BIBLIOTHECA
CARCINOLOGICA
LB. Holthuis

C. PLINII

S E C V N D I

, historiae

M V M D ^

Tomui Q^Ttus.

Quo decem poftremi libri a
vicefimofeptimo con-
tinentur.

Cum Iniict hacpo^Temamami'
diUpmo,ac casii^atiJSi-
mo ftido, .

i

i

i*

ivg DVNI,

^pud heredes facobi ImU.

M. D. L X .

P L I N I I

. ^ECVNDI na.

tvralis Hr-

S T O R I

^ ^ E X XXVIH,

prooemivm.

’ C T A£ erant omnium isrum
«tur* mter ca-lum ac terram
e * ■^/'labJntque

remedia aufe

^ ^^rerrent traniuerfos

■ > fepern m • ^^itinalibus qu;c fanan*

"Indicina, tiui e?g:^”eri '

re„l'^°'"ibe p^ofn b ’' in

fi ^ e cum prattobn

tatu^^cretum eft“ ''rgeat : quando

q"'^ vits, rerpeflu ' fi^r Wili-

• St barbal^e^ '=’‘-“rna

cpp; auto aTu '"«^^-g^bimus,

^'«fu Proti ind ■ • Qnaquam &,ipfi

. , '“dicati .eligere labor, uimu

AAa a ' ' ■’

J

4

yotiiifque neceffarium eft .di

illud admonuiffe ^ qu^-cu

n-,. ;-im anobis natut TMinils t>ro

Illud admonmffe P”q«^ animalium , & quicu-
aas iam a nobis n „,nus pto-

iufque effcnt .j^ndo, quimptofuntpts-

fuetc medicinas lep auxilientut indicari,

bendoinunc quiimp uaquchscelTe qui-

neq; iUhic >“ °^nexi. Incipiemus autem

demalia.illistameconnexa^^^^P.^^^^^^^

ab homine ipfum » quoque gla-

,im diffi“ “‘t viucnTibus poculis . comi-

diatorum bibunt , v J . facientes in eadem

liales morbi 1 quod fpctWf ^ hetculeilll

hatena fetas q““^“ • efficacimmurn putant c3

ex homine iplo fo gj yni ipfam animam eX
Udum fP>f“\“™‘l“Vm plagis nc fetatumoui-

ofculo vulnetum .cum P Alljmelul-

Imoueti ota ta infantiuro.Ne<

olcuio vuiuwa^.^. a . u
dem admouen ota fa ‘ infantium.NeC

)as Ctutum lotum vifcetum mem-

pauci apud Gtxcos£ngu^ ^ C u

Lommqtie etiam fapotesdae^ ^

,e iruiita.-.- . ■ mandiUiuis lUa inue. -

na netas habctui.q euerfot luris hu

oftentalTecum enim tcs eti

mani vita tui obliuIrcetetut.Quii

condididiiCred humana mandete ? qu*

inuenit fingula ”l'^,niiampotea medicina ift>
coniefluta yeneflcia innocentiota

^.iginem habuife^ ^'‘^i.bati extetniq

alij . XX VI II. j-

''V" ''' 'ntcrempti
'fficaciffi,® ‘«nficati.ApolIonius

Cones fdlp"l” Miletus, oculorum fuiTu-

^nterfcAi fanari. Artemon caluaria

*''’"'=noV„“/‘^“- ' P‘',°P'nauit aquam i

P'n‘iio inr morbis.Ex eadem fuf-

morn'Y‘ ■ ‘^«■«ra canis

homi,?» r c''am quadrupe-

P'tforaTi finauerc, contra inflationes boum,
''orno nr ««rnibus inferentes olfa humana : vbi
P^itrotair^; “r ''““>au'crematus . filiginem que
'"«noltr r ’ t'” liando. ProcuU no-

"n’us ,„3". afafintifla. Nos auxilia di-

''fasmedei-* P'a*ii^la: ficubi laiflis puerperarum

VP^tendam ' “'?‘'‘a- Vitam quidem non aleo
"“‘'o trahen
^“‘“f®calts, atque moriere.etiam cii
k Peimum"!^ nefandus. Quapropter
= ax onmiT"^?”' mremediis animi fui ha
e“‘;? ■ «alium '“^uit
(l

■nullum “',«°n**fl“a: homini tribuitna-
'l“'^iJop[" 'empefiiua morte ;iu

.. ^P^^^^lUm.nund illom /Tk;

^Susliion/s primum maxima:

*>id VerbTgl^'f'™P« eft.valeintne
''ctunr eft u ‘«^antamenta cartninum.Quod
fi> flcceptum terri opoiicre

fide In^ %i«'W™icuiufque re- t. • ,
n^^ifivita-.t^^-^Ffinn verb omnibus ^ l or , 1^'™
cL^J^^atio " "^"'!«Ql!ippeviaimasc.Tdi fi-

aha fune vctba impecrantis
A.^a 5

n CPUnit Naturalis Hift.

alia depulfoiis , al ° j. fp pumraos magi-
certis Ptf ptstcteatut , aut

iiratus . I t ne quid frvipto orarire aliquem,

j,,*pofterumd,ca.ut,deta.pcopm.

rutlufque alium faueti linguis iubeat:

alium veto P”P°“ ’ ^Ijud exaudiatutivtta-
tibicine canere , n 1 jpfe ditie obftte-

que memotia ptecatio ettauetit;

pcntes <'°?'"'"Vdiniicapita; vel corda.aut ge-
fic tepente ex c .Duratqueimmefocxem-

mmari via ma t a deuouete.

pio Deciotum , P ycftalis * iocefta: pteca-
^mceJUclt- carmen. txtat inctibto tulit , anno vrbis

frtcMto. tio . qua vfa a p Gnecum GMCam-

“ '^ j’‘f^lTor aut aliatum gentium, cum quibus
que defoffos , aut ai „ ° .^,;dij. cuius la-
tum res eilet , etiam prsiteQuindecem-

cri piccationem , “l , ^ jegat , profeftb

uiriini collegi) magi , approbanti-

^im carminum ^"^“annorum^iientibas.

bus oamgenmr g ^.„„3 nedum egtef-

•Veftales fu„itiua retinete inlocopte-

tocl recipiatui ea tatio.Sc Deos
catione.ciim anr vllis moueri verbis,

f'^^r^Kirdeto;rconieaatione.Prift<

confitendam p„diderc difr

quidem fulmina elici .vtfub

cillimumquee Annalium autot

loco docuimus.!. 1 no p

eft.Tullum Hollilnini r g J deuoca-

dem, quo illum, f quadam f»'

pe conatum, quoniam p r agnaturi»

•rr, fulmine iiSlum : multi vero & ,

cmetj .n-fnra veibis permutari. Cuu*

I""rSo fodienres.dclubro fundamenta c»;

Liber XXVI ir, ^ 7

iniienilTcnc , miffis ob id a Scna«
gatis , Hetruri® celeberrimus vates Olenus.

. Olenus priclarum id fortunatiimciue cernens y
nterrogatione in fuam gentem transferre ten»

^'tc . feipione prius determinata templi imagi,
in folo ante fetHoc ergo dicitis Romani»,
templum louis optimi maximi fututum elii
.^“^“Put inucnimus conllantiflima Annalium,
fnrmatione, tranfi tutum fuiire fatum in Hetru^
’5tn , ni pr.imoniti a filio vatis legati Rorna^
ji'tefpondifrcnt ; Non plane hic .fetiRomx in.,
/ntuin caput dicimus . Iterum id accidille tra«
'nt , cum in fafiigium eiufdem delubri pratpa-
itf, <l''»dtiga: fiiiiles in fornacccreuiflenn fc
fat' modo retentum augurium . H.tc.
^ .'t nnt, exemplis vt appareat, oilentorum vites
CjpJ^ttplita potellate clFc : ac prout quteque ac-S
^^Ptafint, iravalere.Tnaugurum certe difcipli,
neijiie diras, nerjue vlla aufnicia
tcs "?'t« ad eos , qui quanque rem ingredienv
Uij^.^^tuare fe ea negauerint : quomunere.dU
j ‘ndulgcntte maius nullum eil. Qiiid > non
ipfarum in Duodecim tabulis verba
ftng'5 excamalfet. Et alibi. Qui ma-
tcs ptnien incanta ifet. Verrius Flaccus auto-
'iteo*'"’ tlftl^ns credat, in oppugnationibus
'ati ^'Snia folitu a R omanis facerdotibus euo-
biinj^pm, cuiusintutelaid oppidum elFeOpro^
IloinJP ’**' 'nnJitm, autampliorem locu apud"
Hiiij jT*' nultumue.Durat inFomificum difeie
J^tius d ptcrumxonftatque ideo occultatum , in
I' '"odo" nequi liollium fimi-
• Defigi quidem diris depreca..
nemo non metuit. Huc pertinet ouo-
cxotbueiit quifque , calyces cochlea-
A A a 4

« C.Plinij Naturalis Hift.

■SiSr™ .

mentorum : non pauci

„ multi rump. hunc vnum

etiam fctpentcs ^pl conttahique Matforum
illis efle auiete Etiam panc-

canw, '".^^'“^dfptecaaombus confciibun-
tes inccndior ^ externa veiba atque

derogent fidem validius . an Latina
inelFabilia derog videri cogit animus,

rnopinata , & q “ expeaisfac dignum

SiSEKri=K£-

«r c“fa“ iammim poft vnuna dncipiteni
pati " eoatKUete. Cur enim primum

queconfcieniiam tgf precationibus inui-

anni incipientis diem 12 1 P , |j j j (pris

rem fauftum omiiumut ! Cur puoiicis i

cein tauimu ducentium profpcta le-

irsrcut

I

Liber XXVIII. p

intelligitiir. Cur ad primitias pomorum, hjc vC'
tera die dicimus , alia noua optamus ! Cur fter-
nutaracntis falutamur ? quod ciiam Tiberium
Catfarem . trillilllmum { vc conftar) hominum,
in vehiculo exegiilc tradunt , Et aliqui nomine
quoque confalucare ,rcligiofius putant. Qi^in &
abfentes tinnitu aurium pr.vlcntire fermones de
fe, receptum ell. Attalus affirmat , fcorpione vi-
fo , fi quis dicat duo , cohiberi . nec vibrare
iitus .Et quoniam fcorpio admonuit, in Africa
nemo deltinat aliquid , nifi prxfaius Atticam,
In cstetis vero gentibus . Deos ante obtellatur,
vt velint. Nam fi menfa adfit , nullum ponere,
tranilatitium videmus etiam , quoniam multas
religiones pollere manifdlum dl . Alius faliua
poil aurem digito relata , folicitudinem animi
propitiat. Pollices , cura iaueamus, premere
etiam prouerbio iubemur. In adorando dexte*
tam ad ofculum referimus, totumque corpus
eircumagimus : quod in latuum feciUe , Gallia;
religiofius credunt. Fulgetras popyfmis adora-
te , confenfus gentium ell.Incendia inter epulas
nominata, aquis fub menfis profufisabomina-
niur.Rccedente aliquo ab epulis.fimul verri fo-
lum : aut bibente conuiua.metifam vel repoli-
'urium tolli . inaufpic.atiinmum iudicatur. Set-
nij Sulpitij principis viri commentatio dl, qua-
nbrein menfa linquenda non Iit. Nondum enim
Jlures . quam conuius , numerabantur. Na ller-
hutamento rcuocaii ferculum menf.imue.li non
Voftea guftetur aliquid . inter diras habetur, aut
PnininonondTc. Ha;cinllituere illi . qui omni-
negotiis horlfque interelTe credebant Deos;
ideo placatos etiam vitiis nollr is reliquerunt,
"^in 8c tepente conticefeere conuiuium adno-

^ AA» f

IO

C.PliniiNacui-aUsHiil:.

lammeft, non nifi in pari prafcutium niime-
roTua in re fam.e labor eft.ad quencunque eo-
tum^pertinens. Cibus etiam e manu prolapfuj

reddebatur, vtique permenfas:vcrab.intqira
ditiarum caufa keflare.T.t lbnt condita auguria,
quid loqueti cogitantiuc idaccidctir, inter exe-
c^ratiilimV Si Pontifici accidat Dim caufa epi.
lanti , in menfa vtique id reponi , adoler.quead
Larem piatio eft. Medicamenta, priufqnam ad-
hiSur.in menfa form depolita , negantur
prode iTe-Viigues refecati nundimsRomanis ta-
Lnti atque d digito indice , multorum pecunix
rcligiofiimell. Capillum vero contreflari . com
tradefiuuiaac dolores capitisxv r i. Hma, at-
que X X I X. Pagana lege in plerilque Itali.T pr.r-
diis cauetur , ne mulieres per itinera ambulan-
tes torqueant fufos . aut omnino deteflos ferant,
quoniam aduetfetur id omnium fpei ■ pr?cipi>^e-
qiie frugum. M.Seruilius Nonianiis princeps ci-
toatis ."non pridem in metu lippitudinis . priuf-

quamipfceam nominaret, atiiiiue ei ptxdice-

ret,duaMis literis Gr?cis. V 8c cbartam mfcri-
ptam , circumligatam lino , ,ubne£labat collo;
Mutianus ter Confiil, eadem obferuatione viuen
rem mufeam in linteolo albo , his remediis ca-
fte ipfos lippitudine pr^dicantes.Carmina qua-
dam extant contra grandines , conttaque mor-
borum genera.contr.aque ambiilla, qusda euam
expcrtal fed prodendo obftar ingens verecun-
dia , in tanta animorum variecate . Quapropter
de his, vt libitum cuique fuerit , opinetur.

'Remedia ex homine contra Magot*

^ Cap. III.

Hominum monftrificas naturas Sc venefict^
afpeaus, diximus in portentis

Liber XXVIII. ii

multas animalium proprietates, i]iia: repeti fu-
petuacuum elt.Quorunilam honiiniitn tota cor-
pora proiunt , vt ex his familiis, ejuat lunt terro-
ri ferpentibus , taftu ipfo leuant perculfos , lu-
liluue modiro. Ouoru c genere funt Pfylli Mar-
sique, Sequi Ophiogcnes vocantur in infula Cy^
pro • cx qua familia legatus Exagon nomine , a
Confulibus Roma: in dolium ferpentiumconie-
6fus experimenti caufa , circummulcentibus lin
guis miraculi! pratbuit.Signuro eius familix eft,
ii modo adhuc durat, vernis temporibus odoris
virus. Atque eorum fudor quoque medebatur,
non modofaliua.Nam in infula NiliTetyri na-
fcentes tanto funt crocodilis terrori, vt vocera
quoque eorum fugiant. Horum omnium gene-
luntinfua repugnantia interuenti! quoque me-
deri conftat ; ficuti aggrauari vulnera inttoitii
eorum, qui vnquara fuerint fetpentium canif-
Ue dente \xCi. lidem gallinarum incubitus , pe-
corum fcctus . abortu vitiant. Tantum remanet
virus excepto femel malo , vt venefici fiant ve-
nena pafTi. Remedio eft, ablui prius manus eo-
rum, aquaque illa eos, quibus medearis, infper-

gi. Rurfus a fcotpione aliquando peteuffi, nun-
quam pofteai crabronibus, vefpis, apibufue fe-
riuntur. Minus miretur hoc , qui fciat.veftem
a tineis non attingi, qux fuerit in funereiferpen-
'cs .-jgte.prtctetquamlxua manu extrahi.
x)eqi*iii»fd«myorfif«giK,i!57- fitltua hminii.

T\Ythagors inuentis non temere fallere
IrpofitiuOtum nominum imparem vocaliu nu-

hienlm.clauditatcs.oculorumue orbitate , ac fi-

hriles cafus dextris affignare partibus.pare l?iiis^
fetuntdifBcilcs pateut ftatira.folui.cu quis teiftu

11 CPlinij Naturalis Hift.

"“4 T;n.s» °sr.So-

S« f-int . ficutidiximus de
rundam F ,,. jt^iide £61cbacoftendi Pe-
[j7s^ofta‘.<nuani eburneam affivmabanc.Na:uos
lXc"e tonLe .rcligiofum habenteiiam nunc

multi-Hominii vero in primis leiunam faliuaim

Slrtra ferpentespra-ridioefcdocuimus.Sed &

r c #»ffinf*es eius vfus recognofcit vita. De**

;r.®“n:;bX

teeerimus. Simili modo & fafcinationes repei
cuumm.dcxtraqi claudiratis occurfum.Vemam
Quoque a Deis fpei alicuius audac.oris petimus.
?nfinum fpuenSo etiam. Eadem ratione terna

defpuere deprecatione , in omm medicina mos

eft amne efeaus adiuuatet incipientes furuncu-
los^ prcfignare ieiuna raliua.Mirum dicemus,
fed ex7eriment0 facile : Si quem pmniteat iGus
Ss cominufue illati ,& ftatim «puat me-
d"am in manu, qua percufsit.leuatur >11*«:°?“:
cuffus a pmna.Hoc fope delumbata quaikupede
apptobamr . ftatim i tali remedio correfto ani-
malis inateiTu. Quidam veto aggtauant idus,
Tnte conftum fi^li modo faliua ^manu.nge-
fta Credamusergo lichenas leprdfqi lemna: illi-
m ^duo arceri :it6 liPPi“.‘l‘““;“=‘“X\err7

tidievelutinundione;caicinomata,malo^WKS

Liber XXVIII. 15

fubaito : cetuicis dolorem , faliua ieiuni dextra
ixiaoi^ ad dextrum poplitem relata, l^iua ad fini-
flium i fi quod animal aurem intrauerit , & in*
fpuatur, exire. Inter amuleta eft » editae quenque
vrinx infpuere : fimilicer in calciamentu dextri
pedis, antetjuam induatur : ice cum quis tranfeat
locum, in quo aliquod periculu adierit.Marcion

Smytuaus.quide fimplicibus effectibus n:ripfic>

' rumpi fi^olopendras marinas fputo tradit: item
rubetas, aliafq; ranas. Opbilius,fcipentes,u ouis
in hiatum earum expuat. Salpe,torporem ftdar i
quocunqiie membro inftupente, fi quis in finum
expuat : aut fi fupciior palp« bra faliua tangatur.
Kos fi , & illa crcaamus rite fieri : extranei
I inteiuentu,aut fi dormies fpeCtecur infans, a nu-
1 trice terna adfpui:quanquam religione mutatur
gcFafcinus, Imperatoru quoque , non folum in-
fantium cuftos , qui Deus inter facra Romana i
Veftalibus colimr,8c currus triumphantium fub
his pendensdefenditmcdicusinuidi.'C,iubetquc ^
tofde ^ refpicere.Similis medicina linguae ,vc fit
exorata i tergo Fortuna, glorix carnifex.Morfus
hominis inter afpcrrimos quoqj numeratur.Mc-
jentut foedes exauribus:ac ne quis miretur, ctia
tcorpionumidHbus ferpentiumque fiarimimpo-
^tts.Melius e percudi auribus profunt: ira &re-
iuuias fanari.Scrpcntiu vero i 5tum,contufi den*

'is humani farina.Capilluspueroril, qui primdm

Iccifus eft , podagrx impetus dicitur Icuare cir-
'^rdigatus: & in cotum impubium impofitus.Vi
^tum quoque capillus, canis morfibiis medetur
> aceto : & capitum vulneribus cx oleo aut vi-
'i. Si credimus, a reuuifo cruci quartanis. Com-
JHus xque capillus,catcinomati.Pueriqui pri-
V ceciderit dens, vt terram non attingat, in-

retjpwe

14 C. Plini) Nacin-alisHin:.

clufus in annillani.

S— ^?Smanu de..a duo medii lino

ieS er colligati , diftiUanones atque hpp.mdi-

nes a«ent.4in & eieaus lapillus calculofo.al-
Hgatis fupt^ubcm leuatc c?teros dicitur.ac 10-
ligatus r ^ celeritatem parcus fa-

cerr Addidit Gi-anius , efficaciorcra ad hoc eOe

^e"oe.eniptumPattus«cehm^^^^^^^^^^^^

quatque ““P"|;,’„;;;,dieaa ptccatione.fe v.n-
ri(r“”nlm 5cfolututum,atque abierit. S angui
finchominis cx nuacuque parte emi lio, effir
":cT.t"an”inimill1nitra\ntOrphcus8cAr-

cheC' :«m ora . comitiali morbo lapfotum:
turgete enim protinus. Qi idam fi pol ■«.» P=-

a eSes Vbgines carnes edendas.
AefcWnes Athenienfis J cremaroru cinere an-
»4is medebatur ScronfiUis.vuilque.& carcino-
® V-. Hoc medicimenttim vocabat botryon.
mX genera morborum primo co.m foluun-
mr pdmXe feminarum menfe. Aut fi non id
Xtjonginqua fiunt, roaximeque comitia-
IToX & d ferente ac fcorpione perculTos,
coitu' leuati produnt : verum icemmas Venere
erixdi Oculmiim vitia fieri negant.ncc l.ppire
eosX ■ cum pedes lauant , aqua inde ter oculos
tangant. Imi^tura morte raptorum manu.aru-
..F narotidas, guttura taillu fanari affirmant.
Cida^m ver^Lcque defundi . d-taxat fu.
^ufteua irianu auerfa.Et e ligno fulgure ido.

« ediipoft terga manibus, d^morder. aliqmd.

Liber XXVIII.

Prodi*"'''”’ ‘J”’ r*oifar,admoueti, remedio efle
’« ho„ PrPoipiant dentem fuffiri den-

'“t , i ^ «“"i r)”' caninus voce-

'aluj,. P“*io exemptura adalligari. Terram ex
cfTe palpebrarum tradunt.

. de„ Senita fit , commanduca-

r>iini,"'^’ cadere. Hulcera non feipere ofie ho-
'aenr! ‘^“'cunferipta. Ali; e tribus puteis pati
■Sili miicent, & prolibant nouo fi.

brii, ' reliquum dant in tertianis accefTu fe.
'“mcl ”‘K‘^r.dum. Item in quartanis, fragmen-'
" 'ruceJnuolutum lana, collo fubne-
rfunt e cruce.; liberatoque con-

l'ic ^^““'^rna.quam Sol non attingat.Magorum
tap^ rimmcnta funt 'Vt cotem , qua fertamen-
bu, V rxacuta fint.fubieiifamignati ceruicali-
''‘iuV-V'"''*’''''’ ‘^'fioicntis.euocaic indicium,
■rttiip .‘^’”ar quid fibi datum fit, & vbi , & qyo
be vy’ • aurotem tamen non nominare. Fulrai-
‘•'"‘"‘'"aaum invulnus ho-
'*'fttur ’r° ‘J"’ Proiinus confiat. Inguinibus me-
OtHip . afiqui , licium reis dettaaum alligantes
'fidi* nodis, ad fingulos nominan-

lici “2’ . atque ita inguina alligan-

a!;, clauum ,aliudue,quod quiscalca-
!' ''iijJ: 'S-^toru 'pPoti iubent gcrere.ne fit dolo-

"bitii,, 'y^rucas auelluntavicefimaLuna.in
JII^Usp ’ ,Pl"' ‘Plam intuentes,vltta caput ma
*''rati,2"’‘';-'r-®rquicquid comprehendcne, eo
dm ‘’°rporis , cum cadat ftella, fi

^‘otun 'I’"®*' aiunt. Cardinibus

e '«doi *oetoafFufo , lutum fronti illitum , ca-
(•''“ndl”'"’ laqueum fufpendiofi

''fnq b™ temporibus. Si quid c pifcc Iitefe-
Us , in aqiiara demiflis frigidam pedir
biis.

bus.cade«.Siveto«a|>-s hsreat.ex

pitis ex eodem em addito pane. «

Ldero invcranq"' a jcmediis qui |

fotdes hominis m ^ quippe ea ta

ftuofotum gy"a'“"® ificiunt , difcutiunt . com
' gmentamoUiunt.oaUa^^^.^.^^^^ facientibus-
lient. fudore 8c °}'° “ttaaifque admo^nmt.
Vuluis inftamroati . j j jji(lammationes& c

Sic & menfes cientifed« lo-

aylomata leniunt - , pfgcaciota ad eadciU’

xlta , arhculot"f ^ideo ^^ftentut fupj,

ftrigmenta a baliiw^ . „1'

«totiis «<^'>‘.“^'""0 , atticulos tantum -uo'
tornate peimifto ccen . efficacius , fed a
liunt.calefaciun .difcutmn ^ p

muratio.Item

Sun^f ■ ^“ leaulo,aut rara vomitio-
conducunt, ac proni
aduerfuirj diftillaciones. Arifio-
“Utii &r cabianus plurimum fomniari circa ver-
^'Uu ,, *“'Umnum tradunc.maglfque fupino cu-
'“qtii Thcophrallus celerius con-

Uis. 5 lateris incubitu, difficilius a fupj.

«juoquc remediorum maximum ab
liiiq, ' Ptteltari poceft, ficut linteorum ftrigi-
t^^POt calida

falT.k vaporationem . & pofiea frigi-
eibisTr"'"num intelligitur. Item prifumere
Snm '““P®?"' frigidam , eiufd ^raque potu
!■ libeat interrumpere.
^Ui ili >"“11“™ ®li“d animal calidos potus
'“lluer,. naturales.Mcro an-e fomnos

{■"Pari ' P''°P'cr halitus : frigida matutinis
‘'"n cauendos dentium dolores:

^''‘■nenufum^”* lippitudines, certa ex-

Liber XXVIII.

17

icut'*^'°^e«aticne»i£f«r. Cap. K

‘^"'■potls valetudini in varietate

hf.*.- ^®4CrUlCa*HiDDOf!rarpc n-a/^trrkA

Sh'

. .JC/vk/' ^ ' “avcMvaaiia lii vailCCaCC

J^^tium “"‘“^tuaca.Hippocrates traditno pran-
n * ccci celerius (enefcerc. Verum id temc-
h ''niDer • 1“‘PP® ™“‘“ vtiliffima
cibis. L. Lucullus hanc de fe
i ^PUs i„ dederat : vlcimoque probro

rn^^pitor’^'* 't’“™pbali fenideducebatur4',cl
‘ ‘“spar-‘° epulanti, pudenda re,feruofubfa-
Je^-quam fibi.

SJ "nut amento, & Venere, & exteris ri-

tSrnur, . ^“P-

gT>-^tnenta pinna grauedinem emendant,
*tnuris nares,vtcradunt,olculo attin
Tom. iiij. B B b

C.PlinijNaturalisHift.

- gat. sternutamenta &fingultam. Ob hoc V«t

fuadet Pf-r “inrng— d 'xt-
que anulum e finiHta jn long f.,,ienient

L dig.tum ftm fenes laborio-

""'Eft hercutrrirkas cius vtilior. Athlette ca'

-;„^orpeutesrem—

mr.cum e candida decl hebetationi-

'Xcapt “acmelancholicis. AdfidetegtaO|'

di vaX remedium alicui adhibeatur.digi *
tainarta inter fe implexis , veneficium
idque compertum tradunt, ^cmena Hercul
natiente. Teius , fi circa vnum_ ^"aboue genu^
Item poplites alternis genibus
n rnnciliis ducum poteftatumue fieri vetue

xim comprimi prodU. Cdm aqua dextrx ^
cul.e , finiflro pede exultare , capite in xu
humerum deuexo.inuicem e
fis concitet , faliuam in fronte ab a!'0 affla';
iaceat vua , ^ vertice morfu alterius
ceruicis dolore poplites fricare . aut cerum o
poplitum. Pedes in humo deponnb netuU
cturibufue tendantur mleaulo. /

narte id accidat,finiftts planta: pollicem de-
nuauprehendi. Item'^ diuerfo. E.xtremi^.

qui

manu apprehendi. Item e muerio. c.snsm .

eorpotirvel aurium perftringi contra liot'^^

Liber XX VI II.

'“fporis.fangii intmuc natium immodicum. Li.
j. ''fl pap', ro pri ncipia genitalium t femur mc-
cv”' ' «cohibenda vrina; profluuia. In ftoma-
foltirione pedes preflare , aut manus in fer-
■'teni aquam demittere. lam&Iermoni parci,
“Itis de caufis falucare eft. Triennio Mecccna-
^.“IMellium accepimus lilentium fibi impera*»
"'s > a conuulfione reddito fanguine. Nara
^rfos fcandentcfqueac iacentes, fi quid in-
otuat , contraque i.;tus , fpiritum cohibere fin-
^ prafidij eft : quod inuenrum efle ani-
^lis docuimus. Clauum ferreum defigere , in
loco primum caput defixerit corruens moc
“omitiali, abfolutorium eius mali dicitur,
( ““tra renum aut lumborum veficxque crucia-
balinearum foliis pronos vrinam redde-
jjJ^^ttigatorium habetur. Vulnera nodo Hercu-
eft mirum quantiim ocyormedicina

..•Atque etiam quotidiani cinftu tali nodo.

'■h quandam habere vtilem dicuntur ; quippe
n Hercules eum prodiderit. Numerum quo-
quaternarium Demetrius condito volumi-
efr’ quare quaterni cyathi fextarilue non
ffj'’'' putandi. Contra lippitudines retro aures
Prodeft , & lactymofis oculis frontem.
tji°“.t>umex homine ipfoeft non timendi mor
ttira *Stitudinc , qiiandiu oculorum pupills
reddant. Magna & vrinas non ratio
di» '|?’^f d etiam religio apud .autores inuenitur,
di[ . “ 'n geneta.Spadonum quoque ad fcrcun-
gj .'tbeneficia.Verum ex his quae referre fas
qu j‘®'Ptibium puerorum cotra faliuas afpiduro,
Iqj .P^yudas vocant, quoniam venena in ocu»
gij, “minum expuant : contra oculorum albu-
* I obfcutitates , cicatrices . argema, palpe-
BBb 2

XO C.Plinij Naturalis Hifl:.

bras,& cum erui farina contra aduftiones , con-
tra aurium pura, vcrmiculofque , (i dccoquacu
ad dimidias partes cum porro capitato nouo
fidili. Vaporatio quoque ca menfes locmina-

rum ciet. Salpefouetillaoculosfitmitatiscau-
fa: illinit sole vfta. cum oui albumine , effica-
cius fttuthiocameli, binis horis. Hac Sc atra-
menti liturx abluuntur. Virilis podagris mede-
tur. areumento fullonum . quos ideo tentan eO

morbo negant. Vereri mifcecur cinis oftteoruim

aduetfus eruptiones in corpore inlantiura ,
omnia hulcera marianiia. Ea exebs . ambul.is,
fedis vitiis , rhagadiis , Sc fcorpionum iflibus
illinitur. Obftetricum'nobilitas non alio luceo
efficacius curati pronunciauit corporum pruri-
tus nicto addito . hulcera capitum . porrigines,
nomas. prarcipue genitalium. Sua cuique au-
tem (quod fas fit dixilTc ) maxime ptodeft.con-
feftim perfufo canis motfu , cchinorumquc fpi'
nis inhaite litibus, & in fpongia lanifue impo-
lita • aut aduerfus canis rabidi morfus , cincte
ex ea fiibaSo : concrique fetpentiura iaus.Naih
contra fcolopendras mirum proditur . vertic«
taao vriiw fux gutta . liberari protinus IxfoS;
Auguria valetudinis ex ca ttaduntuv. Si mane
candida, dein rufa fiuillo modo cccoquete,hoc
concoxilfe fignificatur. Mala figna lubr*. pefli'
ma nigt.x:mala bullantis & ctalTie; m qua quod
fubfidit, fi album cft , fignificat circa atticul^
• aut vifeera dolorem imminere. Eadem vtndiS'
' morbum vifcetum , pallida bilis , rubens faU'
. guinis. Mala &,inqyaveluti furfures atque nU'
beculs apparent. Dilufe quoque alba v^iofa e
mortifera vero ctafia gtaui odore : & in pueti
tenuis ac diluta. Magi vetant etus caufa con«»

Liber XXVITI. 21

Lunamque nudari , aut vrnbram cuiuf- ‘
ipfa afpergi. Hefiodus iuxtaobftantia
Tuadet , ne Deum aliquem nudatio ofFen-
Hofthancs contra mala medicamenta om-
promilit auxiliari, matutinis horis fuam cui- ,
inftillatam in pedem.

DtremedijsmuliebribHS, Cap. VI T.

V* dx mulierum corporibus traduntur , ad -
portentorum miracula accedunt ,vt fi-
^^Icamus diuifos membratim in fcelera
^oortus mcniium piacula, qu.vquc alia non ob-
llftcices mod6,verumetiain ipf? meretrices pro-
^*dere. Capilli d crementur, odore ferpentes fu-
i. Eodem odore vulus morbo ftrangulatas
^^Ipirare. Cirtto co quidem , fi in tcfta fint cre-
, vel cumipUma argenti , fcabritias oculo*
ac prurigines emendari ; item verrucas . &

J^f^ntium hulcera cum raellc. Capitis quoque
^Inera, S: omnium hulcerum finus , addito
J^^lle ac thure. Panos, podagras, cum adipe fuil-
jplhcrum ignem , fanguioemque fifii iilico,& ^
^rrnicationes corporum. De lallis vfu conue- '/^^
dulcifl^mum elle molIiUimiiinque , & in Ion- *

‘cbrcccBliacifquevtilifliinum .maxime eius
iam infamem remouerit.Et in malacia fto-
j ^^^i,in febribus , ^ rofionibus cfHcacilfimum * torjtoni*
^j^periuntut. Item mammarum colleifionibus bm
^ ^ thure, oculo ab idfu cruore fulfufo, &inL
Pr a auc epiphoris fi immulgeatur , plurimum}
odeft ; maglfque cum meile & natcilfi fucco,: *

^ ^ thuris poUinc.Sempiri^ue in omni vfu effi-j
^ ^»Us Cius, qux marem cnixafitimulcoquc effi- 1
• ^tfiimum eius , qux geminos peperit mares,

^''itioipfa cibuque acrioribus abftincat.Mi-
^ pr*icrea ouorum candido liquore , madi-
BBb j

V ^ ♦ vt
t^riftoteles
traditiccn-
tra Dor)-
cnion.

ai C. Plini) Naturalis Hift.

daquelana frontibus iir.pofinim , fluxiones ocu-
loiumfufpendit.Nans li rana faliua fua ocii'
Ium afpcrliritjpr.tcipuum eft rcmcd ium.Et con-
tra morfum ciurdem bibitur , ftillaturque. Qil,|
fuTiul matris fili.xqiie latje inundius fic , liberati
oculorum metu in totam vitam affrmant. Au-
rium quoque vitiis medetur , modice admido
oleo :aut ii ab idlu dolent, anferino adipe tepe-
faftum.Si odor grauior lit.vt pleriinq; fic longis
vitiis, diluto meile lana includitur.Et cotra moc
bum regium in oculis rclittuni , inftillaturcum
eiaterio. Peculiariter valet potum cotra venena,
qua data fiint c marino lepore bupreftique: » vc
Ariftotcles ct adit, dor; cnion.Et cotra iiilaniami
qu? fafta fitliyofcyami potu. Podagris quoqi iu-
bentiUini cu cicuta. Alij cum celipo 5c adipe an-
ferinotqualiter etiam vuluarum doloribus impo
nitur. A luum cti am fili it potum , vt R ab irius feri-
i bic:& menfes ciet. Eius vero que focminam enixa
ifit,ad vitia tanciim in facie fananda prarualec.
apulmonum quoque incuraoda latlc mulieris fa
‘nantur , cui li admifeeatur impubis pueri vrina
velmel Atticum.omnia finguloru cochlearium
inenfura,murmura quoque auriu eiici mucniu.
Eiusqiix marem pcperit.laQe gultato canes ra-
biofos fieri neirant/Xliilicris laliuam quoque is~
luna: potentem diiudicant oculis crueutatis.Etfi
contra epiphoras.fcruentes anguli oculoru fub'
inde madefiant; efficacius,ri cibo vinoqi fe pri-
die ea abftinucric.Inuenio &fafcia mulieris ab
ligaro capite, dolores minui. Poft bate nullus el^
modus. lam primum abigi grandines turbinc-ltf
cotra fulgura ipfa in menfe connudatarfic auc£'
ti violentiam c.vU:in nauigando quidem temp«‘
ftates, otia fine menfttuis.ExipfisverbmenfibuS;

monl*

Liber XXVIII.

?®Oftrificis alias, vtifuo loco inclicauimus,,lira
> 'Hfinda vaticinanturx quibus dixilfe non pu*
in dcfecSu Lun® Soiifue, congruat ris il-
.^'■«emediabilem fieri : non fcgnius & filente
^‘'^a.coicufque cum maribuscexicialcs elfe atque
P "'fetos . Purpuram quoque ab his eo tempore.
Polluit.Tanto vim elTe maiorem.Quocunqiie au
alio raenllruo , (i nudata: fegetera ambiant,
^Ucas ac vermiculos fcarab.x6fquc ac noxia
"‘a decidere. Metrodorus Scepfius inCappado-
V^muentumprodit.ob multitudinem cantliari-
“"m.Iteergo per media arua , rcteais luper clu-.
Veftibus. Alibi feruatur .vt nudis pedibus
capillo cimfcuque dilloluto. Cauendum ne
1'' Orienti; Sole fac iaimfemenccm enim arelcere.
'ein nouellas vites eius cadiu in perpetuum lat-
'■tutain Sc ederas res medicatiflimas illico rao-
'•Multa diximus de hac violentia. Sed praccr il-
3oertumeft, apes ca.dlis alucariis fugere ilindq;,
.'''b coquantur,nigtercere: aciem in cultris ton-
hebcccfcere.xs concadtumgrauc virus ac-
.'Pete &c aruginem, magis II decrcfcence Luna
*ecidat;equ3S,fi ilncgrauida-, tadlas abortum
VY*' 8^ afpeflu omnino , quamuis procul
. Ii purgatio illa poli virginitatem primaj
invirginea artate fpontanea . Nambitu-
Ve'(V fudia nafccns.fola hac vi fuperari , filo
ei, contadli, docuimus .Ne igne quidem vin-
g “''dUo cunila icinifq; etiam ille, (i quis afper
fjj .bibandis veftibus, purpuras mutac.florem co.
fu ,bs adimit, ne iplis quidem focminis malo
g ° 'bter fe immunibus. Abortum facit illicus.auc
j| ''Jbino prsgnans lupergrediatut.Qme Lais 8e
rju.Pbbncis inter fe contraria prodidere de abor-
Carbone d radice brafiica: vel myrti vel ta.

BBb 4

i4

C.Plinij Naturalis Hin.

maricisineofanguinc extinao-.item afinas non
concipere tot annis, quot grana hordei contaft*
ederint: quaeque alia nuncupauere monftriftca,
aut inter ipfas pugnantia , cum haec foccundita-
tcm fieri iifdem modis . quibus illa fierilitatem,
pronuntiaret, melius eft no credere. Bythus Dyt'
rhachinus hebetata afpetSu fpecula reciperd ni-
torem tradit, iifdem auerfa tutius contuentibus!
omnemque vim talem refolui.fi mullum pifcem
fecum habeant-Multi vero inefTe etiam reitiedia ;
tanto malo aiunt podagtas illini, fttumas, &pa* ;
rotidas,panos. factos ignes,futunculos , epipho- 1
tas traflatu earum mulierum leniri.Lais & Salpe i
canum rabioforum morius , & tertianas quatta-
nafque febres menftruo in lana arietis nigti,af'
genteo brachiali inclufo. Uiotimus Thebanus,
vellis omnino ita infeftz portiuncula , aC vel li-
cio brachiali interta. SOtira obftetri.v , tertianis
quartanifque efficacillimum dixit plantas zgti
fubtetliniimulioquc rlEcacius ab ipfa muliere,
ignoranti. Sic Sc comitiales excitari. Icetidas
medicus quartanas coitu finiri , incipientibus
duntaxat menllruis,fpopondit.Inter omnes verd
conuenit, fi aqua potuique formidetur a morfU
canis fuppofita tantum calici lacinia tali, llatirU
metum eum dilcutbvidelicetprarualente fympa-
thia illa dracorum, ciim rabiem canum cius fa**
guinis guHatu incipere dixerimus . Cinere eo iU'
mentorum omnium hulccta fanari certum efti
addita caminorum farina & cera. Maculas au-
tem e velle eas non nifi eiufdem vtina elui.Cine
rem per fe tofaceo milium , foeminarum pr.aci-
pue capitis fedare dolores illitum fronti. Afpet*
rimamque vim profluuij eius elTc primis anni*
virginitate loluu.Id quoque conuenit, quo nibi*

>i(J,

Liber XXVIII.

l>t>entius crediderim , radiis omnino
661,5 ''“° portibus , irritas fieri Magorum artes
'’e| sftirnare licet.Fonam enim

1e (i °°6rtiflimum e promiflis eorum: ex homi-
“ibiir'”'”’ rclegminavnguiumc pedibus ma-
''tl 00'.""“ permirta , ita vt dicatur tertians,
9u*f|“°''<l‘-ans , vel quartans febri remedium
^°^“ ortum alienx ianus affigi iubet.
lupi *°‘>s morbisiquanta vanitate fi fal-

_ is:qi

'bn ’ rt°b°Ubue noxa , fi transferunt morbos
Itgiiij ““untiores? Ex his omnium digitorum re-
adcauernasformicaru abii-
coeperit trahere.

'*<ub

'“rtcDt ' prmia cccperit tranei

^ r am fubnedli collo, ita difeuti morbum.

‘^I«*exanimalibiuptregrim, de elephAnf,
'‘me,ir camelo, •& hyana,& crocodile,
ds* cham*leonte,dr fcinco,^ hip-
popotamo. & lynctbuo.

!lii''*“°bqux retuliflefas fit, ac pleraque ex
I ®0inf honore difto.Reliquaintertabi-
In' oratio ab homine fu-
claritates animaliti aut operum
r"'* Qm ^““B“‘s-P“cipuc maris.flu-

:*u,5^ "«ncs.quas rheumarifmos vocant.firtit.
’ ''“Is ">0110 Attico ( vt aiunt)

facie, fcobe paronychia tolluntur.
>i°' fietl, * capitis dolor leuatur.eflacacius
h 'Ubti/ pars probofeidis cum Lem-
lai ’bRui “‘^alligata.impems libidinuiii ftimu
(“krJ^fyntedficis prodcrt.iecurque comi
la» adipes cum rofaceo,|cu-

Sa- curtodiunt a vitiis, candor^mq; fer-
*ht 8c adufta niuibus , articulorfimque
BBfa j

C. Plini) Naturalis Hift.

_ - p.

mmotes. Magorum vamtas perunair eo ad.f^
faciliorem gratiam apud reges populofue p
mittit ■. prxcipue tamen eo p.ngui . quod
r- ,.k; «(Tp ntil Ium potefb. , V

mucu : y f

fupercilia.vbi elTe nullum poieu.
maxime a dextra parte, vill.quc e ‘““j*

li.promiira fuirt.Tel aqua addita, claritatem o ,

lis inunftis facioSc cum adipe eiufdem, comi-

1 1 aifi-urirdeui 2uftu,Scvt pro

,is inunttis

les morbos difcutit, eur guftuA vt protmus. j.
fumpfete.curfuid digerant. Cor rn cibo W
ptura, quartanis medetur : adeps cum rola
Lotidilnis febribus. Perunaos co bcllirc |

eiunt-Refillere etiam infidiisvidetur.Camd
tebruin arefaaum.potumque ex aceto, com ,

libus morbis aiunt mederi litem fel cum m'

potum 1 boc & angim-c. Cauda arefaSafoIui
uum ; fimi cinere crilpari capillum cum oleo-
dvfentericis prodert illitus cinis, potufque qU
tum tribus digitis capiatur.aecomitia l.bus
bis Vrinam fullonibus vtiliflimam elle trau
itemque hulceribus manantibus . Barbatosc
ftat caro feruare quinquennio ,& heminis P

ciere aluum. Setas c cauda contortas . & fini
brachio adalligatas quartanis mcderi.H)*'’
Magi ex omnibus animalibus inmaximaa"
ratione pofuerunt, vtpotc cui & ipfr Mag icas

CCS dederint, vimque, qua .alliciar ad fe hom
mente alienatos. De permutationis fexus an
vice diximus, cstcraque de monftrifica n»
eius 1 nunc perfequemur quacunque tneih^
produntur . Prxcipue pantlieris terrori e 1«
duntur.vt ne conetur quidem refi{lere:&: al S
de corio earum habentem non appeti . Mi> ,
nue didu , fi pelles vtriufquc contrarii fMf
iantut, decidere pilos pantheri.Cum fugian^

aantem, declinare ad dexttam,vt ptsgtelC'’ ,

tiber X’ X V 1 1 1.

occupet. Quod (I fuccefTcrit, aliena-
vel cx equo hominem decidere. A: ii
dccorleric, deficientis argumentum ef-
ij^^ ^reinquc capturam. Facilius autem capi, fi
n^'“*Jsruos venator, flageliumquc imperitans
%tenis alligaucricnodit.Mox.vtelifolers
ijjj^gibus vanitas Magorum , capi iubent Ce-
iignum tranfcunte Luna , fingulofquc
pilos ieruari. Capitis doloii alligatam cu-
if^v^dcfle qutc fuerit in capite eius.Lippitiidi-
cc. yUtum trontibus:aur ne omnino lippiatur,
cum mellis Attici cyathis tribus &
Cf^r-^'icia , inunfftum :(ic & caligines difeuti
itQ^^iioncs. Claritatem excitari melius inucre-
y^ij^^^^icamenco . AfTeruari autem in Cypria
?^dem fanari argemaXeabritias , excrc-
in oculis: item cicatrices. Claucomata
lij^j^^^^incris recentis inalTati fanic cum defpu-
^^ile inunclis . Dentes cies dentium dolo.^r
>erQ prodefTc, vel adalligatos or dine ; hu
humerorum &c lacertorum doloribus
■tic, demes fl de finiftra parte roftri erut
!,*6^*^os pecorisauc capri pelle, ftomach
'hus.Puicnones m cibo fumpeos cceliacis
^?dnij'^hs , cinerem cum oleo illitum. Neruis
*ibi,j ^edorfocum oleo vetere ac felle. Fc
, iecur degufiatumter ante ac
!fOpji’^ndagris, fpina: cinet - cu lingua & dc
t^Par*^ 'huli marini, addico felle taurino,om
coi^aatq; illica hy:einepcUe.In eode
&: fcl cu Iapide Affio . Tremulis
^id^jj^^^^filientibus, & quibus cor palpiter, ali
h ‘'iteg madedu, ita vc reliqu^ partis cinis

--

hy^n? illinarur.Pilos.etia auferri hac
* - - - - - • ^

‘'lone illita, autfctifc felle, euulfis prius,.

quo.

i?

iS

c. Plini) Naturalis HiH:.

quos renafci non libear. Sic & palpebris iniiAj
toili.Lumborum doloribus carnes e lumbis
das.illincndafque cum oleo. Sterilitatem mUn
rum emendari , oculo cum glycyrrhiaa ic 3^
tlio funipto in cibo.promiffo intra triduum
ceptu. Contra noflurnos pauore.s vmbran1n’‘q
terrorem vnus e magnis dentibus linoallig‘j

fuccurterenatratur.Furentesfuffivieodem.&ij

cumligari ante pccHus cum adipe renu , aut ifi
nere.autpelle praecipiunt. Mulieri candida >1
Cbore hyxnx caro.&pili feprem,& genitale
ui fi illigentur dorcadis pelle, collo fufpenfa ^
tinere partuspromittunt.Venerem llimulati I
nitaliad fexus fuos in meile fumpto.etiamfi*
mulierum coitus oderint.Quinimo totius do«
concordiam, eodem genitali & articulo fp'
cum adhxrenre corio aireruatis confiarc ; q'’!
fpinx articulum fiue nodum Atlantion voC®]
eid autem primus.In comirialium quoque re*^
diis habent cum. Adipe accenfo.fcrpentes fuSI
dicunt. Maxillx parte comminuta inanifo;'
in cibo fumpta, horrores fedati. Eodem fi'®!!
mulierum menfes euocari. Tantumque eft ttf |
tatis, vt fi ad brachium adalligetur fuperiot'^
ftri dextra; partis dens,iaculantium idlus deen
turos negent. Palato eiufdem arefafto,5£v
alumine Aegyptio calefadOiac ter in otept'Jj
tato, fcetotes 5c hulcera oris emendari. Eo*.

IO , qui linguam in calceamento fub ped^^

beant, non latrari a canibus. Siniftra parte
bri naribus illita , morbos perniciofos midfi
liue hominum.fiue quadrupedum. Erotis coA
fafeinationibus rcfiftere. Ccruicis carnes J
mandantur, fiue bibantur , arcfadx , lumb®^
doioiibus . Netuis i dojfo aimirque , fulS^^p

Liber XXVIII. is

dolores. Pilos roftri admotos mulie-
fabris, amatorium efTc. Tccurpotu.cormini-
tn * ^ calculis mederi . lam cor in cibo potuue
ti.[}PtUm, omnibus doloribus corporum auxilia-
riu^em lienibu$:omentum» hulccrum inflam-
^ *onibus cum oleotmedullas, doloribus fpin*
^j^^ruorum,la(fitudini renum . Neruos potos in
cum thure, foecunditacem rellicuerc adem-
:Q ^}Veneficio.Vuluam cum mali Punici dulcis
in potu d acam prodefTe mulierum vulua:,
e lumbis fiiffiri difficulter patientes, & fta-
^3 P*tece .E dorfo medullam adalligatam con-
fpccics opitulari. Spafticis , genitale c
Suffitu. Item lippientibus, ruptis ,&con-
Jojj^^flammationcs , feruatospedes tadu ; lac- ^inJlatU-’
partibus, dextros Ixuis . Siniftrumpc
ill^j^^pcrlatum parturienti, letalem efle : dextro
facile eniti. Membranam qux fcl conci-
ptg ’ ^3rdiacis potam in vino vel in cibo fum-
^tij/*^^ccurtere:veficam in vino potam, contra
^Ticoutinentiam. Q^sc autem in vefica in-
additis oleo aefefamo, & meile,
prodelTe jcgrimoni.r veteri. Coftarum
h A fic odlauam.fuffitu ruptis falucarem efle;

parturientibus olTa : fanguinem
fumptum, torminibus. Eodem tactis
''Utcunque Magorum infeftari artes,

\%i I^cos, nec colloqui , fiue lucernis , fiuc
^^aqiia . fiue pila, fiue quo alio genere
Ntfijj ^arnes fi edantur , contra canis rabidi ^ ,
'Aeaees efie: etiamnum iecur efficacius. *
hominis, fi qua: in ventriculo oc ' ”

*^J?®nianrurinhis,mortemalicuiusca- * ‘ *

^ “gtiificari , Excrementa fiue olla red- y

dita,

30 C.Plitiij Naturalis Hiflr.

(lita, cum imevimitur , contra Magicas infl'*?

pollere. Fimum, (luod in inteftinis inuentuifl,
arcfaflum .adilylentericas valere potum’’ ■

tiimque cum adipe anfciino opitulari toto
porc la-fis malo medicamentota cane veto ,
iis adipem illitum, & corium fub liratum. RU'i
tali finillri cinere decocto cumranguineinij:
la:, peruntlos omnibus odio venire ;idem i*
oculo deco^Ho.Super omnia ell.(]uod extrciM
fillulam intellini contra ducum , ac potefla^
initiuitates coramonllrant, & ad fuccelFus f
tionum.iudiciortimque ac litium euentus.fi ^
nino tantum aliquis fecum habeat. Eiufdeit^
uerna finiflro lacerto alligata, fi quis mulidl.
refpiciat.araatorlumelTetampr.cfens , vt tlji
fequatur. Eiufdemloci pilorum cinerem eX
illitum viris qui fintprobrofatmollitiei.noi'’^
db pudicosjfed & feueros motes induere.
me fabulofus ell crocodilus , ingenio quoq^j
lo . cui vita in aqua terr.i^ue communis . |
enim genera eotumtillius e dextra maxill.a^
tes adalligati de.xtro lacerto, coitus(fi credt'1
ftimulant. Canini eius dentes febres llatas ”1
thure repleti ( funtenini caui ) ita ne diebus f
que ab .agro cernatur , qui adalligauetit. J''
pollere & ventre exemptos lapillos, aduerl‘'’j
brium horrores venientes tradunt-Eadem d' j
fa Aegypti) perungunt fic adipe igros' fuos- J
^ illi fimilis. multum infra magnitudinem, ifl.i

ftCZC^l^fiCO tantum.odotatiffimifqueP.ovibusviuir. ObjJ^

ditivihao diligenter exquiruntur iuciin»^

dote faraatcrocodileam vocat, oculorum ^
vtilillimam,cum porri fucco inunUis,

^ I V FUtlll«»ia.laWLaiia a iaauaa-..«a.') v»

tlOT'CIIMtpO Euffufiones vel caligines. Illita quoque e

Succo • cyprino , moleftias in facie eiwfc'eiitc's toli''

Liber XXVIII.

Pu inc ” niotbos omnes , quorum natura fer-
Jitjj nitoremque reddit. Lentigines tol-
ii.il5j ^^°® omnefque maculas. Et contra comi.

e.x aceto mulfo binis obo-
bia 8j?v menfes ciet.Optima.qu.-r candidiffi-
fatuj I “3bilis , minime'que ponderofa ; cum te-

tUiPj digito.s fermentefeens. Lauatur.vtce-

1»^, ““Iterant amylo>aut Cimolia , fedinaxi-
’'”tti(?^* “aptos oryza tantum pafcunt. Felle
''il 0“ulis ex meile contra fufFufiones , ni-
Povj prsdicant . Inteftinis & reliquo cor.
tiap; 1“^ fuffiri vulua laborantes falutarc tra-
'“w Velleribus circundari vapore eius in-
PattjF^®*''] Vttiufque cinis ex aceto illitus his
‘'lati / ’ ‘5“"® f““ari opus (It, aut nidor cre-
'ttipp 'iftim omnem fcalpelli aufert . Sanguis
“icatj?'*® “'“'■hatem vifus inunflis donat. Sc
fUcepf'’®* oculorum emendat . Corpus ipfum
ifchijj. ^^pite pedibufque , elixum manditur
‘1 PUe.''^‘V ‘ofstmque veterem fanat, praecipue
'‘t“m lumborum dolores. Habent &
*etocQj’.3.“°‘^'Sus pilus defluit. HicperundJos
^*”'“xu ' ‘““Obtdnflillaturque morfibus. Cor
'olotiJ'’ nigra; , cui nullus alius

^las j^‘:'*tfauerit, Seprimo partu geniti , quar-
j petf . dicitur. lungemus illis limillima,
“Otitci^*''‘‘ animalia , priufque chama-

'“tti D ’P““uliari voluminedignumexiflima-
'^‘9tUf^‘"°“rito ,ac per lingula membra defe-
|f'tis magna voluptate noflra , co-

I '"‘lis mendaciis Craci vanitatis.

i;fpip» .'‘?^gnitudineeft fupra diftocrocodi-
ti 'line cuiuatura, & caudx am-

■ '““^-Nullti animal pauidius exiflima

- 0 Y^rficoIoris elTe mutationis. Vis cius

maxi

3^

C.Plinij Naturalis Hift-

maximi contta accipitrum genus . Detri''*

_ V t ^ ^ J /T— J Z \ I II

maxiuia^ cuiiLirt o.i^vij-aci v».* j,- — ^

enim fupri volantem adfe traditur, & voluu
rium prsbere lacerandum cattetis animali“ ,
Caput eius & guttur fi roboreis lignis accend^
tur.imbrium & tonitruum concutfus facere, v
mocritus narrat : itera iecur in tegulis yftui'>^,

IllUUllLU:» ildLia». • *'-'■*•**•* *'-0

liqua ad veneficia pertinentia qu.E dicit . j

AiVI UA ou V k>»> I - - i "•[?'

quam falfa exifiimantes , omittemus . pta ,
quam vbi irrifu coarguendum. Dextro 0^“
viuenti eruatur , albugines oculorum cum

viuenti eruatur , aiDugincs ocuioruiu v-uu» • .
caprino tollidingua adalligata.pericula pue^^
tij.Eundem falutatem elTe parturientibus ,
domi : fi vero inferatur , perniciofifiimum. ^ .

^ k - iZ m 2 ■ m rJ ■ y* ■ 1 VTl L*.

*AUk) le-
^t-ManUi-
tifu antiej.
cod.vtndtt

vti<jue fi
ahiec(os
eiftfiie ner-

fiOS

* calcaue-
rint y vt
vox Calca-
uertnt , ad
hoffes refi
ratur»

UOllil . vvav 1 Jd».

guam.fi viuenti exempta fit.ad iudiciorum
tus pollete. Cor aduetlus quartanas illigatuifj^
gralana primi tonfut.T . Pedem e prioribus i
Xtrum , hyini pelle adalligatum finillro e*
chio, contra latrocinia tetrotc'fque nodlut ■
pollere. Item dextra mammillam contra io' j
dines pauorefaue.Siniftrura vero pedem tod,
in furno cum nerbaqui etiam chamiileo^ J
cetur, additoque vnguento in paftillos di(j
eos in ligneo vafe conditos , priilare ( fi
mus ) ne cernatur ab aliis qui habeat . Ari"/

. t _ i 1 \\(rt

iliu» J —

dextrum ad vincendos aduerfarios vel
valere , * vtique fi abiedos eiufdem ne*7
* caicauetit. Siniftrum humerum quibus i"j
filis confectet, qualiter fomnia qui velis
hus velis mittantur, pudet referte. Omnia ea ^
tropede refolui ificut finillro latere lethaw

tlU peue IWiVlUi • aiWMi. Aa>.A4ac«.k/ amcva* a- —

quos fecerit dextrum. Capitis dolores, injl’^

vino,in quo latus alterutrum maceratum fif.j
nati. Focminis finifiri vel pedis cineri fi mj .^

tsr lac fuillum podagricos neri illitis ped* ^

Felle glaucomata & fuiFufioncs corrigi

Liber XX VI IL

S* inunaionc;ferpentes fugari igni-

iffto , '***ato ; muftclas contrahi in aquam con-
i'tv'((3'j.^“’'porc vero illito, detrahi pilos., Idetn
fle iijj iisirant iecur.cum rana: rubeta: pulino-
!•’• Prattcreaiocinere amatoria diflblui.
holicos autem fanari , li ex corio cha-
hiiai J*'** hetb.x fnccus bibatur . Inteftina &fi.

Itllp- -—"'‘V UlWaiMl . CX.U.*

-n iiurn id animal nullo cibo viuat,

vrina illita inimicorum ianuac.

- 1 di, ^^iiitum hominum his conciliare. Cau-
opgj. J^ina & aquarum impetus fifti , ferpentes
medicata cedro & m>’trha,illi-
‘ifcgti Semino ramopalmj.percuflara aquam
'iuiqg intus fint omnia appareant : vti-

l''Oajj ^°.f“rao contaftus illct Democritus^,
'(''ibcti |> V? loquacitates immodicas promifit
I ■'* ''til' f 11 > virum alias fagacem Se
|‘o pj .‘dtmum . nimio iuuandi mortales ftu-
h* "lUe limilitudine eft fein-

> ''“nt crocodilum clle

A'cipg ’‘fi‘ndidiore tantum Sc tenuiore cutd.
a > fquJ'™'” 0 croco,
* cauda ad caput verfa.

•i 'l' 1(0«''“*’^“® ■ ‘Icio^lc Arabicus. Afferuntur
“Pitlit^j '''''” eius Sepedes in vino albo poti.

, '0 i accendunt ivtique cumfa-

'■Pip... 4oa: femine linffulis dr.Trhmit nTv.r.:,r
’tUti

'W ^ --Avaao ; Vljtjuc CL

.’’'P'tis Icniine fingulis drachmis omniu
I l'»vtpaftilli fingu-

(«"“''Olis b' 1^'^“”’ fe laterum car

“yrtha & pipere pari mo-
li'* con? ‘‘l'™ creduntur . Pro-
i?'"' venena.vt Apelles tra-

^ Sumptus. In antidota quoque
itivinj i:“f'iCftius plus quam drachma po-
neinina potum, pernicie afferre ira-
Tom, ili), CCc

j4 C Plini) Naturalis Hift.

diuPrxtereieiufdem dccofti ius cu meile f
ptum. Venerem inhibere. Eft crocodilo co^
*. » - <rf»mininiic V*

ptum. venerem ininucic. i...

Eio qusdam amnis eiufdem
cum hippopotamo . repertore dettahedi faW
nis.vtdixirous. Plurimi autem fuper Saiti ,
Ullius 4:orit cinis cum aqua

nis ,vtdixirous.i'iurimi a-uitiu 'r

prifedlutam. Huius corij cinis cum aqua
tus, panosfanat: adeps fi j^^idas febres
mumfuffitu. Dentes e parte lana dolores .
tium , fcarificatis gmgmis. Pellis eius e iiO
patte frontis in inguina adalligata, Venereu
hibet. Eiuldem cinis alopecias explet. Tein
dtachma ex aqua contra lerpenies bibitur. r

guine piaoresvtuntur.Peregrin?funt 6tiyi

qua: clariffime omnium quadrupedum ceri>
Vngues earum omnes cum cotio exuri cffic»
lime in Carpatho infula tradunt. Hoccinct ■
to propudia virorumiciufdem afperfu , foein
rum libidines inhiberi ; item pruritus coip®
vtina ftillicidia vefic.p.Iraqueeam proimus

rradiiur. Eadeni

vtina Itillicidia veiic.c.iiaqucca»* ,

la pedibus aggefla obruere ttad imr. Eadei^^
rem Sc iugulorum dolori moftratur inrcm'
Haflcnus de externis. Nunc rcuertemur a
ftrura orbem iptimumque ■communia aU*
lium remedia , atque eximia dicemus. j
jiUdidMCimmttnesixftrii ammMus , Ad ,
dem generis placidis. LaUis vfsu & obfef

„es,&decajeis,liut)ro& adipe. ^

Cap. l X. a

SIcucidelaaisvfu. Vtililfimum cuique ,
num . Concipere nutrices cxitiofum « ;

Onum . Concipere nuuict»
fiint enim infantes qui coloftrait appeh ,
denfato lade in cafei fpcciem. Eil aut')" /
lira prima a partu fpongiofadenUtaslaCti j,
xime autem alit quodcunque humanun>’|,
taprinutn-.vndc fortaflis fabuEt louem it»

Liber XX VI ir. 3^

ab;honiinic camelinum
*c cotn '"’“™ afinis-Magnorum animalium
'oijio reddirur. Stomacho ac-
*is , caprinum, quonia fronde ma-

“j "'rba , vefcuntur . Bubulum medica»
'^'«UsvI I &magisalit,ftomacho

pinguius. Omne autem
?iliuo,&|de nouellis;ptobatif-
lnnoce'^^‘^° quod in vngue htcret , nec defluit.
Jitati .'"‘usdecoitum.ptacipue calculis
"“flato* • Aluus maxime foluitur bubulo.Minus
hia inm u “fl“' decodlum.vfus lartis ad om-
*f*^cran * “'‘^ulcerata , maxime cenes , veficara,

' Ctun? ’ pulmones:foris pruritum cu-

'^"'UAr? ‘9hcs pituici, poftabllinentiam.Nara
k^'ci(i, ^ flubulum bibetent pluhifici .fyn-
, hini in ratione her-

j uitu V '.'■"-•'^'-‘'^■oiximus in rauone ner-
uol,^ iwer exempla, qui afininum biben-
u"» vnt ‘^flicagraue.Medici fpe-

r U aor,,!! generibus , quod fchi-

modo : Firtili nouo
p“htibu maxime.raniifque ficulneis re-

'* ’ luoc ^"'‘hecuc , additis totide cyathis mul-
»'?''flin<la'r**' "“niin* lartis. Cum feruet , ne cir-
H aiiua cyathus argenteus cum fri.

j?‘Ude j„ . '"flfus im ne quid &ndat ablatum;
!j'‘etu,»‘l‘/h'rtgeratione diuidltuc.Sc difee-
p. Quiflam & ipfum fetum iam

r *„l®crq[, ^''mmum, decoquunt ad tertias par-
he'**° F^flhigerant . Bibitur autem cffica-
imerualla lingulis diebus
^’’'nclanei."'?.flP'“ geflari. Datur comitiali-
«i“''dafi a . neis , paralyticis , in lepris, cle-
”“*lacpQ ^'^n^atibus morbis.Infunditur quo-
haiofiones a medicamentis fartas.

ecc a

3(f C. Plini) Naturalis Hift.

/ EtavramtJyfcntetia.decoaumcum nwdo‘‘

lapillis, aut cum ptifana hordeacea. Item ad
fiones inteainotum.bubulum aut ouillii vtild,
/, Recens quoque dyfentericts infunditur : ad c
' Jum autem crudum : item vulus . & conttaie
Pentium iaus-.phthificis, camhaiidum.aut lal

mandr.i!,autbupreftis,aut pityocampes venco>

Priuatim bubulum his qui Colchicon biberin

autcicutam.autdotycmum. aiitleporemmai

numificut afininum contra gypfum,& cerullaP
& fulphur , & argentum viuum-.item durs ^
in ffbri.Gargari7.atur quoque faucibus exhub»
TJriTvrilifsime.tt bibitur ab imbecillitate vm
'recoliigentlb"us, quos attophos vocant ; in fee,
etiam qua: careat dolore capitis. Pueris ante^
hiim. laflis afinini heminam dari , aut li in^
tn cibi roiiones fcntireni.antiqui inatcanisjg
W^^-.fr hoc non ellet habuerunt e caprino j
buli fetum orchopnoicis pvodeft ante cetera»
dito nallurtio.Inunguntut etiam oculi, in Ia"
heminis fefama: additis drachmis quatuor tti
in lippitudine. Caprino lienes fanantur . po»^
dui inediam tertia die cderapaftis captis , fi
triduum poto fine alio cibo.Laflis vfus alias
/■ttarius caphis doloribus, hepaticis . fplencth
netuoru vitio febres habentibus, vertigini, K
i tetquam purgationis gratia grauedini, lufl^

'^s,tIppis.Suillu'vtlli«imuteneimo,dyrence^

hecnonpiithificis. Ploc 8c mulieri faluberti ^
qui dicerent, fuctuc.De generibus cafeoru d ,
niuSjCU de vberibus fingulifq; animaliii me j
diceremus.Sextius eofdem etTcdrus equino, <1^
bubulo, tradit.Huc vocat hippace.itomacbd j
les.qui no fint falii.id eft.recetes.Vetcres ald j
liftunt.corpiifque minuunt , ftoinacho vtili^j

Liber XXVI II. 57

CafgJ°®>ni falfi minuunt corpus , alunt mollia,
lij J f^ccns cum meile fu^illata eraedac.mol-
*uft tormina pattillis in vino

nieyJ^'’‘^ecodlis,turfuIiiue in patina toftiscum
cis ^ ^spronvocant qui Idle &fotbis fic-
tritus pomfque medetur cccliacis. Ge-
tlis • •****” carbunculis caprinus tritus &impofi-
linp '''*U acidus cum oxymelite.Maculis in ba-
tUin i;^‘tusoleointetlinitur.E lacie iit & buty-
&: ^arbararum gentium laudatiflimus cibus.

biiJJj ’ uiuites aplebc difeernat. Plurimum e bu-
fit inde nomen : pinguiilimura ex ouibus.
te caprino, fed hyemc calefacio lacie, jfta

fis , r tcuo tantum ■ crebro iaHatu in longis va-
fiib j^pSuilo foramine fpirimm accipientibus
aquj 0 ore , alias prxiigato. Additur paululum
''t acefeat. Quod efl maxime coa(aum,in
“Huitar : id exemptura addito fale, oxy-
quoij PPcllant. Reliqua decoquunt in ollis ; ibi
(luo[^^^'.tuatat, butyrum eft , oleofum natura.
Catut pi^t^.tttrusrefipii.hoc pr^ilantius iudi-
tctjj' buribus compofitionibus mifeetur inue-
te. j, 'Natura eius adftringere, mollire, reple-
ltejjj?are.Oxygala fit & alio modo, acido la-
a>Uip n''° >n recens quod velis acefeere , vtilifli.
riuij jptf^rho.EffcCius dicemus fuis locis.Pro-
•fie fmjj.^fttuiunibus adipis laus eil , fed maxi-
''0Ua;p'’*Pttd antiquos etiam religiofi . Certe
Pnfies eo^'^ *ptrantes,cliamnum folenne habent
rttin r . Inueteratur duobus modis ,

't*fitvetuft'’®‘'^*^>'‘'"rtis : camo vtilior , quan-
Axungiam etiam Gritci appella-
- *^'^®^uminibus fuis.Netjiie cll occulta
id animal herbarum ra-
^Icicuc.liaqj etiam fimo innumeri vfux.

CCc 3

38 C.Plinij NaturalisHift.

Quamobtera no de alia loquimur fue.multo
£caciorc focmina, Sc qua: non j)cpcric.Mulco^_^
i6 prxftaniior in apris eft . Vfus igitur axungi'
eft ad mollienda, excalfacienda, difcuticnd';
purgandaquc. Medicorum aliqui admifto an

ris adipe, taurorumque feuo & ocfypo, ad po

grasvti iubem.Si vero permaneat dolor , cum ^
ra , myrto , tefina,pice.Syncera axungia raedf |
tur ambuflisvel niuetpernionibusamem cii
dei cinere & galla pari modo.Prodeft Se
catis membris ; itinetiimque laffitudines Scfo'
gationesleuat. Adtuffim veterem recens decy
quitur quadrantis pondere in vini cyathis trib^^
addito melle.Vetus etia phthifin in pilulis fu^
pta fanat , qus fine fale inuetetata eft . Omni>'n
enim non nifi ad ea qua purganda fint , aut q'''’
non fintexhulcerata,falfa petitur. Quidam
drantesaxungis Se mulli in vini cyathis tri»!
decoquunt contra plithifes .quintoqi diepic'"
liquidam in ouo fumi iubcnncircumligatis 1»'/
ribus.Se peaoribus.Se fcapulis eorum qui ph'^
Cn fentiunt. Tantique eft vis , vt genibus etii^
adalligata , redeat in os fapor, eimque «j.
puere videantur. E fue qua: non pepererit , a^^
fime vtuntur ad cutem mulieres. Contra fcab>*
vero quiuis, admifto iumentorum feuo, pro f'
te tertia , Se pice , pariterquc fubfcruefaais.sy^^
cera parttis in abortum vergentes nutrit, colU .
modo fubdita.Cicattices concolores facit ce(
fa admifta , vel argenti fpuma. At cum fulp^
te.vnguium fcabritias emendat. Medetur
piilo fluenti : Se hulceribus in capite mulie<y
cum gall* parte quartatSc infumata pilis oC,‘'Jj
lUm.Datur £e phthificis vnciatim, cum vin* ,(
totis hemina decofta , donec tres vncia e

J-*" XX VIII. J,

. "•silr . “1“' ^ mellis exiguum adiiciunc.
iiq; calce, item furunculis duri-

a,6ciyjj '"'"stum.Rupta &conuulfa,& fpafma-
ji, fanat .Clauos & rimas calllq; vicia,
albo : parotidas admifta farina
p genere proficit &: ad

ollit.j/.ywinis & papulas in balineo perumais
lelluji '“aue "iamnum modo podagricis pro-
^Pide jn vetete. contrito vna farcophago
■alce y , aninquefolio rufo in vino, vel cum
^“m cincte. Facit & peculiare cmpli.
ie* tnip* X X V. pondo , centum fpiimx argen-
^"'^erum 1 j'‘'*fs*mum contra inflammationes
^“^tlUef Se ‘mingi putant vtile,

'.'nie e“m tefina. Antiqui ma-

'“teni c' * '''**'eulorum perungendis, ad faci-
‘“'arum vtebantur : vnde
Siiie quoque vtili medicina cum illa ferrti
' ^Sungi"^™ virilitacifque . Et pet

^■‘'‘''Ui! antiqui maxime probabant

''fticjk exemptis venis aqua cafle.

^'“flpius decoquebantque hdili no-

h'‘'tnael ‘^‘mum alTetuantes.Conuenitfal-
’ exealfacete , difcuterc.vti:
n adin- Vj*?” *“'am. Mairurius palmam lu-
Jl^PtJs iiu ueuiire antiquos tradit. Ideo nouas
, '“nedic ^'eungere pofles folitas , ne quii
in infettetut. Qux ratio adipis,
y°*’ 'ainor** ruminant feui ell, aliis modis,
h'®>saoua**^°.'^’''‘*'Prr^‘-icuronine exemptis
^ /•‘in , falfa lotum , mox in pila

Sru’ **®>>cc r,j ^ “'®rma. Crebro poftea coqui-
„ *'ad canj°'’ “rooir aboleatur. Mox afsiduo
*'''rlauda7 ef'™ . A renibus aurem
u-inium cil,Si vero vetus rcuocecor
CCc 4

40 C Plini) Naturalis Hift.

ad curam , liquefieri prius iubent m^ ftigjj

aquaUuati fspius, dein liquefacere attulo v
quim odoratiffimo. Eodemque modo ttetu^^
Eipius coquunt , donec virus euanetcat.*^
priuatira fic taurorum, leonumque, ac pant ■
tum , & camelorum pinguia cucatiiubeni.>'
dicetur fuis locis. Communis &: ratio medui,
tum eft.Omnes molliunt, explent, ficcant.ex^

faciuiit.Laudaciirxma cetuina,mox vituhna.iv

hircina Sc captina.Curantur ante auturanum
centes lots. ficcatsque in vmbra per cribi»^
Dein liquat? per lintea exprimutut.ac repon''
turin fitlili locis frigidis.Inter omnia aute c
munia animalium velprjflautiaimietFe.au*^
cft.Vis eius excalfacere, mordere , Icinderei
trahere , difcutere. Minorum animalium fj
lius intclligitur,&: ideo ad oculotu medi^
ta vtilius exillimatur . Taurino pracipua pO^
tia , etiam in tere pellibufque colore aurep ,
cendis. Omne autem curatur recens prsbS
orelinocraflb, dcmilTumin fertientem aq^
femihora.mox ficcatum fine SoIe,aique in^
le conditura. Damnatur equinum tantiim «J
venena, ideo Elamini factorum equum taUE
jion licet.cum Rom? publicis factis equus e.^
immoletur. Quin & fanguis eorura fepuj
vim habet.Item equarum, pra-rcrquaravirg‘jj
erodit, emarginitiiulcera.Taurinus quidei”V
cens inter venena eft , excepta Aegira. Ibi
facerdos Terr? vaticinatura, tauri fanguint'"^
■ bit prius qudm in fpecii dcfcendat.Tantu
fympathia illa, de qua loquimur. vtaliqu-Wy
ligioneaut loco fiat.DrufusTribunus plebi*)
ditut caprimi bibilTe, cum pallore Sc inuid>f j
neni fibi dsti infimularc C^Cepione inin>'

Liber XXV JII. 4,

fanguinis tanta vis eft,vt ferra-
fcaij fubtilicas no aliter acrius induretur,
tollatur .vehementius, quam liuia.Non
cip^^^^fanguis animalium inter communia di
& ideo quifque fuis dicetur cflediibus.
enim m animalia hngula vfus , plu-
Uosj.^‘l^^conCraferpentes. Exitio his ciTe cer-
ignorat, YC fi qu^funtjcxtradascauer-
^•iue Nec vero ipfi rpirantefq; tantum

njj ^^titur.fed membracim quoque. Fugari eas
fornus fi vratur ,di 5tum efi:ac e fummo
''his offibus.congregiri dicuntur .Pelles
Co rj, animalis fubftratx,fecuros prxftant ab

lUrnai^^.^^^^tios. Coagulum quoque ex aceto po-
Hotif fi omnino tradatum fic,eodic

Vcl jj ferpens. Tclles quoque eius inueterati,
Vc;jJjf^”aIe niarisjfalutariter datur in vino :ite
^tii centipelliones vocantur. Fugiunt &
iitiA ^ dente cetui habentes , aut medulla per-
^e(i j'^ htioue cerui auchinnuli.Summis aute re-
toej^^^Pf^t^fertur hinnulei coagulu , matris vte-
'^itio * yt indicauimus.Sanguine quoqae cer-
''tantur fit^^^ontion &c cunilago &
^iflip ^otifei ligno, contrahi ferpentes diciir,
deinde, fi fanguine detrado adiicia-
Inuenioapud autores Graecos ani-
tninus , Sc pilo demum fimile , quod
hatrj_ Sardiniam in cantum ferre Ib-

eo rx Interific arbitror > & ideo medicinas

b ^ & ecjttis feris, ^ remedia

APri Caf. X.

'^^Lebrum contra eas laudatur
""'fotu *°SUine.Iccur etiam inueteratum cum
‘LL 6x vino. Item adeps cum meile reii.

CCc f

•ffiillitia

42, c. Plini) NaturalisHift. ^

naque. simili modo verrinum iecur , cxerap'*
duntaxit fibris, quatuor obolorum ?oadc

vel cerebrum in vino potum. Captatom cot

vel pilis accenfis , fugati ferpentes dicum.cin
temque eorum potura vel illitura contra 1
valereutera laaishauftuscum vua tarainia, .
, vtini cum aceto » fcillite: cafeum capnuu ,
cum origano impofitum , vel feuum cura cc'
Millia ptatterci remediorum ex eo ammaliu 1

monilrantur .fieut apparebittquod equidem »

tor, cum febri negetur carere. Amplior pote J
tia fetis eiufdem gencris.quod numerorifsimi^
efle diximus . Alia veto & hircis, DemocriM
etiamnum effeftus eius auget, qui fingulans 0 J
tus fit. Fimo quoque captatum in aceto decoujj
illini iftus fetpentium placet , & recentis cm '
In vino : atque in totum diflicilius fc rccollig
tes i ferpentium idu. in caprilibus optime m
ualefcunt . Qui efficacius volunt mederi , occ ]
capra; aluum dilTedam cum fimo intus repcn
ftatim illigant. A lij carnem recentem hmdot
pilo fuffiunr.eodemqiie nidote fugant ferp

pilo lumunc.eoaciiiquc

tes.VmntutS: pelle eorum recente ad plag.

tcs. vmmui W. t-i-t*-. — . r-

carne & fimo equi in ageo palh ,coaguiO
poris cx aceto, contraque feorpionem K .
rem araneum. Aiunt autem non terni KL

rciu

ris coagulo perunAos. A fcorpione petcu
fimum capr.c efficacius cum accro necot-|^
. nnfurn

auxiliatur -.lardum iufque decofti potuifl^,|
qui buptellim hauferint. Quinctiam fi qui*^,
no in aurem pcrcufTum a fcotpione fe d' ^
ttanfire malum protinus tradunt : venet''|
que omnia accenfo cius pulmone fuget^^
fimo vituli fuffiri percullos 4 fcotpione Q
deft. Canis rabidi niotfu fafta vulnera cit^^^

CiJti]

43

Liber XXVIII.

vfquc partes gnMjui ,tarn6in
dccoa *‘lnioueot . at ius ex eodem catnti
“‘Uin.Tj j“ Powi . aut axungiam cum calce
« ar a ’ 3“° > ne

p '•^Ptic afiirmant. Laudant

a i"”™ illitum , aut meile : me-

^d teli ^ l>itundinis decoflumJc potum.

■ "ni 1**11131001 morfus caprinum ca-

’tilt: a(l'h™ ntlgano imponunt, & bibi iu.
^>ni;efc”°“l“l*uiotfus carnem bubulam co-
‘Olua^t v*'^*“* ''Ituli.fi non ante quintum diem
’*'Utn jy^ncficiis toftrumlupi reliftere inuete-

Hn Idquc villarum portis prifi.

** '*illim™^*'' prsffare Sc pellis e ceruice foli-
J'*tet‘"'®'“f: quippe tanta vis eft animalis,
aff'^'**"'“l‘™‘'®>''''''ll'Elaeius calcata
bibe"-*''' 'otpotem. Iis qui argentum vi-

■ Ve^ ^'nblardum remedio eft. Alinino laifte

, peculiariter fihyo-
*PUs fit, aut vifeum , aut cicuta, aut

doryc'”y opocarpathum ;aut pharicon,

J’'>l id ^ fi coagulum alicui nocuerit:

^’gillj,j“°‘3''c venenum eft in primaUaftis
Sed . Multos '1'^® alios vfus diee.

‘ 1 ''On 11, oportebit recenti vtendura,
5f j ‘*'s eui 'y, P°^®i tepefadlo. Nullum enim
I, ^"^'oSa ^1^ quoque afini confraifta

b'^'. leporis marini venenum dau

®on fcr?'/”' onagris efficaciora.De equi,
le Sigtieba'^^^^*’”'' q^uoniam tetra: illae
a.'''’'luin, untamen fortiora omnia ea-

Ut^'0*na ‘ll’''>‘''"lllg* debent. Lafte equi,
vtos^am w expugnan.

“tJlUetis bifontes habuerunt Graeci m
i^uanquam bouc feto refertis Indiat
fyluist

44 CtPlinij Naturalis Hift.

fyluis-.poLtioiic tamen eadem efficaciora 00*^

ex his credi par elt. Sic qao^ne la(^e huP^
eunda venena expugnari ti-adunt,maxi*«.i nij;.
dida,&: fi ephemerum impadum fit, aut fi

tharides dats.voraitione omnia egeti;ric

prino iure cantharides. Contra ea vero qii#
hulcerarione enecant , feuum vitulinum feU

nuicerarionc cutccti*». , .^cuuwt »

Tjulum auxiliatur. Nam contra fanguifugas r

tas butyrum remedio eft , cum aceto ferto C>
fafio : quod & per fe prodeft contra ven*
Nam fi oleum non fit , vicem eius repratCe” .
Multipeduro morfus cu meile fanat.Omafi
que iure poto venena fupra difta expugnati I
unt, ptiuatim veto aconita & cicuras : iteti'^
vitulino feuo.Caprinus cafeus recens, his qU>^
fcum biberint: lac vero contra cantharida* j
medio eft,& contra ephemerum potum cuiO .
minia vua. Sanguis caprinus decoftus
dulla contra toxica venena fumitur : haedi
contra reliqua. Coagulum hoedi contra vifi' .
& cham.Tlcontem album .fanguinemque t» '
num , contra quem & leporis coagulum eX f ;
to. Contra paftinacam vero &: omnium mat' j

rum iftus vel morfus, coagulum leporis, vel

. . » 1 1.- • t ofir

o I ' *

di, vel agni , drachma: pondereexvino. ief
coagulum Sc contra venena additur antid j
Papilio quoque lucernarum luminibus
lans , inter mala medicamenta numeratur,^

. . |ir

contrarium eft iecut caprinum , ficut fel V‘
ciis ex muftela ruftica fadis.

Deremedijs ad mtrhomm multa genera
animalibus. Cap. JCI.

Hinc deinde reuertemur ad genera
tum.Capilli defluuia vrfinus adeps adi^j,

Liber XXVIII.

4T

'iit, ®^3dianto continet.alopeciafque emen-
/^'^■tatemfupcrciliorum cum fungis Ju-
l’oi:r|- ^ fuligine quzeft in roftris carum.
*^crui®l®' /^um vino proueft. hanc &cornus

'^api[]j''^'nis e vino,vtque no taedia animalium
^ inhacrefeant. 1 rpm fel caorinum mm

. -9 p .

'aatcpj'''’°Iia & aceto , fic vt paululum capilli
=item fel hircinum cum vrina tauri,
''^tus fit, etiam furfures adieifto fulphure
jun, ji.^l^^^inere genitalis afinini , fpiUari capil-

uhairefcant. I rem fel caprinum cum *increfcat

pujjj^^hque tritus cum oleo.Denfari Sc afini-

•t.Dir'‘',*'h& e canitie vindicari, fi rafis illina-

•^ij g;F''ui Vrina -.admifcentque nardum fafti-
Ptio aiu*^: Alopecias felle taurino cum Aegy.
'•'atij ^''oe.tcpefaais illinunt. Capitis hulcera
*’}iiiis ,j,’*‘''fioa tauri efficaciter fanattitem ho-
Putir.pfc^'^*’. ^ cyclaminum adiiciatur & ful-
*<^etQ tamen & vitulinum feltquo cum

P'‘'Um ^ lendes tolluntur. Seuum vi-

“ilittii, '■“ut tritum, capitis huiceribus vti-

t fel '^®*ulutur & vulpium adeps,fcd praci-
^ fimum cum ii napis pari modo illi-
t "^'itii “tornus farina vel cinis , magifque
it''‘ole'““° nitro & tamaricis femine.Se bu-
b? *''ieu?'*'’®’P*''us capite rafo, mire continent
I 'Oillj, eapillum. Sicut & canis cinere ex
('•'des ° lupercilia nigrefeunt. La£te caprino
Implet; . . h 'tadiint : fimo cum meile alopecias
cap.jj'’'''ngulatum cinere cumpice,fluen-

h'''*''ytt oontineri. l eporinus cinis cum
lljlb* 5 j,^°;^upitis dolores fedaf.item aqua po-

®ur .afini pomreliila eft:& fi cre-
ce/'-^ niafcula genitale circumligatum;,
'•»itj|^'*"’i oinis illitus ex aceto vel rofaceo
Oculorum epiphoras bubulo feuo
cum

4(j C. Plinij Naturalis Hifl:. ^

cura oleo coilo illinunt. Ceruini cornus ci>'^
fcabtitics cotum inungunt : mucrones a ^
ipfos efficaciores putant. Lupi excrementis
cunlini fuftufiones prodeft. Cinere eorum
Attico meile inungi obfcuritates : item lelu
fino. Lpinyaidas , adipe aprugno cum roU
Vnguli alinini cinis inuntlus e fuo laCbe.c',

VngUlI aluunx cuus nmm-ius c j '
trices oculorum, Scalbugines tollit.MeduUa
J _ ^ ri-irs riim fuliS

bula ex dextro crure priore ttira cum tulij^
pilis & palpebrarum vitiis angulorumqi OC'
rit:calliblepliar!qi modo fuligo in lioc vfu f
petatur: optime ellychnio papyraceo elea'
Jefamino, fuligine in nouutn vas pennis de^,
Efficaciffime tamen euulfos ibi pilos coC'
Felle tauri cum oui albo collyria fiunt.aqm'
dilioluta inunguntur perquatriduum.Seuuff
tuli cum anferis adipe 8c ocimi fucco,geB .
vitiis aptilfiraumeft.Eiufdem raedulls cuia
li pondere cerx & olei vel tofacei, addico

II pondere cers ocoiei vci luiacc,, ,

duritix genarum illinuntur. Cafco molli ^

uuntiic gciiaiuni ^

no impofito cx aaua calida cpiphoc? Icdaii ,
rumor fic , cx mclle. Vcrunque vero fero

foucndum. Sicca lippitudodumbulisfuunJ^^,*

atque coutricis , & impolitis tollitur.
gant lippire . quonia ex quafdam herbas « ,
itera dorcades. Et ob id nraum carum a

cundatum noua Luna deuorarciubene >
niam noitu aeque quoque cernant.Sangui^ui,
cino fanari lufciofos putant nydtalopas %
cisdidlos: caprjcvero iocinere ,invino a .
dccoao.(^uicUm inalTaci^ iocineris
gunt.aut teile caprXiCarnefqiic eas
coquantur oculos vaporari pracipiunt- 1

«0.

Liber XXVI II. 47

inaflato. Fel quidem caprinum plu-
airumunt :cum meile , contra cali.
gljy ' veratri candidi tertia parte .contra
oitoj °”'ata : cum vino, contra cicatrices , & al-
caligines, & pterygia, 8c argema : ad
ris.jj ''cro euulfo prius pilo,cum fucco ole-
citijj '''■nnndiio inarefcat. Contra ruptas tuni-
tietf j latiFe mulieris. Ad omnia autem in-

ttm^'*>fel efficacius putant.Nec abdicamfi.
lote, '^’'"'cllcillirum,epiphoris,contraque do-
; iccm pulmonem leporis. Sedat
fclcum paiio auc meile. Lupino quo-
medulla fuum, fricari oculos con-
giiaj^P'^^dineS praecipiunt. Nam vulpinam lin-

-^entcs in armilla , lippituros negant.
tQ? “olori & vitiis medetur vrina apri in

®ico ‘ fel apri vel fuis.vel bubulum^ciim

^*PUc ^ rofaceo atquis portionibus. Prx*
^el taurinum :cum porri fucco tepidum,
^ ''^cUe,ii fuppuret. Contraque odorem
fatte tcpefadtum in malicorio. In ea

^um ladlc mulierum efficaciter fa-
etiam in grauitate aures iic per-
fencfla ferpentium &
*as Aut p aqua calida collu-

‘Pytthj 1 lit grauitas aurium, fel cum

'''ttJujjj _ I cuta in malicorio excalfadtum in.
^^ttrj • *stdum quoque pingue : item fimum
Ccjjf 'f*® Cum rofaceo inftillatur : oraniaque
''Ceuti^ , •ytiliorcquifpuma.velequini fimi
''‘tiaji cum rofaceo. Seuum bubulum

t ta ®.'*^'^cino , butyrum recens.Vrina ca.

* Pct ’ ''cl fullonia vetus calfaff a , vapo-

^CU . fienSe rollllrt, n it. .1 1 n & y1 m I A-

"«iam

partem: 6c aliquid vrinse vituli,
qui

48 C. Plini) Naturalis Hifl-. ^

qui nondum herbam guaauctit.Timum
mifto fclle eiufdera.Et ciitem , quam telmq ' .

angues, excalfacis pnus auribus Lana aut

.medicamina ea includuntur. Prodeft 8. feu .
vituli cumanferis adipe , Se ocimi fucco . ■

dem medulla admifto cumino trito mtula.
rus verrinum e feropha exceptum prius q ■
terram attingat, contra dolores. Auribus P,
dis glutinum a naturis vitulorum «duni
in aqua liquatum. Alus vitiis adeps yulpiU'
Item fel caprinum cum rofaceo tepido , ,
porri fucco aut filint rupta ibi aliqua , e
mulieris. Si gtauitas fit audiendi ,fel bubui
cum vrina capra, vel hirci, vel fi pus finlnq^

cunque autem vfu putant hi;c efficaciora inc
nu caprino per dies viginti infumata. Lau

nu caprmopei-aicsviguui nnuu^c».. *.«-

& coagulum leporis leicia detiarij parce
di.rque ^gapeniju immineo vino.^Parot^,
rfinus £

3ue fagapeni in amminco viuw. ;

nus adeps comprimit , pari
ini ieui. Addunt quidam hypocillhiaciP
.-i^rnm . IT T^riijs tousantut \

taurini icui.rvuuuuvviM.^».*. -/ 1- _ a

per fe butyrum illitum , u prius roucant
nimscidecodi fucco. Efficacius cum Itrici'
Profunt & vulpium teftes , & taurinus faW,.
aridus tritus. Vtina capts calefada inftn ,
auribus : fimiimque ciufdem cum axung' .
litum. Dentes mobiles confirmat cetuim »
nus cinis , dolorcfque eorum mi-igat , fiue i ,

centur.fiue colluantur.Qiiidamefficaciorei ^

omnes eofdem vfus crudi cornus fannaif^ji
bitrantur.Dentifricia vtroque modo tiynt'
gnuirl remedium efi,8e in luporum capiti* j
re.Certumque c(l in exeteraentisjeorum p> ^
due inueniri oifa. Hic adalligata eundeOi^^|(
dum habent. Item leporina coagula per ^
infufa contra dolores ; & capitis eorum

' adieiioque nardo mulcet gra-
”''">1 m!r Aliqui murinorum capitum ci.

aci. malunt. Reperitur in latere le-

I fcarificari dentes in
j“V bubulus accenfus.eos nui

"'‘s cim “°’°f^>a‘lmt)tusconfirmat.Eiufdem

"?P'^ba, dentifricium elt. Oflaquo-
P^abeuf . “ “ combufta, eundem vfum
ca olTa ex acetabulis pernarum^ir.

"biflis j„ lifdem fanari, de-

'btn buccs.iumentorum verminationes no-
n •'ino',,» ^ corabuftis dentes confirmari.

lb'^epfrculTu vexatos, aut den-

1, ''' 'bfmV,'^™ 'Km equi cum

bbbiaqj. ° per aurem. Eft autem hoc non hip.
3ri,_'’1“e“ aliooui noxium omitto. fci

tiber X XVI II.

49

>0.

- - _ — aav/ii l4iU«

c ■ '‘'etn’^™^ “oJiiem omitto, fed in

n?"*' «01^”'““®’®“^ vngulas. Ptaiterca in
e ‘■''be fi -I" >‘>“eni™r os .dentibus caninis
th''^Ptode^‘^' fcarificari dolorem , aut
th '^‘■«s n.,?f oiaxillisad numc-

slemonllrant. Equarum vi-
te 4ic " ellychniis accenfum Anaxilaus
ib vilus repr.xfenta-
ri,'s<anr,^- afinis.Nara hippo-

mar^e/f equ* Olympis,

de ^''bt dc.-i 'fibos ad rabiem coitus agat.
ba'^v '^'0 iUitfi ^ • In aqua

fi,a^'bOnfeiqi “"X' ’ ^ Pbulbdettaiium.

ta, t “ftices ... f.°“nantur vino inquo decodii
'ian^^^bpvino taA ^“nici dulcis. Efficax habe-
CiQ^' "^aiorum demes, vel felle uu-

Pedf ^eergf . ,J^*.P'^* recentium cinis dentifri-
^’b,ne froi!"''"'?’ villaticarum quadru.

P useadem dicantur.

foin.iiij.

DDd

5°

C. Plini) Naturalis Hifl-.

c

fkciei vitii, ceruicii ir ^(dorumarhas.

Cap. XII- j

1 Vwni in facie erugari & tenerefcere,
V^doremcuftodirelaae afinino
tumque eft qiiafdam auotidie D. cuftodiro
mero foucre.PoFP*ahoc Ncronirprmcipis *
ftimit , balinearum quoque fic lolio ^

afinarum gregibus ob boc “'"."«“‘XnV

Impetus pituiOT m facie .butyro illito tollun^
efficacius cum cerufla. ^“^„1

efficaciuscum ccruua.ayuL.,1.. - j

ferpunt.infuper i nipofita farina hordeacea.^^.

«minircie membrana ^ partu boais ma^
Ftiuolum videatur, non tamen onirttcndti
propter defideria mulierum-.Talitm candidi ,
uenci , quadraginta diebus noaibuCque . do^^
refoluatur in liquorem dccoaum,& ‘l'!'”'" ^
teolo, candorem cutifque erugationem .•

Fimo taurino malas rtibefcrre aiupr,non cto
dileam illini melius . ied foueti frigida
& poftei iubent. Aeftates.Sc qu* decoloteto ^

. ^ lyirnl 5 riim nleo Sc eun

poiiea luocuL. - — - jr

eiunt cutem , fimum vituli cum oleo oc g ^
manu fubadtu emendat, Hulcetaoris ac ri» ,
fcuum vituli vel bouis cum adipe anferis’j
ocimi fucco. Eft & alia miftuta.feuo vituli ^

medullacerui,&alb?fpin?foliisynatiitisd»:

pr*ftat & medulla cum refina.vel li yaccin ,

iufque i carne vaccina. Lichenas ons pr*'
tiffime vincit glutinum faftum d genitalib .
tulotum , liquatum aceto cum fulphure vi»
mo ficulneo pctmiftum.ita vt bis dic tece ^
natut.ltem lepras ex meile & aceto deco
quas & iecur hirci calidum illitum tollit- ,)

quas 1C».UL aaiaw*

tlephantiafinfcl captinunnetiaranura lep
furfures, tauri, vel addito nitro.Vrina afin' f

Canis oimm, maculas ia facie : fel ytriufft f

liber XXVIII. y,

folibus acveu'

1 ^ ^ tn Q 1 i r * r ^ ^ _

'llr. • f , ♦“••'«‘•a***- v**vwt.ua lil tau*

^ oyirulmouc fellc,cum femine cunil*
ceruino ,ti Canicula exoiicn-
Afinino feuo cicatricibus ac li-
^ lcur*’!'% maxime color redditur. Hirci fel
phiifj J Sines tollit, admiftocafco ac viuoful-
j*'9ui cinerc.vt mellis fit craffitudo.

nis futfu ■''1' maluere , miliis cali-

'”'Uis V?!!* pondere oboli vnius , qiratuorque
maculis. I fficax eiufdem
■-abtofu "'clanihio, &fulphure, & iride,
'‘‘'“ina Tr 3nfcrmo,ac medulla

^^alce. Inuenk) apud auto-
, lifici,?' habcant.negari Magic.^

'?''fill,^‘''’avfiim. Laiile bubulo aut caprino
A ’'nr ,, f Kric cxhulcerata: Icuantur.Garga-
pniu c Pm«m , vt eft exprcirum, aut calefa-
'xi», vtihus.cura malua decoaum &
Ptorf?v'"8na: exhulcorationi &c arteria-
t'!® Priuar- gargarixam ; tonfillis au-

r “ ■'litin'" vulpium aridi, cum mclle
b ?’‘”'lle T taurinu vel caprinum
„ !‘i«r4n„ ; “'lis ex aqua oris grauitatem,

3“"* faur:k"“'P™'" enxendat. Spinam aliiidue
Jv^^iicati, felis extrinfecus fimo

reddi aut delabi tradunt. Strumas
p L.''^am ®P'''nam , vel bubulum tepidumilli-
oagtiltuTi leporis e vino in linteolo
V ■ ®<ini ' ^i^^.n^timponimr.Difcutit & vn-
J“'a Calef,!, cinis,exoleo aqua illitus, &
tui*'® 9Uoaup'^*^ - ''"Snlac cinis ex aquatfi,
cuni'. nceto.Item feutim caprK.

'PqUe VI 1 '"i® 1 ®®' fimum ex aceto decodum,

- - ®^Pnii,Pjod«ll & fapo. Gallorum bot

\ PDd X

rz C.Plinij Naturalis Hift.
inucnmm rutilandis capillis , ex feuo & cincr^
Optimus fagino & caprino.duobiis modis, fp'^
fus ac liquidus-.vtetq; apud Germanos maiore >
vfu viris qudm foeminis.Ceruicum dolores bu )

ro aut ad/pe vrfino perfricanturtr.goresbubuie

fcuo ; quod & ftrumis prodelfcu oleo.Dolore
inflexibilem (opiftbotonon vocant ) 'euat yn
capt* auribus infufa.aut fimum cum bulbis d

tum : vngucs contufos fel cuiufcunque anima .
circumligatura tpteO'g>a digitorum fej 'aUt
num aqua calida diflblutum-^idam adiiciu
fulphur & alumen , pari pondere omnium^
fini iecur lupi ex vino tepido fanat vrfimimfi ,

fel admifto meile, aut ex cprnu bubuli fumu'

partibus cinis : vel faliua equi .triduo potu ea'
mori tradunt : pulmocetuinus cum gula fua a>

r-n.,., /l^in mfus cx mcUe quoudia ^

mori traaunt: H** . j.-nf

faaus in fumo, deintufus ex meile quotidia

ecligtnate. Efficacior efl: ad id fubulo ceruorU j

ecligmate. Ethcacior eit aa lu
gcnetis-Sanguinem expuentes.ceiuim cornu
nis : coagulum leporis tertia parte denanl
Rr mvrftO OOtUtTl Tanat. £>

..d

ciif

ll

nis-.coaguium lepons ,

terra §amia8c vino myrteo potum tJ

dem fimi cillis m vino yefpcn potus nodlum]
• tu(ieis:pili ouoque leporis fumt!, extrahunt >
monibus diificiles excreationes. Puruienias",

tem exhulccrationespeaorispulmomfque.^

pulmone graueolentiam halitus, butyrum eth
cifitmi iuuat.cum pari modo mellis Auici
cfum , donec tufefcai. &mamcinis fumptuff^
1 •fTiii‘9'' nuifirim oro mcllCjlar j

Cfum , donec tuteicat , o. m.iiuum. —

mcnfutamliguUe.Qvudaro pto meile, latico

finara addere maluerunt. Si fanguisreiicia ;
efficacem tradunt bubulum fanguincm.mO j;
« . rv-irti rniirino CC‘ >

Cnicavem 11 atiun'- o . '

& cum aceto fumptum: nam detaunnoCt ^
r.e , temerarium eft. Sed glutinum taurinuifl^
bus obolis cum calida aqua bibitur in V
fanguinis excreatione.

Liber XXVI ir.

^fiofnachi ^ lumborum dolores i& renurA

STon, X l 1 I.

tUs exhulceratuin laftis afinini po.

l'ubi,K bubuli. Rofioncs eius caro

bpos ^ aceto & vino cocla. Rheumati.

cinis.Sanguinis exxreatio.
ac„''“* fanguis recens , ad cyathos ternos
‘Uni tet • P^’’* niodo fcruens potusxoagu-

tesjy Purte ev aceto ponim.Iocineris dolo-

afininum iecur

uibus tJ..?"^PUttoreUni partibus duabus, ac nu-
Panguij tritii, & in cibo fumptum;

'■'Rnia aptarus.SufpiLiofis ante

Ptoxi^ , I «ft potus equilerorum ianguinis.
^i.itj ^ afinini tepidi cum bulbis decor
'hillas c' hx eo bibatur, addito in tres he-
jhell(. ° hafiuriij albi,perfuii aqua, deinde
*'‘'’iiio' .''■^'‘•‘"'ga°‘iaa vulpinum, autpulmo,
VI finii in aqua,Iaxat mea-
"lia u,Q||. '■ b“mborura dolores, Scquaecunque
"'nit . "u opus fit,vrfino adipe perfricare con
''*P'rei aprini aut fuilli fimi inueterati,.

'"'nta p . ''°ai vini. Afferunt 5c Magi fua com-
''®hir ba*?” omnium rabiem hircoru.fi mul.
'''''hal/°*'”’‘''S'“''‘"'‘^^’"P'-?‘-'*ajii«n abire
'■•Ptitm Huic admifcentfiraum

*^''antu„, ‘^ihbdito linteolo vnclo cauamanu,
Vt

na • W , a.wkw wtkVit*

■ n Up, Phflit.fcruens.fuftineri iiibent : ita
'hudicina in dextra
hini acu ^'•btrario.Fimum quoque ad cum
Jhiotijj punftis tolli iubent.Modus cu-

^''Uenite p’ lumbos fentiatur

jhtit, i, ■'hficd vero manum potro tufo illi-
'htijui, i hinbos ipfo fimo cum meile , Pua-
h uodcni dolore & teftes leporis deuo-
DDd j

C.Plinij Naturalis Hid.

«ate.Tfchiadicis fimura bubulum imponunt, cJl'

o. :« f“/Ni;}c rinete feruenti.In rcnumque ^

«Afc.llcniaciicis nmuiu ^

faaum i n foliis cinete feruenti.In renumque -
lore leporis tenes crudos deuotaci *“benc . » .

cettScoftos, ita ne dente contingantur. Ven»
quidem dolore tentari negantia um
Sentes. Lienen fedatfel apti vel fuispoturo^V

ceruini cornus cinis in aceto-Efficaciflime can»

inuetetatus lien afini , na vtm triduo femia
vtilitas. Afinini pulli fimum , quod Prirnum cJ
di • ( polean vocantSyti ) datur in aceto muUJ
Datitt & equi lingua inueterata esc vino ^prile ,
t.,-fimento , vt didicilFe fe ex barba'.

Datur Sc equi lingua muc ci aia ^ j

taneo medicamento , vt didicilFe fe « barba ,
Czcilius Bion tradidit. Et lien bubulus .im
inodo.Recens autem alFus vel elixus, in eibo.

vefica;quoque bouisali) capita xx. tufa ,c'
aceti fextario, imponuntur ad Items dolore

Sadem ex caufa emi lienem vituli, quanti in

aceti iextario,imponumuLaa i,

Eadem ex caufa emi lienem vituli, quanti m
catus fit, iubent Magi . nulla preti, comati^,
quoniam hoc quoque religiole pertineat : d'
Simque per longitudinem annefti tunicitv« .
que , & induentem pati decidere ad pedes
colleflum invmbta arefacere. Cum h<x fiat . ,
mul refidere lienem jgtiviiiatuiti. liberari'^
eum morbo dicitur. Prodeft «c pulmo vtil}U"
cinere ficcatus, atque in aqua potus. Item hU
tum lien impofitus. •

alHitm fintndam.calmcosjyfiotericth
inflationes alui,rttpu,tcnefmm,&ti-
neas, & colam. Cap.XIIH-

neoeSi^cowm. /n

ALuum fillit ceruinus fanguisiitem cornu» j,:

nis : iecur aprinum ex vino potum ci J^
lem, recifnrqnitem alFum fuillum , vel hirci

decorum in vini hemina .Coagulum lepotj
vino ciceris magnitudine; aut fi Icbris l f
aqua. Aliqui & gallam adiiciunt, alij

Liber XXVriL

»i ^^nguine contenti funt laelecodlo-tqui-
•is e, ' in aqua potus. Taurini cornus vete-
Sjuj ima cinis jinfperfus potioni aqux.
'%in * •“ carbone decoaus. Cotiurri

!*® cum fuo pilo decorum, fucco epoto.
U.vji . ““1 equi, & fanguis caprinus.vel medul-
Vfti|)j,?ccur aluumfoluit.Fcllupicum elaterio
eapjj ‘‘•°iUigatum. Vel laSis equini potus;item
ttiinj i^Ie 6c meile. Capcxfelcum cycla-
•rii|^o“cco& aluminis modico. Aliqui 6cni-
<brimL.®‘l''3m adiecifTe malunt . Fel tauri cum
ttimm ac fubditum paflillo. Butyrum
1,,^'“'?'“'” cceliacis &dyfentericis mede-
“U: di„i . ''accinum.Cornus ceruini cinis , tri-
^'^'‘sfubr.o”P“' in potione aqux.Coagulumlc
^ ® in pane; fi verofanguine detra-

Cilli Pp*cnta. Aprini vel fuilli vel lepori ni fi-
liNue*;,’ 'epid.i: vini. Vituli

auxilia ccB-

pQtn “ ?/fcntcticorum tradunt. Laftis afi-
fimi '.''“■'“c > ntidito meile. Nec minus effi.
c vitio . Item polea

fi''’''Ocar„' coagulum , quod aliqui hippa-
Ii?' citiif,! ianguinem detrahant: vel
li "Catis A • ciaiiiem tuforum farina,

^5'fenteric •'"'“c ' potus,

fcl '®'mina r ‘ c*ig«“m prxeipiunt;

lil ‘"“Cim.^ nnt, cornus ceruini cinerem , aut
im ''C®bili^'?‘*'"'''°‘"‘‘^'"" ’ ^ cucurbita: car-
iie.?'‘'‘tUt , J"'P°ncre . Cafeus recens vaccinus
•an?'"''® quir,. ''“^“"‘1“« vitium . Item butyrum
‘ aut '"“'^•cunirefinx terebintbin* fex-
hit?' ®c feu,.!!” decodla , aut tofaceo.

''■culinum , aut bubulum. Item
cquuntur cii farina & cera exiguoo;
DDd a

^(T C.Plinij Naturalis Hili. ,

olco.vtforbetipoffint. Medulla 8c in pane
eitui*. l ac caprinum ad dimidias partes ci
dum.Si lint & tormina.additut protropum- .
minibus fatis elfe temedij in leporis coaguler
— vel fpmel . arbitrantur aUH,

nnniDUSiaLl»eilCfc*.i*iwv.aj a.a ct

lo e vino tepido, vel femel , arbitrantur aUH^
Cautiores & fanguinc caprino cum farina
deacea & reCna, ventrem illinunt.Ad omnes
choras ventris illini cafeum mollem fuaden ,
terem autem in farina tritum, coeliacis & dy
teticisdari, cyatho cafei in cyathis vinitti»
Sanvuis caprinus decocdus cum medulla dy>
tericis.Iecut affum caprae, coeliacis fubuenit, v
gifque etiam hirci, invino aullero decoibunH
mmque , vel ex oleomyrteo vmbilico imf ,
tum. Quidam decoquunt a tribus fextari is a^^
ad heminam .addita ruta . Vtuntur & liene^

aa uemiiieiiu — ^ ..fi

capra: hirciue ,& feuo hirci in pane qui ci ^^

coaus fit.caprx d renibus maxime. ;

coaus iit.capra aremou, --r--
riatur; protiniifque modice frigidam foehet ^
bent. Aliqui & in aqua decoaum feuumani
fta polenta,& cumino, & anetho, acetoque- ■
nunt & ventrem coeliacis, fimo cum meile

llUni IX VCllUlVll*

dto. Vtuntur advtrunque vitium & coagulo |

CtO. Vimu“‘ ““ — o

di in vino:myrtite magnitudine fabs
Euineciufdemin cibum formato quem faj

^ . ir ic H -

gUlUC vra,.-*.. , , . 4,

culum vocanc. Infundunt dylemericis
num taurinum, aqua calida refolutum. Tnn'^
nes autem difcuticvitulinum fimum in viO^,

nes aulciii

coaum. Inteftinotum vitiis magnopere pi^,
coagulum cetuorum , decoaum cum leO J
rique , atque ita in cibo fumptum. Lepotis 1 ;
rum cinis cum meile decoaus. Laais c»y
potus decoaus cum malua exiguo fale a

L. y I..— > .U/. «amnii

potus decoctus cum maiuacAiguu**»^'. - ^
Et fi coagulum addatur , maioribus emol“,i

. n K _ «.:* jk(» Str ir% Taim /'!snrinn in* ■■

hc li coaguiuiu «*uu«*iui , , M

tis fiat.Eadem vis ell & in feuo caprino tn pi

-“«Sali,

Liber XXV IU.

^''^'>1 fen? Pi^otinus hauriatur frigida aqua,
A “'ite hordi cinis rupta inteftina farci-

‘ * 5c leporis cum ntclie deco-

magnitudine fumptura,
‘'“'“s fanaucrint. Laudant & caprini
t‘^‘CteT' fuccum.Tenefmos,

^“'0 laft ‘■"'"'s voluntas egerendi, tollitur
'^Pellitr * . *'’°'i'era hubulo.Tinearum gene-
'''■ficnti ‘"'fnus cinispotus. Qu^ocinex-
"'“Datti»'* • ‘^i*i't'us inueniriolla , fi terran»
collo medentur adalligata bra-
i" fan? ^“oque fupta difla magnopere pro-
t '■'"''itin •'‘'°'^®'.I'^tt>fuilli fimi farina addi
fi cini decodfar. Cornus ceruini
® “tilluj ''°‘'*'leis Africanis cum tella fua lu-
■'« vini potione.

cntcidtui ^ catculojule genita^

>«j» trfedu viiiis,ir inguinum

V^^c, ^ P'-

c ■'^‘^‘na cruciatibus auxiliatur

j^^ius. (j ipfa vefica pro cibo fumpta:effi
fumo maceretur vtrunque. Vefi-
oportet , & i muliere focmi-
i,i,.'’aiitdu,v^',''“'^ &iniocineribus eorumla.
b»lP’'i fue'n'*'i, **’'*'** i*”'il®s><'a''‘Ji‘ii. fic"» in
Da' "‘'sicula'*' contritis atque potis in vino,
d, .^>vt nir ****“'• iP** ®Pfn tam grauis fua vri
tio'^!'''ius on' ^“S* non fuflhciat , ac velut
Ln'* fcnjj P Pf intatur.Exuri illa tradunt eos. Le
dt Perna !!^^^^“'i>in vino poti, calculos pel-
ii, articulos eflediximus, quorum

'* 'ritr ^ **''’' /tin® vtile. Afinini renes in-
""«r . *“ ''‘no mero dati,vefics rae

"ios expellunt lichenes equini ex
DDd {

57

^8 CPlinij Naturalis Hift. ,

vino aut mulfo poti diebus x L. Frodeft
l* equini cinis.in vino, aut a qua.Item I

pratum in mulfo, efficacius fylueftrium.PibfJ

prarum hi uiuiio,*.ua>-.*wiu»a/ ,

que caprini cinis. Verendorum carbunculi»'
rebtum apri vel fuis.ranguf'’"'' vii'» vetO''l

rebtum apn vel luis.ianguiCque.Vitia ver®';
in eadem parte ferpunt.iecur eorum combu'^
maxime iuniperi ligno cum charta & artnt ,
ianattfimi cinis : fcl bubulum cum alumine i
gyptioac muria ad cralfitudinem mellis M
ftum infuper beta exvino coiia irapofitai ^
quoquc.Manantia veto hulccta,feuura cuO*.

quoque. /

duUa vituli in vino deco«51iJ ,vclc3prinufl» |j

41 f ^ m m n. 1 .« «« >14^1 ia 4H F ^ t .

aulia ViWUii 1...W ,..4.4,,-. _ p J-- p

meile rubique fuccotvcl fi ferpant, fimum e‘ ,

mClJC *aa._ww.v wfc 44 4,...^ ,,

prodelfe cum meile dicunt aut cum aceto,
fe butyrum.Teftium tumor cum feuo vituli'
to nitro coliibeturtvellimo eiufdem ex acei ■
cofio. Vrin.T incontinentiam cohibet V ,
aprina, (i afla mandatur .Vngularum apti vf

aprina.uaiiamanciaiur.viiguiitiuuiaiaii • ^

cinis potioni infperfus.Vcfica focminx fuiS

buftaacpota iltemhoedi.vel pultno ; Ceree
leporis in vino : Eiufdem cellictili collijVe
giilum cum anlcrino adipe in polenta;
nini in mero triti potlque. Magi verrini ge-
lis cinere poto exvino dulci dcraonftrau'^
nam facere in canis cubili, ac verba adiice'^
ipfe vrinam faciat, vtcanis.in fuo cubili.

xyik. *» a4.4«4** »4.. --.«.-7-'

ciet vrinam vefica fuis , fi terram non atM

ciet Vlinain veiica lui» , 11 1I.H4111 111,.. - Y
irapofitapubi.Scdis vitiis pratclare ptodeU
finum cum adipe.Quidam adiiciuut fpunj^
genti ac thus. Prodell & butyrum cura adif
ferino ac tofaceo. Modum ipfa: res fiatu®
fint illitu faciles. Pratclare medetur S:tu^,|i
fcl, in linteolis conceptis : rimafque perdu^^,
cicatricem.lnflationibus in ea parte, feuuU' .
Ii, maxime ab inguinibus cum luta : cxtei

Liber XXVIII.

'apt finguis caprinus cum polenta.Irem
‘Condylomatis pcrfc.Icern lel Iiipi-
Panos & apoftemata in quacunq?
vriinus difcutic-.iccfn taurinus ari-
h ^^Icuf tamen remedium iraditut

r tctij ^ °^agri ; quem dicicurcum interficia-
''rina.Iiqutdiorem initio, Icd in terra
«tUsd '01 fc.Hic adalligatus fcm i ni, omnes im

tliH . 'lOs inuentu.ncc ex omni onagro, fed ce

ren t«,omnique fuppuratione liberat. Eli
-'ti t5,/0j,*ntientu,ncc ei omni onagro, fed ce
JOthjg '“'o , Prodeft & vrina afini cumme-
r 'osof'® equin.T cinis cum oleo Sc

{pKoislj^^/^^onguis equi, prateipueadmi (lari j;&
jolus ; item fcl. Caro quoque cofdcm
^qiia.^ort calida impolita ; Sc vnguix cinis
'Otj i^ottnellc; vrina caprarum, hircotiimq!
'uc jj^0qii,T dreoft* , aut fimum er his cum
?‘Uliin ■? . 01 : fel vrlinum liuc vcrtinumtvri-

^'Co„;jO *ina itnpofica. Femina atteri aduri-
notum eft . Vtiiiifimum eft ad om.

»ti^tatu

5"' 'lli„j^oofas,(pun,3n, (qiii ex ore inguimbuf-
& cx hulcetum caufa intu-
: equi fets tres,totiJem no

comiti(iUm,adfidcrA-
L *^ih»(tuere^hfm,ofJaqrt€ fragia»

^ XVI.

IV 'OUn, „ oiedetiir vrfinusadeps,taurinumque
le cer». Addunt quidam

ef *®Uutn ^ sallam . Alij hircinum prsfc-
uj limo capra: , & croco finapiue,
{e'''is fylu'(t Otitis, ac perdicio vel fiorc cu
'a^' ^avivc'''*’ ^i^mbouis fimuracum aceti
' . oot&t vituli, qui nondum het-

i fimum, au: perfe fanguinem

tauri;

6q CPlinij NaturalisHif!'' !

tauri ; vulpem decoiUm viuam , donec J
tum reflent; lupumuc viuum oleo cera«j
do iucoftum : 1'euum hircinum, cum hel>j
parte squa.finapis tertia : fimi caprini clC,
cum axungia. Quin & ifchiadicos vti fudiJ
cibus pedum eo fimo feruente, vciliflime Kn
Articulorfimque vitiis fel vrfinum
elfe, & leporis pedes adalligatos. Podagrfi
dam mitigari pede leporis viuentis abfci^
quis fecum aflidue habeat. Perniones
adeps, rimdfqiie pedum omnes farcit ; cffi‘
alumine .addito : feuum caprinum: dentju^'
farinaiaprinum vel fuillum fel : cum udirjjj
mo impolitus: & fi fubttili fint contusiue p”
tione , fi vero adulU frigore , leporini pib .
Eiufdem pulmo contulis difliaus, aut pu*
cinis. Sole adufta , fcuo afinino aptiffinie* ^
tur : item bubulo cum tofaceo . Clauos Sj
callique vitia, fimum apri velfuis recc''^
tum, ac tertio dic folutum fanat : taloruiu .
pulmo aprinus, autfuillus.aut cctuinus.
calceamentorum , vrina afini cum luto^
ta .Clauos feuum bubulum cum thuris
Perniones veto cotium combuftum :
vetete calceamento. Iniurias e calceatu ■'j
corij caprini cinis. Varicum dolores fe»^'
vitulini cinis , cum lilij bulbis decoais- ,
meile modico : iteraque omnia inflaint*'^]
' fuppurationes minantia. Eadem res &
cis prodell,& atticulariis morbis, emari®

cipu^ vitulis . Articulorum attritis , fel ^

vel fuum, linteo calePado impolitum ;
qui nondum herbam gullauerit, fimum; ' .

prinum cum meile in aceto decodluffl

priUUiU lllCHV, Jli «iwcu I

fcabros feuum vituli emendat : item c«.

Sif

Liber XXVIII. eTi

^sndaracha. Verrucas vero aufert vitu-
n, L*®*® acetoiafini vrinslutum.Comi-
Priiip^l^uo teftes vrfinos edifle prodeftj vel
‘uifle ex lade equino, aut ex aqua;item
yrinam ex aceto mulfo'e(}icacius, qua:
fua. Dantur & fuum relticuH
'“ftiop ''.'titique in fuis laae.pracedcnte vini
!'^)en ^ frquente continuis diebus. Dan-

i'tiapj ftle culloditi pulmones, cum tburis

vino albo, per dies xx x. Item coa
^w.Afini cerebrum ex aqua mulfa, in-
reuljfy P'^*ys in foliis , femuncia per dies : vel
eius cinis cochlearibus binis toto
l?W«ni tertes faleaiTeruatii&afperfi

i 1

tre,

o---,

^a:c;„! Pane fub dio prima aut fecunda Luna

tnbtj ®^*rarum maxime lafte , vel ex aqua.
Ii '’^'at *P^''Wscatum,pracipucfiraarempe-
te(ijp.° ^^'3ata accedente morbo comitia,
cun, qui Minate nigroqueeoreden-
®ane fub dio prima aut fecunda Luna
■' 'in uarnem.aliqui fanguinem ace-

?'’'equj <^ies X t. bibendum. Quidam vri-
l'''!'l'‘CT)n ex officinis mifcent, ea-

i!'*.*libhs V^ue & lymphaticis medentur . Co-
acern*''"' ^ ladtis equini potus, lichen-
lu bibendus . Dantur & carnes

eari,'°®° bominis tofta:,vt volunt Magi,
t '^“uifclle taurino pari pondere

5 folliculo follis reconditum , ita
Ps*' Motij"*''?*' ’ vero fub limineex

fiw'* Ceru,^? ‘Pfu™ ‘deprehendit eaprinicor-

lli!ddlitiar,i„”' y*di nidor, fideratis vrina pulii
^S' ^'B^o i^~-‘i'^-‘fto perunftione prodelie di-
'i" Orbo cornus ceruiiii cinisilanguis

“pi

btii)

fimum afinini puIH,
^ a partu, tisicum fabx ma-
gnim

6i

C. Plini) Naturalis Hin-- j

?mtu<line i vino medetur intta diem certiiJ^j
dem & ex equino pullo fimilite'rque vis cK' 1
aisoflibus praefentaneus maxillarum apt'.f

CtlS OillDUS ^ * |B

velfuis. Item laidum elixum acnue circ» |
tum mira celeritate folidat . Coitis tpiio'; J
ais laudatur vnice caprinum fimum cx vi ]
tere, aperit extrahit, perfanat.Febres arcet q
rum caro, vt diximus. Eas quidem qus cert^
rum numero redeunt , oculus lupi
adalligatufque.li credimus M agis. E(t gc^J
brium quod amphemerinon vocant.HoC J
• j..r,r <^.niUevpnri .iiiris afini tres ffUP-'

Dliurn imvu “••■r'"''***''*-***''*- • ^

ritradunt.fiquisevena auris anni tres gut- '

a. a Jiaaat^iaaa W m. a a a anaat ^ I f 1 1

n cra«.iuni.j“ 'i”'-' ^ — - — - j

ruinis in duabus heminis aqux hauferic n
tanis Magi excrementa felis cum digito ,
nis adalligari iubeni,& ne recidant . nou^'

-

ucri fepteno circujtu. Quis hoc quatio m

. a aa/1 I/!--! a^ 5 X*ni-

UCll -- . ji.

potuit? quatieefl; illa raifiurai cur dign i
tifliinum bubonis eleflus eft ? Modclliot* J

tlflunum DUDOins Clteiua CIL .
felis dccreCcente Lunaoccifae tnuetetatui^
ex vino bibendum ante accelTioncs quarta
xere. lidemMagi fimi bubuli cinere co<'
puerorum vrina illinunt digitos pedurtJ- ^
bufque leporis cotadalligant.Coagulun'^
celTionem propinant . Datur &. caleus c
recens cum meile diligenter feto expreuo^

mtUncholicci, lethargicos hydropiee’^ '
ignem facrum,& ad doloresn:r»orht’

remedia. Cap. XV IJ- J
Elancholicis fimum vituli in vip®!!

M

r iiiancuuiit.1!» iiniun» vaa«.. --- ,.

J, T 1 clum remedio efl. Lethargicos ^

lichen, naribus illitus ex aectotcaprini a
dor aut pilorum; iecut aprinum. Itaque u
noiis datur . Phthificis medentur , W'
Tino .macta fols focrafns-hcibis palW (l

I

Liber XXVIII.

<^5

'■fle iti '* funipc.T. Hoc genere ma-
,”'^nala curant id malum. Finii quoque
'*0dii,j i P^^ulo viridi pafto boue , fumum ha-
^*^UUs ^^^ftum prodcile trailunt. Bubuli quot^
exuftum, duorum cochlcariO'
''* ftUo mcllc, pilulis deuoratis. Ca-

’dati, & pluliilin Sc tuflim

®eia'i^'''^^cemi cum mulfoliquefado , ira vt
addatur, tut-tque ramoper-
.Vatiio ^ ’ non pauci nradunt. Rupicapn-e fcui
''Unico patimenfura, deploraruphthi-

W certus autor aflitmat. Suntic

"‘ni cinerem profuilTe fcripfetint in
pCati),^ .'‘ni pulmonem, maxime fubulonis,
h ‘“>xin'''‘nmo,ttitvimque in vino. Hydropi-
pPntiis.^^nr vtina veficiapti paulatim data
i’‘n* Ccfij. ‘".“cius qux inaruerit cum vcfica fua.
* '‘nn»n,'*'‘’‘naxime fubulonis, fcd 6c bubuli,
‘nls o. !‘nis ■ ‘

Ic

“v

cochr” .'°4nor ( quod bolbiton vocant)
“eis f 'fnriotum trium in mulli hemina,
j 'iris in mulieribus , & ex altero feu
fei ; veluti myfterium occultarunt

J^'cinj nin viculi mafculi illitumiEimivi-
a'’‘''ino -?^"‘‘‘nc ftapbylini , xqua portio-

ij^'Oreni'^ '^nnguis caprinus cum medulla. Effi-
U '?ntut_j^ '?nt ^itcoium, vtique fi lentifco
qui 5^®* i^cro vrCnus adeps illinitur, ma-
lini "““'nm • ‘ vitulinum fimum recens,

tj. 'nta pfii.’ n^ieus caprinus llccus cum porro:
>UI*'ii.ubori ** '■"nina: dciefla puraice,ex aceto
iu ?‘nis,t ®®'^pcurigine, equi fpuma aut.vn-
Uij'** t>uty tQ Pnemibus pituit.t , alininifimi ci-
lui'’‘ nieii apulis nigrtMtafeus caprinus fic-
' haljncis.oleo remoto.PU

' .^inis aqua illitus, vel cornu* cer

uitti

^4 CPlinijNaturalisHift. 1

uini cinis . Luxatis vccens fimum aprinu»' 1
fuillunnitem vitulinum : verris fpuma rec^*^^
aceto : fimum caprinum cum mcIle.Bubul», j
impofita tumorem fanat. Fimum fuillui^ '!
fta calefaSum tritumque cum oleo.duritiJjj
porum omnes toilitoptime. Adeps e lupis iW
in his qux rumpere opus ell, plurimum pt^
Fimum bubulum in cinere calcfa<aum,aut
num in vino vel aceto decoflum. InfutuO
feuura bubulum cum fale : aut fi dolor eft >
aumolco.liquefaiaum fine fale, fimilique^
caprinum.Inambuftisvrfinus adeps cumb'
dicibus; aprinum aut fu illum fimum ititl*^
tura : fetarum ex his e penicillis teaoriis
cura adipe tritusitali bubuli cinis ,cum
medulla ceruina,fel tauriifimum leporis. S«“j
prarum fimus fine cicatrice fanare dicituly
tinum pricftatitiflimura fit cx auribus taut^.
& genitalibus.Nec quicquaro efficacius
ambuftis . Sed adulteratur nihil aque , qU‘
pellibus inuetcratis . calceamentifque eti3'|,
coftis .Rhodiafum fidcliflimum; coque W
res & medici vtunmtild quoque quo c.it>“j
cb probatius. blistum& lignofuro daiflij.
Nemorum doloribus , fimum caprinuiU^^
aum in aceto cum meile , vtiliflimum
vel pntrefcente neruo. Spafmata & perce^^,!
tiata fimo aprugno curant , vere collefio ‘ .
fafto. Sic & quadrigis agendis traftos ■ J
vulneratos ; $c quoquo modo fanguine cUJI
vel fi recens illinatur . Sunt qui incoxille i
vtilius putent. Qipin 8v in potu farinam e. j
ptis conuulneratifque;,&euerfis ex aceto
rem promittunt. Reuereniiores cinerem J
aquabibunt. Fetuntque & Neronem pt’’’ ■

Liber XXVIII.

c recreari folitum.cum fic quoque
''‘"o viJ' approbare vellet , proximam fuillo

fidendam, & centra htelcera & car-
Peri ^^^‘'><tdfcabiemremedia:& qua infixa ccr-
qua cicatricibus pro/upit,
CAiig^. XVIII.

coagulum ceruinumex ace.
d'* • ite^ ^'Poris . Huius quidem & pilorum ci-
btnoafinino cinis : Scpilorumqui-
L' . Effleacior vis e maribus aceto
‘'“^fitriim "* ad omne profluuium impo-
" ^tl“>no capite & femine . Aut fi-
• I'tm capri-

ey ^'-^eiiti r =iceto.Hircini vero iocine

efficacior;& cinis vtriufque
p,'*' naribus ex aceto illitus. Hir-

I • Wqii. «-.ClU lUlLUS.Hir-

''Poni. vtrisvinari) duntaxat cinis, cum
''''Itius ffif gentrefiftiturfanguis,

eic a b. ''natur, Hmdinum quoque coaeu-

-'■“■i ■ quo geiiticmriturianguis,
I., ■■ aceto «"r'"' ’ Hnttiiuum quoque coagu-
"ftuuni crus combuftorum ci-
traduntur. Hulcera fanat
a.a, "ttb.ifqueadcps vrfinus, admilla ru-
ferum™ '■P“n‘ > > aprugnum cum re-
W ''"Utn ilij' “P" ''f* ftnts:
Liif^^tefaflun. naprinii ex aceto

fcir f'fotn,„ ■ ^*“ta purgantur & explentur
aatJ^^titio 0,1"“'”' medulla cerui:

lita 'f 'Uo Fi,„ oleo. aut fimo caprino,
fi^our vu^“ '“''■ff’ 'fucterati fati-
»'111“*'^ inim-?""’”-" "o Pa-ais. Pliagcd.pnis
iVltr^Cirerr^^^Vc^"' ■ Pne^o porri,
lefd . "e hccba" r ’ Sanguis aridus cura co-
curat coagulum
P ponderecapparisafpeiTum via.
Tom. iii/. ££c

C. Plinij N.ituralis Hid-

no ean^txnas vrfmum fcl penna iUitum ■ * ,
pntii adrodiccarnes reputa vi .

vneularumciru!.cu-».iu.^iv^i^»—

fus Sanguis equi aarodiccarnes fcptica v . ,
Kiuinl inl-tceaufauilla. Eavero qu* .
gcdscnas vocant in hulcctum genetc ,cot i

Lli cinis c.im meile. Caro viculi 'ccen ,,
neta non patitur intumefccre :

cnmmellc.Eeminum vnuli

inmcUc.temintuivisuii

la . Sc qux cacoetlie vocant, c lafte mul e ^

nat.Recentesverop agas erro, acas^

mmnum liqueladtum . tertio die folutu.u

taurinum ,,

reus caprinus Cccuscx aceto ac meile .p,
hulcera. Qux vero ferpant , colrrbct leuutn
cera : itera addita pice ac fulplune
militet prohcit ad cacoethe . hoedi fcmini'^
r- ^4.,p,.rnc rarUun^

nis c lacie mulieris . Et aduerfus carbun' ^
fuis foemina; cerebrum tolium illitumque-j,
biem hominis , afininx pedulis max.n^ ,-
Icnt-.vrinx eiufdem cum fuo luto illitx.Bu •
etiam, quod in iumentis prohcit cum rei
lida : glutinum taurinum in aceto jl

addiiacalce : W. -priuum cum alum.n.

acldicacaicc

le; boas fimumbubultim •• vnde & novney
te. Canum fcabies fanantui bubulo fongu ^
centi ; iteriimquc , cum inarefeat , illitotjj
liero die abluco cinere lixiuio.Spmx ac .
corpori extrahuntur felis excrementis : <
pr.x ex vino : coagulo quocunque , fed u ,,
leporis , cum thuris polline & oleo , aut u

leporis , cum tnutis polline iSC oleo , am - ,1
fci pari pondere , aut cum propoli.

nigras fcuuraafininum reducit ad colm.|[l

vituli extenuat calcfaflura . Medici a i

myrrham & mei & crocum . xreaque y
condunt. Aliqui Sc floicra xrisadmilcc

^^ninlamtdicinx, & ad infantium

k

^l‘erum“ '■"F- -x-ix.

ti * *’na r, adiuuat fd laurinum

apporicum. Olympias Theba.
, "^““P“fn & niti-u.Coinus ceruini ci
n- ‘^taur’ ''“bias laborantes, illitu quouue:
^ °P'° appofi^tn obolis bi-

^ . P'*° ceruino fuffireprodeit. Tra-
VM®'are:o, fe grauidas, lapillum

“^tia { |n excrementis repertum , aut in
^ ibi inucnitur) cullodire partus
Inueniuntur & officula in cor-

Xlm-U. j s,- inianilKm

Veneni remcJU. C*p. XIX.

tlc s, Satuiti

th, 'u Vui,' — uuicuia in cor.

gtauidis par.

aiat ''‘t^to ,■ : pumice , ijui in vacca.
. Iu-.. ’™tli modo inucnitur, diximus in

I, ''''■

doi inucnitur, diximus it

rn*'^'^ts, ■ Lupiadeps illitus vuluas mollit,

»ta ‘‘'‘^ut- Carnes lupi edilfc paritu-.

c|( .''alea, t.aafo.vt etiam contra illatas no-
N '

■'aiejt p “"jo, VI etiam contra matas no-

>t puj “ luporis vfiis mulieribus. Vuluas
teifj aridus potus : profluuia iecur cti

'a?'*

'tni^i^^tpridi ^“i^JP^^^^^tfccundas coagulum:
-Porri Illitum quoque cum

''''^'tuor „ ”‘^‘•0. vellere appofitum , abor*

^XDellJr c. ! •

i Aln

Si vulux leporum in ci-

CuJ: s 'I.- -

Kiij |‘'***cur |., — • • t,s.^\ji.%et.xt ji* wi»

«por- ^ ttotum concipi piitant. Hoc Sc

^ COacuio Prohei .Cnnrpnrnm

Jiat '''ero .V ^ ‘•°®galt> protici .Conceptum
jonr^^^Hbilenl I"'' parercj delie-

, lenori afferre , Sed pro

^'Pen'!® virui ^ viro Magi propi-
"'«IL -it i»iammi'i’"°“'"’ grana h'mi,vt lient
»«11:1 ** 'btint- f ■ .agulum quoque ob id cura
’'r>lunt,j„fl "?“‘”ern • vbi euulfos pilos re-
“lationi vuInaE,bmum aprugnum

£Ec 1

Mram '

6^ ” C. Plinij Naturalis HifT. ^

fuilliimue cum oleo illini prodeft . Efficaci^ji'
IHc farina avidi , vt afpcrgatur potioni ,
grauidi aut puerper.t torqueantur.
poto cum mulfoadiuuanmr partus mulietU''J
Per fevcr^ potum, deficientia vberapuetpfjj
rum replet .Eadem circunliti fanguine
fuis , minus ctefeem . Si dolent , laftis ali",
potu mulcentur; quod addito meile fump%
& purgationes carurn adiuuat • Sanat & V
rumexhulcerationes eiufdem animalis
inueteratum , & in vellere appofitum duri^j
vuluarum emollit. Per fe vero recens vel in'; ,
ratum , ex aqua illitum , pfilothri vim obtn
Eiufdem animalis lien intietcratus , ex aq''*!
litus mammis , abundantiam facit : vuluas 1
tucorrigit.Vngul.Tafininar fuffita: partum
tant,vt vel abortus euocetur : nec aliter a

' bentur, quoni.am viuentem partum necant.*»
dem animalis fimd fi recens imponatur pf' .
uia fanguinis mire fedare diciiur.Nccnon ^
nis eiufdem fimi, quiSc vulux prodeft imrJ
tus.Equi fpuma illita per dies x x.priusquait 1
mum nafeantur pili refiinguutur . Item co^
ceruinidecoao; melius, fi recentia fint cot^
Lafte equino iuuantur vulux collut.x.
mortuus partus fentiatur licben ex aqua“^J
potus eiicit .Item vngtils fuffitu, aut fimu^ s
dum. Vuluas procidentes butvrum infufl'^!
ftit . Induratam vuluam aperit fel bubuluiE j
faceo admifto, foris vellere cum refina ter ^
thina impolito. Aiunt 8c fuffitu fimi e m^rj)
ue , procidentes vuluas reprimi .partus 3d'j^
ri ; conceptus vero vaccini laOis potu. 5' j
tatem ob partus vexationem fieri, certu ,
Hanc emendari Olympias Thebana a»**^

Liber XX VI II. cc,

^ ^ :Erugine

nij ’ medicatis locis unce coitus. Vicu-
^ pui-gationibus fueritfub
vulua: , etiam duritiam ventris
^0, j ’ ^profluuium minuit vmbilicoperun-
tutum vulua: ptodeil. Modum fta-
denadj ad apij tertiam, ad

paji r rr. - 1 n .. .

tca^.u — _ - — — - — — - **K

'“U, vellere imponunt. Mafculi fel vi-

dimidio ti itum.fcruaturadvul.
ejj”"'*' vituli licum aiillolochia inalTa.

conceptu, mares parituras pro-
‘•^CugiV-^^t^ulla vituli in vino ex aijua deco-
r Pio ii"o’ ^■’‘*’i'l‘^st-iionibus vuluarum im-
1. adeps vulpium , excremen-

v'um retina Strofaceo im-
py^j^btino cornu fufiiri vuluam, vtililsi-
p ‘'dj Sylueftriucaprarumlanguiscum

'Cau ^'■'da pilos detrahit. Cacteratumverb
''dldatum emollit inrperium.&a
l>*‘'®citu ‘^^"‘^‘^P‘dsfdcit.Sic quoque pfilothri
Jdliqqj^^ ' “ t^Uuilis pilii uiduo fetut-tur illitu,
lilii 01,,^''^“'“*^ immenium , vrinacapt*

3 ; r“‘iucit ucnatr; aa apq ictiiam, ad-

[.jj ^Bualino oleo , quantum ellc fatis ap-

“aiu

Uiii i 'i'“‘uiujs immcuium , vrinacapt*
bi,)^j““'‘^ttices promittunt, & ii fimum il-

da ' caprarum in qua partus edi-

'**PrliiE r,'*’ f “'uijut furapta iu vino, fecun-
•dtirum D “

vuimjuc lumpca m viiio, lecun-
W fuffiri vuluaSjVtile

languinis coagulum bi-
>1hIp '8tQ fi femen niiponi. E bouc fyluc-

. ^,.?.*^Syinc ricini iaaibi perungantur

w^cti . ^‘‘syinciicini tambi perungantu;

a Veneris fieii j dicit * Oitlia
^tib vtina>admifta pro-

niliil butyro
ad^ . meile : priuaUm &- iiiden-
^S*Mgiuas,&:ad orishuicera. Dens
EEe 3

^^Oj^Abanes

70 C.PlinijNaturalisHHK

lupi adalligatus, infantium pauotes probi'|',
demientique morbos:quod & pellis lupina ?

M ma Y imi . COUl’ H i

demiemxque uiuiuua.v^uv;- -- ^
ftac.Dcnces quidem cotum maximi , cquis m

liai. •

que adalligati, infatigabilem curfum pt**^

dicuntur. Leporum coagulo illito vbere , ,
tur infantium aluus.lecur almi . admitta n .
ce panace, inftillatu in os , a comitialibus ,
bis & aliis infantes tuetur ihoc xn. diebus ,
ptscipiunt. Et pellis afinina imefia . OTP‘'‘% •

infantes facit. Dentes qui equis prirauinca%

facilem dentitionem pr.x liant infantibus » . j
ligati : efficacius , fi terram non attigere-
bubulus in meile editur : & illinitur ad j |
dolores : ad hulcera manantia cum meile- ^
vituli in vino decotttis , tritiifque Sc illKdy
cufcula oris. Cerebrum capr-e Magi i

aureum traie£lum , priiis qu.amlac detur, i
libus inftillant contra comitiales , ereter ^

410US imvr,,.,,,, . ^ jp.

infantium morbos . Caprinum nmum '“u .>1
infantes adalligatum panno cohibet,
puellas. Ladc caprino, aut cerebro KP
pctun£lar gingiua: , faciles dentitiones
Somnos fieri lepore fumpto in cibis CatU J

1 «e in V t I' It

rratur: vulgus & gratiam corpori in v
l_ alinl]

l.L«tLUL • V A - - Jf"

friuolo quidem ioco > cui tamcii
rubefle caufa in tanta perfuafionc. Magi >' |1
'*faerij!e»~ vtx , fcarificatxduntaxat , illito oculis , rf.

puluino polito , fomnum allici dicunt, jj
inhibet cornus caprini cinis e myrteo oi f
unftis . Coitus ftimulat fel aprugnu i“dd' fs
medulls fuum haull?;feuum afininuiuc^ji
mafculi adipe pctmifto illitu . Item a |li^'
Vitgilio quoque deferiptum virus. Se d
equini aridi ,vt potioni interi pqffint ,d
•uai tellis in vino potus pro portione, P' 1'

lisatu, XXVIII. 71

^3 tof, '^^'^^iali.Eiufdem a coitu fpuma coHe--
''^s P^nno . Se inclufa argento . vt Oftha.
Si iiibcf r ’ genitale in oleum feruens mer-
-BijlP''”. coque perungit pertinentes par-
J CQitj cx eodem bibi , vel tauri

Jiuetfjj''^i>>am , lutoque ipfo illini pubem. At e
Jfcniis illito, cohibetur virorum

liis , ijj ® .'ietatem arcet pulmo apri aut luis af«
Mi **' fumptus eo die . item htrdinus.

Cap. X' X ■

i'llib l’'*'crea in eifdem anima-

“letni '‘•''^cft^ium equi exculFum vngula(vc
) fi quis colleiluro reponat , fin-
^°coi,j |.'”eclium elFe recordantibus quonam
luporum equina: viv-
5°Pltn «.l' ‘^uc , & rumpi equos qui velligia Iti-
“ifvim equite fequaiitur .Talis fuum difeor-
evp inelle.In incendiis fi fimi ali-

■Utr,

ee? ineiic.in incenans ii.r

ste u ftabulis, facilius e.xtrahi

i ''fefin * oouefque. Hircorum carnes virus
P®uem hordeaceum eo die , quo
[!j las Ver *"'’^‘^e''iut' laferue dilutum biberint.
'*“'l:a! e°t"eefiiuem fentire , Luna dectefecte

lur^. . .

a''"' -Adeoque nihil omilliini , vt le-
iu'''''’3liunl'''’ 'etiiis pinguefeere-reperiamus.

medicinas : fi fanguis profluat
lii e* vino infundendum,

ih lyljeft feuum.fulphur viuum , al-

L yio djj, j' ’ ouum coQum ■■ omnia ha:c trita
ti adipem. Carnem ca-

^ ' potu ^oum morbis mede-
quadrupedum morbis capram
lIjQ *'‘^*^*o 1 & canam rubetam difeo-
Jijji- ^on attingi a vulpibu.s , qui ie-
'lus aiidum ederint ; vel fi peliicu.

££c 4

7i C.Plin.Nat.Hift.Lib.XXVn^‘j
la ex ea collo induda , galli inierint . Si^
in felle muftela: , Boues in Cypro contra t ^

na hominum excrementis fibi mcderi.Non .‘

teri pedes boum.h prius cornua pice 1>4
perungantur . Lupos in agrum non acceci j.
capti vnius pedibus infradis. culrtoquea<i ,
paulacim fanguis circa fines agri fpargatut
que ipfe defodiatur in eo loco , ex quo ctf i
trahi. Aut fi vomerem, quo primus fulcn
anno inagrodudus fit excuUum ata«
focus Larium, quo familia cduenit, ah'
fumat ; ac lupum nulli atiiraaliura
nociturum in eo agro.quandiu
id fiat. Hinc deinde reuer-
temut ad animalia fui
generis, qii^; aut pia-
eida non funt,
aut feta.

I

I

P L I

VNDI

V R A L I S

N I

N A-

H I-

S T O R I Jt
^ ^ » K R XXI X.

PROOEMI VM.

: & qxando primifm clinice, ^
t- petmun- - ■ - • - - ■

“>traUptice , & de Chrjfifpoi,
& rdiquit

'^^^dicti-.dr quoties ratio medicina mx

j V‘t ^ ‘"'‘on-ey quoties ratiomeaicinamx
^,na Afedicm,& quan-
‘“'‘tt ^ ‘^‘dtcisantiqai %(mani itidtt»-
^^^tnmedtctna. Caput l,

A T V «. A leincdiorum, atque
^ multitudo initantium ac piiteii-
mrum,plura de ipfa medendi at-
te cogunt dicere:quanquam non
ignarus iim , nuilis ante hatcl.a-
j '“?°/crmone condita, ancepfq;
1 tal' elTe rerum omnium

'‘*'3tes in 'Utique quam ilcriles grati®
*OBi'''''‘'>milf. ; fed quoniam occur-

ri S tati„„, 't omnium qui h®c cognofeant

ua.c uugiLUicant

«tj^ ''fit, "'“‘Io exolcucrint in me-

au -"•‘Aivuw CAUiCUCliill 111 IIJC-

tUilij ' parata atque pertinentia

•*yiu ‘‘fUninij o .r"***^**

(‘Uttfl^attiim j '^ indignum protinus fubit,
*^®i^Siniut> ^““^^‘^'iorem fuiile, &etiam-
“'Cltm fitfruiiuofior niilla.Piis
iEe {

74

C Plini) Naturalis HiiT:.

primum inucntorcs fuos
uic.Necnon & hodie multifymm a*’ o
medicina petitur . Auxit deinde fama man> ,
mine , iaura fulmine Aefculapiu ^bulaW.S,

mine , Ittura tuimme iieieu.-f... -----
niam Tyndaride reuocauiffa ad vita.NeC
ceffauit narrare alios reuixiffc opera lua , ,

cellauit narrare tcuiAaaaw

Troianis temporibus, quibus fama certior
nerum tamen duntaxatremedtis.Sequentia ,
(mlumdiau)in nofte denfiffima latuere

1 . ,.TtK#*lUtmiriinceamreuocai',

u rH^ocrates.genitus in infula Coo,

-“clara^valida.ScA^ul^o^cam^

mis clara ac vanua.ue ^

fuiffet mos, liberatos morbis fcriberein tci ,
eius Dei quid auxiliatum elFet vtpoltea U^

eiUS UCl quiu - i y

do proficetet exctipride ea traditur. atq.tvt
/_..j ^^r,A\r\\nm rpolo cremato, !n‘‘,'

ao '""“c — j ■

to apud nos credit)iam teplo cremato, m ,,
fe medicinam hanc , qux Cimice vMatu •
fuitpoftea qiixftus modus , quoniam P_t ,
Selymbrii natus, difcipulus cius.tnftituesj,
vocant Iatralepticen , reiinrloribus
dicotuac mediaftinis vedigal inuenit. 1 j
placita Chryfippus ingenti garrulitate niuj
plurimumque etiam ex Chry ippo diir ii
iius Erafiftratus , Atiftotelis lilia geiutoy
AntiochoRege fanato centum talentis ^

« v — CKrt otite -Vt l‘'

tus clt d Rege Ptolemxo filio «w* alJ,
mus & ptaimia anis oftendete. Alia ta j

experimentis fe cognominans EmpiriC .

if,. 4rrr>ne Afrtiecntino im.jfi

•» .

pit in Sicilia, Aerone Agrigentino ,
ilis Phyllei autoritate commendato - ^ |

f . _ /*_l» — pa C rt atTiO*

Ciis rnym-i —

runtque ea: Tchol* *.& omnes eas dam |j'n'
rophilus, inmuficos pedes venatum
feripto perstatum gradus . Defetta ne j|^
hxc fedacll, quoniam neceffe erat in '

hxc fedacll, quoniam necclie erat m ' /i’
fcke. Mutata Sequam poftei Afclepiad«^(

XXIX, 75

1)1, “'“inerat. Auditor cius Themifon fuit,
*.''ita ^ initia fcripfic , illo mox recedente
”•11! ^ lui placita mucauit. Sed & illa Anto-

?°'ittj|.i autoritate Diui Augulli, quem

"ludicina graui periculo exemerat.
K*.*'^8io Medicos , celeberrimofqueex'

.'Os, " ■ Cilpitanos , Aruniios, Albutios, Ru-
piiticip innua mercede iis fuere apud
f Stertinius imputauit principi-

Jlcepj 'i ^'-s-quingenis annuis contentus elfet:
r?'’’'!>Us"'n" ''!*’** fuiHe numeratis

'ludjg ““Ondebat.Par &: fratri eius merces a
''^lnlii ^^^toinfufa elbcenfiifque.quanquara

H.,

oc

operibus Neapoli exornata ,
^•felinquere,qijamum adeam xc
Exortus deinde efl Vc(51iu

hxredi

xtatem

Herme^

I . deindeefl Vc^lius Va- ,

'tatus , ' '".'■‘0 Meflalinx Claudij Caifans nobi

’ Parii-iw * . .r« « _ ^

1

*’*'’****AHi.* V-lrtUUlJ ^«Clitus IlOOI . ^ :

» eloquenti? alIci3:3tor.Ts eam

, !’sNer„ '?l^'*S)nouam inllituit fcfta. Eadem
.''■delen,'"* Ptincipatu ad Thellalum tranfili- “f,’"/?/?".

th'*'^''>tia ^“"'"'''“ui medicos perotantemimli
'’^'OaKi._''?,"'*qq'ie , illimati vel vno areii- 7“’''*'”'' 'fi

th- utia ■ - j

tf, ')'Oal,,,„ ff^qque , illimati vel vno argii-

bift PP>avi'^'i?°“'^ ' ‘^1* monumento fuo(quod ‘'"“''fl

,''ltirL . '^'a ) latrrvn:/-»,. r, i-n— XI..II:... to ma.

luA

nuitor^

i "Piivi \ luoiquod

fiif. Onij.„, ‘“'^‘'nictnfeinfctipferir.NuUius . _

tc "Ipubli? "rumq; ttigarij comitatior egref-
tuf^liinata ° Crinas Mallilienfis ar-

ti,'? ftotus glutior teligiofiorque.ad fide-
hotjp 'puemeride Mathematica cibos
^Upe'ra'1,'^* '’l>reruando, autoritate eu pn-
fiia ’'’'®'nibu ^‘•''Pties H-s. reliquit muris pa-
•’it^!’"'''•^lis "1' '* psnc non minori fum-

'da-,'"! Chai— , cum repente ci-
"itis noJe', 'idem Maifilia inuafit ,

“lolum prioribus Medicis , verum
&bal

7^ C.Plinij Naturalis Hi ft.

& balineis ;fiigid.ici.-.e etiam hybtrnis al^“^

. . i . i“, \/ ...rTr ^ ir.-!-»! in Ir.CUi.V ,

bus lauati ptilu.:ri[.Meriit a gros in lnCUS’V'

■ - laus vibne in oiteutaiin

bamusfcncsConlul

rigentes. Qt'a de te exta; eti.i Anna-i benee.
ftipulatio. Nec dubium ell , oimits iltos biu
nouitacc aliqua aucupantes , aiiiinas lta >“ ,j
Hinc III* cilCa .cerus n».

fttas negonari.Hitm

lententiatu concertationes .num. .
te, ne videatut acceflio altctius. HinC ‘‘m > .
cis monumenti inlciiptio, turba le meoic

perifie.Mutattir ars quotidie toties inte^tpo ^^

lU?

periiie.MucaLui ui ^

ingeniorum Graiciscfiatu impellimur. PaU ^

ell, vcquifque inter illos loquendo pode.r

1 1 iUli? flCfl " .

peratotem illico vitx nollri- necaque heri
veto non millia gentium line Medicis de»^
nec tamen ilne Medicina : iteut popuius ^
nus vitra fexcentefimum annum . nec iple
cipicndis anibus lentus . Mcdiciii.x vero t
auidus donec expertam damnauit. Eteium ;
cenfete inbgnia prilcorum in bis moi ibu>
nenit. Calbus Hemina ex antiquis autot eb’

uenic* cautus nvtinn» '-a' “••“'I"* jf

mume Medicis vexiine Romam Pefopo^,

mum c ivivuiwia — .

Archagathii Lyfaui.-e hlitim, L. Aemilio, y
uio Co'ss.anno vrbis n. x x x v, eique lus ub*

UIO Coss.anno vruii» u. a. a * * , ... ^

tium datum, & tabernam in compito Acii j

llUlll UALum.wi. .V.WV. 4

ptam ob id public6. vulnerarium cum i> ;
!- i o-r^riim arlnfnrtlm

fuilTe vocatti.mircqi gratum aducntiim - ,

tio ; mox a Ccuitia fecandi vrcndique , K ,
nomen in carnificem. & in ccdiuiii arte
neique Medicostquod clariUimc inielligH,'

;iqueivitu,uu,..^« — — -

ex M. Catone, cuius autoritati ttmmpuu (

CA iVl. j vmi-- l ;

Cenfura minimum conterunt: tanto j,;

eft. Quamobrem verba cius ip^^ ^

cam de iftis Grarcis fuo loco Marce n y
Athenis exquiPuum habeam, & quod '

XXIX. 77

'''ijliiO' infpicere.non perdifcere. VincamI

Pita var'"'*"' ^ indocile genus illorum ; & hocj
'Jetas Qnandocunqi illa gens iiias'

Tum etiam ma-,
■' ^9tb mittet. lurarunt inter'

necate omnes Medicina. Sed hoc
faciunt : vt fides iis fit , & facile
JPUtcijj^”'’ quoque di(ftitant barbaros , &
t ^nt alios opicos ..appellatione.

V tibi de Medicis. Atque hic Ca-

siiij^j^fno vrbis noflr^ obiit, ixx x v.fuo.ne
Sfpj^^^niifie publice tempera, aut priuatim

^ ad experiendum arbitretur. Qtiid er-

^Ui;

f ^'Hie rem vciliflimam credimus?

j ^Con* enim qua Medicina &

I^S^^vfque ad longam fene^i^am per-

yl'

j. « *pfis fcilicet , qux nunc nos trada-
e commentarium libi quo

^''Jeray^^“^*o,feru!s,familiaribus.quem nos per
, p*j diiFcrimus.No rem antiqui dam-
4 Maximi vero quxftum efle

'' recufabant. Ideo templum
tr cum reciperetur is Deus extra

-‘^nteriimque in infula.tradtmrur. F.t

i?''''h ?'®^'a pellerent , diu etiam pofi Ca-

i!. s.rceBUr. ...t .r, .

^

t,J''fUtn,5'iP'*re Medicos. Augebo prouidenriam
(ip!P'^'tR„ hanc artium Grsrcarum nondum
hj Stauitas in tanto fi uau.paucif-j

g *Tigcre,& ipfi ftatim ad Grxeos

Pt trj autoriras aliter quam Gr»-

(..."flqii.r.y^i^ibus ...

Ue ]. ■--■i ious , etiam apud imperitos ex-
3d fj] . non eft.Ac minus credunt,

hcrcu?™ pprtinent , fi intelligunt^^

^^'‘thfed' ar-ium fola eucnit,vt cui^^

*Po fe profelfo ftatim credatur, ciiml
fit*

78 C Piinij Naturalis Hif!:. ^

fit pericuUint iit nullo mendacio maius.^®
men illud intuemuv : adeo blanda ell IpC ,
pro fe cuique dulcedo. Nulla praeterea lex »
puniat inlcitiam capitalem , nullum exemP
vindidtx.Difcuni periculis noUris , Sc
menta per mortes agunt;Medic6qiie tantuf

minem occidilTe impunitas fumma ,1

minem octiciint ,

tranfit conuicium,& intemperantia culf
vlrrnaue qui petieie.arguuntur. Sed decuti^

nL-iitrirMiiii ^varniniinnir 1 IUt

more cen?ur'is principum examinantur :

tio per parietes agitur : &c qui de numinu '
cetjl Gadibus columnifquc Herculis acce^ »

de exilio vero non nili die x l. quinque

el^

UC - — -J. 1- . ,

viris datur tabelU. Aede iudice ipfo qua*
confilium eunt.ftatim occifuri! Merito, du^

t

mini noftrum libet feire, quid laluti fu*
fit. Alienis pedibus ambulamus : alienis ^
agnofeimus: aliena memoria falutamus- ;
viuimus opera. Perieruntque rerum natur*^,,
tia & vits argumenta. Nihil aliud pro P,
habemus, quam delicias.N on deferam
tam ambitiofa; attis inuidi.-c a me obieitiu J
Senatum illum qui ita cenfebat , Id que nO ,
millibus attis arreptis. vt aliquis cxpe«'|ji

(^idenim venenorum fertilius, aut vndeu

telfamcntorum infidi* ? lam vero 8c ad 1
etiam in principum domibus.vt Eudemi J
Ilia Drufi Cxfaris-.item Valentis , in qua di J
regina. Non fint artis ifta ,fed hominiiii^J
magis h*cvrbi timuit Cato , vt cquidcinj^

quam reginas.Ne iuaritiam quidem argf.J

pacefqs nundinas pendentibus fatfs,
indicaturam.ac mortis attham.aut arcai^^J
•'cepta , Squamam in oculis emoiiendainU

quam extrahendam i per qua eficilu eft>’

m,

videretur, quam multitudo giaf-
^'"uiittl, “l”' pudor , led .xjnuli pretia
*Sruru g /^^'^otum elr ab code Charmide vjiurn
t '"■Ai ^ P^^^tncialibus H-s ducentis condu-
r Medico h s. c. damna-

h , ^™dium principem. Eidemque in
j "•> ftiinu* • "'* ’ ^ tlcinde reftituto acquifitura
,.'"P>ltpR.." paucos anno.s. Et hxc perfonis

Liber XXIX.

79

. 'Putente paucos annos. Et hxc perfonis
/Jfo* jj. ‘‘■^•Ne f^cem guidem aut infeitiam eius
J!''“tbi5 “"^'hus.ipforumqi intemperantiam in
calidarum diuerticulis : impe-
ti^^^^^Piu u-*™’ iifdem deficientibus ci^J
to* ">0iii5'’“‘°.'‘’S^ftos>milIe prxterca poeniten-J
cK^Phii^*"- etiam prxeeptis & vnguen/

Cel,"‘‘ihift,„. , ... , ... __

nullas omifere vitx ille-
merces, conciliarkiuei
> <iirplicuille maioribus credide-j

eba!"

tamen hoc Catonem prouidif-/
' cnr^^”*J^'artem.Thctiace vocatur exeo-

^Onin r • '* ”* — vAvw

fuiv' 'Pt j P°‘' t',oIuxurix. Fit ex rebus e.xiernis.
l-t '''tit. u' , natura ,qu.T fingtila
L J t t.CoJj”^ .tttiaticum antidotum ex rebus
Hi) ‘lUatJf5°">tur,interim nullo podere xqua-

Po' •ileorum perfidiam iftam mon*

^;;ti,>.num-

enim fubtilitas tanta effe noa
^ntatio arcis & portentofa fcienci:e^^

% .!'’fio «tii» ix puiicmoia icicntix

lHjj.OoUcjp ^"'Pttfiaeft. Ac ne ipfi quidem il-
Poii"® in m j.'''P'rique vulgo pro cinnabari
^'6^ ’ ’ SUod minium addi , infeitia

htt' '"ta. y ' venenum docebimus inter
»i((j'"*nt.[i] fingulorum falutem

Ptoj’tt>nocj "V^tnjqus timuitCato.atque pro-
stes ttttom multo & paruaopinatu,qux
® 'iufdem in femetipfis fatentur.

Illa

8d C.Plinij Naturalis Hili.

. ;1Nr,n:T‘l

IlU pevHidcte imperij mores , illa qij^

‘ valprnnini

Ilia peraiu-Jic 1111^/^,11^ j

rimiir.lutlatus.ceromata ccu valetudinis
inftitma.balinea: ardentes , quibus pcrluai
tu... vJk/Ae rnniii vr nemOllOQ inin^^ f

nitituia.Duixiic.i. , ^1- X--

corporibus ciboscoqui.vt nemo non mU’ f
lidus exiret.obedieniiffirai vero effetrenm ,
tus deinde ieiunorum ac vomitiones . K
perpotationes , ac pilorum euitatio mltU .

linis eorum iltemquepeftines in fmmini ,

dem publicati. Ita ell profeao, lues motU .
aliunde maior, quam e medicina, vatem p j
quotidie facit Catonem, Sc oraculum
ingenia Gnecotum infpicere , non petd
H uc fuerint dicenda pto Senatu iUo,fexct^,
populi Romani annis aduerfus artem.
conditione infidiofiflima autorratem p'j
• boni faciunt ; fimul contra attonitas q“ ,

r. I' . . nih Of‘'.

honi taciunc : iiuiui tuunrt -

dam perruafiones , qiii prodelic nili p» .
non putant. Neotie enim dubirauciim »

A n • 1* r. rJl>»anriir ^ni rtl

non putant, isequc cunn ciuuiu««wxa.... .
'bus ^tftidio futura qu^c dicentur anirn^
non Virgilio fuit nominare formicas nu ^
cenitate , S: curculiones , ac lucifugis co j

1 .1 I tJrvTaai»rr» ?nr^»r r>r3Cll’’

cenitate • oc Luituin/nw,» , «- .-....-o— ^
cubilia blattis i non Homero inter prsn
; mnfrrc deferibere

CUDlUa OlALtia . ll«ja* t .T * „y.

rum improbitatem mufere defcciberc •

rT;frra/.rr» ifln.crmi ffiimat homincrP- *

. turte gignere i(la,cum gignat honiinern*^jt
de caulas quifquc & efferus , non res ,
Ordiemur autem a confeflisjhoc elt,la j
^ que ,vt obiter rebus pr.rcipuis honos

perhibeatur. Qnadam etiam fi alienis j
men obiter dici neceffe erit.Nec deerat ^

niciiuuiiviva.. ieeratn*^

pompa, fi tjuicqiiam aliud intueri liber i
fidem operis. Qi.ippe inter prima prodi a
ex cinere phcenicis nidoque medicinis > y
roid certum effe: > atque non fabiilofii^y
re*efi:.vitac remedia poft millefimum ad^
ditura monftracc.

L

Liber XXIX.

Aiiij ‘ lanariam. Cap.

8i

I r.

■ veteres Romani etiam rc-

“^buercjportes a nubentibus attin-
^Lsc6rcjue cultum & tutelam contra
P^'^Lii'na pv.xftant remedia cx
r aceto, prout qujeque mulceri

(jc,& altringi ia.^tariuc Juxa-

> dolentibufuiic neruis iinpofit.e, &

Quidam etiam falem admifccnt
rutam tn:am adipemque
c h * . contufis tumcntibufque.Halims
denrk^ gtatiores facere traditur,confri-
atque gingiuis admifto meile,
rj- ^ fii}j,P"^^*^cticis fuffitu. Sanguinem in na-
^^vio rofaceo, S: alio modo in-

Vi ^ fpbfius. Quin &: liulceri-

^^^ponitur Ciim meile. Vulnera ex
d c aqua frigida 5: oleo e.vpref-
Vellera Iota frigida ex oleoma--

y . -.4 j > V..M V A ui vv' iua-

■ malis inflaramationes

'.K. . '*anr t:. 1- . .

S fubdiuque mortuos par-

foi tnorfk profluuia earum. At canis

'aculeata pofl diem feptimura

^ procidant, fuffitu reprimunt.

f’t>gjda.Padem
rt i liquida feruenci-

firi ^tUm*3^, ‘“^lididlma impoUta bis dir

Sanguinem fillic ex

^ica ^^iflirna extremitatd prxligaas.

^u^’^arejjr* ^^is ® collo, natione vero Gala-

^‘llh ‘“Ucinn A . '•ui.iUjiiaciuxie vciu l:

n*. ; , percudis , liuidis, incuifis,

& aliis dolori-

^ tiliam JTl f'arf\ rrtT i _

fius ex aceto & tofa- ''itifiatiim

‘Itnitur attritis, vulneratis, ambu-
iiij. F F f

Si C.plinij Naturalis Hift- ^

fiis.Et in oculorum medicamenta additur ■ *

in firtulas aur^que fuppuracas. Ad h^edeto . .
eam, alij vero eunlfam decifis fummis ■
iiccant, carpdntcjue, &:in tidtili crudo
nunt.ac meile perfundunt vtrunque. Ali) a'.a

teds fubieais,& ful^inde intctfttatis.oleo

fam accendunt, cinetemque m labellis aqu%
dita confricant manu, & confidere patiU'
idque fiepius mutantes aquam, donec liOS
ailringat leniter, nec mordeat.Tum cuierc”

ponunt. Vis eius feptica ell, efficaciflimequ^l,
nas purgat.Quin ipf? fordes pecudum fud_o‘’
feminum 3c alarum adhxrentcs lanis ( cdl^
vocant) innumeros prope vfus h.abcnt. In i
cis ouibus genito palma. Fitplutibusraodiy
probatiflimum.lanaab his partibus recen» ^
cetpta,autquibufcunque fordibus fuccid>'|(,
mum collegis , ac lenio igni in aneo valO
fcrucfaais & refrigeratis, pinguiqt quod
natet, collefto in fiaili vafe,iteriimque dc ■
priori mareria: qu.e pinguitudo vtraque n
aqua lauatur , & in linteo ficcatur , ac Sol .•
retundoncc candida fiat ac tranflucida.T“ (
ilannea pyx idc cond itur.Probatio autem.* ,
dium virus oleat, & manu fricante ex aqd'j[
liquetur , fed albefeat vt cerufla. Oculis
mum contra inflammationes genarumq” ,
Ium. Quidam in tefta torrent , donec pi^e j
nem amittat , vtilius tale exjflimantes A
& duris genis, angulis fcabiolis &l3Ct;'dj/
bus.Hulceta non oculorum modo fanat n jA
etiam & genitalium cumanfetino adipr- j,)f
lur & vulux inflammationibus , &c fedis ' , t
diis & condylomatis cum meliloto ac dy
Reliquos vfus eius fuo loco digetemm'"

Liber XXIX. 3^.

**Per concrccx in pilulis^ac ficcat-

in farinam & illitx dentibus
^tci^o ‘^^'‘‘ndabantibus , gingiui'fque,(I

iitipQ?* *cipat.Iam ver6 puta vellera aut per
^ ci doloribus, aut accepto fulphu-

'Orum genitalium vitiis.Tantumquc
‘Ocdicamentis quoque luperponan-
JjWio ante omnia &c pecori ipli , fi fa^

‘'ticpf Ji? Pafcatur. Cauda enim quam atftif.
''‘t.q- ‘ ogata , euulfa inde laua.ftacim vefcuii.
P'*ttiOf ■ “‘'^‘10' quod extta nodum fit e cauda

nat urit. Cap. III.
Pi-rv.- . ®oenc & cum ouifi focietarem

froii, '.^^®ut & cum ouis focietatem fimul
au in *|”'Pofitx contra epiphoras. Non opus
radicula elFe curatas : neque
“Utlidum ex ouo, infundi ac polli-
P^*^ infuib candido oculis
'Cohibent, vrentefq; rcfrigerant.Qui-
^?llyriis ° prsfcrunt , & pro aqua mifcent
f'*^liud ^*'‘‘*ucibus vero contra lippitudines,
b ^Sile^''‘^™^‘lium elf , butyro admilio recen-
l."®fulii,p^“’ °*'o trita ignes facros leniunt,
n-^pili ouoru inocu-
lp'''lUc.£j '^‘^“P^^^turHammoniaco trito admi-
ti,'^*''triod^^''**''^^*''‘^ cum pineis nucleis, ac
fi '■'^inbufi'^°‘ illita Sole non aduri-
b^'^® tion ‘^‘1“''' 1> ftatim ouo occupentur, pu-
admifccnt fariuam'
*ulis parum. Hulccribus vero ex
w*“*11q jj® ‘^^udiao ouorumtoftum hordeum'
(i *rdis vit'*^*^ ’ prodelt. tadern curatione
il'*''libi o* ''^untur: infantibus quidem, etiam:

“0 dcQyQ ‘^‘'lit.Ad pedum rimas ouoru can-
0 cum cerulSe denariorum duumi
EE£ z\

84 C. Plinij Naturalis Hift. ,

pondere , pari fpiims argenti , my trha: ,
deindevino. Ad ignem facrum , candido o j,
rum trito cum amylo. Aiiuit & vulnera
glutinari, calculoique pelli. Lutea ouorum cy
vc indurefeant, admitto croco modice , > .
meile Se laettc mulicrii illita dolores ocule ^
mitigant.Vel cum rolacco S: mullo lana oC ,
impofita vcl cum trim apij femine ac poUjj
in mulfo illiia. Prodett & tuluentibus per 1«
reum deuoratuin lupiidum, ira vt dentibus
attingatur: thoracis dillillationibus . fauc'
fcabritia.Priuatim contra hjmorrhoidum
fumillinitur.forbeturqi crudum.Prodett f
buSiVeficac rofionibus e.xbulcerationibufquiP^

cruenta c.xcreamjbus.Quinque ouorum
vini hemina cruda forbentur dyfentericis,
iure putaminis fui Se papaueris fucco ac
Dantur coeliacis cum vuai paibe pinguis U
pondere Se malicorio , per triduum x4'jisP|jj
tiouibus. Et alio modo lutea ouorum triutri^^'
()i veteris S; mellis quadrantibus, vini vc^ J
evuthis tribus trita ad craditudinem melb'’|^
ctim opus ttc , auellana: hucis magnitudinj
aqua pota. Item ex oleo friila terna toti' ^
pridie maceratis inaceto.Sic Selienicis. saUe j
nem autem reiicientibus ci! tribus cyathi* ^
fti.Vtuntur iildem ad linentia, tt vetuttiorS jji
cum bulbis ac meile. Sittunt &c menfes ti’^j
rum co.tta , Se ex vino pota inflationes
vulus cruda cu oleoacvinoilliia.Vtilial^^^/r
ccrnicis doloribus cu anfcrinoadipe&toW i
Sedis etia vitiis durata’igni,vt calore quod' i|ii
fint.Etcondylomatiscu tofaceo. Item an'P^^
rkiraraex a<|'ia,mox in pruna puta minibi'*^
flis.tum.lurca ex rufacce illinuntur.Fiuut

liber XXIX. 8f

''ocant fchifta , cum triduo incubata
*'*'itom;'chu dilfoluruni condrinant pul-
galljdimidiOiita neanceduas ho-
I 'tt i' 1'uniatur.Dant & dyfcntericis pul
otio decoctos, admilla vini aiiitcii
k i* Plta^tV loodoolei polcntatq,. Mcnibra-

detracia fiuc crudo.fiuecocio.ia-
Potiis [. “pt* raedetur.Putaminis cillis in vino
''Stiiniseruprionibus.C ciburi finemcm-
^OiujjPortecrfic fit 6c dentifricium, idem cinis
''titas pn ™cofes cu myrrha illitus fiftit.Firt
'Cotinum tanta efl , vt redta nec vi nec
t?'‘'''ditat nec nifi paululu inflexa

adiuuant partum, cum ru*
cumino poraex vino.Scabiem
ii oleo R: cedria mifliscol-

° ^luotjuchumida in capire cyclami

Cruj^’ ^ Tanginnis cxcreationcs

porri lediiiii fucco .. parigue
c Gncicalefa-fhi haurirur.Dantur

cocta Sc trita cum meile, &: cruda
g vjp- 'fl’ nvvdo. Infunduntur & vi-
j' fliigula c«tin tcrni.«; pafli cyathis,
p balineis. Aduerfus idtusfer-

adiccto iialturtio illi-
Fq >riodis iuuent norumiefl: , cum

tumerem, calfadbnp obiter
hal!’^^que cibus, qui integritudine

PUt vim potus ac cibi

aceto molliri diximus
ijj •‘‘ci rg cum farina in pane lubattis

rcloluta in pati-
lUa-^^.fed putant.Quo genere non aluos

ferminarum flfluni : aut fl
‘ *^*^5»cruda cu farina ex aqua baUe

FFf j

C.Piinij Naturalis Hift.

tiuntur , & per fe lutea ex iis decofta
donec indurefcant : itetumque cum trito piPj.
torrentur ad cohibendas aluos. Fit&dyfent'^^
cis remedium lingulare , ouo efTufo in
to.eiufdemqiieouimenfura, vc paria lint oi>,
nia, meile mox aceto.item oleo,confufiscrebf‘|
que permidis.Quo fuerint ea excellentiora , »
pratfencius remedium erit. Alij eadem rnenl"
pro oleo 8: aceto relinam adiiciunc nibenif^
vinumque:&: alio modo temperant, olei iant‘'j.
tnenfutapati pinefque corticis duabus fexag'.'
mis denariorum .vnaeius quod thus dixii".
mellis obolis quinque fimuldecoftis , ita V[
bits aliiispoftquatuotboras fumatur. Tonni|'
nXnvetuflo bus quoq; multi medentur oua bina ■< cunisy
auodaexe- pifeis quatuos vna attercndo.vinique hemin’
Zuriytfua- lefaciendo, atque ita potui dando. £t ne quid
»M aU<iqm ficouotum gratix. candidum ex his admi» .
depraua - calci vius glutinat vitri ftagmenta.Vis vero
tifime feri taeft.vt lignum perfufum ouo non ardeat,
ftd, polire- vellis quidem contaaaavluratur.De gallinai^
ma. Utera autem ouis tantum locuti fumus, cum & relulv
ex diSic- rum alitum«(lcntmagnxvtiiitatcs,licutlui*
ne, alijS, cis dicemus. Prxtereaell ouorum genus initj.
principio gnaGalli.atumfama,omiirum GT?cis.Angtie* ..
fHbfecjaetii numeri sllate conuoluti.faliuis faucium co>y
didionii.pi rumque fpumis artifici complexu glometaBj
ftis, colare- anguinum appellatur Driiida- libilis id dicu)' ^
bat . epuo fublime iaftati , fagoque oportere intercip' Jj,.
fir,vt)Mle tellurem attingat. Profugere raptorem cquo-^|i
caida con- pentesenim infequi.donec arceantur amn'* (.
tjciam. Cii cuius interucntu.Experiraentum cius elTe.l' "
altij jpicii tra aqtiasfluitetvelauro vinftum . Atque,
auatuor. Magorum folertia occultandis fraudibus
SpicM e- certa Lunacapiendut» cenfent, tanquani^^^

Liber XXIX.

87.

ori ■ '

"^™;'onem eam fcrpentium humani fit nim Lati-
•'lodicj equidem id ouum mali oibiculati m vacat fi-
5cet,|j^j,?^Bnitudine,crulla cartilaginis , veluc gmenta il-
Dtuidj “«ehiotum polypi crebris, infigne U in aliij
'^laud, '^'^^orias licium ac regum adicus mi capitibtu ,
lice in g ■ fanes vanitatis , vt habentem id in auiu Croci
>'0 Clauj“*'3““'"’ Romanum e Vocontiis.i Di- ilyM^ies

interemptum non ob aliud nominant,
fotuin^ '■'anien complexus anguium & eftera-
ilgfjjt “fffordia.caula videtur elle, quare exte-
tiaia efc* ^^f^neeura in pacis argumentis circun-
fos 5(p .S*e anguium fcectinc.Ncque enimcrifta
caduceo mos eft.Deanferum ouis ma
**'aitie H 'If ’ ‘P^oque anfcic dicluri lioc in vo-
?^f‘flitn nonorera Sc Comagenotum

'^crrim cx adipe anferum, alioquince-

fatcc ci,' . f cft.adhoc inComagene Syrix
e ^”1 r ‘^'"“anio , cafia .pipere albo.her-
> Odor vocatur, obrutis niue va-

■'ts , j ' ‘ncundo , vciliflimiim ad perfridlio-
°"fnijnnj''‘‘^^°''cs . cicos ac fubicos dolores,

^'}'itct ac ‘l“*,^copis curantur : vnguencumque
modo'" clK Fi: &m Syria

“pditis e. vV?“‘*’® auium curato , yt diximus.

r^‘icen/r*^'^*’'‘° ’ plfcenice
adipis alanio .Ungulorum pondere , qui
n-c®a'etnhv'" ’’‘®auc ter fubferuefaais.
accenr^^^^^^lf^fffani atllate non glaciat,

r'f*an^e

v^^QUe j .Touc quam capris.

iiiorhr* ? xflate in aiitum-
ai^forc tiicuntur . De anferum

, "'cfffcte Gallorum in Capitolium

'fprchenfo.diximus.

FFf

4

8S C.Plinij Naturalis HiH:.

Jlemediaiiecane,& ex Animatibus (jt*a

nenfitnt,fedfera,& ex volucrttw.ir cen-

tra morfui phalan^erum. 1

EAdem dc caufa fupplicia annua canc
dunt interadem luucntutis & Sumniaiy'|j(^
in furca fambucea arbore fixi. Sed plura dc^jj
. animali dic i cogimi prifcorum mores, (ij

lamentes adeb putos exillimabant adcibun^

ttiam placandis numinibus hoftiarum vid' ?
rentur his. reuito mane catulo res diuina
incccnisDcumeti.amnu ponitur catulina. Jjj
tialibus quidemcpulisctltbremfuifTe.PIad ;

bulx indicio funt. Sanguine canino cond i
xica nihil prxilantius pun tur Vomitiones Tj
que hoc animal monlhafie homini videtU j
alios vfus ex eo mire laudatos referemus ^
locis.Nunc ad fratutum ordinem per^emu^
iierfus ferpentium itdus efficacia habetur^ ^
pecudis recens n vino deco.fum illirtU j
mures dilTeiif i & impofiti . quorum natof jj
eftfpernenda.pricipue in afTenru fidert"^^
diximus) cum lumine Lumx fibrarum nu j
crefeente ac decrefcente.Traduntmagi
re muris dato porcis in fico fequi dantetn '
mal.In homine quoque fimilitcr valere , ‘‘ j
folui cyatho olei poto .Mtifielarum duot^
latalterum fylueftre.Diflant magnitudini .i
ci vocant idtidas Harum fel contra afp>d‘ ^
tur efhcax, extero venenum. Hxc autem fi j)
domibus nolitis oberrat . & catulos fuos ( p
tor ell Cicero ) quotidie ttandctt , mutanj J
dcm,lerpcntes pe tfcquitur.Ex ca inuctee** J
denarij pondus in cyathis tribusdamr
aut ventriculus coriandro fartus inueter» ji

«^Invi XXIX.

potus. Ec catulus muftel.T etiam cfhca-
Canta nucorum af-

r 0 r t-aiuius mu

pudenda didtu
Sijjyjj'*' commendantut.vt praiteriie fas non
concordia rerum.aucrepugnan
fa‘U:ii'''^gignuntur:veluti cimicum anima-

dictu ijuotjuc faflidiendi natura,
'e morius ,&pracipueafpidunj

j. r'“iiuni morius ,&pracipueafpidun^
ti qu'^'^ contra venena omniarargu-
''''lni.’i,°“<^icunt gallinas, quo die id ederint.

K • “**^p*******‘*'*> v|c*v/ vt.w 4>ji cwk. nnr^

PciK);^ ci ab afpide ; carnes quoque earum

bn Ex his qu? tradunt,

illinite morfibus cum fangui

(lih’'‘’'lli>'’‘'‘^‘'"‘ 'OfOto abigere; fangui-
>lu-|“'teii^'''‘^^>*’^“ll®l‘loc“h animalibus rc-
ficr, "^iit” alatos. QuanquamSe oculoa
tg Nau i^^ogunc tricis cum fale & iadlc r

1’0‘' ^ lo nialua nafcantur,
V'' pcrmiilo nifaceo infundunt au-
13'“'^ tc^lj? tradunt, vomica; & quar
tu"’ OUoa, ''^"““llottimque morborum , tau-
iN^^btios n”” inclufos cenfeanc

0’' b m^^l^occ referenda arbitror. I.ecar-
"s- ^bivin^'’'"® bum argumento adhibent,
qjbcyatb btur afpidum lomnilica vis,fepte-
'bil Utar,*''”* ‘*bntes. puerilibus annis qua
9l,(j Pategj ii]®"''® hdul.cque impofuere. Adeo
ibi,*,8'nuit Q ^crum omnium fine ingentibus
is f„. a».! luK ^ adalligatos laruo brachio
Vfi I bibus - palloribus, refiilete noflur-
''tCs, Pbs iif nj ‘'^''^bbt diurnis in tofaceo pan
•atK ' *lfp|j buctfatiir fcoldpendra, fcffituque
*V(°b'niug,„P'’^bUiros torpore & fomno nc-
'hbtn Car otinime fanabiles.Sed
cUm u fanguincm attingi, aut re»
FFf f

Si?

) C.PlinijNaturalisHiflr* ^

cens vulnus , (lacim jnterimit ; inuecetatutf
cus car dius.De ca-teto potum quaiicalibct t
uonnocet.Nonefteium tabifica vis;itaqu j,
Ta morfu earum animalia , -cibis inuoxi» .
CunSarer in proferendo ex his remedio, «
Varrone fcirem lx x x v 1 1 i.vica; anno? I

dille, afpidum iflus cSicaciffime curari, na

percuffii ipforumvrina.EafiUrci.quem e:n
nentes ipU fugiunt, alios olfaclu necanteiu .
hominem vel fi afpiciat tantum, dic, tur m- ,
re.fanguincm Magi mitis laudibus cch >
cueiincem picis modo &: colore, dilutum j
bari clariorem fieri.Tribuunt ei & fuccei 1
titionum a poteftaiibus ,&adii5 etiam
motborumque remedia, veneficictum ai«’ a
Quidam id Saturni fanguinem appellant'
co non habet venena. Caputeius limini u
rum fubditum.ptopitiatis adoratione DiiiJ

natam domum facere {'romittunt. J

inueteratis.Sc cum meile tritis.iiiunaos n 1

uefcereadnoautnas imagines, etiam pH J
Cordis pingue in pelle dorcadum netu is J
nis adalligatum in lacerto, conferre indn J
viSorw. Primum fpondylum aditus
mulccre . Dentes eius illigatos pedibus tj
rum ceruinis netuis.roites prafiate doruiijJ
teftatefque exorabiles.Scd fupet omnia « d
pofitio , qua inuiflos faciunt Magorum v.jj
ciaiCauda draconis & capite pilis leom* a
re & medulla eiufdera, equi vigoris fp'"’
Vnguibus adalligatis cetuinocorio . nt.-jl
cetui alternatis & dorcadis •. qus aigm V
minus rcfcrt.quam contra ferpentes reiS' (t
monftrafTc , quoniam hsc morborum '''li
iiint.Ptanonum adipem venenata fugiu" f

Liber XXIX.

'^^onum, Cccuris cinere in accro per-
caput impolitum , vcl alterius
j jse^^ pcicufient , fine fine prodelK Item Ii
^P^3-ni in vapore baculo ruftiiieac;aiunc
. *iat ^^^^ere:item li quis exuftac cius cinerem
^^erti autem ad pctculTum ferpcnrcs nc
Nigidius auror ell . Caput qui-
Scythar inter aures ad eximen-
i quem aiunt ab ea deuorari terri-
^^illj toto capite vcuntur . Fiunt ex vipera
ft 'gi?^* theriaci vocantur ^ Grxeis , quater-
^')eis^gl^,'''ti-'inqucamputatis,exempt]rque inte-
‘^tiore Ipinscadhxrente, reliquo corpo-
't''^PtisX ^ anetho difcoifio, rpinifq;
Ij^ijCca^.^^ddita flniilaginc , atque ica in vm-
psiHIlis , quibus ad multa mcdica-
. Significandum videtur e vipera
*^cri . Quid.im purgats, vt fupra di-
yiiUj-Z^^^ipemcum olei fextario decoquunt
|j^in^.*^^-Ex cojCum opus fit, cernis Hillis ad-
perunguntur, vt omnes facfiixfu-
ij^txcerei. conflac.concra omnium fer-
EjP^ntji, 'qtiatriuis insanabiles, ipfaruni
5^ta impefita auxiliari leofque qui
iecur coelum hauferint, r.un-
Periri a ferpence . Neque anguis

f 'So(j ^fi^njfi per menfem Luna inftiga-
jlJcojj viuus comprehendis , & in

^ ^^^tfifoueacur ita morfus. Qiiin &
multa creduntur, vt dicemus,
fc Aa dicatur. Democritus quidem

cx his conficit, vt polfint auium
anguis Aelculapius Epi
\t)^^*^aduc'5^useft:vulg6qi pafcicur&
*‘Acnifi incendiis femina exureierur,

c. Plini) Naturalis

noncPct fa-cunditati eorum reliHere-InO',
ratum pulcherrimum anguium geuus elt j
iu aqua viuitiliydri vocamur, nullis ferp
inferiores veneno. ^Horum iccur feruatum ^
Tus perculfos ab his auxilium ell. Scotpi".
ftellionum veneno aduerfatur. Fit enim ,

lionibus malum medicamentum. Nam cu ,

mortuus eftvino.faciem eorum <|uibibctt^j

tigine obducit. Ob hoc in vngueto necati ,
infidiantes pellicum formsc. Remedium ;
luteum , &mel ac nitrum. Fel ftellionum ,
in aqua roullelas congregare dicitur . In' .
nia venenata falamandtx fcelus maximi
Cartera enim liiigulos feriunt, nec plures L
intcrimuntivt omittam, tiucd perire coii''-

I • - omPl'^

dicuntur homine percul o , neque ampl;_^

isvnJiinw w * ,,

mitti ad terras : falamandra populos par
care iinpcouidos pocefl:. Nam fi arbor''
omnia poma inficit veneno , Sc eos qu

nccatfiigida vi^nihil aconicodiiraas.
fi contafto ab ea ligno vel pede crufta
coquatur, idem veneficium ert t vel fi in P^j
cadar. Quippe cum faliua eius miacunf'.,
corpori vel in pede imo refperfa, omni® ,
Corpore^Hefiuatpilus .Tamen talis n" ' ,
veneni aquibufdam animalium, vt fuibn^jj
ditur, domante eadem illa rerum dilTidcn
nenum eius extingui primum omnium^^
qus vefeantur illa, verifiraile eft .
tur, cantharidum potu , aut lacerta in c' V
ptatctciera aduerfantia diximus.dicemuisj

p(a:c7(era auuciirtuna — ,f

locis. Ex ipfis qui Magi tradunt contt^.^
dia .quoniam ignes^ola animaliunKj' jrJ

fi forent vera , iam cftet experta Rom»’ .ji
Venetem accendi cibo earum , fi detta‘^ ,»

Liber XXIX.

P^^dibus , & capire in mcllc feruentur,
j 2 ''<]Ue reftingui ignem ab ii? . £x volu-
**’'‘*‘° contra ferpenres primiim vul-
''s.Pj '''*“tatum quoijiie minus virium cf!e ni
ex his nidore, ii vrantur , fugari
Item cor eius alitis habcnres,tutos ef-
'Itlii, non foliim fcrpcntiuni.fed eiianj fe
'*^°‘’.'tmque,& regum ira. Carnibus gal.
■Ietp5 '?’**ta ''t tepeant auulfac appofiti.s, vciie
*o. domantur item cerebro in vino

''ttc [' ’’ gallinae malunt cerebrum plagis im
‘'^i„'”'l['oqucexhis potum pratclaremede-,
aliis vfibus mirabile. Pantherte
j attingunt perunflos eo, pra-cipu^
h ''etp ''''^tit incoftum. Aluum foluit : r'ali-
ii Prod.-ft S: contra lon-

l,™'8c torpentibus membris tremu-

?'Pip(,^'^.''e‘il3riis morbis, Sc capitis dolori-
plino^j^tis. inflationibus, fallidiis , incipienti
r'<pif|j 'feri renibus,veficrxoatra ctudiia-
1 ' etiam facicdi eius extantpri-

'1'bio enim coSi cum olete marino,

, ,''.aui 0 aut apio authctbaMer-

t''’eori.,°^I’.‘’'^'°’aittanetho:vtililT;mcau-

N*‘*^ftis'’K * aqu.T ad tres heminas cum

■0 ferefrigeratum fub dio dari

vomirionc. Non prietcci-
J' 'flUanquamad medicinam non
^aSant,!',"’ 'iquefeenti galli narum mem-
in fe.Tta hoc vene

canunt. Auxiliatur con
6i Aund* caro recens conce-

pecies vfti cum pium
omittam in hac quoque alite
exem

5 4

c. Plini) Naturalis Hlft. :

exemplum Magica; vanitatis. Quippe virajlJ

liqua pottentoia mendacia, eoreius imp J
mammi mulietis dormientis fimltvs , J
efficere vt omnia fccreta pronuntiet . ^ d
. C— wl/vm _ Fnrnorcs nec*’ 1

in pugnam ferentes idem, fortiores fieti J
dem ouo ad capillosremedia demonllra'' J
nii^rooiiumibubonis vnquanivio ,

dem ouo au .

autem qusefo ouum.bubonis yiiquani
tuit.ciim iplam auem vidilTe ptodiP“ j

quis vtique experiri, &pr.r:cipue incapil*
niilU bubonis etiam Ctl*

quis vtique cxperiri.K pr-cepue

EUine quidem pulli bubonis ctiara ctHl .

^ o-/»notic UfOpC ,S

EUine quidem ^

pillum promittunt. Cuius genens ptop« .(
i^ai„r tradunt &de velpertilione,!'

poffint,qu» tradunt &de velpertilione, ,
cunlatus domui viuiis. per leneftram inU J
pite infigatur, .amuletum ede ; priuatimjn
libuscircunlatum toties, S: pedibus lu‘l ,
futfuin infuperliminari.Sanguinem quU4 j
cum carduo, contra ferpcncium i6lus i" ,

mpua laudant. PbMangmm e

cipua laudant. 1'naiangiura cir -jC

& plurium genetura . Vnum limile fot' ^
multo maius , rufo capite . reliqua part ^
..iKic incili faiitibus rerpetlo"„

multo maius , ruto capne , iniqu- r».
tis nigra, albis incurfantibus rrCpetlo" j
Acerbior huius , quam velps icfus . \ (

me circa furnos &molas.Inreniedio e j
ciiifdem genetis. alterum percudo olity
ad hoc feritantur , cum mortui pi»

an iiui. , —

cortices eorum contriti P°“
muftela: catuli , vt diximus fupra. Acqu j^i
_• a//>rnnr intei* ccneia

muuciitcciiun , .c — i - .

sion Grici vocanrinter genera atanc ,
Sillinguuntlupi nomine .Tertium gcP '
dem phalangi) nomine araneus la ,
l:ii;.nnrnn;te_ flllO diffciiioit

dem phalangi) nomine araneus

g-randFffimo capite. Quo diireaoinueO ^ ;
tiir intus vermiculi ouo, adalligaci4

xibus ceruina pelle ante Solis ortunr *y
ne concipiant , vt Cxcilius in
reliquit .Vis ea annua cft : quam W*

bi„^^.Ul>er XXIX.

fas fit , quoniam- aliquarum
..Ut jj i^plenalibetis tali venia indiget. Vo-
''■'0 (1,1' '3gion acino nigto fimilis.ore mi-

|.'’Petfeft.®'“° . pedibus breuiflimis , tanquam
m'*'. V**' ® eius qualis d fcor-

J ®ti(,jj 'tna fimilis araneis textis . Idem erat
fi ”‘utf dillinguereiut virgulis albis. Hu-
L '*riiip S'^i'ua labefadiantur . Peior vtroque
1 *'8t V* nigra , caliginem conci-

L.''''’dc;- °'’'‘tus ataneofos. Etiamnum dete-
n.'*. penna tantum differens . Hic

^5*^ perducit. Myrmecion formicar

Hi- -^Us' ■’ nigra , guttis albis diftin-
IjjMuo * ''^fparum dolore torquet. Tetragna-
jjj habent : peior , medium caput

^ “'nea alba, & tranfuerfa altera.Hic
facit. At cinereus pofteriori parce
ntior. Minime autem noxius eo-

PstiJu'’'!’'* telas mufeis in parietibus latifli-
l|8?lli,i^ ' ^°ntra omnium morfus remedium
,^'U pQj.^'^'ni cerebrii cum piperis exiguo po-
. fimi ^Irm formici quinque poi2:pecu-

1?^’ Illitus ex accto:& ipJi aranei qui-

pntrefafti. Muris aranei morfus fa

... 'tictp"''' “«"'•IO in vino poroivngulat aric-
diity"’ mufiela: catulo.vt in fer-

i^i eft.siiumeta momordetic, mus
imponirur,aut fel vcfpertilionis

f t * *

i®tl''^'fijs tirancus conrraic remedio

Nam fi praignans mo-
Optimum, li imponatur
oIcq Scalios ad hunc vfuin fer-

circiilitos.E 11 Sc cotra mor-
^ orbita.Fercur enimnd

itajtorpoic quoda nacurs. Scor»

pio

SI(?

C.rlini) Naturalis Hirt.

pioiiibus contiaiius maxime inuicem

_ -A. Mtrifferar ^

ditur vl vifu quoque pauorem iis atterat.» .
rem frigiJi fudoris . Itaque in oleo putret i

ngiuiiuuu;.».— 1 L

cum . Scita ea vulnera perungunt. QH^tla^ J
illo fpumam argenteam decoquunt aa
ftri genus . atque ita illinunt . Mune Gr.ve ,
ten vocant, & .iCcalaboten & galeoten. ^
non nafcitut.Eft enim hic plenus lentigm J

doris acerbi, Scvefcitur.qu.e omnia a » .
ftellionibus alicnafunt. Prodett & galh ,|,

Iteuiomou» V .f

fimi cinrs illitus , draconis lecuc. lacerta ■

fa, musdiuulfus, fcorpioiplefuaiplagni i

tus’ , aut alTus in cibo fumptus , aut potus./ r
ri cyathis duobus . Proprium eft Icorpba
qubd manus palmam non letium , nec

quoa mauui .vi.w.».. , — j-

attigere. Lapiillus qualifeunque > ab ea
interca ctar.appolltus plagx.leuat dO ,

interca ctac.appourus piag.e,ieu«. -
Irem refta terta operta ex aliqua parte, u . j
impofna. liberate dicitur. Non debent te^

F . - o, ni» Cral nrniciat. ' i

prjiii.*»! litavi.»»- ■ , , . ,

nui imponunt, & cauere ne Sol atpiciat. ,
terreni triti impoliti profutit.Multa&ah^;
remedia fuut. propter qux in meile
aua apibus contraria, &vefpis crabroni ,1
&: fanguifugis : pici quoque Marti)
cum habentes non feriuntur ab iis. Adue ^

cum iiwij ■va»v....«k -- j,

& locuftarum minimx fine pennis. quO x

C>. r ...... rrAnil< * l

bos vocant.- Eft & formicarum genus
tum 1 non fere in Italia. Solipugas Cie^N'

lUlIi • »v »w a.. - - - 1 c; 1 'rtll

lat.falpugasB.rtica .Iis cor velpertiiioi

lauiaiputy». ; . "i T , „Jl/

trarium.oiTinibuique formicis: lalani'
tharides, vr diximus. Sed in iis magna
quoniam ipfie venena funt pot* vefica: ^
cUtu prxeipuo . Coflinum equitem R ..l*;
amicitia Neronis principis notum, Gun',j,i
nr. riArreoms elTct . vocatus ex Aegypto ^

— ,

ne correptus efict , vocatus ex.Aegypto

'"’''5nc XXIX. 5)r

* Csfaie , cum cau-
i;'tilij)jil P°Wm prs^arare voluiflet, interemit,
r '*'Bin P^odeile no dubium eft', cum fiic-
''Ui.&feuoouis vel caprs.Ipfarum

P '‘“'^tid “■‘.-"(xieuoouis vei caprs.ipiarum
l’*iiiter in qua parte fit.non con

'nt e(p ^'''^ores.Ali j in pedibus 8c capite 'exifti

Ca, '^tie fiT-- *"r ; r

an ’ .,1*1 negant . Conuenit tamen pennas
j '“liari, in quacunque parte fitvene-
f*iuc ® “linuntur ejevemnculo , in Ipongia
‘?ynorrhodi qua: in caule ,fed foe-
ti;''**®ra ^ fraxino : catterte in alba rofa , mi-
ti ** liiiei^^^^^n^ntdfrnia: inter omnes variat, lu-
I 'Jlttiai 0'* pennis tranfucrfas habent,

Co*'*aut''i"^'*'*’ InKfrnf^* minutat.latac.pi-
, vniuscoloris macratqs.
tijr pSato 'ncalicc ffilili nonpicato , & linteo
Ip tofa matura, & fufpendun-

k ‘•li V cum fale ferues , donec per lin-
Pit'' a(lajp^°‘^'ntur .podea reponuntur. Visca-
tt^^htpi' > «Attilias obducere. Eadem

Om ' ' finili’ i® nafceutibus , eadem bu-
fts ■ piaparantur. Ifficaciflim*

6c liohcnafque t dicuntur & men-
ni'* tlabat ltl«oH'PPocrates&hydro-
^ Cantharides obieaa: funt Catoni
SUoni- ''"'^num vcndidilTetin auftione
‘‘“o flruth^ fefteniis Lx.addixerar.

rabido, ^ tdcer~
^ «5,^ totumbis,& rnttTielisremcdia,

l^a.Smautem''^' r

(Cac- fe(>p,.r-. “luiniocamelmumtunc V?-
itia,'ltis ad a x, obiter ditium fit ,cffi-

jSUad frimus ■ dnam eft adeps anfcri-

^ frtintui II “■ ''^nenati genera -.contra
n^^Ilc.in quo apesfint mortua,
Tom. iii).

GGg

<>8 C.PlinijNaturalisHifl--

Idem potum in vino , remedium eft
qu2 cibo pilciti gignuntur.ln canis labid ^
lu tuetur a pauorc aqu? capitis canmi cin> , ^
tus vulneri. Oportet autem comburi ornn .^ j
dem modo, vt femel dicamus, in vafe biti ^
uo , argilla circunlito , atque ita in ,

dito. Idem & in potione proficit. Quidain J
edendum dederunt. Aliqui & vermem e ca
te canino adalligauereimcnfttuaue in P .j
fubdidere calici, aut intus ipfius caud.ti»,
combuftos infuere vulneri. Cor caninum
tem fugiunt canes. Non latrant vero,
canina incSlceamento fubdita poUici : a%,
darn muftcl.t , qua; abfcilTa dimifia fit ,
tes.Eft limus falius fub lingua rabiofi cao'
datus in potu , fieri bydtophouos non
Multo tamen vtiliflime iecur eius , qui ib
momorderit .datur , fi poffiefieri. cruiWi'’ |
dendum : fi minus , quoquo modo cocib i
ius coftis carnibus. Eft vermiculus in
num.qui vocatur aGrarcis lytta.quo c< j
infantibus catulis , nec rabidi fiunt, ne^^jj
dium fentiunr. Idem ter igni circunlatus
morlis arabiofo , ne tabidi fiant . Et cet i(
gallinaceo occurritur. Sed id deuoratu»^^j^
tantum eo prodeft. Aiunt & criiUmcob ,ji
efficaciter imponi , &anferis adipem cu,s
Ic.saliuntut & carnes (^um,qui rabidi J
ad eadem remedia in c”o dandtj.Quint ,1
tur catuli ftatim in aqua, ad fexumeiusq,^;
roorderit, vt iccur crudum deuoretur e*
deft & fimum gallinaceum , duntaxat t'’
aceto impofitumiSr muris aranei caudti ,^.|ii
vtipfecui abfeifia fit, viuus dimittatut:E||i
cx hirundinum nido illita ex aceto, vel Fjgii'

I.iber XX IX.

99

**'°'’’bufti:msmbrana fiue feneftusan-

cxuca , cum cancro mafculo

)Ue

• Tanta vis mali eft , vt vrina

per fe repofita in arcis armariif-

^''leiis rabiofi canis noceat, maxime

i.J^abe:

*^i<m.,^^'^^^tibus.RemcdiLim elt fimum cabal-

Mi,

I '*>naf '-“nbi

aceto , 5c calfadium in fico im-

•Crv> > • •Minii» L

i c',, *'"'s ^oc miretur , qui cogitet , lapi-

mCtrClir^ %rCntti» itn nt-rt »1 <=i'll U1 t>T AiC

* ."‘«cve vrquein, prouerbmm dif-

4 *''^rpQ Qii* veinam canis fuam egef-
r ’ L lumborum dicitur fentire, Lacer-

In^Pota”' > =>lij » chalcidicen vocant , in * Melius,
:ei .Veneficiis ex mu Chalcidem

ir. ''tti. I ' ^*^Hs, contrarium eft ius gallina- vt infrd li.

a)i^«tt„^'.“"'Se hauftum, peculiariter contra ^i.ca.j.(ir
parum falis oportet. Gallina- apud ^ri
Pui ,I|_“btaxat candidum, in hyffbppo de- ^0.* ani-

■.««I

ali

PafJ^bcs.'*.?®',' ' inflatione^s ac ftran- cap.tc^.

illi 1“® m f^blfo . venena fungorum boleto- mal.hbi

'ib ^'•ftau' miremur, ciim, fi aliud ani-
>0.1® afi;,,f5‘Md fimum torminibus Scinflatio-

“^obtralc-

?te

tij'®* '>0ntjj ''alet , cum olei a:qua portione,
^ili'^**'*' Lan!''*** medicamenta omnia a llerua-

Pai.- .mnia ri >K_: 0- /•-• t

iis "'bin j rubrica & fpin.r albj fucco.pa.
I; ..'achmis

li.n''* bjr “biis quinque, qui in cyathis ter-
'^■'■Ptatn”','"^'*'®'’’ muftela- catulus, vt fupri

'F^qi agninum

r» oU I C » ^ ^ Dia 1 n A .-d r — » ..»» «-»».1 »»»

*natum medicamenta polletdtera
''inb

Iis Villi'®* Ponticarum. Itaque ic fpilTatus

'tffi ’'>U6oi itaqut ,.v i^iijaiuk-

aeiote'"' “'luitur.Quidamfoeraine ana-

friit Om— • ^ PUt3nr_C irM J1 1 »ni-k/I rt r“rtnrra v/»_

Ni,*'''"nra'1.™P'"®bf'''imilimodo contra ve-
De,._ "“^oniarun

f-aulis ius ex carne arietum pri-

Ptcotfs '■°‘*‘*.*brn ''entriculus valet.coa-

»dui

eifii, ~"“5*uscxi

5,c»ntharidas:item lac ouium ca-
CCf i

lOO

C.Plinij Naturalis Hift-

ic nni hnoreflin aut icC

■;,

lidum pr?rerqiiam is qui bupreftin aut acO ,
t r.>iiimhariim fvlueilrium „VI

lidum preterquam is qui
biberint. Columbarum fyluelhium
uatim comta arcenti viui potum. Contr^
ca , muftela vulgaris inueterata, binis cti» ^
pota

fi

alopecia tcUend^ . & adpiloi reddtnd‘1^
Undes tMenios,& std palpebr-is,& esd 1 1

f j-.../-. e/n* A A iJ/tyfitt/LdA Y£T/iC(lSA* V A r

«.1*^*«'^ ji

'&"ad ocules, & ad parotidas reraedia. Cap-J jt

■ s replet fimi pecudum cinis

A

bopecias repicu umi —

Xrvcvprino Sc meile: item vngularuni m a
mula: ex oleo myrteo.Pratcrea {vtVarro P *
tradiomuriniim fimu, quod item mulcet^
Bellat,! t mufcaru capita recentia, prius t^v
culneo afpcratas.Alij fanguine murcatu i
Alii decem diebus cinere earu illinunt c ^j
re charta:,vel nucu.ita vt fit tertia pars cy
Alii lafte mulierum cumbvafficacincfe a
rearum fubigtmtiquidam meUe tantum.PJ
animat minus docile exillimatur, mmmi J
telleflus : eo mirabilius eft.OlymptJe !»*:> i»
tamine nubes earu immolato tauro S
Mviedem vocant, extra territorium

Alopecias cinis i murium capitibus ca v
& toti iis mutis emendat i prscipue ft ve‘ , ,
acciderit ha;c iniuria. Item herinacei ct'
meile . aut coriu combuftura cum pice 1 ^
^ fijitc! vO-iim «pr fe. etiam t-' a^.

meile . aut corni comnuitura cum
Caput quidem eius vllum per fe, etiam cy
bus pilos reddit.Alopecias amem in ea ^ ^

ne pteparari oportet nouacula & ^c'',

cx aceto vri maluerunt . Qvaede hcri

* • arflloKnnr IP cf

cxaccto VII ,'r \inOj

cuntiir . omnia tanto magis valebunt ly
Lacerte: quoque , vt docuimus , ,t

ce

cum radice recentis hatundinis , qu- ,
cremari poflit , minutim findenda elt ■
teooko permilto cineres capillorum (O

XXIX. 10 1

w'*' virides lacertae omnia ea-

vjr ^^iamnum vtilius admiilo fale,&
'^dec^°* ^ tufa, Quidam denas viri-

iis olei veleris difeoquum,
in menfe vngerc. Pellium viperi-

L *'>larun!*4®^°Kcias celerrime explet: item
D recens illitu. Corui ouumin
illitumque derafo capite

'^^Pdlis affert; fed donec inatelcat,
iP^fcaQj*'^ “5^endum e(l , ne & dentes limul
vmbra faciendum, neque
lUy abluendum . Alij fanguine &

Ss ''' ‘P*ani t^uni vino nigro. Alij exco-

4 concubia in plumbeum

-au(J'"cutj,' . alopecias cantharide trita
cqj Vis liquida , nitro pr.vparata cute.

• aitr

exhulce-

ipe ^ fel „ iiulceraita fafta, capita mu-
10 *' illini ,& fimum cum elleboro &

tod''** tolluntur adipe cani-

" ®Utve*°'*^.’‘’ '^il’o fumptis anguillarum
tiginpj*'® *}i°nc quam exuunt po-

ita

or,

'fluj^^piii j ouillo cum creta Cimolia,
*' Po ^‘■nt ■ Capitis doloribus

.*^®rura. qutenudx inueniun-

t>itir-^’''ai,se -e, _ 1

ia*

'<em

ia iiblata capita , ex his lapi*

alligg^P^® ( eft autem calculi latitudi -

ftonti illinuntur
itir,‘?tit cctoi/ * capite aut vulturis adal-
Sci cum oleo cedrino perun-
: *^tibus illitis. Cornicis cere-

* *i0ft®’llinar.?''r nodluf.idem

'**lo 41' ’ pati inclufus abftineaturdie

‘ '*0iis cirri, 1'? *!“' dolcatj, euulfis

'“‘Eatifque , vel crillis : mik.
GGg J

loi C. Plini) Naturalis Hirt' ^

ftelK cinis illitus •. futculus ex nidomilu'^

no fubieaus : mutina pellis cremata ex Sy
lito cincte. Limacis intet duas oibitas i .
ofliculuni per autem cum ebote ttaiett jj

in pellicula canina adalligatu, quod ren ^

pluribus femperque prodett.Fraao capm
tela ex oleo & aceto impofita. nonniU jii
fanato , ablcedit . Hatc & vulneribus
rum fanguine fidit. A cerebro vero ptou
anferis fanguis.aut anatis infufus, 3 ,
earundem alitum cum tofaceo codtus.N j,
pafcentis hirundinis caput pr.tcifum ,
luna plena , lineo panno adalligant cai j
loribus licio: aut cera alba fronti illinu%
los caninos panno adalligant. Ccrebrui^^i,
cis in cibo fitmptum, palpebras gignet ^if
«efypum cum myttha calidii penicillo
Idempr-ndarc niufcatum , fimique mU' a
xem aquis portionibus i vt efficiatur . ^

pondus denarij promittitur, additis du. J

tis denarij e dibi.vt omnia oefvpo ilb»* J
murini catuli triti in vino vetete ad ciy
nem acopi . Pilos in his incommodos-^
lenafci non patitur fel herinacei : oi'd‘ V
lionis liquor : falamandua cinis ilacctj,^
fel in vino albo Sole coaflum ad era»
mellis in areo vafe ; hirundinis puli® /
cum lacte tithymali.fpumaque cochic* ^
comata dicut Magi cerebro catuli v 1 ' j.
emendari , fpecillo demifib indexitan jP
fi dexter oculus curetur : infinilltam. |||[

aut felle recenti afionis.Noauatumc ,1»

'■«OMilt maximum, quibus pluma aurium

Suffufione oculotu canino felle mal»^!'

hyans curati Apollonius Pitanaus

Liber X XIX.

'•.'■''reex mclle inauflis .claritatem
Ntis 'i icunt -.multotjuc magrsgliris aut
*'llc, Q cinere , aucaquilx cerebro vel
'Cftibmi™ ^ttico meile cinis & adeps foricis
'fitus , lacrymolis oculis plurimum
ytillfl' quod quid (it dicemus in metallis.
.'ftifUf fufFufionibusdtcm lacerce hirun-
illi, j ‘■''februm, quj etiam tritj coflmie fron-
Pclli,, '-'Pipboras fedant , fiue per fe, fiue eum
qUo thure.Sie & folatis profum.Vi-

1 cremare , & cinere carum cum mel-

'"'UniQ^I^Ungi caligines, vtiliflimuraell.Iume
'''tti ad; “'‘^membrana afpidis, quamexuerit,
f 'iufdem claritatem inundiis facit. Vl
h*'''C'ili fit^ili nouo comburere , addito

^ Vh. ^CCO a<4 ruar himi vnn . rhiine mori-

GGg 4

104

C. Plini) Naturalis Hift'

y

inungunt.Itemque adeps viperinus.De fe|I' ;
aiida6lcrfuafctimqiizpr?cipiuM , quom'*

dadtcrruafcriinqasprgcipiunt , quon^ ,,
luO loco docuiraus)aon aliud eft ferpeniiU ,
nenum. Anguium adeps ztugini millus . t A
oculorum partes fanat , & membrana fiuc ^
£Ilis vemarione eocum exuta , fi adfrice^ii »j|

ritatem facit.Vlulz quoque fel prodicatur »
bugines.fufFuriones,caligines:adepsfimil'j;

claritatem. Aquil*, quam diximus pullos r

tuendum Solem experiri , milio felle cum'’
Attico inuugilcur nubecul.z 8c caligation«
fufionefque oculorum. Eadem vis 5t in vU

l.C4XXWX*,...-J

no fellc elt cum porri fucco , & meile e.<
Item in gallinacei felle alligato ad a''ge‘^ j
ad albugines ex aqua dilutodtem ad fuA’!:^
oculorum, maxime candidi gallinacei • r' •;
quoque gallrnaceorunndutaxat rubrum. '
fis illiniendum moftrant. Laudat & galb^j

0 , . N ». inv'^

It:» liillUCllU.U»H — j, m

fedprzcipuc adipem .contra pullulas
Lc Mac rrilirpreiusrei sratia faeinant.o" i

lis. Has fcilicet eiu s rei grati a faginant. ,
mitifice & ruptas oculorum tuniculas 3“ v
fchillo Schomatite lapidibus. Fimum quol
rum.duntaxat candidum, in oleo vetere

al'':

que pyxidibus adferuant, ad jupillarum j
nes. Qua in mentione fignilicanduraelt fi
nes fimum fuumreforbere tradi, inuideu' ^

minum ycjilitatibus. Accipiter decorius
ceo efficacilfimus ad inunSioncs oninj"^ f
lum putaturJtem fimi eius cinis cu Atti^ j|i
le.Laudatur &miluiiecur.Fimum colun'“ p

ex aceto ad xgilopas. Similiter ad albuS

cicatrices.Fel anfcrinum.fanguis anatur» J
fis oculis.ita vt pollea hylTopo & meile ‘,(,t

fis oculis.ita vt poltea nyiiopo otmeiit • (,1^
tur. Fel perdicum cum mellis squoponu^^p»

fc vero ad claritatem, dorcados. Hippr>‘’^si)

iHlti

Liber XXIX.

10^

it) c '■°^’f3teadiicicut,qu6<i in ai-gentea py
iubenr.Oua pcidicii in vafeireo
liuiccribus oculoru & glau-
“‘Ufti '\’p‘ientur.Colunibatum,turturu palum-
'”''^p'tod ft fanguis, oculis cruorefulfufisexi-
<^olnmbis mafculs efficaciorem
autem fub ala ad hunc vfum inci»
'’'opUf.°''‘amfuo calore vcilior cft.Superimpo-
Splenium e meile decoctum , lanam-

(vt

:*'Suis'’r° Ear^nde auium

•• fanat , & iccur otiium, atque

'}'*0uu5 diximus ) efficacius fulus-DecoSo
oculos abluere fuadent:8c medulla
‘ais.,,^. otorefque illinunt.Bubonis oculorum
j^aittitji Ptio ™‘fius claritatem oculis facere
'■■Turturis fimum albugines extenuat;
^ 'aii, 'carum cinistfimum cenchridis : acci-
acris hanc Gt.eci faciunt. Argcma ex
tu '’'iliir*°a* > qux fupra feripta funt, fanatur.
ti*''->con''*'ao' oculisjinquo fuht apes immor-
jj^uis lipp'.^ Pullu qui ederit.negatur annis con-
tt'^'as adiD^'*''^*' be qui draconis caput habeat,
pi^caligi c' ^.'"clle curaoleo vecere, incipien-
pj'aaj^y^^cs difeuti tradut. Hirundinum pullos
tg, Coinhoj ^atecanr, reftitutiq; eorum acie ca-
clar' aotur: hoc cinere cum meile vtun-
8c dolores , ac lippitudines &
Upi 'curet) ■ * fiooque plotibus modis ad oculo-
*'''iili • * , aooot. Alij viridem includunt
iit^'Oau;,f^*apiUos, qui vocantur cinatdia,
ituU^^ORulo. r*a 'amoribus adalligari folet.no-

fingulos detra-
- Ocui' ‘^poo emittunt lacertam, lapillos
'**^irid-°5u c^a^ot^cs.Alij terra fubllcrnunt
' > oc vnd in vitreo vafe annulos in-
ecg 5

10(5'

C. Plinij Naturalis Hift*

cludut c ferro folido vel auro:cura recepi‘'',t
fiim lacerta apparuerit per vitrii . emilla
nulis contra lippitudine vtuntur.Alij
ticrc pro ilibio ad fcabritias • Qitida viti
go collo in fabulofis nafeentem combutU" •

go cono in ii.iin.iiii.»*

incipientem epiphoram inungunt; item g*' a
mata . Mulleis etiam oculis punftu etu'i^

•i'- .«-1 .4 nt-n (1110 /iii'i» in la f PTTfS 0^

iiidcrt . r^-- . i/ i‘’

vifumreuercheademque qux miacerws jv:j|
lis factum. Serpentis oculum dextrum ada

tum contra epiphoras ptodelTe.fi fetpens vi"!

mittatur. Lacrvmantibus Tine hne oculis ’ .

... . . - n • I • _ _ _ • : s J ,»rili''‘*

mittatur. J-atl y xa*.v ....w

ftellionis capitis cii Ilibio eximie medetu'

LLClltUliia Yj'

neimufearij cela,&pr.'ecipue fpeluncaip.j^

pofita per frontemadduo tempora, ita vt',|

ro impube & capianir & imponatur , ncc ^
dtio fc ollcndatei cui medeatur , ncue al'^^
nudis pedibus terram attingat his diebus •
biliter epiphoris inedeti dicuntur. Alb e.

quoque dicitur tollere inuiSlione araneus
dusjlongiflimisa

s ac tenuilfimis pedibus,

in oleo vetere. Sed is etiam cui crafliflinj..^rf
xtum eft , in contignationibus fere, adai v

Xtum ciT , lu .wxv, •.

panno epiphoras fanare traditur .Scarab

. -«.«.-..Ji. Traflif**

dis natura contueniiii vifumexacuit.ltaili^-f.
marum fculptotes contuitu eorum
Aures purgat fcl pecudis cum meile , c3» ;
ais inftillatio fedac dolorem.Grauitate» .*

cu abfintbio 8£ oleo vetere:itc adeps aP

.fd'.

i"

tu WIW » X.XX,XX..»xxi

Quidam adiiciut fuccu cepx & allij paf

^ _ O . . . _ f ^ ? . ^ - i at t1 ii Uv

Vtuntut 8c per fe ouis fotmicaru.NanqU^ ^j;
animali ellraedicinaiconllatqi vtfosfg j*i
cibo fanari . Anferum quoqj 8c omniuiPi^ii
adeps praepatatur.exemptifq; venis oto® j)'
tina nouo fiaili operta in Sole.fubdita
Hcnti liquatuttfaccatufqi lineis faccisi®^* >

Liber XXIX. 107

9(ijj '■'pofitus loco frigido > minus piitrefcic
JUt |.J''’’^Ue-Muriu cinis cum meile inllillatus,
Sijij rofaceo decodtus auriu dolores fedac.

animal imrauerit , ptxcipuum icme-
^tauc,' ' ''■'Urium fel aceto dilutum . Si aqua in-
dcttjA '^'^rps anferinus cum ceps fucco. Gliri»
Uiellf ■ P'llr > inteftinis exemptis difcoquitur
deco-*? nouo ; fed Medici malunt c nardo
''•que ad tcrtias,atqi ita alTetuari. dein-
ftat 4" PPUr fit.ftrigtli tepefaSa rafundcre.Con
aiitfj Pmrata aurium vitia eo remedio fanari:
datit^ '''«ni vermes atl*pe anferis decodli infun
Uuicej’ . arboribus rubri cu oleotrhi ex-
Ucctt*'.'* ruptis auribus praeclare medentur.
Urii ' 'Uueterati in os pendetiii addito fale co-
''"rfe’® ‘'?:ula;fas aures fanat:cfBcaciflime au-
r3li(J 'Ugineas maculas habetes, lineis etia per
Millepeda, ab aliis centipeda
Pilc,4j‘P'da diaa.animal eft e vermibus terr.t
rotUtj^‘'''ulris pedibus ateuatim repens, tafluq-,
'•ficae;,'"' fe-onifeon Gra:ci vocant , alij tilon:
"talij ^^P^uatauriu dolores, in cortice Punici
dr in ^ porri fucco. Addiit & rofaceum,

*'^UatUt'r ® infundunt.Illam aute qusc no
Upte pern- P.* Ciaeci vocant, alij fcolopedra.mi-
“"'rofdmqi.Cochles.quf funt in vfu ci-
“utthuris polline appofit?_.ite mi-
^'Ueaus e "^ftutisauriura illinuntur cu meile.
'Uficeoad ftruente tefta vfta inftillatur

h *''>fed r ''^°’‘'°u'ra omnia quidem vitia ef-
PUtnlj '°utta graueolentiam prateipue : aut fi
I'* '>ubul aceto-.melius cu felle caprino

V "n ina*“* marin?.Vetuftior anno

' **<qui Di ““ ptodeft , nec imbre perfufa,

‘ Pitatit . Item aranei fanies cii rofaceoi

*cum

io8 C. Plinij Naturalis Hift. ^

aut per fe in lana , vel cum croco , auribus
deft: gryllus cum fua terra etTolTus & ilbtus^jjf
gnam autoritatemhuic animali perhibet l- n
dius , maiorem Magi , quoniam retro amb%
terramque rerebret , llridat noibibus. '
'feum formica circunligato capillo in ca .

condat • ita formica: complexu extrahitur...,,

Iris gallinaceorum membrana qux abiici>' ,
inueterata & in vino trita, auribus puiulen» ;
lida infunditur.gallinarum quoque adcps.t' ;

quadam pinguitudo blatt.!: .‘li caput auell*j
1 vna cum rofaceo auribus mire 1,

hanc tritam s - „

delfe dicunt.fed lanam , qua incluferint >1 ;

paulum extrahendam. Celerrime enim id.f

gue tranfire in animal , fterlque vermici

ul»;:'

Alij binas ternafue in oleo decoflas effica .
me auribus mederi feribunt, Se tritas in liut ^
imponi contulis.Hoc quoque animal intcMji
denda elf : fed propter admirationem na' .

... «•.« AVtyiJ I

prifcorumq; curs.totam in hoc loco c.xph'

dum-Plura earum genera fecerunt. Molle'''!^ji;

in oleo dccoSlas, verrucis efficaciter illi'’’

11'!'.

perti funt. Alterum genus myloecon appella' j
circa molas fere nafeens. Has capite det'

attritas , lepras fanafle.Mufa Se Pidton in c* jj'

piis reliquerunt. Tertium genus S; odori*
inuifum, exacuta clune, cum piiTclteo fan3t^,^[/
cera alnis infanabilra : Urumas , panos, d’-)
XXI. impolitas , perculIa,contufa,cacoetb‘'’ f

bicm,furuncul6fque,detradiis pedibus S:p'*!(F
Kos hjEc etiam audita faftidimus. At
Diodorus Se in morbo regio , Se orthopnoi
id dediffe tradit cum relina Semelle.

poteflatis habet ea ars pro medicamento

T V V t V

o„^;afuere iiut tritas clyfteribus infundendas
k autiheumaticis.Infixavtic|i corpo
“Us.^ ^Jttrahere cOfiat. Mei vtiliflimum auri-
''is cg eft.in quo apes emortuf funt. Paroti
'UtUf Pfitnit columbinum ftercus ve! petfe,vel
hordeacea aut auenacea.Noauaq;
ciii infufum auri-

parotidi : multipeda cum refinae
'ttia'parte illita : grylli liue illiti, ii.
hc adalligati. At reliqua morbo-
rum genera medicindfq; ex
iifdem animalibus.aut
eiufdem generis,
fequenti dice-
mus volu-
mine.

'5’

c. P L I N r

I

SECVNDI NA-

TVRALIS H I-

s T o R I jE

LIS sn. XXX. \

prooemivm. ‘

DtotigintMtigUtanu-, quando, & i
coeperit, & d qmhm celebrata JUerit, q
qua ex animalibiu medicina. Cap. ^

A G 1 c A s vanitates
dem antecedentis operis ?±
vbicunque cauf^ locufquafj|A
banc, coarguimus, detegel”^!
etiamnum: in paucis taifljjtai
gna res eft , de qua plur*
tur,vel eo ipfp . quod fraudulentifTima.M;
plurimum in toto terrarum orbe,pIurimd!|[(/
culis valuit. Autoritarem ei maximam t
mo miretur , quandoquidem fola arti“ 1?
alias imperiofiirimas human; mentis
in vnam fe redegit. Natam primum e
nemo dubitat , ac fpecie falucari irrep»'
altiorem fanaioremque.quam Mediciny
blandiflirais defidetitillimifqipromiflis “ fi'

f^Iigionis , ad quis maxime etiamnum
Tgtff' .‘'"’anum genus. Atque vt hoc quoque
WifcuifTe artes Mathematicas , nullo
p'ti|j *®o futura de fefe fciendi, atque ea e cilo
Ss tf'^ credente. Ita pollcflis hominij fen-
*''’^th vinculo, in tmtumfaftigij adole-
°®ieque etiam i n magna parte gentium
i"'' Oriente regum regibus imperet.

1 '' ’***‘' Perfide d Zoroaftre , vt

i Mnuenit. Sed vnus hic fuerit. an

.'''«t fa„.*®‘“s I non fatis confiat. Eudoxus , qui
i|hi Plentia fedas clariflimam.vtilifiimamqi
'Si voluit, Zoroafitem hunc fex mil-
.‘‘'it.sij, S'"” *nte Platonis mortem fuifiepro-
i*.*ttcj'|7 Atifioteles. Hcrmippus qui de tota
^'llia vp fcripfit, & vicies centum

' lUe v*’ I * Zoroafire condita , indicibus
j'P>0t5^°‘^'ninum eius pofitis explanauit.pra:-
f 'ttn I j p filo infiituttl diceret, tradidit Azo-
'''fo V. millibus annorum ante
m fuifie. Mirum hoc in primis,

artemque tam longo a;uo,
v^is nec ”°nimercidcntibus,pri;tcrea nec
|.jjj*^°ntinuis fuccellionibus cuftoditam.
ht foli”' auditu faltem cognitos ha

Sti'*' ■ Apnfimium SrZa-

•ii(| H’’ ^^*’)''oniumque Matmaridium,
'iihi” I quor,'^*’'*^**'’’' AfiVfimn vero Zatmoce-
X^^^tiien extant monumenta. Ma-

arte c 'c''” bello Troia no tan-

''X’nperise^ "'«ntium fuilfe Homero , ran-
PC'*'*!! odu ^ in vlyxis erroribus, ade6

Siren””” **'“nde confiet. Siquidem
‘8i VolunrP™ apud eum non aliter

“11 Citce vtique Se inferorum cuo-

Liber XXX.

iii

IU C. Plini) Naturalis Hid'

cationc hoc folum agi.Nec pottea

xir.quooammodovenife^^^^^^

fiirlniain vrbem , quando tranfiffet ad Tbc^

t __ /4 Jii rvhrJnillt in ** 4

liiumara viucu» ) vjM****^'^ . .

vrbes, quarum cognomen diu obtinuit m .[
--.I 'S: .-^anricTrrtJnnic iffiniie tenlP*^ li

VIUCS^qUULUlll Vjk

orbe aiienx getitis.Troianis itaque tenip j
Chironis medicinis contenta ,&lblo M»'
minante . miror equide Achillis populis
eius in tanttim adhsfilTe , vt Menander q
literatum fubtilitati fine imulo genitus, i j
1 ..^rr,-,nrrt;naric fabulam complexans

lam cognominarit fabulam.complexarn ^ j
nes fccminaruin detrahentium Lunam. >1
® i innilille.adj

, -p

putarem e propinquo primum intulille,ad .
^ -'c MedicinxptO'"

nas vf<q» fuperlticiones ac AT*»-«aa«.A*.»» j---
li non expers fedes eius tota Thrace M ^
fuilfet. Primus extat (vt equidem inuenio )

J_ rmOniW *

mentatus de ea Ofthancs.Xerxem regem J

mentitius UC «.rt ‘~0\

rum bello, quod is Grxeis intulit,

rum oeiio,4uou ii xjiavvk».
velutfemina artis portemofe fpatiille,on .||
feflo, quacunque commeauerat.mundo.V^I
tiores paulo ante huc ponunt Zoroauceu^^

/•prfiim ^Ir . IllC P

tiores paiiio ante nut. ,

Proconnefium. Quod certum ell , hic

t 1 _t.*_ — <%t«> J I yq

Ofthanes ad rabiem ,non auiditatem ,
fcientii eius.Gricoru populos egit. Qua^
animaduerto fumraara literarii clatitatr j

. • ? <tr

antmaauctLu luimurtui wa»*. — . i

ridmque ex ea fcientia antiquitus &

rianiquc CA c*i

per petitam. Certe Pythagoras, Empcdoc^

mocritus, Plato ad hanc difeendara
exiliis verius, quam peregrination ibus W jj
Hanc reuerfi pr.rdicauete : hanc in 3^,,
buere.Democritus Apolloniccm Captid®
Dardanum e Phoenice illuftrauit , vold
Dardani in Icpulcrum eius petitis , fub ^(,<5
difciplina eorum editis; qui tecepid A
hominum atque tranfiifle per meinoti^^ r
ac nihil in vita, mirandum eft. Ia tan“’ '

iftij P Liber XXX. iij

orane dceft.adeo.vt ij qui cxrcia ia
^[■Scd f ) tec cius efle opera inficien-

c * cau,"^^ I enira maxime jffixiire ani

6c 1) “''iucdinem conftar.Plenumque mira-
^'cina„°F, Purirervcrafque artes effloruilTe, Me-
Pocra, ^ iugicenque . eadem aetate illatn

fl i'clon Democrito iHufltamibus.cir-
g(i°^''‘teriacum Ccxcix bellum , qiiod ge-
J ®8icesfx^,?‘^-''et>is nolh'2 anno. £11 & alia
Mofe &Iamne & lotape Iu.
Ij'’f0allfg ®®'ied inultis millibus annorum poft
8c Ai?' recentior eft C)'pria.Non le-
Illi Magni temporibus autorita-

•'it'’'" eiuf P''°^elIioni fecundus Ollhanes , co-
{; ''■0ib5i*'^“‘^‘'utus,planeque,quod nemo du.
'nbn**'* Jt,T^'^f»™mperagrauit. Extant itaque
Voi Ooft.- Sentes veitigia eius in duodecim
tis “"'Ille ev,“ ■ argumentis , qu.x priori

0. Cti ° li'" c c I- v 1 1- demum anno vr-
■ P- Licinio CraHb
ilb' faaumcft.nehomo im-
'(«^‘^aceli ""'iiue in tempus illud facra pro-
''Uri, «oftr, vtique poIIcdit,&: qui-

I inprvirvi-i'i »T« •T':l la y~<

Uti,'^ «Ollral ''Dg“c pobcdit,& qui-

^.Pfincip-t^^^ipiiam. Nanqi Tiberi) C.e-
''atu^ “^Liiftulit Druidas eorum , &hoc
fitt(]?'cinorein . “^ceumque. Sed quid ego bic
^Odj'*®c ad Oceanum quoque tranf-

^'is v'*'"' eam 'panc perueUa! Britannia
■''thi '^ediitx ^"'p.°i^e celebrat tantis ciremo-
i' ifh “confen^r videri pofsit. Adeo illa to-
I %“!'>• Non r ’ iiu^tuiiiurti difeordi & fi.
“Us r^i^dcbeit *'■'* ‘Cflimari potell, quantum
^'”7*!' *ui^uieremonftra inqui-
* ''ero religiofifsimum erat,

, faliika—:

^''«mfaiuberrimum

iiij.

HHh

I

II4 C.PlinijNaturalisHift-

Pe lieciebM AUsU,'f^rm{f<]»t & masor»'*
deteHttia. Cap. / !■

aeeesTauv.

XTT narrauit Ofthanes , fpecies eius Fj,(S

V lum.Nanque &ex aqua,&ex fphiris. ,,
aere & ftellis,& lucernis , ac peluibus ,1^
biifque . 8C multis alirs^mori is dmma pro J
cricere i vmbrarumdnferorumq; colloqui
omnia .-Etaie noUia princeps Nero vana

OlUni»! **'^^^* r r , y -g

competit : quippe non cithats
tus libido illi maior fuii .fortuna t«um
narum fumma geftieme mprofundis ani
tiis. Primumque imperate Dns concupiu ,1

quicquamgenerofusvoluit.Nemovnq,u^.i

artium validius fauir. Ad haec , non opes
fuere.non vites.nou difccndi ingenium, ay
non patiente mundo.Immenfum & m.du» ,,
exemplum eft falfe artis, quam ^crcluiu '^<1
irtfprn^ ooiius Sc quofcunqvJc

exemplum eu raii» anis .quam j

vtindmqiie inferos potius & quofcunque

Sribus atque proaimtis mandalTet inq^^
neseasmullaptofeflo facra barbati lice^
• «,;r,r»ra.riU5mcositarioneseii*

jiescasmuUaprorcLTo

ritus.non mitiora, quam cognationes eiU rt
fent.Sauius fic nos rcpleuitvmbris.Sunt q J
Magis perfugia, veluti lentipnem haU ^
non obfequi numina , vt cernrnon poflm ,1

hoc in illo.Nihil membris defuitinam A

nere certos liberum erat i pecudes vero-y

Ion nili arer colos elTet . facile. Nam ^

non niii aret tum» t. t, — -
immolare etiam gratifsimura. M.igus
Tytidates venerat, Armeniacum de #
phum afferens , & ideo ptcuinciis
gare noluerat quoniam expuere m ma e

gare noluerat quoniam expuere in mat ^ e
portalium nccefsitatibus violate natur
fas non putant. Magos fecum addu.veo '

. aiim irtJrtnllprar. W*

fas non putant. Magos isiun.

cis etiam coenis eum iuitiaueiat.

Liber XXX.

riy-

*** accipere ar-

■ Proinde it^erfuafum fit, imeftabi.
V ■?™.inanem efle,habentem tamen quaf-'
' *'fe ^*j“7mbras,fed'in.his veneficas artes

■"‘'«ti v!‘^^^S'oas.Qua;rat aliquis, qux fint
h '''ilus A adolelcentibus no-'

[ '*rcp(ijj'P‘on Gtammaticj artis, prodiderit cy-

fM JCrites ''ocarc-

n ej '“■Uinam,& contra omnia veneficia:
fyQ“'^r“r,ftatitn eum qui eruifiet,moii..
“'iitn, vmbras ad' percontandum Ho-
patria quibulque parentibus geni-

tlei

lis

'tteret.

’» medicint fer merbes digtSfa

“Miu .quarum f^tneru flacida fient,

'to"''’Pocij'A’'*°™'" '®*P*s maxime rairan-
a retum natura damnatas , cxcha-
Vh a”' fim I eriamnum aliij defolFas fe-

W '^ligio-; aque rreduntextistnul-

eius r iudicant animal :vt fi'

ttiit, *®tiis rcens palprdnfquc deuorarit , di-
liufVr ‘^rem,^ , 1

■*^cnte'r^'*' efficiendarum euentus pro-
^'ore, , At.? ''‘“at exempto , fanari den.

Qflaif' ' **“*■ ’ ictiiin «Cii-.

^'•ir ^ * PUeir ex ca

reddemus Ibers.Ncc
Hu-^^ornKi, j inuenierunquam muris-
Hvc^fi . ^^dueifari eas, quoniam &: cerrar
dolor ^^f^iJcrfamr.C^rerLinx

qui j-gk- ^ ^ iidem narrant ) medetur
^ fine P'5»etunt , capitum cinis cre-
Canibus , infiilUms ex oleo cy»

H al».

jiS C.Pliiiij Naturalis Hift-

prino ptr aurem, cuius e jV

dens linifter maximus, circunfcauhcatoy
doleattaurdtaconisos e

Eft autem ferpens mafculus & albus. Hu u ^
ximo dente circunfcarificant. At in iji.P^ ^
dolore duos fuperiorcs adalhgant.c diuM

feriores. Huius adipe perunguntur, 401 ciC .

Ium captant. Dentes fcatificant.& ofsibus l^

t2 a fronte Luna plena exemptis , ita ne t :
attingant.Colluunt caninis dent.bus deco- ,,
vino ad d imidias partes.Cinis eotu pueros

dentientes adiuuat cura meile. Tit eodem ,,

aemiciiici — - - . . ^

Sc dentifricium. Cauis dentibus cinis e m ^
fimo inditur ,vel iccur lacertarum aridiin^i

niuu

guitium cor fi mordeatur, aut alligetur,- f
habetur. Sunt inter eos, qui murem bis in ^

nanetur. auiu imei. - .

iubeant mandi.dolorefqi ita caueri.Verm .j.

luneant niaiiui.uuiuiv..,,

reni decofti in oleo.iniufique auticul*. c ji

parte dolcant,pr.eftant leuamentum. Eot j

cinis exefis dentibus conieftirs , ex tacii* ^
eos cogitdntegros dolentes illitus lUUW.C -

ri autem oportet in tefta.Profunt Accii j|i

dice in aceto fcillitc decori , ita vt coit
dentes.Is quoque vermiculus,qui in
ris labro appellata inuenitur , canis deno ^
ditusmireprodefl.Nam eruce biafsic?, ,^7
taclu cadunt. Et A malua cimices mtm p,

_• 1*. .V* 1 '1 <

taftu cadunt, tt c maiua viu,.^,-» ^

auribus cum rofaceo. Harenul.i: , qus i" ji

-- -'identiuu J

aUriDUS tUUl iui*ivvvy.

tur incomibus cochlearum, cauis

tur incorniouicuL.ni^a4Mtaa,w^-.---

tx llatim liberant dolore. Cochleari^
cinis cum myrrha gingiuis prodelt , i ^
cum falc in olla cxuilic cinis, cum
contrariam aurem infufus. Anguini j,l<
nis membrana cum oleo tcdzque .,it‘

auri alterutri infufaadiiciuncai ^ j;

indica, vt (Ine molcftia
®>igU;.j‘I’’^®U3t.Vanuni arbicrorelli, Canis ortu
J‘cci^K®®“>dos membranam exuere, quoniam
' ‘n ten^- eft,mutt6que minus credibi-

V5|.** regionibus tam fero exui. Hancau-
''<cll5j ‘'"■rteraram cum cera celerrime dentes
r^loti; ''®‘lunt. Et dens anguium adalligatus,
'ffitai jj ™‘nuit. Sunt qui &c araneum animal
'eo, ^ P"Ua manu captum trituinquc in rofa-
cuius A parte cioleat.
fg ^*^P«rentutaOiIiculis gallinarum in pa-
fca ^r®‘^ftulafaluaaadadto dente vel ffin-

-.jn.' 7n-..i_ n_..

Liber XXX.

117

li ''Jb ofllculo.ftatim do-

iPrci

J.65to,y 1" 'r»dunt.liem limo corui lana adal-

tak* !>Uti*'*i “™ > &pro-

Jein ’ pruritum quidem intole-

ay 'to^ ''tt& ideo tolerabilius cft palleris
Ei"uitif,- '™encis crematorum cinerem ex

t^ttOci,,. '^""'Utrttrtrndari affirmant, muri-

’^iC'‘»'re

tis**^'''tciiV;'j' tuellc fi fricentur dentes, Ad-

** ruarailiti radices. Penna vultu-

'^*'^or dentes , acidum halitum fa-

K. ~OciH * , atiauiii uaiuuni la*

Utoj^Prttin^I^l fpina fecilli.ad litmi-

ti5 “>®es jn m il^SUs liulcera & labrorum, hi-
Hfr,*'*' SAllin,.'' t^rcoft.Tr fanant. Adeps anfe.
I(, ''Utq rimas.Oefypum cum galla . ara-
ti,,.''tUr, si 8c qua: in trabibus parua

°r tritus exulTetint.laae
b(?c«in ,J®”“bitut.MacuIas in facie , cefy-
tor, ''tttcnua, V ' quod afperrimum ha-
'^'0 impof iuobem cutis in facie cum
‘ tttunj vellere, quidam Sebutyturft
HHh j

ii8 C?linij Naturalis ^

addunt. Si verb vitiligines fint . f=l “"fj
prius acu compuntias. tiuentiaSc fugilla 1 ;
mones arietum oecudumque in tenues co" ;
membranas calidi impofiti, vel columbttiu jj|
mum. Cutem in facie adeps aiiferis,vci g .jj

^ . « O- ..

IMUIII.V ULtui »a* r ' - .JI

cuftodir.Lichenas & muvino hmo ex acetu

nunt.& cincte herinacei ex oleo.In hac cut
ne prius nitro ex aceto faciem toueri pt V
piunt. Tollit ex facie vitia & cochlearum --t,

lata &c minuwpaffiminueniuntut.cumi a

cinis. Omnjum quidem cochlearum cin<« x
fat, calfacitfmecUca vi : & ideo caulticis ^jf!
mircetut , pforifque & lepris & lentigini ■* (l
tur. Inuenio & fotmicas Herculaneas apF f

tui. luutiiiv

tas, quibus tritis adiefto fale exiguo , talia

iaS,qUIDUS lIlLia nvus-v-vw ,

fanentur.Bupteftis animal ell rarum in ua-y
roillimum fcarabeo longipedi. Pallit intt y
bas bouem maximc.vnde & nomen inuen ^

Coll/a ira inflammat . Vt A

Das DOUeUI iUrtAiinvjv —

uoratumoi tadio felle ita inflammat, vt vo *

Ilxccii hircino feuo illitalicheiiasex Ia 4

Usccii iiiicinoieuoiiiuuiic.-c..^^-.» — m
Iit feptica vi.vt fuptadiaum cft. Vulturina J
guis cii chamxleonris albx ( quam heru .|i

diximus (radice & cedria tritus , contect/
brafsicaleptas fanat: item pedes locuftar/
Xeup hiccino ttiti.V aros adeps gallinace ^ .

cepa ttitiis St fub.tilus. Vtilifsimum

mcl.in quoapes fint immottus.PtxcipUt >
faciem putgatatqtie crugatcygni adeps.’ >
ta delentur columbino fimo ex aceto- ^ J

nem inuenio finiri.fi quis nares mutinas V
lur.Vua Sl faucium dolor mitigatur fi<?“^yv-
jum , priufquam herbam guliauerinc,
atefaao.Vua fucco cochlex acu ttansm

M.vt cochlea ipfa in fumo fufpendatur.l^^/

num cinere cum mellciftc SctofiUiJ lu^''

faaces uais ouilli gargarizatio

Liber XXX.

119

^<n pj^^^^^ltipeda trita . finium columbinum
i^nitjQ . “ Satgarizatum , etiam cum fico arida

(fi '■ttQ ■ «"Sarizacum , etiam cura neo anna
? Jiftjy^^Poficumextti. ACpcritatem faucium
leniunt cochlel icotjui debent

i ri «-uciiit.*. . wuvjui aeoent

r f^finu ‘^ooteri. &

^3ri nrNrn: C'..— . 1 A. . 1 ~ - . . /T»

camum terreno conteri, oc
potui . Sunt qui Aftypalxicas * effi-

'Lenit mos

'ti con, ,. ‘t>eatus:aut fi «juis manibus , quibus
r^ttto tonfill^s attingat. Anginis felle

eJjtcucijU-

elaterio 6c meile citiflime fuccor -
°"oftu*.citi

Pw^^Pot “n^tuac cinere hirundinis, ex aqua
wi^ittinttautoreft Ouidius

!i • ^td . '"edicimeautoreft Ouidius
mo^*'**'*®''^* omnia qua: ex hirun-

I. “t nionn. ■*“ «'nnia qua: ex nirun-

1111'“'*’ ea, ,1 fylueftrium. Figura ni

tiDa.: eprehendit. Multo tamen ethcacifli-

^j''>pacijr P''"'nd

t,i||'*'CanJ^‘" P^lILIta vocant in riparum cauis
tiif^edenjy cuiufcunque hirundinis

''"Lent , ne toto anno metua-
var' fanguine com-

hiir^idam^fc^'^'"'^"'” <^“"’pane aut potu
'i»bi'‘*'-Sic £ cineres pari modo ad-

**iti. quoti,)- remedia dint.Si: comi-

aA ** Lale quoque feruata

-««Vv 3^ * , ■* >2o>.«xjuv av.LUAkcw

^i)i ^^0 ac ,,-j^8*oamvna drachma bibuntur:

mederi dicitur potus

hh!

iradu ' uenuiJus t4wis mau

^Vb hibar^^ . triiirem cum verbenaca ex-
^0!i. ^ Can;n. hquonremedio eile.Kc cor.

j :i|. mcaeri aicitur potus.

*i3c )c j . anginis , efficacillimum pu-
aqua: mulfx hemina dari
^tadur.* dentibus taiSis nihil

'"'l ^^''or, remedio efle.Et cor-

‘'ih,i Ulnam , 1.1,,.. ..L I.UI-

‘num vin'' a*'°**° citcundaiam ; fimum

n ^hs ""n vinr, a , '-“vuuuamm ; umum
«dlm^pifthotorrn ° permiftum. Ceruicis

^ 3d ^OpiftU

^^^'gatus niilui nido furculus vi-

*»“xil, ari dicitur.

H Hh

4

lio

C.Plinij Naturalis Hift

fimmits exhitlceratai,adl>if>"‘rcrit!>*

frxcordiomm dolores. Cap. V. _
CTtumisexhulceratismuftcla fanguisup^^jj

STtumisexnuicerausniuucit [,

cofla in vino ; non tamen feais admO , -

Aiunt & in cibo fumptam idem eflbeeee

« ami**

iMUlU o». iii wiuw jj|

neti eius farmenris combultx mifcctur ax ^

MCIICIU» ^ ^ i

Lacertus vicidis adalligatur : poftdics j

.. » _ 1 1 /-V., ! /*ill5 * -

l,acerius viuui» - i ~- p.

oportet alium adalligati.Quidam cor eiu^
venteo valculo feruant^d foeminarum l' .
veteres coclile? cura telfa fua tufe iUmun™
xime qux fruteais adhjrent. Item cinis ail i
cum Icuo taurino imponitur. Anguinus aa‘t t
ftus oleo.Item anguium cinis ex oleo
cum cera. EdilTe quoqs eos medios abfciUy
que extremis attubus aduerfus ftrumas
vel cinerem bibifle in nouo fiaili ita cic^^;

VCi cmcLwiii , 1_.

lum : eff-cacius multo inter duas orbitas t «
lum. Et gryllum illinire cum fua terta en,^

rum. ttgryiiuni muni'' vuiia.MM,

iuadentiirem fimum columbatunipcriei^^^jr

farina hordeacea auenaceaue ex aceco. ^
cinerem ex meile illinire. Ali) iecur eiulcic j

CiUtrii-ni v.x / I

tritum inter manus illinunt, ScttiduO'
Juunt.Dexttum quoque pedem eius retne^j,^
fttumis affirmant. Ali; pracidunt caput» ,?
terra a talpis excitata rufum digerunt •n >,(

terra a taipis e.scii..ii.« u,.

los pyxide ftannea, 8c vnmtur ad omni» V
tumefcunt.& qui apoftemat.a vocant, qc* 4
ceruiceflnt : vefcique fuilla tunc vetai' ■ .1

vocantur fcatabei tetteftres, ricino

vocantur icai.*uci

men cornicula dedere . Ali; pedicuios' J,
eant. Ab his quoque terram egelta ““ .luOj
mis & fimilibus vitiis & podagris . Tt‘ ^
abluunt iprodefique hic medicina i» A

.tf. l’V.«.iKf »r*r in0 il’

t podagr

auiwitut . — ^c medie, ^

Omniique his adfcribunt.qui nos m S '
tulimus. Quidam Sci formicis terta »

cll'

''tu,

Liber XXX.

«ur Av

;(T aH V terrenos totidem , quot fint

' inL ''®*^'S3nt , parite'tque cum his arefeunt.

I^I

.pariterquec

hitjiJj''®]'' circa Canis ortura circuncidunt, vt

, *'ttiijs fi ■ ■'

«Um comburunt, dein cine.

bibendum ter feptenis diebus,
P/c^endicut ternis digitis : fic (ttumis

L.^]| Illi { p } ^

'0

igj. oliqui vero circunligant eas lino.quo
4i^ “'«a caput vipera pependerit, donec
'P* tetev"^''' oiillepedis vtuntur . addita re-
f yitinia parte quatta:quo medicamen

”'ibii5 ^*P°*^cmata curari iubent. Humerido-
t **bii;f* cum cera medetur.Ne fint

^Gant lli'®’ formicarum oua pueris infricata
‘''fttiu!!! '?»‘’gonibus,vt lanugo tardior fit
h, '■'aata. . "'■“''goi' ^ tefticulis agnorum , qui
(^‘PtofijClaieuulfis pilis illitus & contra vi.

vocamus vno nomine
fi suorum in dolore cuiurcunque

laciens admoucatur. snnrfma

laciens admoucatur, apprima -
K' i morbus dici-

perfufosue vino depre-

Jj^OC Obyjj' Vircrr^ illn

Pltaq^^^an

'rui t I doluerit homi-

Icam?,*'' y,®f‘g‘° cft-Hi quoque, quos Me

tu -fepius^L’ ^°machi dolorem fedant ap-
'Otelii ’• '^‘'“reque morbos sgritudine
i>eji„/,,j°''“r>plcrunque & morte.

ctrib.ieioritjCiffiitieomM

cap. A. ^

t(i ^‘ticani medentur & mures, maximi
inciN 0*'^“ deco.

'((('■'■aentis e ''“•mpti.Eadem res & purulentis
^Ochl-, f ^'■^ationibus medetur. Prateipui
‘ttav^befiAf j ‘j® cibus ftomacho . In aqua eas
corpore earum oportet,
‘ «a tottcti,nihllo addito : atque iw
KHh {

111

C.Plinij Naturalis Hift'

e. vino garoque fumi,prxcipue A fricanl!.

e VIIIU r -

hoc compertum plurimis prodelle. Id <1 f
obferuanc.vt numero impari fumant. Vi j
mcnearura gtauitatem halitus factr. Pf*’* /
fanguinera excreantibus . dempta wd» « „1
aquxpotu. Uudatirtim.t: autem funt Atf ,j|t
ex his Solitam-e . Allypalxicx , Sicuix mO
quoniam magnitudo duras facit & fine ‘ .
Balearici, quas cauaticas vocant , quon' d
fpeluncis nafcuntur . Laudatx & ex infud

lUClUUV.i3 aa-**»- —

ptearumNull? autem cibisgrat.v.neque

* At olhf* viriK

neque recenres.Fluuiatiies & albj vitus h^j ,
necnonfylueftres.ftomacho inutile.s.aluu!^ ^

*/ * y . j

iiunt.Item omnes minuti. Contra marmx j
cho vtilioresiefficaciflimi tamen indoli>t'^|
machi. Laudatiores traduntur quicunquy ^
cum aceto deuorati. Pritcrea funt qui at ,
vocantur . lati multifariimque nafceni ■ ,
quarum vfufuis dicemus locis. Galhnac

ventds membrana inucterata & inlperraP*";

umidam

VCimia ^ a

ni , diftillationes pedtoris & hurnidam ' ,
vel recens tofta lenit . Cochleicrud* trit' >;
aqui tepidi cyathis tribus fi forbeantut» y.
fedant. Diftillationes fedat & canina cu”* y,

.. - . 1 T n-i-ini** jr'

bet^igitocitcnndata.Iure perdicum ftot”*/

. - _ T _ — .Je\1/-xp<Kllc rva^/4i"rLir ^ J/

DCb WltwMiav*,-*... — -- r , j,,-

recreatur. locincrura doloribus medetur jP
la fylueftris in cibo fumpta , vcl iocinet»_|,;

Item viucira porcelli modo inailata. ijc^
multipedi , ita vt ter fepteui in Attico m .»

muuipeua; , iltl VL pv

luamur, 5: per harudinem biban:ur.Om»^y

vas earum nigrcicic concadlu. Quidam
ex his fextarium inpatinasdonec candui* ^

t :fV>»p>p A IJ? /'««riTaprJ-, tn VO*

extarium in panua.iiouci. ta..--- ut.
tunc meile mifccnt . Alij centipedam
I calda dari iubent.Cochle?in

ex aqua

^uos lin<iuicanimu«,aut quotum aliena

Liber XXX.

oM,,-5 . '"'rtigines fiunt, ex paffi cyatliistribus
, cumfiia cefta & calefadla: , in

'"Uspi.. “>‘^bus plurimum nouem. Aliqui fin-
'***9Uart dedere fcquenti binas .tercio ter
> quinto vnam . Sic & fufpitia

f lia. prtoniiMnl fn/',,/}'.» /trt. I

ne p ■' ''omicas . Eft animal locudx fimi-
i'"'*'*' 110'''"*’'*“°'^ tryxalis Grice vocatur : La-
ii'' Pnuci'"^'' nliini arbitrantur:
'' Sj hoc efie quod gryllus vocetur. Ex

te °Pn®,'''^‘'i } ac bibi e mulfo contra

CQclq*? ’ (anguincraque expuentibus . Eft
illotis protropum infundat, vel
, ita decoquat, & in cibofu-
^"ftopp cumteftis fuis fumantur cum

jpVaj tuHi medentur . Vomicas pri-

i.laeif, 5 niel in quo apes fint emortux.San-
«is j. 'citcir-— ’ ' • - •

t|- ■ sj p, ‘^otnhufli

»j ; ugn' “'"'intibus pulmo vulturinus vitigi-
tii?’ > adiedlo flore mali Pu-
irem cotoneorum lilio-

tn, ft in , • F«rttoniDus potus mane atque
C in qp'"° fi fnbti^ ablft . Si minus', ex
lien ‘^''^cns dccodla funt . Pecudis

lipp!'*’ ptateeptis ftiper dolentem

'Hin' *' ’ dicente eo qui medeatur,

%1,'p Patict'“i'*™ facete . Poft hxc iubent
'i.iySUati p" dormitori) eius tedotic includi,
■nj., ainus > 'ctque nouies carmen di-

'"'tan' fibernr'l‘d'”'' eximatur, & in cibo fu-
lti

'gatit. ■ Quidam recentem fu-

'''ica A, * ™oc“m dierum catuli ex ace-

^1,

cochT *®d°'anti, vel herinacei lie-
la '"addir cinerem cum femine lini

•tiitJ^'tta virid° "dellc. donec pcrfanet.Eo liberat
'*'* 'ius ‘i* °iia ante cubiculu dor-

' medetur, fufpenfa,vtegrediens

tcuet

1^3

il4

C.Plini) Naturalis Hifl.

tcuertcnfque at(ingatmanu:cinis e capite
• cumvnguento:mel itiquo apesfmtemo J

ncus ,& maxime qui lycos vocatur .

J.-s1rtrihiK laudatur. & COCulC^ .iir

nls

araneus ,6t mavimc qui lyv... , • • . j,,
cot in lateris doloribus laudatur, & cochlea .j,,
cinis inptifana decoftarum , qui &

nuntur-canisrabioftcalu^^^^^^^^^

nuntur. C anis tabion ca.uarix cims .

fpergitur. Lumborum dolori ftellio trati0ij,((
nus, capite ablato & mteftmis. decoaus m j.i
cum papauetis nigr. denart, pondere di^
eo fucco bibitur. Lacerti virides dcc.fis pe» ;

• 1. ^ /^K^iinrnr ^ CU‘ i

eo lUCCO DIDlCUt. . ■ , •

& capite, in cibo fumuntur. Cochlex tres co ■

‘ _ rt. _ /I.!», in Vinn nPCQCtiV

SC capite, inciDo -- r l";,,

txcura teftis fuis , atque mvino »

piperis granis XV. Aquili pedes euellunti^

Lerfum a fuffV3gine,ita vt dexter ilcittejsp'
doloribus adalligetur , fimfter liua. Mult y|
quoque, quam onifeon appellauimus . me^
leniri) pondere ex vino cyathis duobus^f!
Vermem terrenum catillo ligneo ante n ^

ro vinclo iropoficum » aqua excepta per
& defodere , vnde eflbdetis.Magi i^en • ji
aquam bibere catillo.raire id prodellc
cis affirmantes.

dyffnttncts,ir ventnimaU,rim<‘lii>-

Ca(. V 1 1. J

DYfentericos recreant femina pecudu^^|il*
aa cii lini femine yua pota.CafeUS » (ij
yetus.feuum ouiti decoftu invmo aufte
& ileo medetur,

lio tranfmarinus ablatis mteft.n^ & ca|^ J
dibufque accute.decoaufque & >«»'
ptus.Cochle* dui cum ouo , vtraqiic c» j.,l( ,
mine contrita, atque in vafe nono nddU ^

.t.‘. -^uoDU'' nalmarillrt *

mine contrita, atque in vate nono au- ^^,0«

Liber XXX.

& combufti, vt cinis earum bibatur
^(11**^* reiina momento. Cochlc* nuda;,
\v '.p Africa maxime inueniun-

t(ij^'".Mtna: dyfentericis, quina: combute cum
Sti'^'^ PonJcre diraidij acacia::dxque eo cinere
Cochlearia bina in vino myrtite, aut quo
tibii *J*^cro P^ci modo caldc.Quidam om-
Vv , ''•canis ita vtuntur. Alij totidem AfVica-
j' latas infundunt potius.Ec fi maior fluxio
'"Su' acaciam faba: magnitudine. Senedlus
dyfentericis Sc tenefmis in ilannco ua
J»ii^'^S'Jitut cum tofaceo . Vel fi in alio , cum
"'Jy 'Jdlinitur.Iusegallinaceoiifdem medetur,
'cis S^**“’®cei vehementius .Salfum ius
Nleo bfcmbrana gallinarum tofta &data
*cfale, coeliacorum dolores mulcet. Ab-
a frugibus ante & gallinam & ho-
°Portet.Fimum columbinum toftum po-
^aro palumbi in aceto decofla dyfen-
% “C cceliacis medetur .Turdus inaflatus
l!'l.ia baccis dyfentericis: item merul.x.
311, fint immortuae apes, decodlum . Gra-
iNdY '^cos appellatur . Huic refifti

fV|, 'l^crpti vefpertilionis fanguine.-etiam il-
,3,(i F® fubuenite. Siflitaluum& cochlea,

_ “nus infufpiriofis,tempcrata.Item cinis
n "'G if ''‘•'•c cremata: fint. potus ex vino au-
‘••aceotum iecuraiTumcum ventricu-
Aap abiici folet inuctcrata, admi.

j"'** fucco. Alij recentem torrent ex vi.
«itp *™-Ins perdicum, 8: per fe ventriculus
'r 'ad nigro. Item palumbus ferus,

Off *■ F' ""^'^'•s.I-ien pecudis tortus , & in vino
Columbinum cura meile illitum.
“* Venter arefadlus & potus, iis qui cibos

noo

125

CPlinijNataralisHift. ,

non conficiunt, vtililTimus .vel fi' manu taO'"^
teneantcapientes cibura.Qmoam adalhg
hac caufa, fed continuare non detrent
enimfacit.SiftitSc anatum mafcularam 13«^
Inflationem dircutitcochlearum cibus. TO ^
na fanat lien ouium toftus, atque e vino pot“,^.

na lanat iien oui^a»»-» ^ jjj*

lumbus fetus ex pofca decodlusiapodes es

cinis ibidis line pennis cremata: potus.

(In-

cinis 1DIU15 Illi,- r . — - .* ■/r.jD’

priteted traditur intorminibus . mirum elt- ,

* /« rraniir^ mf\rSnm . 3 nalC

Kappofita ventri tranfire morbum, anat^l^?^
emori. Tormina 8c meile curantur . *n quo a,
apes immortua: decofto. Cqli vitmm efS-^

r«ilAP«m •» (T^ »tT r* thrt { lIlTinta*

apes immotiu*. . ... q

me fanatur aue galerita alTa m cibo lumpta ^

meiau.n“‘“““B- — .‘.C'

dam in vafe nouo cum plumts exuri ‘“benuy

aamui -- r- -- , £1'

tcrique in cinerem , bibique ex -aqua coCl'‘ d
bus ternis per quatriduuimquidam cor eiu* ^
ligati feminiialij recens lepenfque adhuc^^^^

rari. ConCuUtis Afprenatum domus eft , ^

alter c fratribus colo liberaius eit.auehac j

. p ff, aIi.c ormiUa anrea iD^'

alter c fratribus colo Uberatus elt.aue na , j
bo fumpta,& corde eius armilla aurea h

. *.r. • CiC /J 1 r 1 /.

alter facrilicio quoda faflbaudis laterCt";,/;
formam camini.atque vt facrum peraauiA /
obftruao facello.Vnum eft ofltfrago intel^j»
mirabili natura, omnia dSuorata conficic" ji

ius partem extremam adal igatam-proJeli |f-

tra colum conftat. Sunt occulti intetane^jii
morbi de quibus mitti proditur. Si catulnf ,/
quamvideant.applicentut triduo flomacn ,•
xime-acpeaori.Sc ex ore jegn fu-aum is^^f
.--..«/Tpa xitrvi m^irhi.oortremo t

ximeaL-pcciui*.^ va

cipiant.tranfitc vim morbi, pofttemo ex3i

o. «.ileiPTvfiAr* trffri caiifa!?- Moi* .

difeaifqiie palam^fieti xgri caufas.

mari debete eos obrutos tetra.M.igi

A /•i-xnr.i xfArrrr^ . 1*^

Hiaix >. w.. • c>- i

fpertilionis fanguinc coniaao ventre ,
annum caucri dolore craduntiaut per do‘,j,(i
fi quis aqua per pedes flueiem-hauiiici'*^ ■

Irber XXX.

calculos cjr vejica dolores. teHiumque dr
inguinum tumoris, & ad fams.

VII /.

• 1 1 *’™° contra calculos illinire ven»
'fTt j.^^Baptodcft. Herinacei carnem iucundara
> fi capite percuiro vno iclti iaterficia-
”'111 in fe vrinam rcdJaneos quicar-

■ “'^rint, ftranguiia: morbum contrahere

llj

Ii

'Uni uraaguiuc uiorauiii ^-uinirtucre

^illi^^.PolTe.Hi^c caro ad hunc modum occifi,
%()j'p^vefic?cmendat:!tem fuffitusex eodem.
''Itr;^l"''mani in fe reddiderit, eos qui carnem

"ttin 'ns

lub morbum contrafiere tradi-

J^ITq 8c Vermes terrenos bibi ex vino aut
'^°n’oiinuendos calculos : vel cochleas
*^>vtirufpiriofis. Eafdem exemptas tertis
Ns.te ; in vini cyatho bibi , fequenti die
?'tit,'j.'l}^die vnam , vt ftillicidia vrins emen-
PclI inanium cinerem ad calcu-

iecur bibi , vel cine-
Jj'tu(tj°‘^Pionum in pane fumi , vel fi quis cum
'dcj ^dir . Lapillos qui in gallinaceorum
palumbium ventriculo inuenian-
t ^ ^ potioni infpergi . Item membra-

V'',® Ut gallinacei aridam: vel fire-

quoque palumbinum
i^sver'’'”' calculos & alias difficula

ti plumarum cinerem pa.

ex L .'‘■™tum ex aceto mulfo . Et inteftino-
cinerem cochlearibus tribus e nido
jj^Sgi • Grylhim dilutum aqua calida. Oi-
j%o j'b'vcm arcfaSum . Turturis fimum in
, vel ipfius difcodla: ius . Tur-
p*'Cic^j '^dirti cum baccis myrti prodeft vti»
'*^i*ib'fr m patellis ••millepedam onia

‘ue : Jc jg vehe* doloribus decoftum

agni

.118

C.PUni) Naturalis

agninorum pedum . Aluum ciet gallinaceo'^|
diicoaorum ius,& acria mollit. CictSc mt .j
num fimum.adiecto meile lubditum. SedJS .
cfficaciffiraa funtoefypum(quidam adticiu
nholvRcm.Sc tofaceum) canini capitis crn' jl

neitalerpeniis ex aceto, (I rhagades linc.c .
mi caniai candidi cura rofaceo:aiuncque j

mi caniai candidi cura roiaceo:auuKLjuw • j
tum Aefculapij clTc,8c eodem verrucas eftit .
me tolli-.murini fimi cims , adeps cygnr - ‘

me tolli-.murim nim v-ims , ,

bouis . Procidentia alui iuccis cochleaniw tj

bouis . 1'tOCineuii.r .«1“» (j

ais euocatus illita depellit. Attritis mede! :
nis mutis fyluatici cum meile rvel

nis mutis lyiuauci cum mciic ,vci

cum vefpertilionis cerebro, & alumine , i
9 - - » t I B—mC t te ■ Bte.^ *.» ai 1 A 1

po. Fimum columbinum cum meile. CoS' u
matis ptiuatim araneus dempto capite ped'.,,

lliaiia j — . -4 jj,

que infricatur. Ne acria perurant , adeps a ;

UUC — £ ' 1 . jr

nus cum cera Punica, cerutla.rofaceo : aucf 1
gni.Hstc & hremorrhoidas fanare dicunt
chiadicis cochleas crudas tritas cura^d^
mineo 8c pipere, potu prodelTe dicunt ; laC (
viridem in cibo ablatis pedibus , intcranC- ,,
pite.Sic & ftellionem adieais huic papaH' ,(
gri obolis tribus. Ruptis couulfis fcl ouiu'’^])
laae mulierum . Verendorum formicatidj|h
vetrucifcjue medetur arietini pulmonis
fanies.Cartetis vitiis vellerum cius vel fdV,

- -

lum cinis ex aquarfeuum ex omento p •,
pratcipue a renibus , admiflo cinere puif' ./

. *>■ kvi.aw»... , , f\t* J

fale-.lana fuccida ex aqua frigidaxarnes 1 jC
combufi.x ex aqua:mula: vngulatum

t 11:..: fVn-trin tnln/aTio . l .it?

VSJiiiuuiitv %-A *!*>.•»»«■ ...p—

tis caballini contufi farina infperfa . yi
vero , farina ex olhbus canini capitis
lufis.Si decidat telHum alter , fpuraam
rura illitam remedio clle tradunt.Tetris }

lumuijcaiii * v..-

,ceribus 8c manatibus auxiliantur caniP'

Liber XXX.

129

^ %,Ve| • ci

^.cu ' eius;mel, in quo apes funt emor

Cineres: cochleas lati paruac contrit? ex

•HCjP. liX tjUU luiil emor-

Sui (jj ccfina:cochlei nudf.quas in Africa gi-

** ui ' xiu«^j\juaa XXX niixcrt ^1*

Cum thuris polline & ouorum
dierefoluunc.Aliqui pro thu-

^ h.. ^dmifcenr Hvdrnrpl ir ie

^^de,r•

l.vXV>XMlXXiV.XXiiX.^c*X L»m.

sJinifcenr.Hydrocelicis (lelliones mi-

pedibus, ii.teraneifqi

>ni

J>reli(^uum corpus inalfacum. In cibo id
ad vrinx incontinentiam. Ca- ^

^djpe ^ cum alumine feifTo fabx ina- 1
%*^®*Cochleas Africanas cum fua carne &

--wv»,incds x-uxiixua earne oc .

poto cinere. Anferum trium lin-
?'Iau- _ ^^tas in cibo : huius rei autor ed: Ana-

»tine fchi-
jio. tum ex
vctufi,co4i

---.

f ^P^*^**: feuum peciidu cu fale codo. ;

t '*'a iir"’" admifto thuris polline , & fanda- ‘‘p,
cinis.&ipfa diuifa impo-
contrita, admifta refina tere-
"lie, '13 exror.. — «,/; , .

!»■ ”in-i ‘r"** auiiuua retina tere-

t cen, P*cte terria.Quidam & finopide ad-

'Hcljj 'cochie^cotufe. F.tperfeciuis inanium ' , ■' . ’

cera: miftns ^ diculForia vim habet.

d«o fkcit

-Cai. «'''«‘‘iJLiu vim naoet. -

.'»0«. ■''nharum per fefe vel cum farina lior-

Ur «X. MI.. . * nera.

1.,. — «xMiixyci ivxe vciv-uuirarina nor-
^'ccni?^^“enaceailIjmm.Cantharidcsmiil:.a

' •■ Gtacu no.

''‘“ciiaeeai

jJ ‘'t- V,i “clle illitie le “f»

'“'li:

I>

wwiii xiiciic iiiic;:: le- n.'

‘■ices ne nafcaniut , lacerta: fanguincyj'”^“j^^’

^^Cru • . iwn-aniur , lacerta: ia
iciuno illinuntur.

I --— tK.JU4fV/ IlXXXiU

V^do»**'^‘}*‘‘r‘^’e»/or»ndo/orfJ. Caf. /J
C^^Cenl^m r”'' “fypum cum lafle muli

- . nf-

j fdUns, cs-

Pccuduni:fcl arietis cum leuo: j
VfcSineilr ' ""pofi" 1 fluguis mufteli cum
combuda: cinis ex acc-

ceiypum cum ladte mulieri.s''. . ^

im pecudum, quod liquidured- # ^

r rotu-

feuo:

L.uiiiuuiuc wimscxac
penna illinatur, vel d cera & ro-

a F^nna iuiaarur,vel 11 ct
: fel caninum , ita
> led penna illinatur ; hmiin

* penna i
Tom. iiij.

nemanu
fimum gallina-
Ili.

Ijo C.Plinij Naturalis Hiil:.

^ ■' .ik'

i-um : vermium rctrenocum cinis cum mt'

tum: vermium itnwnwLu.** , .jv
vt tertio die foluantur. Alij ex aqua
lunt.Alij ipfos aceto meafura cum meli» .-j
.1 ««Jjhiicantp mfaceo oerum'*'

— - — .j

ihis cribiis, pedibus ame tofaceo peiunU^

rnis uiiuub, X ^

chlea; lata: pocc tollete dicuntur pedum ^

cniei lata: pvjuc ^ ,

culoruradolotes.Bibuntuiaucem bina i> ,j,
. ■••• Iyp rLyi

cuiorumaoiotci.

trits.Ea:deni illinuntur cum helxines het^j

tritje.ta:aeni -“••• . /jJ

co. Quidam ex aceto imnuille conten» >
Quidam fale cum vipeta ctemato in oU»

-S:. . . aiiinr nn.-lac-rrY liherarl' ^

muaam liiic »-v.aa* —i . y

Sl-cpius fumpto , aiunt podagra ,i>

efle & adipe viperino pedes perungi, tt a i
-ffirmant.il inueterato ttiioque, qU'* •

uo affirmant.il inueterato ttiioque, qu-
ires digiti capiant , bibatur ex aqua. Aut u i j,
fanguinciit cum vrtica : vel pennis eorun'’!-.
- tririccnm vrtica .OlU^

langumcui. tuii» y LViw»* . r V» ^ ^

primum naicenmr, tritis cum vrtica . Qu» .j
inus eorum articuloru doloribus illmitut^-^j,!

lilLiS wUlWlli aki*v»jawi •.» V.W

cinis muftcli aut cochleaturn. 8c cum
vel tragacantho . Incuflbs articulos *cau j
commodiflime curat. Sunt qui cinere eat j
malint, ficut fimi columbini cinere, cum f e
la &vino albo. Articulis luxatis piaifcm ,(
c«& fenum pecudis cura cinere ccapil‘j.j,i
licrum. Pernionibus quoque imponitur
pecudum cura alumine. Canini capitis ci jA
Smi murini. Qiiod fi putrida fint hclcet A
addita ad cicatricem perducunt , vel gt/
crematorum fatiilla ex oleo : item

cremuLuiuiu 1*1.11**.«.-- — -

lici cum meile; vermium quoque lert /1

. ttr nilci' nUU*^ ;(«!

UUl ilicil- • -1"- I

oleo vccere:6c cochlea:, qux nu

niuntur.Kulceia omnia pedum fanat
rinn . qux viujc comburtx linc :

. t 1 a» 1 rr I r\ 1 I***

ci®
i

Lim . qux viujc comouua. unc .
cei cinis cxhulceraiiones , columbini

cei cinis cxiiuitciav»'-'**-- > y»

cx oleo. Attritus etiam calceainencorimj/ ^if\

folex cremat* cinis, agninus pulmo
fanat. Dentis caballini concuh farina r

Liber XXX. 15,

(?'’'‘nurh viridis fanguis fubtritas , &
Aos- Jumentorum pedes ftiblitus fanar.
j vrina muli muia; 'uc curnluco fuo

ouium. Jecur lacercx viridis , vel

(klS^is H . ....v..a ,, «.i.

^'lian:,'^‘^''‘’‘nipofitus:vermes;terrem ex oleo

'> Cjaiiirr . • _ _ . • 1 _ _ .

cum viticis pati modo tritum

t 'iIcq , ^ cum vitii ^

■ Vff ' "ftuin columbinum decodlum ex ace-
“cas veru omnium generum vrina ca-
canini cinis

[j*i;i(( '^ratim ouium: fanguis recens muii-
b[ 'lac ‘ ''c^ipfcmus diuullus : herinacei fcl:

fanguis, vel cinis toiiustmem-
^i'*' "■eo *.“'’* : fimum gallinaceum

'titr' '*fi''°-iCantharides cum vua ta-
'i|),^'*atta'^? fi® erofas aliis, qua:
•'iticj ftua hulcera monftrauimus , curari

Mv Ca.^.X.

It,%e^'5“crtimuradea,qui totis corporibus
V '*ie Xf 1 canis nigri mafculi amu-

dicunt domus totius . fuffitx eo
ail ‘an,,.? "ontra omnia mala medicamenta.
Nt?' eiUsTi'^?'’" «fiperfis paciecibiis , geni-
‘®“"™'ne ianua: dcfolFo. Minus
'V'''IUam’ fciunt focdiUimum anima-
'i(u*'fiu5 c. tnagniricentricinu , quoniam
'•h J ‘'liutii',”™® > '’CC Hnis alia quam

®'i|V'9ne ^®'’’c.viucnti ■ Septenis ita die-
V''te. j?®fi“nt : at in fatieiate paucioribus
(eda-^°*^ finiftra canis omnes

j . ® ftanti interogantique uu luur.

*'* Certam ellc : moriturum nihil re-
Ili a

13^

C. Plini) NatuvalisHift'

. J::,:..ni-.wrcnpnamr exautcls''j

fpondcte.Adiiciunt.vt euellamr ex

nis , cui non fn aHus , qiidm niger s

dius fugere tota die canes confpeaum et
^ fue idanimal euel erit, fcriptum reliq
'.fusMagi tradunt, lymphatos inguini

afperfu refipifcece .Eos vero , q^', »

^fficentur . dtaconis

rfu reUpilccrc . r.os veto ,
DiisEaunifque agitentur, draconis hng ,
oculis. & felle.inteainifque in vino & o j
coais , ac fub d io noau refrigeratis . pe^ij
.matutinis vefperttnifqiie liberari . Perl
fiiis remedio eife traditNicander amphil%!
n— adalligatam .vel pellcmtatit^r
Quinimo arbori . qui exdatur , adallig j...

Qiiinimoarbori.quiciaaiui

aigere csdentes .faciliitlquc fuccidere • ,.5
fola ferpentium frigori fe committit .y/
omnium procedens, & ante cuculi canthi
eft cuculo miraculum , quo quis oco pt .(,>■
diat alitem illam . fi dexter pes circunfa J
acvcftigiumid effodiatur . non B’8“ j[,ii!d
Cnarvatur. Paralvfin caueoti

aeveOigiumid cftodiacur , non g &
vbicunqiie fpargatur. Pararim caneo»
<Tuia glirium decoaorum & foticum ,,1^
u-adunt effc millepedas.vt in anginis^“ „i>.
. ronripnrihus ’

fradunt eilc •. miliepeuas.vi. lu awg...- ||i'

potas phthifin fentientibus : lacettain ,1
Secoaamin vini fextariis tribus ad U
vnum.fingulis cochlearibus fumpt * ^
j . Cochlearum ci» j t

vnum, lingulis cocnieauou. ......f..- ‘ #

donec conualefcant . Cochlearum ci^ f
tum in vino . Comitialibus morbis

1 _ Vini rvathis

tum in vino . Comitialibus movn.s -v -
mytrhi momento, vini cyathis duc^e,
tum magnitudine nucis auellana:. ab j
tum Tefticulos arietinos inucteratos. ar,
dimidio denarii pondere iiraqiia vel

nini hemina.Interdicitur vim potus

bus anfr Sc poftei. Magnifice laud^,ic f'
cuis pecudum potus: item tel cum m

pue agninum.Caculus lafScus fumptu »

Liber XXX.

155

«15. ^‘^‘^ibufque, ex vino & rayrrha.Lichen
oxymelite cyathis tribus.Stellio-
^iQ^f^^nni cinis potus in aceto. Tunicula
eodem modo , vc anguis, exuit,
^ ipilim harundinc exenteratum
^^^oique bibendum dedere . Alij in cibo
rcj suei, -

Verubus inafiatum. Operarpretium eft

*4t\A^^odo proripiatur, cum exuitur mem-
Ml[jj^^°crna, aliis deuorami eam , quoniam
f fraudulentius inuidere homini

ftcUionu nomen aiunt in maledi-
j ^^u.obleruant cubile eius oHatibus.Eft
^°cis oftiorum feneitrarumq» , aut ca-
: ibi vere incipietc filfis harun^
,'‘'Scj^'-'-'Xtas opponunt caias, quarum angu-
'^tor gaudet , co facilius exuens circunda-

f*’ M^''5ui'Sed co dcrelidlo no poteft remea-
remedio in comitialibus morbis pr^
8^ cerebrum mufieloinueteratum
' & iecur eius : tefticuli vulusque aut
j.'*S:itPi^‘'^,inuetcratus cum cotiandro.vtdixii
n' Eai}' ‘■'''■s-fylucitris veio tota in cibofum*
V prsdicantutex viuerra. La-

tii cum condimentis qui faftidium

J''q^ ^'"■•'•blatis pedibus & capite. Cochlea -
lini Sc vitici cii meile
Hi- ^ot ^®S'spl^‘^<^t‘iraconis caudain

^‘*u*s adalligata ceruinis neiuis vella
pullorii hirimdinu iinifito lacetto
'“itur enim cxcluib pullo lapillu da-
D ' “ denir incipieti in Cibo

f, I'^'^^'^>t,cura quis primum tentatus tit,

O.^U '■nalo. Poilea medetur hirundinum

qUe

c ^hure vel cor recens deuoratum.
hido carum lapillus impofitus recrea»
Ili 3

154 C.PlinijNaturalisHift' ^

icdicimt cofeftim, &adallig;atus in pecP*^'" i
tueri . Prsd icatur S: iecur milui deuorauin^^)
fcncaus ferpentium . Iecur vulturis tri™"' J
fuofanguine ter feptenis diebus potii .

Ji vulturini adalligatum.Sed & iplum vult ■
in cibo dari iubent , Sc quidenfcfatiatum » y
no cadaucrc-Quidampeflus ciusbibendu
lent,& in cerrino calice.Autte(l:es gallin»‘.f|
aqua Sc ladie , antecedente quinq; dieruinJ^l
nentia vini . ob id inucteratos. Fuere & ‘1 ^i|
giiiti vnam mulcas rufas, & quide emorwt'
potu darent, infirmioribus pauciores. J

Cttitra mtirbum regium , & phreneticci , & ^ j
febris & h^droficos. Cap. JC l- J

MOibo regio tcfiftut fordes auriitaut
marum pecudis dcnari j pondere A

rh.T momento , Sc vini cyathis duobus
capitis cinis in mulfo ; multipeda in vin> jlJ
na: vermes terreni in aceto mulfo cum
Gallina fi lit luteis pedibus priiis aqua pfy,
tis, dcin colluiis vino , quod bibatur. Cct' J
perdicis aut aquil.x in vini cyathis UibuS' 7

palmarum aut interaneorum palumbis im^

ad cochlearia tria. Pairerum cinis farn)e''||ir
matorum cochlearibus duobus in aqu®^/
Auis iiletus vocatur a colore, qu.x fi lp‘ J
fanari id malum tradunt , & aucm roor • jf
puto Latine vocati galgulum. Phreneti .f
defle videtur pulmo pecudum calidus ci ,#
put alligatus.Nam non modo muris
repotui ex aqua , aut cinerem mulleis >^^llil
etiam inueteratas herinacei carnes quisP
lenti . etiamii certa fit medicina i
octtlotuta cinerem interca , quibus pi° yjp

Liber XXX. ijf

^^^‘ficancur, acceperim. Prxcipii^uc fe,
^«5 « l^^^dicinaplacki? eorum renuntiat. Nan-

h. 1 n V t . /T ... M .. ^ ^ t~t*. A iK K 1 .. .. ..

I. figna digeifere eam Sole tranf»

. *'fe, r ^UJ: —

i^rj^ *^erumque Luna touod totum abdican-

exemplaribus docebo . Siquidem

tticifq^uin oleo perungi iubem agros
tranfic Sol , criflis, & auribus , &

gallinaceorum, ll Luna, radiis barbif-
Virginem alteruter, hordei granisr
*i4,t^*^^^tium,vcfpcrtilionis alis: fi Leonem Lu-
fiujjj^.^ricis fronde, Sc adiiciuotfatiiicdi Aqna-
f buxo carbonibus rritis.Ex iftis confella,

-

?*^^olP ''ctifimilia ponemus, ficut & lechar-»
^ tcfi* “"yoi^hs cxcitaridntecea fortaffis mufte-

K‘'\^uiis

inueceiatis , autiocinere vilo. His
^onem pecudis calidu circa caput ad-

• * *

^'icc ^ putam vtile.In quartanis medicina cli

*Cf\

f^^lli ^ fcuitdia ponemus, primumque ca,qu?
iubcnt:PuIucre,inquo fe accipiter vo

P/opcinodii nibil pollet. C^amobrem plu-

lu rutilo in linteoloxanis nigri den-

. Prc iidofphecera vocant vc-
hngulaiis volitat : hanc finiftra

'llJi» ^^hcnOam rnbnp^T-imr ? alii v<“r.\ _ m

^“Cnfam fubncctunc : alij vero, quam
''iderit primam. Viperx caput ab-
' cor viiientis exemptu,

Mlj-j '* Ul linteolo vel vJm.nrJc nvomt^n' li

1 * aUricuUfq; fummas rofeo pan-

dimittunt. Lacertx viridis viux de-

git Mant*’
ttM ex vet,

ctFofium , mo.x cum capite fuo c®dj. Krne-

lll. ’ in. Uf^ll i/...! .. C f.,, In/^11,,^ ...ii!

Scarabeum qui pi- tc.yaUafn
Propter liunc Aegypti magna pars

mter numina colic, cuiiofa Apionis
kjPfcr'-- - -

qua colligat Solis operum fimi-
■ ifg> '^.”'nuic animali efle.ad excufandos gen

^'ius.Scd & alium adalligant Magi, cui
Ili 4

i3(? CPlinij Naturalis Hift.

funr cornicula reflexa fmillta manu e

lUIU

Tenium , qui vocatur fullo , albis guttis ,

iClLlUlll , tjMl

dium vttique lacerto adalligant: c^‘tera lin‘ ^
Cor anguinum fmiftra manu exempwm VJ ^
tibus. Scorpionis caud® quatuor articulos jj,

aculeo panno nigro , ita vt nec Icorpione"’ e
mifluni , nec eum qui alligauerit , videat • »,
triduo. Poli tertium citeuitumid condat

linteolo ter linocircundant tocideiy

/I

/■

cam iniinteoiu ^

dis , ad Ungulos dicentes . quare faciat qi» b
debitur.Limacera in pellicula, vel quatuor „
a'.'ira harimfiinc X/tiilrioeuS

aeDiiur.Lmi»^'“‘*^**“

cum capita pv.ecifa harundine. Multipeda;’ f
na inuoluta . Vermiculos ex quibus tab.ani
antequa pennas germinccAliose fpinolis » jj
ais laniiginofos. Qtiidam ex illis quaterno® ,
clulos iuglandis nucis putamine adalligan^jlj
chlcafque , qii.® nud® inueniuntur . SteliiU"(|l
inclurum capfulis fubiiciunt capiti. & lub o‘m
fu febris emittunt. Deuorati aute iubet cor %
gi marini line ferto exemptum inucteratuu^
conteri, Scincalida aqua bibi. Corda hitd^lC

COIKCll > ir* vaiiu.* «^1»..«. —

niim cum meile. Ali) fimum drachma vna >’ j

. . ^ I rr .1 • ^-.:Uils<^

UUlil uuiil lataiuaaa vaj.Mw>aaaaM •

ais caprini & ouilli, vel padi cyathis tribd’
te accelTiones.Sunt qui totas cenfeant

u; .jt». —

das. Alpidis cutem pondere fexta parte
rij cum pipetis pari modo, Parthorum ti^en ■

ri; cumpipciisyaii iiiuuu, i ai...v,.w,.. Stn'^|JJ'

remedium quartan® bibunt. thrylippus t ,.c
J' 1« . ■ t p \i rr A m fl rl n 1 1 rilC

foplius tradidit phryganion adalligatum jl<
J:.-e ('iTfif anh-nnl ncO*’

dio elTe quartanis.Quod cllct animal nequ- pe
defcripfit , nec no.s inuenimus; qui nouillr‘:yiii
moftrandti tamcluita tam gtauiaurore d y
(icuiufquamcuta cfEcacior cflTct ad
dum. Cornicis carnes elfe , & nidum illi>”';j,ttl
longifsimis morbjs vtilifsimum putant.E'' jfc

Cor Tsr\r#'(rac pYnp»fif'nrli . nnnniam A)

rianis

is fiat potcltas experiendi, quoniam ,i)

delebat , anne aranei , quem lycon- vo-
iu)^*^lacum ipfb fpecu toto reiina ceraquc
ip^^^^^vtrirq; temporibus &: fronti profit ; aut
ks adalligatus , qualiter Sc aliis febri-

litt traditucticcm lacerta viridis adal-

.''jua in eovafe quod capiat. Quo genere
Pipj^^Jdiuas frequenter abigi affirmant. Hydro-
e>: vino addita myrrha modice
Hij| ‘/latur j nucis auellana: magnitudine. Ali,
'tijj^^^^unt & anferinum adipem , & oleu myr-
Ji^jj^^Sordes ab vbetibus ouium eundem effedtu
Item carnes inueterara: herinacei fum-
V^jJ^omitus quoque canu illitus ventri, aquam
promittitur.

^^fnfacritm,ad eArbuncttLs,furtincu los , am-
neritori^^»^ contractiones .

|C , Caf. XII.

P“"’ pompholf-
«it “^tofaceo, ricini languis, vermes rerreni
_ gryllus contritus in manibus.
'ti[j ?'nere prteliat , vr qui id fecerit , antequam
vitium , toto co anno cateat. Oportet

Liber XX X.

i3r

_ ^ .

{i,"' 'Um ferro cum terra caucrn.T fua: tolli:

^t^*^'iferis.Viperx caput aridum afietuatun.
JtbjIJ^uliCi.dcin ex aceto impolitum. Senedius
ufU ex aqua illita a balineo cum bitumine
*^olp? ignino . Carbunculu.s hmo columbino
“r pet fi. illito, vel cii lini femine exaceto
^tena apibus, qux in mcUe funtimmor-
'‘)v5"'Pofitis. Polcntiquc impolita infperfa. si
''ndis fit, c-xtctilquc ibi hulccribus occur-
osfypum cum plumbi fquamis. Item
\^pccudum incipientibus carbunculis. Tu-
J 'I'J®cunque molliti opus fit, effidacifsi-
^'‘fetino adipe curantur . idera pr.nftat £c
Ili 5

138 C.PlinijNacuralisHirt.

gtuum adeps, furunculis mederi dicitur
ncus.priufquam nominetur impofitus , ^

tia dic folutus. Mus araneus pendens cnei.3jj,
fic vtterram nec poftea attingat . ter circu» ,,
tus furunculo, toties expuentibus medente ^ ,
cui medebitur. Ex gallinaceo fimo quod elt ..,
fum maxime recens illitum ex aceto. Ventt'
Ius ciconi® ex vino decoftus.Mufc.x impat‘ ^
mero infticaes digito medico. Sordes eX ;
dum auriculis.Seuura ouium vetus cum cift' .
capillis mulierum.Seuum arietis cura cinere ^
micis & lal is pati pondere. Ambuftis canii"
pitis cinis medetur . Item glirium cum ole^yi
mum ouium cum cera commillum . M“'‘,i'l
cinis & cochlearum ; Idque fic vt ne
quidem appareat . Item adeps viperinus •
columbini cinis ex oleo illitus . Neruorun .,
dis medetur capitis viperini cinis ex oleo Cijjf
no illitus . Terreni vermes cum meile il'it*’^|r
lorcs tollit eorum amphilbxna mortua af.jn)
gata. Adeps vulturinus cum ventre areW J
contritufque cum adipe fuillo inueterato ■
e capite bubonis in mulfo potus cura lili)
ce, fi Magis ctedimus.Tn contraftione netU'’* ,)
caro palumbina in cibis prodellS: iirrrfy
herinacei fpa Ilicis ; item muftcl.x cinis. Se y
tium fenefius in pelle taurina adalligat» i»
fmos fieri prohibet. Opillhotonos milu' V
aridum tribus obolis in a.-jU® mulf.c e/
tribus potura. Reduuias.Sc qu® in dig' 'j,/
fciitur pterygia, tollunt, canini c.apitis
vuluadecofta in oleo, fupcrillito butyf® jj'
Jo cum mcllc . Item folliculus cululli'’'
analium fellis ■ Vnguium fcabritiaro
des cuni pice tertio dic folua.aut locuft*

^ Liber XXX. 135)

hircino. Pecudum fcuum.Miqui mi-
hfc ^ portuUcam , alij aris florem &

tertio die foluanr.

‘^Jonptinm Jifiendum ir tUMord vulnerum,
‘‘^era,vulneru,& dliamuU , ex animalibus
Q. '■'media. Cap. XIII-

O ®8uiiiern fiftit in natibus feuum ex omento
li^^^flum inditum.Item coagulu ex aijua.ma.

*§ninum , fubdudlum vel infufum.ctiamfi
Phi"'"' ptofinc. Adeps anfetinus cum butyro
Pond ere paftillis ingelius.Cochlearum ter-
8c ipfa: extraiflsceftis.E naribus fluen-
cochleae

contrita fronti illit.ataranei

;‘'>ais

(^Ppofira: gallinacei cerebellum ,vel fan-

profluuia ex cerebro ; item columbinus

Vm^''''obid feruams concretufqtie.Si vero ex
tj^. 'e immodice fluat.fimi caballini cum pu-
tt pjji^us ouorum cremati cinis impolitus mi-
i[j ‘ Vulneribus medetur ccfypura cum hoi-
&srugine aquis partibus. Ad carci-

‘quoque ac ferpentia valet.Erodir & hui

"'^egines : carncfque excrefeentes ad
''ate rcdigit.Explet quoque, & ad cicatri-
Sini ^^.'■‘^ucir. Magna vis & incinere pecudum

ad

carcinomata , addito nitro aut cinere

iUlj ■ feminum agninorum , piicipue in his
8cpu]'‘“i's <jux cicatricem non trahant. Magna
ttcj . JVonibus quoque arietum.Excrcfcctes car-
dlij " ''Ulceribus ad .xqualitate efficaciffime re-
quoque >Pfc> ouium fub teflo.cale-
t(i”«fubaao,tumor vulnerum fedattir.Fiftul?
i^^Wntur fananttitque t item epinyftides. Sum-
in canini capitis cinere ; exetefeen-
tin^ c^iafpodij vice erodit ac perfanat.lt mu-
■ “10 eroduntur. Item mullei» fimi cinere,

Dutic

140 C. Plini) Naturalis Hift.

Duritias etiam in alto hulcevum & carcinot

Cin>"

la perlequitUL' multipeda ti'iia,admiiia a

rebinthina& finopidc.Eademq; vtiliflima 1
iii his hulceribus , tpia; vermibus periclitau „
Quin& vermium ipioru genera mirandos
haber.ColTes i]ui in ligno nalcuntur.fananin ^
cera omnia.Nonras vcrbjcombulllcii pari

dere ani(i,& ex oleo illiti. Vulnera recentia

elutinant terreni . adeovt ncruos quoque al

V .... . J:.

bP-

los illitis folidari infra feptimum diem

fum fit: Itaque in meile fetuandos cenlent.c
cotum margines hulcerii duriores abiumiii^

pice liquida vel fimblro meile. Quidam af^ i,
‘ incolr .id vulnera ex aceto vtiintiir.neC i t-

dis in sole ad vulnera ex aceto vtiimur, nec ' j
uunt.nifi biduo intermifib. Eadem ratione j
■ ■ ^ ci<

cochlearum terrena profunt : totaique exci
tufi & i mpofiw, recentia vulnera congluiini’^,
8c nomas fiftunt. Herpes quoque animal a
cis vocatur, quo prxeipue fanantur quscunl^;
ferpunnCochlex profunt cis cum tcllis fuis

cum myrrha ouidem & thure, etiam
neruos fanate dicutur.Draconum quoque a%

ficcatus Sole magnopere prodell : item gai" j|)

cei cerebrum recentibus plagis, fale viperin?^,)
cibo fumpto. Tradunt & hulcera tradabi'' jj.
fieri. St fanari celerius. Antonius MufaiM^,, i

i cumincidilletinfanabilia hulcera , vip'

ib»'

edendas dabat , miraque celeritate perfan^ j,,-
Tryxalidum cinis margines bulcctu duro*
fert cum meile : item fimi columbini cinis
arfemco & meile , ea qua: erodenda funt.fi“ (>

nis cerebrum cum adipe anlerinomirevul*’!

dicitur glutinare •- qux vero vocantur caco jjjj.
cinis feminum arietis cum lade muliebri jTjii
jenter priiis elutis linteolis. Vlula auis [{Oi

''leo

Liber XXX. 141

- > cui liquato mifeeeur butyrum ouilluni Se
j Hulceru labra duriora apes in meile mor-
^rjiollium.Et elcphandafin fanguis &; cinis
Verberum vulnera atque vibices pelli-
ci ^^uium recentibus impolitis obliterantur.Ar-
jj^^iofuni fradiuris cinis feminum pecudis pecu
^^^*^crmedctur:efficacius cumcera.ldem medi-
3enmm fit ex maxillis fimul vilis , cornuque
Sc cera mollita tofaceo. Ofiibus fraftis
la^um cerebrum linteolo illito , fuperpofitis
L ‘s,qu^ fubinde fuffundantur fere x 1 1 1 i.die-
^ fuUdat •• nec tardius cinis fylueftris mnns
tuelle , autcLi vermium terrenorum cinercj
«iam olTa extrahit. Cicatrices ad colorem
w “"it pecudum pulmo ,prxcipue ex ariete, fe-
B, . nitro : lacetta: viridis cinis: vernatio an-
1 '{"n ex vino decoaa : fimum columbinum ex
h '‘«-Item vitiligines albas ex vino. Ad vitiligi-
cantharides cura rutx foliorum duabus
'"■'ns insole.donec formicet cutis, tolerand?
K.“''^oitc'i, fouere,olc6que perungere , necelTa-
f, 'b. iteiiimque illinirc , idque diebus pluribus
t,p5'^'.cauentes exhulcerationem multam. Ad
,j5'ni vitiligines & mufeas illini iiibcnt cum
j lapathorum : gallinarum fimum candi-
li ^fsruatum in oleo vetere cornea pyxidetve-
S(, V'jtonum fanguinera^fclher^SJc^i ex aqu^

bi, B '’*'r6 , bubonis cerebrum cum aphron^
titif"'! ante omnia fanguis caninus redant:pru.

"“"hlea: minua, lata:, contrita:, tlhtj. Ha-

t “aines , & tela , qu.xqtte alia extrahenda funt
, euocat mus dilfe^flus impolitus. Pntci-
“ “«o lacerta dllficaa , & V5I caput eius tan-
c ' cdntufuni cum fale impoiitum. Cochleae ex
1“=" gregarim folia feaantur,conrufe^imp^

i4i C.Plinij Naturalis Hift.

fitarque cum teUis.Sc ex qusc manduntut>

pta: tcftis ; fcd cum leporis coagulo effica‘^,‘x

me. Ofla aiiguium eutidem cum coagulo -
cunque quadrupedis intra tertium diem apP‘^
bant etfedum. Laudantur &: cantharides ih’
cum farina hordeacea.

.Ail muliebriamaU medenda,(ir ccnceftuf
maturandos. Cap. XI III.

rN muliebribus malis mebranx i partu 0*1***^

J. proficiunt, iicuc in capris retulimus.
quoque pecudum cofdem vfus habet. Loci*^

r^im^uflitu fh-anguria: maxime mulieril iu^^"

tur.Gallinaceorumcclles fubinde fi a coiiC^P.

edat mulier, mares in vtero fieri dicuncur.P^^^

conceptos hyfiricum cinis potus cotinet :

tat caninum lac potumteuocac membrana <

,b<?‘

num fecundis , fi terram non attigerit. Luifl ^
parturientia potus laftis : fimum murinum
pluuia dilutum, mammas mulierum apart^ ^^
mefcences rcficit.Cinis herinaceorum cum
perundtarum cullodit parcus contra abortu^-j^^^
cilius enituntur,qua: fimum anferinum cu

cyathis duobus fotbtiere ; aut ex vtriculo n’"

fd'

lino per genitale effluentes aquas.Vermes te'

ni illiti in cetuices & fcapulas.neiierui dol^ g.
prxftant.^^ijUind^s^lecunjjg^ellunt in paflo f j.
ti. lidein petlern^outTiriammarum AipP"'};
tiones concoquunt & aperiunt, extrahiintq''^’^,)
ad cicatricem perducunt. Lac deuocan'
cum mulfo. Inueniuntur 3c in gramine veri"'
li,qui adalligati collo, continent partum-Di^.^u.

huntur autem fub partu; alias eniti non p3'l

tur. Caucndura etiam ne in terra ponantui'-f “S'

ceptus quoque caula. dantur in potu q"'h'j^ji

Liber XXX. 14}

tu?'?'- Cochlci in cibo funi pts accelerant par-
Conceptu impofitx cum croco.Eardem
Sc ttagacancha illit.c,profluuia fiftur,
& purgationibus fumpea: in cibo,& vuU
it^ ^i^erfam corrigunt cum medulla ceruina,
Cyp^ cochleae denarij pondus addatur &c
hz' ^«ftationes quoque vuluarum dilcutiunc
teftisjtritxque cum rofaceo. Ad hxc
maxime eliguntur.Alio modo Afri
Sitif tricx cum fccuigracci quod tribus di-
'UqjP. aptatur , additis mellis cochlearibus qua-
SUiij *'^dtur aluo , prius irino facco perundac.

^ ^inutx longxquc , candidx cochlea:,
ft;. J^p^erramcs.Exarefada: Sole in tegulis,m-
Kis tarina,mifcencur lomento xquis parti-
W^^^idoremquc Bclxuorcm corpori afferunt.
P(j|“«ndidelidcria tollunt minuta: & lata: cum
Viperam mulier praegnans fi tranfeen-
tijj^^bortum faciet *. item ainphi{basnam,mor-
'C^J^^^axac.Namviuam habentes in pyxide,
tranfeunt, etiam fi mortua fit: atque af-
\ partus faciles prirtac vel mortua. Mi-
iiiUo* allcruatumtranfcenderit grauida,
\ protinus tranfccnduc afferua-

\tA ^^i* fuffirus mcnftrua adiu-

fenedus adalligatalumbisffaci-
facit, protinus a puerperio remo-
in vino bibendam cum thurcrali-
^..'^P^jabortum facit.Baculus,quo anguira-
fit, parturientes adiuuat:tryxalidiim
\ cum meile, purgationes. Item ara-

deducit cx alto,capi debet manu
htL^^^^ufque admoneri: quod fi redeuntem
> inhibebit idem purgationcsXapis
^ ^ aquU* repertus nido,cuftodit par-
cus

144 C.Plinij Naturalis Hin"'

tus comta omnes abortuum infidias.Penn®^
tufina rubiefta pedibus adiuuat paitutb’ *■
Otium corui gtauidis canendum conftat’*’)
niam tranfgteffus aborms afpcros faci4''a
mum accipitris in mulfo potum .videtur if jj,
das facere. Vuluatum duritias & coUetii*'^
adeps anferinus aut cygni emollit. M.an’'.'',.t

ttUl». L 1 IK- e jj.»» vtaivtaiac. ..

pattu cuftod ic adeps anferis cum rofaceo > ^

neo. Phryges 6c Xycaones mammis puc^'
vexaris inuenerc otidum adipem vtilcm e*'^’
qus vuUiaftrangulencur Scblacta.'; illinunt-^
rum perdicis putaminum cinis cadmia’

& cerx lirantes mammas feruat.Putant &
cundutlas ouo perdicis non inclinari :
beantur eadem, fcccunditatcm facere,
que copiam. Cu anferino adipe perunctis
mis, dolores minuere, molas vtcri rumpsi^^’j^
biem vuluavumfedarc , fi cum cimice trii^^
.nantur. Velpertilionum faiiguis pfilothf-’^
habet ; fcd malis puerorum illitus non
ficinnifi erue» vel cicutx femen pollca J
tiir : llc enim aut in totum tolluntur pilij^^^ ^
excedunt lanuginem. Idem &: cerebro
profici puranc.pit autem duplex, rubens vti‘1 j

candidum. Aliqui fanguinem &: iecur

mifeent. Quidam in tribus heminis ole^
quunt viperam , exemptis ofilbus pliIothf‘j,j:'‘
vtuntur , euulfis prius pilis quos renafei ^ ^^c'
Eel herinacei phlothrum eft , vtique
bro vefperdlionis , 5c ladle caprino.
cinis cum lacie canis primi partus ei-iul*|-^j[iff
quos renafei nolunt : vel nondum natis» f .st^
ais partibus, alij non furgunc. Idem euei^.
ditur fanguinc ricini euuHi cani : item
nino fanguine vel fcllc.

SS'-"

Liber XXX.

0^’''>’nifcttt mtdicinii, Cap. JST K ,

"is foirnicarum lupercilia denigrari cum
tricis cradunc.Si vero oculi nigri na-
Cjpj,*.'?'® placeac.foricem praegnanti edendum,
■lece vermium rerrenorum ci-

':op^,*’’-^ftari admifto oleo. Infantibiis.qui laSc
liiip Vexantur, pr^fidio ell agninum coagu-

‘■J' yua potum. Aut fi vitium coagulato la-
Aj j'^^‘deru , difeutitut coagulo ex aceto dato.
*ll,Q^^ltioncm cerebrum pecoris veiliifimum
f5i,iy‘bbus iii canino fimo inuentis , adufiio in-
vocatur citiafis, adalligatis emen-
*ec j ■'•^mices infantium lacertac viridis admo.
Sll^/^isncibus motfu. Polfea hatundini alii-
'Sc^ . penditur infumoetraduntq; pariter cum
*'»il]j!‘*nte fanari infantem. Cochlearum fali-
* 'nfantium oculis, palpebras corrigiegi-
'^<o*.'^‘P-amicofis cochlearum cinis cum tliure
V ] ' fucco illitus per dies triginta mede-
“eniuntur in corniculis cochlearum ha-
‘^ntitia; : ex dentitionem facilem pr.x.
'*'iliuj ^'l'gat?.Cochlearura inanium cinis ad-
procidentium interaneorum partes
t *nie** Oportet autemcincri raifce-

'litu^®' Pnntiis emifiam c cctebro viperx. Ce- ■
?'liai|,,'''Perx illigatum pelliculx dentitiones
f''Periti valent & grandifiimi dentes

f nnum corui lana adalligatum in-
niedetur. Vix ell ferio compledli
Jjta ], • non omittenda tamen , quia funrpro»

( ^stn^IT'*'* 'nfantium lacerta mederi iubenc.
^Utl, ^natic prehendi. Id intelligi & quod fub
-tap ®^*n cauetnam habeat. Id agendum, vt
, Y ^ nrgentum aut oftrum mordeat vi-
‘bttincalicenouo illigatur, & in fumo
Tom. iiij. KKk

14<) C. Plinij Naturalis Hift.

poniiur.Vrina infantium cohibctui muribus 'j
xis in cibo daris, scatabeorum cornua u.
denriculata.adalligara his amuleti naturam
tincnr.Bouis capiti lapillum inefTe !iaduntj<l j,
ab eo expui fi necem timear , inopinantis pi»
fo capite exemptum, adalligatiimijuc , mitef .
deffe dentitioni. Item cetebni eiufdemad t .
dem vfum adalligari iubemt&limacis mp'*'
fiueolliculum.quod inueniiur in dorfo.Mag i
fice iuuat & ouis cerebrum gingiuis illitum y
cut aures adeps anferinus cum ocimi fucco
pofitus.Sum vermiculi infpinofis herbis alp
lanuginofi : hos adalligatos protinus me
tradunt infantibus.G quid ex ciho hzreat. S" j,,
nos allicit oefypum cum myrrhz momentu^^,

Vini cyathis duobus dilutum.vcl cum adipeji,)

ferino & vino myrtiteiauis cuculus lep^‘|;.
pelle adalligatus ardeols rolhum in pch' ,#■
nina fronti adalligatti. Putant & per fc rou ,}
eiufdem effetius elTe vino collunim.E dn*
fomnum arcer vefpertilionis caput ariduiu
alligatum. In vrina virili lacerta necata , » ' y

» fietrit remeiusqiii » biberit, cohibet.Nam inter 3 y

‘ ^ toria elfe Magi diciit.Inhibctb: fimum coCU|,|

& columbinum cum oleo 8c vino potum. ‘^j|.
inonis vulturini dextrz partes Venerem
tant vilis adalligati gruis pelle. Item fi my
ouis quinque columbarum admillo adipi*^^-^^
li denarij pondere, ex meile forbeantur.P*
inciboveloua eotum.Gallinacci dcxiet
arietina pelle ad.illigatus. Ibiiim cineres ||[,
adipe anferis de irino perundlis fi conceps
partus continere : contrd inbiberi Veneteu j|(,i
gnatoris galli tefiiculis anferino adipr ‘ jiil’
adalligadfqtie pelle atieiiaa ttadunt.ItcO’‘|.jp<

1

Liber XXX. 147

Isce^^ Sslli gallinacei , fi cum fanguinegalli-
fubiiciantur.Cogunt concipere inui-
tct «ir cauda mula:, fi iun&is euellantur, in-
**' coicu. Qiii invrinam canis
ti, j,. '"gcllerit, dicitur ad Venerem pigrior fie-
liftj & de ftellionis cinerei fi verum eft)
inuolutum in finiftra manu Vene-
l>tfu 'Wulare : fi transferatur in dextram , inhi-
vefpenilionis fanguinem collecium
titi^ °*^“Ppofitumque capiti mulierum , libidi-
mouere : aut anferis linguam in cibo vel
Potj * fumptam. Phthiriafin a toto corpore
•tibijj^^^^brana fenedhitis anguium triduo in-
?1iq j.' ferum exempto cafeo potum cum exi-
Jtlijjj CafeoSjfi cerebrum muflela: coagulo
jj'r’‘'vgant corrumpi vctuftate, aut a muri-
'itfj 'Jogi. Eiufdem muftcl.T cinis fi detur in
1Hi(|"plinaceis pullis &:columbinis,tutoseire d
lie^^ '®'Iumentorum vrinae tormina vefperti-
JHiij ^valligaio finiuntur. Verminatio ter cir-
ciis e 3?^^tcndis palumbo:mirum diifiu,palum*
^iiij moritur, iumentum liberatur confe-

'^'"0 1 a triduum data in

jjiiiu' *“jom eius addticunc.Ebrietatem arcet pe '
[Jti pulmo prtefumptus. H irundinis ro-

I ''‘t i myrrha tritus .& in vino quod bi-

{.■Htf^.^T^tfus , fecuros ptxftabit a temulentia.
Nt^*' "“5 florus AlTyriorum rex. Pratter htee
animalium ad hoc volumen pet-
''itij^T^flromphenamaucm inSardinianar-
Irmilem , ignotam iam etiam Sardis,
'’ist3 ‘\*'''o.In eadem prouinciaell ophion cct-
™ P>lo fimilis,nce alibi nafcens.Iidcm
*5«t J ?°minauere firulugum , quod nec quale

•'biuiaijjjjj. vbi nafceretur . tradiderunt.

KKk a

148 C. Plini) Naturalis Hirt-.

ruilfe quidem non dubito , cunj & medicin®
eo fint dcmonfti-ats. M.Ciceto ttad.t aniffla'
bycuros vocaTi»qui vites in Campania eto

Demiractt>hsqtiarundAm beparum.

Ctfp. XVI.

Eliqua mirabilia ex his , qus diximus, r"

■ ' cane membranam cx lecundis

R

latrari a

iViaituw a

nis habentem ,aut lepoiis fimum vel pilos te

nisiiaucun.iii,«» X * I UJ.

tcm. In culicum genere muliones non an'P yi

quam vnodie,viuerc.E6fque qui arboranj t;.,,

Allium habeant . 8c mella eximant , ab ap

rollium naocant . ce meu..

nonattingi.Porcosfequieos aquibuscercD jj

corui acceperint in olla. Puluerem . in qU
mula voluiauctit, corpori mfperfum
ardores amoris.Sorices fugari , fi vnus calU^^j,,
emittatur. Anguina pelle , & lalc. & farte

. • rnm

cmiubatui. t''...- , T . ■ viP

fcrpyllo contritis vno dic, dcieiftifque cum>_^

in fauces boum vua macurefeente ,toto
eos valere ; vel fi hirundinum puIIi tres tr ^

eosvarete: vci u luiuiiu. — y r — . qi»

offis dentur.Puluere e veftigio anguiu coll«
fparfas apes in alucaria reuerti. Anetis
teftepratligatooues tanttim gigni.Non laiie ^,1
re in vllo labore , qui neruos ex alis & crut
eruis habeant. Mulas non calcitrare .
num biberint. Vngulas tantum mularu repe
neque aliam vllam materiam qus nonp

roderetur a veneno Stygis aquK.ciinl
id dandum .Alexadro Magno An-
tipater mitteret, memoria d i-
gnum eft, magna Arifto-
telis infamia exco-
gitatum. Nunc
ad aquatilia
leuerte-
mur.

145)

'pI, I

SECYNDI

TVRALIS HI-

S T O R I jE

LlSEll XXXI.

PROOEMIVM.

Medicina; ex aquatilibus,

'^‘j»»ritmmtrabiUa. Cap. /.

<iVATiLivM fequunturinrae.'
dicina beneficia, opifice natura
ne in illis quidem ceiTantc, &
per vndas fluftiifque ac recipro-
cos asilus , aniniiimque rapidos
curfiis improbas ♦ cvcrenre vi-
potentia maiore , fi verum fateri
'>Us elementum casteris omni-

'*nt, ; tetras deuorant aqua: flammas'ne-

Jititjj 5**’tlunr fublime,& caelum quoque libi-
^itju ^'*bac nubium obtentu vitalem fpirituni
'Htti j Y caufa fulmina elidit , ipfo fe’-'
Ke(^‘^'ordante mundo. Qi;id efle mirabilius
Jfitif 'U caelo ftantibiislAt illx.ceuparum

Sm peruenite altitudinem , rapiunt c6
Hi|J:Sl*cium examina.S*pe etiam lapides fub--
X ‘‘'Portantes aliena pondera.Eatdem caden
\i^i‘’'f'W terta nafcentium caufa fiunt , pror-
■^^oili natura, fi quis velit reputare, vt fru,
KKk 3

■*exirctntt

ISO

C.Plinij Naturalis Hi (1.

ges gignantur, arbores fruticefque viuanbio
Ium migrare aquas, animamque etiam herfi^^j.

talem inde deferredullaconfeffionc ,

i'

r® quoque vires aquarum elTe beneficij. ^|j
propter ante omnia ipfatum potentia: err'^L.
ponemus. Cunflas emm quis mortalium en‘'
rare queat!

De differentia a(juartm,medtctnu,& el']t'
uationibae CC L X'ir I. Cap. II.

E Micant benigne pafsimq; inplurimis
alibi frigida:.alibi calida: , alib i lundla:. ' :
in Tarbellis Aquitanica gente, &in Py^M:
roontibus.tenui interuallo difeernente. An'’ ,,
pida egelidijque au.xilia morborum confetev^.;
& e cunilis animalium hominum tantum

OC e cunctis ainn.unu,.,

erumpentes. Augent numerum Deorum no “ j

erumpentes. Augeiii uuniciuui .v

bus variis, vtbefque condunt, ficut Puteo'

i,ato _

Campania,Statyellas in Liguria. Sextias i» v

1 Cl XT 1 3r«Tlll.5 ^

waaM.. a‘* .-.jj-».—

bonenfi ptouincia.Nufquamtame largius q ,i
m Baiano linu , nec pluribus auxiliandi gr"|ii

-t:_r. .vlJ-v eilirminle taUt^rallS» /J'

in J>aiauu iiim » ^

bus.ali* fulphuris.alia: aluminis.alis laliS’
nitri, alia bituminis . nonnull.a etiam ocio^jir
fiue miftuta. Vapore quoq; ipfo aliqu.a prO| ,i
Tentaque eis ell vis, vt balineas calefaciaO

X navtavjfc»». v-i.» w,. .

frigidam etiam in foliis feruere cogant , q%i

Baiano Polidiana vocantur , nomine accry

.^1 ^ ..J ti r, } ll^ofrr\ On(V\nto (^ll<’snllfi P

Claudi) Cafaris liberto. Opfonia quoque f

. . .V af. B - .^<>^0 r

quunt.Vaporat & in mari ipfo, qua cic.,.-, . ,
fi fuere: mediofque inter flulus exiiUi^.* y

Licinij.fji^

li mere : meaioiquc im-ci nucius cxinu." „(1;
valetudini falutate . lam genetatira nrrOP'/
funtpcdibufuc , aut coxendicibus , ali.o ‘“jfi*

Liber XX XL

Cic ac nemore, quam & vocabat M.

ab exemplo Athenarum ibi
'iUjS? *'** voluminibus eiufdem nominis;, ia
ti j ®>onumentum fibi inftaurauerat , ceu ve-
f^iie ^ '^'■^rarum orbe fcciffct.Huius ia
Wtjf poft obitum ipfius , Antiflio

fontcs'calidi perquam

Laure^ Tulli),

'‘t>'rds eius, Tt protinus nofcatur etiam
iffi, '^'■‘ameiusex illa maieftate.Ponam enim
^ catme, dignu vbiq;.& non ibi tatumlegi,
•Sjfotua RomMi vindex cUrifme lin<rt**
Sylita Uco meliM fitrgere iujfa viret,

'^tijue ^eadtmU celebratam nomine villam,
T^ani- ref^arat cultu fubpotiorc Vitue:
te etiam apparent Itmpha non ante reperta.
Languida ejut infufo lumina rore leuant,
^tmirura locus ipfefui Ciceronis honori
Hoc dedit, hac fontes cum patefecit ope.
^t.^uoniam totum legiturjinefineperorbem.

''■ilir!'” ‘-““Pania: regione Sinueflan,e aqu*

;k.. ^itPrn rn» m t n^f it s .

Ss.' contingit in Velino lacu potaa

% ’ '■cni inSyris fonte iuxta Taurummon-

j]*'i - iviivc A aultiHj rnon'

\'i ‘*'°f rft M. Varro ; & in Phrygia: Gallo
Stip^^ue Callimachus . Sed ibi in potando nc-
'"0‘las . ne lymphatos agat , quod
‘^tp- lPPia accidere his qui fonte rubro bibe-
Xj '/'as fcribit . Iuxta Romam Albula; aqui
'“"s medentur : egelidi hi : fed Cutiii*

1' V u

KKk 4

tjz C.Plihij Naturalis Hif!:.

in Sabinis gelidiflimi.fuau quodam corpota'”^
uadu.it vt prope morfus videri poflSt ,
ftotnacho.netuis.vniuetfo corpori. Theipiat^,^
fons coticeptusmulieribus repr.-efentat : Icern
Arcad la flumen E latum. Cuflodit autem pai?' |
Linus fons in. eadem Arcadia , abocCLifquc

flnmi»n * -

non patirut E^-diuerfo in Pyrihca flumen , <]'
Anhrodifiuin yocamr , ftetiles facit. Lacus /

Jtfm

phion vitiligines tollit. Varro autorefl: .
quendam Prxtura funflum .marmorei figPl
ciem hainiilTe.propter id vitium. Cydnus Cii**'
amnis podagricis medetur, ficut apparet in ^P-
ftola Caflij rarmenfis ad M. Antonium . CoO’v
aquarum culpa iiiTroeiene omnium pedes vfl'_
fentiujit.Tungriciuitas Gallii fontem habet
lignem, plurimis bullis ftellantem, ferruginei ,
poris : quod ipfum non nili in fine potus inte*^ I
gitur.Piirgathic corpora; tertianas febres. diWj, j
tit.calculornmque vitia . Eadem aqua igne*
moto turbida fit;ad poftremum rubefeit . LeU‘'
g.ti fontes inter Puteolos Se Neapolim qculi*^
vulneribus medentur. Cicero in admirandis P
fuit, Reatinis tantiim paludibus vngulas iuni' j
torum indurari ..Eudicus in Heftixotide fnf')
duos tradit efie , Cctonem, ex quo bibentes
nigras fleti ; Melan, ex quoalhastex vtroque*^
temvarias. Theopbraflus in.Thuriis Cr3tt''^i;
candorem facere ^ S ybarim nigritiam bob»* ^
pecori , Quin & homines fencire differenn^^
eam.Nam qui Sybarimbibant, nigriores
liotefque Sccrifpo capiilo-.qui ex Crathide,^.,,
didosmolliorclque.ac pptteaa coma,
Macedonia qui velint fibi candida naic‘ ’
Aliacmonem ducere ; qui nigra aut fufe*
Axium, 'f Idem omnia fufea guibufdam P* ^jr

Liber XXXI.

, 8c fruges quoque.fitrut in Meffa-
Arcadix quodam fonte mures tec-
^ conuerfari . Erythris Aleos am-
^ gignit in corporibus.In Boeotia ad Tro
Deum iuxta flumen Orchomenon duo
li(Q '^^®ntes,quorum alter memoriam» ^l^er obli-
aifert, inde nominibus muentis. In Cili-
oppidum Cefcum riuus fluit Nus, ex
*^entiiim fubtiliores fenfus fieri M.' Varro
*^'At in Cea infula fontem efle > quo hebetes
jiq ^‘Eainx in Africa , quocanonr voces . Vi-
venire his qui ex Clitorio lacu bibe-
% * Eudoxus & Theopompus inebriari fon-
jis quos diximus. Mutianus Andri e foncc
patris , ftatis diebus fepreniseius Dei vi-
t( jjj ‘iyerejfi auferatur a confpe6lu templi, fapo-
cranfeunte . Polyclyrus explere olei
iuxta Solos Cilicia: fontem .Theophra-
lij Phocidem fieri in Aethiopia ciufdem virtu-
ii^“ttte.Lycos, in Indi® rerris fontem elTe , cu.
ti(, Vialucerniardeant.Idem Ecbatanis tradi.

^*'copompus in Scotufla lacum efle dicit,
tili^J^V^ttcribus medetur. luba in Troglodytis la-
tij ’'*'famim malefica vi appellatum, ter die fle
1ii5'''’Wmfalfuraque, ac deinde dulcem, totief-
''i[.j^*'2rri nodlu , fcatentem albis ferpentibus
cubitorum. Idem in Arabia fontem
tanta vi ,vt nullum non pondus impa-
k^refpujt. Theophraftus Marfv® fontem in
Ifj^Sta ad Celsnarum oppidum faxa egerere.
t,[ Ptocul ab' eo duo funt fontes . Clson &
tijl^Tab effefiu Gtxcorum nominum difli. Cy-
%‘°ns Cupidinis vocanir.ex quo potantes
tleponere Mutianus ctedit.Ctanoiic eft
'Calidus citra fummum feruotem , qui in vi-
KKk y

'fJ

1^4 ' C. Plini) NatnralisHitt'

culi»:

num additus , tticiuo calorem potionis t-"” £»■
in vafis.Sunt & Mattiaci in Germania fon'^ fjf
lidi trans Rhenum , quorum hauftus tvi Jf®
uet.Circa margines ver6 pumicem faciunt
Quod (i quis fide carere ex his aliqua arbi"* ;
difeat in nulla ptee naturi maiora clTe /
la ; qttanquam inter initia operis abunde >’’y
retulimus. Ctefias tradit Siden vocati
inlndis.in quo nihil innatet, omnia merga‘'|,|l'

*ll «.j— -• -• - — u . p,,

Carlius apud uos in Auernoaiceclam

dere;Varto.auc.s,qua: aduolauerint, emori-

triin Afric^Iacu Apufeidamo omnia

- - • ii'* •

nihil mergitur litem in Sicilis fonte Phi”!/
vt Apion tradit :& in Medorum lacu puK|d
Saturni, Fons Limyr.x tranlire foletin loco''^,,*
na, portendens aliquid : mirtimque qued J
pifeibus tranfit. Relponfaabhis pemnt
cibo, quem rapiunt annuentes : fi veto
negent,caudis abigunt.Annis Olaebas in ®p()
nia Briazuin alluit ( hoc eli Sc templo
nomen ) cuius gurgite petiuri notantur pjyi
lut flammam vrentem . Et inCantabria
Tamarici in augurio habentur. Tres funt .
nis pedibus diftantcs . Invnum alueumt^Pj^ii*
vafto amne. Singulis ficcanturduodeciesdi'

aliquando vicies,citrarurpicionem vllatn^jjC
cum fit vicinus illis fons fine interniiflioH' ,,|i'

gus.Dittim eft.non profluere eosafpiccrevP J

/t A T orrJn T l/»tri3r0 >iA

tibus ; ficut proxime Lartio Licinio lcgaiuj()
Fricturam poft fepteni dies accidit. In
riuus fabbatis omnibus ficcatur. E diuecif,,tl'

racula alia dira . Ctefias in Armenia

- rt£i’

fe fontem , ex quo nigros pifces illico m® ,ii^

----- , - . (IU'

afferre incibis iqitod & circa Danubii

audiui, donec veniatur ad fontem alueo*Pf|(|)

^.Vt

Liber XXXI. lyy

, t>i finitur id getius pifciuni. Ideoqueibi
eius amnis inteiligitur fama. Hoc idem &:
tjjWia in ftsgno nympharum tradunt. In Ar-
w® ad Pheneum aqua profluit c faxis.Styx ap-
"a,qux illico necat vt diximus .Sed elfe pi-
iJParuos in ea traditTheophraflus , letales &
v’‘quod no in alio genere mortiferorum fon-
lw"-Necare aquas Theopompus & in Thracia
\ P^Vchros dicit: Lycus in Leontinis tertio
IWiTJifquam biberit. Varro ad Soraden in
1(1® tuitis iit latitudo qtiatuor pedum: Sole ori-
exundare feruenti fimilem, auefq; qui
i^U?**eiint, iuxt.r mortuas iaCere. Nanq, & hic
Ijj^iofa conditio eft.quod quaedam etiam blan
'at afpeflu.vtad Nonacrin .\rcadi.-e.Omni-
nulla deterrent qualitate. Hanc putant
''t frigore efle noxiam, vtpote ciim profluens
'Ho'?P‘delcat . Aliter circa Theflalica Tempe,
vifus omnibus terrori efl : traduntque
ac ferrum erodi illa ac|ua. Profluit t, vt
tin'''.'''Jimus ) breui fpatioimirumq:, filiqua fyl-
ampledli radicibus fontem eum dicitur,
W^t florens purpura. Et quaidam fui generis
'ti labris fontis viret. Tn Macedonia , non
' Euripidis Poci.T fepulcro , duo riui coll-
os aiccr faluberrimi potus. alter mortiferi. In
([^^tenis fons eft , qui qu.rcunque rigat , lapi-
qi. facitterram ; item caiid.c aqui in Eubai
^“■htanque alluit riuus , faxa in altitudinem
Wtt. In Eurymenisdeieiiac cotons in fon-
v'*Pides fiunt. In Coloflis Rumen eft . in quo
''^'''conieai, lapides exttaliutur.InScyretico
Vuo arbores qu.ccunq;flumine alluiiiur.faxa
tamis.Diflillaies qiioqi gutti in lapides
in anteis Coryciismii M iez.i: in Mace-
donia,

C-P!inij Naturalis HxfT^"

donia. etiam pendentes in ipfis cameris-®';
Corycojcum tiecidcre. Inquibufdam
vtroque modo columnarquc faciunt, vc
fia Chcrfonefi P bodiorum in antco
etiam difcolori afpc£iu. Et hatUnus
fimus exemplis.

De qualitate aquarum, infalubritate \

vel commoditate carum. ,

Cap. 1 1 I.

QVartitur inter Medicos , cuius generis
finivtiliirim®. Stagnanres pigrafquc
■ — a ---Jdil®,

to damnant, vtiliorcs qu* profluunt exi
tesxurfucnim percufRique ipfo extenuari-^
proficere . Eoquc miror > ciftetnatum ab

bus maxime probari . Sed hi rationem

quoniam leuiflima fit imbrium aqua, vt q^-
ire potuerit ac pendere in aere. Ideo & niue^*^
ferunt imbribus. niuibnfque etiam glaciei^
lut ad infinitum coacta fubtilitatc .
enim ha:c cne,& glaciem multo Icuiorcni^yj

XJ /M-i t n-» 0.r,r/»nr?n in .-/.K»! lora < .-.fn ^..0 .. Jr-»» U* • J

Horum fcntentiam refellere intereft vira:. 1®
mis enim leuitas illa deprehendi aliter. Ii

fenfu, vixpotcli-, nullo pene momento poff

aquis inter (e diftamibus. Nec leuitatis in
aqua argumentum eft fubiffe eam in e^j-V
cumetiam lapides fubire appareat , cade'' J

inheiatur halitu terra: .Qiio-ht vtpluuis

^ • fcitifliO

fordium inelfe plurimum fentiatur, nu— ji»
ideo calefiat aqua.piuuia. Niuem quide'’!^

ciemque fubtiliilimtim elementi eius* vi‘l®'|jt')

tor, appofito grandinum argumento .eT^((

peitilentillimum potum eire.conuenit .
pauci inter ipfos e contrario ex gelu aC
inialubciriinos potus ptsdicant.quoniah’ gl

Liber XXXI.

inde, quod tcnuiffimura fuerit. Minui
V omnem congelatione deprchen-

tore nimio fcabiem Heri , pruina vrcdi-

i'

pruina ^

j^^^^ognads &: niuis cauHs . Pluuias quidem
[J ^5^eriimeputrerceveconuenit,minim6qae
j-^^tihauigationc. Epigenes autem > aquam
liij^PUes purrefadla purgata Ht , perhibet am*
putrcfccre. NamciHernas etiam 'Me-
Sq^?ficentur inutiles, aluo duritias facientes,
j*f(JUc;etiam limi non alii.s ineile plus^, aut
!i)( qux facium ta:dium,confitcndum ha
!C[^^ec llatim amnium vtililfimas eire,'ficuti
^5 ^^entium vilius , lacufque plurimos 1'alu-
Qujedam igitur 5c huius generis
ali.T alibi , Parthorum reges ex Cho-
•ibj ^uleo tantiim bibunt : & ea: quamuis in
0*1^3 comitantur illos . Et horum placere
cjiiia fint amnes, apparet , quohiam
tiec Euphrate, nec c multis aliis bi-
aquarum vicium eft ; H tamen idem
*li(i ^^guillis fcateat , falubricaris indicium
'OV^icuti frigoris, tineas in fonte gigni. An-
autem damnamur amara:, & qua: fero.
implent:qucd cucnic Treezene. Nam
^tc^^^^^que falmacidasin defertis Rubrum
V f addita polenta , vtiles intra duas
iplaquc vefeuntur polenta. Dam-
primis fonces^qui coenum faciunt, qui.
colorem bibentibus : refert & fi vafa
j W^^iunr, aut fi legumina tarde percoquunt,
.-^^ij^^^ieniter terram relinquunt, decotticqiie
\ obducunt vafa crufiis . Eftetiamnum vi.

fiEtida: modo, verum omnino quic-
^\*^^^Picntis , iucundum fit illud licet gea-
vc fipe , ad viciniam ladtis accedens.

Atjuam

^7

ijS C. Plinij Naturalis Hift-

Aquam faliibtem aeri quam fimillinial'’ »

a ^ -']<>* II

oportct.vnus in roto orbe traditur fons
eunde olentisin Mefopotamia Caburte .
rationem afferunt, quoniam eo luno peto'* y
De cactero aquarum falubrium fapor od&i^dr
Ius efle debet. Quidam ftatera iudicant dc*y
bricate, fruftrantc diligentia , quando pc^* rf
cft.vt leuior fit aliqua.Certior fubtilitas.iu'?^
res meliorem eife , quae calefiat refrigete"’^
celerius. Quinexhauftamvafis ncmao“*y
deam , depolitifque in humum tepefccr^V
Hiant. Exquonam ergo genere masimcf^Jjjf
bilis continget! Puteis nimirum, vt inoPfjf

conflare video :fed his , quibus exeteiw''^
' •’ ' j

ratio crebro haullu contingit, & illa y
colante terra. Salubritati hate fatis Aint.

& opacitas ncceflaria,vtque carlum videaii'^'y
per omnia obferuatio vna , eadem & ad
niratem pertinet,vt illa vado exiiiat vena,
lateribus.Nam vttailu gelida fit, etiam af' jjf
tingit , fi etiam cxprefla in altum , aut c ^
deieaa.vcrbcratu corripiataeta.lnnatanujiy
dem fpirirum continentibus frigidior

eadeni.Neronis principis inuchtunielhdea^jj

re aquam. vitrbque demilfam in niues refr'?!»

re. Ita voluptas frigoris contingit fine '

liis.Omnem vticjuc decoftam vtiliorema* .jli*
uenif; item calefadam magis refrigerati,
liflimo mucnto . Viiiofataqua remediud’ ,jil
dimidias partes. Aqua J

decoquatur ad dimidias partes. Aqua

iedla liftitiir languis . Aellus in balneis afjj,iil

fi quis ore reneat. Qus funt haulfu ftigl^^jjy
non perinde & tadlu ellc , alternante ho*- .jii!

multi familiari exemplo colligunt.

aquaruia omnium in toto oibe , frigoris u

Liber XXXI.

prarconio vtbis, Marcia eft, inter
^tq munere vrbi tributa. Vocabatur

[Vf Aufcia , fons autem ipfe Piconia.

Ijtf **l''lfiniis montibus Peiignotum : tranfic
Fucinum lacum, Romam non dubii
fpccu merfa , in Tiburtina fe aperit
In P ' ^t^rnicibus ftruftis perdufta . Primus
^'tiu ducere aufpicatus eft Anchus

itj, ' regibus . Pollea Ct. M arcius Rex
ViJl^^s.Rurfufque reftituit M. Agrippa. Idem
adduxit ab oilaui lapidis diuerticu
?Hs(j -PAlTiPtaneftina via. luitaeftHercula-
\ '*^*>‘l>'cm refugiens Virginis nomen ob.
j^8,'70rum amnium comparatione differen-
( tiiila deprehenditur , ctim quantum
tantum pratftet Marcia hauftu.
vtriufque iampridem vrbi periit vo-
^j^^flbitioneauariridque in villas ac fubur-
j-it |^®‘^Oquentibus publicam falutem. Monab
Njj^!‘'a;rendi aquas iunxifte rationem. Repe-
'>■ 'nconuallibus maxime, & quodam con-
cardine, aut montium radicibus. Multi
s ' . [I‘'''^lcs vbique partes aquofas exiftima-

in re varietatem natura: aperuiflc
In Hyrcanis montibus i meridia-
iV'’t5 ^ ‘lon pluit. Ideo fyluigeri ab Aqui-
i A, j''*^m parte funt. At Olympus, Olla, Par.
i^fqi^Pcnninus, Alpes vndiq; veftiuntur, am-
V'ta' perfunduntur. Aliqui ab Auftro , ficut
Aii’ ^Ibi montes.Niliil ergo in his perpetuf
q.^tqA''onis iudicabitur. Aquarii liintnot.T iun
1 3tundo,aut herba, de qua diitii eftimul
'cui loco peiftorc incubans rana. Salix
alnus, aut vitex, autedera fpote
P'h8c cortruatione aqu» pluuij.in locum
htinii

i6o

C.Plinij Naturalis Hiit*

eiii''

humiliorem e fuperioribus defluentis ,
fallaci.Cettior multo nebulola exhalatio

te ormni Solis longius iniuentibus: quod e* p

to quidam fpeculantur^ proni tertam
tingente. Eli & peculiatis tclHmatio periti®^
tum nota, quam feiuemiiliino aftu leqti^^p
dieique horis ardcutillimis, qualis ex quo‘l‘' J

co repet cuflus fplendeat. Nam li terra litie>’'

midior cIV ille , indubitata Ipes promittitu'’ |i
tanta intentione oculorum opus cfl . vt
fcantiquod fugientes ad alia experimenta “ jy
runt, loco in altitudinem pedum quinque a' jt

fo, ollifque e figlino opere crudis , aut pet' ,
pelui srea cooperto. lijcernaque atdente cUy
merata frondibus ,dein terta. Si figlinum
dum ruptumue,aut intere fudor.vcl lucetn*^
defeflu olei rellindla.qut etiam vellus lan* >

didutnreperiatut , non dubie promittunto^

OjLudam Sc igne prius excoquunt locum ,
efficaciore vaibrum argumento. Terra
promittit candicantibus maculis, aut tota
coloris.In nigra enim fcaturigi nes no n J
perennes. Figulari creta femper adimictif|^y
Nec amplius puteum fodiunt, coria terr^
uaiites , vt a nigra defeendat ordo fupra_^‘.ji^

Aqua femper dulcis inargillofa terra ,

in topho. Nanque 8chic probatur. Dulcc^ b;
leuelque facit,& colando continet fordei
ium exiles limofafque promittit. Glarea
venas , fcdboni faporis. Sabulum malctd ^
harenacarbunculofa, certas llabilcTquc ^ jj)
bres. Rubra faxa optimas, fpeiqu^^ccrtiibtOj.jjjji
Cnv^r-i» a.r Virtr anlPf ..eL

dices montium faxofe,& filex , hoc amP'

gentes . Oportet autem fodientibu

hum‘'

iJi"

alTidue tefpondere glebas, faciliufquc

Liber XXX I.

puteis fulphurata vel alu-
‘"'"iti ^ putearios necant. Experi-

'^Ji F^ticuli eddemifra ardes lucer-

^*ac Tunc fecundum putcum dex-

\^]"'''/lta fodiuntur atduatia.qu; grauiorem
i^Udi- ® tccipiant. Fit & line his vitiis aU
'P-'3gtauior aer, quem emendant af-
euentilando. Ciim ad
, fine harena opus furgit, ne
'*'cipj ®“hiuantur. Qn;vdam aqu.v vcie ftatim
''‘So n' •'“'■it, quatum non in alto

Kj/ll : hybcinis enim confiant imbribus:

Pta?' Pella

ll'8'il oppidum enim incipiente yfiate,

pibh ^ ■ Ff^^^^i^hstdeinma.vimoatfluin cxcel-
?hti_* °ppiJ> tiget.Iloc &in Chio eueninCml
^ oppidi. Athenis Enncacru-
\P“ofi> arftate frigidior efi: quam puteus in
Orto. At ille ficcitatibus riget.

nafientuim.aat dcjtnemi^m

/“'i». Cap. II II.

i =hme^autem putei circa Arflurum. Nam
j dehciunt. omnefquc quatriduo
hveme tora;vt cir-
JSiji,™Pum , vereptimum aquis redeuntibus,
«tj,^ aqmde circa Meifanam &;M>las hye-
otum inarefeunt fontesi^fiatc exundant,
faciunt. Apolloni; in Ponto feus iu.
Aj ® allate tantum fupcrfluit,& maxime
C»s„ fanis ortum, parcius, fi frigidior fit «
Cia^^^iamtcrrie imbribus ficciores fiunt, ve
?J“>enfi agro; quod admirandis fuis
parcus Cicero, ficcitate lutum ficti
imbre puluerem. Omnis aqua hyeme
‘ atllate autem minus, autumno mini,
Tom, iiij LLl

canis ortf^

'iGi C. Plini j N aturalis Hift.

me iminufquc per ficcitates . Neque
amnium plerunque gullus eU , magna ,«

ferentia . Quippe tales iunt aqute , qualis ‘
per quam fluunt , qualefque herbarum
lauant , lucci . Ergo lidein amnes parte abH^,
reperiuntur infalubtes . Mutant laporeni
fluentes riui , vt Boryilbenem, vidtique dil“

tur . Aliquiverb & imbre muta ntur. Ter acei

in Bolphoto , vt falfi deciderent , necatcii'‘l,.

ftumenta.Toties &Nili rigua pluuix amata
ccie.magna pelliientia Aep'pii.Nafcuntut ' p,
tesdccili: plerunque fy luis , quos arborutna^ll
menta coiUumtbant: ficui in Haemo obl!dt,j,
Gallos Caliandro, cuni valli gratia fyluas
d illent . Plerunque veto damnofi torrentes
riuantur detracta collibus lylua, continere
bos ac digerere confueta.EtcoIimouerlque |||
tam , callumque fumma: cutis folui , aq^a j
I ntcrell. Proditur certe in Creta expugnato j
do quod vocabatur Atcadia.cciraffelontes, u
nefque qui ineo litu multi erant .Rurfus co .^
to poft fex annos eroerfiflc.vii quaque caT’*'
partes coli.

Ohftruti-tidhiBirica. Cap. K- , J

TErri quoque motus profundunt, forbe^^y
aquas ; ficut circa Pheneum Arcadis
quies accidille conflat. Sic & in Coryco jp»
amnis erupit, pofleaqu.am coeptus eltcoU- j,t
mutatio mica , vbi caufa nulla euidens apP^pj!
ficut in Magncfia calidas faflas frigidas
non mutato laporc.Et in Cacia.vbi NeptoP
plumeft , amnis qui Fuerat ante dulcis, m“cjll
in lalcm cft. Et illa miraculi plena , Atcm^j^ij
Syracufis fimum redolere per Olympia: ,y

fimile , quoniam Alpheus in eam infula^

^ Liber XXXI. ig-j

fo”* in Cher-

I- *° nono anno purgamenta egerir.

‘■>tiir ^ , “"no purgamenta egerit. Mu-

Icusj,? oolorcs aquarum : ficut Babylonia;

•'•y? /1 *^*'''* : u<

'iht f n^“ rnbcas habet dicbu? x i.EtBory.
In, gnatis temporibus cxruleus fertur, quaii-
Jii, “ninium aquarum lenuiffimus: ideoque
fl • ^0 <Juo & illud mirabile. Au-

fuperiorem Hypanim fieri.Sed te-
^litu * argumentum & aliud eft, quod nullum
*ilij***'’ “o modo nebulam emittat. Qui volunt
lii>'&tes circa hoc videri, dicunt aquas sra-
- poli brumam fieri.

j*”* ‘^“^'"‘^‘«.«SfqMetaodotMei/icafa vtedum:
“ mpreji! medidn*aqit£ma.rmx.

fbA ,

\^p«terum a fonte duci fiflilibus tubis vtilif-
!(ii^'‘'num eft , cralfitudine bimlm digitorum,
pyxidatis, ita vt fuperior intret,
\j ''"'a ex oleo Ijuigatis. Libramentum aque
bj ntenos pedes furfum elici, minimum erit : it
?ii(|^“n'oulo veniet, in bino.s sfiu.s: lamln.e ef-
W."ebunt, per quas furgere in fubliraeopus
'io^ platnbo. Subit altitudinem exortus fui:

'fadu veniet , fubeat crebro defeen-
Jili ' ' "e libramenta pereant. Fiftulas denum
ongitudinis effe legitimum ell.Etfi qui-
'^^^^'■nnqfexagena pondo penderetfi oiftona-
r* ^^nari-t centena vicena, ac de-

Ns I potriones . » Denari.e appellantur,
Scj “mina: latitudo antequam curueturdi-
V decem eft ,dimidibque eius quinaria,
^^‘'ianftadu collis quinariam fieri, vbi do-
”'iil “tipetus , necellarium.eft : item caftella,
'*s exiget . Homerum calidorum fontium
LLl i

’ DenarU
oppedatur

1(^4 C. Plini) Naturalis Hift.

mentionem non fccilTe demirot , cdm alioq“j,
lanari calida ftequcter inducerettvidelicet q ,,

lauari trfiiu.aiivv|w.-

medicina tunc non erat h.ec.qnx nunc »4 „

perfusio vtitur.iEll autem vtiUsfulpW,.

tUmperiUglOVUt.L.a. .--x .V-

ncruis , aluminata paralyticis , aut fimili jj-
1- _ 13 :r.,Tviinaca aur nlrrnfa , oualis

ncruis , aiuuiiu»'** r

bo follitis Bituminata aur nitrofa, qualis ^

vtiHs eft bibendo arqnepurptionibus-j

Ha

rique^inglmiaducunt, plurimis I-.oris p<(

calorem earumtqiiodeft mimiciiriroiim.nauy

pauli) diutius, quam balineis , vti oportet^Ut
poftea frigida dulci , nec fine oleo difcedeo ,,

quod vulgus alienum arbitratur , idcirco .j,
alibi corporibus magis obnoxiis. Q,nipP=

r.mirn rpolrntur . & frifrOfC ,v

aiiPi V — ; n

ftitate odoris capita replentur , & frigore '7,,
liantur fiidantia, reliqua corporum patte ru' j

?i • rtiiM ini nliirimo A

similis error quo quid.tm plurirno potu.g. r
tur.Vidlqiie iamtutgidosbibendo, in tantu jy
annuli integerentur cutc , cum redd i non f j'
hauila multitudo aqiinc. Ncc hoc ergo Jl

ucnit fine crebro falis guftu.Vtumiir Src j,
fontium ipforum vtilitcr , fcd ita , fi illitun jf
leinarefcat. Nec vero omnes quae fintc3'..(i'
medicatas eflTecredendum , ficutin Egefia
li.-c , Larifia . Troade , Magncfi.a, Melo , b'P fr
Nec decolor fpecies arris argctfiielvt

flimaucrclmedicaminumargumetumelt.

do nihil eorum in Earaulnis fontibus ne

quidem differentia aliqua deprehediiur.N

di modus idem 8c in mannis erit N»*

ai muuus luw**. - -s - .

ad ncruorum dolores, ferruminant & Ira j,

aa ncruorum uunjiva» — ACft.

ofsaqiic contufa^ltem corpora uccat,qua yP,

Oisaqiic cornu ia,n.cui yi-.

fa & frigido mati vtuntur.Pt';terea ell aUa ,i,il
multiplex, principalis vero nauigandi ? {,«
affeilis , vt diximus , aut fangiiincm
bus : fleut proxime Aoncum Gallionen’ ji

Liber XXXI.

5yp meminimus . Neque enim Ae-

* Ptoptet Ce petitur, fed propter longinqui-
H^ljij .***‘*'g3ndi . Quin & vomitiones ipfa; in-
t^p. * volutatione commota: plurimis morbis
iii|- > oculorum , peiftoris , medentur , tjmui-

'^to ^ ’ P/^P^^v qu.i elleborum bibitur. Aquam
pcrfe efficaciorem difcutiendis tu-
*bus putant Medici , fi illa decoquatur hor-
Po'pi^nv*s etiam,
it albis, & malagmatis mifcent . Prodeft
O crebro litu . Bibitur quoque , quamuis
1» if{®c inturia ftomachi , ad purganda corpo-
'tj ■'‘‘^uique atram , aut fanguinem concretum
Ns/''^um alterutra parte. Quidam & quarta-
eam bibendam,& in tencfmis articu-
lij,^“fque morbis alTeruatam , & in boc vetu-
*ii^.vitus deponctcm.Aliqui dccoiiam, omnes
'ohauftam.nulliquE dulcium millura cor-
“O) in quo vfu pracedere vomitum volunt.
!j|j'^quoquc acetum aut vinum aqua mifcent.
\|P®rum dedere , rhaphanos fupermandi ex
[i| ^ceto iubent , vt ad vomitiones reuo-
'>fA P^cribus quoque marinam infundunt te-
*®.Teftium quidem tumori fouendo non
'"'i ,P'®*^crunt. Item pernionum vitio ante hul-
modo pruritibus , pforis , & lichenu
^L^Oi. Lendes quoq; fic tetra capitis anima*
'^Orantur : &: liucncia reducit eadem ad
. In quibus curationibus poft marinam
Jig^^lido louerc plurimum prodefi . Quin &c
Venenatos falutaris intelligitur, vt pha-
W°'bni & fcorpionum , Septyade afpide rc-
'itr autem in his afiumitur. Suffitur ea
'^veto capitis doloribus . Tormina quo-
'■^oletam calida infnfa clyftcribus fedat.

LLl 3

\C6 C.Plinij Naturalis Hift-

Difficilius perfrigefcilt marina calefafli-^*!/

mas fororientes pwcordia maciemque
rispifcinc maris corrigunt. Aurium gMUi» .

; cotr

.lUV Uldll» I

capitis dolores , cum aceto ferucntiuni

capitis aoiores , Lciui-imui*- -(p

Rubiginem ferro matin® celerrima: oi

Pecorum quoque fcabiemfanant.lanafqs
liun: .Nec ignoro , haec mediterraneis ‘“‘(f

uacanea videri poffie . Veriim Sc hoc cura -i

uuvaiivo » f - — - - -

dit, inuenta ratione qua fibi quifque aii
maris faceret . Illud in ea tatione mirum. "'J

quam fextarius falis cum quatuor aqux fe*'",!
mergatur , vinci aquam , falemque non liT,.;
Cxterb fextarius falis cum quatuor aqu.!: nj.

quatuor aqu.!:

tiis falfiffimi matis vim & naturam imple* „
deratiffimum autem putant , fuptd didfaiO"/
menfuram oftonis cyathis falis temperati-
niamita & neruos calefaciat, & corpu*
exafperer. Inueteratur.quod vocatur th^*|j|i(
meli , xquis portionibus matis , mellis, ii^ ^r
exalto 6c ad hunc vfumaduchunt,fiail!q'‘'||il
fc Se picato condunt.Prodeil ad purgatiooey
xime fine ilomachi vexatione , & fapore
& odore.Hydromeli quoque ex imbre pu*® (i(l
meile temperabatur quondam , quod da‘ p
appetentibus vinum stgris, vel uti innoCfj/
re potu , damnatum iam multis annis 'lyi»
vitiis, quibus vinum, nec iifdcm vtilita*'|jl>'

,„....,,1....—

Quia fxpe nauigantes defeiiu aqui du*

borant , hxc quoque fubfidia dcmonfttalP^jtf
Expanfa circa nauim vellera madefcuU^^jjpli

pto halitu maris , quibus humor dulci*
mitur. Item demilTx reticulis in mari

- - —

e cera pilx.velvafa inania obturata-" -1

intra fe colligunt humorem . Nam

tf’

marina aqua argilla percolata dulceft*'"

Liber XXXI.

ilo ^<5rpoi'-i &i]uadrupejLira , natan-

generis aqua , facillime in ar-
raem peregrinamium.vc
'bji- '[^'etudinem aqux ignota: : hoc cauenc
ftatirn frigidam fufpeaa hau-
itu, > qui in aqua fuerit podagris il-

• hem oleo admillo , calorum do-
ttlljl ^Utique . Spuma aqute afliriciu verrucas
’*Hli' harena litorum maris , praicipue

CjJ? folibus candens, in medicina eftfic-
tbtj " Corporibus coopertis hydiopicorum.aut
tlHj^dfmos fentietium. Et haflenus de aquis:

aquatilibus. Ordiemur autem , vt in re-
fca •' “ Principalibus eorum, qua: funt fal &

^^ntribtts falis , & confe^tsris,^ medicinit^
^p^ohfruatiinihm. Cap. VII.

Ofj' omnis aur fit , aut gignitur : vtrunqiic plu-
H, “Us modis , fed caufa gemina , coadlo hu.
t(|j'.autficcato. Siccamrin lacu Tarentino
«ijjj.'' folibus.totumque ilagnum in falemabit,
Ss V*™ > altitudine genua non e.rce-

%r' ,‘^'",1" “1“' Cocanicus vo.

**’ ta ' ro^ra Gelam . Horum extremita.
■'Ilo '"'“■efcunt, ficutin Phrygia, Cap.

Afpendi.vbi largius coquitur, Sc/c.
hbj] rncdiuni lacum .Aliud etiam ineo mi-
’*>ia j .’ ^obd tantundem noftu fubuenit , quan-
Kft ' triferas. Omnis cft talis fal minutus, au
Jon, Sleba eft . Aliud genus ex aquis raari.s
^.''Stgnitur , fpuma in extremis litoribus ac
'C(jf'h rcliiSa. Hic omnis rore denfatur ,&ell
\t in fcopulis inuenitur. Sunc etiamnum
litUjics differenti* tres. Nanq; in Bafiris duo
'rafti, alter ad Scythas verfus , alter ad
LLl 4

1^8 C.Plinij Naturalis HiH:.

Arios.falc arfluanf. ficut ad Cittium in Cyrtc

/VriVJb>LtliC «VK-Urtli*» ti*-» y *

circa Memphin , extrahunt lacu , dcin Sol'
eant. Sed Scfurama fluminum denfantut i*'
lem . amne reliquo vcluti fuh gelu fluent'
apud Cafpias portas, qu? falis flumina npP'J‘|^
tur . Item circa Mardos & Armenios.

apud Badros amni.s Ochus 8c Oxus , ex afP j
litis montibus deferunt falis ramenta. Snf'- [,

lltIS mOnUDUS UCiwi«x*c lumviiLa.

AFricalacus , & quidem tuebidi, falcm
Perum quidem & calidi fontes.ficut Paga**"^ j.
haftenus habent fe genera ex aquis fponW F^;

uenientia.SuntSc montes natiiii falis, vtiu^|i|.
Oromenus , in quo lapicidinarum modo
tur renafeens; maiiifq; regum vefligal ex '■'ni
quam ex auro atque margaiitis. Edoditu' jj
terra,v: palam eft.numore denfato, in caef*

cia. Ibi quidem.catditutfpeculatium lapido a

do. Pondus magnum glebis , quas micas viW(.
appellat. Carrhis Atabisc oppido muros doi^jp.
que mallis falis faciunt, aqua ferruminant^ jj'
uenit &c iuxtaPelufium Ptolemsus rex, coiy^
ftra faceret. Quo exeplo poftea inter AcgyP‘ .|l
& Arabiam, etiam fqualentibusiocis,coeptO ..!

aLLAdacxxaajx.cxu.i.ia », vj »» w* v/ w* j »»•—

inueniui, detractis harenisrqualiter & per ,
litientia vfque ad Hammonis oraculum' “Oj;-
dem crefees cum Luna nottibus.Nam Cyt‘. (!■

^ t N »1 M rtnit- T.T n /s-rs 1 'i fiC * ,'il

ci tractus nobilitantur Eiammoniaco, 2'.*^ilii
quiafub harenis inueniatur , appellato. S* j/
cll colore alumini , quod fchiilon vocan' > ,(,
gis glebis , neque perlucidis , ingratus

fed medicina: vtilis. Probatur qua maxiiP^^jjli

ACCI LliCUlCl *v4XlJ«X4C/C.'<*Cb4C

fpicuus , rei^ris feifTuris . Infigne de eo
quod IcLiilfimus inua fpecus fuos, iii
uerram prolatus, vix credibili pondere ^
fcat.Caufa cuidens^cuniculorumfpiritui^’®

5^ Liber XXXI. iSq

molientes, vt adiuuant aqnj.Adul-
ll(j''"'Siculo, qucmCocanicumappclIauimus,
Cyprio mire finiili. In Hilpania quo-
lijj Egelaft? caditur, glebis pene ttanf-

dij.''[*l'us>cui iam pridem palma a plerifip Me-
llijl^ 'Wer omnia falis genera perhibetur. Om-
in quo repetitur fai.ftetiiis eft . nihilq;
in torum fponte nafcens inter h^c eft.
'tlj vatia genera . Vuigaris piutimufque in
rtjj?'bmariadfufo, non line aqu^dulcis riguis,
iHjj"lbre maxime iuuanre,ac fuper omnia Soie
t) I non aliter inarefcens . Africa circa Vti-
jUj ^onliniit aceruo.s falis ad collium fpcciem:
LJ“i Sole Lunaque induruere , nullo humore
'^runt , vixque etiam ferro c-cduntur. Fit ta-
SiU^vr in Creta fine riguis , in falinas marein-
rutibus : circa Aegyptum , ipfo mati in-
it j 'r in folum ( vt credo ) Nilo fuccofum , Fit
Puteisin falinas ingellis . Prima denfatio
iiiji^one in bitumen liquidum cogitur, oleo fi-
quo & in lucernis vtuntur. hoc detraflo
'ftl . Erin Cappadocia e puteis ac fonte
K "hin falinas ingerunt. In Chaonia exco-
^J^Squam ex fonte . reftigerandoque falem
- *uettcm , ncc candidum . Gallia; , Ger-
ardentibus lignis aquam falfam in-
‘''•Hifpania: quada fui parte e puteis hau-
till, 'hturiam appcllant:& illi quidem etiam li-
Icferre arbitrantur . Quercus optima , vt
ji-Prr fe cinere fyncero vim falis redd.at :ali«
5n?''^Us laudaturiita infufo liquore falfo,car-
V,'*tn in falem vertitur. Quicunq; ligno con-
.\^%ct eft. Apud Thcophraftu inuenio, Im-
‘01k'’aciidinis fSc iunci cinere decoquere aqua
bdonec exiguum fuperslTct humoris. Quin
LLi j

170 C. Plini) NaturalisHiil^'

f£)(

&e muria falfametocu recoquitur, iterumq^ r-

oce muria

fumpto liquore ad natura lua redittvulgo e ^
nisiucundifTtmus.Marinoru maxime laiia ;
Cyprius i Salamine : at ^ ftagnisTarcntii"» ’||i

rhtygius . qiuTattaiis vocatur. Hi duo « Js
vtilcs:.^ Cappadocia vero qui in laterculi t
tur cutis nitore dicitur facete. Magis iamc>> ^
tendit is, quem Cittieulappellauimus.Itaqi » jjilr
tu ventrem eo cum melanthio illiniunt .
mus fal ficciflimus: fuauinimus omnium ta ,

tinus , atque cand idiiriraus.& de extero fta?' »

llilUa » rtkvjw»» - - .... — p,

qui maximi candidus .Pluuia dulcefcic'-^'^

_ . — .^v«rrtx>n mr/^e f-arinnr • Ti^i^ mOl^. iD

Suauiorem tamen rores faciunt ; fed copi‘’,jiil
Aquilonis flatus. Auftro non nafeitur. flo*
non fit , nifi Aquilonibus . In igne nec ctef
nec exilitTtagafius. neque Acanthius ab
doappellatusmec vilius fpuma , aut rame'’^^,,)
aut tenuis. Agrigentinus igniti patiens ,

exilit.Sunt& colorum differenti.r.Rubcr j

phi,tuffus eft circa Oxum, Centuripis purfV
Circa Gelam in eadem Sicilia tanti Iplcnv J

vt imagine recipiat. In Cappadocia J

fodimr , tranflucidus 8c odoratiflimus.Ad f ijC
ciiiT vfus, antiqui Tarentinum maximc

■aK

dabant. Ab hoc cjucncunijuc e marinis,

nere Tpunieum prscipu6 . lumentorum

* W J-., _.J.— ... ....

boum oculis, Tngafxum & B.xticum...- p-
nium 8c cibum vtilior, quifquis facile Uq'yl'

XI ’ At

.j -X

itemhtimidior, minorem enim amaritu» /

HCIIl llllllliUIUt, llllliv»!*-.».

habent, vt Atticus & Euboicus .Setuan<i‘’^(il>
nibus aptior acer 8c ficcus , vt Megaricu'- ,• ti
ditur etiam odoribus additis , & pulmenta' ji’

cem implet, excitans auiditatem.inuitimflil'

omnibus cibis, ita vt fit peculiaris ex e^o

^ Liber XXXI. 171

qu?(Itus garo.Qitin & pecudes armentaq;
tu *j'”'^ntafale maxime folicitanmr adpaftum
° latgiore lade , mulcoq; gratiore etiam in
Ij dote. Ergo lierciile vita humanior fine fa-
(Ij^^quitdcgeretadeoqi neceflarium elementum
t|u’''itcanfieritintellcclusad voluptates animi
i!.9?>'Na ita fales appcllaturtomnifqi vice lepos
. ^Urnra hilaritas, lahorumq; requies non alio
iu Shvocabulo coitat.Honoribus etia militi^q:
(^''Ponituc , lalariis inde didtis , magna apud
I, 'Itios autoritate, ficut apparet ex nomine Sa-
fj'? via:,quonia illa fal in Sabinos portari con

J,‘[frat . .'\ncus Marcius Rex , falis modia fex
in congiario dedit populo, & falinas pri-

VjJ*ttiftituii. Varro etiam pulmentarij vice vfos
t|j^^s,autor efticfitafTe enim falemcumpa.
H “^cafeo , vt prouerbio apparet . Maxime ta-
1,*'' >n factis intelligitur autoritas, quando nul-
tj 'inficiuntur fine mola falfa. Salinarum fyn-
fummam fecit fuam differentiam qua-
di?) fiiuilla falis, quje leuilfima ex eo eft & can-
iijjildttna ; appellatur & flos falis , in totum di-
Ij,. , hiirnidiorifque namrs , & crocei co-
-aut rufi .veluti rubigo falis : odore quo-
4 .‘ngrato ceu gari, dilEentiens a fale non mo-
lu ?fpuma. Aegyptus inuenit,videturque Ni-
'ferri . Et fontibus tamen quibufdam inna-
ti|j, optimum ex eo, quod olei quandam pingui-
t5j'nem reddit. Eft enim etiam in fale pingui-
^''•quod miremur. Adulteratur autemtingi-
tu die rubrica, aut plerunqtic tefta trita ; qui fu-
i,®^qua deprehenditur, diluente fadfitiumco-
>u'*h.cum vetus ille nonnifi oleotcfoluatur.Se
tuSUentarij propter colorem eo maxime vtan-
' f^»auia in vilis fumma eft! media vero pars

humll

171 C. Plinij Naturalis Hift*

humidiot , vt diximus.Flori^ natura afper^ i j ,
calfadloria , lloraaclio inutilis. SuSotern^j. ,
aluum foluit in vino & aijua , acopicis Sd
gmaticis vtilis. Detrahit &; ex palpebris P'|ji
efficacillime. F.tces ima: concutiuntur , vt c^(
croci redeat. Prseter hac etiamnuni appebfjj,
in falinis falfugo.ab aliis falblago.tota Iiq‘"^(i
marina aejua (alfior.vidillans. Aliud
liquoris exquiliti genus , (juod garon vocaU^^j
inteftinis pifcium catetifque qua: abiier^.a»
cirent,fale maceratis, vt fic illa putrcfccnb^ji
fanies.Hoc olira conhcicbatur ex pifce,‘l'cj|
Graeci garon vocabant. Capite cius vllo.f''^
extrahi lecundas morantes.

'Dejfiaain muria, ir alece.

Cap. V l ll. „r

NVnc c fcombro pifce laudatiflimura in 'e
thaginis Spartaiia: cetariisiiociorum ^
pellatur , fingulis millibus nummum pcrun*'^,!,:
tibus congios pene binos. Nec liquot vllusf^c
pratter vnguenta maiore in pretio clTe cccp* 5
bilitatis etiam gentibus. Scombros quidein’^
Mauritania, Bxticaquc , & Carteia ex
intrantes capiunt, ad niliil aliud vtilcs. L.an“ j.
tur & Clazomenx garo.Pumpeiiquc & Lcpn^
cut muria Antipolis ac Tituri j ,iam vero 5^ jc
matia. Vicium huius eft alcx,impetfei2a nep
. lata fex. Ccepii tamen & ptiuatim ex inutn*ii
fciculo.minim&qiconhci. Apuam noflriapy
Gnjci vocant,quomam ispilciculus c plu0>'‘ [0-
feitur. Foroitilienfcs pifcem ex quo faciun'j.|C
purn appcllant.Ttanfiicdcinde in luxurinn’- ^
uertintque genera ad infinitum : licuci
ad colorem mujli veceris,adebqiie diluwnPj^ir
uitatem.vc bibi poflit. Aliud vero ad j*

Liber XXXI. 173

fuperftitionem, etiam facris ludacis dica-
^ fif e pifcibus fquama carentibus. Sic "
i^jpcruenit ad oth-eas, echinos , vrricas,cam-
1 imuliorum iocinera. Innuraerifque gene-
ilij ^d faporem gulx ccepit fal tabefcere. Hxc
Iqq indicata fint defideriis vit^,& ipCi tamen
vfus in medcndo.Kanque Sc alece fca-
Sfj. P^^coris fanatur , infufa per cutem incifam:

U ^^ra canis morfus draconifque marini pro-
hu ^ linteolis autem conceptis imponitur. Et
Ic ^^mbufra recentia fanantur, ii quis infundat
nominet garum. Contra canum quoque
prodeft,maxim^uc crocodili,& nulce.

ferpunt , aut fordidi';. Oris quoque &
huiceribus aut doloribus mirifice pro-
‘^Urxa quoque, fiuc illa falfugo,fpifiac,mof-
^jj’^’^'^enuar,liccac.Dyfenrcricis vtilis efl:, etiam
iuteftina corripit. Ifchiadicis , cccliacis
infunditur.Fotu quoque apud medicer-
^^^quxmarinxviccm penfat.

De natura falu , & tim rnedicinU.

b|,. Caf. 1 X.

:bh*^ natura el> per fe ignea , & inimica igni-
eos, omnia, erodens. Corpora ve-
ijni^^^^ingcnsjficcans , alligans ; defunda etiam
'% j '^^^cendo vendicans , durent ita per fccu-
t»Hj'^niedcndu vero mordtns , adurens , repur-
\j,j5*renuans, diffolucns. Stomacho tantum
’i|^ ad excitandam auiditatem.

\li'''fus ferpentium morfus cum origmo,mel-
[ti^^topo. Comta cerallcn cum origano , aut
■» * pice. aut meile. Au.tiliatur comta fco
'^'fta.s ex ace;o potus: aduetfusfcorpionuin
quarta parte lini feminis , e-t oleo vel
•ditusiaduerfus crabrones vero vel vefpas,

fimii

ft

jriSii

174 C.PHnij Naturalis Hift-

'M

limiliiquc.ex aceto. Ad heterocraneas,cal><“*jj
hulcera, & puftulas , papulafue , &
verrucas, cum feuo vitulino : item oculorui’’. ,
mediis, &ad excrefeentes ibi carnes to[i>**S||
corporis pterygia : fed in oculis peculiariter ' ,
id collyriis emplallrifque additur. Ad ha:^

xime probatur Tattsus, aut Cauirites. Ex iclr* .j,
ib luffulis cruore oculis fugillatil<juc,cura
rha pari pondere ac meile , aut cum hyflbP° ^
aqua calida,vtque foueantur falfugine. Ad

Hiipanienfis eligitur.conttaq; futlufiones 0%
lorum cum lacie in coticulis teritur. Priu3“

iUiUlll Xttvfcv. -w«4k.Ma40 vwaxvua.» a al

ftigillationibus in linteolo inuolutus, crebruS^

ex aqua feruenti impofrtus. Hulceribus oris
nantibus in linteolo concerpto. Gingiuaruu' j
mori infricatus. Et contra fcabritiem lin^,y

> fradluscomminutufqiie. Aiunt dentes 11011^*"

■i*'

di neque putrelcere , fi quis quotidie mane
nus falem cotincat fub lingua , donec liqu^'*^!
lepras idem & furunculos.iSe lichenas,& j

emendat cum padavua exempto eius lign‘^!j

■ ■ ■ ■ " ei r.

feuo bubulo atque origano ac fermento ''^. V
ne,maximeThcbaicus.Hic8c ad pruritus
tur.Tonltllis & vuis cum raclle prodeft.Qu*'' jj
que ad anginas, hoc amplius cum oleo & aC'|^
eodem tempore extrd faucibus illitus cum fg

■ - Idr'.

liquida.Emollit&aluum in vino miftus.-^
noxia,S; tinearum genera pellit in vino
Aellus balinearum conualefeentes vt tolr jj.
pollint , lingua: fubditus prteftat. Neruorun' ,)
lorem , maxime vfurpanda obferuatione r' (.
humeros & renes , in laccis aqua feruenti
bib madefaSiis Iciiat. Colum rorminaque ^'
xarum dolores potus , &:Jn iifdem faecis i>’’> }
fitus candens. Podagras cum farina ex nre** |(j

Liber XXXI. 17^

ttitus , ibi maxime obfcruanda vfurpatio-
quidem totis corporibus nihil efie vti-
l^lc & Sole dicunt. Itaque cornea videmus
piJcatorum. Sed hoc praecipuum dica-
podagris. Tollit Sc clauos pedum :ireni
‘^Qes.Ambuftis ex oleo imponicur>autcom-
5^ 7^>catus, pullulafque reprimit. Ignibus vero
lyjp^ hulceribufquequ.-E ferpunt , ex aceto aut
;.jjPo. Carcinomatis cum vua taminia. Pha-
hulcerum.iricus cum farina hordei, fu-
;j 'Impolito linteolo madente vino. Morbo re-
[tfjj rborances , donec fudene ad ignem, contra
quos fenciunt , ex oleo &: aceto infrica-
•^Uac : 6c fatigatos ex oleo. Multi & hydro-
fale curauere , feruorefque febrium cuin
perunxere, Sctudim veterem lin^Vu cius.dif-
Clyllcribus infudere ifchiadicis.Hulce-
L ^ excrefeentibus vel putrefeentibus impo-

■'Iis

icavcbatucrentur antehac hulccra. Bibi-
opium cx aceto inulfo.Luxatis im-
farina & meile : item cxtubcratio-
liij ^•Dentium dolori cum aceto Sc focu,&: illi-
rchnaprudeit. Ad omnia autem fpuma
W ^cundior vtiliorque. Sed quicunque fal
additur ad cxcalfadtiones:iiem fmegma-
extendendam curem Ixuandamque.Pe-
quoque fcabiem & boum illitus tollit.Da
^ u Ihigendus : Sc oculis iumentorum infpui-
& de falc di£ta lint.

^eneribtti & c<mfiSlt4ru,& mtdicinU,
4bferH4ttionibu4. X»

^^eftdifTercnda 8c nitri natura,non muU
i falc diiians , Sc co diligentius dicen-
da,

i-jG C. Plinij Naturalis Hift.

da.qaia palam cfl: & Medicos qui de eo fcrif|
rejignoradc naturam, nec quenquamThcop'’j
lio diligentius tradidilTe. Exiguum fit apud'
dos , canefccntibus ficcitate conuallibus ,
vocant halmirbtig^. Minus etiam in Ti*i3
iuxta Philippos, fordidum terra, quod appeuj
agrium. Nam quercu cremata nunquam niul[’
fa^litatum itimpridcm in totum
Aqux vero niTofa: pluribus locis reperiu^^
fed fine viribus denfandi. Optiinuin copiol^^J
que in Clytis Macedoniae , quod vocant
ftricum, candidum , purumque , proximum ^
Lacus cfl nictofus ,exiUcnte e raedio dulci
ticulo.Ibi fit nitrum circa Canis oftum nou^^

diebus ,,totidemque ceflatjac rurfus innata^']
deinde cefiat. Quo apparet, foli naturam *ij
qua; gignat, quoniam compertum efr, nec S*^?
proficere quicquam,cum cefiet.ftec imbres-^;
rum eft Sc illua, fcatebra fonticuli femper

^ J

cante, lacum nec augeri, nec cfRuerc. Iis ati^:

* .«o CaW

diebus, quibus gignitur, fi fuere imbres,(al^
nitrum faciunt, Aquilones deterius . quia
dius commouent limum. Pthoc quidem j
titr. In. Aegypto autem conficitur multo
dantius , fed deteiiuj. Nam fufeum lapidofij’^
efi.Fit pene eodem modo,quo fal, nili quqd *
linis mare infimdunt,Nilum autem nirrarfi^ j
cedente Nilo ficcantur , decedente madcm*j
co nitri x t d iebus continuis , non ( vt in j
donia) fiatis. Si etiam imbres afiuerintjmioiJ^^
flumine addununatimq; vtdenfari eft cccp'‘'|,
rapitur ne teibliiarur in nitrariis. Sic
olei natura uiteruenit , ad fcabiem
vtilis. Ipfum aurem conditum in acernis dtJ/
Muum in lacu Afcanio,£c quibuldam

^ ■ Liber XXX 1. 27

fontibiTs , fummas aquas dulces effe
‘'itto optimum,
*qu itifo fpuma msliof. Ad

J ^ tamen foididum , tanquani ad inficien-
^^'^'■PUtas tinituiafque omnes.Magnus & ni-
dicetur fuo loco. Nitrari-t cgregi®
Nam circa Naucratim Sc Mempliim
Colebant efle.circa Memphin deteriores.
\ir*®P'tlePcitibi in aceruis: : multique funt
Ecj^ *^^de caufa Taxei. Faciunt ex bis vafa:

liquatum cum fulpliure co-
bt' * carbonibus. Ad ea quoque.qui inue-
i(! ''olunt, illo nitro vtuntur. Suniibinitra-
1^*" quibus & rufum exit a colore terirc.Spu-
itij.^ttri.qua; maxime laudatur .antiqui nega-
cum ros cecidi det, prargnantibus
^j."s>fed nondum patientibus. Itaque non
'Peitatis , etiam fi caderet. Alij operimento-
^ d^tmento gigni exiftiraauere.Proximaatas
,iH Corum aphronitrum tradidit in Afia colli-
'lyj, mobilibus difiillans. Specus eos

Hl, ^ccant:dein ficcant Sole. Optimum pu-
'''■t Ptobatio.vt fit minime pondero-
'>c"i '"axime friabile , colore pene purpureo,
li, ^‘Pafiillis affertur. Aegyptium in vafis pi-
'Pcrc .dPcfcat.v afa quoq; ea Sole inarefeen-
^^sPctutur. Nitri probatio, vt fittenuillimura
^''Ite Tpongiofum fifluloTjmquc,

1,5 'atur in Aegypto calcc.-deprcbendicurgu-
Pcfru enim facile refoluiturtadulteratum
Vy '.^alce afperfum reddit odorem vehemen
'sij'|'ar intefta opertu ne exultet ; alias igni
'f,|^lit nitrum ; ninilque gignit aut alit, ciim
^li^'Pis herba gignantur,6cin mari tot ani-
' tantum alg*. Sed maiorem effe acrimo-
Tom-ili;. MMm

178 C. Plinii Naturalis Hift»

njam nitro appatet,non hoc tantum argt'"^j-
to.fcd in illo, quod nitrarii calceamenta
nus confnmunt.alias falubtes , oculorurnqj ^,1
ritatis vtiles. In nitrariis noH lippiunt.
allata eo celerrime lananaif; ibi fafta , ,

Ciet & fudotem cum oleo perunftis ,
emollit, in. pane falis vice vtuntur Chalau"n
ad rhaphanos Aegyptio; teneriores eos O

fed opfonia alba & deteriora, olera viridiori

medicina aute calfacit, extenuat, mordet, fp’-)!
ficc.it.exhulcerat. Vtile his, qua:euocanda^|,,
aut difcutienda.Sc lenius mordenda atque
nuanda,ficui in papulis pufl-iiUfcjue. Quid.'P’'ji.
hoc vfu accenfum vino aufiero redingurttit 'jj.
que ita trito in balincisvtuntur fine oleo.
res nimios inhibet cum arida iride adiefta
viridi. Extenuat & cicatrices oculorum
britias genarum cum fico illitum, aut deco*- ^
in paflo ad dimidias partes : item contra * 'j)
ma oculorum. Vngues dccodlum cum p®,
jnali Punici calice adiuuat nitrum : clarit^jC
vifus cum meltc inundum.Prodell dentiuP’^^j
lori ex vino, fi cum pipere colluantur:iteiP
porro decoflum.Nigtefccnres dentes creiP®^)'
dentifricio ad colorem reducit. Capitis a®' ,1
dia,& lendes necat , cum siamia terra illfi'f'j|i|i'l
oleo. Auribus purulentis vino liquatum i”
tuf. Sordes eiufdem partis erodit ex aceto, SiJijri
tus & tinnitus difeutit ficcum additum.
nes albas cum Cimolia creta ..xquo pondt
aceto , in Sole illitum emendat. PurunculP^^if)
mifiumrefin.v extrahit, autcumvua alba P
nucleis cius fimultrkis. Teftiuin inHaiP/” ((,t
ni occurrit: item eruptionibus pimit*
corpore cum axungia. Contrdque canis

Liber X X X L 175)

^ refina, initiis cum aceto illinitur.Sic fc
Iu* morfibus,phageda:nis,& huiceribus
ti j^fpunt , aeit putrclcunt , cum calce ex ace-
t)il^ P^fopicis cum fico rufum datur illinicurtj.
l{j ''dt & tormina, G decodtum bibatur ponde-
^(j;'*dhma: cum ruta , vel anetho , vel cumino.

laflitudines cum oleo ex aceto perundlo-
iii?’^tcontra algores horrorefque prodeft.ma-
pedibufque confricatis cum oleo. Com-
;(!'*■ ^ pruritus fuffuforum felle.maxime cutn
.jj-^datum. Succurik & venenis fungorum ex
potum : aiTt fi buprellis palla fit, ex aqua:
ii^.'donefque euocat. His qui fanguinem tau-
tt|j'7riut, cum lafere datur. In facie quoque
Id Jj^ccrationes fanat cum meile 5c laflc bubu--
illi^^ibullis tolium, donec nfgTclcat,tr itumque
)i,j*[nt. infunditur ventris & r,cnuni doloribus,
l) ''gori corporum , neruorumque. doloribus,
tiop yfi in lingua cutn pane imponitur. Sufpi-
Hjj'® in ptifana fumkur. Tuifim veterem fanat,
^jiiifto galbano, refinat terebinthini, pari
omnium , iravtfabx magnitudo deuo-
itj.''^Oquitur,dilutumq; poftea cum pice liqui-
«l{i^°'ncndum in angina datur. Flos eius cum
tiijVyprino articulorum doloribus in Sole iu-
quoque morbum in vino ex-
<lit j "at potum. Et inflationes difctiiH , fangui-
*tp""fluuium e naribus fifiat ex fcruenti aqua
natibus rapto. Pruriginem alumine per-
tollit : alarum virus ex aqua quotidiana
v ilulceta «X pituita nata cera permiftum;
\,?tncre ncruis quoque prodell. Cceliacis in-
Jt||j‘"ir.Perungi ante acceffiones frigidas nittoi
^Hc' ? tnulti pticeperc. Sic 8c aduetfus lepras^
'gises. Podagricis in b.ilineis vti folio nitri,
lllM xa. z,.

i8o C. Plinij Naturalis Hift> .

prodeft,athrophis,opiftliotonis , tetanis. 5^^
trumfulphuriconco^ium in lapidem verti^^ '

De^on^iamm natura- Cap. X i-

SPongiarum genera diximus in naturi'^!^
lilium marinorum. Quidam eas ira ^
guunt. Alias ex his mares exil:imauere,tent‘^^p,
ftula fpilUorerquc , perforbentes ; & qiix
mr in delicii >, aliquando & purpuratalias
nas , maioribus iiitulis ac perpetuis. E jj

duriores alias^quas appellant tragos, tcnuii''J,(
fillulisatnucdenfi(raiii.j. Candidas cura
molliiliniis recentes per Eeftaccmtin^le Oli® O
ma,ad I unam Sc pruinas llernuntur inuerO’ j-
efi:,qu^arre adlieferejVt candorem bibant-*^ |j.
mal clTcdocuimus.etiam cruore inha:rcnt^*'^^,J
qui narrant Sc auditu regi eas , contrahiq*^^^
foniim .exprimentes abundantiam humori®' ji
auelli petris pofTc.ideo abfei nd i ac faniein
tere. Q^in &l' eas quae ab Aquilone
pr.Tfcrunt exteris. Nec vfquam diutius
IpiritumMedlciaffirmant.Sic prodeiTe
potibus, quia noftrofuum mifeeant^S: ideq^.j
gis recentes magifquc humidas;fed minus i*’ ,,
iida aquaminufque vn(51:as3 aut vn£lis corpj’ ].
hus impofiras:& fpiffas minus adherefeere.^
liflimum genus earum penicilli, ocuIorUJPf.
mores Icuant ex mulfo impoliti. lidempj*^^}
genda* lippitudini vtililTinii : eofque tenuil^^j;(
^ molli/fimos effe opottet.Tmponuntur
jpfx epiphoris expufca: ex aceto calido ^\'
pitis dolores.De extero recentes dilcutiunc>*^j.3,
liunt, mitigant. Veteres conglutinant
Vilis earum ad abflergcnda,fouenda,operif^^j(.
d fotu dum aliud imponatur. Hulcera

Liber XXXI. iSr

fenilia impoiia (iccaut ;lradur.'E &
(n^ 5^ fpongiis vtiliflime foncntur-Sangais ra-
'Mn curatio pcrfpici poflit.Etipfj

(.^erum inflammationibus imponuntur, nunc.

*>nunc ex aceto infperf.c.nunc c vino.nunc
j/lua frigida. Ex aqua vero ctclefti impoG ta:,
((ij decentia non patiuntur inturaefcere.lmpo^
ii| &-■ integris partibus , fcd flufiuatione oc.

laborantibus , qiix difeutienda fit.& iis
tj ^pofleraata vocant, incile dccoftoperun*
i bji"" articulis alia.s aceto falfo madidj, alias
1(1] '•a.Si ferucat impetus , ex aqua. Eidem &
'l '^^alia madidi ; at contra fcorpionum idfus
iK^eto, In vulnerum curatione & fuccidi la-
•t implent , nunc ex vino & oleo , nunc
q^aem. Differentia hic, quod lan.-c emol-
>«111 'fpongia: coercent , rapiuntque vitia hulce-
k' fircunligantur & hydropicis ficci ,vel ex
'epida pofcaue , vtcunque blandioribus
lt|,.'lt,opcririuc aut ficcari cutcm-Imponuntur
> ‘]”eis vaporati oporteat, feruenti
Itj* Petfufx,e.\prcflique inter duas tabiUas.Sic
liiij|Pnfitar ftomacho ptofunt,& in febri contra
s atdotes.Sed fpleneticis e pofca, ignibus
aceto, ffficaciores quam aliud. Imponi
l'Vr ^''^■'''rf^nas quoque partes fpatiofe ope-
Vj^ihiguinis profluuium (iflunt e.x aceto, aut
'ifj ?>'Liuoiem ab idu rccentcm.ex aqua fallii
V^.fipius mutata tollunt, tcllium tumorem
Vj hlque ex pofca. Ad canum morfus vtili-
*^^*’cifa: imponuntur , ex aceto , aut frigida,
ii^^elle, abunde fubinde humecland.t.Atric.a-
cum porri fecliui rucco.fanguinem
'iW^ibus haufttifalis ex frigida prodefr.Idcm
'''1 cum oleo vel »ceto fronti illitus. tettia-
M M lu i

lU C.Plin.Nat.Hift. Lib.XXXl- ^

nas tollit. Priuatim Africana ex pofca tuino'^
difcutiunt. Omnium aurem cinis cum
matarum . fanguinera fiftit vulnerum. Aliq“'||(
ras tantum.ad hoc cum pice vtunc. Et oculu'^
caufa comburuntur in cruda olla figulini
lis .plurimum proficiente eo cinere coutr»
britias genarum.excrefcentefque carnes, fi
quid opus fit ibi deftringetc,fpiirate,explct^'l*
Kus in eo vfulauate cinerem. Praftam & ■ ..jf
Ium vicem linteolotumque affedis corpOt'j|,i
Et contra Solem apte protegunt capita. , .

infcitia ad duo nomina eas redegere Afric’f|f
quarum firmius fit robur •.Rhodiacifque , a“
Bcndum molliores .Nunc autem mollifliru^®
ca mutos Antiphelli vtbis teperiuntur.Ttf^
autor eft, circa Lyciam penicillos molli*'
fimos nafci in alto.vnde ablatx fint
fpongise-Polybius fupet tegtum
fufpenfos quietiores fa..
cere noCies. Nunc
tcueitemur ad
marina ani.
malia Sc
aquati-
lia.

PLINII

SECVNDI NA-

TVRALIS HI-

S T O R I

L1SE7{. XXXlh
PROOEMIVM.
Medicinxcx aquatilibus.

“ ' S E N T V M eft ad fumma naturae

1/ excmplotuiTujue. per rerum otdi-

nem,& ipfum fua 1'ponte occurrit
iramcnllim potentia occulta do-
K^^cumentum.vt prorfus nec aliud
vkra quaeri debeat , nec par aut fi.
if^PofTit inucniri.ipla fe vincete natura, & qui-
''(tjl'*^''crofis modis.Quid enim violentius mari
tmbinibiis&:procelIis?quo maiore ho
‘^S^nio in vUa fui parce adiuca ett , quam
^^niifque ? Addatur bis &: reciproci :efius
vis^verfumq; totu mate in flumen.
^'^^fncide pifcCf^ mirabili eius froprietatCf^
marino lepore,^ mirabilia
PA 'K^bri maris, Cap. /.

\ I "ben oinnia bacc pariterque eodem impel-
vnus aeparuus admodum pifciculus,
R appellatus , in fe tener. Ruant venti li-
% ‘ ^ fsruianc procella:, imperat furori, vi-
^^ntas compcfcic , & cogit liare nauigia:

MMm 4

i84 C.Plinij Naturalis Hifr'

quod 'non vincula vlla^non anchor.T
irrcuocnl ili . Inftjcnat impetus ,
mundi rabiem nullo fuo labore non reciu^^Hj)

I- J _..i tl a_ rr MflkP.

auc alio modo, quim adhxreiido. Hxc jr

eft latis contra tot impetus, vevetet

« i — - -fji»'

gia. Scdarmatff clalTcs imponunt fibi

1 . . vt ..

propijgaacuIa,vtinmari quoque pugnetur

e muris. Heu vanitas humana , ciim ^

xrc ferroque ad i^-dus armata , fcmipcdali*
bere po/fir, ac tenere deuin£ta pifciciilus . ^
Adiaco Marte tenuilTeprxroriam nauiinA^y

nij, properantis circumire 8c exhortari fuoS>

nec tranfiret in aliam. lieoque Cxfariana ^
iis impetu maiote protinus venir. Tenuit
ftra memoria Caij principis ab Aftura
remigantis : veres eft etiam aufpicalis
Ius, Siquidem nouiftime tum in vibcreuer^*'^
le Imperator, fuis telis confofTiis eft. NeC
fuit illius morx admiratio, ttaciincaufa
diajcumc tota clafte quinqueremis fol^^
proficeret, exilientibus protinus qui idq^^'
rent circa nauim, inuonere adhatrentem
naculo, oftenderuntque Caio, indignant* j
fuiftcquodfe reuocaret, quadringentoru^^jn'
remigum obfeqiiio contra le intercederet,
itabat peculiariter miratum quomodo ^
rens temiifrec. nec idem polleret in nauigi*^,^/

ceptus. Qui tunc p<^fte^uc videre, eum

inagnx fimilem elle dicunt. Nos pluriuifl j!
• « . . ... cui^^

niones pofuimus in natura aquatilium

eo diceremus . Nec dubitamus idem valet^ j,,
nia' genera, ciim celebri & confecrato

exemplo apud Gnidiam Venerem concha* “Ijjii

que ciufdem potcnti.x credi necelFe fit. E »°^ii

quidam Latinis remotam appellauere

Liber . XXXII.

i8f

^ lubricos pactus atque pro-

Ifj uomineriad maturitatem alligato eo
S(i,,p‘™us ) prodiderunt : alij fale adfcruatam
llij* 'Suturoquc grauidis partus foluere , ob id
^ odinolyomera appellari. Quocun-

\-.°iftufe habeant, quis ab hoc tenendi
. exemplo de vUa potentia naturae atque
I ’ ''' remediis fponte nafceniium rerum du
hJ jQllhi & (ine hoc exemplo per fe fatis eflec
Jiu^uem mari toipedo : etiam procul & e lon-
hj.e^u-vel fi hafta virgaue attingatur, quamuis
W^lldos lacertos torpefeete , quamlibet ad
W^veloces alligari pedes. Quod fi necefle
Itj ''jus fateri hoc exemplo efle vim aliquam,
pdore tantum & quadam-aura fui corporis
«w^^uiembra , quid non de remediorum om-
»lij Uiomentis fperandum eft? Non funt minus
d| aflSute de lepore marino traduntur.Venenum
li|..'hin potu, aut in cibo datus,aliis etiam vi-
‘luidem grauid* fi omnino afpexerinc,fce-
Pdip/Jj ex eo genere dur.taxat , ftatim naufea 8c
Jiij ^^tione ftomach i vicium fatentur , ac de-
Vj, '"■'uni faciunt.Remedio eft mas,ob id in-
'u i fale, vt in brachialibus habeant. Eadem

jnii^^uuri^ & taftu quidem nocet. Vefeitur eo
''pjf'?'uuni animalium, vt non intereat, mul-
\ ' tenerefeit cantum, & ingratior vilior-

'Homines quibus impaflus eft.pifcem
"tii ‘"uc primo argumento veneficium id de-
'>1D( ""litur. Ca:ter6 moriuntur totidem diebus,
'v.jxerit lepus . Incertique temporis venefi-
cfie, autoteft Licinius Macer . In India
""u “'up* viucntemtinuicemque ibi ho
pro veneno cfie , ac vel digito omni»
tadium mori. Elie autem ampliorem
MMm f ,

i8<^ CPlinijNaturalisHii^.

multo, ficut «liqua anirailia. luba jn j.

miaibus , qux fcr.pfit adC . pfarem Augu
liumdcA.tabia, tradit mitulos ternas he" ji,
capere.Cetos fcxcentorumpcdum longiW» »
&: trecentorum fexaguita latitudinis in nu j
Arabia: intralfe .pinguique cius negotiator
omnium pifcium adipe camelos perungi
co fitu.vt afilos ab his lugent odore. .

Dein^tniu & cjuminditi»!

r'1'i « niAnit edant, pl"*
re^enfa dantur cxfifcH/ut.

Cap. I I. .jj)

Mihi videntur mira&qui Ouidiuspto
pifcium ingenia.in eo volumine, quod a
lieuticon inferibitur. Scarum inclufum d ;•
non fronteerumpcre.nec. iufeilis viminiby
putinlerere .fed auerfum caudx itlibus
laxare fores, atqi ita rcirorfum erumpere .
luftatuni eius fi fottt alius fcarus exirinleC“
deat, apprehenfa mordicus cauda adiuuat' f
sus erumpentis. Lupum rete circundatum d f
nas arare cauda , atque ita conditum tranln
tc.Murxnam maculas appetere ipfas conir ..
teretis ac lubric i tergi , tum multiplici flexU >
re.donec cuadat. Polypum hamos appeteroj ,
chiifque complefti.non morfu; ncc prius dy
tete . quam efcam circunroferit , aut liarod^.il
leuatum extra aquam . Scit & mugil elfeid (i
h.amum,infidiafque non ignoraliauiditas r» ^
tanta ellr.vt cauda verberando cxcutiatcip“ ,)■
nus in prouidendo lupus folertix habet.
gnum robur in pccnitemlo. Nam vt
inOstumulmoCo dilcurfu laxat vulneri)
excidant infidix. Mutanx amplius
^am hamum , admouentque dentibus

Liber XXXII. 187

'rodunt .Pytheas id tradit . Idem infi-
t|| '^nio inucrtcrcfe, quoniam (It dorfocul-
’ ^pioaque lineam pratfecare . Licinius
Ity. r mutanas tantum forminini fcxiis efle
concipere e ferpentibus.vt diximus,
fitiloi pifcatoribus , tanquam lerpenti-
l;J^>euocari&capi:pinguefcere laftatu, fufte
iilj'®^'rimi,eafdem ferula protinus . Animam
tiij ’Uda habere certum eil , eique iiila celerri-
tm'*animari , at capitis iflu difficulter . Noua-
Ii|JP*lce qu® tafta fune , ferrum olent . Durif-
effe pifeium conflat, qui orbis vocetur:
tj^Mus efl , & fine fcamis . totufque capite
Vqj. 'at . Miluago quoties cernatur extra aquam
•(/'ats . tempcflates mutari , Trebius Niger
C''ft.Xiphiam,id efl gladium , roftromu-
dj^ato elle t ab hoc naues perfolfas mergi in
([('auo ad locum Mauritania: qui Gotta vo-
non procul Lixo flumine. Idem loligi-
h."*olare ex aquatradit, tanta multitudine
l((j?higia demergant. E manu vcfcuntur pi-
Vj® Pluribus quidem Cacfaris villis :fcd quae
'ili prodidere, in flagnis , non pifcinis.adrai
jltilp" Eloro Sicili.r callello , non procul Sy-
<<1, jjrtvtem in Labradij louis fonte anguil-
8t inaures additas gerunt. Similiter in
'Uxta fenum delubrum : in Mefopota-
nK^Uoque fonte Cabuta , de quo diximus.
W*nLyci.-a Myris in fonte Apollinis . quem
appellant , ter fiflula cuocati veniunt
OBUtium. Lfitipere eos carnes obiedlas ,la;-
confultantibus: caudis abigere .dirum.
H^^Poli Syrii in lacu Veneris aidituorum vo-
'fn' patent vocati : exornati auro veniunttadu.

* ^'alpuntunora hiantia manibus inferedis
pesbent.

1

iST C.Plini) Naturalis HiH:.

pixbeiit. In Stabiano Campanis ad
ti-am, melanuri in mati panem abieftum taP .
iidem ad nullum cibum, in quo hamus fit .
dunr. Ncc illa in nouiflimis mira , amaro® j,
pifces ad Pelen infulam,& ad Claiomenas- ^
tra.ad fcoptiltim Sicilis, ac Leptin Afric*,^ i

bceam,& Dyrrhachium.R.urfus ita falfos.vt

ilnt falfaraenta eaiftimari , circa Cephale'' ^
& Ampelon & Paron. 8c Deli petras : in f ,■
eiufdeminfuli, dulces. C^ara differentia^
bulo conftarc.non eft dubium.Apion maxi" i
pifeium cfTe tradit porcum, quem Laced.ciP" |.
ortliragorifcum vocant: grunnire cum, cui”^
piatur . Eflc vero illam natunc accideiit'j||i’
quod magis miremur, etiam in locis q'''j|,,
dim,3ppolito occurrit exemplo.Siquidernl^.jf
menta omnium generum inicalia BeneueO- f
centia effici conftat. Pifces marinos in vfu
fc protinus acondica Roma.autoc eft Cafliuf d
minaicuius verba de ea re hic fubiiciam iP" ^
anttituit , vtpifces qui fquamofi non elfeO ' ji

pollucerent patrimonia, commentus vtcoCLji
publica & priuata.ccenique ad puluinati^ *,/

e'".

lius. compararentur : ni qui ad polluilum
rent, pretio minus parcerent, eaque pi'*'®',jd
rcnttir. Quantum apud nos Indicis margp
pretium eft . de quibus fuo loco fatis d‘*‘V
tantum apud Indos in curalio. NanqueiI'*',)!
fiiafione gentium conflant . Gignitur qu>“' /
in Rubro mari , fed nigrius : item in Pech"”
carur lace : laiidatiflimum in Gallico fin)*
Sttrehadas infulas, & in Siculo circa jai
Drepanum . Nafeitur 8c apud Gtauifcas , ^ ftj
Neapolin Campania : maxim^que tuben® f
molle , 8c ideoviillirimuro Erythris. F®*®*

Liber XXXII.

189

5 f- .

j color viridis . Baccs eius candidx
molles : excmpt.v confelHm duran-
>1^» quafi corna fatiua fpecie aeque

rjSnitudine, Aiunt taftu protinus lapidefcere, fi
'(J occupari, eudlique retibus, aut acri
it^^^^^topraicidi. Haede caufa curalium vo-
‘‘itic ‘^^^erpretaHrur,Probatifiimum quamma
W^^^ens , Sequam raraofiJimum , nec fca-
^>^^tt^pidcum , vel rurfiis inane, aut con-
Autoritas baccarum eius non minus In-
viris quoque pretiofa efi, quam fcerainis
^p^f^vniones Indici. Arufpices eorum vatefqj
^'>1115 religiofum id gcllamen amoliendis
aibitrantur. Itaque & decore & reli-
lljijf gaudent.Ptius quam hoc notefecrer, Galli
adornabant co.Nunc tan-
ij^^Htia cll vendibili merce , vt perquam ra.
lltj '■'stur in fuoorbe. Surculi infanti.x adalli-
ii,Hi'''telam habere creduntur. Contraque tor-
ac vcficx & calculorum malainpuluc.
redafli, potique cum amia auxiliantur.
lii,‘ Plodo ex vino poti , aut fi febris fit, ex
buj"’”''™ afferunt. Ignibus diu repugnant.
<i\i medicamine fxpius poto tradunt lie
abfumi .Sanguinem rciicicntibus
X ®'‘fififue medentur.t inis cotum mifeerut
jJP medicamentis. Spifiat enim ac refri-
Jti ' iPlqerum caiia explet . Cicatrices exte-
X ^ilod ad repugnantiam rerum attinet,
^txci antipathiam vocant, nihil eft vf-
r tij|^*^ftenatiu.s.qudm in mati paflinaca,vtpo-
Sj ladio eius arbores necari dixerimus.
?N, 'Pilicti perfequitur galeos. Idem & alios
•hppifces , fedpalHnacasprxcipue.ficut in
• '^Pcntesmullcla. Tama eft auiditasipfius.

veneni,

IJO CPlinij Naturalis

veneni . Percu/fis veto ab ca medemt &
dem, fed & mullus ac lafer.

Ve hi»,^inhM i" territ & inaqifiiviShU V'
eir de caShreumedicinje,& ebfer^
Katienes. Cap. III, J

SPefiabilis naturi potentia in his quoque'’»'
bus & in terris &inaqua vi.Sus eit, ficut ^
bris , quos caftores vocant, & callotea tefte* j
tum. Amputari hos ab iplis.cum capiancut'*' j
Sextius diligentiilimus medicini. Quininiuy
uos efie fubiflridlbfque, & adbitentes
adimi line vita animalis polle. Adulteraty
tem renibus eiufdcm qui Em grandes , cuiU,|»
teftespatui admodum repetiantur . rtatem|J'
vellcas quidem elTcjCum fint gemini. qU“ .y
Ii animalium . In his folliculis inucniti hy
rem , & alTetuari falc . Itaque inter probi’’ a
falfi elTe folliculos geminos cx vno nexud%('
dentes.quod ipfum corrumpi fraude, coni'f,:S
libus gummi cum fale Hammoniaco :
Hammoniaci coloris elfe debeant tunicb
dati liquore vcluci mellis ccroE , odoris g’ pjl
guftu amaro acri friabiles. EflScaciifimi
to Galatiae. mox Afric.T. Sternutamenta u‘^5
mouent. Somnum conciliant, cum toft^^.ji;'
peucedano petudlo capitei&per fe poti i” .(ji*
ob id phreneticis vtiles.Item lethargicos
fuffitu excitant: vuluatumque exanimi’’ W
velfubditi.Et menfes ac fecundas cient, u‘'||7
drachmis ex aquacumpulegio poti,

& vertigini , opiEhotonis , tremulis
ncruotum vitiis, ifchiadicis, IlomachiciS’XjJ
Jyticis, petunilis omnibus:Vel ttitrad
nem mellis cuna femine viticis ,ex
Ciceo . Sic Si contis comitiales liimpti ’ P®

Liber XXXII.

'Offationcs, tormina, venena. Differen-
Niietr “ntra genera eft mifturx. Quippe
Na ^‘■'^‘T^nes ex vino bibuntur rajuerfus
& araneo», ex mulio , ita vr vomitio.
pj^Y^^irur.aut vt retineantur, cum ruta;.aduer-
Nii ’ ‘^''^as.cum myrtitetaduerfui ceraften &
L^taj, cum panace, aut ruta ex- vino.aduerfus
ierpences, cum vino . Dari binas drach.
e(l : eorum qu.e adiiciantut , lingulas,
iljt ‘i*''Wr priuatim contra vifcum ex aceto:
'Itt aconitum ex ladle, aut aqua , aduerfum
album ex aqua mulfa nitroque . Me.
dentibus .infull cum oleo triti inau-
\ “ auius parte doIcant;aurhim doloribus me
[t^i'«cum meconio . Claritatem vifus faciunt
iV^ellc Attico immai.Cohibcnt fingultus cx

Nc' Vrina quoque fibri tefiftit venenis , &ob
kfj antidota additur. Adferuatur autem optimi
I ^ ''efica,vt aliqui exiftimant.

d5fifeff»dtne, ^multorumpifciitm
medicina, ei feruAtkneu
. Cap. Illi.

Q, 1J'nus (imiliter vidtus in aquis tettaque,ac
;P'iinum: effedlus quoque pari honore
vNt.vel propter excellens in.vfu pretium, na
\*pP>oprietarem. Sunt ergo te(ludinum.ge-
V''''ftIlres,marin.T, lutari.e , & qu:r in dulci;
%^''tunc. Has quidam e Graecis emydasap-
• Terrellrium carnes rclGtionibus pro-
'ish ^Siclfque artibus refutandis , & contra
falutares produntur . Plurima in Afri-
jC* ibi amputato capite pedibufquepro an-
•«^“ari dicuntur : & ex iure in cibofumpta,
difcutere,ac.Iienestollere:itcra comitia-
^''tbos.Sagi uis earum claritatem vifus facit.

tSi C.Plinij Naturalis FliH:.

fufTulionefque oculorum tollit. Er contt^ i;
Pentium onmiuni Sz araneorum ac fimili^'.’'!)»

ranarum venena auxiliatur, feruato faoS“‘® Jr

farina pilulis faftis, & cum opus fit, in

tis .Fellc teftudinum cum Attico meile

. o ^ -

mata inungi prodefl : 8c feorpionum
ftillari. Tegumenti cinis vino &olco
pedum rimas huiceraque fanat. Squams
ma parte derafs , 8c in potu datx , Vencre^^^^jiif
hibenc. Eb magis hoc mirum , quoniam 5%.
tegumenti farina accendere traditur libid' ^
Vrinam earum ^iter quam in vefica

rum.inueniri polTe nonaibitror ; 3c inter

quoque elTc, qua: portentofa Magi tiemon'*' ,)■
aduerfus afpidum idlus lingulare . c0icacio^Pc
men ,vt aiunt .cimicibus adraiftis . Oua " y
ta illinuntur ftrumis , & hulceribus frig^i'|^(r
aduftionc faSis. Sorbentur inftomachi o®
bus. Matinarum carnes admifta: ranarum
bus contra lalamandras pra:clare^auxili*l'|(i'
Neque eft teftudmc aliud falamandrl *“((f
litis . Sanguine alopeciarum inanitas 8C P j,.'
go , omniaque capitis huicera curantur. '”(1)1
Icere autem cum oportet , lenteque ablui.
latur & dolori aurium cum la61emulietU‘’’jjj^
iierfus comitiales morbos manditur cum pP ji
frumenti. Mifcetur autem fanguis hemi>'‘|,jl'

bus aceti , hemina vini addita his , & cui”

deacea farina ; aceto quoque admillo

quod deuoteturfab.T magnitudine. Ha:C-

&matuiina& velpertina dantur, dcin P°ljO>*
quot dies vefpera. Comitialibus inftill^‘“j(i)i1
didufto, his qui modice corripiantur
cum cadoreo clyftere infunditur.Ciiibd fi “ jiiJ'

per annos colluantur tefludinum fang'

iiinC’

,01"

Liber XXXII.

fiunt.Et anhelitus difcutit.quaf.
r^el j vocanc ad has in polenta da-
teuudimimclaritatemoculorum facitxi
* extenuat : tonilllas fedat Sc anginas , &

rih* • • , «A.

oris vttja .Priuatim nomas ibi ; item ar-

■ 'iu~ oumas im : nem ar-

‘l,5( l5'*“‘'in-Natibus illitum comitiales eri
^■0 aH ^‘^rn^tione anguium

Rliijj vnicepuruletis auribus prodeft.

Siu, adraifcent, decoilarumq,-

V. ^ Rudinis fuccum ,addita:eque verna-
invina telliidincm ex-

Oculorum quoque vitia omnia fel in-
“■'k/ meile emendat : fufFuiiones etiam

- .uitutiuiit. cLiam

tcl cum fluuiatilis fangiiine & lafte

Pfjl?"'- Capillus mulicrii inficitur felle.Con-
hjlj^iandras vel fuccum decodium bibiffe fa
%j:'e(tndinum efttertium genus in cceno &

|‘»ti p°“s viueniium . Latitudo his in doidb pe-
. nec conuexo incurua calyce, in-
■‘it , Ex hac quoque tamen aliqua contin-
'w^^ja.Ttesnanque in fuccenfa.farmcnta
fu ur rapiuntur:

rorn^r ...... *

'■fal earum coquuntur in aque coii

tj, *e modica addito: ita dccoaarum' . ad

SosV'"- ^ articularios

r . — ; *. arcicuianos

Sa, bibitur . Detrahit item fel

r "■'/ — uemiej.

■ langujncmaue vitiatum . Sifticur ab eo

I • •“»‘*vwaaa . Jiiaiiui, au CU

j. aqua: frigida potu. Ex quarto ge*
3' ^“^um,qua: fune in amnibus , diuulfa-

VPih . “ ’ ^ * lunc in amnibus , ditiuUa-
cum aeizoo herba rufo, admifto vn-

femine liiij anreaccclTiones iiperun*

, >

,1^,1^ ®gii, praiter caput, mox conuoluti , ca-

' ^Suam bibant , quartanis liberari dicun-

Vt”*^ telludinem quintadecima Luna capi

tCtl» -1 Vrtpi

‘'iVt plus pinguiu repetiatur.Veru ?gruta
Tom. iiij. N N a

I5?4

C. Plinij NaturalisHift

,df*

fextadecima Luna perungi tradunt. Ex cO'
genere teftudinum fanguis inlbllitus

lapitis dolores fedat : itemftruraas . Sunt']'
iUidinum fanguinem.cultro ^reo fupinaru' ^

•_.*i / — PYCtnt nnnn fidtili

jiuumuiii — y,..,. i,.i2

pitibiis4pr.Tciris,exctpi nouohdhli
facrum , cuiufcunqi generis fanguine

i"'

capitis hulcera manantia verrucas . * .;!■

promittunt teftudinum omniutnfimo pauo ,r

cuti Et licet incredibile didu fit , aliq" jj,’

cuu. ti , . , . - , n,J<’

dunt, tardius ire nauigia, teftudinis pedeo

dunt, tarams ■i'- r- -

trum vehentia. Hinc demde m morbos aib^

i veuemi*»* -pP,

mus aquatilia, non t]uia ignoremus Rfl' /
effe vniuetfitatcm animalium , maiorilqu ^
raculi ; fed boc vtilius eft vita: . contribii''|ill
bere remedia, cum aliud alij profit, aliud
facilius inueniatur.

DeaijUiitUih»$,remt((ininT»ori«)s digeBa-
mUmcuntravtnena&venenMii Animtl' ’

Ctp. r. Jf

rEnenatum rael diximus vbi nafcerctUt .|,<

VEnenatum rael diximus voi naicerc,- jf
xilio;eft ptfeis aurata m cibo.Vel fi eX

T Auiu;w II. J/44wa.* — ~

fyncero faftidium crudicalue , qus
ma , incidat: refludincm circuncifis pedi»
oite .cauda , decoctam • antidotum elT^» 0

>icc ,caua.i > $ «aiviw^wcM... T if r a

;ft Pelops , fcincumque Apelles . Qui .^jiF
j r^riMic arorri _ nnanrum veU®" -Xf

cus, diximus: fxpiiis vero , quantum vene'jif

menftruis mulierum . Contra omnia ea au

tur vt diximus. mullus. Item contra pa /

cam & icorpiones terrefttes matinorque’^

cones, &

npiuiii-.' vv. 1 ci-

phalangia illitus lumptutue jii;
h «••araifi» rtn5« COtltCl

Eiufdcm recentis ^ capite cinis contra
venena .priuaciro contra fungos. Mai .{f

camenta inferri negant poUe , aut eetK ■
ftella marina vulpino fanguine illita ,
limini fupetiori , aut clauo sreo ianu*- ^ s'

Liber XXXII. ipr

• 5Qlnr,*«T . / '

Vq?'- • «‘■nibus carum

araneorum raorfus fanantur. In
*tl ^*>^ontra omnia venena, vel potu.veliflu,
^ carum ex iuredecodla-

lu ■clhcaciflimus habecur.Sunt & feruatispifci

l«‘‘tedicinr — ;I /i

'‘Staei- ■ «. leiuaospilCl

i c, falfamentorumque cibus prodeft

percudis , 5c contra beftiarum iftus,

p^-ivuius , «. contra ueitiarum ictus,
bando , ita vt ad vefperam cibus

. , »w VWI J/V l Ulli Wil^Us

reddatur. Peculiariter a chalcide,ce-
'tp ’ *’''^,‘l'tas fepas vocant, aut clape dipfade-
H^rttcuflis.contra fcorpiones largius fumi, fcd

'''«'s?"’* lalfamenta prodeft , ita vt (itis tole-
^ ‘"tponere eadem plagis conucnit. Con-
Si, quidem morfus non aliud prte

l'*Hi f "abetur. Friuatim contra pratftcris mor-
pp/’‘'da prodeft. Imponuntur falfamenta &

rabioft : vel fi non tint ferro vfta:

njjc «.«laiw.a . V wa li lltll ICITO VllC

■i&rqrporaque clyfteribus exinanita, hoc per
‘Uji^cit.Pc contra draconem marinum ex ace-

"IK, * VA UWI,-

^ 'Ponuntur. IdemSt cybij profeftus. Draco
niarinus ad fpin* (u.e , qua ferit , vene-

‘*1 irxr ‘f , vjwa, acur. , VCIJC-

impolitus, vel cerebro toto prodeft.Ra-

["to?! Orari narum ex vino & aceto decoaarum

i'Ch •“*-*“®‘«*** «'luw «.rfccio ticcoccaruin
venena bibicur, & contra raneni-

1 C VA*c-

w.^av«i., WPV. VUiitlrt 111«

Silenum, & contra falamadras.FJuuiatiles,

^ti|'J^^s^cdancur,iufue deco<Starum foibeatur.

tp. •' contra leporem marinum , &: contra

tlP*a ^inra Ai^^r X>e- «v irJ

\ fupra didlas. Contra fcorpiones ex vi^
V?'«iocri[r •’ 1-

^'Wocritus quidem tradit , Ii quis extrahat

*((,* ''tuenti linguam, nulla alia corporis parte
V tente ; ipfaqtie dimiila in aquam, imponar
Cordis palpitationem mulieri dormienti,
I, ^tjqt intcrtoeauerit.vera tefponfuram.Ad-

Sup^^tttnum alia Magi.qu? fi vera funt,mul.
hotes vits exiftimemur tanx qudmleges.

MNn a

I9(? C Plini j Naturalis Hift.

Nanque harudine transfixa natuca per
culus in menftruis defigatur a marito, aduii^
lumtsdium heti.Catnibuscarum vcl han> „(
ditis , pratcipue purpuras certum ejt allici- ‘ .jj! i
rana: geminum efle dicunt . obiicique 'oro
oportere : eam partem , quam appetant, co
omnia venena cfie pro antidoto.Sunt qute *
ptibus tantum viuunt, ob id rubetarum noi^jf
vtdiximus.quas Gwciphrynps vocat.grau > i
fimx cunflarum, gemmis veluti cornibus.p j.
veneficiorum. Mira de his certatim tradun |j,
tores.IIlatis in populum filctium fieri. 9‘“ Jf
quod fit in dextro latere, in aquam fcrueteu
ieao , refrigerari vas , nec pofiea feruete
excmpto.ld inueniri obiefta ranaformici'’j;||J
nibufque erofis,fingula in folium addi. Et
efle in finiftro latere, quo deiedto feruere
tur , apocynon vocari. Canum impetus eo
beriamorem ebeitati, 5c iurgia addito 'ff rji*
nem. Venerem adalligatum ilimularc . R''
dextro latere reftigerari fetuentia. Hoc Sf 4
tanas fanari adalligato in pellicula
centi.aliifque febres.Amorem inhiberi ec»' a
cx his ranis lien cotravenena 'qu? fiant
auxiliatur.Cor veto etiam efficacius eft.Cu
cft in aqua viuensthuius adipem & fel hat> ^ ji'
, qui crocodilos venentur, mire adiuuan
f jndMn ■ cunt.nihilcotrabellua audete. Efficacius « m
***''' nu fi herba potamogiton mifeeatur. Canc ji*
uiatiles triti potique cx aqua recentes,fei' '■
adferuato, contra venena omnia profunt, V jj»
lim contra fcotpionum idluscum
vel fi non fit , caprino . vel quocunque. "
vinum oportet . Necant cos triti cum
nwti, Eadem vis contra yenenatorum

Liber XXXII. i()7

priuatira fcytalen , & angues , & con-
*'porem marinum , ac ranam rubctam.Cinis
feruatus prodeit pauore potus pericPitan-
^ cx canis rabioii morlibus. Quidam adii-
I, gentianam, & dant in vino.Nam fi iam!pa

I ' Occupauetit . palUllos vino fubaiios deuo.
ita prjcipiunt. Decem vero cancris cum
manipulo alligatis, omnes qui ibi fint
{("'^pionesadeunilocu coituros Magi dicunt:

ocymo ipfos cincremuc eorum percuflis
v,|®nut.Minus inomnibus his marini profunc,
i*'rafyllus autor ell.Nihil autem atque aduer -
f,'* Serpentibus , quam cancros, fuefque percuf-
(l 'oc pabulo fibi mederi. Cum Sol fitinCan-
t, 'torqueri fetpentes . Iflibus fcorpionum 6C
t '®es fiuuiatilitl cochlearfi refiftunr crudx vel
Quidam ob idfalfas quoque adPeruanc.
iC.P°nunt & ipfis plagis. Coracini pifcesNilo
i^'dem peculiares func:fcd nos hsec omnibus
demonfiramus . Carnes eorum aduerfus
fjf^jpioncs valent impofitte . Inter venena funt
porci marini fpmx in dorfo, cruciatu
la;forum ■ remedio eIHimus ex reliquo
eorum corpore. Canis rabidi raorfu po.
vcexpauefcentibus , faciem perungunt adipe
marini . Efficacius , fi medulla hy.ena: Sc
fu''?'" e lentifco & cera mifceatur.Mur?n; mor
ttj ^PSarum capitiscincrefanantur.Etpaftinaca
fuu iftum remedio eft.cinere fuo ex acc-
(jOito.vel alterius . Cibi caufa extrahi debet
v^tfo cius . quicquid fimile eft ctoco , capiit-
j|'.'otum:& hanc autem.& omnia tellacea mo
Iu' t^ollui in cibis, quia faporis gratia perit. E
marino veneficium reiiinguunt poti hip-
'*hipi. Contra dorycniu echini maximi pro-
NNn 3

ic>8 C. Plinij Naturalis Hift* . ,

funt : & iis qui fuccum catpathi biberint, l
pue eius iure lumpto. Et cancri marini
ius contra dotycuium efficax habetur.
DtoHreu & p<*rp«r«,a/ja, (fy
6'<p. Vt.

i

PEculiaritct vero contra leporis marini'*- ,
na Sc oflrea aduetfamtit. Idemvidctur |
potefl videri fatis ditium clfe de his.cump^j '
menfarum diu iam tribuatur illis. Gaudent

“.1(0 ;

cibtis aquis , & vbi plurimi influimtamne$*>"j|

pelagiaparua Serata lUnt . Gignuntur tarne*'.,
petrofis, catentibulq; aquatum dulcium ad"

tu , ficut circ.! Grynium 8c Myrinam .Gr.'"',.

fcunt fideris quidem ratione maxime, vt i”^
tura aquatilium diximustfedpriuatiincitca.^

tia arflatis multo laSt:

ptatgnantia, atque vb'

penetret in vada. H.rc videtur caufa , qua(t^j|i

liora in aliis locis teperiantur. Opacitas

prohibetincrementura, Sctrifiitia minus apfi

tunt cibo.s.Vatiant coloribus, lufa.in Hafp*''’jj,
fufea in Illyrico, nigra & carne 8c tefla
Pt.-ccipua verb liabentur,m quacuiiq; gentoL
5a,ncc faliiia fua lubrica, cralfitudine potiu*
Slanda, quim latimdinemeqi in luto capit*'>'’jf
jn harenofis.ltd folido vado.fpondylo bre"* ,(
que non carnofo, nec fibris laciniofo,ac '«■'n.

aluo..'\ddunt peritiotes notam, ambiente

— .c ^ — ofa -

jeo crine libras , eoque argumento gencto*’,^'

terpretantur , calliblephara appellantes- “jji
dent 8c peregrinatione, rransferrlque inig® S
aquas. Sic 'Prundifiana in Auerno compa*'* j((
fuum retinere fuccum , Sed Lucrinu
creduntur. Htec fint dida de corpore .

8e de nationibus , ne fraudentur gloria fu*.,:'"-

ta ; fci dicemus aliena lingua, qusque

Liber XXXI I.

JS!9

. j>uius cenfut a: innoliro xuofuit. Sunt erga
'Uni verba, cjue fubiiciam : Cyzicena ma-
Lucrinis, dulciora Britannicis, fuauiota
“S . acriora Lepcicis . pleniora Lucenfibus,

I 'loraCoryphantenis, teneriora Illricis, can-
l( '“ta Circeienfibus .Sed his neque dulciora
teneriora effe vllacompertum eft.In In-
^ati Alexandri rerum amores pedalia in-
1,0 '‘prodidere . Necnon inter nos nepotis cu-
nomenclator iridacna appelhuit; tan-
i, *'hplitudinis intelligi cupiens, vt termor-
{^'‘'^aeirent.Dos eorum in medicina hoc in lo-
L''Wa dicetur . Stomachum vnice reficiunt:
jc‘‘iiis medentur . Addiditque luxuria frigus
Sl i^is niue , fumma montium & matis ima
!jl 'ens. Molliunt aluum leniter . Eadem co-
lu'“nimuiro, tenefmo, qui fine cxhulceratio-
s > liberant . Veficaium h ulcera quoque re-
ij'Kant. In conchis fuis vti claufavenermt, mi-
lii''‘^illationibus profunt .Telia: oflteorum ci-
(jj’''‘‘am fedat , &confillas admifto raelle.Eo-
modo parotidas , panos , mammariimque
ih'‘''as, capitum hulceta ex aqua : cut^^mque
d" 'ftum extendit . Infpetgitut £c ambuflii.Et
lij?'‘fricio placct.Ptutitibus quoque & eruptio.
jj*** pituitK ex aceto medetur .Crudx fi tun-
ti;‘"'‘t , ftrumas fanant S; perniones pedum.
j,g'P‘tr.c quoque contra venena profunt. Et al-
q'" matis theriacen cfTe , Nicander tradit.

eius genera, vti diximus; longo folioSc
(i*'®re , rubente , atiaue crifpo. Laudatilfima,
I. 'U Creta infula iuxta tetram in petris na-
j '“t tingendis etiam lanis ita colorem alli-
h"' > vt clui poftei nonpoffit.E vinoiubet
^*hdati.

NKn 4

200

C.Plinij Naturalis Hift*

peci<u,& capillos, ^ocfttoru-m,&

^dalopCi

«Jr denti f*rn »& faciei vitia. Cap . V H'

ALopccias replet hippocampinus cinis
Scadipc fuilio miftus , aut fyncerus

to. Praeparat cutem fcpiarum cruilae farina
cameticis.Cute replet 8c muris marini cin>^ -k
oleo:Item echini cum cainihus fuis crem^^-^f

fcorpionis marini-Ranarum quoque triuin '

ua: in olla concrememur .cinis cum

lius cum pice liquida. Capillum denigrant j \

guifuga: , qua: in nigro vino diebus lx-

eruere. Alii in aceti fextariis duobus fang"^

* ‘ifL,

garum fexcarium in vafe plumbeo
trefeere totidem diebus, mox illini inSoIf-^jjjj
natius tantam vim habere tradit , vt nifi ^
ore contineant qui tingunt, dentes quoq^^^c
tum denigrate dicat. Capitis hulceribus> y

ricum vel purpurarum teft? cinis cum meUO

f J1 f • • 1- -_1 • 1 n Vf*4

liter illinitur : conchyliorum , vel fi non ''
tur , farina ex aqua doloribus. Cafloreum ^
peucedano & rofacco. Omnium pifciuin
tiliu marinoriimq: adeps liquefactus oleo^^
Ro meile, oculorum claritati plurimum
irem caftorcumcuiu mclle.Cailionymi

trices lanat,S: carnes ocuioru fuperuacuas 7 j*

fumit.Nulli hoc pifciumcopiofius , veexi^^*^^?

uit Mcnanderquocjue in Comcediis.Idcnif* J*
& vranofeopos vocatur ab oculo quemii'^ y
te habcc.Et coracini fel excitat vifum. Et
fcorpionis ruh cum oleo vetere aut mellc^^ .f
incipientes fuffufiones difeuduinungi t^r

tetintermiffis diebus. Eade ratio albugin^^

lorum toJlit. Mullorum cibo aciem oculoff ^

betati tradunt.Lcpus marinus ipfe qiiide"’’

,31*''

Liber XXXII. lot

I, * > fed cinis eius in palpebris pilos inuti.

cohibet. Et ad hunc vlum vciliifimi
i,j"’’'=Iteinpe(3uncuU falfi triticum » cedria:

diopetes & calamitas vocant, fan-
u faruni cumlacryma vitis fi euulfo pilo pal-
i«j illinatur. Ocuiorum tumorem ruboremq,

* ‘^ottex cum lafte mulieris illitus fedat , &

* Icabritias emendat. Inuertunt itaque ge-
sgentes, Sc medicamentum auferunt poft

j rofaccbque inungunt, St pane impofi-
'igant node . Eadem cortice St ny dalopes
in farinam trita & ex aceto illita. Ex-
(J'*cfquamas eius cinis .Cicatrices oculoru
L 'J'ellc fanat , pterygia cum fale Sccadmia
.lis drachmis. Emendat 8c albugines oculo-
^ l^^hiemorum . Adiiciunt Scofliculis cius ge-
t),' ' ferantut.fanari. Echini ex aceto epinydti-
L '‘llunt.Eundem comburi cum viperinis pel-
(, *.fanifqj , & cinerem afpergi potioni iubent
'Claritatem vifus promittetes. Ichihyocol-
({'('‘cllatur pifeis, cui glutinofum eft corium:
tfthe nomen glutino cius. Hoc epinydidas
.'^itlam ex ventre , non e corio , fieri di-
lt,lj''bthyocollam, vt glutinum taurinum.Lau
^if^ontica candicans Sc carens venis fqua-
. & qu.e celerrime liquefeit. Madefcere
concifa in aqua, aut aceto node ac
'undi marinis hapidibus , vt faciliiis li-
'w’''^'il= tcam in capitis doloribus affirmant
hothns.Ran.x dexter oculus dextro, fini-
'v.® liuus fufpenfi e collo natiui coloris pan-
■i\l'Pitudines fanant.Qubd fi per coitum ran?
Jhi,®^cut. albuginem quoqr , alligati fimiliter in
• Rcllq''® «carnes impofit.e fugilla-
rapiunt . Cancri etiam oculos adalliga-
I N N n 5

Runa &c.

20Z C. Plini) Naturalis Hift ^

tos collo . mederi lippitudini dicunt .
rana inharundinetis & herbis maxime v
muta ac fme voce, viridis, fi forte hauria^J^
tres bourn diftcndens.Huius corporis hum ^
fpecillis derafuraclaritate oculis inun®’ ,(jri
rant afferccdpfiEque carnes doloribus ocU‘";|)iS
fuperponunt. Ranas etiam quindecim co^Vlj
in fidiili nouo itmcis configunt quidatfoce /
rum. qui ita eflfluxctit. admifcenc lacrym» ’ f
ex alba vite emanat , atque ita palpebras ‘y»
dant inutilibus pilis exemptis, acu inftd‘>
hunc fuccum in velligia cuulforum . Mefi' /

« t ^ 1 VI t • rA CH jM

nunc luccum m ''-“‘ft'* euuiiuiu,,, . .(V

lothrum palpebrarii faciebat in aceto ea «p
putrefeentes , & hoc vtebatur multis vati>'y

aquationes autumni nafcentibtis.Idem
fanguifugarum, cinis ex aceto illitus pa‘'|jif

— ,

Comburi eas oportet in nouo vafe. Iden' '

« - A J AMia V « V 1 T /'Imi nlcO

iecur ficcatum pondere x.iti i.cum ole® j|i^
no perundlis pilis j x.menfibus . Auribus’ J
mum bati pifeis fel rcces.fed & inuctetai“^,j^
itembanchi , que quidam myxona voC®'' j/
callionymi cti rofaceo infufum : vel c*. jdfj

cumpapaueris fucco. Vocant &in
culos, eofquc tritos i nftillati ex aceto ^
iubent.Etpcr fe conchylio infoda lana m W
pere prodell . Quidam aceto & nitro

perc pruucii .V4.^iuimi ulclu w.

ciunt.Suntq; qui pr?cipuc contra omnia
vitia laudent gari excellentis fociotii
mellis dimidio amplius, aceti cyathum
ce nouo lenta pruna decoquere , j

pennis deterfa.Sc poftquam defierit Ep“ , j(i v

lr\Ctwr\/i tew» C> riimA«mr ^llv»* .tV

pennis aececia,<x puinju<miucncin. i
pidum infundere.Si tumeant aures,
co priiis mitigandas iidempr^cipiunt A* ^c(
adeps inftillatus , ftatim dolores lollh'- . -,t

aaeps im,.ii«iu, ,„a„uitiuioie» .'deSf

rumfluuiatiliumfuccus cura farina

Liber XXXII. 201

Uricum teftij cinere cum meile, vel eonchy
cx mulfo curantur . Dentium dolores le-
ijUrofsibus draconis marini fcarificatis gin-
jli Uerebro canicul; in oleo decoilo adferua-
' ''t ex eo dentes femel anno colluatur.Pa-
(0''* lUOHUc radio Tcarificare gingiuas,& in
ijjKUvrilifsimum. Conteritur is,& cum ellebo-
I), ''Us.detes fine vexatione extrahit. Salfamc.
tjf^riani fiflili vafecombuftorum cinis, ad.
[•(''riua marmoris, inter remedia eft.It cybia
k^.duta innouovafe', deinde trita profunt
i>i,, ’'^>is. Aeque prodeffe dicuntur omniu falfa
“i. Urumfpinx combuft.T trit^que & ilUtv.De-
I^Untur & ranx fingulx in aceti heminis , vt
'li ^ ‘>a colluantur, contineatutque in'ote fuc-
ip.faftidium obilarer , fufpendebatpedibu»
it)''‘'>cibus eas SalluftiusDionyfius,vt ex ore
H^eflueret in acetum feruens.ldque cpluti-
iijUis.Portioribus ftomachis ex iure eden-
s**>at . Maxillatcfque ita fanari dentes pri-
ilj^. Putant.mobiles vero fupr^ diflo aceto lla-
)ii,''^d hoc quidam ranarum corpora oina-
'ij'*cilis pedibus in vini hemina macerant,
i^jj.Unllui dentes labantes iubent. Aliqui totas
\'8am maxillis. ,Mij denas in aceti fextariis
vldecoxete ad tertias partes, vt mobiles de-
'i||,''>bilirent.Necnonx X x vi. ranaturneot-
\.®jei Veteris fextario fub xrco tello difeoxe
} jnfundetent pet aurem dolentis maxiltsc,
k-^Cui- Rf rrimm cum meile im-

Z04 C. Plinij Naturalis

vocatur i Grarcis coluber in aiiuis viucO®' jj
quatuor dentium fuperioribus in dolof^j^jj
riotum gingiuas fcarificant, inferiorum fi

ribUs.Aliqui canino tantum earum cote®''.

»**'*'''’***»'^*** — " — - - -

Vmncur &: cancrorumcincre:nam inutJ‘' '

nis dentifricium elf.Lichenas &

adeps vituli marini;mura:narum cinis cuUjjj

lis obolis ternis ; iecur pallinacs inolc® M

dium : hippocampi & delphini cinis eX®il^(j
litus. Exhulcerationtm fequi debet cura® J
perducit ad cicatricem.Qpidam delphiD'^ij
in fidiili torrent, donec pinguitudo
olei fluat , ac perungunt. Muricum vel c®* ,i

liorum teli® cinis maculas in facie m®'

purgat cum meile illitus, cutemque eruf'

tendirque feptenis diebus illitus . ita

2

candicto ouotum foueantur. Muricum
funt , qti.T vocant Grici colycia , ali;
turbinata sque ,fed minora multo ,

etiam, &: oris halitum cuftodientia. IchtM„.l

la erugat cutem , extenditque in aqua “ lj?
horis quatuor.dein contufa, colluta & (i!

ad liquorem vfque mellis. Ita prsparaw
nouo conditur , ic i nvfu quatuor drach®’
bin.e fulphuris,& anchufa; totidem, ofl®
argentes adduntur, afperfltqi aqua terun'®j,it

Sic illita facies poft quatuor horas

detur & lentigini csterlfque vitiis ex
piarum cinis.Idem & carnes cxcrefcent®

& humida hulcera. .

*Trom:fcitA medicittit. Cap. ,'a^

que aqux marin.x.Excoqui debet

/11 vt « ? o.. ,..1

craflitudo mellis.Tit in mari & halcyo®^^[(;

pellatHm,ex nidis, vt aliqui exiftimant

Liber XXXI 1. 20^

ccycum ; vt alij , e fordibus fpumarum
^'“^Mitibus : alij e limo , vel quadam maris

ftillp r\, . /vjfs/ss-pil rniiTiim.

.^Ue.Quacuor eius genera ; cinereu fpiirum,
'“afperi : alterum raolle.lenius, odore fet^

tarterum moiic,icniua,

»|.'*'rtium candidioris vermiculi : quartum
1- 'ofius.fpongisque putri fimile,pene purpu-
^ '*lUod optimum: hoc 6c Milciium vocatur*

I ^^ndidius autem, hoc minus probabile elt,

(“'"m.vt exhulcerent.putgent.Vlus tollis &

i, ‘'0. Mire lepras , lichenas , lentigines tol-
lupino , 8c fulphuris duobus obolis,
^l^tieo vtuntur & ad oculorum cicatrices.
:/'*s ad lepras cancri cinere cum oleo vfus
thynni recentioris adipe ad hulcera.
;,|!!5tum muria.Sc capitum cinis cum meile
l* utuoias. Fungi pifeis eius qui rana in ma-
f*^'latur,olficulo de cauda.itavtnon vulne-

I'“'i«(l.Id faciendum quotidie, donec pcrcu-

I,] ■ Eadem vis & pallinaca: radio . & lepore
C? impofito.ita vt celeriter remoneantur:
'ellis contuGs & ex aceto ili itis: Item fco.
marinx e mellctcancro fluuiatili con*
conibullo ex meile. Mirifice profunt &
tx^fiacum axungia vetere contufa & illita.

parotidas vtuntur, & fcari pifeis mari-
(5 'hetibus. Quin 6c teftis cadi falfamentarij
axungia vetere , rauricumq; cinere ex
parotidas ftrumifque. Rigor ceruicis
sil''’' cum mavinis,qui pedunculi vocantur,
'li i?”’ pota : callorco poto cii pipem ex mul-
V!‘^a ranis decodis cx oleo & fale.vt for-
V ''“Ceus. Sic & opiflhotono medentur , te-

Sl/Paticis vero pipere adicdo.Anginas mx-

Sr ‘'allatum ex capitibus cinis cx meile illi-
“'^let : ranarum decoaatum cx aceto fuc-

loS C. Plinij NaruraiisHi^^'

cus: hic & contra tonfiUas prodeft. Can'

«'i

uiatilcs triti fingtili in heminam aqu®

medentur gargarizati , aut e vino, ati|
aqua poti. Vuat medetur garum cochK*. J
funditum. Vocem fiiuri recentes ,
bo funipti adiuuant. vomitiones mulU j/
rati tritique in potione concitant.

caliorcum cum Hammoniaci exigua r'A(

,oi=>

cx aceto muUb leiuni.s vtililliine pontui'-^ #

potio fpaimos liomachi fedat cx aceto

calido. Tuflim fanare dicuntur pifeium J

iure decolla: in patinis rana;, Sufpenf# Jj,-
pedibus , cum diftillauerir in patinam faly
rum, exenterari iubentur, abiedtifquc int^^^y^
condiri.Eft rana partta arborem fcandeB®jj|ii<
ea vociferans. In huius os fi quis expuat,
dimittat.tufli liberari narratur.PrsccipiuO''
chlc.i: cruda: carnem tritam bibere eX a‘1'^
iida in tulli cruenta.

, ,.A^

iocineruvitia Uterum^ue,(id
& altKpromifc»* medicina. Cap. ^

I

Ocineris doloribus fcorpio marinus i"

necatur, vt inde bibatur.C onchf iong# jj f
ex raulfo potae cum aqua pari modo > a"' J
bres fint ex aqua mulfa. Lateris dolores
hippocampi tolli fumpti.tetheaqs fimi}**

in Cibo rmnpta:ifchiadicorum niuria

ikre infufa- Dantur autem concha: tern^^

diluta in vini lextariis duobus per ^

.i 1

cim.Aluum emollit filurus e iurcj^
cibo.EtoIus marinum limile fatiuo »
ininucum, aluum facilime purgat 5
acrimoniam cum pingui carne coq«h“*^'^ yi*
Ilium piicium ius. Idcm&vrinas ciet» ^

^ Liber X X X r r. 207

Opfitnum e fcorpionibus Sciulide , &
Uibus

iHec virus refipiemibus. Coqui debent

lfM*''®tho.apio,coriandto, porro, additis oleo
^ ^“urgant & cybia vetera, pi iuatimq; cru-
®> pituitas bilemque trahunt. Purgant &
> quorum natura tota in hoc loco dice-
jup^^tuantur muricum modo , viutintque in
; gratiflimi autumno & vbi multa dulcis
p^ifcetur mari.ob id in Aegypto laudatifli-
ilA®cedente hyeme . amaritudinem trahunt,
L^^qitubrum.plorum ius traditur aluum &
l,ii^\exinanire, interanea deliringere omnia
ii^''rc,renes purgare.fanguinem adipemque
1)^ '■'e. Itaque vtiliflimi funt hydropici.s.mu-
i^J^PUrgationibus.moibo regio .articulari,
(.'“nibus.Itemprodcire fclli pituirrcque pul-
iJ*>iocinccis , fplenis vitiis , rheuma tllmis.
tantum vexant.vocemq; obcundunt.Hul-
fcrpant.aut fint purganda, fanam-.Item
i|{'''°niata. Cremati aure.vt murices, 8: raor-
hominumque cum meile, lepras , len-
it,'®' Cinis eorum potus emendat caligines,
^tum & dentium vitia.cruptiones pituitj:
Vjj'’'ta dorycnium aut opocarpathon antido-
obtinent. Degenerant induas fpecies,
‘tulosiqui falem virufq: refipiunt : mylcas.
tli^tundiiate differunt, minores aliquanto at-
' 'h* .tenuioribus tcftis,carncduriotes.Mi-
,™que,vt murices.ciaere caullicam vim h»
) ad leptas.lentigincs.raaculas. Lauantur
plumbi modo ad genarum craflitudines
.-.'"^Otum albugines, caliginefque , atque in
CjAttibus fordida hulcera,capitifque puftu-
\?h>cs Vero eoru ad canis motfus imponun.
*■* pelorides emolliunt aluum : item cafto-

s

2o8 C.Plinij Naturalis Hift*

rea ex aqua roulfa drachmis binis.
mentius volunt vti , addunt cucumeris ^

lllCliLlUa VUl.WiJ'- » '■* 3 VUVUta>wj.4-.> - -jP

dicis ficca: drachmam ,& aphronittidu®®^ I»
ihea: torminibus & inflationibus occurtu" '.r

- tr7'>

ucniuntut hae in foliis marinis fligentes

......nafic

rum verius generis.quam pircium-Eidein
nelmum diiroluunt.renumq: vitia.NafcitU^^ii
mari abfinthiura.quod aliqui Seriphium ' J
circa Tapofirin maxime Aegypti , cxiliu^y
flri.AIuum foluit.Sc noxiis animalibus io,
libetacSoluunt Sc fepiac. Tn cibo dantur d' jjljt
& fale & farina decodlz. Marnx fallir cutO^ ^
taurino illine vmbilico , aluum foluunt.I'!
fcium in patina codloru cum latlucis tenti, ^
difcutH.Cancti fluuiatiles triti ex aqua pOjjV
uum flftuat.vrinam cient.invino aluum. ‘ y
ptis brachiis calculos pellunt tribus oboh*^>
mytrha triti, fingulis eorum drachmis.
inflationes caftorcum cu dauci femine P J
felini quantum ternis digitis fumatur , eX
calidi cyathis quatuor : tormina vero d*'” ,/
ro vinomiflo.Erythini incibofumpti
uum.Dyfentcricis medentur ranj cum ft', ^
coi5la:,ita vtpaftilli fiant: fel fiue corcafO^^ji*

meile tritum ,vt tradit N icetatus. Morbo
falfamentum cCi pipere , ita vt reliqua

T enni pvi ohits* a ^ r>iw*ie 'ifl

ftineatur. Lieni medetur folca pifeis imp® jj.
item torpedo:item rhombus viuus; dcio
rut in mate.Scorpius marinus ncc.itus io

vefica: vitia & calculos fanat. Lapis

tur in feorpionis marini cauda pondc^.^f

potus: cnhydiidis iccur : blenniotuna

ruta. InucniunturSc in banchi pifeis C3p'^sj,ii
lapilli. Hi poti ex aqua calculoiis ^

•f AnMip- A titnr fLr viprcAAts^ .«..a..! aapyi tn vi^ .if

iapilll. IIA puvi t..\ V.(tiCUlUiJ> . 0 Y

dentur. Aiunt Jc vrticam marinam in viO jj

i 09

Liber XXXII.

pulmonem marinum deco-
‘ tiijtj ^‘1''®- fcpia: vrina mouent.rcniimcp

^lt3c r ^

''''ile unt. Rupta conuulfa cancri flu-

in afinino lade maxime fanant:

I 'lUivo ' — jiirtAijji». laiiant:

cum fpinis fuis contufi in vino poti
fingulis heminatbibiturdonec
' p alliis in cibis ad hoc proficiunt. Purga.

‘*'er incioisaa noc prohciunt. Purga.
'Js T pettinu cibo. Ex his mares alij do-
voeantifoeminas onychas. Vri-
mouent. Dulciores fa;min.T: funt &
'Hjj Sepitequoque oua vrinam mouent,

% J^n^gant. Enterocela: lepus illinitur tritus
Kif • •''^‘^“'fi^nfinaaq^uatici colubri, item
S '""“m potumq; calculofis prodcft.Ifchia.

I 'Iki*'''™ libarant falfamenta ex filuro infu.
V- "ere , euacuata prius aluo.- Sedis attritus
%. “lapite mugilum mullornmque.-Combu-
VJ autem infiftili vafe.Illini cum meile dc-

^^'cni capitis matnarum cinis ad rhagadas,
“adylomata vtilis , ficut pelamidum fal’
V/apitum cinis , vel cybiorum cum meile.
; 'oiv appofita procidentis interaneimorbum
,'«ta ^^ancrotii fluuiatilium cinis ex olea
^nt’ ''"'as in eadem parte emendat ; item &

■ s|w [ ^**jw**^**fc • ivvlH

Si'lifr Pnll*"'- Panos falfamenta cora.
^:rr ‘""^"^^''anae interanea & fquama: com-
JIIq "■'pio in vino decodlus, ita vt foueantur
L*'in •' ^'•'''nmium tefta; contufa: & ex aqua
Shw ^^piemibus panis refiftunr.Muricum vel
V. *5riirv» n t-v

Wa P*®^^*®^^P^”*sreiiitunr.Muncum vel

cinis vtroque modo, fiuedifcutcre

\i(''n''ipietes,fiueconco£):os emittere. Qui-
i<H*L"'"Ponut medicamentum, cera: & thu-
X "mas X x.fpumi argeti x L.cineris mu-
'Olei veteris heminam. Profunr per fe
"'a cofla. Cancri fluuiatiles triti veren-
OOo

Tom, iiij.

Sed ftdif

210 C. Plinij Naturalis Hift'

dorum puftulas difcutiunt; cinis
uarumntcm carnes decoftx Ec impofits-!i j,.
ter percx lalcx e capite cinis meile addito- y

rints.aiir rnuaCinX DlfC*® Wii

ter percx laii.,* v<.|;-awvvn**.>

jnidum capitis cinis , aut fquatinx pilo j|(i
corabufta. Hxc efV . qua diximus ^

. o. \ ? r^Kl-n/se mtrue- **Vf»I I nf. PtOl^ .ill!

corabulta. Hxc eic .quanixiraus .

quia & e mati fabriles vfus exeunt. Ptoi .
fmarides illitx : item muricum vel putpU' ^
teftx cinis cura meile: efficacius cteini ,.(f
cum carnibus fuis.Catbunculos verendot ^ ■

cum carnraus ’ y

uatim falfamenta cofta cura meile reitiUr. •

uatim iaiiarncnia:-“^i»:-ui.i
Atteftem.fi defcenderit,eoclileacu fpunia
s -mr. r ! .-./'rtrvrM-iAMrJ?! m h tnnrtf.atflr*

lO'.

At telteni>u oeii- s ^ t- ■

volunt. Vtinx incontinentiam hippocaffiF
Sc in cibof.vpius fumpti emendant. Ite'li ip-

m «...f ^ ^ M. « 1 ■ ^ S ■ W1 1 t t 1

& in ClbOl.xpiUS luiupu cuicima*!.. --- j,r

dion pifciciilus congro limihs cum lilij '
Piiciculi minuti,ex ventre eius qui deuor» n' '
exempti , &: cremari , ita vt cinis eorum 0 J>

*• -r .t a.. dfi-Jran?»? CU* iali'

cxempil) O. ticiliei- 1

cx aqua. lubent 5c cochleas Afticanas 0“/

carne comburi, cinereniq; ex vino SigniO .j/

Podagris articulat ibufqi morbis vtile clt

® s n - «r :r*<7itc rnr«»/tin»» .i

jfodagnsariicuiaiiuutvpMi-.-w

in quo decola eil tana,& .pfius inteihn»’ i

nrif!»

in quo ncco' i-i — j.—.. ,

bets cinis cum adipe vetete. Quidam .pf
cinerem adiiciunt , trium » generum
dere.Iubent & lepore marino recenti po,“ V

fricari.Fibrinis quoque pellibus calceari . y

me Pontici fibri.ite vituli matini:cuius >

me Pontici hbrt.ite vituli matinncuius ■^,311'
«rodeffiltem & bryon de quo diximiis.l'

K- •« f> Ccvliip li r» A Illp-Na . irt

«roclelt.ltem «. nryon uc quu
f,nulc,tiigo(iotibus foliis.line caulc.lvs'^,^
eiftyptica.Impofitum lenit impetus po^

Item alga.de qua fupta diaum eft : obid

. _ 'J— 1 p 'Do»*rv irxnf^S •'

Icemalga.de qua lupra aicn.mcii.o
in ea ne arida imponatur. Perniones
pulmo marinus, cancrique marini cinis .jif

Jtem fluuiatiles triti.ficqi cinere & ol^fjpif' ,
Ic filuri adeps.Et in articulis morborii

C,. luuri iu«. . ^

fedant ranj fubinde recentes i g(

4am diffeSas jubent imponi. Coig“S * 1

Liber XXXII, zu

vituli marini bibunt cum la<ae cnui-
^Cpr cum Punici Aicco : quidam ex

- mnlr„» VT„- t- _. -I-*.

^err* — VM*44 A uAJici uict^v ; quiaam ex
^‘'“O-Nec non aliqui per fe pilulas deuo-
iu^j’ ^litoreum in aceti mulli cyathis tribus ic.

yathii

His vero , qui fapius corripiuntur,
H intufum mitifice prodeft. Caftorei dra.
*ta„* debebut, mellis & olei fejtcarius.

Wntundem. Ad prsfens reto correptis
'C : aceto. Datur Scraufielaema.

Ptri

•ccurntem mutis vel tefludinum fanguis.
‘‘Jtbrct omnium getumm, & contradmerjM
infirmitates. Cap. X.
r J ‘‘ Wm circuitus tollit iecur delphini gulla-
j ^ ante acceiliones. Hippocampi necantur
^il,, ‘^aceo.vc perunganmr agri in frigidis fec
(ift Et ipii adalligannir agris.Item ex afello
htj ‘apilli qui plena Luna iniieniuntur inca-
li(j'’‘''gancur in linteolo. Pagri lluuiatilis lon-
<w, "s dens capillo adalligatus, ita vt quinque

h. US PMrV\ ^11 • ,1 71 ^

^□h * * — 1-,»4

eum qui all^auerit.non cernat ager : ra-
in ttiuio decocta: oleo abieais carni-

uicu auicLtls carni-
ili| munaos liberant quartanis. Sunt qui Itran
jo 1 in oleo ipfas clam adalligent , oleoque
<!(,|!'f>'ngant. Cor earum adalligatum frigora
^ tninuit; & oleum,in quo intellina deco-
'** vn autem quartanis liberant.abla.
'lli, JJScibus rana: adalliga'* ,& rubet.T. Iecur

cor adalligatur in panno lcucopha:o.

y^^ti fluuiatiles triti in oleo & aqua,pctuniSlia

lipj 'ccefliones in febribus profunt. Aliqui &
addunt. Alij decoctos ad quartas in vino e

.T' Uf1 r..ae.i. • »t.

7iiy‘^° tgrellis bibere fuadent in quartani s.Ali-
*L 'co finiftium oculum deuorari iubent.Ma.
®^uc oculis earum ante Solis ortum adallfl-
OOo »

in C Plinij. Naturalis H i ft.

i(r

catis sgro.ica vt exeas d imittant in aquam » ^

catis «cgru,n.d. V 1

tianas abigi promittunt. Eofdem oculos^ ,,
carnibus lufcinis in pille ceruinaadallib ij.

carniuuji — *

prsftare vigiliam fomno fugato tradunt,
thargumque vergentibus coagulo ba hrnte- „.
vituli marini ad olfaflum vtumut.

viuuii maruu V-t

guinem teftudinum^e*at|icis

Si^: mederi dicitur & fponSylus per fe

tus : qu.artanis cochle.t fluuiatiles in cibo

:nt"^

cemcl Quidam ob td aiTcruam falc,vt de.-
tas in potu.Sttombi in aceto putrefacit,
cos excitant odore. Trofunt & cardiacts.ca
ris, quotum corpus macie conticitur.tetneS jj.
les Itmt cum ruta ac meile. Hydropicis m

jes lum VUll» i. V4bc. «w ---r jya-

tur adeps delphini liquatus, & cum vino fj.
Grauitatis faporis occurritur tadiis naribb
euento.aut odoribus.vel quoquo modo ou

u: rrirap.& in mUl'v.

je va»* W. Ai.

ris. Strombi quoque carnes tritae, & tn
•** heminis pari modo aqux , aut u rcbte
iqua mulla dara proficiunt. Item fooous v

bus
ex a

cx acjudiuuiirt u.uc»v f-tv. ,, .lun

erorum fluuiatilium cum meile. Rana: qo^^fl

luiatilium cum mette. Rana; u"
aquaticK in vino vetere & farre decoft.i;.^‘''«il
cibo furaptac , ita vt bibatur ex eodem
teftudo decifis pedibus , capite , cauda , » jj.
llinis exemptis , reliqua carne ita condit»’ t<
tra faftidium fumi pofiit. Cancri fluuiatii

iure fumpti ,• & phthificis prodefTe tra

— . ^ ^ ! 1 oaI Uonif]

lure lumpii , ww j.. .1,5»

Aduftafananturcancri manni vel Huuia"

nere :& ea qux fetnenti amia combulta
Hxc curatio etiam pilos rellituic cum
rum fluuiatilium cinere. Put^ntq; vtendtu j,(ii
cera & adipe vrfino.Prodefl: & febri

cera 1.X auipc viuAiw. A — «,

fcllis cinis. Tgnes facros reflinguimt ranai .
. ^...,..^1 r%i^lrer^

uentiura ventres impofiti:pedibiis po^/‘’',bel‘'''

UenUUUJ V tAlCAV., j- - {jCi'-

pronai adalligavi iubenc,vi crebriore a^^^p..

Liber XXXII.

Vwntur & filurorum capitum cinere,
^ stncntorum ex aceto. Pruritum icabiemque
t,^. "ominum modo , ied & quadrupedum efS-
i) ‘""me fedat iccur paflinaca: dccodtu in oleo.

vel prscifos purpurarum callum, quo fe
Vj^ywut.tufum glutinat.Lethargicos coagulum'

^‘^muat in vino potu oboli pondere ; itera'
q '"yocolla. Tremulos iuuatcaftotcum, fi ex
in'" perungantur. Mullos in cibo inutiles netuis
Ujj.^nio. Sanguinem fieri piicium cibo putant,
liij’ Polypo tufo illitoqiie.Dequo & hactradun
Ijlj^^outiam ipfum ex fefe emittere,& ideo non.
iij addi in coquendo ifecati harundineifet-
il5'"im infici , vitiumque trahere natura defi.
ll^^-^d fatrguinem fiitendum & ranarum illi-
i, * einerem, vel fanguiuem inarefadtum.Qui-
jiij'’'* ea rana, quamGrxci calamiten vocant,
x" ‘*m inter harundines fruiiccfque viuat,mi.
1|- ’ omniu & viridiflima.cinerem fieri iubent.
(^[^"i&nafcentium ranarum in aqua, quibus
tiij'"" cauda eft , in calice nouo combultarura
per nares fluat, iniiciendum.Diuerfus
L^inum,quas fanguifugas vocant, ad extra-
tj. fanguine vfus eft. Qoippe eadem racia
flu? cucurbitarii mcdicinalium,acl corpo
fanguine, fpiramema laxanda, iudi-
L:^*Scd vitium ouod admilfx fcmel defideriil

circa eadem tempora annifemper eiuf-
!^,*i\edicinar. Multi podagris quoque admit-
ipp^4s cenfuere. Decidunt fatietate , dc pondere
k," fanguinis dettaase.aut fale afperfe. Ali-
tamenaffixa relinquunt capita, qus cau-
w^lnera infanabilia facit, & multos interimit,
VelTalinum e Confularibus patriciis , cum
S'iiua admilifiet, Inuehunt virus remedii»
0 0 0 s

ti4 CPlinij Naturalis Hift*

verfo : maximeqiie rufx ita forra i dantur.

Itf.'’

fugentia ora forficibus prscidimt ; ac

vclut*

phonibus defluit fanguis : pauladmque inut' ,
tium capita fe contrahunt, nec relinquuiitut.^^,
tuta earum aduerfatut cimicibus,& fuffitu

IfU'

eos.f ibrinarum pellium cum pice liqu ida co
' - ■ luuia fiftit.

budarum cinis , narium profluuia iih.l. - ,,
porri mollitus. Extrahunt tela corpori inhsf ,,

tia fepiarumcefla:c,xaqua , falfamentotum
Uiiniartles triri.dlitrt fliiniartlls.Utt^

, . fi'

alibi.quiminNilo nafeitur, carnes impoii^ j:
centes fiue falde. Eiufdem cinis extrahit '

adeps : & cinis ipinx eius vicem fpodi) prf^^

Hulcera qus ferpunt , &qua: e.x iis excrcfc^^C

ex capite matnarum cinis vel filuri coercet.

«inornata percarum capita falfarum , efficat^Jj,

fi cineri earum mifccatur fal,8c cunila capitali

ole&que fubigantur. Cancri marini cini®
cum plumbo carcinomata compefcit.Ad bc ^
fluuiaiilis fufEciteum meile linedque lanc^jj.
Aliqui malunt alumen melque mifeere ci”

I!

:;ip'

Pha*ged.enaE filuro inuetcr3to,& cura dtntl^^y.

cha trito : cacoethe & noms &: putrefccntii* J

bio verere fanantur. Vermes veto inhati ra” j

felle tolluntur : fidula: aperiuntur , ficcantut‘L

falfamentis cum linteolo immiflis.Intraque

lum diem callum omnem auferunt, Xp'

fcentia hulcerum,qu?que ferpunt.cmplafti*’, jn
do fubafta Sc illita.Et falpe expurgat hulcct^^j.
linteolis concerptis. Item echinorum tc" jilr

nis. Carbunculos coracinorum falfamenta.^j^

ca difeutiunt. Item mullorum lalfamcnti li vt'
Quidamcapite tantum vmntut cum

coracinorum carne. Muricum cinis cuiu

ti"

tumorem tolliticicatriccs fel feorpionis

tiber XXXII. iry

'^th**'**- glani iecur illitum ; capitis ma:-
'lu ^ cum allio tritus , ad thymia crudis
» ilp ■ fcorpionis marini rulidmandes tti-
!*ai • 1 Alex deferucfaiSra vnguium fcabti-
i(,j['‘^'n>f'que e capite mxnarum extenuat. Mu-
laciis copiam facit glaucilcus e iure
vfj^s.&fmaridescum ptifana fumpta-.vel
^{[ ‘tttiiculo dccodl^.Mammas ipfas muricum
((j-^purxteftarum cinis cum meile efficaci-
ijj ?’>at . Cancri fluuiatiles illiti vel marini pi-
()l|’h mamma , vel muricum carnes appolitic
^*tii ■ lllh* crefeere mammas non

'tjjjhtur . Delphini adipe linamenta accenfa
i,j int vulus ftrangulatu opprelTas.Itcm fcoin
aceto putrefaSi . Percarum vel mama-
(ij 'apitis cinis admifto fale & cunila oleo-
it|^!*lute medetur: fufjitione quoque fecundas
•j(j““it. Item vituli marini adeps indillatuc
t,ij®aribus intermortuarum vulutc vitio: 8c
Sd 'oagulo eiufdem in vellere imponitur.Pul-
ic marini cinis adalligatus , egregie proflu-
!)lf'i'^gat. Echini viuentes tuli & in vino dulci
i^milunt& cancri fluuiatiles triti in vino po-
li, dtem filuri fuffitu, przcipue Africi, facilio.
fieri dicuntur.Cancri ex aqua poti pro-
hfteteiex hylibpo purgare . Et li partus
^ Ealetut , llmiliter poti auxiliantut.Eofdcm
^j^es Vel aridos bibunt ad partus continen-
'llli Hippocrates ad purgationes mortuofque
id, ®''titur illis, cum quinis lapathi radicibus.
S,j'i.l'ta & fuligine tritis , Sc in mulfo daris po-

jh lute cofti cij lapatho & apio,mefttuas
JifHiones expcdiuntdaflffq; vbertaie faciunt.
''ii-.Hbti qux iit cu capitis doloribus & oculo-
'ytatione , mulieribus in vino aulleropoti
O O o ^

iiS C.Plihij Naturalis Hift"

.»jjf

prodefle dicuntur. Caftoccum ex mulfo

purgationibus prodeft : conttaque vuluaW ".jjf
clum cum aceto 8c pice, aut lubditum P®*”.)'
Ad fecundas etiam vti eodem prodeft cuiO i jj
nace in 1 1 i i.cyathisvjni :& a frigore la‘’° |ii
tibus ternis obolis.Sed fi caftoreum fibrui^ j
pergrediatur grauida, abortura facere dio' j
periclitari partus, fi fuperfcratur.Miruro
de torpedine inucnio : fi capiatur , cum
libra fuerit, triduoque aderuetur fub dio, ^ .(

partus facere pofted, quoties inferatur. Adi'’^(ii

&paftinaca: radius adalligatus vmbilico

matur,fi viuenti ablatus fit.ipfaque denuo ‘j’

re dimifta.Inuenioapud quofdam oftraciu^^
cari, quod aliqui onychem vocant;hoc fu*®.

vulu.^ pcciiis mire refiftere . Odorem efle J

rei , incliufque cum eo vftum proficere,

. . 1 . ... . r. .

quoq; hulcera & cacoethe eiufdera cinere ‘jjr
ti. Nam carbunculos & carcinomata in <” j,/

rum parte pr.-cfentiflimo remedio fanari

cancro fa:mina,cum falis flore contufo P'

r uf

nam Lunam, & ex aqua illito.Pfilothru
ni fanguis, fefiecur , fiue recentia , fiue fe'V
lecur etiam tritum , mixtaque cedria pl‘','"/|
pyxide afleruatum. Ita pueros mangon*
Salpe obftetrix. Eadem vis eft pulmonis
leporis marini fanguine & felle:vcl fi in
pus hic necetur. Cancri fcolopendta:m3l‘?i|li’j
nis cum olco.vttica marina trita ex acetp,||,/;

■Uii''

te : torpedinis cerebrum cum alumine

XVI. luna.Ranas paruse.quam in oculorO^jH?
tione defcripfiraus.fanies efhcaciifime pn*
eft,fi teces illinatur:6c ipfa arefafta ac eJ*
decoSa tribus heminis ad tertias, vel io

poifta atreis vafis.Eiidciumcnfuta alij ‘r (i

^ Liber X X X I 1.

conficiunt pfilothium’, ficutin oculis
(^^Us.Sanguifugae quoque tofli in vafe fiaili,
illitae, eundem contrapilos habent
Vdl"''' vrentium eas necat cimices

'**• Caftoreo quoque cum meile pro pfilo-
1(1, '■fi pluribus diebus teperiuntur.fn omni au-
Pulothro vellendi priiis funtpili.Infantium
lii”‘.’'>sdentitionibiifque multum confertdeb
i,, meile dentium cinis , & II iplb dente
5 8’Ua.' tangantur. Adalligatiifque idem pauo-
^njfpentinos tollit. IdcmetFeftus & canicula:
^ij.'*'Hulcera veto, qua: inauribus, aurvlla cor
iiJ^ Parte fiant , cancrorum fluuiatilium fuccus
Ijj '9rina hordeacea fanat. Et ad reliquos mor
^j'dti in oleo pcrunidis profunt . Sitiafeifque
^.*"ium fpongia frigida ctebrb humefa£ia,ta-
llj,’’'ietfa adalligata efficacidime fanar, quam
*in inueniri athrmant.M ullus in vino neca-
pifeis rubellio.vel anguill? dux, item vua
in vino putrefafta, iis qui mde biberint,
vini affert. Venerem inhibet echeneis &
iiJNpotami frontis e finiftra parte pellisinlin
'J.^dalligata, ftlue torpedinis viux genitali-
‘ditum. Concitant cochlearum fluuiatilium
ttyli^^fale adferuatx, & in potu e.r vino datx;
lii. 'ni in cibo fumpti:iecurran.T diopetis vcl

l,'''‘Amorem ftnitin pecoris recenti corio ru-
ii ’ ^digata . Equorum fcabiem ranx decoffi
ydua cxtenuant.donec illiniri poffit.Aiuntque
Oratos non repeti poftea. EtSalpe negat ca.
V atrate, quibus in offa rana viua data fit. In-
'd^atilia dici debet & calamochnus, Latind
• OOo j .

;.‘hits in pellicula gruis alligatum , vel dens
®dilis maxillaris annexus brachio, vel hip-
, ’tnpus,vel nerui rubetx dextro lacerto adal-

iiS C.Plinii NaturalisHift' ,

adarca appellata. Nafcitur circa harunn>“ ^

Plwragmitis radix recens tufa luxatis
&fpinac dolotibusex aceto illira. Cyprij
qui & donax vocatur, cortex alopeciis
vftus, &hulceribus veteratis : folia extcab^^j^
qux infixa fint corpori, & igni facro.
flos ii aures incrauerit,exurdat.Scpisatiai’' y
tanta vis ell,vt in lucerna addito Aethiop^y
deri ablato ptioce lumine, Anaxilaus trad3'^'y
fecra decotta;& inaqua potu data , fuum
medetur : vel cuiufcunque rans cinis.
marino fi confricetur lignum, ardere
adeo vc baculum itaprarluceat.

^nimaUum omnium in tnariviutntinf^*
centum feptua^inta fex genera ejfe>

Cap. X /. jjr

PEra£la aquatilium dote , non alienuitt^jjl
tur indicare per tot maria, tam valla
millibus palFuum ccrijc infufa , extraque
data menturapeneipfius mundi, quae intelp^j**
tur animalia centumfcptuaginca fex cunid^
nerum elfe , eaque nominarim compIc£li ; y
interrcllribus volucribufque fieri non
que enim omnis India: Aethiopixqiie au^
ihix defercorumuc nouimus feras aut vol^‘'jJj
cum hominum ipforum multo plurima: ji?

fErentiac.qiiasinucnire potuimus . J

Tajwobane.infularque alix Oceani fabulol^ J
latac.Profcsftb conueniet,non pofic omni^ F ja
rain contemplationem vniucrfam vocaf*y
liMcule in tanto mari Oceano quxcunq“^^^

nuese fpuma aqux dulcis ac marinx , W
iccnr.Vim habet caulticam : ideo acopis
contra perfri-Honum vicia . Tollit &
lentigines in facie. Et calami fimul dici dej^j

Liber XXXII.

ilc,

( fjCetta funt , notiotiquc , qnod miremur,
,Kofundo
;5tb

natura merfit . Vc a belluis ordia-
^JJ^^^otes.jihyfeteres ,bal.Tntc, priftes , Trito-
Hj^'>^eides, elephanti. homines qui marini vo-
jijj pjfcium

i, ^tietes, delphini, celebrcfquc Homero vi-
^J-Uxutia: vero teftudines , & Medicis fibri,
genere lutras nufquam mari accepi-
*tgi , tantum marina dicentes. lam cani-
i^.’®romones , cornuta: . gladij. ferrx : com-
lijl.SUemati ,tcrrs, amni .hippopotami, cro-
t,(j[ 'Scamni tarrtum ac mari, thynni, thynni-
bj. 'i, coracini, perca:. Peculiatis autem ma-
il( 'Pcnfer.aurata.afellus, acarne, aphya, alo-
k®'®nguilla, araneus, box,batis,banchus, ba-
k ''^.belone.quos aculeatos vocamus , bala-
Kj^Oruus, cytharus. Chromborum genera,
L*"Js, Chalcis, cobio.Callarias afellotum ge-
L'*'* minor efiet. Colias Cue parianus.fiue fa
[lij''* dpattia Bsetica, lacertorum minima : ab
It ^''tici, cybium . Ita vocatur concifa pela-
ky*poftx L. dies a Ponto in Mxotim reuer-
kj.°''dyla,& h?c pelamis pufilla cum in Pon
^ *d.T:otiJeexit , hoc nomen habet : cantha-
fc *hionymus,fiue vtanofeopus , cinxdi foli
L’’’ lutcixmde , qua nos vtticara vocamus.
L'°tUm genera , chamxtrachea,chamslcos,
ky Pelorides genetis varietate diftantes &
*tate,charaxglycymerides, qux lunt ma-
VllUam pelorides. colycia liue cotophia.
Xl ’tum gcncta,interqux& margaritifer.x:

. quarum gcneris'pentadadlyles , meli.
y*les, echinophori dicuntur quibus can-
V^^ttra has funt totund* in oleario vfu co-
'«cumis , cynopus «cammaiusj. cynof-
«lexia,

213

C-Plinij Naturalis

dexia, draco . Qjiidam aliud volunt ciTe

UCAl^lUiaCU • r w

culum. Eft autem gtacculo fimilis. Acu> .((

' - - -• S‘‘J

branchiis habet ad caudafpeftantcs. Sic

pio ladit.du manu tolliturierythinus, ec" j

echinus.Elephanti locuftatum generis niO
dibus quaternis, bifulcis : pratetea bracni j
binis articulis, finguiifque forficulis deB'‘y
tis.Faber fiuezeus,^laucifci, glanis, gong''’>
res, galeos,gatus,hippus, hippuros, hirundl^Jli

lipleumon , hippocampos.nepat , helacat* {|
Sunt lacertorum gencra.loligo volitans, Ic y

iucernx, liparis.lamyrus, lepus, leones,

brachia cancris fimilia funt , reliqua pat*
ft,T::m ullus, merula inter faxatiles laudata > ^
gil,melanurus,mccna,metyx,mura!na,my*j^
tulus.mylcu.s,murcx,oculata, ophidion>°jjj
otia.orcynus. Hic eft pelamidum generi* ^|(
mus, neque redit in Marotin, fimilis triton'' j
ftate melior.Orbis.orthragorifcus, phagc'’^
cis fa.xatilium, pelamis r carum generis n’® J
apoleftus vocatur .durior tritone ; phorCB®,|l
tharus palfer.paftinaca. Polyporum
aines maximi & nigerrimi aftatc , lauda j
Mitylenis, Tyndaride, Salonis, Altini, AB' ^
infula Alexandri.c in Aegypto, pciftuncul"Pji|i

ta;,petcides,pinna pinnotherx.thinaiquC^.jJf

tum vocamus . Rhombus, fcarus ptincipa''Lj

us ptincip" J,'

die. Solea ,fargus, fcylla, farda. Ita vocatB‘.‘||i

mis longa, ex Oceano veniens. Scombet> f'

fparus. fcorpxna.lfcorpios.fciadeus.fcisBaj^jl

lopendra,fmyrus,fcepini,ftrombus,folct'; J

• ' • - - • - •,s,fp,",

los.fiue donax, fiue onix, fiue daiftylus»
lus,fmaridcs,ftella,fpongia.Turdus intct' ijj;
les nobills.Tomus thurianus, quem alii
vocant. ThelTa, torpedo , tethca. Triton f' j

Liber XXXII. iii

^S^neris magni:ex co vr*a cybia fiunr. Vre-
xiphix. His adiiciemiis apud Ouidium

domina , (jux apud neminem alium repe-

fed fortius in Ponio nafcuntur , vbi id
fuptemis fuis temporibus inchoauit:
Sytum infcopulis viucntem, orphunrruben
ij, '^cindnique pullum. pi(fias mormyras, au-
^'''^oloris chryfon. Pr-rterea paruum tera-
ijj ^placentem cauda labrum;epodas lati ge-
ii, 'Pta;terhxcinfigniapifcium tradit chan.
(J* fcipfa concipere , glaucum xftate nun-
i(| ?Pparere,pompilum qui femper comitetur
|J'°tum curfus , chromin qui nidificet in
^ 'helopem quoq; dicit efie noftris incoeni-
''adis : e.v quo apparet falli eos, qui eundem
t'?fatemexiftimauerunt. Helopi palmam fa
L^iter pifces multi dedere . Sunt ptxterea i
(j®atorcnominati,l'udis Latine app"ellata, a
C *pfiyrxna roftro fimilis nomine, niagni-
5, 'ater ampliffimos , rarus , fed tamen non
‘^t./Vppeliantur & perna; concharum genc-
il[!.'aaPontias infulas frequentillimx . Stant

he!”

venantur . Dentes in circuitu margi-
' ^afientpeiftinatim fpilTatos. Intus pro fpon
luctandis caro eft. 'Et hy.Tnam pifcem vidi
J'naria infula captura, caputexerentem.
^'Xter hxc purgamenta aliqua relatu
indigna, & algis potiiis an-
numeranda, quam
animali-
bus.

,j^'''Uo crure longo in harena defixx , hian-
'' fili limpitudo cft, pedali non minus fpa-

C. P L I N 1

SECVNDI NA'

TVRALIS H I-

S T O R I iE

LIS ex xxxiii.
prooemivm.
Metallorum naturar. J

E r A L I, A nunc,ipfiqi''JJ

& rerura pretia diccntufj
rem intus inquirente

^ plici modoiquippe alibi
foditur, qutcrcntc vita and! jj
gentum,cleiftruin.,'cs : ali.^

ciis gemnias.Sc parietum digitotiimque p'e j-

taialibi temeritati Icrnim.auro etiam gJ'*'')!!!
letbella cardefquc. Perfequimur onine>
bras.viuiinufque fuper excauatam,
hifcere aliquando , aut intrcmifccte ili* ,£(

V . ... . -pd ,

vero non hoc etiam indignatione fact* P )

f Jt

exprimi poffit.iiniis in vii'ceraeius,&ind :

, be'

pii

nium opcs quxrimus , tanquam parum . jpi
fettilique, quaqua calcatur. Inter hac m_‘®

jemedioru gratia fciutannii. Quoto

Liber XXXIII. iij

lj|'»dicaura medicina eft! Quanquam & hxc
l^!"ifui patre tribuit, vt minime parca, facillf-
l^‘'' omnibus quxptofunt. Illa nos premunt,
^'los ad inferos agunt , qu* occultauit afque
|| j ''^fibilla qux non nalcuntur.vc tepente mens

I^be euolans reputet,qua: deinde futura Grfi-
'■blis omnibus exhauriendi eam , tjuoufque
'i^tauaritia. Quam innocens ,quarn beata,
''etb & delicata elFet vita , li nihil aliud,
'htpra tertas, concupifeeret .bteuiterqi nifi
^ccum ell ? Eruitur aurum & chryfocolla
' vt ptetioGor videatur nomen ex auro cu-
'bs. Parum enim erat vnam vitae inuenifle
'b,niG in pretio elTet auti etia fanies. Qrue-
‘brgentum auaritiatboni confuluit interim
'■di minium.rubcntifqueterrx excogitauit
'dicu prodigiola ingcnia,quot modis auxi-
fvetia rcrumf Acceflit ars pittura:, & aurum
btiimquc cxlando carius fecimus . Didicit
I, “naturam prouocare. Auxere & artem vi-
iii|'''nitritamenta . In poculis libidines cslare
^ ,^0 per obfcocnitates biberc.Abietfa deinde
!, “5c & fordere cccpere:& auri argentique ni
fi^fuit. Murrhina & cryllallina ex eadem
|j’vGodimus . quibus pretium faceret ipfafra-
V ^' Hoc argumentum opum , hac vera luxu-
exifiimata eft, habere quod poGei fta-
, “tiim pciire. Nec hoc fuit facis , turba gera-
. “nvpQtamus , & fmaragdis' teximus caliccK
tij!“nlcntia caufa tenere Indiam iuuac: & au-
'S **>n acceffio eft.

i™:' Mma commindatiometaUaritm duri, & de
'•f ne anuhrum aureorum, & medo auri afud
, & Kjuefiri erdint, & dt iurt anui*-
^ “urttrura.

ai4

C.Plinij Naturalis Hift*

Tinamque pollet e vita in totum abdi*-* ^ 2

rum, facra fames, vt celeberrimi
xere , profeifium conuiciisab optimis 0^’ i

V

que, & ad perniciem viti repertumtquan^'*’.

liciore acuo ,cum res ipfa; permutabantur i";
ficut & Troianis temporibus faiftitatum .
ro credi conuenit. Itacnim< vt opinor)^
mercia viftus gratia inuenta. Alios corii®” J
alios ferro captiulfque rebus emptitafle V
quanquam & ipfe miratus aurum , iftinra''
rerum ita fecit, vt centum boum arma aore*yl

mutafle Glaucum diceret cura Diomedi®^ J'

nouem boum. Ex qua confuemdine mid'^ j/

gum antiquarum pecore conflat , etiam

Peffimum viti fcelus fecit , qui anulum 1’
induit digitis.Nec hoc quis fecetittradiruf' jf

de Prometheo omnia fabulofa arbitror >

quam illi quoque ferreum anulum dedeti®^|[ij

quitas : vinculumque id, non geftaraen

voluetit.Midi quiHem anulum, quo circU”!*

habentem nemo cerneret , quis non etiarP ‘'ip)
lollorem fateaturJManus & prorfus
ximam autoritatem conciliauere auro, n®”
dem Romanse, quorum mote ferreum id ®

bellica; virtutis iniigne. De regibus Rom®‘”p|^
' “■

facile dixerim.Nullum habet Romuli in

lio ftatua,nec priterNum^SeruiiqueTuUjj^jsl

ac ne L. quidem Bruti. Hoc in Tarquinii® j")ii

nie miror, quorum e Gricia fuit origo, ^

anulorum vfus venit, quanquam etiai” .p)
Lacedimone ferteo vtantur. Sed a pr'f”®|p^
nliinio omnium nrJmr» filium . riim in

quinio omnium primo filium, cum jif
annis occidillct hoftem , bulla aurea
conflat ivnde mos bullidutauit, vt'°

, Liber XXXIII.

^\a > infigne id haberent , c?tc-

5ii5 ■ Et ideo niirorTarquini) eius ftatuam

li,,, cne.Quanquam& de nomine ipfo
'oj S' ''ideo: Grxei d digitis appellaucretapud
^ vngulum vocabant, poliea 5c Cra;ci
fymbolum.Longo certe lempoie.neSe-
Romanum habuiffe aureos , ma-
-'«m eft. Siquidem his tancilm qui legati ad
lii^''tas gentes ituri ellcnt, anuli publice daban-
Itil. ^^icdo quoniam ita exterorum bonoratifli-

I''teIligefaatur.Neque aliis vti mos fuit, quam
ea caufa publice accepifTent ; vulgoque
.bUmphabant . Etcilm corona ex auro He-
fultinereiur a tergo , anulus tamen in di-
;'errcus erat.^quc triumphantis, &ferui for-
" Coronam fuftinentis.Sic itiumphauitdelu
C. Matius : aureumque non ante tertium
‘“latum fumpfifle traditur. Hi quoqi.qui ob
'■onem acceperant aureos , in publico tan-
ytebantureis : intra domos vero ferreis.
“Argumento etiam nunc fponfe anulus feri
l^tttKur.Hqiie fine gemma.Nec Iliacis tem-
.“tts vllosfuiire anulos videomufquam cer-
“rneriis dicit , ciim Sc codicillos miflitatos
^ “larum gratia indicet.S: conditas arcis ve-
K‘ ^ yafa aurea argenteaque , & ea colliga-
4 “ui , non anuli . nota . Sortiti quoque con-
JijPtouocarionem duces non anuli.s tc.idit , Fa.
TO etiam Detim fibulas , & .alia muliebris
^Y*®.ficut inaures, in primordio faftitafie,
'."cntione anulorum. Et quifquis primus in-
\'' cunaanter id fecit , latuifque manibus ac
'■('“ibus induit , ciim fi honos fecurus fuifiit,
fuetkoftentandus.Qubd 'fi impedimen-
Powit in eo aliquod intelligietia cofertoris
Tom. iii) PPp

X16 C. Plinii Naturalis Hift'

... ,'>a»

vfu , areumcntum efl , maius in Ima tuifls > \

° . t/L ..itrtrteP

VIU , «llguuicuvuw* v.v,

fcumm capitur . Ed quidem apud cunden ,,,
metum virorum crinibus aurum implexu^y

IlieiUm VllUlUU* j--- jj,

nelcio an prior vius i fa-minis empent. ^
quidem non fuit aurum, nifi admodu exig
longo tempore. Certe cum a Gallis capix
non Dlucasnam millc DOndO

par emeretur , non plus quam millc pondo ^ ^
potuerc.Kcc ignaro duomillia pondo au' >ji
ft /r_ Tk.^— r^rrif» C nfulam. «' niuirolini *

yuiucic. t'*'.». «£>•• — ~ c —

rifle, Pompei) tertio Cofulatu, c Capitolm
a ibi coiidira ideo a ple

folio,. a Camillo ibi condita, & ideo a plet'
exiilimari duo millia pondo collita . Sed Sy
accefsit, Gallorum prxda fuit, detraCW'
ab his in parte capt* vrbts delubris. Galld
rem cum auro pugnare folitos, Totquan*y|
dicio cft. Apparet ergo Gallorum teropldy]
que tantimdem.ncc amplius fuiiretquod qu'
ia augurio inteile^lum cft, cum Capitolini
..JJIJKT., III. obiter iOd' .j’

pium reddidilTet. Illud quoque obiter 1"“ >i
conucnit , quoniam de anulis fermonem l ^
mus , tcditiium cuftodis eius comprehed f

2IJU^ t V.v..v».rv..>e- j

' frafla io orc amiU gemma , (batim ^

' indicium ita exciiiau.Krgovt maxime duO rft'
e» It «'•»t-srr» /tlV O r»mi ','f

inaitiuin 11*1 r ■. - n.

lum millia pondo, cu capta cll Roma
centefimo lx 1 1 1 1. fuere, cum iamcapi*^ *

CCllcciiiiiu Iu A i X i i. aMwaw, vu>.* im...

berorii cSfaeflente ti i.milliaquingcii

-r ]....« u. .. u. tr . t Alf ^

ctitVn?'

L/keLV/t-u vxawatt w •. « -p /--Ol' .,

In eadem poft annos c c c v 1 1. quod . jj/
linx jdis incendio cxtcrifque omnibiis “^iji».'

^ /•— - i2 1 ! I.» Of/tra^i/Vt» «Jcriit/tf^r tT/*AcCi^

C.Marius filius Pienefte detulcrat,tredeciih^j^
lia pondo ; qii.-c fub eo titulo in triumphd (f
iuit Sylla, Se argenti yii. millia. Idem .pi^
liqua omni viftoria pridie ttanlluleratuU jir

V •' — :1I.’~ T>rknr4rt /•AonilTl

uOxv. millia, argenti pondo centum S^Aiil(
decitn millia.Frcquentioramem vfusanu* jl
non ante Cn. Flauium Anni filium dcprc
tut.FIic nanque publicatis diebus faftt^^up^

Slus

Liber XXXI II. 217

i paucis pcincipum quotidie petebar.

ri^ .. _it _it_ . f-i

^^^gracia^plcbis adeptus eli,^lioquin Ubec-

genitus, & ipfe Appi) CatciTctiba.cu-
t, nottatu exccneiateosdie«.cmirnlr;ii.,t., -r

ti{u‘!°r'ntu exccpeiat eos dies, conlultaiido af-
ii|i^ ^“gaci ingenio, promulgaueritque.vt Ae-

, ncutylic cfearctur ciim rs. Anieii, Pr,*n„o:

^'Cutulis cicarctur cum Q,. Anicio Prinefti-
paucis ante annis hoftis fuillet prftcritis
& Domitio, quotu patres Coiifuies fuc
l)i, 'Additum Flauio, vt iimul & Tribunus plc-

^ ‘Ct, Ollo PadtO tama C.nanic in,ii[tnari,,n»

* .-.-.VA, r b laiijui 4A. i. llLffctuui piC-

ttj'p et. i^u^o fadto tanta Senatus indignatione
^“tif anulos ab co abie.tios fuille , in anti-
*‘mis reperiacur Annalibus.Fallit plcrofquc,
'>tir ' ^ equefttem ordinem id fcciifc arbi-
e . Eli enim adiediuni hoc quoque : fed &
in ^ea poflta, propter qua: nomen Equitum ad-
i 'heiE Anulos quoque depofitos anobiiita-
1,''“ Ann.ales telarum eft . non a Senatu vni-
jc "• Hoc adum P.Senipronio Longo , 1.. Sul-
f, '' coss. Flauius vouit adem Concordii, (i
reconcilialTet ordines . Et citm ad id pc-
l(( '^publica non decerneretur , ex muldatiiia
L eratufibuj condemnatis adicirlam aneam

> ‘t in it - . _ X*

Gtaxoftaii , qus tunc fbpra comitium

V,’ ^ociditque in tabella ^rea cain ardemc.

» ''Uftr -«nn;.. ;._I; J.J-

5 Jorannis pofl Capitolinam dedicatam. Ita

C v ' I __ t n ^

ij. e X L V 1 1 I. a condita vrbe geftura eft; 6c
St *P“iorum veftigtum excaj. Promilctii
ht vfus alterum fecundo Punico bello : ne-
^ehinr alitet potuillcntrtimodia illa anulo.
^5 Carthaginem ab Annibalc mitti . Imer Ce-
quoque & Drufuni ex anulo in audione
Sph. inimicitix coepere : vnde origo Ibcialis
exitia retum.Ne tura quidem omnesSe-
''s habuerunt : vipote ciim memoria auo'
•huiti Ptstuia quoque fundi . in ferro con-
PPp a

liS C.Plinij Naturalis Hifl.

fenucrint : ficut Calphurnium & Maniliurn. ^
legatus C. Mavij fuerat Tugurthino bello
ftellatra(iit:&multiL.pulidiuin illu.ad
Scaurus de vita faa (cripfit ; in QuintioruW j
ro familia aurum ne foeminas quidem ha% ^
mos fuerit ; nullofqi omnino anulos maiot P
gentium bominumque , etiam qui fub inif^i
noflro degunt, hodicque habeat. Non
Oriens aut Aegypti* "'am nunc, literis coO ^
ta folis.MuItis hoc modis , vt c etera omnih p
xuria variauit , gemmas addendo erquifin ' <
goris , cenfuquc opimo digitos onerando,' j.
dicemus in gemmarum volumine; mox ^j)
gies Varias ca;lando,vt alibi ars , alibi
eflet in pretio. AJias deinde gemmas violati >
fas puiauit ; ac ne quis fignandi caiifam in ‘yf
lis efle intelligeret , folidas induit.Qiiafdainy
ro neque ab ea parte qti.e digito occulrarut,
clufit , aururaqtie millibus vjlius fecit.
veromiihi nullas admittunt gemmas , autn ^ ,
ipfofignant ; id Claudi) Cefarisprincipatn^jli.'
pettum. Neenir & feruitia iam ferrum autn‘|r
guntralia per fefe mero auro decorant; cuit,
ecnti.e origo nomine ipfo in Samothrace i“ .|i
ftitntum declarat .Singulis primo digiti*
mos fuerat, qui funtminimis ptoximidtc in -pi
ma & SeruijTulIij ftatuis videmus. PoftY^if
Jici proximo indiicre.etiam Deorum fimoiy
dein iuuit & minimo dare.Gallie Pri.ann‘‘.yl
m medio dicuntur vfs.Hic nunc folus
eaterromnes onerantur , atque etiam pt* jj!
articuli minoribus aliis. Sunt qui tres vn'
mp congerant : ali) vero & huic vniin»
iqiio fgnantem (ignent.Condicus ille,*!'*

Mi & ifliuiia vfirs indigna, vdute fa€i*>''‘^ii

Liber XXXIII. zi^

iof "■ ''num in minimo digito habuiife, pre-
'Ofis in recondito fupellettilis oftetado elK

pondera eorum oiietuant .Aliis plures
J ^tti vnum, geliare labor eft. Alij biai^cas in.
jj^‘tc leuiore materia propter cafum tutius
. ^matumfolicitudini putam. Alij fub gem-
i,^^''cncru cludum, ficuc Dcmonllbenes l'um-
W* Ofitotum Gvicis, anulolque mortis gratia
Ij ^tn. Deniqi vt plurimum opum fcelera anu-
Qua tuitilla ptifcorum vita, qualis iq.
.^'''iitia , in qua nihil lignabatur ? At nunc cibi
ac potus anulo vindicantur a rapina.Ho?
tacere mancipiorum legiones , iu domt»
t| “5 e» terna, ac icruotum qucq-, caula nomen-
li ad hibendua. Aliter apud aatiquos, fingu-
O*rcipores Luciporefue dominorum gcu.les,
1^ ntiu vicium in promifcuo habtbant ; nccvl-
lj'Onu cuilodia a doiiKilicis opus erat . Nunc
jjftends comparantur epulx.paritei que qui ta-
lj|.''teas,5tclaucs quoque ipfas lignallenon eft
tf grauatis fomno aut morientibus anuli de-
H '“mur.maiorque vita: ratio circa hoc inftru-
elbe ccepit, incertum a quo tempote.Vi*
tamen polle in externis autoritatem eius
tij.'nteiligerc circa Polycratem Sami tytSnum.
l,j ''ileiSus ille anulus in maie abieftus , capto
Ij *'hs eft pifce.ipfo circitet c c x x x.annum vt-
tliJJ'oftra: intciieclo. Celebratior quidem vfus
lii^icenore empifle debet ; argumcntoeft eon.
Jthdo vulgi , ad Iponfiones etiamnum anulo
Juente , tracla ab eo tempore , quo nondum
id'* *trha velocior: vt plane affirmare pollimus.
^ijjjoios ante apud nos.raox ccepille anulos. De
ItjC^^is paulo poft dicetur. Anuli didinxerc ai.,
^ Ordinem a plebe, vtPemel coeperant elle
PPp 3

1^0 C.Plinij Naturalis Hift.

telebresjficut tunica ab anulis Senarum tanW'".

«juanquani & hoc fero ivulgoq; purpura

latio'*

tunicae vfos inuenimus etiam pta;cones,ficut f

tremL.Aelij Stilonis,Fr?conini ob ii cogno'

^ ^ A J » » k > 1 f f »4 n TVa A ^ k ■ « M ^ «k /4 k ^ ^ ^ t L1

nati. Sed anuli plane medium ordinem, tertii*'’':

Ite»

que plebi & patribus inferuere ■ ac quod aa^

militares equi nomen dederant, hoc nunc pc^
niaciudices tribuunt. Nec pridem id fad'luni'-'|,

uo Augulio decurias ordinante, maior pa** ..

J*. >an<i1iN Aiav . .a/iill"

dicum in ferreo anulo fuit : iique non
fed iudices vocabamur. Equitum nome fubn*^
bat in turmis equorum publicorum,

quoque non nifi quatuor decuriae fuere
vixque fingula millia in decuriis inuenta
nondum prouinciis ad hoc munus admilfi^' j,
«aruinque in hodiernum eft, ne quis e noub
cibus in iis iudicarrr.

De decuriif ittclicum,& ijuetifi nomina h

dinii immHtata , dr donismilitariiM , ^
frimiim < orona au rea. Cap. J I .

D

Ecuii^‘ quoque ip(\* pluribus difcrcta:

ji_y nibus fuere , Tribunorum xris > &
xum &: ludicum.Pr^-rer hos criamnumNoflrp/
ti vocabantur ex omnibus fcle-lU, ad cuftod>^j;
das cillas fuflragioru in comitiis . Et dimlb^

quoqv ordo erat fup. rba vfurpacione nomb^ .

cum alius fc Nongentum . alius Sele^iiro

Tribunum appellaret. Tiberi) demum

tus nono anno in vnicatem venu equcller

anulorumqtic autoritaci forma conllitutaC

Afinio Pollione, C. Antiftio Verere c oss.
Trbis contlir* d cc t .cif v.quod mircmi**'' md)
lipenc de caufa,cum C.Sulpitius Galba.
iuuenalem famam apud principem popif'‘ [J
poenis aucupatur, qiutllus elFec in Senat“>''^*(

Liber XXX III. 231

^forcs eius culp® defendi anulis. HflC de cau
j nccuiius idcfrcc, nili cui ia-
ipfi j patri auoq; paterno fcftertia c c c c,
lege lulia theatrali inx 1 1 1 i.or-
p/,*ousfcdcndi. Poftca gregarim infignc idap-
Coeptum. PropterL|ue h.tc difcrimina Caius
t^^Ceps decuriam quintam adiecit;tancumque
^'^meftfaftus^vt qu9 fubDiuo Augufto imple
potuerant decurix , non capiantcum oc-
Lj^ttijpafsimquc ad ornamenta ea etiam fcr-
liberati tranhliam : quod antea nunquam
jj.^^^fadium, quoniam in ferreo anulo equites kj-
i^^^fque inrelUgcbancur ;ade6quepromircuum
coepit, vt apud Claudium Celarem in Cen
eiu$ vnus ex equitibus Flauius Proculus
pj c . cx ea caufa reos poUularec . Ita dum fe-
/^atup ordo ab ingenuis, comunicatus clt cum*
L^^itiis.Iudicum autem appellatione Icparari
3 Ordinem, primi omnium inftitucrc Grac-
[/'difeordi popularitate in contumeliam Sc-
; mox ea debellata , autoriras nominis va-
■^jj^l^ditionum euentu circa publicanos fubfti-
^’8caliquandiu tertix vires publicani fuere,
k ^tcus Cicero demum ftabiliuit equcflre no-
Confulatu fuo ,ci Senarum concilians,
.^^0 fe ordine profe^ium efle celebrans , eiiif-*
^^''ires peculiari popularitate qu^rcns.AbiUo
L^Porc plane hoc rertium corpus in republica
1 cft , coepitquc adiici Senatui populoque
^^ano & cqucller ordo.Qiw de caufa & nunc
5*^ populum fciibitur, quia nouilfime cceptus
? ^diici. Quinctiam iplum equitum nomen f^-»
^^^tiatura cft, quoque qui ad eijuitatimi
v.ycbancur.Cclcrcs fub Romulo regibufquc ap-
deinde flexumines :poftci troAnli^
PPp 4

iji C. Plinij NaturalisHirt’*

ciim oppidi! itiThufcis citra Volfinios

IX.

vocaba

M. line vllo peditum aJiumeto cepilfctit^! .
abaliddq. clutauit vitra C. Gracchuro.l‘'*yu,

il»'

cettisqui ab amicitia cius Gracchanus app^' „
e: l:.

tus elr.lcriptti reliquit his veibisiQuod ad 6^1'
"reni ordinem atciuct,anteatroirulo5vocaba‘’|
nunc equites vocant : ideo quia non intellig'’ ^

trolTulos nomen quid valeat, multos pudet eO
.. . e.. r I-UICSI'

mine appellari i & caufam ,qua: fupraindii^J

eft e.v ponit : inuiibfque etiamnum tamen erd'
los vocari.Sunt adhuc aliqu; nO omittedp id’,
to differenti?. Auxiliares quippe & externos d

quibus aureis donaucre.atciues non nili .arg*|'

teis.Pr?tcrque armillas ciuihus dedere, quas ‘

habet externi. Iidem( quod magis niireniut)d

tonas ex aurodedereciuibus.Qnis primus do"’

tus fit ea , non inucni, fcd quis primum dooa“.^(
ritaL. Pi Ione traditur. A. Pu{lhumiusDifld‘,'
apad lacum P,cgillum calicis Latinorum c*P;{
gnatis.ei cuius maxime.opera capta elfent,
coronam ex pr*da dedinlteni L. Lentulus c d ^
Serg.Cotnelip Merendse.Samnitu oppido
Sed quinque librarum corona Pifo Frugi hlid^,
ex priuata pecunia donauit: eamque cotod’
tcftamento rcipublicie legauit. y

•DerWi^»»»/» ««ri m viris & mnliirihiU ,

tsjtmnso aitreo:& ^ssidc firimii fsgnMH tji dS,*^S
t»iss,&Mrstm.& MstesjssitB figrsartturifui

mjd ^ aM A fi0t' /A^l jt «m a ^

dre,& q«« maxsma peeuHia primt ctnft,
ties inpuibmtifmlustsstnitiu tsni.
T^Eorura vero honori in Cacris nihil

iib"

JLvcxcc^itatumctt.qudmvt auratis
hcdlMc.maiorcs duntaxat, immolarentur.
militia quoque in lannmiadoleuit ha:c
vt M. Bruti in Philippicis campis epiftol*

, Liber XXXIII. ijj

^ 'Ut frementeSjfibulas tribunicias ex auro ge.
t 'Hercules idem tu Erute mulierum pedibus
il geilari tacuilH : cuius fcelcris noscoar-
jiJUts illum primum) qui auro dignitatem per
j| Us fecit, vt habeat in lacertis iumptidem 8c
n'^Uod ^ Dardanis venit, itaq; & Dardanium
,.*“atur. Vir i.T Ceiticre dicun:ut:vii iles i clti-
n''*) Habeant foemma; ia armillis digitrfrjue
I Uollo,autibus.fpitis : difcurtautcatcni cir-
jitta ,& inferta margaritarri pondera e coU,
^ *binarumauro pendcarrc.vr inlbmno qrto-
j ^aiotium confeientia adfitretianme pedibus
."ur, atq; inter Holam plebemque hunc me-
ftemitiatrim equellre ordrnem facit ? Ho-
viri pxdagogiis id damusrbalineifq; di-
|f''erorum forma conuertit . lam veto etiam
Jocratem , ilatuafque Aegyptiorum nutrii-
'U digitis viri quoque portare incipiunt.
it?^alia Claudij ptincipam differentia in fo-
quibus adntiUionem liberti eius dedif-
Jjforaginem Principis in anulo ex auro ge-
> magna criminum occafioneiqute omnia
l^*tis exortus Vefpafiani Principis aboleuit,
uter publicando Principem . De anulis au.
^''tuirrque vfu haifenus diftum fit. Proxi.
I^fcclus fecit , qui primus ex auro denarium
i|l^**tit ; quod & ipfuin latet autote incctto.Po-
|i‘H.onianus ne argento quidem fignato an.
[Jtthui^ regem dcuiiHtt vfus ell.Libralis, vn-
nunc libella dicitur . & dipondius ap-
ijbatur alfis. Quare aris gtauis peena difia.

I^ltuc expenfa in rationibus dicuntur : itera
fC^dia & dependete. Quin & militum ftipcii

hoceft ftipis ponderanda penfatores,
x'ndts dicuntur '■ qua confuetudine in hi»
PPp j

254 C.Plinij Naturalis Hift"

emptionibus qU3c mancipi) funt, etiam
bra nitci'ponitur . Seruius Rex primus fi?, d
xs. Antea tudi vfosRomx Remeus
gnatum cft nota pecudum : vnde & pccuni^,%
pcUata . Maximus ccnfus c x. m. afliiim ^
io rege : 5c ideo hxc prima claflis . Argcnui'^|,i)
gnatum cft anno vrbis d. l x x x v.

os . tjuinque annis ante primum bcllui^
icum.lit placuit denarius pro decem

quinarius pro quinque , feftertium prodip^^^

ac femifte. Librx autem pondus xris

M*'. 1 — ^ ^ ^ « r 4'

tum bcllo Punico primo , ctira impenfis
non fufficeret,conftitutumquc vt aites
taiio pondere ferirentur. Ita quinque patt'*^?
a.-c lucri , durolutiimquc a:.s alienum. No'*y

fuit ex altera parte lanus geminus , ex alce'* j

. . ...

{irum nauis : in triente vero Sc quadrante * .j?

Quadrans antei triuncis vocatusaiii.
Pofteil Annibale vrgentc.Q^. Fabio
Didatorc , aftes vncialcs fadii ; placuitq^^^i

narium x v i.aftibus permutari, quinarium

nis , feftertium quaternis. Ita rcip.dimidii^'^^,p
crata eft.Tn milicari tamen ftipendiofemP'’^
narius pro x.aftibus datus. Nota argenti

big* atque quadriga : & inde bigati*

nque dicli. Mox lege Papyria femuiicial^®^/||

fadti . Liuius Drufus in Tribunatu plebis y

uam partem arris argcnro mifcuit. Qll' 'Jl

Vidloriatus appellatur . lege Clodia per'^'!!
eft. Antei enim hic nummus e.x Illyrico*

.a*!

flus, mercis loco habebatur. EftauteOt^^j^
tus Viftoria.S: inde nomen. Aureus /

poft annum fcxagefiraumfecudu pcrcultof

quam argenteus , ita vt fcruptilum
{tertiis vicenis , quod efficit in libras

Liber XXX III. zjf

» qui tunc erant . leiiertios n c c c c.
placuit X L. M. {ignari cx auri libris, ^Leeftm
^tiincjf principes imminuere pondussminu- hneexpen^
Us Vero ad xlv. m. Sed a nummo prima efl ditBttdxu*
excogita ta.fccnorc tjuxltuofa fc- li.},de^f.

. ^-Hxc paulatimexarfit rabie tjuadam, non ft, tandem*
,|^.^sritia , icd fames auri : vepote cum Septi- £]»$ in eam
C.Gracchi familiaris auro-repenfum ca kifcedirfm
fallis excifum ad Opimium tulerit, plumbotj; tentta , vt
Li ^sidito parricidio fuo rcmpublicSciiScir- hnne inmt
L^tipferit;ncciam Qmriiium aliquo, fed vni- dum U^en
t.?.^ominc Romano infami, rex Mithridates dum «x»-
'uoduci capto aurum in os infudit;I>a:c pa- fitmet t
^^ndi cupido.Pudetintuenccm tantum no PeJihxcpU
,?t{la,quaflubindenouaGrxcorcrmonccx- it*it ,
■Jtancur.cxpreiro argenteis vafis auro, aut in- numos y»-
» quibus deliciis vxneum lam aurea qudm gnari tx
. ^iiCumfciamu-sinterdixilTccaifrisfuisSpac aurilihrU,
quis aurum haberer aut argentil.Tan- panUtim-
plus animi fugitiuisnoftris.MelTala Ora- e^seeprinci-
^todidic , Antoniu Triumuirum aureis vfum pej immi-
1 Quibus obfccenis defideriis, pudendo crimi- w««r« pon*
^’3mCleoparr.T.Summxapud exteros licen- dw.mint*^
^erat, poculo aureo puluino fubdito>Pliilip- ti(J'tme
regem dormire Colicum: Agnonem Teium ro ad lv.
,^^udti Magni prxfeftu aureis clauis fuffige-
^5Pidas. Antonius incotumcliam naturxvi- dxc,

®Uro fecit, opus proferiptione dignum. Sed
‘v^^^ba equidem miror populum Romanum
gentibus in tributo femper argentu impe-
^^>non aurum: ficut Carthagini cum Aani-
argenti pondo annua in quinquagin-
V*^os , nihil auri. Nccpotcll videri penuria
id veniirc.Nam Midas &C Crgefus in infi-
'^polTedcram-Iam Cyrus deuifta Afia pon-

do

CPlinij Naturalis

do vxxiiii.miUiainuenerat , pixtcr vafa
auiiimciue fafliira , Sc in co * folia ac
vicemtjue.Qiia victoria argcri quingenta
talcmoru rcporiauit . &ciatereraSemiia'”‘^(j
cuius pondus quindecim talenta colligeltat' i
lentum autem Aegyptium pondo i x x
Varro tradit. lam regnaucrat in Colchis
ces & Eiubopesiqui terram virginem na-t‘'*iy
timum argenti autique etuilEe dicitur in Sa"'^
rum gentq.&alioquin velleribus aureis it
regno. Sed & illius aure.x camer.c , & aig‘’“vi‘
trabes narranturi&columns atque pataiia>^je

dio Scfqilte Aegypti tege.tara fupcibo.vtph’'

tur annis qtiibufque forte reges fingulqs e

"eruderat flis iungeread currum folitusificquettiuuf

BitiUus rc-Et nos fecimus, qu* poderi falsulofa atbi*^)!

portiOTV*. tur.Cafat qui poUea’E!iclatDr fuic , prin'"’’ ^
Aedilitate munere patris funebri. omni appj|ii
flariu fidi hatenjc argenteo vfus efttfciafq; argenteis ''Jf
jc^imtiu, ineeirere,tura primum vifum. Mox, quod ''.jci
panim cen in municipiis trmulantur, C.Antonius ludu* jy!
ielhtmmn na argentea fccit.lEcjn L.Miirana,& Caiusl’'ji

J... • . r-

leiiitui «<- ceps in Circo pegma duxit, in quo fuere afS' ,
xui , hic li pondo cxxitn. Claudius luccelfor ciuS’^"il

gendum xr de Britannia triumplurct , inter coronas *(;'().■

bitrAtur, vnam v i i.pondo lisbuit.qnam coiuulil^ss »

pid 0 fpania citerior, alteram i x.quam Gallia
D c c . M . ta,ficut titulus indicauit.Huius deindefut^Ol
XX V i.ar. Neto , Pompei; theatrum operuit auro
geti X c 1 1. diem,quod Tyridati regi Arraeni? » oifeods'^
M.« inn» Etquota pars ea apparatus fuit autcp doins'®.|j‘

Ki^nri« lyrkasm s A...: in ..i: aoi^u

mcTAto tre bientis vrbem? Auri in atrario populi R-*”®

^ — Vaa. Cltm-jm C.«.„ » • l?_ n. V nSP

centies & fuere, Sex.Iulio, L. Aurelio C o 5*5. feptero
fiptuagies ante bellu Punic u tertium ♦ pondo DccX* ''j

jv*"-***-* * Miiicu cciuuui s^ ^vnuu u c u

quinjmes. argenti nonagintaduo millia, & cxita nut"'* (

Liber

XXXIII. 257

, & L X X X V. M. Item Sex.lulio , L. Marcio
eft.belli focialis initio, d c cc x tvi.
pondo. C.rifar primo introitu vrbis in “auripon-
J’’ oello fuo ex irario protulit » laterum au- dopccc-

^Um X X V I. M. & in numerato pondo c c c. xHfr . £*
^fiiit aliis temporibus rcfpublic. locupletior. codera-Eu-
) ,it Sc Aemilius Paulus, • 1’erfeo rege Mace- d^o.
C'odcuiilo,pt?dam pondo trium milliumtd ♦ Uttrum
M 'empore populus Romanus tributura Pf“dc- attreerum
i;i,^''it. Latjuearia, quae nunc 6cin priiiatis do- tpnindecifi^

auro teguntur, poiV Carthagine euerfara ar^mtor»

[ - inaurata Tunt in Capitolio, Cenlura L. tri^nta-
/^mij.Tndcttaniicre in cameras; in parietes md

fip nnCn inniir.ln- /,/<. (/'r tn.

***_(< lllUC VKtLlSaVlW a»i wriiiivx »».» . ... j- — . . I •/}

J^lUc , qui iam & ipfi tanquam vafa inauran- lia, & in
l'irmrua «as varia de Catulo exiftimaue- numerato
‘lubd tegulas xteas Capitolij inautafletpri- feBertiim
c 'nuentotes auri.ficut metallorum fete om- quadringe

Nfepiimo volumine diximiis.Pr?cipuamgra ties . Ex

^ luiic materi* fiiiirc arbitror, no colore.qiii eodem.
f'Kemo clarior efl.magifque dici fimilis ,& ,Perfeore.
^ militaribus fignisfamiliariot .quoniam is geviUo.i
;EiUs fulget rmanifefto errore eorum, qui co- Macedoni
l''nfidcru placiiilTe in auro arbittannir, ciim capradafe
, Amniis aliirquc rebus non fit prae ipiius .Nec jiertiiim
^^ere aut facilitate matcri.e pratlaturaed cjc- ter mtUtet.
J* metallis , cum cedat per vtrunque plumbo. £* eodem.
,.^uia reni vni nihil igne deperit, tuto etiam
(.''■cendiis togifq; durante materia. (Juinimo
s.^^^iu.sarfit, proficit ab bonitatem. Aunque
,^im£to ignis eft,vt fimili colore rubeat, quo
C^riatque ipfum obryzum vocant.Primum au
C Witatis arguraenmm eft,qu.lm difficilli-
L ^i^cendi Praterea mirum , prunx violentiffi-
indomitum , palca citiflime ardefeere:
vt purgftiUjtu plumbo coipii. Altera cau-

^38 C. Plinij Naturalis Hift. J

fa pretij maior, quam minimum vfu deicrii^
argento ,xre, plumbo , linea- producantur '.jj
nufque Ibtdefcant decidua materia. Nec 3 ^
laxius dilatatur. aut numeroCus diuidiiut,''*f|('
cuius vncij in feptingenas & quinqaagcaasf ji
rcfque bracteas , quaternum vtroque digi"’'.,*
fpargamur.Craififlimx in his Prxnediiis
tur.etiamnum retinentes nomen .Fortun.t
rato ibi hdclillime fimulacro. Proxima ht> .ji
qu.xftoria appellatur. Hifpania ilrigiles
auri paruulas maflas , quod fuper omnia Py.
in mada aut ramento capitur.cum cetera
lis reperta igni perficiantur. Hoc ftatim 3“^
cft.confuinmatamque materiam protinus
cum itainuenitur.H.xc enim inuentio eiu* >
talis eftialia^quam dicemus, coadla.Super cft
non rubigo vlla , non xrugo , non aliud et ‘y
quod coniiimat bonitate,minuatuc pondus- j.
contra falis & aceti fuccos domitores retu rj,
dantia-.fupc'rq; omnia netur.ac texitur laiir*^|-
do,&: fine lana.Tunica aurea triumphalfe
quinium Prifeum Verrius tradit. Nos
Agrippinam Claudi) principis, edente eoU*"^
lis prxlij fpedlaculu.adidentem ei,indutaii>'ii,
ludamento,auro textili fine alia materie. a
cis vero iampridem intexitur , inuento
Afix.Matmori & iis quj candefieri non po'**' a-
oui candido illinitur : lino glutini ratione cU ,

pofita; leucophoron vocant. Quid fit
quemadmodum fiat, fuo loco docebimus-
inaurati argento viuo,auc certe hydrargi'**’.}-
gitimum eratide quibus, vt dicemus illorUtP*^;
turam rcddeates.excogitata fraus eft.Nanq’'^!
cruciatur in primis , accenfiimque refting*''^
falc, aectOjalum inc, Podea c.xaienatur , an 1

|CC

^ Liber XXXIII. 239

fitifplendorc deprehendente, iteriinnjj
ignijVt po/lic edomitum .miftis pumi-
('^lumitte, argento viuodndudias accipere bra-
Aluracu in purgando vim habet talem,

' elle diximus plumbo.

naturalU i»it'in:cndi auri, ^ tjuando pri*
*^itm aurea Jiatua, dt* medicina ex aure,

. . Cap- Illi.

A^^tum inuenitur in nofiro orbetvt omitta-
Indicum. .atque .a formicis, aur gryphi.
■i’*Pud Scythas erutum. Apud nos tribus mo-
t\’ fluminum ramentis , vt in Tago Hifpaniac,
t Italis, HebtoThracix,Pa£iolo Afis,Gan-
, "dis. Nec vllum abfolutius aurum cft,curfu
“ frituque perpolitum. Alio modo puteorum
,*''l>ibus effoditur, autin ruina montium.Qua-
'*’faquc ratio dicetur. Aurum qui qusrunt.an-
"■hnia fegullum tollunt:ita vocatur indicium:
"'Ps.vbi id eft.arenxquclauantut,3tque exeo
N reicdir, coniectura capitur , vt inueniacut
Vando in fumma tellure protinus rata feli-

['Iti

•'Vt nuper in Dalmatia principatu Neronis.

iljSlilis diebus etiam quinquagenas libras fun-
ij^^sumiaminuentum in fummo csfpitc.Alu-
i:''**ftem vocant, fi & auro ea tellus fubell.Cste-

'nomes Hifpanij' aridi llcrilci’que,&; in qui-

ij.nihil aliud gignatur, huic bono coguntur
t^^des ellc.Qiiod puteis foditur,canaiicium vo-
(.'''■alij canaiieiife.matmoris glarcc inhsrens.

Il'' 'lio modo , quo io Oriente fapphtro atque
t/'l'aico,aliil'que in gemmis fcintillat.fed mi-
Nmplexum marmoris. Hi venarum canales
2'harmat vagantut.Sc latera puceOtum,&: huc
, inde nomine inuento , tellufque ligneis
‘"Unis fufpenditut. Quod effoirum eft, tundi-
tur.

i40 C.Plinij Naturalis j

tur, hiiatiir ,vritur .molitur in farinan’’ .jl
t^uod ad pilas cudunt, apilafcudcra vocaf',' 3
gcntum , ijuod exita fornacis ludore-QU**^ ,(l
tino iaGatur fpurcitia.in omni metallo ''‘'‘j'
fcoria. Hacc in auro co(|uitiir iterum ^ ^
tur.Catini fiunt ex tafconio.Hrc eft tertay
Cmilis argill';.Ncque enim alia afflatum
que & ardentem materiam tolerat. Terti»
opera vicerit Gigantum : cuniculis per
fpatia aais.cauantur montes ad lucernari', %

mina. Eadem menfura vigiliarum cft,niu'''!i)i
menfibus non cernitur dies. Arrugias i<l
vocant: fidiintque rim* fubiti>,& oppt'"!^!
operarios, vriam minus temerarium vid‘’»'',|i-
profundo matis petere margaritas tanto i>V
tiores fecimus terras. Relinquuntur itaqf* ,11)
nicescrebriraontibusfuftinendis.Occutf»'||<i'
vtroque genere filices.Hos igni & aceto
piint. S.rpius vero , quoniam in cuniculityS'
& fumus llrangulat.cidunt fraifuris c l-
ferri terram agentibus: egeruntque hunief'’,jC
Cfibus ac dicbuyter tenebras proximis
res : lucem nouiflimi cernunt. Si longior
filex.Jatus fcquitur. Foliam ambit qiiiete.f^ 'jt
in filice facilius exirtiinatiiropeta.
terra ex quodam argilli genere glaretc ^^pi'
( candidam vocant) prope inexpugnabi^’’^*!
neis eam ferreis aggrediuntur, & iifdem y
leis: nihilque durius putant nili quod )/'
nia auri fames duriliimaeH. Petado i'
uiers fornicum ab vltimo caedunt , dintq''y
gnura ruin.T.eamque folus intclligic in c»‘'%
ne montis eius peruigil. Hic voce r-tuue
te operarios rcuocati iubet , parirctque ip*' ^
uolat.Mons ftadus cadit a fcfe longo

Liber XXX Iir. 141'

ipi hiidiana mente non poflit . Sc flata
^ tedibili. Spectant viflores ruinam natura:.,
aurum eftmec fciere efle.cum
i^^rre. Tantique ad pericula euincenda fuit fa-
i ^auPr fpf jjre tpiod cupereut. Alius par eft la-
hoc maioris impendij, flumina ad lauan
Ij hape ruinam iugis montium ducere obi-
^ centefimo plerunque lapide.Corrugos vo-
^''‘■acortiuatione credornimifum & hiclabot
L' PrtcccpifTe libramento oportet, vt fruaris
v^ndo influat ; itaque altillimis partibus duci.

L ^onuallis Sc interualla fubftruiSis canalibus
i,,|^'ntur. Alibi rupes inui* caeduntur, fedcmtp
ili jjntscauata: ptarbere coguntur. Is qui csdir,
ilj,'“Us pendet , vt procul inttientibus fpecies
ia quidem, fed alitum fiat. Pendentes ma-
'x parte librant , & lineas itineri praefigunt.
l|1neinfiftcntis vclligiis hominis lucus no ell.
’ties trahuntur ad homines, vt vitium impor-
1^*- td genus terrte vrion vocant. Ergo per fili-
L'^3lcuI6fiie ducuntur, Scyrium eiiitant. Ad ea
ode

>t,

vieftus in fuperciliis montium pifeinae ca-

..nr, ducenos pedes in quafquc p irtes, 8c in al-
1. ^'nem denos. Emiflariainhis quina pedum
L ^ratorum tetntim fete linquuntur, & repleto
& Mo excuflis obturamentis erumpit totres tan-
l'"/ k' pcruoluat. Alius etiamnum in pla-
*dor., Folia;, in quas profluat,cauantur : ago-
|V''ocant; es fternuntur gradatlm. Frutex eft
' foris marini fimilis , afper autumque reti-
Latera eluduntur tabulis , ac per prsrupta
IC^Oduntut, canali ita profluente de terta in
k ''His de caufis iam promouit Hifpania in
v'' Setibrc ; qus exhauriuntur immenfo 'ia-
occupent puteos, in hoc tigamur, Au-
Tora. iiij. Qj^fl

241 C Plini) Naturalis Hid.

rum arrugia qusefitum non coquitur , fcd
luum eft. Inucniuntur ita mailac.Necnon in P ,

leis etiam denas excedentes libras.Palacias

utui”

fpani.alij palacranas ; iidem tjuod minutn.
eil , balucem vocant. Vlex (iccatus vritur,&
nis eius lauatur fubflrato c.Tfpite herbofo , vt ''
dat aurum. Vicena millia pondo ad hunCtP

Udi dUlUltl. Vicvn** Mv» -

dum annis lingulis Aflutiam atque Gallsci» ,

& Lufitaniara prsellatequidam tradiderunt,
vt plurimum Aftut ia gignat. N tque in alia

le terrarum tot feculis hatc fertilitas. Italii P'

.3<'

citum eft vetere interdiifto patrum , vt dixiin***.

|D‘

alioquin nulla foecundiot metallorum quO‘lr
- >■ ' e.,..-, ...firv

erat telliis.Extatle.xcenforia Iiftimiilorti attri

dinx.qua in Vcrccllenfi agro cauebatur.ne p'

lll!

quinque M. hominum inopere publicani

lent. «turum faciendi eft etiam vna ratio e.<

ja-

ripigmento.quod in Syria foditur piiftoribuj^^,

fumma tellure auri colore , fcd fragili lapi‘ ^
fpccularitimmoJo.Inuitauerdtque fpes Ca^jj

principem atiidiflimum auri quamobtem 1%

— ^»-»^11 IT* • R.' l-vtetn»

excoqui magnum pondus : Sc plane fecit auf
excellens , fed ita parui ponderis , vt detrim^*,,

tumjfentiret, illud propter atiaritiam expet'^^,
qiianquam auripigmentilibr? x 1 1 1 i.pcrifln
lenturtncc pofte.l tentarum ab vllo eft. fVjf,
auro ineft argentum vario pondere , alibi
jia , alibi nona , alibi oftaua parte. In vno'
nim Gallis metallo , quod vocant Albicrarc^,

XXXV I. portio inuenirur : ideo exteris pl* ^
Vbicunque quinta argenti portio eft, clej

vocatur. Scrobes ex rcpcriunttir in Canabj f,
Fit & cura eleflrum argento addito. (211°

quintam portionem exceflic , incudibus

Cftit.Eteleaio autoiitas, Homero teftc,i3U‘^^||

Liber XXXIII. ^45

|*5lai regiam auro,elcifiro,argento,ebore fulge-
templum habetlindos infulse
t| <l“° Helena facrauit calicem ex

t5'^fo-Adiicit liilloria , maminsefua menfura.
^*'«ri naruta eft,ad lucernarum lumina clarius
.■■gento fplendcre. Quod eft natiuuro.Sc venena
^Prehendit.Nanque difcurrunr in calicibus ar-
Vus cxlefiibus fimiles , cum igneo Utidorc . &
«'mina ratione pr.tdicunt. Aurea ftatua prima
Jbnium nulla inanitate , & antequam ex xrc
uqua illo modo fieret, quam vocant holofphy.
l*'on, in templo Anaatidispofita dicitur, quod
JJ/itu terrarum nomine hoc fignificauimus.na-
|‘''nc gentibus illis facratilfimo. Direpta eli An-

'“nij Vatthicis rebus. Scitumque narratur di-
'Uni vnius veteranorum Bononia , hofpitali

llcritn-i e'rV>rvl /*iim •

bi

^■'iii Augufii coetu, cum intcnojgaretur.dfetne
'tum ,cutn qui primus violalfet hoc numen.

"'«lis membrifque captum expirafielRefpondit
'tiiin , tum maxime Auguflum de crure eius coe-
J>tc,fcque illum ede, totumq! iibi cenfum ex ea
?Pin3 ede. Hominu primus & auream (latuam
^'folidam Gorgias Leontinus Delphis in tem-
Wo fibi pofuit txx.circiterOlvmpiade.Tantus

'f^tdocenda: oratori* artis qincfius. Aurum plu

>is modis pollet in remediis. VulneracifLji &
pantibiis applicatur ,vc minus noceant ,quflc

Inferamur, veneficia.Ert &ripfi Tuperlato vis*ma

, gallinarum quoque &: pecorum focturis.
^fnjedium clV abluereiUatum,& fpargerceos,
^^‘bus mederi velis. Torretur & cum falis gru-
pondere triplici milTo>& rutliim cum dua-
l*|jc rii- _ Ar imi linieJio «..i o-uin..-

'"t falis portionibus, & vna lapidis, que fchifto
10c.im . itj virus tradit rebus vni crematis in

.“•.ant

'*^iU vafe , iplura putum & incorruptum. Rcli.

144 C.Plinij Naturalis Hift.

quus cinis fcruatus in ficlili &exaqiiaillitus>l;'
cfienas in facie fanat. Lomento cum conuen’'
ablui. Fiftulas etiam fanat, Scqu* vocantur b*'
morrhoides.QjibH fi trito fptima adiiciatut P'j''
tria hulcera & ictri ocioris emendat. Ex nicb®
veto decoflum cum melanthio, & illitum vi"'
bilico , leuicer foluit aluum. Verrucas curari
M.Varroefi autor.

DechnficcHa&medicinicexctinf-ceaa v i- &
mtrahlu natura eitu glxtinandh inter fe perf'
ciendifquemttadu^ Cap.

CHryfocolla humor efl: in puteis , quos dix<'
mus, per venam auri defluens craficfceni'

limo rigoribus hybcrnisvfque in duritiam p“'
micis.Laudatiotem eandem inarrariis mctali**’
& proximam in argentariis fieri compertum
Inuenitur & in plumb.ariis , vilior etia aurari*'
In omnibus autem iis metallis fit & cura nitu'
tum infra naturalem illam , immillis in venatb
aquis leuiter hyeme tota vfqiie in lunium fflC®'
fem.dein iiccacis inlunio & lulio.vt plane i*‘
telligatur nihil aliud chryfocolla. qu.im vel'*
putris.Natiuaduritia maxime difiat, luteam vO'
eant. Et tamen illa quoque herba, quam luteai»*
appellant,tingitur.Natura eft.qua: lino lan*'“*'
ad fuccumbibendum.Tunditur in pila, deind*
tenui cribro fccerniturtpoftea moli tunae deiB'
de tenuius fic cribrarur.Qv icquid no iranimea''
repetitur in pila,dein molitur. Puluis fempet
catinos digeritur, & ex aceto maceratur,vt otf'
nis duritia foluatur ; ac rurfus tunditur, doin 1*'
uatur in conchis, ficcatfirqiic. Tunc tingitur ab*'
mine fchiflo & herba fupra di^ta , pingit'*'^'
que , antequam pingat. Refert quam bibula diJ'

Liber XXXI II.

^lifque Cr. Nam uifi rapuii colorem , ad Jiinnic
rmhytanum arque turbyftum : ita vocant me-
dicamenta forbetc cogentia. Cum tinxere piJto-
cs.orobitin vocant, citilque duo genera faciunt:
dicam, qu.T icruatut in * lomenta , & liquidam ♦ tmctinn
pobulis fudore reiblutij. Haec vtraque genera
Cypro fiunt. Laudatillima in Armenia: fecun.
d in Macedonia : largiftima in Htfpania. Sum-
commendationis elt.vt colotem herbae fe-
p't.s l*te virentis quam fimillime reddat.Vi-
.itiique iam eft Neronis principis fpedlaculis
dtenam circi chryfocolla fterni.cum ipfe con-
.dlori panno aurigaturus eflet , inttoduiia opi-
dciini turba. Tribus catn generibus difiinguunt:
dlperara , qui taxatur in libras v 1 1. mediam,
td* denariis quinis tatttitam , quam Sc herba-
Cain vocant , qui x 1 1 1 . fublinunt autem ha-
^>cfam,priuiquam iiiducant.atramento &pa-
^onio. Hic funt tenacia eius & colori blanda.
*^*ritoiiium,quoniam eft natura pinguiflimii,&

"Opter liuorem tenacillimum, atramento afper»
piur, ne Patironij candor pallorem chtyfocol-
* afferat. Luteam putant i lutea herba didam,

Sdam ipfam exiuieo lubaitam pro chryfocolla
Mneunt , vilillimo genere atque fallaciflimo.

,h>s chtyfocolli St in medicina elt ad purgan-
,d Vulnera cura cera Sc oleo. Eadem per fe ari-
Jd ficcat Sccomrahit.Datuc Sc in angina.ortho-
™*aue , mifccnda cura meile. Concitae vomi-
^dtiestmifcMur Sc collyriis ad cicatrices oculo-
Jdhtac viridibus emplafttis.addolores mitigan
p‘s,8c cicatrices trahendas. Hanc chryfocot.

Medici acefinappellant,<jui? non eft orobt-
'J-Chtyfoeollam & aurifices libivcndicantag.

'^'inando auro : 8c inde omnes appellatam fi.

QJiq i

14^ GPlinij Naturalis Hift.

militer vtentes dicunt. Temperatur autem ea
pria a;tuginc, ic pueri impubis vrina , addito ®‘'
tro.Teritur Cyprio sre in Cypriis mortariis:!***’
ternam vocant noftti.Iia ferruminatur aurui**’
quod argentofura vocant . Signiimque eft , G **“'
dita fanterna nitefcit. E diuerfoatrolum cont***'
liitfe hcbetaturque , &di(ficulter ferrumina****.'
Ad id glutinum nr.auro, &reptijna parte argc**”
adfupra diffa additis, vnaque contritis. Conte*'
par ell reliqua circa boc.vtvniuerfa naturte c*’*'
tingat admiratio. Aut i glutinum e(f tale. Argd**
ferro, cadmia .eris malfis, alumen laminis, teli***
plumbo & marmori ; fed plumbum nigrum al**"
fungitur , ipfiimque album (ibi oleo. Item ll****,
num .i;ramcntis,ltanno argentum. Pineis opti"* j
lignis ars ferrumque funditutrled & Aegyptia P*
pyro.palcis aurum.Calx aqua acceditur, & Tl’*'
cius lapis,idemqi oleo rclUngiiirur. Ignis autc*** i
aceto maxime.Sc vifco,& ouo.Tetra minime d*’ ‘
gtat.Carboni maior vis exiifto, iternmqfflagta**'
D c argetit<i,& Argeniovim ,<i3- fiiliii, fiucala-

baUro.&ficriaargcnii.iriieJpmaa
argenti. Cap. V 1.

Ab his argenti metalla dicantur, quar feque*!

infanta cfl.Non nifi in puteis repetitur , t***!
laque fui fpenafcitut,nuUis, vt inauro, luceo'*'
faus fcintillis.Tcrra eft alta rufa.alia cineraoe**'
Excoqui non poleft.nifi cum plumbo nigro • ***
cura vena plumbi . Galatiam vocant, qiixi»*'*
argenti venas plcrunque repetitur.Et eodem <*r
te ignium defeendit pars in plumbum, atgent***r
autem fuperne innatat, vt oleum aquis. Rep'**'
tur in omnibus pene ptouinciis.fcd in Hilp***'!
nulcherrimum : id quoque in lletili folo , a**)" ,
'-fibns : & vbicunque vna inuenta s*"

Liber X X X 1 1 1. 247

efl,non procul inuenicur alia.Hoc quictcn>fic
^ onnii fere materia: vnde metalla L>r<cci vi-
^^uturdixiOe, Mirum, adhuc per Hifpaniasab
^^nibalc * inchoatos puteos durare, fuaab in- »
^fttoribus nomina habentes. Exq':ei', B^belo choatox
^Ppcllatuchodicque, qui ccc. pondo Annibali
^i>miaiflrauic in dies, ad mille quingentos iam
cauato monte, per quod ipatium Aquica-
* liantes diebus no^ibalque egerunc aquas lu-
^tnarum menrura,arnncraque faciunt. Argenti
j^^a, qua: in fuinmo reperta efl, crudaria appeU
Finis antiquis fodiendi folebatefic aiu-
inucncumtvltra nihil quarrebatur .Nuper in*

P^^nta xris vena infra alumc alba, nullum Hncm
fci Odor ex argentifodinis inimicus om-»
i:*^Us animalibus , fed maxime canibus . Aurum
'*^gencuir.que quo mollius, e6 pulchrius. Lineas
argento nigras produci plerique mirantur,
lapis in his venis .cuius vomica liquoris
^'Ctni argentum viuumappellacur venenum re-
^inomnium. Exelf ac perrumpit vafa perma-
^*tis tabe dira. Omnia ei innatam .prxter au-
^tti: ij vnuni adfc trahit . Ideo & optime pur-
• carceras cius fordes expuens crebro iactacut
.^Ulibus invafis, itaviciis abicilis , vc & ipliim
^“iiuro difccdac. In pelles fubadlas effunaitnr,
quas fudoris vice defluens , purum relinquit
[j^fUm.Eigo &ciim ara inaurantur, fublicuna
/Hlcis pcrtinacillimc retincr. Verum pallore
v^^^gitlimplices aut praetenues bradleas. Qua-
j^'^ptcvid furtum qu3Ercnccs,oui liquore can-
So vfum cum adulterauere : mox & hydrar-
dc quo fuo dicemus loco. Et alias argeu-
viuum non largum inuentum cft. In iifdem
^Senti mewIUs iaucaitur , vt proprie dicamus,

Q.,Q. s 4

248 C.Plini) Naturalis Hift.

fpum* lapis candiJ.t nicentiftjue , non
tianflucentis.ftimmi appellant, alij ftibium > ’

alabaftrumjalij larbafon. Duo cius genera . ^
& foemina.Magis probant focroinam : borri"' ,
eft'mas,fcabri6rquc ,& minus ponderofus > ,
nftfque radians , & harenofior : foemina co"'*
nitet, friabilis, filiurifquCjnon globis, dehifcc'’®j
Vis eius adftringcte Hc refrigerare , principe*'

autem circa oculosmanque ideoetiam pleriT^

platyophthalmon id appellaucre , quoniam *
calliblepharis mulierum dilater oculos, EtuJ
xiones inhibet oculorum e*hulceration^fque'
iJna eius ac thuris,gummi admilto. Siftit &
guioem i cerebro defluentem.Efficacior & caj"
tra recentia vulnera , & contra veteres can'*':
motfus inlperfa farina ; & contra ambulta ig"’
cum adipe ac fpuma argenti cerufEque & ce<*
Vtitur autem oBts bubulis fimi circuntitum'®

clibanis:dein tellinguilur mulierum Iafte,ir'

«utque in mortariis , admifta aqua pluuiali .
fubinde tnrbida transfunditur in arcum vas

,lil*

mundatur nitro. Eas eius intelligitur plumboi

jna , qu.Tquc fubfidit in mortario abiicitutq"

Dein vas, in quo turbida transfufa funt.operf '
linteo per nodiem telinquimt,& polleto sl'®
quod innatat, efFunditut , Ipongiiquc tolli"!*
Qjmd ibi fubfidit .flos intelligitur, ac llniec'
interpofito in Sol* liceatur, non vt perarefc*.'
Iteriunque iu mortario teritur, & in pallillos^J
uiditut. Ante omnia autem vrendi modus ne** ,

fariusell.nc plumbum fiat. Quidam non
«timtur coquentes, fcd adipe. Alij tritum in a^
triplici linteo fatcant.ftccraque abiicliit,id^
quod deflurie , transfundunt , quicquid
«oUigeBWSjtmplallits quoque & collyrii* ‘^j

i45>

Liber XXXIII.

Scotiam in argent6Gra:ci vocant hclcj'.
j' Vis eius adiltingcrc & refrigerare corpora.

^ 't'*^emplaiiris vt molybdxna , de qua dice-
plumbo , cicatriciijus maxime glutinan-
contra tcncfmos.dyfenteriafq; infula cly-
I 'ous cum myrteo oleo. Addiit & in medica-
i|^'a,qu.c vocanr liparas , ad excrefeentia hul-
l“ni aut ex attritu taiSa. aut in capite manan-
in iifdem metallis Sc qux vocatur fpu-
,j ’tgenti.Gencra eius ttia:opiima,quam chry-
3 ''ocant-.fecuda.quam argyritintrertia quam
jifvbdiiin. Etplerunque omnes hi colores in
, ‘‘ein tubulis inueniumur. Probatiflima eft At
.['proxima Hifpanienfis. Chryfitis ex vena
' bt argyritis ex argento , molybditis plumbi
Jsfufura.qu* fit Puteolis , Stinde habet no-
“■Omnis autem fit excoffa fua materia ex fu
Vti catino defluens in inferiore, & ex eo fub-

|^’'eruculis ferreis, atque in ipfa flamma con-
a veruculo . vt fit modici ponderis . Efl: au-
'tex nomine ipfo intelligi poteil,feruefcen.
fiiiurxmatetix fpuroa.Diiiat afeoria , quo
t fpuma a fece dtllare. Alterum purgantis fc
ti* alterum purgatx vitium efl. Quida duo
ta faciunt fpumi aax vocant fterelytida 8c
'enemttertium molybdxnam, in plumbo di-
am. Spuma vt fit vtilis, iteru coquitur, con-
is tubulis ad magnitudinem * anulorumuta * autUM»
»fa follibus , ad feparandos carbones cine- rum,

5ue abluitur aceto aut vino , fimulqi tellin-
it. Qnod fi fit argyritis , vt candor ei detur,

'iltudine fabte confrada , in fidlili coqui iu-
ex aqua, addito in linteolis tritico & hor-
Chouis, donec ea purgentur. Poftea fex die.
in mortariis, ter die ablueres aqua fri.

f

2p C. Plini) Naturalis Hift'

gida:& ciim de(inant,calida, addito falc
libram (pumx obolo. NouUfimo die
plumbeo vafe -Alii cum f:;ba candida ac
co<juunc,& in Sole ficcanc. Alij in lana
cum faba, donec lanam no n dcnigienic.

^ i“i

lem follilcm adiiciumXubinde a<jua J

camquc diebus x L.calidiflimis xlUds.
in ventre fuillo in aqua coquunt, cxempc^*^fli
nitro fricant, Sevt fupr.1, terunt in mort.iri*^
falc. Sunt qui non coquant, fed cum falc
& adieda aqua abluant . Vfus eius ad coHyjfJi
& litu ad muliebrium cicatricum fa‘dicacc'yij
lendas maculafque,& abluendum capilluO’' ^
autem ficcare , mollire , refrigerare , cemp^^ji^
puigare, explere hulccra , tumores lenire-’* o',
btifquc emplaftris fupra didtis ignes ctia^*^*^
eros tollit cum ruta myrtoque &: aceto . Ire**''*
perniones cum myrtis 3ccera.

£>e minio , ^uants autoritatu fuerit apud 'Kj i
manos, ac inuentione etMj (^7“ cinnabaris tttf* ,
nempf^funs& medicina : de ^eneribtu

nij,& ratione eiui in pOdurii. '

Cap .

VII,

1

Nucnitur in argentariis metallis miniun’

Lque, & nunc inter pigmenta magnx ancof')*

lis, & quondam apud Romanos nonfoluu'’

ximar.lcd etiam facti. Enumerat autores'^
lius.quibus credere fit necefle, louis ipfius
lacri faciem diebus fertis minio illini
triumphantumque corporarfic Camillum
phafie. H.1C religione etiam nunc addi i** j
guenta cecni triumphalis , & a Ccnforil’‘‘ ^
primis louem miniandum locari . Cui»^, j

quidem caufam miror rquanquara & l*® p{(

ftti

Liber XXXIII.

2U

conftat Aethiopum populis .toiofque eo
proceres, huneque ibi Deorum fimu laciis
?'rm,efle . Qu^apropter diligentius perfeque-
[pniniadeco .Theophraftusxc. annis ante
J^ibulum Athenienfium magillratum ( quod
!Jl'rs exit in vtbis nodrx c c x L i x. annum)

ibuentum minium a Gallia Athenienfe,

'“fperanre aurum polfe excoqui hatenaru-
metallis argenti : hanc fuide originem
I 'Heperiri autem iam tum in Hifpaniis , fcd
Lj"! Sc hatcnofumiitem apud Colchos in rupe
[J?ni inaccelFa.cx qua iaculantes decuterent;
P^adulterummptiinum vero fupri Ephefum
P'5nis agris. Harenam cocci colorem habe-
l:''c terijdein lauari, farinam, & quod lubfi-
[''tttim lauari. DiiFcrentiam attis clfc , quod
['finium faciunt prima lutura : apud alios id
Illutius, fequentit autem lotura: optimii. Au-
['.•*te colori fiiide non miror. Iam enim Tro-
ii!® temporibus rubrica in honore etat, Home-
*^e,qui naue is ea commendat alias circa pi-
t!?tpigmentdq( rarus . Milton vocant Graci
3m,quidamcinnabati.Vnde natus error In.
Jtrinnabaris nomine. Sic enim appellant illi
'Jtti draconis elili clephatorum morientiuin
*‘‘ere permifto vttiufq; animalis fanguiiie, vt
■*ttUs.Neq» alius eft color,qui in pidluris pro-
j fanguinc reddat. Illa cinnabaris antidotis
‘‘‘'ametifq; vtilillima eft.Athcrcule Medici,
l’*tinaabatin vocant, pro ea vtuntur hoc mi-

'quod venenum elTe paulo mox docebimus.

Ctahari veteres,qU3: etianunc vocantmono-
{“thata.pingebat. Tinxetut & Ephelio minio,
V'1'teliaum eft, quia curatio magni operis
'^rttetei vtcuqi nimis acre exiftimaturjdeo

(ranficre

C.Plinij Maturalis Hirt*

iranficre ad rubricam , & finopidcm ,

fuis locis dicam . Cinnabaris adulrcraWt ^
guine caprino , auc forbis tricis . Pretium

IX nummi quimjuaginta . lub» minium
& in Carmania tradit; Hermogenes & '"jC

1_ • 1 fl'

thiopia . Sed neutro cx loco inuehitut

nec fere aliunde, quam ex Hifpania •
rimum cx Sifaponenfi regione in B.ctica.P* ^lul

no meiaJlo vedigalibus populi RomamCji

liusrei diligentiorc cullodia. Non liC'‘V
perficere excoquique . Romam petfettuf jj

lignata , ad dena millia fere pondo annU^,

rni autem lauatut . in vendendo pretio

lege ne modum excederet lxx. inlibr*®'J
adulteratur multis modis , vnde prida

Nanque e(l alterum genus in omnibus

;.X 1. .>■ j-uC'

gentariis, i emque plumbariis metallis
exufto lapide venis permillo, non ex illo>^ p

vomicam argentum viuum appellauim'!

enim & ipfe in argentum excoquitur )

aliis fimul repertis .Steriles etiam plum^'' ,,
prehenduntur fuo colore, nec niil in
bus rubefcentes , cxuiHque tunduntur i“
nam. Et hoc eil fecundarium minium, pe^*!**^
paucis notum , multum infra natutalcs

3 er 1 al 1 /vrftv 1

rena. Hoc ergo adulceramt minium ino^^rf
fociorum : item Scytico . Quonam rcodoS'^
cum fiat, fuo loco dicemus. Sublini aute^’ f

rico minium compcndij ratio dcmonlif’''(^
alio modo pingentium furto opportuntl^, J
plenos fubinde abluentium pcnicillos.
rem in aqua , confritque luramibus . 5/^,5
cocci nitor elTe debet. Secundaiij autem >r|JJ
dor in parietibus fentit vliginem.Qu Jqi»''* J
jukigo quaedam metalli eft. Sifaponewl>''*J

^ Liber XXXIII,

. ^iniatiis fuivcnsharena fine argento ex-
Auri modo probatur. Aurocn.riJente
nigrefeit : fyiicerum retinet colorem
^."'o & calce adulterari. Ac fimili ratione,
(.'ttiirlentis lamina , fi non (itaitrum. depre-
, ' illico. Solis atque Luna: contadu inimi-
j^tmcdiuni , vt parieti liccatocera Punica
liquefacta candens feti.s inJuc.rrur,
.^que admotis gallx carbonibus aduratur
jj ‘>tem vfque : poUci candelis fubigaturtac
I ^/ititei.s puris, ficutS: marmora nitefeunt.
')'tnium in officinis poliunt , faciem laxis
'* illigant, ne in refpirando pernicialem
-'tni trahant, & tamen vt per illas fpcftent.
, in voluminibus quoque feriptura vfur-
'Clarioresq; litcras.vcl in auro, vel in mar-
^tiam in fepulcris facit.

*bdxar^re,de argfntoinaurando, de coticulis
'n arcenti generihiti,& experimentu.

Cap. VIII.

I fecundario inuenitvita & hydrargyrum

i''iccm argenti vini , paulo ante dilatum,
“tem duobus modis : arreis mortariis ptfiil-
'*hitominioex aceto'; aut patinis fiSilibus
|fitum ferrea concha, calyce coopertum,
I** fupcrillita ; dein fub patinis acccnTuin
Continuo igni , atque ita calycis fudore
qui fitargenti colore Sc aque liquore.

! guttis diuidi facilis , 6c lubrico humore
.'‘^re . Qnod cdm venenum ei! c conuentat,
'i qui^minlo in mcdicinx vfu tradtmnir.
^♦ria arbitror : prxterquim fottaffc , quM
capiti ventriue, fan^inem fifiit.dura ne
^'hettetin vifccra.ac vulnus attingat ; ali-
ter

^13

ij4 GPlini) Naturalis

ter vtcnduni non equidem cenieam.
to argentum inauratur folum nunc

fcaus, qua: in omni vic.x parce ingeniod^^ i
viliorem excogicauic materiam, vt ilocuin^ J

• ilU

ri argemique mentionem cornicatur lapis- i.,i

• -.1_ J

coticulam appellant, quondam non roIii^^-|

niri , nili inBumine Tmolo, vc auror eB

phraBtis;nunc vero paflim.quem ali j her3^J^,fi

alij Lydium vocanc.Sunt autem modici* ‘l.^jji^

nas vncias longitudinis , binafq; latitadiii**jjji

cxcedcntes.CJuod a Sole fuit inhis meliuS'‘L<i

quod a terra. His coticulis periti.cum

i:_.

lima rapuerint experimentum, protinus
quannim auri fit in ea. quantum argenti vt* j^l
fcrupulati diircrentia mirabili ratione, ffl
lente. Argenti du.t diflFctcnti?.Batillis
dentibus ramento impofiro quod canJid" .|jt
jnaneat.probatur. Proxima bonitas rufni%)
nigro Sed experimento quoque ftans inK'.jf

feruatis invitorum vrina batillis, inhcitU^JjitH

mentum obiter dum vtitur , candoremfi-' ^lii

titur. Eli aliud experimentum politi, & '-l
hominis, fi fudet protinus , nubdmque dib^*^

De JpecHlU ir ^egtftU Argcntt.
fap. / X

of

LAminas duci,& fpecula fieri non nifi/* |p
mo pofle creditum fuerat .Id quoque

dc corrumpitur. Sed natura mira cll i>P >

reddendi quod lepctcullb acre , atque

regello fieri conuenit . Eadem vi in fp‘^‘'‘'ljlJ*
polita cralfitudine , pauluraque ptopulft
tur in immenfum magnitudo imaginUiP'
tHmintcteft.icpcicuiruai illiiDt ccfpuat f

Liber XXXIII.

Qiiinetiam pocula ita figurantur , expulfis
Crebris ceu fpeculis, vt vcl vno intuente,po
totidem imaginum fiat . Excogitantur &
l?“rifica,vt in templo Smyrns dicata.Id euc-
pUra materi.T . Plutimumque refert conea-
,’^t poculi modo.anparm^ Threcidic^.me
ij cpreUa an elata, ttanfuerfa an obliqua, fupi
teila. qualitate excipientis figura torquen
^•ticntes vmbras.Nec enim eft aliud illa ima
j^dm digefta claritas materia excipientis
“'im. Atque vt omnia de fpeculis peragantur
'loco , optima apud maiores fuerant Brundi-
*'*^anno & atcroiftis. Pralata fune argented;

'•'tis fecit Praxiteles Mag.Pompeij atate . Nu-
^tedi coeptum, certiorem imaginemteddi.au
Ppofito auctfis . Tmgit & Aegyptus argen-
'''t in vafis Anubem fuum fpci2ct,ping!tque,

' Calat, argentum . Tanfic inde materia & ad
•bphales flatuas . mirumque crefeit pretium
f^tis cxcxcati . Id autem fit boc modo. Mi-
J"tit argento . tertia pars aris Cypri) tcnuifii-
Vod coronarium vocant, & fulphiitis viui,

*^tgm argenti. Confiantur itain ficfili circun-
(Ncgilla. Modus coquendi, donec feipfa oper-
it Speriant.N igrefeit & oui indurati luteo , yt
Si aceto Secreta deteratur. Mifcuit denario •

''*tivir Antonius ferrum. • Mifcuit ari fal-

{Joneta. Ali) S pondere fubtrahunt . cum fit

S L X X X 1 1 1 1. c libris fignati . Igitur ars J i 3
'^denatios probare , tam iucunHa lege ple-
;*t Mario Gratidiano vicatim totas flatuas J P ^ j
^ctii . Mitumque ,in hac artium fola vi- *

l'*tfcuntut . Scfalfi denatij rpeaatut exem- "J-i •«
li! . pluribufque v«is denariis adulterinus
'HUr ' ■ '

Di

C.PlinijNituralisHiH''

De immedica fecunia, (*r ijiiortem mix^
tj/es fuerint, & efXitedd primum fo- |

fitieu Komanui ftipem Jparferit.

ctf

NOn erat apud antiquos numerus vitt* j|i
tum millia: itaque & hodie multipli^^^^^,)<

Diuitcs cognominati.dummodo notum
qui primus acceperit hoc cognomen , decp^^f.
creditoribus fu is.Ex eadem gente M. Ctafl''* |e
gabar locup letam elTe , nifi qui reditu annf^ y
gionem tueri pofTet.In agris fuis felletiiuU' q.-i
portedit, Quintium poft Syllam ditiflimus- ‘ y
ruit fatis , nifi totum Parthorum efuriiS^jf
rum : atque vt nomen quidem optimi occuP^
rit ( iuuat enim infedtari inexplebilem
habendi cupidinem ) multos podea coS^'i‘
mus feruitute liberatos opulentiores ,
ue tres Claudi j principam. Pallantem >
um, & Narciffum. Atque vt hi oraitt»?jii
tanquam adhuc rerum potiantur , C.
Gallo, C. Marcio Cenforino Coss. ad
Feb. C . Catcilius Claudius Ilidorus teftaiP^jp
fuo edixit , quamuis multa ciuili bello
dilTet , tamen relinquere fevuorum quatuof
lia Centura X vt.iugaboum tria millia
ta , reliqui pecoris c c. quinquaginta itPjj
millia : in numerato H-S , n c. FuiKrari ft ''j
H.S X I . Congerant excedentes numerum
quota tamen portio erunt Prolem* i > quem * ^
ro tradit Pompeio res gerente circa ludai*|jj
oftona millia equitum fua pecunia toleta^' ^
mille conuiuas, totidem aureis pororiis,nm'*

h*c,vt decies centena millia , aut fepius
tur.Foenus hoc fecit, nummufque pevcullus:^-.!

quoque as alienum etiamnum’ appellatur

'Vj

Liber XXXIII.

^ CBm ferculis, faginadc.Qiiota vero ilic ipfe
enim de regibus loquor ) portio fiiit Py.
J .®ithyni , qui platanum auream, vitfmque
|^“‘lem illa Dario regi donauit: Xerxis copias,
j.'" e(l fepries centena L x x x v 1 1 1. millia ho-
excepit epulo, ftipendium quinque men-
L'b ftumentUmque pollicitus , vtc quinque Ii-
J l‘s feneauti fua: in deleflu vnus faltem con-
L| 'fetur. Hunc quoque ipfum aliquis compa-
^ peuefo tegi. (iu.-e ( malum ) amentia ell,id
''Ita cupere, quod aut etiam fetuis contigerit,
'tte in regibus quidem inuenetitfinem ! Po-
C* flipem fpargere coepit, Sp. Poft.

(v'°’ Qa C o s s. tanta abundantia pe-

erat, vt eam conferret L.Scipioni.ex qua

1"*dos fecit. Nam quod Agtippx Menenio fex.
®es xris in funus conmlit , honoris id necef-
’t‘fque propter paupertatem Agripp^.nonlar-
‘oniselie dixerim .

%xuria irfru^Mrtatt in vafis,ir leSii urcent tk,
^ <\uandalancts immadien

Cap. XI.

Afa ex argento mira incondantla humani
I ingenii variat, nullum genus efficinx diu
i““ando,nunc Furniana,nunc Clodiaru , nunc
jj*tiana(etcnim tabernas menfis adoptauimus)
Snaglypta , in afperitatcmque excifa , cir-
|*inearu pifiuras qu.xrimus. lam vero & men-
* tepofitoriis imponimus , St ad fuflinenda
^Unia interradimus latera , S: interefl quam-
Smumlima perdiderit! Vafa coquinaria ex
A'nto Caluus Otarot fieri queriturJat noscar-
is ex argento e-vlarc inuenimus . Noftrique
te' Popp?a coniunx Neronis principis delica,
'libus iunientis luis fclcas ex auro quoque ia,
Tom. »ij. RR.I

V;

ijS C.PlinijNaturalisHiil:

duete folcbat . Libias x x x 1 1. argenti ^ ^

nusfcquens haeredi relicjuit. Idemquc
Poenis criumpharet, quater millies cc cc r j
M, pondo tranftuli'- Hoc argenti tota Cattn'’J|,
habuit, ilia terrarum a:muIa,quod nunc in
fatum elb apparatu. Poftea.vidtaNumatia
leta, idem Africanus in triumpho mil'^‘

XVII. millia pondo dedit . O viros iUo

racorc ciigaos , quibus boc fatis fuit. Tratci'^ j.

Allobrogicuspiimus omnium miUepond^ j,

buit. At liuius Drufu;. in Tribunatu
millia. Nani propter quinque pando ^

Ceuforibuscriuniphalem fenem ,fabulolur'’'^.
videtur. Item C atum Aelium ,cnm legati ACf
loru in CoJifulatu prandetem in fidlilibus**,ji^
fent, miOa ab his vafa argentea nonaccepfj^

.neque aliud habaifTc argenti ad fiiprcmufii ^

diem , quam duo pocula , qurc L- Paulus
ob virtute deuidto Perfeo rege donafret.If‘^'^j^,;^|
mus legatos Caithaginienbu dixilTc, nullos
minum inter fe benignius viuerc , quam j
nos . Eodem enim argento apud omne.s -
'iiilTe ipfos. At Hercules Pompeium Paulif^p^i
Arelatcnfis equitis Romani hlium ,
quoque gente pulfum , quod x i i.pondoaf^ .pi
ti habuinct apud exercitum, fcroci/fimis ? jijii
bus oppofitum fcimus . Pedios vero mub^! jd
jam pridem totos operiri argento ,&
quardam , quibus argentum addidi/Ie

traditur Caruilius Pollio eques Romanus», •'a,..

>"

vc operiret, aut Deliaca fpecie faceret,
iiica , Idem & aureos fecit. Nec multb "
genrei Dcli.icos imitati funt. Qua: omni^ .
piauit bellum ciuile Syllanum . P.udo

* N I e-. i- r. >

iil

Liber XXXIII. 2^5,

sigcnti , quas runc fuper quingentas nu-
Itr!? cnniiat , multofqueob eas

'L dolo concupircentium. imbcfcanc

; ^ales , qui bellum ciuile illud talibus vi-
„ ‘ftputauere.Nollra a-tas fortior fuit: Claudij
feruus eius Drulillanus nouiiue Ro-
di IpenCitor Hifpania citet ionsqtiinge-

k??5ni lancem habuit, cui fabricanda officina
J.^isfcr.-rdihcata fuerat :& comites eius ofto
^'Hquaginta librarum ; quafo vt quam multi
id^onfetui eius inferrent , aut quibus coenan-
L ^ ! Cornelius Nepos eradit ante Sylla viffo'
j It duo tantum triclinia Ronta fuillc argetea.
[Pofirotiis argentum addi fua memoria cte-
Feneftella dicit, qui obiit nouiilimo Tibe-
C Cafaris principatu. Sed & telfudineatum in
[■‘bt venilTc..^nte fe autem paulo lignea rotun-
J^lblidamec multo maiora.quammenfas fuif-
^'^5 quidem puero , quadrata & compacia , aut
operta, aut citro ccepWe.Mox additum ar ■
K^Um in angulis .lineifque per commifluras.
^■"pana verofe iuuens appellata ftateras , &
^ocs.quas antiquijnagidas appellauerant.Nec
JPia tantum argenti fuerit vits.fed validius pe
, Itanupretium.ldqueiam pridem.vt ignofca-
jPs nobis. Delphinos quinis millibus feftertiis
'libras emptos C. Gracchus habuit . L. verb
^ITus Orator duos fcyphos Mentoris artificis
^tlu calatos fcliertiis c. ConfelTiis tamen eff,
'•itiuam fe his vti propter verecudiam auluirt.
^Xifat eundem vi . millibus feliertiis in Itngn-
* libras vafa empta habuiire.Alia primum de-
luxuriam miiit in Iraliant-Siquidem L.StTt-
J''tan(luiitin triumpho argenti calati pon-

'''hillia quadringeta i. Et vaforum aureorum
RRt i

iSo CPlinij Naturalis Hi ft*

P&dJo Centura millia, anno condita vrbis

^ T-.j

pt>n(io centum injuiajanno conun*

»^tix!,d6 gentciimo lexagcGmoiiuinto.Eadem Afia .<,,i
«ata-qui mata raultoetiagtauis afflixit mores, rnum,,-
. ' J , r,ii,.virtmi->;llah.i:teditas Attalo reee niO'

„atii-qaa mata multo etiagtauis amixit mores,
ua-onc «. que viflofia illa iratteditas Attalo rege in0‘ j,i
„c,f ir fuit. Tum enim hac emendi Roma in au«‘ ,,

® ! i: Khp v<*»-i»riindia exemota eil . vtbis ^

vnoCen & tUlC.TumenimJiit»-cnicnai«.oina:mauw.- .

bus regiis verecundia e.xempta eft. vrbis 3 ^
tro ; . de Dcxx V i.mediis Lvi. annis erudita ciu‘^^

: !> C X X V I. UlCUli-3 V I. rttiwi» vxuv*x<.a. -- ..

amaie etiam , non Iblum admirari, opulen”^„a

externamrimmelb &: A cbaic? vici ori?

J mores, nnrr & rofa hoC

externamrimmciu «- n 'ncf'

to ad impellendos mores, qua: & xpfa hoc i
uallo, annovrbisD cvi 1 1, parca.llgna 6>:
las pipias inuexit, ne quid dec-ffet. Paii'.eiq^'^

las pittas inucAitj 3*v ucwsivk. i ai,..!..»'!

xuria nata eft.Si Carthago fublata.iia cong‘ a
tibus fatis,vt liberet ampk<a-ivitja.& licei'e'“(|.

Rr Irrnoir ««-vtiA h « n r H /M 1 J VPtP r i im C < "

tibus tauSjVt liberer ampiecrivicia,5^ Vff'
care, dedignatione hinc alicui veterum.C.^J

care, ocaignauouc uiiu.«iiiuui i^ciciuiu.s. • ,
rius pof: victoriam Cimbricam catharis p*^
Liberi patris exemplo iradirur, ille arator

R/na>tntr>,tl«V(C Imn/irarAr.

i.,]Deri patris cacuj^iu

nas , & manipularis Imperator. Jf

De fiatuis argenteU,& exUtura argenti , sir ‘‘

^atvnjuam- -Cap, JCII. ^

ARgenti vfura in llatuas prirou ad honf‘;f|
Diui Aiigulli in adulationem teporu
fe, falfo exillimarur.Iam etjim triumpho Mfjjr;

le, rauo exuiimatur.iarn e^iin iriuiupuu *’*, 'ji»;
Pompelj repcrimustranflata Pharnacis ,

_.•» ••arrn ^lt<r l.-, n.-v.xr<-. n errorem ry ft-irnQTTl*! iC

, «j- .{ji

mus regnauit inPonto, argenteam ftaiuam;' ^
JHithridatis Eupatoris 8c curtus aureos arg^^ ^,1,'
que. Argentum fuccedit ex re aliquando
TO , luxu fbeminarum plebis compedes fibi

infiliprp ain-pts.r mrtc rri iHO^

TO , luxu tccmiiiaiuui pieois cumpeues ult*

facientium, quas induere aureas mos trilljo' j»
tat.Vidiinus & ipfi ArclliumFufcum motu^j^jj
firiordineobinfignem calumnia '•i'.i'iceK .J

Kriordine ob inugncm caiumma , cum ce*-
tste aGeiSlarentur adulefcentium fchol* ,

- - _ _ 1 1 » . _ ....... T _ . • J I. . - _ J n«Tt ^

tste allectarentur aauiciccntium icnoin- , -
■gento anulos habentem. Et quid h?c aui"^,jii)
ligere , cum capuli militum ebote etia fah' j,,

ligere , cum capuli militum ebote etia ta>“ ||,
«Slcntur atgento,vagin? baiillis.balthci

Liber XXXIII.

ll PKent. lam vero paedagogia ad tranfitum vi-
. ^atis cuftodiantur argeto , foemins lauentut,

(j. argentea folia fallidiant , eadeinque ma’.

cibis & probris feruiat. Videret haic Fa-
I ^•Us.&: litatas atgeto mulierum balineas, it«.

^elligio locus non lit , cum viris lauantium:

I vicius inquam, qiii bellicofos Iniperatorea
j quam pateram &. falinum ex argento habe-
, ['<^tabat.Viderethinc dona fortium fieri , aut
j."sc frangi. Heu inores , Fabrici/ nos pudet.

( '■im , in auro cxlando inclaruille neminem,

J^nto multos.Maximc tame laudatus ell Mea
ijidequofupra diximus. Quatuor paria deni-
j* ab eo omnino faiiafuntaciam nullum ex-
• ' dicitur. Ephelix Diante templum iacet.Ca-
Jphura incendiis. Varro 8e .xrcum fignu eius
rltillc fcriplit. Proximi abeo in admiratione
i^agas,& Boethus, & Mys fuere. Extant hodie
^aium opera in infula Rhodioru: Boethi apud
Niam Minetuam , Acragantis in templo Ei.
i|' patris inipfa Rhodo .Bacchx Cenuurtque
in fcyphis.Myos itf^adem sdc & Silenus,

. Cupidincs.Acraiantis &venatio in fcyphis fCupiiD
JEnam famam haBuit. Poti hos celebratus ell ‘
9niis & Antipater quique Satyrum in phiala
id^atum fomno collocauilTe verius, quames-
f^difius eft.Stratonicus.MoxCyzicenusTau-
.Item Arillonik Eunicus Mitylenxi lau*
i*’*tir , & Hecatxus • & circa Magni Pompei/
Praxiteles , Pofidonius Ephefius, I.xdiis
pUtes, quiptxliaarmatofque cxlauinZopy-
Mui Areopagitas Sc iudiciumOrellis in duo-
fityphis H-s. X t t..-dlimatis. Fuit dein Py-
cuius binx vncis viginti vxnierunr. Vly-
^ Diomedes erant in phial.x emblemate,

RRr j

bus nec exempla quidem liceret expri" j;
ram opportuna iniuri* fubtilitas erat . Habi*'
Teucer cruftariusfaniam.Subitoqiie ars
exoleuit, vt folaiamvetuftate cenfeatur.vW^;
adeo attritis calaturis , ne figura difeerai p“‘
autoiitas confiet. Argenti! medicatis aquis >
citur, atque etiam afflatu falfo, Ccut in mcdi‘ .
raneisHifpania-.ln argenti Scauri metallis';;!'

Icuntur etiamnum pigmenta.fil 8c cfruleuifl-i^:

proprie limus eft.Optimum ex eo,quod Attis"||,|
vocatur .Pretium in libras xxxi i.Proxiu' j-
marmorofum fiib dimidio Attici pretio,
genus efi prelTum.quod alij scyricum voc3B‘jj,|
infula Scyro. lam quidem Sc ex Achaia > 1|,*i
vtuntur ad pidur? vmbras. Pretium in libra*
ius H-s. bini. Dipondiis vero detrafiis, quB" y;
eidum vocante Gallia veniens. Hocauie'^jl!
Attico ad lumina viuntur : ad abacos
niarmorofo.quonia matjjrot in eo refiftit a j.

ritudini calcis. EffodlTurSc ad x X. ab vrbe ISiiJ
dem in montibus . Pofiei^^itur , prefium apf^
dantibus qui adulteriit.Sed.t(refalfum exuft*'
que amaritudine apparet, quoniam refolf'
in puluerem efi. J

cAYulco i & ^iffortano :^ca:Ut 1

^onerant anno xqttaliter ^ecies vtndantat’ j

Sile pingere infiituere primi Poi
Mycon , Attico duntaxat.Hoc fei

lumina vfa cibad vmbras autemScyricoS^ ^
dio. Lydium Sardibus emebatur, quod nun^^;
mutuic.C^ruIeumhatenaeft. Huius genera ^
fuere antiquitus:Acgyptura , quod

Liber XXXIII. iS}

Sej^thicum i hoc diluitur facile : cuxntjue
in 1 1 1 T. eoiores mutatur, candidiorem
?^ior6muc,crairioicm renuioremue.Pr.cfeitur
^'^eciamnum Cyprium . Acccflithis Putcola-
l*^5c Hirpanienfc , harena ibi confici coepta,
igitur autenr omne , 8c in ilia cocjuitur herba,
fuccum.Reliqua confeftura eadem qug'
^^yiocollf Ea c^ruleo fit quod vocatur lonia-
perficitur idlauaudo tcrcndoue: Stfioc eft
^^leo candidius. Pretia eius , x x 1 1 1 • ^u, li-
;^^^»cxrulci xviii.Vfus in creta > calcis im-
. Nuperaccefiit ScNelloiianuniabauto-
I^Ppcllatu.Fit ex Aegyptii leuilTima parte : pre-
cius X u in libras . Idem & Puteolani vfus
. ft^rquam ad feneftras-.vocantccclon.Non pri
apportari &c Indicum cft ctrptil , cuius pre-
^ X V I i.in libras.Racio in piatura ad incifu-
P» hoc efi 3 vmbras diuidendas ab lumine. Elt
''tiliifimum genus lomemi quidam tritum vo
Wy q-jinisafiibusxaimatum.Ctcrulei fynce-
l^ipcrimentum in carbone vt flagret: fraus
Ma arida decola in aqua , fuccoque per lin-
ptii evfieilo in crecam Eretria. Vis eius in mc-
yina,vc purget hulcera. Itaque &emplaftris
[jhciuw.itein caudicis. Teritur difficillime fil,
J^nedendo Icuitcr mordet, aftringitque &cx-
S hulcera. Vritur in fidilibus , vt profit.Pretia
‘tij.qux vfquam poruimus,no ignoramus alia
Sliis locis elfic, 8c omnibus pene annis muiaru

F^Ut nauigaiiones confliterinc ,aiic vtquifque
Kcatus fle, aut aliquis prxualcns manceps an-
ham flagellet , non obliti Demetrium acot.i
blafia Meronis principatu accufatum apud
■'^nfules • poni tamen ncccllarium fuit, quxple-
‘^lictant Roinf.vt expiimcrecur autoritas iciu.

C. PLINI*

SECVNDI NA-

TV RALIS HI-

S T O R. I iE

Ll 7i £ X XXJClllI.

PR.OOE MIVM.

^eris maail*. Cap, I. ^

LQRoxime dicantur iris
i” la , cui St in vfu pcoxinii)i’*^^j,.

pretium , imo veto ante

tum , ac pene etiam anteaUS'

Corinthio . Stipis i2UoqueaU‘® jj.

_ tas , vt diximus. Hinc au* "1 jii
tum, Tt i b uni atrati/ , Senarium , 8cob*ta'‘
arte didi . Docuimns , quandiu populus
nus ire tantum fignato vfus eiiet, &alia> 4^
vetuftas tradidit.cumiqualem vtbi autotii'*'
cius declararet i regr i-iuma collegio
sttatiorura fabrum inilituto . Vena quo did.jj
eft modo effoditur, ignique perficitur.Fit ^ f^j»
pide irofo , quem vocant cadraiam .
in Alia,& quondam in Campania , nunc in ^ ^

gomatium agro,ex-trema parte Italiat.Fefuo'^
:

nuper etiam in Germania ptouincia rcpeti“'<j,

i Liber XXX III L

Corinthia , e^u* Ddiacat qtta >Aegi-

alio lapide, quem chalciten vocant in

i VprOjvbi prima luitjrisinuentiotmox vili-
"aaripua, reperto in aliis terris pnllantiore,
L l*ie orichalco.quocl prscipuam bonitatem
C 'tationemejue diu obtinuit . Ncc repetitur
lij^^iam tempore .effmta tellure. Proximum
lj'‘^te fuitSalluftianum in Geutronum Alpi-
p^^tlu , non longi S: ipfum .-cui. succefsitqtie
'')'anumiii Gallia. Vteunque a roetalloium
||,'ais appellatura, illud ab amico Diui Au-
'> hoc a cbiuge, velocis defeitus.Liuianum
JiUe certe admodum exiguum inucnitur .
J''a gloria nunc in Marianum conuerfa,
Coidubenfe dicitur.Hoc a Liuiano cad-
maxime fotbet, 6: orichalci bonitatem
j*'Ur in fellertiis dupondiariirq;, Cyprio fuo
Contentis . Et hadenus nobilitas in are
u*'^®lis fe habet.Reliqua genera artificio con
i(*'S“a: fuis locis reddentur , iumma claritate
l^^ninia indicata.Quondam fsconfufum au-
^i'8cnt6que milcebatur , & tamen ars pretio.
i|j'fat;nunc incertum eft, peior hac fitan ma-
^irumque, cum ad infinitum operum pre-
i^^''Uerint,autoritas artis extinfta eft. Qii^ftus
jj?'nim, vtomnia , exerceri coepta eft . quse
.1* folebat. Ideo etiam Deorum adferipta
I hcum proceres gentium claritatem 5c hac
ill^sterent : adeoque exoleuit fundendi acis
ratio, vt iandiu ne fortuna quidem in
1,1'** actis habeat . Ex illa autem antiqua glo-
Y^finthium maxime laudaturthoc cafus mi.
V ' ^ocintho , ciim capetetur,incenfa:mircque
‘d multorum affeflatio fuit : quippe cura
RRr c

^ rttodo
tTftllaSy

i66 C.Plinij NuuralisHi^i^'

CK'"'

tradauir.non alia de caufa Verrem ,

rodamnaucrat , praiccipmmcum eo at? ^ ^
nio.-quani quod CoiimhUs le ei ccirururu
uiJict. At mihi maior pars eorum limiilarc
Icienriam videtur , ad fcgregandos fc a

gis, quimin:elligere.aliqiiid ibi
: paucis docebo . Corinthus capta ed

magi;

hoc paucis aoceoo . v.orintnus capta eo jj,
piadis c L V i.annocertio.noilrt^^^bis ^
cum amc feculo fi^-lorcs nobiles elfe deh’
quorum illi omnia ligna hodie Corinthi^ ^?ijf
lanc.Quapcoptec ad coarguendos eos, [ii*
artificum tccaces.Nam vrbis noftrx annos
pra dicia comparatione Olympiaduiiii
re facile erir. Sum ergo vafa cantum Coih^^ .fr
qu; illi eleganciores modo in cfculcnca
in ru.utmiodo in lucernas^aur trulleos, nullo /1^]!.
ditiarum refpetiiu. Eius tria genera : caud^^,[iii
argento nitore quam proxime accedens»
illa mifiura praualutc : alterum, in quo
ua.namra: tertium, iu quo tcqualis
temperies fuit. Pratrev lia:c cll , cuius Jr
potelHeddi, quaquam hominis manu -gfiil'

derie Fortuna temperamentum fimulacro

que, illud fuo colore pretiolum ad iocinct^^.i
cinem vercens. ouod ideo h^D.irtrnn aPP^^ .A’

ginem vergens, quod ideo hepacijon
^...^,.,,1 a t — 4 tamen ante

procul a Corinthio; longe lameu uij,,; jj,;*
cum atque Deliacum qua diu obtinuere
patu.Antiqiiillimastis gloria Deliaco
catus in Delo concelebrante toto orbe > 7 . iW

- - • .fiiq'- ■

cura officinis tricliniorum pedibus fulee''^j|
prima nobilitas aeris. Peruenit deinde ad

limulacra.effigi^mque hominum, Sc

animalium. Proxima laus Aeginetico
la & ipfa , nec is gignens, fed officin»t“ jpfi
pcramra nobilitata. Bos srcus inde cag

Liber XX XI' II I.

[ ^arlo cft Romn:. Hic cfl exemplar Aegineci-
I lis: Deliaci autem lupiter in Capitolio in to
lallantis ^*(ie:iU6iiuc ere Myron vilis cft,hoc
fVcIecus , xquales atque condifcipuli. Emula-
^Uiein & in materia fuit.

candelabris, & t emptorum ornamentis,

K Cap. III.

pj>iiatira Aegina cadelabrorum fupernciena

ipUntaxatelaborauit, ficut Tarentum fcapos.

Ij ‘s ergoiunifacomendatio officinarum eft.
^'■^PndctTribnnorum militarium falariis eme
‘^•'niipfum nomen a candelarum lumine im-
'■Um appareat.Accefsio candelabri talis fuit:
;Onis iulfu prsconis Clefippus fullo , gibbere
'fca & alio foedus afpeiSu, emente id Gega-
*e(fettiis L. eademque oftentante conuiuio
'fUin ludibrij caufa nudatus, atque impoten-
'l>idinis receptus in totum , mox in tefta-
'tum, ptidiues numinum vice illud cande-
coluit , & hanc Corinthiis fabulam ad-
|'*'vindicatis tamen moribus nobili fepulcto,
nuodxterna fupta tetras Geganis dedeco-
L''>enioria duraret. Sed cum efle nulla Corin-
* Candelabra conflet . nomen id prscipue in
'Celebratur, qiioniamMummij vidforiaCo-
f|j'Um quidem dituit , fedcuplutibus Achaix
pdisfiraul sta difpetfit. Prifei limina etiam
j''uhias ex sre in templis fadlitaucre.Inuc-
^^dCn. Odlauio , qui de Perfeo rege.naua-
? triumphum egit , faSam porticum dupli-
ad circum Flaminium . qu-a: Corinthia fit
'Pellata 4 capitulis steis columnarum . Ve-
^'l^oque ?dem ipfam Syracufana fuperficie
'^'placViffie. Syracufana funt in Pantheo ca-
columnarum a Marco Agrippa pofita.

Qnitl-

268 C.Plinij Naturalis Hift*

Qiiinetiam priuara opulentia co modo vCutP
elt. Camillo inter crimina obiecit Sp-Cat**' j.j
Quzllor, yuod atrata ollia haberet in
Kam triclinia atrata abacofque & monof® j|{|
C n. Manlium Alta dcuicla primum (, ,
triumpho fuo, que duxitvrbis anno cccccl-*,^.
L. Pifoautor eil. Antias quidem L.Crallutt’ jj
redcm L. Crafli Oratoris , multa etiam 'tt^ ,',s
atrata vendidille. Ex atrc facHtauere Secoft'
tripodum nomine Delphicas.quonia donis
xime Ajiollinis Delphici dicabantur. ^ini
& lychnuchi penfiles in delubris , aut atbt^

» qimU modo mala ferentium lucentes : » qualis m.
templo Apollinis Palatini.quod Alexandet^.j
gnus Thebarum expugnatione captum in
dicauerat eidem Deo. Ttanfiit deinde ars''“
vulgo ad effigies Deorum.

primum Jtmulacrum T(omx jkBur**’ ^
de erigine ftatimrum.iij- homreflatuaru’"’'^
gtneriliiu,& figuru. Cap. lIll-

R

Om.rtnmuIacrumexscrc failum

CeretiP‘‘

mum reperio cx peculio Jp. CalTij.qeefJ^ji.

gnum_, atFeiftantem pater iplius inteietn«‘ j
Ttanliit & ab Diis ad hominum llatuas
imagines inultis modis. Antiqui pingebant
bitumine, quo magis mirum ell: placuiHe n
integere. Hoc nefeio an Romanum fuit in‘'

tum : certe etiam Romar non habet veru(l*?Ji

Effigies hominum non folebant expritni,n‘''
qua illuftti caufa perpetuitatem merentiumiF^j
mb factorum ceitaminum viftotia.maxin’"^*
Olympis : vbi omnium qui vicilTcnt .na
dicarimos erat.Eorum vero, qui ter ibi jf<

uiflent.ex membris ipfotura fimilitudioe p»,

Liber XXXIIII. 2/^9

'*^uas iconicas vocanr.Athenieiifes ncfcio an
omnium Harnaodio & Ariftogitoni ty-
j^^icidis publice pofaerint fiamas^Hoc aituiis
^odem anno.quo & reges Rom:E pulfi. Exce-
^‘^einde tes eU d toto orbe terrarum huraa-
ambitione. Et iam omnium municipio

foris ftatux ornamentum clTe ccepere,pro-
i4ric|ue memoria hominum» & honores le-
^^tliacuo baiibus inferibi , ne in fepulcris tan-
iegerentur. Mox forum & in domibus pri-
faftum atque in atriis.Honos clientum io
fic colere patronos.

U^atUi& qmbufdaT» alijs, & tfnibu^

I primum incolumnat & quando primumpt*-
' primum jtatua Roma.

. Cap, V.

j^gat? effigies antiquitus ita dicabantur.Pla-
^cuere Sc nuda: tenentes haftam , ab cphebo-
gymnafiis exemplaribus, quas Achilleas
C^nt.GrtCa res eft,niliil velare : at contra Ro-
ac militaris , thoracas addere. Cxfar qui-
Diciaror loricatam fibi dicari in foro fuo
L'^seft.Nam lupereoram hab-icu fact.x , tam.
?f*tix funt , quam qux nuper prodiere penulis-
Mancinus eodem habitu fibi liatuit,
deditus cll. Notatum ab amoribus, & L.
Poetam in Camccnarum xde maxima
[,^3 (latuam fibi pofuiflb » ciim breuis admo-
y fuifiet. Equeftrcs vtique llatux Roma-nam
■ Wtionem habent, orto fine dubio a Grxeis
('‘^plo.Sed ilH cclctas tantum dicabam in fa*
L!*''i^ores.Poftca verb & qui bigis vel qua-
vlSis vicilTent. Vnde & noftris currus in his

^^^tikimphauiirenc. Serum hoc , &: in his non

C. Plini) Naturalis ^

0 Auguftofciiiges,ficuc&:clep{'p^
&C bigarum celebratio in his ^]'^\(icn
tura funcli curru vcdli efTem per circui^i* *
quior coiumnarum,iicut C. Menio , qui
rat prifeos Latinos , quibus ex fcederc

270

nifi a Diuo
"Non vetus

CoT‘'

p.rxda; Rom.poP- prardabat , codemque ^
fulatu infuggeltu roftra deuiftis AntiaCiP^* ^
xerat anno vrbis c c c c x v i.Item CDueU^^Jj:.
primus naualeni triumphum egit de Pernio
e(l etiam nunc in foro. Item P. Minurio
annonar extra portam Trigeminam j
ria flipe collata,nercio an primo honori
populo , antea enim a fenatu erat : pra:cl3i'^
nih friuolis coepiffet initiis, Nanque SC ^
Nauij Ifatua fuit ante Curiam,cuiusbafis<^‘^? 5-

grauic Curia incenfa P. Clodij funere-

Hermodori Ephefij in comitio, legum, -[3*
cemuirt fcribebanc, imcrprecis , publice
Alia caufa Sc alia autoritas maior in

Codicis ifacua,qiix durae hodieque , cum 5i'

a ponte Sublicio folus arcuiffec. Equidem

I-..1 J_ .i iL— _/Tt. ! i /:«r 1* , •<

byllx iuxia roflraefle non miror, tres fin' y hit

- - - - -

vna.qiiam Sex.Pacuuius Taurus Aedili*

rcftiiuic : du.t ejuas M. Mcflala. Primas

liss,& Aftij Nauij , politas atrate TarquiPd iii).

/•_: —ili «•ami— . -1 — J .. ./T~-

fci, nili regum anteccdcnciu eflent in Cap*^

; Vefiatfpii fine tanicii,& qnihufdam ^

frima'i^rt£. fiatua eqneftrlf:^ quando

fiatua ^rmatim &pitblicefKbUtai &

Horna n*Hlierihu4 ,qUA prima ab exteri* pt*
ce pofitx. Cap. K -f* .;j|j

EX hisR.omuli eft fine tunica, ficut

in roftris.&r ante xdem Callorum b']

cij Tremuli cqucftris togata, qui

Liber XXXI III. 271

“'Cerat , captaque Anagnia.popuhim ftipen-
“1'betauctac. luter antiquiffimas funt & Tul-
, L. Rofcij , Sp. NautijjC.Fulcinij inRo-
‘'®' a Fidenatibus in legatione interfetloruni.

i Romano populo tribui folebac iniuria
^lucur & P. lunio , Sc T. Coruncano.qui ab
[“ca Illyriorurn regina intcrfeflii erant. Non
r'''endum videtur.quod Annales annotauere,
pdancas his ilatuas in foro llatutas. Itac vi-
i''cet uicnlura honorata tunc erat.Nonprscter-
I J C.Odauium ob vnum vetbumjhic regem f-
^'‘ochum, daturum le refponfum dicentem, ^erf»

fSJiquam tenebat forte,circunlcripfit,8; prius e.«

t?"» egtederetur circulo illo , refponfum dare "

Psit. In qua legatione interfedlo , Senatus fta- ‘■'tet'/-

poni iufsit quam oculatidimo loco in Ro- 1“'
r''Inueni!ur liatua decreta 8e Taraci.T: Cai.-c
^ Sutfetia: virgini Veftali , vt poneretur vbi
Ptt; quod adieClum non minus honoris ha-
, quam fceminx elle decretam. Meritum eius
rPtis ponam Annalium verbis : Qipbd cam-
i''; Tiberinum gratificataelTctea populo. In-
•■lio & Pythagora A.' Alcibiadi in cornibus
“"litij politas.cura bello Samniti .Apollo Py-
fortifsimo Gracoriim gentis iuflilTet, & al.
Vapicntifsimo, fimulacra celebri loco dica-
“uuee Sylla Dicator ibi Curiam faceret. Mi-
^que ell , illos patres Sociati cunflis ab eo-
?> Deo rapientia pr-ailato Pyihagoram pr.rtu-
aut tot aliis vittute Alcibiadem, aut quen-
.N vtroqueThemiftocli. Columnarum ratio
i' attolli fupta carieros mortales: quod &ar-
f liguificant nouitio iiiucnto. Primus tamen
Ns ccepit d Grscis. Nullique arbitror plures
dica'as,qu.im Pualcreo Liemctrio Athc-

rji C.Plinij Naturalis Hi

nis. Siquidem c c c l x. flatuere , quas
cerauerunt , nondum anno hunc numerM>’’^||)
rum excedente. Statuerant Romx etiam '"jjd
nibirs vicis C. Mario Gratidiano tribus.''^ jK

naus , eafdcmquc fubucrtere Syllx introi'“^D
deftres line dubio Rom^ fuere in autoritat^
go tempore, Equcftrium tamen origo
vetus eli.cum foetninis etiam honore com"” „j
cato. Cloelia: enim ftatua eft equeftris ,
rura efTet toga eam cingi -.cum nec LuCf^ji
nec Bruto , qui expulerant reges , propt^Vjiil
Cloelia inter ob fides fuerat.decernerentun^jft
primam & Horatij Coclitis publice
crediderim : ante enim fibi ac sibyll.-e
nium . & reges fibi ipfos pofui/Ie verifim*
nifi Cloelix Pilo traderet ab his pofitami<lt’'j{ii>
oblides fuerant , redditis a Porfena in ho)’’’^#
eius. E diuerfo Annius Foccialis.equellrcPljJ*^
fuerit contra louis Statoris *dem in veu’ ir
Superbi domus , Valeris fuifie PubIicoI^^«iK
fulis filis : edmque folam refugiiTe.Tibett^jje
tranauiiTe.cstcris obfidibus,qus Porfen* ‘"piSj
bantur , interemptis Tarquini; infidii.s- j,<
prodidit, M. Aemilio, C. Popilio ii. #
Cenforibus P. Cornelio Scipione,
ftatuas circa forum eorum qui magiftratui'’yj(l
ferunt.fublatas omnes pr.Ttcr eas qui pof"
Senatus fententia ftatuGe ciTcnr. Eam verbdJ
apud idem Telluiisftatuillet fibi Sp.Calfi^^fj
regnum affeilfauerat, etiam conflatam ®
foribus. Nimirum in ca quoque re amb‘
prouidebant illi viti. Extant Catonis inCe .j
vociferationes, mtiltetibus Romanis
ciis ftaruas pom. Nec tamen potuit im“.j£d
quo minus Romx quoque poneteatut >

Liber XX XII II. 27J

Africini

ke huicpofita, foleifque fine

f nto infignis.in Metelli publica porticu:
r «atua nunc eft in oaauii operibus.Publice
exteris polita eft Roma: C. Aelio Tri-
f Oplebis, lege perlata in Stennium Statilium
, qui Tnurino bis infeftauerac ; ob ij
Thurini ftatua 8c corona aurea dona-

Mii ctULca uu2i<i>

L lidem poftei Fabricium rionaucre (l-a.

t iii viucjtuius imra murosioius no-

!‘‘><ttitjuujlatitarijs,& fretijifipitr»>n imm:
dicU,& cciojiU in vrbe ceUberrimU.

Cap. VII.

''ilTe autem ftatutariam artem familiarem
'alix quoque & veuillam.indicant Hercules
j^^iandro facratus, vt ferunt , in foro boario,
.jhiumphalis vocatur , atque per triumphos’
^JfUr habitu triumphali : praterea lanus «^e-
k “i aNuma rege dicatus, qui pacis bcllique
^ mento colitur.digitis ita hguratis.vt treceu
t n fexagintaquinque dierum nota.perfigni-
, rnnem anni , temporis & .xui le Deum indiJ
Signa quoque Thufcaniea per terras di-
Jaiqup in Hetruria faditata non eft dubium.

I htm untum putarem ea fuilfe, ni Metrodo-
;'^epfius,cui cognomen d Romani nomi-
11*^0 inditum eft , propter duo millia ftatua-
Ijyqlfinios expugnatos obiiceret. Minimque
d Videtur, ciim ftatuatum origo tam Vetus in
fit, lignea potius aut fidtilia Deorum fi-

Tom, iiij.

SSs

274 C.Plirij Naturalis Hift' ^

muL-icra in delubris dicata . vfquc ad
Afiam.vnde luxuria. Similitudines exprim
quj prima fiietit origo ineaquaplafticcn ^
ci vocant.dici conuenientius erkt etenim ?
quam {lamaria,fuit- Sed hac ad infinitum
ruit multorum voluminum opere . fi q“'*^£jii-
pefequi vcliticmnia enim quis poflifiln
ri Aedilitate triamillia fignorum in iceni j.
tum fuere temporario theatro. Mummius 5,
aa Achaia replcuitvrbem ■. ipfe excedit no‘(y
lifiurus filise dotem. Cur enim non cum e* 1,5.

tionc ponatur? Multa & Luculli inuexere. ^ j,.

di Ctiamniim tria millia fignorum ede, M jj,
niis ter Conful prodidit nec pauciora
Olympi.-e.Delphis ruperefic creduntiir.Qui! j
mortalium perfeqiii pofsit? aut quis vfus n" |i.
di intclligatiir? Infignia tamen maxime, ; (fq
qua de caufa notata , voluptarium fit ati%|P
artificefqi celebratos nominauifie. fingum j

quoqueincxplicabilimiiltitiidine.cumtyif^^

ad fexcenta x.opera fecilfe prodatur tant.

Ilia artis, vt claritatem polFent d,irevel
Numerum apparuide deFunflo eo cum ^^i-
rum efFregidet haeres ; folitum enim eX
pretio cuiufque figni denarios deponere ^ jte
fingulos. Euefla fiipra humanam SSern^
fucceflu , mox & audacia. Tn argumentum^^niii
cediisvnum exemplum afferam ,ncc l?' „0;
hominiirouc fimilitudinis exptefht. Act
Flra vidit in Capitolio , prius quam id no ^^|i»
conflagrauit a Vitellianis incenfum
lunonis , canem ex are .vulnus finmi
tem -. cuius eximium miraculum &
veri fimilitudo.non eo folum mtclligj'^ ’
ibi dicata fuctat, verum 8c noua Fato * pji*

Liber XXXII II. 27 j

nulla par videbatur : capite tutela-
ci * pro ea, infticuti publici fuir. Auda-
j. ‘■'numera fune exempIa.MoIes quippe exco-
videmus ftatuarum , quas coloffos vo-
Ijipfnrribus pares. Talis eft in Capitolio Apol-
v,u‘^‘*'‘flatus a M. Lucullo ex Apollonia Ponti
“ X X X. cubitorum , c l. talentis fadlus : calis
“anipo Martio lupiicr a Claudio Cafare dica-
t(j*ll“i vocatur Pompeianus a vicinitate thea-
■^^ ‘“lis & Tarenti fadius a Lyfippo x i.cubi-
Mirum ineo quod manu, vt ferunt, mo-
[ 'Uea ratio libramenti eft) nullis conuellatur
“'■‘Ilis, id quidem prouidifTe & artifex dici-
' modico interuallo , vnde maxime fl.iium
' ^tat frangi. oppofita columna. Itaquepro-
Hij' magnitudinem duEcultatemque moliendi,
|(i'’ attigit eum Fabius Vcrrucofus,cum Hercu-
Qui ell in Capitolio , inde tran.sfctrct. Ante
autem in admiratione fuit Solis cololTus
fj "di. quem fecerrr Chares Lyndius, Lyfippi
liijj‘adicli difcipulus.Septuaginra cubitorii alti-

'nis fuit. Hoc fimulacrum

ptoftouinquagefi-
a proftratum ,fed
^^aas quoque miraculo ell.Pauci pollicem eius
tijPleiluntur.Maiores funt digiti, quam pleraq; ■
Sp‘^"' Valli fpecus hiant de fraClis membris.

'tantur intus magna; molis faxa,quoru pon-
Ik? Habiliucrat conflitucns. Duodecim annis
(jdiinteffeftiim c cc.taIentis,mi.T contulerant
Sj^Pparatu regis Dcmetrij,rclitlo motx C-rdio.

alij minores hoc in eadem vtbc colofli cen
iy'''Umcro,red vbicunque Unguli fuifienrno-
^‘'atuti locuin.Prattcrqi hos Deorum quinque,
ijj* fecit Btyaxis.Faflicauitcoloiros Italia:
^mus Apoilincm in bibliotheca templi

SSs »

X-jG C Pliiiij Naturalis

Augufti ThuCcanicumL. pedum a pollice ’ j(
biumsrc mirabiliotem.an pulclititudinc- /

Se S p. Caruilius Ioucm,qui cd in Capitolif'
diis Samnitibus faciata lege pugnantibus , e ?
dtoralibuscoiumocvclfqiic &ga!cis. Amp'
do tanta efl.vt confpiciatut a Latia tio pj,

liquiislimx fuam ftamam fecit.qiix ed anwf.p
des fimulacri eius. Habent in eodem
admirationem & capita duo . qtix P. Lenj^
Confuldicauit ; alterum a Charete fupii “''jp
fadlum -.alterum fecit Decius, comparatione ,j
tantum vidlus , vt artificium minime ptoh-^” -i
artificis videatur. Veriim omnem amplitudin
llatuarum cius generis vicit State noflra Ze<’
dorus .Mercurio facio in ciuiiateGalli.e
nis ,per annos decem, H-s c c c c. manipre j,
Pollquam fatis ibi artem apptobaucrat.Ron’
accitus efl k Nerone , vbi dcilinatum illius p
cipisfimulacrum colollum fecit c.v. pedum
gitudine.qui dicatus Solis venerationi eli.d*
natis fccleribus illius principis. Mir.ibarnuf.^,
officina non modo ex argilla fimilitudincm
lignem. verum &ex parilis admodum futc^jj,
quod primum operis inliar fuit. Ea ftania j-
cauic incerilfe fundendi xris fcientiam , I

Nero largiri aurum argentumque paratus e ^|, |

ScZenodorusfcicntiafingendi c.xlandiqueP ,
li veterum poliponctetur. Statuam Atuerpor ^
cum facctet.prouincia: Vibio Aultopr-viiden-^
duo pocula Calamidis manu c.xlaia , qine jj.
Syllanoauunculo eius pr.-cccptori fuo

cus C.xfar adamata donaucrat.atmulatus e
vix vlla diffarentia eflet artis.Quantoque

fuit, tanto magis dep

in Zenodoto pratftantia
hendi aris obliteratio poteft.

No’''

Liber XXXI II 1. 177

cx xre eperii ir anificu CCCL XVI.

rxr . VIII.

\ 'gnis.qu.T vocant Corinthia , pleriqiie in tan-
. tum capitmtur.vt Iccmn circiinfetant. ficut
pOttcfius Orator fphmgcm Verti tcoablatarrii
•■Opter quam Cicero iilo iudicio in altcrcatio-
^ neganti ei fe atnigmata inteliigcre, rcfpoa-
Hebere, quoniam fphingem domi haberet,
‘•cuntulit & Nero princeps Amazonem, de
pa dicemus: & paulo ante C. Ccilius Confu-
Ij*'.*® fignum, quod fecum etiam in pratlio ha-
.'•••■ Alexandri quoque Magni tabernaculum
minere traduntur folit-ic ftatua:,cx quibus duae
Ote Martis vitoris a;dem dicat® funt. totidem
•'•etegiam.Minoribusliinulacris fignifqueinc
j^ticra prope artificum multitudo nobilitata
• Alite omnes tamen Phidias Athenieniis ,Io-
Olympi® faiUo, ex cbore quidem & auror
m & ex are ligna fecit, Floruit autem Olym-
pde ix X X' 1 I [.circiter ccc.noftr* vrbis an-
Qpio eodem tempore imuli cius fuere Alca-
Jjl'nes , Critias , Neftocles, Hegias. Et deinde
[ ''•npiade l x x i v 1 1 . Agelades , Callon , Po-
[,^'lc'us . Phragmon, Gorgias, Lacon, Myron,
J^^agoras , Scopas, Perelius. Ex bis Polycle-
.•>difcipulos habuit Argiam , Afopcdorum,
jj*®*im,Ariftidem,Phrynonem,Dinonem,Athe-
j?dorum, Dameam Clitorium . Myronem Ly-
Jiitn. Nonageliraaquinta Olympiade floruere
p^ltcydcs, Dinomedes , Canachus , Patrocles,
^•••efima fcctida Polycles.CcphilTodotusjLeo-
Jl^tcs. Hypatodotus. Centefima qu.arta Praxi.

Euphranor. Centefima feptima .Echion.
.mrimachus.Centelinw quarwdeciraa Lylip-
Puit,& cum.eo Alexander Magnus. .Itero
S Ss 3

278 CPlinilNaturalisHilT"*

Ly(Iftratus,& frater eius Sthenis , EupInoni‘*f'^
Softratus, Ion, Silani on . In hoc mirabile ,
nullo dodorc nobilis fuit ipfe .Difcipiilo^ ’
buit Zeuxim & laden.Centefimavicefima
chides.Euthycrates , Lahippus , CephilTodcr'* '
Timarchus , Pyromachus. Ceflauitdeiude
ac rurfus Olympiade centefimaquinquageljPi ^
quinta teuixit.cum fuere longe quidem iP'
praidiiftos. probati tamen, Antheus, CallillraJ|','
Polycles,Athensu5.CallixeniJs , Pythocles
thias , Timocles. Ita difiinflis celcberriinor*^ ^
aetatibus infignes raptim tranfcurram , rel'^
multitudine paffim difpcrfa . Venere autem ^
certamen laudatiflimi.quanquam diuerfis
bus geniti .quoniam fecerant Amazonas
cum in templo Ephefia: Diana: dicarentur , P
cuit eligi ptobatilfiinam ipforum artificum» j|-,^
prarfentes erant, iudicio, cum apparuit eam^‘
quam omnes fecundam a fua quifquc
fent. Hxc eft Polycleti , proxima ab ea Phi“'‘ ^
tertia Ctefllx.quarta Cydonis.quinta FhragP’^
nis.Phidias.pratter loucm Olympium, quem ”
mo amiulatur, fecit & ex ebote xque MinerU^j
Athenis.quxeft in Parthenone adilans .
vero.ptxter Amazonem fupra diftam. Mi"' ,
vam Um eximite pulchritudinis, vt a forma
jnomen acceperit . Fecit & Cliduchum &al'a'j
Jdineruam, quam Roms Aemilius Paulus a
adem Fortunae dedicauit. Item duo ligna »
Catulus in eadem xde pofui: palliara:8; altera
coloillcon nudum iprimlifque artem toreutif'
aperuide atque demonffralle merito iudicatd ^
Polycletus Sicyonius Ageladis difcipulns ,
dumenum fecit molliter iuuenem c. talentis n®
bilitatum. Idem & Doryphorum viriliter

Liber XXXIIII.

I Fecit fc quem canona artifices vocant , K-
I atiis ex eo petentes , veluta lege qaa-

^ “'■^olnfque hominum artem ipfe fccille, artis
lil.. iudicaiur. Fecit & «dilltingcntem, & nu-

inceflintem.Duifquc [

pueros , itc mia- ,•

( ^''dos ludentes , qui vocantur Allragaliion-
U lj®^funt in Titi Imperatoris atrio : quo opere
llumabfolutiuspleriqueiudicant. Itera Mec-
- 'ium.qui fuit Lyumachia? ; Herculem, qui Ro-
j,*. Antarum i terta fullinentem ; artemona, qui
l''‘phocetos appellatus ell. Hic confummalle
?®c feiemiam iudicatur, & toreuticen fic eru-
^iuc,vt Phidias apetuifie.Propi lum ciurdem , vt
“'0 crure infifierent figna, excogitalTe quadra-
*>rnenea elTe tradit Varro , & pene ad vnum
I 'ftiplum . Myronem Eleutheris natum . 6c
r*Utn Agcladis ditcipulum , bucula maximi
^“ilitauit , celebratis verfibus laudata , quan-
( alieno plerique ingenio m.igis, quam fuo,
j?''iniendantur . Fecit & canem, & dilcobolon,

I,, ^erfea, 8t Priftas, & Satyrum admirantera ti-
& Mineruam, Delphicos pentathlos ,Pan-
Hj*daiias;Hetculem etiam, quiert apud Circum
( **tmum in .Tde Pompei j Magni FecifTe & ci-
^ 7* monumentum ac loculis', carminibusfuis
yl^na fignificac. Fecit & Apollinem .quem a
jj.'"muiro Antonio Tublattim tellitiui Ephefiis
Augullus , admonitus in quiete. Primus
C .''rultiplicalle varietatem videtur , numero-
n' '0 acte,quam Polycletus, & fymmetria dili-
c^horiSc ipfe tamen corporum tenus curiofus,
ikjhiiifenfus non expreirilTe,capiIlum quoque &

'tn non emendatius fecille, quini rudis anti-
as infiituiHet. Viciteum Pythagoras Rhegi.
Italia,panctatiarte Delphis pofito.Eundc
SSs 4

'dijirin^

iSo CPlinij Naturalis Hift*

vicit ScLeontius, ijiii fecit ftaiiiodromooA ■
Ion , quiOlymfia: oilcnditur , & 1-ibynptie'^jj,
tenentem tabellam eodem loco j 8c mal-t

viat"

tem nudum.Syracufis autemclaudkantero
hulcetis dolorem fentite etiam fpeilantes

iiUl.Lv.LiS ClOlOlCUi i-cmicc cildul jg

tur.Iiem Apollinem citharoedum , ferpentc'^’^|[,
eius fagittis confici , quiDicaus appellatus
ejuod cum Tliebiab Alexandro caperentui’^
rum a fugiente conditum, finu eius celatum c
Hic primus nctuos & venas expreflit, capilb!
tjue diligentius.Fuit ic alius Pythagoras StrU". j,
initio pidor. cuius fignaadxdem Fottun* j
iufcc Dea: feptem nuda ,& fenis vnum dauu |j,
funt. Hic fupra diflo facie quoque indifctC* j;
milis fuille traditur Rhegini autem difeipuj^*
filius fotoris fuiffe Softratus . Lyfippum Si^k,
Ilium Duris negat, Tullius futile difcipulumU,^,
snat.fed ptimi> aerarium fabrum , audendi jp
nem coepifle piiiioris Eupompi refponfo. F j,,
enim interrogatum quem fequeretur anieceu
tium, dixifle demonilrata hominum muli<s‘’.(;.
me, naturam ipfam imita ndamefle, non
cem.Plutima ex omnibus ligna fecit, vt dix‘'”n.,
foccund illimi artis, inter qiii difiringentc’' j,
quem M.Agrippa ante thermas fuas dicauif
re gratum Tiberio principi :qui non quiuh
perare fibi ineo, quanquam imperiofus fu*
initia principatus , tranflulitque in cubicul
alio ibi fignofublliiuto ; cum quidem
pull Romani contumacia fuit , vt magni* ' ,

tri clamoribus reponi Apoxyomenon Hag
uerit, ptincdpfque, quanquam adamatuoj’ ^
pofuetit. Nobilitatur Lyfippus & temuf^^j.
tibicina, & canibus ac venatione .In
xb quadriga cum Sole Rhodiorum, f ccii

Liber XXXII II. 2S1

®<idnim Magnum multis operibus , a pueritia

orfus. Quam ftatuam inaurari iuflic Nero
v^5^Ps > deleilatus admodum illa .Dcinciim
L 'i°P_eriiret gratia anis, detra£lumcrt aurum:

'lofiorquc talis exillimatur , etiam cicatrici-
Ii ® °psris arque confcilfuris , in quibus aurum
1)^ ''st. remanentibus . Idem fecit Hephiftio,
(jjl' Alexandri Magni amicum, quem quidam

|lQj_ --0"* 'J’”” ‘J *••••»«

‘Vcicco a Jfcribunt , cum is centum prope an-

X Snte fuerit. Idem Alexandri ven3tioncm:qua:
1^1 Phis facrata cft:Athcnis Satyrorum turmam.
jl'*andrumamicoruraque eius imagines fum-
l|.j’ Omnium fimilitudine expreflit. Has Metellus
'edonia fubafta tranllulic Romam . Fecit &
lijjorigas multorum generum. Statuariae artiplu
I^^Um traditur contuliffe , capillum exprimen-
tj''spita minora facicndo,quamantiqui,corpo-
> Staciliora (icciocaque ,pcc qiix proceritas fi-
Otum maior videtur.Non habet Latinum no-

'•'fyitimetria , quam diligenti (lime cudodiuit,

'•h i /J «"irr* e A j>

I, ' iutadlaque ratione quadratas veterum fta-

t. ..it.» tlli..

([‘'•t permutandotvulgoquedicebat , ab illis fa.
)j*'<lU3lcs cirent,homines:a fe, quales videren-
ii 'ue.PropruT: huius videntur elie argutix ope-
l[ 0 > cuftodit.x in minimis quoque rebus. Filios
V tfcipnios reliquit laudatos artirices , Labip-
^ & Bedam . led ante omnes Euthycrarem:
^ij^Oquam is conllantiaro patris potius sroula-
ti 'loam elegatiam.auftero maluit genere, quam
jj^ndo, placete. Itaque optime expreffit Hercu-

• a L«avjuw aav4vu~

tlelphis & Alexandrum. Thcfpin venato*

iCl' &Thefpiadas:pt*lium equcflte , ad Tro-
yOtj oraculumtquadtigas Medex complures:
r”,'*' cura fifeinis : canes venantium . Huius
^'0 difcipulus fuit Tific«tes,&ipfe Sicyonius,

SSs ;

28z C.Plinij Naturalis Hift'

fcd Lyfippi Ce&s propior , vt vix difcernan
complura ligna, ceii fenex Thebanus .Dcm^” ,
reXjPeuccftes Alexandri Magni feruatot,d'8,^j,
tama gloria. Artifices.qui coinpofitis volm^J ^
bus condidere h.-cc, miris laudibus celebraO^^j,
Telephanam Phoceum, ignotum alias, quoui^^j
in Theflalia , vbi habitauerat, latuerint upj..
eius : alioquin fulFragiis ipforum aiquatur i(,
cieto, Myroni , Pythagora:. Laudant eiust* jjj
fam.&Spinarum pentathlon.Sc Apollinem.
non hanc ignobilitatis fuiffe caufam , ‘t le-
niam fercgum Xerxis atque Darij officini*^jc
diderit.cxillimant. Praxiteles quoque matt”
fcliciof.ideo Sc clarior fuit . Fecit tamen
pulcherrima operaiProferpinse raptumutet’'
tagufam,& Ebrietatem, dcLiberura patrem
bilemque vna Satyrum, quem Gn^eci pccibt^ jji
cognominant.Signa etiam, qua; ante -p.

idem fuere, Venere'mque , qus cum ipfa *d
ccndiocremata cll Claudij principatu ,
res illi fui per tertas inclyta parem.
phufam. Spilumenera , Oenophorum . J
dium & Arillogitonem tyrannicidas ,

Xerxe Perfarumrege captos vidia Perlidei^ j
nienfibusiemifit Magnus Alexander. Fecit
bcrem fubicpenti lacerta cominus fagit'®’ [jt
diantem.queni Saurotlonon vocant.

Sc duo ligna eius diuerfos alFedlus e.'tpt*'’’j,jjiC
flentis matrona, & meretricis gaudentis, f ,}
putant Phrynen fuifle , deprchendtintque *
amorem artificis ,& mcrcedem in vuliuif^^,
tricis.Habet fimulacrum & benignitas po-

lamidis enim quadriga aurigam fuum
fuit, ne melior in equorum effigie '

homine ciedctctur. Ipfe Calamis &

Liber XXXIIII.

fecit , equi*; fempev fine xmulo
jj^r^euK. j^g videatur inlioniinum effigie in-
Alcmena nullius cft nobilior. Alcamenes
'rtj *J '^difcipulus & marmorea fecit, Scxreum
kl ^^'pion.qui vocatur encrinomenos.AtPoIy-
“‘icipulus ArillicEts quadrigas bigl^fquc.Ft
L^'^3ris Le-Tna laudatur. Scortum hxc lyrx
familiare Harmodio & Arifiogiconi,con-
V^^^orum de tyrannicidio . vfque ad mortem
d^ciata.ryrannis non prodidit .Qnamobrem
£!c honorem habere ei volentes, nec
^^^nfeortum celebrafTc , animal nominiseius
: atque vt intclligcretitr caufa honoris , in
^ linguam addi ab artifice vetuerunt. Bria-
. '^efculapium & Seleucum fecit . Bedas ado-
Bittoa ApollincnnSclLmonem, qui fuiit
Cencordix templo . Crefilas vulnera-
w deficientem, in qitopoflitincclligi,quantuni
Olympium Periclem dignum
L^^^ominc.M iroraque in hac arte efi, quod no*

, ^Wros nobiliores fecit. CephilTodorus Mi-
mirabilem in portu Athenienfium, &
L ''' ad templum louis Seruatoris in eodem
,, ''*-Ciu pauca comparatur . Canachus Apolli-
'ij^Biidum qui Fhilefius cognominatur in Di-
V*°’ Ceruum-

ita vcfiigiisfufpendit.vt linum fubter
v*Hrahatur, alterno morfus digitis calcequc
^'''''ntibiis folum ita vertebrato deme vtrifque
li>ttibus , vrircpiilfupcr vices refiliat. Idem
Y '‘^oiltas pueros fecir. Cha-rcas Alexandrum
rhilippum patrem cius fecit. Ciefi.
doryphoron, & Amazonem vulneratam.
Catius Lyfimachen , qus facerdos Mi-
'‘*i. fuit annis l x u_i i. Idem & Mmeiuam,

qu*

233

84 C.Plinij Naturalis

qiix Mulica appellatur , quoniam
Gorgoneciusaditlus cithan tinnitu
Idem equitem Sarmcncm,qui primus ae jus,
tu fcripiit.Djdalus Sc ipfc inter li£iorcs lau p-i
pueros duos diftringentes fe fecit. Dino”
ProtcfilaCi & Pythodemnluilatotem. E^F' jc»
ris Alexander Paris ell ; in quo laudatur , ,j.

omnia (imul intelligantur, iudex Dearum >',118

tor Helerne, iic tamen Achillis intetfeiaor.rjjjfiS
cft Mineiua Rom-t, quse dicitur CatulianUi {,■
Capitolium a CL • Eudlatio Catulo dicata . upj,
mulactum Boni euentus , dextra pateram
ftra fpicam ac papauer tenens. Item I.aton^jp‘i
erpeta, Apollinem & Dianam infantes lum‘,,.j£>
in .Tdc Concordia:. F:cit Sc quadrigas
& Cliduchon eximia fotmatSc Virtutem
ciam.vtrafque cololleas : mulierem mm‘L|iij>'
rem & adorantem .Item Alexandrum & .*
ptim in quadrigis : Eutychides Eutotain • j” ,.((■
artem ipfo amne liquidiorem plurimi
KegiaiMinerua.Pyrthufquerex laudatur,‘-]D-
tizontes pueri, ScCallor ac Pollux ante *
uis tonantis. In Pario colonia Hercules 1} ^jgi
Buthyreus Lycius Myronis difcipulus '[a#'
fecit dignum prarceptore puerum fufflanteP;jj|iii
guidos ignes, & Argonautas. Leocras
fentientem ipid rapiat in Ganymede, ,,ii£'
rat,parcentem vnguibus etiam per
lum Autolycon pancratio viaorem .
quem Xenophon Sympofion fetipht :
illum tonantem in Capitolio,ante u""*
bilem : item Apollinem diadematum ■
Lagonem puerum fubdola: ac fucat* A,ifi
tis.Lycus & ipfc puerum fuffitorem.

Titulus genu premitur, replicata «eruice.:

Liber XX XII II. iSf

fcvipfic de fua arrc . NaucyJcs
& Difcobolo Se immolanrc arierem
lanietur. Nauccrus lui^^atorcm anheUcem fecic.
^''“'^races Acfculapium& Hygiam > qui fiintiu
^•icordix templo Roma:. Pyiomachi qiiadriga

.biturab Alcibiade. Toliclcs Hcrmapbrodi-Jim
)i ^dem fecit . Pyrrhus Hygiam & Mineruam:

'^nix Lyfippi difcipulus Epiiherien . Stipaic
'''Pfiiis vno celebratur figno , Splauchnoptc.
■^‘clis olympij vernula hic fuit, exta torrens,
oris pleni fpiritu accendens. Sillanion
jJ^^Uodorum fecit, Hdorem & ipfum ,fed inter
diligcntiflimum artis , &: inimicum fui
crebro perfeSa figna frangentem ,dmn
cupiditatem nequit artis, 5c ideo inianum
■^^ominacum.Hoc ineo exprefiit, nec bomi-
jjex a:rc fecit : fed iracundiam : & Achillem
;^dcm. Item Bpiflatcrr exercentem athletas:
:Ng)'lion Amaxonein , quam ab excellentia
Eucnenion appellant , obid incomita-
K^^ronis principis civcunlatam.ltem fecic pue
quem amando Brutus Philippenfis cogno-

l‘^fuo illurtrauit.Theodorus , qui labyrinihu

^‘^Sanii, ipfe fc ex xre fudit , pixter fiinilitu-
mirabilem fama magna: fubtil iratis ccle-
Dextra limam tenet, larua eribus digitis

WrigitUm tenuit trannatam Prarnefte , tantx

K^^l^atis , vc totam cam currumque & auri-
^ inteo-eret alis fimul fa^^ia mufea. Xcnocra
V i^ificracisdircipulus-aut, vc ali|. Euthycraiis,
i vtrofquc copia fignoru,&: de fua arte com-
volumina. Pbtes artifices fecere Attali 3c
' Nnis aduerfus Gallos prxlia,irigonus,Pyro.

r^us,Scratonicus,Antigonus,quicondiditvo.

de fua arte. Boethi, quanquam argento
irielio

2S(r C.Plinij Naturalis

melioris, infans eximie anfeicm firangul^'’ .,■
que ex omnibus > qua retuli , clariliinia ‘li^* jpc
jiivrbe iamfunt ilicataa Vefpafianb L
in templo Pacis, aliifquc eius operibus . '^j? j;is
tia Neronis invtbcm conucc>a,& ^
domus aurei diCpofita. Priteteifunr iquS"
celebrati artiUccs , fcd nullis operum
pricipui.Ariflon.qui & argentum cilare
litus cfl, Callias . Clefias , t antharus SNL
nitis , Dionyfodorus Critix difcipulus. P‘
des . Euphorion, Eunicus , Si Hecatius.Avg^
cilarorcs, Lclbocles , Prodorus, Py''’'‘’“Lia
Polygnotus : iidem piAores nobilillimi •
ex cilatoribus Stratonicus . Scymnus, s]“‘ '“jj
Cririi difcipulus . Nunc percenfebo eOS’L.
eiufdem generis opera fecerunt, vt Apoll°.jj,
rus , Andrcbiilus, Afclepiodorus , Alcuas P .
fophos : Apellas & adorantes focminas : AnPrj|,
nus & Perixyoinenonityranniciddfque
flos; Antimachus, Athenodorus ftrminas
biles ; Arid.odemus & luftatorcs . bigaf‘in^
auriga , philolbpbos , anus Seleucum ■'‘^^(,0-
Habet gratiam luam huius quoque DotfP^j,
tus . C ephilh doti duo fuere : prioris ell
tius .Liberum patrem in infamia nutriens-''j(,
& coucionantem manu elata : perfona in ni
toell . Sequens philoPophos fecit. Colota*
cum Phidia louem Olympium fecerat, ph‘‘“ (i
phos.Item ( leon & Cenchramis , & CalIi<^o^’[j,
Ccpliis ; Chalcofthenes & comoedos 8c
tas .DahippusPcrixyomcnon.Daiphron,
inoctitus JcD.Tmonphilofophos.Epigo'’'';’ me,
nia ferepradiila imitatus piiceflit
& matri interfcfl.r infante miferabilite^ oo
diewe . £ufaolidis digitis computans : ^Lirlt

Liber XXXI III.

zS7

^ ^etis fpeftarus , Menogenes quadrigis. Nec
nnus N iceratus omnia , qu;c csieri , aggreiPus,
^pJ^.xfcntauit Alcibiadem, lampadcqucaccenfa
j ciusDemaraten facrificantem. Pilicra-
Pirho mulierem impofuit. Idcmque fe-
'}} Martem 8c Mercurium, qui fuiit in Concor-
templo Romx.Perillum nemo laudat fxuio-
Phalaride tyranno, qui taurum fecit, mugi-
^ominis pollicitus igne fubdito, & primus
?? expertus cruciatum iuftiotcfa^ulcia. In hoc
i^tTiulacris Deum hominumque deuocaucrat
J^iniflimam artem. Ideone tot coditores cius
j ^oraueram>vtcxca tormenta fierent? Itaqne
de caufa feruamur opera eius,v: quifquis il-
^.^ideat, oderit manus.Schcnis Ccreremjouem,

?'»eruam fecit, qui funt Roma: in Concordix
Idem flentes matronas .& adorantes fa-
tJ^^cantefque.Simon ennem & fagittarium fe-
/'■^tvatoniciis calator ille philofophos , Scopas
.'"que. Athletas autem & armatos , & venato-
facrificantcfque Batton , Euchir , Glaucidcs,

''iodorus.Hicanus.Eophon.Lyfon.Leon, Me-

,i’'*Otus Myiagrus, Polycrates, Bolydorus , Py-
^ tritus , Protogenes idem pidtura clariilimus.
.''ficemus: Patrocles, Polis, Pofidonius, qui 8c
k Sentum c.xlauic nobiliter , natione Ephebus,
^iclymenus, Philon, Simeniis . Timotheus-
|h.r- u:.].,.. T-:n,r,n.Tifias,Thra

'eiymenus , l-mton . Jiui,

, 'sotnneftus.Timatchides.Timon.Tifias.Thra

omnibus autem maxime cognomine in-
'Stis cft Callimachus, fempet calumniator fui,
finem habens diligcntix , oh id Cacizo.
Hno, appellatus , memorabilis exemplo ad-
;'*''ndi curx modum . Huius funt faltantes La-
emendatum opus , fed in quo gratiam

1 emenaatuui -i

'?5m diligentia abftulcut . Hunc quidam

288 C.PlinijNaturalisHifl^' i

& pidorera fuilTe tradunt . Non ite captus , \

arte , vnain folummodo Zenonis ftatuam
pna in expeditione non vendidit Cato ,
philofophi etat.vt obiter hoc quoque nol^ ^
tam inane exemplum . In mentione ft^tua' ^
ell dcvna non pratereunda, licet autoris inc
iuxtarollra Hcrculiscunicati , Eleo habitu
mi.torua facie.lentienteqi fuprema in mn'C®'j,
hac tres funt tituliiL.Luculli Impcratoris.de
nubiisialtcr, 'pupillum Luculli filium ex S. C-
dicaireitcttius, T. Septimium Sabinum Aem'
curulem ex priuato in publicum reftituide. ,,,
certaminum tantique dignationis fimulaCt ^
id fuit. Nunc reuertemurad differentias
iniftucas. In Cyprio coronarium &; rcgulate'^j,
vtrunque duiff ile . Coron.atium tenuatur in la’?jj,
nas, taurorumque felle tindlum , fpeciem nur' ,
coronis liiftrionum prabet. idemque invne j
additis auri 1'crupulis lenis, ptitenui pyropi L
dtea ignelcit. Regulate & in aliis fit meta) .
itemque caldarium. Differentia, quod caldafi
funditur tantum, malleis fragile , quibus reg'’ ,(
ce obfequicur.ab aliis diiflilc appellatum, qi*^,
omne Cyprium eil.Sed & in citeris metallis» .|i.
ra diltat a caldario . Omne enim purgatis
gentiusigui vitiis.excoaifque, regulate cll.fi' j
liquis generibus palma Campano. Simile in
tis partibus Icalii prouinciifque . Sed
plumbi libras addunt, & lene recoquunt ptO^
inopiam ligni. Quantumea res diffcrcntil
rat.in Gallia maxime fentitur , vbi inter lap''* j,
candefaffos funditur. Exurente enim coS^jj
nigrum atque fragile conficitur . Pritereife'"..
recoquunt : quod fipiut fecifle , bonitati pl"
mum confert. -A

I-ibcr XXXII II.

‘jf‘^i'intUxr'u ir miBurte iirdeferuando

28i>

*rc.

j>Q Caf. XI.

■'te m°*^**^ ttotalfc non ab re efl-.es omnefrigo-
ftjm ^Sno melius tundi . Sequens temperatura
r-afFa'** ’ '^^‘^ttnque tabularis , hoc modo;
'ilitjj‘*Ptoflatur ia primis, mox inproflatnraad-
l^^ttia portio aris colledlancr, hoc ell.ex
Peculiare in eo condimentii attritu
confueiudinenitoris veluti manfue-
lifj,* “^tfcentut & plumbi argetarij pondoduo»
tiij^ttc fclibta, centenis proflati. Appellaiur
itiijjj tttim Se formalis temperatura aristener-
iljj ' > quoniam nigii pluinbi decima portio pd-
'“lo ^ argentati) vigelima rmaximeque ita
quem Gtsccanicurn vocant. No-
‘^**'S“* vocatur ollavia,vafe nomen hoc
*tti t^tnis aut quaternis libris plumbi argen-
centenas aris additis . Cvprio Ii addatur
■tiij “tim, colos purpura fit in iiatuaturaprate-
ilU^ttra extetia rubiginem celerius trahunt,
ftfgleaa , nifi oleo perungantur.Scruari
fttp liquida pice tradunt, i fus aris ad

Ijtuj monuraentoru iam pridem traf.

quibus publici con-

hones inciduntur.

\ cadmiA mtduint. Caf. X.

lyl ctalla iris multis. modis inflruunt mcdici-
P^^m, vtpote ciim hulccra omnia ibi ocylli.
!l,^***'cntur. Maxime tamen prodeft cadmia.Fit
ii dubio h.tc & in argenti tornacibus.candi-
minus pDnderol'a,fcd nequaquam com.
V^nda .cratite. Plura autem genera funt.Nan-
L*Pfe Ia 3is , ex quo fi t .Ts.cadmia vocatur, fu.
iUji^hecellarius, mcdicin.t: inutilis. Hic tutfus
I di^nacibusexifih. aliimque numinis fuioti-
Tom. iiij TTt

15)0 C.Plinij Naturalis Hift'

ginem recipit. litantem egefta flammis
flatu tenuiflima parte matetix.S: cameris la .

hiifue fornacum pro i]uantitatc leuitatis al^,. ^

cata.Tcnuiflima cli in ipfo fornacu orU’ ‘I“i ji- '
ros eluilantur, appellata capnitis, exufta,
mia leuitate limilis lauillx. Interior optima.^

meris dependcn.Sj Stabeo argumento bot.j,
cognominata.Poderofiorhjc priore, Icuiotr,,
r6l'ecuturis.Duociuscolorcs;deterior citifi^jj.
puniceus melior .friabilis, oculorumqiic n' ,
camenris vtiliinma.Tcrtia elf in lateribus to (,
cum, qui propter grauitatem ad cameras p‘‘jh
nirenon potuit. Hic dicitur placitis , & 'Hlial
argumento , crufta verius , nuam pumex, i%.
vatia , ad pibras vtilior,& ad cicatrices
das. Fluunt & ex ea duo alia genera ; oii)'‘^Li.
extra pene c.xrula , intus onychis maculij, .jii'
lis.OKracitis tota nigra, & citerarum
ma, vulneribus maxime vtilis. Omnis aute
mia in Cypri fornacibus optima, iterutnqii* jijj-
dicis coquitur carbone puro , atque vbi io ‘'^^1
rem rediit, extinguitur vinoammineo.
emplaiiia pr.iparaturtquij vero ad pforas,ac^^^|,t
Quidam in ollis fiailibus tufam vrut, ac
in mortariis , poftea ficcant. fjymphodoto^
pide ipfum qu.am grauillimum fpifllflimo
vrit pruna , cxuftum Chio vino reilingod
ditque.mox linteo cribrat, atque in motta l teli' 1
rit , mox aqua pluuia macerat , itcrumqu- jii
quod fubfidit, donec cerulTi fimilis ^“: „pii'
detium offenfa.F.adem Io!l.-caflio:rcd
rilTimum lapidem eligit. Cadmix cflf“‘'Vy|.(ie*
re.perfanare.ftflercfluxiones.ptcrygia ^ yjc'
oailorum purgaic.fcabritic extenuare , 5
quid inplumbi etFci2u dicemus. Et is 'f

puniat

Liber XXXIII I.

291

vritur , prsterquc albugines ocu-
'’*•»! '■‘.'■^''^'‘^‘^s-Hulcera quoque oculorum

tetuat ■ , idque Acgypci) collytij modo

>n Coticulis . Facit & vomitiones c meile

lis X''*™' Vritur autem Cypriii in fiitilibus Ciu-
''leat^I ‘“*P*'uris pari pondere, circunlito fpira-

'lit.Qi 'I' ‘laminis, donec ipfa vafa percoquan-
l‘dam & falem addiit.alij alumen pro ful-
*’) nihil, fed aceto tantum afpergunt.

'Oritur mortario Thebaico , aqua pluuia

*'Ur.l-i,: n'_n.. 1..

PKt

Eiopg*|^’*^inore efFeftu , iteriimque aSicfta iar-
Piiis j dum cofidat, relinquitur: hoc fq-
V- ad fpeciem minij redeat. Tilc ficca-
pyxide feruatur.

'^Jiorty(irfqHama.AriSi &fiomomdtt , &
Ca^.

hicracio.

>fc

XT.

,^oria a;ris fimiU modo lauatur >mfnore

H,.

''as''^^^>'iuim is ipfum.Sed Se atris flos medi-
P^nila''**'* ^ fornaces

'i fni,'''''’*’' flatu crebriore excuiiutur velut mi-
vocant florem, t adunt autem
'Stifij'’'* refrigerantur rubentque.

eis fit, quam vocant- lepida , & lic
flos, vtfquama veneat pro eo.I.ll au-
deculFa vi clauis , per quos pa-
'itiis Cyptts mpinie offi-

^'*ta. Difletentia hate eif, quod fiiuama
''•Stu,™' iftibus iifdem panibustflos cadit fpon
eft alterum genus lubtilius,ex fiimnia

'U|^ ' i '-ii Hiicium genus lui'i*a*v.o,v.«
hi, 'Uanugine decuirum.quod vocant ftomo-
'''ttiip'!'?' omnia Mcdici(quod pace eorum
'tts ^ fflceat) ignorant , pars maior Senomini-
^^^'antuma conficiendis medicaminibus
'>flhod efle proprium medicina: Iblcbat.

TT : 1

C. Plini) NamralisHi^^'

KLincqUQties incidere in libellos» cor«P

his volentes aliqua, hoc elV , inipendi _

feroruna experiri commencacia , creaiint

(ia: , ea omnibus quidem fraudibus
ti,t^adtaque iampridem emplaflra £e col^jjc
mercantur, tabcfque mcrcium.fraus f^pl^,^
extericur.Et fquama autem & Hos vruntuf
tinis fi tdilibus aut tereis , deinde lauanuit i
pra ..ad coldem vfus: & amplius ad nari^^’jjfri'

nola vitia , itemque fedis & grauicates
per fiftulas in eas flatu impuUa , & hukcj" fit
farina admota.TolIit tonfillas cum V»'
& ex candido aere fquama, Cypria long^^
cior.Nccnon vrina pueri prius macerant^* rf'
pancfque. Quidam vero excuifam rquaro^y
runt , & aqua pluuia lauant. Dant & hydi'^‘jiti'
eam duabus drachmis in miilfi hemina >
nunt cum polHne.Aeruginis quoq-, magntif ^ ^
Sed pluribus fit ea modis.Nanque & e
quo coquitur ?.s deraditur, & a:re candider,

rato , atque in cadis fuper acetum fufpenfi^’.,

obturatis operculo , multo probatiore

hoc idem fquamis fiat. Quidam vafa
didi n:iis fictilibus conduntin aceto,
x.dic.Alij vinaceis contegunt, totidt-mq^

dies radunt. Alij delimatam xtis Ccobet^^

fpargunt, vernnrque fpathis laepiusdie>'
abfumatur.Handcmqi fcoben> alij terere
lariis scrcis ex aceto malunt. Ocylfime i*
trahit coronarium a:rugincm, recifam^^^^^jj
acetum addhis.AduIcerant marmore

me Rhodiam ^ruginemialij pumice aut ?

Pra:cipue autem fallit atramento futorio ^
rata.Carcera enim dente dcprchcndiltur.lo
tia in frendendo. Expetimentum in batiU

liber XXXini. 2^3

jU'» tHin colorem retinet:

? p5p ^ ® '*^3menro , rubelcit . Depreh end itur
m;icerato:nigrefcict
’8nt,,' '^'‘Ettie illita. Deprehenditur & vifu.

enim

'SUe illita.Dcprehendiiur & vifu.ma-
Sed fiue fynccrain, fiue adultera-
. '’err; 1 .“tttf ficcatam in patina noua vri
fauilla

la fiatipolled teritur &i

pcniLiiiis cairais, aonec roaere de-
vocatur collyriti.quod ita ma

^lippl^''' Aliqui in crudis fidlilibus vrut, donec
.P'r<^oq“atur . Nonnulli Sc thus mafeu-

collyriis oculorum aptiflima, dela-
(tefl; mordendo proficiens. Sed ablui

V- DCnTClIllCi^allHie f /4 a

Jitle',

id Hammonia-
’'ilti p* l^utuor, airuginis Cypriaeduabus.atra-
quod clialcaniliu vocat, totidem,
vna croci fex.H?c omnia trita ace-
(Mijc'.'' 'Colliguntur in pilulas , excellentis re-
Aa ^“''".'oitia glaucomatum & fuffufionum
y-p'"'® & fcabritias &albugines,ac ge-
*',**• Cruda aute attugo vulnerariis em-
i|^l'on '^‘•^'or. Oris etiam gingiuariimqi hul-
niirificc emendat , & labiorumhul-

>aj '*in r ’ . - -

0»«^^ (1 &ccra addatur, purgat,
perducit. Aerugo & callum fi-
s-' «rodit , virioriimqiic qua- citea fedem,
'fiue cum Hanirnouiaco illita, vel col-

f > Virioriimqiic qua circa fedem,
*l?^**^*OH • ^ cum Hanirnouiaco illita, vel col-
fiflulas ad.ada.Eademqi cum reli-
l tertia parte fubacta, lepras tollit.

chalciti j& foryy& chalcanth^.

Ei

'fculi.c^Iterum

C«p.

X JT.

genus scrugims , quam vocant

''•l3in,in Cyprio are dioc trito alumine
TTt ,

2_94

C-Plinij Naturalis Hift-

&fale , aut nitro pari pondere ,

«lUam acerrimo ,Non fiihocnili
diebus circa Canis ortum. Teritur autem.
viride fiat , contrahatque fe vermiculorui’ „
cie.vnde 5c nomen. Quod vitium yt cmc>t j,
dui partes qiix fuere aceti, mifcentur
ri impuhis.ldem autem in medicamentis

terna*^ efficit , qua di.timus aurum fcrrumij^jj.

LCllia cuiv.v , .1 — . r . r, #‘1

vfufqne.quiirugmis.ScoleciahtKper

fa ab arrario lapide, de quo nunc dicemus- ^ (j-
citim vocant lapidem : ex quo & ipfum

quitur. Didatdcadmia, quodillafuper

fubdialibus petris cxditur , harc ex - .f.
Item , quod chalcitis friat fe ftatim moU' li-
tura,vt videatur lanugo concreta. Eli: Sc t*’ j#
ftinttio.qubd chalcitis tria genera cdcinf'’j|/

Jtmttio.quou cnaicjus tria gcncia '-o*-";- j|
5: mifvos,& foryos, de quibus Angulis
fuis locis. Habet autem .xris venas obiu.

Probatur mellei coloris.gracili venarum

/*. . TJni-m-iP Ar* »-prCt^

fu, friabilis, nec lapidofa. Putant & recet^(ii||
linr^ni elTp.nnnnia iiiuecerata forv fiat» .:tl’

liorem elle,quonia inueeerata fory fiat» * ^j^,-
ad excrefcencia inhulceribus,

gingiuas.vuam tonfillas farina coD^P^ 0^*

Vulua! quoque vitiis in vellere imponi^^*
fucco vero porri > verendorum additur

ilris.Maceratur aure in fiililiex aceto

fimo diebus X l. 5c colore croci trahit. *

L.. vivavi v«c«.--- jjfl^ j

mifto cadmis pari pondcre.racdicaroent Mi
r. .1..» ..jrm* -vi
sim*^

inilio ^auuilcv Mam/wiiuv.iv»iijv.v*»i.».' -gt* I

ficit.pforicon diftum.Quod fi du.x pa^m .jji

citidis tertia cadrai? teperentur,acrius «Jj
#iet.Acrius etiamiium A: vehementius 1

tiet.Acrius etiamnum otvencmcuuu^» ■^oi
quam vitio temperencur.Toftavefo

ij cex.»., A^epxr^finm maJtt*** n

ad eadem omnia.Sory Aegyptimn
datur, multum fuperato Cyprio. HifpaPjjO
Africo ; quanquani oculorum quoque

Liber X XXI II I. ipf .

vtiliusCypriii putant; fed in qtiacun-
optimum, cui maximum virus, *in * olfa^tt
tntiique pioguuer nigrefces & ipongio- ; ' '

res contraria in cantum, vc qui-
oUadu modo vomitione moueat/ Sc
if- ^PUum quidem cale . Alterius nationis con-
Iplcdclcit.Ec mify clllapidofius. l^rodeft
L i dentium dolorijfi contineatur atq; col-
\» .^'^oiis hulccribus grauibus,quxqi Icrpunt,

id?*' v“'- —

• '■f^nc fieri exutio

lapide in ferobibus,^ flore ^ .

c ligni pinei tauilla.Rcuera

fitu

^IjJ^^iJtcomirccmc fc

e fupra dido fit lapide > concretum natu»
*^crecumque,ficoptimum inCypriorum offir-

'^^^^■ratLir j harenofa natura, liueterrca,claal- .

■ cuius notx tunr triaci aurex fcincillx , fic

Nlif< • -

'Vjlf/*”iilis.noc admifeem ,quiautu puigann
1« J- eius infufi cum roTacco auribus puru*

in lana impoiiti capitis hulceiibus. Ex-
l>f^^*t'ctiam fcabritias oculorum inueteratas.
fHj 'PUe vtile tonliilis.contraq; anginas &fup-
Co ^'’-R.acio,vt x- v i. drachmae in hemina aceti
fiid^''tur addito meile, donec lenrefcat. Sic ad
'iicia vtile cll. Quoties opus fit molliri viin
’ niel afpergitur.Erodit Secalium fiftulariim
*'*“cntium:& collyriis addiiur.Sifiit Sc
l(,(-“^*nem , hulccraque qua: ferpant, qu®uepu«
<i[j ^w.Abfumit & excrclceres carncs.Peculia-
''«ilitatis viti is vtile;6c ficrainarura ptoflu.
((J."' fillit. Grici cognationem xris nomine fe-
'5ii S' futorio. Appellant enim chai

lljJ^it.Nec vilius ^que mica natura cft.Fic &c in
iif'P?nia l puteis ftagnlfue , id genus aqux ha.
llij *''Us.Decoquituc ea.admilla dulci pati men
& inpifeinas ligneas funditur. Immobili-
TTt 4

» Vtilius
fifita ezM/.

C. Plini) NaturalisHift-

29^ , ,|[j5 I

bus fuper has tranftris dependent reftes |

extenti , quibus adhireiccnslimusvitteis j

nis imaginem quandam vui reddit. Exemp .
ita ficcatur diebus x x x. Color eft ciruleusjr^^.

quam fpeftabili nitore, vitrumque cHe j:

diluendo fit atramentum tingendis coriiS’ - ^
pluribus modis , genere eo in ferobes .(a
quarum e lateribus dillillantes bybernO 6 i

alii.

llirias.llalagmia vocantmeque cft putius a-^j,,.
Sedex eo candidum colorem fentientefl’
lam , leucoion appellant. Tit & in faxorurn ‘ j/
nis,. pluuia aqua corriuato limo gelante-
lalismodo,fiagtantiflimo Sole admiifo
aquas cogente. Ideo duplici quidam diffett*’ ^
foflilc aut fa£litiura appellant, hoc pallidi^®j.j,)-

quantum colore , tantum bonitate deterius- ,j-
bant maxime Cyptium inmedicini ''fu^\|,i,<

—

tur ad depellenda ventris animalia
pondere cum meile. Purgat & caput dilutu ^
naribus inllillatum:item ftomachum,
le aut aqua niulfafumptum . Medetur
ruro fcabriiiei dolorique, necnon & calig*
oris hulccribus. Sidit & fanguinem nariu :
hatmorrhoidum. Extrahitoira frafta cutn

ne hyofcyami . Sufpendit epiphoras ,

fronti impolitum Efficax & in emplallti* [|il

ftx A «• e* vo/Vavs 9* 19* 11 11 I /9^1'ltllT' ^ p/1,9

eanda vulnera. & excrefccntia hulcetum- „e-

» - ''-mlint.V

ad auj" 5

& vuas, vel fi decofto tangantur. Cum
quefemine fuperponitur empladrisad
tollendos:qu&dque,ex eo candicat, in eo v 0^.

fertur violaceis , & gtauitati aurium

las inCpiratur . Vulnera etia per fe illituna ^0.
fed ftringit cicatrices. N uperq; inuenium ’ .^^0'
rum in harena & leonii ora infpargete '* J^ft-

taqseftvis in alltingedo,vt non queat m pi

Liber XXXI III. 2p7

r di^hry^e,

P

■ f07ni>hoh^c,& jpodo , & Anti^j^odo ,

^ triente Serttilio.

Cap. XII f-

iTiamnum inazvariis

*^caiu pompholygem 6c fpodon. Dirfcrenria,
^^'odpompholvx lotura paratur » Tpados illota
®^Uliqui id qiiod llc cadidum leuifiimumquc,
{'^•iipholvgem dixere , Sc cfTc ari5& cadmix
^illam.Spodon nigriorem ponderouoremque
jdecatam parietibus fornacum, miltis fcin-

li[lj .. I « . 1. . .. tu.... f\rprn arr«=>-

aliquando & carbonibus.Hacc aceto acce-
odorem a:ri.s pr.xllatj&i li tangatur lingua la
^tem horridum. Conucnitque oculorum raedi-
'■^^ciuis , quibufeunque vitiis occurrens, ^ ad
Q»v.^ . ^ _ j nitoH nii-

^‘nciuis , quiDUicunquc viui>

?^nia qu* ipodos ’• hoc foUim didat, quod hu-
elutior vis e(t. Additur & in emplaiira. qui-

, - cmtioi viii ctv. I - i

S lenis qiiirittit refrigeratio & ficcatio. vn-
'"t ad omnia, qusc vino lota cft.Spodos Cypria
''Pdtna fit aurem liqucfcentibuscadmia & ivra-
1'“ lapide. Leuilfimf ha c efflatus & ocyus ,eiio.
*tque e fornacibus & tectis adhirefcic, a fuligi
'^‘liliairs candore .Quod minus candidum ex

o • a-vllf..

'» immature fota.acis argumentum eftihoc qtii

. I - r^,ay-./J viinirim

imature iuiu.iv..> ^ .

pompholyge vocant. Quod veto rubictm-

:...if»rv inir orrtnre Vim habctj CXnul-

’''rs cx iis inucnitur, acriore vim habet, exhiil-
'''atque adeo , vicum lauatur,fi oculos attin-
Kexcxce;. Eli & mellei coloris fpodos,inqua
JWimum aeris inrrlligitur. Sed qundcunqtie ge-
H lauando Hivtilius. Purgatur anrc pmna.de-
iDcrafliorc lotura . Digitis Icabniiem
Hedia vis eius , qus vino lallatur . Eft aliqua &

'"generi vini differcntia.Leni enim lota colly.

'‘i* rculotum nimium vigiliis fatigatorum

*Pta pi amr - Eadem efficacior hulceribus qu.^

■'"uam vel oris qutc madent . & ommbus me-

258 C. Plinij Naturalis Hi/t-

dicamentis , qux parantur contra g.n)5r?nw'‘j
& inatgenti fornacibus fpodos , ijaam voc»®, ]
laurioti 11. Vtiliflima aurem oculis affiimatut.q"*
fiatin aurariis : nec inaliapartc magis clivii'
ingenia mirari. Quippe ne iniiuirecla etrent'”''
talla , vtilirsimis rebus vtilitates eardcn>e>^‘'‘^^
gitauir. Anriipodon vocant cinerem fici ari’'’'
ris vel caprifici , vel myrti foliorum cum ic'’/!
rimis ramorum prtibus , vel olealtri vel c-ir
ni; mali vel Icntifci. Irem ex moris immatn'**'
id eft candidis , in Sole arefaflis , vcl e bux>
ma , vclpfcudocyperi , aut tubi , aut tercbiii';',
vel oenanthcs.Taurini ijuoque glutiai.s , aUti'H
tcorum cinerem, fimilicer pollete inuentum ;
Vruntur omnia ea crudo fiefili in fornacii’’’*:
donec figlip percoiiuaniur- In.-crariis offici'';^ i
„ 7 . ' ^ pfcgma fit iam liquato arre atqj pcicocfo .

pituMtr» dicis etiamnum carbonibus, 'flatiiqiieacceui'’’ 1
qiteacc. ac repente vehementioti flatu c.xpuitur arrirPp]
lea quardam. Solum, quoexcipiatur , lltaiuu’Q
jwod in fe debet. Facile ab ea difeernicur,* quam JO '
iijdemojfi- dem officinis diphrygeni vocant Grxci.ai’^']
dn^idifhry quod bis torreatur . tuius origo triplex, i'-
gesvocMt enim traditur ex lapide pyrite cremito in cab”'
OrAcit tiis, donec excoquatur in rubricam. FirScint'/,

pro ex luto cuiuidam fpecus arefacio pritis b’*?’'
paulacimcircundatis farmcncis.Tertio fiemby
in, fornacibus xris fatee fublidente . Differeb'’’
eft quidem.qubd .xs ipfum incatino defluit, P'’*’’
l ia extra fornaces, flos fupernatat , diphryg^*

tradunt in fornacibus g^b^'’ '
lapidis qui coquantur, ferruminari, circa hbb
ss feruere , ipfum veto non percoqui, nifi ''fo-
latum in alias fornaces, & eile nodum quenda'^
niatetif.Id quod excofto fuperfir;diphrygbS I

.Liber XX XI III. 299

^^ri P.atio eius in medicina fimiUsfupra diiiit,
^Ccarc,& exereCcentia confumere. & perpurga-
Probatur lingua , vccamficccttadu flatim,
^^poremq^ue «eris reddat. Vnum ctiamnum acris
l^itaculum non omittemus . Seruilia familia ii-
Gliris in Faftis , trientem aereum pafeie auro Cc
*>^gento, confumentem vrrunque. Origo atque
Initura eius incomperta eft mihi. Verba ipfa de
I MeiTalac fenis ponam. SeruiUorutn familia
i^abet trientem facrunijcui fumma cum cura
^'^aeniheentiin; fncra quotannis faciunt; quem
^'^cunt alias creuiffc , alias dccreuilTe videri > &
eo aut honorem aut diminutionem familtx
%nilicari. . r ‘

metaliur & differentUfern.

Cap. xirii.

PRoxime indicari debent metalla ferri, <yti.

mo pefsimoquc viuc inftruracnto . Siquidem
W tellurem fcindimus, ferimus arbufta , poni-
'huspomaria.vices fqualore dccifo annis omni-
bus cogimus iuuenefcere . Hoc extruimus tecta,

; ^3idimus faxa, omnKque ad alios vfus ferro
' ^timur. Sed eodem ad bella , exdes, latrocinia,
cominus folum;fed etiam miffili volucriq;,

» *iUnc tormentis cxcufTo, nunc lacertis, nunc
''crb oennato:quam fceletatiflimam humani in-

feSim In federe, quod expulfis regibus
bnn..i» tj Amano dedit Potfena , nominatmi

vetuft

300 C. Plinij Naturalis Hift.

vetuftifllmi autores piodiderum. Magni Po'’}'
peij in tertio Confulatu exrat editum, in ruffl^r
tu necis Clodians,piohibentis vllum telum
in vtbe. P.t tamen vita ij fa non defiit honore^’
mitiorem habere ferro ijuotjue.Ariftonidas at'*'
fex ciim exprimere vellet Athamantis furore***
Learcho hlio pr.tcipitato relidentem , poenite**'
tidmque, ferrum & ss mifcuit , vt rubigine ei**®

per nitorem aris relucente j exprimeretur vere-
cundia rubor. Hoc ligmim extat Thebis hodie-
Eli in eadem vrbe 3r terreus Hercules, quem fe'
cit Alcon, laborum Dei patientia induitus-V***^'
mus & Roma fcyphos e ferro dicatos in tempif*
Martis Vltori.s. Oblidit eadem naturi binig***'
tas, exigentis a ferro ipfo poenas rubigine, ea-
demque prouidentia nihil m rebus mortalius i**
ciente. quatn quod infeftiflimum morta litati. fet'
ri met.illa vbiquepropcmodu rcperiuntuisq***?'
pe infula etiam Italix Ilua gignente : minimd‘f
difficulutecognofcuntur ipfo colore terri *”*'
nifefto. Sed ratio eadem excoquendis venis- 1**
Cappadocia tantum quifiio eft , aqu.e'an tetr-**
fiat acceptum. quoniam perfufa certo fluuio tet-
ra neque aliter, ferrum e fornacibus reddit. D**'
ferentia ferti numerofa. Prima in genere tern'
c.tIiuc. Alix molle tantum, pluraboquc vicini**®
fubminiftrat : alix fragile & .-ctofum rotarumd*
vlibus & claui.s maxime fugiendum, cui prior i®
tio conuenit. Aliudbrcuitaie fola placet, claulf'
que caligariis : aliud rubiginem celctiiis feni**’
Itrifturxqi vocantur e.i omnes.quod no in alii*
metallis , d llringenda acie vocabula impofi*®’
Et fornacum maxima differentia cft.In iis equi-
dem nucleus fciri excoquitur ad indurandam
aciem ,aliuque modo ad denfandas incudes»

jnai

Liber XXXI III. }oi

|'^aUeorumue roftra. Summa autem dil^crenria
aqua c(l, cui Tubindc candens immcvgitur.
alibi atuue alibi vtiiior nobilitauii: loca
Sloria ferri »bcu’i Bilbilin in Hifpania Sc Tu-
^iaflbnem>Comum in Ualia,cum ferraria mctal-
in his locis non linc.Ex omnibus aurem gene
palma Serico ferro efl. Seres hoc cum ve-
^^ibus fuis pelUbiifque mittunt. Secunda Parcbi-
; neque alia genera ferri ex' mera acie tempe-
rantur: cffteris enim admilceiur. MoUior com-
plexus in nollro erbe. Aliubi vena bonitatem
^3nc prtedac, vt in Noricis : aliubi haiiiura, vr
^Ulmonc aqua^vtidixinius- Quippe iricxa.
^^endo oleares cotes aquarixque differant, Sc
^Ico delicatior fiat acies.MirumquejCum exco-
^iiatur venajaqux modo limiavi temijpoffei in
spongias hangi. Tenuiora terramenta oleo re-
'lingui mos elt , nc aqua in fragilitatem dmen-
ferro. fanguis humanus fe vlcifciu:r. Con-
^^lum nanque eo» celerius fubinderubiginem
^fahit.Dc magnete lapidefuoloco dicemus.con
iaque quam cum ferro habet. Sola hac ma-
j ^«tia vires 5) eo lapide accipit.retinctqtie longo
I ^^tnpore , aliud apprehendens fcrvumyvt anulo-
I catena fpedlciur interdum:quod imperitum

I ''^Igus appellat ferrum viuum, vulneraque uli
^Ipcriora hunt. Lapis hic Sc in Cantabria

non ille magnes verus caute continua, icd

Iparfa bubba^ione , ita appellant jnelcio an vi-
fundendo perinde vtilis •• nondum emm ex-
I ^nus eft quifquam : ferri vtLquc inhcit aciem,
matme^ Eodem lapide Dinocrates archite-
' Aicxandtia; Arfmoestemplum concamera,

inchoauerar.vt in eo fimulacrttm eius c ferro
f^ndeie in aere videretur. IntercelTit mors &

joi G. Plinij Naturalis HiO:-

ipfius & Ptolemsi.qui id. forori fm iuilerat
ri. Metallorum omnium vena ferri largit''’’*
eft. Cantabrux maritim.i: parte, quam Occani*
alluit, mons prsrupte altus , incredibile
totus ex ea materie ett , vt in ambitu Oceani
ximus.

De temperatieyafirri , ir medicini: exfirro , ^
traginc, <ir r»bigine,irfqt*<tmiifirri , ir by
grcmfUHn, Cafi. X 1^

FErrum accenfum igni,nifi duretur iiHil’*’''
corrumpitur. Rubens non cft habile tuntl'^®'
do, neque antequam albelcere incipiat.
aut alumine illitum fit xd fimile.A rubig‘'’'i

vindicatur ceruffa firgypto,»;: liquida pice.H*j
ell temperatura a Gr?cis antipathia ditta.Fet''”
quidam & religione quadam id fieri. Et exta^'
ferream catenam apud Euphratem amnem,
be qu:e Zeugma appellatur, qua Alexander M*'
gnus ibi vinxerat pontem, cuiu.s anulos,qui
cti funt.rubigine infcitaii , carentibus ea prio^!'
bus. Medicina e ferro cil & alia, quam fecan»|'
Nanque circunferibi circulo , cerue circun^^^
mucrone, &: adultis & infantibus prodeftconi*^,

noxia medicamenta : Scpr.xfixiflc in
fcpulcro euulfos clauos aduerfus no^furnas ly^
phationes. Pungique leuircr mucrone , quo
cuilus homo iit, contra dolores laterum peci^
rumqucfubito.s,qui pundlionem aiferant.Ql^,'
dam vilione fanamunpriuatim vero canis
di morfus.Quippe etiam prxualente morbo,
pauefcentefque potum, vita plaga illico

etiam ferro candente aqua, in _

vitiis, priuatim vero dyfentericis. £lt ^ rubi^
ipfa iiv remediis : & lic Telephum proditur
nallfi Achilles , fiue id irea > Huc fenea culp* .

. Liber XXX II II. 305

Sj.(i ■ V® pingitur eam decutiens gladio.

terri deraditur Iiumido ferro clauis
jUS'Vis eius ligate , ficcare, rcftringere.
alopecias iilita. Vtuntur&ad fcabri-
t( pullulafqt roiiuscorpotis,"cum ce-

t\).' myrteo : ad ignes vero lacros er ace-
loabiem , paronychia digitorum Sc
Sy ‘f* linteolis. Sidit 8c forminarum pro-
lilj inipofira velleribus. Plagis quoque recen
iyj ''ino diluta, & cum rayrrhafuba£ta:& con
illi °*J’atis ex aceto proded. Podagras quoque
tjjJ^^^nit. Squama quoque ferri in vfu ed ex
tt ^ mucronibus, maxime dmili , fcd acrio-

ijiuani rubigo: quamobrem & contra epipho-
Vi|i°^Ulonim airumitur.Sanguincmqt fidit, ciim
maxime ferro fiant.Sidit & frminaruin
itin'''J^*a.IiTiponitut & contra lienum vitia.Ha:-
'■^^oidas compefcit.hulcerumque ferpentia.
Pt|'?is proded, farina: modo afperfa paulifpet;
pijn‘Piia tamen commendatio eius in liygrem-
II5 ^0 ad purganda vulnera fidulafque , & om-
te^. '■allum erodendum , &; ralis ofiibus carnes
Cii**^das. Componitur hoc modo : obolis ex
(it^°ba Creta duobus,dracbmis fex ex .Trc.toti-
’’tio ^d^^ma ferri , totidem cera:, ex olei fex-
ta adiicitutiCum funt repurganda vulne-

"«U:

replenda, ceratum.

‘{■lumbi meta!lu,& albe plumbo, & ni^t,
Cap. XVI.

^Vquitur natura plumbi. Cuius duo genera, ni-
Jii, '“‘'''•atque candidum.Ptetiofiffimum candi-
ti,"'® Grateis appeliatum cafliteton.fabulofiq;
i,|-''atun, in infulas Atlantici maris peti , vitili-
Cj^^ae nauigiis circunfutis corio aduelii. Nunc
.‘““h edjin Luiitania gigni & in Gallatcia,

fumnu

304 C.Plinij Naturalis Hiil;-

liimma. telUirc harenofa.fic colore nigri ;
re taiuum ea deprehenditur. TmerueniunC ^
nuci calculi .maxime torrentibus liccatis.L^r*
eas harcnasnictaUici>3cquod iubfidit,
in fornacibus. Inucnicur &: in aurariis
( i]ux elucia vocant) aqua immilla cluen^s.^^j
culos nigros pauluni candore variatos • ju
eadem grauita.s qux auro. Scideo incalatnJ^’jj,
quibus autum coiUgitur,remaiient cum
ca caminis feparantur.couflatiq» in album ,,
bum rclbluuntur.Non fic in Gall.vcia
cum vicina Cantabria nigro tantum abiiu^gj
nec ex albo argentum , cum fiatex nigro.
imer le plumbum nigrum line albo non
nec hoc ci line oleo. Ac ne albu quidem
line nigro. Abum habuit autoritacem &c
temporibus , cellc Homero, caliiceron ab . p

clum. Plumbi nigri origo duplex cft : aut ei> '
Ilia proucuic vena, nec quicquani aliud eX
ritiautcum argento nafcitur,mifllfqi veni-^*'^
flatur.Eius qui primu.s fluit in fornacibus J
flannum appellattinqui fecundus, argcnnbd^^lt
rcmanlit in fornacibus , galena, qu.xpor’^^
tertia addita vena:. Hac rutius conflata , d^^
grum plumbum,dcdu6Us partibus duabus.

De Jiann0:,plu}7iifo argentario, & qttibttfdaiP

Ca^.

XV I L

QTannum illitum xneis valis.faporem gr- ,

*3rem fack,«Jcc6percit xruginis virus, ini^‘

2ue,pondus noauger.SpecuIaquoquecXcol

atiflima,vt diximus, Brundiflj temperabant '
donec argenteis vti coepere & ancili.x.
adulteratur llannum addita xris tertia portiO
candidi in plunibuai glbuni. Fic alio

DlP

Liber XXXI III. 30J

VH nigriqj libris. Hoc nunc ali-

VQj. J^Scntaiium appellant. lidem & certiarium

portiones funt.& tertia

'“ian ""

i^lbi.p, . _ .

' eius in libras x x x.hoc firtulsfo-

Improbiores ad tertiariii additis ^quii
Vt ®Ibi.argentarium vocant, &eo quae vo-
Ctjj "'^oquunt. Pretia huius faciunt in pondo
tttti"’’''''S'ma, In libras, albo per fe fynccro
Plu ‘“ut triginta, nigtofexdecim.Albi natura
«Uj , ®t'tli habet : contraque, nigri tota humida
.‘It album nulli rei line miftura vtiic eft.
I Jpargentu ex eo plumbatur, quoniam prius
•iliii, ‘‘‘‘argentu. Album incoquitur areis ope-
»b ' '^alliarti inuento , itavt vis difeerni queat
hgp “^uto.eique incoctilia vocant. Deinde &
‘'tiii ']“‘m incoquere fimili modocccpere.equo-

ia ..‘‘‘axime ornamentis, iumentorumque iugis
Citjj^*taoppido:reliqua gloria Kiturigum fuit,
'fut ' Jeinde & eireda.S: vehicula, & petorita
iiiQjj“^te:liraih'que modo ad aurea quoque, non
acgetca,ftaticula inanis luxuria petuenit;
VlUc p'” fcyphis cerni prodigium crat.hac in
ktin,'' atteri,cultus vocatur.Pluinbi albi ex-

in charta cft , vt liqiicfadium pon-
*“'atur,Doncalore,rupilTe.India neque aes
habet, gemmifque fuis ac mar-
'»i))j j,u*c permutat. Nigro plumbo ad iiltuUs
®5Fque vtimur.laboriolius inHifpania cru-

'ttfj/afquepjfQjjijjj^ji.j jn Britannia fummo

Hiij 'Urio adeo large, vt lex vitro dicatur

modo fiat. Nigri generibus ha-c fiint
Iouetanura,Caprarienfe , Olcallrenfe,
^ilijtfeentia vlla fcori.T,modb fit excocta
Mirumque in his folis metallis,qubd
‘^a fertilius reuiuifcunt.Hoc videtur lace-
Tom. iiij. VVv

}Oij C. Plini) Naturalis Hift. ^

rc lelaxatis fpiramentis ad fatictatem
aer.sque vt foeniinas quafdam fcecundiorc* .

ortus facere.Nuper id compertum in Betica 5 ^

tarcnfi mctallo.quod locari folitum
c c.antc annos, poftquam obliteratum erat< ^
locatum eft. Simili modo Antoniami in
prouincia pari locatione peruenit ad pCdo
vefligalis. Et mirum.aqua addita non liiy |.ii-
re vafa c plumbo conftat; eadem inaqua c®

Ius areufue quadrans ii addatur.vas perurn ^
Mediana dephtmhe , irfctiri* flumtii,dt
Ijhdaii fiat g^hnayde pfmrrt] t/iio, nSr find»
racim _ Cap. X V l l I. ,.[1

IN medicina per fe plumbi vfus eft cicaW
reprimere ladalligatlfq; lumborum ^''5%-
parti laminis frigidiore natura inhibere
tus Veneris.Vifaqi inquiete Venerea fpp”'/. [j-
turs erumpentia vfque in morbi genus , ■') /fiji

minis Caluus Orator cohibuilfe traditur,''!

corporis ftudiorum labori cuftodille.Neroi^^ji
niam ira diis placuit ) princeps lamina
impolita fub ca cantica exclamans , alend'»^;.
cibus demonftrauitrarioncm. Coquitur y |,dP'
dicina; vfus patinis tidtilibus,fubftrato
minuto , laminis impofitis tenuibus ,opett> V,
fulphure & ferto miuis.Cum coquitur , I

da in co opere foramina fpiritiis conucnit."^,i.

quin plumbi c fornacibus halitus noxiu' v^jni '
tur,8c pcftilens.S: canibus ocyllime r oiVJ^^l,.
ycto metallotum,miifcis & culicibus : 'l^^Lctr
rem nd fune ea txdia in mecallis.Onidu^
quendo feobem plumbi lima qui fiiam 1“ f fi-
mifeent ; ali; cerullam perius,qiram fuip" . (3
& lotura plurimi vfns in medicina, cum

tevkurinniottariisplumbeisaddita aqua

Liber XXX III I. 307

craflefcat. Poftei fupernaians aqua
•ii ipongiis: quodcraffilHrao fuh.ficcatum
inpaftillos.iiiiiidam limatu plumbum
(J, '^tunt: quidam etiam plumbaginem admi-
alii veto acetum, alii vinum.alii adipem,

'I rt>r-,,_ j —

nalunt;
autem
Sccad-

((■ cica-

j|'^es, vfus enim ex eodem & in oculorum me-
^'^ainentis,& maxime cotra procidentiam eo-
*cinanitatero,& hulcerum excrefcentia.ri-
^•«lUc fedis aut hxmorrhoidas , aut condylo-
„1 '*■ Ad hac maxime lotura plumbi lacit : ci-
(jj^utemvfti ad hulccralcrpentia,autlbrdida:

I ‘P''’-' chartis , ratio profeflus. Vrltur

pj''» ia patinis per laminas minutas cum ful-
. Verutum rudibus ferreis aut ferulaceis,
tih ^'^''or mutetur in cinerem. Dein lefrige-
teritur in farinam. Alij elimatam feobem
Cji^^tli crudo coquunt in caminis, donec per-
jji^atur hglinum. Aliqui cerulTam mifcenrpa-
i(j^Dfura,authordeum.tenintque , vt in crudo
•lio'"" fic tritum plumbum fpo-

Op .'Cyprio, scoria quoque plumbi in vfu eft,
cJjAiaqueiqu.-r ad luteum maxime colorem ac-
Jj”'' fine plumbi reliquiis, aut fulphurts fpccie,

I carens, tauatur hac in mortariisminu*

ftafta , donec aqua lutetim colorem trahar,
V|.'>'ansfunditut in vas putum , Idque fapius,
dum fubfidat, quod vtiliflimum eftteof-
tg*^n*efFe6fushabet,quos plumbum, fed aerio
np.' Wirari fuccurrit experientiam vitx,ne face
"•«itt terKm,cxctementorumque foeditate ia-

( ’rhebaico,plun'>beo piftillo terere r
(^''“‘diufque fit ita medicamentum. Id
ihi ''^“m etl plnmbum,Iauatut,vt Ifibi

yyr

%

3o8 CPlinij Naturalis

centata tot modis.Fit& fpodiiim cx
dem modo, quo ex Cyprio xie diximus.
in linteis raris in aqua cxleO:i.fcparaturq'J^ ‘' ■
renum transfufione , cribratumque teritur-

ter«‘

ali'

dam pulucreni pennis detergere malunt, i
te in vino odorato. Eft & molybdena, quani

bi galenam vocauimus , plumbi &: argend
communis. Melior hxc, quanto magis auf^J ^
loris , quantbque minus plumbofa , friabili^
modice grauis. Coftacum oleo,iocincr!S
rem trahit. Ad hxtefeie Scauri & argenti
cibus.Ethancmt^t.allicam vocant. Laudatil^
qu? inZephyrio fiar.Probaiuur minime
minimeque lapidofa: ,• coquuntur lauantUC^j^
fcorix modo.Vfiis in liparas ad linienda
gerandaque hulceraiemplalhlfque.qux jn
ligantur , Tcd illita ad cicatricem perducunt’
teneris corporibus molliinmrfqi partibus- .
pofitio cius eft libris tribus, & cerx libra
olei tribus heminis, quod in fenili corpor®^

fracibus additur. Temperatur & cum fpuru^

genti , &: feoria plumbi, ad dyfemeriam ^
fmum fouendo calida. Piimmythium quotj^
hoc eft ccruflam, plumbaris dam officinas*

» ^htnle datjflimum in Rhodo. Fit autem ramentis
Afafift- bi tenuiffimis fiiper vas aceti afperrimi
(((« ris, atque ita diftillantibus. Qjmd eveoce^J^^^

inipfumacetum.arcfaflummolirur&cribrs ^

iterumque aceto mifeo in paftiliosdiuidiruC’
lAvcrborit in Sole hccarurxflate.Fic fic alio modo , af*
interpun - jn vrceos 'i aceti plumbo, obturatos per

litoncyAct’ derafoqueeeu htu.ac rurfus dcicclo,aoneC «

(c, plumbo ciatmareria.Quod derafum eft, teritur

obturans tur,&:coc
\er,<^c. donec ru

cr ncraium rir,ucriiLii

qiiitur in patinis .mifccturq;
ifefcat,& lirailc fandarachx Hat. ^

luuat^'

j Liber XXXII II. 309

*U3njr dulci aqua donec nubecul? omnes dluaa
“^• Siccatur fimi liter poflea , & in paftillos di-
'“itiir.vis eius eadem, qu® fupradiais , leuiffi-
p Wntum ex omnibus : ptsterqi ad candorem
*'i'inarnm. Eft autenr leralis potus.ficut fpuma
j S^nci. Poftea ceruffa ipfia fi coquatur, rufefeii,
^Maracli® quoque propemedum didta natura
j-.' ^truenitur autem Scinaurariis Sc in argenta-
■netallis.raelior quo magis tufa.^uoque ma-
Virus redolens . ac pura fciabihrque. Valet

i~ii - -- -_ir <ani>rr>/40i-A Qiimma

Mius reaoiei.s , put«* . -*vv

, 'Sate, fillere.eicalfacere, perrodere. Summa
.‘“s dos feptica.Explet alopecias ex aceto illita,
^^dicur oculorum medicamentis. Fauces purgat
, tnelle fumpta. Vocem 1 ympidam ac cano»
/''tfacit.Sufpiriofis tnifientibulq; iucunde me-
5'";r, cum refina terebinthina in cibo fumpta.
J|^Ua quoque cum cedro , ipfo nidore itidem
?'dctur. Et arfenicum ex eadem elt materia,
^od optimum,colotis etiam in auro, excellen-
v'’'' quod vero pallidius aut fandaraclnx fimi-
J,*'' cft , deterius exifiimatur. Eft Sc tertium ge-
.. bqtio mifcemt aureus color Sandarachj.Vtra.
ftsc fquamofa.lllud veto ficctim purumque
Stacili venatum difcuriu fiflile. Vis eadem,
tju® fupra,fed acrior. Itaque & caufti-
cis additut,& pfilothiis. Tollit fic
pterygia digitorum, carnefquc
narium . Sc condylomata,

& quicquid excrefeit.

Tortetur , vt vali-
dius profit,m
noua tefta,
donec mu-
tet colo-
tem.

VV7 i

SECVNDI NA'

T V R A L I S H I-

S T O R I

LIS Eli XXXV.

PROOEMIVM.

of

^ ElALLoavM, quibus
4 ; con itant , annafcentium j
cis natura indicata propeU>°

'il eft.ita connexis rebus, vt iio®
ig fa medicinj fylua.officiiiat'”’,^,
tcnebrXjfc morofa cailandi f

gendique ac tingendi fubtilitas iimul dic^'-^,j|

. - , cel

tur.Reltant terra; ipfius genera lapidamqf^’ ^.js
numerofiorc ferie . plurimis fingnla a
pratcipuc voluminibus tratlata.Nos in iis^f^ j,
utem feqnemur vtilcm inilitutiniodo, nibi*
ceflariuraaut naturale omittentes.

Hmcs Cap, t.

P Rimiimque dicemus qua rellant de P''^‘"^(
arteqiiondam nobili, tunc cum j

a Regibus popullique , Stillo nobilitante,
ciTct dignata poderis tradere : nunc veto in '■
tiun marmoribus pulfa.iam quidem &

tantum vt parietes toti operiantur, verum S: >

tetrafo marmore , vermiculatis ad

Liber XXXV. 3«

& animalium crudis. Non placent iam
j’ci,nec fpatia montis in cubiculo delirentia:
®Pimus 8e lapidem pingere. iloc Claudi) prin-
P^tu inuentum: Neronis vero, maculas , <jua:

"“n elfem , in crudis inferendo vnitatem varia-
i''>Vtouacus edet Numidicus . vt purpura didin.

,, "etut Sinnadicus, qualiter illos nafei opta-
1.?*" delici.i. Montium h.xc fubfidia dcficien-
'‘*b:nec ceffar luxuria idagere, vt quampluri-
j '"“'1 incendiis perdat.

Honos imagmHm. Cap. ^ f •

1 1 paginum quidem piftura quam maxime Cmi
V in .xuum propagabantur figurattquod in to-
(■'lexoleuit. Aerei ponuntur clypei , argentea:
|/’es furdo figurarum difctimine.datuarum ca
(,.* permutantur , vulgatis iam pridem falibus
fl?"» carminum . Adeo maceriam malunt con-
ii®' Omnes, qudm fc nofei. Et inter hxc pinaco-

l'i 'Js veteribus tabulis condiunt, alienafqueef-

i“'«s colunt , ipfi honorem non nili pretio du-
, vt frangat h.xres. furis detrahat laqueus,
^hue nullius edigere viuente . imagines pecu-
u^^bonfuas, relinquuntJidem paltelltas athle-
Vi')"n imaginibus &. ceromata lua exornant 8c
(f^Us Epicuri per cubicula gedant.ac circunfe-

1.'>tfccum .Natali eius vicefima Lunalacrifi-
a^iferiafque omni mcnfecudodiuntjquasica-
rvocant, hi maxime, qui fe ne viuentes; qui-
tf'" "ofei volunt.lta cd profcab , artes delidia
5 '‘1'dit : & quoniam animorum imagines non
i^btiegliguntur etiam corporu. Alitet apud ma
atriis h.x erant , qu® fpedarentur , non
i^^acxternotum artificum , nec ®ra , aut mat-
Exprelfi cera vultus fingulis dilpqncbatur
'"'atiisjVtelTcnrimagincs, qu® comitarentur
V Vv 4

511 C.Plinij Naturalis

gentilitia funera.fcmperque defunflo aliquO’ ^
‘ s aderar familuT eius tjui vnf|uam fucrat.p^^r

iu!> •iULiaiiaiiriiui.cius ijui viif|uani luciat)^ » ^
Ius . Stemmata vero liueis difciiricbant ad

-• • 't - -r-. l .. . >1 -nJpI'

gines pictam . Tablina codicibus impleban-
dcmomiirentis rerum in magiilram
Alix toris iSc circalimina animorum ingeiidu

imagines cranr,afK.\is hoftium fpoliis , qu^ ^ ^
emptori refringere liceret : rtiumphab.inf‘1^

etiam dominis mutatis ipfx domus i&etat

ftimulatio ingens, exprobrantibus tet^is,^^’
tidic imbellem dominum intrare in alicO'j^
triumphum. ExtatMeHal^ Oratoris indigna^**^'
qua prohibuit inferi genti fu* Lcuinorum ali^'

nam imaginem .Similis caufaMcilalx feni^’^

,..^1...^:..-. oi- I- .... i;.

,ao-

Jiaiii cauis MCIiaiX len**,

preflit volumina illa , qui de familiis condi‘^‘^

/-iirrt a C-;,.....: — • — -ridi *

ciim Scipionis Africani tranfilTet acrium , v .
ferque adoptione certamentaria Saiutionis (
enim ei fuerat cognomen) Africanorum
core noram irrepentem Scipionum nomini-
pace Me/Falarum dixilTe liceat, etiam mcod^.
clarorum imagincs,crat aliquis virtutum
multiSquc honclHus , quam mereri, ne quis
expeteret. Non e(t prxtercundum Senouiti^*’'

inuenuim. Siquidem non folum exauroarg^*!

jl'

loue aut certe ex xre in bibliothecis dicantut

li, quorum immortales anim.i in iifdera lotis
loquuntunquinimo etiam qux non funt, fing»''! ;
turjpariuntque defideria non traditi vultusjl^^*^^ i
in Homero euenic . Qvio maius ( vr equidem 1
bitror) nullum eft felicitatis fpecimcn,qU^.'^
femperomnes fcirecupere, qualis fuerit aliqi^*!'
Ahnij Pollionis hoc Romx inuentura, quip*^
mus bibliothecam dicando , ingenia 1

rempublicam fecit. An priores coepetint AleX^ j
drix dc, Pergami reges , qui bibliothecas magh^^l

Liber XXXV. jij

facile dixerim. Imagi-
^tti **".‘?^^’r)fl''>Srafre quondam , tcftes fuur, &

- icus ille Ciceronis edico de his volumine, &
varr-' • .

■rro benigniffimo inuento incertis volumi-

iCBf f<®eunditati, nonnorainibustatum

iifl *”.S^ntorum illufttium , fei & aliquo modo
non paflus intercidere figuras, aut
‘utatem acui contra homines valere, inuentio-
Bjg^^^rieris etiam Diis inuidiofus , quando im-
B^"®l>tarem non folum dedit , verumetiam in,
tla terras mifit ,vt prifentes efle vbique&
^Xdi pofTent.

'^«ndo primhmclypci imaginum pitilii:i,quait-
i» Jomibas poJ!ti,& depiSur* ntt

^i>chromate.& primii pibiortbus,^ antiqttita-
fy^^Fi^ttrarum in Italia. Cap. III.

‘ hoc quidem alienis ille przilitic . Suorum
''ero clypeos in facto vel publico priuatim
primus in(lituit(vt repetio) Ap.Claudius.
p ' ^oful cum Seruilio fuit anno vrbis c c Li x.

enim in Bellonx ade maiores fuos . pla-
I5 S^e in excelfo fpetiati , & titulos honorum
Bb[1' jecora res .vtique (i liberorum turba par-
'maginibus ceu nidum aliquem fobolis pa
^J^hendattquales clypeos nemo no gaudens
it, i''hjue afpicit.Poft eum M. Aemilius.collega
,^^'-Oniulatu Q. Ludatij.noninbafilicamodo
^'hilia, verum Sedomi fuxpofuit, id quoque
cxcmplo.Scutis enim, qualibus apudXro
ijj^Pugnatum eft.continebantur imagines : vn-
tlp nomen habuere clypeorura, non, vtperuci
Of. ^tnmacieorum fubtilitas voluit,a cluendo.
i^|,'8o plena virtutis, faciem reddi in fcuto cu-
li‘Hne.qui fueritvfus illo. Pccni ex auro faftita-
'' ^ clypeos, & imagines, fecumque in caftris
VVr I ,

314 C. Plinij Naturalis Hift.

tulere. Certe captis eis talem Afdtubalis inuenit
Q . Marcius, Scipionum in Hifpania vllor:ifqUC
clypeus fupra fores Capitolina: aedis vfque ad
incendium primum fuit. M aiotum quidem no-
llrorum tanta fecuritas in ea re annotatur, vt L-
Manlio, Q_. Tiiluio C o s s. anno vrbis quingen*
tefiino feptuagcfimoquinto M . Aufidius tutcl®
Capitolij redemptor , docuerit patres argenteos
elle clypeos,qui pro aereis per aliquot iam luftta
adignabantur.Depidtura: initiis incerta, nec in-
flituti operis quiftioeft, Aegyptij fex millibus
annorum apud ipfos inuentam , priiis quam in
Grxeiam tranfirct.affirmant.vana praedicatione»
vt palam eft. Grxei autem alij Sicyone, alij apud
Corinthios repertam, omnes vmbta hominis li-
neis circundudla.Itaque talem primam fuiflcefe-
cundam Gngulis coloribus, & monochromaton
didlam.pollquam operofior inuenta erat : dural-
qije talis etiam nunc. Inuentam linearem dicunt
a Philocle Aegyptio, vel Cleanthe Corinthio.Pid
mi exercuere Ardices Corinthius &: Telcphanes
Sicyonius, line vllo ctiammi colore , iam tameO
fpargentes lineas intus : Ideo Scquos pingerenU
adfcribereinllitiitum .Primus inueniceas colo-
rare, tefta (vt ferunt) trita. Cleophantus Corin-
thius.Hunc.aut eode nomino alium fuiUc.quem
tradit Cornelius Nepos fecuiura in Italiam De'
niaratu, Tarquinii Ptifei Romani regis patreini
fugientem a Corintho iniurias Cypfclli tyranni»
mox docebimus Iam enim abfoluta erat pidlutl
etiam in Icalia.Extant certe hodicque antiquio-
res vrbepidiura: Arde.T in xdibus facris , quibus
equidem nullas atque demiror tam longo xuo rlo
rantes in orbitate tcdli.velmi recentes. Sinrilitef
tanuuij.vbi Atalanta & Helena cominus piSa:

Liber XXXV. p

fiimnudarab eodem artifice > vtraquecxcellcn-
fidiina forma/ed altera, vt virgo , nc ruinis qui-
dem templi concuiEc. Pontius legatus Cai j prin-
cipis eas tollere conatus eft, libidine accenlus, (i
^edlorij natura permifiiTet. Durant &: Cazre, anti-
quiores & ipfx.Facebicurquc, quifquis eas dili-
genter .^iHmauericmuIlam artium ccleiiu.s con-
«inimatam, cum Iliacis temporibus nonfuilTe
cam appareat.

' T^efi^orilau Romanis, & efuandoprimum di*
gnitajp^lfiy.tf ^ cjuivittorias /iias f)i£lftra
fropojaert^ntt (^ejuan io externis puiurudi*.
Roma. Cap. 1 1 1 1.

APud Romanos quoq; honos mature huic ar-
ti contigit. SiquHem cognomina cx eo Pidlo
^Um traxerunt Fabij clariifimxgentis.princeprqj
^ius cognominis ipfe ardem SaJuris pinxit anno
''tbis condita: c c cc l. qu.T pi^^ura durauit ad
jiofttam memoriam, rede Claudij|priiicipatu exu
jta . Proxime celebrata eft in foro boario arde
Ht-tcuIisPacuuii FoStac pit^lura. Ennij fororc ge-
*^|tus hic fuitxlarioremquccam artem Romx fe
gloria fccnar.Poftei non eft IpetSiata honefiis
*^^>^nibu.T,nifi forte quis Turpilium equirem Ro-
l^^nume Venetia no(lr.a:.TCafis velit referre ho-
?*5que pulchris eius operibus Veronx excanti-
‘^s.L^ua is manu pinxit, quod de nullo ante mc-

^Oratur. Paruis gloriabatur tabellis, extin<5liis
''yP'r ia longa fenefta ,Atcrius Labeo Prstb-
etiam Fioconfulatu prouincij Narbonen-
'®fun£liis. Sedea resin rifu&iam contumelia
^^i^LFuit Stprincipum yiroium non omittedum
Ptftiira celebre con(iliurn.Q.PcJius, nepos
'ai; Coliilaris triuphaliftji , ;i Cxfarc Didlatore

cohs

jiS C.PIinij Naturalis Hifr.

cohsredis Augufto dati. cum namra mutus
eum Meifala Orator. ex cuius famiha
erat j^piduram docendum cenfuit, iJque
Diuus Auguftus comprobaiiir.Puet magni
dius in ea arte obiit. Dignatio autem
Romx increuic(vt exilUmo)i M. Valerio
Mellala , qui princeps tabulam pidiurx pf**^
quo Carthagini enfes& Hieronem in SicU‘^y
uicerat, propofuit in latere Curix HolHliiCi
ab vrbe condita quadringentchmo
mo. Fecit hoc quidem &L. Scipio ,tabula'%'
vii^lorixfux Aiiaticx in Capitolio pofuit.
3cgre tuliiTe iVatiem Africanum tradunt .
haudJmmerito, quoniam filius eius in ill^^ ^ f
lio captus fucrat.Non diflimilem oifenfionf^
Aemiliani fubiit L.Hoftilius Mancinus, q^^’ '[|)
mus Carthaginem irruperat, fituni cius exp^rj
tionefque depidlas proponendo in foro »
affifteus populo fpedanti fingula enarf^i'^
qua comitate proximis comitiis Confulatut^ yi
cpms cft. Habuir & fecna ludis Claudij ^
magnam admirationem pidiurx, cum ad
rum fimilimdinem corui decepti imagine
larenf. Tabulis autem externis aiiroriiatef’^ .ji*
mx publice fecit primus omnium L. Mum*^ J
cui cognomen Achaici vidioria dedir.
cum in prxda vendenda rex Attalus V
dum emi flet Ariltidh tabulam, Liberum
continentem. pretium miratus, fufpicatuf^^^
quid in ea virtutis, quod ipfe nefeiret ,
tabulam Attalo multiim querence , & in ■
ris delubro pofuit: quam primam
dluram externam Romx publicatam . .jjJ
video & in foro poficas vulg6 . Hinc
Cralli oratoris lepos agentis fub veteribus

*'«(s

Liber XXXV.

iriftaret ; Dic ergo CraiTe,

.'ogua

iibiii''' ’ Talem , inquit , ollendens in

® pittum inficctiffirne Gallum excrenrem

In foro fuit & illa palloris fenis cum
\a*°’ Teutonorum legatus , intcrroga-

iloij*“*nti eum .xftimatet.rcfpondit , libi donari
iotj^'^fom viuum verumque.Sed prxcipuara au
fecit publice tabulis Cxfar Didlatort
Medea anteveneris Genitricis .Tdcm
Poli eum M. Agrippa virriifticitati pro-
JnjpSUam deliciis. Extat certe eius oratio ma-
niaximo ciuium digna de tabulis
Wf *** dgnifque publicandis: quod ficti fatius
in villarum exilia pelli. Verum ea-
Vc ^ 'oruitas tabulas duas Aiacis & Veneris
tiiij^^staed: a Cyzicenis H-3.X 1 1. M.Intherma
calidiflima parte marmoribus indu
lltf pParuas tabellas .pauloante cumrcficercn-
to J|'*“l*tas, Super omnes Diuus Auguftus in fo-
%^l°neleberrima in parte pofuit tabulas duas,
*'itK piflam faciem habens & triumphum,
lliUji^^fiotes ac Viilotiam pofuit, Sequas dice-
Pttrj Wtificum mentione in templo C.xfaris
I^Iern in cutia quoque , quam in Comitio

Jiltj '■'^*bat, duas tabulas imprellit parieti; Ne-
'fPlp' fedentem fupra leonem palmigeram
fiit yldflanre cum baculo fene, cuius fupra ca-
biga dependet. Nicias feripiitfe inuf-
Ni ■ v-fus eft verbo. Alter ilis tabul.T ad-

*lfj|!'n ell , puberem filium feni patri fimilem
'Itjj attatis dilFecentia, fuperuolante aquila
complexa . Pliilochares hoc futim
teflatus eft. Immenfa, vel vnam fi quis
''^nc tabulam atftimet , potentia artis,
Propter Philochatcra ignobiliffimos alio-

quin

317

3iS C-Plini) Naruralis Hift*

.5''

quin Ghucionem filiiinique eius AiiiHppun'. ^

..1 /i r^iiiA D^i-s-i-irme tr\r

IjUlii oiauw«v**v..* I i ajv

natus populufque Romanus tot feculis >P® ji
1'ofuit & Tiberius Catfat minime comis Im?f .

1'ofuit ecTiDenus catiat mimme comis j
tor , in templo ipfius Augulii . quas mox inn‘
binius.

HAiRenus didlu fit de dignitate attis mot i
tis. Quibus coloribus lingulis primipi’* a

^ JLIIS. *i tiguiij j»! i*»* » r -

fent, diximus, cum de pigmentis traderenj^^

metallis. Qu_i monochromatea genera
vocaiierint.qui deinde , & qu* & quibus telUG

!miranaf!nr r]i/*o«v^l1c In mpridMAd» flrriU» il

ribus inucnerim, dicemus in metione arcifif

quoniam indicare naturas colorum, caufa jjjlj,
tuti operis prior elK Tandem fc arsipra dn h

- tr

AUCl » ».» ««J» fcl». A MI. » Af

xit, & inucnit lumen atque vnibras , ditfere'
colorum alterna vice fefe excitante. Deinde

COiOIUlJl ctiLCLlIU V lUC. 1WX(>

iedf iis crt fplendor alius hic quam lumen :
quia inter hoc & vrabrain ellet .appellaUCQi
tonon : commilfuras vero colorum & tram’
armogcii.

Dtceleril/M tiatiuU irfaPHtiU.

Cap. VI. _ ^

C' Vnt autem colores audet i aut floridi- Vn

Enatura, aut millura euenit. Floridi funt )

iei*''

dominus pinpntipta:dat, minium, Armenj.^jj,

cinnabaris.cliryfocolla, Indicum, putpurb’'|||

' ittO-nr-i C V n il\ I , c -vll, nn/VlllltOl

Csteri aufteri. Ex omnibus alij nafcunWf
fiunt.Nafcuntur finopis,tubrica,paia:tqniuif’^|.
iinum,Eretria,autipigmemum.('a;teri fingti^j
primiimque quos in metallis diximus - fjdj
e vilioribus ochra. ccrufla vfta, fandaracha.
dyx.Scyricum, atramentum. Sinopis ‘"“'‘'"'j.y
primum in Ponto : inde nomen a Synope

irnikiktt Aii i AAUlCk» • lAASSW Ai V» ♦ 4i V *» •« — / • (k

Nafcicur & in Aegypto, Balearibus, /j-^f

optima in. Lemno & in ^appadocia,efroli^fjr

Liber XXXV. jtf?

Qiisfaxisadhxfic, excellit: Glebis fiius
tf j ° j’ ^•'ttra maculofus. Hacque vfl funtvete-
iplencforcm. Species linopidis tres, rubra,
Oo?'""'* rubens, Sc inter has media . Pretium
in libras x 1 1 1. denarij. Vius ad peni-
(jjlJ^iaui fi lignum colorare libeat. lius, qux
Ijj^rrica venit,oiloni alTes : cicerculum appel-
>!ia: magis exteris rubet, vtilior abacis.Idem

prelTior vocatur, & eft maxime

'iaa

• Vfuseiusad bafes abacorum . Inmedi-
lij P 'rerb blandus , emplaflrifque & malagma-
ficcacompofitioneeius , (iue liquida fa-
' rontra haicera in humore fita, veluti oris,
V Alnum fidit .infufa:raminarum proHuuiai
'denarij pondere? Eadem aduftajficcat fca-
^'bas oculorum , e vino maxime :Rubric.T ge-
((ji‘Uea volucre intelligi quidam fecundx au.
p^'Uatis. Palmam enim Lemni.x dabant , minio
tu^^rrriam .ITxc elhnultum antiquis celebrata,
Vf'' 'nfula,in qua nafcitur.Ncc nifi lignata
Ui-j^udabatur : vnde & Iphtagidem appella-
Hjj,' Hac minium fublinunt adulterantque. In

0. , lirina prxclara res habetur.Epiphoras enim
lj“‘Otum mitigat Se dolores circunlita. Aegi-

1, |r5s manare prohibet. Sanguinem reiicienti-

rx aceto datur bibenda. Bibitur Se conrra
. UUm renumque vitia , Se purgationes focmi-
Item Se contra venena ,fSe ferpentium
i,j ^ rcrreftrium marinornmque , omnibus
Slth" ^urldotis familiaris . Ex reliquis tubricx
(^Utribus, fabris vriliffima Aegyptia Se Afri-
) quoniam maxime forbentur . PiSiuris au-
apta nafeitur Se in ferrariis metallis . Ex ea

‘I* > quoniam maxime forbentur . PiSiuris au-
(ij'‘ Jpta nafeitur Se in ferrariis metallis . Ex ea
'Dw- • ’ rubrica in ollis nouis luto cir-

“fifis, Quo magis aifitin caminis, hbc melior.

■ ■ ' ' ■ Omnis;

}io C.rlini) Naturalis Hili:.

Omnis autem tubticaficcat, ideuquc &ci«P •

ftiis conucnit, igni etiam lacto. Siiiopi'

disPO®'!'

ca fclifeta.iiiis lucidi libris x. Sc melini

nfis duabus miliis tritHquevna per dies *’
. r. 1 /1 di...: : eunt'

leucophorum fit, hoc elhglutinum auri,
ducitur ligno- Pantonion nomen loci habe
Aegypto : fpumam matis elFe dicunt roliu"! «
cum limo : & ideo conch.i: minuta: inueoi
tur in eo. Fit &in Creta infulaatijue

1 Budius,
xvi.Calert

Adulteratur Roma: creta Cimolia decoiita ‘' j.

Prpriiim r.nriiTiri innnndo fet._

riJ . Vide
ipfum Uh.
"dt

fpillataque. Pretium optimo inpondo

cim.E candidis coloribuspiiiguillimum.&ie ^

riis tenacifliraum propter l.xuotem . Meli'’|||.
candidum & ipfum ell , optimum in Melo
la.In Samo ijuoque nafeitur : fedeo non ''tn"
piGoies propter nimiam pinguitudinem ■
cubantes effodiunt ibi inter laxa venas ff

tantes . In medicina eundem vfum habet, js
Eretria creta . Prstetea linguam taftu li" ‘j,
Pilos detrahit 8c mitigat. Ptetium in libtas
ftertij finguli .Eft & colos tertius e candidis^;,
rulTx, cuius rationem in plumbi metallis/*' -

mus. Fuit & terta per fe in Theodoti fundo in''^

, taSmyrn.T,qua veteres ad nauium piii*utas^''jj.

“vct«yl-ce-
dUes X V 1.
denarij^

bantur.Nunc omnis ex plumbo & aceto |fl
ximus.Vftacafu reperta incendio Pir.xei,cet
in orcis cremata. Hacptimusvfus ellNici** a
pra diijus. Optima nunc Abatica habetur i
& purpurea appellatur . Pretium eius in I* ,,
* xris quinijue. Fit& Roina: cremato dl®
morofoSc icflinito aceto. Sine vfla non

vmbtx.Erettia terr.x fus habet nomen .

miolb >,

comachus & P.irafius vfi. Refrigerat enio ,
Expier vulnera, fi coquatur, ad (iccandaptec
vtilis,& capitis .loloribus , &ad depteheooe^^j

Liber XXXV. jii

. fi ex aqua illita
4itj| . Sandaracham & ochram luba tra-
de Rubri maris Topazo naici :fcd in-

do(j ‘'P^ruehuntur ad nos.Sandarachaquomo-
fi' adulterina ex cerulla
511^'',''^^« co£la.Colos elTe debet flammeus.Pre
Pat(^ fibras a fies quini. Hatc fi torreatur, atqua
iilji^^'[l’rica admifta fandyce facit. Quanquam
[tlfj '}[|uerto Virgilium exiftimafie herbam id
I ' filo verfu :

^^^.P^itefua fandyx pAfienttsvefliet apiis.

“liuiidiumeius ,quod fanda-
funt alij colores maioris ponderis,
liilj .'*-titios elt SrScyricum.quo minium fub.
Ilisjr''''mus. Fit autem finopide Sc fandyce mi-
%j^'‘^imentam quoqj inter faiftitioscrit.quan-
Si ■ & terra gemin? originis. Aut enimfal-

ColJ'!^ Plodo emanat, aut terra ipfa fulphurei
jiij fPad hoc probatur . Inuenti funt pieiores,
iiilp' 'epuleris carbones infeftos effbderent.Sed
*'8iti"'^*’* h;c omnia ac nouitia.Fitenim & fu-
^top pluribus modis, refina vel pice exuftis.
tlitjj^^tquod officinas etiatedificauere , fumum
dti (j‘’Pn emitteres . Laudatifsimum eodem mo-
^It5f'^.'edis . Adulteratur fornaci! balinearum.
%inc , quoad volumina feribenda vtun-
qui & vini facem ficcatam excoquant;
fptj,. ^Ptque , fi ex bono vino f.xx fueiit, Indici
l(y ''m id atramentum pr.ebere.Polygnotus &

I Celeberrimi piftores Athenis, e vinaceis
1 hl/' ‘iryginon appellant. Apelles commentus
I itij-* cbore corabufto facere, quod tlephanti-
O'’ocant . Apportatur &Indicumex India,
IpijTlotatje adhuc inuentionis mihi. Fit etiam
‘nfeitoies ex flore nigro, qui adhxreicit
Tom. iiij. XX x

31Z CPlini) Naturalis Hift» ,

areis cortinis. Fit 8c e tedis ligno combutlO^
tifquein mortario carbonibus. Mira in jji
piarum natura ; fed ex his non fit . Omne a a
atramentum Sole perficiiur. librarium gun
tedlorium glutino admiflo.Quod autem a
liquefaSumcd, agre eluitut.E liquidis co
bus , quos i dominis daridiximiis ptoptet -j.
gnitudinem ptetij , ante omnes eft purp“ .
fiim e creta argentaria : cu purpuris paritr'pj^
gitur, bibitque eum colorem celerius lam*’ ^
cipuum c(t primum, feruente ahetio rudibu* J.
dicamentis inebriatum . Proximu egello e" j,
dita creta in ius ide . Et quoties id factum e
uatur bonitas pro numero dilutiore fanie-t^^ii:
Puteolanum potius laudatur , qu.ira Tyriu^ (
Gstulicuni . vel Laconicum, vnde pretiofin.|,j'
purpura. Caufa eft , quod hyfgino niaxirm i
citur , rubiamque cogitur fotbcre. Vilnsjm.j Ii
Canufio. Pretium huic i lingulis denariis

bras ad triginta.Pingentes fandyce 11'““” -j ff
ouo inducentes purpuriffum fulgorem mm
ciunt.Si purpuram facere malunqcirulcun ^ •
linunt,niox purpurillura exouo inducut.A j||r
maxima autoriias Indico.Ex India venic»
dinum fpumae adhjerefcente limo , cura te^ ^
nigrum : at in diluendo miftutam purpui-
ruleique mirabilem reddit. Alterum ■}

eft in purpurariis officinis innatans Jjt’

eft purpura: fpuma. Qui adulterant , vero i
ftercora columbina , aut cretam Selinuiiam’^,
annulariam vitro inficiunt. Probatur ^

Reddit enim , quod fyncerum eft, n®'"'"
ccllentis purpura ; & dum fumat, pj/

olet. Ob id quidam c fcopulis id uol"?' pit
Pretium Indico denarij vigintiinU

)Ue hm rigores & imperas, fedatjficcac-

■<3'-'0<l eius nomine
)|) jjif -Lapis eft hic cjuoiji chryfocolla: ino-

^'"^Us.Optiinumque ell, quod maxime*^vi- * viride ejt
j,'?’®‘'niea[o colore cum ciruleo.solebant
Wi 'ticenis nummis taxari.Inuenta per Hi
Sii** harena eft,fimilem curam recipiens.

denarios fenos vilitas rediit . Diilat a
'8)1;;'° candore modico , qui teneriorem hunc
'ttiH f'°lorem. Vfum in medicina ad pilos ran ■

'ttit habet, maximeque in palpebris.

*^hcl '^‘''num nouitij duo colotes e vilifsimis,

Vou Appianum vocatur , &quod chry-
luteam mentitur, ceu parum multa lint
eius. Fit & ex creti viridi xftiniatum
in libras. Anulare quod vocant , candi-
'it 5. .'l, quo muliebres pidiiira: illuminantur.

'ulj 'Pluni ex creta admiilis vitreis gemmis, ex
^“anulis, vnde6c anulare diilum.
ti, ““'■'J non inducam ur, & (jtuhtu ccUribui an-
tu P‘''xerunt,& quando primum gladiatorur»
propofitafunt.

K Cap. rii.

Clq ®''}aibus coloribus cretulam amare , vdo-
'^tiii' '*llni teculant, purpurilliim,, Indicum
j|\ melinum , auripigmentum, Appia-
Vjj^^^fufla.Certc tinguntur iifdcm hiscolori-
*''!ib ^^^PlilLuras , qua: inuruntur, alieno pa-
'«Sj genere, fedclafsibus familiari, iam ve-
'‘aerariis nauibus : quoniam & pericula
hSu ^ pingi.Iu-

;?'cio Pugnaturos ad mortem, aut certe cijdem.

Vehi. Qua cotemplatione tot colorum
'Olq *'letate fubit antiquitate mirari . Quatuot
‘°hs folis immortalia illa opera fecere, ex
XXx 1

1

I

3^4

C. Plini j Naturalis Hift-

nlbis melino , ex filaceis Attico , ex rubris

Ap'

:ll''

pide Pontica , ex nrgris atramento , or .
Echion , Melanthius , Nicomachus , jj)"

pidores ,ciim tabulx eorum fingul.-e oprp]

J— * ™ ^ -

rum v*nitent opibus. Nunc & purpuris '
lietes migtantibus .& India conferente
num fuoriim limum , & draconum & '

torum faniem , nulla nobilis piflura eft. 0^
ergo meliora tunc fuere , cum minor cofi^^jr
eft,quoniam,vt fupra diximus , rerum no*' .J ]

mi pretiis excubatur. Et nofltzxtatis infe^jiil
expiftura non omittam.Neroprincep h‘||||i'

VA jriwfc wa g

colofTeumfepingicentum viginti peautn

K

teo, incognitum ad hoc cempus. Ea pi<^tur^
nis hortis, accenfa^^lfl

“peraiSa enet intamianis

ne cum optima hortorum parte conflagr3'‘^.||(

bermseius cu daret Anci) munus gladiat^^jp.
publicas porticus inueiUuic pi£Vura , vc J

• ,• I r i\ ^ ^ pw ^ <«■ ■ ■ A p^fm M PII iVf ^

gladiatorum miniflrotfimque omnium, J|

imaginibus redditis. Hic multis iam

, »

fummus animus in piflura. Pingi autem g'^

(/ toria munera, atque in publico exponi s ""

a C. Terentio lucano. Ts auo fuo.d quoafj-V

e> . • . • c rrlt‘‘'.f

tus fuerat; triginta paria in foro per "-i-j/
dedit , tabuUraqtie piftam in nemore ^
POfuit. . ,

‘^DCicUte piCfura , operum & artificum

... p pp^Mp/i^.p^a^ ^ ^ jt n

■t" ra, nobilitates, CCCV. Cap.

NVnc celebres in ea arte quam maxii”
iiitare pcrcurraimncque enim inftiu*
ris eft talis exccutio.Itaq; quofdam vel lO 4
curfu .& in aliorum mentione obiter no
fe fatis erit, exceptis operum claritatibus
& ipfa conueniet attingi , fiue extant, liue
cidcie.No coftat fibi In hac parte Grscot

Liber XXXV.

multas poft Olympiadas celebrado pi- '
Made ftatuatios autoies : puimumtjj Olym-

liopj “onagefiraa .cum & Phidiam ipfum ini-
His fuifle tradatur , clypeumque Athe-

56(i^ Pidum : prstctea in confelPo fit, odlo-
lHu^?''ttia fuiffe Pan{um fratrem eius.qui cly

fi5 “mtus pinxit, &: in Aegide Minerunc.quam
" '*'Colotes Phidia: difcipulus, & infacien-
Olympio adiutot.Quid i qtioti incofef--

'Ue

f^iOl

*5>p- . ^ ^ - -

tta,L“"le ell, Bularchi pifloris tabulam, in qua
Htt, I^gnetum prarlium.a Candaule rege Lydi?
**’Usfn nouifsimo.qui SeMyrClusvoci-
dii, ‘1 > rcpenfam auroiLanta iam dignatio pi-
ttlTj circa attatem Romuli acciderit ne-

fiit?' '•'luo enim de viccGmaOlympiade inte-
"daulestautl vt quidam tradunt ) eodem
tUip ; qUo Romulus, nili fallor, manifefta iam
cip: 'l^i itate artis atque abfolutione.Quod fi re
hC."«freeft,firoul apparet multb veturtrora
tittt elTe.eofque qui monochromata ptnxe-

>t ^'.Suorumitas non traditur) aliquanto an-
k pp, 1® > Hygixnontem , Diniam , Charmam,
in piciura marem fccminamque
Ulnarum Athenienfem figuras om-

, t]uique inuenca eius exco-
Cleonxum.Hic catagrapha in-

'Utp, obliquas imagines, &: varie for- -

ir‘ur' ««‘Ulu , VJUlVJUk. ,

'V^oucm Cleonxum.Hic catagrapha in-

Ptam-rn,

.''“Itus, refpicicntcs fufpicientefue & defpi

etiam membra d ilHnx it. Venas

r'ait n ’ Pf^ttcrque in velle & rugas & finus in-
liup^^y^anaus quidem frater Phidis , etiam prtC
c enicnfium adtierfus Perfas apud Mara-
'icbr pinxit. Adeo iam colorii vfus per,-

b,, ^“'tat , adcoque ars perfetla erat , vt in eo
'* ‘Conicos duces pinxllFe tradatur, Athe.

XXx 5

jii? C. Plinij Naturalis Hlft*

nienfium Mileiadem, Callimachum, Cyncg/'
* Durium ■ Barl>itorum* Datim , Artaphernem-

'Trimum piclurueertamen,& qui prmi(eni‘‘^'
pinxerunt. Cap. IX. j

, Vinimo certamen plilurac etiam flofti’'-
eo inftitutu eftCotinthi ac Delphis:?'
mufque omnium certauit cumTim^fj.
Icidenfe.run^Tanic nh^nPvrliUc . nuO*^

Q!"

la Chalcidenfe.fupetatus ab eo Pythiis , quou

ipfius Timagorac carmine vetufto apparet cl*/^

nicorum errore non dubio.Alij quoque

clari fuere ante nonagefimam Olympiadeii>' *
cutPolygnotus Thafius,qui primus mulieres j'
eida velle pinxit, capita earum mitris verfic® ,
ribus operuit, plurimumque pidlurte primus ‘f.
tulit.Siquidem inftitui: os adaperire, detes ol'*,
dere, vultum ab antiquo rigore vatiare.Huiusf.

tabula in porticu Pompeij , quae ante curiaS^!

fuerat : in qua dubitatur, afeendentem cum'

peo pinxerit , an defeendentem . Hic Del?'

Ilii

atdempinxichic & Athenis porticum , qu.it

cile vocatur . gratuito . ciim partem eius

mercede pingeret : vnde maior huic autoti'*.
Siquidem Amphidlyones , quod eft publi''''!,
Grxci.T concilium , hofpitia ei gratuita det',.

uere . Fuit & alius Mycon , qui minoris cog"^

mine diftinguitur : cuius filia Timarete Seif

aaiaiiv. uaitAiigui trii . wuiuik lllXct i lUlitlClC ^ ‘,51

pinxit. Nonagefima autem Olympiade

Aglaophon , CephilFodorus , Phrylus ,

pater Parafij & prarceptor maximi pidioris . ^
i]Uo fuis annis dicemus : omnes iain illuft'''
non tamen , in quibus harereexpofitio debe*
feftiiians ad lumina artis , in quibus primus t
fulfit Apollodorus Athenienfis nonagefimat'
tia Olympiade. Hic primus fpecies exprimeO
jnllituit, priniufque glociam penicillo iute

Liber XXXV.

Eius eft facerdos adorans > & Aiax fulmi-
^nccnfus. cjui Pergami fpeildatur hodiemcque
pte eum tabula vilius ofteditur,qu* teneat ocu-
°^‘Ab hoc arcis fores apertas Zeuxis Heracleo-
^^imrauic. Olympiadis nonagefimxquint^ an-
, ^quano, audentcmque iam aliquid penicil-
(de hoc enim adhuc Ioquimur)ad magnam
o^Qriam perduxit, a qiubufdamfalso,in odtoge-
i^ariona Olympiade politus, cum fuille necef-
/?®ftDemophilum Himcrium, & NefearnTha |
Ly^)quoniam verius coru difcipulus fuetit,am-
f Situr.Ineum Apollodorus fupradiiSus verfus
Jecit

> arcem ipfis ablatam Zeuxin ferre fecum,
quoque tantas inquifiuit , vt in oflentatio-
'^arum , Olympiae aureis literis in palliorum
J intextum nomen futim oftentaric.Poftei
^“Oarc opera fua inftituit , qubd ea nullo fatis
‘’'S«o pretio permutari polle dicerer, ficuti Alc-
^">am Agrigentinis, rana Archelao .fecit &
^'tttlopen , in qua pinxiffe mores videtur ; &
?'"'«am. Adeoquelibi in illo placuit, vt ver-
'“fi fubfcriberet celebrem ex eo.inuifurum ali-
?“''fit facililis. quam imitaturum.Maguificus eft
‘'‘pitec eius in throno , adftantibus DiisiSc Het-
'■^®s infans dracones ftrangulans , Alcmena
?''“e coram pauente &t Amphitryone . Depre-
t^aditur tamen Zeuxis gradior in capitibus ar-
'aalifque ; alioquin tantus diligentia , vt Agti-
Saatinis faff urus tabulam , quam in templo Iu.
^°“is Laci ni* publice dicatcnt.infpexerit virgi-
eorum nudas, & quinque elegerit.vt quod in
3‘|»que laudatiffimum eflet , piflura redderet,
^fiait & monochromata ex albo. Aequales eius
“'“fituli fuere TiraantheSjAndtocydes.Eupom-

r^s.fMafius.

XXx 4

32.8 CPlinijNaturalisHifl:*

De attibtu per deceptu:^ qteid diffeiH^'

mtnainpilhtra. Cap. X. .

DEfcenciifle hic in certamen cum Zeuxie'
traditur. Et ciim ille detulilfer vuas pi>S‘‘®

. tanto fuccelfu ,vt in fcenam aues aduolatef''

» piS» trA jppj detuiiipc linteum » pidltira , ita veritate
ditier prjfentata.vt Zeuxis alitum iudicio tumens,

gitarei tandem remoto linteo oftendi piiSutatf’
* atque intclledtoettore concederet palmam i"'
ytenuo pudore, quoniam ipfe volucres fefellit^''’
P Faralius autem fc artificem. Fertur & polleaZt^
j xispinxille puerum vuas ferentem, ad quas 0!*?

a t*™/- X jduolafTentaues, eadem ingenuitate proct*'
Jet a»« j iratus operi, & dixittvuas melius pinxi, quai]'
***7r”** pueri*™."®™ fi hoc confuramalTera,* aues «■
re aebue- debuerant. Fecit & figlina opera qux fol»
in Ambracia relifta funt, cii inde Mufas FuIOi***
Nobilior Romam trasferret.Zeuxidis manu R**"
ms Flelena ell in Ph ilippi porlicibustSc ?Ji Co"
cordi? delubro Matfyas religatus.Patafius Ep^'*
fi natus, & ipfe multa conflrituit.Primusfymni*'
triam pidiurte dedit, primus argutias vultus, ele"
gantiam capilli, venuftatem oris,confeinonc a*'
tificum in lineis extremis palmam adeptus.Hi^
ell in pidlura fumma fubtilitas. Corpora eni**
pingere Scmcdia rerum,ell quidem magni of<‘
ris , fed in quo multi gloriam tulerint. Extrem*
corporum facere , &deCnentis pidluratmodJi*'
inc!udere,rarum in fucceflii artis inuenitur. Am-
bire enim debetfe extremitas ipfa, & fic defior'
re. vt promittat alia poli fe.ollendatque etia qu*
occultat . Flanc ei gloriam conceflere Andgf'
nus 8c Xenocrates , qui de pidlura fcripfere, prs-
dicantes quoque , non foliim confitentes AU®
multa gtaphidis veftigia extant in tabulis a®

mei"

Liber XX XV. 325;

^ctjbranis eius ,ex quibus proficere dicuntur
ftinces. Minor tamen videtur fibi comparatus
Pediis Corporibus cxprimedis . Pinxit & De-^
Achenienflum, argumento quotjue inge,/

j ' j;^®»^lebanraTniTfr^^ 1 utu , w-actrmfflirr; w)

j. inconftantem;eundem e.KorabilemjCle-l^

^ntenvmircricordemjexccirum gIoriofum,hu/
dem , ferocem, fugacemque . & omnia pari-J
in ^^^^dere.ldem pinxU S: Thefea, qui Romx
^ ^^pitolio fuit; 6c Nauarchum thoracatum. Ec
j tabula, qu.T eft Rhodi, Meleagrum, Hercu

* Perfea. Ha:c ibi ter fulmine ambufta , ne-
i^C obliterata , hoc iplo miraculum auget. Pin-

*'•* inxuot V iciirtiii iiuii.n-v.iii,*

,’'*'anibuseius:&PhiIifcum & Liberum pa-
f'''" aflftante Viftute;& pueros duos , in quibus
fecuritas & statis (implicitas ; item fa-
''dotem , adftante puero cum acerra & coro-
^•Sunt &du?piaure eius nobilifsimij.Hopliti-
vjj' ulteria certamine ita decurrens , vt fudare
,j®^*tur altet arma deponens , vt anhelare fen-
ij '“f-Laudatut & Aeneas Caftorque ac Pollux

'5dem tabula titcmTeleplius. Achilles, Aga-

i '‘'on.viyxes.Pcrcundus artifex, fed quo nemo
^ ^lentiiis arrogantius (it vfus gloria artis,
f *'“l'ie & cognomina vfurpauic , Abrodistum
c.’PPcllando,aliifque verbis principem artis,8c
^.‘«ab fe confummatam. Super omnia Apolli-
tj? radice ortumtSc Herculem, qui eft Lyndi,
fet ^ piftum , qualem fa:pe in quiete vidif-
iL -^rHomairnisfufltaEiisfupetatus aTiman-

io , herois

XXx f

330 C. Plini) Naturalis Hift*

nomine femolefte ferre dicebar > quod iceru
indigno viSuscilet.Pinxic & minoribus tabcll^^
libidines, eo genere petulantis ioci ferebeie)'*’
NaniTimathi^velgluynjujnaffuitingenil-

enimelt Iphigenia.oracorum laudibus celibr*'

ta,ijua ftante ad aras peritura, cura mocilos
xiflet omnes , prarcipue patruum . cum ttiW'
omnem imaginem confumpfidet , patris ipi’"
vultum velauit , quem digne non porerat oft**'
dere. Sunt & alia ingenij eius exemplaria, vel^^
Cyclops dormiens in paruula tabella : cuius ‘
fic magnitudinem exprimere cupiens, pinxit '
xta Satyros . thyrfo pollicem eius mecientesj,

nue in omnibus_eius operibus inielligituLat

lenmer.quam pingituriK oim ars lumma uCjjj

genium tamen vlria_3£!:aBifilt ■ Pinxit & Hcf°

ablolutiilimi operis, artem ipfam complexus t"
ros pingendi ; quod opus nuncRomx in tcmp'‘
Pacis eft.Etixcnidas hac xtate docuit AriUid*'!
pr^claril artificem, Eupompus Pamphilum
lis praceptorem. Eli Eupompi viitor cettatiiiv
gyrnnico palmam tenens . Ipfiusautoritas taf''
fuit.vt diuiferit piSurarain genera tria, qu*^*l,
te eum duo fuere , Helladicum , Ecquod Afi*"’
cum appellabant . Propter hunc qui erat Sic/^
nius,diuifio Helladico tria fafla funt, Ionici»'’^ I
Sicyonium , Atticum . Pamphili pidlura eft
gnatio , Scprslium ad Phliuntem, & viiSbt* j
Athenienfium litem Vlyxes in rate . Ipfe
do natione, fed primus inpldiura omnibus 1*'
ris eruditus , pracipue Arithmetice & GeolP
■trice , fine quibus negabat artem perfici f..
fe . Docuit neminem minoris * talento tt”®

_ decem i quam mercedem & Apelles Ec jAcU .
isntu «««. ithius ei dedere. Et huius autoritateeiFeflum'

* Buduus
ex vttufio
cedic,Ugitt
Atmtiii ta-

Liber XXXV. 331

primum , deinde Sc in Gr.xcia , vc
ingenui ante omnia diagraphicen,iioc eft
pj^Jturam in buxo docerentur* recipereiurquc
in primum gradum liberaliumfScmper
^^incnTHonos erro icTvc ingenui excrce-

^^nt,niox vt honefti, perpetuo intcrdidio ne fer-
(docerentur. Ideo neque in hac neque into-
Jeutice , vilius qui feruicriCjOp^*^^ celebrantur.

^*^ri etiam c v 1 1. Olympiade extitere Echion
p Thcrimachus.Echionis funt nobiles pi^lursr,
patefiitem Ttagcedia & ComocdiajSemi»
ex ancilla adipifccns regnum , anus lam-
pr:cferens,& noua nupta verecundia no-
^^^ilis. Verum omnes priiis genitos futiirofque
Poftea Aipetauic Apelles , coufque Olympiade
^ ^ I i.in pjftura pteucaus, vt plura folus prope>^

S^ani exteri omnes , contulerit, voluminibus j
editis qn^ dot^rinam eam continent. Prx—

'^^Puaeius in arte venuftasfuit,cum eadem xta-

Maximi pidores clTem ; quorii opera cum ad-
^yharctur,collaudatis omnibus , deefle iis vnam
*ilani Venerem dicebat, quam Grxei Charita
cactera omnia contigiUe.fed hac foli fi-
neminem parem.Ei: aliam gloriam vfurpauit,

^'itn Protogenis opus immenfi laboris ac cur»

'".Pia modum anxie miraretur. Dixit enim,om-
hia fibi cum illo paria efli.au: illi meliora, fed
):'>aCe,pr»ftace.«u«da»amim ille detabula ne-
‘^^■«ttollere : memorabili pr.tcepto, nocere f».

nimiam diligentiam. Fuit autem non mino- •yt •
fimplicitatis , qudm artis. Nam cedebat Am- * V .
P’iioni de difpofitione. Afclepiodoro de menfu-
tis.hoc eit, quanto quid a quo diftare deberet.

^'itum eft'.inter Protogenem & eum quod acci-
®«.lllc R,hodi viuebat : quo cum Apelles adna-

uig»

3^1 CPlinij Naturalis Hift.

uigafTet, auidus cognofcendi opera eius , faw*
tantiitii (ibi cogniti .continuo oificinam petiti'
Aberat ipfe , (ed tabulam magna: amplitudini*
in machina aptatam piiluti , anus vna cuftn*
diebat.Hac Protogenem foris elTe refpondit.iO'
terrogaultque.a quo quatlltum diceret.Ab hoC>
inquit Apelles larreptoque penicillo lineam
colore duxit fummse tenuitatis per tabulam.Rf'
uerfo Protogeni.qux gefta crant.anus indicauip
'Ferunt artiheem protinus contemplatum lubP'
litatem , dixille Apellem venifle ; non enim cJ'
dece in alium tam abfolutum opus.Ipfumqi ali*’
colore tenuiorem lineam in illa ipfa duxifl®'
pr.-ecepilfeque abeuntem, fi tedilfet ille .oftende'
ret.adiiceretquc hunc elTe quem quatteiettatqU®
ita euenit. Rcuettitur enim Apelles, fed vinei

Jerubefces, tertio colore lineas fecuit.nullum re-
linquens amplius fubtilitati locum. At Ptotoge'
nes vidlum fe confelTus , in porcum dcuolauii»
hofpitem quxrens.Placultque . dc eam tabulaih
polleris tradi, omnium ijuidem.fed artificun*
prxeipuo miraculo. Conlumptam eam confi*}*
priore incendio domus Cxfaris in palatio , aui'
de ante a nobis fpedlatam.fpaciofiore ampli ut'
dine nihil .aliud continentem , quam lineas vi*
fum effugientes , inter egregia multorum oper>
inani fimilem.&eo ipfo allicientem , omnique
opere nobiliorem. Apelli fuit alioquin perpe*
tua confuecudo.nunquam tam occupatam' uiet”
I» agendi, vt non lineam ducendo exerceret ar-
tem ; quod ab eoiiiprouerbium vcnicldempcf'
€$ff^ fedla opera proponebat in pergula tranfeunti-
fttffH — , *’“*<^’9'’®pufiipfam tabulam latens , vitia qu*
notarentur aufcultabat , vulgum diligenciorem
iudicem,quam fe.ptxferens. Feruntque afutore

tept

Liber XXXV. 335

'^®prehenfum,quc>d in crepidis vna intus pau-
fecilTet anfas, eodem poftero dic fuperbo
^^endatione priftinje admomcip^^s cauillante
crus , indignatum piofpexine,denuntian-
fupra crepidam futor iudicaret : quod oC
in ptouerbium venit.Fuit enim & comitas
^ ^>Piopter quam gratior Alexandro Magno
V.^^frequcmer in officinam ventitanti : nam vt
li^niusjab alio pingi fe vetuit edi^o. Sed & in
^^cina imperite multa dilTetenti ulentium co-
”'«er fuadebat, rideri eum dicens a pueris qiu
'°>ores tetetent.Tantum erat aucoritati luris m
^'Sem alioquin iracundumiquanquam Alexan-
ei honorem claridimo prsbuit exemplo.
,^tiquecum dileiidam libi ex pallacis fuis pr.e-

nomine Campafpcn nudam pingi ob ad-

■^'fationem form» ab Apelle iulTilTct , eumque

*''ni pari captum amore fenSiret, dono eam de-
'■■'•Maenus animo, maior imperio fui.necmi-
“«t hoc fadlo.quamviaoria aliqua, fc

j‘cit,aec torum tantum futi , fed etiam afFeaum
®“nauitattifici:ne dileds quidem tefpeau mo-
'“^■vt qun modo regis fuifTet.modo pidoris
X*®t-Sunt qui venerem Anadyomenen illq pi-
exemplari putant. Apelle.? Sc in xmulis be
^'‘gnus , Protogeni dignationem primus Rhodi
'“nftituit. Sordebat ille fuis.vt plctunque dome-
; percontantiqiie quanti licitaretur opera
"P^aa. paruum ne?cio quid dixerat.at .Ile qu.n-
^«agenis talentis popofeir . famamque dirpcrfit,
i' 'mere , vt pro fuis venderet.Ba res concitauit

’^'’odios ad intclligendum artificem nec nifi

•‘‘'gentibus prctium.ecflit.Imagincs adeo limili-
^‘amis indifcreta: pinxit, vt incredibile didu
Grammaticus feriptum reliquerit , qtien-

334 C.PlinijNaturalisHiH:.

dam ex facie hominit addiuinantera (quosM^'
topofcopos vocant) ex iis dixille aut fuiut J nio^
tis annos , aut praucriti. Non fuerat ei gratia ii*
comitatu Alexadti cum Ptolemxo;quo regnau^
te,AIexandriain vi tempeftatis expulfus , fubot'
Itato iraude atmulorum plano regio inuitatusA*)
regis cocnam venit:indignantlque Ptolemio,^
vocatores ftios oftendenii,vt diceret a quo eoP*
inuitatus elfet, arrepto carbone extinfto e fod'
lo, imaginem in pariete delineauit, agnofeen'®
vultum plani rege ex inchoato protinus. Pin»'<‘

& Antigoni regis imaginem altero lumine oP
bam,primu.s excogitata ratione vitia condenti*’
obliquam uanque fecit, vt quod corpori deera*'
piitur-v potius deeiTe videreturttantumque eai**
partem e facie ollendit , quam totam poter***
oftendete. Sunt inter opera eius & expirantiu***
imagines.Qua; autem nobilillima fint,non eft f'*
cilediclu. Venerem exeuntem d mari Diuus A**'
guilus dicauit in delubro patris Ctrfaris, q**^
Anadyomene vocatur, vernbusGratcis taliopf'
re, dum laudatur.viao.fed illuflrato.Huius infc'
riorem partem corruptam qui reficeret, non p**'
tuitfepctiri.Verum ipfa iniuria ceflit ingloria***
artificis.Confenuit haec tabula carietaliamqi pr** |
ea Nero principatu fubllituit fuo Dorothei wa'
nti.ApcUes inchoauerat aliam Venerem Cois,f**'
peraturusetia fuam illam priorem. Inuidit mor; '
peratfa partetnec qui fuccederet operi ad prjftf* i
pta lineamenta inuentus eft. Pinxit {Sc Alexan-
drum Magnum , fulmen tenentem in templp
Ephefix Dianx viginti talentis auri. Digiti emi-
nere videntur.Sc fulmen extra tabulam efle. Se»
legentes meminerint, omnia ea quamor colori-
bus fafta : manipretium eius tabuls in nummo I

aureo I

Liber XXXV. 33^

?J"''Oinenfutaaccepit, non numero. Pinxit &
Pl^gabyzi facerdods Dianae rphefil pompam:

. e:^iio ad bellum fefli nantem, & ei ga-

f^rn pofcenci armigerum porrigentem. Alcxan-
“'«m & Philippum quoties pinxerit, enumerare
^Pwuacuumeft.Mirantuteius Abronem Samij,
^ Menandrum regem Carite Rhodij.Icem An-
*Uin ; Alexandria; Gorgollhenem tragoedum:

Catiorem & Pollucem , cum Vidloria &
^‘.'^andro Magno. Item belli imaginem,retlri-

terga mmribus, Alex.idro in curru trium-
i.Q^asvrrafquc tabulas Diuus Augultus ««

^^aute.tmas vrralquc taouias a.-iuus

'?'> fui partibus celeberrimis dic.auetat (impii-

raodcrata.Diuus Claudius pluris exitiima-

«i

*UUUVL<tl<l<t.VIUU3

.-duvtrifq; excifa facie Alexandri Diui Augu-
•' iitiaginera fubdere.Eiufdem arbitrantur ina-
& in Antoni? templo Herculem auerfum,
(^Uod elt difficillimum) faciem eius oftendat
„ ‘Us piauta.qiiam ptomittat. Pinxit & heroa
, l“*um teaque piflura naturam ipfam prouoca.
“‘'•Eft & equus eius,iiue fuit .piftus in certami-
"'"quodiudiciumad mutas quadrupedes pro-
^'"^auitabhominibus.Nanque ambitu armulos
e'*ualere femiciis.tingulorum pitturas indudlis
quis oftendit: Apellis tantum equoadhinniue-
(■ ■ ‘'^quepolieafempet illius experimentum ar-
j “(ientatur. Fecit & Neoptolemum ex equo
A Perfas , Archelaum cum vxore & niia,

j,UbgQnum thoracatum cum equo incedentem,
utitioi-gg artis prarferunt omnibus eius operibus

“Udem regem fedentem in equo i Dianam fa-
^.‘ucantium virginum choro mifiara , quibus
h Homeri verfus videtur idipfum defert-
f '.‘''■s.Pinxit & gug pingi non PolTunt, tonitrua,
^utr^Pp-;,i.!(t,'ne ; Bronten, Altrapen , Cerau-'

335" C. Plinij Naturalis Hifl«

nobolon appellant. Inuenta eius & c.rterii

fuere in arce. Vnum imitari nemo poruic.

abfuluca opera atramento illinebat ita tenui .

idipfum tepercufTu clarica ce.s colorum excitat®'j
cuftodiretque a puluere & fordibus , ad mai"*'

intuenti demum appareret.Sed & tum ratip"*

id”

magna , ne colorum claritas oculorum aCi'
offenderet, veluti per lapidem fpeculare iucu”1
cibus e longinquo :& eadem res nimis floii“!
coloribus auftericatem occulce daret.Aequ”‘‘
eius fuit Ariflides Thebanustis omnium prii””,
animum pinxit, 8c fenfus omnes e.xpreflic, q””’
vocant Gt.vci cthe : item perturbationes , duri”
paulo in coloribus. Huius piiffuta elfoppido
pco ad matris moricntis e vulnere rnamin””!
adrepens infans ; intelligiturq; fentire matet'"^
timere ne emortuo ladf e fanguinem infans Ia”*,
bat.Quam tabulam Alexander Magnus ttanl®
Ierat Pellam in patriam fuam. Idem pinxit pt'
lium cum Pcrlis.centii homines ea tabula col”
plexus, pacltifqi in (ingulos mnas denas a tyt*”
no Elatenfium Mnafone. Pinxit & ctitretes q”*'

dcigas,& fupplicantem pene cum voce:& ve»jL

te^tdam

Anapauomenen propter fratris amorem mori”^
tem.Itera Liberum patrem 8c Ariadnen , fp^-**
cosRom; in .xde Cereris;Tragocdura &pueiUi”|
in Apollinistcuius tabui? gratia interiit pi^l°L ,
infcitia,cui ' tergendam eammandauetatbf*
nius Prattorfub die ludorum Apollinatiuni.Sr

diata ell & in .xde Fidei in Capitolio imagu **

nis cum lyra puerum docentis.Pinxit & .xgr'

rii”

line fine laudatura, Qua in arte tantum valuit»

«Actius rejc viL^ig

Liber XXXV. 337

fV. floruit. Patria ei Caunus, gentis Rhodiis
'efta:. summa eius paupertas initio > attifque
■hma intentio, &ideo minor fertilitas. Quis
'o docuerit , non putant conflate. C^iidam 8c
pinxiffe vfque ad annum quinquagefi-
Ij Argumentum efle,qu6d cum Athenis cele-
'ftitno loco Mineru.t delubro propylatonpin-
"'h^t.vbi fecit nobilem Paralum bcHemionida,
n, ?'h quidam Nauficaam vocant adiecetitpar-
naues longas in iis , qua: pifiores parerga
^^^Ilant.vt appareret, a quibus initiis ad arcem
I 'Motationis opera fua petuenillent. Palmam
i.’“et tabularum eius lalyfus qui efl Roma:,di-
in templo Pacis ; quem ciim pingeret, tra-
J^Ot madidis lupi nis vixifTc-quoniam fimulfa-
^.'Oi fuliinerent Sc fitim.nc ienfus nimia dulce-
,'Oe obllruetet.Huicpifture quater colorem in-
e^^itfubfidioiniurix & vetuflatis.vt decedente
“fetiore inferior fuccederet.P 11 in ea canis mi-
V .^AMlus , vt quem patiter cafus 3c ars pinxerit.
,0 iudic.abat fe exprimere in eo fpumam anhe-
poPTe . cum in reliqua omni parte ( quod
j^^eillimum erat) libi ipfe fatisfecilfet. Difpli-
1, At autem ars ipfa.ncc minui poterat,& vide-
njjAf oimia.ac longius a veritate difcedere.lpu-
Q, flhe illa pingi nonex ore nafei, anxio animi
n^. Miatu.cdm in piduia verum elTe, non verifi-
."evellet : abfterferat fxpius mutaueratque pe-
■ 'Millum.nullo modo libi approbans. Poltremb
i atti , quod intclligeretur, fpongiameam
to pegit inuilb loco tabulx,&' illa repofuit abla-
p.^eolores , qualiter cura optabat : fecitque in
Lv^ta fortuna naturam. Hoc exemplo fimilis
f "ealcem fucceffiis in fpuma equi limiliter
P^ogia impaila fecutus dicitur , cum pingeret
Tom. iiij. Y Y y

338 C. Plini) NaturalisHift-

popyzonta retinentem equum. Canem ita
genes monftrauic & fortuna. Propter hunc ^

lyfum , ne cremaret tabuIasDcmecrius reXj'

,cui^

ab ea parte fola poffetRhodum capere , non
cenditiparcentenique piilurx fugit occafio'^
iiorise.Erat tunc Protogenes in fuburbanohe'
tulo ftiOjboc efb, Demetri) caftris. Neque int^,

pcllatus pr^liis inchoata opera intermific o^J'

nOjfcd accitus a rege intetrogatufque.qua^-

eia extra muros ageret, refpondit, feire ft
«umRhodiis bellum efTe, non cum artibus. D’
pofuit ergo rex in tutelam eius in ftationes,g*|'
dens quod pofTct manus feruare, quibus iam r

percerat: 8c ne fatpius auocaret , vitro ad

venit hoftis : relifltfque viiiorix fui votis, in"
arma & murorum iftus rpeclauit artificem' S i
qiiiturq) tabulam cius temporis hxc fama.qf”
eam Protogenes fub gladio pinxerit. Satyi^
hic e(l,que Anapauomenon vocant,ne quid d*^
temporis eius fecuritati , tibias tenens. PcCit ,
Cydippen,Tlepolemon,PhilifcumTragCEdif
dciiptorcm meditantcm,& athletam, & Antig. j
jium regem, 8c imaginem matris Atiftotelis 1^

lofophi; qui etiam fuadebat,vt Alexandri

gni opera pingeret, propter iternitatemrec“\
Impetus animi & qutedam artis libido in n ^
potius eum tulete.Nouiffime pinxit AlexSdeU
ac Pana. Fecit & figna exacre,vt diximus. Ead^.^

attate fuit Afclcpiodorus , quem in fymnie

mirabatur Apelles.Huic Mnafon tyrannus P
duodecim Diis dedit in fingulosmnas trecen

jdcmqueTheomnefto in fingulos heroas m-

TlJe •inniini^rtirl NlCOlUflC

centenas. His annumerari debet Nicomaj
Atiliodemi filius ac difcipulus. Pinxit bj^ Yo
f tumPtoferpinaetqu^ tabula fuit in

M:

Liber XXXV.

339

>n '^slutjrofupira adiculam luuentutis. Et
pm-®'*® Capitolio alia, quam Plancus Imperator
>lU3drigam in fublime ra-
^ A* P*^'™*** Vlyxi addidit pileum. Pinxit
If r°llinem Sc Dianam, Deumque matrem in
tjb ^^ftdcntem : item nobiles Bacchas arreptan

i.-'-

>t.i

tjb ‘eaentem : item nobiles JJaccnas arreptan
Satyris : Sc yllamque , qus nunc efl R,omx
'mplo Pacis. Nec fuit alius in ea arte velo.

'^tadunc nanque conduxifle fingendum ab
Sicyoniorum tyranno', quod is facie,
i^j ~tlelli poeti,monumentum,prsfinitodie,
perageretur, nec multo ante veniile,
abf 1‘'P *n poenam accenfo -. paucifque diebus
buij^ifle celeritate & arte mira.Difcipulos ha-
Pbji ttftidem fratrem,& Arilloclem filium, &
f5j’^°*cnum Eretrium , cuius tabula nullis poft-
dj^^^ia.CalTandro regi pidla.continuit Alexan-
iu‘ Pttelium cii Dario. Idem pinxit & lafciuiam,
Pt* 'res Sileni comelTantur. Hic celeritatem
djtf^P^oris fecutus , breuiores etiamnum quaf-
aji^Pifiuirc vias & compendiarias inuenit.An*
cj^ "^rur his & Nicophanes, elegans & con-
ftit “^^dta vt vetufta opera pingeret propter ater
Paj ^'*'reru,impetuou animi, & cui pauci com-
^ Cothurnus ei & gtauitas artis. Multum-

feiij '‘jrlc Sc Apelle abeft Apellis difcipulusPcr-
Sttj l^^riUera de hac arte fcripfit.qui huius fuit
li;^*'-Arin:idis Thebani difeipuliluerut & filij,
Arillippus.cuiuscft Satyrus cum fcy.
S; t '^“ronatus. Difcipuli cius fuerunt Antorides
ful/^Phtanor, de quibus mox dicemus. Nanque
ciii *' par eft minoris piflurs celebres in peni.

quibus fuit Pyreicus arte paucis poftfe*
Pia*'* V P™pofi'° nefeio an defttuxerit fe,quoa
^ "umilia quidem fecutus , humilitatis ta-
YYy i ■

340

C.Plinij Naturalis Kift*

men fummam adeptus eft gloriam. Tonfttin*
futrinarqiie pin?fir,& afellos & opfonia ac n . I

lia>ob hoc cognominat’ Rhyparogtaphos.n'

r. o-T. rrlni-is

confumroats voluptatis. Quippe ei pluris
nierc.tiuim maximi multorum.E diuerfoi’)
niana , inquit Varro , omnia operiebat Serap"
nis tabula fub veteribus.Hic fcenas optime P*"

- - , . . - . . ?- rs 4

xit.fcd homine pingere nonpotuit.Contra
nifius nihil aliud, quam homines pinxit, o»

1 ^ __ t TV--..- ir l i'

Dv’®

iUltU» itl»*** «liwva , _

Anchropographus cognominatus. Parua oc<
licles fecit : item Calaccs comicis cabellistvcf

IICICS iCtU ; IlCni ^

que Antiphilus.Nam &: Hefionam nobilem p’

-_t_ o. Ali trsniim riim XX i neftl''

xir,& Alexandrum ac Philippum cum Minet*^'
qui funt in fchola in Oiilauii porticibus ;
Philippi Liberum partem, Mexandtura puetuijj

Hippolytum tauro emilTo expauefcentem t

Pompeia vero Cadmum & Europen.Idem io^

A Ullipi;ia V l »» wv -

fo nomine Gryllum ridiculi habitus pinxit.

de hoc genus piiluri grylli vocantur.Iplc '
Aegypto natus didicit a Ctcfidemo. Decet » .

— ^ j,

lileri & Ardeatis templi pidlotem.prirertim

uitate donatum ibi Sc catminc, quod efl in ‘f
piilura hi.s vcrfibus.
tDfgnii digna locapi^ttrueondecoraaitt
•Regina lumnU Juprima coniu^ templum.
Marciu Ludiui Elatas fetalia oriundus,

JsftttlUi tiOr4J ort»n«»t#> ,

C^enunc ^ pofilemperob arte hanc ^rdealaj*^ u
Ea funt feripta antiquis Uteris Latinismo

JtrTaiJJr^r^ini AmrnfVin^irA rinT priftt

dando & Ludio Diui Augiifli itate , qui
iaftituitamocnUfimain pariem piauram.vih ,

& porticus, ac topiariaopcra,Iucos,nemora,c^,j

les .pifeinas , euripos, arnnes.Iitora, qualia q

^ «.«.i t»i 1 1 n r i I ■ tP C.AUt

optavat.vaiia.s ibi obanibulamiu fpccies,aut >

►■“--''T, villas adeuntium afcllis

uiganthim , terraq» viii«t> —

vehiculis. lampUcantes aucupantefquc,au^^^

Liber XXXV- 341

^^ntes,3ut etiam vindemiantes. I>unt in eius
P Simplaribus nobiles paluftii accelfu villa::fuc-
r^lantium fpccic mulieres labentes trepidarque
ijil^mriir : plurima: prxterca tales argutis , face-
be l^^les. Idemque fubdialibus maritimas yr-
pingere inflituit , blandidinioarpeiS^u mini-
impendio. Sed nulla gloria^ artificum
f /mifi eorum qui tabulas pinxere ; eoque vene-'
. dioi- apparet antiquitas. Non enim parietes
I Colebant dominis tantum , nec domos vno in
manfuras , qux ex incendiis rapi non pof-
Protogenes concentus erat in horm--
v^o. Nulla in Apellis tei51ori is piclura erat.

^ ndum libebat parietes totos pingere. Omnis
^ ars vrbibus excubabat : piillorque res
Cpt^miunis terrarum erat. Fuit & Arellius Romae
. cr , paulo ante Diuum Auguftum , nifi fla-
infigni cortupifiei artem , femper alicuius
fg ,^'_na: amore flagrans, & ob id Deas pingens,
fcn ^‘^ectarum imagine. Itaque in pidura eius
numerabantur. Fuit & nuper grauis ac

.‘*tru5

idemque floridus , humilis rei piilor
. Huius erat Minetua, fpcaantem afpe-
quacunque afpicerecur. Paucis diei horis
m quoque cum grauitate , quod fem.
itli'°S3tus,quanquara in machinis. Carcet eius
plj “Ornus aurea fuit:& ideo no extant exem-
it nragnopere. Poft cum fuere in autorita-
tisV°i“clius Pinus & AiSius Prifeus , qui Hono-
Virtutis aides Imperatori Vefpafiano Augu-
ll„jijVftituenti pinxerunt : fed Prifeus antiquis

cantu ccmpefecndo, & quit encaujio ir
^^‘ciUo primM lacunaria & comer aa pinxerit,
■‘rKrJimqHe pretiamirabilia piSmarum.

YYy i

j4i C.Plinij Naturalis Hift. |

Cap. XI.

NOn eft omittenda in pidtura: mentione ce*
bris circa Lepidum fabula. Siquidem
Triumuiratu quodam loco dedudiusa magid^*!
tibus in nemorofum hofpitium , minaciter' cu?
iis poftero die expoftulauit.fomnum adeptum
bi volucrum concentu. A t illi draconem in I*’’’’
giflima membrana depidfum circundedere
co : eoque terrore aues tum filuifle narratur i
poftea cognitum eft ita poHe compefci . Ce*'’
pingere ,'ac pidlurara inurere quis primus eJie**’
gitauerit.non condat. Quidam Ariftidis inue"
tum putant .poftea confummatum il Praxite'*'
5ed aliquanto vetudiores encaudics piflu';
extitere.vt Polygnoti & Nicanoris & Arce^l'
lai Pariorum . Lyiippus quoque Aegin* f
dturae fuae infcripfit iniiMev/: quod profed'
Bon fecidet , nifi encaudica inuenca.PamphilJ,
quoque Apellis praeceptor non pinxilTe tani**]’
encaudica, fed etiam docuiffe traditur Paufi*!;
Sicyonium primum in hoc genere nobilem-B*'*
tis filius hic fuit , ciufdemquc primo difcipul*’*'
Pinxit & ipfe penicillo parietes Thefpiis.cu***’
ficerentur.quondam a Polygnoto pi(5ti,multu*^
que comparatione fupetatusexidimabatur.q**"'
Biarn non fuo genere cettader . Idem & lacim’j
ria primus pingere indituit: nec cameras a**' |
eum 'taliter adornari mos fuit . Paruas pinge? , |
tabellas.maximeque pueros.Hoc atmuli eum i‘'

* eddittt- 'frpreeabanturfacere.quoniam tarda pi<aut* '
tio cflet illa.Quamobtera arti ♦ daturus Scce*
titatis famam , abfoluitvno die tabellam.
vocata eft hemerefios, puero pidio.Amauit in *"
uenta Glyceram municipem fuam. inuentrice*^
coronarum , ccrtand&que imitatione cius,

Liber XXX V. 3 4j

j^tnctoCflimam florum varietatem perduxit ar-
^ illam . Pofttemo pinxit illam fedentem
“IJi Corona , quare nobililfimis eius tabula ap-
Pcilataeft ftephanoplocos , ab aliis ftephano-
fuft ’ Glycera venditando coronas

.iientauerat paupertatem . Huius tabularexem-
J^Cjquod apographon vocant, L. Lucullus
Jobus talentis emitaDionyfio Athenis. Pau-
j*' autem fecit & grandes tabulas, ficut rpeiia-
ai in Pompeij porticibus boum immolatio*

Eam enim piiluram primus inuenitrquam
"Uciimitati funtmulti , arquauit nemo . Ante
jhuiiacum longitudinem bouisoftendere vel-
^ laduerfum cum pinxit , non tranfuerfum : vn-
“C abande intelligitut amplitudo . Oeincum
Ca "5* , qua: volunt eminentia videri, candi-
I Utia faciant,colorcraque condiant nigro : hic
. '“ni bouem atri coloris fecit, vrobrarque cor-
j cx ipfidedit, magna prorfus arte in arquo
1^^'antia oftendens , & in conftaflo folidaom-
j^'a . Sicyor.e & hic vitam egit , diuque fuit il-
Patria pidurse .Tabulas * inde e publico om- » eiiiw»
i^^yicppter ars alienum ciuitatis addiflas, Scauri
l(j ®*J“as Romam tranflulit . Poft eum eminuit
Beante omnes Euphranor Ifthmius.Olympia
5(j*;'UieGma quarta, ide qui inter ficloresdiilus
Pho ''“^Is Fecii & coloflos & roatmora,ac fcy*

4cj * *ealp|It : docilis ac laboriofus ante omnes,
‘hquocunq; genere excellens aeCbi xqualis.
primus videtur expredifle dignitates heroii,
t ''‘arpalTe fymmetriam . Sed fuit vniuerlitate
yVrPUtum exilior, capitibus articulifqj gradior.

:[J*hina quoqi coropofuit de fymmetria & co-
^.'■bus. Opera eius funt,equellrepr*lium,duode
^‘j : Thefeus , in quo dixit , eundem apud
Yyy 4

^4 4- C.Plinij Naturalis Hifl*

Parafium rofapallum elTe/uum veio carne.
biles eius tabuls Ephefi, Vlyxes llmulata veft'
nia bouem cum equo iungcns , & palliati cog>'
tantes , dux gladium condens. Eodem lempo'*
fuit Sc Cydias , cuius tabulam Argonautas H-*'
cx Lttt I . 'Hottenfius Orator mercatus eft . '
que adera fecit in Tufculano fuo. Euphranot^
autem difcipulus fuit Antidotus . Huius efte!/'
peo dimicans Athenis, & luSaror , tibic^i>l‘'®
inter paucalaudatus.Ipfe diligentior , quam^^"
niero(ior.& in coloribus feuerus, maxime it^JJ
ruitdifcipulo Nicia Athenienli , qui diligtnti®'
mi mulieres pinxit. Lumen & vmbras cufloil‘,'
uit,atque vteminerente tabulis pidtura,inaxin'^
curauit. Opera eius, Nemea aduefta ex Afia R"'
mam d Syllano , quam in Curia diximus
tamdtem Liber pater insede Concordi3E:Hvaci''
thus.quem Cacfar Augullus deletlauis eo fecU’’’
deportauit Alexandria capta ; Scob idTiberi“’
Cafar intemploeius dicauithanc mbulamt?
Diana , Ephefi verb elt Megabyzi facerdu^'*
Ephefia: Diana fepulcrum : AihenisNecrom^"'
ria Homeri .Hanc vendere noluit Attalo reg‘!*
lentis fexaginta,potiurque patria fua donaU''’
abundans opibus . Fecit & grandes pifturas .
quibus funt Calypfo & Io, & Andromeda ; AI''
xander quoque in Pompeij porticibus pr*^ _ |

lens, & Calypfo fedens. Huic quidem adferibu?' j

rilt» i *

tur quadrupedes . Profperrime canes exprei
Hicell Nicias, de quo dicebat Praxiteles int(‘'
rogatus qus maxime opera fua probaret in
moribus.quibusNicias manum admcuiiret tan'

tum circunlitioni eius tribuebat .Nonfatisd**'
cernitur , alium eodem nomine, an hunc e'"'’
dem quidam faciant Olympiade cctefima d^'

Libet XXXV.

comparatur, & aliquando prafer-
i)iC?'henion Maronites Glaucionis Corinthij
il,‘i,‘PUlus, & auilcrior colote , & in aiifteritate

!''’tit

'Or , vt in ipfa piilura eruditio eluceat,
in templo Eleufine Phylarchum , Athe*

I( '^''JUentiam, quam vocauere polygynacon.

j' Achillem virginis habitu occultatum Vly-
jj|y'Pichendentc. It in vna tabula , quaque ma-
inclaruit , agaioncm cum equo. Quod
iniuuentaobiiflct .nemoci compararetur.
^''pmen& Heraclidi Macedoni . Initio na-
tuj PiOicit :captoqueregePetfeo Athenas com-
tiij^i^nit , vbi eodem tempore erat Metrodo-
Vt, l’‘'ilor , iddmque philofophus , magni in
3*ie fcientia autotitatis.ltaque ciim L . Pau-
iib.^^iiifto Perfeopctillet ab Athenienlibus, vt
tf * ^nam probatifllmum philofophura mitte-
ad ' ?'i erudiendos liberos , ittoque piftotem
'fiumphum excolendum , Athenienfes Mc-
dfpPiUm elegerunt, profcfli eundem in vtroque
Pj‘“^rio priftantiflimum ; quod ita quoque
|udicauit . Timomachus Bpantiu.s Ci-
d(;j* ^iftatoris itate Aiacem ei pinxit & Me-
ta5’^>nb eo in Venetis Genitricis ides pofi-
Atti‘,°^°ginta talentis venundatas . Talentum
XVI taxat M. Varro .Timomachi
iL' “dantur Oreftes, Iphigenia in Tauris, vi.boeeff,
|)jl,mir • .

.liy^*on agilitatis exercitator, cognatio no- dcariiim.
!a„ "' • palliati , quos didturos pinxit, alterum mtUib.
ats,-?’ alterum fedentem . Pricipue tamen ,»4
8c JIJauiiTe in Gorgone vifa eft. Paufii filius

'^dir • ^ inuorguuc w.v. * ««aaav ixiiMo fieazno/cit

Ariftolaus c feueriflimis pieioti- ^Bt4d£H4
df,‘“'l!cuiusrunt Epaminondas, Pericles, Me.
bqy’ Virtus , Thefeus: imago Attici plebis,

”“1 immolatio . Sunt quibus 8c Mechopa-

yyy j

J4<» C.Plinij Naturalis Hift'

neseiufdem Paufiz difcipulus placeat

tia , quam intelligant foli artifices, alias du^^i

in coloribus , fed & multus . Nam Socrates

omnibus placet. Talefque funt eiuspiSurs>‘^'!?
Aefculapio fili.i; Hygia, Aegie , Panacea ,

&piget qui appellatur Oenos fpartum torqj

iue»“

quodafellus arrodit. Haflenus indicatis io.
nere vtroque proceribus , non Ciebuntur K Pj,
mis proximi. Ariftoclides, qui pinxit adem AP^
linis Delphis. Antiphilus puero ignem conflo®
laudatur , ac pulchra alias domo fplendefceO
ipfiufque pueri ore : item lanificio , in quo

petant omnium mulierum penfa:PtolemscO^||,

nante. Sed Scnobiliflimo Satyro cum pelle PL
therina , quem Apofeoponta appellant. Ari*
phon Ancio vulnerato ab apro cum focia fl®
tis Aftypalemumctofaq; tabula,in qua funt PO
mus, Helena, Credulitas , Vlyxes , Dcipho®^

Dolon . Androbius pinxit Scyllin ancoras

r«®

Ceae claflis praecidentem : Artemon Danaen,
rantibus eam prstdonibustreginam Stratoni®'
Herculem & Deianiram . Nobiliflimas aUt®®
qu.T funt in porticibus Odlaui* , operibus . o ^

culem ab Oeta mote Doridos exuta mortali'®'

confenfu Deorum in cilum euntem, Laomc'

tis circa Herculem 8: Neptunum hiftoriam-

cimachus Dioxippum , qui pancratio Olyd’!":) |

— t n. y J

citra pulueris iaSura ( quod vocant acoi jj,
vicit : Ccenus (lemmata . CteCloclius Apellif ® ,
fcipulus petulanti piflura innotuit , loue
lum parturiente depiilo mitrato , Sc muliebt' ,
ingemifeente inter cbCetricia Dearum

Admeto ! Ctefidemus Oechaliae expugnation®
Laodamia : Clefides regina: Stratonices iniur’
Nullo enim honore exceptus ab ea, pinxit

^ Liber XXXV. J47

fcr'"'' pifcatote , quem reginam amare
P erat, timquc tabulam in portu Ephefi
tij, Pofitit :ipfe velis raptus eft . Regina tolli ve-
tu ’ ''triufque fimilituJine mire cxprelTa. Crate-
clj^Onicrdos Athenis in Pompeo pinxit :Euty-
g ‘ics bigam:regitViaoria.Euilorus fcenafpe-
: idem &ex ."ere figna fecit. Iphis Neptu-
jj Victoria . Abron Amicitiam & Concor-
pinxit , & Deorum fimulacra. Leoncifcus
5.^^'j'ni victorem cum tropb^o » pfaltriam.Leon
QjPPno. Nicearchus Venerem inter Gratias Sc
tjjP'dines rHercuIem triltem infani.T pocniten-
^'■Nealces Venerem, ingeniofus & folers inar-
4j’^^uidem cum pralium nauale Aegyptiorum
,n 'efarum pinxiifet.quod in Nilo , cuius aqua
ip '"ari finiilis , faClum volebat intelligi , atgu-
] 'hto dcclarauit, quod arte non poterat . Afel-
Ip'*' enim in litore bibentem pinxit, & crocodi-
fp”' infidiantem et . Oenias Syngenicon . Phili-
pi’® officinam pi^aotis , ignem conflante puero.
j^®*erion Scyllam: Simonides AgatatehumSe
PjJouiopyppjj jjjjnjj iuuenem requiefeentem in
ij}‘^'na fullonis , Quinquatrus celebrantem:

Nemefin egregiam. Theodorus vero
m ''Ogentem : idem ab Orefte matrem Sc Aegi-
)■ “01 interfici;bellumque Iliacum pluribus tabu
r, ‘flOod eft Romae in Philippi porticibus:& Caf-
ti,. floa eft in Concordia: delubro : Leon-
Epicuri cogitantem : Demetrium regem,
d,, Oreftis infaniam , Thamyram cithartr-
p Taurifeus Difcobolum , Clytzmneftram,
Polynicem regnum repetcntem.8c Ca
Non omittetur inter hos infigne exem.
g'*'h.Nanqi Erigonus tritor colorum Nealc^pi-

in tantum ipfe ptofecit.vt celebrem etiam

difet

348 C.Plinij Naturalis Hifl:-

difcipulum reliquerit Pafiam , fratrem Acgi''^_
tx fidioris . Illud vero perquam rarum
moriadiffaum, etiam fuprema opera artifi*^^^.

moria dignum , etiam fuprema opera i
imperfe(9:.irque tabulas, ficut Irin Arifiidis.
daridas Nicomachi , Medeam Timomach*’ ■
quam di.vimus Venerem Apellis, in maiori
ratione ellc.quam perfedla. Quippe iniisli"^^ ^
menta reliqua , ipfxquc cogicadoaes artiB^'^
fpedtaiitur : atque in lenocinio commenda^*

manus , ciimidagerent > extio^.

nis dolor eft :

defiderancur. Sunt etiamnum non ignobiles «l'
ii . Arifioui^''

dem , in tranfcurlu tamen dicendi , Ariftoui^^ [
Anaxandcr,ArifiobulusSyrus, Arcefilas Tifi^^^,
tis filius, CorybasNicomachi difcipulus.Can^^
nides Euphranoris, Dionyfodorus Colophoni^*'
Diogenes qui cum Demetrio rege vixit ,Eut!^'^^
medes, Heraclides Macedo, Mydon Soleas
romachi Itatuarij difcipulus , Mnafitheus Si^y^
nius , Mnatifimus Arifionidis filius & difcir^T
Ius. Nefllis Abronis filius . Polemon Alexand^,^
nus, Theodorus Samius . & Stadius Nicofthe^
difcipuli ,XcnonNeocIis dilcipulus Sicyonif
Pinxere & mulieres, Timaretc Niconis filia PjJ,
nam in tabula, qiixEphcfi cflanciqui/nmx p* |,

tx : Irenc Cratini pidioris filia 8c dVcipuU

lam qux eft Eleufinc : Calypfo fenem &
giatorem Theodorum: Alcifthenc laltatorc^'
Ariilarctc Nearchi filia ,& difcipula Aclcui^
pium.Lala Cyzicena perpetua virgo Marci
ronis iuuentaRomx& penicillo pinxit,
ftro in eborc, imagines mulierum maxime-

Neapolitanum ingtandi tabula tfuam

imaginem ad fpcculum . Nec vilius velocior

piftura manus fuit:artis vero tantum, vt
manipretio antecederet, cclebeiiinios

Liber XXXV.

imaginum piftoresSopylu ScDionyfium,
q °’,'imtabulx pinacothecas implent . Pinxit S:
iL^m Olympiasde qua hoc lolumi memora-
p. ^ihtipulum eius fuiile Autobulum. Encaufto
^^^gendiduo fuifle antiquitus genera conftat»

'lam ^ celiro , id efl , viriculo . donec
pingi ccepere.Hoc tertium acceifit.refolu
p.Jgni ceris penicillo vtend i, qutc pidiura inna
Pj Usnec folenec fale ventiique corrumpitur.
l)jj’,SWnt& velles in Aegypto inter pauca mira- i’genere.
li'' ’ genere, candida vel pollquam attriuere il- Cand.davt
t“'®'csnon coloribus, fed colorem forbemi-
'ticdicamentis.Hoc ciim fecere, non apparet
f^'’'^lis:fcd in cortinam pigmenti feruentis mer-
momentum extrahuntur piila. Mirum-
aj i^tim fit vnus in cortina colos , ex illo alius
alius fit in velle, accipientis medicamenti
eQ®'i'atc mutatus. Nec pollea ablui potell ; ita
non dubie confufura colores li piftos ac
tfigeriteos e.x vino , pingltque dum co-
W' Etadulla: velles firmiores fiunt., qudm fi
rp'’'<irentur.

primi irtficntoret, de JimuUcriiidevaJis
J}^ilibtts,& pretio eorum. Cap. JCII.
i'ipiftura fatis fupetque •. contcxuilTe his &
gct '’**^icen conueniat.Eiufdem opere tertf fin.
aiu' argilla limilittidines , Dibutades Sicyo-
Iq.^hgulus primus inucnit Corinthi fili.eope-
g ■ S11.1: capta amore iuuenis , illo abeunte pere*
tei;'''’'btam ex facie eius ad lucernam in parie-
fa circunfcripfitiquibus patet eius' impref-
iy'giUa typum fecit, & cum exteris fidlilibus
-iratum igni propofuit ; cumque feritatum in
({(P^^eo , donec Corinthum Mummius euerte-
'hadunt . Sunt , qui in Samo primos omnium

plafti

C.Plinij Naturalis Hifl*

pUfticcn inueniiTe Rhoecum &:Theodoriimf^^

dant, multo ante Battiadas Corintho pullos- Py
maratum veri) ex eadem vrbe profugum, qu' '
Hetruria Tarquinium Prifeura regem populi"
mani genuit , comitatos fiftores Euchira Ss ® .
grammum : ab iis Italisc traditam plafticen-P
butadis inuentum eft, rubricam addere.aut c< *
brica cretam fingere. Primuique perfonastrrj
larum extremis imbricibus impofuit, qu-xi"''
initia protvpa vocauit.PofteJidem edtypaft‘''(
Hinc & falligia templorum orta , propter 1'*'®
plafts appellati. Hominis autem imaginem ij.
pfo c facie ipfa primus omnium exprefljt , cel^;
ineam formam gypfi infufa emendare inW^
Lyfillratus Sicyonicus fratex Lyfippi , de C
diximus.Hic & fimilitudinem reddere infld^*,'
ance cum quam pulcherrimas facere ftudeb>'!i
Idem & de Ggnis effigiem exprimere inuci*!!
Creuiique res in tantum , vt nulla figna ilatu^^
fine argilla fierent. Quo apparet antiquiom
hanc fuilTe fcientiam.quam fundendi teris ■ *’ A
fce laudatiflimi fuere Damophilus & Gorgsl^j

iidemque piifores : qui Cereris atdem Romi*^

Circum maximum vtroque genere attis fu*'£,

coluerunt, verfibusinferiptis Gr3:ce,qi

gnificaruntji dextra opera DamophiliclTe,3p.^

telsua Gorgafi. Ante hanc tedem ThufcaUly

omnia intedibus fuille ,autoc eft M . Varro ■

hac.cum reficeretur ,cruftas parietum excift*

fr

bulis marginatis inclufaseile iltem figna cX'„
fiigiis difperfa . Fecit Sc Chalcofthenes ef'* j
opera Athenis :qui locus ab officina eius
cos appellatur. M . Varro tradit fibi cognitu"

Romae Pofim nomine,d quofadfas RomteV**"^

• - ... /«..-A.. J:/V.x>r

item pifces, ita vtnon fit afpcftu difeesu^^^jj

Liber XXXV. jyr

magnificat ArccfiUum t. Lucul-
f^j]?^^liarem , cuius proplafmata pluris vxnirc
JiJ^P^rtificibus ipfis, quam aliorum opera . Ab
fij Venerem Genitricem in foro Cxfa-

di ’ ^ priufqu^m abfolueretur , feftinationc de-
Up^^^poficam. Deinde eidema Lucullo H-s.

. “Smiiv. iriz-nMim. rui mnr.c vrriiir_

'Snuin Felicitatis locatum, cui mors vtriuf-
a7 ‘““ideiit. Oflauio equiti Romano cratera
'o ''Clienti , exemplar e gypfo failumtalen-
f('^*Utiat & Pafitelem , qui plafticen matrem
fcalptur*que & c-xlatura efle dixit , 8c
ft . 'flet in omnibus his fummus.nlhil vnquam
l,j‘' > antequam finxit . Prxterea elaboratam
tiu Italix, & maxime Hetturix : Tuna-

a Fregellis accitum , cui locaret Tar-
Frifcus effigiem louis in Capitolio di-
Fiftilem eumfuiffe, & ideo miniari
; fiailes in faftigio templi eius quadri-
I ' ‘ quibus fspc diximus . Ab hoc eodem fa-
iq '" Herculem . qui hodieque materix nomen
t, Hbe retinet. Hx enim tum eSigies Deum
tqpIaudatiflimx.Nccpcenitetnos illorum, qui
'■“luere . Aurum enim & argentum ne Diis
'irn, ”? Conficiebant . Dutant etiam nunc pie-
teiJ c 'u locis talia Gmulacra . Faftigia quidem
tqi c^otum etiam in vrbe crebra & municipiis
Sq ^c^lamra, & arte xuique firmitate certiora
iq. 'fccre innocentiota.Tn facris quidem etiam
ajp'"as opes hodie non mutrhinis ctyftalli.

fiailibus prolibatur fympuuiis : inc-
terrx benignitate , fi quis fingulaxili-
tq ' ■ «iam vt omittantur in frugum, vini, pomo-
1,,] berbarum fruticum, medicamentorum, me-
iHt a "b generibus, beneficia cius , quxqiiead-
' ®‘ximus,velqusaffiduitate fatiat figlinard

opeia

C.Plinij Naturalis Hiflr»

opeta imbricibus,tubulis.tegulifque ad balin'*
hamatis, vd ad tedla coftilibus laterculis

s

tatifque, aut qus rota fiunt , etiam fidiilibuS'^^
liis ad vina excogitatisA ad aquas.rroptet ‘Tj
** /* - -- 5ni* ■

N urna rex feptimum collegium figulorum

tuit.QuJn & defunflos fefe multi fidilibus ‘
liis condi maluere, ficut M. Varro , Pythagotl

moiin in mvrrJ Ar /nToi»

modo in myrti & olea: atfjue populi nigt^.‘J
liis. Maior quoque pars hominum terrenis

-|-W4JW.V ICLLClild» ’

vafis. Samia etiamnum in cfculentis JaudaP

Retinet hanc nobilitatem & Atetiu

It»

ili'

& calicum tantum Surrentum, Arta, Pollenti*'

Hifpania Saguntum, in A fia Pergamum. Ha

ibf'

4.«44.^M4X4U. ^ O ^ U Xi I. Ua t i , 1 «4 i» ttU 1 »-1^4*11111111. H “ *

5c Trallcis opera fua , Sc Mutina in Italia

, 4.44i4.i(i(t 111 iiaiici

niam & fic gentes nobilitantur.Hxc quoq'

maria rf»rrir/iiia»

mana tcrrafque vitro citroque portantur , ‘1,
gnibus rotxi fiicinis Erythris.Hodiequc io'*^
pio oftendumut araphorxdu.it propter tenfjJ
temconfecratx.difcipuli magilhique cert**'

ne, vter tenuiorem humum duceret. Coisi

• 5»pr

maxima, Hadrianis fitmitas.nonnullis circa
feueritatis quoque exemplis. Q__. Copof*^
inuenimus ambitus damna'um , quia vini*j
phoram dediret dono ei, cuius fuffragi) /* ji
erat. Atque vt luxu quoque aliqua coni ”

^ j — -- ..w.v» j|

autoritas figlinis, tripatinum , inquit Fencd^'

--p.... ^ 4* 44444.441 J J 1 4JV|U J t fCl*''** AI

ic.caf. appellabatur fumma cccnarum lautitia.Vn^ ,i

‘ - . -jrp'-*. ~4W4 .~44441in WS44.44<11UZIX iiiUlltia. V *'*■ «J-

hac^jjoft niurxnarum altera luiiotum , tertia myxoni-*L
fatmn DC. fcis, inclinatis iam fc licetmotibus , vt tat*'-
taxat Jef- eos prxferrc Cr.ccix etiam Philofophis P.^
v’' mus.Siquidem in Arifiotelis h.vrcdum aucl''’,,
de & »“t tx.patinasvxniiretraditur.Namno.scumvn*,
Dc.lejen- Aefopitragccdiarum hilhionis in natura a‘“..
dumvtae- diceremus * fcilcrtiis c. llctilTc .nondubit®’.

u4V4.4i.iiiu> • jicucrijjs c. iiciiiic jnuiiuut»!*'*' .a
c. dignatos legentes. At Hctcules,'V'itelliu.s in P'’ ,

cip*

Liber XXXV. 3^3

fuo 1 c c, feftertiis condidit patinam, cui * TSteiii
jij fornax in campis exxdiiicata erat:quo- fnflertiim,
tis peruenit luxuria , vt etiam fidilia plu-
tij'°‘'ftent, quam murrhina. Propter hanc Mu Budem,ex
altero Confutatu- fuo » in conquifitio- vttitBc
'*probrauit patinarum paludes ViteUi;me- anadicedi
non illa foediore . cuius veneno Afpte- Yide
tsjV^oCafliusSeuetusaccufator ohiiciebat in- ipr„m lih
ciu ' c X X X. conuiuas.Nobilitantur iis oppida f jg ^rfg
& Cura*, samia rella Ma- Hncmlio.
Ijj ‘^'Umfacerdotes ,qui Galli vocantur, viri-
^ni amputant , nec aliter citra perniciem, 11
(Jj^^lio credamus , qui linguam lic araputan-
'Hii graui probro , tanquam & ipfe iam

Co'.*>dera Vitellio malediceret. Quid non ex-
(5j“‘?3uit ars ? fradlis etiam teftisvtendofic, vt
Siu durent tufis calce addita , qu* vocant
ijj!’‘na. Quo genere etiam pauimentaexcogi-
f ■

’■* varittat es,& de f «luere 'Vuteolane , & aliU
generibus, ijuu in Ufidemversuntur,

V Caf. XII r.

^tum & ipfius terrx funi alia fegmenta,
enim fatis miretur , peflimam eius par-
c^ijlntoqi puluerem appellatum in Puteolanis
''>>ii*c ’ °PP°ni tnarisfluaibus.metfiimqjpro-
tlij ! nj^ti lapidem vnum inexpugnabilem vn-
ft j fortiorem quotidie, vtique fi Cumano mi-
j.'atut Cjmento.Eadem eft tero; natura & in'Cy
ttt regione : fed ibi non puluis , vetiim ipfa
qualibet magnitudine excifa & dcmerfa
lapidea extrahitut.Hoc idem circa Caf-
i^^rlanv produnt fieti:5c in fonte Gnidio dulci
qj!? ofto menfes terram lapidefcere-Ab Oropo
* *dcnr Aulidem vfque quicquid tetr* attingi-
Tom. iiij. ZZz.

5f4 C. Plini) Naturalis Hift-

tur mari^utatur in faxa'.Non multum a puluf;
te Puteolano dillac e Nilo harcna tenuiflima
parte, no ad fuftitieda maria fluiiufq; fragedo*’
fcd ad debellanda corpora palae Irae ftudiis.
de certe Patrobio, Neronis principis liberto,»»'
iichebatur.Quin &£ Leonnato & Cratero anM*'
Icgro Alexandri Magni ducibus fabulum
portari cum reliquis militaribus commerciis
perio. Plura de hac parte non fum d idurus. n»''
Hercules magis , quam de terra: vfu in ccroi"*"
tis, quibus exercendo inueniusnollta corporat'*
res animorum perdidit.

ratione. Cap. JC 1 1 / 1.

avid ? non in Africa Hiipaniique ex ted*
parietesjouos appellat formaceos , q»*’’
niamin torraa circundatis vtrinqjda*' ,
bus tabulis inferciuntur verius ,quim infttua"'
nit .xuis durant, incorrupti imbribus, vent'*’
ignibus , omnique cxmento firmiores ! Sped»*
etiam nunc fpeculas Annibaiis Hifpania,'»*
ren.^fque turres iugismontiura impofitas. Hi»*
Seccfpitum natura, cafttotum vallis accomn^»!
data, contra fluminum impetus aggcribus.Illi»'
quidem crates parietum luto, &lareribuscrud'*
extrui.quisignoratlLateresnoafuute fab»!*’]
fo, neque harenofo, multoque minus calcul»’ 1
fo ducendi folo , fed e creiofo 6c albicante ■ »** j
ex rubrica, vel fi iam ex fabulofo , e mafc»', '
certe. Finguntur optime vere tnimfolftitid*'
moli fiunt . Aedificiis non mfi bimos proba»^
Quin & intritam ipfam eorum , priiis quam b”

gantur.maccrarioportet.Ccncra cotum tria:d''

doron , quo vtimur , longum felqiiipede, latu'®
pede : alterum tettadoron; tertium pentadoro»:

Gr.i:»‘

Liber XXXV.

5^ enim antiqui doron pajmum vocabant,
j ‘deo dota munera, quia manu darentur. Ergo
SUatuor Scquinque palmis, prout funt, nomi-
*“tut . Eadem clt latitudo . Minore inpriuatis
jjp^tibiis , maiote in publicis vmnturin Grzcia-
““Ua-in Alia , & in vlterioris Hilpani-Tciuita-
j. “s Maflia & Calento fiunt lateres , qui ficca-
“oii incrguntnr in aqua . bunt enim c terra pu.
. ‘“•'ufa , cum fubigi poteftiVtiliflima Gratci.pt?.
'‘quam vbi e filice fieri poterant ftiuSura , pa-
*^‘es lateritios prattulere.Sunt enim tcterni.fi ad
^‘'Pendiculum fiant ; ideo & in publica opera
1 ‘egias domos adduntur. Sic Ihuxere murum
jJ ‘eiiis qui ad montem Mymetttim ljpe£iat : fic
fiisardes iouis & Herculis , qtianuis lapidea»
i.j ‘tttinas fic epillyiiacircundarenttdomuTral-
'“‘s regiam Attalidtem Satdibus Crtrfi , quam
“'‘■tifign feccrctHalicatnafli Maufolitqu* etiam
“Ite durant. Lacedatmone quidem excjfum Ia
, ‘‘ iis parietibus opus tediorium propter excel-
j '“‘a pifiturat ligneis formis inclulum, Romam
^('PQttauere in Aedilitate ad comitiumexorna-
•“n Murena fic Varro.Quod opuscum per fe mi
•a? ‘r^nslatum tamen magts mirabantur,
li quoque lateritius murus Arctij.fic Me-
eft : Roma: non fiunt talia atdificia , quia
tj‘‘iuipcdalis paties non plus ^uam vnam con»
gj ■“tonem toleiat.Cautiimque eft, ne comrau-
rtafllor fiat nec iatergeiinorum ratio pa.

^cfttlphitre,alnmine,&staerihtis arma,

Hirmidicin*. Cap. XV.

‘rc fint dicta de latcribus.In terra autem re
'iquis generibus vel maxime mira natura
culphuris.quo plurima domStut . N afeitur in
ZZr ' 1

C. Plinij Naturalis Hilt.

infulis Aeoliis inter Siciliam & italiam, quas af
dere diximus. Sed nobiliflimum in Melo inlljl*'
In Italia quoqi inuenicur , inNeapolitano Cai»'
panoque agro.collibus qui vocantur Leucog?*’
Quod eft cuniculis efFollum, perficitur igni at'
nera quamortviuura quod Gr^ci apyron voca”
nafcitur folidum, lioc eft glebofum . Eo folo**
omnibus generibus Medici vtuntur.C^teta enii"
liquore conftant , & conficiuntur oleo incofl*'
Viuum autem efFodimt, ttanfluceique , 8cvir*'’
Alterum genus appellant glebam, fullonum taO;
tum officinis familiare . Tertio quoque genetj
vnus tantum eft vftis ad fufficndas lanas, qU^’
niarn candorem tantum mollitiemque confed'
Egula vocatur hoc gcntis.Quatto autem ad ell.J'
chnia maxime conficienda.C^terb tanta vis elt’
vt morbos comitiales deprehendat nidore , i*^'
pofitum igni.Luiit & Anaxilaus eo , ca ndens '''
calice itouo, prun^que fubdita circunferens, t*'
ardefcentisrepercumi pallorem dirum, vellit
funflorum, offundente cbuiuiis.Natura eius ca*'
facit, concoquittfed &difcutit collectiones ctff'
porumiob hoc talibus emplaftris.malagman*'?
mifeetur. Renibus quoque & lumbis in dolo^
cura adipe , mire prodeft impofirum . Aufert
lichenasafacie cum terebinthi refina Sc lepr^.^
Harpailicon vocatura celeritate auelieditaoei' I
lienim fubinde debet. Prodeft & fufpiriofislj^’
Qum-Putulenta quoque extufsientibusiSc cont^^
fcorpionum iiftus . Vitiligines viuum nitro 1”'
ftum, atque ex aceto tritum & illitura tollini^''’
ledes in palpebris, aceto fandarachato adn''J‘’‘
Habet Kin religionibus locum ad expiand*
fuffitu domos.Sentitutvis eius & in aquis ferue_
tibus.Nequc alia tesfaciliils accenditurtquoa?

pare

Liber XXXV. 3^7

ignium vim magnam etiam ei inede. Ful-
***^ & fulgura quoque fUlphtiris odorem ha-
lux ipla eorum liilphutea elh Etbitumi-
^'''■cinaell natura, alibilimus. alibi terra ;li-

j f e Iud*a: lacu, vt diximus, emergens:terra in
fa ^‘tea Sidonem oppidum maritimum. Spif-

^ b'Uf [j Jcnfitatem coeunt. Eli

» B V'‘l“ ‘dum b i;ume,ficut Zacynthiu , & quod
^uylone inuehiiur. Ibi quidem & candidum
^ Snitur.Liquidum e(f & Apolloniaticum , qu*
^''■'iaGtaci piirafphalton appellant ex argu-
n '‘‘'9,P*'^is & bituminis. Gignitur & pingue li-
j}^,9t>lque oleacci in Sicilia Agragantino fonte
tiuum . Incola id harundinum panicu-
Cjj*'°t'igunt,ciiliriinc lic adhatelcena . Vtuntur
*d lucernarum lumina olei vicedtem ad fca-
ta''" iumetotum.Sunt qui & naphtham, de qua
ti diximus volumine, bituminis gene-

ty’®''cibant.Verum atdens eius vis ignium na-
Ui^*‘^“gnata,ptocul ab omni vfti abeit. Bitunii-
pQ ^'‘'hatio,vt quim niaximefplcndeat,sitque
Ujj ac grauedeue autem modice, quo-

i*dulteratiir pice. Vis,qux fulphuris , filfit,
'‘'■Contrahit, glutinanSerpcntes nidore tu-
gi„ "cnfum.Ad futfuiiones oculorum & albu-
pta5V®**’)'fonium efficax traditur : item ad le-
pori ^‘‘chenas , pruri tdCque corporum- 111 initur fic

hqj “Ctiloiuni pilos replicant . Dentium dolori
tctf ''‘''dentur limul cum nitro illita .Tuffim ve-
t)y f** anhelitus cum vino potum emendat
alii‘**“«ricis etiam datur eodem modo.iiftitque
Cum aceto vero potum difeutit concte-
tuuj j^nguinem , fk detrahit. Mitigat lumbo-
'‘olotci.itcm articulorum .Cum faiina hoi*
ZZi r

Omnia autem eius genera ineommo-

3^8 C. Plini) Naturalis Hift. ^

deaces impolitam .emplaftrum peculiate^
fuinoniinis.Sangumem{iflit. Vulnera

lui nominis. aanguHicmuiiiu .

Gluiinatneruos.Vtuntur edam ad quartanas ,

. . i L _ D. I

Ijiuiinainci uv/.-». v tunnti vj^—. — -

tuminis drachma. & hcdyofmi pari pondere
niyrrhs obolo fubacH. Comitiales morbos v
deprehendit. Vuluarii ilrangulationes
difcutit cum vino Sccaftoreo.Procidentia fe .
fuflStu reprimit .Purgationes fatminarurain .
,no potum elicit. In reliquo vfu a:ramentis ilb'' ■
tur.fitmatqueea contra ignes . Di.rimus &
folitas ex eo ftatuas & illini. Calcis quo<^ vh*
ptxbuit , ita ferruminatis Babylonis mutis. P
cet & ferrariis fabrorum officinis tingendo^^
ro.clauorumqi capitibus , & multis aliis
>fec minot.aul ab eo diflimilis eft aluminis
ra.quod intelligitutfalfugoterrs . Plura &

ra,quoa jmeuiguutiaaugu lcucv . i-iui.» I
genera. In Cypro candidum Sc nigrum ,

/.Mm (ii- i/Tiie Tnatrna*mioOi'*. t

gCllCia. lU wauwUiMi** V ^ ^

coloris differeda, cum fit vfus magnatquon»? . |
inficiendis claro colore lanis candidum
dumque vdliifiniiimeft, contraque j fufeis ^

UUlti«.£U^ » ka*i*ia*aaw»a*m w.v » ^ v» - j - — - - - ‘ jj;

obfcuris nigrum . Et aurum nigro purgatur ’

^ t - ji f

autem omne ex aqua liraoque , hoc ell . t',j,
exudantis natura.Corriuatum hyeme xftiuis ^
libus maturatur. Quod fuerit ex eo ptxcox.c*,
didius fit.Gignitur autem in Hifpania.AegfP ,
Atmenia-Macedonia, Ponio.Africannfulis

dinia.MeloiLipata,Sttongyle.LaudatifliinUi^il(

Acgvpto proximum in Melo. Huius quoque

• Mi I lYtci • T fniiirlt nrrtnaCl*

fpecies, liquidum fpifiumqj.Liquidi Ptobaop; .

/,t :2i

J JlCjUlxaua** x^4cvMaaav^s..a.av(w.4v.« w- -

litlympidu ladcuroq;, fine offenfis ftieanti“^(
cum quodam igniculo caloris . Hoc

vocant.An fir adulteratum, deprehenditur 1“ j.

Punici mali . Synceruro enim raiftuta ea n>^
fcit.Altetum genus elt pallida St fcabrs

icit. Alterum genus cit paumx ••

8c quod inficitur galla. Ideoque hoc

Libsr XXXV.

Phoron.Vis liquidi aluminis aftringcre, indu-
'rodere . Mclle admifto fanat oris hulcera,
J^pulas^ pruritufquc. Hsc curatio fit in balineis
pj'*"Us mellis partibus, tertia aluminis . Virus
]. *f|im fudorcfque fedat. sumitur pilulis contra
p'ois vitia , pellcndumqiic pruritum aepet yri-
tn fanguinem . Emendat & fcabiem nitro ac
'lanthio admiftis. Concreti aluminis vnum
8»Us fchifton appellant Grsci , tn capillamenta
'■'daiii 'canefccntia dehifccns. Vnde quida tii-
'itin potius appellauere. Hoc lite lapide, e*
po & chalcitin vocanttvt fi fudot quidam eius
'Pidis in fpumain coagula tus.Hoc genus alumi
‘■'ficcat, mimifque fillit humorem inutile cor-
J "bus . Sed auribus magnopere ptodeiliofii-
. Ui.vel iUitum.vcl oris hulcetibtis, dctibiifqnc,
‘^Uua cum co contineatur. Et oculorum mcdi-
®‘"emis inferitur apte , verendifqi vttiufquc fe-
Coquitur in patinis , donec liquari definat.
^‘■'^'tioris eil alterum genetis, quod ftrongylen
jj°'>nt.Dua: eius fpecies, fungolum atque omni
Juniore dilui facile : quod in totum damnatur.

'fius pumicofum , & fotaminum fiftul is fpon-
Piu • rotundiimque natura , candido nr«-

fcjl quadam pinguitudine fine harenis iVi.T
Ca k’ inficiens nigritia. Hoc coquitur perfe
P^^^nibus puris, donec cinis fiat . t'*ptimuni'e.'C
^•finibus quod melinum vocant, ab infula Melo,
p'‘*i*imus.Nulli vis maior neque adflringendi,
denigrandi, neq; indurandi. Nullum fprf-
Vtm °'^lorum fcabritias extenuat ; combuftum
p'*iius epiphoris inhibendis . Sic & ad pruritus
3potis. Sanguinem quoque fiftit in totum fo-
(r illitum.Vulfis pilis ex aceto illitum, tenafeen
' 'hollit lanuginem furomam. Omnium gene»
ZZi 4

"pHtgiti

C. Plini) Naturalis Hift.

tum vis in adfti ingendo:vnde numc Gr?cis.

P-

id oculorum vitiis aptiffiniafunt. Sanguin^ ^j

xiones inhibetciim adipe.Sic Sc infantium
cera. Putrefceiuia liulcerura corapefcit cii
pc, & hydcopicoru eruptiones (iccat. Et auriy
vitia cum fucco Punici mali :& vnguium 1*^
britias, cicatticumque duritias 8c ptetygiaiP^
niones:Pliagcdxnas hulcetum ex aceto, aut
galla pari pondere cremata r lepras cum fu^^

olerumicu falis vero duabus partibus, vitiati'

fetputtlendcs Scaliacapillorfi animalia, pet‘’’j
ftiim &■ twfulelt.&r fnrhirit’'^

ftum aquz.Sic & ambuilis prodcll,& furturi'
corporum cum fero & pice. Infunditur Scdyl*"
tericis.Vuam quoque inore comprimit .acce*
filias. Ad omnia qui incitetis generibus di‘*
mus, efficacius intclligitur ex Melo adueauf'
Naro ad reliquos vfus viti in coriis lanifqtp*!
ficieadis , rjuanti fit momenti fignifteatum
Ab his per fe omnia ad medicinas pertine»’^
terrae genera tractabimus. ^

P« terra Simia,& Erttria,& Chia,ir Selinufi*'^
* pigairi,& antftUti medicina. Cap. Xi'1

SAmii du.c funt.qui fyropicon, 6c quial*.*
appcllantur.rtioris laus, vt recens fit & le^
linguique glutinofa. Altera glebofior candid*
Vtraque vritur , ac lauatur. Sunt qui prifef^.

priorem . Profiint lancinem expuentibus .

plaftrifqi quj ficcandi caufa coponuntur.oci ^
runiiiuoquc medicamentis mifeentur. Eretria '

tidcin difcrentias habet. Nanque &albaefi'^

cincrca,qus ptf fertur in medicina.Probatur
litie.Sr quod fi ira producantur, violaceum r<
dit colorem. Vis & ratio eius in medendo di^
eft inter pigmenta. Lauatur omnis terta (in h

enim loco dicemus) perfufa aqua ficcatinue

libu*

j. Liber XXXV. ^Si

(•'.‘■'■itetil ex aqua trita acrepofita, donec con-
5*7' >& digeri poffit in paftillos . Coquitur in
’ncibus crebro cocuiTu. Eli in medicaminibus
UjF^ta terra candicans,eiFecius eius, qui Samie,
^d mulierum maxime cutem .Idem &: Seli-
i coloris eft ha-c,& aqua dilui celer-

"“'«.Lacl
!'uia. 1

• tUlOlli Ci* ~'l

L “*)*• Eaciemoue ladtc diluta, &te6loriotiun al-

• r C«.arf**.9 ^ ■ M I

tft

, , a-atUClIHlUC ^

interpolantur. ■'Pigniti^ Eretria: fimiUima ’
.jlSrandioribus tantum glebis & gluiinufa, cui Drojieruii,
, “'^Us idem qui Cimoli.-e,.infirraiot tamen. Bi-
tl'’'''i firailiimacll ampeliiis . Experimentum
. . fi cerat modo accepto oleo liquefcat , & ii

5'8ficans colos maneat toft.x. Vfus ad mollien-
jj”’ dircutiendiimquc . Ad hic medicamentis
_■ ditur, prtecipueque in calliblepharis 6c inli-
>di,capillis‘. ■ , ^ .

^^nera ad vfHium vfus^CiinoUaySarda, Vntbri-

Ci^ofaxum.argentaria. Caf. XVII.

Hct* plura genera. Ex iis Cimoliae duo .ad
^dedicos pertinentia, ca ndidum, & ad pur-
inclinans. Vis vtiiqiie ad difeutiendos
p 'Uores , & (iftendas fluxiones aceto aflumpto,

I ‘nos quoq; & parotidas cohiWetj&lichenas il
Puliuhifqi.Si vctbaphronitrii&nitru adii-
j &: acetum. & pedum tumores fanat,ita vt
falr curatio hic fiat,* vc poft lex horas aqua * dr
abluatur . reftium tumoribus Cypria cera

e, “a prodefl: . Et reftiger.andi q,u°q“f
n,"* clb. fudorefquc immodicos liflit lUna- At-
“a papulas cohibet ex vino fumpta in balr-
c‘‘- Laudatur maxime Theflalica. Nafcitut&

®Lycia circa Bubonem. Eft & alius Cimoli®
j."* in vehibus. Nam Sarda, qui afFettur e Sar-
. candidis tantum a(rumitut,iautilis verft-
^lotibusidc eft vtiliflima omnium Cimolii ge-
Z%t S

C. Ptinij Naturalis Hift-

ncrum : pretioGor Vmbrica, & quam vocant^^
xum. Proprietalque laxi , qu6d ctefciE in
rando: atque pondere emitur, illa menlj^*
A^mbrica non nili poliendis veliibus
Neque enim pigebit hanc quoque patrem
te.ctim l^.x Metella extet luilonibus dicta,!]*'*;
C. Flaminius , L. Aemilius Cenforcs dedet**
populum ferendam.Adeo omnia maiotibus*,|
tx fuere. Ergo ordo hiceft : primum abWiy
yeftis Sardatdein (ujphute luCfiturtmox defl^J
matur Cimolia , qtf.T elf coloris veri . Fur*^*^
enim deprehenditur, nigrefcitque ,&elfui'*
ditur futphure. Veros autem & pretiofos
res emollit Cimolia , & quodam nitore e'^I
latat contriftatos fulphure . Candidis veft'*’J
faxumvtiliusa liilphure, inimicum coloii'’*^
Grzciapro Cimolia Tyinphaico vtiturgy^.
Alia creta argentaria appelhitur i nitotcro .
gento reddens. Eli & viliilima.qua Circum fj
ducere ad vidori-t noram , pedefque vxnali^J
. trans mate ad veaoriim denotare inllitucty
eitiiinn maiores. Talemque * Publium mimics

conditorem , & Alltologix confobrimitn ‘L
Manlium Antioclium , item Grammatic* * ;
berium Erotem, eadem naue .idueaos
proaui.

ir ijuaritm lihtrti pnfmentes.

cap. ^ y 1 1 1. ,[

^Edquid hos refero aliquo literarum 1’0® (
Ocommendatos ! Tale in cataila videre C""
fogonum Sylla: , Amphionem Catuli,
nem L. Luculli . Demetrium Pompeij *
que Demetrij , quanquanr & ipfa Pompei)
dita eft : Flipparchum M. Anconij , Menaif
Menecratem Sex, Pompeij , aliofque dciflt^^Jj

Liber XXXV.

cnumirtare iam non e ft , c fanguine Qniti-
&profcriptiouum licentia ditatos* Hoc
.‘‘'■iligne vsnalitiis gregibus, opptobnuinque
«olentis fortun» : quod Senos adeo potiti te-

''idimus, vtPtxtotia quoque ornamenta
y?^erni ^j^jj^mitibuntc Agrippina Cl. Catfatis
, i binius libertisttantumquc non cum laurea-
.yafeibus remitti illo.ynde cretatis pedibus
‘'“'niffent.

terra fx Galata yteftra Clareat terra
Balearica, terra E bafitana.

^ Caf. XIX.

IjHritetea funt genera terrx proprietatis , fu^T
j de qnibus iam diximusifcd &t hoc loco red-
„ Oda natura. Ex Galata infula , & circa Clu-
A fricat fcorpiones necat : Balearis Se Ebu-
'‘>na feepentes.

C. P L I N 1 '

SECVNDI NA-

tvrXlis HI-

S T O R r

i / » f R XXXVl.

P R O O E M 1 V M.

lapidum, ac marmorum luxuria.
Cap. l.

Apidvm natura reftac.hoC^.|
P*^**-^?*^^ morum infania,
vc gemmx cum fuccinis,
cryftalli cum murrhinis
tur. Omnia nanijue.qu*

• . — ^ ^oc volumen trac:Uuimus-,hoa’''

num caufa genita videri poflTunr. Montes
ra iibi fecerat ad quafdam compages rellurii^* i
Iccribus denfandas, timui ad impetus '

domandos, dudlufque frangendos, ac mini^ |
quietas partes coercendas duciffima fui matef^
Cxdimus hosjtrahimiiique nulla alia,quan>
liciarum caufa , quos tranfccndi/Te quoqtic
rum fuit.Inportemo prope maiores habuere A*'
peis ab Annibale exuperatas , & poftea a Ci^'
bris : nunc ipfx ctcduntur in mille genera
morum; promontoria aperiuntur mari,&rct^^

Liber XXXVI.

agitur in planum.^uehimus ea>qu® fepa-
^ gentibus pro terminis confVituia erant:
marmorum caufa fiunt, ac per fluftus,

. ‘Uur.am rerum natura: partem, buc illucque
[^ntur iuga moniium, maiote etiamnum ve-
1« ‘“l^quam cum ad ftigidos potus vas petitur
til^^^uila ctcloquc proxime rupes , cauancur.vt
tu glacie. Secum quifque cogitet.qua: pre-
/"Qtum audiat .quas vehi trahique moles vi-
ti„ '• Sed & quam fine his multorum fuerit bea-
jn ^^tca.ad qudmque multorum neces fitnecelTe
Vf* '^»cerc , imo vetius pati mortalcis , quos ad
(„1 ‘luifiie ad voluptates alias, nifi vt inter raa-
j lapidum iaceant : ceu veto no tenebris no-
dimidix parti vitx cuiufquc gaudia haic
, ''«mihus.Ingens ifla repuuntem fubit etiam
dj .'1'iilatisrubor.ExtantCenforix leges , glan-
cccnis.glitefqtie.Sc alia didtu minora ap-
Vetantes. Marmora inuehr , tc maria huius
' '»ura tranfiri.qus vetaret, lex nulla lata elf.
^I»ufrimi4im*rm9r w ptibbcis o^trihtu

btlienderit. Cap. t I-

Vit fotcaffis aliquis : non enim inuebeban-
Td falfo. Trecentas Lx.colum-

w '^tScauri Aedilitate ad fcenam theatri tem-
ttih.^** ’ ^ vix vno mcnfe futuri iu vfu .vide-
tUj/ ,Pt>rrari filentio legum. Sed publicis nimi-
HU **‘'lulgentcs voluptatibus. Idipfum cur ? aut
^Tit via irrepunt vitia , quam publicai

non alio modo in priuatos vfus illa
I),.^te,ebora,aurum,gcmm.T: -.aut quid omnino
tis '^llnquimusJ Verum efto.indulfetintpubli-
Muptatibus.etiamne tacuerCit maximas ea-
'till duodequadragenum pedum.Lu-

marmoris in atrio Scauri collocari; Nec

clam

*Jknitlia

^(7!) C. Plinij Naturalis Hin".

c-lam illud occulceque faftum eft. Satifdati ^
damni inFedU egic ledemptor cioacaruJi^^^-
iji Palariiim extraherentur.Non«rgo in tam
lo exemplo moribus caueic vtilius i'iierat,<l^‘jjj'
cacer<J tantas moles in. priuatam domum
piyterii<iiilia Deorum ^ failigia?

6^11 primui peregrino marmtire columnM

ht^erit Cap. III» Ji

Ec potefl videri Scaurus rudi & huius

improuida; ciuitad obrcpliiie quodam
rudimento. lamcnim L. i^raflum OraioreH*

ium > qui prirau.s peregrini marmoris
habuit in eodem Palatio, Hymettias tameo^,
plures fex aut longiores duodenum pedum
Brutus in iurgiisob id Venerem Palatinam

peilauerat. Nimirum illa omifere moribus

ctis; frullrdque interdida qu* vetuerant cerJ|‘

CCS, nullas potius,quam irritas , cllc leges m^' .
runt.Qui nos fcquencur meliores no.s elTe

buni.Q«is enim tantarum hodie columnaf'

— V W

atrium habet? Sed priiis , qudmdemarmod^j

dicamus , hominum in iis prxferenda dK^^
pretia. Ante igitur artifices percenfebimus* ,
^l»tprm*umla»dAtiiHmar,nortfcalp£ndoy^
quihuittmpcribuf. Cap. ////.
[Armorc fcalpcndo primi omnium iP'" j*

M

ruerunt Dipeenus & Scyllis geniti in ,

infula, etiamnum Medis imperantibus, prif |
quam Cy rus.in Feriis regnare inciperet, hoC I
Olympiade circiter t. Ij Sicyonem fe c»'*'?.!)/
rc , qu® diu fuit officinarum omnium
rum patria. Deorum quotundam iimuiacta P|j,
blice locauerant Sicyonij , qui prius quain *
folucrcntut , artifices injuriam quefti abied' ^
jn Aetolos, Protinus Sicyonios fames inuafijj^j

. Liber XXXVI. 3^7

V'1**’**’ niosrotque dirus. Remedium petenti-
tce Pythius affuturum refpondit , ii Di-

fj St Scyllis Deorum fimulacra ^erfecif.
t5,''^ud magnis mercedibus oblei-juiifq; im-
tiis '“''■‘«ft- ruere autem fimulacra ea Apolli-
p-d ^iana: , Herculis . Minerua: , quod e ca;lo
taftum eft.

^^‘litates operum & artificum in marmore
C XXV . dc marmore 'Vario,&

eMaufileo. Caf. V.

Vm ij effent.iam fuerant in Chio infula
'^alas fculptor, dein filius eius Micciades,
),'■ aeinde nepos Anthermus Chius, cuius tilij
f^r^lus &: Anthermus clatiflirai in ea fcientia
^'^'iKipponadis Poetx xtate, quem certum eft
i„j,'Plympiade fuilfc. Quod fi quis horum fa-
j ad proauum vfque retro agat, inuenict
eius onginem cum Olympiadum origine
fj^ffe. Hipponaffi notabilis foeditas vultus
[«^■quamohrem imaginem eiuslafciuiaioco-
- 1 'j propofuere ridentium chcuIis.Q^od Hip

nopoiuerc — --f

•• indignacus>amaritudinem carminum di-
t,, '"‘>1 in tantum ,vt credatur aliquibus ad la-
T^PUH^ * 1 f-la* -rt.

nll > V L V.I t ivaavj... • w—..

lilf"“' eos compulifle t quod falfum eft. Com-
(t^'*enim in finitimis infulis fimulacra poftei
i^^*^e,ficu^ in Delo, quibus fubiecerunt carmen,
H, Quibus tantum cenfeti Chium. fed & opeti-
I ^Anthetmi filiorum. Oftendunt & lafij Dia-
manibus eorum faftam. Et in ipfa Ch'0
lU '»fa eft operis eorum Diana facies m fubli-
rufita,cuius vultum intrantes triftem, exeun-
[j ^^'^iftaratum putant. Romx figna eorum funt
,ii; *-mina a:de .^pollinis in faftigio , & in om-
i^I^^fere niixDiuus Auguftus fecit, Patris quo-
'otum & Deli fuere opera , 5t in Lelbo infu-
la.

jfJS C. Plini) Naturalis Hift-

la. Dipasiii ijuidem Ambracia . Argos , Cleoo*’
Operibus refert^ fuere.Om nes aurem tantum ^ '
dido marmore vfi funt e Paro infula , quem ^ j
pidem coepere lychniten appellare, quoniam ^
lucernas in cuniculis caderetur, vt autor eft
ro, mullis poiUa candidioribus repertis ,m*P
etiam in Lunenfiu lapidicinis. Sed in Pariof^.j
mirabile proditur , gleba lapidis vnius cuD^*
diuidentium foluta, imaginem Sileni intus^
titiffe. Non omittendum, hanc artem tanto
turtiorem fuilTe,quam pifiuram aut llatuati^’
quarum vtraqiie cum Phidia ccepit l x x x i
Olympiade po r annos circiter c c c x x x i ,
ipfum Phidiam tradunt fcalplifle marmora.'^^*
neremque eius elfe Romi in Oftauix opeti^’^
eximia: pulchritudinis. Alcamenem Atheni^**'
fem ( quod certu cft) docuit in primis nobil^’f ]
cuius uintoperaAthenis complura inaedibuslj |
cris.pra:clar4que Venus extra muros,qu.x app^ I
latur Aphrodite t// uxarwf. Huic fummam
num ipfc Phidias impofuilTe dicitur.
difcipulus fuit Agoractitus Parius, ei^tategf^
tus. Itaque c fuis operibus pleraque nomini
donalle fertur. Ccriaucre autem inter fc am^
difcipuli in Venere facienda.Vicfcque
nes non operc^fed ciuitatis futFragiis, contra r
regrinum fuo fauentK.Quare Agoractitus ’
ge (ignum fuum vcndidriTe traditur, ne
nisefiet, &appeUalTe Neraefim.Id pofitum*'!,
Rhamnunte pago Attic.x,qiiod M. Varro om[^
bus fignis prxtuIit.Eft & in Matris magnte
bro in eade ciuitate Agoracriti opus. Phidi®^
clariflimum efle per omnes gentes, qua.'
Olympi) Urnam intelIigunt,nemo dubitat '■
vt merito laudari feiant etiam qui opcia

Liber XXX VL

proferemus argumenta parua 4f
tincum.Neque ad hoc louis Olvmpij
A^^^titudine

"'geni

^‘'^chritudin

e ^emiir,non Minerux Athenis la-
c(j ^^plitudine , cum fu ea cubitorum xxvi:

ha[rc ^^:.iuro conflat, fed fcuto eius, in quo
jj.^^zonum prxiium cxlauit intumefccme ain-
g- ^ P-irme.eiufdein concaua parte Deorum &
j^Santum dimicationem , in foleis vero lapU
Sc Centaurorum: adeo momenta omnia
j, ^^pat^a artis illius fuere. In bafe autem quod
clt, Pandoras genelin appellauit. Ibj
XXX. numero nafcentesjVii^oria praeci-
.mirabili. Petiti mirantur & ferpentem, 6c
IP^acufpide aeream iphingeni.H^c funcobi-
de artifice nunquam fatis laudato , fi-
1^ ^ ''C nofcatur illam magnificentiam aqiia-
fiiiffe 6c in paruis. Praxitelis xtatem inter
ijj darios diximus,qui marmoris gloria fupera-
ta femet. Opera eius funt Athenis in Cc-
fed ante omnia, & non foliiin Pcaxite-
Sc in roto orbe terrarum Venus:quam-
fec ’‘*^*'^^'^^'il^i>nauigauerum Gnidum. Duas
(^y^^’‘^^>fimulq; s^endebaf,akcram velata fpecie,
id quidem pftctulerut optione. quorum
. ^itio erat, CoY, cum alteVam etiam eodem
tfj/'^J^'2iuliiret,feuerum id ac pudicu arbitran-
Ma emcrunt.immenfa dilFercn

1-^*. Voluit eam pofieA A Gnidiis mercari

^la , totum 3ts ciuitatls alienu,quod

lugens, diflbluturum fe promittens. Omnia
maluere, nec immerito. Illo enim figno
t^^^iteJes nobilitauitGnidum. Aedicula eiusco
f^JP^fitur,vtconfpici pofiitvndiqi effigies Dex,
®nte ipfa , vt creditur , failo. Nec minor ex

^ .pia , vt crcmiut , xial4.u* iiiiiiuL ca
parte admiratio cft. Ferunt amore ca-
Tom. iiij. AAaa

po C. Plinij: Naturalis HiH:*

ptuni quendam , cura dclituillct noftu ,
cto consfifTe > emrqDe cupiditatis cflc
maculam. Sum in Gnido 5c alia figna
lea illuftrium artificum , Liber pater Bryaxi®*
& alter Scopx.&Minerua :nec maius aliud V'
neris Piaxitelicx fpecimen , quam quod io'
hxc fola memoratur.Eiufdera ell & Ciipidoo

iedlus d CicctoneVerri,illeptopterquemT‘’5

fpix vifebantur , nunc in Oftauii fcholisp*’”
lus.Eiufde & alter nudus in Pario coIonia.P^
pontidis , par Veneri Gnidix nobilitate Sc
ria. Adamauit enim eum Alchidas Rhodius.*
que in eo quoque Cmilc amoris velligium
quir.Rcmx Praxitelisopera fum^Flora.Ttip'^
kmus, Ceres in hortis Seruilianis, boniF.ueni^
Si bonx Fortunx fimulacra in Capitolio-.iteiP ?
Mxnades.ic quasThyadas vocant, & Cary**^ '
das,& Sileni in Afinij Pollionis monumenti^
Apollo & Neptunus. Praxitelis filius Cepbi^^J
dorus rei & artis hxres fuit. Cuius laudatu® j
Pergami fymplegmaiignum nobile, digitis*’^
porivcrius,quam mannori,impre(fis.RomX'^
opera funt Latona in Palatq delubro: Venusf
Afinij Pollionis monumentis; Scintra
porticus io Itinonis .Tde Aefculapius ac
Scopx laus cum Iris certat. Is fecit Venere® ^
Pothon & Phaethontem qui Samothracia;
tii(fimisc.Ttemoniis coluntur. Item Apollr*^:,
Palatinum.Veftarafedentem laudatam in .
lianis hortis duafq; chainetxras cica eairi.fi“’
lum pates in Afinij monumentis funt vbi ^ ^ ,
Bephotus eiufdem. Sed in niaxim.-. dignat®'’
Cn.Domitij delubro in Circo Flaminio Nep'
BUs ipfe,8f Thetis, atque Achilles. Nereides

pra Delphinos decete & hippocampos

Liber XXXVI.

ttitones , chonifijue Phorci Scptiffes. ec
^'ulta aijj niaiina.omnia ciufdem manus, prs-
^ ■"'“m opus etiam fi' totius vita fuiflet. Nunc
jn''°Pra:er fupra difla, quaque nefeimus , Mars
I 'tiamnunr Icdens coloireus eiufdfem in tcni-
Bruti Callaici apud Circum eundem ad La-
j ^^nam portam eimti.Pratetea Venus in eo-
loco nuda Praxitelicam illam Gnidiam
j Utccedens , Sc quencunque alium locum nobi-
j^^plra.Roma quidem niagnitudo operum eam
j uterat, ac magni officiorum negotiorumque
^^'tui omnes i contemplatione talium abdii-
1( quoniam otiolorum & in magno loci fi-
j "'‘o apta admiratio talis eft. Qua de caula
^Bptatur artifex eius quoque Veneris > quam
'ipafianus Imperator in operibus Pacis fus di
?,“'bantiquorum dignam fama. Par hxfitatio
jj ' ‘u templo Apollinis Sofiani, Nioben cum Ii-
morientem Scopas an Pra.riteles fecetir:
n"" lanus pater in fuo templo dicatus ab Augu
'It Aegypto adueftus.vtrius manus fit,iam
^*u*m 3c auro occultatus. Similiter in Curia
Id qu.eritur de Cupidine fulmen tenente.

demum affirmatur, Alcibiadem elTe princi-
(; Jd mrma rnea state. Mulca ip eadem fchola
' *utoribusplaccnr.5atyriquatuor,e-\ quibus
ff Bibeiu patrempalla velatus humeris prtre
• ^ alter Liberum firailiter: tertius ploratum
r_j*Ulis cohibettquartus cratere alterius fitiiit
2 , dt : du.rque Aotte velificantes fua velle. Nca
p ‘fior quatltio eft in Septis, Olympum & Pana,
j. ''tonemque curo Achille qui fccerint,pr.a;fer-
'"B ciim eapitaK fatifdatione fama indicet dr-
“dus.Sccpas haBirittensulos eadem .rtate Brya?-
-•^icTinjotJiciBnj&i.eochaiemide' quibus fi-
fi An» st

J7i C. Plini) Naturalis HiH:.

miil dicendum eft, quoniam paricer csUuet*
Maufoleum. Sepulcrum hoc eft ab vxote AtW'
miila faftum Maiifolo Cariz regulo, qui obh' |
Olympiadi!centenm.e anno fecundo. Opus i“
vt edet inter feprcm miracula, ij maxime attib'
ces fecerc:Patet ab Auftro & icptentrione fes*'
genos ternos pedes, breuius d ftontibus,toro eh'
cuitu pedesquadriiigentos xi.auoUicui inaW'
tudinem x x v.cubitistcingitur columnis xxxV'
Ab Oriente celauit scopas, d Septentrione Bry*'
xis.d Meridie Timotheus, ab Occalu Leocl'^'
res.Priulqucquainperag'jrcnt,regina.^rtemib*’
qu.r mariti memori* id opus extrui iuffetl’’
obiit.Non tamen rcccilerunt, nid abloluto iai'1’
id glotit ipforura artifque monumentum iud*'
cantes thodicqjcetiant manus. AcccflitSc quif' |
tus artife.x.Nanque fuprapteron pyramis 311)'“'
dine inferiorem .xquauit.x X li I i.gradibus
met* cacumen fe cotrahens, Iu fummoell qu*'
driga marmorea, quam fecit Pythis.H?c adied^ |
cx i..pedum altitudine totum opus includit. 'T*'
mothei manu Diana Rom* eft inPalatio,ApUr
linis delubro.cui ligno caput repofuit Aulanif*
Euander.In magna admiratione eft & Hercuft*
Meneftrati : & Hecate Epheli in templo Dia»*
poft *dem , in cuius contemplatione admone»'
aditui parcere oculis , tanta marmoris radiad» )
eft. Non pollferumur & Cbarites in propyl.*" |
Athenienuu,quas Socrates fecit,alius ille qU'^ ^
piftor.idem vt aliqui ptitant.Nam Myronisft'
iius.qui in .Tre laudatur , anus ebria eft Smyruf
in primis inclyta. Pollio Afinius, vt fuiiacrh
vehementiat.lic quoque Ipedlari monum^taf»^
voluit. In iis funt Centauri nympha.s ger»”'?*
Atehelic.* .Thefpiades Cleomenis > Oceanus

Liber XXXVI.

tcs.,!^'^^'’^o‘^hi.Hippiades Stcphani , Hermcro-
pjj ^^“fifci,n6Cj’latorisiiIjus,fc'd Tralliani-tu-
s. Pamphili Praxitelis difcipuli

ejt

...Ze-

Amphion ac Dirce & taurus , vinculumqi

pjj lapide.Rhodo adueiSa opera Apollo-
CfJ " Taurifei. Parentum in certamen de fe fe-
If n''^*<tnecratcm videri profefli.fed eilc natura-
'Xci Eodem loco Liber pater Eu-

Aor M laudatur: ad Oftauire vero porticum
't>n X Pbilifei Rhodi; in delubro fuo. Item La.
aud “ Diana , & Mufe nouem , & altet Apollo
Tim ■^“u’>‘-iuici;haram ineode templo tenet,
archirl..c f...-;. Intra Oilauis ' —

,njj'^ahides fecit, intra uttauis veto porticus
"^les-” ipfam Deam Dionyfius & Poly-

le,- pilam Venerem eodem locoPhilifcus. Cx-
't'in Praxitcles.Item Polyclcs 8c Dionyfius

fjJUarchidis filij louem.qui eft in proxima ^-de.
Co ^“ut. Pana & Olympum luftantcs, eode lo-
g^'deliodorus,quod eft alteru in terris fymple-
uaii ’'ul*ile: Venerem lauantem fefe. Dadalum
Polycharmus.Ex honore apparet in ma
lati(fp'°fl‘ate habitam LyG.a: opus, quod in Pa-
Uii pj ‘'per arcum Diuus Auguftus honori Oita-
fljta /I'* H'! dieaiiit in sdicula columnis ador-
ia quadrigacurrufqi,& Apollo ac Dia-

lauj ''1° lapide. In horiis betuilianis teperio
t)ja^'Us.Calamidis Apollinem illius catlatoris,
liilj Plldis Pyth}a.s, Amphillrati Callillhcncm
tio °i'aruni fcriptorcm.Deindc niultordobCtii.
cxj' .Wa eft , quorundam claritati in operibus
Is obftate numero artificum .quoniam nec
Par/ °^iupat gloriam, nec plures paritet nuncu-
litin l’‘’’'^unt,licut in Laocoonte , qui eft in Titi
ll»tu '*'°*‘* duwu ' opu* oronibtts & pift uta: 8c
“»tia; artis pisfevcndimi. Ex vno lapide currt
A A a a 3

J74 C.Plinij Naturalis Hift. ^

& liberos dtaconumq; mirabiles nexus decoli-
filii lententia fecere fummi attifiees Agefandt'
APolydotus Sc Athenodorus Rhodi j. Simili^
Palatinas domos Cscfarum repleuere probati®'
mis lignis Craierus.cum Pythodoto, Polydei3£‘
cum Hermolao, Pythodorus alios cum Arteit^'
ne, & fingtilaris Aphrodifius Trallianus. AgriP]
pxPantheumdecorauit Diogenes Athenien®'
ac Caryatides in columnis templi eiusprob»"'
tur inter pauca operum t ficur in faliigio po®*
figna , fed propter alticudiaeni loci minus ceb'
brata . Inhonorus eft , nec in templo vllo flc<'
cules,ad quem Poeni omnibus annis humab*
lacrificauerunt viSima, humi ftans , ante a®'
tum porticus ad nationesiSitx fuere &:Thefp‘*'
des ad atdem Felicitatis , quarum vnam adaiP* |
uit eques Romanus lunius Pifciculus , vt tra®‘ )
Varro-.admiratur &Pafiteles,qui Sc quinque r®' i
lumina fcripfit nobilium operum in totoorb*"
Natus hic in Grrci.t Italii ora,8c ciuitate R®!
mana donatus cum iis oppidis, loucm
eburneum in Metelli xdc , qud campus petit®'
Accidicci.cum in naualibiis, vbi fer. x Afri®'
BX erant per caueam intuens leonem cxlat®;
vtexaliacauea panthera erumperet , non
periculo diligentiflimi artificis . Fccille op®* I
complura dicitur; fed qux fecerit, nominati''’
non refertur. Arcefilaum quoque magnifi^’
Varro, cuius fe marmoream habuifie lexna"’
tradit, aligeiofqtie ludentes cum ea Cupidin®’
quorum alij religatam tenerent, alijecornu c"'
gerent bibere , alij calcearent foccis , omnes/'
vnd lapide . Idem & a Coponio x 1 1 i i. nati®'
nes, qux funt circa Pompeij fa£las autor ell. J"'
uenio Sc Canaciiutn laudatum inter ftatuarioS;

Liber XXXVI.

oljjj ' ™armorea.Ncc jauron atque Batrachum
couuenit, qui fcceie templa Oftauia:
8c inclufa, natione ipfi Laeones. Quidam

Pfiif P“potei>tesfuiire eos putat, ac fua im

• 4 j- j- — 4U<« A14A

^<^n(lruxifie,inrcriptionem rperanccs.Qua.

Si,^ tamen alio loco Sc modo vfurp^e,

, . ^Cfrp #»riarrin£lm 1« /'•^lmTlnn rllrn r»:.:- • _

ftj/^^fte etiamnutn in columnarum fpitis in-
* "ominum eorum argumento.rana atque
lHj "*-Jn lotiissede extitidc pifiuram , cultufq;
omnes fccmineis argumentis conftat.

ftt."“‘®«n lunonis .ede cum inferretur figna,
geruli traduturtSt id religione cufto
in Ju ipfis Diis fedem ita partitis. Ergo &
Sijjjj s!**'*® culeus cll , qui louis cfle debuit,
^ytii marmoreis famam confecuti,

^‘^^.'dfs, cuius quadrigam cum agitatore
alis mulca : Sc Callicrates . cuius for-
pedes atque alia membra pcniidc-

^^ndo primum mermorum in adificiUvfiiStib’
Roma crufiaucrit parietes, & qui-

quaque marmora in vfumvene-
i-!^^ «fj* quif primus marmora fteuerit t&rsh‘
^J^candhde harena.

|»(^e ' ^ f*

dici.1 de marmorum fcalptoribus,
^ cl.iritarc artificuratquo inrrafla

^^^titcm non fuilfe tum aucoritacem ma
^ylgjjj^^Ltnori.fecercc Thafio . C ycladum in-

SfUlYi V1.1.C. W . ^ .4.^^..... 444-

•■■erg ®quc & c Lellsio » liuidius hoc paulo.

_ ctjj- I — 'jMc ot c uciuiw » uMitiiuj, iiui.. pauio.

quidem maculas,& in totum mar-
, "lUs i' *PPnratum Menander etiam dnigencif.
"'"ni **f‘"'* interpres, primus Seraro attigit. Co
'lUfjj * “ttrnum vtebantur in i6plis , nec lauiitix
mondu enim ilta intelligebanmijfed qui^
A A aa a

37T

C.Plinij Naturalis Hift.

fiimiorcs alirer ftatui non poterant .Sic
choatum Athenis templum louis Olympijf^^
(juo Sylla Capitolinis xdibusatiuexerac coltijjj-
nas.Fuittamen inicr lapidem atque matmoc ^
ferentia iam & apud Homerum, piciccnii^^
ridis lis marmoreo faxo percuifum ; fed ha^
nus , regias quoque domos cum laudaiii^l^.

cK

pL.CiCl tC» j AULUlii I tlCvirUlU > «tlgClilUlXJ I

re tanriuTi adornans. Primum ( vt arbitror)''^.

iicolorcs idas maculas Chiorum lapidi^lj

M. Ciceronis faleromnibusenim odenrabai)'’*^

magnificum . Mulro .inj^uit , magis miratc^^jj

Tiburtino lapide fecilletis . Et Hercules C'
fuKIetpidlutz honos vllus , non modo tanni*'

aliqua marmorum autoritate . Secandi mai

in ctulias nefeio an Carix fuerit inuentum- ^
^uillima , quod equidem inueniam, Halicatt’*] |
h Maufoli domus Proconnefio marmoree*^!,,
taeft, lateritiis parietibus. Is obiit OlymP*
c. anno 1 1. vrbis Romi anno c c c 1 1. Pti*'''!^^
Rom.T parietes crufla marmoris opetuilic to'' j

’ - - .- -nsl*

domus fua: in Cilio moute Cornelius Nepo'

didit Mamurram Formiis natum , equiter” ' i

manum, ptsfeflum fabrorum C.Cxfatis in

lia .Neque indignatio fit tali autore inuettt*

Hic nanque eft Mamurta Catulli Veronend* jjit,
iv.inibus ptofcil!us,quem,vt res cft domus ip' -jj

clarius,quam Catullus, dixit habere . qoi*^^

habuiffet Comata Gallia Nanque adiecit
Nepos, eum primum totis xdibus nullam
marmore columnam habuiire, omnes foli“^ i;

-a»"'

Car yflio aut Lunenfi. Denique M. Lepidus I *
in Conlblatu collega primus omnium limif^^c
Numidico marmore in.doroo pofuit magu® j

Liber XXXVI. xjf

Is fuitCcful anno vrbis D CLX vi.
ptiinum inucfli Numidici marmoris vcfti.

® ^'^inuenio , non in columnis tantum, cruftif-
Mamurra Caryliium poluir.fed in maira
''tliflimo liminum vfu. Poft hunc Lepidum
riuadtiennio L. Lucullus Conful fuit , qui
jUmen ( vt apparet ex relLuculleo marmori
admodum deleflaius illo > primufque
j °,'J'*m inuexit , atrum alioquLcnm csteta ma-
hsaut coloribus commendentur. Nafeiturau-
. ‘iiNili infula , folumque pene hoium rhar-
p ?tun, jb amatore nomen accepit. Inter hos
PtJtunK-vt arbitror ) marrooreos parietes ha-
, ‘JfccnaM. Scauri, non facile dixerim feflos,

*hli()is glebis pofitosjficuti cft hodie louis to
sdes in Capitolio. Nondum enimfefti ■

V'*’oris veftigia inuenetat Italia.Sed quifquis
j 'tium inuenit fecate .luxuriamque diuidete,
J^Pottuni ingenij fuit . Hatena hoc fit. & ferro
I “•'tur fiuf; “ferra in prstenui linea premente
'i‘'''ias verfandoque trafiu ipfo fecate. Aetliio-
hiTc maxime probatur . Nam id quoqtieac-
vtad Aethiopas vfque peteretur, quod » fa ’ [tetrtt
''«marmora: imo vero etiam in Indos, vnde
Saritas quoque peti feueris moribus indi-
""“''letat.Hsc proximi laudatur. Mollior ea.

'n . qua: ex Aethiopia . Illa nulla fcabriiie fe»
^V^ndica noniqu^ lauigattfed ea corabufta
b'”'entes marmma fricate iubentur. Simile «C
vitium eft.Sc Coptidi.qoae vocatur Aegy-
f''a H.xc fuere antiqua genera marmoribus fe-
f*adis.Poftca reperta cft harena non minus pro-
^'‘"da . ex quodam Adriatici maris vado . *ftu
“'‘dante, obferuatione non facili- lam quidem
^“^cunque hatena fecate e fluuiis omnibus
AAaa j

573 C.Plini) Naturalis Hift.

fraus artificum aufa efi : quod difpeadium
modum pauci intelligunt. crafliot enim hateo’
laxioribus fegaicntis tcric,& plus erodit marrti'’
ris.maiufque opus fcabriria politure relini]ui‘’
Itarede attenuantur cruftx. RutfuifijueTiiib^^
ca polituris accommodatur, & qu.x lite por»l*
pade auK'putiiice.

Dt fia.vio, ^ KArmenio,&‘ de generibtu
marmorum. Cap. VI l.

Signis e inarmore poliendis, gemmifq: eti^"'
tcalpejidis atque liniandis Naxium iu pl^'
cuit ante aliauta vocanturcotes in Cypro infui*
genitx .Vicere pofteiex Armenia vefta; .M*^'
morum genera & colores non attinet dicere '''
tanta notitia : nec facile ell enumerare in tafli*
multitudine. Quoto quoque enim loco non fuuU* j
marmor inuenjCLit ^ £c camcii celeberrimi gen^' I
risdiaafuntinambitu terrarum cum gentibU* j
fuis.Nonomnia tamen in lapicidinis gignuu;
tnr .fed multa & fub terta fparfa. Pretiohllio''
quidem generis Lacedxmonium viride, cunflil'
que hilarius . Sic Sc Auguftum , ac deinde Tib*'
rium , in Aegypto Augufti ac Tiberii primii"'
principatu reperta * Dilferentidque eorum eftub
ophite,cuin fit illud ferpentium maculis fimilu*
viidc &t nomen accepit , quod hxc maculas tf*' i
uerfo modo colligunt , Auguftumvndatimct*'
Ipum in vertices , Tiberium Iparfim conuolut* j
canitie.Neque ex ophite columnx.nifi paruc a'i' '
modum,inueniuntur.Duo cius genera, molle caU
didura.nigricans durum.Dicuntut ambo capid*
dolores ledare adalligati , & ferpentium ittus-
<iuidam phreneticis ac iethargicis adalligar*
iubent candicantem . Contra ferpentes autem *
quibufdam laudatur praecipue e.v his, quem ce-

phriah*

I

Liber XXXVI. 37P

l(j**'^^?pellaut ,i colorc cineris . Vocatur &
Yy^^Pnites a ioco , gemmantis natura .Huius
Iu ' ‘Conteri, & iis, qu.t: vrcncla fint autfecanda,
it|| illini. Obilupcfcic ita corpus, nec fentit
i;o. Rubet porphyrites in eadem Aegy-

candidis intcruenientibiis punais.leu-

)i. p'^Os vucatur. (inantiflib et molibus caden-
'*®'ciunt lapicidm.x.Statuas ox eoCl. Cafari
eius invtbemex Aegjtpto aduexic
t jlius Pollio , non ad modum probata nouita-
^rit certe poftea imitatus ell, Inuenit ea-
ifA^cgyptusin Aethiopia. quem vocant bafal
tj j 'i^ei coloris atque duritia. Vnde & nomen
inJ^ibNunquam hic maior repertus eft , quam
''lj(^'^Plo Pacis ab Imperarorc Vcfpafiano Au-
lUij'®dicatus:argumcntoNili x v i. libetis circi
i^^'ltibus,per quos totidem cubiti fummi incre
tti^Augeniislc amnis intelliguntur.Non abli-
POj 'llt narratur in Thebis delubro Serapis , vt
dy’'*' . Memnonis ftitua dicatus : quem quoti-
. ■'0 Solis ortu contraSum radiis , crepate di.

'Pm.

Ita

Clnychem etiamtum in Arabi* montibus.

(((.^^«am aliubi , nafei putaueee noftri vete-

atlis^dein pedibus Icillorum fcUilque.Cqr-
it Nepos trad it fuille magno mitaculq.ciim
cutuius Spinter amphoras exeo Chiorum

r . fl , ««ti- rti,;n.,llpr.

i '‘.oincB iaGcrmania. Potoriis primum vafis

deinde triginta duornmpedum longitudi-

pAolumnas vidlife fc. Variatum in hoc lapide
liivi cft.Nanque pro miraculo infigni.quatuor
‘Cas in theatro fuo Cornelius Balbus po-
tin ' ampliores triginta vidimus in ctrna-
ig ‘'c > quam Callidus Csfaris Claudii liberto-
"'potentia notus ftbi ex*dific.auctat.

380 C.Plinij Naturalis /

DeaUhafFnte,& Lygdinoj^ KAUbandkS' I

yiii. J

HVnc aliqui lapidem alabaUiiten ^

quem cauamad vafa vnguentaria.quoni^
optimJ fcruare incorrupta dicitur. Idem & ''‘f
emplailris conuenit -Nafeitur circa Thebas-,.
gyptias,8c Damafeum Syris. Hic citeris ca^jl
dior.Probatiirmus veri) in Carmania, mox ia ,
diatiamquidera 8c in Syria Aiiaque. Vilill'J'(|
autem 8e nne vllo nitore in Cappadocia.rtoa^
tur quam maxime mellei coloris , in vertice a’’
culoli atque non iranilueidi. Vitia in iiscoraC
color aut candidus, fiequicquid fimilcvitroS
Paulum diftare abeo in vnguentotum fidei*" ;
ti exillimani Lygdinos in Tauro repertos, arf
tudine.qua lances cratciilque non excedan'-**^ ;
teae.x Atabia tantum aduehi foiicos, canda''|
eximij. Magnus & duobus contrati* inter le j‘*
turi honos : Coralitico in Afia reperto, mfi'*"']
non vitra bina cubita , candore proximo el’'"
& quadam fimilitudine . Ediuerfo niger cd y j
bandiems terr.i fu* nomine,quanquam & M*",
nafeens, ad purpuram tamen magis afpeiSu“‘j
clinante.Idemquc liquatur igni , aefundi ui"
vium vitri. Thebaicus intercindlus aureis
inuenitur in Afric* parce Aegypto adferiP^j
coticulis ad terenda collyria quadam vtib' .,
narurali conueniens.Circa Sycnenveto Theb"']
dis Syenites , quem ante pytrhopcecilon vof"j
bant Trabes ex eo fecere reges quodam cettai"
ne , obelifeos vocantes , Solis numini faers'**'
Radiorum eius argumentum incthgie cft .
lignlficatut nomine Aegyptio . Primux omni*^
id infiituit Mittes, qui in Solisvrbc regnab*’
fomnio iufl'us:& hoc ipllim inferiptum c(t io

Etcn

Liber XXXVI.

fcalpcurx ill.x cffigiefque , <^uas vici.
fi,A/\^YpcixrunE literx.Pof^ca & ali) regum in
vtbe , Sochis quacuor numero , qua-
odtoniim cubitoum longimdinc: P a
jtj is , quo regnante Ilium capiuni e{l,

:iij ^Siuca cubitorum. Idetn Jigreluis inde.vbi
f^i^ueuidis regia> pofuit alium , longiiudinc
pedibus, per latera cubitis quatuor.
cbeltfco Thehaico,& ^lexandrtno,&
de iUc qui efi in Circo ma^no.

^ Ca^ . l yC.

\J^Us id fecifTe dicuntur x x.M.hominum.Ipfe
ciim fubredlurus eflet, vereceturque ne
ponderi non fufficerent.quo maius pe-
curx artificum denuntiaret , filium
^dalligauic cacumini , vt falus cius apud
Op prodelTet lapidi . Hac admiratione

kt *^ffedium elljVt cum oppidum id expugna
Cfppj^pibyfcsrcx , ventumque eflec incendio ad

381

..'Pyines obelifci, cxiingui ignem iuberetmo-

Jlij J 'fentia.qui vrbis nullam habuetat.Sunt &
linj ““.vnus a Sinarre politus, alter ab Etaphio
Med"''®’ 'Jtiadrageniim ociomim cubitorum.

ftatuic vnum ocloginta cubitorum
lis t .""^^^Pltiladelphiis.quem exciderat Ncfta-
lij. rurum.maiufquc opus fuitindcuchendo
tti . ^t^doue mii1in.oii.Tm in excidenc

Im^hitcao aiiquideucaum tradunt ratctCal-
c. «Usa PhtthicejfolTapcrduaa vfquead ia-
j."» obelifcmn c Nilo.Naucfqiie dqas in lati-

'ilti patulas , pedalibus ex eodem lapide ad
jj^Pneni geminati per duplicem menfutam pon
i( ” oiieritas.ita vt fubirent obelifcura pcnden
'*treniitatibus fuis in ripis vtrinque ; poftei

egeftis

582 CPIinif Naturalis

egcftis UccccuUs aHcu-atas naues excepi^c

ftatutum. Excilbs autciu fex tales in niont®

dera.& artificem donatumtalentis quinqtiaf'

ta.Hic autem obelifeus fuit in Atfitioc poli'*'*.

tegefupra didlo , munus amotis inconiug*^’!,-
demqtieforore Arfinoc. Inde eum naiialib**^

commodum Maximus quidam prifeftus

ptitrandulit ih forum, recifo cacumine, dii

faiiigkiin addere auratum , quod poftei om*®''^

ali; duo funt Alexandriac in. portu ad
templum , quos excidit Mefphces rex quadt’|(
iium binum cubitorum.Super omnia acccl".
iiculias mari Romamdeuehendi.fpeaatis
dum nauibus. Diuus Auguflus ptioiem adH*<'
lat.miraculique gratia Puteolis naualibus
tuis dicauetattfed incendio cofumpta eft.
Claudius aliquot pet annus alleruata, rjuas' '

Ctefar impottaucrat , omnibus qua: vnqua'’V

I ..:r_ t m* ... _ti. ..

-- - -- I-- • — — . ..-j j,

xnari vifa: funt, mirabiliorem , turribus (->

no cx puhierc exardificatis , perducam

porcus gratia merfit ; alia ex hoc cura naU‘'

<ju® Tiberi fubuebanr. Quo experimento p^'

non minus af|uarum huicamni efle, guani ^^jc

Is autem obelifcu.s,’<juem Diuus Auguflus
co magno ftatuit.cxcifuscftarege Semne^^^-
«juo regnante Pythagoras in Aegypto
rum vigintiquinqiie pedum, & dodrantis, t
balimeiufdemlapidlsii. vero, qui cftio^*^ ]'i
Martio, noucm pedibus minor.aSelbilri'^*^’
ftripr i arabo rerum naturje i nterprctatiDnci^^'
gyptioium opera philofophi.^ continent.

Diillo e^Hi efiin cdmfo Jliartio
gHfmsm. Cap. X.
jp r quj eft in campo , Diuus Auguffus

^nuiabilenj vfuHi ad deprehendendas^^

Liber XXX VI

(^^'■^^ dicrumqi.ac no£tiu magnitudines, flra^.

Upide ad obclifci magnitudinem , cui par fic»
t; R,oma: confedto die fexta hora, paula

liti per regulas ( qui funi ex ire inclufe )

4i diebus decrefeeret, ac rurfus augefeerer,
^a h res & ingenio foecundo. Manliua

ilis '”^*’’“'>eus apici auratam pilam addidit, eu^-
j|. ''ertice vmbra colligeretur in femetipfam,
tat* alia incrementa iaculantcm apice,

jj 'One ( vt ferunt ) a capite hominis intellefta.
j ? obferuatio triginta iara fere annis non con -
*h fiuc Solis ipfius diflbno curfu , & cili ali,.

1 J* 'atione mutato, fine vniuetfa tellure aliquid
fuo dimota, vt deprehendi & in aliis lo
Dj^*ecipiojiJue vtbis tremoribus, ibi ratum gno^
^ •'ei]jtQ|.[Q_ fiue inundationibus Tiberis fedi»-
molis faftotquanquam ad altitudinem
c foiit^ rei, in terram, quoque dicantur iadia

'“'Smenta.

unio ehilifct T^m.t in Vaticam.

“Vii: ‘"“P" ^

P^ttiusRom* in Vaticano , Caij & Neronis
ft, Wncipum Circo , ex omnibus vnus omnino
(ilj ''ta ell iu molitione quem fecerat Sefoftridis
bjj * ^uncoteusiiuldcm remanet & alius c.cu
Oja * quem poli catcitatcnrvifu reddito , cx
^olo Soli facrauic;

l^leantu:

JDe Pyrami Jihiu ^egyptiis.&Jiihinge.

Cap. X l 1-

-r obiter & pyramides in eadem Ae-
("^S.ypto.regum pecunii otiofa ac llulta oftea
tt ’?'*^ippe cilm faciendi eas caufa i plerifque
J , ne pecuniam fuccelforibus aut imuli*
(^‘"•iaiitibus priberenr, aut ne plebs efiet otio-
• Mulli b«c vanitas illotum hominum

fitic

5?4 C.Plinij Maturalis Hid

fuit , veftigiaijuc complurium inchoatarum*^

ram . Vna cft m .‘^rfmoicc nemo ,du* in Mf’-.

pbire, non procul labyrintho , de quo -

dicemus . Totidem vbi fuic Moeridis lacu-s

bii‘

elt, Iplfa grandis . Sed Acgypms inter

mcinoranSa narrat h4arum cacumina evrrcH’J'

qux cniineredicunttir. Reliqux rres. qu.r

terrarum implcuerefama, fane confpicux'^**'

ICU«V i

que annauigantibus , lits funt in parte Aft'
inonie laxeo fcrilfque inter Memphim ophly ^
& quod appellari diximus Delta .aNilom*®

quatuor millia palluum.a Memphi fex , vico

pofito quem vocant B ifirin > in quo funt a' y

1^

icandere illas. Ante has ellfphinx.vel magh „
randa.quaG fylueftre numen accolentium Ai’1'
fin regem putant in ea conditum , & volun*'*
ueflim videri.Eft autem faxo naturali elah®'!
ta,?c lubrica. Capitis monftri ambitus per
tem ceiitum duos pedes colligit , longitudon
dum c X L 1 1 1. efl, altitudo a ventre ad fum^Js,
apicem incapire t x 1 1

Sed pyrannis anipl' j
ma ex trabicis lapicidinis condat . Trece|y
L X. hominum millia annis x x. eam condi*!^'^

fe produnmr.Tres verb fafla: annis L x x v >

I''

& tnenbbus r 1 1 i. Qiii de iis fcripferintjfho*
todotus.Euhemecus, buris Samius, Aridago' | |
Dionyfius, Artemidorus , Alexander Polyhi^j, !
But«ri4es, Antidhenes , Demetrius . Derootclf'|
Apior..Inter,omnes eos non condat a quibu^L]
Cfat fint, iuftillimci cafu obliteratis lanue v3*| ,

tis autqribits.AIiqui. ex his prodiderunt » in

phanos , & allium ac cepas mille ordingenta
lenta erogata . A mpliflima oido iugera obth’
foli , quatuor angulorum paribus interuallis>P,
oidingentos odiogincattes pedes fingulof**

Uti

Liber XXXVI.

38^

ti I latitudo i cacumine pedes xxv. Alte-

''sinterualla finguiaper qiiatuor angulos pa-
^'“'^cxxxvii. comprehendunt .Tettia mi-
] “f pratdiais.fed multo IpeSatior , Aethiopicis
Ptdibus adurgit c c c l x 1 1 1. pedibus interan-
«Ulos. Veli/giaatdificationum nulla cxtant.Ha-
1 ha circum , lentis fimilitudine, qua-

maiori parte Africae . Quaeftionum fumma
g '■ dhanam rarione in tantam altitudinem fub-
fitit csmenta. Alij enim nitro ac fate ad.
.oSctatis cum crefeente opere, ac peraflo dumi
Urigatione dilutistalij lateribus e luto fadlis
. h'aaos pontes , perailo opere in priuatas do-
. °'diH;ributos. Nilum enim non putant rigare
‘'liire multo humiliorem. In pyramide maxi-
afl intus puteus oftogintafex cubirorum,flu-
t 'h illb admilTumarbitrantut. Menfuram alti-
j ainis carum omniumque fimilium deprehen-
j'^^dnuenic Thales Milelius vmbram mentien-
“iqua hora par elfe corpori folet.H^cfuntpy-
j^hiiduu, miracula-.fupremttmque illud, ne quis
<la^C(r * miretur, minimamex his,fed lau-
j. ',‘umam, aRhodopemcretricuIafaflam.Ae- ‘
fabularum Philofophi conferua quondam
t 'Contubernalis hsc fuit, maiore miraculo tan-
meretricio efTe conquihtas qiiatftu.Ma-
Pljmcatur & alia turris. aRcge fafta in infula
ftiqm P'mmm obtinente Alexandri?. quam con

^0

‘''Pe oaingentis calentis tradunt ; magno ani-

't

quid omittamus, Ptolema-i rcgi.s.quod in
Petnaiferit Softrad Gnidij architeart. ftruau-
g. 'pilus nomen infcribi.Vfus cius nofiuniona
y""n curfui ignes oftendere , ad prsnumtanda
.[5. portufque introirumdicut iam tales com-
‘‘“libus locis ffagrant.vt Puteolis ac Rauenni,

Tom. iii).

BBbb

C.Plinij NatucalisHift-

periculum in corriuadone ignium ne lidus c^i'
ftimetur, quoniam c longinquo fimilis flamniS'
rumafpedtuscft.Hic idem archite£ius
omnium pcnfilem ambulationem Gnidi fecii^
traditur.

jyeUb^rinthUt Ky4egyptioy Lemnioy Italico.

Cap. XI ll.

Dicamus ?■: labyrinthos, vel portentiffitnt*^
humani ingenij opus,fed non ( vt exrilHrti^
riporell ifalfum. Durat etiam nunc in Aegyp^?
in Heracleopolite nomo qui primus factus
ante annos, vc tradunt, 1 1 r m n c. aPetefuco^^
gc > fiue Tichoe. Quanquam Herodotus tottU)
opus regum clle dicit , nouiilinK-que Pfammct^'
chi.Caufani faciendi varie interpretantur.
motcles regiam Motherudis fui fle, Lycias
cru Moeridis . plures Soli facrum id extructu^’
quod maxime creditur. Hinc vtique fumpu^,
Dxdalum exemplar eius labyrinthi, quem
in Creta, non eft dubium, fed cetefimam tant^^
portionem eius imitatum , qua: itinerum aml**
ges occurfufque ac rccurfus inexplicabiles
tinet : non (vt in pauimemis puerumue ludi^ij.
campcftribus vidcmus)brcui lacinia millia
fuum, plura ambulationis continentenr, fed
bris fotibus inditis ad fallendos occurlusj^
deundiimque in errores cofdem . Secundus
fuit ab Aegyptio labyrinthus : tertius inL^’^^
notqiiartus in Italia.Omncs lapide polito
cibus tedirAcgyptius ( quod miror equidemP -
troitu-coliimnilque reliquis c molibus cojnp^ ,
tis, quas dilToluete ne fecula quide polfint adi ^
uatibiis Heracleopolitis.qui id opus inuifutn n’*
rc infellauerc . Poucioncm operis eius finguJa
que partes enarrare non cil , cum iit in regioP^^^'

Liber XXXVI. ,87

^1^’ifuin, atque in praefcdiuras ( quas vocant rio-
, nominibus earum totidem vaftis

do . , nomin

^ ^ibusl attributis : prjeterca templa omnium
JSypci Deorum contineat , Tuperque Hemefes
A **idcciin ardiculis iacluferic pyramides com-
w quadragenarum vlnarum , fcnos radice
. ^tos obrinenrp<;-Veni Jam eundo Pertlcninnr nA

illum inexplicabilem crtoiem. Quin 6c
Qacula prius cxcelfa.porticulijue afecudun-
ijj Nonagenis gradidus omnes : incus columna;
jj^POfphyrite iapide,Dcocum fimulacra, regum
, monfiritica; effigies . Quatu ndam aucem
1'°cum talis ell fitus.vt adaperientibus fores,
ijj "tuUm intus terribile exiflat. Maiore autem
j,^P3rte tranllms e!t per tenebras:ali^que ruiTus
labyrinthi xdihciorum moles, pte
appellant. Inde alix per tollis cuniculis fub'
Q domus.Refecit vnus omnino pauca ibi

fpado Neclabis regis , ante Alexan
Magnum annis quingentis. Id quoque

oy j''ibs fimilis illis , columnis tantum centum
ti|m‘'®ginta mirabilior fuit : guatuni in otEcina
j„">es iu librati pepcdftunt.vt puero circum,
ly tornaretur. Architefti illumfecereZmi-
Rholus.&Xheodotus indigena . Extinup
Vjnl“^reli<}ui{eius,ctim Cretici Italicujue nulLa
tijj 'gia cxccm.Nanque & Italicum dici conue-
fecit ftbi Porfena rex Hetruria: fcpul-
u ‘‘^^uia, fimulvt externorum regum vanitas
yjx^^cab Italis fuperaretur . Sed cum excedat
5^**iafabulofitas,vtemuv iplius M. Varronis in
“''fitione eius verbis i Sepultus eft, inquit, fub
BBbb 1

jSS CPlini) Naturalis Hift.

vrbe Clufto , in quo loco monumentum reliqU‘J
Eapide quadrato : lingula lacera pedu lata tnf

K if_ Tar» rtiia H ralA

num.alta quinquagemimunq» bafi quadrata*®

r..« fohwrinthiim ineYfricabileniiQUO fi tjuis i

tus labyrinthum inextticabilem:quo u quis '
properer line glomere lini, exitum inuenire n

* * _ _ • I . t - : J.- H-^raV /atllO

IJlUpCLtI. *‘*** 1 rt iJfl'

quear. Supra id quadratu pyramides irant qu»

__ «Mer.iCc- Sn Tvi/« .^ } r» V nti . ifi rTll

que.quatuot in angulis, in medio vna, in tmo
CK pedum feptuagenum quinum , ait? cetu qu'"
quagenudti faftigiatat.vt in fummo orbis
&pecafus vnus omnibus Iit impolitus, ex q“
pendeant excepta catenis tintinnabula, qu? ve
to agitata,loge fonitus referant, vt Dodon?©!''
faaum. Supra quem orbem quatitor pyramis'
infuper lingula; exeant alet pedum cenrcnui^
Supra quas vno folo quinq; pyramides, quatU
altitudinem Varronem puduit adiicete. Fabiil^
Herrufex tradunt , eandem fuilTc , quam toti
operistadeb vefana demetia qu;frllc glmiJ
pendio nulli profuturo. Pt.xteteifatigairercg‘

vires, vttamenlaiismaiorartillcis elfet,

Devtnfili horto ir opfido , & templo Diant Eph‘r
Cap. xnrr.

T Egitur &penlllts hortus. imo vero totum %
X-.pidum Aegypti.T Theb.t .exercitus atron^^
fubter educere folitis regibus, nullo oppidaP^
lum fentiente. Etiamnu hoc minus mitti ,

, . . t. • _r £I.,jon\>

ruiTi icnircmc. tbiaiunu nuw

quod flumine medium oppidum interflueP^^
Qux G ftiilTent,non dubium ell Homerum di'-^j_

x.iua; u

rumfuifle , cum centumportas ibi pt.xdicat
MagmPcentii vera admiratio cxcar cemp‘“ j
IphclixDians ducentis viginti annis
tora Alia.In folo id paluftn fecere, ne terrx
tus fentirct,aut hiatus tiraeret.Rutfus ne in
co atque inflabili fundanrenta tant.cmolis
«arentur, calcatis ea fubfttauere carbo ni bnsr“,|,

Liber XXXV L 389

* ^''sileribus lana . Vniuerfo templo longitudo
« c c c X X v.pedum, latitudo c c x x.column?

,* * V t i lingulis legibus fafta; , L x. pedum
“'tudine : ex iis x x x v t cslats . vna a Scopa,

'^Pcri prsefuit *Chcrfiphton architeaus.Summa ^ ”
!^'facula , epiftylia tantae molis attolli potuille.

^ <^onfecutus eft ille peronibus harena plenis,

“'olli puluino fuper capita columnarum exagge '‘at imo,vt
paulatim exinaniens ^ imos, vt fenllmto- fenjim- to*
inlldei et . Difficillime hoc contigit in limi- tam inca-
J?'pro.<]uod foribus imponebat-Etcnim ea ma- hili fideret.
-“ha moles fuit; nec fedit in cubili, anxio arti-
" mortis deftinatione fuprema .Traduntqj in
cogitatione felTum noftutno tepore in quie-
''idilTe praefentemDeam , cui templum fiebat.

Octantem vt viueret;fecompofuiile lapidem, at
ita poliero dic apparuit.ponderpq; ipfo cor-
'Citus videbatur. Catera eius operis ornamenta
^!“cium librorum inilar obtinent, nihil ad fpe-
^'Oen naturi pertinentia.

delubro Cytjici , & Ufide fttptim,& de Echo
fepttes refonante,ir de ledifieio fine dano, ir mira-
bilia adif.dorum Ttoma.

bCap. XV.

Vrat &Cyzici delubtum, in quo hlum au-
j. , ,ccum commiHiitis omnibus politi lapidis
lecit artifex , eburneum Ionem dicaturus in-
^ ^ ' Coronante eum marmoreo Apolliuc.Tralu*
ctttergo iuncturx tenuillimis capillamentis, Ic-

“tqi- ' -

«iu,

lloc afflatu fimulacta rcfouente , pr.xter inge-

. 0' artificis ipfa materia , quamuis occulta, in
ptio operis intelligitur. Eodem in oppido eft
j fs.fugitiuus appellatus: Argonaut.eco pio
?“chora vfi , ibi reliquerant . Hunc c Prytaneo
"'“Vocatur locus ) fspe profugum fixere plum-
B B bb 5

C.Plinij Naturalis Hili:-

bo. Eadem in vtbe iuxta portam qua: Thraci*
vocatur , turres v i i.accepcas voces numcrofic'
re reperculTu multiplicant ; nomenque huic rtii'
raculo Echo ell a Gracis datum.Et lioc quidci"
natura locorum euenit, & plcrunque conU*h
lium ; ibi calir accidit : Olympia autem att*
mirabili modo , in porticu quam ob id hept*'
phonou appellant, quoniam fepties eadem vc*
redditur .Cyzici 5c bulcuterion vocant tcdia
Cium amplum. Ii ne ferreo clauo.ita difpoli>*
contignatione , vt eximantur trabes fine fub*'
ris.ac reponantur. Qiiod item Rom» inpoo'*
Sublicio rcligiolum ell , pofteaquam Cocb'*
Horatio defendente atgre leuulliisell.Veriini^
ad vrbis noIfr.c miracula trapjire conueni*?
nongentoriimquc annorum dociles ferutari ''''
res, & fic quoque terrarum orbem vidluin ofl'"
dere : quod accidilTe toties pene , quot refere»'
tur miracula , apparebit, vniuerlitatc vero acc^
nata, & in quendam vnum cumulum coniccf*'
nonalia magnitudo exurget, quam fi mund**
alius quida.m in vno loco narretur.Nam vt Ci^'
cum maximum a C.rfare DiUatorc extruefu*^
longitudine lladiornm trium , latitudine vn^*’
led cum gdiliciis iugetum quatcrnum.ad fede"’
e c L millium inter magna opera dicamt**
nonne inter magnifica bafilicara Pauli colu’”'
aris e Phrygibus mirabilem, for lmque Diui A'!'
gulli , & templum Pacis Vefpafiani Imperato'*’
jAugufti, pulcherrima operum, qu.T vnqua"*'
Pantheon Ioni Vitori ab Agrippa facium , cu*’*
theatrum ante te.xerit Roms Valerius Oflic” •
atehitecius ludis Eibonisi Pyramides regum''**
ramur opera , cum folum tantum foro exttue‘|'
do H-s. millies Cifat diflatot emerit . & & 'I'**

Liber XXXVI.

P mouent captos auaiicia animos*

‘ ^ Modius , quem Milo occidit , lellerdum cen-
quadragies odeiesdomo empta Iiabita-
^ equidem non fecus , ac regum infa-

miror . Uaquede ipfum Milonem feder-
feptingenties eris alieni debuilFe, inter pro-
‘8‘a animi humani duco. Sed cune fenesagge-
^ ''3-ftuin fpatiura , Se fabiltuiitiones infanas
^picolij mirabamur : prxeerea cloacas , (5pe-
l^^oinnium dichi maximum ,fu^Foffi& monti-
, atque ( vt paulo ante rcruUnnis ) vrbe penfi,
Aibtcrquenauigata. A M. Agrippa in Aedili -
poli Conful:L,tum , per meatus corriuati
amnes, curruqiieprajcipiti torrentium mo-
Q rapere atque auferre omnia coadli , infuper
.^le imbrium concitati, vada ac Utera qua-
: aliquandoTibcris-rccro infufi recipiunt
^•'^Ustpugnintque diuerli aquarum impetus in-
ramen obnixa brinicas refiftic. Trahuntur
^Qles interna tant^.non fuccubetibus caulis ope
'‘'^qjulfanc ruina: fponce pr;ecipite.s, aut impaftie
^^«ndiis : quatitur folumterrxmotibus : durant

iRe

Tarquinio Vrilco annis nccc. prope
^‘^'pugnabiles : non omittendo memorabili
, vel co magis , quoniam celeberrimis
conditoribus omimim cll:cum id opus
^,^*qiuraus Prifeus plebis manibus faceret , cf-
labor incertum longior an pcticiilofior.
confeita nece Qiiiritibus tedium fugicti-
“^nouuma: inexcogicamm antea pofteaque
P^tnediumiiiuenitilleRex.vt omnium ita dc-
'?‘''5orum figeret crucibus corpora fpeftanda
*^‘'tibu5 .fimiil Sefetis voliicribufque laceranda,
^imobreni pudor Ro.nominis proprius.qui fj
P^res perditas fetuauit in priBis, tunc quoque
BBb b 4

35)i C.Plinij Naturalis Hift. |

fubucnit , fed illo tempore impdfuii, cum eruW'
Icens cura puderet viuos , tanquara pudituri^
ellet extinaos. Amplitudinem cauiseam iecii'
proditur, vt vehem focni large onuftam tranlh*
tereLParua funt cunfla , qua; diximus, & oino'
vni comparanda miraculo , antequam noua
tingam.M. Lepido, Q^Catulo Coniulibus,vtco®
ftac inter diligcntiflimos aucorcs , domus P“,
ebrior non fuit Rom.x , quam Lepidi ipllus.e’
hercule intra annos x x x v, eadem centeiim^'
locum non obiinuic-Computet in hac yilimad'''
ne, qui volet , marmorum molem , opera pitl®’
tum.impendia regalia, 8e cum pulcher rima H,'''
datiflimaque certantes centum domos ,poltc3'l'
easabinnumerabilibusaliis in hunc diem
cfas . Frofeilio jncendia puniunt luxummec <*'
men effici potcll , vt motes aliquid ipfo hoini'^
mortalius intelliganc.Sed eas omnes du? doiU'
vicerunt. Bis vidimus vrbem totam cingi doi”'
busptincipum.Caij & Neronis, & huius quid^'’!
(ne qtiiddeellet) aurea. NimitumCc habitat'"’'
illi, qui hoc imperium fecere , tantas ad vince"' |
dasgentes triumphofque referendos ab ara"”
aut foco exeuntes, quorum agri quoque mi""*
rem modum obtinuere , qu.im cellaria iliotu;";
Subit vero cogitatio , quoM portio haru firet*"'
arexillx , quas inuidtis Imperatoribus dcccti^
bant publice ad exediHcandas domos;l'umm"|.
que illarum honos ctat,ficut in L. Valerio
cola , qui primus Conful fuit cum L. Bruto, pc,
tot merita.& fratre eius qui bis in eodem m-i?’'
liratu Sabinos deuicerat , adiici decreto, veof'
mus eorum iores extra aperirentur , Sc ianua
publicumrciiceretur . Hoc erat clariilimum
ligne inter triumphales quoque demos. Non}’"*

Liber XXX VI.

593

j ■BUr duoj CaioSjVel duos Nerones ne hac qui-
gloria famx frui:doccbimufquc etiam iiila
^ eorum viSam priuatis operibus M.Scauri,
^^‘^snefcio an Aedilitas maxime prodrauerit
ciuiles ,maiurguefit Sylla- malum, tanta
potentia, quam profcriptio tot millium,
.^“itin Aedilitate fua opus maximum oni-
^ ''1 > qux vnquam fuere humana manu faSa,
ij^®. ''mporaria mora , veriim etiam aternitatis
j **Wiione.Theatrurahocfuit.Scenaei triplex
UI altitudinem c cc l x. columnatum, in ea ci-
5i'^'tqu5 fex Hymettias non tulerat line probro
Hi ‘f.tttiplifsimi.Ima pars fcenx e marmore fuit
j '^‘liae vitro, inaudito etiam pollea. genere Iu.
^.ttl.Summa tabulisinauratis columnx.vt di-
> ®^tts;ima duodequadrageniim pedum . Signa
inter columnas, vt indicauimus, fuerunt
r^‘**"illia numero. Caueaipfa cepit hominum
tt.millia , cum Pompeij ampniieatri toties
“Itiplicatavtbe.tantoque maiore populo, fuffi.
t,^' latgd X 1 . mill. Sed & reliquus apparatus
Attalica velle , tabulis pictis , citeroque
ti5®'^gio fuit, vt in Tufculanam vllam reporta-
']te fuperfuerant quotidiani vfus deliciis, in-
"Ia villa ab iratis feruis , concremaretur ad
t(,j!®illies. Aufert animum Sta deftinato itinc-

Ijj®'gtedi cogit cotemplatio tam prodigx m^en-

tt ’ "liamque connefti maiorem infaniam e li-
r°-C.Curio,qui bello ciuili inC^farianis parti
. * obiit.funebri patris munere, cum opibus ap-
c^f^tuque non polTet fuperare Scaurum, | vnde
illi vitricus S y lla , & Metella m a ter proferi
""na fedlrixtvnde M-Scaurus patcr.toties prin
«'P'' ciuita-is/gi: Marianis fodalitiis rapinarum
"""incialium finus 1 ) cum iam ne ipfe quidem
B B b b f

. 394 C. Plini) Naturp.lisHirt-

Scautus comparari fibi poSTer, quando hoC
inccndij illius pr?miutn iiabuic,conuedi_s
be terrarum rebus, vc nemo pofted par cHet
nixilli.Ingeniocrgo vtendum faic: oper^Py
tiu e(l feire ejuid inuenerit, & gaudere
noftris ac noflro modo nos vocare
Theatra duo iuxta teci: amplidima e
dinum iingulotum vecratilifufpenfa libran*^^
to , in quibas vtrifque antemeridiano ludoi^
.fpe^taculo edito inter fele aueriis, nc inuic»^ ^
ftreperenC fcente » & repente circumadUs vc
cra ltacen[,poflremb iam die defeendenciba^ ‘ ,
bulis , & cornibus lutet fc coeuntibus jfaci^*^
amphitheatrum, Se gladiatorum fpedtacuU v
bac , ipfum magis autoratuni populum Roft
num circumferens. Quidenim miretur
in hoc primum?inucntorem,, an inucncufcJ^^
hcem , an au:orem?aurum aliquem hoc
tare,an, lufcipere?part;re an iuberc? Super
erit populi furor, federe auii tam infida
lique lede. En hic eft ille terrarum vidfor, ^
tius domitor orbis , qui gentes 3c regna dii*^j, i
iura externis mirth, Deorum quxdam '

lium generi humano portio, in machina ffij.
dens,6c ad periculum fuum plaudens. Qip-c
tas animarum ifia ? autqmc querela de
quantum mali potuit accidere?Hauriri
rx hiatibus, publicus mortalium dolor
populus Romanus vniuerfiis vclut duobus
giis impolitus, binis cardinibus fufiinetur'^
feipfum depugnacem rpedlat, periturus f

to aliquoduxatis machinis ; & per hoc
Tribuniciis concionibus gratia, vtpcnfil^* ..
bus faceret. Qualis hic in rofiris ? Quid no*' \
iurus apud eos , quibus hoc perfuaferiE-^^^i

Liber XXXVI. -

couficencibus populus Romanus funebri
^‘"lead tumuliim.parris eius depugnauit vni-
li-, ^*'Vatiauit hanc fuam magnilicentiamfef-
Urbarjjquc cardinibus* & amphitheatri for-
fc^ ^Uftodita.nouifliinodie duabus per medium
. ‘his athletas edidit , raptifque e.contiario re-
pulpitis eodem die vidtores egladiatori-
C Pro'l»='ih Nuh fuitrex Curio aut getium
„^Perator * non opibus iniignis , vttjui nihil in
j."'''! habuerit pteterdifeordia principum . Sed
'hatitur veta atIHmatione inuidla miracula.

, 0^. Marcius Rex fecit. Ts iuirus a Senatu

j.HUacuni ^ Appia:, Annicnis.Tepulsr, du£lus re-
1| ‘fe nouam a nomine luo appellatam cunicu-
montes aftis intra Pra:tuta: liix tempu,s
(J “hxit. Agrippa vero in Aedilitate fua , adie-
^''yirgine > aqua,csteri.scotriuatis atque emen
jphs.lacusfeptingcntosfecinpriteredfalientcs
5l '“mquinque ; caftellacentumtriginta. com-
etiam cultu magnifica ; operibus iis figna
jj. ‘etitaxrca aut marmorea impofuic .colurn-
ae* « marmore quadtingetas.eaque omnia an-
^ fpatio.Adiicit iplc in Aedilitatis fus cdme-
^hratioj^g , & ludos vndefexaginta diebus fa-
Ei? ’ ^ Seatuita prxbita balinea centiimfeptua-
qua: nuncRoms ad infinitum auxere nu-
l^ifdhm. Vicit antecedentes aquarum du6tusim-
te impend ium operis inchoati a C. Caela-

Perafti i Claudio. Quippe a lapide quadra-
“«mo ad eam exceifitatem ,vt in omnes vrbis
leuarentur, influxere Curtius atque Catru
fontes.Erogatum in id opus 't feftertium ter
3 'flies . Quod fl quis diligentius scmmauerit
phatutn abundantiam in publico , balineis, pi-
‘“'•s. domibus, euripis hortis, fuburbanis,

villis

*Bud.ex

vettijl,cod,

legityfeftcr

tiHmqmn

qna^ies

qmnqmes.

395’ C.Plinij Naturalis Hi(t.

villis.fpatjoqiaduenientis extrusos arcus,

xesperrbllbs.^onuallesscguatas. Patebitur m
magis miranoium fuille iii totooibc cerrarU^^,
EiUfde Claudij inter maxime memoranda

dem duxerim, quamuis delbcutum fucceH^^^

llll^

odio, montem perfoiium ad lacum

cmictendumdnenarrabili proPedlb impendi^ |

nifVI I t1r4piiya < na na»

Operarum niulticudine per tot aunos rcdui

cornuano a(|uarum , qua terrenus moirs - .
cggereretur iu vertice machinis, aut filex
rccur,omniiq; intus in tenebris fiei-et,qux
concipi animo , nifi ab iis qui vidcre.nequ^^

mano fccmone enarrari pofTunt. Nam

Oftienfis opus pncterco : irem vias inter
cxcifasnnare Tyrrhenum d Lucrino

fcclufum; tot pontes tantis impendiis fados-

< r\ Pa«* ni «t**? a 1 T 1 - ^

inter plurima alia Italiae miracula, ipfa maft?

ta in lapicidinis crcfccre autor eft Papyrius I

bianus , naturre rerum peritilfimus: exempW'r
quoque affirmant compleri fponte illa mon''^.^ '
hulcera.Q_ux ii vera funt , fpes eft nunquan'"
futuram luxuriam.

Demignetis generiUu , irmtdicinu.

-r V I.

A Marmoribus digredienti ad reliquorui" *■!

pidum infignes naturas , quis dubiret in f' . i
mis magnetem occurrere? quid enim mitn^^,
lius! aut qua in parte natur.x maior improbi'*^ I
JJcderat vocem faxis.vt diximus, refpondentf™ |
homini.imo vero & obloquentem.Quid lnp,‘ .l,
rigore pigrius? £cce feniiis manufque tribui'
li.Qoid ferri duritia pugnacius? Sed fedit St P'
litur mores ; trahitur nanque a magnete lapi" J
4omitilxqi illa rerum omniu materia ad in*^

Beft*"

Liber XXXVI. 397

cjuii currit:at<]ue vt propius venit, aiTiffir,
,|!'®'urc[ue,& complexu hirer. sideritin ob hoc
'u homine appellant , quidam Heracleon.

Vi' Appellatus eft ab inuentore ( vt autor elt
"'Candet ) in Ida tepertus.Nanque & paflim m-
. ,-,-r i_ TmipnUT}' oiirpm

»* IU niiprtiiirt

.'"C'’ . clauis crepidarum 6: baculi cufpide hx-
.''"‘^nis.cdm armenta pafcerer. CLpinque gene-

^ J .^rte-or* Af»rnir>DiriTir*

. "'«SjCum ainicni.il

, .'hagnetisSotacus deraonftrat: Aethiopicum,

I ' Wagncfia Macedonix contermina Bcebeida ’ & AU-
•i competentibus dextrattertium in Echio Boeo- gnefiacam
sf^qoartum circa AlexandriamTroadcm^quin e Magne-
fi?' m Magnelia AGx.DitFcremia prima, mas Mmi-
an foemina : proxima in colore. Nam qui in domx con-
(jAcedonia & Magnefia reperiuniur.rufi nigtiq; «tmiaa ,
Boeoiius veto rufi coloris plus habenquam
f Sci- Is qui in Troade inilenitut , niger eft &

,?'hinei fexus , ide&que fine vitibus. Deterri-
3 autem in Magnefia Afix , candidus , neque
!"'ahcns ferrum, Gmilffque pumici. Comper-
ni cantb meliores eife , quanto funt magis cx-
,^'ci. Aethiopico laus fummadatur.pondufqne
psnto rependitur. Inuenmtt hic in A«hiopix
J'hiri : ita vocatur regio harcnofa.lbi & hx-
r^jfi^es magnes (anguinei coloris fanguinen^q,

e„ argu.... -.quod magnetem

^"“que alium ad fe ttahir. Omnes autem ij ocu-

iuagnes lauguniti vw.u,..

'ns fi teratur, fcd & crocum. In atrrahendo
. 'co non eadem , qiis magneti .hxmatitx tvatu-
A-Aethiopici argumentum eft.quod magnetem
gOoque alium a<f fe trahit. Omnes autem i, ocu-
>n> medicamentis profunt adfuanr qu.fque
actionem -.maximSqnc eprphoras fiftimt. Sa-
, i «c adulta cremati trinque. Alius rurfus m
/Ocm Aethiopia non procul mons gigmr lapi-
f"hthcameden,qui fertum omne abrgit.re-
^oStcpue.De vcraque natura fxpiusdiximus.

3i)S C.Plinij Naturalis Hid.

De lapidibus cito abfumunt corpora
condita , dj de hU qui diu pruant > de

^J^io lapide, d:?' medtcinii eius,

Cap, XVII.

LApiHcm c Scyro inlula integrum Raauf
traduntjeundcm comminutum mergi. In
Troadis farcoDhatrus lani? oindi#

.... XilCigJ.il* '

Troadis farcophagus lapis fiflili vena l'cindi‘^
Corpora defutictoru condita in eo.ablurai «•■‘'''I
fiat intra x i"*diem,exceptis dentibus. Muri3^^ I
Ipecula quoque Sc Itrigiles & vcftes & caK‘l,' |

menta illataoninia lapidea ficri.autoreft £'*’ I
». , ..... ... .. ........ ^

generis & in Lycia faxa Aint,& in Oriente, “l*^ I
viucneibus quoque adalligata, erodunt corpf<’' I

aiirpm fprriJn/^Sr '

«‘«‘‘iiagrttrfjcruaunc cory^^

Mitior efl: autem feruandis corporibus , nec > |
rumendis clicrnites , ebori fimillimus , in I

Ulli J J1 1 mUS , 1 U *J

Darium conditum ferunt. P.arioque iimilisd'''

j^rvrr» ^ t. /iLll

dore & duritia , minus tamen ponderoAis > ^

uiiia , if

porus vocatur. Theophrailus autor eft & tra";'

lucidos lapides in Aegypto inueniri.quos opi

f -.v fi fnf l<»c -> _.r _ r. _

- 1 ^ o/ r ^ VJ

tj; lifniles ait : quod forcailis ciic fuerir,quoni^|

&ij definunc, nouiTcperiuntur. Afliusgi*^ ^

lallus podagras lenit , pedibus in vale ex eo^^

uato inditis. PrxteicA omni.a crurum viria in

lapicidinis fanantur } ciim in metallis omni

'' -'c

;bu^

- -f ... ....4.44.WV.I , vLiiii 111 iiieiaiiis omu'‘^

crura vicientur. Eiufdem lapidis flos appcJJaf^^'
in farinam mollis , ad qusdam permde
Eftauccra flmilis pumici rufo. Adraiilus rtri^r
prio mammarum vitia emendat ; pici aurem fj!

finsne, fttiimas &■ panos difcut^rProdVii ^

■lii

phthiiici.s lindhi. Ciim meile vetera hulcera

cicatricem pcrducir : excrefeenVia erodit. Et .
beltiarum.morrus vtilis.Repugnantia curationi'
ac fuppurata liceat. Fit &c cataplafma ex eo p^'
dagrisjmifto fabcC lonienco,

pc

Liber XXXVI. 359

lapidibitt t)fdh& palmat!s,&
generibus- Cap- XVI 11-
Theophraflus&Mutianus ,eire aliquo»
nJ’P*des qui pariant, creciut.Theophraftus autor
Ii ^ cadido & nigro colore inueni-
p', “fla c terra nafci.inueniriqi lapides oiTeos.

Mundam in Hirpnia.vbi C.-cfar
ii ‘®ior Pompeium vicit, rcpetiutur.fdque quo-
Ui, 5'geris. Sunt & nigri, quorum autoritas ve-
^r!‘'iParmora,ficutT.Tnarius.Varronigrosex:

firmiores effe tradit, quam in Italia. E di-
t,u ° tornis duriores, quam Parios. Idem
filicem 1‘erra fecari, ,at Tufciilanum
1,1 ''ire igni.Sabinum fufeura addito oleo etiam
jl' Item molas verfatiles Volfiniis inuentas,
J^ias & fponte monas inuenimus in prodigiis.
I3 .lUam hic vtilior , quam in Italia , gignitur.
^.PiiflUe.non faxum.elt.In quibufdam vero pro-
t “'iis omnino non inuenitur. Sunt quidam in
Pf Seiicrc molliores , qui & cote l.a:uigantur , vt
intuentibus ophit.at videri potfint. Meque
^'ius firmior:quando 8f lapidis natura, vt li-'
p,..'''' fimiliter imbres folelque aut hyemes non
^''"It.in aliis atque alii.s generibus. Sunt qui fc
ttj' ““I' tolerent , & qui vetullatc rubiginem
ttatit.coloremuc candidum oleo mutent.
^j^^alicvd rnedkinii ciiis,& ofiratiu^

?' ««uuuo Upidt ir med,c.ni dm , & mdmte
'"Pi* ir vhil,u4 m«,de,ware Uptde & mcdi-
‘""'f n«i.dclhonTiis,dc -Tbtvg» Up,dc & nam-
'■'■tiK.j. Cap. XIX.

Vt talarem quidam pyriten vocant , quoniam
K. fit plurimus ignis illi : fed eft alius etiam
Pyrites Cmilitotlinc In Cypro eum re-
petiti

400 C.Plinij Naturalis HiiT^

periri volunt, & in metallis, nuc funt circa AO''
; .

naniam,vnum argenteo colorcyalterum aurc^'.

Coquuntur varie; ab aliis iterum cerdoq*^ i
meile. donec confumatur liquor ; ab- aliis |

priiis dcin nieUc,5cpollea Iauantur,vt xs.V
eorum in medicina excalfacere>iiccare,dirt^l_ i
re. humorem extenuare, &: duritias nimias
lire.Vtuncur & crudis tufifquead ftruraas aWllj
furunculos, pyricarum edamnum aliqui
vnum faciunt, plurimum habens ignis, quos'
uosap^pclIamus.&ponderofiiTimifimc.HieXpjJ,

ratoribuscaftrorum maxime necefTarij.qui '

uo vel alcerolapidc percufli/cindllas cdunc:^!''’ |
excepts fulphurads aut fungis aridis vel fnl'*? 1

trahmt diao celerius ignem » pr«bent.,Oftracits

litudincm tcftxhabenr,.Vfiis eorum pro puni*^,
ad la*uigandam curem- Pocr fanguinem.dH^J*’' '
& illiti cum meile Hulcera dbrorcfque manU^^
rumfanant.Amiamus alumini (imilis,nihil i? ,
deperdir.Hic venehciisrefilHt omnibus >vpf**^^
tim Magorum. G^oden ex argumento appelM^

quoniam amplexus eft terram . oculorum

camentis vtiliffimum : item mammarum ac

a«i-

Ilium, vitiis. Mefititeslapis fuccum remittit-
cem mellitumque tufus. Ec cet* miftus erup<

l*tbn«! nirntro» rr»!s/*nTtr-,n« i,....--*'

Ilibus pituitte maculifque corporis medetuf'^
faucium exhulccrationi. Epinydlidas tolli' > ,
vuluarumcfolores impofitu.s vellcri.Caeates*^

i._,. _ . . . E- -if.

pis nomen habet locf & amnrs Gagis Ly^. |
Aiunt & in Leucoia expelli mari , atque i'’'* '

X'IT. fVadia rntlJtrl -./1 _i ^,,wrtiC^

^ ^
X'i I. itadia colligi. Niger cft , planus . pumi^

fus.rion multum a ligno differens, letiis , f'*'

gilis : odore, (t teratur, grauis. Fidiilia ex eoil'
feripta non delentur. Cum vritur , odoren»

iJ-

itiiyia non aeientur.Cum vntur , ocloren»
poureum reddit, Micumque, accenditur

Liber XXXVL 401

vjt® fcftin^uitur.Tugat ferpentes ita.recieitque
ftrangulationes. Deprehendic fornicum
de ™um & virginitatem fuffitus.Idem ex vino
i^i^^tus, dentibus medetur : ftrumifq; ccrscper-
Us. Hoc dicuntur vti Magi in ea , quam vo-
(Ur"'* ^^tinomantiam , & peruri negant, ii cuen-
aliquis optet. Spongia: lapides
^uiujitur in fpongiis,& funt natiui. "Quidam
s tecolithos vocant , quoniam vefica meden-
j,.' •'^alculosrumpunt in vinopoci.PhrygiusIa.
j IS^titis nomen liabet. Bft autem gleba pumi-
. U. Vritur ant^ vino perfufus . flacurque folli-
® idonee tufefcat.ac rurfus dulci vinoextin.

hoc trinis vicibus , tingendis veftibus
'''Hmvtilis.

humatitet ^e^uineiue generibus eitu , ^

^^uiftos & hamatiles cognationem habent,
e p^marites inuenitur in metallis. Vftus rainij
imitatur. VtituriVt Phrygius , fed non
tj ‘*f|guitur vino. Adulteratur fchifto.Hamati-
''•ldernuntvenarubentes;8i: friabilis cft na-
ftQfl cruore fufFufismire conuenit. Sidit
fan mulierum potus. Bibunt eum & qui

f Suinem reiecetunt , cum fucco Punici mali,
ttj vitiis elficax.Bibitur & in vino con-

omnia hac

■ 9“®*" fchifton appellant. Sed in iis
Pf^ihodior croco dmilis, peculiatius fplendet.
Pro ■ “ °‘^“lorum lactymis in lade muliebri;
((^^'dentcfque oculos prxclare cohibet. Hac
'^Otentia eorum, qui nuperrime fcripfere.Sed
e vetuftiffiraisautoribus, quinque gene-
ci,^*’r'atitarum tradit , prxter magnetem:prin-
™hni datex iis Aethiopico , oculorum medi-
Tom. iiij. CCcc

40Z C. Plinij NnturalisHiH:.

camentis vtiliffimoj8: iis qu.tpanchreftaapPj.,
lanc: iccm ambuftis. Alterum androdamanta
cit vocari , colore nigro , pondere ac duritia |
lignem,&: inde nomen iraxllfe , prarcipuequc
Africa rcpertura.Trahercautera in fe argenta ^
Ks, ferrum. Experimentum eius eile ia pj
lapide bafanite. Reddere enira fuccum 1

neumj&ciTe ad iocincris vhia prxeipui
dij. Tertium genus Arabici tacit , fiinili diU> y, i
vix reddentis fuccum ad cotem aquariam >
quando croco fimilcm. Quarti generis eUtf . '
vocarijquar.diu crudus fic :codum vero
ten>vtilem ambuUis, ad omnia vtiliorem rU
ca. Quinti generis febifton , hreraorrboidas*^
primentem.Tn totum autem liarmatitas
tritos in oleo trium drachmarum pondere a
iunis fumendos > ad vicia funguinis. idem aU‘ ^
fchiflon alterius genetis^quam h.Traacitcni'^^.^
dit> quera vocant antliraciten-Nafci in
nigrum, attritum aquariis cotibus reddere \
parce, qu.-e fuerit ab radice,njgrum coIorein'^j,
altera croci. Ipfum vtilem elic oculorum

camentis.

Dc ejuatmTi^eneribm aetitts,<ir ca,lamo,&

^rabo,&p»micibw. Otp. XX ..

AEtites Iapides ex argumento nominis
gnamfamam habent. Reperiuntur in ,
aquilarum, fcuci in decimo volumine
. -Aiunt binos inueniri , marem S:foeminam-i^ j,
line iis parere quas diximus, aquilas,& idc^.^j
nos tantum. Genera conmi quatuor. In
nafeentem pufillum ac mollem, introi fc J

in aluo habentem argillam fuaucm, candida
ipfum friabilem, quem Rrminei fexus
Marem autem , qui in Arabia nafeitur , ^ ^

Liber XXXVI. 405

fimilcm,aiir fulirutilum.inaluo habentem
Iapidem, Tertius in Cypro inuenimr.co-
illis iti Africa nafccmibiis limilfs , amplior
atque dilatatus tctciei is enim globofa fa-
j'^®;Habet in aluo harenam ineundam' fclapil-
“®'>pfc tam mollis.vtetia digitis frietur. Quarti
geniis Taphnifius appellatur, nafces iuxta Lcu-
J^dem iii Taphiufa.qui locus eft dextra naut-
Mntibus ex hac ad Leucadem. Imienitur in flii-
jhaibus candidus S: rotundus. Huic eft in aluo
:*P‘s,qui vocatur callimiis , nec quicquam tene-
Aetits omnes grauidis adalligati mulieri-
IU* 'Tl quadrupedibus in pelliculis factificato-
animalium continent partus, non nili partu-
U®"! temoueiidi-.alioqui vulua cxcidiit.Sed nili
t(5^^tientibus auferantur,omnino non pariUnt,

.j Iapis Samius in eadem infula, vbi terram
?>*dauimus,poliedo auro vtrlis.Vtilis 5cin mc-
j!‘^‘naoculoru liulceribns cum laCle.quo fupra
eft modo, contra veteres lacryraationes.
^‘'odeft & contra vitia llomachi potus : vertigi-
Icdatunentes Commotas reftituit.Q^uidam Sc
J?*'l>is comitialibus vtiliter dari putant, & ad
(n'’'-’^di(ficultatcs.Acopisetiamraifcetur.Proba
Srauitatc & candore. Vulnas 8C partus conti-
adaIlij.ato eo tradunt. Arabus iapisebori ii-.

^ dis, dentifriciis accommodatur cremams. Pri-
hm h$morrhoid.as fanar cum lanugine lin-
^turn.linteolis infuper impolitis. Non ptteter-

jdtenda eft & pumicum narura.Appellaturqui-
'w ita & erofa faxa.in adificiis qus mufea vo-
.“"bdependentia.ad imaginem fpecus ante red-
“'ddanv.fed &ij pumices.quifuntinvfu corpo-,
Isuigandorum fccminis,iam quideni & vi-
?.‘Sjatque (VC ait CatuUus) libris. laudatillimi fufiE
eCce a

404 C. Plini) ^7atu^a!isHi^:. |

in Melo , Scyro ■ & Aeoliis infulis.Probatio ‘J|
candore rainimoque pondete.Sc vtquam
me fpongiofl aridiq; fint,ac teri faciles, nec
renofi in fricando.Vis eorum in medicina, eS' '
nuare.ficcare, trina vftionc.ica vc torreantur [
bonepuro, ac toties vinoreftinguantur albo-l
uantur deinde , vtcadmia,&: ficcati condunt® '
(juam minime vliginofo loco. Vfus farinse ,
oculoru maxime medicamentis ihulcera
eorum leniter, explftque cicatrices & emen"®
Quidam tertia vllione refrigeratos potius iiU®
r^inflos, terere malunt ex vino.Addiltureti®'!
ad malagmata. capitum verendoriimq; hulcc"
bus.vtiliflima fiutex his dentifricia.Tbeopbt*
Ilus amor cft, potores in certamine bibendi ff ,
fumere farinam eius,fed nili immenfo potu t®*
pleantur pericli tari-.tantaraqi refrigerandinn'®
ram effe vt mulla feruere defi nat pumice addi'®
J>e Upidibiu mnnariorum medicinalium , &
mollibue lapidibua, & Jpeculari lapide, &jUi'
cibuf,& phengite, & cotibui , & reliquu ^
firuSuram , lapidibus , igni & tempeflatibid
reftflentibtK. Cap. X XII.

AVtoribus cura: fuere Lapides mortariof'®]
quoque, nec medicinalium tantum , aut r
pigmenta pertinentium.Ephefiumqilapidein': ,
iis pratulerecatteris.mox&Thebaicum .qf®^
pyrrhopoecilon appcllauimustaliqiiipfatonit"®
vocant-Tertiucx chalazio chryfiten.Medic» _
tem &bafaniten.Hicenim lapis nihil cxfcftf'
mittit.Ij aute lapides,qui fuccum reddunc.ocu**^
lum medicamentis vtiles exiftimanturudeoq®
Aethiopici maxime ad ea probantur. T-tnarin^
Ver6 lapidem & Ptrnicu,8c h^matiten lis iried*
cameritis prcdellc tradunt, qua: ex croco coflj^'

Pon

Liber XXXVI. 40^

V''amur : exalioTxnario.quinigei eft, &cx
/■■'o lapide.no xque medicis vtilem:potiorem
^.•^labalirite Acgypcio.vel exophite albo. Eft
hoc genus ophitis.cx quo vafa ficcciam ca
"“Vaciunt. In Siphno lapis eft, qui cauamt.tor-
1 in vaia coquedis cibis vtilia.vel ad efeu
'htotu vfiis.qiiod in Comenfi Itali* lapide vi-
' accidere Icimus-Scd in Siphnio fingulare.q,
P^alfait» oleo nigrefeit durefcitq>, natura mol-
l®n>Us.Tanca qualiraiti difFereria eft.Nam mol
'i'® 8c trans Alpes pr?cipua lunt exepla.In Bel-
prouincia candidum lapidem rerra.qua li-
P.''m,facilmfq; etiam, fecant ad tegulatu & im
'“^Urn vicem;vel ll libeat.adqu* vocant pauo-
'a^ea tegendi generaiSe hi quidem fedliles funt.
7®<:ulari verblquoniam & hic lapis nomen ob-
I Setifaciiiore multo natura finditur in qttamli-
tenues cruftas.Hilpania hunc olim citerior
‘ahtiim dabat, nec tota , fed intra centum millia

Pafluu circa Segobticamvrbem-.iam & Cypros,'

^ ^appadocia.8c; Sicilia.Sc nuper inuentu Afri-

'^•.Pollfcrcdos omnes tamen Hifpanis.& Cap-

^.®ociE molliffimis & ampliffimx magmrudi-
t. L obfcuris.Sunt & in Bononiefi Itali* par'
hreues.maculofijCdpIexu filicis alligati.tpq-
e *h tame appareat natura fimilis eis, qui m Hi-
)J’hia puteis effodiuntur profunda altitudine.

& faxo incluftts fub terra inucnicur.ex-
phiturque.aut exciditur. Sed maiori parte tofli-
'.hatura , abfolutus fegroenti modo . nunquam
quinque pedum logitudine arop hor. Hu-
•^Otem hunc terr? quid£ autumant cryttalli rao
eUciari.Et in lapidem cocrefeere manifefto
SP«tet,qu6d ciim fer* decidere in puteos tales,
^ 'heduU* ex oflibus earum in eandem lapidis
CCcc

40(5' C.Piini) Naturalis Hi (l.

naturam poft vnam hyemcm figurantur. Inuepi'
tur & niger alit|uado. Secj candido natura j
cum fit mollitia nota, perpetiendi Solis rigof‘ ‘
que :nec IcnefciMi modo iniuria ablitjCiim
etiam in cimentis multorum generum accitl^^
inuencre & aUuui vfuni in rametis quoque
cum maximum ludis Circcnfibus llernendi 7)'*
iicincomendatione candor.Ncrone principi
Cappadocia repertus cfl lapis duritia marmor'^'
candidus atque tranfluccs, etiam qua parte
inciderant venx' ex argumento piic ngitesapp^
lacus. Hoc condruxera: .xdem Fortunae, qu^^’’
Seiamappeilanc, a Seruiorege facratam,aurf^
domo coplexus. Quare etiam Foribus apertis
terdiu clajricas ibi diurna erat, haud alio
fpecularium modo,ranquam inclufa lucc , nO?
tranfoiida. Tn Arabia quoque efic lapidem
modo trnnflucidum, quo vcuntur pro fpecul*'
ribus, luba autor eft. Nunc ad operario; lap^'
des tranfille conueniat, primumque cotes fetr^
acuendo. Multa carunt genera: Cretica; diu
ximam laudem liabuere;rccundam I.aconic^
Taygeto monte, vtrique oleo indigentes.
aquarias Na.vi.x Jaus maxima fuit, mox Arni^'
iiuca:,de quibus diximus. Ex oleo &: aqua Cii»;
cia; pollent, cx aqua Arhnoecicx.R.eperta; luat
in Italia aqua trahentes aciem acerrimo
Necnon ^ trans Alpes, quas paiTernices vocan^-
Qiiarca ratio cft faliua hominis proftcienciu 1»*
lonftrinaru officinisjnutilis iiagili moUitia.Fl*
minitan^’ ex Hifpania circriorc in co genere pt^
ciputj-.Pveliqua multitudo lapidum in cotu ardift'
Ciis inutilis c(l mortalitate moIlirix.Qua:da
men loco non alium habent, licuc Carthago i»*
Africa. Exercetur halitu maris, fricatur vento. ^

Liber XXXVI- 407

‘''■'ctatur imbri. Sed cura tuentur picando pa-
quoniam & tcdorij calccroditur. Sciteq;
^^tn eli,ad tecta eos pice, ad vinum calce vti,
fi ®^iam iic mufta condiunt. Alia mollitia circa
Fidenati & Albano. In Liguria quoque,
"'“tia. 8,- Venetia, albus lapis dentata ien aie-
!:|''C-Hittact.abilesin opere, laborem quoque
.;'tant, lub tecto duntaxat . Afpetgine Sc gelu
, “‘ttifqi rumpuntur in tertasmec contra humo-
f'* ^ autam maris robufti. Tiburtini ad reliqua
vapore dilTiliunt. Nigri filices optimitqui-
"•^am in locis & rubentes . Nonnufqu.im ver6
j. -fii.Ccut in Tarquinienfi
- ^^itea lacum Volfinienlem. Er inStatonienfi

, '-ui inio _ .

..^lfii,ficut in Tarquinienfi Anicianis lapicidi„
circa lacum Volfinienlem. Er in Statonienfi
- ''bquibus ne ignis quidem nocet . lidem &in
j^cnutnenta Icalpti , contra vetuftatem quoque
i^cotrupii petmanent.Ex iis fotrax fiunt, in qui-
, *ca funduntur.Ell & viridis lapis, vebemen-
'gni refillens , fed nufquam copiofus ; 8c vbi
in^ciutur.lapis.nonfaxii ell. E reliquis pallidus,
f c;tncn;o rari) vtilis.GlobofusiContra initirias
f“'fiLfed ad Uruduram infidelis, nifl multa fuf-
'^batione deuinClus.Nec certior fluuiatilis,fem
S mades.Remedium eft in lapide dubio,
C 'ateeum eximere, nec ante biennium eum In-

jjcte teCto, domitum tempeftatibus. tinasexeo

y'.'* fuerint, in fubrerraneo ftruClura aptantur
w 1 Uls . Q^a: reilitcrint, tutum efi vcl cxlo com-
. *^*cre , Gratci c lapide duro ac filice atqua-
Conilruunt vcluti latericios parietes. Cum
fecerint, ifodomon vocant genus frrudlu-
Ac cum inaquali crallitudine ftru£la funt,
I Ciidifodomon . Tertium eifc empledlon , tan-
"uimodo frontibus politis . Reliqua lortuito
“uocant . Alternas coagmentationes fieri , vc
C C c c 4

4oS C.Plinij Naturalis HilT.

commilTur^ antecedentium medij lapides oH^
neant, nccelTarium eft in medio quoq»paric^^’^*
res patitur : fi minus, vtique a lateribus : medi^
parietes farcire fradtis esmentis . Di^iyotheto^
voca nr reticulatam ftruiluram j quam frequ^***
tifiimeRoma: firirunt rimisopportunam.Stru^,*^
rani ad normam & libellam neri, & ad perpe^^
culum reipondere oportet,

D t ciHemii & calcey& barens gtneribiUi&
T*iiJlttrA calcii ^ barenat^ vitiis

firtsQtsra.i^r teihriis,& cc-

lamnis. C*p^ X IIT»

ETciftcrnas liarent purx &afpcr^ quinq''^
partibus, calcis qudm vehementiffinojf
busconltrui conuenic , fragmentis filicis
excedentibus libias.Ica ferratis vetSibus calc^J*
folum^parietcfque firailicer. Vtilius gemjnas^'
fe,vc in priore' vitia confidant aqus, atque
colum in proximam crafeac maxime puraaqi*^
Calcem e vario lapideCaro Cenforms impro^
nxalbomelior. quamex duro, & ftrudur»^
Iior:qu.-c ex fiiruloro,tettoriis . Ad vtrimque
natur ex filice , vtilior eadem ex effofib lapi*^^'
quam ex ripis HuminucoIIe(£to; Vtilior h n\ol^'
ci , quia efl qiisdafn pingmor natura cius,
rura , aliquid poliquim a rferir, accendi aqi*^*'
Harcnjp tria genera. FolGtia.cui quarta pars
cis addi dcbenffuuiacili aut marina tertia . ^

leftar rufae tertia pars addatur, melior niaccr‘^ I
crit.Ab Apennmo ad Padum non inuenicur foy
iitm,nec trans maria . Ruinarum vtbis ea
me cau£a, quod furto calcis fine ferrumine
ca^enta componuntur . Intrica quoque quo
tuftior.eo mclior.In antiquarum adiumlcgib^**
inuenitur , nc recentiore trima vteictur rede*’''

ptor*

Liber XXXVI. 40^

nulla tcdloria eorum rimat, foedaucre,

Ut . harenato , & bis marmo-

m.° 'nduilum eft , non fatis fplendoris habet.

& vbi falfugo vitiat, teftaceo fubliui
Qu 'j*' JnGiarciatetiloriisetiam ■* hatenarum
v„2“J'''iudturi funt,prtus in mortario ligneis ^
f|.^‘°Us fubigut. Expetimentii matuKJrati ellin

,j?'8endo,doncc rutro non cohpreat.Contra in

l, ®'^‘o opere, vt macerata calx ceu glutinum
Sed macerati non nili i gleba oportet.

|j “^htle ades eftMineruae, in qua frater Phidiae “1* tcStc-
teflorium induxit laiie & croco fub- ’'K* «la»»
fal fcrunc ; ideoque fi teratur in ea hodi^qr “ »

rj pollice, odorem croci faporemque redde-
c, JJ?nituc . Columellx in xde denfius pofitx,
f- ^'Ores videntur.Genera earum quatuor. Qi^x
Ij '®ni parte altitudinis in crallitudine ima ha-
j-'®bDoricx vocanturtqu.-c nonam, lonicx : qux
n '''‘niam.Thufcanicx. Corinthiis eadem ratio,

J^i * Ionicis.Et dilFerentia.quoniam capitulis Co
(jj '"iarum eade ell altitudo, qux colligitur ctaf
tj “‘ne imaudeoque graciliores videntur. loni-
dj '“‘m capitul i altitudo tertia pars eft craffitu-
ais **’ ratio erat columnarum altitudi-

pars latitudinum delubri . In Ephefi®

Iu *** ade.de qua priiis fuit fermo , primum co-
mnisfpifj fubditx,& capitella addita. Pla-
j^‘'que altitudinis oftauaparsin crallitudine,
py ‘fpitx haberent craflitudinis dimidium, fe-
(y “'aque partes detraherentur llimmaru cralfi-
has funt, qus vocantur Atticx co-
"“>a,quatetnis angulis, pati latetii interuallo.

e -De medicinis calcis, & maltha.ir sypfi-
Cap. XXII 11.

Alcis Sc in medicina magnus vfus . Eligitur
CCcc j

4^^ C.Plinij Naturalis Hi(t.

recens, ticcafperfa aquis : vric. dtrciidc:,extraJi|^*
iacipi.cnrefqirc ierpcrc liulcerum impecus coef
ccc.Aceco &c rofaceatcmpcraca perducic ad c*'
catricem . Luxacis quoque cumadipe fuillo
liquida reiina ex niclle medeturteadem
ficione &c ftrumis. Malthae calcc fic recenti.
ba vino reitinguicur : mox tunditur cum adip^
fuillo & ficu, duplici linamcto:qua:res omnU”^
renacilTima , & duritiam lapidis anrccedeJ^^
Quod malthatur, oleo perfricatur ante .
ta calci res gypfumert.Plura eius genera .

&.C lapide coquicur,vt Jii Syria ac Thuriis :
terra foditur, vt ia Cypro ac PeiThxbi3:e furni-^^
tellure fcTymphnicuin eft. coquitur lap*^’
nondiflimilis alaballrita: clie debet, au:
morofo . In Syria duriffimos ad id eligunt,
quiincque finio bubiilo,vt celerius vcantur.
niuni autem optimum fieri compertum
piJe fpeculari, fquamamue tale habente, Gyp%
madido ilatiui vtendum cft, quoniam celerrit^^
coit.ac ficcntijr:tamc rurfus tundi S: in fariti^^
refoliii patitur. Vuis gypfi in albariisjfrgillis
ficioriim Sc coronis gratilfimus. Exemplum
*fhmiU^re C.Proculcium Augufti Csfaris ^ famili^ff
tmax fabnisu in riiaximo ftomaclii dolore

pocoiConfciuifle (ibi mortem.

Vepaiiimiutu & (quando primu^T» Ror/tx,^
/Uhdtalibt*f pauimcnttit&’ GrAcanicU,&
ijnando primtfr» camerx. Cap.

PAuimenta originem apudGr?cos habente*^
borata artc.pifturs ratione, donec lithoflf^* '
ta expulere eam. Celeberrimus fuit in hoc
rcSofus,quiPcrgami‘*‘ ftatuitquem vocant

» firaniP

roton cccon, quoniam purgamenta cccnx
ujmento,qU(Cque euerri folcut , veluti rcliit^i

Liber XXX V I. 41 r

I Ccf-,. . . ~

‘icparuis ^teftulis tiruSifque in varios colo*

I, '-Mirabilis ibi columba bibens, & aquam vm-
ftr infufeans . ApricanturaiisPcaberites
fjA Wiithari labro. Pauimeta credo primum

tf' nunc reuocamus,baih,aiica, atque fub-
i|°‘'\*nea , in Italia filhici.spauita : hoc certe cx
iti ipfo intclligi poieft . P.oma: fcalpturaiu
Ca-pitoliui xde primum factum cll poil:
y butn Punicum bellum initum . Frequentata
^'“pauimcutaantc Cimbricum magna gratia
^Ullorum , indicio cft Lucillianus ille verfus:
^^^'f‘iKimenta,at<]Kee»il'le>n,tta vermicaUta.
gj ‘^‘Mia Crscci inucnere , t.-ilibus domos conte-
iijjr ‘^^■facile iraftu tepente, (cd fallax, vbicunq;

Co gelant . Necelfarium binas per diuerfuni
^^^tioaes fubflerni , capita eatum pra-figi ne
,li'1'<eantur,6; ruderi nouo tertiam partem leftx
jj *addi : deinde nidu,s, inquo dua; quinta; cal-
t,J'^'fceatur, pedali craifirudine fcftucari. Tunc
Cleo cralTo fex digitos inducT, & ex telTera
tion minus alta duosdigito,s ftrui. Fafti-
Sc jl ycrb fetuari in pedes denos fefquuncem,
liijj '"genter cote defpumare, quernifque axi-,
tjjj,^P*<tabuIare . Qua: torquentur , inutilia pu-
ti]^'* dc filice aut palea fublferni melius
minor vis calcis perucniat . Necefia-
fpi^&globofum lapidem fubiici. Similiter fiut
V^, teflacea. Non negligendu eftetiamnum
genus Gr.ecauicum. s'olo feftucato iniici-
(.j^dus am teftaceum pauimentum;dein fpifse
carbonibus inducitur , fabulo calce ac
hia milns ; materia craflitudinc fcmipcdali
Sj '‘^gnla & 1 ibell a ex igi tur, & cil forma terrena .

cote depolitu eit.nigri pauimeti * vifum '
hnet. Lithoftrota cotptauere iam fub Sylla

paruulis

412. C.Plinij Naturalis HiH.

paruulis cettecruftis.extat hodi^qi.quod in j
tun.x delubro Ptsnefte fecit. Pulfa deinde ^ 1 1

runte uciuuiu ii-tu. i-uiirtuvimi.. j

inopauimema in cameras ttanliere e viiro.nf
tiiim &hoc inuentum. Agrippa cerie inthetnP'
quas Romp fecit, figlinum opus encaufto pin^j
in reliquis albaria adornauit t non dubie vin'
fafturus cameras, fi prius inuetum id fuifietA
i parietibus fcenac.vtdiximus.Scauripeiueni"
in camer3s.Quamobrem& vitri natura indR*
da eft.

I)eoripnevitr!,& ratione faciendi, & de
Qifidianovitro & pnertbus mtol-
tiformibiu vitri.

Cap. XXVI.

PArs eftSyrii.quxPheEnice vocatur, finiti'’'
ludix, intra motis Carmeli radices palud^"^
habens.qurc vocatur Cendeuia.Ex ea creditur”
fei Beius amni^uinque M.p.fpatio in mare
fluens iuxta Ptmemaidem coloniam, lentus n'
ainfaltthrU currit, ’ infalubripotu.fed catremoniis fncet,’
mofus.vado profundus.Non nifi refufo mari n ^
renas fatetur.Fludlibus enim volutata: nitefe””
detritis fordibus. Nunc &a marino ctedun'
aftring^imotfii.non prius vtiles. QuingentotflJ
eft pafluum non amplius litoris fpatium ,
tantum multa per fecula gignendo fuit v>tt
Fama eft , appulfa naue mercatorum nitri , ., •

fparfi per litus epulas pararent, nec edet cor»” ^ |
attollendis lapidum occafio, glebas nitri e n” ^
fubdidifie.Quibus accenfis permifta hatena ‘‘j,
ris.tranllucentes nobilis liquoris fiuxineriuo*’^.
hanc fuifte originem vitri. Mox , vc eft j.
ingeniofa folertia.non fuit contenta nitrum
fcuifletcceptus addi Semagnes lapisiquoniam^i,

Liber XXX VI.

413

1"^ ^^^o^em virri quoque, vcferru, trahere credi-
.'• Simili modo & calculi tplendcntes multifa-

cceptivri;deindeconcha:.S;fofliIesharcn?.

^tores fuiir.in India c cryftallo frafta fieri , &
.td nullum comparari Indico . Leuihus autem
^tdifqj lignis coquitur , addito Cyprio ac nitro,
Minime Ophirio.Contiuuis fornacibus, vt ats li,
J“atur :ma&que fiunt colore pingui nigrican-
p Acies tanta eft quacunque,vt citra vllum fer»

, ad oiia confecet, quicquid afflauerit corpo-
madis rurfus funditur in ofEcinis.tingitur-
Et aliud flatu figuratur , aliud torno teritur,
?,'mdargenti modo catlatur , Sidone quondam
officinis nobili:Cquidem etiam fpecula exeo-
l'''‘tierat.H.tc fuit antiqua ratio vitri . lam vero
r ‘a Vulturno mari Italiae Iiarena alba nafcens,
fif. paii; litore inter Cumas atque Lucrinum.
?‘'*'nollifiimaeft,pila molaque teritur. Dein mi
'''“r tribus partibus nitri pondere vel menfura,
'iqiiaia in alias fornaces ttansfunditur.Ibi fit
qua: vocatur hammonicrum: atq; hic re-
j?50ituc,& fit vitrum purum, ac mafla vitri can-
j ‘“'-Iam vero & per Gallias Hifpaniaique fimi-
‘ .ttiodo harena: temperantur . Ferunt Tiberio
Ocipe excogitatum vitri temperamentum , vt
.,'*‘fiile edet :& totam officinam artificis cius
ofitain ne atis.atgeti.auii, metallis pretia de-

,P"eremur:eaquefamactebiior diu, quam cer-

fuit. Sed quid refert , Neronis principatu re-
f'"» Vitri arti qui modicos calices duos , quos
tfP^Uabant ptetotos, H-S. fet millibus vedetet!
”.Sent re vitri & Obfidiana numerantur , ad Ii-

?!;*ft«dinemlapidis,quemfo Aethiopia inuenit
rj^^tfius.nigerrimi coloris,aliquando &tranflu

“^bcradiorc vifu, atque in fpeculis parietum

pro

414 C.Plinij Naturali? Hiii

pro imagine vmbr-is redcisiitc . Gemmas
c?: co f.iciunr-.vidimu£t]j ScTolidas imagines

ui AugulU, capti materia huius crafficuHineicti ;

ijCapti inaceriu. iiujui
uitquc ipfe pro miraculo in templo Concor
Obtidianos quatuor elephantos.Remific Sc
rius CarfarHeliopoUtarumcarremoniisrcpcrt^,
ibi in hereditate eius qui pixfuerac Aegypto.
lidiana imaginem Menelai. Ex qtioapparecii,^
quiormaterix origo, nunc vitri fimilitudincj'
terpolata. Xenocrates Obddianu lapidem in
dia,&: in Samnio Iralix, Sc ad Occanu in
nia nafei tradit . Fit E: cinanrx genere Obfifl'
niim.ad efearia vnfa &i totum rubens vitrum.'',
que non trannucensjunnatinonappellacum* j..
& album & murrhinum.auc hyacinthos lapp]^^
■rofque imitatum, & omnibus aliis coloribus>
eilalia nunc materirfrequacior, aut etiam pi-.^
rat accommodatior . Maximus tamen honos .
candido tranfiucentibus, qu^m proxima cry*%
li fimilirudine. Vfus vero ad potandum
metalla & auri pepulit. E autem caloris imlj
tiens,ni prxccdac frigidus liquoricu addita 34
vitrex pilx Sole aducrfodntantiimexcandei'^ ■
vc vcftcs exurant . Fragmenta teporata agg’^
nantur rantum,rurfus affundi non queunt.
terquam abrupta fibimet ; vcluii cum
fiunr,quos quidam abaculos appellant , ah‘l4,
etiam pluribus modis verficolorcs . Vrrurn
pliuri concodtum fertuminattir inlapidem •
peraftis omnibus, qtix confrant ingenio i
natura faciente, fuccurric mitarh nihil pene ^
igni perfici.

J^ium miraculat^ mtdicina)& prodi^f^'

Cap. JCXVTf. ; ^

Gnis accipit harenas > ex quibus alibi

I

Liber XXXVII. 415

argentum,alibi minium, alibiplumbi gene
pigincta.aiibi mcciicamcnta funtlrt.Ignc
in as foUiuntur.igne Fenum gignitur , ac
[.''“laturjgnc crcmaio lapitte camcnta in tedis
■'Samut. A lia Fspius vii pfodeft. Eaderaquc ma-
aliud gignit primis ignibus, aliud fecundis,

’!'Ud tettiis.Quando ipfe carbo vires habere in-
Wtrclliaf.us, atque interiifle crcdirtts.maioris
'''''irtutis .Immenfa & improba rerum naturae
in qua dubium fit plura abfiimat.an pa
Eli Stipfis ignibus medica vis. Peftilcntia:,

Solis obfcuratione contrahitur, ignis fuffitu
^'Jltifotmiter auxiliari certum eft. Empedocles
J Hippocrates id monltraucre diuerlls locis. Ad
?''UuUa vifccra.aut contufa. vt M. Varro autor
i -ipfis enim verbis eiu.s vtar ;Eix cinis eft, in-
Ji'‘iFfoci. Inde enim cinis lixiuus potus mede-

licet videte gladiatores cura deluferinr, Exvetufi
iuuari potione. Quin & carbunculum genus cad.

■ “■'bi , quo duos Coiifularcs nuper abfumptos
!.’''*'cauinius , querneus carbo rriws cum meile '

‘^aat , Adeo in rebus damnatis quoque ac iam
®!^*iis,runc aliqua rcmedia.vt in carbone ccce &

J‘''^re. Non pr.-cteribo 8; vnum foci exemplum,

, ''nianis literis claru-.Tarquinio Prifeoregnan
2^ ^^tadunt repenti in foco eius apparuiile genita
^ rinere mafculini fexus , camque qUicinfede-
''‘Fiiii.Tanaquilisrcginx ancillam Ocrifiamca-

confurtexilTegtauidam.Ita Seruium

'‘ilurn natuniiqui regno fuccefl^. Inde fc m re-
6ia cubanti puero caput ariiue vifum.cte- j
j:..' T «rts familiaris hlium.

luxatu

dicumqiie Laris t;

Obid compitalia ludoi

Laribus primum^

iulUiuUre.

^Pattlo ali
UrVetuff,
cod.fed tA’
men tadem

ftnf»,pri-

xi fia^me
tum imin
Jum firro
ac di^tfo,
emunda -
tum , hoc
juijfe avu-
iumy& hoc
gemmam.

C P L 1 N 1 1

SECVNDI NA-

TVRALIS HI-

STORIA

Z J S E Jl XXXVll.

PROOEMIVM.

' T NIHIL inftituto operi
gemmx fuperfunt, &inar<9i"''
! coaita rerum naturx maieft*®'
multis nulla fui parte mirabili®'
Tantumitibuunt varietati, coi®,
_ ^ ribus, materix , decori , vioPi'

etiam fignis gemmas nefas ducentes. Aliquas
ro extra pretia vlla,tax'ationemque humanat®*''
opum arbitrantes , vt pleci*que ad fummam
folutamque rerum naturx contemplationem <*'
tis fit vna aliqua gemma. Qux fuerit origo ge*!"
marum, & quibus initiis in tansum adraira!'"
h,ecexarferit, diximus quadantentis in menti®'
ne auri anulorumque . Fabulx primordi®*’’
a rupe Caucafea tradunt. Promethei vinCuK
rum interpretatione fatali: * primumque da*'
huius fragmentum inclufum ferro ac digito cit'
cundatum, anulum, & hoc gemmam.

Liber XXXVII. 417

^olycmit tyranni, & ‘Tyrrhiregu.ir qui
^'‘‘^iptoresofrtimi, &' nobilitates artificifra , ^ quis
Ptiraus dailyliotbecamTt^ma habuit,

HCafut r.

initiis ccepic autoticss , in tantum amo-
, tem elata , vt Polycrati Samio fcucro infu-
^5^rnac litorum tyranno felici tatis Puac, rpiam-
'"^iam fatebatur etiam ipfe . fatis piamenti iii
,^‘^sgemm.-e voluntario damno videretur, fi
fortun^ volubilitate paria faceret , planeqj
‘twidia eius abunde fe redimi puuret.fi hoc
doluiiret.Affiduoergo gaudio lalfus, pro-
j 'aus nauigio in alturo , anulum merfit.Atil-
Vj‘*'Pifcis eximia magnitudine Regi natus, efex
raptum , vt faceret oftentumjn culinam do
S,*®'tUrfusPortuna: infidiantis manu reddidit,
j.rdonyche eam gemmam fuilTe conilat:often-
[^'•r<lUeRora*, fi credimus, in Concordix delu
J^^fornu aureo Auguftx dono inclufam & no-
l!'^®''nuni prope locum totprxlatis obtinentem.
i|j“fiunc anulum regia fama efl gemm? Pyrrhi

“lUs, .

fiaLuilfe traditur achaten.in qua^i x.Muf? &

'lUi aduerfus Romanos belTu gefsit. Nan-

citharam tenens fpdlarentur , non arte,
fPonte natur* ita difeurrentibus maculis, ve
fis quoque fingulis fua redderentur infigniai
a,, “einde alia.qu* tradatur, magnopere gem.
If,;'«tn claritas extat apud autores . prxterquam.
f?rhiam choraulem, multis iulgentibufque vti
c,, '‘•m. comitante fabula vanitatem eius, indi -
Qu ‘^ypro fex aureis dpnariis fmaragdo , in
i'o fuerat Iculpta Amymone , iufsifie numera-
duo relati efient, imminuto pretio,
, .ie me Hercules curatum, dixifle : multum
'“'Ol dcttailura gemm* dignitati. Hic videtti*
ToHuiuj, DDii

4lS C.Plinij Naturalis Hitt.

infticuifie , vt omnes muficie artis hac qutXi'

Illi

oftentatione cenferentur, veluti Dionyfodo^

aqualis eius Scamulus , vt hc quoque parvid'’

xecur.Tertius, qui eodem tempore ftiic inter

ficos ,Kicoma"chus , multas gemmas habu^'
traditur, fed nulla peritia eleitas:force
his exemplis initio voluminis oblatis aduef^^^
iftos, qui libi hanc oflcntacionem arrogent >
palam fit cos tibicinum gloria tumerc-Poly^f
tis gemma, qiixdemonflra cur, illibata intaiil'*!
eft.Tfmeni? ^cate multos poft annos,apparet
pi etiam fmacagdos folitos. Confirmat hac
dem opinionem cdidluni Alexandri Magni

o, pV'

vetuit in gemma fe ab alio fcalpi , quam a

gotele, non dubie clatillitr.o arcis eius.Poftf

•iiii’

Apollonidcs Ac Cronius in gloria fuere , q^^‘5,j
DiuiAugufti imaginem fimilem exprciGt,^^^

poftea principes fignabant , Diofeorides . S>

Didator traditione lugurthx femper fign^',^
III apudautores , & Intercatienrem jUum.c*^*
patrem Scipio Aemilianus ex prouocation^^
lerfecerat.pugQ.T eius effigie fignalfe : vulr^
to Stilonis Pr^conini fale, quid na fiiifle

cu,fi Scipio a patre eius interemptus effec .

Auguftus inter initia fphinge fignauic . Dua5

anulis iSindiferet? fimilitudinis

rat. AIreta per bella ciulia , abfenteeo ami^^’

gnauere epiftolas & ediila.qu; ratio tempo''

riit*

nomine eius reddi poliulabat, non infaceW;^, ^

lf'|

pore accipieniium.cnigmata afferre eam ip'

gcm. Quinctiam Mecoenatis rana , per cob „

* « ••cu

111»»“'

nem pecuniarum in magno terrore erat - Au?

ftus poftea ad euitanda conuicia fphingiS' Al^

xanSri Magni imagine (Ignauit . Gemmas pl“
tes , quod peregrino appellam nomine

Liber XXXVII. 419

, primus omnium habuit Romi pri-
j^snus Syllae scaurus. Ditique nulla alia fuit, do
1’ompcius Magnus eam quae Mithridatis re .
Ij* ^“erat . inter dona in Capitolio dicaret, vc
( ^tcus Varro aliiqi eiufdcm «tatis autores con-
( ®®nt multum prarlaiam Scauri. Hoc exemplo
,j dictator fex daCjyliotliecas insde Vene-
5* 9'^nitricis confcctauit : Marcellus OClauia
,j “'‘tUs in Talaiina Apollinis tede vnara. Vifio-
«^'^meniUa Porapeij primum ad margaritas
5^^'’}niifque mores inclinauit : ficut L.Scipionis
• Manlij ad ctclatum argentum, & veft-
Q 'alicas. & triclinia srata : ficu: L.Muramij,
'■hltliia & tabulas piflas.

^ tranjlatiiin trittm^ho ^ompep^ natu-

^^^ysialli , ^mediciitiSj dr luxuria circa ea , dr
r^anda primum inu mta raarrhma ir luxuria cir-

® CA .d nv IJ VX» /»</.<'. O» SHf t*# I

1

;ftes

,ad

I & nattira murrlnnorum j & g»* 'mentiti
^titortsde fi^ccinOa Caput II-
,,, .''«planius nofcatur, verba ex ipfis Pompeij
pi^«Utiiptiuru adis fubiiciam.Eigo tertio irium-
^ “ ■ quem de Piratis Afia, Ponto , gcntibdfque
^Jl^gtbus in feptirao operis huius volumine in

'<•» Ili AW^LilliV/ ■ w- — —

M. Pilone .M. Meiralaconfulibtis.pti-

> iva. mone , ivi. Mcixiiist tuiuunu»
lup^^ledas O6lobtis die natalis fui egit, tranl-
^loeumcii tellctis luloiium c gemmis dua-
'siatum pedes tres, longum pedes qtiatuonSc
fi 'liiis de ea rc dubitet , nulla gemmarum ma-
« ‘itudine hodie prope ad hanc ampli udinem
Ludente, in eo fuit Luna aurea pondo xxx.

tricliniares tres : vafa e.x auro & gemmis
X, ‘^ottiin nouem : ligna atitca tria , Minetux,
& Apollinis : coronas ex margaritis cti-
uu i'' «esimontem aureum quadratum cum cer-
leonibus , Jc pomis omnis genens, citcim-
DDd4 1

420 C.Plinij Naturalis Hifl:.

data vice aurea. Mufeum ex margaritis,in

faftigio horologium erat. Imago Cn. Fotnp''*

*

e margaritis , illa regio honore grata, illius pl‘’
bi oris venerandique per cunilas gcntes.illu
quam ex margaritis, feueritate viita , & veti^'^
luxurix triumpho.Qudm profefto inter illos V'
ros duraflet cognome Magni , fi prima vitio%
fic triiiphafies.^te margaricis.Magne.tam pf‘’“

ga re,& focminis reperta, quam gerere te fas u®!
lit,hinc fieri tuos vultusifir

>fic te pretiofum vid'’’

Nonue illa fimilior tuicll imago, quam PPv
' nxi iugis impofuilli! Graucprofedlo foeduni'1'^
probrum erat,ni verius irx Deoruih oflentu

di oporteret:clareqi inteiligi pollet , iara tuio

1..J r\..’ K 1-

lud caput Orientis opibus fine reliquo corp'

« Pe tri» oftentatum.^Cxtcra triumphi eiufdem quin''’!
phi hxius - riliui Reipublicx datum mille talentum , leg^*
\tjlimaiio - &-'quxlloribus, qui oras maris defcndi(Icnt,R.
ne confule *’*'’''* millia, commilitibus fingulis quinquag|J,
Bttdxu de ta.Toletabiliorcm tame feciteaufam Cai; pl' 1
cipis,qui fuper omnia muliebria focculos

Verfm.u ^ margaritis : & Neronis principis , qui

. I J ‘ « o, ^..1. ♦

Cc’’

hifirimiim ^ * pcrfooas & cubicula viatoria vni'

oP^'

bus conllruebat. Quinimo etiaius videmur P,^
didifle corripiendi gemmata potoria , & rs''
fupellciililis genera, anulos tranfeutes.Quf

non luxuria imiocecior exiflimaripolIitiEadt

viiiloria primum in vtbem murrhina iodu>^^
primufque Pompeius fex pocula ex eo triuroP*', I
Capitolino loui dicauit: qus protinus ad b°P'(l
num vfum tranfiere, abacis etiam efcarill'Tj
vafis inde expetitis . Exetefeitque indies eius t

luxus , murrliino odloginta feAertiis emptO;

paci plane ad fextarios tres calice. Pocauii

co ante hos annos Confidatis, ob amorem obi^

Liber XXXVII. 411

margine, vt tamen iniuria illapretium
Jugeret : neque eft hodie murrhini alterius pra-
edor indicatura. Idem in reliquis generis eius
j!*^^tuni vorauerit , licet exiftimare ex multitti
?!'''> qus tanta fuit, vt auferente liberis eius
Domitio. theatrum peculiare trans Ti-
^tiin 4 }joi-n5 gxpohta occuparent: quod a po- ®

impleri canente fe, dura Pompeiano pra;-
‘“''w. etiam Neroni fatis erat;qui vidit tunc an-
J^nierarivniusfcyphi frafta membra , quae in
’°'<Jrem credo feculi inuidiamque fortun?,ta n-
Alexandri Magni corpus in conditorio
(.'^'■ari.vt oftentarentur . placebat. T. Petronius
P^fularis moriturus , inuidia Neronis princi-
S ■ vt menfara eius cxhxredaret, trullam mur-
j ‘Oani trecentis feftertiis empta fregit. Sed Ne-
t° ■ Vt par erat principem , vicit omnes . trecen-
feltei-tj;. capidem vnam parando.Memoran-
tanti Imperatorem patremque patris bi-
;i. '-Oriens murrhina mittit. Inueniuntur enim
b ' ‘n pluribus locis , nec infignibus , maxime

c,' 'heumagehtibus fe maculis in purpuram
^ g^tertiuni exvrroque jgnefceii
.^velut per tranfitu coloris purpura rubefceri-
]'■ lade candefcente.Sunt qui maxime in iis

extremitates ,&quofdam colorum re-

Ll'Oiirus , quales inccclelti arquu fpedlantur.
tnaculx pinvues placent : traiiflucere quic -
aut pallete vitium ell : Item fales vetru-
^ DDdd 3

^ regni : prscipuc ictuitu li»
ppl^orem putant fub terra calore denfari . Am-
[' ^j^ine nufquam paruos excedut abacos:craf-
Sbl , quanta diflum ell vali potorio,

rni ^^dor his fine viribus, niforque verius, quam
f^endor.Sed in oretio varietis colorum , fubin-

4ii C.Plinij Naturalis Hift*

cique non eminentes, fedvt in corpore etil'*
plerunqiie fefliles .Aliqua&in odore comto'^
datio eft . Contraria huic caufa cryftallutn^
cit.gelu vehemenriore concreto. Non .ali*',
certe repetitur , quam vbi maxime hybern* ‘'I
ues rigent ; glacicmqueefle certum eft: vnd«/Jj
nomen Gra:ci dedere. Oriens &hanc mittit)'.
Indicst nulla prifettur. Nafcitur &in
lillima circa Alabanda & Orthofiam, finitin'*,' I
que montibus, item in Cypro. Sed laudati'"
iuropx Alpium iiigis . luba autor eft,& in q"’’
dam infula Rubri maris ante Arabiam fitaf*'
fci, qua: Ncron vocetur: Srin ea , qua: iu^f
gemmam topazion ferat , cubita lemque cff"
fam a Pythagora Ptolemxi regis prifedto . C**"
nelius Bocchus & in Lufitania nafci perqu^;
m itandi ponderis, immenfis iugis depreflis *'
libramcnturaaqu? puteis.Mirum & quod
crates tradit Ephefius , aratro in Aiia & CVpJj
«citari . Non enim inueniri in terreno.neC
inter cautes creditum fuerat . Similius vcro^
quod idem Xenocrates tradit . torrentibus
deportati. Sudines vero ncgitnili ad MeriiJi''!
fpeftantibus locis nafci ; quodcertum eft
enim repetitur in aquoiis. quanquam in rc^''^
neprigelida, velfi ad vada vfque 'glacie^!
amnes. Cslefti humore paru.aque niue id h*',
neccire eft : ideo caloris impatiehs, nifi in ff'£
do potu abdicatur.Quare fexangulis nafcatiil'
teribus , non facile ratio inueniri poteft , eo
gisqubd neque mucronibus eadem fpeciesc'''
& ita abfolutus eft laterum Isuor.vt nulla iJ
te poffit fquari. Magnitudo ampliflima adhui'
fa nobis erat , quam in Capitolio Liuia Aug"'^
dicauetat, librarum circiter ouinquaginta.It^f .1

Liber XXXVII.

^^5

Xenocrates autor eft , vas amphorale vifum, 3c
fl^ni ex India ctyOalluni fextariotu quatuor.

liquido affirmare poflumus, in cautibus AI-
f“un nafei , atque adeb inulis . vt plcrunque tu-

f pendentes eam extrahat. Petilis lignaBc m-

?‘cia nota fum. Infedanwt plurimis vitiis , fca-
,io»ferruginc,maculofa nube, occulta aliquan-
'‘“vomica, prsduto fragillque centro Scfale
ilPPellato. Eft & rufa aliquibus rubigo ■. aliis ca-
'‘'•lamentum rim.r fimile.Hoc attihccs»cj:latu>
'"occultant. Qua: vero fine vitio funt, pura efTe
'“"'tfnt , acenteta appelUmtes, nec Ipumei colo-
'‘^'ympidi aqux.Poftrcmb autoritasinnonde-
''cft . Inucnio Medicos, qus funtvtenda cor.
v'^nm,ub alitet vtilius id heri putate, quam cry
r , 'liua pila aduerfus pofita Solis radiis . Alius
*'"• furor, H-s. c i.M.trullamvna non ante mul-
3nnos mercatam a matrcfarailias nec ditii-
*fdJe Nero araiirarum rerum nuntio accepto,
.."os calices ctyftallinos in fupreraa ira fregit
"bs . Hxc fuit ratio feculum fuura punientis,
"'‘luis alius ex his biberet . Pragmenta farciri
'‘"'Io modo queunt .Mite ad fimilitudinem ac-
i.^lferevittca , fed prodigij modo , vt fuurapre.

‘Otn auxerint cryftalli,nondiminuerint.Pro.xi'-
^Otn locum in deliciis tcsminaruni tamen ad-

tanttlm,fuccinaobtincnt,eandtmq; omnia

pc.quam gemmae , autoritaiem, lane maiorem
Wibus de caufis cryftallina & rautrhtna , ri-
Mi potus vtraque . In fuccinis caufam ne deli-

quidem adhuc excogitaucuunt .Occalioeft
''"nitas Grscorum diligenti, c. Legentes modo
•■Cque perpetiantur me dc ortu eorum , cuna hoc
^“oque interfit vit.'C,fcire pofteros quicquid illt
Vtodidete mirandum , Pha^homis fulmine
DDdd 4

4^4 C.PIinij Naturalis Hift.

forores fletu mutatas in arbores populos. Ucff
mis ele£lru omnibus annis fundere iuxta Erit^^‘
num amne, quem Padum vocamus;& eleflr^’®
appellatum , quoniam Sol vocitatus fit Eleflo'’
plurimi Poeta; dixere, primique, vt arbitror. A'"
ichylus , rnijoxenus,Nicancier,Euripides,S3Ey'
rus.Qaod elfe falfum. Itali? teftimonio patet-D|
ligentiotes eorum , Eledtridas infulas in
Adriatico elTe dixerunt, ad quas dilaberetutP*'
dus.Qua appellatione nullas vnquam ibi fuii!"'’
certum cft : nec vero vllas ibi appofltas efled**
quas quicquam curfu Padi deuehi poffit. N'!'”
qubdAefcWus in Iberia , hoc ell inHifpani’’
Eridanum elle dixit.eundemque appellatt^Rh”'
danti .Euripides rurfus & Apollonius inAdri»’
tico iirore confluere Rhodanum & Padum
Ijore veniam facit ignorati fuccini in tanta oC
ois ignoratia.Modeliiores fed xque falfum pt'’’
didere, in extremis Adriatici hnus rupibus ii''
uiis arbores flare , quar Canis ortu hoc effiind'"
rent gummi, jnie^hraflus in Liguria effodi i'"
xit. Phafthonte inAetEIopia Hammonis obii^'
lerqb id delubrum ibi effe atque oraculum, elf

ctrumque gigni.Philemon foilile efle, & in Scf
thta erui duobus locis candidum atque cerei i'*’
loris quod vocaretur elearu in alio loco fulu^-
quod appellaretur fualternicum . DemoflrajHJ
lyncurionid vocat, defieri ex vrinaTyTicul^
Itiariim.e maribus fuluum'8crefieum'^ ftenunS

atque canTTdS^ifti- dixere laligli-

beffias langurias.Zenothe-

vocat eafdem.Si circa Padum iis vi'
tam alhrmat.sudines arborem qus gignatin L''
guriadneade lententia «cMetrodorus fuit.Sota
cus credidit in Britania arboribus cffluere.quas

eleclrii

Liber XXXVII. 42^

vocauit . Pytheas Gutronibus Gcrma-

gemi accoli a;ftuariuni Oceani Mentono-

nomine, fpatio iladiornm fex millium : ab
li!*'’ nauigatione infula abefle Abalum : il-
“''crefludhbusaduehi.&efle concreti maris
(, ^g^ntencum ; incolas pro ligno ad ignem vti
^■‘Ptoximifijuc Teutonis vendere . Huic & Ti-
j^us credidit, fed ‘infulam Baltiam vocauit. ♦ Infulam
^d^emon negauit flammam ab eletflro reddi, hanc/upra
jl^^sas Solis radiorum fuccum intelligi voluit, lil/.^.cap.
nosciixa occafum credit vehementiotes inter- it.ex eiitf-
jJ’’’ aftos , pinguem fu dotem in ea, parte Ocea- de Timai
lii *^*‘nijuete , deinde tellibus in Germanorum fentmtia i
. ^®ta eiici.Et in Aegypto nafci fimili modo,& Bannoman
(jP^tisacal; item in India , gratiufque thure namnami-
jj Indis. In Syria quoque fccminas verticillos nat. g«o
^ facere, & vocate harpaga , quia folia & pa ft, vt aut
Veftidraque fimbrias rapiat. Theophraftus hic lectu
,.'^®ano id exsftuante ad Pyren.-ci promonto- ex iUo,aut
jj'*’" eiici ; quod & Xenocrates credidit, qui de iUe ex hec
ttj^^pettirae fcripfit.Viuit adhuc Afatubas, qui fit reftitue
hL. 'd it iuxta Atlanticum mare efle lacum Ce- dus.
le *'“^^'fluem Mauri vocat eledirum . Hunc So-
i limo dare eleftrum fluitas. Mne.
yjd ^fric^ locum Sicyonem appellatum, dcCra-
Su*' ^’^ncm in Oceanum effluentem e lacu , in
Vj.'^ ®Ues, quas meleagridas & penelopas vocat,
ca ^e.lbi nafci ratione cade , qua fupra didluin
K d^eledlridelacu-Theomenes dicit, iuxta Syr
i-^jftagnam hortum Hefperidum elTe .ex quo
ft, ‘^gnurn cadat, colligi vero a virginibus He-
"'■'‘dum.Ctefias Indisflumen efle Hypobarum,

Vocabulo fignificemr omnia
^'nuere d Septentrione in exortiuum Oceanum
* *'n montem fyluefttem arboribus dearum
DDdd j

va{a ferre bo«

4i(S’ C. Plini) Natur.iIisHift.

ferentibus. Arbores eas aphytacoras vocari, ^

Ilia,

appellatione iignilicetur pr^dulcis Uiauicas-^^* |

thridates in Germani* licoribus elTe infub^^^]
vocarique eam Oleridam, cedri genere
fam : inde defluere in petras. Xenocrates
fuccinum ranttnn initalia, verumeciam
vocari , a Scythis veto facrium, quoniam
nafeatur . Alios putare in Numidia gigni-Sj
per omnes elt Sophocles Tragicus Poeta ,
equidem miror tanta grauitace cothurni.&f^^
terea vitx fama , alias principe loco geni^'*
Athenis , rebus geflis , exercitu du£fo.Hic
Indiam fieri dixit e lacrymismeleagcidu
Meleagrum deflentia. QuodSc credidilfe e\i^^
vel fperafle aliis perfuaderipofTe , qui^noni^J-
returJ quamuc pueritiam tam imperitam po _
reperici , quarauium ploratus annuos credatd^'

crymafuetam grandes , au6fque cGra:cia.^^l

Meleager periit , ploratum ifle in Indos ?
ergo ? non mulca .xque fabulofa produnt
Sed hoc ea in re, qux quotidie inuehatur
abundet, &: hoc mendacium coarguat ,
quenqiiam dixifle , fumma hominum cont®^,
ptjo eft, 8c intoleranda mendaciorum in’f*'
nitas.

. De ortU' ^ medicinh ir generibus luxuriaf*^^'
cinorum,& lyncurio,& medicina. Cap.

CFrtumeft gigni in infulis Septentrioni’^'
Oceani , Se a Germanis appellari
itaque Sc a noflris vnani infulatum ob
fariam appellaram . Germanico Cxfare ibi
fibus rem gerente, Auftrauia i barbaris
Kafeitur autem defluente medulla pinei
arboribus, vt gummi in ccrafls » refina pi^^'i*

Eiumf it humoiis abundantia : denfatut

Liber XXXVII. 427

tepotc autumnali. Cum intumefcens_ arltus
l^puit ex infulis, certe in litora expellitur.ita vo-
‘““■le . vt pendere videatur atque confidere in
''“'^0 quod arboris fuccum e(le prifei noltri
'^'“didere.ob id fuccinum appellantes. Piwt au-
''■11 arboris elTe indicio eft pineus in attritu
, & quod accenfumteda: modo ac nidore
. giet. Affertur a Germanis inPannotiiam ma-
^iiri^ pccuinciam. Tnde Veneti primum, quos
Gtici Henetos vocant, rei famam fecere, proxi-
'!’> Pannonix , id accipientes circa mare Adria.
'*eum. Pado vero annexa fabulx videtur caufa,
‘‘"'iieque tranfpadanarum agreftibus foeminis,
‘"Onilium vice fuccina geftantibus, maxime de-
'^Otis gratia, fed & medicinx ; quando ronfillis
'teditur reliflere,& faucium vitiis.vario genere
“'lUatum iuxta illos infelfante guttura ac vici-
carnes. D c. fere M.paff.a Carnunto Panno-
*'‘a:,abcft iitus id Germanix , ex quo inuehitur,
P'^rcognitHm nuper.Vid it enim eques Romanus,
■Ptlfus ad id comparandum a luliano curante
^^^Jiatorium munus Neronis principis, qui 11x0
totuniercia & litora paragrauit , tanta copia in-
^tffa,vt retia arcendis feris podium protegentia
.^ttinis nodarentur, arma vetb & libitina to-
‘Vque vnius diei apparatus effet e fucemo. Ma-
?"Pum pondus is glebx attulit x r 1 1. librarum,
^afei & in India certum eft.Archelaus , qur re-
Stauit in Cappadocia , illinc cortice inhzmnte
'^adit aduehi rude , polirique adipe fuis laften-
incodliim. Liquidum primo deftillare , argu-
"'tntofuntquxdaro intus tranflucenna. vt for-
ate* aut culices,lacertxque,quas adlisfine mu-

non eft clubium>& incUifas inaurefceiKi.Ge
cius plura. Candida odoiis pra:Itanufljmi.

* Seti

4 1 8 C. Plinij Na tu ra li s Hift.

Sed nec his, nec ceteis pretium. Fuluis maiora'!'
toritas.Ex iis etiamnum amplior tranflucenf'
bus.prxtcrquam fi nimio'ardore flagrent : io’*' |
ginemq; igneam inefle, non ignem, placet.SoO]'
ma laus Falernis a vini colore diilis, molli f.!
goreperfpicui,s.Sunc& in quibus decodli meli'!
lenitas placeat. Verum hoc quoque notum
oportet,» quocunque libeatjtingi.hoedorum 1?'
modo tingi uo & anchufx radice ; quippe etiam conchyl'*
Itbeat . ex inficiuntur.Cfterum attritu digitorum ♦ accef'*
vetuB. Co- caloris anima trahunt in fe paleas ac folia s'*'
di, da, ac philyras, vt magnes lapis fertum.» R*

* accepta menta quoque cius in oleo addita flagrant dii*'

vicalorU eidius diutiufque,quam ligni medulla. Ta.ra''*
attr. in deliciis tanta, vt hominis quamuis parua rl®'
^Ramenta gies,viuorum hominum vigentiumq; pretia f*'
qaot^ttefuc peret,prorfus vt cafligatio vna no fit fatis.Inf"'
cini oleo rinthiis a:s placet auro argentoq; » mifto,in e!*'
addito. latis ars & ingenia. MurthinorumSc cryflall''

» miflam norum diximus gratiam ; vniones , quod cap''*
circunfcrtintur.gemma: digitis : in omnibus Jf'
nique aliis vitiis oftentatio aut vfus placet:'*
fuccinis deliciarum tantum confcientia.DotO’'
tius Nero in exteris vitx fux portentis.capill"*
quoque coniugis fux Popxx in hoc nomen ad'*'
ptauerat, quodam eti.am carmine fuccina app^*'
lando. Ft quoniam nullis vitiis defunt pretio^*
nomina, ex eo tertius quida hic colos coepit t*'
peti d matronis.Vfus tamen fuccinorti inuenit’"-
aliquis inmedicinaifed noob hoc foeminispl*'
cent. Infantibus adalligari amuleti ratione pf' '
oeft.Calliftratus & cuicunque xtati contra ly’^'
phationesprodefle tradit ;& vrin.x difficultati'
bus potum,adaIligatumquc.Hic Sc difterentiaip
nousm attulit appellando cliry feledliam , qua**

cold*

Liber XX XVII. 419

'''toris aurei, & matutino gvatillimo afpciSiu.ra-
"OiOinium ignium, & fi iuxta fuerint,celerrime
, 'acfcens. Hoc collo adalligatum , mederi fe-
'tbiis 8c morbis : tritum cum mclle ac rofaceo
^•tium vitiis ; &c fi cum meile Attico contera-
^fi oculorum quoque obfcuritatibus. Stomachi
*‘tar vitiis vel per fe Carina cius fumpta, vel
“rn maftiche ex aqua pota.Succina etiam gem-
?*bqu'j funttranfiucida;, adulterandis magnum
^t>ent locum, maxime amethiftis.cum omni,

' 'tiximus, colore tingantur.De lyncurio pro-T
‘"'s dici cogit autorum pertinacia. Quippe
hamfi non eledlrum id elTec,lyncurium tamen
“^^mameirecontendunt.Fieri autem ex vrina
’ 'dem lyncis, fedegeftam terra protinus bellia
v^^iente eam,quoniam inuideat hominu vfui.

(. autem, qualem in igneis fuccinis, colorem,
■'■''•pitjue.iqec folia tantum aut llramenta ad fe,
rtP^rcjfcd sris etia ac ferti laminas , quod Dio-l
e*'*' quidem & Theophraftus credidit. Ego fal- j
g id totum arbitror, nec vifam in .tuo noftro|
j^^inain vllam ea appellatione,&: quod de me- 1
5,'.'!?a fimul prodimr,calculos vefict eq potoi
j*di,6cmorboregiooccurri,fi ex vino bibatur,? ^

' fi portetur etiam.» Nunc gemmatu confefia[

dicemus, a laudatifllmis orfi.Nec veio id' 5«»*

MmargAntu. IIH-

Aximum in rebus humanis , non folum in-
'er gemmas , pretium habet adamas , diu
“Sh nifi tegibus Sciis admodum paucis cogni-

45^' C. Plini) Naturalis HiO:.

tus , vnusmodo in metallis repertus , per qut»"
raro comes auri , nec nili inauro nalci viiiebl'
tur. Veteres eum in Aetliiopum tantiim metall(!
inueniri exiftiinauere, inter delubrum Mercu^
atque infulam Meiocu.dixeruntqi nonaiuplt'^
rem cucumis femine , aut colore ditliraileni <1'
ueniri. Nunc genera eius fex nofcuntur : Indi*-'’’
non in auro nafcentis, fcd quadam cryftalli c‘’’
gnaiione. Siquidem & colore iranllucido
dilFert , & laterum fexangulo lacuore turbinati*
in mucronem, aut duabus cbtrariis parcibus,q‘‘|’
magis miremur , vt ll duo turbines latiflimis !“{*
partibus iungantur.magnitudine vero etia auf'
lanse nuclei. Similis elt huic quidem ArabicU*
minor tantiim, limiliter & nafcens ; exteris p^'
_;lor gentis, & in auro non nifi excellentifsiif’
jliataiis. Incudibus hi deprehenduntur , ita
*fpuentes ii3;um,vt ferrum vtrinque dilliiltet,!*'
cudefque etiam ipf? diffiliant.Qiuppe duritiai^
enarrabilis eft,fimulqueignium vitrix natura,^
nunquam incalefcens.Vnde & nomen indonii''*
vis Grxea interpretatione accepit. Vnume.xh®
vocant cenchron, quodeft milij magnitudin'^'
Alterum Macedonicum in Philippico auro I*'
pertum ; & hic eft cucumis femini par. Poft l’!’*
Cvprius vocatur in Cypro repertus, vergens"'
xreum colotem .fed in medicina. yrHiceni""
edicaciflimus. Po(t hunc elt fiderites fejrei Ij.l''*'
■Soris , pondere ante exteros, fed natura difli""; |
ys. Nam & iidibus frangitur , Sc alio adafflafl'‘’ I
perforari poteft : quod & Cyprio euenit i bi eU" ,
terque,vt degeneres, nominis tantum autorit*'
tein habent. Idque , quod totis voluminibus 1"*
docete & mandare conati fumus , de difeordi*

xcriun c6cotdidque,quam antipathiam ac fy*^

Liber XXXVII. 431

appellauere Graci , noD aliter claiiiis
‘'telligi poteft. Siquidem illa imiifla vis dua-T
‘«n violentiflima; natura: rerum ferti ignlfquc j
,°"’emptiir, hircino rumpitur fanguine.nec alia
J’' ^Uain recenti caltdoq; macerata, ec Irc quo- J
multis idibus.tunc etiatn,pra:terquam exi-p
^'^s.incudes.malleofque ferreos frangens. Cu-
,, hoc ingenio inuentumi quoue cafu reper-
aut qua; fuit coniecaura expetiedi rem im.
^fn(i fecreti , & in foedilfimo animalium i Nu-k
, ‘num profecto muneris talis tnuentio omnis 5
.'hliecni.-erenda in vlla parte naturae ratio, fedS

{felias. Et crimlelicitef rumpcrecontingn.tnl

fatuas frangitur crudas , vt cerni vix pof-J

( ‘'^•Hxpetuntur afcalptoribusjferroqi includun-

t-htrullam no duritiam ex facili cauantes. Ada-
j, diffidet cum. magnete lapide in tantum . vt
- pofiius fertum non patiatur abftrahi:aut u,
j Oiotus magnes apprehenderit. rapiat, atque
o fetat. Adamas Sc venena irrita facit , & lym-
['«ioneTablgit.tnctulq;' vanos expeiitta men-
1^' ^ ob id etuftlam eum anachiten vocauete*
y ettodorus Scepfius.in eade Germania & Bal-
j^tnfula nafci.in q la &;fuccinum .quodequi-
f/,"' Icgerim.folus d icit:& ptefer Atabicis-.quod

j/funi eile quis dubitet; Ptoximu apud nos Tn-

j 'eis Arabicifq; margaritis pretiii eft, de qutbus
tono diximus volumine inter resmarinas.

I- tranflHcidu. i ■

Prtia autorUas fmatagdis pcrhtbetur pltiri-
/ hus de caitfis.N ullius coloris afpeaus lucun'
”'Ot eft. Nam herbas quoque virentes frondefq:

fpeaamus. smaragdos veto tanto liben-
tis. quoniam nihil omnino viridius compara-
tum

45i C.Plinij Naturalis Hifl:-

tum illis viret. Prxterea foli gemmarum coiH

ntti>'

ni'

iof

Ttu oculos implent ncc fatiant.Quin & ab —
tione alia obfcurata,afpe£lu fmaragdi recrea^
• -acies.Scalpentiburque gemmas non alia grati'
foculorum refcdio ett : ita vifidiTenitate luA'' j
^dinem mulceiit.Frxterea longinquo araplifit^
tur vifu , inficientes circa fe repercuirum aet*^
non Sole mutati, non vmbta.non lucernis, ic’”
perqiie ienfim radiantes , & vifum admitteflt^j
j^ad craflitudincm fui facilitate tranflucidaiqH^
aetiam in aquis non fit. lidem plerunque &
•.caui,vt vifum colligant.Qiiapropter decreto I*'

miiiiiais pafcifurTtTTplTnlOTlC^S^J^nW^f*!

^hicorum Aegyptiorumque duritia tanta eTli ’’
nequeant vulnerari, Quorum vero corpus exi<'’|
fum eft.eadem, qua fpecula, ratione fupini in’*
gines rerum reddunt. Nero princeps gladiat^
rum pugnas fpeftabat Imaragdo. Genera eotii||.
duodecim :Nobiliffimi Scythici, ab ea gente''

' I^Uii qua reperiuntur appellati. * Nullius maior a".
lleritas.nSfmmus vitij.tt iJUdlllUSTllIlUragd' *
gemmis diftant.tantum Scythic#a citeris frt'?’
ragdis. Proximam laudem habent, ficut &
dem . Bactriani , quos in coramilluris faxoru"’
colligere dicuntur Etefiis flantibus. Tunc eni"*
tellure internitent, quia iis ventis maxime haf^'
ni mouentur.Sedhos minores multo Scythie'
elTe tradunr.Tertium locum Aegyptij habeo''
qui eruuntur circa Copton oppidum Tliebaid''
in collibus & cautibus. Reliqua genera in iP*'
tallis irariis inueniuntur.Quaproptetprincip*'
tum ex iis Cypri j obtinent: dofque eorii eft
in colore liquido nec diluto, verum ex humi®,'’
pingui, quique perfpiciarur , imitante tranflu®^
dum mate: pariter qs ttacflucetScnitet^hoce*';

r „1^

Liber XXXVII. 43J

'olorem expellit, & aciem recipit. Ferunt in
‘Ulula tumulo reguli Hermi.T iuxra cetarias
'Oarinorco Iconi fuitre inditos oculos ex fmara-
1'^'s.ita radiantibus etiam in gurgitem, vt territi
‘Ulltumcnta refugerent thynni, dia mirantibus
"ouitatempifeatoribus, donec mutauere oculis
S^nimas. Sed & vicia dcmollrari oportet in tam
l|tOcliui erratu. Sunt quidem omnium eadera,
'^atdam tamen nationri peculiaria, licuc in ho-
'’'dne.Etgo’Cyprij vatie glauci, magifque ac mi-
in eodem fmatagdo aliis panibus tenorem
j|bni Scythica: autotitatis non femper cudo-
l',bnt. Ad hoc quibufdam intercurrit vn)bra,fur-
jb/tlbe fircolostqui improbatur etiam dilutior.

genera diftinguuntur.Sunc aliqui obfcuti,
JlbOs voc5tca:cos:alij denfi,nece liquido tranl-
b^idiiqurdam varia nubecula improbati. Aliud
'ft hoc,t'uam vmbra.de qua diximus. Nubecula
albicantis eft vitium, cum viridis no pet-
''bttCt afpetlus.fed aut intus occurrit aut excipit
fere viium candor.Hatc coloris vitiaiilla cor-
, capillamentum fal , plumbago. Ab iis
''‘hiopici laudamur i Copto dierum ttium iti-
.!j'^>vtautor eft luba, acriter virides, fed no fa-
P puri aut concolores. Democritus in hoege-
j.'" ponit Hermineos 6c Pctficos.Ulosextume-
.'tntes pinguiter : Perficos veto non ttanftuci-
bs, (ed ineundi tenoris, viliim implere , quem
admittant,felium paniherarumq; oculis li-
Nanque & illos radiare nec petfpici.Eof-
,??> in Sole hebetari, vmbris refulgere, & lon-
quamcateros, nitere. Omnium horum
f''»mnum vicium.quodftllis colorem aut aeris
In Sole dilucidi quidem ac liquidi , fed
virides. Hic vitia & Attici maxime feu-
Tom.iiij. EEet

4J4 C.Plinij Naturalis Hift.

tiumut in argentariis metallis repertis in
qui Thoricos vocatur,f'en((per minus pingursA
e longinquo fpeciofiores. t-requens &'iis plut”,'
b3go,hoc*il>''i mSole plumbei videantur-lH''"
peculiate>qubd quidam cx lis finelcuut, pt>****^
tim viriditate cuanida,&: Sole la-duntur. ro'
hosMtdici plurimum viriditatis habent, int'['
dum & e laiphivo.lj funt flufluoli , ac
imagines complexi, v: verbi gratia papauei*:
aut auiuniqiinoatumque vel catulorum aut f
roilium.Qui non omnino virides nalcuntutA'
no & oleo meliores fuuttneqoe cft aliorum tfl**
gniiudo amplior. Carchedonii nelcio an in A
tum exoleuetint. poftquam metalla xris ibi
lecerunt:&; (emper tamen viliffimi luere ini*'!’
miquc.lidem iragilcs , ied colore incerti, &V''
lentium in caudis pauonum columbaturo*!*!'
collo plumis fin'ii!es,ad inclinaiionem ro**F
aut minus lucidi , venofi quidem icaniosiq**!!
Peculiare erat in his vitium iarcion appells*'''
hoc eft quzdam gemmx cato. Mons iuxta Cl*'
chedonem, in quo legebantur, imaragdites V**'
carus eft. luba eftautor.fmaragdii quem cbol**’^
vocantjin Arabia xdificiotum ornamentis '“j
cludi, 2c lapidem, quem alabaftriten Acg/f j
vocant. Complures vero e proximis Laconit®
in Taygeto monte erui Medicis limiles, & al**’j
in Sicilia. Inferitur imatagdis & qux voca*!’
tanos.e Perfis veniens gemma ingrate viri*^’’]
atque intus fordida. Item chalcoimaragdo* „
Cypro turbida ircis venis. Theophtaftus tta**^
in Aegyptiorum commetariis reperiri, regi '“J,
rum a tege Babylonio ndlfum iinaragdum f**!,
nere 1 1 1 i.cubitorumlongicudinc,& trium la‘,
ludinc.btfuifteapud eos inlouis delubro obt*

fcu^

Liber XXXVIL 43^

J ] I , i.ftnaragdis x l. cubitorum lougitu.
ine,» latitudine vero in parte quatuor, in parte » !n vna
?.“otum.Sc autem fcribente.eiTe inTpro Hercu- farte qua,
|s templo flantem pilam e fniaragdo,nifi po- tuor.inal,
'iis pfeudofmaragdus fit.Nam & hoc genus re- tera dut,
?'*iti , & in Cppto inuentum ex dimidia parte rura.
^^aragdum,ex dimidia iafpidem, nondum hu-

intotum transfigurato. Apion cognomina
'“f Pliflonice.s, paulo ante feriptum reliquit, efle
'^Wm nunc in labyrintho Aegypti coUofleum
^^tapin efmaragdoncuemcubitorum.Eandem
Pluitis naturam aut certe fimilem habere bety I-
' ''identut ,in India originem habentes, raro
*'“t reperti.Poliuntur omnes fexangula figura
-'^■ficum ingeniis.qtioniara hebefcunt.ni color
“•'dus rcpercuflii angulorum excitetur. Aliter
?''impolyti non habent fulgorem eundem.Pro-
r^fllfimi funt ex iis , qui viriditatem puri matis
^'tnntur.Ptoximi,qui vocantur chryfoberylli,

^*'‘'nt paulo pallidiores. fed in aureu colorem
jj’!'Unte fulgore. Vicinum genus huiceftpalli-
, 8c:aquibufdara propri) generis exiftima-
'^■''ocaturque chryfoprafu.s.Quartoloco nume
^'•«Uthyacinthizontes. Quinto quos aeroides
Poft eos autem cerini ; ac deinde olea-
pfii.hoc efl.colote olei.Poftremi cryftallis ferd
'^iles. Hi capillamenta habet.fordelque.alio-
i'''n euanidi.qute funt omnium vitia. Indi miri
findent longitudine eorum, folofqi gemmarum
f pisdicant.qui carere auro malinnob id per-
“fatos elephantotu fetis religant. Et alios con-
, Jit non oportere perforari, quorum fit abfoln-
’ “oniias.vmbilicis ftatira ex auro capita com-
^'•'etidentibus. Ideo cylindros ex iis facere
®*^'int,quam gemmas,quonia efl fumma cota-
EEec a

43(5' OPlinij Naturalis Hift'.

mendatio in longitudine.Quidam & angulofof
putant ftatim nalci , & perforatos gratiores fit*-*
medulla candoris exempta, additoque auro tf
percufla aut omnino caftigata caufa perfpic***'
tatis ad crailitudinem. Vitia prtetjriam didtat^' ,
d em fere.qUK in fmaragdis , St pterygia. In n**' |
ftro orbe aliquando circa Pontum inueniri P[*'
tantur. Indi & alias quidem gemmas cryftafi**
inuento adulterare repercruntjfed pricipue b*' *
tyllos.

Dc opali generihM,&vitijs,& experimentis, &
varijs gemmis. Cap. VI. .

Minimum .iidcmque plurimum ab iis di*'
runt opali.fmaragdis tantum cedentes. 1**'
dia fola & horum eft mater. Atque ideo eis pt*
tiofiflimam gloriam compofitores gemmarU***
& maxime inenarrabilem difficultatem ded?
runt.Eftenim in iis carbunculi tenuior ignisit
amethifti fulgens purpura .efl fmaragdi vir*****
mare.&cunfta pariter incredibili miftura 1**'
centia. Alij fummo fulgoris argumento coi**'
res pigmentorum acquauere : alij fulphuris ***.'

dentem flammam, autetiamignis oleo accei’**!
Magnitudo nucem auellanam aiquat , infig";
apud nos hiltoria. Siquidem extat hodieque fi}*'
ius generis gemma, propter quam ab Anto»'*’
profcriptus Nonius Senator eft, filius Strumf
nij eius.qucm Catullus poeta in fella curuli*'*.'
fum indigne tulit , auufque Seruilij Nonia'1'!
quem Confulem vidimus: illcqueprofcriptus •;
giens hunc e fortunis fuis omnibus anulum ® j
ftulit fecum, quem certum eftfcftertiis vigi***'
millibus atfiimatum. Sed mira Antonij feri'®*
atque luxuria , propter gemmam ptoferibeud^
nec minor Noni; contumacia , proferiptione**"

Liber XXXVII. 4^7

f **" ^mantis, cum etiam ferte abrofas parte»
“tporis relinquant, propter quas fe periclitari
^■^nt. Vitia opali, fi color in florem herbaC;qua:
^“Wttir heliotropium, exeat, aut cryftallum,
^ ^ grandinem :fi fal interueniataut fcabtitia,
PUndfa oculis occurfantia : nullofque ma-
India fimilicudine indifereta vitro adulte-
j. ^•Experimentum in Sole tantum. Fallis enim
°®fra radios libratis digito ac pollice, vnus
^‘lUe idem ttanflucet colos in fe confumprus.
j. ^ti fulgor fubinde variat, & plus huc illucquc
g"®fgit,&: fulgor lucis in digitos funditur.Hanc
p finiam propter eximiam gratiam pleriq; ap.
fi *®tere p.xderota. Sunt Sc qui ptiuatum genus
fp * faciunt , fiangenonque ab Indis vocari di-
Traduntur nafei & in Aegypto ,&in Ara-
viliflimi in Ponto. Item in Galatia ac
f vIo 8t Cypro. Quippe opali gratiam habet:
j . tiollius nitet,rat6 non fcaber. Summa colo-
d*e ^ ^ purpura conllanviriditas fmaragdi

vj'!'- Conllatque melior ille color, cuius fulgor
* Colore fufcamr.quam qui diluitur aqua.Ha.
jp '"p * de principatu conuenit , mulierum maxi-
gj . namfconfulio. Minus certa funt, de quibus
lisn'* l^^^icant. Singulorum enim libido fingu.
fj yCtia facit,& ptxcipue regum. Claudius Cx-
5P ‘■naragdos induebat 8e fardonychas.Primus
Romanorum fardonyche vfus eft prior
hi 'k ,vt tradit Demollratus,& indeRoma-
ob gemmam fuifie celeberrimam. Quam-
f, ‘'Chi proximum ei dabimus locum. Sardony-
1, olim.vt ex nomine ipfo apparet , intellige-
P^htur Candore in Sarda,hoc ell.velut carnibus
J'gue hommis irnpofito,& vtroque tranflucido.
*lefquc elTe Indicas tradunt , Ifmenias,Demo-
XEee }

438 GPlinij Naturalis Hift.

ftratus,7ciiothemiSjSotacus:hi quidem duord*'
<juas omnes,qux non traluceant, cacas appeU^*'
tes.qua nunc nomen abduIere.Nullo fardarui®
veftigio Arabica funtjCceperuntque pluribus
gemma coloribus incclligi, radice nigra, auc c*'
luleum imitante, &vngueni;CEediruni enim ca®
dido pingi, nec (ine quadam fpe purpura candO'
re in minium ttanfeunte. lias Indis non habi'*!
in honore Zenothemis Ictibititanta alias inag®'
tudinis,vtinde capulos fadlitarent. Etenim co®'
flat ibi torrentibus detegi. Et placuiffe in nolb‘'
orbe initio , quoniam lolx prope gemmatUi''
Icalpta, ceram nonauferrent.Perlualimus dei'*’
de &; Indis, vt ipii quoque iis gauderent. Vtitib|
que perforatis vtique vulgus cantum in collo,
hoc eft nunc Indicatura argumentum. Arabi^^
excellunt candore circuli pralucido atque nO'*
gracili, neque mrecelfu gemm.aautindeicd''
lenitence. fed in ipfis vmbonibus nitente , ptC
teteafubfrrato nigerrimi colotis.Ec hoc in iD ■
Cis cereum auc corneum inuenitur, etiam citcu''
albiiquadara in iis cflellis arquus anhelatio
Superficies vero locuftatum maris cruftis
bentior.Iam melleaautfqculentai hoc enim
men ell vitio)improbantur , & fi zona alba ft®'
dat fc.non colligat.Simili modo.fi ex alio coi®'
re in fe admittat aliquid enormiter . Nihil eni®'
initia fede alieno interpellari placet.Sunc
meniacxjcatcra probanda.fed pallida zona. E®'
ponenda eft & onychis ipfitis natura, propter s®
minis ibeietatem : hoc in gemmam ttanfilit^
lapide Carmania. Sudines dicit in gemma elb
candore vnguis humani fimilitudine.-icemcbr)'
folithi colorem & farda &r iafpidis.Zenotberni'
Indicam onychem plures habere varietate^’

igne3‘®

Liber XXXVII. 439

^St^eaminif^ramjCocncarn.cingentibus candidis

'''nis oculfmodo.iateruenientibus quarundam

obliquis venis.Sotacus & Arabicam ony-
tradiked eam a cctcris d.ftare.quod Mi
'Signicidos habeat albis cingentibus aonis fin-
«Wlis pluiibufve, aliter quam m fardonyche In-
Illic enim momentum efiTe. hic circulum,
■trabicas onychas nigras ioueniii candidis 20-
'‘is.Satyruscarnofas elfe Indicas, parte carbun-
'«li.patte chryfolithi & amethylli. totumque id
S'nus abdicar. Veram autem onychem pluri-
“'asvariafque cum Uaeisionis habere venas
'"ntiiuro in tranlitu colore inenarrabili , & m
'^uuni redeunce concentum fuauitate giata.Nec
^^^dx natura differenda eft .diuidua: ex eodem

^^Ornine : obit^r<jL!e acJencium gemmarum in»

'dicanda'.

•£>t remnbui carbmcuhrnm , & vina. & fxpe-
perimentd ardinubm.

Cap, V 1 1-

T)Rincipatum habent carbuculi.afimilitudine

A igniu appellati, cum ipfi non lentiant ignes,
id i quibufdam apyroti vocati.Horum gene-
'^.ludici &: Garamantici.quos & Carchedonios

''ocauere, propret opulentiam
Adiidunt Aethiopmos

Otthofra caute nafcetes.fed qui perfic iatur Ala-
*>adis.rr?terca in omni gcnete mafculi appe an
'“t acriores, acfccminx languidius tetu gentes,
mafculis quoqi obferuat liquidiott, alios fla-
■«*, nigrioris alios. & quofda lucidius ac magis
‘^?tetis1n Sole fiagrantcs.Optimos vero aitieihy
ftixontas.hoc cll , quoru extremus igniculus m
»methyfti viola exeatiproximos dhs.quosvocS;

' xEce 4

440 C.Plinij N^aturalis Hirt-

fyrtitas, pinnato fulgore radiantes. Inueniri aii'
tem vbicunqi . maxime Solis reperculTu.Satyru^
Indicos non efle claros dicit, ac plerunq; fotdi'
dos.ac femper fulgoris retorridi ; Acthiopic®*
pingues, lucemqi non emittentes, fed conuolU'
ro igne flagrare.CaMiftrarus fulgorem carbucij'
candidum eire-f-pofiiit, extremo
dlrri nubilantem, fi attoUatur,exardefcentem : ob ii*

■vt picrifque hunc carbunculum candidum vocati'

tur wrtjo *n‘^i‘-'‘* incene, li' '
Attollatur thizontas appellari.Carchcdonios multo mina"
Cuiaudim- ■ Indicos etiam in fextarij vniusmenib'

(ei virbam ramcauari. Archelaus Carchedonios nigrioci*
Dtiit vtin cife, fed igne, vel Sole, St inclinatio»'

pa acrius, quam cxteros.excitari.Eofdemvmbrat'

'(onUrMt. purpureos videri, f.ib.c.-elo flammeos, cof'

’ tra radios Solis 6c fcintillare iceras lignanciba® I
hisliqucfccre,qu3muis inopaco. Multi Indicc|
Carchedoniis candidiores :ire,S<:ediuerfoiDci'
natione hebct.ari fcripfcreietiamnum in Carcb'
doniis maribus flfllas intus arderc.fasminas ffi j
goremvniucrfum fundere extra le.Alabandic®* j
c.Tteris nigriores efle rcabtofque. Nalcuntut^' ij
in Thracia coloris eiu fdcm.ignem minimd fe“' j!
tientes.Theopliraftus autor t' fl , fc in Orchotn''
no Arcadiae inueniri,& in Chio; Illos nigriore*’ I
eq iibus & fpccula fieri. flTc Sc Troezenios I
rios interuenientibus maculis albistitem Coti»
thios ex pallidiore candidos. Mallilia quoqu*
impor ari Bocchus & Olyflipone fctipfit rn»'
gno laBotc ob argillam Sole aduftis faltibuS'
Nec efi aliud dilf;cilius,qti,tm difeernere b.vC g'
nera; tantaeft ineis occafioariis , fiibditis pc'
queriatiflucerccogantur.AiuntabActhiopibu* |
hebetiores in aceto maceratos quatuotdecin* ,

diebu* I

Liber XXXVII. 441

nitercere,toiicl-’mmen(ibus durante ful-
we. Adulterantur vitio liroillime , fed coce de-
ffiJheduntur.iicutalii gemma: iaSiciximollior
""m materia SciragilisiSccenttofa fcobe de.
'‘.'fhetiduatur & podere, quod minus cft vitreis:
f‘'']Uando acpuftulis argenti modo relucenti-
Eft&anthraciris appellata, in Thefprotia
?®lis .carbonibus iimilis. Falsu arbitror , quod
^ ‘n Liguria nalci tradiderunt , nili forte tunc
''^tccbaiv ur.Elle iniis & prxcinflx candida ve
'‘^'raduturdiarum igneus color.vt fuperiorum
I 'peculiare quidem, quod ladUcx in ignem ve
intermortua extiuguunturicocra aquis perfu
,5*ardefcunt.Cognata ell huic landaflios.qaa

piquic-aramanticen vocant inafcitur in India
eiuldem nominis.Cignitur & in Arabia ad
^^tidiem vcrfa.Commedatio lumma, quod ve
in ttanilueida ftelUnres, intus fulgent aurex
^“«^.femper in corpore nunquam in cute.Acce
r^fcligionarrataa iidfrumcognadone ab in.
‘pecoribus, quoniam fere (lellarum Hyadum &
^ntiiero 8c difpofitione fteUatur, ob H C hal Jxis
5{‘,''®remoniis habiti.Ethic mares aufteritas di
''‘“guit.quodam vigore appofita tingens. Indi-
'5 quidem etiam hebetare vifus dicuntur. Blan-
“‘nt feminis flamma, alliciens magis, quam ac
'Cndcns. Sunt qui prxfetant Arabicas Indicis,
‘nmidxquechryiblitho illas fimiles dicunt. If.
'"fnias vero negat poliri fandalltos propter ce-
"Jetitatcra-.&ob id in magno errore funt.quifan
‘i^teton vocant. Inter omnes conflat, quamum
*'“mero IteUaruro accedar, tantum & pretio ac-

‘'^dere.AfFert eirorem aliquando firailitudo no
'^'nis.fandafer, quod Nicanor fandarcrion vo-
'auit.alijfandafcrou.Quidam vero hanc fanda-

44t ^ C.Plini j Naturalis

{Iron , illam fandarefon , in India narcentcrti i|j
lam quoque.Sc loci nomen cuftodienrem: ;

colore, aut olei viridis , omnibus improbata.
eodem genere ardentium lychnites appella^®*'
lucernarum accenfarum pr.-rcipua gratia.
turcirca Ortholiam, totaq^ Caria ac vicinis
cis,ledprobatiffima in Indis , quam quidam
miffiorern carbunculum clfe dixerunt. Secunj^
bonitate fimilis eft Ionis appellata a pralatis^*^
ribus.Ec alias inucnio diflferentiasivna quxpH^*
pura radier, alteram qus cocco , a Sole excal^^'
dias, aut digitorum attritu, paleas 8c chartarui^
fila ad fc rapere. Hoc idem & Carchedonius If'
cere dicitur , quanqrtara mul ovilior pr^di^*''
Kafcirur apud Nafamonas in montibus.vt
le pacat, imbre diuino.lnaenitur ad lepercufli''’*
luna;, maxime pienx. Carthaginem quond^’’’ j
deportabatur. Archelaus & in Aegypeo I
Thebas nafei tradidit, fragiles, venonis,moric^^
ti carboni fimiles.Potoria vafa & ex hoc lap*^^
&cxlychnitcfaaicata inuenio. Omnia autcf’’ '
Ktc genera fcalpturx contumaciter refiduU^j ,
panemque cerx in figno tenent . Ediuerlb^'^
hsciarda vtiliifima , qua; nomen cum lardou?^
che communicauir.Ipra gemma yulgaris,.v f*'
mura Sardibus reperta,fed laudatiffima citc-a l
byIoniam,cum lapiciditixquiEdamapericenti*^' '
hxrenslinfaxi corde. Hocqiic modo Meiell*"^ ,
apud I^crias defecifle traditur. Sed inucniunt^^
compluribus aliis locis, ficiir in Paro flCAIIb.
India rrium generum:rubrura, & gipod demite*?*
vocant d pinguedine , tertium quod argente'^
bra«5eis fiiblinicur. Indicx perlucettt , cralfiur^^
funtArabicx Inueniuntur&circa Lcucada Ef,'' :
rii6t circa Aegyptum , qux bra£iea aurea fubih

nuntu^ ■

Liber XXXV II. 443

t in his autem mares excitarius fulgent:
-‘^itiina: pinguiores funt, &craifius nitent. Nec
jjitaiiagemma apud antiquos vfu frequemior.
certe apud Menandrum ^ Pliilenionem fa-
fuperbiunt .Nec vlltc traiinucentium tac-
humore hebetantur, oleoque magis,

f alio Uquore.Damnantar ex iis inelle.e, &

^^i^iustelracear. „ -j j j

Stncnbits topaz^^ callAide,^ de gemmif
viridibus non tranjlucentibus.

VI-

omni

voca

p Ctegia etiam num topazio gloria eft , fuo
k^fenci geacre,S: cum reperti eft.prxlats o'

accidit in Arabi.x infula, qu:c Chitis —

^funqua Troglodytx prxdones,cum diutius ia
f ^ ^ tcinpeftatc prefli, herbas radicefque eirode
.^^•^tuerunt topazion. Hxc Archelai lententia
'^^dubacopazon infulam inRubro mari a conti
if^^elladiisccc . abelfe tradit, nebulofam &
qua:licam fxpe nauigantibusjex eacaulano
-T-r^n^Tin pnim Troglodvtarum

j.'"u accepifle . Topazin enim Troglodytarum
P^Sua liguiflcationem habete qusrcndi.hx hac
importatam Berenica: reginx , qux fuit
atet fcquentis riolemxi.aBhilemone pr?fe£io
1 Sls,ac pj^cuide, &tinde fa£tam llacuain
. fUtio<jPtolemei Philadelphi vxori quatuorcu
.i;Q^«m,facratam in delubro, quod aureum co-
YL^rtiinabatur . RccentilTimi aurores ^

. Laidis Atabadrum oppidum nafcidicunc:8c

genera faciunt ,prafoidcm atque chry-
>eron hiiiilem chryfoprafio .Eius emm tota
.^Uitudo ad porri fuccum dirigitur. Eft autem
l*^‘Pliflima gemmarum.Eadem fola nobilium li-
^emif.ceter^ Naxiis cotibus poUiitur. Hxc dC
attexitur Comitatur eafimUicudine propior,

quam

444 C.Plinij Naturalis Hift.

quim autoritate.callais, e viridi pallens . Nafc"'
tur poft auerfa India: apud incolas Caucali ma"
tis Phicarosac Afdatas amplitudine cofpiaa*'
fed liilulofa ac fordium plena. Syncerior
praiftantiorque in Carmania. Vtrobique aute"'
in rupibus inuiis & gelidis, oculi figura extul’*'
rans.leuitergue adhairens , nec vt agnata peit'!'
fedyt appofita. Quapropter fcandete ad eainpt
gritia pedum equeftre.s populos r.eder, fimul^
periculum terrer.Ergo fundis d longinquo inW'
runt,& cum toto mufco excutiunt.Hoc veilig*"
hocque geftamen diuites in ceruice gratiffimu'"

norunt.Hic ccnfus,ha;c gloria a pueritia deifiJ'’

lum numerum praedicantium, in quo varia W
iftu primo coepere pr.cclaras
ti infeiSando nullas . Et venatus quidem calUj'
dis talis;fe6futa formantur, alids fragiles. OPt*'
inus color fmaragdhvt tamen apparet.ex aliei'*
efi quod placeant. Inclufae decorantur auro,
rumque nulla: magis decent. Qua: funtearui*
pulchriores, oleo .vnguento , & mero colore'"
deperdunt. Viliores conllantius repr-TfentaP"
neque eft imicabilior alia mendacio vitfi .
qui in Arabia iniieniti eas dicat in nidis auiu"’’
quas melancoryphos vocant. Viridatium &3I'" ,
plura funt genera. Vilioris eft turbiprafiusiC' I
ms alterum genus fanguineis piinflis obhorte"

rertiumvirgulistribusdiftinaum elt candidui"'
Profertur his chryfopi'afius,porri fuccum
rererens,fed hac paulum declinans a topazio'*" i

auru.Huic & amplitudo ea eft, vtcymbia etiai"
ex ea fiant: cylindri quidem celerrime. India ^
h.as generat, & nilion, fulgore hebeti ac breu'-

& cum inmeare, fallaci . Sudines dicit ScinSf' I
ucro Atticx Huminc nafei , £11 autem color fi*' ,

miif

•"id;

Liber XXXVII.

445

(1'.'*“^ ’^opazij,aut aliquando melles.Iuba in Ae-
^■^^'“'Signi tradit . inlittoribus amnis, quem
'lurn vocamus , & inde nomen trahere. Non
.^"llucet molochites fpiflius virens , a colore
. nomine accepto,reddedis laudata fignis,
"jfiintium cuftodia quadam innato contra pe
I '“Uiprorum medicamine.Viret,& fepc tranf-
, '^tiafpis, etiamfivifta a multis, antiquitatis
5 gloriam retinens . Plurim.-e ferunt eam
M “'ss, fmaragdo fimilem Indi ; Cypros duram
”'®Ucoqne pinguitPerfs aeri fimilem : ob id vo-
agrizufa.Talis & Cafpia eft ; csrulea circa
>n p''‘’’°doontem amnem ; in Phrygia purpurea:
tef fppadocia ex purpura cinilea , atque non
j^*gens. Amifos Indics fimilem mittit , ChaU
qu- turbidam . Sed minus refert nationes.

‘^bonitates.diftinguere . Optima ergo, qu-e
tia quicquam habettfecunda.qus rofanter-
* qui.fmaragdi.Singulis autem Gr.eci nomina
g ^fgumento ‘dedere • Quarta apud eos vocatur
q^^a.csio autumnali matutino fimilis ; & hscc
dr' vocatur aerizufa.Similis eft & Sar-

tj.’. 'mitata 8c violas .Non minus multa: fpecies
lujft^^s.fed omnes in vitio ca:rulea: autcryftal-
ttnilqg , aut myxis . Item terebinthizufa , ira-
( vt arbitror ) cognomine . vclut e mul-
J^turdem generis compofita gemmis. Quam-
“'em pn-rflantiores funda clauduntur , id eft
gftentes.ncc prsterquara margines auro ample-
pente. Vitium eft & breuis in iis nitor , & longe
Plendens.Sc fal.St omnia , qua; in caiteris. Et yi-
adulterantur , quod manifeftum fit , cum
'*'td fulgorem fpargunt , atque non in fe conti,
petituiec diuerfo , quas fphragidas vocant , pu-
‘“0 gemmatum dominio iis tanmm dato,

quo

44^ C.Plinij Naturalis Hift. ^

q'Joniam optime (ignent. I

Deiajpiditmgenerihtu.

Ca^. / JiT.

Totus vero Oriens ^to^iniuletis tradituf
ftarc eam,qu^cx' iis fmarngdo fimilis ;
trafuerfa linea albamedia procingitor, & gr^^',
matias vocatur-.quxpluribus.polygrammos.
betobitcr vanitatem Magicam hic quoque^J
arguere , quoniam hancconcionantibus
eiie prodidcrunt.Eft & onychipun6ta,quo
nix vocatur, & nubem complexa, Scniucs
ta.H^c ftellata rutilis pundlis eft, &:fali Meg^^'
co {imilis:& vcluti fumo infedla.qugcapniai,’^

catur • Magnitudinem iaCpidisvndecirn vn^’*'
rum vidimiis>formatamquc inde effigiem
nis thoracatam . Reddetur & per Cc cyanosi^^
commodato paulo ante iafpidis nomine, co^^^j
ceruIeo.Optima Scythica, dcin Cypria, poRrei^
Aegyptia. Adulteratur maxime tin^urajdqu^'!

gloria regis Aegypti; adferibitur , qui pei^'^'
eam rinxif.Diuiditur autem & h^c in mares |
minafque. Ineft ei aliquando & aureuspnl'^'^
non qualis in fapphirinis.Sapphirus enim
reis pungis collucer.c^rule? fapphiri,rat6q‘';
cum purpura. Optim^ apud Medos, nufquani j
menperlncid^. Pr^rerea inutiles fcalprure io^^. j
uenicnribus cryftalli nis centris, Qu^runte^l^i
Cyanei coIoris,mares exiftimanrur. Alius ex^. !
ordo purpureis dabitur, &ab illis defeenden''' |
bus.Principatum amcchyfti Indic? cencnr.5cti^
Arabi? quoque parte , qu? finitima Syri^Pe^^v 1
yocatur,& in Armenia rainorc,& in Aegypto»^
in Gallia reperiuntur : fordidiffim? autem
ni?que in Thafo &Cypro.Cauram nominis
tum,quod vfque ad vini colorem acccdes,pf'A

Liber XXXVI L ^47

(^l*'''ol,iceo colote, fcalpcurisfacilcs.InJicjab-
iclicis purpura: colore habeac;aJ hauc-
ofticin® dirigunt vota. Fundit au
I ^Urn aloedlu leuiterblandunijneque in oeu-

. termino Arabiat.geiis noni inc.Quartum ge-
jJ' 'olorem vim h ibet. Quintum ad viciniam
lielVcndit, albicante purpura: dcicftu,
j'?' uc nnnime probatur, .^uaudo pt.ccellens
»' '' 'fic mfufptillu 1 clut e.\ carbunculo re.ul-
fj ^uid.rni in purpura leuiter roleus nitor. Ta
l, ®*'SUi malunt paederotas vocaii, alij aniero-
j^®>niulti Veneris gemmam, quod maxime vide-
'leceteSc rpetie& colore cxtiemo gemmae.
Jj‘^guruni vanitas relillere ebrietati eas promit
a-J®' 'Ode appellatas. Frstcreali Luna: nomen
Coli ^“'ioatur in iis, atque ita lufpendantut e
nij 'opillis cynocephali vel plumis hirundi-
veneficiis. lam vero quoquo modo
ttt ^ 'eges adituris. Cr.rndinem quoque auer.

limilia, &iocuft.as .precatione addita,
^’'Odernonflrant. Name (inaragdis quoqili-
ptomiiere, li aquila: {calperentur,aut Ica-
,J*‘: qua; quidem IcriplilTe eos non fine con-
,U®'ptu8c irrifu generis humani arbitror. MuU
J. "labea didat hyacinthos , tamen e vicino dc-
‘i‘"'dens. Differentia h.i'C,qu6d ille emicans

44^ C.Plini) Naturalis Hift-

nefcitanrequam latice , adeoq; non implet
IbSjVC pene non arringac,mar( e fcens ceieriu '
minis lui flore. Hpacinihos Aethiopivi
chtyfolithos, aureo colore tianfluccmes.
runtur iis Indicar.Scfi varisenon iim,Badtria‘’j\
Deterrimae autem Arabicjc, quoniam
funt & variff,&: fulgoris interpellari nubilo
ciilarum , etiam qua: lympidte contigere ,

{ccbe fua teferrer. Optima: vcr6funt,qu^inC‘''* ^
rione aurum albicare quadam argenti facie
gunt.Funda includuturperfpicu;c.C.xteris ‘
citur orichalcum. Tametfl iam expertes
rum vfu appellantur aliqui &chryrele£lii,iu‘i\
lorem clcdlri declinantes , matutino afpeciu^
cundiore. Ponticas deprehedit Icuitas.
in iis dtirxfunt rufecqus , quxdam molles
did,T, Bocchus autor cft,6ein Hifpania repcf'^
quo in loco cryftallum dicic ad libramenti,
aqux puteis defoffis inde eruta. Erchryfolit^’^
X I I. pondo a fc vifam. Fiunt & leucochtyfl»*.
terueniente candida vena. Sunt in hoc
capnia:.Sunt&: vitreis flmiles,veiuti croco
gentcs.Vitrex vero, vt vifu difeerni non pd^ j„
Ta<aus autem deprehendit, tepidior in vUrd^-'
eodem genere funt melichryli, veluti per autf?
lyncero mellc tranfluceme , quas India
quanquam .adiniuriam fragiles. Eadem
ftion parit.plebciam ibi gemmam. Candidafijj,
duxcftpxderos r quanquam poteft quxri»^^
colore numerari dtbeattoties iadlari per
pulchritudines nominis, adeo decoris pi
tiua in vocabulo fadla t ll.Eft & fuu genus
dlatione tanta dignum , C ocunt in tranfluci‘'i
cry/fallum viridis fuo modo aer, limulq;
ra.S^' quidam vini aureus nitor,fempcr excreti

. _ Liber XXXVII. ^49

purpura coronatus madere fingulis
hisjSf pariter omaibu?. Nec gemmatu
liquidior, capiti iucunda, fuauis&ocu-

Uudatiirmiacft in ludis, apud qijps arge-

lis,

vocatur. Proxima apud Aegyptdj;^ ybi ie-
(jj^^-Tertia in Arabia, veriim Icabra, Mollius
fy l'oncica,& Aliaiica, Ipf? vero molliores
(^j^^iGalaticaSc Thracica & Cypria. Vitia ea-
o ^^languor, aut alienis turbari coloribus ,8c
(• ^'■‘^ttrarum.Pto.vimacandicantiLi eft Aftc-
’,*Principaiuni habens proprietate natur*.
c°‘l>nclulam lucem pupillx modo quandam
lut . ac tranliundit cum inclinatione, ve-
tj .‘"'as ambulanteni+ex alio atque alio loco . _ , ..

(ll 'i^‘'s,eademque contraria Soli regerens can "l" “/*

g , ^Otes radios, vnde nomen inuenit difficilis
U, /^^landum. Indic* pr.Tl'ermt in Carmania re -

Cr„n ^•'Piliter candida cft,qu? vocatur afttio»,

L^allo propiuquas,mIndianarces,&:inPal- A‘' “

ful^* lltoribus: intus a centro ceuftclia lucet
te/P'^^ Lun* plens.Quidam caufam nominis
a^^uw.qubdktisoppofKa fulgorem rapiat,
14^^8'^Mc.Opriniam in Carmania gigni, nui- "*"**•
**iiin'*° ™mu5 obnoxiam vitio. Cerauniam -
'latu ''®‘^ati, qu* fit deterior, pcllimam lucer-
Uj.^luminifimilem. Celebrant &c aftvoiten,
tojn‘SVe laudes eius in Magicis artibus Zo-
p, '^m^ccciniirc. Quidam diligentius deea .
fq°““nt-'4Aftrobolon Sudines dicit oculis pi- /
L^^afiniiKm elle, & radiare candido, vc tio-jf^
inter candidas St qu* ceraunia voca-
fpl !' fidetum rapiens. Ipla crylfallina,

yp ''■loris cerulei.in C.armania nafcens.Albam
^enothemis fatctur,fed habere intus ftel-
'A concurfantem. Fieri & hebetes ceraunias,

FFff

4p CPlinij Naturalis Hift.

quas nirro 8c aceto per aliquot dies maccr^^J
concipere ftellam camjqu.c poft totidem m*
fes rclanguefcac.Sotacus & alia duo geticr*
cit ceraunia;, nigras lubentefque.ac iimiles ‘
e(Te fecuribus;pcr illas qu* nigra; funcK
tunds.vrbes expugnari & clafics, eafque be

m ^ ^

los vocai i;qusc vero long.x funt, ceraunias.

A- 4* - t . _ t - O4

lu» vvawiai I.V|W€V r».i.v

ciunc Sc aliam raram admodum, Sc Partbot ,,
Magis quxfitam.quoniam non aliubi inuc»'
tur. quam in loco fulmine idlo. Proximurn
raunia* nomen apud eos habet, qux appelis
iris.IfFoditurin quadam infula Rubri m!||

111*4 JUlivv^atw», A- .||j|

qus dillat a Berenice vrbe fexagima
pafTuum.cxterafni parte cryftallus.Tcaque
dam radicem ctyftalli eife dixerunt. VoC^L
ex argumento itis. Nam fub tei^o percufJa ■
le.fpecies & colores arquus cxleilis in pt^.
mos parietes eiaculatur.fubinde mutans-i^f
gnique varietate admirationem fui au^/.
Sexangulam elTe.vt cryftallum,confrat.Sed ,i
aliquas fcabris lateribus & angulis in^quab j,
dicunt,in Sole aperro proieci:as,tadios in 1'
detes difcutere-.aiiquas vero ante fe ptoiefl® a
tore adiacentia illuftrarc.CoIores verbnoU^

ex opaco reddunt.nec vt ipf* habeant,fed
perculTu parietum elidant:optimaque,qu* j||
ximos arquus facit, (imillimofque cilen‘.j

arquus facit, hmulimofque ciiei""|j.
Efl: S: alia iris cers Gmilis,prxdura.quain
rus crematam tufimque ad ichneumonu Pjf
fus remedio efre,nafci autem in Perfide tta j
Similis eftafpeau,fed noeiufdem cffeaiP'J||j'
vocatur zeros.alba nigrique macula in j
uerfumdiftinguente cryftallum Expofitjs f.
genera colorum principalium gemis, teus
li tcracum ordine explicabimus. p

Liber XXXVII. 4J1

gemiais j/era/phahtiordintm.

ACAr. X.

in magna lui!: autoritatc, nunc in
nulla eft:i-epetca primum in Sicilia iuxta
"“nienciufdem nominii.podea plurimis locis,
j?'^f<icns araplirudine, numcrofa varietatibus
murantibus cognomina eius. Vocatur

|5’°'pba(rachitcs,cetachatcs,fardachaces,ha:-
^*shates,Ieucachaces, dendrachares. velut ar-
i*^<^ula infignis:antachates,cum vritur, myr-
«am redolens, coralloachates guttis aureis
pPphiri modo diftinfta, i]ualis copiofiifima in
j^^^^ta.facra appellata. Putant eam contra ara-
&c fcorpionum idus prodefle. Quod in
'Culi, vriq crediderim, quoniam primum eius
(C“‘*’ncia: afflatu fcorpionum peltis extingui-
in ludia inuenta: contra eadem pollent,

0 ^"'s magnis miraculis. Rcddilt enim fpecies
j''®'inum,tiemorum&; iumentoru, etiam elTe-
ilacicul3,& equorum ornamenta. Medici
J’i'euij5 faciunt. Speflafle etiam prodeft
Sitim quoque fedant in os additat.Phty-
''itidia no habcnt.Thebis Aegyptiis repere^
rubentibus venis & albis. Et h.-E quo-que
fcorpiones validat. Eadem autoritasSc
pjPP^iiseft .Sunt qui maxime probent vitream
j:‘^‘P'euitacem in his. Repetiutur & in Thracia
j^,‘''rca Oetam, &: in PatnalTo, S: in I.elbo ac
3 *^enc,fimiles limitu floribus, Sc Rhodo. Ali®
Pud Magos differentiac.Leonina: pelli limiles,
jj'®utiara habete contra fcorpiones dicuntur.

^ Psrfis veto fuffitu catum tempeflates atierti,
j.Pfteterea flumina filH. Argumentum cITe,
feruetes cortinas addita; tefrigecennfed vt
P^ofint, leoninis iubis alligandasmam hyjca*

fpff 1

4yi C.Plinl) Naturalis Hiil.

pelli (imiletn abominancuc.clircordulem cjotn^
bus.Eam vero, qu* vnius coloris fit, inuict’
athletis effe. Argumentum eius, quod ° j
plena olei coda cum pigmcntis,& intra du,^
horas fubleruefaaa, vnum colotem ex orno.^
bus facitminij. Acopis nitro fimilis ell,pur‘’ .
cofa,aurcis guttis ftellata.Cum hac oleurn
feruetaftu perundlis lafiitudinem (fi credin*^
foliiit. Alab.tlltites nafcitur in Alabaftro "
gypti,& in Syris Damafco, candore intetft' ^
tlo variis colorihus. Hsc cremata eri foffili
ac trita, grauitates oris &c dentium extenu^j
dicitur. Aleilorias vocant in ventriculis
linaccorum inuentaSjCryllallina fpecie, mag^
ludine lab.-e: quibus Milonem Crotonicnl'
vfum in certaminibus , iiiuiftum fuiire vi“
volunt. Androdamas argenti nitorem ‘'jj,
betjVt adamas, quadrata, femperque tcffellis ^
milis. Magi putant nomen impofitum ab
quod impetus hominum, V iracundias doj»^,
ladera fit,an alia,argyrodaraas,aurorcs nb^,, |
plicant. Antipathes nigra nontranilucet. E<f^ I
rimentura eius Ii coquatur in laftetfacit
hoc myrrhs fimile immi/ra.E.amque contts^
fafeinationes auxiliari Magi volunc. Arab'
eboti limillima eft,& hoc videretur, nifi ab» ^
ret dur.tia. Furant contra dolores ncruo'",
prodelFe habentibus. Aromatites &

Arabia traditur gigni, fed & in Aegypto cL.
rytas,vbiqi lapidola,& rayrthi coloris & °
iis,ob hoc reginis ftequeeata. Albellos m A
cadis montibus nafcitut,coloris terrei. Ail^j
laten Democritus in Ar.abia gigni cradir, ig j
coloris. Eam oportere cameli pilo ^

alligari, inuenitlq; in nido Arabicarum ald y

j Liber XXXVIL 4^}

eoJem nomine ibi in Leucopetra nafci
/Sfntei coloris, raJianrera.contra lymphatum
®bendj_ Atizocninlndia&inherfide acida
“hie nafci tradit, argenteo nitore fulgentem,
^^gnitudine trium digitorum, ac lenticula li-
c ^^®>ocioris iucundi,nece(Tariam Magis rege
“■iltitucntibus. Augites no multis alia vide-
^ITe,qudni ijuafcallais. Amphitane alio no
j- 'He appellatur chryfocolla,in India: parte, vbi

“iinica: eruutaurum,in qua inuenitur auro fi.
quadrata figurataffirmaturq; natura cius,

® 'nagnetis,nifi quod trahere quoque aurum
^^ditur. Aphrodiiiaceex candida rufa efl.
faa feptenis diebus calorem tenet excal-
^ igni,nigra ac ponderofa, diftii^uentibus
go"' rubentibus.Putant prodefie cotra fri

(3 Aegyptillam Iacchus intelligir,peralb(j

in ■ ‘''graque vena tranfeunte : vulgus autem
1,5. '“Era radice czruleam facit. Balanitz ge-
n,:';* habcnt,fubuiridcs,& Corinthi; jris fi-

Vj “'hdine. Illa a Copto, hzc ex Troglodytica
{fg hs, medias fecante flammea vena. Coptos
jIt ^^rachitas mittit:vuam ranz fimile colore:
tno|'|?“’ rboriitcrtiam rubentis e nigro. Baptes,
bip '®alioquin. odore excellit. Beli oculus al-
pupilla pingit nigra, e medio aureo ful-
Ctj 'iucentem. H.tc propter fuam fpeciem fa-
tt^''^mo Afiytiorum Deo dicatur. Aliam au-
n]o'‘l''am Belum vocant,in Arbelis nafci De-
t,j“'rltus tradit, nucis iuglaadis magnitudine
fj''*afpecie. Baroptenus fiue baroptis nigra,
p "Edineis & albis nodis alligata dicitur, vclut
pj "'ntofa. Botrytfs alia nigra eft.alia pam-
b ‘''a,incipienti vuz fitnilis. Zoroaftres crini-
**ftulicrum firailiorem Boftrychiten vocat.

PBff }

4f4 C PlinijNaturalisMift.

Bucardia bubulo cordi fimilis Babylone
nafeitur. Btoatia capitibus teftudinum Cwujy’
& curo tonittuis cadcns(vt putam)folroine i^
+Si!/eniie reftinguit.fi credimus. fBolce nimbo inuc^'"'
tur,gUbtE fimilitudiue. Cailmitis eadem
quam Oftracit in Tocanr.nifi quod hanc c*tf
. . lei interdum cingunt buU.T. -tCallais rapp®!

T rum imitatur, candidioi,5c litiotofo mati lU®

lis. Capnires quibufdam videtur funm ge®,
habere, plurimis fpitis tumida, vt fuo loco''
ximus':in Cappadocia Sc in Phrygia nalcK'®
eborilimilis. Callainas ferunt plures coni®"
aosfen-.perinueniri. Catochites Cotfica Uf
eft, c.atctis m3ior,mir3bilis,li vera tradunt®'
impolitam manum veluti gummi retinenS'^
Catopyriics in Cappadocia prouenir. Crf
tes,Gue cepocapites, candida elt, venarum ®
dis coeuntibus, candore imaginem regereo*'
Ceraraitesjteilscolorem habet. CinsdiX
ueniuntur in cerebeb pifeis eiufdera nomi®'
candidae & oblongac,cuentiq; mirand.v, fi '®^j,
do eli fides, pr^f-igire eas habitum maris n®®-
Io colore aut tranquillitate. Cetites cer.r fi®l,
Jis efttCircos pyristCorfoides canitiei hom*®,:
Coralloachates coralio aureis gutis dillin%
Corallis minio:gignicur in India & Syene.
terites inter chtylbliihum & cledtrum coio< ,
habet, prsdurarnaturx. Crocallis cerafui®
pratfentat. CiiGtes circa Copton nafcituf
dida,& videtur intus habere pattum.qui ft®'|-jj
lur etiam ftrcpitti. Chalcophonos nigra
illila .xris tinnitum reddit,tragcedis,vc fuad ^
geftanda. Chelidonia: duorum fune gencf® ^
hirundinum colore, & altera parte purp®®^j,
nigris imcrpellitibus maculis. Chelonia

j Liber XXXVII. 4^^

j * 'ft IndicK teftudinis.vel portetofiffima Ma-.

mendaciis. Melie enim colluto oie itti.
r lingu.T, futurorum diiiinat/onem pt*
promittunt;quintadecimaI.una&filente.
®'*die;dccrefceme vcr6ante Solis ortum, cx.

diebus a prima in fextam horam. Sunt &
"^lonitides teftudiuum limilcs.ex quibus ad
''".Peftates fedandas multa vaticinantur. Ea
Q '®> qux fit aureis guttis, cum fcarab.xo deie-
aquam feruentem;, tempeftates auerti.
jV^lorites herbacei coloris eft,quam dicunt
inueniri in raotacillx auis ventre, conge.
eiifcrtbque includi iubent ad qusdam
«®‘l'giofa motis fui. thoafpites a Sumine di-
,’t’ft.Yii-iJj5_fuigoiis aurei. Chrvfolampis in
j ‘'Siopia nafeitur, pallidi colotis die,noau
Chryfophisaurumvidetuceire. Cepio-
in Aeolidis Atarne nunc pago,quondam
”PP>do,nafcuntur. multis coloribus tranSucen-
j 'lalias vitrex,aliii.s ctyftallina.alias iafpide?.
/‘'*tfordidistacuseftnitot,vt imagines red-
jj^ht.ceu fpecula. DaphniamZoroaftres mor-
‘Comitialibus demordltar. Diadochus be-
™o limilis eft. Diphris duplex, candida ac
a8‘;a,mas ac foemina .genitale vtriufque fexus
wfo.ogucnte linea. Dionyfias nigta ac dura
'nis rubentibus maculisiex aqn.i trita fapo-
''■ni facit,& ebrietati refillere putatur,
^faconites fiue Jtacontia e cerebro St draco-
J-Oatfcd nifi viuentibus abfeiiTo nunquam gera
?'fcit,inuidia animalis mori fe fcmictis. Igitur
““tniietibus amputant. Sotacus qui vifam eam
Summam Sbi apud regem feripSt .bigis vehi
SOsrentes iradit,& vilo dracone fpai gere fom-
‘'■fica medicamenta, atque ita prxeiderc. Effe

rjf£ 4

45'S’ C.Plinij Naturalis Hift«

autem candore tranflucido, nec poftea
aut artem admittere. Encatdia cognominat».
& cardifcetvnaiin qua nigra effigies cordis etf
nettaltera.eodem nomine viridi colore, cot“,‘
fpeciem repra:fentat:tertia nigrum cor often^ '
reliqua fui parte candida. Enorchis cand'»
eft, diuifaque fragmentis teftium effigiei»
praefentat. Exhebenum Zoroafttes fpecior*"!
& candidam tradit, qua aurifices aurum p'’
liunt. Eriftalis cum fit candida, ad inclinatif
nes rubefeere videtur. Erotylos eadem amp^.
coma: 8c hieromnemon.a Democrito laudat''
inargumemisdiuinationum. Eumeces inS*j
flrisnafcitur,filici fimilis.Sc capiti fuppofita ^
fa nofiurna ocaculi modo reddit. Eumett^’
Beli gemmam, fanftiffirai Deorum fibi.Aflr;
appellat, porracei coloris, fu perditionibus gt*
tam. Eupetalos quatuor colores habet,
leum, igneum, minij, mali. Euteos nucleo oW
fimilis eft,ftr/ata concharum modo, non a“^,
candida. Eurotias Gtu videtur opetirc
tiam. Eufebes ex eo lapide efl:,ex quo tradit;,
lyri in Herculis templo fafta fedes, ex qua f
facile furgebant. Epimelas fit,cum in canJ'l
gemma fuperne nigricat colos. Galaxiai»
qui galafliten vocanr.Gmilem proxime di^*' '
fed intercurrentibus fanguineisautcadidisfa
nis. Galadites ex vino colore ladis eft.
dicunt leucam, & leucograpiam appellanti
fynnephitcn,tritam ladis fucco ac fapotc n»'.

bilem. In educatione nutricibus ladis ftecu»'
tatem, infantium quoque alligata collo fai‘'j'''J,
facere dicitur,in ore autemliqucfcere.
memoriam adimere dicut. Mittit eam & A»”
lous amnis. Sunt qui fmaragdu albis venis

Liber XXXV II. 457

'UnligjtumgaUftiten vocent. Galaicos argy-

^'^^amanti (icnilis eft) paulo fbcdidioc.^ Inne^
''■umurauteiti bini vcl terne. Gaddane Medi
coloris orobini, vrluti floribus fpar-

NafeiturSe in Arbelis. Pl.TCciuoq;gem-
■"a concipere dicicuf.Sc intra fe partum fateri
^OncufTa, concipere autem trimeftri fpatio.

Cloflbpcrra lingua: fimilis hnmanx in terra
•'Onnafcitur.fedricficientcLuna edo decidere,

^ lenocinanti neceflaria creditur. Ojpod ne
^^edamus,promiifl quoque vanitas facit. Ven-
enim ea comprimi narrant. Gorgonia ni-
"'l aliud cfl-, quam coralium: nominis caufa,
'1,'^od in duritiam lapidis mutatur. Emollit ma-
‘'^■•fulminibus & typhoni refiftere affirmant,
^enianen eadem vanitate inimicorum poenas
'uieere promittunt.'! Heliotropium nafcirur in

^^‘biopla,Africa.Cypro,porraceicoloris,fan-

5"'neis venis diflinfla. Caufa nominis quonia
‘‘eiefla in vas aqu* fulgorem Solis accedetera
P^rculTu {anguineo mutat, maxime Aethiopi-
'?• Eadem extra aquam fpeculi modo Sole ac-
''Pit.deptebendltqidefeaus.Cubeuntem Lunam
5"endens. Magorum impudenti.v velmanife-
"‘Ifimum in hac quoque exemplum eft, quonia
“‘'ntifta herba helio:ropio,quibufdam quoque
^‘''Ittis precationibus, gerentem confpici neger.

'^ephitiftes quoqifpceui' naturam habet m
‘®'ldendis imaginibus.quanquam rutila.Expe-
‘"nentu eft.fl feruentem aquam addita ftatim
‘'frigcrer.autfiinSole addita aridam materia
“"rendat. Nafcirur in Coryco. Horminodes,
'f trgurneto viriditatis in candida gemma vel
‘''8ra,5c aliquado pallida, ambiente circulo au-
coloris, appellatur, Hexecontalithos in

4f8 C.Plinij Naturalis Hift.

parua magnitudine multicolor, hoc libi
adoptauit. Repericur in Troglodytica region®'
Hieracites alternat tota, miluinis nigrica*^,^
vcluci plumis. Hammites ouis pilcium (ini*^**
alia velut nitro compofita, prxdura aU*^'
<juin, Hammonis cornu inter facraciiliiTi**
Aerhiopii gemmas.aureo colore, arietini coi'
nus effigiem reddens promitticiir prardiuina
mnia repr.x{eacarc. Hormeiion inter graci^'
mas aipicirmscx igneo colore radias aarojpo^'*
tante fecum in extremitatibus candidam luC^'
Hy.tnix ex oculis hy.^na:.&ob id in vale i®'
ueniri dicuntur:.?c (T credimus,ltngu.-c homifl^
fubdicT- futura prardiccrc. Hxmatites in
thiopia quidem principal'h,red & in Arabia,^
Ahica inueniturjfanguineo colore, non
tenJa promiffis ad coarguendas barbatoru
ffdias. Zachalias Babylonius in his libris qu®’
icripffr ad regem Mithridatem, humana gc^^^J
attribuit fafa:has non contentus oculoruiti
iocinerummedicinadecoraffe,a rege edaal>'
giiid petituris dcdir.S; litibus iudiciifque
pofuic:in pr^liis etiam eas falutares pronuot^^J
uit. Eft & alia eiufdcm generis, quae vocai*^ j
henui ab Indis.xanthos appcllataGr{cis,e iuW'’
candicans. Jdari dactyli in Crcta,ferrco coiO^
pollicem humanum expiimunt. Ifletias al‘‘'
lurido llmilisjdeoexiftitnatur falubris cont^*
regios morbos. EU & alia eodem nomine.'*'
quidior. Tertia folio viridi fimilis, latior
tibus, pene fine podere venis luridis. Qu.artu"’^
genus in eodem colore nigris venis dcfcciiJ'®'
tibus. louis gemma candida eft, non ponJe^'
fa.tenera. Indica gentili fuarum hiber 1'°*” J
filbrufo colore, in attritu fudotem purpurtu^

emana'!

Liber XXXVII. 4f9

*‘*'an»t.Ali.'i eodem nomine candida, puluerco
Ion apud Indos violacea ell, fed rani»
•“'uro colore lucet. Lepidoccs G-iuamas pifciti
^atiis coloribus imitatur. Lelbias Lelbi patri.t
■'“"Jcn habens.inucniturSc in India. Leucopb-
'“almos rutila altas.oculi (peciem candida ni-
Blimq; continet. Lcucopetalos candore niuis
'* auro diftinguit. Libanochros thuris iimili-
''■'linemoftendit.fed fuccum mellis. Limonia-
eadem videtur,tiU2 fmaragdus. De lipare
"“e tantdm traditur, fuffita ea omnes beftias
'“Ocari. Lyfimachiis Rhodio marmori fimilis
aureis venis-.politut ex marmore. amplim-
in antruilias coeunte.vt inutilia exteratur,
.^eucochryibs iit chryfolitho intetalbicante.

^^ernnonia qualis iit.non traditur. Medea ni-

eft.i Medea illa fabulofa inuencaihabet ve-
has aurei coloristfudorcm reddit croci, fapore

Mecoaitespapaueta exprimit. Mi-

c^Xal)etfisacceptaell& Rubri mansmonti-
““s rnuUicoiot.contra Solem varie refulgens,
^eroftes porracea lafte fudar. Motionlndi-
tjuae nigerrimo colote tranllucet, vocatur
P'*aninion‘.in ruamifcetur 3c carbunculi colos,
*'exandtinum:vbi lardT.Cyprium. Nalcitur &
{.''Tyro & in Galatia. Xenocrates 8c lub AIpi-
nafci tradit. H* funt gemms.qu* ad efly-
fcalptutas aptantur. Myrthites myrrh?co-
‘•"■tm habet, facianqi minimse gemma.vngueti
?>iorcm, attrita etiam nardi. Myrmcc.as nigra
eminentias fimiles verrucis. Mytfiniies
•bfUeum colotem habet.myrti odorem. Melo-
l'Ucos cft.mcdiam gemma candida diftinguete

Wa-.Mefbmela.nigtaveua quemlibet colore

fc«ate per medium. Nafamonites eft fangui.
. ^ nea.

4^0 C.Plinij Naturalis Hift.

nea, nigris venis. Nebrites Liberopani Cact>>l
nomen rraxit a nebridii eius (imilituciinc. Su"*
& ali.-E nigra: generis eiufdem. NympbarrO’
vrbis & gentis Perfic? nomen habet.fimilishif;
popocami dentibus. Orca barbari nominis»*
nigro fuluoq; ac viridi & candido placer. Ci"'
bria, quam aliqui notiam vocant, ficu c cera*('
nia& brotiacaderecum imbribus 8f fulmin''
bus dicitur, cundemque eiredtunr, habere, quc>s*
brontia, narratur. Pra:terca inaras addita **
traditur libamenta no amburi. Orites globn^’
fpccic,a quibul'dam& fiderites vocatur, igne>*
non fentiens. Oftracias fiue ofiracites eil ■*'

ftaceaduriot:alteraachata:fimilis,nifi qubJ*'

chates politura pinguefeit : duriori canta int^'
vis,vt alix gemma: icalpantur fragmentis eia*'
Oltracitiolftea nomen & fimilitudine dedet*'
Ophic.udelon Barbati vocannnigruracolore*"
binis lineis albis includentibus. De ObGiiial'*
lapide diximus fupcrioce libro. Inucniutur**
gemmx eodem nomine ac colore, no folum '1
Aethiopia Indiaqjjfed. etia in Samnio» vc
putant, 6c in litoribus Hifpanienfis Oceani* »
Panchrus ferd ex omnibus coloribus conft«f'
Pangonius non longior digito.ne crvitallus v*'
deatur, numero plurium angulorum cauetur. .
Paneros qu.alis fit,a Metrodoro non dicitur:!'*'*
carmen 'Timatidis reginxin eadem dicatu Vf
neri non inelegas ponit, ex quo intelligicut 3«'
ditam et iacundicacem.Quidam hanc panfeb»;
llon vocant. Ponticarum plura funtgenera.B*'
Iteilatanunc fanguincis, nunc atris guttis,
inter lacras habetur. Alia pro ftelliseiufde co'
Jmis lineas habet, alia montium conualIiuin<l>
emgies, Phloginos,qucm& chryficen vocant

Liber XXXVII. 4<rt

Attica: aflxmilataiouenitur in Aegypto,
‘nQxnicitcs ex balani fimilitudine appellatur:

‘ "ycites alga:. I'erileucos,filo ab otc gema: ad
''*‘liccm vfq; candido defccndentc. r^ancidcs,
S'*^' quida gemonidas vocanc,pra:gnantes fieri
j Parere dicuntur, medetfiji partunentibus.Na
:®les iu Macedonia iuxta monumentu Tirefis
''“•'niunturdpcc'^ aqu* glaciat.T. Solis gema
'^ndida ell.Sc ad 1'peciem fideris in orbem ful-
6'ntes fpargit radios. Sagdam Chaldsi adhac-
'^f«ntcm nauibus inueniunt, pralini coloris,
j^flothracia infula eiufdem nominis gemma
. '^nigtam,acfinepondere,ligno iimile. Sau-
'‘'«n iu s-cntre viridis lacerti harundine diiTedli
/^duntinueniri. Sarcires bubulas carnes pr^-
Seknites ex candido tranflucet melleo
'“'gote, imaginem Lumr continens, reddjtque
in dies fingulos crefcentis minucntifque
p“'nero:nafci 5; putatur in Arabia. Siderites
limilis.litigio iilaia difcordias facit:qua:qi
'**fi:itut in Aethiopia Sideropoecilos ex ea fit
^^■^■antibusguttis. Spoiigites fpongii nomen
*'Pfa;ltncat. Synodontites e cerebro pifciueft,
fynodonres vocantur. Syriita: in litore Syr-
'“w.iam quidem 5c in Lucania inueniuntur £
pslleo colote croco refulgentesnntus aute ftel-
continent languidas. Syringites ftipulxin-
'ctnodiofimihs, perpetua filtula cauatur. Tri-
'Orus ex Africa nigra eft,fed tres fuccos reddit,
®5*dice nigtum.mcdio fanguineii.fummo can-
didum, Tclirrhizos cinerei coloris aut rufi,
'^didis radicibus fpcdlatur. Telicaidios colore
'°tdis : Perlas apud quos gignitur, magnopere
“'le£tat,maculamq, appellant. Thracia trium
8'netu eft.viridis, aut pallidior, tertia fangui-

neis

4^z CPlinij NTaruralisHin:.

acis guttis. Tephritis nous Lunx fpede hab**
ruruatx in coniua,quanuisciner€i coloris.
coiit lios olex nucleo fimilis videtur : neque^
ei geinm.x honos, feci lingentium calculos
gitpellrquc. Veneris crines nigerrimi
concinent in fcfpecicmnifi crinis. Veienia^
Italica gemma ell, Veiis reperta, nigram
riam dillinguentc limite albo. Zamhenen^'^
Media nafei Democritus tradit, ele£lri colo^^!
-& fi quis terat in vino palmeo & croco,
modolenrefcercjodore magnx fuauicaci.?.
jaces in Euphrate nafcitur,Proconefio marn’^
ri fimilis, medio colore glauco. Zoronifios ^
Indo flumine nafeitur: Magorum gemma
narrarunnequealiud amplius de ea.

De gernmiffejua amemi/ru hominii logvomtndfi^*^'
& ah etimalihws& de k cateru rehui'

C A P. X 1.

EStctiamnumaliadifiindio, quam eqi'^^’
fecerim, fubinde variata expoficione.Siq^''
dem a membris corporis habet nomina,
titesa iocmcre,Steatices fingulorum anim**^,
adipe numerofa. Adadunephros eiufde
dicitui:;D&as & hic colitur Syris. Trioph-h^
mos cum onyche nafcicur.trcs hominis
■firniil exprimens. Abanimalibus cognom'^.,
iur,carcinias marini cancri colorc, echires '[j
pera:,fcoipires (irorpionis aur colore autelE?’?
fcaiires Icari pifci.s, triglires mulli, .rgophthr^
mos caprino oculontem alia fuiiIo,&a
collo geranices.hieracitcs^rcipitris. Actit^®
colore aquile candicante cauda- Myrmct*'^^
innatam repentis formic.x effigiem habev-i^*
cabxocLim cancharias. Lycophthalmos
moreft colorum cx rutilo fancuincado

nigtu<«

Liber XXXV IT. 41^^

®'Sfum candido cingicur.vt luporum, oculi, illis
Omnia fimilis. Taospauoui eft fimilis.ire
^^idi.quam vocari chelMoni.VJnuenio. Harc-
limilitudo eft in hammochryfo, velut
^“foharenismifto- Cechritcs milij granis ve-
..'^fparlis. Dryiccs c truncis arborumihic &
“Bniinodoarder. Cilfltcs in candido collucet
, ^ta: toliis.qiia: totam teiiei~.t. Narciffires ve-
^‘Setiam rderaitddtinaa. Cyamea nigracft
'^ofrafla ex fetali? iimilitudinemparit. I>yren *
. oliua: nuclee dida eft-.huic aliquando ineffe
f'ltium fpiOT videntur. Chalaiias gtandinil 8c
'olorem & figuraro liabet, adamantina- duriti?,

??tcanc etiam in ignem addita manere funm
“'Ses. Pyritcs nigra quidc.fed attritu digitos
’““rit. Polyioaos‘nigra multis zonis candicat.
Aftiapia; in candido aut cyaneo difcuirunt c
j '<lio fulminis radii. In Phlcgontide intus ar-
j"«qua:d.a videtur fiammaqu.-t nd exeat. In
^Othracitide fcimillnc difcurrere aliquando vi-
. otur. Enhydros femper toniditatis abfolut?,
'Ooadorecftkuis.fedadmotu fluduac intus in

f£/!,rfdi!.

chryfoprafum^herbaceiis, melleus meli- d»’ , «eque

'fitotaiquanuis plura cius genera fint. Meli- efim vetu^
'ulord eft geminus, parte flamis, parte naelleus: ft» cedUi.
. ocianctoci. polia canitiem quandam fparti ^‘u.-Depen.
jndicacieandemdutiorem.nigra Sparcopolios. emm

®-hoditcs.drola-t-eft. Melites mali colorisiChal- Ii" “i e»
'lies airis.Sycites fici. Ratio nominum ndeft in l^-ed fre-
“otfycite.in nigro ramofa, candidis aut fangui- “pt. Cehs
“'Is fcondibustnec gemite, velut in petra can- etCfellemt.

didis

j veliiti in ouis liquor. Polytrix m vindi capti
jjior.fed defluuia comaru facere dicitur. Sunt
a Iconis pelle & pathertr nominar?,leontios,

r^rdahoc^ r'rvlr»c annellauir chrvtblithumau-

4^4- C.Plinij Naturalis Hift.

didis manibus inter fe complexis. AnanchW'^*
in hydromantiadfcuntcuocari imagines dc*’’
rumiSynochicidc vmbras inferorum euocat^*
tcneri.-Dendritiile albadefofia lub arbore,
cardatur.fecuris aciem nohebetari.Et funtini*'!
toplures,magiUp monflrifics, quibus Barbif
dedere nomina, conleffi lapides cHe.Nobis
erit in bis coarguillc dira mendacia.

De gtmmis nafcentihui &
marum. C A I>. X 1

GEmma: nafcuntur 5c repente nous ac l**"*
nominibusivtLampfaciin metallis aul^'
riis vna inuenta, qua: propter pulchritudiD®'*
Alexadro regi milfa fuit.vt autoreilTheoph'*’
ftus.Cochlides quoq! nunc vulgatilfima.fi^f
veritis.quam nalcunturnn Arabia repertis lO?**
tibus glebis, meile excoqui tradunt feptenis d'*^
busnoiflibiilqifineintermiflioneiita omni
renovitiolbqidccuifo purgatam purimqig'*'
bam artificum ingenio varie diftribui in vei>^.|j
dudhifqi macularum quam maxime vendib''^
ratione leflantiumiquondamq, tanta: magni'!
dinis fecere, vt equis regum in Oriete fronti* ,
atqi pro phaleris penfilia facerent.Ec alias
nes gemmx mellis decoftu nitefeunt, prateip''
Corlici.in omni alio vfu acriora abhorren'".^
Qi^x varii funt,& ad nouiiatera accedere

liditate ingeiiioru contigit, vt nomen viita'"!
non habeat.phyfes appellat, velut ipfius natf'.
admiratione in iis vcnditantes.cum finis nfli'
num no fit,qua:petfequi no equide cogitod!
numera ex Grica vanitate confiffa. Indica'

^ nobilibus gemis,etiam plcbeiis rarorum
d» ru.diau dignas diftinxifle fatis trat.llludt'''*,
meminifre coueniei,inctcfcencibus varie m'"',;

lis»

liber XXXVII.

multi-
noniina in

lis a

pjj 5j*Wucis,linearum(j; intciuenientc n-
tad' colore.-f-niutari ffpius nomi..» ...

•'ifi'^ materia.Nunc comunircr ad om.

Summarii obfcruationes pertinentia dice-
. s.opiniones fecuti autorum. C.aui aut extu-
viliores videntur arqualibus. Figura
maxime probatur, deinde qu; vocatur
j ‘‘^Ula.poftcafclypcidos 5c rotundatangulo- +c
“'mima gratia. Vetas a falfis difeernendi J,,
yj S^^difficultastquippe cum inuentum fic. ex
5 “gemis in alterius generis fallas traducere.

Vt ?°“i'ehcs e cerauniis glutinantur gemis, ira
j.,^'Pmhedi ars n5 poffit,aliunde nigro, aliiide
gjjj““lo>aliude minio fumptis, omnibus in fuo
Uj- probatiflimis.C^inimo ctiaexrant com
autoru,quos no equiUe dcmonftratim,
ali v*® modis ex ctyftallo tingantur fmaragdi,
tj *'!• 'ranfluccntes,fardonyx e farda, itera c,!;.

® ex aliis. Neq; eftvlla fraus viw lucrofior.

£>e ratione frobandarum^emmarum.

CAP. XIII.

, contri rarione depreliendedi falfas de-

Siiij “'““ftiabiraus, (quando etiam luxuriam
ia Pmudes muniri decetlpr.Ttcr illa,qux

diy- ^'“•'Ptlltbus qulbuiqi generibus priuatim
ay ^“s.Tranflucttes matutino probari cefent:

Ex **“eceHeeft,in quarta horam, pollea vetat.
j,g?^’^'menta pluribus modis confiant. Primii
f “^ee.figrauiores fcndutur.poft hxc corpore,
j ditiis puftulx in profundo apparet, fcabritia
_ ''*Ie,in capillameto fulgoris inc6ftatia,prius
tur “eulos pcrueniat,defincns nitor. De.

, “Iragmeti pauIu,quodinIamina ferrea te.

'“t, efficaeiffimu experimento excufantma-
® “‘sgemaru. Recufantfimiliter&limx pro-
Tom.v. G G g g

4t^<r C.Pr.Nra.Hirt. Li.XXXVII^

bationc. CbfidiaiiaE fngmenra veras geron)^|
+ Sudiu* icarificaat. Facitis fcarificationis + ca"'
in livliem- dicantiam fugiunt. Tan:aquc differentia eft' ’'
ritMmPd- ilia: ferro fcalfi non poainr.alii; no nifi rctu»'
d ii\jtino- verum omnes adamante. Murimum vero inb>
utttmb.le- terebrarum profieit feruor. Gemmiferi amO'_
“ da «1 funt Acclines & Cangestterratum autem oo’
candua niummaxim^ India. Et iam peraflis oninibi
y’ Tnf ‘ma oatlira: operibus, diferimen i,|Uoddara retu ipi''
' rum atu; tertaru facere'conucniat. F.reo in i®'

fdjit,

rum atq; tertaru facere'conucniat. Ergo in .
orbeSc quacunq; c.rli conuexitas vergit, pu“
chetrimaeftomniu.rcbufquc merito princip*!
tum naturae obtincns,It.i'ia,reatix parenfq*''
mundi altera, vir is, !'cem inis, ducibuSjmiiitibt*''

feruitiis,artiu priihntia.ingeniotum clatitad'
busjiam fituac falubi itare c:cli atque temperi*’
acceflu cuniftarum gentium facili, litoribus po**
tuofis, benigno ventorum af9atu (etenim col
tingit recurretis politio in parte vtiliffimarn*
Inter ortus occafulqi mediam) aquarum cof'*’
nemorii falubrit3tc,motinm articulis, feroil ^
animalium innocentia, foli fertilitate , pal’!',
vbertate. Qincquid elf, quo carere vita- no
beat,nufquam eft prs ftanrius'.friiges,vinu,olr*
vellera, Iin3,velfes,iuueTtci. Ne equos quidcv
- - -• ' ■ „a<i'

rdi"

in trigariis pra:.'crri vilos vernaculis anim
uerto. Metallis auri, argenti .-eris, ferri, qu'

libuit exercere, nullis ce(lit:8f iis nunc in
uida pro omni dote varios fuccos, 8c frugu iK
morumqi fapores fundit. Ab ea, e.vceptis In“.’;
fabulofi5,proxime quidem duxerim FlifpaO' '
quacunque ambitur mari.

€>Phnij Naturalis HtfToria libri xwxvy*
^vltimi Pina.

>

*^frara hasc pauca (ic emendato , atque
^liquoc varias lediones quaeomiff*
•uerejhunc iii modum annotato.

'jV' yerf.ij. prt Phintia funtcjui legt~
^ Pythia, pag. ead. verf ly. pro Li^

yymira. pag. iSS.ferf. yltimo,

co)iteadant , yilijiimum. pag.

^PS.

U6.

P^g-

"^erf 21. pro ctejias lege CrefiM. pagm.

^ '-yerf 2 pro .yfrtaphernem furit tjHi le~
'PiJJjpher nem. pagin. y.^S.yerf jj.prt
lege JUnJjitimut.

TOMI oy ARTI

PLINIANAE historiae
Index locupIetifriinus,cuiufuisanimantisi
plantas aut metallica; fpeciei natura ac vi*
res medicas, & fiquid pr^terea id genus co-
gnitu vtile,iucudumve toto hoc opere c5-
tinerur,alphabetico ordine, notift]; Arith-
meticis,veluti digito commonfttans.

B— 3, Eaculijiue cal
^ culh ex “vi-
lropa^.^14
injklit

fidentia 23.1 -t-S
fSs.2iff, Tvm,2.pag,
27 1.& Tom.s> pa^i na

Szr.et indetS7S‘SP ^-403
^bron^^Apdlu opM apud
Sumios 33S

firmones auriti
tinnitu prafintiuntur p
^iffnthiuf» marinu c^uaU
2os.^Tom.3.pag.3P9
'^bffinentia opwna medi-
cinu

'^earnepifeu ^tp

Accipitrum generi perni-

dofm chamaleon 31.32

Acenteta tn cr^Plalii gene

ribm qu4 dicantur 42^
^cerata cochlea (jua 122
^cefines Jiuuius gemmifer
4ef(f

^cefa , chryJbcoUa genui
245

Achata vi^a Romanos cor
rupit , 2^9

^chatcsjiuui^igcmd^f 471
^chates gemutvariajj eius
genera dr nomina i bid,
Achates in annulo pyrrhi
^ualu 417

^chates politura pinguefeit
46 0

yAcheloi fiuu^ gemma 4sS
Achilles eyuQ Telcphu Jana
rit302.<^ Te.3-pag.30j
Achillu Jimulacrum zsj
37C.37t ^

Achilles a Zeuxide pi-
' a-ti 32}

3

I N E

lAchiUiS virginis habitu- oc-
culiatusj sAthcnionis o~
fus

^Acidula aqua tsi

KAciperi/hpifcis xr^.^To
mo 2.pag.rp

t^coniitvincere quid $4.6
Aconiti fimpri remedia
4.4.rs)T.& Tom.j.pag.
2S^.2Zff

M^copis gemma 4/2

%/icragas (latuariuf 26 1
tiAEHaco bello nauu^ntonq
ab echeneide retenta tS-i-
eAvfius Prifius piblor
\Abiius Poeta JibitpJi Jia-’
tuampofuit 26 st

xAbitj Nauq fiatua 270
xAdamantu lapidu confide^
ratio 42 p .toto capite

^Adamat venena irrita in-
*-tt 4St

%Adainas vndc diSlue 4.^0
^Adamas /anguine hirci fid
gitur 4St’ ^ Tomo /,
pagina 4 S

•Adamas a /alptoribus ex*
petitur 4jr

•Adamantis duritia nulli
cedit 4J0

•Adarr^ntu genera /ex jbid.
•Adamantis magnitudo ibt.
^Adamantis cum macete
dijiordia 4J1

•Adamante /culpuntur gc^

E X.

ma omnes 46^

.jidarca quid, tb' eius effe-'
Plus 2j i. b" Tom,2.pag‘
SS3’& Tom.j.pag.ioj
•ddarationis mos 9

•Adu/teno Mejfahna nobi‘‘
litatus VePtius Vales 7/
•Adulteriorum tadium que
,paclo mulieribus indu-*
latUY zpi

sAduFftonu remedia, ^lua'
re •AmbuPforu remedia*
•Aedes quali intrita cou*
jlruenda ^ot

•Aedium conHruendarutfi
leges ibil

•Ae4i/cta%oma qua nobt'

lifima jpo

•Aedi/icmm Jine firreo ck^
ibid*

•Aedilitas (^Jaris mira 2 sf
•Aegineta/Plor J4/
•Aegineticum as 266
•Aegilopis morbi remedk
10s.3tp.tb' Tom.j.prg*
S4.t4S-r43A2p.402
•Aegira /acerdos vaticina*
tura /angu-inem tauri*
num bibit 4»

•AegiSihusab OrePie peri*
mitur 347

•Aegie •At/culapij filia 34^
•Aegophthalmos gema 4^2
•Aegypti nitrum quale 17^
•Aegypti pyram des 3SS

1 N

lahyrinthtU .jSif
'^^SypUelcihum 42 s
^^pti pnaifitgdi 432.
^S^ptiopalm 437

/iter^ jSr

argentum qno-
p^odo conficiatur 233
piclura inuetores

‘aptiorum c^7“ Pirjarum

P^^nHum 337

^^ptij crocodili adipe. *€-
^^°tosvngunt 30

i^ptioru vegum ingentes
^fi^ uni^ in pyramides ef-
Ayi j33

^Pfiptilln gemma 4S 4
f Catus Conful, &
^P'«g<ilitai

i^ncV Cefirsf^

^“»<U^L.C;ful^HadoTf
M. Cijul iyi.3'}
C.Tribuni pleiu ftil..

^ C.flatua^ ^ atiroa
dormitu ib'id.
bnjiltca. JiS

pUlura. Paraf^ o-

d+S

gemma 43S
vbi primum repertum
epr Tom.i.peig.iS4

^42

D E X.

^es a Serfiio 'Pege primo
.fignatum 234,^ rom:2.
-P^g-443

^es fignatUTTi nota pecu^
dum ibid,

•.Aes coronarium qmd^
tjuale 2ss>^S9

kAcs alienum quod,^ vnde
dicium 2$^

xAes alienu Milonis ingens

SPt

kAcs ex cadmia vbi confio
ciatur 2^74

%Acs fiorinthttim quo caju
fiierix inuentura i^s
•Aes regulare quod 2SS
,Aes traheiiatid /6402.42 9
uAes cuius rei contaSlu art*
ginem contrahat 23
KAeris metallorum confide--
ratio 267

-•Aes qua nota primum fiie-
ritfignatu 234.<ij‘ Tom.
2.pag.44S

•Aeris grauis poena vnde at
■£fa 233

Aeris notaPJaniu geminus
234

Aeris inauratio quomodo
fiat 23$

Aeris ex vena efiofiio 2S4
Aeris prima nobilitas 2C <S
Aeris different ne 2Si.2Sss
Aeres feruandi ratio 2fji
Aerii miFiura ibidem
C Cgg 4

X N D

^erif vJUi, varU^ue eiu4
cpera 267.2$^

tAerU fiorii cofidtmtio spt
Airu fijuama tjH4 ibidtm
^eramilitum vnde diSla
2tr4

%Aeye limma valua^ um*
ploTHolim fiebant 267
%Aerx publica conFtitutiones
inciduntur 2Sp

K^erarium vnde 2174
*Aerar^' tribuni vndc diUi
ibidem

tAcruginis coficUnda ratio,
&eiusvfns

•Aerugo ancorum vajorum
fianno illito compefiitur
304

•Aefiulapius ctir fitlmine
iHus 74

KAeJculapiw Tyndariden re
uocautt ad vitam ibid,
•Aefculapij filia plure i
•Aefculapij fimulacru 2S4
2Ss

Aefiulap^' ^ filiarum pi*
Uura, Socratii opus 34S
Aefculapij ades cur extra
vrbem 77

•Aefculapij inuentum 12 s
Aefiulapio cur dicatus fit
anguis pt

^efiulapius anguis Epidau
ro 'Ppmd adue&tis ibid,
Aejopi hisirionis luxus ss2

E X*

sAefipt fibularum phtl^fi*.

phiconfirua fi*

•Aethiopia gemma fi'

44f,449.47g,4ff/
•Aethiopica harena
mori/icando maxirfi*.
ma Sl'

•Aethiopici Jmaragdi
•Aethiopes quomodo a0.

tes omnes videantur
Aethiopum proceres cof*
ra fia mini» pingunt
Aetitif lapidis confider^^^^
natura,generajocu4 l'
•Aetitis lapidis tn medd''^
yfus I43-& To.tpaf,"'
Actites vnde diBus Ij
Aetites lapu in aqui/at^.
nidis reperitur 24l'^
&Tom.2.pag.f7
Ajrieam prajhtur qt*^ ,
A ^ica aliquid defiit^^j
Ajrica alumen fi

Ajrica parietes ex

■ Pi‘

Agamenonis piBura»*
rajyofw L

Agatarchi piBura, j
nidis opus

Agelades fiatuarisU
Agtjander jlatuarifte
Aglaophon piBer
Agnon Teius aureis <
crepidas fifixit
Agega qua dicantur

INDEX,

^^oracriti JlufptorU opera

less

'^SragatiumbitHmcn 3S7

'^Srigentmui fiU eiupjHt

''“ira natura /7»

''^ifippa Marem Panthau
“itficat 26 1.37 4-3 sr

'^irippa Marem rteflieita-
^aam delieiis propior
i‘7

^^ippa Marem tahalis au
toritatem attultf ibid.
'^&ippa Marci thirma

'^if ippa Marci de publica.-
'iie jignu ds- tabulis 0.
teatio 317

Marci ingentia o-'
P^ra 390.3fit.39S

^is^ippaaquadit^tis tSP
'^&'ippa Meneny pauper^
tas 2S7

*^^^ippina Claudij Impera^
^°rti coniux 3</3.^
‘P'om.2.pag.7S.Ss.& 7'tf'

^Z^ippina Clasidij mirum
PaludammUim
*^Z^ium,nitrixenuf ty^
^iacfs piiiura Cafir Vi~
^ator 'Veneri dicauit
S^7.S-t-S ^ ,

fUbnine iCluSt xApola’
^^doriopM 3^7

in armorum rndicio

fiperamJTimanthu #-

.Alabandica cryF}aUu4 .f.2»
^Alabandicw lapis qualio
3S0

%Alabandiciti carbunculuo

•f40

<AUbarhites ad vafa vn^
guetaria excauatur 3S0
^UhaUrita lapidis confi-
deratio^vJUe^ locus

405.434

xAUbafhita bonitas ^ vi*
tiumejtse

.Alabaiiritcs gemma 4. 32
^labasfrxm oppidum 44 3,
dfi" Tom.i.pag.tfi3
xAlaru odoris remedia /79,
3Sfi. &, Tom.3.pag.i47,
iSe.tfit

^Albula aqus vulneribus
medentur jjr

^Alcamenis ^atuarij opera

Z83

e^kamenis ^ xAgoracriti

certamen 3^3

.Alcamenes Phidia amulut
277

Alchidas 'Prodius 379
Alcibiadis jiatua *Ppma

27X

Alcibiadis & Dtmarates
matris eius Jimulacra zSy
Alcimachf piSioris opera
34<^

f

INDEX.

\jilcuithene ^lEirix
Alcmena piclttra^ Zetuci-
dis op Ita ^27

^leclorin^^emma 472
^Akfcjitjiiarnmu genus 172
%Alcx p:fLiSyemfej»e in me-
dicinis vfits 21$

^kxander Magnus Lyfipi
coataneus 277

^Alexander Magnus The~
b as capit 2S4.

%Alexander k ^0 Jeruatus
242

Alexander xMagnus (hm-
paifem amicam Apelli
dono dtdit

^Alexander k filo Vyrgotele
in gemma jhalpi voluit
atS.^ Tom.i.pag.322
^Alexander eyuo veneno ob-
ierit 141$

%Alexander Magnus k jolo
sApelle pingi voluit 333
^ Tom.i.pag,322
xAkxandri pitlura, Proto-
genis opus 33S

xAlexandri Magni Jlmula-
crum 2So.^ inde
xAlexandria sAegypti di£i-
culter aditur ySs- &'
Tom.i.pag.214
%Alexandrite Aegypti oheli-
fius 381.382

Alexis ftatuarius 277
Alga herbet coJideraSiOtKo-

tura, genera, vjus, hont'
tas ifiP

Aiga herba medicinet fbi^'
Aiutemon jiumus i$2>
Tom.r.pag.T4.4. dy Totf^'

3pag.78

Alienis magis i^ukm notff^
vtimur
Aopseias pifiis
Akpicia,id cfljhumani
piiis,barba^ vitij me4‘'
cina 34.44.4$ loo.fa*
21s.302.30g. Tontd',
pag.$S. 6 4, 77, 103.108'
14-t- tsSy lyd. 177. 22i'
232.240. 248.24P. 2S^‘
2187.27s.2S7. 32$. 3SP
410

Alpes Annibal exupeS^
3^4

Alpium cryffallus
A/phion lacus vitthok^^
tolht ^ iP

Aksminis confideratio,
nera,vfus. natura 3-
Alumen quid
Alumen vhi prorsenit
Alumen quomodo fiat ib]^'
Aluminis vfus in lanis
Aluminu Jpeciesduet tbt^'
Aluminis liquidi probat^*
ibidtm

Alummis liquidi
ac vires

Aluminis Melini

■I N

pur^itt ibid.
rs9

firmdtia

‘l-^-f- SoS. srp.J!7- &

fag.se.jj. sp.
^ 7. 7 6, pj.roo.io2.

‘fo<y.

^t2

10 fi . 14.2. ISO, 172,
JHo, iSS’ tS p. ip2.
fpS‘ ip6. 207. 206.
•2rj, 217.223. 227.
230. 231,^232.234»

237 .23S. 242. 243»

^/0. 232. 236. 2SP»

Hp^

ffs.26p.273.274.
^7p. 2S.3.iSp.34S.

SSO. 3U, 3S^» 3fff-
S7S.333. 3Ph394»

'■1-oo.j^03.404.40p
fla' ^ pargaii-

ip^^^ ^e. 3!. PJ.r?^-
^^'^°ff’ 207.20S.244»
‘t'o ^'pitg. 272.

e^-S-pAg.22. 33,31. 33.

t.l 70. Sp.pp.

tj ' i+e .ttp.

‘se "'^■'74-l77-'Sp.

• fpS.ZoS. 20p. 213.
^37 ■^■^7. 232.234.236.
ij['^^^'^40,24i. 242.

'^SS.2SS.iSS.

i^'^fff.263.26ff.2ffS.

3<,p^fS.27S»27P»2Sl.

^^2.383. 334.3^7»
''^^fi.jpf. 3p2.3pff,

D E X*

SpS.3pp.404 404.40'^
.yiinafis xAegypti rex 3S4
^rnatorij vim habentia 12
zp.t46.<^ Tora.i.pag,
370.^ Tom.z. pag, 24.
^■f-4- & ToM.j.pag. sff»
S32, 391,407
xArnatoria quo paPko dijfol-
uantHf 33

uAma\c*iti Vftdnerata fimi*
lacYHmpCtefilai opus zSj
KArna^onum praltj cAlatu-»
ra,Phidiit opu* 3S p
^AmaT^iiMm fimulacra in
Ephefia Dianaleplo zjt
^AmbuUorum remedia 23,
3S.64.S3. S4-17P. ipp»
24S. 360. 3P7. 402 . cir
Tom,j.png.pS,'ioo. loS,
f44. fJ4. t77-fSo./p2.
fp3. rp7. 204.224.223.
233.234.243.244. 2 4S^
232.237. 2SS.26 3. 271.

2 St, 2Sz.36p.3S4.3Sff»

3S7

»^methyffi6s, gemma qua.»

lis 44S

^Atntthyfiicokr qualis43o,
i^Tom.2 pagina sp.i^
Tom.s.pag.tzs
Ly4mithy(i!\on[es,genw car
bunculorum 4.39

sAmtanti lapidis confidvra^
tio 4.00

^mkitU ftmma exempla

I N D
plura 3SS • ^ Tom.r

pelg,S2I

^mmochryfus gcma 40
^mmonii^fiue Hammonii,
cornUjgtmma 45 S
^Ammomirum e^titd 413
%AmQYtm mitigantia toUcn
tiaejue I4S. 1S3

Amorem concitantia t^S
^Amortm inhibentia ibid.
.kAmpelipifces JalJi 2SS
^Ampelitidis terra medici-
na

^mphemerino7t, fibris] ge-
nui , eiufdem reme-
dium 6 2

xAmphion\ filXatuli liber-
tus 362

^mphiblyones ^ui
Tom.J.pag.s^t
xAmphion pUior 331
Amphionis Zeti fimu-
lacrum 3 73

^mphifbatia calcata abor-
tumfacit 143

^Amphifbana neruorum do
laribus medetur igS
sAmphifirati fiatuarij ope-
ra 373

^Amphitanc gemma 4f3
Amphitheatrum Pompe^'
393

Amphora mira Lentuli
379

Amphora dua Erythris in

E X.

templo conficrata

Amuleti VIS inefi

42g ^

Amulius pi^or

Amymone Ifmenia

raulis finaragdo i^P^j

pta ^

Anachires ^ma eadAl^j
adamante, vnde

acceperit J

Anadyomene VenuSt
lis opus 333‘!,

Anaglypta vaja tjua^.

tur j

Anagnia capta

populus ftipendio lf^[/i

tns

Anaitidis Dea templi A
Ananchitis gemma y
Anapauomenos ob awp
fiatru mortem, j
dis opus y

Anapauomenos, Tret^j
tabula ^

Anatum in medicini

fifi.102.104 p

Anaxander piSlor j[

Anaxilaus medicus

Ancai pilfura,

Ancus Marcius

in Vrbem duxit ^
Ancus rex quot fa’^ /
populo dedit f

AnUroby pi^foru

I N D

fcriptcr 2Sg
piUor 327
^drocUmai s.emma vade
^‘ila 4S2

'^"irmUmat, lapu ex ge-
hxmatitarum ^02
'^^‘droynedd pi^Hra^Nicea
Jptu 344

remedia /■#. itf'-
. jps*

*f-/. 2p$. Tom.s.pa-
S^.j>i.TOS.
rsj. 20S. 2rj>.

^^0. 24Q.2ss-274.2s7*
\^^-2pS.3a4.343-377-
■'«0. 40S, 407

'e manu ve/cen-*

vi'“ . . ‘^7

conjiderauo, na-
^^^a»ynedicina ^1.120
tAeJcnl^lo dicntus

pajlitur in adibus
^?»^e ibidem

gentu pulcherri
hydri 92

^p*i infUnt multa reme*

dt"' .

^^tn/e membrana mt-
**lcin(t si^

'^S^^inum »HHm qUid Sd
^^Ifiana lapidicina 40 d
Q.sAedilii Curu-

'^’‘i>nal nulli eih viuet 33

E X.

Animal elarijiime emniu
cernens j4

Animalium peregrinorum
in medicina vfus 2s-to»
to capite

Animalium pautd^ifmum
ominum 31

xAnimalium fire omnium
in medicinis vfus 4i,per
totum cap.izj.per totum
caput

Jinimaliu miracula 14S,
toto capite

^Animaliumaslus iSs-to-
to cap.& Tom.r.pag.37,
toto cap.S7i.373*S77*
37 S. 3^4- 3SS-402.403*
Tom.2.pag.2 ff.32.40,
totoca.4r-toto ca.7S.122
tAnimalium ex membri*
medicina 3. toto cap-

^nimiaffeSlus cjuis omrnu
primus penicillo expref it
33d

^.Animi Jblicltudo ^uo pro-
pitietur 9

uAnnibal uAlpcs exuperat
Jdf

^nntbalit 'tn Hifpania fi-
dina 247

uAnnibali* %pma fatua
tres 273

xAnnlbalfitus hotlium in-
tra muros vrbii 'Bpma e-
mijit haUam ibid.

r N D E X*

xAhynj FeectaUs fiattut 272
ditm primmn Utts
precatianihus ifiuice^ft
jiam omimmnr y

\^7}7iKlorfi cojiderath rl^
d (fPto repertus
fitcrits tnctrtum ibiiL
%A>77iulfts iti finisfru manu
geffahaiur jbid .

%Annulum prijci vngttlnm
dicebant zzs

innuitis inghifpret^' 4s<s
%A7‘nult fkrrci ‘ujiis224.4i6
tAnnuH in (quibus digitis
ge^Jalmntisr 22 s

%A7inu!u etjiiesttr ordo d.

plebe difiinSius 22 p
%Ati7iuiorHm gemr/ta 'varia
zzS

xAnnuiomm autoritati fir-
ma quando cbflituia 230
xAtinnlorum T{omanorhm
tria modia ab ^nnibnle
Carthagnitm mijja 22 7
^hnulis nonnulli ventna
inclu/k habuerunt 22 p
^nnulos maior par gentiu
non habet. 22S
^nfirum cura ob (apito-
lium iicfinftim S7-.
Tom.2.pag.<! 7
vdnfirum oaorum vttlita-
res 37

^7ifirc5 CjHo maxime agro-
jent tempore jbtd.

^nfirum ob dctebfits
lorum injldiits honor
Tom.:.pag,6 7
i^n/hum in mtdicinii

S7.9i'.p p,i04,iod-tt?

^ntaciiates gemma ■fij
xAntA! itb Hercule viUi /
r/i»latn:m i1^

xAnttrotet gernma 4^^
KAnthermiis jluiptor S^\
K.dntheHsfiatUxirius
xAnthciu 7nedictu ^
xAnthracitet lapis

xAnihraciteStCarbuncuH ^
nus

xAnthrepographus ^uu
catur

Antidotum Mithriddt‘^
c^tiot ex Tatius chPabatl^
xAntidotiii^ iHgrtdient ^
70- /oi. i9tx /94
Sfi.jrp. ^ Tom.y'. p^'
24a.244.jop.j4.f.

xAntidoti pictoris prai^p-
ac opera ^4*^

xAntigoniis feriptor /'

Antigonus Jiatuariue ^ ^
Antigoni regis p2ifura,^f.
rn Apellu Profog^’^
SSix33S-3S^
Antimachus fiatuafi***
sStf u

Antiochus rex d quo^

^uo prcthjatiatHS

I u E r.

Petila a C.Po^i/iOj afjte-
circu/tim egrede--
^^tHr^re^ondere cogitur

^^ijochiis ManliHi Creta-
pedibus ‘Pvmam ad-
^el^tts' 362

^^fipatcr fcuiptor, & eius
'^pern 2 et/

^^^ipnthes gemma 4S2
*^^^paihia.^md iSp.430
^^‘patbiajfirri tempcra-
^^^agcntis 302

pi£}or 34-0.3

^^^^podij cojidt ratio 2pB
C. quando Con-
Jul 230

^'^^oniuf Triumuir dena-

^‘ojhrum miJcuiT 23 S

^^oniti^ Nonium Sena-
^'^^ent cur profcripfirit

jr Minauis .^Eitaco-

^do tl(;

echeneide pifii-
rttenta efi /S4

Mduxus 23S'13^
^^^^qM.firiicuaiqi lu-
-43 ef

*^tonius MuJa; .^uguTH
^eduus

C.ludus

^‘^'•rides piBor 339
iti argento pi&o ab
ijj

Anulare colorts genuSj ^
vndediPium 322,32^
Apelles piUor elephanty ca
loris inuentor ^2/

opellis nulla in te^oriis pt
Clura 33-1

xApelles magno pretio didi-

Clt

^pelit tantum permijfum^
^lexandru pingere 333
dr Tom.i.pag.322-
^Apelles quado, & eius ex-
cedentia

sApelles quid erga AProtOi-
genem egerit 332^333
.^pc Ues quibus ufus colori-
bus 323

^Apelles die quolibet linea
/altera ducebat 3^2
sApelles pinxit qua pingi
nonpojjunt 333

^Apelles in amttlos benignus
333

opellis praceptor quis 339

342

^peUis mors Venere im^
per/iila 333

^peUi CampaPpe KAlescan-
dri amica dono data 333
^pri in medicinis vJUs sS
SS>S7’SS.i>3

^pri partium contra /er-
pentes medicina 31
xApru fia vrina graui/imes
ST

^pa

INDEX*

qtfdtjon pufi^ant zi
ir Tom.2.paff.7j
^Apes crahr^neJqHe ^uos no
firiafit zz

%Ap€sn€ quempiam attin^
^ant Z4S

^pes Jpdrfd quomodo in al
uearia reuertantur ibid,
^phrodtftace gemma 4SS
xAprodiJius ftatuaritK 374
%Aphrodifium fiumen Pyr-
rheafeemitiae ^eriles jk-
cit zji

tAphrodite cv xvivot *A/-~
camenis opm 3^ ^

Aphroiiiti conjideratio 177
Aphronitri medicina 37 z
AphyapiJcM 272.22^
Aphytacores arbores 42 6
Apilajcudes , auri gemu
240

Apion Pli^onices, fcriptor
43S

Aj^ocynoUt rana of iculum,
eiufque vfus

ApodU auu in medicinu

vfuS Z2 6

Apographon Stepbanopoli-
dis quanti d Lucullo em^
ptum 343

ApoleUuspiJcif ex pelamis
dum genere 220

ApoUinu fimulacrum ab
Antonio Epheftis (ubla»
tumt^ab Augtiflore*

fiitutum 37^ I

Apollinis fimulacrum i l*'
2$3>2S4‘3^7'373
Apollinis eir Neptuni fi^
lacrum

Apollinis & Diana fi^*'
lacrum 3f^

Apollinis Delphici coft^

Ii

Apollinis Calatini teznf^

26S

Apollinis cithareediifitp
temque perimepjtu fi^.
lacrum iK

Apollinis marmoreum i
muiacrum apud
nios,Dip(snh& Scylb^
opus 3^

Apollinis Palatina adesS^
4rst j

Apollinis co/ojfus

Lucullo %omam trfi^P,

M

Apollinis Palatini fi^^^f

Apollinis fims^eiujqj
fktidici

Apollo Curius qui
Apollodorus fculptor ^
2Sff u

Apollodorus pi^or q**^^

Apollodori de Zeuxido^^^^

ApoUoniaticu bttujnf * ^

INDEX.

TofH.r.pa^.Sr

^P'^^oniiicsgemmaru fiul
pfor ^/S

^P^Uon^ pi[ioris opera S7S
'^posfemutu remedia 120

^pofiopon sAntiphilitabU'
la ^^6

'^poxyomenos Lyfippi fi'

Z^**rn 2S0

'^Ppianu colorii genU4 3^S

'^PP'-a aquadnbhn a ^
Marcio refixus 3Pf
^Plybhs gemma 4S4-
'^pfta pijbis 272

'^P^ffiorus Maguf 22/
'^P*fJvida»2Ui lacus ^Jri-
ejuo nthtl proiebia

^Py^on Jithhur quod di-
^a.tur 3S^

'^Pymi carbunculi qui.&
^^^itadiUi 439

'Jfto paElo fibito re-
^^cretur ita vt poflea
*^onjirH€at 2pS

ejuo pablo ita conci-
^otur "Ut jiruere vtdea-
^hr ibidem

'“^q^iarum miracula 249
^ Tom.i.pag.77‘7S
^qua mira naturajn qua
f-ilicet nihil mergitur
'S4.iiir Tom.f.pag,ifi7
aff*

^iqua pecudum colore mu
tantes 132. &Tomo 1,
pag.78^

^Aqua podfts fufimh omne
2S4^& Tom.i.pag.zSo
xAqua qua accendantur
246. 401.441
^.Aquarum impetus quoji-
liatur

Aquarii vis maxima 24 ^
Aquarum beneficia 14^
iS'i

xAquarum differentia di-
uerfitatefque plures 2$ 0.
toto capite

%y4qua hominibus fiilubres
ibidem

^qua calida i balnetfque
apta ibid.

^.Aquarum medicina ibid.
per totum.

..Aqua vini tadium ajferen
tes 2JS

^qtta vinimodo inebrian-
tes ibidem

^qua cdteris elementis trrh
perat 24

.Aqua qua vtilif ima xsS
.Aquapluuia num cateris
fit leuior ibidem

.Aqua qua jalubres ^ vel
contra ibid.

Aquarum toto orbe Jalu-
berrima qua tyg

Aqua virgo 'Poma,^ 'yn*

BHhh

INDEX.

dedica tsp

<]U£rendi ratio ibi.
^(jUAYHm JUbterranearu
Jigna ibidem

^<jKarum Jubito nafcen^

tium^aHt dejicietitiit ra^
rio ibid.toto capite
xAe^ua quando dulcior thid.
tales i quales terra
per quoi Jluunt 162
sAquarum rnira mutatio
ibidem

%Aquarum calidaru •v/u^,
^medicina

^qua marina quo paSlo
dulces efficiantur iCS
Aquarum ducedarum ra-
tio, ad idque inFtrumha
iSj

^qua Curtia ^ Carulea
dubius, Caligula & CUu-
dqopus SPS

sAquilarum 'm nidu aetitcs
lapureperitur .

^ Tcm.9 pag.fj
tAquilas nb parere fine ae-
tite lapide 402

xAquila pullorum indolem
Jolis intuitu explorat 104,
& Tom.e.pag.ff
t^dquila in medtcinu vjks
104

^rabiagemma

.Arabia gemma opalus 43^
KArabia lapts Ljgdinus 3^^
K^rabica gemma qualis 4S^
.Arabicus adamas 43 f
Arabicarum alitum in
du ASfilates gema i^'
uenitur 4i^

Arabus lupis qualis 4^^
Aranei mufcartj in med^'
cinis vfus 106. fOl
Araneus lycus I24’>3^
Araneus pifcis manptdl*
liaris jif

Araneorum morjus retnf'
dia Tont-3'

pag,7s. 7S.ig./47.l4f'
/S4>S7^.2j^.242. zgb
x^J.274

Arbores pifies ztfi.ttbf**'

mo z.pagtf

Arcadiagcmma 43*
Arcejilas piElor
Arcejilaus piUor 33*
ArceJilausPiafies,Lucf*^
fitmiiiaris 33*

Arcefilaus fiatuarius*
iufq/ie opera 3l^

Archelaus CappadocU f***

' nii

Archelai piliura, ^^p^****

Aquilio duct capto aurum opus 33*

in os Mithridates inffidit ^Archejtias fiatHarius,ei**J'
43S que Opera

Arci**

i N :

^^chi^aU! piBura» Parajy

f>pU4 ^2p

^rdeoU anis i» medicinis

“^rus

^^dtces Corinthius ,piS{or
31^

^^^UiuspiBor 34t

*^^copajifarfcm de OreHe
^**diciurn fiyphif duobus
^^fcuiptum 261

^^etina vaja 3S2

oppidi murus lateri
^‘us sss

populi vajk fitiiliet

. 3J2

'^^gemntis morbi remedia
^04. & Tom.3’pag.pS
*^^i^non^emma 449
conjideratio 24.S
"^^genti copia vbi 2 4^’&
'^o»i.i.p(ig,z44-24S ^

ejuando primum
fignatum*T{pma 234
^^gentum k & e^uan^
do as immiFlum ibidem
'^^getum vbi maxime rtf-
Periatur 24^

'^^gentum aut auru Spar
^^ctts in Caffris fiu ha-
beri vetuit S3S

'^*‘gcntum fimper in auro
^2periri ^42

'^^gentu ijuodoptimu2 4<f
^^gento nigra fiunt linea
»47

5 E X,

Argenti Jpuma confidera-
tio 2 4P

Argentum calatum quddo
'P^ma in vju ejfe coeperit
4ts>

xArgentum quomodo inau-
retur 2S4

Argenti differetiadua ibi.
Argenti bonitas ejuomodo
exploretur ibid.

Argentum Aegyptiu <jua-
le 2SJ

Argenti in variis orname-
tisvfw 2 4 0. toto capite.
Argenti calandi ars 24 S
Argentum quid 2 43

Argentum ab androdama-
te attrahitur 402

Argenti viui confiderath
247

Argentumvmum omnium
rerum venenum ibid.
Argentaria creta qualis
S42,^ Tom.2.pag.3Sj
Argenteus numus quanda

"poma 234

Argentei denarij nota qua
diidem

Argenteorum vajorum Iu
xurta 2S7

Argentei mulierum leSli
ZfS

Argentea lances centum
librarum j/f

Argentearum flatnarum

H Hbh 2

r N D

vfus 3^ o.toto capite
Argentei currtti ihidcm
^rgenteK fmminaru com^
pedes ibidem

^rgentopitn attrtem quale

2-f.if

Argilia rerum fimilitudi^
nes exprimere^ cuius
aentum

Argius jlatuarius i 7 7

^rgonautarum Jimulacra
2S4

sArgonautaru piBura. 3^^
^Ygonautarum lapis Cy^ci
relisus

Ariadnes ^ Liberi patris
piBura ss^

Saries quopabfo oues fcemi
nas Tantum generet i^s
frietis in medicinis vfus
12fi.t30.j32

frietis pifiis conjideratie
212. lir Tom.2.pag.s^4.2.
toto capite

sAri flaret e piflrix 34 S

.Artflides fiatiearius 277
^rifiidis fiatuarq opera
28S

^riftidis pi floris operaysd',
339

^rifiidis Iris imperfibla
348

.jiristidis inuentum 342
sAriHidU praceptor 33 0
tArifiidis tabula ingenti

E X*

empta pretio 3iS.<^
mo i.pag.322

^riflippus Philocaris f'
lius 3^^

<Arijlippi pi floris opera jSl
^rtflobulus piflor 3-i^

sArifloctes ptclor 3l^

^Arifloclides piflor 34^

xArtHodcmus flatuari*d
2SS

xAriftogito tyranicida 263'
3S2.3S3.& To.i.pag.3‘^
xAriflogitoni Jiafua pop^
2S fi.3S2.383
KAriflolaus piflor y-fi

\Ariflon argenti calator»^
fiatuarius 261.2!^
sArislonidas jlaiuarius 3^*
KArifionides piflor 34^
.Ariflophon piSor nobf^‘
& cius opera 34^
^riflephontU Oncans
apro vulneratus ib>^’
^Artfiotcles conjlim
xandri mortis t4^
KArislolelis mater 33^
xArifiotelis haredes^
rumauflio 3l^

^riffotelis fiha Erafiflt*'
ti mater

^Arifiratus tyrannus 3l^
'Armeniacum alumen 3I"
Armeniaca cotes
Armeniae* Jardonyebe^

I N

eoior i/J*.
in beilo filii cifii'
(inheintur 2j2
"^'rrniila. ftemmArum 23}
'^rmo^c w piUura di^
<iitnr 31S

^^^rf:a4jtesge/)ima 4f^
Parafi pi^orii

32p

hi atiri miitalld
dicantur 2^0.23-2
'^Kfinoes oppidi ohclifiiti

SSt

'^^finoe Ptolemxi vxor

^^finoh regtnx templum
^ fiat liti

^'^^'^t^idtfidia perdidit sri
mira opera 277
capite^& Tom.i.pa-
^‘■322.toto capite

^^^rntjia. uxor Maufolt
J72.e^r Tom.t.pa--

medicut S
^^^monpi£ior J-ftf'

fiatuarius 37 -f-

^^^rnoiiis Periphorcti Ji'

J^»Ucrum 27 P

^^^^(■-ularis morbi remedia

■ 0.130.141. JP3'207>

^ To.s.pag^d 7-p2.

id S. ip'^' 200.
J07. 222. 224.243,
^So. 2d4. 272.273.2S1,

D E X.

2p1.306.31s. 363. 36p
^ruernorum ftatua^Zeno-
doriopui 276

xjdjkrota ^ua 42»

tAfbsslos gemma 432
syijcalaboics animal vene-
natum pt^

..AJilcpiodoriti Jlriptor 2 S 6
.y^/clipiodorui pitior 3St
xAfileptodon opera 33S
x^fdata Caucafi montii in-
cola 4-f-f

tAfdrubalii clypeuaex auro

^filiorum pifiium conji-
deratio j natura, genera
211 & Tom.z.pag.ip
^Jia a Cyro rege fuha^a
23S

^fiaeyuoanno a %pmanu
ui^ta 26S.& Tom.t.
pag.tiS

^Jia crysiallum aratro ex-
citat

^ftx lapis alabafirites 3S0
.^fta lapis corahticui 3^9
^fia deuiSla luxuria mifit
in Italiam 2SP.274
.^Jiatica creta 32 0

<^uo figentur 1S6
tofinius PoUio quando Con-
fui „ ^3^

^filius PoUio Claudy Cx-

/aris procurator 37 p

'^ftnnu Polito primus hi-

BHhb 3

I N D

hliotheca %oma dicanit
3X2.^ Tom.i.yag.3tS
Vide Poliio

xAJiniui Gallits ConJUlisS
xAfinus, &ex eo medicinae

sAjininum kc ejficadfk
nium

sAfmini kUif remedia 33
4-3‘S0‘SS'S7~^ Tff-
mo s.pa^. p2

xjd/ifika ojjk contra venena
dantur 43

ty4jini vrina ad <^uid projit
30.s$>,fl

sAfinini renes vefica mede*
tur sjs

K^fnini fini medicina //
*Afinini pulli JanguU dr fi*
mus ejuibiu profit 61
%Ajinina carnes phihijicu
medentur 62,63

*AJinina pellis impauidos
tnjkntes fkcit yo

^Jinaquofierilefcat 24.
^Jininum lac in arcanis 3 6
>~dJhpodorm ^atuarius zyy
^Ai'p en di usjal j6y

xASpidum morfus remedia
Jfi. SS. Sfi . ffO. Ip2. ^
Tom.s.pag.isfp.jiy.zSo
%AfpHates gexnma 4/2
•AJiius lapisj eiuj^Ke mira
natura jps

^/is ol/m libralis 233

E X»

,jAffos oppidum 3pS.&
Tom.i.pag.y2,2i3

^fferiagemma 4.4P
xASlcrion phalag^ genus
sAflragali^ntes exare,^
lycleti opus 27 P

xAfirapeSt Brontes, dy
raunobolos ab ^peUe d(*
pibfi ///

xAffrapia gemma 4^1
^Thoit es gemma 4^9
KAiiroholos gemma tl>''
uria auro abudat 24^
i^Ifus animaliii exemp^
iSs.toto capite, ^ Tof*'
3.pag.4o.toto cap.4r, ti*
to capite

^MfPylos jhadiodromos,
tyopus 2 i*

^flypale c^* ^Ancaus ^
KArt Jiophonte pidts 34^
^Atalanta in templo LanP'
uy piSla /t*

Aterius Labeo pratordd
3X$

Athamantis fitror J
Athenaus flatuarius ir
Athenis tngens Ji^ioruPt t*
pia

Atheniinjium contra P^'
fas pralium d Panao dt'
pitium /'/

Athenienjium £>emi
Bura 3^^

Athenwm piBoris epsd

I N ]

'^theuodorut fiatuarisu
^77.S74

gtmma. 4SS

'^fUntici marii inJuU p!i^

album mittere ^li'o
credita S^S

'^^ramentum coloris genus
3JS. ^2/. 32Z
'Attalus medicus
'^^tah regis domus ex qua
rtiateria SSS

'^^taliaduerfus ^aUuspra
lia. 2i'S

'^^talimors ^(fo

'^t^tnli doSrinade fvorpio-
itJu cohibendo 9
^^talus Jex millibus Jefier
^sy.m tabulam emit

Tomo i.pagtfiu

S2Z

^^t^licavejlu 393

'^^talica vefies a quo
^am adueUa 4t9> ^
Tomo /, pag.40 0
^ttelabi locuSiarum ge-
ntis 9 ^

'Attica regionis fmaragdi
4SS ,

Attici liber de imaginibus
idujirium virorum S^S
^uaritiaredargutio 222.

^oto cap.2ss>^ inde 25 d*
^Tomo 2. pag-49^
^uaritia origo . ^35

> E X*

^uaritia ad ima terra t/t*
fccra penetrat 222
^ujeia aqua vbi // p
s^ufidius Marcus tutela
Capxtolij redemptor 314
x^uge Demetrijprua 3S2
xAugites gemma 4SS
•^ugufius decurias quali-
ter ordinauit 234
^Augurio argentea Jlatua
tributa 264

^ugufli /omnium 2 79
sAugufii jhrum^ & in eo pi^
Itura 3 9 <2

^ugufli Imperatoris temr
pium 344

^ugufius Hyacinthi putri
pitturadelclialus ibid,
^uguili pater quis 373
^ugu.jhsm marmor 37 ^
^ugujiifirum quale 390

^ugufti imagines in Con-
cordia templo 4t4

^ugujlus qua gemma ji-
gnauerit .4s9

^uguUus contra Anto-
nium apud Altium jS 4
Augufii filius Caius tSff,
dy Tomos, pagina sd,
26 9

Aues piUavua decepta

3:3

Auium cantus quo com-
pefeipofiit 34^

Auium diuerfitrum in me-
HHhb 4

INDEX.

dicinis vjii4 iij

^mum /crmcttes ut intel-
hgi pofint p /

%AnUniu4 Eftander fiatua'
rius ^72

xAuloSpifcis 20p.220
%AuraTapifcis zip.^To^
mo 2. pagina iS
%/iurat£ pijlif medicina

ip +

^urelita LXonJitl (juando
2S<S

xAuricularum remedia 4.S.
dr Tomo 3. pagina 72,

ss

^urem ingrejfa animalia
extrahantur 13.107
sAurium fordts medentur
morjlii hominis j 3
uduriummedietnet 13.20.
47. 48. 106. iiS. jpi.

M02.33P. 3^0. 42p. dp-

Tomo 3. pagina sz-ss.
SS. dr inde 143. /43.

tSz. zS8.
sSp.ip3. ip4. 208. 21$.
trp.222.223. 223. 22(f.
230.23^.240. 241. 242.
248,232. 23S. 237. 2ff0.
2^3, 274.281. 333. 330.
3^4. 384. 38(3. 3po.
iAunum mtdicina multi-
plex 47,106

.Aurium vermiculos ne-
eant ia 20. df Temo 3.

pagina 81.207.108.19^
Aures purulentas /knavti^
J78. 193. 293. dr Totfi^
3. pagina 244.230. 2S^‘
233.264.268. 276. 40^
Aurium grauitat em ernt’*
dantia 48. 292. 296
Tomo 3. pagina 7-f*
77- 17S

Aurum ^uo poliatur 40P
4S<f

Aurum vbi a jhrmicis f'

ruatur , cuHodialurep^^

4S3> ds" Tomoz.pag.tS^
Aurum mplexum crifii"
btis 2i6

Aurum exitum apud ‘Xf
manos ihidef^

Aurum mulieres pedibttf
gc flabant 2 3i

Aurum m Caflris haberi
Spartacus vetuit 23S
Aurum igne proficit 23 7
Aurum cur tanti pret^
ibidem

Aurum tribus modis inUt*
ntri 239

Aurum fiuminum opti'
mum ibidev^

Aurum quibus in locis rt'
periatur r 8 6 . per totutf*
caput

Aurum quanto labore rf'
fodiatur 240. df deindt
per totum caput

Aurunt

I N

^«0 conglutinetur

quod optimum

argento viuo pur-
^^tur 247

quo licuo induci-
»«>• ^ ^ S2 0

W’ "*

alumine purgari
^$s

l>igens copia vbl tj ^ *
totum caput j &
r. pag, 2^2. 2 44‘

facra fames optimi
conutciis pro-

yA, ‘ '^fu4 in JacrU

.ss

Monitae auo ^ ^

ibidem
dilatatio in brableof

^^J[P^°pyietates 237
Naturalis inuentio

d'J‘^"''S'’<ii> ^s>s

J^jignare Uteros e^uan-
y^^^^P^rtum 22S

caput 23 s
Z3P

euilibet argentum
^ 242

D E X.

tureum delubrum vbi
■1-4S

furens ntimmui quando
primum %pma pt rcujjus

234

xAurea corona faptem pondo

23<7

^Aurearum braUcarum dif
■jircntia 23 S

^urea fiatua prima qua
Z4S

sAurei currus 2^9

^Aurea compedes ibidem
,AurichalchJiuc potius ori-
cbalch conjideratio 2Sd
Auripigmentum quid 242,
3tS. 32S

Autobulm piPlor 349
Autolyci Jimulacrum 2S4
Auxiliares milites torqui-
bus aureis donabantur

232

Axinomantia magica fat-
cies 4or

A^nax Zoroajlris prace-
ptor 211

S

Babylonicum bitumen

Baccbui cantharu •vjus

2tt 0

Bacchui a Mercurio nutri-

tue

Bacchi comites Cjui 31 1

Bacchi Jimuhcrum 3 53,'

HHhh s

INDEX-

S70,J7i-i7} ^

Bacchi imagines a variis ar
tificibns ex^rejfa //<r.
329>33i* 333,3^0.343-
Baccharum effigies fcnl^ta

2(3l

BaSirianorum fmaragdi

432

BaSiriamrum lacus Jkle

afiuanfes ibidem

Baiafia acjua quales 13 0

Balanus pifeis 2jp

Balanites gemma 433

Balana beilua marina 21 1)
Balana in medicinis vfta
212

Balearis terra /erpentes ne^

<at 3<f3

Balnea aqua calida , fUU
phurata,nitro/a,earum^
medicina 164

Balnearum plurium conji-
deratio 130,164

Balnearum aftus quo arce--
tur T33

Balnearum damnatio 264
Balnea Agrippa ^atuita
39S

Baltia infula 423,432
Balux quid 342

Banchus pifeis 2ip

Banchipifcis medicina 202
Baptes gemma 121.226,
& Tomo s.pag.is 4
Bstroptenus gemma 433

Bafaltes marmor 3^^

Bajanttes lapu 3^^

BafiUfci fhlo aJpeSlH
nem necant

Baris pifcis

sd

Batis pifcis medicina
Batrachus pifiis td
Batrachi fiatuarq optf*
373

Batrachites gemma
Batti Jtmulacrum

2i7

Battiades qui
Bedas flatuarius

Belgica prouincia lapifr.

ra Jellilu
Bellone ades
Belone pifcis ^

Beli oculus gemsTta a T
dibla, ^cuijacra 3^'

asd

Belus amnis 422.^3" Tel3'
P^g‘^99 ^

Beneuenti Jal/kmenta
nia recentiora
tur

Berenices regina

343 L

BerjUorum lapidum
deratio ^

Betlia hominibus
dum pritdentiores 43

BeHU ImU udtpe

i itf-

hominem

c2»/«rf Yei fitffitte etei)-

^ •nentur 4sp

^_^^ligemm4
'^^»do quidam gloriam
3*f<trunt j&4,V’Tom42,

^°^iotheca quain orheno-
^‘lij^ima. j/j.^ 'Xom.t-

i

^^hotheca 'Roma a <if*o

‘^^^othcca plures vhi

* ^^othecii imagines illu-
fi^ikfn utrorum poneban
. ibidem

^^iiotheca PoUionu ^/inq
$12. ^ Tom,!,

■319

h' ~

'it in nummu Jimatt

Jitti iiHmmi ihidem
dhjlif Hijpani* oppidum
J*ori temperatum nobiie

ir°'

‘‘t remedia it;, loj.ir
^om.s. pa^. s}. dT.n-
'“4. tat.tsa- tsf- ‘di-
‘Tt. 2jS. 213. 2$). dlS-

d<‘a. 30(. 34d. 347.

dst. 312. 3S4-3SS-3^d.
■J*7. 3Sg. jfj, 3pd,

400, 40 S, 410
Bifintu fira in medietnit
vfm

Bitumen ludaa quale 2 $,

& Tom.i.pag.soy
BituminU probatio 3S7

Bituminis effeHus & vU
ibidem

Bitumine J^atua tinguntur
3SS

Bitumine firrum clautque
Unguntur ibidem

Bitumen quibus in locis prO”
ueniat 337

Blattarum conjideratio,na-^
tura,genera 10 8,^

Tom.o.pag.tsj
Blattarum in medicinis
vjus loS

Boa morbus vnde dildw
66

Boarium firum 273

Boario in firo Jlatua JUit
Herculii trtuphalu 2 73
Boario in firo Gracus «&•

Graea defi fi 6

Boarium firum %oma d bo
tte areo diUum 26 6

Boethus fiulptor 261.283

Bolbiton quid 63

Boleti veneni remedia ,
^are fingorum veneni
remedia

Bolotifiue btiUnia , gemms

48-f>

I N I> B X.

pifiU 221

Bortn gemma,

Borysfheuem influentes ri,-
ui j aquarum /uporem
mutant 1^2

Borysthenis aqua colorem
mutant

Botrytis ^ cadmU gentis

2po

Botryon medicamentum
J4-

Botrytes gemma a-SS
Bouis capiti mirum lapil-
lum ine fle lyg

Bouis lac quale yy. y6.
•4-4-

Bouis 'tn medicinis vjus
49‘ St’ S4» SS’ Sp’
S44S

Boxpiflis 2:p

Britannia plumbum yoj
Britanni quo digito gejiant
annulcs 228

Britannia magicam e.xer-
' cere conjiteta tty

Britannia elelirum 424.
Bromia gemma 4 y 3,4^0
Brontis imago^ ^^peliis opue
sss

Brundiflna Jpecula $04

Brutus jC. (onjlsl primus
Sp2

Bruti epiBoU de flbulUau
reis 2SS

BrutiVhilippenJti erga pHe^

ri ftgnum aneum
2Ss

Bruti ^ (rafli oratoris itil*
gia 3ll<

Bruti (allaici templutt*
S7t

Bruto qui 'B.eges exppJ'^*
nulladecretaflatua
Bryaxu flatssarius
2l>'3’S70. J7t
Buhbatio quid 3*^

Bubonis in medicinis vf^

S>3. toy. iZ4. 134

Bubonis cordis in maoia
f4s ^ y*

Bucar dia gt mma 4^^
Buleuterion quid 39*
Bulla aurea cuiprimiit^"
nata 2i*

Bulla aurea quorum gejt*'
mtn 2^^

Bupalus Jhulplor 3^1
BupreHis veneni reme^^
22, 3G. 42. iiS.\dr 7*^^'
3. pagina zto.zt^, Hl’

22S

Buprefiis vermis
Butbyrei flatuarq optr*
2S4

Butyri conflderatio t
medicina 37.^ Torrtd‘
parr.tS 5

■ jf

Butyri natura
Butyri tpam
Butyrum vnde didum

I N D E X*

quomodo fiat

y^^ri animalia vitef ro-
^mia . j^S

c

C^htira fhntls mirata
lura iSS

jhntU anguilla e ma
^^^-vefccntes rSr

morbi remedia

2i4..^ Tom.y.
247, 2S<!, ^73.

"tos

2e’s

^'arnedicina zSp.toto

^^^^agenera ibidem
Jacienda ratio

^ ^^‘avbi optima 2po
^/4 ejfeilttf qui ibid^
imaip , ^ntiphili

fi>-eo cur /crpentes ad-'

a"

'‘itares imaginum clari
"^^(^tnfintur zjj.perto'
^U7n caput

^ Jutura mirabiles defieri^
2(So

* ^us Marcus 333

^^enta quo firrumine
*^°ynpojjantur 4-0 S
vfyulei pigmenti confide-^

ratio j^jr.

(kruleusfnnsT^pma 3^3
Qejdr DiUator tabulas
duas L^iacem ^ *Ale-
deam in temploVenerU
Genitricis dicauit 317,
^ Tom,i,pag.322
C^Jkr Caius ^Aupefii filius
jSS. fdr Tom, r.pag.

2^j. & Tom.s. pagina
TP3

(afkYu adi litas , ^ ludo-^
rum apparatus 23^
Csjar ararium Jpoliat
237

Cajaris X>i£fatoris ftatua
loricata 263/

Cajaris lulij templum ^
curia 3n>334'

Cajaris domus incenja
332

Cajaris fiatua marmorea

379

Cajaris in portu xAlexan-'-
dria templum 3S2

Cajaru Xii^atoris opus^ Cir
cus maximus sp o

Cajaris CaJ aquaduSfus
39S

Cajat IXiSlator vbi Pom-'-
peium vicerit 399
Cajar DiUator Jex cUHy-'
lothecas Veners Gen^
trici conficramt 429
Cajaru Didatoru in vehi^
culo*

I N D

nHh caJUt; ^ eitajie ite-
rum taderet , imania^

tio s

CitJkrU in vtllis pijces e ma.^
nu hominHm vefceban-
ti*r 1S7

CaiaVefMU flatua sji
Caifprincipu in adtjicw lu^
xm

Caius Cajar ^Augn^ht Jilius
Tom.r. pag,s^,
Tom.2.pag.iff3

Catta Princeps decuriam
quintam indicum adie^
ctt 2$t

Caij Principis ludi 236
Catta Princeps auri auidif-
fimus 242

Catta Princeeps /occulas in*
duebat e margaritis 4.2 o
Ca^' Principii nauisab eche-
neide pifee retentat ^
eiuJHem Caij xn Vrbe in-
teritus

Calaces pUlor 34 0

Calamidis fiatuartj opera
27 C. 2S2. 373
Calamitcs rana genus 2or
213. 217

Calamechnus e^uid 217
Calami in medicinis vfiss
2tf

Calctamcnta lapidis

/arcophagis tUata vertis-
turin lapides 33 s

E X,

Chalcofihenes imavinsttttf'
Bor

Calculorum remedia P'
84. 127. if2. 1S3, '

4ot.423,4^2.iif

pag'SS^7S-74^7S’Sif'^,
i03. /a/. 108. 142,
tSS- IS7’

S74, t7<J. /f/. 182.tr
3Jp.24r. 244-74^-^^^
277.273. 274. 283 jfi
3S7>SS8.3Ss. 39S>r
407

Cahntum oppidu
mirtque eius lateret l*
Calenus vates
Callainas gemma fi.
CalUis gemma 4SS'fij,
CaUarias pijcis 3tp“
Tom.2.pag.i3 j
Callias .Athenienfis
CaUias fiatuarius ^ .

Calliblephara ejuibus
bus conficiantur
Tomo 3.pagna tl’
227 A

Calliclcs fiatuarius ^ a
CallicUs piBor
Callicrates fiatuariue P'
& Tom./.pag.s/r
Callimachus piBor ^ i

Callimachus dux i
fmm > .

Calhmus lapis ^ ^

CaUionjmus pijcis

I N

pijcit medicinA

^ 202

^^^Hheneshifforicus 373
ftataarim 37^
libertU4 ditijiimui

t.lr

^Uudtj Cdjarii libertt
37 p

ftatHariuf 37 S
^^fi^tuanus 377
corporis remedia
^14* 3pS’303><b‘ T°’

)fag.

0.

annulns

O^-flfor 3S7

Orator tjuo no^ur-
poUftttonem repref-

accenditur 33-^'

CaT-^

^^^^fideratio 4-^S
^ harena miHura

vina condiunt ^Afii
^°7. ^Tomo 3. pagina

Call^.

*i medicina magnus

Cq}!^ 40fi.&mde

synalis ibtdem
cdJ’^P'^’-jx J4S
3tJus imagOt^l^icia opus

re* obe/ifia pe^
jw/ T/rhi non pe~

D E X*

percerat

Cameli partium in medici^
nis-vfus 2g

Cameli Uc cyuaU 3J.^
Tom.2,pag,i-7(S'
Camelinum lac dulcift^
mum

Camelos neajili,id e fi taba*
nijadant jSS

Camera vitrea nouij^imum
viuentum

Camera d quo primum pi*
Cia 342

Camillus quantum auri in
louis Capitolini filio con*
dident 336

Camillus minio illitus triu*
phauit 230

Camillo quid crimini Carui
lius obieccrit 26 S

Camilli domus oBia habuit
arata ibid,

Camilli fiatua 270

Cammarus- pifiis 220
Camcenarum ades 2<3jy
Campania colles Leucogai
falphure abundant 3s<3
CampaSpe xAlexavdri a*
mica K^peiii dono datu
333

Canachus fiatuartus 277»
2S3

Caracht fiatuarij opera 37 4,
Canalicium vel Canalienfi
aurum quod 33 p

Can

I N D

. Ctncrorum genera 21
Tom.2,pag.2fl
Cancroru in medicinis vjks

Jp6,202, 20$* 2H. 2J2.

E X.

bus pro hoSfia

tur m

Canes fiigajjtia
Canibm maxime inimi^*

214.21$

Cancri octeh ad ^utd vtilcs
201

Candaules cenando obierit
32$

Candelabrorum conf^dera-
tio 26 7 •toto capite
Candelabrorum pretia ibid.
Canephorw ex marmore,
Scopa genus $yo

Canicula pifces 21 p

Canicula piftis medicina
203

Canum impetus ^ Jkuitia
quo mitigetur tptS,^
Tom.T.pag.2SS
Canis mordh lapidem, Pro~
uerbium ^ ^

Canes quos non allatrent
2S. pS^X4S.<^p‘ Tom.j.
petg32^

Canum impetus quo cohi-
beatur 11)1$

Canis mira piUura 3 37

Canes ne rabidi fiat pS.^
Tom.i. pag.jSp. ^ To.
3.pag.2$p

Canum fcabiei remedia 66
Canum annua apud 'Ppma-
nos Juppltcia s S

Canit in placandis numim-

Cams adhuc latens»
in ciborum deliciis b*^i
tus

Canis firpenttfve denttf
aliquddo jUerit lafuf‘^^
tementH JUo -vu^tr*^^
rum malum a^grafi^fl,

Canis mirum fimulacf^'

.j/

Canis partium in medit'^^

vjits Sf.pt,T/$‘

/24. J2S. 131. i3\

Tom.3.pag.306 ^

Canis rabidi morCus rt^,

r/

dia $. 13. 20, 24. 29

24S.302, ^ TojnJ‘f^
3SS.3SP.

gi.$T.$7-6o. 6p, 7td-^
7H- 104. loS. I47^^i't.

j6 7. iSs ,iS6.20S*^ ^^

220. 232. 23$, 239-^^

2s9-27S.2p7.3pt 1^,
Canon fimHlacr»m,P<df .
ti opus

Cantabria magnetet» S/

. -Js'

Cantabria plumbo
eunda ^ fi

Cantabria mons firrt^

I N

gemma 4.62
vermium con

Meratio

*^^iharides Catoni Vti-
tbicHa funi , <jHod
^ 'vendidijfet ff 7

*^^^harides quo jugentur

m medicinU
^ loi.tip

"^^^Jharidnm veneniremC'
^ 3S.44.pz.i^Tom.
^'P^^g^rsS. (^Tom.j.pa-

^‘'?^.fiS.2/0. 21 p, 22t,

fi^tuariui 286

Bacchue ^ Ma^
Cat^ 260

imagOtTaurifci o-

ciX

<■ Hiif puerorum primui
^<tb 7/ dolorem lenit 13
canu mor
ibid.

r' « >»itliehres aduffi ni
Jho firpentes jit-
c/""" ttr

r «o>-« vermes perimen-
Caln, “!■ nS-SCo
^ '“7»* criijos fkciant
^ yomo s.pag.

. •'7/. tjS. 2f2
“Nlnnceriu tun» dit-

D E X.

dolmbm conducit
CaptUos injicientin. j<r,.j5.
Tom.2.png.ss7.& Tom.

pagina jp. pp_

Z3(3. 23^, 23^^26 p. 272,
^7S.37ff

Rapidos denigrantia roi,
2 0 0. Tom. j. pagina
is>P- 227. 243. 244.
24S. 24S> . 2ff3. ^77.
33fO

Capilli ne dejiuant lo. 38,
■f-4’ 4S'7oo, (pp- Tomo /.
pag.382. Tom.3.pag.
33-68. 173.243. 247.
323- 350.382. 4X0
Capitolium- cura anjerum
de^nfum Sy.^Tom.z.'
pag.67

Captiolj ornamentum 237
Capitolium a Vitellianis in..

ctnfim 274

Capitolij injana /ubsiru.-
Eiiones

Capitolij columna vnde ad-.

li-clia JZtf"

Capitolina adis incendium
226

Capitolinus lupiter ex are
Deliaco 267

Capmas gemma 44^.
44S

Capnites gemma 4^^

Capnitis cadmia genus 2p§

Ilii

T N D

CappadociA alabasfrites
/So

Capras fibri nnnqHam ca^
rert ^ Tom.r.pa-
^i.^02

Capra no^u vt hiterdiu cer
nunt Tom.f.pa^.

402.& Tom.2.pag.i4^
Caprarum cornu firptntes
fiigantur 4^

Capra cur non lippiant 46
Caprarum in medicinis V'
fus 42. inde per to-
tum caput

Caprinus cafius in mediet-
nU 42,43-^S

Caprinus Janguis in medi-
cina 44-^3

Caprinum fil in meduina
47.

Caprittum fiuum in medi-
cina ^3

Caprinum caput in medici-
na S7

Caprini pili cinis calculos
exptUit,& caprarum fi-
mus

Caprarum fimus m medici-
na jS.efo

Caprarum vrina in medici-
na S s

Caprinum cornu jiijjltu vul
utsvtile

Caprinis lac fiemacho vtiU
3S-S^

E X.

Caprienfi plumbi genus
CapuUMefl.gladiorum
nubria ebore, (ir argent^
ornantur

Caput hominis inuentutn
Tarpey delubri fitniU'
mentis 'j
Capita aperiri MagifiraV'
bus cur inifitutum ti
Capitis dolorem facientia»
capiti dolenti tontr^'
ria 36'. & Tom.j.paS’
loS. 144. I4S.t97>tp9'
206.207. zio. 22 r. 24^'
24ft.30T.392.jrp
Capitis dolorts remedia //'
22. 24. 23. 27 ,-32 . 4l‘
St. 192 , 194. 372 . 3ll'
443-&Tom.3.pxg. si'

6+. 65. 63. 76. 77. 1>'
it. !2 . 3j. S4. s>6 .f’'

P4. . 143 ■

!4P-’S3.’74' ‘76.
lp2. 204. 20S. 20S. 2ii'
224. 223.226.236. 2jf’
2+1 . 242. 243 ■ 6**"

2+p. 2{2. 2S6. 2^'

264.271. 277. 2i7-7‘ '
2Sp. 323.3^6. 327-)>’'
3^2, 394* 400*. 4^^'
40S -

Capitis hulcerum tre^
dia 43. ift2. tft-t’

293. 404. & .

pag. 6q. 64’

I N D E

tfiS. 22S. ZJO.

32^

purgantia 2_p^.&
pagma ^.•../■f.j,
^■f-7, 207, 2^4. 327-
32 S

^'^^bottum natura^ ^ vis

^46

^^'fhonis CfHtrnti in r^cdi-
^ vjiis 41 S

^^OHcydoYHm gemmarum
^'^^fideratio, genera, i^^c.
^3ff. per tQtum caput

vbi optimi ibid,
^^btinctili vnde diSli ihid.
*^^^^ncKlorum remedia
237- 2r4> 41 X . &
^^.3. pag.77^ So . PS’

93.

t S 6 . J p p. 207- 222

2SS.

^^edotiu carbuculi 439.

fmaragdi-

4S2
reme-

'‘^rci

Ca

^^l^omat/s morbi
^ P}- r ^ S3. 2 07. 2S4.
Y ^otn. 3.pagi.<xy. 77.
"i-p. 16 7, 200,2 34. 2S7'

“'^“‘ orum remedia 2 p.

^^“'^■S-lmgi.e-l.tlS.

Carmania alahafiritei 3!^
Carmania murrhina 421
Carmania caliaie gemrtut
444

Carmanides pictor 349

Carmina incantantium mt
ahqmd valeant Jptr to
tum caput

Carmina Magica vim ha^
bcre ibidem per totum

■ Crp-Ut

Carmina Magica cotra gra-
dines dy morbos 10
Carnuntum Pannonia oppi~
dum 427

Carpat h^' maru cchinic^na-
Ics rp7

Carra oppidntn /63,
Tom.i.pag.toz
Carrtccaex argi/ito 2/7
Carthago villa cjisantumtir
Cju-id ‘i\g/niuiis,tribiizi no
mine fotuere Qoatia 2 33
Carthago cum deleta jitit,
(quantum arginti habue-
rit 2s9

Carthaginiejiitm in Sicilta
vitiorum pidura 3/6
Cartha^inier/es Herculi hu
mana, hosiia /Ucrijiia-
bant 374

Caruiliui Samnites Jitpe-
rat 276

Caruilij PoUionis repertam
23 S

Zlii z

1 N D EX.

Caruilitu Sp.^alfor efuid
in (nmtilo reprehenderit
26S

Caruiliuf Sp. louem in (a-
pitolio Jecit 2^6

Caryatidum fimulacrum
270

Caryatides flatua 374^
Cajhrum genera , bonitas^
vfus, medicina 3 ^

Capuf ne corrumpatur^ ne-
ve a muribiu attingatur

r-f-J

Caspia porta lif S.t^Tom.
j.pag, 206. 232. 23$. 23^
246. 23$

Cajptnder (Jallos abjldet
162

Cajfander 33 p

C^andra ptUa , Theodori
opui 347

Caf iteron^ id eflt candidum
plumbum 303.304
Ca/i’ius Seuerui 333

Cajliw Parmenju r$2

Cafiue Syllatius 27 d

Cajiiue Spurius regni affe^
dator d patre perimitur
26$

Cadorum ades "poma
270

Cadorum tabula vbi * & d
tjuopojita 3t7

Cador ^ ‘TolUex , %ApeUu
eiptu 33$

Cador it ^ "Tollucit Jimu-^
Iaera 254

Cadoranimal ipo

Cadores an tediculos fib*
amputent ipo.<^Tom>
i,pag.377

Cadoreadd cji,Jibrorum U'
fles, quo /eruentur optirn*

tpo.ipi

Cador ea qua /po.&

Tom.i.pag. 377
Cafloreorum medicina ipo>
200. 20S, 207.21$. 2l^‘
217

Cadrorum vallum ex c4'
Jpitibuf 3$*

Catagrapha u quo hment^
3tS

Catagufa Jimulacrum
Cato cur Zenonis flatuO^
vendere noluerit
Cato contra (^racos -7^
C^fo contra medicos
Cato quando obiit» &
atas

Catoni Vticenjl obieUut^l
quod cantharidas veno^'
difet fj

Cato ^raeorumhodis f "'
77. ^ Tomo X, pagi^^
3t3 ^

Catochites gemma Jl*.
Catopyrites gemma
Catuliana Jliincrua cur

a»

r-.ttuL

^titulus ^ QtnfUl

cb- Tomo 2. ^a^ina

67

Lutiatitts J^iner-
fimulacrum dicat

tegulas {/iphol^ m^
aur^it 2S7

Veronenjis poeta in
^nmtirravt 37 S

^atu.lliif poeta in Strumam
T^nifim 43 s

^atufli incantationes ama-
toria i

t^^lius (hnjfilt ^ e-
tus par/imonia 233
^uatica cochlea 122. (y
Tom. i.pag,3Ss
^^uuHs patria 'Trotogenis

bibenttum vocem
^^tbetans iS3

aleres fkb TipmuAo dilii,
popfea Tcjuttes 231
^‘^1‘ti^ntes pueri 233,

^tllaria agris maiora 3P^
^^tiyhramis jiatuarius

i^ss

^^ttchridU aciipitris in me-
dicinis vjus lOS

^“tichrites gemma 4^3
^tiichros adamantis gemes
. 430

^^dcuiapalue 4ts>

INDEX*

&Tom, r.pag./j,^

Cen foria nota^e^uin^He pon*
do argenti poftdert 23 S
Centaurorum JimuUirum

3t^p.372

Centipelliones ^uid 41
Ctphis flatuaritis 236
CepijTis Incus 42 $

CepbiJJhdortis ftatuarim
277-273

Ccphif odori dm 2S6
Ccphijfodorus fiatuarius»
Praxitelijfltus 2S3
370

Ctphijfodorus pi^or 326
Cepronis & hrujl' inimici-
tia 40.227

Cepionida gemma 436
Cepit es gemma 434

Cepocapites gemma tbid,
Cereaiinagines a e^uo reper-
ta 330

Ceris pingere confietudo
342

Ccrachates gemma 432
Ceramicos locus Athenis
330.363;

Ceramites gemma 4 34

Cerajia Jerpentu morfus re-
media 147.191. 1 s> 3. iSr
Tomo 3. pagina 36.
2SS

Ceraunia gemma 44

4^0.

Ceraunobclos c^uid 3^3
Illi 3

INC

Cererif ^des vbi ,
a quo exculta js o

Cereris fimulacrum ex pe^
culio (kfq 6p. jhtlujn
26 S

Cereris Jimulacrum ex are
'tbiderc

Cereris ftmulacrum ex rnar
more /70

Cerhes gemma ^S4
Ceron fins isi

Ceruicts affeSia remedia
jS. s2, f-f. ao/. Ct" Tom.
S. pagina iq6.sCs. 2Iq,
j "f -f

Ccrui /erpetrtes mandunt
-f/. &Tom. i.pag.sSo
Ceruorum ^ Jcrpentmm
inimicitia 41. Tom,
j, pag. jfo. & Tom. 2,
pag. joj

Ceruiuo /anguine contrahi
firpentes 4.1

Cerui cornus odore prpentes
figantur 41, ^ Tom,

3- pag. toi

Ceruini cornus in medicinis
Vfus 4S.4<^’4-S.sI-S2.
S7. 63

Ceruinus pulmo in medici-»
na /2. 63

Ceruinus finguis aluum /i~

fiit s-f

Ceruorum coagulum inte~
fiinifVUU jf

E X.

Ceruinus /imus in medicht^
O

Cerua cum finferint fi
uidas , lapillum deuorant
6 7

Ceru/fa color 313.320.323
Ceflq C. (hriathium Jignun*

/77

Cctipifcis magnrtudo tSd
Centrones populi 26 s>^
T om. /. pag. 12 S
Chalafiricu nitri ^enus /7/
ChalaiJricum nitrum 'uicC
falU 173

Chareas fiatuarius , ^ eift*
opera 2 33 ,

Chala^as gemma 463
Chalcantu aru confideratif

Chalcides firpentes ipt
Chalcis pi/cis 2/fi

Chalcitis lapidis con/idero' .

tio 263» 2^4.463
Chalcitis , aluminis fiectd
3S9

Chalcophonos gemma 4f4
Chalcojmaragdos gima 434
Chalcofihcn es Jtatuuriuf
236

Chalchoffhenes imaginutt^
fiSor jso

Chaldaorum gemma 4^ ^
Chamagljcymcrides pfi^^

2ip

Chamalion herba qua 3^‘

^ Titts»

t N

atiimnlii cm-
ndc)y(itio ^ ex eo tncdict^
Sf. 32> Tom. I.

^>^ttieon raultkolor 31.

^^yngilcQjitif miraatla 31.
& Tom, i.pag, $So

p/jcis 2isf

^^^^teruTn dnarum Ji^^
370

**^^atrachea cx genere
^^ncrorum 21 p

^<iyes Ljndiu4 jiatuarstts,
27 S

excmpU iSC-dt
2, pag. 12. ST* 6

~'i2^.i26

medicui 7S>7P
‘^'doniasimm^i 434,

4;-_r

^“<‘»hide,^emtat ibid.
^*'*ihes Inpis ehori JimiUi-

Ch’^'^r

^*‘J’i^hro» ftxe fiejlphon,
X>Mi}* tim-
^xtruxit 3Sp.&

A medicina 360
^ ^^fitUpifces e mantc ve
J^mes jS7

marmor 376, &

D E X.

Chiragra morbi remedia
jf. & Tom. j.pag. 2Qt
Chi ronis firnulacrum j-ji
Chironis medicina Troianis
temporibus ijz

Chlorttes gemma 43$

ChonfJ/cs fiuuiiu tsi*

<ir Tom. i.pa^. 26 1
ChoaFf ites gemma 43 S
Cholos [maragdi genus 434
Chrombt pijles 21^

Chromis pifcis 221. ^
Tom. 2.pag.TS
Chryfilechum quid 42 >
Chryjippi garrulitas 74

Chryfites /apis 404.460
CbryJitU Jpuma argenti ge-
nus 2432

ChryJoberyUi gemma 4 33
ChryfocoUacbfideratio 244,
toto capite

ChryficoUa vnde diSla 223,

-24/

ChryficoUa vbt optima 244
ChryficoUa quid ibid.
ChryficoUa in JpeUaculis v- -
fus 14S

ChryficoUa genera tria ibi,
ChryficoUa herbacea> ibid.
ChryficoUa vfus in medici-
nis ibid.

Chryfi^nus SyUa libertus
3<T2

ChryfilampU gemma 433
Chryfilithus gemma 44 s,
Ilii 4

I N D B X*

4i3

Chry/bpbii gemma 4^/
ChrjjopraJxM gemma 4SS>

Chryjo^teros topa^ij gentis
444

Chrjfis pifeis 221

Ciborum te?nperantia vti~
lipma /7

Cicadarum in medicinis -v-
fus j2y

Cicatrici quibus color redit
20, iS. 6 t.i.T.tS s>»t p
2 4-s-s^o. 404, ^ Tom.
S.pag.s^. 77. 200,264.
27«?- 474.404
Cicatrices oculorum toUen^
tiu 246

Cicatricum remedia 2 7.
47» 306, & Tom.s.pagi
62, 3o, S4, 20J, 20if«

20^. 2Sf

Cicatrices explentia 24 p,
2fio, 41 0. ^ Tom, 3,
pag. 6p^222. 22J,23S
Cicercuiumeyuid ■ 31 p

Ciceronis ,Acadcmia vbi
ist

Ciceronis laus ingens lyr,
Tom. T.pag.jis
Cicero e^uesire nomen y?4-
biliuit 2 31

Ciceronis confklatus ibtd»
Ciceronis di^tsm de Sphwge
277

Cicero Verri fimuUcrUl*
(upidmu obiecit 3I*
Ciceronis fkcetti diUu 31^
Ciceroniana acjua,

ISO

Ciconiarum ventriculus

medicina

pp.ij

•

Cicuta herba medicina 3^'
43» & Tom. 3. pag. 2t^
its» 2S2. 32S» 390. 39*.
Cicuta quibus projit 22. t
Tom, 3. pag, 362. 3^1'

36p. S7i. 3.73

Cilbiani agri minium
Cimbris sAipet exuptri^^
3^4

Cimick animalu in medi^'
nisvjkf

Cimices necantta 214.2^'''
&Tom.3.pag. 3p6
Cimolia creta 320.3^^

Cimolia terra vefies
Tur 3*,

Cimolia terra vfus
Cimolia terra
ibidem
Cimon pUfor
Ctnadi pifies
Cmadiagemma
Cineris vfus in
4tf

Cinnabaris color

medd^

r

Cinnabaris pigmenti
deratta . ^

Circtnjibus ludu • fi

I K D E X.

^*fofiir)}ebntHr 40^
gemma. 4S4

rnaximi %oma dejcri^

ptio

S^^ma 4S4

^^frnarum confivuef^da-
ratio

^^*^^narum aQua ^ualU
tss

puhiens iaUam-^ P^O'
^■^rbiurn 34^

jbns mira natura

Claudjj Ifidori teffamen^
tum

Claudtj xAgrIppina vxor
3^3-& Tom. 2, pagina
7So Ss. &Tom.s. pag,

Claud^ liUrtu4 potentifU
mus

Claudij Imperatoris liberti
tres ditifimi

Clauarumremedia ts.ss*

prima 'Ppmajeiufcjtit
2S4

'^^dij Imperatoris de^Bri-
^•^tniia triumphus 23^
^^f*dij Imperatoris atjua-
duilus 39S

’*^udiiis Imperator fma-
^%dos induebat & fardo
^ychas 437

principatu lapides
pingere inuentum ejl
3 SI

^Uitdij principis inPiitutio
^33

^laudij Cajaris ludi 23 ^ •
<3?“ Tom^ 39^

^i^udius sAppius ejuando
Conflit sts

^l^udius Appius primus
clypeos in Jacro dicautt
ibidem

Claudj Pulchri Jltna (pfM-

<! 0. 11$. Tom, s.pag,

2SI.2<f0.2^I

ClaTpmenij pifces amari
iSS

Cleanthes pUlura inuenuf
3^4

Cleomenis ftmulacrum nz
Cleon Jamarius 2Sf

Cleophantus Corinthius pi^
Ifor

Clejias jlattsarius zss

Clejidcs piClor ^44

ClefippHsJUUo 267

Cliduchui ex are t*Thidia
opus zjt

CHduchus altus, Euphran»*
risopus ss^

Clitorius Jatuarius 277

Cloacarum 'Poma defcriptio
39t

Clodia lex 234

Clodianavaja 2$f

Clodij intentus,^ 'Tompe^'
Ilii 3

INDEX

tdiUu.m ^0 0

Chd^ ‘7. do7nu4 qmlU , ac
. enti interitui
CI^Ha virgtnu Jlaiua t^ua^
lis zyz

Clcelia ffatua quare pojita
ibidim

Clujium oppidum H^orferiA
regis fipH-lcro nobiiitatu
3Sj,c^ inde

Ciypei in /acris dicabantur
3^3

Clypei vnde didi

ibid.

Clypei ex auro

ibid.

Clypetis ^Jdrubalis

324

Clytamne^ra pidura

347

Cyti ^Alexandri amici pi..

Bura

33S

C nidepi/cU

22p

Coa va/a qualia

3S2

Coagulum iaCiis quando ve

nenum

43

Cobio pijiis

210

Cocanicus lacus /alefacun

du4

26 8

Cochlea qua optima nz
Cochlearum in medicinis
vfm S7’ lot. /oj. ro7,

ll30. IIS.121. JZZ, IZ^,
IZ^, tzj. ijQ.
ip7. 2J2,

Cochtides gemma ^

Cocles Horatius. Vide Ha^
ratius

Caliacorum remedui 2f,

37. SS.SS. 94. Ss.

J7P. & Tom.s.pag.

£ S. 76. Sz, t)i, loz.ioi'
I4p. 171. 200. 20S. iol'
223.230.3^4,2^^,241-
233.2^3. z73.z74.3J*'
332.402
Ccelum quid

Canarum lex iJl

Canarum Jumma lautiti*

3S2

Canarum cenforia lep/
333. Tomo i.pag!^ ■
403. 407. ^ Tomo *' ,
pag.Sj, , 1

Coitu primo morbi mfslf’ '
/cluuntur t4

Colchicon venenum
Colchis auro & argento jd'
eunda 2}^

Colchis minio facundd
2Sl

Colias pifeis zif

Colophonius X>ionypidorid ,
348 i

Colorum con/ideratio,no7»i' 1

na,gintra,vfust 3i8.p*l I

totum caput

Color quilibet quid amd>
quidve recujet 32J
Colorem animalium mut^^
t es aqua

Colorum naturales quidatn»
fkcitt/alij sss.per 1^'
tum capHU

Coit

I N :
QKiltutr vji vtle^

^yem inducentia j rcdu*
/<?, totofire cap.
^ Tomo j.pa^.ii.
^^''4S^r7S.rS2,ffifi‘20 0-
^'>P. 2is. 224.23?. 271-

^Jf^njis fiur/tinis mira na
///

^°£' ‘^’^'‘”t«r 17 S

Cq/ mapnitudo ibi.
'!f°rum plurimum de-

Co/^ tn^nus ibidem
'“fiUor.Phidieedifd-

'»A«i

. vi»em,

^arum in medicinif

‘‘•C

.. fimus in me-

100.104
^ remedia ss.t^e.
lomo 3.pag. 72.76.

j/f ^onfideratio.

^ ^*^onchy /iorum gcnf43

^ herba qualis , ^

0 E X.

?*■ medicina 47
Combufiorum remedia. Vi-
de xArnbufiorit remedia
Comen fis lacus in tiafa ex-
canatur 405

Comitiatii morbi clauwfir
reus a bfolutorium 19
Comttialti morbos caluaria
hominis hnerfeili sArte-
mon curabat /

Comitialis morbi remedia

4.l2.J4.2 4.2S.2 6.2S.3r.
3f. 61. 70. u?. i3Si t?o.
t?2. i?3-SS^-SSS. 403*
4SS>^ Tom.t.pag. 37 S.

Tomo 2. pagi. 37. Ct
Tom.3pa.ss-^^AS, 7p.

S3. SS.?S>?7-^oo.to2.
lop. I4S‘ fJO. IJS- r6‘s,
iS7.s?4. ipS. 2o?.zi9.
2S3> 23 j. 247. 2St»

2S2, ZSS. 30C.30S, 334,
3Cs.3^S‘Sfi9
Comitiorum %pmanoYum
confuetudo 230

Compitalia fiila dcjuo,
quibus primiem inftituta
41S

Comum oppidum firri tem-
peratura nobilitatu sor
Concharn genera plura 219

(^Tom.2.pag.37
Cone hy horum m e di ci na

202.704

Cofidonaniibus vtiU 4-f-C
Conci

index.

incipere etiam inuitas co-
gentia 1 + 7

Concoliioni vtilia /7. ^
Tom. j.pag.s7. SS, iSs.
jS6. ipi, S(7S’S^S’jS_p,
410

Concordia tabula t xAbronU
opus j+7

Concordia domefficoru qtta
ratione haberi po^it -zS
Concordia ades 227

2S3. 2S4.2Ss.s2S. +1+,
417

Condylomatis^ idefl^ tuber-
culorum ex inflamma-
tione nafientium, reme-
dia Sz. S4* J2 3, 20 fi.
30S>S07>30fi‘<ix Tom.
S.pag.t48.i6d.jfi2,2 04.
221. 223. 224. 223. 22S,

23(f.23fi.244.2ttfi. 274,

3Sfi.3S3‘392

Confiteri fcelus e^uomodoco
gantur fi4. & To/no 3,
pag.2S4 ^

Confitles primi '^ma ^ui

392

Confitles T^manorum»ejm-
rumjhcit Plinius men-
tionem hoc ^luarto T om.
7<7. 22S.22S. 227. 230.
^32. 234. 236. 256,237.
2SS. 270, 272. 276.300.
S>3^3r6. 3S3-376. 377.

3fi2, 4ip, Yide Tomis

reliquis ^

Contu/orum remedia 3^-“
T om.3.pa.j6 fi.2 34.^^

3t7-40t

Conuerfio rerum in

3fiS.& Tom. 2
• ~ v'

Conumarum confuetud^,,
Cvnuuljbrtim remedia
& Tom.3.pag.S7.6S-*^
7t^ S2. 67. Sfi.fi3-‘^

t04. JoS. J+S'

77 S. 17 fi. iSo. 234‘^ *

267.270.277. 279’ i'

37r. SSs-SSS.SfiP'^

409 . 1

Copia rerum quid mab \
firat

Coponius ^l^cur damtf^

3S2

Coponius flatuarius

Coptos oppidum 4fl‘

T0m.1pag.2s 4 J

Coquinaria vafit ex afy
2S7

f l

t:

Cor caninum habenU^* {
giunt canes

Cordis talpa mira vu ✓}
Coracini pijces ip?’ ^.-fi-
mo i.pag. Tfio. &*

Coracini pifiit in
vfus

Cardeini marini . ./'
CoraliticHS lapis

E X.

I N D

^^^JiderAtio^natHra,

^cfiamen rehsio^

Co /- proueniAt 399

vftts mediana
^ ^^9.4.00

•*S4

ibidem

[V "tS-f

^^doachates gemma 4/^*

-• , -“j^ as sff

pifces 2ffi.&

quando a ^oma^-
2S<!,&rom,

inctnCa 26
T^oth: - ■'

Ua va

aja qualia ibi.

^7:

^bq carbunculi 4-f‘
‘^ihu Mf^mmius dirui

(^^^^.^biumasquale 2S,
^ medicinu vfus

^^^lia Gravchorum ma

Ca 27.

^ofc/iw 42
Cfl> ‘ theatru 37.

pt^or 3-f.
*><iitts %Merenda coron.

*'*^tcu in medicmii vJU

Tai.ro2.i3^

Coronarum materia tt 3.
4iQ,.f.li/, ^ Tom.z.pag,

227, 2S4’iSsi.2jfi.37o^
441. 442, toto capite,
Tom.s.pag, 40. S3, /0/.
^ Libri vigejitniprimt
Capttibia jecundo , ter-
tio,qiiariQ,nono, ^ pag,

I2J, 2:<3. 147, 134, fjj,

iSS. 1^0, ^ inde, 172,
2dd.271.2gS.3S4.400
Coronarium as quale 233
Corpus objlupejkcihia 37 p.

<Cr T0m.3pag.330
Corpora dcfuntiorum qui-
bus lapidibus cito alju-
mantursgS. per totum
caput

Corrugi qui, tb^vndediPii
241

Corfbides gemma 434
Cortina tripodum ex are
268

CoYttna,aheni genus 349^
^ Tom.2.pag.327
Coruncanus legatus perimi-
tur,<ir eius fiatua 271
Coruus quo tempore morbis

ajjUUetur 5 7

Coruus pifiis ^^9

Corybas pibior 34 f

Coryciis in antris a qua lapi-
de fcunt rs3

Coryemmonf /d2.&Tom,
t.pag.

I N

t.pagm. JS3. ^ Tiimo 3,

pag.iifl.

(orythiotitconchy librum ge^

nus 2o_f.

vermts in tnedicinU
140

(ajiini e^mtis %omani hi^
floriet ^ «r

{oflarum fiaiiarum reme-
diet (f2

(hiiculee labidis eonjidera-
tio 2/-jt

Cotes mfiU (jpri queiUs
37S

^rmeniee ibidem
Cotititn genera plura ^06
Cotes vbi optima ibidem
(ottet t^ieiuritania locits
1S7

Cr‘ahronu.m i^us remedia
I7J-& Tom.s.pag.ss.
Crabrones quos non firiat ii
Cafi Oratorii fcyphitMen-

toris manu friii^eortimqj
ingens pretium 2 fp
C^jii Oratoris diuitia ibi.
(rafli Oratorii area trivii-
nia,^ eius hares 2SS
C^fli Oratoris in reflem ci-
tatum fvomma 317
(rafl-i L. Oratoru columna
quales

Q-aflt Licinij aqua lyo
C'ajfi!S L.quddo conjiil 113.
Tom,3.pag,}7^.

D E X.

diuitem queftt*.
quae fle negabat, tiifltjft^
reditu annuo legiontt^
alere poflet 2S^

(/at erit es gemma 4-i^

Qatertts vnus e.v ducib^
*yi(exandri Magni SS^
0'aterus flatuaritis 3l^

(raterus picior 3-*^

(/athis Jiflica fiuutut 4^^
Crathis J\dagna Oreetd
amnis iji.^Torn^'
pag.ijtf

(ratinus picior sr
(/tdutitatu imago, xArifl*"
phontis opus 34^

(refiU flatuarij opcYii
tlS.zSs

(rata confderatio , gentl^

&c.3(ji

(reta Cimolia 320.}^^
(reta Eretria siSJt^
(/tta Selinufla
C'tta annularia ibi^‘
(reta argentaria 3 6i> ^

Tom.z.png.sSs

(retet v/ifs m -viUoria
(fleta feruorum pedes dea!'

bamur ibuU'^

(flita labyrinthus d quofr
ilus 3^^ '

(fleta montes isp- &
i.pag.is2

(flit las flatuarius 1 1'
(/ocaUis gemma 4i*

I N D

gemma

(f‘eodtlca auid jo

^^codi/ii Tentyrita popf*-~
^f^rrori fint Jt. &

mari ttr-
^amnibw fant com-
*tiHnes 2tp

^^^^diloYum genera dm^
^ ^orum m raedieinis
Mtct yo.2l7

^^'^^odilos venantes
‘^^anturi^d.&Tom.i»
/“l-sso

^^'^eoUili quibus non no'
196

^'^^^d.ilortem morftesreme^
^ja 173.17s.19S- iP^‘
^ ^om.y.pag. 199,220-

23S

ex yaa mate-
^la jsT

^^niiis gemmarum fetsU
P^or 4;f

^^‘^riaargenii vena 24%.
^^^di-litatis extmp/um 4-
^O-cb* Tomo t. pag. j-f-7-

O^eitusvlilia }j>l-&

i_'oypQjra dejun^O'
^^ma£ixa 39^

t^yfialligcmma con/itltra-
^^o^naiHra,vfii4joea -f-i

E X.

(ryflalliu ejuid ibiet,

(yyflallus mira magnitu-

dinu ibidem

(ryflalli vitia .f.23

(jry^allina vaja 223

Ctejidomw piSivr 340.34.(3
Ciejilai jiat stary opera 2S3
CtefUochi pibloru opera 34^
Qtbitus jupini oculis condu-
ettnt /7

(jibitits proni tujiibus vti-
/es ibidem

Qtbitus in latera dijiillatio-
nibus projunt tbid,
Qiculi m medicinis vfua
146

QicumU pifiis 2t9

(hi Urbita medicinales t ea-
rtimij, vJUs 213

(uptdinis fir.itilacrum veri
d Cicerone obieilura 370-
(upidinis fons mira natura
Apud (jlicenos. //5

(uraliurn pro coxaiio. /iP p
(jerio C.bello ckiUi obiit SfiS
(itnenis C. patru junebre
munus (juaU ibid.

(krruum rota axungia m -
unguntur sp

(tirrus ita paruus , vt mu-
fcaalu cQtegeretUY 283*.
37S.& Tom.t.pag.sii,.
(ui ruu ornamt ut a ex pium
bo argentario 30 f

QsrUiu fini%ptna- 3PS.

Qsuwk.

I N

(^tem emendantia js.

S9.IlS.lSffi.200. ^ To~

mos. pagi. Sp. 44. ist.

SOp. 22^.22lf. 23p,2ai.
2/tf’.2/7. 2sS, 2lSo. S77.
' 3SS ^

Qameagemma 4.63
(}aneui color
& Tom.s.pa^.123
Qanus geTnrna ^4.6
Qheles in, leone fidentis pi~
iiura ^sfi

Qbelesjacerdotef quo virt~
iitatem fileant ampu^
^^re sss

Qbmmqtiii ii^.irTom.
2.pag.is

Qbijfifcu medlcmx s
QbiommTnedicin» ibid.
CtchrifofHli ig;

Qclopu dormienti! pilbera
330

(ydippe Protogeni! 33!
Qdniafluniu! nz.ir To.
mo i.pag.204

Cfdon jUmarius 27 s

{jgni in medicinis vjiu 12 g
Qitndri lapides 42 p. 444
Qnegyruidux 32 f

(jnocephalia herba st j

Qnogus pifcts 2tp

Qnofdexia pifiis ibidem

^pr lacera vfm 3^1

ClpninfiiU alumen 333

QpriinJitU cotes 373

D E r,

Cypri cryflallus 4^^
Cypri adamas
Cyprij fmaragdi 4J>
Cypri opalus 4P

CypfiUus tyrannus 3^^
Cyrus quando regnare ^
Perjisccepit
Qpri pofi vidam
ingentes diuitta
Cytharus pifiis
(y^cena terra qualis Jl!
Qlfietia terra in mari
defcens ib*^

Cy^cent delubri defcrip^*
3Sp

Cy^ctnum bulmteriumJ^
ra arte conflruPlum 3P*
7)

D<‘AEiylidii fiatuarq*'
pera

•Dallylothecd quis prim^
Kpma habuerit 4^^
DaEtylus pi/cisj mirac^
la eius 220.^ Torn.
pag.sz

Dadalus i n Creta labyr>^'
thumficit 3^^

■Dadali fiatuarij opera
C>adalifimulacrumt
charmiopus

■Dahippi fiatuarq epef^
2Sf

dl>almattaaurifirtilu
■Damafius alabajlritem
gntt '

i

qq qqq

I N

oppidum

^ T om.j.pa^,fj) S.2oj
fiaiuarius 277
imago, ^Artemo^^is

opHs

^phnioA gemma 4//
‘^*'dantum attrttm 2^3
^yio yegi plataKM & vi
^is aurea don» data 2S 7
^ar^ vUii ab AUxandro
pidura 339

/(pHkrum ex chcr^-
e lapide 39S

^■^cioram carmen quo fi
• diii Mjimbus dtuoutrut,
adPlinij vfque tempora
Peruenit 6

larum ludicum ab

differentia ibidem
"^i^fimbiorum admentio*

■ ^i^m‘i{gjnarsi venia pra-
^fitbaniur S

iorum corpora m fi-
^tilibue quidam condi
^aluerunt 332

^Junblorum corpora in
•Ajiio lapide condita cito
^^fianantur 39^

^finilorum corpora ‘3^'
d 7 arquiiJo Prlfio
'^Heibus iiijixa 391
^eanirai ^ Herculis tffi-
Z‘^^ab xArttrnone. pUla

D E X*

33<^

J^eiphobi imago ibidem
Deliaiumas 266

X9eltades ffatuarius 2SS-
d3eli inJuU pifces falfi / f <?
■Dtlphicnm templum Apol
linis d quo pitium 32 d,
3-fS

Dolphica cortina cur diBa
268

Delphis ingens figuorum co-
pia 274.

Delphini pfid medicitiit
204

Delphini in^nti pretio 239
Delphinorum in midictnu
vfks 2TJ. 212,213.227
Delta literatriquciram fi-
guram bifhriam fi fin-
des Nilus imitatur 384.

Tom.j. pagina 123^
jS 9.1123

Detnaraius Tarquinij Pri-
' fc2 Pater ■ ' 330

Demaratus exui tn PJetru-
: riam projhgit ibidem

Demarate .Alcibiadis ma'-
Ur 287

Demetrius rex propter Pro
togents .%hod’is parcit
338.& Tom.r.pag.322
Demetrius cur accujdtus
2C3

Demetrius Pampeij liberA

tat '....sdz,

K.K.KK.

I N D E 3r.

^etntfrtj regU imago
Htmetfij Phalerei fiatua
plftres zfi

Demetr^JimuUcrum zgz
£>emetrij jtatuary opera
2 0

Z>emetrtf volumen de <^fta^
ternario numero tg
I^emocritui primue Magi*
cam in noflro orbe cele*
hrauit Tom,

3pag.2Sj

■i^emocritiperegrinatio itz,
(^.Tom.j.pag.2
J^emocriium Plmius vani*
tatii arguit 33

Democriti mira commen-
tationes 4

DemocritusVenerem dam-
nauit 18

Demophiltu piBor 327.330
Demos xAthenienJium a
Parajio piSlm 32 p

Demoflhenes venenum fub
annuti gemma claujum
habuit 82 p

Demofiratus flriptor 437
Denarij aurei conjideratio
233 ^

Denary primus fignator
ignotus ibidem

Denariorum probandorum
lex 2X3

Dendrachates gemma 4xr
Dendritis gemma 4^4

Dentis eiuSj ^ui pueris
mus deciderit^mirus vf^
rs-r4

Dentes vt cito najcanttf*'
t4S

Dentes corruptos ^uid con'
firmet 49

Dentes quomodo firmentuf
4S, 4P> to3. & Tom, J‘
pagina 32. 37, P7, pP
112. 137. /7/, 217. 2tl'
223.22p.230.274
Dentium doloris remedii
4,ts. 17.27. 34. 4S. 8i‘
H3. U7> t74* ifS. tll’
tpt. ip2. 203. 207. zpP
3S7>3Sp.40T. & Tom.i‘
pagina 228, & Tom.J'
pagina 49. 32, $3. 6^'
€2.64. 70. 73. 77. 79'
8 3. 8 8. 8 p. po. py.
t02,xo3, X43. T33. t69’
£78.187,208. 22l.22i>
223. 230. 234. 233. j39‘
248^ 24p. 230. 231. 238*
23^.237.263, 26s.219‘
282. 28p, Ssj.^ in^^
per totum cap. 333, ///*
S86.3pp.403
Dentientes tarde puerot*^
uantia

Dentifricia ex epua mutt'
ria tt6.4^j

Dentitionem ficilem
dentia 849

Dtfid*^

r K D E X.

^ejidia artes perdidit in
d^eoYKTn in Jacris quU olim
fiierit nuri vfm
d>eorum euocatm quibtM
modii impediatur 2^
d^eorum jlmulacra ^uo in
digito atinulos habuerint
228

d^oorum JimuUcra minio

vbi pibta ^St

dit eorum Jhnulacra ex are
2C6

di> eorum Jimulacra Hgnea
r^utfimiiaquanditi 273»
tb" inde

di eorum duodecim tabula
33 S

d>eoru.m effigies Jiciilcs 3 st
ddeorum offen/brum vindi-
cfel 3^ S

ddtorutn imagines quibus
euocentur 4^d-

d^oYumccents catulus ap^
ponebatur S S

deorum rcueretia exepla.
2t.ib‘ To./.pa* 2^3.2 s>7*
^ Tom.2.pag.<^i.74^

d>eorum mater, iduare
Cybele

t3eum tutilarem esMcan-»
di confuetudo apud ^An-
tiquos * r

deum ffibrica. idej}^ tJtfl-
canum fibulas primum
& inaures ficijfe 22 s

Dij an precationes^ exau-
diant es,p

I)ij omnibus interfiunt ne-
gotiii p

Diadochos gemma ass
Diadumeni iuuenu fiimu^
lacYstm 27 f

Diana nobiles tabula 335*

3SS

Diana fimulacrum morme
reum jiS 7.373

Diana Ephe/ia templi de^
feriptio 389

Diana Ephejld templum
ex qua materia 372.^
Tom.2.pag.s<S.S
Diana Ephejia templi co-
lumna 40 p

Dibutades Plafficesinuen-
tor 34-9. SS9

Dicatis .Apollo cur diUus
280

Didorongenus lateris 334^
Dierum ma^iitudo quomo
do deprehendatur 383
Digitorum morbi remedia
3Qp. (b Tom. 3. pagina
20P.3SS

Dij. ^Igiare Deus
Diligentiam nimiam /ape
nocere 321

Dino (latuarius 277
Dinomenu fiatuarq opera
284

Diogenes ftatuarius 364

K.KKK *

I N t)

piSior s-f-S
JOiomeda & Glauci armo^
rumtora mutatto 224.
XiioTncdis Palladi^^rn furri^
pientis effigiei 26

X>ionyJlas gemma 4SS
Dionyfidoriu flatuarins
2S<f

X)iony/odorm ptElor 34^
X>ionyJim pi£tor 349
Dionyfiui fiatuarius 3-73
Dionyfim SalluftiM medi'
CHS 203

'Dioi^yfius pi^ornonnifi ho-
■ minem pingere potuit

340

JOiopetes rana,- earumeyue

Vfus 20J.217

Dtoxippi imago 3f^'

Diphru gemma 4SS

Diphryges cjuid - 29^

X> poenus marmorarius
36S.367.s6S
JDipondius afiis 233

Dipjadis firpentis morjUs
_ remedia Jps- & Tom.3.
pag,z4r „

19 irce 5 fcemina Jimulacru,
hificridque 373

JOifcobolos cx are, Myronis
opus 279

Dijcobulus pibius, Taurifci
opus J47

X)iJcordias Jkdt fideritis
gemma

E X.

DifliUationutn remedia i3>
19, 199. ^ Tom.y.pag*
60. t9u 240. 233.272
Dminatio ejua ratione ha^
beripofit 113.433. 43^’
438

Diuitia qmrundam ingen"
tes 236.per totum caput
JOiuitiarii e.vprobratio 237»
Tom.i.pag,37.38
Dodonai templi tintinna'
bula sSS

X>omitij Cn.delubrum 370
Domitius .Aedilitatis rt'
pu/Jampaffus zzl
Domus qua pulcherrima
T{oma 392

Domus regia lautifiime
domata 37^

Donax pificis 22I

Donax calami genus ziS*
Tom.2.pag.333
Dorcadis in medicinis vfu8
46.104

Dorcades non lipiunt 4^
Doridis mons Oeta 34^
Doron Graci antiqui pal'
mum vocabant 3SS
DoraM efl.munera ibid*
Dorotheus piSlor 334
Dorycnium venenum 43'
Tom.3.pag.i37
Dorycnij veneni remedia
3^.19 8.207

Doryphori fimulacru 27 S»

213^

I N

2SS

^yavQ carit veneno ffO
draconti partittm maciei

vfits medicina po.Jos
^taionis wor/ks remedia
yp4.ips->& Tom.j^^ag.
'^P-34S-3P0

draconti inuidia 4SS

^yacopijiii 220><^To)9t.

2.pag,2s

"^yaconismarhii ojpt dentia
dolore medentur 2 0$
d^yaconites gemma 455
^yaconticu gemma
^epanitanan coraliu rSS
^yomonts pifees ^^9
^yu-idas cur ^^mant fu^u
ftrmt tyS

^yuidarum fiiperjtith S </.

dp' Tom.s.pag.270
'^*'^fiUattu4 /iram ditifi'
euifjue lans

Zonaria 259

^yaji^ Cepionis inimici^
tia 227

^yufiti in tribunatu /hq
^Qauam arii partem ar-
mifcuit 234
'^yufm Ltuim Tribunm
plebit quantum habuerit
y^ygenti 25 S

^yujtts Tribunm plebu eur
^^priiium /anguinem bi^
berit 40

^yyii es gemma 4^ 3

D E X.

Dttellij C. triumphus > &

eimfiatua 270

JDaoduim tabularum tn^
terpres Hermodorus ibi.
Tiaris Sami^ hi{hric'> 2S0.

J34.& Tom.i.pag.35^
Turii iara. corpora remedia
64.^ To.s.pag.pS.jpf’
J95^t97‘ 224. 22<5. 232.
251.25 p. sso. 368.397
Ty/entericorum remediet
26 .30.36 . 5 6 ,8 4,8 5 .8 6.

124. & inde per totum
Jire i-ap. 20S. 249- 302.
3S7.360.& Tam.s.pag.
50. 53-55. 58. 63.64. 65,
68. 72. 76. So. pi. P7.
joi.t02.so6, 143. 24P’
166.174. 17 p. tpo. tpj,
jp7.204.205. 207. 225,
228.231. 234. 23^5. 240.
243.244.246.247-260,
273.274.276. 27P.348*
34p. 350.352-370, 383^
3pS.3pS.404.422
£

EBrietatis fimulaerum
2S2

Bbrietati re/ifientia 147.
447,455.& Tam.s.pag.
23P.261,

Bbrietatem difeutientia
71.447. 455' ^ Tom.3..

pag.Sp.6 •J.147.2S1.
Tbons fifilu defcriptio 399

K.KXK s

I N t

Etuji terra /erptntes figat
26 7 om.r.pag.rjo
Ecbatana oppidum

Tom.!.p.tg.ifip.22S*226.
2j 7, i 63

Echtnctdi) pifcti inmedieu
nu 'vfiis 2iy

Echentti p fiiculw nanem
retinet iSj. Tom.2,
pag.2s.d!‘'tndt
Echinorum pifiium confide
ratio 220. ^ To.2.pa.2ji
Echini pifiu in medtcwu

Vjki 2jy

Echini medicina 1^7.200,
20T.20S

Echini Carpathy maris ^ua

jpS

Echinophora ex genere con^
ckarftm 32 p

Echion fiatuariw 2 7^
Echion piUor ^uibue vfue
coloribus j2-f

Echion piSfor quando fio^
ruerit jj/

EchiontspiSf oris opera ihid.
Echion medicamentum jds
Echites gemma 462
Echo ^uid^ eir qua ratione
reddatur 2 Tom.t^

pag.iS

Etiypaqua SS0.4SP
Egajeinationes prohibet .An
tipathes gemma 4 S2

heminum nonnifiU

E X.

lufiri aliqua ex caufkfi^
Itnt exprimi 26$
Egelajla oppidum rd p
Egelafiavrbu fkl tbideltt
Egefia Sicilia oppidum , C'
aqua valida t (4
ElapafiipcntH morftu re*
media fpf

Elatites lapis 49S

Elea Minerua Htnplum.ml
rumq^ eius tedoriu 40P
EleSlri confideratio 424
Eleclrides mJuU ibidemj&
Tom.i.pag.tjy./ag
Eleblrum quid 242,423
EltUri vJUe & natura 243
Eleiirtdes arbores vbi 424
Elephantia morbi remedut
23.S0.i4/.eh' Tom.y.pag-

73-Si.p2.2S0.SQ2

Elephanti partium in me*
dicinis vfite 23

Elephantinum^ color ex ebe
recombufio 32 1

Elephanti pifces ztp.eio»
& Tom.2.pag.s
Eleufina in templo nobiles
piBura S4S>3-^^

Eleuthera oppidum 2 7 3»
ds’ T om.i .pag.t 42
EUjchnia ex falphurk qu6*
dam genere 3S^

Elorum cajiellu Sicili* iS 7
Eluuainraetallu qu* $64
Empedoclh addifie-"

X V

cauj^ peregrinatio m
^^piricie medicina a quo,

C^^ vbi inuenta 7 4
^^p/ajiru vtil» aUbajiri-"

Ui 3S9

^^plc^Qn qttid dicatur in
firublurif -A» 7

^ficnrdia gemma 45^

^^cnHjlica Patnphilus pin*
gere docuit 3-f^

piSura duo ge^
neta 349

^^crinomenos Jtmulacfum
2S3

^^hjdros gemma 4<f3

^nhydris /erpens ,eiuf^ in
tneduinuvfus jiS.zcrS
^nntacrunosjvns
Tom.r.pag.ta-J
^^orchis gemma 4S ^

^ntochi marmorarij opera

372

Epaminonda ducis

\Arijiolat opus 34f

Epheji^ Diana templi de^
feriptio 3S3

Ephe/ia Diana templum
quale 372. «Jr Jim*2,

f^g-2^7.3^4.

P.phefiHm mimum 2$i
Ephejiui lapis 4^4
i-pimelas gemma 4S^
Epinqblidu morbi remedia
4^. I3<f. 201, 400, &
T(i7n.$pag.si<,sSo^ SiSo,

Sp.fiS, ros* 207* 221,
223.235* 23jf, 241.244*
2^3.3 <20

Epiphorarum remedia 21,
22.24.4^4^*47*33.103,
296.303* 32$* 359* 397*

^ Tom.3.pag.sr,S7*62,
64.6 5.71,74*76.79*32,

85*36.90.91.93.96.93,
301,105* 343*245* 343*

549. 352* 152. 153* 277*

391. 195*296. 224. 230,

236,247*259*275* 279*
^30*289*303* 327*328.
330*333. 333* 333.383*
390.397*405*408,
Epiphoras vten quid leniat
S6.& Tom.3*pag.376
Ppitherfa Jimulacrum 285
Epodes pifies 222

Epulas mter nominatum
incendium Veteres aquis
fubter menfam Jufts abo*'
r/iinabantur 9

Epulantia cosijuetudo ibid,
Equefirie ordina conjidera^
tio 230.per totum caput.
Equejier ordo multis antea

nominibus diitijus, Tibe*.

rij tempore in v.nitattm
venit ibidem

Equefirium fatuarum exe
plfi a Gracis traclum 269
Equeftris ordinis cenfus 232
Eaui ‘Vtfligfum qualiter

INDEX.
fingultum toUat 7 /
veHigia luporum fub
eejutte /equentts , rum^
puntur 'ibidtm
£^ui <^ua rc m cur/tc infiti
gabiles fiant yo

Equorum ornamenta cx
plumbo argentario ari
incolo jo r

Equa graurda cutm conta-
Eiu abortu patiantur zj
Equus %oma publicis Jkcris
immolabatur a-o

Equorum fcabies quo toUa~
tur 217

Equina capita vt homines
habere 'videantur 4 p
Equini fimi in medicina
SS

Equini coaguli in medicinis
"vjus ibidem

Equini lichenes calculos re-
■num pellunt ^7

Equina vngula cineris vjits
SS,S$.^S

Equi partium in medicinis

^7«^ S9

Equi lingua lieni medetur

Equi Janguis in medicina

S9

Equi Jpuma^fita^dentes^ in

Equitum nomen fipe vA'
natum 2 fi

Equites fiexumines olittt ■
diQi ibui-tt* ^

Equitatio Jhomacho "vtilup .

coxis 16

Equitatione attritis fimini
bus quidmedeatur S9
Equitatus art-em quis pri'
mus fi ripfirit 2 S-i

Eraphius Aegypti rex 3SI

ErafiSlratus nobilis medi'
CUS 74.^ To.2.pag.2d’‘

& 'Eo.s.pag.(S7,<ss,j4e

Eretria Creta 313.32^
Eretria terra qualis 3d’t
Eridanus Hijpania fiuuiVl
quibufidam exisiimatid
424

Eridanus idem cum
dano dplerifique crednuf
ibidem

Eridanus fiuuius
Padus

Erigonus piflor
Erinna poetria
Eristalis gemma
Erotylos gemma
Erythinus pificis
7 om.2,png.i7. -f 7
Erythini pifiU medicin*

203

qui &
ibidem
341

279

4Sd

ibidem

220.&

mediana ss1.60.63 Erythrarum amnts .^leeh
leiuimmmmine eja, cHm mira\ eim natura tsS
wteUigeliantnr 13, Ete/H, venn ma.ximi ha^

f-lll

I N

^Yacks

P balanus fcal-

si^

turL^ aqtix JSS

sso

4/i

■334-

^•'‘loru,

2Ss

r.

tVe» . . ^-^7

^ ^^Z»/ Eloy^ Pamfij pal er

bont fimulacYHjn

sso

3S4

^ ChoaipU tantmn

C"‘

J-v

#’>•*/•* Calles

iii^ '® i iP/

•r/;,, ds‘"'«V«

■t feft ^ ft^ffiarius 2S 6

y^^^ Mithridatis cur'

yJ*‘o‘Ss>«rna 4,

f^tslisarius 286

•i-S

kpi ■■"* i^^iuarius 286
fiatKarius^eittf-

fl^p""’'^ f inoris epcra

D E X,

Euphrcnides flatKariHt 27!
EufomfuspiBer ss7.jjo
Eureos gemma
Euripidis Poeta /cpulcrum
Vbi

Europa ab KAmiphifv piSfa
S-f-o

Euroi ias gemma 43^

Eurota Jiuu^ fimulacrur»
2S 4-

Eu/cbes gtmma' 43^
Eut hycraies fialuariHs
^7S,2Sr

Eutymedes pibior 34 f
Ehtychidcs (latuarius 27 S.

E*ithyihides pictor 34J
Euxenidaspibior 330
Exagon legatus in dolium
firpentibus plenum con-'
ullus //

Exercitatio optima medicis»
na jf3

Exebenus gemma 4/tf'
Exily finientia ante diem
eyuadragtfimutn firri nZ
poterat 7^

Expen/k vnde dicla 233
Exta non prandentium ce»-
leriHS fintjlunt 17

Extorum capita in viflimk
repente adimhaut gimi-
nari ^

Extenuandi vim habentia

S-tS

404

K,iLK.K i

I N D

F

F^bUtiUi ({obhinx retn
perit i fimus 3$$

Fahij §luinu CoJkUtus ss-f
Fabius ^^intus 'Diliator
ibidem

Fabius PiSfer <pudd% adem
Salutis pinxerit jis
Fabia Jamilitt princeps ibi,

Fabius Verrucejits Hercu^

lem ex Capiulioalib trd/
tulit 37S

Fabricius ohfidime Uberato
exercitu d Thurinis fa^
tua donatur 273

Fabricius Jalinumtantum
dr patera ex ar^ho Im»
peratoripermittebat 261
Fabric^jrugalitas ibid.
Fabri pifces 220,^ T^m,
2.pag.2i

Facies ne Solevratur S3
Faciei morborum remedta
22.23. sr. 30.1S7. 2 04.dy
Tem.s.pag.7t. 7<f.Sfi.
J03 .150.177. iSs , s53.
20S, 223. 224.226.260,
276 .2S3> 331 ^toto fire
cap. 377.338

Fama quibufiam per fia^
gitium quafixa 4

F^cinationibus qucmedo
occurratur 8

Fafiinationis remediu 2 g.

EX. J

Faftinis vtilia t2.^

Fatlorum Tipmdpfttp*^
blicath ^

Fauces ladentia 20I'
Tom.3.pag.2o8. 2if ,»
Faucits morbi remedia j,
36.St-84>ti9.3o9’*p
427.&Tom.2.p6’*.

ir Tom.j.pag.Jd' j
j66. 186.187'

2SS.3-*5i388 j

Fauere Unguis quid ^
Febre quada animaU^ ^
quam carent i
Febrium omnium

21. 23.30.36,62. 8j‘'
e33.JSI.2II. & * d
pag.sSo. ^ Toen-Uu
32.68

172.188. tS^.lS''p
224.226.228.239’ f
243. 26 i. 16 4' 3^^’
320.363,408 J
Ftbru tertiana
24.2S.&' Tom.3'S*^
S8.2S7.494- ^

Febris quartana
1s.2s.2e.ii .1/

Febres fata creco^^ t
tibus caninis arc*.J
Febrili genus ^

nu,& eius ^
Felis partium 0 ^ ,*//'
vfui

icult quales

^tli

N

•pag.f4s

£.les Tigma zS2.

^^^^^^^tUjimulacrum, ^r
^J*-^

^ ‘^^^if»a/iffm confidera
hlt ■ To.2,pag.iSS

^edicinu vfits 47

^ media 207,^T9,

6*j^aWc«j 32S
ohieritzs p
'tmpetui, qtto pd-
p^^.^netHr pj

^<‘nfi(ieratio»vfiiS»co^
^ditae , ^c. zpp. t9t>i
p ^'^Plte

^*ila plura thid.
^ty reperiri joo

»> * n tia ibidem
‘ ^^mperatura poj.joi,

^ vbi optimu jot
humani Jkngutnis
^^•na^u Q[atim rubieine
f>'ihit ^ ■ %,d.

6* magnetis cocordia
3p6, ^ Tom.j.pa*

f.^^‘49

p^^^m-viuumquod joT
^^ivena largi^ima om--
metallorum 302
qu9 d mbigine via

r E X.

dicetur jhid,

Ferri medicina ibtd,
Ferri rubiginU medicina
ibidem^

Ferri fquama vfus /03
Ferrum vis domitrix rerti
omnium

Ferrii lapit theamedes abi^

„ SP7
Ferrum adje^trahhia spf,
&Tom.3.pag.4S
Ferrum magnes ad fi tra»
hlt 3P^’&'^0‘3p^g-49
Fiber idem cum CaFlars

I po, iip

Fiber pr assantibus abortus
cauja 21 S

Ftbris animalis in medicinis
vfus 414

Fidei ades in Capitolio jjs
Fidenates ciues ^omanoru
legatus perimunt 271
Figlinorum operu vfus 332
Ftglinoru fiatis tefiu Si^
gnina jiebant 333

Figulorum coUesumd ^ua

'Poma infiitutum ^sz
FiBuU morbi remedia 32^
Sp.244^iP3‘303- &
Tom,3.pag. ii. 6 7>jSo,
201.204- 221.222 .2/2.
2sS- 26 7. zBz.stP S.3p4^
402. 420

Flaminius Cirew 'Xomrn
i^7

FU

I N D

Tliiminim C. Ceujor s^2
'Bltimmi e<jpimum tan-
gere non licebat 40
tlauiui C)i. xAnnij Jiiiu-ft
jkHos grnnta pogu/optf-
blicatiit 226

Flctuites Cn. Trtbuntu ple-
bis 22^

Flatuum Cn. ^Aedilem Jk-
Cium Patres agerrime
tulerunt ibtd.

Flatitpis adem Concordia vo
uit ibtd.

Flatsim Proculus C C C C
reorum accufaior 2jr
F lexttmines equites olim
di^i ibidtm

Flora Dea jimulacru ^Pra-
xitelis opus S70

Fluminum miracula iso.
^ Tom.r.pag.jet. per to-
tum caput

Flumina res in lapidem ver
tetia ISS-& To./.pag.yy
Flumina incatatiombus f,-
ftipofunt j}.4sr

Flumina gemmifira .^66
Flumina auru vehetia 23 p
Fluxionis alui re media 36 u
. dr To.s.pa.f 93.27(^.313,
Huare .Alui jiuxiones
Foci confideratio 413

Feci in cinere viri genitale
' (onTpeHum ibid,

FcecUditm u Admlnicttiazp.

E X,

6 7.i44;dr To.t-}

Fceminarum

auro j

Fccminaru luxus
Feeminu fiaiua ol;m
dicata y

Fccmina feecundiorci
tu fiunt

Fecmmis candor qUO '
catur y

Fccmmarum libidin^^\
inhibeantur ^

Fccminarttm /ecrcM ^
Jciripofint

Becminane coneipiat!^ j
Fecmina ex /eipja co^^jf
22r.df Tom.r. p((y.i
4o^.dn To.2.pa.t^^g
Feemina adulteros Jy
diant ^

Fieminarum purgat*^ ^
ISS.ir Totn.i.ftpj
«4. es. 7/. so. s>‘

j>7.!tn.l4S.I4f . f.

Fceminarum peeuha^^^^
media d?.
iso.sst.

163. 13.2. 143 ’
iSs. tSC.ip 0. ^SP\h
27 S. 2po. 30 3.
totocap.3SS.40^*
Feentis /egnitia qu<’^

^SS

Fintes mira natura

JSS-

I N

"/’•

mutiles IS7
J aquA in

tl^orhe ^ ,,s

Jyluii decifis enatte
t

parietes SS4

“•e excu/pttt mirx
‘^'‘‘tatu S7S.& Tm.

Tphi aurum eruant

l^Si

'^^‘^arurn in medianis
j:(S . .(li^Tom.

Kfi‘S-^7S

il€rculane£ , ea~
w nudicinis t/-

C

Indica aur ii eca-
egerunt 4S3- &

**«<« ades %oma 275.
t ^0
^0}.|

I '^^adesiie^UQ,^ qui~
^ ^apUithus fkcin

'^'oma.pag.-f.po
hufia fimuUtrum

^'^rna

‘lu • .

^ ^^^^emojifima in &?»-

f^^'^^^<jnUvti/ita4 Id
aduslorutn reme-
-es. 6 0,1^ Tum. 3»

D E X.

pag.So.2S7

Frugum excantatio 7
Fucmuslactis Sffd .^To^
m01.pag.77.1i3/. (^To^
rno 2.pag.22

Fulgetras poppyfmlsadorare
con/enfus gentium fi
Fulgetrum, fti!gur,i^ tutu-
trtium ai Apelle pUU
33S

Fulgura futphurei odoris
3S7

Fulgura (juomodo nbigan^
tw ibidem

Fuligo conficiendo atramen-
to idonea ^zi

Fullo,Ji\irabiei genus /jd
Fullonum gleba ex fislphu-
ris generibus jjs

Fullonibus <^ua ditia lex
362

Fullones podagra non ten»
tantur 20

Fullonibus vtilif ima came
li urina zd

Fulminum euocatio 6
Fulmina fiulphuris odorem
habent 337

Fulminum cauja 14 p
lulmine itlus locus queu
gemmas, habeat 439
Fuim inib us rejifiemia

F Illutus Nobilior picturam
ex ^Ambracia %omam
tranjiu

INDEX,

Junera imagines c^mita^
bantttr i//

"^ftngoYHinvtneni remedia
Tom.

S.pagi. S4-Sfi^ ^2 . 64.
7S./02, r4-4* 2SS.S67.
SSS.. IT4, 2/^. 2J2. 24J,

S2f’S90

Ffirjurftm capitis remedia

4S.36Q. & Tom.^.pttg,
144.176, ipi.
Jp2. 217, 2Ip. 22S. 224.

22$. 23$. 23 p. 241. 243,

2SS.260,267. 2pC.2p/,

3S^

Ftcmianavafk 2 $7

Furtu maximi auri ponde..

ris e Capitolio ptblati 226
Furucithrum remedia 24.
3p. 64. 138 .174*273.
400. & Tom. 3>p*tg.77.
gp. p8 . tp4. tp6. 201.
224.22S.2S'>.26 3, 36S
^uturoru pracognitio 41/,
4$$. 45^. 4t3.&Tom.
i.pag. 4$. ^ Tom.s.pa.

JI4. 12 p

<3

GsAeoiesUpU 400
Gttulica purpura
322.^ Tom.r.pag.igt.
^ Tom.2.pair.36
Cagittes /apis qualU 400.

^ Tsm,2.pag.sr

Gagates la^is vnde

ii*

400

Cagis fiuuius
Galabiites gema 4$ <
GaUicos gemma
Calatia opalues
Calaxia gemma
Galana <juid246.30p^
Galeos pifiU 2SP‘p
Galeotes fieUionu get^^ j
Galerita auis in

Galguli auis conPpeS^ ^
ricis medetur J

Gallaciaauri facud^
Galiadaplubum 3‘>l^(
Gallia Comata Sljp
Tom.r.pag.t68.&

2.pag,T4i

Gallia coralium j,

Gallia plumbum ^

Gallia vitrum A

Gallia Jal ^

Galli arma Jua coral^* j
narunt A

Gall o .Annetis Conf^ ^

V

Galiiornati auro

22& f

Galli (juo digito gefi^^
nulos fi'

Calli anfirum clang^*^ p
pitolioreie^i 81'^
2.pag.f7 J

Calli hominem
freti ii3.&Te.ip^'^)i

I N D

k Cajfandro vbi obfi/i

Jlituitis iff.^Tom.

/kcerdotts genitalia,
■fi^i amfHtant 3S3- &

‘‘‘imarum incubitui J«»
'“iticntur ti

“Ulna ne ab afpiie peri-
flatur S 3

“Uinarum in medicinu

g3.,e4

*^^marum fimum in me-
PPaio4

^"in^ceorum in medtchiii

^Hinucei t^Hos gemmas in
^^^^^yicHlis habeant 4-f7

^^inacei kvul^^bus neat

cantus pabio

^^^^^ibeatur PJ

^^^^sfluuiut aurifcecun-

/7p

fiuuifu gemmifer

^^^ana morbi x^tnedia
Tom.j.pag.

rp2. spT.ipS.
*07. lOp, 2JJ.t49.
^42. 2ffs,s7S^ SP7
^*^ymedu rapti fimula-

^^ftrp^ntitts gemma 4-f/

E X.

Garon ^utd/72.^ Tom.fa

pag,2 0

Garuspfeii sza

Caripijcis medicina 292,
20S

Cafidanes gemma -fff
Cegauta mulier 2 67
Gelon fius jjj

Gemites gemma 464
Gemma Kudpodinis^nouem^
mujkrum fimulacra na-
tura referens

Gemmarum confideratio,
libro trigefimofeptimo per
totum

Gemmarum probandarum
ratio 4iSs-toto capite
Gemmifera flumina ^ua
4^<S

Gemm ea pocula 2^j
Gemmarum ort^ 41 f

Gemas fignU violare^ nefat
olim ducebatur ibidem
Cemmavni ejuantumtri-
buerit Polycrates 417
Gemmarum fculptores ne-
bilcspiures 4it

Gemma fuccino JkciU adul
terantur 41 p

Gemma quibus poliantur
443

Gemmarum viridium eon.

fideratio ibidem *

Gemmarii genera plura per
alphabeti ordinem 4St

foto

I N D E X.

tQto cApite

Cttnx amebrii hominu fo-
gnomiiiatx -f.<S2.toto cap.
Gemma qua a Syris
tur ibidem

Gemma repente flata
Gemma mellts decolo ni-
tefcunt ibidem

Gemmarii ^ua figura .pro-
betur

Gemma vera d jklfis quo
(tifcernantar ibidim
Gemonides gemma ^6i
Genarum morbi remedia
46. <i2. jjB. 1S2. 20T,
2i>3‘Ji3' & Tom.s. pa-
gi. 41?’ loj.ijj . 20 S’

22 0. SS2

Genlanes gemma 4S7
Genitale mafeulim fexufi
in cinere eonlpc^u Ocri-
fid grauidarcddidit 41^
Genitalium morbi remedia
20.37 ’ SS. i fi . S2 . Sy.

gf. 12 3. 12 fi . 2fiS.JJfi.

& Tom.^.pagi.jy. (3S,
Sfi. 104. 142. ijj. 166.
iSfi.lfiZ. i fi 6.20 y. 21 fi,
222. 230. 2yi. 234.236.
272.273.274.273.276.
27 S. 2 fi I. 331. 3S7’3Sfi,
3S2. 38 3. 384

♦ C er anites gemma 462
Germania as 2^64

Germania mirt Jvntes ij 4

Germaniajdl
Germania fuccinum ^ ^
Germani ex qua
potoria vaja faciant S''
Gerres pifcis ^ ■

Gerujia qua ^

Gigantum pralq

Gingiuarum morbi
diayo.Ss. 174.207’^^'

2fi3. 2fi4. ^ ToTft'

g:. 70, 88. fi7’t4-3‘'s
220 . 221. 223. 223.
247 24fi.236.274’^‘
333’ 34fi’382.4<?S .
Gladiatorum fanguU .
mitsaii morbo ^
creiitu4 -

Gladiatores piCli veh^^^
tur

Gladiatcrii munera 4
pingifCt exponi capt^^L
Gladiatores cum
rintt qua potione ^
tur ^

Gladiatores cur bsim^^ ^
fangulnem bibant >
Giadtj pifees 187, 3^^'
T<i!?,.2.fag.n .j,

Glanu pijcts in mtdtt
vfui

Glaucides fiatuariui *
G/auciOteiiifi^ filiu3.
fiippM, a Philocart

clf»

21S.2I0

"'•icomatHm in oculii re-

INDEX.

nedia

^7- 32. 47. 102.

^^«ctupifiU 222

^*ici ^ Diomedif armo-
commutatio 224.
infula 426.^
i&S. /tf S

^Jptm Germanis quodLa
pfiisficcinum 42^
animalis in medicinis
Gr^*“ .

^tes in ccenis cenforia le-
prohibiti s6s>^
rom. i.pag.4.07
^lojfopetra gemma 4/7

G/,

G/,

^tinandi auri ratio

^iinum prafiantifimum

Clz

^fini taurini in medicinis

^bcera

yr»2 64.6e

coronaria inu entis

pntu mira natura

*'* Ofpidi fcr.fik amhu-
jSS

‘t^^onis vfum ^rabent
^‘betifeus 4S2.fp inde
^"mfifeii 220

°^&aJUe fiatuariw.pibibr-

°t^ia2 orator quando fio'
ruerit 243

Gorgiae in tetnph Delphkd
pitxam auream 'abi po-
tb,d.

Gorgias jlatuarius 277
Gorgonia gemma 4^7
Gorgonis mofiri effigies S4S
GorgoBhenis Tragoedi effi-
^b^peUe expreffii jjj
Gracchanus lunius hisio-

Qracchorum matris fiatua
272

Gracchorum mater^
cani prioris filia ihid.
Gracchi C. caput repenjiem
auro 2SS

Gracchi C. -Delphini argen^
teijngenffiue eorum pre-

Gracanicus color 2
Graea vanitas i/. ^
Tom. i.pag. Sf
Graci medicinaj„jt ex hu-
mano corpore vffiue ad
Ycfigmina vnguium per-
fi^uuti ^

Graea res eft ^ nihil velare

2<f SP

Gracorum Utera infpiclen-
da non perdifeenda 7^.77
Cracoflafis locus %oma
227, ^ Tom.i.pag.
Gratia hominum ^ua ra-
tione iniri pof it 26.
T0m.spag.148.1jj
LLll

INDEX.

Gratiam vafa !S7

Grammatioi gtmma-

Grandines carmine auerti
10.22.447- Tem.i.
pag. 43 !>

Grandines auertcntia car--
mina, etiam ^hnij um*
fore extabant ri>

Crauifcarum coralium iS S
CromphenaatiU
Gruis partium incredibilis
natura

CryUipiilura^enM S4o

Grylli infelH in medicinis
vjits i(yS.iT$

GuUredarguih 172. tota
capite, & Tom. 2.pa^.
jp.jS- & inde per totum
eap.64»^S. S^.

30S’

Cula cenforHs legibus coev^
cita S

Cummi conjideratio 42 (f,
^ Tom. I. pag.JiS. S40
G ut tones ^irmania populi
42S.& Tom.i.pag.16 (f
Gjpfia imagines d ^uo pri-
mum inumta 3S0

Gypji conjideratio , genera,
vjits

Cypfi veneni remedia 3^ .

^ Tom. y.pag. 223
GjpJi vjfUs 3S^

Gypfun^ vbi i ttrra fidta-
iur ‘ito

H

HsAdriana vajd
Ha

Hamachates gemma
Hamalino, vitrigsnus 4^
Hamatites lapis , eiufy

Jcriptio,natura,&getft

Hamatitesgemma
Hamatius, magnetis gt^
397

Hamatita lapidis in

mentis vJUs 4^

Hamorrhoidu remedin
i‘zS.244. i^s.yoj.S^
402.403. & Tom.
jS.So.s>t7.i^^-207''‘
214. 236. 244- 270’t1

27p.2So.3S9‘3^3 2S.

Hamus Thracia mons t*'

^Tom.i.pag^rss ^ .
Halcyon eis medicamet^ ^
varidque eius generi* j

■“i" .

Halcyones medicina
Halcyones h generibus
mum ^iilejium
Halcyonum amum conp
ratio 204. & t
2.pag.7d A

Haiicarnajfas oppidun* ^
3719.& Tom.i.pag’t^ ,(

Halieutico OuidqopUt

Halipleumon pifiis t

• — r £ ^

Ualmirrha^a^iiitri^^^gf)

gennut . 4SS
J‘’»»>ocbryfis 413

cornu» nmma

^SS

^^monitYum 413

fb/£,Thiopica » eiuf^
377

***^ren4 conjideratio » gene-

“‘^fena marmora ficantur
377

^‘^■'rmodij tyrannicida hU
fioria z6 g,2S2,z33, ^

Tom. I. fag. sit

*^^rmodio tyrannicida fla-
fHapoJita 2 39,2Sj
^^tpaStcon Ju/phurts genuj
sss

d Syris vocatur Jue
littum 42$

homo, aper,vr^
A.inTerfl£Ii jint,ad quid

"Atilii jz

aurifir 23 p
^out es Jimularum 372
^‘^^tauffiulptor 2 S2.2SG
flatuarim 277
flatunrif opera 2S4
^i^cathencs pifies 220
id efl , Jcoria ar-
^4S

^lena. calix cx eleClro

^iena efligUs ab infignibus
^tlflcibui txprejfa 31^*

D E xr

32S.34G

Heliodorus flatuaritta 2S7,

373

Heliotropium gemma 437
Helieborimedicina
Tom.3,pag.347.397
Helo^spifcii 221

Hemertjios taheUa vno die
abfolata ^42

Hen€ii,qui& Veneti 427
Henni gemma Indica 43^
Hepar ptfcu 220

Hepatieoru remedia 36.^
'^om.3.pag.S4-34-7-4oS
Hepatites gemma 462
Hepafi^n,aris genus 2GS
HephaHites gemma 4 37
HeptaphWnon Olympia por-

tiCUS g

Hera£leopoliteSiy£gypti no-
mos 3S6.^ Tomo i,
pag.iSp

Heracleopolita labyrinthu
t/£gypiium delere conati
SSG

Heracleoticus labyrinthus
ibidem

Heracleos lapis» id efl » ma-
gnes jpy

Heraclides %Alaceda piUor
34S- 34S

Heraclidis pibforisi0peraj4s
Herbacea- chry/ecoUa 2 43
Herba vcnejiciis reJiHens

LLll z.

I N D

BercttlUpSia effigies s^S-
33S

Herculis sdes & Jlatua in
jhro boario 2 7^.
f^Tom*2.fag74-
Herculis fimulacrum in Ca-
pitolio 27 s

HerculU ^nUum fuHi'
nentis fimulacrum ex are

279

HerculU Jlmulacrum ex
are 279^231.234-^372
HerculU fimulacrum ex
firro, xAlconU opus 300
Hercules fildilU 3SS

Hercules marmoreus, %Me-
neHrats opus 3T2

Herculis dracoifes firatigu-
lantu piSia effigies 32 7
Herculis ^ Laomedontis hi
flor ia 34^

HerculutrifiU injaniapa-
nitentia 347

HerculU ades ex tjuamate-
ria. 3SS

HerculU marmorei fimula-
crum, Vipeeni & Scylli-
dU opus 3 <3 7

HerculU tunicati Jiatua in
'PofhU 2SS

Herculi fimulacrum , cui
Pceni humana hoHia /a-
crificabant 374

Hercules ab Oeta monte in
ccelumfi recipiens 34^

E X.

HerculU templum apu^
rios pilam habuit
ragdo 43S. & fiditts
eufebegemma
Herculei nodi in cintl**'^'
res medica ^

Herculei nodi in vulneriK
celerius fanandU effiet
ibidem j

Herculaneus riuus ^

3

Herinacei caro ^uo
reddatur iucundior
Herinacei in medictnU ^3
100. 102 j

Hermaphroditi fimuUC^^
ex are

Hermerotes ex maftt^^
Taurifiri optss
Hermia reguli tuP^
433 , .d

Hermineifmara^i >
Hermodori €phefii d^,
cim Tabularum

. jt!

Hermolaus flatuaru*^
Here Luculi libertum .f
fimus

Herophilus medicus 1 (
Tomo 2, pagina j'
Tomo 3, paginst
340 -.f '*

Herpes animal , & ^
medicina vfus . ei'

Hefione ab ^ntipbd^

■ s«.

INDEX.

^^^cridam horti 42

^^P^ridum horti, ^ toru
fitifiiU expcfitio 42 j. &
'^otn.t,pa^.i7(^.iS4
“ttrurU vates tUrifimus
^(tnasCakfms 7

“^ffufcorum vatujn asitu
^^idcm

^^xecomalithos^cma 4S7
dicantis patHarius 2S7
^kracitcs gemrKa.4sS.4i^ 2
^terQ7its adaerfa fHgna pi-
^a,&‘ a 'Valerio
U viHore 'Poma propoji”

fi* jiS

^‘«romnemon gemma 4i^
^ieropolis oppidum jS7-&
^ om. i. pag. tJ2 .2 00.2 os

H

-^ppace quid 3» •j i

^^pparchus ^ntonij liber^
potentifiimw J^2
^^Ppiades ex marmore^ Ste
phaniopiu 373

^fpocampipifces 220
^^ppocampi pifck in medi-^
^inii vj'us iff7.2oC.2tt
hippocampi ex marmore,
Scopa opus 379

hippolyti luuenis cffigUs,
yintiphili opus 349
hippomanes quid, eiufque
4ff.& Tom.i.pa.3ff2
hippQiiax poeta quando vi-

3^-SS

xerit

Hippona£iis poeta defirmi^
tas- ibid.

BipponaHis de xAnthermi
jiliis vitio ihid.

Hippopotamus JangutnU de^
trahendi magiHer 34,
Tom^x,pag.374.

Hippopotamivbi plurimi 34.
Hippopotami panium medi
ana 34.217

Hippopotami inari,terra,e^
amni communes 21 g

Hippurus pifcU 220.^
Tom.z.pag.is
Hippus pifcis 22q

Hircorum rabies mitigatur,
fi eorum mulceatur bar-
ba

Hircorum /anguinis vis 41
Hircino /anguine adamat
fiangitur 43i.&Tom.

3pag.4S

Hircorum , partiumque eo*
ru in medicinis vjks s 3.
SS> SP‘ ^9. 63. Cs» ixg
Hirudinu,td e^,/angui/uga
in medicinis vfus 213
Hirundines riparia qua ii g
Hirundinum in medicinis
vfus ff3.9S.102.10s.n7,
11S.nff.12S.133
Hirundo pifcis 220.^

Tom.2.pag.2 4

Italia jvrtilitate
LLU 3

INDEX.

pfoxima

fiiSpaniagemm*

laus

Biipania Jkl /tf

Hiipania auri jtttUis 23 p
lii^a2}ia argenti firtilU
. 24(f

hirpaitta minium 2 st

Hiipaniti plumbum jos

Hiipania purpurijtum 3 23
Biipania parietes ese terra
SS4-

Bilpania alumen 33 S
Bifpafiia magnes spj
Bifpania vitrum 413
Hcedorum partium in me^
dicinis vjks /4, j <r,
ji*. Sp

HoloSphyratcn flatudgentu
2 4-S

Homeri in Iliade JilagU
nulla mentio , in Odyffea
creberrima , ///

Homeri vmbra ab infiris
a quo ^ qua herba euo^
cata IIS

Homerirtecromantia d
cia depiiia 344

Homerus calidorum fon-
tium non meminit sff3
Homerus anrwlorum nuf-
quam meminit 223
Homero creditur Troianis
temporibus reru permu-
tatione in vfifiijfe 224

Hominum partium meS*
cina ^

Hominum carnibus vefie^'
tes 4.^Tom./.pag>^^^

2’Sp.2pt

Homo marino lepori in
dia venenum ejt ilj
Homo quibus d gentibus
ieat immolari HS' ^
Tom, i.pag.2pr
Hominem uan immolad^

%9ma» SenatufiosifaH*
decretum tsi

Hominis vi interempti
dolori dentiu mederi
ditus l

Hominis fihculorum fijf.

foni mederi credit ut i^^'
Hominis e corpore euulja ^
fa quem in magicis vfr^
habeat

Hominum luxus redarg^^

Hominum effi^es qua ^
caufd exprimi ctepta t
Hominem *Toetn jderifi^
bant $1^

Hominis morjus inter aif^
rimos numeratur
Homines vt equina capd
habere appareant
Hominem immolari
do vetitum

Hominum morjus refftt^
7om.3pa,sp9'^*j‘
Hof**

I N D

^'°>»>«es Marini iif.ir

tionoru Z>eixdct %omak
'jaopiila s+r

*^^^htidet , P-ara-fii tabnU

32p

(odes in ponte St^
^Ucio hofles ariHit 270»
Sjso

Coclitis ftatua 27»

^72

^^rmejioit gemma 4sS
‘*^*'minodes gemma tjua/isj
& cur ita diCia 4 /7
^^^rtenjius Orator Sphinge
kVerrc reo accepit 277
^^^Yten^ii ^Ciceronis alter-
catio de Verris Sphingt
ibidem

^^rteujitss Orator xArgo-
^autarum tabulam pitia
^Uami emerit 344
^^rtenJiiTufculanum ibi.
^f>rus ^J?yriorum rex, cb*
inuentum /47
^Hes tjua ratione pojiint
Jkperari 32

^°^ia cornua deaurahan-

^^^ilius TuUm cur fidmi-

^ ^*hliu$ L, tMancinus pri
Carthaginem irrt^pit

E x"

hoslihus L.Jl^anehiUS tjUa
arte Conful jkclus ibidn
Hulcerum remedia

20. 21. zd.28, 3S. 3s>*sr»
SS. Cs. d6. 70. S2. Ss,
/49. 180, tSfi, 204,
20/. 207. 224. ISO. 2(S3,
2 8 fi. 2 fi 4. 2 fi s, 2 fi 6, 2 fi 7.
803,3o7.3tfi.36o.3fi$,
409, 403. 404, 410. ^
Tom.2, pagina 300. Cs'
Tom.3.pag.4fi.S4.SS.
S fi. ^2. 6 3,6 4.6 8.71.84,
fi^. fi 7. fi 8 .10 C. 142. 144,
r4fi.tS3. 1^4.170. /72.
/7/. 17C. /77. 178.179*
tSs. 184.187, 188.1 fit,
tfii. tfi4. ifis, 194. ifi7,

tfi 8.1 fi fi. 200. 20$. 20 8,
217. 220, 221. 224. 224.
227. 231. 232. 23$. 23 p.
2 41. 243.244.247.248,

230. 2SZ. 2$$, 2$4. 244,
24 $.2 4 4,247. 2 48.270.
272.274.27$. 274. 277.
278. 281.282.283. ZfiO,
350.371. per totu ca.38$,

39^’39S‘402. 40$. 410

Hulcera tibiarum que pa-
llo curentur 4$.<^
Tom.S.pag.177.233
Hulcera capitis quibus re-
mediis curentur 38.8$.
404.& Tom.3.pag.i74.
jfi8.283.40s

LLll 4

11^ D E X.

^Htcerihus qua medea.
tur 2S.7o.Sz.2$ff.2$y,
Srp, ^ Tom. 3^png. sty,
J4.2. j6 C. jfi 2 OS- 2 ji,
241,26 a

Uu Icera genitalium quo eu
rentur S2.404.& Tom,
J.pag. S7. 142. 16 6.tp6.
273-276

liulcera mammarum Jk^
nantia 4.00

hulcera crurum quo Jane^
tur 6s

Hulceribw injhntmm vtu
■ lia 360

'Hulceribui oculorum quid
medeatur 32,403.404

Hulcera Jedu fanantia $1^
Humana hoflia JacriJi-
cantet 374. & Tom. r,
pag.2stT,370

Humanum fanguinem qui-
dam ex ipjis gladiatorum
vulneribus potitarum 4
Hyacinthi pueri tabula kAu
gufus delectatus 344
Hyacinthi gemma confide^
ratio 447

Hyacinthi gemma quibus
proueniant locis 44S

Hyacintbi!{ontes gema 437
Hydrargyri confideratio 273
per totum caput
Hydri /erpentes cuales s>2
Hydroce licaru n. media ‘12 77

Hydromeliquid
Hydrophobus ne quis fai P'
Hydropicorum remedia O'
^7. 177, 177. 207. 2P''
J60.& Tom.s.pa.sO’l^'
77.7 S. sp. 60. 6r.7i-ll'
76. 7p. 8p,pt. io2.t^^'
142. 146. 148. 14p.

tSS- 2^7- 271. 2I'
178. 287, 2pS, 208.

261.267,26 8. 277.3^ ,

3o8.S7S-3^^‘3^4J^ '
SPP»4oo,4q7,4I0 i
Kyana pi/cis iL

Hyana^eiufqj partium
xMagicit^ medicin4
Hyana fixum mutat ^
^Tom,t.pag.376 j

hfyania gemma fL

}{ygiat/£fiulapq

crate cum patre ^

ribus depicta
Hygia Jimulacrum ex *
28$ ^

Hy^anon piffortiiufq^^^ ,
uentum ^

HjgremplaCfrum tx
fquama

Hymettus mons sH'
T.m.,.pag.,4r- ^

nyojcyami venent rem
22.4S-& Tom.3-p^i'\^,
60, 167- 2p0.
344-SSP-S^2.3<^3‘J^^^

I N D

^y^nU fiuuttu /<rj- &

"^P^todortut fiatuariw277
yyp°bartu fiHuiiis 422
“yfiricii in Tncdicinu vjus
Hz

Y ^

I Oculum ne firiendo a-
-A. berrct zS

fiati4ari$t* 27 S

^**>iiispncis bcUique argu^
^nentutn 273

Atti dew ibid.

ittui gemini fiatu^ria in
firo ibid.

(littfta ita figurata ^ vt
in digitii Trecentorum fi-
ieagxnla dierum

*iota (Jfet ^bid.

fimulacrum ex mar^
%ortf 372

^Aefculap^ filia 34^
^^l}idis gemma conjidera^
j 445

*fi^>idHm genera 44^
mira magnitudinie
ibidem

^aSponix gemma ibid.
^‘'^aleptice»medicina pars

74.

^beriti regio eadem cu Hijpa
nia 4Z4.^To.t.pa.p4‘
dbidit cineres in medicinis

^^adtsfiria^ua Jtr

E X.

Ichneumonis morfia reme-
dia PI.4S9

Ichthyocolia cutem exten-
dit 20^

IchthyocoUa ptfiis., dr glutu
numexeofiulium 201
Icones <jua 26^

Ibleriauis cofpeblu^ morbo
fii nominis medetur 134
IHerias gemma
Ibfides mufleUgenur SS

Ida magnes
Idaidadyli, gemma
lecur rana geminum ff
Vide iocjnora.

Iciuna fahua vfus 12.^
inde per totum caput.

Igni non exuruntur ligna
Quoperfitja g^

Ignis (Ritibus rebus JheiUimi
rtfiinguatur 24S
Ignis miracula , medicina,
& prodigia 4tS. per to-
tum caput

I^em rapacifime attrahit

chryfelelirum ^2 9

Ignem Jklamandra taSiu
extinguit ff2.dy Tom^
z.pag.icz

Igne chala^an gemmam
noncalefieri 4^3

Ignis Jacri remedia 21.24.
4s-^3‘S4.t7S^ 294, 212,
250. 303.220. & Tom. 3,

pag.52.S7^<5 1.4 2.6 3.^4,

LUI $

I N

109. r4j.
X4.4. I4S. J4T, IS6.I67*
X7<i. Ip4. 204~ 220. 221.
224.243.zs6, 267. 2TQ.
272. 27S.2S6. 367.3^2,
400.404,

Ilei morbi remedia rz f,
2oS.<ir To,3.pag.So.g2
lina infitla 3qo,&T om. i,
pag.irr.

lluslrium virorte imagines
quififcriptU fuU memo^
ria coznm enda rin t 3/ j
Imaginum honor apud Ve--
teres sn.toto capite
Imagines gentilitia fiinera
comitabantur sij.312.
Imagines iUteHrium viro-
rum in bibliothecis pone-
bantur 3/2

Imaginem SolU heliotro-
pium gemma Jpeculi mo-
do reddit 7

Imagines iUufirium viro-
rum ex quajieri fileant
materia 312

Imagines animorum nuUa
411

Imbres qua arte fieri pojl
32

Impares numeri vehemen-
tioyes g

Impendiavndedi^a 233
Incantatorum pteua XIX

Tub.legibusfincisa 7

> E X.

Incantamenta an aftq^^
valeant ■

Incantamenta vim hab‘<‘
S.per totum caput
Incantamenta, & mala ^
dicamenta quo paclo
ceantur 21. Tom,3-p4'
^f7-S73,2SS.36p.37^
Incedic nominato inter
la£ aqua jkbter menfi^
filet projundi ^

Incendio in fiabulis exof^^[
qua ratione boues jkcH^
extrahebantur ■.

Incendia puniunt iuxt^ j
3^2

Incudibus adamas
cus deprehenditur
India terrarum omttit*^.

tnaximegemmi^ra 4^
India gemma 436. 4i^'
■4Jfi.44o. 441,442. 4-*"^'
44S- 446, 447- 4-^i’
44Si.4S/.4S3’4S4-4y'
4sp.46Q.462
India neq^ as neq^ plumbi
habet, fid hac gemis ptV
mutat (ds" margaritis 3^^
Indica margarita
India fins mira natura tfi
India opali 43^

India onyches
India purpurijfum
India alabafirites 3^

India cryfiaJiui

I N D

4.2 T

^*>faiamas

^^i^gemrna attrita ptdo-
tndttens purgu^

cohrugeniu 31S*

camitiahm mot
4mf contraHiona
Partientibus vtilui

cujlos quit Deus
r^redatur ig

y^ntium fifctnath ibid.
**\fkntium hulctrum reme
dium 3^9.dyTvmi>
M-liS

*Vkntes c^lirfrati qui di^
t^tur 3-4-

^^Antibus qua profint ad
^^tJtitwnem» &gingiuas
. ^driihulcera
*^f^Mium morborum re-
media 20. 22. €_fi, S3.

*^S.243,42S.4-4S> &

^ofn.3. pag.fi 6. 147 -t? 4-
*7ff. ifii. 200,221.239*
Ss8

concreti

Ju&u agrotantium re-
-r-f/

J^xtium /ippltuditiii re~
A?''''*» 0

impanidos quid fi-

E X*

Infintium pericula quoar-
ceantur

Infintibusjaiiuam quid fi-
ciat ^js

hifirorum vmbras finochi-
9idegc7»mi cuocari 4^4
Pufixa corpori extrahentia
21 S, ^ Tom.g.png.iSj.

^73’2S fi. 372
lufiammationis corporum
remedia Sfi.do.t^To,
3*pag, 76. 145.246. ts3.
i 34* tfi2^ 200.204. 21 fi.,
220. 222,224. 233, 230,
236. 23 S. 2Sfi. 30 S. 323,

327.36 S.383,3fi2.4oi
Inafiationis corporu reme-
dia 2fi.fifi.ifij. 207.208^

&Tom.3.pagi.s7. 63,
O. 76. 7 fi. 84, 86, Sr*

200. 142. 131.263, J7j,
780, 2JSf*27s.364,3fi<t„
408.

Ingenio Timanthet artem
fiperauit 330

Inguinif morbi remedia
14*73. tifi.dfi* Tcm.3,
pag. ifio. 360.386.3fiQ,

4ti,

Inimica res inter fi 2 6.32.
7i. toto cap. fi6,i8fi. dr
To./.pag.336.3J7. 366,
367. 369*377* & Tom,
3* pagi, »43* per totum
caput

Inim

INDEX*

Tuimici ^Ha ratione ^cena
affici pofint 4.57

Inimku e^m pa£io odium
omnium hominum conci-
lietur ss

Inimicitia difcordiacjue iu-
meutorum e^ua ratione
cohibeatur S3>'^ Tom.

Spa^.Sir

Infamam inducentia is
cJj- Tom. J.pag, 7/.
JS7-Sor

Infanta cjuomodo tollatur
22.iST.^ Tom.3.pa^.72,
jOQ.TSO. g. 304. $OiS,
308.36 S

Infamts lacus 133

Interaneorum morbi reme-
dia iz6 .12S. 143. 20 p,
Tom. 3.pag. jz, 220,
2So.3SS-3^4-3^^
Interrogata omnia quomo-
do e muliere dormiente
■ fciripofint tps

InteSiinorum remedia 3^,
36.37.& Tom.s.pag. j/,
7i‘73’S3.S3.pi. pz. pS.
100. loS. ipz. 227.231.
242.370

Inuidia brutorum exempla
133.164. ipo, & Tom.r.

pag.37S.37p.3S4

locinoris morbi remedia 33,
122. 203. 206. 207.308.
402. Tor». s-pag. st.

34. Sr. 7p. 82.83.^^'
88. p3. 103. 107.
14P.163. 166. 172. tll'
176. 180. rSi.ipt. tP^
1pp.203.2j0. 227. 2^*'
233’ 23p. 241. 242. 2J''
233’ 237.264.267’2^^^
2fi0.334’34(P’347’S2

3f2

lo d Nicia piSa 2" ^

Ion fiatuarius
Ion gemma ^

/ouetanum gentu plf*^
30S

louis. H^are lupik^ 1^,
Iphicratis leana
erum

Iphigenia ad aras

ita htfioria y

Iphis piUor» eiujque

. jJ

Iracundias hominum 6« ,
androdamas lapis ^
Irene pilirixtetufque t

, /

Irtsgemma .3

Ijlhiadicis vtilia P jf

6o.l24,I7S’jpQ.20^‘^^i.

Tom.ppag 2iS’22S’

2U.2S-J. 2SS.2l!t ’ f.

27S.S0!. S34-3-f-^'^ ,1'
370.336. 3S7.3^^'*
.^oi>.2./6.^lt jll

Iftgontu jlatuariM
IlrntiiioA mujicw _

I N D

^Jo4o»ton , flruSfura ^entu
♦fe?

Utisje^gyi^j ^ rerum

t^lia luxuria cor^
^^'ptaefi zsp

^<eh<x, labyrvithw $26

Vitrum 4/i

^^lia metallorum firtilu
Tom.i.pag.rzp.
*^<^lnarum fiatuarum ve~
iu^fias 27$

^uda.A bitumen $S7

^^d(tA rium t^uidam Jabba
tii omnibus Jlccatur /j- 4
iHdaorum Jacru dicatum
iKfuamen ex pifabtu
fquama carcntibm /7 $
tu dicumdecuriit 2$o
^f*lia lex theatralis 2$i
^^liantu Nerotiis procura^
for 427

^^liiu Sexttu Conjul 2$6,
^Tom.i.pag.dd
^f^rnentorum vtiguU %€a^
finis paludibus indurati'
fur IS2

*f*r>ientorum agrotantium
medicina 147, ^ To,$^
i’^S-$S><^*4or .
Jumentorum hulceta Ja-
flantia 24,1^ Tom.

pag.i7S

*umui pifciculus t eques
'^manue $74

E X.

Junius Gracchanus hlffo^
ricus 2 $2

Ihv-^P. in legatione perem-
pti flalua 271

Junius Af.Prator $$s

Junonis cella in Capitolio
274

lunonisfimulacrum 2S$
Junonii Lacinia templum
$27

Junonis ^rdea templum
$40

Juno quo fintepcrjuja jsS
Jupiter hojphalis $7^
Jouis fimulacrum minio pin
gebatur 270

Jouis flatoris ades %oma
vbi 272

Ionis Colojflis d Claudio Im-
peratore dicatus 27$
Ionis Olympy fimulacrum,
Phidia opus 277. 278^
286. $6 Tom.i.pag^
322

louis Seruatoris templum

383

louis Tonantis ades 284^
377

louem calo deuocare eona-
TUS Tullus UoffiliH<^fii7^
mine percutitur f
Ionis Tonantis fimulacrum

384

louis varia fimnlacra 2 87
371^874

leutf

I N D

Jouu Liberum prurient»

tabiilapi^a

louif in Capitolio JiUih
mulacrum

louis Patrii ddes ex ^ua ma
terta j

lom Olympij templum kA^
tbenie

lotiis Viroris tepbim^ idefi,
Pantheon jpo

/ouii gemma

louis tn throno fidentis eff~
g^es- jzj

Jouts Libradij finsy-mira^
eius anguilla //7

Jupiter eburneus jSp
lupiter (juare caprino laiie
nutritus fingatur $4.
lurgia ^uo concitentur /^<r
Juuentutis D ea adicula in
Capitolio

luuetutts ades, &annuaca
nu circa ea jupplicia S S
L

LtAbeo ^tertus prato^
rius jij

Labicana porta 'P^ma S7t
Labiorum vitiatorum re~
media To.^.^

pag.249*

Labyrinthorum cbfideratio
yS6Aoto capite
Labyrinthius t^gyptius
sS^.&To.tpag.i^y

LabyrinthuiSamius Tbeo~

E X,

dori opus

Labradij louis fi<ns,eiuf^^i
anguita cibu ex hetni^'^
manibus capientes
Labrus pijlis
Labrorum fcijptra
dium i

LaUis copiam fidentia
21S.& Tom. y.pag. td'
209.261.2'yo,
397^406.411.

Lallis vbertatem mulv^'
bus fidentia 6S.

4S 6. om.y. pAgd^'
6 S. 90.1sy.1st.t82 .

LaUk materni vfits
fi/nus,exilioJitSverh
conceptum

Lac mulierum fitlmhi^^
mum y

Lallis coagulum quando
nenum

Lallis mnUerum medit^^^
2t.& Tem.y.pag.s? y
Lacedamonij ferrea antt*^
vtebantur'

Lacedamone telloriu
‘pomam tranjlatum
Lacedamoniu marmor Sl
Lacertanatura
Lacerta viridis gema f ^
Lacertarum in medn’

vjus lOQ, 102. lOSd-
/2J.I24./JJ'

Lacon fiatuarius-

liC^

I N D

purpura 322. &

J'^^^^iafma.rag(ti 4S4

^‘^f<naria a quo primum

j. S42

fiptingentos ficit xA*
SPS

'^‘^Spnis pueri Jimulacrum
T

y^hippui fiatuarifis 37 S

^^idh , ^ EUphantidos de
mefijiruti effeHibus eon-
trarraajfertiones 23
virgo piSir x 34.3
^^miani horti fulmine ex»
f*ffi

■lampjaciin metallis gema
incognita reperta 4^4
P-amyrus pifiis 220

^anis tingendis apta alga

^anteficcida medicina Sr
^ana vfue in nuptiis ibid,
^ana cfuibus tingatur 322,
^To.j.pa.ryo, 172,2^3
^anga htHiajkbulofa 424
langurium d quibufda ap»
pellatur fUccinum ibid.
^dguria bejtia fabulofe ibi^
Laocoontis ^ filiorum d
draconibus innexorum
Jimulacrum 373

Laodamia mulieris effigies
346

Capis fi^ititssa ab^rgmn»

E X.

lis Cy:(lci re/iSus jf>
Lapides viua corpora ero»
dentes 3^^

Lapides tranjlucidi 3^3,
406^414

Lapidis ^fiyfios, m
medicinis vfis 39S.&
inde ad finem capitis vj^
Lapides quofiUm parere
alios 399

Lapides ofiei ibid.

Lapides palmati vbt ibid,
Lapidudiffiretiaplures ibi.
Lapides e puluere Puteo»
lana 3^3

Lapide fierepuluerem mari
bnmerjum ibid.

Lapidem Scyrium integri*
fiuUuare, comminutum
mergi jj,s

Lapides viui ex genere py»
ritarum 40-9

Lapidem montariorum con
fideratis 404

Lapides /elliles in Helgicut
Ligur ia^Ymbria,!^ Ve»
netia 403.407

Lapides monumentis apti
407

Lapis viridis igni refiHens
ibidem-

Lapides ob mollitiem adifi-
ciis inutiles 404

Lapides pingere quando in»
uentan^ jn

INDEX.

Laftdes fiatim cdu/umentcs
iiorpora j^S.&T om.

ifag,72

Lapis 'vbi crefcat 3^
Tom,i,pag.77
Lapides quadam fieri folo
taEiu 3pS

Lapitharum dr Centauro^
rura- certamen d Thidia
in JVlintYHA /oleis fcal~
ptum st7p

Laquearia vbi auro inteiia
3S7

Larbajon idem cum fiibto
2-fS

Laribui Compitalia 4
quo , dr cur infiituta
•4-rs

Largitionis exempla 277.
dr inde ad finem capitu
T/fque

Lartius Licinius legatus^
eiufque circa Cantabria
Jhntes finifirum augu-
rium //4

Lafer pifcis ipo

Lafiitudinem ne quis fen-
tiat sS-t7p.^Tom.
3pag.i6 S, 223.24.3. 2si.
261. 334.408. 40P
Lateribus qua conueniens
materia 334

Lateres quo anni tempore
fingendi ibid.

Laterum genera tria ibid.

Latiar ius lupit er ^ 7

Latini prifei d C.

viUi i

Latina literd antiqtf^

Latinorum cafira
humius apud '^giU^
cum expuqnauit
Latona puerpera fintf*^^
erum ex are

Latona Jlatua e marPt^^

Laterum doloris retnt^''
124.206.302.1^
j.pagin. 70. 7j. 71!.^’'
S9. S3- 104- 14S.
i68. 16 5.178, iSo,^^'
20 5. 242. 2S0.

26 5. 277, 282.34S‘3^ ^
3^7‘ 34S. 37t

40S I

Lauriotis quid

Learchus d patre
tatus

LeUos dr triclinia
mus argento exef^^
^SS .

Legati %pmanorum .

rempti

Legati O^auq aut j '
^opilij in legatione
%Antiochum confi" .

tia^ eiufdcmqui

ibidem
Leges. Si^treLex

I N

^‘ywwfrtu 3,i,.s2o.

*^ToM./,pag,rj^

Ub^rinthm 3SC.

c/ipifif quibas peri-
antur 4/. loj. i6s-
3SS. 3^ Q.(^ Tom.3,pag,

remedia 31. SJ»
^°'f->2os.2Q7. ^ Tofn.j,
pagina s 0.6 1,71.

^o^tSS. 172,173. iSr.tSs*
^^2.200, 2 0J2.22S. 334,
247,244. 2S7. 261. 270.
280.2 J72

^entulof L. Confitl Corne-
lium Merendam aurea
corona donauit 2 32
^tntuliu P.ConJul duo fia-
^Uarum capita tn Capito-
Pio dedicamt 27 d
P^^ntiili Spinteru amphorat
"^^ceiq^ ex onyche /7^
Cornelium quando
PonfiU 113

^ochares (iatuarius 277
“P^ochares Maufoleum ca-
^^uit 372-372

<eotra6 fiatuarius , ac eius
opera 284

•Peonii adipis , aliarumque
ciuspartium in medicinis
vftte 2S

P-eotiiui dentis vfas 26
Paeones quos non attingant

D E X*

P3

Leones ne mordeam 2^9
Leo pifcis ex genere lacer-
torum 22 9

Leonattis yAlexandri dux
3S4. ^ Tom. I. pagina
2S3

Leon flatuarius 2S7
Leontq ^atuarq opera 2S0
LeontionpiCior 3js
Leotjtios gemma 43 j
Ltontifci piclura 347
Lepidotes gemma 43 p
Lepidus M. primus limina
ex marmore Numidico
in domo fua pojliit 379
Lepidi M. domus jplendU
dij?ima 3372

Lepidi Triumuiri que-
rela de auium cantu^
eiufque remedium 342
Lepra morbi remedia ji,
17 3.203.207,
^ps.SStf. 3S7.& Tom.s.
pagina 3i. 68. 637. Sq,
8g.30.10z. 103. T44,

16S.772. 273-282.1372.
2Q0.204. 20g. //7.
234.2f8.266. 26g.2go.
30y.3SS.3S3

Lepus mannus pijcis vene-
nojlis jSs

Leporis marini 'venenum'^
^ eius remedia 22.36,
4'3r& Tom.3. pag.gg,.

MMmr/k

INDEX.

3jo.sso.Si4-

Leporis marini in medicinis
vfUs 2 0$. 21^

Lepus firdus jacilisis pin-
gttefcit 7/

Leporis partium in medici.-
nis vjhs 4S. $2. SJ. S4.
SC.$7.S^. 60.C7.70
Leporis coaptlum in medi-
cina 4i. 4S. st. Si-
56.70

Lepores in fomno JUmpti
fimniofos faciunt 7 0
Leporis carnes Jhrmam con-
ci dare creduntur 7 0
Lesbias gemma 459
Lesbium marmor jCs
Lesbocles argenti calator
zS6

Lethargicorum remedia jz,
C2.Sp.1js. spo. 212.213.
J7S.& Tom. j.pag.S4.
SS.76.7p. roj. ios.t67.
224. 2jp. 2S2.2SS. 2C1.
366

Leuca gemma 4sC
Leucachates gemma 4$r
Leucochryfis gemma 44S.
4SP

Liucogai colles JS6.ifp‘
Tom.i.pag.46S
Leucographia gemma 4sS
Leucoion chalcanthi ge?iuf
d colore albejlentis viola
dcnominsUfiS» 2^6

Leucoia infula
Tom.i.pag.zts

490-

Leucopetalos gemma
Leucophaus pannus ^
Leucophoron cjuid
Leucophthalmos gemtt^

LeucoTliUos marmori* i'
nus 3V

Leges plures ad resvat^
10. jss. 40S. Tes^''
pagina 404, ^TottS-
pagina S p. ijs. i Sj.S^^'
44 J j

Legibus cenforiis e^ua cd”^
interdilfa j6s.&’^^\
pag.40j.497.^ Tot^''
p^g.Sp

Leges duodecim Tabd^^
rum 7.11J.& Tor6'l
pagina 147. JtS. Jl^'^
Tom.j.pag.sij
Lex Papyria
Lex Clodia
Lex Metella 3^.

Libanochros gemma .
Libella vnde diUa
Liber pater, ^are
Liberalium artium f
mumin srradumrte^f ,1
piaura ^'ii

Liberi tantum ir
ai piUaram ai>»'' .
bantter e)

Libri pamict ptliittif

>l>

INDEX.

'tiiiJwes m facKli, olim
Ci&labantier 223

tAbelUa^uo pi

/ f*.

bibonis ludis teSlum thea~
^um }po

libripendes vnde di^i
2JS

p*t£r ex ure.Leont^'
opus 2S0

Lichenum morbi remedia
e2. jo. iis. 174. 204,
^44’ 3S<^’ 3S7- 3^1- &
Tom. i. pa^. 4J,. (fr, 7/.
7^^ S?Sf. 104. 144, t4p,
i7r.J77. T7S.1S2.1p2.
ipS.204‘ 2/7. 2ip. 221.
2J2. 2S4- 240.241. 2ff.
2^1. 26S.27T. JS7.fire
per totum cap. 342. ^43,
408

Lichen quid equo , eiujque
yfus 4p

Licinius Publius quando
Conjul iiy. Tom. 2.
P^g.SS‘2g7

Lienis in medicinu 7>fus

ss

Lienis morbi remedia 3^.
S4‘84. 208. soy. STp.
3Sp. cJt* Tom. 2. pagina
tsS. ^ Tom. s. pag.

^2. 77. S2. S4.S6 89.
S>3’ 102. 10 s. 10(7.144.

e-fS> 149. 16 S, 168,172,

176. nS, rft. 209.894.
228. 233. 242. 2SZ. 26r,
262.268, 291. 3f6. 33 8,
387.3SS.390..406.409,
Lienes henojls mederi 29,

■ S4-70

Lienem curandorum ma-
gicapracepta 123

Lienem abfumentia 189,

TpT. &Tom.3. pa^. 14T.
xp 9,248, 26 2,277, 304.
376.393

Libium ouo perjufim non
ardet ss

Limacis lapillus dentitioni
inlkntium medetur 14(7
Limacis oficuli mirus vfut
102.146

Limoniates gemma 43 p
Lingua vitiorum remedia
ST. 174-^ Tom. 3. pag.

26$

Linguis fkuere quid 6

Lina quo nigrefeant 2 3
Linus jhns in .Arcadia mi~
r a natura /3^

Lipara,7nedicamenta 249.

Tom.3.pag.243
Lipara alumen 333

L iparU gemma 43 p

Liparis pi/cis 229

Lippitudinis remedia 10,

12. T4. 17. T9. 27.2 Q,. 36,

103. 202. ^ Tomo 3.
pagina 7/. 243. 'jgg,
MMmm j

index.

ii 9*. 46i

Lippitffdo- injhntiMm ejtta
pado tollatur ■ S}

Litium vidoria vt quit po-
tiatur - $7

Litera ^egqptU
Lithi^ntesgemmte- ■ 440
Litho^rota qua 410. 411
Liuianum as quoH,&vnde
didum 26$

Linia ^ugufia CryJiaUnm
in Capitolio dicauit 422
Liuius M. ConJkL quando
76

Lix quid 41$ ,

Locorum mutatio vtilu Ion
go morbo 1 7

Locorum diuerfbrnm vis
^ natura peculiaris i$o.
JffS. per totum caput,
Tom i pag. 6j. /6J-.
& Tom.2.pag,3sS- 3S7‘

34I-S46.347-3^<^ S7S.
S7!>‘4^S. 434-4^2.477.
4S4. 496. Tom.j.
pag.129

Locupletes quijCr vnde di-
di 2$6. per totf4m caput,
& Tom.z.pag 443
Locufias auertentia 447
Locujlarnm pifiium confi-
deratio 220 Tom.i,
pag.28.47

Loligo pijcu volitans 222
^ Tom.2 pag 2$. $23

Loliginum pifiium natUf^
1S7. Tam, 2, pagi^^
J6.2$

Lomentum colorU genU*

£i

Lomentum ex caruleo J'
ibidem

Lephon jiatuari us 2^^

LucUij de pauimentis
ftts

Lucretia nuUa decreta fi*'
tua 2l^

Ludatius §1^ MinerU^
Catulianam %pmad3t*'
utt

Ludatius clypeos
dicarit

Lucrinus lacus
Tomi.pag.io6

Lucrina ofirea
Tom.2.pag.48

Lucullus L, Herculis
nicati fatuam iuxta
fira dicauit

Luculli jigna multa
mam inuexerunt 2 fi

Lucullus ex .Apollonia
pido Apollinem %oftt^

Lucullus L. duobus talt^
tis fiephanoploci tab^
apogrnphum emit fi.

Lucullus L.fignum

tatis fkcieudumhcat 3^ ^

LuculUi marmarif cob*^

e*

I N D E

L. Conjltl quando

**<-*iIh /erum heri manta
deducebat 17
marmor cur di^
bdum 377

^^ttapiUor 3-4-0

^^dos Jpeiiandi confuetudo

^^mborum aJfeBorum re^
media 'ij>.28. st- S3‘ St.
<^24- soi^. 3s6 ■ SS7- &
Tom-spag.so S4 SS-S7^
SS.sp.7t.73- 74. 7S 7S.
7P.ST. SS.pr. ps.^s.

J03. 147- 1$2. ts4- tCs-
iCp. ijs- tS7. 200.208.
^S3-266-Z7S» 363
3pff

ob/eruatio Cirpj,
tp4.4sS‘ &Tom s.pag.
j. ^S>8.2jj,248
-^‘-^laTn contra non mingen.-
21

imaginem Stlcnites
continet 4-61

^^ninfi marmor 3^S.

376 jpp

'^**pirc\)rt'.m habitu JhSia
26 p

^P^rum vefligiii calcatis
pf Jiunt e^ui 4^
^**P> partium w medicinis
■*0«tf4tf.47- 4-S'SS>5.7^

6 0.62 Cy.jo

Lapi roflrum o/eneficiis re-
Jiffit

Luporum capita quare vil-
larum portis prajigantur
ibidem

Luporum iecur equina vn-
gula fimile 7/

Luporum veftigm equiru-
puntur ibidem

Lupi ne in agrum accedant
72

Lupus ne alicui animali
noceat ibidem

Lupi pijiu ajius iSS

Luporum pijcium conjide-
ratio ^natura, dsrc. 173,
^ Tom.2.pag.ip
Lufciofbrum remedia 4ff.

Tom.3.pag,234
Lu/itania auri firt ilis 24Z
Lufitania plumbum 303
LuJitanU cryiladus 422
Luji Jvns .ArcadiA tjz
Lujlris in publicis nomina
villimas ducentium pro-
JJ-cra^^ligebaniur S
Lutea herba qualis 244
Lutra animalia e genere
fibrorum 2ip

Luxatu vtilia 8 Sff
Si i7S>4tQ.dS' Tom 3.
pagA 3.SS.101, 244* ts2*
167 J72 np.tSp. tps^
204.222.223*246. 2SS*

MHmm $

t N D

2^7. 27^.2;/. 3f7,

Luxuria adutrfw fiaudem
muniendam 46$

Luxuria annulorutn vfum
fc^m mutauit 22 S
Luxuria exempla 2S7‘&
Ton2.2.pag.B4. vfquead
finem capitis

Luxuria maxima in auro
argento oj?

Luxuriam xAJia mijit in
Jtaltam ssfi

Luxu4 redargutio 222.toto
€ap.z3S‘ 2S7> 4- toto

(ap.sfio. ^Tom.z.pag.
20.31. toto cap. 3 fi. /7 fi.
ds* Tom.fi.pag.ra 0
Lycaonum gentu inuenta
144

Lychnuchi penjiles <x are
2<SS

Lychmtes, marmoris genus
36S

Lychnites gemma 442
Lychnite ex gemma vafa
potoria oiim fi^a ibtd.
Lycia creta 362

Lycia mira Jaxa 3fiS
Lycus fiuuius
' Tom.r.pag.77» tfifi.zor,
203. 207. 210. 21 fi, 224,
22S>226.2SS

Lycijlatuar^ opera 34
Lyctjcui fiatfMrius ibidem

E X.

Lycophthalmos gcmTtftt
462

Lycos aranei genus if-i*
i 37

Lydius lapis i ^ui ^ Heftl'
dius id

Lygdinus lapis ^ jff
Lymira fiutiius O" opp'
dum iS4.iir Tom.r.p^l'
20S

Lymphationes noHurni
paifo loUantur 3^^
Lymphaticorum reme^'^
428. 431.^ "i*’
J.pag.joi

Lyncis befiia medicina r
Lynch fira conJideraU^
424’ 4231. & To0‘^'
pag.3<f 7-3SS

Lyncury gemma confidef^
lio 424, 42 fi. ^ Tonf-''
pag.sSs

Lyfia Jlatuary opera S'^
Lyjimaches facerdotis
neruafimuUcrum
Lyjimachus gemma
Lyjippus piEior
Lyjippi ftatuarij cpef^

273.277.280. &
pag.222 ,

Ly/i (iratus JIatuarius 27

330

Lyfon fiatuaritss ^ f
LjtUvirmU J,

IN DE X>

^ 34i‘&

Actioni* adamni I^agorum -ventjtclu tfti$
^ ^^0 paih refigatur if.sa

^^icedonU ^mm£ ^oo.& Tom s.^ag.sz^

^^cedoniit magnos S97 Magi ejuo lapde in axino^
Narnia gemma 4^^ mantia-vtantu-r 40*
^acuU corporif ejuomodo MagorHmaHu4

M

tollantur 3^.37- 4^

& Tom.3.pag,77*
tpjf.iso.377

Maculas i Jkcie tollentia
Ss.i^y T om.j.pag.s 0
Manadum ftmulacrum
370'

Manapijeu no

Manarum pifetum in me.'
dicinu vfus 203. »0 s,
21S

Magica autoritoj maxima
tio

Magicaprima origo ex me.'

dicina ibidem

Magica fuperjiitio bonam
orbis partem occupauit
tit

Magica in Perjide orta
ibidem

Magica Jpecies plures ttj.

per totum caput
Magica vU ip. 4St. &
T<im.s.pag.34r. dr inde
Ma^ca artis vanitasAittj^
reprehenjio 26.^2. p4.
446, 447. 4SS- 4S7’ Cb*
Tom, 3.pag. sip.dfitido

Magi plures vetuffifimi
/jo.i/i. per totum caput
Magides qua 2Sp

Magirifcia ex argento > Py»
thiaopus 26 z

Magifiratibiu capita apC'.

nrijcur infiitutum j3
Macetis lapidis confidera-
tio, genera^ miraculayime
dicina 3 p 6. toto capite
Magnes vnde diSlus 3^7
Magnetis nomina plura
ibidem

Magnes quibus in locis rer
periatur ibidem

Magnes firrum ad fi trahit
Sp6. 42S. & Tomo i.
pag,4S

Magnetis ^ firri concordia
sor

Magnes firro vires fisas com
municat ibidem

Magnes vbi najcatur ibid.
Magnes in fi vitri liquO'
rem vt firrum » ad fi
trahit 4^3

Magnetu cfsm adamanto
difcordia 434

MMmm 4

INDEX,

tMa^nes adamante prafinte
firrum non attrahit ibi.
%Ma^netii gentu in Canta--
briainucntum jor
*Magnete e labide concame-
ratio templi .Arjinoes fie
ri capta ibidem

*AiagucJla magnes 7

%Malas fiulptor
xAlaltha ^ho pabfo conjicia-
tur 4J0

%\lammavt virgini perpe-
tuo fient Tom.j.

p^g-SSt

xMamma mulierum ne
cr e fiant 63. nj.

Tom.s.pagjjz
*Alammarum afiebfarum
remedia 21.2/s.j^s.
400. Tom.j. pag. So.

224. 22S.240.2SS 2SS.
374-377-38S 3P3'4I1
•flammarum duritiam e-
moUientia jp.ipp ^
Tom-s pag 70 74
Vice Lac

%Mamurra quit ^ eiw do-
mus 376

^Mangones quo pubertatem
puerorum inhibeant /2/.
2/6.i£r-Tom 3.pa^jj4
%Mangoucs gemmaru 463
%Mamhus %Marij legatus
*2S

^Manlius %Mathematic*^
3S3

•ManOj Cn.ex K^fia trit*^'
phus

*^ianlius ConJUl 314-^
Temt3.pag.j6 3
•Maris dij plures $1^

•Maris aqua /alubris ttfi
•Mari nihil violentius
•Marina animalia terre
bus notiora ziS.drindl
•-Marini homines 2tp.il'
Tom z.pag-s
-Marinum olus,eiuJque
lura 2 0^

•AiIargartTa vbi optitrut
43St& Tom.z.pag 31
•Margarita Indica 37I
•dbfargarittjera concha itP
•Marianum as z45

•Mario Gratidiano dicat*
fiatua 2ss-^1*

•Marq C. de lugurtha tri*
umphus 22S

*^larius filius aurum
incendio adis Capnolit^*
Iranefie detulit 22^
•Marq Ct Cimbrica viSIt"'
rta, ^ vJUs cantharoruJ*
26 0

•Marmaridius •Magus tit
•dliarmor Kumidicum Sit*
nadicumque cruliu tt*”
/ertii variegatum S^t*
S76

•Mar

quU primus T^-
publicis operibus
^^chderit s^S-p^^
Caput

Marmor Jralpendo ^ui pri-
iuclaruerint J6<f.
per totum caput,
^•^rmorvbinobiie
Marmor fcalpi ante piSu^
^amac Jiatuariam reper
, ibidem

Marmoris artifices nobiles
plures SiS .ptr totu cap,

S<f7 pcrtotunsiaput.
Marmorea columna 36 s.
36 6. 37 s

Marmoris fecandi in cru-
fiasinuentum 376.377
Marmoris genera & colores

Marmora in lapidicinis ere-

f/"'

^rmorea Jimulacra ua^
diorum artificum 367.
mdc per totum caput,
forum contra firpentes
"^tres S. ii. fp- Tom.3.

j. religati piSlura 32 S
"l^Jyas Jiseuius ftj-&
^^*^>tpag.2 02.20 9

fimulacrttm zS?
471

D E X.

Martis Vitoris teplum 309
Martf campi obelijcus sSx
per totum caput.

Mares c^v.a ratione concipi
pojiint 67.6 p.^Tcm,
^p^^'Sn>& Tom.s.pa-
ginajoz. 217.361.377*
SfiS‘ 407

Majsia HiSpania duitas,
eiuftjue lateres aquis in-
natantes

Maniaci fintes calidi in
(fermania //4

Maufolcum a quibus arti-
ficibus calatum ^7z
Maufoleic Halicarnafii ese
qua materia 333

Maujoli domus ^roconne-
fio marmore incruHata
376

Maujoli Caria rex, eius
fipulcrum 37 z

Maufblus rc.x qnoanno ob-
ierit 37^-376

Maufoli regis KArttmefia,
vxor 372. dr Tom.3.
pag.3tt

Mecernas Mtf ius iriinnio
fili fihntiu imperauit i p
Mtehepanes pidor 3.^7
Mecohiumdd eP.,infiintium
fordes in vtero edita 16
Meconites gemma 45 9

Medea quadrima ex arezit
Medea T mcmachi imperia
MMmm j

I N D

^ S4-S

Medea. gemaa%Medea re^
pena jf.sp

Media fmaragdi 43^
Medicamenta mala ne no^
ceant so-fJt>rp4,so2.
cJr* Tom.j.pag.sir, 324,
52S

Medicinam nan tam praben-
tes^<juam repenetes pro-
fmit 4.

Medicina nullam artem in-
conHantiorem ejjh 73
^Medicina , abflinentia
Jkmes dy Tom.s.pa-
gi-S-f-o

Medicina ab animo hominit
pendentes non omitten-
da tff

Medicina ab oraculU peti-
t«r ^ 74

Medicinaru optima (pua tC
Medicina d diis inueta 7 3,
^inde

Medicina pramia ingentia
7-f

Medicina Gracorum d Ca-
tone damnata yd

Medicina origo at^ inuen-
tio 7 3per totum caput.
Medicina Magica fins iio
Medicina dy Magica pari-
ter effloruerunt 113
Medicina ex animalium
tntmbris3pertotu caput

E X.

Medicinam '^mani dati^
uerunt r

Medica rem Prifei no
nabant, Jid artem
Medicina luem morum
duxit

Medicina Graci autores ^

cenfintur

Medicina ex igni 4t4'^
inde. ,

Medicis poriculk nofftif
fiunt }.

Medici metallicarum'
imperiti

Modici Veteres plures 1^'
per totum caput.
Medicis multa gentes
rent l ^

Medicorum crudelitas r
Medicorum turba fi p^^j^
fi,monumenti inJcfT

Medicos fi ajfirentibus
tim creditur ^ ‘
Medicus filus homine > ,
pune occidit L

Medulla conjiderath,
£lus,g€nera,df medee^

4o.so.dyTora.2.pagd

Megaby^ ficerdotu ^
na,pi£ia effigies
Meges palpebrarum
thrum ex ranU in
putrefiblis inuenit
MeUUiinquo fisntnpe^^ff

I N D

^ortuajn ynedicinuvf^ts

venenati remedia
Tom.j.pa^

^^iancholUorum remedia,
3S . tSx . & Tem. S’
^fi./oo,iso.2/S.
SOS. 403

^elanthiui pi3or ejwbiu
"v/iu coloribus 3^4
Melanthius in^inti pretio
didicit 330

Melanurus pfjiis 220
Melos Thracia fiuuius IS2
Tom.i. pag.78,147,
204.22^

Meleager vnus ex ducibus
Alexandri 3S4

Meleagri effgtes , Tcraff/'
Opus 329

Melictmhales pifees 2/^
Mviiehros gemma 4^3
Meluhhros gemma 44^
Mtlichr'ifo5 gemma 463
Melitts gemma 4^3

Mtlititti lapu qualis 400
Me it injh la alumeta $$ S .
3Sp. 3<^ 0

Melos infula 320, & Tom.
2.pag.e'S is^

itclos infiU filphure fa-
cunda 3Sd

Memnonii fuTua cx ba-
fulte lapide, Stle mente

E X.

crepitum edens /f /•

Memnonia gemma 4s p

Memoriam adimens gemo-
ma 4s^

Memoriam iuuantes aqua
IS3

Memphis *^egypti t/rbs
duabus injignu pyramis'
dilm 3S4

Men^m oppidum 384,
dp- Tom./.pag.ipo.ifij
Memphites marmoris ge^
nus $84

Mana Sexti Fompeq liber
tus $62

Menander diligentifimus
luxurheinterpres 37$
Menandri regis Cana ejjia,
gtesab .Apelle pi£la 33 s
Menandri fibula, 1 hejjkla
nomine iiz

Menacbnij fiatuarij vitu-
lus 28$

Menecrates Sexti Pompe^‘
libertus 36 2

Men elai regia 243

Menelai imago ex Obfidta-
tio vitro 4g4

Mtn&nq s^grippa pauper-
tas ^ 2$3

Meneflrati fimulacru -372
Menius C. Latinos deuicit

270

Menius C. quando Confil
ibidem

Min*

t N T) E X.

Menodoriu (latuariM 2S7
Meno^enes jiatuariui ibid.
Men/km aufirri bibhf con
uiua inauSJticati fimum
habetur fi

Mcnfis feruata auguria ^
fuperfiitiones ibid.

MtnHruo primo feemina^
rum plures Morbi ^nan
tur ^

MenUrui prodigiof effe~
Cius 2z

MenCirua mulier denuda-
ta ttmpefates abigit ibi.
Mcnffrui portento/a maU
ibidem

Menfrua coeuntibus ma-
ribus quando maxime pe
fiifira 23

Menfiruo purpuram pollui
ibidem

Menstruum Jegetibus no-
ibidem

Menstrui taClu vitis Udi-
tur ibidem

Menstruum Judaa bitumi

ne nocentius ibid.

MenStruo nitorem jpeeuk-
rum htbttari 24.

Menstruorum muHeru in
medicinis vfus tbid.
MenStruo taSlis poStibus
Majorum artes irritas
reddi 2 y

M enSiruorP. remedia 6

si. S4. ss . ifi. 30I'
jip. 4.1. <ly Tom j./”*'
gina Sj. s 4.10 n. I**'
‘4S.1S3. tds-USS.ll^'
ns. iSt. loo, :i4. :1>'
22y. 2iS, 141.247,34''
241. 246.24S.2sS.‘Ji'
26 S. 270.271,272. sil’
276, 2SI.374.37S.21^'
392 39 S. 400. 4^^'
411

Menfis citantia 16.20.^^'

23, 3s. fi7.ipo,(^ T^'
3-pagt.74.3iy. joi'
to4. 149. lyi. jjj. jyb

rjs. 176.181, 1S6. 19^
/97' /9S. 20fi.232. 23^‘
23 fi, 24fi.2yj, 261.2^4'
267 ,2<! fi, 277, 2Sl.2ll‘
2SS.2fiO. 303.374,311'
33S' SfiO. 403, 40j\
40 fi. 410

Mentem turbantia 27-^
Ton.o 3.pngi. 264.

3 02

^tnteammoiis vtilia
26. ifr, 403^ gfj. Ton-f' l*
77' toy. 20fi. ,

3fiS

Mer.toncmencn
aStu artum 4^1

Mentor fu/ptor

26l

Men K ' zj fmulaaum ■-
237

Biicchi nutri-
Jirauiavrum
<■ Arcere 2S6

^^^Hr^delubru vbi 4S0
ditifSima %hodo“

J'

^^fetricu con dantia , ac
fides 37J. &'Tom,i.pa^

^(^ntrici cui honor tribu-
tut 2S$

^^rolhs gemma 4SSf
ferula auu jn medicinis
vfus , I2S

Merula pifeis 220,^ Tom,

2.pag.i7

Meryxp-feisex genere la-
certorum 220

Mefoleucos gemma 4/ p
Mejbmelas gemma 'tbtdem
MeSpheei rex ^rgypti yS2
Meffalina cum VsUio Va-
lente adulterium 7 /
Mejfalinus confu/aris hiru-
dinibtts adgenua admif-
Ms interemptus 213
MeJJaU Valerius vibioria
fueim de Hierone ct* Qir-
thagmienfbas 'Pgmapi-
blam propoGiit jrS

Orator aliena gen-
ti fuA imagmem- vetuit
infiri 312

MeJPila Orator in ^nto-
tdaaurt in rebus ob^-os-^

D E X*

nU abujum reprehendit
2SS

Mejjala Marcus eyuands
ConJUl 4r<2.& Tom,z^
pag.s/4. 3S3

Me^afa Marcus duas Si-
byllis pojuit jlatuas 279
M ejjatia oppidum j6i.

'^om.f.pag.js, IIS
MetaUork conjlderatio 222,
per totum caput.
Metallum vnde dibium

247

MetaUis opes conflant 319
Metallorum aris conjidera-
tio 26 4. toto capite.zd s»
tota capite

Metella Sylla mater 3^3
Metellus Macedoniam (isb-
'2S1

Metelli ades vbi
Metopofeopi (jui 33^
Metrodorus piclor 343
Metrodorus Scepfius 431
Metrodorus Scepfius d ‘3^-
manorum odio nome m-
uenit 273

Metrodorus Scepfius 'Bg-
manu obiecit Voljvuos
fiatuaru cupiditate ejfe
. expugJiatof ibid.

Metas vanos expellit a me-
te adamas 431

Menaniec oppidi Italia mu
rus lateritius sss
Miccio

INDEX.

MiccUdes Jculptor
24. idit annuitis mirii* 224
Midnauri copia 23$
24it7^ oppidum Macedonia
TSS

Milciades dux ^.Athemen-
fium ^2$

MiUtut Medicus $

Militaribus Jignis argheus
color jkmiliaris 2 37
Militu pramia varia z 32.
C&* Tom.i.pagi.jxs»
Tom.3.pag.if r
Millepeda in medicina
Millepeda animal, ^ con*
tra eius venena reme^
dia T0 7. Tom.3. pa~

g'‘-SO

Milo Crotoniates qua gem-
ma vfus 432

Milo Clodiuperimit ,dp‘ eius
aris alieni (umma 3pt
Miltos id e{i,minium 231
2{ i Itites lapis 402

Miluaga ptfeis tempeffates
prajagit 1S7

Milui in medicinis vfus
T04. 130

M inerua Jimulacrum ex
ebore

Minerua Mujica Jimula-^
erum ex are 27S.2S3,
2S4

M inerua teplu Lindi 243

Minetuain ^orgone dra»

xmes ad illum
rejinantes ^ ,

M merua delubrum vt ^ ^

pifolio

Minerua ej^gies pili^ .

Amulio ^ K

Minerua Jtmulacrue'^^
talium

Minerua ades iu Elti^j
iufque mirum tellot^
ibidem

Minerua Jimulacra
27^,283.284.2^11^ '

3^S>.370
Minq can fiderat io

Minq in /acris v/u*
Minium a quo inuentt*'^,
Minium ifi quibus
tur heu

Minq praparatio
Minfi ad libros /cribt^ ,
vfns

Minium domini /eruit fj

gentibus praliabant t*

Mininm venenum ejps
Minutq Jlatua vbi, & 9 -
de cau/a pofita 27^'
T<,m.t.^a^.4.+4 j
Mira /imi dorcadis ntt*

Miracula orbis /cpte,l^^'^
Ephefia templum ^
lotiis Olympici

:ritm it/. |

.Ae^yftix

I N

fipHlcrum 37^
^^byloni^rattri Tom.r.

Cyri Jiiedorii
domuf a J^iemuonc
*Uigatis auro lapidibus
fibricata: Cuius Plinius
«0« meminit,

^‘■racula arca precationes,
incantamenta , ^ forti
legia 6, inde per tot H
cap.n.per totum caput,

Miracula T^^r» maris
tSy.per totum caput.

Miracula pifcium ibid.

irliracuUi^medicina, iirpro-~
digia ignismt ^is.toto
capite.

Miracula multa acnuarum
tS4-

Miracula wuicla '^^lar^
33ff

Miracula quorundam ani-
malium 7/, per totum
oap.i^S.pertotH caput.

Miracula ^varia natura 6.
^ inde per totii cap.z^.
-^p. S8. p3. P4.. ijff.
#• t9S‘ 216. 2tS, 304.,
3^6. 37 p. 381. totocapi,
383, toto cap. 388, roto
^ap.3pff,toto cap.3p8,

40i. 4-fj-. 4..fT.4St. 4SS>

'Vidertlieyua

^Hh Tomis.

D E r.

Mithridates .Aquilio duei
capto aurum in cs infu-
dit 23 s

Mithridatis curru* aurei
argenteique 269

Mithridatu antidoti cor»-,
pojitio 7p.^Tom.3.pa-

gr.24a

Mithridatu da^ylotheca
4tp

Mitraxgernma 4.3^
Mitrex .^egypii^x 38 o
Mituli pijces quales 207
Mituli ptjcis medicina ibid.
Mitulorum mira magnitu-
do jss

Mnajitheus piSlor 34S
Mnajitimus piSfor dbid,
Mnafon Elatenjium tyran-
^ 33<^.33S

Mnemofync d Phili/co.pitla
347

Mneuidis regia 38 1

Mceridis regis ppulcrum

sse

Moeridis latus * 384,^
Tom.i.pag.t oo.i P4
Molarum verpitilium con-
fideratio ac prodigia ex
eis 3PP

Mola lapidea vbi optima
ibidem

Molam 7/teri muliebris ru-
r44

MoU Jdlfe ficris omnibr»
adhibe

INDEX.

adhibebantur /7/
Molliendi vim habet terra
ampe litis

Molociiii es gemma qualis j
vnde di eia ^
Molybditis quid 24 g
Monochromata qua j//,

SShStS, S2f. S27

Monopodia ex are 2<SS
Montes cur d natura fhdi

$<>4

Montes perjhf i
Monumenta perennia ex
quo lapide fiant 407
Morbos carminibus toUi 10
Morborum totius corporis
remedia 2 p. tyi. ^ To-
mo j.pag.j2f

Morbis (onpis locorum mu-
tatio vtiiu /7

Mores ciuiles profirauit M.
Scauri adilitas 367,
ys>3

Morum fiaeritas quo paSla
inducatur 3 0

Morion gemma 43 fl

Morm^fea pifies 22/
Mortariorum lapidum con^
fideratia 407

Mortem fibi confeifeentium
corpora crucibus affixa
391

Mors temperiitsa optima s
Mortu figpaex vrina r_p,

40

Mortis fu a arbitrio nihi^ ^
mini melius concejfutt*
Mos. £lyare Mores.
Mofis Jidaous fecundi^
'Flinium '''

Motherudis regia r -.
Mugilis pifcis confidef^^.
zzQ.!^ Tom.2.p3y
/7; rs ,

Mugilis pifcis a^us
Mtda ne calcitret
Mula vnguld fila
qua continetur ^
Mula ex volutabro p^'^.
iniferfus amoris .
mitigat tbid^ ^

Mula eiujque partiUJ^ |
medicinisvfus soo.^^
tJt./47 ■,

Mullfa apud Veteres
bus ^ bubus 22 4’^
rom.2.pag.^-l-3 j
Mulifbris corporis j tiftjT
partium medicina ^
toto capite,

Mulier menflrua

tn tempeHatesabigd

Muliones etsUcii genus s ^
&Tom.2.pag.r24
Muliones vno tanttftfS y
viuunt

Mulli pifiis cofidcrattffS^
& T ,,
MuUiis in cibo niutitu "

IN

/'yc'4 in fnedicinii

^94‘»2o6.2J4.zr7

^f^}^ifcisiepore marino
noxa ueJcitHr iSs
^'^iptda vermif in medi-

jtp.129

^^''mraio L, Qenfire U^^nea
*’ia in Qipitolio inaurata
^37

^^mmiw L. Corinthum di
3d7.S4Jt

^^mmiui L. durata Qrin
tho primum tahu/is exter-
nis autoritatem fectt //<r
Mummij 'oi^ona ad vafa
Crinthia ^ ^ tabulas pi~
Romanorum mores
inclinauit

Mummius JignU vrbem T{o
rnam repleuit 274.
^^mmius decedens filia do
femnonrelic^uit ibtd.
^unda. lapides quales jpp
pifiii aiim iS S
^ranarum patina js2

^*irana tantum fixus fce-

jsy

*^**^ranam cum firpentibus
ooire tS7,^ Tom.z.pajt,
inde

^rana morfUs remedia
^rana animam habent in
a pijcaturibtis Jibi-

D E X.

/0 euecantur ihiif.
Murxn* fiiSte Kon inuri-
mmtmr

Murant cauda, ida ^dUi-

me perimuntur ibid
Muranaru cinu cu meile ii
chenas &lepraf /anat eoa

MuranaL.iadi
Muricumgenera 204
Murteum cineris medicina

204.. 214, 214

Muna^md ,

^xrue latent, u, Pretii

*Meuania

Murr.h,„avafai„u,tlf

mum -Kcrniadnelia^e,
Murrhma mgenti, prett a^
capacitati/

M«rrhina,puil,u/i„,;^ll'
periantur '

f pretium^d fi
Hthhu/rtiUum

^»2T^'^peUS,urill
Tom.s.pag.,2s
Murmm natura non ther
nenda ^

M^ri/ aranei morru/relt.

d,a 42.SS.11S.& Tom ,

{“S-Oo-dS.Te.fp.,,:

Mures^fiicani pulmonum
vitiis medentur
Muri/ . eiufjue partium ,h
medecmuvfus st, 102

J N D EX.

Murintu fimm in mediana'
Joo.jo2.12j.12S.12p
Muja nouem a Fnluto No .
biliore ex K^imbraiU
TnamtranJIata poS

Mu/arnm nouem fimula^
aum S73

Mufa imago 42 0

Mffjcarfi w medicum j/Jiu'
100.13 i. fjS

^nfia omnino indoriliU loo
Mufcarum deu* Myiodes
ibidem

'Mtifca quomodo jUgentur
ibidem

Mufae a/ij vehicu/um Fr
currum totum contegens
sSs^37S- & Tom* J>fag.
3tt

2dufta in linitoh religata
lippitudini medetur /0
MuJierdajid eft, fimus mu-^
ruitis 109

Mu fculi pifces manni up
Mufia, in adifictu t^ua dis-
camur 40S

Mufici gemmas gefbare fio-
litt 41S

Muffa vt fieruer.e definant
494

Mufielarum. duo genera
SS

MuHtla domesiica catulas
Jhos quosidie alio tranfii-

firt ibide^

Muffcla domesfica fieYpe^\
tfs perfiee^uitur \

Mu ^JeU commodo in vntt^
congregari pofiint 3 9^
Mufiela veneficiis ^uo
medio occurratur 9^
Musfela ne gallinis aut
lumbis noceant j4^
Muffela cui inimica iSf"
^ Tom.2.pag.to6
Mu Heiarum morfiUs. rctn*‘
dia

Muffela afihpentiiiut
pabfo Jugentur
Muffelarumgeneraj& tf
rum in medicinis
SS.jo1.103.t06.ii9
MuffeUrum -fil vemnS^^

Mufia pumice addito fiet^
re definuut ' 4°*

Musia pice condiunttt^

407

Mutiant de mufica fiupef^*'

tto ^ ^

Mutianus ter Confiul i^.
Mutina oppidum 3S-'^
Tom.i.pag.T22
Mutintnfia vafik. fi^^“
3SX -

Myaces pifices quales & *

eu medicina
Mycon pilhr

Z26

,of

jJ‘‘:'^pl Ices anales loi

^‘^^co^bUttagenus ,oS
y^eies ^ mujcarum dens
too

^y^tnectdU jiktuar^ opera
^7/.^ Tom.i.pag.jir
ites gemma 462
"^^^ecias gemma 4$ 9
^y^^icion^phalangij genus
9!

^yron Jiatuarias tonanda,
vixerit 277

^yron ^uo are yfiis 267
Myronis opera ^ yp

Myronu bucuU
^yrrhites gemma 44 ^
^yr/tlus Lydia rex j2 j
^J^jinites gemma' 4$^
aygenti calatur 2 61
220

^yl*-^pifcis ib\(L

y^onpifiis 202. SS2

X-r

|V T ^phthn ^uid yjy,
Tom.r.pag. So. ^

. Ites gemma 463
iibsrtHs ditifi-

^“rWns profluens CamuU
^“«PaaoflSiatur Tsf.Sin

j e.py

D E x;

Tom.j.pag:fy: ■/,_ g^-

Sy. yo. ssy.ses. ipo.
ii o-.}f 1.404.

Narium viUorum remedia,
^ys. & Toni, y.pag.gg.
i^-yi.l04.2yo.264,sjf,
^^'■3S3

ager jSt

Najamoint ts gemma 4;^
Natura plurdne abfimat
an partat

Naturam nihil fi-u Tlra fh-
cere Sy .^ Tom.j.pnoina

ify

Nauarchus thoracatue, Ta
rafii tabula

eperdt

l^aucrntis oppidum tyj^

& Tom.t.pag.tsf4

Naucjdes flatuarius qunn.
do floruerit

Naurcyda- fiatuaru opera
2S s

Nauts roffrum prima aris
nota 234

Naues quo colore pingantur
$20.323.337

Namum magnitudo 3 $2.

dy Tom.2.pag.3ffi
Naues marmoris aduehendi
caufafkbba 36 5.2$ 2,

dr Tom,2.pag:36i
Nauem echeneu pifciculus
remoratur

j

I N D

B %*

Toj».2.pag.2S

fas pugnantU imago 3» \
Ineptum in (arta tcmpl^^

IJamgatio vtilu corportbtu
164

liamganm <j*fa ratione

quhm marinam dulctm muUcrum M

efficere popnt leU Hereidcs beUtta manna

P^auij ^Sij jiietna 270 Neroiw pnncipatt! mar)»>

NaxfeamtoUentia tsm. tinpere inuentum F

ir Tem.s-pagtna Sj. Ss- Neronii vxorii Toppaa

too. lSp.20S.217. 2*S- *«*

367.3 pe lenperator cohffen'

l^axium marmor 37 S fife pinpendHm curaF
Piealca piSorii opera 337. 324 .

Neronii Imperatoru

Neapolitanum coraim tSS circa t, mones 4'

ileapojitanum filphur sstS Imperator T. ^etf

P^ebrttes gemma vnde diSia niumad mortem ad^S

4.60 , ff

Neaahi,rcxei£.!Opu 3S> Nero amif.ImperynUS'
NemeaUoniinfidem.Nffia accepto duos cahces «

fabula 317.34+ BaUmos confiegit ^

Nemefis dea quamohrem fi Nero gladiatoru pugnae jl
leatinmcari p Babat fmaragdo •*'

Nemefis fimulacrum Ttgma Neronis effigies thoracata
tn Capitolio ibid. iabpide 4

Nemefis dea imago piBa Nero ejua potione rectf

347 J

Nemefis fimuiacru ex mar Nero T>ompey theair^^
more,.Agoracriuopus36S auro operuit F

Nemefis Latinum nomen Neronis IheBaculii ha'

2.pag.333

hieocles ptSor S4 f

Neoptolemi adfterfw ^er*

nonreperit 4,^Tom.

INDEX,

Xr ■

injuh t in ea cry~

fiallus ^2z

^^rtiOYuni UJorum remt'
2’j.2S.64.,St.ipS.
r-f-2. 174. i7p. 4J2. ^
Totn.s-pag. ^2. 67. ffs.
72, s^t.sT.tQOs 103.1Q6.
i4-7ntst, IS2,J77» iS<J,
2S7. tSff. 1^2. iffS, 1^6»
204,212,218.22$. 242.
24p. 2$!. 2s6. 260.261.
264. 2S>S.ST7.3S4>S(^S.
36^.3^7.407
^eruos pYavifos conglutinati
tia 213. 343, ^

Tom.3. pagina 144. 304.
369.407

iUefeoi ThaJiuspiSfor 327
i^ejpis piSior 34S

ii^eliocles jiatfMritis *Thi..

diaamHlm 277

^eflorianttm coioru genm

263

Nicanor piUor 342

^icearchui piUor 347

^iceratt ftattMrij opera

2 8 $.2 87

Niceros pileor 339

^icia pi^oris praceptor

3 44

Nicias pi^or^ primui ceraf-
JavffavJiu 320

^jciapiSloris opera 344
^^•^or/iachtu ninjicus, ^

iH^gemma 41$

Mlicomachtte piSior 32 9*.

324.338

Hicomachi Tyndarida im..

perfiSli 34S

i^tcomachidiJcipuUts C^ry^.

bae pi^or ibid.

Nicomedes ingenti pretio d
^nidiii Venerem merca*
rt voluit 369.<^To?n,
f.pag.322

i^icophanespi^or 339
MuofihenespiSior, eiufyue
difcipuli

^ilifiuminu gemma 44$
Hili a^ua tyuando amar'a
162

Hili harena in paUTlru v..

3S+

HtliHnfula LucuUeo mar-
more nobilitata 37^
Hilios gemma qualis 444
Hiobes&eiui liberorum fi
mulacrum 472

Hitri confideratio , natura^
vfiu^medicina 174^
toto cap.412

Nitri Jpuma , optima eiue

pars j.jy

Nitri probatio ibid.

Nitrum eyuomodo in lapi..

dem vertatur 1S9

Nitrojk aeyua vbi 17^

Niue ayua refiigeratur
15 S

s

■r N r

Kfhilhatif v*rd imagmet
fiiut liheri 31 3

fiociffa. Vide
ii9marum,id efir hulcerum
corpus de^ajlentium re~
fnedia zo. 14.0.1^3.
Si4> & ToTtt.3.pag. 223,
330. 23S. 270, ZS2,2SS.
SS0.3S4>3^ff-S73- S7S-
40S

dominum imponendorum
ratio II

hiomos fierac/ecpolitesinji-^
gni labyrintho nobtlita-
tue 314

Nomos in fidedm
ptiui Labyrinthus diui-
Ju^ 3S<7.3S7

Nonacris mons iss» &"

Tom.T,pag.7 fi»i4»
Noitiam ^erui JuperUi-

lio m

Nonius Senator cur ab sAn
tonioptcfcriptui 4317
Norici firrum 301

Notia gemns* 460

Nojc.

Ncilium dicrum^Mc magni
tudinem oheltjcus

indicabat

NoSiua. velpis , apibus
cra bronibus inimica ^ <7
Nudari membra aduerJUs
Solem Lunamve non
oportet 3/

E X.

Numa %gx , JiguloYUtn eti^
legium infthuit 3i^
Nurna de vjh pijlium
xSS

Numa Jlatua -Zt^

Numantia a Scipione del^
ta sjl

Numeri impares vehemet^'
tiores ^

Numerus par tn conuiui^
fi.ro

Numerus -apud .AntiqUS^
non erat vitra centu^
miUia 7/^

Numeri e^uaternarij

Numidia nihil, pr ater rrutf*
mor, fira/^ue injigne
bet 3fd.&Tom»^
pag.tSt

Numidicum marmor jft*
S7^

N ummorum conjiderati^»
nota^ diuerfitas , vard"'
tio 232. tote capite
Nummus aureus ^uand^
primum 'Rgma percujfu^

334

Nuncoreus Sefo^ridisjili^

Nundinarum tempore
Jieri licita , Jfi- <yua tioft
10.^ Tom.2.pag.44S
Nundinarum tempore vtt'
gues non teficabantur t*
\^uPt

- _ I N i

ad^ps adhibebatur
^P^its lana adhibebatur

i'l

^y^alopes ^uij(^ eorum re
^ttdia ^6. 'Tom.i.

P^yidalopct ^uo curentur
201

^ytnphaum loctu 34. p, ^
P'om,/.pa^.294
^JMpharena gonma 43 P
blymphodorui Medicus z^a
O

OBarativnde diUiz^^
Obelifci ty£,gjptioru
regum opera 330

Obelifii Solii numini con/e-
crabantHY tbid.

ObeliJ ci radiorum Solu ef-
, figiem refirebant ibid.
^^elifcis fua /wi-

a radiorum figura no
impojucrunt ibid.
°^liJcos primus omnium
'Mitresrex facere mPli^
ibidem

^^lifco parcit Qimbyfis»
vrbi non pepercerat
SSr

tjdBgjpt^ plures

ibidem

conjideratio ibi,
^ffcus in campo ^far~
^fo.miruf^ue cius vfus

y n X.

.3S2,<^inde

Obeiifiiis gTiomonis vfum
prabem tPifi,

Obelifus 'Egma in Vatica-
no 33j

Obelifius e Jmaragdu 434
^ inde

Obliuloiiem inducentes a-

'<yna jjf

Obry ffim aurum quid 237
Obfidianu^vitri gtnas 41^
0 bjidiana gemma 4^-c*

Objidianui lapis vhi^iSraL
quo,repertu4 413.414
Objidius objidiani lapidis iu

HentoY 41^

Obfletrices quibus medica-
mentuvtaniur 29
Obsiupe facientia corpus
37 T0m.3pag.33o

Ochracolor

fiigiondi in brutis exem
plura js 3,^ Tom.z.pag^

113. 114. per totum cap,
ii^. 123

Onosjparium torquens, So-
craits tabula 34S

Ocrifia ancilla mtro mod»
grauidafaila 4ts

OUauia porticus 34^-,
370.373

OSlauia in faholis jiatua co
plures 3dS,37o.37u
S73-37S

QliaHia 'porticus templa si
^7^«» 4

Index.

quibus ektruSia jys
0Uamu4 , ant ( vt a!^ /«-

gmt ) Popilifu , ^ntio'
chum refponjum differen
tem virgnU vircunfcri-
ffit

OUautus 'B^manus e^nes»
eiujijue crater e gypfi
3Sr

O^auim yAugHpii pater
373

Ocu-lata pifcis 22 0

Oculorum pili inconditi
^uo pa£h corrigantur
SS7

Oculorum albugo quo tolla-
tur 3S7*&T om.j.pag.

rs-f-

Oculu nigrii in^ntes vt na-
scantur , quid matri Ja-
ciendum 14.S

Oculorum aciem hebetan-
tia Tom.j.pag.

S9- 72*93,97. 19S.

I9<>

Oculis vtilia / 9. $2,103,

10^,432.431. Tom. 3,
pag.77.S7.217
Oculorum claritati conji-
rentia 2^.27.31,103.
J04. 103. 17$. tpi, 193.
200.201,202. ^ Tom. i.
pag. 179, ^ Tom.3.pag.
49. (74. 67. 70. 72, '77.
J04. 109, ISO, 203, 224,

22^.231. 233.2^9.31^»
314.327. (^inde perf*'
tum cap. 3 31.3 9 0
Oculorum caligines difd^
tientia 19.27.30.3^'
47. 203. /04. 103. 20l‘
296. 429. Tom.3.p4‘

37.^2.64.107.149. 2*^
230.249.267.277. 2V'
2SI. 306. 31 S. 327.
cap,32S.33f.332.3$7 .
Oculorum inflammatio*^
fidantia Sz. & To^'
3.pag. 143 S4S.tS2.i^^'
222.231.241.237
Oculorum nubeculas
tientia 104. cfr Tot*'^'

pag.6 2.174.403 ^

Oculorum cicatrices
dantia 29*27. 31.*

47. 204.200. 201. toj'
243.404. ir Tom.jro

37.^2.274.403 ,

Oculorum epiphoras
bentia 4 s . 47.103.1^

^ Tom.3. pag.fi.Sl'^ .

$3.91. 96, lar, loS.t^ ^
243.232,293, 297''^'^
226. 327, ^ inde po^
tum caput 330.

390 ^ ^

Oculorum lacrym^tt^ ^
emendantia 203» .

402,403, ds» Tom.p^

203* ■ y

I N D

lippitudines CU'

'*‘^tin 22. 27.47.10S’
178 . 201. 202. 2 fiO.
& Tom.j.pag.SPS

lufctojds^fiue nyRu”
^o^eu^ernendantia 104.
*os. 201. Tom. T.pag.
402.^ Tom.j.pag.2S4
Oculorum pterygia tollen-
tia soi.Zfio.&Tom.y.
pag.zos.

Oculoru epinyUidiU fanan-
tia 46. 201. ^ Tom. s.
pag.s1.s8.22s.

Oculorum hulcera purgan-
tia 82. lOS. 2 jiJ. 404,
Tomo S‘ pagin, 143.
1SS.ifiS.20s. 220. 2S4.
333

0 cu lorum ^op4s fa nan

tia J04

Vide itgylopis mor-
bi remedia.

Oculorum glaucomata cu-
rantia 27. J02. los.
io(S

'^culorum JufuJiones di/cu-
tientia s.t7-3o-to2.io's,
t04’3S7. & Tom.y.pag.

147.148.33^

Oculorum argema» Jiue al-
buginem tollenuasfi.27’
32,46.47.jos. 104. los.

t06.2QO.20i.2Q7. H^yTo-

t»oj. pag\s7.ias^t74’

E X.

20/. 2S0. 2ST. 267. 17 1.

327

Oculorum fcabritiei medtn
tla ifiS’-£>^.3Sfi

Oculorum ruptas tuniculas
fanantia 104

Oculorum iClu cruentato-
rum remedia ios.<b'
Tom.3.pag.i66
Oculorum tumorem rubo-
remcjue fidant la 201.^

T om.s. pagi.1ps.33t
Oculis fi quid inciderit,
quomodo extrahendum
ip,& Tom.s.png.pr
Oculorum fbrdes purgan-
tia 2po,^ Tom.y.pag.
po.260

Oculorum nimiis vigilqs
fittigatorum remedia
247

Oculis cruore fieffufis conut
nientia ^qm

Oculorum ajfeEiorum re-
media 22.27.30. S/.40,
4S’4^> 82. 84. 103.103,

JS2. lSp.Sfi3.200. 2po.
2fi3’^97. 39fi’3Sfi.36o.

SP7. 400.40J.402.40s.

404.(^ Tom.Stpag, 4p,
SI. s2.s7.d2.64.73.fid,
I4p. 166. ifiz. ifiS, 20S,
210. 220. 221. 214.248,
24fi. 2S7’t.6 7. 270.271,
272. 274. 276. 327.^

s

IN D t X.

inUe ^er totum cap, S2^.

imle 3nu/ta..^So.
jS2.sSs.:f.o3^^os.4.a^
Oculos iumentoYum p^co-
rAmcjuctUu^rnmia. lo/
^ Tom j.png.iTS
Oculorum piper jiitio/a me^-
^dicameta i4.22tio2,ioj,
201. f^Tom, j, pa^,23o.
27S

Oculorum iumentorum aP
bu^ifies ^uo pallo emen^
dentur zot

Odinolyon'^ijlis iHtm cum
echeneide» &curitadt^
^Itu iSs

Odium omnium hominum
cjuopaclo cuipiam eonci^
taripojlit

Odyjfca Homeri tota prope~
modum ex ma^icu con-^
fiuta tiT

Oechalia expn^atio
Oeniae piUer ^^7

Oefypt in mtdicmu vjUe
loz.rrj.r^ff

Oefypum tjuid St

Oeta mons y^d.irTom.t,
pai,i42
Olachas jiuuias
Oleagini coloris ^emma
d-SS

Oleoextinpuutur quadam
tyua aqua accendmtur

Olei vjum finies quida^
Juppletit ijl

Olenus Calenus aruspex 1
Oleris marini meHicit^^
zoS

Olympias pillrix
Olympias Thebana med^'
ctea perita 7 7*^'

S.pag.ro 0

Olympia Vi^orthus jlatt^
dicabantur 2^^

Olyn^ia Jiataarum
copia 27^

Olympia oppidi mira p^t"
ticus

Olympij louls fimulacrudh

Phidiaopus 277.27!'
is7.32s.36 3,371.373.^
Tom.i.pag.yzt
Ombriagemma 4-Sl
Onagri partium in medi(^
ntsvjus 4}7S9

Onifios vermis»^ ex eo
dieina toff. 124.1^1
Onychis gemma confidef^'
tio 43!

Onyches pifies qui»eoruXt^

• in medicinis v/us
Oychitii.cadmiagenus i9^
Onychipun^a gemmad^^
Onyxpifeis

Onyx marmoris genus 3l^
Opali gema cofidsratio 4S^
Opali gemma vitia d3l
Ophicardehs lemma

■“ Othidii*

T N D

animal Sardinia pt
^«‘“rre ^,.,^7

T ^^ogtnespcpHlt iT.^ To.

P^iUs •ffiarmor ^uale ,
^ vnde dillum 37 S.

40/

^P^mius C. Gracchi caput
nuro rependit 2 ss

pijlhotenot ipuid ji

^P^jihotonicorura remedia
S2, I s e, 20;. cl3- ‘Tom.;.
?«?- SS-n-OS. Ss. ps.

200. lOJ. laZ. ms. lyp.

2S.J. 2,S[..2fi. sis-jUp.

sss

^pocavpathttm ‘venenum

fs

^pticarpathi remedium

'Oppidorum dij -tute Ures
carmine eueeabantur 7
0 Opus

P^^aartijlcum mira jSo.
^ inae.f^.fiptcm /e^uen

p ^‘^ue capitibus
'^dpifiu rotunda firma

^ miracula fiptem,
^nare *Mir acula orbit
P fiptem

'"y marina bcUua ttS.
Orta

E X.

OrchomeuHs fl/atiw //>'

d?' TQm.i.pieig,!^^
Orcynuspifci^ 220

Oreftes matrem ^
jihziin interJicietis^Theo-
dori tabula /47

Orejifs indicium in Jcyphu

Jialptum z<fr

Orientis TTiurrliina af.zt
Orientis cryjiaUui ^t-zz
Orites pemma
O^obitu , chryfocoUa genut

44/

0romenu4 mons t6S
0ropti4 oppidum 3S3,f^
T om.jpap.i^r
Orphus pijcis izr.i^Tom,

2. pag. iS

Orrbopnoicis vtilia sd.tpjl

•24/. & Tcm.s.pagl. J7.

/47. S^polSI. JSZa
S. 1S2, 241, zjz.zd p,
27i', 2Si.j46.3jo. jpy,
4 • 4 0 y* 40 p
Orthofia regionu cry(iaUm
422

Orthofia lyvhites 44Z
OrthragorijcHf pifeis iSS.
zzo

Oris halitus quomodo itteun
diorfiat Si. dr- Tom..3^
pag.po.To p.jp4.

Oru graueoUntuim toUen^
tia 4p, SI, dsp Tom.j,

pag.iSZoSsSuZ-fj

Qrit

I N

Oris hulcera fanantia 2S.
SO. 70. 2$2, zps. 2ps*
2pS. 2S7.3Spn ir Tom.
3.fag.S7-^P-74-S3- S7-

20S-22I. 231.241, 244,
247-26 1. 264. 274.403.
4OS

Oris vitiorum remedia //.

IS>S.& To.3.pag.p7.J43.
iS7. sp6. 2ip. 221. 222.
223.231. 237.247. 2S3.
272.274-273

OJfafra^a quomodo e cor^
fore extrahantur 2p6.
^ Tom- 3. pagin. 106.
j47.201.20p. 210,326.
S27-S72

OJfei terra najcentia

39P

Ofei lapides

3P9

Ojiifiagi in medicinis

vfus

123.127

OferiBa infula

426

Cjientorum vires nojha fi-

ta fisnt in potejiate

7

0 Jiracjos gemma

46 0

Ofiracites gemma

ibid.

Ofiracium pijcisidem

cum

ontche

216

Oftratita lapides , corum<^
vftis (^medicina 400
Ojiracitisj cadmia genus,
eiup^vfus 2po

OJlrea Lucrina i p p-<^ T 0*

2pag.4g,

D E X.

Oftreorumcofideratio t9'
per totum caput
OJireorummag?iitudo tfl
Oftreorum medicina ^
Otia pifcis

Ouidf liber de pife^
1S6.220.

Oues non nifi fcemina
ratione gt^amur

Ouesacjuu ejuibufdart*

loremmutani

Ouium lac squale l
Ouium in medicinis v
J31.12S

Ouorum conjlderatio ^
totocap.& To,2 pag-^
per totum caput

t!

^CT tutttm I

Ottorumnatura medici^* ,

S 3 per totum caput
OuoYum in cibis vtiliti^ ^
Quorum candido , &
viua vitrum ^rrutt^^i
tur

Oho perfkfUm .pt

ardet *

Quum anguin um,portt*^^
fa^ eius natura
Oxus lacus & fiuuiui ^

^Tom.i pagjj7 j\
Oxygala ^usd

rp

PtABolus Jiuuius

fi' Tfifi

*Tacumus Taurus *
nus plebis

I N D

piBurA S^s
Toffr<z j Envijex
Jorore nepa ibtd.

^^^^finuius . ^ui & Eri-

4.2 jf.

^dtu fitiuius aurifir 23 P
^antides ^emma 46 t

^•^eros^emma 437.447
^ ^gdna hx de fiijls per agros
non lore^uendis to

^<igajkfintes Julem jeren~
fcs 16 g

pijtis in medicinis
■vfus 211

Palacranji, id efl_, maiores
aieri *Talacr<« majja
242

Palatina domw Cajarum
Tnultoru artijicHm fignis
ornata 374

Calatina Venus, L. Crajfus
a Bruto appellatus 36 S
^P-latina ades ^poUints
41 p

Palamedis fiifce gladium
<ondentu pifla imago
_ 344

^xr< *Mtnerua
Pallas libertus Claud^ Prin
^tpis ditijlimus 236
almat i lapides quales spp
Palpebrarum vitiu remt-
dia ip, 27.47.14j.20r.

Tom. 3‘pag.232 ■
^54-236.331.333

E X.

PamphiluA piHor,praceptoY
'-dpcllis 3J0

Pan deus vide infia da-
rtos.

Panacea t/£,fcuUpj jiUa
346 Tom 3pag.3oo
PanauspiSlor 323

Panaus jrater Phidia 323,
4op

Panchreftos jlomatice quo^
modo conjiciatur 402.^

Tom j.pag 237
Panchrus gemma 460
Pancratiajlaru jimulacrum
exare zy^

Pangohius gemma 460
Panicula calamorum fios ji
aures ingrediatur exur^
dat

Panifeus piSfus d Taurifio
347

Panorum morbi remedia
r6 21 34‘SP-r2p rp4„
^99 2p2. 361.393, &

Tom.3.pag.4p.77. pj,
101.144. 143.163. t67,
16 g. 170. 173. S77. /p2m
rp4’ rp6. tpp. 2oo.2ot,
220 221 233. 236.243,
230-231. 234.233,260^
269.273.2g9. 360. 3^2,
397

Panos dei effigies piila 32 7,
33S

Panos jimulacrum 371 373

INDE X.

Pa)7jtl)a{i'os ^cmma 4.^0
Pantherarum oculi cjuaUs

PantherU formidabiles hya
na 2S

Panthera quos non attin*

Pantheon templum %pma
quale, d quo extrubfu
2<^7‘374-‘390
Papilio lucernarum tumi--
nibus adholans inter rna
ht medicamenta nume-^
ratur

Papularum remedia yp,
C3.i7S.ysp.3<^i.&To,
3. pagma 6 23 S,
S67

Papyria Ux 234.

Papyrq Pabiani laus jptf
Paratonium coloris ^nus

24S’3fS'-3io.

Paralyfis remedia 132,
27 p. Tpo.1p3.dr Tomo
3>pag. ST. iSS.se. 1S7.
iSS. 2S^>2^S.30iS.3<Ss,

sBp.rrtf'

Paranites gemma ex genere
amethyjlorum 4.47
Paraphoron aluminis genus
SSS.drinde

Parafius piUor 321.3^7.
32 3. 32 p^

Parajii pater Euenor 32 S
Para/ii opera yzS.perto*

tum caput.

Pardalios gemma 4^!

Parerga in piSluris qua
cantur 33'^

Pariantis prjcis
Pariendi ^i/itate prajl^''
tia 2 p.drT ora. 3 .p^S'
jJT.tss

Parietum aliquot gentf^
3S4^pcr Totum caput
Parietes firmacei ibi^
Parietes lateritij jfi
Parietes marmorer 37I
Parietes picati vbi 40I j
Paris TSearum mdex,

Una amator, d3‘ sAchlS^ 1

iurerfiblor 2S4

Paridis fimulacrum ex
ibidem

Paridu os marmore percaf* f*
Jism 37^

Parium colonia. 3T0.& 1

T.pag.rip-

Paronychiarum , id efl vff''
guium morbi_, remed-*
2$, dr Tom.3.pag.i4l'
TffS» 203. 222. 24.4.24I'

2p0

Pari infula marmor 3^^'

& Tom.T.pag.tss

Parotidufid eft auriu
flematum,remedia
24. 39~4S.tOp,Ipp‘^^P^
36 T. dtT om. 3. pag- 49 '
7^>S<S.Sp.ioo* to2>

j4J

index;

'fy. ms.ijs.rpp’-.

234.13S.2-tp.

p^^^-SPV

exempla 2sS.

^^2. ^ Tom. 2. pa^in.

Sp. >23. 777. 4a2.a44.

P '^1"

henon locu* zj g
^ua fntionc conti-
puj^int 28.67.^

'I'om,2.png.s^fta

^ciles prtejhtmia

^4. SS. 67. <f8a Sta
/ff. 2TS. 403.

Toto, f.pag. 4p. 37.133.

So. Sj. ff2.lO0.It3. /32.

Z42. 24S. i37.277. 2S3.

2S7. 2po. 374.fire per

totumcaf .377.383.^06.

40ff-

mortuos ex vtero
^UQcantia aut expellentia
^7>6S Si.&Tom.s.fag.
^s. 6 8.. So. S3.10s.t4S.
^Si.J73.iffS. 21 fi. 227.
^2S . 230. 2 st, 233.27 Q;
w S74. 373.37^-377.
^Jitelet plnflicem fiatua-
^ia.fcnfpiura calatura^
latrem ejfe pradicabat

opera 374

^fiteles •volumina ^uini^
olerum firtpfit

Vafieles %Qmana cimiatt
donatui

Paferpifcu 220

Pajferum in medicinis -vfUt
Xi7.t34-i4(^

P^Jferniccs cotes trans .Al-
pes reperta 406

Pafiinacapifcis m medicink
vjw Z03i204.203.213,
216

Pafiinava t^uibuc inimicA

iSfi

Pafiinacd iHus rtmedta
44.1P4- Ifi7^ & T0M.3,

pag.ip-3

Pajitnaca pijcis ^ua partes
fine noxa edi non pofint

tfi7

Patawnorum fintes- calidi
& medicati

Patientia exempla 233,^
Tom.t.pag.z fi.f.3/t
Patinarum luxtu 332 ^
Tom.2.pagin.fio.toto ca-
pite.

Patrobius Neronis libertus
harenam in v(um pala-
firae Nilo fibi aduehen-
damcurauit

Patrocles fiatuariw 277,
2.S7.

Pauimentorum Jhciedorum
rafto 333.410.. per to-
rum caput

Pawsnontorum origo 410
Pam

INDEX*

Taulmentorum diner^k gc-^
nero, ibidtm per tatum
crtput

Taultu %Ateiro^

doYt^m Philojbphum ettn~
demi^ pi^orem
adduxit S4-S

Paulus Per/eum

fiperat iS7S4-S-&To.
t.pag.i4

Paulus t/£.3nil{us ararium
ditat Z37

Paulus ty£,milius *M'tner-
uam in ode Fortuna de-
dicat 27 s

Pauli bafiHca mirum adifi-
cium, eiufque columna
Phrygia

Pauo , inuidum animal
104

Pauonum m medicinis vfit
ibidem

Pauonacea teda 4.0 s
Pauoris remedia
Paujias piblor 347-343

Pax

PacU templum , Velpajiani
opus 390

Pacis templum a Vejpajiano
JignispiQuriJve exorna-
tum 2S6.330>337.37t.
37?

Peidines maximi ^ nigerri
miaflate 220

PeUines optimi vbt ibid%

PeUoris agritudints
dia j2, S4. ^ Tom- 1"
jra^ sS. SD <S4. 7J. T>'
7S. S}. nr.j,}

1417. l4s.l66.ieS.lf°'
:00. 23S. 24!. !S'‘

361. 3SS. 3^(1. 400.4°*'
4OS.410

Peilunculi pijces ito- ^
Tom.2.pag.2s

PtRunculi pijcis mediei^^
tot

Pecunia immodica exett^r
2S<f

Pecunia vnde diSla '

di''

C?* Tom.2.pag.443

Pecuniam <:^gyptiorte/tt
ges ne ficcejhribus
ejuerenttin pyrami^^
opera eam projundeb^
3SS

Pecus pecunia nomen
dit 234.^Tom.2.p‘^
443

Pecorum medicina 33
/2fi.(^ Tom.3. pag.3**'
27S.3QS. 323.347

Pecudum fimi in medtct’^
yfiss

Pecudum fatus ^uo
tur ^

Pecudum nota as prit?^^
fignatum

Pediculi quibus perimas^i*
3<7 Q.&Tom,3.pag.t^J^

p j ^'^tmpiSor iJS
‘(‘‘«cKhmarii 201.203
‘gnain Circo argenteum

‘^^'^^pifcii 2rs.22o.&
Jem.i.pae.rs

tSS

oppidum iSt,^ To.i.

^^l^xandri %Magni
patria 333

^^tcum firmet ^uopaCto
^^^itiginefcedart pofiit ^2
coFfa eburnea /2
^^loponnefiacum bellum

74- n3

^^krfdei ^ifen 219

^^loridum pifeiummedUi-
207

^^^elopes ijjigtes pi£fa 32 7
.^^elopes aucs 4.23

^^filvsurbs, Theba ^egy~

sSS.jfij

INDEX*

ambulatio Onidit
p ^ofiratiopui
p^^fdis horti defiripTio 3i’g
^^filia theatra Curtonu

pifces egene*

p*'^ concharum 21 p

^^‘tadoron lateris oenus

^^^nathn Delphici ex ares
p '^y^ones opus 2 7 ^,2 82
pifiMm medici^

na gjp

Percides pifces 22»

Percujfus ^uopaFfo. dolore
leuari pojf/t

Perdicis in medicinis vfu*
114,123.144

Percitus fiatuarius 277
Pergamena fitdiha 332
Pergamum ^AJia oppidum
ibidem

Pergami afarotos acos a
Idojo firatus ^xo

Periboetas Satyrus ex are»
Praxitelis opus zSz

Periclis -vernula Splanch^
noptess eitifque fimula^
erum ex are 2 Sj

Periclis Olympij fimula-
erum 2$ 3

Periclymenus fiatuarius
237

Perikucos gemma 431
Perilli fiatuary taurus a-
neus 2S7

Perilli interitus ibidem
Periphoreti ..ArtemonU y?-
mulacTum ex are z-jp
Periurorum fipplicium ad
Olacham Bithynia arn,^
nem

Pcrixyomenos ex are^
tigeni opus 233

Permutatio rerum Troia--
ilis temporibus in -vjtc
224

0 0 00

INDEX.

TfYn£pip:e$ ex genere con-
charum 22 r

Ternionum remedia 38,60.
jpp.2sQ.360. Tom,3.
pag.s2. 6 4.16S. 177.178.
jS6, tp2. ip7. rpp, 221.

230-^S3>3^2.363.3S6

Perpereni populi ISS’&

Tom.T.pag.214
Terjarum ^ ^Aegyptiorum
nauale pralium 347
Perfe quibus gemmu dele-
dentur

Perfeus a Paulo .Aemilio
vidus 237

Perfeus ab Odauio nauafi
certamine vidus 267
Perfei (Imulacrum » Myro-
nis opus 27 p

Perfei cjjigies aParafio pi-
da 32 p

Perfeus pidor, Apellis difci
pulus 33P

Perfica clafiis anckora a
Scyllide pracifa, eiufque
rei pidura 346

Perfici maris coralium iSS
Perfici fmaragdi 433.434.
■^es.

Pedum mofbi remedia re p.
jp2.36i.<^ Tom,3.pa^.
j2.7T.n7‘ nS.rp2.ips.

. 2r8, 238.2 47.2SS,
Pefilentia medtcina 4rs.
r^Tom.3. pagina zt6.

Peuc
uator

242.281.360

Petefitcus rex Aegfjf^^
3S6

Petilif Caq in Aedil‘i^[,
repulfa

Petraa Arabia fnitir^^

Petronius Titus a ,
peremptus ^

mcefles Alexandri

Peuc effis fimulacruf^ ,,
are, Tificratu opus ‘ j

P eumene , fpuma argt^^
genus

Phaethontis tdt fislmirtd.
roYumque in popuh^^L
bores conuerfkruist r,
btt!a

Phaethontis fimulacr^
marmore

Phaethontis in Aeth^\,
obiijf. ^

Phapedtcnamm rerni^^
it. 3« a. &
pag-S^-SS-

2 0ff,Z 34,2 3S. zdS’'

3 f 4-373 J

Phagerpifiii ,

Phalangiorum genera >

f

?ium ^

Phalangiorum morfi^ jt
media p4.iptA3^^^,
Tom.s.pag.Yi.iJP

INDEX*

20'

^^S>2S6, ^z2.s2S- 333-
S~3S ff.if.oy.4.0 s>
*haUYii ofiei tauri Perii-

ly-m inucnto fuo excru-
ciauit 2S7

^halerionftUor ^^7
^haricon venenum^etup^ue
remediura

^harnacii primi Ponti regis
ftatua argentea 260

Phari infuU ingens turris

sss

Phajfachates gemma 4//-
Phen^es la^is (jualis 406
Phidia ^thetiie?ifis lupiter
Olympius ex ebore 272,
2yS^&Tom. r.pag. 322
Phidias ^ua?ido fioruerit
277-323

Phidias initio piSfor fitit

32 s

Phidias etiam marmora
fcalpfit 36S

Philemon Ptolcmai prajv-
primus topa^um
sAe^ptum impoftauit
44J

Philefii Apollinis fimula-
erum ex are 2S3

Philippum rex poculo aureo
puluino Jubdito dormire
folitus 23S

Philippi Macedonis Jimula-
craexsere 2S3.ZS4

Philippi porticus *pemst
323.3^7

Philifcus piQor, eiupjueope

347

Philifcus Tragoedus j Proto-
genis pt^ura

Phihcharis pi^ura infiro
P>, yAuguHi collocata
317

Philocles piSun linearis in-

nt-tttOT

Philon piHor ^Sj

Philoxenus piPtor . emjhue
3SSS

Phmthia fmc Pythia Sici.

hafins
Phitaruspifeis
Phlegontis gemma ^^3

Phhginosgemma
Phcenice regio 4.12. & Tom

t-pag.tus.toS
Phoenicis ftatuar^'£pither-
fesexare

PhcE7Hcit€s gemma 4.41

Phorci chorus.ex marmore^
Scopa opus

Phorcus pifcit 229

Phorimon alummis Jpecies
3S3

Phragmitis calami vfus in
medicina 2tf

Phragmon (latnarius 277
Phragmonis jtatuarij opera
273

Phreneticorum remedia
0 0 OQ z

1 N t> E X.

<ir Tom.

So. 6o^ 6 8. 7p. fiz, 2S2,
26 T. $6 6

Thryganion animal, miraq^
eiw natura j$6

Phrygum inuenta 14^
Phrygius lapis, qualis siuf%
tifus 401

Phrytus piUor quando jio-
ruerit 326

Vhrynes meretricis fimula-
erum 2 82

Phrynos rana genus ti)6
Phthijicorum remedia $$•
j6. j8. 62. 63. 132. 213.
3S>S. & Tom.3.pag. Sff.
60. 106. 170, 179, iSt,
232. 2SS. 27p. 2S1. 2S3.
3r4‘3-l-7.3^4

Phycari populi 244.^
Tom.i.pag.22 9
Phycitet gemma 461
Phycis pifeis ter in anno co-
lorem mutat 220,^
Tcm>t.pag.24
Phylarchi pitla effigies 343
Phy fes gemma qua, ^ vnde
dtPia 464

Phyjeteres hellua marina
219

Pi8fores quibus coloribus
maxime viantur 318
PiBor quis primus marem
fcemindmque Hijereuit

323

PiUor quidam nudas
virgines imitandas pro'
pofiit 23I

PiUorum injlgniorum nO'’
mina cb* opera. Libri trt^
gefimiquinti CapitibfU
9‘fo.ti.per totum
PiSores quidam pinxef*
qua pingi non pojfunt 33S
Piidrisesfamina 326*34^
PiSla vefies in vju jucrunl
apud Aegyptios 34 fi
PiSlura nulfa Troia tent' 1
poribus 3ii I

Pleura qua primum "Fg'
ma publicata 31^

Piflurarcjpicientcs , dejpi\
cientes, ^ JuJpicientes ^
quo primum jk^a i-/
Pillura certamen Corinthe
ac Delphis 32 d

PiSlura excellentes plurtl
328

PiSlura Phidia atate ini"
tium cepit 36 ^

PiSlura honor sio.totfi

cap.3/3

PiSlura encaujiicaduo olin*
jiicrunt genera 3'4P
PiSlura initia incerta it 4
PiSlura inuentum fuUtt*

ejfe x^egyptq gloriantut

ibidem

PiSlura initia, vmbra h<>'
minis lineis circundtt" 1

eia

Pieii

I N

ibidem

qUeindo ho--

haberi cccperit

e^uorundam imper-
fibila plu>i admirationis
i^abuerunt , ^uam abjb^
iata

^iblura Polygnotus pluri’’
^um contulit sztf

^i^urarum membra eyuis
pfimus articulis venis
disiinxerit ^25

PiUura quis vefiium rugas
primus adiecerit ibidem
Piclura ingentis pretq

S24’ 32S, 32^.
i3S*34S

Picus Martius quibus ini-
micus fi ^

Pici arborarij rofirum ha-
bentes ab apibus non at-
tinguntur

^iprnenti caruUi confide^
ratio 2 62

^ilos reddentia 67,212,323^
Tom.3.pag,20f
^dos i corpore detrahentia
^7*31. S>2, 102. 144. /72,
320. ^ Tom, 3, pagina
^^^4*232

inncot heca 311.34 p

^mguedmtm fidentia^ tol-

ienti,

Pin

.Tom.j

^dque 36.37.1^3"

^mapifiu

\^213

izo.^ Tom.

D E X.

3’pag.33

Pinnotbera pijles szo.ib’
Tom.zpag.s fi. 41
Pi/l-es in Sirabia mira ma-
gnitudinis 1S6

Pifees volantes z$7.<irTom
2.pag.24

Pijlium aslus iS6.toto
cnp. (d" Tom. 2, pag. 4/.
42. St

Pifeium centum feptuagin-
tajex genera , eorum
nomina 2iS. toto capite
Pifees Jidiles Pojjunq plafia

3S0

Pifeium patina tres 3 /2.
Pijces in cerebro gemmas
habentes 4.34,461
Pfeesrejponjk dantes 134.
Pijces iliico mortem in cibis
afferentes ibidem

Pfcmm plurium in medi-
cinis vfus tpi, per to-
tum caput

Pijles e manu hominis ve-
jcentes Tom.z*

pagina sf

Ptfiium auguria tSy
Pijces vbi vocati pareant
ibidem

Pijces vbi amari fimi 2 89'
Pijces vbi dulcifimi ibid,
Pijccs vbi natura Jalfi ibi.
Pftiii quis maximus ibid.
Pfces in terra nqufqus
0 0 60 3

Ino

per totum cap. rpi
Tifciujal/oru medicina /
Ptjcihw ijUit [im venena»
& eorumrcmedia
Pifcium omnium adeps vtu
lis oculis 2 09

Pijlcratis fiatuar^' opera
287

Tifo M.ConJul (juando 41 p,
^ Tom.r,pag.si4.

Pijo L . H ifioriius 2 jx
Pijfa^hahos cjuid , <&• eius
medici?iass7‘&Tom.j.

pag.2f^

Tituita morbi remedia so.
f7S,ipj. tpp.207. 4-00.
& Tom.s.pag.S3,(7i.Ss*
S0.S2.S4. 100. 102.106.
7SS. tSt. ip4, tpj, 200.
2op,2ip. 236. 238. 241.
^4S-2S3> 2S8. 2Sp. 264.
277^306. 30S, 327. 3j/.
3i2.3S4. 3<SJ-3<l7>3pS^
410

Pityocdpes morjus remedia
3P. P7. & To.s.pag. 223
Pice adtetla P(xnt vtuntur
407

P facitis» cadmia genus 2po
Plagarum recentium me-
dicit! a 6 6

Plancus Imperator, eiupjue
tabula in Capitolio dedi-
rata

E X.'

VlaPiarum appellatio a
emanarit 3;^

Plajiice prior quam ^atua^’
rus 274

Plaftices confideraiio 34P
P larice Jlatuaria > fcalptu^
ra» calatura n-atef

3S0

Platyophthalmos quid, &
vnde di£lum i 4$

Plinius qua atate vixerit
3p2.^ Tom.t.pag. 7p,
2ps. ds" Tom.2,pag. 7,
Ss.1S2.232.24p
Plinius primus Latine dt
medicinis fcripfit 7 3

Plinius ad Jdutores relegat
le£lore 3.1^ T0.3 pa.jpa
Plumbi confideratio, gener*
v/ks 3 03. per totum cap.
Plumbi nigri origo duplest
304

Plumbi nigri vjfus 30S

Plumbi nigri genera ibidt
Plumbi medicina 30 S

Plumbi lamina Veneris im^
petum,!^ noldurnas pot^
lutioiies prohibet ibid.

Plubi lamina voce alit ibi’
Pluuiis qua alantur 14P

Pnigitu terra,eiuj^ effeUtl^

Poculis gemmatis 'Fpmatit
vfi 2iJ

Pocula quaterna cur not*
bibenda

morbi remedia S.

2l, 22.24.. 27- 2ff. $2.
sp. toto cap. isp.
toto jbre cap.17s.z1j.joj,
^S7. cjr TQm.j.pag.4p,
^^'S2.SS-66.67. 6S.81,
Sf-f-. P7. toS. I4S. tSS*
tCS, ijo. 17$. 17 S.
typ, 1S6, ipi,ip4. 1.07.

^01. 207. 222. 2J2. 2J4.

2 SI. 2SS. ZSP. 26 0, 2(S l,
270. 2SI. 2pl. J06. JOS.
3S4.jpT,sslJ
^odicii morbi remedia.

Pipiare Sedts remedia
Poecile .Athenarnm porti~
CHS a quo picfa ji 6

^oenorum m dypeis dr in
trnaginibHS coujuetudo

^tenorum humana visoria

Polemon sAkxandxintu pi^
for

^^lagemma 46J

du jtatuarius 2S7

°^entia oppidum JS2.&
Tom.i, pag.102.110.jpp
^Ueittina vaja fiddia js2
^Utces premere, JkuorU in.-
didam p

Solitanis .Afinlj monumen-
ta JignU compluribus no-
^dilata J70,J72

IN D F X.

Pollutio no^urna quocoM-
pefcatur joc.&Tom,
j.pag.64-Si.p7
Polium Caloris Jimti-
lacrum ex are 2S4.

PoUhcu & Cajioru imag%

J2p

Polycharmi Dadalus e mar
more

Polycles fiatuarius 277. zSj
Polycles marmoris Jca/ptor
J7J

Polycletus fiatuarius De-
liaco are vjks 267

Polycletus quando, floruerit
277

Polycleti difcipuli ibidem
Polycleti .AmaT^n, in Dia-
na Ephcjia templo dedi-
cata 27$

Polycleti flatuarq opera
2 7p.& inde

Polycratis annulus in mare
proiedtis,dj‘ capto pijcere
latus 22p.417.41S
Polycrates tyrannus quando
interje^us 22p

Polycrates fiatuarius 2S7
Polydeiles marmoris fcal-
ptor J74-

Polydorus fiatuarius 2
Polydorus marmoris fcal-
ptor ' J74

Polyiynacon, s.Athenionis ia
LuU JiS

0 0 00 4.

INDEX

Po/ygnotusp}£for zsz.zsc.
32t.326.s42

PoIygmtM argenti calator
2S6

Poly^ammos gemma 443
Polynicis regnum repetentis

‘ffgiesfiBa

Polypi pifcu in medicinis
vfm 2T3

Polytrix gemma 4^3

Poly^nos gemma 'tbid.

Pomorum primitias ojferen
tes quibus verbis vti
leant p

Pompeiamts lupiter colojl
fsus 2TS

Pompeius Malius quo die
natus 41 p

Pompeij tertius Confulatus
S26, 300

Pompeius Paulini filius cur
paterna gent e pulfus 238
Pompeius in triumpho Juo
argenteam *Tharnacu
fiatuamtranjiulit 260
Pompeij ades /aera 27 p

Pompei/ ^Amphitheatrum
quanta multitudinis ca.-
pax 3P3

Pompeius vbi d Cafiire vi-
Pius 3pp

Pompeius daUyliothecam
in Capitolio dicauit 41 p
Pompe/ viiloria ad mar-
garitas gemmdfque mo-

res inclinauit 4^P

Pompeius tertius triupht**
qualistds* de quibus 41$'
Tom.t.pag.314
Pompe/ luxus reprehendi'
tur 4.2 f

Pompe/ trophaum in Pyft'
nao 42o.(^ To.r.pag.fil
Pompe/ imago ex margaf t'
tis 42^

Pompholygis arariorum coti
fiderat io 2fi1

Pompholyx quid ibidettt
Pompilus pifiis 22i,^Ti>‘

2.pag.nf.7r
Pontica gemma

40

Ponti caflores

jpO

Pmti rexprimta Pharna^

260

Ponti alumen

3S^

Ponti opalus

43I

Pontius Xa/ Principis leg4'

tus

3<S

Popilius C. Conjul

21'

Poppaa Neronis coniugis l**'
xus 237. 42S

Poppaa afinino ia^e cutett*
macerabat 30.&

Tom,2.pag.iS6
Poppyjmis julgeiras adorti'’ i
re^con/en/u gentium ri^
ceptum 9 I

Porcus pifeis maximus tS 8
Porci pificis venenum
Porci vt nos /equantur 88 |

Porpby

I N

^^^l>hyrites , tnarmoris se~
S19

^ Tom.s.pag.jr. 77, Si,
h

^^^fenei T{oynA7wrum obfi^
ClaiiA honori concef-
272

^^yjena ^omahU firri vJU
interdixit praten^ud in
agricultura

^'^rfena cum '^manif fce^
^ ibidem

^orjena fibi Labyrinthum
JepulcricauJa jhcit sSj

Porfina vbi /epuUus ibi-
dem,^ inde

Porui lapis firuandU corpo-
ribus idoneus ypS
omnia nemini concef-
f^m 27^

■* °fidiana aqua^ & vnde di

ISO

°Jidonius argenti calator
^^Qi,2S7

^fidonius ptatuariits zSs
^Ifunius plaHes yso
^^burnio Spurie Conjule
^^axima pecunia

p 2S7

^^^mogitofi herba^eiufque

Po7'^^-

iniquitatibuSf quo
^^Matur jo

D E X*

Pothos Deus vbi celatur
370

Praco7iini cognomen vnde
xAeho Stileni impojitum
230

Pracordia in homine qua
dicantur 121,^ Tom,
2.pag.js6

Pr acordiorum remedia i2t,
& Tom. s. pag. S4’ 72,

7^> 88. pi. p3.
t4d. ISO. ss7. 16 s . 1S7»
tp2. 2x4. 224. 227.228,
282.2pr.j03. SJ4-34<7,

3S(7. jpf. 410

Pragnantes qua cauere de-
beant 144.^ Tom.j,
pag. 81 10s.241.jn
PraneHina Fortuna tem-
plum lithoPlroto k Sylla
flratum

Pramnien gemma 4sp
Prajiut gemma 444
Prafoides topa^ij gentts
44 f

Praxtbuli magifiratus ^A-
thenii quando 2 si

Praxiteles quo vixerit tem
pore 2SS

Praxiteles primus Jpecula
ficit ex argento ibid,
Praxiteles fiatuarius 277
Praxiteles argenti calator
2S1

Praxitelis Venus in tot$
0 0 09 s

I N D

trhi nobiUfima 26p.<b"
Tom,i.^ag.322
Praxitelu jiatifary opera

282,30 3^0, 37$

Prccatiojmm mira vis S
PreJfumJitisgenHS 262
Prefieris firpentis morfus
remedia jpt, ipS'
Tom.s.pag.pg.274
Pretiarerum tempore va^^
riart 3^S

Priami pifia effigies 3-f^
Principis maguunimnatU
exemplum 333

Principium nouarumrertt
lubricum 73

Prifeorum laus 22 p

Prifcorum /erui promijcuu
cum dominis vilium ha-
bebant ibidem

PnHinum Jimulacrum ex
are 27 p

Prisies marina hellua 37 r,
& Tom,2.pag.4-f
Procellis nihil violentius
1S3

Proculeius Caius gypji potu
necem jibi confciuit 410
Prodicus •AleUicus Hippo-
cratis dijcipulus 74
Prodorus jlatuarius, argeti
calator, & piiior 2S6
Promethei annulus /hbu-
lofus 4ld

Promethei in Canca/o mote

E 3C,

religati annulus ibiJenf
Propylea KAthentenfiumj&
in lis Charites, Socratis o*
pus ex marmore 372
Prepyleum a ^uo piliufit
ii 7

Projerpina raptus^ ^H^corn^
cht tabula 33^

Projerpina rapta fimula*
erum ex are,T^raxitelie
opus 2S2

Proiefilai Jimulacrum eX
are 284

Protogenes flatuarius & p*
lior 28 1

Protogenes cajula contentu^
34t

Protogenes ab sApelle line*
fubtilitate vilius ii^
Protogenes d Jjemetrio di^
ielius ii^

Protogenis piliura ii/.ii/*
336, <Jr inde
Protypa ^ibutadis

3S0

Eroueibia a Plinio hoC
in Tomo vfut-
pata.

Canis lapidem mordens
Citra putueris laSium $4^
Dodonaumas 3^^

Ne Jfstor vitra crepid^^

#

Pollices premere '

^aUm eum pane &

1 U 0 E

nr

remedia <!$.

^7 s>.^ To.^.pa^.S o.tf-f.
pj^: ^°S.s6j,3S2
^^iiHTncorporu tollentia
3^. Sj. i^T. /74.

^‘3- 3S7-3S9>& Tom.3,
P^g^toz. T4’J, Ififi. 2 00,
^°7.20S. 217.242. 2S0,
S90

^ytaneum lotas Athenis
33^

^f^mmettchtis rex \Aeg^-

^pti 2S<S

^Jaronius lapis 404.

^/indifodornon , firuclara
genas 407

^fiadoFjheces , 'veFparum
genas 13S

^■fllothr ivimhabentia 6S.
^9. 2iS. & Tom.3.pag.
3.260.26$. 377.395

^J^^myth^' cbfideratio joS
^fbramorbi, id e(i ^Jlablei

^ernedia 174.204. 2po.

^ Tomo $. pagina 4$>,
59.68.6p. So. 89. 103.
^78.204,207. 2 0 8.20 p,
^^4.227.232. 234.276.

^firicon medicamentam

JyUi .^jrica populi firpen..

tam morjibus medentes
■ n, ^ Tom.i.pag. 1S2,

292.373

Pteron adijicij genus /ffl
387

Pteroti calices ex 'Oitrodm-^
mcnfdmque eorum pre^.
tium 41 g

Pterygiorum remedia 13S.
2ot.'303. 309.360.^
Tom.3, pagi. 104. 209,
233. 244. 247.272.290,
344. 374.383
Ptolemais oppidum 412,
<b‘ Tom.i.pag. 61. 184,
rps. 270.272.28 4
Ptofemaus ‘Philadelphus 0-
beUfcam sAlexddria fla
tuit 382

Ptolemaiconiunx ^ firor

KArfinoe 382.443

Ptokmai mater Ber^nht
443

Publicanorum vires 231
PublicoU Confulis filia Va~
leriajciuf^ flatua e^ue-^
firis 27 z

Publicola Confitli honoris
cau/d permijfam vt fh-
res domus eius extra ape
rirentur 592

Publius fcena conditor 362
Pudor vius valuit apud
manosy^uam mortis ter-
ror 39 *

puerorum morbi remidia,

^are Infkntium mor.-

I N ]

bt remedia.

Tuerper^ pericula quo tol-
lantur 32

pugnatores qm firtiores
fiant p 4

Pugnaturi ad mortem pi-
Ifii curribus vehebamur

pulices ne gignantur T32
Pulmonis morbi remedia
27- 3S ‘52 . T2I. 207
Tom. 3. pagina ss.r+p,
2S0. 2ss. 2 Si,34tf . /47.
33S

Pulmone pifie conjricatum
lignum ardere videtur
21S

Pulmonis pijcis in medicmis
vjks 2IS.2JI5

Pumicis lapidis confideratio

4-03

Pumice corpora Uuigantur
ibidem

Pumex vbi optimus 4.0^-
Pumicis medicina ibtd

Punico beUo fecundo an-
nulorum Hgmanorum
tria modia Carthaginem
mijfa 227

Punicum bellum primum
quando geri cceptum

234

Punico bello primo 'Bgma
as imminuw.m tbid.
furgation tf mulierum.

3 E X,

Vide fceminarum pul'
gationes

Purpurarum ptjciu in tnt'
dicinis vfus 2^1

Purpura contra venena*^
xiliantur

Purpura ranarum carn^'
bus Jkcile capiuntuf
ipd

Purpurijptm color
322

Pufiularum corporis rernt'
dia d3. S 3.303. 36!’^
Tom. 3. pagina 36,10}'
tp2, 137, 220.

243

Puteorum aqua qua j
berrima

Puteolanum purpurifi^
322

Puteolanus puluis qui^^
SSS- 2S4

Puteoli oppidum iso>^
Tom.x pag.iod
Pyramidum confidertl^^^
333. toto capite.
Pyramides cur excogit^t^
ibidem

Pjramidu magnitudo iH
Pyramides ,^egyptiaru op^
otiofaoficntationcs 3^^
Pyramides in Aegypto
plures,a diuerfis
Ua regibus ibide^

Pyreicuspictor 3S^ ^

p ’ N

gemma vnde di^a

herba 4/

y^goteli (juajitum detule-
Alexander 410.^
p ^,^^‘i-png.322
y^ites Up'U qualis spfi*

p

y^omachus fiatuarius

p ^7S-2Ss

yrrhi regis poUex lienojls
^edebatur iz.ds- Tem.

^■pag,2jp3

fiymilacru 2 S 4
^^rrhw a Kgmatiis viUtts

Pyrrhi annulw dy gemma
^ualU 4^7

y »■»■( jiaftiarij opera z Ss
^yrthopceeilos lapis 3S0.

p

y^hagoras PtoUmai prafi-
p 422

y^hagora jlatua %oma

P

y^^agoras Sacrati a Sena-
p alatum 271

y^ ^agoras primus in noftro
^rbe *Alagicas herbas ce-
•^brauit it2.<gr Tom.3.

2 ^^gora peregrinatio iiz.

J‘ia,

P ^^^'•'•e/ortilegia u
y^ ^gpras quando JUerit

r> ^ r.

in Aegypto §St

Pythagoricus /epeliedi mos

SS2

Pythagoras fiatuarius 277,
27^, 2S0

Pythias JIatuarius 27 S

Pythia.Jiue Phinlhia jfins
Sicilia. IJ4

Pythij Bithyni ingentes di.^

SilttOt 2'J2

Pythii piclor a Timagortt
fHpcratUi jze

Pythii marmorh fia/ptor
iit

Pythocritm flatuariui 2S7
Pythodemi luSatarii fimu-
iacrtimex are 2S4.
PythodicuifiBor rss
Pythadori dm marrnorit
fiatftores

Pythenii firpemii fimuta-
erum ^Sa

Pythocles ^atKaritu 27 s

SL

OVadramis tjux frima
, fuerit nota 234
Quadriga JiSliles quando
infirnace creuerint 7
§luadrig<ejiummorum ;//?-
ta 234

^l^adirigati nummi ibidem
^luadrupedum remedia
jft. & Tom. S-pag. Si,
iSS, 200. S77
^Usaslus omnia tentat 265
Stmn

I N D

^j^dnUtatum tn lapidibus
ejHanta differentia^ 4.0S
^Hartana fibris remedia
13. IS. 24, 2S. 26. 2T,
31. 32. 62. sp. i3S.rp3,
2II. 3SS. dr Tom.s.pa^,
61. p2. IS 3. 166. tSp.

2'7S. tpS.211.30S . 313.
3SS

^uaternarij numeri vis tp
Quintiorum in fkmilia ne
foemina equidem aurum
gestabant 22 S

R^Abidus ne fiat mor-
fus d cane rabio~
fo P7

*B^micis morbi remedia
I4-S.& Tom.s.pag. So.
. 1S1.1p1.24p.3s7

*I{ami/es ^uo tepore in xAe-
gyptoregnarit 381

%anis aduerjdntia 22.1 p 2.
fPS. & Tom.3.pag. 313.
32J.324-3^S

T^anaiecur geminum rp6
*^narum varius in medi^
cinis vfus ips. inde
per totum caput,

T^ana maris, eiufcjue oficu^
Ium firumis curandis v-
tile 20 s

*J{anarum, eariim^ mem.-
brorum medicina ips,
dy inde per totum cap.

E X.

200.201. 20S
'^na lingua mirus
gicisvfus

'R^na oculus dexter ad
vtilis

%ana quibus in locis
202. ^ Tom.i. pag‘4^
& Tom 2.pag.i74 ji
"R^fia arborem fcandt^ ^
mira natura

“Rana rubeta vnde di^

*R^n£ in medicinis v/ut^'
212. 213. 216, 317’
T{ana Meccenatis fignu
\auenna noSiurna lai^f
33 s ..

%eduuiaquo pabfo

li

*Rgf-igerafidi vim
pumices

'Refrigerantia corpus A
Tom.3.pagi.dS’\.,
P7. pS. I4S .

216. 237. 26 4. 26 S’^ ,

277. 286. 310. 327’
%egif morbi remedi*
134. 17S. 207. 42P’^
Tom.3.pag.s‘>'S^'j_

6 0. 6 4. 6 s . 7I' 33’ ‘ p
Si. 8s. Sp. PP’i°^'^lp^
J4S. iS4’ iSp. 0
239.244- 2SZ’1S3'^ M
26$, 269.270.334*^

I N .

23Z

^^g^Ure as ^^uod 28 S
’^^‘gianis exempU p . ^
pagina 16-4.. 320,

348.^ Tom.2.pagi.Ss->
€&• T om._i.pag. 270
^^ora pi/cu, m/ra'^ eius
datura iSS’<if‘ Tom.z,
P^g-^3

purgantia 207.^
'^om.j.pag.io 7
*P^num doloris remedia ip»
^P- 3P>S4> f^3. 84.208.
Jtp. 3S<S. dyTom.3.pa~
gl^St~SS>Sp. 73^ 7-f-’ 7P*
I4<!> rSS. iCs. T^ff.172.
873' ^7^. iSt. 2 pj. 21S,
S2S. 233. 23P.244, 2S3.
267 . 288.348. 8s<r.
3SS. 3p8. 408. 40 p
^Penibus vttlia 33. ^ To.
3'pag. (f/. 180. /82.207,
2/0. 22S. 238. 233.347.

387

*Pprum non animi pretiis
excubatur 324

'P.prum inimicitia, ^^e-
^e Inimica inter /e.
%erum amicitia. £l^are
^mica inter /e.

permutatio TroianU
"leporibus fuit in v(h 224
^.fina ex pinei generi/ ar^
foribus fiuit 426

^<2^ Sefilirk mira /«-

D E X.

perbia 23^

H^um fnuor quomodo ac*
quiratur 2C.S7

%egum ira quo vitetur p3
T(egum domus apud Home*
tum auTO^argeto^eleClrot
ebore j nunquam autem
marmore,adorndtur 37S
\hacinus p/Jcis 22/

%hagaduM eft fcifuraru,
qua in fide proueniunt,
remedia 20. 82. ^ To.
3,pag.222, 223. 233.23^^
2t3'2<3/.273. 27<3

'Khagionfhalangij genus pj

%hammts pagus 3^3
&Tom,r.pag./4r
%heumatifmis medetia 23.
33' 207. Tom.s.pag.
17T. 1S3. /ps. 20 8 , 217,

^20.222.223. Z4i.24j^
3U' 383' 33i^373.3P<3,
404

*^inapifcis 220

%hodtj Colofi magnitudo
273

'Phoditria rniUiafignorum
fiicrunt 274

'Pjjodo pepercit HPemetritu
rex propter H^rotogenis
piCiuram 33S.& Tom.r.

pag.322

T{hodites gemma 4^3
Rhodope meretrix ditifii^
ma 283

INDEX,

^R^odo^e cotuhernalU
/opi ibidem

%hcecus & Theodorus PU^
jlices 'tfluentorcs $so
T^holtis archttecius jSj
*R^ombui pijcis 220

*Rhyparogrnphos Pyreict pi~
Pioris cognomen
*R/c'ini canum ^uo paHo
necentur rs7-^ Tom.j,
pa^.171

*R^gos pingendi con/uetudo
323

*Rpma vrbis Deas tutelaris
cur occultatus 7

*Rp7n<e quando annulorum
xi/us 224.

%omaab initio aurum exi^
gUUm 22 3

'Roma rudi are vfq, ad Ser-
ummregemvjk 2^4.
*Roma primum ex are fi~
mulacrum 26 S

'Rprna capta quanto aura
Pax a Gallis empta 223
'Roma quo anno d Galltsca
pta ibidem

'Roma piClura quando in ho
nore ejje coeperit 315
'Rppsa quando primum do-
mus marmore caperinr
incru flari 37<^

'Romam aduefli ex sAegy-
ptoobelifci 3S2

*Rpmam aduefda Sicyone

tabula s-lf

'Roma adijicia qua nobihf'
fima 3po.<iy inde p(^
totum caput

'Roma domus qua pulchef'
rima 3pz.^ TomA*
pag.374

'Romani Capito}/ in /ii^'
damentis caput hum^'
numinuentum 3.&

inde

'Romanorum cimum
GallicumtumultH qt*^^
libera capita cenjd
'Romanorum legati annul^
aureis publice donabat^'
tur 2iS

'Romanorum mores quibt/
vithriisad luxum inch'
nati 4^9

'Romanos intra muros fol^
haflium Annibal h3'
ftamconiecit 279

'Romana vrbis nobiles 4*
quadusius^eorumt^ a*'
tores 339

%pmanorum clades apff»
Cannas» annulorumq^^
tria modia Carthaginet^
mijfa 22I

'Romani Equites d plf^^
annutis diflinguebantf^^

22p

'Romanorum Senatus
Equitibus latiore pt*^'
ptsr4

INDEX,

230

^^^anortim dtnariui quan
primum figuratus
^33

^•pmttnQs vi^if gentibusfin
tributo fimpcr aratum
^mperttajfe non aurum

'^manorum ararium quan
^0 ditifiimum 237

^mani quando tributum
pondere defierint 237»
^7r

*^manorumpoJi Syllam di
tifiimus (xafiuf 3/<r

*P^mani quando fijpem Jpar
gere coeperint 337
\pmanorum militum jub
Scipione fiugalitas 23 S-
^pmanis nuUos hominum
benignius inter fi vixifi
fi 23S

^manorum mores corru^
P^t >^cha ia vtSia 260

^'PtnanoYum regum flatua
(apitolio 270

^manus populus quando
fiipcndio /iberatPts 271
*\^^a7ioruM prijeorum fiu
g^litas 3p2

*^manu acceptum refiren-
dum, quod homines im-
dolari defierint 113
^^ani quandiH fine tMe-

'PpmttU fiatuafine annulis
224

'Pgrnuh atate fileres dim,
quipoffea Equites 231

*pomuli fiatua fine tunica
270

%omulus quo tempore obie^
323

fiatuaatitiquifii^

ma

*PgUp}fies 2is,,i^Tom,
2pag.3

'Pysbellionupifiis iumedicL
nii vfus 217

'Pubeu rana vnde dUfa
tpd

•Rubeu veneni remedia
tpf.rsf7-2zt

Tigibeta in medicinis vjus
2/7. 21S

^biginU firri medicina
302

%Hbrka color 3iS,3zjf.

321

^Pubri maris coralium tsg

%uga corporis quo tollantur
3fi>& Tom. 3. pagina So,
I4 f. /77. tfi?, 210. 224^
3<33

'Puptoruiu remedia 33.^
Tom.3 pagina 37.6 1.33,
S$2. 163. 178. 179.180^
203>. 213. 226. 230. 23^,
277-279^343. 37T>3S3l
399.40S.409

rp^pp

I N r

Schini populi a quo vi-
£li sp2

'Sabini a^ri lapis ardens
SPff.&Tom.i 82
Sacal quid 42 s

Sacodios gemina 44-7
Saeon coloris gentu ibi.
Sacrificia fine certis preca-
tionum jhrmulis non fie-
bant' S

Sacrtum Scytha nominant
quod nos ficcinum 42 ^
Sagda gemma 461

Sagitta venenata remedia
Tom.g.pag.ptf
Saguntina vaja fibltlia S5 2
Salamandra firpentis confi-
deratio p2.iirTom.
2.pag.ioi.toto capite
Salamandra venenum om-
nium maximum pt
Salamandra veneni reme-
dia 36.p2.1p2.1p3.tps-
& Tom. S-pag. 78,i6j,
210.2Tp.223

Salarium vnde diElum ifi
Salaria via nomen vnde
ibidem

Salis confideratio , vfits
medicina 167, per

totum caput.173, per to- ,
tum caput

Sal quibus in locis fiat
267

I t X*

Salis ramenta trahentes
uij

Salis murt domujque ibi^‘
Salis fkSlitij genera s6 9

Sal non crepitans in
17 0

Salis coloris diuerfitas ibi^
Sale homo carere non potef
ni

Sales ad animum transfirt^
ibidem

Salem cum pane & cafe^
Veteres efitajfe , etiatt*
Trouerbio confiat ibi^
Salis montes apud
168

Salii in Sacrii vfiui ibi^
Salii flos quid
Salis natura,vU atque e^f"
£lui in medicinis i7S*
per totum caput
Sale ^ Sole nihil corpori'’
bmvtiliui
Salamina Jdl
Salnitrum Julphuri conce*
Hum vertitur in lap^*
dem 28^

Salina d quo T{ema in^^'
tuta tll

Salja mola in /acri*

*Trologa eperisjpag.j
Sal/dmentorum e ptjci^
medicina
Salfilago quid
Saifitudines corporis

I K I> E X.

minuantur 37,

*^^^uces Qlchorum rex

aurem relata di-
itudinem animi
^^editur leuare p

‘^llua. mulierU ieiuna me-'
dicina az

ieiuni hominii fer-
P^ntibus aduerjatur iz
^aiiHa humana Jlia^ici v-
Jks ibid.

^^Ipapijcit 220,(^ Tora»

3.pag.2r

"^alpa pifcis in medicinU v-
/ks 7l,2iu^n

^‘^Ipe obsietrix (^uo pfilo^
throvja

^"^Ipuga vermes venenati

in Jalinis <^U4 dica-
idz

^{(ti^terraAlttmen //<?
^Uh meinum as 2ds
Dionyfiue medi-

**lutii dea ades 'Ppma a
^ ^‘topiSfa 31 s

terra zenera duo

vaforum vfus

r

lapis auro poliendo
stilis 403

'^liuai
Z^tofoiic

Samius Labyrinthus 2tS
Samnites populi d eyuo vi-
Sii 232,279

Samothracia gemma 4^9
Samothracum dij 379
Samothracia infula eiuJ2.
dem nominis gemmam
gignit 469

Sandaracha coloris genus,
eiufque conflderatio 30 p,

3JS.32X

Sandarefos gemma 441,
442

Sanda/er gemma 441
Sandafirion gemma ibi»
Sandafiros gemma ibi,
Sandaslros gemma 44/,

442

Sandyx coloris genus 31S»

321

Sangenon gemma 43^
Sanguiculus cibi genus ex
hoedi /anguine $ (g

Sanguine caprino DYufut
pallorem fibi condUamt
40

Sancis (juo pablo imminua
tur 207

Sanguinis humani in medi-
emis vfis 24

Sanguine gladiatorum qui-
dam comitialem mor-
bum fanare tentarunf

Sanguinis ratura , vfuf^

q>T>pp 2

1 N P E X.

40

SanguiiW vitta ejttQjnodo
. corrigantur 402.^
Tom.s-pag.i4<>
Satiguincm cunglobatum (pr
concretum difcutientia
357’ & Tcm.3, pag. iss .
217. 21S. 234. 253.238,
25)0.397

Sanguinem reiicicntmm
excreantiumve remedia
52. 84. 8$. 121. 122. 181.
Sip.3(f 0.401. ^ Tom.3.
pag.S0.54’S9’<5T.6 ff.(5 8.
76. S2.10t.j43.1p2.jp5.
2pS. 204.205. 206. 2J0.
221. 222. 227. 22S.73O.
231. 23$. 23p. 240. 243.
348. 256 . 26 0. 2iS 3.271.
272.274.344.346.347.
350. 370. 3S2. 385. 388,
402,404.408.411
San^inem vulnerum fi-
dentia JS2,303.dyT‘om.
3.pag.j6 i5.rp8.204.237.

3 43-3 S 2

Sanguiiper nares profluens
commodo fiHatur. Vide
*Piarmm /anguis
Sanguis per vrinam t^uo pa
Sio pellatur 35 p

Sanguinem fiRentia 8.2 1.
6 5.81.13P.213.248.2 p4.
2ps.358.3SP’3Co. 400.
.Temo 3. pagina. 62,

75.79. 82. iop.i4S‘

57d,jp5.2i7. 237.239'
24S. 257.275. 27 p. 354‘
3sS.36p.37Q.3S2.

40S

San^ifuga epota rewt*
dia 44.^ TomoJ’
pagina St

Sanguifugarum in medici
nis vfus 200 20i>

213.217

Sangui/ugu eadem cum ht'
rudine 213.&

Tom.i.pagina 356

Santerna chry/ccoUa genf9
246 .2 p4

Sapinosgemma 44I

Sapo cjutd, (Sr a quibus
uentus

Sapphirus gemma 44^

Sappho puta , Leontis op^

347

Sapros capus in medici
vfus 3^

Sarcion , finaragdi vitift^

434

Sarettesgemma 4^^

Sarcophagus lapis vbi
utniatur , mirA^ue eitd
natura 3pS.<^ Tctnd’
pag.72

Sardacathes gemma 4j‘

Sarda gemma conflderatU

442 .

Sarda gemma vfus

INDEX.

Vcterei 44}

^^^daptfcif 220

medicviA rpj
ttlHmen ssS
^^rdiuia creta 3S t

^‘**‘donjx gemma vnde di--
-i-s?

^^ydonyx quo ^a£io adulte-
retur 4.6S

^eirdonychii gemma conji-
dtratio 4/7

'^ardmycht primas T{oma-
iiorum Scipio vfiis ibid.
"^ardonyx gemma Poly-
cratis 4/7

Sargos pifcis 220. dy
Tom.2.pag.2o.4^
^armenes omnium primus
de equitatu JcripJit 2S4
^armenU equitis Jimula-
*-'rum ex are ibid.
^*^turui /anginis appella-
tione quid %Magi intelli-
gant po

"Satyrorum jimulacra 2yp.

Satyri effigies in phiala ar-
^ gentea calata 261

Satyrus architelius 3S1
Saurites gemma
SauroEloni Apollinis Jimu-
^^crumexare zSz
Sauros marmoTU fcalptar,
^^ujque opera i^ma
.S74

Scabiei animalium remt^
dia yS. Ss- 1 41, /7/,
I7S. 2TS. 303.3S7-3S9^
^ Tom. s- pagina 4p,
8p. tyS. /7/. 17^- t7p,
J8I. 200. 2OS. 20S. 222,
22S. 227. 2Sd.J0d.S77*
JS2

Scabies canum quomodo /k
nttur dS

Scabies hominis afinina me
duUa fanatur ibid.
Scabies vuluarumanferin»
adipe fanatur /44
Scalpendi marmoris arti-
fices pracipui, eorumque
nomina ^ opera ydd,
jd 7 -per totum caput.
Scalptura initium Olym-
piadum origini aquale
Jd?

Scalpturatum pauimentun»
quando j ^ vbi primum
fkUum 4/0

Scarabaitm cur t>£gyptif
prodeo colant lys

Scarabai in medicinis vfus
I0d.ijs-I4d

Scaritesgemma 4dz

Scari pifeis aflue tsd

Scarus pifeii 220. 4d 2

Scari pijcis medicina 20 j
Scauri Marci adilitas jplen
didifiima 27 4,3 4 j

Scauri potentia jpj

P Ppp s

INDEX.

Scaurui dnHyliothecam pri
tniu omtnum %pmahet-
bnit

£cauri %Marci marmorea
columna $ 6s. St
marmorei Jcena parietes
S77

Scauri adilita^ mores
ciuiles proifrauit SPJ
Scaurus Sylla prmignw

Scerta Claudij Pulchri injl~
gnu piUura siff

Scena argentea C, %Antonif

Sccna conditor bublius cre
tatis pedibus *Ppmnm
adueSlus jsz

Scena parietes ejuU primus
marmore incrujlarit S77
Scena *M. Scauri defcriptio
SfiS

Scepinipifces 320

SihiPlaouaqua
SchiFios lapis, eiufque eum
hamatite cognatio 343
^01

SchiHon , aluminis genus
JSfi

Schiffon laUis genus $s
Schytanum c^uid 34.5
Scinci con fiderat io , idt me-
dicina ex 10 33

Scipionis L.ludi ex pecu-
nia publica 337

Scipio ^oFierior cfuantut*
argenti haredi reliqutt'^^
2SS

Scipionis Jliinoris de P^'
nUdy^umdtints trit^^
phi ib>^'

Scipionis fiater ^AUobro^'
cus cyuantum argenti b*'
buerit ibi^

Scipionis L.de ^fia triuP*'
phus , ^ ingentes diuitd
inde aduelia fSf

Scipio (ornelius Cenfor
tuas mullas e fiyofrj^'
Iit

Scipio L. %y4fatica Jisa
Uoria pdluram tn (af
lolio pojisit yt^

Scipionis t^jricani filius ^
sAntioiho captus 3^^
Scipio ty£.milianus exptt'
uocatione hojlemperei^^

Scipionis JL.villoria ad*^^
gentum calatum ir
fies s^ttalicas %QinaJ**'
rum mores inchnaf^

Scipio primus 'Pomanoftt^
Sardonyche gemma

Scolecia conjideratio
Scolecia aruginis genus
modo fiat
Scolopendra pifcu

r N

^cohpendra vermis vene~
iiatw 107

'^^olope?idra morJUs reme^
2o.Sff.i7S’& Tom.
S^pag. 81. 82.84- Ss^ios.
syG. 177.217

Scombri pifiis garum /au~
dat if imum ^72

^cotnbrt pifiis confideratio
272. ^ Torno 2. pagina
16

Scombri pifiis in medicinis
Vfiis 2JS

Scopas fiatuarius 277.
287

Scopas marmoris fialptor
S70.S7^ ,

Scopa amtfli 372

^cQpa^ ^phefia T)iana tem

pii columnam calauit
38 p

Scoria metallorum quid

^2oria argenti peculiari no-
mine helcyfma appellatur

y oria aris Ppf

^^oria plumbi medicina
307

® ^opaua p ifiis 220

^'^OTpio pifiis venenatus
294.220

^oorpidfiif marini remedia
294 eir Tom.s.pag. 82
^oorpicnii pifiis in medicinis

D E X.

vfus 20S.214.21s
Scorpiones quopaUovnum
in locum contrahantur
297. & Tvm.j.pag,7f
Scorpionibus pcrcujfis ve-
fia non firiunt 22

Scorpiones manus palmam
non firiunt 9^

Scorpionis in medicinis vjus

SfZ.izr

Scorpionum i^us remedia
9.13.14. 20.42. 173- 2 8r^
192. 192, 194- 29S. 296.
297. 3SS. 4S2. & Tum.
2. pagina 131. Cb* Tom. 3,
pag.so.s4.s6.s8. SP.(82,
<84.73 7<7. 77.78. 82.83,
84.83.86.87.88.90,96,
99. 201. 102. 10$. 206,
207.i42.14s. 147. 249,
IS2. IS4‘ 258.289. 192,
205.217. 231.232. 234,

2$$. 2 37. 2 4S. 2 42. 243*
24S. 249.252. 2S3‘ ^S7.
272.273, 274. 288.322.
323. 333.343.379.390,
394.407

Scorpiones palata injula
terra necat 3^3'^
Tom.i.pag.r87
Scorpites gemma 4^a
Scatup. lacM vulntrihm
medetur

Scrupteli auri aflimatio e),
Scum Troiamrum imagt-
epeppf 4

INDEX.

9ies cominebantHr
Scyllapijcis 220

Scylla anu in ventre chlo^
gemma innenitur

l 4SS

Scyllis mar morar !Ui

Scyllii anchoras vlafit ‘Ter-
^capr addens, ^ndrcbij
opus ^

Scymnus fiatuarius» ^ar-
genti calator 'iSd
Scymnus (/it ia dijcipulus
ibidem

Scyreticum metallum tss
Scyri injula mirus lapis
s^s

Scytale^firpens , morfufque
eius remedium
Scythici fmaragdi 4.32
Secreta noxiarum quomodo
dormidibus exprimatur

Tom.s.pag.234.
Secreta crania jeemmarum
quomodo fctri pofint p4.
rpS

Secunda mulierum iquomo
do extrahantur 142.
/j>o. 2 IS. & Tom.y.pag,
So.S3.ff0. 104, 148.133.
27^.17 ff. 20 ff, 2tff.24.2,

27S. 27 ff. 2S1. 303.374.
37S.37^’33s. 3ff2. 40d. ■
409

Segobrtca oppidum 403
Segullum m auri mctaliu

quid dicatur 33)
Seipjum vincerejaus fim*
ma 3}

Seledi iudices ex ordine e'
queffri 2 yi

Seienites gemma 4^1
Seleuci Jimulacrum jSJ’

2Sd

Selinujia creta yti

Selinujia terra medicini
yefr

Semiramidis crater mirtil
236

Semiramidis accipientis
gnum pida effigies 33\
Semnefirteus rex t^gypf^
eiufqueobelifius
Sempronius ‘T. (pnful 2ii
Senum delubrum in Chii

iSj

Senjles omnes in piUufl [
quis primus expreffiefH
33S

Senfus purgantia tS3-^
Tom.y.pag.dj.ioz. 2o9 \
Sepeliendi cBnJtfetttdo apf*. [
Antiquos in vnfis Jliiil’'
hus }lf i

Sepeliendi mos 'Vythagof'' '
ctu iH^

Sepulcrorum quorundes’*
immoderatus luxus 3l‘'
3S7

Sepia pifiis in medicinis tt'
fus im.ios-t'*.

S‘r .

I N D

atyamtKto in lucer-
Addito adjlAntes viden
tur ty£,thiopes 21S
^^plajia, fraude medicamen
tn corrumpuntur z^t
^^P$ firpens ex genere Ia-
certarum, <ir morfus ei ut
remedium zz.ioj.tps*
& Tom.s pag.zi^»
^tptemorbu miracula sjz
v^«ere Miracula or-
bis leptem.

^eptimiui Statilius Thuri
norum hojlis 2 7 3

Septimuleius C Gracchi fk-
miliaris Jui inteijslilar
23S .

Septimuleius C.Gracchi ca
put plumbo injjijb gra~
nius reddit ibid.

'^^rapionpiblor,eiufy^ opera
3^0

^^rapis dei delubrum vbi

'Serapis colojfeus ex Jma-
ragdo ^ss

^^res populi optimum fer-
rum habent $01

Sermones abfentium > au-
rium tinnitu pra/entiun
tur Q

n —

^^rpentibus mujiela inimi-
cijsima 1S9

S^-rpontes Pfyllis JHarsif^

nocent To^

E X*

t.pag.zpz.^ Tom.3.pat„

131.3^3

Serpentis dente inter*

uentus vulnera aggra-
uat jg

Serpentes quo fopiantur 3$
Serpentes epuQ modo in vnS
contrahantur 4/

Serpenxumfinelfa in medi

cinis vfus 47,4^.704,
t07.tiS.i2S

Serpentum ejuorundd mor-
fit occija animalia cibis
funt innoxia

Serpentum partium in me-
dicinis vjits

S crpentes vbi maximi isj
Serpentibus hominet
terrori fint jg

Serpentes non nifiUua ma

nu extrahuntur ibtd»
Serpefites SUarfbrum in-
cantationibus contrahutt
tur g

Serpentum indolium Exa-
gon legatus conieSlus tt
Serpentes Sole cxijicnre in
cancro maxime torquen-
tur /p7

Serpentes quo paSle figen-
tur ZT. z8. 3J. 47.42.
S3> 357 > & Tomi t.

pag. 37 fi- & Tom. z.pag.
103 200.^ To. spag.ss.
77* 7S> 34. Sy. Sp.fiOt
PPfl s

I N

XfS, 2T0. 230. ISO. 2SP»
2<3^.2Si,322.3S>^>
Serpentes Ebujitana ^ Ha
learica terra necat 363
Serpentes quomodo meen-
tur 3<f3.&Tom.3.pa^,
i7S>2St-S2r

Serpentesm mordeant pi,
& Tom. 3.pag.s<^> /4<?.
J7S’2SP

Serpentum morfus remedia
13, 14. 20, 33-41-S S-S S.
Sp. 60, p2.94’^73’ifif*
Ip2. 193. ip7.& Tom.r.
pe1g.374.3S0t & Tom.
s.pag. 2 p. 224.23S.272,
SSJ- & Tom. 3.pag.

32. S3^S7>SS.39.^o.62.

^4. is. 70. 7/. 7J* 7J-.
78. Si. 82, 83. SS, 87,
102. 103. ros. ro7. 108.
/42. 144t 143.14^. t47*
I4P. tsi. 134* rsS. 164.
/67,172, 173. 174.176.
/77.179. 180, iSz. 183,
/88.191. /92.193, /98,
207,20 9, 2/9. 220,226,
23S. 237.240.241.242,
247*^49*253*257.239,

26 1. 263, 26 8,36 9,273.
27 i. 277, 278.27 9.280,
282. 283* 29S.312. 313.
317, 320. 321. 322. 326,
S2S.3S</* 332* 334*345,
sss-303-jSi.iST.is-t.

D E X.

Serra pifiis it 9

Seruuij ^TSoniani (u^ersii'
tio /tf

Seruilius Nonianus ConJuL
Nonij Struma nepos 43^
Seruius rex ouium boum*
que 234.^To.2.pag, '
443 \

Seruius rex Fortuna ader*
Jacrauit 40S

Seruq regis flatua 22 1
Struio rege quis H^pma mA
xtmus cenjiis 234
Seruq regis mater qua, &
quo pacio grauida jkilA ,

4/5

Seruius rex Laris Jhmilia*
ris filius creditus tbtd*

S erutus rex compitalia &*
ludos Laribus primus in*
fiituit ibtd. \

Se ruto puero dormienti eK
capite fiamma emicuit
4ts.^T om.t.pag. 8 2
Seruorum juga Veffaltun*
virginum precationibu/
cohibebatur d ,

Seruorum in^ns numerttt |

25^ '

Seruorum annuit quaUt

228.

Serui quidam ditifiimi

256.239 ^ \

Seruorum pedes creta

1 N D

^‘mplures Jlientm itiji-
ibid.

^(ruorum potentium no-
yninet plura j^s.per to-
tum caput

'^^/bflris rex a <^uo vilius

^^/ojiridis regii inaudita
/iiperbia 236

'^ejojiridii regis obelifeus
SS2

^ejiertius Fabio Maximo
i:>iliatore ejuaternu fi-
fiertiis permutatus 2S^

<Selliuf medicina Jcrutator
diligentifimus Xfio,^
Tom.2.pag.s2^

^eui confideratio , natura,
vfus,medicmA 39.^7*
toto capite.

aqua oppidum in
iiarboncnji prouincia

alternis mutant
^Jana 26»dy Tom.

J^yda jlatua Tigma 270
locandi vim habentia
S<7o.4q^, ^ Tom.s pn^g.

^oiliajkl 267,17^
bitumen ^57

fmaragdi 4.34
coralium iSS

E X.

Sicilia pi/ces iSf

Sicyon oppidum 36 ^

Tom.t,pag.i3S
Sicyoii patria ojficina 0-
mnium metallorum jo s
Sicyony fkme,fi:erilitate,<;^
mcerorc vexati , quo pa-
Ho "^Deorum iram placa-
ibid,

Sicyon x^jfrica iocus 423
Sicytesgemma 463

Sideratis afinini pulli vrina
medetur 6t

Sideritis, ide/i, mantes la-
^97

Sideritcs , adamantis genus
430

Siderites gemma 4dOt
4^ /

Sideropoecilos gemma 4St
Sidonis bitumen 3 37
Signina pauimenta 333
Signorum ftatuarum
ingens copta 274

Silanion jlatuarius 27S
Sileni finu effigies exargen
to calata 2 <f/

Silent effigies in marmore
Pario reperta 33 S
Silentfj vtilitas ip

Silentium Meccenas Meliffi
fius triennio fibi impera.-
uit tbid.

Silentium quo Inducatur

Silex

Siltx Lmenfis fir\

1 K

[erra fica-'
tur SPfi

Silices nigri adijiem a^tif-
fimi 407

Silis pigmenti confideratio
2<SZ

Sillanion fiatuartus 2SS
Siluri ptfcu in medianti
vfui 106,212.214-

Simenui fiatuariui 2S7
Simonidis piBoris opera
2-t-7

Simulacra ^Deorum ex va-
ria materia 2 6 6.& To,
2.pag.227.247
Simulacrum primum ‘1^-
ma 26 S

Simulacra olim bitumine
pingebantur ibid.

Simulacra 'Deorum quun-
diu lignea aut fiUilia
273

Simui piSlor 34-7

Singultus remedia 71,1^1.

^ Tom,3.pag.6S.S2,p/.

3/ 3.103. 142.1^0.217. 34-^-
3S6.40S

Sinope colonia 3tS.^

TomJ.pag.22S
^inopii, color natiuui

Stnopis vbinafiatur ibid,
Sinopidis genera , pretium,
vjus,ii7c, 3^9

Sinuefikna a^ua mira na-
tura Ut

D E X*

Siphnus infiUla^os- ^ X*»
i.pag.tS4

Siriafis morbus puerorutU
i4S’&To.3.pag.r74
Sirulugum animal 14^
Sifaponenfiis regio,& in t*
minium 132.25}

Sitim fedantta extingueii'
tidque 4St &
pag, T03. 17S.& Tom. }•
pag.30.11. 93. 97

nS). 193’ 227,233. 23^*

3iSS4J.3S^

Smaragdi gemma confiU*
ratio 4}^

Smaragdis tertia inter get^
mas autoritas
Smaragdis color qualis ibf*

Smaragdi genm albis

circunltgatum 4S^

Smaragdus aculis gralip'
mus 4}^

Smaragdi ficalpi vetiti 4}*
Smaragdi genera duodeci^
ibidem

Smaragdorum vitia
Smaragdus mira magnit^
dinis ^

Smaragdi adulterini ^
cryjiallo tinSli 4^^

Smaraediie in monte

, 'r ■■ r...

4}*

chedony olim inuen*^ ,

bantur

Smarides pifces
Smarru rex

I N D

Uuf^ue ohelifctii
^fnyrfupifiU 22 0

^occuh Cay P/incipU e mar
garitu 420

^ochu i/^gyptirex , eiuf^
obcltjci sSt

^odulif belli origo 227
'^ocitilii belli initium 237

Socrates ab ^Apolline Sa^
pientia nomine cuneis
pralatus 27i,t^ Tom.r»
P^g-3/9

Socrati Pythagoras a Sena-
tu pralatm 271

Socratis piPloris opera 3^^
Socrates marmoris fcalptor
372

Solea pifcis 220.^ T0.2.

pag.i^.iS

^oliscolo^us "Pbodi mittis

^olu obelifiijacrati 3S0

^olu vrbs ibid,

^'^lis obfcuratione pejli/en-
tia contrahitur 41S

'^^lisgemma 437,4.(7/
^olcm contra non mingen-
dum 21

^°l ne faciem vrat S3
o/e nihil vtilius ns
'^dicitudo animi quo propi-

"^onenaium pH

^Ipug^ beUiola venenata

^ X.

p^. ^ To.r.pag. 376.^
Tom.s.pag.yoz
Somnta quomodo veranun
Sientur 433

Somnia quando plurimum
contingant jy

Somnia qua ratione qua
velis^dp quibuf velu mit
tantur

Somnus mediam vita par-
tcm aufert 3^3

Somnum impedientia /4^,

342‘& To.3.pag.i3>7
Som^mm facientia 70,
246. iS p. ipo. dy Tom,
2. pagin. 14. (fp Tom. 3,

pagm.37. S9‘

93-94-r42-r43.r43./47,
14S. 137- 213. 224, 22C,
231, 23p. 267,306.330,
350.390

Sonticus morbus quo paSlo
deprehendatur 401
Sopylos piSlor celeberrimus
3+9

Sorailes mons tsy.tfr To,
i.pag.70 2P3

Sortilegiorum materia //,
^ inde

Soryos confideratio 294
Sojlratus jlatuarius 279
Sofhatus architcSfus 3S5
Safus artifex pauimento-
rum 420

SotacHsfiriptor 397-401

Sotira

I N D

Suufaohjietrix 24

{^padortHTn vrin^ vfi4i,e^e-
HiipjHe ip

Sp‘irtncH4 aurZ cJr argen-
tum in ca^irU haberi ve
tmt 23 s

Spartobolm gemma 463
'Spaf/tiofjiomachi ejuo paSio
/edetur 206

Spafml quo pa^o prohibean
tur ^ rsS

Spajiicorum remedia 2 7.
2p.3Q.64.13S.1p2.20s.
&Tom.3.pag. 14S.T6 S‘

324. 226.234.230.234^

236.30S.36 p

Specularium lapidftm con-
Jideratio 403.432

Specula ex ftanno 304
Specula ^po /krcophago
iUata lapide fcunt 3pS
Speculorum conjideratio
234. toto capite
Specula in poculii 2S3
Speculi imago quid ibid.
Speculum quU primus ex
argento Jecerit ibid.
Specula mulierum menjt-
bus hebetata quo pablo
nitoremrecipiant 24
Sphingis Jera deferiptio
3S4. & Tom. i.pag.367.
(iQ'Tom.2.pag.io 4
Sphinge xyiugt^us Jignabat

E X.

Sphragis Lemnia quit, &
vndediSla 3tp.44S
SphyranapifiU 22t

Spina e corpore quo paElo
extrahantur 6 S

Spinari Pentathli Jlmula*
erum ex are 2SM

Spknchnoptes T ericiis fer.-
uu6,€ii*fqu€ firnulacrum
ex are 2Ss.&Tom.s.
pag.tyo I

Spleneticorum remedia 56,
rSi.207. 432. & Tom. 3.
pag. 6S- 7r.S6.14S.236.
262. 263. 273. 277.2^0. '

403.40 S

Spodq conjideratio tpj
Spodion quid (ir quomodo ]
Jiat 2P7.3QS

Spondylus pijcis 220

Spondyli pijcis medicina
212

Spongiarum lapidum con/i'
deratio v/us 401
Spongiarum conjideratio ^
genera iSo.totocap.

^ Tom.2. pagi. 42.140
SpongiarTi in medicinis vfu4

2J7.22G.

Spongit es gemma
Sponfa annulus Jerreus olitt*
mittebatur 22$

Spurius Cafius.

Cafius

Sputo comitiales morbos»

&P*

INDEX.

& fifcinattonts auerfan^
tur iz

^putiin/ortilegiu miri ef^
fiSius ibid.

^pteti medicina ibiS,
jkrrivfas 3’33
Stabianum lactii ij/.iSS
Stadiodromi ^Hili Jima^
lacrum ex are zSo
Stalagmia in chalcanthi
conje^ione qua dicamur
^S>S

Stanni confideratio 304.
S tanntcm quid ibid.

Stanni varius vfits ibid.
Statonien/es lapides 40J
Statoris louis ades vbi “2^-
ma 272

Statua 'Pegum 'Pemana^
rura in Capitolio 270
Statua iis tantum poneban-
tur,qui cas aliqua iliu-
flri ex caufa ejfent pro-
meriti 26^

^Achillea qua 26 ^
'^^utuarum argentearum
'^fus quando primUm cee

fcm 2^0

^^atua equejires a Cratis
orta 26 9

^tatua aurea prima 243
^mtteirum origo 2(1 S. per
totum caput,

tmua 'Pomuli Jine annulis
i2^

Statua togata ejfigte anti-^
quitus dicabantur 26 9
Statua nuda hajlam tenen-
tes ibidem

Statua %omuli fine tunica
270

Statuaris differentia 2S9,
per totum cap.ZTOper to
tum caput

Statua tripedana *T,Iunij
Coruncani 27r
Statua pedeflres equeflref-
que 27 z

Statuaria artis in Italia an
liquitas z-jj

Statuaria art quando ccepe

rit sss

Statqella oppidum in Ligu-
ria /j 0

Stcatites gemma ,7.62
Stella marina firuenttf i-
manatura zzo.b^To,
2.pag,s2

Stelliones fcorptonibus ad-
uerjantur 92.<b' Tom,

2pag.r3t

SteUtones dr angues fene-
^am exuunt 233.^'
Tom.i.png.37S
Stellio animal inuidumi^j
Stellionis nominin maledi-
cum tranjlatum ibid,
SteUionu in medicinis vfus
I29.i33‘S47

Stellio vino inmortHus Ji-
ciem

I N D

thm hihentium lentigmc
cbducit 9^

SteUionii murum liquor />/-
los mul/bs retiafci non
patitur

Stellio tranfinarinui lumbo
Yum dolon medetur /2^

Seliionis veneno rejifieri'
tia 92‘ & Tom.j.

pa^.iS>4

Stemmatum dr imaginum
vfu4 a.t)Hd Antiquos 312
Stephanoplocos » Jlue Jie--
phanopalist H^aujia tabet-’
la s-f-s.&To.s.pag.m
Stephuft mulkru Jimula-
trumexare 2S2

Stercoris hominis in medici
nis vfus i6,d9’Tom,i»
pag.srs

Sterelytu Jpuma metaU:ca
genui 2+p

Sterilitatis fiuEluum caufa
i6‘. 2S.& Tom. 2. pagin,
S7S

Sterilitatem gignentia 6 S,
Tom. 3.pag.74’2^S^

310,3^6.396

Sternutamenti confideratio

jy.dsr inde

Sternutamenta capitis gra-
uedinem Icuant ^ ibid,
Sternutameta excitatia 17*
J90.& To.j.pn.f02.i22,

$Q6,307’3^^*3BS'4t0

E X.

Sternutamento men/amfif
culumve reuocari intef
dira omina habebatur 9
Sthenis fiatuarius 378.287
Stibium cjuid 24^

Stilo t/£.Hus vnde 'Traconi
nus cognominatus 239
Stilonii T^raconiniin Intef
catien/em diblerium 4tS \
Stimmi metalli genus 24^ |
Stipas liatuaritts 28 S

Stipendiorum militarium '
penfitores libripendes
ditli 23$

Stipendio in militari dena'
rius nunqud pluris cjuam
decem af ibus animatui

234

Stomachum recreantia
122.199

Stomacho vtilia 36,&T9>
3. pag. st’ S2’ s^'S^'

CS’ 66. 68. 72. 76.ioh
179. iSo. /8r. 183- tSS*
192. 197-229.236. 23I*
23 S. 406

Stomachis purgantia 29^'
&To.3.pag.S3’to4
Stomocho mimica m.29S'
To. S.pag.jij. 98.100-
106. 144’ 248. iS4’tl9'
194. 199. 206. 210. 2l2‘
218. 22$. 227. 229. 23l*
239. 241. 243. 2S S • 8^^*

I N

equitatio vtilifi-
nza tS

^^omachw ture perdlcura
Recreatur r22

^^omnchi male ajfeSi re-
*>tedia s7-fj- r22. /?2.
4o^.-f2p. & Tom.s-p2g.
€S. 70. 7p. Ss.SS^SS.
to:. 106. f4S> r^s-
S’ rdS. 1S2,
iSS. Ip2, 204. 20S. 220.
221. 224.227. 228. 22p.
231.232. 23lS.237.238.
^3p.2 -i-o. 230. 236. 23 p.
174.276. 277. 28p. 3/4.
34f.3-Kf.398.404
Stomachos dijfolHtos adfirin.
gentia 83. idr Tom.3,
pa»63. 103.107. f 97.203.
231. 23S. 240. 244. 382.
387.389,398.404.403
^^oniiichi maiada» etufcfue
fUraiio 21

4rii cpiiid 291
^^^atiguriK morbi remedia
89. 127, ^ Tom. 3.pag.
36. X49. 133. 163. i7<f.

282. iSj. 219. 2^9.230.
^37. 262,273. 279. 2S2.
^83.303. 3S(f‘3f7-338.
38 6.3_p4.jp8.40i.4l0
^^^atiates calator 261
^fatonicm argenti calator
^<fi.236

^^^aionkus Jlatuarius 283»

D E X.

286

Stratonices regina cum pt->
/catore voluntatis picia
effigies 34<f.& ifide
Strombuspifu 229

Strombi in medicinis vfus
212

Strongyla infula SSS.&
T om. T. pag. 133. 2 13
Strongylon^ alumtnu genua
338

Strongylrj .Amasionis Jimu-
lacYum 283

Struma Nonius Catulli car
mine perflrictus 43tf
Struma gutturis remedia
14. 24. 39. 3t. 120. 121.
191. 192. 194. 199.203.
398.400. 401. 410.
Tom.3. pag. 60. 69. 71,
77. ^0. Si. 86. 89. 100,
101.102.104. 148.136,
163.166, 16 9. 176. 177.
178. 179. 183. 192. 196.
197.200. 22 p, 232. 234,
233. 248, 249. 2f0. 231.
233,270. 279.306. 333.
343.310.332,39-^.397
Styx Palus in Arcadia
133.& Tem.i.pag.p7
StygU Arcadia ^PaludU
aijua ejualis ibidem
Stygis acytta venenum fola
mula vngula continetur
14S

SLSL11

INC

Sualternicum.eleSfri ^eriM
4-2 -f

St^bliciui pons %pma sgo
Succinomm lonjider/ttio j
^ <juant fkbuio/a de bk
prodiderit ^ntitjHitas
42S-&inde ad finem ca-
pitis vfijHe

Smeinum vbi proueniat
■4.2 S

Siiccinum gttmmi modo ex
pinei generis arboribus
defluit ibidem

Succinttm unde dictu 42 7
Succini odor ejualii ibidem
Succinum d Germanu in
Pannoniam affertur ibi,
Succinicopiavbi 4*7>^
Tom.r.pag.iSsf
Succini medicina 427.42S
Succinum indure/cens ani-
malia in fi comprehendit
427

Succini genera plura ibid.
Succinum paleas & filia
ar ida ad fi rapit 42 S
Succinis gemma adulteran-
tur 42p

Succinum cur infantibus
alligetur 42 S

Sudmes firiptor 422
Sudis pijcis 221

Sudorem inhibentia 70,
To,spag.Sr,
t<yS,t44>^^J-22s,24s

E X,

Sudorem monentia
Tom.j.pag. T 2.1)3. '-H-
16 8. 226. 2 sj. 2S3, sdt»
270,283. 327. 374. SPS‘
400.40 p

Sues d firpentibus percujft
cancro ^-um pabulo fibi
medentur ip1

Suum morborum remeditt
S,7.i..2ip, Tom.j,pag»
271.28S

Sues fdlamandras fine nox^
edunt

Suilli fimi var^' ufus 3I
Suilli adipis commendatd
ibidem

Suilo adipe noua nupta pe'
jies attingebant ibide
SuiUi laciis m medicintt
ufus 3^

Sufietia Vejialu virginis jl-t
tua 2 7^

Suffragio viniamphora et»'
Coponius ambitui
damnatus 33^

Sufiufionum oculorum rt'
media 30.fi

Sugillatorum remedia 2 oi‘
^ Tom. s.pag. S p. iSP
2op.22j. 227.240. 2Se>
Spo '

Sulphuris confideratio nattt
ra.genera , loca medi'
cina 3ss.&ui^^

Sft^huru efferus

I

I N

^^'^phHris in religione vfas

^Iphuris Jfiffitw domm ex^
piabuntur ibidem

, ^iphnru odorem Jklgura
habent ss7
^Ipitio L. Conjule Nobili-
'Poma, annulos pojitit

227

^IpiUiis Galba 230

^tnmani Dei ades %omie
Jj*

^^ipercilia ejuo paPlo deni.-
^rari pojlint t^s

^^perfiitioja obferuationes
ex Veterum feriptu^ aut
Magorum praceptts toto
operi Plimana hiiloria
pajlim afperfa 3. toto
lapite» Sy. po,

fjt. rsUTp4,
^s>s. is)6. 206, 2tT. 302.
4^7. ^36. <b‘ Tom.

47<f‘ 477' &
^^^'3-pag. 31.32. S2,SS'
^S.S S.77, 122. 14S. 133.

p jy2. 173.
^.tSS4. IgS. 22 fi, 230.
^3S. 237. 23.3. 24S.262,
270. 27S. 2S3. toto
2SS, 2Sfi. 3lfi.
^^^■3Zfi. 33a, 343' 3<^0.
^^^^-3^3.401.40$. 411
rpt*rationum remedia
3ss.^ Tom.3.pag. 143.

D E

^47'ifir. Tfii.ipff. 20$.
220. 221. 23S.24S. 233.
237.276.28(3.30(3, 30S,
326.34^.3$$. 303. 3.03^
Surrentum oppidum 332,
if- Tom,j.pag./o6
Surrhina vajajiliilia 332
Sujpirio/orum remedia 33,
206.30 fi. 33<3.^ Tom.3.

pag.so.33.6 0.77,7 p, 3,^,

fi7. 102.14.3.132.176, 201.
20fi.233.241. 230.236.
26fi.2S1.2S2. 283,346.
348.383.40 s
Sutor ne vitra crepidam,
Prouerbmm * 333
Sjbarii fiuuites JSz.S*
Tom,i.pag.Ti6'

Syette oppidum 380.
Pom.i.pag.rfi3

Syenites lapis 38 0

iiyUanus Cajiiiu Germani..

ci Cajaris praceptor 27 6
Sylla DiSiator cjua gemma
fignarit 41 g

Sylla yuantum auri ^ ar-
genti in triupho tranjiu-
Ierit 22 6

Sylla multos auaritU cauja
profcripfit 239

Sylla ad Capitolinae ades
columnas ^Athenis adue-
xit 376

Sylla priuignw Scaurus,
€mf% addit M 3 fi 3.41 fi
i

I N t> E X.

SytU 'Romancrum dittp-

mui

SjUx curia in ccrnibus Cc-
rnitij ^7^

SyliiX. mater Metella profert
ptionum fellrix 3.0S
£ylia Pranejle delubrum
Fortuna lithofiroto jtra-
fiit ^ir.&inde

Syllanujn bellum ^mano-
rum luxuriam expiamt
2SS

Symbolu proannulo nomen
Gracii Latinii vjur-
ptiium ^-2/

Symmetria Latmo nomme
caret

Symmt triam Euphranor
piltorprimui artt adhi-
buit 3-^3

Sympathia cjuid 43^'^
Tom $>pag.4^
Symplei^mata duo ex mar-^
more toto terrarum orbe

nobilifima

Synnephitts gemma 4ttr

^jmdjitit gcMma , eiuj<jne

■x/iresmagtea 4^4

Symdofites pijces 4<jt

Synodontites gemma ibid.
Synteblicuvtiha 3S'&'

Tom.j png.JS7-iP3
Syracufana columnarum

capitajnpantheo 267
Syria aiabapiux 3^o

SyrU bitumen 3S^ ■

Syringites gemma ,

Syropicon terra Samia ^

nut 3^^ I

Sytita gemma 43^.4^^

Syuerus fiuuius %Attic^ 1
444

T ,

Tiberim Bros Grarrt'
matictu creiatUp^
dibus %Qmam adueBi^

. 3^2

Tablina Antiquorum ct'
dicibus t eJr monumenti^
rerum in magipatu gf*
(larum implebantur 3^^
Tauartuslapts qualis 399'

1

Tama iecoris medicina
Tagtu fiuuius aurifir 23I'
ir Tom.r.pag.172
Talenti Ae^ptij

tio ‘9

Ta/eti Attici aflimatioS*:
Ta'pa animalu co fiderat'^
natura, iachas,vfus ('■

Talpa magicis aplifiima

Talpa cordis prodigio fi ^
tura ibidf

Talpa , eiufque partiutU^^
medicinUvfits
Tamarici fontes in Caft^^
bria _ %

Tanaquil Tarquiny
vxor

Tan^

I N

Tunos gemma ex genere
Smaragdorum jf-s-f-
^aos gemma 4^3

Sa^hiuja locue 'luxta Leu^
tadem ■4-03

"^^phiuStis lapu ex genere
aetitarura ibidem

'^‘zracia VefialU fiatua 27/
'^nrbelli ^ejHitania populi
iso,^ Tom.i.pag.r^ ^
^^rentina vrbu infignis co~
foJS^a 27S

^eirentum S^P^ candela-
brorum nobile 267
Sarentinuejal /70

Tarpey delubri in fimdame
tu caput humanum in-
uentum

'^ar^uivfj Prifii filitu pri-
mu4 omnium aurea bul-
la, donaiw 22^

*^*’^uin^‘Prifil fiatua fine
^nnulu 224,223

^^<juiuius Prtjcus aurea
^uniia iriumphamt 23 S
^^^Hinij Pi 'fi i pater De-
^aratus Corinthius. 314.
* i/o

Prijli cloaca "po-

j- 'y

ySft^oniSjerra genus 24.0
Jal oculis vtilU

^^ifiue argenti calator

D E X*

Taurifcus piPior^^ eius ope
, 347

Taurifcus Trallianus mar-
moris fcalptor » eiufque
cpera 373

Taurorum jvl aureum tin-
git colorem 4.<b‘Tom.2.
pag.isiS

Tauri in genere fcarabao-
rumcjui dicantur i2r
Taurini Janguinu epoti re-
media 40.^Tom:3„
pag.70.23s

Taurini /anguinis potus le-
taliSiCpj' cjuare 40,^
T om.s-pag, 70,23$

Tauri montis Lygdinus la-
pu $So

Taygetus mons 40^.434,
^ Tom,!.pagi3s>
TePloria quo pallo Jkcienda
40S

Telorum venenatorum re-
media 33>&P^tn.3,
pag, $d

TeUphanes Phoceus fiatua-
rius 2Sz

TeUphanes Stcyoniuspilior

Telephi imago piSla 32^
Telephus hafia rubigine ab
.yichille fanatus 302
Teleila poeta monumtn-
lum d Nicomacho pi-
Plum SJfi

i

I N D

yeiicardlos gemma 46 1
Tehrrhtfos gemma ibidem
‘TellurU adesT{oma 272
Temperantia in cibii vtilif-
jima 17

Tempe ffatara prognoffiia
jS 7.<irTom.2. pag.ftS
Tempejiatii remedia 4SS’
^Tom.2.pag.soS
Templum Diana Ephefia
loto orbe txceUcntij?i-
mum s8S

Templorum fufiigia quibus
orta initiis jfo

Tenefmos morbus quU S7*
Tenefmi Jiue tenaftai morbi
remedia j^>f7 i2t,tif j,
2oS,24p.3oS.ib' Tom.s.

pag.^o.fii.j?7. 700. is^s>.
3-t9-S02.39S
Tentyrita populi crocodilis
terrori Junt Tom,

r.pag.373

Ttphria , ophitu genus , f-
iujque vfus ^ nominis
ratiO 37S.<^inde

Tephritis gemma 462
Tcraguspifiis 221

T erebmthiT^Ja gema 44 /
Terentius Lucanus primus
gladiatorii munera piila
tn publico propjfiiit 32 4
Terra auaritia cauja /ujfo^^
ditur 222.1^ To.i.pag.jf
Terra benigiitt^s ac buicji--

E X.

cia 3ff’&Tom.r.pag.f9 ,
Terrarum quarundam mi'* '
ra natura SSJ’p^t‘tO'
tum caput

Terra in aquis lapide fcunt
ibidem

Terrarum medicinalium ge
nera medicina j^o.pef
totum caput

Terra Jcorpiones,Jerpentef^
necans 343

Terra n talpis excitata i»
medicina quem vjum h4
beat 729

T err amotus cemfideratie
388.^ Libri ficudi Capi
tibus 79.80.87,82.83.84
T err amotus aquas profkn*
dunt forbentque j6i
T ertiana fkbru remedia ts»
24.1S2.& Tom.3.pa.98>
7SJ. 74 p. 77 s. 789. 2 87’

Tt (iium & genitalium af*
jkHorum remedia 400-
Tom,3.pag.4 8.72 80-
98. 7o4. 744. 737. 777-
794. 797. 279. 247.244^
249.234-247
Tejiium tumores /rlantU
38.787. 341. ^ Tom.s*

pag.83-24fi>3SP
Tejiium inflammationes &
a r dor es fanantia 778-
t93-& Tom. 3..pag.79^*
299

INDEX.

207.2ip,3S7

*ejludinu conftderatiot ge-
t}era,vffi4,mediarne tpr
'^efiu.itnMmctbm tbidctn
'^etheapsfcit no

'^fthtarum pifciHm medi-
cina 20 9.212

etradorumjaterumgeuu*

^ et ragnathij arati ei genera
duo ps

'^euca Illyriorum regina
Romanorum legata in-
terjicit 27 1

“Teucer crujiariue fkmam
ex argenti calatura a-
diptUS 262

T cutonorum legati facetum
rejponfim 317

Thales Mtlefm ex vmbra
menfura pyramidu alti-
tudinem deprehedit jSs
Thalajfomeli.etuf^ue vfu4

'^hamyracitharcedi effigies
puia 347

^ImJiinjHla marmor 37 S
^liajl inJuU opalus 437
'^hajbs infula 4-37‘& To,

/■jag.is? ^ >

*beamcdes lapis jirrum abi

git 397

Theatra penjilia Curionis

94

Theba ab

^yiexandro ca-

2!9

Theba Aegyptia ^Uba-
firiten gignunt
Tbeba .Aegyptia 380.3^6
Theba ^Aegypti, oppidum
portarum centum yS $
Tlnhaicus lapis 380.404.
Thecolithos gemma 462
Thecolithi lapides in Jpon-
giisnafcentes 401
Theocriti amatoria incan-
tationes $

Theodorus praffirgiator pi-
Utu '34^

Theodorus pUjiices inuen-
tor

Theodorus architeifus 3S7
Theodori jlatuarf opera
28s

Theodori piCloris opera 347
Theodoli in jundo cernffia
naiiua inuenta 322
Theomnefiospithr 33$
Theomnefius (latuarius2S7
Theontij piQoru opera 347
Theon pithr ibidem

Theophralius eyuando flo-
ruerit Zpf

Therimachus piblor quan-
do floruerit 331

Therimachus fiatuarius

277

Thermodoon fiuuius,^ op-
pidum 44S> & Tom.i.
pag.226

SJUl *

I N D

Thfpi pi^»ra 32j>.S4S^
34S

Thespiades ex marmore
372

TheSpiadum praliu ex are
zSi

TheSpiarum fins 132

TheSprotia ^mma 441
ThefapifiU 220

Thejfalica ars diQa xMagia

It2

ThejfalU creta maxme
Inudatur 3^ e

Thteum idem cum ficcino
42(7

ThoracU vitiorum reme~
dia. ^l^re peUoris re.-
media.

Thoricos locus 434

Thracia carbunculi 440
Thracia genera tria 4^2
Thracius lapulft^ua accen^
ditur» extinguitur oleo
34^

Thrafon jlatuarius 2S7
Thursanus tomus pifcU 220
Thufcanka figna 2 73

Thyadum fimulacrum i
marmore 37o

Thynni pijcif in medicinis
vfus 203.216

Tiberius Imperator infler.,
vutamentts falutari va..
luit fi

Tiberim templum .Augu-

E X,

fii piBuris decorauit 31S >
Tiberius Archigallum Pa
rajij cubiculo Jito inclujit -

32fi

Tiberij principatts fiexilt
vitri temperametum re'
pertum 4i$’

Tiberius Obf.dianam Me'
nelai imaginem Aegy i
ptiis remijit 414

Tiberium marmor tyuale»
&vbi inuentum 37 S-
37 fi

T iberii a^ua no minor Nift
3S2

Tiberis ftumints inundatio'
nes jsy

Tilos vermuidem cummd
lepeda 10 1

Timagorofpiblor 32^
Timanthes piSor 327.
32 fi. 330

T imarchides jiatuarius

Timarchides marmoris pal
ptor 373

Timarchus fiatuarius 27I
Timarete pibfriXf Myconit
filia 326

Timarete piUrix, "l^iconii
filia s4^

T imaris regina 46 e

T imidoru remedia 24.:S‘

S2.isf7.2i7,43i.^ Torn.

S.pag.3oi

Tit»*

I N

Timoctes jlatuaritis 27S
Timomachi pi^foru cpera

S4S-S-f-S

Timon jlatkarim 7S7
Timoihetii marmorif fcal~
ptoYjScopa dJnului jyt

Timotheus ji^tMariiu zSj
Tinea veffem t^uam non
attingant n

Tinearum remedia $7. 9 9.
€&“ Tom.J.pag.i ^.yi.s 2,
93 . 174 . 230 . 23U
236. 240.230. 26s>34-9^

377>390>3P6

Tirtfia vatU monumentum
460

Tip as fatuar IUS 2S7
Tificratespatuarius zSr.
2SS

TiperatU piius sArceplas
pipior 3 4-B

Ti£apheyn€S,pue{vt ejuida
malunt) Jirtaphernes a
T^anxo ptiitpf 32 ff

^'ithoes Aegypti rex sS<3
*^^ti Imperatortsdomw 373
^itus Septimius Sabinus
adilis cttrulu aSS

Tit^ *Tratorif virt,marmo
rei pgni peies rj2
‘Tmolvti f^uuius pltts coti-"
culam lepide habet 234
Tomui thurianus,p>p'ts ge^
nsts 220

louif pmultii^THm

D E X*

2S4

Tonant if louU ades ibidem
Tonitrua arte peripojpc 32.
3S7

Tonos in piSiura e^uid 31S
Tonpllarum morbiremedia

24- se. t1S.iT9.j74.1p3.

199.206 . 2 02.7 p 4.2 ps.
36 0,427. ^ Tom.3,pag.
6p. S2. Sp.py, 143. 1(36,
170 . 1S7. ipi. 203 .23T,
2SS’274.276.2So 343,
3S2

Topa^jj gemma conpdira'-

. 443

Topa^us ^ua ratione rtptr
ibid,

Topa\ij vbircperidtur 422,
443

Topa^ius mira ma^itudi-^

Jiis ^ • 44^

T opa^^’ genera duo ibid,
Topa\hi Troglodytaru lin-
gua <yuid pgnipeet ibid.
Topa\ius gemma d Tcpal^o
infula ditia 422. 443,
^ Toni.i.pag.272
Topaips inpiia, unde nome
gemma ibidem

Toreutices inuer.tor Q^hi..

dius 27S.27P

Toreutices conpimm.:tor
Polycletus 279

Toreutice /eruts pit inter-
ditia 331

T N D

'r^ryniiiH altii remedia ip.

17 4-17 9‘
tSp ipi. 20S. ^ Tom.j,
fagt. S7> f 7* 7^* 7/. 79-
Si, Ss> S€, pi. p3. 100.
JOS^ 107. loS. 147- i4P»
JS2. IS4- iSS^i^S -ns.
ip 3196 . ipS. 2Q0. 216 ,
223, 223.230. 233 . 236.

93S. 243.253^ 2S9‘

270.273.277.2 32. 28 p.
303.334. 24(f.2 49. 3S0.
3SI- 3SS.376.3S6. 3SS.
406. 407. 40S
Tormina vrina tn iitmcn~
tu e^mmodo curetur 147
Torpedo pifeii marintu 220
Torpedinu pijcu mira na-~
tura 185.216

Torporem inducentia iS$.

& Tom.3.pag.234
Tor^uattu a tunjHe aureo,
ejuem Gallo detraxit, co..
gmminatui 226

Toxicis aduerjkntia 33.^
Tom.3.pag.s2 242.231
Toxicorum remedia loc-.

& Tom.3.png.i6 4
Traga fatu Jal /7^

Tragi, Jpongiart! genus iS 0.

Tom.i pag. 42
Tragcedu chalcopiioms gem
nia vocis gratia ge rianda
454

Tralliana vaJaJiciUU $32

E X.

Tremuli %Marttf ee^HeTiris
fatua togata 276
Tremulu vtilia 27.<ir To,

3. pag.226. 236.308.39^
Tril/uni ararij vnde dicH
264

Tribunorum ararioru de^
curia 2jr

Trichilis, aluminu fiecies
3S9

Trichrus gemma 4^5 t
Triclinia araia ^siu T^ma
primus attulerit 268
Triclinia ex argento 238
Triclinia teffudinca 23 p
Tricliniorum pedes exaro
266

Tridtcna olirea e^ua,& 'tjn». \
de dida ipp

Triens Seruitia fkmiliaa»
ro lir argento pnfits zpp
Trientis qua prima ficrit
nota 234

Triglttes gemma 462
Triophthalmos gemma ibi.
Tripatium in canarii deli.‘
c:u habnum 3S2

Tripodium cortina Delphi
ca . 663

Trptokmi (imuls-crumtx
marmore, 'Traxitelu 0-
pus 31*

Tritones,maru bcUua 2Jp^
220.371

Triumphalis cana vnguen-»
fff

D E X.

I N

tie tnifiiunt addebatur

2S^

Triumphales Jlatua quales

■a;/ ^

Triumphantiii corpora mi-
nio lUmebantur 250
Triumphantium habitus
■qualu 22S.23S

Triumphantium Impera-
torum cujlos Fajciniu r 3
TriunU antea ditius , qui
poflea quadrans eji vo-
catus 2S-f

Trixalu locusiagenus 123.
142.1-i-S

Tree^en oppidum js2.tjS.

dr Tom.i.pag.i3p
Tralenij lapides 440
Troglodyta pradones topa-
:^um inutncrunt 443
Troia quando capta 3S1

Troia temporibus nulla pl-
eura S^S

Troianis temporibus nuUus
annulorum vfus 22S

Troiano belli cljpei gefian
tium imagines contine-
bant }tS

Troiani belli piclura 347
Trophonij Jimulacrum ex
are 2 St

Trojfut i vnde equites ditU

231

TroJJuksm oppidum 2jt>&

tndf'

Trulla cryflallina ingentil
pretij ^23

Trulla murrhina ingsntu
pretij

Tryginon atramenti genus

32t

Tuberum corporis remedia
tJ7’& Tom.j.pag, tS7»

3<SS

Tuccia Venalis qtio ann§
aqua in cribro tulerit 6
Tullus Hosiilius rex fiil-
mineilius Tom.r,
pag.4S

TuUq Calq llatuaautiquif-
fima 271

Tully Laurea carmen de
aquis Ciceronianis ist
Tullius Cicero. Slll,are
Cicero.

Tumorum corporis reme-
dia 64. 81, 214.361. (ly
Tom.s.pag. 6t. 67. S7,
SS fiO.fiS. lOJ.ioS, IST,
iSS- td 9 • 170. /S 3. ipz.
136. 204. 220. 221. 243.
249- 2SS. 2S9^273-237:
33t. 344- 367. 36S

Tumores articulorum leo-
nis ad'pe difcutiistur 23.
inde

Tungri GaUia ctuitas 132
Tunica ab annulis Senatu
dininguebat 239

Turhysiumquid 243

Ttir

I K D

yurdoYuyn in medicinis

JUs l2Ut^7

yHriantispia.fies a Fregel^^
Iu \o7nam accitui 351
Turutjfo ppidum 301
Turpilius ^Ppmantu eques
^ piiior 3^S

Turrcffiptem Cj^icen<&vr
hii vocem eadem fapius
refir entes 3

Tuflfi/ana villa k Sylla
firuis incenja 3? 3

Tufculnni filices 399
Tufis remedia 18.32.6 3.
84. SS‘ 122, 206. 30 fi,
3S^’3S7- & Tom.3-pag,
S0.S3-S7 S9-^2’ ^3’77>
Jfi, 83. 84’ Sj’ 88 . fit,
joo. 104. 142. T47. !$!•
jj3. 16 S. 17S. 1S6. iSfi,
Ifi2. 200. 201. 207. 214.
22J. 13 fi 24T 2S0 . 25 4*
2Sfi. 267.26 9,272.275,
276. 280,281.344. loto
fire cap. 34^’ 370 . 387*
400. 40J. 40 fi
Tnjfcs veteres emendantia
31.38. 275. lir Tom.3.
pag.57.71. 93. 105.145.
ISO. 170. 187.196, 211.
'220, 233> 240. 242. 254.
255- 256. 271.1/7,278.
2fii. 30S. 34h3S»
Tympana ex argenio 259
TymphaUurfigypf geniti e*

E X.

iufjue vft4S 3(82. 4t9
Tyndaridis ab .^cf ulapio
eid vitam remeatus 74

Tyndarida Kiiomachi im-
perfifli (rimma in admi-
ratione habiti 348

Typhoni rtfffit coralium
457

Tyrsa purpura qualis 322,

^ Tom.3.pag.i23
Tyridates magiii Tt4

Tyrium pHrpunfhm 322
Tyrrhenum m^re 3fi5’ dr
Tom.i.pag.rio
Tyrus Herculis templo no-
bilitata 435. 45d

Tyfus canchyl'o & purpu-
ra nobilis 322.(^Tom.t.
pag.Tfifi

V

Valeria Publicola Con
Jults flia fatua 1

272

Valerius Publicola Bruti
in conftilato Collega 392
Valerio Publicola honos ex-
tra ordine a Senatu ha-
bttus ibidim

Valerius Mtjfila vHioria
fU.im Sicih^nfcri: publice
piSfam propof:/: 316

Valerius otiienfs c* <.h'-ir-
Slus J90

Valetudinis cx lotio augu-
ria “

Vars

INDEX.

*Daricum remedia io. &
Tom.j.p.i.:^(S./70. 22S.
362

Varices ne naf antitr 12 j
'Varorum rcmedsa 31- S 3.
ifi. & Tom.3.pag.20_p.
224. 22s.37-f
Varro /eptingentorum //-
brorum illusirittm viro-
Yum imagines in librU
Juu exprefit 3‘S

Varronis jcncctm ^ eiufcjue
aducr/Us aipidftm vene-
na remedium s>'>

Vafa ingentis pretif42i.^
tnde copiose per totum
caput

Vafa figlina vbi optima 332
Va/ainfign:aexargeto ca-
lata id T

Vafa ex lapidibus excaua-
ia 3So>40S

Vaforum argenteorum lu-
xuria 3 SI

Vaticinatura Regyra Ja-
cerdos tauri fianguinem
bibit 40

Vatis l-Utrufci aiiiis 7®
Veicntana gemma Veiis
reptrt t 4^ 2

Velare nibil» Graea res cfi
26 p

Velinilacus i st.&Tom.i.
pag. Ti g

Veneficiorum remedia 43

3,p.irs.400.447. ^ Tt,
3.p^g.i3S>-rS2 27^

Venenatis animalibus ad-
uerfantia 42. rps>tpd.
^ Tom.3.pagi.242. 26 u
26&.26S. 270 2P7.322
Venenatorum morfibus itU
biifigj medentia 42.173%

7 om.3. pngi. (S2. 70,.
pp. 10$. 126. 21 p. 324
Venenum ejuidam in annu-
lis circunferunt 32 p

Venena acUrnas irrita ficit
43r

Venenis aduerjantia 22,

44-3 p.pp.ipt.ip $.ipu

jp6. ipp . 3ip . 43/,

Tom.3.pag.S2.$3.s4.j,ff.
J04. 152. /ys. /77 , /3/,
iSp.200. 210 , 223. 22 p%
23$. 23 f. 240. 242. 2$r,
26 1. 26 6.26 S.2Sq, 3Q2%
3^ 4- 3*7$

Veneti popuh ab Henetis
orti 427.^ Tom.i.pa-
gi.224

Ventrem fislentia. £lt(a-
re ^luum fifiemia fir-
mantid^ue.

Ventris animalia expellen-
tia 2pd.&Tom.3.png,
7T.S3.p7. pS. i(S S. ipp .
223. 236. 3$i. 3S p. 39*7
Venti ejua ratione compri-
mantur 4$ <7

Vtnt

INI

Veneru Coa pi£i»ra 'imx^
pletaab kA^i^Uc 334.,34S
Dtneri GntdiA (jitare co»^
chA lon/ecratA iS4.<^
Tom.2.png.24.

*Veneris aHu ac Jlmnlacri
incendium 2S2

Venerii Genitricis Ader^Kg
ma $t7

Ventis xAnadyomcne^xApel
lis opus 337

Veneris inter Gratias (ir
Cupidinem pitla efigies
347

Venus Genitrix in jhro Ca^
Jarii,sjArcefilaiopui 33/
Venus Palatina M.CraJfus
d Bruto appellatus 366'
Venus cv iiY'7r<,t% ‘Phidia
opus sCS

Veneris Jimulacra e mar^
more 370.373

Venus marmorea ‘Phidia
3^S

Veneris gemma i^ua 447
Veneris ennis^gemma qua-
lis 4^ 2

Venere raro dr moderate
■vtendum /S

Veneris in fomno imagina^
tio (juo pallo compcfca~
tur 3T^.& Tom.s.pag,
64. St. s7

Venerii /imulacrum in ope
rihus pacis d Vefpaftano

> F X.

dicatum 37^

Veneris PraxiteWca caujd
multi Cnidum nauiga-
runt 36 ^

Venerem coercentia 34»
7/. 146, 147.1^2.^ To,
3-pag.33. 0. 261.263,
33'’3<fo.3fij

Venerem famulantia 23,
28.30. 33. 70. fi2 . T46.
Xfi2.fp6.& Tom.3.pag.
S4>S6>S 9.61.72.73. 7^>
77-93. 100.147.152.17 S.
178. iSo. 181.182, 201.
232.267.27 9. 36 0. 361,
362.393

Veneris labrum herba ^ua^
lu,vermicu\ic^ in ea na»
Jcentti mira natura 116,
& Tom.j.pag.jss
Vercelienjis ager aurifidi-
nas habet 292

Verendorum ajfeltorii re-
media 359.404

Vermium terrenorum in
medicinis vfus 130.131.
xs4.141.14s

Vermi/s genera multa^ eo-
rumj^ in medicinis vfus
142

Vernationis an^uiii in me~
dicinu vfus 116.193
Verres cur ab ..Antonio pro-
firiptiis 266

Verri Cupidinis fimulacTH
obie

I N D

9l>ie^um a Cicerone jyn
Verrii animalu in medici^
nUvfus

Verrius fcriptor 250

VerrucA corporum oHOPfO-
dotollxntur

Jg+.2IS.t4-i- & Tc.j,
pag. 7 «?■. r4 7. Tsr. 17 7S*

176. iSs* 204. 232. 23-f-
zsS,27S.30if.374’3P4
Vertiginis capitis remedia
ifio.403.^ Tom.3. pag.
83.Ss-p2’ P3- i^>2op.
216. 2tS. 247. ^8.322,

327‘3PP'4oS

Vejica ajJeCluum remedia
Ip. St. /7. 84. 180.401.

^ Tom. 2, pag. 2S2.-&
Tom.s-pag.S2.S3’^S-t^f‘
84. p7.r00.107. 108.142.
44^. iff. iSS- rs6.i7p.
180. tSl. JpS.207. 210.
22 f, 227,228. 233, 238,

23P- 241>24S.24P- 2ST.

zSz.zSp.sos. 334-3S7-
SSS.370.37S- SPS. 494-
407

Vejlcam euacuantia 207.

& Tom.3.pag./48
Vejica calctilos expeUentia
/27.42P.& Tom.3. pag.
ioS.SSS

non jirtfint a Jcorpip-
ne percujfos n

VtSpaJianM ,Atig»fi(*s ade

E X,

Honoris ^ Virtutis re-

siitutt J4I

Vefpafianus in principatus
Jist exortu calumniandi
an/as pracidit 2 //

Velpertilionis in medicinis
vf.is P4.12S. 126.144
Vesfales vir^ints inter Ja-
cra %omana Fajcinum
colunt

Vesiales virgines Jeruos jit-
giiiuoSi ne vrbem exedt,
retinent precationibus S
Vefla f.mulacrum ex mar
more 370

Vefiem tinea quam non at
lingant /e

Vefiium tingendarum ra-
tio 34P.^ Tom.2.pa.36
"Ifaffes mortuorum injar-
cophago .Ajio conditorum
vert ut ur tn lapides jp8
VeHes T^hrygio lapide tin-
guntur 40 1

Veterni morbi remedia 62.

& Tom.3.pag.S4
Veterum mira Jiutgalitat
S6s.& Tom.2.pag.442.

Tom.3.pag.i6
Veter.i diligentia /8.36 2.
431.& Tom.i.pag.37.^
Tom.2.pag.24S- Sot. &
Tom.s-pag.z P2.378

Vihius .Auitus .Aruenorii
■ prafis 27 S

Vi^oy

1 N D EX,

Vtl^or ajfeEluum ftorum
■Alexander SJS

^Uhriatus nummus lege
Clodia percuJJUs 2j-f.
Viihriatus nummus vnde
dtblus ibid.

*Uicloria picla , Iphidis opus

Viiioria nota circus ex cre
ta

Rideri qua arte quis ne--
queat 32.4-S7

'^ina ^Jri calce condiunt
Tom.2.pag,272
'Oiaieface Jiccata atrame->
tum excoquitur j2i
•Vinitadiuma^eretia iss-
217

*Vinu7n ejhnte fluens ts 3
'Viperinis carnibus vefeen^
tes 103.^ Tom.i. pag.
2^5

'Vipera in medicinis vfus
S)i. 101^103.121. J30.T4-S
'Virgilij amatoria incanta-
tiones 8

'Virgilij de Jandyce opinto

321

'Virgineaaqua l{oma 3PS
'VirginitMvitiaia gagate la
pide deprehenditur 401
'Virgp,aqua %pma,e^cur
itadida,— ijp

'Viria (ert ica qua 233
'Virilium remedia, ^luare

genitalium remedia.
'Virtutis ades %pma d qui*
buspida 341

Virtutis pidura 34S

Vifcerum afledorum reme
dia 4is.'b‘ Tom.s,
pag.34r

Vifct Jtsmpti remedia 43-
44.ipo. cr* Tom. s.pag.
S4.2tp.2s4.390
Vita doloribus inquinata,
pcena eji . 3

ViteUiam Capitolium incen
dvr4m 27 s

Vitellq patina ingentis pre*
tq 3S2.&inde

Vitiliginis remedia 141,
278.336. ^Tom S.pag.
g 0.86.143.200.40 4.410
Vitri confideratto,origo, fk-
ciendeque ratio 412,
toto cap.

Vitri liquor a macete tra-
hitur 413

Vitri artifix Sidon 413,
^ Tom.i.pag.rpp
Vitrum qua ratione coqua
jur 423

Vitrum Obfldianum 414
Vitrt temperamentum fle-
xibile quando inueutum

4t3

Vitrum & flatu , & tornot
& calatura figuratur
ibidem

Vitri

I N

Vitri jr<tgmenta quo

gluti7ie?2iur

Vitreorum duorum calicu
indetis pretium
Vituli m.irini adipis medt-
ana

Vituli terreHris, eiuf^par
tium i» medicinu vfm
$S.S 9 'd Q-d 3'^ S

Viuerra t» inedicmis vfm

Vicus. Vide Hiilcus.

Vlex-fiuticit pe?JitS:,eiufqtie
vfiu in auri metallis

•VlxUfiUU in medicini! t"

fia

VlaU adipi! in medtetnu

'4>e! .

'Vbffci finctiinem e -vulne-
re profluentem carmine
compefeuit y ^

Id-jflu ‘Tallaiium furrt-
pientu calata eflipiet 2 6i
Hhflis ejjigies pUia^t^.ssp
vtyp primuj pileum addi-
dit ‘Njcoraachus 33P

Vlyflis houecumeejuoiun,

gentu pifla efligies 344-
Vmbra metienda ratio s^S
Vmt/ra ex longitudine Tha
les JMlefius pyramidu al

titudine menfiu efi ihid.

Vmbra Injirorum o^uo p4-
iio fHoeentftr 4^S

D E X.

Vmbria creta
'Vnpuentu vi alabafirU op*
tmefiruatur 3S0a<^
Tom.2pag.zi7
Vngues nundinis reficari,
rcligiojura ro

.Vtipuium refigminum Ju^
per.fl it tofus vfus 2$
Vnguiurn vitiofirum reme
dia 3S.szo<Sq.36o.&
TorA.3.pag.fiS, lor, lod',.
207.220. 2.f.7.2S3a374
Vngulum Antiqui annu-
Ium appellabant 224
Volfintenfis lapide 407
Volfmienfi lactis ibid.
Volfiniu mola verfitiles in
uenta 3i>Sf

Volfinq adornanti ob fgno-
rum copia expugnati 2 73
Voluptates publica via ma
xime irrepunt 3d S

Vomica morbi remedia S2,
Ss,9t.92.ios.& Tom.3*.
pag. 7S‘S2.p7. 104.170*
z6i.273>277

Vomitiones a canibus pri-^
mum monBrata S S
Vomitus nauigantiumvti
litas ■

Vomitum prouocatia j$j»

2a6.24S-2>t-ir'C’>”‘-3-

pae-si.SS-do.ie.ps-PP-

144-‘4T- t‘33.nS. 223.

32J>.23P-24t-24S-2SC^

‘Pjr^rr

I

INDEX

i0S.3SJ-3S4-3SS>4-08

Vox eadem e^Ktbw in locis
fapius repercutiatur spo
Vociojficientia zoy.f^
Tom.3.pa^,S4
Voci vtilia iS3>^o ^.3 0 6.
30 p. ^ Tom.j.pag. Sfi-
60.Sz.p7.16 6.iS6.ips»
jp6.2S6.36 0
Vptfpa in medicinis 'ufus

J24

Vranojcopus pijcif 2 0 o.zip
Vrbium dij Tutelares an-
te oppu-ffiaitonem /olent
euocari 7

VrM cybia quibus e pifei-
btss^nt 221

Vrena pi/ces ibid.

Vrina differentia t

in medicinis rp

Vrina color^valetudinis in-
dex 20

Vrina reddenda cauja, pu-
dedaaduerfus Sokm aut
Lunam non denudanda
21

Vrinam mouentia jp.
404. dr Tom.3. pag. jo.
S3>SS-S6.6i. 62.64. 67.
73-74-7s.76.so.s3, Ss-
S6.SS, Sp. po. p2.jQ2,
lof. 107. 142. 143- J4S.
146.147. tS2. SS3. JJ4.
t SS- j6S. 171. 173, 176.
^7^* lyp.lSo, zSl,iS6»

ip7.ipS. rpp. 200. zoS
2op. 210. 221. 226. 22 p
233 23S.23p.24J. 243
244. 2S0. 2SI. 2S2. 2S3
234-^56. 2SS.2sp. 260
261.26 4.267.26 8. 26 p
271. 273.274.377. 27S
23 p. 34p.3S7.3sS. 35P
37Q.3SJ.3S4. SSp.SpQ
3PS.403.404.40p
Vrion terragenus 241
Vrjl ne mordeant 2p6
Vrjorum in medicinis vjisi
S2.s3.sS.sp. 60
Vrfi agrotl firmicarum 0-
uisjanantur io6.<ir
Tom.i.pag.srs
Vrtica pijcts tn medicinu
vfuf 2l6.2ip

Vroru in medicinis vjlts 43
Vjura quaHuoJa /egnittes
23S

Vitea oppidum j6 p.dr

Tom.i.pag.7 4.182.28 4
Vudpiiln aues decepta 328
Vua faucium remedia /4, ■
iS. jjS. rp4.2Q6. 2p4.
2P6.36 o.dyTom.3.pag. \
70.p2.S p. p3. 102.167,
16 S. tS6 . 231. 23S. 237, I

242.247,233.274*273 \

Vuapifcis 221

Vua marina in vino necata
vim tadium affert 2/7
Vulnera aggratsari credun
tur .

INI

tur eorum interuentu,
tjtii canU firpetifve mar
funlic^umio Juerifit Ufi

//

'JHlnerum 'Oaria rcmediu

Sos.S2o.ssS-&To^-^'
pa.S2. ff2.(Sp.72.S7-S>4-
py.pS^lOQ-lOI.I-i4-24-S*

ZQS.247-24S. 2SS- 2 J2*
2S(5.2Sp.30i-303>304-
3Qp.3S<^>S70-SS2-3S2-

3S4.3SS.3S^’3SS.3P0.

3^p.407-40S>4^9
Viilpcs ne gallinaceos attin^

gant

''Ouipit eUlpptiepartiura m
meUicinis zffas 4S-47-

4S.ss-S3’S4-<^^/^^
Vulturum pari iumque eo.
rfhnmeMcinu'1'fi^ 93>
t04.Jt7’223

ViuUurniTnciru vitrea ha-^
rena

Vulu£,fiu vierimuUebru^
rcraedut iG .2t>2p.32>

j<3.G7.GS.S2.rpo. 2p4>
^tS,400. 401.403’ dy
Tom.3‘p^l‘S4’SS’SP’73’

y(3.7p.S2.S3’^S’SG.p2.

^S.pS.ioo.io2.J07’lop.

142. I43.i44’i4<^’
iS2. TS3’ 2SS’2GS’1G7

16 S.l73> tS 5’ tSp, 194

» E X/

7^7. 217. 2tS. 2212. 2it^
224.22S’ 226,228. 234'
241.243.244’ 248. 2S0,
2SS. 232. 2S3’ 2S4’ 2SS'\
3SG.2sp.26I.2GP. 270,
272.278. 2p0. 2pi.374’

37 S‘37 6 ’3^ 39^*
3PS

X

X^Anthos gemma 45^
Xemerares Jlatua”
rius 28 s

Xenocrates de ptBura volt*
men edidit 32 8

Xe7ion piShr 348

Xenophotisfympofium 284

Xerxis vtiiucrjum exercu
tum ‘Tythius 'Bithynus
hofpit 10 excepit 237
Xiphia pifeis 220.221

Xiphia ptfiis nanes perfirat
IS 7

Xy^iosgemma 448

Z

Z Oebalias Babylonius
^Jiiagus, ad .Mi
ihridatcm Uber 45 8
Zamenfi oppidum 133-^
Tom.i-pag.i83
Zantbenes gtrnma in tMe»
dia nafcitur 462

Zaratus ^Magus ut

Zarmocemdas <Afagus tbt.

[ Zenodorus fcatuarius T/i-
jjuatatefioruit 27G

z

index

Zfttodortti fingendi ac cala-
di fcicntianuUi veterum
poflpomtur fbid.

Zenonit fiatuam ^uare Qi^
to in Cypria expeditione
non vendiderit 2SS
Zeros gemma 4sq

Zeti <^xyimphionU (imula-
erum ex marmore 37$
Zeugma oppidum 3 02,
Tom.i.pag.i^S‘i02,2s S,
260

Zeugmatis vrbis mira ca*
■ tena 3 02

Zeuxis fiatuariue 27 S
Zeuxis Heracleotes piSfor

S27

Zeuxidis cum ^arajio cer^
tamen 32 S

Zeuxidis opera mira ibid.
Zeuxis tabula pingens quin

que nudas virgines Jib
propojiiit 32')

Zimiris z/£>thiopia regio ht
renofa 3^)

Zrnilaces gemma in Su-
phrate nafiitur 4^%
Zrnilaces gemma marmon
^rocomiefio JimilU ibi,
Zmilus architeRus 38-)
Zopyrus argeti calator 2^1
Zoroasiris praeoptor itl
Zoroaffres quo tempore
ruerit ibid\

ZoroaHres magica vanita-^
tis vmentor ibi,

Zoroasiris (cripta ibid,
Zoronifios ^Magorum gem-
ma 4(52

Zoronifios gemma in In-
do flumine nafiitur
ibidem

finis.

•<v

f

4

1

\
r :

V-

l

'■

': W*1S

't

.^- !i

i,.j

■■■ -^m^-

4

r

r- \

*

*

1

‘i

8^

A ■