ter-
tium genus eft infyluis nafcens , ifatim vocant-
Huius folia trita cti polenra.vulncribus profunt-
Quarto infeitores lanarii vtuntur, quod glabum
vocanofimile erat lapatho fyluellri foliis, nili
quod plura habet & nigriora . Sanguinem fidit-
Phagedaenas Sepurrefccntia hulceta,quxferput,
fanatutem tumores ante fuppurationem. Contra
ignem facrum radice vel foliis prodcll , vel ad
lienes pota.H.xc propria (ingulis.Communia au- )
tem fponte nafoentibus candor caulis interdum
cubitali longitudine , & ipfo, & loliis fcabriria-
Ex his lotunda folia &t breuia habentem funi
qui hieraciam vocent : quontam accipitres fcal'
pendo eam, fucc&que oculos tingendo obfcurit*
tem.cuin fenfere.difciuiant.Succus omnibus c.i"
didus, viribus quoque papaucri ftmilis : carpit»!
per mefles incifo caule: tondimrin fictili nouor
ad multa pcaclarus.Sanat omnia oculorum viti*
cuin Iaflc multerum. Arcet nubeculas, cicatrice*
adudioneTque omnes, pt.vcipue caligines.Impo-
liituretia oculis in lana contra epiphoras. Iden'
fuccusaluum purgat, in pofca potus ad duos obO
los. Serpentium idtibus medetur in vino potuS-
Et folia tofta thyrfi que triti ex aceto bibuntur-
Vulneti illinuntur maxime contra fcorpionui"
iflus.Vetuin cotra phalagia , commillo vino e<
aceto. Miis quoq; venenis re(idunt,exccptis qutf
flrangulando necant , aut iis qute veficte noce"1;
item pfimmythio excepto. Imponuntur & ven»1
ex meile atque aceto, ad detrahenda vitia alui-

Liber X X. <Tj

Vrinx difficultates fuccus emendat . Crateuas
eum & hydropicis obolis duobus in aceto 6c
cyatho vini dari iubet. Quidam & e farinis col-
ligunt Alecum minus efficacem. Peculiares ea-
rum vires partim iam dicta: funt , fomnum fa-
ciendi , Veneremque inhibendi , arftum refri-
gerandi ,Aomachum purgandi >fanguinem au-
gendi. Non paucae re ftant : quoniam & infla-
Aones difeutiunt , rudtu Ajue lenes faciunt , con-
coctiones adiuuant.Cruditatem ipf? nequaquam
Sciunt. Necvllares in cibis auiditatem inci-
tat inhib£tque eadem : in caufa alterutraque
AioduseA. Sic & ahium copiofiores foluunr,
t^odicx fiftunt . Lentitiam pituita: digerunt:
atque vt aliqui rradiderunt , fenlus purgant. Sto-
machi difloluti vtiliflime adiuuantur : in eo
vAi& oxypori obolis afperiratem additodulci .
^dinrindtum aceti temperantes, fi craffior pi-
tuita fit , fcillicc aur vino abfinthite': fi & tufiis
ientiatur, hyfTopice admiflo. Dantur coeliacis
cum intubo erratico , & ad duritiam pracordio-
nitn. Dantur & melancholicis candida copio-
^ores.Sr ad veficx vitia. Praxagoras &: dyfente-
ticisdedir.Ambuftisquoqueprofunt recentibus,
Priufquam puftulx fiant, cum faleillitx. Hulcera
cAam qua* ferpunt coercent, initio cum aphroni
Ao,niox' in vino. Trita igni facro illinuntur.
^0nuulfa&: luxata caulibus tricis cum polenta
aqua frigida leniunt . Eruptiones papularum
vino & polenta. In cholera quoq» c odtaspa-
tdlis dederunttad quod vtilifiimx quam maximi
caulis amarx.Qu,*^‘tm teite infundunt.Defer-
tJcfaftj hi caules & flomacho vtiliffimi rradun-
tuf»ficut fomno Catina maxime iadtuca, 8c amara
laftcnfque,.«juam metonidem vocauimus. Hoc

^4 C.Plinij Naturalis Hift'

lac Sc oculorum claritati cum muliebri 1^
liffimum e(Ie praecipitur , dum tempefliitf '
inunguntur : Oculorum quoqj vitiis, qu£
iniis fadafunt. Miras 8c alias inuenio
Thoracis etiam vitiis prodeflTe , non Pecusj
abrotonum, cum meile Attico. Purgari
nas hoc cibo. Semen fatiuarum contra (f
nes dari. Semine trito ex vino poto & libi^.
imaginationes in fomno compcfci. Te**1
aquas non nocere laducam edentibus. (2S
tamen Frequentiores in cibo officere &
oculorum tradiderunt.

Degeneribus beta, & inttsbis,& cichorio ,& 'n
genera duo. Cap. VIII.

NEc beta fine remedio cft vtraq;.Siuc ^
fiue nigrae, radix rec£s,& madefacta- n
' fa funiculo, contra Perpentium morfus t#1'!
fe dicitur. Candida beta coda, Sc cum all^j
dofumpta, contra tineas. Nigra: radic^l
aqua cod. -e. porriginem tollunt -.atque iflj
efficacior effe traditur nigra. Succus eius ^
dolores veteres 5c vertigines, item Poni^J
rium Pedat, infuPus iisxiet vrinanj. Mederi
fentericis inicda,&: morbo regio, Dolorc^l
dentium- Pedat illitus fuccus. Et contra ^'1
tium idus valet, Ped huius radici dutaxat fi
Pus.IpPa vero dccoda, pernionibus occud‘1
bx fuccusepiphoras Pedat,fronte illitara^'"
pauco admifio, ignem facrum.Sine oleo
cet,aduilis medetur. Et contra eruptione^
larum ,codaq4 eadem contra hulceraq11^
punt, illinitur -. & alopeciis cruda , & huM!
qux in capite manant.Succus eius cum
nbus inditus caput purgat. Coquitur & tir
ficula addito aceto, vc ventrem molliri

lid

Sft0£°L* flu?ioncs ,ft°rnachi fidit & ven
S1#, at;; °eta tyluedris > quam limonion vo-

neiiroides.mulmmmiuoribus cemiio-

F«lilL u denfioribus foliis , vndccim faipe
*ll: 5d(l‘:‘Hu,us foha ambudis vtilia , guttam
[emetic; gUnt-Semen acetabuli menfura dy-
Vefl* Pr0l^ef^ - Aqua Ateradice codxma-

ilitv. ‘CUlm #»Jni rllriinr . irpmnii» i

Liber XX.

*y

Veft.:,- 4 , f "*— »> wwv.tu.ina-

Ih.,,1 ln c’ ul dicunt , itemque membrana-
Kctls C0bl quoque non extra remedia funt.
'°res Ie n.0tUm cum rofaceo & aceto capitis do-
61 v'ficr‘t ',Uemcuin vin0 P°rus’i°cinoribus
JPUd epiphoris imponitur. Erraticum

, Sypt S 3u,dam ambugiam appellauere. In
‘*tiuUu? ^borium vocant , quod fyluedrc fit.

*Viie«um.
rettiufflH-
tfuationes:
queadmo -
dum legit
JManutius
antiqui co-
dicu fidem
fequutttf.

illm , UW..UC , v 4Uk,ult 11Ct

'• Cich Utem ^ct*n 5 4uo<* e“ minus &c veno-
FiirUtn c ,,rium «frigerat . In cibo fumptum 8c
[°luic t 0 .Diones, fucctifque dccodh ventrem
fi .^Cinori 8t renibus &c ftomacho prodeft.
klltit.tt.mtb Aquatur, vrina: tormina dif-

&r«r» CIn niorhlim ' ir. r r .. r

1 Viiiio. VULUlllitl U1I-

>re flt. Verni0rbum rcsiura c mulfo , fi fine fe-
» Onihi? 1 jiln adiuuat.Mulierum quidem pur-
>nil0s m aqua adeo prodeft , vt

t'iUsl

hu*

c„nf lr;us trahat- Adi iciunt Magi , fucco
= Veli„0lC?PC,r.Un^os Pauorabiliores fieri,

Veli«, r . «uoraDiuores heri,
■ •ner “V £ac,I‘us impetrare.Quod quidem
^llan" ^!aremfaluhtitate aiiqSi ebredon
•hJhedvD’n ‘ I' Pan«ation.Et fylueilre genus,
itu" ditroldm^01!?”'’ !.ariori_s folii ; Stoma-

JW adtingi t coda : crudaque fi.
*qte-KuDw *Tyfentericis Pr°ded , magis cum
S • Itemp m oonuulfa vtroque genere iuuan-
> at. Ser^U» s 8enitura valetudinis morbo

|>tum “n**#4 l^ucs fimillima, duorum

*Us.Derr.' f>'1lueftrIS melior. Nigra ida,8c
tenor hyberna, & candidior. Veraque
Tom.iij, E e 1

66 C. Plinij Naturalis Hifr-

tamen ftomacho vtililfima , prxcipue que^,
mor vexat.Cum aceto in cibo refrigerant*^
litte : difcutiuntque & alios , quam ftofl1
Cum polenta fylueftrium radices ftomac^l
fa forbentur : 8c cardiacis illinuntur fup^l
ftram mammam ex aceto. Omnes h<e & f!-
gricis vtiles , &: fanguinem rejicientibus * |
quibus genitura fluit , alterno dierum po^j
tronius Diodotus , qui antilegomena feriri
totum damnauic ferin, multis modis arg^l
Sed aliorum omnium opinio reiiilic . J
De brafiua , & Upfana , & de brafiica
&■ fi illa , & de bulbis > & bulbme. Cap />?J

B Raliica: laudes longum efl: exeoui,^J
Chry lippus medicus priuatim voium^^J
caueritper lingula membra hominis dige‘;'
& Dieuches : aure omnes autem PythagjI1
Cato non parcius celebrarim . Cuius fentc^l
vel eo diligentius perfequi pars elt , vt n0*j
qua medicina vfus fit annis d c.Rom. pLlfr
In tres lpecies diu i fere eam Grxcianti
*Ltgtvdu Qqfpam> quam * felinada vocauerunt, a 1‘f i
videtur , fi- tucjjneapij foliorum , ftomacho vcilcm. **•
liroidra.fi- mo^icc mollientem. Alteram leam , latis qj
ue jelinot- e caule exeuntibus. Vnde caulodcm quidj,
dc,ex Cato cauere f nullius in medicina mojncnti.Hl
ne C' 1<'Z' proprie appellata crambe » tenuiori^ I
de Pe rufi. ]j jS)&: fimpljcibus denfiflimiTque , amari^J
vnae hae efficacifliim.Catocrilparn maxime prob**',;
erani a f an t jeuein grandibus foliis , caule magno .
defiimpta. fe tradit capitis doloribus', oculorum c3 «

31 ^ * ‘fi°~ fc inri i 1 a cio ni b u fqu e , * v cl ft om ac ho, prcc° i
tnachc,pra crU(jam ex aceto 6c meile /coriandro, ruf&j
ctrdtjs. ta , lafcris radicula fumptam acetabul*^
bus matutino : tantamque efie vim , vt qul i

S v Liber XX.

fi,en fefentiat. Ergo vel „...
^0/^ndam’Vel cx h°c intindlu fu-
}. s iUin:-rPodaKra: autem' «torbiique articula-

S* fwTrCX ’ COnMdn • 2fcli* mica .

i e' • A1ua e'Us decodta . ner!

>-CtCqU£7K lUUar'- Si doceantur vul.

* Vetela > ««« carcinomata.
Utr< allls med icamentrs fanari poflint.Fo-

□ ralirla u- < ■

'i»

i>Ocar C CUam hjtulas duratas ,& rumo-
e'1*»! . d; CU“°PUS fio Infomnia

-^“'qua8 que 'oUccedecotaam, fi ieiuni
,b deC(?, a,1nilL,r,mam ex oleo S: tale. Tormina
■ “nrin “erum decoquatur , addico oleo, fa.
, S's tu „c ’ polcnta : -• ita fumatur fine pane
et vuful“fu'oram. Inter reliqua bilem detrahi
b'affir, grura Pota ■ Quin & vrinam crus
^net" efitaucrit.alleruari .calefaciam.
Ia *Primpn |0cdl0 ehe- Verba ipfius iubiiciam.
>s vrinJam'lentCatiam : 1,ueros Pulillos fi
&Uc '®f.- nunquam debiles heri. Auribus

P. fuader“L°-1UttUra brafsic‘T rcP'dum m-
r ric<rc alftieM? T“am ‘ald,tati “udientium
ia|h»c hulcere ; ,mPeogincs eadem iana-

67

cum

iwta*ac

Batonis canr= "u0<llle Opiniones
'.,pufa Poni conuenit . inii,
n°np?rroAU Pta-termifcrit . Biles detra-
'ac*emaue k:.™ Putant. Item aluum folue-

r^Anz. icem aiuum iolue-
Vt irrimi 1S cobtam fiflere, vino aduerfa-
i ebrie. 8m v‘t'hus. Antecedente in cibis

r. llebri». ■ Antcccaence in crbis

fer* ' Pfutlc c^hT^s fleA funlPta craPulam dif.
ti',tIet»ultum rUm & oculorum claritati con-

li^ftis c?mUACU VCr° cruda:vel angulis tan-

Cc°bcoqu cib',° me]lcr' Plurimum. Fac.l.
a" * cibpque eo fenfus purgari. Eta„

E c

68 C. Plini j Naturalis Hift*

fiftrati fchola clamat , nihilefle vtilius
cho neruifque : ideo & paralyticis 8c tre'J’
dati iubet , & fanguinem excreantibus .
crates coeliacis 8c dyfentericis bis coitarfl1
*ttnafr‘on fale-Item ad * tenefmon & renum caufas,]?

quoqi vbevtate puerperis hoc cibo fieri iud'
gc purgationem fceniiuis. Crudus quidem ^
fi mandatur.partusquoq; emortuos pellit. AI
lodorus aduerfus fungoru venena feme aU1
cum bibendum cenfet. Philiftion opiftho
cis fuccum ex lafte caprino cum falc £cu>
Inuenio & a podagra liberatos edendo eai11
coftequc ius bibendo. Hoc & cardiacis d>'
& comitialibus morbis addito fale. Item lp
ricis in vino albo per dies x L. Itflericis, neC,
& phreneticis radicis crud* fuccum garga[1
dum bibendumque dcmonllrat. Cotra veP1
gultus cum coriandro & anetho, 8c meile;*
pere, cx aceto. Illitam quoque prodelfe in“'
ilibus ftomachi . Item ferpentium iflibus,^,
didis hulcertbus , ac vetuttis , vel ipfam ai
cum hordeacea farina : fuccum ex acerbi
cum fceno Gr.eco. Sic aliqui & articulis , f
grifque imponunt. Epiny&idas ac qtd*j
aliud ferpitin corpore, impolita leuat.lt*1’
pentinas caligines: has 8 cfi manditur et ,
to. Sugillata vero & alios liuores pura*.
Lepras , &pforas cum alumine rotundor*,
to . Sic & fluentes capillos retinet . Epichq
leflium & genitalium malis hancvtilifsh1^
poni aflerit. Efficacius eandem cum fab'*
item conuulfis cum ruta. Contra. ardotej
brium & ftomachi vitia cum ruta: femine- ,
fecundas . Et murisaranei morfus.folioit1^.
dorumfariua alterutra parte exinanit, E<c

Liber XX.

69

1 C\aW,) n'ud^Ue non ellomitten-

; Cflffr 3c • °C Vfus Nudatam fo-.
KCil>iS i»£ amA St'-pIUS braffic* «ido-
1 lv> doi' "er Cauftl f ,ntcIllgitur. Ad coxcn
> ;'e &aa"S CUn’ ad'P' P«uet„ft0. At cum
^ bf,tla'fci annnV'C^ P R°l ri eu“l^ illitu.

- Z^ttu P>r° 'r i '"'i & Cllm °1<=<>

f 1 «Uu, , ' Tcl PeI fe d,lxus ad conuulfa &

ctf„ 'acus T V- pet , ad c°™oira &
ni ‘nj hrlrpumque cx a{C0' ego funt
c^grauj.,, ‘csiimu vero apud eofdem ani-

U(P :«cin iemiacere, dentibus & gingiuis no.

fcat,syUiPn ?yptoprol’ter *mar*cudinem non
«>am ' l*0darSS ’ fiue eiiatic-T in™enfo plus ef.

Cia> u olfa a 10 ’ ade° vt arida; quoque fari-
batp s taPto°no colleaam • vel odore tantum
b;f . afl>r»iet uiria earum £raueolentiimque fa

^ ,Jlarh *..* Hanc alii Detream vnrnnr iniml.

u 'o7"la,n Vi»Hanc alii Petr?am vocant, inimi-
Pan, PofS,,7 ’ fluam prateipue vitis fugiat: aut
L„y ; rotu ‘|ugece, moriatur.Folia habet bina.
Ii)- j '“luto,,.3 e,TU*a > plantis oletis fimilior,
iec:eri . n, ,Ua f2 hirfutior-Hanc inflationibus
limbus «ncholicis quoque ac vulneribus

'cita^Pflnru^l ita ne Po*uantUL' ante

J>co.n’ 'Chlv?: ^rumis , fiftulis , in aqua con-
*ah„ fc* iTiaj» 1PPlls autorell. Ec alij vero tom-

Li.S excr 3“.* ferpan5 = n°m

coni-

. -j -’ein p J ^ulporis qua: lerpanc : nomas vo-
iu ^ redi CrefCentia abfumere. Cicarrices ad

Qh lr Jp J • ,v*n *» u lu ili L L t ^ . v (l ci : c c o tx u

|c. , atarn $. ‘gece.Oris hulcera & tonfiilas man-
hji,°dete. j COl-cam fucco gargarizato cu mel-
9cfU.s Pattibm pPoras & lepras veteres, ipfius
hisq‘(*itis,j°U.s ,CUm duabus aluminis in aceto
'abjofi' "lcbarmus fatis efle eam contra ca.
ni°rfum imponi . Melius , fi cum la
Ec i

70 C.Piinij Naturalis Hift.

fere Sc aceto acri . Necari quoque canes &
detur ex carne. Semen eius toftii auxiliatur <*

tra ferpentes, fungorumque venena , tauri

guinem .Folia coda fpleneticis in cibo dac*

P

cruda illita cum fulphure & nitro profunt»^
mammarum duriti-- • Radicum cinis vu$ i*1 .

cibus tumentitadu medetur : &c parotida^]
meile illitus reprimit: ferpentium morius $
Virium braflic$ vnum & magnum argumdj
addemus & mirabile . Cruftx fi occupent'1
vafa omnia in quibus aqux feruent, in taflP
vtnon ficeasaueHetc»fi brafsica in iis deC*^
tur abfcedunc.Inter fylueftres brafsicas & W'
na ell , pedalis altitudinis , hirfucis foliis ♦ ,l
dimillimis , nili candidior el7et flore. Co<r
in cibo , Aluum leniter emollit. Marina b^J
ca vehcmentifsime ex omnibus aluum cid-,
quitur propter acrimoniam cum pingui cf
itomaebo inimicifsima, Scillarum inmcd*.
alba cft qua mafculus , fcemina nigra. Qfrfl
didifsima fuerit , vtilifsimaeric. Huic ari^J
nicis direptis , quod reliquum e viuo eft.
dum fufpcndirur lino medicis interuallis*^
ca arida frufta in cadum aceti quarn afp^
pendentia immerguntur , ita ne vlla partfj
contingant. Hoc litante folftitium dieb^j
Vi i r. Gypfodein.de oblitus cadus poni'^

tegulis, totius diei Solem accipientibus*,
cum numerum dierum tollitur va$,fci!^*J
mitur, acetum transfunditur. Hoc clarK

oculorum aciem facit. Salutare eft

terumque doloribus , parum fumptum
bus. Sed ranta vis eft, vtauidius hauftumf.

djcanim.x momento aliquo fpcciem
Prodcft & gingiuis 6c dentibus , vel per

ex ,p' 'I"inca'\f: *i<3ua ventris animafia
^,'t>sf«bl ?&m"Ue fUTa- Linguae quoque

Cn ’ C0‘'?a Prf ftat ’ nc hydropici fitim ftn-
a n,,iciatu?UU: Pluiimis mordis : >n olla, nux
d !Uto ‘-libanum aut furnum , vel ad. pe
ai! '1Ccaturltj ,.auc fru{la?i1I? patinis . Et cru-
truCC°»lUm ‘f^inde conclYltuy » coquiturque
Icrpencium i&ibus imponitur. Toi

in

Cp ‘‘paroai- 1 ■ . Tofia

„?1Xittit medium eius iterum inaqua

C?lc'end iUs <IC coasc acl h>'dr°Picos. Ad vri-
itj,,, 'V tribus obolis cum meile &aceto
1' '

e,ltiaiit ]*d fpleneticos & ftomachicos fi non
ti ’ te8ius CU,!’ ^fibus innatet cibus.Ad ronni-
f0i-t>irt‘i’.m0lbos'tufsim veterem cumfufpi-
foliis lirumas .quadrinis diebus
p, 'ta * e* c Ures capitis , & hulcera manantia
(cr- IJitna'?C0|lfo- Coquitur & in meile cibi . “ ex
fta °r'’1 pUr»jr,le vt‘ coitionem facias - Sic & in- c>&*
lofi^niiifj' Rimas pedum fanat in oleo co-
iti i.e*tlieli rfitnx . Semen cius lumborum do-
n, V.ntine “nponirur . Pythagoras fcillam
tt,.; 'c5tne„V0Sue ianux fufpenfam malorum
iJtilbj°^Um introitum pellere tradit. C&.

tran. ri,edent, X aceto & lulphure vulneribus in
hUrri10ni , _ r- Per fe vero triti neruorum con-

^in° Pottigmi : cunr meile e_
^Ij- 111 idem ' tra^traropiaceccum pice.San-

e • eni eos fiftere tradit illitos cum meile»

*d'- e nar'1 “'^veu Juiuum» tum incuc.

b, 'lc*Wnr. •rp1bus fotatj coriandrum &: farinam
ails„cUrat a]cod°cus Stlichcnas ex aceto bul-
hi, l'o ai’,_ ernmpentia in capite cum vino

Ili-

fu ’ fic j .OUo- Et bulbos epiphoris idem i
[c aj i a f .'PPitUdini medetur . Aeque vitia quj
*mtilC " ’ “orum rubentes maxime , in so-
m naelle & nitro emendant ; lentigi-
le 4

7i C.Plinij Naturalis Hift.

nem cum vino, aut cucumi corio. Vulne^
quoque mireprofunt per fe, autJvtDaOO,
cx mulfo , fi quinto die foluantur. Iifdcm *

■ i f* _ n . *• I* i, i m «rrt e 1

CX mUUU 1 “ u*v ;

liculas frarias curat, &teftium pituitas- *■>
ticulorum doloribus mifcent farinam . Io

corii illiti ventri, duritiem pvqcordiorum f
- ~ r. ... ■ •_

Jiunt. Dyfentericis in vino ex aqua carlcft' ,
perato dantur . Ad conuulfa intus , cum mB
pilulis faba: magnitudine. Ad fudorem tu».

a/rilpQ : id.CO n.-iral vriClS .

puuu» wu* — , 4J

nuntur .Neruis vtiles : ideo & paralytici*',
tur . Luxata in pedibus , qui funt ruti ex lrrsj,,
tiffime fanant cum meile & fale . Venereo1^
xime Megarici ftimulant.Hortenfij partui%
fapa autpaflo fumpti . Sylueftres interane0'’
plagas Sc vitia cum (ilphio pilulis deuora11’
dant. Et fatiuorum femen contra phalang1 :
bitur in vino.Ipfi ex aceto illinuntur con«a

pentium irius. Semen antiqui bibendum

J/Lllliurra «w«a, -c- 1* ,|

nientibus dabant . Flos bulborum tritus ct\
maculas varietatefque igne farias cmeO" :
Diocles oculos hebetari ab iis putat. Eli*^
fis minus vtiles elfeadiicit, & difficile
qui ex vi vniufcuiufque natura. Bulbinen^. i
ci vocant herbam porracfcis foliis , rubi£ J
bulbo. Hxc traditur vulneribus mire vtiiiOJ
taxat recentibus . Bulbus, quem vomi1"*
vocant ab efferiu, folia habec nigta, cf
longiora.

J)c afparagU & corruda,^ Lib}a>,& crt»1'
Cap. X

VTiliffimus llomacho cibus afparagi>’.ji

i • ^ ! 4 a 4 4 ■ n fi 3

V ditur . Cumino quidem addito
ftomachi colique dilcutiunt , iidem ocu»‘ .
ritatem a ftcrunt .Ventrem leniter moll*"^

Liber X X.

■'v 73

P1 r,‘T doloribus inteftinoruilique viciis
“>mL Wo CUI? coquuntur addito. Ad Ium*
*Uttl t>^ , tenum dolores , femen trium obolo-

^Ct'1 vrf ’ Fari cumini bibitui. venerem «i-

? 0<^ ',efirr,n:lm c‘ent vabfsime , prxterquam
^0tUtn^m,exhuIcerant‘Radix quoque plu-
h ’ CalCu,pr:c<1*cationc trita, & ex vino albo po-
“Ul1' d0u s cluoSue «turbat , lumborum & re-
i'1*1 tadic„ s ledat. Quidam & ad vulux dolo-
Ar Cc'0d cum vino aulc* ProP‘nant. Eadem
i - taRo “£la C0ntl:3 clephantiaiin proficit,
t *l,0c t-*tOCUm °*e0 Peumtium pungi ab
, 3 ac* Sylueftrem afparagum aliqui cor-
Sui Libycum vocant. Attici ornii-
nu Cs,'diH1S adfupr£diQa omnia eibcacior vis,
biat'Vet\c°r* maior- Regium morbum exte-
^[^caufa aquam eorum decodlam bi

" Pe
f»di,

fc ^erninam. Ad idem & femen valec

'i^Cntiuirj°’ imis vrrun4ue obolis. Datur & ad
i r -*ci ih Us fuccus dccoftus. Radix mifce-
i ^ari8uis atai^ri inter cfticacifsima auxilia.

tlr ^*pij Vrinam reddatur , femen afpara-
5 Is ^u°bu ^ cPmin* rernis obolis in vini cya-
H 1 * S*c & K* *lu^n*s diebus Chryfippus dari iu-
- ? Vfinani ^ ydiopicis contrarium el^quam-
^°9Up > docet : Iccm Veneri : Vefi-

j 1 UtlUe . “ > UIJ'-CL • ii-eui veneri : ven-

'i CL,t 5 Ore’]1, decorium : qua: aqua fi canibus
1 ? > fi 0r 1(** eos* *n vino decodtas radicis fuc
^e«pi9s Concineatur, dentibus mederi.

'^apiaflro , & heliofelino,& oreofelino.

A Pio . C*P- Xl

Vi

Povc;^ra.^a v«lgb eft. Nanque rami largi*
?etUis °n^bus per iura innatant, & in condi-
lS l^tiilCUliarem gratiam habet.Pr^terea ocu-
m cum meile , ita yt fubinde foueantur

£e y

74 C. Plini j Naturalis Hifh

feruenti fucco decori , aliifquc membfl^
epiphoris per fe tritum , aut cum pane , vc*J
lenta impolitum , mire auxiliatur . Pifccs 4
que ii aegrotent in pifeinis , apio viridi reCi'c‘
tur . Verum apud eruditos non aliud erutu#1,
ra in maiore lentendarum varietate eft. ,
guitur fexu. Chryfippus fosminam efie dic*^
fpioribus foliis &c duris , erado caule,
acri & feruido . Dionysus nigriorem , brc^
ris radicis , vermiculos gignentem. Ambo11

trum ad cibos admittendum , imo omni#*',
fas: nam id defunctorum epulis feralibus y
tum elte , vifus quoque claritati inimicum n
lc fceminrc vermiculos gigni . Ideoque eos 1
ederint , fterilefcerc , mares fceminafq#ej
puerperiis vero ab co cibo comitiales m1'
vbera hauriunt. Innocentiorem tamen elR,
rem.Eaque caufa eft,nc inter nefaftos
ces damnetur . Mammarum duritiam ifly
tis foliis emollit . Suauiorcs aquas potui1,
6lum pr;cfi:at. Succo maxime radicis cui#
no lumborum dolores mitigat. Eodem W1
ftillato grauitatem aurium. Semine vrina#1?
menftrua ac fecundos partus. Et fi foU^!
femine decofro , fugillata reddit colori-

oui albo illitum . aut ex aquaco&um p°l.

que renibus medetur. In frigida tritu#* 3

liiilrprikltc C r, • _.„I .1 Sv *

veteri vino veficte calculos frangunt . S jj

datur &arquatisex vino albo. Apiartruf1

ginus quidem melifTophyllon appellat
confeffa damnatione clt venenatum in ‘ s

a rf

nia. Contexenda enim funt omnia ,c< c<>-'

nomine apud Gratcos pendentia . Ol<d9/;

i

l

quod Hippofelinum vocant, aduerfatn/

r

o*

fionib Liber XX.

|l^S: Interaneis’

7f

7-» — “««uu» interaneis

i;!* W> cm,]ue difficultatibus vrinte femen
|> Om " raulfo potum. Radix cius in
* NoU calcuIos Ptlht:& lumborum ac
fc ■1|‘dte; ‘ Can,s rablofi m°'fibt,.s potum
^“Potus odetUr-SUCCUS ciusa,ScnteS cale-

fe

A!

ii,- •'■PotM, “‘sentes caie-

t>ior,:?-”.anum Senus e*c°den> faciunt
lnon>Palmuma,to ‘tutice ac re-
F>.CC"mtno i,m,le ’ vnn*3c menflruis
1?c oS, ino vis Pr‘uata contra araneos.
c°iclino foeminae purgantur e vino,

& e petro felino & ocimo.
lio Csf. Xll.

J, ‘■Iti fu®cncre petrofeiinon quidam appellant
lui • tibu**! ®atum > praecipuum ad vomicas, co-
Hr i fuCc-inis fucci additis in cyathum mar-
l 15 ■ Aj }.’ "ttque ita aqux calida: tribus cya-
U‘tatcc i e quidam bufelinon, differens
tc ' 'iilfijj, au‘" a latiuo St radicis colore ruf-
k. ' Potua-o^11'' Pr-TUa‘ere contra ferpen-
U-! gta„- ”■ finitu . Ocimum quoque Chryfip- *potun
(jn’. °cul0fr increpuit, inutile Uomacho.vri- !«>«»».
ide-atl1 fac'" <l1,0clue daricati . Praeterea in-
DU '>eCa'tc 8c lethargos & iocinoris vitia:

L' “Sitna ld afpernari. Hominibus quo-
to fi Op,dum “nfet. Addunt quidam, tri-

k^nducatum

Pi ' v* Afri MCa>Um ^ *n poftuim, vermes af-
ln?1'e,'luoV eJ°' fi co die feriatur quifpia a fcor-
Jc°tradCit ,e.r‘c °cimu,fevuari no polle. Quin-
, jc.°in n,, a ‘i qui manipulo ocimi cum cancris
Ejf1dfc0r^!riis vclfluuiatilibus trito, conuenirc
t‘c>cis • ncs a proximo omnes.Diodotus in
1 etUm pediculos facere ocimi cibum.

Secuta

7 6 GPlinij Naturalis Hift.

Secuta itas actiter defendit -.nam id efle Cif
* Multe * Nec cuiquam mentam motam :&fcorp>^
aliter Ma- terreftrium ifiibus,marinortimque veneni*’
natius a- deti ex vino , addito aceto exiguo. Vfu
lijfyvituft. compertum deficientibus ex aceto odora"1
cod.Venetu lutare efle.Item lethargicis 8c inflammatis ^
fequuti>& gerationi. Illitum capitis doloribus cum
reSius , ni ceo , aut mytreo , au: aceto. Item oculorut"
fellor , Nec phoris rmpofitum ex vino. Stomacho q" .
minus q, vtile , inflationes & rufium ex aceto difi0'1,
meum & fumptum.Aluum fillere impolitum , vrina"!
rutam fcor re. Sic St morbo regio & hydropicis prO'
picti «j (tre. Choleras eo & diilillationes Ilomachi inh?

Ergo etiam cadiacis Philiilio dedit : & c<>‘‘
dyfentericis , Se colicis Pliftonicus. Aliqui ,
tenafmo Se fanguinem excreantibus in vin"
ritia quoque primordiorum. Illinitur ma i"!
extinguitque laftis prouentum. Auribus V":.
mum infantium , pracipue cum adipe anf(j
Semen tritum & haufium naribus, fternut»"’
ta mouet,& diilillationes quoque capiti ili'"
Vuluas purgat in cibo ex aceto. Verrucas
atramento lutorio tollit. Venerem Hirnula1- '
etiam equis afinifque admillurx tempo(<l
geritur. \

Deflueftri ocimo, & eruca, & naflurti" \
irruta. Cap. XI 1 T. .

SIr luellri ocimo vis efficaciorad eade1"!,]
nia, peculiaris ad vitia, qui vomitionil'":
bris contrahuntur. Vomiciique vulua con1^1
befliarum morfus radix in vino cft efl5‘--at,i
ma. Eruca: femen fcorpionum venenis A-' "','
aranei medetur. Beftiolas omnes innaf^
corpori arcet. Vitia cutis in faeje cum mell^

•lllu 1
^cii^igines

Liber X X.

C>‘cwes “‘““V «Mtrice. nigras re'
CUm fe lc bubulo. Aiunt ver
•ini r ^uris potum ex vino . d,„;r^.„

77

la* 'uolcu • . «uuuio.Aiiint ve

--***«“* *****

anta c(t fuauitas , vt Gr^c

. , ' *-«wuani quan-

condiendis * induere
i euzomon

ES

Jia

^Uctinr n 7i ; •/ VJI‘CCI e

•clat' “ • Potant fubtnta eruca fi foueantur
dix e"?, 'r1" reftjmi-Tuffim rufantium leda-

lirvt^ ciiie • * , •.“““anuraieda.

i,f?<h dev a<luadcc?a° *»*• olfa extra-
tl ^!l,eC nerei-ftlThndii d'vi’"us:tria fo-

‘C>a mnIrCr^’i1“menl‘ dec«Pta,Sctri-
D,.*1 V,L “to/5 bibantnr.E contrario nafiur-

le !d“ot m,nl hibet.animum exacuit, vt dixi-

| 'MijQ . -- »*****ucc,«*iuii.4uiw ^a«VUU. VC dixi-
fin Potum11- Eenera-Album purgat, detrahit bi-

j uttii, ni. ‘n J —

'«'tum ,

. ov.u.i,i,rUUuiii gaL,uci.ia.nn Di-

--'iu;„‘n a9ua v. pondere. Cum lomento
Ia, -Altejz® opertumej; bralfica prxclare me-
dat'ViIUtn * e“ ni6l'ius-quo<1 capitis vitia pur
i,., c°mpureat. Commotas menrpc fW.

Vcj “ aceto /• e*"* 1WU1»,UI« uicuics le-

rUh,CUnificr,mnS':um' Lienem ex vino potum,
iu-flt. Sen,n'm cx meile ■ fl quotidie ieiuni
Sct a Pdlit ex vmo omnia inteftinorum ani
lui^afuiv ca«us addito mentaftro.Prodeil
Di-;. Peft.. l?‘r,a & Diffini cumorieano & vino

o ■ i > imi jiui.

5ceto £°mPurSar- Commotas mentes fe- icUrificat
rh c Ut*xptum. Lienem ev vinr» nAmm

•*JF* &c tuilini cum origano & vino
ruti r°ribus deco&Um in lacte ca-

•r* caCt,le0P p,fcuticcum pice,extrahkque cor-
^niKtcinonftmaC,U!asillituni ex aceto. Con-
hell* adiic‘cur ouorum album. Et

ksc cx aceto. Infantibus vero c

fonr^r^fc.me'.SexCius adiicic > v^um ferpen-
Flco &c jpionibus relidere. Capitis dolores
ic0Xa °?ecias emendari addito finapi,
impofiro auribus cum
^ r 1 dolores infufo in aures fucco.Por
:UIq Culos CJ Ccra lapiris cum adipe anferino.

°S °llcnquit cum fermento. Carbun-
PPUracionem perducit, & rumpit.

Phag

7S C.Plinij Natuiulis Hift.

Phagedsenas hulcerum expurgat cum m^
xend icibus o; lumbis cum polenta exacet0
nitur i Itemlichenitltem vnguibus fcabris:'j

E e natura eius caultica eft. Optimum autelj
yloniuin. Sylueftri vero ad omnia ea e>jj
maior. In pratcipuis autem medicaminis
ta eft. latiora fatiua: lolia ,rami frutico1',
Sylueilris horrida ad effe&um eft , & ad
acrior.Succus exprimitur, tufa ea & aipctq
dice aqua , & in pyxide Cypria aflerua#
copiolior datus veneni noxiam obtinet , i5
cedonia maxime iuxta flumen Aliaciof
Mirumque , cicutte fucco extinguitur ! '
etiam venenorum venena funt, quando u

fuccus prodeft manibus colligentium ^

Cattero inter prima mifcetur antidotis.
puequeCalatica.Qraxunque autem ruc3 (
le pro antidoto valet, foliis tritis , & e*
fumptis.Contra aconitum maxime & V
Item fungos , Gue in potu detur , flue i11 ,
Simili modo contra ferpentium iclus,
cum muftels dimicatura cum his , rutat® j
edendo fe muniant. Valent & contra ftq
num idtus.Sc araneorum,apum. crabronoi1 ,
fparum aculeos , & cantharidas , ac fal^
dras , canifue rabiofi morfus : acetabid1 ,
lura luccus e vino bibitur, & folia trita v£j
manducata imponuntur cum meile £c Wj
cum aceto & pice decodta. Succo vero u

dios aut eam habentes , negant feriri ab *'!.l

lcficiis. Serpeutefque , fi vratur ruta ,
fugere. Efficacilfima tamen eft fylueftr'*^
cum vino fumpta. Eandem adiiciunt ci>! ■
rem ede fub dio potam. Pythagoras &
marem minoribus herbaceique colopK)

o ''aur* ‘ EP'-Phoras cum PoIema impolito.
■S 4‘^capirii aolores pota cum vino > aU[

* I-ibcr \ X. yc;

i- ntl0"-Td,ndifCrev ' : : e3m ^“oribus foliis &

, > icsl m ocu 1S n0*,am putauit falfo, quo-
, ^,Qt<ta Prt01'rS r P £S h°C cibo ™Mtur

1 & fiC aua' Cr? Pqnc qUotll,e «1 naflur-
ni atc*ue E .ueP,lls rropter vifum, yt
i t Ncum.'1 lucc°eius Cum ,raeile Attico inun-
lt?l C Unt cal,S,ncs > VCJ cum lacie mulie-
Puro ructo angulis ocu-
pEilir. '■'IS.

lrf 5,C'«n r & 'ofaceo illita. Sx veri fit cepha-
,tes jiat'na hordeacea, & aceto. Eadem cru-
Ib c*'iv CUtic>rnox inflationes, dolores Uo-
:e'fas iipei'es. vultias aperit, corrigicque con-
r'0pici ‘"a in meile roto ventre & pc -tore.Hy-
L^.pqji Cu'nflcu,£c decolla ad dimidias par-
p*l()rej ex vino. Sic bibitur Stad. pedtoris
L^tpui' 'aterunujue Se lumborum, tuiles, fufpi-
L*'Es fi.j''°nurn . iocinerum , renum vitia , hor-
“Xtut ?‘"0s- Ad crapula: gvauedines , deco-
y.c'0Q tol'a poturis. pt in cibo vel cruda.vel
Ile -Ci bi, j^i’aue profleft. Item in torminibus
icob ^Hit0 • ofta > & cum vino. Sic & fangui-
Z litis a ,nte| iorcm , & nat ium indita, fic &

Ai tcfu rn,ibus prodeft. Auribus quoque in
JtC c„Us infunditur, cuftoditOjVt diximus,

rubir.. *■ fvln./l.: j..._

Jyiueflri vero contra tarditatem &
„,>0 ^ ni rofaceo,vel cum laureo oleo , aut
t{ * i;s|- . 'nelic. Succus & phreneticis ex aceto
?tUr ‘n 'empora & cerebrum. Adie-
jc 'afj^ltji&ferppHbm, & laurum, illrnen-
5'tW «e colla. Dederunt 8c lethargicis ex
*o, tlti. ,*Cjcndum. Dederunt &: comitialibus
, ' acc'’rcTecofiVn: fuccum in cyathis quacuor
'siones , quarum frigus intolerabile
eft:

8o C. Plinij Naturalis Hift-

cft : airiofifque crudam in cibo.Vrinam
vel cruentam pellit. Fosminarum etiam r
tiones , fecundafque, etiam emortuos pat‘ '
Hippocrati videtur , ex vino dulci nigro I
Itaque illiram 8c vuluarum caufa etiam 1
iubet. Diocles & cardiacis imponit ex ac.j
meile cum farina hordeacea. Et contra 1
decofla farina in oleo , &c velleribus co
Multi vero & contra purulentas excrea11,
ficcae drachmas duas . fulphuris vnarn &
diam fumi cenfent : Et contra cruentas , >
tres in vino decoffos.Datur & dyfenterij-1

cafeo in vino contrita.DederuntS: cumbi

infracta ne * infriatam potioni propter anheli®1
alto lapfis feminis tres vncias. Olei lib(j
nique fextario illinitur cum oleo coitis^
partibus quas frigus adullerit. Si vrinam 1
( vt Hippocrati videtur ) mirum cil quo fu-'
revelut inhibentem potui contra incofl
tiam vrin e. Pforas & lepras cum meile ®
mine illita emendat. Item vitiligines , vcC
(frumas, Sc fimilia.cum (Irychno & adipf .
ac taurino feuo. Item ignem facrum ex ac
oleo, vel pfimmythio : Carbunculum eX ,
Nonnulli laferpitium vni illini iubent)*1^
epinyflidas puilulas curant. Imponunt &
mis turgentibus deco fiam , 8 c pituitae erui j,
bus cum cera. Tertium vero epiphoris
mis laureae teneris , adeo peculiari in 'j
bus his cffedfu.vtfylueftti ruta cum axubr,
teri illiros ramiccsfanari prodant. Fra“ J
que membra femine trico cum fera ib’1:
Radix rutae fangtiinem oculis fuffufui» 'j
corpore cicatrices aut maculas illita
Ex reliquis qus traduntur , mirum cft >

Liber X X.

i aT1 'ius^n na“ram.e®1 conueniat, fafcicu-
1 ^dita vncia

tis s,PeninA- r j c‘um addita vncia

2?»C?« fu,<?ore“ rePrintere.Itemque ge-
. f>li darP^vr Clb° > ideo profluum

gW^r.&Veneiwj» Cr<*ropecfomma

j tStu WU?L raCaUe"dm?eft g^uidis, ab-

i *S etc onC ,° : reCan Cn T Partus ^“enio.
' bu tb'Un^ -bUS rf ^dmpedum quoque
W'G^C^ X,m°VeUeft’fiuedifficiU ‘Pitanti-
. It faper ramaleficorum aninaalium idtus,

• l,!urct«,evnarcse,cvin0:aut fi Panguiluga ex-
°rUia „ x acet° ’• & quocunque in fimili mor-
t>tm fn nci'e,vt in homine temperato.

™ftro,<£r menta, & (ulegis, irneptta,ir

Mt ar.t'c*™mo'.'
fu.

Cap. XII 11.

atafi •

Wi f n? fyfueftris menta eft, differens
VnICrc' P,' ‘°^orum quali figura ocimi, pulegij
el(.C?tlt'Ii?ptCr ^Uod 9u>dam fylucftre pulegiu
i cufViarCOmmanducatis & impofitis fanari
• illl^arr, ’n,^aSni Pompeij atate, fortuito
tu, cOtnn.X^ei‘mento propter pudorem facie
' Ite ajf’ rutui eft. Eadem illinuntur bibun-

Magni Pompeij atate, fortuito
timento propter pudorem facie
'e eft. Eadem illinuntur bibun-

4d7’dtach ■ ,rcoi°Pendras , & ferpentium
ace cr m‘* duabus in vini cyathis duobus.
adh ftetn , ?'onUm '&US cum fale, oleo &:
ejaUerfuf aduetfusfcolopcndras ius decodli,
fu 'ad fatine omnia venena feruantur folia ari-
tu ?at fco* ntodum.Subftratum vel accenfum
ch fcd pa^‘°ncs-Potum foeminas purgat i par-
Sti° .ericis r%s uecat. Ortopnoicis , torminibus
ftill lt>]Po(It cac'dimum : Item lumbis , poda-
‘uc>;inUm. Succus auribus verminofis in.
to ^tiinj^^gtomorbobibicur.Strumis illini.

*lQtuai. Vcnerisinhibet.Tineaspellitex ace-
°ntra porriginem ex aceto infundi-
Tom. iij. E f

8i C.PHnij Naturalis Hift.

tur capiti in Sole. Mentae ipfius odor anu*
excitat. Si fapor auiditatem in cibis , ideo ^

//

bammatum mifturae familiaris. Ipfa acefcef£.

coire denfereque lac non patitur. Quare la.

potionibus additur , ne huius coagulati L
ftrangulentur. Datur in aqua aut mulfo : ca‘
vi refiftere & generationi creditur, cohibf*
genitalia denfari. Aeque maribus ac fami»1 j
ftitfanguinem : St purgationes faminarut»
hibet. Cum amylo ex aqua pota , c celiac<-’!
impems.Syriation Si vomicas vulux curau‘tj
le &iocinerum vitia ternis obolis ex mulPj
tis.Trcm fanguine excreantibus inforbitio®
Hulcera in capite infantium mire fanat. A-
rias humidas iiccat, ficcas adftringit. Pi^
cotruptas purgat in mulfo & aqua. Voci i%|
fub certamine vtilis duntaxat qui & gargi»
tur vua tumente, adiefla ruta & coriandro {t
«Se. Vtilis Si contra tonfillas cum alumine ’
gux afper.x cum meile. Ad cor.uulfa intus f
vitiifque pulmonis.Singultus 8c vomitioi*’,
iliceum fucco granati, vt Democritus mcxji

Recentis fuccus narium vitia fpiritu fubdjB

emendat, tpfa trita choleras , in aceto q»’|
pota.Sanguinis fluxiones intus.IIeum etiai*
pofita cum polenta : St fi mamma: tendant®!
linitur & temporibus in capitis dolore. 5»«
contra feolopendras, Scfcorpiones niaV
Si ad ferpentes. Fpiphoris illinitur , St oi»1’
an capite eruptionibus: item fcdis vitiis-
rrigines quoque, vel Ii teneatur tantum, Qj
bet. Auribus cum mulfo inftillatur. AiuntD
uii mederi cam in horto gu(fatam,ita ne .
lut : fi is qui mordeat, dicat fe lieni mederi
dies ii, Aridas quoque farinam critaus "5

»m-eW Libef XX. 83

C VX^" ^ dicitur

». ‘'- Quin V if u • ,mP°fita dicitur
“ ,n,^f ifc — PtP“»«u«*i contra fri-

*M r ~ cipica tueri contta fri-

tQ .1 «o, 2 !»-cr.am,& ab fiti traditurmeque

doiaUtibu ’ir,>: rie,pu egln fUrCUlos ™Poii-
ci °ribusc, ol,c Abeant. Illinitur etiam in
d'“r- Efi aut,m P,olcn» & aceco- Pccmina effica-
ci? habet m hxc flore purpureo. Mas candi-

4o> &J°lcnta ia fri-

Drv. • , , “■ puicnta in tri-

nereCt«. sVT mhibet.Sic & pedoris ac ventris
Intea.llit.& mach,aucemcx aqua item rofio

* C‘tm„ VOmiriotlPC rnm '*r-nr,„ 8r_„1.„.

sa(cm

Inteii"1 “ULCII1CX aqua item roho-
V,- tlr,otU!l,Vom,t,ones cum aceto & polenta.
i '1**1 Peli; Vlcia meiie decocla & nitro fanat.
. c“ios.a, . Lcx vino:& ii ammineum iit,&

«c

acet.

°s.Sc ■ L CJt. vino : & ii ammineum iit,&
tofedat l'°neS omnes dolores. Ex meile

Uerix1^0 iedar ~n II meile

obi, s cottiiV^n‘‘rUa>& iccundas.yuluas Coa
hus^U'el'cen“.L;P'fr'nfros Parttis eiicit. Semen
raluknacctoc^rl°-lfa'air:lrfmollctur-Comi[iali-
dir“S bibcnd* E mCnfura datur. Si aqux in-
Me' '«rporis^fi1”'.’ «‘'“mafpergitur.Salfitu-
0?«« ca„rA“n,v,no 'radatur > minuit.
Hfl r° b «DelU . r.a cotUra&ione cum fale &c
? ^oniricatur rmifthntono. Bibitur

fcorpionum

r «niell. r contractione cum fa
it, . Pcnti',,. ^““fricanir opifthotono. Bi
a ,V|1>0 trjt 11 ‘frus decoitum : ad fcorpio
... °tis e,. u,1? 1 nuxime quod in ficcis nafcitur.
y‘ Flos r u cfrationes,ad luifim efficax habe-
. . eritis incenius . nili irps npfnrn,)n...

V x*0s [p_ . tumm emcax nabe-

t.enocratesenti'S ‘ncenlus , pulices necat odore.
niaAlsan,„ eS‘l ramum lana inuolutum , in
" - fl c acceffioncra oLfadandum dap^ut

r f

84 C.Plinij Naturalis Hifl.

ftcagulis fubiici,& ita collocari agrum, intc'
media tradit. Sylueftri ad eadem vis cHica...
eft,quod fimile eft origano , minoribus f°
quamfatiuum: Sc a quibufdam didi amnus ,
catur. Guttatum a pecore caprifquc , bala .
concita t.Vnde quidam Gra-ci literas muta1 ,
bleconvocauerunt. Natura tam feruens
illitas partes exhulceret. In tuifi ex petfrifl1*
fricari ante balnea conucnit, & ante acc^
num horrorem conuubts 8c torminibus. P jj
gris mire prodeft. Hepaticis cti meile 8cfap£
bendum datur: pulmonum vicia excreabilj*
cit. Ad lienem cum lale vtile eft,& vefica:> ;
fpiriis,& inflationibus, decoftum fuccosqj1’
ter : & vuluas corrigit : & contra icolopen<m
rerreftrem vel marinam, item fcorpionestptj
timque valet contra hominis morfum.
contra increfcentia hulccra recens potenj^
ma. Arida vero cicatricibus decorem atf.
Item pulegio ell neperseque focietas. DeC^,
enim inaqua ad tertias difeutiunt frigora,11,
lierumq; menftruis profunt. Et allate ledafl1!,
lores. Nepeta quoque vires contra ferpente* ,
bet.Fumumex ea nidoremque fugiunt, quajs
fubfternereinmetu obdormituris vtile ell. ‘j
aegilopis imponitur, & capitis doloribus
cum tertia parte, panis temperata aceto illii’l|)
guccus eius inftillatus naribus fupinis , p’'Lp
uium fanguinisfrftit.Item radix,qua:cumt,'u
femine in paiTo tepido gargarizata angin>s^
detur. Cuminum fylueitre eft prxtcnue ,
nis aut quinis foliis, veluti ferratis. Sed N ‘J
uo magnus vfus ,in ftomachi pricipue f* >
diis. Difcutit pituitas & inflationes , tritu^
cum pane fumptum,vel potum ex aqua viu^Jl

t0'mina Libcr XX. 8*

c“nt?ftieiu,Um<1Ue n inteft,itlo™n dolores. Ve-

i i,, “'iiis Cr.nr n- ■ ■ ‘«iuuaincm colo-

>c:rrix-it

bettjtV0

&u^one te(ta‘n,‘;nti lenocmamm;
fe ° ^ce "gfi!?em,:P , 'nditum * vel ex
lafVlinrm 1 °ua m 'Proris per
ft5r 5,1'ibu i"'tUn,eIU,buS C“m. meile prodeft.
S Ift Vi ""P°«u. m vcntfe fat*s ell. Morbo re-
°‘c»£0 albo a balineis datur.

n° 'AzthiobicoMitodvrindm (trinvit, <tr ’
Cappari , cr ligufiico fine pa~

Cappari , cr dc ligufiico fine pa~

Anacel& cunila bubula.

Ethiopic -V K

co„ ■ Cil>n ‘n pofca,& in ligma- *^;yw

ad „ ,ei]tiait, lc; Afncano pnuatira vrina in- i« „«»,7,
Ver C.'neriSv-<:ohlben putant. Satiuum datur oW« «.
d- Smem » • ,a toftunvritu in aceto. Irem ad dice legi -

—v Lwuum,imu in aceto, irem ad
is vero.quos acriore vi vrina mor-
aci Iririim a i . i

Seat • ’*■ .

in „•> "idu]r.- '1^^‘enorevi vnnamor- tur.in p,
dii, 1,0 pia-' tntum vmo- Ad vuluarum vitia fla illini .
' '“'"oribu^? imPufi‘is vellere foliis: te- tur cum

U5 J COltUm^ritUmnllP rnm II.

^UtrT.^Oribi^T vcjxcic rojus : te^ tur cv

dem ^tofacen v0ftUm,tn,U'n!'3tle cum meile,
adfc 'Aeacius P& ccra; sVIue,ltc a<1 omnia ea-
'iot^^piones' 4l'r'era adferpeiuescum oleo,
den m naufeSf fcolopendtas. Siltic & vomi-

iUinht'ttes‘di»h?B CX v‘no,cluantlmi apprehen-
far .tUtilUe 5lt., ProPtcr colum quoque bibitur,

SPcCiis-SWVu P.Cnicil,is ^eruens apprimitur

ap.C‘,s' StraLf! P.enicUlis feruens adprimitur
tS?lt,tfibttsI L,ot,M vulu® Potum in vino
feu ^ftillar hmisia tribus cyathis vini.Au
«ie»Vitu!in0 vii atl,fonitl,s aniue tinnitus cum
Ut'>Scvua B ',rnfc- SuS,1Iatis finitur cum
P**ia,& aceto, Lentigini nigra- ex
F f 3

86 C.Plinij Naturalis Hift*

aceto. E ft cumino fimillimum , quod GrSc a
cantammi. Quidam vero Aethiopicum^]

num idelTc exmimant. Hippocrates regi

m11 ,

pellat , videlicet , quia efficacius in \egypl° ,
dicauit . Plerique alterius natura: in totu'^|

tant , quoniam fir exilius candidius .

autem & huic vfus. T^anque &: panibus Alc ,,
*fubigitttr drinis * fubditur , & condimentis inrerpo^
Inflationes &: tormina difeutit. Vrinam

fi. . _ f

ftruaciet. Sugillata Sc oculorum epiphorsf

cigat.Cum lini femine fcurpionum ictus in',
potum drachmis duabus : priuatimque cet?j
rum , cum pari portione myrrhs. Colorent
que bibentium limiliter mutat in pallorem’5*;
tum cum vua paffa aut retina.vuluas purga1, '
dunt facilius concipere eas , quas odoren1 ,
per coitum. De cappari fatis diximus inter I'
grinos frutices. Non vtendum ttanfmarin°l

nocentius Italicum eft . Fctunt, eos qui qu°!!

id edunc , pataiyfi non periclitari , nec
doloribus .Radix eius vitiligines albas toly
trita inSolefricentur. Spleneticis prodeft'?,
no potu radicis cortex duabus drachmis • ;j
pto balinearum vfu. Feruntque x xxv. ‘■"'J
per vrinam dcaluum totum lienem emitti’ 5,
tur in lumborum doloribus ac paralyli • 3
tium dolores (edat tritum ex aceto ferae» j
dium , vel manducata radix. Infunditur ^ -
rium dolori decoftum olco.Hulcera quicpj'.!

1

fanant. Sic &: ftrumas difeutit radix*: p
vermiculofque codia in aqua. Iocineri5^
que malis medetur. Dant &ad tineas h1?-
& meile. Olis exhulcerationes in aceto
dia tollit, ftomacho inutiles die inter

c<r

Liber X X.

- *-

itifl'r‘5c,1o aIlqui panacem vocant)

Jr*nar: — ” 11 inutile eft. Item ..

. .... .. . fiuidccjll VUU

Bel 5tiOnibu I'iutllje(l- Item conu ul/ionibus &

'^aaasr*-*-»

« 'WmiUs.ntmtUtMmnictjr,».

f^Vn.. UaJat:na{ymi!itana. Cap.y V1

Nla *2tiet'rfat‘“m, plura funE in medici-
8>i h,C ^-Qu* bubula appelUtur.femen pu
ad vulne,ra commanducatum
n<lue}vt quinto poft die foluatur.

. ^^"PCntPS in vinn hiKifllr ir

c» fert) rWiW *lv- «nuatur. 4 Et

r ’P°nitur Cntes itlvino bibitur, ac tritum plaee
r “tefti.j . Vulncra al> iis &ita perfricantur.

V “ni Unrmescum iccpcntibus pugnatura: hac

V ,Cant.Sra' ^ldimiinc in hunc vfum panacem
,.af & tumores,8f virilium mala licca.

87

* Manti-
titu sAnti-
qui Veneti
codtjidefe-
qutttuf 3 le-
git vtiletco
trano pro -
fittbfcnfi -

*Contra fer
pcntes quo-
que,&e.

v: *Us trV • iJiajLd lu-t-d»

it"!0, Eli «womni vfu mire congruens ex
'H >Gner* a ‘inniin . gallinacea appellata no-
s,c“lis rvit-.1- ? j1Sanllln Heracleoticum. Prodeft
,. IQciuCri,,t “H.0 fnle- Tuflim quoque emendat
"W v,E!a • Eaterum dolores cum fari-
veti rcct°jn forbitionem temperata. Prx-
Us, C1 eiPent,Uln morfus. Tertium genus
" v0«f 1 Gra)cis mafcula> a noftris cu-
Pero. ’ radicis iiS001^

,euis

f'!“go 'vocf, 4 Gr*eis maicula, ilnotecut
nib,0 “ipero v • ’ odoiis fcedi > radicis lignolx»
<](S i?eneributleS C1US vehf ®e«iffimas in om-
Cn e*l,s au- i earUm cadunt. Manipulo quo-
** **** *Aa° ’ °:nnes a coca domo blattas
1, *eXp0j« 1 earn- Friuacim aduerfus fcorpio-
^ P°Wcre. Tribus foliis ex^oleo per-

^ °dis Voc!ne> *u8ar.i ferpentes. Econtrario qua:
([ , atfs, t -Ul ’ Pdofior&us foliis ac ramis , Sc
j ,e*Us c<\k*^ opellis odorem habet , digitis ta-

t*luris,<3ua i>bano
ms' Medetur vtraqj cotra ferpente*

88

C.Plini) Naturalis Hifh

ex vino vel aceto. Pulices etiam contrit*
aqua fparfc necanr.Satiua quoque fuos v#*
bet.Succus eius cu tofaceo auriculas iuuat- jj
ad i&us bibitur. Fit ex ea montana , fetpi**j
miliSjtfiicax contra fcrpentes . Vrinam n>^j
purgat 3c a partu mulieres. Conco£tioneifl,|
adiuuat, & ad cibos auiditatera . Vtraque : V*j
cruditate ieiunis in potione afperfa.I,uxatis^
que vtilis . Contra vefparum & limiles
farina hordeacea & pofca , vtiliffima. I.iba11*
siis alia genera fuis dicentur locis.

Pt piperiti & origano.ir onitiprajlo, & tr4!,
rigatio, & heraclio, £r lepidto,i!r digith ,r
mehmlhk,& anifo.

Cap. XVI >■

Piperitis, quam & filiquaftrum appellau (
contra morbos comitiales bibitur . Cafj*1

aliter demonil rabat, caule rubro & longo, ,

- - - -- cv

i'/

geniculis, foliis lauri, femine albo, tenui ,£!J

piperis, vtilem gingiuis, dentibus, oris fu»^:
•*i»niUm k ruftil>us' Origanum quod in fapore * cK
atmulatur.vt diximus, plura genera in metu*

habet:onitin vcl prafion appellant, non dtff.

„ hyiiopo . Priuatim eius vius contra * tol
* terfienes

*MAneis "atane

achi in tepida aqua , & cruditates :
neas fcorpionefque in vino albo: lu*a.

inculfa in aceto, & oleo,& lana.Tragorig3',

iimilius eit ferpillo iylueflri. Vrinam ciet,'3;:

res difcutit, comta vifcum potum vip
iftum dhcacilEmum, llomaclioq-, acida
ti & praecordiis". T udientibus quoque curn
datur, & pleuriticis, & peripneumoniciJ'jl
raclium quoque tria genera habet , nigrl,lL
tioribus foliis , glruinofum . Alterum
\ius, mollius, fampfucho non diflimile > jj(

Liber X X.

jSuprafi -* -v-

V°Cate 'nalunt- Artium eft inter
V c m'mS 1,Ua"’ “*» efficax ■ Opti-

X*!1"1"' Nam. & ineunde o et.
& «JrT^r ■ Ddn,de Hcracleoti-
r, >uni a0 m vt’hurs ■ 1uod °nitin vocant.
, ; f“i d areTm a Pcnres fuSare • percuf-

’ P°tU Vti0am “cre , ru-
l>«, CU “ fi meden CUm Puanacis radice ,hy.

.89

SrUtis"del a? ’ aUj rU“ hyrffi>P0 1

C"rid“tc» ad fcabiem,
n„ -s aurih • r?S ‘“d<:rcenf,0?c balinearum.
£>e & ‘ . “funditur * cum lafle. Tonfillis
R^Ua Onu^o mcdc?ur> & capi»5 bulceribus.
tak ciber*. ■ ,8yPfi extinguit decoaum , fi
t;., *i me‘nvino bibatur. Aiuum mollitace-
,> dolor;3 'Sugillatis illinitur. Item den-
Ai 'belle /.1uibus etiam & candorem facit,
Ha ?3totid? j1'10 • Sanguinem narium fiftic.
lut'. d atteri’ CC'-0CiUitUr CUm hordeacea feri-
tes ^5d lienem f aifperas cum SaIla & meile teri-
to Nitas *? ■ 1,3 cura meile &c fale . Crafsio-
ttiti, fale r,,111®135 extenuat coctum cum ace-
Octtitiol^® P-nfetim • Regio morbo
■tM>teX e„ mnates infunditur . Laffiper-
ficnV . s Chm ; lta,vt ne vet>ter attingatur. Epi-
l,0t/«a. str Plcefnnat.Ftirunculos aperit cura
>io„ e5cea , Um?s fu,m oleo 6: aceto & farina
illir fetum ■ . r‘.s “Olores cum fico illitum.Flu-
diu U”1 • Rei mi.s ‘n genitalibus tufum , ex aceto
ciitni fetet- *^uias purgationum d partu, repi-
to?111 e«icnlenti^ intelligitur . sic & in facie
toi,.c'o f, ‘o3t exhulcerando , vt tamen cera &

«C^per t ?ic & lcPras, & pforas

ttl *>t jJ tac,le , & cicatricum hulcera, Tra-
lote dentium adalligatum brachio
Ff i

f~4lias,cSe
lacie ma-
lieru : qae-
admodum
& Mana-
ti- & anti-
qutu cod.
Ventt . le-
gunt.

S>o C.Plinij Naturalis Hift* I

nigerrimum. Medetur fcrpcnrium plagis
pionum.Illini ex aceto ac meile reperto > i°x
fotjue ferpentes fugari . Bibicur dracbtfi^l
contra araneos . Diftillationem nariutf1
cutic tufum in linteolo olfa&um. Capitis

rf*Q ill irum py arprn intllilim nariKnc l'Ll$ "

timex ve- nes illitum. Lac mulierum auget continui*'

largius ve- miremuncum femen gratiffime panes etiai"
ninum efl. diae ■ OcL,l0s quoque purgat : vrinam & n’£'
c.v veiittf. ciet- Quinimo linteolo alligatis tantum f.

pedibus mederi tritum in vrina : culices 1?
necare : item mulcas. Ecanifum aduerfus **
piones ex vino bibitur, Pythagora: inter P?!
laudatum , iiue crucium , liue decoctum • 1
viride aridiimue , omnibus qux condi"1!)
quxqc intinguntur defideratum.PanisetiaU1 A
ilis inferioribus fubditum. Saccis quoque *>
tur . Cum amaris nucibus vina comto1’''.
Quin iplum oris halitum jucundiorem fac*1’
toremque tollit manducatum matutini*!
fmyrnio,& meile exiguo , mox vino coli" j
Vultum iuniorem prxftat . Infomnia leu»1!
penfum inpuluino, vt dormientes olfi*Cj>
Appetentiam ciborum pisftat, quando id ^

y extrahen

d aci at

*s | l*us, Cura acetabulo anili nuces ama-
j-^VcjV^Satas tere in meile ad tuiliin . Facil-
draclim.-etres,papauerisdu:>r mi-
Je"Us e ad faba: magnitudinem, &; ternis
tuUs»deomTr- Pra:cipuum autem eftadru-a
3 torn^.lr‘"ationibus ftomachi , &r inteftino-3
V»*». , & cceliacis medetur . Singul- %
dec rUn' decoctum potumque inhibet,
digerit cruditates. Succus de-
olfaSus (lernutameuta inhibet,
it Q°‘les c ,JU'1' concitat : calculos pellit : vo- .
cinl^QrUnh|be-r. ’ ^ Pt-ccord iorum tumores.

6^ tn'1 vitiis , neruis quoquc.quibusfuc-
0JC capitist Corpus , vtiliflimum . Prodeft eius
m d°|orj[,U5 inf’rillari fuccum cum

tyr”JS Putan’ N°n aliud vrilius ventri Scintc-
te t?fiun1,A , .^c dy fentericis & in tencfmo da-
hs n? lupini addunt & opium, pilulis in dic
e(i *cHch * lnagnitudine in vini cyatho dilu-

& ad lumborum dolores fuccovfus
hydropicis & coeliacis dedit tritum

eunt

t* f

92.

C. Plinij Naturalis Hift.

cum menta e vino , radicem ad. renes .
herbarius parturientibus exeo cataplafnvB

*»i» P°fuit '

1 /l.foiiA mnpr

t _ _ apio : item vuluarum dolor* f

ditque bibendum cum anetho parturiet111'.
Phreneticis quoque illinunt vel recens c11*1'.
lenta. Sic & infantibus comitiale vitium al|t'

tradliones fentientibus . Pythagoras qtJt
negateorripi vitio comitiali inmanu haMj
Ideoque quamplurimum domi ferendum.
re quoque facilius olfaflantes. Etilatim
tu dandum potui polenta afperfa . Soib1''
contra omnes duritias ex aceto vfus efl e1!
contra lafsitudines , in oleo decoquens
nitro.Semine eius poro.laflitudinis auxiii11 j
toribus fpopondit . Heraclides ad infla1**,
ftomachi femen tribus digitis cum ca^J
obolis duobusexmulfodedit . Similiter a&j

tris aut inteftinorimi inflationes. Et orthof'

•f

Ceis , quod ternis digitis prehenderit femini*? (
*tundem hyofcyami cum lafte afinino . 1,'
• vomituris acetabula eius & folia lauri d*?
trita in aqua , bibenda inter coenam fu3“,j
Strangulationes vulus.fi manducetur & 'I
cur calidum, vel fi bibatur cum caftureo ifj
to Sc mclle,fedat, Vertigines a partu cum ,

cucumeris & lini pari menfura ternum d*C
ni, vini albi tribus cyathis difcucit, Tlepo^i
ad quartanas ternis digitis feminis anifi®*,,
niculi vfus eft, in aceto & mellis cyati10'.
Lenit articulares morbos , cum amaris nt
illitum. Sunt qui & afpidum venenis 31
fari natura ni eius putent. Vrinam ciet. '
cohibet . Venerem ftimulat. Cum vino

rem leniter prsftat. Velles quoque i tifl«'s(

— . 1 T V' * V . » A »4* i

icodit . Efficacius femper recens , &

StiUs Liber X X.

°mach0 tamen inucilc cft , praeterquam
Ct<'

"<!fco >fayenii . i

fc'7 *tt* ^ B'£r°’ *■„ l^modo fuccut
it'J*rnm colligcndui eft,irdc opio

Cap. XV l 1 1.

quoque tuitus mouet,&; tormina
iluum fiftit. Epiphoris radices il-
aqua vel vino. Singultus cohibet
i75t ’ olfaitum . Sumptum ex aqua,

, “anates . Cinis cius vuam in faucibus
?(H| 0c“j°s & genituram hebetat. Sacope-
Cr 1 ri»o Vi°d aPud nos gignitur , in totum tranf-
Jttu,, , *lc natur . Illud enim Hammoniaci la-
^‘^de.fagapenon vocatur. Prodcftla.
nX ^^Oris doloribus,conuulfis,tu(fibus
t °4„ ^«ationibuique , prateordiorum tu.
^itOs i3nat & vertigines, urcmulos ,'opiftho-
j' 3lfatij 'jncs . lumbos , perfridliones . Datur
|>j *tis s. umex aceto in ftrangulatu vulua:.
[u E^8c EOtu' datur ,& cum oleo infricatur,
aji *atinj ,Corura mala medicamenta . Papaue-
H,>0nJXimu' gcncra-& fponte nafcentis
rit’ v!nlmL? ' 5e<* fatiui alb> ualyx ipfe teri.
t'a(i J10 'bibitur fomni caufa. Semen ele.
fcan • Ur ' E niSro papauerc fapor gi-
rJtrcit. po ■ucifo, vt Diagoras fuadet.cum
*r'i , fi vt 'ollas, cum deflorefcit hora dici
CSr. ros in eo exaruerit. Inci.

Sj^te j rub capite & calyce . Nec in alio
'X' ttb* • inciditur caput . Succus & hic,
H>US JUiufcunque , lana excipitur: aut fi
die'1 vngue pollicis , vtlaftucis , & po-
rgis qu0d inaruit . Papaueris vero
largus

ex

53

<?4 C.Plinij Naturalis Hili-

largus denfatur , & inpaftillos tutus in
ficcatutynon vi foporitera medo, verufl1
pioflor hauriatur, etiara mortifera perlo11!
opion vocant . Sic icimus interemptum
Catcinna: Prretorij viri patrem in pilpan^j
li,cum valetudo impacibilis odium vitae lf£(
item plerofque alios. Qua de caufa maguJj
certatio extitit.Diagoras & F.rafiftratus iS’j
damnauere.vt mortiferum, infundi ve&-
Pneterca quoniam vilui nocetet. Addhl'1-
dreas, ideo non protinus excaicari eo , qu0^
adulteraretur Alexandrix. Sed poftea
non improbatus eft medicamento nobili Jj
diacodion vocant. Semine quoque eius
paif illos, e lacie vtuntur ad fomuumi item * '
pitis dolores cum rofaceo. Cum hoc Sc aJJ
dolori inftillatur . Podagris illinitur cun>|
mulierum. Sic & foliis iplis vtuntur. Item K
eros ignes & vulnera cx aceto.Ego tamen",
nauerim collyriis addi imultoque maghj
vocant lexipyretas, quifque pepticas Stc5i
cas. Nigrum tamen coeliacis in vino dat^S
tiuum omne magis rotundat capita. Atfy‘sj
longum ac pufillum & ad omnes effeCtU* :■
tius. Decoquitur &c bibitur contra vigili3*’,
demque aqua fouent ota. Optimum in lici
vbiraro pluit. Cum capita ipfa & folia j
quuntur, fuccus meconiuin vocatur ,
opio ignauior. Experimentum opij cftpfl',
odore : fynccrum enim perpeti non e(t ,
lucernis, vtplura luceat flamma , aut
demum oleatiquse in fucato non euemu»1' " ;
dicur quoque difficilius, & crebro extiflly
Ett fynceri experimentum & in aqua, quia ‘i
la innatat: fictum in pullulas coit, seu

jS.fk fe H ? Solf dePr?hendi- Syncerum enim
:>Gcu' “‘Imt.donec fucco recenti fimile Hat.

puwt ky°fcyami fc-
■°'e^ letto:ali) in faba. ’

C';° t ctrat,,,'&z!a“ci°f‘"'P*ral,c,&

ac‘iofiue apbro ,V de dutcodio ,&ti-

J tetfa CaP' X ix.

in rylue£tria medium genus , quo-

’0c?. . n Sfllle 'i'„ .4 /%-,r\n tn n'! l ■*•

Liber X X.

Pr^nTu?»11'5 ’'re d fp°nte n»rcere!« . Aceam
, “Htiu., “ & erraticum. Quidam id decerptum

CUm tQto calyce mandunt. Aluum exi-

vUs^efn:C?Pica quinque decocta in (vini tri-

ti^gen” pocl,S: fomnu faciunt. Sylueilrium
jjuiiljjk tu>s,ceratitin vocant nigrum,cubitali al
'*o)Vt’ ta<iice cralTa & corticofa, calyculo in-
Jt <l,Jc»COrn‘cula. Folia minora & tenuiora,
1 3l||H eitC1‘s fylueftribus. Semen exile , rempe-
n, '«ih : aluum puigat dimid

®1blfo.p°lia trita cumoleo.ar;

* I Tx i Irthn nr T) J I - Mr-nt^l.1,1 1

d^^anapt.Radi c acetabuli menfura
(je Us Sextariis ad dimidias, datur

io ace-
gema iu-
co-

texta riis ad dimidias, datur ad
1 *na ^ i°cmeris '.Carbunculis me-
CVOl ef0l*a-Q«^3m hoc genus glau-
biis11 l^*tjs paralion. Nafcitur enim in af-
foi j*Ucnicrofo loco. Alterum e fylueftri-
pr fi eraclion vocatur , ab aliis aphron,
i^j intuearis ) fpeciem palferum

e radice in fumma terra: cute , fe~
afc' Ex hoc linafplendorem trahunt

cJ^buii l^itur in pila comitialibus morbis,
te Mnrac. ^Cnfura in. vino albo , vomitiones
p l,acc v ‘Medicamento, quod diacodion <k ar-
c ^ai,cri$ Cacur , vtililfimum. Fit autem huius
, • aut cuiufcunque fylueftris capitibus
' : f1 aqu* c^ieftis fatariis trib-us l>iduo

nuce

5)6 C.Plinij Naturalis Hift*

’ ficcatu maceratis, in eademquedifcodiis: deinde ^

catis , itcrumque cum meile decoctis ad “
dias partes vapore tenui. Addidere polleat,
mas fenas croci.hypocifthidis , thuris , 3c*i
& padi Cretici (extarium. Hac oftentatiofl^

plex quidem & antiqua illa falubritaspap11!

& melleconflat-Tertium genus eft tithyn'?
mecona vocant: ali'] paralion, folio

bo, capite magnitudinisfaba:. Colligitur

rente . Siccatur in vmbra . Semen poturajjg
aluum , dimidio acetabulo in mulio. Cui^
que autem papaueris caput viride, vel fi cca,
litum epiphoras oculorum lenit. Opium
meraculo fi protinus detur, fcorpionum i*
refiftit. Aliqui boc tantum nigro tribuunt^1
pita eius vel folia terantur.

De portulaca fiuepeplio , coriandro ir atri^
Cat- X X.

E St & portulaca quam pepllon vocafl11!

multum fatiua efhcacior. Cuius mcrfl0^
les vfus traduntur .Sagittarum venena,

* reftringi tium hacmorrhoidum & prefterum * re#pj
pro cibo fumpta , &: plagis impofita e*|f.
Item hyofcyami , potae palTo expreflo ^
Cum ipfanoneft, femen eius fimili efFetf%

deft.RefiJHt &c aquarum vitiis , capitis M

Pmlrrrirvifnn#» lia o- • . . . ,*

v Ulli | *"

hulccribafque iu vino tufa & impolita . Rc
hulcera commanducata cum meile fanaf'

&c infantium cerebro imponitur, vmbil1^

)ris Vero nmninm.^l

*■« ruij/oiiuui , riuuir

prociduo. In epiphoris vero omnium, $
temporibufque cum polenta. Sed ipfis^ij
e ladte & meile . Eadem , fi procident , p' .
foliis tritis cum corticibus fabs . PuftuK

«g

Liber X X.

*' aCCt0 ■ Hu>«ra oris, tomo-
»5, f etndeSn ™mni*n<iucata cruda fe-
hitl^Us decoU ei-TonfiU«um hulce-
tijna* ■ Nam *!-*• Sr1 a!n a^iecere paulum
VS'» ^ntes ftabilit com-

>>'">?■ SS’Jf

SlOm\fu<PiiW? r Cim° ,a Cleta • Salu-
cum raeIle hauft°-
alji 1 'b|Js fekr .acecar,IS fumPta e°rroborar.Ar-
•«itiQ^nd JI, S “"ponitur cum polenta. Et

Mura,„ V.r — K^icnta. jtt

«c,.;“aesii(lir arelr,Serat etiam mteftina.Vo-
tcUi ’M L.; . ylenterix & vomicis ellur ex
dt(lCotta »,r cum cumino. Tendinis au-
fUr, • “1'ita’r; " c,0mhialibus cibo veipotupro-
fb ,tl raPn. pnJms mulierum, acetabuli men-
ve(icClt) ’gui °dagris calidis, cum fale illita,
<!oWas-Veu^CCUS eiusPotLis renes iiiuac, ac
> ex- 'i aQ,malia pellit. Ad vulnerum

°*eo cum pt

nikt#^" T»du".Uas
hlh.,. , T«W

cenl"u“ • Venerem inhi-
be,v Ptbjcf ma * Prato“i viri pater eil,
fc«lt>tnotb'Pf,H,em fc!° propter impati-
P^ttir ^Cttre S’ 1 a dicem eius hio fulpenfam
1,1 amij111 incoPMteItF,am ’n lineis, & ita
>tli1(f atltr,.. mni°do omni. Quinetiaminue-
puta,.tatu n s>caput illitum ta diilillationem
bitu: ^'Ssrj,11 *cmire. Oculos tamen hebetare
Val„i PricciiullSffi2? inter fyluertria non inue-
thiif c°atta(v? tama ef!"e c“nftat Aegyptium.
*ftas Yoe entiumgenus vnum,quod am-
'•aitt , potum impoiitumque.Sanat

cum polenta imponitur,
emollit. Metrodorus , qui
fcrlpfir, purgatio-

Tom. ii/.

¥& fatiiiPi
(iCCMrf . fic

pxvetuft .
coilic.

98 C. Plinij Naturalis Hift'

& alia vulncia. Epinyflidas, pullulas
Sic & omnes tumores coUcftioncfque •, c 3

leatttvua paffa . Panos vero ex aceto tp.jj
Seminis grana tria in tertianis dettorarijl
aliqui ante accellionem, vel plura illini 'a
Sunt qui & ante Solis ortum ceruicalibtis
efficaciter putent. Vis magna ad reftiJ

dos ardores viridi. Hulcera quoque , q_«*J

punt, fanat cum meile , velvuapaTTa : itC|;

lies , ambufta .carbunculo.;, aures : cui"
mulieris epiphoras oculorum : ventris
{tinorum fluxiones femen ex aqua potur*l
tur&in choleris cum ruta. Pellit aninwi
teraneorum , cu mali Punici fucco & ole°J
potum.Xenocrates tradit rem miram.fi vd
menftrua contineri vnodie.fi vnura grati 1
berint fccmine : biduo, fi duo:& totitem
quot grana fumpferint. Marcus Varro , c j
do fubtrito cum aceto , carnem incotft
'sftatc fertiari putat. Atriplex & fyluellrc
cufatum a Pythagora , tanquam faceret " j
picos, morbofquc regios Sc pallorem ,c‘j
retur difficillime 1 ac ne in bortis quideKy
id nafei quicquam , nifi languidum , c""
Addidere Dionyfius 5 L Dioclcs , plurii" ,
gnicx eo morbos. Nec nifi mutata ftepi"*^
coquendum : llomacho contrarium effi
gines & papulas gignere. Miror , quare""^
ter in Italia id nafei tradideritSolon snfl jt
Hippocrates vuluarum vitiis id infundit
ta. I.ycus Neapolitanus contra canthaflH
benduin dedit.Panos furunculos incipi"®/
litias omnes, vclcoflo.vcl crudo vtilit"^
.putauit. Item ignem factum , cum meli" 'j
nitraque 1 fimiliter podagras . Vngttes 1 f

"tah,

b0

Liber X X.

icrej. , A A. 99

">nt;if‘° dentlren,ene.^uUlceIe- Sunt qui & mor-

v^r «tro ,dd?tn Tr melIe' ^«rias &
perfricent, aluum mo-

los ’ c°Hciranrl f ’v Lum malu;l aut len-

>*hT?/n JTS' Sylue(l“ capil-
_&f ^ au fupra diciavunuur. ^

'K*4 ' m^c’ . <6- W

6-1, -lapatho , & h}droUtath‘
^‘ppolapat bo , & bulapatho
Cap. XXI.

:cs

;>ri0

• - »&°r!n.maSnis laudibus maluacft vtra-
Cr* aft>plith j,Ua *f fylueltris . Duo genera ea-
Eaioli‘malopemnt f01" dilc5™umur Maiorem
<V!, "'e"'d0^ '°“nt m iariuis. Alteram ab
b,v blitis "ire d,aam putant malachen. E
quii althfa’CUl grande folium & radices al-
ta, ,uui-'|,na, m'acar- ab excellentia effetius*
<Cr’ Ptuguiqfe 1'a'0mne folum > m quo fe-
tiUq. “'«s ictu. n: .Unc- Huic contra omnes
W^Parun, S£'{°r v,s> PrfciPui ftorpio-
tri^ cn.4 f T1 lum^ue> & mur|S aranei.
>tnh’pc'! haben^fle° qualibet earum peruntii
^cof^nfeon, .f ’“on Periuntur. Folium
Ut® catl'a venena *<bU|S torPorem affert. Valet
*adic??* cum n-i ACU eos Gn,nc5 extrahunt il-
Vtq C fUa 1,. Wo>potx vero decotix cum
«Cal,arndicu!,1,S "!arlni vetiena rcftringunciSe
ftic .ati'adunru ’ 1 v°matur. De cifdem mira
diu ‘ Cltquain l' Se“ maxime , fi quotidie quis
bjJbornjjii ct earum forbeat cyathum dimD
cWa *®caD' motb*s eariturum.Hulcera ma-
c[a fta.s dc hui tC 1-3113111 in vrina purrefadtx , Jj.

‘ ‘Urfut(, Cera pris cum meile . Radix deco-
eapitis Sc dentium mobilitates.

P g i

ioo C. Plini j Naturalis Hift* J(

Eius, qu? vnum caulem habet, radice cire* |
rem qui doleatpunge, donec delinat do'® ;
dem ilrumas & parotidas pa no Eque , addi
minis faliua.pnrgat citra vulnus . Senie»1,
no nigro potum a pituita 8c naufers libet1
dix mammarum vitiis occurrit , adallig® p
lana nigra, Tullim in lafle coda , & Tot ■

nismodo fumpta, quinis diebus ctliend11'»
maebu inutiles Sextius Niger dicit. Oiy'S

Thebana, abortiuaselTecCi adipe anfevis-^
purgari foeminas , foliis earum manus rj
menfura, inoIeoA: vinofumptis. Vtiqȣ.,
ftat parturientes foliis fubftratis celerius
» rtuocan- protinus a partu * reuocandum.ne vulua
•rf», tur. DantSc fuccum bibendum patturicjL

ieiunis, in vino decoda hemina. Qmn St .
tritum adalligant brachio, genitale no»‘(
nentium .Adcbque ea: Veneri nafcuniutij

men' vnicaulis afperium genitali , fbemw.

auiditates augere ad infinitum Xenocr»1^
dat . Item tres radices iuxra adalligatas -i
fmo Sc dyfentericis vtiliflime infundi . ,

dis vitiis , vel fi foUeantut . Melancholi»' ji
que fuccus datur cyathis ternis tepidus ,
nientibus quaternis. Decod.c comitiali? 'j
mina: liicci . His& calculofis , & inflamj
torminibus , aut opiflhotonico laboranfiv
pidus illinitur. F.tiacris ignibus,fc amburi
coda in oleum folia imponuntur : &saa\>
rum impetui cruda cum pane. Succus “£f,
neruis prodell, 8c vefic.v , & inteftinorui”*

. ru [1
nibus . Vuluas &c cibo 8 c infufione et»0 ,

„ " jj

oleo ; fuccus decottie pori meatus fuau£,(!.'
Althpj in omnibus fupra didis efficaci»^
prjcipue eonuulfis ruptifqj.Coda in aqf1* <

Liber XX. 10I

‘«flarim fil'Uma« &Parotidas . & mi.
matlones> & panos

<S * «C3K. i J',r jd?“ j»

?CdeHtu; 1Uamlibcr pcrnicioft; mi “ ^a!
2i&f'«Uft^ratts vu,lncia«, illicmlbSf-
le £«S dcdif LWS r '7 dcco^ fuccum
&;lrllna.item^,P f 7lneribus cummel-
^ ^>lis SContufi?.> luxat“. 'umentibus,

'mP0iuit;&a(lhma

dio ^ um vin , * bibendum dedit. * MeJam

Ct«r'atWla7\rad,ce7add‘[a addcn<ad fub
" • ‘°t. Ne! i C?re' Effiuacior autem , quo lc_
en, o ‘apathumdiflimilesefFefliic

Ut). ^ &: rTathum diflimiles effeidus habet.
'$ c‘‘a>iu0 dueiire quod alijoxalidemappel
cein,>ld'd$ "lo*unum, foliis acutis, colore bc-

vero rumi-

"Us r Vngia7SUm camherinum, ad ftrumas
lius' s :te°iyl "'caciflmium . Eft & alterum ge-
li in7;a,c«tio,/ctionXocant. fatiuoitem fimi-
'hun rp4lu(iributhabc' folia ac rubriora, non ni-
P°UD=t7u'>tinnaarccns'Sunt 9ui hydrolapa-
«US pa*6n,m^“a“ natum. Eft & aliud hip-
ftri,- ^ Ptllria r_ % Patluo'candidiufque ac fpif-
" ■iben;CuT°r,Umiaibusincddhtur,&
“c «abentes . Radix a~t«

Suntin “aiLens. sunt qui hydrolapa-
natum. Eft & aliud hip.
-vru • -Jeftri ' *“s fatiuo,candidiufque ac fpif-
eia rpl;°hibe ‘ c°rP1°r,um iflibus mcddhtur,&
bibatn° etUr, furr abf nccs • Radix aceto deco-
■Cahu^^orbnr us. “entibus auxiliatuc-.fi vero
^iiij v a vicia fan-s^V?’ ^Cmen ftomachi inextri-

TVi . .. „ “b Hictxvlamrbl' mdifoe nrli,»

v a v*tia ^cmen ftomachi inextri-

“*FP°lapathi radices priua-
0*vl Uabijs ■ )r,°Scfe^rahunc.Direntericos fe- *ftabrofo
gUil,laP3.thj r c lr^isin vino pocum liberat.

,:n"n r e;:.. mcn lotum ■' - -

lfl *Pathi p__ lrn,s m vino pocumliberat.

reiiciem7 lotUm in a<l“a carlefti , fan-
inUtd'0ePvod^nbUS adieaa acacia lemis ma.
®*ij'ex loliis i. ' Rtatftantiffimos paitilios fa-
0'it'vfu ,c^radice, addico nitro & jute

aceto diluunsed fatiuu inepipho.

Gg 3

iQi C. Plinij Naturalis Hift* ,

ris oculorum illinunt frontibus. Radice t&i
rias Sc lepras curant. In vino vero decoc^,
mas & parotidas Se calculos : Polo v ino “R
nes, cotliacos atque & dyfentericos,& te"*!
Ad eadcmque omnia efficacius ius lapau'1'^
flus facit , & vrinam ciet , &; caliginem0*
xumdifcuiit: Item pruritum corporis,'",
balinearum additum, aut prius ipfuni ilh^;
ne oleo. Firmat & commanducata radi* j,.
tes . Eadem decotta cum vino, fiiiit ‘"“j
folia loluunt. Adiccit Sojon(nc quid
mus) bulapatlion. radicis tantum altitudii1'
ferens , 3c erga dylentericoseffectu ^o"1”
vino.

De finapistribttt g neriiu.i,& marrubio, &f‘\
& fify/nbrio ,Jine tbjmbrab, dr dclinifemP'
blito. C*f. XXII- 'i

Sinapi, cuius in fatiuis, tria genera di*1!

Pythsgppaspriuqjpatuin habere, ex bisfi
ium fublimc vis feLati;r.iudifauic,quoina"l
aliud magis in nares btccfcbrum pen,etl*.
jfcrpcucium i itus Sc fcprpionum triium cUf,
to illinitur. Fungorum venena difeucit, "T,
pituitam tenetur in ore, donec I.iqticfir
gargarizatur cum aqua nuilfa. Ad dienti*1?)
forem manditur. Ad vuam gargarizatur*',
to Scmelle . Stomacho vtililllmu contrai
vitia , pulmonibuique..Excrcadoi;es ta*1;
citincibo fumptum ■■ datur & fufpiriO®jjl
comitialibus tepidum cum fucco cucu"^,

Senius, atqltc fternu tamcnris caput purga1' ji.
t , tneniitua & vrinam ciet . Uf&j

mollit ,

imponitur : cum fico & cupiino tufu"1
partibus comiiiali moibo. Et .vulual0^ #

uerii

Liber X X.

103

! !i,e"'^hIfocaMS ,exci:at odore » aceto milio:

I «me„ pSictjs.AdMciiur fcMcdilion. Eft autem
lll- W refdi- Et fl «Ementior fomnus
.. P^crnat > cruribus aut etiam caplti

&-C,s ■ kZU hco c;( aceto Vereves dolures.tho-
°l'Um’Co:;end,Cl:ra * humerorum,

«J ‘etidn “’"c Parte corporis ex alro vitia

i U'faci cau lca v‘ emendat, pu-

i FQfitUm do-Atin masr,a duritia fine fico
;, JHlirVVC fi vehementior viigo timeatur,

Ubrica Cs Pannos . Vtuntur ad alopecias cum
n°S'0fifthi ?ras > lepras , phthiriafes , *lithani- Ytctanicos,
t L-autcal nicos' * nungunt quoq; fcabtas ge-
ri®Us n,0 j!1 gantes oculos cum meile. Succufq;

,? 'n^uU , ls expriraitur in fiaili.calcfcitque in
dice.Exic&e cauliculo fuccus la-
cetl,r . $en'ta cfim induruit, dentium dolori me-
..0nter(inil|‘'l'ac radix, cum immaduete mufto,
c‘ ‘ad firm ’nianulque plenx menfuraforben-
ruj.Ut>fepf,Ydas fauces , llomachum , oculos,
o. Iaes,iai , omnes : mulierum etiam lafii-

PQoi,, ,.lubi

,‘,°liUec)ir 'trimo genere medicina:. Calculos
s ^.po-uin ex acero.Tllinitur ic liuo
d.,,’ 3Ute„‘ab;t;ue cura meile & adipe anferi-
Hei Stl°in | yPria-Fit & oleum ex femine ma-
cn U°riini r- '° exprefioque , quo vtuntur ad
Cntu Perft;,r!?0rcs ’ lumborurnque & coxcndi-
a . 111 haK Iones- Sinapis naturam efFcdtufque
cojj | Crc 'raditur adarca , interfyluas ta-
ai'ri|biUric^tCalam°rum fub ipfa coma nafces.

n <udauere' :'lLri<luc inter primas herbas com-
rh toPfion fiUodGra:ci pralion vocant , ali j li-
fe?*Cs > nm’ nonnufii philopida, aut philo-
°fiafeni, 1Usquam vt indicandum (it. Huius
cnque contrita profunt contra ferpen-
GS 4

io4 C. Plinij Naturalis Hi&

tes , pedorum & lateris dolores, tuflim ve ^

*tuciunt ^tiis qui fanguineru * reieeerint, exim11-^
1 " fcopis cius cum panico aqua decodis jV1 f

ritas fucci mitigetur. Imponitur ifrum'^,

adipe . Sum qui viridis femen quantum ^ .

0*

digitis capiant, cum farris pugillo dcC°T
addito exiguo olei 8c falis ,1'otbcre ieia"^
tulfim iubeant . Ali; nihil comparant tn c\
caufa marrubij Stfccniculi fuccis ad ft*»
ternos expreflis , decodifque ad fextarios,J
cum addico mellis lextano , rurfus deco-
fextarios duos, ii cochleari; menfura in
beatur inaqua: cyatho. Et virilium vitiis j
cum meile mire prodeft.Lichenas purgat c;
to. Ruptis , conuulfis , fpallicis neruis
Potum aluum 1'oluit cum lale 8c aceto;,
menftrua & fecundas mulierum. Arida
cu meile ad tu/fimficcam efficaciffimaeib.

ad gangrtenas & pterygia. Succus veroni
lis , & naribus , & morbo regio , minuen1’'
bili cum meile prodeil. Item contra ve;ie:1l.
ter pauca potens. Ipfa herba ftomachurt1 K
creationes peiloris purgat. Cum iride & j

vrinamciet.Caucnda tamen exhulcerat# ' .

& renum viriis . Dicitur fuccus claritate

ruadiuuarc.Caltor marrubij duo genera1!;
nigru,&: quod magis probat,cadidti. In o^t

jiefuccum addit is, ipfumque ouum i1'1,,
meile aequis portionibus tepefactum , vc,;!

rumpere , purgare , perfanare promittens • f '

etiam vulneribus a cane fadis rufo curt1’,, 1
gia vetcri.Serpyllum a ferpendo putant d‘[-
Quod in fylueilri euenit , in petris masify"
tiuumnon ferpit , fed ad palmi altitudini
ctefeit. Pinguius voluntarium,6ccandi^ p:

fol

'(Ustj

Liber X X

S**lh' — •*■**■•

‘C^dn^r “7*“ f'rPent« cftcax,

tcr-n- ac ma-

IQ?

,maxi-

Mif,, ^ icor i cl • '•*lcuics ac ma-

tlal ' ’ d °dhs *? vino ramis fo-
0m“S’ f\Vrau|r-Er con.
ii r,b^SjenCna PrXC'?nC valet. Capitis
Wtft»Cr 7 “ 3r C'C°id lnirur tempori-

e p5r«"etici‘*1“h«-

VaV°«dt?„ ‘na; & vn“d,fficul«tcm, an-
^01 bibitttr ^ drachin'S f .a‘^0r darur.Ex , . .
s "Uar ad 'ocmcrum Mefidcria. Folia dolorei >

£°r dantur ad lienem ex aceto°Ad dffi

'*5 gy - — VlU, ,

bnyCeti6c n,rea'iones “ritur in Cyathis duo- *r'* ali

“Ufrl '0Cm ,, -;»uus auo-

fliu ^thy P11,s -Silymbrium fyluellre a qui.
haft abiti| j.br?um appellatum , pedali no am-

‘egunt.

ta a “f l'o e(LTe- Quod in riguis nafeitur , iimile
Cq ()l""dia ' '■dturttjuc efficax adtterfus aculea-
Eufli Otjl1 Crabrones Sciimilia.Quod in fic-
Itcgj^foljJawnieft, Stinferitur coronis an-

dcc0 ^ora Scdanc vtraqne capitis dolorem,
^ev?fUu‘>titi S' Ali) Pailcm addunt : alij perfe
W‘ai6fa v*no. Sanat & epinyflidas, cutlf-
Huiti “Us itnui1,!' Mulierum intra quartum diem
‘5Um • diebufque detra&um. Vo-
CoPouc°biU rUS,.torraina > ftomachi diflo-
CQl'Ce„tll,bKnt 1Ue rn cibo fumptum , fiuefuc-
I».: ^cPti, „ °n edervA,,™ _-c ..

'ACchv 'Non j — luinj/tuiu, uuciut-

*tin, • cdendum grauidis, nifi mortuo

;xi| CMl*Qit* ca o , umhu

**** rUrv> J^Pe Cl^rn impolitum eiicit.Mouec

XtiQs 1 Urt\ v * “***'*-' iAI-u*il tutii,jviuu«

cUrn Vlgilar ln° potum .fylucitre & calculos.

Ccto. p. °PUs iit, excitat infufum capiti
Cie Petfc*nj femen cum aliis quidem in vfu
Cl,fQ tP,Cu^°tli U“eruni cutis vitia emendat in fa-
5j ni aciem fucco adiuuat. Epiphoras
*WP,t<>tjH a<lUa * aut cummyrrha ac vino fe-
,chi fo,s uunr meile aut adipe, aut cera:
Udones infperfum polenta: modo:

Gg j

io6 C.Plinij Naturalis Hift'

ceu/

anginas in aqua Sc oleo decorum , Sc - |»
fo illitum . Torretur , vt aluum filiae . y
Sc dyfentericis imponitur ex aceto . ^

iis dolores e llur cum vua palTa. Ad phth i J
liflime e femine fiunt ecligmata . Mufc^L
ncruorum , articulorum , ceruicum dufJc J
rebri membranas mitigat farina feminini
aut fale , aut cinere addicis . Eadem
idem concoquit ac maturat. Cum radi^y
cucumeris fiyluefiris extrahit quxcunqu^".
ri inhaereant . Sic Sc fradta olfa .Serpere ^

in vino decofta prohibet , eruptiones pi1

:Dd

meile. Emendat vngues fcabros cumf^J
do nafturtij : Sc tefiium viri a Sc ramices

lina Sc murrha, Sc gangrccnas ex aqua
chi dolores cumfceno Cneco fextariis ^

decodtis in aqua mulfa.InrelHnorum Sc &

l,i>:

perniciofa viria , clyftere in oleo Sc tncJjjj
* * “ ri<^

tum iners videtur ac fine fapore, autac^Jj
vlla.Vndc conuicium fcerninis aptid^J;
drum faciunt mariti. Stomacho inutile e*‘,|

trem adeo turbat , vt choleram faciat aM.
Dicitur tamen aduerfus fcorpiones portffj
no prodeire &: clauis pedum illinhitem I* t
Sc temporum dolori ex oleo . Hippocrati
llrua lilii eo cibo putat.

M

De tnctt, , fcznictilo , & hippomaratMjx
mprfmeo.tr cannabi , & defcrnU,& cif"
Cap. X X I 7 I. ■ J
Iu in Italia non nifi. a medicis

iis admodum paucis. Duo genera c’^

biiius Athamanticum vocant , illi tan‘il'

'f^ithama Athamante i

inuentum , hi

juoniain

latA;

inum in * Athamante repetiatur , foliis

s/

Nt

Liber X X.

107

«Cltis ^!Calicluandf'bicub^'i . radicibus

akiliimis . Mi-

jO°C q a? ,llud altel,T' Cie£ vrinam in
C^acl’ Udlce '"ca.ve dccoaa. inHatio-
Sat virj, ,n:rc difcunt. Item tormina & ve.
L>tibu /j '“iMfunujuc articulis cum meile,

fc, ''Fn. ‘ra. pijiU;a,,m ,mo Venrr< vrinas
L ‘u.vt ^fculuro liobilitauerc ferpenccs, gu-
A,e 'i'»'», leneCtam exuendo, oculo-

cir ■"‘«i 0 Cucco eiuS lehc‘end°- Vade in-
te , ' '0 1 , ^ominum quoque caliginem pra.
<lli r °le 'rar‘ ' fligitur hic caule rurgefeen-
jj“e h0c C(i a[l,r ’ inungitutque ex meile, vbi-
'Xcs* I-audatiffimus in Iberia e lacrymis
Ivi ^etn1j’lri‘ile recenti. Fii etiam e radicibus, pvi
nat>°ne incifis . Eli & in hoc genere
pr ;il»i yQ^Uod ali) hippomarathron.alij myr-
1 ViUs ljant > foliis maioribus, guilu acriore,
radhialicTaflltud,ine , radice candi-

nrdb:"iIldac d‘d>'i . fed faxofis . Dioclcs &

S c an-
in fa-

>ili 'Opolio "i113.1*11* geous tradit, longo

H ? 1 i([ r ' femine coi iandri. Medicinae

Ve,111. vjn 01P'onL!m ictus Scicrpentium , femi-.
•is ^'Culuf p0t0.' Succus 5c auribus inftillatur,
SJjopi 0mU\.*a ?ds. nCc*c, Ipfum cond imen-
1'ij\^i!iri ifuusjnieritur: oxyporis etia aptif-
AinC”llln j Jatds eruitis fubditur. Semen fto-
J>Ktn J uolucum a(Hingic,vcl in febribus
<ift Ubns S, a“feam cx aqua iricum -ledae. Pul-

th^itla ^Podice fumitur , vrinam* exciet, 8c
*rnWf,£4t decoCtum, lactlfqi defeClu po-
pi’PtiiB s replet.Radix cum prifana fumpta re
‘h„j ••>Uc decotto fucco, (iue femine fum-
hydropicis radix ex vino colla:

Itera

‘Ocincribus laudacillimum. Ventrem

■livj ’ *‘U<

. °delt &;

Excitat

io8 C. Plinij Naturalis Hift-

Item conuulfis. Illinuntur folia tumot^’11
dentibus ex aceto. Calculos veficx pcillll>]
niturte abundantiam quoquo modo W*
facit. Verendis amicillimum.fiue ad fo°£<:
radice cum vino coilaliue contrita in ole;
tum. Multi tumoribus 8ciugiUatis cum C|S
linunt. Et radice in fucco vel cum mclle,
canis morfum vtuniur,& contra multipli
vino. Hippomaratbron ad omnia vel«n,('
Calculos pr.-rcipue pellit.Prodeft vefics*^
no leni, St fauninarum menftruis hsrcl?
Efficacius in eo femen, quam radix. Id0"’
viroque , quod duobusdigris tritum a d&,f
potionem. Petridius qui ophiaca icripfir’j
ciion qui rhizotomumena, aduerfus ft(q
nihil hippomarathro efficacius putauetC
& Nicander non in nouiffitnis pofuit. C^.-
*n fyluis primum nata eft , nigriore > '
afperiore. Semen eius extinguere genitu1*!
rorunt dicitur. Succus ex* eo vermiculos ;llV
& quodetinque animal intriuerit.eiicit,^1 \
dolore capitis. Tanraque vis ei elf,vt aq0"*.
fa , coagulare cani dicatur. Et ideo iu"1'
rumaluo fuccurrit pota inaqua. Radix
(Ros articulos emollit in aqua coila : it£l>
dagras&iimiles impetus. Ambuifis cr°A

nttur , fed fatpius mutatur priufquam ■

Ferula femen anetho iunileftabcL Qc.t3!'

n I n o t ti , d Im,- ' • .. . * ^ll*

caule diuiditur in cacumine, fccmina f,

Caules eduntur dccocfi.commendantut'1)11,'
ilo ac meile, ftotnachovtiles. Sin plures»^
capitis dolores faciunt. Radix denarij f. i
in vini cyathis duobus , bibitur aducm’

jentes. Et ipfa radix imponitur. Sic &

Lk — ' — [ “‘utui . Jll. - A

Us menpfnr Tv nlcn^nra», 5c SCCtO

jjore, • Liber X X. iof>

’ vi [n febribus proficit Sue-
vi>* E^Vf : roI,B,t * fabs magnitudine

eaJ'1 aT "muf«Uu?,vriliS cft ji««L

kd*‘’iia rel, 6 memfi‘lendura de- * U£f„0.

CUU3Suntm^SblbUnt,Utm vino trita , vel

■fut ^ tiirjj tlLlcojPltia * us morbis dandum trario om-

^t^utaila7a,a,pt,ma ■rli6iihracn' »«./«/-«.

Cl8c“cn|'m ea moriimtur.Caitor radicis fuc-
Et d, ru? claritati conferre multum pu-
dl(5Us : qn Carclu°rttm latu inter hortenfia di-

fciA atttis?r.°P^r & n,ediciMm cx: iis non
' Ue“r*um &enera ^unc duo : vnum
^VvrS-arerra ^ac*m : alterurn- vnicaule
e ^°^a pauca , fpino ia i murica-
itxte ltl*DUs. Sed alcer florem purpureum
v0H ;b^di°s aculeos, celeriter canefcen-
bj-!UnCeiri curn aura :fcoiy mon Grxci
Lr e^Us iip anCe<luam ^oreat coiituius atque
itotucco alopecias replet.Radix cu-
[ fi e^riati|X a^Ua c*ec°(-*a > potoribus litim fa-
CreH.\. Stomachum corroborat: &vului.c

Xfc gig' I.

C.t'tiltini!^!t^Glaucia5;lill! circa carduos di

atCs "t-1 ctiam conferre alitjuid traditur»
<cr

"^gignantur. Ita enim C?ixrcas"Arhe-

n, 'urnno • i ejruuos ai

n C<W v,detur.Manducatus caiduus.odo-
tendat oris.

riieria

compo(itio , medicaminis ^ Antiochi ..
KEidir cap. XXITII.

Ei ^Ur' hortenfibus , vnam compofi-
i»s.yeue e*his clari(fimamfubtexemus,aduer-
*i *'tiiueat‘l.ani’nialia » incifam lapide verfibus
X p "CdisAefculapij. Serpylli duum dena-
f°ndus ; opopanacis & millij tantun-
dei»

no C.Plinii Nat.HiA. Lib.X ^

■' • '1

dem Ungulorum , trifolij pondus denarij g
thi & fjrniculi feminis , &: anifi , & am^j
apij , denariorum fenum lingulis gene' ,
erui farina: duodecim. Hic tufa crP,
taejue vino quam poflir excellenti , <jr
geruntur in paltillos , viitoria»
pondere. Ex his finguli dan-

rurex vini milii cyathis ter- ’
nis. Hac theriaca ma-
gnus Antiochus rex
aduerfus omnia
venena vfus
traditur.

*

III

's p L 1

V NDI

t^ra lis

STORIA

1 1 Z f S XXI.

atjra florum & coronamentorum.

>a‘r*fl<irHmvarietate. Caf.

hortis feri & coronamen*

) ta iulIitCaco.iiienarrabili florum

maxime fubtiUtate: quando nulli

Poroft fnrJlinr. v —

. — »*»4*Hiv.^ui*nuu uum

P0Cc^ facilius efle loqui , qujun
icium natura: pingere, lafciuienti
vr,,‘“ratis - prafertim & in magno gaudio
an^menr?1 Varie !udenti- Q™PPe reliqua,
ii.., °ft)Ue tli'^U-e £tat'a genuit: ideoque fecula
„ P1 Bi • JU1C iis. Flores vero odorefque in

l\p I Signi r . uuwiuum, tu

‘ ,oQjiliiun-r, rnaSlla ( Vt palam elT) admorfitio-

JiiwV 61**1 k vc palam elt) adm
> tw/111* ‘P^atMIme floreant

*Cer 1— ‘r^vtrtumuic uoreant, celer-
^ cere. Sed ne pictura quidem fuffi-

r- Utiap ■ 11 c jiiuuri quiuciu uim-

Jjetati r 1 Co^°rum reddenda’, mifturarum
icQatw ’ ,lUe alrpr.a:

te^ailtUr^!Ue a\Cerni atque multiplices inter fe

, ^UCHriii*..: C : — . . I : „ .. ..

•Ctiv>itl qKi *Ue PrilJa:is generum funiculis in or

1 Ubij “«a gLilVlUUi lunivuiij m vji«

CotOn ^UUln,in ambitum, quadam corona

as ruttunt.

De

ni C. Plinii Naturalis Hi^‘

rk - . i ? i /. r . . . _ .Jl

‘peftrophiolo ferto, & qui primum fla/es
c ceperint, er quando primum corolla ,
‘ftvelappellata,& quare. Cap. !h
'Enuioribus vtebantur antiqui, ftror\
pellantes : vnde nata ftrophiola.Qi!*11!

kllhim iitfinv* riri-?*» : ('

J.

T

ca bilium ipfum tarde communicatum ^
L taurum & bellicos honores

ter lacta ulmeus nonore9 \

fuutn nomen vindicantibus. Cum veru

■11»

bus fierent ferra , a ferendo feruix appc!
tur : quod apud Cnecos quoque non ade1’,’
quietis placuit. Arborum enim ramis t"

* '■ixiiil irtlilli - f

facris certaminibus,mos erat primuli
/• * - -*-<«

variari

““'iuius ciai

coeptum miftura verficolori.Fl%

inuiccm odores colorefque accendere,',

nit . PV intrpnirv Pnntie» „ (jjf.

«atcnati1

nij.ex ingenio Paufix pictoris atque L-j
coronarix, dileCts admodum illi,cu’-"l
etus pictura imitarecur, &c illa prouocan*'.
ret , ederque certamen artis ac narurafy
etiam nunc extant artificis illius rabell* '
in primis appellata Stephanoplocos , q^S
ipfani. Id que faCtum elt polt Olympiad'".
tefimam. Sic coronis e floribus receptis'*
mox fubierc , qux vocantur Aegyptia; , 3‘j

KvKorrvw onra n ~ * -ffr'

~~ ’ fkc&ypc|a' ' t

cie hy bernx , cum terra flores negat, r^t
comibus tinCto. Paulatimquc StRonur^j
appellatio .corollis inter initia propter#!
ratem nominaris ; mox & corollariis, po"
e lamina srea renui inaurata aut i uste
dabantur.

Quis primum coronam filij, aurei, & a*i
dedit, dr de honore coronarum apud antn
de Scipioms honore , & de paUilibutcf/^,

Cleopatra reginx fallo. Cap. ///• >

CRaiius diues, primus argento aurM/
imitatus , ludis fuis coronas dedit- A
f

‘n“>«c, Liber XXI. ni

CxAtii0*0*™' Fopc^^e! ipfrarUm c°ro‘
b%4l Urei non dcbcbanu'™.^35 V<5ulbus

^srsrai^i

J„‘ '•tabularum l«Iq$£ ™ am‘

Ol“Pfe "■tabui

5^58r«sesKs»

S ift ‘^fe««ur,fine fraude efTet impo.

8'6t' l?':w'l &rn Cr“° nC luditra^>denr
a ?>Ml' pd,nc Peuer,tf • W«l«iu. ar-
^d^tdi?, ‘unico/^undo,cuin corona
addu,, vl|s.ex c Pergula fua in forum profpe-
Senatus in

u • »o„ : T icnftus in arcerem

fior‘b?f Ju?.c,'„n u !e hnera be»‘ emi Iliis eft.
> in vCaPiti MarfyatVoronam e

Jti!) p, 'Dcula Tri^P°fU' Ct’ at<lUe ob id duci
jcben- b- kl.c U nu,ti mflilfent , appellauic

!> c ’Vbi eomelfab,,na-e lUi 1 alltcl' ^
Fou ^nuentus e,, - UI?dl muenes ante raeri-

!U5ll4laiant-Apu|I,C"tlUm ‘]“°<lue doflrin.-e
‘Us lUy?.C? al‘UdP(1„ ; Sff eniPlum Peentia: hu-
I? ill;htla <lo£i:ihn mbba diui Augufti.cu-
^0thahS de' Kenu corouatum Marfyam.lite-
^Wot^^noremT'- '°1Um ‘luidcm Pop^s
Sijit°gHoniin,k1 bc‘PI0D1 tantum habuit. Se-
^'“‘urdam^ ibatur, propter fimilitudinem
Afticanna,uPleb^^eS“iator-- Ob id erat i„

n°«,m famnni°4Um grams 1 d%nufque
amrha. Nec erat in bonis {uae.
Tom.r.j. H h

Ii4 C. PlinijNaturalis Hift«

ris impenfa. A fles ergo contulit populu*
nus clocauit, quaque proferebatur , floteS f
fpe&u omni fparfit. Et iam tunc corofl-v
rum honos erant i & Larium publicoru^.
torumque, ac fepulcrbrum & Maniufl1'

* Sutiles maq? autoritas parili Corono.* Sutiles0
/aliorum facris inuenivnus , & folcnnes coenis.T^J
' deinde ad roiafia^bque luxuria pro^

non effer gratia nifi mero folio : futili^
peritis ab India , aut vitra Indos. Lauu ,
quippe habetur e nardi folio eas darb3'J:
ferica verfieulores vnguentis madidari
habet nouiffiine exitum luxuria f<rmin^
apud Crocos quidem de coronis prinat'1.

tlpUV». >.v vuiUlUJ !,■

plere MncfHifeus atq; Gallimachustnea1^

nocerent capiti : quoniam 'Sftri - hoc cft
valetudinis portio, in potu atqtiefhilari-^

• cipue, odorum vi furrepente fallaciter»1 1

• cipue,

ta Cleopatra: folerria. Nanquc appar*^.
A&iaci gratificationem ipfiut regin#^ ,
timente, nec ni(i proguftatos cibos
tur pauorc cius lufille , extremis covofl‘
bus veneno illitis , ipiaque capiti impQ^v
procedente hilaritate inuitauit Antonii ,|j
ronas biberent. Quis ita timeret infid ia- '/-
"concerpta in (typhum incipienti haUt^
fita manu: En ego fuirr, inquit, illa carc/ 1
quam tu noua prTgufhmrium dilfgdn^jL
adeo mihi , fi pollini fine te viucre , 0& JB
ratio decft. Iride cdu&um cuftodia bib1 »

• illico expi ratite. Pe floribus extra

fer i p (it Theophr adus apud Grrccos-f* M

■ autem infcripfere aliqui libros Ahth^V/

■ flores vero perfecutus e (I nemo., quod
inueniam, Nec nos- nunc fciKcetcoro^

Uber XXI.

1 v^^iden- ^ A i. JIT

■ ' - 5SS25-? "

ucrc ,ncraBo^a’me-m0''abimus-Pauciffima

'Vn ^ WnTmetr‘rm imer Wtenfia

£ v*olaSi°faaiuetamum. .

no-

H?

'lron. 1

nrr:z°nU’&Jrn!ri^^&

Jwatttr. Cap. Iijj

UU naf. ‘ ‘ 1 1 Hi

I «Ur V" v5i!m. ■ W frutice , in

»10 in* ; cJuamui/fOUe 1 <C. ctlam Jucundi

C?cIufa F"’ anSulh; Germinat omnis pri-

... **cP . bianofo fnrriff.Oim n, . *

fcXJ^Va „ ..I” ““«unat omnis pri-

tift,n‘e,8cinv- -j fo tortICC' Quo mox intumc
dedhSfa-’b:l rl'rS fafl|Pto > Pa«la-

v £ F fiant L eal V

V.&;

ila ■ jn calycis

tat^^otonhJf cofPIc:ta )utc°s a pices. Vfus
1 mero, 'Ve i ^rope minimus eft. Oleo mace-
avTroianis temporibus, Ho

1 in Ontrnnts., » • I.

,xim cfte.pr- a.Troiailis temporibus, Ho-
St,,u s- rotpe'“erei in vnguenta tranfit.vt tli-
V art« pr-rbet. Emplaftris Hllifima,

«ovj ‘V erijFj "°!F mordaci fubtilirate. contrario

f‘t«iicfl-G*0cta eitts'nonS-,cUnSiadls minimc fnittu fin
” Ua>n aeca» ,? fttl &ef;e celebertima fi U<r ir

Vti,’ .C‘,il>sficardTm'r m' Addida'e 3lii Mi-
it.in d,u°dena f,,t n ‘“mus colos, non exce- alique ve
C tuVnt ci Traclai . tulk Ve.

^rirr,-9 ^carnibus fnr-f°X ^*abanc*icam>vi- "«»»• eo-
“«t!. r. j ‘ tous tolns. s vr ifftm,— >

fior.

PiutC.^ficamibus-f","10" ,

Cnin^S,re<1miniiri(r ‘‘e* Vtlllfnmam vero di.Camtr-
rQl0' fipmeolam. DiiFerunt tU manu
pau ,r°rUm 1 afPer,tare , 1,-cuore, medatum
fu!ia' opc'ia : 1"ina folia ac de>nde fir>vi,&

Vi.0c»nt • „„ SAnUs eius ■ quum cerni- reSuo, opi-
te»,.. * Ver k _• ' ‘3u-v- m Campania Itali»*

Vi, 'uc*nt ■ „„ °A““’ 1 '-cmi-

V *Vc»6 circa pia- ‘n Can!Pania ItaV «or.pnn
VA°Ucntu.Pan b' ‘PP°S "°n fi®

fisfolii ‘ rng m°ns.'“ V,Cino V "itorrw ,
C°aferUnr ?FJ1S =vnde accola tranf- quod V
Witt.ipla^ue plantat, one ptofi. kd,t.

H h j.

inT C.Plinij Naturalis Hift* .

ciunt. Non autem talis odoradflima eft .
latifsimum maximumque Folium. Bre**^

indicium eft odoiis,fcabritia<

;.C<f

tji#.

beiij Csfaris principatu, negauit centit^-y

-

coronis addi, prscterquam extremos y®,
cardines , nec odore ncc fpecie probabit..
&quae Grarca appellatur a noftris , a Grtc,,;
chnis, non nili in humidis locis pr°t,c >
nec vnquam excedens quinque folia, viol
gnitudine.odore nullo. E lt 8c alia Grxc0 .
pcllata , conuoluris loliorum paniculis/*^
hifcens nili manu eoad a , lemperque nf..
fimilis , latifsimis foliis. Alia funditur e
nialuaceo , folia olea: habente , mofceufj

eant. Atque inter has media tnagnitudPj

tumnalis , quam coroneolam vocant. O&J
ne odore , pr arter coroneolam Sc in rubo
tot modis adulterantur. Et alias vera ^
plurimum folo prxualet. Cyrenis odorat
eftjideoque ibi vnguentum pulcherrimi^
thagine Hifpanix.hyeme tora pnecox. KeJ
cxli temperies. Quibufdam enim anni* x
odorata proucnit. Praiterea locis r

quam humidis odoratior. Seri nec pinf '
vult , nec argillofis locis , nec riguis , c° f '
raris :proprieque ruderatum agrum arn^
cox Campana, fera Milcfia.Nduifsinae
definit Prxneftina. Fodiuntur altius
ges,leuius quim vites. Tardilsim&pf0? i

femine, quod in ipfo conice eft fub

opertum lanugine i ob id potius caule

inferuntur. Et ocellis radicis,vt
genus inferitur pallidx fpinofx , loijFfJ

virgis quinquefolia: , qu* e Grarcis al^f;

^ . • : - _ .. n ■ _ „0 pf J

Omnis autem rccifionc atque vflione Fyi’

**** Liber XXl. 1

^e0ilX^Ue 1 Vt Wt's °P‘inri ocyfiimf 9
digl.on.rn longi-

117

'NV1. furVu, r ’ 0?t,ma ocyfsimeL..
f«a }5ut«C ' 1uace,[nUm di*i«>tni Jongi-
'eHtjheinpctFa“^-poftVcrilIlarllnioccafum
«f^ata.pedalibusin-
-pedal clr c,racunf°^- H51* F*co«m
Ulf^dum „ rarf‘Ct'mfCrobc ^lMm ca-
b' fi/i. . W.’germmare incipiente calyce.

Tenera.. ratione e*

I

*>on

,(ki

l“°tria j tai/c

l* genera, & ratione ea inferendi .

r ^
oe^,“°biUtate Proximum eft,8e qua.

,, ol|3tlOnp VnffTipnrr rtlobnio ...... 1?. .

lnC02n, . ODllltate proximum eft.&qua.
f»s‘ X’ :i“ne v"S“'°t* olclijuc.tjuod liri.
a'Cet t: « lmpofimm etiam maximi ro-

a,0 Prouentu earum vr -

v)5- uCet>me7-' “ lmPofimra «iam maximi ro-
turn 0tum ev‘° Pt°uencu «tum incipiens. Nec
t;,'} tf >um 1, . elfi.tas mai°r » interdum cubito.

for?'eCaPitis onU‘d0femper COllo-8iM” luffi-
Candor eius eximius . foliis

Per H laxari gU mIS ln latil^‘ncm pau-
fibu n<m & * ' '*«* «ktM. «*/ini«

ple< ‘n medio c;^ nUTUlihi0&fem?ne>ftan-
»n» ‘^Us cal roc‘,s-!ta odor colorque du-

h0f ?«-In vnguemive" ftf™inis *di&“«>tia
herbabuntur Eft fll, WcliVlu‘& folia
fru^lUameonuTfuub, n0n dl,runilis im w

tem : a •«alio odore 1^VOCant’ nafcens P«
Uim iuntl,mreferen ’ ncc C1°cis intus . cando-
C„ ,U,a facere coM *r VCluti nat«*™d«nen.

C S «odisTr Ce“US’ Alba liUa iifdcm

tft &Us lHctyma ru “"“J.’ llUlbus rola: & hoc

cnii,/'MlialUs vn, ’ - - *<»^uicnauui:uimique
Et-M“e bulbos? EftatCe ^in^agettos fspe
thoa Cl'mon „ tlk “■ tnnens lilium , quod.
teads°n-l.audaKrC-ant'Alii florcm eius cynor-
Syti* . n o '6'mUm tn Antiochia & j,aodi

m°X “ Pitafclide. Quartumfocuin

H h jj

n8 CPlinij Naturalis Hift*

obtinet in Italia nafcens. Sunt & purpurc*'
aliquando gemino caule carnofiorc tantU'’^

^vunuw • . .1

dice.maiorifque bulbi.fcd vnius:Narcii'ul i

eant . Huius alterum genus flore candido

purpureo. Digerentia ;i liliis eft h£c’f

-l/l.’- /V. T ■ _ * .. f* 1» 1 v» e Trl fW i I

narciflis folia in radice ium , probati Isi11^
t mrtnr;Kiic- TVrtio venari rnprpvn C*.M

Lycia: montibus. Tertio generi cretera
calyx herbaceus. Omnes Icrotini. Pol- A* .*

anim fl<-«*or.r -n r n/»r SECTU i n ^-^iUm ailtUf^Vp

enim florent, ac per xquino

T - _ il O r I— » l-i 1 fltiA 1 n (V,

Inucntaeft ficinhis ratio infere nd i .monl^i

hominum ingeniis. Colliguntur nanqtte 1 :
Iulio fcapi arefeentes , liliacque lufpc-ndut1 ,
fumo. Dein nudantibus fe nodulis in tecC\,
vini vel Grici inenfe Martio macerantur.»?"

lorem percipiant: atque ita in icrobiculi* 1
cur, heminis laccis circunfutis.Sic fluntp^C
lilia ; miruinque, ita tingi aliquid, vt
infe&um.

DcvioLif & de caltha, <£r de baccare}cofflW
afaro & croco. Caj>. VI.

Violis honos proximus. Earum plura
Purpurea: , lutea: , alba: : plantis om1* j

olus,fatx. Ex iis vero, qua: fponre apricis ‘

eris locis proueniunt, purpurea: latiore
tim ab radice carnola exeunt , folaquc^j
nomine dcazterisdifcernuntur>appellata y
ab his Ianthina veftis. Sed fatiuis
toritas luteis. Genera iis Tufculana , Sw<A
rina appellatur,folio aliquanto latiore ,*c i
liusodorato. In totum vero fine odorC'

toque folio calathiana, munus autumni
ra: veris. Proxima ci caltha efl: concol^ J

plitudine. Vincit numero foliorum
quinque non excedentem. Eadem odore j
cur. Elt enim grauis caltha. Non leuior el,T

Sa.t‘ Lib£r' XXI. i»

aPPcIlani: : quantam folia eius
N|5<* °‘UOlUe »<«** tantum

an<i><,1U,bufdsra nJardum mlHcumap.
*8fc. /££*"“ CX “ rad,ce fi«i Polita apud
eSC|f. Ce P ?ne5 P"** Cwaatdix Potita
"l&«la&H‘dam e.r.lore fali« barbaricam
^r5cil1^t'0do[e,U,.clnnaO'on,oproxi-
"CicC,w° "eC *lul“ldaProuentt. Similii-
car rcin6l‘ UmaPPeUatUr' Fol'orum exiiita
C ^ecil “‘aattenuata,& procerius quam bac-
<CCorri? ‘Unt. tantum ,fcd. eorum quoque
e,”1 appemftdus eil.cjcii baccar , rufticun, nar-
fp'°^Utiat;a aLlere . Eft enim alia herba ficco-
CCicni fian<3-uani Gr-tci aiaron vocant, cuius
iat.'^iLinin,au'11<iue diximus in nardi generi-
rtitiKr°nis n,,„ , ?n *nuenio vocitari, quoniam
iC^ter* "addatur. Crocum fylueftre opti-
rjt)5 vr<JUe r,ln Iulaa minime expedit , ad feru--
dia^btilbn c aare‘s decoquentibus. Seritur
Qti. r f'd tnutrS atluam latius , maififqne & niti-
tcsl ' *Cuttd ,1 leuius degenerans. Scdnecvbi-
'tt( audatia;n a ’ *t,am Cyrenis, vbi lemper flo-

tV>o r, 'PrTanobiltta. Cthcio . &ibi
fectlnj0!ct-cntu. -dcirn L>:CIO> monte Olym-
lori ‘P'no Sicilia: . Aliqui Phlegtaio
Pat v>ba‘-QCU,m dedere Adulteratur nihil
^frap-'! fnCcri ’ ^ *mpofaa manu crc-
Ptol, ciorf: UC' ^UQ1»dum enim , quod cuenit
^Cera probatio : fi manu
per r * ‘eaitcr faciem oculofque mor-
^enL,s Jfatiui blandiffimum vulgo,
co ^ Cy. 10 candidom , dialeucon vocant.

hk.^Srji, Cnaico vifilim . minrl rimni ■

) IV ^ VV«n . -**-*“-***“ ,ur«ic.uvuu *UCrfUU

e/iaico vitium , quod omni ero-
Q vbiC|J celerrime marcefeit. Opd-
A(]Ue quod pinguiflimum , & bre
Hh 4

uo C. Plini) Naturalis Hift-

uibus capillis : peflitnum vero , quod
dolet. Minianus autor eft , in Lycia ana0 !
mo aut oflauo transferri in locum fubȣ'
atque ita degenerans renouari. Vius eius >n
nis nufquam.Herba enim eft folio anguei
incapiliameti molium. Sed vino mire coWe
prxeipue dulci, tritum ad theatra tcplend3:v
Jet Vergiliarum occafu paucis diebus, fov
florem expellit. Viret bruma & colligitur- 5‘1
turvmbra , melius etiam hybecna . Car»0,;
illi radix, viuaciotque quam cxteris.GaU^j;
cari & atteri pereundoque melius prOuen'1,
iuxta femitas ac fontes lxtifluratm.

De flaribtu imticjm, & deoderamentort l"1
diucrjitatc ,falixnca_, & folia.

Caf. VII.

T

Roianis temporibus iam erat honos eJ’ j
m. certe flores Homerus treis laudat , 1
con hyacinthum.Omnium autem odora^’,
rum > atque adeo herbarum differentia eff-

lore , &: odore , & fucco.Pdorato*fapor r

Ii non amarus : e contrario dulcia raroo^;
Itaque Sc vina murtis odoratiora > Sc

or (4

magis omnia fatiuis Quorundam odor 1

e longinquo,propius admotus hebetatur»
lar. R ofa recens a longinquo olet, ficca

Omnis autem verno tempore acrior ,

1

nis : quicquid ad meridianas horas dies ^
hebetatur. Nouella quoque vetuflis
rata. Acerrimus tamen odor omnium p
media . Rofa & crocum odoratiora ,
nis diebus leguntur : & omnia in calidi &
in frigidis. In Aegypto tamen minime frf
flores > quia nebulofus & rofeidus aer ef* ^

XXI.

!l'mi«e. Q^er i. I2i

fc,”n?i!?'Clil»vhentmr S^uitas ineft.

*Un> ■ ?Un>: vt b ,";n“n 0fcnj ’ Pr°P«r humo-

Vt vitfS. 0H„.U“rOSjJU?d ei5 fenum Crs-
«itn *'■

iVt, • UCh„, vtt>U(

?ra'nium r'^oit

rr%u;COt^om°- ^Px,vero exuciitis fucco

KjWkT odorf«Ul, ,,vt inliliQ
k' > amavacus

Hn- tc, 'V* ;^0rundam flos .tantum iucun-

«U&So olo VS"aUS,Vr V10li' ac rof*.
hHlf>:«c qut[a,'mml ^ “* ficca: vt ruu.mcn

'nficcis nalcuntur Quadam ve-

(cf ’ Wni in r ra»vt cotonea : eademqtie decer-

fto r^titevf, r?dic!bus- Qil*dam non nili
ta _°rtice;0ll attricu olenc.alia non nifi detra-
vet° non ni fi vfta.ficutthu
■itie* ltafH *• Flores triti omnes amariores,
tat;„ t,Vtmelii .iKlua uttdn diutius odorem con-
hm1fc!,> faci,, °S-Qd?dam locum ipfumodo-
,'[5.lris:quin & arborem to.
itllfi* °lct : „ , radtces atiingir.Hefperis noftu
nomine inuento. Animalium
pantheri: quod di-
'‘‘tel511'1» efi o iUS ‘ 1 la fiu°quc non omittenda
Jn, ' ad cOrona„”mcmorum multa nihil per-
lristiam nobUj ITm?‘VCJrit^ atclue faItuncasn,
fcedh,, Ce tantum odor,ls vtranque . Sed
ibj '> nalV„m c°mmendatur,vnguentis &
^as 3,U?'lue no., n-S' haudatiffima inlllyrico. Et
* *n maritimis , fed in fylueftri-

hia ^Oftis w"1 matitimis . fed in fylueftri.
tt °Of»|rr ^ , r°nx .Proxima in Macedo-

>ct ’u,n iog, a hac & candicans, Sc exilis.
„ Ihiiej i ™ habet Africana , ampliflima in-

qut. , “‘es , .. ...-"“n Atricana , impurama ln-
httil^Un? Jtl,qUc amariffima. Illyrica quo-
“>e, quj anerUn> eft * Rhaphamtis a firaj.
40 melior : Rhiaotomos fubrufFa.

Hh j

111

t ir reRZ

C.Plinij Naturalis Hift-

Optima , qux fcernucamcnta tadumoU£lY
lcm habet cubitalem , < eredtum.ElofC1 »

coloris fpeiic, 'licui arquus caicfiis,vn^£a
mcn. Noa improbatur tc Pilldica. E1 J
tribus ante menfibus mulfa aqua citt11

hoc veluti placamento tecta: blandiuntfi‘
cunlcrinta mucrone gladij orbe triy^1',;

.... -i 0£

cunlcnpta
cum legerint eam .protinus in caiiuma!1^
Natum eft feruens, tradiatique pialiul®’
bulli modo facit. Precipitur ante omnia.* !
legant.Tercdines noti ficca ntodb , vctu'?j
terra celenitne ientit . Optimum antea **

ea j

Leucade dc Elide terebatur : iam pridem £|i.

me laudatur atque Septentrionale. Sali11
liola quidemcit ,fed bre.uis . & qitxnr1'.
pollit. Radici numerofa: cohxrer , herba \
quam flos.denfa veluti manu prplla, brea'J
cxfpes fui generis. Pannonia hanc gigni1 J
rici, Alpiumq; aprica : vrbiti EpotrhedMjl
liiauitatis.vt metallum efie coeperit, vel**1’

prxdicantittm , Wj
cacte ra ad famam etiam acdignicatespl3’

miram, fi modo (vt tradunt ) folia eillS’
candida, meridie purpurea . folc occijeti1^

lea afpiciuntur.Duo genera eius: papelb c.1*

rp. rillOrJ mlnnr r\..i J ‘l ifi"

fylueilre quod minus efr. Quidam tgutltfj"
cant.folia canis hominis Imtilia , a r.id|L
. tinus, nunquam palmo altiora.Er Acoiof*
cibus fatis didlum. . , j,

I

Det/, sllllm xm ulationc cu-Offloribiu,

ramo,&cbrj/hcome,f.Kecl>r)fiti.<:ftp^J
N quibus vnguento vicilft naturam f jp

12

Lutil>Venlil)er XXI.

Prol'ocai,it eos flores qui
|ius 'P-tles-v n _a.n';u c-^! os animaduetto tres eiie
Eilv^^U traS? 111 cocco, qui in rofis micat.Cra-
;nv |:,h‘%ac al>“fu,£: mpurpums Tyrias,

pc,, 'ol5:8Si„V L.a' «Jiucas.Aliu in amethyUo.qui
LSlit^' ,n Jtorpurcu, quemtji ianthimi ap
Ch, I ?.s Wfw"3 cniT' .tiat‘a“us , in fpecies
b; 'V 11 itltc-n/, • rsict‘a -Teru use qu i proprie con
51 ’« in 'oitur, multis modis:vnus inheliotro
,'f^Ua V rlUo ex his pleurae ; fatOtatior : alius
t 'la.t-' , P“tpura inclmanstalius in viola fe-
V !!u,ltUr »/ *,Qrti vcgctillima.Paria nunc com-
Vn nacUl'a atq, luxuria depugnant. Lutei
i ;n'lt'eis 0ltril antiquiflimum , in nuptialibus
c C° «ori ”IUm faminis concelliim: &: fottaflis
Ulncr:-u inter principales , hoc cft,
cjS',t*0cinV1'at''3us ac foetninis, quoniam locie-
P j|S 1 tu® dedit.Amaranto non dubie vin-
rj,°s aUt-em fPica purpurea verius , quam
r7e dtt-f.,-.1 'P^e Ane odore. Mirum in eo , gau-

^ k^tius renafei . Prouenit Augu-
‘ -^ecerni!,at 1?.autumn“- Alexandrino palma,

Uef 'Crmno rr — ■“««.■wLArtuuijiiu p<uma,

fc^cunft- nrUatUr* Mirimque , poflquam

fr_ “ »Qmin„naoScolon:ls facit.Summaeius natu
r, e^’aPPellaro, quoniam nonr

a^es lr* '
dl%a

^cyani col0s:item liolochryfi.
n flores non fuere in vfu Alexan-
ei °*es iji iate; quoniam proximi a morte eius
,k: ^cui|reie ‘His: quo manifeftum efl: poft-
b*tet ^ ArrT,i/r ^Ya».

Ut

ru ,;Uon e a: cis tamen repertos quisdu-

} At pj Ker *calla vlurpante nomina illo-

<>ai;

^ -*■ ■‘.«.«lia viui^ium- iivuui

Uevcules petilio ipfa nomen jmpo-
,0. a!i ’ citclque vepres nafcenti.Sc tan-
c°Wmendato,qui eft rofa: fylueftris.

Folia

'trttit

124 C.Plinij Naturalis Hift-

Folia parua, quina. Mirumque in eo florr^.
cacumen, & non nifi retorto folia nafci>C
calyce, ac vetiicolori, luteum femen ioclu ,
luteus & belliopaftillicantibus quinq“€
quinis barbulis coronatur. Pratenfes m ^

* r * iau,iuci ** , g*

ac une viti plerique , & ideo fine no»|ir

n nin Xr .• /*. .lin «lv .

_ 0 1 r * J ■ — uuc nui*'- .

Quin & his ipiis aliaalij vocabula in3ptf!

I n V rt I /7.

/i' - a . > vucaouia liur J

Cnrylocome fiuc chryfitis , non habet l3!',
appellationem.Palmi altitudine eft, com3,|,j

fulgore auri corymbis, radice nigra , ex3*1'
dulci, in nermiis «macifnn#» .

dulci,inpetrofisopacifqne nafcens. .
‘Dehonorc cmn<mtm,tr cyclamini, & intr

& trifolio, rrUgencraciui. Cap. I X- j
4^".ere pcradlis colorum quoque cd -
-misjtranfcac * ratio ad eas coronas. 4*

• , : «v* tuiunas. fj

ll,^calc placent.Duo earum genera . ^n,
alia: flore conflant, alis folio . Florem ed3'!/
lim geniftas : ( nanque & iis decerpitur N
itein rhododcndronrirem zizipha,que Set3
docta vocanturihis odoratus , fimilffq;olf)
floribus. Tn vepribus nafeitur cyclamin""',.

. , cyciamiu* j

quo plura alias. Flos eius colollinus in c<

r«)J. • .« *(9

1 , ^ ‘-jus coiojiinub- m

admittitur . Folia in coronamentis fm iM

CflPrT . ron.mk'_... , . jjjflJ

, 111 ''Uronamenus imu»!

eder® , corymbique earum obtinent pri‘'Yi
tum.de quibus in fruticum loco abund3.',
mus. Sunt & alia genera , nominibus Grff'3

genera , nominibus Cr*" ,

dicanda, quia noflris maiore exparte hui"'
n.enclaturx defuit cura. Ht pleraque*#"?,
exteris rerris nafcuntur, nobis tamen con^
da, quoniam de natura fermo , non de
Eigo m coronamenta folio venere melor^
lpireon, trigonon ,cneoron , quod cad^1 S

qu°‘i cull‘1-1gincm , qu* 3°n>-
melifTophyllo quod apiailrum, meliloto" t
iertulam Campanam vocamus. Eft enim iD,»

r

Kia, ^ticr

fch,S?Wi

XXL

*Vh'Cill^3Udati(nma'Gr‘Tcis ‘n Sunio : mox
«iK^ribu, ^rica, vbicunque vero afperis &
P5ii !'s' in, i n?ta' Coronas ex liac antiquitus fa-
ej„lt'ntiof1Cl0 elt nomen fertula: , quod occu-
Plj 'C,Us croco vicinus eft , & flos , ipfa

K>. fc?4 W Pin

lrtj jhPJho coronat & trifolium. Triaeius
^ ■ njjj '"Vantlies vocat» Cr.vci ,alij alphal-
ftii ,cHttr roli°,quo vruntur coronari; , Alte-
bu,'jUtiffin ,oxycr<phy lloii. Tertium ex omnibus
bo 5,b,vt ' hitcrharc neruofi cauliculi qui-
k. 'Vttin,. ^brarbro.hlppomarathro, myopho-
r>eo ebulis & corymbis, & edera: flore

ai,p ‘L0 pn llui,

i»iSr°fis f, . in alio genere carum fylucftri-
fj ■ Jt. ?d'S' Et in iis quoque colos tantum
[■ 'bigtj ‘ <*°r aurem abeit.Ercneori duo gene.
l|bb0i p'JUc candidi.Hoc 8: odoratum: ramo-
£ ' iorentpoftxquinoilium autumnum.

'Seno,

/o“vft0 1

thymo ,& ynelle^Attico,& conyza, '■
flore. & helenio ,& abrotuno,^r leu~
^ x

"r ^Ccriu & ?r*g^ni in coronamentis fpccies,
icCli.Cllm v Cn*m nu^Lim femen. Id, cui udor eft,
CaCUl'Toti^eir* ^•'t^yrn»'candiduni,
„aPes decpl„.^°rei aulem c»rca folftitia , cum

eft. Pro-
florefeente

enhn rnt ’ & augurium me

apiari) ,ar?c - -

^Otipop ^rijlls amittitque ftorem. Semen

21

Potelt deprehendi , cum origani per-

bccul "'m, non tame fallat.Sed quid inter-

tafr •

v e id naturam ! In flore ipfoinrelli-
'bes )lUc c°nafcirur. Quid non tenraucre

Si'1**'

1^ .MCS j -

Attici in toro orbe fumma
" uratur. Ergo tranflatum eft ex Attica
thymum.

C.Plini) Naturalis Hi$‘

thymum, £c vi:< flore ( vti docemus

alia ratio naturae obitidr, non durante
mo.niG in afflatu maris.Erat quidem
antiqua in omni thymo , ideoquc no°.

nleani nnn niiMkinrSl?

Arcadia. Tunc olcamnon putabant g1-8'

a. 4:, s .T-rf ...ide11'

intra c c c.ftadiaamari. Thymis quid1
etiam lapideos campos in prouincia t^d
refertos fcimus:hoc pene folo reditu j£1
quis regionibus pecudum millibus coo^ji
bus,vt thymo vefcantur. Et conyza:
in coronamentis mas ac faemina. Di#*1*]
folio. Tenuius hcmin.T & conllri£l'?’,|
ftiufque , imbricatum maris & ramo1'1!
quoque magis fplendet eius, ferctin»5!
poft ArQurum . Mas cdore grauior • ; ]
acrior. Se ideo contra beftiatum mnrfljJ
Polia faemina: mellis odorbm habent.
radix a quibufdam libanotis appellatUf,l
diximus. Et tantum folio coronant hmj
amaracus liemerocallcs, abrotonum ■
fitVnibnuHi , fcrpyllum , omnia furcul
modo. Colore tatutji placet lotiis Bos.odJj

iteut & illi , qui Graece phlox vocatur.

autem & lolio odorata funt excepta fe fP3
lenium e lacrymis Helcnj dici.ur natUt^jj
in Helena infula Iaudatililmum . Ell^ i '
rex humi fefpargens dodrantalibus ra<rj

lio fimili fcrpyllo. Abrotonum odore '%

graui floretjeftate . Flos aurei coloris.

Zj ' Lu • a iv/a ulicl i

lponte prouenic . Cacumine fuo fe prop^fl
ritur autem femine melius , quam $
ftirculo : femine quoque non fine negot<^jl

taria transferuntur. Sic& adoniuni-
teftate. Allio fa enim admodti fu'nt:& S°V
nimio l.tduntur, Sed vbi couualuere > :l

li^er XXI.

Blllmc,1f!oibt?.ro"0,.l'?,iIe °d°re lcucanthe-
e albo foliolum.

' nrfegreto ,&mc

' 'fili.d' °,U alba’ & codla'»mo , cb- dc
I , heliodinfi , £r

de herbis citra mare.

mi Cap-

tZ7

KfiHpelk!* Miccies medicus & sicula
tt,0^S.Se“;.rc> quod Aegyprus& Syria fam

a gens

lum'*l,aciiisI^Ur j"0^0 Sc“erc>& f^‘*ine & ra-
l!)namara Pr*dictis, & odore melius .Copio-
l ?toHo abrotono, femen. Sed

b ll|Uitn0 tj ix vn:i &alte defcendens ; Ctetcris
i’unUt0mnoCf'E*cuiter b arens. Reliquorum fa-
v datuj cr' incipiente, necnon £>: vere nui-
jr-j qdE vmbta gaudent, Scatjuaac fi-

ttt M?’c°lork Um *mer Pa"ca miratus eit Demc-
=o() ntet>i,n .<®n.ci’ foliisfpin.T , ncc .i terra fe
Id r qiliu0’{j.*ciPuamin Gcdtofia narrat. Erui
5osi>Ullain tVUm ,''crnum radicitus, ilccan<ptie
ittfr' ^dlurti y' diebus, ita lucere noctibus. Ka-
t)llci 'pieiici.u mque reges vti hac herba ad vora
Piulratb ar'r £andem vocari chenomychon,
in!V;Iet“.a Primo confpeau eius e:c-
1eith''0no£iiIs,!1cS,ny<Siilopa’ qdoniara e lon-
tjjAtlaad .Ls fiifgeat. Melilotos vbiquena-
ftiil!'teCens * 1:ma rameri in Attica : vbicunqwc
l,11Cc Candicahs , & cuoco quam fi-
1 • p. v-^nquam in Italia odoratior vc

l*» -----

^lba

prima ver nuntiantium, vio-

^•PoSioribus vero locis etiam hyeme

r.,

il?' flanfj1!'4 appellatur purpurea. Pro-

,ea ■ qux & phlox vocatur , fylue-
M- Codiaminon bis anno, vere &
autum

n8 C.Plinij Naturalis H1*

autumno : arftates hyemefque fugi!’ '
fupra dictis aliquanto narciifus & lil'1'?.
maria : in Italia quidem, vt diximus, g°y
Nam in Gr.xcia tardius etiamnum a ne',,,
autem hac fylueflrium bulborum floS’’
quam quidicetur in medicinis. Scqui[ll<,
the.melanion.exfylueftribus helioch!)'11;
inde alterum genus anemones, qua; li"’!
catur. Pofthanc gladiolus comita!!1* j
rhis. Nouiflima rofa. Hademque pti:1,,i"
excepta fatiua; e citeris hyacinthi)* f'
durat,& viola alba, Sccenanthe : fed !>*'
dcuulia crebro prohibeatur in femen aK
fcitur locis tepidis. Odor idem ei.quig*1

tibus vuis , atque inde nomen . Hyaciu11!
mitptur fabula duplex, ludum prtrfef;,
quem Apollo dilexerat, aut ex Aia^
e diti , ita d i fcurrentibus venis, vt Grate3? '
rarum figura a i legatur inferipta. wK'
fos florem habet auro fimilem. folium ieJ
liculum quoque gracilem.led durum.f^,
nate fe Magi , fi& vnguenta fumantur
quodapyron vocant, ad gratiam qu wj
gloriimque pertinere atbictantur. EO ‘
dem flores Iri funt. Succedunt illis
11 1'* ■ & louis flos , 8c alterum genus I il1’1 C
phyon , 6c amaracus , quem Phtygiuf^h
minant. Sed maximi fpedtabilis porhoHfl
neta huius t vnum, cui flos hyacinthi* 'J
ium candidius, qui fere nafeitur in tui^i,
niam fortius durat. Et iris illate flore'’ >
Schi, matcefcuntque , Alij rurfus
tumno. Tertium genus lilij & crocum;1,»
que genere ynum hebes , alterum 0d“j
ptimis omnia imbribus emicantia .

7

>id.

,i c i* 8c r • — ■

USf flol7 •“i»1® : quippe cdm fpK

' »H ‘T obleaamenta gul? ago*

C* vi0 ;H-eft trans mada ordS florlm.

i-iber XX I

129

' 'V^io ;S" “ m;ria ordo florum
'»C’ UcccJlt rofa: huic interuenit li-
fli, S>£cl "7,C’ Cyanum amaran-
K£ tal‘is een “i"" fcmPcrviret,,nmodum
*' 3 : |re"'Cula'mi CUCUndata- Topiaria

P1 t n Si™ '“fl CUCUndata- Topiari;

*&«Kr5sw»s^

:la. '*^c i r aniPn nurum ain

cbam*daPhne vocatur. v*i*
*„ e Jla Vlola: aIbac eft trimatu. Ab eo tem-

|* ** V1Q

«CCf oe*lCrir oro- “■« cu icm-

ici^cifa n Rofa ^ quinquennium perfert,
L uTv ' * adufta.lllo enim modo iutiene-

mS Ar p r I •

«: i °'*inu ' * Wutta.TUo enim modo iuuene-
>11, ' ^'Svptr, r re tclrc idut,mum. Nam

«dor . odore ha:c omnia : tanuimq;
antecedPraciPuus • Alicubietia binis men-

^1, nteced> - ‘ Alicut>1 ctia binis men-
jn,° fofTlt germinatio omnium. Rolaria a

Pu»-, r . ^tiuiuque lOiltlCIO.

d' " 1 vt intra id tempus purgata ac

V

f Hnt’Pabulo ir morbu earum & remediit

:<h0-.= Cap- XU ■

im i-jn . r* ■'*>**•

ik ^ria o,''tK corenanientifque maxime al.
f, k^Pendr " co?ueniunt,res praicipui que-
fee?cUethy” ~ “ Um eig° -CalU

*-rgVJ VCUI-

iiin-. --^ymum, apiaftrum , rofam,
niehi* PaPa«;rCr,fUm ’ fabam > «uilium , cu-
fo]: Ophyiiu 1 onyaanr, caiianr, meliiotum.
l]o ^.C5»did„ ■ ’ oorinthen. Tft aurem cerinthe
CUc'n™™°' cubitalis’ caP,te conca-
Putlt.ar m babente. Horum floris auidif-
ld . °Uurc oflUeertam ti napis , quod miremur,
Slta^banr °cem ab his non attingi conflet.
«U^,Uas qu - atborcmprocul eiTe melius fiextim
Proxime feri comieniar , qua &
Cxamina inuitent.nec longius abire
Tom.iij. Ii

130 C.Plinij Naturalis HiU'

patiantur. Cornum quoque arbore ca^j
tet. Nam flore eius deguftato, aluoco^
riuntur. Remedium , forba conmfa e
bere his , vel vrinam hominum , velb^ji
grana punici mali , ammineo vino
Atgeniflascircunferi alueariis gratiflrt^J

rum cft dignumq; memoratu de alim^j
cotnperi. Hoftilia vicus alluitur Pado.
quili ni pabulo circi deficiente impoD^
bus alueos , noctibufque quina miilia
contrario arnne naues fubuchunt.
ce apes paftarque , ad naues quotidie
mutantes locum, donec pondere ipfo
uibus , pleni aluei intelIiganturTreue.cv***|
mancur mella.

Devenenato meile , & de remediis mefi ti
nati , & meUif infarti. Cap. X * ^

ET in Hifpania mulis prouehunt,
caufa. Tantumque pabulum refert» y
quoq, venenata fiant. Heracleae in Po1! j;
bufda annis perniciofiflima exiflunt, y ; .
apibus fa&a. Nec dixere autores.e
bus ea fierent. Nos trademus , quai co^Q
Herba efl ab exitio iumentorum qU*^ f
praecipue caprarum, appellata sgolethi0^
flores concipiuntnoxiu virus aquofo
cefcentes. Ita fit ,vtnon omnibus
tur hcc malum. Venenari (Igna funt,
nino non denfatur , qued color

fi- n/1 AT I iQnlli* fl-/*rni!r*lr«flnro . i

Jocis dicemus. Sed quoniam ftatim

tlL j vyvtvjc uuciiu}) iLiiuuMuictiia, 1} ■ft'

Jens.quod ponderoiius imioxio.Qui
:iunt fe humi , refrigcraUonemqusie01.*
S: fudorc diffluunt.Remedia funt muh3’

'Oel^tan,

.Liber XXL m

vc,us: ,a

«ctr ' r» crebro. Certiinaoue -n. • . ,

i 7'Hltm “‘ocuum e(Ie conftat& f" ,“u'-

feci^^us;mcncUricu--fc“

<)i?e ‘ flofer°Cd'T v°canUd .«dfimamr «fnl

tS* 1> cutnc <iode!ldn f° fcatec fylux.G £nf-
tr,buta Romani, pra-fW

Wtfam Er,buta Roman>' prxftet

,ctlY inM”ex(t'a!eeft) nonvendit.Etin per-
qJJ.1»» Man- ‘Tr[fmx c?farienfisCetulia, con-
vene.naii faui gignuntur:
voli'niSu6dP;rte-‘ir nili* ebe fallacius po-
ii;i l(fc natui ‘uore dt;P«hendumur.(ijiid fibi

«i^FiC aib!'rC,UU1 infi_diis',yt ab
in,1(10t,s fkuUin otnni^Us annis fierent, aut:
iprf." vei,cn • par“m enim erat genuilfe rem.
luit naiellctnr c.*ff,me daretur, etiimne hoc
teti^ifi vtcau ;“nnnaJibui;dcdiC?Quid libivo
‘atUa^nem.N °lCm-mm(i-klue auidum face-

,i’1' mdU ■ lid aPib«'
a^uerfuc ha ’ A 4Uldem venenatas, re-
ta te C:>CC0 , autfnr1^ no? d*ffercndo.Ergo

c|i . V ’ Vei PcrcufriIOrTeeder' Peruug» falu-

Jon Cllt#a Po os ea bibere. Mirum tamen

K^vL^S °je ’ ffngentei'que ipfas
fctn de<titrenn d dia domina rerum omnium
E>„n,Cs p fvl! ,Pw ntiam apibus :Ccut contra
**e^*1»« rfS Jvfarkf‘]ue inter bomines,
fjfr, fc non attingunt ,& alu c 4-

qnf.j ™at*lnjuB iihci iiumines,
ri*> & C n2H^:x non attingunt, & alnea-
“ra eorum fi fanum fintiunt
*es\& quomodo cera fiat.

!l 1

C.Plinij Naturalis Hi^'

cp. _ xnu. ,0c

Aliud inCreta miraculum mellis- ™ j
Carina i x. M. paffiium ambitu : ij11* j
fpatium mufcx non reperiuntur , natui^^
mei nu Equam attingunt.Hoc 'experimc^q*
lare mcdicametis eligitur.Alueaiia bt‘ct A
noftialcm fpc&are conuieriit. A quilon^. ^
nec Fauonium minus. AJuearia optirii^U
Ce, fecunda ferula , tertia vimine . MmjJ
ipectilari lapide fecere , vt operantes W
(Starent . Circunlini alueos fimo bubula
niu,operculit a tergo efiTe ambulatoriti^jl
feratur intus.fi magnus fit alueus.autft^lflj

tes bcftiolas necat, araneos, papiliones
nes:apefque ipfas excitat. Et araneorum 4 J
exitium racilius eft : papilionum maio^jjJ
Tollitur vero , cum maturefcitmalua
rerlunio, cado fereno , accenfis lucerni*
ueos - In eam flammam fefe ingerunt
deefie tenfeatur apibus , vuas pallas fij^l
cofque tufas , ad fores earum pofuif'^ ^
niet . Item lanas tra&as madentes palfr' J
fruto , aut aqua mulfa. Gallinarum eci^3
carnes. Qjuibufdim etiam ^flatibus
prxftandi.cum ficcitas cotinua florum* A
tum abftulit.Alueorum, cummei exim^j
ni oportet exitus , meliflbphyllo aut g
tis:aut medios alba vire prarcingere,ne
fugiant.Vafa mellaria aut fauos fausti
cipiunt: hac decola , fieri faluberri^V
tum. Cera firexpreffis fauis , fed ante r

atio, ne defperatione curam abiiciant* ^
atim reduci, fallente operis incremcntm‘j
■iahyeme ftramento operiri, crebro

fimp lvilvilr* Pnananmi Iinr ifc lOP .1

£ =>, Liber XXI. 133

intend>™ icatis .quarto

Cr\._ > tli t, _ in HOUO fidtlll , aoiin fr>imv. rr .

&“• ^ &*» tc

^^«porracolaus. RurO.! ZVdcZ^

%

f r Cera , wliUi eadem olla

la u-r ti • * cALjpicurguc

‘"•lHfli • - "•“•‘‘«wcruiua,

^^^c"„iei>PUrl',a;ltIOne auce® Ponti-

^cn.7’1^ ’ autem Ponti-

>t'H equidem miror inter vene-

f "'' 'tah Clndc Crctica- pI“rimum enim <

, 'Pol; l*- De

I *aber 1 ,. . . “wiimcx

% las Corf J dc ^ua dlximus ,n nat^ra apum.
■'Oc am v- ’ quoniam ex buxo fir , habere

‘Oe vi„ < — "anere

). ‘bodn.,;111 medicaminis putatur. Punica fic
i- ndete ’ * ciifii J:~ /v.— :>«.« — ’

* «aaiV-d. HC

emijatur fub dio faepius cera fulua.

U|, Icruer • ‘“T “ ‘U1U4.

Ca r j a4ua raarina,ex alto petita, ad-
inna 'e ligulis llautiunt florem, id eft

La 'xie„ *1“*que , iransfunduntque in vas,
01UUnt U‘n irigida: habeat. Et rurliis marina
*'•*< Cii0, 5Pai‘atim : dein vas ipfum refrige-
:>t t®tsole \XC JCr fecctc* iuncea crate fub dio

:it ,‘Sql( , ;er tecere, runcea crate fub dio
■*atrCC:>hte,naqUc : hxc.enim candorem fa-
tana | V. liquefaciant, protegunt tenui
111Uni rer i ma vcro fibpolt infolationem

'H

I». u‘n rpr^il - ■ v.w iHiujrtixuucm

gtefcitc °tia- Punica medicis vtilifsima..

, ucen jj 4 meaiCls vtuiisima.
rU^adrhif' d,CO ^artarum cinere , fient
ctlrio . . ia rubet. Varir»(r»n#i >n miAme

J?1Vl ‘“^cirhip- “T cinere , licui

CtlcistraL-t lu^et- Variofque jn colores
lCur> a<* reddendas fimilicudines.

leros m ,T limuuuaines,

0fUrh . ^icaiium vfusjparietuma; etiam
Carterade meile apibtifq»
lS ^ere rar ni d*^a imiC.Et hortorum quidem

fcra*ael1-

Sj. JP*nte nafc entibus er aculeatis.

,'^Unu,. , . Caf.xv.

"'«rhec laP-xv-

. 1 “* fponte naicentes, quibus ple-

tVtii,. «entium ... ■

w^be gen- i-*"* 'Pontc naicentes, quinus pie-
*'PUls r 'lum vmntLir in Cibis , maximeque
1 tu8Um quidem fertilifsima , fcd vs
1 i ;

ij4 C. Plinij Naturalis

prope fola iis carere pofsic : tanta ed
ex herbis abundantia.In Italia pauci
uimus , fraga , tanum , rufcum, batin m3t J
batin hortenfianam , quam aliqui afj>3( 5
Gallicum vocant.Pr{ter has paflinac.ini PL
fem , lupum falifiarium , eaque verius o® '
menta, quam cibos. In Aegypto nobilifs^,r
colocafia, quam cyamon aliqui vocant.n
Nilo metunt, caule , cum coctus eft , a ifqt
in mandendo thyrfoautem qui inter
cat, fpcctabili , foliis latifsimis , etiam " /
leis comparentur , ad fimilitudinem eotuy:
perfonata in noliris amnibus vocamus ■ .(
qucNili fui dotibus gaudent, vtimpleX<*j|
cafi.x foliis in variam fpecicmvaforufffty
jgratifsimum habeant, teritur iam hxc inii
In Aegypro proxima autoritas cichorio c!',
diximus intubum erraticum. Nafcitur p° 1
gilias .rlotetparticulatim. Radix ei leni3 jj
ic etiam ad vincula vtuntur illa.Anrhali^SI
gius a flumine nafcitur, mefpili magnin1"*,
jrotunditate , fine nucleo , fine cortice, fo*'
peri. Mandunt igni paratum.Mandunt & ,j
cui pauca folia minim »qi verum radix
Aracidna quidem Scaracos, cu habeantr*>
tramofas ac multiplices.nec folium, neC •'Jj
vlla.aut quicquam aliud lupra terra hafe{|lj
liqua vulgarium in cibis apud eos hetb3^
Tnina,c6drylia,hypochceris,& caucalis’J,.f
fcum,fcandix, que ab aliis tragopogo" j
xur , foliis croco fimillimis :parrheniun’V
<chnum,corchorus & xquinodlionafcn"*'}
ce , acinos , qyam epipetron vocant , ‘luf.i?
quam floret. At e cotrario aphace fubiP“
cefccnte flore emittit alium , tota hy£II,{

h>^Uhet XXl- m

Um ni ^:cm ' ^ul[as Praterca ignobiles
L ’ 'Pfis celebrat cnicon Itali; igno-

ftrjjNfem ” °1C0 ’ T Cibo ’ gratam. Hoc
■£"u*- D,ft"Cntla Ptima , fyluc-

Iu .5 filau: Sylf Unum du* IpeciestVna mi- .
PanNfm, . aultbtaTCnr,S,d° : tratjne &co-
tc „ 5“'adtvl a1" vteban[llt ex ‘His.cjuace qui- .
ta«l ’nti« a„ vocant- Se™en eius candidum.
Ac ,C‘ & qui atUI?1' Ahera lufl:ti°l' • 'ci otiore
►„ 'a'arL Pene humi ferPat > minuto femine.
rpi/lda rUn Anneris h*ceft: quoniam difiin-
|d ,Sx A,., “genera. f rgo qu?dam herbarum
Mn ^fi’eci e’ 5u,xc*am finefpinis . Spinofarum
Lr nuUum . 'oram fpina elt afparagus.fcor-
3 *°lijt C?'m folium habet. Quidam fpi-

. ‘"iiati r rouum naoet. unuaam lpr-
t™ il°n, vr,"1' ’ vt carduus , eryngion, gly-
leatj „ . “‘Ca. lis enim omnibus foliis inell
i-11’ bal>etuf ac'tas ■ Aliqua & fecundum fpi-
Bi? ii folin n:'iUm,v_"ribulus> & ononis.Qu?-

,rt folin r . «■ unuLiis.vuy-

ai^tftttbch abcnt ®c in caule.vcplilcos.quod
rpi 'l‘atUiTl . IPPdlaucre.Hippophaes fpinis ge
iico 1 'tShak Ka Pr<*prietas , quod & frudtum
r»,, Ex omnibus his generibus vr-

tiill" '5nupiu °^c'tut; acetabulis in flore purpu-
F~3is- PlurIeni fundentibus , f.cpe altiov binis
di-iUdau, vAeiUs difterenti®. Sylueftris.quara
bri^Vtcanii cant’ mitior . Et in fylueltri qua:
h A*s foli ’3crior. caule quoq; mordaci, fim-
hi» CU*anca v vero etiam odorem fundit.
Ici ir, ^catijr. Semen omnibus copiofum,
h, lneni inf1’ "ne vllis fpinarum aculeis la .
] ftutitu' am elle noxiam:& taflu cantum le-
exiftCr 1 PUffulafque confeftim aduflo hmi-

0t4»citas' Notumeft & remedium olei. Sed
hon protinus cum ipfa herba gigni-
Ii 4

i $6 C. Plini) Naturalis Hi^'

tur , ncc nili folibus roborata. Incipiens ^
ipfa nafci vere , non ingrato . multis tD
Jigiofo in cibo c it ad pellendos
morbos . Sylueftrium quoque radix > ° ,
carnem teneriorem facit limul cocta •
noxia , morfu carens, lamium vocatur-v
pione dicemus inter medicas.

De carduo , & helxine , & tribulo

Cap. X VI.

'«Arduus & folio &caule fpinofas Ianll|
a habet . Item acorna, leucacantho*1’

ceos, cnicos, polyacanthos , onopys‘,s,<

, X “ j / ..

xine , fcolymos. Chamatleon , in foliis

• —

bet aculeos. Eft & illa differentia , qu^,
dam in iis multicaulia ramofaque funt> c
duus.Vno autem caule , nec ramofum ■ 1

Quardant cacumine tantum Ipinofa

eryngium . Quadam atftate florent

& helxine. Scolymus quoque floret ferb
Acorna colore tantum rufio diftinguitun
guiorefucco . Idem erat atraclylis qu otfj
fi cadidior e flet, & nifi languineum liiccu d
deret. Qua de caufa phonos vocatur a TJ
dam, odore etiam grauis , fero matnfe J
femine, nec ante autumnum: quanqu-iO’ 1
omnibus fpinolis dici poteft. Verum oin111 r
& femine & radice nalci poflunt.Scolyi,j(|1f
duorum generis ab iis diftat , quod r*»1 J
■vefcendo eft decocta . Mirum , quod flo' /
uallo tota eftatc aliud floret in eo gentis’ > j
concipit, aliud parturit . Aculei arefec i/
lio delinunt pungere . Helxine rara vif“ eJ
que in.omnibus terris eft.radice folipfa > £'f

media veluti malum extuberat, conte^

L‘ber XXl* 137

l'fPellllClln(iiS<'Venex fummus lacrymarncon-
jtnx S 1 ‘aporis , acanthicen maftichen

F*?fc«Uc rt Ca ‘OS ‘)U0<'5UC in silicia tan-
ik faSitti"? Pr°l’r'_Jtau.s & ipfa , cuius in

' “TO, cuius m

fi c!knoio.Ca^ les • a radl“ 1 , lato folio
O ‘,es vocam caftos; lallidiu.it

>e^-0S qUOtlUC-VniUd caulcra te-
Citis.fcd vocant ptetnica , eiufdem

t|s’fcd i i ■ P“tni«. eiufdei
'8‘ais . o», tuftatlt imPauentem. Semen <
^tir.» paODOn vocant : mm A n_

fCoV s» QuaiY, 1 ^cmen ei

L p^ce , pappon vocant : <ju0 detraflo

E s^^fcal; ntas lmlills cerebro palma- eft:
*0i?,fc«Ut 1m-Ttibu'cs non nili in palurtri.
g ac*a aini,1 'rarcs abbi, iuxta Nilum ikscry,
- * excipitur in cibis , inclinatus

„Va{luni r t.-'"-‘prtur in ciois , inclinatus
"in ,° ad effigiem vlmi, pediculo

**V

t”®'A.tin ;r ““ '•‘>‘5‘cjii vii.11 ,

* foliareIi,‘3uo orire genera duo

’rtt

lf„, 'ttiauir' altcr' aculeata . mc K lerius
1 °tUtldiUs ^Ue iepta oblidet villarum. Semen
. • n‘grum in Illimia A Irprl himni

vni ci-
Hic & ferius

W““aius r oDiiaec villarum. Semen

1 1'SPinor„l®rum.‘nffi‘<lua • Alteri harena-

a ? 'Amis u™et'amnum aliud genus ono-
■e . us enim r..n.. r ..

it» c ‘ainis " V~ ‘a™ genus un

pti» 'm'li m. fVlnas habet appolito folio
L„:Situ,. ? caule foliatum in modum co-
luAUePrIcj a Jugibus , aratro inimica, vi-

^tn^rramr^un Ca“rUm Ca“lcS alitl,’a-

Pli

^C^Jcrpunt.vt eius quam corc

*nL 'ZCtaW >anchufa in.fic

ijo cerlr "'“T0 ltanc • anchufa infici
l-C^V ^ ph?„l‘adVCe aP:a’& c mitioribus an-
plf*? ^ Aliato J5?ahes ’ S: ancmone » &apha-
5 DpijQtUtn «r crepis, &, apate.Differcn-
ij , ■ 'cUlia nicqua; in arboribus , breuita-

e .^rplitudj 0tlSbudine , anguftiis ipfius fo-

corono-
ien-

.]yiP1«u,);’ ‘"“Brrnflme > angultiis iplius fio-
ibu?,litUtniQnf’.angulis > inciiuris, odore.Ho-
-* vt 0cj ,c ‘inffiufdam per partes floren-

JH:

• Vt

itbi" vt oc: ,c quibufdam per partes floren-
010 • ueliotropio, aphaes, ono-

138 C.Plinij Naturalis Hift'

Dijfcrentiaherbarum per folia, & tfU* h1^
to anno floreant , & dc hafhtla regat®
piftana.& gladiolo.

Cap. XVII. ■ j

M Vitis inter hac tyterna folia, ficutf,
dam arborum: in primlfque hclif"1]
adianto. Aliud rurfus fpicatarum genus /
e fi cynops, alopecuros , ftelephutos, (qui,:l’
da orcyga vocant, alij plantaginem, de 1,1'
radicemus interinedicas ) thryallis.EX
pccuros fpicam habet moll em &;Ianugin ,
fam.non diflimilem vulpium caudis, v,i
& nomen. Proxima eft ei & frclephut^
quod illa particulatim floret. CichorioP ,
lia , circa terram folia habent , germiiPw
ab radice poli Vergilias . Perdicium 8£*‘ ,
tes , quam Aegyprij ,edunt:nomcn de1*1'
id maxime eruens . Craflas , plurima^
bet radices . Item ornithogale caule iIf[f
candido, femtpedali radice, bulbofa > j
tribus aut quatuor agnatis. Coquitur i**’
Mirum , loton herbam & tcgilopa ,
poli annum d femine fuo nafei. Mira A’ fui
midis natura, quod a fummo florere incif
ca-tetx omnes , qux particulatim flote1^
ima fui parte incipiant . Notabile & i"
qua: adhxrcfcit , quoniam in ipfa flos o* (l
non cuidens, fed intus occultus , & intr® J
minat , velut animalia qus in fe pariu1*1.'^
circa Opuntem Opuntia cft herba, eci31*1,/.
ni dulcis. Mirumq;,e folio eius radicet11
fic eam nafei. Iafione vnum foliu habe1’ y-
implicatum, vt plura videatur. CodryllJ.
eft, & acri inradice fucco. Amara Sc zfy
picris nominatur, Sc ipfa toto an»°y

Liber x X I. 139

hit» 'Se Cl:Bc,° >m?ofuit.Notabilis & fcil-
iet? quoti cum omnes hcrbx fo-

emitranC’ raox in caulem rocua-
Kt ■j',k r C3Ulis rrior intell'g‘Wr, quam fo-
i®niVnfciU, roco quidem flos impellitur cau-
caulis exit, deinde flos ex eo
•j rCra /atmque ter floret (vt diximus ) tria
‘“uum ollrendens. Bulborum gene-

hruly^ir*- ™ranc & cypiti.hoceltj '

r^’tr>> e;^1”- Culeis ea ell , & qua; decodia

*ltr?'firn,ui;yatlorem

UH ‘•llrns-i

fcn tlvc> fuba£*a' Non diffimilis eft &c
8t tis f0p*tUr ’ Sufl“ afpera.Cstcrse ciul

fc>'iumVifferunt' AfP*lodeltls cbIongllna

faciat , ponderofio -
t qute
fdem

tur‘0 ^t.feilk latum & tractabile,
h '^fem- *e nomini. Afpbodelus mandi-

t«rr"0,to Hnetofto ’ & b“fl>°: fc<f lloc in c*'

E^cilu, fj .’•* fale & oleo addito iprxcerea
voluptate, vt videtur
^di"**?1 ^ aiue Porra' villarum fa-
ti) °dtlj ebc contra veneficiorum noxiam.
rt!.' 'tjpj nientionem &; Homerus fecit. Radix
jlj^Ot ‘Ecdicis fimilis eft: neque alia nu-
«at?h'aftuSsIx;b™u' ^eruatis fepe bulbis

, rutati, iccTuaiis iape ouims.
Cliiv ’Caul„S “■ :ere Gr2c<> princepfq; Pytha-

',ur't°tlltti p1. ,C1US cubitalem , & iitpe dutim
il,i ,l|ete . I j, porri fylueftris , antbericon
Jut>^oa,ad:fem vero>‘d eft bulbos, afpho-
iiii ^allhi 1 ’“ud albucum vocant,& afphode-

dUo am regiam. Ea eft & caulis acinofi.
ej^us, au”6,'’''1 faciunt. Albuco eft fcapus cu-
E«*i[rplu,> purus, Ixuis. De quo Mago prat-
meu fis Martij , & initio Aprilis, cum
Utn femine eius intumcfcente,de-
“ : undendofque fcapos, & quarto die

in

140 C.Plinij Naturalis H$'.

in Solem proferendos : ira liceatis
faciendos. Item pillanam dicit a Gr^* J
ri , quam inter vluas fagiitam appella^ j
nb Idibus Maij vfque ad finem j

decorticari, atque leni So!e ficcari iub^
gladiolum alterum , quem cypirofl
&c ipfiim paluftrem , Iuljo mcnfe toto JA
bet ad radicem, tertioque die in Sole
nec candidus fiat. Quotidie autem ai^w
occidentem in retium referri, quoniam P*
bus defetlis nodlurm rores noceant. ^
Ve umeo genera fex, & de cypero, & de
camentis eorum , <& de 'cypiro , &
i tineo. Cap. XVlIl‘j

Similia pnecipit &de iunco, quem A
appellant, ad texendas tegetes , Sc i A
nio menJfe eximi ad Iulium medium priA
Cxtera de fi ccando , eadem qua: de vlu*
co diximus. Alterum genus iuncoru*11
quod marinum , & a Graxis oxyfchtfA
cari inuenio.Tria genera eius: acuti
quem marem , & oxyn Graci vocant A
fxem i ni ni, ferentis femen nigrum, quc&.l
cranin vocant. Crallior hic & fruticoAl
glfque etiamnum tertiussqui vocatur
nos. £x his melancranis-fine aliis gen^f}
Icitur. Oxys autem &holofchaTiOs eo^* 1
fpite. Vtiliifimus ad vitilia holoichcen^’,.-
mollis & carnofus eft. Fett frutium ott° A'
hxrcntium modo.Nafcitur autem is, qlA
rem appcllamus,ex femetipfojcacuixii11^.^'
ram defixo : melancranis autem liio
Alioquin omnium radices omnibus afl.V
termoriuntur. Vfus ad naflas marinas i A
elegantiam, lucernarum lumina , pr£c*P^

tUdiUcif°PvP d,ne !ux,a maritImas Alpes
wH.in 4 e impleant pcnevnciarum lati-
vni, ' N ,"'gypm. 'rcr° cribrorum longitudi

Y'ic Setm '?s vl'borem. Quidam etiamnum
icM Kf.,, /aciunt , iunci tnanguli , cyperon
Cv^W1 ver" non decernunt a cypiro vi-
fa i Useft , ls-Nos riiiimguemus vtrurrque.
iudatin-iolus’vrdixnrms, radice bulbo-

Liber XXI.

i4r

NeTSn...

rJ^bs narJbcenice. Cretico candor odorquevi-
’> , n,u’,Naxio aerior , Phoenicio exfguum
j cbtitj i*lJs Aegyptio, Nam & ibi nafcitur.
uCc,bin. r,t*as corporum. Iam enim remedia

ri pft Utlnr, ... tf. a i . '

"mus in infulis Creta, dein Naxo , &

W?«IOn,am & florum odorumque gene-
attjnUs vfus in medicina. Quod ad cy-
j^ab5t Apollodorum quidem lequar, qui

;(>,ltnUrn e,rndum: quanquam profcirus effica.

Iqv'°is nr^j* aduerfus calculofos , eo fouer. *adue
kJ^aiqu,? !' abortus facere non dubitat, cacttl

ii./’tc'Pien^dit>ba,:baios hiffitum huius her-
edi don, LS orc > itenes conlumere : & non
^ flrrnj0' - * nj.i’ ab hoc fufiitu. Vegetiores

illi, v7:3Ue hc etiam fieri. Intertriginum

JJ?» >tionlrl'1u’-?er^t‘^‘on‘bl"flluc cum °leo
'tfrdiv: uble mederi. Cvperos iuncus eft,

N.iio .

'ae CacuminT •■aDSuK>fus>iuxta terram candi-
di r'Sei|ilior n'^Cr’ Pmgfifque. Folia ima por-
nbl rnen.Baj-’ in cacumine minuta , inter qua:
ha “bga ef> C':1X “™ nigr.T fimilis.quam ciim
Ci,~ j ' "s. I -A yrenaa vocant.maeni in medici-
pr: ^aKh0ci S c^Per.° prima Hammoniaco , fe-
«t ‘ c)Uod JV°‘ tc7tia Tbraciar.nouiffima Aegy-
Mj P>ros oniuridit intelledfum , quoniam
'^e fpinJ na(c>tur. Sed cvperos duriflima,
‘ ns’ ^steris odor & ipfls nardum

Mi C. Phnij Naturalis Hin

imitans. Eli & per fe Indica herba ,
vocatur.zingiberis effigie : commana^-j
ci vim reddit. Cypero vis in medicini Pj~
Illinitur ptcrygtis,hulceribufque geni1,11
qua: in humore funt omnibus , licut o('d
ribus. Radix aduerfus fcrpentium iiSW"3
pionum prxfertim , remedio eft. vu^-
pota. Largiori tanta vis.vt expellat eas’.,:J
cict,& calculos, ob id vtiliffima hyrWPfj
aitur Schulceribus , qua: ferpunt, fed
puequx in ftomacho fune, cx vino
illita. Iunci radix in tribus heminis afil
<2a ad tertias, tufsi medetur. Semen toi- , ■
aqua potum, fiftit aluum & fceminaru'”'
capitifque dolores facit. At qui voca1?! '
felio: nos , cius qua: proxima funt radici
manducantur aduerfus araneorum niuf' j
nio etiamnum vnum iunci genus , qu
cen vocant. Huius femine loninum ^ \ 1
modum feruandum,ne fopor fiat. Ob 1
rati iunci medicina: dicentur.quonia*11^'
ria Cale ( vt fuo loco retulimus) naft>t;|
datifsimus ex Nabataea, cognomine
proximus Babylonius , pcfsimus ex A.!ft
line odore. Eft autem rotundus , vin^/J]
dacitatisad linguam., Syncerus in coi'|(a|,
odorem rof^ emittit, rubentibus fragll1^i
cutic infiationesjob id llomacho vcili-Vjy
cc languinem reficientibus. Singultus (e J
ctus niouet,VLinam ciet,vefica: medet^'2
liebres vfus decoquitur. Opillhotoni^5 (>*
fina arida imponitur.Excalfadoria
ros adfiringie, refrigerat, vfus eius di^y
folia &c flores. Capita foliorum par^j/^
did*,vngues vocantur. In flore aliud }

►ll«dr

iit

m capite ’ aIiud cortex • aliud ca-

)tni' 7t f Ul?catur, auc tribus raedis erprimi-
6,?^' «« vnSucs "°n detrahuntur : ibi
L S ■ rc]i Phimum. Aut cum detractis vn-
fj‘n sole3a Pars aut ole,° aut vino tnacera-

.inch,lSrVitrCi:;'QHnam & falem admi-
deft^Un, u m nonnuIIi ’ aut afpalathuro,
[J vUlUcn‘ °tJoratura : quia talis maxime pro-
l(1Net J* dpfcn teritis. Exprimuntur eadem

dn" ‘u a tc„ vuguibus,n ita per linteum fpif-
. , tc Ii Urn vas.lenique igni iuccus coquitur,
t°d<,t.v,irafl‘'lldo mellis' Ad hl>c eligi oror-
«v^rnaquteque folia. F

delilio,& denarcijjoi&r cx
lc^i& de baccbarey&coTvbrc-

Vto , eSr afaro.

r *’x-

- &Uera • moc*0 foret e rofa,diximus inter
,JKin Vlni-Vfus fucci ad aures,oris hulce-

bec XXL

*45

‘,vlus

iC ,*va • gargarizatus, ftomachum,
tr Ve^ cun? V*^a * caP*c*s dolores. In febre per
iP^Uir jn ac^ro,ad lomnos , naufeas. Folia

^CrSUnti2rCr '•b!ep^arum' £c ^ccis ^em^a
pP^noras quoque arida lenium.
Ct* _alba- a.c*t,Ink*bcc fluxiones mulierum,
i itiones o J * ln P°fca potus : &: fanguinis ex-
V^i cyaViv°ma,c^ 4uoque doIores,quantuin
,SCl V3 Us*Semen his optimum cro-
t^^Ur.^r: Janiculo vetuftius : & in vmbra
oriUti inutile. Dentium dolori illini-
SroCle!-Sto^cho imponitur.Item igni
Vn api eteti. Naribus fubdudlum caput pur-

Kt'.EUe;,*'ar!10ta Jentrem & fanguinem liihint,

'«ii

Pita {

‘P ticulo* eP'Phoris falubres funt. H ulcera
0tuni tofa lordcfcunt , pisterquam

i4 4 C.Plinij Naturalis

initiis epiphora-, ita vt arida cum pane
tur. Folia quidem vitiis ftomachi ,

& vitiis ventris , &c inteftinorum , & FrJi
vtiliilima vel illita. Cibo quoque lap^y
condiuntur. Cauendus in his litus celr(V
dens. Et aridis & expreiiis aliquis vih ■ -
fmara inde fiunt ad fudores coercend°\
balineis inarelcSt corpori , dein frigit*11,;;

tur. Syliieftris cum adipe vrfino alopcfjfi
fice emendat. Lilij radices multis mo»1!^
fuum nobilitauere, contra ferpetitiuU1 »

vino pota: , &c contra fungorum venen-1'...

clauos pedum in vino decoquuntur,
non foluuntur. Cum adipe aut oleo deC^j
los quoque adultis reddunt. E mulfo p t>*J
lem fanguinem cum aluo trahunt :liefj
menftmu rUptjs vulfis profunt,& * menfibus fffi"’1 i
In vino vero dccocix , impoltt.xque
neruispnecifis medentur. Lichenas &
furfures in facie emendant. Erugant
Folia in aceto cotSa, vulneribus itnp^J
epiphoris ceftium.in meile cum hyofcfj
farina tritici. 5cmen illinitur igni CnCt°‘j.
folia_ hulcerum vetuftati. Succus , qui ‘hi
prefius efl, ab aliis mei vocatur, ab ald‘ J
ad emolliendas vuluas fudorefque faC*(y
fuppurarionescoquendas.Narc.lTiduoF'(|
vfu medici rccipiunt.Vnum purpureo
rerum herbaceum. Hunc ftomaclio i**111 q
ideo vomitorium aluofque fo luent*'111 yj

inimicum. caput grauantem , & a naff?(jc
fum diflum , non a fabulofo puero, vfl
radix mulfei faporis cft. Ambuilispt0 j

exiguo meile. Sic & vulneribus & lus^r
Ycro cum meile 8c auens farina. S*c **

liber XXI.

£>S

,n.Solcnta oleoque,, ...
hh % f, . lap<a«- percuffis. Purgat vulnera

a. 1 °CH. Nnrras vitili.»;^,». .

r4f

,con-

fn„'«ls f,' JP.U Porculus. Purglt vulnera
'F* Vltdi8ines emaculat.
«« % "r *i?rC1. S‘ jUm oleumad emollien-
l lUX,alr;-'nnt- Auribus
W : f^ capun dolores facit, viola:
fatlU M, Purpurca! «frigerant.
K I«)po^mat,ones lU,nuntt|rftomachoar.
k^Ptil>SUniul: & elPicl [a fronte. Oculo-

V .‘•‘tinT, \ uu “ V rronte. Oculo-

Nis ^co ", eP'Phons> & fedc Procidente vul.
ki Cs can;r!a .luFPurauones.Crapulam &gra-
L U|>t. A0P~'1S lmpofit>s coronis olfaSuue dif-
La!efie*ft,nas ex aqua potat. Id quod purpu-
1'1t !'I'aquS ,comitial'bus medetur , maxime

[pilj^Ur r P°Mrn'Semen viola: (corpionibus

flos albx fuppurata aPerit ;
’ .cYla,vrt atna autem & lutea extenuant

Ii cient. Minor vis ett recenti-
Ud' locvati.r . P0^ annum vtendum. tutea

ten,ICcs eii,- 0 'naqu.e tribus . menfes trahit,
s 11 hnj 5 cum jirjar/i e. j__. i.

‘imus , mentes trahit.
Ke^Btam® a“,t0 Ulitx adant lienem:
’iiii,,'Cllnimvv i OL'u‘°rum autem inflinlma-
^S&&CrOCO' Folia cum meile
f*"» iHirnidis n,nrai:CUm cet'lto rim:ls fcdis> 'V**1'*
E* iSfr*. * Bacchar ?X 3CT Verb colleaio- Ut” ™
> S perpenfbm ‘n med,cin* vfu a%ni fii cod.c
botjt e,S,CaPitis do! vocar‘t-AuxiIiatur contra ahdq, v
k n-t»;.' '^ponitur . °reS cm°reftlUe : item epi- horum
inciblr .,mil,is tumentibus a partu tcrimnL
W Ul11 gigni 'PRTl,bus&igi’ibnsfacrivOdor ne: -

,'m* a 8>gnir r,j- U , ignibus facris.Odor ne : Ba
Bine fl^tiis r 'cemdecoitam bibere fpa- char&
LS*'Vet onuuiiit r. . • r r.i /, . .

k.%.

Stt

s com i? uecoctam bibere lpa-
.v«p„, -tere’ ra Y -111115. lufpirto fis, falucafeeft. medum,
Stp adtcrtia,^se'Ui'resquatu6rue deco- vfu efi

U fUrg»l. Lat CS' HxC P°a° mulieres ex -Aliam
- Laterum punfiionesmlHrJtr,.. ..nl. ,

Hgai » * hxc pocio mulieres ex

■ • rrum punitiones tollit, & ve- notfra,;

T°m. iij. K k

146 CPlinij NarufaBs Hift'

fica calculos. Conditur cum diapafmatc-^
bos odoris gratia inferiw^Combretum^JJ
mile ei diximus , tritum cum axungia,''0,;
mire fanat. A-farum iocinerum vitiis # ,
eflc traditur, vncia fumptum in hemifl3 J
mifti.Aluum purgat ellebori modo. Hy^r£,‘;
prode ft &priccord iis vuluifque ac morbo 5 v
In muftum fi addatur , facit vinum vri^ ^
dis. Effoditur cum folia emittit. Siccatur
bra. Situm celerrime fentir.

Denardo G*Uico,& de croco medicina, & cf ^
rnagmatejirfaiittnca^ polio, & iri,& !‘
chrjjo , & cbryfocome meliloto.

Cap. X X.

ET quoniam quidam, vt diximus.nard^
(ficum nominauere radicem bacchar*5’
texemus & Gallici nardi remedia in hU*1,
cum dilata in peregrinis arboribus. Erjrj
uerfus fcrpentes duabus drachmis in vi^

currit. Inflammationibus coli , vel ex a

xafa

ex vino. Item iociucris & renum , fun11..

1'

felle. Et hydropicis per le , vel cum ?
thio. Sidit purgationum mulierum i|Tly
Eius vero quod phu eodem loco appella11^
xadix datur potuitrita.vel dccodla ad fi
riones.vel pedoris dolores.vel laterum,
quoque cier. Bibitur cum vino. Crocum y
non foluirur, nulloque dulci: facillime }J
Tino, aut aqua , vtiliflimum in medicina'

natur cornea pyxide. Difcurit inflammy
omnes quidem , Jed oculorum maxime c ^
illitum. Vuluarum quoque (Irangulatus .
chi c.xhulcerationes, pedoris & renum.y

merum , pulmonum , veficarumque.peca ^

Sn-W Libsr XXL J47

aAfllJ,10"1 earum vehementer viile. Item
tpf’ Ctocn.l'!lC’s'"r°|'‘t ^Pcuritus.Vrinam eiet.
c„ '■ £bri" P?us biberint, crapulam non fen-
m^Cenp ?ri co rc^^unr* Corona: quoque ex
c‘ V,o,, brictatem- Somnum facit.Caput le-
Jil|itih» Vencrem ftimulf ' fljs eius igni fa-
Ih'dicartl“ ,CUm creta C,molia- ipfum plurimis
>tled: n‘b«mifcetut.Collyriovm etiam no
v>t,U0t^ eo quoque expreiTo vnguento cro-
. ‘uiates Ctocomagma appellant. Habet fuas
”aeis evr ,?tra fuftufiones oculorum. Vrinas
, >,qi,n4 acit , quam crocum ipfum. Opti-
7,s fUfta “ Suftatum faliuam dentefquc inficir.
JtcUinii "le)i°r, quJmcandida:infan[ibus eam
i ft^entb* PabjtarcciWcnt*ent‘bu,! pracipuc
["Ollari !PUs 1 tineariimue vitio laborantibus
fu ^‘ffcru a'tct' effeclus eius no multum a mel-
r!fpUtatin r' !,l,*cera purgat, capitis praecipui,
'1"iscuiv,llCS vetetes.Aluum foluit duabus dra-
?°ta- fj, melle.Tufsim, tormina , inflationes

SSn~- — - -

a.

i -“'nr ex aceto. Contra ferpentium & ara-

1Cs> diiaru '■ , > cx pofca valctContra fcorpio-
,tla ibmj,., "raci'marum pondere in pane vel
d ?’tUt;SCrr'^ontracanummorfus,ex oleo im-
rer 'ibus cTontra pcrfticIiones.Sic & neruorum
ill j ,, -,Urnbis vero & coxendicibus cum
e n. llr-Vis ei concalfactoria. Naribus

th^bolorj crnVtan’enta mouet , caputque pur-
<lir; ibinpCaf '’'s Cl|m cotoneis malis aut ltru-
(tfrU’'c VnHr' CraPu'as quoque & orthopnoeas
tOh5 fratt.i m't,0^.es Ciet, duobus obolis fumpta.

Vel

V . '-lcl'tlUODUS ULJUilh

'rahir.impofita cum meile. Ad pa-
tie' T'iV(rr r:na etus vtuntur.cum vino.ad cla-
'S cUir.m ICj ':rtidu,Sque nonfoluitur.Halitus
anducata abolet, alaramtjue vitia.

K k

•148 C. Plinij Naturalis Hift.

Succo duritias omnes emollit. Somnum

- ~ «**•*•*« vihujui. OUJIJJJUJU *•'

liat.fed genituram confumit.Scdis rimas &

' ' o~***-“ — «luumotuis unia» ^ /j,

dylomata , omniaque m corpore cxcre#^
fanat.Suntqui fylueflrem xyrin vocenc.S;ruf''

Ivvriral T.,. . _

, — — a yuii vocent. ,

hatc vel panos vel inguina difcutir. Prxcip1 ,

‘ feruetur vtfinillra manu leda ad hos vfus * eruatur. £l

ligentcfquc dicant cuius hominis vtique^11,
eximant, scelus herbarioru aperiturin na c uf.
tione. Partem cius feruant, & quarundain^j
rum herbarum , ficut plantaginis : & fi pa<'
mercedis rtilille fe arbitrantur , rurfuf.me "t
quaerunt. partemeam quam feruauerc,codeH’ ,

co infodiunt teredo, vtvitiajjttEfanaucrin‘5

ciant rebellare. Saliuncx radix in vinodee^
fi fti.t vomitiones, corroborat ftomachum. F‘ ,
Mufieus & Hefiodus perungi iubentdienan‘,'<
gLaCiajfilorixoiie auidne noli lina r.--. /1 />/llCQ

gratia, glorixque auidos polium traflare.c^
Polium c otia Perpetes fubflernitur vel vot&K
, . *

Medici in vino decoquunt recens, vel ari#*',
illinuntq.ue, vel fplenctjcis propinant ex zcC\'t
moibo regio in vino : & hydropicis incipielli

nn? in vitin HurrtA. u..i_ -t 1 C.r I'

- --c -.**,***„. c*. M.yuiupiCIS inCJp»4'
bus in Vino decottum. Vulneribus quoque#
iinunr. Secundas mulierum, partii/que emof^

, ™ *“«iiciuiii,pairuique emo»r<

repcllittltem dolores corporis. Veficas inafli!:.

eDiohoric -vt . . „ii‘

x is. veneas inan*-

epiphoris illuncur.Nec magis alia herba co^'
mt medicamento , quod alexipharmacou t
eant Stomacho tamen inutilecire, capotq^fl
impleri, & abortum fieri poto aliqui negan^
religionem addunt, vbi in, lentum fit , pto<
adalligandum contra oculorum fu Mone#*

llpnnnmniipnnr„r..„ . ... . ..

, ,p ut inorum iurtuiion^»,

uendumque ne terram. attingat. Hi & foJi^ e' ,

fnimiA lifnili'-, r.. J •

r 1 .. ■ wuauMvgai, ,

thymo fin.ilia tradunt, nifi quod molliora
lanatiore canitie.Cum ruta fylueftri , ^ $

“‘'••^uiuiLd lyjueun , c*. *• c

ratur cx aqua cxlefii.afpidas mitigare di ciotf

11(1 n 1 P plte ._..t .. .. . . 1 n "

„ r > nijiigare an-1

non fecus atque cytinus adfiringit & co

viil',e

XXI. 149

PlNttn? ■ ^ ^erPcre-H olochry fos me-
»s ii.; Surux in vino pota, & oculorum eph
C> , lich!f Um tece7el'° vi«< cremata & do-
t; ,cit,&- |.n?s emenda:. Chryfocomes radix
„ i «an n t!n8‘C- D"WC f 0tui ad iocinerum vi
l.vifs^Cc1PJ‘"’0m"n:Vnll'X dolor^ ^ aqua
li dt0Pico^ a'Clet ntcnftrua : & fi crudl dctJur>
m ailuara' MelitropliyUo fiuc mc.
“■Io ei£. n&ancur alueana.non fugicntapes
Saudcm floi’c. Copia iitius
art,Ura efi ClIIln7 concinentur. Idem prafentif-
tatie0tu c“ntr* iQus earum, vefparumijue, &
ani (tla ^ncmfcorpioruim. Item cotra vulua-

v1,.'v>'no8etiorles-additonitro-Contratormi-
ViiscUmffia e*us ftrumis illinuntui»& fedis
decofta.Succus feminas purgat,

r

'“Hir

m «cLocra.buccusiccminas purgat
°SniorboCS^fcutic’& ^u^cera fenar. Articula
s *cdat,camfque morfus.Prodefl: dy-

1 fit»! Jnrie Jir

cricis v leuat,camfque morAis.Prodeii dy-
1 Us & caci‘acis > & orthopnoi-
tn Jni Uiccr celibus choracis. Caligines ocu-

ai, eUl0r CUm mc^e inungi eximium habe-
t r,CUlh lin°rCiUl?cIue oculis medetur cum lafle,
p-d^nit ; a,1 emine. Maxillarum quoque dolo-
p. 0 qu,-cA. caPu's cum rofaceo : item aurium e
daI't,S'°mar|1|" jm?nibus iucumefeunt, vel erum-
ji. ^itaque tj- olores in vino decofta.vcl cru-
c J* iedj ' . cfFeeius < & ad vuluas.Telies ve-

ill-^lUa dp °^duam'qu.Tqi ibi fini vitia recens
/‘«itu, ad0l"'a ’,vdex paiio. A dieflo rofaceo
ci.peci]|. carc>nomata. Deferuefcit in vino
^ contra meliceridas efficax,
k- , ti°fa hemcrtc«Ut, & de bele-

*$££**-■

Cap. XXI.

. °liUm ( • i-**/'*

'iutn iftus ^Crtdi pcaualere centra ferpeii
s 8c icorpionuin,c.v vi no aut poica,
K k *

ifo C.Plinij Naturalis Hitf'

feminis granisviginti potis:vel foliis, & ^

ba decocta : ferpcnreftjue nunquam in irl/
afpici.Prxterca celebratis autonbuSjCon^l
nia venena pro antidoto fufhcerc x x v* v *
eius, quod minyathcsex eo appellauimii-j*. ,|(
Mulca alia prxtered in remediis cius w.f
Sed me contra fententias eorum gtauiflhflj
aucoritasmouet. Sophocles enim Poeta v®. t

c

tum id dicit.Simus quoque medicus deco^1 r

contriti fuccum infufum corpori, eafden*^

nes facere, quas li percutns a lerpente imp*yj
Ergo non aliter vtendum eo, quam contf* *
na,ccnftJ.ecim.Forrafljsenim &his venen*5 j,
fc contraria Iit natura, lic ut multis aliis.l[eJjj
maduerro , femen eius, cuius minima iifl. J
vtileelle ad cuftodiendam mulierum cu11^
tiam, in facie illitum. Thymum colligi °'L
infiore,&: in vmbra liccari. Duo aurem
nera eiustcandidum radice lignofa , in<-() *|
nafcens,quod &t praefertur: alterum nigri11? j^,
rifque nigri. Veraque oculorum clari c*? j
tum conferre exiflimantur,8c in cibo ,

dicamentis . Item diutinas tufli ecligmate ^ ■

4

cxcreationes facere cum aceto &c fale. S3,a

'i

nem concrefcere non pati e meile : Long3*

nuaretirem llomachi &: ventris vicia. ^Jk

his tamen vtendum c(l, quoniam excalfit

3uamuis fidunt aluum : qux fi exhuleet*!^;
cnatij pondus in fextarium acctj & tn** ,1

• ite* i

di oportet.Item fi lateralis dolor lir,aunfll

pulas, aut in thorace . Prxcordiis m edc^. J

ij cv

aceto cum meile : nux potio datur & i» 3;t/

tione mentis ac melancholicis. Datur

tialibus , quos correptos olfactus excitat l^jii :

s&d Liber x x I.

&oS,ree0S.0pOorteie in molli thymo.
i^r“Smenr,1°pn01C'; ^ anlielationi.mulie-
vit'tttoParri °jS sardatis. Vel fi emortui fine
‘<Sv»..f4UUs,decoduni inaqua ad rr-rrias. Fr

II*

_ - aqua ad cercias. Ec

ev:" fi Venr ncra inflationes , cum meile & ace-
th'Si'.E vi„ tUr8eat' ‘tlieiue. aut vcpcx dolor
cil 1 10 tumores & impetus tollir imrmfi.

1 un

• mipetus tollit impofi-

'CibUs i^Uni aceco callum & verrueas.Coxen-

?°oitur ,& articularibus morbis , &

lojjj.^aclana: iniperfum ex oleo. Dant

k

IhH'. Poiidt01 an‘cularibus morbis triura obolo
i uio.tj.- re in eribus ♦ aceti & mellis. Et in ta-
, Vltiii; »mcum fi>U u

s. m cum faie. Hemerocalles palliJun

tmjjj °llc lolium habet * radice odorata
'P' u‘nMl°rCHUICUmraelle '“polita ventri,
tutu ris o ' i lan8uinem etiam inutilem.Folia
Ha'1 ^«lorik?, M,r“m ■ mammarumque poftpar-
cl„' vtd;Jt s ‘Hinuntur. '■ Helenium ab Hele-
tnu]j.'lS ‘ na.tUm > fauere creditur form?::
'lUjnu' iucot^ ‘1‘ Pac*e teliquoque corpore

'Ucor Jue tenquoque corpore

-ai K r^^111' Pr;cccrea putant vfu eius
UUu^i-m.ns. veneremque conciliari.
eumn„ lllantatiseHe£lum eidem potarin

♦fi*"

pota: in

quem habuerit nepenthes illud
omnis

iqt ‘*lUm aK LT ucpcuuu

«jtl .CatUt.pn *fl«nrero , quod triftitia

4uJ0PUoic;<;fUj!m{Ucci pi'*cdulcis . Prodeft 6c
(i> ^Car» eius in Anim i^itinJe no m Ufl-

^*>Url,n’ iaU5

Car»did-> • IX CIUS in aquaieiunis pota.Eft
r:.. Inui? ? dulcis. Bibitur & contra

vhio.Mures quoque contrita
ili, ,^»carJ 'Abr°Co;

Hd

*Campeq onUl11 uuorum traditur ge-
«u», .^atenj • re acm°ntanura:hoc fceminam,
‘ V vtr lllCc*ligi volumus. Amaritudo ab-
^ii<^.VlllUCASoiculum laudatiflimum , dein
^ciendumC ^ ?Cfoliis,l'e^ niaior femini ad
u i ideo ueruis vtile, tulfi , ortho-
Kk 4

* Cyathis
aceti, &c*
4 radicem
odoratam
atque bal-
bojam.

4 Reftius
vetu. codt\
Helenii* ab
Helena, vt
diximus, Ia
crymii na-
tu. Qua U
Hio etiam
alio Plinij
loco fulci-
tur ex li-
bri huius
cap.io.vbi
fic habet :
Helenium
e lacrymis
Helena di *

ifi C. Plini j Naturalis Hifl:.

pnoicis.conuulfis ruptis lumbis, vrinsang1^1-

tit:& ideo Datur bibendum manualibus falciculis dec"jj,
in Helenii ad tertias partes. Er his quaternis cyathis
infula tau tur.Datur& feme rufum inaqua drachm--"^
datijiimii. dere.Prodeft & vulutr.Concoquirpanos eti"*
rina hordeacea. Se oculorum inflammatio1*1^

illinitur. cotonco malo concofto . Serpcn[C'.

gat.Contra iilus earum bibitur cum vinod^j
rurque. Eibcaciflimum contra ca , quorum ''V,
no tremores 6c frigus accidunt , vt fcorptfS'
& phalangiorum : & contra venena alia
prodcft.Sc quoquo modo algentibus, &adc5ltf
henda ea qua: inhtrrent corporibus. Pellit
teraneorum mala. Ramo cius, Ii fubiiciatutf.
uino, Venerem (limulari aiunt : efficaci®’’*'!

efle herbam cotra omnia veneficia, quib”il
tus inhibeatur.

lix leucanthemo & fampfueho medicini
Cap. XXII.

LEucanthemum fufpiriofis medetur , d"**,
partibus aceti permiffiim . Sampfuchut*1^]
amaracum, in Cypro laudatiflimum & odp(^
limum, fcorpionibus aducrfatur.cx aceto
illitum.Menllruis quoque multum confer’ '"i
dirum. Minor ell eidem poro vis. Cohibet
lorum epiphoras cum polenta . Succus de£| jy
tormina difeurir. Et vrinis & hydropicis’^
'Mouet & aridum fternutameta. Fit ex eo
quodfampfuchinum vocatur aut amaraci" J

ad excalfaciendos emolliendofque nerU°sii

vuluas calfacir . Et folia fugillatis cum &
& luxatis cum cera profunt.

De anemona medicina. Cap . XX 1 1 ^’jH

A Nemonas coronarias tantum diximUs:V
reddemus Si medicas. Sunt qui phefliolJ{i f

>.D,

Liber XXI.

%is °e'us genera, Sylueflris prima, altera in
tCs fPec*1 Cens,vtraque fabulofis. Huiufque plu-
S1? &: ,es;Aut erum phociiiceum florem habet,
%i^°P*°filfimateft>aut purpured, aut laticum.
le . ‘u,li folia apio Innilia lunt, Necteme-
*?e<^eiTj altitudine excedunt , cacumine
fl°s fe aperit , nili veneo fpi-

e ^ noincn accepit. Sjlueih-i amplitu-
^.ttoCe ?r-lati°ribus foliis, flore phcenicco. Hac,
ff.s Par, «Tgemonem putant multi : alij rur-
! iMioUer’(luod rhceanappellauimus. Sed di-
J^agna , quod vtraque hjecpoft ea floret.
p3lyCe !Uccum illarum anemonae reddunt, aut
labent,nec nili afparagi cacumen . Pro-
!^ibi,Cni°na: capitis doloribus & inflamma-
lirUa c: ->Vu^uis mulierum, latti quoque. Et men-
" ’^ad-CUm Pc^ana Sumpta:, aut vellere appo-
k*. lx commanducata pituitam trahit>den-

^ ijj», -wiiuudiKiubaid ^uuurti» ii(iiui>uui-

• ^eC0l^a oculorum epiphoras. Magi
^.^tfdem iis tribuere, quamprimum afpi-
?no c°Mi iubentes rdicique, colligi
p tiflQ ,anis & quartanis remedio. Poftea alii-
la cflJ*1* panno rofeo. St in vmbra afferuari,
JS ^Pusfu adaliig ari- Qua: ex his phoeni-
a '11,ar°leni ^a^et> radice contrita , cuicunque
Vv‘Uni *mpofita, hulcus facit fepticavi. Et

*PJrgan"dis hulceribus adhibetur.

OJ* a"«”the medicin*. Cap. XXI UT.

«ac ;kerba nafeitur in petris, folio patii
T ^'lia ... ’rat*'ce magna , numerofa. Caulis eius
■f11' Par' ln,mc'He ac vino nigro pota , facilita-
1%^} prteilant , fccundifquc purgant,
^sevto- * 'ollunr: vrinam cient. Radix 8i

*v ‘bis medetur.

*T5

K k $

'f4

C.Plinij Naturalis Hift.

Dehdiocbnfo medicina.

Uf. ‘ X X V. 1

HEliochryfum,quod alij chryfanthemon (J

eant, ramulos habet candidos, folia Alba* j
da, abrotono iimiliaiad Solis rcpcicufliim, aiml
lucis in orbem veluti corymbis dependent‘b J
qui nunqu.im marcelcunt , qua dc caufa P J
coronam illo, quod diligentiflime fcruauit F1 J
mtcus rex Acgypti.Naicitur in frmedtis.Cie1'^1
nas evino pota,&menfes. Duritias & inHat»
tiones difcutit. Ambuftis cum meile imponi1^..
Contra ferpemium itlus & lumborum viu-W
bitur. Sanguinem concretum ventris aut ve*1 j
abfumitcum mullo. Folia eius trium obolui .
pondere flftunt proHuuia mulierum invio0 *
bo.Veftcs tuetur odore non ineleganti.

Ex hyacintho media nz,& lychni di.

Cap. XXVI. I

1 dv

HYacinthus in Gallia eximie proucnit. ‘ f(!

ibi pro cocco liyfginum ungitur .Radi-1* ^
bulbacea , mangonicis venaliciis pulchre U^j;
qua; e vino dulci illita , pubertatem coercet^,
non patitur erumpere. Torminibus & aradj
rum morfibus reGftit . Vrinam impellit, cdy.,
ferpentes Scfcorpiones, rnorbumque regiurO’ ^
men eius cum abrotono datur. Lychnis qu°.,.j.

flammea illa aduerfusferpcntes.lcofpiones, j,
brones.fimiliSq; bibitur e vino.fentine.-rtito-^J
ueftris eade lfomacho inutilis. Aluutn fol1111’^.
detrahendam bilem cfficaciflima duabus at'3
mis.Scorpionibusadeb contraria.vt ornnin0 ' ^
fa.ea rotpefcant. Radicem eius Afiani boA jj,
vocant ; qua alligata oculo, albugines toifo
cuntur. ti

Liber XXL

Ex vincapertiinca medicina , rufto,bati
& acino. Cap. XXVI l.

]T vincaperuinca , ftue chamxdaphne, arida
kufa hydropicis datur in aqua , cochleari
[tllura, celerrimcquc reddunt aqu^m. Eadem

,coqa in cinere, (paria vino, tumores liceat. Au

Ss fucco medetur . Aluinis impolita inultum
■JdelTe dicitur.Rufci radix decola, bibitur al-
His diebus in calculorum valetudine > tor-
pore vrina vel cruenta. Radicem pridie erui
^ttec , poliero mane decoqui:ex ea fextarium
cyathis duobus mifceri.Sunt qui & crudam
*jcem tritam ex aqua bibant : Sc in totum ad
filia, cauliculis eius in vino 8c aceto tritis, ni-
rutilius putant.Batis quoquealuummollir.il-
'itUr podagricis tolla & contufa. Acinon & co
l^tum caufa & ciborum Aegypti j ferunt. Ea-
^ijue erat, quxocimum , nili hirfutior ramis
jfoliis elice, Sc admodum odorata. Ciet menfes
'tinas.

i Ix iclccafiamedicinx. Cap. XXVI I T.

' Olocafia Giaucias acria corporis leniri pu-
'*tauit,8c ftomachum iuuari.

Ex anihaliomedtcinx. Cap. XXIX ■

. C.X ani -- — i

\>ichalij,quod Aegypti) edunt, nullum alium
Bfepeii vftim. Kft Scherba anthyllion.quam
? »Oticcllion vocant, duorum generum , foliis
ibnis lenticula; iimilis, palmi altitudine!, fabu
's apricis nalcens , fubfalfa guilanti. Altera
Shtepityi limilis, bteuior 5c hirliitior , purpu-
, odore grauis, in faxolis nafcens. Prior
‘Sis aptiffima . &ex tofaceo ac ladie impofita
Ntieribus. Bibitur in iiranguria renumque

Mbuscribus drachmis. Altera bibitur lndu-

l'vnluarum , & in torminibus, & incomiciali

morbo,

C.Plmij Naturalis Hi^'

moibo, cum meile & aceto/quatuor
De parthenio medicina Cap. xX$’

PAtthfnium , alij leucanthen , alij M#*
vocant. Cclfus apud n0s, perdicium
lium.Nafciturin hortorum Cepibus , flo(<
odore mali, 1'apore amaro. Ad iniiden d^
a* in duritia vuluaruin, & inflamma''1?

bii;

Siccatu ’ Sl’c.ca cum meile, & aceto «impolita, ‘".i
impcfitH ,rahic atram.Ob hoc contra vertigines ,
calculofis. Illinitur Scfacroigni : item ,,

Cllm Ivnnrrm inilsram

cum axungia inueteraca. Magi contra t ,
flmflra manu euelli eam iubent , diem
caufa vellatur , nec rcfpicere. Dein eiu»1*
atgriltnguxfubiicere, vt mox in cyatW
deuoretur. 1

De ftrjchno medicina. Cap. XXJ&'

STrychno, quam quidam trychnon &
vtinam nec coronarij in Aegypto v'':
quos inuitat edera: florum fimilitudo, in*
eius generibus. Quorum alterum cui aci'"
nei, granofi folliculi , halicacabum vo&!,
callion. Nollri autem veficariam quoO';
ficx & calculis profit. Frutex- eft furcula'
nus.quam herba , folliculis magnis lattfj
turbinatis, grandi intus acino, qui maruf^
uembri menfe.Tertio folia funt ocimi , <"
diligenter demonftranda , remedia non ''
tractanti : quippe infaniam facit paruo ^
fuccaQuanquam & Gryci aurores in iocf
tere, Drachma: enim pondere lufum p‘l“cl
gni dixerunt, fpecies vanas imaginf fqft £
cuasobuerfaridemonftrantes.Duplicatin1.'
modum, legitimam infaniam facere. Oli1'
vero adneratur ponderi , reprsfentari 11)0

X X I.

'!,i,cittV'd,nUrn ’ *luod innoccntiffimi autores
’ otVcnion appellauere , ab eo, quod
laN^ciu^"5 rinScrentur i,fo Pa®m natccn

7.ef. s lpectauerant.manicon cognomi-

f Viter occultabant , ery thron , aut

rtflv.1 er

fech^f . ^

i|llie!inDr0tr.ni0naPPeI1^Uere> abe0' qu°d

5>i«erP-eaauera,u-

’ petilfon: ne cauendi qui-
n 'S“od f,'°nlus dicendum. Quin & alterum
jjlUe e[. allcacabon vocant, foporiferum
t, °pi° velocius ad mortem: ab

,alilsmoly appellatum . tauda-
i’ Ctiainc ®cEucnore, a Timatiftoqui-
j pPr^fe rn:*neaniira obliuionc innocehtia::
,raneum remedium ad dentium mo

Jf7

°nen

°!, fi colluerentur : halicacabo vni

fcj^^eni ^didere, ne diutius id fieret. Deli-
Dj'3 nUoIun' S'gni eo. Nec dcmonftranda re-
fi i- r»c.c ^ nicdicina maioris mali pericu-
ff ‘lc«tpr i.0tnmeudamr &: in cibis tertium ge
fi v rPori? ,Ira,l:ui: b°ttenfis faporibus. Et nihil

L ^«UQril r*Mt ti An rnlnixra (• r /1 «.t. „ 1-.

K;>tan

i.cui nonfalutarc htftrych-
dicat. Non tame
n vel profutura de iis comme-

h;.“I‘func,S prodicat. Non tame auxilia co-

’ Prxlerrim
c^UirUnr , mmunl- H
th?‘!5r1)1;,_ ,atleinaudi

raata copia mno-
m. Halicacani radicem bi-
iq ,;-onan , --nandi callentes , quod furere
Piur eft ( - ias ‘“perditiones afpici fe volunt,
itu ‘nulfa ''n*01 'ihentius retulerim ) aqua
.. rr' nfpic) u ca‘ida potui data. Nec illud pra-
[ill ,r>1,vtranj.na!U.ra: halicacabum in tantum
: , ^ '^po-u ,Cc e'us propius admota fopore-

^0 tc“Gis au.vCpns V's catum- ^‘'S0 trita cx

^^vuZ‘t,cnin- CgP- XX XII.

11 '“is f0j. ■ *e*andrini cibi herba efr, con-
lls ad fimilitudinem mori.praecor
diis

ij8 C.Plin. Nat.Hifh Lib.X

diis vt fcrunt)vtilis,alopecijfq; 8; lerigi11, j
quoque fcabiem celerrime fanari ca ®
apud Nicandrum quidem Jlcferpentium",
antequam florear. Nec de cnico flue attf
verbofiusdici par eflet , Aegyptia herba’
gnum contra venenata animalia prarbetf
Iium:item aduerfus fungos. Conflat a f£ "i
percuflos.quandiu teneant eam herbam)"1
tire cruciatum.

Veperfiluta. Cap. XXXt\‘\

ET perfolutam Aegyptus in hortis feric’j,
narum gratia . Duo genera eius , fm , ,
mas . Vtraque fubdita Venerem irrhibcf1'
arum maxime, tradunt.
Demenfuris&ponderibut. Cap. X X

ET quoniam in menfuris quoque acffj
bus, crebro Graecis nominibus vte»"1]
interpretationem eorum fcmclin hoc^l
nemus.Drachma Attica ( fere enim Atti .5
uatione medici vtuntur ) denarij argeflt?1?
pondus.Hadem fex obolos pondere cffi:l”l
lusx.chalcos.Cyathus pendet per fe ^: J!
mas x.Cunfocetabuli menfura dici1" I
fignificat heminx quartam pat- !
tem , id efl , drachmas x V.
Mna, quam noftri mi-
nam vocant, pen-
det drachmas
Atticas cen-
tum.

cy

N A

H I-

s P L INII

Ec VNDI

T V R A L I S

STORIi

llSE1l XXII.

pHOOEMIVM.

Omuisse poterant miracu-
lum fui natura atque tellus.repu-
tantiumvel prioris tantum volu
minis dotes,totque genera herba
rum. vtilitatibus hominum, aut
voluptatibus genita. Sed quanto
-ij, . ■'juautoque mirabiliora inuentu?Il-
**°r= in parte cibi aut odoris decorif-
f • I^c]j n“atio ad numerofa experimenta du-
1,1 tta^^jlmiri potentia approbat , nihil a re-

ta fine aliqua occultiore cauta gigni.
^ ni^wMtrbis form< ^ratiavtentibut.

Cap,

S

CU ^ formae gratia rittilquc perpetui, in

fu io al \c illa ovrnnrnm iTnnrlnm

iojs — <s aliqua exterarum gentium

^ aliis"u'“Ufdam.aduerto animum. Illinunt
ij^itij _a|w faciem in populis Barbarorum
R11c'>rpQ :ljIcl?Ucct‘3m apud Dacos & Sarma-

ittG U.ua mfcribunt.Simile plantagini gla
- 13 v°Mtur:quo Britannorum Cor,i"
™e toto corpoic oblit.tjquibufdam

Coniti -
in
laciis

itfo C.Plinij Naturalis

*jhcilu

facris &c nuda: incidunt , Aethiopum c°
imitantes.

herlkvefi'! infriantur. Cap. l/i

IAm vero infici veftes fcimus admirabi!1

Atque Vt fileamus, Gaiati®, Africa , Lu' '!
granis , coccum Imperatoriis dicatum f
mentis. tranfalpina Oallia herbis Tiri^^i
conchylium tingit, omneifque alios ^
Nec quatrit in profundis murices , fefequ('
ciendo efcam, dum pr .eripit belluis mari'1.
taQa etiam ancoris ferutarur vada.vt i"11'
per quod * facilius matrona adultero f1''

corruptor infidietur nuptar.Stans &in fic^i

pit.quod I frugi mundos exfculpat. His »'S
fulgentibus inftrui poterat luxuria. certe!.

*t alitat c>le
git <Ma-
nutiui ex
vctufl.cod.
c/tti fenftis
quadrare
videtur.

i- , * o- — vAn.uiuH[, rus

inigentibus mftrui poterat luxuria , ca> .
centius. Nunc propofitum i(}a confecte1'1,
elhnec committemus, vf fubiiciendo vul!<t
xuriam;» vrilirate circunfcribamus, dic^j
alias herbis tingi lapides parietefque pio-!1'
ungendi tamerationem omififiemus, u vi'\
ea liberalium artium fuillet.Interim forti11.1
turautoricas; qua: quanta debeatur etiam '“a
hoceft ignobilibus, herbis perhibebitur.5!'
demautores imperij Romaniconditoraf!
menfum quiddam & hincfumpferc , <jUoIj
non ahunde (agmina in remediis publn-1!!
re, &in facris legationibufqucvetbenS/J
vtroqtje nomine idem fignificatur , hocf^ j

men ex arce cum fua terra euulfum : ac ilj
oc legati cum ad hoiles clarigatumque m<
tur.id eifres raptas clare repetitum , ynus v
verbenarius vocabatur,

De corona gramine*. Cap. 111

COrona quidem nulja fuit gramine311
Jior.m maieftate populi terrarum pr Wa

ft**1

h. Liber XXII. 161

«loris .Gemmare & aures, valla-
ta filer *l.t0^tSLtx> ciuics, rriumphales,poft
pgnig. e^ntque eundae magno interuallo,
pce»ij e “ifferenria .Carceras omnes linguli,&
rc°Ue» •' *®Peratorefqi militibus aut aliquan-

b’ oisdedete.

itate eius. Cap.f IIT.

kb V,Ui'i» triumphis Senatus , cura bellifp-
’ populus ociofus : graminea nun-
t! 1 ab j^ttrdefperatione fuptema cotigit, nulli.
L% '^0 exercitu feruato decreta . Caste-
[; t5t0t; at°res dedere , hanc folam miles Im-,
^j^di 'a<^ttn vocatur obfidionalis , libera-,
If^tilt c°a.c at>ominand6qi exirin totis cafiris.

honos vno aliquo ac velhumil-
Ornato , prteclarus facerque habecur,
Ib^Vni, exihimari debet, vnius virtute fer-
,| Jlbine 'tfus exercitus; Dabatur hate viridi e
ecerPt0 ‘n^e vbi obfeffos, {crualfet
;t 'Orij' ndue fummum apud antiquos lignum
tf l5 &; j. a.c* herbam porrigere vittos, lioc eft,
jtaere ; tlCe ipfa humo , & humatione etiam
ta’3nrt morem etiam nunc durare apud

bS fcio-

0&* corona ea donati. Cap. V.
r- oiUjc s eft ea L. Siccius Dentatus leni e 1, cum
f|/lue c x s Tuaruordecim meruilTet, depugnaf-
|„ ^tlij*" ptatliis fcmpervi&or. Tanto rarius
tir tator.ei? vnuna a feruatis donari. Quidam
Sjj, kns i “ftepius donati funt , veluti P. De-
(m^is m q‘ . Qbunus militum ab exercitu, altera
0^‘bsh ^Pr-efidio obfclfi fuerant , quanta
Laidem ,0nori'autoritas> confelTus religione:
\&;c Qnatus bouem album Marci immo-
ntUm fuluos, qui ei virtutis caufa da- ,
Tom. iij. L 1 "■

i6z C. Plini j Naturalis Hift- .<

ti fuerant fiinui ab obfeffis. Hic Decius P°^i
Confu-1 ,Imperiofo collega , pro vidtoria*1 J
uit.Data elt & a Senatu populoque RomaD^JI
claritate nihil equidem in rebus humanis 1 J

mius duco , Fabio illi , qui rem omnem
nam reftituit non pugnando.Nec data, cU > i

itiAcnm a.inariini PVPrrini flliip /* • j

giftrum equitum & exercitu eius ferualle* : ^

latius fuit nomine nouo coronari , appelf^
pateemab his quos feruaucrat: fed quod'S
confenfu honoratus eft , Annibale
pulfo.Qu? corona adhuc fola iplius impef*)^
ilibus impolita eft, &quod peculiare ciei” 1
a tota Italia data.

QuifolMctntiiriocvrvruitus. Cap.

PR^ter hos contigit eius coron? honos M- ■
phurnio Flamma: , Tribuno militum ;
lia -. Centurioni vero vni ad hoc tempus Cyt
treio Atinati , Cimbrico bello . Primum
is capelFens fub Catulo, exclufam ab hod^l
nem luam hortatus, Tribunum fuum dubi^
per caftta ho Ilium erumpere interfecit »H|
nemque eduxit. Inuenio apud autores , cOrJ

pr$ter hunc honorem,adftantibus Mario?

tiilo c o s s. prxtextatum immolafTead 11 i
nem foculo pofito. Scriplit &c Sylla di&U£rj|
exercitu fequoque donatum apudNolan^J

tum bello Marfico. Idque etiain in villa

^ ' r ' n * ‘ i v i

fculana , qute fuit poftea Ciceronis, pinxi^~j/
h verum elt , hoc exeerabiliorem eum di**y
quandoquidem eam capiti fuo proferify

ipfe detraxit , tanto paucioribus ciuium

quam poftea occilis.Addatctiamnu hvi^v j
fuperbum cognomen Felicem, ipfe tamcl1^
fcllisintoto orbe proferiptis , hac c orofl^i
torio cedit. Aenulianum quoq; Scipione*11 ^

Liber XXII. ,<r,

4 _ *

l° «1^ e/i .

0 c0, ;".0n«ii oblidionali in Africa. Man-
i.Wfen.-j cohortibus deruatis, totid£-m-
** r U3aas eas eduttis : ouod ,v ftatux cius

Ipfum Au

rof„ Uadas cas eduttis quod & f
f%! cu* Us AuSuftus. :>dfcrip(it. .glml „u
Cicerone filio Confulem Idibus

Senatus oblidionali donauit . Adeo

ha°“.fstis videbatur . Nec prxterea uUcll.
I* fuere ,nuenimus donatum. Nulla: ergo her-
hoc honore: fed quacunque
j que ,)j etlculifede, quamuis ignobiles igno-
'aPuqnonorem nobilem faciebant: quod late-

minilc niiiriom mirAf. rPrnanr

t.ila,cruc^Ue,’ fiU3c ad valetudinem conferuan-
tt itcei‘d tU^’ cotPor,s propulfandos,& mor-
*6*dii!et 1 m Perrment-Sed quis non mores iu-
- VSUe.j^ ' Addidere viucndi pretio delicix.lu-
n 1 *1urCUrdnqu*mfuit cupido vitx maior, nec

d ■ C 'lina3 ' Aliorum hanc operx credimus, ac

du

5^' viamus aliena fiducia. Imb vero plcrif-
irrifui fumus ifta commentates,
tUr'T,enG laK>pe.tis atEu' m“r.Magna , quanquam
^•'qu- °ris , folatia fperni cum rerum na-
. lho; ctrte non defuifie nobis docebimus:

■Binus quidem miror, cernens negli

vw-ilu» n3'0 4u‘dem nollro alios id agere, me.
l'PUtj j ailUm elTe. Proh.bonis ipfi fruimur
c0)v..& (quod nihil equidem probrofius

Ctrl. l‘lnillC nl. '«.««I £4l.,rin T_'

Pp 'Usui, , «ciuilic iiuui.s aoceoimus
-h.Cl*irj ,?*•!’ herbis inferuifle remedia : quip
Hl- Acinae A0A^:»-r: iri.

re^ant ex his > quas priori libro

kJ* fatjs IjUs .j *n .4u,hus ipfis prouidentiam na
*<. diJ1^*rar' anaPle^cluc non c^’ Dede-

. lcinas dederit etiam aculeatis. H.xc

rej^ \x.ltI?Us* molles, cibifque gratas. Pin-
taqerac ,a in floribus , vifuquc ipfo animos
; CxCoir-ct‘am deliciis auxilia permifeens.
S^auit aliquas afge&u -kifpidas » ta«'

I6"4 C. Plinij Naturalis Hift- j

<ftu truces , vt tantum non vocem ipdus
tis iiIas,vationemque reddentis exaudire'11 j

mur, nefedepalcatauida quadrupes , ne P( J
* Hewlett» ces manus rapiant, ne • negle&a vc)tigi'1,3J
ranr, ne infidens ales infringat: his nuta; j

aculeis . telifque armando , remediis vt

di'

falua finr. Ita hoc quoque , quod iniis od
hominum caufa excogitatum eft.

Medicina ex reliquis corrmamentis>& er^f '
Cap. vir.

ET clara in primis aculeatarum eryoSj
.fine eryngiotl, contra ferpentes ScvefU
ta omnia nafcens . Aduerfus i diu s morf:1>

radix eius bibitur drachma: pondere in ’li

-* • ■ * ■ - r >.

aut fi plcrunque tales iniurias comitatur ^
bris, ex aqua . Illinitur plagis, peculiari1^
cax contra chcriydros ac ranas. Omnibus ,
contra roxica Sc aconita efiScaciorem ifrf

des medicus , in iure anferis decoctam , ar^ i

tur. Apollodorus aduerfus toxica cum raj)j
coquit , C.cteri in aqua. Ipfadura , frutico^,
nolis foliis , caule geniculato, cubitali dt d, J

re a liquando , a lia albicans , alia nigta

,fJ,

odorata , &c fatiua quidem eft. Sed &: fpoU1 j:
frifnr in nfnprit; -TaYrsIic- R»- In 1 ;ro,;l>uc

icitur in afperis & faxofis: & in litoribus ^
durior , nigriorque , folio api;.

T) e herba quar/i centum capita vocant • |

Cap. VIII. # /

EX his candidam noftri centum cap^
eant . Omnes eiufdem effedtus , caulc * j;

dice in cibos Gr^carum receptis vtroque

fiue coquere liheat , /Tue cruda vefci.Fot- }

• * n* * » — i* - *- n

lum elt', quod de ea rradimr. Radicem ei01 'J
terutrius fexus fimilitudinem referre, rat^d

^ber XXII.

/Ob h0c <?' contigerit mas, amabiles fie-
» Mulr-» ”haonem Lclbium dileSum a Sap-
jftaces (' jtlrca boe r.on Magorum foliim va-

'ICq . * ® Cti^in DvrlmmnVnnini C»Il. «.»

c.vfa

etiam Pythagoricorum . Sed in mc-

. , t0r ?tfr fuPr^ di' ‘a aux'batur inflatiom-
lCti’Pt *e<nij-S’ C0l£i‘!' viriis, Itomacho, ioci-

rCl>’ *! in a<lua mulfa* licni 'n pofca.

n!S * ipafm' ten*bus,ftranguria; , opiflhotoni-
a lietUnTlS’ lu„rabis, hydropicis, comitialibus,
'h,vu, tneuhbus ,liuc fubfidant , fiue abun-
cOrn l,a.riarncjue omnibus vitiis. Extrahit in-
?3> reccd' * CUm mcbe. Strumas , parotidas, pa-
- ^llb" » tes ab ollibus carnes fanat cu axun-

^ cerato : item fracturas . Crapulam
- ria r- ■ - -

}**ft

^ foJl^y arcet .aluum frflit . Aliqui cnoftris
‘''itiipQp!'0 colligi eamiuflere. Exaquacale-
^°on- ! °rnnibus ceruicis vitiis. Oculorum
gines fanare adalligatam tradide-

fr^yrrhiz.*. Up. 1 X.
j .hofjl . K acanon eryngio adlcribant , fpi-
Jhue) n'euemque,ac latam herbam, fpi-
Gftet°ribus'Hanc impolitam, fanguinem
t tudt eryngen falso eandem puta-

le^Pfotin,, Siycyrrilizam : quare fubiungi

3 c(l , 3rctert.Etipfa fine dubio inter acu-
p *s echinatis , pinguibus , tadluque

aW

di* °lis FS.echinati

r-,; lc > flore’ | "cola , binum cubitorum altitu.
.,>gnir„J yacinth: frutiu pilularum piata.
Yf*U p a,nis . Pra.il antiflima in Cilicia , fe-
v^Cjpj :°>radice dulci, & hac tantum in
C' c0i0 !teaVergiliarum occafu , longa ceu
'to «quam bllXei • Meliorque nigra , quaque
tc!IlcinE fragilis. Vfusin lubditisdc-
ttlas> c?tero ad mellis craffitudinem,
L1 3

166 C.Plinij Naturalis Hift* '

aliquando 5c tufs:quo genere 8c vulneri^ j
ponitur ,& faucium viciis omnibus. Itenl j
vtiliffimo fucco , fic vt fpiflTatus efl , lingar

dito. Item thoraci , iocincri. Hac dixiniu*

- — . , *«v4Ucn. nae

famemque fedari.Ob id quidam adipfon ar,
lauereeam,& hydropicis dedere, ned1'1;
Idco-lk commanducata Ilomaticeeft ,
ribus oris infperfa farpe , J; pterygiis, ‘ia1’!
vehes fcabiem, renum dolores , condyl°flJ

■ “■«uk.ih) uuiurcs , conay*1 4

hulcera genitalium . Dedere eam quidan1 f i

— ‘UVIV. uaui uuiu.1*

in quartanis , drachmarum duarum pond- 1
pipere , hemina aqus. Commanducata fa<l*
nem ex vulnere ftftit.suntqui& calculos c>
li tradiderunt.

De tribuit & generibus eius, fr medicini1,
Cap. X.

TRibuli vnum genus in hortis nafcituf’ j
rum in fluminibus tatiim . Succus ex h>f3
ligitur ad oculoru medicinas.Eft enim tej
xantis naturar,& ideo vtilis cotra inflanis:>
colIeiSioncfqi. Hulcera per fe crupentia,^ ' [
pue in ore , cum meile fanat : item ron0lla\
tus calculos frangit. Thraces , qui ad StrV1!
habitant , foJiis tribuli equos faginant; jpjl;

clflO villlinr. nnn*>m t i 5!

, *■ lllliiil •

Cleo viuunt , panem facientes pradulcem>krf

/• rs ntra rr *i r ir.n . n _ t * < . . ^v.

«... ..ivicuika

contrahat ventrem . Radix calle pureque ^
^a, difeutit ftrumas . Semen adalligatu^1';
licum dolores fedat : tritum vero , & in ^
iparfum , pulices necat.

Defiabc , & medicinis eius. Cap. X

STcebe >quam aliqui phleon vocant» . §
da£in vino, praecipue auribus puruleflt,s i)
detur: item oculis i&u cruentatis: hz&°*
gia: quoque &: dyfenterix infufa.

ztb. Liber XXII. i£;r

M'Ph}*& hippope, & medicini* carum.

Cap. XII.

fete in fabulofis mariti mi&pie na fci-
aibis.Edcrx modo racemofa elly
KCo»narf Cx Partc rubentibus acinis . Radix
pfatii> -fe1, Sui autpcrTc conditur, aut paffc.il-
^lubCr * P*c bilem detrahic obolo ponderis,
?ecaui cum roulfo. tifc altera hippope , fi-
.foliis tantum minutis. Hu-
befttacc 6 ^Uccus hydropicis mire prodeli.De-
^eexapnim°datx cllc equorum naturae, nc-
S** Cauia nomen accepifle. Quippe qu?-

• imitat a iurn remediis nafcuntur . locupleti
11 f^tis -C a<^ gerenda prxfidia : vt non fit mira-

genium eius , difponentis auxilia in
^j.1* caufas, in tempora, vt aliis profit
His r 1,5 “oris, dicfque nullus prope fine pr$-

t>£ fc,er|*cur,

medicini* eius. Cap. JT7 7 7.

• tet J inuifius poteil l At illa prx-

*|**Uis jUln, quod inAegyptoex eaheridi-
>> plurimis fcaret remediis. Semen cius
lu^gjs ^^rariumefic Nicander affirmat: itera

argento viuo . Apollodorus 8c fala-
icrfatj iuredecoclx tefiudinis . Itemad-
U,-Quiy<?rCyamo»& ierpcntibusj&fcorpioni-
°rc * pto n J^a *pfa amaritudo mordax , vuas in,
i _ ^deritefquc vuluas,8c infantium fedes,
“e cogit «. lethargicos expergifei ta-
"‘“Us^aj ma&lfcluc fronte . Eadem canis
5 a“dito fale medetur, sanguinem tri-

v>i!?etlt6f<luc vuluas,3c infantium fedes,
% C:cu!*rc • • * -* •

** ftatik! ,a<Jcilto fale medetur. Sanguinem tri
«^“•wditafiait. & magis radice. Car-
UCrn lux* & forclida hulccra , fale admifio ,
^ ab 0fTL faiUc > & panos , parotidas, carnef-
“bus lecedctcs . Semen potu cum fapa,
LI 4

i68 C. Plini j Naturalis Hifc

vuluas flragulantes aperit , & profluuia n3'1
liilit impofuu. Vomitiones in aqua nuf 13 '
pmm a ctrna faciles prteftat, duobus obolis;!
aurem in vino poto laflitudines recreat . X |
viriis tolium , acetabuli menfuta : potum

pa relidit ftomachi inflationibus. Orthop" j

prodefl cum meile: & thoracem purgat e°‘!

ecligmate .Et lateri medetur cum femin{

1»

Addunt hyfiopum & piperis aliquid . M'“!
lieni . Difficilem ventrem tolium ciboeU,l)

Hippocrates vuluam purgari poto eo pt°
tiat. Dolore leuari tollo acetabuli menlunv.

cipoto, & impolito cum fucco malu^.tnte^

* - it

tum animalia pellicum hydromelite & ‘ j,
Defluuia capitis , femine illito cohoneflat*' J
ticularibus morbis S: podagricis plurimi a
oleo vetere, autfolia cum vrlino adipe tr im-
ponunt. Ad eadem radix tufa cum aceto oL. j
nus vtilis : item lieni . Et coda in vino HKf
panos , cum axungia vetere falla . Eadem
thrum eft licca. Condidit laudes eius pii-'1.1
phyficus , vtHiffitnam cibis codam condi'3,
Uc profcllus atterite tulli , ventris diftill3t,0>
llomacho, panis parotidibus pernionibus: ‘J
oleo fudorem, codam cum conchyliis
aluum , cum ptifana pedus purgare, mulier11, -
que menfes : cum fale hulcera qu.x ferpaC’ ,
hibere. Succus quoque in vfu elt . Expreffiis 1
tufque fronti , fanguinem narium lillit : P°;.
vrinam ciet, calculos rumpit : vuam garg3'1^
tus reprimit. Semen colligi mcllibusoportcl''.j
xandrinum maxime laudatur. Ad omnia
mitiores quidem teneratque efficaces, fed p[-‘|<
pue fyiueltris illa.^&amplius lepras e facie ' j
lit.in vino pota. Si quadrupes foetum nd

L.ca Liber XXII. iffp

. bei nattlram fricandam monflrant.
foKtJ^^irmedicimsems. Cap.Xllll.
Seatun ^Ue num i quam lamium inter genera
^"tddji^PP^lauimus.mitillima , & foliis non

lcVs£^Us ; medetur cum mica falis contufis

hti, ’ '"ullis &: llrumis, tumoribus , po-
^.•qn^mctibus. Album habet in medipfo-

teu, 'Bnibusfacris medetur. Quidam e no
ta(|j'°lc difcreuete genera. Autumnalis vr.
PetiH,v e *^'gata in tertianis, itavnjgri nun-
„ C|)i. 8c ‘ CUrtl eruitur ea radix , & dicatur quij,
le°tts<ii<l<^l0rum fil'° eximatur , liberari mbr-
■ tc;Itie Cru"t.Hoc idem contra quartanas pol-
[j’t'«XttjL.tt*Ca: radice addito fale , infixa cor-
s cum axungia fttumas difcu-
erodi compleriquc.
r*®#e, gencribvfej»e , ac medicinis eius.

uf- xv-

Ic Clllen •°oomen accepit fcorpius herba.

babetad (imilicudinem cauda:
tc lor,,:, °liu pauca. Valcc& aduerfus ani-
l>t ''iqu f alia eiufdem nominis

n c"leui^ i e foliis, afparagi caule in cacumi-
V la^cns i Sc imle nomen.

J focac > & medicinis eius. Cap. X V I.
t^Polygo„ am alij phyllon, alij ifchiada.alij
tt'anduator'ap'pellanr , radice cvperi , quae
8; j cata dentium dolorem fedat.Item la
Pti° 'itacl - tum > vt Hicefius tradit , femine
c%u„i?isoa° > a"t fucco . Eademque ru-

'"edetur .

> . n,Jne ’ Peirdicio , parthenio ,fidtriti,&

q^^benlr1"-- Cap, XV U.

Pcrdic„ al'qu, perdicium vocant, quoniam
sca Pticipuc vefcantur. Alij fide-
El j

iT-o C. Plini j Naturalis Hift* i

ritin , nonnulli parthenium . Folia habe1^
fimilitudinis plantagini & marrubio , cil>i

lr%r -J (V - 1 vul. . P * ’ Lrl

limilitudinis plantagini & marrubio , <

los denfos , leuitcr rubentes .femina in

¥ bus lappaceis adherentia veftibus : vnde - ,

M anu- xincm diaam v0U,nt . Sed nos qualis * vC<>'
r”ffCV *"et belxine, diximus priori libro. Hjc au1(!

puoruinro.Hscau-

fien : lanas, fanat ignesfacros & tumore^,

— i jiv*i. raiirca j m JUCfcw titLLUi iX U1UIU^V * |

° r&U ve ledtionefque omnes , & adulta . Pano5 *^J
eius cum pfimmythio . ignes facros , tu”1^
colleftionefque , & guttura incipietiaturf’-
re. Item veterem tuffim cyatho baulto, &0/
in humido : licut tonfiilas Sc varices cutf (

’ " ■ ,rifl4

ceo. Imponitur & podagris cum capri1’0/
cerdq; Cypria. Perdicium liue Parthenia^
fideritis alia eft ) a noltris herba YtCc°f

..vv-cacaj «na MI ) .1 1JU11L1S ilClDa VI1', {

vocatur , ab aliis aftericum , folio finfi^

mo, nigrior tantum , nafcens in tegulis .«
tinifque . Medetur cum mica falis trita i,,
omnibus, quibus lamium,& eodem mod^

vomicre caltadto fuccopora. Et contra b *,’i
rupta, lapfiifque &c pr.xcipitia , aut veh irt, L-

Alt nv^i/tnafl t r •

euetrfiones lingularis . Vernula caru.s
Athenienfium principi, cum is in arce
aedificaret , repilftetque iuper altitudine*1* /A
gij , & inde cecidifTet , hac herba dicit^
tus, monftrata Pericli fomnio a MinefU3:ft*
re Parthenium vocari coepta cl^adicn^/
«vtrnAcu- Dex Hic eft * vernula , cuius effigies eX *
** ia cfr, & nobilis ille Splanchnoptes. ^

Dec\)amxleone,generibufqnet<^r medicini *
Cap. XVIII.

CHamfleonem aliqui ixiam vocant- c!x
nera cius. Candidior afperiora fol’3 ,,'
ferpit in terra echini modo fpinas erigeDS’

k } it,er xxii. i7t

Sm ’ ®dore grauilfimo.Quibufdam in locis
rcii'c a r n*' a*bum fub alis loliorum , maxi-
j>r . '"a.n's ortum.quomodo thura naici di-
't,yt^n“e& ixia appellatur. Hoc , vtmafti-
etUr , y tUr mulieres. Quare & chamatleon vo-
C?'«rral'‘etate foliorum euenit. Mutat enim
L cya c°lorcs , hic niger, illic viridis , ali-
t"s • Ex iU.s • alitdn croceus , atque aliis colori-
,«!*£«• candidus hydropicos fanat fucco

11 k |n ec°ftae . Bibitur drachma in paflo.Pel-
‘a0iCci ctancorum animalia acetabuli menfu-
c°pis _ Jufdem in vino auftero cum origani
NdjJ ac*t ad difficultatem vi inae.Hic fuccus
Je Hc0 c*n's fuefque in polenta. Addita aqua
>i °ntrahit in fe mures ac necat, nifi pro-
t ^ k*11' forbeant.Radicem eius aliqui con-
,>Unt Iati iubent funiculis pendentem, de-
-fteUtv,,3iln cibo contra fluxiones , quas Grcci

, quas Grcci

l ‘v.cqj c'“v,s vocant.Ex nigris aliqui mare di-
,c'us.vaosP,,rPureuseiret:& ftrminacui vio-
^ digjtnonafcuntur caule cubitali, craflitudi-
Radicibus earum lichenes curan-
j 1'ttUc.u. Plrure & bitumine vna coftis : com-
;c0£tis hs vero demes mobiles, aut in aceto
Cccofcabiem etiam quadrupedum fa-
'"Sitij n‘c"'°s canum necanniuuencas quoque
ra,Ur <5i!are a quibufdam vlophonon
q^tiBs'. ^Pnoxolon, propter grauitatem odo-
v^HiunQ "Ec vifcum hulccribus vtiliflimum.
™nib,,, autem generum eorum radices fcor-

^^duerfantur.

°’'onoP'1 & meJicinii cim. Caf. XIX.
t Serir 0p-Us oblonga herba eft cum fi (Turis.

.“““““i quoniam radix coeliacis
1C4t incinere tofta.

Di

* drchib el-
lum,

* vnedean.

172 C. Plinij Naturalis Hift>

'Deanchitfa,& pfeudanchufai& medici
earum. c*(. XX.

ET anchufte radix in vfu.eft , digitali ct*
dine. Finditur papyri modo : manufipj
cit fanguineo colore : pneparat lanas pj

~ . ^ueparar ranas r

color.ibus.SanatliuIcera in cerato .pr.vfif

num.item adufta. Liquari non poteft in
oleo diiroluitur : ldque fyncerx experiP1!
efl. Datur & ad renum dolores drachP
potui in vino: aut fi febris fit , in decocW'
ni. Item iocinerum vitiis, & lienis , & bilcf
fis. Lepris & lentigini illinitur ex aceto- 1
trita cum meile & farina.luxatis impono"!’,

pota drachmis duabus in mulio aluum

Pulices necare radix in aqua decocta tp
Eli: & alia iimilis , pfeudanchufa ob id afL
ta,aquibufdam veroenchufa aut doris , o1
tis aliis nominibus, lanuginofior Scmin11* ;
guis, tenuioribus foliis & languidioribus*^
oleum non fundit,fed rubentem iiiccuni : j/s
ab anchufa difeernirur. Contra ferpentes
ciifima potu foliorum, vel feminis. Folia f ,
imponuntur. Virus ferpentium fugat. Bib' •!
propter foinam Pnlinm r...:n 1

J. icr^v.iiwuiu r>lL -f

propter ipinam.Foiium eius finifira deceif',
bent Matri. 8rniii,.«.,e, r. fit'

cll'uscaufa fumatur dici,
nifque febribus alligari.

D e on<>chile,amhemiMo,& lotometra.hM
P‘o.tncecco,iradianto fme calUtricht

c*t- XXI.

ESt & alia herba proprio nomine ono^' ' ,
quam aliqui anchulam vocant, ali; *}J
bion , alij -t onochelim , aliqui rhexi
enchufam.paruo frutice, flore purpureo ,
lolns & ramis , radice meffibus ianguin**%i(

Liber XX 1,1. 175

,:nces ‘^buiofis nafccns.efficax contra fcrr
hbe cj^ laxinieque viperas , & radice & foliis,
piotj 0 ac Potu, vires habet mefiibus. Folia
i tribi,rem ^Ucurneris reddunt. Datur in cya-
Kpo *Vldua procidente.Peilit & tineas cum
muirt *11 dolore renum aut iocineris ex
. a> fi febris fit: linaliter,ex vino bibi-
lia iSiniac lepris radix illinitur.Habentcs
J[!*c fim-^^entibus feriri negamur. Eft & alia
> ^ Tinj? l^°re rubro, minor, & Ipfa ad eofde
«t,»*. _ g -

commanducata ea, fi infpua-
^tatUrCrPentem. Anthemis magnis laudibus

iyoCa^rab Afclepiade. Aliqui leucanthemi-
t,abj feucanthemum.alij eranthemon,
.Sqj Vere floreat :alij chamaemelon , quo-
Voc-Cn* nwli habeat.Nonnulli melanche-

bb t>Pal Genera eius tria flore tantum di*
^.Vt r J^n non excedentia, paruifque flori-
^^^candid^autmelinis.aut purpureis.

c0t l°l°>aut iuxta femitas colligitur vere,
[} ^djc°!}ai^cnta reponitur. Eodem tempore
c?rf^ ^ °Aa tufa in paflillos digerunt: item
v tadicem. Dantur omnia mifta dra-
IUs pondere , contra ferpentium om*
ctUa in - s-.Iaellit mortuos partus: item men-

^dQci^^i.&.vriaam , calculofque. Inflatio-

v‘c*a»bilem fufrufam ^gilopia.
Ucata,hulcerum eruptiones manantes
Ch‘Caciiflr*?lnn*blis his generibus ad calculos
■ qua; florem purpureum habet;

t a eft ,’lcitum & fruticis amplitudo maiuf-
loto nc Pr°prie quidam eranthemon vo-
Aet0 n flui arborem putantvanrum efle.yel
% fM?Ut°re coargui pofiunr.Ts enim inter
hnafcentes Deoium voluptati , loton
prim

* lanias ,

174 C.PSinij Naturalis Hi ft* _

primam nominauit. Folia eius cum melleVj
lorum cicatrices , argema , nubeculas •*!
tiunt.E(l Sc lotometra.qua: fi[ex loto fatali
ius femine iimili milio , fiunt panes in Mi
a palloribus , maxime, aqua vel lacie
Negatur quicquam illo pane falubrius e,i(!
leuius , dum caleat : refrigeratus difficili11*'
coquitur, htque ponderollis. Conilat.eos
viuant.nec dyfenteria nec teneiino , neil11^

. -cj „ re?

morbis ventris intellari. Itaque inter
eorum habetur. Heliotropi; miraculum )-t|
diximus.cum Sole fe circumagentis , etia111.

^ | v

bilo die: tantus fidetis amor eft.No<Su
defiderio cotrahi catruleum florem.Genrt'
duo : tricoccum , & heliofcopium. Hot '
(quanquam vtrunque lemipedalem altituo1'
non excedat) ab ima radice ramofum. set>,!!
folliculo meflibus colligitur. Nafcittir
in pingui lolo , cultoque maxime : tri^,
vbique.Si decoquatur,tnuenio cibis piat1*,
in ladle iucundius aluum molliri: & li
fuccus bibatur, cfficacillime exinaniri, N1 ;
fuccus excipitur xllate, hora fextarmifcct11*,,
vino.fic firmior. Capitis dolores fedat ,
admiilo. Verrucas cum fale tollit fuccus « ,|
vnde noilri verrucariam herbam appeh3.,
aliis cognominari eifedlibus digniorem- ' vj
& ferpentibus , & fcorpionibus refiilit , e< J
aut aqua mulfa , vt Apollophanes & Ap<’, «
rus tradunt. Folia infantium dediHa»0*1,!
quod firiafin vocant, illita medentur. Itff. f
tradionibus,etiamli id comitialiter acci^, f
cocio quoque foueri eos, faluberrinium c ’’t
tum id pellit * tineas , & renum harena*-5
minum adiiciatur , calculos frangit. D £:

Liber XXII.

Poda .°?0rCet * *lux curn foliis & hircino
um Sris illinitur. A Iterum genus,quod tri-
, Voc^Pc^aui*uusj Scaiio nomine lcorpiu-
Cllr » foliis non folum minoribus , feci
vergentibus. Semen ei e
ia v 1 l0n>*caud* : quare ei nomen.

S

ell effi-
.Vis ad

& phalangia, & cocta fcorpio-
1 !Ctt4in^rC ^^ta* N°n feriuntur habentes. Ec
9kt ne foculo heliotropij circunlcribat ali-
r^Kau C fo°rpi°nem egredi. Impolita vero
d V^a °mnino refperfum , protinus mo-
dj Is§rana quatuor pota , quartanis pro-
ter ?tUr> tria vero tertianis : vel fi herba
'tricvei c^l'cunlata fobiiciatur capiti. Semen &:
tCtt,>tas v**1 Cum meile panos dilcutir. Et
^it o 0c vtique heliotropium radicitus ex-
t c ex*crefcentia in fedibus. Spinas quoque
fe rum 1'anguincm corruptum trahit, ill:-

^ Potum in iure gallinacei dcco-
Cutn beta &c lente.Cortcx vero liuenti-
rcddit.Magi heliotropium quarta-
‘r,In/tertianis ter alligari iubent ab ipfo

ijtl"^rVC^r*<il,c eum, foluturum Ic nodos libe
It* 4-W a i:...!

>t,

focere non exempta herba. Aliud
li tcelci^‘taculum : xifote viret , bruma non
vCC°W| : a<Iuas refpuit , perfufum merfumuc
e eft: tanta difiociatio deprehenditur:
^W^11 * Grsccis,alioquin frutici topia-
«Nvitu m «Uitrichon vocant, alij polytri-
h0c IJ1!» ah effe&u. Tingit enim capillum:

ecOouinir in vinn rnm (piTline apii*

tije^Q«le^C°^U‘tUt ’nv‘no cum lcr!line

'»M.d.eflueC

-l7;' - Copiofe.vt criipum denfumque ia-

,Nidjtt autem prohibet. Duo eius genera,
>Po] ‘S . °igtumbreuiuiquc.lcl quod maius
' tichon; aliud, trichomanes vocant.

Vtrique

i jS C. Plinij Naturalis Hift-

Virique ramuli nigro colore nitent foliis

cx quibus inferiora afpera ac fufca fune :

autem contrariis pediculis denfa inter
uerfo : radix nulla. Vmbrofas petras,pari£i ^

afpergines , ac fontium maxime fpecus fefljj

& faxa mananda, quod miremur . ciiif

non fentiat.Calculos e corpore mite pelli1^

gitqiie.vdquc nigru. Qitade caufa potili*’1’
quod in faris nafceretur, a nolitis faxifr3?
appellatum crediderim.Bibiture vino.q113^
terni decerpfere digiti. Vrinam cient. SW
tium Scaraneorum venenis reliftunt.In vif'

co£li aluum fiftunt. Capitis dolores coi'0?*

Iilr CoA-<r fr1 J r....

Ilis fedat. Contra lcolopendr® morfus 0.

,

tur.crebro auferendi ne pereant:hoc Se in3'"

ciis. Strumas dilcutiunt, furfurelque in fjfJ
capitis manantia huIcera.Deco&um ex

deft fufpiriofis,& iocineri,& lieni, Se feli* ^
fis,& liyduopicis.StranguriT illinuntur, #

a .. * «

bus cum abftnthio. Secundas cient
Sanguinem fiftunt ex aceto, aut rubi fucc^v

Infantes quoque exhulcerati perunguntur^

ti J

cum rofacco Sc vino prius. Folium in vri
ri impubis , tritum quidem cum aphroid0^
illitum ventri mulierum, ne rugofus fiar,pf'. „
re dicitur. Perdices & gallinaceos pugn^J:
fieri putantftn cibum eorum additis : p eCoi'
efte vtilidimos,

De picride, thefiojafphodelo.alimo-acantho,

jbiel(tphobofcQ,fcandiceJiafionei& de

de yfio yfillybe , fcolymo fiue limonio
chondriUo fiue chondriUe , & boletif.

. Cap. XX JJ . /

) Ieris ab xnfigni amaritudine ifiognOP11.?/
vt diximus:rotundo folio.Tollit

Liber XXII.

Vther "'UCf A ^ 1 1’ 177

1,5 'fi • f 4 Um <ll'0llue non diffimili amaritudi-

'X aqua a P“rgataluum , in quem vfum teritur

SjUm' A‘phodeIum de clariflimis herbarum,

f 'n fyh,l-°*0n a'i{lui appellauerunt , Hefiodus

'tl">na “1S ?afci dixit : Dionyfius, marem ac
‘

J£ii. dari =

Vr;11165

'*iti„C“.n ^ m w

tj)° c°htr* Jr,^us drachmis : fubftrauitque fom-
-i^itta ,

itt Campania caulem cum perfe

un “au.i aixit : uionyuus , marem ac
ft4t ^ Defectis corporibus &phthificis
, . (ubos eius cum ptifana decoitos aptif-
C ^pantmque ex his cum farina fub.
it» °err'rnum edc- Nicander & contra

ac fcorpiones , vel caulem , quem an
vocauimus,vel femen , vel bulbos de
1 19 'cibus drachmis : fubftrauitque fom-

c, '>i0a ra d°s metus. Datur Sc contra venenata
t] ili ' c.ontra fcolopendras terreftres. Co-

d, V.unttIr ,r° in Campania caulem cum perfe-
Snt,:^ Agendo arefaciunt. Folia quoque

J, „ **©'’*•** ••‘VIUWUUU i \SllO. VjMVJVjtiV.

p^is a r. Venenatoru vulneribus ex vino.Bulbi
^ulifque cum polenta tuli illinuntur.

hui ^ conciiis ex aceto lichenas fricare:

er‘dtis putrefcentibus ex aqua impo-
'»at'0,1ibHlniarum quoque & tellium inflam-
r Deco<-£' ‘n l"arce v‘ni > oculorum
inppofiro linteolo medentur. Fere in
^Nac morbo dccoflis magis medici vtun-
tli^fUm ^ '“diarum tetra hulcera, rimafque
dut„ XUacunque in patte farina avefadto-

Si

%;

4VUh. * -'•“u^ucmjiaticunna arexacio-

au 11 valemn° autem colliguntur . cum pluri -
' Succus quoque ex tufis exprelfus

'detn oH ’Vtilis dt corporis dolori.cummel-
JW • ?re™ corporis iucundum affeftan-
b • W" ar‘da & falis exiguo. Folia etiam
(,'itl f4c. ’J|edentur,& ftrumis, panis, hulceri-
n1.1* tm,' 'j®1 invino.Cinis e radice alo-
'*'0lco f at,*c rimas pedum. Decocft radi-
Ucc:us , perniones & ambufta. Et ad
Tom. iij. M m

178 C.Plinij Naturalis Hift* I

grauitatem aurium infunditur : a contrari*
in dolore dentium. Prodeft & vrinx pota o> j
ce radix,& menftruis & lateris doloribus: 1 1
ruptis conuultis , tufsibus , drachma: pofldf ‘j,
vino pota.Eadem & vomitiones adiuuatc^rjj
ducata. Semine fumpto turbatur venter. ^ (>
fermus & parotidas in vino decocta radici
rauit: item ftrumas , admilia cachry ex ’ j>
Quidam aiunt, fi impolita radice pars eius ' J
mofufpendatur,&t quarta die foluatur.vn3 jl
radice arelcere {frumam. Sophocles ad?0»
gras vtroque modo.cocta crudaque vfus Wj
perniones decoftam ex oleo dedit, &
felie in vino , & hydropicis. Venerem
concitari cum vino & meile perunftis , au‘ )
bentibus,tradiderunt.Xenocrates &: lichcPji
pforas, radice in aceto deco£la,tolli dicit’'»
ii cofta (it cum hyofcyamo &pice liquida»^
rum quoque &c feminum vitia : & capillul® t
fpiorem heri , rato ptius capite, (i radice^»
cetur- Simus lapides renum in vino deco-* d
que pota eximit.Hippocrates femen eius r J
petus lienis dari cenfet. lumentorii quoqhfal
cera ac icabiem, radix illita.autdecodf* ® 2
ad pilum reducit. Mures etiam eadem fug*11 f
cauerna pra-clufa moriuntur. Afphodel0^
Hefiodo quidam alimon appellari exift‘^5
re , quod talium arbitror. Eft enim fuo n°' /
alimon , non parui & ipfum erroris incet 'J
ies.Alij enim fruticem elfe dicunt denh111”*»’
didum , fine fpina, foliis olea , fed moli*0/. Jf
Coquitur autem hoc ciborum gratia.
mina diicutit , drachma pondere in aq«3 <JJj t
pota : item conuulla &; rupta. Alij olus thyi
mum eiTe dixere falfum , Sc inde nonicP' ’ i1

Liber xxu w

'‘“W ,tate longis , laudatum in cibis. Duo-
ll“e Ptod m 5cnetun),fylueftre,8c mitiustvcrun-
tUte ,1^ c ‘lyfentcricis ecia exhulceratis cum
‘is j[J • rm Scho vero ex aceto.Hulceribus vetu-
l,s letiir CrUt*um'&: vulnerum recentium impe-
H5,'s?1u V & luxatoruin pedum acvefics: dolo-
^beip i? r> tenuiora folia.fed in cifdem reme-
Jc prc Us maiores , & rn fananda hominum
e ‘dcnn? fcal)ie' Pracerea nitorem corpori
ea-Settl| ‘tnufque candorem , fi fricentur radice
?U°<lUe B' lin&u* fnbdito fitim non fenriri.Hoc
tCrt.piandi,8c vcraquc etiani condiri. Crate,
‘jliis gfV1?1 3“oque genus tradidit . longioribus
l“t'ra 1T) "'ttutioribus, odore cuprcfli : nafci fub
‘Odii, ax*me , prodede opi II hoton icis, contra-
-A 'S neruorum , tribus obolis in fextarium
5i lona"t!lOS-c^ t0Pi;lria & vrbana herba,
j ‘Sci,,; -S°9Ue folio, crepidines nmrginurn.ad-
jytetj t.mHUe puluinorum toros vclliens. Duo
jl^ialt' 1Us ‘unt.aculeatu Sc crifpum.quod bre-
J|i rtituUm l*ue,quod aliqui paederota vocanr,

p, IHe _.mphyllum. Huius radices vftis luxa-
fj ’Gn tn Pr°l“nt : icem ruptis conuulfis &
f, “.PU(j e£uentibus inco&ac cibo, maxime pti-
o| Calida^ris 1uo(lue illinuntur trita- & calefa-
f 'ttiir, ls' Bupleuron in fponte nafcentium
i 'iiSmulu>n«o Grici habent, caule cubitali,

,tls longffque, capite anethi, laudatum
r Apjj Hippocrate, in medicina a Glauco-
v; fandro- Semen contra ferpentes valer.
„">o i„. ccundas fceminarum , vel fuccum ex

q, (lix c nunt : & ftrumis folia cum falc & vino.
':'H; ,,ntra Perpcntcs datur in vino , Sc vfintfe

magna inconfiantia Gr?ci irj
. Crboruuj etiam habuere : iid^mque jc.

M ai 3.

i8o C. Plinij Naturalis Hifl.

media tanquatn contra venenum prodi^1'

Et ipfum nomen indicio eft boum , certe v"

.num effe , quodilfflire deguftata fatentur., ^
propter nec de hac plura dicemus. Eft.vem, ,
' — ~J1 ! ra

fa , quare venena monrtLeml]s inter gra^ ^

coronas , nili libidinis caufa expetenda 3 r

videtur, quam non aliter magis accendi F‘

quam potu. Elaphpbofcon Ferulaceum
niculatum , digiti crafsitudine , ientine cC i j
bis dependentibus ftmili effigie . fed noU .|
's, foliis olufatri : & hoc laudatum io £

Quippe etiam conditum prorogatur a- ,
ciendam , lateris dolores fedandos , ritpt3 ^
uulfa fananda , inflationes difcutiendaS', J
quoque tormenta. Contra fcrpetium om Dl <J
aculeatorum ifius. Quippe fama cft ,
bulo ceruos refifrere ferpetibus.Fiftulas>Jl' J

ad»<

i/uiy tuuvo umivrw .wp... * Ai [

radix nitro addito illita fanat. Siccano

tem in cos vfus prius eft , ne iucco fuo iflj*
qui contra ferpentium i&us non facit c&Kp
teriorem. Scandix quoque in olere fyluC m
Gra?cis ponitur , vt Opion &: Erafiftrat^ij
dunt. Item decola aluum fiftit. Semine ***»

■ A

ilis , vrinas ciet. Dccoila: fuccus prodefl 1 A

eho , iocineri, renibus , veflcar. Htec .ed»'1)/

matrem eius ne

olus quidem legitimuj\.f^

ditaffe , fed fcandicem. Eadem erat

fi tenuiora folia 8c odoratiora haberet.?^. ,nl

lis laus eius, quod fatigato Venere corp0^1'
currit , mnrcentefquc fenio iam coitus #

Si-ftit.profluuia alba fceminarum.Et iany/

tiad?^/

fyluellrc habetur , in cara repens , ,

multo : florem fert candidum : concib1^'^

Wq C ^uius eadem commendatio ad ftimu-
^lie ••k°*tUs* Cruda ex aceto in cibo fumpea,
^hif Us vbertatem prxftat.Salutaris eft
^cntientibus. Infantium capiti illita
Jit.pnCaPillUin , tenacioremque cius cutem effi-
Ur & caucalis.feeniculo limilis,breui cau-
^ *'andid0,cordi vtilis.Succus quoque e^as
^)C F^omacho perquam commodatus Sc vri--
cu^fq; & harenis pellendis,&: velicarpra*
Htiiita' tenuat dc lienis, iocineris , renumque
Ni,S,vScmcnmenfes feminarum adiuuat ,bi-
Hbii. e a partu liceat. Datur Sc contra profluuia

Liber XXII.

1 8 r

viris.

Chryfippus & conceptionibus

Con^cri'e multum ; bibitur in vino ie-
Cl>t /i gnitur & contra venena marinorum , fi- ■

‘\Cr Oticus in carmine fuo fignificat. His ad- * TttreitU
?Vs a.nt fion, latius apio, in aqua nafcens,pin-
'^ttj. pStiurque.copiofum femine, fnpore na-
5'iiiq' todelt vrinis,renibus , lienibus , mulie-
S jue mentibus , fiuc ipfum in cibo fumptum,

SbUsS c'cc°tti , fiue femen e vino drachmis •

Xvep\> aleulos rumpit, aquifque qu.T gignunt
'ttjgj' ;*t. Dyfentericis prodeft infufum. Item
% j|, .:i! 'ditum, & mulierum vitiis in facie no-
Vt 'tl'm,momeni6que cutem emendat, & ra-
N[e fcabiem cqUorum.Silybum tcha-

VHiCiant* nlbo fimilcm , atque fpinofam, ne in
S 'VMem.aw Syria , aut Phoenice.vbi na-
| ^itli °^uere tant* : ’ca °pcrofa cius culina
ll fo medicina nullum vfilra habet. Sco-
X^oque in cibos recipit Otiens , & alio
unronion appellat, frutex eft nunquam
xfij^kior.criftifque foliorum ac radice ni.

1 “ki : Etatoftheni quoque laudata in
15 c«na. Vrinam cicve pracipue traditur;

M ra 3

s8i C.Plinij Naturalis Hin-- (

fanare Iichenas &: lepras ex aceto: Vcner^j
mulare in vino, Hefiodo &c Alc.xo teftibus ; ■ ,
florente ea cicadas accerimi cantus etlc , & y
Jieres libidinis auuliflimas , virofqucin^01 j
pigerrimos fcripfcre , velutprouidentia
hoc adjumento tunc valent i (fimo . Item f

lentiam alarum emendat radicis emedull^. f
cia,invini Falerni heminis tribus deco^j*
tertias, & a balineo ieiuno, itemque pofl
cyathis Angulis pota. M irum cft, quod Xen°L ,
tes promi ttic experimento , vitium id ex ah*[.;
vrinam effluerc.Eftur 6cfonchos,vt quem " J
feo apud Callimachum apponat Hecale,
albus Sc niger, lactuca: (imiles ambo, niti firjji
cilent, caule cubitali, angulofo , intus cau^lj,
qui fra&us copiofo la£te manet. Albus ,

Cte nitor, vtilis orthopnoicis lactucarum
Iraflftratus calculos per vrinam pelli
flrat, & oris graueolentiam commanduca^ J
rigi. Succus trium cyathorum menfura , vv/
albo & oleo calefactus , adiuuat partus , f
partu ambulent grauidte . Datur & in forbi^J
Ipfe caulis decoctus facit ia&is abundanti^;;
ttic ibus , colorc'mque meliorem infantium j J\
li/flmus his,qu? lac tibi coire fentiant Jnftiby
auribus fuccus, calidiifque in ftranguria
cyathi menfura , &ln itomachi rolionibu$*J
femine cucumeris nucleifque pineis. Illiu*1^
fcdis collectionibus . Bibitur contra feife^
fcorpionefquc, radix vero illinitur . Eade*11^
co6to in oleo Punici mali calyce , aurium ^
bis pnefidiumeft. Harc omnia ex albo. Cl££ (j«
rus nigro prohibet vefci.vc morbos facicnteLr
albo confentiens. Agathocles etiam contfy ~f'
guinem tauri demonftrat fuccum eius. K-e:f3V

Liber XXII.

tamenvim effeconuenit nigro, & hac
♦componendum cum polenta. Zenon radi-
. rancutiam docet fanari . Chondr i 1 lon

>85

;i;t. , --nguriam docet fanari . Chondrillon
°ndrille , folia habet intubi circunrofis
% a ’ caulera minus pedalem , fucco maden-
, radice faba limili . aliquando nu-
"ettuj Habet proximam terrae maiiichen tu-
j' ’ quteappofitt feminarum menfes
,-e mcttur.Tufa cum radicibus tota , diuidi-
> contra ferpentes argumento
hac d!'- Siquidem mures agrcftes larliabhis,
"•iit j ^dicuntur.Succus ex vino codla:, aluum
' l°Ru cra palpchratn pilos inordinatiffimos,
Cllo&-mrn ' efficaciflime regit.Dorotheus itoma-

&&,

t Concodbionibus vtilem carminibus fuis
'auit-Aliqui feminis & oculis, generatio-
lR.ttc lr°tum contrariam putaucrc. Inter ea
, m manduntur, boletos merito poiue-
” en,Bi °ptimi quidem hos cibi , fed immenfo

0 in rrimnn rron nno Tikprirt

L>

f ^P*oa dato : quo fa&o illa terris vene-
Ubique ante omnes, Neronem

► opim

^JPPtincipj per hanc occaflonemaconiu-

V^Ppi '

Sntlr-xu.

I* c°lt) lur° ruhorc, rancido afpedru.liuido in-
i V ^Ore,c>mofa (tria, pallido per ambitum la-
ti' ®ii|n ^Unt ‘n quibufdam : ficcique & ni-
3 Ata C! veluti guttas in vertice albas extuni-
nnit"r“nt. Voluam enim terra ob hoc piius
. um pollea involua, ceu in ouoeltlu-

?)'ti.EC-Ct?nics minor gratia in cibo infantis
wQc'ot P‘tUc 1)10 primo nafcentermox in pedi
t’?Ped^U- a*’fumitur, racoq; vnqua geminis ex

o prima caufaque c limo, Scace-
c° madentis terrs,aut radicis fere glan-
M m 4

184 C.Plinij Naturalis Hift»

diferadniti&q; fpuma ietior,dein corpus m£. j
nx fimile,mox partus. Vt diximus, ilia pets1
lia.prorfus improbada. Si enim caligaris dj
ferrruc aliqua rubigo.aur panni marcor *•*? f
nafcenti, omnem illico, fuccum alienum
rem que in venenum concoquif.deprehcrw1!,.
rufi agreftes pofTunt, atq; qui colligunt. Duj
ipfi aha vitia, nunc quidem (i fcrpentis
iuxta fuerit, fi patefcentes primo adhalaup1^
paci venenorum cognatione ad vivus acejfj
dum. Itaque caueri conueniet prius quam s
dant ferpentes. Signa erunt tot herbs, tot J'
res fruticefque , ab emerfu carum ad latf J
vique vernantes:& vel fraxini tantum foli9’$
poftea marcentia, nec ante decidentia. £‘jj
letis quidem ortus occafufque omnis intrt*
feptem eft.

De fungis, & JUphio,& de lafere.

Cap. X XI I 1.

FVngorum lentior natura, &numeroft^
ra,led origo non ni fi ex pituita arborUt1^
tiffimi , qui rubent callo i minus diluto
quam boietr.Mox candidi, veluc apice Ftepaf
infigmbus pediculis.Teitium genus fuillbjS
nis accommodatiflimum.FamUias nuper
mere.Sc tota conuiuia, Anneum Serenum P1 J
dum Neronis vigilum, 3: tribunos , & ccn 'j/
mes.Qrix voluptas tanta ancipitis cibi?
difereuere arborum generibus, fico , fetO
gummi ferentibus : nos item fago , aut (° Jfl
aut cuprefTo , vt diximus . Sed iila quis/P j,/
in venalibus ! Omnium colos liuidus.Hi* *
veneni argumentum, quod fimiliot fufti[ y
tum fici. Aducrfus h*c dicimus remed*3^1

Liber XXII.

ig

lonflUe : iluerim funt aliqua & in his . Glaucias
vt*‘es pnwt boletos .Siccantur pcnden
«i tranffixi, quales e Bithynia ve-

to* • fluxionibus alui, quas rheumatifmos
t^Ot.medentur.excrefcentibufque in (ede car
1 m‘nuunt enim eas, &: tempore abfumunc.
y^migines, & mulierum vitia in facie. La-
Ht Ur etiam vt plumbum.in oculorum medica
V hulceribus & capitis eruptioni-

'y ' Ci>num mortibus ex aqua illinuntur. Libet

.. .. —

.Sen,

'quendi date aliquas communes in omni

'linere obferuationes, quando ipfie fuis mani-
;itj,.el>cia: prteparant hunc cibum folum,& co-

‘une a nte pafcuntur.fuccineis nouaculis aut
apparatu comitante. Noxij erunt fun-
,!s .'n coquendo duriores fient: innocentio-
5ncJu‘ nitro addito coquentur , fi vtique pereo-
t^yr. Tutiores fient cum carne cotSi, aut cum
j^lopyri . Profunt&pyraconfeftimfum-

ly debellat eos Sc aceti natura , contraria ....
(tij fifius proucniunt omnia hac. Imbre &tfil-
Swj ■ 'Venit primo e Cyrenis , vt diclum eft. Ex
Hljca nunc maxime importatur , deterius Par-
tjj °* fed Medico melius , extinfto omni Cyre-
tt, °>.vt diximus. Vfus filphij in medicina.
jlittl folia ad expurgandas vuluas pellendof-
tiljhiortuos partus decoquuntur in vino albo
ly^o.vt bibatur menfura acetabuli a bali-
W Radix prodeft arteriis exafperatis : & col-
\!°nikusfanguinis illinitur. Sed in cibis con-
yyUr Xgr£ .Inflationes facit &ru£tus. Vri-
yi^oque noxia. Sugillatis cum vino & oleo
(;, c,flima , Sc cum ccra ftrumis. V cimae fe-
t iore eius fuffitu cadunt. Lafei e filphio
‘ Ucus quo diximus modo , inter eximia na-
Mm p

iS6 C.Plinij Naturalis Hift.

turi dona numeratum , pluribus compofi1' «
bus interitur. Per Te autem algores excalfacit* j
tum neruorum vitia extenuat. Fccminis da!u(
vino. Et lanis mollibus admouetur vult"* ' ,
menfes ciendos. Pedumclauoscircunfcat ()
tos ferro mi f tum cerx extrahit. Vrinam ci£l .
ceris magnitudine dilutum. Andreas fpond£t' >
piofiusfumptumnec inflationes facere > ■

co&ioni plurimum conferre fenibus &
nis : item h; eme , quam xftate , vtilius , & ,,
aquam bibentibusicauendumque nequa iuELI' .
exbulceratio. Ab aegritudine recreationi
in cibo . Tcmpeftiue enim datum , cauterij ' J,
obtinecailiieris etiam vtilius , quam experti ,,
Ad exreca corporum indubitatas confeifr3?
habet. Venena telorum & ferpentium extM?*J

poturmex aqua vulneribus Iris cirpunliniturd1

~ i » lA

pionum cantum plagis ex oleo: h ulceribus' .
non macurefcentibus cum farina hordeacei

fico ficca.Carbunculis cum ruta, vel cum me],j

A

vel per le vifco fuperlitum vt harreatrfic & a'1

nis morfus.Excreicentibus circa fedem, cufl'

gminc Punici mali ex aceto decotflti. Clanii:.

Di

dum.qui vulgo morticini appellantur , nitro
flo.ante uba£lum.Carnes replet cum vino & .1

A

co.aut pipere, autmurium timo 6c aceto. Pef®^

nes ex vino fouct , &ex oleo coftum impoti'1”,
lic & callo. Clauis pedum fuperraits prxcfl^.
vtilitatis . Contra aquas malas , pe!!ilentes_
dius, vel dies. In tuffi, vua.fellis veteri ftiftui'0,;
hydropifi .raucitatibus: confeftim enim
fauces, vocemque red iit. Podagra sin fpong|3a
lutti pofca lenit . Pleuriticis in ibrbitione V*.L

poturis datur : conttadlionibus , opifthotonii1’-’

ciceris magnitudine cera circunlitum.In 3°^t

?Jt Liber XXII. 187

CUt|pr‘zatUr • Anhelatoribus & in rufii vetufta
C°aeii?rr° exacet0 datur -aeque ex aceto his , qui
Uln kdlis forbucrint. Praecordiorum vi-
^lin te<^lcis,comicialibus in vino in aqua nml
.^Pacaiyfi. Coxendicibus 5c lumborum
Stliti US CUlu ^eco&° unclle illinituv.Non cen
^dol ^odaucor« fuadent. cauernis denciuin
°jle *nt^cum cera includi , magno experi-
ex ^j ° loniinis,qui fe ea de caufa pracipitauit

OllinMA »AI.AA. nirikin. Ii 1 • *• ! - .

tpg '• Quippe tauros inflammat naribus illitis:
^eq es a^idiffimas viniadmiftum rumpit.Ideo
^ipia^nSi fuaferim cum Attico meile, licer pr«x-

^en

Quas habeat vtilitates admi Ilum aliis,
niUs."nuim eft referre : &c nos fimplicia tradta-
ihc^u°niam in his naturam efic apparet , in il-
^ in '?Urarn ^pius fallacem.nulli fatis cuflo
{U.q ^ifturis concordia naturx ac repugnan-
dae re mox plura.

nilx^ra meUii>& aqua mulfa,& quare oc-
nereciborum mor s immutent ur,& de
xulitite & cera.& contra compo-
Jitiones medicorum.

N0h X X 1 1 1 L

“sfiecmellis autoritas in pretio minor,
'pfjp!31?1 iceris , ni vbique nafcevctur. Illuti
v ^ricata fit natura, feti huic gignendo ani-
^eatll “iximus, innumeros ad vfus.fi quoties mi
jj^^ltimcmus.Prima propolis aiueorumfde
tl(tt5ly IItlUs ) aculeos , & omnia infixa corpori

tf*. tC. iliKn.A J - f., . _ — “ _ 1 . amaaam .r

%

cj!'U°rum mulcet, hulcerique iam defperan-
Sii "n6 inclL“i>t-Mellis quidem ipfius natu-
*bQ ls C^>vt putrefeere corpora no finat.iucudo
\sc i111* no afpero.alia quam falis natura. Fau
*tufiilis, angina:, omnibufq, oris defideriis

vtilUfi

,n' tubera difeutit , dura concoquit, dolo-

iSS C.Plinij Naturalis Hift.

vtiliffimum , arefcentlque in febribus lit>K
Iam vero peripneumunicis , pleuriticis J
co&um . Item vulneribus a ferpente
Iis . Et contra venena fungorum . Paral?'11'!
in mulfo : quanquavn fute inulfo dotes con^, (l
Mei auribus iniiillatur cUm rofaceo ! %
des & foeda capitis animalia necat . Vfus ■ ■
Atumati femper aptior : ilomachum tamen a
flat, bilem auget , faftidium creat, & o (K
per fe inutile aliqui atbitrantur. Rurfus qui“j
angulos exhulceracos meile tangi fuadent. rf
lis caufas atque differentias nationefque
dicationem, in apium, ac deinde florun1 ^
tura diximus , cum ratio operis diuidi c<>f,
ret mifcenda rurfus naturam rerum pernotu
volentibus. In mellis operibus & aqua n>j
tractari debet.Duo genera eiusifubita: ac
tis, alterum inueterata: . Repentina defpw111;,
meile prxclaram vtilicatem habet in cibo*?!
tantium leui,hoc eft alica: elutas , vitibus ^
creandis , ore flomachoque mulcendo, aP'0.,
refrigerando. Frigidam enim vtilius dari 'ff
tri molliendo, iuuenio apud autores .
potum bibendum alfiofis : item animi hutnjjj
& prxparci , quos illi dixere micropfychoS^
& ratio fubtil iratis immenfr a Platone dcK1’
dens: corpufculis rernm Ixuibus, Icabris '
gulofis, rotundis , magis aut minus ad
rum naturam accedentibus : ideo non e^‘j.
omnibus amara aut dulcia effe . Sic & in
fltudine proniores effe ad iracundiam ,
liti . Ergo & hasc animi afperitas , fcu f°uJ
animse . dulciore fucco mitigatur . Lenit tP“ ,
itum fpititus, & molliores facit meatu5 >
fcindant euntem redeuntemque . Experin%

I

Liber XXII.

189

it) r.

»CUl^e : nu^‘us non 'ta luftufque tti-
ijj- 1 omnis animi impetus cibo mollitur.
Cor obferuanda funt , quae non folum
^t|Ua tUm meiiicinara > fcd morum habent.
It;!,. r,luIfa Se tuffientibus vtilis traditur, ca-
ttiytj a mttitatvomitiones. Contra venenu pfim-
fcy 11 j flutaris, addito oleo. Item contra hyo-
’ cl,In laete maxime afinino , &tcon-
fcus *'lcacabum,vtdiximus.1nfundiiur & auri-
'titnf Seniraliam tinulis . vuluis imponitur
HiCn?ane molli , fubitis tumoribus , luxatis , le-

^tcBTcomnibus- Inueteiat3: vfum ^aJnna-

'ifto fi ''et' >minus innocentem aqua.minufque
v'nu htn:,Um • Longa tamen vetuftatc trahfit in
l_iC.nconftat inter omnes, ilomacho inuci-
rbr>i °m ’ “eruifque contrarium. Sempcr mul-
Ct,m vetcre vino vtiliflimum, facillimequc
(]tja concorporatur , quod in dulci nun-
tit5(.|'cuenit . Exaufierofa&um non implet fto
fl9t 1Urn, neque ex deco&o meile, miniilque in-
Cat^od fereeuenit. Appetendi quoque reuo-
IV- ,'ditatem cibi. Aluum mollit frigido potu
ilee), lls > calido (iilit . Corpora auget.Multi fe-
te 1,1 l°ngam mulli tantum nutritu toleraue-
itn,ije<lue.alio vllo cibo , celebri Pollionis Ro-
tuli ]^Iernplo. Centefimum annum excedentem
Hjni J‘«Us Auguftus hofpes interrogauit , qua-
P“tirmaxim« ratione vigorem illum animi cor-
^ cuitodillct'. At ille relpondit: Intus
ttt0r|^doris oleo. Varro regium cognominatum
arquatum tradit, quoniam mulfo cure-
«0 'Utit« equo fieret modo ex mullo & meile,
?'bit Us 'n ratione vini. Seculis iam fieri non
At'1’0* noc genus, inflationibus obnoxiam.So-
1 ta*ne inueteratum alui caufa dari in febre:

1S>0 C. Plini j Naturalis Hili.

item articulario moxbo, Bc neruorum infii'11"-
te laborantibus, & mulieribus vini abite"!'.
Mellis natur* adnexa cera eft:|de cuius
bonitate, nationibus, fuis diximus locis. 0"1,
autem mollit, calefacit , explet corpora :
melior .Datur in. forbitione dyfentericis,ftu'|
// ipfi.in pulte alie* prius toflat. Aduerlatut^1,
natur*:ac milij magnitudine x. grana cet* '' j
fta.non patiuntur coagulari lac in ftomacb"1.
inguen tumeat , albam ceram in pube fixin" /
medio eft. Nec huius vfus , quos milia aliis f.
llat.enumetare medicina poflit.ficuti nccc?(<j
runvquacum aliis profunt.Ifta.vt diximus, >"■,
Aliis conftanr.Non fecit cerata, malagmata .fl |

■ plaltra, collyria, antidota, parehs illa ac d'iu ,

j rerum artifexiofficinarurtib.xc, imo verius
! riti* commenta funt.Natur* quidem opera o
luta atque pcrfeAa gignuntur : paucis ex c,1j.
non ex conieAura rebus afiumptis , vt firce0 a
quo ficca temperentur ad meatus , aut cotfa
alio humencia ad nexus. Scrupulatim q"‘3a
colligere ac mifcere vires, non conieftur? bllj
nat opus, fed impudenti* eft.Nos nec Indi

IArabicat umque mercium > aut externi orbi* j
tingimus medicinas. Non placent remediis.1 j :
longe nafcentia : non nobis gignuntur : '•

illis quidem, alioquinnon venderent. Od"' *
eaufa vnguentorumque &deliciarum , fi ftyj
etiam fuperftitionis gratia emantur , qUO"|.a ,
thure (applicamus & cofto.Salutcm quideO1
his pofle conflare, vel ob id probabimus, qjt
L magis fui delicias pudeat.Sed medicinas e (
ribtis coronamenti/que 8 c hortenfiis, qufM
manduntur herbi s.profecuti, quoniam ~ An
gu omitteiauslNimiru & has indicare

Liber XXII.

ex fiugtbm. Cap. XXV.

')Hi f"is kpicnt>li‘ma animalium cire, coftar,
«tL lt.uga: vefcantur. Siliginis grana combuita
ks f j 'n vino amminco , oculis illita epipho-
ltj»u“an.t: Witici vero ferro combulta iis , «pix
ttiflc? v^crit,prxlentaneo funt remedio. Farina
1>US 1 Cx aceto cocta , neruorum contractioni.

rofaceo vero & tico licca myxifq-, de-
s" ‘Utfurcs tonfiliis faucibufque gargariza-
te^ f.?t;0funt.Sextus Pomponius Pixcorij viri pa
filis”" Panite citerioris princeps , cum horreis
<kg '"blandis ptzlidcret, correptus dolore po-
,nier(it in triticum fele fupergenua : leua .
V' Occatis pedibus mirabilem in modum,
Aos h| ea remedio vfus eil.Vis tanta elt , vt ca-
tis, rlen0s plcccr paieam quoque tritici vel hor-
Jtvtj - * ,am imponi ramicum incommodis ex-
^j^eilt, quaque decocta funt aqua foueri.
•lis ‘3rre vermiculus teredini fimilis : quo ca-
ht '"bumcera inclufo ,cadere vitiati dicun-
c 'ani fi fricentur . Olyramarincam diximus

Ae ri .

ftA' P(ij atharam vocat, infantibus vtijjffimum:

Hac decofta fit medicamentum , quod

ctt|j adultos illinuni eo. Farina ex hordeo 8 c
'i; |c " iecofta colledtiones impetufque difeu
^4’^ concoquit.Decoquitur alias inmulfa
tli^ ‘ aut fico ficca » Ad iocineris dolores eam
',etj)?0l"ca concoqui opus eft.aut cum vinoXum
<Ait ‘nte,r Coquendum difcutiendiimque cura
tot0 "1 'n aceto melius.aut in face aceti, aut in
Aisci/^Pyrifuedecoctis.Ad * multipedii mor- , ranhit»^
^."'melle ad ferpentium in aceto, &t contra
^ . 'amia.adextrahedasfuppurationes ex po ' ■

Htal ita «fina & galla. Ad concoftiones vero
■ ■■ vctera.cfi r clina. Ai duritias cii fimo

solum

ifiz C. Pllr.ij NaturalisHift*

columbatum, aut fico ficca.aut cinere. Ad nel
tum inflammationes aut inteftinorum vel

tum.vel virilium dolores, cum papauere a»1 „
lilotOj&t quoties ab ollibus caro recedit. Ad j

mas cum pice & impubis pueti vrina. Cuin^

X/ £*/■«» /• ,->nrr3 f l irvw>.. ™ _ .d S rtul

& fcenograrco contra tumores pracordio(U
vel i n febribus cutn meile vel adipe veruffo-^

puratis triticea farina multo lenior. Ncruis

hyofcyami fucco illinitunex aceto &mell£

K

tigini . 7.e,x,ex qua alicam fieri dixi

cior etiam hordeacea videtur, trimeftris
lior. Ex vino rubro ad fcorpionum iftus tePi j
Scfanguinem excreantibus : item arteris • ^
cum caprino feuo , aut butyro. Ex fccnogf ,
molliffima omnium.Hulcera manantia fa»*?

furfures corporis, ftomachidoloresmedes#^

mas cum vi no & nitro coria. Aerina magis <•,
ris purgat hulcera vetera & gangncnasicun’ V
phano &: fale & aceto lichenas : lepras cu111.^
phure viuo : &,capjcis dolores cum adipe a»*1 j
- ' • - - ost

no impofita fronti. Strumas & panos con<®S
cum fimo columbino , & lini femine decO^
vino.De polenta' generibus in frugum -loC° .)>
diximus , locorum ratione. A farina hord£,.,;}
«..xj .... .... U n , . ..ni1:,

flat eo quod torretur, ob id ftomacho ri1;!

Aluum fiftit, impetufque rubicundi cumotis' j

oculis illinitur, & capitis dolori cum menta’lr
alia refrigerante herba. Item pernionibus ij.yl
pentium plagis : item ambuftis ex vino. Io',V
quoque puftulas. Farina in pollinem ful’a.ff
vim extrahendi humoris habet : ideo
fuffufis in fafeias vfque fanguinem perduci'1^',
cacius in fapa. Imponitur & pedum callo

que.Nam cum oleo vetere ac pice decoflofjy

ne, condyloma ta,& alia omnia fedis viti» *r

m»‘

^ L&er XXII. i95

llte^e caIidomirabiIeminmodum curantur.

aug«ur . Farina , qua charta: glu.
>tbCn . ’ tanguinem excreantibus datur tepida
«a p . ? efficaciter . Alica res Romana eit , &
j1 «c°gi«'a:alioquin nonprifan*
p‘auues icripliiTentCratci . Nondum arbi-
% „■ mPeij Magni state invfu fuifle, & ideo
l^flUide ea fcriptum ab Afclepiadis fcho

Oj 'w'[a > hue in pultem. ...

V) ..°etetur . dein fanorum cera coquitur, vt
HJ|).ls:'rnus.reculiariter tamen longo morbo
WtoJhwn redatlis fubuenit, ternis eius
PoJ 'nfextariumaqux fenfim decoftis, do-
a<lua confumarur. Poftea fextario la-
Vjl, f' aut caprini addito per continuos dies,
i” 1 ‘Urr t^° mc^c-’ra^ forbitionis genere eme
'bo ''fntexes. Milio fiilitur aluus , ditcutiun-
tN a a ’ 'n qllem vfumtorretur ante. Ner-
V, '■oloribus & aliis fcruens in facco impo
Mli^que aliud vtilius: quoniam leuiflimum
"'■iimaiie cft, & caloris capacillimum.

vius eius eft ad omnia, quibus calor
V'Us eli. Farina eius cum pice liquida, fer-

.'■Hjj.-St multipeda plagis imponitur . Pani»
p; bai°C^es medicus mei frugtt appellauit.EfFe
JW • fiuus m^ul' v'no Potum prodeil
P,^aflIC'S' Similiter hjs,qu? vaporanda fune,
Nni Urn imponittir.Siiii taluum in lacicca-
iMt eC°.®uln 1 ^ b's ^‘e itaudum : fi prodeil
jit “'mina . Sefama trita in vino fumpta, in-
'ft jPmitiones . Aurium inflammationi illi-
'tft^mhufiis. Eadem efficit Sc dum in her-
' Hoc amplius oculis imponitur decocta
Tom. iij. N n

i^4 C. Plini j Naturalis Hift*

in vino. Stomacho inutilis cibus, & ani1^^
uitatem facit: ftcllionutn morfibus refiih1 •
cacoethe vocant. Et *1..

hulceribus , ijua: «-a.vwx.wc fuwm. .£■
oleum, quod ex ea fit.prodefle diximus* .r

moides i Gmilitudine nomen accepit . fy
amaro , folio minore. Nalcitur in glareol' j
trahit bilem inaqua potum.Setncn illini'1' j
ficro: dilcutit panos.Ell etiamnum aliu1’ ,j(
moides Anticyra: nafcens^quod ideo alh]1^ *

ricyricon vocantteattera fimile eiigcrot1'1.

i»:

ba: . de qua fuo d icemus loco . Granum
daturin vino dulci ad detractiones , quJ-«
tribus digitis capitur, mifcentque ellcbof

Ik dimidium obolum , putgation;:E|l

* infitnz adhibentes , maxime * infani.e meland1^,

.. . / — -bfl/ 1 /C. ‘1 ' 1 — _ J . T? - m.— /*. . i

mtlZcholi a comitialibus , podagricis . Et per fe df;‘ j/
pondere exinanit.Hordeum optimum,
didiilimum .Succus deco&i in aqua c ,^1
geritur in paftillos ,vt infundatur cxhul^jp
interaneis &c vuluis. Cinis eius ambulli5 L(P

tur , & carnibus que recedunt ab oflibus > ^

ptionibus pituita , muris aranei morfibus*

- -r- *• ’ 1 -ri Wj

afperfo fale ac meile , candorem denn*jy
fuauitatem oris facit. Eos qui pane horjv
vtuntur , morbo pedum tentari negant. |
que granis fi furunculum quis circunduC^^
gulis ter , manu finiftra , & omnia in
ciat, confeftim fanari aiunt. E!f & herb® • J
nicea appellata Graecis , noftris vero b0* j'

murinum . H«tc trita e vino pota pr«td^£^

¥J

r J

nicnfcs . Ptifani qui ex hordeo fit, bL!Ll^c:
volumine condidit Hippocrates qui nU j/’
nes in alicam ttanfeunt . Contra qua0!® !,^
centiorefi alica ? Hippocrates tantum
nis gratia laudauit, quoniam lubrica e> j,)1

bibite Liber XXII. icjf

N nnnr,!^UOn!am ficim arceret , quoniam ia
&an;, m^cere!l 'luonum tacile redde-
hfl.r J Uetis hic lallis cibus in febri bis die

Ut (J

tf0jib famt4ritUra remotus lb iiiis ■ qui medi-
lu°tini VpfexClccnt;- Sorbitionem tamen da-
>aliudue quam fuccumpdfana;.
C^lion. Pedes frigidi ellent, tunc quidem
, 'Udandam. Fit 6c ex tritico glutino-
^ lIa-cjUe exhulcerara: vtilior. AmvUn

que exhulcera» vtilior. Amylon

J J^tur, J, 05 ■ & gula: inutile , contra quam
3tket c® flftitaluum, epiphoras oculorum
““Icera fanat: item pullulas &flu-
( uu0 |j?u'nls ■ Genas duras emollit . Datur
if Vtt0d '.S qu*fanguinem reiecerint. In vefi-
5 1(ibus Qmre, femucia amyli cum ouo &paf-
httlsce a*flls. ^ifferoeEadta , a balineo. Quiu &
t| M^ina decocta inaceto nauos tollit.
O.^ed* • ’ 'Juo viuitur, innumeras pene con-
dc<>”itc0ifc*nas - Ex aqua & oleo aut rofaceo
fcwl^Sar r\ nes :ex a<J“* mul,a duritias val»
&ex vino ad difeutienda qu£

,

: ?dueu-US *u ’ ^ ^ ma8*s etiamnum ,

ii,

V^-Admatifmos

acutas pituita fluxiones qua?

vocant: item ad pctcufla,

C'CV 'v,1 0n>nia autem hac fermentatus,

qu/

, ^ c yPyros , vtilior. Illinitur &.parony-
pan- a ? Pe<him in aceto . Vetus aut tiau-

C>«is'

‘s * atqi iterum coctus, fillit aluum.

e0e n lolls ■. & contra diftillationes, fle- *fludicfit
'ni° c‘bo 1 vtdhflmum eft. Sicanius
culri rinjleflti)incufla in facie, aut defqua-
CaJi j ei . aptflflme curat.Candidus cjgcis,

-l pt jg 'r'g'diuc madefaflus , Ieuiflimum
Oculorum tumori ex vino impo.
pullulis capitis, autadicila anda

N n

ipi? C. Plinij Naturalis Hift*

jnyrto.Treinulis panem ex aquaefle iei“®'^ f
tim a balineis demondranr , Qjjin & f
tem odorum in cubiculis vllus emendat
iri , in faccos additus . Auxiliatur & fa»*- ^
que folida fricta , ferucnfque in acre a L
conicdla .torminibus medetur. In cibo > |j|

& cum allio cofta, contra deploratas tu»*
pnrationefque pedtorum, quotidiano c[
mitur :& commanducata ieiuno oye ,e»a j
furunculos maturandos difcutiendofue lOjJ
tur: & in vino decodta , adteltium tutmy
genitalium . Lomento quoque ex aceto j
dio, tumores maturat atque aperir. 7Kt%l
. ... „ ribus, combuflis medetur . Voci eamp>'0‘fii

"/i/iqMara autor cq Marcus Varro. Fabalium eriaO1^'
,,m quarumque cinis , ad coxendices , &J“
mm veteres dolores , cumadipis fuilli'r

te prode (t. Er per fe cortices depodti ad c-

fi fiunt aluum . Lens optima , qui facilby
quitur , eaque qux maxime aquam abi5'/
Aciem quidem oculorum obtundit, & jf
chum inflat: fed aluum filtir in cibo. i;
que difeodta catlefti aqua : eadem
nus percodla . Cruftulas hulcerum tunrp
que qua- intra os fune , purgat °c adftrin? 'f
ledtiones omnes impolita fedat , ma*1 d
cxhulceratas &rimofas. Oculorum aut^jd
phoras cum meliloto aut cotoneo. ^ :

rantia cum polenta imponitur. Deco-^ ,.f
cus ad oris exhulceraciones & genital1^!-
hibetur: ad fedem, cum rofaceo aut c
Iniis, quae acrius remedium exigunt» c
tamine Punici, meile modico. idieif0'^
demum ne celeriter inarefeae , adiici“j||(., «
ta folia . Imponitur & fliumis pani*1! $>•

<ls L,'ber X X II. ij,7

R,in-' e* lnaturcfcentibus , ex aceto difco-
te» C* atlua mu'^a '■ Se gangraenis cum
? *,,„,»*«» • Item podagris cum polenta,
facile ■ fenibus , pernionibus , hulccribus
°litti0 c,Clcricem trahentibus. Propter dif-
Uomachi triginta grana lentis de-
'®C5c1(.1' ' *n choleris quoque & dyfentevia
*)e|ju l' In tribus aquis cofta : in quo vfu
t|",‘®rnQ3^et eam torrerc allt tundere, vt quam
detur, vel per fe , vel cum cotoneo
C|> ‘ aut ?C P^is , aut myrto, aut intubo errati-
ittut | a nigra , aut plantagine . Pulmoni
% i1® • & capitis dolori , ncruofifque om-
b !*s."i . ‘ : ncc fomno facilis : ad pullulas

^hxjue facro Se mammis inaquamari-
j‘lctltit“ a’ maceto autem duritias Seilrumas
0 p0t- ' stomachi quidem caufa, polentae mo-
Sr ""bu, infpergitur. tiuatfuntambufta,
rhcn ^.lcotta curat , poftea trita , Se per eri-
1 5dt(; , f° furfure , mox procedente curatio»
Jjl' 8(p'? meile. Ex pofca coquitur ad guttura.
jftlte luuris lens per fe nafcensinaqua non
Am" tefrigeratoriac natura: : propter quod
?Petf5°?.'^Us illinitur , 8e maxime podagris,
ftteiijjJ . cum polenta : glutinat Se interrane»
t,l*Cr fylueitris elelifphacos di*

,lebj0'T^s> ab aliis phacos. EU ea fatiualen*
folio minore, atque ficciore Se odo-
Ijtjuj alterum genus eius fylueilris,odo-
^ngie ,-^IC mitior . Folia habet cotonei mali
> ‘Cd minora 8c candida, qua: cum ramis
' x1' ^enfes ciet Se vrinas , Se pallinac?
O loc'C Us fanat.Torpore autem obducifper
% y^°- Bibitur cuiabfmthio ad dyfenteria.
°° eadem commorantes menfes trahit:

N n j

ij>8 C. Plini j Naturalis

abundates fiffitdccoao eius poto. Per ft 1 J
lita herba , vulnerum fanguinem cohib£ j
nat 8: ferpcntiummorfus.F.r fi in vino deC0^
tur, pruritus teflium ledat . Noftri,qui nnfl^J
hcrbarij elelifphacon Gr.-cce , Latine f3*^
vocant, mente fimilem , canam , odora1 M
Partus emortuos en appofita extrahunt '■ j»|
vermes aurium hulcerfimque . Cicer ^ *|]1
ftre cft, foliis faciuo fimile, odore graui • ’ jf
•gius fumatur, aluus foluitur, 8c inflatio
hitur,& totmina. Toftum falubrius b*.J
Cicercula etiamnum magis in aluoprofiy

UUillimilU

efficacius fylueflris . Item comitiales St ,0-t

rum tumores, 8tferpcntiu iftus .Ciet me<' J
vrinas , grano maxime . Emendat & lifa/l
Sctefiium inflammationes , regium
hydropicos . Ludunt omnia hxc genera c

ceratam veficam & renes . Gangrxnis

vt"«

cum molle , 8: his t]u;e cacoethe vocant3',.

xucarnrn in omni genere prima Luna

granis finguias tangunt, eaque grana

m

lo deligata poft fe abjiciunt, ita fugati

i V ,

arbitrantes. Noflri prxeipiunt arietind &A

cum falc difeoquere , exeo bibere cyad’ f
nos in difficultatibus vrinx. Sic 8c calci"3 J

Iit, motburnque regium. Eiufdem foliis.1; >’

>ol>> ■Jtf-

. tifque decoitis aqua quam maxime cal|ll J!,
f lenit bos pedum » mollit, Sc ipfum calidum11/’
que illitum. Columbini dccoifliaaua.fmL;/
tertian? 8:quartanx minuere creditur-
autem cum gallx dimidio tritum , ocul®^1
ceribus cx paffb medetur. De erno
mentione eius diximus: nec potentiam c‘af f
rem veteres quam brafficx, tribuere-C0*1 f

Pei!t, Liber XXII. 199

<“» ‘ftus ex aceto, ad crocodilorum homi-
lUseT6 mortum. Si quis eruum quotidie ieiu-
5$tm ' 1 lienem eius abfumi certifsimi autore*
H «»*. Farina eius ( vt ait Varro) maculas to«
ttit.i‘P°ce emendat. Serpere hulcera nonpati-
Pil c m»mmis efficacilsimum.Carbuculos rum-
ViJ.Vino . Vrinx difficultates , inflationem,
ftnt; ‘Ocinctis , tenefmon , & qua cibum non

'isau iV atropha appellata , toftum , & innu-

V “,e: ''ana magnitudinem meile collefhlde-
'“coftfl116 corrigit: item impetigines, ex ace-
It j, ‘um,& quarto die folutum.PanoS in mel-
ftt P° UtUm fuppurare probibet - Aqua decocti
ctfo°nes pruritus fanat fouedo. Quin & vni-
blc] : C°tpOli , fi quis quotidie ieiunus biberit,
h0 °lcm fieri colorem exiftimant. Cibis idem
1 ttis alienum. Vomitiones mouet, aluu tur-
^iit jCaPici & flomacho onerofum. Genua quo-
" afegtauat. Sed madefadlum pluribus diebus.

5ea niaaeiatcum jnuuuusmvuM»,
biisJr'1’ bubus iumentifque vtililfimum.Siliqu?
«51,1 ‘Jlfles , prius quam indurefeant, cum luo
'Ifici toli‘fque contrita: , capillos nigro colore
Lupini quoque fyluefires funt , omni
Ite, j^biinores fatiuis .prxterquam amaritudi-
tonj Amnibus qux eduntur , ticco nulli minus
Itj Crb ell, nec plus vtilitatis. Mitefcunt cine-
lidtj ?qua calidis. Colorem hominis frequen-
Vajfi * ‘n cibo exhilarant: amari contra afpidas
Iit. Hulcera atra , aridi decorticatique triti,
V'U0 linteolo , ad viuum corpus redigunt.
5iicc„s,' parotidas in aceto cotli difcutiunr.

'id,* ®eco^lorum cum ruta & pipere, vel in te-

'iL 'Lir ad ventris animalia pellenda , mino-
V, ginta annorum : pueris vero impofiti in
reth ieiunis ptofunt. Et alio genere tolli, Jc
Nfl 4

200

C.Plinij Naturalis Hi^'

■! , vel ex meile fumpti.

na eorum aceco fubaita . papulas prurituWjf
balineis illita cohibet , &pcr feficcat^y
Liuores emendat . Inflammationes cum Pc,,v
fcdat . Sylucftiium efficacior ’ vis ett
xendicum 8c lumborum debilitatem. HXyt
decocta lentigines & foucntium cute» y
gunt: Ii vero ad mellis cvaflitudincm dec (flj
turvel fatiui, vitiligines nigras 8e lepra*4 jtj
dant. Satiui quoque rumpunt carbunct»0 i
pofitiipanos Se itrumas minuunt > aut ina^'-
Cocti ex aceto, cicatricibus cadidum c°Lr

reddut.Si vero cjleiti aqua difcoquantur,*1'.;

ille fmegma fit : quo fouere gangramas, ‘‘ p
nes pituita:, hulcera manantia, vtiliffimU11'^
peditad lienem bibere , & cum meile melV
fiauentibus . Lieni crudi cum fico ficca !ty|
aceto imponuntur. Radix quoque inaqitJ ,?
£ta , vrinas pcllit-Medentur pecori cum
leonte berba decodtiaqua inpotum coli3 J
nant & fcabiem quadrupedu omnium, iojjj1
ca decodti ,vel vtroque liquore pollea m‘‘
mus crematorum culices necat. Irione**’ uij
fruges fefam* fimilemefle diximus, Sea b * (,
eryiimon vocari : Galli vclarum appella11,^*
autem fruticofum , foliis erue* angui"! y
paulo, femine nailurtij .Vtilifsimum tumy
bus cum meile, & in thoracis purulentis c* /’
tionibus1. Datur & regio morbo , Se 1*** j|l/
vitiis , pleuriticis , torminibus , coeliacis- * ft
tur vero parotidum & carcinomatum
ftium ardoribus ex aqua, alias cum ^ i

cibus quoque vtilifsimum. Item fedis viri** a v4
ticulariis. morbis, cum meile & fico.Cof^.f*

5‘Ha

Liber XXII. 201

5s.j efficax pctum. Medetur 8cfufpirio-
Hl,’ j'* fiftulis , cum axungia veteri , ita ne in-
Sij ^tM.Hormmum femine (vt diximus) cu-
tt:<j- 0 “mile eit , cancro porro . dodrantali alti*
«c0,u5- Duorum generum alteri femen nigrius,
Ut) c lon8um.Hoc ad Venerem ftimulandam,8c
diUs^u*°tft argenta 8c albugines. Alteri candi-
t«t j raen & rotundius. Vtroque tulo extrahun
Iiae, e' ex corpore : per fe illitum ex aqua.fo-
lt dj^teto .impolita , panos per fe , vel cu mel-
item furunculos , priufquam capi-
ftU2 ‘»at , omnefque acrimonias. Quin & ipfat

«ftl^Peftes in aliquo funtvfu. Infelix ditium

9cet irg‘lio lolium. Hoc tarnen molitum , ex
tcler'C°CtUm impofitumque fanat impetigines,
bqu6 fatpius mutatum eft.Mcdetur 6: po-
!s-aliifque doloribus ex oxymelite.Curatio
c-tteris differt . Aceti fextario vno dilui
*t4tj.s vncias duas mftum cft : ita temperatis fe-
tribus, decofta farina loli) lexiariis duo-
\o ■ C ac* umfsitudinem, calidumque ipfum
ttjjj.bi dolentibus membris . Eadem farina ex-
*('t0ir* fratia. Miliaria appellatur herba, quj
Va ^'hum.Hatc trita. Se cornu cum vinoin-
Hu^dagtas iumentorum dicitur fanare. Ero-
dite,1?,Cn fpicara ferentis herbx : nafeitur

diti '''“ia fegetis auena: genere : folio Sc ftipula
ht(1 imitatur. Tn cacuminibus dependentes,
^bl Vc^ut louuftas habet . Semen vtile ad
dei)? ^®ata, atque hordeum Sc fimilia .Pro.
\ ufsimtibus fuccus.Orobanchen appellaui-
ti0 "'catem cruum & legumina: alij cy nomo*
tjl- c»m aPpeiiant , i fimilitudine canini geni.
\ '^uiiculus cft fine foliis, pinguis, rubens.
* Per fe,in patinis cum tenera eft decocta.

ioz C.Plin.Nat.Hift.Lib.XXl^

Et leguminibus innafcuntur beftiolae VCIJ?V
quae manus pungunt, Sc periculum vit^ c;
1'oli fugarum generis . Aduerfus has orrim*1^
dem medemur , qure contra araneos &
giademonftrantur- Et frugum quidem
in vfu medico. Ex iifdem fiunt &c potus, zyl il
in Aegypto , carlia Se ceria in Hifpania,

& plura genera in Gallia , aliifquc protf1
c i is : quorum omnium fpuma cutetfl i
fceminarum in facie nutrit. Nam
quod ad potumipfum atti-
net,pra;ftat ad vini rranf-
ire mentiunem,atque
a vite ordiri me.
dicinas ar-

. borum.

zot

C- PLINII

SECVNDI na.

tvralis hi-

storia

J-12 ex xxm.

T>n Ann/Tiiw

niunt fupina tellure. Non ceiht
his Pomona , partelque medi-
'Prn.?etltleniibus quoque dedit , non contenta

•QK. «'**•» tfLIMJIUmqUV <UV.lt, TIMUI» V|V.«. «.,»1-
1 lTYl X «1 II, miitrll i 1 « np(Tp Illi

Pi(jt Angitis a calo abedcnt, quxque poitcaccc-
dc ijb Primum enim homini cibum fuilTe in*

Gc inductos cxlum fpedtare . pafcique &

'C ** fe pofle fine frugibus . Ergo hercule

jic- s ln primis dedic vitibus, non contenta de- * artti s«

(f s 'tiamSc odores atqi vnguenta omphacio pr,

Ilili "^Ge ac maflariiquse fuis locis diximus)no

:W.e* in0TuxifIe:Plurirni1>inqui£jhomini volu-

me;cfcEgo fuccii vini.liquorem olei gi
ltl,-tgopalmas8cpoma,torqivarietates:neqiVt
omnia pet labores, aranda tauris , terenda

20 .j. C.Plinij Naturalis HiU:*

areisjdeinde faxis , vt quado quatoue J

i- M A ♦* »A A .A M A !■ A T* O ( \ IA» .A - A H A •* A>« AI | AI '1 Qv

fiant. At ex me parata omnia.ncc curuo.a“- (f
da aratro, ncc cura laboranda , fed fele Pj

gentia vitro : Sr fi pigeat attingcre,etiam ci“j

ia.Ccttauir ipfa Iccum , plufque vtilitatis S f

genuitetiam, quam voluptatis. Folia vit,u'£l,i

pampini capitis dolores, inflamation^fq*11'' j,
portim mitigant cum polenta. Folia per le

«•AA /I An, A A l\ 1 a 11 I fT id., * A.,,.. L . .. ! O a i .

res ftomachi ex aqua frigidat cum farifla. • j

hordei , articularios morbos. Pampini

impoliti 3 tumorem omnem liceant. Sucd15^
rumdyfentcricis infufus medetur. Lacr y0^
tium, quae veluti gummi eft , lepras Sc lid1^
& pforas nitro ance pneparatas fanat.Ead^j

oleofaepius pilis illitis, pfilothri efferum

ViftlpnllP flnllO /lllOm Viri Atap ' - I

maximeque aqua , quam virides accenl* *jr
exudantiqua & verructe tolluntur. Pampi^ yl
guinem excreantibus , & mulierum a confjjl

defectioni diluti potu profunt. Cortex viti^j
folia arida, vulnerum lantruinem fiftunr.ipu*;,/- 1

folia arida, vulnerum languinem fiftuntiipp^-
vulnus conglutinant. Vitis alb.x viridis tu# >
co &: thure impetigines tolluntur.Cinis i
torum vitiumque & vinaceorum condylo11. £
&£ fedis vitiis medetur ex aceto : item luX*11*^
ambuftis, & lienis tumori , cum rofaceo 5t y
& aceto. Item igni facto ex vino citra
afpergitur :& intertrigines & pilos ab^f

Dant Se bibendum cinerem farmentori^j^

lienis remedia aceto confperfum , ita

/"infni m rpninn .ah. UlU» m,—

cyathi in tepida aqua bibantur, vtque ‘Jl,l.|1|i1
berit.in lienem iaceat. Clauiculse ipfx, l!ulylr
repunt vites, tritx,& ex aqua potae , filh,°t /
mitionum confuetudinem. Cinis viti

•axungia verere contra tumores proheit,
purgat, mox 6 c perfanae : item neruorui° jd

"sfr

Liber XXI II.

20J

Ver^r,S°re ortos , contraftionefque : conrufas
0|Tjb /artes cum oleo •.carnes excrefeentes in
aceto & nitro : fcorpionum & ca-
ItyPt P'aSascum oleo. Corticis perfecinis com-
tion'S P‘*°s reddit. Omphacium qua fieret ra-
.lncipiemis vu* pubertate, in vnguento-
«o p ®co docuimus. Nunc ad medicinam de
"'ldornCntia mdicabimus. Sanat ea, qua: in hu-
Vm nt>hulc«a ’ vt oris, tonfillarum , geni-
Sc^ .'.^culorum claritati plurimum confert.

i* 6enarum , hulcctibufque angulorum,
VCklUis, ^ulceribus quacunque in parte ma-
I?*’ cicatricibus marcidis, oilibus puru-
lt j ‘>mofis. Frangitur vehementia eius mel-
Palfo. Prodeft 8 c dyfentcricis , fangui-
ttt C!ccreantibus , anginis. Omphacio cohae-
V s ant'ic , quam vites fylueftrcs ferunt , di-
>ti ^ n°bis in vnguenti ratione. Laudatiflima
ttt' r'a , maxime circa Antiochia: & Laodi-
(it ni°tite.s : 8c ex alba vite refrigerat, adftrin-
tut,’vvulrvetibus inlpergitur , ftomacho illini-
Se‘isvrin*, iocineti , capitis dolor ibus, dy-
coeliacis, cholericis. Contra fadidia
<tupt° aceto pota. Siccat manantes capitis
.tfficac illima ad vitia qux funt in
di, 'd<' t ideoque & oris hulceribus , & veren-
Ce ’3c fedi. Cum meile fe croco aluum fiftit.
t,/> fcabiem emendat, oculorumque la-
iones : ex vino ifomachi diffolutionemr
frigida pota fanguinis excrcationem.
«cto! c'Us ad collyria , & ad hulccra purganda ,
rC'“nycbia , & pterygia probatur. Vritur in
k ,(*°nec panis pcrcoqnacuc^Maiiaris odori-
Vt,;,"'1155 gignitur, omniique ea atrid itas hu.
lngenij nobilitauit,rapeic fcihnando.^

2;o t C. Pfinij Naturalis Hiir.

De 7t*tdicwu vitarum recentium , & |

, vuarum1& vinaetif, & devnatheriace>& J
vita pajfa & aj}a[>hide,<& afiapbidc agriaj1*^
taria , & labrufea, & de vite alba & nigt* ’ v
. de muttit, & vini generibus , & aceto. I

Cttp’ J-

MAturcfcentium autem vuae ye.hemefl11" ,,
nigras > ideoqtie vinum ex his minus
dum : fuauiorcs alba* * quoniam e
facilius accipitur a?r. Recentes ftotnachi^jji
’ fpiiitum inflant, aluuinque turbanc t itaqu<: a
febri damnantur vtique largiores. Grauedif1^
enim capiti , morbumque lethargicum fa & a
Innocentiores, quas decerpta: diu pependeic:lt
ventilatione etiam ytiles fiunt ftomacho.rfjp
que. Nam & refrigerant leuiter, &: faft$5
auferunt. Qux autem in vino dulci condit.* jp
re , caput tentant. Proxima funt penfili^^
palea ieruatsc. Nam in vinaceis jfcruatx >
put & vcficam &fiomachum infe fiant.
tamen aluum , fanguinem excreantibus ^
mx. Qux ver.o in mu fio fuere, peiorem**#
etiamnum habent , quam qux in vinacei®* ,1$
quoque ftomacho inutiles facit: laluberf/%
putant medici in cxlefti aqua feruatas *
minime ineundas : fcd voluptatem earum ifl ‘tjj
machi ardore fentiri , &: in amaritudine ifc
fellifque vomitione in choleris,hydtopici5’Ctlj*
ardore febrium xgrotantibus. At in o ilis ^„5
XX , & os llomachum Se auiditatem excll3t,j.
Pauio tamen grauiores exiftimancur fi®?1 vi-
naceorum halitu, vu* flotem in cibis 6 cey
re gallinacei , vuas non attingunt. Sarnre1113 j,it
rnm in quibus acini fuere, adliringend' ^
habent , cffica,ciora ex ollis, Nuclei aci n0^)
'.u

(j Liber XXIII. io7

V^m obtinent. Hi fune, qui in vino ca-
Hjl do^°tem faciunt. Toft i tritique ftomacho
'dQ.s funt. inlpergirur farina eorum polenta:
foia? polionis dyfenterici.s,& coeliacis , &: dif-
t( ^j.ls ^omacho. Decoito etiam eorum foue-
^tlofas &: pruritum , vtile cft. Vinacei per fe,-
GaP*c* aut ve^cx nocent, quam nuclei;

^ ^ lirum inflammationi triti cum fale vti-
^jPccodlum eorum veteres dyfentericos &,
t* '^cos iuuat& potione, 2c fotu. Vua theria-,
qua fuo loco diximus,contra ferpentium
Pampinos quoque eius edendos cen-
\ p bnponcndofquc , vinumque Sc acetum ex,
L‘a^uin auxiliarem contra eadem vim ha-
ii^j^Ua palfa > quam aftaphida vocant , flo-,
C . 1,ventrcm , interanea tentarer , nifi pro
in ipfis acinis nuclei cilent: iis ex'em^
V{jj? vofTcar vtilis habetur, &: tullialba vtilior.
k* 8c arteria: & renibus , iicut ex bis paflum
£ ferpentibus contra htemorrhoida
t|L?s'Teftium inflammationi cum farina cu-
ti]j aut coriandri imponuntur : item carbun-
(L* » atticularibus morbis, line nucleis tr irae
V tl*ta : fouere antd vino hulcera oportet,
epinydiidas & dyfenteriarri cum fuis
Er in oleo codbr gangrxnis illinuntur
Jy cOrtice rhaphani & meile. Podagris Scvn-
Ly mobilibus cum panace , per ie ad pur-
vl,m os caputque , cum pipere commandu-
y!lr; Aftaphis agria flue itaphis , quam vuam
aliqui vocant falso , ( fuum enim ge-
, cauliculis nigris redlis, foliis labru*
y fi -rt folliculos verius, quam acinos ,viri«

L * Smiles ciceri : in his nucleum triangu.

‘ ^atutefeie cum vindemia , nigifefcitque,

cum

208 C. Plini) Naturalis Hift>

cum tam inio: rubentes norimus acinos ■ % jp
mufque illam in apricis nafci , hanc non

opacis.His nucleis ad purgationem vti non ^

fuerim propter ancipitem ftrangu lationem • u-
ad pituitam oris ficcandam: fauces eni*11.^

rlimF nUrK ifto/l rinllf lY f f~ll 11 1 1^1 ^ ii

dunt.Phrhitiafi caput 8c reliquum corpus

rant triti .facilius admilla fandatacha ■ ^
pruritu & pforis. Ad dentium dolores deco^Tj
tur in aceto ' ad aurium vitia ■ rheumati!1’ #>

cicatricum , hulcerum manantia. Pios trirli’,;-

vino conrra ferpentes bibitur : femen e Il!i;’v.

dicauerim. propter nimiam vim ardori*- £

dameam pituitariam vocant, 8c plagis fly

tium vtique illinunt. Labrufca quoque

then fert, fatis didam, qua: a Cr.pcis ai nf.-f
- - - -

agria appellatur , fpiflis & Candicantibus

geniculata , rimofo cortice : fert vuas ru!’c,lll

cocci modo, qua: cutem in facie mulieruU1',
gant, 8c variis coxendicum & lumborti11’ ;
tiis tufa: cum foliis & 1’ucco prolunt. Radici- !
coda in aqua, pota in vini Coi cyathi* ‘‘jr
bus, humorem alui ciet: ideo hydropici*
tur. Hanc potius crediderim ede , quam vtl.{y;
vuam taminiam vocat. Vtuntur ea pro a,llL'h,^
& ad expuitionem fanguinis quoque adbi^r
non vitra gargarizationes , & ne quid d*" jl
tur , addito fale , thymo , aceto mulfo. 1“^-
purgationibus ancipitem purant.Ed huic j
Iis, led in ialidis nafcens : ideo diftingui'11’ /
mine , ciim eofdem vfus habeat , & faliu3"
vocatur. Scabiem & pruriginem hominUfl’1|.j|jl
drupedumque aceto mulfo trita harc effi^jj)
tollit. Vitis alba e/1, quam Gra:ci ampelo|c flp
alij ophioftaphylon, ali) melothron alij }
thrum,alij archezoUin.alij cedroftin,aW jo t

<j0lla Liber XXIII. 20J

^Us inter llaJlt'H'uius farmcnta longis S: exili.
Mtiofa :j0dlls geniculata fcandunt.Folia pam-
•iuUm d ^^Hitodinemcderx.diuiduntur v:
"'itio- a“lx’ alba ’ St3niiis .rhaphano fimilis
ca caules afparagi fimilitudine ex-
'olla &■ 'Co^‘ in cibo aluuro Scvrinam cienr,
'StuJ* .Clules exhulcerant corpus : vtique hui
'«dio Plllgedsnis & gangrznrs , tibiarumque
,ci‘tis uUtn l^e *H'nuncur- Semen in vua raris
*louEr “cpendet , fucco rubente , poftea croci.
We«l ,1u' cor'a perficiunt : illo enimvtun-
‘acit ctl* & lepris illinitur.Laflis abundantiam
l*>i,t0(j0'aum cum tritico.potumque.Radix nu-
‘Clus “* militaribus nobilis , contra ferpentium
in f lt? ^achmis duabus bibitur. Vitia cu-
Soiltjac^e,v^,:^i4ue & lentigines , &: fugillata
^ ift ati8ccicattices- Eademque przcftat deco-
V|;oIe°* Decoifce datur &: comitialibus po-
t ^hu mente conirnotis > & vertigine labo-
to^t .“* » drachmis pondere quotidie anno to-
^l*Ula • Utem ^ar8ioraliqpanto,Ienrus pur-
f* 3qu V|.s pra^clara^uod olla infra&a extrahit
VV, !mpofita , vt bryonia : quare quidam.

ba^ bry°niam vocant- Alia vero- nigra
^ in eodem vfu cum meile & thure.Sup-
^PUrp?CS inciPlemes difcii-tit , veteres maturat
Fiec menl"es & vrinam. Ecligma ex
*P,*ioGs,& contra lateris dolores, vuliis,
Sonf £nem tcrnis obolis pota triginta die-
^ j ,Uniit.Illinitur eadem cum fico &rptery-
Wtc °rUm< vino fecundas fccminarum
Sa trabic : & pituitam, drachma pota in
\ succus radicis colligi debet ante
\ iat?m feminis : qui illitus per fe & cum
* ^iore quodam colore Sc cutis teneritate
Tom. iij. O o

210 C. Plinij Naturalis Hift. ^

mangoniiat corpora- ferpentes fugat.TuB^j
. ipfa radix cura pingui fico , erugatque corp ^
.ftatim bina ftadia ambulentur: alias vrir>^
frigida abluatur. Iucundius hoc idem Vt*}(
nigra vitis: quoniam alba pruritum afft(ty
ergo & nigra . quam proprie bryoniam vOc' t
alij Chironiam , alii gyiiecanrhen ', ailt"*&
niam , fimilem priori , prteterquam colori (i,ii
ius enim nigrum effe diximus. Afparagos
Biocles prxtulit veris afpatagis in cibo'%-;

ciendi, lienique minuendo. In frute&is ^ .

- „ “

rundinetis maxime nafeitur. Radix foris Wj

antus buxeo colore , offa infracta vel effcV 1
extrahit, quam fuprd di£la. Creterum eideP»

J . . . . yfP r

. culiare cft, quod iumenterum ceruicibus' j
iunt fi quis villam ea tinxerit [

•medetur. Aiunt i

. re accipitres , rut&fque fieri villaticas ali[cS'jjf ;

dem in iumenro homineque phlegma ,aUf jl
guinem, qui fe ad talos deiecerit, circum1»
fanat. Et haftenus de vitium generibus.'*,)?
differentias habent naturales has, quod ff’V. ■
dida, aut nigra, aut inter vtriinque '■•j)'*!/
ex quibus vinum fiat , alia ex quibus paffihy ;
ia differentias inumerabiles facit. Tn

ergo hxc dixiffc conueniat. MuftumornB£q)'
maelio inutile, venis jucundum, A baffih11,-/

ptim Scfinc intcripiratione potum , necat^^'

tharidum naturi aduerfatur. Item ferp

maxime hsemorrhoidi & falamandrX'

C*i

dolores facit, & gutturi inutile. Prodet

d’

ius,iocineri,8c interaneis veficitcolleua1 y
ea. Priuatim contra bupreflin valer.Cond 'y

conium, Iadl is coagulationem, cicutam >

dorycnium.ex oleo potum, redditumql,c Jjf.
■ tioaibus. Ad omnia infirmius album > iuC‘

Liber XXIII.

^ ^ * A i» ili

»fF;ta?,ftUm'& V™* roin°rcm capitis dolorem
lUulta • Vlu,‘ Genei:a differentiafque perquam
tes. -fj e*P°fuimus , Sc fere cuiufque proprieta-

'"'ftier T e eft vI*a Pars diff;cilior traflatu , aur
<roll°r : quippe cum fir tardum di£tu , plu-
'tiCri '>ro”t an noceat : pratterei quam ancipiti
ttenj Potu llatim auxilium fit, aut venenum.

'e '"tnc ' natUrl at*reme^‘a [antlim pertlnen-

ir„' ® Joquimur. Vnum de dando eo volumen
h ' n s confi‘dit,ab eo cognominatum :qui
l-j de volumine illo difieruere , innu-
Wtjj. os ‘fta Romana grauitate.artiiimque li-
^'cts ‘rT aPPCtentia : non vr medici , fed vt iu-
be alutis humani, diligenter diftinguemus.
'ti;,'pler't>us fingulis diflerere immenfum Sc
'iis 'cubile efl,difcordibus mcdjc

•iHj-

t,difcordibus medicorum fenten

rClK^num vectfres maxime probaueretfe-
,.Iij»ih*C5? Albanum aut Falernum. Deinde alia
%***mmo genere decreti, quod cuique gra
exteris omnibus pronuntiando. Quin
^liUm ..tem fententie, quota portio tamenmor-
fr0ce Sencribus pollet vti? Iam vero nec
Xi es vfquam fy nceris. Eo venere mores , vt
^C|Jbu cellarum varneant , ftatlmque in

cj-S<y^n^cmH*a^u^ercntl!r'^rg°berclc,mi-
’ ^nnoccntius iam clt quodcunque &c
jjfr^ "^s.Harc tamen facere conftantiffime vi-
r ^Qtenti^ vi floriam, quorum mentionem
^lef s> fi quis hoc quoque diferimen exigat,
tp - l|m nec in nouitare , nec in nimia vetufta-

^ci,?0ri falubre e 11. Media
\h°

^f° "

^jt^r^ctur merum vti liter a ieiunis : item in
Mullo a:que venx excitantur. Aluum
Oo z

; a quinto

anno incipit. Hoc non rigido potu fto-
[X frt.,vtile, non item in calido. Et in diutina

Ili C. Plinij Naturalis Hift- ^

fidit; corpus alit. Creditum eftobfcuritatef>y
fus facere : nec prodeffe neruis , aut veuc* ^
bana neruis veiliora. Stomacho minus, qd* .
dulcia laullera vel Falerno vtiliora.Conco ^
nem minus adiuuant : flomachnm modtf = ^
plent. At Surrentina nullo modo, nec capu ,i
tant : ftomachi Sc inreftmorum rheuma» ,,
cohibent. Ca-cuba iam non gignuntur. A1 >
fuperfunt Setina , cibos concoqui cogo» /
rium plus Surrentino , aufteritatis Albano ^
hementi® minus Falerno. Ab his Statana .j
longo interuallo abfuerint. Aluo
num maxime conducere indubitatum e»-‘r,f ;
qua in commune dicentur. Vino aluntur ' i
fanguis colbfque hominum. Hoc q«0<Pl|f
ftat orbis medius , & mitior plaga a cit ^ j
ieblis: quantum illis feritas facit robori5 ’ ^
tum nobis hic Fuccus.Laiiis potu3 ona a 1 . v; I
gum neruos , aqux carnes. Ideo minus t»
cft in corporibus illis , & minus roboris > p
traque labores patienti te. Vino moa ico Iit',;!
uantur.copiofiorc lxduntur: (ic & oculi-S
chus recreatur : appetentia ciborum ind* d
* f rilFitia * triftitia 8c cura hebetatur ivrina St alj?
cur» pellitur : fomnus conciliatur. Prsterei v $
tiones fidit : colleftiones extra lanis »u y/
impofitis mitigat. Afclepiades vtilicitem^jT
a-quari vix Deorum potentia polle ProJ\jf/
uit. .Vetus copiofiore aqua mifcetur , n'““1jii:
vrinam expellit : minus liti refidit. Dtdcf fjd'
inebriat, fed (lomqcho innatat : auderim j£((t'
lius concoquitur. I euiflimum ed , quod \ i't'
mc inucteratur. Minus infedatneruos.q1 . ji?
tudate dulcefcit. Stomacho minus vtiU ' ut >
gue., nigrum , fed corpora magis alit. 1 au!‘‘

,llfte ^ber XX III. aij

m'nus al>c , magis ftomachum nutrit.
Pita .IUs Per ytinam tranfit , tantoque magis ca-
4qu enJ?t : hoc & in omni alio fucco femel
Paiatj111 ■ Vmum (i fit fumo inuetetatumfin-
cise,Criimum eft. Mangones ifta in apothe-
Me^Co£'tauerc. Iam & pacresfamilias statera
ctrtg Cre his, ftux Per fe cariem traxere. Quo
^iJtt)^°cabul° fatis confilij dedere prifciiquo-
'Ui^in materiis cariem fumus erodit.at nos
Pttfujp fimu amaritudine vetuftatem indui
albjj Ulri habemus. Qua- funt admodum ex-
l'et0p ’ h.sc vetuftate falubria fiunt. Quo ge-
vinum eft. Hoc magis vetuftate crafte-
'n amaritudinem corpori minime vtilem
®te jj,°ndire eo aliud minus annofum , infalu-
cuique Wno faliua innocentiffima.

.<iau fiUe stas grariifima , hoc eft, media. Cor-
\ ®etc volentibus.aut mollire aluum , con-
'1^n'q*i'tC1 c 'bos bibere. Contra minuentibus al-
c°hibentibus , fitire in edendo , poftea
"ttitQn “'here. Vinum ieiunos bibere nouitio in-
hii iu,’IIlut‘li®n>um eft. Curas vigoremque ani-
'vtt^Pefiit.ad procinftum tendentibus : fomno
,!%- at firmitatibus iandudum hoc fuit, quod **ccSmtdA
'c„ t,ca illa Helena ante ctbum miniftrauit. >* [“urit.
J»0bu. I^e in prouerbium ccflit , fapientiam vi- Otlyj?.

.mbr»ri. Vino debemus homines, quod
% • Irnalium non fitientes bibimus. Aqus po-
ntbib tetP°nere vtiliffimum i Itemque iugi fu»
v tJtt'12 ebr*etari : quam quidem frigids po-
V!s*nt' 7?P*° difeutit. Meracis potionibus per
'.Udante Canis ortum, totidemquepoft-
% enaetHefiodus vti. Merum quidem reme-
c°ntta cicutas , coriandrum , aconita,
m*meconium, argentum viuum , apes,

O o )

ai4 C.Plinij Naturalis Hifl-'-

vefpas, crabrones , phalangia , ferpentium
pioniunque iaus , contraque omnia qus 1

lrO1'

IJiVJlituaivi vav, 3 _ i 1

cerando nocent. Priuatim contra hxrnot*

P. „ r o Trp„,

yiilituu-u uuvun- * — — _ • -.i

das spreflcras , fungos. Item contra inHa«' a
lolionefque pratcordiotum , &c quorum
chus in vomitiones effunditur : & li vente’

Ciun ni v uiiuwu»i^- .

interanea rheumatifmum lentiant. Dyfe11

,[£t*

uuri.uc. i — /, i

cis , fudatoribus, in longa tufsi.in epip^j
meracum. At vero cardiacis , in mammali
merum in fpongia imponi prodell. Ad o« ■
autem maxime album inueterafeens. Vt'

etiam touetur vino uimo virilitas lumc^
etiam infufo cornu laflitudinem auferri 31

. * •uucrcrurcc»... ^ p

fouetur vino calido virilitas iumetis

etiam ~ ~ -

Simias , quadrupedeique quibus digiti ium ’.(Ci

^11 ma>> «*»**. — r- • 1 — 1 *o Wl

gant crelcere alluetas meri potu. Nunc
jcetitudines fermo de vinis erit. Salubern^ f

«■i 1 • „ . r : r" C' -3 m m t-1 T ritrt

liberaliter genitis , Campani® quodcunqufjI),f
EUiffimum : vulgo vero.quod quenque nia> ‘ j,
iuuetit valiffum. Vtiliffimum omnibus faC^ji
ribus fradlis- Meminerimus fuccum em.’ rf
feruendo vires e mullo (ibi fecerit. Mifcef*l£lii
ra geneta, omnibus inutile. Saluberrim111?’^

X» gvuvi» | vum.v..- J-..

nihil in mullo additam clc : meliufquc '3j

vafis pix afluit. Marmore enim & gyP^.pJ
calce condita, quis non etiam validus c

ueric l In primis igitur vinum marina aq113

ucilt V Aix Igimr T ii...**..— — i

flum, inutile cll flomacho , neruis , velic^i'
lina condita, frigidis ilomachis vtilia c>
mantur.Non expedire vomitoribus^, licpLui'
que muflum , neque fapa , neque pallum-
tium refinatum nulli conducit. Capitis do*0 cjt,
&c vertigines facit : ab hoc di£ta crapm3 (f
Tufsientibus & in rheumatifmo nominata

n

funt.Itcm coeliacis & dyfentericis ,rnU“

menfibus, In hoc genere rubrum nigtumue gii

ftco kbcr XXIII. zif

fic'C(bl^!-ingjC‘ calfacit. Innocentius

Sus n ,KUm- Scd &Picem meminiflTede-
Vi, 'p al,ui e|lc . quam combuitx relinar
jjlrgat , oc genus vini excalfacit , concoquit,

™~ ■ ' Patori, ventri vtile: item vuluarum

f* C --»»»** .vaav. ***-*** vuiudiuiu

^huic ’ 1 “ne febre fine, veteri lheumatifmo,
S, itioni, ruptis conuulfis , vomicis , ner-
%0ft..,n"lmitati , inflationibus , tufli , anhe-
r «m >Us',uxatis > in fuccifla lana impolitum.

■Pie llXC vtiiius id > quod f ponte naturx
ic0oum refipit.picattimq; appellatur. Heluen-
• ili pUC camcn nimio caput tentari conue-
, 1on°) d fcl3rium valetudines attinet, certum
:S . aandum in febre.nifi veteribus xgris,vi-
f!,cur C n‘*‘ declinante morbo. In acutis verb.
Htj'15' nullis nifi qui manifeftas remifliones

» 'cUb n has llo£tuPorius’ dimidia enimPacr
pip, ,n°au>,iloc cltfpe lomni, bibentibus:
Xtiifc ftu abortuue , nec a libidine xgrotanti-
c ;:t tapitis doloribus, nec quorum acccf--
fri8ore extremitatum fiant.nec in fc
Atil^bus , nec in tremore neruoruihquc
v ' Cn-Vcl faueium >autfi vis morbi circa
'Sugatur, nec in duritia prxcordiorunv
.v 111 Vehementia, neque in opiflhotono , te-
J.ecungultientibus, nec fi cum febre dyf-
;'s lia*'- Minime vero oculis rigentibus , & ge-
|W*Us,autdefeSisgrauibufque : nec quo-
?tis niucmium perlucebunt oculi, neu pal-i
, eu°n.CQeinuibus , vel fi dormientibus hoc
c 5 le : aut fi cruore fuftunduntur oculi,
5 in oculis erunt. Minime lingua fun.
V! : nCeC ®rau* > & fubinde imperfedla loquen-
x»jniC ^ Vr'na difficile reddetur, neque expa-
Us repcnte,nec lpafticis, aut rurfus tor-
O o 4

ii<f CPlinij Naturalis Hift-

pentibus,nec fi per foronos genitura effun^
Cardiacorum morbo vnicam fpem in viu0 ^
certum eft. Sed id dandum quidam not^ lUc )!■
acceflione cenfent, alij non nifi in remifiioD
li.vtfudoremcoerceantdii quia tutius putari

XJ)Vl IUUvJlCUi ' X I _

nuente Te morbo:quairi plurium fententian*

: J • nr»n in (•ilin A pKr*C . ** ■»

video. Dari vtique non nifi in cibo debet » 11 ' jf
fomno,nec procedente alio poruihoc eft, v”‘(i
* tumrna fitienti, nec nifi indefperatione * fupreina^j,

^ d r • i > ’ rm ■ n *v i i*n w. ! 1 1 1 1 Pll'

iuicmi,ucLi imi r — — *

ro facilius quam fceminanfeni, quam iuuein

..«rn-hvemp . /Illim yftatf* ■ a*’

ju lavmus * — •—"i «j— —

ueni.quam pueroihyeme , quam atftate :
potius, quam expertibus.Modus dandi pt rf
mentia vinidtem miliura. Atque vulgo

mcnuaviuwi» ;-"r '~t>~ ' •/•$«»'

tantvnum vini cyathum duobus aqux n»»1,*-'

„> • J:fiT«liir<n fif ftniYinrni natvinm • /V II “

tantvii'»»»» ■ — , , — t — , .•iP'

Si difioiutio fitltomachi , dandum : &t 11 Jf
nondefcendar. Inter vini genera , qu.e fing' /
cuimus.nec fieri iam arbitror>& fuperuaca» ji
eorum vfum ciim ipfis rebus ,cx quibus n™/
tur, doceamus vti.Et alias modum excelle1,
dicorum in his oflentatio, veluti e napis 'j/
vtile elTc ab armorum equitandiue lau1^/
pr.'ecipietium,atqueJvt reliqua omittamus, j|/
e iunipero. Etquis fatius cenfeat.abfintb'®./

... J,,». nnriuo nuim *sl-*finr1iin infn?Tnf^ /,

e luiii^uu- i-tvjeuj j-..-. - p\r\ t

vtendum potius . quam abfinrh io ipfo? In te jjP
emittetur & palmeum, capiti noxium, vrt>“rf
rantum molliendo, &fanguinem excrea1 ,v
non inutile. Fiititium non poteft videri» V
bionappellauimus cum fit incofola pr°' jl^
Hinatio . Prodeft ftomacho difioluto , aU \f
non perficienti pnegnantibus defedlis.pa jj(i'
cis, tremulis, vertigini , torminibus , ifc"

In peliilentia quoque ac peregrinationi1' e/,
magnam auxiliandi habere dicitur. V*" vjs*
vitium tranfit in remedia. Aceto fumtn jjr
in refrigerando, non tamen minor in d‘ '

Liber XXIII.

( «a fit vt infufum terrae fpuipet.Dichim eft fx

2I7

>.di

“etutque quoties cum aliis prolit. Per fe
~ r 'cutit.fingultus cohibet, fter-

quo

faftidia difc

olfadtu. Vim in balineis atftus arcet,
^^'•Rcatur ore. Quin &cu aqua bibitur.Mul-
tjj1" ftomacho vtiliter gargarizatur : cum
O? conualefeentium & i Solis ardoribus.
Ut,*1® quoque illo modo faluberrimum. Pluri-
S,tf^otu medetur polt vredines. Item lepris,
(ytibus, ^ulceribus manantibus , canis mor-
iis s' leorpionumiftibus , fcolopendrarum.mu
contraque omnium aculeatorum ve-
liifj, « pruritus. Item contra multipeda; mor-
IlLi' Calidum in fpongia appofitum, adierio
e“ris fextante fextariis tribus aceti, aut hyf.

Jfciculo, medetur fedis vitiis. In fanguinis
(1 j ne poftexcifos calculos , & omni alia,fo.
eipongia impolitum , intus potum cyathis
!iij.S ni acertimum.Conglobatum vtique fan
itir ena difeutit. Contra lichenas & bibitur, &
\Dtl’tur' Siliit aluos, & rheumatifmos inte-
W °rUm iufufum titetn procidentia fedis vul-
(ijjy ■ Tulfim veterem inhibet, & gutturis rheu-
l|lt, *»os , orthopnoeam , dentium * labefa-
. Vcficte nocet, ncruorumque infir-
Vpj ,tibUs . Nefcicre medici , quantum contra
,s polleret. Nuper' ab afpide calcata per-

* labcfn -
Rimtm

C. s vtrem aceti ferens , quoties depofuiller,
t. lf“at iftura, aliis illxfo iimilis. Intelleftum
)|lttcniedium eft,pouique fuccurfum . Neque
V? “s colluunt venena exugenres. In totum
C»ri!t v’s 11XC non ciborum modo eft , ve.
V ^ rerum plurimarum . Saxa tumpit infu--
)||j' 'lua: non ruperit ignis antecedens. Cibos
' at[n & fapores non alius magis fuccus couj.

Oo {

nS C.Plinij Naturalis Hift.

mcndat aut excitat : in quo vfu mitigatu* \i

lio pane aut vino > vel accenditur pipere ^

a £

fere

:vtique fale compefcitur . Non ell i

>•— 1— = - -

eundum in eo exemplum ingens . Siqu

Agrippa fu premis fu is annis conflidlatus $ t
morbo pedum , cum dolorem eum perpc11 »
quiret, vnius medicorum portentofa icic^
ignorante Diuo Auguflo , tanti putauit vfjj L
dum fenfuque omni carere , dummodo
te illo careret , demerfis in acetum caiidufl5
ribus in acerrimo impetu morbi.

De ac et oft illino , & oxymelite , cfr fapdn&
face vini , aceti, & fupa.

Cap.

I /.

*p£

ACetumfcillinum inueteratum magis #
tur : prodeft , fuper eaqux diximus, acim
tibus cibisiguflatum enim difeutit pmnaui
Et Ilis ejui ieiuni vomunt icallum enim taOL'J u,
facit , ac ttomaclii : odorem oris tollit ,
uas aftringit, dentes firmat, colorem iiieli°f ..
prxftat . Tarditatem quoque aurium garg*^

tione purgat , & tranfitum auditus aperit .

lancholicis.vertiginofis , vuluarumHi ag“'*S
nibus , percuflis aut pnrcipi tatis , & ob id , «
guinc conglobato , ncruis infirmis, renum vl

0*1

perquam vtile . Cauendum exhulceratis- ‘‘"je
meli antiqui ( vt Dicuches tradit ) boc n>°
temperabant irnellis minas decem , aceti vC ,,
ris heminas qui nque , falis marini pondo.tW.,,,

brzquadtantem , aqui marinx fextarios ff1

que pariter coquebant , decies deferueft1'^,

cortina , atque ita diffundebant inueteiabd|>t*

st

Snftulit totum id Afclepiades, coarguirque-1
etiam in febribus dabant . Profuifle arne^uf

Liber XXIII. 219

tont,rcotltrl fcrpentes, quas fepas vocant, &
lidu'a m«onium , ac vilcum , & anginas , ca-
■if^^^rgatizatuni , & auribus, &: orisguttu-
ti&I “efideriis , qua; nunc omnia oxalmecon-
Yi&Jnc ; id fajc g.* acct0 tccente efficacius eft.

Hrc c°5Mta res fapa eft , multo decoilo , do-
Vf ‘‘«ia pars fuperfit. Ex aibo hoc melius.
'tucCQatl'a cantharidas, bupreftin, pinorum
«H, • quas pityoesmpas vocant , falaman-

'Vif ontra mordentia venenata . Secundas
bb; , aUe emortuos ttahit cum bulbis potum.
abaji u.s autor eft, venenum eirc,fi quis iciunus
fiti c 'ae‘s id bibat.Confcquens horu eft vinifjir,

Itfc J genetis.Ergo vini faeci tanta vis eft.vt

biij-jUentes in cupas enecet. Expeti mentu dc-
lucerna, quandiu cxtinguatur.peri-
'il.qf' “enuntjans.Hlota mifcetur medicamen*

? .iridis vero pari pondere, eruptionibus pi
Venitur. Et ficca vel madida contra pha-
teftium mammarumque inflammatio-
Sjj ln quacunque parte corporis. Item cum
^jCrJceafarina,iiahuris polline in vino deco-
bt c'matur 8c ficcatur. Experimentu eft legiti-
Ve p ,vt refrigerata linguam ta&u videatur
toCq|rCt:icttime exanimatur loco non inclufo
k ‘^Crematio ei multu viriu adiicir.V cilifli-
ue0 , a<d copcfccndas lichenas furfurefq; cum
%,s7c°Aa. Sic ic lepris & hulceribus manan-
hitj. ^'ponitur, fungorum naturi contraria eft

'wl^utagis cruda. Oculorum medicamentis

pge . |ota mifcetur.Medetur illita Stteftibus,

ibus' In vino aute aduerfus ftragurias
S J. expiraueritquoq;, lauadis corpori-
a ■ . bus Vtilismincq; v 1'utn acacia’ habet.

Cetl pro materia aci ior fit ncccffe eft, mul-,

t&que

220

C.Plinij Naturalis Hift-

coque magis exhulccret. Refifiit fuppurdi

tio»

incrementis : ftomachum, interanea, ventre^
lita adiuuat.Siftit earum partium rheumativy
& mulierum menfes. Panos difcutic n°I! ■'
exhulceratos , &: anginas : factos ignes cui* j

ra. Mammas lafris fui impatientes eadem

guit.Vngues fcabros aufert.H ferpenubus - ^

c<.

ceraftasvalidiflima cum polenta. Cum u1, f'

thio autem contra crocodili morfus, 8e can1*'

bic cremata ampliat vires. Tunc addito1 «

mendoje.

, fcino oleo, illita vna nofte rufat capillun’,.j!'
dem ex aqua in linteolo appofita.vuluas P’1'1'];
i>ape,Jed , sapX foce ambulla fanantur.melius addi1 J •
nugine harundinis. Eadem fatee decocta na'
que tuffes vcteres.Decoquitur in patinis cuf’l£'(
& adipe ad tumorem quoque maxillarum ^
uicum.

-De oleut & foliuolea , rb fiore, &■ cinei*'

& de o lina alba & nigra , de de

amurca. Cap. III. p

O Learum proxima autoritas intelligicur' J
lia earum vehementiflime adffringuOt'[1ii

fant , fiftunt . Ttaque commanducata imPuj!
ulceribus medentur, & capitis doloribu*1^

cum oleo. Decodlum eorum cummelle bb.ii

' — ijH

medici vllerint , gingiuarum inflamma0^;

bus, paronychiis, fordidifqttc hulceribusc* jf
fcentibus . Cum meile profluuium fangu' ui»
neruofis partibus cohibet. Succus cotum cl'\t>
culantibus circa oculos hulceribus , & pu' J

procidentique pupillij efficax : quapropter ’’ fj’
* 1 J: «*- .

lyria additur .Nam & veteres lacryrnatim

nar

cus

, & genarum erofiones. Exprimitur af‘
tufis , affufo vino & aqua carlefti ,

«pe in paftillos digeritur . Siftit mente5

Liber XXIII.

zu

hulccra, epinyitidi. Eofdcm &flos ea-
rce abet cftefius . Vruntur &- cauliculi flore.

vtfP°Jij vicem cinis prxfiet : vin&que
O Iterum vritur.SuppuratiOnes & panos ilii-
ClI)ere eo, vel foliis tufis cum meile, oculos
Sjjaijttnpolctita.Sucais fruticis recentis accert
Vallans , fanat Uchenas, furfures , manantia
Nam &c lacryma qux ex arbore ipfa
'itcilat' Aethiopici maxime olea, mirari *fa- *

C(tifp tc!’ett0s , qui dentium dolores illinendos yemft.cod.
'ti 0| ^.venenum cffc prardicantes > atqt etiam fituno cfi.
tietr-e:iuro qusrendam. E radice olea quam te-
Hjj11”* cortex derafus, inmelle crebro guflatu
\(y!Ur fanguincm leiiciencibus , & fuppuiaca
Vj emit,us.Ipfius olei cinis cum axungia tu-
s fanat texrrahitque fiflulis vitia , & ipfas
•>iin “ Oliux alba; ilomacho vtiliores , ventri
'tt'. vr ^t3eclarum habent , antequam condian-
ktj "'U , recentes per fe cibi modo deuorats.
fc «JUr enimarenofs vrinx , item dentibus,

'tiiitiP ttt autconuulfis. Nigra oliua ftomacho
Sj°.t’ VeMri facilior , capiti & oculis non
Vtraque ambuliis prodeft ttita 8c illi-
fteim ni?ra commanducatur, & protinus ex
*a«Jey'P °Ata , pullulas gigni prohibet . Colym-
^tik. . l°cdid a «ulcera purgant , inutiles difficul-

‘lt)us foucndis . Albi vero mulierum vulux

m C.Plinij Naturalis Hift* j'

in lana admonetur. Multo autem omnis '
decotta cfhcacior. Coquitur in cupreo v ^ |
craflitudinem mellis.Vfus eius cum aceto •? t
no vetere, aut mulfo, vt quteque caufa f
curatione oris, dentium, aurium, hulcer^i’
nantium, genitalium» rhagadum. Vulne**
linteolis imponitur , luxatis in lana : i«gc' V
vfus,vtiqi inueterato medicameto. Tale
ftulas fanat.Infunditur fedis,genitaliiim > SJ
exhulcetationi-Illinitur vero podagris i11 'V
tibus:item articularibus morbis.Si vero cu
phacio recoquatur ad meliis craflitudinc
ros dentes extrahit. Item iumentorum fL
cumdeco&o lupinorum & chamaeleonte yjf
mire fanat. Cruda amurca podagris fouerjV
(imum.

*Z ) e foliis clcaftri,& txnanthinooleoy& C,L'
no,& amygdalino>& laurino, & nij#1 ’

, cbamsmyrfmo , &cuprefiino , &

& caryino.

Cap.

I 1 II.

kLeaftri foliorum eadem natura. Spo(*J‘

Ocauliculis vehementius inhibet rhe11
mos.Sedat & inHammationes oculorum
hulccra, alienata explet, excrefcentia leO*1 J'
■nr. Rf nA firTrnVpm rpr/Inr Ir * C<£^1

dit.djccat, lk ad cicatricem perducit ;

V.^ avi uvaii .VVIII JIVIUUVIV''- Mr .

in oleis. Peculiare autem , quod folia ■

turex meile, danturque cochlearibus co11'
guinis exeteationes. Oleum ramen acri**^,/
efficacius : & os quoque colluitur illo ad

infirmitatem. Imponuntur folia & paro^O/!
& carbunculis , & contra omnem colle1-1' ^
cum vino : iis vero qux purganda funti^jrP
le. Mifcentur oculorum medicanicntisi ^ CT

Liber XXIII.

'Utfj c » .

ll)ribu° •1°nUni-’ & ^ccus oleaftri. Vciliter etiam
'lore 0VnJj .larur cum ir.elle > vel fi pus effluat.
*ides ®a^ri condylomata illinuntur &: epiny-
'heu, ' . 5m CUrn farina hordeacea venter : in
ti Ca tl«no cum oleo capitis dolores . Cutem
^.8cc a° recedentem cauliculi deco-

lo TOclle impofiti comprimunt. Hx olea-
in cibo fumpti fiftunt aluum, Tofti
l||'cu] CUm®elle triti, nomas repurgant, car-
Sd'0!r.rumPunc- °'e‘ naturam cauiafque
tibujL6 “ittimus . Ad medicinam ex olei gene-

22$

°«Sh;

«ftl,

Ic Pertinent . Vtilifiimum eft omphaci-

Proxime viride .Pr.Ttcrea quammaximd
Odor s’ n*fi cum vetuftilfimum quaeritur, tenue,
^u^dque non mordeat , e diuerfo
?>ti»l11.tlcii>os eligitur . Omphacinum prodeft
■ Si contineau

^t. ^fditmagis ,quam aliud ; flidores cohi-
<a tnauthino idem eft effcdhis,qui rola-

i contineatur in ore , colorem den-

\ \Pt0ni autem oleo mollitur corpus , vigo-

Wf'

Vt,ltna ,

SsrM r°bur accipit . Stomacho contrarium.

ulcerum incrementa . Fauces exafperat.

^y;aa omnia hebetat, praecipue pfimmythij
Vf. in aqua mulfa, aut ficorum ficcaru deco
'i<t5rs ?l,'-contra meconiu ex aquaicontra catha-
fetH^Preilin, falamandras. pityocapas per fe
^fta j^ditfim® vomitionibus, contra omnia
^iw'1 ^ttlaudatiffimum. Et lallitudinumperfri
\ m<l«e refefiio eft. Tormina calidum po-
ttl|it7atnis fex, magifque ruta fimul decofta
.VItem ventris animalia. Soluit allium he-
^tp,-JPenlura,cum vino & calida aqua potum,
“an;e fllcco> Vulnerariis cmplaitris vtile.
W^FUrgat-Bubusinfufumper nares ,donec
‘‘afiatione fedat.V«usautemmagiscxcal-
~ -• facit

C. Plini) Naturalis Hift-

124 jf

facit corpora , magifque difcutic fudotcS* j
ritias magis diffundit. Lethargicis £
xiliare , &- inclinato morbo . Oculorun1^,
ritati confert aliquid , cum pari portiofle
lis acapni . Capitis doloribus remediljffj

• w - ■ v^*«**-' - ,p^l

Item ardoribus in febri cum aqua: & *!

fti non fit occafio , decoquitur , vt vetuf J
reprccfentet . Oleum cicinum bibitur ^ fy
gationes ventris cum pari caldx
uatim dicitur purgare prarcordia . Prod ^
articulorum morbis , duritiis omnibus >
auribus , ambuftis . Cum cinere vero mutJ J
fedis inflammationibus , itempforx.
cutis commendat , capillumque fertili p *

euocat . Semen, ex quo fit, nulla aniu1? m
tingit. Ellychnia ex vua fiunt , claritati5 y

cipuar. Ex oleo lum e obfcurum propter

pinguitudinem. Folia igni facro illini»^ J
aceto :per fe autem recentia mammis
phoris . Eadem deco&a in vino inflanda
nibuscum polenta &: croco: per fe aute* J
duo impolita faciem purgant . Oleum aiw V
linum purgat, mollit corpora, cutem ^
nitorem commendat , varos cum meflc_
c facie. Prodeft 6c auribus , cum roftc ^
meile 6 c mali Punici germine decod-U11*1’/

miculofcjuc in his necat , & grauitatefl1 yif

capitis dolores & oculorum. Medetur ^ J'
lis, & a Sole vftis cum cera. HulceraJ*1
tia &: furfures cum vino expurgat : '’nfl d

; ufflL

mata cum meliloto . Perfc vero capiti y

fomnum allicit . Oleum laurinum vtil^ fjii
recentius , quoque viridius colore . ,0$.
excalfa&oria , & ideo paralyticis >

Liber XXIII. zzj

> fugillatis, capitis doloribus , inue-

'icalfAlilla‘ionibus . auribus, in calyce Puni-
tio, jji3. 1 UI?1 illinitur . Similis & myrtei olei ra-
•iunj ,rin8't, indurat , medetur gingiuis , den-
sis h° i * c^y^eni:eri3E. vulute exh ulcerata:, re-
Sim !U ceribus vetuflis vel manantibus , cuni
itiUni.a ‘tris & cera. Item eruptionibus , ambu-
.^-Attrita fanat & furfures, & rhagadas,
^iPniata , articulos luxatos, odorem gra-
*liifq^rP°tis. Aduerfatur cantharidi , buprefti,

%»' 'Palis medicamentis , ejuar exhulceran-
jtm.^t.Cbamxmyrfin* fiue oxymyrfim; ea-
sJijctatUra. Cuprcflinum oleum eofde effetius
l^os myrteum. Item citreum. E nuce ve-
hcjjj ande, quod caryinumappellauimus, alo.
'ipitisVj'*e cit,& tarditati aurium infufum.Item
') fapQ “foribus illitum. Caeterum iners & gra-
't. t0Ac'^nimuero fi quid in nucleo putridi fue
s*odus deperit.ExGnidio grano Fa&u,

, 1 ,'jjra habet, quam cicinum.E lentifco fa
q. ’ ,Cl‘ iflSnaura acopo eft. Idemque profice-
(V vt tofaceum , ni durius paulo intellige-
'"lif„ Vtuntur eo & contra nimios fudores , pa-
tum. Scabiem iumentorum effica-
lScu|anat Balaninuna oleum repurgat varos,
jSs|At io' *entiSines ■ gmgiuas . Cypros qua-
^cii ' “t quemadmodum ex ea fieret oleum,
j°lil (p Us-Natura eius excalfacit.mollitneruos.
Vis0lnacho illinuntur: Stvulua: concitat*
eorum apponitur . Polia recentia
X it' Pdfcata , hulceribus in capite mananti-
MomjA 0ris medentur, Stcolledionibus, con-
cis Decoftum foliorum ambuitis &lu-
°deft.ipfa rufant capillum tufa adie&o
oiali fucco. Flos capitis dolores fedat

Tom. iij.

Pp

n6 C. Plinij Naturalis Hift-

cum aceto illitus, idem combuftus

cum aceto illitus, luemcomuimus ' «
la nomas fanat . & putrefcenua hulcetar^

iii» r*Hf>r Hnric niet.auii° t

Ia nomas lanat , ^ ™ r

rei cum meile. Odor ftons olet,cjui A

« . ^ cvmnrlilniim HaHaB^S

tacit . Aittingu > - ',q.,n)i>',

dem talione qua & oenanthinum . BalU^tf
longe pretioftfsimum Omnium,
tis diximus, contra omnes fcrpentes cBl» ■ i>'
lorum claritati plurimum cofert, caligi" J
cutit. Item .dylpnotas , colleftiones oro»' ^
tiilque lenit . Sanguinem denfan prohi» ■ J
purgat auribus, capitis doloribus .
rl-ni^ic . mntis cernuam vtue. Aciu

cera purgat •• am , cfP'
lis , fpafticis , ruptis perquam vtile. Ad» ' .
aconito ex lacte potum.Fcbres cum hott» J
aientes perunftis leuiores facit. Vtendu»J /
/iimnism adurit. aueetque vi J

nienics * •

modice , quoniam adurit . augetque
fcruato temperamento. Malobathri q»?9 d

tutam & genera expoluimus.v tinam w -r
lorum epiphoris vino exprefliun vt. lls' ^
. -t . rtnrmir? Vfllcl^ .J

lorum cpipnon» vmu :|,i

ponitur .Item frontibus dormire volen ,,,. ,
licacius, fi Sc nares illinantur : aut ii ea

licacius, li « nares inuiauiuu .

batut . Oris & halitus fuauitatem coto'
lingux fubditum folium, heut Scvefti».^

° • TJ vraOvnminUm etfl01

lingus luoauum

rem interpofitum. H y ofcyannnum en*>
■ c.. ...1a inutile P r»r 1 1 m n 1 1 1 d £ H*

ivrrr — ' , . _ ff* .1'

vtilius , neniis inutile . Potum quidem .,rf
motus facit. Therminum e lupinis effl°
simum tofaceo effedum habens. KattV
diSum eft cum fuo flore .Rhaphamnun (f
riafcs longa valetudine contradas to> ,«»

o._ uaine ronu4««

brltiifqiie^cutis in facie emendat . Se* (f
autium dolores fanat, & hulcera qu*

unrint. T ilinon , qU°u .;ll* ,

auuuiu uunnwj r».. — . —

& qua: cacoethe vocant. Lirinon
v i- «.coelum vncauimus r<

‘lu0 vtiP

ccq'Jtuw....v • 1S

felinum & Syrium vocauimus reniWW
mura eft , fudotibufque euocandis , ▼»

«• ^^«e-^rsiipnAnniie intus. SelS11 „

mura eit , iudoriDuiuuc luuwnu > . ^

lien da', concoquendoque intus Selg"
nis vtileeffe diximus , fleut herbaceum

■lU1’

m

liber XXIII. zz7

(jh_ i /

ii “ * 'guini circa Plaminiam viam vendunt.
»e > iu°d in Syria ex iplis oleis mana-
1Jri*nus , fapore melleo non fine nautea,
O» 'mollit: bilem prxcipue detrahit, duo-
t0t c^at*'is in hemina aqux datis : qui bibere,

, Ci!nt , exciranturque crebro . Potores ct.T-
ti0Ur‘ Ptxfumunt ex eo cyathum vntim. Pifsi-
>etn ° V^us ^ Pa^sim ac* quadrupedum fca-
t5j 'ft . A vitibus oleifque proxima nobili-
^"■nmisiinebriant recentes = capitis dolorem
Vtilrut>t minus ficcx: nec, quantum videtur,
j,'"' ftomacho: rufsira exafperant , corpus au-
Hjj/ Succum decoftarum antiqui pro hydro-
ft(j lte dabant agris ad vires recrea ndas,fitim
, in quem vfum prxferebant Thebai-
Ci|j'^ailguinem quoque excreantibus vnles,in
W 'nax ime . Illinuntur caryotx ftomacho,
ventri , inteftinis . Cum cotoneis Sccera
ctei, 0 ^ gillata emendant . Nuclei palmarum
Ct>H r« in ficlili nouo , cinere loto fpodij vi-
tu/mciunt.mifcenturque collyriis , & calli-
“"ata faciunt addito nardo.

®emyrobalano palma, & de palma elate.

tVi c*t- v-

l.Jj *'”a qux fert myrobalanum , probatifsima
40 ^^'gypto, olla non habet reliquarum mo~
O Manis. Aluum & menfes fiftitin vino au
t{ ) j! > & vulnera conglutinat. Palma , fiue ela-
lij( 1Ue ipathe , medie inx confert germina , fo-
*"4h°rt'CCm ' P°l** imponuntur pr?cordiis,fl:o-
>tiCj 0 . iocineri , hulceribus qux ferpunt cica-
<tliitePugnantia. Ploras cortex cius tener cum
^Ceta fanat diebus x x. Decoquitur Sc
‘uum vitia. Capillum denigrat fuffitu, par-
Pp i

* Enguini,
alij : altj ,
Engitbini,

ai8 C. Plini) Naturalis Hi^. •

tus extrahit . Datur bibendus renum vitiis & ^
fies , & prxcordioruin , & capiti & n“ulj co-
micus . Vulus ac ventris fluxionem fiftit o' „
dium eius. Item emis ad tormina potus in
albo , in viduarum vitiis efficacifsimus.

' Medici» a ex fingutorum generum flore Jol» ’
fruttu , ramis, cortice , ligna Jaceo , ra-
dice,cinere. Cap. VI. Hff

PRoxim* varietates genctum medicinat
que . qus mala habent. Ex his verna . ‘ j(.
ba, Komacho inutilia funt : aluum, veficam y
cumagunt: neruos laedunt. Codla meliora-1-'
nea coela luauiora. Cruda tamen duntaxaj
tura , profunt fanguinem excreantibus ac Afaf
tericis , cholericis, coeliacis. Non idemp0' j|-
decodia , quoniam amittunt confttingente"^
lam vim fucci .Imponuntur & pediori in [p
ardoribus :& tamen decoquuntur in aqu3 ■ (K
fti, ad eadem qua fupri feripta funt. J
machi autem dolores cruda decodiaue fi’
modo imponuntur. Lanugo eorum caru11.^
los fanat , codta in vino,6c illita cum cera^j»
peciis capillum reddunt. Qus ex his cr3® d
meile condiuntur, aluum moucnr. Mellis 3 ijjf
fuauitati multum adiiciunt, ftbmachfiqi v ,-}(>
id faciunr.Qnae veto in meile condiuntur ‘vjjis

3uidam ad ftomachi vitia trita cum rof* ’ „r
ecoftis dant pro cibo. Succus crudorum ‘
bus, orthopnoicis, hydropicis prodefl.Itc
•mis, condylomatis, varicibus. Flos &vir>. ,j0'
ficcus inflammationibus oculorum , exCt
. . nibusfanguinis , menfibus mulierum.Th

«minutu cusex bis «mitis, cum vino dulci tults.^c0,i»
& cceliacis & iocineri . Decodlo quoque c . «i
fouentur ? fi procidant yulus Se interan ?

V,

Liber XXIII.

21C)

vNt;

^.eum his , quod melinum vocauimus,
,es n°n fuerint in humidts nara. Ideo vtilif-

*

Hja * 9us ex Sicilia veniunt. Minus vtilia ftru-
ftj tluar“iuis cognata. Radix eorum circunfcri
^tra manu fmiftra capitur , ita vt qui facit.

'«V* capiat , & cuius caufa : fic adalligata

*4ch • - ,

f Jjoi & ventrem foluunt , fiticulofa , siiuo-
»ll|ll'~ neruos non lardunt. Orbiculata fidunt
^tla vomitiones, «vrinas cient . sylucftria
“milia funt vernis acerbis , aluumque fi.
Ci>j '^ane in hunc vfum immatura opus funt.

e°ntra venenum in vino bibutur.vel ipfa
<11^ J"61'. Faciunt oris fuauitatem , decodlo eo-
tclcn j°huto , aut fucco expreflo. Horum femen
'1'f* ^ pra-cipiunt inmalacia prargnantibus:
<iir,t erh cotra infirmitatem ftomachi, led non
x aceto facile manduntur. Punici mali no-
fyt-i^enera nunc iterare fuperuacuum. Ex his
l)aia '?U:C aPy tina alio nomine appellauimus,
,° inutilia habentur.inflationespariunt,
[tpt 8'nginafque l?dunt.Qu^ vero ab his fapo-
’4ieft!n)a vinofa diximus, partium nucleum
?*vtiIiora paulo intelliguntur. Aluum
^ ftomacho profunt/duntaxat pauca ci-
at*etatem.Sed ha:c minime danda-.quan-
[Vy^iHPitio nulla in febri , nec carne acino-
S, j ’ , ,ncc fucco. Cauenrur atque vomitioni.
?!lfth„.^em rejicientibus. Vuam in his , ac ne

tnedetur.Melimela & reliqua dulcia.fto-

luidcm.fedprotinusvinumapetuirna-
iSj-^Ptineafperiore cortice. Hic ex acerbis
V^oifi, V“,-Vulgus coria maxime perficere il
kVm • malicorium appellant medici.
'9cct„ jleri codem monftrant: miftaque galla
aeco£lo,mobiles dentes (labilire.Expe-
Pp 3

230 C. Plinii Naturalis Hift- ^

titurgrauidarum malacia: , quonia gu*}®'U '0u!
ueac infantem. Diuiditur malum , ca klhqi
madefcit ternis fere diebus. Hxc bibitur trig..
coeliacis, SeCanguiucm excreantibus . E* a
bo f.t medicamentum , quod ftomacice voc
vtiliffimum oris viciis , narium , aurium i , 0 f
rum caligini : pterygiis. genitalibus,* his.y
nomas vocant, & que in hulceribus excrel‘
Contra leporem mannum hoc modo: Acin' „
trafl o cortice iulis, fuccoque decofto ad ce*jfl
cum croci , & aluminis fcifli , myrrhx , & j(i
Attici felibns. Alij & hoc modo faciunt:* '
acida inulta tunduntur , fuccus in cacabo " p
coquitur mellis craflitudine , ad virilitatis* ,i
dis vitia , & omnia qux Lycio curantur , * (
purulentas, epiphoras incipientes, rubras
culas. Tn inanibus rami Punicorum Perperi ;•

gant. Cortice Punici ex vino decofti *

ti , perniones fanantur. Contufum malum c'
bus heminis vini , decoitum ad hemina!"»
mina & tineas pcllit.Punicum in olla non" lo-
culo indito, in furno tolium Sc contritu"1 .j»
tumque in vino , fillit aluum , difeutit tor'
Primus pomi huius partus florere incipie>'lyl
linus vocatur Grxcis , mirx obferuatio"'4
rorum experimento • Si quis vnum ex bis ' J
tus vinculo omni cinctus & calceatus i Jp’
etiam annuli , deccrpferit duobus digitis , v ^
ce * quarto finillrx manus , atque ita
leui tadlu oculis , mox in os additum de1' /
rit, ne deme contingat , affirmatur nulla" ^
lorum imbecillitatem paflurum eo anno» ,f

cyuni lu-tuau iiui4uv-
hibent:^‘
biles iint

igingiuis & dentibus medencurive' tfiPJ
int , decoffo fucco, Ipfa corpufcm j,gF

Liber X XIII.

2JI

kt‘"ibu. qutrferpunt putrcfcuntue, illinuntur.

5c[ " “culorum inflammationi inteftinotumqr:
lii, tc a<l omnia. qu^ cortices malorum. Aditer-
iilj 'lr ^orpionibus. Non eft fatis mirari curam
5,1®', Miamque prifeotum , qui omnia ferutati,
(,.f‘l'Wenratum reliquere. In hoc ipfocytino
ho/ 1 Sunt , antequam fcilicet malum ipfum
1 11 > erumpentes , quos balauftium vocari

■ Hos quoque ergo experti inucnerunt
Hj funibus aduetfari. Siitunt potu menfes 6*-
1*1, 5t.uni : fanant oris hulcera, tonJillas, vuam,
Si^iuisexcreationes , ventris & ftomachi fo-
Vllcs . genitalia, hulcera quacunque in parte
>itt‘ant‘a . Siccauere etiam, vt fic quoque expe-
inueneruntque ruforum farina dyfente
(lt0s :l morte reuocari , aluum fifti. Quin & nu-
\s,Pfos acinorum experiri non piguit. Tolli
S(ttr'flomachum iuuant, cibo aut potioni in-
‘:,jl sibuutur ex aqua cclelli,ad fillendu aluit.

'kco&a fuccum » remittit, qui tineas ne-
liijs ‘^otiati pondere. Eadem difcodla in aqua,
Vu S-yciu prj flat vtilirates. Eli & fyluellre Pu-
\n' > u fimilitudine appellatum. Eius radices
\ f cmtice denatij pondere ex vino pot$ fom
S r'Unt ■ Stmine poto, aqua qua fubierit cu-
i|ta»'CcatUr. Mali Puntci corticis fumo culices

i>r.

hrii & eorum obftruationibut,& de ficorum
ltruationc,& caprifico, & ertneo, & alio-
ratn rtnrr;i'Ki medicina,

Kp. Cav. VII.

1 ,J_0ri>:n omnium cibus etiam valentibus
V Inorus , agris quoque vini modonega-
W ea°fla eadem mire falubria 5c grata, pra>
>tuftumina , Quacunque vero cum meile
P p 4

* emittit

i G. Plini j Naturalis Hift- f

decoda , ftomachum adiuuant . Fiunt
fmata e pyris , ad difcutienda corporum y j/
& decocto eorum ad duritias vtunrur.Ip
uerfantur boletis atque fungis , pelliinrmiey
dere & pugnante fucco.Pyrum fylucitj' .(>
d illime maturefeit . Conciditur fufpenla'
ficcatur ad fidendam aluum : quod f
codum eius potum pradat. Decoquun i,
folia cum pomo ad cofdem vfus . P Y10' J'
gni cinis, contra fungos etiamnum efb^jif
proficit. Mala pytaque portatu iumentis ,£i»
grauia funt vel pauca . Renledio aiunt e'^cf
prius edenda dentur aliqua , aut vtique ° y
dantur. Fici fuccus ladleus , aceri natura1’ ,(f
bet. Itaque coaguli modo lac contrahit- ^jjf
pitur ante maturitatem pomi , & in vmt>r pi-
catur ad aperienda lnilccra , cienda men’ pl
appofito cum luteo oui, aut potu cum aF(, |
Podagris illinitur cum larina foenigr?ci ■- p
ro. Pilos quoque detrahit, palpebrariimq1'1 t!
biem emendat : item lichenas ic pforas. ‘ yt
foluit . Ladis ficulni natura aduerfatur dy
num vefparumque & fimilium venenis > P al'
tim fcorpionum. Idem, cum axungia /f,' /*
tollit . Folia, & qux non maturuere fici,
illinuntur, omnibufqtie quy emollienda f1”!/
cuticndiue . Priftant hac & per fe folia- ’ ^
vfus eorum tanquam infricando lichene,
pcciis,& quacunque exhulcerari opus fi'- yy.
uerfus canis morfus , ramorum teneri c3u
cuti imponuntur . Iidcm cum meile huVc.^‘
qua ceria vocantur, illinuntur. F. xtrahant^a:
tta odii cum papaueris fylu4(!ris foli<5-
rabioforum morfus , folio trito ex aceto t^i-1
gemi. E nigra ficu candidi cauliculi i“,n (■>[

fiitu Liber XXIII. 233-

Iis cncll^s> muris aranei morftbus cum cera.Ci-
foliis gangranis, confumendifque
1blu!fXClefcunt-^:ici macur^ vrinam cient-.aluum
Adorem mouent, papulafque. Ob id
cibi no mfalubves , quoniam fudantia huius
corpora perfrigefcunt. Nec ftoma-
!t,.. tlles : fed ad breue tempus. & voci con-
bitt? ltltedigutur.N ouirtima: falubriorcs.quarn
tC|, 1 : medicata vero nunquam. luuenum vi-
ti|j *u£cut : fenibus meliorem valetudinem fa-
w” ’ minufque rugarum . Sitinl fedant : calo-
toarefriS'rant.Ob id non neganda in febribus
tti, [‘"dts.quas ftegtias vocant. Sicca- fici ilo.
vtil Um Wunt : gutturi &faucibus magnifice
<s- Natura his excalfaciendi. Sitim adte-
nJpluum molliunt, rheumatifmis eius & iio-

keul0 contraria. Veficx fempet vtiles , &tan-
Hu acoribus , ac fufpiriofis . Item iocinerum, re-
4 5 . num vitiis.Corpus & vires adiuuantiob
t*. "te athleta hoc cibo pafcebantur: Pythago-
W Virc'tator . primus ad carnes eos tranflulit.

‘‘gentibus fe a longa valetudine vtiiiffi-
!jHt' tem comitialibus.&s hydropicis, omnibuf-
titj J maturanda aut difeutienda funt, impo-
ti efficacius calce aut nitro admHio.Cotf?
vtt” "yffiopo peftus purgant , pituitam , tuffim
**»UiUn vino autem ad fedem & tumorem
d;c *J-,arum , &c furunculos , panos , parotidas
"'te r dlinuntur.Vtile & decoflo earum fo-
. Decoftx quoque eadem cum
tliCj°8rSc° vtiles funt pleuriticis & peripneumo
tu ruta coffe torminibus profunt.Tibia-

Cir" Ulcct'busctimetisfiore.Fterygiis cumPu-
C.n!al°-Ambuftis. pernionibus cum ccra.Hy-
P‘cis coas in vino , & cum abfinthio & ia-
Pp j

234 C.Plinij Naturalis Hift* J

rina hordeacea, nitro addito. Aluum fiftij1"'#

rUS

ducatx. Scorpionum i&ibus cum fale trit*((

nuntur.CarbuncuIos extrahuntin vino CO1

impofits. Carcinomati , fi fine hulcere eft> »{(|

r<s

pinguilfiraam ficum imponi , pene fingul**^
medium elbitem phagedxns. Cinis non**j*

arbore aciem purgat acrior, conglutinati1'?^

aftringit.Bibitur ad difeutiendum fangu,l)Jj'
concretum. Item percutfis,prxcipitatis,C°* £
fis.ruptis, cyathis lingulis aqua 8c olei. D*tjjy
tanicis &: fpafticisutem potus vel infulus c",i
cis.dyfentericis.pt fi quis eo cum oleo petU.'^
tur,excalfacit.Itc cum cera & rofaceo fub1 -

ambullis cicatricem tenuiflima obduc it. I'1

'0

fos ex oleo illitus emendat, dentiumq; vi<*J jf

brofricatu.Produnt etiam, fi quis inclina'* jr
bore, fupino ore a liquem nodum eius mot*1^

fiulcrit nullo vidente .atque in aluta ill>S*jl

licio e collo fufpenderit , flrumas & paioj',4
difeuti . Cortex tritus cum oleo , ventris 1>U‘ jy
fanat. Cruda- grofii verrucas & thymos, ni!t<j-(;'
rinaq, additis , tollunt. Spodij vicc exhib'1^,-
ticum a radice exeuntium cinis.Bis toftus a“(,

' ii- ,

flo pfimmythio digeritur in paftillos, ad b1’^

raoculoru &lcabritiam. Caprificus eriani^,,.
inulto efficacior fico. Laflis minus habet:^',,,
lo quoque eius lac coagulatur in cafeum- ~ jp
ptum id coa&umque in duritiam, fu au ira'' ‘;lii
nibus affert. Pricatur diluto ex aceto. Mj‘: ji
exhulceratoriis medicamentis.Aluu

uam cum amylo aperit. Pota menfes cieJ. j|ti'
luteo oui.Podagtis cum farina fetenigraci •* .t.
- * - «- • ... pofr

tur. I.epras.pforas.lichenas, lentigines expu'^0-
item venenatorum iflus , & canis morfu'- v.^
ciuna quoq; dolori hic fuccus appofitus

Liber XXIII. zjf

Jcft,aut in cauis eorum additus. Cauliculi Sc
eruo , comta marinorum venena
ij.; 1 “'.Adiiciunt & vinnm.Bubulas carnes ad-
!,>les magno ligni compfdio percoquunt.
•"Saitae itrumas , & omnium coUeftionem

^ium , 8c difeutiunt. Aliquatenus &c folia,
e «lolliffima funtex his, cum aceto hulcera
HuSUa S; epinyflidas & furfures fanat, cum
C item & Foliis ceria fanant , & cams mor-

C^nte, cum vino.phagedamas.Cum papa-

C foliis offa extrahunt. Grofli caprtfic, m-
(Nationes difeutiunt fuffitu.Refiftunt &. fan-
hu' Mutino poto.Sc pfimmythio,& ia^i coa-
£‘? Potat. Irem in aqua decocte atque te
^'‘4 fanant. Cauliculi aut groffi etus quam
Cu«ffim*,ad fcorpionum iclus e vino b.bun-
n,. f-3c quoque inftillaturplagseA’ 1:0 '‘a im.P *
!tj. Uf. Item aduetfus murem arancum.Caulicu-
t> cinis vu am faucium ftdat. Arboris ipffus
.‘‘Is I - - '■ J-c 'n

S
V

•'■misvuam tauciun»

ex melle.rhagadia. Radix deferuetada m
‘dentium dolores. Hyberna caprificus m
C c«£i a & trita, impetigines tollit.Tllmuntur
Ci.^rami fine cortice quamminutiflima. ad
Cl' modu.Caprifico quoque medicinae vnius
Cc“lum additur. Coiticemeius impubefcen-
ClUer mlPubis fi defratlo ramo detrahat
li^us, medullam iplam adalligatam anteSo.

« >»m, prohibere ftruma..
rmliber feroces , collo eorum circumlata ,m
C* mirabili natura compefcit , vt>mmobt-
yjtlftet. Herba quoque, quam Grsct «

reddenda in hoc loco propter genttl.m
alta eft, cauliculis qmrns fere.ocr
j. fimilitudine , flos candidus, femen nigrum,
Enutritum cum meile Attico . oculorum

Uniis

3<j C. Plinij Naturalis Hift

epiphoris medetur : vtcunque autem -
— a' ’ ■ ■ - • auif*

de£(>

manat lacie mulco & dulci. Herba pcrq--; (li
Its aurium dolori, nitri exiguo addiro.FoJ5 ,jf

ftunr Vpnpnic Prlini folin

“UMUm UUlULJ,‘r“U '-AJgUtJ aauuo.l

ftunt venenis.Pruni folia decodla tonfiKh
giuis .vuxprofunt in vino decodta , & f“l

ore colluco. Ipfa pruna aluum molliunt , ^

-i- ' " -'*i l»!1

r «tuum uiuilium > ,i!A

cho vero vtiliilima, fed breui momento.

Per fica, fuccufque eorum, etiamnum in vi^p
in aceto expreitiis. Nec eft alius eis pomi5

' CI5 M

centior cibus. Nulquam minus odoris»

i auiuua uuui * ■ 1

plus, qui tamen htim ftimulet.Folia eius A
lita.hamorrhagiam (iftunt. Nuclei Vei('c0J
in aceto &: oleo , capitis doloribus illinu!',i-
Sylueftrium quidem prunorum baccx.vel f
dice corte x , in vino aufero fi decoquant jil
vt triens ex hemina fuperfit, aluum & toi^j
fiftunc. Satis eft fingulos cyathos decotli
Et in iis , & fatiuis prunis eft limus atb^r

quem Graeci lichena appellat.rhagadiis
dylomatis mire vtilis. Mora in Aegypto ^jr

pro luj genens , vt diximus , largo fucco » <
dant, fummo cortice defquamato : altiotf »(;•
ga , liceantur , mirabili natura. Succus a
tur venenis ferpentium,prodeft dyfemerKjJ' J
eunt panos , omnefque colleftiones : vuK:
conglutinatjCapitis dolores fedat, item
ipleneticis bibitur.Ilfinitur Sc contra per frj .jjl

* _ v i l

nes. Celerrime teredinem fentit. Nec apll£*

iucco vfus minor. Aduerfatur aconito

— . — nuucriacur aconito 1 .

neis.in vino potus. Aluum foluit.pituirif^lj
* tmey & nmilia ventris animalia tX“V

.7 — ■“•■.ni veniris animalia .
Hoc idem prxftat & cortex tritus. Folia tine
capillum cum lici nigra & viris corticibu*
mul codlis in aqua cxlefti. Pomi ipfius
aluumFoluit protinus, Ipfa poma adprxfenS‘j-

Liber XXIII.

237

L^tilia , refrigerant,iitim faciunt. Si non
k r *at a^'us cibus, intumefcunt. Ex irama-
yfcus fiftit aluum : veluti animalis alicu-
la lac arbore obferuandis miraculis, qus in
L J.eius diximus. Fit ex pomo panchrctlos
V. tlce, eadem arteriace appellata , hoc fflo-
!rC'far‘j tres fucci i pomo, leui vapore ad
Vtfaittem mellis rediguntur. Poit additur
•Vj,; c'i aridi pondus x. duorum > aut myrrhx
>tdUs.ctoci x. vnius. Hic fimultrita mifcen-
L'c«to. Neque eft aliud oris, artem , vua:,

V.c«, iucundius remedium. Fit & alio mo-
'Ca cc* fextarij duo , mellis Attici fextarius,

4 ItUntur.vtfupra diximus.Mira funtpr?tet-
lwIU,1 Ptoduntur. Mori germinatione, pnus
V‘a folia exeant, finiiira decerpi jubentur
C Poma : ricinos Grxci vocant. Hi terram
't, Jtt'gere,ianguinem ililunt adalligati , u-
Vu(uere fluat.flue ore,(iue naribus, Uue hi-
ire ?oi<lis:ad hoc feruantur repofiti.Idem pr?-
W* ramus dicitur.Luna plena defractus , m-
Miijf? tuitum habere. Si terram non attigerit,

'qtljlrn mulieribus adalligatus lacerto contra
>1 i ‘patiam mcniiu.Hoc &: quocunq tempore
*IliI“s,uecerptum ita vt terram no attingat, aa-
'H’ exifiimat pcdlare. Folia mori trita,

V ij dccoda, ferpentiumiaibus imponun-

V, a 'demqi potu proficitur. Scorpionibus aa-

e radice aorticis, fuccus ex vino autpo-

‘C^.ReddWaeft&amiquorL-icompofitio: ^

retium pomi maturi immatunq, mi 7

C‘c°<lUebantinPvafe ireo ad mellis craffitu- turtoa ad

^ cupreffo pts-

VtlUl? Vas SoleYtorrebant , permifcentes fpa- ferdmt-
et d*c. Hsc erat llomatice, * qua & vulnera Ut.

C. Plini) Naturalis

ad cicatricem perducebant. Alia ratio'- ‘ j?
ficcato exptimebant pomo, multum ftl ,[(>?
niorum conferente. In medicina vero
mas St pedoris pituitas , & vbicunque °F /
adftringi vif cera. Dentes quoque collue ajll
Tertium genus fucci foliis & radice ^cC
ambufta ex eleo illinenda. Imponuntur
folia. Radix per mefles incifa fuccuin i“ jA
fimum dentium dolori, colledionibtinl^vicj
purationibus.Aluumpurgat. Folia mor' ‘A
madefada , pilum coriis detrahunt. jpj

uum molliunt, ftomacho inutilia. fi

ta aluum fiftunt, vrinam cient. Inuel" js£
autores , C quis matutinb rofeida cui" ; A
cleis deuoret, intantum ieuari aluut">v,is/
morbo liberentur.Mefpila, exceptis Cc&P-jfti
malo propiorem vim habent.reliqua a
ftomachum.filluntque aluum. Item fof ^
nam recentia llomacho 8c aluo cita pr°

De pinei* & amygdodu,& nuce auellana,v .^1'
ce iuglande de pijlaciji & castanei*” |(

' ' ‘ Vll J

cornt*y&vnedcne,&laHro. Cap.

N

. c° y

rVces pinea: , qua: refinam habent»
j. 'J leuiter, additis in fingulis fextarii*, jjj ^
dimidium decodx, fanguinis excreat'0 (f.
dentur , ita vt cyathi bini bibantur e* /
cis e pino in vino deco&um contra ^
datur. Nuclei nucis pineae fitim fedant»
moniam ftomachi roiionefquc,&: ,

mores confidentes ibi, & infirmitate*13 A<r*

■“5 ’ : f'

roborant, renibus & vefiese vtiles.FauC^s ti f

tur exafperare , &c tuifim. Bilem
aqua,aut vino , aut pallo, autbalanofUI floK
do. Mifcetur his contra vchementiotcS ^

Liber XXIII. 23 9

Jt(Jfiones cucumeris femen, 8c fuccus portu-
ad vefic? hulcera 8c renum.quoniam
J"«ia cient. Amygdali amari radicum de-
tU|'i cutem in facie corrigit, colorSmque hi-
lii|,0t«n facit. Nuces ipfi fomnum faciunt Sc
L '^tem.Vrinam Sc menfes cient. Capitis do-
ta 1 ununtur.maximequc in febri '• fi ab ebrie-
k** ^eto & tofaceo & aqux fextario.Et fan-
ti, Cn> fi fiunt. Cum amylo 8c menta lethargi-
>J0nifiialibufq; profunt. Capite pecunfto epi-
V 'd*s fananti vino veteri hulcera putrefcen
V,a>>Um motfus cum melle.Et furfures ex fa-
e fotu preparata.ltem iocinetis fic renum
kt» ex aqua poti Sc fepe ex ecligmate cum
i* i^ercbimhina. Calculofis & dift.c.1. vrinx
°,Sc ad purgandam cutem in aqua mulla
t» “«nt tfficaccseProfunt ecligmate iocineri,

hifip colo.cum elelifphaco modice addi.o. In

(li ?fiiinitur nucis auellane magnitudo. Aiunt,
,CS fete prifumptis ebrietatem non fentire

*Virres:vulpcfque , fi ederint eas,nec contingat

•tu, 'n.° aquam lambere, mori. Minus valent in
Wd'is dulces, Sc hi tamen purgant, S; vrr-
V_C|ent. Recentes ftomachumimplent.Nuci-
fti, r*cis cum abfinthij femine ex aceto fum-
^‘^orbus regius fanari dicitur : item initis
filii fedis.Sc ptiuatimcondylomata.Item

jl,.j inguinis reieaioni prodeft. Nuces ui-
vtn- s Gl*ci a capitis grauedine appellauere.
t;.,!1’1 arborum iplarum foliorumque vites , in
f., tum penetrant : hocque minore momento.

fica j.cibi*. nuclei 'faciunt1. Sunt autem recentes
«ti d‘0fes,fiCCe vnguinofiores.Sc flomacho m-
C • 'fifficiles concoau, dolorem capitis mfe-
lts'tu(lientibus inimic*,& vomituris leiums:

apta

140 C- Plini) Naturalis Hift* .

aptat in tenefmo folo: trahunt enim Jf
I:a: dem prarfiumpta: venena hebetant: ice»1 1 y
fiam c u ruta Sc oleo. Item aduerfantut cep'sy
niuncq, caru faporcm.Auriil inflammatio*11^)
ponuntur cum mellis exiguo.Item cu ruta tj>i
mis, & luxatis.Cum cepa autc & iale & me j. jjr 1
nis.hominifqi morfui. Putamine nucis i
dens cauus inuritur.Putamen combuflu
in oleo aut vino, infantiu capite petuntio,*1 y
capillu:&ad alopecias eo fic vtutur.Quo F1 f
nuces quis ederit.hoc facilius tineas pc!li:'dp
perueteres funt nuces, gangrinis (Scc-arbo*]^)'
medentur , item fugillatis. Cortex iuglan“ ji'
lichenum vitio, & dyfentericis prodeli.Fol’3^
ta cum aceto : aurium dolori. In fandluar'1'^
thridatis maximi regis deuidli, Cn. Vo&rJ
inuenit in peculiari commentario ipfius ;i:y
compofitionem antidoti , e duabus nucib***. j.
cis, item ficis totidem, & rutsc foliis vig ja!j
mul tricis, addito falis grano: & qui hoc
fumat, nullum venenum nociturum illo
tra rabiofi quoque canis morfus, nuclei .i *elaf
homine commanducati illitique prjfenn *f,|f
dio efle dicuntur. Nuces auellan.-e capit»8
rem faciunt, inflationem ftomachi.Sc pinf^jpi'
ni corporis conferunt, plus quam fit veC1/
lc. Tolli & deftillationi medentur.Tufl1
que veteri :ritx,& in aqua mulfa pot.-c. dii* «
adjiciunt grana piperis. ali) e palfo bibu*1 ‘y
llacia eofdcm vfus & effetius habent, quosfy
nuclei, prsterque ad ferpentium ictus, liuyfjjjit
tur.fiue bibantur. Caflanea: vehementet ''‘y
ftomachi & ventris fluxiones, aluum cieO[’,j)j'
guinem excreantibus profunt, carnes alur»t- j,
qua- recentes, ftomacho inutiles, aluum

t Liber XXIII. 241

^nfv ^CCata! fiftunt, ftomachoque vtiliores
Chj ' rin*m cient. Syriacas in dolore ftoma-
<hi (j rn jS ',l aqua: fextariis decoquunt quidam
V:,J»'dHlm , eumque fuccum bibunt. Sudor
ct«Co»i arboris lamina ferrea candente ex-
*,*•»*>.» contingente ligno, illitaque inde
''Hpj^aucipientes lichenas fanat.Arbutus (Tue
W frudum fert difficilem cbncodioni , &
#lja <t*,° inutilem. Laurus excalfadoriam na-
4tCo 1 *febet,& foliis,& cortice, &baccis.Itaque
[is8cCtUmex his, maxime e foliis, prodefle vul-
“ton-Vcl‘cis conuenit.Illita vero vefpa tum cra-
<t(iftUlllque St apium , item ferpentium venenis
v^bmaxime Cepis, dipfadis,&: vipera:. Pro-
V* ■Uenlibus fceminarum cum oleo coda,
^^^“frnta autem qutr tenera funt trita, ad in-
^'ationes oculorum.cum ruta teftium, cum
c° rapitis dolores.aut cum irino. Quin &
i; . ['i llcata atque deuorata per triduum ter-
Jcumerant a tulfi. Eadem profunt fufpiriis tri-
’ii.jjp Utelle. Cortex radicis cauendus graui-
la<^‘x calculos rumpit, iocinen prodeft,
\..<*otis in vino odorato pota. Folia pota
to(itt'°Pes mouent.Bacca: menfes trahunt ap-
tw hit.e.vel potae. Tuifim veterem & ortho-
. . friant bina: , detrado cortice in vino
Sa ^ frbris Irt, exaqua, aut ecligmate ex
S*lfa , aut ex pa(To decoftx. Profunt &
'c‘' eodem modo, 8c omnibus thoracis
Sj?a!‘fmis. Nam Sc concoquunt pituitam, 8c
V b;iUriC' Aduerfus fcorpiones quaternx ex vi-
ta, u«'ur. Epinydidas ex oleo illicar Sc lenti-
;S;&ll“lcera manantia , Srhulcera oris , &:

' Cutis pruriginem fuccus baccarum
ttac • & phthirialin. Aurium d olori & gra-
Tom. iij. Q_q

i4i C. Plini} Naturalis Hift. ^

uitati inftillatut.cum vino vetere &
Perunftos eo fugiuntvenenata omnia : Pf 0
contra iftus& potus, maximi autem eius (
rus , quse tenuiora habet folia. Baccae cum ,,

ferpentibus,& fcorpionibus.S: araneis rcU1,;

Ex oleo & aceto illinuntur & lieni & 10«^
gangrxniscum meile. Et in fatigatione e >£)(
au t per ft iftione fucco eo perungi.nitro adi ■ „ |
prodett. Sunt qui celeritati partus multum a
ferre putentradicem, acetabuli menlura m
potant . efficacius recentem, quam aridam- ai
dam aduerfus fcorpionum idus , decem b’ ,i
dari iubent potui Jtem Scin remedio vu*>* A
tis , quadrantem pondo baccarum foliortm ^,
decoqui in aqu? fextatiis trihus ad tertias,
calidam gargarizare:& in capitis dolore, fr
ri numero baccas cum oleo conterere, 8e c3 ^
cere. Laurus Delphic* folia trita oltadaq1' /e
inde.pcftilentis contagia prohibent, tanto

gis fi &vrantur. Oleum ex Delphica ad c .(I'
acopttmque , ad perfridiones difcuricnd-1 .j>>
uos laxandos,la teris dolores, febrcfque
vtile eft.Item ad aurium dolorem, in ma*1 ,j»!
ci corrice tepefadum. Folia decofta ad ^
partes aquat.vuam cohibent gargarizatio1’

tu alui dolores , intefiinorHmque.Tene«m

■>Yii,nan U his trita in vino,papulas prurimfque , il*1 t/
ritur a. dibus.Proxime valent extera lauri gener- j.)Cjt;
Jtfantttio , rus Alexandrina fiue Idxa , partus celere^ tfjS'
netusium radice pota trium denariorum pondere,’ uji-
todictmfe - dulcis cyathis tribus. Secundas etiam
quuto . & menfefque eodem modo pota. DaphnoJ0
reitera vi- ue bis nominibus qute diximus) fyluefirts jjt1'

detur re- prodeft.aluum foluit ,* vel recenti fom-’ £lK

dundart. do drachmis tribus cum fale in hydro ^

Liber XXI III. 24.5

(l0 ’'<’uc5ta.Pimitas extrahit folium & vomitus,
PUt»ac.k° ‘nutik. Sic & baccae quime dente tie,
Sationis ciiufa fumuntur.

myrto fatiaa,& my rtidano,& cie myrto
\ fylttcttri. Cap. IX.

M * rtUs latiua candida, minus veilis cli medi*
jHj^O^quatn nigra.Semeneius medetur fan-
tlei'i excreantibus.Item contra fungos in vi-
°tUm' Odorem oris commendat vel pridie
ti^J^anducamm. Item apud Menandrum Sy-
tij ‘ ‘ufe hoc edunt.Datur & dyfentericis dena.
Hydere in vino. Hulccra difficilia inextre-
V'-bus corporis fanat , cum vino fubferucfa.
ijj^dinponijor lippitudini cum polenta, & car-
ie,>n mamma (Iniftra : & contra fcorpionis
5t s ‘n mero, & ad veli eat vicia, capitis dolores,
kii' Silopas, antequam fuppurent : item tumori.
tmj?eaiptifque nucleis in vino vetere tritum
VtjP 'onibus pituit^.Succus feminis aluum fiftic,
ciet. Ad eruptiones pullularum pituita-qs
pi|j‘ Cfrato illinitur : & contra phalangia. Ca-
O» denigrat. Lenius fucco oieum eltex ea-
*ktj m)tto -.lenius &vinum,quo nunquam in-
V «Ur. Inueteratii fiftic aluum 8c ilomachum:
liti?*®* fanat failidium abigit. Foliorum aren-
-tj I 'ari na fudores cohibet infperfa , vel in fe-
fed Vcil|s & coeliacis & procidentiae vuluarum,
fi)tl,Sv‘t**s , hulceribus manantibus , igni lucro
'tij„’.C:,PiIlis fluentibus , furfuribus : item aliis
ij^onihus , ambuftis. Additur quoque in me-
'"soto.quo liparas vocant.eadem de caufa
5i, m°«um ex his, efficaciffimum ad ea qua: in
'!Hri'°te funt.tanquam in ore tc vulua.Folia ipfa
'Xic 1 adnerfantur trita ex vino, cum cera vero.
Ci“ttibus morbis & collectionibus. Eadcrji

* hdmor-
rhoida.

244 C.Plimj Naturalis Hift.

• rr - 1 r _ ttr ll

Eadem in vino decofta dyfentericis & hr‘„
- ■ • cirr.anriir in farinsiTljQ^ _

picis potui dantur.Siccantur in farinam,
fpergitur hulccribus > aut * hicmorrnagi#* $
eant & lentigines , pterygia 8c paronyd' J:
epinyftidas,condylomata,teftes ,tetra tu ji
itemambufta cu cerato, Ad aures burttlenw ,<

. . . . . ..... W ' r,, Qt* d n ArtOi

liem auiwuim wu t-w».** 1 txrtC^'

foliis crematis vtfintur 8c fucco 8 c decoc • (

burutur 8c in antidota. Ite cauliculi Horeo^j-

,1«

11ULULULU.1U^I„‘“ r at*

pti , in nouo fiftili operto cremati in furno. ^
triti ex vino. Et ambuftis folioni cinis !»<">

no. .......

Inguen ne inturoefcat ex hulcere, fatis el
lum tantum myrti habere fecum .non icti j
rcrra contaaiim.Myrtidanu diximus quon),

rena conta.cit3ni-MyiTicia.iiu ciiximus _^)i
freref.Vulux prodeft appofitii fotu,8c illiW-^

heref.Vulw® pruucu «ppumu iuu4,v*. tvf1'-
to efficacius 8c cortice, 8; folio, & fcmine.r-py.
mitur 8: foliis fuecus molliffimis inpila tu>' 1 jjj:
fufo paulatim vino auftero , alias aqua c*\ce

ILliU J/rtUlrtUUl riiiu , , , 7//- hli* '

atque ita expreflo vtunrur ad oris ledilq; ^

_ . , •

ra,vulux & ventrisicapillorii nigritiam.* ^-

perfufiones, purgationes lentiginum, 8c vp1 Qf

(tringendum aliquid eft. Myrtus fyluenriS’ p
oxymyrfine , (lue chamaemyrfinc.baccis ^ \t
tibus & breuitate a fatiua didat. Radix c' ,0;
r. in vinn . mi renum do!otc' diif

ribus o: orcuuaic a i.iuu.t rx
honore ell.decofta vino , ad renum dolor ■■ „r

ta,8cdiffici”li vrin.x.prxcipiixqj crafliA ?,

iajw.uimi.ui ■ — .

olenti : morbo regio, 8c vuluarii piirgation' j(i
cum vind. Cauliculi quoque incipientes
gorum modo in cibo fumpti,8c in cinere^ ^
femen cum vino potum, aut oleo aut acctu^f
Culos frangit. Item in aceto 8c rofaceo 11 .^pi'
capitis dolores fedat potum morbu^S, qli<
Cador oxymyrfinem myrti foliis actitis. -jfii1
fiunt ruri fcopx, rufeum vocauit.ad « /

vfus.Et haflehus habet fe medicina: vio3
arborum.T ranfeamus ad fylueftres.

mm

Hi

I

v

c. PLINI

SECVNDI NA- .

TVRALIS HI- •'

STORIA

£ / 2 f R XXI III.

_ prooemivM.

ex arbortbtufjUeftnlius. /.

E fylua: quidem, horridiorque |
natura: facies.medicinis carent, ,
fl) facta illa parente rerti omnium,

X nufquanrnon remedia difponen-
z{ te homini, vt medicina fieret etia, :
iifc'’^=i^’ * 1'olitudo ipfa.fed ad lingula illius. ;

°>'dia; atque concordia: miraculis occurfan- >
d(.n[s' Quercus & olea tam pertinaci odio difli-^
Uir . >vt altera in alterius lcrobe depadltc morian'
fcta.1«ercus vero &: iuxta nucem iuglandem.
01nslc'alia Sc brallic.c cum vite odia: ipfumque ,
tijj *'Huo vitis fugatur , aduerfum cyclamino &ct
H,*»»0 arefcit,Qrtin&annofas ianu&tiju^ltciv'
^^'^bores.difficiliusca-di.ac celerius in-
'fytei tradunt,li prius manu , quini ferro ,at-
Pomorum onera a iumentis ftatim
f,u‘c‘ ; ac nili prius ollendantur his , quamuis
’'(Iin P°ltcnc : fudare illico. Ferulae afinis gra-
*unt in pabulo , exteris vero iumentis
ct>taneo veneno: qua de caufa id animal
Q~'l i

2.4(5’ C.Plinij Naturalis Hift. . #

Libero patri affignatur.cui & ferula-Surdis
tcrumfua cuique funt venena, ac minimis*). |j
que, Philyra coci & polline nimium falcni
eximunt.Przdulcmm fattidium fal tempe*3; * $
trofkaut amara: aqux , polenta addita

tur,vtintra duas horas bibi polfint.Qua
& infaccosvinarios additur polenta. Simi1!’ ,j
Rhodii creti, Sc argUl* noilratis.Concoidi'^
Jent , cum pix oleo extrahitur, quando vtfti%,
pinguis naturi eft.Oleum folum calci mifc. cj.
quando vtrunque aquas odit.Gummi aceto
lius eluitur, atramentum aqua.Innumcra pP\^
ei a 1 ia .qui fuis locis d icentur allidue.H in£%-
mcdicinalHic lola naturae placuerat cilet‘%
'dia parata vulgo, inuentu facilia.ac fine lt^F^
dio,ex quibus viuimus.Po(lea fraudes botni"j3!,
& ingeniorum capturi officinas inuenere' j.
in quibus fua cuique homini vinalis pto^y
tutvita.Statim compofitiones & miflur*1 :(

, ‘plicabiles decantantur. Arabia atque
'medio illimantur , hulcerlque paruo nied>* „.

' ifRubro mari imputatur, cum remedia ver» igc
Itidic pauperrimus quifque ccenet.N am fi e* ‘]|i
to petantur, aut herba velfrutex qu itatur ■ ® ,0
artium vilior fiat.Ita efl profefto.magniiud . ^
puli Romani perdidit ritus , vincendo
mus . Paremus externis, 8e vna artium
tibiis quoque impetat. Verum dc his aliasf1

Uros. Caf. 1 I. ^

LOton herbam , itemque Aegyptiam f0.^
nomine, alias & Syrticam arborem, “13jJariif
fuis locis.Hiclotos.qui faba Grica apPe‘‘.jf.
a noftris.aluumbaccis fiftit. Ramenta 1‘3" ujs,
codta in vino ptofunt dyfentericis , w£I11 ye|i

Liber XXII II.

nt' *

comitialibus . Cohibent & capillum.
4H ramentis nihil elle amarius.fruttuq;

Jnu 1Us- Fit & e fcobe eius medicamentum, ex
V, fbyrti decofla.fubafta, Scdiuifain paftil-
ty,' “yFentcrieis vtiliffimum, pondere victoriati
n*qux cyathis tribus,
p Glans. Cap. III.

»ns intrita duritias, quas cacoethe vocant,
Ktl'Utn Fallh axungia fanat. Vehementiora
ti„' j'8na , 8c in omnibus cortex ipfe, corticique
PC1 tubieaa. Hxc decoita iuuat coeliacos.

Su

M 7

i-^ericis etiam illinitur, vel ipfa glans. Ea-

>)i, refiftit ferpentium iftibus , theumati-
W 'Uppurationibus.Folia & baccar, vel cortex
iil^us decofti profunt contra toxica. Cortex
ltUt decotSus lacte vaccino.ferpentis plagf.
^ Wexvinodyfentericis.Eadem 6c ilici vis.

* c°cco ilicis, ir galla, & vijca,pilulu, glande, &
de cerri radice, &fubcre. Cap. IJ II.

Cc“m ilicis , vulneribus ex aceto recenti.
^ imponitur. Epiphoris ex aqua , & oculis
Fanguinc inllillatur. E(1 autem genus ex
ttlca fere Se Alia nafcens , celerrime in
^.'^lumfe mutans, .quod ideo fcolecion vo-
'jbprobantque.Principalia cius genera di*
s'”ec pauciora palla' genera fecimus, foli-
'0. ’ Perforatam : item albam , nigram , maio.

^inorem . Vis omnium limilis . Optima
V)t ^rrv:1, Excrcfcentia in corpore tollit . Pro-
Vj.^ngiuis, vu® , oris cxhulcerationi . Crc-
fe * '« vino extintttc, corliacis . Dyfente-
V fp |*°.UntUr.Paronychiis ex meile , 8c vngui-
Vl vi tis ’ pterygiis , hulceribus manantibus,
”*wtiatis, vulneribus, qux phagedamica
<1 4

|.g C.Plinij Naturalis Hift-

■A

vocantur. Invino autem decocta: auribus*' $
lantur, oculis illinuntur : aduerfus crupt*0 j£jv

iantui, oluiis jiuiiw.. 1 ~* * , jj.

panos cum accto.Nucleus commanducat yl

Jium dolorem fedat i item intertrigines, &■ ^
Ila. Immatura: ex bis ex aceto pota:, lien*» a* |
fumunt. Eadem cremata , & aceto lallo ay.
£tae, menfes (illum ,‘vuluafque procidentes
Omnes capillos denigrant.vifcum e roboc* y
sipuum diximus haberi, &quo conficeretur ^

do. Quidam contu lutu inaaua decoquunt,1

innatet. Quidam commanducantes acm0’^*

ixui4ici.. . r frtr

puunt cortices. Optimum elt , quod ftne ce (,
cft, quodque leliilfimum, extra fuluum.mtU’ V
raceum.quo nihil eft glutinofius.EmolIit ® £(l

laceum.quo ninn eu giutinouus.ciuun.- .£l-
tittumores.ficcatftrumas. Cum refina

yanos mitigat omnis generis. Quidam 8C ? ,ai(

num adiiciunr, pari pondere hngulorum ■ .J
modo & ad vulnera vtuntur.Vnguium lcaf £fi

IUUUUJXail vuuiua*tuutui'»‘'tj gfc'

expolit.fi fep enis diebus foIuantur,nittoq“ . ^
luantur. Quidam id religione efecacius Jp
: t Aiim p rnKnrc linC . I

tanr,prima luna colle&um e robore ^e.W'
Si terram non attigit comitialibus medef * $

Ol VVJilU liuuuo>».0-

ceptum fceminarum adiuuare, li omnino t4i>

Lcpuilliuiimi»»»™» — V 1 fabft,

habeam. Hulcera commanducato jmp°“ v(»

efficaciffime fanari.Roboris pilula: exad>P £j('
,no alopecias capillo replent. Cerri foli»
tex, & glans, ficcatcollefliones fuppur*1 £
queifluxiones fillit. Torpentes membrorui
tes corroborat deco&um eius fotmeui
re expedit, ficcandis aftringendifue pM""./
dix cerri aduerfatur fcorpionibus . Su htf.
tex tritus, ex aqua calida potus.fanguine

, 1 ... CII., e:..cla«,rinis .,lc

tex tritus, ex aqua . ;.e> ,<

rem ex vtralibet parte fiftit. Eiufdem ci° 0£
no calido , fanguinem excreantibus mag
laudatur.

2

Uber XXI III.

f‘lgo & cuprejjo , & cedro magna, & de
P c'f dride3<ralbdno. Cap. V.

Hio ' a inducantur in gingiuarura la-
('"ii ilV*n?^Ue v““s ’ Calculis giandis fagine*
“lij, .‘tur:item cum meile alopeciis.Cuprcili
Kti Clltlt4>lerpentium i&ibus imponuntur:& eat

Ne

polenca , fi a Sole doleai : item ramici:

CaUfa & bibuntur. Teftium quocjue tumo
tCta *^nuntur- Capillum aenigrant ex
Vjj' ^adem trita cum duabus partibus panis
1 & e vino ammineo fubaiila pedum ac
(tti,;11"11 dolores fedant. Piluls aduerfus fer-
*ftus bibuntur , aut fi eiiciatur fanguis:

Hp*'

■Ut

It

tnp ' °Oibus illinuntur. Ramici quoque tene-
: z* cum axungia & lomenro.profunt.Bibun-
^ ittieadem caula. Parotidi &ftrum* cum fati-
Ne ^°nuntur. Exprimitur fuccus tufis cum fe*
V t.dui miftus oleo caliginem oculorum au-
pondere in vino potus illi-
't'5 1 ^c0 (icca pingui , exemptis granis,

Ve‘‘ium fanat, tumores difeutit , & cum fer-
V, ‘‘tumas . Radix cum foliis trita potaque,
Sij * ^ftranguri* medetur : & contra phalan
i^Jtamenta pota menfes cient : fcorpionum
Vl“s aduerfantur . Cedrus magna , quam ce-
\ jen yocant , dat picem , qua: cedria voca-
'rUm Cruium doloribus vtiliiiimam . Frangit
't .. c°s & extrahitidolores fedat. Cedri fuccus
V^rnodo fieret, diximns, magni ad lumi-
l1tp0 S‘ ni capitis dolorem inferret. DefunSa
Sw a 'ncorrupta teuis feruat, viuentia cor*
(itjl,.',®'ta differentia , cum vitam auferat
X ' ''lb«s . defunctis pro vita fit.Veftes quoque
pit ■ & animalia necat. Ob hoc non cen-
11 anginis hoc remedio vtendum , neque
Q.q (

M°

C.Plini) Naturalis Hift» ^

ia cruditatibus , quod fuafere aliqui, gu^jj/
tes quoque colluere ex aceto in dolore
rim.vel grauitatiaut vermibus aurium
Jare. Portentum eft.quod tradunt, ab^J
fieri in Venere , ante perfufa virilitate. PnV

fes perungere eo non dubitauerim, item^P/

gines.Suadenr & contra venenum lepori* .ji,)1

ni bibere in paffo- Facilius in elephantia1'..,^ j

tur. Ethulcerafotdida 3cexcrefcentiain
tores quidam , & oculorum albugines c,''y
que inunxere eo : & contra pulmonis
cyathum eius forbere iufferunt : item a^
tineas. Fit ex eo 8c oleum, quod pillcb*®
eant .vehementiorisad omnia eadem

dri fcobe lerpentcs fugari certum eil :

■ r.etux

cis tritis cum oleo , li qui pcrungantur.Cc“ 'j
hoc eft , fruifus cedri , tu(Gm fanant , y $

..... rn , 0

cient, aluum fiftunt,vtiles ruptis conuubj’’/

fhr ic.ftmmriiriiP.vLllllis.flrJmnri. C nntX3

fttcis,fttangurite,vuluis, admoti. Contra 'tyr
marinos , eademque quae fupra , colleil*?,^
inflammationibufque . De galbano P
Neque humidum neque aridum proba'
quale docuimus. Per fc bibitur ad tuiufh#
rem , fufpiria, rupta conuulfa. Imponitur' /
dicis , lateris doloribus , panis, furuneubjV
poti ab oflibus recedenti , (irutnis , artic"

nodis , dentium quoque doloribus . Illi"!

cum meile capitis hulceribus. Purulenti5 ^
ditur auribus cum rolaceo, aut nardo-
comitialibus fubuenit , & vuiua flrangm* ' /
in ftomachi defectu . Abortus non eaeuo'
hitappofitu vel fuffitu: item ramis elleb^jjl1
cunlitum atque fulncctum . Serpente'
vrentium fugari diximus. Fugiunt &P?f
galbano, Medetur & i fcorpione percuu"' ii1

Liber XXI III.

W0. <f1F‘^Parai faba: magnitudine in vini
S JlltVuIuirqne conuerfas corrigit. Cum myr-
Sttf'1® & in vino mortuos partus extrahit.

^ venenis , maxime toxicis , cum
'Hi0 " in vino . Serpentes oleo 8c fpon-
"‘no ta&u necat. Nocere vrinte exifti-

/h,race,&fl'ondjti°>&
^agno,ir terebintho , & chamnpity,

C" pitynfa,& refmu,& picea,&

Kp ltnt,f“ CaP- vl-

^“mmoniaci natura atque lacrymr
dixi mus. mollit. calefacit, difeu-
Sk ‘“n.Clantati vifus in collyriis conuenic.
^■"•cicatrices , albugines oculorum tollit,
^dolores fedat , efiicacius accenfum.
'«cis dyfpnoicis , pleuriticis, pulmonibus,
Vtintt cruentx , lieni , ifchiadicis po-
''tibj^aluum foluit. Articulis & podagrae
Ai, J1 f ondere picis aut certe & rofacco co-
'hrrat panos, extrahit clauos cum meile,
jhttj 'ias emollit. Lieni cum aceto Sicera
Vcl tofacea cfficaciflimc imponitur.
K%ittlnos perungi cum aceto & oleo exiguo-
:|m!ro|> vtile eft. Etftyracis naturam in pere-
. Qribus expofuimus . Placet prteter illa
t'fta,lmus, maxime pinguis, purus, albicanti-
V,liisl"entis ' Medetur tuffi, faucibus , peflo-
tt! * ’ vnlux prteclufir , dutitidue laboranti.

t bfcs potu t appofnuue, aluum mollit.
PotU modico triftitiam animi refolui,
. JQntrahi . Sonitus aurium emendat in-
£ a, "mas dlitum , neruorumque nodos.
*tuf venenis , qus frigore nocent : ideo

8c ci

C.Plinij Naturalis Hi^' jj

8c cicuta: . Spondylion vna demoB^j([|W
infunditur capitibus phreneticorum . ®f k t/\
gicotum : item capitis doloribus Ion»1
oleo vetcre bibitur , & iniocinerum vi[,‘^
bo regio, comitialibus , orthopnoic‘s’
tum ilrangulationc : quibus & fuffitH
Aluum mollit. Illinitur bulceribus -ierp
cum ruta . Flos auribus purulentis o*1
infunditur. Sed fuccus , cum eitprimi[y'!
gendus eft , quontammire appetitur am •/
iimilibus. Radix derafa , & in filtulas
callum earum erodit . Auribus quoque 1 ^
tur cum fucco. Datur 8c ipfa contra n>°1 pt
giuin , Atiniocineris vitio Atvuluarum c I,
los crifpos facit perun£fo capite. Sphagnj,t'
fphacos , fiue bryon , & in Gallia , vt f0 Vj
mus , nafeitur , vuluis decodlo infidetitt #
lis : item genibus 8 c feminum tumoribus’
nallurtio , & aqua falfa tritus . Cum '
refina ficca potus , vrinam pellit
Hydropicos inanit, cum vino & iumP.|{;i'‘
tus & potus. Terebinthi folia & radix
nibus imponuntur. Deco&um corut"
chum firmat . Semen in capitis dolo*e v.
in vino , & contra difficultatem vrif^yi ?
trem leniter emollit. Venerem excitat-
& laricis folia trita, & in aceto beCi>
tiunr dolori ptofunc. Cinis corticum yI/.
gini & ambuflis . Potus aluum fifti1 V- jl it
rnouet. Suffitu vuluas corrigit. Pice* * -jr
uatira iocineri vtilia funt , drachm* P^t*!,
inaqua mulfapota. Syluas, eas
picis refinsque gratia5 radantur , vtil*** fCc‘'
phthificis , aut qui longa icgritudine m’ y i'
gant vires, fatis conftat : 8c illum eam 1

Liber XX II II.

\slUAm nalI‘gationem Aegyptiam, proficere,
lactis herbidos per montium xftiua
[X harR5rP'tys Latineabiga vocatur propter
Sep.5’ 3b aliis thus terrx : cubitalibus ramis,
Sljj s & odore. Altera breuior , & incurux
Nu 'Tcrtia eodem odore , & ideo nomine
Mju.* paruulo cauliculo, craflmidine digita-
li, ficabris , exilibus , albis , in petris na-
^ipPmnes herba: , fed propter cognationem
i\d* n°n differendx . Profunt aduerfus fcor-
J:Co, * edus. Item iocineri illita cum paimis
\c'°beis .Renibus & veficx, decoftumea-
K-jv' farina hordeacea. Morbo quoque re-
'bt, vrin^. fliffjcultaribus , ex aqua decoftx
file 7.' Nouillima conrrafcrpentes valet cum
i,c & appofita vuluas pitrgat.Sanguinem
r 'Pe"11 extrahit pota . Sudores facit perun&is
l>icCUliariter renibus vtilis. Fiunt ex ea &: hy-
V,!?iluj* cum ficu aluum trahentes. Lum.
,'lojj 'luoque 'dolorem Victoriati pondere in
* 5Cc’1't . & tikfim recentem . Mortuos partus,
c°fta potaque , eiicere protinus dici-

V"tt.h,

onore St pityufa fimiii de caufa dice-

jV^^texeft fiinilis picea- , flore paruopur»
. y Bilem 8c pituitam peraluum detrahirra-

!!'!.i^.°dlrhemina : aut ftnlinis ligulainbala

tpinmim per

,Sh^uir> aceto decocta, furfures cutis ernen-
, nipc antnras quoque mitto rutx decocto &
filio-3 ,St ferpentium ictus , Se i n rorum coi-
?tifc7s ',ncipienrcs. -Refinam e fupri dittisar-
s Signi docuimus ,‘Sc genera cius "SC na-

I r-n.1. • . !n nvIxAriKllr

! \

X5rrationc'vini7ac poitea in arboribus,
'peeies dux, ficca , & liquida . Siccae
Pitea fit , liouida e terebintho , larice,
1 lentifco,

M4

C.Plinij NaturalisHi^1

lentifco , cuprefTo . Nam St e* ferunt ia . -jr
Syria . Falluntur , qui eandem putant e"e -V'
atque larice.Picea enim pinguem , & “""Jr
do fuccofam fundit : larix gracilem
liquoris , virus redolentem . Medici

liqUVJLI» , " *

ro vtuntur, & in ouo fere : i larice ptopte‘

hulccraquevifcerum .Nec pinea magn0^'1

vfu:ca:teris nonnifi coftis. Et coquendi p(lg
fatis demonfttauimus . In arborum dia

placet terebinthina , odoratiilima atq^
ma : nationum Cypria & Syriaca, vtraq11'./,^
Attici colore , fcd Cypria carnofior ft
In ficco genere quaerunt vt (it candid*' •,/
perlucida. In omni autem , vt montan® >.#
quam campeftris : irem Aquilonia potili* ’ A
ab alio vento. Refoluitur refina ad vH ‘jp

vfus & malagmata oleo, in potiones

a”1®!.

amaris.Natura in medend o contrahere vlJ xf

purgare, difeutcre colleftiones : item
tia.Terebinthina illinitur:& eadem cal^ cflj!

brorum doloribus fpafticifque illinitur*,
totifquc corporibus , mangonum maxi‘llC

ad gracilitatem emendandam, fpatiis i1®

tium cutem per fingula membra ,cap®c iji1?’
ciborum facienda corpora. Proximali1-, V'
obtinete lentifco .Ineft ei vis aftringe,,“‘j:<^
uet & ante csteras vrinam . Reliqu*

bqu® (V,- u
emolliunt , cruda concoquunt , tulfin® V
fedant.vulua: onera extrahunt etiam f*#**. , if
uatim aduerlantur vifeo. Panos & Cite'"
feuo taurino & meile fanant. Palpebras *
na commodiffime replicat. Fratris dLl0^:id,
Jiffima,& auribus purulentis : item in Pfl? J r
nitalium , Pinea capitis vulacribus op11'
detur» '

Liber XXI III.

eP*ceJ]>i{Jk, & liquida, & pali/npijfa% &
P'JT*fyhalt<>,ir z.opijJa, & teda ,

& lentifco.

)k CaP- V I l.

lUocjue vnde 8c quibus conficeretur mo-
'iHj!',it>dicauimus:& eius iluo genera, fpiflum,
Sia ^Ue •Spil&tura vtiltfliroa medicina: eft
W ’ 'Itoniam pinguiilima Sc refinofiilima
SiJ12 pi.cbet vtilitates : ob id magis rutila,
»»f '«terat. Id enim quod in hoc adiiciunt , i
\ ^ arbore meliorem efle . non arbitror
Sie,!?teHigi . Picis natura excalfacit, explet.

V . atut priuatim cerafLe morfibus cum po-
'lltr' #tn> anginse cum meile , diftillationibus
•tc '0utamentis. Purulentis auribus infundi-

V t01'aceo : illinirut cum cera.Sanat liche-
JL “Utn foluit, excreationes pcftoris adiuuat

aut illita tonfillis cum meile. Sic &
V'1 Purgat; explet cum vuapaffa & axun-
1t*vJ‘oi>ncuIos purgat, & putrefcentiahulccra:
^crPl,nt,cum pineo cortice, aut fulphu-

V ‘‘ficis etiam cyathi menfura quidam de-
Jijj ^ contra veterem tuflim. Rhagadas fc-
,)it; f'dnm,panofque & vngaes fcabros cmen-
Hj. . K duritias Scconucritones ,odorc:item
^ . fC iCOs ■ Strumas item cum farina hordea -
'Oueri impubis vrina decoftaad fuppura-
s uperducit. Et ad alopecias (icca pice vtun-
tfjA ““‘lierum mimas Brutia, ex vino iubfer-
V^.cum polline farraceo, qudm calidiilimis
it;, "‘‘-Liquida pix,oleumq;quod piifelyon vo

V^madmodum fieret, diximus.Quidarnrtc

'Coquunt,& vocant palimpiffam. Liquida
C^P^unguntur intus, & vua. Ad aurium do-

■ qcu1oiuiu> otis ckcuahtiones

... ... fufgj

Xj6 C. Piinij Naturalis H$' ^

fufpiriofos , vuluas , tulfim veterem , & c*

• excreationes pectoris , fpafmos , tremtrte #

flhotonos , paralyles, neruorum dolores^)1.

•F

Eft &pidafphaltos , milia bitumini. pn-6’ if
raliterex Apolloniatarum agro.
mifcenc, pracipuum ad fcabiem pec0t, j!1
"Naturale medium, aut fi fertus mammas lsferit’

turum optimum ex eo , quod cum ferue[ ’ /
tat.Zopifiam eradi nauibus diximus > ce 0(p'
tino fale macerata . Optima hac a tp. jj|ij
nauium. Additur autem in malagmata
tiendas colledtiones.Teda decodla in 3Cf
tium dolores efficaciter coUuunt.Lentilcl’ -f'
bores , & femen , & cortex , & lacrym3

1 faribtu

cient , aluum fidunt . Decodtum eorum

quae ferpunt , fotu . Illinitur in huroidis ’

iacro ,gingiuas colluit .Folia dentibus .
re atteruntur : mobiles decodlo colluun11 V
pillum tingunt. Lacryma fedis vitiis r Jf

i3V

^nruui olidum . luci jrua icuu i

cum quid ficcari excalfieriue opus fit.De^fjp>J

VU1U VJU1U LIL.C<U1 CALdlllCUUC Ujtu» .j[IO j

&c e lacryma (tomacho vtile , ru&um |

mouens : quod & capitis dolori cum

*• — ■ - ' Ir*

linitur . Folia tenera oculis inflammaris
tur.Item maftiche lentifci teplican'd,s * jif
bris ad extendendam cutem in

gtnata adhibetur , & fanguinem reii^f^j^

tufliveteti : & ad omnia qua: Hammon|* /'
® r partibus , fiue ole» c . jl J

Medetur & attritis ' r

eius fadlo ceraque mido , fiue foliis e% jff
decodlis, fiue cum aqua virilia foueantur‘ (#
Democratem medicum in valetudine
M. Seruilij Confularis filis, omnem cur3
auderam recufantis , diu efficaciter vm"
caprarum, quas lcntifco pafcebat.

Liber XX II II. iS7

"'V' ^T.frax'no’ & acere > & “Ma M»lo,&

‘Utilia, trfambuco , 6" iitmpero.
hu C4f. VIU.

< t3 'an' adueifanwr vefpertilionibus . Pilula:
\?W vino pota: x. quatitor pondere, om-
Vj; erP^t'um & fcorpionum venenis meden-
jW^01 am'5Ufi‘s' Tufa; auicm cum aceto acri,
't i‘ ’1U« fcillite , fanguinem omnem fiihmt.
ft* v ''Sinem & carcinomata , melanias quo-
'“rSf.j :f.Lics > addito meile emendant . Folia &
"ille, 'uinuntur colleflionibus & iuppuratio-
4CC0l-^lm eorum . Corticis autem in
• ' 5ntitim remedium efttfolia eorum tener-
v*noalbo decofla, oculorum. Lanu-
auribus & cculis inutilis . Ci-
Stex ■ r.um lan?c ambufta igni vel frigore.

• tttt Cvino fcorpionum iflus rcflinguit. Fra-
Hca?Uara v*m aduerfus ferpentes haberet,
?*n;U). • Semen foliis eius ineft , quo nre-

r''iU5,n1Uc‘ncri> &•" lateris doloribus in vino.
S it 'lua;fubit cutem. extrahunt. Corpus obe-
?s’ iifd 5nt or*cre i fenfim ad maciem reducen-
SCn7ni Miis cum vino tritis ad virium por-
e ’ dii,’ Ua vt Pucr0 quinque folia tribus cya-
™ c< jtptur> robuftioribus feptem folia quin-
S vini. Non omittendum, ramenta
t er's Cj. 11 quibufdam cauenda pradici.
!>Ci^ 1 contufa iocincris doloribus effi-
. e tmponitur. Populi albcvuaiaim invn-
rWn’ exP°luimu$ . Cortex potus ifchia-
T:-; a fanguris prodeft. Foliorum luccus ca-
,.llttui(j'lulT1 dolori . Virgam populi in manu
‘ntcrtrig° non metuatur . Populus
ttlcaciflima habetur qui in Creta nafei.

Tom.ii;. Rr

2^8 CPlinij Naturalis Hift' j{

cur Comitialibus femen ex aceto vtile’
illa &c relinam exiguam, qua vtuntur ■ jjr
lagmata. Folia podagris in aceto deco >
ponuntur. Humor c cauis populi nigrs «r
vettucas , papulafqae , & at:iita cm pot
Populi feiimc & foliis guttam, ex qua ape {
polin faciunt. Gutta quoque aqua prop» (J|>
aqua remedium quam rffcaxcft. Vlmi ■ J
& cortex & rami vim habent fpilTandi.; ^
neta contrahendi . Corticis vtiquc mteriog
* Vetui1 co lepras fcdat . cx aceto lUnn ctjp“;

, ' denarii pondus potum m hemina aqutc V

^'TT; aluum pu.gac.pituitafque St aquas priuat.*

cu, habent “ lrrPp0nmu- & colieitionibus lacry11/
tftrn°crd- vulneribus , & ambuftis , qux decocto f j
t Vr J* prodeft. Humor in folliculis arboris hu‘ /
Icens , cuti nitorem inducit , taciemqu tif
{L "£el rem pneftat. Cauliculi fohorumpt.miV> .f
ClZmi. coit i tumores fanant extrahuntque P£ /
ZJ1. las. Idem prxftanc & tilia * cortices. A‘

J . ticem commanducatum vulneribus vtiUZM
T ZZ putant : folia trita aqua afperfa pedum <®V
uncta cor Humor quoque e medull a, vti 'J

ticU vbvi, tx arboris effluens, capillum reddit «1 J
Anili tus defluentefquc continet. Arbor tili*ff

rides ajpel «a autem ramum ,n vfu ,A adiofm
Ut Plinius cera in ore commanducata, decot a o
, 'ItZnu cient •. menfes filium illita : fangutnem P
lt,d tiliae trahunt . Sambucus habet alterum geu“ llCl'^
Zt tn f ducftre, quod Graci chsmx^n j
vocant , m‘ultb breuius . Vtr.ufque dccj> j,<
unor tilia vino veten tolrorum , vel femm . H
Inm Ce - ad cyathos binos, potum . ftomacho m pf

1 alno detrahens aquam .Refrigerat etiam1

iilt.

* Liber XX II II. if5

4l0l.1)?ne® > maxime recentis ambufii : & canis
tis, mcum polenta mollifiim is foliorum illi.

cerebri collefliones , priuatimque
Vtis i3ria:.’ S11* circa cerebrum eit,- lenit in-
SnQt' Ac‘ni eius infirmiores , quam reliqua, tin-
<li0g CaP*l!*m. Poti acetabuli meufura, vrinam
V, I\t,P°Iioni mollifiima ex oleo &iale edun
Vtjj Pjtuitain bilemque detrahendam. Ad

tl0cJ ^fricactor.qute minor.Radicis eius invi-l

l>itl#(C°|ti* au° cyathi poti, hydropicos exina-
?:uUl ' V.U*Uas emolliunt , lias & loliorum dcco-J
•n ‘AUdctiu. Caules teneri mitioris fambuci,;
Sicr1** cocti, aluum foluuut . Rcftiluntfo-
tistu 1=rpentium ictibus in vino pota. Podagti-
Cc, - :1' feuo hircino vehementer profunr cau-
sari' ‘ Iid^lmlue in aqua macerantur, vt
0tiis a Pulices necentur . Foliorum decocto fi
tlit n. Purgatur , mulex necantur. Boa appella-
I 'Wu ■ s PaPulatum , cum rubent corpora,
^ie*C|-tamo verberatur . Corex interior ‘tri-
^tn^-dliuo albo potus, aluum loluit. Juniperus
”r° aipe • te,a °™n,a excaliacit , extenuat ce.
«Iter ‘uulis. Et eius duo genera : altera maior,
Vn'’‘n°r. Viraque accenfa ferpen'es fugat,
'tilt.j t°machi , pectoris , lateris doloribus
Naiuv iQncs alSorebque difcutictufles con-
i Stn i ^“titias. •Illitum tumores liltic : item
‘rP ^ “ “accis ex vino nigro potis : item ven-
Nisu ^"iUitis • Mifcetur & antidotis oxy-
!<«. t)a.r,nas ciet . Illinitur & oculis in epipho-
!rclna ,ut conuulfis ruptis , torminibus , vuluis,
:tr,js ,c*s cum vino albo potum pilulis qua-
Knn ’ at|t decoftis viginti in vino. Stmt qui &
vety i®,nt corpus e femine eius in ferpentiura

Rt i

z6o . GPlinij Naturalis Hift»

nefalice,& amethta,(r vit ilibus,& <*tc‘4

Cap. I X. 'J

S Alicis fraflus ante maturitatem iti araP' j;

abit : fed fi prius colligatur , fanguiuem £|-

cientibus prodeft. Corticis e ramis pnm> p
nis , clauum & callum aqua milia fanat, v - }
entis in facie emendat, magis admitto }t.
fuo.Fft autem hic trium generum. Vnumy
hor ipfa exudac gummi modo. Alterum i" . y,.
in plaga , cum floret, excifo cortice trium y
torum magnitudine - Hic ad expurganda» ‘r,
.obdent oculis litemad fpiflanda qu? opUf yi
ciendamque vrinam , ic ad omnes colle» J;
intus extrahendas. Tertius fuccuseft dctr“y

tionc ramorum a falce diflillans. Ex his y
aliquis cum rofaceo in calyce Punici ca! -c
auribus infunditur : ve! folia coita , 8c cu y
ra trita imponuntur : item podagricis.

& foliis in vino dccoftis foueri netuos » js
fimum. Flos tritus cum foliis furfures puty li'
facie. Folia contrita &c pota intemperanti» yl
bidinis coercent , atque in totum auferunt y
ftpius flimpta. Amerinae nigrae ferne» „r,
fpumaargtnti pari pondere , a balneo ‘Iljjjoi?
pfilotbrum cft.Non multum a falice vit
vfu dillac vitex , foliorum quoque afpect“’a|i)
odore gratior eflet. Crici lygon voca11
agnonquoniam maeror,. -e thefmophoriis ; ‘.y
jnienflum caflitatem coflodientes.his to y
bitus fibi Iterniit. Duo genera cius. Maio fir
borera falicis modo aflurginminor ramo* y
liis candidioribus lanuginofis . Prima^JvC'
florem mittit cum purpureo, qui Sc can"J3fct,<>'i
catur: nigra, qui tantum purpureum- vi»'
tnr in paluftribus campis , Semen ^

^ liber XXI III. l6l

far°rem habet > & dicitur febres foi-
'3eCre vnganrur, oleo admilium fudorem
'ients.' llc & laffitudines diilolucrc. Vrinam
''“dor !-’enlcs -Caputtentant vini modo: nam
Va s I ‘milis cft . inflationes pellunt jn infe-
Hn v,“i“m llf!unI hydropicis & lienibus per-

r^Ve n ■ Lailis 'bertatem faciunt.Aducrfan

vr* ferpennum maxime qux frigus in-

• /“inortfficacioradferpcnces-hibitur fe-
fl>*<«r (,“Cacll!na vino vel pofca.aur duabus

^0errm tenerrimorum .Et illinuntur vtraque
> ..^rancorum morfus : vel perundtis tan-
^•A' W I1101!116 aut fubiiracu fugant vene-
a Venerem impetus inhibent : e&que ma
6'ttitjj '•tbingiis aduerfantur: quorum morfus
v C c,vci[at- Capitis dolorem ex ebrietate
Sis j Uln rolaceo flos tenerique cauliculi. Se-
S ccoaum vehemenciorem capitis dolo-
fotu:& vuluam etiam fulfitu vel ap
Ni , vr8ac : a luam cum pulegio & incile po-
,\eu°‘nicas panofque difficile concoquen-
jltigi*1 iarina hordeacea mollit. Lichenas &
j Otjs j es cum aphronitro & aceto feme fanat,
,Sbutu‘ccra & eruptiones cum tiielleiteflium
ili *’ro & foliis vitium. rhagadasfedis cum
'i 1 !lhenllm: *usata cumfale Se nitro, 8ccera.
^tity !} > &foiium additur in malagmata ncr-
i^Unr Pudegras. Scme infiillatur in oleo de-
vi incaPiti in lethargia &phrcnefi. Virgam
JSirre ‘Ulu habeant aut cinfiu, negantur inter-
Pcniire. Ericcn Grtcci vocant fruticem
'tunimyrice diffcrcnceui, colore rorif-

k^UflJ^pcnc folio. Hoc aduerfari ferpencibus

... -

*>it r* Trt — v 1

'*'-s ' reorna quoque vinculi vfum prteftac,
Ptbtis gratiilimi.Dubito an hic fit.quam
Rr 5

2.<?i C. Plini) Naturalis Hift*

Gra:ci autores fparton appellauere,cum ^
na uifcatoria apud eos fadtitari docuerim- *
• 11. - «iwirtlnnipriK.rum (Us

ftf

quid hanc defignauerit Homerus, cum d - .ffi

uium fparta di (Ibluta.N otidum enim futi.
canum velHifpanu fpartum invfu.certin ^
o . fie^nr natipc . linntamei*’

canumvcinii^i*“ t - - n .. .

& ctim futiles fierent naues .lmotamenyt

U. VLUll IULliVJ 1

/parco, vnquam fucas. Semen cius quofl
? , J* n^Tlanf Snfnltirillis Pl13

jpauu , v miunui * j i

eodem nomine appellant, in folliculis Pn

C .... VlCt) t.ll

eoaem numme «xx * ’ , . ‘frJy..

lorum modo nafcens, purgat ellebori vic |,i

chnia & dimidia pota in aquxmulft

' txfi

chma & dimidia pota m aquxmtmx wJf|i
* RamU quatuor ieiunis. 'Rami fimilitet cum n°i fit
xmaceratU Jccto * macerati pluribus diebus , & * 'ul ' /
“ " cum dant ifchiadicis vtilem, cyathi vnii»»|,jir

Quidam marina aqua macerare malunt , ^
fundere clyllere. rerunguntreode fucco > ^
dici addito oleo. Quidam ad ftranguriam i jj
tur femine. Cenillatufacu axungia, f
lentia fanat. M yricen , quam & tamarm J
cat Len.rus fimilem fcopis amertnis dicij*
ii ea carcinomata in vino decofta tutafl^ [}(>
meile illita. Arbitrantur quidam hanc ei /
licem : fcd ad lienem prxcipua e!t,li 10* i#

Uikornr A tln.anll? lTlU ’ a t

licem : icu au iiimm ,

exprefus in vino bibatur . Adeoque m .
eius antipathiam contra folum ’a°c v'}?\\r4
citmr , vt affirment , fi ex ea alueis tacus /

fuesdine liene inueniri.Et ideo homini 9 .<!’

'mt in va“\/

fplenetico cibum potumque dant in va
fadtis . Grauis autor in med icina , vng *

tactis . Grauis auior iutoiui» > y ujn^r
defraftam , vt neque terram neque ierru
geret, fedare ventris dolores alTeueraii' jn>’

aoiores aucu“-; ,

fitam, ita vt tunica cir.ftuque corpori »H C|P

em arborem eam

LeLlil, i <-<X H iuuivuvn.»«»>j-* — 1 ,

retur. Vulgus infelicem arborem eafl» .jjitf ^
vt diximus, quoniam nihil ferae , nec L
quam. Corinthus , &c qui circaeft reg* (H •
jttiani vocat, eiufq; duo genera facit. 5/ ^

i, Liber X XIII I. 2^3

«atie (i *i '

lcenlem : alteram mitiorem . Ha?cfert ia

ft^P^Syri^ue etiam abundanter lignofum
^ 5 ma*orem galla , afperum guftu , quo
l* Cl vtl,otur vice gall«e , & in compofitioni-
2??S atlt^eras vocant. F.t lignum autem Sc
\ 5 ** ^°lia, & cortex in eofdem vfus adhiben
C'eit?|Uan^Uam rem^0ra* Dacur fanguine reii-
^ 1 Xls cortex tritus , &: contra profluuia foe-
*** » cce^acis quoque. Idem cufus impo(i*
tyl^olledHones omnes inhibet.Foliis expri-

fUt;. ^ccusad hxc eade.E tin vinodccoquun-

yero adiedo meile gangrenis illinun-
»<ec°3Um eorum in vino potum , vel * im- * , ‘mpofitx
^ida £Um rofaceo &: cera ledant . Sic & epiny- Clim roj^_
i^ant. Ad dentium dolorem auriumque, C( 0 & cera
felil1 tUm eorum falutare eft : radix ad eadem: fidat,

**er ^ • ^a’c ampl*us a^ ea qua: fer-

lrtlP°nuntur cumpolenta.Semen drachme
phalangia &: araneos bibitur.

^C3ltiiium vero pingui funiculis imponitur.

& contra lerpentium idus, prtecerquam

ni-^ecnon mor^° regio, pbthiriafijlen-
(^h.^Ue ^ccodum infulum prodeft, abundan-

1 MUe mullo.,,™ r.ni* ^ • _ J •_

C mil^erum fiftit. Cinis arboris ad omnia
^ife»1 Pl°deft. A junc,Ii bouis caftrari vrin$ im-
l(; » vel in pom vel in cibo , Venere fini-

°^ue ex eo genere vrinaca redindus in
a CQndirur: idem ciim libeat accendere,re-
Jide»-.* ^agi & id ex fpadonis vrina fieri tra-
be, ?u&t.

*4tf. ^JAn^uinea}& filer e, & ligttfbo, & alno,4r
cifiho, & cijfo , & erythrano , & cham*cif-
^ k wiila.ee , & de clemat ide. Cap. X-

tc v«rga fanguinea felicior habetur.Cor-
c* cius interior cicatrices, qua; prafanauc-
Psr 4

C. Plini) Naturalis Hi^*

1<J4 1' mu , iN cituLaiiJ * **- j,

re , aperit , Sileris folia illita fronti , caP i,;!!1'
lorcs fedant.Eiulde femen tritum in oleo ,
riafes coercet. Serpentes & luinc fruncei

giun: : baculumque ruttici ob licxcot, #
Liguftrum cadciu arbor efc, quse inOrie» t.
pros. Suos in Europa v^Us habcc-Succus a j^r

tus, articulis, algoribus: folia vbique vere ■t u

ceti cum falis mica , & oris exhulccra
profunt. Acini contra phthiriafin , iteffl /
intertrigines, foliaue. Sanant & gallinae
pituitas acini. Folia alni ex feruenti aqua it
limo remedio funt tumori.Edsn genera

mollrauimus. Natura omnium in medie' jC

ceps.Mentem turbat, & caput purgat larg‘jl>i'
ta.Neruis intus nocet;. Iifdeni neruis
foris prodeft. Eadem natura, quae aceto ,
Omnia genera eius refrigerant. VrinatJ* jrf
raniris dolorem fedant, praecipue t j

v/imi»» o ' ,

potu : capitis dolorem fedant, praecipue
.i» i-, /i . ('orflsnrm mpmhra.ni Vtlli*-'

^/utu ■ varici. M ' J. "*r . ,

contincndq; Cerebrum membrana: „t»

libus impolitis foliis , cum aceto St row 1 #

o- J n.:, A. i i r/-> rnfn ppo 0*e A*

libus impolitis ton is , cum «u-ciu ^

tis &deco£lis .addito pofltearofaceoOir,:i‘

nuntur autem fronti : 8c decodlo eorum ><

liuruui — —

os , caputque perungitur. Lieni & pota

l/

C?

profunt. Decoquuntur & contra horrores ■
cruptionefquc pituitae , aut in vino :era° .j/
rymbi quoque poti vel illici , lienem fa” 0tf'
cjnera autem illiti. Trahunt & menfes
Succus edei.c taedia narium graueoten j^l»
emendat, priepiue albs iatiu.-e.Idem ^
naribus caput putgat , efficacius addit j0p‘
Infunditur etiam purulentis auribus, aU‘ ,ji ’
bus cum oleo. Cicatricibus quoque deco
cit . Ad lienes efficaciot alba: elt , ferro ^r

dlusdatifque eft acinos fex in vini cJ'acl!^pi> ''
bus fumi . Acini quoque ex eadem alba #t'Sv

Liber XX I III. i6<;

k ,,u^opoti,tineas- pellunt : in qua curatio-
► ventri «... • V. -<r„ — *:i_ „n.

^ eQCl'i quoque impofuifle cos vtile eft.Edc-

chryfocarpon apcllauimus, baccis
V G°lori:; viginti , in vini fextario tritis , ita
Cy,lcbi potentur - aquam qua: cutem fub-

3i : 1 Pfir Vrimm p.Inrir P r:i fi {IratUS

'■tir / 14 puiCiilllL • aquam wuu.m iu

vrinam educit Erafiftracus . Eiufdem.
<i^0s linque tritos in rofaceo oleo, calefa-

-WJ- UI -W3 JU 1 uiuv , wM.iwi.a-

iol„ ‘. *n cortice Punici , inftillauit dentium

E??1 at .....

contraria aure . Acini , qui croci fuc-
•Hiit • • ent>pra:rumpti potu, a crapula tutos pr$-
^./«emfauguinem excreantes , aut tormini-
[[ iaborantes.Ederq nigr$ candidiores corym-
^cr?n* 1 Stiles etiam viros faciunt. Illinitur
is^bia ...

HL j ..i*, iii ” * *• v v' *

in vi no omnium hulceru generi, etiam-
Mnij.0^ fint. Lacryma ederae plilotlirum cft,
^ihj^suique tollit. Flos cuiufcunque generis

ritUd«'*' * i o. .1...

qu '-»amque tollit, tios cuiuLcuuqt w
:it3 ^Sitorum captu , dyfentericos & aluum
pendat, in vino auftero bis die potus.Et
«^«illinitur vtiiicer cum cera. Denigrant

i,c - corymbi. Radicis fuccus in aceto po-
li '°»tra phalangia prodeft. Huius quoque li-
afc fplcr.eticos bibentes fanari inucnio. Et

U1ULHU» Lauauu.«cmv. *- -

iliiw s terunt, mosque comburunt , & ita illi-
tHj . 5rnbufta , prius perfida aqua calida. Sunt

d,.. Ulcida r»r r..#-/-; lirT-in p/niiip vr.inriir ad

'bcidant lucci gratia, ebque vtantur ad
t,d s ^oios , frangique tradunt, proximis' --

Ia UitlS n o |~.J nr.i r- r.mnmi rrinm in £

-•wiu*» , rrangjque iruuuui,
llfrfrs , ne laedantur • Gummi etiam in ede-

'Hq. > UC IKQinigi • WUUUJH 1-l.liim 4», WWW

, quod ex aceto veilifiimum dentibus
taijttont . Graeci vicino vocabulo cifthon ap-

< Vjllbkl V 1CU.U r W, wa~

^Hiq n5 fruticem maiorem thymo, foliis ocimi.

. —‘cwii uwiuau* ,

^,iLllis genera. Flos mafculo tofaceus, roemi-

. «Ubr- . . » ^ * 1-j—_

,Qus

i 6cucra. nos nwituw -----

bs* Ambo profunt dyfentericis &c folutio-
Veutris,in vino auftero *ternis digitis flo-

'!aP'o»6c’ftmiiiter*bi’s dic poto: hulceribus
“Us.& ambuftis cum cera,& per fe oris

Rt {

*rrm»

C.PliniiNaturalisHift'

2 66 t.nmi] iNaruransm»- ^

hulceriblis . Sub his maxime nafcirut W yp
this. quam inter ederas diximus. Cidos cfV ^
nos ab iifdem appellatur (imilis eder£
dicibus vtilise vino potus:item lumbis.
que vim accipiunt, vt ianguine vrinadetf*1^-

Item chamaecilTon appeUant ederam . n^.V

tollentem fe a terra. Et liare contufa in
tabuli metifura , lieni medetur. Folia
cumaximgia.Smila* quoque, qui &: nic°P ii;
cognominatur, fimilitudinem ederg bap jfi
nuioribus foliis. Coronam cx eo fadanp 1,5
foliorum numero , aiunt capitis dolorib0-^
deri. Quidam duo genera fmilacisdixere* j^it*
rum immortalitati’ proximum , in cona3
opacis , (candentem arbores , comantib11?
norum corymbis , contra venenata om0i Jr'
cacitfimis , in tantum, vt acinorum fucco »^r
tibus fxpe inftillato , nulla poftea venena hi?

tura ftnt . Alterum genus culta amare

gigni, nullius effe&us. Illam efle fmilace^Si'
rem , cuius lignum ad aures fonare di*1111^'
milem huic aliqui clematidaappellaucr^ ftf'

pentem per arbores , geniculatam &: ip^1^

lia eius lepram purgant . Semen aluurfl ^

acetabuli menfura , in aquae hemina * ‘

inulfa . Datur ex eadem caufa & deC
eius-

Deharttndine , & papyro , & ebeno, & ^ 9\

H

dro , de rhue erythro , & de erythrodano > ^ .
radicula, & apocyno & rore marino , &

& fabina , & felagine , & Jamulo,& *
medicinis. Cap. XI. tf

Arundinis genera x x i x. demonut9%F
non aliter euidentiore illa natura/

r .,0

continuis his voluminibus trauarnus, SJd

L Liber XXII II. 2^7

|,itin<linis radix cotrita fc impolita, (ilicis flir.

>j^jCurpoce extrahic: item hatundincm filicis
i, :' 1 1 t quoniam plura genera fecimus, illa
y. 11 India Sytiaque nafcitur odorum vnguen-
caufa, rrinam mouet cum gramine
!) v?'i femine decofta. Cietmenfirua *'adrao- *
^“tdeturconuulfis duolnis obolis pota.ioci-
;ir',renibus .hydropi , tufli etiam fuffitu ,ma-
*iJUc eum refina. Furfuribus» hulcerumque » hulceri -
■j;, itibus cum myrrha decofl a . Excipitur 5 c bufo.
ll,,j eius fitque elaterio fimilis . Efficaciflima
te11’ ‘n omni harundinr,i]UX proxima radici.

Hl!( Jcia & genicula. Harundo Cypria, qu? do-
°catur;corticis cinere alopecias emendat:

'tt' .Pntrcfcentia hulcera. Foliis ciusadextra-
aculeos vtuntur .' Efficacius & contra
k)rts ftcros colleftionefque omnes . Vulgaris
**,i> .° extrattoriamvim habet ,& recens tu-

radice tantum. Multum enim & ipfam
fjj"dinem valere tradunt.M edetur luxatis, &
tjf® doloribus radix in aceto illita.Eadem re-
ti-s Vita Jcin vino pota, Venerem concitat.

Otdinum lanugo illata auribus, obtundit au-

fy 'h.Cognata in Aegypto res eft liarundini pa
(5. jS 1 pracipux vtilitatis , cum inaruit , ad la-
td “tts ficcandafque fiftulas , & intumefeendo
t» 1'troitummedicamentoru apericndas.Char-
tjj* rt fit ex ea, cremata inter cauflica ell. Cinis
1 p0(-e>: Wno potus fomnu facit: ipfaexaquaim-
rci 1 callum fanat. Ne in Aegypto quidem na-
ilj..' ebenus, vt docuimusmec tra&amus mune-
O3/ alienos orbes: non omittetur tamen pro-
lir.ftraculum.Scobe eius oculis vmce mederi
)|n tlt'lign6q; ad cotem trito cu pano, caligine
Utit-Ex aquavero radice, albugines oculoru.

1 Iteta

2(?8 C.Plinij Naturalis Hift-

Itera tuffim pari modo dracunculi rad<c‘s*(tf
flo cum meile. 1 benum medici Cc inter c,y
tia aflumunt. Rhododendros ne nomen ^ y
apud nos inucnit Latinum :rhododaphneV
eant , aut nerium. Mirum , folia eius
dum venenum e!!e , homini vero contra
res pratfidium , ruta addita e vino pota-1 (r
etiam , & caprce , fi aquam biberint , in
lia ea maduerint , mori dicuntur. Nec 1
tinum nomen habet, ctim in vfum pluri^Ljit
dis veniat. Nam & herba eft fylueflris >* j$
myrti , cauliculis bteuibus , qui verten3 fjr
neaspellit: &c frutex coriarius appellatat’.^
rutiius .cubitalis, crafTkudine digitali '\A
aridis foliis, yt malicorio , coria pcrfi^V
Med ici aurem rhoicis vtuntur ad conrufa iajl
coeliacos & fcdis vlcera , aut qusephag'" ^
vocant, trita cum meile, & illita curo
.Decoilum eorum inflillatur auribus puriroy
Fit & ilomatice decoftis ramis ad eadefl”
ex moris , fed cfficacior admifio
niturq; eadem hydropicorum tumoribus-
qua erythros appellatur.frutex eft : & hal& .f
ticis femen vim habet adftringcndi refrig^l-
dique. Afpergitur pro fale oplbniis. Alu°s ()'
uit , omnefque carnes cum filphio fuauiotei ||(t
cinHulceribus medetur manantibus cum n’ ;)1j-
afpcritati lingua; , percudis , liuidis, dcfqu5 /
tis eodem modo. Capitis hulcera ad cicatrlU-
ceierrime perducit : & feminarum abufl 3|f
tsam fiftit cibo. Alia eft erythroda nus,qa3:Tl rjC
qui ereuthodanum vocant, nos rubianii^jjri'
guntur lana; , pellt-fque perficiuntur : in n,C,Iiiis
na vrinam ciet ; morbum regium fanat e* £jji-
mulfa , & lichenas ex aceto illita ; & ifi-"' £oS

Liber XXI III. 169

ije ‘Paralyticos , ita vt bibentes laucmur quo-
Lj Jdix femenque trahunt menfes , aluutn
colledlioncs difcutiunt.Contra ferpen-
ih ^ cum foliis imponuntur. Folia & capil-
^ lngunt. Tnuenio apud quofdam morbum
fanari hoc frutice , ctiamft adalligatus
%r plr tantum. Didat ab eo , qui alytfbn vo-
:ce‘. Ihs tantum &: ramis minoribus : nomen
So 1 4upd a cane commorfos rabiem fenti*
kJr Patitur > potus ex aceto adalligatufque.

quod additur jfaniem confpe&o om-
Ji3„ rucice co liccari. Tingentibus & radicula
V^P^atmuam llruthion a Graecis vocari
Medetur morbo regio &: ipfa d^codi
\ r :/Ceru pecoris vitiis. Vfinam ciet , al-
\ °^uit , & vuluas purgat. Quamobrem au-
Wl0cUlum medici vocant. Ea &c ex meile
\ : Magnifice ad tuffim , orthopneeae co-
^5trjs menfura. Cum polenta vero &c aceto le-
Eadem cum panace &c capparis radi-
ninC^0s frangit, pellitque. Panos difcutir,cu
hordeacea &c vino decocta. Mifcetur 6c
(l^Snutis & collyriis,clariuatis caufa.Ad fter-
lcitj vtilis inter pauca : lieni quoque ac
Mfa l*' Eadem pota denarij vnius pondere ex
' Oj. aqua,fufpiriofos fanat. Sic & pleuriticos,
V** lateris dolores , apocyni femen ex
SJjWttex cftfohocderx.inolliore tamen, &
^L°Ugis viriculis, femine acuto;diuifo ,la-
°^°>graui odore. Canes Sc omnes quadru-
S&^Cc^tin cibo datum. Fft & rofmarinum.
Jtf^aeiujAltcrum fterile , alterum cui &C
W.7 femen rehnaceum quod cachtys-voca-
V^^Qdbrthuris.Radix vulnera fanat viri-
PQdta,Sc fedis procidencia,condy loroata

273 C. Plinij MatunlisHift* ^
& hsmorrhoidas. Succus & fruticis & * '(•/
jnorbum regium . Se ea qus repurga*111 JV
Oculorum aciem exacuit. Semen ad veI \-r
ftoris vitia datur potui. Et ad vuluas cU' u» >

ICIO. UUIUI I -1 • a-fc usi J llfr.

c.Menfes adiuuat.Podagris illin1^^'

aerina farina. Purgat & lentigines,& qu-r

& piperc.i

w ^ '|ljtrj|

facienda funt.aut cum fudor quaerendus.'1 'A
item conuulfis. Auget & lac in vino potll‘

radix. Ipfa herba ftrumis cum aceto illi111 jf,
tulfim cum meile prodeli. Cachrys mul[3 W

ra habet, vc diximus. Sed hatc.qux ex rote ['/
dicio nafcitur.fi fricetur,refinofa eit-Ad^ ./

venenis & venenatis , prteterquam ang^10 ,11

ib»V

dorem monet, tormina difcutit.Ia&is J

facit. Herba Sabina, brathy appellata»

duorum generum eft: altera tamarici fiD”„, i[

e.vai' ,

lio, altera cupreftb.Quare quidam Crede3 yj
preffum dixerunt. A multis in fuffitus

aliumitur. In medicamentis vero dupiifV
dere eofdem eifedfus habere » quos c^lltl‘^riir^
traditur. Collectiones minuit, &c nomas C J
fcit.Illita hulcera purgat.Partus emorcu°s
fita extrahit &: fuffitu. Illinitur igni ,

bunculis.Cum meile & vino pota , regi° ^
medetur. Gallinacei generis pituitas f^1. j/
herbx fanari tradunt. Similis herba: hu1
nx eft Pelago appellata.Legitur fine fcrr°
manu per tunicam, qua iinillra exlV
a. furante , candida velle veftito , pureftj*
nudis pedibus , facro faflo prius quam

1HIU13 J>V.UR>UJ , UUU ldUU piUJ c* I

pane vinoque. Fertur in mappa noua.H^jJcjJ

tra omnem perniciem habendam Pr0j(J^l,,
Druidae Gallorum , & contra omnia oc ^ JjP
vitia fumum eius prodefte. lidem fanl -jjs : 1
fcam nominauere nafcentem in humi<? ^

271

^ Liber XXI III.

^flniltra manu legi a ieiunis contra mor-
boumque, nec refpicere legentem, nec
tp>quam jn canali, deponerc,ibique contere-
i)3|QtUl'is- Gummium genera diximus. Ex his
iyr.es effectus melioris cuiufque erunt. Den-
^ytiles funt. Sanguinem coagulant , &
)^.teiicientibus fangumcmprofunt:item am-
SHj«!,ai:ccti3c vitiis. Inutilem vrinam cient, ama*
hebetant affrictis exteris. Qux ex
amara efc> ipiirandiqtte viribus effi-
ci01’habet excalfactorias vires. .Prxponun-
prunorum, & ceraforuimaCyVitium.Sic-
jhita? & aftringunt : ex aceto vero infan-
\ Rhenas fanant.ProOmt & tuffi veteri, qua-
y°^°lis in mifto potis.Credtxntur & colorem
facere ciborumque appetentiam , 5c
^vuj prodefle cum pallo pot;e. Oculorum
Ki ' 2111111 vtilitatibus maxime conueniunt e

^Aegyptia.

*Jpina ^4rabica}& Jpina alba,& acantbio,

& acacia. Cap. XII .

Arabicae laudes in odorum loco dixi-
SJ*s : & ]ppa xpj (lac ftringicque d iffillatiors.es
KL*S » &: fanguinis excreacione.smenfiumque
^ ^,,ari-iam , ctiamnum radice valentior. Spi-
V* femen contra fcoipiones auxiliatur.

Cx ea impolita , capitis dolores minuit.

! lQlilis efl lpina illa, quam Grxci acan-
I ftt e v°cant , minoribus multo loliis, aculeatis
Jy^niitatesjSc araneofa lanugine obdudris:
^1° e^a > etiam velles quxdam bombycinis
!CS fiu™ in Oriente. Ipfa folia vel radices
k opillhotoni bibuntur. Eli & acacix
WFic in Aegypto alba nigraque arbv>re:item
i bfed longe melior e prioribus. Fit &c in
& Gala-t

27.1 C.Plinij Naturalis Hift’ ^

Galatia tenerrima fpinofiore atbore.Semf* tf
nium lenticula' fimile:minoreeft tantum
no & folliculo. Colligitur autumno : anI5 ttiCf
ftum nimio validius.Spiflatur fuccus ex 1“ ' ’ ,,ti'

1 n- nihS

lis aqua calefti perfufis :mox in pila tu“s,tJri'i

mitur organis •• tunc denfamrin Sole xn0^^
in paifillos.Fit & ex foliis minus efficax-^Vjjr
ria perficienda femine pro galla vtuntuc. * ,,f
rum fuccus £c Galatiactc acaciae nigern®” /
probatur : item qui valde rufus. PnrpW*^
Icucophxa.&qurc facillime diluitur.vi ‘'.(fi
ad fpifiandum refrigerandumque cft.oc"1" ,fi
medicamentis ante alias vtiles.Lauantut 1 ^
vfus paftilli ab aliis, torrentur ab aliis. C»P’
tingunt. Sanant ignem factum, hulcera ‘lll'S)fi'
punr,& humida vitia cotpotis,colleftione jjfi
ticuloscontufos,pcrniones pterygia. Abu'j,|i'
tiam menfium fceminis iilUm:,vuluam q‘‘5
dem procidentes. Item oculos.oris vitia
talium.

Devnlgarijpirui,&ftlutflri,& de rr}fifctQ 1
dr de appendit ejpina,& pyxacant bo,& f ,

uro.atjxifclia.e r tnxo.ir rubumcdicix*"

Cap. XIII. J

VVlgaris quoque hac fpina > ex qt>a * . fs
fullonia implentur , radicis vfus bab
Hifpanias quidem multi , & inter odore5’

vnguentavtunturilla,afpalathum vocan' .j i-

fine dubio hoc nomine fpina fyll,c,illcl1

; lprna

Oriente (vt diximus ) candida,magnicuf

boris iulis. Sed & frutex humilior aq1-1^,,

fus in
eryfifceptrum

Nifyro,& Rhodiorum infui
eptrum ,alij adipfathcun, fiued‘Pyljit|‘

fiue diacheton vocant, Optimus, <JU’

‘taaaCCUS’.rtlt>cns ’ ‘n purpuram vergens , de-
lbiQ.0coi"‘ce-Nafcirur pluribus locis , led non
Cu jVle odoratus. Quam vim haberer ctclefti ar-
t-ta fUm innixo, diximus. Sanat tetra oris hul-
l °Z'Tnas ' &en‘tal‘a exbulcerata aut car-
V‘antia, item rhagadia, inflationes potu.
4e “hr&ftrangurias cortex. Sanguinem red-
- ‘°Us medetur deco&um eius. Aluuvn fiflic
Similia pra-ftare fylueftrem quoque pu-
Pu^-'na el^ appendix appellata, quoniam bac-

Pr»t^rr* i n P 1 nnr>rw^ lPPC Urtru

Cc'«d,

Liber XXI III.

27J

- mi.vav.VUl UWCUUIUXJ.1 uur. ■nuumj

hi!; 5'Similia pr te flare 1'ylueftrem quoque
"jna eft Appendix appellata, quoniam 1
■eeo colore in ea appendices vocantur,
per fe , & arida: in vino decotflte , al-
fl>; |j c,;am , ac tormina compefcunt. Pyxacan-
btt|3Cca; conrra ferpentium ictus bibuntur. Pa-
|ttt ' SUoque fpintr genus ett. Semen eius Afri
jelri 1 vocant,cotra 1'corpiones efficaciflimum :
bi)cCa*cu'0i‘s & tufli. Folia adftricFotiam vim
^?dix dilcuri: panos , colieftiones , vo-
invj "Atinas trahit pota. Deco6Fi)m eius potum
n ° afUu|11 fiftit: ferpentibus aduerfatur.Ra-
datur in vino. Aliqui folia con-
k ^a^e>art*cl,lorum morbis imponunt,
purgationi feminarum , ccelia-
N ramericis ’ ac c^leri cis. In vino potae a 1-
^nt. Radix decodta & illita extrahit in-
V*ori. Vtiliflima eft dc luxaris» tumori-
Vc^fie,’A^Ul^°lia ai’k°r in domo aut villa fata,
arcet* Flore eius aquam glaciari Py-
\8U ras.tradit:itemque baculum ex ca faftum,
t hed r*s animal emillum» etiamfi citra ceci-
^jifo ,ei^u mittentis, ipfum per fefe recubi-
^ Pius adlabi : tam praecipuam naturam in-
tlib0s °r**Taxi arboris fumus mures necar.Nec
**ej5a<* Caldie ia tantum genuit natura-.ideoq;
^ora vel hominibus cibos dedit. Vim ha-
Tom. iij. S s

2.74 C. Plinij Naturalis Hift. ,5;

bent ficcandi.aftringendlque.gingiuis.tonfil i.
geni talibus acccmodatillimi.Aduerfantunf fr0i

tiurn fceleratiflimis hemorrhoicU & ^

aut mora. Scorpionu vulnera fine collcai0%
periculo iungunt : vrinam cient. Caules e° Jir
tunduntur reneri, exprimiturque lucetis, m° fC
lc cogitur in crafsitudinem mellis.finguJ** J.

ic cogitur in craisi‘u'»“cni ukuu,uu6--

medio contra mala oris oculorumque ,
nem excreantes, anginas, vuluas.fedes cce^j
potus aut illitus. Oris quidem viriis etiam
commanducata profunt ; & hulceribus «>*£,('
tibus.autquibufcunque in capite iUinuntuf'^;.
diacis vel fic per fe imponuntur a manu”* (i'
ilra : item ftomachi doloiibus,ocullfquel”|)lj!‘
dentibus. Inftillatur fuccus eorum & ^Ji'
Sanat condylomata cum rofaceo cerato. <jji>
culorum ex vino decoftum , vel prtefenta0

remedium eil.Iidem per fe in cibo fump1!^-
i aulteto

na modo, aut decodi in vino aultero

... - - --- /JutU

t es dentes firmant. Alnum fiftunt & pro»( j(
fanguinis : dyfentericis profunt. Siccant

ianguinis : ayienrcricis piorum,
vmbra.vt cinis crem.ttorum vuam te)’** ^

V ili ULu } V r C Ulla crcm.i tuivu^ ' w

Polia quoque arefafia & contufa , iuniefl;^

hulceribus vtilia traduntur. Mora , qu® ‘"tf‘
nafcuntur, vel efficaciorem ftomaticeo r ^

bucrint, quam fatiua morus. Eadfmque 'yi'
- • * 1 *ni • ’ n

i — * ilrip

pofitione.vel cum hypocifthide tantum
le bibuntur in cholera, & a cardiacis . *

araneos.lnter medicamenta, qu.e ftyPu Jid
canr, nihil efficacius rubi mora ferentis .ji-
decoda in vino ad renias partes , vt c0 ficf*
tur co oris hulccra.&fedis folleantur : : '
viseft,vtfpongise ipfa; lapidefcanr.Alto1 )ii'

v le ciij > i rjJou^u* ,

mis rubi eft , in quo rofa nafeitur. Gig^* t--
Jam caftane* fimiiem , prscipuo jrcmed^^^

^ Liber XXI III. z 7j

'cmu1S' ‘^‘a c!^ cynorrhoda.quam proximo di-

tk

cynosbato,& Idaorulo,& rhdmno.ir Ly
&farcocolla,& de eporice medicina.

rsv Cae- xim.

\^^no(baton,alij cynofpafton,alii neurofpa-

ftile * „ v J

ti^ ' lert ec vuam nigram,in cuius acino ncruu

Pahiet’Vnde neurofpallos dicitur. Alia efl: a cap-

runr
ones

i^‘®‘tus ex aceto manditur. Neruus eius cum
l>or lc'1c Chia commanducatus os purgat.Ru-
^ca • r°in alopecias cii axungia emendar.Mo-
iuJPillum tingunt cum omphacino oleo. Pios
Pt j^.Pct mdTes colligitur. Candidus pleuriticis
4iJ ‘PUus ex vino potus , item ccrliacis. Radix
ttc^^as decodfa , aluum fidit & fanguinem:
States collutos dccofto. Eodem fucco fo-
t)(|i lr ledis atque g.-nitalium hulcera. Cinis e
tft Ce deprimit vuam. Id.cus rubus appellatus
t^yoniam in Ida, non alias , nafeitur. Eli au-
ctior ac minor, rarioribus calamis inno-
i(s fj0l*l,ufqiic,fub arborum vmbra nafcens.Hu
Vi Cllm “dic epiphoris illinitur & ignibus
‘ ftornaticifque ex aqua bibendus datur,
eadem pra:ltat,qua;fupra dicta. Inter ge-
liti; lu°°rum rhamnos appellatur a Ciccis can
*tq.j°r & fruticofior. Is floret, ramos fpargens
W1 'aculcis,non vtcatteri aduncis, foliis ma-
lUj jUs- Alterum genus eft fyluellre nigrius, &
Ud;* “lenusrubens.Fertvelucifolliculos.Huius
Vah dec°an <n aqua fi[ medicametum ,quod
^jt Lycium.Semen fecundas trahit. Alter
4t>didior adllringit magis, refrigerat, col-
li s i

dort vocatifoliu habet veftigio hominis fi-

fpalfos dicitur.

i’.,'.1 ’ quam medici cynolbaton appellauerunr.
- ■ -

Vi,

liti

. '«• thyrfus ad remedia fplenis & inflationes

r-jG C. Plinij Naturalis Hift- fo,

le&ionibus & vulneribus accommodauof-^i
lia vtriufque £c cruda l< dccofta iUmuntuf
oleo. Lycium prafilantiusi fpina fieri 'r3 uj-

quam Scpyxacanthon Chironiamvocant.|ol,.

les in Indicis arboribus diximus, quomau' c<j,
gc prxfiantifiimum exiitimarur Indicum- j
quuntur inaqua rufi rami , tadicefque , jIf
amar itudinis ,actco vafe fere per triduu**1

rumque exempto ligno 5 donec mellis ^

do fiat. Ad ulceratur amaris faecis , etiam
ca ac felle bubalo. Spuma eius ac flos q
oculorum medie a mentis additur. Rei i
co faciem purgat, 5 c p fotas fanat , erofos » ( u>
los oculorum, veterelque fluxiones , ?-uresV ^
lentas, tonfillas , gingiu-as,tttflim>fanguifl |t
cretiones, faba: magnitudine deuoratum- jtf'
ex hulceribus fluat - illitum , rhagadas, £
lium hulcera , arrriius , hulcera recentia,- j,|j-
pentia;ac pstreicentia. In naribus clauo-* ^
rationes. Bibitur Sc a mulieribus in lacte
profluuia. Indici diiferentia , glebis exttin (r
nigris, intus rufis, cum fregeris, cito nigre
bus.Allringit vehementer cum amaritim* jp
eadem omnia vtile eft , fed praecipue ad & ^
lia. Sunt qui & farcocollam fpina: lacry
putenr.pollini thuris limrlem cum quadafl ‘ jl*
monia dulcem. Cum vino tufa fiflitfluxi0^ pi'
linitur infantibus. \ e tu flate htee max,J ^1’
grefeit , melior , quo candidior. Vnuin
num arborum medicinis debetur nobili p<»0'

camentum ,quod oporicen vocant.Fic ad ^jbi»

tericos ftomachique viria,in congio niu
lento vapore dcco6Hs malis cotoneis ‘l^piii1*
cum fu is feminibus, Punicis totidem, f°l V

fextario & pari menfura eius, quod rhu*- 'c0v

Liber XXI III.

% AAUU' 277

Cr4fs:°;,a.m > croci lemuncia. Coquitur vfquc ad
^r- cllneni mellis. His fubtexemus ea , quae

F. '"I Cftmivii,» : • • ... • .

P*«cci ***** ‘uu^*tum5 ca , qua;

cCei> °Plmunicatioae nominum in ambiguo
‘an ne arborum cfTent,

lk^‘r^e’^r c,1‘l m*d*pl>»e > & ch“meUit , ir

re //i» J i. -/ i

rn.c'Itfce>& char/huijp>,& chajnalcuce, & cha-
j & ampeloprajfo , & ftachye, &cli-
> h,j l? * & centunculo ,& clematide ^er)ttia
*tctn*. r*h XV.

f>

'-fn. .

Cap.

?drys herba eft,que latine triflago dici

,^tUr A • ; ■ wufi&uuicj

J^cln /illclUieam chama:drope,alij Teuciion
^0^'erc.Folia haoer : magnitudine mente. rr*

>£<» ^rc.Folia habet magnitudine ment^co
^iii *U^ura quercus. A lij ferratam , &: ab ea

lnilPnn ni nfTn a ! ..r>»n £1 Mn.. . _

?°-Cn ,r}Uentam elTc dixere , flore pene purpu-

Su . tP iri | f nri>rrn .. n . .i? . _ 7.

. v..v u,ahv j i.urr

prargnans fucco in petrofis, aducr-
V^ndum venena poru illitiique efficaciili-
l coh>rOInacho ■ tufli vetuftaE.pituicae in gu-
:'ti.Lifrefcenti,ruPtis conuulfis.lareris dolori-
f *Hci *Cn cool“mil.v™™ &menfes ciet.Ob
,0r>i, Pluribus hydropicis efficax, manualibus
vr 1 1,1 enic t. . • • .

'‘tjtl, e‘Us in tribus heminis aqua: decoctis
Artias. Facium S; paflillos , tcremes
Vt * ai?Ua' Ad luFra dicta fanat & vomicas,
Vw'1 hulcera vel fovdida cum meile. Fit &

...... ...... ........ . IL cc

jNQi ** ca pe&oris viriis. Foliorum fuccus
% c 0 caliginem oculorum difcuth.Ad fple-
tbti,.j3ceto fumitur. Excalfacit perundione.

**3tln r\ a srn ■ .. ... .. . /X I— 1 r . I ■ iT. ■■

HW ° lumirur. fcxcairacic perunctione.
“lidt .Pknevnico ramulo eft cubitali fere.

MQ, vinco lumuio cit cuDiiari rere,

'JiUn^pidauri fimilitudinc. Semen rubensad-
pore ™fris illinitur capitis doloribus recens,
'tiir Jj refrigerat ; ad tormina cum vino bi-
K^-ufes fuccus cius , &c vrinam ciet potu,
% g luedifficiles in lana appoficus. Chame-
•litudincm foliorum olere liabet. Sunt
Ss }

273

C.Plinij Naturalis Hift-

ai»'

autem amara, odorata, in pettofis , palmu^i,!

tudine non excedente. Allium purgat - J- ^ pjt
ie, foliis in duabus ablint «.

pituitam bilemque, folus in duabus ablini“”-p,.
tibus decoftis.fuccoque eo cum meile po „,l
liis impolitis & hulcera purgantur. Aiunt f
ante Solis ortum eam capiat, dicatqueao „
gines oculorum fe capere , adalligata

P. . . .-.r* mnH r\

nes oculorum le capere , auainga-
id vitium . Quoquo modo colle&am W»

. ' « ^riiti<Hatnrarrm elie. .rl'

luvuiuu». r,.*. ■

tum pecotumque oculis (alutarcm efle. U ,•
fyce lentis folia habet, nihil fe attollentia: i-
dis perrofifque nafcens .Claritati oculor» £jli-
contra fuffuiiones vtiliffima , & cicatrices.^

i luiiuiiw**'"' _ vi»*

gines , nubeculas in vino coda , inunita- » er
dolores fedat appofita in linteolo. Tollit
rucas omnium generum lllita.Prodeft »
pnoicis . ChamicilTos fpicaca eft tritici • , y
ramulis quinis fere.foliofa : cum Horet,cX
ii potell albaviola , radice tenui , cuius |,jt
ifchiadici lolia tribus obolis , in vim ^
duobus v i i. diebus, admodum amara f
ne.Chamsdeucenapud nos farranum fJ
fugium vocant . N afcitur fecundum fluui jtU<
lio populi , fed ampliore .Radix eius lCOr £„#

carbonibus cuprelli, atque is nidor per» CV

bulum imbibitur in veteretufli. Chanucpe ,o(r
ricis foliis fimilis , lumborum & fpimc vir^
bus propria effiChamscypaiiiTos herba ^ ,-c0(

DUS pLuprid “l t / i . i * t

pota contra venena ferpentium omnim
*■ ■ << - «• — -i — -o.„invincu i(i'

iens

pionumque pollet. Ampeloprafon
icitur, foliis porri, ruftugrauis. Contra ((<
tium idus efficax . Vrinam & menfes c' pi»'
ptiones fanguinis per genitale inhibet p° , £
pofitumque . Datur & a partu mulierm t|iV
• r. — . Ea quoque . fjb^

contra canis morfum. Ea quoque qu^ * •0ti^
vocatur, porri fimilitudinem habet, lons £0jj‘

,Qlijs n| .. , ~ ~

^Uceu -U ^Ue> ^ oc*olis iucunc*i, colorifque

Liber XXI III.

*7S>

inclinati. MfiV mTnftrua .~ cSt

11 r ■ >•• ... * .

jlP melina

^s’?n ifk°nic‘on,*lii zoPyron> »iij ocynioi-
■ Palant, ferpyllo fimilem.furculofam , pal-
•tudine -.nafciturin peti-ofis.orbicularoflo

* lwtul 111 pciio...,oiuicuiaron(

"Uu 'ru,tPeciemleai pedum prabens. Bibi

IA u Con.w.ir- iT_ r

[\4 .Cuntiuifa rupta, llrangurias , ferpentium
Sba te™ l^co^1 fuccus.Nunc fubrcxemus

k bas " V IUUIHEU1US

"t!i(,u •pirabilcs quidem, fed minus claras, no-
'tii^ s *n fequentia volumina dilatis . Itali
Hnf.CllIumvoc3w foftracis foliis '

4>n
4

> ad fimili-

't^cj 1,1 capiris penularum iacentem in aruis:
^sn,aJ!Cern clematidem. Eft eius egregius effe-

H53 1 -‘wuuemauaem. 0.0

Jl^en«lam aluum in vino aufiero . Idem

fidit tritus cum

oxymelitis aut *DxymclitO
narij vnius pon
-- -w muucium efficax . Sed

^aridas &: alias habent , vnam quam

i>fcV

Si; cyathis quinque denarij vnius pon
ad fecundas mulierum efficax . Sed

$*«

Vrh'rC^^tetl vocant , ali; lagi nem, nonnulli te

n'^i|Camnion*am : ^ pedales , foliofos , non
j*iota ^fcammonia: ramos haber,nifi quod ni

. ^moraquefum folia. Inuenitur in vi-
iNj -l^Ue • *^ur » vc °ius > cunioleo ac fale:
Se S2'- Eadem a dyfentericis cum lini le-

'l* . i ... ~ .. .i

: - — — _7 <-uiu

^ Vlno aufterolorbetur . Folia epipho-

rW no auitcrolorbetur s-* —

i Sl°nUmU[ CUm P°^enta » fuppofito vdo
jNucu' ?CtUmas impolita ad fuppurationem
jShx •* ^rinde axungia adie&a percurant.
Snt 1110ri:fioidas cum oleo viridi, phthificos

m nilo T ^ Al. m.Anl.n «ikarrirpin fo-

U -“'‘UlUili LUUl UiCU V1L1U1, jmiuuivu»

„j "^melle. Latiis quoque vbertatem fa-
aiu c,t‘js fumpta. Et infantibus illita capil-
aceto dentium dolores fedanr. Ve-

to!'11!!!'* aceto dentium dolores fedanr. Ve-
^."wlant. Eft & alia clematis , Aegyptia
\ “*,qu* ab aliis daphnoides,ab aliis po
q<-‘s Vocatur,folio lauti, longa tenulfque,
Ss 4

28o C.Plinii Naturalis Hift' ^

aduerfus ferpentes ac pviuatim afpides
pota efficax. Aegyptus hanc maximegig111 .
Deam 6- dracanc:th,& draamu,&*
ir millefolio, & herba eitofdem non»-
n'u,& pfcudobunio. & myrrhi,

<fr onobrichi medicinx.

Cap. XVI. yp

QVte & aion , de qua inter bulbos <*>
magnrt curo dracontio litis .
enim eandem efie dixcrunt.Glauciasiatu Jr'
u it dracontium fylueflrem arum pronum /
Aliqui radicem aronappellauerunt caulen
dracontium.in totum alium.fi modo hlCf
apud nos dracunculus vocatur. Nanque' ^t'
dicemnigram in latitudinem rotundam #
multoque maiorem, & qua manus imP^iF
Dracunculus fubrutilam , 8e draconis co' . iiA
modoivnde ei & nomen. Quin & ipfi f 1

menfam pofucrc differentiam, femen drar(|»

feruens mordaxque tradendo itanturoq1
ei yirus , vt olfadtum grauidis abortum > (jP.
Aron miris laudibus extulere . primuro <
foeminam pratferentes , quoniam mas “
fet,& in coquendo lentior, reftoris
re,& aridum in potione infperfum, aut e |jV(
te yrinam& menfesciere.Sic & in oxy»1’ l*
tum llomacho, imeraneifque «hulcS;
<ae ouillo bibendum ad tuflim incincrc sil'
ex oleo dedere Alij coxere in lacie, vt de _|,<i
biberetur. Epiphoris elixum impofucr‘ jdJ,
fugillatis , tonlillis. Ex oleo hxmov tft’
vitio infudere, lentigines ex meile » L.0a: ■

Laudauit Cleophantus & pro antidoto^

venena : plcuriticis.penpneumoniacis ' ^ 3i)t'

fientibus modo: femen intritum cum ol (tc‘

Liber XXIIII.

%u« ^«inilens aurium do!ori.Dicuchestuffien~
^Creauc fufpiriofis & orthopnoicis &■ purulenta
farina permitium in. pace codo
^odotus phthiheis e meile ecligmate , &c
Vnis v^iis:oflT:bus etiam fragis impofuir.
W^0rnnium animalium extrahit, naturte cir-
0ti4 Ur^ Succus radicis cum meile Attico ocu-
^0A-.gines’ac ^ornac^i vitia difeutit , tullim
**uscum meile .Hulcera omnium gene-
Phagedaenae fint;fiue carcinomata, fiue
^li* ■ polypi in naribus, fuccus mire fanat.

profuntex vino & oleo coda,
‘naniunt ex falc & aceto furnpta. Etiam
P^odacum meile profunt: item articulis
*c'scum fale, recentia vel ficca. Hippo-
Suaflibet ad collediones cum meile im-
^cb‘ ^ menfes trahendos feminis vel radicis
H(JC lli® dutc in vini cyathis duobus fufficiunt.
^t;>tio,fi a partu non purgantur, &fecun-
l* Hippocrates 6c radicem ipfam appo-
W^nt 8c in pcftilentia falutarem elTe in ci-
Ctatem difeutit. Serpentes nidore, cum
'ti5ptUi: 5 priuatimque afpides fugat , aut ine-
jHe ^ltavttorpctes inueniantur. Perundos quo-

ahir , priuatimque afpides fugat , aut ine
/t torperes inueniantur. Perun
kureo oleo fugiunt. Ideo & contra
fis 3 . ri Potu in vino nigro putant vtilc. In fo-
^ ll Cafeus optime feruari traditur.Dracuncu
Wi?l,erri dixi , hordeo maturefeente effoditur
icente. Omnino habentem ferpentesfu
i\ ‘ ^co percuflis prodeffein potu aiunt ma-
Vs Vt ^^enfes , n ferro non attingatur , n-
% UCci,s eius & aurium dolori prodeft. Id au-

^rxci dtacontion vocant , triplici ef-

\ ri ^ouftratiim mihieft » foliis beta: non
JHfo } flore purpureo. Hoc efl fimilearo-.

28

■ §z C.rlinij Naturalis Hift'

iculoW»

Ali) radice longa, veluti lignata artiC-- tr
— ollraueie tribus omnino cauliculis, >°*

moltiiiucic irmus ummuuk.«iuutuiiJi * * . .pu*
ex accro decoqui cotra ferpentiu iftus iu £
Tertia demonftralio fuit.folio maiore qa> ^
nus.radice harundinea, totidem , vtafftf>n'Vil>'
geniculata nodis, quot haberet annos, cot' f f
que efle folia. Hi ea ex vino vel aqua con1 ,,,1
pentes dabant.Eft 6 c aris, qua; in eadem
nafeitur, fimilis aro , minor tantum min01^
que foliis, & Vtique radice, qua: tamen ^
grandis magnitudinem implet: alba g£lJ’
caulem.alteravnum tantum emittens • **
vtraque hulceribus manantibus : item co111" Jr
ac fillulis. Collyrio immillo nomas '}i'
- ■ Ve° ,t<

coftaruin aqua ,& pofted tritarum rola^

dito. Sed vnum miraculum ingens , conta1- '[tH'
nitali cuiufque fceminini fexus, animal * 0 q jcf‘r
ciem agi. Myriophyllon, quod nollri
lium vocant, caulis eft tener, timilis b . ,-jfV
plurimis foliis:vnde &: nomen accepit- H3
in paiufiribus , magnifici vius ad vulnera, J'
aceto bibitur ad difficultates vrinx & veL'C',c>'

dUlU U1UHUI dCl uimwui iiut-a r Utfv

fufpiria,praecipitattfque ex alco.Eflficaci»^^

dem ad dentium dolores . Hetruria hoc JJ A

appellat herbam in pratis tenuem a latefi^jl'
nillamenti modo foliofam . eximii vfus u(\

pillamenti modo foliofam , eximi j
nera : boum neruos abfeifos vomere 1°* ^^

boum neruos abfeifos vomere (°
ea , rurfufque iungi addita axungia
Pfeudobunionnapi folia habet, fruticans P
altitudine.Laudatiflimain Creta. Contra10^
naatcjue ftranguriam, laterum prxcorJ.^.

que dolores bibuntur rami cius quini

^ — ~ — -j- Mn

Myrrhis , quam alij fmytrhizam, alij^ &

vocant , fimillima elt cicutx , caule

flore , minor cantum & exilior , cibo non J yj$,

XXIIII. 28

menftrua &c partus cum vino. Aiunt
y*1* eandem potam in peiUlentia faluta-
Subucnic Sc phthificis in foibitione.
jj Jtatem cibi facit. Phalangiorum morfus
L Hulcera quoque in facie aut capite

U" • L1U1LV.1U VjUVJlJJl. »•*

ty I .eius inaqua triduo maccrata:lanat.Ono-
^ folia habet lentis , longiora paulo , fio-

Liber

J^cntcm , radicem exiguam & gracilem,
t ltlir circa fontes.Siccata in farina: modii &c

'k1 circa tontcs.biccacain muau tx.

Icc vino albojftrangurias finit. Aluum fifiir.

cius perunctis cum oleo fudores mouet.

^iacejia , & callum , mcttaide , &■ altu
1 I 1.& medicinis earum sqU04 quitlam
^“gicas effe dicunt , & de confidia , & dc
\ it& de recidiuis. Ca[>. XVII.
k^ttiilTo herbarum mirabilium, occurrit ali
P^icctc &:de Magicis. Qua: enim mirabi-
hl/ Il‘nt?Primi cas in nofiro orbe celebrauere

ftk cas m nuuiu uiuc v-ntuiautu.

(ij a8or as atque Democritus , confedati Ma-

atque uemotiuus,tumEu«u ***«*•
Oriacefia tk. callicia Pythagoras aquam
tradit : quarum mentionem apud alios
fyfpcrio.nec apud eum alia de his. Idem rae-
appellat, & nomine alio corinthadem,
\ ^cot\o in aqua fucco , protinus fanari
Kj Pentium >fi foueantur,d icit. Eundem e ffu

'lpcntium»n roueantur,uicu. luiiaem erru
^ herba qui veftigio contigerint, aut forte
Vh ' ^Uer*nc » infanabiles perire , monfirifica

Wlj 1 Jtl.Ui.i.UJ.Vs' J’-.'

Ub naiura veneni, praeterquam contra vene-
codcni Pythagora aproxis appellatur her

•Cli' ucm fyujaguiaapi uAi» “it .

WbS ladix c longinquo concipiat ignes , vc
a> de qua in terrae miraculis diximus,
l.. ttari.% . xr. humano coroori

qj^dit : fi qui morbi humano corpori
\ eijn; florente aproxi , quanruis fanatos,
\ Bionem eorum fentire, quoties florere
Egerit : & frumentum, & cicutam , Sc
violam „

284 C. Pii ni j N -ituralis ^

violam fimilem condicionem habere.

* HL ' ww

fallit, hoc volumen eius a quibufdam Cle* ' jl*
ro medico adfcribi-.Pythagorae pertinax
tiquitafque vindicant. Et idipfum
voluminibus afFert , h quis alius cur#

illo viro dignum iudicauic : quod fecifi~c

; ederet > fi ,

porum,cum alia fuo -k nomine euciu«. > m , r <
dat?Democriti certe chirocineta elle con^^jd'

in his ille poft Pythagoram Magorum1 W
- — ^ ’ • - • -J|if

fiflimtis, quanto portentofiora tradit? h$ 1
tin herbam qu e admiratione hominum & <
eximium colorem acceperit nomen , ^

ribus Arabite nafcentem Perfico latere,
cauta &c marmaritin vocari. Magos vll^(P,
vti , cum velint Deos euocare. Achaeo**1!^ J0'
colore eledtri fine folio , nafei inTardm1!^
dia:, cuius radice in paflillosdigefta , h1

pota in vino, noxij per cruciatus

tur omnia per varias numinum imagi*1*11^!

Eandem hippopheuada appellar, quonte1*1

praecipue caucant eam. Thcombrorio11
fchoenisaChoafpe nafei , pauonis picturi^r
lem, odore eximio . Hanc autem a regibus^
rum comedi aut bibi contra omnia cofp
incommoda, inftabilitatemque mentis • c^jj^
femniona potentiae maieilate appellarj* .Jp

deinde adamantida , Armenis Cappadoci ^

~ ***'•“■

alumnam. Hac

admota , leones refupiy3**^

. ih ■ n j-t .« ■ . Ta ... h/Ta /.IIPU * /G*

hiatulaxo. Nominis caufam efle, quod c

nequeat.Arianidem in Arianis gigni ign/

lore : colligi , cum Sol in Leone fit.

perunfia aleo ligna accendi . Tbeii

Cappadocia & Myfia nafccnte, omnes ^rCjl[

omuc. -

ifperfti I‘C}y.

pefcere, nec nifibyrena: vtinx afpci.- p-
Acihiopida in Merci; nafei, Ob id & b*e

Nl;

Liber X X 1 1 1 1. 2

yj5ri , folio laducar.hydropicis vtiliiTimam

■ti A°Potam* Ophiufamin Elephantine eiuf-
thiopke.liuidam , difficilemque.afpeftu,
^°ta irrorem minafque ferpentium obuecfa
‘lir1 fortem libi eo metu confeifeant : ob id
, 4crilegos illam bibere. Adueffar i autem ei
^ vinum. Thalatfeglen circa Indum am
i ‘HUetiiri , quae ob id nomine alio potamau-
IfMlatur : hac pota lymphari homines J ob-
■j ^ibus miraculis . Thcangelida in Libano
’L>i£i:e Cretae montibus, & Babylone ,&c
!rj ,er fidis nafei qua pota Magi diuinent . Ge-
^Vilidain Bactris & circa Boryfthcnem.
^^ibatur cum myrrha Sc vino , varias ob-
ipecies3ridendique finem non fieri ,ni po
ljj.| eis pinea: nucis cum pipere 6c meile in vi
^htico. Siflitietcrida a conuictu in Perfide
C^ti.quomam hilaretur illa. Eandem pro-
qua primatum apud reges obtineant.
Svii-en cluoniam fecum ipfa nafcatur , nec
y ‘is aliis herbis. Eandctn Dionjrfonytnpha
y^oniam vino mire conucniat.Helianthen
y ,n Themifcyra regione & Ciliciae monti-
^^ithuiSjfotio myrti. Hac cumadipeleo-
y c°o£ta. addito croco &: palmeo vino.per-
i^*gos & Perferum reges, vc fiat corpus
\ u ^eundum. Ideo eandem heliocaliidem
1 >0^r*dqcrmehas ab eodem vocatur,ad libe-
ip.^randos pulchros bonofque :non herba,
fll^pofitio c nucleis pinea: nucis tritis eum
Vjip Myrrha , croco . vino palmeo , pollea
?ihKthe°mbrotio & lafte : bibere generatu-
\ ct .» 6c a conceptu puerperas partum nu-

*ra fieri excellentes animo 5c forma,
Ol*os. Harum omnium Magica quoque

voca

iS<? C. Plinij Naturalis Hift. j?
vocabula ponit . Adiecit his Apollodot^;/
flator eius herbam .xfchynomencn , ‘v
appropinquante manu folia contrahere1’ „r
crocidem, cuius taflu phalangia mo^A
Crateuas cenothcridcm , cuius afperfu e ' c/
ritas omnium animalium mitigaretur. '1/
pferotem celeber arte Grammatica PaUi^ cf
cuius omnino taflu redirent amores . Xfcf'
odio depofiri.Et abunde fit haftenus atJW ^
fignia Magorum in his herbis, alio de b<
redifluris loco.

De eriphia,& lanaria, & firatioti Me'
dic me. Cap. XVI 1 1 ■

ERiphjam mulci prodidere. ScarabS^jtfj
in auena habet, furfumdeorfum deeUt^,)(J j
cum fono hoedi.vnie Se nomen accepU- .jP j
vocem nihil ptxff antius clle tradunt * ..,,v .
naria ouibus iciunis data Iastiis abundan j*
cit. Aeque nota lafloris vulgo ett , ple11® ^
quoddeguftatlim vomitiones concitat. tfr
hanc aliqui efle dicunt , alij fimilem u ■' '(0 •' J
militarem vocant , quoniam vulnus >c (l‘
flurn , nullum non intra dies quinque 1» a. p(
oleo impofita. Celebratur autem &a.Gr’
tiotis, fed ea in Aegypto tantum &

Nili nafeitur. aizoo fimilis ,ni maior»
folia . Refrigerat mire , & vulnera fan» (jof K
to illita ; item ignes facros, ac fupp»'^
Sanguinem quoque qui defluit arer»
cum thure mafculo mirificefiftit. yfy
De herba que nafeitur in capite flatu* > cp-
herba e flumini but,& de herba litiga*’
bro.ir fimet'u.& rbodora,& Lffl* a

{e£tinc,& nodiutir fbilemtbn(l> $r

XXII II. 1

\mine>& daftylof&

Liber

W

“"ofivcco medicinx.

Lrjt. . Cae- x i x.

' MUs ■ lncaP‘te ftatu* nata.colleiaiqucalicu
h>itis in veftis panno, & alligata in lino rufo,
°l0ren? confef‘inr fedarc traditur. Her-
fttiij, CUf1<5ue a riuis aut fluminibus ante Solis
'JtittaCo“ei^a> ita vt nemo colligentem videat,
W ^fj^nas adalligata latuo brachio,ita|vt
V, jt ! ] a fit illud ignoret, tertianas arcere tradi
V^gua-herba nafeitur circa fontes. Radite
1 nig. In°ufia detrita cum adipe Alis ( adiiciunt
j^titt fit & Herilis) alopecias emendat vn-
’n s°lc. Cribro in Iimiteabiefto lier-
P, „ s e*tantesdecerp« adalligarique graui-
"i ([ ttUs accelerant. Herba qus gignitur fu-
">ll,..ccta ruris , contra anginas efficaciflimd
aqua pota . Herba, iuxta quam canes
1'ttL atldunt,euu]fa nc ferro atti ngatur-.luxa-
(|ti()ll(r,r'lnf medetur. Rombotinum arborem
i 'tt v.rau*mns inter arbufta. Iuxta hanc vi-
Mt Vq lte nafeitur herba , quam Galli rhodo-
} gt.Carit : caulem habet virgse ficulnea mo-
flatum , folia vrtic.e in medio exalbi-
procedente tempore tota rubentia,

; rffq 5rSenteum,pricipua contra tumores fer-
ri ‘ta C ^ c°deftioncs cum axungia veteri tu-
ferro non attingatur : qui peruncSus
' '"tn” dexteram ter. efficacius re-

C^hrtr a'um ■ fi rres quo<lue trium na-
J ip, .h°mines perungant dextrorfus . Her-
ibthv rVocatut incana, rorifmariui afpe-
modo veilita atque capitata . Inde
%• exurguat fua capitella gerentes : ob
flam appellauere, quoniam liberi fuper
" paren

288 C.Plinij Naturalis Hift'

*p?sS<

parentem excellant . Alij potius ita
quod nullum animal eam attingat , e*‘
re. Hxc interduos lapides trita feruet , )J
puo aduerfus anginas luceo, laiite &v,tt11/
inillo. Mirum traditur , nunquam ab e° jl*
botentariqui guffauerint. Itaque & fuib^/
quaque medicamentum id noluerint haU‘‘
morbo interimi. Sunt qui & m auiumni“‘‘./

ri aliquid cx ea putent , atque ita non

M

ri pullos auidius deuorantes . Veneris pc' s ,■ ,
appellant a iimilicudine pectinum , ca
di:c cum malua tufa, omnia corpori infi** ri*|
hir. veiernola curat , qux exedum vocat11 JT
dia herba coriariorum officinis nota: e» cjro
ris dicitur , aliifque nominibus. Nom*s^{B
efficaciilimamque aduerfus fcorpiones £ J
tam in vino aut pofca reperio. Fhilan*.

tam in vino aut pofca reperio. j-mw- ^
herbam Crxci appellant hirfutam, quo'11' c£
Itibus adh.rrefcat.Ex hac corona impo»1,1 ' J}'
tis dolores ledantur . Nam qux canari»
tur lappa , cum plantagine & millefolio
vino carrtnomata fanat , ternis diebus p
Medetur & fuibus hxc effofla line ferro > ^
dita in colluuium poturi: , vel ex la<3e
Quidam adjiciunt &: fodientein dicere
re , Hxc eft herba argemon.quam
perit fuibus remedium , qui de illa gm1 ,jj ly
Tordilen alij femen filiselle dixerunt - 'l
bam per fe , quam & fyrcon vocaucruu1,

aliud de ea proditum inuenio , quam >n (i<‘

bus naici combuftam potu ciere menfts, 0f
ris excreationes , tfficaciore etiamnuih ■■)

di radicem eius Sc in malagmata

ipfum eft inter herbas vulgatillimum ■ f

Liber XXII II.

i 8 5)

HJj A

(Cl, rPlt iniemodi is , crebroque ab his , 8c ex

PWse ■ - 4 - • ■

'sqi nouas radices fpargit . Folia eius in
^orbe in exilitatem faftigiantur. InPar-
,;‘ntum ederacea fpccie denhus, quam vf-
'V ’fruticant , flore odorato candidoque.Ftr-
't *’etba non alia gratior , flue viridis , fi-
S '®n° ficcata, ciim detur- afperfa aqua.suc-
VJ^flUe eius in Parnalfo excipi tradut pro-
tLj^ttatem . Dulcis hic eft . Invicemerus in
Parte terrarum fuccedit decoilu ad vul-
•>t({Cclng1“tiiianda , quod & ipfa herba tufa
hi _ 1 Weturque ab inflammationibus pla-

c°^o adtrcitur vinum ac mei: ab ali-
Nin ^ t*lur‘‘! • & piperis , myrrhatque tertiae
ftqji nes ■ Rurfiifque coquitur in areo vafead
^in ^°^ores 8c epiphoras. Radix decocta
Vi, "? tQrminibus medetur & vrin.-e difficulta-
'Aceribus vefica: .Calculos frangit. Se-
^'["mtmiiis vrinam impellit. Aluumyo-
'r')rfj!'lc‘<lue flftit. Priuatim autem draconum
V* auxiliatur .Sunt qui genicula nouem-
V: c‘"'IUs . V'el c duabus aib-jlue herbis,ad hunc
jt) i‘°wm numerum inuolui lana fuccida ni-
“eant , ad remedia ftrurnx panorumue.
V» debere elTe qui colligar: ita ire in do-
*: u '‘Aientis cui medeatur, fuperuenientique
(<,5, crc ,ieiuno ieiunum medicamentum da.
k^tita adalligate, triduoque id facere,
aeffi gfaminum genere fcprern internodia ba
capiti contra dolores adailiga-
psepter vefica: cruciatus dccoflum
'H; “gramen ad dimidiasa balineis bibi iu-
qui & aculeatu gramen vocent trium
cacumine aculei funt pluri-
i Ili , daftylon appellant : hos conaotu.
Tom. ii;. Tt

ipo

C. Pltnij Naturalis H#'

ros naribus inferunt, extrahuntque

— J i A.xrin A lroriA rilini'1

IUS 1 WIIUU5 1111V-IC*1*>. J 1" /- illi*

ciendi gratia . Altero quod eft aeizoo »* &

patonychia Bc pterygia vnguium ,

ro1 vnguibus incrcuic , vtuntur cum fx
ideo dattyiort appellantes , quia digiti5
cur. Tertium genus ia&yli fed renuis» . v‘!

/ - vei '

tur in parietinis » aut tegulis. Huic cau**1

eft

411 VtAL ' O [II,,

. Siftithulcera qu* lerptint . Gramen
circundatum , (anguinis e naribus Hus’ ’ (
IKc. Camelos necare traditur in Baby1®^

gione id , quod iuxta vias nalcicur . >!|

r xco minor autoricis, qliodcelin voC\o<l‘,

g irco minor autoricas, quoacenn w 0r
carphos •. aliqui buceras.alij xgoccras . /

(...11. r<>nii«n (=*0- fi m ilr* nnc filiClS U «il?

corniculis femen ell iimile , nos liliciau^.'^1
quomodo fereretur.fuo loco docuirtuW-^j{if

necare, mollire, diflbluerc. Succusdcco^

IIWVOlcj uivuu.|'.> ~

minarum pluribus malis fubuenit > liuc
fiue tumor. fpjc eotradio ficvulux.fciuen ji

umur,n>ic ne , «a—,.- .jr ,

fidunt : infulum quoque ptodelc. ruitur .t-
cie extenuat, spleni addito niuo dccW £jp(
impofitum medetur. Item ex aceto.Sic pc|ii('
ri decodum-Diocles difficile parientibu .1|((
. . . It: r. I 11 ‘

cxc c w WV . i .

eius dedit acetabuli menfura tritum u

n°“

ClUJULUIiai.i.iai-ur. “**• .« f j JlC> j-j

cyathis fapx, vt ciim tertias partes
lida lauarentur:& in balneo fudatibus ^
ex reliclo iterum dedit, mox a balneo re '%j,o
pro fummo auxilio, rarinam foenigricj cji
deo aut lini femine decoram aqua n>ul!f jtji"
tra vulur cruciatus fubiecit. Item inip0 i p'

ventri . Lepras , lentigines , fulphuris f .
rir>rw=» farin.1 rurauit . nicro antep ,

&

tione milia farina curauit, nitro ante p*‘ '(*r
ta cute, fxpiusalie illinens , pcrungiqu

.. : .. .. „ rrV, frv-nA(rrrrn rrlllCUlCH I

piens ..Theodorus fernogrxeo mifcunq

f I niAurfil IfpritmO aCC _

partem purgati nafturtij acerrimo act
pias.Damion fcenigrjci femen acctab

ibuii^;

291

4^ Liber XXI III. iyi

CU'i’ & *cltlx noUcm cyathis
^>C0ft,end?S dedilP°IU-N.ec dubitatur.

&«assaa

i '‘Fofti-i °j j11S ’ Sl ver“ cun’ raalu:l decoqua-
,t0 7lulfo Potus an!,e vujuis
1 dec -?UC ial,dutur. Quippe cum vapor quo-

i tjpp#.,n i * uuuuacur,

dfn,.» ,mc,us vt‘liftimun: fit vuluis inte-

> • dccrirt • “«•'-tmpp'-' vapor quo-

r^ol ■ Plunmu>n profit . Alaiunup etiam
,(.fa •ntiam d‘Coi5u fotnigQci feinc emen-
do j.iiu porrigines capitis furfurefquc cura
j ''«l d nitr0 celccitei' toIIic ■ In hydromelice
r Ut: itCCOl^a addita axungia genitalibus me-
idiculj etn pino .parotidi , podagri, chiragr^,

:ftn ’v„ ’,c.arnibiifque qui recedunt ab oflibus:

VCm fl.k.. CL- 1 *• -rlf .

p 10vp . ' ‘ ictcuuni aa oiiidus:

Si in t0 lubafta luxatis. Illinitur & lieni de-

te * in a tx nem ac-

^ (x ace!u & meile tantu. Carcinomata fub'.
tat ;mp purgat : mox addito meile perla-
ti, 'mitur & forbitio d farina ad pedtus
d,; '_eratum longamque tuifim.Diu i

j: — *"“"i . rong.rmque tuiiim.Dii
'coquitur, donec amaritudo de-
bnat . Poftea mei additur,
Nunc ipfa claritas
herbarum di-
cetur.

* Tt i

C- P L I

SECVNDI

TVRALIS
STORIA
2 2 2? E \ XXV.

PR.OOIMIVM.

tutar*, herbarum {ponte nafientiu?»

at'

s s A on.v nunc

dicetuf,y

I*

tum claritas, medicini *

>!■

gignente eas tellure, ,n

tionem curij prifeorum .
tixque animum agit .
go intentatum inex'lirIi a .
illis fuit -.nihil deinde occultatum, 9 (jt*L
prodefle poderis vellent. At nos eUn ^ fi’
abfeondeve atque fupprimere cupjm1 ,(£c‘
l «tinnii, Knnic5 Tf3 . dl'«

aDltUllUClW dtljHU tuy^i-tv.v --i -glt-.jjS

dare vitam etiam alienis bonis? Ita c .a» a

dunt , qui pauca aliqua noucre.inutde
Jnns.-n in AiimrirofPlTl It*

Zc neminem aotcrc,mauLuui^..-
Tantum ab excogitandis nouis , ac *“l ‘ Oio(,)i
mores abdunt: fummtimque opus lD6 iety,

diu iam (roc
fafla veterum

t : lummumquc - (1e > ,[■

fuit.vt intra vnum<Pe® *j» O

JiiU4 Viuium 0»* j]

dam inueta Deoru numeto addider > » jp»

aara mutwutuiu umuv»« .

vtiqiie vitam clariorem fecere c°f^ori^i:

vtiaiie vitam clariorem use,, m01’m
hcibaitiro, ram benigne gratiam
vente. Non a que haec cura- eorum m'

liber XXV.

*93

6tu blandiuntur, aut cibo inulrant.fcd

b"*na

quoque montium inuia &t folitudines

[t J.omnfftjoe terra: fibras ferutati inuene-
VJ? SuCjUe radix polleret, ad quos vfuslier-
,b>lia pertinerent , etiam quadrupedum
0 intacta ad lalutis vfus vertentes.

1, at"“i ’[tu herbarum fcripferint,& quando ai
paties 1101104 carum peruenerit , & fi :i : primi
',,nt,0r!tm nmP°J'uer‘nt’&' herbarum in-
tyCe 0,lei& antiqua medicina, & quare minus ex-
itearum remedia , <tr de cjnorrhode.ep- de

kUneulo medicina. Cap. II.

’nus lioc , quam par erat, noltri celebraue-
“ti,j pioinniura vtilitatum & virtutum rapacif-
timufque & diu folus idem ille Marcus
!is!j‘0rr|niLim bonarum artium mamlter, pau-
Sj^Ux at attigit boum etiam medicina non
'Ut.' ^°!t eum vnus illuftrium tentauitC.Val-
1) j^bione fpc<2atus ,imperfe&o volumine
f: -,| i::i1 Auguitum , inchoata etiam prtefario-

» vt omnibus malis * humanis illius * b/ttftan*
UrV Pr*nc*P1K femper mcdicerur maie-
condiderat folus apud nos , quod
? *nuen* » Pompeius Lcn.Tus , Magni li-
3^° primum tempore hanc fcienriam
* ^cr{tca*^ animaduerco.Nanque Mi-

> maximus fua attate regum , quem de-
> 1 'geo ' P0lT»peius , omnium ante fc genitorum
St, f 'mus vice fuille argumentis , praeter-
Nid' n,a’ intclligitur. Vni ei excogitatum,
V !5 Venenum bibere , prafumptis remediis
N,‘ ««udine ipfa innoxium fieret. Primo in-
\ {Pctlera antidoti, ex quibus vnum etiam no
,l)s retinet. Illius inuentum autumant, fan-
Tt }

zp4 C. Plinij Naturalis

guincm anatum Ponticarum mifcere anti jjit'
quoniam veneno viucrent . Ad ilium di*
piadis medendi ane clari , volumina
ta extant , cum folicitatus ex vrbe Roma.P ,-i-
pta profe mitteret. Tllum folum mortali81^!
gintiduabus linguis locutum certum eil > ,[f

fubieftis gentibus vllum hominem per m' Y
tem appellatum ab eo annis lvi,
gnauit . Is ergo in reliqua ingenij magn8 i(ii'
medicinx peculiariter curiofus , & ab n°‘ ^
bus fubicclis , qui fuere pars magna tertii

fingula exquirens , fcrinium commentati^ jjii

Jsatum & exemplaria, effeftufquc inarca8 ptr
reliquic.Pompeius autem omni regia pr*“t[u!,t
ritus i transferte ea lermone nollro hu Y
fuum Lenarum, Grammatica artis doetiu^ii'
iufltt : vitreque ita profuit non minus , qu* ^(v
publica vitloria illa. PrxterhosGtatci a
medicina prodidere , quos fuis locis “Yjiiv
Ixhis Euax rex Arabum, qui de limp nK
effectibus ad Neronem fcripfit : Crateus^’ jj»
nyfius , Metrodorus , tatione blandi»81^ ^td
qua nihil pene aliud, quam rei difficult^f
ligatur. Pinxere nanqtie effigies herbam .^t'
que ita fubfctipfcre effeClus . verum & Lt^‘\
fallax eft, & coloribus tam numerofis • < tffK
rimin xmulatione natur», multum

lllll ili .ijnuiaiumv. iiacui«vj s ..|

tranfcribcntium fors varia. Prxterea p» ,

««uiluuv.™™. .

lingulas earum xtates pingi, ctim
litis varietatibus anni faciem mutent. Ii'£!ie C;
reri fermone cas tradidere : aliqui ne et
dem indicata, & nudis plerunque D0X
defundi, quoniam faus vjdebatur P^.p,
yimque demonftrare quxrere volen” ■,
cft difficile cognitu. Nobis certe, «*c *j,oi

H Liber XXV.

|aucis.> contigit reliquas contemplari
*! Ant°mj Caftoris, cui fumma autoricas
Su0 'a ane nofiroxuo vifendo hortulo eius,
N* aimas a*c*,ac’ ccntefimum statis an-
,\jc Cedens , nullum corporis malum exper-
\ j.e ?,are quidem memoria aut vigore con-
mirata magis antiquitas repe-
iampridem ratio eftprxnuntians
modo dies ac noQes , Solis Lunsq;
'S p m'liurat tamen tradita perfuafio in ma
SJ,e te vu'8' • Veneliciis & herbis id cogi,

IV n^K1 fominarum fcientiam praualerc.
<>,5li»' nonreplcuere fabulis Colchis Me-
i ctip, »Uc’in primis Itala Circe, Diis etiam
'■jV'tlIrtifr Vncle ar^ltlor natum, vt Aefchylus
; '!jtp ‘tnisin Postica refertam Italiam her-
u Vb Qtet^1 Pro‘^ret, multique Circeios,
\ (j ‘auit illa , magno argumento ctiam-
jS*{(p antc in Marfis a filio eius orta gente,
J’qujq ‘ ""ticores ferpentium confiat. Home-
%s e'n primus doflrinarum & antitjuitatis

l'.frj!Litas alias in admiratione Circes, glo*
.'■tir ’aru»i Aegypto tribuir, cunr etiam, qu?
J.'C.e8:’P'U5 ‘Ha non elfct , poftea flurni-
v, ‘nuecla . Herbas certe Aegyptias a
i«,c fux Helena plurimas nar-

V’(i*.v i, ‘^Ul^ Nepcntbes , obliuioncm
i' Oi^ -^ilmque afferens , & ab Helena vri-

V autelt>Us mortalibus propinandum . Pri-
HlSls ? °mn‘um » quos memoria nouir,
V^ni i *'ei'bis curiofitis aliqua prodidit.
Wtth, "*ufeu« & Hcfiodus polion herbam
V^UsM- mirati funt, diximus . Orpheus 8c

< 9,.ifi‘ffitiones commcndauere . Home-
'as nominarim herbas celebrat, iiuas
Tt 4

2.9<r

C. Plini) Naturalis Hi^

fuis locis dicemus. Ab eo Pythagoras

pientia , primus volumen de earum c.

r 'r •_ A ..allini A pfrnlnmmiUe ,

pofurt , Apollini , Aefculapioque , 8c ‘a^ /
.Di-is immortalibus inuentrone & oUb,

gnata Compoibit Sc Democritus , an'.1’1 1

eua..t . wiwf» . , aejpi,(

granis Perfidis . Arabis , Aethiopis .

D 'A 3»rl lirrr nrtonitr

E Latas wetnaw»»“‘ r.

que Magis. Adcbque ad huc attonita an
fuit , vc affirmaret etiam incredibili»

d':

111 ti! p 1

uut j vi ““**■- — v

Xanthus hiftoriaTum autor,in prima c* .

ditroccifum draconis catulum reiioC^S»

vitam a patente herba , quam bahn 0-w
eademque Thylonem . quem draco
relli tutum faluti. Ecluba in Arabia b<» pd1.
catum ad vitam hominem tradit. Di
critus , credidit Theophraftus, efle net

;wv

«.i-., -

ius contadu illatie ab alite, quam re»» ; jf ,
litet cuneus a palloribus arbori adac „ Ji

etiamfi fide carent , admirationem j. q»
plent : coguntquc confiteri, multum wifp

F.c.n . — f, ..-! - ■ 1U»*7 „ xil > j-

vero fuperfit. Inde plcrofque na rideo
rc , nihil non herbarum vi effici P°11e

re , iiii.il uum - Pon 'fj

rimarum vites effe incognitas: qu°. i ti
mero fuit Herophilus clarus medici v
ferum di&um , quafdam forraflis «u» ,d ,

ji _.n'_ rti^Phi-unnim i*A*-rp intiam .

terunt dictum , quaiumu iuu«*»
prode (Tc.Obfer'uatum certe eil,
nera ac motbos fuperuentu eorum , ‘1 di' y

r ■ . »•» .oibflU ' ,1W

1UUUW i- fU*' I rfV

ite* .confecerim .Hac erat -antiqu* ^y'.
qua: tora migrabat in Graciie linSu* ;ea«%
re nonplures nofcatur, caufa eftqu" <p.

fles literatumque ignar i experiuntur ^u..
Ii inter illas viuant -. priterei fecu«» q,11

J: mrlis 1 «fU

ff/1

ii inter tuas vuustut . ^

di. ohaia Medicorum curba. J

/J *fiim /i<*iir illi . oul® «riti1 .

tis nomina defunt, ficui illi ,
frugum cura, fcimufque defoflam ,0 «Jiat*
getis praftate.nc qua ales intrct.TurP

Liber XXV.

1S>7

^ ititatis , quod etiam qui fciunt, demonflra-
di ?° junt, tanquam ipfis periturum fit quod tra-
Q^rinc aliis. Accedit ratio inuentionis anceps.
js'PPe etia in repertis.alias inuenit cafus , alias
<1)tvete dixerim )Deus .Infanabilis ad holce V
f “°? fuit rabidi canis morius , pauorem aqua;, A
i, 1(lUe omnis afferens odium. Nuper cuiuf-
t5 111 militantis in Pra-torio mater vidit in quic-
d ‘ Vt radicem fylueftris rofx, quam cynorrho-
ft ® vocant , blanditam libi alpedlu pridie in
v't0 , mitterer-filio bibendam : in Lacetania
i.,, Serebatur .Hilpanis yioxima parte :cafu-
Jtn accitl't . vt milite a morfu canis incipiente
tis s Cspauefccre .fuperueniret epiftola oran-
te v' pareret religioni : icruatufquccit ex infpe-

Itj,0, Apofteaquifquis auxilium fimile tenta-
„,-AllJ5 apud amores cynorrhodi vna medici-
fc.erat,fpongiolsc,qus inmediis fpiniseius na-
ri^r.cmere cum meile alopecias capitis exple-
; t, " eadem prouincia cognoui in agro hofpitis
|(“Pet ibi repertum dracunculum appellatu cau-
pollicari crafiiuidinc verficoloribus vipe-
maculis , quem ferebant contra omnium
°t(us cfie remedium. Alius eit, qudm quos in
L'.°r« volumine eiufdem nominis diximustfed
Ct 'c alia figura , aliudque miraculum exerentis
ijjrra ac| pr;mat fftpentiuin vernationes bipe-
. "feri altitudine.turfiifquc cum iifdem in tert-
, 1,1 cond entis : nec omnino occultato eo appa-
0,,erpens , vel hoc per fefatis officiofo naturx
> fi ranmm promonerer , teujpufquc loc-
^ inii demonftrarcr.

v e b€J}ifercftmU-Gcrr»anue,& de Urit antea,

]V[ dr maxima morborum doienbus. Cap. 1 III.
^Ecbeftiarum folum ad nocendum (celera
Tt f

15)3 C. Plini j Naturalis HiU’

funt , fed interim aquarum quoque ac loc°l

UUJ

In Germania trans Rhenum cafrris a
co Cajfarc promotis , maritimo tra&u foPs
aquae, dulcis folus,qua pota intra biennium1
t es deciderent , compagefque in genibus &

'IA

rentur. Stomacacen Medici vocabant , &f<£;
tyrben ea mala. Reperta auxilio eft herba > *!
vocatur Britannica , non neniis modo & „
malis falu taris , fed contra anginas quert^
ferpentes . Folia habet oblonga nigra , ta°‘Cdti
nigram. Succus eius exprimitur & ex radit*-.^
rem vibones vocant : qui collectus pritis > ‘lu [0,
tonitrua audiantur , & deuoratus fecuros i1'1 j..
tum reddit .Frilij , qua caltra erant , nolh'* ^
monftiauere illam. Mirorque nominis eat1'8
nili forte confines Oceano Bricannif,velu[r |t)
pinqu.x , dicauere .Non enim inde appel‘aIj,|H
eam quoniam ibi plurima nafcerctur ,ccfiuj;
eft.etiamtum Britannia libera. Fuit quid*1’’ j.
hic quondam ambitus nominibus litis eas
optandi, vt docebimus fecifie reges, vt reS1
ra debeatur, herbam inucn ire , vitam in11*!,,
nunc forcaflis aliquibus curam noftram “! ,
Iani quoque exiliimatuustadeb deliciis
etiam qua: adfalutem pertinent. Autoxcs
men quarum inueniuntur, in primis celeb'
par eft, eiredtu earum digefto in genera W^ -jj
rum . Qua quidem in reputatione mifererif0
humana: fubit , prster fortuita cafufque , & gf.
mina qua: omnis hora excogitat ad millia 1,1 ,,
b orum, lingulis mortalium timenda . ,

uilfimi ex his lint difeernere (lultitia ?toVC Ri-
deri poteft ,cum fuus cuique ad prttfens Tjj.
que atrocilTimus videatur. Et de hoc tamen ju[llS
eauere aui experimento , afperrimos

t|jc Liber X X V. 299

a ftillicidio veiicx . Proximum
S0,C ,»tenium eorum qux incapi.ce doieant»
alios ** ' - _ • -

v>he^;

fere morte confeita. A Graxis &
uc — •> dem Miratas miror equidem. N ec

'd, "0rLlm tantum : quoniam ea vita conditio
rnor* plerunque etiam optimi portus fit:

V 'iUe Marcus Varro.Scruium Clodium equi-

■atte leiuuonini xque quam dolore in ea
'itia C0rP0ris . Sed qux fuit venia monflrandi,
!i(|Uc 'ates foluerentur, partus eliderentur, mul-
'tlat ,n'l*a ? Ego nec abortiua dico , ac ne
'ttH c?r'a quidem , memor l.ucullum Imperato-
6ica ,r'®®um amatorio periiflfcmec alia Ma-
P^enta, mfi vbi cauenda funt aut coar-
5 ln primis fide eorum damnata.Satis ope
'iiTf ' abundeque prxftitum vita: , falutares di-
1)<#11’*cP0fiea inuentas.

# '}- & Mecathec,&r*,r,U , vel penterebe, vel
""ce rv^" Pana~e' vel afclcpio, & heraclie, &pa-
<r, "‘ronio , & p Anae e centaureo , vel pbarna-
ti*rir^cracl‘° fider/o , ir hjofeyanta , vtl apalli-
‘JWe alttrcangeno.

. Cap. IUI.

herbarum eftHomero.quam vo-
-ietc'* ? Diis putat moly , & inuentionem eius
^““Jiligim, contraquefumma veneficia

te

l|'Cvi! lrar’Nafci eam ^oc^ie circa pheneuro,&
'A Arcadix tradunt, fpecie illa Homeri*

?lio r^er°tunda nigraque magnirudinecepx,
’> uc^lr:efi'odi autem diilicultcr.Grcci auto-
% c, r'rn eius luteum pinxere, cum Home,
'dum fcripferit-Inueni e peritis herba-
■^'dicis, qui & in Italia nafei eam dicerer,

affer

300 C.Plinij Naturalis Hift' ^

afterrfque Campania mihi aliquot diebns
fam inter difficultates fax-cas, radicis
longa: , ac ne fic quidem iolidtc , fed a
Ab ea maximi autoritas herba: eft.qttai" I(itt
cacheon vocant , omnium Deorum maiel ^.0v
commendantes. In aqua potam omniM*^
bis mederi tradunt. Polia eius feptem,
fimillima , exeunt a lutea radice. VcWl“j[,£t'
inuentu p stoma eft , nomenque autoris f , ,ct"
quam quidam pentorobon appellant,aliJ
Itdem. Haec quoque difficultas eft , quod “ jl»'
aliter alibi nuncupantur. Nafcitur opaCi^i)'
tibus, caule inter folia digitorum quatuom" 3lit
te in cacumine veluti Ctacas nuces sjuatu“ pi'
quinque. Ineft iis lemencopiofum , rubs'u jete
grumque. Mac medetur & Faunorum in f* jji*1
ludibriis. Pncipiunt eructe nofiu , quonIlCtD|,,
oculos it"? JpO-

picus Martius videar.tucndo in c

^ jjpP

faciat. Panaces ipfo nomine omnjum j" js jp'
rum remedia promittit , numerofum Sc M{pjO*
uentoribus odlcriptum.Vnum quippe
cognominatur, quoniam is filiam P;11! J|'
appellauit. Succus cll coattus ferulae «jual* ui(»
ximus . radice multi corticis &c falli. I

fefobera repleti vario genere frugum Jj»
«ft,ac terta: piamentum. Vbi,&t quo herct
& quale maxime probaretur, inter peregfj" jli'
cuimus. Id quod e Macedonia afiertut > jpC'
con vocant, armentariis fponte erumpent*-^ V
cum excipientibus : hoc celerrime euan
in aliis autem generibus improbatur "
nigrum ac molle. Id enim argumentum ( , e- j

adulterati. Alterum genus heraclion voc ppt

ab Hercule inuenmm tradunt ; alij
heracleoticum fylucftre , quoniam eft °^jnile' I

Liber XXV.

or

Si A A ' >u

WC’ tad‘ce inutili : de quo origano diximus,
ii^ IUm panaces Chironion cognominatur ab
0'0«.FoUum cius lapatho nmile.maius ta~
tt, r- 'firfutius.Flos aureus.radix parua.Nafci-
I6„™guibus locis. Huius flos efficacifsimus,.

•iinpliu.vquim fupra di£la,prodeft. Quar-

% ^CllUs Panacis ab eodem Chirone reper-
Ce0n c.CIltaution cognominatur •• fed &: Pharna-
t?Re Comroucrham inuentionis a Pharnace
f^aedu^um. Seritur hoc longioribus , quam
*wa * doliis » 8c ferratis.Radix odorata in vm-
W !^CatL,r;vin6que gratiam adi icit. Huius ge-
^tib* ? ^cere .alterum leuioris folij > alterum
^le,?r*s> Hcracleon lidcrion & ipfum ab Her-
V 1TnVentl,m eft^ caule tenui digitorum qua-
^ta ] tudine » flore Puniceo , foliis coriandri,
r Us & amnes inucnitut* , omniaque vul-
Crr° illata efficaciffime fanat. Eu Chiro -
tjU- ,^etwum ampelos qua: vocatur Chiron i ajde
ii. rmiri An ViAfKi.riiHic in.

iw. ‘Minuis inter vites,flcuti de herba, cuius in-
iif'10 aflignatui Mincrux.Herculi canr quoque
r UnC’<IBX aPQfl‘nlr‘s • aPl,d Arahas alter-
Vor *IUe altcrcangenon . apud Gr.rcos vero.
\tn amus appellatur. Plura eius genera : vnfi
f^ ^mine, floribus pene purpureis , fpino

t:. irionis femini fimile
O1 gignentia , capitifque vertigines.. Quar-
tis ®eflus molle , lanuginofum , pinguius ezte-

C^ndidi feminis, in maritimis nafcens, hoc

%.^Ctc Medici.Ttem rufl feminis. Nonnun?
C autc candidum rufefeit , fi non ematu-
It^pfobaturque.Et alioqui nullum, nrfi cum
ir, legitur. Natura vini ,.ideoque mentem

caj»

302 C.Plinij Naturalis Hift* ^

caputquc infeftans.Vfus feminis & pet ^e’ jjtH*
co cxprdfo. Exprimitur feparatim , &ca ,iiH>
foliifque viuatur Sc radice , temeraria m ^
(vtarbitror)medicina. Quippe etiam toU* M
itat mentem cortumpi.fi plura quam qua (||i
bantur. Etiam antiqui in vino febrem _ jpi'
arbitrabantur. Et oleum fir ex femine, v
mus, quod ipfum auribus infuium tentat
tcm. Mireque vt contra venenum remedia >,(•
didere his qui idbibtilent, 8c ipfum pf°
diis, adeo nullo omnia experiendi fine, V‘
rentut etiam venena prodefie.

Delmot.oJle, parthenio . Hermupoa ' e.

Mercuriali, & Achilleo, & panace hera‘Leb
1 hemii deritijmUefbl>o,& defeopa regi*,& f

nio.teucric fplenio.ir melampodio fiueen g

quotae eorum genera, & de nigro
albo medicini , ir qnandodetur , &
f umendum , & qmbui non dandum,
muret necet. Cap. V-

Llhozoltis fiue parthenion Mercuri) aDllftj fd
eft.ideo apudGttecos Hcrmupoan tnU) pl)j
eant eam , apud nos omnes Mercurialem-

eiusgenera.mafculus Scfcemina.quxefth- -uti

caule cubitali , interdum ramofo in cacun

ocimo angullioribusfoliis.gcnicitlisden

rum cauis multis, femine in geniculis dep ■ ^
te foemina: copiofo , mariiuxta genicula > p
rariori ac breui contortoque, foemina: (}tt'

candido. Folia maribus nigtiora,f«n>in* ^
didiora, radix fuperuacua.prxtenuis. ytf*'
in campeftribus cultis. Mirum eft.quod c v
que eorum genere proditur -. vt mares S h .jS'
tur.hunc facere, vt foemina:, illam. (irii»

gere.fi a conceptu fuccus protinus b<D ^0'

Liber X X V. ?0j

folia dccofia ex oleo & fale.

faffo

ex aceto. Quidam decoquunt eam ii
" J ’ is aut tti-

,‘0ltQ U'!1 atcco- Quidam decoquun
Vi e ,,j . cum heliotropio, St duobu

Us ‘ cum nexiotro^ . _

J^Ot&l1 d,°ncc dec°guatur. Dcc'oiiLim dari
P5ti0nr- dctbam ipiam in cibo altero dic pur-
®ullciibus per triduum , quarto die a
S|; eas. Hippocrates miris laudibus in

Nicn VJu praidicauit has : ad hunc modum
^clij rum nemo nouit. Ille eas vulua: cum
!*«t ; jt ’ Vei tofaceo, vel irino, vel lirino admo-
m ad ciendos menfes fecundafque. Hoc
%5 , are Pocu Potuque dixit. Jnfliliauit au-
'te, ^.°odis fuccum , inunxitqlie cum vino ve-
vepj Uo lolia impoiuit, epiphoris, llrangurix,
VsTj- Decoflum eius dedit cum myrrha &
JS; lu° quidem foluendx.velinfebri.dcco-
\ aQ,^UantUm ma«us capiat , in duobus fexra-
filio £ a<P dimidias : bibitur fale Sc meile ad-
tCo^’ necu°n cum vngulafuis,aut gallinaceo
'Qm mfalubrius. Purgationis caufa putauc-
X, ' ^tranque dandam, fiue cum malua de-
ftr> ~lloracera purgant , bilem detrahunt,
jis j 'Uachum ladunt. Reliquos vius dicemus
iwc«-fouemt& Achilles difcipulusChiro-
V ‘vavu 'neribus mederetur, qua: ob id Achil-
. ij pt-1:atUr' Hac lanaiPe Telephum dicitur.

^fugiuem inueniffc , vtiliffimam
I V ris. idcoque pingitur ex cufpide dccu-
Atvfu ut gladio in vulnus Telephi. Aliis vrro-
;Sceniume^icamento volunt. Aliqui & hanc
JlbfJ,1. eracleon.alij fideritin , & apud nos
*Sti 'am vocant > cubitali fcapo , ramofam,
quam fceniculi foliis vcftitam ab
11 1 f 'j Patentur quidem illam vulneribus vri-
Ca Veram achilleon elfc fcapo cxruleo

ped

fordis

3o+ C. Plini) Naturalis

pedali , fine ramis , ex omni parte finguU5 (,U-
rotundis eleganter veftitam. Alij quadt

le, capitibus marrubij, folio quercus. 11'-,^+

prscifos neruos glutinare faciunt. Auj pdjt
in maceriis nafcentera, cum teratur, t® ^a»1
ris. Etiamnum aliam fimilem huic , fcd j[iUs

• tenuiori- dioribus foliis & pinguioribus ,• tener .|,i'

tM cauliculis, in vineis nafcentera. Alian» » Jif

num cubitorum, tamulis exilibus .n'1' V'
folio filicis , pediculo longo. bettr femin (l
nes vulneribus prxeipuas; Nollri cani , fi jc#
lariffimo folio, fcopas regias vocant. M #Ijt
anginis fuum. Inucnit & Teucer eadem c»f |

* /.fana - Teucrion, quam quidam * hemionion «fl

ttufexvet. fpargentem wncos tenues, folia pacua . M |

teiic . ber - locis nafcentem , auftero fapore , nuntft j
mimjc&it. rentem : neque femen gignit. Metietur

Conftdtque fic inuenram : Cuin exta W' j/
proietia edent , adhxfille lieni , eumque fJJ'
nifle.Ob id a quibufdam fpienion voca if
rant fues , qui radicem cius ederint ,
ne inueniri.Quidam tamis hyilopi furet
folio faba:, eodem nomine appellant , * S»
florentem adhuc iubentt adeo &oteto ^
bitant: maximeque ex Ciliciis &Pi» ^
tibus laudant. Melampodis fama , dium +
artibus nota eft. Ab hoc appellatur v"‘' „i(l
bori genus Melampodion. Aliqui pati
dem nomine inucnifle tradunt, capra j;-
ri pafto illo animadocrtentem , daf&jrjut?
earum fanafle Prcetidas furentes. Qfl® uiP,
de omnibuseius generibus dici fitnul f.
Prima duo funt , candidum & nigrum- A '
dicibus tantum inreltigi tradunt plcfv
folia nigri platani fimilia , fcd minor

Liber XXV.

Vo n!'S' Ha:c quoque .nigriora , & canalium
Ki efcencia. Viraque caule palmi ferula-
t, * oulborum tunicis conuoluto, radice fibra-
Nigro equi , boues , fues ne-

V y ’ ‘tatluc caueni id cum candido vefcan-
(tllift)ienipeltiuitm elle tradunt melfibus, Pluri-
1jlQ> autem nafcitur in Oeta monte : & 0prj_
I* eius loco circaPyram. Nigrum vfei-
«t jj. '.°Ueuit , led melius in Helicone, qui mons

iaudatur herbis. Candidum probatqr
fecundum Ponticunutcrtioloco f.lca-
h,*LVoi >n vitibus nafci ferunt : quarto
^^n.,qu°d adulteratur Aetolico er yi-
*t(lQ Ntgtum cx his Melampodion vocant,quo
0s iuffiunt pui gantque fpargentes , & pe-
JUs cop-n. Precatione folenni : hoc & religio-
5ti|y 'ugitur. Primum enim gladio circun-
j!kt: ,!r- Dcin qui fuccifucus eflt. Ortum fpe-
Precatur, vc id liceat (ibi concedenci-
!icnii'S acercJ obferuatque aquila: volatus : fe-
Vi;- !1 letantibus interell : & ii prope aduo-
J l^tintrum illo anno qui fuccidat , augu*
a,butn facile colligitur, caput
■■ ‘tid‘ . > maxime nili prxfutnatur allium: &
y.fjj v'uum forbeatut , celeriterque fodia-
, ’ ' ion .tUln abi entomon vocant, alij polyr-
JJtuij. ! PUtgat per inferna. Candidum autem
, °n.^ • caufafqimorborum extrahit, quon-
'iUe „trm ile ,poftea tam promifcuum , vt ple-
c u“iorum gratia ad peruidenda acrius,
it^j ^"mencabantur , lacpius fumptitauerint,

V ^uen, refponfurum Zenonis libris ,Dru-
°que apud nos, Tribunorum popularium

* * “fuu nui) i nuui

‘hUm , cui ante omnes

Tom. iij.

plebs flans plaulit,
V v

jo<T C. Plinij Naturalis Hift* ^

optimates vero bellum Marficum imput^U |i
condat hoc medicamento liberatum con . jy
morbo in Anticyra infula. Ibi enim ruriUim^j.
miruf5quoniam (vt diximus ) fefamoides ^
fcent. Italia veratrum vocat. Parina coi'un. Ll.y
fc , & milia radicula , quas lanas diximus» y

■» fierniitu ri, * fternutamenta facit.ambbquefomnun 'd

mtntHm guntur autem tenuiflimac radices breuehr (*
velut decurtata: etiam ha:. Nam fumma q <jj-
crafliflima, cepis fimilis , canibus tantum.jd
rur purgationis caufa. Antiqui radicem .f'
nuam catnofitlimo feligebant , quotenu;0 <[■
meretur medulla. Hanc humidis fpongn^F
tam.turgefcememqueacu in longitudine
debant.Dcinde fila invmbraficcabant, n* /
tes : nunc ramulos ipfos ab radice quam e /

fimi corticis ita dant. Optimum,quodac .A

ftu feruenfque in frangendo puluerem '
Durare vim eius xxx. annis ferunt. >
medetur paralyticis, infanienribus.hyori r $
dum citra febrim .podagris veteribus,
riis morbis. Trahit aluum & bilem, Pltu
Ex aqua datur ad leniter molliendam »
plurimum drachma , modice quatuor p
Mifcuere aliqui & fcammoneam.fed w
lem. In dulcibus datum copiofius Ve.,.0b'.
infert, oculorum caliginem fotudifeu”1'
quidam & inunxere trito. Strumas,
duritias concoquit & purgat t item hltu‘ >
tia die exemptum. Verrucas tollit cum W. f
iris & fandatacha. Hydropicorum ve*co<%

poniturcum farina hordeacea 8c vino-

& iumentotum pituitas fanat furculo Pc‘£l1if.
traiedlo , & poliero die eadem hora **
Scabiem quadrupedum cum thure aut e

Liber X X V. 307

(tl5t’ Vc>cum pillelteo. Album optimum , quod
t*- .^‘We mouet fternutamenta , fed multum
'Iius nigro, prttcipue 11 quis apparatum
°tum apud antiquos legat , contra liorro-
i^i^gulatus.intempeftiuas fomni vires fin-
" nfinii

Pic,

- J . - -- ^ t

. 'nnnitos aut fterhutamenta.ftomachi dif-
lt0;lon<ts, tardiores vomitus aut longiores, exi-
t0tlc?ln ttimios. Quippe alia dare foliti , quae
'tt^fent vomitiones , ipfumque elleborum
fe f(. crent medicamentis, aut clyfteribus, fae-
Cl|rti ,arn fanguine venis emifio. Iam vero 8 c
;?r°fpcre cedat, terribili vifu variis colori-
iit ^“‘pitionumj&t poli vomitiones obferuatio-
’i- c*u,>l>alinearum difpenfatione.totius corpo-
antece,bmte omnia hxc magno terrore
k V[i'. utique tradunt abfumi carnem, fi coqua-
ltet , 'l'Sed antiquorum vitium erat , quod pro-
'tum os metus parcius dabant: ctim celerius
Pat > quo largius fumitur. Tbemifon binas
l^t[am?lius drachmas datauit : fequentes &
% 2n*s dedere, claro Hcrophili pr.vconio,
\i '"0tfi foteiflimi ducis fimilitudini atqua-
Pt„tli0'>citatis enim intus omnibus , ipfum in
\ins'xire.Preterea mirum inuentum cll.quod

. f„..c .. i- ... j- ■ , '

. _

*litTH0ct ’ lloc inanium : medulla cadit , harc in
'liih. Purgatione data vomitiones fiftit.Cauen-

1111 forficulis vt diximus . cribrant : cortex

■f.dtUJilt U.U.U V MI 111 wlUAJCb 11 11 AI. 14"

br. felici quoque cura , ne nubilo die de-
^^'Ppeimpatibilcs cruciatus exillunt.Nam
?oti'is , quam hyeme, dandum, non eft
'^Corpus feptem diebus ante prxparan-
acribus*, abllinentia vini , quarto 8 c
k lc Vomitionibus , pridie coena: abllincn-
““nt 8c in dulci datur , aptiflime verb ip
aut fulte. Nuper inuenerc, difieilis rha-
V V l

308 C. Plinij Naturalis Hift

phanis inferere elleborum, rurfiifque cor^ctP'

mere rbiphanos , vt ttanfeat vis , atque - llr
piento dare. Reddi poft quatuor fers bor
cipit. Totum opus feptenis peragitur h0I1j”vd'
detur ita morbis comitialibus , vt dixim1*3’ (,)■

eo1

tigini , melancholicis , infanientibus , 1 Pn’|]

ticls, .elephantis albas, lepris , tetano .,

l'is , podagricis , hydropicis , incipicntib1*.^,

tympanicis

ftomachicis , fpallicis , eh}11.

dcK

tufli veteri j inflammationibus , rovmin*1

ib“t

deuntibus. Vetant dari fenibus 2c puer i'

rnotlis ac fceminci corporis animiue • e*4 jie'’|

«V ",

aut teneris, & tecminis minus , quam

timidis, aut C cxhulcerata (int praicordi-y,,!,
tumeant, minimeue fanguinem excrear-^i
caufariis vel latere, vel faucibus. Medetur
corporis eruptionibus pituit? cum axung1^!*
illitum : item fuppurationi veteri. Mures -

idmiflum necat.Galli fagiteas in venatu e*‘ ,fi>
ro tingunt, circuncifoqi vulnere teneriore' „|(
titicarnemafErmant. Mufca: quoque n<-'c
albo trito, & cum lafle fparfo. Eodem P
riafis emendatur.

De Mithridatie tr fcordoti jiuefcordh,&

ni a, & phileteria,vel chiliodynama &

riA , dr centaurea fiueChirovia.&deUyt °c.,i

taureo libadio, jrtt e terra, & trierciteMeut’’

Cap. VI. j(l’

IPfl Mithridati Crate uasadfctipfitvnab^jid
thridation vocatam. Huic folia duo
acantho fimilia. Caulis inter .vtraque n'
rofeum florem. Alteram Lenius , fcotdo[‘ ^Ji-
fcordion , ipfius manu adfcriptam,magD r:

. Liber XXV. 309

?* f «ali,qu»dranguIo caule , ramofam qner-
">I>o, ‘litudinc ’ ^°*"s lanuginoSj. Rcperitut
campis pinguibus humitKfoue , guftus
^tait & altctilK generis , latioribus foliis,
fcr *ro fimilis,pturim6fque vtraque ad vius

^'ipbu *mer 3l,a ‘n antidotis. Polemoniamt,
*i, '««striam, i certamine regum tnuentio-
Nt\ .n[’ Cappadoces autem Jchiliodyma-
'ai>in)’.,a^ft!e craffa, exilibus ramis .quibus in
% corymbi dependent, nigro femine ; ese*
'4 ,,l( * limilis.nafcitur in montofis. Eupato-
°Tje regiam autoritatem babet , caulisli»
K(,j' a'gticantjs , hirfuti , cubitalis . & alt-
'ftt fop- amplioris . foliis per intertialla quiti-
'i .aut cannabis , per ambitum incilis
b * Partite. , nigns & ipiis plumoftfque: ra-
^^'Pctuacua. Semen dyfenterieis in vino
auxiliatur vmce Centaure» curatus dii-
'ifij ‘^on.ctWn Herculis excepti hofpitioper-
• 1 3rrn:i,fagitca excidiiTet in pedem: qua-
^ironion vocant. Folia fune lata &
s tetnU ’ ^fmo ambitu , denfa ab radice, cau-
• cb> o ctl^1!or'Jm . geniculati. In his capi,
i' ^t'a P'"* 11 c r trm . Radix vaila rube it ens, tene-
I? ■ a9® , ad brna cubita , madida fuces,
%sp.cutn quadam dulcedine.Nafcitu» incau-
V ’ Jit,!? J 1 LaudatUBma in Ateadfe, Eli-
ve,. ^a > Phokii?, & Lycso.Jc in Afpf-
.Hy, 0’ piorimflque aliis ioc ex
Sciunt. Vis in vulneribus tanta ,vc.
Nj, j ere etl*m «ames tradant , fi: coquamur
\|, n vfe radix tantum duabus drachmis bi_
Xtibus dicetur , ft febris fit, in aqua trita,
%.m yino. Medetur & ouimn morbis deco-
Bs-Pft alterum eentaureon cognomine
V v i

jio c. Plini j Naturalis Hift- ^

kpton, minutis foliis, quod aliqui libadi^;'
eant, quoniam fecundum fontes nafettur. jjid
no fimile , angultioiibus & longioribus
angulofo caule paululum alto , frutican.ei
lychnidis, radice tenui 8c fuperuacua.fuc^
cax. Ipfa herba autumno legitur.iuccus e ^

de. Quidam caules concilos madetaciut o
XVII i. atque ita cxprimunr.Hoc centaurm
ftri fel terr? vocant, propter amaritudinem

mam : Galli exacon, quoniam omnia m»*/
dicamcnta potum e corpore exigat per a j
Tertia eft centauris , cognomine inorem y

z' _ ™ «,/V .,rn.-sn tllllnpfpr IClC". M

» tmi

aertiaeit . _ r t

eam fecat , ratum eft vtnonvulneret

eam tecae, ■ iwiF

fuccum fanguineum mitut.Thcophrattus
di eam , impugnarique colligentes tra n
triorche accipitrum genere, a quo Sc no® )
cepit. Imperiti confundunt hac omnia, &-

mogencriaflignant. ,

Decl)meno,& gentiana, a, 6

nide , & artcmifia,&ambroJia,& nymf^j,
hcraclio,& euphorbia medicine- Cap- ” W
t A rtxr* hprha aooellata eit» jf

cinaa , oaoie &luui , ^ t' -c<r/

bus Se moncofis nafcens.Quibus moim
medeatur, dicemtis.Sed hic indicandum ^

medeatur , fterilitatem pota etiam vir
i C, T*-, ; 1 A i v^rlllU *

mtut-uui , * r —

Graci plantagini fimilem efte dixerunt >4
quadrato , folliculis cum femme inter le ^

rirrlc Pr fllfC'

quadrato, ioiiu-uub cuniiv.Jiiiu.'-* jp1!

xis , velut in polyporum cirris. Et tocc» S
invfu, vi fumma in refrigerando. Ge»^,#

luviu, *x *uiu»“" **• * o- „ni

inuenit Gentius , rex Illyriorum, vbique r>

V,

inuenit e,eiuiu>, iv-A - - ‘ t

tem, in Illyrico tamen prteftantiflimam >>
fraxini : fed magnitudine laftucx.cauir

zraxini ; . - . ,.rOQ

pollicis ctafficudine cauo & inam.ex 1 ap0li>!

^ Liber X X V-

h,'??1 trium aliquando cubitorum, radice len-
^Pin- n^ra,line odore , aquolis montibus fub-
cis j?ls Ptorima . Vfus in radice & luceo. Radi-
cxcalfadoria , fed pr.Tgnantibus
lyfj ^enda . Inuenit &: Lyfimachus herbam
> qua: ab eo nomen retinet , cele-
floj* £rafiftraro. Folia habet falicis viridia,
°<lot PUrpureum , fruticofa , ramulis eredis,
: gignitur in aquolis. Vis eius tanta
*fpe 5 ^mentis difeordantibus iugo impolita,
&i0rt,c^em cohibeat. Mulieres quoque hanc
affedauere, in quibus Aitemifia vxor
> adoptata herba qua: antek parthenis

^Oan»^ r . . _ * L a : J ^

vi atl|r. Sunt quiab Artemide Ilithyia co-
|titf”lnat3ni putem, quoniam priuatim medea-
da p "marum malis . £fl autem abilnthij ino-
^UsdtiCOf*' ' n,aiol:i^us foliis pinguibiifque.
^ta ° 5cnera-Alcera latioribus foliis.altera
5 "uioribus, &non nifi in maritimis na-
}e s " ^Unc qui in mediterraneis eodem nomi-
8-iqPPrUenc , fimplici caule , minimis foliis,
'Jd0teCoPi°<i , erumpentis , cum vua matutefeit,
r°n iuiucundo, quam quidam botryn,ali|
f \ Q1 vocant • Talis in Cappadocia na-
ipij - Hymphtta nata traditur , N ympha zelo-i

:iiCa'CrSa Herculem mortua. Quare heracliou
ri'. j i j ' liqui , ali) rhopaldn , a radice elaute
dn, .'‘deoaue

‘‘iti V. ueoqueeos , qui biberint cani, duode-
na-Us coim geniturique ptiuari . Lauda-
\ ,tl Orchomeno ScMaratbonc.Bototima-
''I0* & femen edunt. Nafcitur in
rjj'1 foliis magms , infummaaqua , & aliis
l!®otme Pr°deuntibus, flore lilio fimili,& cum
\ 5 caPi'i papaueris. 1“ caule fecaturau-
' nigra in Sole liceatur, aduerfatur.p
V v a

C.Plinij Naturalis Hift-

$ii vL—ji. — - ^

alu iais. Ift & alia nymphia in Thdialiii 3 .„]•
Peneo, radice alba, capite luteo , rofx mi?* p-
dine.Inucnit & patrum nollrorum atacet^.,,,!

ba,quam appellauit EuphorbiamjmedicH1*^

mine & fratris Mufrc , a quo Diuunv Aitit1' ;
conferuatum indicaoimus. Iktem fratres
tuere d balineis frigida multa corpora ade'%
Antei non erat ir. os ,nifi calida tantam l3,^
fictrt apud Homerum etiam inueninn» . S*\/
bs volumen quoque errat de ea heri',;!. & c^ ‘f
jKJCconium.luueniteam in monee Atlante’ ,j
itatur foliis acar.thinis.Vii tanta efl.vr i l0^*'

qitofuccureacipiatur inrifa conto fubdi*"^’

eipulus ventriculo hecdino: humor taiSiy.1t
tur effluere, ficcatuseiim coiit, tbtrt ii

fetffa

ker.Qui coltigun:. clarius vident. Contra
tesmetfctur , quacunque parte perctd&,v*jP
incido,#: medicamento addito.tbi CatuliiTpf
guni , hoedino laiic adulterant : fed diftet,^’
igni. 11 enim, quod fyncerum non eft ,
dum odorem habet. Multum infra hunc fB ..d

«ft, «tui in Gallia 6c ex herba chamelsa

' o fiiaim f '

«.oesi ferente Vra£t®s Hammoniaco .... -

etiam kui guftuoi accenfum diu detine'’
magis «a iwejuallo , donec fauces <)u
ficcct. r g

Ci plantagine , & htghffo, & r)Wf'«ir’ Sf
kmfhtbtb» , ir Scjthic a, & hi[p>‘*’ j)
tfcbxmmt, &vittmiea ,& CantaitrU*’^.
tonfitigine, & bibende. & ehelideaia ^
nana , i? eUphobcfio , & Alfam»o , &
fitioMa , & quod eiiu dclelfationt
fifies, & Jtatino tApinnsar . ir ** “ * (f
tontra ftrp entium Utut tx htrlit , q**1 ■
ftritu n»mina»il. (tf

Liber XXV.

Cap. VIII.

-h j'rau"t8c Themifon Medicus vulgarem
plantaginem , tanquain inuentor,
'iijdf,1.116 de ea edito. Duo eius genera . Minor
V?tibusfoliis& nigrioribus , lingute pe-
hmillimis, caule angulofo, in terram
«^.ta pratis nafcens. Altera maior , foliis
1 modo inclufa : quae quia feprena funt,
^«n heprapleuron vocauere. Huius &
V i ^bitaliseft, Sinapi fimilis . Nafcitur in
W multo efficaeior. Vis mira in ficcando
^ili"auc corpore, cauterii vicem obtinens,
Nif tCs x<lud filtirHuxiones,quas Grici rheu-
vocant . Iungitut huic buglolTos,
*,ngu* fimilis : cui prxcjpuum, quod in
deiefla , animi voluptates auget: &: vo-
Si ^Phrofynum . Iungitur & cynoglbdbs,
imitans linguas , topiariis operibus gta
’*t , e j " ^iuntque qua tres thyrfosfeminis emit-
|W“? radicem potam ex aqua ad tertianas
\lj *c : qllx quatuor, ad quartanas. Elt alia
N e Cl ’ ‘)ux ieiac iaPPas minutas : eiuxradix
■ri ^ aqua .ranis &c ferpentibus aduerfatur.
'» fn. . pbthalmos fimilis boum Oculis fo-
'«'Jll^iculi , circa oppida nafcens , fmricofa
^tiq, Us >qui & manduntur decocti . Quidam
rblt' Vocant- Hxc cura ccia fcirrhomata
''rtlif' InuenerC herbas & vniuerfte gentes,
ftcj? Primum eam, qua: Scyrhice vocatur,
^Dia ot’am nafcens , prxdulcis . Aliam vti-
!'c()/nadea qu* fpafmata vocant. Magna Se
\ demandatio , quod in ore eam habentes,
, /’t>mque non fentiunt . Idem praftat

‘"'tuhj 'm h'PP>“ di&a > <lu°d in etluis <3U0'
“«em effectum habeat . Traduntque his
Vv j

51?

3*4

emts

C.Plinij Naturalis Hift* ^

duabus herbis Scytbas etiam in duoden?s (i>

auauus neiDis itymw tuaui m uuw--

durare in fame lirique . Ifchxmonen *

k narj

muenit, qua

ferunt fnnguinem fifti , n °n, */

modo vena, fed etiam praccifa. Serp lyMf
milio fimilis , foliis afperis Sclanuginoli*»^

tur in nares . Qua in Italia nafcimr , K
nem eadem adalligata filtic. Vettones
nia eam.qux Vettonica dicitur ia Gallia i 1 Jf
lia autem ferratula , a Graicis ceiiron .if

nuitiu VVl *

chotropbon.ante cunftas laudatiffima.11

1 /V. rilhirnrlim rlmirv, n i'Tn C*' .fi' I

gulofo caule, cubitorum duum , a radKerf(t'

gens folia fere lapathi, ferrata, femine

ir in farinam plurimos ad vi"^

vinum ex ea &r acetum itomacho &c <’ 4

oculorum . Tanrumque gloria habet , v.t%#1
in qua lata fit , tuta exiftimetur a piaculis® jfr
bus. In eadem Hifpania inuenta eft
ca , per diui Augufii tempora a Cantabri5 i’
ta . Nafcitur vbique , caule iuncco pcc*3 :; /
quofunt flofculi oblongi , velut calathi
femen perquam minutum. Nec alias dcfi)e^
fpanix herbis exquirendis, vt in quibus c^i'

potionem e centum herbis mulfo addit*s J

nef.

luldjji'

dere faluberrimam fuauiffimamque
quam genera earum iam nouit aut m'
nem : numerus tamen confiat in nomi
ftraartas meminit herbam in Marfis
Nafcitur & in Aequicolis circa vicun'
fi* , vocatur confiligo . rrodeft , vt den>® ^
bimus fuo loco, deploratis in phthill. * jsd1^
nuper'& Seruilius * Damocrates e
dentium , quam appellauit hiberid a , lIuaI' ,]iP!
fifto nomine, inuentioni eius aflignato
Nafcimr maxime circa vetera monu«lCtl |i(

L. Li^er XXV. Jiy

*ncu^a itinerum. Floret femper fo
Hvj^trtj , caule cubitali , femine tam paruo,
tilai'aj'pici poiiic .Radici odor nafturtij. Vfus
'djL^^aciotjfc: recenti tantum.Tunditur dif
Coxendicibus & articulis omnibus cum
ti,,8'a modica vtiliflima, viris plurimu quater
^ijjP^s.foeminis minus dimidio adalligata, vt
hiiljf m balineis defcendatur in calidam , Hc
|lcc a °leo ac vino corpus perungaturidiebiifq;

‘•isr ‘Ilterpofitis ide hat.hqua admonitio do-
•tL^petfu. Hoc modo rheumatifmos omnes
jjtj, ^cultos. Imponitur non in ipfa inflamma
lfrb . imminuta. Animalia quoque inuenere
iit|5^s’inprimi!q; chelidonia. Hac enim hirun-
XMs pullorum in nidoreftituunt vifum,
%)Javolunt.ctiam erutis oculis. Genera eius
::;-aior fruticofa caulc.folio pallinacae erra-
'q^^^pliorC: ipla altitudine duiim cubitorum.

\j.! *micanj,nos luteus.Minori folia ederx ro
^ci?ra’ niiD^s candida. Succus croci mordax,
ttil^Papaueris. Florent aductu hirundinu.dif-
tCelcunr. Floretibus fuccus exprimitur,
|''ijei*!eo yafe cum meile Attico leniter cinere
i&ij decoquitur, lingulari remcdiocontra ca
lii,”'soculoru.vrumtur St per fc fuceo in colly-
be,"''1 chelidonia appellantur ab ea.Inuenerut

St, “,Cs Canaria, qua failidium deducunt, eamq;

\j "'Oconfpectu mandunt, (ed na vtnuquam
Se!t?'Ur flua: Itttetenim depalla cernitur. No-
% '*c animalis huius malignitas inalia
V mai°r- Percullus enim a ferpente mederi
diciturtfed illam homine infpeftan
V^cerpit. Simplicius ceru* monftraucre
Qbofcon,de qua diximus.Itcmfefdi, enixa;
tt’ D‘ftaranum oftendcie ( vt indicauimus)
vulnera

311? C.Plinij Naturalis Hift< ^

vulnetarx palla:, ftatim decidentibus tel‘5 Vd»
eft alibi, quam in Creta, ramis prxtcnuciPu* Jir
fi mile.fcnie nsifc acre guftu : foliis tantum’ jji
tur.Flos nullus ei, aut femen , aut l caulis • Iq jjjJ
tenuisac fuperuacua. Ec in Creta autem- e’
tiofe nafcituv : mircque capris expetitus* ' ■:}'
ell & pfeudodiclanituim , multis in, terrp Jr
fccns, folia liorili .ramulis minoribus, J
bufdam chondris vocatura . Minoris .Jtfi
ftatjm intelligitur . Dictamnum enim yp
portione accendit os. Qui legere eam,»1’ pi>'
la vel harundine condunt , prxligantqtte, 8 pi-
lentis euanelcat . Sunt qui dicant ,vtranq“ „i-
fci multifariam , fcd deteriores in agris i
bus , veram quidem difeamnum non D>^r
afperis. Efi & tertium genas diflamnun’
tum, £ed neque facie neque effedtu iimiie* a-
fifymhrij , ramis maioribus t proceden14.^'
fuafioncilla.quicqutd in Creta nafeitu» p-
nito prarilare exteris- eiufdem generis ab^dS
nitis . Proxime quod in Pamaflb. ^ (K»
herbiferum effe & Pelium montem in Tbc*’" jj-
Sc T eletbrium in Eabcca,8e. totam Areadu^fS'

/ponicam tradunt. Arcades quidem non t®6
jninibusvtided lacte circa vcr.quonii
xime fuce ii herb.t turgeant, medicencuntp':
pafcuis. Bibunt autem racemum , quooi3l'Ijil<
ue s omniuorx fere funt in herbis. Potet»1 c ^
per quadrupedes etiamnum iiobuselai»s.rg(i»1
piis manifettafic!. Circa Abderam , &
qui Dioroedij vocatur, equi padi infla®5^.^
rabie : circa Potnias vero afini. Inter P°w iY
fimas ariiiolochix nomen dedidc gr*‘,l2p0r‘
dentur , quoniam eflet ufirn eff

malum terra vocant , & quatuor gen^^sit

I ibcr XXV. 31 7

jis ^ • Vnum tuberibus radicum rotundis, fo.
w*.ermaluan,& edetam , nigrioribus mol-
f^ue. Alterum mafeuia: , radice longa
V digitorum longitudine , baculi craflttu-
't'^' ^crc*UIlr longiflima: tenuitatis , vitis no-
littir’cu* Ct prtecipua vis , qus deruatis vo-
iy',‘ ab aliis Cretica. Omnes colore buxeo,
s paruis , flore purpureo. Ferunt bacculas
\ ^-vt cappatis.valent radice tantiun.Ell Sc
Jiof 1 °locnia vocatur , quarti generis., te-
•illu’ S^am proxime ditia ,denfis radicis ca-
%t ^ , iunci plenioris craflitudine . Hanc
1,1 Polyrthiion cognominant . Odororrt-
Reatus, fed oblonga: radici teauiort-
Statio,. _ Carnofi enim eft corticis, vnguen.
W“9nenatdi.nfs conuer.iens. Nafcuntur pin-
'itj. s “Jcis Sc campeflribtts . EfFoderceas mef-
""peftiuum : ita delquamato terreno fer-
‘-biaxiqie tamen laudatur Pontica : & in
\;>c genere ponderoGUima quxque , mc-
aPt‘or • Rotunda contra ferpentes.. Ob.

StJ ^“ten in lumma gloria elt, fi modod
'«1 admota vuluisin carne bubula, ma-
'Mi^at.vt traditur. Pifcatores Campani*
e*m CIUE rotunda eft , venenum terta:

;llt5 . > cota-mque nobis contufam immitia
orari fparfere : aduolanc pifces cupidi-
rjly. 'I1 > ftatimque exanimati fluitant. Qme
V,"11»! cognominatur , conuulfis , con-
alto prscipitatis , radice pota ex aqua,
\0maeire traditur. Semine pleuriticos Sc
\,.|.Cottfirmare, excalfacere. Eadem faty-
Npe Verum & effodus earum vfufquedi-
‘\a * ordiondumque a malorum omnium
• elt ferpentium i itu . Medentur er-
ga

iS C.Plinij Naturalis Hift* j

go Britannica herba, panaci fque gen
nium radix e vino , Chironi; flos &
tum^illirumue ex vino & oleoipriuatirnqj^yr
cunila bubula appellatur, polemonia vel F a
tteria radicis drachmis quatuor ex me^‘ ^
cria , Aderitis , fcordotis ex vino,priuatJ jj/
angues ,'pot.x Sc illits,flue fucco,iiue foh^ ,,!l
deco£lo : centaurij maioris radix draehn^i‘ '
vini albi cyathis tribus : gentiana praedf^c^
uerfus angues , duabus drachmis cum
rura , vini cyathis lex , flue viridis , CiM j
Et lyflmachi* odorem fugiunt. Datur e* /
percuflis chelidonia. Morflbus imponi^
nica praecipue, cui vis tanta perhibetur» I
fle circulo eius ferpentes Jpfx fefe interi*11*.;^ |
gcllando.Datur ad idlus femen eius denar t-iv
dere cum tribus cyathis vini : vel farina
mis tribus fextario aquae imponirur.Can13 j jJ
di&amnum , ariflolochia radicis draebj
vini hemina farpius bibenda. Prodeft L Jr
ex aceto: flmilirer piftolochia. Quin
fufpenfa fupra focum fugat e domibus ferp

X> e argemonia,dr agarico, & echio, & tyyfy
& hicrabotane,& blattaria, & /emon1*’
quinquefolio,#' dauco, & perflata >v
arcio,& cyclamino, dr peuceda-
no, omni a ad ferpen «
tittm iftus.

Cap. J X.

ABgemonia quoque radice eius
dere in vini cyathis tribus potatur ,
ea conuenit dici , ceterifque qux prirnu,tlji
nabuntur ; in eo aurem genere me
miim nominari quanque , in quo ?

Liber XXV.

v,|^'a habet, qualia anemone , diuifa api;

’ Caput in cauliculo papauerisfylueftris,
y^icem. Succum croci colore acrem Sc
kJ^-Nafcitur & in aruis apudnos.Noftri tria
<Mjj ta eius faciunt, & id demum probant, cuius
redoleat. Agaricon vt fungus nafeitur
^,1 °tibus citea Bofphorum, colore candido,
k toboljs ejuatuor contritum cum binis cya-
Si,?"* mulfi.Id quod in Gallia nafeitur jnfir-
^ic » ^bctur.Prrcterea mas fpilfior,amari6rque*
Si. Capicis dolores facit. Focmina folutior,
tj,| Eoftu dulcis, mox in amaritudinem trafit.
ijj Os vtrjufque generis pulegio fimilis , fo.
\“">nata , drachmis duabus ex vini cyathis
hi^datur.Itemaltera, qua: lanugine diftin-
St' fP‘nofa , cui Sc capiula vipera fimilia
Sj ’*c ex vino & aceto.Qu.idam arcion perfo--
S | n vocant, cuius folio nullum eft latius,gran
ferentem. Huius radicem decodam
'r° dant potui . Hyofcyamum contufum
fc^ohis cx vino datur peculiariter contra
1 Nulla tamen Romanx nobilitatis plus
^.'Suam hierabotane. Aliqui periftereon,
Sfe’Vetbenacam vocant. Hxc eft, quam lega-
1 Vt, ' ad hoftes indicauimus.Hac Iouismen-
tr» . Ut domus purgantut lulltamurque. Ce-
hit4 OlUs duo funt : foViofa , quam faroinani
Stcnt:mas rarioiibus foliis . Ramuli vtriufque
te.s’ tenues, cubitales, angulofi. Folia minora,
V*?UetOus,anguftioraq;,diuifuris maioribus:

Vf^cus, radix longa, tenuis. Nafciturvbiqi

Sj„" aquofis. Quidam nondiningiumt , ted
't cp^tihio genus faciunt.quoniam vtraq; eof-
\ habeat.Vtraq; fortiutur Galli.Sc prx-
ltf%onfa,Sed magi vtique ciraa hac infa-

niunt.

o C.Plinij NaruralisHift' •

niutir.Hac peionicos impetrare .quxveb11'^
bres abigere, amicitias conciliare , nulh‘lu J
morbo 'mederi . Colligi circa Canis ot‘u f,i'
bere , ita vtne Luna aut So! confpiciaj’ Q
ante &c anelle tetrz ad piamentum dat1’^
cunfcriptam ferro effodi finillra manU’.^.'
fublime tolli . Siccari in vmbra , fepar»1'
lia., caulem , radicem . Aiiintque , ii aqU" ,/
gatur triclinium , qua maduerit , IztioEC ^
ui&us fieri . Aduerfus ferpcntes conteb1 f
vino . Eft lindlis vetbaico herba , qux W ui
lit pro ea capta, foliis minus candidis, cau^i
pluribus , flore luteo. Hxc abiefla bl*1
le contrahit : idcoque Roma blattaria" ,ji
eant. Lemonium fuccum lafleum mitti1
crefcentcmgummimodo humidis locb’ £
denarij pondus in vino. Quinquefolia11’^
ignotum eft.ciim etiam fraga gignendo^
mcndeiur. Grxci vocant pentapetes ,
mxzclon , fiue pentaphyllon . Ctim' cn" p'
rubram habet radicem . Hxc inarefe^f
grefeit , 8c angulofa fit . Nomen * ,yt.
foliorum habet. Et ipfa herba incip’1 ‘j(1i
finit cum vite. Adhibetur &: purgandi* Jt
bus. Aduerfus ferpcntes bibitur & eius ^
qux fparganion vocatur , ex vino alb0^/
ci genera quatuor fecit Petronius Di°

2uxperfequi nihil attinet, cum fint
ux . Prabatifiimx in Creta , mox in
& in ficcis vbicunque nati , ftrniculi y . A
dine , candidioribus foliis 8 c minorib11’/
futflque . Caule pedali reflo , radice f11^?
mi guflus & odoris. Hoc in faxofis 1'.Jll/
meridianis . Reliqua genera vbique n* ■/*
terrenis callibus limitibufque , nec ni"» jil1

<<

Liber XXV.

jzt

f J • , J ‘

,^ied!y'r-.-0ri^n‘ll;‘ ’ cauIe cubitaIj| capitibus

r '-“‘'.«ui, capiemus

enofa pluribus quam ternis , radice ii.

H, *iedcihn inaruit, fuperuacua. Semen fiu-
"Van ° bmj.Ie > prioris milio, album , acre,
Ve l Um omnibus & feruens. Secundum prio-

f»eli

“iiamemeat.ius,eft’ idcoque parce fumi debet.
%,l'; J^uximd tertium genus facere libeat, eil
t1’PelUItal,.hylino ’ quod paftinacam erraticam
Vc it h teminc oblongo, radice dulci.Omnia
"i , tiir ycme & xilate fimt intacia quadrupe-
j-teta t abortus . Ex aliis vfus feminis : ex

h‘°itlir i >-*- mugi* au iciy ciues eit.

piibu evino dcucbma vna . Datur & quadru-
la /.?ercufl*s- Therionarchaalia quam Ma-
y fubT,."1. ,n,oftro °rbe nafcitur, fruticofa , fo-
r^no,*” j US ’ ^orc loft° : fcrpcntes necat:

utlmota fera: & hatc torporem 'affert.
lN Vn ’ ‘luam ““io ignorat, Grac i vero ar-

j • • 1 Ufc * ains viui leminis t ex

adicis dulcis, & magis ad ferpentes eft.

*■ G VltlA el #*n j.1-1 « T\ . ... . O. I

M Voe ' qUar,1. T* ; > — «•

,!>ii Sc e .a”c ’ ‘olia habet maiora etiam cucur-
,'5tth “'Miniora, nigrioraque & craffiora , ra-
.tH* aibam & erandcm . HTfpwmAkik;

li '•«l J ‘iifewuiaijuc w.craujora.,ra-

m &3rAandem • H.tc ex vino bibi-
li* IOrum du“m Pondcre . Item cyclami-
K contra feruentes nmnpc PaI I n k n U .

fSr» "'““a ivrpentes omnes. Folia habet
I.”' cdera >n'grioraque & tenuiora,

"S : ln quibus albicant macula-. Cau-

r^».v»v*.v . xwwill t/tiuini-

contra ferpentes omnes. Folia habet

QUam edpra nivrinrnniia fi-. t

• * U,UU4 «umeant macuije. Cau-

vt ” » ruam , floribus purpureis , radice la-
videri poffit , cortice nigro . Na-
t %ri,K I,t>rolls : noftris tuber terra- vocatur:

ferenda domibus, h verum eft, vbi

I, (Jl n'Lm ^'***““ MUH..WMV, I* r kiuui CU, VO|

UOCci:e mala medicamenta : amu>

fc y ** uutcicmaia meaicamenca : amu>
K^rj c^nt : nairantque & ebrieratem rcpr$-

pco ^‘ta vinum .Radix ficcaraTcilhe

Cq . * iU vmum . t^aaix necata lenta?

tu!?*C^a reponitur : decoquitur.eadenvad

^Qlnem r

'ft.tj. jlenr mellis . Suum tamen venenum
uuntque fipraignans radicem tranfgre-

Tom,iij.

Xx

C, Plinij Naturalis Hift>

r • r/l Slr

diatur, abortum fieri. .Ift & altera cjeUj
• _ . ffenicuLati5 /.

diatur , abortum mu . — r 7' ■< £3“'

pos cognomine ciffanthemos , geniculatis j(.
libus , fuperuacuis , a priore diltans , cire ^
bores fe voluens , acinis eders . mo‘‘

flore candido.fpeciofo, radice fupetuacua^^

ni tantum invlu .guftu acti , Xci lenti. S « ^
tuuin vmbra, tusique diuiduntur in pa u (f
Mihi & tertia cyclaminos demonlirata e
gnomine chamaciflos , vno omnino , fol o

dice ramofa , qua puees necantur, acu u-- ,,

mas celebratur peucedanum laiidatifsimu .

Arcadia, mox Samothrace. Caulis eftei

« i . i*. 1 1 ! - ,n i'M rnrrflttl l*'

Arcadia, mo.c ' rJiO

longus, faniculo fimilis , lurta terram }

fus, ramee mgiu , u.™ , b‘““\ - - cp\

fa Gignirur in montibus opacis. Fodi te

autumni . Placent tenerrima: & altifsim*
ces Hs conciduntur in quaternos dig>™ ,»•
feis cultellis, funduntque fuccum invmtn1 .
pite prius & naribus tofaceo penindis , n‘ J,-

y. C - -C, Hirrus inuemoir c-1 ,,

pite prius & naribus rolaceo perunctis,- |(i
Kofentiatur.lt alius fuccus inucmoi»

bus adhaerens , incififque mana t.Probatu^,^

bus adhterens , inciniquemanamiou--. ;,

frtudine mellea , colore ruffo , odore # .

graui , feruens guftu . Et hic invfu , &r»o >
decoflum eius pluribus medicamentis - ^
tamen efficacifsimo.cjui refoluitur aman ,*■
gd alis aut ruta , bibiturque contra ferpen

ex oleo perunftos tuetur. Ǥ

De eUlo.&verUfco > & th'h?h<m<, , &
p ienum rifbttartun & cernam

fr generaliter contra omne venenum. ^

Cap . r rfO P

t- Buli quoque, quem nemo ignor at, ‘“W
hgantut ferpentes . Priuatim aduerfc» pi-
pionibus polemonite tadix.vel alligata • pt'

Liber XXV.

^tn 1. ‘—“'-i W^v.v. 323

V alangio, ac citeris minoribus venena-

*s,Sc • & » ‘-«vicus minoribus venena-

!NCv0nibUSn riftol?chia : jSaricumoboJis
^ Pha) ' mift' cyathis totidem, verbenaca
jgl° cum v,no aut Pofca> "em quinoue

, ‘ium 7 uuu auipuiv-a, uem quinque

f'-ant‘ daacum : , Verbafcum Grici phlomon
i Jj Gene,r,a habet prima duo : aibum , in
Vina' ’ntC1SltUr : alrerum nigrttm . in quo

t

““'-mfcnui : dueium ingrum , m

Nr C ■Tet“am genus non ni(t in fyluis i

li. *• • Sunr U-.. sn. — r _ . : ^

- ----- “vyaa ..... itl a/lUJS inue-
'‘5rtenUn!: foIia brallicz latiora , pilofa , cau,
£i|e . »7. cubltali amplior. Semen nigrum in-

» “r r , j • nigrum in

% * dlx vnacraffitudme digiti .Nafcuntu

q r__ n .. T « ,.0 rtA,-un'cur

JIt4 atnpeitnbus . Sylueftri tolia elelifphaci
V ,amis lignofis. Sunt & phtomides duc hir-

n Triti... r*_ t • • « .■ . 1 .

Qrrotundis foliis .humiles. Tertia lycbni-
1 ab ai**5 rhryallis , foliis ternis, aut
h.zJ J,r,mum quaternis . crafsis , pinguibtif-
‘Js eiu iurer narum lumina aptis .Aiunt in fo-
^•.Vamfemtam diximus, ficus omni-
X PUtreicere.Diflingui genera hic pene
V C c“»m eft . Ciim litu omnia eiufdcm etfe-
Vt^Ui * fcorPioncs bibiturradix cum ruta
S^TPh' magua amaritudine , fed effcdiupari

k e|VBh 6 r a,nc ,led utrcctu pari
«Vccr a°nhetba ab aliis fcorpion vocatur,
'Un... nnulitudillem radicis , cuius tactu mo

kii^Ut .“Ullos , cuius tactu mo-

• It Corpiones . Itaque contra eorum iClus

0,1 tllf q 1 Gunuu cuLUm ICCUS

HcU ?.Corp,oncm mortuum ii quis elleboro
Vn, *Jna5; reuiuifeereaiunt. Tlielvphonon

, I a aiCiy^llUUUl*

1 tadi "UadniPc .m necat, impolita veren-
: folio fluidem intra pnnrlpm iliem

slyphonon

• ‘«uoquiaem intra eundem diem
Nt il lmi*e cyclamino . Ipfa geniculata na

‘‘tOCaeJe : . _ J r o

1 > — -j- wnia IV.ll.U-

lolio quidem intra eundem diem.

C;tub,

- - J f,w.iv.uiaia Urt-

°pacis.Scorpionibus aduerfatur &c Vet-

^CCiie <ienUnr.n:n.‘. ;

jccus , ac plantaginis. Sunt & ranis ve

l!'HalinJet>s maxime : vidimufquc pfyllos in
patinis candefadas admitcetes,ocyo-
qudm afpidum pernicie . Auxiliatur eis
Xx x

ja4 C. Plinij Naturalis Hift. (_

phrynion iuvino pota . Aliqui neurada apP^
iant.alij poterion, floribus parms , radie*
multis , neruofis , bene olentibus . Item al ",

»«■*,«««- flu?n’

Ja-.fcdftr- Tolia
ni

xnuius , ucluuh» ,

quam alij damafonion , ali| lyron appe M u
Polia * ei plantaginis, mfi angultiora e»

& magis laciniofa,conuexaque m terram, j,
• „ r„ ^milirpr . ranlfi nmplici o£

ptfflW i

pilor.

oc magis Buuiu,»,,"" — -i-- — .. . .
etiam venofa fimilitet, caule fimplid & «bi-
cubitali, capite thyrfl , radicibus denlis.te»
i. .ra^rri nieri .acribus .odoratis , Yr,

cuoitaui , . mv

bus.vc veratri nigri, acribus .odoratis , y.
euibus . Nafcitur in aquofls. Alteru gdiu^'

Art..;c nt(rriu<; . maioribus roiiis* v .

guibus . Nafcitur in aquons. nw>M b--— v(il*

tem in fyluis, nigrius, maioribus tolnr ^

in radice vtriufqi aduetfus ranas 8c lepores „

in radice vtriuiq;aaucruisian*> - 0\

linos , drachma: pondere in vini potu,

marino aduerfatur & cyclaminos .Venen,,

canis qttoqi tabidi morius habet.cotraquo ^
cynorrhodum, de quo diximus. Hantag
ompes beftiarum modus

omnes belliatum morius - •

deft : Vettonica ex mero veteri , Perifteteo ^

idf

delt : vettonica ex . ,.n,w

catur, caule alto, foliato, cacumine malios ;i;

o, ioliato, cacumine iu . M
Jcs fc fpargens, columbis admodum fatm1 A
vnde & nomen. Hanc habentes negant W
canibus. rroritna ab his malis, venena W"
flbimetipil homines excogitat. Contra n-
nia Magiciique artes erit prunum illud
ricum moly , dcin Mithtidation,& fcot“ d
centaurium. Potu omnia mala medicame ^

centautium. Potu omnia mala medicam
git pet aluum Vettonic? femen in mullo a m

® r . r . _ J eeJni VfTPriS W .

git per aiuum v cuuhiw^ xc-.v.. ...

?„ , vel farin* drachma in vim veteris Cf |
1 1 1 i.Vomere cogendi , atque iterum om p,ji

• /»-jm nulla nOCltUl -* up

1 II I.VU"lUCWWf(v,Uul,-.T-- - fi,*

qui quotidie guflent eam nulla nocitu
medicamenta traduc. Poto veneno in»“/
rubuei.it eadem menfura ,qua contra iefVf»

Quinque flflij fuccus: Agaricum, p o cy»
mtierinr, denarij pondere ex aqu* m ‘ iiinf;

rhis tribus.Autirrhiao vocatur flue anan pt

Sti Liber XXV.

C!{ch™ aSria > Similis lino , radice nulla,
pet "yacinthi, femine vituli natium. Et hoc
dic“nctos inultiores ficti , nec vll0 malo me-
bla^?e“° ••ndi polle , aut veneno , fi quis in
'a a,, 1 habeac’ arbitrantur Magi . Similiter
Q0‘Uatr» eupieam vocant , traduntque ea perun-
lUo Commen^:ltiotis efle fama: . Artemifiam
tnt,'ltle fecum habentibus negant nocere mala
O^nienta beftiimue vllam , ne Solem qui-
ligj “*bitur & hac ex vino aduerfus opium. Ai-

l^priuatim potens traditur, potdue aduer-
fp5ci>nas- Pericarpum bulbi genus efl. Due eius
hu5lc.s:.corticc eubto alterum, alterum nigro pa-
»tifc r‘ f mile. Sed vis maior, quam priorhvtrique
lite 1,1 excalfaciendi. Ideo contra cicucam dan-
^.oatraquam Ecthus Sc panaces, Chironium
'Pue.Hoc vero & contra fungos.

VApmetlta ad capitis vitia. Cap. X I ■

rum & generatirr. membrattmquc lingulis
lcatJ?.rPotum morbisremedia lubtexemus, orfi
**tad;C' infeci as emendat nynrphaa: & cicu-

vna tritae illinantur. Polytricha di-
ija c^irricha , <jubd iuncos albos habet, &c
i't:4 fl Ia ma*0ra9ue • Frutice quoque maior
J”Ue*item capillum confirmat & denfat.
** adIn^U^aca c^rca Fontes nafcens > cuius ra-
^ combufta teritur cum ad ipe fuis ni-

‘l^jue excipirur,vt cius fit fuis qu? nun-
WePerit . Sol* deinde plurimum confert il~ *
vius cft cyclamini radicis. Porrigi-
Sa ?airi radix tollit in oleo decoita , vel in

il ™tll «viuu HlCUttui i-. o.oniutu

Vjs "Jfadjx in oleo contrita-.ariftoiochia, &
\itja*ligata hora , vel diutius.li pati polfir,
n:t balinei vfu.Medetur & daucum.Pur-

X X 5

'jtt i inde

3i£ C. Plinij N aturalis Hift* *

gat autem cyclaminos cum meile in n ■* (t
' dita : & hulcera capitis fanat illita. Mede j
periftereos.Cacalia fiue leontice vocatur, 1*
margaritis minutis fimile, dependens int y,
lia grandia , in montibus fere. Huius grana j
in oleo macerantur, atque ita aduerfo capu fi
putvngitur.Pit & ex callitriche ftevnucam ■(.

Folia funt lenticul? fimilia.Caules mncis te ^

fimis , radice minima. Nafcitur in opacis»
roidis , guilatu feruens. Hyffbpum in oleo ^
tritum phthiriafi refiftit Se prurigini m®**
Kl autem optimum Cilicium e Tauro" a*
dein Pamphylium ac Smyrnarum,
contrariuin.Purgat cum fico fumptumpet „•
na , cum meile vomitionibus . Putant oe ^ iy
tium idibus aduerfari , tritum cum meile
le & cumino . Lonchitis non (vt plerique Ly
mauerunt ) eadem eit qua xipbion, autp [f
nion , quanquam cufpidi fimilis femine '•<$
enim folia porri, rubentia ad radicem,» m,|i’
quam in caule, capitula , perfonis Com ,j(i
milia, paruam exerentibus linguam, r^f
bus prxlongis.. Nafcitur in fitientibus. ■

[o xiphion, & phafganium in humidr»
primum exit.gladij prabctfpeciem, ^
cubirorum : radicis ad nucis auellan# r>
fimbriata , quam effodi ante mefles opot
cariinvmbra. superior pars eius cum
ta.aquo pondere admillo vino, ofiatra
pite exrrahit, aut fi quid in corpore fupP ,jL
ficalcata funt offa ferpentis , eadem co .JF
'mena efficax. Caput in dolore veratro ,
velrofaceodecodotritoque vngi conue .M
cedano ex oleo vel tofaceo & aceto.
hoc prodeft & doloribus , qui plerunq11

Niar

Liber XXV.

327

W"4 ^arte caP>tIS dentiantur , & vertigfni.Per-
& radice eius fudpri^ caufa eliciendi,

Jc^iam caullica vis eieft. Pdyllion alij cynoi-
^ >ali| cryftallion , alij ficelion, alij cyno- u
appellant,radice tenui, duperuacua, *far- * ftmetQ-
, faba: granis in cacuminibus , foliis fum
hiljIa° caplri nondilfimilibus , lcmine autem
b*.1» yndc &nomen, hoc inbaccis, ipfa her-
If1 vineis inuenitur . Vis ei ad refrigerandum
p0 ffcutiendum ingens.Seme in vfu. Fronti im-
f^Ur in dolore & temporibus, ex aceto &ro-

cnr

Ura fextario aqure , denfat «ac contrahit.
tCrere &crafluudinemillimre oportet cui-
dolori Sccolledioni inflamma tioniq;.
^ev Iler^us caPhis medetur ariftolochia, fra-
^tjs Cra^ens olTa,& in alia quidem parte cor-
vff maxime capire •. fimiliter piftolochia.
c0t^ ehUm eft non difsimilc apio . Huius radix
be Manducata purgat capitis pituitas.

Qentaureo.& chelidonia, & panacc,& hyofcy/t-
m°i & eupborbioyad oculorum vitia .

rw .CaP- xii.

yJaj.l0runi aciem centaureo maiore putanr
!5tQn Iduari , fi addita aqua foueantur. Succo
■ 1 titaXlrxor^s cum meile culices, nubeculas, ob-
«He, rei^ difeuti , cicatrices extenuari . Albu-
^clj^^dem etiam iumemorum fideriti . Iam
Nae*°n^a ^uPr^ di&is omnibus mire medetur;
^ ,Scadixcum polenta epiphoris imponi-
i cOrr Cyami demen bibunt obolo. tantundeni
%ll adiicientes vinumque, ad epiphoras
e 1 ' Adiungunt & gentiana* duccilni,
^.ollyriis acrioribus pro meconio mifcet.
ar^atcm Sc euphorbium inun&is. Jnftil-
Xx 4

autpofca.Ad extera illinitur acetabuli

J2.8 C. PHnij Naturalis Hifl:. •

latur plantaginis fuccns lippitudini. Calig‘j
ariftolochia difcutit.Ibetis adalligata caP) (i.
quinque folio . epiphoras , & fiqua in oculi j,
tia funt.etnendat.Verbafcum epiphoris r rnP »
tur. Periftereos ex rofaceo vel aceto. Ad
chyfin & caliginem , cyclaminon in Pal7,|s'
diluunt. Peucedani fuccum, vt dix imus, a®*
ritatem 8 c caligines ,cum meconio & ro**
Pfyllion illitum fronti epiphorasfufpendin

De anagallide fine corchoro , dr mddragora fi '** y
ceio.ir cicuta, & crethmo agrio, & molybde”^
capno,& acoro,& iride , & cotyledone, & at>K(
tr andrachne, & erigero , & de epbem er«,&
labro Venerit, & de ranunculo , ad ocule'
rum,aurium,narium, dentium , ortf-
quevitia medicina.

Cap. XIII ■

ANagallida aliqui corchoron vocant' |„l
genera eius : mas flore phoenicco , r® Ai
caeruleo, non altiores palmo , frutice tene
liis puiillis , rotundis , in terra iacentinu
fcuntur in hortis & aquofis-Prior floret ca

IUS puiillis , , ........ a .

fcuntur in hortis & aquofis-Prior floret ia ^
Vtriufquefuccus oculorum caliginem

1 <i o -ci.. — a.r or<Tr>rr

curo meile. & ex idu cruorem & atgetna

<4

il 1UUW) IA VA * — • — — V i 1 1 ■! 5

njagis cum Attico meile inun&is. Pup»*
.jaitat: & ideo hoc inunguntur ante , ^

laktat: & ideo hoc inunguntur auu. , . s w

race.nt.cfis fit. Iumentorum quoque °mcii

1 - n,rr(T-ir npr MflrPS IlO*114 , «J*

iu* luuicucuiu*** 'j j . .

dentur.Succus caput purgat per nares n - j»
yt deinde vino colluatur . Bibitur

yt QclIllJfVlUP tUUUacui t i

gttes fu.cci drachma in vino. Mirum , 9 ^

cora faeminam vitant. At fi deceptalinn
(flore enim tantu diftat)deguftauere,lMt‘ c»
qua afyla appellatur , in remedio qusru
nqftris ferus oculus vocatur .Pra-cio>ll“ „

&

Liber XXV.

LlUtl 319

|ijj Ut‘s , ante Solis ortum , ptiufquam quic-
Hl1* aliud loquantur > ter falutarc eam, tum
^ ll5m exprimere : ita prxcipuas elTe vites.
R^Phorbio latis didum eft , cuius fuccus Iip-

fi tumor erit, item abfinthium cum

w!e tritum, itemquc Vettonica: farina con-

. n ■■ r. 1_ L m rlAi^Om n

“SUiU , 1U.UUJUL , VUW**

V7 ■ Aegilopas fanac herba eodem nomine

l n 1. 1 _ /*_ • __ ..lnr*T 1 A 1 1 n (iiM.inr

. ' illimi. Mkl"» -'.w.li.V!

hordeo nafeitur, tritici folio , femine
cum farina prrmifta impofitaque ,vcl
:iL0,h.vprimitur hic e caule foliifque pregnan-
iL** dempta fpica, Se in trimeftri tarina dige-
V/^paft illos. Aliqui & mandragorae vceban-
Ihj^P^ftea abdicatus in hac curatione eft.
tljJhotis ( quod certum eft ) medetur & oculo-
» radix tufa <;um rofaceo &

Ciuccus multis oculorum medicamentis mi
;oram .

. ‘“‘•casinum

C-Mandragoram , alij-Circeium vocant.
^3. r *Us genera candidus , qui & mas : niger,
(ihi ‘Qemina pvlftlmatiir . anzuftioribus foliis,

te '®mina exifiimatur , angulUoribus foliis,
Ss laauc:e ■ hirfutis , & caulibus , radicibus

'ernifue rufulis intus albis .cirnofis tene

pene cubitalibus. Ferunt mala auellana-

). • luoiuiiuiu. .

^nucum magnitudine, & iis femen ceu pyro

Album hoc alij arfen.alij morion, alij
iPhlonion vocant . Huius folia alba , quam

Cjtius .latiora, vt lapathi fatius. Ca.uent etfof-
SL^rarium ventum , Sc tribus circulis antd

•w10 circunfcr ibunt : poftea fodiunt ad occa
e^autes. Succus iu &C e malis &c caule,de

. -utca.juv-cuj 111.

'iifi acUmine Sc radice pun&is aperta , aut de-
.1^ rrvnriAi nnnnue

inclyti: Lis hac vel furculo-Concifa quoque

,;'uus nacc vci iurcuio. j .

• IculQs feruatur in vino. Succus nonvbi-

‘Ci- icruaeui in viiaw.

i^itlUenitur , fed vbi poteft > circa vindemias
ii^?tUr ■ Odor grauis eius , fed radicis & mali
0t-Ex albo mala matura in vmbia ficcan-
Xx 1

C- Plinij NituralisHift*

330 l' Ull 1J IN MUmilMllU' ^

tur.Succus ex iis Sole denfatur : item radi^jjJ
fx , vel iti vino nigro ad tertias deco#*- ^ fi
feritantur in muria efficacius.alias tccciW J
eus peltis ell : fic quoque noxia: vires. Gt j3i<
nem atferunt etiam oltadtu: quanquam
aliquibus terris mandantur, nimio tam?11
ie obmutefeunt ignari. Potu quide largi°ffJ'
moriuntur . Visfomnifica pro viribus bi^cV

* * * “*f * “ vpSt

Media potio cyathi vnius. Bibitur &: con^y

pentes &ante fediones pimdtionefq; ne fePV

tur. Ob lizcc fatis elt aliquibus fomnuifl0^
quxfille . Bibitur & pro elleboro duobus . ^

in mulfo. Tfficacius elleborum , ad voifl*11 /
& ad bilem nigram extrahendam . Cicutf
que venenum elt , publica Athenienlium 1'

inui fa,ad multa tamevfus no omittendi»

' ' :1

habet noxium . Caulis autem & viridis
plcrifque & in patinis . Lcuis hic Sc geniclf
vt calami , nigricas ,altior faepe binis cub1^
* tenniora cacuminibus ramolus :folia coriandri* ,(i'
riora , graui odoratu : femen anifo crai^u^i'
dix concaua, nullius vfus. Semini & foli*s
geratoria vis , qua: h enecat , incipiunt ^i-
ab extremitatibus corporis. Remedio elt» P ^
quam perueniatur ad vitalia , vini natura
fadoria. Sed invino pota, irremediabilis/'

i»wuud. atu m vihu puLajUiuiiicuitiuiA* , (

matur . Succus exprimitur foliis florib" ‘

tt>'

tunc enim maxime tempcfliuuseft. Sem|D P

to expreflus , & Sole denfatus in paftillo* ’jj/d

cac fanguine lpiUando . Hxc altera vis •

da

fic necatorum macula; in corporibus apP3 j|l5
Ad * refoluenda medicamenta vtuntV/^'

pro aqua . Fit ex eo ad refrigerandum j J»

rhnm nialairma Pra»r*»nmic rnmon (n

chum malagma. Prarcipuus tamen eit a'
bendas epiphoras xltiuas, oculorumque

^ Liber XXV.

{c^os circumlitus. Mifcetur collyriis, &

m Ol«nesrhcumatifmoscohibct. Folia quo-
tenniorem omnem doloremque &c epiphoras
ilt Anaxilaus autor eft, mammas a virgini-
‘“as.femper ftaturas.Quod certum eft, lac
tf;^ratum mammis impolita extinguit ,Vc-
1 ^eredibus circa pubertatem illica. Re-
pi!]'1 liberationi. quibus bibenda cenfetur,non
praeceperimus. Maxima vis natatsufis
't QtUni , mox Laconica: , Creticae, Afiaticx.
C'*ciaverb Megarici , deinde Attici. Cre.

», ,s Agrios gramias tollit oculorum impofi-
■ij|. Ur«orem quoque polenta addita. Nalcitur
th,'’ hiolybdxna , id eftplumbago, etiam in

v’'°'io lapathi , crafta radice , hifpida. Hac

jlOanducata fi oculus fubinde * elingatur, Mlwt,li.
i Vc Um ( eft genus vitij ) ex oculo tolli- niatur .
'CaPnos prima , quam pedes gallinaceos vo- qua leStia-
iiijl’ «arcens in parietinis & fepibus , ramis te- nem ex ve-
'« ^.‘s.fparfifque, flore purpureo, viridis , fuc- tu.ceii.Ve~
bginem difcutit: itaque in medicamenta net. eruit
fo0t«m additur. Similis & nomine & effectu, Manuttui
eft capnos fruticofa , prxtenera, foliis
^.«dri , cineracei coloris , flore purpureo.

'''ttj r in hortis & fegetibus hordeaceis. Cla-
V"11 tacit inunftis oculis , delacrymatio-
!i) T«e , ceu fumus : vnde nomen.Eadem euul-
«?lpebras renalci prohibet. Acoros iridis
W abet,anguftiora i tantum & longiore pe- * tamen
j,? ’ tadices nigras minufque venolas, cite-
Smiles iridis , guftu acres.odore non
W ‘?8»ruau faciles. Optimi Pontici, dem

V m .'mox Cretici. Sed primi in Colchide

V "h»Gn amnem , 8c vbicunque m aquofis.
at,bus vitus maius f quam vetuftis. Cretic*

cand'

33i C. Plinij Naturalis Hi& ^

candidiores Ponticis. Siccantur vtribus
bra digitalibus fruftis.Necnon inueni**1 Jl
oxymyrlinat radicem acaron vocant:*** J
quidam hanc acaron agrium vocare <**
Vis ei ad calfaciendum extenuandum*)1'
cax , contra fuftufiones & caligines oCul ;>
fucco eiufdem poto , contraque ferpcU1'!/
tyledon paruula herba, cauliculo tener0’”)*
Io , pingui folio St concauo.vt coxend*cc!'rf
fcitur in maritimis petrofilque , viridis , 1 l>
olius modo rotunda. Oculis medetur
aliud genus eiufdem, fordid is foliis , U° y
denfiotibrifqi circa radicem velut ocul°^ :i;
gentibus , afperrimi gu [lus , longiore <****, jjv
pergracili. Vfus eius ad eadem , qu.x i&ffjrf
duo genera : Maius in fifiilibus vafculis 1 * . r>
quod aliqui buphthalmu vocat, ali; zoory'
mon , alij ilergetltron , quod amatori** c Jr
niat: ali; hypogefon , quoniam in fnb|t, /
fete nafeitur. Sunt qui Ambrofiam po*1*^!*'
eant, & qui amerimnon : Itali fedurri
aut oculum,, aut digitellum. Alterum m*°
Ium, quod erithales vocant, ali; rrithalcS’|l'
ter floreat , alij chryfothales,aliqui ifo'etC
aeizoumvtrunque, quoniam viret femper'*(^
femperuiuum. Maius cubiti altitudinem
craflitudine piufqudm pollicari. Folia & 0ff
nelingus limilia, carnofa, pinguia, 1**$ /’
co , latitudine pollicari , alia in terram f fiP
xa , alia flantia , ita vt ambitu effigiem ’.%)<*
tur oculi. Quod minus clf,in muris pariet,a ((*'
nafeitur & tegulis, ffuticofum a radice, ^C(V
fum vfquead cacumen : foliis anguftis > I',j11i)<*'
paris , luccolis, paimo alto caule : rafli* u/f
Iit. FJutc fimilis eft, quam Graeci atlf^jj*11

ttjk" vocant, Itali illecebram, pufillis la-
foliis , breuiori cacumine. Nafcitur in

Liber XXV.

itti, '* ‘otiis , breuiori cacumine. Nafcitur in
i. ‘!>«c c

it6,''?'colligirurcibicaufa. Omnium harum
Str l*11 , perfrigerare Sc aftringere. Meden-

Mkj “j fuiu^viaiv- wv. •*“»**•£( * ».»»».„ —

wjPHttls folia impolita, vel fuccus inungis.
$5- 1 enim hulcera oculor um,explencque,&

^tticem perducunt , palpebras degluti-
. dem capitis doloribus medentur , fuc-

H^dem capitis doloribus medentur , fuc-

v0lf i 111 **“P*LI» uuioiiutta

W* °Uo temporibus illitis.Aduerfantur pha-
i&ibus:aconm>vcro maius aeizoum

"J-.uiiuua.a^iuvu

A fcorpionibus quoque habentem

.. i r J- ftr aurium cfnlnvi

i&ffi negant. Medentur & aurium dolori.
W Ccu* mundius hvofcyaroi modicedtem
\ e ,c ^ > 6: minoris centaurei , & plantaginis,
^ci CUm rofaceo & meconio : acori fuc-

nc arU cum rofaceo & meconio : acori iuc-
!? rofa. Omnis autem ftrigili calefactus

\ roia. Omnis autem ltngiii caieracius
^Ull Ur* Cotyledon etiam purulenris>&: cum

Ceruina calefa&a. Ebuli radicis tricas

'tll- — — - - — -

Ifc ottteolo colatus , mox in Sole denfatus.
^"da Us eft > tofaceo dilutus & calefaftus, pa-

ra r clt > toiaceo atiutus a. uunu»*,
^nat. verbenaca quoque : item planta-
'a,,'1" fideritis cum axungia vetere. Natium

•‘«unis uuui ^

\ 4S 'mendat ariftolochia cum cypero.Den-
'la 'Cn'cdio funt panacis radix commandu-
MjjWacipue Chitonire , item fuccus collutis:

1 ‘ ^ VIUIUIIUW »

nyofcyami ex aceto manducata : item

iic Commanducantur & plantaginis
} • aut colluuntur in acetodecoite fuc-

C' folia funt* vtilia , vel fi fanguine gin-
puttefcjnt , vel fanguinis fit reieftio.Se-

k. * l\l fd . a o. irtn.

V Ufd'm apoftemata , & colleftiones gin-
ftnat. Et ariftolochia gingiuas den-

'*,c<>nfirraat. verbenaca cum radice mandu
■ Wdccoffa ex vino aut aceto fuccus collu

tjuinquerolij radices, decocltc ad ter-

C.Plinij Naturalis HiA"-

^ ^ -j- liUJJ i illi* J

das vino aut aceto.Piius vero quam decori

tur > aqua marina auc falfa lauantur. VcC°^?\

diu tenendum inore. Quidam cinere

lij fricare maiunt. Et verbafei radix &tC

rur in vino ad colluendos dentes. Et b) ./
colluuntur , & peucedani fucco cum XC& A*

~ 1 & A

vel radicum anagallidis magis faemin#

ab altera nare,qu4m doleat, infufo.

- - - ci»5F

a nollris vocatur fcnecio. Hanc Ii ferro
~ "* ' de*1 r

feriptam effodiat aliquis , tangatque ea de' jtv
& alternister dcipuat,ac reponat in euii“e' i-

c.um , ita vt viuat herba.aiunt dentem

'cK

ea non dolitutum. Herba eft trixaginis lp^(

mollitia , cauliculis fubtubicundis : nalcl
in tcgulis,& in muris. Nomen hoc GrarC* ^
runt, quia vere canefcic. Caput eius nui*1 jr
diuiditur lanugine ( qualis eft fpinre ) i"1 : afl
uifuras exeunte. Quare eam Callimachus J-
thida appellat, ali; pappum. Nec dciu“c ji’
cis de ea conflat. Ali; erue* foliis efle j|i!
alij roboris , fed minoribus multo. Rad>c jii'
fuperuacua.alij neruis vtili, ali; potu m3 v*
lante. F. diuerlo quidam regio morbo
no dederunt, & contra omnia vclica: vi[<a’j,/
cordis Sciocineris. Renibus extrahere
dixere. Ifchidiacis drachmam cum oxy1’ /

ab ambulatione propinauere : torminibus V

que in pallo vtiliflimam , pricordiis .
bo ex aceto eam pr.edicances , ferente*? (i
hortis. Nec defuere, qui &c alterum gell^:)1,tf,

cerent. Nec quale effet , demonftrarunt >

^ ‘ i •! I j Itmt

c <f

ferpentesin aqua bibendam , edendam?11 .ji'
micialibus dantes. Nos eam Romanis e *(ijfa
mentis per vfus digeremus. Lanugo e>.tcf

croco & exiguo aqu* frigida; trica

Liber XXV. }3f

is • tofta cum mica falis ftrumis. Epheme-
P a babet lilij , fed minora, caulem pa-
^ «orem c£rruleum , femen iuperuacuum,

Vnam digitali crafsitudine , dentibus
ffid ^Uani concifam in aceto , decotiamque vt
?it p c°buantur. Et jpfa etiam radix mobiles
ij ^ aiJis 6c exefis imprimitur.Chelidonix ra-
W^aceto trita continetur ore. Erofis vera-
\c^.8rum imponitur: mobiles vtralibet dc-
lI* aceto Hrmanrur. Labrum Venereum
r,in flumine nafcentem. Eft ei vermicu-
circa dentes * necatur, aut cauis den- 'ligatur,
includitur. Cauendumme auulfa her- ex vetui?*
tangat. Ranunculum vocamus,quem cod.
^^batrachion. Genera cius quatuor. Vnum
V‘°tibus , quam coriandri , loliis, tk ad la»

I ^ tu ma^uac accedentibus , colore 4uido,
iSih 0 * Sracdi > & radice alba.Nafcitur in
pib s fumidis opacis. Alterum foliofiur,

^ foliorum inciiiiris , altis caulibus, Ter-
^nimum eft graui odore , flore aureo.

I^Hj 01 fimile huic , flore luceo. Omnibus vis
'io., 'fi cruda folia imponantur pullulifque,

V, ‘ faciunt. '' " '

V

Nb,

. Ideo ad lepras & pforas eis
& ad tollenda ftigmata : caufhcifq

mifcent. Alopeciis imponunt, celeri-
'di,.,.0llcUtes. Radix in dolore comm.induca-

\.1Us rumpic dentes. Eadem (icca concifa.
Ventum eft. Noftri herbarij ftrumeam
, ,'H f‘ flUoniam medetur ftrumis i < panis, par-
J 'lia ’° lu%enfa. Creduntquc ea runiis faia
SjJ.c 1 flua: curauerint, vina : quo fcelere &
fV,»!ae vruntur. Oris hulccra intus fuccus
\j®ln»s emendat, & folia radicefque com-
Cit»,vei fi rhcumatiftno laboret os. Hul-
ccra

33<S" C. Plinii Naturalis Hift-

cera

lium. Compofita quoque ad fcetorem,vel
me pudendum vitium ttademus.Ergo
ti & lentifci pari pondere , gallae Syriae* V
dium pondus, fimulterere,8c vino vetuft0 'V
mandere matutino.pptimum efi. Vel edet* ;
cas cum cafia &C myrrha , pari pondef*
vino. Naribus vtiliffimum eft dracon01
femen contritum ex meile, etiam0
carcinomata in his fint.Sugilla-
ta hyflopo emendantur. Sti-

gmata in facie,man-
dragora illita
delet.

$17

PLINII

s E C V N D I NA-

TVRALIS HI-

STORIA

iZ2U XXVI .

membrorum genera medi cina,& de
nt*rbuy& lichenes qui fint,& quando pri -
4 ln Italia coeperint , & de carbunculo, &

eLephantiaJit&colo. Gap. I.

.,§3® Essu 8cfacies hominum no-
uos , omnique acuo priore inco-
li gnitos, non Italia: modo, verum-
etiam vniuerfx prope Europa:,
Jg) morbos : tunc quoque nec tota
Italia.tiec per Illyricum Galliaf-
' *tti r Patlias magnopere vagatos.aut alibi,
'' Gr 1'0<n:E circaqiujfme dolore quidem illos,
N„uc Punicie vitaufed tanta faditate.vtqux-
%lj ? mors prxferenda eflet. Grauiflimum ex
enas appellauere , Grteco nomine , Eati-
®n*am a mento fere oriebatur , ioculari
Sj "Vlafciuia (vt eil procax natura multo-
Mo " alicnis miferiis ) mox & vfurpato voca-
^Ite vastam, occupantem in multis totos
uitpj^ltus, oculis tantum immunibus.defceti.
Veto & in colla pectiilque ac manus, foe-
Toni. iij. V y

C.PHnijNaruralis Hift-

3j8 ——i — —

do cutis furfure. Non fuerat hac lues apu
iores patrefque noftros. Et primum TiberiJ ,,
dij Cafaris principatu medio irreptu inita .»
_ j tin.unnn pnmtp R nmano

quodam Perufino equite Romano Q"s »|i
fcriba.cum in AfiaapparuilTet, nide con«f
Mpr CcnCptC id malU'

nem eius importante.Nec fenfere id malun <
mina , aut feruitia , plebefque humilis , f /

- . M * ... ...1 a ( c 1 1 1 1 * A

mini » »ul ’ a i _ .. * •

dia.fed proceres veloci tranlitu olculi

v i. 1 . ..ni rmvnpri nifii

-i»>'

aia,icu —

me, foediore multorum , qui perpeti medie
tolerauerant, cicatrice , quam morbo. Ca ^
nanque curabatur , ni vfquc inofla corpro
ftumeflet .rebellante tatlio. AduenerunN^
Aegypto genitrice talium vitioru medici, y
folam operam afferentes , magna fua pr*‘
lidem certum eft, Manilium Cornutum e ^ . ;
riis legatum Aquitanica prouincia,

qu

lUlUi icgaiuui i.cju..—* r--

elocafie in eo morbo curandum fele, s

fapius , vt noua contra genera morborun /

gatim fentirentur.Quo mirabilius qum 1
* •• v _ i : .,1,-. er;™; rpm-nrp vitia terrdf"

caiiui - ,

reperiri ? aliqua gigni repente vitia terra
parte certa, me mbrifq; hominum certis,

un»'

parie ijgf ,

tibu s, aut criam fortunis .tanquam malo 1 j,r
te , hac in pueris graffari , illa in adulo* y,i
proceres fenrirc, illa pauperes. L.Faulo.U. y

proceres fenrire. illa pauperes. L.FauIo.U.^
cioCcnforibus, primum in Italiam care ,ji

CIO cemuueus j j.. ni|w,.‘ ^ mji*

lum venilTe, Annalibus confer iptum e»;?' cf
re Narbonenfis prouinci? malumiquo daoa
fui ares obiere condentibus hate nobis Jf
anno, lulius Rufus. & Q_Lecanius P» \ tf

l ; r k. fo itio CpAik hir vpto DOl «ctf.

•IUUVJ »huuj o.- ' — f 4 % «1 \<$ g

medicorum infeiria fe&us , nic vero P°'

* - -

medicorum inicna leoiu» , mb vci^ r i
UE manus euulfo acu ab femetipfo,wn\rj|ii
vulnere, vt vix cerni poflet.N afcltur m o . ||if

linere, vi vubcim p , .

fimis corporum partibus, & plerunque > $
gua, duritia rubens varicis modo.te® cf
cans capite,alias liuida,corpus intende»-

. Liber XXVI. 339

^Urtiefcensjmc dolore , fine pruritu, fine alio
^0rnni indicio, <3110 grauatos in triduo
jjureic » aliquando 5 c horrorem afferens, circaq;
paruas, rarius febrem , ftomachum fau-
cum inuafit, oc/fiime evanimans. Dixi-
^se!ephantiafin ante Pompeij Magni aEtatem
^ccidifTc iu Italia, Scipfam a facie fiepius
‘Plentem, in nare prima veluei lcnticularmox
J^efcente per cotum corpus tnaculofa, variis

t^.^ibus & in.rquali cuce, alibi crafia, alibi te-
t^1 5 .^ta , ceu fcabie afpcra : ad polhemum ve-
^>grefcente,& ad ofia carnes apprimente, in-
e(centibus digitis in pedibus manibufque.
iJJpti peculiare hoc malum : &c cum in reges
f^lj populis funebre. Quippe in balineis
imperabantur humano fanguine ad me-
'M can**^c ^*c 9ul^en:1 morbus celeriter
f*Hi 'a reftin&us cftdicut & ille, quem geniur-
fce aPpelIauere prifci,intcr digitos pedum na-
?a|y.reni , etiam nomine obliterato.Idipfummi-
e * alios definere in nobis alios durare , fi-
iLcolum. Tiberij C*faris principatu irrepfic
Nec quifquam prior Imperatore ipfo
niagna ciuitatis ambage,cum e dido eius
St\jh ant‘s valetudinem , legeret nomen inco>

^ .^-Quid hoc elfe dicamus , aut quas Deo-
Parum enim erant homini certa mor-
^ 111 genera, cum fupra c c c.efienr,nifi etiam.
Kc' r‘ITieremur ? Neque ipfi aurem homines
W0ra libi opera fua negotia important. Harc
Prifcos erant, qus memoramus,remediav
Vielcinarn ipfa quodammodo rerum natura .

-etlte,8c diu fuere.

■ Latu Hippocrati! . C*p I T .

°P°cratis certe, qui primus medendi piqce»
Yy i

34o

C. Plini) Naturalis Hift.

pta clariffime condidit , referta herbarum®^
tione inuenimus volumina : necmmus Dry.

Cariftij , qui fecundus state famaque
itein^

item Praxagors ScCiirylippi. ac ,

ftrati : Herophilo quidem , quanquam fubt (J
ris feftx conditori , ante omnes celebrata" .

rll<®

donem eam , pattlatim vfu , eflicaciflimo r p

uuucujvm“*i r *• . -Jit

omnium magiftro. peculiariter vt, que mt° ^
ns.ad verba garrulitatemquc deicendent ■ .
dere uanque in his rcholis auditioni opv> (
— e.r:»p », nr rtinm ire ner folitudines,oC qu**-

dere nanque m - *

gratius erat, quam ire per folitudines,8c q

herbas alias aliis diebus anni. . ^

Denonamtdicina,& ^Afclcpuide medico, & Y

yationeveterenimedicinamntutauerit •

Cdp. i I

'~uf‘ * * ■ iM

DV rabat tamen antiquitas firma, magna
confiTfa rei vindicabat reliquias , “

d<

lJ

JL/conteux rei vinaicauac 7 ..

Afclepiades state Magni Pompei j orandj ^
eider , nec fatis in arte ea qui Iluofus.v t ao A
5 • •: ;; k,„ O renente COnuertit-

Kiuc-L > «k-v * . a ,

fagacis ingenij , huc fe repente c—--- --
(vt nccefle erat homini qui nec id egi 5 rJ.cft'

media noiretyoculisvtrtque percipienda)

r...nr;die ovatione DUnUl"UJ

conuertic

: auj'

t?

media nollet, ocuns viuque r— rp- - 0a>

ti ac meditata quotidie oratione Mzndicns }f)
nia abdicauit : totamque medicinam ad ca ^

reuocando, coniefhiram fecit, auinyue r , •

rcuunuuuivue..-.— --- ’ ciu^nyL!f l' 3b^
xime communium auxiliorum PV°“ ,“s,o0r5

Xime ttmiuiuiiiuiii “ j. rt,o

nendam cibi , aliis vini , fricationem cotv

if-

nenuiiui uwi > «“»» , «...(li111

ambulario^^^onesiqu^cumvnj,,,

amDuiauoncin,gciianwa.v.o

que femetipfum fibi prsftare polle i
tabentibus eundis vt -edent vera qua

quae faci ^

M

tauemious vuuun — i

erant .vniuerfum prop£ humanum gen" -M

cumegit in fe, non alio modo , quam *

cumegic in ic, nuu » * ,

em i (Tus aducnifTet. Trahebat prxtered ® (1s.
artificio mirabili, Vinum promittendo
dandoque tempefliue, tum frigidam aqu- ^

Liber XXVI. 341

m caufas nimborum fctutari prior Hero-
„ inflituerat,. vini rationem illuftrauerat
ft,e°Phantus apud prifcos . ipfe cognominari fe
y‘Eida danda prrcferenSjVtautor eil M. Varro,
p ,a quoque blandimenta excogitabat, iam fuf- '
udendo lcftulos, quorum iadlatu aut morbos
JjUUtet , aut fomnos alliceret, iam balineas
,j.‘“'flima hominum cupidine inllituendo , &
(l** multa didtu grata atque iucunda : magna
■ 'oritate, nec minore fama, cum occurriilet
M0to funeri, relato homine ab rogo,atque fer-
tt0. ne quis leuibus momentis tantam conucr-
j. nem faftam exiftimet.ld folumpoflumus in-
Snari vnum hominem e leuiffima gente , fine
|™US vilis orfum.veftigalis fui caufa , repente
pA?s falutis humano generi dedifie,quas tamen
H, ,Caabrogauere multi.Afclepiadem adiuu.erC
tj"».quotum cura nimis anxia & rudis.vt ob-
Jj bdiagros ve([e > fudorcfqi omni modo cien-
djj^nc corpora ad ignes torrendi folcfue afs.i-
lt9?.qu*rendi , in vrbe vmbrofa : imb vero tpta
‘mPetatrice, tum primum penfilibalinea-
^v<uad infinitum blandientem. Priterea in
vt . ufdam morbis medendi cruciatus detraxit,
Unginis, quas curabant in fauces organo
5ip "m. Damnauit merito & vomitiones, tunc
to,:a modum frequentes. Arguit & medicamen-
gtia'n potus itomacho inimicos, quod eft ma-

rutTr r? parte vctitum- Itaque nos *" Primis qUI

l J5?mach° vtilia fignamus. _

JMagic* artu,& de lichene, nufiue reme-
O v- dio,cj- faucium. CaP- . { .

1 jt omnia adiuuere cum Magice vanita-

djs>intantumeueiaa:,vt abrogare betbis.fi-
cubftis poflent. Aethiopide herba amnes
Yy |

??0bia

fhilus

i C.Plinij Naturalis Hift.

ac ftagna ficcari coniedlu , taftu claufa

aperiri. Achimcmdeconiccla inaciemhoi 1 j

trepidare agmina, ac terga vertere. Latacen (
folitam a Perlatum rege legatis, vt quocunH^.
venilTent omnium rerum copia abundarent , ^

multa fimilia. Vbinam iftx tuere , cum Cin\„,

o —

Teutonlque terribili Marte vlularcnt , aute

,b“5

icmuiniji jv uve»»*'.-- ■

Lucullus tot reges Magorum paucis legioni-
Ilerncret? Curuc Romani duces primam ftW,,
in bellis commerciorum habuere curam-

in DC1US CUllJUiClWitJlu.u narvuuLv ~ ~ * ' /Jjp

hercule Csfaris miles ad P har faliam farnein

ilti-CUlU — “ IJi*

fit , fi abundatia omnis contingere vnius
felicitate poterat? Non fatius fuit Aemilia0

felicitate poterat? N ornatius ruit -(Cl

Scipionem Carthaginis portas herba patera*-',

rlnnll-rl r»or fiAT atlflOS fllJ3 . .

jupvi**»— c> r — — 1 .1

quam machinis clau lira per tot annos qua1

ImJln A etllinniili* PnOflllX «

v^uuti* ■ — - — X

Siccentur hodie Aethiopide Pontinae Pai^pi
tantumque agri fubutbana: reddatur Italia* ..

<^ux apud eundem Democritum inuenitur i/

pofitio medicamenti, quo pulchri boniq0 ^,
fortunati gignantur liberbcur nunquam1
tum regi tales dedit?Mirum elTet profeao,
que prouedram credulitatem antiquorum > ^
ber rimis ortam initiis , fi in vlla re modum .

UUl LUllta ULKUU Ulisriu ) »» ■ — - — * (i

mana ingenia nouiflent , atque non hanc iP ^
medicinam ab Afclepiade repertam , fuo^^,

XXlCU.JviUtUJi au mucjMuuv

probaturi ellemus euedtam vitra Magos cti^j
Sed harc eltomni in re animorum conditio? , „j

-U ^

necelTaciis orfa primo, cundla peruenerint 3

itus oria primo, umua pcLum*-,..**- .
mium. Igitur detnonftratarum priore libr° iy
barum reliquos eifedius reddemus : adHcie •.
Vt quafque ratio di&auerit.Sed in lichenis f
diis , atque tam foedo malo, plura vndique* rt,
«abimus , quanquam non paucis ia m det1

n -rnn frit-a nlll

,fo-

ftratis.Medetur ergo plantago trita , qui.n<3rtfl*$
lium , radix albuci ex aceto , ficulnei c e:0

^ Liber XXVI.

>o ° <fec0i!H , hibifci radix cum glutino &ace-
>C' decolla ad quarta?. Defricantur etiam
*t|LCe’.vt rumicis radix trita ex aceto illinatur,
S'hr rifci CUm ca^ce fuba£lus.I.audaciir & * ti-
• °Um rc^na decodtum. Lichen vero her-
Vc- b.US *’ is pratfertur.inde nomine inuento.
;<ii| ItUr >0 faxolis, folio vno ad radicem lato,

> patuo , longis foliis dependentibus.
Ii» ,®'et & digmata. Teritur cum meile. Eli

'iqj c — i»iL

Vci^'nus l‘chcnis,petris totum * inhatrens.vt
}i,v><lui & ipfe jllinitur.Hic 8c fanguinemii-
H^ineribo* infiillatus, Sccollefiiones illitus.
K ?u'n quoque regium cum meile fanat ore il-
^^‘'"gua.Quiita curantur, aqua falfa lauari

O^^ngi oleo amygdalino, liortenilis abdi
iichenas & thapfi* radice vtuntur tri-

xuuibk TIMUIUI m-

Angina: argemonia medetur Ium-

r p ** “ p *.*. * 11 * ” invur. lui.

Wga Y100 i hylfopum cum vino decofium &C
S,^um ■ peucedanum cum coagulo vituli
} Part'bus- Proferpinaca cum muria

oleo trita, vel iub lingua habita.
Vfj. ccusde quinquefolio , potus cyathis tri-
"tjjjT & omnibus iaucium vitiis medetur gar-
■2;

& t

(vatus : verbafcum priuatim tonfillis in aqua

aii d:gitos,& adpechis.ir
\tri medietnx. Caf. y.
i *Un P^aucag°: chelidonia eum meile &
Jlijjj^^lQninquefoliumiradixperfolatj item
’ opetdut folio fuo impolita. Item
K,a: radix mandragora- ex aqua. Sideritis
ijstituj3 c*auo finidra manu eircunfolla adal-
l?'^ti ,cu^°dienda fanatis, ne rurfus fata diro
%odUrnfCelere ( vt in quibufdam ) rebel-
his , quos artemifta fanaucrit,
Yy 4

3 43

*^4lias,ti-
thimalur »
cum rejina
decotfum.

'adhtrens

4 C.Plinij Naturalis Hift*

praedici repetio :itcm in his, quos platifag®' cjl
mafonion.qus 8: alcea vocatur, fub f°lftlC ^
leda , imponitur ex aqua ctclefti, folium * »

vel radix cum axungia tufa , ita vtimpqu jf
lio fuo operiatur. Sic &ad' omnes cerniciS J
res, tumore fque quacunque in parte. Belus ^ r *
iis nafeitur, flore albo.aliquatenus rubente- j,
cum artemifia illitam, efficaciorcm efle pr° ^
Condurdum herba folftitialis , flore rubtm,i:
pcnfa in collo , comprimere dicitur <r
item verbenacacum plantagine. Digitof“ ff«'
tiis omnibus, & priuatim pterygiis , q“'n‘L/
lium medetur.In pedoris vitiis vel graui»
eft tuitis : huic medetur panacis radix >n <('
dulci. Succus hyofcyami etiam (anguinen^
creantibus ■ nidor quoque accenfl tuflie £/
Item fcordotis mifto nafturtio & relina
meile tufa arida. Facit & per fe faciles cf*
tiones. Item centaureum maius .vel ftngB
reiicientibus;cui vitio ^plantaginis
dctur.Et Vettonica obolis tribus in aqua, c /
purulentas, contraque cruentas excrea'
lerfolars: radix dracbm.x ponderis , citnffy jf
nucleis vndecim.Peuccdani fuccus , pedt
lotibus, & acorum fubuenit, &ideo an t
mifcetuntuffi daucum : item Scythica heI ■
demum omnibus pedoris vitiis.tuifi & Pu
ta excreantibus, obolis tribus in paflo.

Deverbafc o.& eacalutveltHfiiUginrtV
ckio.&falxia ad tufiim. Cap. V‘r sy

TOtidem vetbafcum, cuius flos tmeatjjKp
huicviseft , vtiumentis etiam non [“ jjl'
bus modo.fcd ilia quoque trahentibus*
tut potmquod «ede gentiana reperio.
calis commanducata, & in vino madd3 P

2

Liber X X V r.

S(c, * decodli thoracem purgant. Tuffim fedat
j ‘°n,quat & tuffilago dicitur. Duo eius gene-
K ^'uefttijvbi nafcirur.fubefle aquas credunt:
«if babentfignum aquileges. Folia funt ma-
. quam ederat, quinque autfeptem.fubal-
t.la terra fupe me pallida,finecaule,fine flore,
J>tc, ,c'nine, radice tenui . Quidam eandem efle
!,v“'°n, & alio nomine chatnatleucen putant.

arida cum radice fumus per harundinem
f. Us & deuoratus, veterem fanare dicitur tuf-
tHjfedin fingulos hauftus paflum guftandum
■ »era d quibufdam faluia appellatur, fimilis
iCfcoxonteitair ea , & colata calefit , atque
tuffim laterlfque dolores bibitur : contra
Chiones eadem & dracones marinos efficax.
w(ta ferpentes quoque ex oleo perungi ea pro
:• ' Hyffopi fafciculus cum quadrante mellis
°tJUitur ad tuffim.

, lateris dolores & pe£loris,ad orthopnoeas , ad
'"sineris dolorcm,cordu dolori,psilmoni,vrin a,
specior ijmlcer ibus } renibus, hepaticis , ai
7/9nsitionest& ad pleuriticis, lateri*

Cap. VII-

s & pedi ori; dolores verbafcum cum ru-

tyj j CJC aqua. Vettonica farina bibitur ex aqua
tu, a- Stomachum corroborat fcordotis fuc-
_Cetttaureum, gentiana, ex aqua potat. Planta-
tper fefumptaincibo, aut cum lente ali-
tls e .°rbitione. Vettonica alias gpauis (loma-
tamen fanat pota, vel foliis cornman-
Item ariftolocnia pota : agaricum man-
t#. ,(Utn liccum.vccx interuallo metum forhea.
“ftnphjj heradia illitatpeucedani fuccus.

Yy 5

J4S-

C. Plinij Naturalis Hift- j

Pfyllion ardoribus imponitur, vel cotyIe^(|i
tacum polenta , vel aeizoum. Molon
ftriato, foliis mollibus paruis.radice t 1
torum >in qua extrema alii j caput eft.
a quibufdara Tyron. Ex vino ftomacho» ^
noeae medetur: centaurium maius ccli $r Jfl
plantago fucco vel cibo : Vettonictc tu& rufi
libra mellis Attici femuncia ex aqua c; «n
quotidie bibentibus. Arillolochia vel
obolis ternis ex aqua calida, aut ladle aiinJ ^|-
Ciflanthemos ad orthopnoeas bibiturdce^.^i'
fopum dcalthmacicis. Peucedani fuccus
neris doloribus > & pedoris lateri fque , fi [L
non lint.Sanguinem quoque expuentibus l^jji
nit agaricum , Victoriati pondere triluU1^
mulli v.cyathis datum. Idem & amomo0 J»
Iocineri piiuatim Teucria bibitur recens
mis 1 1
vna in

tia,in __

iocineris &c pulmonis vitiis, fangu i ne ® q u c 1 ^
cientibus, & cuicunque fanguinis vitio intU ^

currit.Iocineri anagallides mire proiunc.^P r,

herbam qui edere > bilem per vrinam red 1 C
Acoron iocineri medetur , thoraci quo^^i-
prarcordiis.Caucon.quts 8ccphcdra,abaU*s
bafis vocata, nafeitur ventofo tere tra&B ’ . ^1
dens arborem,& ex ramis propendens,
lo.cirris numerofa.qui funt iunci genicul*?’
dice pallida.Datur ex vino nigro auftero tl,c jji
tuflim.fufpiria .tormina , &forbitione
quam vinum addiconuenit. Item gentian^jjjj
defada pridie contrita denarij pondere in ^
cyathis tribus.Geum radiculas tenues hab^^jj
grasj bene olentes. Medetur non modo pc j0j<j

i i .in poTca: hemina. Vettonica: dr*, ,.j'
aqua calida cyathis i 1 1, ad
frigida cyathis 1 1. Quinquefolii

Si

Wtl.bus aut lateris , fcd & cruditates difcutit
VofaP°re. Verbenaca vero omnibus vifce-
^detur.laceribus, pulmonibus , iocineri-
\ ?Iaci* Peculiariter autem pulmonibus , 2c
his phthifis tentat.Radix herbae confili-
nuper inucntam diximus, fuum qui-
' ^Pecoris omnis remedium prsfensell pul*

i . . ■ fl. .. ir> -> n:

Liber XXVI.

347

4ll ••'uaumuM j- ^ — -

JiL/** Vitio, vel traie&a tantum in auricula. Bi
^ et ex aqua , haberique in ore alfidue fub
* Superticies eius hcibxan fitin aliquo

hl!.. ■ <1 T-, ■ 1

(Nn J.' -•.{'VUltU» IIMJ HWUII. — ...

li1r-uUc ^certum ett.Renibus prodell planta-
nt, Vettonica: potus , agaricum potum,

' Tripolium in maritimis nafcitur faxis,
dij-^it vnda , neque in mari, neque in liceo,

[Si a*is crafliore. palmo alto in mucrone di-
St I ce alba ■ odorata , ctafTa calidi guftus.

paticis in farte decoria. Harc herba ca.

Sil • Ut quibufdam.qu* polium, de quafuo
\ '*'tnus. Symphonia , vel gtomphena , al-
VphiJigy, rofe(fque per caulem foliis, in
[,iite'lnSuinem rejicientibus medetur. locine-
herba melandryum , nafcensinfegete
Kj flore albo odorata. Eius cauliculus con
^ej, ** viho verere. Item herba chaicetume
V^ontrica imponitur. Faciles prtcllatvo- «contra
kL*? l'adix Vettonicie. ellebori modo mi.

iti pallo autmulfo. Hyilopum tritum
cVi vtilius , praifumptonahurtio autirio-
iStit ^ni°niiiin denari; pondere. Eil ?c lilybo
Nrn,.., Ccl,s . qui denfatus in gumini, fumitur
f^tail- IuPra dicto pondere: piacipueque bi-
( !■(■; 'tR.utfus ilfiunt vomitionem cuminum
iVoe’ Vettonica; farina :fumuntur ex aqua.

\8'M fadidia , cruditatefque digerunt,
■Vectonici farina ex aqua mulfa,
plan

348 C.Plinij Naturalis H$' J

plantago decofla caulium modo.
mionium fedac : item aridolochia .Sufp11 „/
menos. Pleuriticis & peripncumonici*

reum maius : item hyifopum bibitur. PleUiK

-

peucedani fuccus . Halus autem , quam 0.,«

vocant.Veneti cotoneam , medetur laK'1,'^

renibus conuulfifque & ruptis. Similis c

bubula:, cacuminibus thymo, dulcis , & " w

dans.rarx radicis. alibi albs, alibi nigrf’^%/1

effedtus lateris doloribus habet chame^f p’
teis circa caillcm neminis foliis . ra nitidi1

eis circa caulem geminis foliis , capit‘t’f ((l'
culis rofa:, ex vino pota. Ifchiadicosdi51 |1<’

fpinx leuat agaricum potum.vt in tudi^fo
~ pila*

chadis.aut Vettonicie farina ex aqua mu‘
De omnibus vitmventrif & remediis^1
rnm ejaa circa vel intra fitnt, &
alno fiHenda vel folic enda.

Cap. VIII.
jLur imum tamen horni ni negotij ah|lj!
bet, cuius caufa maior pars mortaliUI"

Aliis enim cibos nontranfmittit.aiias
tinet, alias non capic.aliis nonconficit-

im-** .r'.1*

cibo ?gf

mores venere , vt homo maxime ciooiy
Peflimum corporum vas indar vteredim1’ {v
pius dic appellat. Huius gratia proccipue*
expetitunhuic luxuria conditur : huic ji*®.*'

adPhalinihuic profundi vada exquitul,I1[j(/

nemo vilitatem eius redimat, confuml’,3|1c?
foeditate. F.rgo numerofiflima cft circa .ifl1..
dicina: opera. Sidit eam fcordotis recch^o^

Miviuiv v|xwia> t.uu auiuutii n vk" fll" *]

ma cum vino trita, vel deco&a potu.

quoque Jcdyfentericiscx vino" datur '■ vC-«i^

- • JjPjI

radix pota ex aqua duorum digitorum ^.„of'

dine : nymphaea: heraclia: femen cun)

tum ; radix fuperior c xiphio, drachm* t°

Liber XXVI.

34 9

kc 0 • Semen plantaginis invino tritum , vel
acero co&a,auc aliqua ex fucco eius fum-
cum lenticula codta , vel arida- farina
L? Potioni cum papauere tofto & trito, vel
V^ufi^autfuccus Vettonicx.in vino fer-
Eadem cceliacis in vino auftero da
’^er^s imponitur, vt diti fi eft.Tencfmo
J' heracli^e vinobibitunpfyllium

>a

acori radie is decoftum. Aeizoifuccus

\rn- uctuuum. xuvuua

k 'dtit& dyfenterias, 6: tineas rotundas pel
J^pbyti radix dyfeteriam (iftir.item dauci,
i* ^foliis contritis ex vino torminibus re-
ticete iicca: farina torminibus pota cum
l^ragalus folia habet longa incifuris mul
Vi circa radices, caules 1 1 1, aut 1 1 1 r.

plenos , florem hyacinthi, radices vil-
ftoj ^Plicatas, rubras , praeduras. Nafcitur in
Apricis, & iifdem niualibus,ficut Pheneo
% I1- vis ei ad fpiffanda corpora.Aluum fiflit
Np vi.n° poca:qu6 fit vt moueat vrinam re-
\c° ^^oore ,hcut pleraque qux aluumfi-
i^.^at 8c dyfentericos in vino rubro tufa.

'W . UCera tunditur. Eadem gingiuarumfup
K^ivtililfima e A: fotu. Colligitur exitu au-
\fpUm folia- amifif.ficcatur in vmbra.Et la-
V^itur aluus vtroque,quod in Tegetibus na-
^ ti kmuf° ^ ctibrato-.bibitur ex aqua mulfa:

V°bili e vino.Lada appellatur herba, ex qua
V* ht in Cypro , barbis caprarum adhx-
>c!' Mobilius in Arabia. Fit iam & in Syria
^tr^ica.quod toxicon vocant-Neruos enim
3^rcundatos lanis trahunt, adhxrcfcente
V^gine. Plura de eo diximus inter vn- ^

\Ql‘ ^l°c grauidimum 4 odore eft , dunfli- ’ .

^fc taftu. Plurimum enimterrae colligit, vw*

cum

C.Plinij Naturalis Hift'

cum-probetur maxime purum,od oratui’ /
viride, refinofum. Natura ci, molliendi*)1
concoquendi, fomnum alliciendi. Capi' ‘J. ^jtf
entem cohibet , nigritiamque cuftodit*
cum hydromelite aut rofaceo infundit^'
res cutis & manantia hulcera falc addtj®

'T.iflJ cMIm fl,,,-', m JoPl

Tuflim veterem cum ftyracefiiinpw.nl. 1- . r,t
fimum ad ru&us , Aluum (iftit & chondf /

a.***». «J «V* ..n , ........ 3 1 ‘oot

pfeudodi61amnum:hypocifthis>orobathi^jlj|p'

bufdam dicta > malogranato immaturo

. ▼ r. . i • • r i t Ap

UUlUdni UlUia > muuaiw*

Nafcitur, vt diximus , lub ciltho , vndd] a/

Hxc arefacta invmbra fiftit aluum cN v''^ ,v"
ftetonigtoque vtraque. Duo enim gefl^jr'

itero mgtoquc viraque . uueciiiiuji--
candida & rufa.Vfus in fuccotfpifTat.ucd jit!1'
fa magis ftomachi rhcumatifmos emefid® ^ •

tribus obolis, fanguinis excreationes. CU1*1. ,
lo difenterias pora & infufa. Item vctb&jr
aqua data , aur carentibus febre ex vin°’ (r
neo : cochlearibus quinque additis in V
tres vini.Lauer quoque nafcens in liuis <n .fjj
&codta torminibus medetur. Rotamogcto^f1

v.u... ........... - — jiitq,

ex vino dyfentericis etiam & codiacis -

!«$

ex vino ayieuteritis cuaiu ‘hu*™*'

bet.T foliis, minoribus tantum hirfutiofi jjjf1
, . /- • it

paulatim fupereminens extra aquam , PeC, ^

vaT.* r /ni fT-lt* \ 7 l**T 1 0 ,n fr.1 I1C rrllt '

ter refrigerat, fpiffat, Vfus in fo\iis ,
tiofis vtilia.Sc contra hulcerunr nomas, t^ .jF

le velaceto.Caftor hanc aliter noucrat tc

■tVPJ

lio vclut equinis fetis , thyrfo longo &
aquofisnafcentem. Radice fanabat JF

aquons naitcuiciu . wiwuat rn^y

duritias. Potamogeton aduerfatur & ct°c jjJJ
itaque fecum habent eam, qui vcnjpjf ■
Aluum fiftit & Achillea. Eofdem effeti”^ cy
flat &c (latice v ? i. caulibus , vcluti p°‘
pita fuftinens . Ceratia vno folio , rj ^K,
dofa & magna , in cibo coeliacis & (■

Liber XXVI.

Jfi

k^edecur . Leontopodion , alij leuceoron,
^oitypetron , alij-thoryberron vocant, cuius
w! aiuum liftit , purgatque bilem , in aquam
j, addito pondere denariorum duum.Na-
^ campeftri &; gracili folo.Semeneius po
Ljvniphatica fomnia facere dicitur. Lagopus

..alni.... ' .... IntpKri pv «,^1»-»

(f'rn inguini adalligatur in tumore. Nafcitur
Litibus . Multi fuper omnia laudant ad de-

irfos dyfenteticos quinquefolium , decoftis

'it radicibus potis:& ariftolochiam Vitio-
tj^ndere in cyathis vini tribus. Qmc ex fu-
ltis calida fumentur , hsc candente ferro
tutati aptius erit. Hdiuerfo purgat aluum fuc

'''ntautei minoris, drachma in hemina aqu?

iN — j t

V falis & aceti, biltmque detrahit.Ma

(tj^ttntna difeutiuntur. Vettonica aluum fol

j vi«iina ancuuumur. vuwjuica muumiut-
^tachmis quatuor, in hydromelitrs cyathis
^ ^ • Item euphorbium vel agaricum drach-
jn^abus cum fale modico potum ex aqua.

nuilib obolis tribus. Soluit &: cyclaminos

pota.aut balanis fubditis : item chams-

aUnu^ . Hyflbpi manipulus decorus ad
cum fa[e ? pituitas trahit illitus , vel con-
c^m oxymelite &: fale : pellitque ventris

qj,. uxymeiiie u. uic . ycamvp*», iwniu
Pituitam & bilem detrahit peucedani

•Aluum purgat anagallis ex aqua mulfa:

‘ih p ‘o *** p — 4 .

ii, 'Pithymon , qui elt flos e thymo, fatu-
1 .‘"nili . Differentia , quod hic herbaceus

'altcrius"thCmi albus’: quidam hippopheon
tit • n. i. _ _ 5 1 ic . vomitiones

Qra u.;ul. --

*ih.l't : ftomscho minus vtilis , vomitiones
'»il Inouet : fed tormina & inflationes dif-

"UUCL • 1CU lUUIi*111* C' *

V’ Sumitur & ecligmate adpedtori
i ‘nieli, ” •

is vitia

, & aliquando iride . Aluum foluit,
1!uot drachmis ad fex , cum mellis exiguo

falifquc

C. Plinij Naturalis Hift-

3S1 , ) ,t> i

falifque & aceti. Quidam alitet epiciaymU111 jjj'

/4 unf (i n u <•>% «vi /'/■« v/i tini fi na tlifn/iitlCV il

li.rubens-.ficcari in vmbra.bibi ex aqua »*'

ac<

, / ijy

li parte dimidia .detrahere pituitam bile

Aluum leniter foluit & nymphia in vin°
ro. Soluit &: pycnoconion, cruci foliis cfa‘
bus &ranoribus,iadice rotunda , lutei ($'

terram olente, caule quadrangulo , modiali

... . - - - . i.

nui, flore ocimi.Tnuenitur in faxofis locis-1^-

oOp %

j j im €his in aqua mulfa * denariorum duumf
*dt*Q ec ' re,g/alU|,m .V bilem. &:niriiir3 ryinanit* $

^ re,8e aluum, & bilem, 6c pituita exinanit
pcdcre.ve , pomnj-a Uimultuofa facit , vna drachma

$0*1

fit

^it0,eLirjil potum.Etcapnos ftrumamdifcutit. Detr* ^
jwn ere . jem polypodion , quam noftri filicularp v° JiJ'
nanorum.' jjjs enjm cft filjci.Radix in vfu,piiof^’ C-

~l ris intus herbacei, craflitudine digiti min*^ii

j , iia miui

tabulis cauernofa,
cis.inpetris nafcens , aut

, i,u«u. ..lucmuia, ceu polyporum cirri . 11 (liS;
anll<l' c • eis. in petris nafcens . aut fub arboribus ve .tf1

legitur.

Exprimitur fuccus aqua madefadla:& ip^j V

fa infpergicur oleri vel betit, vel malus. v_e)|||iit1

famento : vel cum pulticula coquitur

vel in febri leniter foluendam . Detrahi1 P, [y

& pituitam , ftomaebum offendit.

rina indita naribus polypum confumit.f l°!rd
femen non fert . Scammonium quoqu
tionem ftomachi facit, bilem detrahit» -u

*

foluit, pvxterquam fi adiicianturaloesdr^ld

dux obolis eius duobus. Eftautem fuccu5
ab radice tamofx , pinguibus foliis . tri3°c.iil(
albis, radice craffa, madida, naufeofa. ,(>'

pingui & albo folo.Radix circa Canis

canatur, vt in ipfa conHuat fuccus : qui Sf, ipf3’

. - -
catus, digeritur in paftillos . siccatur rif

v?l cortcx.Laudatur natione Colophoni^.,»!’'
ftim , Prienenfe : fpecie autem nitidum *

!>ill

Liber XX VI.

3?3

^ taurino glutini , fungofumtenuiffi-
:t,„'ftulis)cit6 liquefcens, virus redolens,gum-
v®*® . linguae taflu laclefcens.quam leuiifi-
,‘cum diluitur, albefccns. Hoc euenit 8c ad»
Sfjj^o.quod fit erui farina & tithymali mari-
tjco , in Iudaea fere : quod etiam ftranguiat
j Ptii. Deprehenditur guilu. T ithymalus enim
^|( foi excalfacit bulbi more, nec ante, nec
i|(ei vtile. Dedere & per fe ex aqua mulfa &
^Ji^tetnisobolis.Sed vtiltffime cum aloe, ita
‘it ^JPiente purgatione mulfum bibatur. Fit 8c
radicis in aceto ad crafsitudine mel-
k"u° lepra illinuntur: & caput vngitur in do-
oleo. Tithymalum noilri herba laeta-
ri v°cant, alij laffucam caprinam narrant-
cius infctipto corpore , cu inaruerit,!!
’ti Ipecgatur , apparere literas , ic ita qui-
t,G,dul teras alloqui maluere , quam codicil-
V:, c,lc'ra eius multa . Primus cognominatur
"Sin-15 ’ llu‘ ^ mafculus cxiflimatur , ramis
* crafsitudine , rubris , rugofis , quinque
Nij . ctJbitali longitudine, a radice foliis pen-
'fCr? 'tt cacuminibus coma iunci .Nafcitur in
jjiaricimis. Legitur femen autumno cum
J>ve: (*cca:um Iole tunditur & rcponitur.Suc-
;ist^t0 incipiente pomorum lanugine dcfra-
\ .i>wlis excipitur fatina erui , aut ficis, vt
W,s. irefcac. Quinas aute guttas fingulis ex.
'“Pic S Cft-Traduntq; etiam toties purgari hy-
fico lumpta.quot guttas laftis excepe-
NuS c“m colligitur, ne attingat oculos ca-
eft.Fit & e foliis tufis priore minus effi-
decoftum c ramis. Eit & femen in vfu
6 decoifum ad catapotia foluede alui
' Semen 8c dentium cauis ccta includitur.

Tota. ii|. Z. z

j^4 C. Plini) Naturalis Hift* *

Colluuntur 8c radicis dccoffo e vino aUt°v[|/
linunt & lichenas fuccosbibiimque cuffl- d
'gent vomitione, Scaluo loluta, alias ^

'inutilem.Trahit pituitam faleadiefto i"

lem aphronitro Si per alnum purgari' l'1’ /r
pofca : fi vomitione , in paftb aut aqua , >
Media potio tribus obolis datur . ticos
fumpfifle melius cd.Fauccs vritleniter.t'
tam feruentis naturx.vt per fe extra corf
politum, pullulas ignium modo faciat- ,(f
cauftico invfu iit. Alceru genus tithytn»^/
liniten vecantalij caryiten , foliis my/‘

& pungentibus , fed mollioribus , & ‘‘uofl
afperis nafcens. Colliguntur coma: eius 1 ✓

turgefcente,ficcatxquc invmbra diebus «ii

in Sole inarcfcunt. Fruflusnon pariter • f,IJ.
fcit , fed pars anno fequente, Se nux yoea^^,
de cognomen Gucci dedere. Demetitur ^
fium maturitate , leuaturque ,dein ficC.uS,f,
■datur cumpapaueris nigri duabus par[l
vt fit totum acetabuli modus: minus 1 .jjiil t
tionibus, quam fuperior , exteri itent-
'£c folium eius dedere , nuce vero i f Su

fo, aut paflo.vcl cum fefama. Trahit bn1
tuitam per aluum .Oris hulcera fanat.- ji*,
orisfolium cum meile edur. Tertium jv l'”,(
thymali parnlius vocanti' fiue tithyrna^^i-jj
-rotundo.caule palmum alto, ramis rube ^ ,
mine albo , quod colligitur incipietT
iiccatum teritur , fumiturque acetabuli
ad purgationes. Qnatcu genus helio(c“f SJ
■pellant foliis portulaca: , ramulis ftan' Lj A

dice quatuoraut quinque, rubentibus, b',*

altitudine, fucci plenis. Hoc circa opP1 0JC
cur, femine albo.columbis gratilfim0- ‘1 l1»

“tat!

Liber XX VI.

5ff'

ipj ‘ncipientc vua.Nomen accipit, quoniam
tq a.CUm Sole circumagit . Trahit bile per in-
C" “ymelite dimidio acetabulo : exteri
W-qai characiat.Quintum cyparifiian vocant
^foliorum iimiiitudincm , caule gemino

V ^plici nafcentem in campcftribustcui eade
WjJ11* heliofcopio , aut characix. Sextum pia*
ifym^on vocant : alij corymbiten , aiij amy.
4|j ‘tan a iimilitudine. Nec vilius latiora funt
Vfifce. necat, aluum foluit, radice vel fo-

luceo in mulio aut aqua mulfa drachmis
Wi)ij0r-Detrahit priuatim aquas. Septimii den-
V, . * cognominat, alij cobion.alij leptophyl-

V ‘n petris nafe^ns , comofiifimum cx omni-

*r‘1^ cau^culi' rubentibus. & femine co
k '«lum.einfdein eiFeSus, cuius characias.
Vs ‘tebas, fiue rhaphanofagria.iuncos duos.
•< c s tpargit in terra rubentes , foliis rut.xura-
KJJP* . feci amplior : quare quidam rhapha-
\,:>due{lrem vecant. Intus babet mammam

fiV'

&

m •extra cortices nigros. N afeicur in mon-
V^Peris, aliquando &: in herbofis. Effoditur
V «*^ue in hetili mergirurideie&oquequod
5 reliquus fuccus purgat vttaque par-
^ ^ioboloin aqua mulfa.Sic &: hydropi*
acetabuli mcnfura . Infpergitur& arr-
. *s farina potioni : aiuntque lu perior em
h ^e,Us vomitione biles extrahere, inferiorem
Tormina difcutic quodeunquepana-
\ pJ^ettonica pnrterquam a cruditate, peuce- * In

antiq.

Si CCUs & *nnati ones,rudhis gignens:^ item txempl.jio
daucumue , fi laftucx modo fuma- ^cori ra -
Sc a,1Uni cyprium potum interaneorum vi-
^fk***1 : item gentiame farina, tx aqua te- nulUittn*
magnitudine, Plantago mane fumpta miHim,
Zi x

C.Plinij Naturalis Hift*

duabus linguis , & tertia papaueris in
veteris cyathis mi. Datur Sc in fomnu a#
tibus , addito nitro vel polenta, fimulcop^iJ
bum detur.Colo infunditur hemina fucc»> $

uumutiut.vuju . .

febri. Agaricum potum obolis tribus

is. t'ti. >■ I'''- o3" ’

veteris cyatho vno, lieni medetur : oc P ^
omnium generum radix in mulfo .Sed aw1

*«5

UllUliruir • * — - .

praecipue, pota, arida St deco&a, quantum ’ .|iD>'

1 ..„ri lipmit-iie FriklK A fi VlllttUS a{'

capiat, in aceti heminis tribus. Ad vulnU’ Jj,
tur eadem cum acetoiaut fi tolerari non it?

V<!l.

• v » fi

iicu vel aqua.Polemonia bibitur ex

nica drachma inoxymelitis cyathis trib^yd

1 . .1. fioenanfoe A r frr>mOllC‘ ||flt

Ilolochin, vt contra ferpentes. Argemo»1^ jf
diebus in cibo fumpta /lienem confuniet^,/

a lemis ni uuu iumjtw , ufciiv-i.i vuru»- jgi*

turagaricu in aceto mulfo obolis duobus- J

, £|

phxa: heraclix radix e vino pota, &: ipf*1

mit . Ciflanthenius , drachma bis die fu^WiJ

«flnS 1 U ! rrrn rli ic l t r\pr fiip<: \' T..1 lenenl

mu ■ ^UlcUliiicuiua ,

vini albi cyathis 1 1, per dies x l. lienem

Villi «uuiwyauua “-r ~ j B/ P>>

paulatim emittere per vrinam.Proaeu

piuuunii ■ * _ Y

pum cum fico deco&um. Lonchitidis i‘
co&a,ptiufqudm femen emitcat.Peuceda

I* 1 r I 0.1' . 1 Q r _ _ 1 1,, i r I 1 fi I

«jue radix decodta, Sc lieni Sc renibus. 1

*JUC. IBU1A UWVV/V-WM, — ^

ri potu confumitur. Prrrcordiis & ilibus j
mi radices. Clymeni femen potum die
pondere denarij in vino albo. Vettonie-‘,lj:if

pondere dcnari) in vino atoo. vcu™-- ur
ex meile & aceto fcillite pota.Radixl°I’jilj/

in aqua, & Teucrium illinitur .Item tcoraf£|i\

cera , agaricum cum farina fcenigrie*

malis , contrdque calculos grauifsimis ^ ,
bus.vt diximus , auxilio eft . Polemoni ; .jjsr

potadtem agat icti .Plantago rad ice vel
• ~ ■ • ■ ---re “‘A-jW

rui“'‘..“. * o — - —

tisexpalfo.RtVettonica.vt iniocinere

Item ramici pota atque illita. Eadcml**/1'
lias tfficacifsima. Ad calculos quid/ vo(tic,j
& verbenacam. Jc millefolium *<juis f !

Liber XXVI. 3f7

inaqua, pro lingulari remedio biberefua-
Strangurias difeuti & diftamno certum eft.

quinquefolio decofto ad tertias in vino:

0 1 »

( ^cnterocclicis dari atg; illini , vtiliffimum
Jpiphij quoque radix fuperior , vrinam ciet
luibus. Enterocelicis datur ex aqua , & illi-
i^^efica: vitiis . Peucedani fuccus infantium
(.^u&vmbilicis eminentibus pfyllion illini-
^nam cient anagallides , acorique radicis
> “qUm.vel ipfa trita potaque , & omnia vefr-
t ‘da fanat. Et calculos herba & radix cory-
5 Itcmque genitalium inflammationem
i), ''Uij pari pondere caulis & feminis & myr-
il' 'bulum teneris cum foliis tritum, ex vino
ji,1”' calculos pellit : impolitum refles fanar.

■'K.tpn quoque cum farina thuris & vino dul-
yliH inflammationes fanat.Symphyti radix
Ijjn ente tocelas cohibe t:ge ni tali u nomas hy-
\| s alba . Artemilia quoque datur contra
dflos ex vino dulci, &adftranguriam.polo-
t jIC;e fedat ex vino nymphiae heraclix ra-
«c.sdenr vis crethmo , ab Hippocrate admo-
t£!5«data. Eftaute inter eas qua: eduntur fyl- ...

■i, ‘Ut» herbarum. Hanc certe apud Callima-
Jti^tpponit rultica illa Hecale:lpeciefque eft
\ h°ttefls. Caulis vntts palmum altus, femen
jq ,®s> odoratum, ceu libanotidis , rotundum,

^ 11111 rumpitur : habet intus nucleum candi-
tquem aliqui cachryn vocat. Folia pinguia, * [al[ogn~
k*ntvelutioliux,crafliora , falfa guftu: yf*;

Jhn c? digiti craffitudine tres aut quatuor . Na-
k111 maritimis petrofls. Eftur crudum co-
V 5 cUm olere , odorati faporis & lucundi.
etiam in muria-.prxcipui vfus ad liram
"b folio , vel caule, vel radice ex vmo.Co-
Zi }

3^8- C.Plrnij NaturalisHift'

. vcf"1

lorem quoque corporis gratiorem facit , jt
.-equo largior inflationes . Aluum loluit “c ^.>1'
vrinamq; & a renibus homote trahit. S*c pjl

tha:s ficc{ farina in vino pota, ftranguria^|jjl'

lit, efficacius addito dauco. Lieni quoquC ,,,
Aducrfusferpetesbibitur.Iumetis quoqi 'rd'
ita, aut ftraguria hordeo i nfperfa fuccuf1' tf
•hyllion cftleti fimillima.quie invinop°||)ir
ficas vitiis liberat.fanguine fidit. Alter* ‘ CJJ'
thy Ilis, cham?pityosfimilis, flore putpurr®^
re graui, radice intubi. Vel magis cepae*'
portulac^.nigriore radice, fed inutili, na'c
Jitoribus harenofis , gufiu amara. Invj* j,J'
afparagi radice vefica: plurimum prode»' jW
pr.xdat hypericon, quam alij cham.Tphvji
corion appellant, oleraceo frutice, tenu' ’ ^
tali.rubente, folio ruta:, odore acri, feniim,)/

' nigra ]jgHa , nigro , maturefeente cum hordetf' ft1

ra feminifpiflandi, aluum fillit; vrinarrr i[if
calculos vefic.x cum vino bibitur. Ert *
pericon, quod alij corin appellant, foH° dp
ricis > & fui’ ea nafeitur, lea pinguioribll_i|Ijiil'
rikua ac ru minus rubentibus , odoratum, palm*

t ii. y*. i,-... ir:. r. «VCJU « /W

bintttuj,

leniter l uauc, aculeatum. Vis femini e*

ria,& ideo inflationem facit enteroceli*^ ‘ pi

macho non inutile »pr?cipuumad ^ral^p)

Jliavuunuu-muiiu •*»■* - *

ficxhukeratanon fit vefica .Medetur

ticis ex vino potum. Veficte autem caUj^ V^
trita fimul cu cumino, 8c data ex vino*' y£li.

i d'

benaca quoque foliis decofia ad tertias > ,

.In. calice» rilciilAe *»iicit»J

dixeiuse mulfo calido calculos eiictt • .

prelfa.qua: Aretij & in Illyrico nafeitur. .IL
decofta e tribus heminis ad vnam, & P Lif,

OCLUUrt t UlUUi «Si - * ^ui

folium ex vino fumptum, 8r chryfan* . „>J’
mum.Anthemum quoque calculos eiic)&' t

Liber XXVI.

m

^ ‘Ce foliis quinis , caulibus longis duobus,
I? ‘ofaceouadices tritae per fe , ceu lauer cru-
Silaus nafeitur glareofis & perennibus ri-
wj^italis,apij iimilitudinc. Coquitur, vt olus,
icS, magna vtilitate veficx -.qux fi fcabiem
panacis radice fanatur, aliter inutile ve-

^alculos pellit malum erraticum , radicis.;

V^vini congio deco&a ad dimidias : inde
^ fumuntur per triduum. Reliquum ex vi-
fio,£c vrtica marina, & daucum, & plan-
^ ,!hs femen ex vino. Et heiba puluiana trita.

:5ch*c nomen inuentoris habet, nota,
k intibus , vrinas ciet . scordion ternum tu-,
E! Cs ledat.Hyolcyamum genitalibus medetur:
ii^fdaiii fuccusex meile , & femen , ftrangu-^
Va5aricum obolis tribus in vini veteris cya-
Lv?°, trifolii radix drachmis duabus in vino:.

c‘vna drachma, vel feminis.lfchiadici 6cfe£

:f e & foliis erythrodani critis fanantur, pana-.

infricata polcmonia>ariftolochi* ae-
ly, °folij. Agarico quidem & neruus, qui pia-
li, ^pellatur, 6c humeroni dolor fanatur.ob.o-
Wer Us *n v^n* veteris cyatho vno poto.Qum-
d^lium ifchiadicis & bibitur Sc. imponi tu rr
L fcammonia deco&a cum hordei farina.

hyperici vtriufque bibitur ex vino. Se-
iO“‘a Se attritus celerrime fanat plantago:
Ij^ylomata quinquefolium: fedem conuer-
tjl CV clam ini radix ex aceto . Ana gallis, cae-
HC bidentia fedis retro agit : ^ diuerla
Crls Ptoritat.Cotyledon condylomata &- nae-
ij J°idas mire curat. Teftiura tumores acor
decofla in vino triraque& illua . In-

&$*** negat fieri Cato , abfinthwm PonuT

Zz 4

3<To C. Plinij Naturalis Hift*

Depalegio,& argemone. Cap. t

Lij adjiciunt & pulegium : quod ieiuJ W
, inguinis

degerit , fi poft fe alliget ,

prohibet aut fedat, coeptos. Inguinaria( ‘j.jjiii

quidam argemonem vocant)paih"m in vcf Vn!'

nafcens, vt profit inguinibus , in manu I3'cj|f:

habenda eft. Panos lanae panaces cun>1’',r
plantago cum fale : quiquefoliumiperfol31^/

H lir 1 n i , I * ( r orvi .1 o tn • 1 1 - U C

... .

dix , vt in llrumis : item damafoniii : verb3^

y rbr

cum fua radice tufum , vino afpetfum, fo*.1 j'
inuolutum,& ita in cinere calfa&um , vt
natur calidum • Experti affirmauerc , jjW*1 1 $
referre fi virgo imponat nuda , ieiuna
manu fupina tanges dicat. Negat Apollo pe ,ij
pofie crefcere , quam nuda virgo rcftingu* 'jji1
ita retrotfa manu ter dicat , totieTque deu J

_• 1 _ w. q 3 : J „ .. r\' 3*1

ambo . Medetur & radix mandragora 'Vjjlf

radicis fcammonise decoftum cum mclle; '“jii*
tis cum adipe veteri : vel Chryiippea cu'”^.
pinguibus. & : hxc ab inuentore habet noto.
‘Denympi>aa,& abstinentia & appetentia
rit,& de fatyrio erytbraico,& cratcgi,& p""

Cap.

X.

T rEnerem in totum adimit, vt diximus

V phxa heraclia, eadem femel pota > f

dies. Infomnia quoque Veneris a ieillluip Vyj.1
in cibo fumpra. Illita quoque radix geni13* j/
inhibet non foliim Venerem, fed & atfltie3,,^

genitura : obid corpus alere vocemque tb^r.

^VUISWLSV • vw *r* Wl h*vi.v * v/vv“'-p .jjl/

Appctetia Veneris facitradix e xiphio fuf .$0
data potu in vino. Item quam crethmon3» $
appellantiSc horminos, agrios cum jjet*

trita. Sed inter pauca mirabilis eft orcn^jjfl'
ba , fiue ferapias , foliis porri, caule pal*^ill>
re purpureo , gemina radice, tefticubs fi3

^ Liber XXV I. 361

c Vt maior , fiue ( vt aliqui dicunt) durior ex
l^pota excitet libidinem : minor fiue mol-
'j,ladte caprino inhibeat.Quidam folio fcil-
ijt!re dicunt lxuiori ac minori , caule fpinolo.
\ij,lUe radices fanat oris hulccra , thoracis pi-
i| 3® > aluum iiirunt e vino pot£. Concitatricem
L£abe. fatyrion . Duo eius genera : vna lon-
il, 'utts foliis , quam olea:, caule quatuor digi-
^ 1 flore purpureo , radice gemina ad for-
,.rtl «ominis reltiu, alternis annis intumefeen-
i,.trefidentc.Altera fatyrion orchis cognomi*

& fcemina efle creditur.Diflinguitur in-
ediis 8c ramoliote frutice , radice fafeinis
Njfcitur fere iuxtamare.Hxc tumores Sc

Partium earum erumpentia cum polenta il-
'i, ll!dat , vel per fe trita. Superioris radix in la-
O^is colonica: data , neruos intendit : ea-
'iti kX aclllarcmittic . Grxci fatyrion, foliis li-
“ti minoribus & tribus non amplius etet-
jV*clmtibus tradunt , caule lxui , cubitali, nu-
radice gemina -.cuius inferior pars &ma-
L^ates gignat , fuperior ac minor i a- mi nas,
lkn lud genus latirij (erythraiconappellant)fe-

V

v«icis maiore, lsui idurtc radicis cortice

!i ' 0 intus album includi , fapote fubdulceife-

montofrs inueniri. Venerem, etiam fi om-
'4‘j manu teneatur radix , Simulari , adeo fi
in vino auflero. Arietibus quoque 8c
‘aj.1' fegni oribus in potu dari .Et a Sarmatis
k] ^ aifiduum laborem pigrioribus in coitu,
k® vi'tum proledamum vocant .Vim eius re-
kf ,c aqua mulla aut lactuca fumpta.In totum
»j.. J*1 Gr^ci, cum concitationem hanc volunt
C Care, fatyrion appellant, fic Stcrategin
°minan;es Scthelygor.on, quarum femen
ZZ f

C.Plihij Naturalis Hift- ^

teftiumlimilecft.Tithymali quoque
medullam habentes, ad Venerem proni°l^t(r

li dicuntur.Prodigiofa funt , qux circa hoc c

diditTheophraftus.autor alioqui grauis.W ti
' "• n*.u6>

geno coitu duralTe libidinem contadtu
cuiufdam, cuius nomen lpeciemque nonP ' jy
Sideritis adalligata varices minuit, & 6®^
lore prxllat. Podagrae morbus rarior l’°'e .Id'
fe, non modo patrum auorumque memot,‘j,r
rumetiamnoftra , peregrinus & ipfe.Nad 'J;
lix fuiflet antiquitus , Latinum nomen i» jf
fct. Infanabilis non eft credendus : quip^V
niam & fpontc deliit,&: in pluribus cuta-J^a'
tur panacis radices cum vua paiTa: fuccii*
fcyami cum farina vel fcmctfcordion e*" jj*
iberis, vti didfumeft . Verbenaca cum a^ja'

trita, cyclamini radix , cuius decodlu &P1

ilibus ptodeft. Podagras refrigerat rad'* f

IllUUb J/lUUCll. PUUflgW» tcui^ciai y

phio/emcne pfyllioicicuta cum liriiarg V jf
axuneia.aeizoum in primo impetu pocla?1 ((i'
• - - - - -tffV

bentitjhoc eft calide. Vtiilibet vero couci' ,Ji-

geroncum axungia, plantaginis folia tri^j.

io fale modico, argemoniatufa ex meile- v
tur 8f verbenaca illita , aut 11 pedes maect,|:il|1

in eius dccodlo. Et lappago, nmilis anag'

nili effct ramolior ac pluribus foliis afyrf.lf
■ - - - -

gofa.afperioris fucci,grauis odorisiqu?

{. : i : _ -r ‘‘taf

moilugo vocatur:fimilis,fed afperioribus ' jit1

v - » jjjW .

afperugo . Superioris fuccus expreffus

X i. denariorum in vini cyathis duobus ij

die fumitur. Prxcipue vero liberat eo rn*J^li'

cos thalalfion, id eft, fucus marinus ,

milis.qui conchyliis fubfternitur : nonP0^ji’
modo.fed omnibus articulorum morbis 1 jiii-

tus, prius quam exarefiat, Tria ante gcncf

Liber XXVI.

3^3

vh.&t alterum longius , quadantenus rubens:

Ptt®crifpis foliis, quo in wreta velles tingun-

°ninia eiufdcm vfus. Nicander ea &: aduer*
;sfe, - * ‘

tepentes in vinodedit.Salutare cft &: femen
:J*lerb^,quam pfyllion appellauimus, made-

cjhrt aqua.admifiis in heminam feminis, refi-
oni? cochlearibusduobus, thuris vno.

icantur & mandragor? folia cii polenta tufa,

%ma generalis de pedibus, t»lu,arrieulis,nerui),
I reniedia contra morbos qui totum corpus occu-

\'*t & de merthryda,& vigiliis, &p‘tratjfi,& de

j -ibus frigidis , & febre inment orum , & plorent*
k‘,i&ch%naalia,&aeix.oo , &deignefacro.
v Cap. X I.

J Alis vero tumentibus, limus aquaticus cum
:-°3eo fubaftus, mire prodeit. Articulis fuccus
it» aure o minore. Id e neruis vtililfunus .Irem

taUris . Vettomca neruis difeurrentibus pec

M.l . . 1.

Ijj^las, humeris, fpinte, lumbis pora, - —

^'Articulis quinquefoliu impofitu. Mandra
tji folia cii polenta, vel radix recens tufa cum
®iere fylueflri.vel decola in aqua. Cubito-
fiij" ac pedum rtmispolypodij radix. Articulis
t JUs hyofcyami cum axungia. Amomi fuccus
V dcco£lo:item cetumculus decodta, vel mu-
C' tecens ex aqua obligatur , donec inarc.
w . Utprv» i ~ Mriiv A vinr» nora.Cvcla-*

,vt in ioci-

. -"ua v.v acju»

ii utem lappe boaris radix e vino pota.CycIa-

”0OnJ- «■» • e'llftar. nm*

6i;s decotta in aqua perniunculos curat, om-
trJ^alja frigoris vitia .Perniunculos curat 8c
!Ci>uedon cum axungia: folia ex batrachio:
4 hy»i fuccus. Clauos pedum extrahit lada.
t, 11 cUrn caftoreo : verbenaca ex vino .Nunc
malis, quae membratim fentiuntur , di.
Ws dc his , qux totis corporibus graflantur.
^'dia amem h*e communia inuemo. Ante

omnes

3 £4 C. Plinij Naturalis Hift* ^

omnes potam dodecatheum , de qua

fuccum e fcordiotitem Vettonicat.qui p'

lorem plumbeum corporis priuatim eiiieI’j);
gratioremq; reducit. Geranion aliqui mf1! |i?

alij meithrida appellant. Similis elt ficut*'1'^

minutioribus,& caule breiiiori,rotundo fiPJ
& odoris iucundi.Nollri fic eam tradunt.0 ' >
foliis candidioribus paulo quam malus ’ ° Jji-
bus tenuibus , pilofis.ramofam ex internam, ;■

ntim palmorum , 8c in his foliis, inter qitS 1,1

cuminibus capitula fint gruum. Alterum
foliis anemones , diuifnris longioribus ,t3 #

^ /c *

mali modo rotunda , dulci , reficientibus ‘ #

imbecillitate vtiliflxma:& fere talis vera

bitur contra phthilin drachma in vini CV^ r

tribus bis die. Item contra inflationes : St °

idem prsilat. Succus radicis auribus ffty
Opifthotonicis femen drachmis quatuot pt'
pipere Stinyrrha potum. Phthilin fanar St f p
taginis fuccus , fi bibatur , & ipfa deCo“*jti'
cibo cum fale &c oleo , a fomno matutino f j.

gerat. Eadem datur his , quos arrophos

01

inteipofitisdiebus.VettonicaphchiiiciseC>.y

te cum meile fabte magnitudine: Agaric‘*n”!,i
rum duobus obolis in pallo , vel daucon J
centaureo maiore in vino. Phagedinis^ <y|;
nomen fine modo exedentium elt, & alii5.^-
cerutn) tithymali medentur cum fefami» 1 i{.
pti. Inter mala vniuerfi corporis vigili? fufll
rifque. Harum remedio monllratur P30',/}»

ero11.

clymenos , ariftolochia , & odore , 8tp£fl"ni!0
capite :aeizoum,fiue feduni.fi inuolutum

Liber XXVI. &

L* > ignorantis puluino fubiiciatur : & ffina-
fiue onucis hilaritatem afferens in vino,
k ygdalaceo folio, flore rofaceo.fruricofa, ion
: tadice, & cum ficcata cft,vinum olente.Hsc
data feras quoque mitigat. Cruditates,

. ^aufeaixifaciuntjdigerit Vcttonica. Eadem
LV* cccnaconcodionem facit,in oxymelitis
L^is tribus drachmx pondere , & crapulam
lClltic.Irem agaricum poft cibos in aqua cali-
i(. ^°tum. Paralyfin Vettonica fanare dicitur:
^iberis , vtdidum eft. Eadem & torpentibus
v ^bris prodeft : item argemonia , omnia quae
JlcUtentur fecari, difcuticndo. Comitiales fa-
l)}1 panacis,quam heracliam diximus, radices
jh*cUm coagulo vituli marini, ita vc lint pa-
kCis tres partes : plantago pota : Vcttonica in
i>elite drachma, vel agaricum obolis tri-
folia quinquefolij ex aqua. Sanat & arche-
tj.Vfed cum ammineo pota. Sanat & baccha-
tn r*dix arida in puluerem contrita , cyathis
cum coriandro in aqua calida.Et centun-
tL ^ trita in aceto , aut meile , aut in aqua cali-
t|v'Vetbenaca ex vino pota : hyflopibacca: ter-
L c°ntritx , & in aqua potae diebus fcdecim:
. Cedanum cum coagulo vituli marini amnis
u c*°hibus potum : quinquefoli) contrita lolia
pota : diebus x x x i. Vettonicae farina
“S x. r , i.cum aceti fcilUtici cyatho, tnel-
..^ttici vncia : fcammonium obolis duobus
?caftorei drachmis quatuor. rebresfrtgtdas
• in calida aqua:

uorei dracnmisquaiuwi. a

V -S facit agaricum potum m calida aqua:
■"?»»* fideritis cum oleobcem ladauum.quod
m • rdantairo ex

r fideritis cum oleoutem 'i

Lf*8«ibus nafeitur , contuituri : plantago ex
duabus horis acte acccffionem pota
^itacljuustvel iuccus radicis madefacta:

$66 C. Plinij Naturalis Hift- ^

vel 'tufae : vel ipfa radix trita in aqua feti0
<fa&a. Quidam ternas radices in tribus
aqu^ dedere. Iidem in quartanis quatern** ^
lunt. Buglollo inarcfccnte , fi quis medtjU fu'
caule eximat, dic itque ad quem liberanda ^
bre id faciat , & alliget ei leptem folia
ccflionem, aiunt a febre liberari. Item Veica yf‘
•drachmam , in aqux mulfx cyathis trib^j^
agaricum, maxime in his febribus,qu£ cl
rore veniunt. Quinqucfolij folia quidaifl ^
tertianis dedere, quaterna quartanis 9plut* ^
xis: alij omnibus obolis tribus cu pipere
mulfa. Verbenaca quidem & iumentorufl1
bus in vino medetur:fed in tertianis a ig-
niculo incifa , quartanis a quarro. Bibitur
men hyperici vtviufque in quartanis,& h0^'
bus Vcttonictefarina.que omnes horrore5 i
cct.Item panaces, adeo excalfactoria natu( *
per niuem ituris bibere id, ac perungi e°hi'
cipianc. Et ariftolochia perfri titionibus te^(f
Phreneticos fomnus fanar, qui contingi1 P pr
dano ex acero capiti infufo.anagallidum »' #
E diuerfo lethargicos excirari labor cft,b°c;fil'
liante (vr perhibenc) ex aceto naribus ta#15!^.
cedani fucco.Contra infaniasVctconicabi1’
Carbunculos rumpit panaces. Sanat V etc ^ett"
farina ex aqua,aucbrainca cum thure, fte<l
potu calida- : vel c carbone in confpeflu e
dto fauilla, digito fublata & illita, vel
tufa.Tithymalus characites hydropicos
Panaces plantago in cibo, cum prius PlD . Jti>'
cum ederint fine potutVettonica drachnj1* jji-
bus in duobus cyathis vini aut mulli : vel ae (*
cum , vel femen lonchitidis, duabus lit'?u ^£'
aqua pocunjtpfy Ilium ex vmo:anagall^‘^ll,,1 (iii:

Liber XXVI. it?

^•Cotyledonis radix e mulfotebuli recentis ra-
^,’cXciifTa tantum, nec colluta, quantum duo di
> 1 icoprehendant , ex vini veteris calidi hemi-
Ii l^ifblij radix drachmis duabus ex vino : ti-
^lumplatyphyllon cognomine, femen hy-
i|f,cht]uod coris appellatur tamquam quidam
'vc^ulum putant,radice contrita in vini cya-
vs ^ibus , (i febris abfit,vel femine cx vino ni-
verbenaca, fafciculo manus plenx de-
C;* inaqua ad dimidias.Pr£cipue tamen cha-
fuccus aptifflmus creditur. Eruptiones
sjjj1* emendant plantago, cyclamini radix cii
3e *• ebuli folia contrita, & e vecere vino im-
K* etiam boam fanant,id eft,rubentes papu-
^Uriginem fuccus flrychni illitus. Igni fa-
|r ^edetur atiizoum : folia trita cicutx : man-
vadix. Siccatur in acre,vt cucumis : pri-
iL^e fuper muflum fufpcndirurjiTiox in fumo:

inditur in vino aut aceto. Prodeft & vino
tL rteo fouere-.Mentc fextans,viui fulphuris vn*
k *cx aceto fimul trita : fuligo cx aceto. Ignis
|v r* plura funtgcnera,inter qu$ medium horni
^ Ambiens qui zofter appellatur enecat , li
if^rit. Medetur plantago cum creta Cimolia.
tJ^tiftcreos per fc : radix perfolatx. Aliis qiix
cotyledonis radix cum mulfo.aeiz.oum,
Cl,s linozoftis ex aceto.

7 l*xata membra, & contra morbum regtHm>

• ^contra fcrunc»los,& 0*las, & inflationes,

^ anibitflionem , & contra alios morbos, ad
K ^^^s.adfanraincm. ^aP- -'*/ L f
K Ad»x polypodij illita luxatis medetur.Do o-
PU terricT> & tumores tollunt femen plyllij folia
C^ginis tufa , fale modico addito : vetbafci
)ei*ex vino decocti 8c contritu m:cicut a cum

axung

3<?8 C. Plinij Naturalis Hift-

axungia. Folia ephemeri tuberibus atque tjl
ribus illinuntur , qua: etiamdum difeuti p°*.
Morbum regiu in oculis pticipue mirari eli
nuitate illam dcnfitatemq; tunicularu feli*
eunte. Hippocrates a feptimo dic in febre,
ferum fignum ellc docuir.Nosfcimus
quos etia ab hac defperatione. Fit vero &
febres impugnaturq; centaureo maiore (vt "J
mus)poto,Vettonica,agarici obolis tribus
ni veteris cyathoute verbenae? folio, obonjj
busexviui calidi hemina quatriduo.Sed CC jj
me quinquefolij fuccus medetur tribus cty3,
potus cum fale & meile. Cyclamini radi*
chmis tribus bibitur in loco calido,&: a f'
fiionibus turotfudores enim felleos mouet.*
tuflilaginis ex aquatfemen linoaoftis vtriuit,
fperfum potioni, vel cu abfinthio,autciccf*‘
co£lu:hylIopibacc?cu aqua pot;:Lichen
ii cum fumirur,c?rcro olere abftincaturtpo'
in vinodata.fttutbio in mulfo.Paflim Sc
cunque parte ac maximo incomodo nai'culi
qui furunculi vocantur , mortiferum aliq113
malum confe ilis corporibus. Remedio fuu1
cnocomi folia tricacti polenta, fi nondum c'
fecerint. Difcutiiit& folia ephedri illita. F*'
quoque in omni parte ferpunt, medicorum v
male feftis corporibus. Auxilio cfteenta111:^
minus collyriis cu meile decofio additis:0
taginis fuccus infufustquinquefoliu cum
meile : ladanum cii caftoreo: cotyledon cJ *
dullaceruinacalefafta.impofita-.Veibaft*
cis medulla collyrij tenuitate in (ululam a',.
tut ;vel arillolochi» radix, vel fuccus
Collediiones inflammationefq; lanantai»^!
ni» folia illita, Duritias ik collcllioncs

H,

Liber XXVI.

j, etiaca.vel quinquefolium.decofluminace-
j!erbafci folia vel radixdiyflopum c vino ira-
acori radix, decocto eius herba fouen-
^'s : aeizoum.Item quscontufa fint.duritiafq;
L 'has corporis. * Illecebra: omnia infixa cor-
ti1 extrahunt.folia tuflilaginis.daucum.femen
^htQpodij tritum in aqua cum polenra.Suppu-
i 'QUibu. imponuntur pycnocomi folia trita
C Polenta, vel femen: item orchis. Vitia.qua
L 'no(iibus , fatyrij radice impofita, tflicaciffi-
L |anari dicuntur. Noma: & colleltionesom-
i, ''Uco maris, priufquim inarefcat.Etalce? ra-
j folleftiones difeutit. Ambuiia fanantur plan
arcio.ita vt cicatrix fallat. Folia eius in
fj5 decoffa & contrita illinuntur : radices cy-
mini cum aeizoo : herba ipfahypcrici, quod
^'Mi appellauimus.Neruis & articulis couenir
jhiago trita cu fale:argemonia tufa ex meile.
LCedani fucco perunguntur fpaflici , tetanici,
ifhoru duritia: xgilopis fucco.Doloribus eri-
ex aceto illinitur.Epithymo fpafticis opi-
K®tl>nicis petungi, femine hyperici.quodcoris
k atlir, idemque bibere prode ll.Phrynion di-
Lr etiam abfcillbs fanare neruos.fi confcftim
kS?hatur trita vefinatifa .Spadicis , tremulis,
^‘botonicis alcex radix bibitur ex aqua mul-
'hl' & rigores excalfacit. Sanguinis profluuiu
i,, herbae pronia: fcmenrubrii.Eadem St inra
5 vis:Cyclaminc« Ver6.fi ore fanguisreiicia-
, 'te e naribus, fiue aluo fluat, fiue fceminaru
item lyfimachia pota vel illita.vel nari-
\ '"dica : item plantaginis femen: quinquefo-
V Potum Se illitum: cicuta: femen in nares.fi
. "Uat, tritum ex aqua inditum : aeizoum,
aSali radix:frfl:it & ifcha:mon,& Achillea.

Tom. iij. Aaa

* Tela am-
nia infixa,

jyo C.Plinij Naturalis Hift>

D e herba, equifetittymphaa, peucedano , fid#1 .
alnfqu e pluribus ad fanguinem fifiendurrt v
ltbus}& Jlepbanomeli , & crifithale , & cofl
vermes Cap. XIII . ^jS

H Qmfetum, hippuris aGrarcis di&a, cC F „tli'
vituperata nobis, (eft autem pilus terr#» V

jL-iVituperata nui>is,\cii. amem ^ -

na; feti (Smilis ) lienem curfovum extingu -jt,
coda fidili nouo ad tertias , quantu vas Wj)
& per triduum bemiuis pota.Vn&is eftu) ,

L ‘A

“ — r yjf1:

ante diem vnum interdicitur. Graecorum

circa hac opinio. Ali j pini foliis fimilcn1'11^;

ide nomine appellant, vim eius 3 - ■

cantem,eouc uummv . a».»

labilem tradentes, ejuod etiam fanguinis P ' pU*
uia vel tafto ea tantum homine (illat.Ali) 11
lin , alij cphedron , alij anabafin vocan'-
diintque iuxta arbores nafei , & (candente*

ifO'

&

dependere comis iunceis multis nigri?

equorum cauda, geniculatis ramulis tolia
te pauca.tenuia, exigua. Semen rotundutnd ^

IC paUtd,lCUUldjCAipua,JWUi.u 1UIMU (lis™ i

coriandro.radice lignofa: nafei in arbu»* ■/
si ime. Vis eius fpiflare corpora.Succus
e naribus fluentem inclufus fiflirtite aluu1'^
detur dyfentericis in vino dulci potus c), (>i;

_ ‘t . ni(Ti'ni AernnnniVin*^ (h

tribus. Vrinam ciet ituflim, orthopnoeam ' (p

item rupta, Jr qurelferpunr.lntedinis& vefm ji)

item rupta,<x quaj|icipuui.jmcuuu»vq
lia bibiitur.Enterocelen cohibet. Faciunt * p-
hippurin.brcuioribus 8c mollioribus com1* vlil-
didioribufqi.perquslm vtiljip ifchiadicis,^jp£iii
neribusex aceto impofitam, propter fang 1 jjiF
fidendum. Et nymph.xa trita plagis
Peucedanum cum femine cuprefli bibi*ur'jS, S1'
guis pes os redditus eft , flusltq, ab infe* .
deritis tantam vim habet, vtouauis cece0 Ml0t

deritis tantam vim habet, vtquauis te*-» uo-
diatoris vulneri illigata, fanguine claud3 • pfl'
C.t. O. r i.. „.i vel«.e .(fif

facit & fcrulj cinis, vel carbodungus vet® ‘

Ube r XXVI. 371

— : r j .

)(_c3cius, qui fecundum radicem eius nafcitur.

:!(a-Eiufdem fuccus vomentibus fanguinem da
Ad erraticum aute radix perfolatae cii axun-
\ vetete illita probacur.Rupris conuulfifque,
deieilis centaureu magis,gentian<t radix
k,veldeco&a.vel fuccus vettonicte . &c hne

( '°Um omnc,fed e maiori fuccus efficacifiime:
vj fymphyti vel radicis decodhim : daucum
Erili thalcs flore luteo , foliis acan-

Ve ■ U' “ v‘no:‘!em chanuerops & in forbi-
*%• '.c’°>vc* plantago omnibus modis. Item
1C ,r*afi , qua S ylla Dictator confumptus eft:
L Unturquc in fanguine ipfo hominis anima-
fe^fura corpus.Refiftitur vu* taminis fucco,
:Hj„.tratri j cum oleo perunftis corporibus. Ta-
<j.'a quidem in aceto dcco&a, etiam veftes eo
‘“liberat.

hulrw» ir aivermcM toUendtu,ir

Cap. XII II.

^Wcefamul rorum fune generum , aut multis
fjj.^odis curantur.Panacis omnium eenerum

‘Ul. ‘ 1 i 1 W

itt, tatis auxilio eft cum aeris flore, vino tem-
4 “nuribus modis, vel flore vel femine, vel
Aaa i

37 j. G Plini) Naturalis Hift.

radice. Eadem cum polenta vetuftis

■ulne^

ib<*

ja uivv. nauvm v»-r 1 1 1 jjl

prodeft. Heraclion quoque fidcnon.apo * j|l

„ ... i,- ■ «-nm*** i >

& i

uLUULUi II LlaCtJO fi ^ i .

ris,pfy Ilium , tragacantha , fcordotis cum

. p vrrprrpnreS I

purgat; Farina cius carnes excrelccnte t cy
infparfa confumit. Polemon ia hulcera , <1
coethe vocant. lanat: centaureum maius i/d

coethe vocant ianai:u-uwuiLum na

fum vel illitumiitem minoris coma dcco*
trita , vetera quoque liulcera purgat Sc pe'

r- _ 1 1 • 1: .li.moni rprpnrihnc ttlaffK

mw j vv.rvL“ i. f _ * no|3‘'

Folliculi clymeni recentibus plagis impu
Illinitur aute gentiana hulcCribus.qua: m
l-adice tufa, vel decotta in aqua ad mellis )v.
tudinem.vel fucco:vulnetibus,ex ea

juaiucjiijvw tuv w , J

Cium. Lyfimachia recentibus plagis !»«);>■

Itan«-Itm hn1rv»rihl!S , Pe

Plantago omniti generum hulceribus >r- ^
riter fceminaru., fenum 5 : infantium. T BnC j3bf*
lita melior , & cii ceroto crafia hulccrun'^

: cu ceroio cian-i e«>-

purgat , nomas fiftit : Tritam fuis foliis tn y-

oporEet.Suppurationes,colleflrianes,finUS ^

rum chelidonia quoque ficcantunvulnetf •

. r-.-J* ..i-.,*.... lamOclIA

rum Liicnuuiu»

vt etiam pro fpodio vcantur. Eadem iain

u TA I fl ih n 1 1 1 ll 1

etiam pro ipoaio vmiuui.wuwh ,3 »r

cii axungia imponitur.Di£iamriuni i ' fe*

US CU «t.YUiigin — ■- * hitltf i*

vittas pellit, & alia tela extrahit illita.»^1 \^njy

T nlintr» PrnvimP ]

Hiuas pcmitjw*. ****** s * r-udO ,,

aqute cyatho folioru obolo. Proxime
clamnum.Vtraque etiam fuppuratienes d> Jr
Ariftolochia quoque putria hulcera exet • ^if

1 . ► oarmirnltP PYtralH1’ ../ll'

da expurgat cu meile, vermefque extrahi '0|i
' L ' Veribus natos : & infixa c efi'

clauos in hulceribus natos : & infixa <■ >

omnia. prveipue fagittas.S: ofTafradta.cU

na-Gaua vero hulcera explet per fe.Etcun (l,c-

recentia vulnera ex aceto.Vetera hulcera ,j£Cs

iLCCIlll/l vuiiKia xa u . tijiC»1

naca, quinquefolium cum faie & meile,
perfolatar, vulneribus ferro illatis rccenw*

i/r.uvi»»*') ’ m ***-*• . r-r it -j ,

ponunturtfolia veteribus. Cum axungip ,

vuuujuvu» — " . 1

& fuo folio operitur. Damafoniuin.vt in ‘ ,»

folia verbafei ex aceto aut vino. Vetalel

Liber XXVI.

*n

37?

genera, vel callo for uni putrefcentiumq»
“ ccrum facit. Manamia nymphae heraclix
^ fanat.ltem cyclamini radix vel per fe, vel
^ceco,vel cu meile. Eade 8c contra ileatoma-

"-ctOjVei cu mcue.£.auc cx.

.^cax.ficutad hulcera manantia hylTopum:
% *.A mrcr irin v ii 1 ne r a v i <; ran

• peuccdanu.cui ad recentia vulnera vis tan
e^,vt faniem oflibus exttahat.Prsftant hoc &

T .1 / . . „ ftr

M*l unitiu UU1UU1 CJUlrtlJrtii* ‘

^allides , cohibentqi quas vocant nomas, fic

Clir». r. ur:L. ft. r»l^ yic.rprl nrf*«

b^uicies , eumutiuq, tjuu.:.
j^tnatifmos.Vtiles &: recetibus plagis,fed pr$-
JN fenum corpori.Cum ceroto apoflemata &
jcera cetra, lolia mandragora recentia: radix
j ^era cu meile aut oleo*. cicuta cu Uligine mi
irHei’o:aeiz;oum herpetas quoque &: nomas, ac
qt[>r. _ . /7 _ . . » * rprpnrM.

. •'■luidtituuui uujiviiw — .

.^fcentiatficut erigeron verminofa : recentia
4l* vulnera aftragali radix:& vetera quoq;hul

H^ptngathypocihhis vtraq;. Leontopodij fe-
■. H ti-im i r, Ti MiiawV ni nnlenta illitum , fpicula

^ tritu in aqua,&: cu polenta illitum , fpicula
Sittaru extrahit: ite pycnocomi femen.Tithy-

u CALiaiiu. ilv, Y 2 * j

characias 1'ucco gangraenas, phagedtenas,
,'ia.vcl dccoiio ramoru cum polenta & oleo:
5cllis radices, hoc amplius Se cacoethe ex ace-
•CS meile ficc? 8crccetes:per fe ccnothera effe-
!>fcfc hulcera lanat. Scythica vulnera curat,
, carcinomata. argemonia ex meile efficaciifi-
1,*'^. Vulneribus pratfanatis alphodeli radix
LtQfla,vt diximus, trita cu polcta & illita: qui-
-%vcro apollinaris. Aftragali radix in pul-

. D _ * f

. °'n trica humidis hulcetibus prodeft: ite cal*

i „ Sio mic r^b

i|v- 1 '■rica numiais uunuruu, --

J*1 decofta in aqua.Priuatim vero jis qu? Mi-

1 l. ooo nor-nrtli tS' Ivit*

' ^ento fada lint verbenaca , nccnon 8c lyli*

‘ihoi lLU — . r ■ r ■ v,

1 ha cotrita,ae nymph.va arida infriata. Po-

w; . . - * ■i:„, nnlvrnflTTKinnia

tatl* mueteracis iifde vtilior. Polycnemoncu-
C^buk (inulis eir.lemine pulegij.furcuiofa,
ti.jS geniculis, corymbo odorato, acri & dul-
“uore, nUX ferro factis vulnetibus comandu-
Aaa )

C.Pliriij Naturalis Hift-

574 < ■ ^

cata imponitur, quinto diefoluimr. Synip'1',^,

nrin-irom pplpvfim,' npynlinr? ifpm .•««

ad cicatricem celerrime perducit: item
Haec imponitur ex meile. Vcrbufci femine P
liiscx vino deco5tis ac critis omnia corpof‘

p:

polentaxyclamini radicibus cum meile. W
ginis folia in oleo contrita , iis maxime
benrurliulccribus, quar fcrpunctSc alia in 111
trita . Vcttonica aci carcinomata , & mel*v 1 a

VV.uuun.il ««• ^tuwuuuiauijvA.

veteres addito falc. Verrucas tollit argen1

ex aceto, vclbatrachij radix , qua: Scvngue* |
bros aufert. Linozolfidis vcriuique folia vel ^
cus illitus. Tithymali omnes genera verrue3f ’ 6

-oW .it

omnium ircin omnia pterygia, varofque r0

Cicatrices cum elegantia ad colorem *e'
ladanum.

De pluribus experimentis ad mulierum mw ^

&vulu<t morbos, & partus exciendos , &

tinendos , & cutis infacievitia , &
tingendum & tollendum, & quadrstp6^ L

fcabiem.

Cap.

iM

r A Rtemifiam &elclifphacum alligatas qu . c.

f-A i 1-/K.....J fc flU .

Abeat viator, negatur laffitudincm 1

Muliebribus morbis medetur maxime in v»1 |.

fum pxonix herbx femen nigrum ex aqua >■ ;j
fa. Eadem <k in radice vis menfes ciet : pa» ‘ia-

limenicum abiinthio menfes & fudoresd'»»1 }

■ >i «.

tispotu & illitu. Vettonica drachma in

vim1

<r

this tribus bibimr contra omnia vuluaru'3^
tia ,aut qux a partu fiunt. Menfes nimio^.^.

Achillea impolita. &decoftu eius inliden11

Mammis itnponirur hyofcyami femen e

vi».

locis radix e cataplafmatc : & mammis *■- gi
chelidonia.Secundas morantes, vel P*ttL'sT*rai»

tuos.rad ices panacis appofita: extrahunt.

r

Liber XXVI.

J^ces Jn vino potu vuluaspurgat,appofitumq;
ij^nielle.Polemoniapora ex vino.fecudaspelr
/Nidore purgatvuluas.Cetaurei minoris fuccus
I fotiiqs mefes ciec. Ice maioris radix. in vul-
vjttiotibus iifde modis prode ft.Derafa vero &:
$°fita, extrahit partus emortuos. Placago appo
ij?11 in lana in dolore vuluaj-.in {Irangulatu bi^
Sed prxcipua diftano vis eft. Menfes ciet,
emortuos vel tranfueifos eiicic;bibitur ex
tjjfolioru obolo,adeo ad hxc efficax, vt nc in
Uj *culu quidem praegnantium inferatur.Nec po
, fed tk illitu & fuffim valet. Proxime
^dodicranu. Sed mefes ciec cu mero deco&u
indere denarij.Plurimis tamen modis ariltolo
^ ptodeft:na & mefes & fecudas ciec,& emor
\ 'Partus extrahit.myrrha & pipere additis, po
Cci fubdira . Vuluas quoq; procidltes inhibet
w ycl fuffitu,vel fubiectu,max ime tenuis. Stran
.j ab his, mcliumq; difficultate agaricu erit
violis in vini veteris cyatho potu, emendat:
ir^ereos appofita in adipe fuillo rcceti : antir-»
cum rofaceo &: meile. Item appofita nym-
theilalac radix. dolori medetur.In vino ni?
?ota profluuia inhibet. E diuerfocietcycla-
C^tadix pota & appoiita. Et veficae inlidentiu
\ °^o medetur. Secudas pota cilfanthemospcf
CuUam fanat. Et xiphij radix fuperior menfes
V,<irachma ex aceto pota. Peucedani! Ihagula
‘iu,V?lu* nidore vftu recreat.Mefes aluofq; pr*-;
Wj Pfyllium, drachma in cyathis tribus aquae
V? ciet:feme madragorae potu vulua purgat,
'ix j s cietfuccusappofuus,6c emortuos pattus.
i tfjkrurfus ptofluuia fiftit femen cum vino 8?
1 'iij- “te.Alui ptofluuia fiftit 8c contrahit b.itra-
“Potuve^cibo.ardesaliastvtdiximusjctutla.;

A a a 4

}7i

C.PlinijNaruralisHirt.

Sed cu&a commendatur fale & oleo,&

' :iU ya

Daucum Sc menfes & fecundas potu i

pellit. Ladanum fuffitu corrigit vuluas : d0.,

.«nim irmuminir P m nrflia *■/!•*

earum exbulceratifq; imponitur. Emortua * jj.
monium pellit, potunr' vel appofitum . ^e4|i<

il»

ciethypericumvtrunque , appofitum. Ante
vero ( vt Hippocrati videtur ) crethmos e v jjc
femine velradrcetcottice trahit &fecund3^(j

currit & {Ivangulationibus ex aqua potant

dix£ geranio, peculiariter fecundis inft>^.ljil
tionihufquc vuluatum conucniens.Purga1

ris pota & appoiita vuluas. Polygonus pof® J-

fes ciet & althaea; radix . Folia plantagin'^;»

lunt, itcmagaricum ex aqua mulfa. Arte®'^
vuluac medetur trita , ex oleo irino autfif?'tjH
cum myrt ha appofita.Eiufdcm radix P°ta

tum purgat ,vt partus enectos extrahat. hl£[1.;;.
- - ’ ■ - - ' !nfidc--

& fecundas ciet ramorum decoflum in‘luV|ii>
busiitem folia pota drachma. Ad eadem ,ol|,0<
profunt vel impofita ventri imo cum fari®3 fd
deacea.Acoron quoque vtile eit interiori®1' (j,,
minarum morbis , & coniza vtraque , & c'lCi'
mos.Et anthyllides du.-c vuluis vtiliffiinsd0^,,;-
nibufque , Sc fecundarum mori , in vino P ,jtf
Caliitrix fotu locis medetur, albugines in c,3‘fi'

tollit, capillos inficit oleo trita. Geranion

- flui® ,f

no albo potum, hypociflbis intubro.pronn^l
filtunt.HylTopum fuffocationes laxat.

benaex pota ex aqua, ad omnia in partu n j.
partu mala, priftantiffima eft. Peucedan0®^-
dam mifcent in vino hiaro femen cuprei® ju

dam mifcent in vino nigro femen cuErS',‘Iri '
tritum. Nam femen pfyllij deferuefa” j^jt*

aqua, cum intepuit, epiphoras omnes vtetl tfiS’

Symphytontrirum in vino nigro cuocat ^(ci

Partus accelerat fcordotis pota , drachm3 i>

Liber X X V I. 377

K^atnulfa cyathis quatuor : dictamni folia
cjare dantur ex aqua. Confiat, vnius oboii
Mftejvel (i mortui fiat in vrcro infantes, pro-
S reddi fine vexatione puerpera:. Similiter •
pfeudodiftainnum, fcd tardiusxyclami-
, ^dalligataicifTanthemos potatvettonici fa-
'j*5* aqua mulla. Arfenogonon & thelygo-

^«erbatfunt, habentes vuas floribus olete fi-

' 'Pallidiores tamen, femen album papaue-

i -‘uao , Thelygoni potu fceminam concipi
i^ttt. Arfenogonon ab ea femine ole.-c, nec
C^iliat. Huius potu mares generari perhiben
; 7 credimus. Ali) vrranque ocinm fitnilem
r, J*nt. Arfenogoni autem femen geminum clle
i!1111* fimile. Mammaru vitiis aeizoum.quod
i^llina appellauimus.vnice medetur. Erige-
if Cx paflo mammas vberiores facitifonchum
< ^tecoftum.Quaeverb mallos vocatur, indi-
f I Mos mammarum e partu na fcentium aufert,
■,,‘Oeas in facie : aliaque cutis vitia emendat.
1,^‘ana, nymphaaHetaclia illita , cyclamini
C'.x‘maculas omnes.Cacal is grana millaceri
tpdae, extendunt cutem in facie, erugdntque:
J^mnia acori radix emendat.Capillum tyfi-
VchU flauum facitidenigrat hyper icon , quod
l'n?t‘°n vocaturiitem ophrys herba denticula
y,“ti Gmilis, foliis duobus .Nigritiam dat &
e^onia.in oleo decodta.Pfilothrum nos qui-
C jo muliebribus medicametis tra£lamus:ve-
J1?'1m & viris ell in vfu.Efficaciffimum autem
i«St archezoftis. Item tithymah fitcco, vel
C>.cum oleo illito crebro , vel euulfts pilis.
£ailtt'pedum fcabiem fanat hy ffopum cx oleo,
Lj* Anginas peculiariter fideritis. Verum & rc«
‘ * genera herbarum reddamus.

J^odo ,

I N 1

SECVNDI NA'

TVRALIS HI-

stori^

£ 7 3 f X XVI h

•Reliqua herbarum genera. Cap. I'

PROOEMIVM. £

Rescit profe&b apud „ii'
te , tra£latu ipfo admirati0
quitatis: quantoque maiot e’t)
herbarum dicenda reflat»^
magis adorare ptifeotu i° !
niendo curam, in tradendo0 .{■
gnitate fubit. Nec dubie fuperata hoc mG°yef
ibr videri etiam rerum natur® ipfius rauni^ii
tia.fi humani operis efiet inuentio . Nuuf ^
Deorum fuifTe eam apparet , aut certe diudyi
etiam cum homo inueniret: eandemq; odj® (i-
parentem &gemii(Ie hsc,& oftendiire,nuI‘j£p
ta: miraculo maiore.fi veru fateri voluntUS' ,,t]-
thicam herbam a Mteotidis paludibus £°eUL,i'
biamemonte Atlante, vitrique Herculis00 pi-
nas,&ipfoierumnaturx defedlu, parte ah3|-(]s.'
tannicamex Oceani infulis extra terras P03t<.
itemque atthiopidem ab exufio fiderib0* '3pf
alias prieterea aliunde vitro citroque buf' j
faluti in toto orbe portari, immenfa Rolh311

379

i Liber XXV II.

I^a*eftate non homine.: modo diuerfis inter
■^'sgentibufque, verum etiam montes, & cx-
n in nubes iuga, partufque eorum & her-
k^Oqne inuicem oftentante. Aeternum quat-
°ra fit munus illud. Adeo Romanos, velut
lucem, dedillc rebus humanis videntur,

^tacomto,& panthera extinguitur
y accnito. Cap. I A

) J antiquorum curam diligenriamque quis
fatis venerari, cum confiet omnium ve-
ocyflimum cfie aconitum : <-< tadis
«j^e genitalibus fceminini fexus,animaliumj
die inferre mortem ? Hoc fuit venenum,

L ‘Peremptas dormientes aCalfurnio Befiia

i^M. Cxciliusaccufataj obiecic. Hinc illa

v* Peroratio. eius in digito mortuas . Fabula:
t?*cte,c fpumis Cerberi canis, extrahente ab
Jjs Hercule, ideoqueapud Heracleam Pon-
jjj*» vbi monfiratur is ad inieros aditus, gi-
V^oc quoque tamen in vfus humanas falutis
Cre» fcorpionum idibus aduerfari experien-
in vino calido. Ea efi natura vt horni-
v°ccidat,nifi inucnericquod in homine per-
£?• Ciitu eo foio colludatur , vclnt pari intus
. Sola hxc pugna efi, cum venenum in.
dtjbus repetit: m irumque , exitialia perfc
n fJcUm fint, duo venena in homine com-
(1 lu^ur,vt homo fuperfic. Imo vero etiam fe-
teniedia antiqui prodiderunt , demon-
V. quomodo venenata quoque ipfa lana-
ftu ^Torpefcunc fcorpiones aconiti tadu, ftu-
pallentes , & vinci fe confitentur. Auxi-
elleborum aibu .tattu refoluete:ceditq;
Ufl duobus malis fuo&ommu.qucd liquts

illa

C.Plinij Naturalis

O wumj ^i,

illa forte ab homine excogitari potuit Li A'

ingrate Deorum munera intelligit.Tang^rjif'
nes aconito , necantque cultam earum P* t,p
. r. /Imic. V

ras, nili hoc fieret , repleturas illos
quidam pardalianches appellauere. At 45

tim liberari morte,excrementorum horrfi*1* ^

- -pctL „

Itu , demonltracum. Quod certe caiu £eP*[r
quis dubitet? & quoties fiat etiam nunC v^{jf
uum nafei , quoniam feris ratio &c vius
tradi non polfit.

Quod omnium creaturarum condito t

h:

fit Deus.

Cap. 111.

JIc ergo cafus,hic elt ille, qui plurim3
ta inucnit Deus. Hoc habet nom^ 11
quem intclligitur eadem & parens r etu&A'
nium Sc magillra natura,vtraque conie^JJf V

rijfiue ifca quotidie feras inuenire , fiue h' $

* jjjp .

fcire iudicemus. Pudendiimque rurfus , 0 ^
animalia, quas fint falutaria jpfis , nolle j P

ii o 111 1 ne 1 1 1 . 3e q iiiuiei es , uvuiurum 'of”

dicamentis aconitum mifecri, faluberti'1 >e w>
- - • ifV

nulgauere > aperta profelllone malum Li _
nullum elfefine aliquo bono. Fas erg°
erit, qui nuliadiximus venena, monftrave /

i. - le.t J U 3 J ! Ttrtl * ai)

fit aconitu,vel deprehended i gratia. Foli^fl,&

cyclamini aut cucumeris, non plura qua'" -y‘‘
radice leniter hivfura. Radicem modie»0’ ,)■
- - • cK r

maro fimilem marino. Quare quidam c3 jj,(r

ron appellauere, alij thelyphonon, ex

mus caufa. Radix incuruatur paulum *"c jjjif

num modo, quare & fcorpion aliqui »PP

re.Nec defuere, qui myoctonon appell»f{
Ient, quoniam procul & e longinquo odot )Ccr

res necat.Nafcitur in nud is cautibus , O.

nas nominant. Et ideo aconitum aliqul 0

Liber XX VII- 3»1

iuxta, ne puluere quidem nutriente. Hanc
Stationem nominis attulere. Alii, quoniam
-l|<dem in morte eiTet,qux cotibus ad ferri
deterendam, ftatimque admota velocitas

^,tthiopide,& agerato,& alcea.ir aly-

f',& alfina, & undrcfacc , & tndrojtn», &
*>»broJla,& amni,& andgyro,& ananymo.

..tiopis folia habet phlomo limilia, magna
- mulca, 8t hirfuta ab radice . Caulem qua-
J*8ttlum,fcabrum,fimitem arcio, multis con-
alis, femen eruo fimile, candidum, germ-
i'tadices numerofas, longas, plenas , molles,

• ‘'«ofas guftu.Siccx nigrefcunt , duranturque,
i°tnua Videri poffint . Prater Aethiopiam na-
Jut,&in Ida monte Troadis,&inMe(lenia.
t ' Buntur autumno , liceantur in Sole aliquot
JHne litum fentiant.Mcdentur vuluis , potx

,j‘uo albo.ifchiadicis, pleuriticis, faucibus ica

v^ecoftx potu dantur.Sed qute ex Aethiopia
Nxfania elt , atque illico prodeft. Agcraton
V^cca cft-, duorum palmorum altui tu diae,
l‘S*no fimilis.florc bullis aureis.Huius vlhe ni
J Irinam ciet.vuludmque purgat, tanto magis
Lentibus. Caufa nominis nonhxc , led quo-
iul^diutiffime non marcefcit.Aloe fcillx nmili
habet, maior, & pinguioribus loliis ex
,>oltriata.Caulis eius tener ell , rubens rne-

Son dilfimilisanthericouadice vna,ccm pa-

terram demilTa ctaui odore , gullu amara.
edMiflimaex India affertur, fed nafeitur & m
f "on tamen ea vtuntur , nifi ad vulnera re-
it'lbus foliis -.mirifica enim congiuunait , vel
c°-Ob id in turbinibus cadorum eam ferunt.

jSi C.Plinij Naturalis Hift-

vt aeizoum maius. Quidam Si caulem anIiJ' |
tutitatem feminis incidunt fucci gratia » sJ.f'
& folia. Inuenitur & per fe lactyma adh^ji'
Ergo pauimentandum.vbi fata fir,cenfer‘:’ ^
crymanon abforbeatur. luere , qui trade^jl
Iudata fuper Hierofolymam metalhcam e' .\V
turam : fcd nulla magis improba elt, nequC.jiv
nigrior elt, aut humidior. Erit ergo opti'"3 ^!'
guis ac nitida.rufi colotis , friabilis , ac
ris modo coadla, facile liqttefcens. Improt" »
nigra & dura, harenofa quoque qu*
telligitur. Gummi adulteratur & acacia, m! -i*
eius fpiflare,denfare,& leuiter calfaccre. V* J
multiSjfed principalis aluumfoluere , C U a1 f;;-
fola medicamentorum qure id proritant i c°.u l)
met etiam (lomachum adeo non infeftety J
contraria. Bibitur drachma: ad lromad11 Jf
dillolutionem , in duobus cyathis aqu£
vel frigide, cochlearis menfura, bis tcrue ,3j/
exinteruallis , vt res exigit. Purgationis ( J
caufa plurimum tribus drachmis. Efficaf l;,j'
pota ea fumatur cibus . Capillum fluenter" #
tinet cum vino auftero, capite in Sole conIl3o'
pillum peruncto. Dolorem capitis fedat rty
ribus & fronti impolita ex aceto Sc tofaceo. ,0
tiorque infula. Oculorum vitia omnia fao3y
conuenit, priuatim prurigines & fcabietttp#
rum: item inlignitaac liuida , illita cum
maxime Pontico. Tonltllas , gingiuas,# ®
oris hulcera.Sanguinis excreationes, fi t"0 J‘
fint, drachma: pondere ex aquarii minus, 0’,;v
topota. Vulnerum quoque fanguinem < \^y
decunque fluentem lillit per fe, vel e* * ji'
Alias etiam ell vulneribus vtiliflima, ad c,c
cem perducens, Eademinfpergicur exhuJct^{<ii

?«alib

Liber XXVII.

uas,

s virorum, condyloma tis,rirmfque fe-
;j*s ex vino, alias ex paIIo,alias flcca per fe,
?ilgit mitiganda curatio, aut coercenda. Hae-

Ka! 1 I .-.-J — at-t lunircf /lilii1

3Sj

mitiganda curatio, aut tuu^uu*. rx.t-
S^oidum quoq, abundantiam leniter fiftit.
Ulteria? intunditur. Et (i difhciliiis conco-

, «ui imuuuuui. j-i.

,^ur cibi.bibitur a coena modico interuallo.
^ re§ io morbo tribus obolis ex aqua. Deuo-
.-nfdUctWn&o.aut refina te

cgio morbo tnous ooons «"'r-
&c pilulae cum mellis dcco£to>aut refina te

lUthi, i J- .nilTirAriim

«•puuixcuil»

JJ^hina , ad purganda interiora - ;Digitorum
'Vgia tollit . Oculorum .medicamentis laua-
' H quod fit harenofilfimum , fubfidat . Aut

L"Ur

nuoa ii r naiciiuuuuuM»* >

in tefta, pennaque fubinde verfatur , vt
Aloptj folia habet fimi-

^qualiter torreri. Alcea folia habet umi-
.Vcr^enacx , qu* & peviftereon cognomina-
^ules tres aut quatuor, foliorum plenos , flo-
^tOf^^JiA/irolbnc rnm nlurimum fex , CU-

k '*VJ tlt J rtUk uu»c«v»! — L

,tofe, radices albas , cum plurimum fex , cu-
* Cs>obliquas.Nafcitur in pingui folanec fic-

> filo m J : a mv \n't\r» vel PY

>'JUliqUrt>»f ' rtiwit.ua. 11* * *

•S radicis ex vino vel ex aqua dyfenteri-
citae, & ruptis conuuUis. Alypon cauli-
I?1 molli capite, non diflimilis bet.x , acre

ueliflmpnrpr

iri' molli capite, nonniiumuis oene , *u-ic
y tu ac lentum , morddnfque vehementer &
,'ftde “ IfV. addirn

u ac lentum , moiutunjuc ..

;-‘dens, Aluum foluit in aqua mulla , addico
fodico. Minima potio duarum drachma-
( 'tUedia quatuor , maxima fex, ea purgatio-
nibus datur e gallinaceo iure. Alfine.quam
h, 9ln myofoton appellant , nalcitur inlucis,
,7 .Stalfine diSa eft. Incipit a media hyeme,
l), “•■'flate mediateum prorepit, mufculorum
a '; imitatur foliis. Sed aliam docebimus elle,
1 <11,11'. • T4*»*r pnHpmerat

— .tur xuuiJi tjwv* ***»

myofotis vocetur. Haec eadem erat
*>Kine , nili minor minufque mrfuta «flet.

in hortis,& maxime in panetibus.Cum
^'.odoie cucumeris reddit. Vfus eius adcol-
le'i n's inflamationefque:8t i« eadem omnia,
* ®S.l*ine,fed infitmi«s.Epipho115 peculiariter

impo

384 C. Plini) NaturalisHift’ .

imponitur.ite verendis liulceribafejue.corfj.^r.
na hordeacea. Succus eius auribus infu? (»1'
Androfaces herba eft alba,amara,finc fol‘|S’[( i'
liculos,in cirris habens , & in his femen ; J ci-
turi n maritimis Syrix maxime. Datur h)'“
cisdrachmis duabus tufa aut decodia i*1'
vel aceto, vel vino. Vehemeter enim vciofyflf
Datur & podagricis illiniturque. Idem [1j-
eft 8c femini. Androfxmon, fiue (vtalijaff i)(
uere Jafcyron , non abfimile eft hyperi^-Ji’
qua diximus, cauliculis maioribus, denfi^1 „i<:
que , & magis rubeniibus.Folia albarut*
femen papaueris nigri. Comxtritx fanSyf
fucCo manant. Odor ei refinofus. Gignitl11’
neis.Fere medio autumno effoditur, fufpeD%i'
que.vfusad purgandam aluumtufx ctu"^ ,7
ne.potxque matutino, vel a caena duabus “* ,r
mis.in aqua mulla , vel vino, vel aqua
tius potionis fextario . Trahit bilem :
ifchiadicis maxime . Sed poftera die ,
radicem refinx permiftam deuorare
drachmx pondere, iterumque quatridui '&[ M'
lo eadem facere : a purgatione autem
ftiores vinum bibere,inhrmiores aquam- 1
niturSc podagris 8cambuftis,& vulneribuS ',|t'
hibens fanguinem . Ambrofia vagi nomin'.|)i
&circa alias herbas fluciuathfruticem vH11.^-
bet denfum.ramofum, tenuem, trium fere f3 ^’
rum, tertia parteradice breuiorenr, folii* (1n's
Circa imum caulem in ramulis femen ei |yr
dependentibus, odore vinofo :
trys a quibufdam vocatur, ab alus arte^ti
Coronantur illa Cappadoces . Vfus eiu*
qux difeuti opus fit. Anonin quidam °n°c cQ
malunt vocare , ramofam , fimilem fccn0^' ^

L Liber XXVII. 3&j.

p(ln'tut’c0fiorhirruti6rq, effet, odore iucundo,
L Ver fpinofa.Ellur etiam muria condita. Re-
fc s margines hulcerum erodit. Radis de-
ntur in polita dolori dentium. Eadem cura
i J e pota, calculos pellit. Comitialibus datur in

tn“~ gignit, fimile renibus , quod durefeit per
t[t'lcs.FoIia colkflionibus iroponuntur.difficul
li^de patientibus adalliganrutyra vt a parru fta
C^ferantur. Quod fi emortuus harreat ,&
R i !ja* menlefque.morentur.drachmte ponde-
H '^ntur in palfo folia . Sic & fufpiriofis dan-
L. in rinovetere ad phalangiorum morius.
Ite'* dilcutiendis concoquendrfque adhibetur.
Ity Len commanducatum vomitiones facit. Ano
\ ,0' non inueniendo nomen inuenit. Affer.
ir.Scythia.celebrata Hicefio.tton paruat auto-
(, ‘‘s Medico, item A riftogitoni , in vulneribus
\j;5r.a.exaqua tufa &c impolita tpota vero,
Vmis pratcordiifque percudis : item fangui.
\ CXcrcanrtbus. Putauerunt &' bibendam
^5 'rat‘S- Fabulofa arbitror , qutc adiiciuntur:
ea.fi vratur.ferrum aut tes ferruminari.

’ “pome, & arclio , & ajf/ene , ir aJlUpude, &
afltre uti bubonio , & aftyra vel aftymde , ir
apbacc,ir de a/abio1& olefioro/of/bo.

\ C A P. V.

A f atinen aliqui omphacocarpon.alij phi-
htopoit vocant, ramofam, hitfutam,
^enifve in orbem circa ramos foliis per
Vi1*. Semen rotundum .durum , conca-
' abdulcc. Nafciturin frumentario agro,
Tom.11'1. Bbb

Jn' "sute decocta ad dimidias. Anagytos,
^^taliqui acopon vocant, fruticofa eft.grauis
tji0re,flore oleristfemen in corniculis non bre-

38<? C.Plinij Natura Iis Hift* ^

aut hortis pratifve, afperitate etiam ve(liul^[yi
naci.Hfficax conira ferpentes, femine po[U
no dtachma:& contra phalangia. Sangum'
dantiam ex vulneribus reprimunt lolia imP
tatfuccus auribus infunditur. Arffion ahfl1 ^jli
aurum vocant : fimilis eft verbafco f°l''s’ jni
quod hirfutiora funt, caule longo, molli ,
cumini. Nafcitur in petrofis, radice tenera.3^,
dulcique. Decoquitur in vino ad dentiu* ,[af
lorem.itavt contineatur ore decodhim.m 1 ea-
propter ifchiada & ftranguriam e vino ,

Ilis imponitur & pernionibus. Fouentur e* ^
cum radice femine trito in vino. Afplen" ,,
qui hemionion vocant , foliis trientalibus ".jt,
tis, radice limofa.cauernofa.ficut filicis, can^t,
hirfuta:r.ec caulem, nec florem, nec femen n j.
Nafcitur inpetris , parietibitfque opacis >
dis.laudariflima in Creta. Huius foliorum |,.
in aceto decoCfo , per dies XL.poto liene' p(e
fumi aiunt:&r illinuntur autem, eadem ‘'^i'

fingultus. Non danda fceminis, quoniam'

litacem facit. Afclepias folia ederat hab' s\’0ty
mos longos, radices numerofas, tenues , 0“ jjf>
tastfloris virus graue, femen fecuridacat.
tur in montibus. Radices torminibus m ^,
tur,8c contra ferpencium iflus , non foluw r j„0
fcd etiam illitu. Afler ab aliquibus bub°j,jt<'
appellatur, quoniam inguinum przfenrjm 0,
remedium cft. Cauliculus foliis oblongi
bus aut tribustin cacumine capitula ftell® j y
radiata. Bibitur & aduerfus ferpentes. ^ ■ ;ii'
inguinum medicinam, finiflra manu dece f £ji-
benr,& iuxta cindius alligari. Prodeft :jc!l
dicis dolori adalligata. Afcyron & w-V j,abet
fimilia funt inter fe,8c hyperico : maiotts joSl

, liber XXVII. 387

Os,quod afcyroides vocatu r,feruIaceos,om-
'ubentes.capitulis paruis, luteis. Semen in
l Cubs pufillum, nigrum, refinofum. Comar tri
«ut cruentant. Qua de caufa quidam hanc
Ijj r°farmon vocauere. Vius feminisad ifchia-
i,j0s‘poti duabus drachmis in hydromelitis fex-
^ Aluum foluit.bilem detrahit. Illinitur 8c
ftis. Aphace tenuia admodum folia ha-
V^fillo altior lenticula eft. Siliquas maiores
Itj quibus terna aut quaterna femina funt ni
t, .tl*8c madidiora & minora lenticula. Nafci-
jljharuis. Natura ei ad fpiflandu efficacior,

0 'Cnc' : reliquo vfu eofdem effeclus habet.
l|Cj, ?cbi alutq, fluxiones Cilit femen decoftum.
qualis eflet herba .apud autores non re
ra,i'cern c'us 8c folia trita, ad ferpentis
imponi 8r bibi iubent : folia , quantum
q capiat , trita cum vini meri cyathis tri-
radicem drachmarum trium pondere
eadem menfuta. Alefiorolophos.qua:
5[c.n°s erilia dicitur .folia habet fimilia galli-
5(i].cr'ilar,plura,caulem tenuem , femen nigru
>t||^ll's,Vtilis tuiflentibuscoCla cti iaba frefla,

\ . |-to» & caligini oculorum. Solidum Ce.
t)j °niicitUt in oculum , nec turbat , fed in fe
m comrahit. Mutat colorem, fed ex ni-
! “'care incipit, & intumefcit.ac per fe exit.

A -Oe ah. c A P. VI.

A *a,«i nos vocamus , Graeci fymphyton pe-
Ku • m,^mile cunilae bubulae , foliis paruis.

'ibus aut quatuor a radice, cacuminibus
S, ''"rculofum, odoratum, guftu dulce, faliua
('Jtip’ 'aciice longa rutila. Nafcitur in petris,
"hh^Um cognominarurmvtiliflimum Iate-
1 'enibus,renibus, torminibus peftoris, pul-
Bbb 1

;S8 C.Plinij Naturalis Hift- *

monibas fanguinem rejicientibus, fauc.bu^ L

", Ttibirnt radix trita, & ia vino decoft®' 3t>

A laviuu uuuw i#

quando 'fupcrlinitur. Quin & comroan .^(,t
Atina fedat , pr.xcipueque pulmonem^ IJ.J
luxatis quoque imponitur &- «rp-iett
teraneis. Aluura fiftit cofta in- cm«e.d£ : ^ ef

teraneis. AluumuHiccocw " , s *

folliculis trita cum piperis nouetn gra

DOta. Vulneribus tanandis tanta Pl cai>

trl eftPvt carnes quoque , dum coclu“nf“ ?

• 1 iVlrscci nomen

tfieft.vt carnes quoque, uu,., —a-- 0.

glutinet addita: vnde S-' Crxci nom
re.Oflibus quoque fraflis medetur ^
De aka,& «« *mf' eh "Z, C j

* C A r. V.l b„... fjr

, , » x.Ka f rubra Stfcorpionum ia*»»-

1'ufiu 8 u. foliorum odore, caulibus af?

-L- nirro , et eder® , bacci

r\ eraui tonorum ,,

niculatis, femine nigro , ^ edet ’ 10SifqU^,i!
bus,nafcitu t in opacis 8, .alper • S £ -

bus,nafcitur in opacis &aipci.s,i in»y

rur acetabulo pleno mter.ot.bu.

morbis. Ampelos agna fat“ dix^V
r-Mtpmrci cclons»qutilem in ^ i;e.

mOIDlS. AHiyciv»* (iimui*- H1T I

ris cineracei colons.qualem m * 3iitet.V

ticulis longis, callobs.rubentibu ,q VA

. - flammam appellauicnu» iwC‘ ,

ticulis longis, cano ' ‘‘ YiVnimu s in v'V,

quem lotiis flammam appellausmus di,«^

fert femen run.ci mali fimne vjPi^

tere lcincii i • — -

rfecoaa inaqua cyathis ternis

deCOCta 111 aquar u, = „*■- - . . ideOT/

cyathis duobus, aluum folint leniter . ,.4

dropicis datur.Vulu* vitia A cutis

lictumcmcndat.IfchiaaitO!

ia & cutis infahC‘'/'

°s quoque vnb („£

lierum emendat. Ifcmadicos quoque y

} -Sunt <]»i baprodeft, tufa cum foliis, & i 3 nto»'Cto

legit, o,o Abfinthi, genera unt plura -San ^

° ... luu,.„. s ralli* rin rate -.Ponticum |C>

fuo. Abunihii genera luni piur- . - .

■ottevTt her ^pellatur a Galli* ciuitaterPontK ® ^ ,

■* fhc.ll.- vFb, pecora pinguefeunt ill°,& ob J 1
nJ&txul- periuntur : neque aliud . duK,s'

a vccu dt- Italico amarius, fed medulla P “illini*’ fi

trchalnta vfu eius + conuenir dicere herbs * ,f p»y
inter paucas vtilifiim* , praterea i3Ct R0P>

nentiont.

Liber

XXVII. 389

‘°^ani celebrata; peculiariter. Siquidem Lati-
itum feriis quadriga: certant in Capitolio , vi-
Nucablinthium bibit:credo', fanitaiem pra:-
^‘°dari honorifice arbitratis maioribus. Sto-
/icbum corroborat, & obhoc faporcius invi-
, tL‘*n$fertur,vc diximus. Bibitur 8: decodtum
> ac poftea node Sc die relrigeratum fub
f ^ecoais fex drachmis foliorum cum ramis
tJsHi cadeftis aquae fexrariis tribus : oportet &c
f addi.Vetuftiflime in vfu di. Bibitur & raa-
dilutumika enim appellatur hoc genus.

J uti ratio, vt( quifquis fuerit modus aquae) re-
f «t per triduum.Tritum raro in vfu eft.ficut 8 c
j^CcUs exprefli.Exprirnirur aurem, cum primum
rurgefeit , madefa&um aqua triduo reces,
v 1 ficcum feptem diebus. Deinde codtum in
?r* vafe ad tertias X heminis > in aquae fexta-

jj »111 dU ICUIdS A ULumw. J.w ^

^ Xlv. iterfiraque percolatum herba lente

k itcrumqtic pcituiniu».

.JMturad craflitudinem mellis, qualiter

centaureo quiritur fuccus. Sed hicabfiti-

!tl,'»utilis ftomacho capiiique cft , cum fit ille
LQffi faluberrimus, Nanque aftringit ftoma-
J"" . bilemque detrahit , vrinam ciec.aluum
i, •lit.&in dolore fanativentris animalia pel-
'Calaciam ftomachi 8c inflationes difcutic cu
L? nardo Gallico, aceto exiguo addito. Ea-
'lt abfiergee , concofiiones adiuuat. Crudi-
hfS ^ctrahit cum ruta,8c pipere & fale. Antiqui
1 ..itionis caufa dabant.cum marini aqui vc-
'*s A,..*. . . • i.ar limic nim rrihus

■Bionis cauta aaDani>i-um ■****• — . •

fextario , feminis fex drachmis, cum tribus

-- mellis cyatho. Efficacius purgat dupli,
iffi fa,e- Diligenter autem teri debet , pi optet
>ltatem. Quidam & in polenta dedere fu-
|. 'fiam pondus . addito pulegioiali; contra
'vfitualij pueris folia in hco, lic vt amari tu-
Bbb }

jjo C.Plinij Naturalis Hift*

dinem fallerent.Thorace purgat cum iride
ptum. In regio,motbo crudu bibitur cum °P(,

aut adianto. Aduerfus inflationes calidum t
latim fotbetur cx aqua-.iocineris caufa cum“.£(I
lico nardo:lienis,cum aceto, aut pulte ,

fumitur. A duerfatur fungis ex aceto:item ?*'

cicutx ex vino,8c muris aranei mollibus, dt3 ‘ J

ni marino, fcorpionibus. Oculorum clatita^. a;
rumconfert. Kpiphoris cum pallo imponlf1'
fuggillatis cum meile. Aures decoftum eijSe|lt
poris fuffitu lanattaut fi manat fanies, cum
tritum. V linam ac menfes cient tres quatu® ^ji
ramuli, cum Gallici nardi radice vna , O'3 .,!,
aquz V I. Menfes priuatim cum meile l*u £,|:ii

& in vellere appolitum. Anginis lubuenit

— 1 1 ~ r I- _ f. •

v-'1'

meile Sc nitro. Epiny&idasex aqua fanat-

- v - -rtir

ncra recentia, prius quam aqua tangantur»111 w

fitumtprxrerea capitis hulcera. Peculiari & 0,
bus imponitur, cum Cypria cera, aut cun1 ^
Sanae &c pruritus. Non ell dandum infebr1'^»
feas maris arcet in nauigationibus potum:1
num tumorem in ventrali habitum. Somn°^
licit olfadtum,aut infeio fub capite po/icum*^
ftibus infertum tineas arcec. Culices e* ^

perim&is abigit, 5c fumo,(i vratur. Acrarn^^i

librarium ex diluto eius temperatum

Ull» » — «j

mufculis tuetur: capillum denigrat abdntn ^.

Hft

nis,vnguento rolhceo ;ue permiftus. .r
ixnthium marinum, q tod quidam SeripblllI^ti"
eant, probariflimum in Tnpoiiri Aegypti- y
ius ramum Ifiaci praeferre foienne habent^J^
flius priore, mi nufque amarum, ftomach °! tc('
cum , aluum mollit , pelifcque animali-1 ! 1 {\(i$
aneorum. Bibitur cum oleo <$c lale, aut in *
triraeftr.is forbitione dilutum. Coquita* ^ ^

V

Liber XXVII.

39 1

y 1 * * manus capiat, in aqua: fextario ad di-
tias.

® e ballat c,& hotrye frttticofh, & Irabyla, & bryo &
bttp/ettro,& catanancc,& calla>& circaa , Cr cir-
i Jl°>& "f- c raUogono,& thelygoiio>& cror.odilioj& iy Crate£9~
I *efbrihij & o-.Yyfolacha.no , &■ cuculato , & ion- no'

K^rua. ' CAP. VIII.

Ailoten alio nomine meiarr.prafion Crarci
vocant;herbam truticofam> angulofis cau-
nigris, hiriucis roliis veftifiotibus ,1-naiori-
j s-qiiimi" porri, & nigrioribus , grauc olenti-
^•Vis cius efficax aduerfus canis morfus,ex fa-

•f Gallam
folia nihil
via -

Q. °liis tritis impoiica;iuem ad condylomata,co-^r^
ct!s cinere,ia iolio oleris. Purgat &: lordida hui- nJatu ha~
n1* cum melie.Botrys iruticoia herba eft, luteis ,

Us. Semen circa coram nafcitucfolia cicho- lgn- ■*

fimilia. Inucnitur in torrentium ripis. Mede-
,Vfx °nhopnoicis. Hoc Cappadoces ambroiiam ^ w*
Nw,al.j artemifiam. Biabyla ipillaudi vim T‘f .1
2®ec toionei mali modomec amplius, de ea tra "J
ti ^aucores. Br/on , marina herba line dubita- e' ' m"r °
■tiA e^da6tucsc ioiiis limilis,rugola vcltiri con-
h.^s>6ne caule.ab ima radice exeuntibus foliis. ' -

, miirn voiu

I Nar-- ' ; :

L^tur i,i fcopulis maxime, leftifq; rerra copre

i,, .^.Prarcipua ficcandi ei Ipiifandiq, vis,& coi Cjrrc“r“

cin l0tles omnes inflamationcfq, cohibendi, prj- £,,lirf" £'

i)i?Uc podagra:, 8c quicquid reirigerare opus tu.cePlu‘iar^,

,f0 P!euri femen adidlus ferpentiu dari reperio, <rov’- °c, T

h plagas decocta ea herba ,adicdis foliis /;-r' H> 3:'r:

tw aut origani. Catanancen Thcffalam heiba, T* 'nTftt'

i4 * * * * * *‘‘s fit, i nobis deferibi fuperuacuum cft , cum ^ • hoc

tnv> eius ad amatoria tantum, lilud non ab re f|‘' Pr3 mat
ad detegendas jMagicas vanicates, eie- ru™ acu'

t J11 ad hunc vlum conie&ura, quoniam arefccs P‘-IIe-
nttahcret le ad fpecicm vnguium miiui exani-
£ bb 4

px C.Plinij Naturalis I-Iift.

mati.Eademexcaufa & cemos (ilebitur a

Calla d lienum generum eft.Vna flmilis n ef)l
fcitur in arationibus. Colligitur aruecjuan' , ;l

rcfcat,vfufq; eofdem habet , quos arum. jH*

quoq; radix huius ad exinaniendas aluos * ^ii
iefq; mulierumiitem caules cum foliis in
nibus decofli , fanant tcnefmon. Alterum s.jItv
eius quidam anchufam vocant, alij rhinod1*^;,
Folia, la&ucae longiora, plumofa , radice [y
qux ignes facros cum flore po!enc$ fanat 11 pii

VI U ct- Iguts Ittcrua — - p-.-— J

iitaiiocinoris autem vitia, in vino albo P°: ' ,|il'

UW.lUUIiULlKlutv.i* 1

exa ftrychno fatiuo fimilis eft, flore nigto.C^i

lo.paruo femine ,vt milii, nafcente in quibo, /
corniculis, radice femipedali , triplici
quadruplici, alba. odorata, guftus calidi. ^

tut in apricis faxis.Diluitur in vino,bibit“‘’ fi
dolorem vulux & vitia. Macerari °F0t
fextariis tribus quadrantem radicis tuf*,D“,j,i'
&diem.Trahit eadem potio St fecundas ■ ^

OC UICllI. e irtlllb r

ne lac minuitur , in vino aut mulla aqua r^,,,

Iit iat i

Ciriion cauliculus eft tener duum cubito

VaUUUU L.IUULU1U> v ii.

triangulo fimilis, foliis fpinolis circunuat • ,

sP1

na: molles func.Folia bouis linguae 'pijf'

mine cnoitul-1 t.A'

11 Aimii.w 'O , ..

nora,fubcandida,& in cacumine capitur
purea , quas foluuntur in lanugines. yl'

bamtadicemve eius adalligatam , dolof^i'
ricum fanare tradunt. + Crarxogonon
r Cratago- tici eft multis calamis ex vna radic^ :ciif

ricum lanare traaunc. y craiauguuu» *r
tici fimile eft, multis calamis ex vna ract*5 ^*itU .
cantibus, mu ltorumqu e geniculorum. gl^'
: «p Vi p m p r» r#»r n fbet^

in opacis, femine milij, vehementer afpero^lij
quod ii bibant ex vino ante c cenam, tribus^f'

quou ii Dinant ex vmudiuc t-iuumijn*-

in cyatbis aquattocide, mulier ac vir, anrc ^;/'

ptu diebus X L. virilis fexus partum futuru ^ji;

Eft & aliacrateogonos.qu? thelygonosv» qii

Differentia inteiligitur lenitate guftus.

Liber XXVII. 393

.“'etn cratatogoni bibentes mulieres. intra X L.

concipere tradant. Eadem iitnant hulccra
r'cra nigra cum melletexplent linusf hulceru, . .

fc^:lttopha carnoliora faciunttpurulcnra exput-
ll:panos dilcutiuuttpodagras colictiioneiqi
Qes leniunt, peculiariter mammaru. Theo-
^'■dlus arboris genus intelligi voluit cratato-
,<1|‘on fiue crataeogona.quam Hali aquifoliam
j^ant. crocodilionchamatleontis herbas ni-
t'5 figuram habet radice Ionga,xquaIicercraf-
[ ?doris afperi.Naicitur in fabuletis. Pota fan-
j^Ue per nares pellit copiofum crafsumqi,atq;
it^enem confumere dicitur. Cynoforchin a-
'Ibi orchin vocat, foliis oleat, mollibus, ternis,
/'lentipedem longitudinis in terta (Iratis, ra-
/^bulbofa, oblonga duplici ordine, fuperiore
l *duriOreft,& inferiore quas mollior. Ediirur
/Sibicocli.in vincis fere inuenti. Ex his radi-
;Us fi maiorem edant viri, mares generari di-
rVfi minorem fceminat.alteru fexum.In Thef-
[ja molliorem inlafte caprino viii bibu nt ad
Nulandos coitus, duriorem vero ad inhiben-
Aduerfamr alter alteri. Chtyfolachanu in
t'?cto,laaucs fimile naicitur. Sanat neruos tn-
('^biicofeftim imponatur. Et aliud genus chty
a achani traditur.flore aureo, foliis oleris. Co-
llm e (Hir, vt olus molle. Herba hac adalligata
/"'bum reeium habentibus, ita vt fpeftariab
J* Poffit, fanari id malum traditur. De chryfola,

fro nec facis dici fcio.ncc plura repeno.Naq;
t ^0c vitio laborauerc proximi vtique herbarij
^‘.qubdiplis notas, velut vulgares, (Inflim
Smmibus tantum indicauereaanquam co-
^loterrte aluum (iili.ftrangunam diffolunfi
’St cx vino auc aqua.Cucubalt folta trita
Bbb 5

■.ulntrum

3^4 CPlinij Naturalis Hi#* ^

cum aceto, ferpentium idibus &: fcorpi0^
mederi. Quidam hac alio nomine ftrumu111 p
pellant, ali) Grsce ftrychnorr.Aciuos habcl v
gtos. £x his cyathus fucci cii mulli duobaS'0(;t'
detur lumbis:item capitis doloribus cun1 { ^,
ceo infufus.lpfa ftrumis illita. Peculiatis y* . £
pinis maxime fluminibus conferua, app1-’*'3^
confertu minando, ipongia aquaium dtf^. 3'
verius,quam mufeus aut herba, vi lio i?- ae»y
tis atque fiftulolic. Curatum ca tcio on10^
fere oiftbus couiradis prolapfum ex arbofe 3
putatorem circundata vniucrfo corpori,
luam infpergciuibus, quoties inarclcttet,G‘ f£/
nec nili deHcientcm herba mutationis cau1,1 c,
foluentibusjconualuille vix credibili celc£iC

•f- iptctttt

De Coc.(o Gnid\o.& dtp fato, &■ dryopt eri,
phono,& e/attne, & empeiro fiue r.a/cip<*ga' ,,
■fpptpatti fue e/LLoritie, & eptmedio, & tnr‘[k
phy Ilo, & fltce,& de fcmare bubulo, & galeer
fiue galtobdolo,& glauce Jiue (figulatio.

C A P. IX.

Occo gnidio color cocci, magnitudo $
no piperis maior, vis ardens. Itaque ‘n

in P3

— rr* —

ne deuotatur,ne adurat, cum gulam tralit. •
vis prxientanea contra cicutam. Siftic 3fUnj‘
Dipfacos folia habet la&uca^bullafque fipjSijjd
in dotfi medio, caulem duum cubitotum.'/1^'
fpinis horridum. genicula cius binis £ol<*s
pleflentibus, concauo alarum linu, in qu0 c|,i'
uftitrosfalfus.In cacumine capitula funt c *.
nata fpinis.Nafcitur in aqualis. Sanat iilT’,1j- '

reli-

dis. Item bftulas dccodia in vino radice>
dum fit craflitudo ccrac, vepoflit in HiluU
trium mitti. Irem verrucas omnium geC?Lni,

QU,'11,1

,0'

Liber XXVII.

„ - 59T

alarum, quas fupra dixiuius.fuccum
"'fithis.Dryopteris filici timilis,m arboribus
Vcicur, (tenui foliorum lubdulcium incitum.
JJ'Ce hitfuta.Vis ei caudica eft. ideo pi.Iothru
ftadix tufa. Illinitur enim.vfque dum fudo-
Socerateramque & tertio, ita ne ludor ab-
Sr. Dryophonon iimilis herba efl.caul.cu-

tf ’enuibus,cubi talibus, circundatis vmnqi lo-

Solticari amplitudine, qualia oxymyt m ,
Candidioribus moliiov.buique.fkue candido

Suci. Edunt cauliculos decottos.jemme ve-

»tiUs| pro pipcre vtuntur. Elatme tolia habee
Sin^pu^a. oilofa, rotunda, iem. pedal.bus
SlHquini» lenUvc;a radice ftaum obobs
'Icitur in legetibus, acerba guftu. &■ ‘d ° oeu
c . .t" _ _ c.o «te m m oolenta tri

+ epicaflv
'f ‘\epone

“eicur m legetibus.aceruagu— , - . Eptmedm ,

•‘Km fluxionibus efficax, loliis cum polenta m w, 4|| ■

?8c impolitis, fubdito liuceolo. tauem cum i-
'ktnine coffcffotbitionis vfu dyfentena libe- Nam

antea le

WmpoGcis.lubdico iiiucow. l-uv... geUatnr.

'femine cocti forbitionis vlu ayfenteua libe- Namcvim€
•'■Empctron quam nolit i calcifragam . vocant, W| .. . .

* . _fl.-iriiriK.tprp i n iaXO-QUO

-,UuVllu.. ^ _ . ' oc n*! \ wdwmfol-

lcicur in motibus matitimis,iere in fxo'° faztn&tejt*
apius mari luerit, minus lalfaef ,potaq r

n trahit ac pituitas:qUo longius praegtltl/.

'a, amarior fentitur. Tranit aquam. Sumitur ^ ^

!em in iure aliquo, aut in hydrome i . Erimtdm

e vires perd it. Recens vrinas ciet <- auttrn hic

'qua vel tritum, calcu lo fque tra ngic. C_ " ■ - «■-

:rrx u.»ir miserunt, affirmant lapillos.

'^ua vel tritum, calca Lo i qu ^ t r a ng ic. ^^ejpgM

^ipromiflo huic quaerunt, affirmant lapillos,

‘ffibieruehant vna, rumpi. + 'PlPa; , ex Diofco-

ielleborine vocacur.parua herba, exiguis t

i.ifl-i_„:..,iri!c »tiliffima,& contra venena r

Clleborine vocatur, pa.»»

■iocinetis viciis 'vtiliflima, con us qUcm hac

f Epimenidion caulis e fl0 omnia pene

C.Plinij Naturalis Hift- %

un mammas cohibent. Enncaphyllofo
lia-nouena habet .cauftici natura:. TmP°0,;,fi

num

folia nouena habet ,caufticx naturi. Imp01' j,n
lina circumlatum, ne vrat latus-.coniiuiib eni(J/
pullulas excitat, lumborum doloribus c°*ao-
dicum vriliilimum. Filicis duo genera ncC 3jjj
rem habent, nec femen. PterinGrici voci^^t
hlechnon.cuius ex vna radice complures e* j,.
filices, bina etiam cubita excedentes longi1^.
ne, non graues odore. Hanc marem exifti^ijj

Alterum genus rhelypterin Gr.xci vocant'

fcuntur vbique,fed maxime frigido folo. jn
debent Vergiliis occidentibus. Vfus radi#* •
trimatu tantum, aeque antea, neque poftea. • ^

lunt interaneorum animalia, ex his wnias &

melle.-eirera ex

x vinodulci triduo potae.

1 1 1 /77 ai ^ . i rTI 0

Itomacho inutilillima. Aluum foluir.prin1^

iem trahens , mos aquam : melius Catii ias
fcammonij pari podere. Radix eius duum . 'c
lorum pondere ex aqua, poli vilius diei abft"^,
tiambibicur.melle prxgultaro contra rh^UI^r,
tifinos. Neutra danda mulieribus, quoniam i }
uidis abormm.cxterisfteriliratemlacit. F3t‘

earum hulceribus tetris infpergicur : iutnet>t°.

rumquoquein ceruicibus. Folia cimke,®l

ICC'**

cantiferpenrem non recipiunt. Ideo fubft£r-

I».‘1a „n. », — i- r..r A:_. n. • p

vrile

dore.

teft in locis fufpedlisivftx etiam fiigan' ;.
Fecere Medtci huius quoq, herbas^'.,.

men, Optima Macedonica eftjfecildaCaflW^f

nymphxam pterin.Ell autem lingularis

non t’rutico('a,breuior,molli6rque Se denh0lj ,.{
liisad radicem canaliculata. Vrrinihiie r*".„

. Vcriufqne-
fues pinguefeunt. Folia vitiufque lateribus f1^

nata .vnde nomen Grxci impofuere.

vtriqi longx in obliquum,nigrx, prxcipr>e

inaruere. Siccari autem eas Sole oportet,
nfnlo.

Liber XXVII. 397

S«r bubulum appellatur herba, neniis & ipla
Ss, recens in aceto ac fale trita. GakopCs.aut
':alij, galcobdolon vel galion, caulem & lolia
Ntvrtica: leuiora.Ec quae grauem odore u.ta

'Nmiflore purpureo. Natatur arca Rpesac
“litas vbique. Folia caulefque duritias 8^ car-
Smara fanant ex aceto trita & impofitaucem
JUmas. panos 8c parotidas diicutiunt.Ex vfu
INdecoftofucco fouere. Putrefcentia quoq,
Sansrxnas fanat cum fale. Giaux antiqui-

!*s eugala£lon vocabatur, cytifo & lenticula: to-
ii (imdis • aucr ft candidiora. Rami in terram

Sun ouin.fenlve,admodum tenues ab radi-

Slofculi purpurei exeut. Inuenitur luxtama-
Noquitur in fotbitione finnlagmi ,ad «ci
Nam vbertatem ladis-Eam qui haufennt.ba
’^eis vti comicnit. , r . .

galcdrw, & holco, & hrfr,.&
holotteo,& ijifpopbaffo.

O laucioninSvria & Parthia nafcitur.hu-
Vj mms herba.denfis foliis, fere papauer.s, m.
Sibus tamen fordidioribufque.odous tetugu
S amati cumaftriaione. Granum habet cro-

"icoTotis Hocin olla fiaili luto c.rcunlitum,

Stacalefaciuntideinde exempto fuccum

txPtirpunt ciuWcm nominis. Vfusert &- ^icci,

I Veri* vno impetu caduu . H ^

Natium , qu°d We^ j |a «ftjwiuix. Su-

l'^haPb"m t cubitorum, comitantibus

398 C.Plinij Naturalis flift* ^

duobus aut tribus, fubrucilum, cute laun1^,
qualia ifatis, pinguiora, rotundioraque, & nj
nora:femen in liliquis, aliud grano rubete, 3
nigro. Duo aurem genera funr. Fatmioa c* ...
matur, cuius radicibus feu balani longiores c
cicer ocio auc lex adhxrent. Mas plures
quoniam non vna radice nixus efhpalmi
d<ne,candidaque,Ea gufht aftringit.Foemin*
lia myrrham redolent, & denfiora funr. .

turinlyluis. Tradunt nofiu effodiendas. Q'
niam pico Martio impetum in oculos facRc!.
iuterdiu periculofum lic. Radix vero cum c” a
diatur, periculum elle ne fedes procidat.
id vanitate ad ofletationem rei fiflum arbic'0.'
Vius in bis diuerfus. Rubra enim grana rube^T
menfes ililunt,x v. tere pota in vino nigru- . ^
gra grana vuluis medentur, ex pallo aut
totidem poca. Radix omnes ventris dolores*
dat in vino, aluumque purgatifanat opiftbn1
num, morbum regium, renes, vel>cam:matrice'
aurem 8c llomachum deeodta in vinoialuum^
fi rticicflur etiam contra malum menris ; *-"L'L’ 1 J
medendo quatuor drachmr Faris funr. Gta^
nigra auxiliantur &: fuppreilionibus nottut-*' I
f Stomacho in vino pota quodi&um efl numero. tStom^
Vero & ro. vero erolionibus, & c(7e ea & illinire ptoJe*£
fiotubtu. Suppurationes quoq; difcuciuntunrecentes 11 ^
gro femine, veteres rubro. Vrrunq; auxili*cUtj,
fcrpentepcrcuflls:& pueris contra calculos,
piente ftranguria. Gnaphalion alij cbamatzdo
vocant.cuius foliis albis mollibufq, protomct

vtuntur:Fane & (imilia funr. Datur in vino
ftero ad dyfenteriam : ventris foluciones,
sffque mulierum fidit.Infiindirur aute rencf<11<t
illinitur & putrefcentibus hulceru. Galedrag®

yOCat

Liber XXVII. 199

'ylt Xenocrates lencacantho fimilem.paluftre
/'noram, caule ferulaceo, alto, cui fummo ca-
Ifltihsret fimile ouo. In hoc crcfcenre attate
/Siculos nafci tradunt .quos pyxide conditos
.^Rriri curti pane brachio ad cana parte , qua
*h do!ear,mireque illico dolorem tolli. Valere
i1*1 diutius anno, St ita fi terram non attigerit.
®ktts ;n faxis nafeitur ficcis. Aridas habet in
/"mine tenues,culmo, quale ordeurn reftibile.

circa caput alligata, vel circa lacerru.edu-
.^corpore ariftas: Quidam ob td ariltida vo-
V|t. Hyofiris intubo fimilis,fed mittor, £t tactu
ftionvulneribus contufa prarclare medetur,
>fteon fine duritia eft herba, cx aduerfoap-
Sata a Grscis.ficut fel dulce, tenuis vfq; in ca-
cementi fpeciem, longitudine quatuordigito-
,'^.ceu gramen, foliis anguftir, afiringens gu-
''■^afeitur in collibus terrenis. Vfus eius ad
Jnulfa rupta, in vino pota. Vulnera quoque
^glutinat. Nam & carnes coguntur, addita.
,'Ppoph.rfton nafeitur in fpinis.ex quibus fiunt
fullonia:, fine cauliculo, fine flore.capituhs
t>m inanibus, & foliis paruis, multis, herba-
v1 "oloris, radiculas habes albas.molles. Succus
i.fltm exprimitur xfiate, ad folucnJam aluutn,
obolis, maxime in comitialibus morbis,
tumulis hydropicis. Contra vertigines . or-
0Pitctas,para!yfeis incipientes.
bypHloira,& byPecoo, Idea.tfieyroMthyriJeor,-
I '‘Petala , lycopfide . Itthosftrmo , lapide vulgari,
de limeo, leucographi.

. C A P. XI.

KT VpoglofTa folia habet figura fyluefttis myf
* Ati.cocaua.fpinolaA' in his ceu linguas fo-

400 C.Plinij Naturalis Hifl-

lio paruoexeunte de foliis. Capitis dolore!*11!

u m-, o v t. : : J. tt 1

t Hipfi

--- r- * . . u .i i. **. ■ —— . * * j ■.

3' rona ex his impolita minuir. -f- Hypccoon i" j
getibus nafcitur, foliis ruta:. Natura ciuse3‘
qua: pnpaueris fucco. Idxx herba: folia
qua: oxymyrfines-.adhxrent his velut pa0lf£|)i
in quibus Hos. Aluum, mensefoue , & orPj‘£!).
abundantiam fanguinis fidit-Spiflandicob'1’^.

. dl.illr naturam hahcr. Tfnnvrnn alii-intT tl*

«UU UUaill l.llll ta J a t^U 1 Ulb IllLIl. jpHJdilUl S-1-

•f lAltas* drquc naturam habet. Ifopyron aliquif 1’ . Jj.
fhaJiolM, vt lion vocant, quoniam folium, quod eft

nin- mile, in pampinos torauetur. Capitula i*111, :i.

mile, in pampinos torquetur. Capitula i"-^,

tfprCH DtO- mne, in pallii J,. .vi^uvaau, v.a^mui- - Ujj,

fcorid- & fummo caule tenuia, plena feminis mela^jj

GaUii.6. Contra ruffim & extera pefioris vitia, es

ipe*1

(jai.uu. u . •** - " " ■ vjtioj*- uvr

Stmp.md. aut, aqua mulfa.itemiocineri vriliffima. t* (3,
iis folia habec multa, ladtucx fimiiia, tenU<° .

cO&[

ge

netur

rmina multa. iu quibus femen tuniculis c0l>r!l(
tur.vt capparis, qux cum inaruere, exirul"f ,
grana piperis magnitudine, candida, dulci3’^,
cilia purgatu. Hxc vicena inaqua putaauc!3
fa pota, hydropicos fanant. Trahunt & bile-

— , -- - i ..imuiAu"- .,|i,

vehementius purgari voiunr.cum folliculi5 'r
„ r . . . . m"c.

rv MaUlli,t,UUUUUIPu.- q,

fumunt camam ftomaehum lxdunt.ItaqiinU X

. . , n • .iu _ _ • nirflC*

tum eif.vtcum [ ilee aut iurc gallinacei fu'1’

, foy

,|i»

tur. Leontopetalon alij thapeion vocant,- |,
braflicx, caule femipedalhalx multx, fciTic0 ^

Draiiiex, caute lemipeuamalx multx, icm*
cacumine iu (Iliquis ciceris modoiradix rap0,^

milis. PT.indk. nicn*a TvT o 0»ni •* aviiii.K*1 •

milis, grandis, nigra. Nafcitur in aruis.K3 ■
a'duerfatur omnium ferperium generibus e*;V

no potainec aiia res celerius proficit. Da'"',,
ifchiadicis. Lycopfis longioribus, quam [0,
cft foliis, craflioribufque. Caule longo, h't)u ,,
adsvatis multis cubitalibus, flore paruo, P3^.
reo. Nafcitur in carr.peftfibus. Illinitur cu»* (
rina hordeacea igni iacro. Sudorem in fcl,t‘
mouc-r, fucco aqux calida- admitto. Inter 0&' j
herbas litijolpermo nihil eft mirabilius-

Liber XXVII. 401

|°tiychon vocant » alij Dios pyron , alij Hera-
e^s*Herba quincunciaiis fere,foliis duplo ma-
£jbu sequam ruta», ramulis furcuiofis,craflitudi
^unci:geric iuxra folia lingulas veluti barbu-
eatum in cacuminibus lapillos canik>re&:
Nnditate margaricarum, magnitudine cice-
Muritia vero lapidea. Ipfi, qua pediculis adh^
'^tjCauernulas habenr>& intus femen. Nafci-
^ &c in Italia, fed laudatiffimum in Creta. Nec
r‘cquam inter herbas maiore quidem miracu
Jafpexi. Tantus eft decor, velur aurificum arte
pernis inter folia candicantibus margaritis:

exquifita difficulcas lapidis ex herba na-
N is. Iacere atque humi ferpere autores tra-
J^t.Ego vulfam . non haerentem vidi.Iis lapil-
j's^rachma pondere potis in vino albo calcu-
?s frangi, pellique conflat, Sf ftranguriamdifcu
tfeq; in alia herbarum fides eft vifus flatim,
jiquam medicinam nata fit.Efl autem cius fpe
,lfs, vt etiam fine autore vifu ftacim nofei pof-
Lapis vulgaris iuxta flumina fert mufeum
?CCurn,canum.Hic fricatur altero lapide, addita
Siinis faliuaiillo lapide tangitur impetigo.
V'rangit, dicit , tfetlyele xanSaptfef; \tlxoc a-

■?t0{ - fv. J inipnm kflfki Tnnpllaflir a

S/x/jn frixet. Limeum herba appellatura
."«is , qua fagittas in venatu tingunt medicat
puto , quod venenum ceruarium vocant. fx
«cin tres modios faliuati additur, quantum in
t Jfagittaaddi folet : ita offa demittitur boum
Vibus in morbis. Alligari poftea adprafepia'
porcet, donec purgentur (infanire enim folent)
i/l|dor infequicut.aqua frigida perlundi. Leuce
* 'curiali fimilis , nomen ex caufa accepit,
" medium folium candida linea ttanfcur-
'nt«:quare mcfoleucon quidam vocant.Succus

* C CC

4oz C.Plinij Naturalis Hift- 3

eius fiftulas fanat: ipfa contrita , carcinon1*^
Portaffis eadem fit,quq leucas appellatur, ^
omnia marina venena efficax. Speciem e»0
rores non traduc, nec aliud, quam fylueffie° r
tioribus foliis e fle efficaciorcm , hanc fem1 ^ ^
criorem.Leucographis qualis eflet,fcripc01 co
reperhquod eo magis miror, quoniam vt
ditur fanguincm excreantibus , tribus obP
croco : irem coeliacis , trita ex aqua & aPP*
profluuio foeininarum , oculorum quoq> 1 10 p
camentis, & explendis iiulceribus, quae^U
teneris partibus corporis.

De medio >& myofi>ta,& myagro,& ratriceJ& ot '
ve & ovcf wia»& ovo perdo . & c firr}& oxyej& * $

(hio , & polygMQ*& leucavthemo * & f hytett^ ‘ ^
pbylIot& phetlavdrio, & phaiari » & P°hrr^i J(.
pro/irpivaca,& de rhatsma3de refcda>& fi#*

CAP. XII. Ifi

MEdion folia h iber iridis fatiu.x, came,_ ^
pedalem, & in eo florem gtandem>pL'r^
reum>rotundem, femine minuto, radicem# j,,
pedalem. In faxis Opicis naicicur. Radix fi*
mis duabus cum incile menfes fceminarum ^
flit ecligmate per aliquot diesfumpto.
quoque in vino rritum>contraabondantiaifl ' {S
minarum datur. Myolbta fiuc myofotis ,
herba, caulibus pluribus ab vna radice ,
tenus rubentibus, concau is, ab imo foliis 3
flis, oblongis, dorfonauo,nigris, per intet11^
affidue geminatis , tenuibus cauliculis c* 3f-
prodeuntibus.flore cxrulco.Radix digitaj1
(itudine»rr,ulris capillamentis fibrata.
ptica & exhulccratrix,id'.6q; $gi!opas f^n‘lC*cJxc
dunt Agyptij , menfis quem Thiatin v°c3^feU:
XXVII. fere in Augufium menfem incU tCj(i

Liber XXVII. 405

qui? huius herba: fucco inungitur manJ
fluita loquatur , non lippiturum eo anno.
Agros herba ferulacea eft foliis fimilis rubi?,

,ft(lanca. Semen oleofum , quod ^"tex eo.

k(letur oris hulceribus perunclis hoc fucco.

, ejuc vocatur nigina > tribus toliis longis
faecis, illita cicatrices ad colorem reducit.

vocatur herba , cuius radix euuifa virus
*ci?r doler. Hac in Piceno a fccminis abigunt*
^Vnira perfualione Fatuos vocanego fpecies
^pilantium hoc modo animorum elle credi*
^rn, qui tali medicamento iuuentur.Odomi-
J ititer fceni genera eft, cauliculis denus ab ea-

Tadice, geniculatis, triangulh,nigtis. In ge-
niis folia parua habet longiora tamen quam

^hOnon. Semen in alis hordeo limile , florem
ftoreum.pufillam.Nafcicur in pratis. Deco-
cauliculorum cius in vino au Itero , quan-
7» manus capiat, dentium dolori medetur, ita
sSitinearur ore.Othonne in Syria nafcimr.fi
1 *s entex, perforatis crebro foliis, Rore croci:
?*re quidam anemonen vocaiierunt.Succus e-
^culorum medicametis conuenit. Mordet : e-
S leuitcr & excalfacir, aftringitque ficcando.
.Vt cicatrices & nubeculas ,& quicquui ob-
•• Quidam rradunt lauari, atque ita hc catam
,}*ti in paftillos.Onofma longa folia habet te-
^tres digitos inrerra jacentia, tria, ad fimrli
tSem anchufe Incifa.fme caule.fine flore, h-
, f'miac.Prxgnis fi edat eam, aut fupergrad.a
Noram facete dicitur. Ooopordon.come
St afini, crepitos reddere drcumr.Trah.r vn
Jl«c menfes.aluu fidit, fiippuranones&colU.-
Nes dilcutit . Olyris ramulos fert mSt°s; te-
‘Meutos.&m iis folia nigra ceu hmdemenq.

404 C.Plinij Naturalis Hift- ^

in ramulis nigrum initio »dein colore

rubefcens. Smegmata mulieribus faciunt Cj ^

Radicum decorum potum fanat arquato**
dem, priufqujim maturefcat femen conci 4 ,
Sole ficcatar,aluum fiftunt.Poft maturitate jf,
ro colle$x,& in fotbitione decola:, rheu^ ^
mis ventris medentur, 6c per fe trita: ex aq
lefti bibuntur. Oxys folia terna habet. P*c“
ftomachum diffoluturn. Edunt & qui en|e^
len habent. Polyanthemum , quam quid^»1.^,
trachion appellat, cauftica viexhulccrat \ ^
trices, 5c ad colorem reducit.Eaaemque v» a$
nes concorporat.Polygonon Gr;cci v0C f0iii$
nos fanguinariam : non attollitur a terra > ^

dominii «rramJnic.^iirrnc pine inlulU^ ,.il

ruttc, femine graminis. Succus eius infuWs
bus fuppvimit fanguinem:Sc potus curo v* rjeo
iufiibet partis proHuuium,excretionelquC c.ul)r,
tas inhibet. Qui plura genera polygoni ia<J

U Inr<»l I in- J •«»»-»! nnr. n rmpl 4 . n.

hanc marem intelligi volunt, appellatu]; • 0.
titudine feminis , aut deniitate fruticis ca f[0'
non. Alij polygonaton a frequentia gen‘c. c|t«
rum;aiij theuthalida ,alij carcinctron ’. Lu(i
ma,multimyrtoptalon. Necnon inucniu -
qui hanc fceminam efle dicunt : marem ® (}(>
maiorem, minufquc nigram, 8c geniculis u ,,
rem, femine fubomnibus foliis turgelcen |i
Quocunque hec modo fe habeant,vis earu
fpiifitreac refrigerare. Semina aluutn ‘0^sCij'
largius fompta vrinam cienr.rheumatifn’0 ‘(ji

migma xuuij/.u . i,,,»,., — «

hibenttqui fi non fuere, non profunr. Ston
feruori folia imponuntur:velic,e dolori l\"
tur,& ignibus facris. Succus & auribus Pu‘^y

IUL)W IglllUU) IflUU. JMI.VUXAaH.4- A

tis inltillacur 8c oculorum dolori per ie- ^ y
tur& in febribus ante accefliones duobu’ |£«
this in tertianis, quattanifvepr^cipue:iteC s

Liber XXVII. 40f

■c*s>dyfentericis,& in folucione ftomachi.Tcr-
genus orcon vocatui'» in montibus nafces,
^Undini tenera: £imile,vno caule, denfis geni-
Jis,8c in fe fragis, foliis autem picea: , radicis
YCtuacux, inefficacius quam fupcriora. Pecu-
ite ifchiadic is. Quartum genus fylueftre ap-
^tur.pene arboris modo frutex, radice ligno
•ftitpe cedri rubicundo : ramis fparti , binum
^orum, nigris geniculorum ternis quaternif
.'^ticulis. Huicquoqs ipilfandi, aJtuta, fapor
Ali cotonei. Decoquitur in aqua ad tertias, aur
v.^i tarina infpergitur &t oris hulcerib-js,6c _at-
i ,lis partibus. Propter gingiuarum vero vitia
commanducatur, Nomas fiftit,omniaq;qu$
?punt,aut difficilem cicatricem habent. Priua-
.7' vero ianat a niuc faaa hulcera. Herbarij &
Anginas vtuntur illa : 8c in capitis dolore co-
St|am ex ea imponunttSc contra epiphoras coi/
Ntcundant. ln tertianis quidam liniftra ma-
c^Uulfam adalligant: adeo contra profluuia
("Sninis, nec vllam magis aridam, quam poly-
tjNm, feruant. Pancration aliqui Iciliam pu-
appellare malunt, foliis albi lilij longiori-
?#s cralhoribulq;, radice bulbi magni, colore ru
ii^luum foluic , fucco cum farina erui tumpto
lacera purgat. Hydropicis iplcneticifque cum
"'Ue datur. Abj decoquur eam.donec aqua dul-
fiatteaq; eflfufa, radicem terentes digerunt in
i Cillos Sole iiccatos:8c poftea vtuntur ad capi
Lj*'Ulcera,& ca:tera qua: repurganda funt.Item

Nffim.quatunt iribus digitis apprehenderint

>ino dantes, Stad lateris dolores.aur per. pneu
Ncis ecligmate. Propter ilchiada in vino M-
propter tormina menfefq-.cicndos.Pe-
/ 0s>>)uam aliqui fycen.alij meconio aphtodes
Cc c i

4°^ C.Plinij Naturalis Hift-

vocant, ex vna radice tenui fruticat, foti*5 „,i;
paulo latioribus, femine lub foliis rotunu0' t(C

nore quam candidi papaueris. Inter

colligitur meffibus:ficcaturque cum 3louS

fubietlis aquis, in quas excidat. Hoc pot° jdjfjn
loluirur, bilis ac pituita detrahitur. Media P^ji
clt acetabuli menfura , in aqux muiftc
tribus. Et cibis inlpergitur oploniilq; ad e<

damaluum. Periclymenos fruticat & iP^ja-
interuallo duo lolia habens, fubcandida,n’ ^ j ;
In cacumine autem lemeninter folia durLI^,t fi
<3 uod difficile eueilatur. Nafcitur inaruis ac .f,
bus.conuoluens fe adminiculis quibuftun^j.
men eius in vmbra ficcatti tunditur, & in
los digeritur. Hi refoluti dantur in vini alb1 (j
this tribus, tricenis diebus, ad lienermcutn^jjj,
na cruenta, aut per aluum abfumittquod in' ■,$
gitur a decimo llatim die.Vrinam cient S£ ^

3ecodla:qux&: orthopnoicis profunt. P^jli

quoqt adiuuant.fecundafque pellunrpota1
modo.Velecinu in leget ibus diximus nalcj; js

ticofamcauliculis.fofiis ciceris.Seme in

fert, corniculorum modo aduncis, ternis

nllve, quale gith nouimus, amarum ,
vtile. Additur in antidotis. Polygala palm1
tudinem petit, in caule fummo loliis lenttj ' »
■fMilimin guftu allriflo.qux pota laflis abundatiam vd
vttufeodi. + Poterion, aut(vt al/j vocant) phryniof ^e
Poteriofa/ij neurada.largefruticar.fpinis retorrida, la»11»,^

. Alitu, tnlii. n.n.ir «.n.n.li. "3 IU U liS lOttg' ' ~.

vocant I?hry fpilla.tbliis paruis, rotundis, ramulis lonE;"0jo-

.... I ve/ neu Hbus,lentis,tenuibus,flore longo.hetbacel 3-
radajlarii r*s 1 feminis nulli vfus.fed gultu acuto & 3[,et

fruticat, to.Inucnitur in aquofis collibus. Radices

fre, duas aut tres .binum cubitorii in altitudini ^ jj

uolits, cadi das, firmas. Circufoditur aututnn^.

Liber XXV II. 4°7

taccifo frutice dat fuccum gummi fimilcm. Ra-
’■* mica vulneribus fanandis traditur, prscipue
ueruit vel nitratis illita.Decoftum quoque
S cum meile potum dillo.utiones neruoru, &
'•'firmitates ,& incifuras iuuar . 1-balangices , a
Sufdam phalangion vocatur, ab alus leucan-
Vrrmn, vcl (vtm qu.buidam exemplaribus m-
‘‘nioUeucacantha. Ramuli funt ei nunquam
Kiores duobus, in diuetfa tendentesiflos can-
Ss.lilio rubro fini ilis, femine nigro, laro, ad
Siculae dimidia: figutam.muUo tenuiore, ra-
S herbacei coloris. Huius iolio velflore vel
auxiliantur contra fcorpionum.phala -

S“nHiue,8c fetpentiutn lausutem comta 1.0

•birra. phyteuma qualis iit , delcribere tuperua-
Smhabeo.cumtir vius eius tantum ad ama-
'“'ia.Phvilon a Giscis vocatur herba rn faxol
Siibus, famina magis herbacei coloris, cau le
Si, radice, parua, femine rotundo , papauen
Sili. Hac fui fexus facit parcustmares au em
'ftiine tantum differens, quod eft incipientis
S*. Vtru nque bibitur in vmo. PheUandrion
dicitur in paluftribus, folio api], bibitur le
Seius propter calculos & vehes incommo-
». Phalaris ihyrfum habet longum .tenuem,

'Clicalamum,in fummo florem inamatum: le-

N fimile fefams. Et hoc calculos ffangit.po-
>> ex vino vel aceto vel cum meile Matte,

, Sm & vitia veficte fanar.Polyrrtoon folia ha-
myrti radices multas. Hs tuta dantur in vi-

?° contra ferpentesiprofunt & quadrupedibus,
^ofetpinacahcrba vSlgar.s eft, exim., aduerfus
Spiones remedii. Eadem contrita, aduua mu
^ oTeo anginam eximie curari tradunt Prt-
S in qiiaiualibet laffitud.ne recreari defef-

408 C.Plinij Naturalis Hift-

fos , etiam cum obmutuerint , fi fubiiciaruf ^
guae.Si deuoretur, vomitionem fequi falUtf*e .
Rhacoma affertur ex his, quafupra ponttf ^ «
regionjbus.Radix collo nigro limilis
ruhor paulo, fine odore, calfacies gullu & a*
gens.Ladem trira vini colorem reddit, ad
cum inclinantem. Illita coi legiones infla^1^
tionelque fedar.vulnera fanattepiphoras oCu „
rum icdat ex paflo illitarinfignica cum mefie’ ' r
aha liuentia ex aceto. Farina eius infpe*S?“5
contra cacoethe , Sc fanguinem rciiciefl11
drachma: pondere in aqua. Dyfentericis etI ^
tic coeliacis , fi febri carent, in vino : fin aUie[
aqua. Facilius teritur,nodle antecedente cia*1
fadla. Datur &ideco<Sfum eius bibendum
plici menfura ad rupta conuulfa,contufis>^* t
blimi deuolutis.Sipedloris fint dolores , add*
piperis aliquid & myrrha: : fi dilfolutio ft'0***;,
chi,cx frigida aqua fumitunfiue intus fiue e*crtC
purulentis excreationibus:item hepa ricis, fp1*
ticis,ifchiadicis : ad renum vitia, fufpiria» °r 5
pneeas. Arteris fcabritias fanat ex palfo,tr,lJ ,
obolis potis trita , aut decodium eius. Liche^
quoque ex aceto impolita purgat. Bibitur ^1
tra inflationes & pe rfridliones > febres frig*1 . a,
nngultus, tormina, afperitatcs , capitis gr,ll,\£,,
tes, melancholicas vertigines, laflitudinun1 a
lores 6d conuulfiones. Circa Ariminum
herba, quam refedam vocant. Difcutit coll^ j„
nes, inflammat jonefq; omnes. Qui curant
dunt hac verba , Releda morbos refeda ,
fcifne quis hic pullos egerit? radices nec^P,^
nec pedes habeant. Hac ter dicunt , toti&fr ® p.
fpuunt.Stocchas in infulis tatiim eiufdem 00
nis gignitur, odorata herba, coma hylfop*

Liber xXVII. 4°^

*V Menfes det potu : pedoris dolores leust,
."'idotis quoque mifcetur.

'Jo/,ino , & finyrnio , & ttlepha, & tnchomane>&
'hlum.&ithlalpt.&trapMa.&tragmi.&tra-
So,& tragopogo ,& Jpondylt- Et quod quidam morbi
1,1 quibufdam non fmt gentibus .

CAI>. XIII.

V Olanum Grxci ftrychnon vocant ,vt tradit
S'Cotnelius Celfus.Huic vis reprimendi refri-
''-andiiU.Smyrnion caulem habet apij, folia la-
N,& maxime circa ftolones tnultos.quorum
^iiu exiliunt pinguia , ad terra intrafta, odore
Hcato,& cum quada acrimonia iucundo.co
in luteu languefccnte.capitibus caulm orbi-
^itis,vc anethi femine rotundo , nigro , quod
'refcit incipiente a:ftatc. Radix quoq; odorata»
f ftu acri mcrder,fuccofa, mollis. Cortex eius
niger, intu s pallidus , Odor myrrha: habet
^litate vnde £: nomen. Nalcitur & in laxofis
^bus,2cin terrenis. Vfuseius excalfacere,
e*tenuare.Vrina& menfes cient folia fk radix.
e^en aiuum fiftit. Radix colleaiones & fuppu
^iones no veteres , item duritias difcutit illita.
todeft& cdtta phalangia ac ferpentes.admifto
'lchty aut polio.aut meliiTophyllo, in vino po-
Ved particulatim.quonia vniuerfa vomitione
?°Uet.Qua de caufa aliquando cum ruta datur,
i .NeturTuffi 8c orthopnoea: feme.vel radix: ite
Sacis, aut lienis, aut renum, aut vefic*vitns.

Sx aute ruptis couuuUis.Partus quoq, adm-
1 Ult.8c fecundas pellit. Datur & ifclnadicis cum
.'■linio in vino Sudores ciet& rufiusudeo in-
sone llomachi difcutit. Vulnera ad cicatrice
J?rducit.Exprimitur U fuccus radiu,vtilis iccmi
A^ls & thoracis praecordiorumq. dclidenis-.calfa-

f r Ccc \

4 io C Plinij Naturalis Hift'

cic enim & concoquic,& purgar/J^pien peCll|ljl*
riter hydropicis datur potu, quibus & fuCCu rQ
linitur, & malagmate e cortice arido, Et a. Jjfl
nia vcunrur cu multo ck oleose garo,max*ll30fe
elixis carnibus limul. Concoctiones facit»*3?^
fimiilima piperi. Eadem in dolore ^

cax. Televhion portulacae fimiliseftScc^ ^
foliis. Rami a rauice fepteni odtonive fru
foliis craflisjCarnofis.Nalcitur in culcis,&nl‘eli
mc inter vices. Illinitur lerigini,Sc cu inarui^ -j
ttir.Ulinituc& vitiligini, ternis fere mefibus>lel.j.
horis nodis aut diehpoilea farina hordea^ ^
linitur.Medetur & vulneribus & f.hulis.Ti^v
manes adiato flmilis eft,exilius modb,nigfjU 2
foliis lenticula: denfls, amaris, aduerfis inteC
Decoftu eius ftrangurias fanat in vino aibo P ^
tum, addito cumino ruff ico. Succus cohibd1?
pillos defluentes, aut ti effluxerint, reparat. A*
peciafqjdenfa: tritu, & in oleo illitum. Sccrnu ^

. Tu in “ menta quoq-.guftatu mouet.f Thalietrum*0 „
T i 'oaiutru corjandrj habet, pinguiora paul63caulem pff
tofeort /. ueris.Nafcitur vbiq;, prxeipue in campe (tribui
Mcdetui hulceribus lolia cum meile. +TW* L
+ Legendu, duorum geneni eft , anguftis foliis digitali
Thia fit, ex gkudmc,8c latitudine in terra vctfis,in cacujt^
eodem Dio- ne diuiiis, cauliculo fcmipedali, non line t’3,111.1.
femde. peltarum fpecie, femine inclufo leticubr elfifS?
"fthtajpi nili guod infringitur, vnde nomen. Jiosalbic*
•fMeltut, Nafciturinfemiiis &fepibus. Semen afper‘S“
1’erficte fi- ftus.bilem & pituitam vtrinq, extrahir. lvi0“,;,
n*pi : tum fumendi, acetabuli raenfura.Ftodeft& iXcb»3"
ex vetuffu cis infufum, donec fanguine trabac.Mefes qu°J-
toticthui, ciet,fed partus necat. Alterum f thlalpe i aWJ*
tu ex Dio - fPerficii napi vocanr, latis foliis, radicibus f1'
fioride, gnis,& iplum vtile ifcliiadicorum infulicni.J ^

Liber XXVII. 411

','it & inguinibus vmmq,.Vr,TCipitur,vr qui coi,
'Eit.dilcat tumere le contra inguina & cotra o-
'ne* col!ecltones,& cotra vulnera, vnaqi manu
'liat. Trachinia herba qualis ht> R011 traditur.

& lallum efle promilTum Democriti.Por-
lc,Hotiim enim cft, adalligatam induo ablume-
lienes.Tragonis,fiue tiagion, na icitur lnCieuj
Nilm i ulula: maritimis.iunipero hmilis & le-
folio.Sc ramis. Succus cius laSeus in gu
r,'i fpilFatus.vel femcl.impofitione ipiculaecor
hrt ciicit.Tumlitur recens, & cu vino illinitur,
,lit liceat farina cum meile. la^’s^b““"

Stiam facit: mamilqt vmce "«detur. Eft & alia
•'crba tragos.qui aliqui tcorpion vocant, femi-
ledem aha,fruticofa,line toliis, puGllis racemis
gentibus, grano tritici acuto cacumine, & jpb
"1 maritimis nafces.Huius ramOtuX. aut XI I.
lumina trita ex vino pota cmhacis.dylentcn-
'hdaneuine excreantibus, menfihmqr abundati
li* auxiliantur. Eft & tugopogon.que alij come
j°cant, caule paruo , foliis croci , rad,“
?ulci,luper caulem calyce lato, nigro.

'n aipens, line vfu. Et dc herbis qu.de memoria
?'gnahattenus aut accepimus , .aut copenmus.
'» tine earum admoneie non ab re ludicamus,
»>i:s alias vitium auatescire. Eongilimro i tegore
Satelaterium , vt diximusichamsleon niger
anni 'centaureo non vina XII. Peuceda-
t|Uin & aniiolochia ac vitis lylueftns anno m
1 vn>btaferuantur.Et animabo

^Hum aliud radices a nobis diaas act.ngine^

^ptnu^lfNeuTu^^udcein dubitatu tiOinniu

tjdica vim effbaufq: minui, fiftuftus prius ; ma-
i<Utcicant:iiem feminu.antc radice piopttr mccu

4X1 C.Pli.Na.Hift. Lib.XVlII*

dncifa.Refoluitur autc omiliu vis confuetudi*1?'

delinunt ptodcirc,aim opus elt,qux quoti**1
invfu fuere, teque qua nocere.Omncs veto hc*j
bx vehementiores effeflu viribufq;/unc
dis locis, Se in aquiloniistitem ficcis.Sunt & ge0"
tium diffcretix non mcdiocrestlicut accepi**1 ,
de tineis lumbricll'q;,ineire Aegypti, ArabWAt'
rix, Cilicix populiste diuerfo Grxcix, Phryg1 j
omnino no innafci.Minus id miru , quam q11*^
in confinio Attica: Bmotixq; Thebanis i»*1*,
felitur, cum ablint Arhenieniibus. (lurconi*’111'
piatio aufert rurlus nos ad ipforum animali**0
naturas, ingenitafq; iis vel certiores morbot**1'
omnium medicinas.Enimuero rerum omni***0
parens, nullum animal ad hoc ramum vrpa|cC'
retur, aut alia fatiarct.nafci voluitamefq, '
rares inleruit 8e vifceribus , quippe cum fu1**1’
etiam rebus inferuerit.Tum veto illa animf**0’
xilia prxftantilfima ex anima alia efle vol***1’
contemplatione ante cunffa mirabili.

Errata hxc pauca qua: inter excundendun*
commilfa fuere, fic emendato.

Tag.S.verfs.afine.pro mifirabihtu , rrcciuf $
retur , mirabilius, pag. 32. verf. 30. fr 33.pt1 "
liofeltnon lege heleofilinon. par. 7 3. verf. 10‘ ,

etiam Heleofilinon. pag. 1 02. verf. :. pro
ritu lege melicer1elas.pag.2s e. verf. 2 e. pro
legealuum.

5. P L I N n NATV-

ULI! HISTORIAE
Tomum Tertium Index copiofi/fimus,'
quo quiccjuid ineo cognitu vtileviucun-
dumve continetur , ordine Alphabetico
uumerifque Arithmeticis indicatur.

‘ Bdersin eam
pis equi p*~
jli inflam-
mantur ra-
bie 316

hortum jacientia jo.

*10. /4/. 2J0. 2S0

3 21. <fy-. inde. 375-39 6'
4oj, & Tom. 2 pag. 271
& Tom. 4. pag' 23 • *43‘

l*S.2l6

^ttrtus remedia 5$

Crotoni herba confdera-
l‘o 126

Crotoni genera .fixus, na-
**r«,meJictna tji
^ rotonum vbi optimum
'bidem

y^b/Qtoni l)erba qualis odor
( /2/

herba confidera -

Ho

388

tAbjinthium in facris T(p-
manorum 3

lAbjinthij , eiufque dccotli
medicina ibid .

^Abfnthium marinum qua
le 3po. <fr Tom . +.pag.
208

dicacia [pina , eiufque fuc-
etis ac medicina 27 1.
& inde •

Acano herba aculeata 165.
per totum cap.

^A canthij herba defer ipt io,
vfus & medi liti a 271.
^Acanthtj Jpina deferiptio,
vfus, & medicina .271
^ Acanthis herba qua 334.
^Acantbice mafttche 137
^Accipitres ne aues capiant
210

„ Accipitres quo oculos fios
fanent 6 2

^finthij ficiUi trucas lAcerii arbori) mediana,
«rcet 4S

1 ,Acd«

I N

Acetaria qua, & vnde di-
ci a 17

«. Acetum quomodo ex aqua
Jiat 132

A ceti, natura & medicina
216 .217

Aceto faxa rumpi 2 /7

ficeti fcillmi natura,& me
dici na 218

Aceti facis natura & me-
dicina 219.220

■Aceto fkcilegunimi eluitur
23.6

Achamcnidon herba qua-
lis 2S3

Achilles quo Telephum fa-
nant 303.&T0.4.
pag.302

.Achilles achdlct herba in-
ventor 3°3

Achillea herba medicim
350-3^9-373

Achilleos herba vide ditta

303

Achimenidu herba vis

342

Achinos herba 133

Aconiti confideratio, natu -
ra,cffe filus 37p.toto
eap.330

Aconiti Jumpti remedia
1S3. 226. & To. 3. pag.
33-iiH

Aconitum fcorpionum ttti-
bus aduerfatur 37 9

D E X.

Aconiti defer ipti 0
Aconiti nomina plUfA ^
Aconitum e Cerberi p

°rmm }lr

Aconitum fine noxa
dofumatnr
Aconitum vnde

3& 0

Aconitum panthera*
mit 38 ». &?>”’■
P«S-37S s,

Acopos herba qualu 3 /
Acorna herba
Acoros herba qualis *
Acori herba medicina 3
33d- 3SS- 3Sd-3SP%}

37 1-37 6 }J

Acoros agrios herba ^

Acroconon , bulbi gtn* '(1
Atte herba qualis , ■ .
Attaa herba defcTf
33 S

Aculeata animalia 7 .

non feriant s>^"' ^t'
Aculeatorum iftuui1*
media pp.ioS’1

2t7.232.23J.23 2 .p

Aculeos extrahentia

Adamas J, anguine ^

fi -angitur 3S.&

pag. 33 J
Adamantis herba

A

'-S- f

^Adarc/t tjHld, & t!l1*

8tu

•fi'

I N D

ty. 33 f. Tom.

*!8

^ntum herba, & ex ea
^ecicinx HS

'*lanto herba aterna filia
>33

fyfatheon arbor 272

fyfos herba qua 166

4°}iidu horti 7 4

tum herba qualis
l*6 ■

^uffionis remedia 6 4.

Js;*72

J&ilopsfiulbi genus 2S
\lcps herba, & eius no-
** inumorbu s 329

^gilopis morbi remedia

94.i^S‘243‘32£>‘402. &

-f -pag- 1 0 4-3 1 9
c£or eras herba 290

^gonychen herba 40*
*e$yptw fiptem dierum
^utgatione distat a hi-

cilia 4

^ %pti Imum quale 6
^V&ptus nebuloja 220
^'gjpti fieres fine odore

! J*°'l29 . . ,

^Jpttu frugum firtilifii-

nrid

\yptus colo ca fiam nobilif
finiam habet J34

‘egjpti herba ab Homero
f lebrata 2#3

He

*&ypt ia corona *n

E X.

A egyptium cuminum i 6
*. Aegyptiorum fac er dotum
veHes ex lino xylino 6
-Aegypiif rhaphanum mire
celebrant 22

lAegypty ex rhaphano oleu

conficiunt ibid.

^Aegypti) rhaphanum nitro
ajpergunt 23

*Aciyptij CCPM » alliumque
inter deos habent 27
Aegyptij non edunt brafit-
cam * 9

xAcgyptq medici ad curan-
dam menUigram%omam
veniunt 33 3

Aegyptia Jpina differentia
& medicina 271

sAegyptq quibus herbis vtit
tur in cibis J34

•Aegyptiorum morbus pe-
culiaris elephantiafis

339 o .■

Aeruginis vfum in medi-
cinis quts primus inuene-
rit 303

A efichynomene herba , &
cur ita ditia 2$ 6

^Aefiulapij ades theriaca
compofitionem hahuit, la
pideincifam 109

Aeftiui flores qui 12 3

K Aethiopicum fifir op1*-'
mum S &

Aethiopica lina ex qua
fiant

I N

fiant materia 7

v Aethiopis herba vbi nafca -
tur 2 S 4.37 8

Aethiopidis herba defer i-
2 S 4.3 S 1

•» Aethiopidis herba vif 34.1
Africa bidui navigatione
diflat a %oma 4

Africa tubera optima 11
Afri cani cumini natura &
tnvdicina S s

Agar ici confideratio 31 9
Agartci medicina 343-
346. 3+7' 34S.3S6.3S 9-
364.36 s- 366-36 8.371.

37 S-37 6

Agerati defer ipt io 3S1
Ageraton vnde diefum
ibidem

Aglaophotis herba qualis
284

■Agnos frutex 260

Agrion quid C racis 22
Agrios crethmos gramias
oculorum fanat 331
Agrippa •AI. aceto pedes
flupe fecit 218

Agrippina Claudij vxor vi
rum Juum boleto peremit
tSs

Agrippina Claudij Impe-
ratoris coniux 1 s 3. &

To.2.pag.7S.8s-& Tom.
f.pag.363 #

Aiacuex cruore hyancin -

D E X.

/V

thus flos natus ^

Ai\oi herba confi&f1 pt

nomina , naturaM^'

dicina f{{,

Aifgi fuccus verrn** '} f
rum necat _ . .
Ai^oi herba jj,

332. 333 • 346. 3

364. 367. 360j7,‘

377

Alabandica rofo Q

jit

**S J,t

Alarum odoris ****** 1,

,+7.,S2.2S,,.&T”’

Pag’* 7 9.3 S 9

Alba Jpina medici n*

,4

Albuium herba qt*a^ i#

Alcea herba confit

383 . ,

Alcea herba medict

344-349-369
Alctbion herba etUjT fi
dicina /4

Alcinoi horti nocilc* ^ j

Alettorophos herba *}***' A

cius medicina . ^
Alexander t melis vt ** S

uium vtebatur ffjj
Alexandriam eX

siicxaniiriarr* y,r

J eptem diebus 112 ° 4

tiir ,

Alexandrina lastrUS 7 .j

lu 2 42.&To.2-Pa°^
Alexandrinus paTttS " $6
lis tlm

INDEX.

exipharmacon vnguen-
quod 1+8

-fe* rubra fcorpionum ttti
JHo medetur 388

ijdcnfs rhaphanus qua-
22

j^cmonjiuuiui 7S.&
*°m.i.pag.i+ +.& Tom.

s ,$■«&•* S 2

lc4 %gmanoru, non Gr<e
ffrum+nv.entum 1^3
,v‘t Pompej Magni ata-
te Tomo, pat incognita
x^idem

i innocentior quam
J*ifana 10+

Fffina herba qualis 32 +
3 conjideratio 20
II* m A ogypt j pro Deo
Jjjlum " 27

cobium vtilius cru

J° .

elixum vtilius to-
ibidem
femine etiam pro-
*»nn jo

pkm quomodo diutius
faner', pojlif ibidem
yum, in agro {ponte na-
fans ibidem

prafitmendum e Ue
"dium tjfojfuris 30 s
j medicamenta ruris

■It" *•

Ljty ^ edi an* 30

Allij vitia

6t

Allj genera

20

Allif fcetor quomodo

tolla-

tur

30

Allij fit io , & cura

20

Allium quando ferendum,
& quando colligendum
20.30

Aloes confideratio , natura,
v jus Joca. ,381

Alopeconnefus injuld tube-
rum feraci fima n

Alopecuros herba qualis
/38

Alopecia, id e ft, humani ca-
pitis barbtctfe vitj medi-
cina sS.<f +.77.103.10 0,
J++. is.S. 176. 177 % 223,
232.2 + 0. 2 + 8. 2+0.208.
267.275. 287. 32S.33S*

+10. & Tom. 4. pag. 3+.
++. +f. 100. 200. 21S.
302.300

AI fries herba confide ratio
383

Aifofis qua profnt S0.1S8
Altercangenum herba 301
Altercum herba qua ibi.
Alt h*a,malu* genus 00.

Too

Altha * herba medicina
100.3sS.376

Alucariorum confderatto ,
f tus, materia 132

Alum, id ejt, allium {fonte
’ Jb dd'

I N D

nafcens 30

Alum herba qualis, & e itu
medicina 387. toto cap.
Aluinis vtilia / fj

Aluum turbantia 199

Aluus plurimum negotij ho
mini exhibet 348

Altsum laxantia 22

Vide Venter.
Aluum firmantia fisi en-
tidque 36. 37. 39^3-
6 7.76.93. r00.j02.106.
109.142. rjo. /72. 176.
180. 283. iS 9. 192. 193.
19 3 • 196. 203. io 6. 2/2.
2r3.217.223. 227.229.
230. 231. 232. 233. 236.
237-238-242.-243. 246.

230. 232. 236. 239. 26 1.
263.26 9.273. 274. 273.
279.283.289. 348.349.

■ I3o. 3 3 r. 3f8.36r.370.
373-388. 393- 394.39 8.
400.403.404.409.&
T0m.4-pag.22. 34. Sos.

. 3*9-337

Alui doloris remedia 2 63.

303

Aluum mollientia purgan ~
tidque 22.33, 3t.s3.60.
66.67 r 70. 89.99. ro2.

80 4 . 144 . t46. 154-138.

16 8. 274. 177.189. 196.

- 198. 208. 209. 223. 223.
**7- 232. 234. 236. 237 ,

E X.

238. 240

24t. t4s

,!<■

232. 2JJ. 2SS. 2SS'

}!f

2 61.26 3.2 66. 2

CS-i

Il-

ii■

27s.27S.27f.
soe. 331.332. 33*-1,s,
3S2.3S3.3Sf. sS1J ...

3Sf.3f’-3f2-3)c-> jf

Sff.f.f. ,.

Tom.2.pag.272.&‘ ' ,

fag.26.3s. f3- 'l1.

206.207.20 8.24*

*- Alipo herba ejualu.

medicina

fflt'

Alyfron frutex, & ^ ^ ^
itcma : j,

Amabilis aua retio>lC
fiat y

v Amara non funt ea^e^l
mnibus qj.

Amaraci confideret /O > ^

minajdtio t

k. Amaracus idem , f

pfhchum /:

s. Amaracus vbi optimi’ ^
ex eo medicina {it
Amaraci odor qualu j
Amaracinum ole**#**"
eo medicina * [}j
Amarantu vnde
Amaranti floris c°r<rfif6
tio

Amatorii vim hebet,a
332.3?,4’7.&T’J:l

370.& To.2.f4':f-!' S

t ^ * n.

& Tom.4-pa'l2’2^lnt:

I N

herba defiriptio

*a+.39-2

^brofia herba qualis 311.

** brojia diuerja nomina
*'*

^hugiajd efl, intubi gc-

> V/

Rufiorum remedia 08.
,0°- *o$. 144. 154+177.
*S0. i92. Ipj, i#-?. 204.
22 4. 22 S. 233. 234. 243.
244. 248. 252. 257.258.
2*S. 271.2S1.282. 36 9.
***. 3 SS. 3S7. &T0.4.
^'24.38.6 4.83.8 4.17 0.
j 248.34 0,307.402

n*ntia quo 1 tenetur 72
Crinon herba 332

*j**rin a arboris /eme pfi-
othri vtm habet 260

J^*r\n& fcopa quales 262
hyjii color qualis 123.
2.pag.30. & To.
■4>n!"t&-+s°

lc* res inter fi 40.48.
4.245, & Tom.i. pag.
32 32 t. & Tom.2.pag.
L ^.'81. io 6. toto cap.331
cjHld cociliet 32 0
m Cenaea /to
2/11 * cumini genus , &
mediana 86
, V °r ***HJ*a & Glycera
. ^itfjwhrts corollas adm*

D E X,

uenit ,U3L

♦. Amores qua herba redeant
2S6

lAmpeloprafon herba , &
ex ea medicina 278
xAmpeloleuce , vitis genus
208

^ Ampelos agria herba qua-
lis , eifi/que in medicina
vfa 388

.Ampelos agria, Latinis la-
brufea 20f

xAmpelos Chironia qua , &
vnde difta 301

xAmphisbana morfus reme-
dium 0 j

v Amuletum quid 321
» Amurca medicina 221
x. Amygdalarum amararum
medicina 230

^Amygdalini olei natura, &
ex eo medicina 224
xAmygdalites tithymalige -
nus 3ff

xAmylon,& ex co medicina
I9S

xAnabaJis herba qua 346 .
37» .

xAnacdp/erotis herba mira
vis 286

xAnagallidis vtriufque me-
dicina 346. 351. 357.

389.366

xAnagallidis herba cofidera -
tio, genera, & vir,es .328
D dd z

I N D

jtriagjros herba > eiufejue
mediana 38 $

Anarrhino herba qua 224
Anates Pontica veneno vi-
uunt 2$ 4

^ Anaxilans feriptor 8

^ Anchufa herba confdcra-
tiojmedicinaty *72
Anchufa calla genus 302
Anchufa herba varij vfus
133.143 • & T0.2. pa.2/4
Andrachne agria herba
333

Andre as medicus ff 4-

1S6 .& Tom.4-pag'2i 0
v Andro/acis herba confide -
ratio 384

v Androfami lurba con fide-
rat io ibidem

A ndrofemb herba qua 387
Mnemone herba 228.13!'

403

v Anemones herba medicina
152

Anemone vndeditta Jt3
* Anethum culinis & medi-
cinis nafcitur 42

Anethum in theriaca no

Anethi natur a^medicinaq^

93 ... .

Angina remedia $o.$8.
60.S4.ffi' to$.2o6. l4S'
187 . 2 OS' 2tp. 22 0. 2 40.

2SS'274'2S7'iS8.2ff8.

$ 0 4 3 43-3 77' 39° ' 4-0 S*

E

v Anhelatorum reined i»1^,
Anicetum, idem cuP* .j
fo, & cur ita di^**
Animalium nulh <■** 0(1 {J/
tum>nifi panther* ,^i
Animalium fir it as f ^6

Animalia qua quam
nam non attingant
2SS.& Tom.2. Pa&jjjr
33*- 332. 332‘ 3S°'
4^3-472 yl<

Animalium fblerti a ^
& Tom./.pag. 3$1'
cap.& Tom.2. pa£'7 A
Anima Japientif iP**1
2 ff 0 fatflt

Animalia omnia 1)1 }j u y
fibifalut^riaipr*t fO
minem .

Animalium vnictsrf ^
lutaria remedia ** jit

in/eruit

Anima ajperitos q**0 {}l

fatur At*1*

Animi humilis rcfrt

«.4- a!

407. & Tom.4-r*t.

2 <8 .$1:21 ff. /ff3'2°P.
24$.2ffS

nquini cucumeris *

£W

ibidem

Animi impetu *

Animi triffiti*

'ji

INDEX.

Otiatur 2ji

con fiderat io, natura,
y us, m edi ctn a 9 0

^r‘ifhm vbi laudatifii -
totstn 91

in theriaca uo
^'Jo panis conditur 90
^fiieus Serenus fungis per-
ey*ptus 1S4

*ni m dracontio ex gtni-
ct*loritm numero depre-
f3** nduntur 282

.°*iymos herba qualis
l$s

^°nis herba deficript'103 8 4
"ty oris adipis medicina

4 'S 7

^ feres quam herbam. ex
hh e fiant 12 7

171 halium herba > & eius
*fns 134.1SS

Jth emis herba 137.138
n[hemi herba in medici -
3<s

lhera, medicamenti ge-
*?3

er icon, afphodeli cau-
tis

tkti

177

M "'•ogicon libri 114
1 *f* rifiit herba 134-280
'tlj jUidis vtriufque in
indicina vfius 37 *

fhyUion herba , & eius
J**ediciti4 tJi&S*

r3&fai (fk herba qua 38 S

^Antice Ilium herba ISS
c Anticyra infula 306
^Anttcyrtcon /efamoidis ge-
nus 194

„ Anticyra in inflila eUeboru.

tu t fit me Jumitur 306
v Antidoti Mithridatis com -
pofitio 240

K Antidotum Mithridaticu.
analis Potica fanguinem

recipiebat 294

^Antidotu ingredi e tia 240.
244.309. 344- 409- &
Tom.4. pag. 33 . 79 • 10 3’
291-194. 207.2st.319
c Antiochia oppidum 117.&
Tom.i.pag.200.202 ,204.
208. 222. 238- 237. 2(82.
2(84.288

Antiochus quo veneno, fue-
rit vfus contra venena
no

v Antiochia lilium laudatifii
miirn 217

v Antiquorum mira in re-
bus inuefitgandis dihgen
tia 231.292.378

lAntjrrbinon herba qualu
324-378

J4nt ificor odon, allij genus 29
Antonius M.velo purpureo
vfus 8

„ Autonij Marci Cleopatra
in caena venenum urnen
t is hi flor ia ,1*4

D dd 3

INDEX»

\_AnUn\ui Caflor rei herba -
rix peritifiimus 29S
^Aparme herba qualis 38 s
*Apes quos fiorcs non attin-
gant /29.&Tom.a.

pag.242.332

+Apcs quos non pungant 73.

& Tom.4pag.1r
^Apes quibus herbis dele -
Plentur 12 9

*Apes pracipui quxflus ibi.
*Apes olea fiorcs non attin-
gunt ibidem

+Apcs agrota quibus iuueti-
tur ibidem

*Apcs ne fiigiant 149.&
Tom.2.pag.i22
*Apes quo fiore maxime
gatodeant 149

*Apcs propolim ex quo fa-
ciant 238

*Apum morfus remedia 33,

78.14?

•Apes deficiente meile qui-
bus alenda e 32

•Apes ad Padum deficiente
pabulo quomodo alantur
rjo

v Apibus qui noceant ver-
mes 132

\Apes furto fubtratf* male
fiuttficant 32

w Apibus inimica 12 9. &
• Tom.2.pag.i23
\Apjum morbi n 9. &

Tcm.t.paZ.,:s „

v Aphace leguminu 2>
134.137-t38.3S7

„ Aphrodis meconij ^.e

- >/

ptio,& vfus

sAphron herba qtta w
w Apiana brafiica ^ j(ftt

•Apiaftrum herba tAi

diffophyUo 7t 4

•Apiaftru vbi

sfipiafin

herba af*ei

»9

Piantur

•Apici] M. luxuria *
Tom.2pag.20
v Apios ifchas , herba v
3SS ajf

Apq herba confidet* ±

•Api] mirum ,,A

•Apium hortenfiut» 0 y
tardif ime erumpd ^

sApif vjus>& natt*r‘Li#('

r e

•Apq fatiOi cura , V)’*

4° M""1*

^4pij corona corono ^
viflera Nemea 1
~ 4pi/ fextu &

funtin controaerfio
erud:tos , p ii*

•Apq fexuum dijj
ibidem

•Apio vti in cibu>neJ

•Ap.

bufdam fi’

ipium rnefis fira ' ,<

JuntlorUm dtcaffik^

ibu.

I N D

yif nocumenta ibidem
r**m c/irnam inter ncfh-
ftoj frutices ibidem
tyum in theriaca no
^facyni fruticis defiriptio

hUmaris herba qua 301.
*?2

collinaris herba medici -
h* 373

Apollini hyacinthus dile -
$ns 12 S

A Pollodori medici duo S4
^frttophanes medietis 174
Appendix fpma qualis 273
Appendices bacca,earumqj
‘bfus ibidem

^Ppetentiam ciborum ex-
itantia, 3 S.fiT.ifr.200.

*0 6.2i2. 23p.271.2S 3
Appetentiam ciborum qua
reftringun* 189

Apronia , id e fi, vitis nigra ,
&ehis medivma 210
^proxu herba qualis 283
Apyrino punici mali Jpccies

**9.<b-Tom.2.pag.238
Apyron auri gemes 128
Aquam ex ventre pellen-
I bet ISI

A^Ucu omnes non omnibus
| hcet bibere 1 6

1 A<ju<c qua hortenfibus her
bit irrigadis vtilifiima 4-S
A\u* wfalvbrcs potu quo

E X*

purgentur S3

». Aqua quomodo addefttkr,
atque lattefeat 101
iAqu* amara, aut nitrofa ,
quomodo dulces fiant 2+6
*Aqua quo glacietur 273.

28 3

^Aqua mulfa confideratio,

& medicina 1S8

^ Aqua dentes decidere fa-
ciens 298

w Aqua inutnieda fignu 343
w Aquileges in fiaturigim -
bits inueshgandis quod
fignum fcquantur ibid.
lAquifiha arbor veneficia
arcet 2 7.3

^Aquifbha arbor qua 393
u Arabica fpinamedicina2ii
^Arabicum linum ex qua
materia 7

^Aracidua herba IJA-

^Aracos herba ibidem
graneorum morfits reme-
dia 7s.7S.S8.i47-r-tS-

JS4.176.236.242.26J.

263.27S-& Tom.4.pag.
J92.IPS

granei muris morfits rem*
dia 6 0.99

w Arborum ramis o/im vifto
res coronabantur in fu-
eris certaminibus 112
„ Arbores qua, & quare in-
filices dicantur 262. &
Ddd 4

I N D

Tom.2.pag.34o
^ Arborum vtilitas 203

Arborum fruttus , primus
cibus hominum ibidem
Arborum & ad arbores at-
tinentium medicina 22 S
toto capite

± Arborum vrbanarum me-
dicina , toto vigcfimoter-
tio libro

.Arborum filueflrium me-
dicina , libro vigefimo-
quarto,per totum
Arbores quomodo diffici-
lius cadantur , celeriufifo
arefiant 243

Arbutus arbor qua 240.

& Tom.2.pag,304
Arcadia non gignit thy-
mum 22 6

Arcebion herba qua it 2
Arche^oflis herba qua ,
quali (que 20 S

Archefoffis herba vires &
medicina 204.377
Arcton herba , qua & per-
folata 322

Arttijfiue Artturi herba
defiriptio ,<&■ vfus 3S6
Artturi herba defiriptio,
eiufque vfus ibidem
Arcus cale (lis afpalathum
contingens mira eum odo
ris imbuit fuauitate 2 7 2.
& Tom.2.pag.2o'7

E X.

Ar gemat is morbi re^L
4S-&Tom.4.pagf°^i
Argemon herba

adinuenta . -A

Argemone herba ffi
ab anemone

Argemone quibufd^ /j

dem cum inguinar 1

Argemoriia herba cow j
ratio jjfi'

Argemonia herba &e

na 343-3S6-360’

Argentea corona a T pi
mumin ludis data ^

Arianis herba quali*

Aricina valles
Arietis cornua depJjM' "fi
ragum gignunt
Arincat& ex eat»e

2 9 r

Aris herba defiript,0,^p
ea medicina e fi

Ari fi ait h aa, malu age fi
^injticU herba qu*1* ,11
Arifio^iton medica* rfi*

Arifiolochia herba c°g ,//
itl* ,

ratio /">

Arifiolochia herba t° ^ t
no in vmbra fafi*** fifi*

Arifiolochia herba rtl ,fi>
na 3+s. 24-6. 3+S'

36 4.366.36 8. 311' jtf

Ariflophanes poeta .<./&
Arifiophanes Eunp^^ ■

INDEX.

‘ecerit

iSz

Yt**on,id efl ^Armoracia,
^phanigenu* 22
^ Voracia cofidcratio ibi .
^oraria medicina S3
0 e laureo oleo peruntios
j&Hnt firpentes 2S1
Yoyi> bulbi genu*. eiufque
medicina 26.
l*°-'£rJom.i.p<ig.38j
fen m adragor a /eme 32 9
toiogonon herba qu ah*

t/7.7

una medicina Im-
patoribus imperat 24 $
**enjifta vxor %Mattfolt
31 1. & Tom.4.

^*Cjnifuz herba quali* 311
tey*ifia herba medicina
**s-344- 34S. 357' 31 4-

piarum morbi reme-
so. S7> 59-82. 89.
0s>' *6S. 18S.192.I9S'
i°r\ 237-+o!

^iace panchreftos.me-
^«mentigenus 95 • 237
Claris morbi remedia
"t'92.1 49. 141.16 8.190.
Y0°'2O4. 20 7. 222 224.
4*'2S0.2<S 4. 272. 273.
/J'***m 3°6.3*S' 363'
f *’& To.4.pa. js.6°-
' **-*+*' J93' 2 07' 3 i $

u Articulorum affetloru re*
media 72.108.363

Arundinum genera &
vfns , vide infra
H arundo.

yAfaron herba qua, & vn-

de ditta JI9

^Afari medicina j+g
yAsbeflinum linum 8
^Afcaha herba I37

Afcaloniarum ceparii con -
fideratio 2 7

v Afcalonia cepa vnde ditia
ibidem

^Afcalonia cepa quando fe-
rt nda 2 8

.. Afilepia* herba 386

kAJcIi piadis medici at as t a-
.. JiuJque 340. toto cap.
^Afclepio panaci* genus 300
^Afclepius panace a pater ib.
iA fcyroides herba 386
lAfcyron herba 384-386
tAfia e geni fla lina facit 6
lAfini* admijfura , tempore
quid dandum 76

*A fini* ferula grati fima
24S

yAfini rabie infamatur 316
w A fini Onopordi paffu fre-
quentem crepitum emit •
tunt ■ . 403

^Afinus Baccho cur af igne-
tur 2 45. & inde
lAfinini latlis medicina 92,
Vdd s

INDEX*

'&Tom.4.pd£.jf.jf.4j.

Jo.sj.S7

Afpalathos , Jpina genus
2 7S>' & Tom.2.pag.2 0 7
^ Afparagi confrderatio 37
Afparagfr Jy/uefiris,qui cor
ruda dicitur 37.3p.73.
& Tom.2.pag.3ss
Afparagus Jylueftru37 3P
Afparagm triu libraris i<S>‘
Alparagorum Jatio , cu-
ra, &c. 3 7

Afparagum ex arietis cor-
nibus nafci • 39

Afparagfr Galli c9 quis 13+
Asparagi Jpina /33

Afparagoru medicina 72 .
toto cap.

A fp erugo, lappaginis genus
362

Asphaltion quid 12 j

Asphodelus herba 139.177
Afphodeli herba medicina
m.373

Afpidcs ferpentes quomo-
do mitigen tur 1 4.3
Afpidcs ferpentes quomodo
fopiantur ij 7

Aipides quomodo figen-
tur 264

Afpidum veneno anifism
aduerfatur 92

Afpidum morfus remedia
ip P.217.2S0.& Tom.4.
Pag.tp.$!»S p-po.ipz

Afplenu herba qftdl* ^
Affaphis agria, vt*a i
207 .6

Affer herba qualu , „
A ff ericie herba q ^

Afihmaticisvtilid .jt

Affragali herba dcfcflt

3*9 Jiriflt

Affragali herba We(i
3* P. 37 3 ,/tf'

Aflringentut jtf

Aflus Cleopatra .)

Affylis laltuca ppuitf

Afyla herba qua

Athamas medicus^ ^
Atharamedicamcl f S

Atheniefiu poena clC* #1)
Athtntenfes iunenttc ^
/abundi Sapient^. {}j

b*1 l

uentus frequenta0 yfl
Athleta quo cibo p‘7 }f

Atraffylis herba

lsS iuffi'

Atriplex berba,&e

Atriplicis herba l' jj

K

quale

Atriplicis herba
Atriplicis natura & .^(1*
cina ipf

Atropha qua d'tcaVt ^
Atticum thymu }j1

Auditu quid

I N D E X.

29S.2/S.3Ifi. 222 . 22JI

*Uan* nucis natura» er
^fduina 241

' t7>a cibus qb° vtilutfiS
Mtn* panis vt iit fimus ib.

'Het* tinum in monte pl< bs
\mana fice fit 17
\entia corpus 213.22 7.
fio.2J4.& T0.2 pa.i77
\uFtum Senatus corona
%dionali donauit 163
\uili vade cimus Con-
^atUS 8

\uftus /altuca in agri-
Vwe firuatus 33
\usli Medicus Mvf*
fi' 3 12

fiucti filia luxuria 113
^ di tat em in cibis jhcien
SS.fii

Vide Appetentia.

H*s quomodo manu capt

Pofimt 30

^Hes villatica qua ratione
r* tareddantur ab acci-
pitre 210

**es ne (irangulentur 2SS
^ ricularum remedia 72 .

Tom.4.pag..f.$
iribus lignis Jonuns 26 6
^ibus noxia. 257.267
^krium medicina 52. 55 •
58. <£* inde. 60.67. 7 fi.
h. 56. S fi. fit. fi-t. 9S'
’+}■ l+s.‘49-‘SS-'66-

225. 226. 236. 24O.24J.
242. 24 S, 252:25-6.257»
260. 263.274.2 Si. 333 .

3 50.36 4. 3 S 4.3 S 6 .300.

& T0.4 pa. 13. 20.22. 47,

4S. I06 . 116 . Jfil . 202k
35 fi. 3 6 ° ’ *29
v Aurium vermiculos neca »
tia S1.107.10S.ifiS. &

T om. 4.pag-2

„ durium fur darii medici-
na 52.303

lAurium ambuiiarum re-
media 224.240

adures purulentas fanant ia
244.250. 252.255 • 264.
26S.276.404 • & Tont.

4.pag,i7 S./fi3.2fiS
^Aurium grauitatem eme-
datia 7 4.77.t7 5. & Te.

4.pag. 4 3 .2 fi2 .2 fi 6

^Aurium finitum fidantia
57.64. 3 s fiSt
„ Auribus infantium meden
tia 7<

w Aurea corona gramineis
posthabita 16 o.toto cap.
<& Tom.2.pag.3i6
^yiureasm poculum quid a*
pud medicos 26 fi

^utopyros panis genus 195

B

Bacchar ,& ex eo vn-
guentum iifi
Saccis

J4S-

Saccharis medicina
3*5

Bacchar, fiue Baccharis qui-
bufdam nardum rulhcu
appellatum ir$.<& ~Tom.
2.pag.i90

Baccho afintiS cur afiigno-
tur 24U& inde

Baccho firultc Jacra 246
Baculus ru sii eorum qualis
e IJ e debeat 264.

Balatum pecori qu id conci-
tet S 4

BdlauFlium quid 2 jr

Balis herba qualis 2p<r
Ballotes herba confideratio
39i

Bal fami olei natura , & me
dicina 226. & Tom.2.
pag.2$7

Barba & pubes quomodo e-
najci prohibeatur 144.
& To.4.pag.t2t.2i6
Barbari factem firma gra-
tia pingunt if fi. toto cap.
Barbarica herba an eadem
cum bacchare n fi

Baffus L e canius quis 33S
Batis herba qualis 134.133
Batis herba medicina 133
Batos cynoSj rubi genus 273
Batrachion herba qua 333.
404

Batrachtj herba medicina

37*

INDEX. ,

fif

Bechion herba qU* j,ti
Besharum morftt* ^ *

Beli io la corpori *nnal ^

4%

quomodo nccentftr
Beta confideratio , ^
natura, <&*c.

Beta medicina * 4'*

Beta Jy/ucfiris & eX e . . //

dicina

1.0'

Beta femina non

dem quo fata fi*nt * jt

€nafci , M
Jf

Beta /at io, cura, &
&c.

0'

Beta fultis vino fap<>r '' y/

tuitur jff

Beta femen quale . fi.

Beta aqua fiilfd Pr°-^"j^'

Betam appofitam non y/

jlajfc relipo ejl ^

Betonica herba, vl(l
tonica.

n‘:

Bion viteum & ex e° fif

dicina , At

Bibendi gratia niues>
cies finiantur fi

Bibunt homines fiU 110 . ♦//
tientes tfS

Bilem augentia 7/.

Bilis remedia 53‘ * rfl*
104. 142. tf4’ t*6, ;s1 *
/7-’. 173. iSi-

23S. 2S3.2SP-'
3°<3.

I N D E X»

3SS- 3S4- 3^7’SSp.
*9S. 396.4OO.406.4iO.

^ Tom. 4.pag.i6s- Z07
hnia fiinvos venales
*ttit iSS

k*iges ex lino vela te-

tUnt s

y*aria herba qualis 320
^t[a quomodo in vnum
^trahantur S 7,32 0
!ch’non herba 398

fhnon quid 84

ll natura,vitia , medici-
}*tComiitia 106

, Morbus, & eius cura-

2S9

orbus quis 367.iT

y°m.4.pag.6 6

etorum natura , vene-
^drnque 183

l'ti veneni remedia.
Quare Fungorum ve -

j fW/ remedia
(tus vnde venenum tra
St ,s 4

etorum at as dierum fe-
tffm ibidem

Hltt lychnidis radix, ettif-
^He vfus JS+

1 tyys herba qua 3H.3$+‘

Udi-

™k/>2 fimum vtile aluea-

\lii 132
htn fcabies quomodo cu *

is*

Boum pabulis qua frondes

aptifima J 99.223

Boum medicina 2 81

Boum venenum 1S0

Boum morbi remedia jy,
271 & Tom.4.pag.i27
Brabyla herba qua 3 92
brafica corrumpitur in do-,
lio vinifapor 33

Brafica confideratio, laus,
genera,&c. ibid.

Brafica toto feritur ac me-
titur anno ibid.

Brafica tranfatio ibid.
Braf ica cyma qua , qua-
lefque ibidem

Brafica genera tria fecun-
dum Catonem ibid.
Brafica genera tria 36
Brafica veteris femen in
rapam vertitur 4 4
Brafica laus, & medicina
a firiptonbus pluribus ce
lebrata 6 6. toto cap.

fi r apica fptcics ires ibid.
Brafica mimica vino viti-
bufquc 67. 69

Brafica vfus 69

B rafica Jlirp is v fus 6 9

Brafica noxa ibid.

Brafica vbtnon edatur ibi.
Brafica Jyluefiris medicina
ibidem

Brafica vires mira 69.70
Brafica manna qualis 70
Brafi

I N D

Brafiica & vitu tnimica

' -2 4-S

Brafiica & cyclaminos ini-
micitia ibidem

Bratby, id tfl Sabina herba

379

Britanni glafto fisas coniu-
ges pingunt ijp

Britannica herba qualis
29S.31S

Britanica herba’ inuet io 37 $
Bromi herba defcriptioj fa-
ex eamedicina 201
Brutorum animalium re-
media St

Bryonia fruticis dcfcriptio
fa * medicina 209,210
Bryotfa-,ex eo medicina 2 32
Bryon herba qualis 3 91
Bubotiium herba qua 3S6
Bubula cunila herba medi
cina 31 S

Bubula carnes quomodo fa-
cile percoquantur 2 33
Bubulum femur herba qua
397

Buceras herba 290

Buceros , ideft fornis Gra -
cum 12 1

Bucolicon herba qua 300

Bugloffos herba 313

Bug/ofst medicina 366
Bulapathon herba 102
Bulbi quando effodiendi 26
Bulbi vbi Jfonte nafcan -

t *• j*

tur ' fio,

Bulbines herba dtf1 1

fa- ex ea medici r.a ;j
Bulbhtc bulbi genui ^

Bulborum medicini ^
Bulborum ffiueffri^

fideratio

Bulborum fylueflriU ^ ,

c. m ai . jjr

Bulborum confidet at‘ ^

genera plura _ jt

Bulboru floris medie#1 ^
Bulborum maturit a*
figno nofcatur f}

Bulbus vomitorius yy

Bulbos nonifi ex ft 7711,1 fi

uenire p ut artit anti^ ‘
Bulbi genus ex quo 71,1
Ita , fa" ve Fles fj

Bunion napi genus pj

B upht ha/mos herba r ^y

Bupleuron herba.ei ^ I
dicina

Bupreffis herba co#Jl
x tio& medicina fd

Bupreffis veneni re
2ro. 219. 223.2*1-^
4.pag*i.sf

4.pag.T2.30.4-;t
Bufeliui herba mc“' \fl'

oujeuni uerox. fir

By fimum linum, & £1 t

gens pretium

C^lcatU h'rt*?JJ4+

medicinal1
377 jM

1 N •]

herba 374

rofmarim fime 2 6 9
^os genera plura 270
I bysquid 337

**thes morbus 194.198
9ethii morbi remed ia
^6.247.236.373- 40$.

■C To.4.pa.6 6.140. 214
herba 137

k*ci populi ex lino -vela
' '*unt 5

^'l‘ana, latluca genus 33
lJlUs M.Cizlphurnj Be-
/ l*accu fator 379
n**& pater opto periit 9 4
k°um vinum quale 212
‘fa-potus genus 202
(pe clare quomodo
}*dnttt homines 203
^•vidc Cepa fine diph-
J°»go.

'filium herba , emfque

lrtHra 41

£*** firum T{oma S, &

' 36 j>

u-m/les lapftna apud
'(prraebium vixit 37
d>i elator firum T{o-
* totum/ac (aeram via
l \V^*finit velit texit t
pj* exercitus in rPhar-
famem finfit 342
(^‘anorum militum car
s e?1 io culare de hpfii~

J7

D E X.

Caius Valerius confit n
C alat hiana viola qualis 11 S
Calcifraga herba qua 393
Calculorum cruciatus alper
rimus 2 9 s. & indi

Calculorum remedia 33.73.
74- IS- 9 *• 100. 103. 103.
108.142. T46. 133. 136 .
2S7- td6. 173.174. nf,
iSr. 1S2. 19 S. 239 . z4r,
244- 249.269.271.273.
274. 2 S 9 • 3S6.3S7 -33 S .
3*5-395 • 4*t -4<>7-&

Tom.4.pag.37 - $4-127.
132. 1S9. 20$. 401.429 .
462

Caligines oculorum quo tol-
lantur 79

Calla herba defiriptio 3 92
Calliblephara quibus ex re-
bus conficiatur 1 43-22 7.
Tom.4cpag.46. 3 6 1 ■
Callida herba qualis 283
Calligonon herba 404

Callimachus medicus 114
Cattion herba qua 13 6

Callitrix tfiue Callitricha,
fiue Calhtrichon herbare*
iu/que vfus,& medicina
173-323-338.378
Callorum corporis remedia
131. 192.195-26 0.267.
& Tom.4. pag.82. 214.
295-3*5

Calorem inducentia facitn -
tidqUi

I N /D E X.

tiaque 224.225. .234.
241. 259. 36 6
Calor em fedantia,tollcntid-
cjue S3.217

Calphurnius Beffia aconito
vxorts peremit 3-79
Calphurnius Clama corona
. graminea donatus 162
Caltha viola genus 118
Calci oleum folu mifcetur
246

Cammaros herba 380
Campana rofa 115.116
Canaria herba qua 315
Caniavrtica genus 135
Cani quo inficiantur s 9
Carus rabidi morfius reme-
diis quomodo repertis 29 7
Canis rabidus que momor-
derit, aquam & potum

omnem patiet

ibid.

Canum vermes jcbeft
quo necentur . ■ v*
Canis parti u in meddtn .
fus 30 6. & T orn. $.

$8.98.115-123. 1*4'
tjr • 7i7* i4S di*
Cants rabidi morfi*->re *$,

51. 57 60.6 ^7.
104. 108. i47’r^’ l}o.
1S5. 186.2 05. 2l^1
232. 235.239. 2j0 ’fo-t‘
27 8. 297. 39 1. & .pt-
pa.38 8.3S 9.&
5.13.20.24.29. 1*’L 'jfi
195. 197. 2 07.24 '.(3

Cannabis confideret i°’ {0J

ea medicina

Can es q ua h 1 rba fi purgt n t
3*S

Canis malignitas & inuidia
ibidem

Canes quos no allatret 324.

& Tom.4p*. 2 8.98.148

Canes ne rabidi fiant 26 9.

6 Tom.r. pagi. 389. &

Tom.4.pag.p8

Canes. quu cibo necentur 70.

7 3 111-269

Canis vrina irrigata herba,
& fine firro e uu/fa, lu-
xatu medetur 2S7

Canabis vbi primu

Cannabis genii uratft v

. extinguit ,

Cannabis aqua
Cantabis natura, VI * fi
tto,tuuifio ufi

Cannabis ingens ait it . fat'
(antabrica het ba fi
di,& vnde ditta
Cantharidum vcr.c»1
dia 78. 98. 2l°'

21 3. 12 s. & r°rr"'Jj'
IJS. &

44.pl

Cantherinum lf?Patt> fajd*1*
Capillos qua crify:*‘ poffl'
175-17,8 . 252 f & •

I N

r*Uos inficientia jd.p p.
t7f. 236* 2s6.2sp.2dp.
*72ats.31 6 . & Tom.2.
347. & Tom.4. pag.

J61

opilio s denigrantia, ipp.
a*7. 243*2+4. 2±S. 2 4- p.
2ffs.j77‘3s>o.& Tom.4.
fP«g.T0/.2OO

Vitios qua rufis efficiant
5 2 0. ii s. & Tom.2. pag.

P'ttum flauum qua fk-
c>ant 377. dr Tom.t.

PlUi ne defluant 44. 6 S.
'7s. 14.3.2+7.31!. 3S°-
*s2. 410. dr Tom.i.pag.
dr Tom. 4. pag. 10.

£:*+** « >»

PlUos nutrientia iSt.

t?.1*' -240.27p.323.412

dedicatio d quo fu-
8

* herba medicina 346
P)i0* herba qualis 3S‘-

Ppzdoces qua herba coro -

Cbntur *•+

tparu vf,i & quomodo fi

^da ? 4/

*Pparif vyi Nudati fima
t s***m J

ftomacho inutilis

D E X*

Capparis natura dr medici-
na tbid.

Capras ocymu a fp emar i 73.
76

Caprarum balatus quo con-
citetur

Capra quo necetur 26 S
Caprificinatura,drex ea me
dici na 234.

Caprificus taurorum firo-
ctam mitigat 233

Capitii dolor grauifiimus

2pp

Capitis dolorem fici entia, &
capiti dolenti contraria
toS. 14 4. I4S . l97 . ipp.
206.207. 210. 22J. 2 4.0.
24p.301.302.31p. & To .
4. pag. 3 6

Capitis doloris remedia / p.
64. 6 s .6 6. 76. 77.7 p.
81. 82. 83. 84.po.pr.p4.
p6 .tos. 14 3. 144^49. es 3.
174. 176. iSs. ip2. 204 .
20S . 20S. 223. 224. 22 s •
226.236. 2 3 p. 241. 242.
24S.244X4P. 2S2. 2S6.
261.264. 271 . 277. 287.
288.28 p. 32S . 326. 327 .
333 .382. 3P4. 400. 40S.
40 S. & Tom. 4. pag. rs.
22.24.2s.27. 32. 4S. 8/.
102.ip4.322. 378. 44P
Capitis huic erum remedia
60.64. 7i. 8p, $9.143,

r n d

22j. 2jo. 268.

2 8j.J2 6.&To:j..pa<r.4S ,
if2.ip4>i0<?.2pSn4O4

Caput purgantia 6 4.143.
147.2&7 ^6 4.327 .32S.&

„ -Ait*

28S.291.374. 391' jp
& Tom, 4.pag.i2-'1*'

**7-V+ .. 4t-

Cardiacorum..umeat * ^

68. S 0.216 .243. 21*'

T om. 4 .pag.29 6
Capitii ardores refiigerantia
52

Caput fi a Sole doleat , quid
imponendum 249

Capitis vulneribus quid me-
deatur 2 s 4.327

Capitis dolorem ex ebrietate
fidant ia 2 6 1

Capitis ojfa fi abi a extrahen-
tia 326.327

Carbafii vbi reperta s
Carbafina vela 8

Carbunculi morbi defer ipt io
338

Carbunculis * Ttarboncnfij
prouincia peculiare malis
ibidem

Carbunculus morbus quddo
primum in Italiam vtne
rit ibid.

Carbunculoru remedia 77*
80.95. 98.186*199. 207.
3-22. 223. 228. 234. 240.

255.^70. 273. 366.&T0.
4.pag.6 6 .137.214-. 415
Caranetron herba 404
Carcinomatis morbi reme-
dia 6 7. 77. 149. 16 7+

200. 234 • 257, 262. 2tSi.

Tom.4upag.29~ #
Carduus herba quali f
. 236 „ p

Carduorum in cibis
rumque ingens pre
39

Carduorum fatio , cur ^

fu*,&c. lJft

Carduorum medicina
Carduorum ffiuefirtU17^,,
ner a. duo fi

Carduis vefei plebei n°n ^
cet ■ fi*

Carneades Zenonis

Jponfisrus. elleboro fit ^

&mt

Caro qua ablate tncot jh
(eruetur (fi

Caro quo tenerior in C°J
do fi at (fi

Caro ab ofiibus recede
bu s tuuetur J9*A

223.291 . fi

Carnes bubula quornoa

cile percoquantur"

Carnes fiauiores fict
268 tUf fr

Carnes quo abfirM»'* ^4,
olfis. 'cofi

Carnestcum coquunt
J*1*'

% ■

r tfttinantla
Farjles alentia

r N D * X.

38 $.399

f nentia 241

'"‘phos.id ejl, fcmum Gra-

(,? . . -po

r,hag,nu Htffunia roj i
c ?***» 11C

ryinum oleum quid 22 3.
onr.2 .pag. 287
qJltes • ttllijmnU genus

lrJ°terum medicina 227

firuandi

2 8/

y ^ apes delebantur 12 9

^ftpnttc herba qualis 2 8 f

‘tetis exempla 260.
Jr/- & Tom. t.pag. /98.
3i°'toto cap.36 6.393.<t?

°rn-2.pag.T93

^ ‘ter em firuantia 2 6.

°r ^Antonius medicus

2 S

^ ’”WH V» 1^ *V*V J

^Pfifmataex bromi fi-

Co* '>itllce herba, qua 391

20/

C* finfbrij Cenfiira 9
Oe^f6 brafiica 33.66
293

V “ °raptca
C„ ** 'Marci laus

'Ita

fM.de herbis ibi .

Vq?*/,

^ f1* (apti oli um de-

^kr*i*^* e*w innentur» 8

fe,. , v **»*•-»

P,„ a “ herba
C^herba

’3-b
3d*

C;*»' ■ *>

‘‘herbarii dtfferetiitjj

Caule recifo qus, reicrmii
nent * J2

Caulodes brajltca genu, 6G

CedreUteM e f, cedrum ma-
Sna 2dp- & Tom.z.

pag.tz;

Cedn magna natura, & me.

a/cina 2 ^

Cedria ,picu gntu
Cedrides, i de fi cedri fiuBm,
earumque in medicini,

Vfi“ 2JO

Cemos herba Sj?2

Cenchris firpcntis morfus re
medium 70j

Centaurea herba confidera-
Uo 309.318

Centaurei herba atas 41 1

Centaureum matus & mt-

m“ 379

Centaurei medicina 344,

34S. 346 • 34-8: 3 S 1.363 .
364.36 8. 37 1. 372. 373

Centaureon herba vnde di -

bhl J0/

Centaureon lepton herba
309.3/0

Centaurei herba vfus me
die /na 324,327

Centifolia rofii /03.106
Centifolia rofii Tibcry (fi-
fiiris principatu m coro-
tus non addebatur jq-#
Centum capita herba, &ex
ea medicina 164,^0^0 au
Ee e z

I N D

Centunculus herba qualis
279

Centunculi herba medicina
ibtdcm

Centuripinum crocum 119
Ceparum varij colores 27

Cepas t/£gyptj pro diis co-
lunt ibid.

Ceparum plura geu era ibi.
Ceparum omnium odor la-
crymojus ibid.

Ceparum varij fapor es ibi.
Ceparum qua optima 2 8
Cepa quo tempore ferantur
27.2S

Cepa vbi optime /eruetur 2 8
Cepa quo pallo ferenda ibi.
Ceparum femen quando col-
ligendum ibid.

Cepa quo pablo feruanda 30
Cepa Jylueflres nulla $ 7
Ceparum medicina ibi.
Cepa fomnum conciliant
ibidem

Ceparum noxa & incommo
da J*

Cepu nuces aduersatur 240
Ce pio feriptor *!S

Cera quomodo fiat I32
Cera qua optima 133

Cera quo nigrefeat ibid .
Cera quomodo alba fiat ibi .
Cera quomodo rubens fiat
ibidem

Cera vjut ibid.

E X.

Cerasiis rhaphamts aductfi
tur 5*

Cerasia ferpentis morfu* rC’
media 86. 233. & Tollt'
4-pag.f73.tfir.t93_ f
Cerat ta herba medicina Jf
Ceratitis herba qua C,
Cerat it is mediana ^ .

Ceraunium genus tuberi*
Cerberum Hercules vbi e*
traxit ab inferis 3'^
Cerberi /fumu aconitU^ ,
tum .

Cerebri medicina
Cereris in /acris agnoP r.
matrona fubslernt b*
260

Ccnajotu* genus .

Cerinthe herba quali s 1 f
. Cerinthe apes delcftat1
ibidem jt

Cerion quid ^ 0f

Ceruariu venenis quid ^
Ccrui/ia potus gensst'
Ceruifia vfus vbi , V c
medicina .Ml

Ceruicis affetta fg,
106.16 3.210.34-4-^
4.pag.rS.StS4->oSafillt'
Cerve parttvr* ejtter1^ /f

Cervi tjua herba firp1'1" :St
refijlant i,crba’*

Certa dtUamnum

no»firar*'r,m* . &

JV*

INDEX.

j c & Tum.r.pag.j74

herba qualu 31+
| }*reas ^Athemenfis medi-

[ #/** '*s>

*tce°s herba 136

1 « Icett herba medicina

347

] £Wci pondus IS7

Eia

17 1

lelr*iaatia mediana 3 E 7
let*n<tatta, jkmbuci gemes

*SS

^tftacifii defcriptio, & ex
e* medicina 27 S

CL

*m<cci(si in medicinis v-

Jy i66

arnaciJfos, edera Jpecies
Tom.2.pag 3S0
a*n*ciffos cyclaminis ge-

d“u 322

acypanjfos herba , <&•
edicina 2 7 S
*** adaphue herba, qua&
^Wcaperuinca , etitfque
,tl medicinis vfus 153-
c/Cy totl*m caput
*ff<cdaph?ics defcriptio ,
medicina ex ea 277
ladaphne herba, eiufy
12 9

/lr,1A:iry0S herba defcri-
’°'&cx ea medicina 277
*** adrepis herba deferi-
^ 6" medicina ex ca

tm**

herba vnde di -

Chamaleon herba qua 136.
& Tom.+.pag.32

Chamalcontts herba confide*
ratio , genera , medicina
57 r

Chamaleotif herba at as -f.it

Chamalcuce herba 33.3

Chamale tices defcriptio , &•
medicina 2j 8

Chrmame lon herba 173
Charaaraeli medicina ibid.
Chamarayfine quid , <&■ ex
ea medicina 244.

Chamamyrfina olei natura,
& ex eo medicina 22 s
Chamapeuces herba defcri-
ptio , & eius medicina
27 S

Chamapitys herba 338
Chamapityos herba medici-
na 233

Chamarops herba 3 S 4.371
(hamajyces herba defcriptio
& medicina ex ea 27 8
Chama\e lon herba 320,
398

Chamelaa herba 312

Charae i* a herba defcriptio,
& ex ea medicina 277
Characi as tithymali genus
353-373

Charta glutinum quale effe
debeat r 9 3 Tora. 2.

pag.231.4E1

£ ee 3

X N D E x.

Chartarum farina, & ex eis
medicina 19 3

Chelidonia herba medicina
3*^343-372.374
Chelidonium herbam htrten -
dinesinuenere jrj.&

Tom.r.pag.37 4

Chelidonia collyria 3*5
Chelidonia oculis vtilu 327.

fr T om. t.pag.3 7 4
Chenomychon herba 227
Cherfydris eryngion aduer-
fatur **4

Chiliodynama herba 309
Chiragra morbi remedia
291.& Tom.4$a&'3S
Chirocmeta Democriti liber

herba T34.Tj/.t^

Chreffon , id ejl., eichori **
herba

Chryfanthemi herba
cina ^ 1

Chryfirmus medicus
Chryfippea herba medie &
3<f 0 ,r

Chryfippi medici latis,

que

Chryfppi de braftea l>o{

j.

Chryfitis herba Ji,

Chryfocotne herba w'

Chryjocomes herba mcd‘c
na

Chryfolachanum herba /

2S4

Chiron Herculis fagittu vul
meratus* & eyua fanat us
herba 3° 9

Chironis herba centaureon
30 1

Chironi a pyxacanthos jpina
27 6 .& T om.2*pagii S 7
Chiron ta herba, 302.31 S

Chiron ia herba, & ex ea me
dicina 210.37*

Chironio, panacis genus 309
Chiromii cicuta refittit 22 s
Cholera remedia 63. 7 6.

22S.273-274.404
Chondrts h erba 3 1 6

Chodrif herba medicina js 0
a., i dryUon.fiHt ChtndryUc.

393

n’

Chry/bt hales herba 7
Ciborum luxuria multip'

*$

qU°'

Ciborum appeteria <i
modo fiac , Qu#*c
Appetentia.

Cibis interdit vitantur

bi

Cibo homo maxime f'
34S Jt

Cicadarum cantus V* p
acerrimus (jft

Cicatrici quibus color r

i.27S‘3\.

ii*

14..7T.200.zS4-‘' t„

403.& Tom.4-PaS,"'!.

3S .6 6 .141.1S )■'))'

360.404 ' -f

1 N D E X

lc*tricum hulcera quid
7bl/at $ 9.104.

tc<itricum remedia 62:80.
8-1.205.208.209.25T.fr
T0m.4pag.27.47.30 6
lcatrices explentia 69.
322. 227.258. fr Tom. 4-
pag.z 4.9.2 9 0.4.10
Ite*ii confideratio3fr ex eo
Medicina 198

Jf*r erucis mimicum 45
lcerornf Tufculana villa
P^tea Sylla fuit 162
'Ceronu fiHJ cofulatu* 165
forium herba qua 5 4
'Norton herba quando 3 fr
^ ^aliter frondeat 13S
**wyton, quod & intubum
p^aticum 34-134
hortum, fr eius vfm 65.

c

Cl}‘i olei natura fr medici

<> 22*
lLut * herba confide rati 0 ,

ex ea medicina

O.'**o

'■'Cfef / .

C; * vbt vu maxima 331
Cy C*tet ru-ta contraria 7 8
*** femen vrtica aduer-
C! C***, J*7

" J* inui/a sAthenitnjiu
330

1 * herba medicina 21».

1 'J, yi2-)2S.3S>'°-30+. &

Cicuta quibus pro fit 36%.
3<r7-3*J?-37i-J73-&T°'

4-pag.22

Cilicia lactuca 34

Cilici « irinum optimu 122
■ Cilicium crociH optimu 119
Cimbrica pugna vluiatus

3*2

Cimices necantia 3 4 6. fr
Tom.4.pag. 2 14.217
Cineris ficus medicina 234
Orcaa herba qualis 3 (fr ete
ca medicina 39 2

Circe herbarum perita 295
Circei agri potentibus herbis
referti ibid.

Circcienfis ager magnas la-
ducas habet 35

Circe ium, id e fi mandrago-
ra 32S>

Cirfion herba qualis , & ex
ea medicina 291

Ciffanthcmos herba 322
Cijfanthemi herba medicina
346. 3 S 6-37 5 -377
Cijfos arbor, fr ex ea medi-
cina 26 6

Cijfos edera ffeci es 266.fr
T0m.2pag.350
Ctil hos, fr eius natura , ge-

nera,medicina 2 6 5

Citreorum malorum medici

na • 32f>

Citreum oleum 225.fr
Tvm.2png.2l2 /■

St* 4

I N D E X.

Chartarum fhrina, & ex eis
medicina

Chelidonia herba mediana
S'*-343‘S72-J74
Chelidoniam herbam hirun*
dinesinuenere 3ij.&
Tom.r.pag.374

Chelidonia collyria 313
Chelidonia oculis vtilts 327.

& Tom.i.pag.374
Chenomychon herba 127
Cherfydris eryngion aduer-
fatur id 4

Chiliodynama herba 3 os

Chiragra morbi remedia

291.6 Tom.4-pag.3s
Chirocmeta 'Democriti liber

2S4

Chiron Herculis fagi tt is vul
verutus * & yua fanat us
herba 3° 9

Chironis herba centaureon
30t

Chironia pyxacanthos fpina

276 .6 Tom.2,pag,iS7

Chironia hevba, 3 02.31 t

Chironia herba, & ex ea me

dicina 210.371

Chironio, panacis genus 30 s>
Chiromii cicuta refislit 22 3
Cholera remedia 63.76.

22S.273-27-t-4-°4
Chondris herba j’6

Chodris herba medicina jjo
CffondryIlon,fiue Chondrylle,

herba rj4.T3t.tf)

Chreslon , id e fi., cichorii
herba 6\

Chryfanthemi herba medr

Chryfermui medietis iV
Chryfippea herba medici ^
360

Chryfippi medici laus , atn
ejuc j-f*

Chryjippi de brafica libd
66

Chryjitis herba
Chryfbcome herba ib‘"'

Chryfocomes herba medid'
na i*

Chryfolachanum herba ^ ,
393

Chryfot hales herba f

Ciborum luxuria mulup^ef

Ciborum appeteria
modo £ac , Qmsre
Appetentia.

Cibis interdii, vitantur
bi

Cibo homo maxime pef
34S n

Cicadarum cantus qPatl>
acerrimus
Cicatrici yuibus color fe>
34.77.200.26 4.27

jt>

t0'

403.&Tom.4.pagtn’ .

3S.66.141.1S0.1p3-*4'
sfo.4°-t ulli

Tf N t> 'E -£

ycatricun t huic er a quid
tollat S 9.40 4

Satricum remedia 62.80.
8-t. 20J. 20 8.209.2 fT. &
^'om.^.pap.27.47.^0 6
Matrices explentia 69.
222. 227.238. & Tora. 4.
pag.2-ff.290.410
^cerii confederatio,& ex eo
medicina 198

^cey erucis inimicum 45
^ ,cero>ns Tufculana villa
antea Sylla felit 162
peronis fiHj cofislatu* 163
^horium herba qua 3 4
‘chorion herba quando , <£r
^ qualiter frondeat 138
lchorion, quod & intubum
^erraticum 34*134

l'b ortum >tr cius vfus <f/.

C J \sf

'Clt‘i olei natura <£r medici

C** 2 2*

‘luta herba confrderatio ,

. vfus,& ex ea medicina

|c:*sv>

( Ctlt* vbi vis maxima 331
^taruta contraria 7 8
femen vrtica aduer-
{fetur 167

ilit * inui/a ^Athenienfeu
(f*”* jjo

y* herba medicina 21».
'1^12. 315. 3}-o. 394. ir

F

Cicuta qunbus profit 365.
367.36 !).37i'373'' & To.

4*pag.22

Cilicia lactuca 34

Ciliciis irinum optimis 122
Cilicium crocis optimu irp
Cimbrica pugna vluiatus
3 4 2

Cimices necantia 34 6. fr

T om. 4-pag. 2 r 4.2 17
Cineris ficus medicina 234
Circaa herba qualis j & ete
ea medicina 392

Circe herbarum perita zps
■Circei agri potentibus herbis
referti ibid.

Circe lenfrs ager magnas lay
tlucas habet 33

Circeium , id e ftt mandrago-
ra 32 9

Cirfeon herba qualis , & ex
ea medicina 292

CiJJanthc mos herba 322

Cijfanihtmt herba medicina
346.356.373*377
CiJJos arbor, & ex ea medir
cina 266

Cijfos edera fpeci es 2 6 6. &
Tom.2.pag.3so
C i st hos, & eius natura , ge-
nera,mcdicina 26$

Citreorum maiorum medici
na * 329

Citreum oleum 225. &
Tom.2.png.2 8-2 /

JCm 4

I D

Contoflion i vtilia 57 -S S .

jS3- 186.191. 365. 3$3-
3Sp~ 410. & Tom. 4 .

pagi». 17

Condurdi herba medicina
344

Condylomatis vtilia 2 0 4 •

22J.Z44

Condylomatum ,id e fi, tuber
culorum cx injlamma-
v tione nafientium reme-
dia 143.166.19^*04.
221. 223. 224. 22S. 22S.
236. 2 jp.244’ 7 6 9.27 4'

■ 3S 9.3S 3.3 9 Tam. 4.
fag.S2.S4.12S. 209.303-
307.309

Confiteri fielus noxij quo-
modo cogantur 2 S 4. &

T0.4fag.94

Confidia Seruilij M. fi lia cu
ratio 2S 6

ConfiliginK herba medicina
. 347

Confiligo herba qua 314
Con files Romanorum quo-
rumfacit ‘T linitu men-
tionem hoc tertio Tomo,
4.9.12.40.16 2.16 3. Vide
reliquis Tomes.
Contraflorum membrorum
remedia 73’ T7 4- 187 •

S.&*

E X.

234.26 5.317.408-1
4fag.Sr

Cotiutua plurts fimgts pc ^
empti 1 ,

Conttoluulus fies quali 's1 ^

Conuu/Jorum remedia ^ f#_

20 f

Contraria inter fi 7S.24J

Cantufirttm remedia 169'

63.-6S.7t- 82 . ST-
93. roo. J04- toS. i** Cq
152. 469. 17 S. t79’ ,
234- 2J0- 26 7. -270.1 1' Co
279-317’ 371.383-8
3 9 9.40 S. 409. & T°'
'pag.4-'S

Conyza herba confidet
genera, fixus, vfus c(

*1<s J

Cc

Couy\a in coronis vfus c,

Conyza herba apes delcct*^ ^

tur ‘ J

Conyza herba medicina 3'^ f
Cony{ou herba ,y

Cordi vtilia 36.9 t.t

jSi.334’346 J <

Corchorus herba 1 3
Cor chori natura & ^ <

<*”* .. jf)

Coyiactfia herJnt quaw

Coriandri natura & ^ ^
cma ^

Coriandri fatio ^

Coriandri fimen quale ^

Corinthus herba qufii^ ,Jt

Corion herba qua

269-377 • . - 1*

Coris herba

& <

I :N D E X.

melius (ethegus ruta-
tum muftum populo de-
dit «4 o

mus arbor apes perimit

ISO

rui arboris medicina 24 1
muti Ma n : lij morbus qua
iis 33 8

rolia & corollaria vnde
dici a 112

'olla Hetrufca quales
Jtj , ,

'tona aurea argenteaqs a
quo pr imum ludis dona-
ta n2

'tona v/ks -apud Veteres
112

)Yona vfus in /acris ibid .
Notiarum denominatio
lbidtm

ona ex odoratis floribus
a quibus primum exeo -
, pilata tbid.

'Jr°na ^Aegyptia at que hy -

, berna ibid.

foriam domini etiam per
ftruos olira merebantur
P"i

Q>(i}ia mortuis imponi ban-
^tu-r 11 3-i 14

ir°nis feucritas ftruata

| ^°na Deorum , Larium ,

lanium ,/epuhrorum-

114

Corona paClili fitmrnd ohm
autontas ibid.

1 Corona fubtiles ohm Sa-
liorum Jactis & /blenni
bus c anu. adhibebantur
ibidem

Corona ex rojis ibid.

Corona ex Indis petita ibid.

Corona ex nardo laudatifi-
ma ibid.

Coronarum Jcriptores ibid.

Corona capiti nocent ibid.

Coronas bibendi v/ks ibid.

Coronarum ntllendarum
artem firibere^Jriuolum
eft . ns

Coronarum honor , genera,
materia , **>4

Corona qua principatum
obtineant ibid.

Corona nominibus Cracis
nuncupata ibid.

Coronarum plurium nomi-
na., vfujque 124.it> o.pfr
totum caput j

Coronarum materia 40.
83. 10 r. & Libri vige fi-
mipnmi (apitibus jeayi
do,tertiotquarto, notio t &
pag. 123. 126. i47> 2S4*
JSS‘ *S6' 16 °' &inde.
j7j. 26 <5. 271. 288.38,4
400. & Tom. 2. pagin.
227. 2J4- 2S p. 291,370 .
441. 442. toto capite .

&

I N D

fr Tom. 4. pagtn. 28 S.
410.419

Coronamenta m hortis fertn
da 111

Coroneolaroja, u6

Coronopus herba *37

Ceronopu s herba , & ex ea
medicina /7/

Corpus angentia 213.227.
2J0.2S4.& Tom.z.pag.
177

Corpus obflupejhcientta
330. & Tom. 4- pagtn.

379 . r *

Corporu nitor quo jiat 179

Corpora defimtlorum incor-
rupta confer nans 1 49
Corporis morborum remedia
325

Corpori infixa extrahentia
t44.1s2.16 S'liS 9
Corruda, id eft ajjiaragusfyl
uefiris 37-JP'73‘

Corfica cera qualis J33
Corycus mons "r- &

To.r.pag.iSJ- & Tom. 4.
pag.162

Coryci montts crocum quale

Corymbi ferula olim in cibi
'vjum condiebantur 44

Corymbia firuta genus ibid.

I orymbornm odora media-
na .

Corymborum firuU i» coro-

E X.

r ^

nameutu vjus

Corymbites herba rx

ttthyma/i

CoBo (his fupplicatur
Cotonea quomodo
tur,firuenturque

£rTo.2.pag,9S ,jt
Cotonea herba ji,

Cotyledon herba quM

SS3 ,

Cotyledonis herba m' ,j,
Ut.SS7.SSSf3**’

S<ss S>

Coxa doloris
Coxendicum morbi r'
t9.7S.103.r47.11 Ijip

19t.ZO0.10S. 7°

ssts-ssxs ptM

Crabronum ictus r
SS.&To.^ai-'1’ l *
Crambe braficag1” ,t*
Crapula vnde ditia
Crapulam inhibent’ ^J.
tiaque 1 7.7 S3*

1 ts.zts-stss cot1'

Craffus diucs

nas aureas, urge J1.

in ludu fitts e^! ‘ MP

Crataogonon herb

S 9S.3SS 3 ru r

Crategis herba qta

CrattuM medictu

'79 , cir»1"1. 1

Crepitu, ‘

ajini paftf J4»'-

I N D

F. X,

^repu herba 137

Yttenfes quo veftemtw-
c&«»t 363

retenfes herba alibi natu
f Meliores 31 6

Ycticum f 'fer optimum 36
Y* *icum Herae hon opti-
nra S 9

Yet icum amfum optimum
9 1

Y*tica cera qua Iit 13 S

Y*hca cuprtfftt* qua 2 no
Ytthntos herba qualis 37 6
Y(thmos agrios herba qua
I c 831.36 0

r,**on,td e fi rubens lilium
C "7

C*?** Vibius ‘Trocofil 4
£fta herba qua 387

collyrium 14 7

^°cu herba qualis 286

r°ccdilion herba qualis

r°c°4ilos venantes quo v-
lantur 33<t.& Tom.4.

tyfv**

c°di lorum morfus reme-
ijj* 199. 220. 3S0.&
T°' +-p*g'*7S- 17S'*S>S*
c ***

t*CQ*iagma quid 14-7

°ciconjiderauo , natura ,
^ Zenerat 119

*£*** meile ahdve re -
***** non foluitur

Croci medicina ibid '.
Crocum quo optime ferue-

*»r ibid.

Crocum quod pefimum

J2 0

Croci v/its nujquam in co-
ro™ ibid.

Croci vfus tu theatris ibid.
Croci florum Uus ibid.
Crocum v bi optimum 119
Croci adulteratio ibid.
Crori probatio ibid.

Crocum quod optimum ibi .
Crocum quando & vbi odo-
rat ites ' 12 9

Crocum prius floret quam
frondeat 120

Croci corona ebrietatem fe-
dant rj.7

Crocum optimum quo no-
fcatur ibid.

Cruciatus afperrims qui
298

Cruditatis remedia 79.93 .
97.3 47.36 /

Cruribus vttlia 350.& To .
4pag-3P 8

Cryfialpon herba quid 32 7
Cucubalum herba qualis
394 . •

Cucumerum genera tria r 9
Cucumeres quomodo tot 0
anno {eruentur ibid.
Cucumeres yt fine fimine
nafantur ibid.

Cnm

I N D

Chcumeru anguini, fine erra
ttci confide ratio,-. & medi
cinx ex eo yo.totocap.
Cucumis conf.dira.iio 43.
42

Cucumis oleum natura, odit
12

Cucumis qua arte diu cibis
[eruetur 20.46

C ucumis medicina 4 ^ .

toto capite .

Cucumis feminis, fiscci radi
cify medicina 4.9

Cucum ps 'obi optimus j 0
Cucurbitarum hortenfum
confideratio 19

Cucurbitarum gener a, cul-
tus , 'magnitudo , &c.
ibidem

Cucurbitarum vftss in cibis
20

Cucurbita quomodo diu in-
corrupta [eruemur 21
Cucurbita Jylueflres,&j ea-
rum medela ibtd.

Cucurbita femen quale 43
Cucurbita fy/uefiru confi-
dcratiOj&ex ea medici-
na ft.toto cap.

Culices galbani odore pcllun
tur ab hortis 43

Culices quo necentur, fisgen
turve 9 0.20 0.-231
Culix herba , & eius e fle-
ti H4 .42

E X*

Cumanum Imum qual1

6. 7

Cumini confideratio &
Cuminum pallorem fime fi'
tibus inducit s s. ^
Cuminum fyluefire,&cx t*
mediatia 90. f

Cumini Jpccies plures Si
Cumini Aethiopici, & ^A'
fricani natura, & medi'
citi a ibidti*

De Cumino vide plur*
in Cymino,

Cunila herba qua J

Cunila ferro tangi non
44

Cunila femen quale *■

Citnila (uccus r

Cunila natura,genera ,
dic in a

Cunila bubula qualis
& To.i.pag.374
Cunila gallinacea medi#*

S'7

Cum ia gallinacea G?*1

■trf

origanum Keracleoti &

’h‘ dcm -al

Cunila genera plura ***
toto capite. t

Cunilago hcrba, & ex eaA
dicina

Cunila mafcula qu * 1 ‘ .

Cunila bubula mtdicl ■
StS

Ckmla apes dele tinnii .

•A'!*'

herba qua

r N D

4-2

(reti ea qua 270

i ■ 'jj no ^rii/iec cjnm djo

liprej?j}ium oleum t & e x
co medie w a 22 3

u'rtHs Manius Imperator
*apum torrens aurum re
^ Pndiat 23

^Jfrides in praius quo tin -
^ P^bantur 137

llttm fceminarum tn facie
triens 202

***** Uuigantia 33

kt*m emendantia fp.

* tSi. 20 p. 224. 226, ,
*3p. 241.^236. 237. 238.
36 377-388. & T0.4.

£• 38. 30*118. ipp.200.

2°-f.36t-

*"»« herba, qua & colo -
‘3+

******* color 123. t£r To .

0**1* fiores 123.12 p

^ht pondus 138

C an*ini herba confidera -

di . . ,2-f-3:1

a*iinos bracijfa inimica

ln

^inos herba qua 321.

<&U22+S*e-32S

****** herba medicina

?J/’ 33 p. 36 2, 3<f 7 36 8.

% 0 '31 8.37^37 7 :

*nons v Arcadia 2pp .
7 ‘To-.i-pag.ij.a

E X.

Cyma in bracifiis quar dicari
tur , & earum vfus '3 3,

6 p

Cymini con fiderat io. .natur a, ;

J*t’°,&c. 4/

Cyminum condimentum fa~

Pd,j m.

Cymmumfilucfir' j~MC

ru~

?,cum m.

Cyminum jiomacbidolortm

expeUit ibiJ

Cyminum vi/i optimum
ibidem

Cymini medicina 34 j.
Cymini radix ,& eius herba
degeneratio ^

Cymini morbus , fcabies
ibidem

Cynogloffos herba qua 3/3
Cynoides h t rba qualis 32 7
Cynomyia herba qualis ibi,
Cynomonon herba quahs>

Cynops herba /3$

Cynorrbodos flos jj 7

CynorrhodoSjid eft, rofa fyl -
uejlris morfibus rabidi
canis medetur 2P7,
32-f. & Tom. 1. pagtn,.

3Sp

Cynosbaton jrutex , & ex ea
medicina 273 .& T0.2.
pag 241 >

Cynofon his herba t &ex ea
medie in « 3^3

Cyno

INDEX*

Cynofpaflos frutex , & eius
medicina 27 s

Cyno^olon herba qua 171

Cyparifitas herba qua 3Sf
Cyperos quid 141

Cypirus herba qua 13 9 -

*4<>. r+r

Cypros herbat & ex eao-
leum 22 f

Cypria h arundinis mediana
267

Cypri fampfuchus vel ama-
racus optimus iji

Cyrenaica protiincia myfi
habet //

Cyrene oppidum quando con
ditum 13

Cyrenis rofa odoratifima,
atque vnguentum nobi-
h fimum 11 S

Cyrenis crocum quale np
Cyttnus.id e fi primus puni -
cimalifios 230

Cytifo herba apet dele flan-
tur 12 i

D

DJn' faciem fisam pin
gunt is p

Daflylos herba qualis 2 S p
Dahon herbarius pi

Damafbnios herba qualis
3*4

Damafbnij herba medicina
3+4-3<S°-37*

Damion medicus 7 *

Daphnoidis lauri natura,
medicina j<

Daphnotdes clematidis f,
tius 2I

Dauci herba defcrtptio 3 **
323-32S

Dauci herba medicini
344- 35 S- 3SS.3SP-J*t
377-376.

Daucos , paslinaca gc**\
24

Decius Mus in (onful^A
/e pro vifloria dcU**\

Dectj rP. Jit uris hort^ j

76i _ J

Decius P.Japius granu*
corona donatus ' “

M

Defim florum cerpora t’}ltr

rupta quo paflo fer*1" ^

tur ' %

T) e fim florum menfis fi** ^

bos dicatum apium ^

Delicia ciborum exq*$ j
taxantur j,

Delphtco in templo *Ar ^
nis rhaphanus aure f* ^

Delphica Cauri mt*x
2 42

Demo erat es , vel D* f

' *y

. , * <

r»m viribus

crates ,

CHS

Democriti opus de

INDEX,

Democritus primus Magi-
cam in nojtro orbe cele -
brauit 283.&T om. 4.

Pag.ri2.iis

D emocriti Chirocineta 284.
Democritus rapum- cur in
y*ibis damnauent SS

Democriti peregrinatio
2g6.& T0m.4-.pag.il 2
Detiarij & drachma pon-
diu idem iS$

Detidroides tithymali genus

yiss

Dentmm candor quomodo
143.17 g.igi. i04-22 3*

^entes ladentia 60.271

Dentes quomodo firmentur
S2.s7.p7. pg.H2.iS7 .
,7l. 217. 218. 22 S. 22p.
*S0.274. & Tom.4pag.

K +S'-fP-20S
et*tes extrahentia

222.

'+p.27i.& Tom.4. pag.
11 6*203

e*tes aqua decidere fii-
Kzens 2 p 8

etls cauus quomodo tnu~
**tur 240

etltium dolorts remedia
*P'S2.s6. 60.62. 6 4.70.
^ 3*7 7 .7 g,8 s.S 8 . 80.00.
0 7 .10 1.J02. 10 3.1 43 *tj 3-
J6P. 17 S. 1S7. 208.221.
223.230. 234 • 23S-
2^p.2J0, 2J/.

2S2.2J6. 237. 263. 263.
270. 2S2. 2S0. 333. &
mde per totum t 33 3.3 83.
38 6.300, 403. & Tom.
2. pag. 22 s. & Tom.4 «
pag.4.is. /7. 27.3 +, 48.
82.II3.TT7.i74,i7s.iyS,
I0i*i02. 20 s. 207. 203 ,
3S7*3SP*40t

Deus idem cum natura
380. & Tom.r.pag.7.8
Deus animalia non pajlen -
di tantum gratia cr canit
412

Deorum numero herba -
rum inuentores adferipti
202

Deorum corona ex qua ma
tena /34

Deorum beneficia plura
16 7-37$

Deos Magi qua herba euo-
cent 284

Dtj herbarum inuentores
37S

Diacheton frutex 2 72

Diacodion medicamentum

P4*P3

Diaglaucion collyrion 307
Dialeucon crocum u g
Dictamnum fine fiore <&
femine 316

Dictamnum a cernis reper
tum 3rf’&Tom.r.
pag.374

Fff

IN D

Diftanmum tantum in Cre
ta nafcitur 316

Di ff amni medicina, 31$.
372‘37 S‘377

Dicuches medicus SS.eS6
Digitellu herba eiufifc vfus
332.fr Tom.2fag.477
Digitorum morbi remedia
20p.3S3.fr T0.4fa.30p
Dignitati* fama qualiter
acquiri pofiit 122

Dtj, Qgare Deui
Diligentia * Antiquorum
mira 231

Dio cici quid de rapo finfe-
rit S2

Diocles medicus s6.rz 7
Dioclu medici latu atafy
34°

DtodotusPetronius medicus
66

Diomedis limes 3^6

Dionyfbnymphas herba, fr
curitadiUa 2 3 5

Dionyfius medicus 74
Dionyfij medici de rapo fin
t entia S3

Dios pyros herba eaeCe cum
Itthojperno 4-ot

Dipfacos frutex 272

Dipfacos herba fpinofi, 394
Dipfadu ferpentis morfus
remedia 24t.fr Tom.
4fag.rp;

Diji illationis remedia 6 0%

E X*

tp 3.240.253. 27r.fr Tf*

4fag.i3. tto.tpp
Dtfl illationum capitis rt'
media 7 6. p 7.1 7*

Dijlillationi ventris vrtic*
medetur i6j

DifliUationes Jlomachi ori'
mum inhibet 7^

D initiationis artis perfl
304

Dodecatheos herba qual”
300.364 I

Dolores asperrimi qui 29 *
Domus quomodo purgent &
/uflrcnturque 3*9

Donax, id e fl , Cypria har**
do, eiuffy mcdicma 2^
Doris herba qua tr
Dorotheus medicus
Dorycnium venenum i$1‘

frT0m.4fag.43 .

Dorypctron herba Jj.
Drachma fr denarij arg1 ^
tei idem pondus
Draco mortuus ad vita ,
29,

Draconis morfus rerȣa
2Sp.345.390.fr Tort1’

t*

pag.ip 4-rpS
Dracontium herba
Dracunculus herba, v- ^
ea medicina 2S0 • *9
Dracunculus herba q^f
do effodienda 2 A

DrHidarufiferjfino 2‘

f

X N D F. X,

&Tom.4.pag.s<r

T iberij filiuA 3 1
rufus ob Jkjliditnm brajsi
c* cymam d Tiberio pa~
tre reprehenfus ibidem
myophonon herba qua 3 95
ry opteris herba qualis
' bidem

alcibus r artes odor 12 0

**lcia non Jisnt eadem 0-
*nnibus 188

Uodecim in tabulas nulla
^ hillarum mentio ry
Hyitiaru corporis remedia
£>S' 191,195, 197 '224.
232. 2 sr. 259.550.
8.397.dx T0.4pa.64
qualis ejjc debeat 307
^Jpnoca morbus 226
JJpnoicis vtilia 226.251.

yftnteriec antidoton loto -

. 17 *
entericorum remedia

So-is.ss-ss. 63. e 4. as.
€S. 7 2, 7 6. 80.91. 97. tot.
'°2- 106.14.3. 143. T66.
'S 4.17 9. 190. 1 93. 197.
“■#.20^. 207. 223. 225.
*l' 234. 236 . 240.243.
44.246. 247.260.273.
'J4.276.279, 343,349,
,S°'SS'- 370. 353.391.

V? 5-40 4. 40S. 411. &
y '■ ' pag.26.30.36.

36. S 4. Ss. 56. 1 24. Sy

inde per totum fire cap.

ioS.149302.337.360

E

E Itent 'medicina 267
1 Ebrietate fheietia 221
Ebrietati rejijhntta ■ 239.

/6r.& Tom.4, .paq. 247, .

44 7-433

Ebrietatem difiututm 39.
67.147431, &Tom.4.

fag.7t.447.433

Ebuli medicina 322.337.

367

Echi/ herba cofideratio 3T9
Ecb it es herba clematidi, ge
nus 2ys>

Edera, vide Hedera
EUomelt vbi nafcatur 227.

&Tom.2.pag.2 8 S
EUomelitit in medicinit
vfus 22 r.&r To.2ipa.22t
Elaphobofcum herba, & ex
ea medicina 1 s 0.313
Elaterium medicamentum,
<£r eius vflts 49.30
Elaterium diu durat 417
Etatinc herba qualis, tpr ex
eamedutna 393

Elclijphaeos herba 323.374
Eleltjphacos bcrba,& ex ea
medicina 297.199
Elelijphacos herba,. Latine
Jaluia dicitur 195
E/ephatttiafis morbi reme •
Uf 9

I N D

Jia 73- St. 93- 2S°-
30S. irTom. 4-pap- 33-
S 0.13.1 .

Elcphantiajis morbi defcn-
piio 339

Elephantine infula zSj.v

Tom.t-pag.t113. &Tom.

2 -pag.333

Elidit irinum optimum 12 2

Elleborus, Vide EltUeborus
Ellychnia ex cicina vua

22+ , r

Empetron herba tjuatu ,
aitfcjtte in medicinis v/us
393

Enchufa herba qux 232

Enguini quod oleum ven-
dant 227

Enneaphyllon herba qux
596

Entirocclarum.id ‘ft, mte-

fiinorum delabcntium re
media 34. 337 • 3SS-
370.404

Entomon herba qux 3° 3
Ephetlrafuc ephedros her-
ba , 34<3

Ephedri herba in medianis
' vfut 3<t 3

Ephemertm herba 333
Ephemen 'herba medtcmx
36 s

Epicurus oti) magipr ’3

Epiraedio herba qualu 393
Eptmtnidtu fi-Hlx penus 23

E X.

Epiny Sides morbus quit 3
EpinySidis morbi remcd'1
ft.3S.6S.80.S9.pS.tol

207- 221. 223. 23S. 23>
241.244- 263. 390.0
Tom.4.pag.4<3 • ‘39-2>l

4 00 , t

Epipadis herba, eiufque’
medicinis vftts 33'

Epipetron herba tl'

Epiphorarum remedia 1
s7.62.64. 63.72.74.1'
79.S2.S3.S6. 90.91-^
96.9S.10t.to3.243.tf
14S. 149 ■ 1 3' ■ t32. >1'
17 7. 192. 293. 296.2I

230.236.247. 239

2l

279.2S0.2S 9. 3<>3. 1‘

321.330. 33'. 333- 32)
363.390. 397- 40 3.4°'

'&Tom.4.pag.22.22.!

43.46.47. S3. 203. 19
303.319-339.397
Epiphorarum te fl tum f> |
ana 1 y\

Epiphoras vtcri c -id
376.& Tom.4.pag.S
Eptthymon thymi fios

331 .,r\

Epithymi ficcus pe'" 'A
curat 3*9JH

Eporedia oppidum 1
Tomr.pag.124
Equi/etum herba T (
3722

INDEX.

caput affixum palo
*ru-cas fiigat 4S

admijfura tempore
quid dandum 76

JfuosJaginantia 16 6
^ui ubi rabic infiammen-
tur 3I6

ad coitum Jegniores
w JHopaflo recreentur 361
*4nthejnon herba 173
yafrHratus nobilis medi -
cUi 67.6 s. & Tom.2.
pag.26 z.&To. -f.pag.74
jf*t*thodanus herba 268
flces fruticis medicina 261
r*gtron herba qualis 334.
£ *S7.3f9

Yl*tos herba,& ex ea me-
23S

r*°phoron bulbi gentis, e-
£ tlfJque lana 10

/'Pbia herba qualis 286
^ 'fit hales herba 371
hales herba 332

£kc* herba natura 337
Hca concitatrix veneris
£^•77. & To.2. pag.438
herba femen quale

>kc* fyltteffris medicina

^ 7<r

>kfa n e fata ladant 43*

\,ir°m:2^‘43S

. aP' grata 12 9
j, -*“* -'(medium 2.23

Erui leguminis con fi der si-
tio , natura , medicina
198 Tom.2.pag.472

Eryngesj/lue eryngij , herba
deferiptio & medicina
i3S‘t6 4‘per totis cap.i6$
Eryfimon frugis genus 200 .

& Tom,2.pag.462
Eryfifreptrum fruticis ge-
nus 272.^ Tom.2.pag .
207

Erythran os cijfos quid 266
Erythrodanus herba, & me
dicina ex ea 26 8.33 9

Erythraicon Jatyrij genus

3^ t

Erythron frryclmi genus 137
Erythos rhus 26 S

Efopon i ablue a genus 6 2
E/opi medicina ibidem
Eugalafton herba 39 7
Eunuchion latluca genus

' V

Euocandorum deorum a
Magis ratio 284

Eupatoria herba qualis ,
eiufque in medicinis vfus
309

Euphorbia , frue euphorbij
herba confrderatio , innen
ito , & medicina 312.327,
351

Euphorbius medicus 312
Euphrofynum herba eadem
cum buglojfo 313

'fff 3

INDEX.

J Euplea herba mira vis 32 f
Euripidi ab ^iriflophant
quidobicftum 180
Euripidis mater olus ven-
ditanti ibidem

Ennomon idem cum ocimo
Jylucflri 77

Exacon herba, qua 310
Excreatioms pe Horis adi it-
itantia 93.233.236
Excrsationes /anguinis fa-
nantia 276

Excreationis purulenta re-
media So.tos

Excrefcentium in corpore
remedia 69.148.222.
230.233.247. & Tom.4.
pag.393

Ex cr e fc entibus circa fedem
medicina /73.186

Ex edum herba, ciufy vires
2 88

Extrahentia infixa corpori
106

E

F^Abis cauatis femina
inchtfa (i ferantur,
mire pro ueniunt 46
Faba apes delectantur 129
Faba medicina 19 6

Faba Graea, & ex ea me-
dicina 2-f6

Fabi j Cunftatoris honores
162

Fabius rem 'Romanam non

pugnando reflituit ibid
Fabius quando,& a quibui
Pater patr-a ditius ib »
Faciei cutis gratia quo cofl
feruetur 13'

Faciem fisam pingentes fl
magratta /s^.totocaf
Faciei morbi 3}

Faciei dealbanda ratio /J
Faciei macula quo tollat
tur

Faciei morborum remed t
71.76.89. 103. 130. 17 ?
/8/. 183.208. 223. 22 i
226.260. 276. 283. sf
fer e toto cap. 37 7.3 S 8 •t'
Tom.4. pag.22.23.3rj1

1/7.204
Facis vini conflderatio 21'
Facis aceti natura , &
dicina

Fagi arboris medicina 3*
Falcrnu vinum, eitef

flantia in medicims

A

Famam commendat i<tict

qua ratione acquiri f1',

'Magi crediderint 3'

Famem fedantia /6 6d‘
&Tom.2.pag./7S
Fame medicinam q#1,
exercuerunt
F 'arjitgium herba
Farris vermiculo eant
tes excidunt
Farina tritici

r n d

chartarum medi -
una 19 j

**rina pollinis medicina

P***

**rranum herba 278
*«fcinis vtiha 361.&
T0m.4pag.j2
* «ligationis remedia 242,

^81.364-378

Vide Laflicudo.

*«tui quo pallo abigantur

X *°S

*«uces /adentia 2 08.21 S

&■ T0m.4pag.207
*«*cium morbi remedia
203.130. 166. 186. 1S7.
2pr. 233. 23r.3-t-S.3SS.

& Tom. 2. pag. 493- &

T0m.4pag3s-36.31.84*
**s>.30 9.400.427
dentinum linum opti-
s

«unorum damonnm ludi-
pbij remedia 3°°

« Uorabiles quibus rebus
v fieri pofiimus 6 s

e^ri ardenti laborantibus
dalubres vua calefit a-
y, ^Ua macerata 206

e°r ‘citantibus vuarectn -
^ u* noxia ibidem

Oleitatibus an vinum

^ dandum 21 s

t°rium omnium remedia
'0p~.t43* t64-J72*

E X.

rS 2.18 9. T92. 199. 224*

226.228. 239. 242. 243*
261.264. 302. 303. 320.
36 s.408. & Tom. /.pag.
380. & Tom. 4. pag. 21.
2s-30.36.62. 89.93.23 f*
1 Sr. 21 i.toto capite
Febris tertiana remedia 83.
9 8.287.404. & Tom. 4.
pag.24.2s

Fel terra, centaurij Jpecies,
dsr cur ita appellatu 310
Felle fuffufirum remedia
176.178

F e Ui noxius lentis vfus 197
Fellts remedia j S6.&
T0m.4pag.207
Femur bubulum herba ner
uis vtilis 397

Ferus Latinis Toma olim
quadriga in Capitolio
certabant 3S9

Feritas animalium quo mi-
tigetur 286.363

Ferri & magnetis concor-
dia 4S.& Tom. 4. pag.

302.396

Ferrum ad fi trahentia
48.&T om. 4pag.39 6
Ferrum amonymo herba
fir ruminar i , fkbulojkm
38S

Ferro qua herba tangi no-
lunt 44

Ferru magnes ad fi trahit

fff *

INDEX.

+S.& Tom.4pag.334
Ferula con fiderat io jgcncretj
fuccus^ medicina 44*
108. & Tom.2. pag.240.
308.411

Ferula muranis infiffifii-
ma 109

Ferula corymbi cor cnis ad-
hibebantur 12S

Ferulaafinis grati fima 24S
Ferula iumentis venenum
ibidem

Ferula Baccho /aera 246
Ferula cinis fanguinem fi-
fit r 370

Feruorum colle ttionumque
remedia 287

Fertu oculus herba qualis
228

Ficorum labiis medicina
232

Ficorum , & ad eas attinen-
tium natura , ac medici-
na ibidem

Ficus cineris medicina 234
Ficus ne putrefiant 323
Ficulnei caulis medicina

342

Fiducia aliena viuere 163
Filij pulchri bom'% qua ra-
tione generentur 285*

342

Filia Prati qua herba a
Mclampode fuerint fa-
nat a 3° +

Filicis herba confiderat'J
gener a, nomina 39

Filix florem non habe
ibidem
Filicis fimen nullum ibi<*
Filicis flirps quomodo e cot
pore extrahatur 2 ^
Filicula herba qualis ,& ef
ea medicina //'

Fimetis inna fi ens herba &
quidvtihs 2/'

Fifiula morbi remedia ^
47.180. 2ot. 204. 2J1
222. 2S2. 2f 9. 26 7. 2^
36 8. 394. 402 . 410
Tom.4. pag.82.8 9. 2 fi
2S>3-3°3

Flaccus Vibij Crifpi U$>,
tus

Flamini/ Quinti/ Confit
tus

Flos primus , tde'mque v*.
nuntius quis

Florum hortenfium d1/,
rentia

Flores in diem gign#nt

Irr - J

Flores homines mortif /
monent

Florum odoris differ* *
120. toto capite , J
Flores in funere

Suarij fparfi lI*‘ fi

Flores vbi fine odore
Florum pracipfi^tffcgL

INDEX.

Uret

I

lQrcs maxime

223

durantes

J.0res verni qui 12 7

0irum inter fe in nafcendo
f0rdo 127.129

9ri<m olearum medicina

l0yefccndi tempus in hor-
*}trtfibus 2 6

°refcentia fftcfatifimc,

^felerrims marcefcut 111

lu-*ninum e ripis collclla
herba febribus tertianis
k detur 2S7

^rnitia quo Jiccentur 3+1
lt*xionis rheumatifmi re -
pedium 17 r

*Xionis alui remedia 1 S s.
*7f'3ij.& Tom.4. pa-
P-3«l

j-xusrc alui Fluxione?.

aliorum lilio -

/««s

"7

^toiriaru purgationu vti-
f *“ „ «-M

linaris facunditas quo-
£ *odo innetur s 9

***** ina quando libidinis
j. qtt>difima 1S2

^ maris Venus quo ma~
^*lr/*e accendatur tro
***ma quo pallo (kcieicu

nutriant 302
herbarum peritia

nobilitat a 393

Fceminarum flammea nu*
ptialia olim erant lutei
coloris /23

Famuia qua ratione con ci~
piantur 302.361.407,
& Fom.T.pag.398
Famix as bliteas viri apud
ddt nkdrum appellat 106
Faminis cauenda 39 fm

396.410

Famiriaru purgationes 33.
64. 68. 7/. 80. 82. 89.
97. 100. 143. 149 .
Tom.4.pag,3sS
Faminarum peculiaria re-
media 103. 142. 143.
1Sf.1S3.f8j. fS 6.190,
233.26 9.278. 290.303.
3tt.374. toto cap.jSS.
402. 410. & To.j.pag.
6 7.1 42. toto cap.230.36 1
Fantculi herba cofderati *
43

F aniculum fer p entibus gr a
tijiimum ibidem

F aniculum in theriaca tro
Fceniculo Jerpetes feneUam
exuunt io7.&Tom.u
pag. 37 S v _

Fanitulucolligedi ttpus 10 j
F aniculum vbi optimis ibi ,
F aniculum fjlucflre ibid,
Faniculi vfits ibidem

Fani Uraci confidera tio, &

Uf s

INDEX.

medicina exeo 290. &
Tom.2.pag.-t7j
foliorum herbarum diffe-
rentia ijs

Fonspeftfir GermaniazSo
Forma venu ff as qua herba
concilietur /3/

Formica ne arbores Udant
33-&Tom.2.pag.338
Formica hortorum exitii,
& cotraeas remedii 33
Formica quibus necentur
ibidem

Fortitudinis consideratio ><£r
exempla :6 1. 16 3. &
Tom.r.pag.30 p.ptr toti
cap 31s.pertotumca.373
Fraga fi r ens h e rba 133.

Fraxini arbor u medicina
237

Frigorum remedia S 3. tS *
Frigore aduttoru remedia
8 0. 237. & T0m.3-.pag.
2 S • 6 0

Fnfij populi 298

Frugum natura, & ex eis
medicina 19 '• toto cap.
Frugum pestes qua 20/.
Frugibus qui potus fiat 202
Fucus marinus herba 362 .
369

Fuluiana herba qualis 33 9
Fuimus L .cur m carcerem
addutlus 11 3

F ungor i origo qua 283^83

Fungorum remedia S*
Fungorum natura, generi
vfus 12. 18 3. toto cap
Figi qut tuti (limi 183.1$! 1
Fungi in quibus arborib & |

183

Fungi familias interemtu
ibidem

Fungi quomodo Jiccetur
Fungorum in coquendo or
/eruationes ibide f*
Fungi noxtj innoxitq3 ibi*1
Fungi quo tutiores Jiat ibl'
Fungi ne noceant ibi »
Fungorum veneni remedr
33. S9> 62.63* 78.1 oi'
133. 138. 167. i3 8. tt*
219.232.233. 323. 390'
& Tom.3. pag.99. ili'

194 ■ ii

Funium materia multip «

Fur Jurum capitis rem e»1
7/ 99.133.176 .19I. l9l'
217. 219. 221 . 223 . **!'
23S. 239. 231.233
260.267. 290. 291.31°'

& Tom.3 pag. 33. 3 *9 *

! mdurcutia '•*.

Furorem inducentia .
Furere vt videantur ^ c,
cinantes,hahcacabi ra .j
tem prafumunt (

Furto (ablata ruta facl '
prouenit u

Furto

t N

fiuSfi/tcant ibidem
*UrZ culorum remedia 77-
89. 98.194. 196. 201.
*2+.22f. 2J0. 263. 36 «?•

& Tom.4- pagi. 2 4. 39 -
c 4- 138.274. 278. +°°

G

G^Ades quantu ab vrbe
Hgma distent 4
^ viatica Jpintt medicina

272

Q*lbani natura, & ex eo
medicina 23°

Qnlbanoaccenfo culices ju-
gantur 43

Qaledragon herba qualis
3*3

^aleubdohn herba qua 397
Q^leopfis herba ibidem
Q^lerius prafiftus c/afsis
T{oma 4

Q«Uavbi optima 247-&
~hom.2.pag.32*

Q^Ua genera medicinaque
*47

«III /inii maxime ferut s

Q«Ui herbis ve fies tingunt
s a 0

Q^Ui quo in venatu fagit-
tas tingant 4or

Quili verbenaca herba ad
Jortilegia & diuinationes
Utuntur 3*9

Q*lkca pastinaca G racis
2+1

D E X.

Gallicus affaragus ide cun*
bati hortenji 134

Gallinace i pedes, herba ge-
nus 331

Gallinaceorum gallorum pt
tuita quomodo fanetur
6 /. 264 270

Galli gallinacei quo pugna-
ciores fiant 176

Gangrana morbi remedia
104.106. 192. 197.19 S .
200. 207. 209.233.240.
242.263 ■ 373 • 397 • &

T om. 4.pag. 66.298
Gaudium afferentia homi-
nibus 132.323.36$
Gei herba medicina 34 <3
Ge/otophyllis herba qualis
2Ss

Gemmata corona minor au
toritas, quam gramine a
161

Gemurfa morbus 339
Genarum morbi remedia
49, 103. 195 .203. 220.

3S2. & To.4.pa.46. 82.
178.182. 201.293.303
Generationem tuudtta 283
Generatio quo impedia-
tur St

Genista frutex apibus gra-
tus 230. 23*

Geniifa natura, vfus, mt-
dicina 261.262

Gemfia in >Afia lina fup-

I N D

peditatad retia 7
Geni Ha florum corona 124
Genitale femen non conti-
nent tum remedia 100

Genitalium morbi remedia
3 7' 6 8. 8 9.104.142.133.
146,189. 192. 196,209.
219. 222. 2S0. 2J1. 2S 4.
2S6-272. 273.274 . 27 S.
276. 278.291. 3 SI. 3S7'
3S9' 382*383. 384- &
Tom.4. pagi. 20. 37. s 8.
39' 82. 83,83. 128. 129.
29 S- 3S 9

Genitura effluent U reme-
dia 63. JSr

Genituram augentia 10 8
Genituram virorum extin-
gu entia 93. 108.148.
183.310

Gentiana herba d quo re-
perta 3io

Gentiana herba medicina

3i8. 327. 344. 343.346.
333.372. 372.377
Gentius Illyrie oris rex gen-
tiana herba inuentor 310
G enuagrauantia 199.298
Genibus vttlia 232

Gerhnij herba medicina
376

Geranion herba qualis 364
Germania rkaphani miram
in magnitudinem excre-
fcunt 22

E X.

Germania herba quadaff
mediam naturam ob /J
nens inter corrudam *
afyaragum /

Germani fu.b terra lin r
praparant

Germanorum vifforu ^
161

Germanici C 'a faris fftr
‘Rhenum ca Hra 1 9*

Germania fbns pcfhftrz^
G et hyon cepa genus 27-1
Gethyi femen quale
Gwgidton herba quali* i
Gingiuarnm morbi re^'
dia 70.88.97.143 • t1'
220. 221. 223 . 223. 8r
247- 2 49.2 s 6. 27 4.^ u
333 • 349’ 382. 40J’ *
Tom.4. pag.70. 83. ll*
207. 217. 29 s. 294
Gingiuae fanari dente "
minis occifi
Gingiuae Udent ia
Gith fimen eiufque Vr

42 - /,
G lactandi aqua ratio 2'

283 , » 6

G lactem quidam potant

G ladio/us herba 12 8 • ^
G landis medicina 2 4 7'

10 capite . .fli

Gloria qua ratione ho#1 a
acquiri pofit
*st

"'jttM1,

I N D

^ beer a coronaria inuetttm
J*2.& Tom.-f-.pag.j-f2
G biyrrh i\afiue glycyrrh i-
^pn herba /3J./dS
^ bcyfide herba 30 0.39 7
^aphaliou herba, eiufque
t>fius 39 1

'Znietij grani oleum 225. &

Tom.2,pag.2S7
^ofiipion fruticis liniferi
gtnm <*

^racanucis natura , &cx
ea medicina 239

^r*cis vtendipm ejl nomi-
nibus vbi res cogit 123.
*s8.& Tom.2.pag.jiS
herbarum /iriptores

z9-f

^Yarnen 'Tarnafri . quale

*8 9

^Yaiia hominum qua ra-
sione iniripofiit 128.

To.4-pag.2d
I ^yamtn heiba.ciu/fy vjks,

I & medicina 288

Y«mi/tea corona nobili/ i-
*toa i0o. toto cap.

^Yarninca corona quibus
Jolcat decerni 161

'arnmea corona ex qua
r,lateria ibidem

Y*Tnmea corona firuatus
‘xercitus /eruat ore Juu
donabat ibidem

'd&zinea corona qui do -

E X.

nati 1 6 1. toto cap. 12 €

Grauidis noxia 241. &
Tom.r.pag.300
G vani dis vt ilia 28 f

Gromphcna herba medtei-
»•* 347

Gro/forumjioc cfl, immatti
rorum ficuum medicina
23-1- 233

G ro/forum caprifici medi-
cina 233

Gula noxium amylu 195
Gummi medicina 271
Gumini optimum ex qui-
bus arboribus ibid.
Guttum morborum reme-
dia 170.197.229.233
Gynecanthe herba 210
Gyp/i venenum quo extiu-
guatur 89

Gyp/i veneni remedia 223.
& Tom.4 p*g'3f
H

Ht/fimorrhoidum re-
media 58.00.90.
16 0.207. 2io. 214.236 .
244. 270. 274.279.280
3S9'3#3'& Tom. 4. pa-
gi. 84-228.244.290 .303.
307.402.403

Hali herba medicina 348
Halicacabi veneni re me diu

iS 9

Hahcacabu flrychhi gentis
15 <5

INDEX*

fjalicacabu J operi feri 'i i$7
Halitus grati e olent is reme-
dia 147

Halmyridia qua 37
Hammoniaci natura & in
medicinis vfus 2 st
H arundo odorata > eiufque
'ufus in medicina 2C7
Harundinis natura,

dicina 2 6sS . & inde

Harundinis radix filicis Jiir
pe e corpore extrahit 2 tS 7
Harundinis Cypria medici-
na ibidem

Harundinis plura genera
267. & inde , & Tom.2.
pug.353

Harundines extrattoriam
vim habent ibid.

Ha ffula regia h er ha 139
H ebenus, vide Ebenus.
Hecale anusT hefio qua her
bam appo fuerit 182.337
H e der a in coronis vfus 123.
Hedera fisce 9 apuiffib9 131
Hedera corymborum medi-
ana 263.

Hedera chryfbcarp i. medici-
na 26 $

Hedera natur a, genera, effe
tius, medicina 264.
Hedypnois,genus intubi 63
Helene injula 126. & To
i.pag.rsj, tfj

H e Union herba ex lticry~

mis Hclena,& ex ea
dicina 126.1l'

Heleniis herba qua, & v*1'
deditta

Heleofi/inum htrba 3
HeleofeUni medicina ''
Helianthe herba eiufi}^
vjiu 2 fi

Helicon mons praffantifl1'
maris herbaris ferax 3°
Hcliocallis herba eade cfi*
helianthe t”

Hchochryfi herbadeferip 1,11
natur a, medicinae^ iH
toto capite

Helion fambuci genus 2r
Heltofcopium herba H'
Heliofiopium tithymali f'
nus fi*

Hehotropium qualiter fi
reat

Hehotropium formicas ^

id

Hehotropium fimper

foltm vertit nj. &

... .. T. V- f

I.pag.34. &T 0.2. paM

Heliotropiu quare dWl .

floreat
Heliotropiu folia ateWa
Hcliotropij cbfideratio >n<t

ra, genera, medicina J .y

He Helorine , fiue hU‘b°r ,
nrMrba ..

Helii bori,fiue(vt ah] ^
lui)EUcbori

e{-vt ai} M

riM#*# n

INDEX.

genera , mediana 304.

. inde

Elleborum qualiter dan -

«w

eUtb»rum (ludiorum gra-
tia nonnulli Jhmpferunt

^ £Ueborum duci firtiflimo
comparatur 307

^'Ueboro venatores fagit-
t*4 tingunt 30 S

fotori vfus 330

tUebbrum Oeta mons ha-

iihe‘ s°i

**€Ueborum effeffurts alliu

.Pr aflsmendum ibid.
eHej>ori medicina 247.

s>.& T0m.4pag.1pi
tl*\nc herba qualu 136.
yt6s.& Tom.1pag.37s
^en*erocalles herbacorona -
^ dentis adhibetur 12 (S
t3nerocalles herba, & ex
medicina ist

^tnina pondus 138

j ^ ionio herba qualis 33 $
'mionif herba medicina

K

'lony

3*3

ePaticoru remedia 84.

^3*7.4c$*&To.4pa.3tf

ffPte*p!cu)GS hnbaquajts
| ^tcleos pyras berba 40 1
* Helion herba , & ex ca
^cdicin* 372

| _*J '*lion herba, Herculi*

inunitum 30»

Heraclion fiderion herba ab
eode Hercule inunitas ox
Heraclij herba genera, na-
tura,medicina,&c. St
Herac/iura vbi optimu S p
Heracleoticum origanum
quod soo

Herbaceum oleum quod,&
ad quid vt ile 227
Herbarum Jponte na flenti»
deflriptio 133.1010 cap.
2 p 2. toto cap.

Herba kortenfis quando fla
reant 2 S

Herbarum hortenfium qua
ve loci fime na flatur 30
Herbarum quadam femi-
ne, quadam tuulflune na
fcuntur 32

Herba qua vbique aque bo
na ibidem

Herba qua flrro tangi no-
lint 44

Herbarum feminum diffe-
rentia 3 *• 4S-toto iap .
Herbis quibiu proflt tranfl
latio 46

Herbarum hortcnfiu fucet
& fapores ibidem

Herba flepe colorem muta»
122

Herba no fle lucens / 2 7
Herbarie differentia plures
*ss

Herba

INDEX.

Herbafiinofa 13 $.13 6. toto
capite

Herbarum differentia in
quibus confidant 12 0
Herba Sabina conflderatio,
<&• medicina ex ea 27 0
Herbarum acuit at arti dif-
ferentia 136 .toto cap.

Herba adate tota fores ibi.
Herbarum per filia diffe-
rentia 13 7

Herba, quibus atema filia

/JS (

Herba quo ordine floreant
1 39

Herbarii fitccis qui da fncie
illinunt / j 9 . toto cap.

Herbis ve fles infici 16 0.
toto cap.

Herbarum Latini fcripto -
res 2 9 3. toto cap.

Herbarum Graci [eripi ores

294 y ,
Herbarum piflura d qui-
bus tradita ibidem

Herbaris fibiura fkllax ibi .
Herbarum vu in veneficiis

295

Herbarum fcemina perit io
res quam viri ibid.
Herba d variis gentibus re-
perta JtJ

Herba ab animalibus re-
perta 314-& Tom.j.pa-
$,u37 4

Herba Magica plures 2 Sf
toto cap.

Herbis fiegyptus nobn *
29S

Herba pra cateris admW
bilis 4°*

Herba lapillos generat ^ j

40/

Herbarum at at es , &
rium diuturnitas f i
Herba quando collige w
412 ■ * A

Herba vbi ejjicaciores
Herbariorum fcclus I*
Herculis inuentum H*f*
clion herba fl.

Herculis \ elotypia Nymf;^
mortua i,

Herculis fdgittis Chiro ^
neratu* & qua fan^
herba

Herculis inuentum
naru herba

Hercules Cerberum vbtf’
traxerit ab inferis 3'^
Herculanea , vrtica ^

Co*‘

1 3S

Herennius %Alarcus

fi1 . . -rfl

Hermejiae herba,

vfm vj,

Hermionherba,eiufq*e

Hermupoa eadem eu & ^
curuli herba }

INDEX.

Croton herba eadem cum
'sifphodclo T77

^^ophilus medicus 296.
340.& Tom.z. pag. 161.
& T0m.4pag.74

olion herba pra-

. w I om.

Hefiodusp0

l'ipHe eft admiratus 2 ps
efyeridum horti 14.1S.
& T0m.4pag.42 /
*tyerif herba qualis , &

'fyeridum horti 14.1S.

& T0m.4pag.423

...

vnde ditia.

*L*?r>*fi'a corona quales 113
Aberis , fiue iberis , herba
teiufqj medicinasi4 .
j.?25.J2 #.349.3*2.363
loifcum herba qua 2 4
*kjci herba medicina ss .
h?+*

,C€frus medicus 3*.t* 9.
^ & Tom.2.pag.272
lerabotane herba qua

tj?r*

^traciaJaEluca genus 6 2
'kritatem inducentia

^31.2*3.363

Vpice herba qua , & cur
^tJe* dtfla 313

'Pejeratis medici latu a-
**f% 339’ toto cap.

l^y' Tom.4.pag.74

lPpolapathi herba natura,
ex ea medicina 101
lPp°*narathron herba , e-
‘^fque vftts 107.10 S.
t2S

Hippope herba,etufque me -
dicina 167

Hippophaes herba 133
Hippophaes.Jiue hippophyes,
herba medicina 167
Hippopheon herba 331
Hippophouas herba qua, &
cur ita di Et a 2*4
Hi^po felinum herba 32.41
Hippo/elini herba medicina
75

Hippofehni herba /at io, cu-
rdque

Hippuris herba, & medici-
na ex ea 370.376
Hircino j, anguine adamas
frangitur 4S. & Tom ,

4. pag. 431

Hirundines excacatis pullis
qua herba vifum refti -
luant }i$.&Tom.i .
pag. 37 4

Hirundines chelidonia her-
bam inuenere 31S.&
T0m.1pag.33 4
HiEpania quot dierum na-
vigatione diftet d Ino-
rna 4

Htfpania Unum optimum $
Hifyant quarum herbarum
repertores 314

H Icus herba, eiufque vftts
399

Holochryfr herba medie in*.
J49

INDE Xv

Holochryfi herba flos , eiuflr
que in coronamentis v-
flis ^ 123

Holoflchcenos iuci gentis 140
Holoflchani herba medicina
140.14.2

Holoflcon herba qualis , &
vnde di fla 399

Homeri laus 29S-&

T0m.tipag.3n T
Homerus quos flores laudet
12 0

Hominis catifla natura cuti-
fla genuit 48.15 9
T0m.tpag.28 8
Hominis mifiria 299*
& Toii.pag.2S8.300.333
Hominum vita Jioribu* com-
paratur n*

Hominibus nihil intenta-
tum t2S

Hominis vrina apes curan-
tur 1 3°

Homines tingentes Jkcies
fias firma gratia 159.

. totocap.

Hominis caufla fiina acu-
leique in herbis excogi-
tata J64

Homines fili animahu non
fiti entes bibunt 2/3
Homo cibo maxime perit
348-349

Hominis excrementi medi -
un* d#*

Hominis e fimguine nati
animalia iorpus erodtid
37*

Hominum morfiis remedii
19 9.140- & To.4.pa.fl
Hordeum quod optimurth
& cx eo medicina 10*
Hordeacea farina medie in *
191.& Tom.:.pag.4S 8
Hordei palearum mtdicVl*\

191

Hordeum murinum , & c'
eo medicina if*

Horroribus fiigidis ruta ^
detur

Hortcnfia qua odorat i fi#

121 , J

Hortcnfia qua maxime lA
dentur

Hortcufium herbarum co11
fidcratio 2 6. toto c&?

Hortenflum ficcs confli,
ratio j

Hortenflum medicina 0
vigefimo per lotum

Hortenflum herbarum q*
cito j quaque tarde ?l‘l
/cantur 30. toto C$ ,

Hortenfla quibus dclcfll,‘

tur,'& eorum cura __ ^
F jortefla quando floreat 3

Hortenflum morbi at*]*,
remedia

'dortenfibus quibus

tio froflt

I N D E x.

fartorum confideratio 14.
toto cap.

fi ortos quos fit mirata an-
tiquitas ibid.

fi ortus algibus coli foli-
tos tS

fiorti nobili fimi J 4

Hurti quo dfiifi hiatione tu-
tentur Jf

fiortos in Veneris tutela ef-
fe t ibi.

fiorti quando pronum in

vrbibus ibid.

fiorti quo nomine ohm po -
tifimkm placuerint 1 7
I fiorti m fne flrti habeban-
tur ibid.

fiorti qurbufdam dedere co
gnomina ibid.

fartorum fitw t & eorum
cura ibi.

fartis maxime apes conue-
niunt I29

fasles in Juga vertens her-
ba 342

fasfilia vicus iuxta Ta-
dum 13 °

fiulcerum varia funt gene
ra varia' que curationes
37 r. toto cap .

**ulcerum remedia 49-
S4-SS.S9-62.C 3.6 4.6 S .
71.S4.fi6. fi7. 98- 10* •
* 42.144.149 . *S3‘ 16 6 •
t7o. 172. 173 • 176' *7 7'

17 S .17 fi. 1SS.1S6. T9f t
ISS. Ifil. Ifi2.lp4> l9S *
Jfi6.Jfi7.ifiS. 1 99* 200.
20f. 20S. 217. 220. 221.
224. 22 6 . 227. 231*232 .
23S- 23 fi. 241.243.244.
247. 24S.250. 232. 2SS -
2ss.264.265.266. 267 .
26 S. 270. 272. 27 4. 27 f.
27 6.277.27 S. 2 St. 2S2.
2S3. 2fio.3so.37i. per
tOtKmcap.3Ss.39i. 393*
402.405. 411. & Tora.
2.pag.30 0.& Tom.4.pa .
/j. 16.20.21. 26. 2S.3S.
39.51.5S.6 5.66.70. 3z .
S5. 139.140. JSo.iSfi ,
204.205.207. 224.2S0.
263.2Sfi.294.295. 2 9 6.
297.303.307.3j9 • 3S0 .
3fiS. 400. 403*404 4J0
Hulcera tibiarum quo pa*>
fio curentur t77*233 •
& T0m.-4.pag. 65
Hulcera iumentorum fa-
nantia J7 8

Huic eribus fici e i quid me-
deatur J 7 7.2 S 3

Hulcera intcilinorum Ja-
nAntia 54

Hulcera genarum quo pa-
llo fanentur 4 fi

Hulcera ton filiarum curan-
tia 97.205

Hulcera capitis quibus re*

S&$ 2

INDEX,

mediis curentur /7 6.

pag.jS 83.404
Hulceribus oris qua medea-
tur p 7,14.2.1 6 6 .1 96 .

20s.2jr.24r. 26 6.& To.
4 .pa.2 S. 7 0. $2.29 6.2p 7'
3'S>

Hu/cera genitalium quo cu

rentur sT.142.166,
1S>6. 26 f. 276. & Tom.
4pag.S2.404
Hulceribus thoracis quid
profit 1 49

Hulccribu* vefica mcden-
tia 239

Hulccribu s renum quid vti
le ibid.

Humano fanguine quidam
in balneis filia tempera-
runt 339

Humerorum ajfcfforum re
media IC3.3SP

Hyacinthi floris laus 12 0
Hyacinthus flos diutifitmi
durat r2 8

Hyacinthus puer Apollini
d ile Ilus ibid.

Hyacinthus flos ex Atacis
cruore editus ibid.

Hyacinthi florts fibula du-
plex tbu

Hyacintho flori infiripta
Utera, Cjraca ibid.
Hyacinthi natura» & me-

dicina tfj

Hj drolapa 1 hon h erba tot
Hydropifin inducentia p ?
Hydropici ne fitim fentiant

7t.t6 6

Hydropicorum remedia s°*
S4.SS-SS. S9 6 0.61.71»
73. 7*- 79’ Sp.pt. 102 •
107. 142.146. 148.149' !
IS 2. 1SS' 16 S- 167. J7t; 1

176.173. 1S7. ipS. 2oSr
22 S. 233. 244. 2S2. 2S3*

2sp.261.267. 26 8.271'

306.308. 3SS‘ 366.384 •
388.399 • 400.40s.4ro •

& Tom. 4-pag. 63. pl*
r37.17S.207.2p2.36 o
Hyeme vbi viola prouenutt

127 1

Hynfiyamus berbc 3°l

Hyofiyamini olei vfu s 226

Hyofiyami veneni remedi*

S4. 6 0.16 7.1 p 0.31 p. 32 1'

344.3S9 362. 363.3I

& Tom.4.pag.22.43
Hyofciris herba, eiufque V*
res 39?.

Hypecoon herba,eiufque
res 4°°.

Hy per icon hcrba,ciufque
res 3SS. 3S9’
36p.376.377
Hypochoeris herba H*
HypociRhis herba qua > &
chy ita ditia 2 6

INDEX*

Uypociffhidts vfus & me-
dic in a 3S°-373-S7*
UjpugeJbn herba qua 332
^ypoglojpt herba qua,eiuf-
que vfus 399

tfypopblomon mandragora
femen 329

tyjfopi herba confdcratto,
& medicina 343-34S-
3+6.34.7, 3 si. 3S*- 3*S»
36 8.36 9-373-37* - 377

I^A,id e ft, viola purpurea
. u 8.1 2 3

Ianthinus color 22 3

Ianthina ve ffis 118

lajione herba, eiufque in me
dumis vfus 180

Iberis ,/iue biberis , herba
qua , eiufque medicina
3/4. 323. 32 S . 349-3* 2-

Iberia funiculum optimum
1 07

I®cricorum remedia 6 8
Idea laurus 2 4-2. & T om .

f-pag.311 "

*4aa herba qualis t etujque
"tofus in medicinis 40 0
1'cur, vide locinora
I&e quod linum non com-
buratur 7

&nc jhfta in cruribus ma-
y cula quo toUantur 7 2
ginquo concipic-

tia 283. frTom.r.
pag. 8 0

Ignu facri plura gencra3 6 7
Ignis /acri remedia s2*

S 8. 6 1,6 2.6 3.6 4.80.94 •
97-98.100.143.t44.14s .
147 -IS* . 16 9. 170. 19 4.

2 97- 204. 22 0. 221. 224.

2 43-2 S* .26 7. 270. 272.
27s.2S6.367.3312. 400.
40 4. & Tom.4. pag. 2t.
24-* 3-83- 84. 175- >94f
212.230.303,320
Ignini quod oleum vendant
227

Ilei morbi remedia 80.82 .

&• Tom.4.pag.i2s.2o8
Ilibus vtiha S4-39 •

Ilicis cocci medicina 247
Illecebra herba qualis 333
Imbres pracipue fata alunt
4S

Imperatores graminea co-
rona donati 16 i.toto ca.
Imperatoribus artium vna
imperat %Medtcina 246
Impetiginis morbi remedia
67, 2 9 9- 2 01. 204.233»
401

Impetrandi qua volueris
ratio 320

Impetrare hominum fhuo-
rem qua arte po fimus
* S

Impia herba qualis > & chY

9sS' }

I N D

fcdiRa 2S7

Incantationes & mala me -
dicamenta quo pallo ar-
ceantur 7/*324-343-&
Tom.4pag.2i
Infantium hulcera in capi -
te quomodo Janentur S2
Infantium agrotantium re
media Ss

Infantibus comitialem mor
bum aut contratliones pa
lientibus vtilia p/.efr
Tom.4pag.70
Infantium auribus vtilifii-
rnum 7 <5

Infantium morborum re-
media 96.147. /7 4-

176* 19/. 20-0. 22i. 238.
39S, & Tom. 4.pag.2o.
2t.(7 fi.83.i4S’ 243- 42 i.
443

Infantibus vrina quomodo
prouocetur 107

Infantium lichenes quo pa-
llo fanentur 271

Infixa corpori extrahentia
/37.273. 28$. 36 9>372-
sIrT0Tn.4pag.21 S
Inflammationis corporum
remedia 76-J4S-

146. IS3-1S4- r 32. 2 0 0.
204.Z19* 220. 222.224*
233.230. 236.23$. 2S9.

308.313 • i2 7. 36S' 38 3»
392* 40$. & Tom. 4*

E X.

pag.39.fo

Inflat ionis corporis rem edi*
37 • 63- 69. 76. 79. 84-

86.87.100.142.131.16S •

j 73.180. 239. 273. 364»
390. 408- ■& Tom. 4- !
pagina 29.99- /9/. 207 • ]
208

Inflationes corporibus fk'
cientia 61.1S3.186-

iS 9.19 8.199.229

Ingenium humanum nefett
modum . 34I

Inguinaria herbamcdicin*
36 0

Inguinis morbi remedia
190.360.386. 390. 41 /•

& Tom. 4-pag. /4. /!•
129

Inimica res inter fe 2 43 •
per totum cap.dr Tom.t-
pag.3s6.337. 366. j67>

26 9. 371. totocap. 386 •

& Tam.2.pag.6 . toto
17.2 6. toto cap. 3 8. -6 o.Sf>
1.6. J29.j+J>.JtO. &
T0m.4pag.26.3i. 7/. tQ'

Io cap. 96.18 9

Inimicitia difeor diaque i#'
mentorum qua ratio»1
cohibeatur 311.&
T0m.4pag.33 1

Infaniam inducentia ■ IS*
/36.137.301, & Tom-4'

INDEX.

tyknia quomodo tollatur
72.100. 150.269 - S°4’
306.308. 36 6. 'far Tcm.
4-.pag.22.rsi

^/0 latio quid 13 3

^‘fomnia quibus tollantur
67.5,1.307.360
^teraneomm animalium

remedia 17 *

*nleraneorum morbi reme-
dia 72.220.2S0.3SS •
36 4.38 8. far Tom.4pag.
226.128. 145.209
'^t eri rigo quomodo tollatur
* 2.141. 23.8. 252. 257 -

26t.264.35p

^eshn orum animalia quo
*»odo pellantur $ 3-77 •

> '**

Collinorum remedia 51.
72.7-3.83.85-92. 92. 98.
*o 0.106. 192.227. 231.
s 42.370. far T0m.4-.pag.

>J*',e's7

te£2inorum hulcera quo
! Pafto fanentur 54
r,t**lmorum torminum re
]} **< dium 91

‘tlibi herba confideratio
}**'6S

^u-bi l‘£ry£ medicina 6 5
J*bum erraticum eji am
**

herbarum T)iis

•; 378.379

Inuentio corollarum ex fio-
ribus ‘Taufia far Cjlycera
amoribus accepta refiren.
da 122

Inucntorcs herbarum Deo-
rum numero additi 292
lnuidia redargutio 2 92 .

297

Inula herba confideratio ,
vfustfarc. 24.57

Inula herba medicina 57
loetnoris morbi remtdia 51.
54.65.79.82. Ss. 87. SS.
9 5 • 105 . I07. t-f-6. l49*
165.166. 172. 173. 176.
iSo.iSt. 191 ■ l9s- 199*
205. 210. 227. 22 S. 233 .
239. 241.242.252.253 .
257.264^67.269. 290%
334.346.347.390. 392.
far Tom. 4.pag. 53. 222,
205.206.207.308.402
loallas medicus 92.91
Iracundia facilius laf i far
Jitientes incitantur t8 8
Inonis fugis medteina 200

jris herba odorat if ima 12 r

Iris vbt optima 222

Iridis genera duo 121

Iris cur dUla 222

Iris herba qua optima , fa-
ex ea medicina 147

Irinum: vnguenUtm vbt op-
timum 122. far Tom,

2p.1g.214

Sl£ 4

I N D

jfatis laEfuca genus 6 2
Jfchxmon herba qualis 31 4,
36 9

Jjchias herba qua 16 fi
Jjchiaduit vtilia 21 6.
213-250, 251 . 257. 259.
262,268. 278. 30$- 33 4.
34.8. 3S 9.370. 386.387.
38S.400.40fi. 410.411.
&Tom. 4.pag,8.3i.S4'
6 0.124.11 S. IS>0. 206
Jfiaci faccrdotes abfnthij
marini ramum in facru
proferebant 3 fi 0

JJoethes herba 332

Jjbpyron herba qualis 40 0
Juglans & quercus inter fi
mimica 245

Juglandis nucis oleum eiufe-
que medicina 225

Juglandes nucesvnde ddl a,
& earum natura.ac me-
dicina 23 fi

Juglandium nucum nocu-
menta plura ibid.

Julia ^AuguJla quotidie
inula vejiebatur 2$

Julj T{ufe mors qualis 338
Julius Vindex publica li~
bertatu ajfertor 8 s

JvAij Imperatoris carmen
militare de lapfana 3 7

Julius Lupus pr a fidus

t^Egypti 6

Jumentis omnibus , excepto

E X.

afino j ferula prafenta
junt veneno 2^

lumen t a pomorum ond\
facilius ferunt fi antr
confpexerint ibi*
Jumentis vtilifeimum lf'
tsum /fn

Jumentorum vrina quo f
do cietur t

lamentorum agrotantt '
medicina 35)6.401.*
T0m.4pag.i47 J

Iumentoru hulcera fanaf^
tia 17 8.&T0. 4paS, J
Jumentorum oculis Ja^p
ru chamelaa

Jumetoru in pituita & y»
guria remedia 306 fi. 1

Jumenta difeordantia •

cohibeantur

lamentorum febrium

dicina J.

Junci confideratio

Jatio,vfns .nomina ^
toto capite . j/

Junco (fraci ad funes vfi .

Juncus odoratus vbi

14Z.& Tom.z.pag

ol .

abi»

Junci vfus
Junci medicina
Junior vultus quo p<*L «j
fici pofeit ji;i

Juniperi natura, gene^^j

dicina
louis menfa

- "T*

I N D

rebatur srp

touij fiamma,fios 38 s

J*ia herba qua 171.172
L

Labiorum vitiatorum
remedia 249. &

T o.4.pag.ii7.2 93
fabrum Venereum herba
qualis 335

4 ab rufe a vua conjideratio »
& medicina ex ea 20 S
l-attis vbertas mtermtjja
quo facio mulieribus re -
fiituatur 3S>7

t-aftis copiam fheietta 107 .
20 it. 26 1. 27,0. 279.377»
397.106.411.& Tom.j.
fag.6S.21s

i-actis abundantiam ouibus
quid jheiat 2S6

ne coaguletur S 2
laciis vbertatem mulieri-
bus facientia S4-6S.
90.153. 181.1S2.& T0.4.
Pag.6S.2is-4S*
coagulat caprifici fur -
culus 234

^afte ^Arcades verno tepo-
re medicamenti vice v-
tunter 3*6

vaccarum cur opti-
mum ibid.

factis ficorum in medicini*

vftu 232

‘ 'i erum medicina

E X.

J7-& Tom,4.pag.2t
Labii contrariaj idque ex -
twguentia 1 90.2/0.

332.39 7

Laconica purpura 12 3. &•
Tom.4.ptjg'j22

Lacrimarum remedia 220
Lacryma vitis medicina
204

Latioris herba vomitum
concitans 286

Lattucint 'Romani quidam
no bili fimi a lactucis co-
gnominati jj

Lactuca genera tria 33
Lattuca fomnum inducit
ibidem

Lattuca vnde Hilla ibid.
Lattuca omnis refrigerat
34

Lattuca yAuguftus firuatus
d Mufa medico 33
Lattucam Veteres religio-
nis caufa non manduca-
bant ibid.

Lattuca aflate cibi appete t$
tiam excitat ibid.

Lattuca oxymelite in alie-
no s menfis feruatur ibi.
Lattuca Jkngutnem augere
creditur ibid.

Lattuca caprina 3 +. 6 1

Lattuca toto anno feruntur
34

Lattftcd qua arte ampla
Ggg s

I "N D

fiant ibid.

Lablucafiatio tranfatioque
ibidem

Laftuca genera & raedis
ci-Na 6 1

Latluca fonte traficentis
deficriptio ibid.

Latiuca punitores vires
63

Lattuc-a fuce i vfius 62
Lacuturres , brufltca genus
3<?

Lada herba j+p.&Tom.

2 .pag. rp S

Ladani herba medicina
34P-3SS-3* f ‘374-37*-
Lautia buglojfo augetur
313

Lagines herba deficriptio &
vfus 280

Lagopodos herba medicina
3U

Lagonoponos morbus, & eius
remedium S3

Lamium vrtica genus 136
Lamij herba confiidtrafto,
& medicina ifpJo-
to capite.

Lana quibus tingatur 170.
172.268. & Tom.j.pag.
322

Lanaria herba pecori lac
auget 2S 6

Languori iuniperus mede-
tur iSfi

E X.

Laodicea lilium rubtitl* \

m

Lapathi herba natura,ge ** j
ra, me dic in a io1

Lapathi confidcratio ibi d-
Lapathi genus oxalis fi*1
rumex ibid'

Lapathi radix maxima 2^
Lapathum quando frt*'
dum 4}

Lapathum fiyluefire meli t*
fatiuo 4^

Lapathi vfius, & ex eom('
dicina ibid’

Lapides herbis tingi 16*
Lapillos herba genera**
400.401

Lappa boaria herba , ciufijt
vfius 362

Lappa fores quales /A
Lappago h e rba qualis, em
que vfius 36*

Lapfana difiriptioJ& ex {*
medicina

Lapfirumremcdia So.tl 9
Lancis Jbliornm medici**

2J2

Lartius Licinius denari*1*
in tubere morfu dtp*1'
hendit 31

Lafr quid Jl

L a/erp dij confide r at io ibi»
Lafr is mediana
Lajfiorum remedia Sp-92,

r-fW

I N D

^ fitudinem nc quis fin-
tlut 16 $.22 j. 2 48 .231.

26 *' 374’ 408.409. &
^'orft.^.pa^.sS.173
^4 ces herb a mira natur A
« Magis prodita 34*

*lbyru herba qualu.eiuf-
. *}* e medicma 400

^ atinif fkriis quadri ga '7\0J
**<£ in Capitolio certabant
3S9

*tini herbarum feriptores
^ 2 9 3. toto cap.

111 erum doloris remedia
70 • 7S • 79’ 87’ Sp. 93’
*04. 14.3 . 150. 16 S. 16 9.
'78.1S0. 192.209. 242.
2So. 237. 239. 26 9.277.
**2’ 343* 34*-347’348.
i?l’ 387.40S.& Tom.-f.

^g’124.20^.302
^num oleum 224. &

[ °m,2.pag.iSd
***Ti ‘Daphnoidu natura.
^ €* ca medicina 242,

L**i

Otiatura, & medicina

(q*Cet 2+*

*i ‘Delphica medicina

1^+2

1yiu Idaa & ^Aicxan-
(t qualis ibid.

i* ' afiica qualis 6 6

.qnt* 'LalVtis quo morbo

y ■/ ? ut

E X.

Legati %omanorum fitgmi
na ferebant 160.319
Legati ‘pgmanorum ver-
benacam ad bojles fere-
bant jr jf

Legumina qua herba necet
201

Leguminibus qua bejliola
innafeantur 2ot

Lemnifci m coronis 1 13
Lemonium herba qualis
320

Lenaus ‘Pompeius t Jllagni
Pomp cij libertus 293
Lenaus c. Pompeius Gram-
matica artu duttijumus
294

Lenaus Patroni iujfu Mi-
thridatis commentatio-
nes medicas Latinas je-
cit tbid.

Lenaus Pompeius de herbis
opus confer ipfit 2 93

Lendes capitis quibus pe-
rimantur 1SS.263.&’
Tomt 4’ pag.43»1 QI-t 6 3.
356,36 0

Lentis natura, & medicina
cx ea 197

L ens palufirisj & per fi na-
fiens 197

Lentifci oleum 223.^ To .
2.pag.2S7

Leutijci medicina 236

Lentigines Jkeiintia 9 f

Lenti

I

INDEX.

Lentiginum remedia 30.
61. 7/. 76. Ss- po. 138.
172. 173 • 1S1. 1S3.192.
200. 209. 22S • 334- 241.

244 • 2/7- 2<7/. 27 0.280.

290. &To. 4. pag.31.31.
204.203.207

Lentulus Spinter primus
carbafina vela in thea-
trum induxit 8

Leones adamantide herba
refupinantur 234

Lcontice herba qualis 326
Ltontopetalon herba qualis
4.00

Leontopodion herba qualis
33i

Lcontopodij herba medicina
36 9 -31 3

Lepidij conjideratio 42

Lepidq herba natura* &
medicina S 9

Lepra morbi remedia 6 r.
68.69. 80. 89. 90.102.
103. 1 44 • id 8. 172. 173.
182. 192. 200. df>4. 209.
217. 219. 234. 238.26 6.
269. 290.308. 333. 333.
&To. 4. pag. 12. 33. 30.
97. 179. 203. 207. 293.
35 & '33 7

Lepton centaure on herba
309.3/0

Lcptophyllon herba 333
Leporis raarinivenenum, &

eius remedia

*9-<
230.324.&T0.4 pa&

3 <5 -43

Lethargum morbum £l j
rantia 75‘‘ f

Lethargicoris remedt* L

f/

38. 76. 79.103. 108'

d’

224. 239. 232. 233 ■

36 6 ,&Tom. 4.p*£‘

190 •

62. 89. 133.

213’ 37 S

Leucacanthos herba
Leucadis Irinum opt &

122 /
Leu canthe herba

J

cum parthenio * ei#tf(
medicina J

Leucanthemuyfiue
themon*herba J

tlfA

Leucanthemon , f\ue ,j

cantha,herba f
Leucanthemum florei jf

tufmodi habeat & .;f

rem U'

Leucanth emi herba *
citia . \t

da* ,<r

Leuce* id eft armor ^

Leuceoron herba q^apd

Leucographis htrb 4- ^

ea medicina ^ ^\f'

Leges duodecim nif
■ *” 71’ j

rum IT3.& Tot?1''
147’ 3lS’ 37<>- 4*
To.4.p*g.7.t’i _JA

Lcx^rctr-^Xm,) I

INDEX.

Oleamentorum 94

fifdion herba qua jjo

FOn~

^ftootidis herba odor 47
{^otidis herba vfus ibi.

ibi.

firenda

1 <*hotidu radix qualis
1,'Wmb

^Hotie eadem cum rof-

fetidis herba cofidera-

ibid.

^%medicin&q3 ex ea $7
(}fr J Quare Hacchu*.

*ri pulchri bonique qua
[■^ione generantur 2 St
*y* quo pulchri, boni, for
i gignantur 342

jdo in fomno quo compe

X%Kr

"*nu intemperantiam
[^*r<'entia 260.261.263
ycttm affar agi genus, &
73

(i* eo medicina

enis herba nomen vnde

--ii neroa nomen vnui
*^um,eiiify deferiptio,
^tr** vfus, & medici -
3 43

** . id efl, limus pruni

^°rd, eTuffy vfus in me

\^et2es morbi genus 49
]\^hHrn deferiptio 337
f?7‘U Latini met aeram
ibid.

buUrn mor^w qtiafluo'

1 Medies t 338

Lichenum morbi remedia
4p* 6/. 7/. 7S. 99. 104.
*44' I4P- tjl. /77. /7 S.
/ 82. 192, 19 S. 204. 217 •
21 9. 221. 232. 234. 24O .
2 4T’ 2SS.26 1. 26 S. 271 0
337 • fore per totum cap.
342. 343 • 40 s. & "To-
mo 4. pagi. /2. f0. nSm
174- 204. 244.35g^S7^
36 r.

Lacinius Lartius , Vide
Lartius It

Lien quomodo totus amit-
tatur 86,

Lien in fisi b ut quo pallo
pofiit conftsmi 262.304
L ienis morbi remedia j jm
62. 77. 82. S 4. 86. 89.
83. 102. ios. 106. 144,
T4S • '48. 16 s. 1 68 . 1 72 .
176. 178. 1S1. 200. 204. .
228. 233. 242. 2 si. 26 r .
2^2. 269. 291. 3S 6.338.
3^7.38 3. 390. 306. 409.
&To. 2. pag.zsS. &To.
4.pag. 36. S4- 8 4. 208.
303.3r9.3sp.

Lien curforum quo pallo
extinguatur 370

Liene qua extenuet j 4.149
Lictum abfumentia 141 *
199. 24S. 262.277.304.
3^6.393. & Tom.4.pag.
189.191

Luh

1 N D

tuien quo abfnmatur intra
quadragin ta dies 3S^>
S**

Lien qua ratione totus per
aluit emittatur triginta
quiufy diebus 8-6

Lien vt triduo abfumatur
411

Lignum fmilacts ad aures
fbnat 266

Liqna quomodo Jinc igne ac -
ccndi pofint 284

Ligujlici herba natura, &
medicina S7.p1

Ligujhcum d Liguria di -
ditium , quod nonnulli
panacem appellarunt
41. 87

Liguftici arboris natura, &
ex co medicina 264

Ltlij conjideratto , natura ,
& genera 117 ■ toto

capite

Lilia quo tempore floreant

117.12 8

Lilium rofle nobilitate pro-
ximum 127

L ilij mira magn it udo ibid.

Lily firma defiriptio ibid.

Ltlij vnguentu ac oleu ibi.

Liliorum fatio ibid.

L ilij f ce cu nditas ibid.

Lilium rubens ibid.

Lilium vbt laudat fimum

ibidem

E X*

Lilium purpureum
cum Naret flo
Lilij ferendi ratio & trf
pus ib{'

Lilia purpurea quando fi,
reant ^

Liliorum tingendorum * >
tio Wf

Lilio apes delegari 1 ,

Liliorum medicina
Lilij oleum 117-&

. .. j

Limeum herba qualu * j
Limonia herba
Liraonionftd eflibetafy^^

P™ ...

Limus pruni arboris v t
eo medicina ,}a

Lingua -vitiorum red>1 .
26 S.&Tom. 4-paS'

174 • r

L in qua herba vbi nafia ,
...

eiufque in medici

fus . p

Lingulaca herba mt^e

31 s ^ s* 1

Linearum vefhum VJ ,j>
Lini herba confideraU0
toto capite i

Linum agrum adurit .d
Linum qua gentes pt*1 " f
ferant ^ M'

Linum viuu,quod&

tinum fotr

Linum v bi optimu&^tf

I N D H X

terram deteriorem

l- t

ltlum J heris olim adbibi-
. ibici.

^b?i maturitas quo pali a
deprehendatur tbid.
‘bi medicina 7

i maceratio ibid.
*lnumvbi ferendum s-&
.Tt.tfag.47t
,ftum neret viris decorum
. }bidem

'"a quo Jiant aftate fplen -
ydida. J3S

/eminis medicina 105
‘n° cui principatus tribua
.}*tr 3

ftrophon herba, eadem
marrubio 10 3

herba qua 302 .
i**7 .36 3.37+

^thafium napi genus 21
r«r< , medicamenta
**3.& Tom. 4. pag.

1**9

rpitudinis remedia 77.
i/S-323, 329. *02- &
*om, £. pagi. 10. 12. /4.
*7‘ I9. 27. 29. 36. lof.

h*°2'

>l*um -unguentum ,fiue
°bu?n t eius medicina
^fr7.22 6.

'ter * quo d mujcttlis tu-
t*1\nr ,3.9 Q

I '' t.

1

Lttcra adulterarum vt ab
omnibus legi non pojihit,
ex quo Jaceo 339

Lithanicu; um> fiue ( ut alij
legunt) Tetanicorum re -
medium IOj

Ti tbofJ.tr mos herba' mira
+ 00.4.01

L tuoris remedia 103.19 6.

300

Locorum diuerjorum vis ds*
natura pecu liaris 129.

& Tom.i.pag.6 3.1 63, &
Tom. 2-pag.3j3-337.34/.
3+6- 3*7 .36 £.37 3.37 9.
42S. 454.4(7 '2-477- 4-3.4'
496. & To. 4-pag.ijo.
19 3. per totum cap.
Lolium infelix 4 Vir gi lio
ditium 20 r

Lomenti fhbacij in medici-
nis V fus 196

Lonchitis herba qua 326.
356.366

Loti arboris medicina 247,
toto capite * >

Loti jioris laus apud Home-
rum 12 o

Lotos inter herba* deorum
voluptati najccntes re -
cen/entur ab Homero
173-174

Loti herba medicina ibid.
Lotometra herba , eiufquc
vfw 174,

Lues

INO

Lucernarii luminibus apta

Lychnitidis filia S2S
Luculli visoria 342

Lucullus Imperator amato
r io periit 2 9 9

Ludorum in Circo confit
tudo 11 3

Lumborum affe Horum re-
media S° • S4. 55* S7 .

n. V

fiammeis fcemtnis ctf'
cejfus til

Lutea viola de feriptio
Luxatu vtilia 6j.SS.ro1'
144. 152. 167 . 172,119'
iS fi. JfiS * 20 222. 2*P

240. 261. 26 7, 27 j. 2S1’
287. 2 fit. 36 7. 3SS. &
Tom.j.pag. 8 .3 fi. 6 4J**

SS.Sfi . 7 1.73-74.7S-7*.

7 fi. St. 86. fit. fi 3. fiS.
103. 14 7- ty2. IS 4. t6 $.
16 fi. I7S- 187- 200.20S.
2S3. 26 6 . 27S.363.3fi4 •
3fi6.& To.4.pag.tfi. 2S.
31. S3 • St. 124.306.356.
357 , .

Lumbrici quibus nationi -
bus innajcantur 412
Lunaobferuatio tfiS.237.
24S.& Tom.4-png.6t.
1 fi 3.1 9 4- 45 S

Luna fub terra exifiente
allium & v/picum fe-
rendum 3°

L upini medicina 1 fi fi
Lupini fylueftres deteriores
fdtiuii ’b‘d-

Lupinarii oleum therminon
appellatu, etiify vfus 226
Lupus JahSariui , herba
’ 3 *

Lufiiofirum rtmcdm 23- f.

cir T0.4png.46
Luteus color m nuptialibus

ns.410

Luxuria exemplum in 1*
lia D.xAugufit' filia /"
Luxus redargutio 160.C
To.i.pag. 2 0. ji.toto «f
3fi.i7fi.& To.4-png2 2
toto cap. 235. 257. 3^\
totocap.300 ,

Lychnis» rofia genus t1
12 S

Lychnis agria herba qU*

224 }j

Lychnitis herba P j

Lycia narrijfus qualis
Lycij montu Coryci croc 8

Licij croci cura qualis l'<
Lycium medicamentis
Lyciis quod medicina nf \t

fimum 276.fr **
pag. 1S7

F*S- 137 , it1

Lycopfis herba qualis i(/
r' VU& 1

Lycus Neapolitanus ^ ^

*■ **» 41I'

Lygos frutex idem

I N

lymphatici quo homines
Jiant 2S3

lymphaticorum remedia
3o S. & Tom. 4-.pag.6i,
131.42 S. 431

<*yron herba qualis 324
Jyfimachiam herbam Ly-
Jimachus rex repent 311
r yjirnachia odorem angues
fugiunt 31 S

^ yjimachia herba medici-
na 3^9-372-373-377

kM.

Mcedonica fahunca
qualis 12 1

Ocelli v c EI igal maximum
T{oma 16

faciem inducentia 237.

Tom.2.pag.i77
™*culx corporis quomodo
tollantur 7 7-80.144.
23o.377%& Tom. 4. pag.

. 3r.37. 400

Aculas e fheie tollentia
v So,<&- Tom.4.pag.jr
™*doii herba eadem cum
it e alba 20 S

jtfdon Nimphaa geniis 311
ff nomenan mei quod 131
‘tgicaars a quibus in no-
firo orbe primum cele -
y^rata 2 S3

ng}ca herba p/ures ibid.
\ftr totum caput
Agitis herbis nihil mira -

D E X.

bilius ibidem

Magica vis 341.& indc.&
T om. 4. pag. 24.431
Magica artis vanitas, eiufifo
reprehcnfio 314.& inde.
34*. & inde, &Tom,4.
pa.26. 62. 44.446. 447.
45 3-4 S 7

Magi quibus vtantur her -
bh 127.323

Magi qua herba pota diui-
nent z3s

Magi qua herba perungan -
tuf ibidem

Magorum veneficiis quo pa
tto rcfisratur 324. &
T0m.4-pag.23. 30. 400
Magnes ferrum ad fi trahit
4S-& T0.4pa.346.42 3
Magydaris tafirpitij caulis
13

Magydaris alterum lafirpi -
tq genus ibidem

Malache, malua genus 44
Malagmatii materia 23 S.
261.26 4

Malicorium quid 22 4
Malobathri medicina 226
Malope, malua genus 44
Malua herba -bi arbor e fiat
IS

Malua, mira magnitudo ibi.
Malua o uando feratur 4 3
Malua herba conjideratio,

. gencra^medicina 4 4

Hhh

I N D

Maluatevram pinguem fk-
ciunt ibidem

Malua fuccusapiumittibus

medetur *3*

Mala, ferentium arborum,
earumque florum,& feu
Eluum cofederatio, & me
dicina 22 S. toto capite

Malorum genera plura , &
ex eis medicina 229
Malt punici genera,& ex iis

medicina tbidcm

Malum terra herba 3*7
Malum nullum fme aliquo
bono 38°

Mala herba aliis non mon -
fer an da 2pp

Mamma vt virgini perpe -
tuo flent 33* • & Tom.-t-.
pag.67

Mammas virginum cohi-
bentia 39 *

Mamma mulierum ne cre-
fcant jjr.&Tom.j.
pag.6S.2is

Mammarum affeEtarum re
media So.S2.p7.too.
ipz.ip7. 199.224. 22S.
240. 2S3 • 2SS-374 • 377.
3Ss.3p3.4n • &Tom.4.
pag.2t.21s. 3 9 S. 400
Mammarum duritia emol-
lientia 70.74.&T9'*'
pag.3p.r99

Mamma turgentibus we«

E **

dentia

So.

ili

Mammarum inflammat* 1
nes tollentia 101.1I" j

207.219

Mammarum doloribus fV
partis medent ia *4tf.
Mdma laEHsfui tmpatte ; (
face aceti curantur **
Vide Lac. .
Mandragora herba confio f
ratio

Mandragora vfus & **lC'

J'

cina jso.343‘J6oJ

■61'

367J73.374.37t j
Mangones quo pubsrta*
puerorum inhibeant *>
& T0m.4-.pag.* 2 *.2* ,
Mangones terebinthina

fina corporum gracd'
tem emendant } ,

Manico» firychni genui
1:: renuti *nOfB 1

Mamltj Cornuti ***o1\j

Manlius Conftl

Tom.4.pag 314 J

Manuum ajfeftarum
dium j'

Mappa linea igni Jp*e f

fcmt“

Marcellus ^Augufei n i ;
& eius adihtas

Marci Q. Cenfura ,,
r r {SonJ*1 ‘h-

Marcus Herenius i

Marcus .Antonius

I N

n au fi a quomodo ar-
ceatur zpS

naisigatio mortis cau

J*. *

Armorum veneni reme -
dium 233

Margaritis fimile lithofper-
rnifimen 401

Triarius Valerius nono die
d Puteolis ^ Alexandnam
*auigauit 4

r^Grifios iunci genus 140
*darrubij herba, confdcra-
tio,nuturai& medicina

ffYYUbij varia nomina ibi.
ffirrubij genera duo 104
^r/ Ici belli caufa 30/3
^r forum contra firp entes
vires rjr.&Tom.4.

jPag.f.Tf

ifrJya adempta corona 113
artius picus in paoniam
effod:entmm oculos im -
^perum fkcit 30 0.4 p 8
*r es qua ratione concipi
P°fiint 302. 317. 36 1.377,
*s>s.407' & Tom.2.pag.
s,7.& Tom. 4.pa.6 7.6 8
^■Jfetum quid iij

^fiilienfi ffiropiimu $6
«ftos herba , eiufque vfus
medi cinis 377

** "ricis affefta remedia
3pg

D E X.

Maufblt regis ^Artemifia
vxor 3 11. <fr To.4.pa.372
Maxillarum morbi reme-
d’-a 14p.220.233

Meconis Jattuca genus 33
Me conium, id cfi, papaueris
fucus p4.

Mecon herba t & ex ea me-
dicina p (p

Meconion aphrodes , herba
qualis , eiufque vfus m
medicinis 403

Meconi j remedia 210.
213.210. 223

Medea herbaris perita 293
Medicamenta vulgo pa-
rata ejfe voluit natura
246

Medicamenta malaquopa -
tto ab adibus arceatur 71
Medicamenta mala ne no-
ceant 321.324.323.^9*
T0.4. pa.30.T3r. 194.302
Medicamenta ex longinqua
regionibus non petenda

I QO

Medicaminibus ^Arcades
vtuntur 316

M edicina vn de nata 241?
Medicina qualiter fiat vti -
lis ibidem

Medicina ex fraudibus ho-
minum ibidem

Medicina imperat Impera-
toribus ibidem

Hhh 2

INDEX.

Mcdictha vera tn crenis quo
tidianis ibidem

Medicina antiqua qua 2$$

Medicina notia j+o.toto

capite

Mediana communia anxi -
ha qua ibidem

Medicina.abpnintia. &fi-

mes 340. & T0.4~lHi.t6
Mediem* fidem firs abro-
gattit Magica ars 34‘
Mediem * ab externo orbe
r.sn petenda t)0

Medie . Megjptij ijttales 33S

Medici venalem vitam t-
qrit promittunt 046
Medicorum aftus ibidem
Medicorum auaritia eom-
pofita medicamenta exeo
gitauit !-0 0

Medicorum inter fi contra -
rictas 66.73,76,340.
per totum caput
Medicorum plurium laus
340. & T0m-i.pag.321
Medicorum prifiorum dili -
a entia 2jj

Medion herba qualis jMufcfo

vfi* . . 4°2

Mctlu »» medmnu vjus

136.120

Mei venenatum vbt najca-

,ur ^0

Mei quod mufca non dtty •

gant "iy ;

Mei, id ejl.ficcus florttr» , I1

lj

Mei 'a putredine corpot^)^

n./tt I -I. !

uat

Mellis natura qualis ,0 1

7

Mei quibus noceat J'f
Mellis dejpumatt 'otih^j
medicina ibl j

Mei venenatum quibo* ^
floribus jiat ,p'

Mellis venenati figna

Mellis venenati re ffi i
ibid. & To.i.pa.fJ-1^

Mela eque (Iris ordinU,
porri fucco fe inter e^f
Mtlamphfllurn herba U
Me lampadis diurnat*0 ^
inuentHm 104-.& 1

i.pag.32 o

Melampus Prati

herba fanant 1 fr

Melancholicorum

63.6 9.100.1SO' 21 'J.fr
afoS.&Tom. 4-r*

33-62 J'

Melancholia infin* ' 0

dia at rf

Mei ucr anis iuntigttU

Melandryum herb a * e

Mei frugum. panicum rp3-
- Mel infinum quod

in medicinis vfru }fr
Melaniarum rem^,a

37*

. I N

>ekniaSjj2orii genit s 12 8
^anthemnn herba 17 3
^anthion, ici e (l, gith £> 0
'bjpermon , id efi gith

\}hd(m

tdceridum morbi reme -
\fi* 102.14.fl

\/b Ictos herba 124,127
1 ll°ti herba medicina
xfdst

'fato apes delebantur

'drnela poma, corum% in
pedicinis vJUs 22 a
'h*um oleum ex malis
°toneu 12 a

H°phyllon herba, id efi,
**pia firum 74.124

\ 'JTopbyllo aluearia illi -
\tfn*Hr *32

l'JT°phyU<j apes dei e Et an-
u'i'r ; 129.149

\W°phy&i medicina 14 a
herba eadem cum
\(lf’JJophyllo ibidem
ex eo
18 fl

fin es vinum , (

urina

1 ^Pepones qui, & vnde

‘r **

^r°n, id efi vitis alba

t/

\^r°n herba filio fiso
*a coronameta 126
Ha**11*** macula quo
1 63

D E X.

Membrorum fiaborum re-
media 80

M enats herba qualis 2 8 i

Menander aliij fcetore quo
pabo docuerit extingutn
dam 30

Menandri Synar i ftufie 24 3
Menfirua muliebria hortis
mire nocent 44.<& Tom.
i.pag.jof

Menfirua coriandri potu
contineri a $

Menfiruorum remedia 8 3 .
84.106. 108. 144. 14S+
ff2. 16 s- J6 8. 17 3' 278.
18r.200.214. 220.227.
228. 231. 237. 241. 242 .
246.24S. 23S.263.26 8.
270.271. 272.273. 27C.
281.374- 375- 376*33)2.
3AS.400. 402. 411. &
Tom. 4. pag.6 8. 81. 84.
8s-2flf.303.3ifl. 401
Menfis citantia 74.86.102.
104. i4fl. ifi. is3 - is 4*
lSf.176.181. iS6.ifl4 .

1 fl7.iflS. 20 fl. 232. 234.

2 3 fl .2 4 9 - *S*- 26 *- 2<>4»
267.26 fl.277. 281. 283.
28 8.290.303- 374- 37 S .
383-39° -403.40S. 409.

410. & Tom. 4. pag.16.
20.22.28.31.97.190
Menfiirarum & ponderum
nomina 13 8.7 olo ca 7.

Hhh j

I N D

Mentis alienatio quo iuue -
tur *S°

Mentis inftabilitas quo iu-
netur 2 84

Mentem turbantia 264-
301.302. & To. 4.pag.2 7
Mente commotis utilia 77.
i$o. 2op. 3°4- 3S>8.<&
To.4.pa.iS. 28.151-403
Menta natura, Jatio, &c. 4 0
Menta herba unde dicla
ibidem

Menta antea mintha ditta
ibidem

Menta confideratio,natHra,
medicina 8 2

E X*

Meu herba conjideratio
nera, natura , mediet*1*'
inuentor 10 1 t.&i*1*

Micropjychi qui, eorumq *
remedium .

Miftion medietis l0\

Milefiaroja
Militaris herba **

Militum pramiavar ia 1*

& Tom. 1. pag. JJS'*
T0m.4-pag.232 ^

Milium m thtriaca 1

Millefilij herba confide
tio,& mediana i ■

MiUefiha herba qua ^

Menta generationi contra -
ibidem

Mentagra morbus 337
Mentafiri herba confdera-
tioy Jatio , & medicina
40.81

Mentaftrumfilaiftrcpule-

gtum 31

Mercurialis herba confide-
ratio 302

Merois herba vnctc ditta,
ciiefefr deferiptio &vfm
2Ss

Mcfokucos herba qua 4oi
■ Mcjpilorum natura medi-
cinaj 2 3 3

Metrodorus medicus 97
Metuentium nocte remedia
»4-‘77

MiUefilij herba medi“

3J* . /

Millepeda animal, <t? ^

tra cius venenum i

dia 50.& To.4-pa&‘;J

At*

Mina 3 fisse mna,

nPt

drachmas centum I J

Minerua qua herba
170.301 J

Minerua inucnttim "'jl
mon herba ,Jfi

• 0.

Mintha olim Gracua' ^

qua. Latinu **,{(?

Mwyan thes trtfil*j

12 5 -1 50 . r

Mira,& fiperftitioj** }

rum curatio ^

Miraculum caprfict i
ris fi

I N

jaculum me Ilii 131.13*
Miracula herbarum 2S3.
» ?4r.& inde
^ acula orbis Jeptcm.Vide
-f.Tom,

'*acula ferpcntu 31S.323
acula prodigi c/d circa
fenerem 36 o.per tot.cap.
^‘facula varia natura 7.

19. 87. 101. 122. 131*
J7o.ijj. 206.247. 249.
* 6 1.2 6 2. 263.26 7.269.
*7 3.2 82. 296. 300. 302.
Sio. 311.313.313.317-3 iS.

lfts.37fi.388
™'fy quid,eiufque confide -
, ratio n

Mithridatis antidoti compo-
Jitio 240.& T0.4pa.79
ffhridatts laus 2 93

Mithridates quotidie vcne-
bibit ibidem

*fi}hridatu diligentia ibid.
lthridatu commentatio-
*es Pompeius per Lcnau
hbertum latinitate do-
if1* ndas curauit 294
| ffhridaticu antidotis 2 93
1 ihridalion herba a Mi -
friciat e reperta 30S.324
1 lhridaits duabus & vi-
hnguii loquutus
Tom.i.pag.312
flue minat ^Atticas
r^hmas centu pedet is 8

D E X*

Mnestheus medicus , eiufy
de coronamentis opus 114
Modum feruare nequit hu-

manum ingenium 342
Molemonium herba , & ex
ea medicina 347

MoUugO herba 363

Moloche agria quid 33
Molon herba qualis , & ex
ea medtana 346

Moly laudati fima herba-
rUjCiufqj dejiriptio 299
Moly herba venenata 137
Moly efficax contra magi -
martes 3*4

Molybdana herba 331
Morbi noui quii^s locis ho-
minibtiffe peculiares 3, 37*
per totum caput
Morbi qualiter vitari pof-
fint j9

Morbi omnes quomodo pel-
lantur 136

Morbi qui ajperrimi 29 8.
299

Morbos omnes tollentia 300.
320.

Morbi infiamman credun-
tur Jfkperueutu eorum*,
qui pedibus iter confkce-
nnt

Morborum totius corporis re
media 32 3. per totum

caput, & Tom.4.pag.>9.
131. toto capite

Hhh 4

I N D

Morini populi vela ex lino
texunt s

Morion idem cum halicae a-
ho iS7

Morion mandragora ffecies
329

Mors homini optimus por-
tus 299

Mortem doloris impatientia
quis fibi confiiuerit j> 4
Morte qua plettatur facri-
legi in Elephantine Ae-
thiopia regione 2 S j

Mortis confcifccnda caufa
2S2.2Sj.2j09

Mortuos ad vitam herbis
reuocari^ 206

Mortui cum coronis effere-
bantur 21 3

Mortem multis modis pro -
uocant nauigantes 4
Morfus beftiarum remedia
76.00. 140. & Tom.4.
pag.S0-S

Morfus venenatorum ani-
malium remedia 100
Morticini, clauorum genus
in pedibus lS(f

Mori arboris fruflus , relt-
quarumqi eius partium
in medicinis vfus 2 $6

Mori arboris prudentia 237

Mori arboris ricini Jangui -
nem fi Fiunt 2 37

Mofceuton,rofa genus 216

E X.

Mofchion Graciis de %ha
phano librum edidit 2?
Mulie briu affechium re*7*1
dia jo.j3.Sf. 64. 6j.2°f
Mulfa aqua confideratio *
medicina 2 3

Mulfi confideratio, vfus j "
medicina jtf

Mulfum quod optimum u
vtilifimum ibi dc"
Muranis pifeibus ferula
tura infiiifima 2n?
Muralis corona dgrami*1
dignitate fuperatur ^
Murinum hordeum > & 1
en medicina .

Mures Qbus necetur JSI,!L
Mures quibus pe U2&™.
17S.& Tom.2.pag.4l'
&Tom.+.pag.T4$
Mures cucumeris crffi> „
decoffo rejperfa noti .

tingunt 'fi

Mures quo pattovntftfi ^

j * tf*

locum contrahantur ‘ i

Mures d jerpentibu*

chondrilla herba fbi ^

dentur ^

Muris aranei morfus tc

><■/, * $.76 .99'1*

,0

217.233.390. & J
pag.42.9j.nj jfp
Mures necantia iS1'

JoS.jSo A

Mitf.i lAnwritti

I N D

«W 33.312

Mufaw polion herbam Jum
foopere admiratus 2 os
Mufca vbi non reperhintur

h32

quod mellis genus no
attingant ibidem

Mnfca qua maxime appe-
tant zsz

Muffa quo necentur 2S9-
3oS

Muffclla dimicatura cum
jerpentibu* ruta pragu-
fiat S/7.&T0. i.pag ss 4
WufJ-i differ et ia p/ures 210
Fufium flomacho inutile ,

! venis ineundum ibid.

^ utianus coronam Marfya
1 capiti fuo impofuit J13
lutarum hominum reme-
dia 83. 408

tyacanthos quid 39
Myagros herba qualis , eitif-
que vfus 403

Myagri herba oleum ibid.
Myoclonon herba 380

: yophonon herba 12 y
Myo/ota,fiue myofotis, her-
ba qualis 402

Mjo/oton herba eadem cum

«//?»<? 383

jhrtces medicina 262
Myriophyllon herba , eiufqs
* Medicina zSz

^Jrobalani medicina 227

l

E

Myrrha herba qualis, & ex
ea medicina 2S2

Myrrhis herba qualis, & e-
ms in medicinis vfus
2S2. 364

Myfineum herba eade cum
fceniculojylueffri 107
Myrjiniie$,tithymali genus
354

Myri ei olei natura & me-
dicina 22 j

Myrtidani medicina 244
Myrtopetalon herba 404
Myrtus vbi odorat iffima
120. & Tom.2 .pag.31 0
N

Nt/&uoru remedia ip y
Naphtha quid 333.
& Tom.i.pag.So. & To.
4-pag3S7

Napi, [me Sinapi ‘Ter ficu, -
herba qua 41 r

Napi aduerfus vermes quo-
modo medicandi 4s

Napi vbi optimi 2 1

Naporum genera quinque
ibidem

Naporum a locis denomina-
tio ibidem

Naporum differentia , & ex
eis medicina jy

Napy lAthcnienfis appella -
u erunt Sinapi idegy-
ptium 43

Narbonetifis Prouinda thy -

Hbh s

N D E X.

moabundat 126

Narbonenfis Prouincia triu
dierum nauigatione ab
Vrbe diflat 4

Narbonenfis Prouincia pe*
cu liare malum carbun-
culus 33?

Narcifli floris conflderatio
128

Narciffi genera* & medici-
na ex eo 144

Narciffus a narce no a Nar
ciffo puero diti us ibid.
Na rap i hlij genus 11 8
Narcifli d Mus differentia
ibidem

Narcijsinum oleum 226.

<&■ Tom. 2 .pag. 287
N-arciflini olei medicinai4s
Nardi Gallici medicina/ 46
Nardum rufi icum d quibtsf
dam appellatur baccharis
radix 119.146

Nardina corona laus 114
Naribus profluens J anguis
quo pafto Jiflatur 38.

71.84- 8j. 89-90. 16 7.
t6S.290.s70.37J •

Cr Tom 4.pagi. 19. Sr.
139- 179' 21 3- 214' 2 9 6
Nanum vitiorum remedia
6 9. $2. 91.10 4.230.26 4.
276.281. 3S3-& Tom. 4.
pag.292

Najcentium in hortis aha

fimine,alia auulflcnepro
ueniuut 3 i j

Naflurtij herba confiderA'
tio 39 \

Naflurtium Venerem iit' |
hibet 77

Naflurtij genera ibi*
Nafturtium Babylonium 0'
ptimum 7I

Naflurtium vnde ditluf *
39

Naflurtium animum exa'
cuit 7l

Naflurtium herba in pr<>'
ucrbiis locum habet tcd^
torporem excitandum u*
tumus declarare 39
Naflurtij fimen quale 4-(
Naflurtij medicina plurd
77

Naflurtium fylucffre , aC
medicina vfus
Natrix herba qualis 4P?
Naturaprouidentia exel>f/
pia 163. & Tom.z-p^i'
ij6. 281.2S9
Natura erga homines befl1'
ficia 2 4s.&Tom.hpa'
gi.406

Natura & Deus idem 3*9*
& Tom.i.pag.7
Natura cur alia diutius vl'
uere^alia celerius vol#e'

... r//

nt interire

Natura multorum Troca'-]t

INDEX.

in alienis mifiriii 337
ituram nihil frruHra fa-
cere 139.&T om* 4*pa~
g'**9

^auium velorum confide -
ratio 4* $

^auis C leopatra velis pur-
pureum &

lautum fanes ex fparto o-
lim fiebant 2 6 2

^•auigantium audacia 4
Id au j ea maris quo arceatur
; 390

*daujiam factent ta 143.13*
^aufieam tollentia 83. S 3.
100. 1 S 9. 20 3*2J7* 243'
36s. 3 9 Q • & Tom. 4-pa"
gi.tpp

Nauticus panis aluumfijlit
2 95

'Nemeai certaminis vi it ores
a pio coronabantur 4 0

bj eptuihes herba ab Helena
ex ^Aegypto allata 293
ifepethes berba Homeri en-
tomio celebrata is**29S
kepeta herba confidcratio,
& medicina ex ea 84

berc linam & viris deco -
rum v 7

Hcrion frutex ide cis rhodo-
dendro 3fS>.&T°™-2'
pag.333

li eronis . Amphitheatra cu
tufmodivctu obtefum 9

Nero Imperator fettiuo por-
ro autoritatem dedit 2 S
Nero Imperator terrarum
venenum 1S3

Neruefra vicus 314

Neruorum contrattoru re-
media 71,83. 179. 191.

204

Neruorum Uforum reme-
dia 62.67.68,72.91,
97. 100. 10 s .106. 1+7.
iSi. ij2. 177 . 106 . 187,
189% 192,193. 196.204,
212. 2lS. 22S. 242. 249,
23I.2S6. 26O.26l.264.
29S. 3t7’334. 36 3- 369.
397. 407. & Tom. 4. pa-
gi.27.28. 6 4.81.198 .142.
174**7 9*432

Neruos pracifis congluti-
nantia 144. 304. j6 9.

3 9,3*407 *& Tom.4.pag,
140.213.33$

Ntrui boum vomere praei fi
qua herba folidentur 2 82

N eruis contraria 144.189,
197.212 .217.226 .228,

26 4

Neuros herba 324. 40 S
Neuris, Strychm genus 137
Neuroides , id cft beta fyl-
ue siris 6 s

Neuro fbaftos frutex ,& ex
eo medicina 27 s

NicQphort > pue fmilacis,
medi

INDEX.

medicina 26 13

Nigina. herba qualis, eiufy
vfus 403

Nitor corporis quo paElo ac-
quiratur /7j?

Nutem quidam potant 16
Nodia herba, ciufque vfius
2S8

Noma qua dicantur C 9
Nomarum, id eftjrulcerum
corpus depa fient ium , re -
media 223. 230. 23$.
270. 2S2. 2S8. 330.334.
36 9. 372 . 373. 403. &
Tom.4pag.20.140.! 23.
214

Noffurna fiupprefiionis re-
medium 32$

Noxiis quo paffio dormien-
tibus admifiorum confifi-
fio exprimatur 284
Nuptialibus fiamcis luteus
color dicatus 123

Nurjini napi optimi 21
Nuces cepis aduer fzntur
240

Nucis Graea natura, &
medicina ex ea 239
Nucibus iuglandibus Gra-
ci nomen a capitis graue*
dive tmpo fuere ibid.
Nucis iuglandis oleum ca-
ryinum diffium ciufque
in medicinis vfus 22$
Nucum iuglandum noxa

complures 233

Nucis pinea medicina 238
Nucis aucllana natura , &
ex ea medicina i 4°
Nucum pinearum confide '
ratio 2 38. & Tom.z*
pag.289

Nyffegretum herba qualif »
& eius tn magia vfitf
127

Nyff ilops herba qualis , &
vnde di 51 a ibid •

Nympha \elotypia erga tfef
culem mortua Nympha*
herba nomen jecit 3 1 1
Nymphaa pt eris herba 396
Nymphaa genus alterum»
inThejfialianafiens 3 tt
Nymphaa herba vnde di5l*
ibidem

Nymphaa horba medici n*
32 /. 34S.33-8. 349- 3
33(3.337. 3<S 0. 370. 373'
373-37 7

0

OBmuteficcntium re -
media 83

Oboli pondus 138

0 b fidi on a lis corona d ignit 33
161

0 bffupcficietia corpus J3°‘
& T um. 4 pag.j 7 9
Ocimum quando pracida -
tur 31'

Ocimum doJjiciUmc inar£'

o o

I N I

fcit ibidem

Ocimum quam di ut ifi ime
floret 27

cimo nihil foe cuti dius 3*

. cimu cum maleditiis fi-
rendttm ibidem

Ocimum in firpyUum dege-
nerat 4-4

Ocimum quando palle fi at
ibidem

Ocimum quando t & quo-
modo firendum 39
Ocimum ferro tangi non
vult -4-4

Ocimi femen infi/mu ibid.
Ocimum quomodo rigan-
dum -1-6

Ocimi noxa 7$

Ocimum hominibus vitan-
dum ibidem

0 cim 0 fiorpior.es gignunt u r
ibidem

Ocimi efu pediculi gener an
tu.r ibidem

Ocimi medicina 76

Ocimi fiyiueiiru medicina
ibidem

Oiiauia JHarcelli mater $
Oculorum dolores ne fin-
tiantur - 23°

Oculorum acies quo excite-
tur 3 4

Oculorum albugo quo to da-
tur T34-& Tom.+.pag.
2 o,3S7

> E X*

Oculus firus herba qualis
32S

0 culis inimica 6 4-7 4-7 5,
94- 183. 18 S. 212. 2S7
Oculorum aciem hebetan-
te 59’ 6 1. 72-93- 97'
195-196. & Tom.+ pa-

gi.2 0°

Oculis vti lia 77.S7.217,
& Tom.4. pagi. 19. 82,
103. 106. 432. 451
Oculorum claritati confer ti-
tia 49. 6 4.67.70.72.
77.104.109-130. 20S .
224- 226. 231-255- 26 9.
312-324- 327- & inde per
totum cap.33/. 33)0. &
Tom.r.pag./79.& Tom .
4-pag.i6 .2 7.31.10 3.104.
103. 17 8. 1 91. 193. 200.
201. 202

0 culorum aciem excitat ia
34. 103 . 107. 218 . 26 j).
32 7 . & inde per totis cap.
Oculorum caligines dificu-
t fi lia 37- <72. 66.107.
14 9. 226.230.249.267.
277. 27S.281. 306,313 .
32 7. toto ca. 32 8.331.332.
3-8 7. & T om. 4. pag.iji.
27.30. 46. 47- 103.104 .
103. 207.293. 296. 429
0 culorum ficintillai Ionibus
brajsica medetur 6 6

Oculorum adustorum re -
med

INDEX.

mediam a

Oculorum inflammationes
feilantia 143. 146. 152.
16 6. 222. 2 JT. 2-1-1. 2 57.
& Tom.4ipag.S2
Oculorum plumbu quo pa-
tio tollatur 3 31

Oculorum nui e cui as difcu-
tientia 62.174. 403.&
Tom.j-.pag.ro 4
Oculorum cicatrices emen-
data <7. 62.174.403.
& Tom.4.pag.Tp. 27. 3T.
46.47.104.200.201.203.
2 4 3- 404

Oculorum epiphoras inhi-
bentia Jt. f7. 74-Sf.iU.
96 .1 or.ros.r43.! 45.131.
1 95. 1 97 . 224. 226 . 327 .
& inde per totu cap.3 30.
333-390.& Tom.+.pag.
4S. 47-103 106
Oculorum lacrimationes e-
mendantm 203. &To .
4-pag.i03. 106 401.403
Oculorum lippitudines cu-
rantia 395. & T om • *•
pag.22.2 7. 47- ros • 106 .
17S . 201.202.2 90
Oculos lufciofos,fiu e nytia-
lopas cmcndntia 234 .&
Tom.r.pag.402.& Tom.
4.pag.io4-. 10 s - 201
Oculorum agilopas curan-
tia, vide v Aegilopis mor-

bi remedia.

Oculorum pterygia tolW
tia 20S.& Tom. 4.pai‘

201.290

Oculorum epinytiidas fi'
nantia SI-SS.223.& t1'

4.pag.4& '2or
Oculorum hulcera purg^v
tia 143. iSS. 19S . 20I
220. 234-333-& Tom-t‘

pag.S2.tO S-2 Or.404
Oculorum fuffitfiones difi ?
tientia 147- 14S. j3:'
& Tom. 4. pagi, s- 27.3°'
102. 103. 104- 200. 3SI .
Oculorum argema , Jiue <**'
bttginc tollentia S7J^'

174. 201. 2 s 0 . 2St. 2°‘
27S.327.&T0. 4.padf‘
27-32.46. 47. 103. t0*

ros- ro6 .200. 201.207
Oculorum itiu cruentor ^
remedia 16 6 .<& Toirtd

P*g’t0s y

Oculorum tumorem rKp
rsmque /edant ia 1^'

331.& Tom.4-pag.20t ^
Oculis Jiquid incident, q*
modo extrahendum 9

& Tom.4-pag.r9 jt

Oculorum for des purgat ^
90.26 0 ,& To.4.pa-29 ,
Oculorum ajfetioru
dia 49.31.52.37.6*'° }I
73- »6- 1+9 - 'S* ■‘}u

I N

TfiJ. 20f. 2T0. 220 . 221.

12 +.2+8. 2+s>. 2S7- 26 7.
270.271. 272. 2 74.276.
32 7. & inde per totii cap .
3 2 8. 330. & inde multa
380. 382.^383. 402> +°3‘
■4*4. & Tom. 4. pag.22.
27.30.31.40. 4S' 46. 82.
8 4.103.10 f.rs 2.1 8 9.193.
2 00.200. 203. 2f7. 30 fi.
3S9-360.3fi7.400. 401.
402. 403. 404
Qculos jumentorum peco-
rumque lUuHrdtia 278.
<5* T0m.4 pag.103
Oculi iumentorum a nagal-
hde curantur 328

Oculoris fuperfhtiofi me-
dicamenta 230.27 8 .&
T om. 4. pag. 14. 22. io2.

20 S .201

0 do t ites herbaqualis,eiuflfo
in medicinis vflu 403
Qdorametorii differet i a tri
bus in rebus cofislrit 12 0
^ do rat oris Japor amarus ib.
0 dorutif ima qua ficcijji -
nia /21

^doratum reducentia 76
® dor halitus & veffiu m.i
lobathro comedatur 226
Odores Natura in dies gi-
gnit rrt

^ iorum vis paulatim ob-
tundit folertiar» *54

D E X*

Odor grauis corporis oleo
myrteo corrigitur 223
Oenanthe herba , <£r ex ea
medicina ry 3. toto cap.

Oenanthe, id effflos labru -
ftiC 2oy.(& To.2.pa 2TT .
Ocnathe quddo floreat 128
Oenanthes flos maxime du-
rat ibidem

Oenanthe vnde ditta ibid.
Oenanthe vbi optima 203
0 enant hini olet natura, &
medicina ex eo 223
Oenothera herba qualis, e -
iuf% vflss 363.373
Oenotheris herba magica
2S6

Oeta mons elleboro abundat
303

Oete u elleborii optimis ibi.
Oetis herba ^Aegyptia 134
Olea & quercus inter Je ini
mica 243

Olea radicis cortex que vsis.

habeat in medicinis 22/
Olea partium % eius medi-
cina 220

Olea vbt non nafcatur 126
Olea florum medicina 221
Oleum omne fiomacho con-
trarium 223

0 leo balfamino mod ice vte
dum 226

Oleis balfaminis cotra om-
nes fer p entes efficax 226
Olei

INDEX.

Olei faclitij cQfuleratio 223.
& Tom.2. ptig.2S6.toto

Ct9’

Olea oderut cucumeres 19.
Oleum ex rhaphani fimi-
ne 22

Olei balfamini natura* &
mediem# ex eo 226
Oleum herbaceum quod,
& ad quid- vtile 227
Oleum balfaminum oculo-
rum claritati plurimum
confert 226

Oleum balfaminum aconi-
to aduerfatur ibid.
Oleum laurinum * & ex. eo
medie in # 224

Oleimcdlcin a • 223

Oleum quod optimum ibid.
Olei Omphaaj natura* &
medicina ex eo ibid.
Olei cenant hini natura * &
ex eo medicina ibidem
Olei cicini natura* & ex eo
medicina 224.

.Oleorum faclit iorum vartj
vfus*& medicina 223
Oleum picem e pannis ex-
trahit 2 46

Oleum calci filum mifcc -
tur ibidem

Oleastri natura* & medi-
cina ex eo 222

Ohua fiores apes non attin-
gunt 129

0 litta vfus , & medici*

221

Olera ne vermes rodat f
Olufatrum herba * & ef
natura l

Olufatrum quid
Olympias Thebanalmedil’
na perita 100.& T°^
4.pag.6 7 _

Olympus Lycia mons !1’
0 lyra frumenti genus tr
& Tom.2. pag.4SJ'4'

4S9-4*2 'j

O lyra medicina JL

Omphactj olei natura ,

medicina ex eo

Omphacij vini medii,fl

0 mphacocarpos herba f*"..

'JM V

Onitu origani genus >
Onitis herba eadem cu &
gano Heracleotico ^
Onochiles herba * & ^

medicina

0 nonis herba Jpinofa
i37-3$4 X

Onopordon herba*eiufb tj
fetius* & m.edicin^ ^

J'

Onopyxos herba
ijf

Onofina herba qualis* •" ^
que effetius ^

OphioRaphylos herbd
dem cum vite

I N

vph iuja, herba magica ge-
mis 2 Ss

Qpbrys herba qualis j eiufqi
tfw 377

veneni remedia S 9.
3zs

Qpicn quidt& qualiter fiat
* +

Vpion fomno mortem affert
ibidem

Qpq experimentum 94
Opion quomodo optime fer*
itetur 9S

®f>ion medicus 56.180
® piHhotonicorum remedia
SS. 57 . 68. 83. 93- 10°-
'03. 142. 16 5. 179. / 87.
2 55. 271. 364.36 9. 3$ 8.
& To.4.pag.5Z.r8o. 205
0 popanacis vfus in theria -
ca 109

vponce medicam entu 27 6
Opuntia herba qualis > mi-
Ydque eius natura 138
®ychii herba qualis , eiufqt
vfus, fr medicina 360.

« 36 1. 36 9.373.393
*eon h e rbaip 0 lygo ni genus

Q*°4

yfo/elinon herba 32
reo/e/ini deferiptio ac me-
Q dicina 75

yicntis veftis ex qua ma-
0 **ria 271

i herba confideratio.

D E X,

& medicina ex eo 88.125
Origani firnen minimis 125
Origanum & brafiica ini-
mica 245

Origanum H eracleoticum

^Kfd 500

Orminij herba medicina 73
Orminos agrios herba 360
Orminij fime Hormini her-
ba gener amatura jmedi-

cina 2oz

Ornithogale herba qualis
13 S

Orobanchafimen mmedi -
cinis 201

Orpheus poeta primus Cjra
eorum df herbis aliquid
prodidit 2 95

Orthopnoicis vti/ia 81.5,2.
147 • 149 • sjr. 152. 168.
182. 241. 252. 26 9.278.
2ST.346.370. 399. 406.
40S.409.& Tom.4.pag.
36.193.245

Ortyx herba qua 138
Oris halitus quomodo iu-
cujidiorfiat 9 o.ro 9 .

19 4. & Tom.4.pag.S t
Oris graueolcntiam tollen-
tia /82.218. 243.^
fom.4-png.49.5T
Oris bule era fanantia 57.
69.74-83-87.90.97.99.
142. 143. 197. 205.221.
231. 241. 244, 247, 26 1*

lii

r k d

26 4 274- 403. 403. &

Tom. 4 pag. 28. se. 70.

2<)2.2Sf3.2S>S.2-t)6. 207*

3S9

@ris vitiorum remedia, 07.
14-3 • 187. *P*' 21 9. 22T'
222. 22S.23t. 237. 247..
2SS . 272. 274. 27S- &
Tom. <..pag.sr.T03
Ofiittm pactorum remedia
33.77.203.3* 9-394
OJ]a pacta quomodo e corpo
re extrahantur 106.
247.201. 200. 210. 32 <3.
327.372.tb- Tom. 4. pag.
20 6

Ofyris herba qualis 403
Othonne herba qualis., .&
eius in medicinis vfus
ibidem

Ox ali dis herba conpderalio
201

Qxylapathcn herba,& me-
dicina cx ea ibid.

Qxymelitis confibfio, & me
dicinaexco 21 S

Qxymyrfine eadem cum rst
fio 244

Oxymyrpnes depriptio J &
in medicinis vfus ibid.
Oxymyrpnum oleum,eiMf-
que natura 223

Oxipora medicamenta 107
Oxys luncigcnus 240
Qxys herba eiufq^.vfus 4°4

E X ♦

Oxyfchcenos 'tuci gentu i4s
Oxytriphyllon quid
O genarum morbi rem*'
dium 2ll

Pedens herba eadel*
cum care filio 4?

‘Tadcros,acani hi genus tl?
‘Taonia herba confideret1*
300.397 y j

Taonia medicina jft
‘Talearum hordei medici*1*

‘Talearum tritici medici &
ibidem

‘Talimplffa quid 2l

‘Ta/iuri medicina > "
‘Tallas. Quare Miner *
Italiorem inducentia 8 P
86.92

* Talmarum filiis fime* *
lim conficiebantur j0'
& Tom.2.pag>333 . .

‘ Talmarum nobilitas vd^
busoleipcfj proxima 2*'
‘Talmarum incommoda t J
noxa lbAj,

‘Talmarum medicina '

' Talma myr 0 balanum P
rentis confideratio * .

‘ Talma vbi proba
ibidem ,a

‘Talma elates , fiue JPr^
natura - 1 fi

‘Talmeivini medicin^^

INDEX.

Palpebrarum pili tnordi -
nati chondriUes mafliche
corriguntur 183

Palpebrarum 'vitiis me-
dentia 2 32.234.23*.

33i. 333 ■ & Tom.+. pag.

1 9-27. 47.i4S.2Ol. 202

Pampinorum mediem*
204.207

P anacisjfiue ligustici , me-
dicina 3 7

Panacea ts&Jculapij filia
300.& T0m.4pag.346
Panaces chironion 30 r

Panacis Japor 47

Panacis herba varia nomi
na 4?

Panacis herba confideratio
300.318.325.327
Panacis herba medicina

34-f-‘3SS-3S<?- 359-3* 0.
3*2.3*4-3*5-366- 37 r.
374

Panchrestos ftomatice quo
modo conficiatur 237.
& T0m.4pag.402
Pancration cichorij genus
*5

'Pangat montis roja 113
Panicum > & cx eo medici-
na Jj ?3

Panis differentia > & medi-
cina ex eo 19S

Panu fitanius quu,eiufqut
7lfu4 ibld.

Tanis nauticus aluum fi-
Jlit ibid,-

(Tancs ex lotometra 's£gy--
ptij pajlorcs confici ut 174-
Tatie alio proceres,aho vul
gus vtebatur 15

Tanis anifo conditur sto
Tanu fiuuberrimus quis

177

Tannoni* Jaliunca 122
Tanurum morbi remedia-
49-7 7-9 3.101.144.

1*3. r* 7.-16 3. 170. 17 s%

J77.1S>2. 194-19*. 199 •

200. 201. 220.- 221. 233,
23*. 248,230.231.234 •
233.2 * 0.2 0 9.273. 289.
3*o.392.397.&Tom.4,
pag.i*,2i. 34.39 - *29-
19 7-.r99.292. 361. 398
Tanthera aconito necantur
3S0.& Torn.i.pag.37 3
Tanthera fola odorata in-
ter animalia 121

Tapauer herba in honore
habita apud Homanos 42
Tapaueris fitccus foponfe-
rusjmortcmfy afferens 93
Tapaueris fylueftris natu-
ra medicina ex eo 94
Tapaueris genera plura
93. & duobus fiquenti-
bus capitibus

Tapaueris medicina 93
Tapaueris nigri fucetis que

xii 2

I N D E X,

pa&o colligendus ibid.
tpapauerts genera , natura ,
Jdt'to,vfes 42

'Papauerum capita a Tar-
quinio Superbo decujja
ibidem

‘ papiliones aluearia infi-
flantes quo necentur J32
'Pappus, id e fi, lanugo qua-
dam in plantis 137
* Tappus herba , eadem cum
Senecione 334

' "Papulas d triplici herba gi-
gni

* papularum remedia 6 4.
242.25S.367.& Tom.4.
pag.39.63.17 3 .3S 9-3& 1
'Papyri Jruticir medicina
267

* paralios herba , tithymah
genus 9^-3 S 4

'p aralyjis remedia 51-6 3.
86. 137. 133. 256- *63.
306. 36 S- 339- 399- &
Tom.4-p*g • 132-179-19°-
W

'P anendi ficihtatcm pra-
ftanlia 92./J3-& Tom‘
4-p*g-2?

'Parietes herbu pingi j6o

‘Tarnafti montis grame2 S9

'Paronychiarum, id efi,vn-
guium morbi , remedia
147.195- 205- 222. 244.
247,290 .& To^-p^g^S

f parotidum , id eft, atirtun *
apoflematu remedia 49-

70.56.5 9. 100. 102. ioS-
165.167- 16 3. 178. 199 •
200.233 - 234. 235. 249‘
ipi.39T-&Tmt. 4.pt&
14. 14- 39-48. lop.ljl'
2 03.361

'Parthenis hcrba,poftea
tcmifia dici a 31 *

' partheniu herba qua 13**
170.302

' Parthenium vnde dittu#*
no

'Parthenij medicina iS»*
toto cap.

* Parthorum reges qua hef'
ba vtantur in votis fer
plendis ^

•1 .

'Partus necantia S 1 .4*

' Partus Jkciles praffant* .

49.57.6 5. 30.83. 92-l°°'
153. 1S2. 242. 248. 2S '
277.28 3.287.290. 37*'
firi per totum cap-37^'
383.406. 40p. & To’"
4pa.r4.ip. 38. 67. *
8s.142.r8s.ns ■ 4°3 .

“T artus mortuos ex ftj.{
cuocantia aut expc .
6s.6S.So. 83. ros. ’*
rjr. 173. rpS. 21 9-
2iS. 230. 2 sr. 2S3- 2“
374. 37 S- 376'. 371’
T0m.4pag.67.6S. 8^

I N D

fartus quorumlibet ani -
raeiliu extrahentia 2 Si
aslinaca herba confide -
ratio 2 4

‘Paftinaca quomodo & quit
do ferenda ibid.

"Paflmaca erratica.,& me*
dicinaexea j/. per to-
tum cap.321

'Paffinaca Udus remedia
*97. & Tom.-f-.pag. 44.
t£> 4-107

' 'Pauperis ceena fcolymiui 8 1
^Paufia pittoris & (flycera
amica eius innent u 112
‘Paufa pUioru Stephano -
p locos tabula ibid.

'Pax & bellum natura in
plantis 48

*Pe£fen veneris j hcrba^eitif
que in medicinis vfus 288
'Peftoru acritudinis reme-
dia SS. 59-64-73-77 -
79-83- 9J- 93- 1 °3- to(5.
14(5.14.9.16 6.16 8. 19 5.
a 00. 233 . 238. 241. 2 si.
*SS-2S6. 269-270. 277.
2S0.291.303-344.34S -

346.347-3sr-36t.38S.
390.400.408.409. 410.

&Tom.4-pfg- S2.84
Pecunia vidifcreta funt e-
lementanatura r6

'•Pecori balatus quo concite
tur 84

E X.

‘Tecti* rhododedro necatur
268

e Pecora in Ponto fillc carent
388

‘Te cora maxime lafirpitio
herba ve fetentur 13

‘Tecorum m e dicit/ a 200.
27S. 306.328. 347. &
Tom.4pag.83.12s.129
‘ Tediculis vesies quid libe-
ret 32i

'Tediculi ocimo generantur
7S

‘ Tediculi quibus periman-
tur 188. & T0.4pa.36 0
pelecinon herba , eiufque
vfus 406

‘Te lignorum linum quale 6
‘Tellcs erythrodano tingun-
tur 26 8

• Tenfiles cucumerum horti
18

‘ Tenfiles horti Semiramidis
in ^Ajfyria J4

‘ Tenfihum balnearum vfus
quando 34t

‘T entapeta herba faga gi-
gnens 3Z0

•Pentaphyllon herba ibid.

• Tentorobos herba 300.

397

• Teplion herba , eiufque v*
JUS 9 6

‘Tcplos herba qualis , c id f-
qncvfus in medicinis 40 s
dii 3

1

I N D

‘Peponum natura, & medi-
cina si

pepones in genere cucume-
rum qui dicantur ip
•“Pepones quomodo toto anno
feruentur ibid.

c Peptica medicina $ 4

H? ercujforum remedia 21 S
‘Perdiuon herba vnde di-
tia, 138

‘ Perdicion hcrbaqualis, eiuf
que vjiis & medicina
IS 6

‘perdix qua herba delctle-
tur 138

‘Perdices quomodo pugna-
ciores fiant 176

‘Pericarpon bulbi genus , e -
iufqu e genera & medi ci-
ti x 32 S

‘Periclymenos herba t eiufq.j
vfus in m e diem is 406
‘Pericles *Minerua monitu
vernulam fibi carum par
thenio herba Janautt 1 70
* Periodica fibres quo patio
curentur S*

J Penpneumonicis , id e fi,

pulmonis morbo labor an-
1 ibus jVt ilia 8S.18S.
233.280. 348.403
* TenJJon Strychni genus

JS7

‘Penfiereon herba qualis
319.324-38}

E X.

‘P eriflertonis herba mt$*
cina 328.372. 3lf

‘ Perniciem omnem Jc!ag,nt
herba aucrti 27°

‘Pernionum remedia
6 4. 16 8. /77. 178. i^'
jpz. tp7. if) p. 221. 23°‘
233‘ 3182. 363. 3S6. &
Pom.4.pag.3S . 6 0. ip9‘
230.36 0

‘Perpenja herba qua, & e!t
ea medicina

‘Perprejja. herba qualis 3 3*
‘ Perjurum reges qua her^
fi fi muniant aduer fi**
mnia tum animi tum c°r
potis incommoda 2 8 4
‘ Perjarum reges qua h,,
corporis venustatem JlD
concilient 2 ^

‘Perjurii legatu latace hei'
ba a Pgge accepta olM*1
rerum cupiam fi-tpp*^1
re credebatur 3**
‘Perfi.corum vjus,& ^,3

cina ex eis

‘Perfcum innocuum
ibidtm

‘Perfolata herba q**&

23 f

cM

3"

‘Perfolata herba rnc^’lL*i
ni s+S-s‘°-}<1

‘Ter fio luta herba confide
tio "8. toto ^

‘ Terfnata herba ,

I N D fc X,

ftYcion 319.321

^ telum morbos qui non f en
tiant ipj

''Pedes gallinacei.herba qua
tu }s,

Pedum clauorum remedia
S2. 00. 10 6. 144, tSef.

'92

Pedum morbi remedia 52.
71-I77.27 $.102.10 S.21S
238.240.2$ 8. &■ Tom.4.

PU&.12 p.l 02.361

P e Hi lenti a medicina 216.
242.281.36 0. <&r Tor/4.4.

* etilij fioris con fiderat io,

natur aqj 123.124

Petrea brafica vino ini -
mica 6 0

Petrea braf ica qualis , <£-
e* ea medicina ibid.

P etreij ^ Atinatis in Cim -
brico bello fkcinus 16 2
P*treius ^Atinas graminea
eorona donatus ibid.

* etrtius,fme{vt alij legat)
^PerridiuSjVt aly, Petri -
*us , Ophiacorum au-

Jfor 1S1

Petronius ‘Diodotus medi -
Lp* 66

etrofelinumvnde dibbum,
& medicina ex eo 7 /•
^l°to cqpite

ledanum herba totum

annum in vmbra djfer-
uatur 411

e\ Peucedani herba medicina
322. 326.328.343.344 .
34S.34* . 348. 3 Si. 3SS .
3?ti'359.36 $.36 6 . 36 9.

370.373.373.37^

rPt%ica , fingomm genae
12

Phacos lentis fy lue siris ge-
nus , &■ ex eo medicina

10 7

Phagcdana hulcerum exe
dentium genus 54.36 4
e Phagedanarum remedia
$ 4 . $$. 62. 78. 86.200 .
234.23s.26 8. 28/. 364.
373’ & Tom.4. jf^g. 6 S.
6 6.36 0

Phalangion herba qua , e-
iufque in medicinis vfue
407

Pha/angiomm morfus rc -
media 72.rs3.17s.
210.243. 249. 261. 263.
26 s. 2 86. 322. 323. 333.
385. 386. 407. 409 • &
Tom. 4 pag-9 t.191. l9 4
Phalangitis herba, eiufque
in medicinis vfus 407
Phalaris herba qualis , e-
iujque in mtdicinu vJUs
ibidem

Phaon qua arte Sappho
poetriam ad fui amorem
Ili 4

*

index»

’ pelle icerit 163

4 Pharnaceon herba,Pharna
cis regis inuentum 301
‘Phajgar.ion herba diuerja
a lonchitide 32 d

<Thafehdts lilium rubes 117
‘Phafelinon oleum quod,
€ltifik medicinis vfus
22(7

'Phcllandrion herba qualis
407

‘Theneus Arcadia locus
zjtp.&Tom.i. pag.140.
& Tom.4pag.162
4 Phenion herba, & medici -
na ex ca 152

c. Philanthropos herba qualis
288.387

*. Philetaria herba qua, &
'vndc diffa 30 9

■* Philipporum roja centifilia

IIS

‘Pbilislio medicus 3 7.7 <8
. *Philochares,id e fi, marru-
bium,herba 103

4 Thilopes herba 103

e. Philura finies olim fitclita-
ti 10

‘ Philyra in coronis quis bra
cieas primus addiderit
113

'Phlegmonas rhaphani illiti
curpnt 34

“ Phlegraum crocum quale
iis

'Phlcos herba qua, eiujq ^
vjus in medicinis A3

rPhiomos,id e fi, verbafi
herba jfi

‘ Pblox coloris tantum g^'
tia in coronamentis
petitur

4 Phoenice a herba , & ex ^
medicina 1 p*

4 P honos herba iy

4 Phreneticorum remed
30. do. <78. 7 9. 92. 2P'
261,36 6.& Tom.j.ptfc
Jf-37*

‘Phrygius fios quando p1 ^

ueniat ll

* Phrynio herba qualis 3**'
369.406

‘Phthinafis morbi ret***

70.60.103.208.226 .

230.263.264.263. 3°
326.371

4 Phthificorum remedia S'

6 0 . jo6. 170. 179 • * ^

tjC.ui.ir,. it*’

4-t“g-3S-3<J. 3S • t2,
j32.213.3nS *

rPhu nardi Jpccies

Tom.2pag.r90 ,ti'\
.*phycos thalaflion jj, \

tufifc genera &vfi** 3
&Tom.2.pag.2 43 _tli
‘Phy liant hes herba l* ^

aculeata

I

E X.

I N D

'Phyllon herba qua 169
'Phyteuma herba 407

‘P natum vinum quo d 213
'Pier is, laquea genus 33
r "Picris toto anno fioret 13 S
Picris verrucas toiltt 276
''Pictura herbarum fallax

204

'Picus Martius paonja ejfo
dictibus in fi fi us soo.31 P
"P ili ne nafcantur 6 9

'Pili qua arte renafeantur
144

'Pilos reddentia 203. &
To.a.pag.6 7.212.323
' Pilos e corpore detrahentia
204.232.dp- T0.4p4g.27.
31.92.102. 144. 172.320
' Pilus coriis quo patio de-
trahatur 23S

'Pinea nucis natura , & ex
ea medicina ibid.

'Pinguedinem facientia tol-
lentia£ 2I3.& Tom.4.

pag.3<3.37 -

'Pinguedine augentia 240.

& To.2.pag.i77
' Pinorum eruca pityocam-
pa dicuntur 219

'Pini arboris natura & me-
dicina 23P

' Piperis faporem imitantia
±7*395-410

riperitu , id eji , filtqua-
firura 47

‘piperitidis herba cojldcra-
tio,naturatmedicina S g
‘ Tifces n c eant ia 61.3 3 3
‘Pifces agroti in pifeinis quo
modo fanentur 74
‘P ifces capiendi ratio 317 .

& 'l 0.2. pag.r0. /3
4 Pijfajphaltos quid , & eius
medicina 2 s 6. & Tom.

4*pag.3S7.

‘PiJJilaon quid 230.233
‘Pijlini olei vfus 227

‘ Pistaciorum natura, & ex
eis medicina 230

'P i ff ana herba j^0

‘Pifiolochia herba qua 317 .
31 S -32?

‘ Pituita morbi remedia 33.
61. 63 - 3o. 32. 84. 100.

102. 106 .133. 181. 134.

103. 200. 200. 210.23(3.

238.241. 243. 233. 238.

239.2(34. 277.30(3.308.
327 - 3 SI- 352.334 361.
3<f7- 395 - 4io. & T0.4 .
pag.so. 178.193. ijog.
207.400

‘ Pituita gallinarum , &
gallinaceorum remedia
61.2(34.270. & Tom. 2.
pag.p4.loto cap.

‘Pituitas pecorum dr tume-
tor um fanat ia 306.338
'P ityocampa , id e fi , pino-
rum eruca -219

I ii s

INDE X.

yityocapamorfus remedia
223. & T0.4-.pag. 3 6.97
yityufa fruticis dcfcriptio
253

yityufa medicina ibid.
‘Tix quid 21 f

e Vicem oleo extrahi 24/5

yicu natura.genera ,boni-
tas,med cina 255

yicea partiu medicina 242
yiagarum interaneorum
remedium 72

e Plagaris corporis remedia
37 0.37 i.toto cap.

‘Tlagts qua lina, aptifrima f
‘Tlantagims herba confrde-
ratiOj & ex ea medicina
5*3-324.32 S

1 "Plantaginis herba medici-
na plurcs 342. 344..
345- 346-347-343-349-
355- 362. 36 4-36 5-36<S.
367. 36 s. 36 9.371-372.

375-376

yiatani t eiufque partium
medicina 237

Tlatyphyllon tithymali ge-
nus 355-36 7-

•yiatys neruus agarico fa-
natur 359

yiemiticoru remedia S5-
SS .147.1 S 7-1 8 $.2 a 0.2 33.
25 0. 26 9. 27s.34S.35S.
'Tiiflolochia hcrbajtiufque
'v frus in medicinis 55-327

yiiflonicus medicus
y lumbago herba > eiufq#1
vfiu in medianis sfr

y lumbum, oculi vitiis, ei**)
que remedium 3P

y oculum aureum q#1*
apud medicos 2 63
yodagra nouits morbus,vli
bicurabilis , & cur Lati**1*
nomen non habeat 36 i
yodagra ohra rarior tb
Podagra morbi remedia 49'
50.52.55. 66.67.6S-S*'
S>4-S>7’ioS.i4S.iss.*6^
16 9. 170. 17 s- 173.176'
1S6. T91. 194 197.2 °1'
207. 222.232 , 234. i f1'
■25S. 259-260 . 261.27°'
281. 291. 306. 30S.3S1'
391.393 - & To. 4-pag. f'
13. 21. 22. 24. 27. 29’J'“
3S. 39. s 9- toto frre cnf'
/29. toto frre ca. 17 5-2*3'
30 3- 3 57-3 9 S
yodagra lumcntorum f*'
medium 2 e*

yodicis morbi remedi*
Quare Sedis remedia
yolemonia herba qu* ^
phi later ia 309 -S.

yolemonij ,frue poltW°,>l *
herba medicina 3^’

34S.3f6.3S9-372-37-f;

yolenta & ex ca mediet*1
/92

yolc#ta

I N D

Polenta quid ab hordei fi-
rma di fiet ibid.

Po/q herba mira in mmddo
fi lior it colore natura 122
^°ltj genera duo ibid'.

P°7q vfus & medicina 14S
Pohon herba ad gratiam &
gloriam acquirendam ef-
ficax ibid .

Polion herba hefiodi &
Mufai laudibus celebra-
ta 122.1+8 .29$.

'Pollionis %omuli fine Ha
is 9

Pollutio notturna quo com
pe flat ur d 4.8 1,9 7. &

T0m.4pag.30d
Iflqanthemon herba 404
Polyacanrhos herba & filio
& caule fpirwja ijd
P°/ycnemon herba qualis ,
& eius vfus in medicinis
*J73

jfljgah herba qualis 406'
P*hgala herba pota lactis
abundantiam jacit ibid.
i°lygonaton herba 40 4
1 °tygonoidcs herba qualis,
6- eius in medicinis vfus

k*7*

j °hgonon herba qua,<£r ex
t** medicina 404

°hgo/u herba medicina
rJ7d

iol]podtj herba mediana

E X.

3S2.3dj.yd7

* "Polypi morbi medicina jjz
‘Tolyrrhifyn herba 307,

317.407

Tolytnx , fiuc polytncha ,
fine polytrieion herba ,
eiufque t fus & medicina

ns.32s.j73

Tomi ferarum arboris ea*
rumfe partium, for u, &
fiultiium medicina 22 S
‘Torna iumetts quomodo por
tatis Jint fkciiui 2 45

‘T ornorum genera plura,<fr
ex eis mediana 229
Tomona dea 23 j

Tompeius Levans Magni
Tompeij libertus 29 jm
2 9 4. & T0.4pag.ju
‘Tompeius Levans JWagni
Popetj libertus Gram ali-
ca artis dociijsimus 294
Tompeius Cneus Mithrida
tem fifperat 240

Topontus Sextus qualiter

podagra liberatus 191
Tondere nomina , eorum q?

interpretatio tfig

Toutica cera optima ijj
Tvntica anates veneno vi-
vunt 2$3

Tontina paludes 342
Topuli arboris mediana,
2S7

Tonius Latro Tifittor cla-
rifiimm

I

index.

Yifiimu* 8 s

cPorcj Latronis difcipuli
qua ratione pallorem con-
traxerunt ibid.

‘ Torri herba cojlderatio z S
‘Torro fefftuo autoritas d
Nerone data 2 8

‘Pomfdtio,& cura i btd.

* Torri vbi optimi 2 9

Torri fcttiui genera duo ibi.
*Torri fucctts fine cruciatu
perimit ibid.

' Torri fimen quale 43
‘Torris traflatio prode fi 4 6
* Torri fcchui medicina s 3
* Torrum capitatum 3 & ex
eo medicina s 9

‘Porrigines capitis quomodo
tollantur 291

‘porriginis remedia 71.
77.S1.2so. & T0.4-.pag.
4f.ror

‘Portulaca herba naturale
nera3medicina 9 <5

‘Portulaca vfu-s ibid.
‘Potamautis herba qualis
28 s

‘Potamogeton herba,& eius
medicina 350

‘Poterion herba qualis 32 f.
406

‘Totbos herba & flos 12 S
‘Potnienfi in agro pafii ajini
rabie infamantur 316
‘Tr ac i pilatorum ex alto re-

media

‘ Tracordioru remedia /*]

72. 76. 88. 91. 93. ilr I

146. ISO. 1S7 • 16 /•
192. 214.224. 227.
282. 291.308. 334*3*\

3S#'39S‘ 4io.&T<A

J

‘Tragnantes qua cauert "r\
beant 81.zos.24i.r-
& T0.4-pag.144 ^ |

‘Tragnatiii fceminaru rt* t
dia in malacia 229
‘Prajion herba, id e fi
biu.& eius medicina i:!
‘Prafio origani genus 8 !
‘ Praxagoras medicus s*'

* Praxagora medici ^

‘Prcficris ferpentis mof[,
remedia 96.278'
Tom.4 .pag. 19 1. 19 s
‘Primatum apud regcS f ■
tomedia herba Mxglt,
licentur

‘Prifc orum diligentia

‘Procax natura in 0*,

P\

alienis

‘ Pratides d A

herba fanat a - $ ,,

‘ Profluuij genitalis ?e,ji
dium

‘Profluuij muliebris rt ^
dium (1

Propolin apes 1

INDEX.

2jS

Sopolis alueorum^iufq^ in
tnedtcinis vfus 1S7
^tofidamu equorum fegni
*er coeuntium 361
” ro/erpinaca herba medi -
tina 243.407

^rouerbia fparfim a.

Plinio hoc in To-
L mo vfurpata.

Ljk nafiurtium 39

' *u-lta Syrarum olera $6
' gpietiavfno obubratur 213
ffuni medicina 2 3 6

unorum vfus tbid.
YyUnorum fyluefirium me
\<Hcina ibid.

F yuriginis remedia 6 0.

G4.8p.20S. 3<>7* 382. &
JTc.t.pag 63.179
tritum corporis tollentia
*02. /47. 19 9. 200.207.
*0S.2I7. 242. 230. 390.

& Tom.4.pag.3S'39’S 5-
tpt4r.174.213.3s7.3s9
* Jeudanchu/a herba qua-
eiufquc in medicinis
272

*faedobmion herba qua -
h , eiufque vfus in me -
cinis 2 Si

^fiudodittamnu herba 316
^udodittamnum herba,
& ex ea medicina 35 0 .
*7 8.377

‘Tfilothri vim habetia i6f,'

260.26S.377.39S & To .

4png.6S.69.216
‘ Tfilothrum herba eadem
cum vite alba 20 S
‘Tfimmythq veneni remc-
<ba rS 9.223

‘Tfora morbi, id e fi fcabiei,
remedia 49.S9.6S.69,
S0.S9.r03.17s. 204.207,
20S. ZOp, 224. 227.23 2m
234'27 6.3SS.& tom.4,
pag.r74.204.290
‘ Tfychotrophon herba qua
3r4

rPJyllj herba medicina
346. 349. 337.362. 363.
36 6.367.372.373.376
‘Pfy Ilion herba qualis 32 7
* Tfyllorum gens virus ha-
bet fibi innatum f er p en-
tibus exitiale 32 3. <&•

Tom. 1. pag. 292.37 3%<fr
~to.2pag.130

‘Tteris herba filicis genus
39<S

‘Tternix , catti herba caulis
i37

^Pterygiorum remedia 104.
209. 233. 244.247.272.
290. 344. 374. 3S3. &
T om. 4. pag. 13S.201.303,
309.36 0

‘ Pubertas quo coerceatur
ne erumpat 134

‘Tueri

I

INDEX*

rpaert ne debiles fiant C 7
Rutrorum hi hera m capi-
te quo fanentur, 82
^Puerorum morbi, remedia.
Quare Infantium mor-
bi remediet -

‘Pulchritudm emfkciei /er-
uant ia i-so.ijt.

'Pulchritudinem inducen-
tia 2 S S'32S

'Pulegium herba brumali
floret tempore in carna-
riis 40. & To.2.pa.+£>2
'Pulegif coronam prodijfe ca
piti 83

‘Pulegij/exnum differentia
ibidem

'Pulegtj fylucflris natura <&
■medicina 84

*P ulices quomodo necentur
S3.88.rd 6.I72.2S9
'Pulmonis morbi remedia
S 3. 14-9- 2jo. 231. 2S1.
34*. 347. 3-88.6" T0.4.
pag.27.3s.Si.12r.207
* "Pulmoni contraria 197
4 Tuite corpus augetur 193
‘P unctiones fiftionefve ne
(enitantur , mandragora
fitccus folet prajumi 330
•"punitionum laterum re-
media *4S

'Punica cera optima 133
* Punica apyrina flomacho
inimica 229

‘ Tunica vino fi faporis dtiP
bus utiliora

‘Punic i mali genera } nat*'
rajmedicina tb'd‘

e Punica in malo quid e fi''

mus appelli tur t eiufifj ^
medicinis vfUs 2}

‘T unici mali radicis rnw'
cina 2l

e Punici nucleorum medh .

na tbi

‘ Punicum malum fyluefifi
eiufque vfius in mcdi{
rus ib‘

‘Purgationes mulier u.

jcemi/iarum purgatio^,
‘purpura preti ofifiima^1"
aditabantur

‘Pufiulas in corpore gigfi* .

ua 3S4’>L'

‘Pullularum corporis vcV fi
dia 96.003.

4-pag- 63. S3. 303.36'
‘Putredinem inhibent1
9S.249 .fi

‘Putrefiere corpora jnel ^
finit . JLi

‘ Pycnocomon herbajtw^jj

vfiis in medicinis
‘ Pyra Oeta motis loffi* ‘Qf

j- ~ iO.

mu habet elleboris
‘Pyra decocla mhe J ^
bria fit'

‘Pyra cum meile dt(°

INDE X.

Wachum adiuuant 2 32
*Pyri fyluefiriy vjus, &■ me-
dicina, ibidem

gyrorum natura,& medt-
cina,vffifefo m cibis 23T .
<£■ inde

Pythagora liber de fcilla
htrbamcdictnu 25
"Pythagora de brafiica li-
ber 6 6

"Pythagoras omniu primus
at hietas d fias ad carnes
tranfiulit 233

"Pythaqprdi primus in no -
firo orbe Magicas herbas

cekbrauitzS 3. & To. 4.
pag.tn

Pythagora liber de herba-
rum viribus 296

Pythagora liber de herbis
Clcernporo medico a qui-
bitfdum adfiript us 284
Pythagora peregrinatio

2 06.6 To.-f..pag./t2
Pythagoricorum vanitates

'Ts'**

fiythionfiulbi genus 23
^yxacanthos Jpina genus

273.276. 6 T0.2pa.187

^ yxacantlu bacca in medi-
cina 283

_ 5L

P\ Vadrupedcs omnes ne-

"v ,cantia 26/7.323

Quadrupedum remedia 8i>

16 S.200.3J7.& To/n.4
pag.17/.

Quartana fibris remedia

61-92.133. 166.16 s,.i7s.

JpS. 211. 30 s. 313. 366.
& P°ra.-f-.pag./j.j3.2jf.
23.26. 27.3I,j2.0'2.$3,.

133.193-211. 3SS
Quercus & olea inimica
2 3-3

Que-, cus <&* iuglans inimica
ibidem

Quinque filiis herba qua, &
eius vjus in medicinis 320
Qgiinquefiiij medicina
342.343-344-. 34 6.3 s r,
337- 33 P- 360.363.36 s.
366.368

J \

R^Adiccs fingi quidam
nuUas habent 12
lodicibus carent tubera it
%adic.cs quibus fingula ibi.
%adicu hortenfiu differet ia
plurts ibtd.per-iotu cap.
%adices herbarum qua in-
utiles 33

'Tadue firaul (^r femine na -
fcentes herba 32

%adicis olea meduina 221
%adicu/a herba confidera-
tio 14.306

%amicis morbi remedia
80. iSi.ipi. 24.3, 3j7, &

. Tom.+.pag.i+s

%ann-

I N D

Ranis aduerfantia 313.

323-324.32*' & Tora. 4‘

- pag.22. 192.1 95
Ranun culus herba^ciufque
genera & vjks in medi-
cinis 33 S

‘Raporum ficcies tres 21.

& To.2.pag.47o
“Raporum fixus 21. <&

Tom.2.pag.470
Rapis filia cjuando detra-
henda 32

Raporum ex fiminc veteri
brafica fiunt > & e con-
trario 44

Raporum medicina 32
Rapi Jyluefiris confideratio,
<£» medicina S3

Raucitatis remedia 6.0.1 S 7
Rauenna fiolum afiaragis
aptifiimum 16.39
Refi-igcrantia corpus 6 5.

' 66.97.pS14S.166.20s .
216.237. 264.26S.272 .
277. 2S6. 210.327.330.

& To.4.pag.3'6i

Regia fcopa herba qua 119 .

E X.

146. 14S.1S4. 1S9. 198
2 0 0. 239. 244. 2J2. 2ST
26 3. 26 S. 26 9-270.334'
J4S- 56 S. 3 S 3. 390.3 9 y

398. 6 To.4.pag.22.i34'
17 5.207. 429. 4SS

Regium morbum atripld 1
herba gignt 'Tythagor &
putauit S>*

Regius morbus vnde dict^
189

Religionis exemplum 27
& Tom. t.pag.i 6 4-32°'

345.6 Tom.2.pag.Sj.v

To.4-pag.p

Remedia natura parw
ejfe volutt 2 4

Renes purgantia 107

T u.4.pag.2 07 1

'Renibus contraria ^9.19
Renum doloris rerac»*
ST.SS.S9.73.74-79'14
JSS. t6 5. 166. 172.

176. iSr. 197. 218. 22'

233 • 239.244. 253.2

61'

Regius morbus idem cum
arquato fiue iSlero / S 9
Regif morbi confideratio
368

Regij morbi remedia 5
51. 5 9. 6 0.6 4.6 5.72.73’
76. Si. $S • 89. 99.101 .

28 S. 34S. 3S6.3SS.39

40S.409.& Tom^-P1*^'
19.29.3 9.54.6 3.8 4’*°
3ip’3S6.

Regnum lapides quo pa ^
eximantur ^

Renum harenas pelUr‘

174.334

tS°‘

Renibus vtiiia 6 S’1 ^

181,207 . 2io. 226.

I N

ZS3-3+7-3S7-& Tom.4.
Pag- 3S

Rfida herba qualis *& cius
in medicinis v/its 40 S
'Rfina natura, genera, me-
dicina 2S3

Rjina ex quibus arbor i-
bus j & qua earum opti-
ma ibidem

Tactibus quod linum aptfii-
mum s

Rtouina lina ibidem
Reges hortos colere /olit i 1 s
'Rgum gratiam protome-
dia herba conciliari pu-
tarunt Magi 284

Rtacoma herba qualis , e -
tufque v/its & medicina
408

Rhagadum, id e fi, fcijfura -
rurn, qua in fide proue-
niunt, remedia 222.22 /.
23s.236.2s5. 261. 273.
276 .& T0m.4-pa.20.82
Rhamnos rubigenus, & ex
eo medicina 2 7/

Rapeion herba , eiufque
v/Us in medicinis 40 0
Raphanorum ccn/ideratio

2s.& inde

Raphanum vomitum con-

T> *lUt , 55

Raphani e fimine ^Aegy-
piij oleum conficiunt 22.
& T0m.2pag.287
Raphanus rutius concitat

D EX.

‘ Raphani rulhtsfcctoremqi
drupa cohibent ibidem
'Raphani plura genera ibi.
'Raphanus quomodo firen -
ibidem

* Raphani fiuccus aurium
grauitati confirt SS

‘ Raphani in Germania ma
ximi 22

‘ Raphani qua arte in ma-
gnitudinem inu/itatam
cxcrcfcant 2 3

'Raphani in .Aegypto nitro
dulciores redduntur ibi.
'Raphanorum amaritudo
fiilfiy.gine corrigitur ibid.
Raphani cottura dulce -
fiunt ibidem

Raphani crudi vomituris
utiles ibidem

Raphanus in tep/o Delphi
co ex auro dicatus ibid.
Raphani in Aegypto fiia -
ufiimi " ibidem
Rgaphani hyberno tempore
in cibis vtilfiimi ibidem
Rgaphano maximum cum
vite odium 2 4

Raphanus filiis det rallis
iut undior euadit 32
Raphanis aqua fiilfa vti-
l fi ima

Raphanis tranfialio opti-
ma

Roaphant fyluefiris confide -

ALU

I N D

ratio, & medicina 33
Rhaphanos agria herba
qualis, eiufque in medi-
cinis vfus 3SS

Rhaphanini olei in medi-
cinis vfus 226

Rhaphamtis , iridis genus
12 r

Rheumatifmus quid 171.
185.t93.313

Rheumatifmismedetia 171.

l8 5. TpS • 20S. 2IJ. 220.
222. 223. 24I. 247. 313-
3*S> 33t. 373- 396- 404.
<& T ora .4.pag.2 s .3 3- 2 °7
Rhexia herba qualis, eiuffy
medicina 172

Rhinodifa herba 392
Rhi^tas quid 13

Rhi\ot ornos, iri dis genus 121
Rhododendros jrutex,ciufqj
natur a, & medicina 268
'Rhododendri flos amentiam
facit 131

Rhodora herba, eiuffy me-
dicina 287

'Rhododaphne fiuticisgenus,
eiufque natura 26 8. &
Tom.2.pag.333
Rhaa,papauens genus 42.
95

Rh opalos herba qualis , <&
vnde difta 3U

"Risus herba qualis, & ex ea
! medicina 26 8

Rhus crythros fruticis ge~

E X.

nus,& eius medicina ibi.
Rtcint canum quo pacto ne'
cetur i7i.&To.4.pa.t37
"Rigandi horti quibus fnt
horis 4^

Rigandorum hortorum ra "
tio ibidert

Rifus quo concitetur 2 85
Roboris vifci medicina 24 *
Roboris pilularum v/Us tn
medicina ibidetfi

Romani annis fixcentis q***
medicina vfi <5 <5

Romani legati Jagmina gt'
fiabant 16 9

Romanorum prifcorum fi'
ueritas **$

Romani vincendoviffi fis11*
246

Romanorum legati verbt'
nacam ad hojtes porU *'
bant 16 0.31?.

Romanorum ritus imperf
magnitudo per didit z46
Romani reges hortos coit*6 '
re fi

Romana plebis in ^AuenV'
num fice fio 1 .

Romanorum vefligal M**
mum ex herba ibid**"
Hbmani.velut lux alteri'
Olo dati funt 31?

T \mnuli folli, ni 's finetta
Tuores paluftnkut omnib#
de/iit u inimici ' *

K^/arttm confiderat'0 ty

I N

ii 5. toto capite
'Rofarum vis t&sufus 142
'Rofarum medicina 143
"Rojarum fucet vfus ibid.
'Rofarum f minis vfus &
medicina ibidem

'Rofaru vngues qui 142.14 3
Trojarum varia differentia
ITS

'Rofa fyluefiris qua,mirdq{
eius natura 2 p 7 . &

T0m.1pag.38 fi
'Rofarum corona in cubicu-
lis quare habita 83
'Rofarum germinatio ///
'Rofa in cibos condiuntur

144

'Rofarum varij vfus 773
'Rofarum vfus in medicinis
ibidem

'Rofaru in menfis vfus ibid.
'Rofarum genera plura ibi.
toto capite

'Rofa vbi nobilifima ibid.
bojarum filia vt mitiimu
quina ibidem

Rofa tranflatione proficiunt
ibidem 717

Rgfa cehtifilia 773.776
\ofk Graea ac Gratu/a 16
Rofa vbi hyeme tota ibid.
Rofis cali temperiem con -
firre ibidem

R°fie qua loca ament ibid.
R°fii ex fimine tardi fime
prouemt ibidem

D E X*

'Rofa qualiter pracox fiat
*7

'Rofa quando, & vbi odora ~

tl0r 72 0

Tffii nouifima florum pri-
ma deficit J2 g

'Rofarum fi ut ex quandiu
duret I2p

'Rofaria quando deponenda,
ibidem

"Rofis apes dele (dantur 72 p
R ofmarini natura , genera,
medicina 2 6p

R ofmarini femen cachrys
ibidem

Rofirara corona graminea
cedit I6t

'Rubia herba confideratio,
genera .bonitas
‘ Rubia varia nomina & me
dici na 26 g

Rubi natura, vfus , medici-

n<* 273.274

'Rubi ffeciesplures 274.2 7 3
'Rubi rofamfircntes 274
"Rubi genus rhamnus, & ex
eo medicina 273

Rubus Idaus, & ex eo me-
dicina 273

'Rufius prouocantia 76.88.
fii.fi3.102. 142.183.236.
33J'3to.33 3.40 fi
'Rufi Iulij mors qualis 33 g
'Ruga corporis quo tollantur

Soil44. 177. 7fi7. 210.

224. 363. & T0.4pag.3p

K.\< *

I N D

*3 \umbofwo arbori rhodora
herba adnafiitur 287
‘Rumicis herba c 0 fiderat 10 1
medicina 101.34-3
‘Ruptorum remedia S7*6 1 •
i fj _ IS2. 16 9. ijS. 17 9*
1.S0.209. 2rj. 226.250.
2$ 9.277. 27 9. 34$ • 371'
3$ 3- 3 9 9* 408. 409 ■ &
Tom.4-pag.39
•Rufo Italia in cibis vtitur

i34

*RnfcKm idem cum oxy -
myrfme 2+ +

•Rufci fruiteit medicina i;s<
•Rtsflicorttm buculus ex/i-
icrc.aufavfus cS-j-

•Raja herba cun/ideratio
39. +0.7 S

■RHtafylueltris,& ex ea mc
diem a 7 3

•Ruta mas & fcemma iS

\ltam Pythagoras fklfo fts
tauit oculis noxia ejfe 7f
•Ruta natura (eruens efl Si
■Puta fudorem inhibet tbt.
'Ruta venerationem impe-
dtt * ibidem

•Ruta fartum necat ibidem
•Ruta muPleU vires refi-
uent ' ,

‘Ruta fiirto fublata ficti-
lior

•Ruta quibus gaudeat , &
quibus non 39'4°

E X.

'Ruta amicitia cum fico 4 9'
‘RiHa quomodo feratur ibi .
‘Ruta firf tangi non vult
44

‘Ruta genera & mediem *
78

• Ruta fuccus copiofior vene*
ni noxiam obtinet 7 ^
Tuta chuta contraria ibi .
Tuta mediem a 6 S.2 2 3

Tuta antidoti vim habet
aduerfus aconitum tii'
ficum que

Tutarum muftum 4°

‘Ruteni Gallia populi 5'&
Tcm.i.pag.99 .

' Ruteni populi ex lino vd
conficiunt

S

S^Abina herba confidet^
tio+genera & medie t'

n a ex ea 7ri

Sabinus Tyro feriptor h
Cepuricon edidit
Sacopenium medicinis ta
tum naficitur

Sacopenij natura > me 1 ^

SacJUnU. Vide linu9f.
Sacris quibufidam H*1
nica mulieres glaY° ^p
nebantur .^4

Sacrilegorum in i^dct }

poena . ,4ulte'
Sa^apeno filphium a
ratur $af

INI

Sagapenum quid 9 3

Sagitta venenata remedia
S>6.& Tom.4 .pag.3 9
Sagittas venenat an e corpo-
re extrahentia 96.186
Sagit t a herba palufiris 140
Sagittas e corpore extrahen
1la 5JS-316.3T2.373
Sagmina Romanorum ex
verbena 160

Sa!amandra veneni reme-
dia 7S^r6 7. 21 0.219.22 3.
& Tom. -f.pag. 36. 92.
192.193.1 93

Salem nimium coqui quo
paclo abis eximant 23 6
Salis vicem fupplet rho* in
opfoniis 266

Saljitudines corporis quo-
modo minuantur 83 .&
T0m.4-pag.37
Sa/Jls aquis qua herba gau
deant 4 y

Salfus Japor non nafatur
46

Sa l i ca(lrum}gen us labrufa
20 8

Saliorum futiles corona 114
Saliunca herba confidera-
Uo,natura'que 122
"«liunca herba nobili fimi
odoris in

ahunca vbi copiofe proue -
niat 122

a Sunca herba medicina
148

E X.

Salicis frvMw ante matu-
ritatem in araneam abit
■ 260

Salicis partium medicina
ibidem

Salicis fuccus triplex ibid.
6a/uia’ herba natura/medi -
cinacfo , J4f

oambuci genera , medici -
as 8

Samoli herba mira natura
270

Sampfuchum herba eadem
.cum amaraco 127.1 jz

Sampfuchum vbi opti-
mum, & ex eo medicina

1S2

Sampfuchinum oleum qua -
le , & ex eo medicina
ibidem

Sanguinaria herba 404
Sanguinea virga natura , &
vfus 263

Sanguineis virgis fata k
vermibus tuta praflan -
tur 4s

Sanguis qua ratione augea-
tur \

Sanguine humano qua ani-
malia na fcantur 371
Sanguinis laurini epoti re-
media 2 35

Sanguine humano quidam
folia in balneis tempera-
tu?! t 339

Sanguinis per vrinam rsd -

*.u

INDEX-

diti remedia 73

Sanguis vulnerum quo pa-
tio cohibeatur 198

Sanguis inutilis quomodo
extrahatur 54.14.4.15*
Sanguis ne nimis concrefcat
150.226

Sanguis copiofus & crajfus
quomodo per nares pel-
lendus 393

Sanguis in ventre veflcdve
concretus quo patio ab-
Jumatur *54

Sanguis pract/a vena ef-
fluens , ifchamone herba
fittitur 3i 4

Sanguis tenuior quo patio
condenfctur 271

Sanguinis vitia quo modo
corrigantur 346. &
Tom.a.pag.-f-02

Sanguine conglobatu & con
cretum,dijcutietia iS 5.

217. 218. 234- 2 33' 258.
2Q0.397.& To.4-P*-3S7
Sanguinem reiictentiu tx-
crcantiumve remedia
S°-5 4‘S9'6 1.6 6.6 8.76.

S2.iot.i43’i92J93-29S •

204. 20S. 206 . 210. 221.
222.227. 22S.230. 231.
2 3 S. 2 3 9. 2 40. 243. 2-f-i’.

2 $6 .26 O.26 3. 271.272*
274-344-346-347- 3f°-
370.332. jSS- 3SS- 40 3.
404. 403.411. & Ct.4.

pag. 12. S 4. Sl. 121. 121.
l$l. 3’9-36 0.401
Sanguinem -vulnerum fi-
flentia 16 6.1 9 S. 20 4.

237.343-382' &Tom.4»
pag.1S2.303

Sanguis per nares profluens
quo patio fiffatur 58'

•j 9.82.8 9

Vide Narium Sanguis.
Sanguis cum vrina effluent
quopatio cohibeatur 73
Sanguinem flftentia 62.
71.7 9. 82. 109. 143'

176. J9S- 217. 237' 239*
248 .257 .27 5. 27 9' 3r4m
358.269. 37 382. 4°°’

+03. et To.4pa. 8.21.6 f-

81. 139 • 2I3 • 248 • 294-
29S' 35 8 • 3$ 9' 56 4°°
S angui fuga epota remedia
Si. & Tom.3f.pag.44
Sapa medicina 219

Sapientiu conuetus tuuenes
Athenis etiam comejfa'
bundi frequentabant *irJ
Sapientiam vino obumbra'
rij^Trouerbium ( 2l3

Sapientifrima animali#?9

qua fruge ve fcutur t99
Sapor es herbarii horteflud
Sappho in amorem Phaon
quo philtro pelletla ^
SarcocolU lacryma confit *
ratio & vfus
Sardinia venenatum 1

INDEX,

Sarmata equis ad Venerem
fegnioribus quomodo me-
deantur 361

Sarmata corpora fua herbis
pingunt 239

Sarmentorum vitium me-
dicina 206

Satureia herba confidera-
tio,natura,fdtio, vfus +2
Satyrq appellatione quid
Graci intelligant 361

Satyrij herba confide ratio
3*7-36 1.36 9

Saurio jde fi finapi herba 43
Saxifragum herba qua 176
Scabiei animalium reme-
dia 49.S9.23S.272.27S-
17 9. 1S1. 200. 203. 20S.
222. 22S • 227. 2 S 6 . 306.
377-3S2.& T0.4-pa.3S.
Ss.r4f-t73.i7S- 223.303.
3S7-3S9

Scammonia tenuis herba
qua 2 79

Scammonia herba medici-
na 3S9-3do

Scammonium quid>& quo-
modo colligatur 3S2

Scammonq medicina 3S*-
36 S-37 6

Scandix herba in Aegyptio
* rum cibis recepta 234

Scandix herba, & ex ea me
dicina *So

Scarabaus in eriphia herba
decurrens 2S6

Sceletyrbe>morbi genus 2 9 S
Scilla herba defrriptio , &•
ex ea medicina 72
Scilla caulem prius emittit
quam folium 239

Scilla in limine fujfeja ma,
la medicamenta arcet 71
Scilla ter floret 139

Scilla herba con fiderat io, ge
nera,mc dicina 23
Scilla ptifilla herba eadem
cum pancratio 403
Scillini acet i natura, & me
dicina ex eo 22 3

Scipioni foli florum honor
tributus d %omanis 223
Scipio d fimilitudinc Sera-
pionis cuiufdam fitarij co
gnomen traxit 213. &
Tom.r.pag.303
Scipionis paupertas , ac ho-
noratum fimus 223.124
Scipio -Aemihanus grami-
nea corona donatus 262
Scytha qua qua arte fhme
fitimque tolerent 324
Scit ha qua herba curet vul
nera 373

Scythice herba qualis , & d
quibus 1 nuent a 3 23
Scythica herba medicina
34fr373

Scythica herba vnde ad nos
• afferatur 373

Scolecion, cocci genus 247
Scolopendra morfits rtrne

KAk *

I N D

dia Sr.S2.S4.yj.ros.
176.177.2t7. & Tom.4.
pag.20. 89.173
Scolymus , cardui genus
109.136

Scolymus fer 'o,fed diu floret
136

Scolymus in cibis receptus
136.1 Sr

Scolymi medicina 136.

tSi

Scopa regia filiis non flore
odorata 11 9

Scopa regia herba qualis
304

Scordion herba qua lu 3*8
Scordi/ herba medicina

3sG.3s9.3G2. 364-371
S cor dotis herba qualis 308
31 S

Scordo tu herba medicina
3S4.34-S.348.372.37d:
37G

S cor dotis herba venenis Ma
gicifque incantamentis
aduer fatur 324

Scmpiui herba cjtta, & cur
ficdibla T 6 9. toto capite,

Scorpif herba medicina 16}
toto capite

Scorpio herba totafiinofa.

Scorpionis marini remedia
82. & Tomo 4. pagina
194

E X.

Scorpiones quopaflo vntilfi
in locum contrahant ut
78-197

Scorpionibus aduerfanti*
34.tor.174.323
Scorpiones quos non firiant
333

Scorpiones quomodo rcuitii'
fiant 3 23

Scorpiones rhaphano imp°'
fito necantur Sf

Scorpiones quomodo mani"
bus impune traclari p°I'
fint ibide ft*

Scorpiones ex ocimo gigni

Scorpionum ittus remedi*
J0.J4. SG. JS. S 9. Gl’
64. 7S. 7G. 77- 7S. St'
83. 84. 83. 86. 87. S*'

90.96. 9 9. 101.T02.iol *
106. 107. 142. 143. t4l'
149. ij2. T34. r j 8. rS 9‘
192.203. 217. 231. 23:'
234. 23S. 237 . 24t. 24*'
243.248. 249. 2ft. 2S2'
257.271.273.274 'zs
322. 323. 333. 34 f- 31 9‘

390.394. 407. &?° '

2. pag. 131. & Tomo
pag. 9. rj. 14 ■ -0’*3'
173. 181. I9T. 192.
195.19 G .t 9 7.3SG.
Scorpionis venenum *n .
rabile.fi i3m co die *

mstm comederit

7/

Se*

D E X.

I N

Scorpiones quomodo fiigcn-
tur 81.103

Scorpiones quos pupugerint*
cmcum manu tenentes
dolorem non fintiunt 138
Scorpionibus torporem affe-
rentia 9 9*tS4

Scorpiuros herba qua, &
cur ita dicta 17 5

Secreta noxiorum quomodo
dormientibus expriman-
tur 2S4.& Tom.+.pa-

0 ectionesne fentiantur 330
Secunda mulier ts quomodo
extrahantur S0.S3.90.

104.. 148. iS3- 176.179*
zo 9.219. 242.273* 279.

28 r. 303. 374*378* 376*

38 S* 392. 406* 3-09 • &
T0m.4-pag.142.t90. 213
Sedu ajfella remedia 82.
143. 143.348. 1 49. 167.
273. 182. 1S3. 1S6. 196.
200. 203. 217. 222. 224.
230.233. 239.243 * 2SS*

2 3 (3.2 <7 1.2 6 8.2 6 9 . 2 72.

27 4.273.339* 383* 39 4*
& Tom 4^.16.39.38.
82.83.84*292*293-307.
* 8t9. 3SS

edum herba qua, eiufque
genera vires, & medici-
na 332-363

*edi fucco f mina aduerfus
Vermes pr a medicanda

4S*& Tom.2.pag.477
Se /aginis herba natura , re-
l igio, medicina 270
Selinoidcs brafiica genus
6 6

Semina olerum fid herba
fucco aduerfus vermes
pramc dicanda 43

Semina quadam acerua -
tim feri malunt , quam
Jparfim 3I

Semina omnia non eodem
m odo ' ferenda ibidem
Seminibus atas multum
confert vt aha celerius ,
alia ferius erumpant
ibidem

Seminum herbarum varia
differentia 31, 43

Seminum hortenflum color ,
& durities diuerfa 31
Seminum aha nuda, alia te
Sia ibidem

Seminum quadam firmio-
ra^quadam debiliora 43.
toto capite.

Semina quandiu ferendo
vtilia ibidem

Semina quadam in fkbis
cauat is Jata mire protie-
niunt 33

Semnios herba qualis 284
Semperuiuum herba 332
Senecio herba qualis, & e-
nis vfus in medicinis

334

K.KK s

7

INDEX.

Senettam%pmulus rPoUio
qua ratione tolerant
189

Senctfam firpentes fceni -
culo gu flato exuunt 107
Senecta longa mulfb tole-
ratur 18 ^

S en fas purgantia 67.102.
209. & Tom. 4. pagina
iS3

Seps ferpens ex genere la-
certarum,& morfus eius
remedium 219.& Tom.
4-.pag.22. /07. tfi f
Serapias herba,eiuffc 'vfus
& medicina 360

Serentes xAnneus fungis per
emptus 184

Seriphium abfinthij genus,
eiufque in medicinis v-
fus J0O.& Tom.4.pa-
gi.208

Seris, lattuca genus, ac eius
medicina #5

Seris herba genera duo
ibidem

Serpentes ‘Tfyllis tMarsifa
non nocent 1 3 1,323*^
Tom.i.pag.sp2,& Tom.
4.pag.S,n

Serpentes nufquam in tri-
folio conff/iciuntur 149
Serpentes quomodo miti-
gentur t-t-8

Serpentes quos non feriant
'73

Serpent ibus quo pabulo
filant cerni 189

Serpentes circulo vettonie *
inclufa non egrediuntt* 1
318

Serpentes quomodo nece »'
ttsr 173 • 2sr. 321. &

Tom.4.pag.36j

Serpetibus congrefura ntU'
Jtela ruta pabulo fe pr *'
munit

Serpentes quo paflo fiigen'
tur 55- 77‘ 7 S4- W
89.90. i$2 . 210 . 23°‘

250.259 • 264. 281. 32 3‘
3 9 6 Tom.i. p<g.s7f'
& Tom.e.pag.ioj. 2 0°‘
& Tom.4.pag.2T.2 8.3 J’
41. 42.9 3.357 '+QI .

Sorpentes foent culo gaude11

Serpentes ne mordeant 5^'
14S. I73-2S9'& TomA'
pag.91

Serpentibus teflndines W'

mic* . u

Serpentes feniculo fetice
exuunt 107.& Tort’ '
P*&*75

Serpentium morfus ren
du SF-SJ-SI-SS-S)-^'
61.6 4.6 S-70.7r.7J- 11 .
7t.Fr.Sl.Sj.SS.
toj. ros. 107 . ,oSM‘
i++.ris.r+6-W-
isi. r S+ • 'Js- “f-t" ‘ ^ 1 ,

index.

272. 173. 174. 176. /77.
179. 180. 1S2. 1S3. iSS.
*S)I. 192, I93. 19$. 207.
20 9. 219.220. 226 . 23S.
237- 240- 241.242. 247 .
249- 2S 3' 2S7 - 239.
2 6 1. 26 3. 26 8.26 9 273 .
27 4. 277.27S.279. 280.
282.283. 29S. 312. 313
317. 320. 32 r. 322 . 326.
32 S. 330. 332. 334 • 845-
358.3*3 386. 387-394-

398. 400. 407. 409 • &
Tom.i. pag.374. 380. &
T0m.2pag.29.224. 238.
2 72.32 9.333. <6r Tor/j.4.
Pag.13. 14. 20. 34-41- 8s-
88.89. 90.92- 94- *73-

.*92. i92.i9S-*97

'erpyllum vbi copiose pro -
Ueniat 43

*(rpylium vnde ditium, e-

lufque natura, ac medi-
cina 204

"'rpyllum in theriaca com-
pojitione 209

"erra ad fimilitudine fer-
rata herba excogitata

*277

"errata herba qua ibidem

Serratula herba qua 314
® ertorij graminea corona

262

ertula Campana herba
qua , cur itu, ditia
224

S ertula herba olim corona-
mentis adhibita 127
Sertu a olim ditia qua pofl-
ea ferta 112

Seruilj Marci filia Confi-
dia caprino laUe curata
276

Scruius Clodius podagra la
borans cruribus veneno
oblitis finfum omne ad-
emit 299

Se fama frugis genus, etufi^
in medicinis vfus 193
Sefiima oleum * 94. &
Tom.i.pag.2 7o.& Tom.

2.p(lg.2 87

Sefamini olei vfus in medi-
cinis 294.226'

Sefamoides quid, &■ ex eo
medicina 194

Sefamoides in ^ Anticyra in-
fula elleboro albo mifce -
tur 306

Se fili herba cerua a partu
fibi medentur 325- &
T0m-2.pag.272
Sefilu femen tordihon , e-
iufque vfus in medicinis
103

Sctania mtfyih genus 238.
& T0m.2pag.301

Sctania cepa genus zy

Setanion bulbi genus 23
Setinum vinum concottio -
nem iunat 212

Siccandi vimfiabetia 248 .

&Tom.

IN D E X.

C” ToW.4.pagma 360 .

40-f.

Siccius Dentatus grami-
nea corona donatus 16 1.
& T0m.1pag.31s
Siccius ciuicis coronis qua-
ttuordecim donatus 16 1.
& Tom.r. -pagi. 313. &
T0m.2pag.317
Sicelion herba qualis, e-
iufqtcc vfus in medicinis
327

Sicilia crocum optimis Cen-
turipinum 11 p

Sicyontj corollarum ex fio-
ribus inuentores 112

Sidcrion Herae Icon herba
311.372

Sideritidis herba medici-
na 343.360.362.363,

370

Sideritis herba qua 16 p.

303

Silaus herba qualis 33 p

Silens fiuticis medicina
26+

Silicia, id efifcenum Gra -
cum 2po.& Tom.z.
pag.4S3.4S6
Siliginis m edici na ipo

Siliquarum natura,& nic -
dkiuaexeis 241

Siliqua Syriaca quem v-
Jum habeant in medici-
nis " ibidem

Si h quadrum bcrbaftd cfl.

piperitis J

S ilphij herba confidit
tio medicina , & vj
. iSt

Silphion, id efi, laferpitit
herba

Silybura herba eiufque rt
dici na i<

Silybi fucetis , eiufque
medicinis vjus 3 i
Simus medicus jj

Sinapes herba confidcrd

Sinapis herba vfus ibidi
Sinapis herba genera tf*
ibidem

Sinapis herba varia nodi'
na ibid^

Sinapis femen quale
Sinapis natura & med'A
na p

Sinapis pracipua nauA
eji in fubhme firtn
ibidem

Sinapis fitccus quomodo *' ,)
pnmatur

St napis oleum, eiufque c & .

fictio & vfus ibide-
Sinapis fiore apes maxi *
delettantur

Sinarislufa %A i enanda

Singultus remedia * '
St ..57. 93. ros. ‘4t. ,!>L
tt7.34S.3S6. 40S ■ v
Tom. 4.^.71.191

INDEX.

“W herba in aquis na-
ficnsJ& medicina ex ea

"iriafs morbus puerorum
*7 4. & Tom. 4. pagina

•'/eris herba confideratio,
vfifcjue in cibis 24
*lfir d Tiberio Cajare no-
bilitatum ibidem

^'firis Jdtiui /lucus alnum

JlTht S6

/fer -ubi optimum ibidim
* 'feris Jylueflris in medi-
cinis vfus ibidem

Tymlnj herba confrde-
*atioA <fr medicina 10 $
'Jymbrium vbi nafcatur

tyyrinchion J bulbi genus
*S

■Xenius panis, ciujque v/us

«.**s

lfim f dantia- extinguen-
Uaque 50 • 7*» 93. 97 •
*66. 179. ipS’ 227-, 233.
23S.3I3.34S.3SS.& To.
*.pag.ios.i7S- & Tom.
,4.pag.4Si

'fis vt non fentiaiur 179
l*im giqnentta 61.

/0 9.2 73.2 3 6

*** egma ex lupenis quo-
toodo flat, eiufqne vfus
2oo

Pegmata mulierum ex

ojjridis femine 404
Smilax frutex edera fimi-
litudine 26 f. & Tom.

2 P«£’3S0

Smilacis duo genera 2 6 <7
Smilacis filiorum in coro-
namentis vfus 124.
266

Smilax j nicophoros cogno-
minata 266

Smyrnaum Herachon 89
Smyrnij herba confideratio
41.47.409

Smyrrhi^a herba qualis
282

Solanum herba eadem cum
flrychno variaque eius
genera 409

Solem qua herba refpj-
ciant 35$. <jr Tom. 2.

pag.47r.498

Solis aflujn artemipam ha-
benti non nocere 325
Solon Smyrnam 98

Solpuga bcFliota venena-
ta 302.& Tomo 1. pa-
gina 37 f. & Tom.4.pa -

£1-?6 . .
Solpuga leguminibus mna -
fiunt ur 302

Solpugarum ictus remediis
ibidem

Somnia ani/i olfaftu leuan -
tur 91

Somnia tumuit uoja ficit
pycnocomi femen 3$2
Som

INDEX*

Somnum induc entia,fugan
tidque 33’ & Tom.2.

pag.272

Soranum impedientia 197*
&l Tom. 4. pagina 14 <5.
342

Somnum facientia 57.59.
<Ti.63. 91. 93. 94. 142.
243’ 145’ 247- *4S- 257’
2 23 • 224’ 226. 23I . 239.
267. 30(5. 330. 350.3p0.
& Tom.2. pagina 14.&
Tom. 4? pagi. 7 0. 146 .
iS 9 .190

S ornum phreneticos /linat
peucedano conciliatu*
3<56

Somphos , id e fi JylueHris
cucurbita , & ex ea me-
dicina 51

Sonchos herba,&ex ea me-
dicina I S' 2. 377

Sojimencs me dicti* ’ 92

Sorborum natura, & ex eis
medicina 238

Sparganion Quinque/bOj
radix 320

Sparti herba conjideratio
9. toto cap.

Spartum terra vitium
ibidem

Sparti vfus ibid.

Sparti appellit i oe apud Ho
merum quid intelligtn -
dum 262

Spadicorum remedia 145.

i<55.224. 22(5. 234. i! I
254’ 255 .308.369* t
Tom. 4.pag.2 7. 2S>’^
<54.138,192.203
Sphacos quid, eitifque ^
tura & medicina
Sphagni natura, & me^,c1
na

Spicatarum herbarum
ferentia /

Spina fl.ores coronis adh^
bantur

Spinarum genera & metl.
cina ex eis 2 7U * *

capite. & 272. capi' J

quenti , ^

Spina ^Arabica medie'
ibidem .]

Spina alba medicina .
Spina alba cauliculi ^,4
gula oblectamenta ba ‘

Spina acanthii vfus &
dicin* . *

Spina acacia medici71
ibidem

Spn* ^Aegypti* difir‘t

tia, & ex ea “ 11
ibidem

Spina Galatia

272 ta#e

Spina vulgaris vfu* a j;J)t

natura tb’{if

Spina appendix qua, <12

- -*•■*<& 1
17>

medi

ita ditia, baccar#

ius in medicinis v^'!!hi

I N

doloris remedia 7 3.
267. 27 s. & Torrt.+.pam

c

^pinojarum herbarum dif-
ferentia /3f. i36, toto
capite

Spirandi difficultas quo tol
Utur 9 0

Spireon folo felio venit m
coronamenta 12 3.

Splanchnoptes Periclis fer-
UttSjCiuJque fimulacrum
c.x are 170. & Tom.4.
pag.2Ss

0 plenion herba qua , &
unde ditia 302

spleneticorum remedia 6 8 .
7t. 86. 14S. 236.262 .
2&S»27 3.277. 2 p 0. 403.
■408.& Tom.4. pag. 36.

^ * 8 1.207.432
*Plen quo pallo confuma-
^ *ur 209

^ °dij medicina 222. 22 7
^ °ndyltj medicina 2 32

P°ndylis ferpens, mirdque
j eius natura 411

f9ngi* pratorum 1 8
Pvtigia fucco radicis ru-
j borum lapide fiunt 274
** chys herba,&ex ea me~
j dicina 278

l<tppia exiccans herba 341.

teipbis vtiti Jylueflris ge-

}'ttt 207

D E X.

Staphylinos , id cfi >pa&i-
naca agr effis genus 2 4
Staphylinos quidj & ex ea
medicina 3 7

Staphylino amotorium ejfe
36

Staphylinos Venerem fti-
mulat ibidem

Staphylini Jatiui medicina
ibidem

S tapbylinos, iri ejt. faffina-
ca erratica 32 z

Stat ice herba qualis , e tufa
medicina 3S0

Statuarum in capite na-
fcens herba capitis dolo-
ribus medetur 287
Stelephuros herba qualis
138

Stellionis veneno rcfiff en-
tia 194.& Tom.4. •
pag.pz

Stephanomelis herba , eiufi
que vfus in medicinis
37t

St cphanop locos ,fiue fiepha -
71 op olis , rPaufia tabella
112. <& Tomo 4.pag.34j
Stergethron, herba qua, <fr
vnde ditia 3 32

Sterilitatis quadrupedum
remedia 168.& Tom .
2.pag.373

Sterilitatem gignentia 74.
263. 310. 386 . 396 . &

T «m, +■!>“&■</ s

Ster

INDEX*

Sternutamenta excitantia
102. 12:. t47 • IJ2 . -69.
jo(7. 307-326. 33S. +10.
& Tora, j-.pag.ii.i 9 0
Sternutamenta quibus mo-
dis cohibeantur 91.217,
2fS

Steebes herba medicina
16 6 .toto cap.

Stccbe herba & filio & ea»
le aculeata 135

St orchas herba , & vbi na -
fcatur 4° 8

Stcechadis herba medicina

348- 408

Stomacace oris morbus 298
Stomach 1 cruciatus afpi r-
Yimus 29 9

Stomachum Udent ia 61.

70.7 S-86 .93-238
Stomacho vtilia st- S2>S6.
S8.63.6S.6f -6 8.72.76.
joS. 179. 1S0. iS 1 . 183.
i8s- 192. 197. 229.236.
237. 23S.406. dr Tom.
4-p*g-3f

Stomachum purgantia S3-
104.& Tom.4-p-og.296
Stomachum firmantia 9 7-
103:109- 148. ISS - 2S2-

34S-38 9

Stomacho inimica 93-98-
joo. 106. 144- 148. 1S4-
jS 9. 194. 1 99.206 , 210.
212. 218. 223.227 . 229.
233- 239. 24l'243-2S8.

303.326.390.396 . 4°9'
dr Tom. 4. pag.122.29!
Stomacho f orba recenti
profunt 23

Stomacho mullum tuttU1

Stomachum l adiit ficci fi

233

Stomachus mefpilis adftf1
gitur 23*

S tomachum inflantia 1 8^'

196.240

Stomacho inflato vtilia 6,
6 s- 62. 79 • 92- 92 - fi'
142.14s.16 8.409
Stomachi male affecti *
media 6 8. 70. 79. W-
5 S-8S. 102. 106.142. tW
14S.146. 149- tf S- 16 '
182. 188. 192.204. 2° ",

2 2 0. 221. 22S. 227 -2 '

229. 231. 232. 236 23 ^
238. 239. 240.230. 2i

2 S 9- 27 4-27 6-211 •*

\$P

3t 4-34S-346. 398.+

.o4’

& Tom. 4. pagi. 27 ^
122. 192.403-429 ,
Stomachi fluxiones * ^
vfi fi si uniar ,

Stomachos dijfi lutos ady
gentia 63.r03.107-.
20s.231.23S. 240- **
382.387-389.398 • +
4os.&Tom.4-Pa&i*M
S t ornat ica vis gtjcjrt J
,6e

1

I N

Stomatice , fue arteriace,
panchreftos quomodo con
friatur 237

Stomatice medicamentum
quale 230,237.26 8.

St ornat icoru remediis 273
Stranguria morbi remedia
S6.140. jfj. 163.176.
1S2. 1S3. 2i0. 240.230.
237-262. 273.770, 282.
z*3- 303-386. 3S7- 3SS.
386.304.308. 401.410.
& Tom.4.pag.8 0.127
Stratiotis herba , eiufque
dejeript 10, loca & -me dic i
„ n* _ 268
trcphla & Strophiola olim
diSta qua poti e a corona
& corolla iT2

triimca herba qua, & cur
tta ditia , & eius vfus in
medicinis 33S

* ruma gutturis remedia
fo.60.71.77.So.81.86.

80. roo. 101. 102.104.
248.136. 163. 16 6. 160.
*76. 177.178. 170. 183.
202.106, 107. 200. 220.
232.234. 233. 248. 240.
2f0.231. 233.270.270.

30 f. 33 S- 343. 3S0. 332.
304.307. & Tom.4.pa~
gma 14.24. 30. 31. 120.

221. /p/. J02. 104. 10 0 .

2(>S.3#8'd-Q0,+QI.4iQ

D E 3T.

Strumum herba qua, eiuf-
que medicina 304
Struthion herba qualis 14
Struihij,jiue radicula , v-

cf, ..

O truthq rn cchcina 260 .
368

Strychni herba mediem*

- 36 7-3s>-f

Strychnon herba,eiufyKCj,,
’im, & ejfettus i,, medi-
cinis *S 6 -tolocap.j.0 ?

Strycbno herba vtEgypij ,n
cibi/ vtMntur 17 s
Strychnon herbam Cjreici
iniocum verterunt
Studiorum gratia ellebori/
multi pimpferunt 303
Stupa in lino qua dicatur 7
Styptica medicamenta 2 74.

S tyracu natura, & medici-
na ,sr

Suarius negotiator Scipioni

Cmilis ,,3

Suberu corticis medicina
24S

Succi hortcnfwm confide-
ratio 46. & inde

Sudorem inhibentia sr.
10S. 144.223. 225 . 243.
&Tom.y.pag. 70.37?.
361

Sudorcmmouentia j2,

373- 744 • 26 8. 226. 233 .

2S3.26l.270.283.327.

37 ■+• 3fJ* 4°o* 400 . &•

Lll

INDEX.

ToM.4-pa£‘T72
Suum lienes quibus herbis

abfumantur 262.304
Suum morborum remedia.
271.28 S.& Tom.4-pag.
3,71.21$

Suilli ex fungorum genere
maxime ancipit es vene-
nis accommodat if 'imi

184

Sugillatorum remedia 89.

iSs. 209. 22 s . 227. 240 .
28 0.390. & Tom.4-pag.
201

Superstitio/* obferuationes
ex Veterum /criptis, aut
^Magorum praceptis toto
operi ‘ Tltnian* hiftonx
pajsimafyerfa 31.32 -
S2.SS-*S- 68.77-122.
148. IS 3- rjt. 16 3-^9-
172. 17S - 178. 194- !9S-
229. 230. 23S- 237- 243-

24S.262.266.270.27S.
2 8 3. totocap. 287.28 S.
289.319. 320- 829- 334-
343.36 0. 36 3. 38 S- 4or’
408.411 - & Tom.i.pag.
4.71. 41(3. 477- & Tom.
4. pag-S- totocap. rr. 42.
61.S7.90. 106 . 117. 131-

J3 /. 194 - 19S- 196-201 3-

211.302. 4 47. 4 33 -43^

Supplicationibus thus &
costum sAntiqui adhi-
be bant J9 0

Suppurationum remedia
143. 147- 191- 192 - 19*- j
209.220. 221. 23S. 248'
233.237. 276. 286. 3 06
308.326.349-39 8. 4°/'
40 9. & Tom. 4. pagit**
398

Surditatis remedia 48'

67.79-303 I

Surrentina vua quali
2 r 1. 2 12. & Tom. 2. pagd1,

230.25 j. 26 o

Sulpir toforum remedia 3°'
54. 60. 77. 79- 84- 9l'
102. i4S- 152. 176. 2ot'
209.233. 241. 250. 23
269.281.282. 346- 34 ‘
385.408. & Tom.4pa$
33. 206. 309-3S* .

Syce herba qua , cih/t ,
v/us in medicinis 4 •
Sylla Di flator pedicui 4
morbo interat 87h
Tom.i.pag.225. & T°
2-pag.i37 «y

Sylla fauitia in ciues
manos ^

Sylla Felix cognomi)ia
ibidem . u

Sylla Di flator gra7n^tf
donatus corona 7 ^
Sylueftrium berbatf* W .
hortenfium differe
4 6

Syluestrium arboru/ts

1 ,hro vi$.eJt7 .n .

INDEX,

quartoper totum
Sympathia quid 4S.&
T0m.4pag.431
Symphonia, herba medici -
n* 347

Symphyton herba qualis
3S7.totocap.

Symphyti herba medici -
ua 3 $7 >37 *-37 *•

37<?

Synt efficis vtilia 1S7 . .
*3>3- & Tomo 4. pagina
3S

Syreon herba qualis , eiufi-
que vfus in medicinis
288

Syria hortorum maxima
cultrix s 6

Syria harundo qualis 267
Syria (fele iuncum odora-
tum habet 142

Syrorum multa olera, Pro-
ucrbium 36

Syriacus rhaphanus qualis

T

T ^Alorum tumentium
remedium 363
Tamaricis medicina 262
'Tam:nia,vua genus 207
Tamnacum herba is<f
Tano herba Itali vefcun-

r tur . W

Tarentinus Apollodorus
medicus Sjf.

Tarquinius Superbus Tg-
manorum rex hortum
colere Jo litus Ty

Tarquinius fanguinarium
filio nuntium e>: horto
remifit 23.43

Tarquinij Superbi papauc -
rum capita decutientis
hifioria 43

Taurini /anguinis epoti re-
media 70.233. &
T0m.4pag.4o
Taxi firmus mures necat
273

22 T edar um medicina 2 3$

Syriaca /iliquA in medici- Tegetes ex iuncis 140
n is vfus 241 T eia fiagitt A/que e corpore

Syrium , id e fi , lilj fiuccus extrahentia 31(3.

’44 r 372-373*41*

rium oleum quod , eiufi - Telorum venenatorum re-
que vfus in medicinis media 8et.& Tam. 4.

2 2 a pag.33

v»v» n herba, & ex ea medi Teltphion herba , eiufquc
v <hna 346 s vjks 4J0

• yfiitieteris herba qualis Telephum ^ Achilles qua
l 283 herba janarit 303

Lll 2

I N E

Telis, id fj tjamm (jrttcvra
290

Temporum dolentium re-
medium :o d

Tenefmi,fiuc tenafinimorbi
remedia 6 0.91.97.10 0.
r99-33S>- 392-398. &
Tum.3-.pag. 3«. ST. 123.
19 9.2 0 S. 239 30 8
Terebinthi medicina 232
Teredini iris etiam in terra
obnoxia 222

Terra malis herba qu a 317

Terravenenum herba <p a,

ciuftjue effcSus tbid.

Terra tuber herba tjua 32:
Terra fit, centaurei genus,
& cur ita di cimi 310
Terrorem incKticns herba
2SS

Tertiana fibru remedia
98.1s3.rd9. I7S- '93.
2S7.3r3.3dS.3d d .&T 0.

a.pag.l5.23-lS2
TeSlmm £r genitalium af-
fi florum remedia 6 8.
•72.8 0 .9 8 •! 0 6 . 144' 2 S2 •

177*196 • 1 97' 21 9' 2 41'
2 34.239. 2S4- 2dr. &
Tom.4pag.400
T efftum tumores fidanti*
SS'24S>'3S9'&Tom‘4-
pag.58.r8i.36*

Titiium inflammat ion es
& ardores fanantia 19 S.
/tto.207'2*S‘Sf7'&T6»

E X*

4pag.r7s.r93
TeFfudines cum firpelibu
pugnatur a,cunila bubul
fi muniunt- 87 A
T0m.1pag.374
Tefludinum in medicin
vfus S

T etanicorum remedia 231
3(7 9

Tetralix quando flore
r3(7

T euchites tunctu i-
Teucria, herba medici 1
35 (7

T eucrion herbam Tem j
reperit 3 j

Teuthrion herba, polij geit
122

TbalaJJegle herba quafli
miriefc eius cjfcttus 2'
Thaliilrum herba, eiufiji
vfus 4

Thapfl herba qua
Thapflafcenicu/o fimi Uri
ibidem

Thapfia medicina /
Thcangclis herba %Maf
2$S

Theatra croco imbui fi*
120

Theatrorum vela qualf
Thelygoni herba confli
ratio , vfus & medi*'
392

Thelygoni potu famini,

tipiuntur

X N

Thelyphonon herba qualis

T helyp teris herba 396

Theombrotion friptor 2S4
Theophrastus quandiu an-
te Unium 10. 11

Theophrasti de coronis opus
11+

Theriaca confidio ^Apolli-
nis adi maja *°J>

Tberiace venenatu omni-
bus animalibus aduerja-
tur ibid.

Therionarca herba qualis
2S+.321

Th er minum lupinorum 0-
leum 226

The/eo Hecale finchum her
bam appofitit 1S2

Thefion herba qua rjp
Thejtj herba vires 177
TbeJmophoria,idCji,Cereris
Jacta non nifi a caflis
celebrabantur matronis
260

Thiatis menjis lAugufTo re-
Jpondens 402

Tbtafjn herba qua 410.

v4//

Thoracis vitiorum remedia
Quare ‘Tefloris vitioru
remedia

Thorybctron herba qualisj
eiufque vfus in medici-
nis 35i

Thraces ex filiis tribuli e -

D E x.

quos /aginant i6f
Thraces ex tribuli nucleis
conficiunt panem pradnl-
cem tbid.

Thryallis herba 138.323

■ Thure dusfiippltcatur i$o

T hus terra quid 2 yj

Thus cicutaaduer/atur 32 y
Thylon k dracone ocafus,&
bali herba vita restitu-
tu* 24 <f

T 'hymbra herba qua 4 2
Thymi herba jf e cie sanatu-
ratvfus 12 j

Thymum apibus gratu 12 y.

J2£>.& Tom.2.pag.uS
T hymi auguriis mellis pro-
nemus i2y

Thymi fimenvifu deprehen
di non potefi ibid.

Thymi vbi ingens copia 126
Thymi genera <& medicina
JS<>

Thjjfelij herba medicina
327

T tara locus tuberibus abuti
dans iz

Tiberius Imperator cucu-
mere delectatus 18
Tiberius ffire maxime de*
le datus 24

Tiberij fiitum ditium de
afparagis & corruda 37
Tiberius Claudius ab^Agrip
pina vxore boleto perem-
ptus 183

L ll 3

INDEX.

Tiberij Imperatoris colon
morbus 332

Tibiarum e xhulc oratarum
remedia 233

TUta arboris medicina 238
T imidorum remedia 30 8
<& Tom.4-.pag.24. 28. 32.
127,217.431

Tinea quomodo pellantur
57.6 0.26 8

Tinea ve sles ne Udant 23.

3S4-390.& To,2.pa.2 8 8
Tinearum remedia 6 4.
71.82. 86. 23. 174 . 230.
231. 236.240. 250. 265.
349* 377- 390. 3S>6. &
T0m.4pag.s7. 2 9
Tineis j fiue taniis 3 populi
quidam obnoxij , & qui-
dam non 4* 2

Tithymali herba genera plu
ra 333

Tithymali genus platyphyl -
lon 3SS-367

Tithymalus herba laftana
Tfomanis 333

Tithymali medicina 343-
352.362.364.366. 36 7.
373-377

Tithyraalon papauerisfylue
fir is genus j eiuffc vjus in
medicinis 96

Tonitrua crebra amplum
tuberum pronent um af-
ferunt i2

Ton filiarum morbi remedia

62-S2.82-97 • 143-366'
270.187. 123- 205. 231'
2SS-274-276 .2S0. 343'
382. & Tom. 4. pag. 14-
53. 11 S .132-374-393- J29'
206 .222.224- 293- 36 0 •
427

Topiariis apti fima vinea' I
peruinca 12 9 j

T 0 rdile quid 28 A

Tordilion fi f lis femen 10 A
Torminum alui rem edi*
57- 67.71.75.7 2-81. 8 /I
86 . 23.23-30 0. 105. 10 7*}
J08. 247- 349- 152.1541
255.265.178, 123-196 <
228. 200. 226. 223. 228' j
23O. 233. 236. 238. 243.1
253- 2 5 9 - 2 6 S- 27 0. 273
277.282. 28 2- 308. 334.
346.349-3fo.3S3. 35 S 'f
376. 386.387.40s.40l'
40S.& Tom. 4. pag. 22'
37.56.86.12C .374. 1791I
182. 3 21.208

Torporem inducentia 2 84";

& Tom.4pag.18 5
Torporem tollet ia 248.36 i
T ' oxiconfadani genus 349'
Toxicis aduerfwtia /**

247.251.efr T0.4pag.Sl
T oxicorum remedia i64‘\
& T om. 4 pag. 100
T rachinia herba 4 1‘

Trachinia roja qualis n9
Tragacantha v/us in medt'
cinii j

I N D

tinis j7 2

Tragio frutex qualis, quem
que vfum habeat in me-
dicinis 411. Tam. 2.
pag.23S.23p

T ragos herba qualis , civfrfc
vfus m medicinis 422

Tragonis frutex (reta pe-

culiaris , eiufque dejeri -
ptio,& vfus ibi.

T rn.gopogon herba 134. 41I
' ‘Tragorigani herba confrde-
r at io, medicini que SS

‘Tranflatio quibus herbis
profrt 46

Tremulis vtilia 226.236.
308.36 p. 399. & Tam.

4.pag.2 7

Tribuli herba genera, & in
medicinis vfus 16 7. toto
capite

tribulus nonnifr in locis pa-
luslribus nafeitur 13 7
Tribulus folium habet fc-
eundum Jpinam 13 s

* tibulus iuxtaStrymonem
& <T\ilum in cibis exci-
pitur 237

richomanes herba qualis
273.420

‘ Ylfrbhum fer p entibus ini -

y ilicum 1 $°

Vrifr>lij vfus in thcriaca

>'/0.

vfus in coronis 12 .r
Ylfbhj gtnera plura ibid.

E X.

Trifblij herba medicina
230.333. 339.367
T rigonon herba folio venit
in coronamenta 224
Triorches herba, genus cen -
taurei 310

Triorches , accipitrum go-
nus 310. & Tom.2.
pag.39

T riffago herba qua 277
Trijfaginis herba medicina
277.374

Trislitia animi quando di-
fcutiatur 231.232

Tri&itia omnis cibo minui-
tur 289

Tr it hales herba ,fedi genus
332

T ntianum brajftca genus'
36

Tritici palearum medicina
292

Tritici granorum medicina
ibidem

Triticea farina in medici-
nis vfus ibid .

Triumphalis corona grami-
nea dignitate poftenor
16 1

Troianis temporibus rofa
in oleo macerabantur
223

Trychon herba , & eius v-
fus in medicinis 136.
per totum cap.

Tuberum jerra confidcra-
Lll 4

INDEX.

Telis, id tft -fanum ^rucum

2fiO_

Temporum dolentium re-
medium 106

'Xtncfmi.fiue tenajmimorbi
remedia 6 0.91. 97. 100.

299-349- 392.39S. &

Toni.4-.pao. 36. S7. 223.
199.10S.249 30 s
Terebinthi medicina 232
Teredini irts etiam in terra
obnoxia 222

Terra malit herba qua 3‘7
Terravenenum herba qua,
eitifque effetius tbid.

Terra tuber herba qua 321

Terra fil, centaurei genus,
cjr cur ita dictum se 0
Terrorem incutieris herba
2Ss

Tertiana febris remedia
9S.1s3.td 9- 27 S- 19 S.

2S7.323-3dS.3dd.ttrT!>.
4.pag.is -2 4-.2S2
Testium & genitalium af-
fi Horum remedia 6 s .

72. 80.fi S.ro 6. T44- rjr.
177*196 • r97' 219-241.
244-. 249- 2S4‘ 26l< &

Tom.4-pag.400
Teffium tumores fedantla»
SS'24S>'3S9-&ToW‘*-
pag.jS.iSr.s6r
Te&ium inflammationes

& ardores fanantia 19 S.

t% 0.107.219.3$ 7»^ ZV.

4pag.17S.t9j
TeFtudincs cum ferpetibtil
pugnatur ce, cunila bubuM
J emuniunt ■ s 7 .$
T0m.1pag.374.
Tefludinum in medici w
vfus Si

T etanicorum remedia 23$'
369

T etra/ix quando flor t*

IJ<f . t

T euchites tuncus J*
Teucria herba mediet ^

3Sf a

Teucrion herbam T eUcl'

,0*

reperit

jO’-

Teuthrion herbapolij gc1lW

Thalajfegle herba

mirufc eius cjfefftts ~ .
Thaliiirum herba, ciu/t .

t fm <

Thapfi herba qua *a

Thapflafccnicu/o fimi
ibidem

Thapfla medicina ift

- it*

Thcangelis herba %M*$

2Ss ■ • rJ*

Theatra croco imbui

Theatrorum vela
Thelygoni herba c°yl.Jl$
ratio , vJUs &

39 2 ..ct»

Thelygoni potufcetW*1 ^
tipimtur jfrcl

I N

Tbelypbonon herba qualis
323

T helyptcris herba 396
T h combrotion [criptor 2 S 4
Theophrastus quandiu an-
te ‘Tlinium 10.11

Theophrasti de coronis opus
11+

Theriaca confeci io .Apolli-
nis adi inctjfa 109

Theriace venenatis omni-
bus animalibus adutrja-
tur ibid .

Tljerionarca herba qualis
2S4.321

Thcrminum lupinorum 0-
leum 226

Thefeo Hecale [bnchum her
bam appofrsit 1 Sz

Thejion herba qua 139

Thcftj herba vires 177
T hejmophoria3id cjljCereris
Jkcra non mfi a castis
celebrabantur matronis
260

1 'hiatis menfis ^4x£i>j!o re-
Spondens 402

Thlafpi herba qua 410.

v4//

* horaeis vitiorum remedia
iluare rPe£toris vitioru
remedia

Thorybctron herba qualis >
eiufque vfus in medici-
nis 3Si

"Thraces ex foliis tribuli e-

D E X.

quos [aginant iCs
Thraces ex tribuli nudcis
conjiciunt panem pradul-
cem ibid.

Thry aliis herba 13S.323
. Thure dus Jtipphcatur 190

Thus terra quid 233
Thus cicut aaduer/atur 32 s
Thylon a dracone occijits,
bali herba vita rettitu-
tus 29S

Thymbra herba qua 42
Thymi herba jpeciestnatu-
ratv[us n y

Thymum apibus gratu 123,
129. & T0m.2pag.uS
Thymi auguriis mellis pro-
nemus 12 y

Thymi Jemenvifu deprehen
di non potefi ibid.

Thymi vbi ingens copia 12 S
Thymi genera & medicina
130

Thjffelij herba medicina
327

Tiara locus tuberibus abun
dans iz

Tiberius Imperator cucu-
mere dele Status is
Tiberius fifere maxime det
letlatus 24

Tibcrij [citum ditium de
a [a ragis & corruda 3 7
Tiberius Claudius ab .Agrip
pina vxore boleto perem-
ptus JSy

L ll 3

INDEX.

Ventris caufh pars maior
mortalium viuit ibid.
Venter pe fimum corporis
vas ibid.

'itent f em f fient ia 6 3.10 7.

143.16 S. 211.22$

Quaere Aiuum liftentia,
firftiantiatjue.
Ventris animalia expelletis
71. $3. 97. 98 .16 S.199.

223.236.3sr.38j>* 396.

& T0.4pag.39 6
Ventrem f 6 luetia 63.144.
174.j77.224

Ventre mollientia 38.39.
6 4.72.16 8.188.229,236 .
237.232.234.2S9
Quaere Aiuum mol-
lientia.

Ventris doloris remedia 33.
38.s9.6s • S3.91.92. 130.
isr. 220 . 227. 234. 239.
263.34S.toto cap.39S.&
To. 4.pag.S4

Veneris in tutela hortos ejfe
IS

Ventris in fomno imagina-
tio quo pallo compejcatur
64. S/. 97. & Torn. 4.
pag.316

Ventrem coercentia 33.
26 6. 2 61.26 3. 331. 360.
393.&T0. 4. pag.34.71.
.146 .147.192

Venerem fimulantia 34.
36.39,61.72.73, 76. 77.

93.100.147.ii2.173.tjS .
1S0. 181.182. 201.232.
267. 279. 36 0.36 1.362.
393 • & Tora. 4. pagin,
23. 2S. 30. 33.70. 92.146 .
192.196

Veneris labrum herba qua-
lis, vermictelitfo in id na-
fe entis mira natura 3 33.
& To.4.pag.u6
Venere fatigatis quo pallo
fuccurratur 1S0

Venerem helenium herba
conciliare putatur 131
Veneris peften herba qua-
lis 288

Veru nuntia viola alba 12 7
Veratru herba eadem cura
elleboro 306

Veratri herba medicina
323.326

Verbafci herba con fiderat io
323.32 S

Verbafci herba medicina

343. 344. 34S-348.J6 0.
367.36 8.371.374

Vcrbcna apud T{omanos ia

J acris & legationibus

vfus 16 0.329

Verbenaca herba medicina

344. 330. 336 338.362-
363. 36 s- 36 6.36 7.36 8*
372.373.376

Verbenaca heri/a nobilitas*
genera, <£r vfits 31 9

Verbenarii appellatio m le-

r n d

gationibus vnde traffa
16 o

Vermes ne cepas tnfeflct s 8
Vermes ex ocimo najci 75
Vermes corpori iiinafc entes
quo necentur 7 6

Vermes ventris quo pellan-
tur 8 3

Verni flores qui 12 8

Vcrrucaria herba *7 4-
Verruca corporum quomo-
do tollantur 7(7-247.

151.274-275- *7 & - 285.
2t>4. 2J2. 234 - 258.278.
30(7. 374- 3 9 4- &Tom.
4-?a£r- 15. 61. 13 2- *<?4.
215-244

Verrucarum remedium fu -
perftitiojkm 298

Vertiginis capitis remedia
83. Ss.92. 93- 2S<7.2 09.
216. 218.247- 3oS- 322.
327 . 3 9 9.40 8 • & T 0. 4-
pag.190.403

Vejicam Udent ia 73-172 8.

2 0 6 .207.212.22 8

Vtflca affetiuum remedia

52.53-<7 3.6 5-84-97-200.

107. 10 S. 242, 146. 151 •
153 . 156. 279- T8o. 281.
195- 207. 210. 225. 227.
228. 233.238.239- 241,

Z43.Z+S.2SI.2S2.2SS.

303. 334- 3 SI' 3SS.17».
37S' 39S. 4°S" 407. &
Tom. z.fag.z}2.& Tom.

E X.

4. parin. rp.3S' S7- >4-

2 851.401

Ve fica tumori allium me-
detur 6 o

Vejicam euacuentia 14S .

& To. p.pag.2 0 7
Ve fica fcabies quo pabfo cu-
retur 166

Ve fle a calculos expellentia
io S .35 3.<&- Tom. 4 . pag .
227-429

Veficaria herba qua qua-
Itfque 256

Vcjparum ithu remedia
S 5-7 8.99-149
rPcfles ne pediculis obnoxia
fint 372

Ve fles herbis infici 26 0.
toto capite

Vejlium Luxuria cum flo-
rum coloribus' certat 123

Ve fles ne d tineis Udantur
93. 154. 390. & Tom. 2.
pag. 18 3

Vedium macula quo patto
cluantur 6j

Ve £1 ibus interpoflta Jaliun -
ca , grat i fl imo odore eas
commendat 222

Vcfles in Oriente ex Jpina
cuiujdam lanugine confi-
ciuntur 2 71

Vefhs quibus odoribus com-
mendemur 146.154
Veterni morbi remedia 54,
& T9.4pag.62

(

Vite

N D E X-

Veterum mira frugalitas
j6.& To.2.pag. 442. &
T0m.4-.pag.36s
Veterum gratitudo erga me
dicina inuentores 2 92
Veterum diligentia 292,
37 S. &To. i.pag.37-&
Tu.2.pag.2+s,S°S’<if To.
+.pag.iS. 36 2.431
Vettonica herba confidera-
tio 31+

Vettonica circulo (erpeutes
tnclufa fi/e mutuo inter-
imunt 31S

Vettonica radix faciles pra-
(lat vomitiones 347
Vettonica beftiarum vene-
natarum morfibus me-
detur 31 S. 32 4

Vettonica v/Us in medicinis
324- 3 0-4-3 4S- 3 4^-3 47-
349. 3$J.3Sf>3S<f. 3*3'
364. 36s-3<'6‘S*t-37''
374-377

Via J aera Torna S

Viatorum lafiitudinem re-
creantia s>2- & T0.2.

pagito

Vibius Crijpus frica Pro-
con/ul 4

Vibones Britannica herba
flores

Victoria fitmmu frgnujier-
ba a vitio porre cla 161
■Vigilia inter mala corpo-
ris vniuerfi , & earum

remedia 364

Vigilia diuturna qua arte
firri pofrint joj

Vigiliarum immodicarum
remedia 6 7-94

Villatica aucs quo paflo tu
ta reddantur ab accipitre
210

Vincapcruinca herba me-
dicina iss

Vincapcruinca , herba to-
piaria 12 9

Vincaperuinca /em per vi-
ret ibidem

Vnicaperuinca filia florum
inopiam in coronamentis
(lippient ibidem

Vincedo vidi Toniani 246
Vini varia genera, & ex eis
medicina 211

Vinum ^Albanum neruis
vtile 212

Vinum vires alit , /anguine
& colorem ibidem
Vini e/fedus plura ibidem
Vina .Albana austeriora
ibidem

Vini genera nunquam in -
ebriantia 243. & To. 2»
pag.252

Vino Japicntiam obumbra '
rijprouerbium 2 1}

Vinum fibricitantibus not>
dandum 2iS

Vino aqua potUs interpo'
nendus 212

Vv>*

I N D

Vina plura mifieri , inutile

214

Vina qua fiilubcrrima ibi.
Vini s r ubru ,nigr'umqi vehe
mentim confringit ibi.
Vinum in quibus morbis
■ non dandum 21 5

Vinorum Jkfiitiorum medi -
cina 21 ?

Vim facis natura, & medi-
em,*. ex ea 21 S>

Vina cur mu fis odoraliora
12 0

Vini picati vtilitas 21 S
Vino debent homines , quod
fili animantium non fl-
tuntes bibant 213

Vini pice conditi medicina
21 s

Vini fapor quibus commen-
detur JO.JOI

Vino modice fimpto nerui
iuuantur 212

Viola fime florpionibus ad-
uerfatur i4S

Violarum confideratio , na-
tura,genera uS

I Viola quando floreant 12 7
Viola fionte nafcentcs 11S
Viola lutea mcjlrua ex-
tenuat J4S

Viola lutea ^ 21 S

Viola lutea vrina ciet ibi.
Viola alba veru nuntia 12 7
Viola tepidioribus locis etid
hjemeprouenit tbid.

E X.

Viola alba maxime durat
12 s

Viola alba mcflrua exte-
nuat, c 'r vrina ciet 14$
Viola alba vita longi fima
trimatus 12 9

Violis apes delectantur ibi.
Violis aridis in medicinis
pofl annis vtendum 14 s
Violarum medicina ibid.
Violu recentibus minor vis
inefi ibidem

Viperarum morfus rtmedia
2+1

Vires recreantia zSS.227.
23S-40 7

Virga fiinguinca natura
263

Virginibus mamma ne ere -
jiant 395

Viri fco/ymo florente in coi-
tum figniores 182

Virilium remedia , Quare
Genitalium remedia
Viflerumajfcfioru remedia
2 6 2.347 To 4.pa.+if
Vtfci in arboribus nafccntu
confideratio 24S.&T0.
2.pag-37i-&indc
Vi/cum ad religionis vfim
quomodo & quando de-
cerpendum 248

Viflum quod opi imum ibi .
Vi fit vfus in medicinis ibi.
Vifium in chamaleonte her
ba nafcens J7t

Vifa

I N D

'Vifciftorii medicina
V/fcifiimpti remedia 34.
21 £ . 2S+. 39 0.& To. 4.
pag. 33.44.1 9 0
Vt fu* feniculo reficitur 107
Vifi:s hirundinu pulti* qua
herba reftiluatur 31 /.
& T0.2 .pag.374
'Vitex herba j eiufifj medi-
cina 26 0

Vitiligini s remedia 80.S6.
143.200. 40 4.410. & To.
4.pag.i4t.T7 8 .33 6
Vitium J armentorum me-
dicina 2 0 6

Vitiii clauicula que vfam
habeat in m edici» i* 2 04
Vitis lacryma qualis 3& ex
ea medicina 204

Vius & brafiica inimica
2 48

Vitium cineres quem vfum
habeat in medicinis 204
Vitis brafiicam petraam fii
git3ant moritur d 9
Vitis fiondium fucconimcfe
in medicinis vfiis 204
Vilis alba nomina, & ex ea
medicina 20 S

Vitis nigra nomina , & ex
ea medicina 210

Vicus, Vide Hulcus.
Vlmi arboris natura,^ r me
dicinaexea 258

Vlophonon herba qua , &

cur ita dictet 171

E X*

Vlpicum allij genus 2 9

Vnedonis arboris fiuflus
qualis 2 41

Vnguium vitioforum re-
media 9S.101.106.207,
220.247 .23 3.37 4.&Tq.
4. pagi. 38.32. 6 0.36 0
Volua quid 183

Vomica morbi remedia 73.
82.97.104.170.26 1.273,
277.&T0. 4.pa. 89.123
Vomitum fi fi entia 82.83,
83. 91-92.103

Vomitum prouocantia 31.
33. (to. 72. Hs.99. *44-.
147. 16 8. 178. 223. 229.
239. 241. 243. 286.303.
3Sr.3S4>3 *S. 40 8.& To.
4.pag.i9i.2o6 .243.291
Vomitum inhibentia 193.

204.214.289.347
Vomitu contraEla vitta quo
patio curentur 36.76
Vota fisfcipientes Parthoric
reges qua herba vfi 12 7
Voci officientia S4.& T 0.
4.pag.2 0 7

Voci vtiha 39.60.82.97 .
16 6. 186. 193.286.360 ,
&Tom. 4.pag.rs 3^06 .
306.309

Vrbanarum arborum medi
tina. Libro vigefimoter '
tiopcr totum.

Vrccolans herba quaaeiufijf
vfus in medicinis 170
VrinU

I N D

Urina tormina quo dificu -
itantur 6 3

Urina hominis apibus me -
detur 130

Urina boum apibus mede-
tur lhid'

U rina difficultatem afftren
na

Urina profiuuia cohibentia
8 .■>.& T0.4 pag.tp.2p
Urinam mouentia s°.S3-

SS- 46.61.62.6 4-67-73-
7 j.. 7 $.76.8 0.83-85 86.

8 8. 3p. 90. 92. 102. io;.
107. 142. 143 - *4S* l46.
J47. 142. IS 3' *44-TSS-

16 3. 17 !• 173 - 17 6 . 178.

17 p. 180.181. 1S6. 197.
298. ipp • 200' 204.209.
210 . 221. 226 . 22 p. 233.
238. 239. 242. 2 43 ‘2 44»
2so.2si.242. 243. 244.
246. 24S. 2$ p. 26 0.261.
264. 26j.26s.26p.27n

273-274.277.278.289.
34P‘3S7- 3SS.3SP. 370.

381. 384 ■ 33p. 39°-39S'
403.4.04-409. & To. 4-
pag.1p.40 4-

Vrfinvm allii fylaefire 30
Tjrtica herbs nnfiiltraua,
dy medicina ex ea 167-
toto capite.

Urnca non mordentis me-
die in a J**9

.Urtica ftmevbioptimu 168

E X.

Urtica magnitudo mira 734
Urtica primum enaficentis
cibus religio fus 136

Urtica differet ia vftififo 134
Urtua punituris oleum mc
detur tbid.

Urtica femen cicuta con-
trarium 167

Urtica oleum 1 6 7. & To .
2.pag.2 87

Urtica laudes Phanias Phy
ficus condidit j6 8

Ufus > efficacifiimus rerum
omnium magifter 340
Uuarum confieruandarum
ratio 206.& To.2.pag.

2 94.296 .426
Uuas ne aues attingat 4 p
Uua recentis noxa 206
Uua falubcrnma quo paflo
fiant tbid.

Uuas Galli ne edant ibid .
Uuarum medicina ibidem
toto capite

Uuarum nuclei , eorumque
medicina tbid.

Uua thcnace ferientium
iUibus medetur 207
Uua pajfia confideratio x &
medicina ex ea 98.207
Uua pituitaria qua 208
Uua faucium re m e di a 7 0 .
92. 89. 93.102167. 168.
186.231. 23$. 237 . 242.
247- W- -7-;. Z-S- &

T om. -h pag. i.f. is. us.

INDEX.

19 4.206.794.296.36 o
Vulneribus capitis Arijlolo
chia medetur 25.4.327
Vulnera ne infiapictur 28 9
Vulneya quomodo congluti-
nanda ibid.

Vulnera intcru-ctu eortt qui
pedibus iter conficerent,
injlamari credutur 296
Vulneru vana remedia 32.

62.69.72.87. 94.97. 95.
100. 1 0 1. 144 • T4S .146.
14S. 16 9. J79' 204.205.
247. 248. 25S.2S2.2S6.
289.301. 303 • 8° 4.309.
356. 37°. 3Si. 382.384.
38 5. 3 8 6. 3 8 S., 3 9 0.3 9 9.
407.40 8.409. &T0.4.
pag. 21. S1.S4.24S. 290.

296. 303. 320. 3SS.

Vulpes quo cibo necetur 239
Vultures fifirts Jeme cdut 57
Vulua fcu vteri mulicbru
remedia 54.SS-S9.73.
76.79.S2.S3.S5.S6.92.

93. 95. 100. 102. 107. 109 .
142. 143. 1 44 - i4<>-t49.
152. IS 3. ISS . 165.167.
16 s. 173. ISS. IS 9.194.
197. 217. 21S. 220 . 221.
224.225 . 226.22S.234.
241. 2 43’ 244’ 24S.2SO.
2 SI. 2J2. 2J3- 2S4. 2SS .

256. 259. 261. 26 9.270,
2 72. 27 S. 290. 291.374'
37 S- 37 6. 381. 3S8.392.

395.6 To.4.pa&.i6.2l.

29.31.36.6 7.6 8.32.TQ0
2 9 4.358.400.401.403

X

XAnthits Hisloricm

296

X iphion herba qitalts 32 6.

• 357-3*0.362

Xiphij herba medicina 35 7.

360.362.375

Xylina lina 6

Xylon frutex ibid.

Xyris herba Jy lue Jlr is J47

Z

27 Ea medicini 1 91
Zenonis libris Carnea-
des refponjisrus elleborum
fhmpfit 305

Zi^ipha coronis olim adhi -
bebantur 124

Zoelicum linum 5

Zoophthalmos herba 3S2
ZopiJJa picis genus, & ex ca
medicina 265.$- Tor
2. pag. 327

Z opyros herba 27 9

Zojler ignis /acri genus 36 7
Zur a, paliuri genus 273
Zythum potus Aegyptio-
rum 202

e 1 s.