Das Pflanzenreich Regni vegetabilis conspectus Im Auftrage der Königl. preuss. Akademie der Wissenschaften herausgegeben von A. Engler IV. 147. II Euphorbiaceae-Adrianeae mit 151 Einzelbildern in 35 Figuren von F. Pax Ausgegeben am 4. Oktober 1910 Leipzig Verlag von Wilhelm Engelmann 1910 '6 i QK Ph-c* Euphorbiaceae-Adrianeae von F. Pax. (Gedruckt im Mai 1910.) (Euphorbiaceae-Adrianeae Benth. et Hook. f. Gen. III. (1880) 250. — Euphorbiaceae- Manihoteae Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1890) 77; Nachträge (1897) 212). Character. Flores monoici vel dioici, semper apetali. Calyx (J* aut in ala- bastro clausus, per anthesin valvatim fissus vel partitus, aut coloratus, lobis imbricatis praeditus. Stamina libera vel in uno genere tan tum tota longitudine monadelpha. Styli liberi vel basi tantum connati, superne saepissime multipartiti. Ovula in loculis solitaria. Capsula 3-cocca. Cotyledones planae, latae. Arbores vel frutices, rarius herbae, lactescentes. Folia alterna vel opposita, stipulata. Flores in racemos vel spicas terminales, simplices vel paniculato-ramosas dispositi; flores in axillis bractearum solitarii vel glomerati. Vegetationsorgane. Mit Ausnahme einiger weniger, als Stauden anzusprechender Manihot-Arten umfassen die Glieder dieser Gruppe Holzgewächse, die strauchigen oder baumartigen Wuchs zeigen, bald, wie die Cephalocroton- Arten, nach Art der Steppen- sträucher stark verholzte Zweige tragen, bald, wie viele Manihot- Arten, solche von krau- tiger Konsistenz besitzen. Einzelne Manihot klettern. Die krautigen Manihot-Arten stellen auf dem Boden hinkriechende Pflanzen dar. Die unterirdischen Rüben oder Knollen mancher Manihot-Arten sind zu Reservestoffbehältern umgewandelte Wurzeln, bald von holziger, bald von fleischiger Konsistenz. Die Blattstellung ist nur bei zwei Adriana -Arten dekussiert, sonst stets spiralig. Die hier sitzenden Blätter kehren nur noch bei wenigen Manihot- Arten wieder, ebenso bei einzelnen Species von Cephalo- croton und bei Cephalocrotonopsis. Gewöhnlich trägt ein mehr oder weniger ent- wickelter Blattstiel eine Spreite von krautiger oder lederartiger (Paehystroma) Beschaffen- heit. Bis auf Manihot erscheinen die Spreiten stets ungeteilt, je nach der Breiten- entwicklung mit fiederartiger oder handförmiger Nervatur; die verdornten, stechenden Blattzähne von Paehystroma (Fig. 35) finden sich in der Gruppe sonst nirgends wieder. Nur wenige Manihot tragen ungegliederte Blätter; meist herrschen in der Gattung tief 3 — 5-spaltige, bisweilen noch öfter geteilte Spreiten, wobei die Buchten gewöhn- lich die Mitte erreichen oder fast bis zum Grunde gehen. Die basale Bucht verleiht dem Grunde eine herzförmige Gestalt, und durch Vereinigung der grundständigen Lappen miteinander ergiebt sich die Schildform von Manihot Olaziovii u. a. (Fig. 31). Hier sind schon die Erstlingsblätter, die auf die länglich-eiförmigen, grünen, gestielten Cotyle- donen folgen, gelappt und schwach schildförmig angeheftet. Die Blattlappen der Manihot schwanken in Größe, Umriss und Gliederung sehr erheblich; bald besitzen sie linealische, verkehrt-eiförmige Gestalt, bald sind sie geigen- förmig gelappt, bald tief buchtig gezähnt. Manche Manihot tragen gleichzeitig ganze und gegliederte Blätter, und den höchsten Grad der Heterophyllie erreicht zweifelsohne M. mirabilis (Fig. 32). Nur schwer A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 147. II. \ 2 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. lässt sich die Vielgestaltigkeit der Blattform in Worte kleiden. Ein und derselbe Strauch, oft sogar derselbe Zweig, variiert in der Blattgestalt nach folgenden Richtungen: \. Blatt ungeteilt, herzförmig oder eiförmig-herzförmig, schmal oder nicht schild- förmig, kurz zugespitzt 2. Blatt breit schildförmig, am Grunde geradlinig abgestutzt, im Umrisse nieren- förmigj beiderseits geigenförmig zweilappig; die Lappen durch einen breiten Einschnitt von quadratischem Umriss getrennt, kurz, sehr stumpf, die unteren kleiner, bisweilen fehlend. 3. Blatt am Grunde herzförmig, tief 2 — 3-lappig, schmal schildförmig; die Lappen ungeteilt, rhombisch-kreisförmig, kurz zugespitzt, sich gegenseitig deckend. 4. Blatt am Grunde abgestutzt oder schwach herzförmig, schmal schildförmig, tief 3-lappig; die Lappen an der Spitze abgestutzt oder sehr kurz zugespitzt, im Umriss fast verkehrt dreieckig, beiderseits geigenförmig \ — 2-lappig mit sehr stumpfen Ab- schnitten. 5. Blatt 5-lappig, schwach schildförmig, die Lappen geigenförmig ausgeschweift, die unteren nur am äußeren Rande \ -lappig. Zwar bewegt sich die Veränderlichkeit der Blattgestalt im allgemeinen nicht inner- halb so weiter Grenzen, wie bei M. mirabilis beobachtet werden kann, doch bleibt namentlich die Kultur nicht ohne Einfluss darauf. Nebenblätter fehlen niemals. Ihre Gestalt schwankt zwischen schuppenförmiger Ausbildung (Pachystroma, Adenochlaena zeylanica) bis zu fiederschnittigen Formen (Cephalocroton, Manihot- Arten) oder tiefer Zerspaltung in fadenförmige Segmente [Adeno- chlaena leucocephala, Fig. 5). Bei Symphyllia mallotiformis steht neben der Stipula jederseits eine Drüse. Manihot pusilla und stipularis (Fig. \ 7) endlich zeigen blatt- artige und vielfach geteilte Nebenblätter. Der kleine, kaum \ 0 cm hohe Halbstrauch erhält dadurch ein dicht buschiges, fast struppiges Aussehen. Anatomische Verhältnisse. Die bifacial gebauten Blätter besitzen ein einschichtiges [Manihot-Arten) oder zweischichtiges (Adriana quadripartiia) Palissadengewebe; doch zeigen sich schon bei manchen Manihot Übergänge zu isolateralem Blattbau [M. molacea), wie er z. B. Gephalocroton charakterisiert. Die Spaltöffnungsapparate zeigen Neben- zellen, die dem Spalt parallel gelagert sind. Typisch markständiges Phloem kommt nicht zur Entwicklung, wohl aber an der inneren Grenze des Holzkörpers ein zartzelliges Gewebe, das ich als homolog einem Phloem angesehen habe, und das Gaucher für die ganze Gruppe der Adriancnr (Manihoteae) als konstant nachgewiesen hat. Es tritt bald in einzelnen Strängen (Cephalocroton, Adenochlaena), bald in einer geschlossenen, ringförmigen Zone (Mani- hot) auf, die das Mark umgiebt. Adriana besitzt, wie Cephalocroton und Symphyllia, einfache Perforation der Ge- fäßwände, während bei Manihot neben einfacher auch leiterförmige Perforation vor- kommt. Bei Pachystronia ist der weiße, reichlich entwickelte Milchsaft in ungegliederten Milchröhren enthalten, während für Manihot Olaziovii zuerst Scott nachgewiesen hat, dass die wässrigen Saft enthaltenden Röhren dem gegliederten Typus angehören. Viele Manihot- Arten, Adriana quadripartita u. a. sind kahl; bei zahlreichen Mhpsti Manihot Symjfhi/llia Adriana Jhchfstroma Fig. \. Genera Adrimiearum secundum affinitatem naturalem disposita. (Icon origin.) letzterer mit Knäuelähren in dem männlichen Teile der Inflorescenz. Von Adriana leitet sich durch Reduktion im Andröceum zu haplostemonem Baue Symphyllia ab, und von dieser wiederum Cephalomappa. Cephalocroton und Adenochlaena sind nahe ver- wandt und offenbar durch Isolierung auf bestimmte Gebiete aus einer gemeinsamen Urform hervorgegangen. Cephalocroton ist diplostemon, Adenochlaena haplostemon. Die es & ® A B Fig. 2. A Manihot utilissima Pohl, Stärkemehl, 300 mal vergr. a Zwillingskörner, b Bruch- körner, b' von der Fläche gesehen. — B M. dulcis (J. F. Gmel.) Pax var. aipi (Pohl) Pax, Stärkemehl, Vergr. 400. b Bruchkörner, a isolierte Zelle mit verkleisterten Stärkekörnern. (Nach Wiesner, Rohstoffe, 2. Aufl. I. (1900) 620.) auf Socotra beschränkte Gattung Cephalocrotonopsis stellt einen Seitenzweig der afri- kanischen Gattung Cephalocroton dar. Nach diesen Erörterungen wird das in Fig. \ dargestellte Schema der verwandt- schaftlichen Verhältnisse der Adrianeae zu einander sofort verständlich. Die Gattung Cephalomappa, deren Anschluss an die Adrianeae erst später erkannt wurde, weil icem versus glabri, valde partiti, 8 mm longi. — Fig. 37). Ostafrikanische Steppenprovinz: Südsomaliland, Koran, Wai Wai (Ellen- beck n. 2137!). Nota. Species optima, floribul Q in quoque racemo pluribus, longe pedicellatis valdfl Dis, foliis mox glabrest oililiii.s stipulisque recurvis benc distineta. 6. C. mollis Klotzsch in Peters, Heise Moisamb. (486t) 99 t. 17; Müll. Arg. in DC. Prodr. \V. 2. (1866) 761. — Frutex fere a basi ramosus; rami simplkes, 60 cm longi, i>ili^ slclhitis albido-tomentosi. Folio sessilia vel subsessilia, 3 — il/2 cm longa, I I 2 — 2 cm lata, oblongo-ovata vel elliptica, basi obtusa, apice breviter acuminata, m ;ilbido-villosa, prominenter coitata, lupra pubescentia, Bordide viridia; stipulae Cephalocroton. 11 lineares, patulae, pilosae. Capitulum florum ovata vel ovato-lanceolata, basi obtusa, apice obtusa vel sub- acuta, juvenilia dense vestita, demum glabrata et tantum secus nervös et marginem pilis stellatis adspersa, aspero-scabrida, sordide viridia; stipulae minutissimae, valde tomentosae. Capitulum florum q1 \ 0 mm diametiens vel majus, longe pedunculatum, pedunculo \i/2 — 2V2 cm l°ng° suflultum; pedicelli Q ad basin inflorescentiae 4 — 5, 6 — 7 mm longi, vel hinc inde nulli. Flores aurei, odoratissimi. Sepala (j1 ovato- triangularia, acuta, 2 mm longa, fere glabra, Q densissime stellato-villosa, utrinque profunde pinnatim 4 — 6-lacinulata ; stamina 5 — 7; ovarii rudimentum columnare, bi- lobum vel bipartitum, apice non dilatatum; ovarium tomentellum; styli basi in colum- nam parce pilosam connati, deinde longe liberi, valde laciniato-parüti. Capsulae calyce valde indurato involucratae valvae \ cm fere longae, stellato-pilosae. Semen globosum, griseum. — Fig. 4. I 2 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Südafrikanische Steppenprovinz: Deutsch Südwestafrika, Okasima (Schinz n. 2067 !), Olukonda (Schinz n. 2068!), Ondonga (Rautanen n. 205!, 207!), Oshando (Schinz n. 729!), Otjitambi (Lüderitz n. 87!), Otjisondu (Püschel n. 588!), Ankas (Dinter n. 832a!), Otawi (Dinter n. 832!), Rietfontein (Seiner n. 369!). — Britisch Betschuanaland (Seiner n. 326!), Olifantskloof (Fleck n. 443a!). — Im steinigen Buschwalde und in der Steppe. Nota i. Species in affinitatcm C. mollis pertinct, a qua tarnen nolis nonnullis satis diflert. Folia glultresccntia, aspcra, nee molliter villosa et prominenter costata, capitulum florum <5 longius peduneulatum, sepala Q utrinque 4— 6-lacinulata et ovarii rudimentum bilobum vel bipartituni nee integrum et apice dilatatmn. Nota i. C. Püschelii 1. c. diversum habui a C. molli var. piloso, sed characteres diffe- rentiales ad consütuendam novam speciem me nunc judicante non sufficiunt. C. mollis var pilosus autem est nomen nudum et C. Püschelii prioritate gaudet. 8. C. depauperatus Pax et K. Hoffm. n. sp. — Frutex humüis videtur; rami ramosi, pilis stellatis sparsis aspero-pilosi. Folia sessilia vel subsessilia, 18 — 22 mm longa, 8 — 12 mm lata, spathulato-lanceolata, basi angustata, acuta, apice obtusa, juve- nilia dense vestita, demum =b glabrescentia vel sparse pilis stellatis aspero-scabrida, sordide viridia; stipulae minutissimae, \ mm fere longae, patentes. Capitulum florum (j1 6 mm diametiens, peduneulo gracili, 2 — 3 cm longo suffultum; pedicelli Q ad basin inflorescentiae solitarii, 5 mm longi. Sepala q1 ovato-triangularia, acuta, 2 mm longa, glabra, Q dense stellato-villosa, utrinque profunde pinnatiin 4 — 5-lacinulata; stamina 5 — 6; ovarii rudimentum columnare, apice dilatatum; ovarium tomentellum; styli haud visi. Südafrikanische Steppenprovinz: Transvaal, Komati Poort, auf Hügeln bei 300 m (Schlechter n. 11719'.). Nota. Affinis O. Püschelii, sed microphyllus et arnbitus foliorum alienus. Capitulum florum (5 minus, sed longius et gracilius peduneulatum; ovarii rudimentum ut in G. molli. Species exeludendae. Cephalocroton albicans Müll. Arg. in DC. Prodi*. XV. 2. (1866) 760 = Chloradenia spec. Cephalocroton cordifolius Bak. in Journ. Linn. soc. London XXII. (1887) 520 = Adenochlaena leueoeephala Baill. Cephalocroton discolor Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 761 = Chlora- denia spec. Cephalocroton indicus Bedd. Fl. sylvat. (1869 — 73) t. 261 = Symphyllia mallotiformis Müll. Arg. Cephalocroton leueoeephalus Baill. in Adansonia V. (1865) 148 —Adeno- chlaena leueoeephala Baill. Cephalocroton orientalis Scheff. in Miq. Ann. Mus. Lugd. Bat. IV. (1868 — 69) 120 = Cladogynos orientalis Zipp. Cephalocroton socotranus Ball. f. in Proceed. R. soc. Edinburgh XII. (1884) 95 = Cephalocrotonopsis socotrana (Bai f. f.) Pax. ( v jihalocroton zeylanicus Baill. in Adansonia V. (1865) 1 48 = Adenochlaena zeylanica Thwait. 2. Adenochlaena BaiJL Adenochlaena^) Baill. Etud« Eüphorb. (1858) 472; Benth. et Hook. f. Gen. 111. (IS80) 307 ex parte; Pax in Kngler u. Prantl, Pflzfam. III. .",. (1890) 78 ex parte; III '). (1S97) 457. — Cephalocroton Sect. Adenochlaena Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 762. — Centrostylis Baill. Etud. Euphorb. (1858) 469. — Niedmxm *) Nomen compositum e voeibus graecis itdtjp (glandula) et ^Xalva (tunica) propter calycis Q lacinulas glandulis ornatas. Adenochlaena. 13 Pax in Engler' s Bot. Jahrb. XTX. (1894) 106. — Adenochlaena Sect. Centrostylis Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1887) 418. Flores monoici, apetali. Discus nullus. Floris q1 calyx in atabastro globosus, per anthesin in segmenta 4 valvatim partitus. Stamina isomera, alternisepala; filamenta libera, erecta vel apice breviter inflexa; antherae dorsifixae. Ovarii rudimentum columnare. Sepala Q 4 — 6, pinnatiloba vel bipinnatipartita, lacinulis glandulis ornatis, sub fructu valde accrescentia et persistentia. Ovarium 3-loculare; styli basi in columnam connati, superne liberi, multipartiti , magni. Ovula in loculis solitaria. Capsula tridyma, in coccos 2-valves dissiliens. Semina ecarunculata, subglobosa; albumen carnosum; cotyle- dones planae, latae. — Frutices indumento stellari vestiti. Folia alterna, petiolata, cordato-ovata, acuminata, membranacea, basi 3 — 5-nervia, stipulata. Racemi termi- nales, bisexuales; flores tf ad apicem inflorescentiae in eapitulum subglobosum, pedun- culatum conferti, Q ad basin inflorescentiae 1 — 2, pedicellati. Species 2, una zeylanica, altera madagascariensis, inter se satis affines. Glavis specierum. A. Stipulae integrae, auriculiformes. Sepala Q lacinulatae. . 1. A. zeylanica. B. Stipulae setaceo-dissectae. Sepala bipinnatim laciniata . . . 2. A. leucocephala. 1. A. zeylanica (Baill.) Thwait. Enum. pl. Zeyl. (1859—64) 270; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1887) 419. — Centrostylis zeylanica Baill. Etud. Euphorb. (1858) 470 t. 2, Fig. 5. Adenochlaena leucocephala Baill. A Ramulus floriger. B Flos <$. C Flos Q. "(Tcon origin.) 1 4 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. f. 218 — 29. — Gephalocroton zeylanicus Baill. in Adansonia V. (1865) 148; Müll. Arg. in Linnaea XXXI V. (< 865) 156; in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 763. — Frutex sub- erectus; ramuli elongati, debiles; omnes partes juveniles pube stellari tectae, deinde puberulae. Petiolus 2 — 6 cm longus; limbus membranaceus, 6 — 15 cm longus, 3 — 8 cm latus, triangulari-ovatus, cuspidato-acuminatus, basi late truncatus vel leviter sub- cordatus, triplinervius; stipulae auriculiformes, integrae, 2 — 6 mm longae. Inflores- centia petiolos aequans. Capitulum florum rf 6 — 10 mm diametiens, pedunculo 1 — 2 cm longo suflultum; pedicelli Q calycem 2 — 3-plo superantes, basi interdum utroque latere flore qP aucti. Calyx (j* primum globosus, deinde aperiens tetragonus, magis oblongus, 2 mm fere latus, incanus; sepala Q 4 mm longa, lineari-lanceolata, inferne rmlimentarie pinnatiloba, sub fructu ampliata, pectinatim lacinulata; lacinulae apice glandulosae; ovarii rudimentum cylindricum, integrum, basi pubescens; columna stylaris longiuscula; stvli 6 mm longi, in lacinias numerosas stellato-puberulas divisi. Semen 4 mm diametiens, nigro marmoratum. Vorderindisches Gebiet: Ceylon (Thwaites n. 396!, 21 Ml). 2. A. leucocephala Baill. Etud. Euphorb. (1858) 473. — Gephalocroton leuco- cephalus Baill. in Adansonia V. (1863) 148; Müll. Arg. in Linnaea XXXIV. (1865) 156; in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 762. — Gephalocroton cordifolius Baker in Journ. Linn. soc. London XXII. (1887) 520. — Niedenzua cordata Pax in Engler's Bot. Jahrb. XIX. (1894) 107. — Croton acuminatus Rieh, ex Baill. in Adansonia I. (1860) 276. — Frutex; ramuli cum petiolis et foliis junioribus et inflorescentia pilis stellatis, tenellis, subparcis cinerascentes. Petiolus gracilis, 5 cm longus, patulus; limbus 5 — 9 cm longus, 4 — 7 cm latus, membranaceus, triangulari-ovatus, longe cuspidato-acumiuatus, basi cor- datus vel subcordatus; stipulae in lacinias filiformes disseetae vel subintegrae, 5 mm longae. Capitulum rj1 6 — 8 mm diametiens, pedunculo ad 1 cm longo suffultum; pedi- celli Q ad basin inflorescentiae I — 2, fruetigeri calycem aecrescentem, magnum paulo superantes. Calyx rj1 ad basin 4-partitus, glaber, 3 — 4 mm diametiens, lobi acuti, crassi; sepala Q 6 (vel 7), bipinnatipartita, lacinulae apice glanduloso-incrassatae, sub fructu valde ampliatae, 1 cm longae et longiores, induratae; stamina 4, subexserta; ovarii rudimentum columnare, apice breviter trilobum; ovarium tomentosum; styli in columnam crassam, tomentosam connati, deinde liberi, bis bifidi. Capsula 1 5 mm lata, 9 mm longa, incano-pulverulenta. Semen globosum, laeve, marmoratum. — ■ Fig. 5. Madagaskar (Boivin n. 2656, 3376, 3378, Hildebrandl n. 3258!, 3258a!, Perville n. 358, Richard n. 575; wahrscheinlich auch Baron n. 4668, 4774). — Comoren (Humblot n. 23!, 1493!). Nota 1. Species a cl. Müller 1. c. etiam e montibus Nilgherries Indiac orientalis enu- meratur, sed e flora indica delenda est. Cfr. Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1887) 419. Nota 2. Genus Niedenzua olim a me floribus imperfecta tantum notis propositum erat; speciininibtu melioribus examinatis cum Adenochlaena conjungendum est. Cfr. Pax in Engler • I. I'rantl, PHzfam. III. 5. (1897) 457. Species mihi ignota. Adenochlaena calycina Bedd. Foresters Man. Bot. 207 ex Ind. Kewens. I. ( 1 895) 39. — India orientalis. — Species in Hook. f. Fl. Brit. Ind. omissa est. Species exeludendae. Adenochlaena indica Bedd. in Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1887) 418 = Sym- phyllia mullotiformis Müll. Arg. Adenochlaena silhetensis Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1880) 308 = Symphyüia siUietiana Baill. Adenochlaena silhetiana Hook. I. Fl. Brit. Ind. V. (1887) 418 = SymphgUia ilhetiana Baill. Cephalocrotonopsis, Symphyllia. , \ 5 3. CephalOdOtonopsiS*) Pax nov. gen. Flores monoici, apetali. Floris (j1 calyx in alabastro globosus, per anthesin val- vatim 3-partitus. Discos nullus. Stamina dz 10; filamenta libera, superne inflexa iterumque sub anthera erecta; antherae oblongae, dorsifixae. Ovarii rudimentum colum- nare, breve. Floris Q sepala 6; subaequalia, ad mediom fere connata, integra, veri- similiter non accrescentia. Ovariom 3-locolare; styli liberi, moltifidi. Ovola in locolis solitaria. — Frutex habito species Gotoneastris simolans; indomentom stellare. Folia alterna, subsessilia, integra. Racemi terminales, bisexoales; flores q? ad apicem in- florescentiae in capitolom subglobosum, pedoncolatom conferti, Q ad basin inflores- centiae 2 — 3, brevissime pedicellati. Species nota onica, insolae Socotra incola. Nota. Genus propositum ad Cephalocrotonem accedit, sed insigniter distat sepalis Q connatis indivisisque, verisimiliter vix accrescentibus, stylis liberis. C. socotrana (Balf. f.) Pax. — Cephalocroton soeotranus Balf. f. in Proceed. R. Soc. Edinburgh XII. (1884) 95. — Frutex; ramuli pilis stellatis parce tomentelli, mox glabrescentes. Petiolus brevissimus, 1 — 2 mm longus, rufo-vestitus ; limbus coriaceus, supra brunneo-viridis, glabrescens, subtus albidus, densissime pilis stellatis, parvis, appres- sis vestitus, orbiculari-obovatus, basi subacutus, apice obtusissimus; stipulae haud visae. Gapitulum florum J ± 8 mm diametiens, pedunculo brevissimo, fere 5 mm longo suffultum; pedicelli Q ad basin inflorescentiae 2 — 3, brevissimi, 2 — 3 mm longi. Sepala q1 dense stellato-pilosa, 3, orbiculari-ovata, subacuta; stamina dt 10; ovarii rudimentum columnare. Sepala g ad medium fere connata, dense vestita, lanceolata, acuta; ovarium tomentosum; styli liberi, valde ramosi, 7 — 8 mm longi. Nordafrikanische Steppenprovinz: Socotra, von den Küsten bis auf die höchsten Berge (Balfour n. 391, 633, Schweinfurth n. 430, 594!, 797). Einheim. Namen: Than oder Tehn. 4. Symphyllia Baiii. Symphyllia*) Baill. Etud. Euphorb. (1858) 473; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 763 ; Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1 897) 457. — Adenochlaena Benth. et Hook. f. Gen. III. (l 880) 3 07 ex parte. — Adenochlaena Sect. Symphyllia Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1887) 417. — Symphyllium Benth. in Journ. Linn. Soc. XVII. (1878) 228. Flores monoici, apetali. Discus nullus. Floris q? calyx in alabastro globosus, per anthesin valvatim 3 — 6-partitus. Stamina isomera, alternisepala ; filamenta libera, apice supra insertionem antherarum genuflexo-producta; antherarum loculi inferne longe inter se liberi. Ovarii rudimentum columnare, breve. Sepala g 5 — 6, indivisa, non accrescentia. Ovarium 3-loculare; styli breviter connati, superne patentes, bis bifidi, intus dense fimbriato-papillosi. Capsula subglobosa. — Arbores vel frutices ; indumen- tum stellare. Folia alterna, petiolata vel subsessilia, subcoriacea, dz oblonga, penni- nervia, breviter stipulata. Inflorescentia panicolato-spiciformis; flores cf in axillis bractearum glomerulati, Q ad basin inflorescentiae vel in axillis summis foliorum pauci. Species 2, una indica, altera malayana. Glavis specierum. A. Folia petiolata, basi angustata 1 . S. mallotiformis. B. Folia brevissime petiolata, basi minute biauriculato-cordata 2. S. silhetiana. 1. S. mallotiformis Müll. Arg. in Linnaea XXXIV. (1865) 156; in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 764. — S. indica Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1897) 457. — Cephalocroton indicus Bedd. FI. sylvat. (1869 — 73) t. 261. — Adenochlaena indica *) Nomen ab affini genere Gephalocrotone propter habitum congruum {oxpig) datum est. **) Nomen datum e voeibus graecis avv (= cum) et cpvVkov (= folium). **16 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Bedd. in Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (4 887) 4 4 8. — Arbor magna; ramuli juveniles parce stellato-pilosi, mox glabrescentes. Petiolus 1 — 9 cm longus; limbus juvenilis pilis stellatis, minutissimis puberulus, evolutus subcoriaceus, glabratus, 7 — 18 cm longus, 3 — 6Y2 cm latus, oblongo-ellipticus, subtus vix pallidior, acuminatus, apice ipso obtusus, basin versus angustatus, subobtusus; nervi secundarii utrinque 8, subtus acute promi- nentes, arcuato-adscendentes; stipulae lineares, basi utroque latere glandula majuscula auctae. Spicae interruptae, 5 — 6 cm longae, aut omnino (j1, aut basi flores Q paucos gerentes; flores Qf* in axillis bractearum glomerulati, brevissime pedicellati. Calyx (J1 1 1 2 mm diametiens, breviter pubescens; stamina 4 — 5, exserta. Sepala Q lanceolata, tomentosa; ovarium tomentosum; stigma bis bifidum, fimbriato-papillosum. Capsula subglobosa, leviter scabra. Westliches Gebirgsland der Malabarküste: In den Ghats von Kanara bis Travancore (Thomson, als Claoxylon [\ 4] !). 2. S. silhetiana Baill.; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 764. — S. sile- tiana Baill. Etud. Euphorb. (1858) 474 t. 11 f. 6, 7. -- S. silhetana Kurz, Forest Florall. (1877) 378. — Adenochlaena silhetensis Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1880) 308. — Adenochlaena silhetiana Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (18 87) 418. — Cluytia scmperflorens Wall, ex Baill. 1. c. — Cluytia sempervirens Müll. Arg. 1. c. — Bamuli juveniles pube stellari, fulva tecti, mox glabrati, apice confertim foliosi. Petiolus 2 — 3 mm longus; limbus juvenilis pilis stellatis densiuscule adspersus, mox glabratus, subcoriaceus, 8 — 16 cm longus, 2 — 4 cm latus, spathulato-lanceolatus, longe cuspidato- acuminatus, basin versus sensim subpanduriformi- angustatus, biauriculato-cordatus, reticu- lato-venosus, margine recurvus; costae utrinque 12 — 15; stipulae 2 mm longae, tri- angulari-lanceolatae, fulvo-puberulae, caducae. Spicae interruptae, foliis duplo breviores, saepe paniculato-ramosae ; flores (j glomerulati. Calyx q? 1 mm latus; sepala 4; ovarii rudimentum parvum; ovarium stellato-tomentellum ; columna stvlaris ovarium vix aequans, tomentosa; styli liberi, pubescentes. Var. a. genuina Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1860) 764. — Flores mox glabrati. Nordwestmalayische Provinz: Sylhet (Wallich n. 9095); Khasia Berge (Griffith). Var. ß. trichantha Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (i 866) 764; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1887). — Flores minores, dense incano-pubescentes. — Verisimiliter species propria, sed valde imperfecte nota. Nordwestmalayische Provinz: Tenasserim (Helfer n. 4913). Nota. Speciem non vidi. 5. Cephalomappa Baill. Cephalomappa*) Baill. in Adansonia XI. (1874) 130; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1880) 323; Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1897) 60. Flores monoici, apetali. Discus nullus. Calyx (j1 turbinatus, truncatus, breviter 2 — 5-lobus; lobi valvati, revoluto-reflexi, verrucosi. Stamina 2 — 4, androphoro cras- sinsculo, in calycis tubo incluso inserta; filamenta libera, exserta, apice inflexa; antherae dorsifixae, longitudinaliter dehiscentes. Ovarii rudimentum breve, columnare. Sepala Q 6 — 6, imbricata, caducissima. Ovarium triloculare; styli breves, crassiusculi, basi connati; Stigmata palmatim incisa vel bifida; Ovula in loculis solilaria. Fructus ignotus. — Frutex vel arbor. Indumentum slellalum, i'errugineum. Folia alterna, petiolata, integerrima, penninervia. Hacemi in axillis foliorum saepe plures, superpositi, simplices vel ramosi, paniculati. Flores tf in capitulum globosum, fere moriforme congesti; *i Nomen e voce graeca xerpaXr] = capui «t Mappci (= Macaranga). Hoc genus a cl. Jussieu dicatum est botanico argentorat. Marco Mappo (1632—1701). Cephalomappa, Adriana. 17 capitula terminalia vel pauca secus rhachin paniculae pedunculata. Flores Q solitarii vel pauci, ad basin inflorescentiae breviter pedunculati. Species adhuc nota unica borneensis. C. Beccariana Baill. 1. c. — Ramuli densiuscule pilis stellatis minutis et majo- ribus ferrugineo-vestiti. Petiolus 3 — 6 cm longus, ferrugineo-tomentellus; limbus coria- ceus, adultus supra parce stellato-pilosus, subtus dense vestitus, subasper, 15 — 18 cm longus, 7 — 8 cm latus, ovatus, acuminatus, basin versus angustatus, subobtusus; nervi secundarii utrinque 5 — 8, subtus prominentes, arcuato-adscendentes; stipulae haud bene visae. Inflorescentia dense rufo-tomentosa, 8 — 10 cm longa; capitula q? 5 mm dia- metientia; pedicelli florum Q 5 — 10 mm longi. Calyx (f in alabastro globosus, 1 mm diametiens, stellato-pilosus; ovarium tomentosum; styli 3, liberi, basi pubescentes. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Beccari n. 425!); Sarawak, Baram Distrikt (Gh. Hose!). Nota. Cephalomappa certissime Symphylliae affinis est, sed calyce $ a genere laudato valde distat. Cfr. p. 1 5. 6. Adriana Gaudich. Adriana*) Gaudich. in Ann. sc. nat. 1 . ser. V. (1825) 223; Endl. Gen. pl. II. (1836 — 40) 1116; Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 889; Bentham et F.Müll. Fl. austral. VI. (1873) 133; Benth. et Hook. f. Gen. III. (188 0) 306; Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1890) 78. — Adriania Baillon, Etud. Euphorb. (1858) 405. Flores dioici, apetali. Discus nullus. Floris q1 calyx in alabastro globosus, per anthesin valvatim 4 — 5-parütus. Stamina numerosa, dense conferta; filamenta brevis- sima, libera; antherae lineares; connectivum ultra loculos in appendiculam linearem productum. Ovarii rudimentum nullum. Sepala Q 6 — 8, sub-2-seriatim imbricata, non accrescentia. Ovarium 3-loculare; styli liberi vel brevissime connati, 2-fidi, rami dense papilloso-fimbriati. Ovula in loculis solitaria. Capsula in coccos 2-valves dissi- liens. Semina carunculata; albumen carnosum; cotyledones latae, planae. — Frutices erecti, glabri vel stellato-tomentosi. Folia alterna vel opposita, petiolata vel subsessilia, 3 — 5-nervia, indivisa vel 3-loba, grosse dentata. Spicae terminales vel demum mox oppositifoliae, simplices, (j1 saepius elongatae, Q breves, densae, intra folia summa sessiles vel brevissime pedunculatae ; flores tf in axillis bractearum 3 — 6. Species 5, omnes australienses. Die 5 Arten, die F. v. Müller ehemals auf zwei reduziert haben wollte, gliedern sich in zwei Verwandtschaftskreise, denen man nur den Wert von schwach umgrenzten Sectionen zuerkennen kann. Innerhalb beider sind die Arten einander sehr nahe verwandt. Das Gentrum der Entwicklung liegt in Nord- und Ostaustralien. In Nordaustralien wachsen A. tomentosa und A. glabrata; erstere hat sich von hier über Westaustralien, A. glabrata über Ostaustralien bis Neusüdwales und Victoria verbreitet. Für Ostaustralien charakteristisch ist ferner A. quadripartita , die von hier längs der Südküstc des Kontinentes bis Westaustralien gewandert ist. Von ihr leitet sich die nahestehende A. Klotxschii ab, die von Victoria bis Süd- australien reicht. A. Hookeri endlich nimmt eine Mittelstellung zwischen den beiden Sectionen ein, ist aber doch besser der Gruppe Euadriana anzugliedern. Glavis spejeierum. A. Folia petiolata, alterna Sect. 1. Euadriana Baill. a. Styli liberi, Capsula longiores. Foliorum lobi adscendentes 1 . A. glabrata. b. Styli liberi, capsulam subaequantes. Foliorum lobi patentes 2. A. tomentosa. c. Styli basi connati 3. A. Hookeri. B. Folia sessilia vel subsessilia, opposita . . . Sect. 2. Trachyearyon (Klotzsch) Baill. a. Folia glabra • . . . 4. A. quadripartita. b. Folia subtus albido-tomentosa 5. A. Klotxschii. *) Genus dicatum cl, Adrien de Jussieu (1797 — 1853). A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogania) 147.11. 18 F. Pax. *— Euphorbiaceae-Adrianeae. Sect. 1. Euadriana Baill. Euadriania Baill. Etud. Euphorb. (1858) 406. — Folia petiolata, allerna, indivisa vel triloba. 1. A. glabrata Gaudich. in Ann. sc. nat. 1. ser. V. (1825) 223. — A. aceri- folia Müll. Arg. in DG. Prodi*. XV. 2. (1866) 390; Benth. et F. Müll. Fl. austral. VI. (4 873) 134. — Frutex fere metralis, zb pilis stellatis vestitus. Folia alterna, pe- tiolata. Petiolus 2 — 5 cm longus vel brevior; limbus subcoriaceus, dz vestitus, rarius glabrescens, 7 — 12 cm longus, ultra medium 3-lobus vel elobatus, ovato-lanceolatus ; lobi laterales adscendentes, omnes =b ovati, acuminati, subrepando- vel sinuato-serrati; glandulae stipulares adpresse sessiles. Spicae q? valde elongatae, ad 1 8 cm longae, Q =b abbreviatae, capituliformes ; bracteae (J1 fere sessiles, glomerulati, ^2 breviter pedicellali. Calyx q1 aperiens 6 — 7 mm Adriana. 19 diametiens tomentosus; sepala Q late ovata, acuta; ovarium stellato-tomentellum, muricatum; styli liberi, capsulam subaequantes. Capsula 10 — 12 mm longa, tomen- tella. — Fig. 6. Austromalayische Provinz: Nordaustralien, Nordwestküste, Carew River (A. Cunningham), Depuech Island (Brynoe), Point Larrey (Hughan), Festland beim Dampier Archipel (Naumann!). Fig. 6. Adriana tomentosa Gaudich. A Ramulus $ floriger. Z?.Flos <$. C Stamen. D Rarau- lus Q floriger. E Flos Q. (Icon origin.) 2* 20 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Westaustralische Provinz: Gascoyne, Carnarvon (Diels n. 3699!), Sharks Bay (Milne, Denham), Port Gregory und Murchison River (Oldfield), Baie des chiens marins (Gaudichaud n. 1165!). Auf lichten Sandhügeln. Nota. Nomen specificum ineptum est: indumentum saepius parcius quam in A. glabr ata. 3. A. Hookeri Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 89*; Benth. et F. Müll. Fl. austral. VI. (1887) 135. — A. tomentosa F. Müll, in Transact. Bot. Soc. Edinburgh VII. (1863) 482 ex parte. — Suffrutex glaber vel puberulus, gracilis. Folia alterna, hinc inde subopposita, petiolata. Petiolus 3 — 8 mm longus; limbus aut oblongus vel oblongo-lanceolatus, obtusus, irregulariter crenato-dentatus, \i/2 — 3 cm longus, 4 — 10 mm latus, aut rarius 3-lobus; lobus medius limbum indivisum aequans, laterales breves, lati; glandulae stipulares sessiles. Spicae q? quam in speciebus praecedentibus breviores et magis pauciflorae; flores Q saepe solitarii. Calycis lobi ovato-lanceolati, acuti. Styli basi breviter connati, profunde bifidi. Capsula glabrescens, parvüla. Var. er. velutina Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 891. — Trachycaryon HookeH F. Müll, in Transact. Phil. Soc. Victoria I. (1855) 16. — Trachycaryon Hookeri var. tomentosum F. Müll, in Hook. Kew Journ. Bot. VIII. (1856) 210. — Folia supra sparse, subtus cum ramulis floribusque dense velutino-pubescentes. Ostaustralische Provinz: Victoria, Sandhügel am Murray River (F. v. Müller). Var. ß. glabriuscula (F. Müll.) Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 891. — Trachycaryon Hookeri var. glabriusculum F. Müll, in Hook. Kew Journ. Bot. VIII. (1856) 210. — Folia db glabrala. Ramuli cum floribus glabrescentes. Ostaustralische Provinz: Victoria (F. v. Müller). Nota. Speciem non vidi. Sect. 2. Trachycaryon (Klotzsch) Baill. Trachycaryon Klotzsch in Lehmann, PI. Preissian. I. (18 44) 175. — Meialisia Raf. Sylv. Tellur. (1838) 63. — Ädriania Sect. Trachycaryon Baill. Etud. Euphorb. (1858) 406. — Folia sessilia vel subsessilia, indivisa, opposita. 4. A. quadripartita (Labill.) Gaudich. Bot. voy. Freycinet (1826) 489; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 892; Benth. et F. Müll. Fl. austral. VI. (1887) 135. — A. Billardieri Baill. Etud. Euph. (1858) 406, t. 2, f. 19—22. — Croton quadrl- partitus Labill. Nov. Holl. pl. nov. II. (1806) "73 t. 223. — Trachycaryon LaUllardi eil Klotzsch in Lehmann, PI. Preiss. I. (1844 — 45) 175. — Trachycaryon Billardieri Benth. et F. Müll. Fl. austral. VI. (18 87) 135. — Meialisa australis Raf. Sylv. Tellur. (1838) 64. — Frutex 1 — 2 m altus, glaber; ramuli superne angulosi. Folia op- posita, subsessilia. Petioli brevissimi, lati, basi linea prominente invicem juneti; limbus 4 — 8 cm longus, 1 1/2 — 3y2 cm latus, lanceolatus vel oblongo-lanceolatus, obtusus vel acutus, coriaceus, obtuse crenato-serratus ; glandulae stipulares obconico-cylindricae. Spicae q? 3 — 7 cm longae, nunc in racemum evolutae, g compacto-pauciflorae; brac- teae (J1 late ovatae vel lanceolatae, coneavae, 3y2 mm longae, 3 — 5-florae, Q 1-florae, rhombeo-ovatae, longe acuminatae, basi biglandulosae. Calyx tf aperiens 3 mm latus, glaber, saepe 4-partitus; sepala g lanceolata, acuminata, margine simpliciter pilosa; ovarium dense muricato-verrueosum, stelluto-puberulum; styli 3 mm longi, subgraciles, calyce subduplo breviores. Capsula 8 — 10 mm longa, verrueoso-aspera. — Fig. 7. Ostaustralische Provinz: Victoria, Port Phillip (R. Brown, Gunn, Harvey), Cape Otway. Provinz Tasmanien (Labillardiere). Westaustralische Provinz: Point Henry (Oldfield), Cape Eliche (Drummond n. 224, 225, 239), Esperance Bay (Maxwell, Diels n. 5351a!, 5351b!), Swan Kiwi (Drummond!, Oldfield, Preiss n. 1206!), Port Gregory (Oldfield). Auf Küstenhügeln, auf kalkhaltigem (ir.inils.liull. In europäischen botanischen Gärten in Kultur! Adriana, Manihot. 21 5. A. Klotzschii (F. Müll.) Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 892; Benth. et F. Müll. Fl. austral. VI. (1887) 135. — A. Billardieri F. Müll, in Transact. Bot. Soc. Edinburgh VII. (1863) 482 ex parte. — A. Bloudowskyana Müll. Arg. in Sched. — Trachycaryon Klotzschii F. Müll, in Transact. Phil. Soc. Victoria I. (1855) 15; in Kew Journ. Bot. VIII. (1856) 209. — Frutex ± \ m altus; ramuli leviter pubes- centes. Folia opposita, subsessilia; limbus 4 — 10 cm longus, 1 1/2 — 3 V2 cm latus, lan- ceolatus vel oblongo-lanceolatus, acutus, coriaceus, obtuse crenato-serratus, supra pube- rulus, demum glabratus, subtus dense albido-tomentellus. Spicae tf 8 — 9 cm longae, densiflorae, Q abbreviatae; bracteae late ovatae, tomentosae, 3 — 4 mm longae, q? pluri- florae, Q 1-florae, rhombeo-ovatae, longe acuminatae, longe ciliatae et pilosae. Calyx Fig. 7. Adriana quadripartita (Labill.) Gaudich. Ramuli $ et £. (Icon origin.) aperiens 3 mm latus, pubescens; sepala Q ovata, acuta, pilosa; ovarium sublaeve, subsericeum ; styli calycem aequantes, grosse papillosi. Capsula globoso-ovoidea. Ostaustralische Provinz: Victoria, Wilson's Promontory (F. v. Müller). — Südaustralien: Memory Cove und Port Lincoln (R. Brown), Rivoli Bay (Robertson), Encounter Bay (Whittacker), Adelaide (Bloudowsky! , F. v. Müller!), Port Lincoln (Wilhelmi), Venus Bay und Kangaroos Island (Waterhouse), Torrens Gorge (Tepper!), Lake Borney (F. v. Müller!), Thistle Island (Maiden!). 7. Manihot Adans. Manihot*) Adans. Farn. II. (1763) 356; Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 17 t. 10—48; Endl. Gen. pl. II. (1836 — 40) 1114; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2'. *) Nomen brasiliense specierum frutescentium. * 22 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. (1866) «057; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 438 t. 63—67; Benth. et Hook. f. Gen. Ol. (1880) 306; Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1 890) 79 f. 48, 49. — Janipha II. B. K. Nov. gen. et spec. II. (1817) 84 t. 109. — Mandioca Link, Handb. II. (1831) 436. Flores majusculi, monoici, apetali. Floris qj1 calyx saepe coloratus, =b campanu- latus, breviter vel profundius 5-fidus; lobi imbricati vel contorti. Stamina 10, biverti- cillata, inter lobos vel glandulas disci inserta; filamenta libera; antherae dorsifixae, longiludinaliter dehiscentes. Ovarii rudimentum nullum vel in medio disci parvum, 3-fidum. Floris Q caljx maris. Discus hypogynus integer vel lobatus. Ovarium 3-loculare; slyli basi breviter connati, varie dilatati et lobati; ovula in loculis solitaria. Capsula in coccos 2-valves dissiliens. Semen carunculatum ; testa crustacea; albumen carnosum ; cotyledones planae, latae. — Frutices vel arbores, rarius herbaceae, saepe glaucescentes et zh pruinosae, glabrae vel vestitae. Folia alterna, petiolata, rarius sessilia, peltata vel epeltata, indivisa vel saepius profunde 3 — 1 l-loba; lobi indivisi vel lobulati; stipulae parvae, rarissime foliaceae. Flores racemosi vel paniculati; racemi Fan Jbracfmtac HeteJvphylUic Sinnatae Quinquelobae O? rt ndibi •<(c/rafae Stipulares Glaxiovkmae Feltutae 'Jndivisae Fig. 8 •Brevipeüolatae Weddellianae . Sectiones generis Manihot secundum affinitatem naturalem dispositae. (Icon origin. terminales vel ex axillis supremis laterales, simplices vel paulo ramosi et tum pani- culiformes, saepius basi flores Q paucos vel solitarium, longius et robustius pedicellatos, deinde flores (j1 numerosiores, brevius pedicellatos gerentes; bracteae nunc parvae, nunc foliaceae, integrae, dentatae vel lacinuligerae. Species notae 129, omnes americanae, pro maxima parte Brasiliae orientalis vel mediae incolae. Conspectus sectionum generis Manihot. A. Folia lobata. a. Bracteae magnae (cfr. Stipularesl). a. Stipulae non foliaceae. I. Foliorum lobi integri . . . II. Foliorum lobi lobulati . . . ß. Stipulae foliaceae b. Bracteae parvae (cfr. Stipulares^. ct. Folia epeltata. I. Folia ultra medium partita. 1. Foliorum lobi integri . . 2. Foliorum lobi lobulati . . Sect. 1. Grandibracteatae Pax. Sect. 2. Sinuatae Pax. Sect. 3. Stipulares Pax. Sect. 4. Parvibracteatae Pax. Sect. 5. Heterophyllae Pax. Manihot. 23 II. Folia ad medium tantum lobata ß. Folia peltata. I. Folia profunde lobata .... II. Folia margine tantum sublobata Folia indivisa. a. Folia longe petiolata b. Folia breviter petiolata vel subsessilia. «. Folia omnino integra ß. Folia sinuata . Sect. 6. Quinquelobae Pax. . Sect. 7. Glaziovianae Pax. . Sect. 8. Peltatae Pax. Sect. 9. Indivisae Pax. . Sect. 10. Brevipetiolatae Pax. . Sect. \ I . Weddellianae Pax. Bei dem sehr übereinstimmenden Blütenbau aller Arten von Manihot wird es erklärlich, dass eine Gliederung der Gattung in Sectionen bisher nicht durchgeführt worden war; doch hatte schon Müller in seiner Bearbeitung für die Flora Brasiliensis das hier zu Grunde gelegte System wenigstens in den Hauptzügen richtig erkannt. Drei Hauptstämme lassen sich unterscheiden (Fig. 8), die Parvibracteatae, Orandibracteatae und Indivisae, deren unterscheidende Merkmale aus obigem Schlüssel hervorgehen. Alle andern Gruppen sind jüngere Descendenten. Die Heterophyllae und Sinuatae sind durchaus analoge Bildungen, Parallelgruppen, die sich so gegeneinander verhalten, wie Parvibracteatae und Orandi- bracteatae selbst. Die Siipulares haben durch die eigenartige Ausbildung der Nebenblätter einen hohen Grad von Selbständigkeit erlangt. Von den Parvibracteatae leiten sich die Quinquelobae ab und von diesen wieder die Formen mit schildförmigen Blättern, die als Glaziovianae und Peltatae unterschieden werden. Den Typen mit gelappten Blättern stehen die Indivisae gegenüber, an welche sich die Brevipetiolatae anlehnen. Die Weddellianae werden noch am besten an die zuletzt genannte Section anzugliedern sein. In der Gesamtverbreitung der Gattung lassen sich zwei Gebiete größeren Artenreichtums unterscheiden, ein viel ärmeres in Mexiko und ein sehr typenreiches im östlichen und centralen Brasilien. Die dazwischenliegenden Ländergebiete sind arm an Ma?iihot-Arten. Im allgemeinen setzt ihrer Ausbreitung der Urwald des Amazonengebietes und die Andenkette eine Grenze. Diese Verhältnisse gehen aus nachfolgender Tabelle hervor: Tropisches _ , _ n . , i Subaouator. Central- l ., * .. andineProv. amerika Cisäquato- riale Savan- nenprov. Amazonen- gebiet Südbrasi- lian. Provinz Andines Gebiet Gesamtzahl Orandibracteatae . Sinuatae Stipidares Parvibracteatae . . Heterophyllae . . . Quinquelobae . . . Glaziovianae . . . Peltatae Indivisae Brevipetiolatae . . . Weddellianae . . . Species incertae sedis 2 \ 4 2 4 4 2 4 1 4 3 28 4 4 2 36 13 3 3 4 3 7 4 4 4 32 12 2 45 47 3 3 3 8 4 2 Gesamtzahl 40 4 4 4 108 2 4 29 Sect. 4. Grandibracteatae Pax. Folia petiolata, profunde partita vel superiora indivisa, epeltata; lobi indivisi; sti- pulae parvae, non foliaceae. Bracteae magnae, subfoliaceae vel foliaceae, integrae vel lacinulatae vel dentatae, saepe comoso-exsertae. Die Hauptentwicklung der Section liegt in den mittleren brasilianischen Staaten Minas Geraes, Bahia und Goyaz, und von hier reicht das Areal bis Paraguay. Aus den Nordstaaten kennt man zur Zeit nur je eine Art aus Parä (M. paraensis), Piauhy (M. piauhyensis) und Gearä [M. coerulescens) ; dagegen hat das nördliche Paraguay noch 5 Species aufzuweisen. ^ 24 F- Pax- — Euphorbiaceae-Adrianeae. Außerhalb Brasiliens tritt die Section noch mit einer Art in Peru [M. peruviana) und mit zwei einander sehr nahestehenden Species in Mexiko [M. crassisepala, foetida) auf. Die im Folgenden unterschiedenen Subsectionen sind pflanzengeographisch nicht umgrenzt, bis auf die Peruvianac und Papillosae, doch zeigt sich innerhalb der Tripartitae und Angusti- foliae ein größerer Reichtum im Süden, namentlich in Paraguay. Von den unterschiedenen Subsectionen stellen die Papillosae eine scharf umgrenzte, isoliert stehende Gruppe dar. Die Tripartitae, an die sich die Angustifoliae als phylogenetisch jüngerer Seitenzweig anschließen, stehen den übrigen Verwandtschaftskreisen durch die eingeschnittenen Bracteen scharf gegenüber. Alle andern Untergruppen zeigen nähere Beziehungen zu einander: nahe stehen sich die Tomentosae, Peruvianae und Qlabrcscentes einerseits und anderseits die Coerulescentes und Rigidulae. Diese letzten fünf Gruppen phylogenetisch gegeneinander zu bewerten und abzuschätzen, ist eine augenblicklich kaum zu lösende Aufgabe. Clavis specierum. A. Bracteae integrae. a. Ovarium vestitum. a. Calyx intus non papillosus, laevis. I. Folia, praesertim subtus, dense pubescentia . Subsect. 4a. Tomentosae. 1 . Folia basi profunde cordata, sinus clausus. * Racemi strobiliformes. Bracteae longe per- sistentes 1 . M. tomentosa. ** Racemi capitato-spiciformes. Bracteae mox caducae 2 . M. araliaefolia. 2. Folia basi aperte cordata 3. M. pabescens. II. Folia tantum secus nervös pubescentia, ceterum glabrata Subsect. ib. Olabrescentes. 1. Folia subtus glauco-pruinosa 4. M. mossamedensis. 2. Folia concoloria 5. M. maracasensis. ß. Calyx intus dense papillosus Subsect. 1c. Papillosae. I. Calyx extus glaber 6. M. crassisepala. II. Calyx extus pubescens 7. M. foetida. b. Ovarium glabrum. a. Calyx extus et intus cum filamentis vestitus. . Subsect. Id. Peruvianae. 8. If. peruviana, ß. Calyx extus glaber. Filamenta glabra. I. Foliorum lobi lati, obovati vel oblongi. I. Flores mediocres, dz 10 — 12 mm longi, rarius majores Subsect. le. Coerulescentes. * Calyx intus vestitus. f Bracteae lanceolato-ovatae, acuminatae. Ova- rium subteres. O Racemi multiflori 9. M. violacea. QO Racemi valde abbreviati, pauciflori . . \ 0. M. reptans. f f Bracteae orbiculari-ovatae, breviter acutatae. Ovarium anguste alato-hexagonum . . . H . M. occidentalis. ** Calyx intus glaber. f Ovarium teres 12. M. jacobinensis. ff Ovarium costato-angulosum. Q Folia juvenilia jam coriaceo-membra- nacea; costae secundariae subhorizon- tales 13. M. coerulescens. QO Folia juniora membranacea; costae se- cundariae obliquae. A Bracteae late lanceolatae . . . . 14. M. paraensis. AA Bracteae late ovatae 15. M. quinquefolia. Manihot. 25 2. Flores majusculi, dz 20 mm longi vel majores, rarius minores Subsect. 1f. Grandiflorae. * Stipulae integrae. •j- Calyx 20 mm longus vel longior. O Folia 3 — 4-partita 16. M. macrantha. OO Foua 5— 7-partita 1 7. M. piauhyensis. ff Calyx 12 — 15 mm longus 18. if. speciosa. ** Stipulae argute dentatae 19. M. grandiflora. II. Foliorum lobi angusti. Ovarium subteres . . . Subsect. Ig. Rigidulae. 1. Calyx q? breviter 5-fidus. * Stipulae elongatae . . 20. M. paviaefolia. ** Stipulae parvulae 21. if. pentaphylla. 2. Calyx Qp ultra medium 5-fidus. * Discus intrastaminalis amplus, undulatus . . 22. M. rigidula. ** Discus intrastaminalis ad glandulam conicam reductus 23. if. conulifera. y. Calyx extus pubescens, intus glabratus, I. Glaberrima 24. if. Uleana. II. Folia pilosa 25. if. Pohlii. B. Bracteae dentatae vel lacinulatae. a. Foliorum lobi oblongo-obovati . Subsect. 1h. Tripartitae. a. Filamenta glabra. I. Erecta 26. M. tripartita. II. Procumbens 27. if. procumbens. ß. Filamenta villoso-pilosa 28. M. trichandra. b. Foliorum lobi angusti Subsect. 1i. Angustifoliae. ex. Stipulae lacinulatae. Calyx glaber. I. Foliorum lobi lineari-lanceolati. Bracteae ovatae . 29. M. varians. II. Foliorum lobi lanceolati. Bracteae lanceolatae . . 3 0. if. depauperata. III. Foliorum lobi anguste lineares. Bracteae lineares. 31. if. graminifolia. ß. Stipulae exiguae , subulatae , integrae. Calyx pu- bescens 32. if. lagoensis. Subsect. 1a. Tomentosae Pax. Folia praesertim subtus dense pubescentia. Bracteae integrae. Calyx intus et extus =b pubescens, intus non papillosus. Ovarium vestitum. 1. M. tomentosa Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 50 t. 43; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1067; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 466. — Jatropha tomen- tosa Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Fruticosa, erecta, rigida, 1 — 2 m alta; rami obtuse angulosi, validi, tomento albido-flavicante obtecti. Petiolus 3 — 13 cm lon- gus, dense vestitus; limbus firme membranaceus, supra fusco-nigricans et villoso-pubes- cens, subtus lanato-villosus, profunde 3 — 5 — 7-lobus, basi profunde cordatus; sinus clausus; lobi 8 — 12 cm longi, 4 — 5J/2 cm ^h obovati, breviter acuminati, laterales ovati, basi inaequilaterales ; costae loborum utrinque dz 10, subtus flavo-tomentosae, in foliis junioribus valde prominentes; stipulae 10 — 12 mm longae, subflaccidae, caducae. Racemi strobiliformes, densiflori, breves, breviter et crasse peduneulati; bracteae ovato- lanceolatae, integrae, 14 — 16 mm longae, 6 — 8 mm latae, penninerviae, dense tomen- tosae; pedicelli g 1 cm, q? 2 — 3 mm longi. Calyx (j1 ad 2/5, Q ad medium 5-fidus, utriusque sexus extus lanatus, intus superne puberulus et brunneo-purpurascens, ceterum glaber, 15 mm longus; discus hispidulus; antherae apice connectivi hispidulae; filamenta glabra. Ovarium fulvo-tomentosum. Capsula 1 4 mm longa et fere lata, subglobosa, lanata. — Fig. 9. 26 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Bergmatten im Staate Minas Geraes und Rio de Janeiro (Claussen n. 758, Glaziou n. 16329!, 17753!, Pohl n. 702!, 767!, 4 713, Riedel n. 1397, Sellow n. 2067!, 2105!, Warming). I. M. araliaefolia Pax nov. spec. — Rami obtuse angulosi, validi, tomento cinereo-albido vel flavicanti-albido obtecti. Petiolus 6 — 15 cm longus, dense vestitus; limbus firme membranaceus, supra fusco-nigricans et villoso-pubescens, subtus lanato- villosus, profunde 5 — 7-lobus, basi profunde cordalus; sinus clausus; lobi 8 — 12 cm longi, 4 — 5 cm lati, lanceolato-elliptici vel obovato-oblongi, acuminati, laterales basi in- aequilaterales; costae loborum ulrinque 12 — 13? subtus cinereo- vel flavo-tomentosae ; Fig. 9. Manihot tomentosa Pohl. A Ramulus floriger. (Icon origin.) B Flos $ longitudinaliter sectus. Manihot. 27 stipulae caducae. Racemi capitato-spiciformes, breves, longiuscule pedunculatae ; brac- teae ovato-lanceolatae, acutae, integrae, 10 — 12 mm longae, leviter pubescentes, caducae; pedicelli Q 1 cm, q? 3 — 4 mm longi. Calyx utriusque sexus ad 2/s 5-fidus, extus leviter lanatus, 12 — 13 mm longus; discus glaber; antherae apice connectivi hispidulae; filamenta pilosa. Ovarium hispido-pilosum. Capsula 14 mm longa, lanata. Semina carunculata, cinerea, nigro-maculata. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz(Glaziou n. 221361,22137!). Nota. Species praecedenti simillima et valde affinis, sed indumentum saepius cinereo- albidum et parcius evadit. Foliorum lobi angustiores et saepius longiores sunt, racemi capitato- spiciformes, vix strobiliformes et longius pedunculati; ceterum bracteae minores, minus vestitae, caducae, calyx Q ad 2/5 longitudinis tantum partitus, discus glaber, filamenta autem pilosa. Flores minores et parcius pubescentes. 3. M. pubescens Pohl; PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 47 t. 40; Müll. Arg. in I)C. Prodr. XV. 2. (1866) 1067; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 465. — Jatropha pubes- cens Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Fruticosa, 1 — 2 m alta; rami teretes, subgraciles, juniores ferrugineo-tomentosi. Petioli inferiores limbum aequantes, supe- riores eo breviores, patuli, dense pubescentes; limbus foliorum superiorum indivisus, ovatus, breviter cuspidato-acuminatus, basi rotundato-obtusus vel leviter cordatus, 6 — 10 cm longus, 4 — 7 cm latus, supra fuscus, puberulus, subtus pallidior et densius vestitus, juvenilis utraque pagina dense ferrugineo-tomentellus, palmatinervius; costae secundariae utrinque ± 5 ; limbus foliorum inferiorum ad 3/4 vel profundius 3-partitus, multo amplior; lobi 10 — 15 cm longi, obovati; terminalis penninervius, laterales basi obliqui, sub medio contracti; stipulae 8 — 10 mm longae, angustae, tomentellae, mox deciduae. Racemi spiciformes, breves, pauciflori, breviter et graciliter pedunculati, ferrugineo-tomentelli; bracteae rhombeo-lanceolatae, acuminatae, integrae, 10 mm longae, 5 — 7 mm latae. Calyx utriusque sexus intus et extus ferrugineo-tomentellus, - Calyx utriusque sexus glauco-pruinosus, semen subglobosum compressum. — Fig. 11 G — H\ Fig. 15(7 — E. Südbrasilianische Provinz: In der Formation der Bergsträucher in der Serra Branca in dem brasilianischen Staate Piauhy (Ule n. 7l41a!); in der Serra Nova kulti- viert (Ule n. 7l41b!). — Staat Bahia, bei Remanso kultiviert (Ule n. 7141c!). Nutzen. Liefert Kautschuk; wächst am besten auf Sandboden. Der Kautschuk wird teils über Theresina durch Piauhy selbst, teils über Pernambuco versandt; die größte Menge gelangt über Bahia in den Handel. 18. M. speciosa Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 470. — M. Biedeliana Klotzsch in Sched. — Frutex metralis vel altior, e basi ramosus; rami crassi, viridi- fusci, irregulariter angulosi, glabri. Petiolus 6 — 8 cm longus, validus, glaucus; limbus usque ad basin 3 — 5-partitus, coriaceo-membranaceus, supra fuscus, subtus intense glaucus, crebre fusco-venulosus; lobi obovati, 6 — 8 cm longi, 3 — 3^2 cm ^h Das* valde angustati, fere foliola simulantes, apice rotundato-obtusi, abrupte mucronulato- acutati; costae secundariae angulo semirecto insidentes, utrinque db 10; stipulae 10 mm longae, integrae, e basi lineari-lanceolata longissime setaceo-acuminatae. Racemi demum petiolis aequilongi, glauco-violacei, dense imbricatim bracteigeri; bracteae lineari-lanceo- latae, sessiles, breviter subsetaceo-acuminatae , 3l/2 cm longae, integrae; pedicelli (j1 4 — 7 mm, Q refracto-subpenduli, 2 — 3 cm longi. Calyx utriusque sexus flavo-viridis, 12 — 14 mm longus, violaceus, extus et intus glaber, (J1 ad 3/ö longitudinis 5-fidus, aperiens obtuse acuminatus; discus crassus, glaber; stamina glabra; ovarium cylindrico- ellipsoideum, prominenter longitrorsum 6-costatum. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, zwischen dem Rio de Padre und R. Säo Francisco (Riedel n. 2822!). 19. M. grandiflora Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 471 t. 66. — Frutex vel arbuscula, 1 — 3 metralis, glaberrima; rami validiusculi, dense foliosi. Petioli validiusculi, 5 — 6 cm longi; limbus membranaceus, demum rigidulus, supra fusco- nigricans, subtus coerulescenti-glaucus, fere ad basin tripartitus vel indi Visus; lobi late obovati, abrupte subsetaceo-acuminati, laterales obliqui, 6 — 7 cm longi, 4 — i\-> cm lati; costae secundariae angulo semirecto insidentes, utrinque 7 — 10, vix prominentes; stipulae G mm longae, rigidulae, fuscae, acuminatae, argute mulüdentatae. Racemi 6 — 12 cm longi, basi et inferne laxe g; bracteae 15 mm longae, elliptico-lanceolatae, integrae, basi angustatae, caducae; pedicelli g pauci, validi, deflorati deflexi, 1 !/2 — V/2 cm longi, tf 10 — 17 mm longi. Calyx utriusque sexus 18 — 21 mm longus, Manihot. 35 extus et intus glaber, violaceo-fuscescens , fere ad medium 5-fidus, (j1 late tubulosus, Q basi demum eircumscissus et lateraliter ruptus; discus glaber; filamenta glabra; antherae 3Y2 mm longae; ovarium glabrum, prominenter 6-costatum. Capsula glauco- pruinosa, 6-costata. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Minas Geraes, trockene Steppen bei Lagoa Santa (Riedel n. 791, Warming). Fig. 12. Manihot paviaefolia Pohl. (Icon origin.) Subsect. 1 g. Rigidulae Pax. Folia saepissime glabra; lobi angusti, lanceolati vel lineares. Bracteae integrae. Calyx epapillosus, saepissime extus glaber; filamenta glabra. Ovarium glabrum. 20. M. paviaefolia Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 52 t. 45; Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 472; Peckolt in Ber. Deutsch, pharm. Gesellsch. XVI. (1906) 3* 36 F. Pax- — Euphorbiaceae-Adrianeae. 2 9. — M. pentaphylla var. paviaefolia Mull. Arg. in DG. Prodi*. XV. 2. (1866) 1071 . — Jatropha paviaefolia Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Suffrutex erectus, rigidus, glaber, cano-brunneus. Petiolus 3 — 6 cm longus, gracilis; limbus membrana- ceus, glaber, supra obscure olivaceo-viridis, subtus glaucus, fere ad basin 3 — 5-parütus; lobi 8 — 10 cm longi, 2 — S1/^ cm ^a^> spathulato-lanceolati, longe cuspidato-acuminati, basin versus longe cuneato-angusta'ti, margine leviter revoluti; stipulae 6 — 9 mm longae, subpersistentes , lineari-lanceolatae , setaceo-acuminatae. Racemi 4 — 5 cm longi, dense bracteosi; bracteae 15 — 1 8 mm longae, 6 — 7 mm latae, lanceolato-ovatae, longe acu- minatae, integrae; pedicelli Q fructiferi 2*/2 cm longi, q? calyce duplo breviores. Calyx extus glaber, intus dense pubescens, (j1 aperiens obtusus, breviter 5-fidus, 13 mm longus, g 5-partitus; discus glaber; filamenta glabra; connectivum apice hispidulum; ovarium subteres, glabrum. Capsula 11 mm longa, 10 mm lata, subundulato-aspera. — Fig. 12. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, bei Corumba, Corgo do Jaragua, Ouro fino (Pohl n. 1190!); Serra dos Pyreneos (Ule n. 3074!). Nach Peckolt auch im Staate Minas Geraes und Rio de Janeiro (Cantogallo). Einheim. Name: Mandioca vermelha brava do mato virgem. Nota. Specimen a cl. Müller e ditione urbis Rio de Janeiro a Houllet lectum citatum dubium remanet. 21. M. pentaphylla Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 53 t. 46; Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. ( I 874) 473. — M. pentaphylla var. genuina Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1071. — Jatropha pentaphylla Steud. Nomencl. ed. 2. L (1840) 800. — Fruticosa, subramosa, rigida; caulis glaber, cano-brunneus. Petiolus gracilis, 3 — 7 cm longus, saepius limbo brevior; limbus membranaceus , glaber, supra olivaceo- viridis, subtus fuscescenti-glaucescens, fere usque ad basin 3 — 7-partitus, lobi 11 — 15 cm longi, 6 — 8 mm lati, basi breviter attenuati, ceterum fere a basin sensim seta- ceo-attenuati, basi in membranulam parvam, fuscescentem confluentes, margine revoluti ; laterales breviores; stipulae 3 — 4 mm longae, lineari-lanceolatae, integrae. Racemi inclinati, dense bracteosi, 4 — 5 cm longi; bracteae lanceolato-ovatae, cuspidato-acumi- natae, 11 — 13 mm longae, 5 mm latae, g paucilacinulatae, q? numerosiores, integrae. Galyx extus glaber, intus dense pubescens, q? breviter 5-fidus, aperiens obtuse acu- tatus, 10 mm longus, g 5-partilus ; discus glaber; filamenta glabra; connectivum apice hispidulum; ovarium subteres, glabrum. Capsula globoso-ellipsoidea, verrucoso-aspera, 1 1 mm longa, 9 mm lata. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, bei Corumba und Corgo do Jaragua (Pohl n. 1186!, 1706!). Nota. Valde affinis M. paviaefoliae , quacum cl. Müller speciem olim conjunxit, sed foliorum lobis latioribus , stipulis parvulis , bracteis dimorphis et floribus paulo minoribus distinguitur. 22. M. rigidula Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 474 t. 67. — Suffruti- cosa, parce ramosa, J/3 — V'2 m a^a? rigidula, glabra; rami lignosi. Petiolus 2 — 5 cm longus, rigidus; limbus supra olivaceo-fuscescens, subtus glaucescens, fere ad basin 3 — 5-partitus, rigide membranaceus; lobi 7 — 12 cm longi, 5 — 8 mm lati, omnes ad- scendentes, margine revoluti, lineares, acuminati, basi in disculum parvum confluentes; costae secundariae numerosae, subhorizontales; stipulae integrae, subulatae, 2V2 — 3 ,mn longae. Racemi 5 — 6 cm longi, subpauciflori; bracteae 12 — 14 mm longae, 8 — 9 mm latae, integrae, fusco-glaucae, lanceolato-ovatae, acuminatae; pedicelli fructigeri 18 mm longi, crassi, florigeri breviores, uberulum vel glabrum. Capsula ellipsoidea, sub leres, pubescens vel glabra, 4 4 mm longa, 4 0 — 4 4 mm lata. Species satis polymorpha quoad ambitum foliorum et indumentum, sed varietates infra distinctae vix certis characteribus limitandae sunt. Süd brasilianische Provinz: Verbreitet in den brasilianischen Staaten Bahia, Goyaz, Matto Grosso, Minas Geraes bis Sao Paulo, Rio de Janeiro und bis Paraguay. Var. er. daleehampiaeformis (Pohl) Pax. — M. dalechampiaeformis Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (4 827) 44 t. 36. — M. tomentella Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 45 t. 57. — M. cleomaefolia Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (4 827) 51 t. 44. — M. tripartita var. genuina Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (4 866) 4 068; in Fl. Bras. XI. 2. (4 87 4) 476. — M. consanguinea Klotzsch in Sched. — Jatropha tri- partita Spreng. Syst. veg. Hl. (4 82 6) 76. — Jatropha cleomaefolia Steud. Nomencl. ed. 2. I. (4 840) 799. — Jatropha dalechampiaeformis Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Jatropha tomentella Steud. Nomencl. ed. 2. I. (4 840) 800. — Adenoropium tripartitum Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (4 827) 4 5. — Folia inferiora 5-partita, superiora vel omnia 3-partita, supra pubescentia, subtus canescenti-villosa, margine undulata; lobus medius saepissime oblongo-obovatus, rarius oblongo-lanceolatus. Bracteae lacinulatae. Galyx et ovarium tomentellum. Brasilien: Goyaz (Burchell n. 82, Glaziou n. 22138!, 22439!, Pohl n. 4 492!, 4 493!, Riedel n.. 287l!), Minas Geraes (Glaussen n. 315, 321, 752, Regnell n. 4071 ex pte.!, Riedel n. 790 ex parte!, Pohl n. 477!, 1707!, 3598!, 3722!), Rio de Janeiro (Glaziou n. 4320l!, 43202!); Säo Paulo, Cerrado (Löfgren n. 4030!); ohne näheren Standort (Glaziou n. 2048 4!). Var. ß. lanceolata Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (4 866) 4 068; in Fl. Bras. XI. 2. (4 874) 478. — Folia omnia tripartita, supra leviter pubescentia, subtus villoso- pubescentia; :+: brunneo-canescenüa; lobus intermedius 7 — 4 4 cm longus, 21/2 — 3*/2 cm latus, elliptico-lanceolatus ; bracteae et flores pubescentes. Südbrasilien (Sellow!). Nota. Var. dalechainpiaeformi maxime affinis, sed foliorum pagina inferiora brunnea, pubescenti, nee canescenti diversa. Var. /. vestita S. Moore in Transact. Linn. Soc. London IV. (1895) 466. — Ramuli cum petiolis dense fulvo-villoso-pubescentes. Folia tripartita, supra et subtus villoso-pubescentia, subtus canescentia. Brasilien: Staat Matto Grosso (S. Moore n. 4 86!). Var. d. porreeta (Pohl) Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (4 866) 4 068; in Fl. Bras. XI. 2. (4 874) 477. — M. porreeta Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (4 827) 46 t. 39. — Jatropha porreeta Steud. Nomencl. ed. 2. I. (4 840) 800. — Folia omnia 3-partita, supra pilosiuscula, subtus velutino-villosa, canescentia; lobus medius majus- culus, 4 2 — 4 3 cm longus, oblongo-obovatus, basi euneato-angustatus. Bracteae 2 — 3 cm longae, pubescentes, lacinuligerae. Calyx extus pubescens. Ovarium tomentellum. Brasilien: Staat Goyaz (Pohl n. 14 94!, 4 656!), Minas Geraes (Claussen, Regnell n. 4 07 4 ex pte.). Var. e. apaensis Chodat et Hassler in Bull. Herb. Boiss. 2. ser. V. (4 905) 65 4. — Suflrutex 4— 2 m altus. Folia tripartita, supra pilosiuscula, subtus velutino-villosa, canescentia; lobus medius lanceolatus, basi breviter angustatus. Bracteae 4 5 — 4 8 mm longae, pubescentes, lacinuligerae. Calyx extus pubescens.« Capsula pubescens. Paraguay: Am Oberlauf des Apa-Flusses (Hassler n. 7955!); Sierra de Amam- bay (Hassler n. 40704!, 40704a!). Var. t. seminuda Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. i. (4 874) 477. — Folia omnia tripartita, supra puberula, subtus breviuscule pubescentia; lobi obovati, abrupte acutati vel subtruncati. Bracteae lacinuligerae, pubescentes. Ovarium glabratum. Brasilien: St aal Goya/ (Gardon er D, 3445). Manihot. 39 Folia tri- lanceolati, Var. rj. subintegra Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 478. — partita, firma, supra minute puberula, subtus obscure glauca, puberula; lobi 8 — 1 1 cm longi, 1 4 — 2 8 mm lati. Brac- teae superne tantum inciso-denticulatae, ceterum integrae. Discus intus puberulus. Ovarium tomentellum. Brasilien: Staat Minas Geraes, Lagoa Santa (Warming). Var. &. eajaniformis (Pohl) Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1068; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 477. — M. eajaniformis Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 45 t. 38. — Jatropha eajani- formis Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Folia omnia tripartita vel hinc inde indivisa immixta, supra et subtus mox glabrata, subtus dr canescentia ; lobi oblongo-obovati, basi euneato-angustati. Bracteae glabrae vel subglabrae, ciliato- lacinulatae. Calyx extus subglaber, apice tantum minute puberulus. Ovarium parce puberulum. Brasilien: Staat Goyaz (Pohl n. 3921!). Var. i. glauca Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1069; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 477. — Tota primum densius pubescens, deinde glabrescens vel omnino glabrata. Folia omnia tripartita, subtus intensius glauca; lobi elliptico- lanceolati, acute acuminati, 5 — 7 cm longi. Bracteae parcius pubescentes, saepe minores. Ovarium villoso-tomen- tellum. Brasilien: Staat Bahia (Blanchet n. 3324!, Sellow!); Minas Geraes (Glaussen n. 456); Goyaz (Riedel!). Var. x. glabra Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 478. — Omnino glabra. Folia tripartita, subtus glauca, laevigata; lobi 4 — 61/2 cm longi, 18 — 25 mm lati, lanceolato-obovati, acuminati; stipulae lineares, multidentatae. Brac- teae breviter inciso-lacinulatae. Ovarium gl ab r um. Brasilien: Staat Minas Geraes ^ (Warming), Säo Paulo (Riedel), Cer- rado (Löfgren n. 991 !). 27. M. trichandra Pax et K. Hoffm. n. sp. — Specimen valde maneum tantum adest, sed sine ullo dubio speciem novam, bene limitatam sistit. Folia longe petio- lata, profunde 3-partita, basi cordata; pjgä 13> Manihot procumbens Müll. Arg. var. lobi ovati, acuti, laterales valde obliqui, genuina Pax. ij2 magn. nat. (Icon origin.j 40 F. l>ax« — Euphorbiaceae-Adrianeae. pilis longis secus nervös villosi, supra ± glabrescentes. Racemi laxiflori; bracteae lanceolatae, acuminatae, lacinulatae, villosae. Calyx (j* campanulatus, ad medium fere 5-partitus, extus intusque villosus , 2 2 mm longus; filamenta villoso-pilosa; antherae apice hirtulae. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Matto Grosso, St. Anna da Chapada (A. Robert n. 558!). Nota. Species quoad habitum et folia male nota, verisimiliter prostrata. Affinis M. tri- partitae et M. proeumbenti ', sed filamentis pilosis lloribusque magnis diversissima. 28. M. procumbens Müll. Arg. in Linnaea XXXIV. (1865) 206; in DG. Prodr. XV. 2. (4 866) 1072; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 478. — M. Sellowiana Klotzsch in Sched. — Caules Ys — * m longi, graciles, debiles, flexuosi, ramosi, adpresse pubes- centes. Petiolus lamina brevior; limbus membranaceus, supra fuscus, subtus fusces- centi-glaucus, profunde 3 — 5-partitus; lobi 2 — 6Y2 cm longi, 8 — 30 mm lati, obovati, breviter acutati vel obtusi , omnes basi sinu acuto inter se discreti , infimi 2 , si ad- sunt, reliquis multo minores, omnes basi latiuscule confluentes, supra et subtus pilis laxis, debilibus adspersi; stipulae subulatae, lacero-dentatae, pubescentes, 3 mm longae. Racemi laxiflori, foliis longiores, basi florem 2 unicum gerentes, deinde nudi, superne flores q? gerentes; bracteae 7 mm longae, lanceolatae, acuminatae, utrinque lacero- paucidentatae, pubescentes ; pedicelli Q 1 5 mm longi, q1 breviores. Calyx utriusque sexus \ 5 mm longus, clausus conico-cylindricus, q1 glaber, pro 2/s longitudinis partitus, Q 5-sepalus; sepala margine et apice parce pilosa; stamina glabra; ovarium costato- angulosum, glabrum. Var. cc. genuina Pax. — Foliorum lobi 2 — 4 cm longi. Sepala alba, extus purpureo-brunnescentia. — Fig. 13. Südbrasilianische Provinz: Südbrasilien, ohne nähere Standortsangabe (Sellow n. 4520!, 4526!, auch ohne n.!). — Paraguay: Ipe hu (Hassler n. 498i!), im Flussgebiet des Yhu (Hassler n. 9525!). Var. ß. grandifolia Ghodat et Hassler in Bull. Herb. Boiss. 2. sei*. V. (I905) 673. — Foliorum lobi ad 6 cm longi. Sepala alba, extus roseo-viridescentia. — Fortasse species propria. Südbrasilianische Provinz: Paraguay: Sandige Orte bei Vaqueria Capibary (Hassler n. 4441!). Subsect. 1i. Angustifoliae Pax. Folia saepius glabra; lobi angusti, lanceolati vel lineares. Bracteae dentatae vel laciniatae. Calyx epapillosus, saepius glaber; filamenta glabra. 29. M. varians Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 53 t. 47; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1072; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 475. — Jatropha varians Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Fruticosa, Ys m a^a- stricta, omnino glabra. Petiolus limbo brevior, 2 — 4 cm longus; limbus rigide membranaceus, supra fusco- viridis, subtus fuscescenti-glaucus, fere usque ad basin 3 — 5-partitus; lobi saepissime 3, subaequales, laterales horizontaliter patentes, vel 5 et 2 infimi multo minores; superiorcs 6 — 9 cm longi, 10 — 14 mm lati, lineari-lanceolati, breviter acuminati, mucronulati; costae laterales numerosae, valde patentes, inflexo-adscendentes; stipulae 5 mm longae, lineari-lanceolatae, subulato-acuminatae, lacinulatae. Racemi 2 — 3 cm longi, pauciflori, densiflori; bracteae oblongo-ovatae, acuminatae, lacero-multidentatae, 10 mm longae; dentes integri vel inciso-laceri; pedicelli Q 10 mm longi, (j1 breviores. Calyx utrius- que sexus extus et intus glaber, olivaceo- fuscus, rf 5-fidus, Q pro 2/s longitudinis 5-partitus, 15 mm longus; discus glaber; filamenta glabra; connectivum apice bispi- dulum; ovarium trigonum, costatum, glabrum. Capsula 12 mm longa, globoso-ellip- soidea, nigricans, verrucosa. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Coyaz, trockene Steppen tun Rio do Peixe (Pohl n. 171 l!, 2208!). Manihot. 41 30. M. depauperata Pax et K. Hoffm. n. sp. — Herba perennis, vix 1/2 alta. 5 cm iongus; glabra; rhizoma crassum, lignosum. Petiolus gracilis, limbo brevior, 3- limbus rigide membranaceus, supra atro-viridis, subtus canescenti-glaucus, usque ad basin 3-partitus, in apice petioli .refractus; lobi subaequales, laterales horizontaliter pa- tentes, ad 6 cm longi, 14 mm lati, lanceolati, acuminati, mucronati; costae laterales numerosae; stipulae 5 mm longae, subulato-acuminatae, lacinulatae. Racemi pedunculo 3 — 4 cm longo suffulti, abbreviati, pauciflori, laxiflori; bracteae lanceolatae, 10 mm longae, acuminatae, paucilacinulatae; pedicelli 5 — 6 mm longi. Calyx tf 15 mm Iongus, extus et intus glaber, viridi-albus, pruinoso-glaucus, ultra medium 5-fidus; discus et fila- menta . glabra. Flores Q ignoti. — Fig. 14. Fig. 14. Manihot depauperata Pax et K. Hoffm. A Pars superior plantae florentis. basalis. G Bractea. D Flos $ longitudinaliter sectus. (Icon origin.) B Pars Südbrasilianische Provinz: Paraguay, Sierra de Amambay (Hassler n. 10222!). Nota. Species ad M. variantem accedit, a qua differt foliorum lobis lanceolatis, bracteis angustis, 2 mm tantum latis, paucilacinulatis. 31. M. graminifolia Chodat et Hassler in Bull. Herb. Boiss. 2. ser. V. (1905) 671. — Suffrutex Y2 — ^ m altus; caulis glaber, sulcatus. Petiolus 8 — 10 cm Iongus, gracilis, flexuosus ; limbus fere usque ad basin partitus; lobi longissimi, aeutissimi lineares, 10 cm longi, 3 — 4 mm lati, medius integer, 2 laterales ad basin fissi; praeter lobos inter paria fissa mucron tenue, filiforme, 2 mm longum; stipulae setaceae, 6 mm 42 F. l>ax- — Euphorbiaceae-Adrianeae. longae, lacinulatae. Racemi pauciflori, ad 12 cm longi; flores albi, qJ1 numerosiores, Q basilaris, omnes longe (2 — -4 cm) pedicellati; bracteae 16 — 20 mm longae, lineares, margine longe et laxe setaceo-dentatae. Calyx q* 1 2 mm longus, ultra medium lobatus, late campanulatus, lobi breviter acuti, intus et extus glabri; filamenta glabra. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, Sierra de Maracayu (Hassler n. 5172!). 32. M. lagoensis Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 475. — Suffrutex circ. semimetralis ; caulis (vel ramus) gracilis, lignosus, superne cum ramis et petiolis totaque inflorescentia indumento brevi, molli, subferrugineo vestitus, inferne demum glabrescens. Peliolus 12 — 17 mm longus, rigidulus; limbus fere usque ad basin 3-partitus, supra olivaceo-viridis, subtus glaucus, rigide membranaceus, supra et subtus minute puberulus; lobi rigiduli, intermedius 7 — 9 cm longus, 6 — 8 mm latus, basi brevissime angustatus, apicem versus sensim attenuatus, laterales duplo breviores, sed haud angustiores, omnes setaceo-acuminati; costae secundariae subirregulares, incurvae; stipulae exiguae, tenellae, caducissimae. Racemi breves, sessiles; bracteae 14 mm longae, 5 mm latae, obovato- lanceolatae, breviter acuminatae, superne minute lacinulato-dentatae; pedicelli (j1 7 mm, Q fructigeri 1 4 mm longi. Calyx tf 1 5 mm longus, pro 3/ö longitudinis 5-fidus, extus pallide et dense pubescens, intus superne puberulus, ceterum glaber; discus crassius- culus, sparse hirtellus; filamenta glabra; connectivum apice hispidulum. Flores g et fructus ignoti. Südbrasilianische Provinz: Brasilien: Staat Minas Geraes, Lagoa Santa (Warming). Sect. 2. Sinuatae Pax. Folia petiolata, profunde partita, epeltata; lobi zb lobulati; stipulae parvae, non foliaceae. Bracteae magnae, subfoliaceae, integrae vel lacinulatae. Die Section tritt, in zwei Subsectionen gegliedert, uns entgegen: die Subsect. der War- mingianae mit den leierförmig gelappten Blattsegmenten schließt sich eng an die Qrandi- bracteatae an, zumal sehr häufig einzelne Blattlappen noch ungeteilt sind. Die Subsection der Laciniosae umfasst meist sehr zierliche Blattformen, deren Lappen buchtig eingeschnitten erscheinen. Zwischen beiden giebt es Zwischenformen nicht; die Laciniosae bilden vielmehr einen scharf umgrenzten Verwandtschaftskreis. Wie die Section Heterophyllae von den Parvibracteatac sich ableitet, so stellen auch die Sinuatae einen phylogenetisch jüngeren Seitenzweig dar, dessen Wurzeln in den Orandibrac- ieatae liegen. Sinuatae und Heterophyllae sind Parallelgruppen, durchaus analoge Bildungen. Die Subsection der Warmingianae, vermutlich die ältere der beiden Gruppen, reicht mit wenigen Arten von Mexiko {M. Pringlei) bis Paraguay [M. glabrata). Im Staate Bahia M. heptaphylla) und Minas Geraes [M. Warmingii) findet sich je eine Art. Die Laciniosae sind auf Brasilien und Nordparaguay beschränkt und zeigen ihr Entwicklungscentrum im Staate Minas Geraüs. Glavis specierum. A. Foliorum lobi lyrato-sinuati, utrinque 1 — 2-lobulati Subsect. 2a. Warmingianac. a. Flores extus vestiti. a. Folia subtus villoso-tomentosa 3 3. M. Warmingii. ß. Folia subtus zt glabrata 3 4. M. glabrata. b. Flores extus glabri. er. Flores breviter pedicellati. Ovarium teres . . . . 35. M. hiptaphylla. ß. Flores longe pedicellati. Ovarium costatum . . . . 36. M. Pringlei. B. Foliorum lobi sinuato-lobulati, saepius plurilobulati . . Subsect. 2b. Laciniosae. •I. Flores extus vestiti. er. Discus intrastaminalis hispidus 37. M. sinuata. ß. Discus intrastaminalis glaber. I. Stipulae parvae. Calyx Q fere ad basin partitus 38. M. intercedens. II. Stipulae elongatae. Calyx Q paulo ultra medium partitus 39. M. laciniosa. Manihot. 43 b. Flores extus glabri. a. Stipulae setaceae. I. Caules glabri 40. M. pardina, II. Gaules puberuli. \ . Planta erecta 4 1 . M. tenella. 2. Planta procumbens 42. ifcf. Meeboldii. ß. Stipulae brevissimae. I. Omnino glabra 43. M. elegans. II. Caules pilosi 44. M. affinis. Subsect. 2a. Warmingianae Pax. Foliorum lobi lyrato-sinuati, utrinque 1 — 2-lobulati. 33. M. Warmingii Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 481. — Caulis (vel ramus) subgracilis, strictus, patule puberulus, argillaceo-fuscescens. Petiolus 6 — 8 cm longus, molliter-villosulus, ferrugineo-incanus; limbus membranaceus , supra intense viridis et breviter pubescens, subtus indumento villosulo-tomentoso, incano vel albicante tectus, profunde 3 — 5-partitus; lobi 2 infimi reliquis multo minores, basi non altius cum sequentibus connati, omnes subconformes, terminalis 8 — 9 cm longus, ellipticus, cuspidato-acuminatus, profunde et late lyrato-sinuatus, lobuli late trianguläres, obtusis- simi, sinu amplo discreti; slipulae 5 — 8 mm longae, tenuissimae, persistentes, villosulae, integrae. Racemi breves, juniores ferrugineo-albido-vestitae; bracteae rhombeo-lanceo- latae, subintegrae, 11 — 13 mm longae, 5 mm latae; pedicelli Q fere 1 cm longi. Calyx utriusque sexus extus tomentellus, intus puberulus, q^ 6 mm longus, ultra medium 5-fidus, Q 8 mm longus; discus intrastaminalis hispidus; filamenta hirtella; connecti- vum hispidulum; ovarium dense tomentellum. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Minas Geraes, Lagoa Santa (Warming). Nota. In floribus Q cl. Müller filamenta sterilia, i. e. staminodia, observavit. 34. M. glabrata (Ghodat et Hassler) Pax et K. Hoffm. — M. pubescens f. glabrata Ghodat et Hassler in Bull. Herb. Boiss. 2. ser. V. (1905) 672. — Frutex 2 — 3 m altus. Petiolus ad 1 8 cm longus, parce pilosus, striatus; limbus fere usque ad basin 3 — 5- lobus, in foliis superioribus indivisus, membranaceus, supra tantum ad basin nervorum rufo-pilosus, ceterum glaber, subtus secus nervös primarios et parcius secundarios rufo- tomentellus, basi profunde et anguste cordatus; lobus medius 17 cm longus, 9 cm latus, obovato-oblongus, acuminatus, indivisus vel obtusissime utrinque 2-lobulatus, nervis secundariis zh 1 0 percursus ; intermedii minores, inaequilaterales, latere exteriore fere bilobi, lobuli obtusissimi et sinu lato discreti; infimi obliqui, multo minores, sed vix altius cum sequentibus connati; stipulae 10 mm longae, lineares. Racemi pedunculo 6 cm longo, parce rufo-piloso suffulti, capitato-spiciformes; bracteae mox caducae, lineares, 15 mm longae; pedicelli Q 5— 6 mm longi, <$ brevissimi. Calyx tf aperte campanulatus, extus et intus velutino-pubescens, violaceo-purpureus vel albovirens, intus purpureo-striatus, paulo ultra medium 5-lobus, lobi obtusi; discus glaber; filamenta parce pilosa; antherae 5 mm longae, apice connectivi hirtulae. Flos Q ignotus. Ovarium pubescens. Südbrasilianische Provinz: Paraguay. Trockene Wälder bei Igatimi (Hassler n.5516l, 5517!); Sierra Amambay (Hassler n. 10741!); am Oberlaufe des Jejui Guazü (Hassler n. 5730!). — Südbolivien: Bermejo, 1400 m (Fiebrig n. 2120!). Nota. Species haec M. pubescenti haud affinis est et primo intuitu jam foliis amplioribus, valde glabratis et floribus duplo majoribus differt; majorem affinitatem habet cum M. Warmingii, sed foliis glabrescentibus, majoribus, floribus speciosis, bracteis alienis valde a specie laudata recedit. 3 5. M. heptaphylla Ule in Notizbl. Bot. Garten Berlin V. n. 41 (1908) 2; n. 41a (1908) 17, 21, f. %A — B. — Arbor 2 — 8 m alta, partibus valde juvenilibus rufo-tomentosis exceptis omnino glabra. Petiolus 7 — 12 cm longus, striatus, cum ramulis 44 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. et inflorescentia pruinosus; limbus firme membranaceus, glaberrimus, supra olivaceo- fuscus, subtus subglauco-canescens, fere usque ad basin 3 — 5- vel saepius 7-partitus; B J/i Fig. 4 5. A—B Manihot hcptaphylla Ule. A Raniulus Höriger. B Fructus. — C—K M. piau- hycmis Ulc. 1) Fructus, C et K lemina a latere et a fronte visa. — F—ll M. dichotoma Ule. F Fructus. 0 et // BemfaHL (Icon sec. E. Ule in Notizbl. Bot. Gart. Berlin V. No. 41a (1908) 24 reit) Manihot. . 45 lobi basi in disculum parvum, latesc entern confluentes, inter se subconformes, exteriores decrescentes, majores 10 — 12 cm longi, 3 — 3l/2 cm lati, saepe plicati, basi cuneato- angustati, apice acuminati et longiuscule (6 — 8 mm) mucronati, obovato-lanceolati vel lanceolati, terminalis et saepe etiam laterales nonnulli panduriformi — 1 — 2-lobulati, lobuli obtusissimi; costae secundariae tenues, non prominentes; stipulae caducissimae, subulatae, rufo-tomentosae, 6 — 8 mm longae. Racemi breves densiflori, 4 cm longi; bracteae glaberrimae, concavae, ovato-lanceolatae, acuminatae, 3 cm longae; pedicelli q? 4 mm longi, Q deflorati 10 — 12 mm longi, crassi. Calyx (j1 e basi lata, truncata conicus, in alabastro acutus, extus et intus glaber, vix ad y3 longitudinis synsepalus, inter sinus squamula parva, obtusa, commissurali auctus, 18 mm longus; lobi acuti; discus glaber; filamenta glabra; antherae 4 mm longae; ovarium glabrum, subteres. Capsula exalata; semen subrotundum. — Fig. 15-4 — B. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Prov. Bahia, am rechten Ufer des Rio de Säo Francisco, 91/2^<21/2°s. Br., Serra do S. Ignacio (Ule n. 7206a!), dort auch kult. (Ule n. 72 06*!), bei Remanso, kult. (Ule n. 72 06!). Einheim. Name: Manicoba von Säo Francisco. Nutzen: Liefert Kautschuk. Wildwachsende Bestände sah E. Ule nur auf be- schränktem Areal. Als Zugangspunkt zum Centrum dieser Kautschuk-Distrikte wird der Ort Sento Se am Säo Francisco angesehen, und ein besonders reiches Gebiet soll die Serra do Baptista sein. Nota. Species optima, nulli brasiliensi arcte affinis, potius ad M. Pringlei acccdit. 36. M. Pringlei Watson in Proceed. Amer. Acad. XXVI. (1891) 148. — Fruti- cosa vel herbacea(P), glaberrima, partes juveniles et flores violaceo-pruinosi. Petiolus gracilis, 9 — 12 cm longus, pruinosus; limbus membranaceus, glaberrimus, supra viridis, subtus canescenti-pallidus, fere usque ad basin 5-partitus vel hinc inde lobis 2 acces-' soriis minutis auctus et 7-lobus; lobi basi breviter confluentes, inter se subconformes, exteriores minores, majores 9 — 10 cm longi, 3 cm lati, basi cuneato-angustati, apice acuminati et longiuscule mucronati, ambitu obovato- vel oblongo-lanceolati, terminales et intermedii utrinque panduriformi 1 — 2-lobulati, lobuli obtusissimi; costae secundariae tenues; stipulae minutae, denticuliformes, 1 mm fere longae. Racemi longe peduncu- lati, laxiflori; pedunculus ad 1 5 cm longus, basi saepe florem Q longissime pedicella- tum gerens, deinde nudus, demum flores g paucos et (j1 numerosos proferens; bracteae obovato-lanceolatae vel lanceolatae, acuminatae, basin versus angustatae, apice violascentes, ceterum pallidae, glaberrimae, 15 — 25 mm longae, deciduae; pedicelli Q demum 5 — 9 cm longi, Q|f graciles, jam subanthesi ad 3 cm longi. Calyx q? e basi lata et truncata tubuloso-campanulatus, in alabastro subacutus, extus et intus glaber, vix ad medium 5-fidus, 20 mm longus; lobi acuti; discus glaber; filamenta glabra; antherae 3*^ mm longae, glabrae; ovarium glabrum, subalatum 3-costatum. Trop. Centralamerika: Mexiko, San Luis Potosi, Kalkhügel bei Las Canoas (Pringle n. 3826!). Subsect. 2b. Laciniosae Pax. Foliorum lobi sinuato-plurilobulati. 37. M. sinuata Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 48 t. 41; Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 48 2. — M. sinuata var. genuina Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1074. — Jatropha sinuata Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Fruti- cosa, fere metralis, rigida; caulis densiuscule et molliter villosulo-pubescens. Petiolus validiusculus, 3 — 5 cm longus, villoso-pubescens; limbus firme membranaceus, supra fusco-viridis, subtus incano-glaucus, supra brevius, subtus longius villosulo-pubescens, profunde, fere ad basin, 3-partitus; lobi 7 — 10 cm longi, 3 — 4 Y2 cm lati, oblongo- vel lanceolato-obovati, abrupte acuminati, basin versus cuneati, a medio utrinque grosse inaequaliter 1 — 5-dentati; dentes incurvi, abrupte acuminati, infimus major et sinu profundiore segregatus; stipulae 5— 6 mm longae, subsetaceae, superne lacinuligerae, $ 46 F. p*x- — Euphorbiaceae-Adrianeae. pubescentes. Räcemi breves, 4 cm longi, densiflori; bracteae 10 — 15 mm longae, oblongo-ovatae, pubescentes, acutae, fimbriato-lacinulatae ; pedicelli g 10 mm longi, (f breviores. Calyx utriusque sexus 9 — 11 mm longus, extus tomentellus, intus puberulus, (f ultra medium, g usque ad basin fere partitus; discus intrastaminalis hispidus; filamenta glabra: connectivum apice hispidulum; ovarium dense tomentellum. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Goyaz, bei Gorumba, Gorgo do Jaraguä, Ouro fino (Pohl n. 1655!); Prov. Minas Geraes (Glaussen), bei Lagoa Santa (War- ming); Sao Paulo, Cerrado (Löfgren n. 1452!). 38. M. intercedens Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 483. — M. sinuata var. laciniosa Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1075 ex parte. — Rami graciles, fuscescentes, mox glabrati. Petiolus limbo circiter triente brevior; limbus firme mem- branaceus, supra fusco-viridis, subtus incano-glaucus, densius vel parcius pubescens vel fere glabratus, profunde 3 — 5-partitus; lobi lanceolati, longe acuminati, basi acuti, 6 — 9 cm longi, inlimi minores, irregulariter sinuato-dentati; stipulae lineari-lanceolatae, parvae, vix 2 mm longae, inferne lacinulatae. Racemi breves; bracteae ovato-lanceo- latae, paucilacinulatae. Calyx utriusque sexus extus dense, intus parce puberulus, tf 16 mm longus, paulo ultra medium, g fere usque ad basin 5-partitus; discus intra- staminalis glaber vel pilis sparsissimis, exiguis vestitus; filamenta glabra; connectivum apice parce hispidulum: ovarium dense villosulum, aureo-fulvum. Capsula ignota. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Bahia, Igreja Velha (Blanchet n. 3324); Minas Geraes, Lagoa Santa (Warming). Nota. Species medium fere tenet inter M. sinuatam et M. laciniosam: folia M. lacinio- sae, flores Jf. sinuatae praebet; ab utraque specie stipulis exiguis et bracteis minoribus, an- gustioribus differt. 39. M. laciniosa Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 54 t. 48; Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 483. — Jatropha lanciniosa Steud. Nomencl. ed. 2.1. (1840) 799. — Jatropha laciniosa Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 483. — Gaulis lignosus, strictus, villosiusculus, viridi-brunneus. Petiolus 4 — 5 cm longus, pubescens; limbus firme membranaceus, supra fusco-viridis, subtus intense incano-glaucus, utraque pagina breviter pubescens, usque ad basin 5-partitus vel in foliis superioribus 3-partitus; lobi lanceolati, longe acuminati, 6 — 9 cm longi, irregulariter inciso-lobati; dentes acuti, subincurvi; stipulae setaceae, 6 mm longae, caducissimae, pinnatipartito-laciniatae. Racemi 3 — 4 cm longi, densi; bracteae obovato-spathulatae, lacero-incisae, 10 — 12 mm longae; pedicelli q? breves, g 1 !/2 — 2 cm longi. Calyx utriusque sexus 10 — 12 mm longus, extus tomentellus, intus puberulus, (f ad medium 5-fidus, g pro 3/b longitudinis partitus; discus intrastaminalis glaber; filamenta glabra; connectivum apice hispidulum; ovarium dense tomentellum. Capsula exalata, verrucoso-aspera. Var. a. genuina Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 483. — M. sinuata var. laciniosa Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1075 ex parte. — Folia mox glabres- centia; lobi angusti. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, am Rio do Peixe (Pohl n. 2207!); Staat Minas Geraes (Riedel). Var. ß. lanata Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 483. — Folia juniora pallide fulvo-lanata, deinde glabrescentia; lobi inferne paulo latiores et dentibus majoribus lobulati. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Minas Geraes, bei Curvellos (Riedel!). 40. M. pardina Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (I87i) 484. — Fruticulus i/3— 1 m altus, praeter calycem glaberrimus. Petiolus limbo circ. duplo brevior; limbus rigide membranaceus, supra olivaceo-viridis, subtus fuscescenti-glawus, profunde 3-par- titus; lobus medius 8 — 9 cm longus, 4 — 6 mm latus, rapn basin dentea vulgo oppo- sitos, acutatos gerens, vel altero latere elobatus, rarius ulroque latere elobatus, supra dentes hinc inde quasi lobis rudimentariis nonnihil dilatatus, lensim acuminati», aetaceo- mucronulatua; lobi laterales subedentati; stipulae setaceae, integrae, 3 — 4 mm longae. Manihot. 47 caducissimae. Racemi densiflori, breves; bracteae lanceolatae, lacero-fimbriatae, 10 — 13 mm longae, 2 — 4 mm latae. Calyx utriusque sexus extus glaber, intus puberulus, (j1 aperiens 9 mm longus, pro 2/3 longitudinis 5-fidus, Q defloratus 1 4 mm longus, fere usque ad basin 5-partitus; discus glaber; filamenta glabra; connectivum pilosulum; ovarium glabrum, obtuse subtrigonum. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Sao Paulo, am Rio Pardo (Riedel). 41. M. tenella Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 484. — Gaules ad 12 cm longi, e caudice crasso, lignoso orti, erecti, pro genere valde tenelli, herbacei, subsim- plices, breviter et patenter puberuli. Petioli tenues, superne glabri, ceterum minule puberuli, limbo modice breviores; limbus subtus concolor, olivaceo-viridis, glaber, mem- branaceus, profunde 5-partitus; lobi fere regulariter in orbem dispositi, 4 — 5 cm longi, 2Y2 — 4 cm lati, inferiores breviores, omnes vel tantum laterales edentati, terminalis vel eliam unus vel alterus lateralium utrinque vel tantum uno latere unidentatus; stipulae 5 — 6 mm longae, lineari-setaceae, integrae, tenuissimae. Racemi laxiflori, pauci- flori; bracteae 1 cm longae, 1 — 2 mm latae, lanceolatae, breviuscule lacinulatae; pedi- celli q* 8 — 10 mm longi. Calyx tf 8 — 10 mm longus, e basi lata campanulatus, pro 3/4 vel profundius 5-fidus, extus glaber, intus puberulus; discus intrastaminalis glaber, crassus; filamenta glabra; antherae 3 mm longae; connectivum glabrum. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Sao Paulo, sandige Orte am Rio Pardo (Riedel). 42. M. Meeboldii Pax et K. Hoffm. — Suffrutex; caules decumbentes, ramosi, breviter et patenter puberuli. Petiolus brevis, 1 — 4 1/2 cm longus, villoso-pubescens; limbus membranaceus, subtus fere concolor, laete viridis, utrinque secus nervös pilosus, profunde 5-partitus; lobi 3 — 4 cm longi, 2 — %1/2 cm lati, inferiores paulo breviores, omnes utroque latere 1 — 2-dentato-lobulati, lobuli mucronulati; stipulae 5 — 6 mm longae, usque ad basin bipartitae, filiformi-setaceae, subpersistentes. Racemi pedunculo 1 cm fere longo suffulti, laxiflori, 3 cm fere longi; bracteae 6 — 8 mm longae, 1 — 2 mm latae, glabrae; lanceolatae, acuminatae, subintegrae vel paucilacinulatae; pedicelli ax' et K. Hoffm. A Habitus. B Floa <$ longitudinaliter sectus. (Icon origin.) Manihot. 49 lobulus terminalis rotundato-obovatus, obtusus, mucronulatus ; stipulae exiguae, basi latae, pilosae. Flores ignoti. Capsula verruculosa, \ l/2 cm longa. Südbrasilianische Provinz: Staat Säo Paulo, Paranapanema (Löfgren n. 5969!). Nota. Species floribus deficicntibus incomplete nota est. Stipulis minutis ad M. elegantem accedit, sed indumento, foliorum forma, ovario (capsula) vestito manifeste differt. Sect. 3. Stipulares Pax. Folia longe petiolata, profunde 5 — -H-partita, epeltata; lobi in apice petioli arcte refracti, indivisi; stipulae permagnae, foliaceae, dr laciniatae. Bracteae indivisae, parvae vel mediocres. Die zwei hierher gehörigen Arten aus dem brasilianischen Staate Goyaz sind nahe mit- einander verwandt. Sie bilden zusammen einen geschlossenen Verwandtschaftskreis von isolierter Stellung, der wahrscheinlich aus den Orandibracieatac heraus entstanden ist. Fig. 17. Manihot stipidaris Pax et K. Hoffm. A Habitus. B Inflorescentia. tudinaliter sectus. (Icon origin.) A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 147. II. G Flos (5 longi- 50 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Glavis specierum. A. Stipulae integrae vel utroque latere 1 — 2-lacinulatae . . . 45. M. pusilla. B. Stipulae multo-lacinulatae 46. M. stipularis. 45. M. pusilla Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 36 t. 26; Müll. Arg. in FJ. Bras. XI. 2. (1 874) 460. — M. palmata var. pusilla Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. I, (1866) i 063. — Jatropha pusilla Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Humilis, fere 10 cm alta, suffruticosa. Petiolus 8 — locm longus, gracilis, caulem et limbum bis vel ter aequans; limbus firme membranaceus, basi profunde cordatus, profunde 5 — 7-partitus, glaber, supra nigricans, subtus fuscescenti-glaucus ; lobi lanceolati, 3 — 4 cm longi, 6 — 10 mm lati, acute acuminati, mucronati, basi anguste confluentes, sinu angusto, rotundato inter se discreti, saepe secus nervum medium duplicati, ± refracti ; costae secundariae utrinque 9 — 12; stipulae foliaceae , limbi lobis aequilongae, basi cuneato-angustatae , integrae vel saepius utroque latere 1 — 2-lacinulatae. Racemus pedicello 2 cm longo suffultus , \ cm longus, pauciflorus ; bracteae parvae. Flores tf parvi, extus purpurascentes, pruinosi, brevissime pedicellaü. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, trockene Bergabhänge in der Serra dos Christaes (Pohl n. 1181 !) Nota. Species adhuc incomplete tantum nota est, sequenti autem certissime arcte affinis. 46. M. stipularis Pax et K. Hoffm. nov. spec. — Fruticulus humilis, vix 10 cm altus, glaberrimus, stipulis persislentibus magnis densissime dumosus. Petiolus 17 — 2 0 cm longus, gracilis, caulem et limbum multoties superans; limbus membranaceus, profunde 9 — 11 partitus, glaber, subtus glaucescens, opacus; lobi lanceolati, 5 — 6 cm longi, 8 — 1 2 mm lati, acute acuminati, mucronati, basi angustissime confluentes, sinu angusto, acuto inter se discreti, secus nervum medium duplicati, arcte refracti, infimi multo minores, saepe 2 filiformibus accessoriis, vix 1 cm longis, erectis aucti; costae secun- dariae utrinque =b 9; stipulae foliaceae, 3 — 4 cm longae, lineares vel lanceolatae, basi angustatae, longo tractu irregularitcr laciniato-multidentatae, dentes setulosi. Racemi glabri, pedicello 3 — 5 cm longo suflülti, 3 — 5-flori; bracteae lineares, 10 mm longae, inciso-lacinulatae, superiores minores; pedicelli demum 10 — 15 mm longi, graciles; flores purpurascentes, refracto-penduli. Calyx tf in alabastro ovoideus, obtusus, apertus globoso-campanulatus, extus et intus glaber, non ad i/2 5-fidus, 10 mm longus; discus et filamenta glabra; antherae 2 V2 mm longae. Flores Q et fructus ignoti. — Fig. 17. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz (Glaziou n. 22 128!) Nota. M. stipularis M. pusülae affinis est, sed ab hac diagnoscitur stipulis majoribus, multilacinulatis, bracteis elongatis et fortasse floribus majoribus. Sect. 4. Parvibracteatae Pax. Folia petiolala, profunde partila vel superiora indivisa, epeltata; lobi indivisi ; sti- pulae parvae, non foliaceae. Bracteae parvae, squamiformes vel setaceae, integrae vel jacinulatae vel dentatae, non exsertae. Die Parvibracteatae bilden eine eigene Gruppe, eine Parallelreihe zu der Section Gnutdi- braeleatae; die Subtribus Oraciles ist völlig analog den Tripartitae aus der Section der Grand i- bracteatae. Während aber die Tripartitae von den übrigen Subsectionen mit ungeteilten Bracteen scharf unterschieden sind, giebt es innerhalb der Parvibracteatae zwischen den Oraciles und Anomalae einerseits und den Gruppen mit ungeteilten Bracteen anderseits Zwischenformen; M. he.mitrichandra stellt mit ihren dreispaltigen Bracteen eine derartige Mittelform dar. Auch gegenüber andern Sectionen sind die Parvibracteatae nicht so scharf isoliert. Schon die Oraciles und Tripartitae sind schwer von einander zu trennen; dann aber zeigen die OuaraniUeae Anklänge an die Heterophyüat, indem bisweilen der minien' Blattabschnitt eine un die Alien der genannten Section erinnernde schwache Gliederung aufweist Die Subsectionen der P omnibus partibus glaberrima. Caulis lignescens, parce ramosus, superne vel tota longi- tudine stipulis persistentibus ornatus. Petiolus 10 — 12 cm longus, limbum longe su- perans, gracilis; limbus supra nigrescenti-viridis, fulvo-costatus, subtus albescenti-olivaceo- viridis, pruinosus et roseo-costatus, membranaceus, usque ad imam basin tripartitus; lobi 4 — 5 cm longi, 10 — 17 mm lati, ovati vel ovato-lanceolati, acuminati, mucronati, laterales extus semicordati, intus obtusi vel subacuti, omnes refracti; lobi foliorum inferiorum paulo majores et latiores; stipulae setaceae, patentes, persistentes, 10 — 14 mm longae. Racemi elongati, 8 — 10 cm longi, superne nutantes, paniculiformes ; flores penduli, inferiores pauci 9 — 12 mm lati, oblongo-obovati, acuminati, laterales aperte vel subhorizontaliter patuli, basi valde obliqui; stipulae exiguae, subulato-lineares, integrae, vix 2 mm longae. Racemi sessiles, 4 — 6-flori; bracteae subulato-lineares, integrae, parvae; pedicelli elongati, 12 — 18 mm longi, patentes vel subhorizontales, graciles. Calyx utriusque sexus extus glaber, rubicundo-pruinosus, intus scabro-puberulus, sordide fulvus, 11 m longus, (j* ad medium 5-fidus, Q 5-partitus; discus et filamenta glabra; connectivum apice hispidulum; antherae 3 mm longae; ovarium leviter angulosum, gla- brum. Capsula ignota. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Minas Geraes, Steppen am Rio Paranahyba (Pohl n. 49 4!). Nota. Species tenuitate caulium, foliis minoribus, racemis paucifloris nee non pedicellis elongatis valde insignis est. 76. M. Burchellii Müll. Arg. in Fl. ßras. XI. 2. (1874) 457. — Rami erecto-patuli, violaceo-fuscescentes, cum inflorescentiis caesio-pruinosi. Petioli patentes, graciles, lobos limbi majores fere aequantes; limbus rigide membranaceus, supra nigricanti-fus- cescens, subtus intense coerulescenti-glaucus, glaber, profunde 3 — 5-partitus; lobi 3 su- periores subaequales, 3 — 4y2 cm longi, 0/% — 2 cm lati, lanceolato-obovati, breviter et abrupte, sed acute acuminati, basi sensim angustati, inferiores minores vel obsoleti; stipulae 5 — 6 mm longae, e basi latiuscula, triangulari longe setaeeo-acuminatae, saepe bipartitae, persistentes. Pedunculi 6 — 8 cm longi, graciles, glabri, caesio-pruinosi; panicula ipsa breviramea, angusta, racemiformis; flores Q infimi a sequentibus valde remoti et breviter pedicellati; bracteae lanceolato-lineares, integrae, persistentes, pedi- cellos bis aequantes, 4 — 5 mm longae. Calyx extus glaber, intus tomentello-puberulus, q? ultra medium 5-fidus, Q 5-partitus; discus et filamenta glabra; antherae 21/2~pl° longiores quam latae; connectivum apice hirtellum; ovarium glabrum, 6-alalo-angulosum. Capsula ignota. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, zwischen Goyaz und Cavalcante (Burchell n. 7849). 77. M. utilissima Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (l 827) 32 t. 2 4; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1064; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 457 t. 65; Baker, Fl. Maurit. (1877) 316; Hillebrand, Fl. Hawaian Isl. (1888) 393; Hook. f. Fl. British Ind. V. (-1 890) 239; Pax in Engler-Prantl, Pflzfam. III. 5. (1890) 80 f. 49; in Engler, Pflzenw. Ostair. C. (1895) 240; Reinecke in Englers Bot. Jahrb. XXV. (1898) 647; Hiern, Cat. Afr. pl. IV. (1900) 973; Schumann et Lauterb. Fl. Schutzgeb. Südsee (1901) 403; Urban, Symb. antill. IV. (190 5) 350; Zimmermann in Pflanzer III. (1907) 258. — M. edule A. Rieh, in R. de la Sagra, Fl. cuban. ed. hisp. III. (1853) 208 ex Müll. Arg. — M. esculenta Crantz, Inst. I. (1766) 167. — M. Manihot Cockerell in Bull. Torr. Bot. Club XIX. (1892) 95; Safford, Contr. U. S. Nat. Herb. IX. (1905) 316 t. 26. — M. aijpi Rusby in Mem. Torr. Bot. Club VI. (189 6) 120. — Mandioca utilissima Link, Handb. II. (1831) 436. — Mandioca dulcis Parodi in An. soc. cienc. Argent. IV. (1877) 127. — Jatropha Manihot L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 1007; Tussac, Fl. Antill. III. (1824) t. 1 ; Vell. Fl. Flum. ic. X. (1827) t. 80; Blanco, Fl. Filip. ed. 3. III. (1879) 160. — Jatropha stipulata Vell. Fl. Flum. ic. X. (1827) t. 82. — Janipha Manihot H. B. K. Nov. gen. et spec. II. (1817) 85; Bot. Mag. t. 3071; Miq. Fl. Nederl. Ind. I. 2. (1859) 392. — Radix tuberosa, elongata, crassa, rubescens, sueco venenato repleta, amara vel innoxia, dulcis. Fruticosa vel arborescens, 2 — 3 m alta. Petiolus demum limbum superans, glaber vel apice puberulus, viridis vel purpurascens, cum foliis et inflorescentiis =b glaueo-pruinosus; limbus membranaceus, supra fuseidulo- viridis, glaber, subtus glaueus et secus costas minute puberulus vel subglaber, in foliis superioribus rarius indivisus, saepissime profunde 3 — 7-partitus; lobi 8 — 17 cm longi, 1 — 5 cm lati, spa- thulato-lanceoati vel llineari-lanceolati, acute acuminati, basi sensim attenuati et in disculum 2 cm latum confluentes; stipulae 5 — 7 mm longae, triangulari -lanceolatae, setaeeo-acuminatae, integrae vel 1 — 2-lacinulatae, puberulae. Pedunculi saepe 5 — 6 cm 5* 68 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. longi, saepe conferti, graciles, paniculam longirameam aequantes; braeteae lineari- lanceolatae, integrae, supra basin articulato-deciduae; pedicelli q? 4 — 7 mm longi, gra- ciles, Q deflexo-patentes, 2 — 8*/j cm atiingentes. Calyx basi retusus, sordide fulvus, campanulatus, extus glaber, pruinosus, intus superne puberulus, q^ 3 — 4 mm longus vel paulo longior, ultra medium 5-fidus, Q 10 mm longus, 5-partitus; discus et fila- menta glabra; antherae parvae, 1 i/i mm longae, apice hispidulae; ovarium glabrum, 6-alato-angulosum. Capsula 1 5 mm longa, globoso-ellipsoidea, ruguloso-aspera, 6-alata ; alae undulato-subcrenatae. Semem marmoratum. — Fig. 24. Heimisch im tropischen Brasilien, aber seit langer Zeit dort kulti- viert und jetzt in fast alle tropischen und auch subtropischen Länder ein- geführt. a C Li " E ^^ F D Fig. 24. Manihot utilissima Pohl. A Ramulus Hörens et fructiger. B Flos <$ longitudinaliter sectus. C Flos £ longitudinaliter sectus. D Capsula. E— 0 Semen. H Amylum e radice. (Icon sec. Pax ex Engler-Prantl, Pflzfam. III. 5. 90 reit.) Tropisches Centralamerika: Mexiko (Ehrenberg!, Kerber n. 327!). — Guatemala (Donnell Smith n. 4306!). Westindische Provinz: Florida (Cabanis!). — Cuba (Combs n. 198!). — Porto- rico (Schwanecke!, Sintenis n. 294 !). — Martinique (Hahn n. 308 !, Sieber n. 220 !). Subäquatoriale andine Provinz: Costarica (Pittier!). — Columbien (Hum- boldt n. 1625!, Karsten!). — Ecuador (Preuss n. 1948!). — Peru (Ruiz u. Pavon!). Cisäquatoriale Savannenprovinz: Venezuela (Fendler n. 1229, Gollmer!, Karsten!, Otto n. 719!, 815!). — Surinam (Hostmann n. 168!). Provinz des Amazonenstromes: Maynas (Pöppig n. 2178!). Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Pernambuco (Sehe nck n. 4283!); Staat Bahia (Blanchet n. 83, 1329, 1798, 2329, Salzmann n. 488!); Staat Goyaz (Pohl n. 3775!, Ule n. 3082!); Staat Rio de Janeiro (Glaziou n. 2694, 9583!, Riedel 1026); Staat Santa Catharina (Ule n. 1668!). — Paraguay (Hassler n. 1748). Andines Gebiet: Bolivien (Bang n. 1241 !, 1364!, Rusby n. 886!). Manihot. 69 Norclafrikanische Steppenprovinz: Senegambien (Chevalier n. 2613!). — Cap Verde (Bolle!). Westafrikanische Waldprovinz: Goldküste (Krause n. 97!). — Togo (Bau- mann n. 518!, Kling n. 90!). — Liberia (Whyte!). — Kamerun (Zenker n. 407!). Ost- und südafrikanische Steppenprovinz: Deutsch Ostafrika (Busse n. 151 !, Fischer n. 270!, Holst n. 763!, 3113a!, Stuhlmann n. 1507!, 6078!, 8522!, Warnecke n. 403!). — Sansibar (Hildebrandt n. 1336!, Stuhlmann n. 787!). — Deutsch Südwestafrika (Seiner n. 81!). — Angola (Buchner n. 531 !, Pogge n. 1334!, 1425!, Welwitsch n. 300, 301 !, 302!). Madagaskar (Hilde brandt n. 3303h!); Gomoren (Schmidt n. 193!). — Mau- ritius (Sieber n. 188!). Vorderindisches Gebiet (Hooker!). Java (Hillebrand!, Ploem n. 228!, Zollinger n. 3575, 3636!, 3657!). Philippinen (Merrill n. 855!). — Neu-Guinea (Lauterbach n. 803!). Samoa (Reinecke n. 213!). Von einer so weit verbreiteten Kulturpflanze gibt es naturgemäß zahlreiche Varie- täten und Rassen, deren Abgrenzung zur Zeit noch sehr ungenügend geklärt erscheint. Die schon von Piso und Marcgrav erwähnten Formen werden von Pohl aufgezählt; er selbst beschreibt zwei Varietäten (var. castellana und var. sutinga 1. c. 3 4), die ich hier übergehe, weil mir noch keinesfalls feststeht, ob sie wirklich zu M. utilissimä gehören. Warburg kennt 15 Spielarten vom unteren Amazonenstrom, Peckolt deren 21 aus dem Gebiete von Rio de Janeiro. Für letztere existieren zahlreiche portugiesische und viele korrumpierte Tupy-Benennungen. Neuerdings hat Zimmermann die deutsch- ostafrikanischen Rassen, die er ganz richtig zu M. utilissimä zieht, eingehend be- schrieben, zunächst aber unter der einheimischen Bezeichnung gelassen. Seine Unter- scheidung mag hier wiedergegeben werden, um zu zeigen, auf welche Merkmale bei ferneren Untersuchungen, die dringend notwendig sind, zu achten ist. A. Alte Stengel nach der Korkbildung silbergrau oder schwach gelblich. a. Stengel zickzackartig geknickt. Junge Blätter purpurviolett. Knolle unter der Korkschicht meist purpurfarbig, süß . Mpesazi. b. Stengel gerade. Junge Blätter grün. Knolle unter der teils grauen, teils purpurfarbenen Korkschicht rein weiß. a. Stengel in K m Höhe oder niedriger verzweigt. I. Knolle bitter Mkandorro. II. Knollen meist süß Mkitibaunga. ß. Stengel meist bis 3 — 4 m Höhe unverzweigt. Knolle sehr bitter und giftig Mlunguya. B. Stengel nach der Korkbildung gelbbraun oder kastanienbraun. a. Pflanze nur 1 m hoch. Knollen bitter Mkitembo. b. Pflanze meist 2 — 3 m hoch. a. Junge Blätter hellgrün oder schwach violett. Alte Stengel gelbbraun. I. Junger Stengel hellgrün, selten etwas purpurfleckig. Knollen süß Mkanderinya. II. Junge Stengel violett-purpur-gestreift. Korkbildung sehr spät eintretend. Knolle süß Mbondei. ß. Junge Blätter violett. Alte Stengel kastanienbraun. I. Junge Stengel grün. Knollen bitter Mganguala. II. Junge Stengel meist dunkelviolett, ebenso die Blattstiele. 1. Knolle bitter Mwamfuli. 2. Knolle süß Mdigo. 70 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Einheimische Namen: In den Vereinigten Staaten Cassave. — In West- indien, Centralamerika , Columbien, Venezuela, Peru, Bolivien Yuca. — In Mexiko Huacamotl. — In den Nordstaaten Brasiliens Maniba oder Maniva, ein korrum- piertes Tupy-Wort (Mandi-iba = Kuchenbaum), vom 12°s. Br. an Mandioca, Manioc, Mandioca vermelha, Mandioca amargosa. — In Westafrika Mandioca, in Loanda Quisaca. — In Ostafrika Mhogo; vgl. auch oben. — In Java sudanesisch Hoci dangdur, oebie dangdur oder oebie djindral, malayisch oebie kajoe, oebie pagger. — Auf Samoa ufi la'ao. Nutzen: Die Wurzelknollen werden gewöhnlich 30 — 45 cm lang. Knollen von -60 cm Länge und einem Gewicht von 4 kg gelten bei den Pflanzern schon als Pracht- exemplare. Besonders große Dimensionen erreichen die Knollen der schon von Marc- grav erwähnten, als Mandiib - cuguassü bezeichneten Sorte; eine von Peckolt ausgegrabene Rübe dieser Varietät besaß eine Länge von 5 m und einen Durchmesser von 32 cm. Lange wurde bestritten, dass M. utilissima in zwei Formen auftrete, einer süßen und einer bitteren, weil man nur die letzteren der genannten Art zuschrieb, die süßen aber auf M, dulcis bezog. Es kann aber keinem Zweifel unterliegen, dass M. utilissima Knollen beiderlei Beschaffenheit besitzt. Die bitteren Knollen sind frisch sehr giftig und enthalten ein Glykosid, das bei Anwesenheit von Wasser Blausäure abspaltet; indes enthalten auch die süßen Knollen geringe Mengen Blausäure. Durch Kochen oder Rösten wird die Giftigkeit beseitigt, und die stärkehaltige Knolle wird genießbar. Als Nährpflanze ist die Cassave über alle wärmeren Gebiete verbreitet, findet aber meist nur als Nahrungsmittel für die eingeborene Bevölkerung Verwendung; aus Vene- zuela, von den Gap Verdischen Inseln und Mascarenen findet ein Export statt, vor allem aber aus Brasilien und den Straits Settlements. Das Mehl selbst heißt Manioc, Man- dioca oder Tapioca (s. Fig. 2, S. 6). Die Samen wirken drastisch purgierend, ein Decoct der Blätter soll milchtreibende Eigenschaften besitzen; und die zerriebene Wurzel gilt als Mittel gegen syphilitische Geschwüre. Über Kultur und Verwendung vgl. Zimmermann a. a. 0., Pohl a. a. 0., Eichler in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 721; ferner Tschirch, ind. Heil- u. Nutzpfl. (1872) 186; Hartwig, Neue Arzneidrogen (1897) 205; Dragendorf f, Heilpflanzen (1898) 383; Warburg in Semler, Trop. Agrikult. 2. Aufl. II. (1900) 766; Wiesner, Rohstoffe 2. Aufl. I. (1900) 618; Zimmermann in Pflanzer II. (1906) 257, V. (1909) 184; Peckolt in Ber. Deutsch, pharm. Gesellsch. XVI. (1906) 25. 78. M. digitiformis Pohl, Fl. Bras. ic. et descr. I. (1827) 36 t. 27; Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 461. — M. palmata var. digitiformis Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1063. — Jatropha digitiformis Steud. Nomencl. ed. 2. I. (18 40) 799. — Caulis fruticosus, rigidus, glaber, cinerascens; rami glabri. Petiolus 4 — 7 cm longus^ gracilis, erectus; limbus firme membranaceus, supra nigricanti-viridis, subtus cinereo-glaucus, basi truncato-cordatus, profunde 3 — 7-partitus; lobi 5— 10 cm longi, 6 — 10 mm lati, lineari-lanceolati, acuminati, basin versus paulo angustati, in disculum parvurn, 6 mm latum confluentes; folia summa hinc inde indivisa; stipulae 5 — 6 mm longae, setaceo-lineares, integrae. Racemi 6 — 7 cm longi, summi et subapicales axillares ob minutiem foliorum summorum paniculam ampliusculam simulantes, graciliter pedunculati, pauciflori; bracteae lanceolatae, integrae, 2 mm longae; pedicelli Q deflorati 5 — 9 mm longi, graciles, patentes, (j1 paulo breviores, cum bracteis glabri. Galyx extus glaber, intus pubescens, campanulatus, 6 mm longus, q? breviuscule 5-fidus, Q ad medium 5-fidus; discus et filamenta glabra; antherae 21/2'P'° longiores quam latae ; connectivuni apice hirtellum; ovarium glabrum, leviter angulosum. Capsula ignota. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, Gebüsche bei Corallinho (Pohl n. 1371!, 1709!). Nota. In affinitatem M. digitiformis certissimc pertinet specimcn a cl. Spruce in vici- nibus Santarem provinciae brasiliensis Para. lectum, a cl. Müllor-Arg. pro M. utilissima sumptum. Folia 3— 5-loba, praesertim colore valde similia iis M. digitiformis, sed paulo majora Manihot. 7 \ et lobis lanceolatis, 16 — 18 mm latis praedita, basi rotundata. Ovarium glabrum, valde tuber- culato-rugosum, latiuscule undulato-alatum. Verisimiliter speciem propriam novam sistit: M. Sprucei Pax ad int. 79. M. dulcis (J. F. Gmel.) Pax. — M. palmata Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1062 et in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 458 ex parte. — Jatropha dulcis J. F. Gmel.' Onom. bot. V. (1772 — 78) 7. — Radix dulcis, innocua. Frutex 1 — 4 m altus; partes juveniles dz puberulae, mox glabrescentes vel glabrae. Folia longe petiolata, membra- nacea, subtus =b glaucescentia vel concoloria, profunde 3 — 13-partita; lobi lanceolati vel lanceolato-elliptici, acuminati vel acuti; costae utrinque 9 — 12; stipulae angustae, setaceo-acuminatae, integrae vel paucilacinulatae. Paniculae floribundae; bracteae parvae, lanceolatae, integrae. Calyx 12 — 14 mm longus, extus glaber, intus superne puberulus, tf globoso-campanulatus, fere ad medium 5-fidus, Q 5-parlitus; antherae pluries longiores quam latae; discus et filamenta glabra; ovarium leviter costulato-angulosum. Capsula subglobosa, exalata, superne leviter angulosa, 1 6 mm longa, laevigata, sicca rugosa. Species polymorpha, verisimiliter in species plures distinguenda. Var. a. diffusa (Pohl) Pax. — M. diffusa Pohl, PL Bras. ic. et descr. I. (182 7) 55. — M. palmata var. diffusa Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1062; in FI. Bras. XI. 2. (1874) 458. — Jatropha diffusa Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Jatropha paniculata Ruiz et Pav. in Sched. — Frutex 3 — 4 m altus. Folia con- coloria, 3 — 5-partita; lobi lanceolato-elliptici, acuminati vel acuti, 8 — 10 cm longi, 3 — 4 cm lati; stipulae lineari-lanceolatae, fere integrae, parce puberulae. Paniculae parum multiflorae. — An species propria? Subäquatoriale andine Provinz: Columbien, Santa Martha (H.H.Smith n. 365!). — Peru (Ruiz u. Pavon!). Cisäquatoriale Savannenprovinz: Guyana (Sagot n. 1082, Wullschlaegel n. 1075). Südbrasilianische Steppenprovinz: Brasilien, Staat Piauhy (Martius); Staat Bahia, in den Gatingas bei Joazeiro (Martius!). Var. ß. ferruginea (Müll. Arg.) Pax. — M. palmata var. ferruginea Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1063; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 458. — Frutex. Ramuli cum petiolis et tota inflorescentia, floribus exceptis, ferrugineo- vel deinde cinerascenti- pubescentes. Folia 3 — 7-partita, subtus obscure glauca; lobi anguste lanceolati, acu- minati, 7 — 10 cm longi. Flores violacei. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Minas Geraes, bei Galdas (Regneil n. 1070'.); Serra de Mesquito (Schwacke n. 9269!); Staat Rio de Janeiro (Peckolt n. 55, 74). — Nach Müller auch im Amazonenstrom-Gebiete, doch gehört das Exemplar Popp ig n. 1523! kaum hierher. Zur näheren Bestimmung ist es zu mangelhaft. Pöppig n. 1410 habe ich nicht gesehen. Var. /. aipi (Pohl) Pax. — M. aipi Pohl, Fl. Bras. ic. et descr. I. (1827) 29 t. 23. — M. aypi Spruce, in Journ. Linn. Soc. V. (1861) 10. — M. palmata var. aipi Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1062; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 459. — M. utilissima var. castellana Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 84. — Man- dioca aipi Link, Handbuch II. (1831) 436. — Jatropha mitis Rottb. Descript. Surinam (1776) 21 ex Pohl. — Jatropha Manihot Vell. Fl. Flum. X. (1827) t. 80? — Partes juveniles puberulae. Folia 5-, rarius 3 — 7-partita, subtus glauca, puberula, lobi obo- vato- vel elliptico-lanceolati; stipulae majusculae, anguste lanceolatae, flaccidae, integrae, densius puberulae. Südbrasilianische Provinz: In ganz Brasilien wild und kultiviert. Staat Gearä (Pohl n. 2437!); Staat Goyaz (Pohl n. 3776!, 3777!, 3778'., 3779!, 3780!); Staat Rio de Janeiro (Doellinger!). — Auch vermutlich außerhalb der Heimatländer kultiviert, so auf Haiti (Ehrenberg!). Einheim. Namen: In den Nordstaaten Brasiliens bis Bahia Macaxeira, von hier südlich Aipi, Aipim, auch Mandioca doce, Mandioca branca, Mandioca manteiga. Die Tupy-Indianer haben noch vielfach andere Benennungen. % 72 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Nutzen: Die Knollen sind nicht giftig, erreichen aber nur die Länge von 10 — höchstens 40 cm bei 3 — 5 cm Durchmesser. Sie liefern Stärkemehl. Tritt in vielen Varietäten auf. Im Staate Rio de Janeiro kennt Peckolt deren 1 5. Die von Pohl (1. c. 31) unterschiedenen Varietäten (var. lutescens, var. lanceolata, var. latifolia) sind schwer voneinander Zu trennen. — Vgl. Peckolt in Ber. Deutsch, pharm. Gesellsch. XVI. (1906) 24. Var. ö. leptopoda (Müll. Arg.) Pax. — M. palmata var. leptopoda Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 459. — Tota glabra. Folia 3 — 7-partita, supra obscure viridia, subtus glauca, lobi anguste lanceolati vel anguste obovato-lanceolati, acuminati, 3 — 6 cm longi, 8 — 15 mm lati, basi longius petioluliformi-angustati. — Varietatem non vidi. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Rio de Janeiro (Guillemin n. 132, Regnell n. 186, Riedel n. 191). Var. e. multifida (Graham) Pax. — M. palmata var. multifida Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1062 ex parte; in Fl. Bras. XI. 2. (187 4) 459 ex parte. — M. Grahami Hook. Icon. pl. VI. (1843) t. 530. — M. Loeflingii var. multifida Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 460. — Janipha Loeflingii var. multifida Graham, in Edinb. Philos. Journ. XXIX. (l 840) 172. — Folia longissime petiolata, 7 — 1 3-partita, subtus glauca, lobi spathulato-lanceolati vel lanceolati, acuminati; stipulae setaceo-subu- latae, subpersistentes. Inflorescentia multiflora. Südbrasilianische Provinz: In Wäldern am Paranä (Tweedie). — Kultiviert in Mexiko (Ehrenberg!, Schiede!). Nutzen: Wird zur Gewinnung des Stärkemehls kultiviert. Var. C. flabellifolia (Pohl) Pax. — M. flabellifolia Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 35 t. 25. — M. palmata var. flabellifolia Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1062; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 460. — Jatropha flabellifolia Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Jatropha silvestris Vell. Fl. Flum. X. (1827) t. 83. — Frutex metralis. Folia supra nigricanti-viridia, subtus intense caesio-glauca, in costis zb pu- berula, 3 — 8-partita ; lobi anguste lanceolati, longe acuminati, basi angustati, in foliis infimis 6 — 9 cm, mediis 5 cm, summis 3 — 2 cm longi; stipulae lineari-lanceolatae, sub- falcatae, integrae, pubescentes. — An species propria? Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, Gebüsche um Corgo do Jaragua (Pohl n. 1188!). Nota. M. dulcis est species adhuc incomplete nota, imprimis haud bene limitata, veri- similiter in species diversas distinguenda. A M. utilissima tantum ovario exalato et antheris elongatis certe, sed caute distinguitur. Cl. Peckolt 1. c. stirpes hybridas inter M. utilissimam et dulcem observavit. Subsect. 4 h. Stenophyllae Pax. Suffruticosae, vix Im attingentes. Foliorum lobi lineares, angustae, basi breviter confluentes. Bracteae integrae. Flores erecti vel patentes. Calyx extus glaber, intus vestitus. Filamenta glabra. 80. M. angustifrons Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 461. — Fruticulus 2 I m altus, calyce excluso omnibus partibus glaberrimus. Petiolus quam laminae lobi brevior; limbus supra olivaceo-viridis, subtus intense pruinoso-glaucus vel demum fusco- viridis, profunde 5 — 7-partitus; lobi lineares, erecti, 8 — 12 cm longi, 3 — 8 mm lati, apicem versus longe angustati, selaceo-mucronulati, margine revoluti, utrinque numerose costulati, basi in disculum 3 — 5 mm longum connati, laterales multo breviores; stipulae lanceolatae, 1 y2 mrn longae, superne utrinque 1 — 2-denticulatae, mox deciduae. Calyx extus glaber, intus superne puberulus, q1 aperiens 7 mm longus, cylindrico-obovoideus, basi disco valde evoluto paulo dilatatus, apertus 10 — 1 1 mm longus, pro 2/ß longitudinis 5-fidus, Q usque ad basin 5-partitus; discus glaber; stamina glabra; antherae 3-plo longiores quam latae; ovarium acute trigonum, glabrum. Capsula ignola. Manihot. 73 Südbrasilianische Provinz; Brasilien, Staat Minas Geraes (Riedel n. I 026). Nota. Verisimiliter ad hanc speciem pertinct specimen sterile a cl. Glaziou sub n. 19855! sine loci indicatione in Brasilia lectum. 81. M. stenophylla Pax et K. Hoffm. n. spec. — Fruticulus, calyce excluso gla- berrimus. Petiolus gracilis, 4 — 5 cm longus; limbus rigidus, firme membranaceus, supra olivaceo-viridis, subtus pruinoso-glaucus, fere ad basin 3 — 5-partitus; lobi erecti, lineares, 8 — 10 cm longi, 3 — 5 mm lati, apicem versus longe angustati, setaceo-mu- cronulati, margine revoluti, utrinque numerose costulati, basi in disculum minimum, fere 2 mm diametientem connati, laterales saepe breviores; stipulae haud visae, certe citissime deciduae. Racemi 2 cm longi, subpauciflori, sessiles, basi florem Q, deinde Fig. 25. Manihot triphylla Pohl var. genuina Pax. (Icon origin. 74 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. q? gerentes; pedicelli (j* 5 mm, Q demum 10 mm attingentes; bracteae deciduae. Calyx rj1 extus glaber, intus puberulus, in alabastro globoso-obovoideus, aperiens 5 — 6 mm longus, ad' medium fere 5-fidus; filamenta cum anlheris glabra; discus glaber; ovarium tuberculato-rugosum, glabrum, teres. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz (Glaziou n. 22129!). Nota. Species rigidifolia in affinitatem M. triphyllae pcrtinens. A specie praecedente diflert foliis profundius partitis, calyce <3 in alabastro subgloboso et praesertim ovario tereti; a M. triphylla distat foliorum lobis non refractis, ab utraque specie ceterum floribus racemosis racemis valdc abbrcvialis, sessilibus. 82. M. triphylla Pohl, PI. Brat, ic et descr. I. (1827) 37 t. 28; Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (18 84) 4 62. — M. gracilis var. triphylla Müll. Arg. in DC. Prodi*. XV. 2. (1866) 1066. — Jatropha triphylla Steud. Noniencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Fruticulus f/j — 1 m altus, erectus, ramosus, calyce excluso glaberrimus. Petiolus 3 — 5 cm longus, gracilis, erectus; limbus Xirme membranaceus, supra olivaceo-viridis, subtus glaucus, usque ad basin 3- vel rarius 5-partitus; lobi lineares, ex apice petioli refracto- penduli, apicem versus longe acuminati, basi hinc inde abrupte acuti, 6 — 15 cm longi, 2 — 10 mm lati; costae secundariae utrinque numerosae, patentes; stipulae 3 mm longae, lanceolato-lineares, subulato-acuminatae. Paniculae partiales graciliter pedunculatae, paniculam ampliusculam, folia superantes formantes; bracteae parvae, integrae, lineari- lanceolatae; pedicelli 5 — 8 mm longi; flores flavo-virides. Calyx extus glaber, intus superne puberulus, q? anguste campanulatus, 1 2 mm longus, vix ad medium 5-fidus, Q 5-partitus; discus et filamenta glabra; antherae 4-plo longiores quam latae ; ovarium glabrum, obtuse 3-gonum, haud angulosum. Capsula 10 mm longa, S1/^ mm lata, glo- boso-ellipsoidea, verruculoso-aspera, dorso coccorum teres. — Fig. 25. Var. a. genuina Pax n. var. — Fere metralis vel humilior. Foliorum lobi 1 5 cm longi, 1 cm lati vel paulo minores. — Fig. 25. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, Serra dos Christaes (Pohl n. 1184!, 1708!). . Var. ß. fruticulosa Pax n. var. — */| m alta vel humilior. Foliorum lobi fili- formi-lineares, 2 — 3 mm lati. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, bei Alegres (Riedel n. 2820m!). Nota. Species a cl. Müller etiam e provincia Minas Geraes prope Lagoa Santa a cl. Warm in g lecta indicatur. Subsect. 4i. Ouaraniticae Pax. Fruticosae. Foliorum lobi latiusculi, oblongo-elliptici, basi latiuscule confluentes. Bracteae integrae. Flores nutantes vel subnutantes. Calyx extus glaber, intus vestitus. Filamenta glabra. 83. M. brachyloba Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 451. — Caules ramosi, paliide virides, glabri. Petiolus gracilis, limbum aequans vel eo brevior; limbus mem- branaceus, olivaceo- vel fuscescenti-viridis, subtus glaucus vel fuscescenti-glaucus, pro- funde 3-partitus et indivisus; limbus indivisus S1/^ cm longus, 3V2 — * cm latus> ovalus, acuminatus, basi rotundato-obtusus vel leviter cordatus, juvenilis puberulus, mox gla- bratus; lobi limbi tripartiti latiusculi, oblongo-elliptici vel lanceolato-ovati, laterales minores; costae secundariae lobi terminalis utrinque 7 — 8, angulo semirecto nervo medio insertae; stipulae exiguae, 2 mm longae, lineari-subulatae, integrae, caducissimae. Pani- culae foliis aequilongae; bracteae minimae, 2 mm longae, caducissimae, ovato-lanceolalae, integrae; pedicelli cj1 5 — 7 mm longi, filiformes, g 12 — 16 mm attingentes, graciles. Calyx rj 2 cm longus, compressus 8 mm latus, late subeylindricus, pro */A longitudinis 5-lobus, paliide rubellus, extus glaber, intus superne puberulus; lobi oblongo-triaiiim- larcs, suberecti; discus et stamina glabra; antherae 3 mm longae; ovarium glabrum, Manihot, 75 ellipsoideum, leviter angulosum. Capsula globosa, 2 cm longa, non angulosa, tuberculato- aspera. Semen 1 2 mm longum, 9 mm latum, pallidum, parce fusco-maculatum. Provinz des Amazonenstromes: Brasilien, Wälder bei Parä (Martius, Sieber). 84. M. Fiebrigii Pax et K. Hoffm. n. spec. — Frutex glaberrimus. Petiolus robustus, 6 — 7 cm longus; limbus tenuiter membranaceus, subtus canescenti glaucus, profunde 3-partitus, basi truncatus vel aperte subcordatus; lobi obovati, breviter acuti, mucro- nulati, inter se sinu lato segregati, medius 8 cm longus, 5^2 cm latus, laterales sub- horizontales, saepe paulo majores, omnes basi latmscule confluentes; stipulae anguste l>] /h ■ Fig. 26. Manihot Fiebrigii Pax et K. Hoffm. A Ramulus floriger. B Flos i,i ipatbuiato-laoeeolati, majores (.» ein longi, I cm lati, acute acuminati, Manihot. 83 panduriformi- 1-lobulati, basin versus sensim attenuati et in disculum pallidum, prominenter palmato-costatum, 1 cm latum confluentes; stipulae 3 mm fere longae, la- cero-dentatae, triangulari-lanceolatae, acuminatae. Racemi glabri, pedunculo 2 — 5 cm longo suffulti, aut cT, basi flore Q unico aucti, aut g, =b 10-flori; bracteae lineares caducae; pedicelli filiformes, =b 7 mm longi; flores penduli. Calyx extus intusque glaber, externe viridis, interne fulvus, flavo-striatus, tf campanulatus, 1 5 mm longus, ad me- dium 5-fidus, Q ad basin partitus, 1 0 mm longus ; filamenta cum disco glabra ; antherae 3 mm longae; ovarium glabrum, teres. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, Sierra de Maracayü (Hassler n. 5407 !, 5413a!, 5413b!). Nota. Species fortasse revera varietatem M. Tiveedieanae sistit, ut jam monuerunt cl. Chodat et Hassler. 98. M. dichotoma Ule in Notizbl. Bot. Garten Berlin V. No. 41 (1907) 2; No. 41a (1908) 16, 19 f. 1 A, B; Hook. Icon. pl. XXIX. (1909) t. 2876, 2877. — Arbor 3 — 12 m alta, glaberrima. Petiolus 8 — 14 cm longus, validiusculus ; limbus subcoriaceus, basi cordatus, profunde 3 — vel saepius 5-partitus, glaucescens; lobi sinu lato, obtuso segregati, 6 — 14 cm longi, acute acuminati, aut indivisi, aut panduriformi-lobati, lobuli obtusissimi; lobi basales minores, integri; stipulae filiformes, denticulatae, fere 10 mm longae. Racemi abbreviati, 3 cm longi; bracteae lanceolatae, apicem versus argute denticulatae, 10 mm longae; pedicelli demum 10 mm longi, Q crassiores. Flores viridi-lutescentes. Calyx extus glaber, intus parce puberulus simulque praesertim apicem versus dense papillosus et hoc modo incrassatus, q? 2 cm longus, ad medium fere 5-fidus, Q 15 mm longus, usque ad basin 5-partitus; discus glaber; filamenta glabra; antherae 4 mm longae; ovarium glabrum, alato-costatum. Capsula glabra, magna, G-costata, alae undulatae. — Fig. 1 \ Ä—B (p. 33), Fig. \§F—H (p. 44). Var. ct. genuina Pax. — Folia majora; lobi 6 cm longi vel saepius majores. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Bahia, Bergcatinga bei Galderäo (Ule n. 7045a!); Tambury (Ule n. 7045b!), Remanso, kult.' (Ule n. 7045c!). Var. ß. parvifolia Ule in Notizbl. Bot. Garten Berlin V. No. 41a (1908) 20. — '- Folia minora; lobi lanceolati, indivisi, 3 — 4 cm longi. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Bahia, Catinga bei Tambury (Ule n. 7362!). Einheim. Name: Manicoba von Jcquie. Nutzen: Liefert Kautschuk; dieser wird zur Zeit noch aus wilden Beständen gewonnen; da der Baum etwa erst 1901 entdeckt wurde, kommen Pflanzungen noch nicht in Betracht. Einige Meilen von Porto Alegre am Rio das Gontas, einem Mittel- punkte der Kautschukproduktion dieser Art, sah Ule Bergabhänge so reich mit diesen Bäumchen bedeckt, dass sie dort fast die Hälfte aller Bäume ausmachten. Am besten gedeiht der Baum auf rotem, lehmigem Boden, seltener auf Sandboden; auf solchem soll er erheblich weniger Kautschuk geben. — Wird auch schon in den afrikanischen Kolonien kultiviert; vgl. bei M. Glaziovii. Nota. Species valde insignis, nulli aliae arcte affinis, sepalis papillosis ut in M. crassi- scpala mexicana. ■ — Foliorum lobi in speeiminibus cultis panduriformes sunt, in spontaneis saepius indivisi videntur. 99. M. angustiloba (Torr.) Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1073. — M. acutiloba Weatherby in Proceed. Am. Acad. XLV. (1910) 427. — Janipha Mani- hot var. angustiloba Torr. Mex. Bound. Surv. (1858) 199. — Petiolus gracilis, 1 1/2 — 3 cm longus; limbus firme membranaceus, subtus pallidus, basi cordatus, profunde 7 — 3-, saepe 5-partitus; lobi divergentes, 3 — 10 cm longi, a terminali ad infimas gradatim minores, paulo supra basin cuneatam utrinque lobis 2 adscendentibus, acu- minatis, 4 — 15 mm longis, angustis aucti, deinde integri vel undulato-subrepandi, longo tractu subaequilati, 3 — 6 mm lati; stipulae subulatae, integrae, mox deciduae, 1 mm longae. Racemi 6 — 9 cm longi; bracteae lanceolato-subulatae; pedicelli 6 — 8 mm 6* 84 F. Pwc. — Euphorbiaceae-Adrianeae. longi; flores penduli. Calyx 9 — 10 mm longus, exlus et intus glaber; discus et lila- menta glabra; ovarium glabrum. Capsula 1 1 mm longa, globoso-ovoidea, verrucosa. Tropisches Centralamerika: Mexiko (Pavon); Oaxaca (Andrieux n. 1 1 2); Cuantla (Schiede n. 1077); Jalisco, 1500 m (Pringle n. 11318!). — Neumexiko (Wright n. 1811). — Nach Müller auch bei Acapulco in Peru. 100. M. melanobasis Müll. Arg. in Linnaea XXXIV. (1865) 206; in 1)C. Prodr. XV. 2. (1866) 1074. — M. guyancnsis Klotzsch in Sched. — Petiolus 3 — 6 cm longus, gracilis; limbus firme membranaceus, supra nigrescenti-viridis, subtus coerules- cenü-glaucescens, cum petiolo glaberrimus, profunde 5 — 3-partitus; lobi 7 — 8 cm longi, angusti, 5 — 6 mm lati, inferne obiter lobati vel sinuato-repandi, superne longo tractu integri; stipulae 2 — 3-partitae, laciniae subulato-lanceolatae, inciso-dentatae, demum supra basin glanduloso-nigrefactam, 2 — 3-lobam, juxta petiolum persistentem deciduae. Paniculae laxiflorae; bracteae sublineares, integrae, puberulae, deciduae; pedicelli capil- lacei, q? demum 1 0 mm attingentes, Q post anthesin valde elongali, robustiores. Calyx tf 8 mm longus, extus glaber, intus pubescens, campanulatus, ad medium fere 5-fidus, membranaceus; discus et filamenta glabra; antherae apice connectivi piligerae; ovarium glabrum, costatum. Cisäquatoriale Savannenprovinz: Britisch Guyana, Savanne bei Pirara (R. Schomburgk n. 694!). Subsect. 5b. Cujabenses Pax. Foliorum lobi plurilobulati. Flores sub anthesi sessiles vel breviter pedicellati. Ovarium tomentellum. 101. M. cujabensis Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1074; in Fl. Bras. XI. 2. (187 4) 479. — M. äläcornis Klotzsch in Sched. — Caules fruticosi, fortasse scandentes; rami juveniles parce ferrugineo-pubescentes, deinde glabrati. Petiolus 2 — 4 cm longus, modice gracilis, glaber; limbus subcoriaceus, pallide fuscus, juvenilis subtus secus costas parce pubescens, mox glabratus, basi rolundato-euneatus, profunde tripar- titus; lobus medius 7 — 10 cm longus, 1 */2 — 3 cm latus, anguste lanceolatus, sensim attenuatus, apice ipso obtusiusculus, utrinque 4 — 7-lobulus, lobuli inferiores sinu pro- fundiore et latiore segregati, superiores undulato- prominentes et subconfluentes; lobi laterales angulo semirecto adscendentes, minus lobulati et breviores; stipulae rigidae, lineari-lanceolatae, subhorizontaliter lacinulato-dentatae, 2 mm longae. Racemi ferru- gineo-tomentelli, pedunculo demum 3 cm longo suffulti, pauciflori; bracteae 3 — 4 mm longae, spathulato-lanceolalae, subintegrae; pedicelli q? breves, Q deflorati demum 1 0 mm longi. Calyx aperiens 8 mm longus, ellipsoideus, obtusus, extus tementellus, intus seriatim pubescens, q* pro 3/5 longitudinis 5-fidus, Q 5-phyllus; filamenta praeter basin ciliato-pilosa; connectivum apice hispidulum; antherae 4-plo longiores quam latae; discus glaber; ovarium teres, tomentellum. Südbrasilianischo Provinz: Brasilien, Staat Mato Grosso, in der Serra bei Cuyaba (Silva Manso n. 76 B!). Subsect. 5c. Variifoliae Pax. Folioruin lobi utrinque 1 — 2-lobulati, hinc inde integri. Flores sessiles. Ovarium glabrum rei pubescens. 102. M. caricaefolia Pohl, PI. Bras. i<-. et descr, I. (1827) 40 t. 32; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1072; in Fl. Bras. \l. 2. (187i) 480. — Jatropha oaricm - folia Steud, Nomencl. ed. 2. I. (18 40) 799. — Frutex lignosus, rigidus, glabratus, 2 m et ultra altus. Petiolus 10 — 25 cm longus, Bubgracilis, siccus apice et basi contractus, jmrnilis hn-vilrr pubescens, mox -labralus: limbus nieiiiltranacciis, supra obsCUTe ftt- nli-viridis, opacus, subtus uiti in- feriores, li adsunt, r<'li«|uis dimidio minores et longius cum Bequenübus connati, ambilu Manihot. 85 ellipüci, cuspidato-acuminati, basi modice angustati, paulo ultra medium sinu amplo profunde et late obtuso repandi et deinde vulgo utrinque valde prominenter bilobi, quarum lobulus superior triangularis, obtusissimus, horizontaliter insidens, inferior adscendens ; lobus medius 13—17 cm longus, ad 8 cm latus ; costae rubellae ; stipulae 3 — 4 mm longae, pubescentes, breviter lacinulatae, subpersistentes. Racemi parvi, pauciflori, ferrugineo-pubescentes, parviflori; bracteae lanceolatae, lacero-denticulatae ; flores subsessiles. Calyx extus tomentellus, intus glaber, (f 5-fidus, g profunde 5-partitus; discus et stamina glabra; ovarium glabrum, ellipsoideum, subalato-3-costatum. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, Mato Grosso (Pohl n. 1 187!). 103. M. heterophylla Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 39 t. 3 1; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1806) 1073; in Fl. Bras. XI. 2. ( I 87 4) 479. — Jatropka hetero- phylla Steud. Nomencl. ed. 2. I. (I8i0) 799. — Frutex rigidus, pilosiusculus, ramosus, 2 m altus vel altior. Petiolus 5 — 13 cm longus, subgracilis, juvenilis pubescens, deinde glabratus; limbus membranaceus, supra obscure fuscescenti-viridis, opacus, subtus vix pallidior, sccus nervös puberulus, mox glabratus, in foliis summis indivisus, ovatus, basi rotundato-obtusus, 4 — 5 cm longus, in ceteris profunde 3 — 5-partitus, basi aperte cordatus, 12 — 15 cm longus et paulo latior; lobi ambitu ellipüci, longiuscule cuspidato- acuminati, utroque latere 2-lobulati, lobuli obtusi vel acuti; lobi laterales saepe margine interiore subintegri; costae loborum secundariae angulo semirecto insidentes; stipulae vix 1 '/2 mm longae, rigidae, triangulari- lanceolatae, integrae, caducae. Racemi bre- viter pedunculati, 3 — 4 cm longi, pauciflori, toinentello-pubescentes; bracteae ovato- lanceolatae, 2 — 3 mm longae, integrae vel utrinque obiter 1 — 2-denticulatae; pedicelli 4 — 5 mm longi, Q demum 1 cm attingentes. Calyx extus nigro-luteus, 8 — 10 mm Jongus, extus tomentellus, intus puberulus, q? 5-fidus, § 5-phyllus; discus et filamenta tenella, glabra; antherae 3-plo longiores quam latae; connectivum apice hispidulum ; ovarium teres, glabrum. Capsula ignota. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz (Pohl n. 1254!). — Vielleicht auch in Paraguay. Vgl. Nota 2 bei M. pseudoheterophylla (p. 87). Nota. Simillinia M. caricaefoliae , scd folia summa indivisa, stipulae caducae, exiguae, bracteae subintegrae, calyx intus pubescens et ceterum caulcs ramosi nee siinpliccs. 104. M. variifolia Pax et K. Hoffm. n. spec. — Suffrutex, 50 — 70 cm altus, simplex vel vix ramosus, inflorescentia excepta glaberrimus; caulis leviter pruinosus. Petiolus 8 — 1 1 cm longus, gracilis; limbus membranaceus, supra opacus, dilute viridis, subtus subnitidulus, paulo caneseenti-viridis, profunde trilobus; lobi sinu lato, obtuso segregati, laterales fere horizontales, omnes fere aequilongi, nervis seeundariis nume- rosis, angulo fere recto insidentibus percursi; lobus medius 9 — 11 cm longus, lineari- lanceolatus, paulo infra medium utroque latere lobulo 2 — I*/j cm longo, obtuso, sed mucronulato, horizontaliter insidente auetus, laterales in foliis superioribus indivisi, in inferioribus prope basin utrinque unilobuli, lobulus margine interiore parvus vel obsoletus, margine exteriore retrorsum produetus et deinde folium basi profunde cordatum ; sti- pulae exiguae, vix 1 1/2 mm longae, filiformes, caducae. Racemi spieiformes, breviter pubescentes, peduneulo 3 — 10 cm longo suffulti, rb 10 flori; flores inferiores inter se distantes, sessiles; bracteae lanceolatae, 3 mm longae. Calyx flavo-virens, in alabastro globoso-ellipsoideus, extus et intus breviter velutino-pubescens, (j* in alabastro 9 mm longus, ultra medium 5-fidus, Q 5-partitus, 11 — 12 mm longus; discus et filamenta glabra; antherae 5 mm longae; connectivum apice hispidulum ; ovarium glabrum, teres. — Fig. 29. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, Sierra de Amambay, trockene Steppen (Hassler n. 10897 !). 105. M. multiflora Pax et K. Hoffm. n. spec. — Arbor 4 m alta, Petiolus 3 — 10 cm longus, glaberrimus; limbus membranaceus, supra glaber, subtus secus nervös parce pilosus, mox glabratus, pallidior, non glaucescens, profunde 3-lobus, basi cordatus; lobi basi anguste confluentes, sinu angusto, obtuso segregati, medius ad I 3 cm longus, 86 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. 7Y2 cm ^tus, ambitu obovatus, acutus, utroque latere panduriformi-bilobus vel in su- perioribus indivisus, laterales obliqui, ovati vel obovati, acuti, indivisi vel latere exteriore lobulo parvo, lato, obtuso aueti; stipulae deeiduae, haud visae. Kacemi juveniles densi; deinde peduneulo 4 — 6 cm longo suffulti, multitlori, puberuli; bracteae parvae, caducae, 2 mm longae, integrae; pedicelli q? brevissimi, Q demum ad 3 cm longi. Calyx (f juvenilis albo-tomentosus, in alabastro obovoideus, apertus \ 5 mm longus, viridi-brun- nescens, campanulatus, ad medium 5-fidus, exlus et intus velutino-pubescens; discus Fig. 29. Manihot variifolia Pax et K. HofTm. A Ramulus floriger. B Flos <$ longitudinaliter sectus. (Icon origin.) et filamenta glabra, antherae 5 — 6 mm longae; connectivum apice hirtellum; ovarium teres, dense velutino-tomentellum. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, zwischen Rio Apa und Aquidaban (Fiebrig n. 4360!). *06. M. p8eudoheterophylla Pax et K. HofTm. n. spec. — M. heterophylla Chodat et Haider in Bull. Herb. Hoiss. 2. ser. V. (1905) 673 ex parte. — SufTrutex vel frutex, 0,8 — 1,5 m altus; ramuli villoso-pubescentes. Petiolus 7 — 8 cm longus, parce pilosus; limbus firme membranaceus, supra fuscescenti-viridis, secus nervös pu- berulus, subtus canescenti-vii-idis e< lecoi costai ferrugineo-tomentosui, basi aperte Manihot. 87 cordatus, fere usque ad basin 3 — 5-partitus; lobi basi anguste confluentes, sinu angusto segregati, ambitu oblongi vel oblongo-lanceolati, acuminati, in foliis superioribus 3, subaequales, laterales obliqui, 7 — 8 cm longi, 3^/2 cm ^h indivisi, in foliis inferioribus 3 — 5, terminalis et intermedii fere aequales, 10 — 11 cm longi, utroque latere 2 — 3-lo- bulati, lobuli obtusi, fere hemisphaerici, interdum spatio angusto inter se discreti, ba- sales multo minores et tantum latere exteriore unilobulati; stipulae haud visae. Racemi juveniles valde congesti, fulvo-tomentosi, aut depauperato-pauciflori et g, aut mulliflori, basi g, deinde (j; bracteae exiguae, haud bene visae; pedicelli q? brevissimi, g 5 — 6 mm longi, post an thesin elongati. Calyx q? in alabastro obovoideus, haud bene evolutus 11 — 12 mm longus, albus, intus roseo-striatus, vix ad medium 5-fidus, extus et intus densissime tomentosus; discus glaber; filamenta pilosa; antherae 4 — 5 mm longae ; connectivum apice hirtellum ; ovarium teres, dense fulvo-tomentosum. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, Gebüsche bei Igatimi (Kassier n. 5649!). Nota \. Affinis M. midtiflorae, sed indumento densiore, fulvo et filamentis hirtellis diversa; ceterum foliorum discolorum lobi angustiores. Cum M. hcterophylla nulla affinitas major. Ovarium dense vestitum, ncc glabrum et filamenta hirtella; folia omnia partita nee suprema indivisa, racemi mulliflori et floris color omnino alienus. Nota 2. Specimina originalia sub numero supra citato in Herbar. genevensi asservantur. Adest autem in Herb. Berol. sub eodem numero (Hassler n. 5649!) speeimen a M. psendo- heterophylla discrepans, fortasse ad M. hcterophyllam veram pertinens, sed flores desunt. 107. M. Katharinae Pax n. sp. — Suffrutex i/2 — 1 m altus, glaberrimus, parce ramosus; rami pruinosi. Petiolus 8 — 12 cm longus, gracilis; limbus membranaceus, fere concolor vel subtus vix pallidior, viridis, subtus subnitidulus, profunde 5-partitus; lobi sinu lato obtuso segregati, laterales horizontales, infimi arete reflexi, petiolo sub- paralleli vel cruciatim se tegentes; terminalis et 2 intermedii subaequales, 5 — 8 cm longi, lineares vel lanceolato-lineares, acuti, non mucronulati, utrinque lobulo 1 — 3 cm longo, angusto aueti, rarius lobulo altero parvulo praediti; lobi infimi minores obsolete lobulati; costae seeundariae numerosae, angulo fere recto insidentes; stipulae exiguae, filiformes, caducae, vix 1 V2 mm longae. Racemi glabri, 6 — 16 cm longi, basi florem g 1 (vel 2), pedicello 4 cm longo suffultum gerens, deinde longo tractu q1; bracteae caducae, non visae; pedicelli q? brevissimi; flores tf fere sessiles, remoti. Calyx (J1 glaueus, extus intusque glaber, campanulatus, non ad medium, fere ad */$, 5-fidus, 13 — 14 mm longus; discus, filamenta et antherae glabra; antherae 4 mm longae; ovarium teres, glabrum. Flores Q ignoti. Capsula globosa, 12 — 15 mm lata, glabra, verrueulosa, exalata. Süd brasilianische Provinz: Paraguay, Felsen in der Cordillera de Altos (Hassler n. 21 13!). Nota. Species gracilis, elegans, habitu ad M. variifoliam summopere accedens et facile pro hujus varietate angustiseeta habenda. A specie laudata differt foliis angustius sectis, calyce glabro, ovario glabro. Nomen dedi in honorem Käthe Hoff mann vratislaviensis, de hac monographia optime meritae. Cfr. Jatropheae p. 28. Sect. 6. Quinquelobae Pax. Folia peüolata, ad medium lobata, epeltata; lo]>i late obovati, obtusissimi, sed manifeste mucronulati. Bracteae, ubi notae, parvae. Die drei hierher gehörigen Arten der südbrasilianischen Provinz stehen einander sehr nahe. Verwandlschaftliche Beziehungen lassen sich nur zu den Parvibracteatac erkennen, ohne dass diese jedoch sehr deutlich hervortreten. Clavis specierum. A. Folia subtus glauca., a. Inflorescentia multiflora. Ovarium alato-costatum . . . 108. M. polyantha. b. Inflorescentia depauperata. Ovarium teres 109. M. quinqueloba. B. Folia subtus non glauca 1 10. M.subquinqueloba. 88 F. Fax. — Euphorbiaccac-Adrianeae. 108. M. polyantha Pax et K. Hoffm. n. spec. — Glaberrima; partes juveniles violaceo-pruinosae. Petiolus lamina brevior, 4 — 6 cm longus, robustus; limbus in apice petioli reclinatus, rigide membranaceus, supra nigrescenti-viridis, subtus fusco-glaucus, pruinosus, =b 1 5 cm diametiens, latior quam longus, ambitu suborbicularis, l>asi pro- funde cordatus, sinus lobis se tegentibus clausus, ad medium 5- vel 3-lobus; lobi late abbreviato-obovati, apice subretuso-lruncati et longe (ad 6 — 7 mm) mucronulati, omnes subaequilongi, basales valde obliqui; stipulae non visae. Paniculae glabrae, multiflorac, densiflorae, pruinosae; bracteae lanceolatae, acutae, 4 mm longae; pedicelli reclinati, 5 — 7 mm longi. Calyx extus glaber, intus puberulus, extus longitudinaliter costatus et pruinosus, (j1 in alabastro obovoideus, ad. medium 5-fidus, Q ad basin fere par- tilus, 12 mm longus; discus et filamenta glabra; antherae 3 mm longae; ovarium costatum, pruinosum. Capsula alato-costata, alae undulatae. Fig, 30. Manihot quinqueloba Pohl. (Icon oriyin.) Sudbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz (Glaziou n. S2I 33 !). Nota. Speciea valde affinis sequenti, sed bene distincta paniculis nuillifloiis, calyo l. .i-iii parlito, majore, ovario costato, Capsula alata. 109. M. quinqueloba Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1 827) 2 1 t. li; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1058; in Fl. Bras. \l. ■>. (1874) 446. — Jatropha quinqueloba Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840)800. — Caulis Besquipedalis, plerumque simplex, rigidus, cum tota plante glaberrlmus; raxni pruinoso-glauci. Petiolus 5 — 12 cm longus, robustus; limbus in apk$e petioli reclinatus, rigide membranaceus, supra nLrrcs- centi-viridis, subtus fusco-glaucus. pruinosus, dz 4 5 cm diametiens, latior quam longus, ambitu suborbicularis, basi profunde cordatus, ad medium 5-lobus; lobi late abbreviato- obovati, apice relußo-truncati et longe mucronulati, omnes Bubaequilongi, basales valde Manihot. 89 obliqui; stipulae nano-glanduliformes, brevissimae. Inflorescentia depauperala. Flos Tota praeter colorem partium et superficiem capsularum similis IL quinqudobae Pohl, sed folia multo brevius petiolata, fere dimidio minora, supra nitida vel nitidula, obscure fusco-viridia, subtus fuseidula et opaca vel subopaca; lobi foliorum saepc minus late retuso- truncati. Gaules superne deinde sunt tenuiores, fuscescentes , rami multo tenuiores et tola longitudine viseidi, sicci suboleoso-nitidi, inferne fusci, superne longo tractu atro-fusci«. — Specicm non vidi. Sect. 7. Glaziovianae Pax. Folia petiolata, profunde lobala vel superiora indivisa, peltata; lobi latiusculi, inlegri vel lobulati. Bracteae parvae. Zwei Arten, M. Glaziovii und M. recognita, stehen einander sehr nahe ; die erste ist in den Nordstaaten Brasiliens heimisch und durch Kultur weit verbreitet, während M. recognita von Paraguay bis Argentinien reicht. Eine dritte Art, M. mirabilis, von den beiden genannten Spccies weiter, abstehend, ist durch die außerordentlich große Variabilität in der Blattgestalt ausgezeichnet (vergl. Fig. 32). Nur gegen die Sectioncn der Quinqudobae und Pcltatae existieren verwandtschaftliche Beziehungen. Phylogenetisch können die Glaziovianae als Abkömmlinge der Quinquelobae auf- gefasst werden. Eine ihnen gleichwertige Gruppe sind die Pcltatae, die mit den Glaziovianae aus einer gemeinsamen Wurzel entspringen. Clavis specierum. A. Folia membranacea: lobi integri III. M. Glaziovii. B. Folia membranacea; lobi repando-lobulati 112. M. recognita. C. Folia coriacea, indivisa vel lobala, lobi integri vel lobulati . 113. M. mirabilis. 111. M. Glaziovii Müll. Arg. in Fl. Bras. XF. 2. (1874) 446; Pax in Engler u. Pranll, Pflzfam. III. 5. (1890) 79; Peckolt in Ber. Deutsch, pharm. Gesellsch. XVI. (190 6) 29. — Arbor ad 14 m alta; rami herbacei , glaberrimi, apice cum petiolis et inflorescentia d= pruinosi. Petiolus 10 — 15 cm longus, validiusculus, sulcalus; limbus membranaceus, supra herbaeeo-viridis, subtus intense glaucus, basi latiuscule peltatus, profunde 5 — 3-lobus, 12 cm longus, 16 cm latus; lobi sinu angusto segregati, 3 ad- scendentes, 2 infimi horizontaliter patentes, omnes 9 — 10 cm longi, 4 — 5 cm lati, oblongo-obovati vel elliptici, breviter acuminati; stipulae 4 — 6 mm longae, pallide virides, lanceolato-ovatae, acutae, denticulatae. Paniculae 7 — 9 cm longae, late pyramidales; bracteae 2Y2 mm longae, lanceolatae, inferiores denticulatae, superiores integrae; pedi- celli =±r 10 mm longi; flores nutantes. Calyx extus et intus glaber, campanulatus, Cjf 5-fidus, 9 mm Iongusf viridis, inferne violaceus, Q 5-partitus, 10 — 11 mm longus; discus et filamenta glabra; antherae 2V2 mm longae; connectivum apice hirtellum; ovarium subteres, glabrum. Capsula globosa, 20 — 22 mm diametiens, exalata, grisea, plicato-rugosa. Semen complanatum, 15 mm longum, 10 mm latum, griseum, brunneo- marmoratum. — Fiff. 3 I . 90 F. l'ax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Südbrasilianische Provinz: Nordstaaten Brasiliens vom 3 — 7° s. Br., vor- zugsweise in Bio Grande do Norte, Parahvba und Cearä, hier 1860 von Dr. Schlich de Capanema entdeckt. Er sandte Samen nach dem botanischen Garten in Bio de Janeiro, wo die Pflanze aufging. Auf blühende Zweige dieser kultivierten Pflanzen be- gründete Müller seine Art; daher auch die falsche Heimatsbezeichnung »Bio de Janeiro«. In Brasilien und anderwärts in den Tropen kultiviert, so in Brasilien, Bjo de Janeiro (Glaziou n. I 022, 9585!). — Guatemala (Türck- heim n. 956!). Kamerun (Deistel n. 18!, Winklern. 1312!, Zenker n. 1002!). — Somali- land, Ilarar (Bobecchi-Bricchetti n. 165!). — Deutsch Ostafrika (Busse n. 48!*. — Sansibar (Schmidt n. i\\). Ostindien: Singapore (Schles. bot. Tauschverein n. 992!), Mysore (Meebold n. 8895!). — Java (Hillebrand!, Koorders n. 26l!, Zollinger!). Pi^r. 31. Manihot Olaziovii Müll. Arg. A Ramulus floriger. B Flores <$. G Androcceum. D Hos Q longitudinaliter sectus. E Capsulae cocca aperiens. F Seinen. G Semen longitu- dinaliter sectum. (Icon sec. Pax ex Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. 79 reit.) Neu-Guinea: Konstantinhafen (ohne Sammlernamen!). Einheim. Namen: Manisoba, Mandii hoba, Manicoba. Nutzen: Liefert Geara-Kautschuk. Anfänglich kultiviert in den Nordoststaaten Brasiliens, besonders in der Serra do Machado und Serra do Uruburetama; die besten Sorten kommen aus der Gegend von Acarape und Jubaia. Später infolge der niedrigen Kaffeepreise auch in Minas Geraea, Rio de Janeiro und Sao Paulo angepflanzt, doch werden die Pflanzungen kaum gute Ernten liefern. Der Baum wurde schon 1876 nach Singapore gebracht, ipäter in verschiedene liegenden der Tropen und sogar Subtropen, gedeiht zwar wegen seiner Anspruehslosii/keit, liefert aber vielfach wenig Ertrag. Von deutschen Kolonien kommen namentlich Ostafrika und Togo in Betracht — Vergl. P, Reintgen, Kautschukpfl. Kolonialwirtsch. Komit. (1905) H>; A. Zimmermann Manihot. 91 in Pflanzer I. (1905) 193, 209, 228; IV. (1908) 209, 265; V. (1909) Flugblatt 1; C. Kinzelbach in Pflanzer V. (1909) 81, 113; Wöckel in Pflanzer IV. (1908) 36. 112. M. recognita Pax sp. nov. — M. carthaginensis var. anisophylla 0. Ktze. Revis. III. 2. (1898) 2 88 ex parte. — M. heterophylla Chodat et Kassier in Bull. Herb. Boiss. 2. scr. V. (1905) 673 ex parte. — Janipha violacea Griseb. in Abh. Ges.. Wiss. Göttingen XXIV. (1879) 52. — Frutex 1—2 m altus, glaberrimus. Pctiolus 8 — I0 cm longus, crassiusculus, vix pruinosus; limbus membranaceus, herbaeeo-viridis, concolor, basi latiuscule peltatus, profunde 3 — 5-lobus, 12 cm longus, 14 cm latus; lobi 3 adscendentes, 2 infimi horizontales, omnes 8 — 9 cm longi, 4 — 5 cm lati, ob- longo-obovati, obtusi, basin versus angustati, indivisi vel panduriformi-lobati; stipulae 4 — 5 mm longae, pallidae, lanceolato-ovatae, denticulatae. Racemi ad 12 cm longi; bracteae 4 mm longae, spatbulatae, denticulatae; pedicelli 10 mm longi, Q demum longiores, robustiores; flores patentes, vix manifeste nutantes. Calyx q? albus, rubro- slriatus, late campanulatus, 1 5 mm longus, extus glaber, intus breviter puberulus, ad medium 5-fidus; discus et filamenta glabra; connectivum glabrum; antherae 4 mm longae; ovarium glabrum, subteres. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, Wälder am oberen Apa-Fluss (Hassler n. 8497!). Argentinische Provinz: Argentinien, Prov. Salta, am Rio Juramento (Lo- rentz u. Hieronymus n. 330!). Einheim. Namen: Guozu mandic. Nota. Species descripta nee cum M. anisophylla, nee cum M. heterophylla, nee cum J. violacea quadrat, sed foliis peltatis ad M. Olaziovii accedit. Differt autem insigniter foliis concoloribus, calyce intus vestito, floribus racemosis nee paniculatis. 113. M. mirabilis Pax n. spec. — Frutex 0,8—1,2 m altus, inflorescentiis exceptis glaberrimus; ramuli angulosi, leviter tantum subpruinosi. Petiolus 3 ^ — 2 2 cm longus, rigidus; limbus viridis, subtus paululo lutescens, cartilagineo-marginatus , coriaceus vel subcoriaceus, angustius vel latius peltatus, quoad formam valde variabilis et mire poly- morphus; aut indivisus, cordatus vel ovato-cordatus, anguste vel vix peltatus, breviler acutatus, 10 — 16 cm longus, 8 — 14 cm latus; aut latius peltatus, basi truncalus, 9 cm longus, 10 cm latus, ambitu reniformis, utroque latere panduriformi-bilobus, lobi sinu lato quadrato segregati, breves, obtusi, infimi minores vel etiam obsöleti; aut basi cordatus, profunde 2 — 3-lobus, anguste peltatus, lobi ± indivisi, rhomboideo-orbiculares, breviter acuti, se invicem tegentes; aut basi truncatus vel truncato-cordatus, 10 cm longus, 1 4 cm latus, profunde 3-lobus, lobi apice truncati vel brevissime acutati, ambitu fere obtriangulares, panduriformi- 1 — 2-lobulati, lobuli obtusissimi; aut 5-lobus, 20 cm longus, 2 4 cm latus, lobi panduriformi-lobulati, infimi margine exteriore tantum 1- lobulati; stipulae haud visae. Racemi in apice ramulorum plures, ferrugineo-tomentosi, glabrescentes, 10 — 15 cm longi; bracteae haud visae, mox caducae; flores albi, (J1 sessiles, Q post anthesin pedicello 10 — 16 mm longo, crasso, 3 mm diametiente, horizontali stipitati. Calyx q* late campanulatus, 1 8 mm longus, extus breviter ferru- gineo-tomentellus, intus pubescens, profunde, ultra medium 5-fidus; discus et filamenta glabra; antherae 6 mm longae; connectivum apice hirtulum; ovarium dense ferrugineo- velutinum. — Fig. 32. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, feuchte Stellen an Waldrändern in der Sierra de Amambay (Hassler n. 10711!). Nota. Species valde insignis, nulli notae arete affinis. Sect. 8. Peltatae Pax. Folia petiolata, breviter 5 — 7-loba, peltata. Bracteae parvae. Die phylogenetisch junge Gruppe, deren verwandtschaftliche Beziehungen S. 89 bereits erörtert wurden, umfasst nur eine Art aus dem brasilianischen Staate Goyaz. 114. M. peltata Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 20 t. 13; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2 (1866) 1058; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 445. — Jatropha peltata * 92 F. Pax. — Euphorbiaeeae-Adrianeae. Stcud. Nomencl. ed. 2. 1. (18 4 0) 800. — Fruticosa, lignosa, paree ramosa, glabra; rami crassiusculi, paucifoliati, demum cortice solubili, rubro-brunneo lunicati. Peliolus Fig. 32. Manihot mirabüü Pax. Folia. (Icon -origin.) Manihot. , 93 erectus, validus, 8 — i 0 cm longus; limbus in peüolo reclinatus, 12 — -15 cm latus, latior quam longuo, rigide membranaceus, stellatim 6-costatus, supra albido-viridis, subtus canescenti-viridis, roseo-costatus, pellatus, ambitu fere quadrangularis, obtuse et breviter 5 — 7-lobus; lobi saepius 3 anteriores majores, 3 posteriores minores, omnes rotundato- obtusi, mutici, nunc emarginati; stipulae minutae, glanduliformes. Racemi spiciformes, 3 — 5 cm longi, pauciflori, basi florem Q unicum et interdum ad basin q? alterum gerentes; bracteae lanceolato-subulatae; pedicelli breves. Calyx q? usque ad medium, g ad 3/5 5-fidus, extus et intus glaber, coerulescenti-pruinosus, Q ad 1 0 mm longus; antherae 4-plo longiores quam latae, glabrae; ovarium glabrum. Capsula 16 mm longa, verrucoso-aspera. Südbrasilianische Provinz: Steinige, sonnige Bergabhänge im Staate Goyaz (Pohl n. 1661!, 1901!, Burchell n. 7663, 7682). Sect. 9. Indivisae Pax. Folia longe petiolata, reniformia vel triangulari-ovata, indivisa, epeltata vel peltata. Stipulae parvae. Bracteae parvae. Die Indivisa stellen eine phylogenetisch alte Gruppe der Gattung dar, die zu den andern Stämmen iri keinen näheren Beziehungen steht; dagegen haben sich von ihnen die Brevipetio- latae abgespalten. Die drei hierher gehörigen Arten sind über die südbrasilianische Provinz, von Bahia bis Paraguay, zerstreut. Clavis specierum. A. Folia epeltata. a. Folia basi cordata 1 1 5 . M. renlformis. b. Folia basi truncata 1 16. M. populi folia. 1). Folia peltata 117. M. cordifolia. 115. M. reniformis Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 56; Müll. Arg. in DC. Prodi*. XV. 2. (1866) 1069; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 444, t. 63. — Jatropha reni- formis Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Arbuscula, 1 — 3 m alta, glabra. Petiolus erectus, saepius validus, 3 — 4 cm longus; limbus in petiolo reclinatus, 5 — 6 cm latus, latior quam longus, coriaceus, valide palmatinervius, subtus glaueus, orbiculari-reni- formis, obtusus, imo apice saepe mucronulatus, obtusus vel subrelusus, basi profunde inciso-cordatus; sinus angustissimus; lobi basales rotundato-obtusi; stipulae minutissimae, glanduliformes. Racemi folia superantes, mulliflori, densiflori, inferhe midi; pedunculi complanati, glabri; bracteae lanceolato-obovatae, acutae vel subacutae, 12 — 13 mm longae, 5 mm latae, integrae, rubicundo-violaceae, pruinosae; pedicelli breves. Calyx q1 bracleas aequans, late tubulosus, basi amplialus, luteo-purpurascens, ad y2 ^ere 5-fidus, extus et intus glaber; antherae 4-plo longiores quam latae; discus glaber; ovarium glabrum. Capsula 1 4 mm longa et fere lata, globoso-ovoidea, rugulosa. Südbrasilianische Provinz: Staat Bahia, Serra de Sincora (Martius n. 1935!), Serra da Vendinha (Ule n. 7085!). 116. M. populifolia Pax n. spec. — Suffrutex1, 0,7 — 0,8 m altus, glaberri- mus. Petiolus erectus, 8 — 12 cm longus, basi manifeste varginalo-dilatatus; limbus in petioli apice reclinatus, 7 — 9 cm diametiens, latior quam longus, firme membrana- ceus, palmatinervius, subtus vix pallidior, nitidulus, triangularis, basi truncatus vel hinc inde in petiolum brevissime euneato-contractus, apicem versus attenuatus, mucronu- latus, indivisus, carlilagineo-marginatus; stipulae setaceae, 2 mm longae, caducae. Racemi folia superantes glabri, spiciformes, peduneulo ad 6 cm longo suffulti; bracteae lanceolatae, integrae, acutae, caducae; pedicelli QJ* fere nulli, Q post anthesin 5 mm longi, ad basin racemi 1 — 2. Calyx q1 10 mm attingens, viridis, campanulatus, longe ultra medium 5-fidus, extus et intus glaber; antherae 4 mm longae; lilamenta et discus glabra; ovarium glabrum. Capsula ignota. — Fig. 33. 94 F. Pax. — Kuphorbiaccae-Adrianeae. Südbrasilianische Provinz: Paraguay, trockene Steppen in der Sierra de Amambay (Hassler n. 10896!). Nota. Species foliorum ambitu et calyce <5 profunde partito valde insignis. H7. M. cordifolia Pax n. spec. — Suflrutex J/4 m fere altus, glaberrimus. Petiolus patens, 9 cm longus; limbus indivisus, in pelioli apice reclinatus, 8 cm dia- metiens, firme membranaceus, palrnatinervius, subtus vix pallidior, anguste peltatus, ambitu cordatus, apicem versus acuminatus; stipulae non visae. Racemus folia longe superans, longiuscule peduneulatus, glaber, spieiformis; bracteae e basi triangulari lanceo- . acutae, caducae; pedicelli q? fere nulli, Q post anthesin incrassati, 2l/2 cm Fig. 33. Manihot populifolia Pax. A Rainuliis floriger. B Inflorescenlia $. C Alabaslnnn $. D Flos (5 longiludinaliter sectus. (Icon origin.) ad basin racemi \ — 2. Calyx (J1 H mm longus, lutescenti-viridis, campanu- lilus, paulo ultra medium 5-fidus, extus et intus glaber; antherae I DUD longae; lila- menta et discus glabra; ovariurn glabrum, teres. Capsula ignola. Südbrasilianische I ' r <> vi 1 1 z : Paraguay, zwischen Ki<> Apa und Aquidaban, trockene, schwach mit Gräsern bewachsene flöhe, an einem Termitenhügel [Fiebrig n. 5?" Manihot. 95 Sect. 10. Brevipetiolatae Pax. Folia breviter petiolata vel subsessilia, indivisa, saepe angusta, epeltala; stipulae parvae. Bracteae parvae, integrae vel rarius inciso-lacinuligerae. Die Brevipetiolatae sind Dcscendenten der Indivisae. M. orbicularis mit seinen breiten, fast kreisförmigen Blättern, steht den übrigen, schmalblättrigen Arten gegenüber. Unter diesen nimmt M. Riedeliana durch seine geschlitzten Bractecn eine isolierte Stellung ein. Die Section erreicht ihre Hauptentwicklung im brasilianischen Staate Goyaz mit 6 einander recht nahestehenden Arten; dazu kommt M. Riedeliana aus Säo Paulo und M. linearifolia aus Peru. Glavis specierum. A. Folia suborbicularia 118. M. orbicularis. B. Folia lanceolata vel ovato-lanceolata vel angustiora. a. Bracteae integrae. a. Costae secundariae angulo recto insidentes. I. Folia 2 — 3 cm lata 1 1 9. M. attenuata. II. Folia 5 — 9 mm lata 12 0. M. linearifolia. ß. Costae secundariae angulo 45 — 70° insidentes. I. Stipulae setaceae. 1 . Folia ovato-lanceolata 1 2 I . lf. purpureo-costata. 2. Folia lineari-lanceolata 122. M. brachystachys. II. Stipulae glanduliformes. 1. Folia lanceolata 123. M. salicifolia. 2. Folia linearia , 124. M. stricta. b. Bracteae inciso-lacinuligerae 125. M. Riedeliana. 118. M. orbicularis Pohl, PI. Bras. ic. et descr. I. (1827) 20 t. 12; Müll. Arg. in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 1057; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 441. — Jatropha orbicularis Steud. Nomencl. ed. 2. I. (4 840) 799. — Caulis fere metralis, simplex, laevis, cum reliquis partibus glaber. Folia subsessilia vel petiolo vix 2 mm longo suf- fulta, erecta, 12 — 15 cm longa, 10 — 13 cm lata, basi leviter cordata, orbiculari-elliptica vel orbiculari-obovata, apice truncato-obtusa, brevissime apiculata vel mucronulata, in- tegra, supra fuscescenti-viridia, sublus lutescenti-viridia, glauco-pruinosa et roseo-costata; costae secundariae utrinque 12 — 14, satis approximatae, primariae deplanatae angulo semirecto insidentes; stipulae glanduliformes, brevissimae. Bacemi pauciflorae; brac- teae parvae. Flores ignoti. Pedicelli fructiferi 4 — 6 mm longi, crassi, subdeflexi, glabri. Capsula exalata, canescenti-brunnea, subpruinosa; valvae H mm longae. — Fig. 3 4 A. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, trockene Steppe um Corgo Cocal, »ubi flumen Maranhäo trajicitur ad Agua quente« (Pohl n. 1992!). Nota. Species incomplete nota, sed foliorum ambitu facillime recognoscenda est. 119. M. attenuata Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 442. — Caulis cpex glaberrimus, dense foliosus. Petiolus valde abbreviatus, insigniter crassus; limbus 1 5 — 20 cm longus 28 — 30 mm latus, anguste lanceolatus, ima basi obtusus, fere a bas apicem versus sensim longe angustatus, apice angustiusculo et obtuso mucronulatus integer, subtus glaucus vel coerulescenti- viridis; costae secundariae utrinque 50 — 65 angulo fere recto vel recto costae primariae deplanatae insertae, supra pallidae, ante mar- ginem abrupte arcuato-junctae; stipulae setaceae, flaccidae, modice caducae. Bacem pedunculati, spiciformes, foliis 2 — 3-plo breviores; bracteae lanceolato-obovatae, acutae integrae, 5 mm fere longae. Calyx Q1 aperiens 6 mm longus, violaceo-pruinosus, glaber, apertus late campanulatus, fere sessilis; filamenta tenuissima; antherae l3/4mm longae; disci glandulae bilobae. Flores Q et fructus ignoti. Südbrasilianisclie Provinz: Brasilien, Goyaz, zwischen Goyaz und Caval- cante (Burchell n. 7865). \ 96 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. 120. M. linearifolia Müll. Arg. in Flora LV. (1872) 43. — Tola glaberrima, cinerascenti-viridis. Rami visi tenues; internodia 3 — 5 cm longa. Folia subsessilia, 10 — 14 cm longa, 6 — 9 mm lala, basi anguslata, linearis, supcrne longe angustata et acute acuminata, mucronulata, integra; costae secundariae numerosissimae, primariae subtus plano-convexae angulo fere recto insidcntes, tenues; stipulae exiguae, subulato- setaceae. Racemi spiciformes, pluriflori, circ. 8 cm longi, basi florern Q unicum ge- rentes; pedicelli Q \0 mm, q? \ — 2 mm longi; bracteae e basi lanceolata subulato- acuminatae. Alabastra (j1 ovoidea, oblusa. Calyx utriusque sexus glaber, (j1 7 nun. Fig. 34. A\Manihot orbicularis Pohl. — B M. salieifolia Pohl. (Icon origin. (_ I 1 nun longns; filamenla brevia, glabraj antberae 31/2~pl° longiorcs quam latae; diacus hvpogynus crassiusculus, undulato-crispus; ovarium ellipsoideum, glabrum. Sub&quatoriale andine Provinz: Peru (Uaenke). 121. M. purpureo-costata Pohl, PI. Präs. ic. et descr. 1. (1827) 19 I. II; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. I. (1860) 1057: in Fl. Präs. XL I. («874) 442.— Jatropha />in/,ureo-costata Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Gaules e rhizomate plures, dr 30 em ;ilii, glabri. Folia petiolif \{/2 — i mm longis, crassis, glabris suffulta, \0 — 15 cm longa, 3 — 4,/2 cm lala, o\alo- vel elliptico-lanceolala, basi obtusa, acute acuminata, mucronata, rigide niembranuceu, integm-ima, glaberrima, opacai, Bupra ob- viridia el purpurascenÜ-costata, subtus cinereo-glauca; costae secundariae utrinque 45 — ls, margine arcuato-junctae, angulo :fc 70° costae media«' Insertae; stipulae Manihot. 97 setaceo-subulatae, caducissimae, vix 2 mm longae. Racemi spiciformes, elongati, foliis subaequilongi, valide pedunculati, stricti; bracteae subulatae, 2*/2 mm longae; pedicelli 1 */2 mm longi, violacei, glaberrimi. Sepala rf ovata, acuta, 1 i mm longa, ultra me- dium connata, mox deflexo-patentia, pruinosa, juniora extus nigro-lutea, intus sparse puberula et purpurascentia ; Q lanceolata; discus glaber; antherae 3 V^-plo longiores quam latae; ovarium glabrum. Siidbrasilianische Provinz: Goyaz, bei Cavalcante (Pohl n. 2130!). 122. M. brachystachys Pax et K. Hoffm. n. spec. — Caules simplices, glaber- rimi. Folia petiolis vix 1 */2 mm longis, erassis suffulta, glaberrima, 15 — 22 cm longa, 2l/2-^3 cm lata, lineari-lanceolata vel lanceolata, basi acuta, apice acuta, mucronata, rigide membranacea, integerrima, opaca, supra obscure viridia, subtus cinereo-glauca; costae secundariae utrinque d= 20, margine arcuato-junctae, angulo ± 60° costae mediae insertae; stipulae lanceolato-subulatae , caducae, 2 — 3 mm longae. Racemi spiciformes, abbreviati, 3 cm longi, valide pedunculati, stricti; bracteae triangulari- acutae, 2 72 mm longae; pedicelli brevissimi, glabri. Sepala q? ovata, acuta, pruinosa, 7 — 8 mm longa, longe ultra medium connata, glabra, Q lanceolata, acuta, 7 mm longa, basi tantum connata; antherae 1 y2 mm longae; discus glaber; ovarium glabrum. Capsula ignota. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz (Glaziou n. 22126!). 123. M. salicifolia Pohl, PI. Bras. ic. et desc. I. (1827) 18 t. 10; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1058; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 443. — Jatropha salicifolia Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 800. — Caulis suffruticosus, laevis, glaber, ad 2/3 m altus. Folia petiolis 2 — 3 mm longis suffulta, 6 — 10 cm longa, 2*/2: — 3*/2 cm lata, elliptico- vel obovato-lanceolata, integra, basi acuta, breviuscule et acute acuminata, supra fusco-viridia, subtus glaucescenti-fusca; costae secundariae utrinque 8 — 13, tenues, costae primariae subtus prominenti angulo semirecto insertae ; stipulae minimae, glandu- loso-denticuliformes. Racemi breves, erecto-subnutantes, =b 10-flori; bracteae parvae, lanceolato-obovatae, acuminatae, integrae; pedicelli (^ breves, 1 — 2 mm longi. Ala- bastra q? aperientia acuta, 12 mm longa; sepala evoluta 15 mm longa, ad medium fere connata, ovata, acuta, extus glabra, intus pubescentia, violaceo-pruinosa ; discus glaber; filamenta glabra; antherae duplo longiores quam latae, apice connectivi pubescentes. Calyx Q e basi racemi ortus, longius pedicellatus, usque ad basin 5-partitus; ovarium glabrum. Capsula 1 3 mm longa, 1 0 mm lata, obtuse trigona, ellipsoidea, coeruleo- fusca, verrucoso-rugosa. — Fig. 3 4P. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, trockene Steppen bei Santa Luzia (Pohl n. 1194!, 1660!). 124. M. stricta Baill. in Adansonia IV. (1863—64) 282; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1866) 1058; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 444. — Planta */2 m alta, erecta; caules basi lignescentes, graciles, circ. dimidia altitudine plantae saepe racemo terminati et sub pedunculo dicladi; internodia foliis subtriplo breviora. Folia subsessilia, 10 — 25 cm longa, 5 — 13 mm lata, lineari-lanceolata, basi angustata, apicem versus longissime sensim et acutissime acuminata, membranacea, subtus glauca; costae secun- dariae numerosissimae, angulo 45 — 70° costae mediae, subtus deplanatae insertae; stipulae glanduliformes. Racemi longe pedunculati, 5 — 7 cm longi, 3 — 6-flori; bracteae fere 3 mm longae, lineari-lanceolatae, caducissimae, glabrae. Alabastra q* globoso- ovoidea, obtusa. Calyx rf ad 8/4 longitudinis divisus, late campanulatus, 8 mm longus; lobi lanceolato-ovati, extus glabri, intus dense pubescentes; antherae duplo longiores quam latae, apice connectivi pubescentes. Flos Q et fructus ignoti. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz (Gardner n. 3442). 125. M. Riedeliana Müll. Arg. in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 443. — Fruticulus vix semimetralis, glaber; caules parce ramosi, laxe foliosi. Folia sessilia, 7 — 9 cm longa, 2 72 — 3^2 cm lata, lanceolato-obovata, acuminata, mucronulata, submembranacea, subtus glauca, basi cuneata; costae secundariae angulo semirecto insidentes; stipulae A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Erabryophyta siphonogama) 147. II. 7 98 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. 4 — 5 mm longae, valde caducae, setaceo-lineares, inciso-lacinuligerae. Racemi breves; bracteae lanceolato-rhombeae, acuminatae, setaceo-lacinuligerae, 9 mm longae; pedicelli § 4 mm longi, q* 2 — 3-plo breviores. Calycis tf ad */A fissi, 9 mm longi lobi Ianceolato-ovati, extus et intus glabri; discus glaber; antherae 4-plo longiores quam latae, glabrae. Calyx Q 9 mm longus, basi truncatus, glaber; ovarium glabrum. Fructus ignotus. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, S. Paulo, trockene Steppen am Rio Pardo (Riedel n. 613). Sect. 1 1 . Weddellianae Pax. Folia sessilia, lanceolata, indivisa, sinuata, epeltata. Bracteae flores aequantes, crenatae vel dentatae. Species unica: 126. M. Weddelliana Baill. in Adansonia IV. (1863 — 64) 281; Müll. Arg. in DC. Prodr. XV. 2. (1 866) 1075; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 486. —Ramuli graciles, glaberrimi. Folia membranacea, sessilia, elongato-lanceolata, 10 — 1 2 cm longa, 1 — 1 Y2 cm lata> acuta vel breviter acuminato-apiculata, basi breviter cuneato-attenuata, penninervia, sinuata, supra viridia, subtus glaucescentia. Racemi simplices, breves, pauciflori, basi denudati; bracteae flores fere aequantes, ovatae, cuspidato-acuminatae, irregulariter crenatae vel dentatae; flores omnes (J vel infimus a reliquis remotus et paulo longius pedicellatus Q. Alabastra elongata, subfusiformia. Calycis q? lobi acuti; discus horizontaliter radiatim 1 0-lobus ; antherae elongatae. Südbrasilianische Provinz: Brasilien, Staat Goyaz, zwischen Goyaz und Cuyabä (Weddell n. 2908). Nota. Speciem non vidi. Species incertae affinitatis. 127. M. caudata Greenman in Proceed. Amer. Acad. XXXIX. (1903) 82. — Arbor 4 — 5 m alta; rami apice foliigeri. Petiolus 8 — 20 cm longus, glaber; limbus membranaceus, pallide viridis, subtus glaucescens, glaber, basi profunde cordatus, pro- funde 3 — 7-lobus; lobi integri, obovato-oblongi, 3 — 10 cm longi, 2 — 4Y2 cm lati, basin versus attenuati, apice abrupte caudato-acuminati, mucrone 1 — 2 cm longo aucti, basales valde obliqui, invicem se tegentes; costae secundariae utrinque 8 — 10, angulo semi- recto insertae; stipulae ignotae. Racemi glabri, fructigeri 5 — 6 cm longi; pedicelli 1 Y2 — 3 cm longi. Capsula 18 — 22 mm longa; semen oblongum, 12 — 15 mm longum, 8 — 12 mm latum, albidum, brunneo-maculatum ; caruncula latior quam longa. Tropisches Gentralamerika: Mexiko, Ghihuahua, Batopilas (Palme r n. 201); Michoacan, Monte Leon (Pringle n. 86 87!). Nota. Flores ignoti. Species valde insignis et facillime recognita, nulli similis, quoad affinitatem autem adhuc omnino dubia. 128. M. Rusbyi Britton in Bull. Torr. Bot. Club XXVIII. (1901) 302. — Petiolus 4 — 7 cm longus, rigidus; limbus membranaceus, subtus secus nervös puberulus, in- divisus, ovatus, triplinervius vel profunde 3-partitus, quasi trifoliolatus; lobi ovati, acumi- nati, acuti, 7 — 10 cm longi, 3 — 5 cm lati, integri. Racemi 3 — 4 cm longi, griseo- tomentelli, breviter pedunculati; pedicelli 1 — 2 mm longi, rigidi. Calyx q? in alabastro pyriformis, 1 cm longus, aperte campanulatus, fere ad medium 5-lobus, lobi ovati, obtusi, purpurei, apice lutescentes; filamenta 5 sepala aequantia, 5 dimidio breviora; antherae 3 mm longae; discus crassus, profunde 1 0-lobus. Flores Q ignoti. Andines Gebiet: Bolivien, Madeira-Fälle (Rusby n. 888). Nota. Speciem non vidi; ceterum a cl. autore incomplete descripta et vix in systema naturale e diagnosi sola certe inserenda est. Fortasse cum M. Pavoniana vel M. anomala conferenda erit. I Pachystroma. 99 Species excludendae et nomina nuda. Manihot digitata Sweet, Hort. brit. ed. 2. (1830) 458 = Jatropha Fischeri Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Exciudenda. Manihot diversifolia Sweet, Hort. brit. ed. 2. (4 830) 458 = Jatropha diversi- folia Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 799. — Exciudenda. Manihot guyanensis Klotzsch in Schomburgk, Reise Brit. Guyana (1848) 1186. — Nomen nudum. Manihot japonica Semler, Trop. Agricult. II. (1887) 644; Wiesner, Rohstoffe 2. Aufl. II. (1900) 569. — Nomen nudum, delendum. Janipha angustifolia Pohl ex Heynh. Nomencl. I. ( 1 8 i 0 ) 428. — Nomen nudum. Jatropha ha st ata Ind. Kew. II. (1893) 1251. — Nomen nudum. Jatropha integerrima Ind. Kew. II. (1893) 1251. — Nomen nudum. 8. Pachystroma müh. Arg. Pachystroma*) Müll. Arg. in Linnaea XXXIV. (1865) 177; in DG. Prodr. XV. 2. (1866) 893; in Fl. Bras. XI. 2. (1874) 387; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. (1880) 307; Pax in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 5. (1890) 78. — Äcantholoma Baill. Adansonia VI. (1866) 231 t. 1. Flores monoici, apetali. Discus nullus. Floris (j1 calyx in alabastro ovoideus, per anthesin longior, apice valvatim 2-fidus. Stamina 3 ; filamenta in columnam con- nata; antherae columnae affixae; thecae 6 inter se liberae. Ovarii rudimentum nulluni. Sepala Q 3, ovarium cingentia, demum sub l'ructu patentia. Ovarium 3-loculare; styli basi breviter connati, crassi, recurvi, indivisi. Ovula in loculis solitaria. Capsula magna, lignosa, in coccos 2-valves dissiliens; receptaculum Capsula delapsa subtricornutum. Semina ovoidea; albumen carnosum; cotyledones latae, planae. — Arbor glabra, valde lactescens. Folia alterna, breviter petiolata, coriacea, nitida, penninervia, spinoso-den- tata vel rarius subintegra, stipulata. Spicae a Pachystromatc quocum ab auctoribus 0. Kuntze et Post (Lexicon gen. Phan. (1£03) 411) erronee conjunctum, plane diversum. Einheim. Name: Aca, indian. Benennung; Leiteira de espinho. Nutzen: Die Samen werden als Drasticum Pferden und Maultieren gegeben, 2 — 3 mit Maismehl. Der ölreiche Kern besitzt einen ekelerregenden Geschmack. Wird die Haut durch die dornigen Blattzähne verletzt, so entstehen schmerzende Wunden. Vergl. Peckolt in Ber. Deutsch, pharm. Gesellsch. XV. (1905) 243. Addenda. P. 29 insere post 8. M. hctcrandram: Ule in Verh. Bot. Ver. Brandenburg L. (1908) 84. P. 57 insere post 54. M. amazomcam: Ule in Verh. Bot. Ver. Brandenburg L. (1908) 83. P. 84 insere: 99a. M. intermedia Weatherby in Proceed. Amer. Acad. XLV. (1910) 427. — Fruticosa, erecta, 1 — 2 m alta, omnino glabra. Folia epeltata, fere ad basin 7—8- loba, supra viridia, subtus pallida; lobi mediani foliorum inferiorum lanceolati, sinuato- lobulati, infra apicem late et abrupte rhombeo-dilatati, apice setaceo-mucronati, 2 laterales parvi, lanceolati, integri; lobi mediani foliorum superiorum leviter sinuati, nee lobati, nee rhombeo-dilatati; petiolus limbo brevior vel eum subaequans. Racemi breves, 3 — 4 cm longi, ad apicem ramulorum 3 — 4, fasciculati; bracteae lineari-setaceae, pedi- cellos 5 — 10 mm longos aequantes. Calyx q? campanulatus, 15 mm longus, extus glauco-coerulescens, intus flavescens, extus intusque glaber. Capsula glabra, rugosa; semen laeve, ellipticum. Tropisches Centralamerika: Mexiko, Guerrero, Kalkfelsen von Iguala Caiion, 915 m (Pringle n. 13 938). Nota. Spcciem nondurn vidi. — »Intermediate between M. carthaginensis and acidiloba (i. e. angustiloba) , having nearly the foliage of the former and the flowers of the latter; and apparently differing from both in its bracted pedicells«. 102 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Additamentum I. Inter Euphorbiaceas-Jatropheas insere P. 18 post Elateriospermum tapos: 4a. Elateriospermum paucinervium Eimer in Leafl. Philipp. Botan. II. (190 8) 4 84. — Arbor 6 m alta, glabra. Petiolus 3 cm longus, apice incrassatus et curvatus, basi articulatus ; limbus 1 5 cm longus, coriaceus, obovatus, integer, margine subinvolu- tus, apice rotundatus, basi cuneatus; costae utrinque 3 — 5, subtus prominentes. Flores ignoti. Capsula laevis, in axillis foliorum 1 — 2, triangulari-ellipsoidea, 3 cm longa, 2Y2 cm ^a^aj pericarpium 2 — 3 mm crassum. Semen triangulari-obovoideum, 1 !/2 cm longum. Pedicelli fructigeri 2 — 3 cm longi, lignosi, apicem versus incrassati. Hinterindisch-ostasiatiache Provinz: Philippinen: Luzon, Tayabas, Lucban (Eimer n. 7416). Nota. Species adhuc valde incomplete nota est et fortasse non ad genus Elateriospermum reducenda. P. 69 post J. gallabatensem: 8 4 a. Jatropha kamer unica Pax et K. Hoffm. n. spec. — Caulis herbaceus, subsimplex, 50 — 60 cm altus, tomentosus, inferne paulo glabrescens. Petiolus 1 — 1 1/2 cm longus; limbus 9 — 15 cm longus, 9 — 12 cm latus, velutino-pubescens, glanduloso- serrulatus, canescens, subtus albicans, ultra medium trilobus, basi obtusus; lobi lanceo- lati, acuti; stipulae dissectae, glanduliferae, 4 mm longae. Cymae pedunculatae; bracteae lineari-lanceolatae, glanduloso-ciliatae. Sepala q? 2 — 3 mm longa, ad medium connata, margine glanduloso-ciliata, pubescentia; petala libera, 4 — 5 mm longa, oblongo-spathu- lata, viridi-lutescentia, intus basi villosa; stamina 8; filamenla exteriora ad medium, interiora longius connata; disci glandulae liberae; sepala Q quam (j1 paulo angustiora, ceterum similia; petala lanceolata, 5 mm longa; ovarium glabrum; styli l1^ mm longi, liberi. Capsula verruculosa, glabra; semen 8 mm longum, laeve, badium ; caruncula palmatifida. Nordafrikanische Steppenprovinz, Tsadzone: Kamerun, Dangadji, san- dige Baumsavanne, 350 m (Ledermann n. 3646! — 5. Mai 1909); Garua, 300 m (Ledermann n. 3342!). Nota. Species descripta proxime accedit ad J. gallabatensem Schweinf., cui habitu simi- lima est, sed differt indumento densiore et magis persistente, floribus lutescenti-viridibus, paululo minoribus, sepalis densius vestitis, praesertim autem ovario glaberrimo seminibusque badiis. Verzeichnis der Sammler-Nummern. M. aas Manihot Andrieux (Mexiko) 112 M. angustiloba. Balfour (Sokotra) 391, 633 Cephalocrotonopsis socotrana. Bang (Bolivien) 1241, 1364 M. uülissima. Baron (Madagaskar) 4668, 4774 Adcnochlaena leucocephala. Baumann (Togo) 518 M. uülissima. Beccari (Borneo) 425 Cephalomappa Beccariana. Blanchet (Brasilien) 83, 1329, 1798, 2329 M. utilissima — 2553 M. jacobinensis — 3324 M. intercedens, M. tripartita v. glauca. Boivin (Madagaskar) 2656, 3376, 3378 Adenochlaena leucocephala. Buchner (Angola) 531 M. utilissima. Burchell (Brasilien) 82 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 6874 M. gracilis v. tenui- folia — 7663, 7682 M. peltata — 7774 M. violacea v. cecropiaefolia — 7849 M. Burchellii — 7865 M. attenuata — 84 51 M. anomala. Busse (Ostafrika) 48 M. Glaziovii — 151 M. utilissima. Campos Novaes (Brasilien) 2860 Pachystroma ilicifolium v. longifolium — 3754 M. pe- dicellaris. Chevalier (Senegambien) 2613 M. utilissima. Claussen (Brasilien) 315, 321 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 322 M. anomala — 4 45 M. gracilis v. genuina — 456 M. tripartita v. glauca — 469 M. pubescens — 752 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 755 M. anomala — 758 M. tomentosa. Comhs (Cuba) 198 M. utilissima. Deistel (Kamerun) 18 M. Glaziovii. Diels (Australien) 3699 Adriana tomentosa — 5351 a, 535 1b Adriana quadripartita. Dinter (Deutsch Südwestafrika) 832, 832a Cephalocroton Püschelii. Drummond (Australien) 224, 225, 239 Adriana quadripartita. Eggers (Ecuador) 15156 M. leptophylla. Ellenbeck (Somaliland) 2137 Cephalocroton polygynus — 2338 Cephalocroton velutinus. Eimer (Philippinen) 7416 Elateriospermum paucinervium. Fendler (Venezuela) 1229 M. utilissima. Fiebrig (Paraguay, Bolivien) 2120 M. glabrata — 4360 M. multiflora — 5297 M. cordi- folia — 10469 M. Fiebrigii. Fischer (Ostafrika) 270 M. utilissima. Fleck (Südwestafrika) 443 a Cephalocroton Püschelii. Gardner (Brasilien) 1837 M. coerulescens v. pubescens — 3441 M. anomala — 3442 M. stricta — 3443 M. pruinosa v. genuina — 3445 M. tripartita v. seminuda — 3446 M. acumi- natissima. Gaudichaud (Australien) 1 1 65 Adriana tomentosa. Olaziou (Brasilien) 790 Pachystroma ilicifolium v. longifolium — 1022 M. Glaziovii — 1324 M. palmata — 2111 Pachystroma ilicifolium v. ellipticum — 2694 M. utilissima — 2695 Pachy- stroma ilicifolium var. divers. — 5987 Pachystroma ilicifolium v. heterophyllum — 6712 Pachy- stroma ilicifolium v. ellipticum — 8322 M. brevipedicellata — 9583 M. utilissima — 9585 M. Glaziovii — 13201, 13202 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 13203, 4 4242, 14243 M. co- rymbiflora — 14244 M. palmata — 16329 M. tomentosa — 16346 Pachystroma ilicifolium v. subintegrum — 17753 M. tomentosa — 18476 M. pedicellaris — 19855 M. angustifrons ? — 19856 M. violacea v. genuina — 20484 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 22125 M. anomala — ] 04 F- Pax- — Euphorbiaceae-Adrianeae. 22126 M. brachystachys — 22127 M. oligantha — 22128 M. stipularis — 22129 M. stenophylla — 22130 M. gracilis v. pronifolia — 22131 M. pscudopruinosa — 22132 M. violacea v. genuina — 22133 M. polyanlha — 22134, 22135 M. violacea v. cecropiaei'olia — 22136, 22137 — M. araliae- folia — 22138, 22139 M. tripartita v. dalechampiaeformis. Guillemin (Brasilien) 1 32 M. dulcis v. leptopoda. Hahn (Martinique 308 M. ulilissiraa. Hassler (Paraguay; 1669 M. guaranitica — 1748 M. utilissima — 2113 M. Katharinae — 2675 M. grandistipula — 3466 M. guaranitica — 44 41 M. procumbens v. grandifolia — 4576 M. Hassleriana ^— 498'» M. procumbens v. genuina — 5132 M. rnacrantha — 5172 M. gramini- folia — 5407, 5413», 5413»' M. lobata — 5516, 5517 M. glabrata — 5649 M. pseudoheteropbylla, heterophylla? — 5730 M. glabrata — 6756 M. Tweedieana — 7955 M. tripartita v. apaensis — 7976, 8121 M. Klingensteinii — 8497 M. recognita — 9525 M. procumbens v. genuina — 9525a M. Meeboldii — 10222 II depauperata — 10680 M. Tweedieana — 10704, 10704» M. tripartita v. apaensis — 10711 M. mirabilis — 10741 M. glabrata — 10896 M. populifolia — 10S97 M. variifolia. Satton Ha) es (Panama) 717 M. carthaginensis. Helfer (Tenasserim) 4913 Symphyllia silhetiana v. trichantha. Hildebrandt (Ostafrika) 1336 M. utilissima — 2820 Cephalocroton scabridus. Hildebrandt (Madagaskar) 3258, 3258a Adenochlaena leucocephala — 3303 h M. utilissima. Holst (Usambara) 763, 311 3a M. utilissima. Hostinann (Surinam) 168 M. utilissima. Hnmblot (Comoren) 23, 1493 Adenochlaena leucocephala. Humboldt (Columbien) 1625 M. utilissima. Kerber (Mexiko) 185 M. crassisepala — 327 M. utilissima. Kling (Togo) 90 M. utilissima. Koorders (Java) 261 M. Glaziovii. Kotscby (Nordafrika) 8, 118 Cephalocroton cordofanus v. genuinus. Krause (Goldküsfe) 97 M. utilissima. Lauterbach (Neu-Guinea) 803 M. utilissima. Ledermann (Kamerun) 3342, 3646 Jatropha kamerunica. Löfgren (Brasilien) 991 M. tripartita v. glabra — 1030 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 14 52 M. sinuata — 2084 M. elegans — 5969 M. affinis — 5974 Pachystroma ilicifolium v. heterophyllum. Lorentz (Argentinien) 297, 383, 462 M. anisophylla. Lorentz u. Hieronymus (Argentinien) 330 M. recognita. LUderitz (Deutsch Südwestafrika) 87 Cephalocroton Püschelii. Martins (Brasilien) 1935 M. reniformis. Meebold Ostindien) 8895 M. Glaziovii. Mendonca (Brasilien, 875 M. hemitrichandra. Merrill (Philippinen) 855 M. utilissima. Mitchell (Australien) 96 Adriana glabrata v. heterophylla — 411 Adriana glabrata v. acerifolia. S. Moore (Brasilien) 186 M. tripartita v. vestita. Moura (Brasilien) 1018 M. tubuliflora. Otto (Venezuela) 719, 815 M. utilissima. Palmer (Mexiko) 1027a M. carthaginensis. Peckolt (Brasilien) 21 M. Pohlii — 55, 74 M. dulcis v. ferruginea. Perville" (Madagaskar) 358 Adenochlaena leucocephala. Ploem (Java) 228 M. utilissima. Pogge (Angola) 1334, 1425 M. utilissima. Pohl (Brasilien) 477 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 494 M. crotalariaeformis — 702 M. tomentosa — 734 M. sagittato-partita — 767 M. tomentosa — 822 M. longipetiolata — 1181 M. pusilla — 1182 M. gracilis v. tenerrima - 1183 M. violacea v. arcuata — 1184 M. triphylla v. genuina — 1185 M. gracilis v. pronifolia — 1186 M. pentaphylla — 1187 M. ca- ricaefolia — 1188 M. dulcis v. ilabellifolia — 1189 M. violacea v. genuina — 1190 M. paviae- folia — 1191 M. tripartita v. porrecta — 1192, 1 193 M. tripartita v. dalech.'mipiarlormis — 1194 •l llicifolia — 1196 M. pubescens — 1197 M. anomala — 1198 M. pubescens — 125'. M. phvlla — 1371 M. digitiformis — 1649 M. violacea v. cecropiaefolia — 1655 M. sinuata — 1056 M. tripartita v. porrecta — 1657 M. violacea v. divcrgens — 1658 M. pubescens — 1659 M. gracilis v. genuina — 1660 M. salicifolia — 1661 M. peltata — 1701 M. quinqueloba — Verzeichnis der Sammler-Nummern. 105 1702 M. anomala — 1704 M. sägittato-partita — 1705 M. pruinosa v. genuina — 1706 M. pentaphylla — 1707 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 1708 M. triphylla v. genuina — 1709 M. digitiformis — 1711 M. varians — 1713 M. tomentosa — 1901 M. pellata — 1902 M. quinqueloba — 1992 M. orbicularis — 2047 M. pubescens — 2130 M. purpureo-costata — 2206 M. sparsifolia — 2207 M. laciniosa v. genuina — 2208 M. varians — 2421 M. gracilis v. tenuifolia — 2437 M. dulcis v. aipi — 2469 M. pruinosa v. genuina — 3598, 3722 M. tripartita v. dalechampiaeformis — 3736 M. dulcis v. aipi — 3775 M. utilissima — 3780 M. dulcis v. aipi — 3919 M. violacea v. cecropiacfolia — 3920 M. gracilis v. genuina — 3921 M. tripartita v. cajaniformis — 5090 Pachystroma ilicifolium v. longifolium — 6040 M. violacea v. divergens. Pöppig (Brasilien) 1523 M. dulcis v. ferruginea? — 2178 M. utilissima. Preiss (Australien) 1206 Adriana quadripartita. Preuss (Ecuador) 1948 M. utilissima. Pringle (Mexiko) 3826 M. Pringlei — 8687 M. caudata — H318 M. angustiloba - 13938 M. intermedia. Püschel (Deutsch-Südwestafrika) 538 Cephalocroton Püschelii. Rautanen (Südwestal'rika) 205, 207 Cephalocroton Püschelii. Regneil (Brasilien) 186 M. dulcis v. leptopoda — 246 Pachystroma ilicifolium var, divers. — 1070 M. dulcis v. ferruginea — 1071 M. tripartita v. dalechampiaeformis, v. porrecta — 1073 M. gracilis v. genuina. Beinecke (Samoa) 213 M. utilissima. Richard (Madagaskar) 575 Adenochlaena leucocephala. Riedel ;BrasiIien) 186 Pachystroma ilicifolium var. divers. — 190 M. inflata — 191 M. dulcis v. leptopoda — 613 M. Riedeliana — 789 M. gracilis v. genuina — 790 M. tripartita v. da- lechampiaeformis — 791 M. grandiflora — 1026 M. angustifrons, M. utilissima — 1397 M. tomen- tosa — 1848 M. hemitrichandra — 2819 M. gracilis v. genuina — 2820 M. triphylla v. fruti- culosa — 2822 M. speciosa — 2823 M. pruinosa v. genuina — 2824 M. nana, M. pruinosa v. pumila — 2871 M. tripartita v. dalechampiaeformis. Riedel u. Langsdorff (Brasilien) 1530 M. Langsdorfüi. Robecchi-Bricchetti (Somaliland) 165 M. Glaziovii. Robert (Brasilien) 558 M. trichandra. Rusby (Bolivien) 886 M. utilissima — 888 M. Rusbyi. Sagot (Guyana) 1082 M. dulcis v. diffusa. Salzmann (Brasilien) 488 M. utilissima. Schenck (Brasilien) 3477 M. rigidula — 4283 M. utilissima. Schickendantz (Argentinien) 24 M. anisophylla. Schiede (Mexiko) 1077 M. angustiloba. Schinz ;Südwestafrika) 729, 2067, 2068 Cephalocroton Püschelii. Schlechter (Südafrika) 11779 Cephalocroton depauperatus. Schmidt (Comoren, Sansibar; 41 M. Glaziovii — 193 M. utilissima. Schomburgk (Guyana) 694 M. melanobasis. Schwacke (Brasilien) 7961 M. violacea v. genuina — ■ 9269 M. dulcis v. ferruginea. Schweiufurth (Afrika) 846 Cephalocroton cordofanus v. genuinus. Schweinfurth (Sokotra) 430, 594, 797 Cephalocrotonopsis socotrana. Seiner (Deutsch-Südwestafrika) 81 M. utilissima — 326, 369 Cephalocroton Püschelii. Sellow (Brasilien) 1161, 1829 M. palmata — 2062 M. gracilis v. tenuifolia — 2067 M. tomen- tosa — 2102 M. gracilis v. tenuifolia — 2105 M. tomentosa — 4520, 4526 M. procumbens v. genuina — 5150 M. palmata — 5590 M. Langsdorffii. Sieber (Australien) 569 Adriana glabrata v. acerifolia. Sieber (Martinique) 220 M. utilissima. Sieber Mauritius) 188 M. utilissima. Silva Mau so (Brasilien) 76 B M. cujabensis. Sintenis (Portorico) 294 M. utilissima. Donnell Smith (Guatemala) 4306 M. utilissima. Smith, H. H. (Columbien) 365 M. dulcis v. diffusa. Sprnce (Südamerika) 186 M. paraensis — 3604 M. tristis — 4287 M. peruviana. Steudner (Nordafrika) 541, 845 Cephalocroton cordofanus v. genuinus. Stublmann Ostafrika) 787, 1507, 6078, 8j22 M. utilissima. Thomas, F. (Ostafrika) 105 Cephalocroton nudus. Thomson (Ostindien) 14 Syrnphyllia mallotiformis. Thwaites (Ceylon) 396, 2111 Adenochlaena zeylanica. 106 F. Pax. — Euphorbiaceae-Adrianeae. Tonduz (Costa Rica) 4 3977 M. carthaginensis. y. Türckheim (Guatemala) 956 M. Glaziovii. Ilhde (Mexiko) 4 4 76 M. Olfefsiana. Uhlig (Ostafrika) 889 Gephalocroton scabridus. Ule (Brasilien) 4 563 M. utilissima — 3072 M. reptans — 3073 M. Uleana — 3074 M. paviaefolia — 3084 M. mossamedensis — 3082 M. utilissima — 34 93 M. violacea v. genuina — 4605 M. tubuliflora — 5264 M. amazonica — 6635 M. peruviana — 7003 M. maracasensis — 7045», b» c M. dichotoma v. genuina — 7085 M. reniformis — 74 44», b, c M. piauhyensis — 74 42 M. Catingae — 7206, 7206». 1> M. hcptaphylla — 7362 M. dichotoma v. parvifolia. Wallich (Ostindien) 9095 Symphyllia silhetiana v. genuina. Warnecke (Ostafrika) 403 M. utilissima. Weddell (Brasilien) 2862 M. amaroleitensis. — 2908 M. Weddelliana. Welwitsch (Angola) 300—302 M. utilissima. Winkler (Kamerun) 4 34 2 M. Glaziovii. Wright (Neu-Mexiko) 4 814 M. angustiloba. Wullscklaegel (Guyana) 4 075 M. dulcis v. diffusa. Zenker (Kamerun) 407 M. utilissima — 4 002 M. Glaziovii. Zollinger (Java) 3575, 3636, 3657 M. utilissima. Register für F. Pax-Euphorbiaceae-Adrianeae. Die angenommenen Gattungen sind fett gedruckt, die angenommenen Arten mit einem Stern (*) bezeichnet. Acä 101. Acalypha betulina Retz. 9. betulina Schweinf. 9. fruticosa Forsk. 9. Acalypheae 6. Acantholoma Baill. 99. spinosum Baill. 99. Adenochlaena Baill. 12, n. 2. (2-6 Fig. 1, 7, 14). calycina Bedd. 14. indica Bedd. 14, 15. *leucocephala Baill. 14, n. 2. (2, 12, 13, 13 Fig. 5). silhetensis Benth. 14, 16. silhetiana Hook. f. 14, 16. *zeylanica (Baill.) Thwait. 13, n. 1. (», 12, 13). Adenochlaena Benth. 1 5. Adenochlaena sect. Centrostylis Hook. f. 13. Adenochlaena sect. Symphyllia Hook. f. 15. Adenoropium tripartitum Pohl 38. Adriana Gaudich. 17, n. 6. (1-6 Fig. 1, 7). ' acerifolia Hook. 18, n. 1. acerifolia Müll. Arg. 18, n. 1. var. genuina Müll. Arg. 18, n. 1. var. glabrata Benth. et F. Müll. 18, n. 1. var. puberula Müll. Arg. 18, n. 2. Billardieri Baill. 20, n. 4. Bülardieri F. Müll. 21 , n. 5. Bloudowskyana Müll. Arg. 21, n. 5. Gaudichaudii Baill. 1 8, n. 2. ♦glabrata Gaudich. 18, n. 1. (17, 20). var. a. acerifolia (Hook.) Pax 18, n. 1. var. ß. Gunninghamii (F. Müll.) Müll. Arg. 18, n.1. var. j/.heterophylla (Hook.) Müll. Arg. 18, n. 1 . heterophylla Hook. 18, n. 1 . ♦Hookeri Müll. Arg. 20, n. 3. (47). var. ß. glabriuscula (F. Müll.) Müll. Arg. 20, n. 3. var. ct. velutina Müll. Arg. 20, n. 3. ♦Klotzschii (F. Müll.) Müll.Arg. 24, n. 5. (17). Lessonii Klotzsch 18, n. 1. *quadripartita (Labill.) Gau- dich. 20, n. 4. (2, 17, 21 Fig. 7). , tomentosa F. Müll. 18, n. 1; 20, n. 3. ♦tomentosa Gaudich. 1 8. n. 2. (17, 19 Fig. 6). Adrianeae 2 — 7. Adriania Baill. 17. Adriania sect. Trachycaryon Baill. 20. Aipi 71. Aipim 71. Angustifoliae Pax (subsect.) 24, 25, 40. | Anomalae Pax (subsect.) 50, 51, 53, 76. : Brevipetiolatae Pax (sect.) 22 Fig. 8, 23, 93, 95. ; Carthaginenses Pax (subsect.) 79. i Gassave 70. | G^arä-Kautschuk 7, 90. Centrostylis Baill. 4, 12. zeylanica Baill. 13. Cephalocroton Höchst. 7, n. 1 . (1—6 Fig. 1, 7, 15). albicans Müll. Arg. 12. cordifolius Bak. 12, 14. *cordofanus Höchst. 8, n. 1. (8, 10). var. ß. betulinus (Schweinf.) Müll. Arg. 9, n. 1. var. «. genuinus Müll. Arg. 8, n. 1. (9 Fig. 3). *depauperatus Pax etK. Hoffm. 12, n. 8. (8). discolor Müll. Arg. 12. indicus Bedd. 12, 15. leucocephalus Baill. 12, 14. *mollis Klotzsch 1 0, n. 6. (8, 12). var. pilosus Schinz 11, n. 7, 12. *nudus Pax et K. Hoffm. 10, n. 4. (8). orientalis Scheff. 12. ♦polygynus Pax et K. Hoffm. 10, n. 5. (8, 9 Fig. 3). ♦Püschelii Pax 11, n. 7. (8, 11 Fig. 4, 12). *scabridus Pax et K. Hoffm. 9, n. 2. (8, 4 0). socotranus Balf. f. 4 2, 4 5. *velutinus Pax et K. Hoffm. 4 0, n. 3. (8). zeylanicus Baill. 12, 14. Cephalocroton sect. Adeno- chlaena Müll. Arg. 1 2. Cephalocrotonopsis Pax 15, n. 3. (1—6, 6 Fig. 1, 7). *socotrana (Balf. f.) Pax 1 5 ; (i2). ; Cephalomappa Baill. 1 6, n. 5. (3, 5, 6, 7). Beccariana Baill. 4 7. Chloradenia spec. 4 2. Cladogynos orientalis Zipp. 4 2. Claoxylon spec. 4 6. Cluytia semperflorens Wall. 1 6. sempervirens Müll. Arg. 1 6. Coerulescentes Pax (subsect.) 24, 29. Croton acerifolius A. Cunningh. 18. acuminatus Rieh. 14. lobatus L. 5. quadripartitus Labill. 20. Cujabenses Pax (subsect.) 7 9, 80, 84. Elatae Pax (subsect.) 51 , 55, 79. *Elateriospermum pauciner- vium Eimer 102, n. 1a. Euadriana Baill. (sect.) 17, 18. Eucephalocroton Müll. Arg. 7. Euphorbiaceae-AdrianeaeBenth. et Hook. f. 1 . Euphorbiaceae-Jatropheae 102. 108 Register. Euphorbiaceae - Manihoteae Pax 1. Excoecaria ilicifolia Spreng. 101. Glabrescentcs Tax (subsect.) 24, 27. Glaziovianae Pax (sect.) 22 Fig. 8, 23, 89. Graciles Pax (subsect.) 50, 51, 53, 76. Grandibracteatae Pax (sect.) 22 Fig. 8, 23, 42, 49, 50, 51. Grandiflorae Pax (subsect.) 25, 32. Guaraniticae Pax (subsect.) 50, 51, 53, 74, 79. Guozu mandic 91. Heterophyllae Pax (sect.) 22, 23, 42, 50, 79. Hippomaneae 5. Hoci dangdur 70. Huacamotl 70. Humiles Pax (subsect.) 51, 52, 58. Jaguarete 30. Janipha H.B.K. 22. aesculifolia H.B.K. 58. angustifolia Pobl 99. anisophylla Griseb. 81. foetida H.B.K. 28. Juquilla Müll. Arg. 81. Loeflingii H.B.K. 81. Loeflingii var. multifida Gra- ham 72. Munibot H.B.K. 67. Manihot var. angustiloba Torr. 83. violacea Griseb. 91. Yuquilla H.B.K. 81. Jatropha 5. aesculifolia Steud. 58. anomala Steud. 7 6. arcuata Steud. 29. cajaniforniis Steud. 39. caricaefolia Steud. 84. carthaginensis Jacq. 81. cecropiaefolia Steud. 30. cleomaefolia Steud. 38. coerulea Ind. Kew. II. 32. coerulescens Müll. Arg. 32. crotalariaefonuis Steud. 66. dalechampiaeformi* Steud. 38. diffusa Steud. 71. digitifonnis Steud. 70. di\ tend 30, n. 9. diversifolia Bteud. 99. duicis .1. F. GkneL 71. Fischen Steud 99. flabellifolia Steud. 72. foeüda Bteud. 2x. gallabatensia Bchweint 102. iii- Bteud 77. til.i Ind K<\v. 99. heterophvlla steud. 85. Janipha L. 81. Janipha Lour. 81. I w. 99. ♦kamerunica Pax ctK.Hoffm. 102, n. 84a. laciniosa Müll. Arg. 46. lanciniosa Steud. 4 6. longepetiolata Steud. 53. Loureiri Steud. 81. Manihot L. 67. Manihot Yell. 71. raitis Rottb. 71. orbicularis Steud. 95. palmata Vell. 55. paniculata Ruiz et Pav. 71. paviaefolia Steud. 36. peltata Steud. 91. pentaphylla Steud. 36. pilosa Steud. 60. porreeta Steud. 38. pronifolia Steud. 78. pruinosa Steud. 62. pubescens Steud. 27. purpureo-costata Steud. 96. pusilla Steud. 50. quinquefolia Steud. 32. quinqueformis Steud. 32. quinqueloba Steud. 88. reniformis Steud. 93. sagitto-partita Steud. 65. salicifolia Steud. 97. silvestris Vell. 72. simayuca Ruiz et Pav. 65. sinuata Steud. 45. sparsifolia Steud. 61. stipulata Vell. 67. tenerrima Steud. 78. tenuifolia Steud. 78. tomentella Steud. 38. tomentosa Steud. 25. tripartita Spreng. 38. triphylla Steud. 74. varians Steud. 4 0. violacea Steud. 29. Jatropheae 3, 5. [lex longifolia Nees 99. lndivisaePax(sect.)22, 23,93,95. Kautschuk 7. Kuchenbaum 70. Laciniosae Pav (subsect.) 42, 4 5. Langsdorffianae Pax (subsect.) 50, 51, 52, 65. Leiteira de es p in ho 101. Macaranga 1 6. Macaxeira 71. Mandiib- euguassu 70. Mandi-iba 70. Mandii hoba 90. Mandioca Link 22. aipi Link 71. duicis Parodi 67. utilissima Link <;7. Mandioca 70. Ifandioc t a margoaa 70. M midi 11 c.i I» ranca 71. M .1 11 (i i o c .1 I» ranca do m 1 1 0 vir gern 37. Mandioca b ra \ I 65. M.i adiOG B , n. 110. (87). ♦tenella Müll. Arg. 47, n. 41. (43). tenerrima Pohl 78, n. 88. tenuifolia Pohl 78, n. 88. tomentella Pohl 38, n. 26. ♦tomentosa Pohl 25, n. 1. (24, 26 Fig. 9). ♦trichandra Pax et K. Hoffm. 39, n. 27. (25). ♦tripartita (Spreng.) Müll. Arg. 37, n. 26. (25, 40). var. e. apaensis Chodat et Hassler 38, n. 26. var. &, cajaniformis (Pohl Müll. Arg. 39, n. 26. var. u. dalechampiae- formis (Pohl) Pax 38, n. 26. var. genuina Müll. Arg. 38, n. 26. var. x. glabra Müll. Arg. 39, n. 26. var. i. glauca Müll. Arg. 39, n. 26. var. ß. lanceolata Müll. Arg. 38, n. 26. var. <)'. porrecta (Pohl) Müll. Arg. 38, n. 26. var. f. seminuda Müll. Arg. 88, n. 26. var. r/. subintegra Müll. Arg. 35», n. 26. var. y. vestita S. Moore 38, n. 26. ♦triphylla Pohl 74, n. 82. (53). var. «. genuina Pax 74, n. 82. (73 Fig. 25). var. ß, i'ruticulosa Pax 74, n. 82. ♦tristis Müll. Arg. 59, n. 60. (52). ♦fubuliflora Pax et K. Hoffm. 61, n. 62. (52). ♦Tweedieana Müll. Arg. 56, n. 53. (51, 56 Fig. 19, 61, 83). var. lobata Chodat et Hassler 82, n. 97. f. nana Chodat et Hassler 82, n. 97. ♦üleana Pax et K. Hoffm. Hl, n. 24. (25). *utilissima Pohl 67, n. 77. (*, 4, 6 Fig. 2, 7, 52, 68 Fig. 24, 69, 70, 72, S1). var. castellana Pohl 69, n. 77; 71, n. 79. var. sutinga Pohl 69, n. 77. ♦varians Pohl 40, n. 29. (25, 41). ♦variifolia Pax et K. Hoffm. 85, n. 104. (78, 80, 86 Fig. 29, 87). violacea Pohl 29, n. 9. ♦violacea (Pohl emend.) Müll. Arg. 29, n. 9. (2, 7, 24, 30, 31). var. ß. arcuata (Pohl Müll. Arg. 29, n. 9. var. cf. cecropiaefolia (Pohl) Müll. Arg. 30, n. 9. var. y. divergens (Pohl) Müll. Arg. 30, n. 9. ♦var. (c genuina Müll. Arg. 29, n. 9. (30 Fig. 4 0. ♦Warmingii Müll. Arg. 43, n. 33. (42). ♦Weddelliana Baill. 98, n. 1 26. Manihoteae 2. M an ioc 70. Manisoba 90. M ani va 70. M bondei (19. M digo 69. Meialisia Raf. 20. australis Raf. 20. Mercymarona 28. Mganguala 69. Mhogo 70. Mkanderinya 69. Mk andorro 69. Mkitembo 69. Mki ti baunga 69. Mlunguya 69. Mpesazi 69. Mwamfuli 69. Nanae Pax (subscct.) 51, 53. Register. 111 Niedenzua Pax 4 2, 44. cordata Pax 4 4. obie djindral 70. oebie dangdur 70 oebie kaj oe 70. oebie pagger 70. Pachystroma Klotzsch 4 04. Pachystroina Müll. Arg. 99, n. 8. (4—5, 6 Fig. 4, 7). castaneifolia Klotzsch 99. *ilicifolium Müll. Arg. 99. (7). var. y. ellipticum Müll. Arg. 4 04. var. ß. heterophyllum Müll. Arg. 4 00. (4 00 Fig. 35). var. a. longifolium (Nees) Müll. Arg. 99. var. d. subintegrum Müll. Arg. 4 04. Papillosae Pax (subsect.) 24, 28. Parvibracteatae Pax (sect.j 22, 23, 42, 50, 54, 79, 87. Pedicellares Pax (subsect.) 54, 52, 61. Peltatae Pax (sect.) 22,23,89,94. Peruvianae Pax (subsect.) 2 4, 28. Quinquelobae Pax (sect.) 22, 23, 87, 89. Quisaca 70. Ricinus tomentosus Gaudich. 4 8. Rigidulae Pax (subsect.) 24, 25, 35. Sinuatae Pax (sect.) 22, 23, 42. Sorocea Klotzschiana Baill. 4 04. Stenophyllae Pax (subsect.) 51, 53, 72. Stipulares Pax (sect.) 22 Fig. 8, 23, 49. Symphyllia Baill. 4 5, n. 4. (2-6, 6 Fig. 4, 7, 4 7). indica Pax 4 5, n. 4. *mallotiformis Müll. Arg. 4 5, n. 4. (2, 4 2, 4 4). siletiana Baill. 4 6, n. 2. silhetana Kurz 4 6, n. 2. *silhetiana Baill. 4 6, n. 2. (4 4, 4 5). var. «. genuina Müll. Arg. 4 6, n. 2. var. ß. trichantha Müll. Arg. 4 6, n. 2. Symphylliurn Benth. 4 5. Tapioca 70. Tehn 15. Than 15. TomentosaePax(subsect.)24,25. Trachycaryon Klotzsch 4 7, 20. Billardieri Benth. et F. Müll. 20. Cunninghamii F. Müll. 4 8. var. glabrum F. Müll. 4 8. var. tomentosum F. Müll. 48. Hookeri F. Müll. 20. var. glabriusculum F.Müll. 20. var. tomentosum F. Müll. 20. Klotzschii F. Müll. 24. Labillardieri Klotzsch 20. Tripartitae Pax (subsect.) 24, 25, 37, 50, 54. Tristes Pax (subsect.) 54, 52, 58. ufi la'ao 70. Utilissimae Pax (subsect.) 51, 52, 66. Variifoliae Pax (subsect.) 79, 80, 84. i Warmingianae Pax (subsect.) 42, 43. Weddellianae Pax (sect.) 22 Fig. 8, 23, 98. Yuca 70. j Yuca de Monte 81. : Yu ca de Raton 58. ! Yuquilla 81. Druck von Breitkopf & Härtel in Leipzig. • QK 97 P46 Heft U Das Pflanzenreich . Botan; o 'S 1 0 "1 M \ is c Q 1 ' K O * W