Das Pflanzenreich. Regni vegetabilis conspectus. Im Auftrage der Königl. preuss. Akademie der Wissenschaften herausgegeben von A. Engler. iv. 50. Orchidaceae-Pleonandrae mit 157 Einzelbildern in 41 Figuren I von E. Pfitzer. Ausgegeben am 27. März 1903. Leipzig Verlag von "Wilhelm Engelmann 1903. \ 1 A QK Heft u ■s J Orchidaceae. Orchidaceae cura cli. professoris Dr. E. P fitz er eduntur in fasci- culis separatis tribus vel subtribus tractantibus separatim paginatis atque indice speciali instructis. Pars generalis in fasciculo proprio reliquis editis in lucem prodibit. Fasciculi genera ordine numerorum in opere »Natürliche Pflanzenfamilien« adhibitorum continebunt. Aequo modo aliae familiae majores tractabuntur. A. Engler. Orchidaceae-Pleonandrae E. Pfltzer. (Gedruckt im Juli 1902.) (Diandrae Salisb. Prodrom, stirp. in horto ad Chapel Allerton vigentium 1796; Pfitzer, Entwurf ein. natürl. Anordn. d. Orchideen (1887) 95 et in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 76, 80; Rolfe in Joum. Linn. Soc. XXV. (1889) 216; Engl. Syllabus 2. Ausg. (1898) 97. — Cypripedieae Benth. in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 358; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 464, 487, 634). Character. Flores monoklini. Perigonium fere radiatum vel ad medianam zygo- morphum, connivens vel patens, marcescens vel deciduum, saepe resupinatum. Sepala 3 ; medianum liberum, lateralia saepe coalita, aestivatione pervia, imbricata vel valvata. Petala 3 fere aequalia vel mediano calceiformi valde diversa. Stamina 3 vel 2 fertilia et saepe staminodium columnae gracili vel validae affixa. Stigmatis lobi 3 omnes fertiles. Germen uniloculare vel triloculare. — Herbae vel suffrutices foliis non articulatis distichis tenuibus multinerviis vel coriaceis carinatis vernatione convolu- tivis vel duplicativis, inflorescentia terminali paniculata vel spicata saepius uniflora. Systema Pleonandrarum. A. Perigonium fere radiatum, stigma vix dilatatum lobis aequa- libus Tribus I. Apostasiinae. B. Perigonium valde zygomorphum, stigma in discum columna multo latiorem dilatatum lobis inaequalibus Tribus II. Cypripedilinae. Tribus I. Apostasiinae. {Apostasiinae Pfitz. Entwurf (1887) 95, et in Engl, et Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 76, 80. — Äpostasieae R. Br. in Wajlich, PI. as. rar. I. (1830) 74; Endl. Gen. (1837) 220; Meissn. Gen. (1842) 387; Spach, Hist. nat. veg. Phaner. XII. (1846) 182; Benth. Fl. austral. VI. (1873) 395; Rolfe, Morpholog. and systemat. Review of the Äpostasieae, in Journ. Linn. Soc. XXV. (1888) 211; Orchid Review IV. (1896) 328; Hook. f. in Bot. Magaz. CXX. (1894) t. 7368, CXXI. (1895) t. 7425; Krzl. Orch. I. (1897) 1. 878; Engl. Syllabus (1898) 97. — Äpostasiaceae Lindl. Nixus pl. (1833) 188, et Veg. Kingd. (18 47) 184; Blume Nov. fam. expos. in Hoeven et De Vriese, Tijdschr. v. nat. Gesch. I. (1833) 131; Ann. sc. nat. 2. ser. II. (1834) 93; A. Rieh, in Orbigny, Dict. II. (4 842) 34; Jussieu ibid. XII. (1849) 117; Ridley, Monocotyl. Plants of New Guinea, in Journ. of Bot. (1886) 356, Orchid. and Äpostasiaceae of the Malayan Peninsula, in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 416. — Cypripedieae ex parte Benth., Notes on Orchideae, in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 358; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 635; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 169). Wichtigste Litteratur (außer den oben citierten Werken). Blume, Bijdr. (1825) 423, 426. — Bauer, Illustrat. Orchid. (1830—1838) t. 15. — Griffith, Icones A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. 50. \ 2 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. (1851) t. 282; Notulae III. 243. — Reichenbach in Bonplandia V. (1857) 58; Flora V. (1872) 278; Xenia Orchidacea IL (1874) 13, 16, 215. — F. v. Müller, Fragm. VI. (1867) 96. — Eichler, Blütendiagramme I. (1875) 186. Character. Flores monoklini. Perigonium fere radiatum vel ad medianam levissime zygomorphum, connivens vel patens, marcescens. Sepala 3 libera. Petala 3 fere aequalia libera, nulluni calceiforme. Stamina 3 vel 2 columnae gracili rectae vel parum curvatae affixa, staminodio uno duobus staminibus int er dum addito. Stigma vix dilatatum parvum lobis tribus aequalibus omnibus ferti- libus. Germen triloculare. Fructus capsularis valvis 3 a replo brachiis 3 apice cohaerentibus constituto separatis dehiscens vel excepto replo sexbrachiato fatiscens. Semina minutissima subglobosa vel longiuscula. Herbae vel suffrutices parce ramosi. Folia non articulata disticha multi- nervia tenuia vaginis clausis caulem velantia subpetiolata vernatione convolutiva. Inflorescentia terminalis paniculata vel racemosa bracteata, floribus in racemo quoquoversus spiraliter dispositis, in paniculae ramis subdistichis. Vegetationsorgane. Die meisten Arten von Neuiviedia sind Stauden, deren Stamm über dem unterirdischen, bisweilen weithin kriechenden Rhizom zunächst kurze Inter- nodien mit einer Rosette großer grundständiger Blätter bildet. Sympodiale Verzweigung findet meistens nur unterirdisch statt. Bei Apostasia, Adadylus und einigermaßen auch bei Jseuwiedia Griffithii erhebt sich der Stamm ohne grundständige Blattrosette, wohl auch aus einem unterirdischen Rhizom entspringend, bis etwa meterhoch über den Boden und entwickelt an den oft Reste abgestorbener Blätter tragenden Knoten vielfach Luftwurzeln. Hier entstehen in den Achseln tiefstehender oder oberer Laubblätter auch Seitenzweige, we.lche die abgeblühte Inflorescenz überwachsen und im nächsten Jahr zur Blüte gelangen. Die Blätter sind zweizeilig angeordnet, haben geschlossene Scheiden, die sich in einen Blattstiel verschmälern, und eine längliche, spitze Spreite, welche von vielen z. T. auf der Unterseite deutlich hervortretenden, durch Querleisten verbundenen Rippen bogig oder fast parallel durchzogen wird. Während bei Neuwiedia Lindleyi die an Curculigo erinnernden Blätter etwa 2/3 m messen und 8 cm breit werden, bis 7 stärkere und sehr viele schwächere Bogenrippen besitzen, sind sie bei Adaetylus nudus kaum spannen- lang, nur 1 cm breit mit nur 3 — 5 stärkeren Rippen, bei A. latifolius ist die Blatt- fläche zwar doppelt so breit, aber noch nicht halb so lang. Anatomische Verhältnisse. Noch gar nicht untersucht. Blütenverhältnisse. Die Inflorescenz steht bei Neuwiedia auf einem mit kleiner werdenden und bisweilen allmählich in die Bracteen übergehenden Laubblättern besetzten Schaft und ist traubig oder fast kopfförmig mit spiralig gestellten oft die Blüten über- ragenden Bracteen. Bei Apostasia und Adaetylus schließt sich der Blütenstand unmittel- barer an die beblätterten Zweige an, hat nur kleine Bracteen und ist vielfach aus den Achseln der untersten Hochblätter oder der obersten Laubblätter rispig verzweigt, mit oft abwärts gebogenen Rispenzweigen. Die Blüten sind stets nur kurz gestielt und am größten bei JSieuiviedia (Durch- messer 2 cm), sehr unscheinbar bei den anderen beiden Gattungen. Der unterständige Fruchtknoten ist bei Neuwiedia spindelförmig bis verkehrt-eiförmig mit tiefen Furchen zwischen den Carpellen, bei Apostasia und Adaetylus schlank linear, weniger deutlich gefurcht, überall vollständig 3 fächerig mit zahlreichen Samenanlagen im inneren Winkel der Fächer. Die Segmente des Perianths sind frei, schwach gekielt, annähernd gleich, das unpaare des inneren Kreises meistens etwas breiter oder schmäler, etwas concav und oft mit etwas fleischig erhabener Mittellinie versehen. Unterhalb des Endes der länglichen oder fast linearen Perigonblätter ist außen eine besondere aufgesetzte kleine Spitze vorhanden. Die Knospenlage des Kelches ist klappig. Inmitten der Perigon- blätter setzt sich die Blütenachse als eine von vorn nach hinten abgeplattete Säule fort, Apostasiinae. Diagramme A von Neuwiedia, B von Apostasia. welche im Querschnitt zwei ziemlich spitze und einen stumpfen Winkel zeigt. Bei Neuwiedia trägt dieselbe drei gleiche fruchtbare Staubblätter, ein unpaares des äußeren und zwei paarige des inneren Kreises, bei Apostasia ist ersteres in ein Staminodium umgewandelt, welches häufig bis auf eine kleine Spitze der Säule anwächst, bei Adactylus fehlt es ganz. Bei Neuwiedia und Apostasia ist die Anthere etwa 2/3 — 5/6 unterhalb ihrer Spitze beweglich am Filament befestigt, was jedoch bei der aufrechten Stellung der Anthere wenig hervortritt (Fig. 2 B)1 bei Adactylus am Grunde unbeweglich angewachsen. Die Antherenfächer sind bei Neuwiedia überall ziemlich gleich breit, bei den beiden anderen Gattungen nach oben hin mehr oder weniger verschmälert. Bei Neuwiedia und Adactylus haben beide Antherenfächer gleiche Länge, bei Apostasia ist eines abwärts t stärker verlängert. Das Aufspringen erfolgt einwärts mit % Längs- spalten. Der Pollen hängt weder zu größeren Massen, noch zu Tetraden zusammen. Das Staminodium ist länglich und spitz. Die Narbe ist klein, etwas schief, schwach dreilappig mit gleichmäßiger Entwickelung der 3 sämtlich zur Bestäubung geeigneten Lappen. Während der Blüte scheinen sich bei Neuwiedia die Perigonblätter und die Säule noch zu verlängern. Frucht und Samen. Bei allen Apostasiinae behält die Frucht annähernd die Gestalt des Fruchtknotens. Namentlich ist dies bei Apostasia und Adactylus der Fall, deren spindelförmige, dreikantige oder cylindrische Frucht ein wenig fleischig wird und sechs den Mittelrippen der Perigonblätter entsprechende feste Leisten ausbildet, welche stehen bleiben, während die dazwischen liegenden Stücke der Kapselwandung zu ver- wesen scheinen. Bei JSeuwiedia entsteht meistens eine kurze dreikantige Kapsel, welche bei N. Lindleyi (Herb. Leiden) deutlich ein aus 3 Rippen gebildetes an der Spitze durch einen kurzen Schnabel zusammenhängendes Replum und 3 längs gefurchte davon abspringende Klappen zeigt. Bei N Zollingeri bezeichnet Reichenbach die Frucht als »fleischig dicklich beerenartig«, ebenso giebt Ridley von N Curtisii an, dass die Frucht eine Beere wie bei Dracaena sei, was noch weiter zu prüfen bleibt. Die Samen sind bei Apostasia und Adactylus rundlich mit fester Schale, bei N GriffWiii länglich kegelförmig, bei N. Lindleyi lang fadenförmig mit durchscheinender dünner Schale und rundlichem, nicht weiter differenziertem Embryo. Geographische Verbreitung. Das Verbreitungsgebiet der Apostasiinae erstreckt sich, vielfach mit großen Lücken, vom Himalaya (Nepal, Assam) einmal in südlicher Richtung nach Ceylon, andererseits südwestlich über die Halbinsel Malacca nach den großen Sundainseln (Borneo, Sumatra, Java) und von da weiter nach Neuguinea und Nordostaustralien. Das Vorkommen auf den Philippinen ist zweifelhaft. Adactylus nudus findet sich vom Himalaya bis nach Singapore, Apostasia Wallichii von Nepal bis Neu- guinea, im Allgemeinen sind die Verbreitungsgebiete viel kleiner. Verwandtschaftliche Beziehungen. Die Apostasiinae stehen den übrigen Orchideen so nahe, dass sie nicht als eigene Familie abgetrennt werden können. Durch die Mehr- zahl der Staubblätter nähern sie sich am meisten den Cyprvpedilinae, bei Neuwiedia ist auch das unpaare Petalum concav mit bisweilen etwas eingeschlagenen Rändern, welche aber an der Spitze nicht weiter übergreifen, als an der Seite; andererseits scheinen sie mir aber auch den monandrischen Tropidieae, namentlich der Gattung Qorymborchis verwandt, welche auch eine von den Petalen nicht sehr verschiedene Lippe und eine bis gegen die Spitze hin gerade Säule hat, sowie im Habitus mit den Apostasiiiiae gut übereinstimmt. Nutzen gewähren die Apostasiinae meines Wissens nicht. Fossile Reste sind nicht bekannt. 4 E. Pfitzer. — Orchidaceac-Pleonandrae. Systema Apostasiinarum. A. Perigonium connivens, stamina fertilia 3 . . 1 . Neuwiedia Blume. B. Perigonium patens, stamina fertilia 2. a. Antherae versatiles loculis inaequalibus basi obliquae, stami- nodium unum additum 2. Apostasia Blume. b. Antherae basifixae loculis basi aequaliter productis, stamino- dium nullum 2a. Adactylus (Endl.) Rolfe. 1. Neuwiedia Blume*). Neuwiedia Blume, Nov. fam. expos. (1833) 12; Hoeven et De Vriese, Tijdschr. I. (1833) 140; Ann. sc. nat. 2. ser. II. (1834) 94; Schnitzlein, Iconogr. I. (1843) t. 67 fig. 15—18; Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 360, XXV. (1889) 231, XXXII. (1896) 416; Reichb. f. Xenia Orchid. 13. 215. t. 106; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 635; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 175; Pfitz. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 81; Krzl. Orch. I. (1897) 2. Flores monoklini. Perigonium marcescens horizontale vel subnutans connivens ad medianam levissime zygomorphum. Sepala petalaque fere aequalia libera, infra apicem extus breviter cuspidata, petalum medianum lateralibus paullo latius vel angustius con- cavum margine parum inflexo, callo mediano carnoso praeditum. Columna curvata gracilis. Stamina fertilia 3, antherae supra basin affixae versatiles, loculi aequales paralleli basi vix producti. Germen triloculare polyspermum subtriquetrum paullo rostra- tum, stigma parvum trilobum. Fructus capsularis valvis 3 a replo rostrato tribrachiato secedentibus vel baccatusf?). Semina minuta longiuscula testa tenui embryone ellipsoideo. — Herbae rhizomate repente perennes, ad 1 m altae, foliis distichis basi confertis ex vaginis clausis petiolatis multinerviis plicatis magnis sursum decrescentibus. Racemus terminalis, flores mediocres vel parvi breviter pedicellati, bracteae angustae acutae flores aequantes vel superantes. Species 6 in Asia et Australia tropicis. Clavis specierum generis Neuwiediae. A. Racemus elongatus cylindraceus, folia aequans vel superans. Fructus capsularis siccus dehiscens. a. Antherae lineares, flores lutei mediocres. a. Germen fusiforme gracile 1 . N. calanthoides. ß. Germen obovatum crassum . . 2. N. Lindleyi. b. Antherae oblongae. a. Flores lutei mediocres 3. N. veratrifolia. ß. Flores albi parvi 4. N. Griffithii. B. Racemus sub anthesi subcapitatus, foliis brevior. Fructus sub- baccatus indehiscens? a. Bracteae flores aequantes, sepala anguste obovata . . . . 5. N. Zollingeri. b. Bracteae flores superantes, sepala lineari-lanceolata . . . 6. N Gurtisii. 1. N. calanthoides Ridl. in Journ. of Bot. (1886) 355 t. 271; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 233; Orchid Review IV. (189 6) 329; Krzl. Orch. I. (1897) 2. — Folia anguste lineari-lanceolata acuminata, racemus multiflorus comosus bracteis inferioribus flores duplo superantibus. Sepala petalaque pubescentia, petalum medianum angustius, germen pubescens. — Folia 60 cm longa, 4 cm lata, flores ochracei peri- gonio 1,3 cm longo. Neu-Guinea: Mt. Meroka 600 m. (H. O. Forbes n. 777). Amboina, Laha (Förster) — v. fl. s. *) In honorem Maximiliani principis de Wied-Neuwied, qui annis 1815—1817 ßrasiliam exploravit. Neuwiedia. 2. N. Lindleyi Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 232 t. 48 f. 10 — 12; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 175; Orchid Review IV. ( 1 896) 329; Bot. Magaz. t. 7368. — N. veratrifolia Blume p. p. ; Krzl. Orch. I. (1897) 3. — Folia lanceoiata acuminata, racemus densiflorus bracteis inferioribus flores aequantibus. Sepala petalaque niinule puberula, peLalum medianum lateralibus aequilatum callo paullo incrassato, germen puberulum. Semina filiformia. — Folia 60 cm longa, 5 cm lata, flores pallide primulini perigonio 1,5 cm longo. — Fig. 2. Borneo (Low), Sumatra (Korthals), Penang (Curtis n. 469) — v. fl. s. 3. N. veratrifolia Blume in Hoeven et De Vriese, Tijdschr. I. (1833) 140; Bon- plandia V. (1858) 58; Journ. Linn. Soc, XXV. (1889) 231, 241; Hook. Icon. pl. t. 1987; Orchid Review IV. (1896) 329; Krzl. Orch. I. (1897) 3 p. p. — Folia late lanceoiata acuminata, racemus sparsi- florus, ovarium fusiforme velutinum. — Folia 60 cm longa, 8 cm lata, flores flavescentes perigonio 1 ,5 cm longo. — Fig. 3. Java (Blume); Borneo: Sara- wak (Beccari n. 1147); Luzon? — v. fl. s. N. Griffithii Reichb. f. Xen. Fig. 2. Neuwiedia Lindleyi Rolfe. A Habitus. B Stamen. C Stigma. (See. Bot. Mag. . Fig. 3. N. veratrifolia Blume. Flos ex- pansus. (See. Hook. Icon. pl.). Soc. XXV. (1889) 235; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 176; Orchid Review IV. (1896) 329; Bot. Magaz. t. 7425; Krzl. Orch. I. (1897) 4. — Folia cuneato-oblonga acuminata, racemus densiflorus, bracteis flores subaequantibus. Sepala velutina, petala subglabra, petalum medianum conchiforme margine inflexo, germen ellipsoideum velutinum. — Folia scapusque 25 cm alti, flores albi perigonio 1 cm longo. Malacca (Griffith, Maingay n. 1682, Gaudichaud), Perak (King n. 10128), Singapore (Ridley n. 2375) — v. fl. s. 5. N. Zollingeri Reichb. f. in Bonplandia V. (1858) 58; Xen. Orchid. II. (1874) 13 t. 106; Journ. Linn. Soc. XXV._(l889) 234; Orchid Review IV. (1896) 329; Krzl. Orch. I. (1897) 5. — Folia oblonga acuminata basi euneata, racemus densiflorus bracteis scariosulis flores aequantibus. Sepala petalaque subglabra, petalum medianum Q E. Putzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. lateralibus subsimile oblongo-panduratum , callo paullo incrassato, germen turbinatum subglabrum. — Folia 25 cm longa, 4 cm lata, flores lutei, perigonio 1,5 cm longo. Java: Berg Idjeng 600 — 1300 m (Zollinger n. 2308); Luzon? — v. fl. s. 6. N. Curtisii Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 233; XXXII. (1896) 4 16; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 175; Orchid Review IV. (1896) 329; Krzl. Orch. I. (1897) 4. — Tupistra singapureana Wall. Cat. n. 5195? — Folia praecedentis, racemus brevis multiflorus pubescens, bracteis glandulosis flores subaequantibus. Sepala petalaque pubescentia, petalum medianum subsimile lineari-lanceolatum , callo lineari parum incrassato. Germen pubescens. — Folia 40 cm longa, 5 cm lata, flores lutei perigonio 1,4 cm longo. Sumatra (Gurtis n. 55); Penang (Gurtis n. 1185) — v. fl. s. 2. ApOStasia Blume*). Apostasia Blume, Bijdr. (1825) 423; Nov. fam. expos. (1833) 9 p. p. ; R. Brown in Wall. PI. as. rar. I. (1830) 74; Meissn. Gen. (1842) 290; A. Rieh, in Orbigny, Dict. II. (1842) 34; Spach, Hist. nat. veg. XII. (1846) 182; Lindl. Veg. Kingd. (1847) 184; Reichb. f. in Flora (1872) 278; Xenia Orchid. II. 215; Benth. Fl. austral. VI. (1873) 396; Journ. Linn. Soc. XVIII. (188 1) 360; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 635; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 174. — Apostasia § Mesodactylus Endl. Gen. I. (1837) 221; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 236; Orch. Review IV. (1896) 329; Pfitz. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 82. — Mesodactißis Wall. 1. c. — Niemeyera F. Muell. Fragm. VI. (1867) 9 6. — Neumayera Reichb. f. in Flora LV. (1872) 278. Flores monoklini. Perigonium marcescens patens ad medianam levissime zygo- morphum. Sepala petalaque fere aequalia lineari-lanceolata libera infra apicem extus breviter cuspidata. Columna curvata gracilis. Stamina fertilia 2 , antherae versatiles supra basin affixae, loculis inaequaliter produetis basi obliquae. Staminodium columnae affixum liberum vel fere prorsus adnatum filiforme. Germen triloculare poljspermum subeylindricum gracile, stigma parvum trilobum. Fructus capsularis subcarnosus fusi- formis vel eylindricus valvis 6 replo sexbrachiato affixis fatiscentibus. Semina minuta subglobosa testa crustacea embryone parvo subgloboso. — Herbae vel suffrutices ad 1 m altae foliis distichis sparsis ex vagina clausa petiolatis lanceolatis vel gramineis multi- nerviis. Racemus terminalis vel panicula terminalis ramis ex axillis foliorum superiorum nascentibus aueta, bracteae breves acutae. Species 5 in Asia et Australia tropicis. Clavis specierum generis Apostasiae. A. Staminodium longe liberum. a. Folia lanceolata; flores racemosi, filamentum antheram aequans I. A. odorata. b. Folia lineari-lanceolata; flores paniculati, filamentum anthera brevius %. A. Wallichii. B. Staminodium fere prorsus columnae adnatum apice liberum. Folia graminea. a. Panicula ramosa. a. Germen fusiforme crassiusculum 3. A. st ti. Germen cylindricum gracile 4. A. gr< b. Racemus fere simplex 5.-4. alba. 1. A. odorata Blume, Bijdr. (1825) 423 t. 1 f. 5; Hoeven et De Vriese, Tijdschr. I. (1833) 139; Ann. sc. nat. 2. ser. II. (1834) 93; Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 236, 241; Orchid Review IV. (1896) 329; Krzl. Orch. I. (1897) 7. — Folia 10 cm *) unoaxKGi«, defectio, propter strueturam ab Orchidaceis typicis deficientem. Apostasia. 7 longa, 1 cm lata. Perigonium 6 — 7 mm longum cuspidibus brevibus sursum curvatis. Flores sulphurei odoratissimi. — Planta 35 cm alta. Java: Salak (Blume, Original in Leyden) — v. fl. s. 2. A. Wallichii R. Br. in Wall. PI. as. rar. I. («830) 75 t. 84; Ann. sc. nat. 2. ser. II. (1834) 93; Schnitzlein, Iconogr. 18 t. 67 f. 1 — 44; Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 237, 242; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 175; Orchid Review IV. (1896) Fig. 4. Apostasia Wallichii R. Br. A Habitus. B Flos. C Id. apertus. D Columna cum 2 staminibus et 1 staminodio. E Ovar, transverse sectum. (See. Wal lieh.) 3 29; Krzl. Orch. I. (1897) 7. — Mesodactylis deflexa Wall. 1. c. — Folia 25 cm longa, 1 cm lata. Perigonium 5 mm longum cuspidibus satis longis subrectis. Flores lutei admodum fragrantes. Planta 70 cm alta. Nepal, Assam, Khasia, Perak, Ceylon, Penang, Sumatra, Borneo, Java, Neu-Guinea, vielleicht auch Luzon — v. fl. s. 3. A. stylidioides Reichb. f. in Flora (1872) 278; Xen. Orchid. II. 215 t. 196 f. 1; Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 237; Orchid Review IV. (1896) 329; Krzl. Orch. I. (1897) 8 p. p.; Benth. Fl. austral. VI. (1873) 396. — Niemeyera stylidioides F. Müll. Fragm. VI. (1867) 96. — Folia 12 cm longa, 5 cm lata. Perigonium 4 mm longum cuspidibus crassis deorsum curvatis ; filamenta brevissima ; germen 1 cm longum, 2 mm latum. — Planta 1 5 cm alta. Australien: Queensland, Rockingham Bay (Dallachy — Kew Herb.) — v. fl. s. 8 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. 4. A. gracilis Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 242; Orckid Review IV. (1896) 329. — A. stylidioides p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 9. — Folia 10 cm longa, 5 mm lata. Panicula laxa; perigonium 2 mm longum, cuspidibus gracilibus; fila- menta dimidium antheramm aequantia; germen 1,3 cm longum, 1 cm latum. — Planta 20 cm alta. Rorneo: Korthals (Herb. Leyden) — v. fl. s. 5. A. alba Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 32 9. — A. sp. Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 242. — Habitus speciei praecedentis. Panicula congesta; germen multo brevius, flores albi. — Planta 20 cm alta. Borneo: Labuan (Motley n. 95), Jangong Kubang (Barber) — v. fl. s. 2a. AdactyluS (Endl.) Rolfe*). Adaetylus Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 32 8. — 'Apostasia § Adactylus Endl. Gen. I. (1837) 221; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 238; Krzl. Orch. I. (1897) 7. — Ap>ostasia p.p. Wall. PI. as. rar. I. (1830) 76 t. 85; Ann. sc. nat. 2. ser. II. (1834) 93; Griffith, Posth. papers III. (1851) 243 t. 282; Reichb. f. in Flora (1872) 278; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 635; Pfitz. in Engl, et Prantl. Pflzfam. II. 6. (1889) 82; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (4 890) 175; Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 416. Flores monoklini. Perigonium marcescens patens ad medianam levissime zygo- morphum. Sepala petalaque fere aequalia libera infra apicem extus breviter cuspidata. Golumna curvata vel angulata gracilis. Stamina fertilia 2, antherae basifixae subsagittatae loculis aequaliter productis. Staminodium nulluni. Germen triloculare polyspermum subcylindricum gracile, stigma parvum trilobum. Fructus capsularis subcarnosus cylin- dricus valvis 6 replo sexbrachiato affixis fatiscentibus. Semina minuta subglobosa testa crustacea embryone parvo subgloboso. — Herbae vel suffrutices ad 70 cm altae foliis distichis lanceolatis vel gramineis sparsis ex vagina clausa petiolatis multinerviis. Race- mus vel panicula terminales, bracteae breves acutae. Species 3 in Asia tropica. Clavis specierum generis Adactyli. A. Folia lanceolata, distantia 1 . A. latifolitis. B. Folia graminea, approximata. a. Perigonii folia linearia 2. A. Lobbii. b. Perigonii folia lanceolata 3. A. nudus. 1. A. latifolius Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 328. — Apostasia latifolia Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1889) 242; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 175; Krzl. Orch. I. (1897) 10. — Folia 10 cm longa, 2,5 cm lata. Pa'niculae rami nutantes, bracteae subulato-lanceolatae ; perigonii folia 2 mm longa, lineari-oblonga ; antherae obtusae ; germen angustum 6 mm longum. — Planta ad 1 m alta. Perak (Wray n. 1605, Scortechini n. 868) — v. s. 2. A. Lobbii (Reichb. f.) Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 328. — Apostasia Lobbii Reichb. f. in Flora (1872) 278; Journ. Linn. Soc. XXV. (18 89) 238; Krzl. Orch. I. (1897) 9. — Folia acuminata 15 cm longa. Panicula recurvo-nutans , bracteae subulatae lineares; perigonii folia 3 mm longa, germen 8 mm, planta 50 cm. Borneo (Lobb); Labuan (Lobb); Bangarmassing (Motley n. 840) — v. fl. s. 3. A. nudus (R. Br.) Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 329. — Apostasia nuda R. Br. in Wall. PI. as. rar. I. (1830) 76 t. 85; Bauer, Illustr. Orchid. (1830) t. 4 5; Griffith, Icon. (1851) t. 282; Journ. Linn. Soc. XXV. 239; Hook. f. Fl. Brit. India VI. *) « privativum, öäy.xv'kog = digitus, propter staminodium dactyliforme nulluni. Cypripedilinae. g (1890) 175; Ridley in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 416; Krzl. Orch. I. (1897) 9. — A. Brumms Griff. Notulae III. (1851) 243. — Folia 15 cm longa, panicula brevis, decurva, bracteae lineari-lanceolatae acuminatae. Perigonii iblia alba 2,5 mm longa, germen 8 mm, planta ad 1 m. Ostindien und Sunda-Inseln: Khasia, Assam, Sikkim, Mergui (Griffith n. 6504), Malacca (Maingay n. 1680), Penang (Wallich), Singapore (Lobb), Perak (Wray), Sumatra, Java, Borneo (Haviland) — v. fl. s. Tribus II. Cypripedilinae. (Cypripedilinae Pfitz. Morphol. Stud. Orch. Blüte (1886) 108; Nat. Anordn. Orchid. (1888) 12, 95, in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 76, 82, in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 31, XXV. (1898) 518, 525. — Cypripedia Spreng. Anleit. II. 1. (1817) 2 9 8. — Gypripedieae Lindl. Orch. scelet. (1826) 1. 1 8 ; Endl. Gen. I. (1837) 220; Lindl. Orch. (1840) XVII. 525; Meissn. Gen. (1842) 387; Reichb. f. de poll. Orchid. genesi (1852) 28; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXV. (1881) 225, et in Orchid Review IV. (1896) 330; Cogniaux in Fl. brasil. III. 4. (1893) 6; Krzl. Orch. I. (1897) 10. — Gypripedieae p. parte Benth. in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 289, 358; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 487, 634; Hook. f. Fl. Brit. India VI. (1890) 169). Wichtigste Litteratlir (außer den oben citierten Werken). a) Systematik: Linne, Systema 1735, Spec. pl. ed. 1. (1753). — Thunberg, Flora japonica (1784) 30. — Walter, Flora carolinensis (1788) 222. — Aiton. Hort. Kew. III. (1789) 303. — Salisbury, Four new Cypripedia, in Trans. Linn. Soc. I. (1791) 79. — O. Swartz, De Orchid. in System, redig., in Act. Acad. Holm. (4 800) 251. — Willdenow, Spec. pl. IV. (1805) 142; Hort. bot. Berolin. (1816) 13. — Rob. Brown in Aiton, Hort. Kew. ed. 2. V. (1813) 222. — Wallich in Sims, Bot. Magaz. (1821) t. 2129. — J. Richardson, Bot. App. Franklin first Journ. (1823) 34. — Reinwardt in Blume Catal. Gew. Buitenzorg (1823) 98. — D. Don, Prodr. fl. nepal. (1825) 37. — La Llave et Lexarza, Nov. Veg. Mex. Descript. fasc. 2. (1825) 10. — Sprengel, Syst. veg. III. (1826). — Vellozo, Fl. flum. IX. (1827) t. 62. — Rei- chenbach, Conspect. regn. vegetab. (1828), Nom. (1841). — Lindley, Collect, botan. (1823) t. 32; Bot. Reg. (1841) 1842; in Lond. Journ. Bot. II. (1843) 674; Gard. Chron. (1847) 756, (1854) 135, (1857) 740, (1860) 693; Paxt. Fl. Gard. I. (1850) 38; Bot. Magaz. t. 4990. — Duchartre in Orbigny Dict. IX. (1849) 172. — Morren, les Souliers de la Vierge, Monographie des Cypripedes, in Belgique hortic. (1851) 165. — Reichenbach f. Xenia Orchidacea (1854 — 1888), in Linnaea (1 849) 811; in Seemann Bot. Voy. Herald (18^2) 215; in Bonplandia (1 854) 116, 278, (1855) 227, (1856) 217, (1860) 693, (1862) 335; in Bot. Zeitg. (1852) 691, (1862) 214, (1863) 129, (1865) 99; in Flora (1869) 322; in Gard. Chron. (1854—1888); Otia botan. Hamburg. (1881) 30. — Ledebour, Fl. rossica IV. (1853) 86. — Blume, Orchid. Fl. Javae (1858) 169; Rumphia IV. (1858) 56. — W. J. Hooker in Bot. Magaz. t. 2938, 3024, 3412, 4234, 4901, 4990, 5024.5349,5362,(1830—1863); Fl. bor. amer. II. (1840) 204. — Williams, Orch. Growers Manual (1852 — 1895). — J. Bateman in Bot. Magaz. t. 5466, 5508, 5513 (1864—65). — J. D. Hooker in Bot. Magaz. t. 5791, 5855, 5922, 5970, 6175, 6217, 6296, 6432, 6490, 6876, 7102, 7178, 7188, 7275, 7319, 7416, 7510, 7573, 7629, 7746 (1869—1900); Fl. Brit. India VI. (1890) 169. — Asa Gray in Proc. Amer. Acad. VII. (1868) 389. — Beddome, Icon. pl. Ins. Orient. I. (1868) *23. — Pfeiffer, Nom. (1874) 1.985. — Barbosa Rodrigues, Diario do Grao Para (1874) n. 285; Nov. Orchid. gen. et spec. I. (1877) 201. — Franchet et Savatier, Enum. pl. Japon. II. (1875) 39. — S. Watson in Proc. Amer. Akad. (1876) 147. — Kellogg, ibid. (1881) 380. — Veiten, Manual of Orchid. plants IV. (1881). — Franchet in Bull. Soc. bot. France XXXI. 10 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. (1884) 216; XXXII. (1885) 27; in Nouv. Archiv, d. Mus. d'hist. nat. X. (1887) 88; Orchi- dophile (1888) 368; Les Gypripedia de l'Asie centrale, in Journ. de bot. VIII. (1894) 225. — R. A. Rolfe in Kew Bull. (1892), (1896); Orchid Review (1892 — 1901); in Journ. Linn. Soc. XXIX. (1893) 341. — Desbois, Cypripedium, Selenipedium et Uropedium (18 88), 2. ed. (1898). — Pucci, Les Cypripedium et genres affines (1891). — 0. Brien in Gard. Chron. I. (1892) 522. — Fox, H. G., On the genus Cypripedium in Minnes. Bot. Stud. I. (1894) 423. — King et Pantling, Orch. Sikkim Himalaya, in Ann. bot. Gard. Calcutta V. 339 t. 415—18. — Ridley, Orchid. and Äpostas. of the Malayan Peninsula, in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 416. — Kerchove, Livre d. Orchidees (189 4). — H. Hallier, Papkiopedilum amabile und Übersicht über die Gattung Paphiopedilum, in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) n. 1. — Cogniaux et Goossens, Dictionn. iconograph. d. Orchid. Cypripedium (1890 — 1901). — J. J. Smith, Bull. jard. bot. d. Buitenzorg VII. (1900) 1. — Abbildungen: Pescatorea, Lindenia, Reichenbachia, Orchid. Album, Illustration horticole, Godefroy-Leboeuf, Cypripedium. b) Morphologie der Vegetationsorgane: Irmisch, Beiträge z. Morphol. u. Biol. d. Orchid. (1853) 38. — Pfitzer, Grundzüge ein. vergleich. Morphol. d. Orchid. ( I 882) 133, 138. c) Morphologie, Entwicklung und Biologie der Blüte: Rob. Brown, Prodr. (1810) 311. — L. C. Richard, de Orchid. europ. adnotationes, in Mem. d. Mus. d'hist. natur. IV. (1818) 23. — Thouars, Hist. part. d. Orchidees (1822) 12. — A. Richard, Monogr. d. Orchid. d'lle de France et Bourbon, in Mem. Soc. hist. natur. Paris IV. (1828) 1. — Rob. Brown, Org. of. fecund. Orch. a. Asclepiad. (1831). — Link, Bemerkungen üb. d. Bau d. Orchid., in Bot. Zeitg. (1 849) 745. — Ad. Brongniart, Note sur le genre Uropedium, in Ann. sc. nat. 3. ser. XIII. (1850) 113. — Darwin, Fertilisation of Orchids. (1862) 1227. — Hildebrand, Fruchtbildung d. Orchid., in Bot. Zeitg. (1863) 329. — Th. Wolf, Beitr. z. Entwickl. d. Orch. Blüte, in Pringsh. Jahrb. IV. (1866) 261. — Masters, Veget. Teratol. (1869). — Van Tieghem, Anat. comp. d. 1. fleur (1871). — Eichler, Blütendiagramme I. (1875) 179. — Magnus, Monstr. Cyprip. Blüten, in Sitz. Ber. Ges. naturf. Freunde Berlin (1878) (1885). — Gerard, Homol. et Diagr. d. Orchid., in Ann. sc. nat. 6. ser. (1879) 213. — M. Treub, Embryogen. d. Orchid. Naturk. Verhandl. kön. Akad. Amsterdam XIX. (1879) 432. — Suringar, Monstr. Cyprip. Blüten in Naturk. Verhandl. kön. Akad. Amsterdam (1881) 400, (1884) 1. — Pfitzer, Wachsth. d. Kronbl. v. Cyprip. caudatum, in Verh. Naturw. Med. Vereins Heidelberg IV. (1882); Morphol. Stud. Orchid. Blüten (1886); Unters. Bau u. Entwickl. Orch. Blüten in Pringsh. Jahrb. XIX. (1888) 155. — Veitch, Hybridis. of Orchids., in Journ. R. Hortic. Soc. VII. (1886) 22. ■ — Masters, Flor. Conformat. of Cypripedium, in Journ. Linn. Soc. XXII. (1887) 402. — Penzig, Pflanzen- Teratologie II. (1894) 367; Anomal, d. Orchid. in Mem. Soc. nat. d. sc. natur. Cher- bourg XXIX. (1894) 79. — G. Hansen, Orch. Hybrids. (1895). — Capeder, Ent- wickl. d. Orch. Blüte, in Flora (1898) 368. c) Frucht und Samen: Beer, Morphol. u. Biolog. d. Orch. (1863) t. VII. 1. 12. Horowitz, in Beiheft. Bot, Centralbl. XI. (1902) H. 7. d) Anatomie der Vegetationsorgane: Krüger, Vegetationsorgane d. Orchideen, in Flora LXVI. (1883) 439. — Möbius, Anat. Bau d. Orchid. Blätter, in Pringsh, Jahrb. XVIII. (1887) 554. — Meinecke, Anat. v. Luftwurz. d. Orchid., in Flora LXXVIII. (1894) 133. Vegetationsorgane. Die Keimung wurde bei Cypripedilum calceolus von Irmisch verfolgt. Die jüngsten, im December beobachteten Keimpflanzen hatten etwa Rettig- form und 1,5 mm Länge. Unterhalb des ersten Blattes bilden sich 1 — 2 Wurzeln. Schon die erste Achse hat zwei kleine, über den Boden hervortretende Laubblätter, denen 4 — 9 Scheidenblätter vorausgehen, von welchen nur die mittleren Achselknospen haben: die oberste wird meistens zum zweiten Jahrestrieb. Das Rhizom ist anfangs vertical gerichtet: erst nach vielen Jahren wird die Pflanze blühbar. Bei Paphiopedil 'um Cypripedilinae. 11 entsteht zuerst ein mit Wurzelhaaren sich anheftendes grünes Knöllchen, welches ein Niederblatt und einige kleine Laubblätter trägt. Die Keimung der anderen drei Gattungen ist weniger genau bekannt. Die erste Achse wächst unbegrenzt mehrere Jahre fort, indem sie immer größere Blätter bildet, deren nach zwei Jahren etwa 5 — 6 vorhanden sind. Bisweilen blüht nach 3 — 4 Jahren schon diese Achse, häufiger erst ein Seiten- spross derselben. Alle Cypripedilinae haben ein unterirdisches Rhizom mit sympodialer Verkettung der Sprosse; jeder genügend kräftige Trieb schließt mit einem endständigen Blütenstand ab. Der basale Teil jedes Sympodialgliedes unterhalb der Insertionsstelle des Fortsetzungssprosses ist im Allgemeinen sehr kurz, so dass der Wuchs dicht rasig wird, doch haben Pkragrnopedilum caricinum und PJi. Klotxschianum lange kriechende basale Rhizomstücke, so dass die Triebe in etwa 4 cm Abstand aus dem Boden hervor- treten. Bei CijpripfdUum calccolus besteht das Basalstück aus nur 3 kurzen Inter- nodien: die unterste Niederblattachsel ist steril, die zweite enthält eine nur im Notfall Fig. 5. Habitus der Cypripedilinae. A Cypripediliim arietinum. — B C. japonicum. - C Paphiopedilum niveiim. — D Phragmopedilum longifolium. austreibende Ersatzknospe, die dritte den Haupttrieb für das nächste Jahr; die Ver- zweigung ist wickelartig. Bei Paphiopedilum insigne sind mehrere untere Niederblatt- achseln steril, dann folgt die kräftigste, das Sympodium fortsetzende Knospe, der sich in den oberen Blattachseln noch weitere von absteigender Größe anschließen. Die Seitenknospen sind stark nach der Unterseite des Hauptsprosses hin verschoben: obwohl die Blattstellungsebenen auf einander folgender Sprosse sich ursprünglich rechtwinkelig kreuzen, werden sie durch diese Verschiebung nahezu parallel. Bei Phragniopedilum bleibt dagegen die transversale Distichie dauernd deutlich; hier durchbrechen die jungen Sprosse schon frühzeitig den Grund ihres Tragblattes, während sie bei Paphiopedilnm zwischen den Blättern des Muttersprosses eingezwängt emporwachsen. Starke Verzweigung aus den Achseln der oberen Laubblätter, also buschartigen Wuchs, zeigen nur die großen Selenipediliun-Arten. 12 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Die ziemlich dicken Wurzeln stehen ursprünglich in zwei Zeilen unterhalb der Knoten in der Blattstellungsebene — an stärkeren Sprossen kommen weitere seitlich dazu, so dass ihre Stellung schließlich wenig Regelmäßigkeit zeigt. Jeder Trieb beginnt mit einer Anzahl schuppenförmiger Niederblätter mit ge- schlossenen, oft sehr kurzen Scheiden — bei manchen Arten von Gypripedilum sind die oberen Niederblätter lang röhrenförmig und bedecken den Stengel weit hinauf. Die Niederblätter gehen teils sehr allmählich in die Laubblätter über [Paphiopedilum , Phragmopedilum, Selenipedilum und die meisten Arten von Gypripedilum) ; bei einigen Arten letzterer Gattung folgen aber auch ganz unvermittelt auf die Niederblätter schei- denlose sitzende Laubblätter [C. japonicum (Fig. SB), G elegans u. A.). Niemals ist eine Gliederung zwischen Blattscheide und Blattspreite vorhanden, so dass letztere nicht abfällt, sondern langsam samt der etwa ansitzenden Scheide verwest. Die wohl ausgebildeten Laubblätter haben bei den meisten Arten von Gypripedilum keine, G. Irapeanum ziemlich lange, bei Paphiopedilum und Phragmopedilum äußerst kurze Scheiden — bei Selenipedilum besitzen alle Laubblätter lange cylindrische, ge- schlossene Scheiden, welche die Internodien völlig verhüllen. Der Umriss der Laubblattspreite ist bei Gypripedilum und Selenipedilum im All- meinen eine aus schmaler Basis entspringende Ellipse oder Eilinie mit mehr oder weniger vorgezogener Spitze (Fig. 5 A). Einerseits verbreitert sich diese Blattform [C. elegans, G debile) zu breit abgerundet rhombischer oder fast herzförmiger und bei C. japonicum (Fig. 5J5) zu einer aus keilförmiger Basis quer rhombischen oder quer elliptischen Gestalt mit oft etwas vorgezogener Spitze. Andererseits verschmälert sie sich zu den lang elliptischen, schmal verkehrt eiförmigen und endlich riemenförmigen Blättern von Paphio- pedilum und Phragmopedilum (Fig. 5jD), welche bei Ph. caricinum wirklich an Carex- Blätter erinnern. Die Blatthälften sind hier meistens nicht ganz gleich und zeigen am Ende zwischen sich einen Einschnitt , in welchen die Mittelrippe oft als kleiner Zahn vorspringt, während die beiden Hälften den Einschnitt ungleich weit überragen (Fig. 6 -DJ und bald sehr stumpf abgerundet (P. ParisJiii u. A.) , bald ganz fein zugespitzt [Ph. caricinum , longifolium [Fig. 5 D]) erscheinen. Der Rand ist bald völlig glatt, bald durch kleine Unebenheiten, namentlich gegen die Spitze hin rauh {Papliiopedihim $Phacopetalum). Die hautartig dünnen Blätter von Gypripedilum und Selenipedilum sind flach ausgebreitet oder nach oben etwas concav, die lederartigen bis fast fleischigen Blätter der beiden anderen Gattungen zeigen längs der Mittellinie oben eine Furche, unten einen vorspringenden, oft sehr stark und scharf entwickelten Längskiel. Die Blatthälften erscheinen dabei entweder schwach nach oben convex gekrümmt und im Ganzen flach ausgebreitet, oder ziemlich eben und stark gegen einander geneigt, so dass das Blatt rinnenförmig wird {Phragmopedilum). Der Rand derselben ist entweder flach oder etwas abwärts umgebogen [Ph. caricinum u. A.). Die Nervatur der Laubblätter zeigt bei Selenipedilum und den ersten fünf Gruppen von Gypripedilum neben der starken Mittelrippe eine große Zahl bogig verlaufender Seitenrippen, welche durch oft schräg gestellte zahlreiche Querbalken mit der ersteren und unter einander verbunden sind und keine freien Enden wahrnehmen lassen. Unter den Seitenrippen treten einige (2 — 7) in regelmäßigen Abständen stärker hervor (Fig. 6 Ä). Bei Gypripedilum %Retinervia sind außer der Mittelrippe 2 bis 4 stärkere bogenförmige Nerven vorhanden: die Zwischenräume zeigen aber nicht die schmalen rechteckigen, rhombischen oder trapezförmigen Felder, wie sie durch den eben beschriebenen Verlauf der Nerven entstehen, sondern vielmehr von wellig verlaufenden schrägen Verbindungs- strängen eingeschlossene größere Maschen (Fig. 6 G). Die fast fächerförmigen Blätter von G. japonicum endlich haben viele strahlig divergierende stärkere Nerven, die am Rande des Blattes verbunden sind und deren Zwischenräume durch ein ähnliches feines Netzwerk, wie bei C. calceolus u. s. w. ausgefüllt werden, wobei aber entsprechend der Verbreiterung der dreieckigen Felder nach oben hin vielfach Gabelungen der feineren Nerven beobachtet werden (Fig. 6B). Bei den lederartigen Blättern von Phragmopedilum Cvpripedilinao. 13 tritt die Nervatur sehr wenig hervor — es begleiten hier die Mittelrippe zahlreiche ihr ziemlich parallele Seitennerven, während Querstränge die Verbindung herstellen. Paphio- Fig. 6. Blattnervatur der Cypripedilinae. — A Cypripedilum macranthum. — B C. japonicum. — C C. debile. — I) Paphiopedilum Lawrenceanum. — EP. villosum. pedilum vermittelt zwischen diesen beiden Fällen — namentlich bei den kurzen breiten Blättern sind in dieser Gattung häufig noch einige Seitennerven stärker entwickelt und auch ziemlich deutlich gekrümmt, während längere parallelrandige Blätter (Fig. 6 E) sich wie Phragmopedilum verhalten. Eine besondere Stellung nehmen die von Reich enb ach als Tessellata zusammen- gefassten Paphiopedilum- kxlv& ein, deren Blätter mehr oder minder regelmäßig schach- brettartig hell- und dunkelgrün gezeichnet sind. Hier sind die Seitennerven ziemlich weit, oft 5 mm von einander entfernt und nur spärliche Querbalken stellen z. B. bei P. Bullenianum die seitliche Verbindung her — gerade ihnen entsprechen die dunkel- grünen Querbinden im Blattgewebe. Wo diese breiter werden (P. Dayanum, Lawren- ceanum u. s. w.), gehen von den Querverbindungen baumartig verzweigte Seitenäste aus, die vielfach frei enden und das dunkelgrüne Feld, dessen Assimilate sie jedenfalls ab- leiten, nach allen Richtungen durchziehen. In den hellgrünen Feldern dagegen fehlen alle seitlichen Nervenverbindungen (Fig. 6D). Nur bei Cypripedilum margaritaccum kommen auf der Blattoberseite purpurrote große Flecke, wie bei Orchis maculata, vor: sehr häufig sind dagegen solche kleinere dunkelrote oder violette Flecken auf der Unterseite des Blattgrundes: bei Paphiopedilum § Brachypetalum und bei P. venustum überziehen sie, bald von helleren Stellen unter- brochen, bald zusammenhängend die ganze Blattunterseite. Bei der eben genannten Section erhält ferner die Blattoberseite durch die beträchtliche Größe der mit bloßem Auge sichtbaren, wassergefüllten Oberhautzellen ein eigenartiges, durchscheinendes Aus- sehen. Häufig ist der Blattrand weisslich, durchscheinend — bei Paphiopedilum %Pardalopetalum und bei Phragmopedilum Sargentianum ist das Blatt schmal gelb In der Behaarung wechseln die Blätter von fast zottiger Beschaffenheit (Cypri- pedilum Reginae, C. Irapeanum) bis zu völliger Kahlheit (Pliragmopedüum\ im Glanz von spiegelnder bis zu ganz matter Oberseite — die Unterseite ist stets matt. Die Knospenlage der Laubblätter ist bei Cypripedilum und Selcnipedüum vielfaltig convolutiv, bei Paphiopedilum und Phragmopedilum einfach duplicativ. Die Anordnung der Nieder- und Laubblätter ist stets zweizeilig: meistens sind die letzteren in unbestimmter Zahl vorhanden — bei Sclcnipcdilum und den meisten Arten von Cypripedilum durch sehr deutliche verlängerte Internodien getrennt, bei Phragmopedilum und Paphiopedilum durch Verkürzung der letzteren dicht an einander gedrängt. Bei C. acaide, C. guttatum, sowie bei den vier Sectionen Enantiopedilum, Trigonopedilum, Retinervia, Flabellinervia , ist die Zahl der Laubblätter normal auf 2 reduciert, das kurze sie trennende Internodium wird bei C. acaide, C. margaritaccum ] 4 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. von einem Niederblatt verhüllt, so dass die beiden Blätter grundständig und fast opponiert erscheinen. Bei C. guttatum sind dieselben oberirdisch inseriert und durch ein kurzes aber deutliches Internodium geschieden, ebenso in geringerem Grade bei C japonicum : in den Sectionen Enanüopcdilum und Retinervia ist das Zwischenglied auf das Äußerste verkürzt und erscheinen die Laubblätter gegenständig, bei C. micranthum und G. ebrac- teatum dicht über dem Boden, bei C. fasciculatum , C. elegans und C. debile auf einem das Blatt oft an Länge übertreffenden Internodium emporgehoben. Anatomische Verhältnisse. Die Wurzeln haben bei Papliiopedilum und Phragmo- pedilum ein wohl entwickeltes, mit Spiralverdickungen versehenes Velamen, welches bei Cypripedilum fehlt; bei Ph. longifolium kommen auch Stabkörper vor. Es folgt dann eine Endodermis mit kräftiger Verdickung der Außenwand, ein breites Rindenparenchym ohne Netz- oder Spiralzellen, eine stark verdickte Schutzscheide und ein normales bei Cypripedilum etwa 7, bei Papliiopedilum 8 — 10, bei Phragmopedilum bis 1 6 Xylem- strahlen zeigendes Gefäßbündel. Die Stämme sind noch kaum untersucht worden. Die Blätter von Cypripedilum haben in der Flächenansicht wellig gebogene Längswände der Oberhaut, das Mesophyll ist gleichförmig. Bei Phragmopedilum longifolium sind die Epidermiszellen über der Mittelrippe, bei Papliiopedilum alle Oberhautzellen senkrecht zur Blattebene gestreckt und dienen so als Wassergewebe — bei der Section Brachy- petälum sind sie auf der Flächenansicht bequem mit bloßem Auge zu erkennen. Spalt- öffnungen kommen nur auf der Unterseite vor. Die Marmorierung der Blätter beruht auf der Verteilung der luftführenden Intercellularräume des Mesophylls, welches oft ein deutliches Palissadenparenchym ausbildet. Das mechanische System beschränkt sich auf schwache Sklerenchymbelege der Gefäßbündel. Die Epidermis der Frucht zeigt eigen- artige Cellulose-Differenzierungen. Blütenverhältnisse. Inflorescenz. Der stets terminale Blütenstand ist selten {Phragmopedilum Lindleyanum, Ph. Schlimii) eine vielblütige Rispe, gewöhnlich eine Traube, welche bei Papliiopedilum § Cochlopetalum und bei Phragmopedilum longifolium 20 — 30 Blüten hervorbringen kann. Meistens ist deren Zahl viel geringer, bei den Selenipedilum- Arten und Cypripedilum californicum 6 — 10, bei C. Irapeanum, C. Henryi, C. fascicidatum, den meisten Arten von Phragmopedilum, Papliiopedilum § Anotopedilum, Mystropetalum und Pardalopetalum 3 — 5. Alle übrigen Formen haben gewöhnlich nur eine einzige, scheinbar endständige Blüte und nur an besonderen kräf- tigen Sprossen einmal 2 — 3 Blumen (C. sjwctabile, P. callosum)', auch neben der anscheinend terminalen Einzelblüte ist das verkümmerte Ende der Blütenstandsachse meistens leicht nachzuweisen. Nur selten gehen den Blüten in ihren Achseln tragenden Bracteen sterile Hochblätter voraus, die dann entweder ganz am Grunde der sonst kahlen Inflorescenzachse stehen (oft bei P. hirsutissimum) oder derselben als oft etwas bauchige, lange Scheidenblätter zu mehreren ansitzen [Phragmopedilum außer Ph. caudatum). Die Tragblätter der Blüten sind in der letzteren Gattung oft länger als die Fruchtknoten und bilden am Rücken flache, bogig zusammengerollte, an Heliconia erinnernde Hochblätter (Fig. 5 D) : bei Ph. caudatum und den meisten Papliiopedilum - Arten sind dagegen die Bracteen scharf zusammengedrückt und am Rücken gekielt, oft sehr kurz und unscheinbar (Fig. 5 C). Kleine concave, offene Tragblätter, die nicht nach y2 zu stehen scheinen, hat Selenipedilum. Bei Cypripedilum finden wir die Blüten teils in den Achseln der oberen Laubblätter (C. Irapeaimm, C. californicum)] meistens sind aber ihre Tragblätter ein wenig kleiner und concaver als die Laubblätter (Fig. 5-4). Kleine, vom Laubblatt wesentlich verschiedene Bracteen haben die Blüten von C. japo- nicum (Fig. 5.B), C. fasciculatum, C. margaritaceum , C. elegans und C. debile — endlich bei C. micranthum und C. ebracteatum ist das Tragblatt, in dessen Achsel die einzige Blüte steht, unterdrückt. Dem unterständigen Fruchtknoten geht oft ein deutlicher Blütenstiel voraus ; Vor- blätter fehlen dagegen normaler Weise gänzlich — bei Papliiopedilum venustum wurden einmal 2 Blättchen unmittelbar unterhalb der Sepalen beobachtet. Cypripedilinae. 15 k O 7. Diagramm der Cypripedilinae. I Lippe, o Staminodium. Diagramm. Das Diagramm der Cypripedilinae leitet sich aus dem normalen Liliifloren-Diagramm, 5 abwechselnden dreizähligen Kreisen, dadurch ab, dass zunächst eine starke mediane Symmetrie auftritt, welche sich darin ausspricht, dass die meistens verwachsenen paarigen Sepalen dem unpaaren ungleich und die paarigen Petalen anders geformt sind, als das schuhförmige Labellum (/Fig. 7); ferner bilden die Staubblatt- kreise sich unvollständig aus. Nach Cape der werden bei Paphiopedüum barbatum noch alle 6 Staubblätter angelegt, bei Cypripedilum calceolus noch 4, nämlich das unpaare des äußeren Kreises und sämtliche epipetale Glieder. Zur Blütezeit sind aber regelmäßig nur zu finden das erstgenannte, zum Staminodium (o Fig. 7) gewordene Staubblatt und die paarigen, fruchtbaren Glieder des inneren Kreises. Auch die Narbe ist symmetrisch entwickelt: alle drei Lappen können fruchtbar bestäubt werden, oder der unpaare ist größer als die beiden paarigen. Die Annahme von Link, dass die beiden Staubblätter von Cypripedilum als Hälften des bei Orchis allein vorhan- denen anzusehen seien, während dann das Staminodium nur eine Connectivwucherung dieses gespaltenen Staubblattes wäre, darf als widerlegt betrachtet werden. Abweichungen vom normalen Diagramm finden sich ziemlich häufig, zunächst in der Zahl der jeden Blütenwirtel zusammensetzenden Blätter; dabei ist Pleiomerie weit seltener als Oligomerie. So kam Paphiopedüum Hookerae 4 zählig vor. Sehr häufig sind 2 zählige Blüten; wir haben dann 2 transversal stehende freie oder mit den nach unten gewandten Rändern verwachsene Sepalen, ein nach der Resupination oben stehen- des Petalum, diesem gegenüber ein Labellum. Das Andröcium erscheint normal, das vor dem Petalum befindliche Glied des äußeren Kreises wird zum Staminodium, die beiden inneren Staubblätter sind fertil, die 2 Placenten stehen rechts und links. Bei Paphiopedüum Lawrenceanum wurde auch ein medianes Staubblatt mit 2 Staminodien rechts und links beobachtet, bei einer dinieren Blüte von P. vülosum fehlten diese letzteren. Der Anschein von Dimerie kann entstehen, wenn das unpaare Sepalum nicht ent- wickelt wird. So standen bei abnormen Blüten von P. barbatum und Phragmo- pedilum X Sedeni den verwachsenen paarigen Sepalen ebenfalls verwachsene Petalen gegenüber, während alles Übrige normal war. Fehlen des Labellums in sonst normaler Blüte wurde bei Cypripedilum calceolus und Paphiopedüum superbiens beobachtet. Abweichungen in der Verwachsung der Organe sind zu verzeichnen insofern, als bei C. arietinum die sonst verbundenen paarigen Sepalen frei bleiben: das gleiche findet sich bei der als Paphiopedüum Cannartianum beschriebenen Varietät von P. Roebelinii, bei dem analogen P. Stonei var. acrbsepalum und gelegentlich bei C. calceolus. Trennung bis zur Hälfte habe ich bei P. Chamberlainianum gesehen. Umgekehrt kamen abnormer Weise bei P. barbatum auch alle 3 Sepalen zu einer die übrigen Organe einschließenden Röhre verwachsen vor. Die Verbindung des Labellums mit einem Petalum ist bei P. venustum und P. insigne beobachtet worden. Eine Spaltung sah ich bei P. vülosum var. Boxalli, wo 2 neben einander stehende unpaare Sepalen und 2 Staminodien in sonst normaler Blüte sich fanden, die damit den Anschein der Tetramerie erhielt. Spaltung des Labellums in 2 gleiche neben einander stehende Lippen wurde bei P. insigne, P. superbiens und Phragmopedilum X Sedeni gefunden. Sehr häufig sind auch Metamorphosen einzelner Blütenkreise. So zunächst pelorische Bildungen; bei C. arietinum wurden eine Blüte mit 3 Lippen, bei dimeren Blumen von Paphiopedüum superbiens 2 Lippen beobachtet. Drei gleiche Petalen fanden sich bei C. spectabüe, Paphiopedüum Spicerianum und namentlich bei den als TJropedium 16 E. Pfitzer. Orchidaceae-Pleonandrae. Lindeni beschriebenen pelorischen Formen von Phragmopedüum caudatum, die man zuerst für den Typus einer besonderen Gattung hielt: das Gleiche kommt auch bei Ph. X Sedeni vor. Drei fruchtbare Staubblätter in der gewöhnlichen Stellung zeigten Paphiopedilum barbatum und P. Lawrenceanum , die beiden fruchtbaren normalen und ein ebenfalls fruchtbares unpaares des inneren Kreises vor dem Labellum C. calceolus und die oben erwähnten Pelorien von Ph. caudatum: das letztere Staubblatt als Labellum entwickelt und in das normale Labellum eingeschachtelt wurde bei P. Lawrenceanwn und P. superbiens beobachtet. Endlich erwähnt Penzig noch Blüten von P. Hookerae mit 4, G. candidwm mit 5 Staubblättern, sowie eine Blume von Ph. X Sedeni, in der die beiden medianen Staubblätter fertil waren, während die übrigen sich zu 4 Lippen ausgebildet hatten. Knospenlage. Bei der ganzen Gattung Paphiopedilum decken die Ränder der paarigen Sepalen stark das unpaare Sepalum, bei Phragmopedüum sind dieselben bei beiden etwas eingebogen, so dass die Sepalen nur kiappig an einander stoßen. Endlich bei Gypripedilum sind die Sepalenränder flach und schon in der Knospe durch die zwischen ihnen liegende Mittelrippe der Petalen getrennt, so dass die Deckung als offen bezeichnet werden kann. Nur selten greift das unpaare Sepalum etwas über die paarigen über (C. Reginae). Die Petalen liegen in der Knospe flach und berühren einander nicht: ihre Krümmungen und Drehungen kommen erst nach dem Aufblühen zu Stande, ebenso wachsen sie erst hierbei über die Sepalen hinaus. Die Lippe wird stets von den Petalen gedeckt. Fig. 8. Nervatur des Sepalums von A Paphiopedilum Argus. — B Phragmopedüum eari- cinum. — C Paphiopedilum Charlesivorthii. — BP. Stonei. — EP. niveum. — F Gypri- pedilum guttatum. — 0 Petalum derselben Art. — H Spitze des Petalums von C. macranthum var. ventricosum (n. Gr.). Das unpaare Sepalum, welches nach der Umkehrung der Blüte oben steht und wohl auch als Fahne, Standard, Sepale dorsal bezeichnet wird, nimmt alle Gestalten von schmaler Lanzettform bis zum breit querelliptischen Umriss an, mit ganz scharfer bis äußerst stumpfer oder ausgerandeter Spitze. In der Mittellinie ist es häufig nach außen gekielt, innen gefurcht, die Ränder sind oft ein- oder zurückgebogen, an der Spitze auch eingerollt oder kaputzenförmig [Phragmopedüum). Rückseite und Ränder sind gewöhnlich behaart, die Innenseite meistens kahl und glänzend Wesentliche, auch systematisch wichtige Unterschiede zeigt die Nervatur. Am einfachsten ist dieselbe bei einigen Sectionen von Paphiopedilum, wo neben der Mittelrippe wenige oder viele bogige ganz einfache Seitenbündel verlaufen, zwischen welche vielfach kürzere ebenfalls einfache Cypripedilinae. j 7 Bündel sich einschalten. Alle Stränge enden frei, Anastomosen fehlen durchaus, dicho- tomische Verzweigungen kommen nur spärlich gegen den Rand des Sepalums hin vor (Fig. SÄ). Ähnlich ist der Gefäßbündelverlauf bei Phragmopedilum , wo die einfachen Stränge ebenfalls meistens frei enden, aber durch schwache Anastomosen verbunden sind (Fig. 8P). Ein Netz solcher Anastomosen zwischen ganz wenigen Hauptbündeln hat Paphiopedilum Storni (Fig. SD). Bei den Sectionen Neuropetalum, Coehlopetalum u. s. w. derselben Gattung sind dann zahlreiche bogige Bündel einmal durch viele Anastomosen verbunden und zweitens, namentlich gegen den Rand hin, reich verzweigt (Fig. 8 G). Ähnliches bei mehr parallelem Bündelverlauf zeigt die Section Brachypetalum (Fig. SE). Während hier überall die bogigen Hauptnerven frei enden, legen sie sich bei Cypripedüum an einander an, so dass ein aus verschiedenen Bündeln zusammen- gesetzter Randnerv entsteht, außerdem sind viele oft compliciert verlaufende Anastomosen vorhanden: nur der Mittelnerv endet ein kurzes Stück über den letzten seitlichen An- sätzen frei (Fig. $F). Selenipedüum verhält sich, soweit das spärliche Material eine Untersuchung gestattete, wie Cypripedüum. Die paarigen Sepalen sind nur bei G. arietinum frei, sonst überall zu einem »Synsepalum« verwachsen, wobei bald die Spitzen der beiden Componenten noch deutlich gesondert erscheinen (C. montanum, G. pubescens u. A.), bald nur ein schwacher Einschnitt oder eine leichte Ausbuchtung die Verwachsung verrät [C. acaule, G. Reginae), bald endlich die Spitze ganz einheitlich erscheint (G. luteum). Die Gestalt wechselt von schmaler Lanzettform zu breiter Eiform mit scharfer oder stumpfer Spitze. Die beiden Mittelrippen treten meistens stark hervor und sind oft außen gekielt, innen gefurcht. Der sonstige Bau zeigt analoge Verschiedenheiten, wie beim unpaaren Sepalum. Bei Phragmopedilum longifolium umgiebt die Insertion des Synsepalums ringförmig den Fruchtknoten. Die meistens der Nervatur sich anschließenden Zeichnungen und Streifungen der Sepalen sind im Allgemeinen auf der Innenseite viel kräftiger entwickelt, als auf der Rückseite: bei Paphiopedilum Stonei ist das Entgegengesetzte der Fall. Die paarigen Petalen zeigen alle Übergänge von der querelliptischen zur lang- gestreckten bis schmal bandförmigen Gestalt. Sie sind bald überall annähernd gleich breit, bald aus breitem Grunde verschmälert, in der Mitte am breitesten oder aus schmalem Grunde gegen das Ende spateiförmig verbreitert: leicht über der Mitte eingeschnürt erscheinen sie bei Cypripedüum guttatum (Fig. 8 G). Die Spitze zeigt scharfe, stumpfe, ausgerandete oder quer-abgeschnittene Gestalt {Paphiopedilum philippinense)'. selten treten schwache seitliche Zähne auf (P Volonteanum, P. villosum). Wohl niemals sind die Petalen genau symmetrisch, selbst wenn die Mittellinie leidlich gerade ist, sind die beiden Blatthälften etwas ungleich, namentlich die obere zu einem eckigen oder rundlichen über die Insertionsstelle hinausragenden Vorsprung entwickelt, obwohl die untere Blatthälfte vielfach die breitere ist. Meistens ist aber die Mittellinie sichel- förmig (P Dayanum) oder S förmig gebogen (P. barbatum), wodurch die Asymmetrie sehr deutlich hervortritt. Die Petalen sind bald horizontal fast in einer Ebene so aus- gebreitet, dass die Mittellinien eine Gerade bilden (P. Chamberlainianum) , bald hori- zontal nach vorwärts gekrümmt (P. insigne), unter abwärts stumpfem Winkel gespreizt {Phragmopedilum longifolium), abwärts gebogen [Paphiopedilum superbiens, P. cilio- lare), oder hängend (Ph. caudatum). Indem der Rand stärkeres Längenwachstum zeigt, als die Mittellinie, wird ersterer entweder wellig, oder das ganze Petalum erhält eine einfache (P. Volonteanum) bis vielfache Drehung, die bei beiden Petalen stets in entgegengesetztem Sinn erfolgt. Die Innenfläche ist am Grunde oft durch lange Haare bärtig, sonst meistens kahl, oft mit erhabenen Fleckchen besetzt, die Außenseite oft behaart. Der Rand ist nur selten haarlos (P tonsum), meistens mit annähernd gleich langen oder gemischten Wimpern besetzt, auch kommen am Unterrande (P. Parishii), am Oberrande (P. barbatum u. A.), oder endlich an beiden Rändern (P. Lawrenceanum) erhabene über die sonstige Randlinie vorspringende, bei der letztgenannten Art fast kegelförmige Warzen vor, welche dann pinselförmig mit besonders langen A. Eng ler, Das Pflanzenreich. IV. 50. 2 18 E. Putzer. — Orchidaceae-Pleonandrac. Wimpern besetzt zu sein pflegen und bei P. callosum auch auf der Fläche des Petalums erscheinen. Die Nervatur entspricht einigermaßen derjenigen der Sepalen, doch hat nur ein Teil (§ Phacopetalum) derjenigen Paphiopedüum - Arten , welche freie Nerven- endigungen in den Sepalen besitzen, solche auch in den Petalen, vielfach schließen sich an deren Enden die Nerven bogenartig zusammen {%Blepharopetalum und Spathopetalum) und zeigen Neigung zu Anastomosen. Einfache, fast parallel verlaufende Gefäßbündel im schmalen unteren Teile und ein reiches Netz von Anastomosen in dem spatelartig verbreiterten oberen Teile der Petalen hat Paphiopedüum %Pardalopetalum. Bei manchen Arten dieser Gattung mit stark netzartigen Sepalen (P. Spicerianum) zeigen die Petalen ebenfalls bis über die Mitte fast einfache Bündel. Bei den meistens schmalen Petalen von Gypripedüum ist der Anschluss der Nerven an der Spitze besonders leicht zu erkennen (Fig. SH) Die Lippe (lab eil um) ist bei allen Cypripedilinae schuhförmig, nur die pelori- schen Varietäten (vgl. S. 16) haben eine flache, den paarigen Petalen fast gleiche Lippe. Um die mannigfaltigen Variationen in der Form der Lippen zu vergleichen, gehen wir am besten von der Gattung Gypripedüum aus. Die Lippe ist hier fünflappig: bei dem leider nach Blume nie wieder beobachteten C. Thunbergii (Fig. 9^1) sind die untersten Lappen (lobi basales a) flach ausgebreitet und zungenförmig — in der Regel bilden sie nach außen umgeschlagene schmale Läppchen (Fig. 9 Bei). Dann folgen zwei nach Fig. 9. A Lippe von Gypripedüum Thunbergii von oben. — B Dasselbe von C. fascicidatwn. C Halbe Lippe von C. Reginae. [A nach Blume; B nach Bot. Mag.). innen umgeschlagene mittlere Lappen (lobi medii): bei G. Thunbergii sind dieselben [h) sowohl von den grundständigen, wie vom Endlappen ganz abgerückt, bei den meisten Arten bilden alle Lappen einen zusammenhängenden Saum (Fig. 91?, G). Die Enden (apices) der eingeschlagenen Mittellappen haben oft charakteristische, spitze (Fig. 9.4) oder stumpfe Form (Fig. §B, C). Der Endlappen hat bei Gypripedüum einen schmalen mit allmählicher Krümmung nach innen eingeschlagenen Rand (Fig. 9B, C, c), welcher mit den Mittellappen die Öffnung der Lippe (ostium, o in Fig. 9B) begrenzt. Außerhalb der eingeschlagenen Lappen verläuft oft noch ein besonderer hohler Kamm mit oft gekerbtem Rande (crista, d in Fig. 9 C). Der untere schmälere Teil der Lippe bis zum Beginn des auch nach oben völlig geschlossenen Teiles wird als Nagel (unguis) bezeichnet, der letztere selbst als Schuh (calceus). Meistens ist der letztere im Querschnitt gleich- mäßig gewölbt oder aber von der Seite oder vom Rücken her etwas abgeplattet. Einen unten gefurchten Schuh hat C. humüe, ein nach abwärts scharfkantiges oben flaches Labellum G margaritaceum , während C. elegans sich durch eine elliptische fleischige Längsplatte auszeichnet, die vom vorderen Grunde des Schuhes in diesen hinein vor- springt, ihn aber nur unvollkommen in zwei Längskammern teilt (Fig. 20^4). Cypripedilinae. 19 Den normalen Cypripedilum-Arten nähert sich am meisten die Section Micropetalum von Phragmopedilum. Bei Ph. Schlimii ist auch ein kleiner auswärts gebogener Basallappen vorhanden (Fig. 1 0 G, a), dann folgt ein aufgerichteter kleiner Lappen, der vielleicht den sonst eingeschlagenen Mittellappen entspricht. Der ganze vordere Rand der Lippe ist in sanftem Bogen einwärts gekrümmt, aber viel stärker als bei Gypri- pedüum; nach rückwärts geht der eingeschlagene Teil mit stumpfem Winkel in die aufgerichteten Lappen über. Bei den übrigen Sectionen ist der vordere Lippenrand ebenfalls stark eingeschlagen , aber mit spitzwinkeliger Knickung (Fig. 10 A, B c) ; bei Ph. caudatum sind die Basallappen sehr deutlich (Fig. 25 5), sonst dagegen kaum oder gar nicht entwickelt. Bei der Section Ceratopedilum fehlen die Basallappen ganz, die Mittellappen aber tragen jederseits ein dreieckiges oder abgestutztes flaches Hörn (cornu, Fig. 4 0. Lippe halbiert von innen gesehen. A Phragmopedilum caricinum folium. — G P. Schlimii. — D Paphiopedilum bellätulum. — EP. Lowei. — G P. villosum. — HP. venustum. B Ph. longi- - F P. h -Fig. 10 B), welches in seinem unteren Teile hohl, weiter aufwärts solid ist. Der ebenfalls spitzwinkelig breit eingeschlagene Rand des Schuhes erscheint von oben gesehen ausgerandet und in zwei flache etwas eckige Bogen (sinus) ausgezogen. Außerdem ist das Labellum bei Phragmopedilum häufig von den Seiten her mit flachen Gruben ver- sehen, gewissermaßen eingedrückt. Recht verschieden ist die Lippe bei den drei Untergattungen von Paphiopedüum. Bei Brachypetalum stimmt sie sehr mit Cypripedilum überein, namentlich in dem schmalen bogig eingeschlagenen Rand des Endlappens (Fig. 1 0 D, c) : die Basallappen sind bei P. bellätulum noch als Höcker kenntlich (Fig. \ 0 C, «), bei P. niveum nur schwach angedeutet. Eine noch weiter gehende Reduction zeigt Anotopedilum: die Basallappen sind verschwunden, die Mittellappen bilden einen ziemlich schmalen, hornigen, ein- geschlagenen Saum (Fig. 1 0 E, b) , dessen winkelig gebrochene Ränder sich einerseits am Lippennagel, andererseits an dem aufsteigenden Teil des Schuhes hinziehen. Der letztere selbst ist nicht gleichförmig gewölbt, sondern gegen seine Spitze hin abschüssig ; sein Rand ist gar nicht eingeschlagen und ein wTenig verdickt. In letzterer Hinsicht stimmen die meisten Sectionen von Otopedilum mit Anotopedilum überein — nur bei § Gochlopetalum ist eine kleine eingeschlagene dreieckige Spitze vorhanden, bei § Neuro- petalum ist der einfache Rand sogar nach außen gebogen (Fig. 10(2, c). Die bei 2* 20 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Anotopedilum nur als schwacher Saum entwickelten Mittellappen sind bei Otopedilum groß und mannigfaltig ausgebildet: auch hier zieht sich ihr Saum vielfach an dem aufsteigenden Rande des Schuhes hin. Als neuer Teil der Lippe kommen hinzu die Öhrchen (auriculae Fig. \0F, G, o)>, vorgezogene nach innen concav gewölbte Ecken dieses aufsteigenden Randes, zwischen denen der einfache Rand des Schuhes in glattem Bogen oder stumpfem Winkel verläuft, wobei ähnliche flache Vorsprünge (sinus), wie bei Phragmopedilum § Geratopedilum vorkommen. Der Schuh selbst zeigt bei § Neuropetalum noch einen schwachen Längskiel auf seiner Oberseite. Der Section Pardalopetalum von Paphiopedilum eigentümlich sind zwei solide derbe Platten, welche den Winkel zwischen dem Nagel und dem aufsteigenden Teile des Schuhes ausfüllen und bei P Lowei am Rande kleine Höcker tragen (Fig. \0F,p). Außen ist das Labellum vielfach kahl, glatt und glänzend, in anderen Fällen mit kurzen Haaren bedeckt, die bisweilen am oberen Rande der eingeschlagenen Lappen einen dichten sammetigen Saum bilden (Phragmopedilum caudatum). Die Innenseite ist meistens, namentlich am Grunde, stark behaart. Auf den eingeschlagenen Mittel- lappen finden sich oft helle oder dunkle Wärzchen (Paphiopedilum § Phacopetalum u. A. und Phragmopedilum § Platypetalum und Geratopedilum), welche in letzterem Falle sich paarweise gegenüber stehen (w Fig. iOPj. Die in geringer (7 bei Paphiopedilum venustum) oder großer Zahl in den Lippen- grund eintretenden Gefäßbündel verlaufen bogenförmig, gabeln sich oft schon dicht am Grunde und werden weiter aufwärts durch zahlreiche Anastomosen verbunden ; bei Paphiopedilum enden sie in den eingeschlagenen Lappen und den Öhrchen frei, am Rande des Schuhes sind sie teils frei, teils durch mehr oder minder vollkommene Rand- nerven verbunden. In dem rings um die Öffnung der Lippe eingeschlagenen Rande von Phragmopedilum, sowie in den Lappen und Öhrchen enden die Gefäßbündel meistens gegabelt frei; bei Gypripedilum werden dagegen durch Verbindung der Bündel ge- schlossene Randnerven gebildet. Die Säule der Cypripedilinae kann entweder nach dem Vorgang von Rob. Brown als Verwachsung der Staubblätter und der Fruchtblattspitzen betrachtet werden — es liesse sich dafür anführen, dass bei Paphiopedilum und Phragmopedilum die ganze Säule mit dem Perigon abfällt. Andererseits kann man die Säule auffassen als eine Verlängerung der Achse, in welche die Carpelle eingesenkt sind, wie dies bei anderen Orehideen sicher anzunehmen ist; die entwickelungsgeschichtlichen Untersuchungen geben aber hierfür keinen bestimmten Anhaltspunkt. Häufig erscheint die Säule unterhalb der Staubblätter oder Staminodien entsprechend mit Längswülsten versehen, so dass meistens auf der Rückseite zwei tiefe parallele Furchen verlaufen. An besonderen Ge- bilden finden sich noch vor bei Phragmopedilum Schlimii an der Grenze von Säule und Fruchtknoten 3 kleine stumpfe Höcker, welche mit den äußeren Sepalen abwechseln und an den Calyculus von Epistephium erinnern. Bei Paphiopedilum Hookerae kommen unterhalb des Staminodiums auf dem Rücken der Säule besondere kleine Wucherungen vor, die aber auch wohl kaum als Rudimente von Organen zu deuten sind. Bei P Parishii ist zwischen die Unterseite des Staminodiums und den Ansatz der Narbe ein mehr oder minder entwickelter Höcker eingeschaltet, der vielleicht mit zum Stamino- dium gehört. (Fig. 30 B). Staubblätter. Ein gerades Staubblatt findet sich bei den Cypripedilinae nur in den pelorischen Blüten von Phragmopedilum caudatum, wo das hier zur Ausbildung gelangte unpaare Glied des inneren Kreises ein etwa centimeterlanges , schlankes, kegelförmiges Filament hat (Fig. 25D) und in geringerem Grade bei Selenipedilum. Überall sonst ist das letztere stark eingebogen, so dass die Anthere nach der Rückseite der Narbenfläche, also in der resupinierten Blüte nach abwärts gewandt ist. Die Biegungsstelle ist dabei bald bogig begrenzt, bald in einen spitzen Fortsatz (dens) ver- längert (Fig. H A bei a, B), der bisweilen das Schild des Staminodiums (ö) erreicht. Die Anthere erscheint, wo sie vor dem Aufspringen untersucht wurde, breiter als lang und tief zweiteilig, jedes Fach wieder mit deutlicher Längsfurche. Sie ist senkrecht Cypripedilinae. 21 zur Spitze des Filaments einseitig inseriert , ihre Fächer divergieren gegen die Narbe hin (Fig. \ 1 D, a). Das Connectiv ist oft zu einem halbkugeligen Polster entwickelt, welches bei Phragmopedilum an der von der Narbe abgewandten morphologischen Spitze der Anthere in einen etwas concaven, zweispitzigen Anhang sich verlängert, welcher fast die Länge der Anthere erreicht und ihr gleich breit ist. Die Anthere springt mit zwei Längsrissen auf: der Pollen besteht aus deutlich 2 kernigen Einzelkörnern, nicht aus Tetraden; er ist stets klebrig, und es fließen bei manchen Pajihiopedilum-Arten die Pollenmassen bei- der Antherenfächer zu einem convexen, glänzenden und fadenziehenden Tropfen zusammen. Staminodium. Die einfachsten Formen des Staminodiums treffen wir bei Selenipedilum und Gypripedilum an: es hat hier die Form eines lan- zettlichen, länglichen, eiförmigen, rhombischen, herz- förmigen oder dreieckigen Blättchens mit etwas verdickter oft als gefurchte Schwiele nach unten vortretender Mittellinie und flachen oder aufwärts gerollten Rändern, welches bei der ersten Gattung fast gerade, bei der zweiten meistens stark abwärts gekrümmt ist. Besonders deutlich und eckig ist diese, wohl der Krümmung der fruchtbaren Staub- blätter entsprechende Biegung bei C. Immile, G. pubescens u. A. Bei C. irapeanum (Fig. \ 4 Ä), C. fasciculatum (Fig. I 8 B)1 ist das Staminodium schwach dreilappig, meistens ist es länger als breit. Ein fast kreisförmiges Staminodium haben C. arietinum und G luteum', bei G. micranthum ist es breit quer herzförmig, bei C. californicum fast nierenförmig (Fig. I 4 G) und nach oben convex. Bei C. guttatum ist die Spitze leicht ausgerandet. Der Rand ist häufig gewimpert, die Oberseite bis- weilen kurz behaart. Ebenfalls einfache Formen des Staminodiums zeigt Phragmopedilum. Am häufig- sten findet sich hier ein quer gestreckter Rhombus mit abwärts gebogener Spitze und starker Behaarung der nach rückwärts gewandten Ränder: die seitlichen Rhombusecken sind bald ziemlich spitz, bald abgerundet (Fig. 22, 23), bisweilen auch wellig gebogen (Fig. 25), bei Ph. Lindleyanum ist die stumpfe Vorderecke dreispitzig, bei Ph. Schlimii und wohl auch bei Ph. Boissierianum das ganze Staminodium schwach gleichseitig fünfeckig mit herabgebogener Spitze (Fig. 24 5, 2 4.D). Die größte Mannigfaltigkeit bietet Paphiopedilum, Die Untergattung Brachypetalum hat ein gerades horizontales Blätteheji von quer elliptischem bis herzförmigem Umriss mit vorgezogener, bisweilen dreizähniger Spitze (Fig. 26). Ähnlich einfache Formen zeigen die Sectionen Godilopetalum und Stietopetalum , jedoch mit stark abwärts gebogenem Schild des Staminodiums. Während hier auf dem letzteren leichte flache Erhöhungen sich finden, ist dasselbe bei P. Druryi längsgefurcht. Gerade verkehrt-herzförmige Staminodien mit einem starken soliden Höcker (Umbo) auf dem Schild finden wir bei der Section Neuropetalum: der erstere entspricht vermutlich dem Zahn, welcher so oft an dem Filament der fruchtbaren Staubblätter vorkommt. Während derselbe hier ziem- lich gegen die Spitze des Staminodiums hin auftritt, zeigt das ebenfalls verkehrt herz- förmige aber tief ausgerandete, fast gabelförmige Staminodium von P. Parishii, P. Lowei und P. Haynaldianum (Fig. 30, 3 1) einen analogen Höcker am Grunde des mit seinem Stiel einen rechten Winkel bildenden convexen Schildes, was obige Deutung unterstützt. Noch stärker gewölbt ist das fast helmförmige vorn ausgerandete Schild von P. philip- pinense (Fig. 28) und P. Röbbelenii — bei P. Sanderianum setzt sich dasselbe vorn in eine scharfe vierseitige Platte fort, während das verkehrt herzförmige, rechts und links Fig. 14. Paphiopedilum barbatum. A Säule von außen, B dieselbe von der Seite, C dieselbe von oben ge- sehen. — DP. insigne, Säule von innen her gesehen, a Antheren, a Staminodium, n Narbenfläche. 22 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. von der etwas vertieften Mittellinie nach oben schwach convex gewölbte Staminodium von P. Storni sich durch die lange Behaarung des Seiten- und Hinterrandes auszeichnet (Fig. 29). Ganz allein steht das cylindrische , knieförmig gebogene, an der Spitze kurz eingeschnittene, langhaarige Staminodium von P. Rothschildianum (Fig. 27), welches einem gebogenen Filament am nächsten kommt. Eine besondere Reihe bilden die selten (P. Wolterianum) mit einem Höcker auf der Oberseite versehenen Staminodien der fünf letzten Sectionen von Paphiopedilum, ausgezeichnet durch ein mit dem Stiel einen erheblichen Winkel bildendes, rundliches bis ausgesprochen halbmondförmiges Schild, das an der basalen Seite einen Einschnitt zeigt, der von zwei oft stark umgerollten Lappen begrenzt wird (Fig. \ 1 A, G). Die bogig ausgeschnittene freie Seite des Schildes hat in der Mitte der Ausbuchtung meistens einen, seltener mehrere Vorsprünge (papula, Fig. \\ C), von denen oft ein etwas erhabener Kiel über den Rücken des Staminodiums verläuft, welchem auf der Unterseite eine stark vorspringende Längsleiste entspricht. Gynaeceum. Das Stigma der Cypripedilinae ist stets scheibenförmig verbreitert und bald dem Schilde des Staminodiums nahezu parallel, bald bilden beide einen erheb- lichen Winkel (Fig. \ \ A, By D). Die Gestalt der behaarten Narbenfläche wechselt von der querelliptischen durch die Kreis- form zur schmal längselliptischen Gestalt: der unpaare Narbenlappen ist meistens viel größer als die bei- den paarigen (Fig. \ I D, n). Der Fruchtknoten zeigt drei Hauptformen; er ist einfächerig bei Cypripedilum und Paphiopedilum (Fig. 1 2 G) , kaum gefurcht drei- fächerig bei Phragmopedilum (Fig. \ 2 B) und fast apokarp bei einigen Selenipedüum- Arten (Fig. \%A). Die Samenanlagen sind stets in 6 Gruppen angeordnet. Die Außenfläche des einfächerigen Fruchtknotens zeigt häufig den Kelchblättern entsprechende erhabene Leisten (juga), welche stark nach außen vortreten können (Fig. \ 2 G), weniger ist dies meistens bei den den Mittellinien der Petalen entsprechenden Kanten der Fall. Die Außenfläche des Fruchtknotens ist oft stark behaart, seine Spitze sehr häufig in einen dünneren Schnabel (rostrum) ausgezogen, welcher dreifächerig sein kann, auch wenn sonst eine einheitliche Fruchtknotenhöhlung vorhanden ist. In der Section Neuropetalum wird der Querschnitt des Fruchtknotens dadurch, dass die Unterseite concav ist, median symmetrisch (Fig. 33(7). Gewöhnlich ist er lang gestreckt; kurze fast kugelige Fruchtknoten hat C. elegans. Biologie der Blüte. Was zunächst die Resupination betrifft, durch welche das Labellum nach abwärts gestellt wird, so geschieht dieselbe weniger durch eine Drehung, als vielmehr durch eine in der Medianebene stattfindende Biegung des Fruchtknotens. So biegt sich bei den mehrblütigen Inflorescenzen von Phragmopedilum longifolium u. A. der ganze schlank cylindrische Fruchtknoten von der Bractee fort, bis das Labellum nach unten gerichtet ist. Bei den Arten mit aufrechter einblütiger Inflorescenz ist die Knospe ursprünglich aufrecht, dann wird sie durch Krümmung der Inflorescenzachse dieser parallel abwärts gestellt, wobei diejenige Seite der Achse, welche die Bractee der einzigen Blüte trägt, convex wird. Später streckt sich dieses Stück wieder gerade, der Fruchtknoten richtet sich senkrecht auf oder krümmt sich mäßig in der Ebene der Bracteenmediane von dieser fort — die Hauptkrümmung vollzieht sich dicht unter dem Ansatz des Perigons, namentlich in dem schlanken Schnabel, in welchen der Frucht- knoten oft verlängert ist. Wo die einblütige Inflorescenz seitlich überhängt, wie bei Paphiopedilum villosum, macht zunächst die etwas zweischneidige Blütenstandsachse, deren scharfe Kanten ursprünglich in der Blattstellungsebene liegen, eine solche Drehung, dass die Bractee nach oben zu stehen kommt, also die scharfen Kanten vertical liegen. Fig. 4 2. Fruchtknotenquerschnitt (in der ursprünglichen Stellung der Blüte) von A Selenipedüum. B Phragmo- pedilum, G Cypripedilum und Paphiopedilum. Cypripedilinae. 23 Dann bedarf es nur noch einer kleinen Biegung des Frdchtknotenschnabels , um die Lippe nach unten zu wenden. Bei Cypripedilum fasciculatum scheint die Resupination vielfach oder regelmäßig zu unterbleiben. In der Knospe sind die Petalen stets flach und nicht länger als die sie umschließen- den Sepalen: erst nach dem Öffnen der Knospe beginnen die Wachstumsvorgänge, welche die mannigfaltigen Biegungen und Drehungen der Petalen verursachen, und strecken sich die letzteren so stark, dass sie schließlich die Sepalen weit an Länge übertreffen. Am bemerkenswertesten ist in dieser Hinsicht Phragmopedüum caudatum, dessen schmale in der Knospe nur etwa 1 5 cm lange Petalen in wenigen Tagen über einen halben Meter erreichen können, wobei an einem Tage ein Zuwachs von 7,8 cm, in einer Stunde ein solcher von 4,5 mm beobachtet wurde. Das Wachstum verteilt sich dabei ziemlich gleichmäßig auf die ganze Länge des Petalums. Bei den mehrblütigen Inflorescenzen öffnen sich vielfach [Cypripedilum , Paphio- pedilum, Phragmopedüum caudatum) die Blüten, wenn sie auch in acropetaler Folge aufblühen, doch so rasch nach einander, dass sie sämtlich zu gleicher Zeit geöffnet sind. Eine Ausnahme davon machen die Section Gochlopetalum von Paphiopedilum und die Sectionen Ceratopedilum und Himantopedilum von Phragmopedüum. Hier öffnet sich die nächst obere Blüte erst, wenn ihre Vorgängerin ihr verwelkendes Perigon abgeworfen hat; höchstens sind einmal drei Blüten gleichzeitig offen. So wird die Blütezeit außerordentlich verlängert — da jede einzelne Blume von Paphiopedilum und Phragmopedüum in der Regel mehrere Wochen, oft 40, bei P Fairieanum 70 Tage frisch bleibt, so stehen die Pflanzen viele Monate in Blüte; ja bei P. Chamberlainianum ist oft die vorjährige reichblütige Inflorescenz noch nicht abgeblüht, wenn die nächst- jährige ihre erste Blüte öffnet, selbst drei Jahrgänge kommen neben einander in Blüte vor. So kommt es, dass diese Art Jahr aus Jahr ein stets eine bis zwei Blüten zeigt. Es ist freilich möglich, dass stattfindende Befruchtung dem weiteren Blühen ein Ziel setzt. Bestäubung. Im Allgemeinen sind die Blüten der Cypripedilinae ohne Beihilfe unfruchtbar. Die letztere geschieht, indem größere Insekten in die weite Öffnung des Labellums eintreten und dann dessen Hohlraum durch die beiden schmalen Ausgänge ver- lassen, die rechts und links nahe den Staubbeuteln vorhanden sind. Der so mitgenommene Pollen wird dann leicht in einer anderen später besuchten Blüte auf die Narbe übertragen. Nach Müller lecken und kauen bei Cypripedilum calceolus Andreaena- Arten an den Haaren im Lippengrunde, mühen sich dann längere Zeit vergeblich ab, die übergewölbten Wände des Schuhes zu ersteigen und zwängen sich endlich mit gewaltiger Anstrengung durch die kleinen Seitenöffnungen hindurch. Das Staminodium wirkt dabei in der Weise, dass es den größten Teil der basalen Öffnung des Labellums verschließt. Eigent- liche Nectarien fehlen, doch sondern die Haare im Innern des Labellums eine Flüssig- keit ab, welche vielleicht die Insekten anzieht. Geruch haben die Blüten nur selten, z. B. bei Selenipedilum palmifolium. Die Befruchtung erfolgt ungewöhnlich spät, bei Gypripedilum calceolus 5 Wochen, bei Paphiopedilum insigne und P venustum etwa 4 Monate nach der Bestäubung. Frucht und Samen. Bei Cypripedilum , Paphiopedilum und Phragmopedüum entwickelt sich eine trockene Kapsel, welche in der Weise aufspringt, dass die oben erwähnten in der Mittellinie der Sepalen liegenden Juga als dünne Leisten stehen bleiben, während dazwischen die gewölbten Klappen sich etwas zurückbiegen. Oben und unten bleiben alle 6 Längsteile der Frucht vereinigt. Bei Paphiopedilum und Phragmopedüum fällt das Perigon samt der Säule ab, bei Cypripedilum und Selenipedilum bleibt es welkend auf der Frucht stehen. Die breiten Klappen tragen auf ihrer Mittellinie, wenn die Kapsel einfächerig ist, die wandständigen Samenleisten, bei dreifächerigem Frucht- knoten die Scheidewände; Schleuderhaare fehlen. Die Frucht braucht bei Cypripedilum etwa 3 Monate, bei den anderen Gattungen 10 — 12 Monate um zu reifen. Besonders lang cylindrisch sind die Früchte von 24 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Selenipedilum, mehr spindelförmig und etwas gebogen die meisten anderen : dicke, kurze Früchte haben Paphiopedüum Parishii und Cypripedilum micranthum] letztere sind verkehrt eiförmig. Vielfach sind die Früchte nicht genauer bekannt. Bei Selmipedüum chiea und S. Isabelianum riechen die reifen, etwas saftigen Früchte nach Vanille. Samen. Bei Selenipedilum sind die Samen rundlich oder ellipsoidisch und haben eine krustige, dunkle Samenschale — die übrigen Gattungen haben die länglichen, hellen, den Embryo oben und unten überragenden Samen, wie sie sonst den Orchideen zu- kommen. Der Embryo ist ellipsoidisch und mit einem 5 — 6 zelligen Träger versehen, im Übrigen nicht weiter morphologisch differenziert. Bastardbildung. Bei Cypripedilum kennen wir einen einzigen natürlichen Ba- stard, bei Paphiopedüum eine kleine Anzahl von wild gefundenen Formen , welche als natürliche Hybriden gedeutet worden sind. Erstaunlich ist dagegen die Leichtigkeit, mit welchen innerhalb der Gattungen Phragmopedilum und Paphiopedüum Bastarde künstlich erzeugt werden können — auch äußerlich recht unähnliche Arten, wie z. B. P. bellatulum und P. Rothschildianum, lassen sich kreuzen. Nachdem 4 860 die erste Paphiopedilum-Eybrlde (P. villosiim X barbatum) , 1870 der erste Phragmopedilum- Bastard [Ph. caricinum X caudatum) von Dominy erzielt worden waren, ist deren Zahl jetzt auf viele Hunderte gestiegen. Dabei sind die Hybriden selbst sowohl in ihren Samenknospen, als auch im Pollen nicht wesentlich geschwächt — wir kennen zahl- reiche Bastarde zwischen Arten — primäre, d. h. von % Arten abstammenden Hybriden, außerdem aber auch viele, bei welchen beide Eltern Hybriden sind: so sind nicht selten 3, ja 4 Species in einer Pflanze vertreten. Eine Liste der primären Hybriden soll am Ende jeder Gattung gegeben werden, die zahllosen übrigen sind namentlich in Desbois Monographie zu finden. Vielfach ist zwischen den durch Bestäubung von a mit b und den von b mit a erhaltenen Pflanzen kein Unterschied vorhanden — in anderen Fällen wird ein solcher gefunden, doch ist dabei zu berücksichtigen, dass die Eltern dann wohl auch nicht die gleiche Blüte hatten. Zwischen den Gattungen Paphiopedüum und PhragmopedÜK/m will man durch Kreuzung Samen und Pflanzen erhalten haben — da aber nach Herrn F. San der' s freundlicher Mitteilung noch nie eine solche geblüht hat, so ist es immer noch möglich, dass Bestäubung mit dem eigenen Pollen der die Samen tragenden Art stattgefunden hat, und es fehlt der strenge Beweis, dass Paphiopedüum und Phragmopedilum sich überhaupt fruchtbar kreuzen lassen. Bestäubung dieser Gattungen mit Cypripedilum und umgekehrt sind auch versucht worden, haben aber niemals keimfähige Samen geliefert. Geographische Verbreitung. Die Gruppe der Cypripedilinae bewohnt die kalte, gemäßigte und subtropische nördliche Zone, das tropische Asien und Amerika und in einigen Formen das südliche subtropische Amerika, fehlt dagegen völlig in Afrika, Australien und Polynesien. Die Gattung Cypripedilum hat ihr Hauptverbreitungsgebiet in der nördlichen gemäßigten Zone, sie allein erstreckt sich in das arktische Gebiet, während sie südlich in Asien bis zum Himalaya und dem chinesisch-japanischen Gebiet, in Amerika bis zum Isthmus von Panama reicht. Die Gattung Selenipedilum ist ganz amerikanisch; ihre Verbreitung erstreckt sich vom Isthmus bis zur brasilianischen Provinz Para. Phragmopedilum ist ebenfalls auf Amerika beschränkt: seine Arten erreichen nördlich ebenfalls den Isthmus und Britisch Guyana, südlich Bolivien und die brasilianische Provinz Säo Paulo. Paphiopedüum ist ganz asiatisch und berührt nördlich im Himalaya das Verbreitungsgebiet von Cypripedilum, südlich erreicht es die Halbinsel Malacca, die Sunda-Inseln , westlich Nepal, östlich die Philippinen und Neu-Guinea. Die einzelnen Arten haben meistens keine sehr große Ausdehnung — immerhin erstrecken sich vom Polarkreis aus Cypripedilum calceolus bis nach Sicilien, C. acaule bis in das sub- tropische atlantische Nordamerika, C. guttatwn in China und Tibet bis zum 30° nörd- licher Breite. Phragmopedilum caudatum und longifolium gehen von Venezuela und Golumbien bis Peru; Paphiopedilum concolor von Moulmein bis Malacca. Durch weite Verbreitung von West nach Ost sind ausgezeichnet C. calceolus (von Westeuropa bis Gypripedilinae. 25 Sachalin), C. macrriHtlium (von Centralrussland bis Japan),' G. guttatum (von Mittel- russland bis Ganada), G. pubeseens und G. parviflorum (durch ganz Nordamerika vom atlantischen bis zum stillen Ocean). Arten mit weit von einander entfernten getrennten Verbreitungsgebieten sind G. fasciculatum (Californien und Florida), wenn die allgemein dazu gezogene Varietät pusillum wirklich nicht specifisch verschieden ist, und C. aric- tinum (Seen-Region von Nordamerika und China), wenn G. pleetroehilum Franch. mit ihm identisch ist. Lebensweise. Nicht nur die Gypripedilum-Arteu der gemäßigten Zone, sondern auch die tropischen Formen sind wesentlich terrestrisch. Lehmann sammelte Phragmo- pedilum Boissierianum var. reticulatum auf nassen Schottergeschieben an steilem Flussufer, Schomburg;k fand P. Klotzsehianum in den Spalten schlüpfrigen Jaspis- gesteins mit Farnen und Jungermannien, Regne 11 Ph. vittatum in Felsspalten, Sprue e Ph. caricinum sogar auf überfluteten Felsblöcken in Bächen. Manche Arten scheinen sehr anpassungsfähig zu sein: als Standort von Selenipedüum palmifolium giebt Robert Schomburgk sandige Flächen der Campos-Region, Richard Schomburgk sumpfige Gebiete an. P. barbatum findet sich sowohl auf trockenen Felsen, als im Moos an Bächen. Paphiopedilum amabile fand Hall i er in trockenem Steppengras, sowie in größerer Höhe auf nur dünn mit Erde bedecktem Gestein. Andererseits sammelte Lehmann Phragmopedilum caudatum var. Wallisii auf Bäumen in dichten sehr feuchten Wäldern, Paphiopedilum Parishii wächst auf Farrnstämmen und von P. Böbbelenii wird berichtet, dass es auf dünnen über fließendem Wasser hängenden Zweigen so wachse, dass seine Wurzeln in letzteres eintauchen. Meistens fehlen aber genauere Angaben über die Verhältnisse, unter welchen die tropischen Gypripedilinae leben. Ihr Wärme- bedürfnis ist überaus verschieden — während Paphiopedilum insigne entsprechend seinem Vorkommen in hohen Lagen des Himalaya im Kalthaus vorzüglich gedeiht, fordern P. Rothschildianum u. A. die hohe Temperatur des Warmhauses. Eine aus- gesprochene Ruhezeit scheinen nur die dünnblätterigen Gypripedilum- kvizxi zu haben, vielleicht auch z. T. Selenipedüum. Verwandtschaftliche Beziehungen sind außer zu den Apostasiinae kaum vor- handen. Zwar findet sich die schuhförmige Lippe noch sonst vielfach bei den Orchideen (Calypso, Dendrobium mo senatum ) Catasetum, Coryanthes u. A.), doch begründet dies Merkmal keine näheren Beziehungen. Das eigenartige diandrische Gynostemium kommt den Gypripedilinae allein zu und trennt sie weit ab von den monandrischen Orchideen. Ob wir die Gypripedilinae als monophyletisch auffassen sollen, lässt sich auf Grund unserer jetzigen Kenntnisse kaum entscheiden: die Unmöglichkeit oder Schwierigkeit der Bastardbildung zwischen den verschiedenen Gattungen spricht einigermaßen dagegen, insofern sonst bei den Orchideen äußerlich recht unähnliche Gattungen derselben Gruppe leicht Hybriden bilden. Selenipedüum und Gypripedilum werden nicht nur nach ihrer Verbreitung, sondern auch nach ihrer Gestalt durch P. irapeanum verknüpft. Vielleicht haben sich aus diesem gemeinsamen weit verbreiteten Stamm einerseits die Paphio- pedilum-Arten, andererseits die Phragmojiedilum-Formen entwickelt, indem, wofür das Velamen der Wurzeln spricht, gleichzeitig die terrestrische Lebensweise der xerophilen oder epiphytischen Platz machte. Die Sectionen Brachypetalum und Micropetalum würden sich zunächst an Gypripedilum anschließen und könnten von der Section der Obtusipetala abstammen, während die tropischen Arten mit langen schmalen Petalen in den Acutipetala ihren Ursprung haben könnten. Vielleicht haben aber auch die Gattungen Paphiopedilum und Phragmopedilum andere Stammeltern, als die beiden anderen Genera — sie stimmen im Habitus, im Bau und in der Nervatur der Blüte gut mit manchen Amaryllidaceen überein, die ja auch vielfach median symmetrische Blüten besitzen. Jedoch bleiben immerhin große Unterschiede in dem Bau des Andrö- ceums und der Samen. Nutzen. Die Wurzeln und Rhizome von Gypripedilum pubeseens und C. parvi- florum wurden in Nordamerika zu Heilzwecken benutzt. Die Haare von C. pubeseens 26 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. und G Reginae können Entzündung der Haut veranlassen. Die Früchte von Seleni- pedilum chica und S. Isabelianum werden als Ersatz für Vanille benutzt. Bemerkens- wert ist noch, dass die Arten und namentlich die Hybriden von Paphiopedilum mit Preisen bezahlt werden, welche schon einigermaßen an die Tulpenära in Holland erinnern — Catalogpreise von gegen 1000 M. für eine kleine Pflanze sind keine Seltenheit und große Exemplare seltener Formen haben noch weit höhere Summen erzielt. Einteilung der Gruppe. Die Knospenlage der Laub- und Kelchblätter, das welkende oder abfallende Perigon und der Bau des Fruchtknotens und der Samen gestatten leicht eine Sonderung der vier hier unterschiedenen Gattungen, welche auch in dem bisher ungenügend berücksichtigten Bau der Lippe noch Unterstützung findet. Die Trennung der Sectionen ist bei Cypripedilum nicht schwierig, wenn man außerdem die Nervatur und Stellung der Laubblätter, die Verwachsung der Sepalen und die Form der Petalen berücksichtigt; vielleicht wird die vergleichende Untersuchung des Labellums an frischem Material hier noch wichtige Unterschiede ergeben. Bei Phragmopedüum und Paphiopedilum genügt der Bau der Lippe allein zur Scheidung der Hauptabteilungen: es kommt dazu die Form der Petalen und des Staminodiums, welches bei Paphiopedilum äußerst verschiedene Form annimmt. Wenn auch die Grundform desselben sehr constant ist, so variiert dasselbe doch bei der einzelnen Art in ziemlich weiten Grenzen, so dass nicht zu erwarten ist, dass die hier gegebenen Abbildungen immer genau dem gerade vorliegenden Fall entsprechen werden. Eine große Schwierigkeit bei der Unterscheidung der Arten bietet die Möglichkeit, natürliche Bastarde mit Species zu verwechseln. Geschichtliches. Im 16. Jahrhundert war nur Cypripedilum calceolus (neben anderen Namen) als Calceolus Marianus bekannt; Morison fügte dann 1699 G. pubes- cens und G. macranthum, Plukenet 1700 C. Reginae (als Arten v on Helleborine und Calceolus) hinzu, Gmelin 1747 C. guttatum\ Linne vereinigte 1753 alle ihm bekannten Formen als Varietäten seines G. calceolus. Im Jahre 1784 unterschied dann Thunberg G. japonicum, 1788 Walter C. Reginae, 1791 Salisbury C. humile und parviflorum, 1800 Swartz G. guttatum und G. macranthum, 1802 Don C. cordigerum, 1805 Willdenow G. pubescens und Mühlenberg C. candidum, 1813 Rob. Brown G arie- tinum, 1825 La Llave G irapeanum, 1840 Douglas G montanum: — am Ende des 17. Jahrhunderts waren also 7, im Jahre 1850 13 Arten bekannt — die übrigen wurden erst in der zweiten Hälfte des neunzehnten Jahrhunderts beschrieben. Das erste Selenipedilum (S. palmifolium) veröffentlichte Lindley 1840, das erste Phragmopedüum (Ph. vittatmn) Vellozo 1827: 1840 folgten Ph. Lindleyanum und caudatum, 1849 Ph. Klotzschianum, alle übrigen Arten sind erst 1850 und später beschrieben worden. Die am längsten bekannten Paphiopedilum- Arten sind P. venustum (1816) und insigne (1819) — 1837 folgte P. pwpuratum, 1841 Ph. barbatum, 18 47 Ph. Lowii — die große Mehrzahl der Arten ist also auch erst in der zweiten Hälfte des 1 9. Jahrhunderts bekannt geworden. Die zuerst in die europäischen Gärten eingeführten tropischen Arten waren Paphiopedilum venustum und insigne (1819), letztere blühten bereits 1820 in Liverpool ; das erste 1847 eingeführte Phragmopedüum [Ph. caudatum) blühte 1849 im Ealing Park. Systema Cypripedilinarum. A. Vernatio foliorum convolutiva, perigonium marcescens, in fructu persistens. a. Germen triloculare, semina subglobosa testa crustacea 3. Selenipedilum Reichb. f. b. Germen uniloculare, semina elongata testa tenui . .4. Cypripedilum L. B. Vernatio foliorum duplicativa, perigonium deciduum. a. Germen triloculare, vernatio sepalorum valvata, margo calcei labelli late involutus vel induplicatus .... ^.Phragmopedüum Rolfe. Selenipedilum. 27 b. Germen uniloculare, vernatio sepalorum imbricativa, ' margo calcei labelli simplex rectus, leviter incurvus vel recurvus 5. Paphiopedilum Pfitz. 3. Selenipedilum Reichb. f. emend.*) Selenipedilum Pfitz. Morphol. Stud. üb. d. Orch. Blüthen (18 86) 16, Natürl. An- ordn. d. Orch. (1888) 15, 95, in Engl, et Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 84, in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 39; XXV. (1898) 525, Pflanzfam. Nachtr. (1897) 97; Selenipedium Reichb. f. p. p. Xen. Orchid. I. (1854) 3. — Selenipedium 2. Foliosa ßenth. in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 359; Benth et Hook. f. Gen. III. (1883) 635; Pucci, Cyprip. (1891) 62, 123, 164; Cogniaux in Journ. Orchid. II, sect. Foliosa Fl. brasil. III. (1893) 11. 14. t. 1. 2; Kerchove, Orch. (1894) 460; Rolfe in Orchid Re- view IV. (I896) 330; Desbois, Gjprip. (1898) 50 4. — Cypripedium p. p. Lindl. Orch. (1840) 527; De Puydt, Orchid. (1880) 229; Krzl. Orchid. I. (1897) 35. — Soleni- pedium Beer, Prakt. Stud. (1854) 320. Flores monoklini. Perigonium ad medianam zjgomorphum , patens, marcescens. Sepala 3, medianum liberum, lateralia connata, aestivatione levissime imbricata vel pervia. Petala 3, lateralia libera, aequalia, angusta, medianum saccatum calceiforme. Columna brevis, valida, stamina 2 lateralia circuli interni fertilia, fdamenta recta vel leviter incurva brevia, crassa, antherae ellipticae, loculi paralleli contigui rima longitudinali dehiscentes, staminodium medianum circuli externi inter stamina columnae aflixum foliaceum. Germen triloculare, profunde trisulcatum vel leviter sexsulcatum, cjlindricum, stigma in apice columnae curvatae axi germinis fere parallelum in discum subrotundum papillosum tota facie pollen accipientem dilatatum. Fructus capsularis subcarnosus cylindricus trilo- cularis perigonii marcescentis residuis coronatus. Semina permulta, exigua, subglobosa, testa crustacea nigra. — Suffrutices terrestres saepe ramosi, foliis tenuibus multinerviis non articulatis vernatione convolutivis vaginis clausis internodia caulis velantibus, racemis terminalibus multifloris. Flores mediocres, resupinati. Species 3 in America centrali et Brasilia. Clavis specierum generis Selenipedili. A. Staminodium stigmate longius, germen profunde trisulcatum. a. Staminodium stigmate plus duplo longius, sepala lanceolata 1. S. chica. b. Staminodium stigmate paullo longius, sepala ovata ciliata. 2. S. palmifolium. B. Staminodium stigmate brevius, germen leviter sexsulcatum . . 3. S. Isabelianum. 1. S. chica Reichb. f. emend. Xen. Orch. I. (1854) 3 t. 2. f. 1 — 5. — Cypripedium chica Krzl. Orch. I. (1897) 36. — Caulis multiramosus, folia ex basi cuneata oblonga medio dilatata acuminata apice longe setacea levissime pubescentia. Racemus multiflorus ; bracteae lanceolatae acutae germinibus 6 — 8-plo breviores; sepaium lanceolatum acutum, synsepalum paullo latius apice calloso retuso; petala linearia acuta; labellum petala aequans oblongum vel obovatum, basi ima intus pubescens, ostio oblongato vel pan- durato antice rectilinee retuso; stamina suberecta edentata, staminodium lanceolatum apiculatum. (Fig. 1 3 E.) — Ad 5 m altum. Panama im Gebirge (Duchassaing); »Vanilla en arbol«, weil die Früchte nach Vanille riechen (v. fl. s. Herb. Lindley Kew). 2. S. palmifolium (Lindl.) Reichb. f. emend. Xen. Orch. I. (185 4) 5 t. 2 f. 6—9, Cogniaux in Fl. brasil. III, 4. (1893) 14 t. 2 f. 1. — Cypripedium palmifolium Lindl. Orch. (1840) 527; Lond. Journ. Bot. II. 674; Krzl. Orch. I. (1897) 36. — Caulis superne leviter ramosus, folia oblongo- lanceolata acutissima supra viridia glabra, *) aelrj^rj = luna; nedilov = calceus; ob formam labelli. 28 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. inferne pallidiora sparse pilosa. Racemus multiflorus, bracteae ovato-lanceolatae longe glanduloso-pilosae germinibus 2 — 3-plo breviores; sepalum elliptico-ovatum obtusum, sjnsepalum paullo latius et brevius apice bidentatum; pe- tala linearia acuta, labellum sepalum aequans ellipticum ostio rotundato ; stamina sub- erecta , staminodium obtus- angulo-rhombeum. (Fig. 13^4, B). — Flos flavescens. Ad 2 m altum. Brasilien, französi- sches und englisches Guy- ana, Surinam, Trinidad — v. fl. s. 3. S. Isabelianum Barb. Rodr. Diario do Grao Parä (1874) 2 85; Gen. sp. Orch. nov. I. (1877) 201; Gard. Chron. (1 889)1. 552 ; Cogniaux in Fl. brasil. III. 4. (1893) 17 t. 2 f. 2; Krzl. Orch. I. (1897) 35. — Caulis apice ramosus, folia spec. praecedentis. Race- mus simplex, elongatus, pubes- cens, bracteae erectae patulae demum reflexae late lanceo- latae acuminatae subtus bre- vissime pubescentes , germi- nibus 4-plo breviores; sepalum oblongum acutum , synsepa- lum subaequale, petala linearia longe acuminata sepalis lon- giora, labellum petala aequans obovoideum, ostio rotundo; stamina suberecta, staminodium semispathulatum. (Fig. 13 C, D.) — Flos flavescens labello aureo-maculato. Brasilien: in feuchten Wäldern der Provinz Para. Frucht aromatisch — v. fl. s. Fig. 1 3. A — B Selenipedäum palmifolium Reichb. f. A Habi- tus. B Columna. — GS. Isabelianum Barb. Rodr. Golumna. D Ovar, transverse sectum. — ES. chica Reichb. f. Columna. 4. Cypripedilum L. emend.*) Gypripedium L. Gen. (1737) 878, Spec.pl. ed. 1. (1753) 951; Salisb. in Trans. Linn. Soc. I. (1791) 76; Swartz in Vet. Akad. Nya Handl. Stockholm XXI. (1800) 252; Willd. Spec. pl. IV. (1805) 142; R. Br. ex Ait, Hort. kew. 2. ed. (1813) 220 ; A. Rieh, in Mem. Musee d'Hist. nat. IV. (1818) 43, 52; Lindl. Orchid. skeletos (l 826) 18; Reichb. Consp. (1828) 70; Endl. Gen. (1837) 220; Lindl. Gen. and Spec. Orchid. (1840) 525; Reichb. Nom. (1841) 56; Duchartre ex Orbigny, Dict. IX. (1849) 172; Morren in Belgique hortic. I. (1851) 165; Williams, Orch. grow. Man. (1852 — 1895) 7 ed. 236; Reichb. f. Orch. Fl. German. (1851) 207; Veitch, Manual of Orch. IV. (1881) 21; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 63 4; Desbois, Cypripedium, Seleui- pedium et Uropediumi 1888, 2. ed. (1898) 24; Pucci, Les Cypriped. et genr. aflin. *) Kvnqig , cognomen Veneris, nedilov = calceolus. Lobelius: Calceolus Mariae, gallice: sabot de la Vierge, germanice: Frauenschuh, Venusschuh; ob formam labelli. — Gf. Aschers. 1. c. Cypripedilum. 29 1891) 14; Fox, Gyprip. amer. Minnes. Bot. Stud. I. (1894)- 423; Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 226; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 329; Krzl. Gen. spec. Orch. I. (1897) 11. — Cypripedilum Aschers. Fl. Prov. Brand. I. (186 4) 700; Pfitz. Morphol. Stud. Orchideenblüte (1886) 11; Natürl. Anordn. (1887) 11, 95 et in Engl, et Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 82, in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 31, XXV. (1898) 525, in Pflzfam. Nachtr. (1897) 97. — Calceolus Adans. Farn. II. (1763) 70. — Criosanthes Raf. in Journ. de phjs. LXXXIX. (1819) 2. — Arietinum Beck, Bot. of North, and Midi. States (1833) 352. — Cordula Raf. Fl. Tellur. IV. (1836) 46. — Sacodon Raf. ibid. 45. — Menephora Raf. ibid. 46. — Stimegas Raf. ibid. 45. — Corisanthes Steud. Nom. ed. 2. I. (1840) 474. — Bypodema Reichb. Nom. (1841) 56. Flores monociini. Perigonium ad medianam zygomorphum patens, marcescens. Sepala 3 , rarissime libera , plerumque medianum liberum , lateralia connata. Petala 3 libera, lateralia aequalia plana, medianum saccatum, lobis basalibus parvis saepe re- flexis, lobis mediis magnis inflexis, lobo mediano calceiformi margine anteriore curvato inflexo. Columna brevis, valida, stamina 2 lateralia circuli interni fertilia, filamenta brevissima crassa genuflexa, antherae subglobosae, loculi paralleli contigui rima longi- tudinali dehiscentes, pollen granulosum, staminodium medianum circuli externi inter stamina fertilia columnae affixum, forma valde varium. Germen uniloculare, stigma in apice columnae deflexae axi germinis fere parallelum in discum subrotundum vel trian- gulärem papillosum tota facie pollen accipientem dilatatum. Fructus capsularis, unilo- cularis, placentis parietalibus, perigonii marcescentis residuis coronatus. Semina per- multa, exigua, testa tenui elongata. — Herbae terrestres, foliis tenuibus multinerviis non articulatis vernatione convolutivis , racemo terminali unifloro vel plurifloro. Flores spe- ciosi plerumque resupinati. Species 28 in regionibus temperatis et frigidis hemisphaerae borealis, una mexicana. Clavis sectionum generis Cypripedili. A. Nervi foliorum numerosi subaequales approximati praeter ner- vum medianum plus minus curvati subparalleli trabeculis trans- versis conjuncti Ser. I. Arcuinervia Pfitz. a. Sepala lateralia connata. a. Labellum subtus late et obtuse convexum. I. Folia alterna plerumque numerosa, rarius 2 internodio distincto separata Sectio I. Eueypripedilum Pfitz. 1 . Petala obtusa Subsectio a. Obtusipetala Pfitz. 2. Petala acuta Subsectio b. Aeutipetala Pfitz. II. Folia 2 opposita i«- • • Sectio n- Enantiopedilum Pfitz. ß. Labellum triquetrum facie superiore subplana inferiore carinata Sectio III. Trigonopedilum Franch. b. Sepala lateralia libera, labellum subtus conicum subacutum Sectio IV. Criosanthes (Raf.) Pfitz. B. Nervi foliorum principales 3 — 5 distantes, laterales curvati, nervis reliquis irregulariter reticulatis Ser. II. Betinervia Pfitz. G. Nervi foliorum approximati flabellatim divergentes . Ser. III. Flabellinervia Pfitz. Series I. Arcuinervia Pfitz. in Engl, et Prantl, Pflzfam. Nachtr. (1897) 97. Sectio I. Eueypripedilum Pfitz. ibid. Subsectio a. Obtusipetala Pfitz. Foliosa p. p. et Bifolia p. p. Lindl. Orch. (1840) 525. — Calceoli p. p., Olo- colli p. p., Bifolia p. p. Morren jn Belgique hortic. I. (1851) 165. — Foliosa p. p. 30 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. et Diphylla p. p. Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (18 83) 6 34; Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 22 6. — Obtusiflora p. p. et Bifolia bracteosa p. p. Krzl. Orch,- I. (1897) 14, 29. Clavis specierum subsectionis Obtusipetaloruni. A. Folia 3 vel pluria, petala non constricta. a. Folia inferiora longissime vaginata, flores speciosi complures in axillis foliorum snperiorum 1 . C. irapeanwm. b. Folia inferiora breviter vaginata. a. Flores parvi complures in axillis foliorum superiorum . 2. C. califomicum. (j. Flores 1 ad 2 in axillis bractearum foliacearum. I. Synsepalum manifeste bicuspidatum 3. C. passerinum . II. Synsepalum integrum vel levissime emarginatum. 1. Synsepalum sepalo aequilongum 4. C. Beginae. 2. Synsepalum sepalo fere duplo brevius 5. C. luteum. B. Folia 2 , petala a basi triangulari late linearia obtusa medio leviter constricta 6. C. guttatum. 1. C. irapeanum La Llave et Lex. Nov. veget. mexic. descript. Fase. II. (1825; 10; Lindl. Orch. (1840) 528; Bot. Reg. XXXII. t. 58; Fl. des serres III. t. 186; Illustr. hortic. (1854) t. 10; Ann. d. Gandll. 457; Orchidophilefl 890) 47; Pucci, Cyprip. 123; Orchid /l\ \W %}) /&*t-v\ Review IV. (1896) 330; Krzl. Orch. V ^$$m^®$ir {^^a\ '• (*897) 225 Desbois, Cyprip. '" , yi\ (1898) 33. — G. molk Lindl. %>ämSS ex Benth. PI. Hartweg. (I 839— 57) my 72. — Folia ovata vel elliptica +3 \||i +Ä acuminata imprimis ad marginem 1 1 1 * c et nervös pilosa. Flores verisimi- liter succedanei sub anthesi foliis /&* "^sV stipantibus aequilongi vel longiores ; l -&^^^^{ sepalum late ovatum acuminatum dorso pilosum, synsepalum fere -4 & aequale minute incisum; petala Fig. 44. A Cypripedüum irapeanum La Llave et Lex. aequilonga ex basi angustiore ob- Columna a ventre visa. — B C. califomicum A. Gray, longa obtusa subfalcata dorso pilosa ead. — CG Beginae Walt., ead. — DG passerinum basi intus barbata; labellum sepalo Richards., staminod. a latere visum. — EG guttatum longius ex basi euneata late ob- Swartz, idem. ovatum obtusum a dorso leviter compressum, lobis basalibus angus- tis lunatis mediis late rotundatis inflexis margine anteriore inflexo transverse sinuato, ostio oblongo; stamina dentata angulo filamenti obtuso; staminodium cordatum sub- trilobum triangulo-acuminatum. (Fig. 1 4 Ä). Germen gracile hirsutum, stigma medioere pentagonum sinuatum. — Flos luteus lobis labelli venosi inflexis cinnabarino-maculatis, 9 cm diam. Foliorum lamina circa 10 cm longa, 4 — 7 cm lata. — Planta ad 1 m alta. Neumexiko, Mexiko: Irapeo (Llave), San Miguel Sola in Eichenwäldern (Hart- weg), Orizaba (Bourgeau n. 2666), Guadalajara, kühle grasige Hügel (Pringle n. 4440), Cordoba (Funck), Mirador 1000 — 1500 m (Linden u. Funck), Panama (Hemsley). 2. C. califomicum A. Gray in Proc. Amer. Acad. VII. (1868) 389; Gard. a. Forest (1888) 281 f. 45; Gard. Chron. (1889) I. 690; Bot. Mag. CXVII. (1891) t, 7188; Pucci, Cyprip. 47; Orchid Review (1896) 330; Krzl. Orch. I. (1897) 22; Desbois, Cyprip. (1898) 26. — Folia ovato-oblonga vel lanceolata acuta ad marginem et nervös glanduloso-pubescentia. Flores ad 1 2 simultanei sub anthesi foliis stipantibus duplo Cypripedilum. 31 breviores; sepalum ovato-ellipticum subacutum, synsepalum. paullo angustius leyiter emarginatum; petala sepala subaequantia oblonga obtusa, labellum sepalo longius ex basi oblonga subito dilatatum obovato-inflatum, subtus valde convexum superne sub- planum lobis basalibus erectis semicircularibus mediis inflexis late rotundatis contiguis, margine anteriore semicirculari, ostio lineari; stamina obtuse dentata; staminodium con- vexum transverse reniforme. (Fig. 1 4 B). Germen breve fusiforme curvatum pilosum, stigma parvum transverse rhombeum. — Sepala petalaque luteo-viridia, labellum album brunneo-guttatum lobis inflexis purpureo-maculatis. Diam. flor. perp. 3,5, horiz. 2,5 cm. Folia circa 8 cm longa, 4 — 5 cm lata. — Planta ad 70 cm alta. Oregon und nördliches Galifornien in feuchten Wäldern und offenen Mooren; 1889 von Ware in Tottenham eingeführt. — v. fl. s. 3. C. passerinum Richards. Append. ad Franklin narrat. Journ. Polar Sea (1 823) 34; W. J. Hook. Fl. bor. amer. II. (1840) 25 t. 206; Lindl. Orch. (1840) 528; Belgi- que hortic. I. (1 850) 172; Pucci, Cyprip. 166; Orch. Review IV. (1896) 330; Desbois, Gyprip. (1898) 38. — Folia oblonga acuta ad marginem et subtus puberula, bractea magnitudine valde varia acutissima; sepalum ellipticum acuminatum, synsepalum sub- orbiculare apice bicuspidatum ; petala sepalo aequilonga obovata obtusa acuminata; labellum ambitu cuneato-orbiculare a dorso compressum, lobis basalibus angustis lunatis mediis inflexis rotundatis, ostio ro- tundo; staminodium ovatum basi subcordatum apice subacuto deflexo (Fig. 14D); germen gracile, stigma ellipticum. — Flos albido-virescens roseo suffusus, diam. 3,5 cm. Folia circa 1 5 cm longa , 5 cm lala. — Planta 40 cm alta. Arktisches Nordamerika: Vom Saskatchawan bis zu 58° n. Br. Canada, Oregon, Californien, Rocky Mountains, Lake Superior (Macoun n. 103) — v. fl. s. 4. C. Reginae Walt. Fl. Caro- lin. (1788) 2 2 2. — C. spectabile Salisb. in Tans: Linn. Soc. I. (1791) 78 t. 3 f. 4; Willd. Spec. pl. IV. (1805) 143; Bot. Reg. t, 1666; Lodd. Bot. Cab. t. 697; Sweet, Fl. Gard. t. 240; Hook. Fl. bor. amer. II. (1840) t. 206; Lindl. Orch. (1840) 526; Williams, Man. ed. 7. 511; Belgique hortic. I. (1851) 76 c. t. col.; Revue hortic. (186 8) 411 c. t. col.; Rev. de l'Hortic. (1879) 241 c. t. col.; Fl. des serres V. t. 430; Journ. of Hortic. VII. (18 83) 3 1 f. 8; Garten-Zeitg. II. (18 83) 377 c. t. col.; Orchidophile (1887) 176 c. t. col.; Pucci, Cyprip. 188; Krzl. Orch. I. (1897) 32; Desbois, Cyprip. (1898) 39. — C. hirsutum ?Mill. Diction. 8. ed. (1768) 3. — C. canadense Michx. Fl. bor. amer. II. (1803) 161. — C. album Ait. Hort. kew. 2. ed. V. (1813) 303; Bot. Magaz. t. 2 16. ■— Folia elliptica acuminata puberula ad marginem densius ciliata , bractea minor florein aequans; sepalum late ovatum fere orbiculare breviter obtuse acuminatum, synsepalum paullo angustius potius ovatum apice retusum levissime emarginatum; petala oblonga sepalo aequilonga obtusius- cula ut sepala ad marginem ciliata, intus basi barbata ; labellum obovatum sepalo longius Fig. 15. C. Reginae Walt. Flos. X 32 E- Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. extus glabrum intus longe villosum, lobis basalibus reflexis angustissimis lunatis mediis inflexis rotundato-obtusis extus in carinam obtusam crenatam labelli basin versus in cornu reetangulum exeuntem apicem versus in marginem ostii transverse elliptici pro- currentem elevatis (Fig. 9 C) ; stamina edentata angulo filamenti rotundato ; staminodium cordato-ovatum obtusum deflexum marginibus elevatis , nervis retrofractis (Fig. 1 4 G) ; germen fusiforme hirsutum apice rostratum, jugis 6 fere aequalibus, stigma fere orbi- culare staminodii scuto parallelum. — Flos albus labello roseo-suffuso 8 cm diam. Staminodium 1 cm. Folia circa 13 cm longa, 5 cm lata. — Planta ad 60 cm alta. Östliches Nordamerika von Canada bis Nordcarolina, westlich bis Minnesota, Jowa und Missouri, westliches China (Hemsley). Nach Europa 1770 von W. Young eingeführt, nach anderer Quelle schon vor 1731 von Miller kultiviert — v. fl. v. Var. album Sweet, Brit. Fl. Gard. t. 240 f. a. — Flos albus. Var. incarnatum Sweet, ibid. f. b. — Flos roseus. 5. C. luteum Franch. in Nouv. Arch. Mus. d'Hist. nat. 2. ser. X. (1887) 88; Bull. Soc. philom. Paris 7. ser. XII. 139; PI. David, in Mem. Mus. Hist. nat. II. 126; Journ. de bot. VIII. (1894) 228; Orchid Review IV. (18 9 6) 328; Krzl. Orch. I. (1897) 31. — Folia ovato-lanceolata plus minus acuminata utraque facie pubescentia , bractea magna lanceolata. Sepalum latissime ovatum, synsepalum angustius ovatum integrum; petala sepalo paullo breviora late ovata obtusissima; labellum sepalo paullo longius ovato-oblongum ventricosum ostio constrictum: staminodium parvum orbiculare. — Flos luteus purpureo-punctatus 4 cm diam. Staminodium 5 mm. Folia circa 1 8 cm longa, 9 cm lata. — Planta 30 cm alta. Westchina: Moupin (David), Yünnan 3000 m, Kong-chan (Delavay n. 2082, 378), West-Szechuen (Soulie n. 576), Ost-Szechuen (Farges n. 134) bis zur tibetani- schen Grenze (Pratt n. 263), Henry n. 5391 u. 6740) — v. fl. s. Var. angustipetala. — Petala ovato-lanceolata subacuta. — Cf. Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 226. )C 6. C. guttatum Swartz in Act. Acad. Holm. (1800) 251; Willd. Spec. pl. IV. (1805) 145; Lindl. Orch. (1840) 529; Ledeb. Fl. alt. IV. (1833) 174; Fl. ross. IV. (1851) 88; Reichb. Orch. fl. German. (1851) 207 t. 143; Fl. des serres VI. t. 573; Journ. of Hortic. VI. (1886) 116 f. 26; Pucci, Cyprip. 96; Journ. de bot. VIII. (1894) 226; Orchid Review IV. (1896) 330; Krzl. Orch. I. (1897) 30; Desbois, Cyprip. (1898) 29; Bot. Magaz. CXXVI. t. 7746. — ' G calceolus L. (5, Spec. pl. ed. 1. (1753) 951. — G. Orientale Spreng. Syst. III. (1826) 746. — G. variegatum ? Georgi, Reise I. (1775) 232. — Caulis e rhizomate repente gracilis hirsutus. Folia 2 caulina internodio distincto separata elliptica vel ovata acuminata subtus puberula margine ciliata. Scapus longus apicem versus hirsuto-glandulosus bractea flore minore lanceolata; sepalum late ovatum acuminatum (Fig. %F)1 synsepalum brevius multoque angustius lanceolatum acute bi- cuspidatum; petala synsepalo aequilonga patentia e basi late ovata vel subrhombea panduriformia apice rotundato (Fig. 8 Cr); labellum dependens sepalo aequilongum lobis basalibus minimis semiellipticis suberecto-reflexis , margine calcei anteriore angustissime inflexo, linea media labelli intus hirsuta; stamina dentibus applanatis subacutis erectis praedita; staminodium brevissime stipitatum late ellipticum emarginatum reduplicatum subtus tricarinatum, nervis parallelis (Fig. ME)\ germen breve anguste obovatum cur- vatum pubescens, stigma trilobum foliaceum deflexum apice erecto. — Flos albus pur- pureo-guttatus 4 — 5 cm diam. Staminodium luteum. Folia 10 cm longa, 3 — 4 cm lata. — Planta ad 30 cm alta. In feuchten Wäldern von Mittel- und Südrussland durch Sibirien, das Altai- gebirge, Nordchina, Japan, den nordwestlichen Himalaya bis Alaska und Britisch Columbien. Var. Redowskii Reichb. f. Orch. fl. germ. (1851) 207 t. 168 f. 3. — Labellum ex basi angusta plus quam in typo prolongatum synsepalo fere duplo longius, flos candidus. Russland. Cypripedilum 33 Var. Yatabeanum (Makino) Pfitz. — C. Yatabeanum Makino, Plant, jap. nov. v. min. cogn. in Bot. Magaz. Tokyo XIII. (1 899) 91. — Petala angustius constricta apice subcrasso rotundato, staminodium lunato-oblongum. Sepala petalaque luteo-viridia, labellum purpurascens. Japan: Prov. Shinano, Hokkaido. Subsectio b. Acutipetala Pfitz. Foliosa p. p. et Acaulia p. p. Lindl. Orch. (1840) 528, 530. — Calceolus p.p., Olocolli p. p., Acaulia p. p., Morren in Belgique hortic. I. (1851 ) 165. — Foliosa et Diphylla p. p., Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 634; Franch. in Journ. de bot. VIII. (189 4) 226. — Calceolus p. p., Macrantha p. p., Krzl. Orch. I. (1897) 14. 15. Clavis specierum subsectionis Acutipetalorum. A. Folia 2 basalia, scapus usque ad bracteam nudus uniflorus, petala anguste triangula, staminodium rhombieo-ovatum longe acuminatum deorsum genuflexum apice erecto 7. C. acaule. B. Folia 3 vel pluria caulina, petala e basi latiore ovata vel lan- ceolata acuta, non vel modo apicem versus torta. a. Labelli lobi medii obtusi in ostium calcei inflexi. a. Labellum laeve, post anthesin marcescens. I. Caulis uniflorus, petala labello breviora, aequilonga vel paullo longiora. 1. Ostium labelli amplum orbiculare. * Labellum horizontale ostio in facie superiore sub- plana axi labelli subparallelo 8. C. macranthu/m. ** Labellum dependens ostio transverso cum axi labelli rectangulo 9. C. himalaicum. 2. Ostium labelli parvum vel angustum. * Folia membranacea aequaliter sparsa, ostium angustum contractum 10. C. fasciolatum. ** Folia firma chartacea in parte inferiore caulis congesta, scapus. longus nudus, ostium parvum ovatum 1 1 . G yunnanense. II. Caulis pluriflorus, petala labello duplo longiora . . . 12. C. Henryi. ß. Labellum post anthesin auctum et corrugatum, ostio parvo ovato « 13. G corrugatum. b. Labelli lobi medii acuti ante ostium calcei inflexi . . . . 14. C. Thunbergii. C. Folia 3 vel pluria caulina, petala linearia marginibus pro maxima parte parallelis vel ex basi angusta medium versus paullo dilatata. a. Petala plana, staminodium cordatum 15. C. cordigerum. b. Petala torta. a. Staminodium oblongum 16. G calceolus. ß. Staminodium ovatum acutum 1 7. C. montanum. y. Staminodium lanceolatum acutum 1 8. G. candidum. d. Staminodium triangulum. I. Labellum a latere compressum 19. G. pubescens. II. Labellum a dorso compressum 20. C. parviflorum. 7. C. acaule Ait. Hort. kew. 1. ed. III. (1789) 3 03. — G. humile Salisb. in Trans. Linn. Soc. I. (1791) 79 t. 3, f. 4; Willd. Spec. pl. IV. (1805) 144; Bot. Magaz. t. 192; Lodd. Bot. Gab. t. 130; Sweet, Brit. Fl. Gard. V. t. 101 ; Barton, Fl. N. Amer. III. (1823) t. 83; Lindl. Orch. (1840) 530; Ann. d. Gand. II. (1846) t. 80; Fl. des A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. 50. 3 34 E. Pfitzer. Orchidaceae-Pleonandrae. serres X. t. 1054; A. Gray, Man. Fl. N. Amer. 7. ed. 51 I ; Morren in Belgique hortic. I. (1851) 165; Pucci, Cyprip. (1891) 18; Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 216; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 331; Krzl. Orch. I. (1897) 25; Desbois, Cyprip. (1898) 24. — Folia 2 subbasalia elliptica obtusa leviter acuminata internodio brevi vel longiore separata praesertim margine pubescentia. Scapus glanduloso-pubescens foliis v (i833) 352' Pfltz' in EnSL u- Prantl> Pflzfam- nod. B Labell. trans- ^ 6- 83- — Arietinium (sie) Lindl. Orch. (1840) 529. — Arie- verse sectum. (See. ^na (ßic) Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 226; Krzl. Orch. I. Orchidoph.). (1897) 15. 25. C. arietinum R. Br. emend. in Ait. Hort. kew. ed. 2. V. (1 81 3) 222; Bot. Magaz. t. 1509; Lodd. Bot. Cab. t. 1240; Sweet, Brit. Flow. Gard. t. 213!; Lindl. Orch. (1840) Cypripedilum. 41 529; Williams, Orch. Gr. Man. 1 ed. 315; Kral. Orch. I. (1897) 33. — Criosanthes borealis Raf. 1. c. — G. parviflora Raf. Fl. Tellur. III. 46. — Ärütinum americanum Beck 1. c. — Cypripedium plectroekilon Franch. in Bull. Soc. bot. France XXXII. (1885) 27; XXXIII. (188 6) 206. — Gaulis gracilis, folia circa 4 oblonga acuta breviter pilosa, bractea foliacea germen superans. Sepalum dorsale ovatum acutum apice reflexum, lateralia libera petalaque patentia vel reflexa linearia acuta sepalo dorsali fere aequi- longa; labellum paullo brevius ex basi deltoidea subplana cornuto-saccatum, lobis mediis in saccum deflexis contiguis rotundatis, margine inflexo apiculato, basi et margine labelli dense albo-pilosis, ostio parvo cordato; stamina distincte dentata, cum basi staminodii in scutum triangulum concavum connata; staminodium foliaceum ellipticum apiculatum convexum superne sulcatum subtus carinatum horizontale; stigma staminodio parallelum apice semicirculare, basi apiculatum; germen leviter sexsulcatum sepalis brevius pubes- cens. — Sepala petalaque viridia vel brunnea, labellum album purpureo-reticulatum. Diam. flor. 2 cm. Folia 5 — 7 cm longa, 2,5 cm lata. Planta ad 25 cm alta (Fig. 5-4). Rhizoma repens, moschatum. Östliches Nordamerika: von Ganada bis New York, westlich bis Michigan und Minnesota, außerdem in Ostchina (Yunnan, Szetschuan), wenn G plectrochilon Franch. wirklich damit identisch ist. 1808 von Chandley und Buckingham aus Amerika eingeführt — v. v. fl. Series II. Hetinervia Pfitz. Diphylla p. p. Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 634; Pfitz. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 83; Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 227. — Bi folia bracteosa p.p. Krzl. Orch. I. (1897) 27. Clavis specierum seriei Retinerviorum. A. Caulis scapusque villosi, folia longiora quam lata 26. C. elegans. B. Caulis scapusque glabri, folia latiora quam longa 27. G. debile. 26. C. elegans Reichb. f. in Flora (1886) 561; Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 227; King et Pantling, Orch. Sikk. Himalaya in Ann. Bot. Gard. Calcutta V. (1893) 341 t. 446; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332; Krzl. Orch. I. (1897) 29; Desbois, Cyprip. (1898) 2 8. — Folia rhombeo- ovata parce pilosa margine ciliata, bractea flori aequilonga. Sepalum anguste ovatum acuminatum; synsepalum subaequale latius vix bidentatum ; petala sepalis aequilonga lanceolata con- cava; labellum fere dimidio brevius saccatum ellipsoideum in facie anteriore cristis 3 undulatis ornatum, apice intus lamina carnosa elliptica (Fig. 20.4, s) imperfecte divisum, ostio sub- triangulo; staminodium transverse ellipticum; germen breve Fig. 20. A C. obovatum. — Flos 2,5 cm diam., luteus subrostriatus. Folia Reichb. f. Sectio longitudi- 4 — 6 cm longa , 3 cm lata. — Planta ad 1 5 cm alta satis nalis floris : s septum imper- robusta. fectum labelli. — B C. debile Östlicher Himalaya: Sikkim 3000m (Pantling n. 387, Reichb. f. Habitus. Clarke n. 46582) — v. fl. s. 27. C. debile Reichb. f. Xen. Orchid. II. (1874) 333; So Moku Dusetz XVIII. tabula ultima. — C. cardiophyllum Franch. et Sav. Enum. pl. Japon. II. (1883) 39, 521; Krzl. Orch. I. (1897) 29; Desbois, Cyprip. (1898) 27. — Folia ex basi cordata vel latissime cuneata suborbicularia acuminata (Fig. 20i?) glaberrima margine ciliolata, 42 E. Pfitzer. — Orcbidaceae-Pleonandrae. bractea linearis florem vix superans. Sepalum ovatum acuminatum ; synsepalum paullo brevius oblongum apice obtusum; petala sepalis subaequilonga lanceolata obtusiuscula ; labellum petalis paullo brevius oblongum ostio angusto; staminodium spathulatum cucul- latum; germen gracile cylindricum. — Flos 3 cm diam. Folia 5 cm longa 6 cm lata. Planta ad 15 cm alta gracilis. China (Sutchuen, Farges). — Japan (Savatier, Maries) — v. fl. s. Series III. Flabellinervia Pfitz. Flabellinervia Pfitz. in Engl, et Prantl', Pflzfam. Nachtr. (1897) 97. — Bifolia p.p. Lindl. Orch. (1840) 529; Morren in Belgique hortic. I. (l 851) 165. — Diphylla p.p. Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 63 4; Franch. in Journ. de bot. VIII. (1894) 227. — Bifolia bracteojsa p. p. Kral. Orch. I. (i 897) 27. 28. C. japonicum Thunb. Fl. japon. (1784) 30; Icon. PL japon. I. (1794) t. 1; Willd. Spec. pl. IV. (1805) 146; Lindl. Orch. (1840) 529; Blume, Orch. Fl. Javae (1858) 142 t. 59 f . 3 ; Monit. d'horticult. (1884) 173 c. t. col.; Orchidophile (1887) 176 c. fig.; De Puydt, Orchid. 65. 118, 120; Pucci, Cyprip. (189.1) 124; Kral. Orch. I. (1897) 31 ; Desbois, Cyprip. (1898) 33. — Rhizoma repens. Caulis basin versus glaber vaginis aliquot membranaceis vestitus. Folia 2 opposita e basi late cuneata fere orbicu- laria vel transverse elliptica apice obtusa vel acuminata puberula nervis multis flabellatim dispositis ad marginem conjunctis (Fig. 6B). Scapus foliis brevior villosulus uniflorus bractea parva foliacea lanceolata germen superante; sepalum lanceolatum acuminatum; synsepalum aequilongum multo latius apice manifeste bidentatum; petala sepalo paullo longiora triangula subfalcata acuta basi intus villosiuscula ; labellum ex basi anguste cuneata pyriforme intus pubescens lobis basalibus nullis mediis elongatis subrotundatis, ostio angusto elongato apicem versus truncato; stamina edentata; staminodium cordato- sagittatum extus subbicarinatum ; germen subtrigonum sulcatum villosum. Stigma ob- longum. — Flos 7 cm diam. Sepala virescentia purpureo-maculata, petala labellumque alba carmineo-guttata. Folia circa 1 2 cm longa 1 4 cm lata. — Planta ad 30 cm alta. (Fig. §B). Japan: Jeddo, Tokio, Yokohama. — China: Patung (Maingay n. 785, Henry n. 1404, 3777) — v. fl. s. 5. Phragmopedilum (Pfitz.) Rolfe emend.*) Phragmopedilum p. sect. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41 ; in Engl. u. Prantl, Pflzfam. Nachtr. (1897) 98; p. genere inEngler's Bot. Jahrb. XXV. (1898) 527; Hallier (p. sect.) in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 44. — Cypripedium p. p. Veitch, Man. IV.; Williams Man. 7. ed.; Kral, Orch. I. (1897) II. — Selenipedium Reichb. f. p. p. Xen. Orchid. IL (1854)3; in Bonplandia IL (1854) 16; Desbois, Cypripedium ed. I. (1888), ed. 2. (1898); Pucci, Cypriped. (1891); Cogniaux in Fl. brasil. III. 4. (1893) 11.— Selenipedium 1. Coriacea Benth. Gen. III. (1883) 635. — Paphiopedilum Pfitz. (p. p.) in Engl. u. Prantl, Pflzfam. IL 6. 84; Hallier 1. c. 84. — PapJiiopedium p. p. Kerchove, Livr. d. Orchid. (1894) 453. — Phragmipedium Rolfe (p. genere) in Orchid Review IV. (1896) 330. Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum patens, resupinatum deciduum. Sepala 3, medianum liberum apice minute cucullatum, lateralia in folium unum apice interdum emarginatum (synsepalum) connata, aestivatione valvata, petala 3, lateralia libera, aequalia, medianum saccatum calceiforme. Columna brevis, valida, sta- mina 2 lateralia circuli interni fertilia, filamenta brevia crassa genuflexa, antherae sub- globosae, loculi paralleli contigui rima longitudinali dehiscentes, pollen granulosum, sta- minodium medianum circuli externi inter stamina fertilia columnae affixum, forma admodum varia. Germen cylindricum triloculare, stigma in apice columnae deflexae, axi germinis subparallelum vel sub angulo vario raro recto inclinatum in discum subrotundum *) cpQccyua septum, ne^iXov calceus: propter germen septis tribus divisum triloculare. Phragmopedilum. 43 papillosum tota facie pollen accipientem dilatatum rarissime -triquetrum. Fructus cap- sularis trilocularis placentis subcentralibus perigonii residuis destitutus. Semina permulta exigua, testa tenui elongata. — Herbae terrestres vel epiphyticae, foliis crassis non arti- culatis supra sulcatis infra carinatis vematione duplicativa, racemo vel panicula terminalibus plurifloris. Flores speciosi, resupinati. Species 1 1 in America tropica vigentes. Clavis sectionum generis Phragmopedili. Petala sepalis paullo latiora longioraque, margo labelli anterior late incurvus, stigma triquetro-pyramidatum. Flores succedanei Sect. I. Micropetalum Hallier. Petala sepalis longiora et angustiora, margo labelli anterior late induplicatus, stigma convexum. a. Scapus basi vaginatus, flores succedanei. a. Cornua inter calceum et unguem labelli nulla. I. Petala ubique fere aequilata. Folia lata angustissime luteo-marginata Sect. II. Piatyp etalum Pfitz. II. Petala ex basi latiore in caudas lineares tortas an- gustata. Folia concoloria angusta caricina Sect. III. Himantopedilum Pfitz. ß. Cornua 2 inter calceum et unguem labelli interposita Sect. IV. Ceratopedilum Pfitz. b. Scapus vaginis destitutus, flores simultanei. Petala longis- sime caudata Sect. V. Desmopedilum Pfitz. Sectio I. Micropetalum Hallier in Ann. Jard. Lorifolia p. p. Krzl. Orch. I. 37. 1 . Ph. Schlimii (Reichb. f.) Rolfe emend. in Orclüd Review IV. (1896) 33 0. — Seleni- pedium. Schlimii Reichb. f. in Bonplandia II. (1854) 277; Xenia Orchid. I. (1854) t. 44; Pescatorea t. 34; Pucci, Cyprip. (1891) 181; Desbois. Cyprip. (1898) 531. — Cypripedium Schlimii Bateman in Bot. Magaz. t. 561 4; Fl. des serres t. 1947; De Puyd, Orch. t. 12; Krzl. Orch. I. 38. — Paphiopcdilum Schlimii Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42; Hallier 1. c. 46. — Paphiopcdium Schlimii Kerch. Orch. (1894) 455. — Phragmiprdium Schlimii Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332. — Phragmopedilum Scldimii Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XXV. (1898) 527. — Folia circa 6 reflexa late linearia apicem acu- tum inaequaliter argute incisum versus sensim angustata laete viridia margine laevi subrevo- luto subtus obtuse carinata pallidiora. Scapus erectus pubescens basi vaginatus apice saepe ramosus folia superans ; bracteae erectae trian- gulae acutae compressae germine velutino breviores (Fig. 2 1 ) ; sepalum subconcavum ellip- ticum minute acuminatum 7-nervium ulrinque velutinum; synsepalum conchiforme ellipticum circa 1 3-nervium nervis medianis parum con- spicuis extus velutinum intus subglabrum; petala ovata obtusa asymmetrica undulata (1896) 46. Fig. 21. Phragmopedilum Schlimii (Reichb. f.) Rolfe. A Flos. B Columna a latere visa. C Stigma. (See. Botan. Mag.). 44 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. utrinque velutina nervo mediano extus sulcato, reliquis vix conspicuis; labellum e basi angusta utrinque anguste auriculata (Fig. 1 0 C, a) subglobosum margine primo angusto erecto deinde arcu leni late incurvo, postice obtuse angulato utrinque minute velutinum; stamina obtusiuseula dentata; staminodium foliaceum deflexum transverse subquadratum postice cordatum antice bi- vel tridentatum supra hirsutum infra glabrum (Fig. 2 1 B) ; stigma deflexum (Fig. 2 1 G) supra subconcavum, subtus carinatum, lobo mediano sulcato, basi longe hirsutum. — Sepala petalaque alba purpureo-striata vel guttata, labellum album supra late purpureo maculatum vel -reticulatum, staminodium luteum purpureo- apiculatum. Diam. flor. 5 cm. Folia 25 cm longa, 15 cm lata. Planta ad 30 cm alta. Columbia: Ocafia, 1800 m, 1852 von Schlim entdeckt und von Linden 1854 eingeführt, später von Pur die bei La Cruz gefunden. ß. albiflorum Lind. Illustr. hortic. 1874 t. 183, Krzl. Och. I. 38, Pucci, Cyprip. 182, Desbois, Cyprip. (1898) 532. S. Schlimii album Hort. Flores albi parce roseo suffusi. Var. atroroseum cf. Pucci, Cyprip. 182. Sectio II. Platypetalum Pfitz. Himantopetalum p. p. Hallier 1. c. 45. — Lorifolia p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 37. Clavis specierum sectionis Platypetali. A. Scapus ramosus multiflorus. Petala sepalo paullo longiora. Labelli lobi medii inflexi sola basi contigui 2. Ph. Lindleyanum. B. Scapus simplex, pauciflorus. Petala sepalo subduplo longiora. Labelli lobi medii inflexi late contigui 3 . Ph. Sargentianum. 2. Ph. Lindleyanum (Schomb.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (1896) 330. — Cypripedium Lindleyanum Schomb. Vers. Flor. Brit. Guyana III. (1848) 1069; Lindl. Orch. (1840) 531; Journ. Bot. II. (1886) 674; Gard. Chron. (1886) I. 680; Veitch, Manual IV. 64; Williams Orch. Grow. Man. 7 ed. 277; Krzl. Orch. I. 39. — Selenipedium Lindleyanum Reichb. f. Xen. Orch. I. 3. III. 137 t. 278, in Bonplandia II. 116; Ridley in Trans. Liim. Soc. 2. ser. II. 284; Pucci Cypriped. 138; Cogniaux in Fl. brasil. III. 4. 14; Desbois, Cyprip. (1898) 518. — Paphiopedilum Lindleyanum Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Phragmipedium Lind- leyanum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 330. — Phragmopedilum Lindleyanum Pfitz. ibid. XXV. (1898) 527. — Folia pauca erecta elongato-lanceolata acuta rigida supra nitida dorso acute carinata. Scapus robustus paniculatus multiflorus villosus, vaginis paucis brevioribus rigidis acutis vestitus; bracteae magnae acuminatae puberulae, inferiores germine longiores; sepalum late oblongum obtusum extus albide hirsutum, nervis 7 striatum, minoribus et anastomosibus quibusdum interjectis; synsepalum latius paulloque brevius ellipticum obtusum apice minute emarginato, nervis 5 inter medianos, 4 utrinque additis ; petala sepalis paullo longiora oblongo-linearia obtusa undulata deflexa basi intus hirta margine ciliata nervo medio decolore 3 striatis utrinque additis ; labellum sepalis paullo brevius subellipsoideum a latere utrinque intrusum, ungue calceo angustiore et breviore, loborum mediorum apicibus obtuse triangularibus , margine inflexo calcei leviter undulato; stamina vix dentata; staminodium (Fig. 22 C) transverse rhombeum lateribus sinuatis antice apiculatum, margine hirsutum; stigma transverse ellipticum apiculatum staminodio parallelum; germen longissimum cylindricum pubescens. — Flores 7 cm diam.; sepala petalaque intus pallide viridia, rubrostriata extus sordide purpurea, labellum laete viride venis maculisque atropurpureis ornatum. Folia 60 cm longa, 6 cm lata. Planta ad 80 cm alta. Britisches Guyana: Roraima 2000 m von R. Schomburgk entdeckt, 1881 durch Burke für Veitch eingeführt. — v. fl. v. Phragmopedilum. 45 Var. kajeteurum Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) I. -680; Cogn. in Fl. brasil. III. 4. (1893) 14; Pucci, Cjprip. (1890) 126. — Selenipedium Kajeteurum N. E. Brown in Gard. Chron. (1885)11. 262; Orchidophile (1 885) 3 40; Desbois, Cyprip. (1 898) 51 5. — Bracteae et flores minus villosi, majores, folia satis breviora. Britisches Guyana: am Wasserfall Kajeteur in Felsspalten. Var. superbum cf. Pucci, Cyprip. 126. 3. Ph. Sargentianum Rolfe emend. in Orchid Review IV. (1896) 330. — Seleni- pedium Sargentianum Rolfe ibid. I. (1893) 239; Gard. Chron. (1894)1. 781 fig. 100; Bot. Magaz. t. 7 446. — Phragmipedium Sargentianum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 3 30. — Phragmopedilum Sargentianum Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XXV. (1898) 527. — Folia inferiora reflexa, superiora erecta oblongo-lanceolata acuta coriacea. Scapus robustus hirsutus 2 — 4-florus , vagina una pilosa vestitus, bracteis magnis ovatis Fig. 22. A, B Phragmopedilum Sargentianum Rolfe. A Flos. B Columna a laterc visa. (See. Bot. Mag.). — G Ph. Lindleyanum (Schomb.) Rolfe. Staminodium. (See. Cogniaux, Fl. brasil.). acutis compressis germine brevioribus (Fig. 2 2 A) ; sepalum ellipticum obtuse acumi- natum dorso margineque pilosum; synsepalum latius breviusque suborbiculari-ovatum apice subintegrum ; petala oblonga subspathulata obtusa undulata apice subemarginata margine ciliata basi intus longe pilosa; labellum sepalis longius petalis brevius obova- tum a latere compressum, ungue calceo longiore, lobis mediis latis semiellipticis mar- gine tuberculo singulo albido ornatis, margine calcei leviter convexe sinuato ; staminodium (Fig. 2 2 B) late obovato-quadratum pubescens ; stigma subtus tuberculatum ; germen longum, cylindricum, pubescens. — Flor. 9 cm diam. ; pallide luteo-virides, vernis ro- seis, labellis lobis brunneo-marmoratis. Folia 25 cm longa, 4 cm lata. Planta ad 40 cm alta. Brasilien: Pernambuco. Von Sander 1892 eingeführt — v. fl. s. 46 E. Pfitzer. Orchidaceae-Pleonandrae. Sectio III. Himantopedilum Pfitz. Himantopetalum Hallier p. p. 1. c. 45. — Gaudata p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 43. Clavis specierum sectionis Himantopedili. A. Sepala et germen glabra 4. Ph. caricinum. B. Sepala et germen pubescentia 5. Ph. Klotzschianum. 4. Ph. caricinum (Lindl.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (1896) 330. — Cypripedium caricinum Lindl. ex Paxt. Fl. Gard. I. sub t. 9; Walpers, Ann. III. 602; Bot. Magaz. t. 5466; Veitch, Man. IV. 59 c. xyl. ; Williams, 1. c. 239 c. xyl.; KrzL Orch. I. 44. — Selenipedium caricinum Reichb. f. in Bonplandia II. (1854) 116, Xen. Orchid. I. 3, Pucci, Cyprip. 54; Cogniaux in Fl. brasil. IV. 3. (1899) 12; Desbois, Cyprip. (189 8) 49 8. — Paphiopedilum caricinum Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier 1. c. 4 5. — Paphiopedium cari- cinum Kerch. Orch. 454. — Phragmipedium caricinum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 33 0. — Selenipedium Pearcei Reichb. f. in Fl. des serres XVI. M873) t. 1648. — Cypripedium Pearcei Hort. — Rhizoma repens. Folia circa 5 recurva linearia canaliculata margine recurvo laevi versus apicem acutum inaequa- liter incisum sensim angustata, subtus argute carinata pallide luteo-viridia. Scapus gracilis erec- tus foliis subaequilongus breviter pubescens pluriflorus , bracteis glabris ovatis acutis germine bre- vioribus ; sepalum anguste ovatum acutum margine apicem obtusum versus revoluto undulato nervis simplicibus curvatis circa 1 5 \ synsepalum late ovatum obtusum concavum marginibus apicem ver- sus involutis basi revolutis undu- latis sepalo aequilongum nervis circa 1 6 ; petala ex basi falcata pendula linearia undulata torta apice minute bicuspidato emar- ginato; labellum oblique descen- dens sepalo aequilongum a latere compressum ungue calceo longiore margine subcarinato angusto revoluto, lobis mediis oblongis inflexis extus et intus declivibus basi contiguis, margine antico lato sub angulo acutissimo inflexo; stamina angulata; staminodium semiorbiculare antice acuminatum margine postico in sinus 2 sursum convexos purpureo-hirsutos diviso; stigma reflexum transverse ellipticum; basis columnae postice callo piano subcordato bituberculato ornata; germen subcylindricum. — Flores viridi-lutescentes margine inflexo labelli albo Fig. 23. A, B Phragmopedilum Klotzschianum (Reichb. f.) Rolfe. A Flos et folii apex. B Columna a dorso visa. — C Ph. caricinum (Lindl.) Rolfe. Staminodium. (See. Bot. Mag.). Phragmopedilum. 47 purpureo-punctato. Diam. flor. perp. 10 cm, horiz. 3 cm. Folia 50 cm longa, 10 cm lata. — Planta ad 30 cm alta. Bolivien, 1850 von Bridges entdeckt, in Peru 1863 von Pearce gefunden und von Veitch eingeführt — v. fl. v. 5. Ph. Klotzschianum (Reichb. f.) Rolfe emend. Orch. Rev. IV. (1896) 330. — Oypripedium Klotzschianum Reichb. f. ex Schomburgk Vers. Fl. Faun. Brit. Guiana (I 848) 1069; Linnaea XXII. (1849) 811 ; Walpers, Ann. III. (1853) 602; Veitch, Man. IV. 63; Bot, Magaz. t. 7178; Krzl. Orch. I. (1897) 880. — Cypripedium Schomburgk- ianum Klotzsch fide Schomb. Bot. Remin. of Brit. Guiana (1876) 59. — Selenipediwn Klotzschianum Reichb. f. Xen. Orchid. I. (1854) 3; Pucci, Cyprip. 126; Cogniaux in Fl. brasil. III. 4. (1893) 4. 13. — Selenipedium Schomburgkianum Desbois, Cy- prip. (1898) 532. — Paphiopedilum Klotzschianum Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XPX. (1894) 41. — Paphiopedium Klotzschianum Kerch. Orch. (189 4) 454. — Phragmi- pedium Klotzschianum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332. — Rhizoma repens. Folia circa 6 ascendentia recurva linearia canaliculata apicem excisum versus attenuata glaberrima subtus carinata pallida. Scapus glanduloso-hirsutus folia superans vaginis 2 — 3 appressis vestitus pluriflorus, bracteis oblongo-lanceolatis acutis erectis appressis germine multa brevioribus; sepalum anguste ovatum acutum apice obtusiusculo involuto dorso pubescens nervis circa 1 7 ; synsepalum subaequilongum latius coneavum, ceterum sepalo simile ; petala ex basi falcata deflexa linearia torta; labellum sepalis vix longius obovatum a dorso paullo compressum, ungue calceo subaequilongo, lobis mediis inflexis latis contiguis calcei margine suberenato ; staminodium transverse rhombeum antice obtuse acuminatum lobis antrorsum subfalcatis postice dentatis margine hirsutis ; germen subeylindricum pubescens. — Sepala luteo-viridia roseo-strieta, petala basi viridia, mar- gine et apice rosea, labellum luteo-viride lobis inflexis albis rubropunetatis. Diam flor. perpend. 10 cm horiz. 7 cm, scapus 25 cm, folia 35 cm longa. Am Rue-Fluss in Britisch-Guyana 1847 von Rieh. Schomburgk entdeckt, 1885 von Im Thurn am Roraima wiedergefunden 1886 von Sander eingeführt — v. fl. s. Sectio IV. Ceratopedilum Pfitz. Himantopetalum* Hallier 1. c. 44. — Lorifolia p. p. et Gaudata p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 37. 43. Clavis specierum sectionis Ceratopedili. A. Labellum synsepalo aequilongum vel paullo brevius. a. Petala pendula. a. Cornua labelli triangula glabra, unguis calceo aequilongus 6. P vittatum. ß. Cornua labelli quadrangula intus velutina, unguis calceo lono-ior 7. P Hartwegii. b. Petala sub angulo obtuso divaricata vel horizontalia. cc. Bracteae germini aequilongae, sepalum late ovatum, striatum 8. P longifolium. ß. Bracteae germine multo longiores, sepalum anguste ova- tum, reticulatum 9. P. Boissierianum. B. Labellum synsepalo dimidio brevius t . . 10. P. Czerwiakowianum. 6. Ph. vittatum (Vell.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (1894) 330. — Cypri- pedium vittatum Vell. Fl. flumin. Icon. (1827) t. 62, Arch. d. Musee d. Rio de Janeiro V. (1830) 373; Veitch, Man. IV. (1881) 69; Williams Orch. Gr. Man. 7 ed (1895) 313; Krzl. Orch. I. (1897) 40. — Selenipedium vittatum Reichb. f. in Illustr. hortic. XXIII. (1876) 57 t. 238; Pucci, Cyprip. (1890) 208; Cogniaux in Fl. brasil. III. 4. (1893) 11 t. I. 1; Desbois, Cyprip. (1898) 540. — Paphiopedilum vittatum Pfitz. ex Eng- ler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42; Hallier, 1. c. (1896) 40. — Paphiopedium vittatum 48 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Kerch. Orch. (1894) 455. — Phragmipedium vittatum Rolfe in Orchid Review IV. (1894) 330. — Cypripedium Paulistanum Barb. Rodr. Gen. spec. Orchid. I. (1877) 20 3. — C. Binoti Illustr. hortic. XXXIV. (1887) 19; Orchidophile (1890) 116 c. t col. — Folia circa 8 inferiora recurva superiora recta adscendentia loriformia acuta canaliculata rigida opaca. Scapus folia superans pilosulus pauciflorus vaginis paucis obtuse acuminatis dorso puberulis vestitus, bracteis erectis acuminatis furfuraceo- puberulis germine longioribus ; sepalum oblongum obtusum glabrum nervis circa 1 5 ; sjnsepalum plus duplo latius, vix longius, late ellipticum nervis circa 20; petala linearia obtusa margine undulata intus basi barbata, ceterum glabra 7-nervia; labellum depen- dens synsepalo brevius, elliptico-ovatum, extus glabrum, lobis mediis inflexis contiguis margine inter se late cohaerentibus ; stamina dentata; staminodium transverse rbom- beum postice nigro-hirsutum antice obtuse breviterque acuminatum; stigma staminodio subparallelum parvum; germen gracile subcylindricum puberulum. — Sepala viridia Fig. 24. A Phragmopedilum vittatum (Vell.) Rolfe. Columna a latere visa (sec. Cogniaux, Fl. brasil.). — B Ph. Hartwegii (Reichb. f.) Pfitz. Columna a ventre visa (sec. Reichb. f. Xen. Orchid.). — C Ph. longifolium (Reichb. f.) Rolfe. Columna a dorso visa et staminodii apex. — D Ph. Boissierianum (Reichb. f.) Rolfe. Staminodium (sec. Reichb. f., Xen. Orchid.). purpureo striolata, petala basi viridia purpureo marginata, apice purpurea, labellum viride brunneo-suffusum , margine inflexo purpureo-punctato et nigro-guttato. Diam. flor. perp. 10 cm, horiz. 6 cm. Scapus 80 cm altus, folia 30 — 50 cm longa. Brasilien: bei Rio de Janeiro von Vellozo 1826 entdeckt, später auch von Regne 11 in Felsspalten der Serra Cajaru bei Retiro de Lagern (Prov. St. Paolo) gefunden, 1870 von Barrington eingeführt, wohl kaum mehr in Kultur — v. fl. s. Var. breve Reichb. f. in Gard. Chron. (1881) 656; Cogniaux 1. c. (1893) 12. — Labellum synsepalo aequilongum. Brasilien: von Sander 1881 eingeführt. 7. Ph. Hartwegii (Reichb. f.) Pfitz. — Cypripedium Hartwegii Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1852) 714. 765. — Selenipedium Hartwegii Reichb. f. in Bonplandia II. M854) 116, Xen. Orchid. I. (1854) 3. 70 t. 27, Otia Hamburg. I. (1878) 20. 30. — Paphio- pedilum Hartwegii Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (189 4) 41. — Cypripedium cau- datum Lindl. Paxt. Fl. Gard. I. (1850) 40 c. xylogr. non alio loco. — Ph. longifolii var. Veitch, Man. IV. (1881) 65; Kerch. Orch. (1894) 454; Halber, I.e. (1896) 45; Krzl. Orch. I. (1897) 42; Desbois, Cyprip. (1898) 520. — Ph. Roezlii var. Pucci, Cyprip. (1891) 178. — Folia late ovata apice valde attenuata. Scapus glaberrimus vaginis paucis spathaeeis, pluriflorus; bracteae spathis subaequales, germen aequantes. Sepalum oblongum apicem versus attenuatum acutiusculum ; synsepalum subduplo latius acutum margine undulatum; petala ex basi subcordata lineari-ligulata apicem versus attenuata sepala vix duplo excedentia, apicem versus intus velutino-glandulosa, margine hinc obscure crispula; labellum dependens obovatum lobis medii inflexis angustis vix contiguis, ostio angusto oblongo, calceus latus brevis bisinuatus emarginatus; stamina ; staminodium angustissime transverse ellipticum antice obscure trilobum limbo postico velutino (Fig. 24-B); stigma orbiculare; germen glaberrimum. — Flores viridi flavi lucidi. Diam. perp. 12 cm, horiz. 4 cm. Folia 80 cm. Peru: Anden bei Quito am östlichen Abhang bei Nanegal 18 42 von Hartweg ent- deckt, wohl kaum in Kultur. — n. v. Phragmopedilum. 49 Nota. Ph. Hartivegii ab auctcribus multis pro varietate Ph. longifolii enumeratum est, quod approbare non possum, nisi figura et descriptio Reichenbachii in Xeniis Orchidaceis prorsus erroneae sunt. Specimcn typicum in Herbario Vindobonensi comparare pro tempore non licet. 8. Ph. longifolium (Reichb. f.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (4 896) 330. — Cypripedium longifolium Reichb. f. et Warsc. in Rot. Zeitg. (1852) 690; Rot. Magaz. t. 5970; Relgique hortic. (1873) 65 t. 4; Gard. Chron. II. (1890) 728 Fig. 143; Veitch, Man. IV. (1881) 65; Williams 1. c. 277; Krzl. Orch. I. (1897) 41. — Seleni- pedium longifolium Reichb. f. Xen. Orch. I. (1858) 3; Gard. Chron. (1869) 1206; Pucci, Cyprip. (1891) 139; Desbois, Cyprip. (1898) 519. — Paphiopedilum longifolium Pfitz. in Engl, et Prantl, Pflzfam. II. 6. 84, in Engler's Rot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier 1. c. (1896) 45. — Paphiopedium longifolium Kerch. Orch. (1894) 455. — Phragmipedium longifolium Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332. — Phragmo- pedilum longifolium Pfitz. ex Engler's Rot. Jahrb. XXV. (1898) 527. — Selenipedium Reichenbachii Endress et Hortor. fide Reichb. f. — Folia circa 1 0 recurva loriformia canaliculata, versus apicem asymmetricum acutum minute incisum sensim attenuata, margine laevi reflexo, subtus argute carinata pallidiora. Scapus erectus folia superans brunneo-rufescens glaber sectione transversa elliptica , infra vaginis paucis convolutis appressis dorso carinatis apice inaequaliter excisis vestitus, multiflorus floribus succe- daneis: bracteae oblique adscendentes dorso subplanae convolutae ovatae acutae apice tnincatae minute emarginatae glabrae, germini aequilongae; sepalum ovato-lanceolatum subacutum dimidio superiore retrorsum convolutum apice coneavum glabrum apice intus puberulo, nervis 13 subflexuosis interdum tenuioribus interpositis ; synsepalum late ovatum obtusum sepalo paullo brevius duplo latius marginibus undulatis revolutis nervis 1 1 cur- vatis tenuioribus interpositis caeterum sepalo simile; petala sepalis duplo longiora multo angustiora subfalcata ex basi lanceolata linearia, nervo principali crasso intus promi- nente extus sulcato, nervis 4 tenuioribus utrinque additis, intus in dimidio inferiore capillis longis adscendentibus hirta apice extus pubescentia torta; labellum synsepalo aequilongum, ungue calceo longiore lobis mediis inflexis semiovatis declivibus tuber- culis minutis utrinque 2 ad marginem late contiguum ornatis, margine inflexo anteriore lere appresso utrinque arcuato medio emarginato, lateribus calcei sub cornubus intrusis, nervis parum conspieuis, intus glabrum purpureo-punetatum; stamina dente emarginato coneavo antheras fere aequante munita; staminodium transverse ellipticum apice trian- gulo subacuto deflexo, margine posteriore nigro subhirsuto (Fig. 2 4 C) ; stigma staminodio fere parallelum transverse ellipticum transverse sulcatum; germen fere cylindricum le- viter trisulcatum gracile sepalo longius. — ■ Sepala petalaque viridia purpureo-striata, labellum viride brunneo-suffusum. Diam. flor. perp. 11 cm, horiz. 18 cm. Scapus 80 cm altus. Folia 60 cm longa, 3 cm lata. Peru, Chiriqui 2000 m, 1849 von Warscewicz entdeckt, 1867 von Endress wiedergefunden und eingeführt. — v. fl. v. Var. coloratum Reichb. f. in Gard. Chron. (1873) 289. — Folia latiora, petala purpurea, sepala purpureo-striata. Var. dariense Hallier 1. c. (1896) 45. p. p.; Gard. Chron. I. (1878) 202. — Selenipedium Hartwegii Reichb. f. in Seemann Rot. Herald (1857) 215 t. 44 nee loco alio. — Labellum basi utrinque dentatum. Cap Darien, Isthmus von Panama, von Seemann gefunden. Var. gracile Rolfe in Gard. Chron. (1890) H. 729; Pucci, Cyprip. 140. — Cy- pripedium gracile Veitch, Man. IV. 65. — Selenipedium gracile Desbois, Cyprip. (1889) 136. — Foliis angustioribus, floribus minoribus, petalis apice purpureis. Cordilleren: Var. Hincksianum Veitch, Man. IV. 66; Pucci, Cyprip. 140; Kerch. Orch. 455; Krzl. Orch. I. 42, Desbois, Cyprip. (1898) 520. — Cypripedium Hincksianum Reichb. f. in Gard. Chron. (1878) l. 202. — Selenipedium Hincksianum 'Desbois, Cyprip. (1898) 136. — Paphiopedilum Hinksianum Pfitz. ex Engler's Rot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — A. Engler. Das Pflanzenreich. IV. 50. 4 50 E. Pfitzer — Orchidaceae-Pleonandrae. Folia quam in typo latiora , bracteae magnae , calceus labelli elongatus, unguis basi edentulus, petala margine et apice brunnea. Isthmus von Panama, von Wallis gefunden, von ihm und später von Hincks eingeführt. Var. Roezlii Veitch, Man. IV. 66: Kerckh. Orch. 454; Hallier 1. c. 45; Krzl. Orch. I. 42; Desbois, Cyprip. (1898). — Cypripedium Roezlii Illustr. hortic. I. t. 138; Bot. Magaz. t. 6217. — Selenipedium Roezlii Reichb. f. in Gartenfl. (1871) 163 t. 714 (1873) 97 t. 754; Pucci, Cyprip. 177. — Paphiopedüum Roezlii Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42. — Folia latiora, scapus viridis, vaginae spathaceae erectae, sepalum magis acutum, petala intense rubro-marginata, sepala roseo-suffusa. Columbien: bei Dagua 1871 von Roezl aufgefunden, vielfach kultiviert. Var. splendidum Pucci, Gjprip. 1 40. — Sepalum albidum extus viridi- intus castaneo-lineatum, petala basi viridia, purpurea roseo-albo-marginata, labellum pallide- viride brunneo-reticulatum, staminodium purpureo-hirsutum. In Kultur. Var. latifolium, roseum cf. Pucci, Cjprip. 140, 178. 9. P. Boissierianum (Reichb. f.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (189 0) 332. — Gypripedium grandiflorum Pav. Msc. — C. Boissierianum Reichb. f. in Bonplandia II. (1854) 116; Gard. Chron. (1887) I. 143 flg. 33; Journ. of Hortic. 1887 91 flg. 14, Orchidophile (1888) 48; Veitch, Man. IV. 57; Williams I.e. 235; Krzl. Orch. I. 48. — Selenipedium Boissierianum Reichb. f. Xen. Orch. I. (1858) 3. 176 t. 62; Pucci, Cyprip. 41; Desbois, Cyprip. (1898) 493. — Paphiopedüum Boissieria- num Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier 1. c. 4 4. — Paphiopedium Boissierianum Kerchh. Orch. (1894) 454. — Phragmvpedium Boissierianum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332. — Folia Ulis speciei praecedentis similia. Scapus erectus basi vaginis 1 — 2 vestitus, sub bracteis spathaeeis obtuse acutis minute velutinus pluri- florus; sepalum e basi paullo latiore sensim angustatum apice obtuso margine undu- lato antice curvatum coneavum ; synsepalum ovatum sepalo duplo latius margine minute undulatum, manifeste reticulatum ; petala sepalis longiora e basi latiore sensim attenuata lineari-ligulata torta medium usque minute undulata, basi et apice intus velutina; la- bellum dependens obovatum inflatum subcarinatum ungue calceo subaequilongo lobis medii inflexis cornu triangulo subreflexo, margine anteriore crenato; stamina edentata; staminodium ovatum antice utrinque bisinuato-excisum (Fig. 24D); stigma semiorbiculare ; germen gracile apice ineurvum sparse puberulum. — Sepala luteo-viridia saturate viridi- reticulata, petala labellumque lutea viridi-striata, apieibus petalorum purpureis. Diam. ilor. perp. 10 cm, horiz. 15 cm. Scapus 50 cm altus, folia 40 — 50 cm longa. Peru: von Pavon bei Piliao 1787 entdeckt, später von Lobb gesammelt und von Davis 1876 eingeführt. Var. reticulatum Veitch, Man. IV. 67; Pucci, Cyprip. 177. — Selenipedium reticulatum Reichb. f. Xen. Orchid. II. 223; Lindenia III. 90; Desbois, Cyprip. (1898) 528. — Staminodium trapezoideum utrinque supra basin obtuse angulatum, medio antice acutum. Flores albidi viridi-reticulati. Ecuador: 1874 von Wallis gefunden. 10. P. Czerwiakowianum (Reichb. f.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (1896) 332. — Selenipedium Czerwiakowianum Reichb. f. in Bonplandia II. (1854) 1 16; Desbois, Cyprip. (1898) 508; Pucci, Cyprip. 74. — Paphiopedüum Czerwiakoiuianum Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Pliragmipedium Czerwiakowianum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332. — Cypripedium Czerwiakowianum Krzl. Orch. I. (1897) 49. — Folia Scapus Inflorescentia et bracteae eaedem quam in P. Hartwegii Reichb. f. ; sepalum oblongo-ligulatum undulatum intus punctulato- velutinum retinerve; synsepalum latius caeterum aequale; petala ex basi latiore demum linearia a basi per tres quartas valde undulata; labellum ostio antice retuso corni- culis rotundatis depressis retusis; staminodium transverse triangulum, marginibus Phragmopedilum. 51 anticis integris, margine postico velutino; stigma trilabiatum labiis liberis. — Flores viridi-lutei. Peru (n. v.). Sectio V. Desmopedilum Pfitz. Uimantopdalum** p. p., Ballier 1. c. 45. — Caudata p. p., Krzl. Orch. I. (1897) 42. H. P. caudatum (Lindl.) Rolfe emend. in Orchid Review IV. (1896) 330. — GypHpedium caudatum Lindl. Orch. (1840) 531; Hook. Icon. pl. t. 658, 659; Gartenfl. Fig. 25. Phragmopedilum caudatum (Lindl.) Rolfe. A Habitus (p. p. sec. Gard. Ghron.). B Dimi- dium labelli. G Staminodium a dorso visum. D Golumna. E Var. pelorica Lindenii, columna a latere visa: at stamen tertium eirculi interni. 4* 52 E. Pfitzer. — Orchidaceac-Plconandrae. (1870) 257 t. 661; Warner Sei. Orch. IL 1, 1; De Puydt, Orch. 259 t. 10, 189. flg. 19 1, Godefr. Leb. Cyprip. t. 8; Veitch, Man. IV. 60; Williams, 1. c. 240 c. xyl.; Orchidophile (18 87) 181 c. tab. ; Krzl. Orch. I. 49. — Selenipedium caudatum Reichb. f. in Bonplandia IL (1854) 116; Xen. Orchid. I. 3; Pescatorea t, 24; Pucci, Cyprip. 56; Desbois, Cyprip. (1898) 498. — Paphiopcdilum caudatum Pütz, ex Engler' s Bot. Jahrb. XIX. (1894) 141; Halber, I.e. 45. — Paphiopedium caudatum Kerch. Orch. (1894) 454. — Phragmipedium caudatum Rolfe in Orchid Review IV. (18 96) 332. — Cypri- pedium Humboldtii Warsc. ex Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1852) 691, — Rhizoma breve, folia circa 6 late loriformia subacuta, apice inaequali rotundato inciso, margine sub- recurvo laevi, subtus argute carinata pallidiora. Scapus velutinus folia superans pluri- llorus infra bracteas non vaginatus, bracteis latissime ellipticis subacutis compressis germine multoties brevioribus; sepalum antice curvatum anguste lanceolatum apice ob- tusiusculo cucullato dependente, margine basi reflexo undulato, nervis 9 parce trabeculis transversis conjunetis, dorso minute pubescens; synsepalum paullo longius multoque latius ovatum longissime acuminatum apice convoluto obtusiusculo margine leviter inflexo undulato nervis 13 parce anastomosantibus ; petala basi lanceolata falcata angulo parvo prominente inserta deinde longissima linearia torta dependentia, subacuta intus basi parce, apicem versus dense brunneo-pilosa extus pubescentia nervo mediano intus paullum prominente, extus manifeste sulcato, nervis 6 — 8 parallelis additis ; labellum sepalis duplo brevius ellipsoideum basi convexum ante calceum ungui subaequilongum utrinque intrusum area plana marginali aureo-pilosa lobis basalibus angustis lunatis, mediis late rotundatis inflexis, intus glabrum exceptis pilis longis basi insidentibus ; stamina vix dentata: staminodium late transverse triangulum angulo medio antico subacuto deflexo, lobis lateralibus apice rotundatis margine parce pilosis; stigma convexum late ovatum pubescens; germen longissimum cylindricum sericeum sepalis multo longius. — Sepala luteo-viridia vel lutescentia, petala purpureo-brunnea, labellum basi viride, apice pur- pureo-brunneum lobis inflexis albis purpureo-punetatis. Diam. flor. perp. 50 cm, horiz. 5 cm, scapus 80 cm, folia 30 cm longa, 3 cm lata. Von Ruiz und Pavon bei Lima vor 1840 entdeckt, später von Lobb in Peru und von Warscewicz in Costarica gefunden. Die Herkunft der zur Zeit kultivierten Pflanze ist etwas zweifelhaft, vgl. Hallier 1. c. S. 57. — v. fl. v. Nota. De petalorum incremento, cf. pag. 22. Var. Albertianum Lindenia IV. 63 t. 174: Pucci, Cyprip. 57; Desbois, Cyprip. (1898) 499. — Sepala lutea, labellum luteum antice brunneum, petala breviora roseo- brunnea. Var. giganteum Lindenia II. 99 t. 96; Pucci, Cyprip. 58; Desbois, Cyprip. (1898) 500. — Sepala lutea purpureo-striata, petala longissima, labellum maximum brunneum antice viride. Var. Lindenii Benth. in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 360; Veitch, Man. IV. 6 0. — Cypripediwn Lindeni van Houtte in Fl. des serres XVIIL 155. — Uropedium Lindeni Lindl. in Orchid. Linden 28; Bot. Reg. (1896) sub. t. 58; Brongn. in Ann. sc. nat. 3. ser. XIII. 113; Xen. Orch. I. 32 t. 15; Belgique hortic. (1854) 193; Gartenfl. X. (1861) t. 315 c. xyl.; Pescatorea t. 2; Pucci, Cyprip. 59; Desbois, Cyprip. (1898) 54. — Gypripedium caudatum var. Uropedium Krzl. Orch. I. 50. — Peloria, labellum petalis aequale longe caudatum planum. Columna cf. Fig. 2 5 J57. Cordilleren von Merida 1700 m (Linden n. 1846). Var. roseum Revue hortic. (1867) 113; Illustr. hortic. XXXIII. t. 596; Desbois, Cyprip. 13 4. — Selenipedium caudatum var. Warscewiczii Veitch, Man. excl. syn. Reichenbachianis ; Pucci, Cyprip. 60; Hallier, 1. c. 50. — Sepala labellumque pallide brunnea, petala rosea. Chiriqui. Var. Seegerianum Gard. Chron. (1888) I. 428; Pucci, Cyprip. 59; Desbois, Cyprip. (1898) 502. — Sepala lutea viridi-striata, petala brunnea, labellum atrocasta- neum lobis inflexis albis castaneo-maculatis. Phragmopedilum. 53 Var. Wallisii Veitch, Man. IV. 61; Krzl. Orch. I. 50; Hallier, 1. c. 46; Desbois, Gyprip. 503; Pucci, Cyprip. 60. — Gypripedium Wallisii Lindenia III. 73 t. 131; Orch. Alb. t. 380. — Selenipedium Wallisii Reichb. f. Xen. Orch. II. 189. — Papltio- j/cdilum Wallisii Pfitz. 1. c. 42. — Gypripedium caudatum album Lindenia III. 86. — Sepala basi alba viridi-reticulata, apice luteoviridia, petala pallide brunnea, labellum album pallide brunneo-maculatum margine luteo purpureo-punctato. Peru, Ecuador. Var. Warscewiczianum Veitch, Man. IV. 61 c. xyl. quoad synon. Reichenbach. tantum; Hallier 1. c. 46. — Gypripedium caudatum Lindl. Paxt. Flow. Gard. I. (1850) 37 t. 9 ; FI. des serres VI. (1851 ) 99 t. 566. — 'Gypripedium Warscewiczianum Reichb. 1*. in Bot, Zeitg. (1852) 692, 765. — Selenipedium Warscewiczianum Reichb. 1'. in Bonplandia (1854) 116; Xen. Orchid. I. 3. — Paphiopedilum Warscewiczianum Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42: Hallier 1. c. 50. — A typo staminodio trans- verse bilobo diversum. Columbia. Var. album, aureum , Luxemburgianum , insigne, longissimum, majus, nigrescens , Rougieri ^ rubrum , splendens , superbum , Taganti cf. Pucci, Cyprip. 59. Hybridae artificiales in culturis inter species generis Phragmopedili paratae. . 1. Ph. Schlimii X caricinum = G. stenophyllum Gard. Chron. (1876) I. 461; Pucci 192; Desbois 538. 2. » » X vittatum = G. Stella Orch. Rev. II. (1894) HO; Desbois 538. 3. » » X Hartwegii = G Weidlichianum Gard. Chron. (1890) II. 702; Pucci 209. — S. Sedenii var. Weidlichianum Reichenbachia ser. I. p. t. 51 ; Desbois 537. 4. » longifolium = C. Sedenii Gard. Chron. (l 873) 1 431 ; Jennings, j Orch. t. 4; Flor. Magaz. n. ser. t. 206, 302; Puydt, Orch. t. 13; Bull. Soc. Tose. d'Ortic. (1882) 81 c. xyl.; Veitch, Man. IV. 105 c. xyl.; Pucci 183. — Selenipedium Sedenii c. in nota Rev. hortic. (1879) 470 c. t. col., Desbois 534. » » X longifolium var. Hincksianum = C. albanense Veitch, Man. IV. (1889) 105; Pucci 19. — S. Sedenii var. albanense Desbois 535. » » X longifolium var. Roezlii = G. porjmyreum Gand. Chron. (1878) I. 366. — G. Sedenii var. porpkyr um Veitch, Man. IV. (1889) 106; Pucci 184; Desbois 536. » var. albiflorum X longifolium = G. candidulum. G. Sedenii var. candidulum Gard. Chron. (1884) II. 489; Lindenia VI. 13 t. 245; Pucci 184; Desbois 535. » var. albiflorum X longifolium var. Roezlii = G. leucor- rhodum Gard. Chron. (1885) I. 270; Journ. of Hortic. XII. (1 886) 129 fig. 21. — S. leueorrhodum Pucci 138; Desbois 517. 5. » » var. albiflorum X Boissierianum var. reticulatum = G. Cleola Gard. Chron. (1890) IL 570; Pucci 65; Desbois 506. 6. » » X caudatum var. Warseewiczii = G. Saundersianum Gard. Chron. (1886) I. 654; Veitch, Man. IV. (1889) 105. — S. Saundersianum Pucci 180; Desbois 531. var. albiflorum X caudatum var. Lindenii = C. V Uniquc Gard. Ghron. (1893) IL 342; Orch. Rev. I. (1893) 318, IIL ( I 895) 78; Desbois 539. 54 £• Pfitzer — Orchidaceae-Pleonandrae. 7. Ph. ?caricinum X Hartwegii = C. chlorops Gard. Chron. (1888) I. 584; Orclii- doph. (1889) 12; Lindenia III. 86; Pucci 63; Desbois 504. — S. conchiferum var. chlorops Orch. Rev. III. (1895) 79. 8. » » X longifolium var. Roezlii =. C. conchiferum Gard. Chron. (1881) I. 330; Pucci 66; Desbois 507. 9. » » X caudatum = G. Dominyanum Gard. Chron. (1870) 1181; Flor. Magaz. t. 499; Pucci 80; Desbois 510: » » X caudatum var. Wallisii = C. Clymene Orch. Rev. I. (189 3) 160, III. (1895) 79; Desbois 507 — S. Dominyanum var. albi- cans Gard. Chron. (1895) II. 49 6. — S. Dominyanum var. album Desbois 510. 10. > longifolium X caudatum var. Lindenii = C. macrochüum Gard. Chron. (1891) II. 199, 343 fig. 40. — S. macrochüum Orch. Rev. I. (1893) 326; Desbois 522. — S. grande var. macrochüum Orch. Rev. III. ( 1 895) 70. » » var. Roezlii X caudatum = C. grande Gard. Chron. (1881) I. 462; Gart. Zeit. (1881) 497 fig. 146; Reichenbachia Ser. II. I. t. 16; Warn. Sei. Orch. Ser. III. t. 33; Lindenia IV. 7 t. 242; Veitch, Man. IV. 104 c. xyl. — S. grande Gard. Chron. (188 4) II. 488; Desbois 512. De hybridis inter species et hybridas interque hybridas generis Phragmopedili paratas (S. Ainsivorthii, albopurpurcum, Baconis, Brownii, Brysa, calurum, cardinale, chryso- comes, Cleione, Clonius, compactum, Coppinianum, Edithac, Elsteadianum, Finetianum, Hardyanum, Helenac, hybridum, Demoinierianum, inagnificum, nitidissimum , Pene- laus, Perseus, Phaedra, pulchellum, Raymond Farault. robustius, Schroederae, Uranus, Venus) cf. Pucci, Cyprip. (1891); Desbois, Cyprip. (1898) 490 ss. 6. Paphiopedilum Pfitz.*) Paphiopedilum Pfitz. Morphol. Stud. üb. d. Orchideenblüten (1886) 11; Entwurf ein. natürl. Anordn. d. Orchid. (1887) 15, 95; Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 82, 84; Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 32, 40; XXIV. (1898) 518, 525; Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 18; J. D. Hooker in Bot. Magaz. (1898) t. 7573. — Gypripedium L. p. p. ; Lindl. Orch. 520; Veitch, Man. IV. (1881) H; Williams, Man. 7. ed. (1895) 230; Pucci, Cyprip. (1891) 11; Desbois, Cyprip. 2. ed. (1898) 16. — Gypripedium L. 3. Goriacca Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 634. — Gypripedium L., Gaudata p.p., Barbata, Concoloria, Insignia Krzl. Orch. I. (1897) 13. — Baphiopedhim Kerchove, Livre d. Orchid. (1894) 453; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 363. Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum , patens, resupinatum, deciduum. Sepala 3, medianum liberum erectum, aestivatione a sepalis lateralibus connatis (synsepalo) tectum. Petala lateralia libera, aequalia, patentia vel dependentia forma varia, medianum calceiforme lobis mediis inflexis, margine calcei declivis vel saccati saepe auriculato, raro inflexo. Columna brevis valida, stamina 2 lateralia cir- culi interni fertilia columnae affixa genuflexa, filamentis brevibus crassis saepe dentatis. Antherae subglobosae, loculis parallelis contiguis rima longitudinali dehiscentibus, polline granuloso. Staminodium medianum circuli externi inter stamina fertilia dorso columnae affixum forma maxime varians. Germen uniloculare cylindricum vel triquetrum saepe rostratum, stigma in apice columnae deflexae in discum formae variae papillosum tota facie pollen percipientem dilatatum. Fructus capsularis unilocularis placentis parietalibus valvis 3 angustis, 3 latis seminiferis dehiscens valvis omnibus in apice capsulae unitis. Semina permulta, exigua, testa tenui longiuscula. — Herbae terrestres vel epiphytae, *v riiicpia cognomen Veneris, nzdVhov calceus. Paphiopedilum. 55 rhizomate paullum repente, foliis coriaceis viridibus vel tessellatis ellipticis, oblongis vel loriformibus subtus carinatis supra sulcatis vernatione duplicativis , racemo terminali unifloro vel plurifloro bracteato. Flores speciosi. Species 46 in regionibus tropicis Asiae a peninsula indica et Himalayae montibus per Siam ad Chinam australem, in insulis Archipelagi malayensis a Sumatra usque ad insulas Philippinas et novam Guineam. Conspectus subgenerum. A. Labellum caleeo exauriculato saccato ungue brevissimo margine antico anguste involuto; petala latissime elliptica vel fere orbi- cularia ; folia brevia elliptica supra tessellata subtus plus minus purpurea, scapus uni- vel biflorus .... Subgenus I. Brachypetalum Hallier. B. Labellum caleeo exauriculato declivi ungue caleeo subaequilongo margine antico simplici, non involuto; petala elongata; folia utroque latere viridia loriformia, scapus pluriflorus Subgenus l\. Anotopedilum Pfitz. C. Labellum caleeo auriculato saccato ungue caleeo subaequilongo margine antico simplici, non involuto; petala elongata, folia varia, scapus pluri- vel uniflorus Subgenus III. Otopedilum Pfitz. Subgenus I. Brachypetalum Hallier p. sect. in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 34. Tessellata p. p. Beichb. f. Xenia orcli. II. 125. — Eremantha tessellata p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40. — Coneoloria Krzl. Orch. I. (1897) 13, 73. Clavis specierum subgeneris Brachypetali. A. Petala sese marginibus inferioribus attingentia vel obtegentia, flos fere campanulatus, scapus foliis brevior vel aequilongus a. Labellum petalis brevius, staminodium transverse ellipticum antice inaequaliter minute tridentatum 1 . P. bellatulum. b. Labellum petalis aequilongum, staminodium rhombeo-orbi- culare antice aequaliter grosse tridentatum 2.?P. Godefroyae. B. Petala sese marginibus inferioribus non attingentia, flos expansus. a. Staminodium subquinquangulum apice cuspidatum, scapus foliis brevior 3. P. concolor. b. Staminodium transverse ellipticum apiculatum, scapus foliis longior 4. P. niveum. i. P. bellatulum (Beichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. 35. — Cypripedium bellatulum Beichb. f. in Gard. Chron. (1888) I. 648, 747 f. 99; I. (1895) 790; Journ. Hortic. (l 888) 443 f. 60; Revue hortic. (1889) 201 f. 53; Lindenia IV. t. 149; Veitch, Man. IV. (1881) 14; Williams, Man. 7. ed. (1895) 28 4; Cogn. Dict. Iconogr. Cyprip. t. 9; Krzl. Orch. I. (1897) 76. — Paphiopediwu bellatulum Kerchove, Liv. Orch. (1894) 217 f. 192; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 365. — Folia circa 4 anguste elliptica obtusa apice asymmetrica inaequaliter excisa facie superiore atroviridia maculis pallidioribus tessellata, superficie aquosa diaphana, subtus albido-purpureo-marmorata, glabra. Scapus viridis purpureo-conspersus albo- pilosus; bractea ovata acuta complicata carinata carina et margine albociliata, caeterum fere glabra, viridis maculis atropurpureis conspersa marginibus subreflexis apice aperta; sepalum ovatum obtusiusculum apice subemarginatum multo latius quam longum dorso obtuse carinatum pubescens nervis reticulatis; synsepalum paullo brevius multo angustius conchiforme obtusiusculum trimucronatum apicem versus nervis medianis subcarinatum; petala suborbicularia sepalis fere duplo longiora apice sinu emarginata margine superiore subrevoluto et fimbriato subglabra; labellum ovatum a latere compressum lobis basalibus 56 E. Putzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. inflexis descendentibus apicibus rotundatis minute pubescens; stamina edentata; stami- nodium (Fig. 26J9) diaphanum subtus carinatum; stigma fere orbiculare staminodio subparallelum ; germen jugis sepalinis angustis petalinis latioribus rotundatis pubescens. ■ — Flos albus purpureo- maculatus diam. 6 cm. Folia 1 2 cm longa , 4 cm lata. Shan-Staaten, von Low 1888 einge- führt — v. v. Var. album Rolfe inGard. Chron. ( 1895)1. 738; Cogn. Dict. Ico- nogr. Cyprip. t. 9 a. — Flos albus. Var. Chotekae Lindenia t. 665. — Flos major, maculis maximis. Var. egregium Hort, ex Gard. Chron. (1888)11. 122. — Sepa- lum breve fere trilobum, maculae leves. Var. luteo-pur- pureum O'Brien in Gard. Chron. (1893) II. 179. — Flos pallide armeniacus , purpureo- maculatus. Var. biflorum, grandiflorum , linea- tum, Lowei, majus, roseum, superbum, cf. Pucci, Cyprip. 39; Fig. 26. A Paphiopedilum niveum (Reichb. f.) Pfitz. Flos (sec. Bot. Magaz.). — BP. bellatulum (Reichb. f.) Pfitz. Staminodium. — G P. Qodefroyae (Godefr.) Pfitz., idem. — DP. concolor (Batem.) Pfitz., idem. [C et D secund. Bot. Magaz.). Desbois, Cyprip. 85. 2. ?P. Godefroyae (Godefr.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier 1. c. 35. — Cypripedium Godefroyae Godefr. Leb. in Orchidophile (1883) 830 c. fig. ; Gard. Chron. I. (1884) 46; I. (1885) 49 c. fig.; I. (1886) 50; Flor. Pomol. (1884) 37; Bull. Soc. Tose. d'Ortic. (1884) 168 t. 8; Garden (1885) t. 492; Orch. Alb. IV. t. 177; Bot. Magaz. t. 6876; Revue hortic. (1886) 241; Veitch, Man. IV. (188-1) 26; Williams, 1. c. 261; Krzl. Orch. I. (1897) 74. — Paphiopedium Godefroyae Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 365; VI. 231. — Cypripedium concolor Bat. var. Godefroyae Hemsl. in Journ. Linn. Soc. XXVIII. (1871) 135. — Folia circa 4 patenti-recurva lineari-oblonga obtusa apice bidentata, facie superiore laete viridia albide tessellata subtus viridi-purpurea-marmorata , glabra. Scapus tomentosus bractea late ovata acuta con- voluta germine breviore; sepalum rotundato-cordatum puberulum obtusum, synsepalum ellipticum coneavum fere aequilongum angustius; petala coneava obtusa sepalis majora; labellum subcylindraceum lobis basalibus inflexis; stamina edentata; staminodium cf. Fig. 26(7); stigma orbiculare. — Flos luteo-albus purpureo-punetatus diam. 5 cm. Folia 10 — 15 cm longa, 2 — 3 cm lata. Siam, Cochinchina, Tonkin, 1883 von Godefroy Leboeuf eingeführt — v. fl. s. Var. Laingi Gard. World VI. 509. — Flores minores albi purpureo-punetati. l'aphiopedilum. 57 Var. leucochilum Orchid Review II. (1894) 145; Gard. Chron. (1894) I. 815 f. 4 06. — Sepala petalaque alba purpureo-maculata, labellum album. Var. Mariae Revue hortic. (1889) 37 t. 9. — Flores maximi petalis albis nigro- purpureo maculatis. Var. ampliatum, hemixanthinum, Smithiae, striatum, superbum, viridi- folium et'. Pucci, Cyprip. 94 ss. ; Desbois, Cyprip. 205. Nota. Secundum cl. Rolfe P. Godefroyae est hybrida naturalis intcr P. hcllatulum et /'. concolor niveumve. 3. P. concolor (Batem.) Pfitz. in Engl, et Prantl, Pflzl'am. II. 6. (1888) 84; Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier 1. c. 35. — Cypripedium concolor Par. Batem. Bot. Magaz. (1865) t. 5513; Gard. Chron. (1865) 626 c. flg.; I. (1883) 19 c. flg.; I. (1891) 501 c. flg.; Illustr. hortic. t. 444; FI. des serres t. 2321; Flor. Pomol. (1870) 149 c. flg.; Orcli. Album VII. t. 302; Rev. hortic. beige (1896) 241; Veitch, Man IV. 15; Williams, 1. c. 246; Krzl. Orch. I. (1897) 75. — Paphio- pedium concolor Kerchove, Orchid. (189 4) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 3 65. — Folia circa 4 oblonga apice rotundata subsymmetrice acute excisa fere hori- zontalia facie superiore viridia distinete albide-tessellata subtus atropurpureo-maculata. Scapus purpureo-pilosus 1 — 2 florus, bractea germine breviorc late ovata acuminata; sepalum latissime ovatum vel suborbiculare obtusum; synsepalum paullo minus apice subemarginatum ; petala elliptica deflexa sepalis saepissime paullo longiora; labellum sub- cylindricum a latere compressum petalis subaequilongum, lobis basalibus inflexis obtuse rotundatis contiguis; stamina dentata; staminodium deflexum retro ciliatum umbonibus 2 levibus parallelis in facie superiore (cf. Fig. 2 6.D); stigma descendens suborbiculare. — Flos ochraceus punetis violaceis ornatus 8 cm diam. Folia 10 — 15 cm longa. 3,5 — 4 cm lata. Moulmein, 1865 von Parish eingeführt. Tonkin — v. 11. v. Var. chlorophyllum Reichb. f. in Gard. Chron. (18 86) II. 294. — Folia con- coloria, non tessellata, puneta floris numerosa. Var. longipetalum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 54. — Petala obovata sepalis angustiora et fere duplo longiora. Var. Regnieri Orchidoph. ( 1 886) 226; Gard. Chron. (1886) I. 362. — Majus, sepalis extus violaceo-maculatis, staminodio subrhombico. Var. sulphurinum Reichb. f. in Gard. Chron. (18 88) II. 26 4. — Folia viridia, flos sulphureus. Var. tonkinense — C. tonkinense Godefr. Leb. Orchidoph. (18 86) 228 c. tab. col. ; Lindenia II. t. 77. — Sepalum petalaque majora. i. P. niveum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (189 4) 40; Hallier, 1. c. 35. — Cypripedium niveum Reichb. f. in Gard. Chron. (1869) 1038; (1883) I. 16 c. xylogr.; Xenia Orchid. II. (1870) 155; Bot. Magaz. t. 5922; Illustr. hortic. XVIII. t. 83; Flor. Magaz. t. 543; Jennings Orch. t. 28; Garden IX. 52 4 t. 23; Reichen- bachia I. t. 34; Cogn. Dict. iconogr. Cyprip. t. 10; Veitch, Man. IV. 39; Williams, 1. c. 286; Pucci, Cyprip. (1891) 155; Krzl. Orch. I. (1897) 74; Desbois, Cyprip. (1898) 364. — Paphiopedium niveum Kerchove, Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (189 6) 365. — Folia 4 — 6 oblonga horizontalia vel oblique ascendentia apice rotun- data sinuato-excisa distinete albide tessellata, subtus carinata atropurpurea. Scapus luride purpureus albo-villosus bractea parva late ovata obtusa dorso argute carinata germinis stipitem aequante; sepalum coneavum fere orbiculare apice obtusum emargina- tum apiculo obtuso interjeeto dorso obtuse carinatum, nervis 11 curvatis anastomo- santibus, intus glabrum, extus basi albo-villosum, margine minutissime ciliolatum; syn- sepalum magis coneavum tertia parte brevius obtuse ovatum minute biscuspidatum dorso obtuse bicarinatum, margine ciliolatum extus albo-villosum, nervo singulo inter medianos, 3 — 4 utrinque additis ; petala late obovata obtusa apice bis vel quater leviter sinuata, margine minute ciliolata, 9-nervia; labellum ovatum sepalo brevius lobis mediis inflexis contiguis apieibus liberis rotundatis calceo basi intus albo-villoso ; stamina edentata ; 58 F. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. staminodium transverse ellipücum apiculatum dorso obtuse carinaium convexum apice deflexum; germen obtuse sexangulare rostratum breviter albo-viJlosum ; stigma quin* quangulare convexum. (Fig. 26-4). — Flos albus punctis purpureis conspersus ad 8,5 cm diam. Folia 1 0 — 1 8 cm longa, 4 cm lata. Tambelou-Inseln und Locäri-Inseln, von Yeitch 1868 eingeführt. Var. album Lindenia III. 90; Desbois, Cyprip. 365. — Flore candido epunctato. Var. punetatum Desbois, Cyprip. 366. — Petala basi dense violaceo-punctata. Var. reticulatum Rolfe in Orcliid Review (1895) 194; Desbois, Cyprip. 366. — Petala apicem versus purpureo-reticulata, nervis purpureo-maculatis. Var. punetatissimum , Kegnieri, roseum, cf. Pucci, Cyprip. 156; Desbois, Cyprip. 365. Subgenus II. Anotopedilum Pfitz. Clavis sectionnm subgeneris Anotopedili. A. Sepala nervis simplicibus curvatis intus striata, petala deflexa elongata margine ciliata, staminodium cylindricum genuflexum, parte inferiore adscendente longe pilosa, superiore descendente supra glabra apice biloba Sectio II. Gonatopedilum Pfitz. B. Sepala nervis simplicibus curvatis intus striata, petala deflexa elongata torta margine verrucis pilosis ornata, staminodium sursum fornicatum subtus concavum margine pilosum Sectio III. Coryopedilum Pfitz. C. Sepala inter nervös curvatos extus striatos nervis tenuibus reti- eulata, petala arcuata elongata margine fere calva, staminodium sectionis praecedentis Sectio IV. Prenipedilum Pfitz. Sectio II. Gonatopedilum Pfitz. Polyantha p. p., Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Mastigopetalimi p. ]»., Halber 1. c. 4 4. — Gaudata p. p. et Barbata p. p., Kral. Orch. I. (1897) 52, 72. 5. P. Rothschildianum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier, 1. c. 44. — Gypripedium Rothschildianum Reichb. f. in Gard. Chron. (1888) I. 457, 554; (1891) II. 15 f. 3; (1900) I. 137 c. xylogr. ; Reichenbachia II. 27 t. 61; Journ. of Hortic. (1889) 239 f. 36; Bot. Magaz. t. .7102; Gard. a. Forest. (1893) 144 f. 25; Veitch, Man. IV. 45; Williams 1. c. 2 96; Pucci, Cyprip. 178; Kral. Orch. I. 52; Desbois, Cyprip. (1898) 412. — Gypripedium neo-guineense Linden in Gard. Chron. (1888) 505. — Paphiopcdium Rothschildianum Kerchove, Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 365. — Folia adscendentia recurva apicem rotundatum versus sensim angustata emarginata. Scapus folia paullo superans violaceus minute velutinus strictus; bracteae oblongo-ligulatae compressae acutae apice tridentatae gernünis distincte stipitati dimidium fere aequantes; Fig. 27. Paphiopedilum Rothschil- sepalum ovatum acutum margine et dorso ciliolatum dianum (Reichb. f.) Pfitz. A Co- nervis circa 1 5 ; synsepalum aequilongum angustius lumna a latere visa. B Staminodü nervis ca. 11; petala sepalis duplo longiora linearia pars superior. apicem obtusiusculum versus attenuata margine undulata 7-nervia; labellum sepalo subaequilongum subtus fossa levi longitudinali excusum a latere subcompressum calceo unguem subaequante , lobis mediis inflexis angustis laevibus apicibus triangulis contiguis, ore truncato; stamina edentata; staminodium cf. Fig. 27 ; stigma suborbiculare ; germen obtuse triquetrum anguste rostratum jugis sepalinis applanatis solo colore conspicuis. — Bracteae virides atro-purpureo- strinlae, sepala lutea striis atropurpureis ornata, petala pallide viridia purpureo-maculata, Paphiopedilum. 59 labellum sordide purpureum apice calcei luteo. Diam. perp. floris 1 3 cm, petala 1 3 cm longa. Scapus 70 cm, folia 60 cm longa, 4 cm lata. Aus Borneo und Sumatra 1888 von Sanderund Linden eingeführt — v. 11. v. Var. Elliottianum (O'Brien) Pfitz. — Qypripediwn Elliottianum O'Brien, Gard. Chron. (1888) IL 501, 532; Lindenia IV. t. 186; Orch. Album t. 397; Journ. of Hortic. (1890) 199 f. 28; Yeitch, Man. IV. 23; Williams, 1. c. 255; Pucci, Cyprip. 84: Kral. Orch. I. (1897) 72. — Petala breviora, staminodii apex acute bifidus. Flores eburnei rubrostriati. Philippinen; 1888 von Sander eingeführt. Var. platytaenium Lindenia (1898) t. 623; Gard. Chron. (1898) 114, 607. — Sepala longiora atque latiora quam in typo. Var. roseum, superbum Lindenia III. V. (nomina) trentonense, cf. Desbois, Cyprip. 413. Sectio III. Coryopedilum Pfitz. Polyantha p. p., Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Mastigopetalum ]i. p. et. Streptopetalum p. p. , Hallier 1. c. 42, 43. — Gaudata p. p. et. Barbata 1>. p. Krzl. Orch. I. (1897) 13. Clavis specierum sectionis Coryopedili. A. Petala sepalis bis ad quater longiora. a. Staminodium antice in rostrum longum triangulum carinatum glabrum protensum b.P.glanduliferum. b. Staminodium antice subquadrangulum breviter acuminatum 7. P. praestans. c. Staminodium trapeziforme antice retusum vel emarginatum. a. Staminodium supra reticulatum 8. P. philippinense. ß. Staminodium supra verrucosum 9. P. Böbbelenii. B. Petala sepalis multoties longiora ultrapedalia, staminodium antice ligulatum retusum 1 0 . P. Sander ianum. 6. P. glanduliferum (Blume) Pfitz. in Englers Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier 1. c. 43. — Cypripeäium glanduliferum Blume, Rumphia IV. (1848) 56 t. 195, 2 (sphalmate G. insigne nominatum), 198a; Reichb. f. in Walp. Ann. III. (1853) 602; Pucci, Cyprip. (1891) 92; Desbois, Cyprip. (1898) 201; Krzl. Orch. I. (1897) 69. — C. praestans Veitch (non Reichb. f.) Man. IV. (l 888) 2 6. — Folia ex basi complicata loriformia apice rotundato acuto, minute parum inaequaliter inciso, cellulis in facie su- periore distinctissimis, subtus carinata, viridia sicca cuprea. Scapus uniflorus folia vix superans vel pluriflorus foliis longior sordide purpureus; bracteae ovatae apice trimu- cronatae dimidium germinum attingentes; sepalum anguste ovatum acutum circa 13 nervium ; synsepalum manifeste majus, acuminatum emarginatum ; petala deflexa sepalo duplo longiora ex basi rhombea lanceolata longe attenuata circa quinquies torta acuta margine utroque undulato et Verruca magna ciliata ornato, Verruca marginis superioris altius inserta; labellum petalis fere aequilongum ungue angusto calceo multo latiori lere aequilongo, lobis basalibus involutis angustissimis minime contiguis, lobis mediis linearibus convolutis curvatis apicibus acutis, calceo brevissimo latissime cuneato obtuso transverse fere isodiametrico margine manifeste exciso apiculo interjecto (Fig. 28i^); stamina breviter obtuseque dentata; staminodium fere usque ad basin liberum hirsutum cucullato-fornicatum in rostrum anguste triangulum apice suberectum protensum (Fig28 G) ; stigma magnum late orbiculare, post anthesin margine sursum revoluto ; germen gracile obtuse triquetrum anguste longeque rostratum jugis sepalinis distinctis applanatis. — Flos viridi-roseus, sepala circa 3,5 cm, petalis 5,5 cm longis. Folia ad 20 cm longa, 2 cm lata. Neu-Guinea: in Wäldern auf faulen Baumstümpfen (Zippel, Original Herb. Leyden) — v. fl. s. 60 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrac. 7. P. praestans (Reicht), f.) Pfitz. in Englers Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Halber I. c. 43. — Gypripedium praestans Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) II. 766, (1887) II. 813 f. 155; Journ. of Hortic. XV. (1887) 179 f. 24; Lindenia III. t. 202; Williams I.e. 293; Pucci, Cyprip. (189 I ) 172,; Desbois, Cyprip. (1898) 399. — C. glandulifcrwm Fig. 28. A Paphiopedilum philippinensc (Reichb. f.) Pfitz. Flos cum parte inflorescentiae. B Sta- minodiuin. C Golumna a latere visa. D Sectio staminodii mediana. E Apex folii. — F P. glanduliferum (Blume) Pfitz. Labellum. G Staminodium. [A, B, C, E scc. Bot. Mag., F, G sec. Blume). Veitch (nee Blume), Man. IV. (1881) 25; Krzl. Orch. I. (1897) 70. — Paplüo- pedium praestans Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 363. — P. glanduliferwm Kerchove, Liv. Orchid. (1894) 455. — Folia ex basi complicata loriformia apice obtusa incisa concoloria supra fere vernixia subtus carinata. Scapus pluriflorus atropurpureo- pubescens foliis fere aequilongus ; bracteae spathaceae ovatae apice trimucronatae germma Paphiopedilum. g.j pediceilata subaequantes ; sepalum oblongo-ligulatum acutum circa 15-nervium dorso rarinalum laevigatum; synsepalum subaequale paullo latius bicarinaium ; petala deflexa sepalo subduplo longiora ex basi anguste cuneato-elliptica longe attenuata acuta circa ter fcorta, margine undulato verrucis multis pilosis ornato; labellum sepalis paullo longius petalis tertia parte brevius ungue calceo a latere compressa obtuso conice fere aequilato, lobis mediis inflexis , apicibus ' triangulis acutis , calceo margine leviter emarginato ; stamina ; staminodium basi fornicatum lanceum antice fere rectangulum acuminatum lateribus pilosum; stigma triangulum sub angulo recto flexum adscendens; germen laeve. — Sepala albida purpureo-striata dorso lutescentia; labellum nitidum luteum rubro-suflusum. Sepala circa 5 cm, petala ad 1 2 cm longa. Folia ad 30 cm longa, 3 cm lata. Neu-Guinea, 1886 von Linden eingeführt — n. v. Yar. Kimballianum Lindenia III. 21 t. 249; Gard. Cbron. (1895) II. 154,265. ■ — Sepalum striis latioribus ornatum; petala basi latiora dense rubro-striata, verrucis atro- purpureis pilosis majoribus; labellum album roseo-suffusum. Neu-Guinea, 1890 von Linden eingeführt. Yar. illustre, spectabile, splendens, superbum, Warocqueanum, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 173; Desbois, Cyprip. (1898) 401. Nota. Cl. Vcitch et cl. Kränzlin P. glanduliferum Blume et P. praestans Reichb. f. eandem speciem esse putant. DifFerunt tarnen hae plantae magnitudine synsepali, longitudine petalorum, numero verrucarum, forma calcei labelli, indole staminodii, longitudine bractearum cum germine comparatarum, forma apicis foliorum. Specimen typicum P. glandidiferi in Herbario Lugduno-Batavo aecuratius indagavi et a descriptionibus figurisque P. praestantis diversum inveni, cujus florem vivum comparare non lieuit. 8. P. philippinense (Reichb. f.) Pütz, in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1897) 41; Halber, 1. c. 43. — Cypripcdium philippinense Reichb. f. in Bonplandia (1862) 33 5; Veitch, Man. IV. 42 c. xylogr.; Williams 1. e. 290; Pucci, Cyprip. (1891) 167; Krzl. Orch. I. (1897) 46. — G. laevigatum Batem. in Bot. Magaz. (1865) t. 5508; Gard. (ihron. (1865) 914 c. xylogr.; Flor. Mag. (1866) t. 298; Belgique hortic. (1867) 102 t. 6; Fl. des serres XVII. t. 1760— 61, Batem. See. Cent. Orch. PI. t. 101; Desbois, Cyprip. (1898) 2 84. — - Paphiopedium philippinense Kerchove, Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 331. — Folia ex basi complicata late lori- formia apice rotundato obtuso supra nitida subtus carinata pallidiora, inferiora horizon- talia, superiora erecto-ascendentia. Scapus pluriflorus atropurpureo-hirsutus folia aequans; bracteae ovatae compressae acutae striatae parce pilosae apice trimucronulatae stipites germinum vix superantes; sepalum late ovatum acuminatum coneavum extus parce pilosum carinatum, intus nervis 11 — 13 striatum, margine ciliolatum apice trimucro- natum; synsepalum latius conchiforme cordato- ovatum acuminatum apice obtusiusculo vix bicuspidato, nervis 2 medianis subcarinatis hirsutis, nervis 2 subaequilongis duo- busque brevioribus interpositis, nervis 4 curvatis utrinque additis, pilis nigris parce pi- losum; petala pendula sepalis quater longiora ex basi euneata paullo latiore linearia basi undulata et margine nigroverrueosa, circa ter torta 5-nervia, basin versus margine, versus apicem truncatum trimucronatum tota facie nigro-hirsuta ; labellum sepalo bre- vius ungue sinuato convexo calceo subaequilongo angustiore, lobis mediis margine in- crassatis inflexis fere contiguis apicibus parvis rotundatis, ostio suborbiculari, basi intus pilosum; stamina edentata antheris subemarginatis ; staminodium fere galeatum subtus longiludinaliter carinatum margine nigrohirsutum ; stigma subpanduriforme apice subrecur- vum; germen latiusculum breve rostratum parce pilosum, jugis sepalinis rotundatis. — Sepala lutescentia violaceo-striata, petala pallide violacea, basi atro-maculata, labellum luteum nervis viridibus. Sepala 3,5 cm, petala 14 cm longa. Folia ad 30 cm longa, 4 cm lata. Philippinen, 1865 von Veitch eingeführt — v. fl. v. Var. platytaenium Desb. Bull. d. l'Orchideenne 1890; Desbois, Cyprip. (1898) 2 85. — Petala duplo latiora et paullo longiora quam in typo. Philippinen. 62 E. Pfitzcr. — Orchidaceae-Plconandrae. Var. Cannaertianum (Linden) Pfitz. — Cypripedium Cannaertianum Linden in Lindenia III. 93, t. 141. — C. Roebbelenii var. Cannaertianum Pucci, Cyprip. (l 891 ) 177; Desbois, Cyprip. (1898) 410. — Sepala in typo coalita libera. 9. P. Roebbelenii (Reichb. I) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41, Ilal- lier 1. c. (189(3) 43. — ■ Cypripedium Roebbelenii Reichb. f. in Gard. Chron. (1883) II. 684, Xen. Orchid. III. (1896) 113 t. 265; Krzl. Orch. I. (1897) 49; Desbois, Cyprip. (1898) 409. — ■ C. pliilippinense var. Roebbelinii Veitch, Man. IV. (1881) 42, Willi- ams 1. c. 295, Pucci, Cyprip. (1891) 177. — Paphiopedium philippinense var. Roeb- belenii Kerchove, Liv. Orch. (1894) 455. — Folia loriformia angustiora quam in praece- dente, apice inaequaliter biloba. Scapus pluriflorus densissime villosus lbliis subaequi- longus; bracteae ovatae acutae germina aequantes; sepalum ovatum acutum apice ipso obtusiusculo nervis circa 11 purpureis striatum dorso et margine pilosum; synsepalum subaequale leviter emarginatum; petala sepala quater superantia e basi cuneata anguste- elliptica margine undulata verrucisque marginalibus hirsutis ornata longissime attenuata pluries torta pilosa; labellum sepalis brevius, ungue angusto calceo multo breviore, lobis inflexis fere contiguis, calceo margine vix emarginato paullo constricto apice rotundato; stigma apiculo erecto insigne. — Sepala albide lutescentia purpureo-striata, petala och- raceo-lutea margine verrucisque purpureis, labellum viridi-luteum. Sepala 3,5 cm longa, 2 cm lata, petala 12 cm longa. Folia ad 30 cm longa. Philippinen, von Sander 1883 eingeführt — v. fl. s. Var. longipetalum, superbum cf. Pucci, Cyprip. ( 1 891) 177. 10. P. Sanderianum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier, 1. c. (180 6) 43. — ■ Cypripedium Sanderianum Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) I. 554, (1896) I. 329 f. 45; Reichenbachia I. t. 3; Veitch, Man. IV. (1881) 46, Williams 1. c. 297; Pucci, Cyprip. (1891) 180; Krzl. Orch. I. (1897) 51, Desbois, Cyprip. (1898) 417 c. xylogr. — Paphiopedium Sanderianum Kerchove, Liv. Orch. 1 894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 331. — Folia loriformia subacuta laete viridia nitida subundulata. Scapus pluriflorus purpureo-velutinus folia vix superans; bracteae ovato-triangulae acutiusculae margine ciliatae extus purpureo-striatae germina aequantes vel superantes; sepalum triangulo-lanceolatum conchiforme obtusiusculum, 7- nerve, extus pilosum ; synsepalum subsimile brevius ; petala ex basi reflexa anguste ellip- tica margine undulata setis retro versis ornata pendula longissime linearia torta apice obtusa, linea media setosa; labellum sepalo subaequilongum , ungue angusto calceum conico-obtusum fere aequante, lobis angustis inflexis non contiguis, margine calcei inter duos arcus convexos emarginato; stamina edentata; staminodium cucullatum antice in laminam retusam protensum; germen crassum breviter rostratum. — ■ Sepala albido- lutea, purpureo-striata, petala basi lutea purpureo-conspersa, apicem versus atropur- purea, labellum atrobrunneum. Sepala 5 cm, petala 45 — 60 cm longa. Folia 30 cm longa. Aus dem malayischen Archipel 1886 von Sander eingeführt, genauerer Stand- ort nicht bekannt — v. fl. s. Sect. IV. Prenipedilum Pfitz. Polyantha p. p. Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (189 4) 41. — Mastigopetalimi p. p. Hallier 1. c. 43. — Caudata p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 42. II. P. Stonei (Hook, f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier 1. c. 43. — Cypripedium Stonei Hook. f. in Bot. Magaz. (1862) t. 5349; Illustr. hortic. X. t. 155; Fl. des serres XVII. t. 192, 193; Jennings, Orch. t. 13, Orch. Album I. t. 8; Lindenia VI. t. 281 ; Veitch, Man. IV. 48; Williams, 1. c. 303, Pucci, Cyprip. (1891) 92; Krzl. Orch. I. (1867) 44; Desbois, Cyrip. (1898) 434. — Paphiopedium Stonei Kerch. Liv. Orchid. (1894) 455; Rolfe, Orchid Review IV. (l 896) 332. — Folia pauca suberecta late loriformia apice obtuse rotundato bilobulo mucronato subtus pallidiora carinata. Scapus pluriflorus atropurpureo - velutinus folia paullo superans; bracteae Paphiopedilum. 63 naviculares ovato-lanceolatae apiculatae germinibus breviores; -sepalum ovatum longe acuminatum nervis 5 principalibus dorso striatis; synsepalum simile paullo minus, pe- tala arcuata falcata linearia sopalis bis vel tcr longiora acuminata apicibus dependentibus; Fig. 29. Paphiopedilum Storni (Hook, f.) Pfitz. A Flos. B Columna a ventre visa. G Labellum. (Secund. Bot. Mag.). labellum sepalo paullo brevius subtus suleatum, ungue angusto calceo latiori fere aequi- longo, lobis angustis inflexis contiguis, apicibus liberis subacutis triangulis, calceo a latere compresso apicem versus declivi, ostio rotundo; stamina deflexa edentata; staminodium @4 E. Pfitzer. — r Orchidaceae-Pleonandrae. quadrato-trapeziforme antice latius obtusum emarginatum margine deflexo longo piloso; stigma ovatum obtusum; germen stipitatum glabrum fusiforme rostratum. — Sepala alba purpureo-striata, potala luteo-ochracca brunneo-maculata, labelli unguis albus calceus sub- tus et margine luteus, cactorum purpurascens venis purpureis reticularis. Diam flor. perp. 16 cm, horiz. 12 cm. Sepalum 6 cm longum. Folia ad 30 cm longa. Sarawak (Borneo); 1862 von H. Low eingeführt — v. fl. s. Var. acrosepalum Reichb. f. ex Williams, Man. 7. ed. 303, Pucci, Cyprip. 193. — Sepala lateralia. non connata, libera, sepalum dorsale angustius quam in typo. Var. platytaenium Reichb. f. in Gard. Chron. (1867) 118c xylogr.; (1890) I. 548 fig. 86; Xcnia Orchid. II. 158 t. 161; Warn. Sei. Orch. II. t. 14; Flor. Mag. N. Ser. t. 414; Journ. of Hortic. XVIII. 89 f. 15; Veitch, Man. IV. 4 8; Williams, 1. c. 303; Krzl. Orch. I. (1897) 44, — Flores majores, petalis multo latioribus albis luteo- et purpureo-maculatis apice carmineis. Var. album, candidum, Cannaertianum , dilectum, Hackbridgeanum, Hyeanum, macranthum , pallens , roseum, superbum, cf. Pucci, Cyprip. 194 Desbois, Cyprip. 436. Subgenus III. Otopedilum Pfitz. A. Staminodium obcordatum forcipatum dorso umbone basali acuto piloso auctum. Folia loriformia concoloria suberecta viridia. Scapus pluriflorus, floribus simultaneis. a. Petala angusta dependentia pluries torta margine inferiore verrucis pilosis ornata apice minute spathulata. Folia angustissime hyalino-marginata Sectio V. Mystropetalum Pfitz. b. Petala ex basi anguste lineari apicem versus valde dilatata divaricata subtorta margine non verrucosa. Folia an- gustissime lutco-marginata Sectio VI. Pardalopetalum Hallier. B. Staminodium leviter fornicatum dorso subumbonatum inte- grum. Folia latc loriformia recurva concoloria viridia vel glauca. Scapus pluriflorus, bracteis emarginatis, floribus succedaneis Sectio VII. Cochlopetalum Hallier. C. Staminodium suborbiculare , quadratum, cordatum vel ob- cordatum. Sepalum inter nervös simplices curvatos nervig tenuibus reticulatum. Folia viridia concoloria, scapus uni- florus, rarissime biflorus. a. Staminodium subquadratum dorso umbonibus 3 humilibus rotundatis parum prominentibus auctum, petala spathulata Sectio VIII. Stietopetalum Hallier. b. Staminodium obcordatum rctusum dorso convexo vel piano umbone uno magno centrali auctum, petala apicem versus plus minus dilatata Sectio IX. Neuropetalum Hallier. c. Staminodium cordatum dorso sulcato leviter umbonatum, petala elliptica Sectio X. Thiopetalum Hallier. d. Staminodium suborbiculare postice fissum lobis revolutis, petala oblonga margine undulata .... Sectio XI. Cymatopetalum Hallier. D. Staminodium lunatum antice aequaliter tricuspidatum, sepa- lum nervis curvatis simplicibus apicem versus reticulatim conjunctis, petala valde sigmoidea deflexa apicibus erectis. Folia viridia concoloria, scapus uniflorus . . . Sectio XII. Ceratopetalum Hallier. E. Staminodium lunatum, hippocrepidimorphum vel subrhombeum interdum umbonatum. Sepalum retinerve vel simplicinerve, petala apicem versus manifeste dilatata. Folia plus minus tessellata, scapus uniflorus Sectio XIII. Spathopetalum Pfitz. Paphiopedilura. 65 F. Staminodium lunatum vel semiorbiculare , exumbonaium ; sepalum simplicinerve , petala apicem versus non vel vix dilatata. Folia manifeste tessellata, scapus uniflorus, rarius biflorus. a. Petala margine calva vel pilis aequaliter dispositis eiliata Sectio XIV. Blepharopetalum Pfitz. b. Petala margine maculis vel verrucis prominentibus pilis penicillatim dispositis ornatis praedita. . . . Sectio XV. Phacopetalum Pfitz. Sectio V. Mystro- petalum Pfitz. Polyantha p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Streptopeta- luni p. p. Halber 1. c. 42. — Caudata p. p. Krzl. Orch. (1891) 42. 12. P. Parishii (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hal- ber 1. c. 43. — Cy- pripedium Parishii Reichb. f. in Flora (1869) Chron. 322; Gard. (1869) 814 c. xylogr. , 1158; Bot. Magaz. t. 5791 ; Orch. Alb. II. t. 86; Illustr. hortic. XXI. t. 214; Veiten, Man. IV. 41; Williams 1. c. 289; Hook. f. Fl.Brit. Ind. VI. (1890) 174; Krzl. Orch. I. (1897) 45. — Paphiopedium Parishii Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Re- view IV. (1896) 332; (Fig. nostra 30). — Folia suberecta re- curva ex basi arcte complicata anguste elliptica obtusa apice inaequaliter incisa su- pra saturate viridia, subtus carinata multo pallidiora. Scapus strictus pluriflorus pilosus folia multo superans ; bracteae Fig. 30. Paphiopedilum Parishii (Reichb. f.) Pfitz. A Flos et bractea. B Columna a latere visa. C Staminodium a dorso visum {u umbo> (Secund. Bot. Mag.). A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. 50. (36 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. late ovatae acutae germinum dimidium aequantes; sepalum late ovatum subacutum nervis simplicibus circa 15, margine basi reflexum, apice inflexo; synsepalum simile paullo minus bicarinatum ; petala sepalo bis vel triplo longiora. ex basi anguste elliptica versus apicem spathulatum pilosumque sensim attenuata, margine basi reflexo undulato; labellum sepalo subbrevius, ungue dimidium fere calcei aequante, lobis inflexis subcontiguis, apicibus rotundatis, auriculis magnis subacutis, calceo a latere paullo compresso margine triangulo-exciso ; stamina edentata; staminodium cf. Fig. 30; stigma ovatum apiculo jntra scutum staminodii et stigma interjecto (Fig. 30 B). — Flos luteo-viridis, verrucis petalorum atropurpureis, apicibus petalorum violaceis. Diam. flor. perp. 16 cm, horiz. 7 cm. Sepalum 5 cm longum. Folia 30 cm longa 5 cm lata. Moulmein: 1859 von Parish entdeckt, 1868 von Veitch eingeführt — v. v. fl. Sect. VI. Pardalopetalum Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 41. Polyantha p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42. — Barbata III. Krzl. Orch. I. (1897) 55. Clavis specierum sectionis Pardalopetali. A. Petala apicem versus quater latiora quam in dimidio in- feriore, lamina angularis labelli dentata, staminodium ob- cordatum forcipatum papula rotundata in sinu interjecta . 13. P. Lowii. B. Petala apicem versus bis latiora quam in dimidio inferiore, lamina angularis labelli integra, staminodium oblongum bi- lobum 1 4 . P. Haynaldianum. 13. P. Lowii (Lindl.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42; Hallier 1. c. f. 42. — Cypripedium Lowii Lindl. in Gard. Chron. (1847) 765; (1890) II. 729, f. 144; Ann. d. Gand. 18 48 t. 195; Fl. des serres IV. t. 375 (male), Flor. a. Pomol. 1870, 108 c. xyl.; Orch. Alb. IX. t. 428; Veitch, Man. IV. 38; Williams, 1. c. 277 c. xyl.; Krzl. Orch. I. (1897 70. ■ — Paphiopedium Lowii Kerch. Orch. 455; Rolfe in Orchid Review IV. 331. — Folia luteo-viridia acutiuscula apice subemarginata. Scapus nutans brunneus albo-velutinus folia multo superans; bracteae ovatae acutae naviculares vix tertiam partem germinum aequantes; sepalum late ellipticum brevissime acumina- tum, margine basi reflexo specie spathulatum, nervis ultra 20 curvatis et trabeculis obliquis numerosis reticulatum ; synsepalum arcuatum inflexum a labello patens angustius ovatum acuminatum apice leviter incisum, nervis medianis subcarinatis, nervis 1 4 trabeculisque multis additis; petala sepalo duplo longiora deflexa basi linearia apice quater latiore obovato obtuse acuminato, margine ciliato, nervis 9 basi simplicibus parallelis apice dilatato curvatis reticulatim conjunetis (Fig. 3 1 D) ; labellum sepalo brevius ex basi an- gusta valde ampliatum lobis inflexis contiguis, apicibus subacutis auriculis magnis sub- acutis angulis inter lobos basales et auriculas lamina triangulari cartilaginea margine obtuse dentata auetis (Fig. 1 0P), calceo emarginato obtuso; stamina edentata; stigma orbi- culare convexum ; germen longe rostratum albo-velutinum placentis medio contiguis. — Sepala ex basi brunnea viridia brunneo-striata , petala ex basi lutea brunneo-maculata violacea, labellum brunneo-viride brunneo-striatum. Diam. flor. perp. 6 cm horiz. 1 0 cm. Sepalum 4 cm longum. Folia 30 cm. Nordborneo, 1846 von Low eingeführt — v. fl. s. Var. crueiforme Hallier, 1. c. 42. — Cypripedium crueiforme Zoll, et Morr. 1854 ex De Vries Pahud. Illustr. Orch. t. 4, Miq. Fl. Ind. bat. III. 737. — Gracilius, folia angustiora, pallidiora, saepius obscure marmorata. Westjava. Var. auriculum, superbum cf. Pucci, Cyprip. (1891) 142. 14. P. Haynaldianum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42; Hallier, I.e. 42. — Cypripedium Haynaldianum Reichb. f. Xenia Orch. II. (1874) Paphiopedilum. 67 222 III., 23 t2I2; Card. Chron. (1877) 272; Bot. Magaz.- 1. 6296; Veitch, Man. IV. 28; Williams, I.e. 264; Krzl. Orch. I. (1897) 71. — PajMopedium Haynaldianum Kerch. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1890) 332 (Fig. nostr. 31)- — Folia luteo-viridia versus apicem obtusum bidentatum sensim angustata, angustissime luteo-marginata, subtus concoloria opaca. Seapus strictus pilis longis albis hirsutus folia multo superans; bracteae late oblongae obtusae naviculares hirsutae vix dimidium ger- minum aequantes; sepalum ex basi angusta late obovatum brevissime acuminatum, margine basi reflexo specie spathulatum, dorso carinatum carina longe pilosa ceterum rd Fig. 31. A—C Paphiopedilum Haynaldianum (Reichb. f.) Pütz. A Flos sec. Bot. Mag. B Dimi- dium labelli ejusdem speciei. G Staminodium a dörso visum. — D — F P. Lowei (Lindl.) Pfitz. D Apex petali. E Staminodium ejusdem speciei a dorso, F a latere visum. puberulum, nervis circa 1 5 curvatis marginem versus trabeculis obliquis paucis reticu- latum; synsepalum paullo brevius fere aequilatum late ovatum apice minute bicuspi- datum pubescens nervis medianis subcarinatum, nervis circa 1 0 additis, trabeculis per- paucis; petala deflexa sepalo vix duplo longiora basi late linearia apice subduplo latiore elliptico subacuto acuminato margine ciliato, nervis circa 1 1 basi simplieibus parallelis apicem versus curvatis et in parte superiore apicis dilatati reticulatim conjunetis; label- lum sepalo brevius, ex basi angusta ampliatum lobis inflexis corneis non contiguis, apieibus semiovatis obtusiusculis coneavis, auriculis magnis rotundatis, angulis inter lobos inflexos et auriculas lamina triangulari Cornea margine laevi auetis, calceo triangulo- exciso obtuso; stamina edentata; stigma orbiculare; germen basi et apice angustum longe pilosum, placentis medio contiguis. — Sepala basi viridia brunneo-maculata, apice violascentia, petala basi luteo-viridia maculis magnis brunneis ornata apice violacea, la- bellum viride. Diam. flor. perp. 10 cm, horiz. 15 cm. Sepalum 4,5 cm longum. Folia 25 cm longa, 3 cm lata. Manilla: 1874 von G. Wallis entdeckt und von Veitch eingeführt — v. fl. v. 5* 68 E. Pfitzer. — - Orchidaceae-Pleonandrae. Sect. VII. Coehlopetalum Ballier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 44. Polyantha p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 42. — Insignial. Krzl. Orch. I. (1897) 78. Clavis specierum sectionis Cochlopetali. A. Folia saturate viridia subtessellata. a. Staminodium rhombeo-ovatum nmbone parvo a latere com- presso in carinam exeunte ornatum (Fig. 32 F, G), calceus labelli longus angustus 1 5. P. Victoria Mariae. b. Staminodium subtetragonum vix umbonatum (Fig. 32^4, D) calceus labelli brevis latus 1 6. P. Cliambcrlainianum. B. Folia glauca concoloria. Staminodium magnum ovatum . . 1 7. P. glaucophyllum. 15. P. Victoria Mariae (Rolfe) Hook. f. in Bot. Magaz. (1898) t. 7573. — Cypri- pedium Victoria Mariae Rolfe in Orchid Review IV. (1896) .110; Desbois, Cyprip. Fig. 32. A — E Paphiopcdilum Chamberlainianum (O'ßrien) Pfitz. A Flos. B Ostium labelli a dorso visum. C Sectio marginis labelli. D Golumna a latere visa. E Pars inflorescentiae cum bracteis. — F — O P. Victoria Mariae (Rolfe) Hook. f. F Staminodium a dorso visum. G Idem a latere visum. (1898) 467. — Paphiopedium Victoria Mariae Rolfe 1. c. 364 — Fig. 32jP, G. — Folia late lineari-oblonga apice rotundato-emarginato , subtus pallidiora concoloria argute carinata. Scapus brunneus pubescens folia multo superans; bracteae naviculares carinatae acutiusculae emarginatae carina sola hirsuta germinum fere tertiam partem aequantes; sepalum suborbiculare concavum apice subacuminatum margine reflexo albo- ciliato, dorso parte media nigro-hirsutum ; synsepalum late ovatum obtusum bicarinatum brevius angustiusque ceterum sepalo simile; petala sepalo paullo longiora patentia linearl- lanceolata torta margine albo-ciliata apice acuta; labellum petalis subaequilongum depen- dens ungue angusto petalis paullo latiore calceo paullo breviore; lobis inflexis contiguis, apicibus rotundatis, auriculis magnis convolutis acutis, calceo fere conico medio sub- constricto extus glabro, intus piloso manifeste triangulo-emarginato. — Sepala viridia Paphiopedilum. • ßg rubro-striata , petala viridia rubro-marginata , labellum purpureum viridi-marginatum. Diam. flor. purp. 8 cm, hom. 9 cm. Sepalum 3 cm longum. Folia ad 25 cm longa, 3,5 cm lata. Sumatra: 1896 von Sander eingeführt. — v. fl. v. 16. P. Chamberlainianum (O'ßrien) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Bot. Magaz. t. 7578. — Cypripedium Chamberlainianum O'ßrien in Journ. of Hortic. XXIV. (1892) 104, 294 Fig. 49; Gard. Chron. (1892) I. 2 34 Fig. 34; Rev. hortic. belg. XIX. (1893) c. ic. pict. ; Garden XLV. (1893) 304 c. ic; Williams, 1. c. 242; Xen. Orchid. III. 145 t. 284; Desbois, Cyprip. (189 8) 115. — Paphiopedium Chamber- lainianum Kerch. Liv. Orch. (1894) 454; Orchid Review IV. (1896) 4 — Fig. 32.4— -E. — Folia 5 — 6 anguste obovata subplana medio sulcata margine angustissime albo- marginato undulato apice rotundato anguste inciso dorso carinata pallidiora inferiora horizontalia , superiora curvato-ascendentia. Scapus multiflorus brunneo-griseus dense pilosus folia multo superans strictus parte superiore bracteas 20 — 30 gerente flexuosa nutante ; bracteae obtusae glabrae carina et margine albo-ciliatae vix dimidium gcrminum aequantes inferiores majores subapertae, superiores compressae; sepalum latissime ovatum fere orbiculare emarginatum dorso carinatum intus concavum margine basi reflexo un- dulato albo ciliato intus glabrum extus medio dense villosum nervis 1 1 curvatis distantibus trabeculis obliquis conjunctis reticulatum; synsepalum paullo brevius ellipticum obtusum emarginatum margine undulato albo-ciliato reflexo dorso subbicarinatum vil- losum nervis 8 curvatis marginem versus trabeculis obliquis conjunctis; petala sepalo paullo longiora linearia patentia semel torta subacuta margine undulato longe ciliato nervis 9 simplicibus parallelis; labellum sepalo aequilongum cum synsepalo angulum fere rectum efficiens, subtus convexum extus glaberrimum intus purpureo-pilosum ungue brevi dimidium calcei a latere paullo compressi aequante, lobis inflexis semicordatis contiguis, apicibus rotundatis, auriculis magnis convolutis subacutis, margine leviter emarginato apice parvo inflexo (Fig. 325, C)\ stamina acute dentata; staminodium cf. Fig. %%A,D\ stigma late obovatum scuto staminodii subparallelum ; germen triquetro-cylindricum angulis obtusis jugis sepalinis applanatis insignibus longe villosum lineis 6 seminiferis subaequidistantibus non contiguis. — Sepala viridia basi brunneo-suffusa nervis curvatis brunncis margine pallidiore, petala viridia maculis parvis purpureis secus nervös in lineas aggregatis ornata, labellum pallide viride punctis permultis violaceis conspersum. Diam. flor. perp. 8 cm, horiz. 9,5 cm. Sepalum 3 cm longum, folia ad 30 cm longa, 4,5 cm lata. Sumatra: 1892 von Sander eingeführt — v. fl. v. Var. exeellens, macranthum Desbois, Cyprip. (1898) 116. 17. P. glaucophyllum J. J. Smith in Bull, de l'Inst. bot. de Buitenzorg VII. (1900) 1. — »Folia late loriformia glauca. Scapus multiflorus. Sepalum orbiculari- ovatum. Synsepalum ovatum. Petala fere linearia, torta, ciliata rubro-punctata. Labelli calceus magnus violaceus. Staminodium magnum ovatum atroviolaceum. « Java: bei Türen. — n. v. Sect. VIII. Stictopetalum Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (18 9 4) 40. Eremantha viridia p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Insignia II. A. Krzl. Orch. I. (1897) 78. 18. P. hirsutissimum (Lindl.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier 1. c. 40. — Cypripedium hirsutissimum Lindl. in Bot. Magaz. t. 4990; Warner Sei. Orch. I. t. 1 5 ; Belgique hortic. VII. 353 c. tab. ; Illustr. hortic. IV. 67; Xen. Orchid. II. 107 t. 132; Fl. des serres XIV. t. 1430; Batem. See. Gent. Orch. PI. t. 149; Veitch, Man. IV. 29; Williams, 1. c. 265; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 171 ; Pucci, Cyprip. (1891) 104; Krzl. Orch. I. (1897) 79. — Paphiopedium hirsutissimum Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 332 — Fig. 33.4—5. — 70 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Folia 3 — 4 longa anguste loriformia horizontalia recurva versus apicem inaequaliter excisum sensim attenuata viridia indistincte marmorata subtus argute carinata pallida, superiora multo minora. Scapus nigro- purpure o-hirsutus cylindricus foliis maximis brevior; bractea parva convoluta aperta suborbicularis dorso subcarinata obtusissima stipitem germinis vix superans ; sepalum fere orbiculare acuminatum obtusum subcucullatum margine undulatum dorso carinatum et in area media purpureo-hirsutum, intus area media lucida praeditum, nervis numerosis curvatis retieulatim conjunctis, margine albo-ciliatum ; synsepalum sepalo fere aequilongum angustius ovatum obtusum nervis ca. 1 7, medianis paullo conspicuis; petala sepalis subduplo longiora plane palentia subdeflexa ex basi an- Fig. 33. A — B Paphiopedilum hirsutissimum (Lindl.) Pfitz. A Flos (secund. Bot. Mag.). B Sta- minodium a dorso visum. — C P. villosum (Lindl.) Pfitz., germinis sectio transversa. gusta intus barbata margine valde undulata apicem rotundatum versus multo ampliata subspathulata semel torta margine apicem planum versus albo-fimbriata, nervis parum conspicuis; labellum dependens, lobis longissimis inflexis contiguis, apicibus rotundatis calcei parietem attingentibus, auriculis erectis convolutis rotundatis, calceo basi subcylin- drico subtus piano, supra convexo apice obtuse-conico leviter emarginato extus pubes- cente intus glabro; staminodium cf. Fig. 33 5; germen triquetrum longe rostratum jugis sepalinis distinctis petalinis latioribus humilibus pilis purpureis hirsutum. — Sepala viridia area media violaceo-suffusa, petala basi viridia atro-violaceo conspersa, apice violacea, Paphiopedilum. 71 labellum viride brunneo-suffusum. Diam. flor. perp. 9 cm, hopiz. 12 cm. Sepalum 4 cm longum, folia 16 cm longa 1,5 cm lata. Himalaya: Assam, Khasya. — 1858 eingeführt — v. fl. v. Var. Schröderi Journ. of Horticult. (1887) XIII. 292 Fig. 52. — Sepalum maxi- mum medio atropurpureum, petala apice plus quam in type- dilatata atropurpureo- punetata. Var. atrorubens, coeruleseens, grande, grandiflorum, magniücum, pal- lidum, platypetalum, Pluto, Rossii, splendens , Vuylstekeanum cf. Pucci, Cyprip. 105, Desbois, Cyprip. (1898) 229. Sect. IX. Neuropetalum Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 40. Eremantha viridia p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Insignia p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 78. Conspectus specierum seetionis Neuropetali. A. Petala ex basi angusta valde dilatata spathulata parte superiore fere orbiculari a symmetrica, apice obtusa tridentata, germen subtus coneavum longe albo-villosum. a. Staminodium angustum, antice trilobum, lobis lateralibus dentiformibus, mediano late obtuso retusiusculo 19. P. dilectum. b. Staminodium latum obeordatum antice in sinu apiculatum . 20. P. villosum. B. Petala apicem obtusissimum versus plus minus dilatata obovata vel sublinearia, germen obtuse triquetrum breviter purpureo- pilosum a. Sepalum ovatum vel obovatum synsepalo quoad formam simile; staminodium supra granulosum pilosum. a. Folia glaucescenti-viridia, arcu horizontali recurva, syn- sepalum sepalo multo brevius angustiusque 21. P. insigne. ß. Folia luteo-viridia subereeta, synsepalum sepalo aequi- longum 22. P. exul. b. Sepalum ovato-orbiculare synsepalo triplo latius staminodium sublaeve glabrum . 23. P. Gharlesworthii. 19. P. dilectum (Reichb. f.) Pütz, in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894} 40; Hallier, 1. c. 41. — ■ Cypripedium dilectum Reichb. f. in Gard. Ghron. (1888) I. 330; Orchi- dophile (1888) 353; Williams, I.e. 253; Pucci, Cyprip. (1891) 79; Krzl. Orch. I. 1 1PS0 Fig. 34. A Paphiopedilum villosum (Lindl.) Pfitz. Staminodium a dorso visum. — BP. insigne (Wall.) Pfitz. idem. — G P. exul (O'Brien) Pfitz. idem. — DP. Charlesivorthii (Rolfe) Pfitz. idem. — E Columna ejusdem speciei a latere visa. {C seeund. Bot. Mag.). (1897) 61; Desbois, Cyprip. (1898) 163. — Paphiopediwn dilectum Kerch. Liv. Orch. (1894) 378. — Folia illis P. villosi similia. Scapus pilosus; bractea germen dense hispidum aequans; sepalum anguste oblongum obtusum; synsepalum angustius; petala cuneato-oblonga obovata obtusa; labellum gracile, calceo superne bene utrinque 72 E. Pfitzcr. Orchidaceae-Pleonandrae. auriculato medio retuso; staminodium cf. p. 70. — Sepalum viride albo-marginatum seriebus macularum atropurpurearum irregularium ornatum ; synsepalum pallide viride basi atro- maculatum et striatum; petala basi pallide viridia dense nigro-maculata , apice vio- lacea, linea media atrata; labellum luteo-viride intus nigro-maeulatum. Vaterland unbekannt, 1888 von Low eingeführt. — n. v. Nota. Species dubia, cujus specimcn typicum in Herbario Reichenbachiano praeclusum. Fortasse varietas P. villosi, sed staminodium satis diversum. Gl. Reichenbach speciem inter- mediam inter C. hirsutissimwn et C. villosum dicit, cl. Pucci et Kerchove hybridam natu- ralem harum specierum esse putant, quod ulterius indagandum est. In culturis P. dilectum perditum esse videtur. 20. P. villosum (Lindl.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier, 1. c. 40. — Cypripedium villosum Lindl. in Gard. Chron. (1854) 125; Illustr. hortic. Fig. 35. Paphiopedilum villosum (Lindl.) Pfitz. var. atratum. (Secund. Gard. Chron.). IV, (1867) t. 126; Pescatorea t. 48, Fl. des serres XIV. t. 1475; Veitch, Man. IV. 54; Williams, 1. c. 311; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 171; Krzl. Orch. I. (1897) 89. — Paphiopedium villosum Kerch. Liv. Orch. (1894) 455, Orchid Review IV. (1896) 331. — Folia 4 — 5 loriformia arcuato-dependentia viridia angustissinie albo-marginata Paphiopedilum. 73 versus apicem acutum manifeste inaequaliter excisum sensim, attenuata, dorso argute carinata. Scapus subnutans robustus viridis brunneo-conspersus pilis brunneis apice albis pilosus ibliis maximis fere aequilongus; bractea magna late ovata complicata sub- obtusa glaberrima basi purpureo-maculata dorso acute carinata margine diaphana; se- palum ovatum obtusum basi marginibus revolutis specie angustatum arcuatum, margine albo-ciliato et undulato, facie glaberrimum, dorso carinatum et purpureo-villosum, nervis ca. 1 7 curvatis trabeculis multis transversis conjunctis ; sjnsepalum sepalo fere aequi- longum ovatum vel anguste ellipticum acuminatum reflexum sepalo simile, nervis circa I 5 ; petala sepalo sublongiora ex basi angusta intus barbata valde dilatata asymmetrica spathulata parte inferiore minore semielliptica, superiore majore subtrapeziformi, intus extusque vernixia, nervis ca. 25 reticulatim conjunctis, margine apicem obtusum triden- tatum versus albo-ciliato; labellum deflexum extus glaberrimum intus hirsutum, ungue calceo breviore a lateribus concave sinuato, lobis inflexis anguste semicordatis conti- guis, apicibus fere triangularibus, auriculis angustis erectis convolutis rotundatis vel truncatis, calceo tumido linea semicirculari profunde exciso minute apiculato; stamina edentata; staminodium stipite hirsuto scuto supra ruguloso parce nigro-piloso, umbone magno a latere compresso (Fig. 3 4^4); stigma fere orbiculare basi subacuminatum ; germen subtus concavum (Fig. 33(7) longe albo-villosum fere prorsus bractea inclusum. — Sepala brunneo-viridia albo-marginata, petala ochracea, labellum luteo-brunneum. Diam. flor. perp. 12 cm, horiz. 15 cm. Sepalum 6 — 7 cm longum. Folia 45 cm longa, 4 cm lata. Moulmein: 1300 — 1700 m, 1853 von Lobb entdeckt und eingeführt — v. fl. v. Var. Boxallii Veitch, Man. IV. 54; Krzl. Orch. I. (1897) 85; Desbois, Cyprip. (1898) 470. — Cypripedium Boxalli Reichb. f. in Gard. Chron. (1877) I. 367 c. fig. II. 796; Illustr. hortic. XXVI. 74 t. 345; Pucci, Cyprip. (1891) 42. — Paphiopedilum Boxalli (Reichb. f.) Pfitz. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1888) 83; Hallier, 1. c. 40. — Bractea majore, synsepalo subobtuso, flore brunneo atro-maculato. Moulmein. Var. albo-marginatum, atratum (Fig. 35), aureum, canariense, giganteum, Gortonii, Lindenii, Measuresiamim, Moensii, monstruosum , Rollisonii, super- bum, Warneri cf. Pucci, Cyprip. (1891) 206; Desbois, Cyprip. (1898) 468. 21. P. insigne (Wall.) Pfitz. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. II. 6. (1889) 84; Hallier, 1. c. 41. — Cypripedium insigne Wall, ex Lindley, Collect, botan. (1821) t. 32; Orchid. 530: Bot. Magaz. t. 3412; Williams, Orch. Album t. 155; Lodd. Bot. Cab. t. 1321; Griffith, Notul. 34 4; Icon. pl. asiat. t. 322; Hook. Exot. Flor. t. 34; Veitch, Man. IV. 32; Williams, 1. c. 266; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 1. 72; Krzl. Orch. I. 83.— Papkiopedium insigne Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 2 32. — Folia 5 — 6 tenuia linearia medio sulcata dorso argute carinata versus apicem rotundatum inaequaliter excisum mucronatum paullo attenuata, margine reflexo, vix marmorata. Scapus viridis pilis sordide purpureis dense pubescens foliis maximis brevior; bractea late elliptica emarginata a latere compressa, parte inferiore tubulosa utrinque argute carinata, glabra dimidium germinis superans; sepalum late obovatum emarginatum subplanum, linea media extus carinatum intus sulcatum, apice convoluto specie acuminatum, intus basi subbarbatum, medio glabrum, caeterum pubescens, mar- gine undulato subrevoluto albo-ciliato, nervis circa 1 9 curvatis extus prominulis interiori- bus subsimplicibus, exterioribus ramosis marginem versus rete elegans efficientibus ; synsepalum late ovatum obtusum margine basi reflexo, apice convoluto, vix carinatum intus glabrum extus pubescens nervis circa 1 9 utrinque prominulis parce reticulatim conjunctis; petala angulo obtuso convergentia sepalo paullo longiora oblonga apicem obtusum acuminatum versus sensim dilatata basi angusta oblique inserta, angulo recto rotundato utrinque prosiliente, margine undulata basi intus longe barbata caeterum intus glabra' extus pubescentia, 1 3 nervia, nervis reticulatim conjunctis ; labellum cum sepalis angulum rectum efficiens sepalo brevius extus glabrum intus pilosum ungue a latere concave sinuato calceo subaequilongo , lobis inflexis semiobcordatis medio contiguis, 74 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. apicibus brevibus rotundatis, auriculis magnis erectis convolutis rotundatis, calceo rotun- dato subcarinato sinu semicirculari exciso margine cartilagineo subreflexo subapiculato ; stamina edentata ; staminodium subtus carinatum umbone a latere compresso (Fig. 3 4 B) ; stigma subparallelum ellipticum; germen longiuscule rostratum, jugis sepalinis peta- linisque fere aequalibus obtusis. — Sepala luteo-viridia brunneo-maculata apice albo, petala luteo-viridia brunneo-reticulata, labellum lutescens supra brunneo-suftusum. Diam. floris 8 cm. Sepalum 4 cm longius folia 30 cm longa 1,5 cm lata. Himalaya: Khasia, Sylhet, Assam, Nepal 1800 m — schon 1819 von Wallich entdeckt, auf Felsen in Moospolstern wachsend: 1820 in den botanischen Garten zu Liverpool eingeführt — v. fl. v. Var. Chantinii Rafar. in Revue hortic. (1 866) 2 49 ; (4 878) 130 c. flg. — Synsepalum longius apice acutiore. Sepalum albo- margin atum purpureo-maculatum. Labellum castaneum. Var. graoile Desbois, Cyprip. (1888) 59. — Sepala petalaque angustiora. Var. Hallianum Reichb. f. in Gard. Chron. (18 89) 1. 168. — Sepala longiora et angustiora. Var. Kimballianum Desbois, Cyprip. (1888) 60. — Sepalum plus triplo longius quam latum planum, labellum parvum. Khasia. Var. Maulei T. Moore Flor. Magaz. (1861) t. 57; Fl. des serres t. 1564; Gard. (1882) 444 t. 342. — Sepalum magnum, labellum angustius longiusque. Var. Nilsonii Desbois, Cyprip. (1888) 62. — Labellum minimum rotundatum. Var. Sanderae Reichb. f. in Gard. Chron. (1888) II. 606, 692 II. 561. — Folia valde canaliculata reflexa, flos luteus. Var. albens, albomarginatum, albounguiculatum, amabile, Amesianum, amoenum, Arnoldianum, aspersum, aureo-album, aureum, Ballianum, Barri, biflorum, Bohnhoflanum, Boiesianum, Brownii, citrinum, coloratum, Col- sonianum, eorrugatum, Comperianum , Cuhingianum , Cypheri, Dominii, Dormanii, Duvalii, elegantissimum, Ernesti, exquisitum, Byermannianum, Foerstermannii , Fraseri, Freemanii, fuseatum, giganteum, Gilmoreanum, grande, Gravesianum, guttulatum, Hardyanum, hieroglyphicum, himalai- eum, Rolzhausenianum, Horsmanianum, illustre, Krausianum, Ledouxii, longisepalum, Lueiani, Lutchwycheanum, Mae Faddenii, Mae Farlanei, ma- culatum, Madouxianum, Mandevilleanum, Margaritae, marmoratum, maxi- mum, Matchianum, Measuresae, mirandum, Moensii, montanum, Mooreanum, moulmeinense, musaieum^ nitens, nobile, ornatum, parviflorum, picturatum, pulehellum, pule her rimum, Pynaertii, radiatum, Riehardi, Robinsonianum, rubromaculatum, rubromarginatum, Sanderianum, Savageanum, speciosum, Wallacei, sylhetense, Tautzianum, Tresederi, violaceum, viride, Wallisii, Wilsonii, Wiotii, woodlandense, Wrightianum cf. Pucci, Cyprip. (1891) 110: Desbois, Cyprip. (1898) 238. 2 2. P. exul (O'Brien) Pfitz. — Cypripedium exul O'Brien in Gard. Chron. (1892) I. 522 %. 77; Cogn. Dict. iconogr. t. 13; Krzl. Orch. I. (1897) 883; Desbois, Cyprip. (189 8) 181; Bot. Magaz. t. 7510. — Cypripedium insigne var. exul Ridl. in Gard. Chron. (1891) II. 94; Hallier, 1. c. 41. — Paphiopedium exul Kerch. Liv. Orch. (1894) 478; Orchid Review IV. (1896) 271, 364. — Folia circa 5 anguste loriformia crassa nitida medio sulcata, versus apicem subacutum inaequaliter excisum mucronatum sensim attenuata levissime marmorata angustissime albo-marginata, margine piano, dorso minus argute carinato quam in P. insigni. Scapus viridis purpureo-pubescens fere teres foliis longior; bractea magna glabra compressa antice aperta late ovata subacuta emar- ginata dimidium germinis superans; sepalum late ovatum obtusum dorso carinatum extus pubescens, nervis 1 7 curvatis omnibus reticulatim conjunctis ; synsepalum simile obtuse apiculatum nervis 1 4 trabeculis valde obliquis conjunctis ; petala sepalis longiora angulo Paphiopedilum. 75 obtuso convergentia oblonga apicem truncatum saepe acuminatum versus paullo dilatata margine ciliato undulato 9-nervia reticulata; labellum illi praecedentis speciei simile, apicibus brevibus rotundatis, auriculis minoribus fere rectangulis, calcei margine bisinuato apiculato; staminodium (Fig. 34(7) brevius postice incisum antice obscure triapiculatum umbone minuto luteo; stigma majus; germen obtuse triquetrum rostratum pilis nigris albisque pubescens jugis sepalinis cylindricis distinctis petalinis obtuso-rotundatis eva- nidis. — Sepala luteo-viridia albo marginata pulvinis brunneis maculata, petala labellum- que lutea striis maculisque brunneis parcis ornata. — Diam. flor. 8 cm. Sepalum 4 cm longa, folia 20 cm longa, 2 cm lata, Siam: Tonka; von Sander 1892 eingeführt — v. fl. v. Var. aureum, Carlos, Imschootianum , Rolinianum cf. Desbois, Cyprip. (1898) 182. 23. P. Charlesworthii (Rolfe) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. 41. — Cypripedium Charlesworthii Rolfe in Orchid Review I. (1893) 303, 335 c. tab.; Gard. Ghron. (1893) IL 406, 407 flg. 70; Journ. of Hortic. (1893) IL 207 fig. 43; Gartenfl. XLIV. t. 1410; Revue hortic. (1894) 253 c. flg.; Lindenia X. 25 t. 443; Bot. Magaz. t. 7416; Williams, 1. c. 244; Krzl. Orch. I. (1891) 80; Desbois, Cyprip. (1898) 119. — Paphiopedium Charlesworthii Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 331. — Folia circa 5 oblique ascendentia vel fere horizontalia linearia subobovata versus apicem acute inaequaliter excisum medio mucronulatum sensim angustata supra leviter sulcata obscureque marmorata dorso argute carinata glaucescentia saepiusque purpureo-conspersa margine angustissime albo-marginato laevi glabro. Scapus pubes- cens purpureo-maculatus foliis aequilongus; bractea late ovata parte inferiore tubulosa ovata compressa utrinque argute carinata glabra purpureo-maculata germinis dimidium superans; sepalum maximum latissime ovatum obtusum fere planum dorso carinatum apice complicato specie acuminatum facie nitidum glabrum, dorso et margine minute velutinum nervis circa 1 5 curvatis reticulatim conjunctis marginalibus ramosis; synse- palum ovatum obtusum multo brevius nervis circa 1 0 ; petala horizontalia patentia se- palo subbreviora oblonga versus apicem obtusum minute acuminatum vix dilatata, basi angusta inserta, angulo recto rotundato utrinque prosiliente, glabra basi intus longe barbata margine sparse ciliata nervis 7 parce ramosis laxe reticulatim conjunctis; la- bellum fere horizontale extus lucidum intus fundo pilosum sepalo brevius a latere leviter sinuatum ungue calceo breviore , lobis inflexis angustis semiellipticis non contiguis, auriculis erectis angustis convolutis obtusiusculis, margine reflexo obtusangulo emargi- nato; stamina dente brevi munita; staminodium (Fig. 34D) basi pilosum apiculo deorsum inflexo, umbone obtuse conico; stigma orbiculare staminodio subparallelum ; germen brevissime stipitatum triquetrum rostratum hirsutum jugis sepalinis manifestis, petalinis vix conspicuis. — Sepalum albo- vel roseo-vinosum, purpureo-reticulatum, petala labellum- que ochraceo-viridia brunneo-striata vel reticulata. Diam. flor. perp. 8 cm, horiz. 6 cm. Sepalum 6 cm longum. Folia 25 cm longa, 2,5 cm lata. Bengalen: Arracan 1893, von Gharlesworth, Shuttle worth u. Comp, im- portiert — v. fl. v. Var. Crashawae (O'Brien) Pfitz. — Cypripedium Crashawae O'Brien in Gard. Chron. (1898) I. 18. — Folia carnosa, subtus glauca. Flos major quam in typo. Var. conchifiorum, Desmetianum, Duvivierianum, magnificum, margina- tum, unieolor cf. Desbois, Cyprip. (1898) 120. Sect. X. Thiopetalum Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 39. Eremantha viridia p. p., Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Iflr signia IL p.p. Krzl. Orch. I. (1897) 78. 24. P. Druryi (Bedd.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier, 1. c. 39. — Cypripedium Drurii Bedd. Icon. plant. Ind. Orient. (1868) 23 t. 112: Reichb. f. Xen. Orchid. IL (1894) 223; Gard. Chron. (1876) IL 68; Illustr. hortic. XXIV. t. 265; 76 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Flor. Magaz. N. Ser. t. 405; Lindenia I. t. 6; Veitch, Man. IV. 22 c. xylogr.; Williams I.e. 254; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 172; Pucci, Cyprip. (1891) 81; Krzl. Orch. I. (189 7) 82; Desbois, Cyprip. (1898) 166. — Paphiopedium Drurii Kerch. Liv. Orch. (1896) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 331. — Folia ligulata subacuta levissime nebuloso-marmorata. Seapus purpureo-hirsutus foliis longior; bractea ovata acuta compressa dorso carinata hirsuta germinis tertiam partem aequans; sepalum rhombeo-ovatum obtusum subplanum dorso carinatum extus nigro-glanduloso-pilosum margine albo-ciliolatum nervis circa 17 curvatis trabeculis gracilibus conjunetis; synse- palum minus subaequale nervis 5 inter medianos paullum prominentes interjeetis, circa 5 utrinque additis; petala sepalo longiora angiiste elliptica subfalcata obtusa apice acu- minata extus margineque pubescentia intus basi barbata manifeste asymmetrica, dimidio inferiore latiore 6-nervio, superiore angustiore 4-nervio; labellum petalis subaequilongum subcarinatum extus glabrum, intus purpureo-pubescens minuteque punetatum, ungue basi euneato calceo subbreviore, lobis inflexis semicordatis non contiguis, apieibus brevibus latissime rotundatis, auriculis reetangulis rotundatis, calcei obtusi margine recurvo fere apiculato; stamina ; staminodium cf. p. 63; stigma fere orbiculare; germen triquetrum hirsutum, jugis sepalinis distinetis cylindricis, petalinis latis parum convexis. — Sepalum luteo-viride vel citrinum, medio atropurpureo-vittatum , synse- palum pallidius striis duabus angustis purpureis. Petala ochraeeo-aurea, medio pur- pureo-lineata basi brunneo-punetata, labellum luteum. Diam. flor. perp. 6, horiz. 8 cm. Sepalum 3 cm longum. Folia 20 cm longa, 3 cm lata. Travancore: 2000 m, 1865 von Drury entdeckt, 1875 von Beddome ein- geführt — v. fl. v. Var. dilectum, süperb um cf. Pucci, Cyprip. (1891) 82. Sect. XI. Cymatopetalum Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg. XIV. (1896) 40. Eremantha viridia p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (189 4) 41. — In- signia II. B p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 78. 2 5. P. Spicerianum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (189 4) 41, Hallier, 1. c. 40. — Gypripediwn Spice- rianum Reichb. f. in Gard. Chron. (1880) II. 40, 363 c. xyl., Bot. Magaz. t. 6490; Rev. d. Hortic. beige (1882) 12 c. tab.; Belgique hortic. XXXIII. (1883)289 t. 4 8; Illustr. hortic. XXX. (1883) t. 173; Journ. of Hortic. VI. (1883) 116 Fig. 26&; Gardn. I. (1883) t. 378; Orch. Alb. III. 119; Gar- dening illustr. XI. (1889) 173 c. xyl.; Orchi- dophile (1890) 145 c. tab.; Xen. Orchid. III. 65 t. 231; Veitch, Man. IV. 46; Williams, 1. c. 301 c xyl.; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 172; Pucci, Cyprip. (1891) 189; Krzl. Orch. I. (1897)81; Desbois, Cyprip. (1898) 429; Cogn. Dict. t. 4 a. — Paphio- pedium Spicerianum Kerch. Liv. Orch.(l 894) 455"; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 330. — Folia arcu horizontali recurva late lanceolato-linearia apice rotundato subacumi- nato inaequaliter exciso mucrone interjeeto, margine undulato angustissime albo-margi- nato laevi, supra sulcata saturate viridia Fig. 36. Paphiopedilum Spicerianum (Reichb. f.) Pfitz. Flos. Secund. Bot. Mag.). obscure marmorata, subtus argute carinata Paphiopedilum. 77 pallida. Scapus glaber atropurpureus foliis subaequilongus bfiactea aperta late ovata obtusa compressa dorso carina in scapum descendente carinata stipitem germinis multo longioris superante; sepalum transverse-ellipticum obtusissimum medio profunde sulcatum dorsp carinatum glabrum basi facie parce pilosum margine retrorsum concavo reflexo specie spathulatum, nervis circa 1 9 curvatis reticulatim conjunctis apice ramosis parum conspicuis ; synsepalum plus quam duplo angustius subaequilongum concavum late ovatum obtusum margine reflexo apice integro subacuminato nervis ca. 13 curvatis similibus, medianis parum robustis; petala sepalo sublongiora patentia subdeflexa leviter falcata oblonga versus apicem rotundato- obtusum non ampliata margine sparse ciliato manifeste undulato glabra basi intus pilosa nervis 11 parum conspicuis; labellum oblique dependens sepalo longius ungue calceum rotundatum subaequante extus glabrum intus rugulosum basique parce pilosum, lobis inflexis semiellipticis lunatis glabris, apicibus late rotundatis, auriculis ro- tundatis obtusis, margine levissime emarginato, ostio transverso magno; stamina dente conspicuo acuto munita; staminodium cf. p. 64; stigma cum scuto staminodii fere angu- lum rectum efficiens convexum suborbiculare ; germen glaberrimum vel leviter pubes- cens rostratum jugis sepalinis petalinis angustioribus. — Sepalum candidum basi viride, petala viridia brunneo-suffusa et-punctata, labellum ungue viridi calceo violaceo dilute viridi-marginato. Diam. flor. perp. 8 cm, horiz. 6 cm. Sepalum 3,5 cm longum. Folia 30 cm longa, 5 cm lata. Himalaya: Assam, von Spicer 1878 eingeführt — v. fl. v. Var. alboviride, biflorum, Leo- diense, magnificum, Mercatellianum, nanum, nigrescens, rubescens, vires- eens cf. Pucci, Cyprip. (1891), 191; Desbois, Cyprip. (1898) 429. Sect. XII. Ceratopetalum Hallier in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 3 9. Eremantha viridia p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41. — Insignia D p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 78. 26. P. Fairieanum (Lindl.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (l 894) 41 ; Hallier, 1. c. (1896) 39. — Cypripedium Fairiea- num Lindl. in Gard. Chron. (1857) 740; Bot. Mag. t. 5024; Fl. des serres t. 1244; Xen. Orchid. II. (1865) 108 t. 133; Orch. Album II. t. 70; Garden III. 431 c. xyl., VI. 69 c. xyl., XXIV. 442 C. xyl.; Revue hortic. (1886) 37; Orchidophile (4 891) 336; Journ. of Horticult. XVIII. 40 t. 6; Bateman, See. Century Orch. PI. (1867) t. 140; Veitch , Manual IV. (1881) 24 c. xyl.; Williams, 1. c. 259; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 173; Krzl. Orch. I. (1897) 85; Pucci, Cyprip. (1894) 86; Desbois, Cyprip. (1898) 185. — Paphio- pedium Fairieanum Kerch. Liv. Orch. (1894) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 3 30. — Folia adscendentia bre- viter loriformia acuta apice inaequaliter Fig 37 Paphiopedilum Fairieanum (Lindl.) incisa supra laete viridia concoloria, dorso pßtz. A Flos. B Columna a venire visa. argute carinata pallidiora. Scapus viridis C Columna a latere visa. (Secund. Bot. Mag.), 78 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. pilosus foliis multo longior ; bractea infra clausa supra aperta apice acuto reflexo dimi- clium germinis fere attingens; sepalum suborbiculare margine basali undulato subreflexo, apicali inflexo basi nervis simplicibus circa 1 5 striatum, apicem recurvum versus reti- culatum, margine et dorso ciliola|tum ; sjnsepalum vix dimidium sepali aequans, multo angustius ovatum concavum obtusum ; petala lanceolata obtusiuscula striata margine un- dulato ciliato; labellum sepalo paullo brevius ungue calceo fere aequilongo, lobis in- flexis non contiguis, auriculis calceoque rotundatis; staminodium (Fig. 37 A — C) reti- culatum pubescens; germen brunneo-pilosum. — Sepala albide viridia, violaceo-striata et reticulata, petala viridia violaceo-striata, labellum basi albidum, apice viride. Diam. flor. perp. 8 cm, horiz. 6 cm. Sepalum 3,5 cm longum. Folia 14 cm longa, 2,5 cm lata. Bootan, Assam von Reid 1857 eingeführt, anscheinend nirgends mehr in Kultur — v. fl. s. Sect. XIII. Spathopetalum Pfitz. Eremantha tessellata p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (189 4) 40. — Chloroneura p. p. Halber 1. c. (1896) 36. — Barbata et Insignia p. p. Krzl. Orch. I. (1897) 53, 56. Clavis specierum sectionis Spathopetali, A. Staminodium umbonatum. a. Staminodium lunatum cornubus rotundatis b. Staminodium antice profunde incisum utrinque acutum . 27. P. Wolterianum. 28- P- Appletonianum. Fig. 38. A Paphiopedilum Hookerae (Reichb. f.) Pfitz. Flos (secund. Bot. Mag.). — BP. Bulle- nianum Staminodium (Reichb. f.) Pfitz. — C P. Wolterianum (Krzl.) Pfitz., idem (secund. Kränzlin, Xen. Orchid.). — DP. Volonteanum (Sand.) Pfitz., idem. — EP. venustum (Wall.) Pfitz., idem. Paphiopedilum. 7 g B. Staminodium exumbonatum. a. Folia subtus pallida, scapus foliis longior. ct. Sepalum nervis simplicibus curvatis vix vel non reticulatim conjunctis ornatum. I. Petala margine superiore verrucosa. 1. Staminodium subrhombeum 29 . P. Bullenianum. 2. Staminodium hippocrepidimorphum antice conspicue cordato-excisum 30. P. amabile. II. Petala margine non verrucosa, staminodium lunatum apicibus fere contiguis 3 1 . P. Volonteanum. ß. Sepalum nervis curvatis reticulatim conjunctis ornatum . 32. P. HooJcerae. b. Folia subtus violaceo-marmorata, scapus foliis vix longior vel brevior 33. P. venustum. 27. P. Wolterianum (Krzl.) Pfitz. — Cypripedium Wolterianum Krzl. Xen. Orchid. III. (1896) 142 t. 282; Gard. Chron. (1895) I. 166; Orchid Review III. (1 895) 83.— C. Waltersianum (sphalmate) Desbois, Cyprip. (1898) 477. — Folia lineari-lanceolata acuta supra obscure tessellata subtus pallida. Scapus purpureo-brunneus pilosus foliis duplo longior; bractea lanceolata acuta basin tantum germinis attingens; sepalum oblongum acutum cucullatum apice antice inflexo, marginibus basi reflexis specie spathulatum; synsepalum ovatum acutum sepalo brevius dimidioque angustius; petala sepalo dimidio longiora ex basi lineari patente margine superiore grosse verrucosa subito dilatata apice obovato-oblongo acuminato deflexo, margine calvo; labellum petalis fere aequilongum, ungue calceo paullo breviore, lobis inflexis contiguis verruculis nitidis ornatis, auriculis magnis acutis, calceo conico-rotundato fere rectangule emarginato; staminodium cf. Fig. 38 C; germen purpureum pilosum. — Sepala pallide viridia albo-marginata, petala sordide viridia basi brunneo-conspersa verrucis brunneis, apice pallide lilacina, labellum pallide purpureo-brunneum. Diam. flor. 9 cm. Folia 20 cm longa, 3,5 cm lata. I 896 von Wolter, wahrscheinlich von den großen Sunda-Inseln eingeführt — n. v. 28. P. Appletonianum (Gower) Rolfe emend. — Cypripedium Appletonianum Gower Garden I. (1893) 95; Orchid Review I. (1893) 115, IV. (1896) 17 Fig. 3; Cogn. Dict. Icon. Cyprip. (1900J t. 22; Krzl. Orch. I. (1897) 882. — Cypripedium Bulle- nianum var. Appletonianum Rolfe in Orchid Review I. (1893) 135; Desbois, Cyprip. (1898) 97. — Paphiopedium Appletonianum Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 36 4. — Folia ligulata obtusa viridia indistincte tessellata. Scapus gracilis brevissime velutinus folia multo superans; bractea ovata acuta leviter pubescens, germine pluries brevior; sepalum ovatum breviter acuminatum marginibus apicalibus involutis, basalibus revolutis, nervis 17 striatum; synsepalum tertia parte minus ovatum concavum; petala sepalo dimidio longiora horizontalia e basi angustiore rhombeo-spathulata apice subacuta glaberrima, marginibus basalibus undulatis margine superiore saepius verrucis paucis ornato; labellum sepalo fere aequilongum, ungue calceo breviore, lobulis inflexis conti- guis, auriculis magnis rotundatis, margine ostii emarginato dente obtuso utrinque pro- minente; staminodium parvum, tuberculo parvo in scuto praeditum; germen velutinum. — Sepala luteo-viridia brunneo-striata, petala in parte inferiore viridia purpureo-conspersa, in parte superiore rosea; labellum viridi- purpureum, staminodium viride. Diam. flor. perp. 9 cm, horiz. 10 cm. Siam, zufällig mit C. Hookerae 1890 eingeführt — n. v. Var. Poyntzianum (O'ßrien) Pfitz. — Cypripedium Poyntzianum O'Brien in Gard. Chron. (1894) I. 36; Orchid Review II. (1894) 54, III. (1895) 55. — Petala pallide viridia, apice lilacina, labellum albidum intus purpureo-conspersum, basi roseum. Germen 7 cm longum, petala 1 2 cm longa. Siam,- mit P. callosum zufällig 189 4 importiert. Nota. See. cl. Kerchove, Liv. Orch. (1894) 482 hybrida naturalis inter P. callosum et P. Hookerae. Cf. Gard. Chron. 1. c. §0 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. 29. P. Bullenianum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 4o; Hallier, 1. c. (1896) 36. — Cypripedium Bullenianum Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1865) 99; Journ. of Hortic. VI. (1883) 116 Fig. 26e. - — Cypripedium Hookerae yar. Bulle- nianum Veitch, Man. IV. (1881) 32; Williams, 1. c. 265; Pucci, Cyprip. (1891) 45; Krzl. Orch. I. (1897) 59; Desbois, Cyprip. (189 8) 96. — Paphiopedium Hookerae var. Bullenianwm Kerch. Orch. (189 4) 454. — Folia circa 5 Ulis P. Hookerae similia albo-viridi-tessellata. Scapus hirsutus folia multo superans; bractea brevis, stipitem germinis superans; sepalum ovatum acuminatum margine basi reflexo nervis vix con- junctis; synsepalum brevius angustiusque ; petala deflexa sepalo duplo longiora ex basi anguste oblonga margine subundulata ampliata apice cuneato obtuso margine superiore verrucis quibusdum non pilosis ornata, utroque margine ciliato; labellum sepalo longius petalis brevius ungue calceo triplo breviore, lobis inflexis grosse verrucosis, auriculis distinctis rectangulis vel rhombeis, calceo subconico; staminodium subrhombeum antice obtusangule excisum (Fig. 38 B) cornubus ligulatis parallelis vel introrsis, papula in sinu interjecta^ postice emarginatum; germen gracile, pilosum. — Sepala dilute viridia, pe- tala basi ejusdum coloris , versus apicem roseo-violacea, Verrucae violaceo-brunneae, la- bellum viride. Diam. flor. perp. 6 cm, horiz. 9 cm. Sepalum 3 cm longum. Folia 1 7 cm longa, 3 cm lata. Nord-Borneo, mit P. Hookerae 1865 von Low eingeführt — v. fl. s. Var. anophthalmum Reichb. f. in Gard. Chron. (1884) II. 174; Pucci, Cyprip. (1891) 45; Desbois, Cvprip. (1898) 97. — Petala immaculata, labellum viride. Var. oculatum Reichb. f. in Gard. Chron. (1881) I. 563. — Unguis labelli ochraceus brunneo-maculatus, calceus saturate rubro-brunneus viridi-marginatus. Bomeo? 30. P. amabile Hallier in Naturk. Tijdschr. Ned. Ind. LIV. (1895) 450, in Ann. Jard. Buitenzorg XIV. (1896) 18; Desbois, Cyprip. (1898) 45. — Cypripedium Hookerae var. amabile Krzl Orch. I. (1897) 59. — Folia plana, oblonga acuta apice trimucro- nata margine hyalino minutissime serrulato, supra sulcata et manifeste tessellata, sub- tus acute carinata glauca. Scapus rubro-violaceus dense hirsutus folia multo superans; bractea brevis ovata acutiuscula carinata stipitem germinis vix superans ; sepalum late ovatum vel suborbiculare apice duplicato compresso acuminatum procurvum cucullatum extus minute ciliolatum, basi intus pilis minutissimis pulverulentum ceterum glabrum lucidum, margine basi parum reflexo, nervis 13 — 17 curvatis prominulis parum con- spicuis; synsepalum cymbiforme acutum nervis medianis carinatum intus nitidum gla- brum; petala patentia, parum deflexa ex basi margine utroque undulata longe ciliata angusta longe spathulata ciliis apicem subacutum versus brevioribus, basi intus barbata et ad marginem superum verrucis nudis ornata, nervis 9 — 11 parallelis; labellum pe- talis fere aequilongum extus nitidum, intus punctatum, ungue calceo subcylindrico breviore, lobis inflexis lucidis dense verrucosis convergentibus subcontiguis, apicibus acu- minatis, auriculis erectis angulo acuto ascendentibus, margine acute sinuato; stamina dentata; staminodium postice cordato-excisum antice lobis 2 acutis parallelis profunde bifidum sinu angusto papula acuta interjecta; stigma ovatum. — Sepala saturate viridia, petala basi luteo-viridia, apice fusco-viridia area lata laete rubro-lilacina verrucis fuscis, labelli unguis virescens, lilacino-punctatus , calceus rubro-brunneus lilacino-punctatus. Diam. flor. perp. 5,5 cm, horizont. 9 cm. Sepalum 3 cm longum. Folia 15 cm longa, 4 cm lata. West-Borneo: K/lamm bei Sintang; 1894 von Hallier gefunden, in Leiden in Cultur — v. v. et tabulam ad plantam florentem Lugduni pictam. 31. P. Volonteanum (Sand.) Pütz. — Cypripedium Volonteayium Sand, in Gard. Chron. (1890) IL 7; Veitch, Man. IV. 31; Williams, I. c. 265. — C. Hookerae var. Volonteanum Rolfe in Gard. Chron. (1890) II. 66; Pucci, Cyprip. (1891) 107; Krzl. Orch. I. (1897) 59; Desbois, Cyprip. (1898) 231, 477. — Paphiopedium Hookerae var. Volonteanum Kerch. Orch. (189 4) 456. — Folia 4 — 5 ascendentia longe elliptica Paphiopedilum. §| subplana acuta apice trimucronato margine angustissime diaphano piano minute scabro supra obscure tessellata subtus argute carinata pallida. Scapus pallide brunneus albo- pilosus folia multo superans; bractea parva ovata compressa trimucronata pubescens dorso carinata ciliata germinis stipitem aequans vel superans; sepalum ovatuin longiuscule acuminatum concavum marginibus ciliatis basi reflexis specie spathulatum extus puberulum nervis simplicibus curvatis 13 paucis brevioribus interjectis; synsepa- lum sepalo brevius multoque angustius concavum apice acuto convoluto, nervis circa 7 ; petala sepalo fere duplo longiora deflexa semel torta ex basi angusta margine undulata spathulata subfalcata apice dilatato longe acuminato utrinque minute dentato margine minute puberulo basi longe ciliata intusque barbata 1 1 -nervia ; labellum sepalo paullo longius angustum manifeste a latere compressum oblique dependens extus glabrum intus pubescens, ungue calceo breviore, lobis inflexis oblongis pallide verruculosis fere conti- guis, apicibus triangulis subacutis divergentibus, auriculis magnis subplanis cartilagineis subcarnosis erectis triangulis obtusis, calceo inter sinus convexos parum prominentes margine incrassatos et granulo vel dente carnoso ornatos obtusangule emarginato; stamina dentibus acutis scutum staminodii fere attingentibus munita; staminodium (Fig. 38D) fere orbiculare postice incisum antice profunde et anguste sinuatum, cornu- bus parallelis vel fere contiguis, papula in sinu addita, sub scuto utrinque gibbosum; stigma late transverse ellipticum scuto subparallelum ; germen manifeste rostratum cur- vatum pubescens, jugis sepalinis distinctis, petalinis evanidis. — Sepala luteo-viridia, petala basi viridia, apice carneo-rosea, versus marginem superiorem guttis nigris ornata. Labellum pallide viride roseo-suffusum. Diam. flor. perp. 7 cm, horiz. 1 0 cm. Folia 20 cm longa, 5 cm lata. Borneo: 1890 von Hugh Low und Sander eingeführt — v. fl. v. Var. giganteum, Lowei cf. Desbois, Cyprip. (1898) 477. 32. P. Hookerae (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. 36. — Cypripedium Hookerae Reichb. f. Xen. Orchid. II. 125 t. 141; Bot. Magaz. t. 5362; Fl. des serres t. 1565; Bateman, See. Cent. Orch. PI. 123; Veitch, Man. IV. 31; Williams, 1. c. 265; Pucci, Cyprip. (1891) 105; Krzl. Orch. I. 59; Desbois, Cyprip. (1898) 230. — Cypripedium barbatum var. Hookerae Gartenflora (1876) 2 45. — Paphiopedium Hookerae Kerch. Liv. Orch. (1894) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 363 — Fig. 38X — Folia 3 — 4 ascendentia longe obovata subacuta emarginata supra distinete tessellata medio canaliculata lateribus subconvexis, subtus carinata pallida. Scapus brunneo-purpureo-pilosus folia multo superans; bractea ovata acuta complicata hirsuta germen fere aequans; sepalum ovatum acuminatum dorso margineque pubescens nervis circa 1 5 ; synsepalum brevius angustiusque oblongum acutum apice ipso obtuso dorso pubescens; petala sepalo duplo longiora subdeflexa ex basi angusta euneata un- dulata multo ampliata margine ciliata nervis circa 1 1 versus apicem fere orbicularem acuminatum reticulatim conjunetis; labellum sepalo longius petalis brevius latum , ungue calceo breviore, lobis inflexis angustis semiellipticis non contiguis, auriculis latis parvis rotundatis vel obtuse angulatis, calceo rotundato margine medio integerrimo retuso utroque latere minute angulato; stamina acute dentata; staminodium fere orbiculare postice minute excisum, antice excisura semiovata vel orbiculari bidentatum, supra seri- ceum; columna postice sub staminodio callo trilobo munita; germen breviter rostra- tum hirsutum. — Sepala luteo-viridia, petala basi viridia purpureo-punetata, apice rosea, labellum viride brunneo-suffusum. Diam flor. perp. 7,5 cm, horiz. 10 cm. Sepalum 4 cm longum. Folia 1 2 cm longa 4 cm lata. Borneo: 1863 von Low eingeführt — v. fl. v. Var. coerulescens, luteum, majus, Measuresianum cf. Pucci, Cyprip. (189 1) 10 6, Desbois, Cyprip. (1898) 231. 33. P. venustum (Wall.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier, 1. c. 37. — Cypripedium venustum, Wall, in Bot. Magaz. t. 2129, Catalog. Nr. 7023; Lindl. Orch. 520; Bot. Reg. t. 788; Hook. Exot. Fl. t. 35; Reichb. Fl. Exot. t. 100; A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. 50. 6 82 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Warner, Sei. Orch. II. t. 2 4, Veiten, Man. IV. 53; Williams, 1. c. 309; Hook. f. FL Brit. Ind. VI. (1890) 173; Pucci, Cyprip. (1891) 202; Krzl. Orch. I. (1897) 85; Desboisr Cyprip. (1898) 461. — Paphiopedium venustum Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 363. — Folia circa 5 ascendentia inferiora recurva anguste ovata subundulata acuta apice trimucronato margine angustissimo albo laevi apicem versus scabro reflexo, supra canaliculata maculis confluentibus saturate viridibus distinete tessellata, subtus argute carinata, carina apicem versus scabra, viridi-violaceo- marmorata. Scapus purpureus pubescens foliis subaequilongus; bractea ovata acuta argute carinata compressa glabra margine dorsoque ciliata tertiam fere partem germinis aequans; sepalum late ovatum acutum coneavum dorso leviter cai'inatum pubescens margine ciliatum apice convolutum nervis 1 1 simplieibus curvatis brevioribus interjeetis; synsepalum simile brevius angustiusque nervis medianis leviter bicarinatum, nervis circa 1 0 ; petala sepalo dimidio longiora subdeflexa oblonga apicem triangulum acutum versus paullo dilatata glabra basi intus pilis albis barbata, margine longe ciliata ciliis apicem versus brevioribus, subtorta, nervis circa 9 simplieibus, facie in nervo mediano et in utroque margine maculis atropurpureis vix prominentibus ornata, margine superiore basi rectangule prosiliente; labellum horizontale, sepalo subaequilongum, ungue calceo fere duplo breviore, subtus convexum grosse reticulatum extus glabrum, intus verruculo- sum, lobis inflexis brevibus semiovatis verrucis magnis ornatis, apieibus acutis, auriculis magnis erectis subacutis parum coneavis, calceo obtuse emarginato; stamina acute den- tata; staminodium (Fig. 38 J57) lunatum medio cuspidatum supra reticulatum; stigma subparallelum suborbiculare convexum; germen trigonum lateribus convexis jugis sepalinis paullo plus prominentibus velutinum. — Sepala albida viridi-striata, petala basin versus rosea, apicem versus brunnea verrucis nigris ornata, labellum luteo-viride roseo-suffusum atro-viridi-reticulatum. Diam. flor. perp. 7 cm, horiz. 8 cm. Sepalum 3,5 cm longum; folia 1 6 cm longa, 3 cm lata. Himalaja: Sylhet, Assam., Sikkim; 1000 — 1300 m, 1816 von Wallich ent- deckt und bald darauf eingeführt — v. fl. v. Var. pardinum Reichb. f. in Gard. Chron. (1887) I. 3 82 fig. 76; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 173; Flor. Mag. t. 51 ; Pucci, Cyprip. (4 891) 203; Krzl. Orch. I. (1897)86, Desbois, Cyprip. (1898) 462. — Cypripedium pardinum Reichb. f. in Gard. Chron. (1869) 554. — Papkiopedilum pardinum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40. — Verrucae petalorum luteorum cupreo-suffusorum supra totam superficiem extensae, labelli lobi inflexi verrucis conicis grossis ornati. Stami- nodium triangulum obtusangulum postice emarginatum antice trilobum, lobis laterali- bus obtusangulis cum papula media. Himalaya. Var. Measuresianum, speetabile cf. Pucci, Cyprip. (1891) 20 3, Desbois, Cyprip. (1898) 460. Sectio XIV. Blepharopetalum Pfitz. Eremantha tessellata p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40. — Sig- matopetalum § Chloroneurum p. p. et Drepanopetalum p. p. Hallier, 1. c. 36, 38. — Barbata p. p. Krzl. Orch. I. 53. Clavis speciernm sectionis Blepharopetali. A. Sepali nervi numerosi, approximati, petala ubique aequilata vel apicem versus paullo dilatata. a. Staminodium semiorbiculari-lunatum , antice sinuato-ex- cisum. a. Petala margine superiore calva 34. P. tonsum. ß. Petala utroque margine ciliata. Paphiopedilum. 03 I. Sepalum cordato-orbiculare obtusum " 3 5. P. Master sianum. II. Sepalum suborbiculare longe acuminatum, staminodii sinus sublaevis 36. P. virens. III. Sepalum ovatum acutum, staminodii * sinus triden- ta^us 37. P. javanicum. b. Staminodium trigono-semiorbiculare antice integrum vel angulato-convexum 38. P. Dayanum. B. Sepali nervi pauci distantes. a. Petala ubique fere aequilata, staminodium transverse semi- ellipticum antice retusum medio minutissime obsolete tridenticulatum 39. P. Burbidgei. b. Petala medio latiora, staminodium lunatum antice sinuato- excisum 40. P. purpuratwri: Fig. 39. A Paphiopedilum Dayanum (Reichb. f.) Pfitz. Flos. — BB, P. tonsum (Reichb. f.) Pfitz. Staminodium a dorso visum. — C P. Mastersianum (Reichb. f.) Pfitz., idem. — DP. virens ;Reichb. f.) Pfitz., idem. — EP. javanicum (Reinw.) Pfitz., idem. — F P. purpuratum (Lindl.) Pfitz., idem. 34. P. tonsum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Halber, 1. c. 36. — Gypripediwm tonsitnn Reichb. f. in Gard. Chron. (1883) II. 262; Cogniaux Dictionn. iconogr. t. 6; Veitch, Man. IV. 52; Williams, 1. c. 308; Pucci, Cyprip. (l 891) 199; Krzl. Orch. I. (1897) 56; Desbois, Cyprip. (1898) 453. — Paphiopediwm tonswm Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Folia anguste ovato-oblonga acuta supra tessellata apice exciso trimucronato. Scapus rubro- brunneus brevissime pilosus foliis longior; bractea parva compressa vix tertiam partem 6* §4 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. germinis aequans; sepalum late ellipticum acuminatum subplanum marginibus cilialis basi reflexis, nervis circa 2 1 apice parce ramosis ; synsepalum multo brevius oblongo- ellipticum acutum; petala patentia vix deflexa oblonga obtusa ipso apice acuminata raargine superiore vel utroque calvo, basi intus pilis paucis longis barbata, nervis 9—11 subparallelis, maculis paucis atrobrunneis praesertim in linea media et versus margines ornata; labellum dependens sepalo aequilongum, ungue calceum subaequante, lobis in- flexis longis lineari-semiellipticis vix contiguis verrucis paucis munitis, apicibus rotunda- tis, auriculis magnis truncatis, calceo lato obtuso vix emarginato paullo a dorso appla- nato; staminodium (Fig. 39.B B) semiorbiculari-lunatum cornubus brevibus, papula parva in sinu interposita; germen breviter pilosum. — Sepala pallide viridia saepius rubro- striata, petala ochraceo- viridia, labellum viride brunneo - suffusum. Diam. flor. perp. 4 0 cm, horiz. 12 cm. Sepalum 5 cm longum. Folia 12 cm longa, 3,5 cm lata. Sumatra, Gebirge: 1883 von Curtis eingeführt — v. fl. v. Var. cupreum, superbiens, superbum cf. Pucci, Cyprip. (1891) 200; Desbois, Cyprip. (1898) 454. 35. P. Mastersianum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Halber, 1. c. 36; Bot. Magaz. t. 7629. — Cypripedium Mastersianum Reichb. f. in Gard. Ghron. (1879) II. 102; Lindenia IV. t. 159; Orchid Review II. 17, flg. 4; Veitch, Man. IV. 39; Williams, 1. c. 280; Pucci, Cyprip. (1891) 147; Gard. Chron. (1894) I. 593, fig. 74; Krzl. Orch. I. (1897) 62; Desbois, Cyprip. (1898) 333. — Paphio- pedium Mastersianum Kerch. Liv. Orch. (189 4) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Folia ovato-oblonga acuta apice excisa, supra tessellata, subtus pallida. Scapus brunneo-purpureus longe hirsutus, foliis duplo longior; bractea late ovata basi clausa carinata, basi et carina hirsuta, apicem emarginatum versus pubescens tertiam germinis partem aequans; sepalum centro concavum margine fere planum dorso ob- tuse carinatum mediaque parte atro-hirsutum margine albo-ciliolatum, nervis circa 1 7 ; synsepalum ovatum obtusum minute acuminatum sepalo minus nervis circa 1 4 ; petala sepalo longiora in linea subrecta patentia oblonga obtusissima ipso apice saepius minute acuminata, margine basi dense, apicem versus parce ciliato, nervis circa 1 3 fere paral- lelis, basi et marginem superiorem versus maculis purpureis minutis conspersa; labellum oblique deflexum sepalo aequilongum subtus convexum, ungue calceo breviore, lobis in- flexis longissimis minute verruculosis basi contiguis deinde divergentibus, apicibus longius- culis acute rotundatis, auriculis convolutis rotundato-truncatis parallelis, calceo subcylindrico obtuso extus glabro intus pubescente triangulo-emarginato ; stamina acute dentata; staminodium (Fig 39(7) orbiculari-lunatum sinu fere quadrato papula magna obtusa in medio, parva arcuata utrinque addita, cornubus porrectis obtusiusculis, supra manifeste carinatum, lobis posticis scuti revolutis ; stigma suborbiculare scuto staminodii parallelum ; germen breviter rostratum jugis sepalinis prominentibus margine incrassatis, petalinis arcua- tis humilioribus. — Sepala viridia albo-marginata, petala labellumque brunnea. Diam. flor. perp. 9 cm, horiz. 10 cm. Sepalum 4 cm longum. Folia 20 cm longa, 4,5 cm lata. Amboina: 1879 von Veitch eingeführt — v. fl. v. 36. P. virens (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 41; Hallier, 1. c. (1-896) 35. — Cypripedium virens Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1863) 128; Xenia Orchid. II. (1870) 154 t. 162; Krzl. Orch. I. (1897) 69. — Cypripedium javanicum Reinw. var. virens Veitch, Man. IV. (1881) 35; Pucci, Cyprip. (1891) 125; Desbois, Cyprip. (18 98) 276. — Paphiopedium virens Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Paphiopedium javanicum Reinw. var. virens Kerch. Liv. Orch. (1896) 456. — Folia cuneato-oblongo-ligulata acuta supra obscure tessellata. Scapus brunneus pilosulus foliis paullo longior; bractea ovata acuminata carinata apice acuta vel tridentata tertiam partem germinis stipitati attingens ; sepalum ovatum acutum extus parcissime villosum margine minute ciliato versus basin sepali reflexo, nervis 1 1 curvatis subsimplicibus, 6 brevioribus interjectis, nervis marginalibus dichotomis; synsepalum sepalo subaequi- longum anguste ovatum acutum ; petala divaricata sepalo longiora oblongo-ligulata obtusa Paphiopedilum. 05 apice ipso minute acuminato hinc inde verrucis parvis nigris-conspersa nervis 9 sim- plicibus; labellum sepalo aequilongum, ungue calceo breviore, lobis inflexis semiellipticis contiguis verrucis parvis multis ornatis, auriculis magnis obtusangulo-truncatis, calceo conico obtusato, extus glabrum, lucidum; stamina edentata; staminodium (Fig. 39 D) fere semiorbiculare antice et postice excisum, sinu antico lineis duobus arcuatis vel sigmoi- deis convergentibus incluso; germen brevissime pilosum. — Sepala pallide viridia satu- rate viridi-striata, petala basi viridia apice dilute purpurea, labellum viride roseo-suffu- sum. Diam. flor. perp. 7 cm, horiz. 8 — 10 cm. Sepalum 4 cm longum. Folia 15 cm longa, 5 cm lata. Sunda-Inseln? 1863 bei Day zuerst in Blüte. — v. fl. v. 37. P. javanicum (Reinw.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, I. c. (1896) 36. — Cypripedium javanicum Reinw. in Blume, Gatal. Gew. Buitenzorg. (1823) 98; Paxt. Flow. Gard. I. (1850) 38; Lindley Orch. (1840) 531 ; Blume, Flora Javae I. (1858) 1 4 i t. 58; Fl. des serres VII. t. 703; Veitch, Man. IV. (1881) 35; Williams, 1. c. (1895) 280; Pucci, Cyprip. (1891) 125; Krzl. Orch. I. (1897) 68; Desbois, Cyprip. (1898) 276. — Paphiopedium javanicum Kerch. Liv. Orch. (189 4) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Folia 6 — 8 oblonga acuta apice acute inciso trimucronulato supra distincte tessellata sulcata, subtus pallide viridia concoloria argute carinata. Scapus pubescens foliis duplo longior; bractea ovata com- pressa carinata acuta aperta basi ventrali rectangule prominula stipitem germinis vix attingens; sepalum suborbiculare longe acuminatum apice compressum glabrum extus rugulosum margine ciliolato reflexo nervis 1 3 curvatis subsimplicibus 6 brevioribus inter- jectis, nervis marginalibus distincte dichotomis, omnibus utrinque prominulis; synse- palum subaequale paullo minus 1 3-nervium nervis marginalibus parce ramosis; petala subdeflexa sepalo longiora oblonga obtusa apiculata subfalcata subglabra margine cilio- lata, nervis 7 tribus medianis simplicibus marginalibus dichotome ramosis utrinque pro- minulis, facie interna verrucis parvis brunneis conspersa apicem versus undulata; label- lum extus minute velutinum ungue calceo paullo breviore, lobis inflexis contiguis anguste semicordatis minute verrucosis, apicibus rotundatis, auriculis erectis intus concavis ob- tuse truncatis conspicuis, lobo medio sinu levi emarginato, nervis 4 praeter medianum distinctis , interstitiis praecipue medianis magnis reticulatis ; stamina acute dentata ; staminodium (Fig. 39 E) transverse ellipticum postice incisum, antice sinu conspicuo papulis 3 ornato, subtus carinatum lobis 2 minutis rotundatis sub scuto staminodii dorso columnae insertis ; stigma fere orbiculare valde convexum cum staminodii mediana angu- lum acutum efficiens; germen pubescens longius rostratum. — Sepala pallide viridia saturate viridi-striata, petala labellumque viridia. Diam. flor. perp. 1 0 cm, horiz. 1 0 — 12 cm. Sepalum 4 cm longum. Folia 16 cm longa, 5 cm lata. West-Java, 1000 — 1500 m. 1826 von Blume eingeführt — v. fl. v. Var. minus Pfitz. — Bractea stipitem germinis superans, juga magis conspicua, flos minor, staminodium subplanum sinu anteriore fere anguste rectangulo. Aus Sumatra von Schneider eingeführt, im Berliner Botanischen Garten kultiviert. Var. majus, superbum, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 125; Desbois, Cyprip. (1898) 276. 38. P. Dayanum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40 ; Hallier, 1. c. (1896) 36. ■ — Cypripedium spectabile (sphalmate) var. Dayanum Lindl. Gard. Chron. (i 860) 693. — C. superbiens var. Dayanum Reichb. f. Xen. Orchid. II. (18 62) 10. — Cypripedium Dayanum Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1862) 214; Xenia Orchid. III. (1878) 1, t. 201, 209, 3; Gard. Chron. (1887) I. 577 Fig. 10; Veitch, Man. IV. (1881) 21; Williams, 1. c. (1895) 251; Fl. des serres t. 1527; Pucci, Cyprip. (1891) 76; Krzl. Orch. I. (1897) 58; Desbois, Cyprip. (1898) 155. — Paphiopedium Dayanum Kerch. Liv. Orch. (189 4) 45; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Folia 4 — 5 ascendentia late cuneato-oblonga acuta apice distincte trimucronato margine minutissime scabro supra sulcata caesia manifeste atroviridi-tessellata , subtus pallida gß E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. argute carinata. Scapus brunneo-purpureus pallide pilosus foliis multo longior; bractea ovata subacuta compressa pilosa basi convoluta aperta dorso carinata dimidium germinis vix aequans; sepalum ovatum longe acuminatum concavum facie glabrum, dorso prae- cipue carina dorsali margineque longiuscule purpureo-hirsutum nervis 1 5 curvatis 6 bre- vioribus interjectis; synsepalum paullo brevius multo angustius germini aequilongum concavum obtusiusculum nervis ca. 1 5 fere parallelis ; petala subdeflexa oblonga subfalcata undulata apice rotundata glabra m argine ciliis purpureis longis brevibusque mixtis sub- retrorsis ornata, nervis 1 1 parallelis simplicibus ; labellum sepalo longius petalis brevius ungue calceo paullo breviore, lobis inflexis anguste semicordatis verruculosis contiguis, apicibus longiusculis acuto-rotundatis, auriculis erectis concavis subtruneatis , margin e calcei a latere compressi obovati a dorso viso apice cuneati subcarinati opaci extus mi- nute pubescentis triangulo-emarginato ciliato ; stamina dentibus acutis scutum staminodii subplani postice excisi antice apice acuto angulisque duobus obtusis praediti (Fig. 39^1) attingentia; germen longum stipitatum carinis 6 fere aequalibus praeditum hirsutum; stigma magnum fere orbiculare. — Sepala albida viridi-striata, petala alba brunneo- purpureo-striata, labellum brunneo-violaceum. Diam. flor. perp. 7 — 1 0 cm, horiz. 1 1 — 15 cm. Sepalum 4 — 6 cm longum. Folia 13 cm longa, 4,5 cm lata. Borneo, Kinabalu; 1860 von Low eingeführt — v. fl. v. Var. Petri (Reichb. f.) Veitch, Man. IV. (1881) 21 ; Pucci, Cyprip. (1891) 167; Krzl. Orch. I. (1897) 58; Desbois, Cyprip. (189 8) 155. — Cypripedium Petri Reichb. f. in Gard. Chron. (1880) I. 680, (1887) I. 577 Fig. 11 0. — Sepalum ex basi suborbiculari longe triangulo- acutum, synsepalum paullo minus simile, petala oblonga apicem versus subampliata apicibus obtusis apiculatis reflexis, calceo labelli magis conico, staminodio fere semiorbiculari apiculo medio fere umboniformi. Borneo; Kinabalu — v. fl. v. Var. Ernestianum, Smithiarnim, splendens, superbum cf. Pucci, Cyprip. (1891)77; Desbois, Cyprip. (1898) 155. 39. P. Burbidgei (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. (1896) 39. — Cypripedium Burbidgei Reichb. f. in Gard. Chron. (1881) II. 38. — P. Dayanum p. p. Veitch, Man. IV. (1881) 21; Pucci, Cyprip. (1891) 46, 77; Desbois, Cyprip. (1898) 97, 155. — Folia C. javanici: scapus paulisper puberulus bractea triangula brevissima germine multo breviore. Sepalum ovato-triangulum acutum parvum breve illi P. purpurati simile, utrinque 9-nerve; synsepalum labello bene bre- vius; petala deflexa ligulata acuta utrinque et per medium minute verruculosa minute ciliata; labellum calceo conico; staminodium cf. p. 83. — Petala dilute viridia, labelli margines violacei. Borneo; 1879 von Burbidge gefunden und 1881 von Low eingeführt — n. v. Nota. Planta parum nota, mihi non visa, forma labelli et floris totius P. Dayano affinis, sec. cl. Rolfe, ut C. Petri, hybrida [P. Dayanum X virens). 40. P. purpuratum (Lindl.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. (1896) 38. — Cypripedium purpuratum Lindl. in Bot. Reg. XXXIII. (183 7) t. 1991; Orch. 530; Bot. Magaz. t. 4901, Fl. des serres t. 1158; Cogn. Dictionn. iconogr. t. 12; Veitch, Man. IV. (1881) 44; Williams, 1. c. 294; Pucci, Cyprip. (1891) 174; Krzl. Orch. I. (1897) 63; Desbois, Cyprip. (1898) 402. — Paphiopedium purpuratwn Kerch. Liv. Orch. (189 4) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (18 96) 36 4. — Cypri- pedium sinicum Hance, Fl. Austr. Chin. ex Walp. Ann. III. (1853) 602. — Folia circa 4 inferiora recurva superiora ascendentia oblonga acuta apice trimucronato, supra sul- cata luteo-viridia distincta tessellata, subtus pallida carinata. Scapus violaceus hirsutus foliis fere duplo longior; bractea minima compressa acuta stipitem germinis multoties longioris superans; sepalum subcanaliculatum marginibus ciliolatis basi reflexis dorso carina hirsuta praeditum nervis 1 1 curvatis 4 brevioribus interjectis ; synsepalum minus ovatum acuminatum 9-nerve; petala sepalo longiora anguste elliptica acuminata subfal- cala asymmetrica margine ciliis longioribus brevibusque mixtis hirsuta, intus plus minus Paphiopedilum. gy verruculosa, nervis 8 subcurvatis paucis tenuioribus interjectis; labellum sepalo longius petalis brevius extus minute velutinum, ungue calceo subaequilongo, lobis inflexis semi- cordatis verruculosis , apicibus rectangulo-rotundatis, auriculis erectis triangulis obtusis, calceo lato obtuso subemarginato ; stamina dentibus gracilibus acutis scuto staminodii parallelis munita; staminodium (Fig. 39 F) lunaium cornubus incurvis sinu semicirculari papulis 3 minutis ornato postice minute incisum; stigma scuto subparallelum carnosum convexum parvum transverse ellipticum; germen longum pubescens jugis sepalinis dis- tinctis, petalinis minoribus brunneis. — Sepala alba purpureo-striata, petala purpurea basi viridia atropurpureo-punctata, labellum roseo-brunneum. Diam. flor. 9 cm. Sepalum 3 cm longum. Folia 10 cm longa, 3,5 cm lata. Hongkong, von Knight 1836 eingeführt — v. fl. v. Var. Kimballianum, Seegeri cf. Pucci, Cyprip. (l 89 1 ) 174; Desbois, Cyprip. (1898) 402. Sect. XV. Phaeopetalum Pfitz. Eremantha tessellata p. p. Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40. — Sig- matopetalum § Erythroneura, Clinopetalum et Drepanopetalum p. p. Halber, 1. c. 37. — Barbata p.p., Krzl. Orch. I. (1897) 53. Clavis specierum sectionis Phacopetali. A. Petala subfalcata deflexa, margine verrucis maculisve numerosis approximatis etiam in facie superiore petalorum praesertim basin versus obviis ornata.' Sepalum ex basi suborbiculari triangulo-acutum. a. Labellum oblique descendens maximum petalis longius, Ver- rucae maculae ciliaeque petalorum minutae 41. P. Curtisii. b. Labellum fere recte descendens petalis brevius vel aequi- longum, Verrucae maculae ciliaeque petalorum mediocres. a. Unguis labelli calcei dimidio brevior, ciliae petalorum quoquoversae 42. P. ciliolare. ß. Unguis labelli calcei dimidio aequilongus, ciliae petalorum basales retrorsae 43. P. superbiens. B. Petala subfalcata vel subsigmoidea , margine verrucis paucis magnis ornata, petalorum facies superior dense grosseque macu- lata. Sepalum ex basi suborbiculari vel transverse elliptica triangulum acutum 44. P. Argus. C. Petala sigmoidea, margine verrucis prominentibus pilosis distan- tibus ornata, petalorum facies superior immaculata vel maculis paucis conspersa. Sepalum suborbiculare breviter acuminatum. a. Margo superior petalorum solus verrucis ornatus. a. Synsepalum ovato- ellipticum obtusiusculum, labelli lobi inflexi minute verrucosi contigui 45. *P. barbatum. ß. Synsepalum parvum anguste ovatum acutum, labelli lobi inflexi grosse verrucosi non contigui 46. P. callosum. b. Margo uterque petalorum verrucis ornatus; synsepalum ova- tum obtusiusculum emarginatum kl.P.Lawrenceanum. 41. P. Curtisii (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier l c. 3 8. — Gypripedium Curtisii Reichb. f. in Gard. Chron. (1883) II. 8; (1890) I. 55, flg. 90; (1894) II. 212; Williams, Orchid. Album III. t. 122; Lindenia III. t. 140; Veitch, Man. IV. 20; Williams, 1. c. 249 c. xylogr.; Pucci, Cyprip. (1891) 73; Krzl. Orch. I. (1897) 60; Desbois, Cyprip. (1898) 146. — Paphiopedium Curtisii Kerch. Liv. Orch. (1894) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Folia circa 4 88 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. ascendentia recurva magna late elliptica acuminata margine subrevoluto minute scabro apice exciso mucrone longiore interjecto supra sulcata luteo- et intense viridi-tessellata, subtus argute carinata pallida indistincte marmorata. Scapus atro-brunneus breviter atro-hirsutus foliis vix duplo longior; bractea albida tertiam partem germinis superans dorso et margine brunneo-hirsuta ceterum subglabra apice subrotundato ; sepalum latis- // 1//1 / I -7 i m Ht V: '*, Fig. 40. A Paphiopedilum superbiens (Reichb. f.) Pfitz. Flos (sec. Xen. Orchid.j. — BP. Cur- tisii (Reichb. f.; Pfitz. Staminodium a dorso visum. — C P. ciliolare (Reichb. f.) Pfitz. Idem. sime ovatum triangulo-acutum subplanum marginibus basi revolutis apice complicatum dorso pilis brunneis hirsutum margine breviter albide ciliatum facie glabrum, nervis i 7 curvatis \ 0 brevioribus interjectis ; synsepalum sepalo fere aequilongum multo angustius concavum apice convolutum nervis \ 0 parum curvatis, 3 tenuibus inter medianos additis ; petala sepalo longiora deflexa ubique fere aequilata falcata undulata apicibus subacutis Paphiopedilum. §g reflexis vel germen versus inflexis margine ciliis brevibus purpureis inaequalibus non recurvis usque ad apicem aequaliter ornata, dorso et praesertim facie pilis brevibus atropurpureis subscabra, nervis 11 parallelis, tota facie guttis verruculosis minimis permultis ornata; labellum ungue calceo fere aequilongo lobis inflexis oblongis dorso purpureo-verrucosis non contiguis, apicibus brevibus rotundatis, auriculis erectis truncatis intus angularis, margine calcei a latere compressi dorso subcarinati extus minute brunneo- pubescentis emarginato brunneo-ciliato; stamina edentata; staminodium (Fig. 40 B) distincte convexum ambitu fere orbiculare postice excisum et sulcatum antice leviter excavatum mucronibus 3 vel 5 mediis saepe fere evanidis praeditum, dorso pubescens viridi-reticulatum ; germen rostratum breviter brunneo-pubescens, jugis sepalinis distinctis petalinis humilibus. — Sepalum viride albo-marginatum purpureo-striatum, petala basin versus viridi-rosea apicem versus albida ubique minute atropurpureo-maculata , dorso pallida, labellum rubro-brunneum viridi-suffusum. Diam. flor. 1 1 cm, sepalum 4 cm longum. Folia 20 cm longa, 8 cm lata. West-Sumatra: 1 883 von Gurtis gefunden und von Veitch eingeführt — v. fl. v. Var. amoenum, pallidum, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 74; Desbois, Cyprip. (1898) 147. 42. P. ciliolare (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. 3 8. — Cypripediam ciliolare Reichb. f. in Gard. Chron. (1882) II. 488; Illustr. hortic. (1884) t. 30; Veitch, Man. IV. 16; Williams, 1. c. 244; Pucci, Cyprip. (1891) 63; Krzl. Orch. I. (1897) 64; Desbois, Cyprip. (1898) 12 4. — Paphiopedium ciliolare Kerch. Liv. Orch. (189 4) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 363. — Folia circa 4 ascendentia elliptica subobtusa margine piano subscabro apice breviter exciso mucrone subaequilongo interjecto, supra paullo sulcata pallide et intensius viridi-tessellata subtus pallida carinata. Scapus atro-brunneus brunneo-hirsutus foliis ter longior; bractea vix ter- tiam partem germinis aequans dorso marginibusque brunneo-hirsuta extus pilis appressis brunneis pilosa apice subrotundata; sepalum late ovatum triangulo-acutum subconcavum apice solo complicatum dorso longiuscule brunneo-hirsutum margine breviter albide ciliatum facie pilis paucis brunneis praeditum, nervis 15, 10 minoribus interjectis; syn- sepalum tertia parte brevius et multo angustius concavum ovatum apice subcomplicato obtusiusculo dorso margineque brunneo-hirsutum nervis 1 4 parum curvatis, 2 tenuioribus inter medianos interjectis; petala sepalo longiora late ligulata subdeflexa apicibus sub- acutis distincte reflexis margine ciliis longis brunneis apicem versus brevioribus ornata dorso subglabra, facie pilis longis opacis brunneis praesertim in dimidio basali praedita, nervis 1 1 parallelis, duabus tertiis basalibus guttis permultis atropurpureis in margine superiore verruciformibus ornata; labellum lobis inflexis semiellipticis dorso purpureo verruculosis non contiguis, apicibus rotundatis, auriculis erectis truncatis cum margine fere recto calcei brunneo-ciliatis, calceo latissimo inflato a dorso compresso apice rotun- dato dorso subplano extus minute pubescente; stamina dentibus brevibus scutum non attingentibus munita; staminodium distincte convexum postice excisum et sulcatum ambitu semicirculare antice breviter excavatum papulis tribus brevibus distantibus dorso pubescens (Fig. 40 C)\ germen breviter rostratum brunneo-hirsutum, jugis sepalinis distinctis petalinis evanidis. — Sepala alba viridi-striata basi purpureo-suflusa, petala pallide purpurea viridi-suflusa basin versus dense atromaculata, labellum viridi-purpureum satis obscure reticulatum. Diam. flor. perp. 10 cm, horiz. 8 cm; sepalum 4,5 cm longum. Folia 16 cm longa, 4,5 cm lata. Malayischer Archipel und Philippinen — von den letzteren durch Low 1882 eingeführt — v. fl. v. Var. Miteauanum Lind. — Lindenia III. 77 t. 146. Sepalum fere triangulum, sepalum pallide kermesinum, petala brunneo-kermesina. Var. Elmireanum, grandiflorum , magnificum, maximum, splendens, splendidum, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 64. 43. P. superbiens (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XDL (1894) 41; Hallier, 1. c. 38. — Cypripcdinm superbiens Reichb. f. Xen. Orchid. II. (1862) 9 t. 103; 90 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Bonplandia III. (1865) 2 27; Gartenflora XII. 49; Warner, Sei. Orch. II. t. 12; Fl. des serres XIX. t. 1996; Lindenia VI. t. 261; Journ. of hortic. XVIII. (18 89) 40 fig. 7; Orch. Album XI. t. 486; Gard. Ghron. (1890) II. 689; Veitch, Man. IV. 50 c. xyl.; Williams, 1. c. 304 c. xyl. ;, Hooker f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 173; Pucci, Cyprip. (1891) 194; Krzl. Orch. I. (1897) 57; Desbois, Cyprip. (1898) 440 c. xylogr. — C. barbatum Lindl. var. Veitchii Lemaire in Fl. des serres (1861) 161 t. 1453. — C. barbatum var. superbum Morr. in Belgique hortic. (1883) 97. — G. Veitchianum, Ulustr. hortic. (1865) t. 429; Revue hortic. (1870) 595 c. xyl. — Paphiopedivm superbiens Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 361. — Fig. 40 A. — Folia 4 — 5 anguste ovata distincte tessellata apice subacuto inaequaliter exciso acute trimucronato margine tenui laevi. Scapus brunneus albido-pilosus foliis duplo longior ; bractea parva vix stipitem germinis plus duplo longioris aequans pubes- cens subaperta dorso carinata; sepalum latissime ovatum apice triangulo-acuto sub- planum margine basi revoluto albociliato, nervis 17 striatum, brevioribus interjectis, dorso obtuse carinatum pubescens; synsepalum dimidio brevius multoque angustius subacutum emarginatum 12-nerve; petala deflexa sepalo dimidio longiora falcata oblonga obtusiuscula margine superiore pilis longis basin versus retrorsis purpureis apicem versus subrectis verrucisque numerosis parum prominentibus ornata, margine inferiore minus verrucoso, facie tota satis dense atro-maculata, apice subreflexo, 10-nervia; labellum petalis brevius fere recte descendens calceo ungue fere duplo longiore, lobis inflexis fere rhomboideis inaequaliter verruculosis non contiguis, apicibus triangulis subacuto-rotundatis, auriculis magnis rectangulis, margine calcei opaci minutissime puberuli subtus plani vix compressi subemargiriato cum auriculis nigro-ciliolato, apice calcei a fronte viso subconico; stamina dente crasso acuto scutum staminodii non attingente munita; staminodium duplo latius quam longum (Fig. 40^4) dorso pilosum, postice profunde excisum, antice sinu paullo profundo anguste transverse rectangulo praeditum papula media interjecta; stigma scuto staminodii subparallelum orbiculare ; germen breviter rostratum albo-pubes- cens, jugis sepalinis manifestis petalinis evanidis. — Sepala albida nervis viridibus ornata, petala dimidio exteriore virescentia, interiore alba nervis viridibus maculis verrucisque purpureis; labellum superne brunneo-purpureum , subtus albidum. Diam. flor. perp. 12 cm, horiz. 9 cm; sepalum 5 cm longum. Folia 15 cm longa, 4,5 cm lata. Malacca — von Lobb 186 1 entdeckt und von Veitch eingeführt — v. fl. v. Var. Demidoffii, Lindenii, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 196; Desbois, Cyprip. (1898) 440. 44. P. Argus (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. 38. — Gypripedium Argus Reichb. f. in Gard. Chron. (1873) 608; (1874) I. 690; Bot. Magaz. t. 6175; Flor. Mag. N. Ser. t. 220; Belgique hortic. XXXII. 241; Reichenbachia II. t. 83; Cogniaux, Dict. Iconogr. Cyprip. t. 5; Revue hortic. (1888) 85; Veitch, Man. IV. 11; Williams, 1. c. 230; Pucci, Cyprip. (1 891) 24; Krzl. Orch. I. (1897) 56; Desbois, Cyprip. (1898) 56. — Gypripedium barbatum var. Argus Belgique hortic. XXV. (1875) 57. — G. Pitcherianum Manda Amer. Flor. III. (1887) 178. — Paphio- pedium Argus Kerch. Liv. Orch. (1894) 455; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 365. — Folia 4 — 5 recurva vel erecta cuneato-elliptica acuta canaliculata supra distincte tessel- lata, margine apicem indistincte excisum versus scabra, carina in dorso folii acutangula retrorsum scabra. Scapus brunneus pilis pallidioribus hirsutus folia multo excedens; bractea late ovata compressa dorso carinata albide pubescens stipitem germinis multo longioris superans; sepalum ex basi suborbiculari vel transverse elliptica triangulo-acutum longius quam latum dorso subcarinatum nervis exceptis marginalibus simplicibus 11 — 17 singulis minoribus interjectis, extus pubescens margine subundulato ciliato, facie in nervis punctis vel maculis atropurpureis parvis conspersum; synsepalum subbrevius anguste ovatum extus pubescens margine ciliatum 1 0-nerve , nervis medianis basin versus sub- carinatis, bicuspidatum ; petala paullum deflexa dente parvo in basi prominente aucta margine longe atropurpureo-fimbriato , pilis distincte articulatis, apice ovato acuto, margine utroque verrucis magnis convexis longe pilosis ornato pubescente, 1 1 -nervia, Paphiopedilum. gj nervis simplicibus vel anastomosantibus ; labellum lobis inflexis semiellipticis prorsus contiguis parce purpureo-verruculosis, apicibus brevibus triangulis , auriculis erectis con- volutis fere triangulis obtusiusculis , calcei facie superiore pubescentis margine integro levissime bisinuato; stamina dentibus maximis compressis subscabris staminodii scutum attingentibus munita; staminodium (Fig. 41D) lunatum postice profunde excisum cornubus valde incurvis interdum fere contiguis, papulis 3 interjectis ; stigma transverse ellipticum lobis lateralibus impari non multo diversis; germen brunneo-pubescens distincte rostratum, jugis sepalinis manifestis valvis petalinis convexis. — Sepalum album viridi-striatum pur- pureo-conspersum, petala alba viridi-striata atropurpureo-maculata apicem versus pallide purpurea, labellum purpureo-viride viridi-reticulatum. Diam. flor. perp. 8 cm, horiz. 4 0 cm; sepalum 4 cm longum. Folia 1 6 cm longa, 4 cm lata. Philippinen, Luzon, 1872 von Wallis entdeckt und von Veitch eingeführt. Var. Boddaertii Hort. Pucci, Cyprip. (1891) 26; Desbois, Cyprip. (1898) 50. — Petala angustiora arctius deflexa. Var. Moensii Lind. Lindenia III. t. 129; Veitch, Man. IV. 12; Williams, Man 2 3 0. — Cypripedium Moensianum Hort. — Sepalum usque ad margines atropurpureo- conspersum, petala latiora, maculis magnis in fascias transversas confluentibus ornata, labellum obtusum ostium versus attenuatum. Philippinen. Var. Lindenii Journ. Orch. 1. Mai 1895; Desbois, Cyprip. (1898) 57. — Sepalum majus, flores laetius colorati. Var. nigricans Williams, Man. 231. — Flores typo similes, maculis congestis et confluentibus. Luzon. Var. biflorum, giganteum, grandiflorum, Mantinii, Morrenianum, multi- color, nigromaculatum, nigrum, purpuratum, superbum, tigrinum, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 25; Desbois, Cyprip. (4 898) 57. 45. P. barbatum (Lindl.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40; Hallier, 1. c. 37. — Cypripedium barbatum Lindl. Bot. Heg. (1841); Mise. 110 (1842) t. 17; Bot. Magaz. t, 42 34; Fl. des serres III. t. 190; Belgique hortic. XXXIII. 96 t. 7; Veitch, Man. IV. 12 c. xylogr.; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1890) 174; Pucci, Cyprip. (1891) 32; Krzl. Orch. I. (1897) 62; Desbois, Cyprip. (1898) 72; Williams, 1. c. 233. — C. purpuratum Wight (nee Lindl.) Icon. t. 1710. — Paphiopedium barbatum Kerch. Liv. Orch. (1894) 453; Bolfe in Orchid Beview IV. (1896) 365. — Folia ca. 6, in- feriora recurva, superiora ascendentia, anguste elliptica acuta apice minute trimucronato glaucescentia distincte saturate viridi-tessellata margine angustissime diaphano glabro, subtus argute carinata pallida. Scapus atropurpureus pubescens folia multo superans; bractea parva late ovata acuta compressa dorso carinata puberula margine ciliata stipitem germinis bis vel ter longioris ae'quans ; sepalum fere orbiculare, saepe latius quam lon- gum apice late acuminatum margine basi reflexo ciliolato extus pubescens nervoque mediano leviter carinatum, nervis curvatis circa 15, circa 12 brevioribus interpositis ; synsepalum brevius multoque angustius anguste ovatum obtusum vix emarginatum, nervis 2 — 3 inter medianos, 3—4 utrinque additis; petala sepalo paullo longiora subdeflexa leviter undulata basi superne acute dentata oblonga versus apicem triangulo-acuminatum obtusiusculum vix ampliata margine longe ciliata ciliis apicem versus brevioribus , margine superiore verrucis numerosis prominentibus penicillatim pilosis ornato, nervis 9 sub- parallelis; labellum sepalo subaequilongum extus glabrum, intus atropurpureo-verrueulosum pubescensque, ungue calceo apice rotundato breviore, lobis inflexis semiellipticis minute verrueosis contiguis, apicibus subacutis auriculis coneavis obtuse rotundatis, calceo nitido late emarginato subtus fere piano a latere paullo compresso; stamina dente acuto staminodii scutum non attingente munita; staminodium (Fig. 41 C) lunatum postice incisum lobis revolutis, antice in medio sinus subacute papulosum papulis minutis obtusis utrinque additis; stigma staminodii scuto subperpendiculari non parallelum suborbiculare ; germen pubescens, jugis sepalinis distinetis petalinis minoribus. — Sepalum album nervis 92 E- Pfitzcr. — Orchidaceae-Pleonandrae. basi viridibus supra purpureis; petala basi viridia, apice purpurea verrucis fere nigris; labellum brunneo-purpureum. Diam. flor. perp. 5 — 8 cm, horiz. 6 — 10 cm; sepalum 2 — 4 cm longum. Folia 15 cm longa, 3 cm lata. Auf dem Berge Ophir bei Singapore von Guming i 838 entdeckt, 18 40 von Loddiges eingeführt — v. fl. v. Var. Crossii Veitch, Man. IV. 12. — Cypripedium Grossii Belgique hortic. XV. 227, c. t. col. — G barbatum var. Wamerianum Warn. Sei. Orch. III. t. 1 1 ; Journ. of Hortic. (1882) 115, flg. 25; Belgique hortic. (1883) 96 c. t. col.; Gart.-Zeitg. II. (1883) 375 c. t. col.; Pucci, Cyprip. (1891) 33; Desbois, Cyprip. (1898) 74. — Petala valde reflexa apicem versus nigro-maculata, sepali dimidium superius candidum. Var. nanum Piltz. — Sepalum parvum 2,5 cm longum; synsepalum ellipticum obtusum, petala subfalcata 3,2 cm longa, verrucis 2 — 4 ornata. Var. nigritum Reichb. f. — Cypripedium nigritum Reichb. f. in Gard. Chron. (1882) II. 102; Pucci, Cyprip. (1891) 99; Krzl. Orch. I. (1897) 63; Desbois, Cyprip. (1898) 359. — Paphiopedilum nigritum (Reichb. f.) Pfitz. ex Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 40. — Foliis Ulis C. virentis vel javanici oblongo-lanceolatis pallide tessellatis infra pallidioribus , scapo et flore G. barbati var. nigri persimilibus. Sepalo dorsali oblongo acuto illi G. purpurati omnino simili valde nervoso, petalis angustioribus, labello C. barbati, staminodio ejusdem speciei. Borneo. Forma non satis nota, in culturis perdita, etiam pro hybrida naturali inter P. barbatum et P. purpuratum habita. Var. O'Brienii Hort. Berol. — ■ Sepalum nanum, 2 cm longum; synsepalum ovatum obtusiusculum, petala 3 cm longa, valde sigmoidea, verrucis 6 — 8 ornata. Var. orbum Reichb. f. — Cypripedium orbum Reichb. f. in Gard. Chron. (1887) II. 778. — Flores pallidiores quam in typo. Var. Warneri Journ. of Hortic. IV. (1882) 115, flg. 25; Veitch, Man. IV. 12; Pucci, Cyprip. (1891) 38; Desbois, Cyprip. (1898) 79. — Sepalum maximum violaceo- maculatum, staminodium minus. Var. biflorum, coerulescens, Dayi, giganteum, grandiflorum, Hendersonii, illustre, majus, nigrum, naevium, pulcherrimum, cf. Pucci, Cyprip. (1891) 33; Desbois, Cyprip. (1898) 73. 46. P. callosum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (l 894) 40; Halber, 1. c. 37. — Cypripedium callosum Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) II. 326; (1887) I. 314 c. xylogr.; Journ. of Hortic. (1887) 7, flg. 1; Orchidoph. (1888) 145 c. tab. col.; Revue hortic. (1888) 252 c. tab. col.; Gartenflora (1888) 93, fig. 22, 23; Lindenia II. t. 73; Cogniaux, Dict. iconogr. Cyprip. t. 7; Veitch, Man. IV. 15; Williams, 1. c. 237; Pucci, Cyprip. (1891) 48; Krzl. Orch. I. (1897) 66; Desbois, Cyprip. (1898) 102; Kerch. Liv. Orch. (1894) 453; Rolfe in Orchid Review IV. ('1896) 364 — Fig. 4li,5. — Folia 4 — 5 inferiora recurva superiora ascendentia longe ovato-elliptica acuta apice minute trimucronato margine anguste cartilagineo diaphano reflexo subglabro, supra glauca saturate viridi-tessellata, subtus argute carinata pallida. Scapus saepe biflorus brunneo- purpureus pallide pubescens folia multo superans; bractea late ovata acuta compressa carinata parte inferiore puberula margine dorsoque ciliata aperta stipitem germinis aequans vel vix superans; sepalum fere orbiculare latius quam longum fere planum breviter acuminatum, dorso leviter carinatum et minute pubescens, margine ciliolatum nervis circa 1 3 curvatis mediis simplicibus marginalibus parce ramosis, multis brevioribus interpositis ; synsepalum brevius et multo angustius ovatum acutum naviculare extus pubescens, margine ciliolatum 9-nerve; petala sepalo paullo longiora deflexa ligulala subundulata apicem triangulum acutum versus vix ampliata margine longe nigro-ciliata, ciliis apicem versus minoribus, 9-nervia; labellum sepalo subaequilongum oblique depen- dens extus glabrum, ungue calceo breviore, lobis basalibus inflexis semiellipticis grosse verrucosis non contiguis, apicibus brevibus triangulis rotundatis, auriculis convolutis obtuse rotundatis margine parce nigro-ciliatis, calceo bisinuato vix emarginato; stamina dente Paphiopedilum. 93 acuto erecto scutum staminodii subattingente munita; staminbdium (Fig. b\B) lunatum postice subangulatum profunde incisum lobis revolutis basi callosis, antice in medio sinus lati papula prominente triangula papulisque minutis obtusis utrinque additis orna- tum; stigma deflexum scuto fere perpendiculari staminodii non parallelum transverse ellipticum; germen sepalo paullo longius breviter rostratum strictum pubescens, jugis sepalinis manifestis, petalinis fere evanidis. — Sepalum album nervis basi viridibus apieem versus purpureis striatum; sjnsepalum pallide viride, petala basi viridia apice purpurea. Fig. 41. A — B Paphiopedilum callosum (Reichb. f.) Pfitz. A Flos. B Staminodium. — G P. barbatum (Lindl.) Pfitz. Staminodium a dorso visum. — DP. Argus (Reichb. f.; Pfitz., idem. — E P. Laicrenceanum (Reichb. f.) Pfitz., idem.) verrucis fere sursum cornutis nigris, labellum brunneo-purpureum. Diam. flor. perp. 10 cm, horiz. 10 cm; sepalum 5,5 cm longum. Folia 25 cm longa. 4.5 cm lata. Siam, von Regnier 1885 entdeckt, 1886 eingeführt — v. fl. v. Var. Rossianum Orchid Review Febr. 1894; Desbois, Cyprip. (1898) 104. — Petala longiora angusta valde falcata. Var. Sanderae Gard. Chron. (1894) I. 663; Journ. of Hortic. I. (1894) 42 2 fig. 68; Orchid Review II. (1894) 189, 197; Cogniaux, Dict. Iconogr. Cyprip. t. 15A. — Flos niveus, sepalum viridi- striatum. Var. Schmidtianum (Krzl.) Pfitz. — Cypripedium Schmidtianum Krzl. ex Botan. Tidsskr. XXIV. (1901) 13. — Petala basi stricte deflexa, lobi labelli inflexi incrassati apicibus subacutis, staminodium minus angulatum ambitu fere orbiculare, antice sinu profundo medio papuloso excisum. 94 E- Pßtzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. Insel Koh Kong im Golf von Siam, 1899 von Joh. Schmidt gefunden (v. spec. orig. in spir. conservatum). Nota. C. Sehmidiianum Krzl. pro specie habere nequeo — synsepalum parvum et petala deflexa (cf. var. Rossianwn) etiam in P. calloso inveniuntur, cum qua specie C. Schmidtianum patria convenit. Var. sublaeve Reicht», f. in Gard. Chron. (1881) I. 331; Pucci, Cyprip. (1891) 50; Desbois, Cyprip. (1898) 104. — Petala glaberrima facie callis pilisque destituta. Var. giganteum, pulcherrimum, viridiflorum, cf. Pucci, Cyprip. (1891; 50; Desbois, Cyprip. (1898) 103. 47. P. Lawrenceanum (Reichb. f.) Pfitz. in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894)40; Hallier, 1. c. 37. — Gypripedium Lawrenceanum Reichb. f. in Gard. Chron. (1878) II. 748; Bot. Magaz. t. 6432; Orch. Alb. t. 22 ; Fl. des serres XXIII. t. 2372; Illustr. hortic, 1883 t. 478; Veitch, Man. IV. 36; Williams, 1. c. 274 c. xylogr.; Pucci, Orch. (1891) 130; Krzl. Orch. I. (1897) 66; Desbois, Cyprip. (1898) 290. — Paphiopedium Lawreneeanum Kerch. Liv. Orch. (1894) 454; Rolfe in Orchid Review IV. (1896) 364. — Folia circa 4 inferiora subreflexa, superiora ascendentia elliptica obtusa vel obtuse acuminata apice trimucronato margine scabro, supra distinctissime luteo-viridi- et olivaceo-tessellata sub- tus argute carinata pallida. Scapus purpureo-brunneus pubescens folia multo superans ; bractea parva late ovata obtusa acuminata compressa dorso carinata glabra, dorso mar- ginibusque longe hirsuta germinis stipitem fere aequans; sepalum suborbiculare vel transverse ellipticum apice parvo triangulo reflexo complicato, dorso et margine atro- pubescens , nervis latis curvatis circa 1 1 in facie prominentibus dorso leviter sulcatis nervis brevioribus 8 interjectis; synsepalum sepalo brevius anguste ovatum naviculare 1 0-nervium obtusum; petala divaricata sepalo paullo longiora oblonga versus apicem triangulum acutum vix ampliata margine subreflexo atrociliata, ciliis apicem versus brevioribus, 7-nervia; labellum sepalo subaequilongum ungue calceum fere aequante, lobis inflexis semiellipticis minute verruculosis non contiguis, apicibus rotundatis, auriculis erectis convolutis rotundato-truncatis margine parce atropilosis, calceo lato obtuso minute scabriusculo obtusangule emarginato; stamina dente brevi conico scutum staminodii vix attingente munita; staminodium (Fig. i\E) lunatum postice anguste incisum lobis revo- lutis, antice sinu anguste transverse rectangulo excisum, cornubus deflexis subacutis papula magna mediana et 2 — 4 minimis in sinu additis; stigma suborbiculare staminodio subparallelum ; germen labello aequilongum. — Sepala alba purpureo-striata basi viridi- suffusa, petala albido-viridia apicem versus purpurascentia, labellum brunneo-purpureum. Diam. flor. perp. 10 cm, horiz. 12 cm; sepalum 5 cm longum. Folia 15 cm longa, 5,5 cm lata. Borneo, 1878 von Burbidge entdeckt und von Veitch eingeführt — v. fl. v. Var. eoloratum Gard. Chron. (1887) II. 2 72; Veitch, Man. IV. 36; Williams, 1. c. 275; Pucci, Cyprip. (1891) 131; Desbois, Cyprip. (1898) 292. — Sepalum subaculmn, interstitia nervorum pallide violacea, Verrucae petalorum numerosae validae. Var. expansum Bull. — Sepalum multo majus quam in typo, petala quoque majora. Var. Hyeanum Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) I. 680; Lindenia I. t. 42; Orchidophile (1891) 145 c. t. col.; Pucci, Cyprip. (1891) 132; Desbois, Cyprip. (1898) 294. — Sepala nivea viridi-striata, petala longissima horizontalia nivea viridi-punctata, labellum olivaceum. Var. pleioleucum Beichb. f. in Gard. Chron. (1888) I. 7 44; Pucci, Cyprip. (1891) 133; Desbois, Cyprip. (1898) 296. — Sepalum apicem versus niveum, striis viridibus brevibus. Var. stenosemum Reichb. f. ex Pucci, Cyprip. (1891) 133; Desbois, Cyprip. (1898) 296. — Sepalum multo angustius quam in typo, subellipticum. Var. atrorubrum, biflorum, Grenierii, magniflcum , Moensii , cf. Pucci, Cyprip. (1891) 131; Desbois, Cyprip. (1898) 291. Paphiopedilum. 0,5 Paphiopedila hybrida sponte nascentia? P. Kothschildianum X Dayanum = G. Kimballianum Amer. Gard. (1895); Card Chron. (1895) I. 800 fig. 123, IL 154, 265, 292; Orchid Review III. (1895) 238 271, 297, 299, 348; Desbois 283. Nota. 4895 a cl. Sander ex Borneo introductum. P. Kothschildianum X Dayanum = G. palawanense Low Sem. hortic (189 8) 40ö; Kew Bull. (1899) App. IL 42. Nota. A cl. Low i 898 ex Borneo introductum. P. villosum X insigne = G. Sallieri Godefr. in Revue hortic. (18 85) 476; Orchi- doph. (1887) 33; Veitch, Man. IV. 45; Lindenia IL t. 84; Godefr. Cyprip. I. t. 6- Pucci, Cyprip. (1891) 179; Desbois, Cyprip. (1898) 415; Orchid Review VIII. (1899) 5o'. Nota. See. cl. Rolfe ex montibus Himalayae sicut planta spontanea introductum. P. villosum X insigne var. Maulei = G. nitens Reichb. f. in Gard. Chron. (1878)1. 398; Lindenia V. 65 t. 223; Pucci, Cyprip. (1891) 154; Desbois, Cyprip. (1898) 362; Orchid Review IX. (1900) 76. Nota. See. cl. Rolfe ex montibus Himalayae sicut planta spontanea introductum. P. Spicerianum X insigne = C. Leeanum Reichb. f. in Gard. Chron. (18 84) I. 50; Lindenia III. 61, t. 125; Orch. Albon V. t. 223; Pucci, Cyprip. (1891) 134; Desbois, Cyprip. (1898) 299; Amer. Gard. (1899) 874; Gard. Chron. (1900) I. 35. Nota. See. cl. Oakes Arnes cum P. insigni ex montibus Himalayae introductum. P. Spicerianum X purpuratum = C. Lebrunianum Lind. Sem. hortic. 1897 Dec; Desbois, Cyprip. (1898) 297; Gard. Chron. (1898) IL 2; Lindenia t. 613. Nota. Cum P. Spiceriano a cl. Linden ex Himalayae montibus introductum. P. Hookerae X Dayanum = G. Shijnvayae Shipw. Sem. hortic. (1898) 503; Orchid Review VI. (1898) 338; Kew Bull. (1899) App. IL 42. Nota. A cl. Shipway 1898 ex Borneo introductum. P. Dayanum X lawrenceanum = G. Littleanum Orchid Review III. (1895) 209 cum xyl. P. callosum X Bullenianum = G. siamense Rolfe in Gard. Chron. (1890) L 161; Monit. d'Hortic. (1890) 50 c. t. col.; Pucci, Cyprip. (1891) 186; Rolfe in Orchid Review III. (1895) 20; Desbois, Cyprip. (1898) 425. Nota. A cl. Garden 1889 ex Bangkok introductum, sec. cl. Rolfe hydridum. Confer. etiam P. Godefroyae p. 56, P. Appletonianum var. Poyntzianum p. 79, P. Dayanum var. Petri p. 86, P. Burbidgei p. 86, P. barbatum var. nigritum p. 9 2. Hybridae artificiales in eulturis inter species generis Paphiopedili paratae. Nota. Hybridae inter species ita proferuntur ut species in capite nominata ovula, seeundo loco nominata pollen dederit; hybridae inversae asterisco praeditae sunt. Nomina hybridarum permultarum inter species et hybridas atque inter hybridas paratarum ordine alphabetico ad finem enumerabuntur. (Cf. Pucci, Cyprip. (1891); Rolfe, Hist. of Orch. Hybridis. Orch. Rev. I. (4893) 3; Gard. Chron. (1895) I. 199; Orch. Rev. IV. (1896) 361; Desbois, Cypriped. (1898)). I. Paphiopedilum bellatulum. (Cf. P. Godefroyae n. 56). 1. X concolor = C. bellatulum X concolor Orch. Rev. V. (1897) 75. = *conco-bellum (1895?). 2. X niveum = G. Psyche Orch. Rev. VI. (1898) 362. = *G. Mrs. Herbert Bruce Sem. hortic. (1897) 250; Gard. Chron. (1 897) I. 41 1 ; Garden (1 897) IL 9 ; Desbois 352. 3. X Kothschildianum = ?C. Rolfei Gard. Chron. (1897) I. 115; (1901) IL 172. 96 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. 4. X philippinense = *C. Phoebe Gard. Ghron. (1895) I. 337, (1900) I. 302; Desbois 389. 5. X Stonei = *G Paris Orch. Rev. I. (1893) 87 fig. 6, 28 8; Des- bois 383. 6. X Haynaldianum = *C. Haynaldo X bellatulum Gard. Ghron. (1897) I. 50. (1899) I. 50; Rev. hortic. (1899) 176. 7. X Chamberlainianum = G Editkae Gard. Chron. (1902) I. 281. = *G. Rowena Orch. Rev. (1899) 168. 8. X hirsutissimum s=? G Schoßeldianum Gard. Chron. (1896) I. 530; Gard. Magaz. (1896) 283 s. flg.; Garden (1898) I. 270; Desbois 421. 9. X villosum = ?*G. Lucienianum Gard. Chron. (1893) I. 132, 322; Lindenia VIII. t. 362; Desbois 318; Gard. Chron. (1899) I. 66. var. Boxallii = G. Lansbergiae Lindenia t. 727; Gard. Chron. (1900) I. 102. var. Boxallii superbum = G Beeckmanni Lindenia XII. t. 600; Sem. hortic. (1897) 4. XII.; Desbois 83. — G. auri- ferum Gard. Chron. (1902) I. 269. 10. X insigne var. Chantinii = G. Helen Gard. Chron. (1901) II. 401. 11. X Charlesworthii var. mosaicum = G Bora Grashaiv Gard. Chron. (1900) II. 346, 375 e. fig. 12. X Spicerianum = G Enid Gard. Chron. (1897) I. 115; Desbois 173. 13. X Fairieanum = G bellatulo X Fairieanum Orch. Rev. VIII. (1898) 7; Gard. Chron. (1898) I. 238. 14. X Dayanum = G Ännie Measures Gard. Chron. (1894) I. 657, fig. 81 ; Desbois 51. 1 5. X Curtisii = *C. Chapmani Journ. Orchid. (1897) 4 6. I. ; Desbois 1 1 7. 1 6. X ciliolare = G Olenus Gard. Chron. (1 895) I. 402, 613; Desbois 374. =.-*Ö. Gertrude Hollington Gard. Chron. (1895) I. 626, 644 fig. 90; Desbois 200. var. album X ciliolare = G. Sir T. Lipton Gard. Chron. (189 2) I. 385. 17. X superbiens = ?G Cravenianum Gard. Chron. (1897) II. 451. = *C. Mrs. Fred Hardy Gard. Chron. (1895) I. 81 ; Des- bois 352. 18. X Argus = C. Madeleine Journ. Orchid. (1895) 16. XII.; Gard. Chron. (1895) II. 655; Desbois 327. 19. X. barbatum var. Crossii = G Leysenianum Dictionn. iconogr. Cyprip. hybr. t. 1 ; Desbois 311. — *C. barbato X bellatulum Journ. Orchid. (1896) 16. IV. var. superbum = G Marchioness of Salisbury Gard. Chron. (1895) II. 464, 588; Desbois 3 30. var. Warneri = G Lilian Greenwood Gard. Chron. (1897) I. 35; Orch. Rev. III. (1895) 67; Desbois 311. var. Mariae X barbatum grandiflorum = *C. Charles Richman Gard. Chron. (1893) I. 580; Orch. Rev. I. (1893) 253; Desbois 407. — G Meteore Desbois 338. 2 0. X callosum = G rubens Gard. Chron. (1897) I. 115; Desbois 414. — G Wootoni Orch. Rev. VI. (189*) 373; Kew Bull. (1899) App. II. 43. 21. X Lawrenceanum = *C. Lawrebel Gard. Chron. (1898) I. 561 fig. 82. — G Lawrebellum Lindenia t. 407; Desbois 290. 22. X ? = G southgatense Gard. Chron. (1892) I. 698. 23. X ? = G Thurgardi Gard. Chron. (1902) II. 237. Paphiopedilum. ny II. Paphiopedilum Godefroyae. * 24. var. leucochilum X insigne var. punctatoviolaceum = G. Dorlerianum Gard. Ghron. (1902) I. 152. 25. X venustum = C. Lloydiae Orch. Rev. IV. (1896) 83; Desbois 427. 26. var. leucochilum X Dayanum = C. J. Goles. 27. X har Datum var. Crossii = C. Sirius Gard. Chron. (1894) II. 730; Desbois 427. = * 0. J. Gurnay Fowler Gard. Ghron. (l 900) I. 239. 28. X callosum = C. P. M. Finet Orchidoph. Nov. 1891; Desbois 346. var. super bum = G President Felix Faure Journ. Orchid. (1895) 372; Lindenia (1895) 77, t. 469; Desbois 346. III. Paphiopedilum concolor. (Cf. notam p. 56 et n. 1). 29. X Stonei var. platytaenium = G platycolor Journ. Orchid. (1895) 16. XII; Gard. Chron. (l 895) II. 655; Desbois 392. 30. X insigne = C. Orion Gard. Chron. (1893) I. 80. var. Regnieri X insigne var. Chantinii = *C. Chantino- Regnieri Sem. hortic. 1897 Dec.; Desbois (1898) 118; Rev. hortic. (1899) 96. 31. X Spicerianum = C. Ärete Gard. Chron. (1893) II. 692; Orch. Rev. I. (1893) 32; Desbois 55. 32. X venustum var. pardinum = G. Marshallianum Gard. Chron. (1875) I. 804; Orch. Alb. IX., t. 418; Pucci 147; Desbois 331. 33. X tonsum ==*? G. Olivia Gard. Chron. (1898) II. 128; Desbois 374. Cf. n. 47. 34. X Dayanum = G. salus Gard. Chron. (1901) H. 401. = *C. Burbidgeanum Lindenia III. t. 86; Orchidoph. (1889) 11; Pucci 46; Desbois 98. 35. X Curtisii = G. Annie Ayling Journ. Orchid. (1896) Mrz. Desbois 51. sbb *G. Miss Minnie Arnes Catal. Sander 1 896} Desbois 343. 36. X superbiens = C. Amoldianum Gard. Chron. (1890) II. Orch. Rev. I. (1893) 294; Desbois Cyprip. (1898) 59. 37. X Argus = *C. Evenor Lindenia IX. t. 497; Gard. Chron. (1892) I. 664; Desbois 178. 38. X barbatum = *G. tessellatum Gard. Chron. (1876) II. 614; Belg. hortic. (1876) 126; Pucci 199; Desbois 449. — *G. tessel- latum porphyreum Gard. Chron. (1881) I. 41, (1883) II. 498; Lindenia I. 41, t. 18; Journ. of hortic. (1880) 382 f. 46; Pucci 199; Dict. iconogr. Cyp. hybr. t. 14; Desbois 4 49. 39. X callosum = G. conco-callosum Orch. Rev. III. (1895) 14; Desbois 130; Gard. Chron. (1899) II. 478. = G. Mae Nabianum Cat. Sander 1897; Desbois 322. 40. X Lawrenceanum = C. conco-Lawre Gard. Chron. (1893) I. 206; Orch. Rev. I. (1893) Lindenia IX. t. 408; Orch. Alb. XI. t. 406; Desbois 131. var. Regnieri X Lawrenceanum = *{?. Laivrenceo X Regnieri Lindenia t. 50 4. IV. Paphiopedilum niveum. (Cf. n. 2). 41. X philippinense = *Cy. Vipani Gard. Chron. (1890) I. 792; Pucci 208; Journ. of. hortic. (1892) 421, fig. 73; Gard. Magaz. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. 50. 7 98 E. Piitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. 42. X 43. X 44. X 45. X 46. X 47. X 48. X 49. X Roebbelenii insigne (1892) 306 c. flg.; Orch. Rev. I. (1893) bois 475; Gard. Chron. (1902) I. 281. = G Vipani var. roseum Orch. Rev. I. (1893 ö C. Muriel Hollington Gard. (1891) I. 10; Gard. World. Desbois 3 56. •— G Mrs. E. (1898) 362. Sanderae = G. Venus Gard. Chron. (1902) 294; Des- ) 245. Chron. (1890) II. 570 1890) 22 4; Pucci 153; V. Low Orch. Rev. VI. I. 91. Charlesworthii Druryi venustum tonsum Dayanum Curtisii C. Eos Gard. Chron. (1902) II. 143. G. microchilum Gard. Chron. (1882) I. Man. IV. 92 c. xyl. ; Lindenia II. 7, t. 50; Desbois 339. *G. Saron Orch. Rev. VI. (1898) 362. ?G. Olivia Orch. Rev. VI. (1898). Cf. n. *G. Lily Measures Orch. Rev. VI. (1898) G. non plus ultra Orch. Rev. VI. (1898 *G. Gowleyanum Gard. Chron. (1892) 77; Veitch Pucci 150; 33. 362. '362. I. 72; Orch. 50. X ciliolare 1894) I. 475. 294, Orch. % 48; Rev. II. 257; Orch. Georgianum Rev. I. (1893) 12; Journ. Orchid. II. 357; Desbois 141. = G. Äylingii Gard. Chron. (i 890) I. 792; fig. 131 ; Journ. Orchid. I. 117; Journ. of Hortic. (1890) 480; fig. 131; Lindenia t. 497; Pucci 31; Desbois 70. — ? G. F. S. Roberts Orch. Rev. VI. (1898) 362. = *C. Winifred Hollington Gard. Chron. ( 495; flg. 60; Journ. of. Hortic. (1894) Gard. Magaz. (18 94) 218, 222. c. xyl.; (1894) 157; Desbois 487. = ?G The Pard Gard. Chron. (1894) II. Rev. II. (1894) 317; Desbois 451. — G. Orch. Rev. VI. (1898) 362. s=r G. Ruth Aylmg Gard. Chron. (1895) I. 337; Orch. Rev. III. (1895) 127; Desbois 415. — G. Mlle. Nancy Descombes Orch. Rev. VI. (1898) 362. = *G. Gravesiae Gard. Chron. (1 894) I. 298, fig. 34; Orch. Rev. H. (189 4) 81, fig. 8; Desbois 209. = G. TauHianum Gard. Chron. (1886) II. 681; Reichen- bachia II. 35, t. 65; Veitch Man. IV. 98; Pucci 198; Desbois 446. — ?G. Mad. van Houtte Veitch, Man. VI. 90; Pucci 145; Desbois 326. — G. van Houttea- num ibid. var. grandiflorum = *G. Taulzianum Youngii Gard. Chron. (1901) II. 60. var. Warneri = G. Tautzianwn lepidum Gard. Chron. (1888) II. 756 (1889) I. 237; Pucci 198; Desbois 446. = *G. calloso-niveum Orch. Rev. III. (1895) Dec; Des- bois 102. — G. Mrs. Edgar Gohn Gard. Chron. (1898) II. 102. 55. X Lawrenceanum = C. Aphrodite Gard. Chron. (1887) I. 512; Pucci 24; Orch. Rev. I. (1893) 262; Desbois 53. — G. Telemachus Gard. Chron. (1892) t 816; Orch. Rev. I. (1893) 11, 359; Desbois 447. = *G. Antigone Gard. Chron. (1 890) II. 570, 716; Pucci 23; Orch. Rev. I. (1893) 295; Desbois 51. — G. Mrs. Harry Veitch Lindenia IV. 98; Desbois 352. 51. X superbiens 52. X Argus 53. X barbatum 54. X callosum Paphiopedilum. 99 56. X Sanderianum 57. X Parishii 58. X villosum 59. X Volonteanum 60. X venustum var. 61. X tonsum 62. X Curtisii 63. X ciliolare 64. X superbiens var. Elliottianum 65. X Argus 66. X callosum 67. X Lawrenceanum Trelease Gard. Chron. (4 898) II. 68. X Spicerianum 69. X Curtisii 70. X Haynaldianum 71. 72. 73. 74. 75. 76. V. Paphiopedilum Rothschildianum (Cf. n. 3 et p. 95). = C. Prince Edward of York (1899). = G. William Desbois 483. = G. Rothschildiano-villosum Gard. Chron. (1898) II. 168; Sem. hortic. (1898) 386; Desbois 414. = G. TMir var. Hallii Gard. Chron. (1900) II. 373. Lindenii = G. bruxellense Gard. Chron. (1901) II. 253. s== G. Rothschildo X tonsum Gard. Chron. (1900) II. 57. = C. A. de Lairesse Desbois 318. — G. George Magne Rev. hortic. (1899) 341 ; Dictionn. iconogr. Cjpr. hybr. 1902. = G. Oakes Arnes (1897). = G. Lord Derby Gard. Chron. (1895) II. 245; (1901) I. 179; Journ. Orchid. (1895) 16. XII.; Desbois 314.— C. Andronicus Hort. — G. Rothschildo X superbiens Gard. Chron. (1900) II. 57. X superbiens = C. W. R. Lee Gard. Chron. (1894) II. 194; Orch. Rev. III. (1895) 293. — G. Mabeliae, G. Mabe- lianum Gard. Chron. (1895) II. 271; Desbois 319. = G. Mrs. Rehder Gard. Chron. (1899) I. 286, (1901) II. 102. = *G. calloso X Rothschildianum (1897). fess C. Malherae Orch. Rev. VII. (1898) Sept.; Desbois 329; Jardin (1900) 80. — G. Rothschildo X Lawrenceanum Gard. Chron. (1900) II. 58. — G. Wiertzianum Sem. hortic. (1898) 425; Desbois 481; Lindenia t. 644. ä=s *G. Shülianum Orch. Rev. VII. (1899) 253; G. Dr. Glenge Dorenbos Rev. hortic. (1899) 367. — *G. tixallense Gard. Chron. (1900) I. 207. — *G. Garberi (1899). VII. Paphiopedilum praestans. ==5 G. Janet (1899). 55= * (7, Curtisii X praestans Orch. Rev. (1900) 258. VIII. Paphiopedilum philippinense. (Cf. n. 4, 41). 55= G. Lebaudyanum Gard. Chron. (1895) II. 90; Lindenia t. 529; Desbois 296. Chamberlainianum === ?*C. Helvetia Gard. Chron. (l 899) II. 273. Cf. n. 1 1 7. villosum var. Boxallii = G Metis Gard. Chron. (1895) II. 307; Desbois 339. 5= *G. Astraea Gard. Chron. (1892) II. 191; Desbois 66. sa» *G. Alfred Gard. Chron. (189 0) II. 29 4; Pucci 20; Orch. Rev. I. (1893) 299; Desbois 43. = C. laevigato X purpuratum Gard. Chron. (1900) II. 57. 55= C. Warnhamiense Orch. Rev. II. (l 894) 31 ; Gard. Chron. (1895) II. 248; Desbois 479. = G Youngeanum var. superbum Gard. Chron. (1892) II. 138; Desbois 488. s= .*& Gorningianum Gard. Chron. (1891) II. 199; Des- bois 140. 7* var. Spicerianum venustum purpuratum Curtisii 77. X superbiens 100 E. Pfitzer. Orchidaceae-Pleonandrae. 78. X Argus = G. Bryani Gard. Chron. (1892) II. 138; Orch. Rev. I. (1893) 11; Desbois 95. — ? 0. Burfordiense Gard. Chron. (1888) II. 724; Pucci 46; Desbois 98. var Moensii = *C. pendulum Gard. Chron. (1895) II. 192. 79. X barbatum = G. selligerum Veitch Catal. (1878) 13 c. xjl.; Gard. Chron. (1880) I. 7 76; Veitch Man. 98 c. xyl. ; Orch. Alb. t. 522, 483; Reichenbachia II. 1 1., t. 54; Orchidoph. (1890) 272 c. t. col.; Pucci 186; Desbois 422. var. superbum -— C. selligerum rubrum Lindenia III. 92; Pucci 186; Desbois 423. = *G. Peetersianum Gard. Chron. (1888) I. 331; Pucci 166; Orch. Rev. I. (1893) 227; Desbois 387. 80. X callosum = G. Hobsoni Gard. Chron. (1894) II. 103; Orch. Rev. II. (1894) 285; Desbois 230. = *C. Millmani Gard. Chron. (1894) II. 103 (1895) I. 800; Desbois 355. — G. calloso X laevigatum Orch. Rev. HI. (1895) 12; Desbois 340. 81. X Lowii 82. X Curtisii 83. X superbiens 84. X barbatum IX. Paphiopedilum Roebbelenii. (Cf. n. 42). asa O* Berenice Gard. Chron. (1891) I. 136; Pucci 40; Desbois 90. = G. Clinkaberryanum Gard. Chron. (1892) II. 86, fig. 18; Orch. Rev. I. (1893) 206; Desbois 128. = *G Youngeanum Gard. Chron. (1890) II. 183; Journ. of Hortic. (1890) 27; Pucci 211 ; Reichenbachia Ser. 2, L, t. 31 ; Orch. Rev. I. (1893) 295; Rev. hortic. (1895) 360; Dict. iconogr. Cyp. hyb. t. 10; Desbois 488. = G. Finchianum. 85. X Lowii 86. X Curtisii 87. X superbiens 88. X Argus 89. 90, 91. 92. X. Paphiopedilum Sanderianum. (Cf. n. 56). ==s *G. Mrs. Reginald Young Gard. Chron. (1898) II. 14; Desbois 353. = G Sanderiano X Curtisii Gard. Chron. (1900) I. 62, 75, fig. 23. = G. Sanderiano-superbiens Gard. Chron. (1893) II. 278; Orch. Rev. I. (1893) 307; Desbois 417. = G. Miss Fanny Wilson Gard. Chron. (1902) I. 50. XI. Paphiopedilum Stonei. (Cf. n. 5, 29). X villosum var. Boxalli = *C. Sir George White Gard. Chron. (1900) I. 289. X Spicerianum X Fairieanum X Hookerae 93. X venustum = C. Alice Gard. Chron. (1890) II. 252, 294; Pucci 21; Desbois 43. — C. Masonii Gard. Chron. (1895) I. 800. tm*C. Hebe Gard. Chron. (1893) I. 357; Orch. Rev. I. (1893) 119; Desbois 222. = G Balmedianum Orch. Rev. VIII. (1900) 7. == -*C. Melanthus Orch. Rev. I. (1893) 147; Gard. Chron. (1893) I. 456; Desbois 336. = *C. Doris Gard. Chron. (1890) II. 570, 716; Pucci 80; Orch. Rev. I. (1893) 29 5; Desbois 165. Paphiopedilum. 10 j 94. X purpuratum = G Edith Winn Gard. Chron. (1892) II. 138; Orch. Rev. I. (1893) 308; Desbois 167. 95. X Curtisii = G. Constance Gard. Chron. (1890) II. 252; Journ. of Hortic. (1890) flg. 40; Pucci 71 ; Orch. Rev. I. (1893) 294; Desbois 138. = *G. Constance inversum, Rev. hortic. (1899) 536. var. platytaenium X Curtisii === G James Harry Veitch Gard. Chron. (1894) II. 286 flg. 40; Orch. Rev. II. (1894) 309; Desbois 274. X ciliolare == C. Mme. George Truffaut Gard. Chron. (1895) I. 82; Journ. Orchid. (1895) 349; Desbois 324. 96. X superbiens = *C. Morganiae Gard. Chron. (1880) II. 134, (1886) II. 241 c. xyl.; Orch. Alb. VII., t. 313; Illustr. hortic. (1887) 16, t. 5; Gard. XXIII. (1886) 58 c. t. col.; XXVI. (1889) 451 c. üg.; Journ. of Hortic. XIV. (1887) 233 c. flg.; Pucci 151; Desbois 24 8 c. xyl.; Rev. hortic. (1899) 159. var. Demidoff X superbiens = C. Morganiae Burfordiense Reichenbachia Ser. II., I., t. 1 ; Pucci 152; Orch. Rev. I. (1893) 14; Lindenia t. 541; Desbois 350. var. platytaenium X superbiens — *C. Morganiae Langleyense Gard. Chron. (1894) I. 84; Orch. Rev. II. (1894) 79; Desbois 350. 97. X Argus = *C. Argo-Stonei Gard. Chron. (1896) II. 554; Desbois 55. — C. Bothwellianum Gard. Chron. (1896) II. 310; Desbois 93. 98. X barbatum = C. hybridum Orchidoph. (1889) 84; Desbois 235. == *C. euryandrum (Reichb. f.) Gard. Chron. (1 875) IL 772 ; Flor. Mag. (1875) t. 187; Fl. des serres XXII. t. 2278; Veitch Man. IV. 38 c. xylogr. Pucci (1891) 85; Desbois (1898) 176. var. grandiflorum = G The Duke Gard. Chron. (1893) I. 206; Orch. Rev. (1895) 93. 99. X callosum = G. Fordianum Gard. Chron. (l 895) I. 2 1 0 ; Desbois 191. 100. X Lawrenceanum = G. Numa Gard. Chron. (1890) I. 608, II. 7; Pucci 158; Orch. Rev. I. (1893) 295; Desbois 368. XII. Paphiopedilum Parishii. (Cf. n. 57.) 101. X Lowii = C. Parishii X Lowianum Orchideenne Dec. (1893); Desbois 3 84. — G Eobinianum Orch. Rev. II. (189 4) 79; Desbois 4 09. XIII. Paphiopedilum Lowii. (Cf. n. 81, 85, 101.) 102. X villosum = G. Ricasolianum Gartenwelt (1899) 187 flg. 2. ==* *Ö. lucidum Gard. Chron.- (1877) II. 521; Pucci 142; Desbois 317. var. Boxallii = *C. Beatrice Lindenia V. 100; Pucci 38; Orch. Rev. I. (1893) 263; Desbois 82. 103. X Spicerianum = *C. De Witt Smith Gard. Chron. (1890); Pucci 77; Orch. Rev. I. (1893) 262; Desbois 161. — *C. Spi- cero X Lowianum Orchideenne 8. X. 1893; Desbois 433; Rev. hortic. (1899) 50. — *G. Dallemagnei Lindenia IX. t. 411; Desbois 151. 102 E. Pfitzer. — Orchidaceae-Pleonandrae. 10 4. X Hookerae = G. porphyrospilum Gard. Chron. (1888) I. 682; Veitch Man. IV.' 97; Orchidoph. (1889) 138; Pucci 171; Desbois 39 8. — ? G Bartoni Desbois 99. 105. X venustum = *C.. pycnopterum Gard. Chron. (1876)1. 622; Veitch Man. V. 96; Pucci 175; Desbois 403. 106. X Dayanum = C. Patersonii Gard. Chron. (1894) II. 4 9. 107. X superbiens = G macropterum Gard. Chron. (1882) II. 522 (1883) II. 294; Orch. Alb. IX. t. 391; Pucci 143; Desbois 32 1. — C. Euryale Gard. Chron. (1888) I. 297; Pucci 85; Desbois 176. 108. X barbatum var. purpureum = G chelseaense Gard. Chron. (1888) II. 406; Pucci 62; Orch. Rev. I. (1893) 220; Desbois 122. var. biflorum = *G. calanthum Gard. Chron. (1880) II. 652; Pucci 47; Desbois 99. 109. X Lawrenceanum — G. Mac Farleanum Gard. Chron. (1892) I. Desbois 32 1. XIV. Paphiopedilum Haynaldianum. (Cf. n. 6, 70.) 110. X Chamberlainianum = C. Haynaldo-Ghamberlaini Gard. Chron. (1897) IL; Desbois 221. 111. X insigne sr» G. Pelias Orch. Rev. IV. (1896) 144; Desbois 388. var. Chautinii = C. Jocaste (1900). 112. X Spicerianum = C. Carnusianiim Lindenia IV. Orch. Rev. I. (1893) 328; Desbois 110; Gard. Chron. (1895) I. 337; II. 307. — G. hybridum Gard. Chron. (1891) I. 754; Journ. of Hortic. (1891) 50; Pucci 109; Desbois 236. — G. Peruzzianum Gartenwelt (1899) 187, fig. 1. 113. X Hookerae = GHaynaldiano X Hookerae Orch. Rev. VIII. (1 900) 252. — G Haynaldo X Hookerae Gard. Chron. (1900) II. 57. XVI. Paphiopedilum Chamberlainianum. (Cf. n. 7, 71, 110.) 114. X villosum = G Madioti Rev. hortic. (1899) 169. = *C. villoso X Chamberlainianum Rev. hortic. (1898) 144, 250. 115. X insigne ==? G Miss Louisa Fowler Gard. Chron. (1899) I. 77. var. Chantinii = G Roger sä Rev. hortic. (1900) 165, 227. 116. X Spicerianum =G Chamberlaino X Spicerianum Rev. hortic. (1900) 136. = *G. Deedmanianum Gard. Chron. (1897) II. 388; Desbois 158; Rev. hortic. (1898) 250. 117. X Lawrenceanum = ?*G Helvetia Gard. Chron. (1899) II. 273; Dict. iconogr. Cypr. hybr. Mai 1900. Cf. n. 7 1 . XVIII. Paphiopedilum hirsutissimum. (Cf. n. 8.) 118. X villosum = G Germinyanum Gard. Chron. (1886)1. 200; Journ. of Hortic. XX. (1890) 89 flg. 12; Pucci 92; Desbois 199. — GL vüloso-violaceum Desbois 467. var. atratum = *C. Jupiter Desbois 280. Paphiopedilum. jq3 var. Boxallii = G. Prince Hassein Kamil (.1900). = G Godseffianum Gard. Chron. (1888)1. 296; Veitch Man. IV. 85; Pucci 95; Orch. Rev. I. (1893) 259; Desbois 2 0 6.-6'. Othello Desbois 388. — C. Madio- tianum (1898). var. eoerulescens X villosum var. atratum = ?C. Brayeanum Journ. of Hortic. (1888) 25 4; Journ. Orchid. VII. 15; Pucci Desbois 94. 119. X insigne ===*. X Barbey, Mme. 4 00. X Barbeyae 110. X Barbeyae inversum 110. X Baron Osy 1 1 3. X Baron Schröder 113. X Barry. J. H. 113. X Bartels 105. XBarteti 107. X Bartoni 102. X Balalinii 111. X Beatricc 101. X Beeckmanni 96. X Behrensianum 113. bcllatulo X Fairieanuin 96. bellatulum Reichb. f. 55. bellatulum x concolor 95. X bellinum 1 1 3. X Belus 113. X Berenice 4 00. X Berggrenianum 4 4 3. X Berthier, Henrion 104. bifidum Raf. 413. X Bijou 113. Binoti Ulustr, hortic. 4 8. XBleu 106. Boissierianum Reichb. f. 50. XBond, F. V. 113. XBond, F. W. 103. X Bonheur, Rosa 104. X Bonnyanum 105. XBookeri 108. - boreale Salisb. 114. X Boterlagerianum 1 1 3. X Bothwellianum 101. Boxalli Reichb. f. 73. X Bradshawianum 109. X Bragaianum 114. X Brandt, Frau Ida 4 4 3. XBrayeanum 4 03, 4 4 4. X Brownii 54. X Bruno 4 4 3. X Brunonianum 4 4 3. X bruxellense 99. XBryani 4 00. XBrysa 54. X Buchananianum 4 07. X Buchanianum 4 4 4. X Buckingham, James 4 4 3. bulbosum Blanco 4 1 4. bulbosum L. 4 4 4. Bulienianum Reichb. f. 80. var. Appletonianum Rolfe 79. Bungerothii Lind. Catal. 1 1 3. X Burbidgeanum 97. X Burbidgei 86. X burfordiense 1 00. X calanthum 1 02. calceolus L. 36, n. 16, 114. calceolus L. var. ß. 38. calceolus var. y. L. S. 3 2. calceolus Thunb. 36. calceolus Walt. 114. californicum A. Gray 30, n. 2. X caligare 110. calloso X Argus 1 1 2. calloso X barbatum 112. calloso X ciliolare 111. calloso X laevigatum 100. calloso X niveum 98. calloso X Rothschildianuni 99. callosum Reichb. f. 92. X calophyllum 110. X calurum 54. XCalypso 104. X Cambridgeanum 1 1 3. Register. 117 canadense Michx. 31 X eandidulum 53. candidum Mül X Canham 1 05. X Canham, Mrs. 105. X Canhamiae 105. X Canhamianum 105. C annaer tianum Linden 62. X Cappartianum 113. X Gappe, Mme. 113. X Gappei 113. xCaptain Holford 103. X Captain Lendy 113. X cardinale 54. cardiophyllum Franch. 41. X Cardosianum 1 1 3. caricinum Lindl. 4G. X Carnusianum 1 02. X Garrierii 1 1 0. X Gassiope 4 09. X Gastleanum 103. caudatum Lindl. 10, 48, 51, 53. var. albuin Lindenia 53. var. Uropedium Krzl. S2. X Celia 108. X Gellini 104. X Geres 103. XC. F. Bartels 105. Chamberlainianum O'ßricn 69. Chamberlaino X Spiceria- num 102. Chantini X Argus 106. Chantini X ciliolare 106. Chantino X ciliolare X bella- tulum 113. Chantino X Regnieri 97. X Chapraani 96. X Charles Canham 105. X Charles Goudoin 113. X Charles Richman 96. X Charlesianum 113. Charlesworthii Rolle 75. Charlesworthii X tonsuin 107. X Charpinianum 113. XC. H. Ballantine 109. X chelseaense 102. chica Krzl. 27. chinense Franch. 35. X chloroneurum 110. X chlorops 54. X Chouvet; Souvenir de 113. X chrysocomes 54. X chrysotoxum 113. ciliolare Reichb. f. 89. X claptonense 113. X Glarence 109. xClarke, Mrs. Walter 113. X Claudii 113. X Cleione 54. X Clement Loury 113. X Clement Moore 113. X Clenge Dorenbos, Dr. 99. X Cleola 53. X Cleopatra 113. X Glinkaberryanuin 100. X Clonius 54. XChlotho 113. X Clotilde Moens 113. X Clymene 54. X Cobbianum 113. . X Coffinet, Mme. 113. X Colin, Mrs. Edgar 98. X Coles, J. 97. X compactum 54. X conchiferum 54. X concinnum 413. conco X bellum 95. conco X callosum 97. conco X Lawre 97. concolor Par. Batem. 57. var. GodefroyaeHemsl. 5G. X conspicuum 1 1 3. X Constableanuni 4 09. X Constance 104. X Constance inversum 101. X Cooksianum 112. X Coppinianum 54. X Gorbeillense 106. cordigerum D. Don 36, n. 4 5. X Corndeani 4 4 3. X Corningianum 99, corrugatum Franch. 36,n.13. cothurnum Vell. 114. X Cowleyanum 98. X Crawenianum 96. X Crawshaw, Dora 96. X Creon 1 4 3. X Crethus 4 08. X Crossianum 106. X Crossianum psittacinum 106. X Crossii Belgique hortic. 92. X cruciatum 114. cruciforme Zoll, et Morr. 66. X Curte, Mr. de 104. Curtisii Reichb. f. 87. Curtisii X praestans 99. X Cycnides 113. XCyris 105. X Cyrus 113. X Cythera 108. Czerwiakowianum Krzl. 50. X Daisyae 113. Dalleanum Andr. 113. X Dallemagnei 101. XDauthieri 4 05, 413. X Daviesianum 1 05. Dayanum Reichb. f. 85. debile Reichb. f. 41, n. 27. X Deboisianum 104. X Debosscherianum 108. X decipiens 107. X decorum 113. X Deedmanianum 4 0 2. X delicatulum 111, 113. X delicatum 4 14. X Denisianum 113. X Derby, Lord 99. X Desboisianum 104. XDe Wet, General 107. XDe Witt-Smith 4 04. X Dibdin 4 05. dilectum Reichb. f. 74. "*X Diomedes 105. X discolor 14 0. X Descombes, Mlle. Nancy 98. X Descombes, Mme. Elise 104. X doliare 104. X Dominyanum 54. X Donkasterianum 4 03. X Dora Crashaw 96. X Dorenbos, Dr. Clenge 99. X Doris 100. X Dorlerianum 97. X Dr. Clenge Dorenbos 99. X Druce, Mrs. Herbert 95. Drurii Bedd. 75. X Duke, the 101. X Du Tremblay, Mme. 113. ebracteatum Rolfe 40, n. 23. X Echo 106. X Edith Winn 101. Edithae 54, 96. XEdwardii 109. X Eismannianum 4 1 3. X Electra 413. elegans Reichb. f. 41, n. 26, X Elinor 113. Elliottianum O'Brien 59. X Elmireanum 105. X Elsteadianum 54. X Endymion 411. X Enfieldense 110. X Engelhardtae 106. XEnid 96. XEnsign 4 4 3. XEos 98. epidendricum Vell. 414. XErato 4 4 3. X Ernestianum 414. X Eteocle 1 1 3. X Eucharis 107. X Euryale 4 02. X euryandrum 4 01. X Eurydice 113. X Eurylochus 103. X Evenor 97. X excellens 4 4 3. X excelsior 113. X excelsum 107. exul O'Brien 74. X Eyermannianum 108. Fairieano X Lawrenceanum 4 09. Fairieanum Lindl. 77. X Fairy Queen 4 07. Fargesii Franch. 4 0, n. 24. fasciculatum Kellogg 39, n. 21. X fascinator 103. X fascinatum 103. fasciolatum Franch. 35, n. 1 0. X Faure, President Felix 97. X Fausianum 4 4 3. XFelicity 410. ferrugineum F. L. Gray 4 4 4. X Figaro 4 4 3. X Finchianum 4 00. X Finet, P. M. 97. 118 Register, X Finetianum 54. X Fitcliianum 4 09, 110. X Fiveanuiii 1 1 3. X Flamingo 104. ilavcscens DC. 38. X florentinum 108. X Fordianum 101. X Fortuna 110. X Fowler, J. Gurnay 97. X Fowler, Miss Louisa 1 02. X Fowlerianum 113. X France, La 113. X Fraseri 103. X Frau Ida Brandt 113. X Frederico-nobile 113. X F. S. Roberts 98. X Furzeanuni 103. X Galatea 113. X Galpin, Mr. 113. X gandavense 113. X Ganesa 1 13. X Garberi 99. X Gaskellianum 113. X Gautieri 113. X Gern, the 113. X gemmiferuni 109. X General de Wet 107. X Georg Kittel 111. X George Magne 99. X Georgianum 98. X Germaine Opoix 113. X Germinyanum 102. X Gertrude Hollington 96. X G. H. Rogers 106. X Gibez, Mme. 104. X Gibezianum 104. X giganteum 113. Xgigas 113. glanduliferuin Blume 59. glanduliferum Veitch (nee Blume) 60. Godefroyae Godelr, 56. X Godseffianum 103. X Goudoin, Charles 1 1 3. X Goultenianum 111. var. elegans 111. X Gowerianum 111. X Goyet, Madelaine 1 1 3. gracile Veitch 49. X grande 54. grandiflorum Pav. 5. X Graves, Henry 113. X Gravesiae 98. X Greenwood, Lilian 96. X Greyanum 107. X Grovesianum 113. XG. S. Ball 109. guttatum Swartz 32, n. 6. X Guyot, Mme. Em. 1 1 3. X Hardy Mrs. Fred. 96. X Hardyanum 54. X Harrisander 113. Harrisiano X nitens 113. X Harrisianum 105. X Harrisianum roseum 105. X Harrisifroyae 113. Hartwegii Reichb. f. 48. Haynaldiano X Hookerae 102. Haynaldianum Reichb. f. 66. Haynaldo X bellatulum 96. Haynaldo X Ghamberlaini 102. Haynaldo X Hookerae 1 02. XHaywood, T. B. 107. X Haywoodianum 107. XHebe 100, 113. X Helen 96, 107. XHelenae 54. X Helios 105. XHelvetia 99, 102. XHendre, The 113. X Henrion Berthier 104. X Henry Graves 113. X Henry van der Straeten 113. Henryi Rolfe 35, n. 12. XHephaestus 112. XHermione 108, 113. X Hermode 113. XHero 104, 113. XHilda, St. 105. himalaicum Rolfe 35, n. 9. Hincksianum Reichb. f. 49. hirsutissimum Lindl. 69, 72. hirsutum Fox 38. hirsutum Mill. 31. XHitchinsiae 105. XHobsoni 100. X Holford, Gaptain 103. X Hollington, Gertrude 96. X Hollington, Muriel 98. X Hollington, Winifred 98. X Hook, Mrs. Warren 1 1 3. Hookerae Reichb. f. 79, 81. var. amabile Krzl. 80. var. Bullenianum Veitch 80. Hookerae X superbiens 1 10. Hookerae X Veitchii stria- tum 1 10. Hookerae var. Volontcanum Rolfe 80. X Horneri 105. X Hornianum 108. XHoutteanum 98, 113. XHowe, J. 113. Humboldtii Warscz. 52. humile Salisb. 33, n. 7. (18, 21, 26, 34 Fig. 16). X Hurellianum 111. XHutt, Lady 113. X Huybrechtianum 103. X hybridum 54, 101, 102. X Hye, Mme. Jules 108. X Hyeanum 94. X Jago 105. X James Buckingbam 113. X James Harry Veitch 101. X Janet 99. X Janet Ross 1 1 3. X Janthe 113. X Janus 114. japonicum Thunb. 42, n. 28. javanico X Spicerianum 1 0S. javanico X superbiens 111. javanicum Reinw. 85, 92. var. virens Veitch 84. X J. Coles 97. X Joanne Voortman 113. X J. Gurnay Fowler 97. XJ. H. Barry 113. X J. Howe 1 1 3. X Imperator 108. imperiale Kimb. 113. insigne Wall. 59, 73. insigne var. cxul Ridl. 7 4. insigni x javanicum 106. X inspirator 114. X intermedium 113. XJo 112. X Jocaste 102. X Jolibois, Josephine 1 1 3. XJoly 113. Jo X Spicerianum 113. X Josephianum 113, 114. X Josephine Jolibois 1 1 3. Xlphis 110. irapeanum La Llave 30, n. 1 et Lex. (114). X Iris 1 1 3. Isabelianum Pucci 27. X Juliae 107. X Juno 109. X Jupiter 10 2. XKaloe 112. X Kerchoveanum 111. X Kimball, Laura 113. Kimballianum Amer. Gard. 95. X Kittel, Georg 111. Klotzschianum Reichb. f. 47. X Kramerianum 113. X Krüger, President 113. X Lachesis 1 1 3. XLady Hutt 113. XLady Wimborne 113. laevigato X purpuratum 99. laevigatum Batem. 61. X Laforcadei 107. XLa France 113. X Lairesse, A. de 99. X Lansbergiae 96. X Lansoni 113. X Lathami 10 4. X Lathamianum 104. X Lathamianum inversum 104. X Laucheanum 113. X Laura Kimball 113. X Laurae 113. X Lawrebcl 96. X Lawrebellum 96. Lawrenceanum Reichb. f. 94. Lawrenceo X Chantinii 107. Lawrenceo X Regnieri Lin- denia 97. X Lebaudyanum 99. X Lebrunianum 95. X Leda 113. X Ledeense 1 13. X Lee, Mary 1 1 3. X Lee, W. R. 99. Register. 119 X Leeanum 95, 105. var. Maesereelianum 106. var. superbum 106. X Leecbi 113. X Lejeunei 113. X Lemoineanum 114. X Lemoinierianum 54. X Lendy, Captain 113. XLeo 113. X Leonae 107. X Leonidas 11 3. XLconis 113. X Leopoldianuni 1 1 3. X leucorrhodum 53. Lexarzae Scheidw. 114. X Leysenianum 96. X Lilian Greenwood 96. X Lily Measurcs 98. Lindenii van Houtte 52. Lindleyanum Schomb. 44. lineari-subulatum Llav. 114. X lincolare 104. X Lipton, Sir T. 96. X Littleanum 95. X Lloydiae 97. X Löwegrenianum 113. longifolium Reicbb. f. 49. X Loochristianum 1 1 3. X Lord Derby 99. X Louisae 113. X Loury 113. X Low, Mrs. E. V. 98. Lowii Lindl. 66. X lucidum 101. X Lucie 111. X Lucienianum 96. X L'Unique 53. Xluridum 105. Xlutescens 108. luteum Franch luteum Raf. 38. X Lynchianum 1 1 3. X Mabeliae 99. X Mabelianum 99. X Mac Farlanei 113. X Mac Farleanum 1 02. X Mac Nabianum 97. macranthum Swartz 34, n. 8. var. himalaicum Krzl. 35. macranthum p.p. Hook. f. 35. macranthum Franch. et Sav. 36. X macrochilum 54. X macropterum 1 02. X Madame etc. cf. Mme. etc. X Madeleine 96. X Madeleine Goyet 113. XMadioti 102. X Madiotianum 103. X Madouxianum 113. X Maesereelianum 114. X Magdalenae 114. X Magnet 104. X magnificum 54. X magniflorum 113. X Malherae 99. X Malyanum 114. X Mandiae 1 1 2. Marchioness of Salisbury 96. margaritaccum Franch. 4 0, n. 24. X Margaritae 104. X Mariae 113. X marmoratum 114. . X marmorophyllum 110. X Marshallianum 97. xMary Lee 113. XMasonii 100. X Massaianum 1 13. Mastersianum Reichb. f. 84. X Mauriceanum 113. XMawoodii 113. X Maynardii 108. Measuresianum Orch. Alb. 104. X medium 113. X Mayne, Georges 99. X Measures 96. X Measures, Lily 98. X Meirax 1 1 0. X melanophthalmum 110. XMclanthus 100. XMellona 113. XMemnon 107. X Memoire d'Edouard Pynaert 108. X Memoria Moensii 114. X Mendeli 113. XMerops 107. X Meteore 96. XMetis 99. micranthum Franch. 40,n.22. X microchilum 98. XMillmani 100. XMilo 113. X Mimosa 1 1 3. X Minerva 113. X miniatum 106. XMinos 113. XMira 113. XMiss Fanny Wilson 100. X Miss Louisa Fowler 1 02. X Miss Minnie Arnes 97. XMiss Rehdcr 103. Miteauanum Rodig. 89. XMlle. Gabrielle Moens 108. X Mlle. Nancy Descombes 98. X Mme. Barbey 110. X Mme. Cappe 113. XMme. Goffinet 113. XMme. Du Tremblay 113. XMme. Elise Decombes 104. XMme. George Truffaut 101. XMme. Em. Guyot 113. XMme. Gibez 104. XMme. Jules Hye 108. XMme. Octave Opoix 113. X Mine. Van Houtte 98. XMme. Vincke 113. X modestum 113. X Moens, Glotilde 113. X Moens, Mlle. Gabrielle 108. X Moensi 1 1 3. X Moensi, Memoria 114. XMoensianum 91. mollc Lindl. 30. moluccanum Lind. Catal. 113. X Montefiore, Senateur 113. montanum Dougl. 37, n. 17. X Moore 113. XMoreauanuni 113. XMorganiae 101. X Morganiae Burfordiense 101. X Morganiae Langleyense 101. XMr. de Curte 104. XMr. Galpin 113. XMrs. Ganham 105. XMrs. Edgar Cohn 98. X Mrs. E. V. Low 98. X Mrs. Fred. Hardy 96. XMrs. F. L. Arnes 109. XMrs. G. D. Owen 113. XMrs. Harry Veitch 98. X Mrs. Herbert Druce 95. XMrs. Reginald Young 100. X Mrs. Rehder 99. XMrs. Tautz 104, 113. XMrs. Walter Clarke 113. XMrs. Warren Hook 113. Xmulus 103. XMuriel Hollington 98. XMurillo 105. XNandi 113. X Nansen 1 1 3. neo-guineense Linden 58. X Neptun 113. Nicholsonianum Sand. 113. X Nicholsonianum 114. X Nicias 113. nigritum Reichb. f. 92. XNiobe 108. Xnitens 95, 103. var. St. Albans 103. X nitidissimum 54. niveum Reichb. f. 57. X nobile 113. X non plus Ultra 98. XNorma 113. X Northumbrian 1 1 3. XNuma 101. X Oakes Arnes 99. X obscurum 106, 113. occidentale S. Wats. 37. XOdette 113. XOedipe 113. X oenanthum 113. XOenone 110. X oeno-superbiens 113. X Olenus 96. XOlivia 97, 98. X Olympia 113. X Opoix, Germaine 113. X Opoix, Mme. Octave 113. orbum Reichb. f. 92. X Orestes 113. Orientale Spreng. 32. X Orion 97, 1 1 3. X ornatum 113. X orphanorum 114. X orphanum 107, 114. 120 Register, X Orpheus MO. X Osbornci H3. X Osiris 4 4 3. XOsy 113. X Othello 103. X Owen, Mrs. G. D. 113. X Pageanum 410. X palawanense 95. X Pallas 4 4 3. palmifolium Lindl. 27. X Pandora 114. XPard, The 98. XPardeti 414. pardinum Reichb. f. 82. X Paris 96. Parishii Reichb. f. 65. Parishii X Lowianum 104. X Parksianum 4 13. parviflorum Raf. 44. parviflorum Salisb. 38, n. 20. parviflorum Sims nee. Salisb. 38. passerinum Richards. 31. n. 3. X patens 14 0. XPatersonii 4 02. X Pauli 104, 4 4 3. X Pauli eximium 4 04. Paulistanum Barb. Rodr. 48. X pavoninum 4 05. Xpavoninum inversuin 105. Pearcei Hort. 46. X Peetersianum 4 00. X Pegasus 4 4 3. XPelias 4 02. X pellucidum 4 06. X Penelaus 54. X pendulum 4 00. X Perseus 54. X Peruzzianum 4 02. Petri Reichb. f. 86. Phaedra 54. XPheres 4 03. philippinense Reichb. f. 64. var. Roebbelinii Veitch 62 X Phoebe 96. X picturatum 4 08. Pitcherianum Manda 90. X Pitcherianum 414. X platycolor 97. plectrochilum Franch. 25 44. X pleistochlorum 4 11. X plunerum 104. X Pluto 113. XP. M. Finet 97. X politum 4 1 3. X Pollettianum 4 I 3. X Polynice 4 4 3. X polystigniaticum 1 08. XPornone 4 4 3. X Pompejus 4 13. X porphyreum 53. X porphyrochlamys 103. X porphyrospilum 4 02. Poyntzianum O'Brien 79. X Präsident Krüger 113. praestans Reichb. f. 60. praestans Veitch (n. Reichb. f.) 59. X President Felix Faurc 97. X Prince Edward of York 99. X Prince Hassein Kamil 103. X prineeps 4 4 3. X Prospero majus 106. X Pryorianum 14 3. X Psyche 95. pubescens Willd. 38. n. 4 9. (4 4 4). pubescens Sims nee Willd. 38. pubescens minus Illustr. hor- tic. 38. X pulchellum 54. purpurato X Gurtisii 4 14. purpuraturn Lindl. 86, 92. purpuratum Wight (nee Lindl.) 90. pusillum Rolfe 39. X pyenopterum 4 02. X Pynaert, Memoire d'Edouard 4 08. X Queen, Fairy 107. X Quirinus 4 08. X radiosum 109. XRajah 4 4 3. X Raymond Farault 54. Redowskii Reichb. f. 32. Xrefulgens 4 03. Xregale 4 06, 4 4 3. X regina 4 4 3. Reginae Walt. 31, n. 4. X Rehder, Miss 4 03. XRehder, Mrs. 99. Reichenbachianum Hort. 52. XRene 4 4 3. XRex 4 04. X Reynoldianum 4 07. X Ricasolianum 4 01. X Richardsonii 4 14. X Richman 96. X Ridolfianuin 4 4 3. X Rimbertianum 4 09. XRoberti 4 03. XRobertianum 4 06. X Roberts, F. S. 98. X Robertsianum 4 07. X Robinianum 4 04. X Robinsonianum 4 4 4. Roebbelenii Reichb. f. 62. var. Gannaertianum Pucci 62. X robustius 54. X Roezlii 50. X Rogers, G. H. 4 06. XRogersii 4 02. XRolfei 95. X Romulus 14 3. X Rosa Bonheur 4 04. X roseum 4 4 3. X Ross, Janet 4 4 3. X Rossianum 14 0. Rothschildianum Reichb. f. 58. Rothschildiano X villosum 99. Rothschildo X Lawrencea- num 99. Rothschildo X superbiens99. Rothschildo X tonsum 99. X Rowallianum 194. X Rowena 96. X rubens 96. X rubrum 4 4 4. X Rufus 4 1 3. X Ruth Ayling 98. X Salisbury,Maschioness of 96. X Sallieri 95, 103. X salus 97. X Sampianum 4 4 3. Sanderae Hort. 74. Sanderi x selligerum 4 4 3. Sanderiano x Gurlisii 100. Sanderiano Xsuperbiens4 00. Sanderianum Reichb. f. 62. X Saron 98. X Saturn 413. X Saundersianum 53. X Savageanum 4 4 3. X Schlesingerianum 104. Schlimii Bateman 43. Schmidtianum Krzl. 93, 94. X Schoficldianum 96. Schomburgkianum Klotzsch 47. X Schröder 14 3. X Schroederae 54. X Schusterianum 4 04. X Sedenii 53. var. candidulum 53. var. porphyrurn 53. X Seegerianum 413. X Sella 14 3. selligero X Harrisianum 4 13. X selligerum l'JO. var. rubrum 4 00. X Senateur Montefiore 413. X Shillianum 99. X Shipwayae 95. siamense Rolfe 95. X sibyrolen.se 4 0 4. X Siegerianum 414. X Siemoni 4 1 2. X Sirnonei 4 4 3. sinicum Hance 86. X Sirius 97. XSir George White 4 00. X Sir T. Lipton 96. X Smithii 4 4 0. X Smitt 4 07. Socco Vell. 4 4 4. X southgatensc 96, 4 4 3. X Souvenir de Chouvet 4 4 3. speetabile Salisb. 31, n. 4. (4 4, 4 5). var. Dayanum Lindl. 85. X Sphinx 4 4 3. Spicerianum Reichb. f. 76. Spicero x Harrisi 413. Spicero x Lowianum 104. . Spicero x villosum 4 04. Register. 121 splendidum Scheidw. 114. X Stattorianum 113. X Stella 53. XSt. Hilda 105. X stenophyllum 53. X Steurbauti 1 03. Stonei Hook. f. 62. X Straeten, Henry van der 113. X striatum 113. superbiens Reichb. f. S9. var. Dayanurn Reichb. f. 85. X superciliare 1 1 2. X Surprise 113. X Swanianum 111. X Swinburnei 106. var. magnificum 106. X Sylvia 111. X Symondsiac 1 1 0. XTacita 113. Taganti God. Leb. 113. X Tantalus 110. XTautz, Mrs. 10 4, 113. X Tautzianuni 98. var. lepidum 98. var. Youngii 98. XT. B. Haywood 107. X Telemachus 98. X tenebrosuni 113. X Tennyson 113. X Terpsichore 1 1 3. X tessellatum 97. var. porphyrcum 97. X Thayerianum 105. XThe Duke 101. XThe Gern 113. XThe Hendre 113. X The Pard 98. X Thibautianum 113. X Thorisianum 103. Thunbergii Blume 36, n. 1 4. XThurgardi 96. tibeticum King 35. X tigrinum 113. X Tityus 113. Xtixallense 99. X tomentosum 1 1 3. tonkinense Godefr. Leb. 57. tonsum Reichb. f. 83. X tortile 113. X triumphans 113. X Truffaut, Mine. Georges 101. X Tryonianum 113. X turpe 112. XT. V. Bond 113. XT. W. Bond 103. X Uihleinianum 108. X Umlauftianum 107. X Unique, L. 53. X Uranus 54. X van Houtteanum 98, 113. X Van Imschootianum 107. X Van Molianum 113. X Vannerae 113. variegatum Georgi 32. X variopictum 109. X Veitch, James Harry 101. X Veilch, Mrs. Harry 98. Veitchianum Illustr. hortic. 90. ventricosum Swartz 34, n. 8. (34). X Venus 54, 98. venusto X Crossii 110. venusto X Spicerianum 108. venusto X villosum 104. venustum Wall. 81. X vernixium 105. XVertumne 113. X Vervaeteanum 112. X vexillarium 1 09. Victoria Mariae Rolfe 68. X Villebois-Mareuil 107. villoso X Chamberlainianum 102. villoso X Harrisianurn 1 1 3. villoso X violaceum 102. villosum Lindl. 72. X Vincke, Mme. 113. X Vipani 97. var. roseum 98. virens Reichb. f. 84, 92. viridiflorum Sand. 113. vittatum Vell. 47. Volonteanum Sand. 80. Voortman, Jeanne 113. X Wallaertianuin 113. Wallisii Lindenia 53. Waltersianum Desbois 79. Warnero X superbiens 1 1 2. X Warnhamiense 99. X Warocqueanum 1 09. Warscewiczianum Reichb. f. 53. X Watsonianum 113. X Wcathersianum 113. X Weidlichianum 53. xWendlandi 113. X Westoniense 109. X White, Sir George 100. X Whietelyanum 105. X Wiertzianum 99. X Wiganiae 111. X Wigarianum 113. X William Lloyd 113. X Williamsianum 104. X William Trelease 99. X Wilson, Miss Fanny 10 0. X Winborne, Lady 113. X Winn, Edith 101. X Wincqzianum 1 1 3. X Winifred Hollington 98. X Winnianum 104. XWittei 113. Wolterianum Krzl. 79. X Woodlandense 111. X Wootoni 96. X W. R. Lee 99. X Wyrmianum 104. Yatabeanum Makino 33, n. 6. X Y'Mir var. Hallii 99. X Young, Mrs. Reginald 100. X Youngeanum 100. var. superbum 99. - X Yperianum 108. yunnanenseFranch. 35,n.H . X Yvonnae 114. XZampa 113. XZeno 105, 111. XZethus 105. Desmopedilum Pfitz. (sect.) 43, 51. Diandrae Salisb. 1. Diphylla Benth. (sect.) 30, 33, 39, 41, 42. Diphylla Franch. (sect.) 39. Drepanopetalum Halber (sect.) 82, 87. Ebracteata Krzl. fsect.) 39. Enantiopedilum Pfitz. (sect.) 1 3, 14, 29, 39. Eremantha tessellata Pfitz. (sect.) 55, 78, 82, 87. Eremantha viridia Pfitz. (sect.) 69, 71, 75, 76, 77. Eucypripedilum Pfitz. (sect ) 29. Flabellinervia Pfitz. (ser.) 13, 29, 42. Foliosa Benth. (sect.) 29, 33. Foliosa Lindl. (sect.) 29, 33. Frauenschuh 28. Gonatopedilum Pfitz. (sect.) 58. Himantopedilum Pfitz. (sect.) 23, 43, 46. Himantopetalum Halber (sect.) 44, 46, 47, 51. Hypodema Reichb. 29. Insignia Krzl. (sect.) 5 4, 68, 69, 71, 75, 77, 78. Lorifolia Krzl. (sect.) 43, 44, 47. Macrantha Krzl. (sect.) 33. Mastigopetalum Halber (sect.) 58, 59, 62. Menephora Raf. 29. Mesodactylis Wall. 6. deflexa Wall. 7. Micropetaluni Halber (sect.) 19, 25, 43. Mystropetalum Pfitz. (sect.) 64, 65. Neumayera Reichb. f. 6. Neuropetalum Halber (sect.) 17, 19, 22, 64, 71. Neuwiedia Blume 4, n. 1. (2, 3 Fig. 1, 4). *calanthoides Ridl. 4, n. 1 . (4). '*Curtisii Rolfe 6, n. 6. (3, 4). *Griffithii Reichb. f. 5, n. 4. (2, 3, 4). *Lindleyi Rolfe 5, n. 2. (2, 3, 4, 5 Fig. 2). *veratrifolia Blume 5, d. 2, 3. (4, 5 Fig. 3). *Zollingeri Reichb. f. 5. n. 5. (3, 4). Niemeyera F. Müll. 6. stylidioides F. Müll. 7. Nudiflora Franch. (sect.) 39, 40. Obtusiflora Krzl. (sect.) 25, 30. Obtusipetala Pfitz. (subsect.) 29. Olocolli Morren (sect.) 29, 33. 122 Register. Otopediluni Plitz, (subgen.) 19, 20. 55, 64. Paphiopedilnm Pfitz. 54, n. 6. (10— 14, 16, 18—22 Fig. 12, 23—27). ♦amabile Hallier 80, n. 30. (1 0, 23, 79). ♦Appletonianum (Gower) Pfitz. 79, n. 28. (78). var. Poyntzianum O'Brien 79, n. 28. (95). Appletonianum X barbatum var. Warneri 109. Appletonianum x Spiceria- num 108. * Argus (Reichb. f.) Pfitz. 90, n. 44. (16 Fig. 8, 87, 93, Fig. 41, 96 n. 18, 97 n. 37, 98. var. biflorum Lind. 91, n. 44. var. Boddaerti Hort. 91, n. 14. var. giganteumGodefr. 91, n. 44. var. grandillorum Godefr. 91, n. 44. var. Lindeni Lind. 9 I , n. 4 4 . var. Mantinii Lind. 91, n. 44. var. Moensii Veitch 91, n. 44. var. Morrenianum Lind. 91, n. 44. var. multicolor Lind. 91, n. 44. var. nigricans Williams 91, n. 44. var. nigromaculatum Lind. 91, n. 44. var. nigrum Veitch 91, n. 44. var. purpuratum Lind. 91, n. 4L var. superbum Lind. 91,44. var. tigrinum Godefr. 91, n. 44. Argus x barbatum var. su- perbum 112. Argus x barbatum var. War- neri 112. Argus x bellatuluin 96. Argus X callosum 112. Argus x concolor 97. Argus x Gurtisii 111. Argus x Dayanuin 111. Argus x hirsutissimum 103. Argus x insigne var. Chan- tinii 106. Argus X Lawrenceanum 1 1 2. Argus X niveum 98. Argus x philippinense 100. Argus X purpuratum 111. Argus X Rothschildianum 99. Argus x Sanderianuin 100. Argus X Spicerianum 108. Argus X Stonei 101. Argus x tonsuin 110. Argus X villosum 105. Argus x villosum var. atra- tum 105. Argus X villosum var. Boxal- lii 105. A rgus X villosum var. Moensii 105. Argus var. Moensii X insigne var. Maulei 106. Argus var. Moensii X phi- lippinense 100. ♦barbatum (Lindl.) Pfitz. 91, n. 45. (15—17, 21 Fig. 11, 25, 87, 93 Fig. 41). var. biflorum Veitch 92, n. 45. var. coerulescens Pucci92, n. 45. var. Grossii Veitch 92, n. 45. var. Dayi Burb. 92, n. 45. var. giganteum Lind. 92, n. 45. var. grandiilorum Veitch 92, n. 45. var. Hendersoni Lind. 92, n. 45. var. illustre Lind. 92, n. 45. var. majus Hort. 92, n. 45. var. naevium Hort. 92, n. 45. var. nanum Pfitz. 92, n. 45. var. nigritum Reichb. f. 92, n. 45. (95). var. nigrum Hort. 92 , n. 4 5. var. O'Brienii Hort. Berol. 92, n. 45. var. orbum Reichb. f. 92, n. 45. var. pulcherrimum Hort. 92, n. 45. var. Warneri Hort. 92, n. 45. barbatum x callosum 112. barbatum x concolor 97. barbatum X Dayanum 111. barbatum x Druryi 107. barbatum X Fairieanum 1 09. barbatum x hirsutissimum 103. barbatum x Hookerae 100. barbatum x insigne 106. barbatum X insigne var. Chantinii 107. barbatum X Lawrenceanum 112. barbatum X niveum 98. barbatum x philippinense 100. barbatum x purpuratum 92, n. 45. barbatum X Roebbelenii 100. barbatum X Stonei 101. barbatum x superbiens 1 1 2. barbatum x tonsum 110. barbatum X venustum 110. barbatum X villosum 105. barbatum x villosum var. Boxallii 105. barbatum var. billorum x hirsutissimum 103. barbatum var. biflorum x Lowii 102. barbatum var. Grossii x bellatuluin 96. barbatum var. Grossii X Dayanum 111. barbatum var. Crossii x Godefroyae 97. barbatum var. Crossii X venustum 110. barbatum grandillorum x bellatulum var. Mariac 96. barbatum var. grandillorum X Mastersianum 111. barbatum var. grandillorum X niveum 98. barbatum var. grandillorum X Stonei 101. barbatum var. maximum x insigne var. Chantinii 107. barbatum var. nigrum x Curtisii 111. barbatum var. purpureum X Lowii 102. barbatum var. superbum x Argus 112. barbatum var. superbum x bellatulum 96. barbatum var. superbum X Lawrenceanum 112. barbatum var. superbum x philippinense 100. barbatum var. superbum x Spicerianum 108. barbatum var. superbum X virens 111. barbatum var. Warneri x Appletonianum 109. barbatum var. Warneri x Argus 112. barbatum var. Warneri x bellatulum 96. barbatum var. Warneri X Charlesworthii 107. barbatum var. Warneri x Dayanum 1 1 1 . barbatum var. Warneri x niveum 98. barbatum var. Warneri x Spicerianum 108. barbatum var. Warneri x villosum 105. ♦bellatulum (Reichb. f.) Pfitz. 55, n. 1. (19 Fig. 10, 24, 55, 56, Fig. 26, 95). var. album Rolfe 56, n. 1. var. biflorum Lind. 56, n. 1. var. Chotekae Lind. 56, n. 1. var. egregium Hort. 56, n. 1. Register. 123 var. grandilloruin Hort. 56, n. I. var. lineatuin Lind. 56. n. 1 . var. Lowei Hort. 56, n. I . var. luteo - purpureum O'Brien 56, n. 4. var. majus Hort. 56, n. 4. var. roseum Lind. 56, n. 1. var. superbum Godei'r. 56, n. 4. bellatuluni X Argus 96. bellatulum X barbatura var. Crossii 96. bellatuluni X barbatum var. superbum 96. bellatuluni x barbatum var. Warneri 96. bellatulum X callosum 96. bellatuluni x Chamberlainia- num 96. bellatulum x Charlesworthii var. mosaicum 96. bellatuluni x ciliolare 96. bellatulum x concolor 95. bellatulum x concolor ni- veunivc 57, n. 2. bellatulum x Gurtisii 96. bellatuluni x Dayanum 96. bellatulum x Fairieanuni96. bellatulum x Haynaldianum 96. bellatulum X hirsutissimum 96. bellatuluni X insigne var. Chantinii 96. bellatulum X Lawrenceanuin 96. bellatuluni X niveuni 95. bellatulum x philippinense 96. bellatuluni X Rothschildia- nuni 95. bellatulum x Spicerianuni 96. bellatulum x Stonei 96. bellatulum x superbiens 96. bellatulum x villosum 96. bellatulum x villosum var. Boxallii 96. bellatulum x villosum var. Boxallii superbum 96. bellatulum var. albuni x ciliolare 96. bellatulum var. Mariae X barbatum grandifloruni96. Boissierianum (Reichb. f.) Pfitz. 50. Boxalli (Reichb. f.) Pfitz. 73, n. 20. *Bullenianum (Reichb. f.) Pfitz. 80, n. 29. (13, 78 Fig. 38, 79, 4 09). var. anophthahiium Reichb. f. 80, n. 29. var. oculatum Reichb. f. 80, n. 29. Bullenianum X callosum 95. ßullenianum X insigne 4 06. Bullenianum x venustum 4 09. *Burbidgei (Reichb. f.) Pfitz. 86. n. 39. (83, 95). *callosum (Reichb. f.) Pfitz. 92, n. 46. (4 4, 4 8, 79, 87, 93 Fig. 44, 94, 4 4 2j. var. giganteum Hort. 94, n. 46. var. pulcherrinium Hort. 94. n. 46. var. Rossianum Hort. 93, n. 46. (94). var. Sanderae Hort. 93, n. 46. var. Schmidtianum (Krzl.) Pfitz. 93, n. 46. var. sublaeve Reichb. f. 94, n. 46. var. viridiflorum Hort. 94, n. 46. callosum X Argus 412. callosum x barbatum 4 4 2. callosum X bellatuluni 96. callosum x Bullenianum 95. callosum X ciliolare 4 4 4. callosum X concolor 97. callosum X Curtisii 414. callosum X Druryi 4 07. callosum X Fairieanuni 4 09. callosum x hirsutissimum 403. callosuni x Hookerae 4 4 0. callosum X javanicum var. superbum 14 4. callosum X insigne 4 07. callosum X insigne var. Chantinii 4 07. callosum x insigne var. Wal- lacei 4 07. callosum X niveum 98. callosum x philippinense 400. callosuni X Rothschildianuin 99. callosum X Spicerianuni 108. callosum x Stonei 4 04. callosum x superbiens var. DemidofF 4 4 2. callosum x tonsum 4 4 0. callosum X venustum 4 4 0. callosum X villosum var. Boxallii 4 05. callosum var. pulcherrinium X hirsutissimum 4 03. callosum var. Sanderae X Lawrenceanum var. Hyea- num 4 4 2. callosum var. superbum x Godefroyae 97. Cannaertianum 4 5. caricinum (Lindl.) Pfitz. 46. caudatum (Lindl.) Pfitz. 52. ♦Chamberlainianum (O'Brien) Pfitz. 69, n. 4 6. (4 5,4 7,23, 68 Fig. 32, 4 02). var. excellens Hort. 69, n. 4 6. var. macranthum Hort. 69. n. 4 6. Chamberlainianum X bella- tulum 96. Chamberlainianum X Hay- naldianum 4 02. Chamberlainianum X insigne 4 02. Chamberlainianum X insigne var. Chantinii 4 02. Chamberlainianum X Law- renceanum 4 02. Chamberlainianum x philip- pinense 99. Chamberlainianum x Spi- cerianuni 4 02. Chamberlainianum X villo- sum 4 02. ♦Charlesworthii (Rolfe) Pfitz. 75, n. 23. (4 6 Fig. 8, 74, Fig. 34, 4 07). var. conchiflorum Hort. 75, n. 23. var. Crashawae O'Brien 75, n. 23. var. Desmetianum Desbois 75, n. 23. var. Duvivierianuni Des- bois 75, n. 23. var. magnificuni Hort. 75, n. 23. var. marginatum Hort. 75, n. 23. var. unicolor Hort, 75, n. 23. Charlesworthii X barbatum var. Warneri 4 07. Charlesworthii X ciliolare 407. Charlesworthii X Dayanum 407. Charlesworthii X insigne var. Chantini 4 05. Charlesworthii X insigne var. montanum 4 05. Charlesworthii X Lawren- ceanum 4 07. Charlesworthii X niveuni 98. Charlesworthii X Spiceria- nuni 4 07. Charlesworthii X tonsum 407. Charlesworthii var. mosai- cum X bellatuluni 96. ♦ciliolare (Reichb. f.) Pfitz. 89, n. 42. (4 7, 87, 88 Fig. 40, 444). var. Elmireanuni Lind. 89, n. 42. var. grandifloruni Godei'r. 89, n. 42. var. magnificuni Lind. 89, n. 42. var. maximum Lind. 89, n. 42. 124 Register var. Miteauanuni Lind. 89, n. 42. var. splendens Hort. 89, n. 42. var. splendidum Godefr. 89, n. 42. ciliolare X bellatulum 96. ciliolare X bellatulum var. album 96. ciliolare X callosum 111. ciliolare X Charlesworthii 407. ciliolare X Druryi 107. ciliolare X hirsutissimum 103. ciliolare X Hookerae 4 09. ciliolare X insigne var. Chan- tinii 106. ciliolare X Lawrenceanum 111. ciliolare X niveum 98. ciliolare X Rothschildianum 99. ciliolare X Spicerianum 4 08. ciliolare X Stonei 104. *concolor (Batem.) Pfitz. 57, n. 3. (24, 55, 56 Fig. 26, 97). var. Chlorophyll um Reichb. f. 57, n. 3. var. longipetalum Rolfe 57, n. 3. var. Regnieri Reichb. f. 57, n. 3. var. sulphurinum Reichb. f. 57, n. 3. var. tonkincnse Godefr. 57, n. 3. concolor x Argus 97. concolor x barbatum 97. concolor X bellatulum 95. concolor X callosum 97. concolor X Gurtisii 97. concolor X Dayanum 97. concolor X insigne 97. concolor X Lawrenceanum 97. concolor X Spicerianum 97. concolor X Stonei var. platy- taenium 97. concolor X superbiens 97. concolor X tonsum 97. concolor x venustum var. pardinum 97. concolor var. Regnieri x in- signe var. Ghantinii 97. concolor var. Regnieri X Lawrenceanum 97. ♦Gurtisii (Reichb. f.) Plitz. 87, n. 44. (87 Fig. 40, 4 4 4). var. amoenum Lind. 89, n. 44. var. pallidum Rolfe 89, n. 44. Curtisii x Argus 414. Gurtisii X barbatum var. nigrum 4 4 4. Gurtisii X bellatulum 96. Gurtisii X callosum 4 4 4. Curtisii X concolor 97. Curtisii X Druryi 4 07. Curtisii X hirsutissimum 4 03. Curtisii x insigne var. Chan- tinii 4 06. Curtisii x Lawrenceanum 444. Curtisii X niveum 98. Curtisii X philippinense S9. Curtisii X praestans 99. Curtisii X purpuratum 4 41. Curtisii X Roebbelenii 4 00. Curtisii x Rothschildianum 99. Curtisii X Sanderianum 4 00. Curtisii X Spicerianum 4 08. Curtisii x Stonei 4 01. Curtisii x Stonei var. platy- taenium 101. Curtisii X villosum 105. Curtisii X villosum var. Bo- xallii 105. Czerwiakowianum (Reichb. f.) Pfitz. 50. ♦Dayanum (Reichb. f.) Pfitz. 85, n. 38. (13, 17, 83 Fig. 39, 86, 141). var. Ernestianum Hort. 86, n. 38. var. Petri (Reichb. f.) Veitch 86, n. 38. (95). var. Smithianum Lind. 86, n. 38. var. splendens Makoy 86, n. 38. var. superbum Veitch 86, n. 38. Dayanum X Argus 4 4 4. Dayanum X barbatum 4 4 4. Dayanum x barbatum var. Warneri 411. Dayanum X barbatum var. Crossii 411. Dayanum X bellatulum 96. Dayanum X Charlesworthii 107. Dayanum x concolor 97. Dayanum X Fairieanum 1 09. Dayanum x Godefroyae var. leucochilum 97. Dayanum X Hookerae 95. Dayanum X insigne var. Maulei 4 06. Dayanum X Lawrenceanum 95. Dayanum X Lowii 102. Dayanum x niveum 98. Dayanum x Rothschildia- num 95. Dayanum x superbiens 4 4 4. Dayanum x venustum 410. Dayanum x villosum 105. Dayanum X virens 111. ♦dilectum (Reichb. f.) Pfitz* 71, n. 19. (71, 72). ♦Druryi (Bedd.) Plitz. 75, n. 24. (21, 107). var. dilectum Lind. 76. n. 24. var. superbum Lind. 76, n. 24. Druryi x barbatum 107. Druryi x callosum 4 07. Druryi X ciliolare 4 07. Druryi x Curtisii 4 07. Druryi x insigne 4 05. Druryi x niveum 98. Druryi x Spicerianum 107. Druryi x superbiens 4 07. Drurvi X villosum 4 04. ♦exul (O'Brien) Pfitz. 74, n. 22. (74 Fig. 34, 107). var. aureum Rolfe 75, n. 22. var. Carlos Desbois 75, n. 22. var. Imschootianum Lind. 75, n. 22. var. Rolinianum Hort. 75, n. 22. exul X Lawrenceanum 4 07. ♦Fairieanum (Lindl.) Pfitz. 77, n. 26. (23, 77 Fig. 37, 109). Fairieanum X barbatum 109. Fairieanum x bellatulum 96. Fairieanum x callosum 1 09. Fairieanum X Dayanum 1 09. Fairieanum x insigne 106. Fairieanum x insigne var. Chantinii 106. Fairieanum x Lawrencea- num 1 09. Fairieanum x purpuratum 109. Fairieanum x Spicerianum 108. Fairieanum X Stonei 1C0. Fairieanum x superbiensl 09. Fairieanum x tonsum 109. ♦glanduliferum (Blume) Pfitz. 59, n. 6. (59, 60 Fig. 28, 61). ♦glaucophyllum J. J. Smith 69, n. 17. (68). ♦Godefroyae (Godefr.) Pfitz. 56, n. 2. (55, 56 Fig. 26, 95, 97). var. ampliatum Lind. 57, n. 2. var. hemixanthinum Hort. 57, n. 2. var. Laingi Hort. 56, n. 2. var. leucochilum Rolfe 57, n. 2. var. Mariae Hye Lys. 57, n. 2. var. Smithiae Lind. 57, n. 2. var. striatum Lind. 57, n. 2. var. superbum Lind. 57, n. 2. Register. 125 var. viridifolium Lind. 57, n. 2. Godefroyae X barbatum var. Crossii 97. Godefroyae x callosum 97. Godefroyae X callosum var. superbum 97. Godefroyae X venustum 97. Godefroyae var. leucochilum X Dayanum 97. Godefroyae var. leucochilum X insignc ■ var. punctato- violaceum 97. Hartwegii (Reichb. f.) Pfitz. 4 8. *Haynaldianum (Reichb. f.) Pfitz. 66, n. 14. (21, 66, 67 Fig. 31, 102). Haynaldianum x bcllatulum 96. Haynaldianum X Chamber- lainianum 102. Haynaldianum X Hookcrac 102. Haynaldianum X insigne 1 02. Haynaldianum X insigne var. Ghantinii 102. Haynaldianum X philippi- nense 99. Haynaldianum X Spiceria- num 102. Hincksianum (Reichb. f.) Pfitz. 49. ♦hirsutissimum (Lindl.) Pfitz. 69, n. 18. (14, 70 Fig. 33, 102). var. atrorubens Godefr. 71, n. 18. var. coerulescens Lind. 71, n. 18. var. grande Desbois 71, n. 18. var. grandiflorum Lind. 71, n. 18. var. magnificum Lind. 71, n. 18. var. pallidum Lind. 71, n. 18. var. platypetalum 7 1 , n.1 8. var. Pluto Lind. 71, n. 18. var. Rossii Lind. 71, n. 18. var. Schröder! Hort, 71, n. 18. var. splendens Hort. 71, n. 18. var. Vuylstekeanum Lind. 71, n. 1S. hirsutissimum x Argus 103. hirsutissimum X barbatum 103. hirsutissimum X barbatum var. biflorum 103. hirsutissimum X bellatulum 96. hirsutissimum X callosum 103. hirsutissimum X callosum var. pulcherrimum 103. hirsutissimum X ciliolarel 0 3. hirsutissimum X Curtisii 1 03. hirsutissimum X insigne 1 03. hirsutissimum X insigne var. albomarginatum 103. hirsutissimum X insigne var. Wallacei 103. hirsutissimum X Lawrencea- num 103. hirsutissimum X Spiceria- num 103. hirsutissimum X superbiens 103. hirsutissimum X villosum 102. hirsutissimum X villosum var. atratum 102. hirsutissimum x villosum var. Boxallii 103. hirsutissimum var. coerules- cens X villosum var. atra- tum 103. ♦Hookerae (Reichb. f.) Pfitz. 81, n. 32. (15, 16, 20, 78 Fig. 38, 79, 109). var. coerulescens Lind. 81. n. 32. var. luteum Lind. 81 , n. 32. var. majus Hort. 81 , n. 32. var. Measuresianum Lind. 81, n. 32. Hookerae X barbatum 110. Hookerae X callosum 110. Hookerae X ciliolarc 109. Hookerae X Dayanum 95. Hookerae X Haynaldianum 102. Hookerae X insigne 106. Hookerae x Lawrenceanum 110. Hookerae X Lowii 1 02. Hookerae X purpuratum 1 09. Hookerae X Stonei 100. Hookerae x superbiens 110. Hookerae X venustum 109. *javanicum (Reinw,) Pfitz. 85, n. 37. (83 Fig. 39, 111). var. majus Du Buyss. 85, n. 37. var. minus Pfitz. 85, n. 37. var. superbum Lind. 85, n. 37. var. virens (Reichb. f.) Veitch 84, n. 36. javanicum x insigne 106. javanicum x Spicerianum 108. javanicum x superbiens 111. javanicum var. superbum X callosum 111. ♦insigne (Wall.) Pfitz. 73, n. 21.(11, 15, 17, 21 Fig. 11, 23, 25, 26, 71 Fig. 34, 95, 105). var. albens Lind. 74, n. 21 . var. albomarginatum Hort. 74, n. 21. var. albounguiculatum Lind. 74, n. 21. var. amabile Lind. 74, n. 21. var. Amesianum Hort. 74, n. 2 1 . var. amoenum Desbois 74, n. 21. var. Arnoldianum Hort. 74, n..21. var. aspersum Veitch 74, n. 21. var. aureo-album Desbois 74, n. 21. var. aureumHort. 74, n. 21 . var. Ballianurn Hort. 74, n. 21. var. Barri Hort. 74, n. 21. var. biflorum Hort. 74, n. 21. var. Bohnhofianum Rolfe 74, n. 21. var. Boiesianum Hort. 74, n. 21. var. Brownii Hort. 74, n. 21 . var. Chantinii Rafar. 74, n. 21. var. citrinum Desbois 74, n. 21. var. coloratum Lind. 74, n. 21. var. Golsonianum Lind. 74, n. 21. var. Couperianum Hort. 74, n. 21. var. corrugatum Lind. 74, n. 21. var. Cuhingianum Hort. 74, n. 21. var. Gypheri V. Geert 74, n. 21. var. DominiiLind. 74, n.21 . var. Dormani Lind. 74, n. 21. var. Duvali Desbois 74, n. 21. var. elegantissimum Pucci 74, n. 21. var. Ernesti Hort. 74, n. 2 1 . var. exquisitum Hort. 74, n. 21. var. EyermannianumHort. 74, n. 21. var. Foerstermanni Des- bois 74, n. 21. var. Fraseri Lind. 74,n. 2 1 . var. Freemanni Pyn. v. Geert 74, n. 21. var. fuscatum Veitch 74, n. 21. var. giganteum Hort. 74, n. 21. var. Gilmoreanum Hort. 74, n. 21. var. gracile Desbois 74, n. 21. var. grande Lind. 74, n. 21 . 126 Register. var. Gravesianum Hort. 74, n. 2t. var. guttulatum Lind. 74, n. 21. var. Hallianum Reicht), f. 74, n. 21. vgr. Hardyanum Hort. 74, n. 2t. var. hieroglyphicum Des- bois 74, n. 21. var. himalaicum Sand. 74, n. 21. var. Holzhausenianum Desbois 74, n. 21. var. Horsmanianum Reichb. f. 74, n. 21. var. illustre Hort. 74, n. 21 . var. Kimballianum Des- bois 74, n. 21. var. Krausianum Hort. 74, n. 21. var. Ledouxii O'Brien 74. n. 21. var. longisepalum Sand. 74, n. 21. var. Luciani Lind. 74, n. 21 . var. Lutchwycheanum Pucci 74, n. 21. var. Mac Faddenii Hort. 74, n. 21. var. Mac Farlanei Rolfe 74, n. 21. var. maculatum Desbois 74, n. 21. var. Madouxianum Desbois 74, n. 21. var. Mandevilleanum Hort. 74, n. 21. var. Margaritae Hort. 74, n. 21. var. marmoratum Hort. 74, n. 21. var. Matchianum Hort. 74, n. 21. var. Maulei Moore 74, n.21. var. maximum Hort. 74, n. 21. var. Measuresae Hort. 74, n. 21. var. mirandum Lind. 74, n. 21. var. Moensi Desbois 74, n. 21. var. montanum Hort. 74, n. 21. var. Mooreanum Veitch 74, n. 21. var. moulmeinense Lind. 74, n. 21. var. musaicum Desbois 74, n. 21. var. Nilsoni Desbois 74, n. 21. var. nitens Hort. 74, n. 21. var. nobile Veitch 74,n.21. var. ornatuni W. Bull 74, n. 21. var. parviflorum Hort. 74, n. 21. var. picturatum Desbois ,74, n. 21. var. pulchellum Lind. 74, n. 21. var. pulcherrimum Veitch 74, n. 21. var. Pynaertii Pucci 74, n. 21. var. radiatum Rolfe 74, n. 21. var. Richardi Lind. 74, n. 21. var. Robinsonianum Hort. 74, n. 21. var. rubromaculatum Hort. 74, n. 21. var. rubromarginatum Hort. 74, n. 21. var. Sanderae Reichb. f. 74, n. 21. var. Sanderianura Rolfe 74, n. 21. var. Savageanum Hort. 74, n. 21. var. speciosum Hort. 74, n. 21. var. sylhetense Hort. 74, n. 21. var. Tautzianum Lind. 74, n. 21. var. Tresederi Lind. 74, n. 21. var. violaceum Lind. 74, n. 21. var. viride Lind. 74, n. 21 . var. Wallacei Hort. 74, n. 21. var. Wallisii Pucci 74, n. 21. var. Wilsoni Lind. 74, n. 21. var. Wioti Lind. 74, n. 21. var. woodlandense Hort. 74, n. 21. var. Wrightianum Hort. 74, n. 21. insigne X barbatum 106. insigne x Bullenianum 106. insigne X callosum 107. insigne X Chamberlainianum 102. insigne X concolor 97. insigne X Druryi 105. insigne x Fairieanum 106. insigne X Haynaldianum 1 02. insigne X hirsutissimum 1 03. insigne X Hookerae 106. insigne X javanicum 106. insigne X Lawrenceanum 107. insigne X niveum 98. insigne X Spicerianum 95, 105. insigne X venustun i 106. insigne X villosum 95, 103. nsign^ X villosum var. atra- tum 104. nsigne X villosum var. au- reum 104. nsigne X villosum var. Bo- xallii 104. nsigne var. albomarginatum X hirsutissimum 103. nsigne var. Chantinii x Ar- gus 106. nsigne var. Chantinii X bar- batum 107. nsigne var. Chantinii X bar- batum var. maximum 107. nsigne var. Chantinii x bella- tulum 96. nsigne var. Chantinii X callo- sum 1 07. nsigne var. Chantinii x Chamberlainianum 102. nsigne var.Chantinii X Char- lesworthii 105. nsigne var. Chantinii X cilio- lare 106. nsigne var. Chantinii X con- color var. Regnieri 97. nsigne var. Chantinii X Cur- tisii 106. nsigne var. Chantinii x Fai- rieanum 106. nsigne var. Chantinii X Hay- naldianum 102. nsigne var. Chantinii X Law- renceanum 107. nsigne var. Chantinii X Spi- cerianum 106. nsigne var. Chantinii Xvillo- sum 103. nsigne var. Chantinii X villo- sum var. Boxallii 104. nsigne var. Maulei X Argus var. Moensii 106. nsigne var. Maulei X Daya- num 106. nsigne var. Maulei X pur- puratum 1 06. nsigne var. Maulei X Spice- rianum 106. nsigne var. Maulei X venu- stum var. spectabile 106. nsigne var. Maulei X villo- sum 95, 103. nsigne var. montanum x Charlesworthii 105. nsigne var. montanum punc- tatum X villosum var. atratum 104. nsigne var. punctato-viola- ceum X Godefroyae var. leucochilum 97. nsigne var. Sanderae X ni- veum 98. nsigne var. Sanderae X Spi- cerianum 106. nsigne var. violaceum punc- tatum X superbiens 106. Register. 127 insigne var. Wallacei x callo- sum 107. insigne var. Wallacei X hirsu- tissimum 103. insigne var. Wallacei X Spi- cerianum 106. Klotzschianum (Reichb. f.) Pfitz. 25, 47. *Lawrenceanum (Reichb. f.) Pfitz. 94, n. 47. (1 3 Fig. 6, 15, 17, 87, 93 Fig. 41, 112). var. atrorubrum Hort. 94, n. 47. var. biflorum Hort. 94, n. 47. var. coloratum Hort. 94, n. 47. var. expansum W. Bull. 94, n. 47. var. Grenierii Desbois 94, n. 47. var. Hyeanum Reichb. f. 94, n. 47. var. magnificum Lind. 94, n. 47. var. Moensii Desbois 94, n. 47. var. pleioleucum Reichb. f. 94, n. 47. var. stenosemum Reichb f. 94, n. 47. Lawrenceanum X Argus 112. Lawrenceanum x barbatum 112. Lawrenceanum X barbatum var. superbum 112. Lawrenceanum X bellatulum 96. Lawrenceanum X Cbamber- lainianum 102. Lawrenceanum X Charles- worthii 107. Lawrenceanum X ciliolare 111. Lawrenceanum x concolor 97. Lawrenceanum x concolor var. Regnieri 97. Lawrenceanum X Gurtisii 111. Lawrenceanum x Dayanum 95. Lawrenceanum x exul 107. Lawrenceanum X Fairiea- num 109. Lawrenceanum X hirsutis- simum 103. Lawrenceanum X Hookerae 110. Lawrenceanum X insigne 107. Lawrenceanum X insigne var. Chantinii 107. Lawrenceanum X Lowii 102. Lawrenceanum X niveum 98. Lawrenceanum x Rothschil- dianum 99. Lawrenceanum x Spiceria- num 109. Lawrenceanum X Stonei 101. Lawrenceanum X superbiens 112. Lawrenceanum X tonsum 110. Lawrenceanum x venustum 110. Lawrenceanum X villosum var. atratum 105. Lawrenceanum x villosum var. superbiens 105. Lawrenceanum var. Hyea- num x callosum var. San- der ae 112. Lindleyanum(Schomb.) Pfitz. 44. longifolium (Warsc. Reichb. f.) Pfitz. 49. ♦Lowii (Lindl.) Pfitz. 66, n. 1 3. (19 Fig. 10, 20, 21, 66,67, Fig. 31, 101). var. auriculum Lind. 66, n. 13. var. cruciforme (Zoll. Mor.) Halber 66, n. 13. var. superbum Lind. 66, n. 13. Lowii x barbatum var. bi- florum 102. Lowii x barbatum var. pur- pureum 102. Lowii X Dayanum 102. Lowii X Hookerae 1 02. Lowii X Lawrenceanum 102. Lowii X Parishii 101. Lowii X Roebbelenii 100. Lowii X Sanderianum 100. Lowii X Spicerianum 101. Lowii X superbiens 102. Lowii X venustum 102. Lowii X villosum 101. Lowii x villosum var. Boxal- lii 101. ♦Mastersianum (Reichb. f.) Pfitz. 84, n. 35. (83 Fig. 39, 111). Mastersianum x barbatum var. grandiflorum 111. Mastersianum x tonsum 110. nigritum (Reichb. f.; Pfitz. 92, n. 45. *niveum (Reichb. f.) Pfitz. 57, n. 4. (11 Fig. 5, 16, Fig. 8, 19, 55, 56, Fig. 26, 97). var. album Lind. 58, n. 4. var. punctatissimum Hort. 58, n. 4. var. punctatum Hort. 58, n. 4. var. Regnieri Lind. 58, n. 4. var. reticulatum Rolfe 58, n. 4. var. roseum Lind. 58, n. 4. niveum x Argus 98. niveum X barbatum 98. niveum X barbatum var. grandiflorum 98. niveum X barbatum var. Warneri 98. niveum x bellatulum 95. niveum x callosum 98. niveum x Charles worthii 98. niveum X ciliolare 98. niveum X Curtisii 98. niveum X Dayanum 98. niveum x Druryi 98. niveum X insigne 98. niveum X insigne var. San- derae 98. niveum x Lawrenceanum 98. niveum X philippinense 97. niveum X Roebbelenii 98. niveum X superbiens 98. niveum X tonsum 98. niveum x venustum 98. pardinum (Reichb. f.) Pfitz. 82, n. 33. ♦Parishii (Reichb. f.) Pfitz. 65, n. 12. (17, 20, 21, 24, 25, 65 Fig. 30, 101). Parishii x Lowii 101. Parishii X Rothschildianum 99. ♦philippinense (Reichb. f.) Pfitz. 61, n. 8. (17, 19 Fig. 10, 21, 59, 60 Fig. 28, 99). var. Cannaertianum (Lind.) Pfitz. 62, n. 8. var. platytaenium Desb. 61, n. 8. philippinense X Argus 100. philippinense X Argus var. Moensii 100. philippinense X barbatum 100. philippinense X barbatum var. superbum 100. philippinense X bellatulum 96. philippinense X callosum 100. philippinense X Ghamberlai- nianum 99. philippinense X Curtisii 99. philippinense X Haynaldia- num 99. philippinense X niveum 97. philippinense X purpuratum 99. philippinense X Spicerianum 99. philippinense X superbiens 99. philippinense X venustum 99. philippinense X villosum var. ßoxallii 99. ♦praestans (Reichb. f.) Pfitz. 60, n. 7. (59, 61, 99). 128 Register. var. illustre Lind. 61, n. 7. var. Kimballianum Lind. 61, n. 7. var. spectabile Lind. 61, n. 7. var. splendens Lind. 61, n. 7. var. superbum Lind. 61, n. 7. var. Warocqueanum Des- bois 61. n. 7. praestans X Curtisii 99. praestans X Spicerianum 99. ♦purpuratum (Lindl.) Pfitz. 86, n. 40. (26, 83 Fig. 39, 111). var. Kimballianum Lind. 87, n. 40. var. Seegeri Hort. 87, n. 40. purpuratum X Argus 111. purpuratum X Curtisii 111. purpuratum x Fairieanum 109. purpuratum X Hookerae 1 09. purpuratum X insigne var. Maulei 106. purpuratum x philippinense 99. purpuratum x Spicerianum 95, 108. purpuratum X Stonei 101. purpuratum X venustuml 1 0. ♦Roebbelenii (Reichb. f.) Plitz. 62, n. 9. (15, 21, 25, 59, 100). var. Cannaertianum 62, n. 8. var. longipetalum Lind. 62, n. 9. var. superbum Hort. 62, n. 9. Roebbelenii x barbatum 1 00. Roebbelenii X Curtisii 100. Roebbelenii X Lowii 100. Roebbelenii X niveum 98. Roebbelenii x superbiens 100. Roezlii Pfitz. 50. ♦Rothschildianum (Reichb. f.) Pfitz. 58, n. 5. (22, 24, 25, 58 Fig. 27, 99). var. Elliottianum (CTBrien) Pfitz. 59, n. 5. var. platytaenium Lind. 59, n. 5. var. roseum Lind. 59, n. 5. var. superbum Desbois 59. n. 5. var. trentonense Desbois 59, n. 5. Rotbschildianum X Argus 99. Rothschildianum x bellatu- lum 95. Rothschildianum X callosum 99. Rothschildianum X ciliolare 99. Rothschildianum X Curtisii 99. Rothschildianum xDayanum 95. Rothschildianum X Lawren- ceanum 99. Rothschildianum X Parishii 99. Rothschildianum X Sanderi- anum 99. Rothschildianum X super- biens 99. Rothschildianum X tonsum 99. Rothschildianumxvenustum var. Lindenii 99. Rothschildianum X villosum 99. Rothschildianum X Volon- teanum 99. Rothschildianum var. Elliot- tianum X superbiens 99. *Sanderianum(Reichb.f.) Pfitz. 62, n. 10. (21, 59, 100). Sanderianum X Argus 100. Sanderianum X Curtisii 1 00. Sanderianum x Lowii 100. Sanderianum xRothschildia- num 99. Sanderianum X superbiens 100. Schlimii Pfitz. 43. ♦Spicerianum (Reichb. f.) Pfitz. 76, n. 25, (15, 18, 76, Fig. 36, 95, 108, 109). var. alboviride Pucci 77, n. 25. var. biflorum Desbois 77 n. 25. var. Leodiense Lind. 77, n. 25. var. magnificum Hort. 77, n. 25. var. Mercatellianum Hort. 77, n. 25. var. nanum Hort. 77, n. 25. var. nigrescens Hort. 77, n. 25. var. rubescens Desbois 77, n. 25. var. virescens Hort. 77, n. 23. Spicerianum x Appletonia- num 108. Spicerianum X Argus 108. Spicerianum x barbatum var. superbum 108. Spicerianum x barbatum var. Warneri 108. Spicerianum x bellatulum 96. Spicerianum X callosum 1 08. Spicerianum x Chamberlai- nianum 102. Spicerianum x Charleswor- thii 107. Spicerianum X ciliolare 108. Spiqerianum x concolor 97. Spicerianum x Curtisii 1 08. Spicerianum X Druryi 107. Spicerianum x Fairieanum 108. Spicerianum x Haynaldia- num 102. Spicerianum Xhirsutissimum 103. Spicerianum x javanicum 108. Spicerianum X insigne 95, 105. Spicerianum X insigne var. Chantinii 106. Spicerianum x insigne var. Maulei 106. Spicerianum X insigne var. Sanderae 106. Spicerianum X insigne var. Wallacei 106. Spicerianum x Lawrencea- num 1 09. Spicerianum X Lowii 101. Spicerianum X philippinense 99. Spicerianum X praestans 99. Spicerianum x purpuratum 95, 108. Spicerianum x Stonei 100. Spicerianum x superbiens 108. Spicerianum X tonsum 108. Spicerianum x venustum 108. Spicerianum x villosum 104. Spicerianum var. superbum X tonsum 108. ♦Stonei (Hook, f.) Pfitz. 62, n. 11. (16, Fig. 8, 17, 22, 63 Fig. 29, 100). var. acrosepalum Reichb. f. 64. n. 11. (15). var. album Lind. 64, n. 11. var. candidum Hort. G4, n. 11. var. Cannaertianum Hort. 64, n. 11. var. dilectum Hort. 64, n. 11. var, Hackbridgeanum Pucci 64, n. 11. var. Hyeanum Lind. 64, n. 11. var. macranthum Lind. 64, n. 11. var. pallens Hort. 64, n. 11. var. platytaenium Reichb. f. 64, n. 11. var. roseum Hort. 64, n. 11. var. superbum Hort. 64, n. 11. Register. 129 Stonei X Argus 101. Stonei X barbatum d 01 . Stonei X barbatum var. grandillorum < 0 1 . Stonei X bellatulum 96. Stonei X callosum 101. Stonei X ciliolare 101. Stonei X Curtisii 101. Stonei X Fairieanum 100. Stonei x Hookerae 100. Stonei X Lawrenceanum 101. Stonei X purpuratum 101. Stonei X Spicerianum 100. Stonei X superbiens 101. Stonei X venustum 100. StoneiX villosum var.Boxallii 100. Stonei var. DemidoiT x su- i perbiens 101. Stonei var. platytaenium X concolor 97. Stonei var. platytaenium X Curtisii 101. Stonei var. platytaenium x superbiens 1 01 . *superbiens (Reichb. f.) Pfitz. 89, n. 43. (15, 1 6, 1 7, 87, 88 Fig. 40, 112). var. Demidoffii Lind. 90, n. 43. var. Lindenii Godefr. 90, n. 43. superbiens X barbatum 1 1 2. superbiens x bellatulum 96. superbiens x concolor 97. superbiens x Dayanum 111. superbiens x Druryi 107. superbiens X Fairieanum 109. superbiens X hirsutissimum 103. superbiens X Hookerae 110. superbiens X javanicum 111. superbiens X insigne var. violaceum punetatum 106. superbiens X Lawrenceanum 1 1 2. superbiens X Lowii 102. superbiens X niveum 98. superbiens X philippinense 99. superbiensxRoebbelenii 10 0. superbiens X Rothschildia- num 99. superbiens X Rothschildia- num var. Elliottianum 99. superbiens x Sanderianum 100. superbiens X Spicerianum 108. superbiens X Stonei 101. superbiens X Stonei var. De- midoff 101. superbiens X Stonei var. pla- tytaenium 101. superbiens X venustum 110. superbiens X villosum 105. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV superbiens var. Demidoff X- callosum 112. *tonsum (Reichb. f.) Pfitz. 83, n. 34. (17, 82, 83 Fig. 39, 1 1 0). var. cupreum Lind. 84, n. 34. var. superbiens Hort. 84, n. 34. var. superbum Lind. 84, n. 34. tonsum x Argus 110. tonsum x barbatum 110. tonsum x callosum 110. tonsum X concolor 97. tonsum x Charles worthii 107. tonsum X Fairieranum 109. tonsum X Lawrenceanum 110. tonsum X Mastersianum 110. tonsum X niveum 98. tonsum X Rothschildianum 99. tonsum x Spicerianum 108. tonsum x Spicerianum var. superbum 108. tonsum x villosum var. Bo- xallii 105. *venustum (Wall.) Pfitz. 81, n. 33. (13, 14, 15. 19. Fig. 10, 20, 23, 26, 78. Fig. 38, 79, 110). var. Measuresianum Hort. 82, n. 33. var. pardinum Reichb. f. 82, n. 33. var. speetabile Du Buyss. 82, n. 33. venustum X barbatum 110. venustum X barbatum var. Crossii 1 1 0. venustum X Bullenianum 109. venustum X callosum 110. venustum X Dayanum 110. venustum X Godefroyae 97. venustum X Hookerae 109. venustum X insigne -106. venustum X Lawrenceanum HO. venustum X Lowii 102. venustum X niveum 98. venustum x philippinense 99. venustum X purpuratum 110. venustum X Spicerianum 108. venustum X Stonei 100. venustum X superbiens 110. venustum x villosum 104. venustum x villosum var. atratum 104. venustum x villosum var. aureum 104. venustum x villosum var. Boxallii 105. venustum var. Lindenii x Rothschildianum 99. venustum var. pardinum x concolor 97. venustum var. speetabile x insigne var. Maulei 106. *Victoria Mariae (Rolfe) Hook. f. 86, n. 15, (68, Fig. 32). villosum (Lindl.> Pfitz. 72. n. 20. (13, Fig. 6, 15, 19. Fig. 10, 22, 70. Fig. 33, 71, Fig. 34, 72, 103, 105). var. albo - marginatum Lind. 73, n. 20. var. atratum Yeitch 73, n. 20; 72, Fig. 35. var. aureum Hort. 73, n. 20. var. Boxallii Veitch 73, n. 20. (15). var. canariense Hort. 73, n. 20. var. giganteum Hort. 73, n. 20. var. Gortonii O'Brien 73, n. 20. var. Lindenii Lind. 73, n. 20. var. Measuresianum O'Brien 73, n. 20. var. Moensii Desbois 73, n. 20. var. monstruosum Desbois 73, n. 20. var. Rollisonii Hort. 73, n. 20. var. superbum Lind. 73, n. 20. var. Warneri Lind. 7 3, n. 20. villosum X Argus 105. villosum X barbatum 24, 105. villosum x barbatum var. Warneri 105. villosum X bellatulum 96. villosum x Chamberlainia- num 102. villosum x Curtisii 105. villosum x Dayanum 105. villosum x Druryi 104. villosum X hirsutissimum 102. villosum X insigne 95, 103. villosum X insigne var. Chan- tini 103. villosumx insigne var. Maulei 95, 103. villosum X Lowii 101. villosum X Rothschildianum 99. villosum X Spicerianum 104. villosum X superbiens 105. villosum X venustum 104. villosum xVolonteanum 104. villosum var. atratum X Argus 105. 50. 130 Register. villosum var. atratum X hirsutissimum 4 02. villosum var. atratum X hirsutissimum var. coeru- lescens 4 03. villosum var. atratum x in- signe 4 04. villosum var. atratum x in- signe» var. montanum punctatum 4 04. villosum var. atratum X Lawrenceanum 105. villosum var. atratum x venustum 104. villosum var. aureum X in- signe 4 04. villosum var. aureum x ve- nustum 4 04. villosum var. Boxallii X Argus 105. villosum var. Boxallii X bar- batum 4 05. villosum var. Boxallii X hel- latulum 96. villosum var. Boxallii X caj- losum 105. villosum var. Boxallii x Gurtisii 4 05. villosum var. Boxallii X hir- sutissimum 4 02. villosum var. Boxallii X in- signe 4 04. villosum var. Boxallii X in- signe var. Chantini 4 04. villosum var. Boxallii x Lowii 4 04. villosum var. Boxallii X philippinense 99. villosum var. Boxallii X Stonei 100. villosum var. Boxallii X tonsum 405. villosum var. Boxallii x venustum 105. villosum var. Boxallii su- perbum x bellatulum 96. villosum var. Moensii xArgus 105. villosum var. superbiens x Lawrenceanum 105. ♦virens (Reichb. f.) Pfitz. 84, n. 36. (83 Fig. 39, 411). virens X barbatum var. su- perbum 111. virens X Dayanum 111. vittatum (Vell.) Plitz. 47. ♦Volonteanum (Sand.) Pfitz. 80, n. 31. (4 7, 78 Fig. 38, 79, 4 09). var. giganteum Hort. 84, n. 34. var. Lowii Desbois 84, n. 34. Volonteanum X Rothschil- dianum 99. Volonteanum X villosum 4 04. Wallisii (Reichb. f.) Pfitz. 53. Warscewiczianuni (Reichb.f.j Pfitz. 53. ♦Wolterianum (Krzl.) Pfitz. 79, n. 27. (22, 78 Fig. 38). Paphiopedilum Pfitz. (p. p.) 42. Paphiopedium Kerchove 42, 54. Appletonianum Rolfe 79. Argus Kerch. 90. barbatum Kerch. 94. bellatulum Kerch. 55. Boissierianum Kerch. 50. caricinum Kerch. 46. caudatum Kerch. 52. Chamberlainianum Kerch. 69. Gharlesworthii Rolfe 75. ciliolare Kerch. 89. conColor Kerch. 57. Gurtisii Kerch. 87. Dayanum Kerch. 85. Dayanum p. p. Veitch 86. dilectum Kerch. 71. Drurii Kerch. 76. exul Kerch. 74. Fairieanum Kerch. 77. glanduliferum Kerch. 60. Godefroyae Rolfe 56. Haynaldianum Kerch. 67. hirsutissimum Kerch. 69. Hbokerae Kerch. 81. Hookerae var. Bullenianum Kerch. 80. Hookerae var. Volonteanum Kerch. 80. javanicum Kerch. 85. javanicum Reinw.var. virens Kerch. 84. insigne Kerch. 73. Klotzschianum Kerch. 47. Lawrenceanum Kerch. 94. longifolium Kerch. 49. Lowii Kerch. 66. Mastersianum Kerch. 84. niveum Kerch. 57. Parishii Kerch. 65. philippinense Kerch. 61. philippinense var. Roebbe- lenii Kerch. 62. praestans Rolfe 60. purpuratum Kerch. 86. Rothschildianum Kerch. 58. Sanderianum Kerch. 62. Schlimii Kerch. 43. Spicerianum Kerch. 76. Stonei Kerch. 62. superbiens Kerch. 90. tonsum Kerch. 83. venustum Kerch. 82. Victoria Mariae Rolfe 68. villosum Kerch. 72. virens Rolfe 84. vittatum Kerch. 47. Pardalopetalum Halber (sect.) 13, 14, 18, 20, 64, 66. Phacopetalum Pfitz. (sect.) 1 8, 20, 65, 87. Phragmipedium Rolfe 42, n. 5. Boissierianum Rolfe 50, n. 9. caricinum Rolfe 46. caudatum Rolfe 52. Gzerwiakowianum Rolfe 50, n. 10. Klotzschianum Rolfe 47. Lindleyanum Rolfe 44. longifolium Rolfe 49, n. 8. . longifolii var. Veitch 48, n. 7. Roezlii var. Pucci 48, n. 7. . Sargentianum Rolfe 45. Schlimii Rolfe 43. vittatum Rolfe 4 8. riiragmopediluin (Pfitz.) Rolfe emend. 42, n. 5. (4 4 — 4 4, 4 6, 4 7, 4 9-22, Fig. 4 2. 23—26,. ♦Boissierianum (Reichb. f.) Rolfe emend. 50, n. 9. (24, 47, 48, Fig. 24). var. reticulatum Veitch 50, n. 9. (25). var. reticulatum x Schlimii var. albi-florum 53. . ♦caricinum (Lindl.) Rolfe 46, n. 4. (4 4, .4 2, 4 6, Fig. 8, 4 9, Fig. 4 0, 2 3, 46, Fig. 23) caricinum X caudatum 24, 54. caricinum x caudatum var. Wallisii 54. caricinum x Hartwegii 54. caricinum x longifolium var. Roezlii 54. caricinum X Schlimii 53. ♦caudatum (Lindl. Rolfe emend. 54, n. 4 4. (4 4, 4 6, 17, 49, 20, 23, 24, 26, 54 Fig. 25). var. Albertianum Lind. 52, n. 41. var. album Lind. 53, n. 4 4 . var. aureum Lind. 53, n. 4 4. var. giganteum Lind. 52, n. 4 1. var. insigne Lind. 53, n. 41. var. Lindenii Benth. 52, n. 4 4. var. longissimum Hort. 53; n. 44. var. Luxemburgianum Hort. 53, n. 4 4. var. majus W. Bull 53, n. 11. var. nigrescens Lind. 53, n. 44. var. pelorica Lindenii 54, Fig. 25. var. roseum Reichb. f. 52, n. 11. var. Rougieri Lind. 53, n. 41. var. rubrum Hort. 53, n. 11. Register. 131 var. Seegerianum O'Brien 52, n. 11. var. splendens Lind. 53, n. 11. var. superbimi Lind. 53, n. 11. var. Taganti Lind. 53, n. 11. var. Wallisii (Reichb. f.) Veitch 53, n. 11. (25). var. Warszewiczianum (Reichb. f.) Veitch 53, n. 11. caudatum X caricinum 54. caudatum X longifolium var. Roezlii 54. caudatum var. Lindenii X longifolium 54. caudatum var. Lindenii x Schlimii var. albiflorum 53. caudatum var. Wallisii X caricinum 54. caudatum var. Warscewiczii X Schlimii 53. *Czerwiako\vianum (Reichb.f.) Rolfe emend. 50, n. 10, (47). *Hartwegii (Reichb. f.) Pßtz. 48, n. 7. (47, 48, Fig. 24, 49, 50). Hartwegii X caricinum 54. Hartwegii X Schlimii 53. *Klotzschianum (Reichb. f.) Rolfe emend. 47, n. 5. (11, 26, 46 Fig. 23). *Lindleyanum (Schomb.) emend. Rolfe emend. 44, n. 2. (14, 21, 26, 44, 45 Fig. 22). var. kajeteurum Reichb. f. 45, n. 2. var. superbum Godefr. 45, n. 2. *longifolium (Reichb. f.) Rolfe emend. 49, n. 8. (11, Fig. 5, 12, 14, 17, 19, Fig. 10, 22, 24, 47, 48, Fig. 24, 49). var. coloratum Reichb. f. 49, n. 8. var. dariense (Reichb. f.) Halber 49, n. 8. var. gracile (Veitch) Rolfe 49, n. 8. var. Hincksianum (Reichb. f.) Veitch 49, n. 8. var. latifolium Lind. 50, n. 8. var. Roezlii (Reichb. f.) Veitch 50, n. 8. var. roseum Lind. 50, n. 8. var. splendidum Pucci 50, n. 8. longifolium X caudatum var. Lindenii 54. longifolium X Schlimii 53. longifolium X Schlimii var. albiflorum 53. longifolium var. Hincksia- num X Schlimii 53. longifolium var. Roezlii x caricinum 54. longifolium var. Roezlii X caudatum 54. longifolium var. Roezlii X Schlimii 53. longifolium var. Roezlii X Schlimii var. albiflorum 53. longifolium Pfitz. 49, n. 8. *Sargentianum Rolfe emend. 45, n. 3. (13, 44, 45 Fig. 22). ♦Schlimii (Reichb. f.) Rolfe 43, n. 1, Fig. 21. (14, 19, Fig 10, 20, 21). var. albiflorum Lind. 44, n. 1). var. atroroseum Pucci 44, n. 1. Schlimii X caricinum 53. Schlimii x caudatum var. Warscewiczii 53. Schlimii x Hartwegii 53. Schlimii x longifolium 53. Schlimii x longifolium var. Hincksianum 53. Schlimii x longifolium var. Roezlii 53. Schlimii x vittatum 53. Schlimii var. albiflorum X Boissierianum var. reti- culatum 53. Schlimii var. albiflorum X caudatum var. Lindenii 53. Schlimii var. albiflorum X longifolium 53. Schlimii var. albiflorum x longifolium var. Roezlii 53. ♦vittatum (Vell.) Rolfe emend. 47, n. 6. (25, 26, 47, 48, Fig. 24). var. breve Reichb. f. 48, n. 6. vittatum X Schlimii 53. Phragmopedilum Pfitz. (sect.) 42, n. 5. Phragmopedilum X Sedenii 1 5. 16. Platypetalum Pfitz. (sect.) 20, 43, 44. Polyantha Pfitz. (sect.) 58, 59, 62, 65, 66, 68. Prenipedilum Pfitz. (sect.) 58, 62. Retinervia Pfitz. (ser.) 13, 14, 29, 41. sabot de la Vierge 28. Sacodon Raf. 29. Selenipedilum Reichb. f. emend. 27, n. 3. (11 — 14, 17, 21, 22, Fig. 12, 23—26). *chica Reichb. f. emend. 27, n.1. (2 '.,26, 27, 28 Fig. 13). *Isabelianum Barb. Rodr. 28, n.3. (2-4,26,27,28 Fig. 13 . *palmifolium (Lindl.) Reichb.f. emend. 27, n. 2. (23, 25 — 28 Fig. 13). Selenipedilum Reichb. f. 10,27, 28, 42. X albopurpureum 54. X Ainsworthii 54. XBaconis 54. X Boissierianum Reichb. f. 50. XBrownii 54. X Brysa 54. X calurum 54. X cardinale 54. caricinum Reichb f. 46. caudatum Reichb. f. 52. caudatum var. Warszewiczii Veitch 52. X chrysocomes 54. X Cleione 54. X Clonius 54. X compactum 54. X conchiferum var. chlorops Orch. Rev. 54. X Goppinianum 54. Gzerwiakowianum Reichb.f. 50. X Dominyanum var. albicans Gard. Chron. 54. var. album Desbois 54. X Edithae 54. X Elsteadianum 54. X Finetianum 54. gracile Desbois 49. X grande 54. X grande var. macrochilum 54. X Hardyanum 54. Hartwegii Reichb.f. 48, 49. XHelenae 54. Hincksianum Desbois 49. X hybridum 54. Klotzschianum Reichb. f. 47. X Lemoinierianum 54. X leucorrhodum Pucci 53. Lindleyanum Reichb. f. 44. longifolium Reichb. f. 49. X macrochilum Orch. Red. 54. X magnificum 54. X nitidissimum 54. Pearcei Reichb. f. 46. XPenelaus 54. XPerseus 54. X Phaedra 54. X pulchellum 54. X Raymond Farault 54. Reichenbachii Endress et Hortor. 49. reticulatum Reichb. f. 50. Xrobustius 54. Roezlii Reichb. f. 50. Sargentianum Rolfe emend. 54. X Saundersianum 53. 9* 132 Register. Schlimii Reicht», f. 4 3. Schomburgkianum Desbois 47. X Schroederae 54. xSedenii 53. X Sedenii var. albanense 53. Sedenii var. ■ Weidlichianuni X Uranus 54. X Venus 54. vittatum Reichb. f. 47. Wallisii Reichb. f. 53. Warscewiczianum Reichb. f. 53. Signiatopetalum § Chloroneu- runi Halber (sect.) 82. §Erythroneura Halber (sect.) 87. Solenipedium Beer 27. Spathopetalum Pfitz. (sect.) \ 8, €4, 78. Stictopetalum Halber (sect.) 21 , 64, 69. Stimegas Raf. 29. Streptopetaluni Halber (sect.) 59, 65. Reichb. f. sect.) 1 3, 64, Tessellata 55. Thiopetalum Halber (sect.) 75. Trigonopedia Franch. (sect.) 40. Trigonopcdilum (Franch.) Pfitz. (sect.) 4 3, 29, 40. Tropidieae 3. Tupistra singapureana Wall. 6. Uropediuni Lindl. 4 0, 28. Lindenii Lindl. 15, 52. Vanilla en arbol 27. Venusschuh 28. Druck von Brcitkopf & Hirtel in Leipzig.