"CO ■t£> CO ffllll i ■.."•■ i ..... ; ' ' i ■, ' V. .: -! » »{Mlmjf ifll iiwilji UM KtfWHfl f|H[*lt»*H;i; ' Ww m BSP Sffi i! ■■H^B « [tHiuSualminiliu 1$ 11(11 fl n m'Ifl 3 « s I !i : i i i ütHfii-llliiHtil! dtfifKl lillii III I IM) UM ww \\n\uMf il I jl! i!i!ltf tl: !:'';,- fraga; I. Die Sektion Porphyrion, in Denkschr. d. math. naturw. Kl. d. Kais. Akad. •i. Wiss. Wien LXXVII. (1905) 1. — F. Schwaighofer, Ist Zahlbrucknera als eigene Gattung beizubehalten oder wieder mit Saxifraga zu vereinigen?, in Sitzungsber. d. Kais. Akad. d. Wiss. Wien, math. phys. Kl. Bd. CXVII. Abt. I. (1908) 25—52, Taf. I— III. — H. von Oettingen, Zur Bedeutung und Systematik der kaukasischen Saxifragen aus der Sektion Kabschia Engl., in Act. Hort. bot. Jurjev. IX. (1909) 7 — 16, mit 2 Karten. — A. Engler und Irmscher, Revision von Saxifraga Sect. Hircuhts und neue Arten anderer Sektionen, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 567. — A. Engler, Beiträge zur Entwicklungsgeschichte der Hochgebirgsfloren erläutert an der Verbreitung der Saxifragen, in Abh. K. preuß. Akad. d. Wiss. 1906, Phys. math. Kl. Nr. 1, 11 3 S. und 8 Tafeln. Vegetationsorgane und anatomisches Verhalten. Seitdem man anatomische Ver- hältnisse auch für die Systematik zu verwerten und ihre Beziehungen zu den Stand- ortsbedingungen zu ermitteln suchte, hat sich auch mit Recht die Aufmerksamkeit einzelner Forscher den mannigfachen Gestalten der Saxifragen und ihrer verwandten Gattungen zugewendet. Die Ergebnisse dieser Unternehmungen sollen hier nur kurz und hauptsächlich mit Rücksicht auf ihre Bedeutung für die Systematik besprochen wer- den. Soweit nötig, wird hierbei auch auf die nächstverwandten Gattungen eingegangen. 1. Keimung. Von fast allen Sektionen der Gattung Saxifraga (im Linne'schen Sinn) habe ich Keimpflanzen beobachtet und solche von 1 3 Arten schon in meiner ersten Monographie (1872) besprochen. Es ist dann später noch bei einigen anderen Arten die Keimung beobachtet und beschrieben worden, beschrieben und abgebildet namentlich von Lindmark (1902 s. Literat.). Beobachtungen liegen über folgende Arten vor (wobei E die von mir, L die von Lindmark beschriebenen, W die von Winkler gesammelten und im Bot. Museum von Berlin-Dahlem aufbewahrten bezeichnet): Sect. Boraphila: S. stellaris (E, L), S. nivalis (E, L, W). Sect. Miscopetalum: S. rotundifolia (E). Sect. Gymbalaria: S. cymbalaria (E). Sect. Tridactylites: S. tridactylites Subsp. eutridaetylites (E, L, N) u. Subsp. liiln. Mis- copetalum, Cymbalaria^ Nephrophyllum, Trach yph ylhon, Diptera sehr frühzeitig dicht unter den Kotyledonen und der Grundblattrosette Seitenwurzeln gebildet, welche für die Pflanze mehr leisten als die Hauptwurzel. Das Hypokotyl ist sehr kurz bei den eine dem Boden anliegende Grundblattrosette bildenden Arten von Sect. Boraphila, bei nivalis und stellaris, auch bei den Arten von Euaixoonia. Die Kotyledonen sind bei >valis dunkler grün, als bei den anderen, bei stcllaris, tenella, aixoides und dm Arten von Euaixoonia dicker und fleischiger, als bei den anderen ; sie sind fast sitzend bd 8. oppositifolia und den Euaixoonia- Arten, spateiförmig in einen sehr karten Blattstiel übergehend bei S. aixoides und S. tenella, spateiförmig und mit kurzem Blatt- stiel bei S. nivalis und stellaris, während die dünnen eiförmigen Kotyledonarspreiten dr, daß diese in spiralige übergeht, so findet man bisweilen bei S. oppositifolia die obersten 5 Laubblätter in 2 ,-,-Stellung. Die meisten S. zeigen am Grunde 2/5, etwas höher 8/8-Stellung, welche bei Sektion Euaixoonia in 6/i3~S>t,ellung übergeht. Immer entwickelt sich eine grundständige Hosette von Blättern, meist mit der Divergenz 5 ,,, bei 8. cotyledon und S. florulenta 8/2i > während bei den oberen Stengel blättern die Divergenz */8 ausmacht. An jungen Trieben gehen die Blätter aus der V3-Ste,,ung in ' | und Ulktet in 3/8 über. Den der Blattstellung entsprechenden Verlauf der Leit- l.imdel im oberirdischen Stengel hat Leist in seinen »Beiträgen« geschildert und dabei ■ach mancherlei Verschiedenheiten festgestellt, welche aber für die Systematik Dicht \mi Bedeutung sind. Die meisten Saxifrageen mit Ausnahme der einjährigen Lcpum- him, einigen Chrysosplenium, den einjährigen Arten von Sektion Tridactylites and Cymbalaria sind mehrjährig; doch scheinen mehrere Arten der Sektion Boraphihi zwei- jährig zu sein. Ein horizontales Bhizom finden wir bei mehreren Arten der Sektion Boraphila und in der Sektion Mis mit stark entwickelter Scheide und geringer Andeutung von Spreite bestehen, die eine in demselben oder im nächsten Jahr zu einem neuen Blütenstengel auswaehsende T<»r- minalknospe einschließen. Allmählich verwelken die Laubblätter der Hauptachse und die blühende Nebenachse erscheint scheinbar als unmittelbare Fortsetzung der Haupt- achse. Ähnlich ist die Innovation bei S. hirculus. Auch bei nicht perennierenden Arien önden wir in den Achseln der grundständigen Rosettenblätter bisweilen Sprosse, wekbfl sich alle gleichzeitig zu blühenden Achsen entwickeln. Solche Formen haben dann ein ziemlich abweichendes Aussehen von den normalen Formen mit alleiniger Kntwickiung der Hauptachse. Besonders verbreitet ist aber innerhalb der Gattung Saxifrago die Bildung von lockeren oder dichten Basen. An jungen einachsigen Individuen von r«jsse, welche entweder in dauernder Verbindung mit dem Hauptsproß bleiben oder von demselben losgelöst wurden, nachdem sie sich selbständig entwickelt hatten. Bei einer großen Anzahl anderer Arten aber erfolgt nach dem Absterben des Blütenslengels nicht die Entwicklung der zahlreich angelegten Sprosse, sondern dieselben ruhen als Knospen bis zum Herbst und bedürfen keiner Bewässerung. Die Beschaffenheit dieser Knospen ist für viele Arten charakteristisch und oft als spezifisches Merkmal zu nutzen. Bei S. aspera, filicaidts, tenella und anderen sind die Blättchen der Knospen von denen, in deren Achseln sie stehen, nur durch geringere Größe und beträchtlichere Dicke ausgezeichnet; im Herbst vergrößern sich die Blättchen; aber erst im nächsten Frühjahr erfolgt durch Streckung der Internodien die Ausbildung der Knospen zu Zweigen; die Endknospe eines Zweiges entwickelt gewöhnlich den Blütenstengel, während die übrigen zu Laubsprossen auswachsen, in deren Blattachseln wieder neue Knospen ent- stehen. Bei anderen Arten jedoch bestehen die Knospen aus Niederblättern, die in ihrer Gestalt von der der Laubblätter bedeutend abweichen; die inneren sind fleischig, sehr reich an Stärke und dicht aneinander liegend, sie sind umschlossen von dünneren, hautigen Niederblättern, welche mit einem meist starken Mittelnerv versehen sind, ilurch dessen mehr oder minder weite Verlängerung über das dünne häutige Gewebe diese Knospenschuppen spitz oder stumpf erscheinen. Der häutige, chlorophyllose Teil der Schuppen ist häufig am Rande mit langen Fransen versehen. Die so beschaffenen N'hiippenblälter schließen die inneren, fleischigen fest ein und zwar bis zur nach- Vegetationsperiode, wo infolge der Entwicklung der inneren Blätter zu Laubblättern die Mutigen Schuppen abgeworfen werden und eine Streckung der Sprosse erfolgt. Diese beinung zeigen mehrere mehr oder weniger xerophytische Arten, welche felsige Standorte der niederen Gebirge der iberischen Halbinsel bewohnen, & hypnoides, globuli- fera, OMt/ara und deren Varietäten usw. Der Grad der Trockenheil, den die Pflanze zu ertragen hat, spricht sich in hohem Grade in der mehr oder weniger häutigen Be- schaffenheit der Niederblätter aus, welche außen an diesen Knospen stehen. (Vergl. '. s£ von Grönland und vom nördlichen Lappland fast normal ist und in selteneren Fällen die Knospen sich entwickeln, sind bei den alpinen Formen derselben Art solche Bil- dungen seltener anzutreffen (S. stdlaris var. comosa f. prolifera). An sehr feuchten Mandorten in den Alpen findet man bisweilen solche Formen, bei denen sich dann die Knospen ohne Streckung ihrer Achse zu Laubblattrosetten entwickeln, die den grund- ständigen sehr ähnlich sind und sich nur durch geringere Größe (S. stelluris var. typica f. rivipara Engl, et Irmsch. S. 76) unterscheiden. An der S. stdlaris der Alpen habe ich nicht beobachtet, daß sich derartige Knospen von der Mutterpflanze loslösen, dies findet aber bei S. Clusii var. propaginea Lang statt, wo sich die stengelständigen Knospen ganz wie Zwiebelknospen verhalten. Innerhalb der Sektion Boraphila, zu welcher S. stdlaris gehört, ist auch S. Mertensiana durch Bulbillenbildung charakterisiert, • inmal werden solche am Grunde und an kurzen Ausläufern erzeugt und dann treten sie bei der Varietät Eastwoodiae (Small) Engl, et Irmsch. in großer Zahl in der In- floreszenz auf; wir finden in der Achsel jedes Hochblattes etwa 6 — 8 kleine Bulbillen von länglicher Form, deren äußerstes dünneres Niederblatt mit 2 — 3 lang zugespitzten /ahnen versehen ist, während die inneren dickeren in eine spindelförmige Spitze endigen. Die Abbildung Fig. \ J — L zeigt, daß diese Bulbillen einem anderen Typus angehören, als die bei S. cernua vorkommenden. Die bei der mit S. Mertensiana nächslverwandten S. punctata auftretenden, in Fig. 4 A — G abgebildeten Knäuel von grünen Knospen mit zahlreichen kleinen Blättern sind von den vorher geschilderten Brutknospen dur.h- aus verschieden und mehr als Monstrosität oder Lusus (lusus gemmulosa Engl, et Irin- anzusehen, sie sind wahrscheinlich auch nicht dazu bestimmt, die Art fortzupflanzen. Adventivknospen an Wurzeln findet, man an kräftigen Exemplaren der S. sar- mentosa und der ihr nahestehenden S. cuscutiformis, welche beide durch Entwicklung zahlreicher verzweigter Stolonen ausgezeichnet sind. Wir haben also bei diesen Arten eine gewaltige Heproduktionskraft. 3. Blattorgane. Die Laubblätter der Saxifragen zeigen eine Mannigfaltigkeit in Konsistenz und Gestalt, wie wir sie nur bei wenigen Gattungen (z. B. Jianunctdvs n. Primula) finden. a) Gestalt. Da größere Artkomplexe in der Gestalt und sonstigen Beschaffenheit der Blätter oft große Übereinstimmung zeigen, so ist bei der Aufstellung der Sektionen auch auf die Blätter Bücksicht zu nehmen. Weniger werden wir uns durch die Blatt- beschaffenheit zur Abtrennung von Gattungen bestimmen lassen. Die Blattschei.l Jen meisten Arten als solche ausgebildet und einen Teil des Stengels umfam bei einzelnen Arten, wie bei S. neglecta (Fig. j), rivularis (Fig. 66 J), mit itJoolnr- artigen Bildungen versehen. In vielen Fällen ist der Basilarteil des Blattes sehr dfok und fleischig, so besonders bei .S. sarmentosa, gramdata, rotundifolia usw. Wahrend dir Blattstiel den Blättern einzelner Arten ganz fehlt, wie den Stengelblättern d. i Moorcroftiana , ist er bei einer großen Menge von Arten, z. B. bei S. a< caesio, aspera und deren Verwandten, von der Spreite keineswegs deutlich geschieden, bei anderen wiederum, wie bei S. grantdata, rotundifolia, geunt, cymbalaria und deren ■•> '11k.. m nien ausgebildet. Das Hauptleitbündel, welches in dar Mediane der Pars generali». 9 Blätter verläuft, tritt an dem Scheidenteil und dem Blattstiel meist auf der Rfekl hervor und bewirkt so, daß die Blattstiele konvex erscheinen: wo aber die DWttil dick und fleischig sind, wie z. B. bei S. aixoon, cotyledon usw., verläuft das Haupt - leitbündel mit seinen Verzweigungen in der Mitte des Parenchyms und ist äußerli« h nicht sichtbar; höchstens kann man es erkennen, wenn man die Blätter gegen das Licht hält. Die Blattspreite zeigt fast alle Formen, welche bei einfachen Blättern vor- kommen können. Bei einer großen Gruppe finden wir die mannigfachsten Übergänge von der zungenförmigen zur lanzettförmigen und linealen Gestall und andererseits vor- der zur verkehrteiförmigen Gestalt, so bei den zahlreichen Arten aus der Verwandtschaft der S. aixoon, media, Burseriana, oppositifolia usw., welche sich zugleich dnrdl fleischige oder lederartige Konsistenz ihrer Blätter auszeichnen. Bei anderen Typen, wie bei den Verwandten der > A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. hei den kalkausscheidenden Arten den kohlensauren Kalk mit verdünnter Essigsäure entfernt, findet mau die Epithemhydathoden mit den Wasserspalten. Es ist leicht ein- zusehen, daß die Leilbündel jenen Stellen den von der Pflanze in aufgelöster Form aufgenommenen kohlensauren Kalk zuführen. Die Auflösung von kohlensaurem Kalk vsii.l in diesen Grübchen sezerniert und läßt nach statlgefundener Verdunstung einen kl.in. i) Rückstand surüek, an den sich von unten immer wieder neue Teilchen an- setzen, so daß allmählieh ein leicht abzulösendes Schüppchen entsteht, welches in den • n Pillen das Grübchen nicht bloß vollständig ausfüllt, sondern dessen Ränder noch überragt Befinden sieh die Grübchen in großer Anzahl nebeneinander, wie bei pateftl and S. lingulata, so entsteht durch Verschmelzung der Schüppchen eine Kruste, wel. he kontinuierlich am Blattrande hinläuft. Die nicht unbeträchtlichen Mengen von Kalk (l'nger bestimmte die Maße des kohlensauren Kalks von 30 Blättern der 8. "iioon auf mehr als 0,5 Gramm), welche sezerniert werden, stehen im geraden Verhältnis zu dem leJkgebjdt des Bodens, auf dem die Pflanzen wachsen. Daher ist das Aussehen und derselben Art dieser Gruppe von verschiedenen Lokalitäten oft sehr ab- weichend; es kommt sogar vor, daß bei manchen Arten in der Kultur die Sekretion fast ganz unterbleibt, so bei S. aixoon, welche ich aus Samen gezogen hatte. Nach .hm Grad der Sekretion und somit auch nach der entstehenden Menge von kohlen- saurem Kalk scheint sich auch die Tiefe des Grübchens zu richten. Diese sind auf den Keimh l.itti tu und jungen Blättern sehr flach und werden erst später, wenn die Aus- scheidung zunimmt, tiefer. Wahrscheinlich verhindert die an diesen Stellen vorsich- gehende Sekretion das Wachstum des Parenchyms, während in der Umgebung der Grüb- • bea die Ausdehnung des Mesophylls weniger beschränkt ist. Wenn mit Grübchen versehene Arten, wie S. aizoon, mit grübchenlosen bastardieren, z. B. mit Arten der ion liobertsonia, so haben die Bastarde auch Grübchen, wie S. aizoon X gewm [S. Andrewsii) und 8. aizoon X euneifolia (S. Zimmeteri) beweisen. Jedenfalls sind die Grübchen ein gutes Merkmal für die Sektionen Xanthizoon, Euaizoonia, Kabscbi". hifHon. Wir haben aber gesehen, daß diese Grübchen zu den Wasserspalten der anderen Sektionen von Saxifraga in naher Beziehung stehen. f) Exkretbehälter. Als solche treten hin und wieder Gerbstoffzellen auf. ins- besondere in den Blättern (und auch der Stengelrinde) von Zahlbrncknera, Saxifraga cymbalaria und deren Verwandten (Schwaighofer), Chrysosplenium, Lepuropetalmn und l'unassia (Thouvenin). Sehr auffallend sind bei diesen Pflanzen die langen itoflschlauche in der oberen und unteren Epidermis der Blätter von S. cymbalaiia un.l den nahestehenden Arten, sowie bei den vorerwähnten Gattungen. Die Epidermis ii der Oberseite von mehr oder minder deutlich sechseckigen Zellen gebildet, von -rößere Anzahl, oft t2 — 20 eine langgestreckte wurmförmige Zelle ein- •eWefiea; ebenso finden sich ähnliche Zellen auf der Unterseite des Blattes von wellig B Kpidermiszellen eingeschlossen. Diese wurmförmigen Zellen treten namentlich l sein deutlich hervor, wenn die Blätter welk werden, dann schwindet das Chloro- phvll. die Blitter erscheinen gelbgrün und deutlich braun gestreift. Diese Streuung wird für das bloße Auge leicht dadurch sichtbar, daß die wurmförmigen Zellen jetzt mit einer braunen Rüstigkeit (Gerbstoff) dicht erfüllt sind. Diese epidermoidalen Gel I- stonVIihn, h, erreichen an ausgebildeten Blättern bisweilen (bei Fusionierung) eine Li I — t mm und Beigen hinsichtlich ihrer Anordnung das Gesetz, daß sie der Rjcfc- der Leitbündel folgen. Untersuchen wir die untere Epidermis an der Basis der Blitler, wo die Kpidermiszellen meist noch quadratisch sind, oder an ganz jm Butlern, so Baden wir, meist in Zwischenräumen von 2 oder 3 Zellreihen, Reiben von I— I EeOen, welche die sie umgebenden an Länge 2 — 3 mal übertreffen und durch ii stärkeren Gehall an Flüssigkeit lurgescent erscheinen; nicht selten zeigen l 1 an den Enden seitwärts anliegende Zellen ein ähnliches Verhalten. Wird nun von v ,l,r ' "'eis.ite desselben Blattes ein Stückchen Epidermis untersucht, so sieht man, daß die SehUurhe größer sind und schlangenförmige Wandungen haben: daß I auf einer Seile von 6 — 8 normalen Kpidermiszellen be- l'ars generalis. 13 grenzt wird, die Schläuche sind hier nicht mehr von gradlinigen Wandungen begrenzt, sondern die geschlängelten Wandungen der umgebenden Epidenniszellen bewirken zahl- reiche Aus- und Einstülpungen. An der Spitze des Blattes sind die Schlauchzellen von einer noch größeren Zahl von Epidenniszellen umgeben, ebenfalls noch turges- cent und zeigen einen farblosen, wenig körnigen Inhalt. Erst bei dem Verwelken der Blätter und bei dem Schwinden des Chlorophylls -wird der Inhalt der Schlauch- zellen braun. Diese Exkretbehälter sind innerhalb der Gattung Saxifraga ein gutes Merkmal für die allerdings auch sonst leicht kenntliche Sektion Cymbalaria. Krystallschläuche sind merkwürdigerweise bei keiner Sektion von Saxifraga aufgefunden worden, außer bei Diptera, und zwar in Form von Drusen. Solche treten auch bei Bergenia auf und geben somit für diese Gattung neben den eingesenkten Drüsenhaaren ein zweites ana- tomisches Merkmal ab. Die Hochblätter weisen allgemein Übergänge zu den Laubblättern auf und sind häuflg, wie auch die Kelchblätter, vor den Laubblättern durch stärkere Behaarung, namentlich stärkere Entwicklung von Drüsenhaaren ausgezeichnet. 4. Stengel. Äußerlich wahrnehmbare Verschiedenheiten, welche für einzelne Gruppen der S. charakteristisch wären, sind nicht zahlreich. Wohl fallen die Ver- wandten von S. cymbalaria durch ihre schwachen Stengel auf, aber wir finden solche auch bei einigen Nephrophyllum [S. rivularis, S. exilis, S. Bourgaeana) und Tridacty- lites (S. tridactylites) und einigen zentralasiatischen Arten der Sektion Hirculus; auch sei gleich darauf hingewiesen, daß in mehreren Sektionen neben Arten mit kräftig ent- wickeltem Stengel auch zwergige mit sehr verkürztem, bisweilen einblütigem Stengel vorkommen und daß sogar dieselbe Art (z. B. S. nivalis, S. stellaris, S. hirculus, S. aspera, S. bronchialis, S. tridactylites, S. rivularis, S. androsacea, S. caespitosa, exarata, moschata, S. aizoides, S. aizoon, S. oppositifolia, S. retusa) kräftig entwickelte Formen und Zwergformen darbietet. Mit diesen Größenverhältnissen ändert sich wohl auch bis- weilen die Dichtigkeit der Behaarung; aber die Beschaffenheit der Haare, über welche man Angaben bei dem Abschnitt Blatt findet, bleibt dieselbe. Nicht selten treten an den Stengeln in der Begion des Blütenstandes Drüsenhaare auf, während solche im unteren Teile des Stengels und auch an den Blättern fehlen. Es fragt sich nun, ob auch der innere Bau der Stengel Verschiedenheiten zeigt, welche für unzweifelhaft zusammenge- hörige Artenkomplexe, für Gruppen oder Sektionen charakteristisch sind. Mit anatomischer Untersuchung eines kleinen Bruchteiles der Arten ist nur wenig gewonnen ; es ist daher erfreulich, daß für die Stengelanatomie der S. recht zahlreiche Untersuchungen vor- liegen. Insbesondere verdient die oben zitierte Abhandlung von Leist Beachtung, welche 4 45 Arten berücksichtigt, während Christ und Thouvenin eine viel geringere Zahl, letzterer nur 24 Arten untersuchten; auch ist die Methodik in Leist's Darstellung eine durchaus unanfechtbare, da er nur Vergleichbares miteinander vergleicht und namentlich die Anatomie des beblätterten Stengels von der der Blülenstandachse sondert. Es sind daher die Besultate von Leist, welche in seiner Abhandlung S. 313 — 311, 351 — 353, 377—381 aufgeführt sind, derart, daß man aus ihnen das, was zur anato- mischen Charakteristik einzelner Verwandtschaftsgruppen wirklich geeignet ist, von den nicht verwertbaren Befunden sondern kann. Zunächst wurde festgestellt, daß allgemein, wo Kork vorkommt, dieser in der äußersten Zellschicht des Pericykels, also in der innen an die Endodermis grenzenden Schicht der primären Binde gebildet wird, daß aber bei Peltiphyllum (ehemals S. peltata), wo die Endodermis fehlt, die subepiderrnale Zellschicht zum Phellogen wird. Sodann ist von Leist festgestellt und hervorgehoben worden, daß der nicht oder nur v«rig verdickten Endodermis ein geschlossener Zylindermantel kollenchymatischer Zellen anliegt Die früher zu Saxifraga gestellten Arten, welche diese Merkmale nirht besitzen, sind von mir aus anderen Gründen aus der Galtung ausgeschlossen wordoii. 14 A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. Im einzelnen sind noch folgende Ergebnisse mehr oder weniger von Bedeutung: I. Hei den untersuchten Arten von Boraphila (S. hieracifolia , nivalis, integri- folia, pennsyhonica), aber nicht bei S. stellaris und S. davurica, welche ich nicht aus dieser Sektion zu entfernen vermag, sind die Leitbündel durch breite Markstralil. m getrennt. Auch fehlt Peridermbildung, wie übrigens bei den meisten Sektionen. 1. Wahrend bei 8. hirculus, flageUarü und pilifera die Leitbündel sehr früh zu einem Ring zusammenschließen, sind bei der unzweifelhaft zu derselben Sektion Hirculus gehörigen S. divcrsifolia die Leitbündel durch breite Markstrahlen getrennt. 3. Bei den untersuchten Arten von Jlobcrtsonia (S. umbrosa, gcum und Sulisp. hirsuta) sind die Leitbündel durch breite Markstrahlen getrennt; aber die ihnen sehr nahe verwandte S. cuneifolia zeigt frühzeitigen Zusammenschluß der Bündel zu einem l; 4. Die Arten von Sektion Miscopetalum (S. rotundifolia mit ihren Varietäten, hrysosplenifolia und taygetea) 6ind durchweg durch breite Markstrahlen charak- terisiert. Ferner enthalten die Bündel wenig Gefäße. Die eintretende Blattspui durch kein Internodium eigenläufig, sondern legt sich unmittelbar nach ihrem Ein- tritt an die benachbarten Bündel an. Die der Endodemiis innen anliegenden ZeDeo -in«l nicht v.nlickt, wenig langgestreckt und von horizontalen Querwänden begrenzt. In den Markstrnhlen oder innerhalb der Leitbündel zwischen primärem und sekundärem Holz finden sich Nester von Sklerenchvm. 5. Die Arten der Sektion Cymbalaria [S. cymbalaria und Var. Jluetiana, Si/>- Üiorpii und hederacea) weichen von allen übrigen Sektionen dadurch ab, daß im Blüten- stiel kein Sklerenchymring entwickelt ist. 6. Die untersuchten Arten der Sektion Tridactylites (S. tridactylites mit ihren Varietäten) zeigen geschlossenen Leitbündelring und kein Periderm, im sekundären Xylem nur Faserzellen. 7. Von den untersuchten Arten der Sektion Nephrophyllum verhält sich ein Teil data, S. dichotoma, bulbifera, carpathicä) wie Tridactylites; sie haben Skleren- chvm nur da, wo der Stengel in den Blütenstiel übergeht. Dagegen findet sich kein Sklernehym bei S. irrigua, cernua, rivularis, bitcrnata, Bourgaeana, und § nndosa. 8. Innerhalb der artenreichen Sektion Dactyloides herrscht Übereinstimmung darin. daß ein geschlossener Leitbündelring gebildet wird und daß die an die Endodermis tenden inneren Rindenzellschichten in einen Sklerenchymring umgewandelt werden. So verhalten sich folgende untersuchten Gruppen: a) Tenellae (S. tenella), b) Sedoideae (S. sedoides), c) Aphyllae (S. aphylla), d) Androsaceae (S. Seguierii), e) Globellae /lobeüa), f) Axillares (S. ajugifolia), g) Ceratophyüae (S. geranioides, pahti ptdemontona, maderensis, trifurcata, euneata, portosanciana, Camposii), k) ferae (S. globulifera var. spathulata), i) Gaespitosae (S. caespitosa, lactea, sil> ni/loru, adenodes, Boussingaultii), k) Exarato-rnoscliatac (S. pentadaetylis, intricata var. nerv pubescmSy exarata, moschata). Die Gruppen a — i haben kein Periderm; bei der Grupp- k wird Periderm gebildet (außer bei S. pentadaetylis). Auffallend ist ferner, daß von allen diesen Arten der Sektion Dnrtyloides S. androsacca dadurch abweicht, daß sie In Markstrnhlen besitzt, während doch die naheverwandte S. Seguierii sich wie die übi klion Ih,,t,/loidcs verhält. Unter den Caespitosae weicht laciea da- h ab, daß ein Skierenchya nur da gebildet wird, wo der Stengel in den Blütensli-l \rtcn von ISraekgpklfOmm (S. aspera mit Subsp. bryoides, bronchialis und trieuspidaia entwickeln einen geschlossenen Leitbündelring; bei den beiden ersten Arten werden im sekundären .\\lein der blühenden Stengel nur FaaeneUen gebildet: tarnet werden die Zellen ihre«. Kollenchymringes in Sklerenchym umgewandelt; S. tricuspidatn , die ja auch sonst den beiden anderen Arten etwas ferner steht, zeigt einen vielfaeh iTochenen Sklerenchymring. «0. Die Sektion Xnnthixoon mit S. aizoides verhält sich sowie Ttachgpkglkm. Pars generalis. ] ,", H. Die uniersuchten Arten von Sektion Euaizoonia, Crustatae (S. longifolüi, lingulata, crustata), Peraixooniae (aizoon, Hostü), Cotyledoniae (cotyledon), Mutatae (mutata) zeigen große Übereinstimmung, Sklerencbymscbeide im Blütenstiel und konzen- trische markständige Bündel. Bemerkenswert ist, daß die kleinere S. valdensis, welche wir zu den Orustatae gestellt haben, sich anatomisch an die Kabschia anschließt. Sie wird daher vielleicht doch besser mit diesen zu vereinigen sein und in dieser Sektion eine eigene Gruppe bilden. 4 2. Die untersuchten Arten der Sektion Kabschia aus den Gruppen Mediai media, corymbosa var. luteo-viridis), Juniperifoliae (S. juniperifolia var. pseudosancta, sancta, laevis), Marginatae [S. marginata var. Rocheliana imbricata), Squarrosae [8. squarrosa, caesia), Rigidae [S. diapensioides , tombeanensis , Burseriana, Vandellii), Aretioideae (S. aretioides) besitzen alle geschlossenen Leitbündelring und keine mark- ständigen Bündel; ferner sind sie charakterisiert durch früh beginnende Peridermbildung, wie die verwandtschaftlich ganz fernstehenden Exarato-moschatae; die Zellen ihrer Schutzscheide sind tangential gestreckt und der Kollenchymring ist sehr schmal; die inneren Bindenschichten sind ganz ohne Sklerenchym, aber die unmittelbar an die Epidermis grenzenden Zellschichten des Laubsprosses sind sklerotisch. 4 3. Die Arten der Sektion Porphyrion (S. oppositifolia, biflora, retusa) verhalten sich im wesentlichen wie die vorigen, haben aber einen dickeren Kollenchymring und beginnen später mit der Peridermbildung. 4 4. Die von mir aus Saxifraga ausgeschlossene, als Peltiphyllum peltatum be- zeichnete eigenartige Pflanze steht im Gegensatz zu Saxifraga durch vollständiges Fehlen einer Endodermis und eines Kollenchymringes. Sie besitzt vielsträngige Blattspuren und außer dem gemeinsamen Hadromring zahlreiche Einzelgefäße in Rinde und Mark. Im Blütenstiel fehlt eine gemeinsame Sklerenchymscheide; aber jedes einzelne Bündel besitzt eine äußere und eine innere. 4 5. Die von mir zu Boykinia gestellten, früher zu Saxifraga gerechneten Arten aconitifolia und Jamesiana besitzen auch keinen Kollenchymring, aber eine Endodermis. Die innerhalb der Endodermis liegenden Zellen sind weitlumig, unverdickt und von horizontalen Querwänden begrenzt. In dem kontinuierlichen Leitbündelring enthält das sekundäre Xylem keine Gefäße und Holzzellen, sondern nur Tracheiden und langge- streckte Holzfasern. 4 6. Bei Bergenia finden wir auch breite Markstrahlen, keine Endodermis und keinen Kollenchymring. Diese Ergebnisse lassen wohl erkennen, daß weiter ausgedehnte anatomische Unter- suchungen, für welche das in botanischen Gärten reichlich vorhandene Material Gelegenheit bietet, auch noch zu weiteren Besultaten führen werden; nur muß man sich die Mühe nehmen, die Formen nicht bloß1 anatomisch, sondern auch morphologisch zu unter- suchen und sich mit ihrer systematischen Stellung vertraut zu machen, um nicht in Einseitigkeit zu verfallen. Blüte, Frucht und Samen. 4. Der Blütenstand bietet wenig Anhaltspunkte zur systematischen Verwertung. Bei den meisten S. setzt sich der die Rosettenblätter tragende Teil der Achse in den Blütenstengel fort, nur bei S. ajugifolia und S. perduratis stehen die Blütenstengel in den Achseln der mittleren Laubblätter der Hauptachse oder der der Nebenachse, welche somit unbegrenzt sind. Auch bei S. sedoides und aphylla ist bisweilen die Hauptachse scheinbar unbegrenzt; aber eben nur dem Anschein nach; denn die Verzweigungsweise bei diesen Arten ist folgende: Während sich in der Regel aus der Achsel des letzten Blattes der durch eine Gipfelblüte begrenzten Hauptachse ein armblütiger Wickel erhebt, entsteht in der Achsel des vorletzten Blattes ein Sproß, welcher in demselben Jahr oder im n.i« listen /um Blühen kommt und dadurch, daß er sich besonders nach dem Verblühen der Blütenzweige an der Hauptachse kraft als diese entwickelt, wie eine Fortsetzung der Hauptachse erscheint. Dasselbe wieder- lt; A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. holt rieh im Laufe der Jahre und so bilden die verschiedenen Nebenachsen eine kon- t ■imi.Tlx h-- ^ heinachse. Bei den übrigen Arten ist der Stengel unmittelbare Fortsetzung der Grundachse; seltener ist der Stengel unbeblättert (& nivalis, S. prnmylmnica und andere Arten von Boraphüa)', \iel öaer sind an demselben die Laubblätter in der 2/6-stelIung angeordnet, welche in ihrer Gestalt den grundständigen um so mehr gleichen, je weiter sie nach unten stehen, dagegen weiter oben allmählich in Tragblätter übergehen, die meistens eine von den grundständigen Blältern verschiedene Gestalt haben. Üie aus den Achseln der Stengclblätter kommenden Blütenzweige sind somit auch nach der 2/6-SteIIung an- Die dipfelblüle schließt sich mit ihrem ersten Kelchblatt immer an die vor- ausgehende Blattstellung ohne Prosenthese an. Nur S. oppositifolia macht, wie Wydler >t erwähnt, eine Ausnahme, der sich S. biflora und retusa anschließen. Während die obersten Blätter opponiert dekussiert sind, ist das oberste ßlattpaar unter der Gipfel- 1-lnie aurgelöst mit Beibehaltung der rechtwinkligen Stellung. Über diesem aufgelösten { + iL Paar folgt noch ein einzelnes Laubblatt, eingesetzt mit — — und dann erst die z Gipfelblüte, deren erstes Kelchblatt alsdann jenem einzelnen Laubblatt gegenübersteht. 3 _j_ 3/ An anderen Exemplaren ist jenes einzelne Laubblatt eingesetzt mit ; hier fällt 5 dann das fünfte Sepalum der Gipfelblüte genau über dieses Blatt. An noch anderen Exemplaren fand Wydler über dem obersten Blattpaar noch 3 Laubblätler nach '/^-Stellung, welche Stellung dann der Kelch der Gipfelblüte unmittelbar fortsetzt : solche Exemplare sah ich auch aus den Pyrenäen. Je nachdem die Blütenzweige gleich lang oder von verschiedener Länge, ordnen sie sich zu einer Traube oder Bispe, zwi- schen denen sich auch mannigfache Übergangsstufen finden, wie besonders die Dolden- rispe. Infolge longitudinaler Verschiebung der Hochblätter können sogar Scheindolden entstehen, z. B. ausnahmsweise bei S. aixoon und häufig bei S. geranioides. Oft richtet sich der oberste Zweig senkrecht in die Höhe und drängt die Terminalblüte seiner Hauptachse zur Seite, so daß er scheinbar als die Fortsetzung derselben er- scheint. Dies ist z. B. der Fall bei 5. tridaetylites und stellar is; in außerordentlicher Weise findet diese Verdrängung der Hauptachse durch die Nebenachse bei 5. <>jnth'. umbrosa, geum, rotiindifolia, punctata. . Bisweilen zeigen sich an den Blütenzweigen erster Ordnung die Verhältnisse, welche sonst schon an der Hauptachse auftreten, d. h. an den Blütenzweigen erster Ordnung stehen spiralig angeordnete Blätter, aus deren Achseln erst wieder einfache oder Doppel- wickel hervortreten. So ist es der Fall bei S. mutata, Hostü, cotyledon. 2 _j_ 1/ Stets ist der Zweiganfang bei 2/5-Stellung mit Prosenthese von — — nach zwei 5 Vorblättern eingesetzt, bei 3/8 onne Prosenthese an das zweite Vorblatt sich anschließend. Durch longitudinale Verschiebung und Verkürzung der Traubenzweige entstehen bisweilen köpfchenartige Blütenstände, welche sich jedoch später deutlicher entwickeln. Während die Vorblätter an den Blütenstielen fast aller mehrblütigen Arten an- zutreffen sind, vermissen wir dieselben bei Boykinia und Bergenia, während sie bei Pdtiphyllum entweder sehr reduziert sind oder ganz verschwinden. Die sehr ein- gehenden Untersuchungen R. Wagner 's (s. Literatur)" an dieser Pflanze ergaben, daß ihr reicher Blütenstand ein Pleiochasium ist. Die Tragblätter sind ebenso wie die Vor- blätter mit ihren Achselprodukten verwachsen und nur mit ihren \ — 2 mm langen Spitzchen weit über ihrer Abstammungsachse sichtbar. Weiteres über die nicht in Kürze zu schildernden Stellungsverhältnisse im Blütenstand dieser Pflanze wolle man in der Originalabhandlung nachsehen. 2. Blüte, a) Blütenachse (Hypanthium, Receptaculum). Wie in der Familie der Rosaceen, so ist auch in der Schwesterfamilie der Saxifragaceen und namentlich auch in dem engeren Verwandtschaftskreis der Saxifrageen die Blütenachse sehr mannigfach, entweder ganz flach, so daß die Karpelle nur ganz am Grunde aufsitzen, oder schüssel- lörmig bis tief becherförmig und hierbei entweder seitlich mit dem Ovarium gar nicht oder weiter hinauf, bis zu seinem oberen Ende verwachsen, so daß nur die Griffel frei werden. Auf diese Verhältnisse glaubte man nicht nur Sektionen, sondern auch Gat- tungen gründen zu können. Es ist aber zu berücksichtigen, daß wir im engeren Ver- wandtschaftskreise verschiedene Abstufungen der Verwachsung von Blütenachse und Ovarium oder der Einsenkung des Ovariums wahrnehmen können, so innerhalb der Sek- tion Boraphila, bei welcher die Putictatae, Stellares (Fig. \' Ä), Intermedia^ und Merkianae ein vollständig freies Ovarium besitzen, die Nivali-virginienses aber Arten mit freiem und teilweise eingesenktem Ovarium umschließen, während es bei den Integrifoliae teilweise auf 1/A bis y2 seiner Länge, bei den Mclanocentrae und Davuricae mit '/4 eingesenkt ist. In der Sektion Hirculus herrscht das freie Ovarium vor, aber bei S. fla- gellaris ist es frei (Fig. \' C) bis zur Hälfte eingesenkt, ähnlich bei S. microgyna\ in der Sektion Gymbalaria haben S. cytnbalaria und S. Sibthorpü ein freies Ovarium, dagegen S. hederacea und S. hederifolia ein bis zu 1/3 oder mehr eingesenktes. Auch in der Sektion Nephrophyllum bestehen nach dieser Richtung größere Verschiedenheiten, die Sibiricae [S. sibirica, carpathica, cernua, rivularis u. a.) haben ein nur schwach ein- gesenktes Ovarium, die Granulatae und andere Gruppen ein ganz eingesenktes. So besteht also kein Grund, Sektionen mit ganz freiem Ovar, wie Miscopctalum und Robert- sonia, oder die mit völlig eingesenktem Ovar, wie Dactyloides, Euaizoonia (Fig. i' F), Kabsehia usw., zu eigenen Gattungen zu erheben. Und doch ist in einer Beziehun. das Verhältnis der Blütenachse oder des Receptaculums zu den Blüten- teilen systematisch von Bedeutung, nämlich: bei allen Saxifraga sind bei Verwachsung des Receptaculums mit dem Ovarium die Staubblätter und Blumenblätter immer an der oberen Grenze der Verwachsung inseriert, während bei den Gattungen Boykinia und Bergenia, welche wir abtrennen, Stamina und Petala durch einen freien A. Kngler, Du Pflanzenreich. IV. (KmbryophjrU »ipho»of*ni») 117. Saxifraga. i ls A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. Ring des Receptaculums von der Verwachsungsgrenze getrennt sind. Da [nunXaber diese Artkomplexe auch anatomische Unterschiede gegenüber Saxifraga aufweist!, ist ihre Abtrennung vollkommen gerechtfertigt. Sehen wir doch auch, daß di. Heuchera sich anschließenden Gattungen durch perigynische unj nicht epigynische In- sertion von Staub- und Blumenblättern charakterisiert sind. I». Ä Saxifraga stellaris L. — B S. slellaris L. var. comosa Poir. — CS. flöge! Willd. — D S. Esrhscholtxii Sternb. — ES. sarmentosa L. — F S. florulenta Moretti. (Oripi b) Stellungsverhältnisse in der Blüte. Die Blüten von Saxifraga sind ob- diplostemon, wie auch die der verwandten Gattungen mit 10 Staubblättern [Bergenia. Boykinia t. T., l'rltiphyllum, Zahlbrucknera, Saxifragopsü, Tiarella-Tcllitna, Litho- phragma). Die ö-gliedrigen Quirle sind durch 4-gliedrige ersetzt in der Untergat Tetrameridium. Mit der Obdiplostemonie ist Isoraerie des Gynoeceums nur selten bunden, so bei S. florulenta, nach meinen Beobachtungen auch bei S. punctata, «tellari* und kumaunensis; meist sind nur 2 Karpelle vorhanden; ausnahmsweise 4 oder 3 bei S. florulenta und 3 bei den Gipfelblüten einiger Arten, wie torw, magtUfinica, aixoides, kumaunensis, 3 auch nicht selten bei Pdtiphyllum. Wib- rend bei anderen Gattungen die 2 Karpelle median stehen, fallen sie bei Saxifraga mit Ausnahme .1 er Sektion Diptera (Ligularia) (Fig. {' E) in die durch Kelchblatt \ gehende Diagonalebene, während sie bei IHptera zu beiden Seiten derselben Diagonalebene sich Pars generalis. | >, erheben. Diesem Verhalten würde vielleicht ein größerer Wert für die Abtrennung von Diptera beizumessen sein, wenn nicht diese Stellung auch bei S. wmbrom. mUiwU- folia, caespitosa Subsp. decipiens' und aixoides vereinzelt vorkäme. Sehr unbestimmt ist die Stellung der Carpiden bei J'clti/iln/llunr. hier fand H. Wagner die Carpidme3 P* P#5 St! Stj St3 St4 St5 Sti St2 Stg St4 Stfl •••• ••••• ••••••• Auffallend ist hierbei, daß in beiden Fällen den nicht verdoppelten normalen Blumen- blättern nicht verdoppelte petaloide Staminodien entsprechen. In anderen Fällen ver- mochte ich keinerlei Beziehung der Blumenblattgebilde zur ursprünglichen Stellung der Blütenphyllome zu ermitteln. Endlich existiert auch eine kurze Angabe über gefüllte Blüten von 8. bryoides (am Faulhorn, Guthnick in Flora XIV. [l 83 1 ] 747). Noch unregelmäßigere Bildungen sind bei S. geum beobachtet worden, sogenannt. • Pleiotaxie, adventive Karpelle zwischen den Staubblättern und Karpellen, welche ihre Rückseite gegen die Blütenachse kehren. Penzig (Pflanzenteratologie I. [l 890J 457) ver- mutet, daß die typischen Karpelle sich serial gespalten haben, während Allina n (Ann. Nut. Mist. XVI. [1845] 126; vgl. Card. Chron. [1845] 473) annimmt, daß zwischen den Stanb- l»l;itlern und dem Zentrum der Blüte sekundäre Achsen sich entwickelten, welche unvoll- kommene Blüten tragen, von denen die überzähligen Karpelle die einzige Spur waren. Bei S. aixoides beobachtete Wydler (Flora \ 860, S. 390) sogenannte Durchwachsung, in einer Blüte standen auf mehrere Linien langem Stiel 2 gleich hochinserierte vergrünte Frucht- blätter, in der Achsel einer jeden eine Blüte mit 2 kleinen laubigen Vorblättern ; ferner setzte sich die stielförmige Achse derselben fort; sie war über \ cm lang, trug 4 spiralig stehende Laubblätter und eine Gipfelblüte; mit Ausnahme eines einzelnen der Laubblätter, welches eine Blüte in der Achsel hatte, waren "die übrigen steril; auch befand sich in der Achsel eines Blumenblattes der durchwachsenen Blüte ein kleines aus einigen Laubblättern bestehendes Sprößchen. Andere sprossende Blüten zeigten in der Achsel eines Blumen- blattes einen slielförmigen, fast 2 cm langen Körper, der an seinem Ende in einem Fall 5, in einem anderen Fall 4 Filamente mit meist gut entwickelten Antheren aufwies. In diesem Fall sind alle die Stoffe, welche zur Erzeugung von Antheren führen, ober- halb der Blumenblätter nicht bloß in die normalen Staubblätter, sondern auch in die akzessorischen Blattgebilde des abnormen Blumenblattachselsprosses übergegangen. Sehr interessant ist auch eine andere von Wydler beobachtete Durchwachsung, beginnend mit 2 sich kreuzenden Blattpaaren, von denen die Blätter des ersteren Paares etwas auseinander gerückt waren; über dem ersten Blatt stand ein fünftes Blatt und hierauf folgten 5 Staubblätter, von denen aber nur das über dem zweiten Blatt stehende gut ausgebildet war. Auf die Staubblatter folgte ein oben geschlossenes, gegen seine Basis offenes Fruchtblatt und ein ihm gegenüberstehendes, in der unteren Hälfte offenes und Samenanlagen tragendes, in seiner oberen Hälfte mit extrorsen Pollensäcken versehenes In rmnphrodites Sexualblatt. c) Kelch. Wie schon oben angegeben wurde, schließt sich der Kelch der Gipfel- blüte mit dem ersten Kelchblatt an die vorausgehende Blattstellung immer ohne Pro- senthese an; die Seitenblüten dagegen haben ihren Kelch mit Prosenthese von 5 eingesetzt. Der Kelch besteht typisch aus 5 (bei Sekt. Tetntmcridium aus 4) Sepalen. welche sich eutopisch decken. Dieselben sind bei flachem und kleinem Hypanthium meistens nach dem Verblühen zurückgeschlagen, so bei S. umbrosa, geum. cum i/bKa, punctata, Sieversiana, Sibthorpiana usw., niemals fallen sie ab. Wenn aber das Hypanthium mehr oder weniger mit dem Ovarium verwachsen ist, dann bleiben die Sepalen auf- recht oder abstehend. Pars generalis. j | Die Kelchblätter besitzen sowie die Laubblätter zahlreiche Spaltöffnungen und zeigen dieselbe Verteilung derselben, auch häufig am Ende eine Wasserspalte. In Gestalt, Be- haarung und Nervation richten sich die Kelchblätter meist nach den obersten Hoch- blättern. Sie sind stumpf oder spitz, je nachdem es die Hochblätter sind, sie zeigen bei einzelnen Arten dieselbe Verlängerung der Mittelnerven zu einer Stachelspitze, wie die übrigen Blätter (S. hypnoidcs, comfera), sie sind bei den Arten, deren Blätter mit einem knorpeligen Rand versehen sind, auch knorpelig berandet (S. crustata) und sind sogar da, wo sich die Laubblätter vom Grunde bis zur Spitze des Stengels fortsetzen, laubblattartig, z. B. bei einzelnen Arten aus der Gruppe der S. Hircultis, z. B. bei 8. latiflora. Während die Behaarung des Receptaculums mehr oder minder mit der des unterhalb befindlichen Achsenteiles übereinstimmt, richtet sich die Behaarung der Se- palen mehr nach der der Hochblätter. Am häufigsten treten bei den verschiedensten Arten Köpfchen tragende Haare auf. Unbehaarte Kelche sind verhältnismäßig selten. Es ist bekannt, daß zuerst Kern er die Drüsenhaare der Infloreszenzen als Schutz gegen ankriechende Insekten gedeutet hat. Umwandlungen einzelner Kelchblätter in Blumenblätter treten hin und wieder auf, namentlich bei S. mutata, aizoides, gmmil>it>i. d) Die Blumenblätter sind ebenso wie die Kelchblätter normal in der Fünfzahl vorhanden, selten regelmäßig fehlend (Sekt. Tetratm i idiiun. Ksihsrlioltxii, Saxifragella bifi'la), bei arktischen Formen von normal ziemlich großblumigen Arten (Ä cernua f. /ptopetala, S. caespitosa f. cryptopetala, Fig. 65, 85) oft stark verkümmernd; ganz abortieren sie bei S. califomica var. napensis (S. 44). Nur bei wenigen Arten, wie bei S. Lyallii, punctata, kommt ein abnormes Auftreten von mehr als 5 Petalen vor, wie es bei den Bergenia sehr häufig ist. Die Petalen einer Blüte sind in der Mehr- zahl der Fälle einander gleich, nur bei einzelnen Gruppen, wie bei den mit .S'. stellaris verwandten Arten und noch vielmehr bei *S>. sarmentosa und den wenigen ihr nahe- stehenden Arten, sind sie von verschiedener Größe und Gestalt. Am außerordentlichsten ist die Differenz bei S. cortusifolia, wo die großen Petala oft mehr als fünfmal länger sind als die kleineren. Eine große Mannigfaltigkeit herrscht sowohl in dem Verhältnis der Länge der Petalen zu der der Kelchblätter als auch in ihrer Gestalt. Es gibt Arten, bei denen die Petala kaum die Länge der Kelchblätter erreichen (S. Seguierii), und noch viel mehr, .bei denen die ersteren die letzteren 2 — 3 mal übertreffen; bei einzelnen, wie bei £. granulata, sind sie ö — 6 mal länger. Bei sehr vielen Arten wechselt die Größe der Blumenblätter und ihr Längenverhältnis zu den Kelchblättern so sehr, daß es ganz verkehrt sein würde, darauf Arten zu gründen, wenigstens da. wo man größere Formenreihen vor sich hat. Eine der am häufigsten wiederkehrenden Gestalten ist die verkehrt-eiförmige mit keilförmiger Verschmälerung gegen die Basis ; der Basilarteil bildet sich zu einem mehr oder minder vollkommenen Nagel aus, der auch bei manchen Arten deutlich abgesetzt ist (S. stellaris). Bisweilen sind die kurzgenagelten Blätter am Grunde geöhrt (S. rym- balaria, Sibthorpiana). An der Spitze sind die Blumenblätter teils abgerundet, teils in der Mitte seicht ausgerandet. Seltener als abgerundete Blumenblätter treten lanzett- liche auf (S. sarmentosa, cortusifolia, mutata, florulenta), selbst lineale und fast faden- förmige Blumenblätter kommen vor (S. stenopetala). Nur sehr wenige Arten haben gezähnte Blumenblätter, wie Boussingaultii, cortusifolia und Fortunei, während in dem Verwandtschaflskreis der Gattung Heuchera fiederspaltige Blumenblätter häufig sind. I»i- meisten mit Saxifraga näher verwandten Gattungen haben ähnliche Blumenblätter, wie diese; um so auffallender ist die bei keiner anderen Saxifragee wiederkehrende Gestalt der Blumenblätter von Zalübrucknera (länglich mit stumpfer Basis und Spitze), sowie von Hisronymusia (aus breitem Grunde zugespitzt). Was die Nervatur betrifft, so ist dieselbe bei den meisten Arten so, daß von einem Hauptnerven jederseits ein, hisweilt-n zwei Nebennerven ausgehen, welche am Bande der Petalen nach der Spitze zu ver- laufen oder sich einseitig verzweigen, so daß bisweilen ein Blumenblatt von 7 — 9 Nerven durchzogen ist (S. granulata, ojtpositifolia). Die Epidermis zeigt Zellen mit gewun- denen Wandungen und dazwischen bisweilen Spaltöffnungen, wenn die Blumenblätter gg \. Kngler. — Saxifragaceae-Saxifraga. zur Vergrünung neigen. Eigentümliche Bildungen finden sich bei einigen Arten in der Gestalt von Schwielen oder Drüsen. Solche »calces« treten an der Basis der Blumen- blätter von 8. cymbalaria, SibUiorpii, sowie bei hirculus und zahlreichen Verwandten derselben zu zweien, bei 8. dirersifolia zu vieren auf. Es ist in der Tat höchst merk- würdig, daß ein so eigenartiges Merkmal in i voneinander so weit abstehenden Sek- tionen, wie Oymbalaria und Hirculus, wiederkehrt, die außer dem allgemeinen Gattungs- charakter nur die Blumenfarbe gemein haben. Man sieht daraus, wie vorsichtig man bd der Verwertung einzelner Merkmale für Feststellung von Verwandtschaften sein muß. Bd der großen Mehrzahl der Arten ist der wässerige Inhalt der Blumenblätter farblos; bisweilen zeigen aber Formen derselben Arten, namentlich von höheren Stand- orten [S. cxarata, pubesccns) einen mehr oder minder starken Gehalt von Erythrophvll: letzleres tritt auch bei manchen Arten (S. aizoon, Jlnstli, rotundifolia, geum, umbrosa) auf einzelne Zellkomplexe beschränkt in Form von Punkten auf. Die Arten einzelner Sektionen Hirculus, Gymbalaria, Trachyphyllum) sind entweder sämtlich oder in ihrer Mehrzahl vor denen anderer Sektionen durch reichen Gehalt an Xanthophyll ausgezeichnet. Die Blumenblätter mancher anderen Arten [S. cuneifolia, chrysos])!/ mfoUa , ni:oon, sarmcntosa) enthalten letzteren Farbstoff auch nur stellenweise an einzelne Zellen gebunden. Auch die hierdurch bewirkten punktförmigen Zeichnungen sind bei den einzelnen Arten nicht immer konstant. Daß dieselben, wenn sie vorhanden sind, die Anlockung von Pollen holenden Insekten verstärken und als Saftmale zu bezeichnen sind, will ich gern zugeben, kann aber diese Funktion nicht als Ursache für die Ent- stehung dieser lokalen Färbungen annehmen. Zu beachten ist auch, daß bei den aus- geprägt proterogynen Arten nach dem Verschrumpfen der Narben die Blumenblätter noch erheblich, oft auf das Doppelte heranwachsen und dadurch in erhöhtem Grade die Insekten zum Besuch und damit zum Wegholen des Pollens einladen. Doch möge man anderseits auch bedenken, daß im wesentlichen die einer Gruppe eigentümliche auf inneren Ursachen beruhende Art der Blütenbildung der maßgebende Faktor ist : Während die nivale S. oppositifolia im hohen Norden unvergleichliche bunte Blüten- teppiche bildet, S. kwouluB und '. ( '■!,,,, spitosa, moschata, mit Übergang in"> netzförmige bei & sihirira. Pars generalis. 23 Umwandlungen von Blumenblättern in Staubblätter und umgekebrt. Krsteres findet sich bei S. virginiensis lusus pentadecandra (sub titulo varietatis) Sterns in Bull. Torr. Club XIV. (1887) 122 — U5, bei S. granulata lusus apetala pentade- candra Boeper (vergl. S. 248, S. 2 44, Fig. 55 und S. 247, Fig. 56), ferner bei 8. cae- apüosa Subsp. cucaespitosa f. apetala G. Andersson et Hesselman (S. 371, Fig. 85 Jf), weniger vollkommen bei 5. caespitosa Subsp. decipiens var. villosa lusus calycina Hausskn. vom Hexentanzplatz im Harz (S. 301). Dagegen ist Umwandlung von ein- zelnen oder sämtlichen Staubblättern in Blumenblätter ohne Vermehrung der Glieder- zahl in folgenden Fällen beobachtet worden: S. punctata, Mertensiana (Engler), S. gra- nulata (Engler, häufiger aber Luxuriation mit bedeutender Vermehrung der Glieder), S. caespitosa Subsp. decipiens (Morren in Loebelia [1861] 65), S. aixoides (Wydler in Flora [1860] 389). f) Gynoeceum. Die Karpelle zeigen nur insofern verschiedenartige Ausbildung, als in einzelnen Sektionen (namentlich Boraphila) die Verwachsung der Karpelle nur im unteren Teil, in anderen (bei der großen Mehrzahl der Sektionen) höher hinauf er- folgt. Nicht selten sind die Karpelle durch Anthocyan dunkel purpurn gefärbt, aus- gezeichnet bei S. melaleuca, pallida, pseudopallida, atrata und anderen Arten der zur Sektion Boraphila gehörigen Gruppe der Melanocentrae. Die Länge der Griffel ist ver- schieden; sie sind sehr kurz bei Boraphila, bei den anderen oft erheblich länger, von auffallender Länge bei der Sektion Ldgularia, bei einigen Arten der Sektion Nephro- jihj)llum (S. irrigua, granulata) und Dactyloides (S. demnatensis), ganz besonders aber bei Kdbschia § Juniperifoliae, so daß hier auch Geitogamie möglich wird. Die Narben sind wie auch bei den anderen Saxifrageen verkehrt-eiförmig bis spateiförmig. Vor der Bestäubung ist die Narbe zusammengefaltet und zwar liegt die eine der anderen an, nach der Bestäubung oder bei den proterogynischen schon vorher biegen sich die Narben nach auswärts, um den Pollen zu empfangen; ihre Empfängnisfähigkeit dauert 4 und mehr Tage. Die anatropen Samenanlagen von S. zeigen nichts Auffallendes; ihre Entwick- lung, sowie die des Embryosackes und der Befruchtung wurde von Juel an S granu- lata gründlich untersucht. Die reduzierte Chromosomenzahl wurde hier auf ungefähr 30 festgestellt. Die drei Antipoden sind ziemlich klein. Die Pollenschläuche wachsen innerhalb des endotrophen leitenden Gewebes von Narbe und oberem Griffel nach dem ektotrophen Gewebe, welches über die ganze Fläche der Plazenta ausgebreitet ist. Der Pollenschlauch ergießt seinen Inhalt in die eine Synergide, ohne in sie hineinzuwachsen. Der eine Spermakern gelangt in die Eizelle, der andere bewegt sich in dem dicken Plasmastrang, der die Eizelle mit dem Zentralkern verbindet, nach dem letzteren. Nach der Teilung des Zentralkerns wird der Embryosack in eine kleinere, an die Antipoden grenzende, und eine den übrigen Baum umfassende Zelle zerlegt, es entsteht ein basales plasmareiches und ein zentrales sich langsamer entwickelndes Endosperm. Das Nucellusgewebe ist während der Endospermentwicklung reich an Stärke und stellt ein transitorisches Perisperm dar, das im reifen Samen verschwunden ist. g) Nektarien. Während bei den Gattungen mit becherförmigem, zwischen Ova- rium und der Insertionszone der Staubblätter eine mehr oder weniger frei bleibende Ringfläche aufweisendem Beceptaculum diese Fläche Nektar absondert, ist bei Saxifraga ein Teil der Ovariumwandung zum Nektar ausscheidenden Gewebe geworden, und zwar bei den Arten mit freiem Gynöceum der untere Teil des Ovarium, bei den Arten oder Sektionen mit mehr oder weniger in das Beceptaculum eingesenktem der tu einem fleischigen breiten, die Griffel umschließenden Ring (Diskus) gewordene obere Teil des Ovariums. Bei S. sarmentosa und den übrigen Arten der Sektion Ligularia ist das Nektarium einseitig an der den 3 oberen Blumenblättern der schräg zygomorpben Blüte zugewendeten Seite entwickelt. Das Nektariumgewebe besteht meist aus etwas kleineren Zellen als das umgebende und enthält Glykose. Über die ganze Epidermis des Diskus sind Spaltöffnungen zerstreut, welche durch ihre grüne Färbung sich von dem um- gebenden Gewebe abheben. Nach den Untersuchungen Stadlers bei >. mutata sind 24 A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. es die Poren und nur diese, welche das Sekretionsgeschäfl besorgen. Die Menge des ausgeschiedenen Nektars ist so bedeutend, daß derselbe während der ganzen Dauer Blütezeit den » Diskus c bald in zahlreichen vereinzelten Tröpfchen, bald als zusamiu* n- h&ngender Überzug bedeckt Bestäubung. Bei den Arten von Saxifraga ist Dichogamie sehr verbreitet, doch kommt auch Homogamie und Autogamie vor. Schon Linne hatte bei S. tridactylitis die Tatsache »sub florescentia germen stylo stigmatibusque destilutum« beobachtet und Sprengel hatte zuerst bei dieser Art und bei S. granulata (a. a. 0. S. 242 — 246), ferner bei S. stellaris, umbrosa und cotyledon sowie bei Bergenia bifolia und chryso- splenifolia die Bestäubungsverhältnisse eingehender behandelt. Dann habe ich selbst im Jahre 1868 an 38 Arten von Saxifraga sowie bei Mitella und Heuchera die Be- släubungsverhältnisse an kultivierten Pflanzen untersucht und war auf Grund dieses Materials zu dem Resultat gekommen, daß bei Saxifraga Proterandrie herrsche, bei Bergenia Proterogynie. Darauf haben dann die oben in der Literaturübersicht an- geführten Autoren, namentlich H. Müller, Kirchner und Günthart, in den Alpen, letzterer an fast allen in Alpengärten kultivierten Arten, Warming, Lindman und Ekslam an arktischen Arten Beobachtungen angestellt, welche ergaben, daß zwar die Pro- terandrie in der Gattung Saxifraga herrschend ist, daß aber auch ein und dieselbe Art verschiedenes Verhalten zeigen kann und daß einzelne Artengruppen sogar konstant proterogynisch zu sein scheinen. Diese Gesamtresultate habe ich mit Rücksicht auf die systematische Gliederung von Saxifraga übersichtlich zusammengestellt und auch durch Abkürzungen auf die einzelnen Beobachter (E = Engler, E u. I = Engler u. Irmscher. Ek = Ekstam [Nowaja Semlja], G = Günthart, Ke = Kerner, Ki = Kirchner, L = Lind- man, M = H.Müller, Spr = Sprengel, W = Warming, Grönland) hingewiesen. Ferner bedeutet pa = proterandrisch, pg = proterogynisch, hg = homogam, ag = autogam, q?' = Zwitterblüte mit zur Sterilität neigendem Gynöceum, Q'= Zwitter- blüte mit zur Sterilität neigendem Andröceum, £$ = Zwitterblüte. — Absolute mor- phologische Eingeschlechtlichkeit kommt nur bei den Hemisphaericae vor. A = Blumen mit freiliegendem Honig und mannigfaltigen Insekten zugänglich, AB = Blumen mit halb verborgenem Honig, D = Fliegenblumen. Sekt. Boraphila. § Nivali-virginienses: S. hieracifolia — AB — hg, ag (Ke), pa, ag (Ek), schwach pa, hg (W) — S. nivalis — AB — pa (E), pa (Axell), pa, ag schwach pg, ag (W), schwach pa, hg (L). § Integrifoliae: S. pcnnsylvanica — pa (E). § Stellares: S. stellaris — AD — pa (E, M, Ki), pa, hg (G). — Endblüte bfe- weilen Q (nach A. Schulz). Sekt, liircirius. § Densifoliatae: S. macrostigma — pa (E u. I), Blüten £$ , q?' und Q ' (Fig. M — S. Bulleyana — pa (E u. I) (Fig. 20). § Turfosae: S. turfosa — pa (E u. I) (Fig. i 8). >teüariifoliae\ S. Giraldiana — pa (E u. I) (Fig. 19). — S. aurieulata — pa (E u. I) (Fig. 20). S Hirriiloideae: S. Prxewälskii — pa (E u I) (Fig. 2«). — 8. kirmhu pa IV, Ek). — S. Forrestii — pa (E u. I) (Fig. 23). — S. saginoides — pa (E D l Blüten cf' und Q' (Fig. 24). — & Caveana — pa (E u I), Blüten cT' un.l <_ ' (Fig. 25). — S. palpebrata — pa (E u. I), Blüten £, tf" und Q' (Fig. 26). — S. egregia — pa (E) (Fig. 27). — S. diversifolia — pa (E) (Fig. 28, I § Lychnitideae: S. pseudohirculus — pa (E), Blüten g und £' (Fig. 30). § Oemmiparae: S. Balfourü — pa (E u. I) (Fig. 31)- § Oinerascentes: S. cinerascens — pa (E u. I) (Fig. 32). § Sediformes: S. Bonatiana — pa (E u. I) (Fig. 33). — S. Dielsiana — pa (E u. I) (Fig. 33). — 5. sanguinea — pa (E u. I) (Fig. 34). — S. Vih Pars generalis. gg — pa (E u. I) (Fig. 36). — 5. chrysantfia — pa (E u. I) (Fig. 37). — S. ser- pi/llifolia — pa (E u. I) (Fig. 37). — 8. drabiformis — pa (E u. I) (Fig. 37 . § Flagellares: S. »ricrogyna, Blüten rf' und &S (Ek), hg, ag (L). — (jf1 und Q' (nach L. in Dovre, auch W in Grön- land). — Subsp. deeipiens — pa (E). § Exarato-moschatac: S. exarata — AD — pa (M, Ki). — £. moscliata — AD — pa (E, G), pg (M), Subvar. fissifolia subf. atropurpurea und Subvar. integri- folia f. pygmaea — pa (Ki). Sekt. Trachyphyllum: — S. aspera Subsp. euaspera — AD pa (E, M, G). — Subsp. bryoides — AD — pa (E), pa, ag (G). — S. branchiaiis — pa (G . — 6'. tricuspidata — A — pa, hg, ag (W, G) — Q und 9' nacn w '" Grönland. Sekt. Xanthizoon. S. aixoides — AD — pa (E, Axell, L, M, G), pa, hg, ag (W). — Endblüte bisweilen Q' nach A. Schulz. Sekt. Euaizoon. % Orustatae: S. longifolia — A — pa, ag (G, Mac Leod). — 8. UuguUita — pa, ag (G). — S. cochlearis — pa, ag (G). — S. crustata — pa (E, Ki). 2(J A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. § Peraixoonia: S. aixoon — AD — pa (E, M, Ki, G), pa, ag (W). — 8. E — P» (E). § Cotyledomac : S. cotyledon — A — pa (Spr, B, L, Ki, G). § Mutatae: S. mutata — A — pa, ag (E, Stadler, Ki). Sekt. Kabschia. § Mediae: S. corymbosa var. luteo-viridis — hg (G). § 5. Juniperifoliae: S. sancta — pg, ag (G). § 3. Kotschyanae: S. Kotschyi — pg (G). § 4. Marginatae: 8. marginata var. coriophylla — pa (G). — S. marginata var. Rochdiana — pg, ag (G). — S. scardica — pg (G). § 5. Squarrosae: S. caesia — AD — pa (E, M, G). — S. squarrosa — pa (EJ. § 6. Rigidae: S. diapensioides — pg (G). — S. tombeanensis — pg (G). — S. Vandellii — pg (6). — 8, Burseriana — pg, ag (Ke, Ki, G). § 7. Aretioideae: S. aretioides — pg, ag (G). Sekt. Porphyrion. § Hetusae: S. retusa — pg, ag (Ki, G). § Biflorae: S. biflora nebst var. macropetala — pg, ag (Ke). § Opjyositifoliae: S. oppositifolia — BF — pg, hg, ag (M, Ki, G, Ricca), pg, auch ag (W), pa (E im Garten), pa (Ek), schwach pa (Axell), ag (L). — Audi (^' und ^ bei Gynodiöcie nach Schulz. Sekt. IHptera: S. sarmentosa — pa (E). Die Bastarde S. aixoon X geum} aixoon X cuneifolia, Hostii X aixoon, mu- tata X aizoides, marginata X sancta, caesia X aixoon, caesia X aixoides sind alle pa. Von anderen Gattungen der Saxifrageae ist folgendes bekannt: Rcrgenia bifolia Moench und alle anderen Arten — pg (E). J'Jfiphi/lhun. peltatum (Torr.) Engl. — pa. ZnJdbrucknera paradoxa, Sternb. — pa. Chi-ysosplenium alternifolium L. — hg (Spr, M, Knuth, L, W, Ke, Ki , pg, hg (Ek). — Ch. oppositifolium L. — pg (M, Burkill), auch gynodioecisch. — Gh. titraiulrnm Th. Fries. — hg und schwach pa (W — Spitzbergen). Ti'irella cordifolia L. — pg (Francke). Heuchera cylindrica Dougl. — pg (E). — H. americana L. — pg, hg (E). — H. villosa Mich*. — pg (E). Tolmiea Menxiesii (Hook.) Torr, et Gray — hg, pg (E). Trllima grandiflom (Pursh) R. Br. — pg (E). MUeOa pmkmdra Hook. — hg, pg (E). l'.fi weitem die häufigsten Bestäuber der S. sind Dipteren, aber S. oppomüfoUa wird von Fliegen, Hymenopteren und Faltern besucht. Die Streckung der Staubblätter und ihr Hinüberbeugen über die Narben erfolgt nicht bei allen Staubblättern einer Blüte gleichzeitig, sondern in einer bestimmten ge- setzmäßigen Folge, die zuerst von Wydler (Flora 4 851 und 1853) festgestellt un.i von mir nachgeprüft wurde. Die Verstäubung erfolgt zyklenweise zu beiden Seiten der M.-< um. tufoteigend, die Zyklen unter sich kreuzend. Häufiger als diese einer voll- kommen.-u Kreuzung entsprechende Folge ist die Ausnahme, daß das vor das zwiitf thnn fallende Staubblatt eher stäubt, als das vor das fünfte fallende. Dadurch wir.! dk Zii •k/acklini«' im ersten Zyklus gestört, jedoch erfolgt auch bisweilen der umgekehrt-' Fall, so daß sich dann die Linien, welche den Verlauf der Verstäubung im entM mi.l zweiten Zyklus angeben, selbst kreuzen. Die Verstäubungsfolge der Slamina wäre dann folgende, wenn wir die Stellung derselben zu den Sepalen und Petalen berücksichtigen4 - .I.ii Sepalen opponierte, P den Petalen opponierte Staubblätter. Pars generalis. gQ seltener 8t, Sa, 84, Sr„ Sa, Pt| P4, P2, P8, Fr, häufiger jedoch St, S3, S4, Sa, Sr„ plf P4, P3, P2, pft. Innerhalb der Wickel zeigen die zunächst aufeinander folgenden Blüten die ent- gegengesetzte Ordnung des Verstäubens, was daraus hervorgeht, daß die Seitenblüten den resp. Hauptblüten antidrom sind. Wydler hat auch gezeigt, daß die Verstäubung von Saxifraga im wesentlichen mit derjenigen von Cerastium (beschrieben in Flora 4 851, S. 642) übereinstimmt. Es hat nun auch Günthart bei seiner auf viele Saxifragen ausgedehnten Untersuchung der Bestäubungsverhältnisse bei einer Art (S. aizoides) die Aufeinanderfolge der Staub- blattbewegungen an 55 Blüten untersucht und diagrammatisch dargestellt. Er kommt im wesentlichen zu denselben Besultaten, wie Wydler, was man aber erst heraus- findet, wenn man seine Diagramme umkehrt. Befremdlich ist, daß dieser Autor zwar meine Monographie, aber Wydler mit keinem Wort erwähnt, dessen auf Saxifraga be- züglichen Arbeiten auch nicht im Literaturverzeichnis anführt. Auch die Beobachtungen Brenner's über die Staubblattbewegungen bei S. granu- l'ita ergeben nur bezüglich der letzten Bewegungen der epipetalen Staubblätter einige Abweichungen von Wydler. Im übrigen hat aber dieser schon die mathematische Hegelmäßigkeit in dem Bestäubungsvorgang angegeben und ebenso hat dieser auch schon auf das entgegengesetzte Verhalten der homodromen und antidromen Blüten eines Wickels aufmerksam gemacht. Neu ist aber Brenner's Beobachtung, daß unter ver- schiedenen Exemplaren von S. granulata solche mit links und solche mit rechts ge- drehtem Haupttrieb zu unterscheiden sind, an denen sich die Gipfelblüten stets in gleichem, die ersten Seitenblüten im umgekehrten, die zweiten Seitenblüten wieder im gleichen Sinn entwickeln u. s. f. An einem Standort ist die Zahl der linken und rechten Exemplare ungefähr gleich, was Brenner dadurch erklärt, daß bei der in erster Linie vegetativen Vermehrung der Pflanze die Bulbillen erster Ordnung umgekehrt gedreht sind, wie der Muttersproß. Während des Verstäubens krümmen sich die Staubblätter der Reihe nach im All- gemeinen in der angegebenen Folge über die Karpelle, darauf bewegen sich die Staub- blätter in derselben Folge wieder zurück. Bei den Arten, deren Kelchblätter nicht ver- wachsen, bleiben die Stamina vom Ovarium entfernt oder schlagen sich zurück (S. punctata, geum, cuneifolia); bei denjenigen aber, deren Receptaculum mit dem einen Teil des Ovariums verwächst, legen sich die Stamina nochmals an dasselbe und bleiben in dieser Lage auch noch an der Kapsel. Aus den zahlreichen Beobachtungen über die Bestäubung der Saxifraga-Arlen er- gibt sich, daß zwar im Allgemeinen bei der Mehrzahl der Sektionen Proterandrie vor- herrscht und hierbei Selbstbestäubung mehrfach ausgeschlossen ist, in einigen Fällen aber noch Autogamie möglich ist, infolge der gegen Ende der Anthese stattfindenden Bewegungen der Staubblätter (siehe weiter unten). Bei den Sektionen Kabschia, mit Ausnahme der § Squarrosae (S. caesia und squarrosa), und Porphyrion herrscht die Proterogynie, doch ist bisweilen auch Homogamie zu beobachten. Besonders stark wechselnd sind die Verhältnisse bei den arktischen Arten. [Man vergleiche die Angaben über die Sektionen Boraphila (>'. itirnUs-hieracifolia), Xephro- phyllum (S. rivularis), Dactyloides (S. caespitosa), Porphgrion (S. oppositifolia)]. Bei diesen tritt, auch wenn Proterandrie oder Proterogynie häufig ist, daneben Homogamie und Autogamie auf. Dadurch erklärt sich, daß diese Arten oft auch da, wo Insekten- besuch nicht konstatiert werden konnte, reichlich Früchte tragen. Interessant ist auch, daß in verschiedenen Gruppen, vor allem bei den § Densifoliatae, Ilirculoidcar, l'Li- geUarta und Hemisphaerieae der Sektion Hirculus, aber auch bei den NUali-rirgi- i>">ises, den Stellares, Tridactglites, Cacspitosae und Xanthixoon die Blüten mehr oder weniger Neigung zeigen, eingeschlechtlich zu werden. •^S \. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. Gunthar t nimmt nach seinen Beobachtungen mit H. Müller an, daß wir es bei den Saxifragen mit Blüten zu tun haben, deren Stammeltern noch homogam waren und die auch bentfl noch nur schwach an ihre Umgebung angepaßt, aber dafür jederzeit im Stande sind, unter gewissen äußeren Einflüssen ihre Bestäubungseinrichtungen direkt oder indirekt in zweckmäßiger Weise abzuändern. Er nimmt als wahrscheinlich in. daß die lokalen Unterschiede der Bestäubungseinrichtungen innerhalb derselben Art, ja vi.ll.ii hl euch die blütenbiologischen Unterschiede der Arten selbst, nicht nur durch natürliche Auslese, wie dies bisher als selbstverständlich angenommen wurde, sondern ebenso sehr oder noch mehr durch direkte Anpassung entstanden sind. Mir icfaeml die Annahme, daß die Homogamie das Ursprüngliche war, nicht unbedingt notwendig; . I ■•• Blütenentwicklung bei den meisten Sektionen, außer bei den meisten beoba.lr Arten von Kabschia, weist darauf hin, daß die Staubhlätter als die vor den Karpellen angelegten Organe eher als die Karpelle ihre volle Entwicklung erreichen; ihre Ent- wicklung bleibt hinter der der Karpelle zurück bei den perigyniachen Gattungen und bei einem Teil der epigynischen Saxifragen, bei welchen die Entwicklung der höher stehenden Staubblätter wahrscheinlich durch die Ausdehnung des Beceptaculums beein- trächtigt wird. Die Hypogynie muß man doch wohl als das Ursprüngliche ansehen und damit auch die damit in Verbindung stehende Proterandrie; die verschiedenen Mög- lichkeiten der Autogamie dürften sich aber aus den Bewegungen der Staubblätter er- klären, welche teils durch ihr eigenes Wachstum, teils durch das des Beceptaculums be- dingt sind. Frucht und Samen. Die Früchte aller Saxifrageen sind Follikeln oder Kapseln. In der Bauchnaht der Fruchblätter entsteht zur Zeit der Beife eine Spalte, welche an Griffel beginnt und meist nur den oberen Teil der Naht öffnet, in einer Gruppe jedoch, nämlich der von mir Boraphila genannten bis zur Mitte, manchmal sogar fast bis zur Basis reicht. Die Samen sind meist länglich verkehrt-eiförmig, bisweilen aber auch nach beiden Enden gleichmäßig verschmälert, fast spindelförmig, seltener an beiden Enden ganz abgestumpft und fast kugelig. Die den Samen eng umschließende, mehr öder weniger braun gefärbte Testa zeigt entweder nur sehr schwach gewölbte Epidermissellen, wie hei den Xirali- virgimMMt, oder mehr oder weniger stark entwickelte papillöse V Ur- sprünge. Bei vielen Arten sind dieselben gleichmäßig schwach hervortretend, so daß der Same an seiner Oberfläche feinhöckerig ist; bei anderen aber sind einzelne Papillen be- sonders stark entwickelt, so daß die Oberfläche grobhöckerig erscheint. Diese groben Mucker sind nun wieder entweder unregelmäßig verteilt oder in deutlich hervortretenden Längsreihen angeordnet. Diese meistens verhärteten Papillen bedingen für die Samen sowohl einen Schutz gegen Abreiben der Oberfläche, wie auch Erhöhung der Möglichkeit, den Füßen von Vögeln anzuhaften. Merkwürdigerweise tritt in verschiedenen Sektionen gleiche und in derselben Sektion ungleiche Beschaffenheit der Testa auf. So finden wir z. B. dicht feinhöckerige Samen bei S. tridactylites, caespitosa, rivularu, ainoon und oppositifolia, also bei 5 sehr verschiedenen Sektionen. Dagegen gehören derselben Sektion NephropJiyllum S. riwilaris mit feinhöckerigen und S. grantdata mit unregel- mäßig grobböckerigen Samen an. Begelmäßige Beinen von Höckern aber Baden wir 3. aizoides und stdlaris. Der gestreckte, schließlich fast die ganze Längsachse des Samens einnehmende I mbrjro ist von fleischigem Nährgewebe umgeben, dessen Heservestoffe feiles <>l und instoffe sind, welche im basalen Endosperm, wie auch im Embryo selbst fein ver- teilt, im zentralen Endosperm als größere Körner auftreten. Im Embryo ist auch Stärke enthalten. Während der Samenreife wachsen die basalen Teile der Funiculi zu großzeli Warzen aus, aus deren Mitte der unveränderte obere, kurze Teil des Funiculus aus-. Der Rest des Funiculus zeigt oft Zeichen des Absterbens und Binechrnmpfeni und reißt lei.ht von der Warze ab. (Nach Juel bei Saxifraga grauulata.) Pars generalis. •_><.! Hybride. Die bei 'den Saxifragen verbreitete Kreuzbefruchtung bat zur Folge, daß bei denselben sowobl im Garten wie auch an ihren natürlichen Standorten da, wo mehrere Arten zusammen vorkommen, Bastarde von selbst entstehen, ganz abgesehen von den Bastarden, welche von Gärtnern erzogen werden. In unserer Darstellung sind alle uns bekannt gewordenen Bastarde berücksichtigt und immer erst erwähnt, nachdem die Beschreibungen der Stammarten vorangegangen sind. Hier sei nur kurz angedeutet, innerhalb welcher Sektionen und zwischen welchen Bastarde vorkommen. Die Namen der Sektionen, innerhalb welcher Bastarde beobachtet wurden, sind fettgedruckt, die Namen der Sektionen, zwischen welchen Bastarde vorkommen, sind durch das Zeichen 5?: verbunden. Die Namen, welche weder durch fetten Druck ausgezeichnet noch mit Zeichen versehen sind, bezeichnen Sektionen, von denen Bastarde noch nicht bekannt sind. Boraphila Hirculus Robertsonia ^ Euaizoonia 5^ Xanthixoon it \\ /y Miscopetalum Kabschia * / Cymbalaria Tridactylites Porphyrton Nephrophyllum Tetrameridium \ \ Ligularia Dactyloides Ökologisches. Eine ganze Anzahl von S. sind hydatophil. An quelligen Plätzen wachsen namentlich mehrere Arten der Sektion Boraphila, S. punctata und mehrere ihrer Verwandten, sowie auch S. nudicaulis, stellaris und foruginea, ferner Arten der Sektion Hirculus, wie namentlich S. hirculus selbst, S. diversifolia, turfosa und Ver- wandte, aus der Sektion Miscopetalum S. rotundifolia, aus der Sektion Cymbalaria S. cymbalaria, aus der Sektion Dactyloides S. aquatica, ajugifolia, perdurans, aus der Sektion Xanthixoon S. aixoidcs. Hieran schließen sich zahlreiche Arten, welche in der nlvalen und alpinen Region der Hochgebirge und im hohen Norden auf lange Zeit von Schnee bedecktem, oft mit Steinbrocken durchsetztem, von Feuchtigkeit durchtränktem und dieselbe lange Zeit festhaltendem Boden wachsen. Das sind die meisten anderen Arten der Sektionen Boraphila und Hirculus S. tridactylites Subsp. adscendens, die zur Sektion Nephrophyllum gehörige Gruppe der Sibiricae, von der Sektion Dactyloides die Sedoideae, Muscoideae, Aphyllae, Androsaceae, Glabellae, der größte Teil der Cae- spüosae und die meisten Exarato-moschatae, sowie die nivalen Formen der Sektionen Trachyphyllum, Tetrameridium und Porphyrion. Bei allen diesen finden wir vorzugs- weise Faserwurzeln entwickelt, nur die Arten der Sektionen Dactyloides, namentlich der Exarato-moschatae, von Trachyphyllum und Porphyrion zeigen häufig noch eine ver- zweigte, tief in den Boden dringende Hauptwurzel. Bei diesen sowie auch bei vielen Hirculus der höheren Region kommt es auch zur Entwicklung von Polsterpflanzen mit erheblicher Reduktion der Blattflächen an den verkürzten und zusammengedrängten Sprossen, während bei den ausgesprochen hydrophilen Formen größere, saftreichere oder fleischige Blätter mit mehr durchlüftetem Mesophyll auftreten. Ombrophil sind hauptsächlich von der Sektion Boraphila die Punctatae, die Robertsonia, welche lockere Basen bilden, S. rotundifolia, die Arten der Sektion Cym- balaria, in hohem Grade S. petraea und Nuttallii, von der Sektion Nephrophyllum die sowie 8. petraea gern in Höhlen wachsende s'. strlbiris f. prolifcm in den Alpen, hei £. Clusii var propnginra in den westlichen Pyrenäen, bei S. bryophora in der Sierra Nevada Nord- amerikas, bei 8. frmigiiira var. Nacounii, bei S. punctata lusus oemmtitaeo, bei > Mertensiann var. fmlbillifcra in den nördlichen Bocky Mountains. Daß solche Bulbillen das Wandern einer Art ermöglichen, ist zweifellos, und bei manchen Arten, wie 5 tritt Samenhildnng gar nicht auf; die Bulbillen genügen für ausgiebige Fortpflanzung und Verbreitung. die Saxifragen gemäß ihrer Organisation sich vor und während der Eiszeit •iiet haben müssen, habe ich in der oben zitierten Akademieschrift vom Jahn 1916 S. II — S7 ausführlich besprochen und hin zu dem Resultat gekommen, daß auch ■ehon vor der I. is/.it /wischen den einzelnen Gebirgssystemen Eurasiens ein Austausch von Arten oder eine Verbindung durch Stammnrten bestanden haben muß, welch. zwischen denaelben verbreitet waren. Der Austausch konnte stattlinden infolge von DverbreUaag dnrefa Vögel. Die Annahme einer kontinuierlichen Verbreitnag von jetzt ausgestorbenen stammarten in den während der Tertiärzeit für mikrotherme I Visen Pars generalis. :{| pflanzen wenig geeigneten, von Wald, Wiesen und Mooren erfüllten Ebenen zwischen den Hochgebirgen ist höchst unwahrscheinlich. In der erwähnten Abhandlung habe ich auch die Verbreitung der einzelnen Sek- tionen und ihrer Gruppen ausführlich behandelt und durch Kartchen übersichtlich dar- gestellt. Aus jener Darstellung soll nur das Allerwichtigste erwähnt werden: Sekt. \. Boraphila. Vorzugsweise arktisch und subarktisch längs der paziüschen Gebirge Nordamerikas weiter nach Süden sich erstreckend. — § \. Pwictatae: 10 Arten, davon 9 im nordwestlichen Asien und nordöstlichen Amerika, am weitesten verbreitet 8. punctata entlang den Rocky Mountains bis 37° n. B. und durch Sibirien bis Wologda im europäischen Rußland; S. odontophylla im Himalaya. — § 2. Davuricae: 1 Arten im nordöstlichen Asien und im nordwestlichen Amerika längs der Rocky Mountains bis 47° n. B. — § 3. Nivali-virginienses: 22 Arten, von denen nur S. hieracifolia und S. nivalis eine zirkumpolare Verbreitung erlangt haben; im übrigen ist als Entwicklungs- gebiet der Gruppe nur Nordamerika bis zum 28. Grad n. B. nebst den Küstenländern des Japanischen und Ochotzkischen Meeres anzusehen. — § 4. Melanocentrae: 4 2 Arten, auf Zentralasien und das nordöstliche Sibirien beschränkt, davon 9 im alpinen Himalaya, Yünnan und Sz-tschwan. — §5. Integrifoliae: 6 Arten im temperierten atlantischen und pazifischen Nordamerika. — § 6. Stellares: I 0 Arten mit 4 jetzt disjunkten Ent- wicklungszentren, das erste in den Alleghanies mit 2 Arten, das zweite im westlichen Nordamerika von der Sierra Nevada bis Queen-Charlotte-Island mit 3 Arten, das dritte im südöstlichen Zentralasien mit 3 Arten, das vierte in den Pyrenäen mit 2 Arten, von denen S. stellaris sich bis nach den Karpathen und auch zirkumpolar verbreitete, na- mentlich mit der Varietät comosa. — § 7. Intermediae: Monotypisch mit S. Tolmiei im Kaskadengebirge und in der Sierra Nevada. — §-8. Merkianae: Monotypisch mit S. Merkii in Ostsibirien, Kamtschatka und den Hochgebirgen des mittleren Japans. Sekt. 2. Hirculus: 88 Arten, deren Entwicklung fast ausschließlich in Zentralasien liegt. — § i. Densifoliatas (8 Arten), § 2- Turfosae (7 Arten), § 3. Stellariifoliae (6 Arten,, § 5. Lychnitideae (3 Arten), § 6. Nutantes (I Art), § 7. Gemmiparae (7 Arten), § 8. Oinerascentes (I Art), nur im südlichen und südöstlichen Zentralasien. — § 4. Hircii- loideae: 22 Arten, im ganzen zentralasiatischen Gebiet, viele von beschränkter Ver- breitung, nur S. hircuhis über Zentralasien hinaus zirkumpolar subarktisch und ark- tisch, sowie auch im Kaukasus, in Norddeutschland und im Alpenvorland. — § 9. Sediformes: 17 Arten, 6 in Zentralasien, von diesen S. serpyllifolia auch im arktischen Sibirien und nordwestlichen Nordamerika, S. chrysantha in den Rocky Mountains wahr- scheinlich von dieser abstammend. — § 10. Flagellares: 5 Arten im südlichen und südwestlichen Zentralasien, davon S. flagellaris auch im nördlichen Zentralasien, ark- tisch zirkumpolar, auf den mittleren Rocky Mountains und im Kaukasus. — § II. He- misphaericae: 2 Arten, S. hemisphaerica im Himalaya, S. Eschscholtxii in den arktischen Beringsmeerländern. Sekt. 3. Robertsonia: 3 Arten, S. euneifolia von den West-Pyrenäen bis in die Karpathen, 2 andere Arten vorzugsweise in den Pyrenäen, Galizien, Nord-Portugal und Irland. Sekt. 4. Miscopetalum: 3 Arten, mit fast sämtlichen unterscheidbaren Unterarten und Varietäten im mediterranen Teil der Balkanbalbinsel und auf einigen benachbarten Inseln, S. rotundifolia von hier aus westwärts bis Nordspanien, ostwärts bis zum west- lichen Kaukasus, südwärts bis Sizilien, Kalabrien und Paphlagonien verbreitet. Sekt. 5. Oymbalaria: 4 Arten im Mittelmeergebiet von Algerien und Sizilien bis zum Talysch, nordwärts bis in die ostsiebenbürgischen Flyschkarpathen, südwärts bis Abyssinien ausstrahlend. Sekt. 6. Tridactylites: 3 Arten, davon S. tridaHi/lites ein polymorpher Typus, mit 4 Unterarten, von denen Blavii dem nordwestlichen Teil, pariuiasini .Irin südlichm Teil der Balkanhalbinsel eigentümlich, cutridavtylite* im temperierten Europa und den Mitlelmeerländern bis an die Ostgrenze der armenisch-iranischen Provinz verbreitet ist, adscendens aber bis in das arktische Kuropa und Amerika zerstreut vorkommt. S. pe- 32 A, Engler. — Saxifragaceae-Sa.vifraga. Iräea ist dem südöstlichen Alpenland eigentümlich, S. Nuttattü auf Oregon in Nord- amerika beschränk t. Sekt. 7. NefktOfikyümk : \ 9 Arten, fast im ganzen Areal der Gattung, mit Aus- nahme von Südamerika. — § \. Arachnoideae mit der auf Judicarien beschränkten S. arachnoidea. — § 2. Irriguae: 2 Arten, S. irrigua im Jailagebirge und S. late- /»tinlata im östlichen Spanien. — § 3. Granulatae. 10 Arten, mit der Hauptentwick- lung auf der iberischen Halbinsel, von hier aus Ausstrahlung der S. granulata bis nach dem subarktischen Skandinavien und ostwärts bis nach den Kykladen. — §4. >7- biricae: 6 Arten, von den Alpenländern über die Karpathen und den Kaukasus nach Zentralasien, von hier über Ostas;en nach Nordamerika und im ganzen arktischen Ge- biet zirkumpolar; sehr weit verbreitet: S. cemua, sibirica, rivularis. Sekt. 8. Dactyloides: 49 Arten im Gesamtareal der Gattung. § \. Tenellae: Nur 8. tnwtta in den südöstlichen Alpen. — § 2. Sedoideae: Nur S. sedoides von den Pyrenäen bis zu den illyrischen Hochgebirgen. — § 3. Muscoideae: 2 Arten, von den Südwestalpen bis zu den südtiroler Dolomiten. — § 4. Aphyllae: Nur is zu den Karpathen, in Nordeuropa von Irland über Skandinavien bis in die Nahe der Taimyr-Halbinsel, weiter östlich fehlend, dagegen im arktischen und subark- tischen Gebiet westwärts über Spitzbergen und Grönland bis nach den nördlichen Roekj Mountains. Sekt. II. Euaizoonia: 10 Arten. Ausgangsgebiet die Zentral- und Ostpyrenäen, die Alpenländer und die Apenninen. — § |. Grustatae: 5 Arten im Ausgangsgebiet der ganzen Sektion, aber nicht auf der Nordseite der Alpen, «S. crustata ostwärts bis in die ilhrischen Gebirgsländer. — § 2. Peraixooniae: 2 Arten, von denen S. Hostii den alpen von Tirol bis Steiermark eigentümlich ist, während £. aixoon im ganzen Alpen- lande mit reicher Varietätenbildung verbreitet westwärts bis in die Pyrenäen, ostwärts über den Kaukasus hinaus bis über den Alburs vorgedrungen ist, südwärts bis nach Corsica und Unteritalien, sowie bis in den Peloponnes, nordwärts durch Milhleuropa nach Norwegen, Island, Grönland und dem nordöstlichen Nordamerika. — § 3. Cobil- Pars generalis. ;{;j doniae: die einzige Art S. cotyledon in den Pyrenäen und den Westalpen auf ver- hältnismäßig kleine Bezirke beschränkt, hat ein ausgedehnteres Areal in Skandinavien erobert. — § 4. Florulentae: die einzige Art, 8. florulcnta, bewohnt nur ein sehr eng begrenztes Areal in den Seealpen. — §5. Mutntae: die einzige Art, S. mutata, hat in den Nordalpen und im Alpenvorland sich weit ausgebreitet, westwärts bis zum franzö- sischen Jura, ostwärts bis Steiermark, in den Südalpen von den Bergaraasker Alpen bis zu den Steiner Alpen; dann aber tritt sie mit der Varietät demissa im Burzenländer Gebirge auf. Sekt. 12. Kabsckia: Etwa 45 Arten, hiervon in den Pyrenäen und Alpen nur wenige, mehr im östlichen Mediterrangebiet und im Kaukasus, einige Arten im Alburs, in Turkestan, im Himalaja, Yünnan und VVest-Hupeh. — § Mediae: 7 Arten im wesent- lichen nord-mediterran, aber S. media in den Ost- und Zentralpyrenäen bis in die sub- alpine Region aufsteigend, S. corymbosa von Kleinasien nordwärts verbreitet bis in die siebenbürgischen Karpathen, S. porophylla von Mittel- und Unteritalien bis nach dem hithvnischen Olymp. — § 2. Juniperifoliae: 8 Arten, deren Hauptentwicklung im Kau- kasus, aber S. juniperifolia westwärts bis zur Rila-Planina und Kalofer im Balkan, 8. saneta auf dem' Athos und im Gebiet von Troja. — § 3. Kotschyanae: Nur 2 Arten, von denen S. Kotschyi auf die südeuxinische und taurisch-cyprische Unterprovinz der Mciliterranprovinz beschränkt ist, S. Meeboldii in Kaschmir vorkommt. — § 4. M>ir- tae: 18 Arten, die am weitesten verbreitete Gruppe der Sektion, mit großen Lücken von Italien und über die Balkanhalbinsel nach dem westlichen Kaukasus, dann zum Alburs, Turkestan, Afghanistan, Baltistan, Himalaya, woselbst wahrscheinlich noch mehr Arten aufgefunden werden dürften, nach Yünnan und Hupeh zerstreut — § 5. Squar- rosae: i in den Alpen einheimische Arten, von denen jedoch S. caesia sich auch nach den Pyrenäen, Apenninen, Karpathen und den illyrischen Gebirgen verbreitet hat. — § 6. Rigidae: 5 Arten, davon 4 mit ziemlich beschränkter Verbreitung in den Alpen, 1 im westlichen Kaukasus. — § 7. Aretioideae: 2 Arten: S. aretioides in den Zentral- pyrenäen, S. Ferdinand} Coburgi im Balkan. Sekt. 13. Porphyrion: 3 Arten mit dem Ausgangsgebiet in den Alpenländern, da- von I stark polymorph mit sehr weiter Verbreitung. — § 1. Retusae: S. retu.sa mit 2 jetzt getrennten und selbst auch wieder noch sehr lückenreichen Arealen: a) Penni- nische und Südwestalpen bis Ostpyrenäen und b) Steiermark — VVestkarpathen — Ost- karpathen — Moesische Gebirge. — § 2. Biflorae S. biflora von den Südwestalpen bis zu den steirischen Alpen. — § 3. Oppositifoliae: der polymorphe Typus S. oppositi- folia ist nicht nur von den Pyrenäen bis zu den Karpathen verbreitet, sondern auch südwärts bis zur Sierra Nevada, den Apenninen und Montenegro, aber nicht zum Kau- kasus, dann nach der Auvergne und den Sudeten und in hohem Grade zirkumpolar, vom arktischen zirkumpolaren Areal auf den Rocky Mountains südwärts bei 4h° n. B. und von Nordsibirien entlang der Zentralasien in der Richtung von NO nach SW um- säumenden Gebirge Sajan, Altai, Alatau, Tien-schan) bis zum südwestlichen Tibet an der Grenze des westlichen Himalaya. Sekt. 14. Tetrameridium: Nur 1 Art, S. nana in Kansu. Sekt. 15. Diptera: 9 Arten von Yünnan bis zu den südlichen Kurilen und den Inseln im Nordosten von Yezo. Im Großen und Ganzen ergibt sich: 1. Die Ausgangsgebiete der Saxifragen I gegen Ende der Tertiärperiode in den Ländern zu beiden Seiten des nördlichen I des Stillen Ozeans, wo auch eine reiche Entwicklung mehrerer mit S-uifraga nahe wandter Gattungen stattfand und auf dem großen Bogen von den Gebirgsländern Ost- asiens durch Zentralasien, das nördliche Mediterrangebiet, den Kaukasus, die südlichen Karpathen, die Alpenländer und die pyrenäische Halbinsel, Marokko und Mal 2. Während und nach der Glazialperiode haben wenige nordamerikanisehe. einigt /. ntral- asiatische und mehrere alpine Arten die von glazialer Eisbedeckung frdgewofdeOM Landstriche besiedelt und sind dabei teils zirkumpolar geworden, teils haben ria uur in Nordeuropa oder auch noch in Grönland und im arktischen oder subarktisch, n A. Kngler, Du Pflanzenreich. IV. lEmbryophjrt» xi|.honog»m») 117. fUxifrftfB. t 34 A. Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga, Nordamerika Fuß gefaßt. 3. Zwischen Westeuropa und Nordamerika muß schon vor der Eiszeit ein Austausch stattgefunden haben, durch den einerseits die Stellares nach Europa, anderseits die Caespitosae nach Nordamerika und von da entlang den pazifi- schen Gebirgsländern über den Äquator hinweg nach Südamerika gelangten. 4. Ab- gesehen davon, daß in engeren Gebieten Verbreitung der Samen auch durch den Wind erfolgt, müssen Hochgebirgsvögel und nordische Vögel viel zur Verbreitung von Samen und Bulbillen beigetragen haben. Der Zug dieser Vögel wird einesteils dem Zurück- weichen der Gletscher entsprochen haben, anderseits hat der Zufall sowohl bei der Ver- breitung nach einzelnen entfernten Gebieten, wie auch dabei, daß die Samen gerade an geeignete offene Plätze gelangten, eine große Rolle gespielt. Anteil der Saxifragen an der Charakteristik der einzelnen Florenreiche und Florengebiete. Während zunächst die Gattungen auf Grund ihrer physiologischen Eigenschaften für einzelne Florenreiche charakteristisch sind, haben die Untergattungen oder Sektionen, manchmal auch Artengruppen, eine Bedeutung für die Abgrenzung der Gebiete und Provinzen, die Areale der Arten jedoch geben oft Anhaltspunkte ab für die Begren der Unterprovinzen und Bezirke. Doch ist hierbei immer festzuhalten, daß die Grenzen pflanzengeographischer Gebiete niemals ganz scharfe sind, daß von den eigentümlichen Arten eines solchen die eine Art hier, die andere da sich über die konstruierten Grenzen hinaus erstreckt oder von denselben zurückbleibt, je nachdem eine Art an bestimmte klimatische Verhältnisse gebunden ist, von denen die der höheren Breiten mit ver- hältnismäßig geringen Abweichungen in den Hochgebirgsregionen erheblich niederer Breitengrade sich wiederfinden. Die ganze Gattung Saxifraga gehört im wesentlichen dem borealen Florenreich und der demselben teilweise entsprechenden alpinen Region der zentral- und südamerikanischen Florenreiche an, daher hat sie vorzugsweise bei den durch Hochgebirge ausgezeichneten Gebieten eine Bedeutung für die Einteilung derselben. 1. Boreales Florenreich. A. Arktisches Gebiet. Die im arktischen Gebiet vertretenen Arten finden sich mit wenigen Ausnahmen auch in den Gebirgsländern des subarktischen, des mitteleuropäischen und des zentral- asiatischen Gebietes. Nur die Beringsmeerländer (Tschuktschenland östlich von Kolyma bis zum nordwestlichen baumlosen Alaska nebst den Aleuten) enthalten allein unter allen ark- tischen Ländern einige endemische oder nur wenig nach Nachbargebieten sich erstreckende Arten; S. spicata, S. EscJtscholtzii, S. rivularis Var. Laurentiana, S. sileniflora — ►*), •*- 1 S. bronchialis Var. cherlerioides, endlich die ostwärts bis Grönland weit breitete S. tricuspidata -> | . ß. Subarktisches Gebiet. A. Provinz subarktisches Europa. Im subarktischen Europa sind die Unter- provinzen a) Island, b) die Faeröer, wahrscheinlich auch c) das nördliche Seh Und von d) dem subarktischen Skandinavien durch das Vorkommen der 8. kjffh ttoideJt Subsp. borrali-ntluntira unterschieden. Das subarktische Skandinavien am das Gebiet nördlich der Eichengrenze, e) Das westliche Nordrußland enthalt keine bemerkenswerte Art. Sowohl im arktischen wie im subarktischen Asien finden eil Arten, welche in Sibirien herrschen, wie z. B. FHnus cembra, Abies sibirim und / exoelsa Var. obovata ihre Westgrenze nicht im Ural, sondern westlich desselben. Unter ♦ Die den Reinen beiKcfuRtcn Zeichen deuten an, daß die Art über die Grenzen des Ge- bietes hinaus nach Westen <-, nach Osten ->, nach Süden \ oder nach Norden A verbreitet ist Pars generalis. 35 den Arten unserer Gattung verhält sich so S. punctata, welche noch bei Woiogda vor- kommt. Diesen Teil des subarktischen Europa einschließlich des Ural bezeichne ich als ostrussische Waldzone. Im Ural selbst findet die im subarktischen Asien und Wesl- kanada verbreitete S. bronchialis ihre Westgrenze. B. Provinz Subarktisches Asien oder Sibirien, a) In der Unterprovinz des subarktischen Westsibirien ist der Altai noch besonders ausgezeichnet durch das Vorkommen der S. moscJiata Var. terektensis. — b) In der Unterprovinz des subarktischen Ostsibirien scheinen einzelne Bezirke durch das Auftreten eigen- tümlicher Varietäten der S. bronchialis charakterisiert zu sein; denn es sind bis jetzt beschränkt Var. muUiflora auf Baikalien mit Dahurien, Var. cfterlerioides f. pseudu- burseriana auf Nordostsibirien mit Kamtschatka. Zu diesem Bezirk rechne 'wh auch das Gebiet von Ajan, das südliche Kamtschatka und das nördliche und mittlere Sachalin zu, während sich der südliche Teil dieser Insel mit dem Amurland dem Ge- biet des temperierten Ostasiens anschließt. In dem genannten Bezirk finden sich einige eigentümliche Arten: \ S. nudicaulis, S. Sievers iana , \ S. davurica, S. Tiliugiunu, \ | S. Merkii, S. lactea, f S. sachalinensis. Von diesen Arten nimmt nur >'. Merkii ein größeres Areal ein und geht auch auf das Hochgebirge des mittleren Japans über. C. Provinz des subarktischen Amerika. Die Flora des subarktischen Amerika setzt sich fort nach den Gebirgen des pazifischen Nordamerika und vermischt sich mit dem Florenelement des letzteren (siehe weiter unten). In Kanada haben wir nur weiter verbreitete subarktische Arten. C. Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. In dieser ist nur die schon vorher erwähnte sich bis Island erstreckende S. hypnoides Subsp. boreali-atlantica als eigentümlich zu nennen. Die Varietäten der S. caespitosa Subsp. decipiens hat die atlantische Provinz mit der der europäischen Mittelgebirge gemein. Wahrscheinlich junge Endemismen sind in a) Island: S. geum Var. elegans, in b) Schottland und England: S. geum Var. apiculato-crenata. — B. Subatlantische Provinz. — C. Mittelbaltische Provinz (Südskandinavische Eichenzone mit den Alandsinseln, dem südlichen Finnland, Estland, Livland, dem nördlichen Ost- und Westpreußen bis zur Buchengrenze, Oland und Got- land). — D. Sarmatische Provinz. — Ohne jeglichen Endemismus von Saxifraga. E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. Unterprovinzen: a) Zentral- französisches Bergland. In diesem sind die von der Eiszeit nur wenig beeinflußten Sevennen durch zwei Belikt-Endemismen ausgezeichnet: S. Prosta und S. Prostiana. In der Auvergne aber findet sich neben dem im Norden verbreiteten Glazial-Belikt >'. hieracifolia die endemische S. moschataV&r. Lamottei. — bj Bheinland. In diesem kommt die bis nach England verbreitete S. caespitosa Subsp. decipiens Var. ipiinauefida vor. — c) Mainland, d) Jurassisches Bergland, e) Hercynisches Bergland, f) Böhmisch-mährisches Bergland und auch ein Teil von g) Sudeten beher- bergen andere Varietäten der S. caespitosa Subsp. decipiens, jedoch ohne scharfe geo- graphische Sonderung. F. Pontische Provinz. — Ohne jeglichen Endemismus von Saxifraga, doch \>t ihre danubische Unterprovinz vor den nördlicheren Tieflandprovinzen durch das reichliche Vorkommen der S. bulbifera ausgezeichnet. , G. Provinz der Pyrenäen. — In ihr zeigen die Sektionen Dactyloides und Robertsonia eine starke Entwicklung, erstere auch einen reichen Endemismus, wähn n.t letztere von hier aus nach Nordwesten und Osten Formen ausgehen ließ. Ziemlich in den ganzen Pyrenäen zerstreut findet sich S. < fttttft, welche aber auch nach den Se- vennen und dem nordatlantischen Iberien (Galicien) hinüberreichl. Der Reichten der Arten und Endemismen nimmt ab von Osten nach Westen. — Unterprovinzen: a) Die Ostpyrenäen sind vor den Zentralpyrenäen ausgezeichnet durch einige Arten, welche sie allein mit den Alpen gemein haben, wie S. sedoidc* und .S. retusa, ferner durch 3« 36 \. Kngler. — Saxifragaeeae-Saxifraga. die endemische S. geranioides Subsp. corbariemis. Mit den Zentralpyrenäen gemein haben sie: S. ajugifolia, S. aquatica, S. pentadactylis, S. intricata und die Yar. cadensis, S. pubescens Subsp. Pourretiatia und Subsp. Iratiana, S. exarata Var. pyre- naica, j S. longifolia, welche auch in das östliche Iberien vorgedrungen ist und S. media. — b Die Zentralp yrenäen haben vor den Ostpyrenäen voraus: ■*- S. are- timdes, doch erstreckt sich deren Areal auch weiter westlich nach den Niederen Pyre- näen (Basses-Pyrenees) und dem asturisch-canlabrischen Gebirge. — c) Die Niederen Pyrenäen (Basses-Pyrenees) besitzen als Endemismus S. Hariotii und S. trifurcata Yar. navarrensis. — d) Das asturisch-cantabrische Gebirge besitzt als Endemismen : inaliculata, 8. conifcra und S. trifurcata Var. typica. Mit den benachbarten Basses- nees hat es gemein S. cuneata — ►, welche auch in das zentrale Iberien vorgedrungen ist. Nur mit dem benachbarten nordatlantischen Iberien teilt es sich in das Areal von j. S. Clusii Var. propaginea. II. Provinz der Alpenländer. Wir übergehen die zahlreichen Arten, welche die Alpenländer mit den Pyrenäen und Karpathen, den Apenninen, den westpontischen Gebirgsländern und auch den arktischen Ländern gemein haben. — Im größten Teil der Alpenländer verbreitet und auf diese beschränkt (jedoch in den Südwestalpen fehlend) ist 6'. mutata Var. genuina, während die Var. demissa dem Burzenländer Gebirge der Oslkarpalhen eigentümlich ist. Auch S. aphylla findet sich in den Zentral-, Nord- und Südalpen, fehlt aber in den Südwestälpen. Es gibt dagegen einige Arten, welche auf einzelne Unterprovinzen der Alpenländer beschränkt sind oder nur hier und da aus einer Unterprovinz in eine andere übergreifen, und endlich einige, welche in einzelnen Be- zirken endemisch sind. a) Alpenvorland, b) Nördliche Kalkalpen, c) Juraalpen und Drömealpen, g) Östliches Alpenvorland und h) Südliches Alpenvorland besitzen keine ••!!- ■ le mischen Arten von Saxifraga, doch ist S. aixoon Subsp. eitaizoon Var. hirtifolia bis jetzt nur in den Eisenerzer Kalkalpen gefunden worden, d) Zentralalpen. Nur in diesen Gndet sich S. biflora Subsp. macropetala und S. oppositifolia Subsp. Rudolph* Nur auf den östlichsten Teil der Zentralalpen beschränkt ist S. oppositifolia Subsp. ble- jili trophylla. Den oststeirischen Alpen gehört auch S. Hostii Var. proles aÜBsima an; sie reicht aber auch in die benachbarten Bezirke Norische Alpen, östliche Voralpen und die den Nordalpen zugehörigen Eisenerzer Alpen hinein. Nur in den Niederen Troern wurde bis jetzt nachgewiesen S. aixoon Var. typica Subvar. cih'ifoli'i. Kine ausge- zeichnete, von den Mittelschweizer bis zu den Grajischen Alpen vorkommende, also für die westlichen Zentralalpen endemische Pflanze ist S. exarata Var. leurantha. Aus den Zentralalpen tritt in den westlichen Teil der nördlichen Kalkalpen und in die Südw.-i- alpen 8. museoides ein. Ähnlich verhält sich 5. Seguierii, doch ist sie außerdem auch in den Südalpen stark .verbreitet. Von den Zentralalpen geht in die Südwestalpen ebenfalls hinüber S. biflora Subsp. eubiflora, nur an einer Stelle (Marmolata in den Mi.lnstlii-licii Dolomiten) tritt sie auch in die Südalpen ein. e) Südwestalpen. \ "er- hält nismäßig reich an endemischen Saxifragen. Verbreitet in denselben sind: S. pede- iiiontana Subsp. ewpedemontana und S. diapensioides; sie dringen aber auch noch in die Walliser Alpen vor. Von den einzelnen Bezirken der Südwestalpen besitzen an en- demischen Relikten die Grnjischen und die Cottischen Alpen zusammen: 8. val- densis} die Seealpen: S. florulenta. Letztere haben ferner gemein mit den nördlichen Apenninen: S. linyulata Var. Bellardii Subvar. eu-Bellardii — >- und S. eunei /'•■'<' Var. oaptlliprs — ►, mit dem ligurischen Apennin: S. cocldearis — >, mit der Provencalfochen Unterprovinz der ligurisch tyrrhenischen Provinz des Mittelmeergebietes -«- S. lingulata Var. Bellardii Subvar. lantoscana. f) Südalpen. Eine Art, welche nur den Süihlpeu Dtümlich und zugleich über die ganze Unterprovinz verbreitet wäre, gibt es nicht : doch ist mit Auslassung der unten erwähnten Bezirke 2 und 5 S. p< v-rl.reitet, und 5. sedoides Var. Hohemoartii findet sich in den Bezirk 7, '8, 9. •r gibt es Arien, welche einzelne Bezirke charakterisieren oder auch einigen ge- meinsam sind. Die Bezirke \. Insubrische A., 2. Bergamasker A.. 8. Judi- Pars generalis. ;{■; karien haben gemeinsam f S. VandcUii, welche sich auch noch am Südhang der Ortler Xentralalpen findet. — Ähnlich verhält sich S. HostU Var. proles rfcflfift'od, welche voo den Bergamasker Alpen und Judikarien aus die Abhängt- '. pret nensis. Der Bezirk 3 Judikarien enthält die Endemismen S. Oracknoüka und >'. tombeanensis; letztere geht auch noch hinüber in den Bezirk 4 des Nonsberg und der Bocca di Brenla. Die Bezirke "> Mittelgebirge des Etschtals in Südtirol und 6 Trientinisch-Veroneser Alpen beherbergen keine eigentümliche Art; aber nur im Bezirk 6 wurde bis jetzt gesammelt S. aizoon Subsp. (»aizoon Var. mi/iuti/nli'i, doch wächst sie vielleicht auch sonst noch in den Südalpen. Dagegen kommen nur im Bezirk 1 der Südtiroler Dolomiten S. Farrliinii und S. depressa vor. In den Bezirken 8 der Karnisch-venetianischen A. und 9 Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen haben wir als gemeinsamen Endemismus A 8. tenetta, die auch in dem benachbarten zentralalpinen Bezirk der Norischen Alpen vereinzelt angetroffen wird. Nur vom Bezirk 10 Karst und Karniolisch-illyrisches Übergangsgebiet kennen wir 5. tridactylitcs Subsp. cutridactijHtus Var. submcridiowxlis. Von 10 bis 6 finden wir S. Hottü Var. proles eu-Hostü. Die Bezirke 8 Karnisch-venetianische \. einschl. Dobratsch und Gailtaler A., 9 Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen, 10 Karst und Karniolisch-illyrisches Übergangsgebiet haben mit ti und 7 gemeinsam S. crustata, welche aber auch noch im illyrischen Gebirgssystem wieder er- scheint. Von 9 bis 6 verbreitet und auch noch in 3 auftretend ist 8. squarrosa. Ebenso ist von 9 bis 3 mit Auslassung von 5 K 8. Bnrsrrinna verbreitet; sie findet sich aber vereinzelt auf Kalk auch in den Zentralalpen (Badstädter Tauern) und im öst- lichen Teil der nördlichen Kalkalpen, ist also nicht ausschließlich südalpin. J. Provinz der Apenninen. — Sehr schwacher Endemismus, und zwar im Ver- hältnis zu den Südalpen sehr wenig ältere Belikten, wohl mehr jüngere Neubildungen. — Unterprovinzen: a) Nördlicher Apennin und Apuanische Alpen: >'. oj>j/osi(ifolia Subsp. euoppositifolia Var. proles latina. — b) Mittlerer Apennin mit den Abruzzen: 8. tridens, S. moschata Subsp. ampullacea, S. oppositifolia Subsp. speciosa. Aus dem Mediterrangebiet dringen in diese Unterprovinz vor: N. lingulata Var. austrat*» und >'. porophylla Var. euporophylla. K. Provinz der Karpathen. — Für den größten Teil der Provinz ist charak- teristisch S. carpathica. — Unterprovinzen: a) Westkarpathen. Hier tritt als Belikt- Endemismus S. perdurans auf. — b) Ostkarpathen: S. aizoon Subsp. e »aizoon Var. laeta, Var. Unearifolia (Siebenbürgisches Erzgebirge), Var. mltrata, 8. mutata Var. df- mixsa und S. corymbosa Var. lutco-viridis. Die "anderen Arten, durch welche die Ost- karpathen vor den Westkarpathen und Alpen ausgezeichnet sind, finden sich auch in den illyrischen (S. marginata Var. Rocheliana) oder in den moesischen Gebirgen [S. rotiindifolia Subsp. luiucherifolia Var. euhcuclierifolia und 8. pedemontaiia Subsp. '•»/- inosa). Die beiden letztgenannten Pflanzen wachsen übrigens auch noch im Mittelmeer- gebiet in der skardo-pindischen Unterprovinz. L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — a) Pannonische Unterprovinz: ohne Endemismus. — b) Illyrische Unterprovinz: Sie zeigt ähn- lich wie die Apenninen endemische Neubildungen: S. tiidactylilra Subsp. e»tridarti/li(,s Var. serbica, S. tridactylites Subsp. Blavii, welche auch in die skardo-pintlis.be I nter- provinz hinübergeht, ferner .S. sedoides Var. prenja, S. glabella Var. adenuphylbi. s exarata Var. tenuinervia, S. aizoon Subsp. euaixoon Var. Malyi. — c) Moesische t'nterprovinz: Belikt-Endemismen sind S. Stnbrmji und 8. Fndinandi Cobnrgi. Ferner ist der Balkan durch das Auftreten einiger iu der mittleren Mediterranprovin« ii ii • 1 dem Kaukasus verbreiteterer Arten ausgezeichnet, z. T. mit eigenen Varietäten, wie S.jumperina Var. pseudosaneta und Var. maetdomoa. M. Provinz des Jailagebirges. — Hier ist & irrig»» endemisch. N. Provinz des Kaukasus. — Charakteristisch für das ganze Gebiet desselben ist S. cymbalaria Var. eucyrnbalaria, doch ist dieselbe auch in den der mittleren Medi- 38 A- Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. terranprovinz angehörigen kolchiscben und südeuxinischen Unterprovinzen sowie im Gouvernement Jelisawetopol der Armenisch-iranischen Provinz anzutreffen. Ferner sind in demselben endemisch: im ganzen Kaukasus: S. aizoon Subsp. micartüagmea, im West- und Ost-Kaukasus: S. laevis. — a) im Westlichen Kaukasus: 8. exar//< .mi >i, 8. uucasica, colchica, scleropoda, carinata, coltmtnaris, DinmbU. — c) Im Östlichen Kaukasus: 8. »uhrrrtifillnta, S. juniperina Var. brwhm>hylla. — d) Im Alburs: 8. ini/tim. — b) Der Kleine Kaukasus besitzt keine ihm ausschließ- lich zukommende Saxifraga. — Zu bemerken ist noch, daß S. junijn rifulin, die auch für den ganzen Kaukasus charakteristisch ist, über denselben "hinaus nach dem Balkan gelangt ist. D. Makaronesisches Übergangsgebiet. Die Provinz Madeira enthält zwei endemische Arten, welche der in den Pjre- näen und in der iberischen Mediterranprovinz vertretenen Gruppe Cerafiiplttjllur zu- gehören : 8. niadercnsis und 8. portosanctana. E. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — Der ganzen Provinz gehört in i/iiiniil'itii Subsp. eugranulata Var. proles glaucescens, doch ist sie auch noch weiter verbreitet, bis in das östliche und westatlantische Iberien. Ferner gehört der ganzen Provinz 8. globulifcra an, deren Varietäten aber zum Teil auf eine der beiden Unter- provinzen beschränkt sind. — a) Südatlantisches Iberien. Reicher Heliktende- mismus: 8. Bamtderi, gemmulosa, Bourgaeana, Boissieri, biternata, Gamponi und Var. leptophglla, S. Beuteriana, Bigoi. Dazu kommen folgende jüngere Endemismen: 8. granulata Subsp. eugranulata Var. gracüis, S. globulifera Var. gra> Var. gibraltarica (auch nach Algerien hinüberreichend), Var. erioblasta, S. pubescens Subsp. nevadensis. Nach einigen benachbarten Provinzen strahlen aus die Areale von S. tUcho- tqma und *S'. caipetana. — b) Nördliches Marokko einschließlich des Großen Atlas: 8. demnatensis, Maweana. B. Iberische Provinz. Ziemlich reich an Endemismen. — a) Subpyrenäisches Iberien: 8. Vayredana und 8. liugulata Var. catalaunica. — b) Zentrales Iberien: 8. hgpnoides Subsp. continentalis Var. cantabrica, auch nach dem westatlantiscln-n Iberien hinübergehend. — c) Östliches Iberien: S. latepctiolata, S. granulata Subsp. ■ii it lata Var. Bouyana, S. Gossoniana, S. valentina. — d) Balearen: Kein En- demismus, merkwürdig äußerste Armut an Saxifragen. — e) Westat laut is< Ix - Iberien: 8. granulata Subsp. Hochstetteri. — f) Nordatlantisches Iberien: Kein Endemismus. C. Ligurisch-tyrrhenische Provinz. Viel ärmer an Endemismen als die iberische Provinz. — a) Provencalische, b) ligarische, c) nord tyrrhenische Unterprovinz ohne Endemismen. — d) Südty rrhenische Unterprovinz mit Neapel und Kalabrien 8. aixoon Subsp. cuaizoon Var. sti> Wem den Provinzen des Gebittes scheiden A. Turanische oder aralo-kaspische Provinz (einschl. des westl. Turkestan), C. Provinz des Han-hai mit der Gobi für Saxi- fraga aus. Über den Endemismus der übrigen ist nach unserer jetzigen Kenntnis kurz folgendes zu bemerken: ' B. Provinz des turkestanischen Gebirgslandes mit Alatau und Tiön-scban. — Endemisch nur S. pamassioides. D. Provinz des tibetanischen Hochlandes einschließlich der Hochwüste. — Endemisch S. nanella, parva, hirculus Var. Tafclinttn. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Der ganzen Provinz gehören an: S. odontophglhi . strigosa, Jacquemontiatui, flagcllaris Subsp. murro- ii «lata, 8. Brunoniana, S. ramulosa und S. imbricata. — In benachbarte Provinzen erstrecken sich die Areale folgender Arten : und brarhgpoda 40 A» Engler. — Saxifragaceae-Saxifraga. Var. ftmbriata ->», S. fUJMuU» -* verbreitet bis Sz-tschwan, S. pallida ->, S. bra poda -*■ verbreitet bis Yünnan, £. Moorcroftiana desgl., 8. hirculus Var. alpma. a) Westlicber Himalaja: S. hirculus Var. hirculoides und Var. 8ubd subspathulata Var. kumaunensis, S. microphyüa. — S. Meeboldii, Stolitxkor, afijhn- nica, Marina. b) Östlicher Himalaya: S. pluviarum, Gageana, Dungbooii. — S. Kinttchm gingae, sikkimensis, Kingiana, latiflora, eglandulosa, Hookcri. chumbiengis, 8tibipatku~ lata, saginoides Var. parvipetala, 8. aristulata Var. micropctala, S. Cu- ilpe- brata, cordigera, elliptica, lychnitis, viscidula, punctulata, llonnkin nsls. stellt cm perpusilla, inconspicua, püifera, Jiemisphaerica. — S. coaretata. — 8. . ! i subsessiliflora, quadrifaria. Vom Ost-Himalaya bis Hochtibet reicht S. UfnbeütUata. Mit Yünnan hat der östliche Himalaya gemein: S. nutans, hupidtäa Var. Doniana. Vom Ost-Himalaya bis Sz-tschwan finden sich: 8. saginoides, aristulata', vom Ott-Himalaja bis Schensi ist anzutreffen: 8. pseudo-hirculus; vom Ost-Himalaya bis Kansu kommt zerstreut vor «S. tangutica. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yünnan. Endemisch: 8. pai 'bu-istaminea. — S. Bulleyana, brachyphylla, petrophila, peplidifolia, subamplexica turfosa, haphphylloides, nigroglandulosa, tsangschanensis, Forrestii, oreojihil», ia. G. Temperiertes Ostasien. In einem großen Teil dieses Gebietes ist S. sarmentosa verbreitet, sie findet >i. -h auch in den Gebirgen des chinesischen und japanischen Übergangsgebietes, sogar auf Formosa und den Philippinen (wahrscheinlich eingeschleppt). A. Provinz des temperierten Himalaya, Yünnan, Sz-tschwan, Schensi, Hupeh und Kansu. — Nur wenig Endemismen aus der Sektion Diptera: S tzeana, sinensis, flabellifolia, sarmentosa Var. Immaculata. B. Provinz des nördlichen China (nördlich vom Tsin-ling-schan) und K< — S. Limprichtii, sibirica Var. pekmensia; S. cortusifolia Var. typiea tritt auch in den beiden folgenden Provinzen sowie im Gebirgsland des ostchinesischen und jipaaiarhdn Übergangsgebietes auf. C. Provinz des nördlichen Japan. — S. yezoensis, geht auch auf die Kurilen and oaefa Sachalin hinüber. S. sachalinensis Var. amplissima. (Spontaner Standort mir nicht bekannt.) D. Amurland und südliches Sachalin. — S. mauscliuriensis , nudu KbrtfctnaJbyt, oblongifoUa. I Provinz des südwestlichen Kamtschatka mit den mittleren und nörd- lichen Kurilen. — Keine endemische Saxifrnga bekannt. Pars generalis. 41 H. Gebiet des pazifischen Nordamerika. Vorherrschend sind die Gruppen Nivali-vir;/i/iir,isrs, Integrifoliae und Stellares der Sektion Boraphila. Einige Arten sind in den beiden ersten Provinzen vertreten oder auch im subarktischen Amerika. In allen drei Provinzen des Gebietes findet sich 8. Oregano-, in A a und ß a kommen S. oceidentalis und 8. Marshallii vor, auch >'. Mi < - tensiana, welche noch nach Ab hinüberreicht \ . A. Provinz der pazifischen Koniferen. — a) Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge. — Endemisch: S. rufidula, parvifolia, MarshaUü Var. tgjii'u, S. fragosa, integrifolia, columbiana Var. apetala ->, S. Newcombei f , 8. fcmtginca und die Var. Macounii — >-, S. caespitosa Subsp. subgemmifera. — b) Südliche Unterprovinz mit der Sierra Nevada. — Endemisch: S. aprica, fallax, oregan-i Var. sierrae — >, auch in die westamerikanische Wüsten- und Steppenprovinz übergehend. 5. bryophora. — £. Tolmiei Var. ledifolia. B. Provinz der Rocky Mountains. Wenig endemische Arten. In den nörd- lichen und mittleren Rocky Mountains, sowie auch in der westamerikanischen Wüsten- und Steppenprovinz tritt S. rhomboidea Var. typica auf. In den nördlichen und mitt- leren Rocky Mountains findet sich S. caespitosa Subsp. exaratoides Var. delicatula. — a) Nördliche Rocky Mountains. — In diese dringen einige Arten aus dem ark- tischen Nordamerika ein, wie z. B. 8. caespitosa Subsp. exaratoides Var. Drummondii. Endemisch sind folgende: S. rhomboidea Var. crenatifolia , S. Marshallii Var. ida- hoensis. — b) Mittlere Rocky Mountains (Idaho und Montana bis Colorado,: 8. rhomboidea Var. interrupta und Var. austrina. — S. montanensis. — S. chrysantfia. — c) Südliche Rocky Mountains: S. eriophora. — S. mexicana. — S. caespitosa Subsp. exaratoides Var. Purpusii und Var. Lemmonii. C. Westamerikanische Wüsten- und Steppenprovinz. Keine endemische Art. J. Gebiet des atlantischen Nordamerika. A. Seenprovinz. — Keine endemische Saxifraga, überhaupt nur äußerst wenige Arten. B. Provinz des sommergrünen Mississippi- und Alleghany-Waldes mit den Alleghanies. — a) Unterprovinz der Mississippi-Ohio-Tennessee-Zone: \ S. virginiensis — >-, nach Norden und Westen weiter verbreitet, f S. pennsylvanica —*■, wie vorige. — b) Unterprovinz der Alleghanies: Endemisch: 8. "iroliniana, tcnessensis, Careyana, leucanthemifolia, micranthidifolia. II. Palaeotropisches Florenreich (einschließlich der in dasselbe übergehenden subtropischen Gebiete). B. Afrikanisches Wald- und Steppengebiet. B. Nordafrikanische Hochland- und Steppenprovinz. — b) Unterpruvinz des abessinischen und Gallahochlandes mit Eritrea und Yemen. — Endemie li 8. hederifolia. H. Chinesisches und japanisches Übergangsgebiet. Bildet den Übergang zwischen IG. und dem Monsungebiet, umfaßt das untere Gebiet des Jangtsekiang bis Itschang, das südliche und mittlere Japan. — In der Provinz des südlichen und mittleren Japan sind endemisch : S. japonica, /'luca, /ii/'ponica, sendaica, cortusifolia Var. obtuso-<-uneata und Var. partita, S. Forttmei, madida. In diesem Gebiet ist jedenfalls auch S. cuscutiformis heimisch, doch ist nichts Näheres bekannt. 42 A- Angler. — Saxifragaceae-Saxifraga. III. Zentral- und südamerikanisches Florenreich. C. Andines Gebiet. A. Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Endemisch: 8. mth li'Unnica Subsp. p< rnriana, \ S. magellanica Subsp. Poiretii (reicht bis in das austral- antarktische Gebiet Südamerikas), 8. Boussingnultii. B. Argentinische Provinz und D. Chilenische Übergangsprovinz haben gemein: S. Pavonü. Fossile Arten. Folgende Arten sind in glazialen Ablagerungen von Gebieten, in denen sie jetzt fehlen, gefunden worden und dienen, sowie viele andere Funde voa Nathorst und anderen, zur Bestätigung der aus der heutigen Verbreitung gewonnenen Anschauungen von den Wanderungen der Saxifragen. \. S. hirculus: in einer Lehmgrube bei Deuben östlich von Tharandt in Sachsen (Nathorst, Die Entdeckung einer fossilen Glazialflora in Sachsen, am äußersten Rande des nordischen Diluviums, in Öfversigt af Kongl. Vetensk. Akad. Förhandl. 1894. No. 40). i. 8. caespitosa: Kunda in Esthland (Nathorst, Vorkommen fossiler liyllum, Saxifragopsis, Zahlbrucknera, Saxifragella) ganz oder teilweise zu Saaoifraga gerechnet wurden. Zum größten Teil habe ich diese schon in der Bearbeitung der »Natürlichen Pflanzenfamilien c von Saxifraga abgetrennt. In derselben war aber auch die Gattung Fauria Franch. (== Nephrophyllidium Gilg), welche zu den Gentianaceae-Mentpi/itltm- deae gehört, enthalten. Auch Donatio,, welche als besondere Gruppe (Donatieae) den Saxifragoidsae angeschlossen war, ist jetzt aus dieser Familie ausgeschlossen und von Mildbraed (Pflanzenreich 35. Heft [IV. 278] 4 5) nach dem Vorgange F. v. Mueller's an die Stylidiaceae angeschlossen worden. Im übrigen können die Gruppen der Saxifragaceae-Saxifragoideae so, wie sie in den Natürl. Pflanzen fam. III. 2 a. S. 46 begrenzt sind, bestehenbleiben. Innerhalb der > frageac-Saxifraginar unterscheide ich jetzt noch die Gattungen Jcpsonia Small, Hierony- musiu Engl, und Litliophragma. Engere Verwandtschaft besteht zwischen den Gattungen ri'irrlla, Hewhera, Tolmica, Tellima, Mitella und Lithophragma, einem Stamm, welcher über Nordamerika und Ostasien und das östliche Zentralasien nicht hinaus gekommm ist; Chrifsosplrniitm sowie Lepuropetalum stehen isoliert, desgleichen Orrsitrophe und Aeeriphyllum. Diesen Verwandtschaftskreisen stehen dann die Gattungen gegenuhiM. welche sich um Saxifraga scharen. Unter ihnen nimmt wieder Bergcni [Engl. Stamina 10 16. (l 5 Zahlbruri ■ ß. Placentae parietales. Rchb. I. Placentae et stili alternantes. \. Petala adsunt, integra, raro nulla (nonnullae species generis Heuchera). Flores paniculati vel racemosi. * Placentae basi approximatae. Semina laevia. Flores actinomorphi vel zygomorphi. Sta- mina 10 17. (4 6) Tiarella L ** Placentae medio carpellorum sitae vel ex eo- rum parte superiore descendentes. Semina ± tuberculata. Flores actinomorphi vel zy- gomorphi. Stamina 5 vel 3. f Flores laxe cymosi vel subglomerati; ra- muli paniculam vel inflorescentiam spici- formem componentes. Stamina 5. Petala interdum nulla 18. Heuchera L. ff Flores racemosi, reeeptaculo obliquo. Sta- mina 3 19. Tolmtea Torr, et 2. Petala plerumque partita, raro integra, tunc ob- [Gra\ . longa vel ovato-lanceolata, in nonnullis speciebus generum Tellima (Subgen. Elmera Rydb.) et IMhophragma (Subgen. Conimitella Rydb.). * Carpidia 2, eorum pars libera tantum in fruetu aueta. f Seminum testa asperula 20. Tellima R. Br. ff Seminum testa laevis .21. Mitella L. ** Carpidia 3. Receptaculum in fruetu auetum . tK&.LiÜiophragmaSuU. 3. Petala deficientia. Receptaculum turbinatum cum ovario conjunotum 22. Chrysosplenium L. II. Piacent. i.' ^tilis oppositae 23. Lepwopetalui, Pars generalis. 4.7 Saxifraga L. Opera principulia, in quibus hujus generis species describuntur vel enumerantur, vide p. 1. Hypanthium minutum vel latum vei db excavatum, rcceptaculum ovario adnatiiiu constituens. Sepala 5 (raro 4) reflexa vel patentia aut ei'ecta imbricata. Petala 5 frarissime 4 vel 0] aequalia, raro inaequalia, saepe obovata vel obovato-oblonga, vel oblonga, interdum cuneata, baud raro unguiculata, semper basi acuta interdum basi 2 — 4-callosa, hypogyna aut epigyna, in praefloratione imbricata, in fructu persistentia. Stamina \0 (raro 8); filamenta subulata vel liliformia, rarius clavata, antherae di- dymae loculis lateraliter dehiscentibus. Carpidia 2, rarius 3 — 5, plus minusve in ovarium liberum vel calycis tubo adnatum connata; ovarium biloculare, rarissime 3 — 5-loculare; placentae marginibus carpidiorum introflexis connatis affixae, undique ovuligerae; stili liberi, primum conniventes, deinde patentes vel reflexi; Stigmata obovata vel spatbulala. Capsula supera vel semisupera vel infera, 2-rostris, rarius 3 — 5-rostris, inter rostra 2-valvis, rarius vesiculosa, ultra medium dehiscens. Semina parva, oblonga, rarius rotundo-obovata, testa raro sublaevi, saepius minutissime irregulariter tuberculata, rarius plus minusve distincte seriatim tuberculata; albumen carnosum, copiosum. Embryo minutus, teres; cotyledones plano-convexae, interdum apice foveola minuta instructae. — Herbae, rarius annuae vel biennes, pleraeque perennes caespitosae, rarius suffruticosae. Caudiculus epigaeus aut hypogaeus, ramulis novellis aut bulbosis denique a caudiculis sejunctis, aut stoloniformibus vel sarmentosis, serius sejunctis, aut, quod saepissime, turionibus cum caudiculo permanentibus. Folia raro decussatim opposita, plerumque alternantia, apice caudiculorum atque turionum rosulatim congesta, in caulibus floriferis plus minusve remota, herbacea, interdum tenerrima, saepe valde carnosa vel coriacea, forma valde variantia, aut integra oblonga, obovata, cuneata, lingulata, lanceolata, lineari- lanceolata, aut tripartita, partitionibus iterum 2 — 3-partitis; lamina a petiolo plerumque, a parte vaginali interdum distincta, sed etiam in petiolum atque vaginam pauUatim transiens; nervi ulteriores saepe in foveolas marginales atque apicales exeuntes, haud raro calcem in superficie secernentes. Pili plerumque pluricellulares, in aliis uniseriati, haud raro glanduliferi, in aliis pluriseriati setacei. Bracteae atque prophylla plerumque simplicia sessilia, saepe setacea. Flores pedicellati, aut nonnulli in cicinnum digesti aut racemum simplicem plus minusve corymbosum efformantes, aut complures in racemos paniculasve vel dichasia paniculam compositam efformantia digesti. D" Saxifragaceae-Saxifraga von A. Enuler und E. Irmscher. (Gedruckt OVt 19 15 -März 1916.) Saxifraga l.*) Saxifraga**) [Tourn. et Geum Tourn. Inst. I. (1719) 251, II. t. 1 29 ; L. Gen. (1737) 131 n. 378] L. Spec. pl. ed. 1. (UB3) 398 — 405, ed. 2. (1762) 570, FI. läpp. ed. 1. (1737) 134 — 142, ed. 2. (curante Smith) (1792) 140 — 148, Fl. suec. ed. 1. (1745) 128 — 131, ed. 2. (1755) 141—144; Gunner Fl. norv. I. (1766), II. (1772) t. 7— 9; Scop. Fl. carn. I. (1772) 290—297; Gouan Illustr. et Observ. bot (1773) 27—29, t. 18 f. 1—3; AH. Fl. pedem. II. (1785) 68—73; Vill. Hist. pl. Dauph. III. (1789) 660 — 676; Moench, Method. pl. Marb. (1794) 664; Willd. Spec. pl. II. (1799) 638 — 658; Lapeyrouse (Lapeyr.) Figur. Fl. Pyr. (1801) c. 33 tab., Hist. abreg. pl. Pyr. (1813) 223 -237; Michx. Fl. bor. am. I. (1801) 268,269; Panzer in Sturm Deutschi. Fl. I 7. (1809); Sternb. Rev. Sax. (1810), Suppl. L (1822), Suppl. II. (1831) et in Sturm Deutschi. Fl. I. 9. (1814); Wahlenb. Fl. läpp. (1812) 111 — 120, Fl. Carp. (1814) 116—123, Fl. succ. I. (1824) 258 — 264; Gaud. Synon. Sax. in Meisn. Naturw. Anz. 1818 n. 9, Fl. helv. III. (1828) 83 — 133; Haworth [Haw.] Synops. pl. succ. (1812) 324 — 326, Enum. Sax. (1821) 22 — 36; D. Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 341—452; Tausch, Hort. Canal. fasc. I. (1823); I. E. Smith, The English Flora I. (1824 261—282; Moretti, Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829); Reichenb. Iconographia bot. s. pl. crit. VII. (1829) t. 620—628, Fl. germ. excurs. (1832) 552—561 ; Seringe [Ser.] in DC. Prodr. IV. (1830) 17—47; Bunge in Ledeb. Fl. alt. II. (1830) 116—124; Hook. Brit. Fl. (1830) 190 — 199; Koch, Synops. Fl. germ. et helv. ed. 1. (1836) 266, ed. 2. (1843) 293 — 306; Meisn. Gen. (1838) 136, Comment. (1838) 100; Endl. Gen. (1839) 814 n. 463 4; Hook. Fl. bor. amer. I. (1833) 242—255; Bertol. Fl. ital. IV. (1839) 449— 514; Torr, et Gray Fl. North Am. I. (1840) 563 — 576; Hegetschweiler (herausgegeben von O. Heer), Flora d. Schweiz. (1840) 386 — 405; Turcz. Fl. baical. dahur. (Extrait du Bull. Soc. Natural. Moscou XV— XVIII, 1842 — 45) 449—463; Griseb. Spicil. Fl. rumel. I. (1843) 331—337; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 204 — 225; Gren. et Godr. Fl. *) Generis vastissimi late distributi propter gregum evolutionem atque distributionem geo- graphicam studio intenso dignissimi a me per quinquaginta duos annos diligenter observati mono- graphiam novam nunc auxiliis Dr'" Edgar Irmscher, qui per fere quinquo annos in hoc oper.- mihi accuratus et sagax collaborator fuit, publici juris facere audeo. Genus Saxifraga a reliquis Saxifragaceis separalum in hoc opere tractatur. Pars generalis parle systematica Anita apparebit ' A. Engler. **) Nomen derivatum asaxum etfrangere, quia multao species saxorum fissuras incolunt. Ante Tourncfortium et ante Linnaeum nomen Saxifraga etiam planus aliorum generum attri- butum fuit. A. Engler, Dm Pflanzenreich. IV. (Embrjopbyta •iphonogama) 117. 8aiifraga. 4 2 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. France I. (1848) 637 — 660; Boiss. et Reuter, Pugillus pl. nov. Afr. bor. Hispaniaeque (1852) 46—49, 1 3 f ; Schott, Nyman et Kutschy, Analecta botanica I. (l 854) 20—30; Trautvetter, Fl. tainiyr. in Middendorff Reise I. 2. (1856) 41 — 46, Incrementa Fl. phaenogamae rossicae I. (1880) 314—318; Trautvetter u. C. A. Meyer, Fl. ochotensis in Middendorff Reise 2 (1856) 41, 42; Trautvetter, PI. Sibir. bor. in Acta Horti petrop. V. (1877) 57 — 60; Boiss. Diagn. plant, nov. Orient, ser . 1. IX. (1849) 19, ser. 2. II. (1856 63 72; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 799 — 813, Suppl. (1888) 248—49; Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1858) 60 — 72; Malmgren, Öfversigt af Spetsbergens Fanerogam-Fl. in Öfversigt af K. Vet. Akad. Förh. 18t>2. n. 3 p. 244—246; Beutli. et Hook. f. Gen. I. 2. (18H5) 635; Schur, Enum. pl. Transsilv. (1866) 231 —240; Neil- reich, Aufzählung der in Ungarn u. Slavon. beob. Gefaßpflanzen (1866) 228 — 231, Dia- gnosen hierzu (1867) 51 — 52, Nachträge und Verbess. (1870) 64, 68 u. in Verb, zool. bot. Ges. Wien XVI, XVII, XX, Die Vegetationsverh. von Croatien, in Verh. zool. bot. Ges. Wien XVIII. («868) 164, 165, Nachträge a. a. O. XIX. (186«) 805 (41); Engl. Bei- träge zur Naturgeschichte des Genus Saxifraga in Linnaea XXXV. (1867) 1 — 123, De Saxifragis hybridis, ortis in horto botanico Vratislaviensi, App. Delectus seminum bort bot. Vratisl. 1869, Index criticus specierum atque synonymorum generis Saxifraga in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 513 — 556, Monographie der Gatt. Saxifraga mit be- sonderer Berücksicht. d. geogr. Verbr. (1872), Species et varr. novae Asiae centralis in Maximowicz, Diagnoses pl. novarum asiatic. V. (Melang. biol. tires du Bull. Acad. St. rsbourg XI) 710 — 711, Saxifraga in Engl. u. PrantI, Nat. Pflzfam. III. 2. (1890) 51 — 61 ; Engl, et Irmscher, Enum. and descript. of Saxifraga in PI. chinenses Forrestianae in Notes R. Bot. Gard. Edinburgh n. XXIV. (1912) 123—149, t. 87 — 102; Engl. u. Irmscher, Revision von Saxifraga Sect. Hirculus und neue Arten anderer Sektionen in Engler's Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 567—610, Neue Arten der Gott. Saxifraga aus Zentralasien in Engl. Bot. Jahrb. L. (1914) 38 — 45; Franchet et Savatier, Enum. pl. Japon. I. (1875) 145—146; A. Blytt, Norges Flora III (1876) 900—912; Hook. f. Fl. Brit. India II. (1879) 390—397 (elabor. C. B. Clarke); Hartman, Handbok i Skandin. Fl. ed. 1. I. (1879) 2 53—256; Willkomm et Lange Prodr. Fl. hisp. III. (1880) 104 — 126, Suppl. (1893)207 — 212; Lange, Conspectus Fl. groenlandicaeinMeddelelser om Grön- land (1880) 59 — 66; Babington, Manual of Brit. botany, 8. ed. (1881) 145 — 178; Kjellman, Sibiriska Nordkusten: Fanerogamfl. etc. in Vega Expeditionens Vetenskabliga Jakttagelser (188t) 261—64, 530— 534; J. Macoun, Catalogue of Canadian pl. (1 88 i) 4 49— 155, Suppl (1888) 321; Nathorst, Nya Bidrag tili kännedomen om Spetsbergens Kärlväxter, in Kongl. Svenska Vetensk. Ak. Handlingar XX. n. 6. (1883) 14 — 16; Simonkai, Enum. Fl. Transsilvanicae vasculosae critica (1886) 242 — 248; G. Beck, Fl. von Bosnien, in Ann. naturhistor. Hofmus. Wien (1886 — 87) 93 — 94, Fl. v. Nieder-Üsterreich 11. I. (1892) 67 2 — 679, Fl. von Südbosnien u. d. Herzegowina in Ann. naturhist. Hofmus. Wien XI. (1896) 144 — 146; Franch. PI. Davidianae ex Sinarum imperio II. in Noqt. Arch. Mus. Paris, ser. 2. VIII. (1886) 48—52 t. 1A, PI. Delavayanae (1889) 223 — 240 (opus haud completum), in Journ. de bot. VIII. (1894) 295, X. (1896) 261—266; Greene, Fl. franciscana (1891) 186 — 189; Rosenvinge, Grönlands Fanerogamer in Meddi-1- elser om Grönland III. (1892) 677 — 80; Forbes and Hemsley, Index Fl. sinensis in Journ. I.inn. Soc XXIII. (1887) 266—269, XXXVI. (1905) 515; Hartz, Fanerogamer og Kar- ki\ptogamer fra Nordost-Grönland, c. 75—70° in Meddelelser om Grönland XVIII. (1895) 33J— 334; Velenovsky, Fl. bulgarica (1891) 193—196, Suppl. (1898) 113-117; Ekstnm, Neue Beiträge zur Kenntnis der Gefäßpflanzen Novaja Semlja's, in Engler's Bot. Jahrb. XXII. (1896) 184—201; Britton and Brown, lllustr.it. II. North In. St, Canada etc. II. (1H97) 170—176 c. flg. 1824 — 1839; de Boissieu, Les Saxifraga« -.Vs du Japon m l'.ull Berfa. Boissier V. (1897) 685—687; Grecescu. Conspectul Florei romanici (1898) -i 36; Korshinsky, Tentamen Fl. Bossiae orientalis in Mm. Aal. St IVtersbourg MI 1. (1898) 164—166; Burnat, Fl. des Alpes roarit. III. 1. (1899) «41 — 273, IV. (1906) 180 — 186; Abromeit in Botanische Ergebnisse der von der Ges. f. Erdkunde ausgesandten Grönlandsexpedition (1899) 32—38; Bubani, Fl. pyren. II. (1900) 662 — Saxifraga. 3 689; Düsen, Zur Kenntnis der Gefäßpflanzen Ostgrönlands in Bibang tili K. svensk. Vet. Akad. Hancllingar XXVII. Afd. III. n. 3. (1901) 31 — 37; L. Üiels, Fl. v. Zenlral- china, in Engler's Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 364 — 367; de Halacsy, Conspectus Fl. graecae I. (1901) 596—606; Rouy et Camus, Fl. de France VII. (1901) 30—84; Krylow, Fl. Altaica II. in Acta Horti Petropol. XXI. (1903) 470 — 479 russisch; Marcail- hou d'Aymeric, Gatal. raisonne des pl. indigenes du bassin de la Ilaute Ariege, Extrait du Bullet. XI, XIII, XIV et XV de la Soc. d'hist. nat. d'Autun («898—190») 454—492; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 127—129; A. v. Hayek, Monographische Studien über die Gattung Saxifraga, I. Die Sektion Porphyrion in Denkschr. d. math. naturw. Kl. d. Kais. Akad. d. Wiss. Wien LXXVII. (1905) 1—92; Kruuse, List of the phanerogams etc. found on the coast of East-Greenland 75° bis 66° 20', in Meddelelser om Grflnland XXX. (1905); A. Blytt, Handbog i Norges Fl. (1906) 404—410; Ch. V. Piper, Fl. [of the State] of Washington in Contrib. from the United States Nat. Herbarium XI. (1906) 312 — 317; Gortani, Fl. Friulana II. (1906) 219—223; A. Gray, New Manual of botany (rearranged by Robinson and Fer- nald) 7. ed. (1908) 446; v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Fl. von Tirol VI. (1909) 440 — 479; Coulter and Nelson, New Manual of the Central Rocky Mountains (l«09) 238 — 240; Ostenfeld and Lundager, List of vascular plants from North-East-Green- land N. of 76° n. lat. in Danmarks Exped. til Grflnlands Nordustkyst 1906 — 1908, III. 1. (1910) 25, 26; W. W. Smith, The Vegetation of the Zemu and Llonakh Valleys of Sikkim in Records of the Bot. Survey of India IV. n. 5 (1911) 192 — 195; The alpine and subalpine Vegetation of South East Sikkim in Records of the Bot. Sur- vey of India IV. n. 7. (1913) 367 — 370; Luizet, Contribution a l'etude des Saxifrages du groupe des Dactyloides in Bull. Soc. bot. France LVR. (1910) 525 — 534, 547 — 556,595 — 602, t. 27—29, LVIII. (1911) 42—51, 227—236, 365—372, 403—412, 637-644, 713 — 717. t. 7, 10, H, 12,LIX. (1912)120— 129, 148—157, 529—537, 681 — 685, LX. (1913) 20—22, 32—39, 58—113, 175—177, 297—304, 371—376, 409—414, 435 — 436, Classification naturelle des Saxifrages de la section des Dactyloides in Revue generale de botanique XXV (1913) 27 3 — 284, t. 10 — 12; Matsumura, Index pl. japon. II. (1912) 188—190; Briquet, Prodr. de la Fl. corse II. (1913) 144—160 — Uyda- tica Neck. Elem. II. (1790) 387 (byponym); S. F. Gray Nat. Arr. Brit. PI. II. (1821) 530 — Micranthes Haw. Synops. pl. succ. (1812) 320, Enum. Sax. (1821) 45 — 46; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 132—148, Fl. of the Southeastern In. St ed. 1 (1903) 500, 501, ed. 2 (1913) 503, 504. — Robertsonia Haw. Synops. pl. succ. (1812) 321, Enum. Sax. (1821) 53—56. — Miscopetalum Haw. Synops. pl. succ. (1812) 323, Enum. Sax. (1821) 16—18. — Dermasea Haw. Enum. Sax. (1821) 8 — Chondrosea Haw. Enum. Sax. (1821) 10; Jordan et Fourreau, Breviarium Fase. I. (1866) 32—35; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 131. — Lobaria Haw. Enum. Sax. (1821) 18 — 21. — Tridactylites Haw. Enum. Sax. (1821) 21 — 22. — Muscaria Haw. Enum. Sax. (1821) 37 — 39; Small in North Amer. Fl. XXII, 2. (1905) 129 — 130. — Leptasea Haw. Enum. Sax. (1821) 39—40; Small in North Amer. FI. XXII. 2. (1905) 151 — 155. — Hirculus Haw. Enum. Sax. (1821) 40—41. — Ciliaria Haw. Enum. Sax. (1821) 42 — 43. — Antiphylla Haw. Enum. Sax. (1821) 43-45; Fourreau in Ann. Soc. Linn. Lyon II. (1868) 386; Small in North Amer. Fl. XMI 2. (1905) 156 — 157. — Micranthes Haw. Enum. Sax. (1821) 45—46; Small in North Amer. FI. XXII. 2. (1905) 132 — 148. — Aulaxis Haw. Enum. Sax. (1821) 46—47. — Spatularia (recte Spathularia) Haw. Enum. Sax. (1821) 47—50; Small Fl. of the Southeastern Un. St. ed. 1 (1903) 501, ed. 2 (1913) 50 4, in North Amer. Fl. XXII. J. (1905) 148 — 150. — Ligularia Duval PI. succ in hört. Aleneon p. 11 ex Haw. Enum. Sax. (1821) 50 — 52. — Ocrearia Small in North Amer. Fl. XXII. J. (1905) 455. — KiiKjstonia S. F. Gray, Nat. Arr. Brit. PI. II. (1821) 531. — Pormta Raf. Fl. Teil. II. (1836) 65. — Evaiexoa Raf. 1. c. 70. — Steiranisia Raf. I. c. 68. — Hexaphoma Raf. 1. c. 66. — Heterisia Raf. 1. c. 69 (byponym); Small in North Amer. Fl. XXII. f. (1905) 155 — 156. \* 4 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaccae-Saxifraga. Dispositio sectionum. A. Flores actinomorphi exceptis floribus lateralibus in *S. stclla- ' ris var. robusta et in 8. < 'lusü. a. Flores pentameri normaliter diplochlamydei. er. Gynoeceum omnino liberum vel raro ovarium ad i/l — y4 longitudinis hypantbio immersum. Efoveo- latae. Cotyledones apice efoveolatae. Folia in super- ficie non foveolata, calcem non secernentia. I. Semina fusiformia aut oblonga. 4. Capsula subvesiculosa ultra medium, interdum ad basin usque dehiscens, rarissime apice tan- tum dehiscens. Petala alba vel purpurascen- tia, rarissime flava. Folia rarius margine inte- gra, saepius crenata vel serrata vel dentata. Pili multicellulares pluriseriati et uniseriati. . Sect. 1 .Boraphila. 8. Capsula supra tantum dehiscens. Petala plerum- que lutea, saepe bicallosa. Folia plerumque margine integra, rarissime apicem versus den- tata. Pili multicellulares pluriseriati et uni- seriati Sect. 2.Hirculu8. 3. Capsula supra tantum dehiscens. Petala alba vel purpureo-maculala. Folia obovata vel rotun- data, margine raro subintegra. Pili multicellu- lares setacei Sect. 3.Hobertsonia. II. Semina oblongo-obovata. Capsula supra tantum dehiscens. Petala alba vel purpureo- et luteo-ma- culata. Folia reniformia margine nunquam inte- gro. Pili pluricellulares uniseriati articulati . . Sect. 4.Miscopetalum. III. Semina sphaerica. Capsula supra tantum dehiscens. Petala lutea vel citrina. Folia plerumque reniformia. Pili pluricellulares uniseriati articulati Sect. ö.Cymbalaria. (f. Ovarium hypantbio ± immersum. I. Efoveolatae. Cotyledones apice efoveolatae. Folia in superficie non foveolata, calcem non secernentia. i. Pili tantum uniseriati et articulati. * Plantae annuae vel biennes, seminibus tan- tum propagatae Sect.6.Tridactylites. ** Plantae seminibus atque turionibus vario modo propagatae. f Turiones plerumque in bulbillos hiemantes mutali et saepe a caudiculo sejuncti rarius cum illo diutius cohaerentes, interdum (in grege BUematae) loco bulbillorum gemmae hiemantes. Folia saepe reniformia . . Sect. 7.Nephrophyllum. ff Turiones foliati biemantei vel in gemmas calaphyllis margine zh scariosis instructas inutiiti, semper cum caudiculis eorumque rainis perennantibus cohaerentes. Folia kimplicia vel saepius 3— 5 — 7 — 9 — H — 15 — fida Sect.S.Dactyloides. 5. Pili mullicellularefl pluriseriati ± setacei . . Sect. 9.Trachyphylluiu II. Foveolatae. Cotyledones apice foveolatae. Folia in superficie foveolata. Pili multicellulares pluri- seriati ± setacei adsunt. Saxifraga. — Sect. 1. Horaphilu. ß 1. Folia altcrnantia. * Folia squamulas calcareas haud secernenlia Sect. 10. Xanthizoon. ** Folia squamulas calcareas secernentia. f Caudiculi turionibns sejunclis demum obeunt Sect. H. Euaizoonia. ff Caudiculi et turiones perennantes . . Sect. 12. Kabschia. 2. Folia decussatim opposita Sect. 1 3. Porphyrion» b. Flores tetrameri apetali. Folia opposita foveolata . . Sect. 14. Tetrameridium. B. Flores insigniter zygomorphi. Pili multicellulares pluriseriati subsetacei Sect. 15. Ligularia. Sect. 1. Boraphila Engl. Boraphila Engl. Ind. crit. in Verh. zool. bot. Ges. Wien (1869) 521 (9); Mon. Gatt. Sax. (1875) 127, in Engl. u. Prantl Nat. Pflanzenfam. III. 2*. (1891) 56, includit: Arabidia (»Arabisa«) Tausch Hort. Canal. fasc. I. (1823); Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 40; Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 638; Willk. et Lange Prodr. Fl. hisp. III. (1880) 123; Rouy et Camus Fl. Fr. VII. (1901) 31. — Spatularia Haw. Enum. Sax. (1821) 47; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 148 (sub titulo generis). — Micranthcs Haw. Syn. pl. succ. (1812) 32 0, Enum. Sax. (1821) 45, Tausch Hort. Canal. fasc. I. (1823); Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 345; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 38; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 132 (sub titulo generis). — Dermasea Haw. Enum. Sax. (1821) 8. — Aulaxis Haw. Enum. Sax. (1821) 46. — Bobertsonia Haw. Syn. pl. succ. (1812) 321 pr. p. — Gymnopera Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 343. — Steiranisia Raf. Fl. Teil. II. (1836) 68. — Heterisia Raf. 1. c. 69. — Hydatica Howell Fl. of Northwest America (1903) 191, non Tausch. — Ocrearia Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 155. Genera in Haworthii enumeratione Saxifragarum proposita habitu diflerunt itaque sub titulo sectionura conservari possent, si naturales et bene limitatae essent. Paucae species Uli autori cognitae fuerunt itaque earum affinitates non bene intellexit. Species generis Dermasea S. nivalis et virginiensis affines sunt Saxifragae hieraeifoliae , quae cuoi S. pensilcanica in genere Micranthes conjuncta est. S. erosa primum generi Bobertsonia omnino diverso, deinde Aulaxi attributa valde affinis est Spatulariis, quarum speciebus S. stellari et leucanUiemifoliae primum cognitis nonnullae americanae prius haud cognitae additae sunt. Cl. Small, qui species multas novas americanas earumque plures nostra opinione varietates tantum existimandas distinxit, genera Haworthii supra nominata, a systematicis europaeis non agnita conservavit. Jam < I. Ledebour in Fl. rossica II. (4844) 2H cum sectione Arabidia Micranthem in unam conjunxit. Nos omnes greges in sectione Boraphila Engl, conjunetas inter se magis affines esse quam cum ulla altera sectione generis persuasi sumus; solum gregis Merkianae affinitates dubiae sunt. Hypanthium seu axis floralis) planum atque minulum vel patelliforme. Sepala ± obtusa, patentia aut reflexa, rarissime semper ereeta. Petala ovala vel oblonga vel lanceolata, haud raro unguiculata, rarissime obovata, alba, interdum purpurascentia, etiam luteo-viridia. Staminum ßlamenta filiformia vel subulata aut clavata \baud raro in eadem specie, etiam in eodem individuo filiformia et clavata). Pistilli carpidia (haud raro 3 — 5 in floribus tenuiter et longe pedicellatis) plerumque 2 interdum ima basi tantum, saepius ad medium usque vel etiam longius connata; ovarium ovoideum vel oblongo-ovoideum vel depressum in stilos breves erectos vel divergentes exiens, omnino liberum aut axi vel hypanthio immersum, pariete inferne ziz alte incrassato neetaril» v<>. Capsula saepe subvesiculosa carpidiis plerumque ab apice ultra medium, interdum fere ad basin usque, rarissime breviter dehiscentibus; semina oblonga, interdum paullura curvata, tuberculorum seriebus instrueta. — Caudiculi plerumque hypogaei, rarius epigaei et laxe ramosi, nunquam dense caespilosi. Foliorum laroina saepe hörbaren, raro subcoriacea. Caules floriferi aphylli vel parce foliati, supra racomosi aut paniculati, ramis paniculatis aut dichasia composila efformantibus, interdum uniflori. — Species plerumque subareticae et areticae vel regionum superiorum in zona lempernta. 6 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Dispositio gregum secüonis Boraphila. A. Caudiculi herbacci epigaei vel carnosi hypogaei nunquam caespitem formantes. a. Foliorum basalium lamina petiolata, reniformis, margine crenata vel serrata vel duplicato-serrata, raro 3 — 5-partita. Staminum filamenta clavata vel filiformia. Petala plerum- que unguiculata. Capsula supera § 1 . Punctatae. b. Foliorum basalium lamina flabellata, basin versus cuneata, apice rotundata pauciserrata , in petiolum sensim con- tracta. Petala sepalis longiora, unguiculata. Staminum filamenta clavata vel subulata §2. Davuricae. c. Foliorum basalium lamina ovata vel oblonga usque sub- rotunda, basi cordata vel cuneata margine plerumque serrata vel dentata raro integra (§ 4. partim), in petiolum I. niiiii.ir aequilongum vel ca. 2— 3-plo longiorem angustata. Petala saepe unguiculata. Staminum filamenta interdum clavata. ((. Capsula omnino vel fere omnino supera, carpidiis haud vel ima basi tantum connatis § 3. Xirtdi-virghtietises. ß. Capsula ad l/4 — l/s longitudinis infera carpidiis superne ± connatis §4. Melanocentrae. d. Foliorum basalia subsessilia vel petiolata plerumque integra vel subintegra, hinc illinc levissime sinuato-denticulata. Petala aequalia. Staminum filamenta nunquam clavata vel spathulata. Capsula plerumque */j raro ^4 ve' Vi longitudinis infera § 5. Integrifoliae. e. Folia basalia -t spathulata, toto margine vel apice serrato- dentata vel dentata, rarissime subintegra. Petala aequalia aut inaequalia. Staminum filamenta clavata vel subulata. Capsula fere omnino supera § 6. Stellares. B. Caudiculi epigaei ± lignosi, densiuscule foliati. a. Folia crassa obovato- vel oblongo-spathulata vel oblongo- linearia integerrima. Sepala patentia. Petala quam sepala duplo longiora, obovato-lanceolata. Staminum filamenta clavata. Pistilli carpella longe connata. Capsula oblongo-ovoidea libera § 7. Intcnncdiae. b. Folia oblongo-lanceolala vel cuneata, integra aut apice trilobata. Petala aequalia, ovalia, unguiculata. Staminum filamenta filiformia. Capsula supera carpidiis ad medium usque connatis § 8. Merkianae. § I. Punctatae Engl, et Irmsch. Caules floriferi superne paniculati vel corymboso-paniculati, interdum in inll tm contractam ctpituliformem exeuntes, raro inflorescentia bulbillifera. Folia. basalia saepe longe petiolata, lamina reniformi vel orbiculato-reniformi, mar ata vel serrata vel duplicato-serrata, raro 3 — 5-partita. Sepala in lathad patentia vt| n-flexa. Petala quam sepala 2 — 4-plo longiora. Staminum filamenta i clavata petalis breviora vel ea aequantia, raro iis longiora. Pistilli liberi rarpwlia pli ■niiiii|iie 2, Interdum 3 vel etiam 5 ima basi tantum vel ad inodium Djqoe vel ultra in. Iium connata; ovarium basi annulo nectarifcro instructum. Capsulae carpidia plerumque secedentia. Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 1. Punctatae. 7 Dispositio specierum grcgis Punctatae. A. Flores pedicellis tenuibus insidentes. a. Herbae majores foliis crenatis vel serratis, interdum den- tatis. c. Planta elata caule foliato i. S. japotlica. ß. Plantae normaliter scapiferae, rarius caule foliato. I. Folia simpliciter crenata vel serrata. 1. Stamina quam petala paullum longiora. * Pislilli carpidia basi tantum connata. In- florescentia saepe coarctata t. S. manschuriensis. ** Pistilli carpidia ultra medium connata. In- florescentia laxe elongato-paniculata .... 3. S. spicata. 2. Stamina quam petala breviora vel ea subae- quantia. Pistilli carpidia breviter connata. * Flores minuti petalis 2 — 2,5 cm longis . . 4. S. fusca. ** Flores majusculi, petalis 2,5 — 4 mm longis 5. S. punctata. II. Folia duplicato-serrata 6. S. Mertensiana. b. Herbae parvae caule circ. 8 — 4 2 cm longo. Pistilli car- pidia longe connata. er. Foliorum vagina superne auriculata 7. S. nudicaulis: ß. Foliorum vagina haud auriculata. I. Foliorum lamina pluriloba 8. S. Sieversiana. II. Foliorum lamina 3 — 5-partita 9. S. Korshinskn. B. Flores pedicellis crassiusculis insidentes. Pistilli carpidia longe connata iO. S. odontophylla. 1. S. japonica de Boissieu in Bull. Herb. Boissier V. (4 897) 687; Makino in Tokyo Bot. Mag. (1901) 32; Matsumura Index pl. jap. II. (1912) 189. — S. fusca Maxim, var. divaricata Franch. et Sav. Enum. pl. Japon. II. (1819) 354. — Herba valde robusta glabra, rhizomate repente, caule alto saepe foliato multifloro in paniculam am- plam exeunte. Foliorum basalium petiolus quam lamina 3 — 6-plo longior breviter vaginatus, lamina reniformis usque 1 dm lata, 9 cm longa, grosse serrata, serraturis irregulariter triangularibus acutis inaequilongis. Caulis usque 6 dm longus, circ. supra medium foliatus, foliis caulinis inferioribus petiolatis mediis breviter petiolatis cordato- ovatis, superioribus ovatis sessilibus serratis vel serrato-dentatis in bracteas oblongas transeuntibus, foliis caulinis plerumque paniculas longiuscule peduneulatas multifloras fulcrantibus ; paniculae terminalis usque 2 dm longae rami adscendentes, bracteae Ian- ceolatae circ. 1 cm longae, superiores atque bracteolae lineares, pedicelli tenues flore longiores, glabri vel breviter pilosi; flores parvi; sepala ovata fere 1 mm longa; potala oblonga uninervia indistinete unguiculata, circ. 2,5 mm longa, stamina petalis paullum breviora circ. 2 mm longa, filamentis filiformibus , antheris parvis suborbicularibus; pistilli carpella 2 ima basi tantum connata stilis brevibus erectis. Capsula oblonga car- pidiis elongato-oblongis in stilos breves leviter recurvatos exeuntibus; semina fusiformia. Japan. Name: Fuki-yukinoshita, ezo-kurokumo-si». Temperiertes Ostasien. — Nord-Japan, auf der Insel Yezo: bei Hakodate (Faurie n. 1397 — Herb. Univers. Wien), an den Füllen des Ochiai (Faurie n. 6270 — Fruchtend im Sept. — Herb. Berlin), Shari (Faurie n. 5521. — Herb. Mus. Pari»), Karibasan (Faurie n. 8277 — Herb. Mus. Paris). Ostchinesisches und japanisches i'bergangsgebiel: Kurikoma in Hiktsiu. Shimidsu-tooge (Herb. Univ. Wien), Berg Sirouma; Tsurigisan in Sikok (Faurie n. 13711, 15451. — Herb. Mus. Paris). 2. S. manschuriensis (Engl.) Komarov Fl. Manschuriae H. 2 (1904) 415. — S. punctata L. var. manschuriensis Kngl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 139. — Herba ro- busta foliorum peliolis et scapis pilis longiusculis ±: obtectis. Folioruin petiolus quam 8 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. lamina 4 Y2 — 2!/2-plo l°ngi°r> lamina crassiuscula glabra reniformis 6 — 8 cm lata, 4 — 7 cm longa, margine grosse crenato-serrata minute apiculata. Scapus 1,5 — 3,5 dm longus; panicula mulliflora et densiflora 3 — 6 cm longa, ramis inferioribus j-6cra longis, superioribus gradatim brevioribus, plerumque panicula contracta ; bracteae lanceolatae, infimae interdum dentatae, bracteolae angustissime lineares. Flores iis Saxifragae punctatae majores; sepala linearia 2 — 2,5 mm longa, 0,5 mm lata; petala anguste oblonga 5 — 5,5 mm longa, haud raro biloba; staminum saepe ultra 10 fila- menta anguste claviformia petala aequantia, post anthesin 6 mm longa; pistilli carpella 2 ima basi tantum connata ovariis elongato-oblongis in stilos longos erectos stamina aequantes exeuntibus. Temperiertes Ostasien. — Nördliches China mit Mandschurei und Korea: Mandschurei, an der Küste zwischen 44 und 45° n. B. (Wilford — Herb. Kew, Berlin), im südlichen Ussuri-Bezirk im Tal N-scha-gön des Flusses Suifun (Komarov in Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin), im Victoria-Busen am Bruce- Hafen (Maximowicz 4 860 — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg); Korea, an feuchten Felsen der Quen-san- Gebirge (Faurie PI. coreanae 377. — Herb. Berlin), an Bachen des Naipiang-Gebirgcs laurie n. 190). 3. S. spicata Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1824) 354; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41; Stemb. Suppl. II. (1831) 8. — S. geum Pursh, Fl. Am. sept. 1. (1814) 311 excl. Syn. — Micranthes spicata (D. Don) Srnall in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 146. — Herba valde robusta, rhizomate crasso obliquo, foliis magnis sparse pilosis vel glabris, caule florifero scaposo vel foliato, panicula terminali elongata laxiflora angusta. Foliorum petiolus supra late canaliculatus quam lamina 1 '/2 — 3-plo longior, 0,5 — 1,3 dm longus, lamina crassa herbacea margine ciliata, ceterum sparse pilosa, reniformi- vel orbiculari-cordata serrata vel serrato-dentata, nervis radiantibus conspieuis. Caulis florifer zh pilosus, 1,5 — 7 dm longus, plerumque scaposus folio caulino uno parvo oblongo dentato vel nullo instruetus aut paueifoliatus. foliis suborbicularibus in axillis paniculas gerentibus vel sterilibus. Inflorescentia terminalis elongato-paniculata, pilis tenuibus glanduliferis densiusculis viseida, bracleis lineari-lanceolatis et propbyllis an- guste linearibus densiuscule pilosis, ramulis inferioribus quam media paullum longioribus 3 — 5-floris, mediis atque superioribus 2 — 1-floris, pedicellis tenuibus, 0,5 — 1,2 cm longis; sepala oblonga circ. 2 mm longa, viridia, reflexa; petala quam sepala 21 j-plo longiora oblonga breviter unguiculata 4 mm longa, staminum petala paullum superantium filamenta tenuiter claviformia vel filiformia petala superantia demum 5 mm loi pistilli carpidia ultra medium connata ovariis oblongis in stilos erectos apice demum divergentes exeuntibus. f. 1. scaposa Engl, et Irmsch. — Caulis florifer cum panicula 0,6 — 2 dm longa 2 — 5 dm longus, folio nullo vel uno bracteiformi oblongo-lanceolato integro aut serrato instruetus. f. 2. foliacea Engl, et Irmsch. — Caulis florifer usque 7 dm longus, a media bracteis foliaeeis ovatis serratis, inferioribus circ. 4 cm diametientibus, superioribus gra- datim minoribus instruetus, peduneulis inflorescentias usque 5 cm longas gerentilms in axillis bractearum foliacearum orientibus. f. 3. galaeifolia (Small) Engl, et Irmsch. — Saxifraga galaeifolia Small in Bull. New York Bot. Gard. II. (1901) 172. — Micranthes galaeifolia Small in North Amer. Fl. XXII. 2 1905) 147. — Foliorum basalium petiolus tenuior. Caulis usque 2,5 'im longus foliatus, foliis densiuscule pilosis circ. 3, infimo interdum longius petiolato. rdiquis brevissimc petiolatis vel sessilibus, 1 — 2 ovatis, 2 — 1 oblongis serratis bracteis con- fannibot. Arktisches Gebiet. — Beringsmeerländer. — Im arktischen Al.i- Sledgc Insel (Nelson. — Herb. Banks), 16 engl. Meilen westlich von Nome Otj Fl. -tt in Flora of Alaska n. 1600. — Blühend Aug. 1900 — f. scaposa), Bampart im inneren Alaska (Jones PI. of Alaska n. 58. — Blühend Juli 1901 — f. scaposa und foliacea), Saxifraga. — Sect. 4 . Boraphila. — § 4 . Punctatae. 9 Yukon Gebiet, am Indian River an Bergbächen (Tarleton, PI. of Yukon Territory n. «76 — Blühend Aug. 1899. — f. galacifolia). 4. S. fusca Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. XVIII. (1872) et in Melanges bio- logiques tirös du Bull. Acad. St. Petersbourg VIII. (4 872) 602; Jokusai sinuma, Somoku-dzuetsu VIII. (revis. Makino 1910) fol. 4 5. — Foliorum basalium petiolus 4 — 1,5 dm longus, tenuis glaber quam lamina circ. 4-plo longior, lamina crassiuscula glabra vel pilis paucis obspersa, reniformis, crenaia crenis minutissime apiculatis, 3 — 4 cm diametiens. Scapus cum inflorescentia foliis duplo longior; inflorescentia paniculata, multiramosa et multiflora, oblonga, usque 1,7 dm longa et 5 cm ampla, pilis brevibus glanduliteris nigrescentibus viscidula, fuscescens, ramis ramulisque tenuibus, inferio- ribus 5 cm longis, pedicellis tenuibus quam flores 2 — 3-plo longioribus, bracteis bracteo- lisque anguste linearibus acutis; sepala reflexa ovata 4 mm longa; petala anguste ob- longa breviter unguiculata, uninervia, quam sepala 21/j-pl° longiora, 2,5 mm longa; slaminum petalorum dimidium aequantium fdamenta tenuiter clavata; ovarium breviter ovoideum disco crassissimo annulil'oimi instructum, stilis brevissimis divergentibus. Cap- sula ad basin fere dehiscens, carpidiis oblongo-ovoideis, rostris subparallelis brevibus apice brevissime reflexo stigmate coronatis; semina fusiformia leviter curvata. Temperiertes Ostasien. — Nord-Japan, auf der Insel Yezo an Bächen, in schattigen Wäldern am See Konoma (Maximowicz), Mombetz (Faurie n. 4 409. — Herb. Mus. Paris), Horonai (Faurie n. 1270. — Herb. Mus. Paris), Saruru, Sapporo (Kitami), Kusiro, Nobaribetz, Toyohira (nach Matsumura), Kusiro (Faurie n. 8634. — Herb. Mus. Paris). Ostchinesisches und japanisches Übergangsgebiet. — Mittleres Japan, in Hochgebirgen: Komagatake-köshü, am Ontako (Yatabe — Herb. Univ. Wien), Gu- wassan (Faurie n. 32 2, 324. — Herb. Berlin), Norikura um 2500 m (Faurie — Herb. Berlin); Iwakisan (Matsu, Faurie n. 4044, 4726. — Herb. Mus. Paris, n. 4401. — Herb. Univ. Wien), Jidesan, Tsjookaisan, Gassan (Uzen), Yatsugalake, Sirouma, Haksan (Kaga); Sikok: Tsurigisan (Iyo). — Nach Matsumura. — »Nikko< (Warburg n. 74 44. — Herb. Berlin). Japanische Namen: Kurokumo-sö, Kiku-buki. 5. S. punctata L. Spec. ed. 4. (475.1) 404, ed.2. (4762) 574; Gmel. Fl. sibir. IV. (1769) 451, t. 65 f. 4; Sternb. Rev. (4840) 18, Suppl. I. (1822) 7, t. 4, Suppl. II. (4834) 7 incl. {J. glabrata\ Trautvetter Imag. et descr. pl. Fl. ross. ill. t. 37; Ledeb. Fl. alt. II. (4830) 448, Fl. ross. II. (1844) 245; Hook. FI. bor. amer. I. (4833) 254; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4872) 437; Komarov, Fl. Manschuriae II. 2. (1904) 44 4: Matsumura Ind. plant, japon. II. (4 9 4 2) 4 90. — S. geum Pall. Reise durch verschied. Prov. d. russ. Reichs II. (4 773) 568 (Spec. orig. in Willd. Herb. n. 8407). — S. rotundifolia Pall. in Herb. Jacq. ; Georgi, Beschr. d. russ. Reichs III. 4. p. 964; Uspenski Descr. urbis Jekaterinenb. p. 4 70; Forbes et Hemsley Index Fl. sinens. in Journ. Linn. Soc. XXIII. (4 887) 268; Palibin Consp. Fl. Koreae in Acta Hort. Petrop. XVII, 4. (4898) 89; Nakai, Fl. Koreana in Journ. of the Coli, of sc. Tokyo XXVI. (4909) 149. — S. kirsuta ß. punctata Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 42. — S. semidecwutra Fischer (nomen tantum) ex Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 4 2. — & Wormskioldü Fischer (nomen tantum) ex Ser. 1. c. — S. aestivalis Fisch, et Mey. Ind. sem. Hort. Petrop. I. (4835) 37; Turcz. Fl. baical.-dahur. I. (4845) 460; Middendorff's Reise I. S. (4856) 44, 4 63; Trautvetter et Meyer, Florula ochotensis phaenogama, ibidem 42 n. 4 43; Maximowicz, Primitiae florae amurensis (1858) 4 20. — Bbizoma crassiusculum saepe ramosum, caudiculis hypogaeis rosulam foliorum et scapum erecluni nuduin, sublus glabriusculum, supra pubescentem producentibus. Foliorum basalium petiolus plerumque quam lamina 3 — 4-plo, rarius 4 '/2 — 2-plo longior, basi paullum dilatatus, supra canali- culatus, glaber vel parce pilosus, lamina carnosula juvencula parce pilosa, adulta dr glabrescens reniformi-orbiculata vel reniformis, aequaliter et grosse crenata vel crenato- serrata, rarissime subdentata. Scapus cum inflorescentia 4 — 5 dm longus, inferne glabrescens, superne pilis articulalis glanduliferis plus minusve dense obtectus. Inflores- 10 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. centia terminalis multiflora paniculata laxa usque l,5dra longa, vel brevior subcorvm- bosa aut coarctata subcapitata; bracteae angustae rarissime denlatae, prophylla minuta, linearia; pedicelli longitudine variabiles, glabri et tenues vel inferne dense glanduloso- pilosi; flores interdum hexameri; sepala ovata vel ovato-oblonga glabra, rarius puberula, in anthesi reflexa, viridia vel saepe purpurascentia; petala quam sepala 2J/2 — 3-plo longiora, oblonga vel ovato-oblonga, interdum obovata, semper unguiculata, 2,5 — 3,5 mm longa, 1,5 2,5 mm lata, alba, raro pallide purpurascentia; stamina valde variantia, fertilia in anthesi quam petala circ. t/3 breviora aut petala subaequantia, filamentis clavi- formibus apice acutis inferne tenuissimis, interdum filiformibus, antheris suborbicuJaribus, saepe nonnulla petaloidea anguste lanceolata petala aequantia; carpidia plerumque 2, haud raro 3, interdum 5, basi disco annuliformi 0,5 mm alto cincta, atropurpurea ?d viridia, ovariis ovoideis vel oblongis, slilis curvatis patentibus vel magis arrectis. Capsula ovoidea vel oblonga, carpidiis divergentibus vel magis erectis; semina oblonga, levitn- curvata utrinque acuta. Nota. Species in Asia et America orientali aretica atque subaretica lato distributa variat imprimis longitudine petiolorum, laminarum margine magis crenato vel serrato, scapo longiore vel breviore, mflorescentia laxe paniculata vel abbreviata, pedicellis glabris vel pilosis, petalis latioribus vel angustioribus, staminibus brevioribus vel longioribus, ovariis magis ovoideis vel oblongis. Certe petiolorum et scaporum longiludo neque minus inflorescentiae evolutio atque ovarii color climate magis temperato vel frigidiore inducitur, sed foliorum margtnis struetura etiam in eodem climate variabilis observatur. Varietates distinguimus, attamen concedere debemus, characteres earum vix constantes potius oscillantes esse; quod etiam magis in varietatum formis observatur. Dispositio varietatum et formarum S. punetatae. A. Ovaria ovoidea stilis magis divergentibus. Stamina fertilia quam petala 1/3 breviora Var. er. typica. a. Inflorescentia laxe paniculata 0,8 — 1,5 dm longa. er. Slaminum filamenta plerumque clavifonnia . . . f. i. major. * Paniculae loco florum gemmulas multifoliatas fe- rentes lusus gemmulosa. ~ß. Staminum filamenta filiformia vel subulata . . . . f. 2. purpurascens. b. Inflorescentia laxe paniculata vel corvmboso-paniculata, 0,3 — 0,5 dm longa. er. Scapus quam folia pluries longior f. 3. gracilis. [i. Scapus quam folia vix duplo longior f. 4. corymbo* c. Inflorescentia coarctata, capituliformis f. 5. coarctata. B. Ovaria oblonga stilis minus divergentibus. Stamina fertilia quam petala paullum breviora, interdum ea subaequantia Var. ß. arguta. a. Inflorescentia laxe paniculata, 0,8 — 1,5dm longa. . . f. 6. l'ij» riana. I» Inflorescentia paniculata vel corymboso-paniculata, 0,3 — 0;5 dm longa f. 7. minor. Var. a. typica. — Vide disposilionem. f. {. major Engl. et. Irmsch. — Vide dispositionoin. Verbreitung im subarktischen Ostrußland und Sibirien. * lusus gemmulosa Engl, et Irmsch. — Paniculae loco florum gemmulas multi- foliatas in glomorulos globosos congestas ferentes. i leiten: Jenisei (Arne 11). — Fig. I Ä — C. f. 2. pnrpurascens (Komarow) Engl, et Irmsch. — S. purpurasrrns Komarov in Pedde Hoport. spec. nov. XIII. (1914) Hi7. — Petala oblongo-obovata, vinoso-pur- purea. Staminum tiiamenta subulata vel filiformia. Verbreitung: Kamtschatka. Saxifraga. — Sect. \. Boraphila. — % i. Punctatae. IX f. 3. gracilis (Steph.) Engl, et Irmsch. — S. gracilis Stephan in Sternb. Suppl. I. (4822) 7 t. 5 f. 1, Suppl. H. («830 7; Sternb. et Chamisso in Linnaea VI. (1831) 554; emend. — Foliorum petiolus quam lamina plerumque paullum vel duplo longior, lamina glabra vel glabrescens. Scapus usque 2 dm longus; panicula 3 — 5 cm longa; petala oblonga usque obovata. Verbreitung wie bei 1, aber seltener. f. 4. corymbosa Engl, et Irmsch. — Foliorum petiolus quam lamina 2 — 3-plo- longior. Scapus cum inflorescentia laxe corymbosa-paniculata multiflora circ. 1,5 dm longus. Verbreitung im nördlichen Japan und Kamtschatka. f. 5. coarctata Sternb. Suppl. II. (1831) 7. — S. Nelsoniana Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 355; Sternb. Suppl. II. (1831) 8; Ser. in I)C. Prodr. IV. (1830) 41; Hook. Fl. bor. amer. I. (1833) 251; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 216; Piper, Fl. of Washington in Contrib. Un. St. Nat. Herb. XI. (1906) 314 pl. 4; St. Brown and Schäffer Alp. Fl. of the Canad. Rocky Mts. (1907) 142 pl. 37. — S. tuberosa Sternb. Suppl. II. (1831) 8, t. 7. — S. aestivalis var. (i. Torr, et Gray Fl. North Am. I. (1840) 568. — S. punctata var. Nelsoniana (Don) Engl, in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 548, Mon. Gatt. Sax. (1872)139; Macoun, Catal. Canad. PI. I. (1882) 153. — S. punctata L. var. Krauseana Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XIX. (189ö; 462. — Micranthes Nelsoniana Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 147. — Vide dispositionem. Verbreitung im arktischen Sibirien und den Beringsmeerländern. Var. ß. arguta (Don) Engl, et Irmsch. — S. arguta Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 356; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830; 40; Sternb. Suppl. II. (1831) 8; Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 252; Torr, et Gray Fl. North Amer. I. (1840) 568; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 216; Coulter and Nelson, Man of bot. of the Central Rocky Mts. (1909) 240. — S. punctata var. acutidentata Engl, in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 548. — S. punctata Hook. Fl. bor. amer. I. (1833) 251. — S. dcnudata Nutt. msc. ex Torrey et Gray Fl. North Am. I. (18 40) 567. — S. aestivalis Torr, et Gray Fl. bor. am. I. (1840) 567; Greene Fl. Franciscana (1891) 188; Howell Fl. North- west Am. (1903) 19 2. — S. odontophylla Piper Fl. of Washington in Contrib. Un. St. Nat. Herb. XI. (1906) 314. — S. paddoensis Suksdorf in West American Scientist XV. No. 130 (1906) 59. — Micranthes aestivalis (Fisch, et Mey.) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 147. — Micranthes arguta (D. Don) Small in North Amer. Flora XXII. 2. (1905) 147. — Petala saepius ovalia quam oblonga, unguiculata, 3 — 3, 5 mm longa 2 — 3 mm lata. Stamina plerumque clavata quam petala paullum breviora vel ea aequantia vel paullum superantia. Capsulae carpella oblonga minus inflata. f. 6. Piperiana Engl, et Irmsch. — Major, scapo cum inflorescentia laxe pani- culata usque 6 dm alto. Verbreitet von den Olympic Mountains bis nach den Rocky Mountains von Colorado. f. 7. minor Engl, et Irmsch. — Minor, scapo cum inflorescentia laxe paniculata usque 2,5 dm alto. Verbreitet wie f. 6, aber weniger häufig. Arktisch und subarktisch. Gesamtverbreitung der Art. Diese schöne Art ist in dem arktischen und subarktischen Gebiet verbreitet im feuchten Kies von Bachufern, an nassen Felsen, in der Nähe von Quellen, durch ein kräftiges, oft stark verzweigtes Rhizom perennierend, oberhalb der Waldregion an quelligen Stellen und zwischen Geröll. Die Blütenstände kommen zur vollen Entwicklung in den Waldregionen, außerhalb derselben bleiben sie gedrungener und im arktischen Gebiet oft unentwickelt, mit kopfig zusammengedrängten Blüten. Arktisches Gebiet. — b. Arktisches Sibirien: Obdorsk (Sujef), Dicksons- hamn und Preobascheniön (Kjellman Vega Exped. — Herb. Berlin. — (.gracilis), Nikan- drovskij im Jenisei um 70° 20' (W. Arnell — Herb. Stockholm — lusus (Small) Engl, et Irmscher. — Heterisia Eastwoodiae Small in North Amer. Fl. XXII. 2. ! I 9 0 -i ) 156 — Paniculae rami cymulas paucifloras ferentes, haud bulbilliferi; sepala oblongo-ovata 2,5 — 3 mm longa; pelala 4 — 5 mm longa; Capsula 6,5 - 7,5 mm assequens. — Fig 1 D—H. Var. fi. bulbillifera Engl, et Irmsch. — Heterisia Mertensiana (Bong.) Small 1. c. 156. — Paniculae rami saepius elongati, patentes, florem terminalem et bulbillorura glomerulos interdum flore solitario instructos ferenlibus; bulbilli oblongo-ovoidei acuti pallide purpurascentes, circ. 2 mm longi, inferne 1 mm crassi. — Fig. 1 I — L. Pazifisches Nordamerika. An feuchten moosigen Felsen, besonders durch langsam tropfendes Wasser befeuchtet. A. Provinz der pazifischen Coniferen. — a. Nördliche Unterprovinz. — 1. Bezirk des nördlichen Küstenwaldes: Sitka (Bongard — Herb. Akad. St. Peters- burg, Eschscholtz — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg), felsige Abhänge am Chilcat- Fluß im Lynn-Kanal (Aur. u. Arth. Krause, Beisen im südöstl. Alaska n. 95). Ver- breitet an feuchten Felsen des Columbia, von seiner Quelle bis 49° n. B. (Douglas nach Macoun), am Skagit Birer (Dawson nach Macoiin). — Alles var. bulbillifera. — Washington: Clallam Co. (Eimer n. 2643), Chahalis Co. (Lamb n. 13481 Cape Disappointment (Scouler nach Piper); Oregon, am Columbia Biver (Ho well — Blühend im Mai. — var. bulbillifera), westl. Oregon (Howell — var. bulbillifera). Nördliches Kalifornien. Cazadero in Sonoma Co. (Heller n. 6616. — Blühend April — var. Eastwoodiae) , Emigrant . Gap (Jones Fl. of Calif. n. 3588 — var. Eashüoodiae , Humboldt Co., am Little Biver, 130 m (Tracy PI. of North Coast Beg. of Calif. n. 32 "7 — var. Eastivoodiae). — 2. Bezirk des Kaskadengebirges: unter 49° (Lyall 1859), Mount Bainier (Allen n. 17 nach Piper), Goat Mountains um 1800 m (Allen Fl. of the Cascade Mts. n. 241. — Blühend Aug. — var. bulbillifera). — b. Süd- liche Unterprov. mit der Sierra Nevada: Ledge Trail im Yosemite Valley, 1400 m Chan dl er u. Babcock PI. of Calif. — Herb. Berlin — var. Eashvooth B. Provinz der Bocky Mountains. — a. Nördliche Bocky Mts. Okanogan Bezirk in Washington, North Fork of Bridge Creek (D. E. Eimer, Fl. of Okanogan Co. n. 716. — var. Eastwoodiae), Wallowa Mountains (Cusick, East Oregon PI. n. 1317. — var. Eastwoodiae), Linker Arm des Wallowa Biver, 190 0 m Sheldon PI. of Oregon n. 8548 — var. Eastwoodiae); Idaho, Upper Ferry, Clearwater Biver oberhalb Lewiston (J. H. Sandberg PI. of Idaho n. 92. — Blühend Mai — var. bulbillifera. 7. S. nudicauliB Don in Trans. Linn. Soc. XIIL (1821) 366; Spreng. Syst. II. (1825) 363; Ser. in DC. Prodr. IV. (4830) 37. — S. neglecta Bray in Sternb. Suppl. I. (1822) 9, t. (i, Suppl. II. (1831) 36; Spreng. 1. c. 367; Ser. 1. c. IS; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 129. — S. vaginalis Turcz. in Ledeb. Fl. ross. II. (1844) *20. — Ocrearia nudicaulis (D. Don) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 155. — Herba subglabra vel pilis minutis glanduliferis obspersa, rhizomate ramoso, caudieulis obliquis rosula basali et scapo subnudo instructis vel etiam stoloniferis. Foliorum petiolus lenuis laminam aequans vel ea fere duplo longior, 1 — 2 cm longus, vagina scariosa lata auriculata ciliata stipuliformi inslructus, lamina reniformis crenata circ. 2 cm longa et 1,2 cm longa, crenis vel lobulis circ. 7 semiovatis apiculatis 2 mm longis et lati». 16 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Scapus nudus vel raro unifoliatus cum inflorescentia laxe corymbosa 5 — 7-flora circ. 1 dm longus; bracteae lanceolatae, infima interdum 3 — 5-loba, basi vagina auriculata instructae, bracteolae oblongae acutae inferne ciliolatae; pedicelli tenues demum flore longiores; sepala subtriangularia fere semiovata, circ. I,5ram longa, hypanthio depresso turliinato inserta patentia, petala oblonga quam sepala il/2 - 3-plo longiora, basi distincte unguiculata, trinervia; stamina dimidium petalorum superantia, filamentis filiformibus. antheris purpurascenlibus; pistilli carpidia ad medium usque connata; ovarium breviter ovoideum in stilos breves erectos paullum divergentes exiens. Fig. 2. Saxifraga nudicaulis Don f. stolonifera Kjellman. A Habitus. B Folium cum vagina auriculata. C Alii folii petiolus. D Flos. E Sepala. F Petala. O Pistillum. // Pistilli et hypantbii Sectio longitudinalis. — Icon. origin. — J. Pohl delin. f. 1. typica. f. 2. stolonifera Kjellman msc. — Caudiculi basi stolones 4 — 6 cm longos cataphyllis vaginantibus et foliis inter se 1,5 — 8 cm remotis, interdum longepetiolatis inslructos emittentes. — Fig. 2. f. 3. congesta Kjellman Asiat. Beringssund-Kust. Fanerogamflora in Vega-Ex- peditioncns Vetenskapliga Jakttagelser I. (188!) 531. — Bracteae inferiores trilobae. Floivs quam in forma genuina numerosiores, brevius pedicellati congesti, atropurpurei ; petala latiora, distinctius unguiculata. Arktisch und subarktisch. An quelligen Plätzen und feuchten Felsen. Arktisches Gebiet. — Beringsmeerländer: St. Lorenzbusen (Chamisso — Herb. Berlin; Kjellman, mit f. congesta und stolonifera), St. Lorenz-Insel (Kjell- man — Herb. Stockholm, Kopenhagen, Berlin), Beringsstrom (Menzies), zwischen Norlon und Kotzebue Sund (Hothrock nach Macoun). Subarktisches Gebiet. — Subarktisches Sibirien — Ostsibirien: zwischen Aldan und Urak-Fluß (Turczaninow nach Ledebour), auf dem Jablonoi-Gebirge Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — §4. Punctata«. 17 Redowskyj; an der Küste des Ochotzkischen Meeres (Turczaninow in Herb. Spruner, jetzt Berlin). Temperiertes Ostasien. — Amurland und Ajan: an den Quellen des Kerbi, im Quellgebiet der Bureja, auf Geröll an Feiten der oberen Bureja, an der Alyn-Mündung (F. Schmidt in Mcm. Acad. St. Petersb. 4869. 2. p. 43); Ajan (Tiling in Regel et Tiling pl. ajan. n. 127. — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). 8. S. Sieversiana Sternb. Snppl. IL (4831) 16 t. 25 flg. 2; Engl. .Mon. Gatt. Sax. (1872) 140. — S. sibirica Sternb. Rev. (1810) 23 et in Wflld. Herb. n. 8448 fol. 2. — S. reticulata Cham, in Linnaea VI. (1834) 555. — S. bimaculata Turcz. in Bull. Soc. Na- tural. Moscou 1840 p. 71; Ledeb. Fl. ross. (1844) 220. — Herba gracilis rhizomate tenui, breviter ramoso, rosula paueifoliata, caule florifero tenui uni- loliato vel nudo a medio vel supra medium ramoso, caulibus 1 — 2 inter- dum juxta caulem principalem circ. 1 — 1,5 dm longum ex axillis foliorum basalium orientibus. Foliorum basalium petiolus tenuis basi in vaginam dilatatus, quam lamina duplo longior vel eam aequans dense longe pilosus, lamina reniformis vel reniformi-orbiculata, circ. 1,5 cm lata, I cm longa, plurilobulata incisa, lobulis obovatis obtusis, supra longe albo-pilosa; folium caulinum bre- viter petiolatum inciso- 5 — 7-lobum, lobis oblongis acutis. Inflorescentia 4 — 8 cm longa, laxissime ramosa pauci- flora, bracteis oblongis 5 — 3 mm longis, bracteolis minoribus. pedicellis tenuibus 0,5 — 3 cm longis; sepala oblonga sub- triangularia circ. 1 ,5 mm longa, pa- tentia, hypanthio brevissimo inserta ; petala late ovata subacuta, breviter unguiculata, circ. 4 mm longa, trinervia, nervis lateralibus 2 — 3-fidis; staminurn dimidium petalorum paullum super- antium filamenta filiformia; pistilli car- pidia ultra medium connata ovarium «ivnideum efformantia, in stilos breves recurvos exeuntia. — Fig. 3. Subarktisches Gebiet: Ost- sibirien (Sievers), an der Straße von Judomsk nach Ochotsk (Turczani- now — Herb. Berlin). 9. S. Korshinskii Koraaröv in Acta Horli Petrop. XVIII. (4 900) 436, Fl. manschurica II. (1904) 416. — Fig. 3. Saxifraga Sieversiana Sternb. A Habitus. B Pilus foliorum. O Flos. D Sepala. E Petala. /•' PMflhtti cum ■MMBtb. — Icon. origin. A. Engler, l>u Pfl»ntenreich. IV. (EmbryophyU »iphoDOf«iii») 117. Saxifraf^ 18 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. S. spec. Korshinsky in Acta Hort. Petrop. XII. (1892) 341 n. 240. — Herba tenuissima glaberrima, rhizomate tenui inter muscos occulto, stolonifero, stolonibus iiliformibus folia longe petiolata gerentibus caule tenuissimo paucifloro. Foliorum basalium petiolus tenuis- miiius quam lamina 2 — 4-plo longior, 2 — 4 cm longus, lamina tenuis subtus purpuras- cens, supra obscure viridis granulata (cellulis epidermidis in papillas parvas albas pro- ductis), 3 — 5-partita, segmentis obtusiusculis, intermedio obovato-oblongo 6 — 7 mm longo, 3 — 4 mm lato, lateralibus paullum brevioribus et angustioribus. Caulis florifer tenuis circ. C mm longus, plerumque biflorus, bracteis linearibus acutis, pedicellis tenuis- simis 1 — 1,5 cm longis; sepala oblonga circ. 1 mm longa; petala aequalia; stamina tenuissimo filiformia circ. 2,5 mm longa; pistilli carpidia longe in ovarium ovoideum connata, in stilos brevissimos paullum divergentes exeuntia. Capsula oblongo-ovoidea; semina oblonga, nigra, laeviuscula. Temperiertes Ostasien. — Amurland, im Tal der Bureja bei Bachare^ schattigen Felsen und bei Kulikowka (Korshinsky — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg an der unteren Bureja um Domikan (Komaröv Fl. Mandschuriae n. 822 + 71 — Fruchtend im Juli 1895). 10. 8. odontophylla Wall. Catal. (1828) n. 454 pro pte. ; Hook. f. et Thomson in Journ. Linn. Soc. II. (1852) 64; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 99; Hook. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 390. — 8. asarifolia Sternb. Suppl. II. (1831) 33 et tab. XXIV. — Herba minor, rhizomatis caudiculis ascendentibus saepe repentinus inferne fibrilli- foliorum vetustorum vaginis obsitis, apice rosulatim foliatis. Caules floriferi crassiusculi, 7 — 15 cm longi, paucifoliati, 2 — 7-flori, apice corymboso-paniculati, tota longitudine pilis flexuosis horizontaliter patentibus fusco-glanduliferis hirsuti vel lanati, superne rubes- centes. Folia basalia, ut inferiora caulina carnosula, supra viridia, subtus purpuras- centia, margine et lamina plus minusve longiuscule villosa, in petiolum lamina 2 — 3-plo longiorem ut caulis lanatum canaliculatum basi paulum dilatatum angustata, lamina ambitu reniformis, 0,7 — 2,5 cm longa, 1,3 — 1,8 cm lata, late grosse crenata, crenis 7 — 10 basi 3 — 6 mm latis plerumque paulum mucronulatis ; folia caulina superiora breviter petiolata vel subsessilia, basalibus aequalia sed minora, vel summum 3-lobum. Inflorescentiae rami 1 — 3-flori, ut pedicelli brevius nigro-glanduloso-pilosi, suben-di, bracteis et prophyllis ovato-oblongis vel lineari-oblongis breviter glanduloso-pilosis: pedi- celli floribus subaequilongi vel paulum longiores; sepala in anthesi subhorizonlaliter patentia, carnosa, ovata vel oblongo-ovata, 3,5 — 4,5 mm longa, medio 1,8 — 2 mm lata, obtusiuscula, margine et extus praecipue inferne pilis brevibus nigroglandulosis denso obsita, trinervia, nervis sub apice in verruculam crassam confluentibus, lateralibus saepe fissis; petala obovata, 9 — 11 mm longa, superne usque 8 mm lata, apice saepe mucro- iiul.it;i. basin nervus sensim angustata, trinervia, nervis lateralibus i-fidis, medio apice callo8o-incrassato alba; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium omnino superum sepalis aequilongum ovatum, extus dense breviter nigro-glandulosum, in stilos in statu floris masculo brevissimos stigmate majusculo oblongo coronatos attenuatum. Capsula ovoidea, carpellis usque ad stilos connatis et stilis divaricatis olongatis instru. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinon Himalaja. — a. West-Himalaja, Jalori-Pass um 5000 m (Jäschke n. 33 — Herb. Univ. Wien). — b. Ost-Himalaja, So. Sikkim: Ningbil, Tosa 4300 — 4800 m [Riber n. 4066, 4467), Tosa um 4300 m (Biber n. 3940. — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Breslau), Ningbil um 4500 m (Riber n. io'5 — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Breslau). Nach Hooker 1. c. 390 noch in Kumaon (Blinkworth), Kulu (Edgcworth), Gur- whal (Falconer), Lahul (Jäschke). Nota. Haoc bpccies a cl. J. 1). Hook er 1. c. 390 atque a me ad Bectionem NepknpkyttuM relata potius ad scctionem Boraphila pertinet proptcr pistillum omnino liberum. Etiam n | et petala ab iis Nephrophyllorum diversa, quamquam non unguiculata sunt ut in reliquis speciebus gregis »I*nnctatoc*. Insuper in Saxifraga odontophylla bulbilli hau«! observanlur. Saxifraga. — Sect. 4. Boraphila. — § 2. Davuricae. 19 §"2. Davuricae Engl, et Irmscb. Caulis floriferus superne paniculatus vel corymboso-paniculatus ; inflorescentiae rami pluriflori, semper longe peduneulati. Folia basalia flabellata, basin versus euneata, apice rotundata, pauciserrata, in petiolum laminae aequilongum vel 2 — 3-plo longiorent sen- sim contraeta. Sepala reflexa vel erecto-patentia; staminum filamenta clavata vel subu- lata; petala sepalis semper longiora, basi unguiculata alba. Capsula subsupera vel ad Y^ longitudinis infera, ovata vel oblongo-ovata, stilis brevissimis stigmate parvo coro- natis instrueta. Dispositio specierum gregis Davuricae. A. Filamenta clavata, sepala in antbesi reflexa . . . . . . 1 1 . .S*. Lyallii. B. Filamenta subulata vel linearia; sepala in anthesi non re- flexa 4 2. S. davurica. 4 4. S. Lyallii Engl. Ind. crit. in Verh. Zool.-Bot. Ges. Wien XIX. (1869) 542; Mon. Gatt. Sax. (1872) HI; Macoun Catal. of Canad. PI. I. (1883) 153; Howell Fl. Northwest Am. (1903) 192. — S. dahurica Hook. Fl. bor.-amer. I. (1833 — 1840) 250 pr. pte. — Micrantiies Lyallii (Engl.) Small in North Amer. Flora XXII. 2. (1905) 4 43; Brown and Schäfler Alp. Fl. of the Canad. Bocky Mts. (1907) 141 pl. 37. — Peren- nis, haud caespitosa, rhizomate tenui obliquo sparsim fibrilloso apice rosulatim foliato instrueta. Caules floriferi scapiformes, solitarii terminales, 8 — 37 cm longi, erecti vel ascendentes, graciles, nudi, superiore tertia parte vel dimidio paniculata, paueiflora, glaberrimi vel superne irregulariter ac sparsissime breviter glanduloso-pilosi. Folia ba- salia rosulata, erecto-patentia, crassiuscula, nervo medio inferne tantum conspicuo, lamina glaberrima, raro margine sparsim breviterque ciliata, flabellata, reniformi- flabellata usque obovato-euneata, 1,2 — 4 cm longa, subaequilata, basi euneata, apice rotundata, antice vel fere toto margine pauci-serrata vel serrato-crenata, serraturis omnibus por- rectis, raro (in Var. laxa) inferioribus subhorizontaliter patentibus, in petiolum lamina I — 2-plo longiorem basi dilatatum euneatim angustata. Inflorescentiae rami 3 — 5, pauci-, 4 — 3-flori, usque 5 cm longi, saepius suberecti, sparsissime glandulosi vel glabri purpurascentes, bracteis parvis linearibus 3 — 7 mm longis plerumque purpureis instrueti; pedicelli graciles, floribus 2 — 4-plo longiores, in fruetu elongati et stricto-erecti glabrius- culi, prophyllis minutis linearibus suffulti; sepala reflexa, triangulari-ovata usque ob- longo-ovata, 1,5 — 3 mm longa 4 — 1,8 mm lata, obtusiuscula, trinervia, nervis sub apice non confluentibus ; petala ovalia vel ovali-obovata usque suborbicularia, 3 — 4 mm longa, 1,8 — 3 mm lata, basi distinete breviter unguiculata, 4 — 3-nervia, alba, infra medium luteo-bimaculata; staminum filamenta clavata, haud raro petaloidea, sepala aequantia; ovarium superum, ovoideum, e carpellis oblongo-ovalis saepius tribus vel quinque basi vix connatis compositum, sepalis subaequilongum , in stilos brevissimos crassiusculos stig- mate parvo coronatos sensim contractum. Capsula oblongo-ovata, stilis inclusis usque 4 cm longa, purpurascens, stilis I — 1,7 mm longis gracilibus divaricatis et sepalis sta- minibusque reflexis instrueta. — Fig. 4 A — G. Pazifisches Nordamerika: an Hochgebirgsbächen. — B. Prov. Bocky Moun- tains. — a. Nördliche Unterprovinz: 56 — 52° (Drummond nach Macoun); Bow Biver Pass, 51° (Bourgeau n. 257 in Pallisers Brit. N. Am. Expl. Exped.), um •!000 m bei Fort Colville (Lyall 1 861 n. 157. — Herb. Berlin). — Britisch Colum- bien: Selkirk um 2300 m und 51° 30" n. Br. (Heacock, in Shaw, Selkirk Fl. n. 310. — Herb. Berlin), ebenda oberhalb Spillimacheen, um 1800 m (Snyder in Shaw, Sel- kirk Fl. n. 402. — Herb. Berlin), Head and Lake Louise (J. Macoun, in Herb. Geol. Surv. Canada n. 65321. — Herb. Berlin), Kootanie-Pass, 49° n. Br. (Dawson nach Ma- coun). — Britisch Nordamerika (Hooker — Herb. Berlin). — Montana: ober- halb Stanton Lake (K. S. Williams n. 4 008. — Un. Stat. Nat. Herb.), Ober Kinnula Gletscher (H. P. Ayres — Un. Stat. Nat. Herb.), Flathead Lake, Mc Donald Peak, um 1300 m (M. E. Jones — Un. Stat. Nat. Herb.). i* 20 \ Bogtor und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. / -71 SA ^/^ NT 21 F Fig. 4. Ä—0 Saxifraga ljyaUii Engl. 4 Habitus. B Flos. CSepala. Z) Petala. JB Ramm fructiferus. F Pistillum cum calyce et filamentis. 0 Capsula. — H—M S. davurim WilM. forma WiUdenowii Engl, et Irmsch. H Habitus. J Pars inQorescentiae. A' Flos. L Sepala. M Petala. X PL-tillum cum calyce et filamentis. 0 Capsula. — Icon. origin. — J. Pohl delin. Saxifraga. — Sect. 4. Boraphila. — § 2. Davuricac. 21 Var. laxa Engl., Mon. Gatt. Sax. (1872) 142. — Maior. Caules floriferi altiores, usque 3,7 dm longi. Folia basalia pauca, maiora, lainina usque 4 cm longa et aequi- lata, in petiolum lamina 4 — 2-plo longiorem apice cuneatum subito subhorizontaliter contracta, toto margine serrata, serraturis inferioribus horizontaüter patentibus. Pedi- celli paulum longiorcs et graciliores. A. Provinz der pazifiscben Coniferen: Lynn-Kanal-Gebiet, Krummholzregion nördlich von Tlehini (Aurel et Arthur Krause 1882 n. 545. - Herb. Berlin). B. Provinz der Rocky Mountains — Nördliche R. M.: bei Fort Colville (Lyall 4 864. — Herb. Berlin). 12. S. davurica Willd. Spec. pl. II. (1799) 645; Sternb. Hev. (1810) 13: Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 388; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 38; Hook. Fl. bor.-americ. I. (1833) 250 pr. pte.; Torrey and Gray, Fl. North Am. I. (1840) 569 pr. pte.; Hook, et Arn. Bot. Beechey's Voy. I. (1841) 424; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 212; Turcz. Fl. baical.-dahurica I. (1845) 456; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 147 excl. Var. — S. davurica ß. latifolia Sternb. Suppl. I. (1822) 5 et tab. V; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 39. — S. punctata Pallas Reis, verschied. Prov. russ. Reich. III. (1776) 731 et app. n. 91. tab. P, (ig. 2. — S. davurica an punctata Pallas Voyages (1793) tab. fig. 1. — S. polydactyla Pallas, Reis, verschied. Prov. russ. Reich. III. (1776) 320; Georgi Beschr. d. russ. Reich. III. 4. 966. — S. calycina Sternb. Suppl. II. (1831) 10. — S. Redowskyana Sternb. Suppl. II. (1831) 44. — Robertsonia davurica Haw. Saxifr. enum. (1821) 56. — Micranthes davurica Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 143. — Perennis, haud caespitosa, rhizomate crassiusculo obliquo vel repente apice ro- sulatim foliato instructa. Caules floriferi scapiformes, solitarii terminales, 6 — 18 cm longi, erecti, nudi, superne vel dimidio superiore corymboso-paniculati, pluriflori, gla- briusculi vel pilis brevissimis glanduliferis plerumque sparsim irregulariterque obsiti, raro superne purpurascentes. Folia basalia rosulata, suberecta, haud coriacea, nervis laminae haud conspicuis, lamina utrinque et margine pilis brevibus glanduliferis regulariter dis- positis plus minusve obsita, sicca aspera, obovato-cuneata, vel flabellato-cuneata, rarius subreniformi-cuneata, 4 — 2 cm longa, aequilata vel paulum latiora, apice rotundata pro- funde et aequaliter 5 — 10-serrata, serraturis longe triangularibus usque ovatis acutis, in petiolum lamina 4 J/j — 3-plo longiorem basi vaginantem sparsim breviterque glan- duloso-pilosum cuneatim angustata. Inflorescentiae 3 — 6 rami 1 — 5 cm longi stricto- patentes, pluri-(3 — 15)-flori, glabri vel ut caulis sparsim brevissime glanduloso-pilosi, bractea inßma plus minusve oblongo-cuneata apice saepius 3-serrata, ceteris oblongo- lanceolatis usque 4,5 cm longis integris instructi; pedicelli filiformes gracillimi sub- glabri, floribus 1 — 3-plo longiores, prophyllis lanceolatis minutis suflulti. Flores mag- nitudine variabiles; sepala etiam in fructu haud reflexa, ovata, 4 — 1,5 mm longa, medio 0,7 — 4,2 mm lata, acutiuscula, glabra, trinervia, nervis parallelis haud confluentibus; petala elliptica vel obovato-oblonga, 2 — 4,5 mm longa, 4,2 — 2,5 mm lata, obtusa, basi sensim unguiculata, trinervia, alba; staminum filamenta filiformi-subulata, sepalis duplo longiora; ovarium ad i/i — y3 longitudinis inferum, ovoideum, carpellis ad iji longitu- dinis superne liberis in stilos brevissimos stigmate parvo coronalos sensim coutractis. Capsula ovoidea, ad i/i — x/3 infera, usque 4 mm longa, stilis recurvis et sepalis sub- erectis instructa, saepe purpurascens ; semina reniformi-ovalia, 0,8 mm longa, 0,5 mm lata, rugulosa, brunnea. — Fig. 4 // — M. f. 4. Willdenowii Engl, et Irmscher. — Herb. Willdcnow n. «40 4. — Folioruin basalium lamina obovata vel suborbicularis, basi cuneata. Flores parvi; petala 2 — 3 nun longa, usque 4,5 mm lata. Verbreitung: Ist die allgemein verbreitete, von Pallas abgebildete und von Willdenow gesehene Form. Arktisches Gebiet. — Beringsraeerländer: Tschuktschenland, Konyam Bai (F. R. Kjellman, Vega-Expedit. 1878—80 — Herb. Berlin). Subarktisches Gebiet. — Ostsibirien. — Nordostsibiricn mit Kamt- schatka: Czo-Kondogebirge (Turczaninow — Herb. Berlin), bei Ohotzk (Herb. Ak. 22 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. St. Petersb.); Jablonoi Chrebet zwischen Krest und Ochotzk und zwischen Jakulzk und Ochotzk, Ajan (Tiling Fl. ajan. n. 123. — Herb. Berlin), Kamtschatka (Red ovsky — Herb. Berlin). f. 2. gracilis Kjellman in Vega-Expeditionens Vetenskabliga Jakttagelser I. (1882) 532. — Caulis gracilis elongatus, superne ramosus, minus dense pilosus. Beeringsmeerländer — Tschuktschenland : Konyam Bay (F. R. Kjellman, Vega-Exp. 1 879 — Herb. Berlin). f. 3. grandipctala Engl, et Irinscher. — Folia basalia ut in forma praec. Flores maiorcs; petala 4 — 4,5 mm longa, usque 2,5 mm lata. Verbreitung: Bisher nur Tschuktschenland, Luetke Hafen (A. et A. Krause 1881 Heise n. 162. — Herb. Berlin). f. 4. calycina (Sternb.) Engl, et Irmscher. — Folia basalia cuneata vel cuneato- spathulata. Petala brevia et angusta. Arktisches Gebiet. — Beringsmeerlünder: Lorenz-Busen (C.hamisso — Herb. Berlin; comm. Presl). — Arktisches Nordamerika: Wrangel Island (Dr. Boes, of the Corwin 188 4 als S. unalaschccnsis — Un. Stat. Nat. Herb.). f. 5. comosa Ledeb. Fl. ross. II. ( 1 84 4t 212. — Flores omnes aut plurimi in foliorum fasciculos transformati. Nach Ledebour 1. c. am Lorenz-Busen (Mertens). Nota. S. ttnalaschcensis Sternb. olim a me sub titulo varietatis Saxifragae davuricae ad- numerata non huc pertinet, ut specimina magis numerosa nos docuerunt. Folia Saxifragae unalaschccnsis crassiuscula subcoriacea ut in. £. nivali, quacum floribus quoque magis con- vi'nit. § 3. Nivali-virginienses Engl, et Irmsch. Annuae vel perennes rhizomate breviter ramoso. Caulis floriferus superm- pani- culatus usque corymbosus, interdum paueifiorus; inflorescentiae ramuli plerumque pluri- flori, rarius 1 — 2-flori. Foliorum basalium lamina ovata usque oblonga, rarius obovato- oblonga, basi cuneata vel subtruncata in petiolum plerumque latiusculum basi vaginatim dilatatum angustata vel contraeta. Sepala ereeta vel palentia vel reflexa; petala sepalii plerumque longiora, interdum basi unguiculata, alba, rarius purpurascenlia aul viridi- lutea. Capsula omnino libera vel ima parte angusta in hypanthium immersa; carpella vix vel ima basi tantum connata, stilis brevihus instrueta. Nota. Hujus gregis species valde intricatae sunt. Nonnullis decenniis ante paucae spe- cics americanac cognitae fuerunt, nunc autem assidua cxploratione botanicorum americanoruni complures species novae allatac sunt, quarum plurimae cliaracleribus paucis tantum a speciebus prius cognitis diflerunt. Nonnulli autores specimina quae certe nil nisi l'ormac specierum priorum sunt, sub titulo specierum novarum descripscrunt. Dispositio specierum gregis Nivali-virginienses. \. (yimilae breviter peduneulatae vel sessilos, inlenluin remotae, saepius pseudo-capitulum densum formantes. a. Petala viridula et atropurpurascentia, sepala non excedentin 13. S. ■'"!. b. Petala alba vel rosea, sepalis longiora. ((. Pedicelli plus minusve glanduloso-piloM. I. Canles floriferi superne brevissime glanduloso-pilosi. Petala plerumque duplum sepalorum superantia. Fo- liorum lamina levius serrato-dentata, sensim in pe- tiolum breviorem angustata 1 4. S. rhnmboidea. II. Caules floriferi (subduplo) longius glanduloso-pilosi. Petala duplum sepalorum non superantia, saepo bre- viora. Foliorum lamina profundius crenata vel ser- rata. Saxifraga. — Sect. t. Boraphila. — § 3. Nivali-virginienies. l>.; i Foliorum lamina ad 2/3 vel '-\\ longitudinis cre- S. nivalis. S. tmaliischcnisia. S. texana. S. aprica. S. Marshallii. S. caroliniana. 23. S. rufidula. nata vel serrata, abruptius in petiolum angustata 1 5. 2. Foliorum lamina antice ad dimidium usque ser- rata, deinde euncatim in petiolum transiens . . 16. ß. Pedicelli glabri vel subglabri. I. Folia margine ciliata. Petaln lale obovata . . . 17. H. Folia glaberrima. Petala oblonga <8. Inflorescentiae laxae, paniculatae vel corymbosae; cymulae semper longe peduneulatae. a. Caulis florifer efoliatus. ct. Carpella i natura vix ultra 5 mm longa. I. Staminum filamenta clavata vel spatbulata (in S. oc- cidentalis interdum sublinearia). i . Sepala in anthesi reflexa aut bypantbium deficiens. * Capsulae carpidia ad medium usque vel ultra medium connata. f Foliorum basalium petioli late alati, ple- rumque lamina breviores, rarius ei aequi- longi 19. S. reflexa. ff Foliorum basalium petioli angustiores, la- mina l1^ — 3-plo longiores 2 0 ** Capsuiae carpidia ima basi tantum connata. 21 2. Sepala in antbesi non reflexa, hypanthio distineto insidentia 22. S. occidentalis. II. Staminum filamenta linearia vel subulata. i. Sepala in anthesi, etiam in fruetu non reflexa. * Inflorescentia corymbiformis ** Inflorescentia rb paniculata. f Foliorum lamina orbiculari-ovata vel ovata, basi truncata vel subcordata. Q Foliorum lamina crassiuscula. Inflore- scentia multiflora. Capsulae carpidia circ. 4 — 5 mm longa OO Foliorum lamina tenuis. Inflorescentia minus multiflora. Capsulae carpidia 2,5 — 3 mm longa. /\ Petala oblonga. D Petala quam sepala circ. duplo vel vix duplo longiora . . . .25. D D Petala quam sepala circ. i-plo longiora 2<>. /S£S Petala obovata quam sepala circ. 2 — 3-plo longiora ff Foliorum lamina ±: ovata in petiolum cu- neatitn angustata. (3 Petala sepalis triplo longiora .... OO Pela'a sepalis duplo longiora .... OOO Pela,a sepalis i V2-plo longiora . . . 2. Sepala in anthesi et in fruclu reflexa, atlaimu hypanthium distinetum 31. S. califon ß. Carpella matura 6 — 7 mm longa. I. Folia rigidiuscula, aequaliter et miiiutc dentata. . 32. & sachalinmri». II. Folia membranacea, inaequalitcr dentata . . . . 33. S. yexomsia. b. Caulis florifer plurifoliatus 31. >'. oblongifolia. 24. S. tenessensis. 27. 18. 19. 30. S. Careyana. S. fattax. S. parvifolia. S. virginimsis. 8, mexicana. S. eriophora. 24 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 13. S. hieracifolia Waldst. et Kit. PL rar. hung. I. (1802) 17, t. 18 (f. longi- folia); Spreng. Syst. veg. II. (1825) 365; Poir. in Lam. Encycl. meth. VI. (1804) 674; Sternb. Rev. (18 4 0) 9, Suppl. I. (1822) 5, Suppl. II. (1831) 43; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 39; Ledeb. Fl. alt. II. (1830) 116, Fl. ross. II. (1844) 214; Chamisso in Linnaea VI. (1831) 554; Reichb. Fl. germ. excurs. (1832) 553; Hook. Fl. bor. amer. 1. (1833) 249; Torr, and Gray II. North. Am. I. (1840) 572; Turcz. Fl. baical.-dahur. in (Bull. Soc. nat. Moscou XVIII. (1845) 458—485); Koch Synops. Fl. gerin. ed. 1. (1837) 277, ed. 2. (1843) 306; Schouw et Vahl in Fl. dan. (1843) t. 2351 (f. serrato-dentata) ; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 151 ; Blylt Norges Flora III. (1876) 904; A. Blytt Hand- bog i Norges Flora (1906) 406; Rouy et Camus, Flore de France VII. (1901) 42. — S. nivalis var. racemosa Towns. Travels in Hung. (1797) 488, t. 15. — S. plantagini- folia Hook, in Parry's 2. Voy. Suppl. (1824) 394 (ex Ind. kew.). — S. uliginosa Fisch, in litt. 1829 ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 39. — Hermesia spicata Hoppe Taschenb. 1800 p. 209. — Hermenesia spicata >Genersich« (errore) Haberle rei herb. hist. (1830) 24. — MicrantJies hieracifolia (Waldst. et Kit.) Haw. Enum. Sax. (1821) 45, Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1 905) 1 37. — Micranthes hirta Haw. Enum. Sax. (l 82 1) 46 ? Perennis, rhizomate crassiusculo ascendente 2 — 5 cm longo valde fibrilloso apice rosulatim foliato; caule florifero scapiformi, solitario terminali 0,5 — 5 dm longo, erecto, substriat«-, nudo, superne, raro e medio paniculam subspiciformem angustam plurifloram ferente, tota longitudine pilis circ. 1 mm longis glanduliferis densinscule pubescente. Folia basalia rosulata, suberecta usque reflexa, plana, crassinscula, costa tantum plerumque eontpicua, supra glabra, margine et saepius subtus plus minusve villosa, lamina ovata usque ob- longa, subintegra vel saepius remote repando-dentata, rarius serrato-dentata usque den- tata, 2 — 7 cm longa, 1 — 4 cm lata, acuta, in petiolum aequilongum vel biwii.rem ala- tum basi dilatatum semiamplexicaulem margine ciliatum sensim angustata. Inflorescentiae rami 3 — 12 pauciflori, corymbosi vel corymboso-paniculati, intermedii breviores, in- feriores ut superiores abbreviati vel breviter pedunculati, dense glanduloso-villosi, bracteis oblongis vel oblongo-lanceolatis 1 — 1,5 cm longis usque foliaceis 2 — 4 cm longis et tmii saepius dentatis suffulti ; pedicelli floribus haud longiores, saepe subnulli, densiuscule villosi, prophyllis linearibus ut bracteae magnitudine variabilibus suffulti; sepala mox post anthesin reflexa, ovata vel triangulari-ovata, 1,3 — 3 mm longa, medio 1 — 1,8 mm lata, obtusa glabra, uni- vel trinervia; petala ovalia vel ovali-oblonga, plerumque sepalis snl>- aequilonga, 1 — 3,5 mm longa, medio 0,5 — 1,2 mm lata, obtusiuscula usque acuta, uni- vel trinervia, viridula et purpurascentia; staminum filamenta sepalis subaequilonga, sub- ulata vel linearia; ovarium in anthesi obovoideum pro maxima parte inferum, superne late incrassatum nectariferum, 1,5 — 2 mm longum, in stilos brevissimos stigmate majusculo coronatos subito contractum. Capsulae carpella ovoidea vel oblongo-ovoidea, ad */j — 1 ] longitudinis infera, usque ad calycem libera, 3,5 — 5 mm longa, apice rotundat.i. stilis 2 (interdum in flore terminali 3) divaricatis brevissimis; semina oblonga, subacuta, majuscula, 1 — 1,3 mm longa, indistincle papulosa vel sublaevia, ferruginea ui brunnea. Dispositio varietatum et formarum. A. Caules floriferi 1 — 5 dm longi. Flores maiores; sepala ple- rumque 2 — 3 mm longa Var. k. typica. a. Flores normales. (t. Bracteae inferiores plerumque 4 — 1,5 cm longae, raro longiores, oblongae vel oblongo-lanceolatae. I. Foliorum lamina majuscula, ovata vel oblongo-ovata. 1. Folia subintegra vel levissime sinuato-dentata . f. 1. tutj/pi 2. Folia serrato-dentata usque serrata f. 2. *errato-rb. State Agric. College, Col. n. 4 045. — Herb. Berlin), Boulder (F. Ilainal.v — II. tI>. Univ. Colorado). — Blühend Mai— Juli. — c. Südliche Bocky Mts. — Ari- Saxifraga. — Sect. 1 . Boraphila. — § 3. Nivali-virginienses. 29 zona: San Francisco Mountains, um 3800 m (Knowlton, Fl. of Arizona n. 127. — U. St. Nat. Herb. — f. franciscana). C. Westamerikanische Wüsten- und Steppenprovinz: Death Valley, bei dem See an der Fähre zur White Chief mine, 360 m oberhalb Mineral King, um 1000 m ü. Bf. (V. Coville and Funston, Death Valley Expcd. n. «519. — Blühend im August — U. St. Nat. Herb.). Var. ß. interrupta (Greene) Engl, et Irmscher. — S. mterrupta Greene in Baker, Plants of Southern Colorado n. 375. — Caules floriferi 2 — 3,3 dm longi, inflorescen- tiam spiciformem usque 7 cm longam gerentes; inflorescentiae rami internodiis bre- viores, sessiles, vel inferiores brevissime pedunculati. Petala 3 — 4,5 mm longa. Mittlere Rocky Mountains. — Wyomhag: Telephone Mines, Albany County (A. Nelson in Univ. of Wyoming, PI. of Wyoming n. 7900). — Idaho: Saw tooth (W. Eversmann n. 593. — U. St. Nat. Herb.). — Colorado: 39— 44° n. B. (Hall and Harbour n. 4 94), Rabbit Ear Range, Routt County (N. Goodding in Univers, of Wyoming, PI. of Colorado n. 1582), Pagosa Peak, 3800 m (C. F. Baker, PI. of South Colorado n. 375), Pike's Peak, 3000—4000 m (J. Ball — Herb. Berlin), Marshall Paß, 3300 m (C. F. Baker, PI. of West Central Colorado n. 493), Durango, um 3000 m (F. Tweedy n. 469), Poudra Canon, am Flußufer um 3100 m (Trandall, Fl. of Colo- rado n. 4 61. — U. St. Nat. Herb. — Blühend Juni — August). Var. /. austrina A. Nelson in Bot. Gaz. XXXI. (4901) 394. — S. amtrina A. Nels. in Coulter and Nelson, New Man. of Bot. Central Rocky Mount. (1909) 240. — Caules floriferi usque 2 dm longi, saepius complures, tenuiores, inflorescentia laxiore plus mi- nus ve thyrsoideo-paniculata terminati. — Petala ut Var. in typica. Mittlere Rocky Mountains. — Colorado: Rerwind (M. Archibald n. 236 nach Nelson 1. c. 395), Hügel westlich von Soldier Canon (Herb. St. Agric. Cull. Color. n. 4045. — Herb. Berlin). Var. d. crenatifolia (Small) Engl, et Irmscher. — Micranthcs crcnatifolia Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 134. — Folia basalia latiora quam in Var. typica, lamina cuneato- vel flabellato-orbicularia vel obovata, crenata. Flores minores; petala sepalis subaequilonga. Nördliche Rocky Mountains. — Montana: Deer Lodge (F. W. Traphagen — Herb. Bot. Gard. New York). Nota: Hujus plantae duo tantum specimina in herbario horti botanici New York conser- vantur, quorum photographiam et flores duos vidimus. Florum petala auteoi non breviora quam sepala sunt ut cl. Small 1. c. indicat. Certe haec planta Saxifragae rhomboideae valde aiti- nis est. 15. Typus polymorphus S. nivalis L. [Fl. läpp. 1737 n. 176 t. 2, flg. 5, 6] Spec. ed. 1. (1753) 401, ed. 2. (1762) 573; Fl. suec. ed. 1. (1745) n. 354, ed. 2. (1755) 141 n. 368; Oed. in Fl. dan. (1761) t. 28 f. 12; Lightf. Fl. scot. (1777) 221 t. 12; Willd. Spec. II. 1. (1799) 645; Smith Engl. Bot. t. 440, Fl. brit II. (1805) 449; Sternb. Rev. (1810) 12, Suppl. II. (1831) 47, in Sturm, Deutschi. Flora I. 9. (1814); Wahlenberg, Fl. läpp. (1812) 113, Fl. suec. I. (1824) 260; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 387; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 38; Chamisso in Linnaea VI. (183«) 554; Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 248; Torrey and Gray, Fl. North Am. I. (1840) 571 ; Reichb. Fl. germ. excurs. (1832) 553; Koch, Synops. Fl. germ. ed. 1 (1837) 277, ed. 3. (1857) 239; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 145; Blytt, Norges Flora 111. (1876) 903; A. Blytt, Handbog i Norges Flora (1906) 406; Lange, Consp. Fl. Groenl. in Med- delels. om Grönl. III. (1880) 59; A. G. Nathorst, Om Vegetationen pä Spetsbergens Veat Kust, in Bot. Not. (1871), Nya bidrag tili kännedomen om Spetsberg. Kärlväxt. in K. Svensk. Vet. Akad. Handl. XX. (1883) 1,4, Botaniska Anteckningar frän nordvestra Grönland in K. Svensk. Vet. Akad. Öfters. 1884; Hart, Bot. Brit. Pol. Exp. in Journ. of Bot. 1880; Kjellraan, Vegaexped. Vetenskaps. Jakttagelser (1881/83) 763; Warnung in Bot. Tidsskr. XVI. 1. (1886) 14 flg. 24; Britton et Brown, III. Fl. North In. St. (1896 — 98) 174 flg. 1834; Andersson et Hesselraann, Bidrag tili kännedomen (MB Speis- A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. T HR Fig. 5. Typus polymorphus Saxifraga nivalis L. A—E Var. typica f. longipctiolata Mil.f. crcniäata (Spitzbergen). A Habitus. B Inflorescentia. C— E Folia. F subf. crenulato-serrata (Spitzbergen . O f. brcvipetiolata subf. crenata. II f. brevii>etiolata subf. crenato-serrata. J lipetiolata subf. crmulato-aerrata. K(. longipctiolata subf. serrtäata. L, M Sectiones florum. N I'elala (Grönland). 0 Flos triRynus. P Semen. Q Var. typica f. longipctiolata EUeMOgtbirg«, Schneegrube). 7i! Ejus pars inflorescentiae. 168; Coulter and Nelson, New Man. of Bot. Centr. Bocky Mount. (1909) 240. — S. idahoensis Piper ex Small in North Amer. Fl., non Piper in Bull. Torrey Bot. Club X.WII. |<)00) 394. — S. Marshallii »Greene« ex Piper, Fl. Stat. Wash. in Contr. Un. Stat. Nat. Herb. XI. (1900 3 1 5 pr. pte. ; Howell, Fl. Northwest. Amer. (1903) 194. — Micranthes AUenii Small in North Amer. Fl. XXII. 2. 1905) 144 (f. temtior). — Micranthes saximontana 38 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saiifraga. (E. Nelson) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. («905.'. Ü5. — Micranthes lata Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 145 (f. =b latifolia). — Haud caespitosa rhizo- mate obliquo apice densiuscule foliato foliis erectis, caule vel caulibus 2 supra basin vel saepius supra medium in paniculam multifloram transeuntibus pilis tenuibus glan- duliferis densiuscule obsitis, 1,4 — 2,5 dm altis. Foliorum basalium lamina subcoriacea supra parte inferiore excepta glabrescens, subtus densiuscule rufo-pilosa, primarioruin oblongo-spathulata, sequentium ovata vel oblonga, crenata vel crenato-dentata, 1,5 — 3 cm lata, 1 — 2,5 cm lata, in petiolum aequilongum vel \1/2-p\o raro 2-plo longiorem longiuscule vaginantem et rufo-ciliatum cuneatim angustata. Inflorescentiae ramuli ad- scendentes, inferiores longitudine valde variantes 0,3 — 1,3 dm longi, superiores grada- tim minores paniculam ambitu ovalem constituentes, omnes bracteis linearibus I rm longis, I mm latis vel minoribus glanduloso-pilosis suffulti, subregulariter cymosi 3 — 5-flori, pedicelli floribus aequilongi vel longiores; sepala a hvpanthio latiusculo patentia vel suberecta oblonga, 2,6 mm lata; petala obovata sensim in unguem brevissimum transeuntia, trinervia; staminum filamenta clavata, interdum nonnulla subulata, petalis paullum breviora, antherae pallidae; pistilli carpidia vix connata late conoidea stilis erectis Stigmata ultra petala exserentibus. Capsulae carpidia inferne oblongo-ovoidea, libera, attamen sibi appressa, stilis conoideis divergcntibus. Nota. Species diversae supra citatae formae sunt ornnino alia in aliam transcuntes. Pazifisches Nordamerika. A. Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge: Washington; Goat Mountains, um < 800 m ü. M. (0. D. Allen PI. Cascade Mount. n. 2 42. — Blühend im Juni — Gray Herb., U. St. Nat. Herb., Herb. Berlin), Klickitat Co. (Suksdorf, Fl. of Washingt. — Herb. Univ. Wien). Oregon: Mount Hood (Langilly n. 37. — U. St. Nat. Herb.) — Blühend April, Mai. B. Provinz der Rocky Mountains. — Nördliche Rocky Mountains: Selkirk, an alpinen Bächen oberhalb der Waldgrenze um 2500 m unter 51° 45' (II. Shaw, Selkirk Flora n. 1001. — Blühend Juli); Lake Mc. Arthur im Rocky Mountain Park um 2300 m (J. Macoun in Herb. Geol. Surv. of Canada n. 65318), Alberta in Canada, an grasigen Abhängen um Banff bei 1700 — 2300 m (Mc. Calla PI. North. Rocky Mount. n. 22 90. — Blühend Juli, Aug. — U. St. Nat. Herb.) — Rocky Mts. 49° um 2900 m (Lyall in Oregon Boundary Comm.), zwischen dem Kettle- und Co- lumbia-River, auf dem Mt. St. Thomas (M. Macoun — Herb. Geol. Survey of Canada n. 64584 — 86. — Blühend im Mai), Rocky Mts. (Bourgeau in Palliser's Brit. Y Am. Expl. Exped. als S. virginiensis)', Montana: Duck Lake (Weller — U. St Nat. Herb.), Midvale (Umbach n. 100a. — U. St. Nat. Herb.); Spanish Creek in Galatin Countv (Vogel — U. St. Nat. Herb.); Dakota: Black Hills (H. Forwood — Gray-Berbuium : Wyoming: Yellowstone Park, unter Felsen (Arn. E. Nelson n. 5917. — Blühend im Juli — U. St. Nat. Herb.). 23. S. rufidula (Small) Engl, et Irmscher. — S. Marshallii Greene ex Piper, Fl. Stat. Wash. in Contr. Un. Stat. Nat. Herb. XI. (1900) 315 pr. pte. — Micranthes- rufidula Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (19o5) 140. — Micranthes aequidentata Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1M05) 145. — Haud caespitosa, rhizomate obliquo interdum breviter ramoso, ramis rosula paueifoliata instruetis, caulem vel caules 2 — 3 a medio vel a suprema tertia parte corymboso-paniculatos pilis tenuibus glanduliferis obsitos emittentibus. Foliorum basalium lamina subcoriacea, supra laete viridis et glabra, subtus densc rufo-toinentosa, ovalis vel obovata, dense crenata vel crenato-serrala, { — I Cm longa, 0,8 — 2 cm lata, in petiolum aequilongum latiusculum ciliatum basi vagi- nantem ciliatuin rontraeta. Inflorescentiae 3 — 6 cm longae corymbosae rami inferiores longiores, superiores breviores bracteis linearibus oblusiusculis inferne rufo-ciliatis miI- fulti, rymosi, ramulis et pedicellis tenuissimis, prophyllis angustissime linearibus; sepala li\|..mlliio latiusculo inserta, semiovata, obtusa, vix 2 mm longa; petala obovata bre- vissime unguiculata 4— 5 mm longa, alba; filamenta subulata dimidium petalorum sub- Saxifraga. — Sect. i. Boraphila. — § 3. Nivali-virginienses. 39 aequantia; pistillorum carpidia oblonga in slilos leviter recurvos altcnuata. Capsulae carpidia ovoidea vix divergentia, stilis valde reflexis patentibus. Nota. Micranthes rufidula Small et M. aequidentata Smali separari non possunl ne sub titulo varietatuiu quidem. Sunt forrnae climaticae. f. 1. minor Engl, et Irmscher. — Micranthes rufidula Small 1. c. — Foliorum basalium lamina circ. 1 — 1,5 cm longa, 0,8—1 cm lata. Corymbi rami densiflori. Subarktiscbes Amerika. — S.O. Alaska: Lynn-Kanal, Jendestakä (Aurel und Arthur Krause, Reisen in S.O. Alaska n. 75. — Herb. Berlin; Engl. Bot. Jahrb. XIX. (1 894) 377, als S. virginiensis). Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz. — Vancouver Irland: Mt. Finlay (J. Macoun — Blühend und fruchtend im Mai — U. St. Nat. Herb.), Mt. Arrowsmith, 1600 m (J. Macoun — Herb. Geol. Surv. of Canada n. 8381); Washington: Clallam County, Olympic Mountains, an feuchten Felsen, um 4 600m ü.M. (Eimer n. 2646. — U. St. Nat. Herb. — C. Piper n. 2212. — Blühend und fruchtend im August — U. St. Nat. Herb.), Mt. Baldy, um 1 300 m ü. M. (Jefferson Chehalis etc., Quinault Flora n. 279. — U. St. Nat. Herb.). f. 2. major Engl, et Irmscher. — Micrantfies aequidentata Small. Provinz der pazifischen Coniferen. — Klickitat County (Suksdorf — U. St. Nat. Herb.); Washington: Skamania County, feuchte Felsen an den unteren Kaskaden (N. Suksdorf — U. St. Nat. Herb.), Oregon (Th. Ho well — U. St. Nat. Herb, n. 45801), Oregon City (Th. Ho well — Herb. Berlin), Wallowa Mts. (P. Sheldon n. 8536 — U. St. Nat. Herb.). — Blühend April, Mai. 24. S. tenessensis Small in Bull. Torr. Bot. Club XXIII. (1896) 364. — Mi- cranthes tenessensis Small Fl. Southeast. Un. Stat. 1. ed. (1903) 501, 2. ed. (1913) 503, North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 142. — Rhizoma obliquum, foliis ± ovatis, longe petiolatis, caule florifero 1,5 — 4,5 dm longo, a medio vel supra medium corym- boso-paniculato, inferne longius piloso, medio atque superne glanduloso-piloso. Fo- liorum basalium lamina utrinque sparsim pilosa et ciliata, saepe subtus rubescens, ovata, interdum orbiculari-ovata vel oblongo-ovata, dentata vel serrato-dentata, 1,5 — 2,5 cm longa, 1,2 — 2 cm lata, basi late euneata vel subcordata in petiolum aequi- longum vel longiorem circ. 2 mm latum angustata. Inflorescentiae rami patentes vel erecto -patentes, infimi circ. 6 — 8 cm longi bractea obovato-euneata vel ut superiores bractea lanceolata suffulti, laxe cymosi pluriflori in cicinnos exeuntes, pedicelli tenues flore duplo longiores; sepala hypanthio parvo inserta patentia, oblonga, 1,5 — 2 mm longa; petala oblonga, quam sepala duplo longiora, 4 — 4,5 mm longa, alba, maculis 2 luteis prope basin notata; staminum filamenta subulata petalis breviora, carpidia fere omnino libera elongato-conoidea dimidium petalorum paullum superantia. Capsulae car- pidia oblongo- ovoidea in stilos breves exeuntia, 4 — 5 mm longa, fere a basi diver- gentia. Atlantisches Nordamerika. — Provinz des sommergrünen Alleghanie- waldes. — Tennessee: Steile felsige Ufer am Tennessee bei Knoxville S. M. Bain, A. Buth - Blühend im April, Mai — U. St. Nat. Herb.); Buncombe County in Nord- Carolina, Tysons Hotel (C. S. Pollard — U. St. Nat. HerbA 25. S. Careyana A. Gray in Lond. Journ. Bot. II. 18 43 116. — Micranthes Gareyana (A. Gray) Small Fl. Southeast. Un. Stat. 1. ed. (1903^ 501, 1. ed. (19H 503, in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 142. — Hhizoma tenue obliquum, foliis paucis orbiculari- ovatis longe et tenuiter petiolatis, caule florifero vel caulibus 2 infra medium vel a medio laxe paniculatis, 1 — 3,2 dm altis, tota longitudine superne densius glanduloso-pilosis. Foliorum basalium lamina tenuis, viridis vel subtus rubescens, utrinque sparse pilosa, orbiculari-ovata vel renifonnis, late dentata vel crenato-dentata, 1,5 — 3,5 cm longa, 2 — 2,5 cm lata, basi truncata vel subcordata, petiolo tenui vel latius- culo 1,5 — 6 cm longo suffulta. Inflorescentiae rami patentes vel erecto-patentes, in- fimi circ. 6 cm longi bractea foliacea obovato-euneata, superiores breviores bracteis 40 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. lanceolatis paucidentatis vel integris suffulti, laxe cymosi 5 — 7-flori in cicinnos exe- untes, pedicelli tenues flore 2 — 3-plo longiores; sepala hypanthio parvo inserta, patcntia oblonga glabra, 1,5 mm longa; petala elliptica vel oblonga subunguiculata, quam se- pala circ. duplo longiora, 2,5—3 mm longa, trinervia; slaminum Glamenta subulata petaüs breviora; pistilli carpidia fere omnino libera elongato-conoidea cum stilis quam stamina breviora. Capsulae carpidia oblongo-ovoidea in stilos breves exeuntia 2,5 — 3 mm longa, fere e basi divergentia. Nota. Spccies valde affinis Saxifragae tenesscnsi ab ca differt imprimis foliis tenuioribus, inflorescentiis minus multifloris, floribus et capsulis niinoribus. Atlantisches Nordamerika. — Provinz des sommergrünen Alleghanie- Waldes. — Nord-Carolina, auf dem Grandfather (A. Gray und Carey 1841 — Gray- Herbarium, A. Gray, S. Sargent, H. Redfield, M. Canby 1879). 26. S. fallax Greene in Bull. Torr. Bot. Club XXIII. (1x96) 25. — Micraiith™ fallax (Greene) Small in North Amer. Flora XXII. 2. (1905) 141. — Bhizoma ramulis numerosis brevibus hypogaeis, apice folia pauca erecta et caulem tenuem ubique bre- viter glanduloso-pilosum a medio vel jam e parle infera laxe paniculatum 1 — 2 dm altum producentibus. Foliorum basalium lamina tcnuis, supra margine sparse rufo- piloso excepto glabrescens, subtus densius rufo-pilosa, ovala, densiuscule serrata, basi subtruncata vel subcordata in petiolum aequilongum vel • Y2 — 2 '/2"P'° longiorem te- nuem inferne vaginantem et rufo-pilosum contracta. Paniculae laxissimae ramuli in- feriores 4 — 7 cm longae bractea cuneata dentata vel lanceolata, superiores remoti bractea lineari suffulti, cymosi 3 — 5-flori interdum cicinnati, prophyllis angustissimis linearibus et pedicellis tenuissimis 5 — 7 mm longis; sepala hypanthio minulo inserta oblonga circ. 1,2 mm longa; petala anguste obovato-oblonga emarginala, quam sepala circ. 3 ^"P^0 longiora, 4 mm longa, 1,2 mm lata: staminum filamenta subulata sepalis paullum longiora. Capsulae carpidia omnino libera breviter ovoidea divergentia, cum stilis brevissimis patentibus circ. 3 mm longa. Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Südliche Unterprovinz. Sierra Nevada: Emigrant Gap (F. Jones, Fl. of. Calif. n. 3587. — U. St. Nat. Herb.), Larsen's Peak (R. M. Austin — Herb. Greene), ober- halb des Donner Lake (Herb. Greene). 27. S. parvifolia Greene in Pittonia III. (1896) 116; Howell, Fl. Northwest Amer. I. (1903) 194. — S. Piperi Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 608. — Micranthes parvifolia (Greene) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 141. — Rhizoma ramis brevissimis hypogaeis rosulam atque caulem floriferum 1.4 — 2,2 dm longum pluri(8 — 1 5)^florum, foliis caulinis destitutum vel infra medium foliis parvis spa- thulatis 1 — 2 instructum glabrum aut cum pedunculis plus minusve pilis brevissimis diiHluliferis obsitum emiltentibus. Foliorum basalium lamina late ovata abrupte in pe- tiolum fere aequilongum contracta, 1 — 2 cm longa atque lata, plus minusve inaequa- liter serrata, saepe fere integra, glabra, margine tantum ut peliolus pilis longis rufe- scentibus sparse obsita. Inflorescentiae bracteae sessiles, lanceolatae, 2 — 5 mm loi 0,6 — 0,8 mm latae, margine brevissime glanduloso-pilosae, pedicelli floribus i — 3-plo longiores, ut pedunculi pilosi; sepala in anthesi erecto-patentia, in fructu reflexa, ovata, 4 — 1,3 mm longa, 0,8 — 1 mm lala, glabra, parallele trinervia, nervo medio apice in verruculam exeunle; petala obovata, apice rotundata, basi cuneata vel breviter nngui- culata, 2 — 1,5 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, trinervia, alba; stamina circ. 23 petalonUD aequantia filamentis subulatis instrucla; ovarium ovoideum carpcllis liberis in stilos gra- ciles longiusculos stigmate parvo coronatos exeunlibus. Capsulae juvenilis carpella ob- longa erecta, stilis divaricatis. Nota. Haec species paullum accedit ad Saxifragam californicam Greene, attamen ab illa diffeft potalis obovatis non orbicularibus. Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge. — Waldige Abhänge, Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 3. Nivali-virginienses. 4X Grant's Pass (Howell Pacific Coast PI. n. 640, 4 427. — Blühend April, Mai, ML Grayback (C. V. Piper n. 5061, 6852. — Blühend im Juni 4 901. — U. St. Natu Berb.J. 28. S. virginiensis Michx. Fl. bor. amer. I. (1803) 269; Pursh Fl. Amer. sept. I. (1814) 310; Bot. Mag. (1816) t. 1664 Icon pessima; Elliott South Carolina I. (1821) 31 i; D. Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 386; Torr. Fl. Un. St. I. (1814) 444; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 39; Torrey and Gray Fl. North Amer. I. (4 840) 571; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 143; Brition and Brown III. Fl. North. Un. St. II. (1897) 174 fig. 1833; A. Gray, New Manual 7. ed. (1908) 446. — S. virginica Niitt. Gen. I. (1818) 285. — Micranthes virginiensis (Michx.) Small Fl. Soulheast. Un. St. ed. 1. (1903) 501, ed. 2. (1913) 503, in North Amer Fl. X\ll. 2. (1905) 141. — Rhizoma breve ramosum, rarnulis hypogaeis apice rosulam foliorum erecto-patentium et caulem floriferum robustum 0,8 — 4 dm longum, glanduloso-pilosum, in paniculam brevem mullifloram thyrsoideam densifloram serius zb laxifioram exeuntem emiltenübus, caulibus floriferis 1 — 5 ex axillis foliorum basalium provenienlibus additis. Folioniin basalium lamina subcoriacea, interdum (locis umbrosis) tenuior, utrinque sparsim, subtus et margine densius pallide ferrugineo-pilosa, ovata, ovalis vel oblonga, sinualo-dentata vel dentata vel serrato-dentata vel serrata (non crenata), 2 — 4 cm longa, 1,5 — 2 cm lata, in petiolum breviorem interdum (locis graminosis ) aequilongum vel etiam lon- giorem 2 — 2,5 mm latum sinuatim vel cuneatim angustata. Inflorescentia pro aetale habitu valde diversa, primum densiflora demum laxifiora, ceterum varians rarnulis plus minusve in cicinnos exeuntibus; rami inferiores stirpis juvenculae 5 — 6 mm longi bracteis linearibus acutis subtus ferrugineo-pilosis suffulti, patentes vel erecto-patentes, apice cymosi, i*ami superiores gradatim minores floribus breviter pedicellatis, rami stirpis adultae atque formae elongatae tenuiores apice cymosi in cicinnos 2 — 5 cm longos re- motifloros exeuntes ; sepala hypanlhio laxiusculo inserta erecta vel erecto-patentia, ovata obtusa 1.5 — 2 mm longa; petala oblonga vel elliptica basin versus leviter contracta, quam sepala 2'/2 — 3-plo longiora, 4 — 5,5 mm longa; staminum filamenta subulata petalorum dimidium aequantia vel anguste clavata (!), antherae fulvae ; pistilli carpidia ovoidea in stilos breves exeuntia. Capsulae carpidia ovoidea erecta, viridia vel pur- purascentia, cum stilis brevibus recurvis 2 mm longa. Nota. Plantae nonnullae Saxifrogae virginiensi Michx. valde affines sub titulo specierum hie enumeratae sprius fortasse melius subspecies nominabuntur. Sed etiam planta typica formis habitu paullum diversis excellit; varietates autem non sunt, sed formae magis robustae vel te- nuiores intcr alias plantas magis elongatae, formae vernales vel aestivales, inflorescentiis magis congestis vel magis evolutis. f. 1. vulgaris Engl. Mon. Galt. Sax. (1872) 144. — S. vernalis Willd. Hort. Berol. (1816) t. 43; Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 248 B. floribus compactis. — S. virginiensis Michx. in Lodd. Bot. Cab. XVII. (1831) t. 4 699. — S. nivalis Mühlenb. Catal. (1813) 44. — S. pilosa Banks Herb, ex Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 386 (Synon.). — Dertnasea pilosa Haw. Enum. Sax. (1821) 8. — Folia basalia breviter petiolata, margine dentata vel serrato-dentata vel serrata, utrinque pilosa, de- mum supra glabrescentia. Caulis florifer terminalis validus 2,5—3 mm crassus, d 'Im longuin, in paniculam densifioram exeuntem, pilis articulatis glanduliferis dense obsitum gerens. Foliorum basalium lamina subcoriacea, supra glabrescens viridis vel paullum rubens, subtus dense rufo-pilosa, oblonga, margine crenata vel crenato-serrata, circ. 2 - 3 cm longa, 1,5 — 2 cm lata, in peliolum latuin brevem euneatim anguslata. In- florescentiae rami primum omnino abbreviati condensati pseudocapitulum constituentes, deinde paniculam oblongam formantes, inferiores adscendentes circ. 4 cm longi, bracteis linearibus 1,5 cm longis, 2 mm latis, subtus dense ferrugineo-pilosis sulTulti, apice cy- mosi multiflori, demum in cicinnos circ. 2 cm longos exeuntes; flores breviter pedi- cellati hypanthio breviter turbinato; sepala semiovata fere t mm longa glabra; petala obovato-oblonga 4 mm longa, 1,5 mm lata; staminum filamenta subulata diinidium petft- lorum superanlia; capsulae carpidia late ovoidea circ. 4 mm longa in stilos breves pa- tentes exeuntia. Mit tclamerikanisches Xerophytengebiet. — Provinz des mexikani- schen Hochlandes. — Chihuahua: Berge am Canon de St. Diego (C. V. Hart mann in Archaeological Exped. to Northwest. Mexico n. 753. — Blühend Sept. 1891); in der Saxifraga. — Sect. I. Boraphila. — § 3. Nivali-virginienses. 43 Sierra Madre um 2500 m bei Garcia (Townsend and Barber n. 88. — Blühend Juli 4 899). 30. S. eriophora Wats. in Proc. Amer. Acad. XVII. (1882) 372. — Parva, rbizomate brevi, rosulam densiusculam atque caulem brevem corymboso-paniculalum multiflorum ferente. Foliorum basalium lamina supra glabra, sublus dense rufo-tomen- tosa, oblongo-ovata, obtusa, serrata, circ. 1 cm longa, 5 6 mm lata, in petiolum bre- vem circ. 1 cm longum longe villoso-ciliatum contracla. Caulis infra medium pani- culatim ramosus 3 — 4 cm longus, superne glanduloso-pilosus; inflorescenliae rami inferiores circ. 4,5 cm longi, superiores breviores, densiflori, omnes bracteis lineari- lanceolatis suffulti, pedicelli brevissimi; sepala glabra hypanthio breviter turbinato in- serta, deltoidea oblusa purpurascentia, circ. 1 mm longa et lata; petala obovala quam sepala l1/^- 2-plo longiora pallide purpurascentia; staminum filamenta sepala paullum superantia; pistilli ovarium inferne bypanlbio inmersum, carpidiis ovoideis in stilos breves ei'ectos attenuatis. Pazifisches Nordamerika. B. Provinz der Rocky Mountains. — C. Südliche Rocky Mountains: Santa Catalina Mountains um 1900 m (J. G. Lemmon 1881, J. W. Toumey PI. coli, in Arizona n. 187). — Blühend April, Mai. 31. S. californica Greene in Piltonia 1. (1889) 286 et in Flora Franciscana (1891) 189; Howell Fi. of North West Amer. (1903) 192; Piper Fl. Washington (1906) 316. — S. virginiensis Benth. PI. Hartweg. (1848) 311 non Michx. — S. virgi- niensis Gray Bot. Calif 1. (1876) 195 non Michx. — Micranthes californica (Greene) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (190 5) 140. — Rhizoma breve rosulam foliorum adscendentium et caulem floriferum 0,3 — 4 dm longum laxissime paniculatum sparsim glanduloso-pilosum vel etiam 1 — 2 accessorios breviores emittens, gemmis hypogaeis. Foliorum basalium lamina crassiuscula, subtus pallidior, utrinque pilis articulatis albis sparsim obsila, mox glabrescens, margine densiuscule ciliata, oblonga vel ovata, late et breviter sinuato-denticulata vel undulata, 2=4 cm longa, 1,5 — 2 cm lala, in petiolum breviorem cuneatim vel abruptius angustata. Inflorescentiae laxissime paniculatae rami inferiores usque 9 cm longi, bracteis linearibus 5 — 7 mm longi, 1 mm latis suffulti, cymosi 3 — 5-flori, pedicelli 0,5 — 1 cm longi; sepala hypanthio latiusculo inserta oblongo- ovata, interdum ciliolata, viridia, 1,5 — 2,5 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, trinervia; staminum filamenta filiformia quam sepala paullum longiora; carpidia libera ovariis breviter ovoideis alte incrassatis et nectariferis, in stilos conicos attenuatis, stamina aequantia. Capsulae carpidia sese altingentia fere 3 mm longa, stilis valde recurvis horizontaliter patentibus. Pazifisches Nordamerika. — A. Provinz der pazifischen Coniferen. a. Nördliche Unterprovinz. — Oregon: Waliowa National Forest, Cow Flat-Elw, 1000 m (Jardine PI. of Oregon n. 1»;4a. — U. St. Nat. Herb.) — Kalifornien: So- noma County: Rosa (S. Holman — U St. Nat. Herb.), Sonoma Creek am Fuß de» Mt. Hood (A. Heller u. H. E. Brown n. 5040). — b. Südliche Unterprovinz: an Plätzen, welche im Winter feucht sind und in Gebüschen. Marin County: Gipfel des Tamalpais (W. H. Brewer, Geol. Surv. of Calif. n. 918, Chesnut — U. St. Nat. Herb.): Sta. Clara County, Alma (C. F. Baker, PI. of the Pacif. Coast n. 370. — Blühend im März. — U. St. Nat. Herb.), Stockfarm (late der Stanford University (W. J. Wigth. PI. of Calif n. VI. Eimer n. 2143. — Herb. Berlin); San Mateo County, Creek Canon (W. J. Wigth, PI. of Calif. n. 80. — U. St. Nat. Herb.); Monterey County, Santa Lucia Mountains (Plaskett n 28. — U. St. Nat. Herb.); Obispo: San Luino, an tiefen feuchten Rinnen (Milce — U. St. Nat. Herb.); San Benito County: San Juan (A. D. E. Eimer n. 4911. — U. St. Nat. Mus., Herb. Berlin); San Bernardino County: an Plätzen, welche im Winter und Frühjahr feucht sind (S. B. Parish, PI. of South Calif. n. 2139. — U. St. Nat. Herb); San Diego (Orcutt — U. St. Nat. Herb.). — Sierra Nevada: Mariposa (J. W. Congdon. — U. St. Nat. Herb.); Amador Count\, 44 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Clinton, um 660 m (G. Hansen, Fl. of the Sequoia Region n. 92. — Herb. Berlin). — Blühend Februar bis April. f. napensis (Small) Engl, et Irmscher. — S. napensis Small in Bull. Torrey Bot. Club XXV. (1898) 3 1 6. — Micrantiies napensis Small in Fl. North Amer. XXII. 2. (1905) 140. — Petala deficientia. Napa County (Thurber n. 496. — U. St. Nat. Herb.). var. nidifica (Greene) Engl, et Irmscher. — S. nidifica Greene in Erythea I. (1893) 222: Howell, Fl. of Northwest America (1903) »93. — Micrantiies nidifica (Greene) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905/ 134. — Micrantiies montana Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 138. — Folia basalia angustiora margine subintegra vel undulata. Sierra Nevada, Dinkey Creek, Fresno County, um 2500 m (M. Holland and P. Chandler, PI. of the Sierra Nevada n. 3*6. Herb. Berlin, U. St. Nat. Herb.); ohne Standortsangabe (Bridges — Herb. Berlin), Pyramid Peak (U. St. Nat. Herb.) 32. S. sachalinensis Fr. Schmidt, Reisen im Amurlande und auf Sachalin, in Mem. Acad. imp. d. sc. de St. Petersbourg, 7. ser. XII. 2. (1 H68) 131. — Perennis, rhizomate obliquo, foliis basalibus ascendentibus, caule erecto 1,5—3 dm longo solitario, inferne pilis glanduliferis dense obsito, a medio vel supra medium laxe paniculato. Foliorum basalium lamina carnosula crassiuscula utrinque pilis articulatis mollibus con- spersa, ovato-oblonga vel oblonga ima basi late cuneata, breviter dentata vel serrata, 2 — 3.5 cm longa, I — t cm lata, in petiolum duplo longiorem circ. 2 mm latum contracta. Inflorescentiae 0,5 — 1,5 dm longae ramuli ascendenles internodia caulis saepe superantes, bractea lineari-lanceolata suffulti cymosi-multiflori, infimi circ. 5 — 7 cm longi, superiores gradatim breviores; pedicelli tenues usque 6 mm longi; sepala oblonga in anthesi reflexa, 3 mm longa, trinervia. Staminum fllamenta clavata petala aequantia. Carpidia omnino libera ovariis conoideis in stilos duplo breviores erecto-patentes exeunti- bus. Capsulae carpidia divergentia cum stilo tenui recurvo' circ. 5 mm longa. Subarktisches Asien. — Nördliches und mittleres Sachalin: An Felsen hier und da; Kap Choindschu bei Dui (Glehn, Augustinowicz — Herb. Bot. Gart. Petersburg, Herb. Berlin), Adugivo, Ktausipal, Tussotschara, Manue (Glehn). — Blühend Juni, Juli. Var. amplissima Engl, et Irmsch. — Usque 3 dm alta, jam infra medium ramosa, ramis ample paniculatis, ramulis patentibus, pedicellis tenuibus. Foliorum basalium lamina oblonga acuta, 5 — 6 cm longa, 1,5- 2,5 cm lata, in petiolum 1 V2~P'° longiorem longe cuneatim angustata. Bracteae spathulato-cuneatae 5— 6 cm longae, paniculaa usque 1,2 dm longas et 7 — 8 cm latas fulr-.rantes. Nota. Varietas insignis, altamcn vix specics diversa. Aus Samen des botanischen Gartens von Saporro (»S. reflexa*) im botanischen Garten zu Dahlem erzogen. 33. S. yezoensis (Franch.) Engl. msc. — S. virginiensis var. yexoctisis Framli. in Bull. Soc. philomat (1886) 4; Matsumura Index plant, japon. II. (1912) 191. — S. reflexa Miyabe Fl. of Kurile Islands in Mem. of the Boston Soc. of nat. bist. IV. 7. (1890) 233. — Rhizoma tenue, foliis basalibus erectis vel adscendentibus, caulc soli- tario vel caulibus 2 — 3 1,5 — 3 dm longis a medio vel supra medium laxe paniculatis multifloris, inferne sparsim longe pilosis, superne pilis brevibus glandnliferia dense <>l>- sitis. Foliorum basalium lamina utrinque sparse, costa et margine densius pilosa, ova- lis vel oblonga, circ. 3 — 5 cm longa, 1,5 — 3 cm lata, Irregulariter dentata vel ■errato- dentata, in petiolum breviorem 3 — 4 mm latum dense cilialum simiatim inguttata. Inflorescentiae 1 — i dm longae rami tenues erecto-pateutrs. laxe cymod mnltiflori, in- feriores bracteis cuneatis apice dentalis, superiores bracteis lineaii-lanceolatis acutissi- mis suffulti, circ. 5 cm longi, bracteolis anguste lanccolalis 6 — 10 mm longis, ramulis angustissimis, pedicellis 5 — 6 mm longis; sepala reflexa, lineari-oblonga, in anthesi circ. Saxifraga. — Sect. 1. Roraphila. — § |, Nivali-virginienses. 45 2 mm, in fructu 3,5 mm longa; petala oblonga breviter unguiculata 3,5 — 4 mm longa; staminum filamenla claviformia quam petala paullum breviora; carpella libera conoidea slaminibus breviora. Capsulae carpella oblonga divergenlia in slilos palenles atlenuata, circ. 5 mm longa. Temperiertes Ostasien. — Provinz des nördlichen Japan: Kanayama, auf feuchten Felsen (U. Faurie, PL jap. n. 6887. — Blühend und fruchtend im Juli 1905. — Herb. Berlin); Gipfel des Bii-shiri ;U. Faurie n. 3230. — Blühend Juli 1 899 — Herb. Berlin). — Kurilen: Schikotan (Miyabe). — Sachalin: Takinosawa (Fuurie n. 436. — Herb. Berlin). 34. S. oblongifolia Nakai, Fl. Koreana in Journ. of College of sc. of Tokyo XXVI. (1909) 218, t. U. — Annua, foliis basalibus erectis, caule tenui foliato, flexuoso, e basi ramoso, ample laxe paniculato multifloro, usque 2 dm longo, pilis tenuibus glan- duliferis inferne sparsim, superne densius obsito. Foliorum basalium lamina utrinque glabra, margine hinc inde minutissime glanduloso-ciliata, oblonga vel ovato-oblonga vel ovata, 3 — 7 cm longa, 2 — 5 cm lata, late sinuato-dentata, dentibus apiculatis, basi truncata vel late euneata in petiolum angustum aequilongum vel duplo longiorem con- traeta. Caulis mox supra basin ramosi inflorescentia ampla ramis erecto-patentibus usque 2 dm longis flexuosis, multiramosis, bracteis inferioribus foliaeeis, suborbiculari- bus, late et remole apiculato-dentatis, infimis petiolatis, reliquis sessilibus et sursum gradatim minoribus, bracteolis lanceolatis; pedicelli tenuissimi usque 1 cm longi; sepala hypanthio parvo inserta patentia, circ t mm longa, petala oblonga, basin versus magis angustata, 2 mm longa; staminum filamenta subulata circ. 1,5 mm longa; pistilli car- pella inferne connata, ovoidea, in stilos leviter recurvos attenuata. Capsula circ. 3 mm longa. Temperiertes Ostasien. — Provinz des nördlichen China und Korea: Korea; auf den Felsen des Nai-fuang um 1000 m, selten (Faurie n. 191. — Blühend im Juli 190t — Herb. Berlin). Kang-uön auf dem Berge Keum-gang-san (Uchi- yama). Planta hybrida gregis Nivali-virginienses. S. nivalis X0 m (King's Collector), Jongri (King's Collector); N. W. Sikkim: Zemu, Llonakh, Thango 3600—5600 m (W. W. Smith u. Cave n. 1170, 115J, 2562); S. 0. Sikkim: Kapup, Gnatong, Changu, Chola 4000 — 4<>00 m (Herb. Bot. Gart. Calculta n. 3114, 4011). E. Chumbi: Bang-Chin-Ia (King's Collector), Buetung (Dungboo). — Bhutan: Lu-ma-pu (Dungboo n. 2z7), Bu-ta-nj (Dungboo n. 231). 48 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga, Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Tsang-schan (Delavay n. 68. — Herb. Mus. Paris, Berlin), Ost-Seite des Tali-Zuges um :H000 — 4100 m (G. Forrest n. 4198, 4103, 6972, 70 ; 2. Herb. Edinburgh), Südost-Tibet, an der Yangtze-Me- kong- Wasserscheide, in Kiefernwäldern nabe am Kari-Gipfel (G. Fönest n. 99. — Herb. Edinburgh). f. 3. corymbiflora Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXVI. (1912) 125. _ 8. mi'ranthoidcs Engl, in Not. Bot. Gard. Edinb. XXVI. (1912) 4 26; Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (194 2) 6<>7. — Caules floriferi 3 — 4 5 cm longi, saepe complures, pauci- vel mulliflori, superne plus minusve corymboso-paniculati, ramis lateralibus lon- giusculis instructi. Bracteae lineari-oblongae vel lanceolatae 5 — 10 mm longae. Folia basalia oblongo-ovata vel elliptica, basi non cordata, sed in petiolum lamina 4 — 3-plo longiorem sensim et saepe cuneatim angustata. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja. — S. Chumbi: Sv am pu (Dr. King's Collector). — Sikkim: W-Jongri, Tiang thup, Ney gola (Dr. King's Collector). Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan. — Nord-West-Yunnan: Oslabhang des Likiang-Zuges um 3800 — 4200 m, auf feuchten beschatteten Felsen und Felskanten (G. Forrest n. 2516, 6206, 62S3. — Blühend im Juli 4906, 1940 — Herb. Edinburgh). — West-Yunnan : Ostabhang des Tali-Zuges, offene, grasige Stellen in Kiefernwäldern (G. Forrest n. 4 204. — Blühend im September 4 906 — Herb. Edinburgh). Nota. Coacti sumus Saxifragam micranthoidem, quam propter folii basin haud cordatani a S. micrantha scparavirnus. cum ejus forma corymbiflora conjungere, quod Iransitus erglanl et llores harum formarum non diflerunt. Var. fi. Monbeigii Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. (19 4 4) Beibl. 4 4 4, p. 39. — Caules floriferi usque 2 3 cm longi, 2 — 6-flori. Foliorum basalium lamina ovato-oblonga, 3 — 5 cm longa, 4,3 — 2,5 cm lata, grosse serrata, in petiolum laminae subaequilongum subcordatim contracta. Süd-West-China: ohne nähere Angabe (Pere Monbeig — Herb. Kew). 36. S. pluviarum W. W. Smith in Bec. Bot. Surv. of India IV. (494 3) 368. — Haud caespitosa rhizomate brevi, apice paucifoliato, caule florifero solitario 5 — 7 cm longo, flexili aphyllo apice subcorymboso, inferne subglabro, superne pubescente. Fo- liorum basalium lamina ovata vel elliptica, fere integra vel remote dentata, 4 — 4,5 cm longa, 5 — 8 mm lata, in petiolum 4,5 mm latum contracta. Inflorescentiae ramuli bracteis ad 1 2 mm longis linearibus rarius ovato-lanceolatis, infra pedicellos circ. 4 mm longos unum florem ferentes bulbillis 4 — 8 instructi; »bulbilli ad 4 mm bracteati, viri- des vel purpurei, ovoidei, 4 mm longi, interdum 4 — 2 foliis minutis rotundatis instructi«; florum scpala lineari-oblonga, 2 mm longa, glabra; petala sepala vix excedentia an- guste ovata vel obovata, alba; stamina . . .; pistillum fere globosum 4 mm latum, stilis nullis. Nota. Hanc speciem non vidimus et incerti sumus, an planta juxta Saxifragam pallidum aut juxta Saxifragam pseudo-pallidam locum habeat, quod fllamentorum indoles in di.i originali non descripta est. Propter petala parva cxistimamus, hanc speciem Saxifragae palli- dae magis affinem esse. Zt ntralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Südost-Sikkim: Tosa, Chola Bange 4600 — 4700 m (Herb. Bot. Carl. Calcutta n. 3985). 37. 8. Davidii Franch. in Nouv. Archiv. Mus. Paris Ser. 2. VIII. (4 886) 229 et PI. David. II. (4 888) 47. — >Caulis saepius e medio floriferus, pilis cinereis crispulis hispidulus et praeterea in parle superiore glandulosus, nudus vel nunc cum foliis I vel 2 infra medium orlis, folia radicalia caule florifero saltem duplo breviora obovata, in petiolum brevem late marginal um cuneato-attenuata, apice rotundata, praeter basin cuneatam argute et inaequaliter serrato-dentata, parce ciliolata, supra sparse et infra praesertim ad nervum pilosa; inflorescentia cymoso-racemosa, ambitu oblonga, ramis Saxifraga. — Sect. f. ßoraphila. — § 4. Melanocentrae. 49 brevibus arcuato-ascendentibus, bracteis lanceolatis vel lincaribus integris vel apice den- tatis sufTultis : pedicelli sub anthesi breves, demum elongaü, Capsula longiores, patentes, dense glandulosi, bracteola subulata; calyx glabrescens, sepalis lanceolatis vel ovato- lanceolatis, acutis vel subacutis, sub anthesi ereclis demum patenlibus; pelala alba vel purpurascentia, anguste ovata, subobtusa, basi contracta, parva, calvcem vix duplo supe- ranlia; stamina 10, fllamentis albidis apice dilatatis, pelalis subaequalibus, antberis nigricantibus vel nigro-purpureis; ovarium ad basin fere usque bipartilum, superum; Capsula (immatura) nigrescens, lobis acutis, stylo brevissimo, — Caulis floriferus 1 — 2 dm; folia cum petiolo 3 — 4 cm longa; flores diam. 4 — 5 mm; Capsula circ. 8 mm longa.« Zentralasiatiscbes Gebiet. — Prov. des alpinen Sz-tschwan: Mupin, nördlich von Ta-tsien-lu, auf den höchsten Bergen und Bächen (David — Blühend April 4 8 69 — Herb. Mus. Paris). Nota. Hujus speciei specimina non vidimus itaque diagnosem originalem citamus. Incertae speciei locum ju.vta Saxifragam paüidam damus, quacum floribus parvis, staminibus clavatis et caule alto congruere videtur; certe autem ad Melanocentras propter capsulam nigrescentem pertinere videtur. 38. S. parvula Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1911) 146 et tab. 90; Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 609 et flg. 17. — Humilis, dense caespi- tosa, rhizomate obliquo breviusculo fibrilloso antice rosulatim foliato. Caules floriferi erecti, humillimi, 1,5 — 2 cm longi, terminales, uniflori, unibracteati, tota longitudine pilis longiusculis crispulis purpureis densiuscule obsiti, atro-purpurei. Folia basalia rosu- lata, herbacea, plana, lamina subtus glabra, margine et supra pilis longis multicellulari- bus pluriserialibus albis laxe obsita, late ovata usque subrotunda, in petiolum latissi- mum laminae subaequilongum vel breviorem margine sparsim ciliatum sensim angustata, Fig. 6. Saxifraga parvula Engl, et Irmscher. A Habitus. B Folium basilare. basilaris. D Flos. E Sepalum. F Petalum. — Irmscber delin. C Pilus foüi petiolo incluso 8 — 11 mm longa, superne 5 — 7 mm lata, subacuta, leviter pauei-ser- rata, serraturis porrectis, nervis haud conspicuis. Inflorescentiae bracteae ellipticae usque oblongo-ellipticae. sessiles 4 — 5 mm longae, usque 2.2 mm latae, superne pauci- serratae, et margine sparsim ciliatae, basi purpureae crispulo-pilosae ; flores in anthesi nutantes; sepala nee in anthesi nee in fruetu reflexa, subereeta, petala paullum supe- rantia, linguiformia vel oblongo-ovata, 3,5 — 4,5 mm longa, 2 — 3 mm lata, superne margine sparsim ciliata, trinervia, nervis anastomosanlibus conjunetis sub apice in verrueulam confluentibus, supra viridia, subtus dimidio inferiore vel omnino violacea; petala ovalia, 3,5 — 4 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, obtusa, basi in unguem brevissi- inum subito contracta, trinervia, nervis laleralibus e medio nervi prirnarii orientibus, nervo primario apice clavato-dilatato; staminum lilamenta clavata, sepalis subaequilonga, anlherae nigrae; ovarium paulum inferum, late ovoideum, in stilos brevissimos stigmate majusculo coronatos exiens, inferne violaceum, carpellis supera parte subliberis instruc- tum. Capsulae carpella oblongo-ovoidea superne divaricata. — Fig. 6. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Erabryopbyta «iphonogamai 117. Saxifraga. 4 50 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Ostseite des Likiang-Zuges um 5300 — 5700 m, auf kalkigen Triften und feuchtem, felsigem Boden (G. Forrest n. 6158. — Blühend Juli «910 — Herb. Edin- burgh). Nota. Haec specics pusilla et gracilis facile ab affinibus foliorum basalium forma neque minus caule florifero nutante dignoscitur. Petalis parvis cum Saxifragae pseudopullidae varietate bellidifolia congruit, attamen ab illa atque ab ejus speciebus affinibus etiam filamentis clavatis differt. 39. S. divaricata Engl, et Irmschep in Engl. Bot. Jahrb. L. (1914) Beibl. n. IÜ. p. 41. — Haud eaespitosa, rhizomate brevissimo crassiusculo valde librilloso apice foliis 4 — 6 rosulatim instructo, caulibus floriferis erectis, 2,5 — 5 — 8 cm longis, multifloris, pleruinque a basi corymboso-paniculatis, glabris, hinc illinc purpurascentibus. Folia ba- salia pauca erecto-patentia, plana, herbacea, lamina glaberrima, ovata usque elliptico- oblonga, 0,7 — 4,5 cm longa, 3 — 7 mm lata, subacuta, niargine integra vel rarissime irregulariter leviterque remote serrata, in petiolum glabrum laminam aequantem usque ea duplo longiorem basi dilatata sparsissime ciliatum sensim angustata. Inflorescentiae rami strictiuscule divaricati 1 — 8-flori, 1,5 — 7 cm longi, glabri, corymbum formantes, inferiores bracteis foliis basalibus similibus sed minoribus et breviter petiolatis, supe- Fig. 7. Saxifraga divaricata Engl, et Irmsch. A Habitus. B Sepala. C Petala. D Flos. E Stamen. F Capsula. O Semen. H Pilus folii. — Icon. origin. — J. Pobl delm. riores bracteis oblongo-obovatis vel ellipticis saepius leviter serratis sessilibus 0,7 — 1,2 cm longis instructi purpurascentes; pedicelli floribus plerumque 2 — 3-plo, rarhu .'i-plo longiores, sparsim brevissimeque glanduloso-pilosi, prophyUil minutis 2 — 4 nun longis linearibus suffulti; sepala in anthesi horizonlaliter patenlia, ovata vel triangulari- ovata, 1,3 — 1,6 mm longa,' 0,8 — 1,2 mm lata, obtusiuscula, glaberrima, trinervia, nrr- vis sub apice in verruculam confluenlibus; petala obovato-elliptica vel elliptica 2,8 — 3 mm longa, 1,3 — 1,5 mm fata, saepius subacuta, basi in unguem brevem latum sen- sim angustata, trinervia, alba; staminum filamenta subulata, sepalis aequilonga, ruhitri- nosa; ovarium semiinferum late ovoideum parte libera inferne disciformi, in stilos bre- vissimos stigmale parvo coronatos sensim contractum, atropurpureum. Capsula oblongo- ovoidea, ad */3 longitudinis vel ultra infera, 4 — 5 mm longa, carpellis ad */j partis liberae connalis, stilis paulum divaricatis, sepalis non reflexis instructa; semina oblonga, 0,7 — 0,8 mm longa, sub lente (X 10) minutissime papulosa; brunnea. — Fig. 7. Saxifraga. — Sect. 4. Boraphila. — §4. Melanocentrae. 51 Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: West-Sz-tschwan und Tibetanische Grenze bei Ta-tsien-lu um 2500 — 4000 m (A. E. Pratt n. 636 — Herb. Kew). — Tongolo (J. A. Soulie n. 2579 — Blühend Juli 4 894 — Herb. Berlin); Fürstentum von Biala (J. A. Soulie n. 962. 4 893 — Herb. Kew). Nota. Spccies gracillima ex affinitate Saxifragae pallidae ab omnibus affinibus diflert in- florescentia singulari e basi corymbosa. 40. S. pseudo-pallida Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. (19 4 4) Beibl. n. 4 4 4. p. 40. — S.pallida »Wall.« in Hook. Fl. Brit. Ind. H. (4 879) 394 pr pte.; Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (4 858) 65 pr. pte.; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 4 40 pr. pte.; Smith and Cave in Becords Bot. Surv. India IV. no. 5 (4 94 4) 4 93. — Haud caespi- tosa, rhizomate brevi crassiusculo obliquo valde fibrilloso apice rosulatim foliato, cauli- bus floriferis erectis, solitariis vel saepe compluribus (2 — 4), 3 — 8 cm longis, pauci- (2 — 4)floris, apice corymbosis, raro unifloris, tota longitudine pilis crispulis densiuscule obsitis, hie illinc purpurascentibus. Folia basalia rosulata erecto-patentia, herbacea, plerumque glabra, rarius margine et subtus costa vel etiam lamina sparsim crispulo- pilosa, lamina ovata vel oblongo-ovata, 4 — 2,3 cm longa, 0,5 — 4,2 cm lata, subacuta, margine grosse serrata vel crenato-serrata, in petiolum lamina 4 — 2-plo longiorem glabriusculum plus minusve alatum sensim angustata. Inflorescentiae rami suberecti, uni-, raro biflori, 4 — 3 cm longi, dense purpureo-crispulo-pilosi, corymbum formantes, bracteis linearibus vel oblongo-linearibus usque 8 mm longis et 4 — 3 mm latis, rarius (in f. foliosa) maioribus ovatis foliis basalibus similibus 8 — 4 4 mm longis et 4 — 7 mm latis serratis instrueti; prophylla parva linearia, circ. 5 mm longa, purpurascentia ; se- pala in anthesi patentia, oblongo-ovata, 3 — 4 mm longa, 4,5 — 2 mm lata, obtusiuscula vel acuta, glabra, trinervia, nervis apice in verrueulam confluentibus instrueta, purpu- rascentia; petala ovalia usque suborbicularia, 6 — 9 mm longa, 2,5 — 5,5 mm lata, basi in unguem circ. 1 mm longum latiusculum contraeta, plurinervia, alba; staminum filamenta dimidium petalorum aequantia. vel longiora, subulata; ovarium ad 1/i longi- tudinis inferum, ovoideum, carpellis usque ad medium partis liberae connatis, in stilos brevissimos crassos stigmate majusculo coronatos sensim attenuatum purpureum. Cap- sula ovoidea, 7 — 4 1 mm longa, usque ad dimidium infera, stilis subnullis et sepalis haud distinete reflexis instrueta; semina oblonga, saepe paulum curvata, 0,8 — 4 mm longa, pluricostata, nigro-brunnea. — Fig. 8 F — O. Nota. False haec species a clis. Hooker fil. et Thomson S. pallida Wall, existimata est, quae a cl. Stern berg in revisionis Saxifragarum supplemento II. 44 ad speeimen originale Wal- lichianuni descripta et 1. c. tab. 23 figurata, serius autem a cl. Edgeworth S. micrantha no- minata est. Vera S. pallida Wall, ab hac planta diflert caule altiore (usque ad 1,8 dm) foliis basalibus longioribus et floribus multo minoribus. Etiam Engler in monographia («872; autores supra citatos secutus est itaque speeimina herbarii Calcuttensis, etiam speeimina Forrestiana Saxifragae pallidae a typicis paullum diversa sub titulo speciei novae S. micranthoides descripsii. Var. a. typica. — Caules floriferi usque ad 8 cm longi, pauci(2 — 4)-flori. Folia basalia serrata vel crenato-serrata. Petala sepalis duplo vel ultra longiora. f. 4. braeteata Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. (4 94 4) Beibl. n. 4 4 4. p. 40. — Bracteae lineares vel lanceolato -lineares, vix ultra 8 mm longae et 3 mm latae. — Fig. 8F—M. Zentralasiatisches Gebiet. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja. — Theri-Garhwal: Bhudughera um 4000 m (Duthien. 677a — Blühend im Juli 4883 — Herb. Univ. Wien). — Sikkim: ohne nähere Angabe um 3500 — 5000 m (J. D. Hooker — Herb. Kew, Berlin), Lachung (Dungboo — Herb. Calcutta, Berlin), Naku-La (Younghus- band 4903 n. 238 — Herb. Univ. Wien), Kangpupschuthang um 5000 m (Ribu et Rbomoo n. 5242 — Blühend am 6. September 494 4), Nambrangthang um 4200 m (Ribu et Rhomoo n. 5075), Ghora La um 5200 m (Ribu et Rhomoo n. 5654 — Fruchtend am 25. November 494 4), Denhi-La (King's Collector); S. O. Sikkim, Sher- 4» 52 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-S axifraga. abthang, Cho La, 3500—4200 m (W. W. Smith n. 3912 — Herb. Breslau); N. W.- Sikkim, sehr verbreitet im Gebiet Zemu, Llonakh, Thango, 4300— 5600 m (W. W. Smith u. Cave n. 4 270, 1273, 4 542, 2013, 2208, 2333 usw. — Blühend Juli— Aug.). — Chumbi, Cherm-la-ree (King's Collector). Vis. 8. A—E Saxifraga Dungbooii Engl, et Irmsch. A Habitus. B Scpalum. 0 Petalum. /> lYstillum et stamm. E Pilus folii. — F—M S. pseudopallida EngL el Irmsch. var tu. f.bractmta. /-Mlahilus spcciminis floriferi. O Specimen minus fructlferam. 7/Sopalum. J Petalum. A' lVtillum < t stameo L Semen. M Pilus folii. N S. pseudopallida var. typica, f. foliosa. — OS. pseudopallida var. bellidifolia Engl, et Irmsch. — Icon. origin. — .1. Pohl dclin. Saxifraga. — Sect. 4. Boraphila. — § 4. Melanoccnlrae. 53 f. 2. foliosa Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. (1914), Beibl. n. 114. p. 40. — Bracteae foliis basalibus simillimae, ovatae, 8 — 11 mm longae et 4 — 7 mm latae, serratae. — Fig. %N. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu (E. II. Wil- son n. .158 7a — Herb. Kew). Var. ß. bellidifolia Engl, et Irmscher. — Gaules floriferi circ. 4 cm longi, uni- flori. Foliorum basalium lamina antice tantum leviter pauciserrata. Petala circ. 3 mm longa, sepalis subaequilonga. — Fig 8 0. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Kashmir: Musjid Valley um 4000 m (J. F. Duthie n. 13255 — Blühend am 26. Juli «893 — Herb. Berlin). — Tamilauna und Karador-Paß nach Kullu (Jäschke — Herb. Univ. Wien). 41. S. Gageana W. W.Smith in Becords Bot. Surv. India IV. (191 1) 265, ibid. IV. (1913) 368. — Humilis, rhizomate gracili repente fibrilloso, apice rosulatim foliato, caulibus floriferis 2 — 8 cm longis, erectis, flexuosis, plerumque solitariis, 1 — 3-floris, plus minusve albo-crispulo-pilosis. Folia basalia 2 — 4 rosulata, herbacea, lamina mar- gine et supra pilis albis longiusculis crispulis obsita, ovata usque oblongo-ovata, 0,3 — 3 cm longa, obtusiuscula, grosse dentata, fere lobata, rarius integra, in peliolum lamina 1 — 2-plo longiorem basi vaginal im dilatatum atque margine ciliatum subito angustata; folia caulina 1 — 2, late ovata, 0,5 -1,5 cm longa, aequilata, grosse dentata, sessilia, sparsim albo-pilosa, carnosula. Inflorescentiae pedicelli 8 — 15 mm longi, densiuscule crispulo-pilosi, prophyllis lanceolatis suffulti, receptaculum extus longe pilosum, sepala carnosa, in anthesi haud reflexa, ovato-oblonga usque linguiformia, 1,8 — 3,2 mm longa, 1,2 — 1,8 mm lata, apice rotundata, glaberrima trinervia; petala ovata vel late ovata, 1,8 — 3,5 mm longa, 1,8 — 2,5 mm lata, sepala paulum excedentia, apice rotundata vel subemarginata, basi angustata late sessilia, uninervia, rubra; staminum filamenta subu- lata, purpurea, dimidium petalorum aequantia vel paulum longiora; ovarium in anthesi disciforme, 1 mm longum, 3 — 4 mm latum, margine indistincte lobatum, in stilos bre- ves cir'*, 1 mm longos stigmate parvo coronatos subito contractum. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Ost-Sikkim: Chola Bange um 3200 — 4500 m, z. B. Gaoring (W. W. Smith n. 3989 — Herb. Hort. Calcutta); Ningbil, Tosa im W. von Tanka La, 4600 — 4700 m (Bibu n. 4091, 4180, 4461 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Nota: Haec species a reliquis dittert petalis rubris. Specimen nostrum minimum itaque dimensiones ex descriptione originali desumptae. 42. S. atrata Engl, in Maximowicz, Diagnos. pl. nov. asiat. in Bull. Acad. Peters- bourg XXIX. (1883) 117 et in Melang. biol. XI. (1883) 718. — Haud caespitosa, rhi- zomate brevissimo crassiusculo valde fibrilloso rosulatim foliato, caule florifero erecto vel basi ascendente, 10 — 20 cm longo, plurifloro, dimidio superiore paniculam oblongam vel columniformem formante, tota longitudine pilis longis tenuissimis crispulis albis plus minusve obsito. Folia basalia rosulata, pauca, herbacea, lamina glaberrima, ovali vel ovali-ovata, 1,5 — 3,5 mm longa, medio 1 — 2 cm lata, obtusissima, margine crenata, rarius crenato-serrata, basi haud cordata, in peliolum laminae subaequilongam latius- culum glabrum basi vaginatim dilatatum contracta. Inflorescentiae rami omnes sub- aequilongi, erecto-patentes, 1,5 — 3,5 cm longi, 1 — 3-flori, ut caulis lenuiter subarach- noideo-crispulo-pilosi purpurascentes, bracteis lineari-oblongis vel linearibus acute Serratia 0,5 — 1,5 cm longis glabris instructi; pedicelli in anthesi floribus. 1 — 1 '/j-plo longi- ores, albo- crispulo-pilosi, prophyllis parvis lanceolatis acutissimis usque 5 mm longis; sepala in anthesi reflexa, triangulari-oblonga vel -ovata, 2 — 3 mm longa, 1,3 — 1,7 nun lata, acutissima, glaberrima, 3 — 5-nervia, nervis sub apice confluentibus; petala patentia ovato-oblonga usque ovalia vel elliptica, 4 — 5 mm longa, medio 1,8 — 4 mm lata, ob- tusa, basi in unguem saepe usque 1 mm longum sensim contracta, plurinervia, alba; staminum filamenta subulata, petalis paulum breviora, pallide purpurascenlia, antheris parvis atropurpureis; ovarium subsuperum late ovoideum, in anthesi inferne disciforme, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos subito contractum, atropurpureum. Cap- 54 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. eula ovoidea, paulum infera, usque 7 mm longa, carpellis usque ad apicem connatis. Fig. 9 ^4 — ^7. Flg. 9. A — E Saxifraga alrala Engl. .4 Habitus. B Sepalum. CPetalum. D Pistillum com Mundo nectarircro et stamcn. B Pilus folii. — F—K S. melanoccntra Franch. F Habitus. O Sepalum. 11 IVtalum. J Pistillum cum annulo ncctarifero et stamcn. K Pilus folii. — 1. P S. nicia- leuea Fisch. /, Habitus. M Pitioli pars inferior cum vagina. A" Sepalum. 0 Petalum. /'Pistillum. — Icon. origin. — J. Pohl delin. Saxifraga. — Sect. 4. Borapltila. — §4. Melanocentrae. 55 Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz Kansu: Alpenmatten südlich vom Flusse Tetung (Przewalski 1878), Alpen zwischen dem Nan-schan und Don-Kyru, entlang dem Fluß Rako-gol, um 3000 — 3300 m (Przewalski 1880). Nota. Species pulcherrima panicula oblonga fera columniformi excellit et facile cognosci- tur. Nomen propter Ovaria atropurpurea datura est. 43. S. melanocentra Franch. in Journ. de Bot. X. (1896) 163. — S. atrata Engl, in Not. Bot. Gard. Edinb. XXVI. (1912) 127, non in Bull. Acad. Petersbourg XXIX. (1883) 117. — S. atrata Engl. var. subcorymbosa Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1900) 364. — Haud caespitosa, rhizomale obliquo vel horizontali, brevi, valde librilloso, apice rosulalim foliato, caule florifer ostricto-erecto, 5 — I 8 cm longo, 3 — 15- floro plerumque solitario, rarius compluribus, nudis, superiore tertia parte distincte co- rvmbosis, tota longitudine vel tantum superne pilis crispulis »Ibis glanduliferis plus minusve obsilis, nigro-purpurascentibus. Folia basalia rosulata, herbacea, lamina gla- berrima, margine lue illinc sparsim ciliata, ovata vel saepius triangulari-ovata, 0,8 — 2.4 cm longa, medio 0,5 — 1,4 cm lala, acuta, basi rotundata, margine inaequaliter pauci-serrata, serraturis longiusculis porrectis, in petiolum lamina J/j — l^j-plo longio- rem angustum inferne sparsim ciliatum basi vaginatim dilatatum rotundato-angustala. Inllorescentiae rami 1 — 3-flori, plerumque stricto-suberecti, usque 5 cm longi, ut caulis albo-villosi , bracteis oblongis vel lanceolato-oblongis acutis 0,5 — 1,2 cm longis pauci- serratis superioribus integris sessilibus suffulti; pedicelli stricti, floribus 1 1/j-2-plo longiores, plerumque dense villosi, purpurascentes , prophyllis parvis lineari-lanceolatis instrueti; sepala post anthesin reflexa, ovata vel oblongo-ovata, 1,5 — 3,5 mm longa, 1 — 1,2 mm lata, acuta, margine glabra, extus hie illinc sparsim albo-villosa, plurinervia, nervis apice in verrueulam majusculam crassam prominentem confluentibus purpurascentia; petala magnitudine variabilia quia persistentia et aecrescentia, ovata usque suborbicularia, 2,5 — 5.5 mm longa, 1,5 — 5 mm lata, obtusa, basi in unguem longiusculum sensim angu- stata, alba vel purpurea, basi macula lutescente, plurinervia; staminum lilamenta subu- lata petalis subaequilonga, antherae nigrae; ovarium superum late ovoideum inferne diseiforme obscure lobatum atropurpureum in stilos brevissimos stigmate minuto coro- natos subito contractum. Capsula oblonga, usque 1 1 mm longa, ad i/t — i/i longitu- dinis infera, carpellis ad dimidium usque connatis, superne divaricatis, et sepalis reflexis instrueta; semina ambitu elliptica, 0,8 — 1 mm longa minute tuberculato-costata, brun- nea. — Fig. 9 F—K. f. 1. Francketiana Engl, et Irmsch. — Caules floriferi humiles, 5 — 8 cm longi, pauci(2 — 3)-flori. Foliorum basalium lamina haud ultra 1 cm longa. Nota. Huc pertinent speeimina Delavayana et Forrestiana n. 6153, 6417. f. 2. pluriflora Engl, et Irmscher. — Caules floriferi altiores usque 16 cm longi, pluri(6 — 15)-flori. Foliorum basalium lamina 1 — 2,4 cm longa. Nota, Speeimina pulcherrima valde floribunda sunt Girardi n. 5417, 5418, 5419 et Soulie n. 2330, 2580; nonnulla speeimina petalis purpureis excellunt. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu (J. A. Soulie n. 2330 — Herb. Berlin, A. E. Pratt n. 515 — Herb. Kew); Tongolo (J. A. Soulie n. 2580 — Herb. Berlin). — Provini des alpinen und subalpinen Yunnan: auf der Mekong-Saluen-Wasserscheide um 27° 28' n. B., um 3300 — 4000 m an trockenen Kalkfelsen (G. Forrest n. 467 — Herb. Edin- burgh); Likiang-Zug (Delavay s. n. — Blühend 8. Juli 1884 — Herb. Paris), ebenda Ostseite, 27° 4' — 27° 20' n. B., um 3300 — 4 200 in, an trockenen, schattigen Stellen in Kiefernwäldern, auch auf steinigen Alpenmatten und an Felsen (G. Forrest n. 2928, 6153, 6417 — Blühend Juli, August — Herb. Edinburgh). — Provinz des alpinen und subalpinen Kansu und Schensi. — Nord-Schensi, auf dem Miao-Wang- seban im Distrikt Pao-Kischan (G. Giraldi n. 5419), auf dem Ta-pai-scban (G. Giraldi n. 844, 5416, 5417, 5418, 5420 — Herb. Berlin). 44. S. Dungbooii Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L (1914) Beibl. n. 114. p. 39. — Haud caespitosa, rhizomate brevi crassiusculo ascendente vel suberecto superne 56 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. rosulatim foliato, caulibus floriferis scapiformibus erectis, terminali solitario hie illinc flexuoso, vel compluribus, 8 — 12 cm longis, nudis, pluri(3 — 7)-floris, subcorymboso-pani- culatis, inferne glabriusculis, superne plus minusve l'errugineo-crispulo-pilosis. Folia basalia 4 — 6 rosulata, suberecla, conferta, herbacea, costa tantum conspicua, lamina glaberrima ovato-oblonga vel oblongo-elliptica, 1 — 1,5 cm longa, 5 — 7 mm lata, sub- acuta, integra, in petiolum lamina i/i — 2-plo longiorem basi dilatatum margine ciliatum sensim angustata. Inflorescentiae rami slricti, suberecti, 1 — 3-flori, 1,5 — 3 cm longi, plus minusve crispulo-pilosi, bracteis oblonge- -linearibus vel linearibus integris 0,5 — 1,5 cm longis 1 — 2,5 mm latis instruetij pedicelli longiusculi, plerumque floribus 2 — 3-plo longiores, ut rami pilosi, prophyllis linearibus sparsim pilosis circ. 0,5 mm longis suffulti; sepala in anthesi patentia, ovata vel triangulari-ovata, 2,5—3,5 mm longa, medio 1,5 — 2 mm lata, subacuta vel obtusiuscula, glabra, trinervia, nervis sub apice in verrueulam confluentibus instrueta; petala variabilia ovalia vel obovato-oblonga, basi bre- viter vel longius sensim contraeta, 4,5 — 7 mm longa, 2,2 — 3,5 mm lata, trinervia, ner- vis latcralibus biiidis, alba; staminum filamenta subulata, dimidiurn pelalorum aequanlia; ovarium semiinferum, late ovoideum, in stilos brevissimos stigmate subsessili majusculo coronatos contractum, ut videtur atropurpureum. Capsula ovoidea, ad '/3 longitudinis infera, carpellis ad medium usque connatis, stilis subnullis et sepalis plus minusve re- flexis instrueta. — Fig. 8^4 — E. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja: »Süd-Tibet«, Phari (G. King n. 4552, Dungboo s. n. — Herb. Calcutta, Herb. Berlin). Nota. Species ab omnibus affinibus foliis integris, caule alliusculo et filamentis subulutis dignoscitur. 45. S. melaleuca Fisch. Cat. Hort, gorenk. ed. 1. (1808) 99; Spreng. PI. minus cogn. pug. II. (1815) 61; Spreng. Syst. veget. II. (1827) 365; Sternb. Suppl. I. (1822) 3 et t. 3, fig. 2, Suppl. II. (1831) 45; Ledeb. Fl. alt. II. (1830) 119; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41; Bunge, Enum. altaic. (1836) 20; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 212; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 148; Turcz. Fl. baic.-dahur. I. (1842—1845) 457. — S. eloti- gata Sternb. ß glabra Sternb. Bev. Sax. (1810) 9. — Tota planta glaberrima, rhizo- mate obliquo tenui longiusculo saepius ramoso, apice rosulatim foliato sparsius libril- loso, caulibus floriferis erectis, basi saepe ascendentibus, 10 — 23 cm longis, pluri- (5 — 10)-floris, nudis, inflorescentiam brevem corymboso-paniculatam circ. 3 cm longam ferentibus, purpurascentibus. Folia basalia rosulata rigidula crassiuscula, nervis vix conspieuis, lamina glaberrima, rhomboideo-ovata vel ovata usque ovato-rotunda, 1,2 — 2,3 cm longa, 0,8 — 1,8 cm lata, subacuta, basi rotundata, margine remote ac levissime 3 — 7-dentata usque repando-dentata, in petiolum lamina 2 — 4-plo longiorem anguslum canaliculatum basi vagina longiuscula apice lacinias duas stipulaceas porreetas fimbriatas emittente instruetum sensim angustata. Inflorescentiae rami 1 — 3 cm longi, Btriclo- patentes, 2 — 4-flori, bracteis inferioribus spathulatis 4—6 mm longis, superioribus ob- longis sessilibus suffulti; pedicelli robusti, floribus 1 Vj — 3-plo longiores, glaberrimi, purpurascentes , prophyllis minutis ovali-oblongis purpureis instrueti; sepala in anlhesi horizontaliter patentia, ovata vel triangulari-ovata, 1,5 — 2 mm longa, medio 0,8 — 1,3 mm lata, obtusiuscula, trinervia, nervis apice non confluentibus, atro-purpurea; petala oblonga vel oblongo-elliptica, 3 — 4 mm longa, medio 1,5 — 1,8 mm lata, obtusa, basi in unguem longiusculum sensim angustata, trinervia, alba; staminum filamenta subulata, petalis subaequilonga, alba, antheris nigro-purpureis; ovarium late ovoidtimi, pro maxima parte superum, inferne incrassatum, atropurpureum, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula ovoidea ad i/l — !/3 lonpitinlinis infera, circ. 5 mm longa, carpellis ultra medium connatis et sepalis haud reflexis in- strueta. — Fig. 9L — P. Subarktisches Asien. — Westsibirien. — Altai: ohne nähere An (Bunge 1839; Politow n. 208 — Herb. Univ. Wien). — »Scabinensisches« Gebirge (Lessing — Herb. Berlin). — Ost Sibirien. — Baikalien: Gouv. Ircutsk, Sajan- Saxifraga. — Sect. i. Boraphila. — §5. Integrifoliae. 57 Gebirge, am Ircut und Oka (V. L. Komarov 1902 — Herb. Berlin), Snaja sopka (Fischer nach Sternberg), auf den Alpen Schibet, Urgudei, Nuchu-Dabon (Turczani- now — Herb. Berlin). 46. S. Tilingiana Begel et Tiling in Nouv. Mem. Soc. Nat. Mose. XI. (4 859) 94; Engl. Mon. Gatt. Sax. (18~2) 142. — Haud caespilosa, rhizomate brevi valde fibril- loso apice rosulatim foliato, caule florifero seapiformi, solitario, rarius 2, 15 — 12 cm longis, erectis saepe superne flexuosis nudis, superiore tertia parte vel a medio paniculatis, plurifloris, glabris. superne pilis brevissimis glanduliferis irregulariter et sparsissime obsitis, saepe purpurascenlibus. Folia basalia paura rosulata, rerurva, subcoriacea rigida, nervis baud conspieuis, gluberrima, lamina ovato-orbiculala, ovata, oblongo-ovata vel sub- spathulata, 1,5 — 2 cm longa, 1,2 — 1,6 cm lata, late subacuta, integra usque repanda vel rarius remote et levissime denticulata, in petiolum lamina 1 — 2-plo longiorem basi vaginatim dilatatum margine ciliatum sensim angustata, bic illinc purpurascente. Inflores- centiae rami 4— 5, 2 — 6 cm longi, ascendentes, 3 — 8-flori, sparsim minufe glanduloso- pilosi, bracteis oblongis vel iinearibus 4 — 8 mm longis glabris instiucti; pedicelli graciles, floribus 2 — 4-plo longiores, densius glanduloso-pilosi, prophyllis minulis Iinearibus suffulli; sepala in anthesi reflexa, ovata vel oblongo-ovala, obtusiuscula, 1,6 — 2 mm longa, 1,2 — 1,5 mm lata, glabra, trinervia, nervo medio apice incrassato: petala oblonga vel oblongo- elliptica, subduplum sepalorum aequantia, 2,8 — 4 mm longa, medio 1,4 — 2 mm lala, obtusa vel subacuta, basi breviter unguiculata, trinervia, alba; staminum filamenta petalis subaequilonga, clavata; ovarium in anthesi late ovoideum, subsuperum, in stilos graciles longiusculos (circ. 1 mm) stigmate punetiformi coronatos abrupte contractum. Capsula ovoidea; 5 — 7 mm longa, carpellis usque fere basin stilorum connatis, stilis 1,8 — 2 mm longis gracilibus recurvis et sepalis ut saepe staminibus reflexis instrueta. Subarktisches Asien: Ostsibirien: an Quellen und sehr feuchten Orten bei Ajan (Begel et Tiling Fl. ajan. n. 124. — Herb. Berlin — blühend im Juli.) § 5. Integrifoliae Engl, et Irmsch. Caules floriferi superne paniculati, nunquam corymbosi vel pseudo-capilulum ferentes; inflorescentiae ramis inferioribus semper peduneulatis. Folia basalia subsessilia vel petiolata, plerumque integra vel subintegra, hie illinc levissime sinuato-denticulala. Sepala in anlhesi reflexa vel saepius erecto-patentia; staminum Olamenta nunquam clavata vel spathulata. Petala raro sepalis plus quam duplo longiora, saepe viridula, si alba, dein obovata, latiuscula. Capsulae carpella plerumque y3 longitudinis, raro y4 vel */2 infera. Dispositio specierum gregis Integrifoliae. A. Cymulae fruetescentes peduneulatae, patentes. Folia in petio- lum haud minus quam laminae dimidium metientem angustata. a. Folia basalia utrinque glabra vel raro sparsissime hirsuta, in petiolum lamina vix breviorem, saepe longiorem angu- stata. Petala alba, sepalis maiora 47. S. fragosa. b. Folia basalia supra breviter dense pubescentia, lamina ovata, crassiuscula usque carnosula, in petiolum lamina plerumque breviorem breviuscule contraeta. Petala longi- tudine variantia 48. 5. integrifoha. c. Folia basalia glabra vel sparsim hirsuta, lamina tenuior sicca membranacea, in petiolum plerumque breviorem sensim angustata. Petala sepalis aequilonga vel minora, saepe viridula. a. Petala elliptica vel oblonga uninervia vel deficientia . 49. & columbiana. (i. Petala suborbiculari- obovata, aeque lata ac longa . . 49. S. plantaginea (cf. not am ad & colum- bianam). 58 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. B. Cymulae superiores fructescentes sessiles, inferiores breviter stricto-erecto-pedunculatae (excl. S. pennsylvanica). Folia basalia plerumque subsessilia vel petiolo lamina 4 — 6-plo breviore latiusculo alato instructa. a. Petala alba vel purpurascentia 50. S. oregana. b. Petala viridula vel deficientia. ■ a. Petala sepalis subaequilonga, supra medium latissima 51. S. montanensis. ß. Petala sepalis usque duplo longiora, infra medium latissima ....*.... 52. S. pennsylvanica. 47. S. fragosa Suksdorf ex Small in Bull. Torrey Bot. Club. XXIII. (1896) 363; Suksdorf in Deutsche Bot. Monatsschr. XVIII. (1900) 26; llowell, Fl. Northwest Amer. I. (1 903) 192; Piper, Flora State Washingt. in Contrib. Un. St. Nat Herb. XI. (1906) 316. — S. integrifolia Hook. var. fragosa (Suksd.) Bosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVH. Beibl. n. 83. (1905) 68. — Micranthes fragosa (Suksdorf Small in North. Amer. Fl.- XXII. 2. (1895) 137. — Perennis, rhizomate repente vel ascendente 3 — 6 cm longo et 3 — 5 mm crasso hie illinc squamis latis membranaeeis obsito, plerumque ramoso, valde fragili, apice ut rami rosulatim foliato instructa, caule florifero scapiformi nudo vel unifoliato, solitario terminali, 1 — 5 dm longo, superne vel e medio paniculam 3 — 1 8 cm longam plurifloram formante, tota longitudine pilis brevibus glanduliferis horizon- taliter patentibus densiuscule obsito. Folia basalia subereeta usque reflexa, plana, in var. typica crassiuscula, in var. claytonii folia tenuiora, nervis tenuibus instructa, plerumque glabra, raro sparsissime breviter pilosa, lamina ovata vel subovalis vel deltoideo- ovata usque oblongo-ovata, plerumque subintegra, rarius brevissime sinuato-denticulata, 2 — 7 cm longa medio 0,5 — 3 cm lata, obtusiuscula, in petiolum laminae subaequilongum vel saepius longiorem alatum basi vaginatim dilatatum saepius pilosum angustata. Inflorescentiae rami 4 — 7 erecto-patentes vel ascendentes, inferiores remoti internodiis plerumque longiores, usque 8 cm longi peduneulis 2 — 6 cm longis brevissime glandu- loso-pilosis instrueti, superiores conferti, omnes pluriflori, bracteis oblongis vel oblongo- linearibus vix ultra 1,2 cm longis suffulti; pedicelli plerumque floribus haud longiores, glabri vel inferne brevissime glanduloso-pilosi, prophyllis linearibus usque 4 mm longis instrueti; sepala in anthesi non reflexa, ovata vel triangulari-ovata, 1 — 2 mm longa, medio 0,7 — 1,2 mm lata, obtusa, glabra, uni- vel trinervia; petala ovali-obovata vel euneato-obovata , quam sepala haud ultra duplo longiora, 2 — 3,5 mm longa, medio 1 — 1,6 mm lata, obtusa, trinervia, alba; staminum filamenta longitudine variabilia, sepalis dimidio breviora vel paulum longiora, subulata vel linearia; ovarium semiinffrum superne late incrassatum neetariferum, in stilos brevissiinos sligmate parvo coronatos subito contractum. Capsulae carpella oblongo-ovoidea, ad 1 3 longitudinis infera, usque ad calvcem libera, 2 — 3 mm longa, sepalis haud vel indistinete reflexis et stilis brevissime divaricatis instructa; semina oblonga, circ. 0,5 mm longa, sublaevia, brunnea. f. 1. typica. — Foliorum basalium lamina 2 — 4 cm longa, ovata, deltoideo-ovala, rarius oblongo-ovata, abruptiuscule in petiolum angustata. Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Washington: W. Klickitat County, am Columbia Biver (Suksdorf, Fl. of W.isli. n. 1727), ohne nähere Angabe (G. B. Vasey n. 359 — Un. St. Nat. Herb.). Oregon: Ostliches Oregon, am Bock Creek, Morrow County, um 790 m (J. B. Leiberg n' 91 — Un. St. Nat. Herb.). Sierra Nevada: Nahe bei »Summit Station« (L. Greene — Herb. Greene, als S. fallax). f. 2. claytoniifolia (Canby) Engl, et Irmsch. — S. claytoniaefolia Canby ex Small in Bull. Torr. Bot. Club. XXIII. (1896) 365; llowell, Fl. Northwest Amer. I. (1903) 193. — S. integrifolia Hook. var. ctojftoniaefoUa (Canby) Bosend. in Engl Bot. Jahrb. XWVII. Beibl. n. 83. (1905) 68. — Micranthrs claytoniaefolia (Canby) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 141. — Foliorum basalium lamina longior Saxifraga. — Sect. I. Boraphila. — § 5. Integrifoliae. 59 plerumque 4 — 7 cm longa, subovalis deltoideo-ovata usque oblongo-ovata, abrupliuscule in petiolum angustata. Washington: W'hilman County, Alinola (A. D. E. Eimer n. 1 39 — Herb. Berlin); Kittitas County, Yakima Region, Wenatchee Mountains, Flußbänke um 1 600 m (J. S. Cotton n. 1311 — Un. St. Nat. Herb.). Oregon: The Dalles (Tweedy n. 739 — Gray Herb. Harvard Univ.). Hierher auch von Ho well in Pacific Coast Plauts s. n. leg. April 4 880 ausgegebene Pflanzen. f. 3. leucandra Suksdorf (sub titulo varietatis) in West Amer. Scientist XV. (1906) 60. — Foliorum basalium lamina 2 — 3 cm longa, rhomboidea vel lanceolato-ovata, sensim in petiolum angustata. Washington: W. Klickitat County, bei Bingen (Suksdorf, Wash.'s Flora n. 4015. — Oregon: Grizzly ränge, östlich von Medford um 1300 m (Leiberg, PI. of Oregon n. 4148 — Un. St. .Nat. Herb.) Nota. S" fragosa habitu accedit ad spccies nonnullas gregis Nivali-virginieiuittm, attamen diflfert ab Ulis foliis fere omnino integris. Commututur quoque cum Saxifraga fallax, scd ab illa facile distinguitur potalis latis sepalorum dupluin longiludine aequantibus atque carpcllis ad J/3 longitudinis hypanthio imniersis. 48. S. integrifolia Hook. Fl. bor. amer. I. (1833) 2i9, t. 86; Torrey and Gray, Fl. North Amer. I. (l 840) 572 pr. pte; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 149 pr. pte; Greene, Fl. Francisc. ( 1 89 1 } 189; Howell, Fl. Northwest Amer. (l 903) 193; Rosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. n. 83. (1905) 67 pr. pte; Piper, Fl State of Washingt. in Contr. Un. Stat. Nat. Herb. XI. (1906) 316. — Micranthes integrifolia (Hook.) Small in North Amer. Fl. 2. (1905) 137. — Perennis, rhizomate brevi subrepente vel ascen- dente valde fibrilloso apice rosulatim foliato non ramoso instructa, caule florifero scapi- formi, typice solitario terminali, erecto, 1 — 4 dm longo, basi 1—3 mm crasso, nudo, superne paniculam 2 — 12 cm longam plurifloram formante, tota longitudine pilis brevibus glandulosis dense pubescente. Folia basalia rosulata erecto-recurva, plana costa lantum conspicua, plerumque margine ac supra breviter dense albido-pubescentia, raro glabriuscula, lamina ovata usque oblonga, plerumque integra vel indistincte et remote undulato-denti- culata, 1,5 — 4 cm longa, 0,8 — 0,18 cm lata, obtusiuscula, in petiolum lamina breviorem pilosum basi vaginatim dilatatum abruplius quam in S. columbiana contracta. Inflorescentiae rami 4 — 8 erecti, plerumque inferiores remoti 1 — 5 cm longi pedunculis 0,5 — 4 cm longis internodiis brevioribus instructi, pauciflori, superiores subsessiles conferti, dense glanduloso- pilosi, bracteis oblongo-linearibus haud ultra 1 cm longis suflulti; pedicelli in anthesi floribus vix longiores, inferne glanduloso-pilosi, prophyllis minutis oblongis usque line- aribus instructi; hypanthium glabrum; sepala in anthesi non reflexa, ovata vel oblongo- ovata, 1,3 — 2 mm longa, medio 0,8 — 1,2 mm lata, obtusa, glabra, trinervia, nervis parallelis vel sub apice confluentibus; petala obovata usque elliptico-obovata, 1,2 — 4,5 mm longa, 0,6 — 1,5 mm lata, obtusissima, basi plerumque sensim late unguiculata, trinervia, alba vel raro viridula; staminum filamenta subulata, sepalis subaequilonga, ovarium semiinferum superne in anthesi late disciforme incrassatum nectariferum, in stilos brevissi- mos stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsulae carpella oblonga, 2,5 — 3,5 mm longa, ad 1/3 longitudinis infera, usque ad calycem libera, paulum divaricata, sepalis saepe reflexis et stilis subrecurvatis brevibus instructa, saepe purpurea. Var. «. typica. — S. cephalantha Heller in PI. of Calif. n. 5096. — S. brac- teosa Suksdorf in Deutsch. Bot. Monatsschr. XVIII. (1900) 27. — S. brackosa Suksdorf var. angastifolia Suksd. = S. aphanostyla Suksdorf I. c. 27. — S. bideiis Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 137. — Caules floriferi 2 — 3 cm longi. Folia basalia 3 — 5 cm longi vel longiores. Petala obovata vel ovali-obovata, sepalis plerumque I */j- plo longiora. Pazifisches Nordamerika. — Prov. der pazifischen Coniferen. Nörd- liche Unterprovinz. Verbreitet von Britisch-Columbia bis Nord-Californien, z. B. Vancouver Island, Cedar Hill (J. Macoun. — Columbia College Herb. New-York, Typus von S. bidens). — Washington, Klickitat Co., Columbia River (Suksdorf, Fl. 6Q A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. of Washington n. 1728 — Herb. Berlin), Falcon Valley (Suksdorf, Fl. of Wash. n. 2201 — Un. St. Nat. Herb.), Orcas Island (Lyall, Oregon Bound. Comm. 1858 n. öl — Herb. Berlin). — Californien: Sonoma County, bei Windsor (Heller, PI. of Calif. n. 5069 — Un. St. Nat. Herb.) Var. fi. leptopetala (Suksd.) Engl, et Irmscher. — S. bracteosa Suksd. var. lepto- petala Suksd. in West-Amer. Scientist XV. (1906) 60. — Omnibus partibus minor. Caules floriferi 10 — 20 cm longi. Folia basalia petiolo incluso circ. 2 cm longa. Petala obovato-oblonga, angustiora quam in var. typica, sepalis duplo longiora. Washington: Klickitat County, in größeren Gruppen an feuchten Stellen bei Bingen (Suksdorf, Washingtons Flora n. 4014 — Herb. Berlin). Var. y. micropetala (Suksd.) Engl, et Irmscher. — S. bracteosa Suksd. var. rnicro- petala Suksd. in West Amer. Scientist XV. (1906) 60. — Bobusta. Caules floriferi 25 — 35 cm longi. Folia basalia petiolo incluso 4 — 5 cm longa. Petala sepalis plerumque minora, raro aequilonga, saepe viridula. Washington: Klickitat County, feuchte Stellen bei Bingen (Suksdorf. Washingtons Flora n. 4016 — Herb. Berlin). Nota. S. integrifolia Hook, diu species collectiva fuit; nunc regionibus Americae occiden- talis melius exploratis in herbariis formas nuraerosashujus typi invenimus, quarum nonnullae species novae bene distingui possunt. Non solum Integrifoliae verae huic speciei adnuraerabantur, sed etiam species gregis Nivali-virginiensium, ut exemplum afferam, S. californica. 49. S. columbiana Piper in Bull. Torrey Bot. Club. XXVII. (1900) 393, Fl. Stat. of Washingt. in Contrib. Un. St. Nat. Herb. XI. (1906) 316; Bftsendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. n. 83. (1905) 68 pr. pte. — Micrautlies columbiana (Piper) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 135. — Perennis, solitaria, rhizomate brevi ascen- dente valde fibrilloso gemmis parvis ferrugineis numerosis obsito apice rosulatini foliato instructa; caule florifero scapiformi, solitario terminali, erecto, 1,5 — 3 dm longo, basi 2 — 3 mm crasso, nudo, superne paniculam 3 — 6 cm longam plurifloram formante, tota longitudine pilis glanduliferis haud ultra 0,5 mm longis dense pubescente. Folia basalia rosulata, suberecta vel deflexa, plana, tenera membranacea, costa tenuissima instructa, glabra vel sparsim brevissime pilosa, lamina ovata usque oblongo-elliptica, plerumqofl integra, rarius levissime undulato-denticulata, 2 — 6 cm longa et medio 1,2 — 2 cm lata, obtusiuscula, in petiolum lamina breviorem alatum basi dilatatum hie illinc ciliaUim sensim angustata. Inflorescentiae rami 4 — 8 erecti, plerumque inferiores remoti 1 ,.f> — 3 cm longi, peduneulis 1 — 2,5 cm longis internodiis haud longioribus instrueti paueiflori, superiores subsessiles raro omnes conferti, brevissime dense glanduloso-pubescentes, bracteM anguste linearibus haud ultra 1 cm longis suffulti; pedicelli floribus breviores, glanduloso- pilosi, prophvllis oblongo-linearibus minutis instrueti; sepala in anthesi reflexa, ovata vel triangulari-ovata, 1,-5 — 2,3 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, obtusa, glabra, uni-vel trinervia; petala sepalis subaequilonga vel paulum breviora, obovato-elliptica usque ob- longo-cuneata, basi lata sessilia, 1,3 — 2 mm longa, 0,6 — 1 mm lata, obtusissima, uni- vel trinervia, albida vel viridula, in var. apetala deficientia; staminum filamenta subu- lata vel linearia, sepalis breviora; ovarium subsemiinferum, superne late incrassatam diseiforme, in stilos brevissimos stigmate maiusculo coronatos subito contractum. Cap- sulae !/3 — y2 longitudinis inferae carpella late ovoidea vel subglobosa circ. 3 mm longa, usque ad sepala libera, sepalis reflexis et stilis brevissimis divaricatis instructa, semina oblonga, circ. 0,5 mm longa, sub lente sublaevia, brunnea. — Fig. 10. Var. a. typica. — Petala sepalis subaequilonga vel minora, saepe viridula. — Fig. 1 0 A— O. Pazifisches Nordamerika. — Provinz der Bockv Mountains. Ganada: MHway (F. M. Macoun Herb. Geol. Survey of Canada n. 79344). — Washington: Pullman, an quelligen Orten (C. V. Piper Washingt. Fl. n. 1808 — Gray Herbarium, U. St. Nat. Herb.; E. Eimer, Fl. of Whilman Co. n. 126 — Herb. Berlin. U. St. Heil..), Bock Island-Falle (Whited PI. of Washington n. 1040 — U. St. Nat. Herb.); H man Creek (Sandberg und Leiberg PI. of the State of Washington n. 16); I Saxifraga. — Sect. i. Boraphila. — § 5. Integrifoliae. 61 üolville (Lyall im Jahre 1861 — Herb. Berlin); — Oregon: Union Co. (Cusick n. 734 im Jahre 1879, n. 2794 im Jahre 1902 — Herb. Berlin; Strawberry Butte, Blue Moun- tains, um 2300 m ü. M. (V. Colville n. 566 - - U. St. Nat. Herb.), Steen Mls. gegen- über Devine Banch, um 1800 m ü. M. (Leiberg n. 2457). — S. O. Oregon: Yane Beservation (B. M. Austin — ^4 10. Saxifraga columbiana Piper. A — O v.u. lijpica Engl, et Irmsch. A Habitus. B Inflorescentia magis evoluta. CFlos. D Sectio floris. E Sepalum. F Petalum. O Pilus in- ilon-sccntiae. — H K var. apetala (Piper) l.n-1. et Irmsch. //Habitus. J Floris Sectio lon^'itudinalis. K Sepalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin. Fig. \\. Saxifraga oregana Howell var. typica f. vulgaris Engl, et Irmsch. A Ha- bitus. B Pars inflorescentiae. C Pilus inflorcsccntiae. D Sepalum. E Petalum. F Pistillum cum annulo nectarifero et stamina. O Pistilli seclio longitudinalis. // Semen. — Icon. origin. — J. Pohl delin. 62 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Herb. Greene). Blühend im Mai — Juli. — Idaho: Lewiston (Sandberg, Mac Dougal und Heller n. 73), Clearwater River (S palding), Latah Co., Ursprung des Little Potlatch River (Sandberg n. 432 — U. St. Nat. Herb.) — Montana: Bozeraan (E. J. Moore, Flora of Galatin Co. — U. St. Nat. Herb.), Mt. Bridger (Blankinship , Thompson Falls (Blankinchip), Old Sentinel-Berg bei Missoula, um 1000 — 1600 m (Mac Dougal Fl. N. W. Montana n. 164 — U. St. Nat. Herb.), Columbia Falls (Williams — U. St. Nat. Herb.), Priest River Forest Reserve, um 510 m. (Leiberg PI. of Idaho n. 27n7 . Upper Ferry, Clearwater River oberhalb Lewiston (Sandberg PI., Idaho n. 73 — Herb. Berlin) ; an feuchten grasigen Abhängen — Blühend April — Juni. Var. fi. apetala (Piper) Engl, et Irmscher. — S. apetala Piper in Bull. Torr. Bot. Club XXVII. (1900) 393, Flora of the St. of Washington in Conlrib. Un. St. Nat. Herb. XI. (1906) 317. — Micrantlies apetala (Piper) Small in North Amer. Fl. XXII, i. (19()ö) 135. — Petala deficientia. — Fig. 10 H—K. Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge. — Washington: ohne nähere Angabe (G. R, Vasey n. 358 — var. typica — Gray Herb. Harv. Univ.); Kittitas Mts., 20 Meilen nördlich von Ellens- burg (Whited nach Piper, Torr. Bot. Cl. 1. c. 393), Wenatchee Mountains um 170»> in (J. S. Cotton, Fl. Yakima Region n. 1204 — U. Stat. Nat. Herb. . Provinz der Rocky Mountains. — Idaho: sehr häufig in den Bergen von Nez Perce County (Herb. Greene). Notal. Petalorum reductio in nonnullis speciebus hujus gregis observatur. Quamquam S. columbiana valde similis est Saxifragae integrifoliae varietali micropetalae (Suksd.), tarnen ulraque fohis facile recognoscitur. Nota 2. Ad Saxifragam columbianam proxime accedit S. plantaginea Small in Bull. Torr. Club XXIII (1896) 3G6, cujis specimina non vidimus. Ex descriptione diüert foliis roajoribus fere rhombicis petalisque latioribus fere orbicularibus, quae sepalorutn longitudinem non asse- quunlur. Small 1. c. 366 et Piper Fl. of Washington (1906) 316 hujus speciei unum taut um locum citant: Spokane, Washington 600 — 1000 m (Sandberg und Leiberg). 50. S. oregana Howell in Erythea III. (I 895) 34, Fl. Northwest Amer. I. (1903) 194; Piper, Fl. of Stat. Washingt. in Contr. Un. St. Nat. Herb. XI. (1906) 316. — S. Sierrae (Cov.) Small in Bull. Torr. Bot. Club XXXIII. (1896) 366; Rosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. 83. (1905) 68. — Micrantlies oregana (Howell) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 138. — Micranthes arnoglossa Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 138. — Perennis, solitaria, rhizomate breviusculo plerumque ascendente valde flbrilloso non ramoso apice rosulatim foliato, caule florifero scapiformi, typice solitario terminali, erecto stricto, 0,3 — 1 in longo, basi 4 — 10 mm crasso, nudo, superne paniculam plurifloram 0,6 — 2,5 dm longam formante, tota longitudine pilis tenuissimis brevibus plus minusve glanduloso-pubescente. Folia basalia rosulata erecta vel erecto-patentia, plana, costa sursum valde decrescente instructa, margine plerumque densiuscule breviter glanduloso-pilosa, lamina glabra, rarius breviter pilosa, ovato-ellip- tica vel elliptica vel oblonga, plerumque remote et levissime glanduloso-denliculata, rarius subintegra vel serrato-dentata, 0,4 — 2 dm longa, 1,5 — 3,5 cm lata, subanit.i vel acutiuscula, in peiioluin brevissimum usque 2/3 laminae metientem alatum basi dila- tatum sensim contracta. Inflorescentiae rami 5 — 15 plerumque internodiis subaequilongi vel breviores, erecti, 1,5 — 6 cm longi, inferiores pedunculis 1 — 4 cm longis instructi, superiores abbreviati, pluriflori, superne capitula formantes vel corvmboso-panitulati, dense breviter glanduloso-pilosi, bracleis lineari-oblongis vel linearibus 0,5 — 1,5 cm longis suflulti pedicelli floribus vix longiores, glanduloso-pilosi, prophyllis parvis linearibus instructi; sepala in anthesi plerumque reflexa ovata vel triangulari-ovata, 1,5 — 3 mm longa et 1 — 1,7 mm lata, obtusa, plerumque glaberrima, trinervia; petala ovalia usqn<-> oblonga, 2 — 4 mm longa, medio 1 — 1,7 mm lata, obtusa, basi latiuscula sessilia non unguiculata. trinervia. alba vel luteo-alba; staminum filamenta sepalis subaequilonga, subulata, alba, antherae saepe rubiginosae; ovarium paulum inferum, in anthesi in- crassatum nectariferum, late disciforme, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — §5. Integrifoliae. 63 subito cont raetum. Gapsulae carpella circ. ad */4 longitudinis infera, ovata vel oblongo- ovata, 4 — 6 mm longa, usque ad calycem libera, superne subtruncata, slilis divaricatis vel reflexis et sepalis reflexis instructa; semina oblonga, apice subacuta, circ. 1 mm longa, iiiiuute rugulosa, castanea. — Fig. 11. Nota. Propter magnitudinem diversam pelalorum duas varietates dislinguimus; speciei ipsi nomen Ho well ii antiquius conservamus. Lilraque varietas formas brevipetiolatas et longi- petiolatas includit, etiaui formas foliis latioribus et angustioribus, margine subintegris et scrrato- dentatis. Var. ct. typica — Petala 3- -4 mm longa, sepalis plerumque duplo longiora vel ultra. f. I. vulgaris Engl, et Irmsch. — Inflorescentiae rami inferiores I — 4 cm longi. — Fig. 11. Verbreitung: Washington, Oregon, Montana, Idaho, Wyoming, Colorado. Pazifisches Nordamerika. A. Provinz der pazifischen Coniferen: a. Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge. — Washington: Steilacoom (Piper n. 2610 — Un. St. Nat. Herb.). — Westl. Oregon: gegenüber von Oswego (Th. Howell — Herb. Greene). Nord-Californien: Plumas County, Butterfly Valley (M. Austin, PI. of North Calif. — Herb. Greene), Siskiyou County, Sisson (A. Heller PI. of Calif. n. 8031 — Un. St. Nat. Herb.); Camp 175,9 miles westlich vom Mt. Brewer (W. H. Brewer, Geol. Survey of Calif. 1860— 67 n. 2817 — U. St. Nat. Herb.); Prattville am Clear Creek, um 1600 m (Marcus E. Jones — U. St. Nat. Herb.). B. Provinz der Bocky Mountains. — Mittlere Bocky Mountains. — Idaho: Priest Lake (C. V. Piper n. 3699 — U. St. Nat. Herb.); Wyoming: Wind Biver Mountains (W. H. Forwood n. 162 — Herb. Berlin); Colorado: ohne Stand- ortsangabe (C. Parry, Bocky Mount. Fl. n. 193 — U. St. Nat. Herb.); Argentine Paß, um 3600 m (Marcus J. Jones, Fl. of Colorado n. 409 — Herb. Berlin); S. W. Colo- rado: Dosa grande, um 3000 m ü. M. (C. A. Purpus n. 253 — Herb. Berlin), Gunnison County, Mt. Carbon um 2800 m (W. Eggleston n. 5840 — U. St. Nat. Herb.), Marshall Pass, um 3300 m (C. F. Baker, PI. of West Central Colorado n. 509 — Herb. Berlin), Delta County (J. H. Corren, Fl. of. Colorado n. 217 — U. St. Nat. Herb., Gray Herb.). C. Westamerikanische Wüsten- und Steppenprovinz. — Great Basin. — Östl. Oregon, Crook County, auf saftigen Wiesen um 1370 m ü. M. (Leiberg, PI. of eastern Oregon n. 526 — U. St. Nat. Herb.); Obere subalpine Wiesen (Cusick, East. tireg. PI. n. 2H48 — Gray Herbarium); Klamath County, Ostseite der Johnson Prairie (Applegate, PI. of Oregon n. 2443 — U. St. Nat. Herb.); Klamath County (V. Coville, PI. of Oregon n. 30, 35 — U. St. Nat. Herb.). — Blühend Mai bis Juli. f. 2. brachypus (Small) Engl, et Irmscher. — Micranthes brachypus Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 139. — S. montancnsis Small ex Bosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. n. 83.(1905) 68 pr. pte. — Inflorescentiae rami inferiores etiam in fruetu haud ultra 1 cm longi. Verbreitung. Nevada, am Marlette Lake, Washoe County, um 2460m (C.F.Baker n. 139ö — Herb. New York Bot. Gard.). Var. sierrae (Cov.) Engl, et Irmscher. — S. integrifolia Sierrae Coville in Proc. Biol. Soc. Wash. Wash. VII. (1892) "8. — S. Sierrae (Cov.) Small in Torr. Bot. Club Will. (1896) 366; Bosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. n 83. (1905) 68. — inthes Sierrae (Cov.) Heller in Mühlenbergia II. (1905) 52, Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 138. — Petala 2—2,5 mm longa, sepalis vix usque 1 ^2 plo longiora. Verbreitung: Sierra Nevada, Californien und Nevada. C. Provinz der pazifischen Coniferen. — b. Südliche Unterprovinz mit der Sierra Nevada: Fresno County, Pine Bidge, um 1700 m (Hall and Chandler n. 156 — Herb. Berlin); Douglas County, Spooner, um 2155 m ü. M. (C. F. Baker n. 1 147 — Herb. Berlin); Nevada County, am oberen Ende des Donner Lake (A. Heller 64 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. n. 6998 — Herb. Berlin); Washoe County, Galena Creek, um 2600 m (B. Kennedy n. t296 — U. St. Nat. Herb.), Yosemite Tal, Crane Fiat (W. H: Brewer, Geol. Surv. of Calif. n. 4 619 — U. St. Nat. Herb.), auf feuchten Wiesen um 30»0 m (N. Bolan- der, Geol. Surv. of Calif. n. 60H — U. St. Nat. Herb.); Sequoia Forest (A. Davidson n. i 7< 9 — U. St. Nat. Herb.); Mt. Whitney (Coville and Funston, Death Valley Exped. n. I70Ö — U. St. Nat. Herb.). D. Westamerikaniscbe Wüsten- und Steppenprovinz. — Innerkali- fornische Unterprovinz : Tulare County, im Quellgebiet des Kern Biver (nach Bosen- dahl). 51. S. montanensis Small in Bull. Torr. Bot. Club. XXII. (1*96) 367; Bosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. n. 8 '.. (1905) 68 pr. pte. — Hieran thrs monianensis (Small) Small in North Amer. Fl. XXII. i. (I90">) 1 39. — Perennis, rhizomate brevi ascendente inferne valde ßbrilloso, apice rosulatim foliato non ramoso caule florifero scapi- formi, typice solitario tenninali, stricto-erecto, 3 — 6 dm longo, basi 4 — 9 mm crasso, nudo, superne paniculam 6 — 10 cm longam plurifloram formante, tota longitudine pilis ;illiidis tenuissimis brevibus glanduliferis densiuscule piloso. Folia basalia rosulata erecla vel ascen- dentia, plana, costa tenui instrueta, margine plerumque brevissime glanduloso-pilosa, lamina glabravelsparsissimeetirregulariterpilosa, lamina ovali-ovatausqueelliptico-oblonga, integra vel rarius levissime denticulata, 3 - 7 cm longa, medio 1,7 — 2,8 cm lata, obtusiuscula, subsessilia vel (in Var. subapetala) in petiolum Vs - 1U laminae metieniem basi dilatatum marginibus plus minusve ciliatum sensim angustata. Inflorescentiae rami 5-9 plerumque internodiis breviores, erecti, 0,5 — 3 cm longi, inferiores peduneulis 0,5 — 2 cm longis instrueti, superiores abbreviati, dichasia vel pseudoracemos paucirameos contractos forman- tes, minute brevissimeque glanduloso-pilosi, bracteis lineari-oblongis peduneulis brevioribus suffulti; pedicelli floribus haud longiores, inferneglanduloso-pilosi, prophyllis parvis line- aribus instrueti; sepala in anthesi reflexa, ovata vel triangulari-ovata, i — 2 mm longa, medio 0,7 — 4,5 mm lata, obtusa, glabra, trinervia; petala viridula, oblonga vel elliptica, 1 — 2,5 mm longa, 0,4 — 0,9 mm lata, obtusa, basi indistinete late unguiculata, trinervia, in var. subapetala saepissime deficientia; slaminum filamenla subulata, vel linearia, sepalis subaequilonga, saepe violacea, antherae albidae; ovarium semiinferum superne late disci- forme, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos subito attenuatum. Capsulae carpella ovoidea. circ. 3 mm longa, usque ad calycem libera, ad J/3 infera, paulum divaricata, sepalis reflexis et stilis brevissimis divaricatis instrueta; semina elliptica, circ. 0,5 nun longa, ferruginea, sub lente (X 20) minute papulosa. Var. a. typica. — Folia basalia plerumque subsessilia. Petala viridula, sepafifl subaequilonga. Pazifisches Nordamerika. — B. Provinz der Bocky Mountains, b. Mittlere Bocky Mts. — Montana, Originalstandort um 1850 m (F. Tweedy n. 58 — Julv 1888 — Nelson 1. c. 367); Gallatin County, Spanish Basin (Bydberg u. A. Bessey, Exped. of Montana n. 4263, 4 264 — U. St. Nat. Herb.); Eleolrir Peak, um 280" m ü. M. (A. Mearns — U. St. Nat. Herb.); bei Millan (Kelsey nach Nelson I.e. 367); Yellowstone Park: Obsidian Creek, an feuchten Plätzen (A. und E. Nelson n. 6089 — Berb. Berlin, U. St. Nat. Herb.); Sunset Mount (W. Schauber — U. St. Nat Herb.); Mummoth Hot Springs (Burglehaus — U. St. Nat. Herb.). — Wyoming (F. Tweedy — U. St. Nat. Herb.). Var. />. subapetala (E. Nelson) Engl, et Irmscher. — S. subapetala 1 . Vlson in Ervthca VII. (1899) 4 69; Coulter and Nelson, New Man. Centr. Bocky Mount. (1909) 240. — S. subapetala normalis A. Nelson in Bot. Gaz. XLH. ( 1 90 »0 53 et Coulter and Nelson 1. c. 240. — Micranthes subapetala (E. Nelson) Small in North Ahmt. Fl. XXII. 2. (1905) 139. — Folia basalia saepe in petiolum laminae circ. ' 3 metientem angustata. Petala deficientia vel obsoleta. Montana: Yellowstone Park: Glen Creek (A. and E. Nelson n. 5580 — Herb, Berlin). Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 5. Integrifoliae. 65 52. S. pennsylvanica L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 399, ed. 2. (1762) 571, ed. Willd., Spec. pl. II. (1799) 640; Michx. Fl. bor.-amer. I. (1803) 269; Sternb. Rev. (1810) 8, Suppl. II. (1831) 43; Pursh, Fl. Amer. septentr. I. (1814) 314; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (18*1) 384; Bigelow, Fl. Boston, ed. 2. (1824) 177; Hook. Fl. bor. amer. 1.(4 833) 249; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 149; Britton and Brown, III. FI. North. Un. Stat. II. (1897) 173 et flg. 1831, Gray, New Man. of Bot. 7. ed. (1908) 446; Rosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. n. 83 (1905) 67. — Evaiezoa pennsylvanica Baf. Fl. Teil. II. (1836) 71. — S. pennsylvanica [a. conglomerata Ser. et t3. corijmbifera) Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 39. — MicranÜies pennsylvanica (L.) Haw. Enum. Sax. (1821) 45; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 139. — S. marylandica Hort, ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 39; Sternb. Suppl. II. (1831) 43. — S. semipubescens Sweet Hort, suburb. (1818) 97. — S. hieracifolia Haw. Saxifrag. Enum. (1821) 45 non L. — Solitaria, rhizomate obliquo crasso brevi, apice rosulatim foliato non ramoso, caule florifero scapiformi terminali, stricto, erecto, 0,3 — 1 m longo, basi 3 — 7 mm crasso, nudo, superne vel e mcdio paniculato, plurifloro, tota longitudine pilis tenuissimis glanduliferis basin versus saepe dcnsius pubescentc. Folia basalia plerumque suberecta, plana, crassiuscula , costa distincta, hirsutie valde variabilia, glaberrima usque utrinque ac margine dense breviter pubescentia, lamina ob- longa vel elliptica, integra vel levissime dentata vel serrato-dentata, 0,5 — 3 dm longa, 2 — 5 cm lata, late acuta vel obtusiuscula, subsessili vel saepius basi in petiolum bre- vem usque V3 laminae metientem saepe alatum basi semiamplexicaulem glabrum vel pubes- scentem sensim angustata, folia infima breviora et latiora. Inflorescentiae rami primarii ramosi pluriflori, 2 — 10 cm longi, pedunculo I — 6 cm longo instructi, erecto -patentes vel ascendentes, dichasia formantes vel racemosi, plerumque dense glanduloso-pilosi, bracteis linearibus integris vix ultra 1 cm longis plus minusve pilosis instructi; pedi- celli floribus aequilongi vel duplo longiores, prophyllis minutis linearibus suffulti; sepala horizontaliter patentia, ovata vel triangulari-ovata, 1 — 1,8 mm longa, obtusiuscula, gla- bra, uni-vel trinervia, costata, apice clavatim incrassata; petala patentia, oblongo- lanceolata vel ovali-oblonga, saepe infra medium latiora, 1,5 — 3,3 mm longa, saepius subacuta, basi non unguiculata, uni-vel trinervia, plerumque viridula, rarius albida (in Var. Forbesii)', stamina filamentis subulatis vel linearibus instructa, sepalis sub- acquilonga; ovarium subsuperum in anthesi disciforme, annulo mellifero incrassatum, in stilos breves erectos stigmate parvo suffultos subito contractum. Capsulae carpella ovoidea usque ad calycem circ. ad i/\ longitudinis inferum libera, paulum divaricata, 2,5 — 4 mm longa, sepalis reflexis et stilis brevißsimis haud ultra 0,5 mm longis sub- reflexis instructa; semina majuscula, oblongo-ovoidea, subacuta, circ. 1 mm longa, mi- nute papulosa, brunnea. Nota I. Hujus speciei formae hortenses sunt S. marylandica Ser. in DC. Prodr. IV (1830) 39 et 40, S. caroliniana Hort, et S. semipubescens Sweet, Hort, suburban. Lond. (1818) 97 (Don 1. c. 385; Sternb. Suppl. II. (1831) 43). S. semipubescentis folia ex cl. Don glaberrima, ex cl. Stern- berg glabra vel subtus pilosa vel utrinque pilosa. Quum etiam in planta typica petala bre- viora occurrant, nulla nota Saxifragae semipubescenti propria restat, qua de causa hoc nomen et duo altera nobis Synonyma sunt. Nota 2. S. Forbesii Vasey ab autoribus nonnullis sub titulo speciei enumeratur, exempli gr. in Asa Gray, Manual 7. ed. (1908) 4 46. Attamen baec planta a reliquis formis Saxifragae pcnnsylvaniae non differt nisi foliis brevius petiolatis et petalis magis albescentibus, quibus de causis varictatis tantum titulum ei concedere possumus. Var. ct. typica. — Folia basalia sublineari-oblonga glabra vel hirsuta, basi ple- rumque in petiolum l/4 — !/s laminae metientem sensim angustata. Petala flavida vel viridula, plerumque uninervia. Nota. Plantae inflorescentia pro aetate diversa apparet ramis dz densifloris («. conglo- merata et ß. corymbifera Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 37; Engl. Mon. Gatt Sax. (1872) 153; Torrey and Gray, Fl. North Am. I. (1840) 572). Melius formae diversi vestimenti distinguuntur. A. Engler, Da« Pflanzenreich. IV. (Embryophyta liphonog-ama) 117. S&xifrkga. 5 66 A- Engler und E. Irmscher. — Saiifragaceae-Saxifraga. f. 1. Linnaei Sternb. Suppl. II. (1831) 44. — Micranthcs hirta Haw. Saxifr. Enum. (4 821) 46. — S. pennsylvanica floribus muscosis racemosis Dillenius, Hort. Eltham. (1732) 337 et t. 253 f. 328 bona. — Folia utrinque hirsuta. f. 2. Haworthii Sternb. Suppl. II. (1831) 44. — Micranthes pennsylvanica (L.) Haw. Enum. Sax. (1821) 45. — Folia supra glabra, subtus hirsuta. f. 3. glabra Sternb. Suppl. II. ( 1 83 1 ) 44. — S. palustris Link, Enum. hört. Berol. I. (4821) 412. — Folia utrinque glabra. Atlantisches Nordamerika. In Sümpfen und auf feuchten Wiesen. A. Seenprovinz. — 1. Zone der Pinus strobus. — In Canada nur am Fort Erie im Bezirk von Ontario (David F. Day nach Macoun). — Minnesota, Knife River, St. Louis County (Sheldon — Herb. Berlin), Fort Snelling (Mearns — U St Nat. Herb.), im Walddistrikt, in sumpfigen Lärchenwäldern und Mooren, z B Chaska, Minnea- polis, Winona Co., St. Louis Hiver, Goodhue Co. (Macmillan, Geol. and Nat. History Survey of Minnesota (1892) 273); New York (Cabanis — Herb. Berlin) — 2. Öst- liche Übergangszone der sommergrünen Laubwälder: Essex Falls (P. Heu- ser — Herb. Berlin). - Pennsylvania: Sayre, an Flußufern (C Barbour, Fl. of Upp. Susquehanna — Herb. Berlin), Pike County: Shohola, an feuchten Felsenufern des Delaware (von Rabenau — Herb. Berlin). B. Provinz des sommergrünen Mississippi- und Alleghaniewaldes. — Ohio-Tenessee-Zone, mittl. und südl. Illinois, French Canyon, Slarved Hock, La Salle County (Greenmans Herb. Field Mus. n. 1 9 — Herb. Herlin), Fountaindale, Winne- bago Co. (Bebb Herb. amer. n. 435 — Herb. Berlin). Ohio: Cleveland (Krebs — Herb. Berlin). — West-Virginien (Millspaugh und Nuttall). 3. Zone oder Unterprovinz der Pine-barrens: New-Jersey: sehr verbreitet in den Sümpfen des nördlichen Teils: Monmouth, Burlington, Mercer, Union, Gloucester, Camden (Britton, Catal. New Jersey (1889), 101), weniger häufig im mittleren Hezirk: Farmingdale, Middletown, New Egypt, Birmingham, Medford, Lindenwold, Mullica Hill, Swedesboro, am Cap May (W. Stone, PI. of South. New-Jersey). — Delaware (Canby — Herb. Univ. Wien). Var. Porbesii (Vasey) Engl, et Irmscher. — Saxifraga Forbcsii Vasey in Amer. Entomologist a. Botanist II. (l 870) 288; Gray, New Man. Bot. 7. ed. (1908) 446: Ro- sendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl Nr. 83 (1905) 67. — Micranthcs pennsyl- vanica (L.) Haw. pr. pte. in Britton and Brown, Illustr. Fl. North. Un. St II. («897) 173 et in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 139. — ■ Folia basalia saepe latiora, la- mina plus minusve breviter pilosa. Flores paulum majores; petala longiora, albida, saepe, trinervia. Illinois, Peoria (Brendel — Herb. Berlin, G. French — Herb. Univ. Wien ; Süd-Illinois (S. A. Forbes — Herb. Kew), Makanda, an feuchten Felsen (C. F. Baker — Herb. Berlin). — Missouri, Allenton (E. W. Lettermann — Herb. Univ. Wien). § 6. Stellares Engl, et Irmsch. Caules floriferi superne paniculati vel pauciflori aut ad unum florem redueti. Folia basalia rir spathulata, toto margine apice 6errato-denlata vel dentata, rarissime sub- integra. Sepala in anthesi reflexa. Petala aequalia vel inaequalia quam sepala duplo vel magis longiora; staminnm filamenta clavata vel subulata. Capsula fere omnino supera, carpidiis liberis valde divergentibus vel usque ad medium connatis. Dispositio specierum gregis Stellares. A. Innovationes internodiis longiuscuüs plerumque efoliatis in- struetae, apice rosuliferae. Stamina semper clavata. a. Carpella malura non valde divaricata. er. Planta humilior pauciflora .... 53. 5) 150. — Saxifraga stellaris ß. Brunoniana Bong, de veg. ins. Sitcha in Mem. Acad. St. Petersb. VI. 2. (1831) 140. — S. Bongardi Presl msc, Engl, in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 528; Piper, Fl. of Washington (1906) 315. — S. notkana Moc. ined. t. 422?; Small in Bull. Torr. Club. XXIII. (1896) 368. — S. leucantfiemi folia var. Brunoniana (Bong.) Engl. Mon. Gatt. Sux. (1872) 135. — Solitaria rosula foliorum basali, caule simplici vel multicaulis, caulibus supra medium laxe paniculatis, inferne atque foliis supra sparse albo-pilosis, superne pilis glanduliferis obsitis. Folia carnosula basalia spathulata vel oblanceolato-spathulata, 1,5 — 8 cm longa, a triente superiore longe cuneatim angustata, antice, interdum supra medium vario modo dentata, dentibus latis vel angustioribus. Caules 1 — 4 dm longi, bracteis inferioribus linearibus acutis 1,2— 1,5 cm longis, superioribus atque bracteolis angustissime linearibus; intlorescentiae ramuli angulo circ. 60° adscendentes, inferiores usque 1 dm longi, superiores breviores, 1 — 5-flori aul partim bulbilliferi. Flores longe et tenuiter pedicellati pedicellis circ. 1 cm longis; sepala oblonga circ. 1,5 — 2 mm longa, reflexa; petala quam sepala duplo longiora ovato- spathulata in unguem distinclum contracta, circ. 4 mm longa, alba, supra unguem maculis duabus luteis notata; stamina dimidium petalorum atque pistillum superantia, Qlamentis filiforraibus, antheris suborbicularibus pallide brunneis; pistillum ovoideum carpidiis breviter connatis 70 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. in stilos breves exeuntibus. Capsula ovoidea, che. 5 mm longa, carpidiis usque ad medium connatis, superne secedentibus. Var. u. typica Engl, et Irmsch. — Planta haud bulbillifera. An Bächen und feuchten Felsen in der oberen Waldregion sowie in der Nähe abschmelzender Schneefelder auf Kies in der alpinen Region. Subarktisches Amerika. — Südöstliches Alaska: Weg zum oberen Selta- thin, Abstieg zum Tlehini, oberhalb der Waldgrenze, felsige Abhänge am unteren Ssergoit, Dejäh-Fjord 300 m (Aurel und Arthur Krause, Reisen im südöstlichen Alaska, n. 154 228, 242 nach F. Kurtz, 239, 485a — Reib. Berlin — Blühend im Juni, Juli, fruchtend im August); vgl. Engl. Bot. Jahrb. XIX. (1894) 377. Pazifisches Nordamerika. A. Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge: Norfolk Sund (Eschschollz nach Macoun), Queen Charlotte Island (Dawson nach Macoun), Sitka (Bongard — Herb. Acad. St. Petersburg, Berlin), Cape Prince of Wales (Rothrock), Olympic Mts. (Eimer n. 2644). B. Provinz der Rocky Mountains. — a. Nördliche Rocky Mts.: Idaho, Fels- spalten am Gipfel des Packsaddle Peak, Kootenai County (J. H. Sandberg, PI. of Idaho n. 834). Var. //. Macounii Engl, et Irmsch. — S. notkana (lapsu Nutkama) Howell PI Northwest Am. (1903) 194. — Spatularia Brunoniana St. Brown and Schäffer, Alp. Fl. of the Canad. Bocky Mts. (1907) 142 pl. 39. — Inflorescentiae ramuli I et II apice floriferi, at ramuli III et ultimi saepe bulbilliferi; bulbilli breviter et tenuiter stipitati reflexi, cataphyllis exterioribus minutis angustis circ. 1 mm Iongis, interioribus et exteri- oribus paullum remotis oblongis crassiusculis. A. Provinz der pazifischen Coniferen. — Kaskadengebirge: Chilliwack Valley zwischen 49° und 49°10' (J. M. Macoun n. 43917); Goat Mountains (Allen Fl. Casc. Mount. n. 199), Mount Adams (Howell, Fl. North Amer., Washington, Suksdorf n. 363, 542), zwischen Longmires Spring und Camp of the Clouds um 1000 m, am Bach (A. Engler, Beise durch Nordamerika 1913 n. 1814 — Herb. Berlin), oberhalb des Camp of the Clouds, 1700 — 2000 m unterhalb des Mt. Bainier, oft massenhaft an abschmelzenden Schneeflecken (A. Engler n. 7832), am Mt. Bainier (Piper n. 2026. 446, Allen n. 49), nördlich von Eilensburg (Brandegee n. 760), Skamania County (Suksdorf n. 2500), Bridge Creek (Eimer n. 691), Klickitat River (Flett n. 1316), Silverton (Bouck n. 69), Horsehoe Basin (Lake und Hüll n. 468), Stevens Pass (Sand- berg und Leiberg), Nason Creek (Sandberg undLeiberg n. 657). — Blühend Juli, August. B. Provinz der Rocky Mountains. — Nördliche R. Mts. Selkirk und Rocky Mts. in Brit. Columbien, 51° 30' n. Br., Asulkan Pass (C. H. Walker in Shaw Selkirk Fl. exs. n. 493), Rogers Pass 1450 m (H. Petersen in Shaw Selkirk Fl. n. 485 — Derb. Berlin); North Fork of Bridge Creek im Okanogan Bezirk (D. E. Eimer, Fl. of Okanogan Co. n. 691). Var. y. Vreelandii (Small) Engl, et Irmscher. — Spatularia Vreelandii Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 149. — Inflorescentia flore unico terminali instrueta, vel nullo, ceterum bulbillifera. Provinz der Rocky Mountains. — Nördliche Rocky Mts.: Montana, unter- halb des Sparry-Gletschers, 1 800— 1950 m (Vreeland, Fl. of North Montana n. 1 o 48). 68. S. Newcombei Small in Torreya II. (1902) 55. — Spatularia Newcombei Small in North Amer. Fl. XXII. 2.(1905) 149. — Densissime strigoso-albo-pilosa pilis Iongis glanduliferis intermixtis, rosula basali densa, caule florifero 1,2 — 2,2 dm allo. Folia basalia sessilia subtus glabrescentia, supra dense strigoso-albo-pilosa, margine etiam pilis glanduliferis 1,:> mm Iongis instrueta, euneiformi-spathulata, 4 — 8 cm longa, anlief 0,6 — 1 cm lata et serrato-dentata , dentibus utrinque 2 — 4 circ. 2 — 3 mm Iongis. Caulis florifer 1 — 2 dm longus infra inflorescentiam nudus vel foliis 1 — 2 oblongis in- struetus; inflorescentia corymbosa laxiuscula, bracteis latiusculis euneatis apice paueidentatis Saxifraga. — Sect. \ . Boraphila. — § 6. Stellares. 71 vel lanceolatis intcgris, I — \ ,5 cm longis, 2 — 3 mm latis, bracteolis summis anguste oblongis circ. 5 mm longis, pedicellis I cm et ultra longis; sepala oblonga, obtusa, 3 — 5 mm longa, ext iis pilosa reflexa; petala alba, 3 minora 7,5 mm longa, lanceolata basi truncata vel cordata in unguem 1 mm longum contracta, bimaculata, 2 majora 8 mm longa oblonga vel elliptica; stamina dimidium petalorum longiorum paullum superantia Qlamentis subu- latis, anlheris suborbicularibus brunneis; pistillum ovoideum, carpidiis ad medium usque connatis in stilos breves exeuntibus. Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz: Queen Charlotte Island, Shidegate, in Felsspalten am Meer (Newcombe — Herb. Field-Columbian-Museum). 59. Typus polymorphus S. stellaris L. [Fl. läpp. (1737) n. 175] Spec. ed. 1. (1753) 400, ed. 2. (1 762) 512, Fl. suec. ed. f. (1745) n. 355, ed. 2. (1755) 141 n. 3ü7; Willd. Spec. II. 1. (1799) 64 4; Sternb. Rev. (1810) 11, Suppl. II. (4 83 1) 13 excl. var. £.; Wahlenberg, Fl. suec. I (1824) 260; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 40; Duchartre in Ann. sc. nat. 2. ser. V. ( 4 8 :t 6 ) 248; Hook. Fl. bor. amer. I. (1833) 250; Torr, and Gray, Fl. North Amer. I. (1840) 570; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 211 excl. ff- leucanthemi folia Michx. ; Blytt, Norges Flora III. (1876) 902; A. Blytt, Handbog i Norges Flora (1906) 406 cum icone; Hte et A. Marcailhou d'Aymeric, PI. indigenes du Bassin de la Haute Ariege I. (1902) 454 — 456. — S. stellaris et S. Clusii Koch Synops. Deutsch, u. Schweiz. Fl. (1837) 272, ed. 3. (1857) 233. — S. stellaris et S. subalpina (Brügger) v. Dalla Torre et Graf Sarnthein, Flora Tirol VI. (1909) 446, 447. — Caudiculus ramosus, ramis zb. elongatis, foliis inter se valde remotis, vel breviter ramosus vel abbreviatus, foliis valde approximatis, caulibus floriferis simplicibus 1 — 10 cm longis vel ramosis paniculatis \ — 3 dm longis, tenuiter pilosis vel ± glabres- centibus, plerumque apice ramulorum solitariis terminalibus vel nonnullis accessoriis ex axillis foliorum basalium provenientibus. Cataphylla lanceolata vel obovata-lanceolata, saepe deficientia. Folia basalia pilis longis tenuissimis utrinque atque margine sparse obsita vel glaberrima carnosula, obovata vel obovato-cuneata vel spathulato-cuneata in petiolum vix distinctum angustata, I — 5 cm longa, toto margine serrato-dentata vel repando-dentata, vel antice dentata aut nonnulla integra. Gaules floriferi simplices vel ramosi paniculati multiflori aut in inflorescentia praeter flores paucos gemmas foliorum minutorum aut tales gemmas tantum proferentes; bracteae cuneatae apice dentatae, bracteolae vel prophylla lineari-lanceolätae; pedicelli tenues, floriferi usque 5 mm longi, fructiferi erecto-patentes; flores aperti 6 — 8 mm diametientes; sepala oblongo-lanceolata obtusiuscula 2 — 3 mm longa; petala in flore terminali interdum 6, plerumque 5 aequalia ovato-lanceolata breviter unguiculata, 4 — 5 mm longa, maculis 2 citrinis supra unguem notata, aut in floribus lateralihus petala inaequalia, 3 — 4 minora ovato-lanceolata abrupte unguiculata, 1 — 2 majora lanceolata, basin versus angustata 5 — 6 mm longa; staminum filamenta subu- lata, dimidium petalorum paullum superantia; pistilli carpidia oblonga circ. ad medium usque connata, in stdos breves erectos exeuntia. Capsulae ovoideae 6 mm longae carpella erecta paullum divergentia; semina oblonga, leviter curvata, brunnea, minute et acute tuberculata. Dispositio varietatum et formarum typi polymorph] S. stellaris. A. Caules simplex vel ramosus, florifer Var. a. typica. a. Caudiculus abbreviatus. Folia omnia approximata basalia. Formae terrestres. a. Caulis ± ramosus, pluriflorus. I. Folia cuneiformi-oblonga, latitudine sua 4 — 5-plo longiora. 1. Folia antice dentata, basim versus integra . .f. I. cuneata. 2. Folia toto margine grosse serrato-dentata . . f. 2. capillaris. II. Folia rhombeo-cuneiformia, latitudine sua 2 — 3-plo longiora, apice dentata f. 3. vulgaris. 72 A. Engler und C. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. III. Folia obovata latitudine sua 1 '/2 — 2-plo longiora, repando-dentala f. 4. nivaloides. ß. Caulis simplex humilis vcl subnullus, pauciflorus. Folia late obovato-cuneiformia. 1. Caulis usque 5 cm altu6, \ — 2-florus f. 5. paucißora. II. Caulis 2,5 cm altus, 4 — florus f. 6. uniflora. III. Caulis subnullus. Flores sessiles f. 7. acaulis. b. Caudiculus basi breviter ramosus. Folia ramulorum valde approximata. Formae brevipedes. Ramulorum folia valde approximata -obovato-oblonga, antice dentata f. 8. brevipes. c. Caudiculus ramosus, ramis ± elongatis. Folia inter se valde remota. Formae hydrophilae. a. Inflorescentia normalis. I. Petala aequalia ovata vel ovato-lanceolata in un- guem contracta. \. Folia 2 — 3 cm longa obovata in petiolum bre- vem cuneatim angustata antice vel a medio paucidentata, glabra f. 9. obovata. 2. Folia 4 — 5 cm longa, margine anteriore dentata. * Folia obovato-oblonga, cuneata, usque 4 cm longa, hispido-birsuta f. 10. hispidula. ** Folia obovata-oblonga, longe cuneata, usque 5 cm longa, parce pilosa t II. pegaja. 3. Folia \ — 2 cm longa, margine integra vel pauci- dentata. Planta tenuissima . . f. 12. angustifoliu. II. Petala inaequalia, 3 ovato-lanceolata, distincte unguiculata, 2 lanceolata, basi angustata; florum primariorum petala saepe aequalia . . . . f. 13.. robusta. ß. Inflorescentia ramosa, hinc inde gemmis foliorum viri- dium 0,5 — 1,2 cm longorum instructa f. (4. vivipara. B. Caulis simplex superne ramosus in inflorescentia praeter flores paucos gemmus foliorum minutorum viridium vel crassorum purpurascentium aut tales gemmas tantum proferens . . var. ß. comosa. a. Inflorescentia laxa praeter flores paucissimos gemmas numerosas foliorum obtusorum minutorum viridium pla- norum proferens f. \ 5. prolifera. b. Inflorescentia densior gemmas numerosas foliorum obtu- sorum minutorum crassorum interdum atropurpureorum proferens. Flores normales paucissimi vel nulli. er. Flores normales paucissimi, plerumque unicus terminalis f. I 6. cueomosa. ß. Flores normales nulli. Flos terminalis petalis minutis instruetus f. 17. minufipctala. y. Flores normales nulli, gemmulae tantum adsunt . . f. K 8. asexualis. Var. a. typica Engl, et Irmsch. f. I. cuneata Engl, et Irmscher. — S. stcllaris y. angusiifolia Don in Trans. Einn. Soc. XIII. (l 82 1 ) 357 pr. p. — Caudiculus abbreviatus. Folia basalia omnia approxi- mata cuneiformi-oblonga, antice dentata. Caulis \ — 2 dm longus, ramosus. Petala aequalia. — Fig. 18.4, B. Verbreitung. In der alpinen Region der Alpenländer mit anderen Formen. f. 2. eapillaris Sauter (sub titulo varietatis) in Flora (Bot. Zeit. Regensbui^ IIÜ. («830) 48«; v. Dalla Torre u. Craf v. Sarnthein, FI. Tirol VI. (1909) 446. — Caudiculus abbreviatus. Folia basalia omnia approximata cuneiformi-oblonga, toto mar- Saxifraga. — Sect. 1 . Boraphila. — §6. Stellares. 73 gine grosse serrato-dentata. Caulis 1 — 3 dm longus ramosus. Petala aequalia lan- ceolata. Nördliche Kalkalpen in Tirol: am hohen Solstein bei Zirl um 3000 m (An- dreas Sauter nach Ant. Sauter). f. 3. vulgaris Ser. in DC. Prodr. IV. (1 830) 40; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 131 pr. p. — S. stellaris L.; Oed. in Fl. dan. (1761) t. 23; Scop. Fl. carn. (1772) 492, t. 13; Wulf, in Jacq. Coli. I. (1786) 186, t. 13; Smith Engl. Bot. t. 167, Fl. brit. II. (1804) 228; Lapeyr. Fl. pyr. (1795) 49, Hist. abr. (1818) 231; Sternb. Rev. (1810) H, Suppl. II. (1831) 14 y et d, et in Sturm, Deutsch!. Fl. II. 9 (1814) Gg a bis d; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 356 var. a; Moretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 31; Britton et Brown, Illustr. Fl. North. Un. St. II. (1897) 175 fig. 1836; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1898) 53, t. 97; Haliier in Schlechtendal, Langethal u. Schenk Flora von Deutschi. 5. Aufl. t. 2679. — Caudiculus abbreviatus. Folia approximata basalia rhombeo-cuneiformia, latitudine sua circ. 2-plo longiora, apice dentata. Caulis major vel minor 1,5 — 0,6 dm longus, ramosus. Petala aequalia ovata in unguem contracta. — Fig. 1 3 C — K. Verbreitung. Im südlicheren Teil des arktischen Gebietes, des subarktischen Gebietes und in der alpinen Region der Hochgebirge, in denen die Art vertreten ist. f. 4. nivaloides Engl, et Irmsch. — Huc fortasse pertinet S. stellaris d. Schleichen Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1822) 357 d. — Caudiculus abbreviatus. Folia ap- proximata basalia obovata repando- dentata. Caulis humilis. Petala aequalia. — Fig. I3L. Verbreitung. Wie vorige, aber in hochalpiner Region vereinzelt. f. 5. pauciflora Engl. Ind. crit. in Verh. d. zool. bot. Ges. Wien 1869 p. 553; Mon. Gatt. Sax. (1872) 133. — S. stellaris var. ß. glacialis Gautier in Bull Soc bot. France XXXVIII. (1891) seance extraord. p. XV et Cat. rais. fl. Pyr-Or. (1898) 194 du tirage ä part; H. et A. Marcailhou d'Aymeric, PI. indigenes du Bassin de la Haute Ariege (1902) 45 i. — Caudiculus abbreviatus Folia approximata basalia obovato- cuneata antice dentata. Caulis humilis, 1 — 2-florus. Petala aequalia. — Fig. \ZH. Verbreitung. Im arktischen Gebiet und in den Hochgebirgen in der Nähe der Schneegrenze. f. 6. uniflora DC. Fl. franc. IV. (1805) 379; Ser. in DC. Prodr. IV (1830) 40. — S. stellaris ß. pumila Gaud. Fl. helv III, (1828) 100. — Caudiculus abbreviatus. Folia lata obovato-cuneiformia, marginibus integra, antice tantum inciso-dentata. Caulis usque 2,5 cm longus, uniflorus. — Fig. 13iV. Verbreitung. Wie vorige. f. 7. acaulis Hall. fil. in Meisn. Anzeig. 1818 p. 76; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 40. — Caudiculus omnino abbreviatus. Flores in rosula basali subsessiles. Verbreitung. In den höchsten Alpen, wie f. 5 und 6. f. 8. brevipes Engl, et Irmscher. — Caudiculus basi breviter ramosus. Folia ramulorum approximata obovato-oblonga antice vel ad dimidium usque dentata. Caules floriferi 1 — 1,5 dm longi, pluriflori. — Fig. 14-4. Verbreitung. In der alpinen Region der Hochgebirge an feuchten Stellen. f. 9. obovata Engl. Ind. crit. in Verh. d. zool. bot. Ges. Wien 1869 p. 553; Mon. Gatt. Sax. (1872) 133. — Caudiculi tenues laxe ramosi, 5 — 8 cm longi. Folia tenuia glabra; lamina obovata 1,5 — 2 cm longa, 1 — 1,2 cm lata, antice vel a medio remote paucidentata, in petiolum brevem cuneatim angustata. Caulis florifer tenuis usque 1 dm longus. — Fig. 1 4 B. Zerstreut, z. B. am Mte. Rotondo auf Corsica (Mabille — Herb, corsic. n. 230) und Rodnaer Alpen in den Ostkarpathen (Cretz). f. 10. hispidula Rochel PI. Ban. rar. (1828) 34 t. 3 f. 8; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 132. — S. stellaris a. hispidula Sternb. Suppl. II. (1831) 13. — Caudiculi ramosi circ. 0,5 — 1 dm longi. Folia obovato-oblonga, cuneata, usque 4 cm longa, ad tertiam partem vel ad dimidium usque dentata, hispido-hirsuta. — Fig. 14(7. 74 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaeeae-Saxifraga. C / /'TV'i'\^ B Flg. U. Typus polymorphus Saxifraga stellaris L. var. typica, formae terrestres. A, B f. ctinr- ata Engl, et Irmscb. (Zentralalpen, Tauern). C— K f. vulgaris Ser. C Habitus. D Sepalum. E Petalum. F Capsula juvencula. Q Stamen. // Semen. L f. iiiraloüies Engl, et Irmsch. (Stubaicr Alpen, Waldrast:. Mi.pauciflora Engl. (Tirol). AT uniflora DC. (Triglav). — (Icon. orL-in. — J. Pohl delin., A. Engler direxit.) Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 6. Stellares. 75 < 4. Typus polymorphus Saxifraga steUaris L. var. typica. A f. brevipes Engl, et Irmsch. — B — A" formae hydrophilae. — Bf. obovata Engl. (Corsica1. — C f. hispidtüa Rochel (Rodnaer Karpathen). — D. E f. pegaja Beck (Mitteltirol). — F angustifolia W'illk. (Sierra Nevada 3300 m). — O—N f. robusta Engl. O Flos. H Petalum brevius. J Petalum longius. K Staroen. L Capsula. M Semen. N Pilus. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Eng ler direxit.) 76 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Verbreitung. In der alpinen Region der Hochgebirge an quelligen Stellen. Geht in die folgende Form über. f. II. pegaja G. Beck von Mannagetta, Fl. von Niederösterreich II. 1. (1874) 678. — S. pegaja (G. Beck) v. Dalla Torre, Alpenflora (1899) 126. — Laxa. Caudiculo- rum rami usque I dm et ultra longi. Folia obovato-oblonga, longe cuneata, parce pilosa, usque 5 cm longa. Caules floriferi usque 3 dm longi in paniculam amplam ex- euntes. Pelala aequalia ovata, unguiculata. Verbreitung. Besonders in der subalpinen Region der Alpen an Quellen und Bächen. f. 12. angustifolia Willk. in Willk. et Lange Prodr. PI. Hisp. III. (1874) 124 emend. Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa et nana, caudiculis tenuibus 5 cm lomis. Folia remota obovato-lanceolata basi cuneatim angustata, subintegerrima vel obsolete dentata. Inflorescentia pauciflora. Verbreitung. In den Zentralpyrenäen und in der Sierra Nevada um 3300 m zwischen Moos. f. 1 3. robusta Engl, (sub titulo varietatis) Ind. crit. in Verh. d. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 553 et in Mon. Gatt. Sax. (4 872) 132. — S. Clusii Koch Synops. Deutsch, u. Schweiz. Fl. (1838) 27 2 ed. 3. (1857) 233; Hausmann, Fl. Tirol (1855) 335 et aliorum, non Gouan. — S. leucanthemifolia Reichb. Fl. germ. excurs. (1832) 560 non Lap. — S. stellaris Bertoloni Fl. ital. IV. (18 40) 481 pr. p. — S. stellaris var. svbalpina Brügger Fl. curiens. (1874) 85. — S. Engleri Dalla Torre, Anleit. Alpenpfl. (1882) 216, non Huter Exsicc. 1873. — S. stellaris var. intermedia Timbal Lagrave in Bull. Soc. Dauph. 1884 p. 465; Bouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 32; H. et A. Marcailhou d'Aymeric, PI indigenes du Bassin de la Haute Ariege (1902) 855. — S. robusta Dalla Torre, Anleit. Alpenpfl. (1899) 126. — S. subalpina Dalla Torre et Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1909) 446. — Laxa. Caudiculorum rami usque 1 dm et ultra longi. Folia obovato-oblonga, longe cuneata, parce pilosa, usque 5 cm longa. Caules floriferi usque 3 dm longi in paniculam amplam exeuntes. Petala inaequalia, 3 ovato-lanceolata, distincte unguiculata, 2 lanceolata, basi angustata. — Fig. 1 4 Q — N. Verbreitung. In den Zentralalpen, besonders den mitteltiroler und rhätißchen. f. 14. vivipara Engl, et Irmscher. — Inflorescentia ramosa, hinc inde genmiis foliorum viridium 0,5 — 1,2 cm longorum instructa. Verbreitung. Nur beobachtet in den Florentiner Alpen bei Turrach am Fuß des Eisenhut (A. Engler 1869). Verbreitung der gesamten Art. Arktisches Gebiet und arktische Provinz: an feuchten Stellen, Ufern von Rinnsalen und an kühlen Hängen, auch auf Torf. — Arktisches Europa. — 1. Spitz- bergen: nur die var. comosa. — 4. Arktisches Skandinavien und arktitchei Kola: Nordkap (A. Engler, Hartweg — Herb. Berlin), Hammerfest (Hartweg — Herb. Berlin), Vadsö (Th. Fries — Herb. Berlin), Inara-Lappland, Tuloma-Lappland, murmanisches Lappland, Ponoj-Lappland (Herb. Musei Fennici ed. 2.1. (1889) 70) — 5. Arktisches Rußland mit Kanin und Kolgujew: Insel Kolgujew (R. Pohle 1902 — Herb. Berlin). — d. Arktisches Amerika mit dem nördlichen Labrador. — Nördliches Labrador: Hebron (Erdmann — Herb. Berlin). — e. Grönland. — 1. West-Grönland, zwischen 69° 30' und 60° n. B., weiter nördlich die var. co- mosa'. Kekertak, Ujara saruk, Nenese, Ivimiut, Kanjerdlukuk (Vahl nach Lange, Consp. Fl. groenl. in Meddelelser om Grönland III. [1880J 61), Ekalemint, Ön Kcmisak (Grann), Neu-Herrnhut (Herb. Breslau, Berlin), Lichtenau (Herb. Berlin). — 2. Ost-Grönland, zwischen 60 und 64°. Subarktisches Gebiet: an feuchten Felsen, an Bächen im nassen Kies und auf Mooren. A. Subarktisches Europa. — a. Island (Thieneniann, Sinogowitz — Herb. Berlin), Nordwcst-L: Lambadal im Dyrefjord (Ostenfeld — Herb. Kopenhagen), Glamu-Jöckul (Wendel — Herb. Berlin). — Südwest.-!.: Havnefjord (Zimsen — Horb. Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 6. Stellares. 77 Kopenhagen), Efstibaer (Jönsson — Herb. Kopenhagen). — b. Faer-Öer. — Syd: Mose bei Tvara, Langsbaklöb (Ostenfeld — Herb. Kopenhagen), Klaksvig (Gratzl — Herb. Univ. Wien). — d. Subarktisches Skandinavien und Finnland: verbreitet. — 1. Norwegen: Telemarken (A. Braun — Herb. Berlin), Bergen (A. Engler — Herb. Berlin), Nystuen im Valders (A. Engler 1882 — Herb. Berlin), Lärdal, Maristuen um 800 m (Baenitz — Herb. cur. n. 2730), Gudbrandsdalen (Boeck — Herb. Berlin). Dorre: Kongsvold u. Knutshö (A. Engler 1882 — Herb. Berlin), Drivstuen usw. (Hart- man u. Theel, Ä. Engler 1882 — Herb. Berlin), Gederyggen (Zetterstedt — Herb. Berlin), Tronfjeld, Lille Elvedal (Haglund u. Kaliström — Herb, scandinav.), Loffoten (Lessing — Herb. Berlin), Tromsdalstind bei Tromsö (A. Engler 1882, Schübe — Herb. Berlin). — 2. Schweden: Dalarne-Torne.i Lappm. (Hartman, Handbok Scand. Fl.), Jemtland (Sjögren u. a. — Herb. Berlin), Enafors (Warovill in Schlyter, Herb, europ.), Dalarne, Särna, 900 m, südlichster Fundort in Schweden (Samuelsson — Herb. Upsala, Berlin), Areskutan (Beckmann in E. P. Fries, Herb. norm. Scan- dinaviae Fase. XV. n. 47), Storlien (Lundberg — Herb. Berlin), Herjedalen (Thede- nius — Horb. Berlin). — 3. Subarktisches Lappland, Kola und Finnland: Luleä Lappmark (Andersson — Herb. Berlin, Breslau), Quickjock (Laestadius, Wichura — Herb. Berlin), Wallibacken und Pollaure (Wichura — Herb. Breslau), Njunnats (Ährling u. Brandelius — Herb. Berlin), Abisko, Nuolja (Tengvall — Herb. Upsala, Berlin), Enonteka Lappland Jlerb. Musei Fennici). Subarktisches Finn- land. Imandra Lappland (Herb. Musei Fennici), Warsina (Fellmann, PI. aret. n. 110), Ponoj (Fellmann, PI. aret. n. 111). Mitteleurop. Gebiet. — A. Atlantische Provinz. — a. Irland (Shuttle- worth in Herb. Berlin). Verbreitet in den Gebirgen von 51 — 56° n. B., Carntual u. Brandon Mountains, Mangerton; Hungary Hill; Waterford u. Tipperary Mts. ; Wicklow u. Dublin Mts.; Kelly's Glen; Shanafolia Mt., Connemara; Benaboola Bange; Coarslieve in Erris; Muskish Mountain; Mourne Mts.; Clontygeragh Mts, von 200 — 700 m. — Mit Salix herbacea eine der am weitesten verbreiteten Gebirgspflanzen in- Irland. — b. England, südliches und mittleres Schottland. Wales: Aberia (Schoenlein Herb. Berlin), Carnarvonshire (Garnsay — Herb. Univ. Wien), Snowdon (Herb. Berlin); Westmoreland : Ulleswater (Ch. Bailey — Herb. Breslau); Schottland: Aberdeen (Ch. Bailey — Herb. Breslau); Perth, Glensherap (Syme — Herb. Berlin, Breslau), Ben Lomond (G. Engelmann — Herb. Berlin), Ben Lawers um 1000 — 1300 in ü. M. (A. Engler 1885 — Herb. Berlin). E. Prov. der europäischen Mittelgebirge. — a. Zentralfranzösisches Bergland: Auvergne, Mont Dore (Grenier et Godron, Fl. de Fr.), Pierre sur Haute um 1500 — 1800 m (Gandoger, Fl. gall. exs. n. 803 als ß. arvernensis Gandoger — Herb. Berlin; forma laxa parvifolia). — b. Bheinland. — 1. Vogesen, Ballon de Ser- rance um 1000 — 1150 m (Vendrely — Herb. Berlin), Balasta sur Arbine (Perrier — Herb. Berlin), in der Umgebung von Gerardmer bei Rocherson um 800 m (Perrin in F. Schultz, Herb. norm. nov. ser. n. 61), Retournemer (Martin in Wirtgen, Herb, plant, select. crit. hybr. Fl. rhen. Fase. XIV. n. 804), Goutte du Sechenat sur une mon- tagne pres de Bussang (Tocquaine in Fr. Schultz, Fl. Gall. et Germ, exsicc. de C. B. n. 242), an den Ufern des Longemer (Mathieu in F. Schultz, Fl. Gall. et Germ, exsicc. de C. B. n. 242bis); auf der Ostseite an der Landstraße westlich der Schlucht, beim Collet um 1100 m an Quellgräben (L. Diels — Herb. Berlin), am Hohneck (Herb. Berlin), Torfsümpfe bei Soulz (Räch), auf dem Belchen um 1300 m (Schweinfurth). unterhalb Melkerei Kahlenwasen (Issler — Herb. Berlin'. — la. Schwarzwald: feuchte Stellen am Feldberg bei 1600 m (Zickendrath — Herb. Berlin), Abfall vom Seebuch nach dem Feldberger See (Müller — Herb. Berlin), am Felsenweg (J. Weiss — Herb. Berlin), vom oberen Wolmsatal bis zum Fischbödle (Müller — Herb. Berlin). G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ost-Pyrenäen: in der Region der Tannen und der Pinus tencinata. Massif du Laurenti: Port de Pailleres, Roc de Lorry, lac du Canigou (A. Engler 1892 — Herb. Berlin), Laurenti usw. nicht selten (Jeanber- 78 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. nat und Timbal-Lagrave). — b. Zentral-Pyrenäen: im Tal des Ariege sehr ver- breitet von 1000 — 1750 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), daselbst auch die forma robusta (== & st. var. intermedia Timbal-Lagrave in Bull. Soc. daupbin. XI. (1884) 465), verbreitet von 1320 — 2230 m. Im Dep. Haules Pyrenies häufig: Gedre (Bordere — Herb. Berlin u. a.), Vallee d'Aspe (Bordere — Herb. Berlin), oberbalb Bagneres de Bigorre (Dupuy — Herb. Berlin), Vallee de Lutour (Dupuy — Herb. Univ. Wien), Port de Benasque (Tremols — Herb. Berlin). Die hochalpine Form pauciflora mit kleineren Blättern, von 2300 — 2750 m, z. B. Portaille des Cazalassis um 2350 m, Loma Pedrosa (Andorre)'um 2340 — 2750 m, la Vaillette de Pecl< um 2 370 m, Coume d'Etang Foury um 2 450 m, Coume des Pessons um 2 480 m, Glacier d'Oo um 2550 m usw. (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Sumpf von Moulsudo am Lac du Sisca, 2185 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin — f. angustifolia Willk.). H. Provinz der Alpenländer. — b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Öster- reichische und nordsteirische (Eisenerzer) A. : Schneeberg (A. Engler und noch andere — Herb. Berlin). Oberösterreich, an feuchten Felsen des Tälchen Unter- laussa bei 650 m ü. M. (Steininger in Fl. exs. austro-hung. n. 1737), Ursprung des Pinzling bei Windischgarsten (Stoitzer — Herb. Breslau); Baxalpe (v. Sonklar, G. Beck v. Mannagetta u. a.), auf der Heukuppe, 1800 -2000 m (v. Handel-Maz- zetti — Herb. Univ. Wien); Hochschwab (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien, F. Hoff- mann — Herb. Berlin), am Paß Stein b. Mitterndorf a. d. Salza (v. Hayek — Herb. Univ. Wien). — 2. Salzburger und ostbaierische A.: von 1300 — 1900 m ver- breitet, z. B. Untersberg bei Salzburg (Hinterhub er, Vierhapper u. a. — Herb. Berlin, Univ. Wien), Birnhorn 2634 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Göll bei Hallein (Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Watzmann (P. Ascherson — Herb. Berlin), Hintersee bei Berchtesgaden (v. Gottlieb-Tannenheim — Herb. l'niv. Wien), am Kam- merkar bei Lofer (Schonger — Herb. Berlin), Gosau (Z och mann — Herb. Berlin), Dachstein (Schultz — Herb. Berlin), Funtensee-Tauern 2578 m (F. Ho ff mann — Herb. Berlin). — 3. Mittelbaierische und Nordtiroler Kalkalpen: Bote Wand bei Schliersee (A. Engler 1871 — Herb. Berlin), an der Benediktenwand (Herb. Berlin), Knorrhütte a. d. Zugspitze (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Siebenhütten bei Kreuth (Fintelmann — Herb. Berlin), Hinterkaiser bei Kufstein (Kerner — Herb, l'niv. Wien), Lämmerbühel bei Kitzbühel um 1600 m (Graf v. Sarnthein — Herb, l'niv. Wien), Kitzbüheler Hörn (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Alpe Zirein bei Battenberg um 1800 m (Woynar — Herb. Berlin und in Baenitz — Herb, europ. n. 4376), Sonn- wendjoch (Woynar — Herb. Univ. Wien), zw. Achenkirchen-Brandenberg (Kern er — Herb. Univ. Wien), Buchau im Achental (Kern er — Herb. Univ. Wien), Kolbental (Woynar — Herb. Berlin [= S. Engleri Dalla Torre = S. Clusii Bcbb., non Gouan = f. robusta]), Solstein bei Zirl um 1900 m (B. v. Uechtritz — Herb. Breslau, Sauter in Beichenbach, Fl. germ. exs. n. 1734). — 4. Westliche Kalkalpen vom Algäu bis zur Ostschweiz. Algäu: Aggenstein bei Pfronten um 1750 m (Kugler — Herb. Berlin), Gaisalpe (Caflisch — Herb. Berlin), Muttenkopf (Molendo — Herb. Berlin), Appenzeller A. (Hirzel — Herb. Berlin), Vierwaldstätter A.: Engelberg (Herb. Berlin). — 5. Nord-Berner A. : Stockhorn 1900 — 23<>0 m (Bamberger, Scriba — Herb. Berlin), Albristhorn (F. Hoffmann — Herb. Berlin). - 6. Waadt- länder und Nord-Savoier Kalkalpen: häufig, z. B. Vallon de Javernaz ob. Bex (Chenevard — Herb. Berlin). — c. Jura- und Dröme-Alpen: Nicht gesehen. d. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen: Gleinalpe (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien, Trexler — Herb. Berlin — f. cuneata), Seetaler Alpe (= Judenburger — Herb. Berlin), Zirbitzkogel (F. Hoffmann — Herb. Berlin — f. cuneata), Koralpe (Preis- mann — Herb. Univ. Wien), Saualpe (Herb. Berlin), Turrach am Fuß des Eisenhut (A. Engler — Herb. Berlin — f. gemmifera). — 3. Niedere Tauern. Botten- manner Tauern: Hochalm bei Seckau um 1850 m (Pernhoffer), Walchengraben ober- halb Oeblarn (Witasek — Herb. Univ. Wien), Hochkaralpe, Bissach-See, Bettingscharte Saxifraga. — Sect. i. Boraphila. — § 6. Stellares. 79 — Kieseck usw. oberhalb Schladming (Eberwein — Herb. Univ. Wien), an schmel- zendem Schnee auf schiefer Hochwildstelle um 2500 m (A. v. Hayek, Fl. stiriaca exs. n. 174), Lungau, Speiereck (Vierhapper — Herb. Univ. Wien). — 4. Hohe Tauern: sehr verbreitet, z. B. Grünwaldsee ober dem Tauernhaus (Witasek), oberhalb Gastein im Achertal (Müller — Herb. Berlin), Gamskarkogl (Holtz), Nassfeld (F Hartmann — Herb. Berlin), bei Böckstein um 1000 m (Saute r), Malnitzer Tauern (Steinberg — Herb. Univ. Wien); Pinzgau. von 1 <00 — 23n0 m (Sauter in Reichb. Fl. germ. exs. n. 1735 als S. leucanthemifolia); um den Groß-Glockner sehr verbreitet vom Fuschlal bis zum Glocknerhaus (A. Engler), an der Pasterze (Müller u. a.), Kaiser Thörl und Kapruner Tal (A. Engler); um den Venediger: Virgen (Gander — Herb. Breslau), knmmler Fälle und Krimmler Tauern (Ascherson — Herb. Berlin); Zillertaler Alpen, z. B. am Schwarzenstein (A. Engler 1!i09), Zemgrund (A. Kerner - Herb. Univ. Wien), Maltalal (Kraskovits — Herb. Univ. Wien), Mühlwaldtal um 1900 m (Ausser- dorfer — Herb. Berlin), Antholz im Pustertal .um 1230—1300 m (Hausmann, Huter — Herb. Breslau). — 5. Mitteltiroler und nordrhätische Alpen: 1) Stu- baier A. mit Brenner: verbreitet, z. B. Patscherkofi (Venturi, Ebner u. a.), Val- mariz bei Trins (A. Kern er), Kalkkögel bei Neustift (A Kerner — f. robusta bene evoluta), oberhalb Matrei an der Waldrast und am Blaser (A. Kerner, A. Engler u. a. — f. robusta bene evoluta), Dornspitz ober dem Brenner um 2300— 2600 m (A. Kern er), Brennerhütte ' Folium. C Inflorescentia bulbillifera. l> 1 iu-n<-. 1. Folium bulbilli. M Habitus. - A I asexualü Engl, et Irmsch. Lappland.) — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit.) Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 6. Stellares. g3 and Grinnell Land in Nares, Narrative of a voyage to the Polar Sea during 1875/76 (1878). — S. rirginiensis Hart Bot. Br. Pol. Exp. 1875/76 in Journ. of bot. (1880). f. 15. prolifera Sternb. Suppl. II. (4 831) 13 ß. et in Sturm, Deutschi. Flora I. 9. (1814) fig. C; Wulf, in Jacq. Collect. (1786) 202 t. 13. — Caudiculus brevis. Folia basalia longe euneatira spathulata triente superiore breviter dentata 2 — 4,5 cm longa. Scapi 2 — 3 dm longi; inflorescentia ampla, ramis primariis usque 8 cm longis; pedi- cellis pluribus gemmulas foliorum minutorum viridium spathuliformium 2 — 4 mm lon- gorum ferentibus. — Fig. 1 5 A — E. Verbreitung. Norische Alpen: Gleinalpe (v. Pittoni — Kais. Hofmus. Wien). — Koralpe (Ganterer — Landesherbar von Kärnten). — Seetaler Alpen (v. Vest, Ostermeyer in Herb. zool. bot. Ges. Wien, nach Linsbauer daselbst in höheren Lagen häufig). — Saualpe (Wulfen in Jacquin Collect. 1. c), Klippitstörl um 1400 — 1600 m (Sabiduni — Landesherbar von Kärnten). — Gurktaler A., Jurialm am Ur- sprung der Gurk (Pascher — Herb. Leopoldinum, Landesherbar von Kärnten). — Gailtaler A. : Kühweger Alpe (Läng — Herb. Berlin). — Tauern: Glocknergruppe (Ganterer — Landesherbar von Kärnten). — Savoier-A. (Reichb. fil. n. 299, 267 und Host n. 3315 im Kais. Hofmuseum Wien). Anm. Ein Exemplar mit der Bezeichnung >Pyrcnäen< im Herbar Berlin besitzt breitere (jrundblätter als die vorigen. f. 16. eueomosa Engl, et Irmscher. — Folia basalia euneatim spathulata, antice breviter dentata, 2 — 3 cm longa. Scapi 1,5 — 2,5 dm longi; inflorescentia 5 — 8 cm longa et 3 — 5 cm ampla, pedicellis plurimis gemmulas foliorum minutorum obovatorum crassorum 1 — 3 mm longorum interdum atropurpureorum proferens. Flores normales pauci vel unus terminalis. — Fig. 1 5 F — H. Verbreitung: Zusammen mit den beiden folgenden Formen, besonders am Süd- rand des arktischen Gebietes. f. 17. minutipetala Engl, et Irmscher. — Folia basalia approximata vel re- motiuscula, euneatim spathulata, vix ultra 2 cm longa. Scapus 1 — 1,3 dm longus vel brevior. Inflorescentia valde contraeta, 1 — 2 cm longa , ramulis brevibus , gemmulis sessilibus. FIos terminalis petalis minutis instruetus. — Fig. 1 5 / — M. Verbreitung: Wie vorige, aber besonders an der Grenze der Siphonogamen. f. 18. asexualis Engl, et Irmscher. — Omnia prioris, sed scapus gemmulas tan- tuin proferens. — Fig. 1 5 N. Verbreitung: Wie vorige. Verbreitung der Var. comosa Retz. excl. f. prolifera. A. Arktisches Gebiet: auf sumpfigen Plätzen in den Ebenen und auf feuchten, moorigen Abhängen. — a. Arktisches Europa. — 1. Spitzbergen: häufig, z. B. Isfjorden (Tb. Fries), Beisund, Kingsbay, Crossbay, Smeerenberg, Treurenbergbay, Whales Point, Liefdebay; Nordfjorden (Malmsgren), Sundevallsberg, Adventbay, Kolbay, Kap Thordsen, Dicksonbay, Agardhbay (v. Heuglin), Foulbay (Kjellman — Herb. Berlin), Sassenbay usw. — 2. Franz Josephs-Land. — Nicht nachgewiesen. — 3. Bären- Insel. — Nicht nachgewiesen. — 4. Arktisches Skandinavien und arkt. Kola: Inara-Lappland, Tuloma-Lappland, Murmanisches Lappland (Herb. Musei Fennici ed. 2. I. (1889) 70), Ponoj-Lappland , am Vorgebirge Orlow, auf Sumpfwiesen (O. Kihlman), beim Dorf Ponoj (Enwald und Knabe, Fellman, PI. aret. n. Hl), Priostrowa (O. Kihl- man . — 5. Arktisches Rußland mit Kanin und Kolgujew: Insel Kolgujew (R. Pohle 1902 — Herb. Berlin). — 6. Nowaja Semlja: von 70 — 74° n. B. (Ek- stara), am Kap Gusinnoi im Norden (Kjellman u. Lundström), Matotschkin Scharr i Heuglin, Ekstam — Herb. Berlin), Jagorski Scharr (v. Heuglin — Herb. Berlin). — b. Arktisches Sibirien: Jälmal, Hvit-ön (Kjellman, Vega-Exped. — Herb. Berlin), Beli-ön (Kjellman — Herb. Berlin), am Tajmyr-Fluß (Middendorf), Tolstoinos am Jenisei unter 70° 10' n. B. (W. Arnell — Herb. Berlin), Aktiniaviken, Preobascheni-ön, Kap Tscheljuskin (Kjellman, Vega-Exped. 1878 — Herb. Berlin), Vorgebirge Bykofs- koi-mvs und Inseln an der Mündung der Lena (Adams nach Ledebour). — c. Bee- 6* 84 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. ringsmeerländer: Irkajpi, Kap Jakan, Pitlekaj (Vega-Exped.), St. Lorenzbusen (Eseh- scholtz, Chamisso), Inneres Tschuktschenland (Maydel), am Luelke-Hafen (Aurel u. Arth. Krause, Reise nach der Tschuktschen-Halbinsel 188« n. 170 — Herb. Berlin), Insel St. George (Macoun), an der amerikanischen Küste (Menzies nach Hooker d. Arktisches Amerika mit dem nördlichen Labrador: Auf den arktischen Inseln (Parry). Nördliches Labrador: Hebron (Erdmann — Herb. Berlin). — Ellesmere Land : nicht häufig, aber wahrscheinlich über das ganze Land zerstreut an feuchten Plätzen, in Mooren oder an schattigen Plätzen zwischen Moos; am Hayes Sound; an der Süd- küste mehrfach; an der Westküste nur bei Lands End (J. Simmons). Grinnell Land (Feilden, Hart). — e. Grönland. 1. West-Grönland: zwischen 78° und 63° n. H., von 69° 30 ' an nicht selten mit der typischen Form. Fog Inlet (Kane), Uper- nivik (Vahl, Holm), Arveprinsens Ejland (Berggren), Disco, Giesekes Dal (Porsild — Herb. Kopenhagen), Ekigtok (M. Pedersen — Herb. Kopenhagen, Berlin), Egedesminck- (Warming u. Holm — Herb. Berlin), Godhavn (M. Krarup-Smith), Jakobsli.ivn (Vahl, Warming u. Holm), Gebiet des Umanakfjords von 70 — 71° n. B. : Karajak- Nunatak, Ikerasak (Vanhöffen n. 44 u. Baschin mit f. pauciflora und f. crypta- petala — Herb. Berlin), Klaushavn (Berggren), Nordre Stroemfjord (Kornerup), Isor- tok-Fjord, Holstensborg, Godthaab, Baals Hevier (Vahl), Ameralik-Fjord, Majorarisat Rivdüa bei Frederikshaab (Kornerup). 2. Ost-Grönland: Sabine-Insel. Subarktisches Gebiet. A. Subarktisches Europa. — d. Subarktisches Skandinavien. — 1. Nor- wegen: Dovre (Goeppert — Herb. Breslau), Blahöi (Zetterstedt, Blvtt — Herb. Berlin), Öhlfjeld im nördlichen Saltdalen (Schlegel und Arnell — Herb. Berlin, Birtavarre bei Lyngen (Haglund und Källström — Herb, scandinav.). — 3, Sub- arktisches Lappland, Kola und Finnland: Lulea Lappmark (Andersson — Herb. Berlin, Breslau), Quickjock (Westerlund — Herb. Berlin;, Wani (Andersson), Tju- nonavagge (Almquist — Herb. Univ. Wien), Wallibacken und Pollaure (Wichura — Herb. Breslau), Wallispöcken (Wichura — Herb. Breslau). B. Subarktisches Asien oder Sibirien. — a. Aus Westsibirien nicht gesehen. — b. Ostsibirien. — 2. Baikalien: auf den Sajan-Gebirgen, am oberen Lauf von Ircut und Oka (Komarov — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin); Alpe Schibet (Stschukin — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin, Breslau), zwischen Biela und Tana (Gmelin nach Ledebour, Fl. ross.), zw. Jakutzk und Ocholzk (Turczaninow nach Ledebour . C. Subarktisches Amerika: Cathadian Mts. im Staate Maine. Pazifisches Nordamerika. B. Provinz der Rocky Mountains. — a. Nördliche Rocky Mts.: Bear Creek, Roger 's Pass, Selkirk Mountains, Gold Range am Griffin Lake (Macoun), Mount Queest, Shuswap Lake in Brit. Col. (Macoun). 60. S. Clusii Gouan, Illustr. et Observat. bot. (1773) 28, exclus. gyn.; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 133; Willk. et Lange, Prodr. FI. Hisp. III. (187 4) 124; Zetterstedt, PI. vasc. Pyr. princ. (1857) 105; Kohl in Reichb. Ic. Fl. germ. et hehr, XXIII. (1879) 54, t. 98; Lamotte, Prodr. Fl. plat. centr. I. (1877) 318; Ron; Camus, Fl. de France VII. (1902) 33; H. et A. Marcailhou d'Aymeric, Gatal. d. pl. du Rassin de la Haute Ariege (1902* 456 — 458. — S. leucanthemi Lapeyr. Fl. Pyr. (1801) 49 t. 25, Hist. abr. Pyr. ISIS 23 1; Sternb. K.v. 1^ 10, Suppl. II. (1831) 14; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. 1821 358 pr. p., mm Michx. — S. stellaris [i. leucanthrmi/hlia Dnchartre in Ann. sc. nat. 2 1836) 248. ■— S. stellaris var. Chisii Gren. et Godr. Fl. France I. (1848 638; Cusin et Ansbergue, Herbier de la flore francaise IX. 1868 vixifragees t. 2, pr. p.J Ruhani. 11. pyr. II. 1900) 670. — Spatuhiria t 'hisii llaw. I'.inim. Sax. 1821 48. — Caudiculus brevissimus rosula densiuscula foliorum basaliuni. caule vel caulibus fragi- lilms ample paniculatis l — i dm altis. Folia basalia pilis longis tenuissimis band glanduliferis utrinque atrjue margine sparse obsita Bpathulata, in petiolum marginalum -inuatim angustata, ."> — !."> cm longa, 1 — 3 cm lata, supra medium grosse den tat« rel Saxifraga. — Sect. 1. Boraphila. — § 6. Stellares. 85 serrato-dentata, dentibus inaequalibus acutis vel obtusiusculis. Caules floriferi pilis te- iiuiliiis glanduliferis sparse obsiti, e basi vel e mcdio ample paniculati, ramis primariis erecto-patentibus 6 — 8 cm longis, secundariis in cicinnos exeuntibus, pedicellis tenuis- simis floriferis 5 mm longis, frucliferis longioribus et borizontaliter patentibus, bracteis inferioribus obovato-cuneatis, apicem versus dentalis, supei'ioribus spathulatis integris, bracteolis sumniis linearibus 2 — 3 mm longis; flores aperti fere 1 cm diamelientes ; se- pala oblonga obtusiuscula 2 — 2,5 mm longa; petala inaequalia, 3 lamina oblonga lan- ceolata, 3 nun longa basi maculis 2 luteis notata, in unguem fere 1 mm longum con- tracta, 2 oblongo-lanceolata 3,5 — 4 mm longa, basin versus sensim angustata; stami- nuin fdamenta petalorum longiorum dimidium superantia, antherae pallide brunneae; pistilli carpidia vix ad medium usque connata, in stilos breves erectos exeuntia. Capsulae ovoideae 5 mm longae carpella ±; secedentia; semina oblonga, leviter curvata, brun- nea, minute et acute tuberculata. Nota. Haec species miniine cum formis robustis Saxifragae slellaris, quas diligenter com- paravi, confundi potest. Diflert imprimis foliis basalibus magis congestis majoribus longe pi- losis, bracteis majoribus, caule ffagili, pedicellis fructiferis patentibus, capsulis ovoideis crassio- ribus. Est planta subalpina, S. stellaris autem est planta alpina et aquae frigidae in regione subalpina. Mitteleuropaisches Gebiet. — An feuchten und schattigen Felsen, auch unter Felsen der subalpinen Region im SW. — Provinz der europäischen Mittel- gebirge. — Zentralfranzösisches Bergland mit den Sevennen. — Tarn: Ambiolet, le Banquet ,de Martrin nach Rouy u. Camusl Aveyron: Roqueuziere Coste — Herb. Berlin^, Lozere: Mende (Prost — Herb. Berlin). Gard: Valleraugue de Pouzolz nach Rouy u. Camus\ Herault: l'Espinouse und le Caroux (Delile nach Rouy u. Camus. — Provinz der Pyrenäen, a. Ostpyrenäen mit Vorland. — Aude: Mas-Cabardes iOzanon nach Rouy u. Camus', Llo (Endress, Bubani — Herb. Berlin), Castel-Vidre (N. Roux nach Rouy >, Vallee de Carenca, haute Boulsanne und Massif de Madres (Gautier nach Bouy und Camus): Serra Negra in Catalonien bei Castanesa um 2600 m (Pujol nach Willkomm1. — b. Zentral-Pyrenäen. Ariege: Prat d'Albis bei Ganuc Giraudias nach Rouy!, am alten Maultierpfad von Puymau- reux oberhalb des Pont Cerda um 1540 m Marcailhou d'Aymeric), Cremade de Gnoles unterhalb des jasse des Amareils um 1560 m Marcailhou d'Aymeric, Mon- tagnes de Rrassac (Guilhot — Herb. Berlin . Haute Garonne: Luchon, Cierp 700 m Mtebold — Herb. Berlin), am Weg zum Lac d'Oo 1280m (Lapeyrouse, Vallot, Marcailhou d'Aymeric, am linken Ufer der Cascade d'Enfer 1250 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Pont Nadic im Valle du Lys bei Bagneres de Luchon 1400 m [Neyraut in Dörfler Herb. norm. n. 5062'. Hautes Pyr. : Limacon bei Cauterets (de Franqueville, Bordere — Herb. Berlin^ Pierrefite (Dupuy — Herb. Univ. Wien'. — c. Asturisches Gebirge: Pico de Anas bei Puerto de Leitariegos (Bourgeau, PI. d'Espagne n. 442), von Melles zum Pic Crabere Timbal la Grave — Herb. Berlin). Var. propaginea Pourr. Herb, teste Lange Pug. PI. hisp. in Vidensk. Meddelels. fia Natnrhist. Forening 1865; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 134; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. 1874 124. — S. lepismigena Planellas— Giralt Fl. Gallega (1852) 224. — Caules plures e basi ramosi ample pyramidato-paniculati atque gemmae her- baceae ex axillis foliorum basalium provenientes. Paniculae pedicelli plus minusve abbre- viati loco florum gemmas subglobosas cataphyllorum obovoideorum gerentes. Nota. Varietas valde insignis. Provinz der Pyrenäen. — C. Asturisches Gebirge: an Bächen bei Puerto de Leitariegos und unterhalb Lag. de Anas Durieu, Bourgeau, PI. d'Esp. 4 864 n. 2622b , bei Rodigas (Boissier, Leresche und Levier, iter hispan. lusit. — Herb. Berlin . Von Salas nach Cangas de Tineo Leresche — Herb. Univ. Wien>. — Mittel- meergeliiet. — Iberische Provinz. — Nordallantisches Iberien: in Galicien am Vncio bei Lugo Seoane), bei Santiurjo, bei Molinos del Noguedo (Planellas nach 86 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Willkomm), bei S. Lazaro und Lugo Lange, PI. ex Hispania 1851 — 52 — Herb. Univ. Wien\ Caldas do Gerez Link — Herb. Berlin), Serra do Gerez (Henriques — Herb. Berlin); Serra do Soajo, pr. da -povoacäo (A. Moller in Fl. lusit. exsicc. n. 939); Oporto M. Winkler — Herb. Breslau . 61. S. leucanthemifolia Michx. Fl. bor. amer. I. (1803 268; Torr, et Gray, Fl. North Amer. 1840^ 570; Lodd. Bot. Cab. pl. 1568; Engl. Mon. Gatt. Sax. (48 135 pr. p.*, Asa Gray, Manual of bot. 7. ed. (1908) 446. — S. Clusii Ser. in DC. Prodr. IV. 1830! 40 pr. p. nee Gouan. — S. Michauxü Britton in Mem. Torr. Club IV. 1894 118: Small, Fl. Southeast. U. S! (1903) 502. — Spatularia leueantltcmifolia Hau. Enum. (1821) 48. — Hexaphoma petiolaris Baf. Fl. Teil. IL 1 836 ^ 67. — Spatularia petiolaris (Baf.) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905 i -iO. — Ilyda- tica petiolaris (Baf.) Small, Fl. Southeast. U. S. 2 ed. (1912: 504. — Caudiculus bre- vissimus rosula densa foliorum basalium, caule vel caulibus floriferis 2 — 9 cm altis, ample paniculatis. Folia basalia pilis albis setosis usque 2 mm longis atque margine pilis tenuioribus glanduliferis usque 3 mm longis obteeta, spathulata, 5 — 12 cm longa, supra medium circ. 2 cm lata et acute grosse serrato-dentata, dentibus usque ."> — 6 mm longis, a medio basin versus longe euneatim angustata. Caules floriferi in ferne magis pilis albis setosis, superne magis pilis glanduliferis obtecti, ample paniculati, i;i- mis primariis usque 1,5 dm longis divaricatim ramosis, ramis seeundariis 4 — 5 cm,. tertiariis 1.5 — 2 cm, pedicellis tenuissimis circ. 5 — 8 mm longis, bracteis inferioribus foliis basalibus fere conformibus, bracteis superioribus lanceolatis paueidentatis vel in- tegris. Flores aperti 8 — 10 mm diametientes; sepala oblongo-ovata usque oblonga, 1,5 — 2 mm longa; petala inaequalia, 3 superiora majora lamina ovato-lanceolata basi truncata 2,5 mm longa maculis 2 luteis notata in unguem 1,5 mm longum contraeta, 2 superiora minora lamina elliptica vel spathulata 2 mm longa in unguem 1 nun lon- gum angustata; staminum filamenla subulata dimidium petalorum longiorum superantia, antherae pallide brunneae; pistilli carpidia oblonga ultra medium connata in stilos breves paullum divergentes exeuntia. Capsulae 5 mm longac carpidia superne libera in stilos breves apice recurvos exeuntia. Atlantisches Nordamerika. — Provinz des Alleghaniewaldes mit den Alleghanies. An feuchten Felsen der Berggipfel. — Virginien: Peaks of Otter (Beyr ich — — Herb. Berlin), White Top Mountain (IL Shriver — Herb. Univ. Wien). Nord-Caro- lina: Blowing Bock (L. Bobinson, PL of the North Carol. Mts. n. MS), Top of Boan Mountains um 2000 — 2100 m (G. Engelmann, J. Ball — Herb. Berlin, Curtiss, N. Am. PL n. 854 , Wit rocks, Shyuka Mtn. (J. B. Churchill — Herb. Berlin . Grand- father Mtn. (J. B. Churchill — Herb. Berlin\ Black Mountain am Broad River (Bügel — Herb. BerL), am Gipfel des Sahila Mountain um 1300 m, Macon Co. (Kilt- more Herbarium n. 1231b), Craggy Mountain, Buncombe Co., 1900 m Biltmore Her- barium n. 1231d, White Oak Mountain bei Columbus, Polk Co. 900 m (Biltmore Her- barium n. 1231c). — Blühend Mai — Juli. 62. S. micranthidifolia (Haw.) Britton in Britton et Brown, Illustr. FL North. Un. St. IL (4 897) 174 f. 1832; Bobinson et Fernald in Asa Gray, Man. 7. ed. (1908) 446. — S. erosa Pursh, FL Amer. sept. I. (1814) 311; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 360; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41 ; Torr, et Gray, Fl. bor. am. I. (1840) 572; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 150. — S. caroliniana Schleich. Cat. 1811 p. 63. — S. gracilis Schleich. — S. Wolleana Torr, et Gray, Fl. bor. am. I. (1840 569 (teste Asa Gray). — S. micranthi folia Steud. Nomenclat. 182 1 136; Bosendabl in l Hol. Jahrb. XXXVII. (4 905) 66. — S. nuda Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41. — Rol»rt- sonia micranthidifolia Haw. Syn. Succ. (1812) 322. — Auiaxis micranthifblia Haw. Enum. 1821; 4". — Auiaxis nuda Haw. 1. c. — Micranthes micranthidifolia Haw Small, Fl. Southeast. U. St. (1903) 504, in North Amer. Fl. XXII. 2. (190 5 143. — Caudiculus brevis rosula macrophylla caulem elatum ample paniculatum emittens. I basalia sparse et brevissime pilosa, margine ciliata, oblongo-spathulata vel obovato-spatlm- lata in potiolum planum basi latiuscule vaginantem angustata, breviter et late vel an. Saxifraga. — Scct. 1. lloraphila. — § 7. Intermediae. 87 dentata, 1 — 2,5 dm longa, supra medium 1,5 — 6 cm lata. Caulis florifer 5 dm et ultra longus, longitudinaliter striatus, inferne breviter et sparse pilosus, superne cum paniculae ramis et pedicellls dense et breviter glanduloso-pilosus, plerumque supra medium vel etiam int'iji medium ramosus. Inflorescentia ramis erecto-patentibus, 1 — 1,5 dm longis, cymosis, ramulis secundariis 4 — 5 cm, tertiariis 2 — 3 cm, pedicellis 1 — 1,5 cm longis tenuibus, bracteis inferioribus spatbulatis 2 — 3 cm longis atque dentatis, superioribus lanceolato- spatbulatis integris, summis linearibus minutis, omnibus margine minute glanduloso- pilosis; sepala in anthesi reflexa oblonga 1 — 2,5 mm longa; petala oblonga quam sepala paullum longiora circ. 3 mm longa, 1,2 mm lata, breviter unguiculata; stamina quam petala paullum breviora filamentis clavatis; pistilli ovoideo-conoidei carpidia in stilum brevem attenuata, ad medium usque connata. Capsulae carpidia a medio reflexa, stilis horizontalibus; semina oblique elliptica, tuberculorum seriebus longitudinaliter costata. Atlantisches Nordamerika. — Provinz des sommergrünen Alleghanie- Waldes mit den Alleghanies. An kalten Bächen und feuchten Felsen. — Penn- sylvania: Bethlehem (Krout, Row — Herb. Berlin). Nord-Carolina: oberhalb Biltmore (Biltmore Herbarium n. 885b , Wasserfalle des Broad Hiver Rugel — Herb. Berlin), auf dem Grandfather- Berg (Asa Gray und Carey — Herb. Berlin). — Blühend April, Mai. § 7. Intermediae Engl, et Irmsch. Herbae laxe depresso-caespitosae caudiculis epigaeis procumbentibus densiuscule fo- liatis. Folia crassa obovato-vel oblongo-spathulata vel oblongo-linearia integerrima mar- gine recurvo. Sepala patentia. Petala quam sepala duplo longiora, obovato-lanceolata. Staminum filamenta clavata. Pistilli carpella longe connata. Capsula oblongo-ovoidea, libera. Nota. Hie grex habitu a reliquis gregibus sectionis Boraphila difFert, attamen stami- nibus clavatis atque Capsula libera turnida magis cum hac sectione quam cum altera conjungitur. Minimc affinis est speciebus, quae in Flora of North America generi Leptasea adnumerantur. 63. S. Tolmiei Torr, et Gray, Fl. North Am. I. (1840) 867; Engl. Mon. Gatt. Sex. 1872) 129. — Leptasea Tolmiei (Torr, et Gray) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905 155. — Caudiculi prostrati diffuse ramosi caespites laxos formantes, densius- cule foliati in caules breves 1 — 2- (rarius 3 — 5-) flores paueifoliatos vel subnudos exe- untes. Folia coriacea glaberrima, laete viridia, subtus interdum brunnescentia, subses- silia, spathulata, integerrima, margine revoluto, ima basi hinc inde ciliata, 3 — 7 mm longa, 1,5 — 2 mm lata. Caules floriferi 4 — 7 cm longi, 1 — 2-flori foliis I — i lineari- oblongis 3 — 4 mm longis et pilis tenuissimis glanduliferis obtecti. Flores hypanthio patelliformi instrueti; sepala semiovata obtusa, trinervia, purpureo-maculata, circ. 2 — 2.."> mm longa, 1,5 mm lata; petala obovato-lanceolata subacuta, subunguiculata, 4 — :'i mm longa, 2 — 3 mm lata, trinervia alba; staminum filamenta quam petala paullum breviora eleganter claviformia, antherae minutae cordatae atropurpureae; pistilli liberi olivacei carpella inflata, ultra medium connata, in stilos conicos apice recurvos exe- untia. Capsula ovoidea usque 1 cm longa, 8 mm crassa, purpurascens, carpidiis apice recurvis, semina oblonga pallide brunnea, 1 mm longa. Subarktisches Amerika. — Moosige und kiesige Bachufer, auf kiesigen Plätzen in der Nähe frisch geschmolzenen Schnees, auf Felsen in der Schneeregion. — Süd- liches Alaska: oberhalb der Krummholzregion bei Juneaucity Aurel u. Arthur Krause, Reisen im südöstlichen Alaska 1882 n. 242b — Blühend im Sept. — Herb. Berlin). Pazifisches Nordamerika. A. Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz mit dem Kaskadengebirge: Chilliwack-Valley zwischen 49° u. 49° 10' um 1800 m J. M. Macoun — Herb. Geol. Survey of Canada n. 34949 ; Okanogan-County, North Fork of Bridge Creek (A. D. E. Eimer, Fl. of Okanogan County n. 635 ; Mt. Paddo (Adams) unter Felsen um 2300 — 260 0 m Suksdorf, Fl. of Washington; Mt. Rainier: in der •tlpinen Hegion oberhalb des Camp of the Clouds am Westabhang des Mt. Rainier 1700 — 88 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 200 0 m, sehr häufig an Schneeflecken, oft einige Quadratmeter bedeckend A. Engler. Reise durch Nordamerika 1913 ; am Südabhang (C. H. Merriam — Herb. In. St. Nat. Mus. ; an der S.W.-Seite des Mt. Rainier (W. Lyon n. 1 47 — PI. of Washington . — Blühend Juli bis September. — Oregon: Mt. Hood 1600 m J. Howell, Pacific Coast l'l. , 1900 m (If. E. Jones, Fl. of Oregon); Crater Lake: feuchte Abhänge an der Innen- seite des Craters (Cusick, Crater Lake PI. n. 2985 — Blühend August . Var. ledifolia (Greene) Engl, et Irmscher. — S. Tolmiei Gray, Bot. Calif. I- 195. — S. ledifolia Greene in Pittonia II. (1890J 4 0 4. — Leptasea ledifolia Greene) Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (190*5) 155. — Planta paullum robustior. Folia lineari-oblonga 0,8 — 1 cm longa, 2 mm lata. Caules floriferi 3 — 4-flori. Sierra Nevada: Tinkuc Knob, nahe am schmelzenden Schnee C. F. Sonne, l'l. of the Sierra Nevada Mts. n. 4 — Herb. Greene^, Ostabhang Tinkuc Knob, bei 2 800 in (C. F. Sonne, PI. of the Sierra Nevada Mts. n. 92 — Herb. Greene ; Pyramidenspitze, unter Felsen nahe am Gipfel bei 3000 m W. IL Brewer, Geol. Surv. of Cal. n. 2142 — U. Stat. Nat. Herb.); Lassens Peak (W. H. Brewer, Geol. Surv. of Cal. n. 2181 — U. Stat. Nat. Herb.); Sawtooth, Tulare Co. (C. F. Baker, PL of the Pacific Coast n. 4683 — Gray Herb. Harvard Univ.). — Blühend August, Septeml»T. § 8. Merkianae Engl, et Irmsch. Caudiculi epigaei sublignosi densiuscule foliati. Folia parva oblongo-lanceolata vel cuneata, integra aut apice acute trilobata, margine longe ciliata. Caules floriferi pauci- flori folio unico bracteis lineari-oblongis conformi inslructi. Flores hypanlhio latiusculo patelliformi instructi; sepala patentia; petala ovalia in unguem longum contracta; fila- menta filiforinia. Capsula supera carpidiis ad. medium usque connatis. Nota. Typus singu- lare, nulli alteri arcte affl- nis, foliis paullum gregis Stellarium Saxifragam bryophoram in mentem re- vocat. 64. S.Merkiil is,h. inSternb. Suppl. I. (1822) 1 1. 1 f. 3, Suppl. II. (1831) I 9 ; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 24; Engl. M.m. Gatt. Sax. (1872) 208. — 5. wijosotifolia Don in Trans. Linn. Soc. XIII. 18 2 1 373; Ser. in DC. Prodr. IV. Ismo i5.. — S. h'liiuitlinnifolia Wühl. Herb. n. 8442. — Cau- diculi epigaei sublignosi, ran uilis adscendentibus densiuscule foliatis in caules 1 — 4-floros uni- foliatos vel subnudos ex- euntibus. Folia ol" vel spatlnilato-lanceolata vel cuneata apice acute triloba, supra sparse pi- losa et toto margine lon- ge ciliata, 1,2 — 1,6 OS Plg. tr>. Xixifraya Mcrkii Fisch, var. Id:um, i Krauch, et Sav.) Engl. A Habitus. B Folium caudiculi inferius. C Foliutn cau- diculi superius. D Pilus caulis. E FIos. F Sepala. Qt H Petala. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit.) Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. 89 longa, 3 — 4 mm lata. Caules floriferi circ. 3 — 6 cm longi folio unico lineari-oblongo bracteis bracteolisque conformi instructi, pedicellis flore duplo longioribus circ. 1 cm longis. Flores hypanthio latiusculo patclliformi instructi; sepala semiovata circ. 2,5 — 3 mm longa; petala ovalia in unguem longum contracta quam sepala 1 — 3-plo longiora, 6 — 7 mm longa, 3 mm lata, nervis utrinque 2 lateralibus a medio abeuntibus; stamina dimidium petalorum superantia fllamentis filiformibus atque antheris minutis didymis; pistillum superum depresso-ovoidcum stilis brevibus vix divergentibus. Var. a. typica. — Folia obovata vel spathulato-lanceolata. Subarktisches Asien. — Ostsibirien. — Auf dem Jablonoi-chrebet (Re- dowsky — Kamtschatka!, auf dem Schiwelutsch bei 1300 m (Erman — Herb. Berlin . Var. J. Idzuroei (Franch. et Sav.! Engl, ex Makino in Tokyo Bot. Magaz. (1898) 400, 1902) 200; Matsumura Index pl. japon. II. (1912) 190. — S. Idzuroei Franch. et Sav. Enum. pl. Jap. II. (1879) 353, f. 16. — Folia nonnulla cuneata apice triloba. — Fig. 16. Temperiertes Ostasien. — Provinz des nördlichen Japan und der Kurilen: Insel Siumsiu (nach Matsumura . — Ostchinesisches und japanisches Über- gangsgebiet. — Mittleres Japan: auf dem Ontake um 3000 m (Rein — Herb. Berlin, auf dem Sirouma (nach Matsumura). ■ Sect. 2. Hirculus (Ilaw.) Tausch. Hirculus Tausch Hort. Canal. (1823) 1; Sternb. Suppl. II. (1831) 17; Hook. f. et Thoms. Praecurs. ad fl. ind. in Journ. Linn. Soc. II. (1 858) 65; Engl, et Irmsch. in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 129, in Engl. Bot. Jahrb. XL VIII. (1912) 565— 606. — Leptasea Baw. Enum. Sax. (1821) 39 (sub titulo generis); Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 151 excl. nonnullis speciebus. — ■ Hirculus Haw. Enum. Sax. (1821) 40 (sub titulo gene- ris). — Leiogyne (sect.) spec. Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 344. — Kingstonia S. F. Gray Nat. Arr. brit. pl. II. (1821) 531. — Hirculus et Trachyphyllum pr. p. (sect.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 118 et 206. — Hirculus, Microphylla, Spinulosae et Flagellares (sect.) C. B. Clarke in Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1 879) 391 — 397. — Caudiculi herbacei, interdum annui vel biennes et turiones haud producentes, saepius laxe, rarius dense caespitosi, interdum sarmenta e rosula provenientia apice gemmula radicante instructa emittentes. Gaules floriferi aut ± elongati dense vel laxe vel parce foliati aut breviores aut ornnino abbreviati aphylli, pluriflori paniculati aut pauciflori, saepe uniflori. Folia herbacea, basalia plerumque oblonga, in petiolum sensim angustata itspathulata, plerumque integerrima, rarissime antice leviter serrata, interdum laminaovata basi cordata, folia caulina breviter petiolata oblonga vel spathulata aut saepius sessilia, aut pilis ferrugineis villosis aut pilis albis apice nigro-vel atropurpureo-glandulosis vel etiam pilis setulosis ciliata, interdum glaberrima. Inflorescentiae semper laxiflorae rami 1 — 3-flori; pedicelli floribus ± longiores, plerumque glanduloso-pilosi, prophvllis line- aribus instructi; flores plerumque hermaphroditi, raro dioeci vel subdioeci; hypanthium aut angustum aut latiusculum et leviter excavatum; sepala nervis =±r parallelis apice interdum in verruculam confluentibus instructa, patentia aut saepe reflexa; petala oblonga vel obovato-oblonga vel obovata, sessilia vel distincte unguiculata, trinervia vel nervis lateralibus 2 — 4-fidis itaque 5 — 7 — 9-nervia, haud raro supra basin callis 2 breviter conoideis instructa, lutea vel auranliaca, interdum inferne purpureo-maculata, raro parte apicali albida; stamina petalorum dimidium plerumque superantia, Stigmata aequantia vel superantia, filamentis subulatis ; ovarium superum, raro breviter bypanthio immersum, saepe annulo ncctarifero, semper stilis brevibus in Stigmata majuscula exeun- ttbua instructum. Capsula ovoidea vel oblongo-ovoidea, stilis brevibus divaricatis coro- nata. Semina fusiformia, tubcrculorum inintitorum seriebus instructa. Hujus sectionis species niinime valde conformes sunt sed ad greges plures zh rsas pertinent quae characteribus nonnullis alia in aliam transeunt. Cum specic tvpica 90 A. Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. S. hirculus diu solum cognita aliae congruunt pilis ferrugineis multicellularibus longis villosis basin, interdum quoque apicem caulis, foliorum caulinorum axillas neque minus petiolorum margines occupantibus atque petalorum callis supra basin evolutis. Ambo cba- racteres in nonnullis tantum gregibus occurrunt; in aliis gregibus nonnullae species tantum »callis« praeditae sunt, aliae prioribus valde affines iis carent. Numerosissimis formis impi-imis Asiae centralis ad hanc sectionem pertinentibus diligenter revisis sequentem dis- positionem gregum proponimus. Conspectus gregum. A. Caules ad basim atque ad foliorum axillas pilis rufescentibus crispulis instructi. a. Caules aequaliter foliati; folia inferiora quam media non majora, basalia deficientia. a. Folia oblongo-lanceolata vel oblongo-elliptica. I. Folia haud ultra 1,5 cm longa § I. Densifoliatae. II. Folia circ. 3 — 4 cm longa § J. Turfosae. ß. Folia cordato-ovata § 3. Skllariifoliae. b. Caules inaequaliter foliati; folia caulina a basi usque ad apicem magnitudine sensim decrescentia, basalia nunquam deficientia. • a. Petala ovata vel obovata, vix triplo longiora quam lata § 4. Hirculoideac. ß. Petala oblongo-linearia, triplo vel ultra triplo longiora quam lata §5. Lychnitidcae. B. Petioli foliorum basalium pilis rufescentibus sparsissime in- structi; inflorescentia secunda floribus nutantibus .... § 6. Nutantes. C. Caules pilis rufescentibus crispulis destituti ; flores vagi, petala saepe callosa. a. Folia margine apicali hyalino haud instructa. a. Caules aequaliter foliati, gemmis instructi § 7. Gemmiparat. ß. Caules inaequaliter foliati, foliis basalibus rosulatim confertis. I. Flagella deficientia . \. Folia majora, margine cartilaginea spinulosa . § 8. Cinc 2. Folia plerumque parva, margine nee cartilaginea nee spinulosa § 9. Sediformes. II. Flagella e rosula orientia § \ 0. Flagcll b. Plantae parvae pulvinatae; folia antice margine hyalino limbriato instructa § II. Hcrni*) Primum locum grex Densifoliatae tenet, cujus species caules fere aequaliter foliatos et folia minora monstrant, foliis basalibus in statu magis evoluto carent; nonnullae tantum species petala callosa praebent. Proxime affinis huic gregi est grex Turfosae, cujus species foliis majoribus gaudent. Utriusque gregis species pilis crispulis ferrugineis praeditae sunt ut etiam SteUariifolia atque Hirculoideac. Saxifragar hirrulus ipsius varietates et modißcationes numerosae optime inter se conjunetae exstant, spedmina majora et minima, nonnulla centimetra metientia; exstat quoque species magnitudine omninni partium formas majores Saxifragae hirculus superans neque minus species obserantnr magis pusillae quam ejusdem speciei formae minimae. Etiam Lychnitideae gregi Hirru- loideae valde consanguineae et Nutantes (typus inflorescentia sua singularis) pilis ferru- gineis crispulis gaudent. Tales püi reliqoia gregibus deficiunt itaque nonnullae species ad sectioiicin TrackypkyÜHlH appropinquant, attamen propter petala lutea saepe callosa hae greges locum in sectionr Htreühu tenent. Gonniiparae, cujus species S. brackjf- podn atqiM S. gemmipara petala callosa habent, excellunt caulibus in axillis foliorum ine- Saxifraga. — Scct. 2. Hirculus. — § 1. Densifoliatae. 91 diorum gemmiferis; in nonnullis speciebus (S. hispidula et S. strigosa) folia apice dentata occurrunt. Giner ascentes, grex monotypica priori habitu similis, differunt gemmis defi- cientibus, at petala callosa monstrant. Flagellares, grex sarrnentis apice gemmiferis facile recognoscenda, a plurimis auctoribus in sectione Hirculus posita petalis luteis tantum cum illa conjuncta esse videtur, altamen una species S. microgyna petalis quoque callosis affinitatem etiam magis confirmat. Grex pulcberrimarum specierum Sediformes excellit foliis carnosulis et magis a Hircidoideis recedere videtur, imprimis propter folia apice serrato-dentata in S. Bonatiana et S. candelabrum occurrentia, attamen in S. sedi- formi bis speciebus certe valde affini petala callosa observantur. Etiam inter Sediformes species minimae in montibus altissimis Asiae centralis imprimis Himalayae occurrentes observantur, caespitosae floribus subsessilibus, petalis aut majusculis aut decrescentibus parvis aut aborientibus (S. microphyUa et 5. inconspicua). Restat denique grex Hemis- phaericae, plantas pusillas caespitosas duas amplectens, quarum flores petalis minimis valde reductis instructae sunt aut apetali sunt. Itaque eas aliis gregibus arcte affines esse non satis demonstratur, attamen folia apice scariosa et fimbriata paullum ad folia Saxifragae flajellaris var. mucronulatae accedunt et ovarium liberum ut in plurimis speciebus sectionis Hirculus. Gregum affinitates diagrammatice modo sequente illustrantur. Turfosae Densifoliatae Stellariifoliae Gemmiparae Sediformes Hemisphaericae Cinerascentes Flagellares Nutantes Lychnitideae § 1. Densifoliatae Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 569. Densae Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 129. Caules ad basim atque ad foliorum axillas pilis rufescentibus crispulis instructi, aequaliter foliati aut foliis inferioribus quam media minoribus. Folia basalia deficientia; caulina ovata vel oblongo-lanceolata, plerumque 6 — 10 mm longa, haud ultra 1,5 cm. Dispositio specierum gregis Densifoliatae. A. Caulis dimidio inferiore folia dejiciens ad basim gemmifer. 65. 8. Bidleyana. B. Caulis tota longitudine foliatus. a. Folia caulina media majora inferne ac superne distincte magnitudine decrescentia. a. Folia glabra 66. S. brach yphylla. ß. Folia glanduloso-pilosa 67. »S. petrophila. Fortasse hujus loci 68. S. peplidifolia. b. Folia caulina magnitudine vix distincte diversa laminis fere aequilongis. er. Folia inferiora petiolata 69. S. Kintschingingae. ß. Folia omnia sessilia. I. faules pluriflori; flores conferti, brevissime pedi- cellati. 1. Foliorum lamina densius pilosa. Pedicelli breves 70. 5. densifoliata. 92 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 2. Foliorum lamina glaberrima vel margine pilosa. Pedicelii longiusculi U.S. conferti folia. II. Caules uniflori, si pluriflori pedicellis quam flores 2 — 3-plo longioribus 72. S. macrostigma. 65. S. Bulleyana Engl, et Irmscher in Not Bot. Gart. Edinb. XXIV. (1912) 130, pl. 91. — Caudiculi hypogaei gemmiferi, caespitem densum formantes. Caules erecti, 1 ,5 dm longi, densiuscule aequaliter foliati, uni- vel biflori, inferne rufescentes et parce, ad axillas foliorum dense longe fusco-pilosi, superne pilis pallidis pubescentes. Folia caulina conformia oblongo-ovata in petiolum brevem angustata, 0,8 — 1 cm longa, 0,4 — 0,6 mm lata, utrinque atque margine pilis brevissimis glanduligeris sparse obsita, inferiora quam media minora. Pedicelii breves floribus fere aequilongi, pilis longis glanduliferis non coloratis pubescentes; sepala in anthesi non reflexa, ovata acuta, circ. 4 mm longa, 2 mm lata, subtus et margine dense nigro-glandulosa, tri- (raro quinque-) nervia, nervis sub apice plerumque in verruculam confluentibus, nervis lateralibus saepe bifidis; petala late ovata vel ovalia in unguem brevem abrupte contracta, 6 — 7 mm longa, 4 — 6 mm lata, trinervia, nervis lateralibus bi- vel trifidis, ad basim juxta nervös laterales bicallosa, lutea; stamina pistillum primum paulum superantia; ovarium ovoideum in slilos crassiusculos ovarii fere dimidium aequantes primum erectos stigmate majus- culo instructos exiens. Capsula ... — Fig. 20 A — D. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug, auf feuchter, steiniger Alpenweide, 4200 — 4600 m (G. Forrest n. 6341. — Blühend im August 1910. — Herb. Edinburgh). 66. S. brachyphylla Franch. PI. Delav. (1890) 337; Engl, et Irmsch. in Not Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 130. — Caudiculi breves apice foliati, caulibus flori- feris erectis inferne densius foliatis, e medio paucifoliatis, apice corvmboso-paniculatis, 2 — 3 dm longis, inferne pilis albis et rufescentibus conspersis, superne pilis glanduli- feris sessilibus obsitis. Folia caudiculorum et infima caulina breviter petiolata, lamina ovata vel ovato-lanceolata, obtusa, pilis albis conspersa, folia caulina media sessilia, leviter cordata, 10 — 5 mm longa, 3 — 1,5 mm lata, superiora et summa inter se 2 — 4 cm remota, lanceolata, margine pilis glanduliferis brevissimis instructa. Inflorescentia paniculato-corymbosa circ. 5 — 7 cm longa, bracteis lineari-oblongis vel linearibus 10 — 5 mm longis, 1,5 — 1 mm latis, pedunculis prophyllis 2 — 1 instructis, inferioribus bifloris, pedicellis gracilibus flore longioribus, brevissime glanduloso-pilosis; sepala jam sub antbcsi reflexa, ovato-oblonga, i mm longa, obtusa, margine breviter glanduloso-ciliata; petala oblonga breviter unguiculata, trinervia, quam sepala plus duplo longiora, 5 mm longa, 1,5 mm lata; stamina quam petala duplo longiora, filamentis subulatis, antheris minimis cordatis; ovarium ad tertiam partem immersum breviter ovoideum in stilos breves crassos exiens. Capsula oblonga, 5 mm longa, apice aperta slilis brevissimis divergentibus. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Hee-tschan-men, auf feuchten Plätzen um 2800 m (Delavay n. 760); Pee- tsa-lo, 2500 m (Delavay Oct. 1885), Likiang-Zug, 3200 — 3500 m (G. Forrest n. 124. — Blühend im Sept. 1904); Lu-Pu um 3000 m (Maire in Herb. Bonati n. 2999, 3946 — Herb. Berlin). 67. S. petrophila Franch. PI. Delav. (1890) 237; Engl, et Irmscb. in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 130. — Caespitosa caespite crasso, caudiculis brevibus apice foliatis, caulibus floriferis erectis, rigidis, per totam longitudinem conferte foliatis, 1 — 2-floris, 0,8 — 1 dm longis, inferne pilis albis et fulvis densiuscule vestitis, superne pilis brevibus glanduliferis dense obsitis. Folia parva, caudiculorum et caulina inferiora petiolata, lanceolata vel ovato-lanceolata, obtusa, 3 — 4 mm longa, 1,5 — 2 mm lata. pilis longis facie conspersa et margine ciliata, superiora et raprema sessilia vel sul>- sessilia, late elliptica, basi breviter angustata vel rotundata, utraque facie et margine pilis brevibus nigro-glandulosis dense obsita; sepala ereetn subovnta obtusa, 2,5 mm longa, margine et extus dense nigro-glandulosa; petala sepalis plus duplo longiora, Saxifruga. — Sect. i. Hirculus. — § 1. Densifoliatae. 93 oblonga, breviter unguiculata, trinervia, 5 — 5,3 mm longa, 2 mm lata; slamina quam petala duplo breviora, tilamentis subulatis, antheris minutis curdatis subrotundis; ovarium hypanthio breviter iinmersum, ovoideum, in stilos duplo breviores paullum divergentes, stigmate capitellato coronatos exiens. Capsulae ad quartam partem immersa, parte libera subglobosa, 4 — 5 mm longa, basi 4 mm diametiens. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Vunnan: Kalkfelsen oberhalb Sen-tze-hoy um 4500 m (Delavay n. 1663 u. 2919. — Blühend und fruchtend Octob. 1885 — Herb. Mus. Paris). Var. likiangensis Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 130, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. t !t I 1 17ü. — Major quam typus, caulibus 1,2 — 1,4 dm longis, inferne longe fusco-pilosis, superne dense glanduloso-nigro-pilosis, pluri-(4 — 6)- iloris. Folia caulina subacuta, 5 — 7 mm longa, 3 — 4 mm lata, omnia lamina laxe, margine dense pilis nigris brevibus obsita. Yunnan: Likiang-Zug bei 4200 m (6. Forrest n. 6715. — Blühend im September 1910 . 68. S. peplidifolia Franch. PI. Delav. (1890) 234. — Caespitosa, caespite crasso, caudiculis brevibus, caulibus floriferis 2,5 — 3 cm longis sparsim pilosis, laxe foliatis, unifloris. Folia caudiculorum et caulina infima longe petiolata, ciliata, lamina ovato- lanceolata vel spathulata, caulina media et superiora majora ovata subtus glauca, pilis nigris glanduliferis utrinque obsita et ciliata, 6 — 7 mm longa, 4 mm lata, in petiolum brevem contracta. Pedunculus folia suprema parum excedens dense nigro-glandulosus; sepala erecta late ovata, obtusa, 4 mm longa, ad margines et subtus glandulis nigris obsita; petala quam sepala fere duplo longiora late obovata, trinervia, 7 mm longa; ovarium hypanthio paullum immersum, ovoideum in stilos brevissimos crassos exiens. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang, im Kalkgeröll wenig unterhalb des ewigen Schnees um 4000 m (Delavay — Blühend im August 1886. — Herb. Mus. Paris . Var. foliata Franch. PI. Delav. (1890) 235. — Magis elata, caulibus usque 1 dm longis, subconferte foliatis. Folia ovato-lanceolata. Floris unius sepala oblonga, demum reflexa, petala oblongo-obovata, quam sepala plus duplo longiora, aurantiaca. Yunnan: Likiang um 4000 m (Delavay n. 3727 — Herb. Mus. Paris). 69. S. Kintschingingae (Kinchingingae) Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 570. — Caules erecti 7 — 10 cm longi densiuscule foliati, uni- vel biflori, inferne medioque rufescentes et sparsissime, ad foliorum axillas dense longe fusco-pilosi, superne virides atque glabri. Folia caulina margine atque supra pilis 1 — 1,5 mm longis non coloratis laxe obsita, infera in media sensim transeuntia, 10 — 12 mm longe petiolata, lamina lanceolata ob- tusa circ. 7 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, media atque superiora conformia sessilia, el- liptica obtusa, circ. 8 mm longa, circ. 4 mm lata. Pedicelli breves glanduloso-pilosi floribus vix aequilongi; sepala in anthesi suberecta, oblongo-obtusa, circ. 3 mm longa, 2 mm lata, margine laxe fimbriato-pilosa , trinervia, nervis parallelis vel confluentibus, lateralibus interdum bifidis; petala obovata vel ovalia in unguem brevem sensim con- tracta, 4,5 — 5,5 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, trinervia, nervis lateralibus saepe biGdis, ecallosa, lutea; stamina pistilli circ. 3/4 aequantia; ovarium late ovoideum circ. 3 mm longum, stilis circ. 1 mm longis divaricatis stigmate majusculo coronatis instruetum. Capsula . . . Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim, am Kintschinginga (Dr. Kings Collector. — Blühend im August 1887. — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Berlin). 70. S. densifoliata Engl, et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 570, Fig. 1 A — F. — Laxe caespitosa, caulibus tenuibus e gemmis orientibus erectis, 0,6 — 1 dm longis, dense aequaliter foliatis pluri(3 — 7)-floris, inferne rufescentibus et parce breviter glanduloso-pilosis, superne pilis brevissimis glanduligeris dense obsitis. Folia basalia quam folia caulina minora, conferta, fere rosulam parvam formantia, sessilia, obtusa lanceolata vel subspathulata, circ. 3 mm longa, 1 mm lata, margine et lamina 94 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. sparsim pilosa; caulina conformia, sessilia, oblongo-lanceolata obtusa, 4,5 — 7 mm longa, I — 2 mm lata, pilis glanduligeris densiuscule margine et utrinque obsita. Pedicelli flores aequantes dense glanduloso-pilosi ; sepala in anthesi reflexa, ovata obtusa, i,i> — 2 mm longa, circ. 1 mm lata, inferne pilis brevibus glanduliferis sparse obsita, margine apicis breviter et tenuiter fimbriata, trinervia, nervis sub apice plerumque confluentibus ; petala oblongo-elliptica, trinervia, in unguem abrupte contracta, ecallosa, circ. 6 — 6,5 nun longa, 1,5 — 2 mm lata, lutea; stamina pistillum superantia; ovarium ovoideum in stilos ovarii dimidium aequantes stigmate parvo instructos exiens. Capsula .... Fig. 1 7 A — F. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tscb wan: Tongolo, Kha ji la tho (S. A. Soulie n. 2584. — Blühend im Juli 1894. — Herb. Berlin). Nota. Foliis glandulosis et basalibus confertis quam caulina minoribus atque floribus brevissime pedicellatis ab affinibus differt. 71. S. confertifolia Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L, Beiblatt n. 11 4 (1914) 43. — Caespitosa, caudiculis hypogaeis tenuibus repentibus, caules floriferos emittentibus. Caules floriferi erecti, 6 — 9 cm longi, tota longitudine vel dimidio infe- riore dense foliati, apice 1 — 2-flori vel e medio laxe corymboso-paniculati, glabri vel superne breviter nigroglanduloso-pilosi. Caudiculorum folia saepe horizontaliter patentia, glaberrima vel margine stricto-glanduloso-pilosa, anguste oblonga, 5 — 7 mm longa, 1,2 — 1,6 mm lata, media inferioribus majora, plerumque in apiculum brevem glandulosum contracta, basi angustata. Inflorescentiae rami in typo breves, 1 — 1,5 cm longi, uni- flori, in Var. glabrifolia longiores, 2 — 4 cm longi, pluriflori, arcuatim ascendentes, sparsim breviter nigroglanduloso-pilosi, bracteis et prophyllis brevibus oblongis vel ob- longo-linearibus saepe aristatis instructi; pedicelli in Var. glabrifolia longiusculi 3 — 4-plo florum aequilongi ; sepala mox reflexa ovata, concava, 2 mm longa, 1 — 1,2 mm lata, apice rotundata, margine glabra, subtus saepe sparsissime glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice non confluentibus; petala elliptica, 5,5 — 6,5 mm longa, 2 — 2,5 nun lata, basi breviter unguiculata, trinervia, lutea; stamina sepalis duplo longiora; ovarii superi ovoidei carpella stilis exceptis connata, in stilos ovarii J/3 metientes stigmate parvo coronatos erectos contracta. Capsula ovoidea 4 mm longa, sepalis reflexis et stilis divaricatis 1,5 mm longis instructa. Semina oblonga, 0,5 mm longa, obtusa, fer- ruginea. Var. typica. — Caules floriferi ramis 1 — 2 brevibus unifloris 1 — 1,5 cm longis instructi. Caudiculorum folia margine stricto-glanduloso-pilosa. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: an Felsen um 3000 — 4000 m (E. H. Wilson n. 3599. — Blühend im September 1904. — Herb. Kew). Var. glabrifolia Engl, et Irmscher nov. var. — Caules floriferi e medio laxe corymboso-paniculati, ramis 2 — 4 cm longis plurifloris instructi. Caudiculorum folia plerumque glabra, rarius pilis slrictis glanduliferis sparsissime obsita. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu, an Felsen (E. H. Wilson n. 3599a. — Blühend im September 1903, was wohl 190 4 heißen soll. — Herb. Kew). Nota. Haec species valde afflnis Saxifragae densifoliatae Engl. 5 3. Stellariifoliae Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. 133 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 576. Caules ad basin atque ad foliorum axillas pilis rufescentibus crispulis instructi, aequaliler foliati vel foliis inferioribus quam media minoribus. Folia basalia deficientia, caulina cordato-ovata, saepe petiolata. Dispositio specierum gregis Stellariifoliae. A. Folia plurima petiolata. a. Caules omnino aequalitcr foliati. Flores fere sessiles . 80. S. stellarii folia. Ii. Folia media majora. Flores longius pedicellati . . . . 81. S. Giraldiana. 102 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. B. Folia caulina triente superiore sessilia. a. Folioruin lamina glabra 82. S. haplo phylloides. b. Foliorum lamina pilosa. er. Sepala non reflexa 83. S. eglandulosa. ß. Sepala in anthesi reflexa 84. S. cardiophylla. C. Folia infima petiolata, media atque superiora semiamplexi- caulia, sessilia 85. S. auriculata. 80. S. stellariifolia (stellariaefolia) Franch. in Nouv. Arch. Mus. Paris. 2 ser. VIII. (1886) 23, PI. Davidianae II. 49 t. 7, Fig. A. — Caespitosa, caulibus erectis rigidis circ. 1,5 dm longis, 1 — 3-floris, fere aequaiiter foliatis, rubescentibus infcrne et inter folia longe fulvo-pilosis, apice glandulosis. Folia basalia sub antbesi nulla, caulina media et superiora lamina cbartacea supra intense viridi et sparse longe pilosa, sublus rubescente, cordata, circ. 8 — 9 mm longa, 6 mm lata, inferiora petiolo longiore, media petiolo aequi- longa, superiora petiolo breviore ba6i dilatato paullum amplectente, nervis 9 — 13 ra- diantibus. Inflorescentia internodio longiore a caule foliato haud separata, brevis, sub- corymbosa; pedicelli nunc flore longiores, nunc breves, glanduloso-pilosi ; sepala late ovata, apice rotundata, margine ciliata, 3 mm longa : petala aurea, ovata, obtusa, in unguern brevem contracta, trinervula; stamina petalis duplo breviora; ovarium e hy- panthio fere omnino liberum, breviter ovoideum, in stilos paullum breviores, demum aequilongos exiens. Zr ntralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan. — Mu-pin, auf den höchsten Bergen (Abbe David — Herb. Mus. Paris), Ta-tsien-lu (Soulie n. 2327), am Berg Omei (E. H. Wilson n. 4888 — Herb. Kew). Nota. Speciei sequenti affinis, attamen caulibus aequaiiter foliatis, foliis brevius petiolalis, inflorescentia subcoryrabosa et floribus minoribus diversa. 81. S. Giraldiana Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 365 et XLVIII. (191 l] 576, Fig. 3.4 — D. — Caespitosa, gemmis elongato-oblongis et caulibus erectis vel ad- seendentibus tenuibus ad medium usque vel ultra longe ferrugineo-pilosis et densiuscule foliatis, superne subnudis vel nudis breviter glanduloso-pilosis unifloris. Folia crassius- cula glaucescentia, margine et subtus ferrugineo - pilosa, lamina ovato-spathulata, 5 — 6 mm longa, 3 — 4 mm lata, basalia atque inferiora caulina petiolo triplo longiore, cau- lina media petiolo 2 — 2Yj-plo longiore, superiora petiolo subaequilongo suffulta; folia summa pauca anguste spathulala vel linearia, 4 — 3 mm longa, 2 — 4 mm lata. Flores solitarii vel bini caulem terminantes; sepala oblonga pilis minulissimis glandulosis ci- liata, 3 mm longa, 1,5 mm lata; petala oblonga quam sepala duplo longiora, breviter unguiculata, supra unguem trinervia et bicallosa, 6 mm longa, 3,5 mm lata; stamina petala aequantia, antheris reniformibus ; ovarium ovoideum 3 mm longum, in stilos breves vix 1 mm longos, stigmate reniformi coronalos exiens. — Fig. 19-4 — D. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Schensi. — Nördl. Schensi: Ta pai schan (Giraldi n. 1 484, 5429, 5430, 5432, 5433 — Blühend August, Sept. — Herb. Berlin), Ngo-schan (Giraldi n. 5131). Var. a. Biondiana Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 366 et XLVIII. (1912) 576, Fig. 3 E. — Folia interdum brevius petiolata, superiora atque sepala glanduloso- pilosa. — Fig. 1 9 E. Schensi: Ta pai schan, bis zum Gipfel (Giraldi n. 1179, 1481, 1482, 5435, 5437—5439 — Blühend im August). Var. ß. hupehensis Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1904) 366 et XLVIII. (4 94 2) 576, Fig. 3 jF. — Caulis apice biflorus. Folia caulina superiora brevius petiolata, summa sessilia lanceolata vel lineari-lanceolata. Pedicelli quam flores circ. duplo lon- giores; sepala extus densius pilosa. — Fig. 4 9 F. Westliches Hupeh, (wohl Wu schan?) (Henrv n. 6864, E. H. Wilson n. 6861 (2555) — Herb. Berlin). Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 3. Stellariifoliae. 103 Fig. 19. Saxifraga Oiraldiana Engl. A — D f. typica. A Habitus. B Flos petalis 2 et staminibus 4 dcsumptis. C Sepalum. D Petalum. — E var. Biondiana Engl. Habitus. — F var. htipehensis Engl. Habitus. — (Icon. origin. — Irmscher delin.) 104 A. Englor und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 82. S. haplophylloides (aplophylloides) Franch. PI. Delav. (1890) 238. — Caespitosa, surculis gracilibus foliatis, caulibus floriferis adscendentibus remotiuscule fo- liatis superae pilis glanduliferis dense obsitis, 3 — 4 dm longis, corymbifloris. Surculi procumbentes remote foliati circ. 1 dm longi, foliorum lamina ovata circ. 3 mm longa et lata, in petiolum aequilongum vel paullum longiorem contracta. Folia caulina glabra vel margine parce ferrugineo-pilosa, inferiora oblongo-ovata, 1,5 — 2,5 cm longa, 1 cm lata, petiolo usque 1 cm longo suflülta, media ovato-lanceolata, breviter petiolata, su- periora sensim decrescentia sublinearia sessilia, 1,5 — I cm longa. Inflorescentia corvm- boso-paniculata usque 5 cm longa, pedunculis infimis 2-floris; sepala late ovata, apice rotundala, 3 mm longa; petala late obovata, abrupte in unguem brevem contracta, se- palis duplo longiora, 6 — 7 mm longa, ovarium hypanthio basi lata insidens ovoideum in stilos breves exiens. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: in der Nähe der Quellen auf dem Berge Kua-la-po (Delavay n. 66 — Blü- hend Ende August 1884 — Herb. Mus. Paris). Nota. Species valde affinis Saxifragae Giraldianae differt imprimis foliis caulinis supe- rioribus sessilibus atque surculis procumbentibus. 83. S. eglandulosa Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 576, Fig. kE — Q.— Caules erecti 1,6 — 1,8 dm longi, 1 — 3-flori, fere aequaliter foliati, superne parce, in- ferne et ad foliorum axillas dense longe fusco-pilosi. Folia caulina cordato-ovata acuta, margine atque superficie pilis longis fuscis laxe obsita, inferiora circ. 17 mm longa, 9 mm lata, petiolo laminam fere aequante, media atque superiora sessilia subamplexicaulia, 1 3 — 1 5 mm longa, 7 — 8 mm lata. Pedicelli floribus fere triplo longiores, pilis longis fuscis densiuscule obsiti; sepala in anthesi non reflexa ovata vel oblongo-ovata sub- acuta, circ. 2 — 4 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, subtus glabra, margine longe fusco-pi- losa, trinervia, nervis sub apice in verruculam confluentibus, lateralibus saepe bifidis ; petala obovata, basi sensim angustata, trinervia, nervis lateralibus bifidis, circ. 5 — 5,5 mm longa, circ. 3,5 mm lata, ecallosa, lutea; stamina pistillum fere aequantia: ovarium globoso-ovoideum in stilos breves saepe divaricatos stigmale parvo instructos exiens. — Fig. i$E—G*. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Hi- malaya: Südl. Tibet, an der Grenze des Himalaja (Herb. Bot. Gart. Calcutta 1884). 84. S. cardiophylla Franch. in Nouv. Arch. Mus. Paris. 2. ser. VIII. (1886) II. 230 et PI. Davidianae II. (1888) 47; Engl, et Irmscher in Not. Bot. Card. Edinb. W1V. (1912) 135. — Bhizoma horizontale. Caulis floriferus erectus fere 2 dm longus, praeter apicem glanduloso-pilosum glaber, foliatus, pluriflorus. Folia pallide virentia, subtus glaucescentia, inferiora glabra, summa longe ciliata, onmia lamina late ovato-cordata, 2 — 2,5 cm longa, 1 — 1,2 cm lata, infima et caulina longe (4 — 3 cm), summa breviter (l cm) petiolata vel subsessilia. Inflorescentia corymbosa, saepius pauciflora, pedicellis elongatis, vel subracemosa, pedicellis brevibus juvenilibus cernuis; sepala ovata vel late ovata, dense glanduloso-pilosa, 4,5 — 5 mm longa; petala ovalia quam sepala 1 '^"P'0 longiora, basi abrupte in unguem brevissimum contracta; stamina petalis paullum bre- viora; ovarium late ovoideum in stilos breves stigmatibus capitellatis coronatos exiens. Zentralasiatisches Gebiet. — 1. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: auf dem Gipfel des Tsang-schan (Delavay n. 2643); Tali-Zug bei 3200 — 3500 m auf offenen Bergwiesen (G. Forrest n. 5058. — Blühend August, September 1906); ohne nähere Angabe (G. Forrest n. 6942). — 2. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Mupin, auf den höchsten Bergen (Abbe David — Blühend Aug. 1869 — Herb. Mus. Paris, Berlin). 85. S. auriculata Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 578. — Caules simplices 2,6 — 3,3 dm longi, dense aequaliter foliati, pluri (3 — 6)-flori, inferne rufescentes et pilis glandulosis pallidis longis, superne brevioribus dense obsiti. Folia caulina inferiora quam media minora, in ea transeuntia, ovata, 5 — 6 mm longa, 3 — Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 3. Stellariifoliae. 105 ±0. A — D Saxifraga Bulleyana Engl, et Irmscher. A Habitus. B Flos petalis desumptis. C Sepalum. D Petalurn. — E—Q* S. eglandulosa Engl. E Habitus. F Flos. O Sepalura. G* Petalum. — H—O S. auriculata Engl, et Irmscher. // Habitus. J Pars superior caulis. K Flos. L, M Sepala. N Petala. 0 Fructus. — (Icon. origin. — Irmscher dehn.) \QQ A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 4 mm lata, in petiolum laminae fere ' 2 — l/l ae(luantem angustata, media conformia ob- longo-ovata subcordata brevissime petiolata, 13 — 17 mm longa, 7 — 9 mm lata, margine dense, superficie laxius breviter glanduloso-pilosa. Pedicelli brevissimi quam flores bre- viores dense glanduloso-pilosi; sepala in anthesi non reflexa, ovata obtusa, 3 — 4 mm longa, \ — 1,5 mm lata, margine dense, subtus sparse breviter glanduloso-pilosa, 3 — 5-nervia, nervis sub apice non confluentibus, lateralibus saepe 2 — 3-fidis; petala line- ari-oblonga in unguem abrupte angustata, circ. 6 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, trinervia, ad basim juxta nervös laterales callosa, lutea; stamina pistillum superantia: ovarium primum ovoideum, deinde oblongum atilis brevissimis deinde divaricalis coronatum. Capsula ... — Fig. %0 H—O. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpin- n Sz-tschwan: Tongolo (J. A. Soulie n. 2583. — Blühend im August 1894. — Herb. Berlin), 3600 — 4000 m (Wilson n. 3597 — Herb. Kew). §4. Hirculoideae Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 136. Caules ad basim atque ad foliorum axillas pilis rufescentibus crispulis instructi, inaequaliter foliati, foliis basalibus longe petiolatis quam caulina saepe majoribus. Folia caulina a basi usque ad caulis apicem magnitudine sensim decrescentia. Dispositio specieruin gregis Hirculoideae. A. Foliorum caulinorum lamina circ. 4-plo vel magis longior quam lata, oblongo-lanceolata vel linearis; folia basalia nunquam cordata. a. Petala haud ultra 5 mm longa. er. Caules floriferi ultra 4 cm longi. I. Sepala in anthesi reflexa 86. S. Prz( II. Sepala in anthesi non reflexa 87. S. tätigte Fortasse hujus loci 88. S. ir'nv ß. Caules floriferi vix 2 cm longi 89. S. parva. b. Petala 7 mm et ultra longa. a. Folia caulina oblongo-lanceolata, ad basin angustata, \ 0 mm et ultra longa. I. Sepalorum nervi sub apice non confluentes . . . 90. »S. hirculus. II. Sepalorum nervi sub apice in callum confluentes. 1. Inflorescentia corymboso-paniculata 9\. S. Hoohcri. 2. Caules uniflori. * Pedicelli glabri 92. S. ekumbientu, ** Pedicelli glanduloso-pilosi. f Folia caulina ultra 1 cm longa ; petala ob- ovata, ad basin sensim angustata. . . . 93. »S. nigroglandulosa. ff Folia caulina vix I cm longa; petala ovalia vel elliptica, in unguem brevem angustata 9 4. S. tsangscl ß. Folia caulina linearia, haud ultra 8 mm longa. I. Caules pluriflori 95. S. Forrcstii. II. Caules uniflori. \. Folia marginibus plana. * Caules 3 — 5 cm longi; flores distinete pedi- cellati. 7 Caules densiuscule foliati, folia basalia in caulina transeuntia 96. S. linrarifolia. ff Caules oligophylli, folia caulina basalia multo minora 97. S. subspathulata. Saxifraga. — Sect. i. Hirculus. — § 4. Hirculoideae. 107 ** Caules 1 — 1,5 cm longi, densissime foliati; flores subsessilcs; petala oblongo-elliptica, di- stincte unguiculata 98. S. saginoides. i. Folia marginibus recurva; petala obovata, ad basin sensim angustata 99. S. aristulata. B. Foliorum caulinorum lamina plerumque 41 j — 2-plo longior quam lata, si longior, folia basalia cordata. a. Planta caespitosa caulibus vix 1 cm longis 100. S. Caveana. b. Plantae parvae, 2 — ö cm altac. a. Ovarium annulo mellifero 1 0 1 . 1- lrynien (Besser, Eichwald), Wladimir-Wolynskii, Nowgorod- Wolynski'scher Kreis (nach Schmalhausen); Nördliches Podolien, Prosskurow, Lalitschew im Kreis Derashnaja (nach Schmalhausen); Smolensk: Alexino im Kreis Uorogobusch (A. Purpus — Herb. Berlin); Bosslawe, Bjelew-Kreis (nach Schmalhausen); Starodno: Nowgorod Sj.w.iski (Herb. Akad. St. Petersburg); Twer (Ivanow — Herb. Jurjew, Univ. Wien); Moskau, nicht häufig (Hey den — Herb. Berlin); Kursk (Hofft nach Ledebour); Wladimir (nach Schmalhausen); Kasan: im SO. bei Burakowo (Veesenmeyer), an der Kama (nach Schmalhausen). E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — d. Jurassisches Berg- land. — 1. Französischer Jura: Chenalotte bei Montböliard (Contejean), Pon- tarlier 840 m (Grenier — Herb. Berlin, Grenier, Herb, des flores europvenm ■- Q. '.» . St. Sergues, les Rousses, La Trelasse (Schmidt — Herb. Berlin), Lac du Trouillot (Borqueney); früher um Malbronde bei Nantua. — 2. Schweizer Jura: 1 La Vraconne bei St. Croix, selten, H00 m (Remond, Lereche — Herb. Berlin , i vine (Godet — Herb. Berlin), Chatel St. Denis (Wieland — Herb. Berlin), Fuet bei lasannes 800 m (J. Jaccard — Herb. Berlin), La Chaux d'Abelle (Gagnebin nach Gaudin), La Chatelaz bei Bellelay (Haller fil.). — g. Nördliches Karpathenvor- and. — 1. 0 l»c rsclil esien : Czienskowit/ bei Ratibor (Wensk, Wetschky — Herb. Saxifraga. — Sect. 2. Ifirculus. — §4. Hirculoideae. 117 Berlin), Polnisch-Neukireh bei Gnadcnfeld (Kölbinj; — Herb. Berlin), Bcneschau (ehe- mals) (nach Mükusch), Stablowitz bei Troppau (Hein). — 2. Galizicn: in der nord- östlichen Ebene: Zörniska, Bzesna ruska, Bialoborszcze (Wolosczak, Fl. pol. exs. n. 39), Dublany, Lemberg (Woloszczak in Fl. exs. austr. bong. n. 2088), Zloczower Kreis [Schauer). H. Provinz der Alpenländer. — a. Nördliches Alpenvorland. — Salz- burg: ehemals auf dem Moor bei Ursprung, 21 2 Stunden von der Stadt (Mielich- bofer — Herb. Berlin), Moore bei Mattsee (Sauter). — Oberbaiern: Schönramer Moor bei Beichenhall (v. Spitzl), Haspelmoor bei Mering zwischen München und Augsburg (Caflisch, A. Enidcr 1877 — Herb. Berlin), Deininger Moor südlich von Schäftlarn oberhalb München (v. Zwackh — Herb. Berlin), Leutstetten unterhalb des Starnberger Sees, mit Swertia perennis (C. Schimper 1833 — Herb. Berlin), Murnau (Einselc in F. Schultz Herb. norm. n. 856), Gennachhausen bei Kaufbeuren (nach Prantl), Galgenbichlmoor bei Füssen (H. Mohl — Herb. Berlin), Hohenschwangau (Schrank), llotenstein bei Memmingen (nach Prantl). — Südöstliches Württemberg: Wur- sacher-, Dietmanger- und Federsee-Bied, bei Isny und Leutkirch. — Südliches Baden: Trubenried bei Pfullendorf (v. Stengel), Klosterwald (Seubert). — Schweiz: Ein- siedeln (nach Gremli), früher bei Vevey (nach Gremli). K. Provinz der Karpathen. — a. Westkarpathen. — 3. Südliche Zen- tralkarpathen: Chocs 1660 m (Krzisch — 18. Juli 1857 — Herb. Univ. Wien). Sehr bemerkenswerter Fundort. L. Provinz des Kaukasus: Verbreitet von 2200 — 2800 m (C. A. Meyer). Mittelmaergebiet. Armenisch-iranisches Hochland: Gross. Ararat 3600 m (Badde). Zentralasiatisches Gebiet. B. Provinz des turkestanischen Gebirgslandes mit Alatau, Tien-schan und Pamir. — Alatau: Kungei um 2800 m (Fetissow), zwischen dem großen Kebin- Fluß und dem Paß Djuryn (V. F. Brotherus, PI. Turkest. n. 386), auf den höchsten Alpen (Karelin und Kirilow n. 1405). — Tien-schan: um die Quellen des Narinkol (Brotherus, PI. turkest. n. 231); zwischen Kobin und Djureju (Brotherus, PI. Tur- kest. n. 386); Kumbel in den Alexander-Bergen um 3000 m (A. Begel); Mougötö in den Izemha-Bergen (A. Begel); Aryslyn um 3000 m (A. Begel); Sairam, Bogdo in den Kokkamyr-Bergen um 3000 m (A. Begel); am Issyk-Kul 1600 — 3300 m (A. Begel); Wernoje (Kuschakewicz); zwischen Urten und Musart, zwischen Atbasch und Naryn (Fetisow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). Pamir: Ak-Baital, Kak-Ssai, am Kara-Ssu, an den Quellen des Kisyl-Ssu (Kuschakewicz). — Meist f. intermedia. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Kaschmir (Duthie n. 11625 — var. alpina] Jacquemont — var. hirculoides); Pihri-Garhwäl : Nila-Valley 4600 — 5000 m (Duthie, Fl. North West India n. 674 — var. alpina, f. elata); Bhutan (Dungboo n. 299); Sikkim um 4000 — 4600 m (Hook. f. et Thoms.); Naku Chu, Llonakh 4600 — 5600 m (W. W. Smith and Cave n. 2014, 2091, 2694 — Herb. Bot. Gart. Calcutta — var. alpina); Chumbi (Dungboo, Dr. Kings Collector n. 109, 185 — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin); Chukung-lu (Dungboo — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin — f. minor und var. indioa)\ »West Tibet« 5000 — 5600 m (T. Thomson — Herb. Kew, Herb. Berlin — var. alpina)\ Gugi, Balch Pass 5600 m (Strachey und Winterbottom nach Hooker — var. hircu- loides); Lonak Pass 5000 — 5600 m (Thomson — Herb. Kew); Kunawur 5000 — 5300 m (T. Thomson). G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan. — Tongolo, Ti-zu (Soulie n. 2591, 2592, 2593, 2587 — Herb. Berlin — f. major und f. intermedia — Ifluhend August 1894); Ta-tsien-lu (Soulie n. 2336 — Blühend August 1894 — f. vestitu . H. Provinz des alpinen und subalpinen Shensi und Kansu. — Nord- Slu-nsi: Ngo-san (Giraldi n. 5455), Ta-pai-schan (Giraldi n. 545i, 5499, 5450), 118 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Miao-Wang-san (Scallan in Giraldi n. 545G — Herb. Florenz, Herb. Berlin — f. major und intermedia). Kansu: Tangut (Przewalski — Blühend Juli 1872 — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin — f. major, intermedia, vestita). D. Provinz des tibetanischen Hochlands. — Quellgebiet desHoang-ho: um die Quelle des Scokoch-tschü (Tafel n. 149 — Herb. Berlin — var. alpina), Sangtang (Tafel n. 28 — Herb. Berlin — var. Tafeliana), niedere Sandsteinhügel (Tafel n. 163 — Herb. Berlin — var. alpina). Pazifisches Nordamerika.^ B. Provinz der Rocky Mountains. — Mittlere Rocky Mts. : Colorado, am Beaver Park zwischen Weiden- und Birkengebüsch (F. E. und E. S. Clements Herb, formation. coloradensium n. 369 — Blühend August — f. intermedia)', Mt. Evans (Greene — Herb. Univ. Wien). 91. S. Hookeri Engl, et Irmscher nom. nov. in Engl. Bot. Jahrb. XLV1II. (1912) 582. — S. corymbosa Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 70; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 126; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 393, non Boiss. — Solitaria, caudiculo brevi gemmas ovoideas acutas glabrescentes pallide brunneas circ. 5 mm longas, surculos paucos et caulem floriferum erectum 1,5 dm longum, remot.- folialum pilis ferrugineis sparse ad foliorum basin densius obsitum producente. Surculi circ. 3 — 5 cm longi, tenues, foliis paucis oblongo-ovalibus circ. 3 mm longis in pe- tiolum aequilongum vaginantem et pilis ferrugineis basi dense obsitum contractis. Fo- liorum basalium et caulinorum lamina herbacea subtus glaucescens, basalium et infe- riorum caulinorum ovato-oblonga vel oblonga, 1 — 2 cm longa, 5 — 12 mm lata, trincrvia. margine parce ferrugineo-piloso, in petiolum aequilongum vel longiorem canaliculatum. margine ferrugineo-pilosum contracta; folia caulina media anguste oblonga brevHer petiolata et superiora atque bracteae sessiles margine dense breviter glanduloso-pilosa. Inflorescentia corymboso-paniculata 2 — 4-flora, pedunculis vel ramis primariis raro 2-floris, plerumque unifloris, prophyllis 2 linearibus remotis instructis, 4 — 2 cm longis ; sepala lineari-oblonga, subacuta, trinervia, 3 — 3,."'> mm longa, margine et dorso brevissime glanduloso-pilosa; petala obovato-oblonga, 6 — 6,5 mm longa, circ. 2,5 mm lata, basin versus magis angustata, aurea, supra basin trinervia, nervis lateralibus longe bifidis; stamina quam petala paullum breviora filamentis subulatis, antheris reniformibus ; ova- rium ovoideum hypanthio brevissime immersum in stilos erectos duplo breviores paul- lum divergentes exiens. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim 3600 — 4600 m (Hooker f. et Thomson), Tbango in Sikkim 4600 m (W. W. Smith u. Cave n. 2697 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Var. a. glabrisepala Engl, et Irmscher. — Caules erecti circ. 2 dm longi. Folia inferiora ovato-oblonga vel lanceolata in petiolum 2 — 3-plo longiorem angustata. Se- pala oblongo-ovata, glaberrima. Provinz des alpinen Himalaya. Chumbi, Lu-ma-pu (Dr. Kings Collector n. 1124 — Blühend im Juli 1884 — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin); Sikkim. am Kintschinginga (Dr. Kings Collector — Blühend im August 1887 — Herb. Berlin). Var. ß. Smithii Engl, et Irmsch. — Plerumque uniflora. Sikkim: Ningbil, Tosa, Dzalcp 4300—4700 m (nach W. W. Smith — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Fl. of Sikkim n. 3939, 4083, 4219, 4326). 9:». S. chumbiensis Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVlll. (1912 Fig. 5 Ii — U. — Laxe caespitosa surculis prostratis deficientilms. Caules breves usque I dm longi, laxe foliati, plerumque uniflori, inferne rufescentes et parce, ad foliorum axillas longe fusco-pilosi, superne glabri vel glanduloso-pilosi. Folia basalia atque cau- lina infera longe (circ. 2 cm) petiolata, lamina spathulata vel lanceolata circ. 1 cm loi 4 mm lata, supra sparse pilosa, folia caulina superiora sessilia oblonga obtusa, 6 — 8 mm longa, 3 — 4 mm lata, pilis glanduliferis ciliata. Flores majusculi hcrmaphroditi dichogami proterandri ; sepala ovata obtusa 5,5 mm longa, margine sparse pilosa, nervia, nervis apice in verruculam confluenübus; petala obovata quam sepala l'/2 — Saxifraga. — Sect. 2. llirculus — § *. Hirculoideae. 119 2-plo longiora, 7 — 7,5 mm longa, circ. 4 mm lata, haud callosa, aurea; stamina pistil- lum primum superantia; ovarium late ovoideum in stilos breves stigmate parvo instructos exiens. Capsula .... — Fig. 21 R — U. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Chumbi (Dungbo o n. 4538 — Blühend im Juli 1877, 1879 — Herb. Bot. Gart. Calcuta, Herb. Berlin); Ghakung-lu (Dungbo o — • • Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin). Nota. Haec species formis minoribus Saxifragae hirctüus similis est, at differt foliis caulinis scssililms oblongis obtusis, ciliatis, haud oblongo-lanceolatis glabrescentibus, caulo flori- fero apice magis glanduloso-piloso vel glabro, haud ferrugineo-piloso , sepalorum nervis conflu- ontibus. Petalis minoribus S. hirculus var. indica Hook. f. huic plantae appropinquat. 93. S. nigroglandulosa Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 135, pl. 95 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 582, Fig. 5 J— M. — Laxe caespi- tosa, surculis prostratis deficientibus. Caules breves 0,5 — 1,5 dm longi, laxe foliati, plerumque uniflori, raro biflori, inferne rufescentes et parce, ad foliorum axillas dense longe fusco-pilosi, superne pilis longis glanduligeris nigris dense obsili. Folia basalia atque caulina infera 3 — 2 cm longe petiolata, lamina spathulata vel lanceolata, 1 — 2 cm longa, 6 — 4 mm lata, supra sparse pilosa; folia caulina superiora sessilia lanceo- lata obtusa. Flores majusculi, hermaphroditi dichogami proterandri, laterales (si adsunt) longius pedicellati; sepala in anthesi non reflexa, ovata obtusa, 4,5 — 5,5 mm longa, inferne dense et margine hyalino sparse pilis longis glanduliferis nigris obsita, 5-nervia, nervis sub apice in verruculam confluentibus ; petala obovata subaurantiaca quam se- pala 1,5-plo longiora, 8 — 10,5 mm longa, circ. 4,5 mm lata, 5-nervia, supra multis callis minutis disperse obtecta; stamina pistillum primum superantia; ovarium late ovoi- deum in stilos breves stigmate parvo instructos exiens. Capsula .... — Fig. 2 1 J — M. Nota. Haec planta habitu Saxifragae chumbiensi Engl, et Irmscher valde similis, atta- mcn ab illa differt foliis caulinis magis approximatis et paullum latioribus, caule superne nigro- glanduloso, sepalis nigro-glandulosis, petalis multicallosis. Haec et illa Saxifragae hirculo valde affinis, ut etiam ei sub titulo subspecierum adjungi possint. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 3600 — 4800 m (G. Forrest n. 2910, 6222, 6359, 6376 — Blühend Juli bis September). 94. S. tsangschanensis Franch. PI. Delav. (1889) 223; Engl, et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XLIV. (1912) 583, Fig. 5 N — Q. — Laxe caespitosa pallide virens, caudi- culis gracilibus apice foliatis, caulibus floriferis adscendentibus filiformibus, glabris, laxe foliatis, 5 — 12 cm longis, unifloris vel rarius bifloris. Folia caudiculorum et caulina infima lamina ovata vel oblongo-elliptica vel elliptico-lanceolata, 5 — 3 mm longa, 2 — 1 mm lata, margine et supra pilis longis rufis crispulis sparse obsita, leviter trinervia, in petiolum longiorem basi vaginantem atque ciliatum contraeta, folia caulina media et superiora linearia, brevissime petiolata vel sessilia, 5 — 3 mm longa, 1,5 — 1 mm lata, ad insertionem pilis rufis elongatis obsessa. Pedunculi glabri vel pilis rufis raris con- spersi, apice glanduloso-pilosi ; flores erecti, lutei; sepala nunc glabra nunc pilis glan- duliferis ciliata, ovata ereeta, 3 — 4 mm longa; petala quam sepala duplo longiora, 6 — 8 mm longa, obovato-oblonga, obtusa, 5-nervia, bicallosa vel haud callosa; stamina petalis tertia parte breviora; ovarium fere omnino liberum, ovoideum, in stilos triplo breviores erectos attenuatum. — Fig. l\ N — Q. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: auf Felsen und trockenen Triften des Tsang-schan oberhalb Tali um 4000 m (Delavay — Blühend im Sept. — Herb. Mus. Paris, Herb. Berlin), Tali-Zug bei 3800 — 4200 m (G. Forrest n. 4200, 4211); ohne nähere Angabe (G. Forrest n. 6943 — Blühend September, Oktober — Herb. Edinburgh). 95. S. Forrestii Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 137, pl. 06 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 583, Fig. 6 F—J. — Dense caespitosa, caulibus brevibus 0,5 — 1 dm longis, laxe foliatis, plerumque pluri- (2 — 4^-floris, raro 120 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. unifloris, glabris, inferne rufescentibus, ad foliorum axillas saepissime fusco-pilosis. Folia basalia copiosa, in caulina haud transeuntia, \ — 1,5 cm longa, in petiolum quam lamina circ. duplo Iongiorem angustata, lamina spathulata vel lanceolata, circ. 3 — 6 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, supra rufescenti-pilosa, caulina sessilia lanceolata obtusa, saepe supra fusco-pilosa. Pedicelli interdum pilis brevibus glanduligeris nigris dense obtecti, floribus circ. 3 — 4-plo longiores; sepala sub antbesi reflexa, oblonga obtusa, 3 mm longa, margine pilis minutis multicellularibus uniserialibus laxe obsita, paral- lele trinervia; petala aurantiaca oblongo-elliptica, trinervia, in unguem contracta, circ. 6 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, ecallosa; stamina pistillum fere aequantia, ovarium ovoideum in stilos breves stigmate parvo coronatos exiens. Capsula oblongo-ovata. — Fig. IZF—J. Zentralasiatiscbes Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug, auf Felsen und von Humus bedecktem Geröll bei 3300 — 3600 m (G. Forrest n. 6575, 6716 — Blühend September 4 910). Nota. Haec planta valde affinis Saxifragis tsangschanensi et subspathidcitac, ab illa (lie- fert sepalis parallele trinerviis, sub anthesi reflexis, ab hac petalis unguiculatis atque foliis basa- libus rufescenti-pilosis. 96. S. linearifolia Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVI1I. (1912) 583, Fig. 4 K — N. — Dense caespitosa, caulibus brevibus erectis vel adscendentibus, 3 — 5 cm longis, aequaliter laxe foliatis, semper unifloris, inferne rufescentibus, ad foliorum Fig. 23. A—E Saxifraga subspathulata Engl, et Irmsch. A Habitus. B Flos. C Sepaln. /' Petala. E Pilus calycis marginis. — F— J S. Forrestii Engl, et Irmsch. F Habitus. O I H Sepala. J Petala. — K—N S. linearifolia Engl, et Irmsch. IT Habitus. L Flos. J/Petalum. N Sepalum. — (Icon. origin. — Irmscher delin.) Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 4. Hirculoideae. 121 axillas longe fusco-pilosis. Folia basalia atqiie caulina inferiora 6 — 8 mm longa, longe ptHiolata, lamina subspathulata vel obtuse lanceolata, circ. 3 — 4 mm longa, 1 — 1,6 mm lata, supra sparse pilosa; caulina in pctiolum breviusculum angustata, subspathulato- lanceolata, superiora sessilia 3 — 5 mm longa circ. 1 mm lata, margine et supra spar- sim pilosa. Pedicelli pilis brevibus nigro-glandulosis sparse obsiti; sepala sub antbesi hori- zontaliter patentia, oblongo-ovata obtusa, 1,5 — 2 mm longa, circ. 1 mm lata, omnino glabra, trinervia, nervis saepe sub apice confluentibus; petala obovata in unguem ab- rupte contracta, quam sepala I Vj-plo longiora, circ. 5 mm longa, 3 — 3,5 mm lala, trinervia, ecallosa, lutea; stamina pistillum aequantia; ovarium ovoideum in stilos aequi- longos divaricatos stigmate majusculo instructos exiens. Capsula .... — Fig. 23 K — N. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu (J. A. Soulie n. 2325 — Blühend im September 1894 — Herb. Berlin). Nota. Haec planta Saxifragis densifoliata Engl, et Irmscher et macrostigma Franch. paullum similis, differt ab illa foliis basalibus, ab hac ovario exannulato et foliis apice obtusis. 97. S. subspathulata Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIH. (1 94 2) 584,. Fig. fi A — E. — Dense caespitosa, caulibus brevibus erectis 4 — 7 cm longis, laxe fo- liatis, semper unifloris, inferne rufescentibus et parce pilosis, superne pilis brevibus glanduligeris obsitis. Folia basalia copiosa, in petiolum longum basi longe fimbriatum angustata, lamina subspathulata vel lanceolata, circ. 3 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, glabra, folia caulina aequalia, magnitudine non in folia basalia transeuntia, lineari-lan- ceolata, sessilia, glabra, 2 — 4 mm longa, 0,6 mm lata. Flores mediocres; sepala in anthesi horizontaliter patentia, brevia oblonga obtusa, 1,5 mm longa, omnino glabra, parallele trinervia; petala obovata quam sepala circ. duplo longiora, 3,5 mm longa, circ. 2 mm lata, ecallosa, aurea, trinervia, nervis lateralibus bifidis ; filamenta pistillum aequantia; ovarium ovoideum in stilos ejus dimidium aequantes stigmate oblongo coro- natos exiens. Capsula subglobosa. — Fig. 23 A — E. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim (Dr. Kings Collector — Blühend 1887 — Herb. Bot. Gart. Cai- cutta, Herb. Berlin). Nota. Haec planta Saxifragis tsangschanensis et Forrestii similis, ab utraque difTert petalis non unguiculatis sepalis glaberrimis, foliorum basalium et caulinorurn lamina glaberrima. Var. kumaunensis Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L, Beiblatt n. 11 4 (191 i) 42. — Humilior. Caules floriferi 2 — 3 cm longi, glabri, ad foliorum axillas tantum ferrugineo-crispulo-pilosi. Folia caulina 1 — 2, lanceolato- oblonga. Petala pa- ullum latiora quam in typo, 2,5 mm lata. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Kumaun, an Felsen ober- halb Chabek um 3500 m (J. F. Duthie n. 5539 — Blühend am 23. Juli 1886 — Herb. Kew). 98. S. saginoides Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 68; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 121; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 392. — Densissime caespitosa, laete viridis, caudiculis densissime imbricato-foliatis atque caulibus floriferis 1 — 3 cm longis paucifoliatis, laxe rufescenti-pilosis, unifloris. Foliorum caudiculorum lamina anguste spathulata vel lineari-spathulata obtusa, 4 — 5 mm longa, vix 1 mm lata, trinervia, in petiolum paullum breviorem atque paullum vel vix angustiorem basi sub- amplectentem vaginantem pilis longis ciliatum leviter contracta; folia caulina linearia obtusa remotiuscula, sessilia; sepala lineari-oblonga, obtusa, circ. 2,5 — 3 mm longa, 1 mm lata, trinervia, demum reflexa; petala anguste oblonga, distincte unguiculata, quam petala circ. l1,^-!1'0 longiora, 3,5 — 4 mm longa; stamina in floribus masculis quam petala paullum breviora, in floribus femineis eorum dimidium aequantia antheris minimis instructa; ovarium in floribus masculis brcve in stilos duplo longiores exiens, in floribus femineis late ovoideum in stilos breviores ereotos paullum divergentes exiens. Capsula ovoidea, stilis subulatis erectiusculis coronata. — Fig. 2 1. Nota. Flores subdioeci. 122 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifrapa. Fig. 24. Saxifraga saginoidcs Hook. f. et Thoms. A Pars caespitis. C Pars caulis magis aucla. D Foliorutn inferius. E Folium superius lilamcnta et pistillum. 0 Flos femineus. H Ejus sepalum. J Petalum. (Icon. origin. — J. Pohl del., A. Engler direxit.) B Caespitis pars aucla. F Floris masculi calyz, A' Pilus pedicelli. — Zentralasiatisches Gebiet. D. Provinz des subalpinen und alpinen Himalaya: Chumbi (Dungboo — Herb. Bot. Gart. Calcutta). — Provinz des alpinen und subalpinen Sikkim (llooker f. et Thomson, Dr. Kings Collector, Dungboo); Llonakh um 4500 — 5000 m (Smith u. Cave n. 1821); Zemu-Tal (Smith u. Cave n. 1265); Zemu, Llo- nakh und Thango, 4000 — 5600 m sehr gemein (W. W. Smith u. Cave n. 1568, 1730, 1797, 2217, 2326 — Herb. Bot. Gart. Calcutta); Sherabthang, Tanka La, in südöstl. Sikkim 4600— 4700 m (W.W. Smith n. 3517, 4221 — Herb. Bot. Carl. Calcutta); Sangla 5300 m (Ribu u. Rhomoo n. 5349 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan um 5300 m (Wilson n. 3458? — Herb. Kew). Var. parvipetala Engl, et Irmsch. — Petala quam sepala vix longiora, trinervia. Südöstl. Sikkim: Tosa, Gaoring 4600—4700 m (W. W. Smith n. 3982, 3991',, 4050 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). 99. S. aristulata Hook. f. et. Thoms. in Journ. Linn. Soc. IL (1857) 68; I Mon. Gatt. Sax. (1872) 121; Hook. f. Fl. Brit. Ind. IL (1879) 392. — Caespitosa, glaucescenti- viridis, caudiculis dense folialis atque caulibus floriferis 4 — 5 cm longis paueifoliatis, densiuscule pilis rufescenlibus crispulis, nonnullis glanduliferis obsitis, uni- floris. Foliorum caudiculorum lamina angustissime lineari-spathulala, 1,5 — 1 cm longa, vix 1 mm lata, rigida, • glaberrima, marginibus recurva, apice arista deeidua interdum inslructa, in petiolum aequilongum vel paullum breviorem longe vaginantem et pilis longis rufis instruetum transeuntia; folia caulina linearia 6 — 8 mm longa, sessili.i. 1 initio paullum nutantes, in anthesi erecti; sepala breviter ovata 2,5 mm longa el :' nun lata, glabra; petala obovata quam sepala fere triplo longiora, 6,5 mm longa, supra basin trinervia, nervis lateralibus bifidis ilaque 5-nervia; slamina petaloruni dimidium Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 4. Hirculoideae. 123 paullum superantia; ovarium breviter ovoideum in stilos duplo breviores stigmate capi- lato instructos exiens. Zentralasiatischcs Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja: Sikkim um 4000 — 5900 m (Hooker f. u. Thomson als S. saginoides, Dr. Kings Collector, G. A. Gammie); Dadong 4600 m (Ribu u. Rhomoo n. 5362, 5381 — Blühend September 1911 — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Zemu, Llonakh u. Thango 4300—5600 m (W. W. Smith u. Cave n. 1528, 2044, 2359, 2466), Chumbi, Ka-poop (Dr. Kings Collector, Dungboo); SO. Sikkim, Ningbil 4600 — 4700 m (W. W. Smith n. 4088 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). — Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan 3600 m (E. H. Wilson n. 7103 — Herb. Kew). Var. micropetala (lapsu microcephala) Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIH. (1912) 584. — Tota planta gracilior quam typus. Caules 2 — 3 cm longi. Folia caulina circ. 4 mm longa. Petala 3 mm longa. »Süd-Tibet« (Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin). 100. S. Caveana W. W. Smith in Records of the Botan. Survey of India IV. n. 5 (1911) 193. — Densissime caespitosa, caudiculis arcte imbricatim foliatis, caulibus floriferis brevissimis 5 mm longis vel brevioribus, laxe rufescenti-pilosis unifloris. Foli- orum lamina subcoriacea glabra ovata vel ovato-lanceolata, circ. 5 mm longa, 3 — 2 mm lata, in petiolum 2 mm longum vaginantem ciliatum contracta. Flores termi- nales; sepala oblonga, obtusa, eglandulosa, basi ciliolata, 3 mm longa, 1,5 mm lata; petala ovata, 6 — 8 mm longa, 3,5 — 4 mm lata, lutea, 5-nervia; stamina dimidium peta- lorum aequantia; ovarium ovoideum1 circ. 3 mm longum in stilos breviores divergentes exiens. — Fig. 25. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: N.W. Sikkim, The La, Ghoraphu Chu, Llonakh um 5100—5300 m (W. W. Smith u. Cave — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Kew, Berlin). n SA G H M tf Fig. 25. Saxifraga Caveana W. W. Smith. A Caespitis pars. B Caulis florifer. C, D Folia inferiora. E Floris feminei pistillum et stamen solitarium cum staminodiis. F Petalum. O Sepa- lura. H, J Pili pedicelli. — (Icon. origin. — J. Pohl del., A. Engl er direxit.) 124 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 101. S. palpebrata Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 67; Engl, Mon. Gatt Sax. (1879) 119; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 391. — Cacspitosa, caudiculis brevissimis, caulibus compluribus adscendentibus initio supra nulantibus, de- mum erectis, 3 — 5 cm longis, foliatis, longe rufo-pilosis, unifloris. Folia basalia lamina spathulata, obtusa, circ. 4 — 5 mm longa, % — 2,5 mm lata, pilis longis superficie et margine obsita, in petiolum aequilongum basi vaginantem et longe ciliatum contraeta; foüa caulina inferiora oblonga brevissime petiolata, superiora ovata sessilia, 4,5 mm longa, pilis rufis obsita et ciliata. Flores subdioeci; sepala patentia oblonga vel ov.ila, 3 — 5-nervia, ciliata; petala obovata in floribus masculis circ. 6 mm, in floribus femi- neis 5,5 mm longa, supra basin trinervia, nervis lateralibus bifidis itaque 5-nervia.; stamina in floribus hermaphroditis petalorum 2/s m floribus femineis i/^ — Y4 loiii:i- tudine aequantia; ovarium breviter ovoideum annulo nectarilero lato instruetum ovni- R -*&^ Ar Plg. 26. A—K S. palpebrata Hook. f. AT A Habitus. B Folium basale. C Folium caulimim supenus. D Flos. E Floris feminei pistillum et stamina. i^Sepalum. 0 Petalum floris m.is- CttlL H Sepalum floris feminei. J Petalum floris feminei. A' Pilus caulis. — L—I'S.rorih Hook. f. L Habitus. M Folium basale. N Folium caulinum. 0 Floris juveneuli pistillum > t stamina. P Sepala. Q Petalum floris juveneuli. R Pistillum floris adulti. S Sepalum. T Peta- lum floris adulti. U Pilus caulis. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit.) Saxifrapa. — S,."> mm loniia, 2,5 — 3,5 mm lata, trinervia, nervis lateralibus bifidis, ecallosa, lutea; stamina pistillum paullum superantia; ovarium minutum ovoideum circ. 1,5 mm longum, stilis distinctis x,>, ovarii aequantibus paullum divaricatis stigmate parvo coronalis in- structum. Capsula ovoidea stilis brevioribus divaricatis. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim, Jongri (Dr. Kings Collector — Blühend im September 1887 — Herb. Berlin), »Südl. Tibet«: Chumbi: Ta-chey-kung (Dr. Kings Collector n. 528 — Blühend am 21. Juli 1884 — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin): Mce-rik-la (Dr. Kings Collector n. 633 — Blühend am 30. Juli 1884 — Herb. But. Gart. Cal- 126 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. cutla, Herb. Berlin); Choom-la-ree (Dr. Kings Collector — Blühend am 30. .Ulli 1882 — Herb. Berlin). 104. S. parnassioides (parnassiodes) Begel et Schmalhausen in Hegel Descriptiones plant, nov. rariorumque a cl. Olga Fedtschenko in Turkestania nee non in Kokania leetarum (1882) 27. — Caulis debilis flexuosus adscendens 8 — 12 cm longus, pilis patentibus laxe vestitus, sparse foliatus. Folia basalia desunt. Foliorum caulinorum superiorum lamina tenuis, glabra, ovalis acuta, circ. 1,5 cm longa, 1 cm lata, nervis tribus longitudinalibus ramosis percursa. Flores bini, primarius terminalis, alter ex axilla folii supremi egrediens peduneulo 2,5 cm longo basi bibracteato suflultus; sepala oblonga, obtusa; petala quam sepala duplo longiora, obovata; ovarium ovoideum in stilos 2 erectos, stigmate capitato coronatos exiens. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des turkestanischen Gebirgs- landes. — Kokan, an den Quellen der Isfaira um 3000 — 430 0m (O. Fedtschenko — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). 4 05. S. pratensis Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. Beibl. Nr. lü (1914) 42. — Solitaria, caudiculis hypogaeis brevissimis saepe ramosis. Caules floriferi ereeli vel ascendentes, 11 — 14 cm longi, laxe et irregulariter foliati, pauci-(1 — 3)flori, tota longitudine pilis rufescentibus crispulis, ad foliorum axillas longioribus densiuscule ob- siti. Folia basalia et caulina inferiora erecto-patentia, lamina subtus glabra, supra et margine pilis longiusculis crispulis obsita, ovata vel oblongo-ovata, 5 — 1 1 mm longa, 3 — 8 mm lata, obtusa, basi rotundata, integerrima, folia caulina media lamina oblonga supra et margine crispulo-pilosa, in petiolum aequilongum vel duplo longiorem 4 — 1 4 mm longum sparsim crispulo-pilosum subito contraeta, superiora 5 — 9 mm longa, 1,5 — 2,5 mm lata, in petiolum brevem 1 — 3 mm longum sensim angustata. Bracteolae sublineares, ö— 7 mm longae, 0,8 — 1 mm latae, crispulo-pilosae. Pedicelli densiuscule breviter glanduloso-pilosi, 1,5 — 4 cm longi; sepala in anthesi reflexa, oblonga, 2 — 2,5 mm longa, 1 — 1,2 mm lata, obtusa, supra ac subtus glabra, margine inferiore tantum brevissime glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice non confluentibus; pe- tala ovalia, 4 — 5 mm longa, 2,3 — 2,8 mm lata, apice rotundata, basi in unguem 0,8 mm longum subito contraeta, trinervia, lutea; stamina sepalis subaequilonga, ova- rium superum ovatum 3 mm longum carpellis connatis instruetum, in stilos 0,7 nun longos erectos stigmate parvo coronatos contractum. Capsula oblonga, 5 mm longa, in stilos brevissimos paulum divaricatos exiens. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: auf Felsen in alpinen Wiesen um 3800 — 4000 m (E. H. Wilson n. 3593 — Blühend im September 1904 — Herb. Kew). Nota. Saxifraga pratensis Engl, et Irmscher habilu ad speeimina parva S. diversifoliae Wall. rar. Sotäieanae appropinquat, attamen ab illa et aliis forniis Saxifragae dtveftifoUa» dilTert foliis basi haud cordatis. 106. S. egregia Engl, in Bull. Acad. St. Petersbourg XXIX. (1883) H 4 et in Maxim. Diagn. pl. nov. asiat. V. in Melang. biolog. XI. (1883) 712. — Caespito-a, caulibus adscendentibus 2,5 — 3 dm longis, parce foliatis, supra laxe ramosis rainis I — 2-floris, inferne glabris vel parce pilosis, superne in inflorescentia densiuscule glandu- loso-pilosis, glandulis atropurpureis. Foliorum basalium et inferiorum caulinorum la- mina petiolo 7 — 5 cm longo, mediorum petiolo aequilongo vel breviore canaliculato longe piloso suflulta, ovata vel suborbicularis, 2,5 — 3 cm longa, 2 — 2,5 cm lata, l'oli- oruin superiorum lamina breviter petiolata vel sessilis, ovata vel lanceolata. Inflore- scentiae bracteae lanceolatae 2 — 1 cm longae, 3 — 1 mm latae, bracteolae anguste li- neares glanduloso-pilosae, rami floriferi longi arcuatim adscendentes, pedicelli tenues elongati; sepala oblonga, subacuta, 3 mm longa, 1,5 mm lata; petala quam sepala \ix duplo longiora, 5 — 6 mm longa, ultra 2 mm longa, oblonga, breviter unguiculata, initio aurca, demum pallidiora, flavescentia, trinervia; stamina petala fere aequanlia: ovarium oblongo-ovoideum fere 4 mm longum, stilis 2 vel 3 vix 1,5 mm longis paullum diver- gentibus coronatum. — Fig. 27. Saxifraga. — Sect. 2. ffirculus. — § *. Hirculoidcae. 127 Zentralasiatisches Ge- biet. — Provinz des alpinen und subalpinen Kansu: Tan- gut, am Nordabhang des südlich vom Tetung-Fluß verlaufenden Rückens um 3000—4000 m, auf Felsen häufig (Przewalski — Blühend Anfang August 1880 — Herb. Kais. bot. Gart, und Akad. St. Petersburg, Herb. Berlin). Nota. Habitu paullum appro- pinquat ad S. diversifoliae varieta- tcin parnassifoliam, sed diflert foliis caulinis petiolatis haud basi cordata sessilibus et floribus minoribus au- reis. S. parnassioides Regel et Schamill, (ex descriptionc et figura inedita in herb, horti Petropolitani) foliis glabris ovatis non cordatis distincte nervosis dignoscilur. 4 07. S. diversifolia Wall. Cat. (1 828) n. 452 emend. Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 44 excl. var.; Sternb. Suppl. II. (1831) 29; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 125 excl. var. Moorcroftiana\ Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 393 exl. sjn. S. Moorcroftiana. — Subcaespitosa vel solitaria, caudiculo brevi, caule vel caulibus floriferis erectis i — 4 dm longis, remotiuscule foliatis, inferne gla- bris, superne glanduloso-pilosis corymboso-paniculatis plurifloris, rarius paucifloris. Folia poly- morpha, basalia et inferiora cau- lina ± longe petiolata, lamina glabra vel sparse rufescenti- pilosa, breviter vel oblongo- ovata, cordata, 1,5 — 3,5 cm longa, 1,5 — 3 cm lata, nervis basalibus utrinque 2 — 4 juxta costam arcuatim adscendentibus ; folia caulina media breviter pe- tiolata vel plerumque sessilia, lamina aut ovata ab ea foliorum inferiorum paullum diversa aut oblonga. Paniculae rami 1 — 6 cm vel ultra longi, prophyllis anguste oblongis vel linearibus instructi I — 5-flori, pedicellis flore plerumque longioribus; se- pala palenlia vel demum reflexa, oblonga oblusa vel ovata, mar- gine breviter glanduloso-pilosa, Fig. 87. Saxifraga eg'egia Engl. ;t Habitus. B Infiores- centiae ramus. C—F Folia basalia. O Folium caulinuui a dorso vlsum. H, J Hracteae. K Flos. L Sepalum. M Petaluni. N Pili sepali. O Pilus pedicelli. P Pilus folii maiginis. — (Icon. origin. — J. Pohl del., A. Eng ler direxil.) 128 A. Knglcr und E. Irmscher. — Saxifragaeeae-Saxifraga. 2,5 — 3 mm longa, trinervia, nervis parallelis aut apice in verruculam confluentibus ; petala quam scpala 4 ^ — 2-plo longiora oblonga vel ovalia, breviler unguiculata, trinervia, lutea vel pallidiora; stamina quam petala 1/3 breviora; ovarium breviter ovoideum in stilos breviter conicos erectos exiens. Capsula ovato-globosa, stilis paullum divergentibus coronata. — Fig. 28, 29. Nota. Typus polymorphus in Asia centrali late distributus et in regionibus diversis varie evolutus, formis majoribus atque minoribus, foliis inferioribus longius et brevius petiolalis, inflo- rescenliis amplioribus vel magis depauperatis, insuper mutatus in varietates foliis caulinis min - ribus haud cordalis aut sepalorum nervis confluentibus insignes. Conspectus varietatum atque formarum. A. Sepalorum nervi plerumque paralleli, non in verruculam confluenles. a. Folia caulina fere omnia vel superiora tantum sessilia . Var. a. diversifolia typica. a. Inflorescentia bracteis majusculis oblongis instructa. Petala circ. 6 — 4 0 mm longa. I. Caules floriferi 2 — 4 dm longi corymbosi mulliflori. 4. Petala majora 7 — 10 mm longa. Folia latiora. * Folia viridia f. 4. foliata. ** Folia purpurascentia f. 2. hacmatuplnjlln. 2. Petala minora 6 mm longa. Folia magis oblonga f. 3. parviflora. II. Caules floriferi I dm vel vix 4 dm longi, 4 — 3-flori f. 4. alpina. ß. Inflorescentia bracteis anguste oblongis instructa. Pe- tala minora circ. 8 — 6 mm longa f. 5. angtuHbradtata. b. Folia caulina inferiora et media petiolata Var. ß. Soulieana. B. Sepalorum nervi in verruculam confluentes Var. y. parnassifolia. Var. er. diversifolia typica. Caules 4 — 5 dm longi, uni- vel plurifoliati, pluri- flori. Folia caulina fere omnia vel superiora sessilia. f. I. foliata Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (4 912) 138 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 586, Fig. 7 Ä— D. — Caules erecti 4,4—5 -Im longi uni- vel plurifoliati, pluri (3 — 20)-flori. Folia margine glabra vel brevissime dense glanduloso-pilosa, basalia atque caulina infera longe petiolata, lamina subcordato-ovata subacuta vel cordata, in caulina media transeuntia, media breviter petiolata, saepe ses- silia, oblongo-ovata obtusa vel late ovata subacuta, 2,5 cm longa, 4 — 4 cm lata. Pe- tala circ. 7 — 4 0 mm longa. — Fig. 28-4 — D. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Chumbi, Kungbu (Dr. kiiii.-» Colleclor n. 44), Sikkim 3300 — 4000 m (Hooker f. et Thomson, Dr. Kings Col- lector — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Zemu, Llonakh und Thango 3000 — 4700 m (W. W, Smith u. Cave n. 4 694, 2284, 2696 — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Changu, Chakun:: Clin, Tosa im südöstlichen Sikkim 4300— 4600 in (W.W.Smith n. 404 4269). Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 3800 — 4600 m (G. Forrest n. 2864, 6342, 665 4 — Blühend August, September), Talt-Zug bei 3200 — 4200 m (G. Forrest n. 983 — Blühend September), Hochplateau von I.u-Pu bei 3000 m (Maire in Herb. Bonali n. 30 4 6, 3976), Kiao-Kia (Maire in Herb. Bonati n. 3832), Tong Tehuanum 2800 m (Maire in Herb. Bonati n. 3253), ohne Fundort (Ducloux n. 583 — Herb. Kew). f. 2. haematophylla Franch. PI. Delav. (4 890) 239 pro var. — Folia inferior« cordata petiolata, superiora ovata, omnia subtus intense purpurascentia, nervis albi«lis. Petala oblonga circ. 9 mm longa. Provini des alpinen und subalpinen Yunnan: an schattigen Felsen bei Kona- la-po (Delavay n. 274). Saxifraga. — Sect. 2. llirculus. — § 4. Hirculoideae. 129 f. 3. parviflora Franch. in PI. Delav. (4 890) 239 pro var. — 5. glaucophylla Franch. PI. Delav. (4 890) 239. — Planta eximia glaucescens. Folia basalia atque caulina infera longe peliolala lamina ovato-oblonga vel oblonga, caulina media oblonga subsessilia glabra, superiora lanceolata glanduloso-ciliata. Paniculae amplae rami elon- gati arcuatim adscendentes, apice pauciflori. Pelaia oblonga unguiculata, 6 mm longa. Provinz des alpinen und subalpinen Vunnan: auf dem Che-tscho-tze, ober- halb Tapintse (Delavay — Blühend Oktober 1882); in Felsspalten des Tsang-schan an dem Gipfel des Tali um 4000 m (Delavay n. 764 — Herb. Mus. Paris), auf dem Hee tschou-men um 3000 m (Delavay n. 76 1 bis — Herb. Mus. Paris), auf dem Gipfel des Ki-schan, oberhalb Tali um 2800 m (Delavay n. 1 85 — Herb. Mus. Paris). f. 4. alpina Engl, et Irmscher in Not. Bot. Card. Edinb. XXIV. (1912) 138 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (4 912) 686, Fig. 1 E—H. — Dense caespitosa. Caules erecti I — 2 dm longi, densiuscule foliati, 1 — 3-fiori. Folia margine pilis longis fuscis dense, lamina laxe obsita, basalia et caulina inferiora longe petiolata, lamina cordato-ovata subacuta, 2 — 2,5 cm longa, 1,5 — 2 cm lata, in media transeuntia, media et superiora ovata subacuta, plus minusve breviter petiolata vel sessilia. Petala circ. 1 cm longa. — Fig. nE—H. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 4600 — 5300 m auf steinigen Alpentriften (G. Forrest n. 6358, 6375, 6506, 6615, 6666 — Blühend August 1910). f. 5. angüstibracteata Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 139 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 586, Fig. 8 Ä—D. — Caules erecti 1,2 — 2.4 dm longi laxe foliati, pluri-(3 — 30)-flori. Foliorum petioli subglabri; folia basalia et caulina infera longe petiolata cordato-ovata obtusa, lamina 2 — 4 cm longa, 2 — 3.5 cm lata, plerumque in caulina media non transeuntia; media et superiora sessilia, lamina ovata lanceolata, 1 — 1,5 cm longa, 3 — 5 mm lata. Bracteae anguste oblongae vel lineari-oblongae 3 — 1 mm latae. Petala circ. 5 — 6 mm longa. — Fig. 29 A — D. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: feuchte, felsige Plätze am Aufstieg zum Kiu-tschung-Paß zwischen Ka-ho-wan am Yangtze und dem Tschung-Lien- Plateau bei 3800 — 4600 m (G. Forrest n. 115), Ostabhang des Tali-Zuges bei 3200 — 3800 m, schattige Plätze in Kieferwäldern (G. Forrest n. 4207, 5056 — Blühend August 1906), ohne nähere Angabe (G. Forrest n. 6843, 7234). Var. ß. Soulieana Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 586, Fig. 8 2? — H. — Caules erecti 1,3 — 3 dm longi laxe foliati, pluri(5 — 20)-flori. Folia basalia et caulina infera longe petiolata, petiolo plerumque longe fusco-piloso, lamina cordato-ovata subacuta 1,5 — 3,5 cm longa 1 — 3 cm lata, in caulina media sensim transeuntia, caulina inferiora atque media petiolo fusco-piloso laminae fere aequilongo, lamina ovata vel cordata subacuta, circ. 1 — 3 cm longa, 0,5 — 2,5 cm lata, superiora lanceolata vel ovata, plerumque sessilia. Petala circ. 7 mm longa. — Fig. 29i? — U. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: an schattigen Ufern um 3800 m (E. II. Wilson n. 3592 — Herb. Kew), Tongolo (J. A. Soulie n. 2581, 2581b, 2582 — Blühend im August und September 1894 — Herb. Berlin), Tongolo, Ti-zu (J. A. Soulie n. 2582b — Blühend im August 1894 — Herb. Berlin), Ta- tsien-lu (J. A. Soulie n. 612, 2334, 2335 — Blühend im Juli und August 1894 — Herb. Beilin . Nota. Quamquam magnitudo variat, attainen singularum partium proportio conservatur. Differt a forma angustibracteata foliis inferis sensim in media transeuntibus, itaquc foliis caulmis dimidü inferioris petiolatis, petiolis longe fuscu-pilosis. Formae grandifoliae dillerunt a forma foliata foliis caulinis petiolo piloso laminae aequilongo instructis. Var. y. pamassifolia (Don) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 125; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 393. — S. pamassifolia Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 405; G. Don, Prodr. Fl. nepal. (1825) 210; Wall. Cat. n. 451; Sternb. Suppl. II. (l 831) 27 t. 25; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 25; Hook, in Lond. Journ. of bot. IV. (I84.i) t. 21 (sub S. divcrsi folia Wall. . — Folia basalia longe petiolata ovato-cordala, A. Engler, Du i'Haiuenreich. IV. (Kuibrxopbyta aiphonogama) 117. Saxifraga. 9 130 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 28. Saxifraga dirersifolia Wall. A — D f. foliata Engl, el Irrasch. .1 Habitus. /•' C Scpala. D Petala. — E—H f. alpina Engl, et Irmscli. J-: Habitus. F Flos. 0 Scpala. ii Pelalom. — (Icon. origin. — Irmscher delin.) Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § <. Hirculoideae. 131 ?ig. 29. Saxifraga diversifolia Wall. A — Dt. anyustibradeata Engl, et Irmsch. A Habitus. G Sepalum. D l'elalum. — E—H var. Soulicana Engl, et Irmsch. A1 Habitus. F FIos. 0 Sepalum. // l'elalum. — (Icon. origin. — Irin sc her delin.) 9* 132 A- Engler und E. Jrmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. glabra vel sparse rufo-pilosa, folia caulina superiora late cordato-ovata, semiamplexicaulia. Inflorescentia pauciflora (S. parnassifolia Don typica) et multiflora. Himalaya: im NW. um 2600 — 4000 m (Hooker f. et Thomson), Makasee in Simla um 2700 m (Gamble n. 5379D — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Gossain than (Wallich n. 451a), Gurhwal (Falconer), Sikkim : Plainphory im N. von Phulluh (Dr. Kings Collector — Blühend August und September 1887), Ghola-Gebirge (Kings Collector — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Lachen um 3000 m (W. W. Smith u. Cave n. 2369 — Herb. Bot. Gart. Calcutta),^ Cho-le-la (Dr. Kings Collector — Blübend Juli 1 879), Chong-gu unterhalb Cho-lu und Nat-tut (Dungboo — Herb. Bot. Gart. Cal- cutta), Kopoop (Dr. King — Herb. Bot. Gart. Calcutta). § 5. Lychnitideae Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) »29 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIH. (1912) 589. Caules ad basin atque ad foliorum axillas pilis rufescentibus crispulis instrueti. densiuscule foliati, plerumque foliis basalibus rosulatis. Sepala subereeta, non reflexa; petala oblongo-linearia, circ. 3-plo vel magis longiora quam lata. Dispositio specierum gregis Lychnitideae. A. Sepala latitudine plus quam 3-plo longiora, lineari-oblonga acuta 108. S. Jychmt\ B. Sepala latitudine haud plus quam 3-plo longiora, ovata ob- tusa. a. Folia caulina oblongo-ovata 109. S. visoifkUa. b. Folia caulina lineari-oblonga HO. 8. pseudoktreuhu. 108. S. lychnitis Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 68; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 120; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 391. — Caespitosa, caudiculis brevissimis, caulibus erectis, tota longitudine densiuscule foliatis, 7 — 1 0 an longis, unifloris, cum foliis atque calyce ubique dense longe rufo-pilosis, e medio pilis glanduliferis valde numerosis intermixtis. Foliorum basalium lamina crassiuscula ellip- tica acuta, 5 — 7 mm longa, 3 — 4 mm lata, in petiolum aequilongum vel paullum hre- viorem 1 mm latum spathulatim angustata; folia caulina ereeta cauli appressa oblonga vel anguste oblonga obtusiuscula, 10 — 7 mm longa, 3 — 2 mm lata. Floris terminalis sepala lineari-oblonga, acuta, circ. 7 — 7,5 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, trinervia, bypanthio patelliformi inserta ereeta; petala quam sepala fere duplo longiora lineari-oblonga, ab infima quarta parte basin versus longe euneatim angustata, trinervia, nervis lalcrali- bus bifidis, lutea; stamina sepala fere acquantia; ovarium ovoideum, ad tertiam partem usque hypanthio immersum, in slilos duplo breviores erectos stigmate capitato instructoi exiens. — Fig. 30 A — M. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen u. subalpinen Hima- laja: Sikkim Hooker f. et Thomson, Dr. Kings Collector); nicht selten an feuchten Platzen, an Flußufern, The La, Naku La, Llonakh, Giagong, 4600—5600 m (W. W. Smith u. Cave n. 1943, 1963, 2185, 2347, 2688 — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Chumbi (Dr. Kings Collector), Chapopla (Bibu u. Bhomoo n. 5256. — Herb. Bot. Gart. Cal- cutta), Chumbi, Kung-pu (Dr. Kings Collector). 109. S. viseidula Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 69; Engl Mon. Gatt. Sax. (1872) 120; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 391. — Caespitosa. . au.ii- culis brevissimis, caulibus erectis tota longitudine densiuscule foliatis, 5 — 7 cm 1<>i 1 — 2-floris, inferne longe rufo-pilosis, a medio atque superne cum foliis atque calycibui, imprimis marginibus foliorum et sepalis dense breviter glanduloso-pilosis. Foliorum basalium lamina oblonga circ. 5 mm longa et 2,5 nun lata in petiolum angustum aequi- longum Bpathulatim angustata; folia caulina ereeta cauli subappressa, anguste obl< Saxifraga. — Sect. i. Hirculus. — §5. Lychnitideae. 133 3 — 6 mm longa, 2,5 — 1,5 mm lata. Pedicelli breves; sepala oblongo-ovata vel latc oblonga, obtusa erecta, circ. 5 — 6 mm longa, 1,5 mm lata, 3 — 5-nervia, bypanthio patelliformi inserta; petala lineari-oblonga, breviter unguiculata, apice valde obtusa, 5-nervia, margine minutissime glanduloso-ciliata, lutea; stamina sepala feie aequantia; ovarium ovoideum ad tertiam parlem usque bypanthio immersum, in stilos duplo bre- viores erectos stigmale capitato instructos exiens. — Fig. 30 N — 0. Zentralasiatisches Gebiet. — Prov. des alpinen und subalpinen Hima- laja. — Sikkim, um 3200 — 4700 m. (Hooker f. u. Thomson. — Herb. Berlin u. a.)f Fig. 30. A — M S. lychnitis Hook. f. et Thoms. A Habitus. B Folium basale. C Folium cauli- niiin inferius. D Folium caulinuin superius. E Calyx. F Pistillum et stamina cum calyct«. O Petalum. H Pistilli sectio longitudinalis. I Pilus e basi folii basilaris. A' Pilus laminab folii basilaris. L Pilus e basi folii caulini. M Pilus caulis. — N—O S. viscidula Hook. f. ^TFlos. O Petalum. — P—X S. pseudo- hirculus Engl. /'Habitus. Q Folium basale. R Calyx. tillum et stamina. T Petalum. U Pilus e basi folii basalis. V Pilus e parte superiore folii basulis. W Pilus caulis. X Pilus pedicelli. — (Icon. origin. — J. Pobl delin., A. Engler direxit.) 134 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Llonakh und Thango-Tal, 4500—5500 m (W. W. Smith und Cave n. 23 47, 2571 . — Herb. Bot. Gart. Calcutta). 1 10. S. pseudo-hirculus Engl. msc. in Herb. Calcutta 1901 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) .190. — 8. hirculoides Engl, in Bull. Acad. St. Petersbourg XXIX. (1883) 113 et in Maxim. Diagn. pl. nov. asiat. V. in Melang. biol. XI. (1883) 711, non Decne. — Caespitosa, caulibus erectis vel adscendenlibus, ad medium usque vel ultra densius- cule foliatis, 0,5 — 2 dm longis, inferne pilis longis ferrugineis sparse, medio atque superne pilis brevibus glanduliferis dense obsilis, paucifloris. Foliorum basalium et in- feriorum caulinorum lamina lanceolata, circ. 1 cm longa, 2,5 — 3 mm lata, utrinque sparsim longe pilosa, margine pilis glanduliferis ciliata, in petiolum aequilongum con- tracta, superiora lanceolata 1,5 — 0,5 cm longa, sessilia, bracteae lineares acutae. Flores 2 — 3 pedunculis 2 — 5 cm longis insidentes, hypanlhio late turbinato pilis glanduliferis nigrescentibus dense obsito; sepala oblongo obtusiuscula erecta circ. 2 mm longa, den- siuscule nigro-glandulosa; petala lineari-oblonga, breviter unguiculata, quam sepala circ. 4-plo longiora, 10 — 13 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, lutea, 3 — 5-nervia, supra imam quartam partem saepe callis 2 inslructa; stamina petalorum i/i longitudine aequantia; ovarium ovoideum, fere ad dimidium usque hypanlhio immersum in stilos erectos paullum divergentes stigmatibus capitatis coronatos dimidium petalorum attingentes exiens. — Fig. 3 0 P—X. Nota. Hacc species Saxifragae hirculo valde similis, attanicn bcne diflert caulibus et foliis glanduliferis neque minus ovario semiinfero et petalis angustioribus. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Sz- tschwan: Tongolo (Soulie n. 2590, 2592. — Herb. Berlin); Ta-lsien-lu (Pratt n. 613. — Herb. Kew). — Provinz des alpinen und subalpinen Kansu und Shensi: am Nordabhang des Gebirgsjoches im S. des Flusses Tetung, um 3 — 4000 m, in Gebüschen (Przewalski 1880. — Herb. Akad. St. Petersburg, Berlin). — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja: Chumbi Kung-met (Dr. Kings Collector n. 308. — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Sa-mo-dab nördlich von Phari (Dungboo. — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Var. shensiensis Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. 1012 590. — Caules erecti 5 — 11 cm longi, pauci (1 — 3)-flori, laxe aequaliter foliati. Folia basalia copiosa, conferta, lamina quam caulinorum latiore 5 — 7 mm longa, 2 — 3 mm lata, in petiolum 1 — 2-plo longiorem angustata, caulina fere sessilia 3 — 8 mm longa, 1 — 2 mm lata. Petala breviora quam typi, 5 — 7 mm longa, 1 —2,5 mm lata. Provinz des alpinen und subalpinen Kansu und Shensi. — Shensi: Gipfel des Ta-pai-schan (G. Giraldi n. 5441, 5443, 5444, 5445, 5446, 5447. — Blühend im August bis September der Jahre 1893, 1897 und 1899. — Herb. Berlin): Distrikt Pao-ki-seen, auf dem Miao-Wang-san (G. Giraldi n. 5448. — Blühend im Juli 1899. — Herb. Berlin). § 6. Nutantes Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 139 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (19U) 590. Caules inferne glabri. Petioli foliorum basalium pilis rufescentibus crispulis spar- sissime instrucli. Inflorescentia pseudo-racemosa seeunda, floribus nutanlibus. 111. S. nutans Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 69; 1 Mon. Gatt. Sax. (1872) 124; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 393. — Caespitosa, caudiculis brevissimis, caulibus adscendentibus remolc foliatis inferne glabris, bu] glanduloso-pilosis, 1 — 1,8 dm longis. Foliorum basalium lamina subtus glabra, glauces- cens, margine pilis longis pallide ciliata, oblonga, 1,5 — 2,5 cm longa, circ. 1,2 — 1,6 cm lata, in petiolum 2 - 5 cm longum basi dilatatum ciliatuni contraeta, 3 — 5-nervia; folia caulina media et superiora oblonga, 2 — 1 cm longa, 4 mm lala, trinervia. Inflores- centia seeunda 6 — 9-flora, prophjllis oblongo-linearibus, pedicellis brevibus cum sepalis dense glanduloso-pilosis, floribus nutanfibus; sepala oblonga circ. 4 mm longa, 1 mm Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 7. Gemmiparae. 135 lata; petala obovato-oblonga vel obloHga basi angustata, quam sepala duplo longiora, 7 mm longa, 2 mm lata, trinervia, nervis lateralibus bifidis; stamina quam sepala paullum longiora; ovarium ovoideum, stilis brcvibus coronatum. Zentralasia lisch es Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen II i ma- la va: Sikkim, um 3000 — 4000 m ü.M. (Hooker f. et Thomson, Dr. Prain), Kea- dom, 2300 m (Ribu u. Rhomoo n. 5602. — Herb. Bot. Gart. Calculta), Llonakh und Thango, 4000— 5300 m (W.W.Smith und Cave n. 2122, 2234, 2279, 2538. — Herb. Bot. Gart. Calcutta); Chumbi, Kung-pu (Dungboo. — Herb. Bot. Gart. Cal- culla). — Provinz des alpinen und subalpinen Sz- tschwan: Ta-tsien-lu (Soulie n. 2333. — Blühend Juli 1894); Mupin, auf den höchsten Bergen (Abbe David. — lltib. Mus. Paris. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang- Zug bei 3800 — 4200 m (G. Forrest n. 2621, 6599 — Blühend Juli, August). f. 1. su-crtioides Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIH. (19k2)i 590 — Folia basalia majora quam ea typi brevius petiolata, lamina lanceolata obtusa usque 7 cm longa, 2 cm lata, in petiolum laminae lere aequilongum angustata, folia caulina basi lala sessilia, circ. 2 mm longa, 5 mm lata. Yunnan: Likiang, bei 4000 m (Delavay). — Sz-tschwan: Tongolo (Soulie n. 2589, 2589b. — Blühend im Juli und August 1894. — Herb. Berlin). § 7. Gemmiparae Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 140 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIH. (1912) 590. Caules inferiore parte pilis plerumque incoloralis saepe glanduliferis hispidis obsili, raro glabri [S. brachypoda), aequaliter foliati (excl. formis S. gemmiparae), ad basin vel ad foliorum axillas gemmis instructi. Foliorum laminae discolores, subtus albescentes, rigidae, margine spinulosae. Dispositio specierum gregis Gemmiparae. A. Caules -simplices. a. Folia integra. ct. Folia plus minusve ovata 1 12. S. hispidula. ß. Folia plus minusve lanceolata. I. Folia ad basin angustata 113. S. oreophila. II. Folia subulata, basi lata sessilia 114. S. brachypoda. b. Folia margine remote serrata .... 1 1 5. S. strigosa. B. Caules ramosi. a. Folia lanceolato-elliptica. ct. Folia margine cartilaginea, spinulosa; petala albida . 1 1 6. S. gemmipara. 6, Folia margine eisdem ut lamina pilis obsila . . . . 117. S. Balfourii. b. Folia linearia 11 8. S. ßicaulis. 112. S. hispidula Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 380; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 222; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 396; Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 140 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVII1. (1912) 591. — Laxe caespilosa caudiculis brevibus, caulibus teneris adcendentibus 0.5 — 1,2 dm longis, lequaliter foliatis unifloris, longe hispido-albo-pilosis superne pilis glanduliferis inler- üxlis. Foliorum lamina utrinque albo-strigoso-pilosa, rigida, ovala vel elliptica, apice acuta, mediorum, quae inferioribus et superioribus majora, 5 — 10 mm longa, 2 — 4 mm lata, aut inlegerrima aul utrinque denle parvo instructa, strigoso-pilosa. Pedunculi flore triplo quadruplove longiores, filiformes, longe glanduloso-pilosi; sepala oblongo- ovata setoso-mucronata longe albo-hispido-pilosa 3 mm longa; petala subrolundo-obovata, trinervia quam sepala duplo longiora, circ. 5 mm longa et 4 mm lata; stamina peta- lorum dimidium superantia; ovarium ovoideum, in stilos erectos duplo breviores, stig- male parvo instructos exiens. Capsula ovoidea. 136 A- Engler und E. Irmscher. — Sa.vifragaceae-Saxifraga. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim, um 4000 — 4700 m (Hooker f. et Thomson, Dr. Kings Collector), sebr haulig im Chola-Gcl 4000— 4700 m (W. W. Smith n. 494, 4215, 4355 — Herb. Bot. Gart. Calcutta : Nepal: Gossain Than (Wallich); Llonakh 4300 m (W. W. Smith u. Cave n. I77J , F. Prov. des alpinen und subalpinen Yunnan: bei Fang-yang-schan, auf dem Grad des Tsong-scban um 4000 m (Delavay — Herb. Mus. Paris, Herb. Berlin). Var. «. Doniana Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 22 2. — Folia omnia duobus mediis vel quatuor dentibus cartilagineo-mucronatis instructa. E. Prov. des alpinen und subalpinen Himalaya: Südl. Tibet: Chumbi, Lu- ma-poo und anderwärts (Dr. Kings Collector, Dungbool F. Prov. des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 3500 — 4200 m (G. Forrest n. 2696, 6440. — Blübend im August 4906); Tali-Zug bei 3500 — 3800 m (6. Forrest n. 4208, 5062. — Blühend im September 1906); am Niu-tschang-Paß bei 3800 — 4200 m (G. Forrest n. 4 14); ohne nähere Angabe (G. Forrest n. 7073;; auf dem Jo-schan um 3700 m Maire in Herb. Bonati n. 2802). Var. ß. dentata Franch. in PI. Davidianae in Nouv. Arch. Mus. Paris, sei*. 2. VIII. (1886) II. 50. — Folia apice profunde 3 — 4-dentata. Sz-tschwan, auf den höchsten Bergen (Abbe David — Herb. Mus. Paris). 113. S. oreophila Franch. in Journ. de Bot. X. (1896) 260. — Laxe caespitosa, caulibus e basi intricatis decumbentibus, gracilibus 1 — 2 dm longis, inferne ad medium usque gemmiferis, gemmis ad axillas foliorum squamiformium laxe alternis, ultra me- dium dense ramosis, ramis saepe unilateralibus pube minuta scabridis, subconferte fo- liatis, saepius unifloris, rarius 2 — 3-floris. Folia eximie glauca, hinc inde ad axill.un gemmifera, sessilia, e basi angusla lineari-lanceolata, marginibus anguste recurvis setoso- ciliata, apice in aristam persistentem exeuntia, media (omnium longiora) 1 — 1,2 cm longa, 2 — 3 mm lata. Pedunculus flore paullo longior erectus, cum hypanthio dense glanduloso-pilosus; sepala post anthesin erecta ovata apice rotundata, circ. 2 — 3 mm longa, pilis glanduliferis conspersa, margine membranaceo pallidiore; petala quam sepala circ. 2 — 2 1/2~pl° longiora, lutea, obovato-oblonga obtusa, in unguem distinctum angustata, 6 — 7 mm longa; stamina petalis subaequilonga; ovarium pro maxima parte liberum, ovoideum, in stilos graciles elongatos haud divaricatos exiens. Zentralasiatisehes Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Gipfel des Hee-tschou- men (Delavay n. 1952 — Blühend im September 1885). Nota. A cl. Franchet bene comparatur cum S. filicaidi\ia.\\., a qua-diflert foliis lati- orihus aculis, aristula persistente et selis marginalilms, insuper foliorum lamina magis glaucesconto. 114. S. brachypoda Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 378, Prodr. Fl. nepal. (1825) 209; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 46; Sternb. Suppl. II. (1831) 22, t. 24; Engl. Mon. Galt. Sax. (I sese partim obtegentia, interdum reflexa, caulina media quam reliqua longiora, b.isi cordala sessilia, semiamplexicaulia, lanceolata vel lanceolato-subulata, plana, spinulosa, 7 — 9 mm longa, 1 mm lata, superiora axillis gemmifera. Flores terminales solitarii; sepala ovata, mucronata, glanduloso-ciliata; petala obovata quam sepala 2 — 3-plo lon- giora, 6 — 7 mm longa et 4 mm lata, lutea vel aurea, margine minute glanduloso-ciliata; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium ovoideum in stilos tenues aequilci. divergentes exiens. Saxifraga. — Sect. i. Hirculus. — §7. Gcmmiparae. 137 Zfiit ral asiatisch es Gebiet. £. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Nepal; Gossain tban (Wallich n. 4 42), Kumaun (Wallich n. 442a), Gurhwal (Falconer in Herb. East Endia Company n. 457); Sikkim, Jongri um 4000 — 4300 m ü. M. (T. Andersson n. 597 — Blühend Oktober 1862), um 3000 — 4000 m (Hooker f. et Thomson, Ko-pu (Dr. King); Changu, Ningbil, Gnatong 4000 — 4300 m (W. W. Smith n. 4*27, 4319 — Herb. Bot. Gart. Calcutta); Llonakh, 4000 m selten (W. W. Smith u. Cave n. 1769 ; »Südl. Tibet«: Lo Beang bei Chumbi (Dr. Kings Collector — Blühend im Juli 1882), Gup-ten-de-la oberhalb Chumbi (Dr. Kings Collector — Blühend im August 1882. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: W.-Yunnan: innerhalb der Täler des Tali-Zuges, an trockenen, schattigen Orten an Bänken und Klippen um 3600 — 4000 m ü. M. (G. Forrest n. 4200, 6941 — Blühend im Oktober 1906). Var. flmbriata (Wall. Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. 1912) 591. — S. fimbriata Wall. Cat. pl. ind. (1828) n. 443; Ser. in DC. Prodr. IV. 18 34) Hook. f. et Thoms. Praec. ad Fl. Ind. or. in Journ. of the proceed. (1852) 67; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 218; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. 1879) 396. — S. phaeno- phlilla Franch. in Journ. de Bot. X. (1896) 261. — Gaules I — 3-flori. Foliorum lamina lanceolata basi cordata sessilis, haud semiamplexicaulis, circ. 7 — 9 mm longa, 2 — 3 mm lata, margine cartilagineo serrulata, serraturis glanduliferis. Petala obovato- oblonga, plerumque anguste at abrupte unguiculata, supra unguem bicallosa, trinervia, nervis lateralibus bifidis. Nota. Planta valde insignis, altamen Saxifragae brachypodae arctissime affinis itaque melius sub titulo varietatis enumeranda. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: »Südl. Tibet« : 'Chumbi, an verschiedenen Orten (Dr. Kings Collector, Dungboo n. 464), Nepal Dr. J. Scully n. 162 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). . F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Tang-yang-schan (Delavay); auf dem Kari-Paß (G. Forrest n. 89); Likiang-Zug bei 3500 — 4200 m (G. Forrest n. 2867, 66 27 — Blühend im August, September 1910). G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Tongolo (Soulie n. 2594); Ta-tsien-lu (Soulie n. 2329). 115. S. strigosa Wall. Cat. (1828) 448; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41; Sternb. Suppl. II. (1831) 14 t. 22; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 136; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 393. — Caulis solitarius vel complures erecti 1 — 1,5 dm longi, inferne pilis longis rufescentibus, medio et superne pilis glanduliferis dense obsiti, inferne foliis majoribus approximatis, medio et superne foliis multo minoribus remotis instructi, irregulariter ramosi, apicem versus in foliorum axillis gemmiferi, 1 -pauciflori. Folia rigidula, supra viridia, subtus pallida, utrinque strigoso-pilosa, sessilia, inferiora oblongo- lanceolata, 2 — 3 cm longa, fere 1 cm lata, mucronata, apicem versus utrinque dentibus 1 — 2 cartilagineis mucronatis instructa, folia caulina media sparsa, saepe deflexa, lan- ceolata minus dentata, 5 — 3 mm longa, superiora distantia, integra acuta multo minora: gemmae in axillis foliorum superiorum et bractearum plures stipitatae 2 — 3 mm longae, cataphyllis subulatis basi ciliatis, apice recurvis. Flos solitarius vel 3 — 5 paniculam corymbosam simplicissimam efformantes, pedicellis patentibus, glanduloso-pilosis; sepala antbesin deflexa, ovata acuta, subtus strigosa, 1,5 mm longa; petala sepalis duplo lon- i, aequalia, elliptica vel oblongo-elliptica, distincte unguiculata, trinervia, 3 mm longa, 1,5 mm lata, superne albida vel flavescentia, medio fascia purpurascente et in! im medium maculis purpurascentibus not ata;, stamina quam petala paullum breviora; orarium liberum ovoideum, in stilos breves stigmate capitato coronatos exiens. Cap- sula oblongo-ovoidea, stilis brevissimis instructa. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya 2900 — 4000 m. — Kumiuu Wallich); Nepal: Gossain Than (Wallich). — Sikkim: Tallum Samdong 138 A. Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. und Thango, 3300—4600 m (W. W« Smith u. Cave n. 2409, 2529 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Bholan (Griffitli — Herb. Kew). Nota. Specics valdc singularis, quasi intermedia intcr sectionis Boraphilac gregem Stel- lares atque intcr hanc gregem. Gregis Stellares in Asia cenlrali adhuc species non invenlac sunt ilaque, quum gemmarum struetura cum illa gregis Gemmiparae bene conveniat. liuic speciei locum inter Qemmiparas dedimus. Formac duac distingui possunt. f. 1. simplex Engl, et Irmscher. — Caulis simplex, supra folia majora tota longitudine bracteis minimis gemmiferis instruclus. f. 2. ramosa Engl, et Irmscher. — Caulis medio foliis (bracteis) 7 — 5 mm I vel minoribus ramulos arcualos 4 — 2 cm longos flore terminatos fulcrantibus instruetus; bracteae atque ramulorum bracteolae gemmiferae. f. 3. subasexualis Engl, et Irmscher. — Caulis circ. a medio ramosus ut in f. 2, sed flore unico terminali instruetus. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: am Abslieg vom Paß zwischen den Tälern Tengschwan und Sung kwei um 3300 m an feuchten felsigen Plälzen (G. Forrest n. 171 , bei Sung-kusi um 4000 m (G. Forrest n. H39); NW. Yunnan, an schattigen feuchten Plälzen in Conifcrenwäldern von 3100 — 3800 m am Ostabhiing des Likiang (G. Forrest n. 2921, 63 i0); W. Yunnan, am Ostabhang des Tali von 3000— 4000 m (G. Forrest n. 5061—6872 — Herb. Edinburgh); Talifü, um den Bergtempel Dschung-ho-schan an den Hängen des Tsang-schan um 2 800 m (Limpricht n. 1043a — Herb. Breslau); im S. des Tong-tschwan 2800 m (Maire n. 3447 — Herb. Berlin). — Blühend August bis November. 116. S. gemmipara Franch. in Journ. de Bot. X. ^ 896) 262; Engl, et Irmscher in Not. Bot. Card. Edinb. XXIV. (1912) 141 et in Engl: Bot. Jahrb. XLVIH. (1912) 593. — Bhizoma pluricaule, caulibus adscendentibus vel erectis inferne dense pallide strigoso-pilosis, superne pilis glanduliferis dense obsitis, inferne tantum vel ad medium usque foliatis, foliis inferioribus minoribus remotiusculis gemmiferis, gemmis interdum in ramos exerescentibus; foliis superioribus majoribus, caulibus floriferis dense purpureo- glanduloso-pilosis, foliis paucis linearibus acutis remotis instruetis, ramosis, plurifloris. Folia majora approximata viridia, subtus pallida, cinerea, nitida, utrinque et margine albo-strigoso-pilosa, lanceolata, circ. 1,5 — 2,5 cm longa, 2 — 7 mm lala, apice mucro- nata. Caules floriferi 1 — 1,5 dm longi, foliis paucis linearibus circ. 3 mm longis. \ mm latis sparse obsiti vel subnudi ; inflorescentia paniculato-corymbosa, peduneulis inferioribus ,3 — 4 cm longis, bifloris, pedicellis flore longioribus; sepala hvpanlhio piano inserta, subereeta, oblongo-lanceolala acuta, subtus glanduloso-pilosa vel glabrescenti.i. 2,5 mm longa; petala quam sepala duplo longiora, ovata acuta, in unguem 3 — 4-plo breviorem abrupte conlracta, supra unguem bicallosa, pallida, 5 — 5,5 mm longa, 3,5 nun lata; stamina quam pclala paullum breviora; ovarium ovoideum in stilos aequilongos divergentes, stigmate oblongo coronatos exiens. Zentralasiatisches Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Hec-tschou-men Dela\ ohne nähere Angabe (Maire n. 1153); Möngtze (A.Henry n. 10380); verbreitet im Mekong und Yang-tse bei 3500 — 4900 m (G. Forrest n. 6995); Likiang-Zug bei 3200 — 3500 m (G. Forrest n. 202b); Tali-Zug bei 3200 — 3500 m G. Forrest n. 4210, 5060 — Blühend Juli, August 1906); Tali-fu, 2800 m (Limpricht n. 1043 — Herb. Breslau, Berlin); Kiu-lschong-schan um 2600— 2800 m Maire in Herb. Bonati n. 2959). I IT. S. Balfourii Engl, et Irmscher in Not. Bot. Card. Edinb. XXIV. (1912 141, pl. 97, in Engl. Bot. Jahrb. XI.Yill. (1912)593, Fig. 9. — Caudiculi hvpogaei gciimii- feri, caespilem densum formanles, caules floriferi ereeli saepc ramosi 1,0 — 1,6 dm ramis plerumque pluri-(2 — 4)-floris, densiuscule foliati, inferne fusco-pubescent« gemmifori, superne dense glanduloso-pilosi; gemmarum cataphylla linearia, albomarginala, ciliata. Folia caulina sessilia, pilis glanduligeris brevibus haud coloratis utrinque denaiut- eule obsita, subtus albescenlia, inferiora quam media minora, suborbicularia vel lata Saxifraga. — Secl. 2. Ilin-ulus. — § 7. Gemmiparae. 139 elli{iüca, media elongato-clliptica, utrinquc acuta, 14 — 16 mm longa, 5 — 9 mm lala, mulünervia, nervis supra prominulis, apice in aristam persistentem primum glandula coronatam desinentia. Pedicelli supra hasin bracteolati, quam flores duplp longiores, dense breviterque nigro-glandulosi; sepala oblongo-ovata, acuta, circ. 3 — 3,5 mm longa, 1,5 mm lala, sublus et margine dense nigro-glandulosa, trincrvia, nervis sub apice conlluentibus, in antbesi borizontaliter patenlia; petala obovata vcl obovalo-oblonga Pig. 31. Saxifraga Balfourii Engl, cl Irmscher. A Habitus. B Flos. C, D Potala. £"Scpalum. F, 0 Folia. H Pilus glanduliger sepalorum. .(Icon. origin.) breviter unguiculala, 5 — 7 mm longa, 3 — 3,5 mm lata, trincrvia, ecallosa, lutea: stamina pisüllum paullum superanlia; ovarium oblongum slilis gracilibus ovario aequilongis primum erectis, demum saepe divaricatis inslruclum, loculis fere usque ad basin dis- junetis. Capsula oblonga, stilis divaricatis. — Fig. 31. Zenlralasialischcs Gcbiel. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Sung kusi bei 4200 m SüdI. Tibet«, Chumbi, Lug-mu-long (Dr. Kings Collector n. 148), Buckcham (Dungboo — Herb. Bot. Gart. Calcutta). F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Kono-la-po (Delavay); Sung kusi bei 4200 m (G. Forrest s. n.); ohne nähere Angabe (G. Forrest n. 6871); Niutschang-Paß bei 3500 — 4900 m (G. Forrest n. 170); Likiang-Zug bei 3200 — 4200 m (G. Forrest n. 2749, 6515 — Blühend Juli bis September); Tali-Zug bei 3800—4600 m (G. Forrest n. 4209 — Blühend September); Tong-Tschuan, 2800 m (Bonati PI. Yünnan n. 2700 — Herb. Berlin). G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Tongolo (Soulie n. 2586 b — Blühend September 1894). § 8. Citierascentes Engl, et Irmscher in Not. Bot. Card. Edinb. XXIV. (1912) 142. Caules pilis rufescentibus crispulis haud instructi, inaequaliter foliati, haud geinmi- feri, foliis basalibus rosulatim confertis margine cartilagineo spinuloso atque aristatö; caules floriferi oligophylli. 119. S. cinerascens Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 142, pl. XCVIII. — Dense caespitosa, caudiculis epigaeis rosulatim foliatis. Caules floriferi oligo- phylli, 1 — 3-flori, inferne, saepe tota longitudine rufescentes, pilis nigro-glandulosis aequa- liter obsiti. Folia caudiculorum in caulina minora non transeuntia, rigidula, lineari- lanceolata, 7 — 10 mm longa, 1 ,5 — 2,5 mm lata, margine cartilagineo laxe ciliata ?el dliato- spinulosa, apice in aristam persistentem excurrentia, subtus albescentia nitida, caulina lanceolata, 4 — 6 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, rigidula, margine pilis brevibus nigro-glandu- losis dense obsita, aristata. Pedicelli nigro-glandulosi, quam flores 1 — 2-plo longi Flores hermaphroditi dichogami proterandri; sepala in anthesi non reflexa, oblongo-ovata subacuta, 3 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, superne margine et subtus pilis brevissimi^ nigro-glandulosis obsita, apice hyalino trinervia, nervis sub apice non confluentibus; petala obovata, 5,5 — 6,5 mm longa, 3 mm lata, in petiolum angustata, trinervia, nervis latcra- libus bifidis, juxta laterales ad basin callosa, lutea; stamina primum pistillum superantia, deinde aequantia; ovarium oblongo-ovoideum, in stilos dimidium ovarii aequantes rel paullum longiores saepe divaricatos exiens. Capsula ... — Fig. 32. Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 8. Cinerascentes. § 9. Sediformes. 141 Zentralasiatisches Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 3500 — 3800 m (G. Forrest n. 2034, 3034. — Blühend September 4906). f. major Engl, et Irinscher 1. c. — Folia caudiculorum 13 — 20 mm longa, 3 — 5 mm lata, caulina 7 — 10 mm longa, 2 mm lata. J. Yunnan: Likiang-Zug bei 4200 m (G. Forrest n. 6628 pr. p. — Blühend September 1910). Fig. 32. Saxifraga cinerascens Engl, et Irmscher. A forma typiea. B — E forma major. B Habitus. C Flos. D Sepala. .ETetala. — (Icon. origin. — Irmscher delin.) § 9. Sediformes Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 143 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVI1I. (191 2) 594. Caules 6 — 8 cm longi, glabri vel dense glanduloso-pilosi, pilis rufescentibus crispulis destiluti, inaequaliter foliati, foliis basalibus semper rosulatim conferlis. Folia spalhulata vel ovato-oblonga, integra, raro apicem versus dentata, non cartilagineo-marginala neque aristala. Disposilio specierum gregis Sediformes. A. Planlae 12 — 2 4 cm altae; folia basalia ultra 1,3 cm longa vel ultra ü mm lala. Petala saepe partim purpurco-colorala vel -maculala. 142 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. a. Petala lutea vel purpureo-maculata. «. Foliorum basalium lamina pilosa. I. Folia basalia dcntata. 1. Folia basalia spathulata 120. S. Bonatiana. 2. Folia basalia cuneata 121. Ä candelabriun. II. Folia basalia integra 122. .S. Dielsiana. ß. Foliorum basalium lamina glabra 123. 8. signata. b. Petala dimidio superiore purpurea 124. S. sanguih Plantae minores foliis basalibus haud ultra 1 cm longis. Petala nunquam purpureo-colorata [S. punctulatae autem purpureo- punctulata). a. Caules plurillori vel 2-flori, raro (si specimina paupera) uniflori. ct. Folia caulina ad basin inflorescentiae zb approximata. I. Folia ovata vel obovata 125. S. sedifun/i II. Folia oblonga vel lanceolata. 1. Petala aurea 126. S. umlirllulata. 2. Petala purpureo-punctulata 127. ^ punctuJata. ß. Folia caulina subaequaliter vel sursum magis remola. I. Caules normaliter plurillori. 1. Caules 1 0 cm alti vel ultra; folia anguste linearia 128. S. Vilmor'niinita. 2. Caules baud ultra 6 cm alti; folia oblonga . . 129. S. unguiculata. II. Caules normaliter 2 — 1-flori. 1. Folia haud aristulata 130. S. Limprichtii. 2. Folia apice aristulata 131. S. aiirantiaca. b. Caules plerumque uniflori, ad foliorum axillas gemmiferi; folia pilosa. a. Folia linearia 132. S. gemmigera. ß. Folia ovata •. 133. & gemmulig c. Caules uniflori, non gemmiferi, raro biflori. «. Caules floriferi supra rosulam laxe foliati. I. Folia basalia glabra. 1. Caules plurifoliati 134. S. chrgsantlta. 2. Caules paucifoliati 135. S. serpylli folia. II. Folia basalia ciliata vel glanduloso-ciliata. 1. Petala late obovata, fere orbicularia . . . . 136. S. drabiformis. 2. Petala elliplica vel oblonga 137. S. cl/rysaiithoides. ß. Caules floriferi superne aphylli. I. Folia caudiculorum fimbriata, sed ciliata vel glan- duloso-ciliata, pilis inlerdum valde sparsis. 1 . Flores longc pedicellati. * Petala plurinervia 138. S. l'niltii. ** Petala 3 — 5-nervia. f Folia spathulata, latitudine sua 4 — 5-plo longiora. Petala oblonga quam sepala triplo longiora. Q Sepala dense glanduloso-ciliata . . . 139. S. UonakJimsis. OO Sepala glabra 14o. S. imnella. ff Folia obovata, latitudine sua circ. duplo lon- giora. Petala late elliptica breviter un- guiculata, quam sepala vix duplo longiora. 141. 2. Flores subsessiles Kkl.S.Jacqu II. Folia caudiculorum margine fimbriato-ciliata, cetc- rom glabra. Petala aurea 1*3. S. perptuilla. Saxifraga. — Sect. i. llirculus. — § 9. Sediformcs. 143 III. Folia caudiculorum glaberrima. Petala viridescentia vel nulla. 1. Folia laxe imbricata, oblonga 144. cm longa, integra, parte superiore latc ovata subacuta, 0,7 — 0,8 mm lata, inferne Fig. 33. A— E Saxifraga BonaUafta Engl, et Irmscher. ji Habitus. B Flos. C Pistillum juven- culum. D Bepalum. .EPetala. — F— 11 S. Dielsiana En^I. et Irmscher. F Flos sepalo el | 2 defumptts. G Pistillum. II Folium. — (Icon. origin. — Irmscher delin.) Saxifraga. — Sect. 8. Hirvulus. — § 9. Sediformes. 145 in cuneato-angustata, margine atque lamina pilis brevissimis glandulosis dense ob- sita; folia caulina oblongo-spathulata acuta, 1,4 — 1,6 cm longa, 4 — 6 mm lata, integra, lamina atque margine pilis quam ei foliorum basalium paullum longioribus obsila. In- florescentiae rami erecto-patentes, 4 — 5 cm longi, bracteis lanceolatis circ. 8 — 10 mm longis, 1,5 — 2 mm latis instructi, ut pedicelli glanduloso-violaceo-pilosi, pluri (3 — 4)- tlori; sepala suberecta lineari-lanceolata acuta, 5 — 6 mm longa, 1,5 mm lata, margine atque subtus pilis incoloratis glandulosis obsita, trinervia, nervis sub apice confluentibus, lateralibus saepe bifidis; petala oblongo-ovata, in unguem abrupte angustata, circ. 6,5 nun longa, 2,5 mm lata, trinervia, basi juxta nervös laterales callo hemisphaerico instructa, lutea; stamina pistillum fere aequantia; ovarium oblongo-ovoideum in stilos graciles ab initio dimidium ovarii aequantes erectos stigmate parvo instructos exiens. Capsula . . . Fig. 33F—H. Zentralasiatisches Gebiet. G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu (Soulie n. 2332 — Blühend am 7. Aug. 1894 — Herb. Berlin), an Felsen um 2300 m (E. W.Wilson n. 3614 — Herb. Kew). 123. S. signata Engl, et Irmscher in Not. Bot. Card. Edinb. XXIV. (1912) 143, pl. 99 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 597, Fig. 12 A—G. — Caules erecti 0,8 — 1,8 dm longi laxe aequaliter foliati, pluri-(5 — 17)-flori, tota longiludine atroviolacei densissime pilis brevibus glandulosis violaceis obsiti. Folia basalia spathulata rosulatim dense conferta, 1 — 1 ,5 cm longe petiolata, lamina orbiculari-ovata vel rhomboidea, 3 — 5 mm longa, 2 — 4 mm lata, margine pilis brevibus setosis dense obsita, caulina oblonga spathulata, 10 — 15 mm longa, 3 — 4 mm lata, supra atque margine pilis violaceo-glan- dulosis instructa. Flores majusculi hermaphroditi dichogami proterandri; inflorescentiae racemosae rami laterales angulo 60 — 80° patentes 6 — 7 cm longi, plerumque bibrac- tcolati, biflori, atroviolacei, ut pedicelli pilis brevibus violaceo-glandulosis densissime obsiti; sepala in anthesi reflexa, lineari-lanceolata, obtusa, 7 — 9 mm longa, 2 — 3 mm lata, margine et laminae parte superiore breviter glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluentibus, lateralibus bifidis; petala oblongo-ovata, in unguem abrupte angustata circ. 8 mm longa, 3 — 4 mm lata, trinervia, basi juxta nervös laterales ecallosa, auran- tiaca, margine inferioris dimidii purpureo-punctulata; stamina pistillum primum supe- rantia; ovarium late ovoideum in stilos brevissimos conniventes vel erectos stigmate parvo instructos exiens, atroviride. Capsulae ovoideae stili breves divaricati. — Fig. 34-4 — G. Zentralasiatisches Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 3800 — 1600 m (G. Forrest n. 2958, 6574 — Blühend im September). G. Provinz des alpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu (Soulie n. 1331 — Blühend am 7. Aug. 1894 — Herb. Berlin, n. 632 — Herb. Kew). 124. S. sanguinea Franch. in Journ. de Bot. VIII. (189 4) 295: Engler et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 598, Fig. 12/7— L. — Annua?, tota praeter folia basalia pilis glanduliferis dense obsita, caule 8 — 15 cm longo, e medio paniculalo-ramoso dense foliato. Folia crassiuscula, basalia congesta, imbricata, 5 — 7 mm tantum longa, antice 2,5 mm lata, spathulata, antice argute cartilagineo-denticulata. (siccitate corru- gata), apice uniporosa; folia caulina sparsa, sessilia, lineari-oblonga, circ. 1 cm longa, margine pilis glanduliferis dense ciliata. Rami floriferi plus minus patentes, circ. 5 cm longi, prophvllis lineari-oblongis 6 — 4 mm longis patentibus atque rcmotis instructi, pedicellis flori aequilongis vel eo longioribus; sepala viridia, ovato-lanceolata, dense glanduloso-ciliata, 2 mm longa reflexa; petala lanceolata acuta, quam sepala triplo longiora, breviter unguiculata, superne intense sanguinea, inferne rosea vel albida, punctis purpureis conspersa, intertum tota concolora fusco-rubra, 5 — 6 mm longa, 1,8 mm lata; nina petalis paullum breviora, antheris orbicularibus nigris; ovarium brevissime in- ferum, ovoideum, in stilos duplo breviores paullum divergentes exiens. Capsula sub- globosa stilis fere aequilongis divergentibus. — Fig. 34// — L. A Kngler, Das Ptaauanieh. IV. (Babiyopkyta niphonugaiua) 117. .S»xifn<». ^ 146 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Zentralasiatisches Gebiet. G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: am Paß Tsclu-to-schan bei Tongolo (Soulie n. 109 — Herb. Mus. Paris), Ta-tsien-lu, bei 3000 — 4500 m (Pratt n. 605 — Herb. Berlin). Fig. 34. A — O Saxifraga signata Engl, et Irmscher. A Habitus. B Folium basilare. CBra> D Flos. E Scpalum. F Pilus sepali. O Pctalum. — II— L S. sanguinca Franch. 7/ Habitus. J Folium basilare. A* Flos. L Pctalum. — Icon. origin. 185. S. sediformis Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (191t) 144, pl. 100 et in Engl. Bot. Jahrb. Xl.VIII. (191t) 599, Fig. 13-1. — Dense caei tosa, caulibus i — 8 cm longis, densiuscule aequaliler foliatis, pluri-(t — 9)-floris. in rafescentibus, Iota longitudiue pilis longis glanduliferis Bubviolaceis obsitis. Folia in- feriora conferÜm rosulata, spathulata, 5 — 8 mm longa, 1,5 — 3 mm lata, ut pedicelli Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 9. Sediformes. 147 :)5. A—D Saxifraga scdiformis Engl, et Irmschcr. A Habitus. D Flos. C Scpala. I> i. — K— 11 S. iimbellulata Hook. f. et Thoins. E Habitus. F Flos. G Sepala. //Petala.— U S. ungiiiculata Engl. ./ Habitus. A' Flos. /, Sepala. Af Petala. — tf—Q S. puurtula/a ). Ä' Habitus. 0 Flos. 7' Sepala. (J Petala. — (Icon. origin. — Irnischer delin. <0< 148 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. pilis longis fusco-glandulosis dense obsiti; sepala in anthesi reflexa, ovata acuta, 3 — 3,4 min longa, 1,5 mm lata, subtus atque marginc glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice in verruculam oblongam confluentibus ; petala oblongo-ovata in unguem ab- rupte angustata, 5 — 6,5 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, trinervia, basi juxta nervös late- rales callosa, lutea; stamina pistillum fere aequantia; ovarium oblongo-ovoideum in slilos dimidium ovarii aequantes stigmate parvo instruclos exiens. Capsula ovoidea stilis divaricatis coronata. — Fig. 35-4 — D. Zentralasiatisches Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 4200 — 4600 m (G. Forrest n. 2912, 6355 — Blühend August, September); Pe-long-tsin um 3300 m (Maire in Herb. Bonati n. 282 0- 126. S. umbellulata Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. IL (1857) 71 ; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 222; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 395; Engl, et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 600, Fig. \3E—IL — Dense caespitosa, caudi- culis brevibus dense foliatis, caulibus 6 — 8 cm longis, inferne dense rosulatim foliatis, supra rosulam subnudis, deinde sparse et altius iterum densius foliatis, 2-pluri (5 — 9)- floris, corymboso-paniculatis, ubique breviter glanduloso-pilosis. Folia caudiculorum et rosularum crassiuscula spathulata, lamina bi*eviter ovali eglanduloso-ciliata in petioluin latiusculum sensim angustata, tota 6 — 7,5 mm longa, lamina circ. 2,5 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, petiolo circ. 1 mm lato; folia caulina anguste oblonga, obtusiuscula, circ. 6 mm longa, 1 — 1,2 mm lata. Inflorescentia subumbellata, pedunculis 2 — 3,5 cm longis ex axillis foliorum superiorum saepe modo involucri congestorum orientibus 1 — 2-floris, prophyllis parvis circ. 2 mm longis, pedicellis tenuissimis; sepala hypanthio brevi rotundato inserta, subtriangulari-oblonga, ± glanduloso-pilosa, circ. 2,5 mm longa; petala obovato-oblonga, quam sepala fere triplo longiora, 3 — 5-nervia aurea; stamina dimidium petalorum aequantia, filamentis subulatis, antheris didymis; ovarium breviter ovoideum sepala subaequans, in stilos breves divergentes exiens. Capsula breviter ovoi- dea, stilis divaricatis. — Fig. 35 2? — H. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: >Südl. Tibet«: ober- halb Lhasa (H. J. Wal ton — Blühend August 190 4); Chumbi, Kung-pu (Dr. Kings Collector, Dungboo — Blühend August 1882). — Sikkim, um 4000 — i(i(»0 m (Hooker f.), Tangu (Smith et Cave n. 2558); Cholamo, 5000 m (Ribu u. Bhomoo — Herb. Bot. Gart. Calcutta n. 5456 — Blühend Sept. 1911); im nordwestlichen Sikkim, Llonakh, häufig auf Wiesen, Thango und Giagong, 4300 — 5300 m (W.W. Smith u. Cave n. 2159, 2223, 2366, 2455, 2558, 2723 — Herb. Calcutta). 127. S. punctulata Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912)601, Fig. 13iV— Q. — Dense caespitosa. Caules breves 2 — 5 cm longi inaequaliter foliati, foliis caulinis Bupe- rioribus valde approximatis, pluri (2 — 3)-flori, raro uniflori, pilis glanduliferis brevibus dense obsiti. Folia inferiora confertim rosulata, carnosa, late spathulata, circ. 4,5 — 6 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, margine breviter glanduloso-pilosa, caulina sessilia lanceolata obtusa, 5 — 6 mm longa, circ. 1,5 mm lata, margine atque supra breviter glanduloso- pilosa, nervis sub apice in callum foveola instruetum confluentibus, superiora plerumque approximata mediis conformia. Pedicelli plerumque caulibus foliatis aequilongi, quam flores circ. 3-plo longiores, pilis glandulosis brevibus dense obsiti; sepala in anthesi non reflexa, ovata subacuta, 2,5 — 3 mm longa, margine atque subtus dense glanduloso- pilosa, 3 — 5-nervia, nervis sub apice in verruculam confluentibus, lateralibus plcrumqu«' bifidis; petala elliptico-oblonga, 6 — 7 mm longa, 2,5 — 3 mm lala, trinervia, nervis late- ralibus bifidis, ecallosa, lutea dimidio inferiore purpureo-punclata; Btamina pistillum aequantia; ovarium late ovoideum in stilos brevissimoa BÜgmate parvo instruclos exiens. Capsula ovoidea stilis divaricatis. — Fig. 35i^ — (J. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: » Süd 1. Tibet«, Chumbi (Dungboo, im Jahre 1878 — Derb. Bot <>:irt . Calcutta). Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 9. Sediformes. 149 128. S. Vilmoriniana Engl, et Irmschcr in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 600, Fig. 1 4. — Laxe caespitosa, caulibus 0,9 — 2 dm longis, laxe vel densiuscule aequaliter foliatis, plerumque pluri-(3 — 8)-floris, raro unifloris, inferne vel tota longitudine rufes- centibus, inferne glabris, snperne laxe breviterque glanduloso-pilosis.* Folia basalia ob- longo-spathulata, circ. 5 — 6 mm longa, superne circ. 1,5 mm lata, trinervia, margine laxe pilis brevibus glandulosis strictis obsita, caulina sessilia oblongo-lanceolata, saepius recurva, circ. 6 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, margine densiuscule glanduloso-pilosa. Flores prolerandri; pedicelli quam flores 3 — 4-plo (rarius 5 — 6-plo) longiores, pilis brevibus glan- dulosis dense obsiti; sepala in anthesi reflexa, oblongo-ovata, subacuta, circ. 1,5 mm longa, inferne breviter glanduloso-pilosa, 3-nervia, ner- vis sub apice non confluentibus; petala quam sepala triplo longiora, elongato-oblonga, in unguem sensim angustata, circ. 4,5 mm longa, 1,5 mm lata, trinervia, ecallosa, lutea; stamina ovarium primum superantia; ovarium ovoideum in stilos breves paulum divaricatos stigmale parvo instruetos exiens. Capsula oblongo-ovata. — Rg. 36. Zentralasiatisches Gebiet. G. Provinz des alpinen und sub- alpinen Sz-tschwan: Ta-tsien-lu, Tongolo (J. A. Soulie n. 2585, ca. 16 — 20 cm hoch, scheint von feuchterem Standort zu stammen. — Blühend August 1894; n. 2326, ca. 12 cm hoch, Stengelblätter gedrängter als bei vorigen Pflanzen — Blühend August 1894 — Herb. Berlin), Ta- tsien-lu, um 3000 — 4500 m (Pratt n. 575 — Herb. Berlin, Pratt n. 488 — Herb. Kew), um 4900 m (E. II. Wilson n. 3589 — Herb. Kew). 129. S. unguiculata Engl, in Bull. Acad. St. Petersbourg XXIX. (1883) 118 et in Maxim. Diagn. pl. nov. asiat. V. in Melang. biolog. XI. (1883) 716; Eogl. et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 601, Fig. 13/— M. — Caespitosa, caudiculis epigaeis tenuibus, caulibus adscendentibus tenuibus circ. 1 dm longis, foliatis, internodiis 5 — 10 mm longis, infime sparse, mperne densius glanduloso-pilosis. Folia in- feriora atque turionum spathulata obtusa, con- cava, 6 — 8 mm longa, apicem versus 2 — 2,5 mm longa, a medio apicem versus ciliata, folia cau- lina toto margine glanduloso-ciliata, media fere I < in, superiora 5 — 3 mm longa, summa a flore ttiininali circ. 2 — 2,5 cm remola. Floris hypan- thium breviter turbinatum dense glanduloso-pilo- surn, sepala subovata obtusa, margine eciliata, 2,5 mm longa, basi 1,5 mm lata, re- Bexa; petala oblongo-elliptica distinete unguiculata quam sepala triplo longiora, 7 mm longa, 1,5 mm lata, ungue ultra 0,5 mm longo instrueta, supra imam lerliam partem ■ illis 2 parvis plus minusve distinetis instrueta, lutea, ad medium usque striis auran- ts notata, demum flava; stamina subulata dimidium pelalorum aequantia; ovarium breviter ovoideum, fere 3 mm longum, in stilos 1 mm longos exiens. — Fig. 35 7 — M. Fig. 36. Saxifraga Vilmoriniana Engl, et Irmschcr. A Habitus. B Flos. C Se- palum. D I'etalum. E Fructus. F Pilus sepali. O Folium basilare. — Icon. origin. 150 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Zentralasiatisches Gebiet. H. Provinz des alpinen und subalpinen Kansu: Tangut, in der alpinen Region bei der Alpe üshachar dsargyn um 3500 — 3800 m ü. M., aufwiesen am Bach (Przewalski n. 360 — Blühend im Juni 1880 — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). f. auctiflora Engl. I.e. 717. — Gaules ramulo unifloro ex axilla folii Ultimi proveniente, prophyllis 1 — 3 instrueto aueti; folia caulina media atque superiora ob- longa vel lanceolata. Kansu: Tangut, Dshachar dsargyn, mit der Hauptform (Przewalski n. 360 pr. p.), am Nordabhang des nördlich vom Tetung-Fluß gelegenen Joches, häufig zwischen Steinen (Przewalski n. 251 — Blühend im Juli 1872). 130. S. Limprichtii Engl, et Irmscher in Nolizblatt Kgl. Bot. Gart. Mus. Dahlem, VI. (1913) n. 51 p. 36. — Caulis erectus circ. 4 — 7 cm longus simplex densiuscule folialus, pauci (l — 2)-florus, tota longitudine pilis brevissimis nigro-glandulosis irregulariter ob- situs. Folia basalia rosulatim conferta, carnosula, euneata vel spathulata, i — ü mm longa, 1 — 1,5 mm lata, integra, glaberrima, raro margine ciüis singularibus obsit.i. caulina sessilia oblonga vel obovato-oblonga, 5 mm longa, 1,5 mm lata, apice minute hjalino-cuspidata, integra, margine pilis brevissimis glanduliferis dense obteeta, omnia nervis sub apice in callum foveola instruetum non confluentibus. Pedicelli longiusmli 13 — 17 mm longi, ut caulis brevissime, sed densius nigroglanduloso-pilosi; sepala in anthesi non reflexa, sed post anthesin oblonga, obtusa, 1,5 — 1,8 mm longa, circ. 1 nun lata, margine glabra, extus pilis brevibus nigro-glandulosis densiuscule obsita, trinervia, nervis subparallelis apice non confluentibus; petala elliptica, 4,5 — 5,5 mm li 2,3 — 3 mm lata, basi in unguem brevem contraeta, trinervia, nervis lateralibus bifidis, ecallosa, lutea, dimidio inferiore ... punctata; stamina pistillum primum superantia, deinde aequantia; ovarium late ovoideum 2,5 mm longum in stilos breves stigmate parvo in- struetos exiens. Capsula ovoidea stilis divaricatis instrueta. Temperiertes Ostasien. Provinz des nördlichen China: Tschili, Hsian, Wu-tai-schan, Felsen des Gipfels um 3250 m (Limpricht n. 578 — Blühend am 3. August 1912 — Herb. Berlin). 131. S. aurantiaca Franch. PI. Delav. (1890) 236. — Laxe caespitosa, pumila, cau- diculis bx'evibus supra terram tota longitudine foliatis, caulibus floriferis gracilibus inferne glabris et conferte foliatis, medio et superne pilis paucis glanduliferis obspersis et pauci- foliatis, unifloris vel 2 — 3-floris, 4 — 10 cm longis. Folia omnia confonnia linearia vel lineari-lanceolata, parce ciliolata, apice breviter aristata, 6 — 2,5 mm longa, 1 — 0,5 min lata. Flores laterales (si adsunt) peduneulo tenuissimo insidentes; sepala hypanthio piano inserta ovata, obtusa, glabra, 2 — 2,5 mm longa, trinervia, nervis apice confluen- tibus; petala oblonga quam sepala duplo vel paullum magis longiora, im.i basi breviter contraeta aurantiaca; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium ovoideum in stilos breves, stigmate incrassato coronatos exiens; Capsula breviter ovoidea, 3 mm longa, stilis triplo brevioribus divergentibus. Zentralasiatisches Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: auf dem Tsang-schan um 4000 m (Delavay — Herb. Mus. Paris, Herb. Berlin); Likiang, um iOOO m (Delai — Herb. Mus. Paris). — Blühend Juli, August. 132. S. gemmigera Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 366. — Laxe spitosa caudiculis sparse, turionibus apice dense foliatis, caulibus floriferis circ. 6 — • longis inferne dense rosulatim, deinde ultra medium irregulariter sparse foliatis, inferne glabris apice breviter glanduloso-pilosis, unifloris. Folia omnia subaequalia crassiuscula, inferiora lanceolata vel late oblanceolata remote ciliolata, 3,5 — 5 mm longa, 1 — 1,5 nun lata, trinervia, nervis apice confluentibus; folia caulina linearia obtusiuscula, glabra vel glanduloso-ciliata, 3,5 — 5 mm longa, nonnulla gemmas foliorum obovato-lanceolatorum gerentia; sepala breviter oblonga obtusa vel subovata, 2,5 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, glabra, reflexa; petala oblonga quam sepala duplo longiora, breviter unguiculata, tri- Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 9. Sodif'ormes. 151 neivia, 5 — 5,5 mm longa; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium breviter ovoi- deum in stilos breves erectos exiens. Capsula ovoidea stilis brevibus divergentibus coronata. Zentralasiatiscbcs Gebiet. H. Provinz des alpinen und subalpinen Kansu ut\d Schensi: auf dem Gipfel des Ta-pai-scban (Giraldi n. 1183, 5423, 5425. — Blühend und fruchtend im August 1894 — Herb. Florenz), auf dem Berge Miao-Wang-san des Distriktes Pao-ki-sun (Gi- raldi n. 5422. — Fruchtend im Juli 1899 — Herb. Florenz). 133. S. gemmuligera Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLVlll. («9 12) 601. — S. un- guiculata Engl, cc gemmuligera Engl, in Maxim. Diagn. pl. nov. asiat. V (1883) 716. — Caespitosa, caudiculis brevibus, turionibus brevibus apice dense et caulibus flori- feris 8 — 10 cm longis subaequaliter remotiuscule foliatis, subtus glabris, sursum plus minusve glanduloso-pilosis, unifloris. Folia infima brevia obovata, superiora turionum atque inferiora caulina spathulata glanduloso-pilosa, obtusa, circ. 7 — 8 mm longa, tri- niMvia, nervis apice in foveolam confluentibus, caulina media atque superiora oblonga vel subovato-oblonga, 8 — 6 mm longa, 2 mm lata, glanduloso-ciliata. Floris sepala hypan- thio latiusculo inserta, ovata, 3 — 5-nervia, 3 — 3,5 mm longa, glabra vel pilis glandu- liferis paucissimis instructa, 3 — 5-nervia; petala oblonga brevissime unguiculata, quam sepala plus duplo longiora, 8 mm longa, 2 mm lata; stamina dimidium petalorum aequantia, antheris didymis; ovarium breviter ovoideum, in stilos breves antheras attingentes exiens. Zentralasiatisches Gebiet. H. Provinz des alpinen und subalpinen Kansu: Tangut, auf dem Gebirgszug nördlich vom Tetung-Fluß, in der obersten alpinen Begion, sparsam an Quellen (Prze- walski n. 221. — Blühend im Juli 1872 — Herb. Bot. Gart. Petersburg, Herb. Berlin). 134. S. chrysantha A. Gray in Proc. Amer. Acad. XII. (1877) 83; Engl, et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XLVHI. (1912) 602, Fig. 15^4— D, non Franchet. — S. hircidus A. Gray in Amer. Journ. Sc. II. 33 (1862) 409 — S. serpyllifolia A. Gray in Proc. Amer. Acad. VI. (1863) 62 — Leptasea chrysantha (A. Gray) Small in North Amer. Fl. XXII. (1905) 152. — Caespitosa, turionibus brevibus inferne remotiuscule, apice dense foliatis, caulibus floriferis 3 — 5 cm longis, inferne glabris, superne minutissime glanduloso-pilosis in- ferne dense rosulatim, medio et superne sparse foliatis, 1 — 2-floris. Folia turionum et basalia caulium floriferorum subcoriacea glaberrima spathulata, margine leviter reflexo, circ. 10 mm longa, ex parte superiore 2 — 3 mm longo et 2 mm lato in petiolum 5 — 7 mm longum, 1 mm latum sensim transeuntia, parte apicali leviter recurva; folia caulina erecta, ascendentia, lineari-oblonga, 7 — 5 mm longa, circ. 1 mm lata, 3 — 5-nervia, nervis apice confluentibus. Flores subdioeci; sepala breviter oblonga, obtusa, subtus atque margine ininutissime glanduloso-pilosa, reflexa; petala late ovata, breviter unguiculata, 6 — 7 mm longa, circ. 4 mm lata, 5-nervia; stamina in floribus masculis petalorum longitudine 2/s aequantia atque ovarium subglobosum superantia; staminodia in floribus femineis staminibus conformia, at petalorum dimidium aequantia, antheris minimis: ovarium florum femineorum globoso-ovoideum, dimidium petalorum aequans in stilos erectos triplo brevi- ores contractum. — Fig. 37 A — D. Pazifisches Nordamerika. B. Provinz der Bocky Mountains. — Mittlere Bocky Mountains: Colorado (G. Engelmann. — Blühend August 1874), Gray's Peak, um 4300 m (E. Jonas n. 711. — Blühend August 1878), Longs Peak (Moseley. — August 1,896), Sheepmoun- tains (Dornsay. — Blühend August 1885), Araphoa Peak (W. P. Cockerell); S\\\- Colorado, um 3800 — 4000 m (C. A. Purpus n. 538. — Blühend im Juli 1892). Südl. Bocky Mountains: Neu-Mexiko, Truchas Peak (W. P. Cockerell). 135. S. serpyllifolia Pursh Fl. Amer. sept. I. (1814) 311; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 405; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 25; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 209; Engl, et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XLVHI. 191 2 , Fig. 15J— M\ Sternb. Suppl. II. (1831) 93, t. 14; Torr, et Gray, Fl. North Amer. I. (1840) 566; Ledeb. Fl. ross. IV. (18 44) 210. — S. tHscfieri Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 22. — S. plant folia Sternb. ex Cham, in Linnaea VI. (1831) 556 nee Lapeyr. — S. hicolor Sternb. Suppl. II. (1831) 152 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 49, t. 14. — Leptasea scrpyllifolia (Pursh) Small in North Amer. Fl. XXH. (1905) 152. — Caespitosa caudiculis lignosis valde ramosis, caulibus floriferis circ. 2 — 4 cm lon^is. inferne dense foliatis, medio foliis paucis instructis, inferne glabris, superne pilis brevissimis glanduliferis purpureis obsitis, unifloris. Folia turionum atque caulina basalia imbricata, spathulata, obtusa basin versus angustata, rigidiuscula, laete viridia, versus basin purpura- scentia, circ. 6 — 7 mm longa, antice 1,5 — 1 mm lata, glaberrima, subtus convexa, apice recurva, caulina media pauca oblonga, obtusa, apice foveola minuta instructa. Flores sub- dioeci, hypanthio latiusculo brevissimo, glanduloso-piloso instructi; sepala ovata obtusa minutissime glanduloso-ciliata, circ. 2,5 mm longa, 3 — 5-nervia, nervis apice confluentibus: petala obovata vel late ovalia in unguem brevem abrupte contracta vel supra unguem brevissime auriculata vel sensim in unguem transeuntia (in eodem flore), quam sepala circ. triplo longiora, 6,5 mm longa, aurea, trinervia vel nervis lateralibus ramosis ö-nervia; stamina in floribus masculis dimidium petalorum, in floribus femineis dimidium pistilli aequantia; ovarium annulo nectarifero lato et crassiusculo instructum in floribus masculis breve subglobosum, in floribus femineis ovoideum, in stilos breviores erectos paullum divergentes exiens. — Fig. ZU — M. Arktisches Gebiet. b. Arktisches Sibirien: Taimyrland, am Taimyrfluß von 73 1/2° bis zur Mündung unter 75° 36' (Middendorff — Blühend Juli, fruchtend August), Kap Tscbeljuskin, Preobascheni-Insel (F. R. Kjellman, Vega-Expedition 1878 — 80. — Herb. Berlin). C. Beringsmeerländer — Tschuktschenland: Lütke-Hafen (Aurel und Arthur Krause n. 161. — Blühend und fruchtend im August 1881), Konyani-Bai (Kjellman, Vega-Exped.), Lorenz-Bai (Cham isso, Aurel und Arthur Krause n. 161a. — Herb. Berlin), Lorenz-Insel (Chamisso). Pribylow Insel St. Paul (Macoun). Cap Newnhani (Nelson), Unalaschka (Eschscholtz, Chamisso. — Herb. Berlin). Var. viscosa Trautv. PI. imag. et descr. fl. ross. 111. 1844 et in Fl. taimyr. in Middendorff's Reise I. 2. (1856) 42. — S. Pallasiana Sternb. Suppl. II. (1912) 19, t. 22. — S. serpyllifolia var. Pallasiana (Sternb.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 210. — Tota planta magis robusta caule pilis glanduliferis magis obtecto. Folia caulina plura, basalia erecta, haud reflexa. Petala paullum majora 7 mm longa. Subarktisches Gebiet. — Subarktisches Sibirien: Altai, in dem Korgon- Gebirge (Pallas in Herb. Willd. n. 8 443 als S. scapigera Willd. 136. S. drabiformis {drabaeformis) Franch. PI. Delav. (1890) 235; Engl, et Irmscb. in Engl. Bot. Jahrb. XL VIII. (1912) 602, Fig. 15 N — Q. — Laxe caespitosa, caudiculis elongatis foliatis, caulibus floriferis inferne aequaliter foliatis glabris, supra folia sparse glanduloso-pilosis. Folia caudiculorum inferiora remota, obovato- spathulata, parva, superiora atque caulina lanceolata obtusiuscula, margine anteriore pilis glanduliferis ciliala, circ. 8 — 12 mm longa, 2 mm lata. Flores virginei nutantes deinde erecti; sepala ovata obtusa, 3 mm longa; petala quam sepala duplo longiora orbiculari- obovata, breviter unguiculata, aurea, trinervia, 5 mm longa et 4 mm lata; stamina dimidium petatoram superantia; ovarium liberum breviter ovoideum, in stilos brevissimos erectos exiens. — Fig. 37 N—Q. Zentralasiatisches Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 40no m (Delavay. — Blühend August 1866 — Herb. Mus. Paris, Berlin), bei 3800— 490n m (G. Forrest n. 2956, 3025, 6681. — Blühend September 1906, 1910 — Herb. Edinburgh, Berlin). 137. S. chrysanthoides Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 145 et in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 602, Fig. 15i£— //. — S. ckrysaniha Franch. PI. Delav. (1890) 236. — Caespitosa, caudiculis brevibus apice et caulibus flori- feris 2 — 3 cm longis inferne densiuscule foliatis, caulibus tota longitudine usque ftd hypanthium longe ferrugineo-pilosis, unifloris. Folia caudiculorum et inferiora caulina lanceolata vel lanceolato-oblonga, elongato-spathulata, margine anteriore eiliata, 4, ■"> — s.ivü'raga. — Sect. 2. Hirculus. — § 9. Scdiformes. 153 i i 17. A—D Saxifraga chrysantha A. Gray. A Habitus. BFlos. CSepala. D Pctala. — E—ll S. (hrysanthoides Francli. E Habitus. F Flos. O Sepala. // Petala. — J—M S. ser- pyllifoliu l'ursh. J Habitus. K Flos. L Sepala. M l'etala. — N— Q S. drabiformis Franch. N Habitus. 0 Flos. P Sepalum. Q Petalum. — (Icon. origin. — Irmscher delin.) 154 \ Knglcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. .'i,ö ram longa, 1 mm lata, folia caulina media linearia erecta ciliata et spnrse pi- losa. Floris hypanthium parvum, sepala oblonga, circ. 3 mm longa, raargine parce glanduloso-pilosa, trinervia, nervis apice confluentibus; petala oblonga, distincte unguiculata, trinervia, 6 mm longa, 3 mm lata; stamina dimidium petalorum superantia; ovarium ovoideum in stilos duplo breviores exiens, cum stilis stamina aequans. — Fig. 37 E — //. Zentralasiatiscbes Gebiet. F. Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Likiang-Zug bei 4000 m, n Felsspalten der Schneeregion (Dclavay — Herb. Mus. Paris), bei 3800 — 5300 m (G. Forrest n. 2786, 5998, 6251 — Blühend Juli bis August — Herb. Edinb.). 138. S. Prattii Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. Beibl. n. H4 (1914) 44. — Laxe caespitosa caudiculis hypogaeis brevibus gracilibus, tenuibus repentibus, turiones et caules floriferos emittentibus, cataphyllis parvis obovalis I — 1,6 nun longis sparsim obsitis, caulibus floriferis suberectis, circ. 5 cm longis, densiuscule foliatis, 1 — 2-floris, glaberrimis. Turiones 1,5 — 2,5 cm longi, cataphyllis obovatis vel oblongo- obovalis 1 — 2 mm longis sparsim, apice foliis breviter spathulatis margine •ciliatis con- fertim rosulatis instructi. Folia caulina inferiora margine stricto-ciliata, apice reflexa, quam media minora, media et superiora spathulata, 3 — 5 mm longa, superne 1,2 — 1,7 mm lata, obtusa, superiora subacuta. Pedicelli glaberrimi 2 — 2,5 cm longi, midi; sepala horizontaliter patentia, late ovata, 1,5 — 2 mm longa et aequilata, apice sub- rotundata, glaberrima, pluri-(5 — 7) nervia, nervis sub apice in verruculam confluentibus; petala obovata, 6 — 7 mm longa, 3 — 3,5 mm lata, apice subacuta, basi non unguiculata, nervis lateralibus quadrifidis plurinervia, lutea; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium subsuperum, ovoideum, in stilos breves stigmate parvo coronatos contractum. Capsulae ad y3 longitudinis inferae ovoideae stilis divaricatis coronatae. — Fig. 38. Fig. 38. Saxifraga Prattii Engl, et Irmsch. A Habi- tus. B, C Folia surculi. D Folium caulinum. E Flos. F Sepalum. ö Petalum. E Pilus caulis. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit.) Fig. 39. Saxifraga nanetta Enj lnii-cli. .1 Habitus. Bf C Folia sur- culi. D Folium caulinum. E F Sepalum. O Petalum. //, J Pili caulis. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit) Zentralasiatisches Gebiet. G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: West-Sz-tschwau und tibetanische Grenze, bei Ta-tsien-lu, um 2500 — 4000 m (A. E. Pratt n. 612. — Herb. Kew). Aota. Haec species ab omnibus afflnibus petalis plurinerviis diflferL Saxifraga. — Scct. t. Iliivulus. — § 9. Sediformes. 155 139. S. llonakhensis \\ . W. Smitli in Rccords of Bot. Survey of India IV n. 5. (4 94 4) 1 92. — Laxe caespitosa, caulibus 4 — 6 cm longis debilibus, fere glabris, laxius- cule foliatis. Folia caulina inferiora multa lineari-lanceolata, margine rcvoluta, ciliata, interdum aristata, 4 — 5 mm longa, 4 mm lata, superiora similia laxius disposita. Pedunculus circ. 4 cm longus pilis albis glanduligeris sparse obsitus; sepala ovata vel oblonga, obtusa, glabra, circ. 3 mm longa; petala obovala 4 — 5 mm longa, trinervia, lutea; stamina sepala aequantia; ovarium anguste ovoideum, in stilos rectos parallelos subaequilongos stigmate majusculo coronatos contractum. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalava; im nordwestlichen Sikkim, bei Thango um 4600 m (W. \V. Smith und Cave n. 2686 — Herb. Bot. Gart. Calcutta); Llonakh, 4800 m (\V. \V. Smith und Cave n. 2049 — Herb. Bot. Gart. Calcutta); Cholamo 5300 m (Ribu und Hhomoo n. 5464 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). — Blühend Juli — September. Nota. Ab autore haec species cum S. palpebrata Hook. f. comparatur, a qua differt stilis longis rectis. 4 40. S. nanella Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. Beibl. 4 14 (49 4 4) 44. — Humilis, caudiculis epigaeis repentibus tenuibus turiones et caules floriferos emittentibus, caulibus floriferis erectis vel ascendentibus circ. 4,5 cm longis, sparsim foliatis uni- (rarius bi-) floris, simplieibus, exceptis pedicellis glaberrimis. Turiones 8 — 4 5 mm longi, ascendentes, cataphyllis oblongo-obovatis 4,5 — 2 mm longis et 0,7 — 4,2 mm latis sparsim obsiti, apice foliis oblongo-spathulatis 2,5 — 3 mm longis margine sparsim breviter ciliatis confertim rosulatis. Folia caulina crassiuscula, apice non reflexa mar- gine sparsim breviter glanduloso-ciliata, inferiora mediis minora, spathulato-oblonga vel oblonga, 3 — 4,5 mm longa, \ — 4,5 mm lata, obtusiuscula. Pedicelli pilis brevissimis glanduliferis sparsim obsiti, 6 — 9 mm longi, nudi; sepala reflexa, ovata, 4,3 — 4,5 mm longa, 0,8 — 1 mm lata, obtusa, glaberrima, trinervia, nervis sub apice confluentibus; petala oblonga, 4,5 mm longa, 4,5 mm lata, basi in unguem brevissimum sensim an- gustata, trinervia, lutea; stamina dimidium petalorum superantia; ovarium superum ovoideum basi disco mellifero instruetum in stilos breves stigmate minuto coronatos contractum; carpella stilis exceptis connata. — Fig. 39. Zentralasiatisches Gebiet. D. Provinz des tibetanischen Hochlandes: bei 35°,2I nördl. Br. und 94°,40 östl. La. um 5000 m ü. M. (Wellby und Malcolm — Blühend am 4 2. August 4 896 — Herb. Kew). Nota. Haec species gracillima affinis est Saxifragae ungniciUatae, attamen ab ea differt caule brevissimo unifloro. 4 41. S. Stella aurea Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (4 857) 72; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 24 4; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (4 879) 392. — Cae- sjiitosa, caudiculis tenuiter lignosis apice dense foliatis, caulibus floriferis superne nudis, ^'landuloso-pilosis, unifloris. Folia turionum superiora et caulina basalia imbricata, carno- sula, sessilia, obovata, leviter trinervia, pilis brevibus glanduliferis ciliata, 3,5 — 4 mm, rarius 5—6 mm longa, 4 — 4,5 mm lata. Floris hypanthium latiusculum breve, sepala subovata, 2,5 mm longa, dorso et margine pilis brevibus glanduliferis sparsis instrueta, petala late elliptica breviter unguiculata, circ. 4,5 mm longa, 4,5 — 2 mm lata, trinervia, nervis lateralibus bifidis; stamina filiformia petalorum circ. 2/s longitudine aequantia; ovarium breviter ovoideum, in stilos duplo breviores paullum divergentes exiens. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim, um 5000 — 5600 m (Hooker f., Dr. Kings Collector, Dungboo), Zemu, Llonakh und Thango, 4600—5600 m häufig (W. W. Smith und Cave n. 4353, 4364, 4367, 4469, 4802, 7, 2 4 84 — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Chakung Chu, Gaoring, 4300— 5000 m (W. W. Smith n. 3852, 3992 — Herb. Bot. Gart. Calcutta — Blühend Juli, August . »Südl. Tibet«, Chumbi, Ka-pup und andere Orte (Dr. Kings Collector, Dungboo — Blühend Juli, August — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin). 156 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 142. S. Jacquemontiana Decne. in Jacquemont Voy. Bot. (1844) 68, t. 78, f. i: Engl. Mon. Gatt. Sax. (< 872) 211; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 395. — S. parvi- calyz Jacquem. msc. ex Decaisne. — Densissime caespitosa, caudiculis lignescentibus brevibus, 2 — 3 cm longis, densissime foliatis, in caules brevissimos, vix 2—3 mm longos unifloros exeuntibus. Folia caudiculorum dense imbricata, oblonga, obtusa, novella omnino pilis glanduliferis obtecta, serius sparse pilosa et margine pilis glanduliferis (»bsita, nervo supra 5-fido, 4,5 — 6 mm longa, 2 — 2,.rj mm lata. Flores sessiles vel subsessiles foliis superioribus obtecti; sepala ovato-oblonga, patentia, circ. 3,5 mm longa, 1,5 mm lata, multinervia, nervis conjunctis, densiuscule glanduloso-pilosa; petala sepalis duplo majora obovata vel late elliptica, breviter unguiculata, 5 — 6 mm longa, 3 — 4 mm lata, nervis lateralibus 2 — 3-fidis 5 — 7-nervia; stamina dimidium petalorum superantia; ovarium breviter ovoideum in stilos breves erectns stigmatibus antheras assequentes exiens. Capsula ovoideo-globosa, stilis brevibus divergentibus coronata. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Kaschmir, Musjid-Tal, um 4000 — 1300 m ü. M. (Duthie n. 13 231 — Blühend Juli 1893 ; Tihri-Garbw.il: Bbudughera 5000 — 5300 m (F. Duthie n. 685(a) — Herb. Univ. Wien ; Kumaun, Balan, um 4300 m (Strachey und Wintorbottom); Sikkim: Momay Sandong, Lachung-Tal, um 5500 m (G. A. Gammie — Blühend August 1882 — Herb. Bot. Gart. Calculla. Berlin), um 5300 — 6000 m (Hooker f.); Kangpuschuttang, 5300 m (Bibu u. Rhonn -- n. > 1 99 — Blühend Sept. 1911 — Herb. Bot. Gart. Calcutta), Cholamo (Ribu und Rliomoo n. 5466), Ghora La 5300 m (Ribu und Rhomoo n. 5196 — Blühend Sept. . Sherabthang, Chola, 4600—5000 m (W. W. Smith n. 3549, 4 0 4 'i — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Nordwestl. Sikkim: Zemu, Llonakh u. Thango 4600—5600 m (W. W. Smith u. Cave n. 1515, 1723, 1809, 1970, 2188, 2692 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). 143. S. perpusilla Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857 Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 210; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 39-i. — Den- sissime caespitosa, caudiculis tenuibus, brevissimis, densissime imbricaüm foliatis, in caulem floriferum 1 — 2 mm longum glanduloso-pilosum terminantibus. Folia crassius- cula, obovato-oblonga, sessilia, concava, margine fimbriato-ciliata, ceterum glaberrima, 2,5 — 3 mm longa, 1 mm lata, nervo medio antice nervis lateralibus infra apicem confluentibus instructa. Floris bypanthium latiusculum, parce glanduloso-pilosum, sepala patentia subovata, obtusa, 1,5 mm longa, glanduloso-ciliata, trinervia, nervis apice mn- fluentibus; petala oblongo-elliptica, apice subacuta, basin versus leviter contracta, quam sepala plus duplo longiora, 4,5 mm longa, medio 2 mm lata, trinervia; stamina quam petala tertia parte breviora. Capsula ovoidea stamina subaequans, stilis brevissimis divaricatis coronata. Zentralasiatisehes Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim, um 5300 — 5600 m, Mt. Donkiah (Hooker f. — Herb. Kew), Nachegoh und Thangchung La im Zemu Valley, 5300 m (W. W. Smith und Cave n. 1490, 1491, 1721 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). 144. S. microphylla Royle ex Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 72; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 210; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 395; Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 604. — Laxe caespitosa, perpu- silla, caulibus floriferis unifloris glanduloso-puberulis, usque 2,5 mm longis. Folia laxe imbricata carnosula oblonga obtusa. Sepala foliis similia glaberrima erecta recepta« -ulo brevi inserta; petala sepalis aequilonga, oblonga, coriacea vel nulla; ovarium oroidemn hypanthio breviter immersum in stilos breves exiens. Capsula ovoidea, stilis brevilui* iliv.iricatis, stigmatibus capitatis. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — \V. -Himalaya: Ku- maun Royle — Herb. Kew), um 4900 m, am Barji Kang-Paß (Strachey und Winterbottom). Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 1 0. Fingellares. 157 145. S. inconspicua W. \\ . Smith in Records of the Bot. Survey of India IV. n. 5 (1911) 194. — Dense caespitosa, perpusilla, glaberrima, caulibus floriferis unifloris 1 — 2 mm longis. Folia arcte imbricata carnosula lineari-oblonga ol)tusa, circ. 2 — 3 mm longa, 0,5 mm lata, superne viridia, inferne pallida. Sepala 1,5 — 2 mm longa, erecta, foliis similin; petala sepalis aequilonga et similia, attamen angustiora; stamina petalis aequilonga, antheris reniformibus ; ovarium breviter ovoideum, in stilos breves exiens. — Fig. 40. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalava. — Sikkim: Yumchho La, um 4600 — 5300m (W.W.Smith und Cave n. 1524, 1538 — Herb. Bot. Gart. Calcutta), im südöstlichen Sikkim, Chola, Nathui, Ningbil, 4800 — 5000 m (W. W. Smith n. 3456, 3485, 3674, 3675, 4090 — Herb. Bot. Gart. Calcutta\ Chakung um 4800 in |\\. W. Smith n. 3859 — Herb. Berlin). — Blühend im Juli. 40. Saxifraga inconspicua W.W.Smith. A Haliitus. B Ramus florifer. CFolium. D Flos. E Sepalum. F Potalum. G Stamen. H Pistillum et stamina. J Capsula. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit.) § 10. Flagellares Engl, et Irmscher. Caules flagellis vel sarmentis e rosula orientibus instructi, pilis rufescentibus cris- pulis deficientibus. Folia saepe rigidula, spinulosa. Petala raro supra basin bicallosa. Dispositio specierum gregis Flagellares. A. Folia pilosa neque margine setosa; flores petalis parvis in- structa. a. Flagella glanduloso-pilosa 1 46. S. microgyna. b. Flagella glaberrima . 1 47. S. pilifera. B. Folia margine ciliato-fimbriata. a. Petala obovata vel obovato-oblonga 148. S. flagcllaris. b. Petala oblonga, utrinque aequaliter angustata. er. Folia caulina pauca, remota. Sepala patentia . . . 149. S. Brunoniana. I. Folia caulina densiora. Sepala reflexa 150. S. Josephi. 146. S. microgyna Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XL VIII. (1912) 604. — Caules simplices erecti 6 — 8 cm longi, ad basin rosulatim, superne aequaliter dense foliati, pluri-(l0 — 1 5)-flori, tota longitudine dense glanduloso-pilosi. Stolones 4 — 15 cm longi, pilis brevissimis glandulosis plus minusve dense obsiti, apice gemmulam minimam gerentes. Folia pilis brevibus multicellularibus uniseriatis glanduliferis densissime obsita, basalia i-osulatim conferta, oblongo-obovata, acuta, 6 — 9 mm longa, 2,5 — 3,5 mm lata, caulina conl'ormia lanceolata, 9 — 1 ( mm longa, 3 mm lata. Inflorescentiae rami laterales 1 — 1,5 cm longi, pluri (1 — 3)-flori, uni — tribracteati, breviter ac dense glanduloso-pilosi; flores parvi; sepala oblongo-ovata, 2 — 2,5 mm longa, 0,7 — 1 mm lata, margine glabra, sublus saepe glanduloso-pilosa, trinervia, nervis fere parallelis, sub apice non confluen- tibus; petala sepalis fere aequilonga oblongo-ovata, subacuta, 2 — 2,5 nun longa, 0,5 — 0,8 min lata, ad basin in unguem abrupte angustata trinervia, ad basin juxta nervös 158 A.. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. laterales callosa; staraina quam petala minora; ovarium inferum oblongo-ovoideum, disco inflato obtectum, stilis minimis prominentibus. Capsula ... — Fig. 41. Zentralasiatisches Gebiet. G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan (J. A. Soulie n. 2484 — Herb. Berlin), Ta-tsien-lu, 3000—4500 m (Soulie n. 673 — Herb. Kew), Tongolo (Soulie n. 294 — Herb. Kew). Fig. 41. Saxifraga microgyna Engl, et Irrnsch. A Habitus. B Folium. C Pili fulii. /' masculus. E Sectio longitudinalis floris masculi. F Sepalum. (I, II Petala. — (Icon. origin. — J.Pohl delin., A. Engler direxit.) Var. ramosior Engl, et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. L. Beiblatt n. IU (I i>. — Caulis floriferus a basi ramosus, ramis 3 — 5 cm longis arcuato-ascendenülnis l>l(Tumque floriferis instructus. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: an Felsen um 38ii" DU (E. H. Wilson n. 3584. — Blühend im Juli 4 904. — Horb. Kew). 147. S. pilifera Hook. f. et Thoms. Journ. Linn. Soc. 11. (4 857) 66; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 223; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 391. — JSreviter glandulOMH pilosa. caudiculis inferne laxe foliatis, deinde rosula dense imbricatim foliala instructw, turionibus sarmentosis lililonnilius apice gcminiferis, caulibus tenuibus dense foliatis 2 — 3 cm longis, corymboso-paucifloris. Folia minutissinie ciliata, basalia rigidula ob- longa, obtusa vel subacuta, e medio basin versus angustata, .*')—«>,.) mm longa, 2 mm lala, caulina Uneari>obloDga; 5— 6 mm longa, i mm lata. Pedicelli floribus paullo Saxifraga. — Sect. 2. Hirculus. — § 10. Flagellares. 159 longiores in hypanthium hemisphaericum exeuntes; sepala oblongo-subacuta erecta circ. | mm longa, trinervia; petala sepala vix superantia, oblonga subacuta, 2,5 mm longa, 4 — 4,5 mm lata, trinervia. Capsula globosa-ovoidea, dimidio inferiore immerso, superiore stilis divaricatis ei aequilongis instructa. Zentralasiatisches Gebiet. E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja. — Sikkim, um 4600 — 5000 m (Flooker f. et Thomson); NW-Sikkim, im Llonakh-Tal häufig (W. W. Smith n. 1808, 2084, 2404, 2146, 2336). 4 48. Typus polymorphus S. flagellaris Willd. ex Sternb. Rev. (4 84 0) 25, t. 6; Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 253, t. 87; Ser. in ÜC. Prodr. IV. (4 830) 45; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 223; Hook. f. Fl. Brit. Ind. H. (1879) 397; Ledeb. Fl. alt. II. (4 830) 120, Icon. pl. ross. (1834) t. 321, Fl. ross. IV. (1844) 209; Torr, et Gray Fl. North Amer. I. (1 840) 564; Hook, et Arnott, Botany of Capt. Beecheys Voyage I. (4 841) 154; Trautv. Fl. taimyr. in Middendorff's Reise I. (4 856) 42; Holm, Novaia-Zemlias Vegetation in Dijmphna-Togtets zoologisk-botaniske Udbytte (4 885) 4 5, t. 9, Fig. 4 — 7; Engl. u. Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. 2 a Fig. 27 C. — S. setigera Pursh Fl. Am. sept. I. (4 84 4) 34 2. — S. flagellaris Willd. var. setigera (Pursh) Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 225; Lange Consp. Fl. Groenl. (4 880) 65; Kruuse, List East Greenl. in Medd. om Grönl. 30 (4 905). — Hirculus flagellans Haw. Enum. Sax. (4824) 44. — Lep- tasea flagellaris (Willd.) Small in North Am. Fl. XXII. (4 905) 4 54. — S. aspera Marscb. Bieb. Fl. taur. cauc. I. (4 808) 34 4 excl. syn. — S. myosotidifolia . Don in Transact. Linn. Soc. XIII (4 824) 378; Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 45; Pallas ex Spreng. Syst. II. (4 825) 367. — S. söbolifera Adams in Mem. Soc. Natur, de Moscou IX. 243. — Caules simplices 4 — 4 5 cm longi, inferne rosulalim, superne laxe aequaliter foliati, 4 — pluri (2 — 4 0)-flori, tota longitudine pilis incoloratis atropurpureo- vel nigro-glundulosis longis dense obsiti. Stolones filiformes, 3 — 20 cm longi, glabri vel ± glanduloso-pilosi. Folia basalia rosulatim conferta, 7 — 4 5 mm longa, antice 2 — 3,5 mm lata, lanceolata vel lanceolato-oblonga, glabra vel antice sparse ut in margine pilis primum glanduliferis demum saepe eglandulosis instructa vel setoso-ciliata, apice obtusiuscula vel aristulata vel in aristam longam persistentem excurrentia; folia caulina lanceolata vel oblongo- lanceolata, 5 — 4 3 mm longa, circ. 4,5 — 4,5 mm lata, margine atque lamina dense glan- duloso-pilosa, obtusiuscula vel aristulata, vel longe aristata. Flores laterales pedicellati vel subsessiles; sepala in anthesi suberecta, oblonga obtusa vel acuta, 2,5 — 3,5 mm longa, 4 — 2 mm lata, margine et subtus dense ac breviter glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sul) apice confluentibus; petala obovata vel obovato-oblonga ad basin ± angustata, 6 — 8,5 mm longa, 2 — 4 mm lata, trinervia, nervis lateralibus 2 — 4-fidis, ecallosa, lutea; stamina pistillum fere aequantia; ovarium liberum usque semiinferum late ovoi- deum in stilos breves suberectos exiens. Capsula ovoidea, stilis brevissimis coronata; semina oblongo-ovoidea laevia. Nota. S. flagellaris Willd. variat imprimis caulis altitudine, longitudine stolonum et magni- tudine petalorum. Specimina arctica plerumque formae hurniles sunt caule 1 — 4 cm alto, unifloro, sed cum illis etiam formae hurniles 3 — 6 cm altae 2 — 3-florae occurrunt. Vidimus quoque plantas arcticas 1 dm altas unifloras (Preobascheni-oen, Lorenzbusen, Arktisches Amerika) et bifloras (Ost- Groenland, Sabine-Insel;. In montibus Caucasi, Asiae centralis et Americae occidentalis specimina majora 1 — 1 ,5 dm alta, 3 — 5-flora occurrunt, imprimis in montibus altaicis, ubi haec specics in rcgi- onem silvalicam superiorem descendit (Ubsa-See). Specimina arctica ut specimina aliarum specierum • atque aliorum generum sacpius ± atropurpurea. Stolones 3 cm — i dm longi, plerum- que glaberrimi vel pilis glanduliferis paucissimis obsiti sunt, in subspecic mucronata aulem us glanduloso-pilosi. Folia basalia praeter margincm plerumque glaberrima, sed interdum in superficie superiore pilis paucis glanduliferis obspersa, folia caulina utrinque ± glanduloso- •t observantur. Foliorum margo admodum variabilis, imprimis fuliorum basalium, pleruuii|in- pilis alltis glanduliferis instruetus est, glandulis autem dejeetis vel Südl. Tibet«: Phari (Dr. G.Kings Collector — Blühend im Juli 1882 — Herb. Berlin); Chumbi: Jeling (Dungboo — Blühend im August 1879 — Herb. Bot. Gart. Calcutta, Herb. Berlin). 149. S. Bmnoniana Wall. Cat. pl. ind. (1828) n. 444; Sternb. Suppl. II. (1831) 25, t. 23; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 223; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 397. — S. Brunonis Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 223. — Laxe caespitosa, glaberrima, turio- nibus circ. 6 — 1 0 cm longis, sarmentosis, nudis, glabris, capillaribus, apice geiumi- feris, caulibus erectis inferne dense, mcdio et superne sparse foliatis tenuibus, 8 — 1 i cm longis, subtus glaberrimis, supra sparse glanduloso-pilosis, laxe 1 — 4-floris. Folia rigi- dula, lineari-lanceolata, cartilagineo-mucronata, setoso-ciliata, ceterum glaberrima, basalia imbricata, circ. 1 — 1,5 cm longa, 1 — 2 mm lata, (in varietatibus majora) caulina sparsa minora, 4 — 2 mm longa, interdum in axillis gemmifera. Pedunculi atque pedicelli tenuissimi sparsim glanduloso-pilosi quam flores 3 — 4-plo longiores; sepala ovata obtusa, glabra, 2 — 2,5 mm longa, 3 — 5-nervia, nervis apice confluenlibus; petala oblonga obtusa vel obovata quam sepala 3 — 4-plo longiora, interdum abrupte unguiculata et supra basin bicallosa (var. /f.), 6 — 8,5 mm longa, 2 — 3 mm lala, trinervia nervis lateralibus inter- dum bißdis; stamina dimidium petalorum aequantia: ovarium liberum, globosum, stilis brevissimis coronatum. Capsula subglobosa, 5 mm diametiens, stilis I mm longis coronata. Nota: Spccies petalorum forma et indolo rairabilitcr variabilis. Observavimus tfitpIffllHHI petala oblonga ecallosa, 6,3 — 8,5 mm longa, raro petala oblonga baud unguiculata bicallosa 5,5 — um longa (Forrest n. 7084), raro etiam petala late oblonga vel late ovalia, distinete ungui- culata et bicallosa 6 mm longa (Forrest n. 4202 et 7236). Zentralasiatisches Gebiet. — E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: NW.-Himalaya, um 3300 m (Thomson), Naini-Tal (Meeboid n. 323), Kumaün [Wallich n. 444, Strachey und Winterbottom). Sikkim, um 3300 — 4000 in II oker f., Dr. Kings Collector), Zerau-Tal (Smith und Cave n. 1230), Llonakh und Tbango 3300— 4300 m, häuflg (W. \V. Smith u. Cave n. 1394, 1740, 2373 — H* 164 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Herb. Bot. Gart. Calcutta); südöstl. Sikkim, Ningbil 4300 m (\V. W. Smitli n. 4154 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). — Südl. Tibet, Cbumbi, Gha-ree (Dr. Kings Collector n. 422 — Blühend im Juli), an verschiedenen Orten bei Chumbi (Dungboo n. 4254, 4529). Var. majuscula Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 145, t. 101. — Major quam typus. Caules 8 — 16 cm longi, pluri (3 — 9)-flori. Folia basalia 1,5 — 2 cm longa, 3 — 5 mm lata. Inflorescentia composita, ramis 4 — 10 cm longis. Petala 6 — 8,5 mm longa, haud unguiculata vel unguiculata, bicallosa. Subvar. 1. exunguiculata Engl, et Irmsch. — Petala oblonga 5,5 — 6,5 nun longa, 2 — 2,5 mm lata, haud unguiculata, bicallosa. — (G. Forrest n. 4202, 7084.) Subvar. 2. unguiculata Engl, et Irmsch. — Petala lale oblonga vel ovalia, fi mm longa, 2,5 — 3 mm lata, 3 — 5-nervia, distincte unguiculata, bicallosa. — G. Fori - si n. 7236). Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan: Tali-Zug bei 3200—3500 m (G. Forrest n. 4202 — Blühend Oktober 1906); ohne nähere Angabe (G. Forrest n. 708 4, 7236 — Herb. Edinburgh). 150. S. Josephi Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1900) 366. — Laxe caespi- tosa, caulibus inferne dense, ad medium usque sparse, superne sparsissime foliatis, laxe paucifloris, inferne glabris, superne pilos glanduliferos paucos gerentibus, 1,2 — 1,4 dm longis. Folia basalia linearia longe ciliata, 1 cm longa, paullum ultra 1 mm lata ; folia caulina breviora et angustiora; bracteae lineares pilis glanduligeris ciliatae, 4 — 2 mm longae, 0,5 mm latae. Pedicelli tenuissimi quam flores pluries longiores; sepala ob- longa, glabra, 2 mm longa, vix 1 mm lata, reflexa; petala lineari-oblonga; longe ungui- culata, 5 — 6 mm longa, vix 1,5 mm lata; stamina petalorum longitudine 2 ;t aequantia, antheris ovalibus; ovarium ovoideum circ. 3,5 mm longum, in stilos duplo breviores exiens. Capsula breviter ovoidea. Nota. Specici priori affinis, attamen diversa sepalis reflexis, pctalis angustis, Capsula ovoidea, haud globosa. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Kansu und Schensi. — Schensi: Ta-pai-schan (Giraldi n. 1186, 5460 — Höhend im August 1895), Ngo-san (Giraldi n. 5461 — Blühend September 1909 — Herb. Florenz, Berlin). § II. Ilcmisphaericae Engl, et Irmscher. Caudiculi abbreviati pulvinati. Folia antice margine hyalino alque Qmbriafo in- structa. Flores breviter pedicellati vel sessiles. Petala minima vel nulla. Ovarium an- nulo mellifero distincto instructum. A. Petala minima; sepala reflexa 151. S. EschschotixiL B. Petala deficientia; sepala erecta 152. S. hemuphtun 151. S. Eschscholtzii Stcrnb. Suppl. I. (1810) 9, t. 10, f. 2; Hook. El. bor. am. I. (1833) 248; Engl. Mon. Gatt. Saxifr. (1872) 212. — S. fimbrütia Don in Tran Linn. Soc. XIII. (1821) 404; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 21; Sternb. Suppl. II. (1831) 91. — Densissime caespitosa, caudiculis densissime imbricatim folialis, obovoideis vd subglobosis, circ. 4 — 5 mm longis, caulibus floriferis I — 2 mm longis. Folia densist coarctata valde concava, obovata, basi angustata, margine medio breviter ciliata, antice lale scariosa et dense fimbriata, fere 4 mm longa, straminea, vctusla cinerea vel ar- genteo-cana, costa medio trifurcata. Flores subsessiles diclini; sepala bypanlhk) lalius- culo inserta, ovata, cochleata, antice fimbriata, 1 — 1,5 mm longa; petala oblonga, longe unguiculata, 1 mm tanlwm longa; stamina florum masculornm sepalis aequile: florum femineorum minima 0,3 mm aequantia, antheris minimis slerilibus; ovarium globoso-ovoideum. Capsula subglobosa, stilis fere horizontaliter divergentibus coronata. — Fig. K1A—1L Arktisches Gebiet. — c. Beringsmeerländer. — 1. Tschuktschenland: au der Mi'ringstraße, Luetke-Hafen, an exponierten Stellen (Aurcl und Arthur Krause Saxifraga. — Seit. 2. Hirculus. — § H. Hemisphaericac. 165 n. 158 — Blühend August 1881 — Herb. Berlin\ Lorenz-Busen Chamisso, Esch- scholtz, Aurel und Arthur Krause n. 158a — Herb. Berlin). — 2. Nordwest- küste von Nordamerika: an der Beringstraße (Menzies 1787), am Kap Newnham iNelson 1828). JL, ~JV "Wlt^Sr *-* M. K Fig. 42. A — H S. Eschscholtxii Sternb. A Habitus. B Ramus fructifer plantae femineae. C — D Folia. E Raraus florifer plantae masculae. F Sepalum. O Capsula staminodiis et sepalis cincta. H Petalum. — J—N S. hemisphaerica Hook. f. et Tlioms. J Habitus. K Ramus fructifer. L Folium. M Flos feraineus. N Idera sepalis desumptis. — (Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Eni» ler direxit.) 152. S. hemisphaerica Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. II. (1857) 62; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 212; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 394. — Densissime caespitosa, caudiculis columniformibus, circ. 3— 4 cm longis, ramosis, ramis ultimis 3 — 4 mm crassis, caulibus floriferis minimis. Folia densissime coarctata, leviter concava, oblongo-spathulata vel obovato-lanceolata, longe cuneatim angustata, margine medio sparse ciliata, antice anguste scariosa et dense fimbriata, 3 mm longa, margine supe- riore excepto herbacea, vetusta brunnea, costa medio trifurcata. Flores subsessiles diclini; sepala hypanthio leviter dilatato inserta, erecta, oblonga, antice fimbriata, circ. 1 mm longa; petala nulla; stamina florum femineorum minima ovarii annulum melli- ferum aequantia antheris minimis sterilibus. Capsula breviter ovoidea in stilos breves paullum divergentes exiens. — Fig. 42 J — N. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Hima- laya: Sikkim, um 5600—6000 m, Mt. Donkiah (Hooker f.), Jongsong La Valley, Llonakh 5600 m (W. W. Smith und Cave — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Species dubiae sectionis Hirculus, loci incerti. Species sequentes, quarum affinitales cum speciebus numerosis antea a nobis de- leripüs ab auctore haud indicatae sunt, cum diagnosi originali enumeramus. S. Dunniana Leveille in Fedde Repertorium XIII. (1914) 175. — Planta peren- recta, quasi suffruticosa ; caules rubelli glabri; folia caulinaria, inferiora petiolata, superiora sessilia ovata obtusa, supra viridia, subtus pallida parallelis nervis 7 munita, vix vel non puberula, margine ciliata; inflorescentia paniculata, multiflora tota glandu- losa; sepala obtusa, lanceolata, mox refracta; petala aurantiaca, hypericiformia, lanceo- lata; staminum filamenta basi dilatata, stigmalibus barbatis. 166 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Viinnan: Paturages des montagnes derrii-re Tong-tschwan, 2700 m (E. E. Maire — Okt. 4 94 2). S. Mairei Lereilte in Fedde Repertorium XIII. (194 4) 175. — Pulcherrima spe- cies perennis, dense caespitosa et suspensa; caules multi, brunnei, glabri: folia integra vel parce denticulata linearia glabra piniformia vel filiformia, conspicue et longe aristata, confertissima; flores lutei in pedicellis glandulosis dispositi et terminales; sepala lanceo- lata glandulosa; stamina sepalis longiora; antherae rotundae, punctiformes; Stigmata discoidea villosa. Plante ä aspect de Linum ou Astetolinum dont les feuilles portent ä leur aisselle des bourgeons foliifcres donnant naissance au sommet des tiges ä des nombreux rameaux. Yunnan: en touffes pendantes dans les fissures des rocbers derniere Tong-tschwan, 2700 m (E. E. Maire — Sept. 1912). S. potentillaeflora Eeveille in Fedde Repertorium XIII. (4 944) 341. — Iota fere planta villosa; caule albido; folia sessilia, e basi ad apicem crescentia, oblonga apice tridentata, flaccida subtus pallida majora I cm X 8 mm; flores lutei; petala unguicu- lata sepala lanceolata vix superantia, glabra ; ovarium flavidum glabrum. Petite plante vivace, en toufle, etalee. Yunnan: Rochers du Jo-schan, 3300 m (E. E.. Maire — Aug. 1913). S. swertiaeflora l.eveille in Fedde Repertorium XIII. (4 94 4) 344. — Planta an- nua aquatica; caulis basi suffrutescens, virgatus, in ferne glaber, superne hispidus; folia conferta parva 5 — 10 X 3 — 5 mm, inferiora obovata glabrata, superiora linearia his- pida; flores lutei, sat magni, pedicellis hispidis, sepalis obtusis, oblongis, refradis; petalis lanceolatis 3-striatis; ovario glabro. Yunnan: Marecage de Lu-Pu, 3000 m (E. E. Maire — Okt. 1913). Sect. 3. Robertsonia Haw. Robcrtsonia Haw. Syn. pl. succ. (18 12) 321 et Enum. Sax. (4 821) 52; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41 pr. pte.; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 226. — Hydatica Tausch, Hort. Canal. fasc. I (1823). — Gymnopera Don in Trans. Linn. Soc. Mll. (1822) 343 pr. pte. — Caudiculi perennes, lignosi, ramosi; turiones cum caudiculis prioribus permanentes, foliis paucis minoribus remotis instructi, apice rosulam gereutes atque in caulem floriferum terminalem exeuntes. Caules floriferi nudi, usque 40 cm longi, glabri vel saepius glanduloso-pilosi, bracteis oblongis instructi, e medio vel sujn trat paniculati. Caudiculorum folia numerosa carnosula usque coriacea, lamina in petiolum tenuem vel latiusculum planum vel semiteretem lamina breviorem vel multo longiorem glabrum usque dense longe hirsutum subito vel cuneatim angustata, glaberrima vel hirsuta, ambitu orbiculata, obovata usque oblonga, spathulata, antice obtusa, rarius truncata, basi cordata vel cuneata, margine cartilagineo late crenata usque argute serrata, rarius integra. Inflorescentiae rami breviusculi, I — 5-flori; pedicelli floribus I — 3-]>l<> longiores plernmque glanduloso-pilosi, prophyllis oblongo-linearibus instructi; flores pro- terandri, sepala in anthesi ac fructu arcte reflexa, petalis breviora, plerumque unincrvia; petala saepe patentia ovalia vel elliptica, sessilia vel subito breviter unguiculata, trinervia rarius nervis lateralibus bifidis, alba, inferne lutescentia, saepe etiam purpureo-punci stamina petalis subaequilonga, filamentis claviformibus apice acutis in anthesi patentibus, in fructu erectis instructa; ovarium superum ovoideum, annulo nectarifero instrucluin, petalis brevius, in stilos breves stigmate parvo coronatos sensim attenuatum. Capsula ovoidea vel ovoideo-oblonga, stilis vix ultra I mm longis divaricatis coronata. Semina 0,5 — I mm longa, ambitu ovata vel elliptica, minute papulosa, castanea vel nigrescenlia. Quum hujus sectionis formae jam per multa decennia in lmrtis cultac a com- pluribus botanophüii et bortulanis nominatae vel breviter descriptae sint, earum Bjno- njmia non facile extricari potuit. »Species« plurimas a nonnullis auctoribus dislinctaa hoc titulo conservari non posse fere omnes botanici, qui has plantas locis natalibus Saxifraga. — Sect. 8. Robertsonia. 167 observaverunt, intellexerunt; attamen haruin plantarum propagatio non solum vegetativa sed etiam opere serainum docet plurimns formal foliorum magnitudine, forma et marginis mdole paullum diversas constantes esse. Itaquc eas sub titulo varietatum enumeravimus. Ex iconibus nostris atque ex varietatum conspcctibus earum connexus apparet. Petala paullum variant. 1) isposi tio specieruui. A. Folia basalia basi cordata 153. Typus polymorphus S. grünt. B. Folia basalia basi non cordata, cuneata. a. Folia basalia oblonga yel obovato-oblonga 154. 8, umbrosa. b. Folia obovata vel subrotunda 155. S. cuneifolia. «53. Typus polymorphus S. geum L. Spec. ed. 1. (4753) 40«, ed. J. (1762) 574, emend. Engl, et Irinscher. — S. geitm Sternb. Suppl. II. (1831) 4 (excl. syn. S. modesta Reichb. et exclus. var. S. Donii) et S. hirsuta Sternb. Suppl. II. 4. — S. hirsuta Arno y Mora Fl. de la penins. iberica V. (1873) 17«; Willk. et Lange Prodr. Fl. hisp. III. 1 ^1 874) 125. — S. gei folia Saint Lager in Ann. Soc. bot. de Lyon VII. (1880) 134. — Inferne laxe ramosa caudiculis perennibus sublignosis epigaeis erectis saepe ascendentibus rosulas annotinas formantibus atque turiones emiltentibus, caulibus floriferis erectis, nudis, 18 — 30 cm longis, e medio vel a superiore tertia parte pani- culatis, tota longitudine plus minus ve glanduloso-hirsutis saepe rubescentibus. Caudi- culorum folia numerosa rosulam formantia, carnosula, lamina in petiolum lamina 2 — 4-plo longiorem tenuem supra plus minusve canaliculatum longiuscule ac dense pilosum subito contracta, glaberrima usque utrinque densiuscule albo-hirsuta, ambitu reniformi-orbicu- lata usque ovali, 1,2 — 5 cm longa, 1,2 — 4 cm lata, apice obtusa, margine late crenata, crenato-apiculata usque argute serrata, crena apicali saepe ceteris breviore. Inflores- centiae rami pluri (3 — 6)-flori, 2 — 6 cm longi, glanduloso-pilosi; pedicelli tenues, flori- bus longiores, bracteis et prophyllis lineari-oblongis instructi; sepala in anthesi arcte reflexa, lingulato-oblonga, 1,8 — 2,2 mm longa, medio 0,8 — 1 mm lata, apice obtuso- rotundata, margine ac extus sparsim breviter glanduloso-pilosa, 3-nervia, nervis non confluentibus, lateralibus saepe obsoletis subnullis; petala oblongo-elliptica, 4 — 5,5 mm longa, medio 1,8 — 2,2 mm lata, obtusa, sensim breviter unguiculata, trinervia, alba, basi flavescentia vel etiam purpureo-punctata ; stamina petalis subaequilonga filamentis claviformibus instructa; ovarium superum oblongo-ovoideum, staminibus brevius, in stilos brevissimos stigmate oblongo coronatos sensim contractum. Capsula oblongo- ovoidea 4— 5 mm longa, stilis brevibus vix 1 mm longis divaricatis et sepalis reflexis instructa; semina late ovoidea, 0,5 — 0,6 mm longa, tenuiter longe papulosa, nigres- centia. Subspec. 1 . eugeum Engl, et Irmscher. — S. oocidcntalis [Pena et de l'Obel] Bubani Fl. pyr. II. (1900) 674 pr. p. — Caulis floriferus 12 — 30 cm longus. Foliorum lamina tenuis apice ± retusa utrinque hirsuta levissime cartilagineo-marginata, cordato- orbiculata vel reniformis, late crenata usque argute serrata, palmatinervia, nervis I fere omnibus apice petioli nascentibus, petiolus angustus tenuis leviter et anguste canaliculatus, summo apice vix dilalatus supra et subtus longe pilosus. Dispositio varietatum et formarum subspeciei eugeum. A. Foliorum lamina cordato-orbiculata vel reniformis. a. Foliorum lamina crenata vel apiculato-crenata. ct. Foliorum lamina densius hirsuta Var. ct. Lapeyrousii. I. Petala alba, basi flavescentia, immaculata . . . f . 1 . albi/lora. II. Petala alba, flavo-et sanguineo-punctata ... f. 2. macttlata. ß. Foliorum lamina minus hirsuta f. 3. crenata. b. Foliorum lamina crenato-serrata vel serrata, serraturis plus minusve ovatis Var. ß. dentata. 168 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga a. Petala alba, basi flavescentia, immaculata .... f. 4. immaetUata. ß. Petala alba, flavo- et sanguineo-punctata f.S.sangwneo-punotaia. c. Foliorum lamina argute serrata, serraturis plerumque triangularibus Var. ^.argute-serrata. B. Folioruin lamina minor ambitu plus minusve ovata . . . Var. ö. tnodesta. Var. ct. Lapeyrousii Sternb. Suppl. II. (1831) 4. — S. geum Wüld. Spec. II. (1799) 648; Poir. in Lam. Encycl. meth. VI. (1804) 682; Lape.vr. Fl. Pvr. (1801) 46, et tab. t. 24; Sternb. Hev. (4 810) 15; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 349; Engl, in Bot. Zeit. (1868) 834, t. XIIIÄ, fig. 5b; Cusin et Ansbergue IX. Saxifr. t. VI: Marcailbou d'Aymeric Cat. rais. du Bass. d'Ariege I. ; 1 902) 461. — Foliorum lamina utrinque hirsuta, cordato-orbicularis, late obtuse crenata, crenis saepius paullum apicu- latis instructa. Caulis floriferus nudus, 15 — 30 cm longus. Petala alba, basi flaves- centia, raro praeterea sanguineo-punctata. — Fig. 43a — f. f. 4. albiflora Engl, et Irmsch. — Petala alba, basi flavescentia, immaculata. f. 2. maculata Engl, et Irmsch. — Petala alba, flavo-et sanguineo-punctata. f. 3. crenata (Haw.) Engl, et Irmscher. — Robertsonia crenata Haw. Syn. suecul. (1812) 323. — R. geum y. crenata Haw. Enum. (1821) 53. — Maior, minus hirsuta. Foliorum lamina reniformi-rotunda öbtuse crenata. Verbreitung: mit der Hauptform wild; auch in Gärten. Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. — a. Irland: ohne nähere Angabe (W. Andrews — Herb. Berlin), Devils Punchbowl bei Killarney zusammen mit Var. dentata ;A. Engler 1885 — Herb. Berlin». E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Rheinland. — 1. Vo- gesen: am Hohneck um 1290 m Martin — Herb. Berlin). G. Provinz der Pyrenäen. An schattigen Felsen. — a. In den französischen Ostpyrenäen fehlend, wird aber von Willkomm nach Timbal von folgenden spa- nischen Orten Cataloniens angegeben: Salardü, Mongarre, Mongös, Puerto del Salö. — b. Zentralpyrenäen: zwischen Bruges und Luvie (Bubani — Herb. Genua', Frechet im Vallee d'Aure Boutigny — Herb. Berlin), Eaux Bonnes Reuter — Herb. Berlin , Vallee de l'Hers bei Belesta (Ariege) (Marcais — Herb. Berlin^, Bois du Basque über der Schlucht der Frau um 1460 m (d'Aymeric — Herb. Berlin), Gedre, um 105o m ü. M. Bordere PI. Pyr. altior. n. 12,3 in F. Schultz Herb. norm. n. 665 , am Ro- landpass bei Itsatsou Endress ); auf der spanischen Seite in Aragonien und Navarra vom Fuß der Pyrenäen bis zu 1600 m häufig (Willkomm^ Bagneres de Luchon, bei der Cascade de Montauban (Buboni u. a. — Herb. Berlin^ Pic de Lhyeris Dupuj — Herb. Univ. Wien), Cauterets (Neyroux — Herb. Berlin). — c. Basses-Pyrenees: Felsen oberhalb Biarritz (Heribaud-Joseph in Magnier Fl. sei. exsicc. n. 285 : Rebenac (Bergeret\ — d. Asturisch-Cantabrisches Gebirge: oberhalb St. Jean Red de Port auf dem Mt. Arola (Bubani — Herb. Berlin ; nach Willkomm in Cantaluien bei Yrun, Villareal, Vergara, Durango, Pena Gorveya, Las Encartaciones etc.: in Asturien bei Castro Urdiales, Grado, Pico de Tozaque, Barco de Soto bei Oviedo : in Galizien bei Ria del Ferrol, um Samos u. Gallegos (nach Willkomm . Var. ß. dentata (Haw.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (4H72 231 pr. p. — S. g ß. Linnei Sternb. Suppl. II. (1831) 4, tab. 18 fig. 1, a, 3, et ;\ Haivorthii I. syn. tnodesta Reichenb. — S. geum L. Spec. ed. 1 (4753) 401; ed. 2 (1762^ 574 cum citat. Moris. sect. 12. t. 9. f. 12; Engl. Bot. t. 1561. — Robertsonia dentata Haw. Syn. pl. succ. (1812) 323 — Robertsonia geum J. dentata Haw. Enum. Sax. I 53; Reichb. Icon. PI. crit. VII. (4 829) t. 628 f. 849; Kohl in Reichb. Icon. II. germ. et helv. XXIII. (4 899) 69 t. 4 24. — Foliorum lamina utrinque hirsuta. orbiculata vel reniformis crenato-serrata vel serrata, serraturis plerumque ovatis vcl late ovatis obtusiusculis instructa. Petala alba, basi flavescentia, rarius praeterea s.m- guineo-punetata. — Fig. 43 p. Saxifraga geum L. subspcc. eugeum Engl, ot Irmsch. — a— f Var. Lapeyrousii Sternb. o Habitus, b Flos. c Petala. d Sepala. e Capsula, f Folia. — g Var. dentata (Haw.) Engl. — h Var. arguteserrata Engl, et Irrascb. — (Icon. origin. — Irmscber delin.) 170 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. 4. Immaculata Engl, et Irmsch. — Petala alba, basi flavescentia, immaculata. f. 5. sanguineo-punctata Engl, et Irrasch. — Petala alba, flavo- et sanguineo- punctata. Mitteleurop. Gebiet. A. Atlantische Provinz. — a. Irland: Felsige und feuchte schattige Plätze im südwestlichen Teil, insbesondere in der Grafschaft Kerry von der Küste bis zu 850 m ü. M. z. B. bei Killarney und Brandon (Ley u. a., A. Engler 1888 — Herb. Berlin); Baurtregaum, Slieve Mish mountains (Hart), Berge zwischen Gouganebarra und Bantry in Cork, Eagle's Nest bei Glengarriff, Sheep's Head Vorgebirge, Bearhaven und häufig bei Adrigole (Phillips), mit der folgenden Varietät und in diese übergehend. Im Blackwaterbezirk, anschließend an Cork, oberhalb Gurtaveha Lake bei Millstreet (More). G. Provinz der Pyrenäen. — b. Zentralpyrenäen: Gedre (Bordere — Herb. Berlin), Bois du Basque über der Schlucht der Frau um 1460 m (d'Aymeric — Herb. Berlin), Cauterets Herb. Berlin). Basses Pyrenees: Felsen oberhalb Biarritz, mit S. geum var. Lapeyrousii (Heribaud-Joseph in Magnier, Fl. sei. exs. n. 285 pr. p.). Var. ;'. argute-serrata Engl, et Irmscher. — Foliorum lamina utrinque hirsuta, cordato-orbiculata vel reniformis, argute serrata, dentibus plerumque subtriangularibus. Petala alba basi flavescentia, rarius etiam sanguineo-punctata. — Fig. 43//. Irland: Im Areal der Vorigen, z. B. am Connor hill (Ley — Herb. Berlin , Brandon Mountain und oberhalb Killarney (Moor u.a., A. Engler 1888 — Herb. Berlin). Var. 6. modesta (Reichb.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 252. — S. morfesta Reichb. Icon. pl. crit. VII. (1829) t. 626, fig. 847. — S. geum y. Haworthü Sternb. Suppl. II. ( I 831) 4 pr. p. — Foliorum lamina minor, ovato-rotundata, utrinque hirsuta, acute serrata. Petala immaculata. Verbreitung: Nur aus Gärten bekannt. Nota. Haec varietas, cujus specimina tantum culta vidimus, a prioribus diflert foliis parvis et lamina inagis ovata, quibus notis subspeciei sequenti appropinquat. Subspec. 2. hirsuta (L.) Engl, et Irmscher. — S. hirsuta L. Spec. ed. 2 (l 574; Willd. Spec. II. (1799) 647; Poir. in Lam. Encycl. meth. VI. (1804) 681, emend.; Lapeyr. Fl. Pyren. I. (1801) 45 tab. 23, Hist. abr. (1818)229; Marcailhou d'Aymeric, Cat. rais. pl. du Bassin d'Ariege I. (1902) 461. — Foliorum lamina utrinque parce pilosa vel glabra cartilagineo-marginata, cor dato -ovata vel ovalis, rarius rotundata, dein glaberrima, apice ± obtusa, crenata usque argute serrata, pinnatinervia, peti- olus latior late canaliculatus, summo apice ad transitum in laminam distincte obcuneato- dilatatus, imprimis subtus et marginibus pilosus. Dispositio varietatum. A. Foliorum lamina utrinque vel modo supra plus minusve hirsuta. a. Foliorum lamina ovalis vel ovali-rotundata late cre- nata Var. e. parcepilosa. b. Foliorum lamina ovalis vel ovali-rotundata crenato- serrata vel serrata Var. -'. Donii. B. Foliorum lamina utrinque glabra, raro supra sparsissime pilosa. a. Foliorum lamina ovalis late obtuse crenata . . . Var. >;. sphaeroidea. b. Foliorum lamina cordato-orbiculata vel ovato-rotun- data npiculato-crenata Var. #. apiculato-crenata. c. Foliorum lamina ovali-rotundata vel orbiculata argute serrata, pctiolus lamina longior Var. /. polita. d. Foliorum petiolus laminac aequilongus Var. x. elegans. e. Foliorum lamina quam in praecedente duplo minor Var. k. gracilis. Saxifraga. — Scct. 3. Robcrtsonia. 171 Fig. 44. Saxifraga geum L. subspoc. hirsuta Engl, et Irmsch. — a Var. pareepilosa Engl, et Irmsch. — . Donii Sternb. — c Var. sphaeroidea (Haw.) Engl, et Irmsch. — d Var. apiculato-crenata Engl, et Irmsch. — cXar.polita (Haw.) Engl. — /"Var. gracilis (Haw.) Engl, et Irmsch. — (Icon. origin.— E. Ir ms eher dehn.) 172 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Vor. t. parcepilosa Engl, et Irmsch. - - S. hirsuta Lap. Fl. pyr. (1801) t. 23, Ilist. al>r. 1. (1818) 229. — Robertsonia hirsuta ß. atrovirens et laetevirms llaw. Enum. Sax. (1829) 54. — Foliorum lamina utrinque parce pilosa ovalis vel ovali-rotundata basi cordata late crenata. Petala plerumque purpureo-punctata. — Fig. 44 a. In Gärten nicht selten kultiviert. Var. t. Donii Sternb. Suppl. 11. (1831) 5 t. 18 Fig. 11. — S. hirsuta Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 351 excl. plurr. syn. — Rober tsonia hirsuta 6. hupida Haw. Enum. (l 829) 5i. — Foliorum lamina utrinque hirsuta, ovalis vel ovali-rolundata basi cordata, crenato-serrata vel serrata, serraturis latis semiovatis saepe apiculatis. Petala alba, basi lutescentia, rarius etiam purpureo-maculata. — Fig. 44 6. Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. — a. Irland: In denselben Bezirken wie Subspec. eugeum und immer mit dieser, sowie auch mit S. umbrosa zusammenwachsend, also in Kerry und Cork, daher auch für Bastard beider gehalten. Häufig in Kerry bei Kil- larney (Scully, A. Engler 1885 — Herb. Berlin), Brandon, Connor Hill, in Cork bei Glengarriff, Adrigole und bei Millstreet. — Vergl. Colgan and Scully, Cybele hibernica (1898) 126. — b. England: Yorkshire, bei Ingleborough [R. F. und F. P. Thompson — Herb. Berlin). G. Provinz der Pyrenäen. — b. Zentralpyrenäen: in den Gehölzen der subalpinen Begion, mit der Subspec. eugeum var. Lapeyrousii bei Gedre (Bordere u. a.), zusammen mit 8. umbrosa im Bois des Goutlines, Quellgebiet der Embriags 1410m (Mar- cailhou d'Aymeric), Tal des Oriege, Wald von Chourlot im Bassin des Ariege (Mar- cailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). Nota: Ad hanc varietatem opinione nostra etiam S. polita Reicbenbach, Icon. pl. crit. VII. (1829) 12 t. 627, fig. 848, nee aliorum pertinet, quae differt a S. polita Haw. larainae mar^ine liaud argute serrato. Etiam S. punctata Reichenbach Icon. pl. crit. VII. (1829) 11 t. 622 et 623, fig. 843 et 844, nee L. nee aliorum huc pertinent. Nee ex descriptionibus nee ex figuris foliorum vestimentum cognosci potest, etiam plantarum patria haud indicatur. Var. rr sphaeroidea (Haw.) Engl, et Irmscher.. — Robertsonia sphacroidea Haw. Synops. succ. (1812) 322. — Robertsonia hirsuta a. obliqua et e. sphaeroidea Haw. Enum. Sax. (1821) 5i. — S. hirsuta L. Spec. ed. 2 (1762) 574; Willd. Spec. II. (1799) 647; Sternb. Rev. (1810) 1 4. — 8. hirsuta er. Linnaei Sternb. Suppl. II. (1831! S. hirsuta ß. Haivortfiii Sternb. Suppl. II. (1831) 4. — S. hirsuta Beichenb. Icon. pL crit. VII. (1829) t. 621 fig. 842, Fl. germ. excurs. (1832) n. 3627. — Foliorum la- mina ovalis, apice obtusissima, basi vix cordata plerumque rotundata, usque 5 cm longa, (maxima huius subspeciei), late obtuse crenata, crenis marginibus sese obtegentibus. Petala plerumque purpureo-maculata. — Fig. 44 c. Mitteleuropäisches Gebiet. H. Provinz der Alpenländer — a. Nördliche Kalkalpen: Oberösterroie h: Steyr, an schattigen felsigen Hügeln, unter dem sogenannten Himmel, auch im Gebirge bei Losenstein (Sauter in Reichb. Fl. germ. exs. n. 2448 . — Salzburger Alpen am Untersberg (Hinterhuber, Hoppe — Herb. Berlin). — d. Zentralalpen: An- laufstal bis Gastein (Th. Pichler — Herb. Univ. Wien). — Wahrscheinlich isl die Pflanze an diesen Standorten nicht spontan, jedenfalls nicht in d. Nota. Hanc formam e Pyrenaeis non vidimus. Var. &. apiculato-crenata Engl, et Irmscher. — Foliorum lamina subtus . berrima, supra sparsissime pilosa, cordato-orbiculata, apiculato-crenata usque dentato- crenata. Petala valde purpureo-maculata. — Fig. 4 4 a*. Schottland: Yorkshire (von G. Maw gesammelt und in Benthall kultiviert . Nota. Speciniina cum herbario Engleriano a cl. Maw communicata speeiminibus spontaneis propagata cum nulla alia forma congruunt, qua de causa varietatem novam proponimus. Var. i. polita (Haw.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 231. — Robertsonia polita Haw. Syn. succ. (1812) 322; ed. germ. (1819) 355. — R. geum ö. polita Haw. Enum. (1821) 53. — Saxifraga polita Link, Enum. Hort. her. (1821) 414. — Foliorum lamina Säxifraga. — Scct. 3. Robertsonia. 173 laevigata, utrinquc glabra, orbiculata usque ovalis, obtusa, basi leviter cordata, argute ser- rata, serraturis plerunique triangularibus. Petala vix sanguineo-maculata. — Fig. 4 4 c. Verbreitung: Häufig in Gärten kultiviert. Nota. In operibus floram britannicam tractanlibus haec planta et aliae Haworthii species non citantur. Nos specimina in Scotia collecta non vidimus, quamquam Haworth verba >ex nion- tibus Scotiae« doscriptioni suae brcvissiniae addit. Var. /.. elegans (Mackay) Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 350; Hook. Hrit. FI. ed. 1 (1830) 191; Colgan et Scully Contrib. Cybele hibern. (1898) 126 (apud au- tores citatos varietas Saxifragae geum nee Saxifragae hirsutae). — S. elegans Mackay IL hibern. (1836) 65; Reichb. Icon. pl. crit. VII. (1829) 12 t. 625, fig. 846. — Ro- bertsonia geum ß. elegans Lindl. Synops. (1829) 70. — S. geum ö. Donü Sternb. Suppl. II. (1831) 4 pr. pte. — Foliorum lamina supra glabra vel parcissime pilosa, orbiculata, acute dentata, petiolus laminae subaequilongus. Petala epunetata. Irland: Felsige Schluchten bei Waterville, Darrynane, Brandon mountain, Wälder auf der Insel Valentia (nach Colgan u. Scully). Nota. Autores, qui prius quam Mackay ipse hanc plantam ab illo comrnunicatain cita- verunt, ejus folia glabra descripserunt. Mackay in descriptione sua de vestiinenlo lbliorum nihil indicat. Ilaque haec varietas a priore imprimis petiolo brevi diflert. Attaiuen specimina ex Hi- bernia orientia in horto Benthall eulta foliis longius petiolatis praedita sunt, ilaque dubium est, an haec varietas a priore satis diversa sit. Var. ).. gracilis (Haw.) Engl, et Irmsch. — Robertsonia geum Haw. e gracilis Haw. Enum. (1821) 53; — S. gracilis Hort, et Schleich, (ex speeiminibus cullis nee apud Ser. in DC. Prodr. IV. [1830] 41 sub erosa Pursh). — Foliorum lamina ut- rinque glabra, duplo usque triplo minor quam varietatis praecedentis, lale ovalis vel rotundala, basi vix cordata, acute serrata. — Fig. 44/". Verbreitung: Nur in Gärten. 154. S. umbrosa L. Spec. ed. 2 (1762) 574 (Mill. ic. t. 141, fig. 2); Willd. Spec. II. (1799) 647; Poir. in Lam. Encycl. meth. VI. (1804) 680; Lapeyr. Fl. Pyr. (1801) 44 t. 22; Hist. abr. 1813 229; DC. Fl. franc. IV. (1805) 378; Sternb. Rev. (1810) 13, Suppl. II. 1831 5, t 18, fig. 7 — 10; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821 352 excl. var. ß; Ser. in DC." Prodr. IV. (1830) 42 excl. var. ß; Gren. et Godr. Fl. France I. (1848 639; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872, 226; Willk. et Lange Prodr. Fl. hisp. III. 187 4 125. — Inferne ramosa, caudiculis perennibus inferne sub- lignosis epigaeis erectis vel ascendentibus rosulas annotinas formantibus atque turiones emittentibus, caulibus floriferis erectis, nudis, 8 — 40 cm longis, e medio vel superne paniculatis, glabriusculis usque glanduloso-villosis, plerunique rubescentibus. Caudiculorum folia numerosa, superne rosulatim conferta, coriacea, supra griseo-viridia, inferne ru- bescentia, saepius violacea, in petiolum laminae aequilongum vel breviorem, rarius in Var. serratifolia) longiorem, 2 — 4 mm latum glabrum vel marginibus ciliatum euneatim angustata, lamina glaberrima, rarius sparsim ac irregulariter hirsuta, ambitu ovata, ovalis obovata usque oblongo-obovata, 1 — 6 cm longa, 0,7 — 4 cm lata, obtusa, carti- lagineo-marginata, obtuse crenata usque argute serrata, crena apicali celeris breviore, serra- tura apicali ceteris aequali instrueta, basi distinete breviter euneata. Ihflorescentiae ranii t — 7-flori, ut pedicelli breviter glanduloso-pilosa; pedicelli floribus 1 — 2-plo longiores, prophyllis lineari-oblongis instrueti; sepala in anthesi reflexa, late lingdlata vel ovata, 1,8 — 2,2 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, obtusa, margine ac extus sparsim et irregulariter breviter glandulosa, plerumquc uninervia; petala patenlia, elliptica vel ovalia, 3 — 4 mm longa, 1,6 — 2 mm lata, obtusa, basi rotundata, sessilia, trinervia, rarius nervis lateralibus bifidis, alba, medio flavescentia, inferne purpureo-punetata; stamina petalis paulum -ioru, iilamentis claviformibus instrueta; ovarium superum ovoideum, petalis brevius, in stilos circ. 0,5 mm longos ereclos stigmate parvo coronalos sensim attenualum. Capsula ovoidea vel oblongo-ovoidea, 5 — 6 mm longa, stilis 0,6 — 1,3 mm longis divaricatis et sepalis refiexis instrueta; semina ovoidea, 0,6 — 0,7 mm longa, minute papulosa, nigro- brunnea. 174 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. V Dispositio varietatum formarumque. A. Foliorum lamina crenata Var. er. typica. B. Foliorum lamina crenato-serrata Var. ß, Smithii. C. Foliorum lamina serrata vel argute serrata Var. y. serratifolia. a. Foliorum lamina serrata f. 1. Haworthii. b. Foliorinn lamina acute serrata. a. Petiolus glaber vel modo inferne ciliatus. I. Serralurae semiovatae . _ f. 2. Reickeribackü. II. Serraturae trianguläres f. 3. Brmum. ß. Petiolus usque vel ultra medium ciliatus; serraturae longiores f. 4. Morisonü. Var. a. typica Engl, et Innsch. — S. umbrosa ct. TourneforM Sternb. Suppl. II. (1831) 6 (Moris. PI. hist. univ. Oxon. III. (1699) sect. 4 2. t. 9, fig. 10; Magnol. Hort, monsp. [1697] 88 t. 12) et (i. Linnaei Sternb. Suppl. II. (1831) 6. — S. umbrosa L. Spec. ed. 2 (1762) 574; Lapeyr. Fl. Pyr. (1801 44, t. 22; Reichb. Icon. pl. crit. VII. (1829) t. 620, fig. 841; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. 1899) 55, t. 101; Cusin et Ansbergue IX, Saxilr. , t. 4; Marcailhou d'Aymeric Cat. rais. pl. du Rassin d'Ariege I. (190 2) 459. — Robertsonia umbrosa a. longipes et brcrijus Baw. Knuni. (1821) 55. — Foliorum lamina ovalis, obovata rarius oblonga, 1 — 4 cm longa crenala, obtusissima crena apicali ceteris breviore instrueta, basi euneatim in petiolum angustata, plerumque glaberrima, rarius parce hirsuta petiolus laminae subaequilongus vel brevior, 2 — 4 mm latus. — Fig. 45/*. Mitteleuropäisches Gebiet. E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — Rheinland. — Vogesen: Rallon de Sulz oberhalb Colmar, um 1300m ü.M. Martin — Herb. Berlin^, ein- geschleppt und eingebürgert. G. Provinz der Pyrenäen: In der subalpinen Region an feuchten Waldpl&lxen verbreitet. — a. Ostpyrenäen: im Massif des Laurenti nur in den Wäldern von Valbonne und im Aufstieg zur l'Escale (Jeanbernat u. Timbal-Lagrave ; in Calalonien Costa nach Willkomm u. Lange!. — b. Zentralpyrenäen: Verbreitet, z. B. Ariege, Im Wald von Rabat (Mailho in Ch. Magnier, Fl. sei. exs. n. 2476); Eaux Bonnes auf dem Rulour (Endrcss 183T; Vallee du Lys, um 1200 in d'Aymeric — Herb. Berlin ; Goutlines, fönt des Embriags um 1410m (d'Aymeric — Herb. Berlin ; Port de Saleix, um 1740 m und Pic de Serambanc um 1830 m (d'Aymeric — Herb. Berlin ; G bei Heas, um 1450 m (Bordere in F. Schultz Herb. norm. n. 664'; Gavarnie, in der Buchenregion oberhalb des Dorfes um 1600 m (A. Engler — fruchtend Aug. 1892 — Herb. Berlin, Coumeli (Bordcrc pl. Pyr. n. 124 ; Valle d'Aspe Desveaux — Herb. Berlin), Pic d'Eieslids (Duby — Herb. Berlin^, Vallee Lectour Dupuy — Herb. Berlin); Mont de Tabe, Pic de la Tronque ä Suc, Port de Coumebiere, Averan, Costellet, Pic de l'Hieris, Mt. de Brousset, Eaux Bonnes (nach Grenier u. Godron Fl. Fr. ; in den spanischen Pyrenäen: im Tal und Port de Benasque (Costa nach Willkomm u. Lai. Maladetta mach Willkomm). — c. Basses Pyrenees: Berge von Brousset und ti\\: im Tal d'üssan (Bergeret FI. des Basses Pyr.). H. Provinz der Alpenländer — Nördliche Kalkalpen von Salzburg: in Nonnberg Herb. Berlin), im Tennengebirge in der Abtenau (Mielichhofer — Herb. Berlin). — In Oberösterreich; in schattigen Schluchten am Fuß des Schobei^tiin bd Temberg, zusammen mit Saxifraga rotuitdifolin, Iicllirfiastrum, lianuneulus lanugin Iiosa alpina etc. um 800 m; von den österreichischen Botanikern für spontan gehalten (Zimmeter in FI. exs. austro-hung. n. 615 ; Trattenbach bei Ternberg bei Steyr (Pebers- dorfer — Herb. Univ. Wien; an anderer Stelle bei Steyr S. geum L. subspec. hin Die Angalien über das Vorkommen in Nordtirol bei Kössen Pichler in Haus- manns Nachträgen /.. El. von Tir. nach v. Dalla Torre und Graf v. Sarntheio II Fig. *5. a—e. Saxifraga cuneifolia L. — a Var. eapillipes Hcichl». Habilus. — b Var. typica f. vulgaris (Simplem, Kanaltal, Kitzbühcl, Villacher Alpe, Wallis — seeundum ordini-m . — c Var. iiiulüi iiidis (Lange) Engl, et Irmsch. — d Var. typicu f. subintegra Ser. (Ä infuudibulum Lange i ig.]. — c f. subintegra Ser. (Vorarlberg). — /j g S. umbrosa L. f Var. typicu. g Var. serrati- fulia (Mackuy) Don. — (leon. origin. — Irin sc her delin.) 176 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Tir. VI. 461) und an der Hohen Salve beziehen sich jedenfalls auf nicht spontan wach- sende Pflanzen. Mittelmeergebiet. B. Iberische Provinz. — Zentrales Iberien: Wird aus Neu-Castilien von S. Pablo de Montes ^Pourret nach Willkomm) angegeben. Var. ß. Smithii Sternb. Suppl. II. (1831) 6 t. 1 8, flg. 10. — S. umbrosa Smith Fl. brit. II. (1804) 150; Engl. bot. t. 633. — Verisimiliter quoque var. eordata Sternb. 1. c. huc pertinet. — Foliorum lamina ovali-obovata vel obovato-spathulata, 2 — 3,6 cm longa, glabra, crenato-serrata, serraturis oblique semiovatis acutis, valde cartilagineo- marginatis, petiolus laminae aequilongus vel brevior, 2 — 3,5 mm lata. Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. — Irland: am Lagan River bei Belfast (A. Holder — Herb. Berlin). G. Provinz der Pyrenäen. — b. Zentralpyrenäen: Luchon (A. Meebold — Herb. Berlin). — d. Asturisch-Cantabrisches Gebirge: Zwischen Leon und Villa- franca de Vierso (M. Winkler — Herb. Berlin); vom Tal Naviego bis zum Pico de Airol (Üur. nach Willkomm), Pefiaflor bei Grado (Bourgeau nach Willkomm). Var. y. serratifolia (Mackay) Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (182 1) 352; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830 42; Mackay Fl. hibern. (1836) 66; Babington Man. (1843) 116; Engl. Mon. Gatt. Sax. 1872) 227. — S. serrata Sternb. Suppl. II. (1831) 5. — 8. serra- tifolia Mackay in litt, ex Don 1. c; Reichb. Icon. pl. crit. (1829) t. 624, fig. 848. — Foliorum lamina suborbiculata, ovalis usque obovato-oblonga, 1 — 6 cm longa, serrula usque argute profundeque serrata, obtusa, sed crena apicali ceteris vix breviore inatructa, hasi cuneatim in petiolum angustata, glaberrima, petiolus saepe lamina longior, 2 — 4 mm latus. — Fig. 45#. f. 1. Morisonii Sternb. Suppl. II. (1831) 5 t. 4 1 et 18, fig. 12, 16, 17; Horison Hist. sect. 12 t. 9, fig. 17. — S. spathularis Brot. Fl. lusit. II. (1804) 172. — Ii< sonia punctata ß. serrata Haw. Enum. (1821) 55. — Foliorum lamina major ovali- obovata, profunde acuteque serrata, serraturis longioribus triangularibus, petiolus usque ad medium ciliatus, plerumque longior quam in ceteris formis. f. 2. Breeana Sternb. 1. c. 5 t. 18, fig. 15. — Foliorum lamina Bubrotunda vel ovata, acute serrata, serraturis triangularibus, petiolus vix hasi ciliatus. f. 3. Beichenbachii Sternb. 1. c. 5 t. 18, fig. 13. — Foliorum lamina subrotunda retusa, acute serrata, serraturis semiovatis, petiolus inferne sparsius ciliatus. f. 4. Haworthii Sternb. 1. c. 5. — Bobertsonia punctata a. punctata Haw. Enum. Sax. (1821) 55. — Foliorum lamina subrotunda vel ovata vel obovata subretusa, serrata, petiolus inferne sparsius ciliatus vel glaber. — Occurrit in locis editiorihus. Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. — a. Südliches und westliches Irland: An feuchten Felsen, quelligen Plätzen und Bächen, an Wasserfällen, auf Kalk, besonders in der Nähe der Küste, stellenweise häufig; im Süden und Westen von der Küste bis 800 und 1100 m ü. M., im Inland erst von 150 — 2ö0 m an bis zu 600 oder 800 m. — 1. in Kerry und Coric verbreitet, so namentlich auf den Mangerion und Türe Mounl in den Wäldern von Killarney bis an die oberen Heidemoore (A. Engler — Sept. i — f. HawortJtii Sternb.); in den westlichen Teilen von Cork, z. B. sehr verbreitet bei Glengarriff (Mackay). — 2. im Bezirk Waterford bis auf die Spitze der Berge von Knockmealdown und Commeragh, 150 — 860 m ü. M. (Smith, Hart). — 3. im W in Connemara und Mayo sehr gemein von der Küste bis zu 890 m ü. M. z. B. M Mountains (McNab — Herb. Berlin), auch im Nordosten von Foxford (More). — 4. im Nordwesten in der Grafschaft Donegal von 2ö0 — 660 m ü. M., Muckish Mountain. Errigal Ml., Poisoned Glen, im Süden von Lough Eask. — Alles nach N. Colgan und W. Scullj Contrib. towardi a Cybele hihernica (1898) 127. Mediterrangebiet. B. Iberische Provinz. — Nordatlantisches Iberien: Nördl. Portugal; S do Uaräo bei Gerez, am Ribeiro do Ramnlhoso (Sampaio in Fl. lusit. exsicc. n. I . Saxifraga. — Sect. 3; Robertsonia. 177 Serra da Lousa (A. Moller in F. Schultz Herb. norm. n. 798 als S. spathulata Desf.); Galizien, am Mte. Lezaro bei Corcubion (Herb. Berlin). 155. S. cuneifolia L. Spec. ed. 2 (1762) 574; Scop. Fl. carn. ed. 2 I. (1772) 291, t. 13 n. 490; Fleischmann Fl. Krains (1844) 95; Allioni Fl. pedem. II. (1785) 69 n. 1520; Sternb. Rev. (1810) 14, Suppl. II. (1831) 6; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. 1821 353; Ser. in DG. Prodr. (1830) 41; Reichb, Fl. exe. (1830 — 32) 560 n. 3615; Koch Synops. ed. 2 (1843) 299, ed. 3 (1857) 234. — Robertsonia cunei- folia Haw. Enura. (1821) 56. — Laxe caespitosa, caudiculis tenuibus perennibus in- ferne sublignosis epigaeis, ascendentibus vel decumbentibus rosulas annotinas formanti- bus turiones eraittentibus, caulibus floriferis, erectis, nudis, 10 — 20 cm longis, e medio vel superne paniculatis, tota longitudine pilis brevissimis glanduliferis plus minusve mu- nitis. Caudiculorum folia numerosa, rosulatim conferta, lamina crassiuscula subcoria- cea, supra suhatrovirens nitida, glaberrima, subtus pallidior, in petiolum planum laminae aequilongum vel longiorem, rarius breviorem, 1 — 1,8 mm latum, glabrum, basi tantum sparsim" ciliatum sensim euneato-contraeta, ambitu subrotunda, obovata usque spathu- lata, 0,5 — 1,7 cm longa, 0,7 — 1,6 mm lata, antice obtusa vel truncata, anguste carti- lagineo-marginata, basi euneata, obtuse pauciserrata usque integra serraturis porig minutis instruetis, serratura apicali saepe ceteris latiore et breviore. Inflorescentiae rami i — 6 cm longi 1 — 4-flori, ut pedicelli breviter glanduloso-pilosi; pedicelli floribus 2 — 3-plo longiores, ascendentes, prophyllis linearibus glandulosis instrueti; sepala in anthesi reflexa, oblonga, subacuta vel obtusa, 1,4 — 1,8 mm longa, medio 0,6 — 0,8 mm lata, margine ac extus irregulariter brevissime glanduloso-pilosa, uninervia; petala patentia, ovalia vel elliptica, obtusissima, 2,5 — 3,8 mm longa, 1,5 — 1,8 mm lata, basi abrup- tissime brevissime unguiculata, trinervia, alba, inferne lutescentia, rarissime purpureo- punetata; stamina petalis breviora, filamentis claviformibus instrueta; ovarium superum ovoideum staminibus brevius, in stilos 0,4 — 0,8 mm longos stigmate parvo coronatos sensim contractum. Capsula ovoidea vel oblongo-ovoidea, 5 — 6 mm longa, stilis vix 1 mm longis paulum divaricatis et sepalis reflexis instrueta; semina ambitu elliptica, usque 1 mm longa, maxima sectionis, papulosa, castanea vel nigrescentia. Dispositio varietatum. A. Pauciramosa. a. Foliorum lamina major, obtuse serrata usque crenato- serrata Var. er. typica. a. Foliorum lamina in petiolum contraeta, margine serrata vel ovato-serrata f. 1 . vulgaris. >. Foliorum lamina minus abrupte in petiolum contraeta, marginibus plerumque late dentato-serrata .... f. 2. subintegra. b. Foliorum lamina minor, plerumque integra Var. ß. capillipes. B. Multiramosa, innovationibus radiatim circumcincta .... Var. y. multicaulis. Var. a. typica Engl, et Irmsch. — Majuscula; caudiculi raro elongati, plerumque inter rosulas annotinas breves. Foliorum lamina obovata usque subrotunda inferne euneata, in petiolum laminae aequilongum vel paulum longiorem sensim angustata, antice obtusa rotundata vel subtruncata, obtuse serrata, crenato- serrata, usque late dentato-serrata serratura apicali saepe ceteris latiore et breviore ; caudiculorum folia primaria interdum margine integra. f. 1. vulgaris Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 42. — S. cuneifolia Waldst. et Kit. PI. rar. Hung. I. (1802) 43, t. 44; Vill. Hist. pl. Dauph. III. (1789) 661; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1840) 638; Burnat, Fl. Alp. mar. III. 2 (1902) 256; Cusin et Ansbergue IX. Saxifr., t. 3; Marcailhou d'Aymeric Gat. rais. pl. du Bassin d'Ariege I. (1902) 458; Kohl in Reichb. Ic. fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 54, t. 100. — S. excavata Kunze in Linnaea XVI. (1842) 319. — Foliorum lamina in petiolum contraeta, margine serrata vel crenato-serrata. — Fig. 45 6. A. Engler, Da« Pflanzenreich. IV. (Emhryophyta tipuonogama) 117. Saxifraga. \\ 178 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Mitteleuropäisches Gebiet. An feuchten schattigen und felsigen Plätzen in der Waldregion der Hochgebirge bis an die untere Grenze der subalpinen Strauch- region. G. Provinz der Pyrenäen: Zerstreut. — a. Ostpyrenäen: Catalonien (Salve nach Willkomm). — b. Zentralpyrenäen: Vallee de l'Oriege, um 1350 — 1380 m (M. d'Aymeric — Herb. Berlin); Cayere, Vallee d'Orlu, von 1080 — 1550 m (M. d'Aymeric — Herb. Berlin); Asparagon, Cremade de Gnolos, von 1580 m (d'Aymeric — Herb. Berlin); Bois de Chaulot um Col de Jau, Eaux bonnes iHuet — Herb. Berlin , 1610m (M. d'Aymeric); Foret de Lapayeuil im Vallee de l'Aiquette oberhalb Pas Estrel im Massif de Madres (Ande); Monte Izas, Soba (nach Willkomm. — d. Asturisch-Canta- brisches Gebirge: Sierra Meirama (Lange nach Willkomm u. Lange Prodr. Fl. hisp. III. 125). E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Zentralfranzösiscbes Bergland. Sevennen: Lozere oberhalb Villefort Lamotte nach Bouy u. Camus . Jura: Mail oberhalb Neuchätel 485 m, verwildert. H. Provinz der Alpenländer. Vorzugsweise in den Zentral- und Südalpen. — b. Nördliche Kalkalpen. — 3. Nordtiroler Kalkalpen: bei Kitzbühel Mielichhofer, Unger u. a. — Herb. Berlin), im Ehrenbachgraben zwischen 975 und 1300 m (Sauter, Unger), Leitneralpe (Traunsteiner), am Wasserfall nächst der Einsiedelei Schmuck , Schattberg (TraunsteinerK — (Nach v. Dalla Torre und Gf. von Sarnthein). Wildalpe in Brandenburg, Alpe Zerein am Sonnwendjoch. — 4. Kalkalpen vom Algäu bis zur Ostschweiz: Am hohen Freschen in Vorarlberg bei Laterns Zimmerl, unter der Alpe Zalufer und an der Alpwegalpe (Schwimmer. — (Nach v. Dali a Torre . Gaschakopf bei Bagaz (Schlauer. Im Wald bei Engelberg um 1 030 m (Freund — Herb. Berlin). — 5. Nordberner Kalkalpen: Brünig, Kirchet bei Meiringen L. Fischer. Bosenlauital (Brunner), Gasterntal (Vulpius , am Fuß der Gemmi (Stein — Herb. Berlin), ebenda um 2000 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 6. Waadtländer, südliche Berner und nordsavoier Alpen: Chauderon bei Montreux (Firle — Herb. Berlin . Mt. Fully (Jaccard). Alpes Lemanniennes, Vallee d'Eau noir zwischen La Bavenette und la Pare (Perroud\ am Lac de Tanney, zwischen Montrioud und Lyndaret (St. Lager), an den Bändern der Chalets de Sommier, unterhalb des Col des Annes (Provent), sehr häufig in den Wäldern des Massif du Joly, absteigend bis in das Tal desArly; sehr selten im Westen des Aravis ^Briquet. — c. Jura-Alpen und Dröme-Alpen: Annecy (nach Briquet). — d. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen: Hainach in Steiermark (Graf — Herb. Berlin . Nordabhang der Koralm Graf. — 4. Hohe Tauern mit den Zillertaler und Defregger Alpen: Pasterze Reiner u. Hohenwart, Vierhapper — Herb. Univ. Wien . Häufig um Windischmatrei (Mielichhofer, Storch u. a. — Herb. Berlin). Auf dem Instein und dem Hochrieb hinter dem Rauchkofel (Rauschenfels}, Schobergebiet Wcinländer), Weisse Wand, Marienwalderalpe (Hohenwart , St. Johann im Walde (F. Sauter , über der Hüben an Eingang des Kalsertales und bei Mair im Walde (Hinterhuber , Rottenkogel M Tauerntal (Hornschuch), Hopfgarten (Vulpius , zwischen St. Leonhard und Hüben (v. Hausmann), Defreggen (Scheitz), Gries bei St. Martin Hüter), Kehlburg Schö- nach), Mühlbach, Tauferertal (Schönach — Herb. Beyer . Marienwald (Huter), Khein- bachfälle, Rcintal (Isser, Waldlahn im Mühlwald bei Taufers. — Nach Kalla Torre u. Gf. Sarnthein. — ö. Mitteltiroler und nordrhätischc Alpen. I. Stubaier Alpen mit Brenner: Berg Isel (Glanz in Herb. Univ. Wien, in der Flora von Dalla Torre und Graf v. Sarnthein nicht angegeben . 5. Ortler-Gruppe: an der Straße von den Bädern von Pejo (▼. Handel-Mazzetti , Presura oberhalb Oga im Gebiet von Bormio 1600 m (Cornar — Herb. Beyer). 6. Adamellostock; im Val Faston am Wege von Pelizzano häufig, um 1000 m ü. M. (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Monte San Giuliano bei Pinzolo Gelmi . — 6. Mittelschweizer Zentral- alpen. — 1. Süd- und westrhätische Alpen. Vorarlberg, im Gipsbachtalt heu lieh von St. Anton im Montafon, am Weg nach Barlholomäberg bei 1100 m (v. Handel- Saxifraga. — Scct. 3. Robertsonia. 179 Mazzetti — Herb. Univ. Wien : Via Mala (Rehsteiner — Herb, l.'niv. Wien ; häufig in der Bernina-Gruppe, z. B. Pontresina (A. Engler, F. Hoffniann , St. Moritz (M. Winkler), Sils Maria (Himburg), Silvaplana (Zollikofer), im Bergell ober Promon- togno um 800 m (v. Hayek\ Maloja-Pass (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Im Puschlav auf Kalk fehlend, im Wald oft größere Flächen bedeckend, von 830 m (Buschweide ob Zalenda) bis 1850 m unter Alpe Sassiglione (Brockmann-Jerosch). 3. Lepon- tinische Alpen: Felsige Ränder der Gotthardstraße bei Wasen (Ascherson. Sehr häufig südwärts von 2200 — 200 m hinabsteigend. Val de Bosco, Bavona und Peccia; Fusio; Val Verzasca, de Chironico, de Piumogna und de Bedretto Chenevard ; Castione um 2 40 m (Chenevard); Val Blenio, Pizzo Scai, um 2200 m; Alpen von Piora und Val Canaria (Chenevard! ; Camoghe; Kette von Garzirola zum Mt. Boglia; Val da Ve- deggio; Val Gradicioli (Chenevard), Nufenen-Paß (F. Hoffmann — Herb. Beriin . 4. Südberner Alpen: stellenweise häufig, sowohl auf Gneis wie Kalk; häufig im Guttannen- und Gadmental ^L. Fischer), Leuker Bad, Pas-du-Loup, Nesselalp ober- halb Naters, Val Massa, Aletsch. — Nach Jaccard, Catal. Fl. Valaisanne. — 7. Penni- ni sc he und Süds avoier Alpen. — 1. Walliser Alpen. Sehr verbreitet im Westen von 400 m an, ziemlich häufig im Osten von I 100 in aufsteigend bis 2000 m. La Crottar, Alesse, Vouvry, Vionnaz, Massonger, Choex, Illiez, Morgins, Monthey bei St. Mau- rice vBecker — Herb. Berlin), Mex, Val St. Barthelemy, Vernayaz-Finhaut, Tete noire R. Beyer — specimina maxima\ Guculaz, Col de Balme bis 2000 m. — In die Ebene hinabsteigend, massenhaft bei St. Triphon (Jaccard). Valeltes, ValChampey, Arpette, Entre- mont bis Proz, Mayens de Saxon, Iserabloz, Nendaz, Sion, St. Luc-Chan dolin, Ergisch- Unterbäch, Riedje, Grächen, Nicolaital (Bolle — Herb. Berlin), am Fuß des Riffelberges bei Zermatt um 1800 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien), im Mattertal bei Zermatt Herb. Berlin , Simplon, oberhalb Berisal, um 1 600 m (v.Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Gondo. Goppisberg-Betten Deisch, Fieschertal, Binn, Merezental (nach H. Jaccard, üatalogue de la Flore Valaisanne). Val Pellina, oberhalb Ollomont, am Weg zum Col de Fenetre (R. Beyer). 2. Südsavoier Alpen und Mont Blanc: Brezon H. Graf zu So lms — Herb. Berlinl, Conflans (Perrier — Herb. Berlin). Am Weg zum Mont Blanc oberhalb Chamounix (F. Hoffmann — Herb. Berlin), an der Bern- hardstraße, unterhalb Sembranches (R. Beyer). — d. Südwestalpen. — 1. Gra- jische Alpen. Isere, bei Uriage les Bains um 1100 m (Faure in Ch. Magnier Fl. selecta exs. n. 580 , am Fuss des Petit Mont Cenis (Herb. Berlin ), im Aostatal ^Herb. Berlin. Val Grisanche : Col de la Fenetre de Tei (R.Beyer). Lanslebourg 1490m Huguenin in F. Schultz Herb. norm. n. 495). — 2. Cottische Alpen: Col Blond, Val St. Martin sur Pral (= Praly), Val Pellice (Rostan — Herb. R. Beyer;. — 3. Dau- phine-Alpen: Chaudun bei Gap (Burle, Gariod — Herb. Berlin , Montagne du Val de prcs Herb. Berlin. Pic de Belledonne bei Grenoble um 2981 m |F. Hoffmann — Herb. Berlin . — 4. Seealpen: Weniger häufig als die Varietät capillipes, meist zwischen 1400 und 1800 m im westlichen Teil der Kette, westwärts von Valdieri und Isola. Zwischen San Giacomo und le Prajet, im oberen Tal des Gesso d'Entraque henbach fil. — Herb. Burnat), um Valdieri (Bertero), südlich vom Gesso (R. Beyer, zwischen Gias Pan Perdu und dem Lac Malinvern, am oberen Ende des Vall.-e Bio Freddo de Vinadio, Vallon Bio di Verps, am oberen Ende des Vallee de Castiglione oberhalb Jsola, Wald gegenüber Bouzieyas im oberen Teil des Tals von Tineo. — Meist nach Burnat a. a. O. — f. Südalpen. — 1. Insubrische Alpen: Alpen um den Corner See (v. Rainer — Herb. Berlin), an der Nordseite des Mt. Tre- mezzo am Comersee, um 1500 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Monte Cenere bei Lugano (Herb. Berlin). Monte Bre; Malcanlone ; Monte Generoso Comolli u. a.). — 4. Judicarische Alpen: In der Buchenregion des Val Daone (Leybold, Gelmi); im Val aperta auf Porphyr und im Val Daone auf Kalk durch die ganze Fichtenregion A. I.ngler 1873 — Herb. Berlin). — 6. Trientinisch-veroneser Alpen: Zwischen qo und San Bovo Gelmi. — 7. Südtiroler Dolomiten: Zwischen Bruneck und Kehlburg Schön ach — Herb. Univ. Wien). Auf dem Porphyr in der Fleims: 12* 180 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Monte Sadole (Petrucci u. Parolini), Val maggiore bei Predazzo Facchini), Bella- monte (Leybold . — Ferner im Gebiet von Bruneck bei Alt-Prags v. Hausmann, Aufbofen u. Lamprecbtsburg (Scbönach). — 8. Karnisch-venetianische Alpen: von 400 — 4 700 m. Bließ ^Kohlmayer), Frohn- und Luggauer Alpen, Arnoldstein (Krenberge r — Herb. Univ. Wien), im Kanaltal R essmann — Herb. Berlin); in den Buchenwäldern bei Pontafel verbreitet (Müller, A. Engler , in der Waldregion des Do- bratsch (Breidler — Herb. Univ. Wien , in der Garnitzen-Klamm bei Hermagor häulig von 900 — 1400 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). Valentin auf Kohlen- kalk bei 1200 m (Stur), Straße obef Watzmann, Ruttendorfer- und Oselitzen-Graben bei 630 m (Pacher1. Alpe Siera bei Sappada (F. Hoffmann — Herb. Berlin. Auf der Plöcken (Pichler, A. Engler). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. Sehr verbreitet von der Waldregion bis in die Krummholzregion. 1. Karawanken: Bärental, Bodental, Ortatscha, Seleniza (Kokeil), Loibl-Pass \\ chvit seh), Heilige Wand (Zwanziger), Stor/ic, Feistritzgraben und St. Annatal bei Neumarkt, Koro.sica, üobrea, Begunjscica, Belscica, Medjidoh unter dem Bärensattel, Javornikgraben, bei Alpen unter der Golica, Belicagraben in der Würzen (Paulin in Fl. exs. carn. n. 92), Cerni Vrch (Durchner), Mairalm in Waidisch (Reiner und Hohenwart), Freibach (Vest;, Obir (Vest), Petzen (Leithner — Herb. Univ. Wien). — 2. Julische Alpen: Weißen- fels (Meebold — Herb. Berlin), Vrata-, Kot- und Rothweinertal, am Veldeser Schloß- berg (W. Retzdorff — Herb. Berlin), Pokluka, Velopolje, um 2800 m, am Fuß des Terglou in der Buchenregion bei 1600 m (A. Engler 1869), beim Savicafall (A. Engler — Ende Mai 1912), im Wocheiner Tal (A. Engler 1888, Armic u. Roblek in Paulin Fl. exs. carniol. n. 92), Crna gora (A. Engler 1888), Lisec ober Wochein- Feistritz, Selrachtal, zwischen Zarz und Davca, Porezen, in der Buchenwaldregion des Luschariberges (A. Engler 1888 — Herb. Berlin), bei Raibl und im Wald oberhalb des Predil am Weg zum Manhart (A. Engler 1888 — Herb. Berlin). Goljakberge um Idria. — 3. Steiner Alpen und Bachergebirge: am Schloßberg von Windiseh- graz, zwischen Praßberg und Schönstein, Mostrigraben bei Kokarje (v. Hayek), in der Suha bei Rietz (Kocbeck — Herb. Univ. Wien), in den Steiner Alpen bei Leutscb, im Talschluß des Roban-Kot und in der Mulde Vodon. Landeggergraben bei Gonobitz, St. Jodok nächst Bad Neuhaus, Weitenstein, Hudna-lukna bei Wöllan, Store und Mauern der Ruinen oberhalb Cilli (v. Hayek — Herb. Univ. Wien), Kamnik bei Greis, Gairach, Graschnicagraben bei Römerbad, Saverschne Gora bei Trifail, Hrastnig (von Hayek). — 10. Karst und karniolisch-illyrisches Übergangsgebiet: Sabotina bei (.orz (Pospichal), Innerkrain am Nanos. am Schneeberg bei Laas, Tschaun (Zhaun) (E. Braig u. a. — Herb. Berlin). In Unterkrain im Savetal am rechten Ufer von der Renkeschlucht (gegenüber von Sagor) an über Ratschach, Ruckenstein bis Pijavsko bei Gurkfeld (tiefster Standort bei 200 m ü. M.), im Uskokengebirge und atn Berge Gorjanec (nach Paulin). J. Provinz der Apenninen. — Ligurischer Apennin: Bocchetta di taggio, Val Staffora. K. Provinz der Karpathen. — a. In den Westkarpathen fehlend. — b. Ost-Karpathen. — 1. Marmarosch (fehlt nach Pax!): angegeben am Urs] der Schwarzen Theiß ^Müller, Verb. d. Zool. bot. Ges. Wien XIII. 558). — 7. I Siebenbürgische Flyschkarpathen: am Büdös (vergl. Pax, Pflanzenverbr. i. d. Karpathen I. S. 136, 190). — 8. Burzenländer-Gebirge: Kapellenberg bei Kron- stadt (M. Winkler — Herb. Breslau), Zinne bei Kronstadt, 800 m (Pax), Königs Crepatura bei Zernest (v. Borbäs — Herb. Berlin, Vierhapper — Herb. Univ. W ebenda, 1100 — 1400 m (Pax), Pietra Mare (Pax), Schuler, n00 — 1650 m Schübe), Bucsecs, 1200 m (Pax, Grecescu) — 9. Transsilvanische Alpen: Fo garascher A., in der Negoigruppe, an verschiedenen Standorten, 1200 — 1600 in (Pax) Roter Turmpaß, 360 m (Pax), Bullatal, 1200 m (Pax), im Mühlbachgebirge 1500 m (Pax, Fuss), Hohe Rinne, 1450 m (Pax), Cibinsklamm, 800 m (Pax). tyezät (Czatö), Caleanuluistock im Csernatal um 180m (Pax — Herb. Berlin. — Tismana; Lainici; Bistritza ; Coziea pe Cärlige sri Foarfeca; Muntele Coziea pe la Saxifraga. — Sect. 3. Robertsonia. 181 Staniszioara; Picucata; Dimbovicioara; Predeal; Buszteni; Sinaia (Grecescu, Conspectul Florei romanieai 1898, p. 233). — 10. Domogled: bei den Herkulesbädern (Rochel — Herb. Univ. Wien), 180 — 200 m (Pax). — 11. Pojana Ruszka: am Torpaß. — 12. Bibargebirge: Kukurbeta (A. Kerner), am Fuß des Bagyes bei Lunkany und Gladna im Komitat Krassö (Czatö), Valca seca zwischen Petrosa und Rezbänya auf Kalk und Schiefer (A. Kerner — Herb. Univ. Wien), Margine im Rezbänyazug (A. Kerner — Herb. Univ. Wien). — 13. Siebenbürgisches Erzgebirge: Kecskökö (Simonkai); Piatra Cetii, 1000 m (Pax). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unter- provinz. — 1. Kroatisches Bergland: in der Bergregion bei Suced (Farkas-Vuko- tinovir — Herb. Berlin), Ozalj (Rel. Kitaib.), zwischen Jaskovo und Tomasnice (Sapetza, Fl. von Karlstadt 1867), am Fuß der Plisivica (Zelebor), »Brloga na Kupi po osoj- nim pecinama potoka Stankovca, u Zumberku oko spilje Pogane jame kod Kasta, kod Severina na Kupi dalje Ribja pod severinskim gradom« (Hirc). lusus polypetala Sternb. in Reichb. Fl. germ. exe. (1830 — 32) 560; Engl. Mon. Gatt. Sax. 14. (1872) 229; Dalla Torre u. Gf. Sarnthein, Fl. v. Tirol VI. (1909) 462. — Flores polypetali. In den südlichen Kalkalpen, in der Brentagruppe am Monte Spinale (= Grosste- paß) (Sternberg). f. 2. subintegra Ser. in Meisn. Anz. 1818 sec. Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 42; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 229 pr. p.; non Burnat, Fl. Alp. mar. HI. 2. (1902) 257. — S. infundibulum Lange in Ind. Sem. Hort. Haun. 1863 p. 5 et Botan. Tidskrift 2. raekke I. (1872) 183 et tab. II (optime!). — S. Bucklandii hört. angl. nomen. — Folia minora quam in forma vulgari, sed majora quam in var. capillipes, minus ab- rupte in petiolum contraeta, marginibus lateralibus et anteriore plerumque brevissime late dentato-serrata. — Fig. 45e. Fast überall mit der Hauptform verbreitet. — Provinz der Pyrenäen, Pro v. der Alpenländer, z. B. Grimsel (Herb. Hall. f. in Conserv. bot. Genf); an der Splügen- straße unterhalb Splügen von 1300 — 1600 m (A. Engler 1868 — Herb. Berlin); Bei (v. Rotten berg — Herb. Berlin) etc. Nota. S. infundibulum Lange certe nil nisi forma varietatis typicae, foliis minus ser- ratis subintegris, ut icon nostra ad speeiminis originalis folia delineata. Var. ß. capillipes Reichb. Fl. exe. (1830 — 32) 560 n. 3625. — S. euneifolia var. ß. Bertol. Fl. ital. IV. (1839) 478. — S. apennina Bertol. f. in Bollet. d. Scienze med. ser. 2. vol. IX. (1840) 65. — S. ewieifolia var. apennina Bertol. f. It. Apenn. boiion. in Nov. comm. Acad. scient. Inst, bonon. V. (1842) 223, tab. XVII, fig. 2; Koch Synops. ed. 2 (18 43) 299, ed. 3 (1857) 234. — S. euneifolia De Not. Rep. 162; Arduino Fl. alp. mar. p. 148. — '. ro- tundifolia L. var. olympica (Boiss.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 117. — Caules flori- feri apice paniculato-corymbosi rarius usque 20 cm longi, nudi vel folio caulino uno breviter petiolato profunde 5 — 1 0-serrato suffulti. Foliorum basalium lamina minor plerumque glabra, raro sparsim hirsuta, in petiolum 3 — 7-plo longiorem glabrum vd parce crispulo-pilosum contracta reniformis, obtusissima, basi late cordata, regulariter crenato-serrata, serraturis plerumque plus minusve apiculatis; folium caulinum profunde et anguste serralum. Inflorescentiae rami pluriflori, plus minusve rubro-glandu pilosi. Semina circ. 0,5 mm longa, sublaevia, oculo valde armato (X 20) tantuni sub- tuberculato-punctata. — Fig. 46e. Mitteleuropäisches Gebiet. L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unter- provinz: auf dem Dibala oberhalb Kosliia im Bezirk Kuci von Montenegro (Baldn it. alban. [montenegr.] VI. [1888] n. 200). — c. Moesische Unterprovinz: alpine Bäche am Vitosa (Velenovsky); Bilo (Pancic, Velenovsky), Balabandzu im Rho- dopegebirge (Heiser nach Velenovsky, Fl. bulg. Suppl.). Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Skardo-pindische Unterprovinz: auf der Schar-Planina oder dem Skardus (Grisebach — Herb. Berlin), in der oberen Begion des Peristeri um 1900 — 2100 m (Grisebach, Orphanides n. 357 — Herb. Berlin). — h. Südeuxinische Unterprovinz. — 1. Bithynien: auf dem Olymp häufig an Bachufern (Boissier — Herb. Berlin, Th. Pichler, PI. exs. Florae rumel. et bithyn. n. 51, A. Engler 1888 — Blühend Juli, August). 157. S. taygetea Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. I. fasc. 10. (1849) 19; Boiss. Fl. or. II. (1872) 810; Halacsy, Consp. Fl. Graec. I. (1901) 605. — S. olym- pica var. »iicroj>hylla Boiss. et Heldr. pl. exs. montis Taygeti (anno 1844) n. 382. — 5. rotundifolia L. var. taygetea (Boiss. et Heldr.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1871) 117. — Saxifraga. — Sect. 4. Miscopetalum. 193 S. rotiitidifolia L. subsp. taygetea (Boiss. et Heldr. R. Maire et M. Petitmengin Mater, ä l'etude de la Fl. et de la geogr. bot. de f Orient. IV. fasc. (1906) 91, in Bull. Soc. sc. Nancy 4 907. — Saepius caespitosa, caudiculis rhizomaticis lignosis apice rosulatim foliatis. Caules floriferi solitarii vel complures, erecti vel ascendentes, pleruinque 6 — 1 8 cm alti, rarius longiores, pauci-(1 — 2)-foliati, superiore tertia parte subcorymboso-paniculati, tota longi- tudine, inferne longius quam superne, glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia rosulata herbacea firma, supra viridia, subtus saepe purpurascentia, in petiolum 3 — 7-plo lon- giorem tenuissimum longiuscule crispulo-birsutiun subito vel hinc illinc brevissime cune- atim contracta, lamina glabra margine tantum sparsim glanduloso-pilosa usque utrinque hirtula, reniformi vel subrotunda, transverse latiore, plerumque 0,5 — 1,3 cm longa, 0,8 — 2,3 cm lata, rarius majore, obtusa, basi angulo obtuso vel obtusissimo cordata, inaequaliter 5 — 9-crenata, rarius crenato-serrata, rarissime fere ad medium 5-lobata, crenis basi usque 6 mm latis, crena apicali maiore saepe iterum 3-crenato- serrata; folia caulina minora superne valde decrescentia, omnia brevius, sed distincte petiolata, 5 — 3-fida, rarius linearia integra. Inflorescentiae rami pluri-(l — 6)-flori, saepe erecto- patentes, ut pedicelli breviter glanduloso-pilosi; pedicelli floribus longiores sed haud ultra 2-plo longiores, prophyllis minimis linearibus instructi; sepala in anthesi subhorizontaliter patentia, ovalo-oblonga vel oblonga, 2 — 2,7 mm longa, medio 0,6 — 1 mm lata, acuüuscula, glabra vel extus sparsim irregulariter breviter glanduloso-pilosa, nervis tribus sub apice non confluentibus instructa; petala elliptico-oblonga vel lineari- oblonga, 7 — 9 mm longa, 2,4 — 2,8 mm lata, obtusa, basi in unguem latiusculum circ. 0,7 mm longum subito contracta, trinervia, alba, inferne purpureo-punctata; stamina sepalorum duplum aequantia vel paullum longiora; ovarium superum ovoideum stami- nibus subaequilongum, in stilos brevissimos stigmate oblongo coronatos sensim contrac- tum. Capsula plerumque ovoidea, rarius oblongo-ovata, 4 — 6 mm longa, stilis usque 1,4 mm longis divaricatis instructa. Semina eis S. rotwndifoliae simillima, ovata vel subglobosa, usque 0,8 mm longa, iam sub lente (X 10) minute, sed distincte tuber- culato-papillosa, nigrescentia. — Fig. 47 e — h. Nota. Haec species verisimiliter in Graeciae parte boreali ab architypo Saxifragae ro- twndifoliae ibi occurrente originem duxit; est planta inagis rupibus alpinis in aestate siccis quam locis humidis subalpinis ab arehitypo maxime amatis adaptata. Fortasse S. rotundifolia rar. typica olim tempore praeglaciali etiam in regione subalpina Graeciae mediae distri- bula luit. Nota. Inter plantas montis Korab a Dimonie collectas occurrunt: 1. Specimina 30—35 cm alta, fol. bas. 2 — 3 cm diam. supra glabr. albo-marg. pluricrenata petiolo piloso. 2. Specimina 4 5 cm alta, fol. bas. 1,5 — 2 cm diam. supra glabr. haud albo-marg. pluri- crenata petiolo glabro. 3. Specimina 12 cm alta, fol. bas. 1,5 cm diam. supra glabr. haud albo-marg. paucicrenata petiolo piloso. f. minor Engl, et Irmsch. — Caules floriferi humiles, 6 — 10 — 12 cm longi. Caudiculorum folia haud ultra 1 cm longa. f. major Engl, et Irmsch. — Caules floriferi usque 25 cm longi. Caudiculorum folia ultra 1 cm longa. Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Skardo-pindische Unterprovinx: Epirus; unter feuchten Felsen am Bresani-Gebirge am Tsumerka (Baldacci, it. alban. [epirot.] III. 144). Am Gipfel des Peristeri um 2196 m (v. Halacsy, it. graec. II. — Herb. Berlin, Univ. Wien). — Albanien: im Bezirk von Premeti (A. Baldacci, it. al- ban. II. 1894 n. 72); auf dem Korab, in der alpinen Hegion (Dimonie — f. major et minor), auf dem Peristeri im N., bei Djoukarela 2100 m (B. Maire u. Petitmengin n. 1876). — c. Hellenische Unterprovinz. — 1. Nordgriechischer Bezirk. — Akrokeraunisches Vorgebirge, in der alpinen Begion (Baldacci, it. alban. 1892 n. 131 — Herb. Univ. Wien). — Ätolien: auf dem Korax in der alpinen Begion von 1900— 2500 m (v. Heldreich — Herb. Berlin); auf dem Parnaü, im Schatten der A. Engler, Du Pflanzenreich. IV. iKrabryophyU «ipnonogaraa) 117. Saxifraga. n Fig. 47. a-d Saxifraga taygttia X onuifulia Engl. (5. taiettn Hort.), n Habitus, b Flos. c PeUlum. d Sepalnm. — t—h S. taygetta Boiss. et Heldr. « Habitus. / Flos. flPetalum. It Sepalum. — Icon. origin. — £ Irmscher delin. Saxifraga. — Sect. 4. Miscopetulum. 195 Felsen in der alpinen Region oberhalb Trypios Vrachos bei 2500 m (v. Heldreich 1 852 n. 2688, Herb, graec. norm. n. 580, A. Engler 1888 — Blühend August); Giona, Kalkfelsen im NW. bei Diasilo 1950 m (R. Maire u. Pctitmengin n. 1375). — 2. Mittelgriechischer Bezirk: in der oberen Region des Ziria (Kyllene) von 1800 — 2100 m selten (Orphanides, Fl. graec. exs. n. 226); Chelmos, alpine Region an den Quellen des Styx (Orphanides — Herb. Berlin), um 2200 m (R. Maire und Pctitmengin n. 738). — 3. Südgriechischer Bezirk: auf dem Taygetos bei Me- gala Zonaria um 1900 — 2300 m (v. Heldreich, pl. exs. Fl. Hellen, n. 382, v. Held- reich, Herb, graec. norm. n. 1429). 158. S. chrysosplenifolia Boiss. Üiagn. pl. or. III. (1843) 20; Fl. or. II. (1872) 810. — S. rotundifolia var. grandiflora Sternb. Suppl. II. (1832) 17. — Solitaria, caudiculis hypogaeis lignosis brevibus saepius elongatis repentibus apice rosulatim foli- atis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 0,1 — 0,3 — 0,45 m longi, basi 1 — 3 mm crassi, paucifoliati, e medio vel superne paniculati vel (in var. fragüis) usque corym- boso-paniculati, tota longitudine plus minusve breviter glanduloso-hirsuti. Folia rosu- lata tenuiter herbacea, utrinque viridia, in petiolum lamina 2 — 5-plo longiorem saepe densiuscule hirsutum breviter late cuneatim contracta, lamina utrinque plus minusve hirsuta, ambilu reniformis, 1 — 3 cm longa, 1,5 — 6 cm lata, obtusissima, basi cordata, nunquam lobata, grosse late crenata crenis saepe latissimis antice subtruncatis vel mi- nute apiculatis, usque crenato-serrata, serraturis late ovatis vel subtriangularibus acu- tiusculis saepius paulum apiculatis; folia caulina superne valde decrescentia, subsessilia, irregulariter pauci-crenato-serrata vel longe serrata. Inflorescentiae rami 1 — 4-flori, ut pedicelli glandulosi, bracteis trilobatis vel lineari-oblongis integris instructi; pedicelli floribus 1 — 2-plo longiores, prophyllis minimis acutis suffulti; sepala in anthesi hori- zontaliter patentia, ovata vel oblongo-ovata, 2 — 2,8 mm longa, medio 1 — 1,7 mm lata, obtusiuscula vel acuta, extus plus minusve breviter glanduloso-pilosa, 3 — 5-nervia, in fructu subhorizontaliter patentia; petala oblongo-ovalia usque lineari-oblonga, 6 — 10 mm longa, 2 — 3,5 mm lata, obtusa, basi usque 1 mm subito unguiculata, trinervia, alba, flavo- et (in var. rhodopea) purpureo-punctata; stamina sepalis subduplo longiora; ova- rium superum ovoideum, staminibus aequilongum, in stilos brevissimos stigmate oblongo coronatos sensim contractum. Capsula ovoidea stilis exclusis 4 — 6 mm longa, stilis crassiusculis raro paulum usque 1 mm longis divaricatis instructa. Semina ambitu ob- longa, haud ultra 0,5 mm longa, eis S. rotundifoliae angustiora et volumine plusquam duplo minora, sub lente (X 20) laevia, brunnea vel castanea. Nota. Specimina ad hanc speciem adnumerata bene distinguuntur ab omnibns varietati- bus et formis typi polymorphi Saxifragae rotundifoliae, imprimis laminae basi cuneata in pe- tiolum transeuntc et seminibus minimis. DifTert quoque petalis plerumque immaculatis. Folio- rum margo aequo modo ac in S. rotundifolia variat serratus, serrato-crenatus atque crenatus. Dispositio varietatum. A. Folia grosse crenato-serrata usque serrata Var. er. rhodopea. B. Folia grosse late crenata Var. ß. fragilis. Var. a. rhodopea Velenovsky Fl. bulg. Suppl. (1898) 116. — S. rhodopea Vele- novsky Fl. bulg. (1891) 645. — S. hcucltcrifolia Haläcsy Consp. Fl. graecae I. (1901) 604 non Griseb. et Schott. — S. repanda Haläcsy Consp. Fl. graecae I. (1901) 604 non Willd. ! — Caulis floriferus 2 — 4,5 dm longus. Foliorum lamina herbacea, vix tenera, late reniformis, circ. 1,5 — 3 cm longa, 2,5 — 5 cm lata, obtusissima, basi cor- data, in petiolum 2 — 5-plo longiorem cuneatim transiens, grosse crenato-serrata usque serrata, serraturis late ovatis usque subtriangularibus acutiusculis saepius paulum api- culatis. Inflorescentiae rami et pedicelli densissime glandulosi. Petala lineari-oblonga, alba, flavo- et saepius purpureo-punctata. — Fig. 48c, d. Mitteleuropäisches Gebiet. — L. Provinz der westpontischen Gebirgs- I mder. — c. Moesische Gebirgsländer (inkl. Südserbien): Rhodopegebirge, auf 18* Fig. 48. Saxifraga chrysosplenifolia Boiss. a, b Yar. fragilis Sieb, a Habitus, b Folium basale. — o, d Vtr. rhodopea Velen., c Habitus, rf Folium basale. — Icon. origin. — E. Irm- scher delin. Saxifraga. — Sect. 4. Miscopetalum. 197 Felsen in der montanen Region (Adamovic — Herb. Berlin), Balabandscha-Jaila bei Beiiowa um 1900 m (H. Dingler — Herb. Berlin); Backovo (Stribrny — Herb. Breslau), Stanimaka (Stribrny — Herb. Berlin, Breslau, Wien); Athos (Adamovic', It. graeco-turc. 905 n. 456), Thasos, auf dem Mt. Trapeza (Sintenis und Born- müller, It. turc. 1891, n. 382), um 500 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien). Cacak in Serbien (WnjiSie — Herb. Univ. Wien — Blübend Juni, Juli). Mediterrangebiet. — D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Skardo- pindische Unterprovinz: Thessalien, in der subalpinen Region des Turnava bei Cha- liki (Sintenis, it. thessal. 1896 n. 873 — Blühend im Juni); Kestoration in Epirus, 1500 m (Chodzes — Herb. Berlin), auf dem Pelion, in der mittleren und oberen Region um 660 m (v. Heldreich uDd Holzmann — Herb. Berlin — als 8. chrysosplenii- folia). — c. Hellenische Unterprovinz. — 2. Mittelgriechischer Bezirk: Dir- phys (Delphi) auf Euboea (v. Heldreich — Herb. Berlin). — e. Ägäisch-mazedo- nische Unterprovinz: Khortadj (Abd-ur-Rahman Nadji — Herb. Berlin, Univ. Wien — Blühend im März, April!); auf dem Doxa bei Caräferiä um 400 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien). Var. ß. fragilis Sieb, in Flora (Bot. Zeitg., Regensburg) I. (1818) 272. — S. chrysosplenifolia Boiss. , Spreitzenhofer in Verh. d. zool. bot. Gesellsch. Wien 1877 p. 723; Heldreich Fl. Cephal. (18 82) 38; Gelmi in Bull. Soc. bot. ital. (1889) 449; Haläcsy Consp. Fl. graec. I. (1901) 604. — S. rotundifolia Chaubard et Bory Ex- ped. scientif. de Moree (1832) 116; Fl. du Pelop. (1838) 26. — Caulis floriferus humilior, raro ultra 3 dm longus, plerumque tenuior. Foliorum lamina tenuiter her- bacea, late reniformis, circ. 1 — 2,5 cm longa, 2,5 — 6 cm lata, obtusissima, basi cor- data, in petiolum 2 — 5-plo longiorem, sparsim hirsutum brevius cuneatim contracta, grosse late crenata, crenis basi usque 9 mm latis saepe antice subtruncatis, hinc illinc brevissime minute apiculatis. Inflorescentiae rami et pedicelli minus glandulosi. Petala latiora, oblongo-ovalia, alba, flavo- nee purpureo-punetata. — Fig. 48 a, b. Mediterrangebiet. ■ — D. Mittlere Mediterranprovinz. — c. Hellenische Unterprovinz. — 2. Mittelgriechischer Bezirk: Attika, auf dem Parnes bei Ta- toi (Dekeleia) (v. Heldreich — Herb. Berlin); Achaja: am Kyllene zwischen Haja- Varvara und Trikala um 800 m (Orphanides, Fl. graeca exs. n. 328), bei Megaspi- laeon (v. Held reich — Herb. Berlin), auf dem Panachaikon ober Patras um 1500 — 1800 m (v. Heldreich — Herb. Berlin; v. Haläcsy, It. graec. seeund. 1893). — Jonische Inseln: Zante (Mazziari), Kephalonia bei Balsamata auf dem Acnos um 1300 — 1800 m (v. Heldreich n. 2687), Leukas (Mazziari n. 377 — Herb. Berlin), Santa Maura (Herb. Berlin); Kerkyra (Korfu), auf dem Deca (Unger, Gelmi — Herb. Univ. Wien). — 3. Südgriechischer Bezirk. — Arkadien: bei Alonistena, auf dem Mae- nalus (v. Heldreich), auf dem Diaforti bei Andriaina (Friedr.), auf dem Malevo ober- halb Platanos (Orphanides n. 3038 — Herb. Berlin); Phigalea (Chaubard nach v. Haläcsy). — Messenien: auf dem Ithome (v. Heldreich 1844 n. 177 — Herb. Berlin), bei Messene (Chaubard nach v. Haläcsy); Elis: auf dem Olonos um 1900 m (v. Heldreich — Herb. Berlin). — Lakonien: auf dem Taygetos (v. Heldreich 1844 n. 23 4 — Herb. Berlin), an Mauern des Dorfes Megali Anastasova (Zahn in Heldr. Herb, graec. norm. n. 1428), in feuchten Schluchten des Taygetos (Th. Pichler — Herb. Berlin, Adamovic, it. graeco-turcic. 1895 n. 409). — Cykladen: Naxos, auf dem Dia (Chaubard — nach v. Haläcsy). — d. Candische Unterprovinz: Kreta, Therisso (Sieb er, Herb. Cret. n. 199 als & repanda). Ida (v. Heldreich a. 18 46 n. 1377 — Herb. Berlin, A. Baldacci, It. cret. alterum 1899 n. 75 — Herb. Univ. Wien). Volokia (Reverchon, PI. de Crete 1884 n. 244). Plantae hybridae inter species sectinnum Miscopetalum et Robertsonia. S. geum X rotundifolia Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 232. — X S. hybrida Vill. ex Lapeyr. Fl. Pyr. (1801) 51; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 362. — 198 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. S. hirsuta ö.? hybrida Ser. in DC. Prodr. IV. (l 830) 42. — 5. cochlearifolia Schrad. msc. ex Kunze in Linnaea XVI. (1842) 318. — Laxe caespitosa, caudiculis brevibus apice rosulatis, caulibus floriferis 3 — 4 dm longis uni- vel bifoliatis superne laxe pani- culatis mullifloris. Foliorum basalium lamina crassiuscula supra viridis sparse crispulo- hirsuta, subtus viridis vel rosacea glabra, in petiolum 2^2 — 3-plo longiorem late cana- liculatum apice cuneatum crispulo-hirsutum contracta, saepe leviter concava subrotunda vel saepius reniformis, basi subtruncata, 1,5 — 2 cm longa, 2 — 2,5 cm lata, margine cartilagineo inaequaliter grosse crenalo-serrata, serraluris latiuscule deltoideis; folia cau- lina 1 — 2 sessilia, cuneata 3 — 5-loba aut ovata apicem versus angustata. Caules flori- feri inferne densiuscule longe crispulo-pilosi, superne cum inflorescentia dense breviter purpureo-glanduloso-pilosi; inflorescentiae 1,5 — 2 dm longae rami adscendentes 8 — 3 cm longi, 5 — 3-flori; prophvlla linearia obtusa; sepala bvpanthio latiusculo inserta, lineari- oblonga obtusa, 2 — 2,5 mm longa, 1,5 mm lata, glabrescentia, demum reflexa; petala oblonga quam sepala 21/2~P'° longiora, 6 — 7 mm longa, fere 3 mm lata, intus intense flavo- et ultra medium purpureo-maculata; staminum filamenta filiformia quam petala paullum breviora, antherae brunneo-purpurascentes; ovarium oblongum in stilos tenues paullum breviores leviter divergentes exiens. In Kultur. Wurde zuerst von Villars 1793 in seinem Garten beobachtet und ist seitdem in mehreren botanischen Gärten entweder von selbst entstanden oder aus Ablegern weiter kultiviert worden, so seit 1843 im Berliner botanischen Garten, jetzt in Dahlem. Nota. Verisimiliter Saxifragae geum subspecies hirsuta varielas polita ad hujus plantae originem contribuit, propter laminae basin subtruncatam. S. taygetea X cuneifolia Engl, in Engl. u. Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. 2 a. (1890) 58. — X S. taxetta Hort. — Laxe caespitosa, caudiculis brevibus apice rosu- latis, caulibus floriferis adscendentibus 1 — 1,5 dm longis nudis superne laxe paniculatis plurifloris. Foliorum basalium lamina subcoriacea supra obscure viridis, subtus palli- dior vel leviter purpurascens, utrinque glabra vel supra rarissime sparsim pilosa, in petiolum 2 — 22/2~pho longiorem, tenuem late canaliculatum sparse pilosum contracta, subrotunda, basi late cuneata, 1 — 1,2 cm longa et lata, interdum latior quam lon- gior, margine teriuiter cartilagineo undulata, interdum hinc illinc subcrenata. Caules floriferi inferne parcissime breviter pilosi vel glabri, superne parce brevissime glandu- loso-pilosi; inflorescentiae circ. 6 — 3 cm longae rami erecto-patentes 4 — 2 cm longi; prophvlla spathulata vel linearia; sepala hypanthio latiusculo inserta, ovata, obtusa, 1,5 — 2 mm longa, patentia, demum reflexa; petala oblonga quam sepala 3-plo longiora, 6 — 7 mm longa, 2,5 mm lata, trinervia, medio punctis purpureis paucis notata; sta- minum filamenta filiformia quam petala paullum breviora, antherae brunneae; ovarium ovoideum in stilos erectos duplo breviores exiens. — Fig. 47 a — d. In Kultur. Kam ungefähr um das Jahr 1884 in den Handel. Sect 5. Cymbalaria Griseb. Cymbalaria Griseb. Spicil. Fl. rumel. I. (1843) 336; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872 76; Boiss. Fl. or. IL (1872) 811. Cotyledones apice non foveolatae. Caudiculi breves, annui vel biennes, non gem- miferi, plerumque densiuscule foliati valde ramosi. Caules floriferi ascendentes vel de- cumbentes, teneri, debiles, saepius flaccidi, usque 30 cm longi, ramosi, vel superiore parte cicinnum pauciflorum vel a basi sympodium formantes, deinde ramulis svm- podii flore unico terminatis instructi, paucifoliati, nunquain bulbiferi, saepius spar»im glanduloso- pilosi. Caudiculorum folia et caulina carnosula, sicca membranacea tener- rima ut sepala cellulis longis saepe flexuosis tanninigeris (Gerbsloffschläuche) brunneo- striata, glabra vel pilis brevibus glanduliferis plus minusve obsita, in petiolum lamina 1 — 3-plo longiorem angustata, ambitu reniformia usque late ovata vel cuneata, grosse 3 — 13-crenata usque dentata, crenis aut dentibus latis acutiusculis vel obtusis, ra- rius repanda vel integerrima; folia superiora 3-dentata vel ut prophvlla oblonga int Florea parvi, longissime pedicellati; sepala ereclo- patentia vel in anthesi et fructu Saxifraga. — Sect. 5. Cymbalaria. 199 reflexa, petalis semper breviora; petala ovalia aut oblongo-obovata, basi plerumque dis- tincte unguiculata, trinervia, juxta nervös laterales callosa (excl. S. Jiederacea var. scoto- l>ltila), alba, subphurea vel aurantiaca; stamina sepalis aequilonga vel paullum longiora, filamentis subulatis instructa; ovarium superum usque ad V3 longitudinis inferum, ovoi- deum, in stilos breves stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula globosa usque oblonga, sepalis erecto-patentibus vel reflexis et stilis brevibus divaricatis aut erectis instructa. Semina saepe sphaerica, plerumque minute luberculata, fusca vel nigrescentia. Dispositio specierum. A. Petala alba vel sulphurea sepalis vix duplo longiora . . . 159. S. Jiederacea. B. Petala lutea sepalis duplo vel magis longiora. a. Ovarium superum. ct. Sepala in antbesi et fructu reflexa 4 60. S. Sibthorpii. fi. Sepala nee in anthesi nee in fructu reflexa . . . . 161. S. cymbalaria. b. Ovarium semiinferum 162. S. hederifolia. 159. S. hederacea L. Spec. ed. I. («753) 405, ed. 2. (1762) 579; Sibtb. et Smith Fl. gr. Prodr. I. (1806) 278; Sternb. Rev. (1810) 22, Suppl. 11. (1831) 40 t. 15; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 341; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 43; Bory (Chaubard et Bory), Exped. scientif. de Moree III. 2. (1832) 116, Nouvelle Fl. du Pelop. (1838) 26; Bertol. Fl. ital. IV. (1839) 584; Moretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 29; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 77; Raulin, üescr. phys. Crete (1869) 758; Baldacci, Viagg. Creta (1895) 52; Boissieu in Bull. Soc. bot. Fr. (1896) 285: Haldcsy in Ost. bot. Zeitschr. (1897) 283, Consp. FI. graec. I. (1901) 606. — Lobaria hederacea Haw. Enum. Sax. (1821) 18. — Gregaria, annua vel biennis, caudiculis brevibus suberectis plerumque valde ramosis primum densiuscule foliatis. Caules floriferi terminales et laterales 3 — 2 5 cm longi, teneri, debiles ascen- dentes vel decumbentes, a basi sympodium formantes, laxe foliati, paueiflori, compo- nenübus sympodii flore unico terminatis, tota longitudine vel superne pilis glanduliferis horizontaliter patentibus sparsim obsiti. Caudiculorum folia ac caulina plana carnosula, laete viridia, saepius margine ac lamina pilis brevibus glanduliferis irregulariter sparsim obsita, in petiolum lamina 1 — 3-plo longiorem basi non dilatatum hinc illinc breviter glanduloso-pilosum angustata, lamina ambitu reniformis vel late ovata, 4 — 20 mm longa, 3 — 30 mm lata, basi cordata, truncata, vel euneato-truncata, plerumque 5-rarius late 3-vel 7-crenata usque late serrata, crenis obtusiusculis , saepe apiculatis vel late triangularibus saepe acutis, medio latiore ac etiam longiore, rarius repanda obsolete dentata vel integra; caulina superiora minora serrata vel integra oblonga acuta. Pedi- celli filiformes floribus 3 — 6-plo, in fructu 1 0-plo longiores usque 45 cm longi horizon- taliter patentes, saepe glanduloso-pilosi; sepala erecto-patentia, nunquam reflexa, ovata vel subtriangularia, 2 — 2,5 mm longa, medio circ. 1,5 mm lata, acutiuscula, margine ac extus saepe irregulariter sparsim glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice ple- rumque confluentibus ; petala ovalia vel oblongo-obovata, 2,7 — 3,4 mm longa, usque 1,8 mm lata, obtusa, subsessilia vel distinete unguiculata, trinervia, juxta nervös late- rales in Var. euliederacea callosa, alba vel sulphurea; stamina sepala paullum superan- tia; ovarium pro maxima parte superum, ovoideum, in stilos breves stigmate majusculo coronatos subito contractum. Capsula subglobosa vel ovoidea circ. 3,5 — 4 mm longa, ad 1/3 longitudinis infera, sepalis erecto-patentibus et stilis divaricatis 0,7 mm longis instructa. Semina subsphaerica vel ovoidea, 0,4 — 0,5 mm longa, minute papulosa, fusca. Var. «. euhederacea Engl, et Irmsch. — S. Jiederacea L. ; Sibth. Fl. graec. IV. (1823) 72, t. 379: Sternb. Suppl. II. 40, t. 15; Boiss. Diagn. pl. or. III. (1843); Fl. Orient. II. (1872) 812. — S. parviflora Bivona Stirp. rar. Sicil. Manip. IV. (1816) 11, t. 3; Guss. Fl. sie. Prodr. I. (1827) 434; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 44. — Cau- diculorum folia reniformia, basi euneato-truncata vel subcordata, 3 — 7-serrato-crenata 200 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceac-Suxifraga. vel late dentata, saepius (in f. tenuis) multa integra. Petala alba, obovato-oblonga, obtusa, basi plerumque distincte unguiculata, saepe ultra 3 mm longa, bicallosa. Mediterrangebiet: auf feuchten und bröckeligen Felsen, an schattigen Mauern, auf feuchten Äckern, auch in Höhlen der littoralen und montanen Region. C. Ligurisch-tyrrhenische Provinz: Sizilien, häufig bei Palermo, an moor- reichen Felsen; Pizzuta (Todaro, Fl. sicula exs. n. 370), Busambra (Ross — Herb. Berlin); Trapani, auf dem Eryx (Splitgerber — Herb. Berlin), in Höhlen des San Giuliano oberhalb Trapani; Nebroden, ^auf Kalkfelsen um 1600 m (Strobl — Herb. Berlin — Blühend im Mai). D. Mittlere Mediterranprovinz. — a. Adriatische Unterprovinz: im süd- dalmatinischen Bezirk bei Bergatto oberhalb Ragusa an überhängenden Felsen (Pichler — Mai 1872). — C. Hellenische Unterprovinz. — 1. Nordgriechischer Bezirk: Attica, auf dem Parnes, bei Dekeleia (Tatoi) (v. Heldreich — Blühend April 1876 — f. tenuis); Pentelikon, um 460 — 760 m ü. M., in der Höhle des großen Marmorbruches, woselbst eine Temperatur von 8° R. (Spruner, v. Heldreich — f. tenerrima, Spruner — Herb. Berlin); Hymettus, in Schluchten (Spruner, v. Heldreich, Herb. Fl. hellen, n. 23 — Blühend April 1875), in der Schlucht des Klosters Angorion (Spruner — Herb. Berlin); auf dem Kerata bei Eleusis (Haussknecht). — 2. Mittelgriechischer Bezirk: Akrokorinth, um 400 m (Orphanides, Fl. gr. exs. n. 227 — Blühend April), Leukadia (Mazziari n. 375 — Herb. Berlin), auf der Insel Hydra, am Eros (v. Held- reich und v. Haläcsy, Fl. aegaea), auf der Insel Cea (fctiog), in feuchten Felsspalten des Schiefergebirges (v. Heldreich 1898 — Herb. Berlin), auf der Insel Euboea, bei Steni (Unger). — 3. Südgriechischer Bezirk: Messenien bei Kalamata (Zahn — Herb. Berlin), Messene (Chaubard). — d. Kandische Unterprovinz: Kandia (Kreta): The- risso (Sieber, Herb, cret.); auf dem Omalo, im Distrikt Khanislika (A. Baldacci, It. cretic. 1893 n. 1 2 1 — Herb. Univ. Wien). — Insel Karpathos, auf dem Berge Lasto und dem Berge Mes6i, Daphni Vrisinas (Raulin nach Halacsy; Th. Pichler — Herb. Berlin, Univ. Wien), an sehr schattigen Orten des Berges Kalolimui, um 1600 m (Th. Pichler — Herb. Univ. Wien). — e. Ägäisch-mazedonische Unterprovinz: Insel Thasos, auf Felsen bei Limenas (P. Sintenis und J. Bornmüller, It. Iure. 1891 n. 381); Athos, an schattigen Felsen des Hagion-Oros beim Kloster Prodrom, um 200 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien — f. tenuis). — i. Westliche kleinasiatische Unterprovinz: im Gebiet von Troja (J. F. Jul. Schmidt — Herb. Berlin), Renkoli, Menderetepe im Tal Dumbrek (P. Sintenis, It. trojan. 1883 n. 115); Smyrna (Flei- scher, fälschlich als S. cymbalaria, Unio itineraria 1827), schattige Felsen am Bach der Quarantaine (Balansa, PI. d'Orient n. 378). — k. Cilicisch-klein asiatische Unterprovinz; Adalia (Bourgeau, PI. Lyc. n. 107 — Herb. Berlin); Cilicien, Schlucht des Guzel-Dere, am Aufstieg zum Sedichig im NO. von Mersina (Balansa, PI. d'Orient n. 772), Güllek Boghas, Gysel Han, an einer Quelle (Siehe, Reise nach Cilicien 1895 n. 2 1 1 — Herb. Berlin). — 1. Syrische Unterprovinz mit Cypern: Syrien, in der Littoralzone und an den unteren Abhängen des Libanon (Gaillard — Herb. Boiss.); Tripoli, Malavecih (la Derwicherie) (Blanche — Herb. Haussknecht): unter der Brücke Gisr el hajar (G. Ehrenberg — Herb. Berlin als S. cymbalariacfolia Ehrenb.). Cypern: an Kalkfelsen auf dem Pentadaktylo und dem Capo graeco (Th. Kotschy, PL per ins. Cypro leetae 1862 n. 364), auf Felsen bei Kontara (Sintenis und Rigo, It. cypr. 1880, n. 32). F. Südliche Mediterran provinz: Cyrenaica, um 660 m und darüber (G. Rohlfl n. 74 — Herb. Berlin). f. tenerrima Engl. Mon. Gttg. Sax. (1872) 78. — Pusilla, tenerrima, caulibus repentibus 3 — 10 cm longis 1-paucifloris. Folia minima, suborbicularia vel late oval.i. fere omnia integra, rarius obsolete 3 — 5-dentata. Flores minores quam in typo. Verbreitung: Diese interessante Höhlenform lindet sich auf dem Pentelikon und dem Parnes in Atticn. Saxifraga. — Sect. 5. Cymbalaria. 201 Var. ß. scotophila (Boiss.) Engl, et Irmsch. — S. scotophila Boiss. Diagn. ser. I. 3. (1842) 23; Fl. Orient. II. (4872) 842. — S. hederacea Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 77 pr. pte. — S. scotophila Boiss. ß. libanotica Bornm. in Beih. Bot. Centralbl. 2. Abt. XXXI. (1914) 216. — Caudiculorum folia ambitu reniformia basi sinu aperto cordata vel truncata, repanda vel levius ac latius 5-serrata quam in Var. euliederacea, saepius subintegra. Petala sulphurea, ovalia, obtusa, basi subsessilia vix unguiculata, band ultra 3 mm longa, circ. 7,8 mm lata. Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — 1. Syrische Unterprovinz: auf dem >Mons Cassius« im nördlichen Syrien (Boi ssier — Herb. Boissier); Libanon, west- liche Abhänge des Dschebel Keneise, um 1700 — 1800 m (Bornmüller); schattige Kalkfelsen bei Heilan oberhalb Aleppo (Haussknecht — Herb. Berlin), üschebel el Rasan bei Aleppo (Haussknecht). E. Armenisch-iranische Provinz: auf dem Berge Tmolos in Anatolien ober- halb Alaschehir (Philadelphia) (Boissier — Herb. Berlin), Nimrod Dagh am Wansee (Sintenis, it. Orient. 1888 n. 812 — Blühend im Mai); in Höhlen des Berges Sind- jar (Haussknecht — Herb. Boissier). Nota. Haec varietas babitu vix a formis typi diflert. Lamina subintegra et petalis sul- pburcis vix unguiculatis tantum excellit. Propter distributionem localem autem sub titulo varie- tatis neque formae descripsimus. Var. ß. libanotica Bornmüller propter pilos glanduliferos minus numerosos et sepala triangularia distincta est, sed baec variatio in omnibus locis varie- tatis scotophila observatur. 160. S. Sibthorpii Boiss. Diagn. pl. or. Ser. 1. III. (1843) 22; Boiss. Fl. or. II. (1872) 811; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 80; v. Haläcsy, Consp. Fl. graec. I. (1901) 605. — S. cymbalaria Sibth. et Smith Prodr. I. (1806) 277; Sibth. Fl. graec. (1823) tab. 378 (non L. nee alior.). — Laxe lateque caespitosa flaeeida, caudiculis ramosis, primariis erectiusculis, seeundariis decumbentibus, breviusculis, densiuscule superne statu juniore subrosulatim foliatis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 5 — 10, rarius — 15 cm longi, laxe foliati, saepius divaricato-ramosi, superiore parte cicinnum pauci- florum formantes, glaberrimi. Caudiculorum folia et caulina inferiora plana, carnosula, laete viridia, glaberrima vel lamina margine sparsim brevissime glanduloso-pilosa, in petiolum lamina 2 — 5-plo longiorem basi vix dilatatum angustata, lamina ambitu reni- formis basi cordata, 5 — 10, rarius — 15 mm longa, 10 — 20, rarius — 30 mm lata, late crenata, crenis 5 — 7 longitudine 2 — 3-plo latioribus obtusis vel apice sae- pius subeuspidatis ; folia caulina superiora late ovata, triloba, lobis acutis, vel ut pro- phylla inlegra oblongo-ovata. Pedicelli elongati, floribus 5 — 1 2-plo longiores, glabri vel superne sparsim glanduloso-pilosi, fruetiferi horizontaliter patentes aut deflexi; sepala in anthesi et fruetu reflexa, ovato-elliptica, 2 — 2,6 mm longa, medio 1 — 1,4 mm lata, obtusiuscula, glabra vel margine ac extus sparsim brevissime glanduloso-pilosa, nervis trilms parallelis non confluentibus instrueta; petala ovato-oblonga, 5 — 7 mm longa, io 2,2 — 2,8 mm lata, sepalis triplo longiora, saepe acutiuscula, basi abrupte bre- vitiT unguiculata, trinervia juxta nervös laterales callosa, aurantiaca; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium superum ovoideum staminibus brevius, in stilos brevissi- mo8 stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula ovato-orbicularis, stamina vix superans, stilis circ. 0,5 mm longis divaricatis et sepalis reflexis instrueta. Semina inajuscula subglobosa, 0,7 — 0,8 mm longa, (tantum sub lente valido observandum) tuberculata, nigra. Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — c. Hellenische Unterprovinz. — 1. Nordgriechischer Bezirk: Ätolien, auf dem Korax, an schattigen Plätzen unter and hinter Felsen in der alpinen Region, um 1800 — 2300 m ü. M. (Tuntas u. Leo- nis in Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1330), von 1900 — 2500 in (v. Heldreich, it. per Graec. septentrionalem 1879 — Herb. Berlin); in Phtiotis auf dem Giona (Neumayr — Herb. Berlin), am Giona (v. Haläcsy); auf dem Parnaß oberhalb Try- 202 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. pios Vrachos, um 1600 — 2300 m, unter Felsen, in Felsritzen und an Quellen in der subalpinen und alpinen Region (v. Spruner, v. Heldreich, Herb, graec. norm. n. 579, A. Engler 1887 — Herb. Berlin), bei Pigadia (Leonis in Dörfler, Fl. graeca n. 187). — 2. Mittelgriecbischer Bezirk: auf dem Gymnovouno am Kyllene, um 1500 — 1800 m selten (Orphanides, Fl. graeca exs. n. 223); auf dem Gipfel des Olonos (v. Heldreich — Herb. Berlin); auf dem Dirphys (Delphi) von Euboea, um 1300 — IfiOOm (v. Heldreich 1858 — Herb. Berlin — Blüht Juni — September.. — 3. Süd- griechischer Bezirk: in der oberen Region des Taygetos, in der alpinen Region an schattigen, feuchten Felsen bei Choupata (Cupata) (v. Heldreich, PI. exs. Florae hel- lenicae [1844] n. 370, Th. Pichler, Fl. graec. exs. — Blüht Juni, Juli). Nota. Facile haec spccies ab aliis sectionis distinguitur sepalis eliam in anthesi reflexis atque petalis majoribus. Fructus autem et stili iis Saxifragac cymbalaria valde similes. 161. S. cymbalaria L. Spec. ed. 1. (1753) 405. — Gregaria, annua vel bien- nis, caudiculis epigaeis plerumque decumbentibus, ramosis, plus minusve foliatis. Caules floriferi usque 30 cm longi, erecti vel ascendentes, densiuscule vel laxius foliati, saepe superne ramosi, ramis cincinnum pauciflorum formantibus, glabri vel sparsim glandu- loso-hirti. Caudiculorum folia et caulina plana, carnosula, laete viridia, glabra vel mar- gine, hinc illinc etiam lamina pilis brevibus hyalinis glanduliferis sparsim obsita, inferiora in petiolum lamina fere duplo longiorem superiora in aequilongum saepe plus minusve glanduloso-hirtum angustata, ambitu reniformia, reniformi-orbicularia vel superiora lale ovata, obovato-cuneata, 5 — 25 mm longa, 8 — 35 mm lata, 5 — 1 3-serrato-dentata usque late crenata, serraturis triangularibus acutis usque ovatis vel crenis obtusis, saepe bre- vissime apiculatis, medio crena plerumque longiore et latiore, basi cordata, truncata vel latissime cuneata, folia superiora saepius cuneata 3-loba vel ovata integra, rarissime omnia folia (in Var. Huetiana f. Handeliana) integerrima vel hinc illinc obsolete cre- nata. Pedicelli erecti, post anthesin plerumque divaricato-patentes, glanduloso-pilosi, floribus 4 — 6-plo longiores, prophyllis elliptico-lanceolatis vel linearibus instructi; sepala horizontaliter vel erecto-patenlia, rarissime (in f. Handeliana) in fructu saepius reflexa, ovata vel triangularia, 1,4 — 2 mm longa, medio 0,5 — 0,8 mm lata, obtusa, glalira vel irregulariter sparsim breviter glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice non confluen- tibus; petala oblongo-elliptica, usque 6 mm longa et 2 mm lata, sepalis 3 — 4-plo lon- giora, obtusa, basi abrupte breviter unguiculata, saepe lateribus obtuse auriculata, tri- nervia, juxta nervös laterales callosa aurantiaca; stamina dimidium petalorum aequantia: ovarium ovoideum sepalis aequilongum, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula ovata vel oblongo-ovata, usque 4 mm longa y apice sul>- truncata, stilis brevissimis usque 0,7 mm longis divaricatis vel erectis et sepalis ple- rumque horizontaliter patentibus instructa. Semina ovalia, 0,4 — 0,5 mm longa, miaute vel obsolete tuberculata, fusco-nigra. Dispositio varietatum. A. Folia crenato-dentata, dentibus circ. 7 — 9 instructa . . Var. ct. eucymbalaria. B. Folia late crenata, saepe pauciloba. a. Petala breviora et angustiora, usque 5 mm longa . Var. ß, Huetiana. Forma flaccida spelunearum f. HcmdeUoma, b. Petala longiora et saepius latiora Var. y. baborensis. Var. ct. eucymbalaria Engl, et Irmsch. — S. cymbalaria Boissier II. Orient II. (1872) 811; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 811. — S. cymbalaria etc. Buxbaum IM. min. cogn. Cent. II. (1728) t. 45 f. 2. — 5. orientalü .lacq. Obs. bot. II. (1767) 9 t. 34; Steven in Mem. Mose. IV. 78; Sternb. Rev. Sax. (18 10) 21; Don in Trau Lina Soc. XIII. (1821) 341 excl. S. paradoxa; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 43 excl. S. paradoxa] Ledeb. Fl. ross. II. (1846) 223. — S. hederacea Marsch. Bieb. Fl. taur. cauc. I. (1808) 317, III. (1819) 295 excl. syn., non L. — 5. liedcracea et S. rrti- rubtta Will«!. (Herb. 8419) ex Sternb. Rev. Sax. (1810) 21, t. 13. — Lobaria Ol Saxifraga. — Sect. 5. Cymbalaria. 203 ialis llaw. Enum. Sax. (1821) 18. — Caudiculorum folia et caulina rcniformia vel reni- formi-orbicularia basi paulluin cordata vel truncata, grosse 5 — 1 3-serrata, vel crenato- serrata serraturis typice triangularibus acutis, eliam hinc illinc ovatis. Petala usque 5 mm longa; sepala ovario supero vix affixa, subhorizontaliter patentia. Mitteleuropäisches Gebiet. N. Provinz des Kaukasus: besonders im westlichen Kaukasus an quelligen Stellen der Waldregion nicht selten und oft in großer Menge. — a. Westlicher Kaukasus: im pontischen Mischwald der Joerkawaschlucht bei Gagry, um 200 — 400 m (A. Engler u. K. Krause, Reise n. d. Kaukasus und Armenien 1912 n. 18 — Herb. Berlin). Afscharien, auf feuchten Kalkfelsen der Schlucht Petzkir (Tzebelda) (A. Woro- nowa in Busch, Marcowicz, Woronow, Fl. cauc. exs. n. 264), Svanetien, am Hippus-Fluß bei Muri (Tzagheri), an Waldquellen um Alagir im Gouv. Terck (Marko- wiez in Herb. Fl. rossicae Fase. VIII. n. 361), Carlhalinia (A. H. und V. F. Brothe- rus, PI. caucas. n. 361), Lichidschwari im Bezirk Trialeti (Kolenati n. 2395 — Herb. Berlin). In Felsschluchten bei Kasbek (Rehmann — Herb. Univ. Wien). — b. Kleiner Kaukasus: im Mischwald bei Borshom, von 800—900 m (A. Engler u. K. Krause, Reise nach d. Kaukasus 1912 n. 479), Kartsch-Chal (W. Rickmers — Herb. Berlin). — c. Ostlicher Kaukasus: in Tuschetien, Laisky Post um 2500 m (Ruprecht — Herb. Akad. St. Petersburg). — d. Alburs (Talysch), um 1000 m (Hohenacker, C. A. Meyer — Herb. Boissier), am Sawalan um 3000 m (Radde); Nord-Persien, bei Massula (Buhse — Herb. Boissier), Djalfek (Aucher-Eloy — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg), bei Weri (Seidlitz — Herb. Berlin). .Mittelmeergebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — g. Colchische Unterprovinz: Joer- kawaschlucht bei Gagri unter 300 m (s. oben). — Batum (0. Kuntze — Herb. Berlin). — h. Südeuxinische Unterprovinz: im Sandschak Trapezunt bei dem Dorf Bakad- jak, südlich von Ordu, zwischen Rhododendron, um 960 m ü. M. auf Andesit (v. Han- del-Mazzetti, Reise i. d. pontische Randgeb. n. 1 1 1 2 — Herb. Univ. Wien); Behize in Lazistan (Balansa, PI. d'Or. n. 1394), im pontischen Gebirge (K. Koch — Herb. Berlin); an beschatteten Bächen des Sanadagh, 1400 m (Bornmüller, PI. Anatoliae orientalis n. 2627). Nördliches Anatolien: am Akdagh bei Amasia an subalpinen und alpinen Bächen (Bornmüller, PI. Anatoliae Orient, n. 949), Samsoun (Bornmüller, PI. Anatoliae Orient, n. 2354). Sandschak Gümüschkhane: Monastir Wang (Sintenis, It. Orient. 1894 n. 3663). Paphlagonien: Wilajet Kastambuli, an Quellen bei Kure- Nahas (Sintenis, It. Orient. 1892 n. 5116), Aktschauschdere bei Tossia am Giaurdagh (Sintenis, It. Orient 1892 n. 4808); im schattigen Wald bei Bolu in Bithynien (Pesta- lozzi — Herb. Boissier), auf dem bithynischen Olymp (Noe — Herb. Haussknecht); im nördlichen Anatolien bei Toptscha und auf dem Jyldisdagh (Wiedemann — Herb. Bot. Garten St. Petersburg und Berlin). E. Armenisch-iranische Provinz: Gouv. Jelisawetopol (Elisabethpol) im Be- zirk Schuscha, bei Chan-Kendy (Fedossejew — Herb. Jurjew, Herb. Univ. Wien). Var. ß. Huetiana (Boiss.) Engl, et Irmscher. — 8. Huetiana Boiss. Diagn. plant. Bov. 2. Ser. II. (1856) 72, Fl. Orient. II. (1872) 812; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) Brandza Piante noue din Romänia in Analecte Academiei Romane Ser. 2. Tom. \\\ . (1903) 154 t. 2. — Caudiculorum folia et caulina reniformia, superiora saepius am- bitu late ovata, basi vix cordata, truncata vel media et superiora saepissime mari:ini- bus angulum obtusum formanlia, late 5 — 7-crcnata, crenis obtusis vel late ovatis sae- pius subeuspidatis. Petala usque 5 mm longa; sepala ut in Var. eucymbalaria. Nota. Speciminibus numerosis Saxifragarum cymbalaria et Huetiana comparatis, cha- res paueos a clarissimo Boissier notatos haud constantes esse observavimus. Quum aut.m speciuiiti.-L e seminibus producta cum speciminibus typicis congruant, hanc plantam sub litulo •tatis ncque sub titulo formae descripsimus. Mitteleuropäisches Gebiet. K. Provinz der Karpathen. — b. Oslkarpalhcn. — Ostsiebenbürgische chkarpathen: häufig an schattigen Plätzen des Slanie im Bezirk Bacau (Brand za). 204 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Mediterran gebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — h. Südeuxinische Unterprovinz: im Pontus an quelligen Stellen, auf der Nordseite bei Trapezunt (Bourgeau, PI. Arme- niacae 1862 n. 92; Knapp, Sintenis, It. Orient. 1890 n. 2062), auf dem Hügel Bos Tepe bei Trapezunt in einer Höhle des nordwestlichen Abhanges nur 50 m ü. H. (v. Handel-Mazzetti, Heise in das pontische Randgebirge n. 159), am Ciganadagh (Sintenis, It. orient. 4 889 n. 1376) — Blüht April— August. E. Armenisch-iranische Provinz: Wilajet Musch, bei Goschkar am Südfuß des Bimgoell bei Gungum in feuchter, schattiger Umbelliferen-Formation, um 1800 m ü. M. (Th. Kotschy, It. cilic. Kurdic. 1859 n. 341) — Blüht August. f. Handeliana Engl, et Irmscher. — Forma speluncarum. Gaules flaccidissimi decumbentes ramulis tenuissimis instructi. Folia reniformia usque ovata, saepissime integerrima, vel obsolete crenata. Sepala in fructu saepius reflexa. Mittlere Mediterranprovinz. — Südeuxinische Unterprovinz: in einer Höhle am nordwestlichen Abhang des Bos Tepe bei Trapezunt um 50 m (v. Handel- Mazzetti, Reise 1907 n. 159 mit der Hauptform. — Herb. Univ. Wien). Var. y. baborensis (Batt.) Engl, et Irmscher. — S. baborensis Battandier in Bull, lllerb. Boissier I. (1893) 550 et tab. 26 fig. 1 — 5. — Caudiculorum folia et caulina reniformia, infima basi cordata, superiora et suprema truncata vel late cuneata, 5 — 9- crenalo-dentata. Petala ultra 5 mm longa; sepala erecto-patentia, ovario zh affixa. Capsula maior quam in varietaübus praecedcntibus. Südliche Mediterranprovinz. — Algier: Dschebel Babor, im Walde Djmila m Bezirk Tababort (M. Julien in Battandier 1. c. 549). Nota. Characteres difTerentiales inter Saxifragas cymbalaria, Uuetiana, baborensis omnes a cl. Battandier enumerati a fructibus et stilis desurati inconstantcs sunt. Etiam petalorum magnitudo valde variat neque minus in S. baborensis quam in S. cymlialaria var. encymbat 162. S. hederifolia Höchst, msc. ex A. Rieh. Tent. Fl. abyss. I. (1847) 317; Oliv. Fl. trop. Afr. (1871) 383; Engler Mon. Gatt. Sax. (1872) 76. — Laxe caespitosa, caudiculis brevibus ramosis dense rosulatim foliatis. Caules floriferi prostrati vel ascen- dentes, svmpodium fonnantes, laxiuscule foliati paueiflori, componentibus svmpodii flore uno terminatis, tota longitudine, superne densius pilis glanduliferis horizontaliter paten- tibus obsili. Caudiculorum folia et caulina plana carnosula, lamina glabra vel marginfl breviter glanduloso-ciliata, basalium in peliolum 3 — 4-pIo longiorem pilis longiusculis ploi minusve crispulo-villosum basi in vaginam amplexicaulem dilatalum contraeta, caulino- rum petiolo circ. 2-plo longiore suffulta, lamina ambitu reniformi, grosse crenata. nis 3 — 7 semiorbicularibus obtusis usque subeuspidatis, media latiore instrueta; folia suprema saepe 3-loba, lobis acutis. Flores solitarii terminales, pedicellis 4 — 7-plo lon- gioribus plus minusve glanduloso-pilosis; sepala in antbesi et fructu erecto-patentia, ovata, 2 — 2,5 mm longa, medio 1,5 — 2 mm lata, subacuta vel acuta basi inter se usque 1 mm connata, margine pilis brevibus glanduliferis sparsim obsila. trinervia, ner- vi! sub apice in foveolam confluentibus; petala oblongo-obovala, 5 — 6 mm longa, medio 2,5 — 3 mm lata, apice rotundata, basi abrupte breviter unguiculata, trinervia, juxta nervös laterales callis minutjs instrueta, lutea; stamina sepalis subaequilonga; ovarium ad 1/j longitudinis inferum, ovoideum, sepalis aequilongum extus saepius sparsim glnn- duloso-pilosum, in stilos 0,5 mm longos stigmate parvo coronatos subito contractuui. Capsula subglobosa, semiinfera, usque 5 mm longa, sepalis erectis et stilis 1 » i divaricatis instrueta. Semina sphaerica, 0,5 mm longa, vix tubcrculata, nigrescenl Afrikanisches Wald- und Steppengebiet. — Nordafrikanische Hoch- land- und Steppenprovinz. Abyssinisches Hochland : an feuchten, moosigen Felsen in der oberen Region des Bachit, um 3300 — 4600 m ü. M. (Schimper, It. ab, sect. II. n. 1305 — Blühend Juni 1838), auf dem Dedschen, um 3600 — 4600 m (Schimper [Okt. 1850] n. 214 — Herb. Berlin Nota. In hac specic ovarium magia quam in reliquis speciebus sectionis inferum. Caulis e basi sympodialis est componentibus unifloris ut in Saxifraga hederacea. Huic speciii magis quam alteri appropinquat, sed praeter alias not&s bene diflert peliolis basi valde dilatatis vaninanübus. Saxifraga. — Sect. 6. Tridactylites. 205 Planta hybrida inter species sectionis. S. hederacea L. X S. cymbalaria var. Huetiana (Boiss.) Engl, et Irmsch. — X S. Vetteriana Beauverd in Bull. Herb. Boiss. 4 908. p. 226. — Folia glaberrima, subtus ± brunneo-striata vel viridia, basalia atque media zb longe petiolata, reniformi- cordata, 3 — 5( — 7)-loba. Inflorescentiae prophylla dr breviter petiolata vel sessilia, triloba atque integra, elliptica, apiculata; sepala triangularia, erecta vel patentia; petala quam sepala dz triplo longiora, subunguiculata. Capsula ovoidea. Nota. Hybrida orta in horto Valleyres (cli. Boissicr. Folia inter ea parcnlium inter- media, magis cjrdata quam in Saxifraga hederacea. Sepala pot ins triangularia quam ovata. Petala sulfurea vel alliida magnitudine Saxifragae cymbalaria var. Huetiana aequantia, quam ea Saxifragae hederaceae duplo majora. Sect. 6. Tridactylites Haw. Tridactylites Haw. Enum. Sax. (1821) 21; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 81, in Engl, und Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. f» (1891) 54; Bouy et Camus, Fl. de Fr. VII. (1901) 40. — Triplicinervium Gaud. Fl. helv. III. (1828) 116. — Iiupifragia Sternb. Suppl. II. (1831) pr. p. — Nephrophyllum Nyman Syll. Fl. eur. (1854) 256 pr. p.; Engl. Index crit. in Verh. zool.-bot. Ges. Wien (1869) 523 (11) pr. p. — Nephrophyllum ttt f tt Tridactylites Nyman Consp. Fl. eur. (1879) 273. — Nephrophyllum Boiss. Fl. or. IL (1872) 808 quoad gregem ff Annuae; Willk. et Lange Prodr. FL hisp. III. (1874) 122 quoad gregem b. annuae. — Cotyledones apice non foveolatae. Herbae annuae vel rosula foliorum basali hiemantes, floribus et fructibus evolutis pereuntes, nunquam gemmiferae. Folia plerumque carnosa, lamina euneatim in petiolum contraeta vel sensim angustata, 3 — 5-serrata vel integra aut palmato-3 — 5 — 7-fida. Caules flori- l'eri minimi simplices vel majores ramosi pluriflori, inflorescentiae ramis cincinnatis. Flores parvi, reeeptaculo obovoideo vel turbinato; sepala erecta; petala quam sepala 1 Yj — 4-plo longiora obovata usque obovato-euneata; staminum filamenta subulata; ova- rium plerumque omnino inferum, raro paullum superum in stilos plerumque breves erectos exiens. Capsula obovoidea vel subglobosa vel turbinata, stilis brevibus divari- catis coronata; semina fusiformia vel oblonga, seriatim tuberculata. Dispositio specierum. A. Folia basalia ± rosulatim congesta. Tota planta ± glan- duloso-pilosa. Petala obovata usque euneata. a. Foliorum basalium et caulinorum inferiorum lamina dz spathulata vel euneata, integra aut antice 3 — 5-serrata usque lobata, raro pinnatifida. Petala quam sepala 2 — 3-plo longiora 163. Typus polymorpbus S. tridactylites. b. Foliorum basalium et caulinorum inferiorum lamina lata ovata vel reniformis, palmato-trifida laciniis 3 — 5-serratis vel 2 — 4-fidis. Petala quam sepala 4-plo longiora . . 164. S. petraea. B. Folia inferiora haud rosulatim conferta. Tota planta pedi- cellis parcissime glanduliferis exceptis glabra. Petala lineari- oblonga 165. S. Nuttallii. 163. Typus polymorphus S. tridactylites (L.) Engl, et Irmsch. — S. tridacty- lites L. sensu latiore" Bertoloni Fl. ital. IV. (1839) 495; Blytt, Norges Flora III. (1876) : A. Blytt, Handbog Norg. Fl. (1906) 410. — Annua vel biennis, solitaria, saepius gregaria, plerumque tota pilis glanduliferis brevibus viseidula vel longioribus hirsuta, caule florifero erecto vel ascendente, tenui filiformi vel crassiusculo, curvato vel stricto- erecto 12 — 15 — 26 cm longo, laxe vel densius foliato, simplici unifloro usque e basi valde ramoso plurifloro. Folia basalia plerumque rosulatim conferta, spathulata indivisa vel spatbulato-euneata vel euneata 3 — 5-serrata, serraturis obtusiusculis, media promi- 206 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. nula latiore, 2 — 25 mm longa, 0,5 — 8 mm lata; folia caulina erecto-patentia, oblonga usque oblongo-spathulata indivisa vel cuneata 3 — 5-serrata usque-lobata, dein saepe medio subito angustata et lobis lateralibus linearibus divaricatis, rarius 3-partita vel 5-pinnatiloba et lobis lateralibus etiam divaricatis, 2 — 25 mm longa, usque 12 mm lata. Inflorescentiae rami cincinnati usque 1 0 cm longi, stricto-erecti vel arcuatim as- cendentes curvati, juniores saepe secundi; pedicelli in anthesi floribus breviores vel 2-plo vel plus longiores, in fructu plerumque longiores quam in anthesi, faepius filiformes; receptaculum campanulatum vel obovoideum vel subglobosum 1 — 2,5 mm longum extui plerumque breviter glanduloso-pilosum ; sepala erecto-patentia, lineari-oblonga usque late ovata, 1 — 2,5 mm longa, 0,4 — 1,5 mm lata (in Subsp. Blavii lalitudini subaequilata), obtusiuscula usque rotundata, märgine ac extus dense glanduloso-ciliata, trinervia, ner- vis saepe apice confluentibus; petala patula, obovata usque curvata, 2 — 6 mm longa, 0,7 — 3 mm lata, sepalis 2 — 3-plo vel plus longiora, basi sensim late unguiculata, apice obtusissima saepius emarginata, 3 — 5-nervia, alba, raiissime lutea; stamina sepalis sub- aequilonga; ovarium inferum supcrne truncatum, in stilos brevissimos erectos approxi- matos stigmate majusculo oblongo instructos subito contraclum. Capsula obovoidea basin versus sensim attenuata usque globosa basi rotundata, superne saepius constricta, 2,5 — 5 mm longa, sepalis erectis instructa. Semina oblonga vel ovalia, 0,3 — 0,4 mm longa, minute longiuscule papulosa, fusca usque brunneo-nigra. Dispositio subspecierum typi polymorphi S. tridactylites L. A. Petala sepalis haud plus quam 3-plo longiora. a. Plantae annuae Subsp. {. eutvidacti/lites. b. Plantae biennes. raro annuae. er. Petala sepalis haud ultra 2-plo longiora; receptaculum in fructu globosum basi rotun- datum Subsp. 2. immassica. ß. Petala sepalis 2 — 3-plo longiora; receptacu- lum in fructu obovoideum basi attenuatum Subsp. 3. asceitrfens. B. Petala sepalis ultra 3-plo longiora Subsp. 4. Ulavii. Subsp. 1. eutridaetylites Engl, et Irmsch. — S. tridactylites L. Spec. ed. 1. (1753) 404, ed. 2. (1762) 578; Sprengel, Entdeckt. Geheimn. (1793) 241: 1 Svensk. Bot. VII. t. 476 (err. 478); Sternb. Bev. (1810) 44 t. 17 fig. media; Curt. Fl. Lond. ed. Grav. I. (1817) t. 52; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 441; Smith Engl. Fl. II. (1827) 271 et Engl. Bot. VII. t. 501; Fl. dan. (1816) t. 1517; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 35; Sturm Deutschi. Fl. IX. 33; Bühl., Mert. et Koch Deutsch. Fl. III. (1831) 164; Koch Syn. I.ed. (1837) 276; Beichb. Fl. exe. III. (1832) 552 n. 3569; Ledebour, Fl. ross. II. (1844) 222; Boissier, Fl. Orient. II. (1872) 808J H. Müller, Weit. Beobacht. in Verh. naturhist. Ver. preuss. Bheinl. u. Westf I. (1878) 297; Knuth, Blütenbiologie II. (1898) 451: v. Ilaläcsy, Fl. graeca I. (I 9011 603. tridactylites var. tectorum L. Spec. ed. 1. (1753) 404. — 5. trifida Gilib. Fl. l.ith. (1781) 181; Ej. exerc. phytol. I. (1792) 314. — S. annua Lap. II. Pyr. (1801) :>9. — S. tridactylites L. or. minor A. Blytt, Norges Flora III. (1876) 910. — S. tr, iylites subsp. minor A. Blytt, Handbog i Norg. Fl. (1906) 410. — Tridactylites am Haw. Enum. Saxifr. (1821) 21. — Annua, tota pilis brevibus glanduliferis plus minu obsita. Caulis floriferus erectus vel ascendens, curvatus vel flexuosus, tenuis vel cras- siusculus, 2 — 18 cm longus, simplex usque e basi valde ramosus, uni-pluriflorus, ple- rumque laxe foliatus. Folia basalia saepe rosulatim conferta, spathulata indivisa v.l spathulato-euneata triloba, lobo medio majore, usque 2 cm longa; caulina plerumque spathulata medio subito contractim angustata, 3 — 5-lobata, lobo medio longior latiore, lateralibus oblongis vel linearibus acutiusculis divaricatis, raro (in f. nalis) cuneata apice 3-lobato-dentata. Inflorescentiae rami longiusculi etiam curvati arcuatim ascendentes plerumque pluriflori; pedicelli floribus duplo vel plus Ion- Saxifraga. — Sect. 6. Tridactylites. 207 giores saepe filiformes, in fructu longiores quam in anthesi; flores primum pro- terogyni, mox homogami, in eadem planta hermaphroditi, submasculi (pistillis sterilibus) atque subfeminei (antheris sterilibus). Receptaculum campanulatum, in fructu sub- globosum basi distincte rotundatum. Petala ovato-cuneata, sepalis duplo longiora, trinervia, alba. Capsula subglobosa. Dispositio varietatum et formarum subspeciei eutridactylites. Nota. Varietates a cl. Schur (Enum. plant. Transsilv. [1806] 238) sub S. tridactylites L. enumeratae b. alpina Schur, c. multicatdis Schur, d. subascendens Schur opinione nostra ad subspcciem ascendens pertinere videntur itaque hie neglectae sunt. A. Folia caulina medio dr contraeta. Caulis baud vel paul- lum flexuosus Var. ct. genuina. a. Caulis gracilis tenuis, superne ramosus. Folia basalia caulinis breviora, haud ultra \ cm longa, nunquam 5-loba I. Formae depauperatae. ct. Caulis ramosus pluriflorus. I. Caulis flexuosus plerumque e basi ramosus. Inflo- rescentiae rami ascendentes f. i. graciliramosa. II. Caulis erectus, superiore parte ramosus. Inflores- centiae rami stricto-erecti f. 2. gracilistricta. ß. Caulis simplex i — 3-florus. I. Caulis filiformis erectus f. 3. exilis. II. Caulis filiformis flaeeidus, adscendens f. 4. flaccidissima. b. Caulis crassiusculus, plerumque flexuosus densiuscule folia- tus, e basi vel e medio ramosus. Folia basalia aut integra aut saepius 3 — 5-loba, caulinis longiora, usque 2 cm longa II. Formae foliosae. ct. Folia basalia integra vel triloba. I. Caulis 2 — 3,5 cm altus, 3 — 5-florus. Folia cau- lina plerumque 2 — 3-lobata dentata f. 5. minima. II. Caulis usque 8 cm altus, pluriflorus. Folia cau- lina omnia vel pro maxima parte integra. . . . f. 6. holophylla. ß. Folia basalia 3 — 5-loba. I. Caulis brevis, dense foliatus. Folia lata, saepe 5- lobato-dentata f. 7. litoralis. II. Caulis 5 — 18 cm longus. Folia basalia 0,8 — 1,8 cm longa f. 8. typica. III. Caulis usque 12 cm longus, crassiusculus. Folia basalia usque 2 cm longa f. 9. valida. B. Folia exaete euneata. Caulis in anthesi curvatus, superne vel e medio ramosus Var. ß. submeridionalis. C. Folia medio ± contraeta. Caulis e basi ramosus, flexuosus Var. y. serbioa. I. Formae depauperatae. — Caulis floriferus gracilis, plerumque tenuis usque filiformis, e basi ramosus plus minusve flexuosus, saepius superiore parte tantum ramo- sus ac stricto-erectus, raro ascendens, plerumque glabriusculus. Folia basalia parva, ut caulina haud ultra i cm longa, caulinis plerumque breviora nunquam 5-loba, saepe integerrima; caulina triloba usque integra saepe numerosa. Flores normales vel mi- nores; pedicelli floribus duplo vel plus longiores. i. 1. graciliramosa Engl, et Irmsch. — Caulis floriferus usque 15 cm longus, tenuis, flexuosus, plerumque e basi ramosus. Folia basalia caulinis saepe minora et - im : caulina pauca integra usque 3-loba. Inflorescentiae rami usque \ 0 cm longi 2 — 4-flori, ascendentes. — Fig. 49 a. Verbreitung: durch das ganze Verbreitungsgebiet zerstreut. f. 2. gracilistricta Engl, et Irmsch. — Caulis floriferus 8 — 15 cm longus, stricto- erectus, superiore parte tantum ramosus, densiuscule foliatus. Folia basalia caulinis Fig. 4!>. Typus polymorph»!» 5. tridactyliiea L. Subsp. 1. nilridaefulites Engl, et Irmscb. perunet, attamen tperfmina a cl. Vaccari determinata non vidimus. II. Formae foliosae. — Caulis floriferus plerumque crassiusculus, robustus, erectus, hinc illinc curvatus, superne vel e medio vel e basi ramosus, pluriflorus, den- siiMCule latifoliatus. Folia maiora et pro latitudine breviora, basalia dense rosulatim conferta, caulinis saepe aequilonga, ut caulina cuneata, 3 — 5-serrata, rarius oblongo- spathulata integra, usque 2,5 cm longa, parte indivisa 3 — 7 mm lata. Inflores- centiae rami pluriflori, usque 8 mm longi, erecto-patentes, iuniores saepe secundi; pedicelli in anthesi floribus 1 — 2-plo vel plus longiores. Petala sepalis 2 — 3-plo longiora. •M. Typus polymorphus Snxifraqii tridactylitfs L. Subsp. adscendens (L.) A. Blytt a—f Tar. iioi a f. tniuicatilii Engl, et Irmsch. (Karelien). 6 t.filiformis Engl. et Irmach. (Christiania). c f. denta Engl, et Irmsch, (Wallis, Bagnesi. d f. aimrirona Engl, et Irmsch. (Colorado), ff. fjptoa (Christiania). / Linnati (Boiss.l Engl. (Steiermark). — g Tar. pinualijida Engl, et Irmsch. (Bnesecsl. — Icones origin. — E» Irrascher delin. Saxifraga. — Scct. 6. Tridactylites. 221 f. 4. densa Engl, et Irmsch. — Caulis floriferus usque 6 cm longus, erectus vel ascendens, saepius plus niinusve curvatus, e medio vel e basi valde ramosus, pluri- florus, densiuscule foliatus, plerumque dense glanduloso-pilosus. Folia basalia caulinis haud longiora, dense rosulatim conferta, spathulälo-cuneata 3-serrato-crenata vel bre- viter spathulata integra, plerumque 6 — 8 mm longa, superne 2,5 — 3,5 mm lata; cau- lina anguste cuneata 3-serrata vel binc illinc oblonga integra, usque 1 cm longa et 3 mm lata. Inflorescentiae rami 1 — 4-flori, valde approximati elongati, usque 2,5 — 3 cm longi, ut caulis pilosi. Flores congesti brevissime pedicellati saepe secundi; re- ceptaculum normale; petala saepe sepalis duplo longiora, 3 — 4 mm longa, sed usque 2 mm lata. — Fig. 51 c. Nota. Hacc forma foliis brevibus atque pelalis brevioribus atque latis insignis fere in omnibus montibus majoribus producitur. Etiam forma sequens americana similiter modificata est, ut specimina regionis summae (ad exemplum specimina Purpusianu e regione 8500 m alta vix a speciminibus formae densa distingui possint. Verbreitung: diese besonders in hohen Lagen, 1800 — 3500 m, vorkommende Form findet sich sowohl in den Alpen, Pyrenäen, als auch in den Abruzzen. f. 5. americana Engl, et Irmsch. — S. ^petraea Hook. Fl. bor. amer. I. (1832) 245 non L. — Ponista oregonensis Raf. Fl. Teil. II. (1836) 66. — Muscaria ascen- dens (L.) Small in North Americ. Flora XXII. 2. (1905) 129. — S. oregonensis (Raf.) Nelson in Rot. Gaz. XLII. (1906) 52; Coulter and Nelson, New Man. of Rot. Centr. Rocky Mount. (1909) 239. — Caulis floriferus 3,5 — 12 cm longus, crassius- culus, erectus, vel basi ascendens, hinc illinc curvatus, superne vel e basi ramosus, pluriflorus, in speciminibus humilibus densiuscule foüalus. Folia basalia caulinis sub- aequilonga, angusle cuneata tri-serrata serraturis lateralibus saepissime minutis vel sub- obsoletis, vel oblongo-cuneata integra, carnosula; caulina obovato-oblonga, usque I 3 mm longa, integra vel ut basalia serrata, in exemplaribus humilibus stricto-erecta plerumque 5 mm longa. Inflorescentiae rami stricto-erecti, pluriflori; pedicelli in anlhesi floribus breviores; sepala in exempl. humil. lineari-oblonga, haud ultra 8,8 mm longa superne atropurpurascentia; petala sepalis duplo longiora, obovata, basi lata, circ. 1,5 — 2,2 mm lata. — Fig. 51 d. Verbreitung: in den Rocky Mountains vom südlichen Rritisch-Nordamerika bis Colorado und Utah bis zu 3800 m aufsteigend. Nota. Etiam haec forma imprimis petalis brevibus latis ut forma 4 a rcliquis differt. A forma densa distinguitur foliis basalibus anguste cuneatis triserratis serraturis lateralibus saepe minutis, sepalis superne atropurpurascentibus. Specimina minora apicc tantum ramosa sunt, dum specimina minora formae densae e basi vel e medio ramificant. f. 6. integrifolia Gaud. Fl. helvet. III. (1828) 117. — S. petraea Vahl ß. in- trgrifolia Gaud. 1. c. 117. — S. controversa Sternb. y. Scopolii Sternb. Rev. (1810) 43 tab. 16 fig. 6 non Vill. — S. controversa Sternb. ß. Scopoliana Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 3 4. — S. ascendens L. c. integcrrima Schur. Enum. PI. Transsilv. (1866) 239. — S. ascendens L. y. Villarsü Sternb. Suppl. II. (1831) 88. — S. as- cendens L. f. Scopolii (Vill.) Engl. Mon. Gatt. Sax« (1872) 86. — Caulis floriferus usque 8 cm longus, erectus, pauci-(l — 3-)florus, laxe folialus. Folia basalia spathulata integra, usque 12 mm longa et 3 mm lata; folia caulina omnia vel nonnulla integra, I cm longa, usque 4 mm lata. Petala normalia, sepalis 3-plo longiora. — Fig. 51* a — e. Nota. Haec forma usque ad tempora nostra eadem ac S. Scopolii Vill. Hist. Plant. Dauph. II. 1779) 670 existimata est (Conf. v. Hayek, Flora von Steiermark 1909] 689, ubi synonymon Saxifragae adscendens adscripta est'. Attamen haud dubitandum est, banc plantam candem esse ac S. petraea neque ad Saxifragam adscendens pertinere. Forma integrifolia nil nisi forma typica minus evolula a forma americana foliis caulinis paullum latioribus differt. Verbreitung: mit der Hauptform in den Alpenländern (Fig. 51aa vom Eisenhut in Steiermark). Mit purpurnen Petalen und relativ schmalen Stengelblättern erhielten wir diese Form aus Herb. v. Degen: Ducsecs, Gipfel Bukzoi, um 2 400 m, leg. v. Degen (s. Fig. 51*6-«). 222 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaeeae-Saxifraga. f. 7. Bellardii Gaud. Fl. helvet. III. (1828) 118. — S. petraea Vahl e. Bel- lardi Gaud. 1. c. H8. — S. Bellardi All. Fl. pedemont. II. (1785) 72 et tab. 88 ßg. 1; Willd. Spec. II. (1799) 645; Stcrnb. Rev. (1810) 20; DC. Fl. franc. Suppl. (1815) 519. — S. controversa Sterab. ö. Bcllardiana Ser. in DC. Prodr. IV. (18 30) 34. — S. ad- scendens L. ß. Bellardii Sternb. Suppl. II. (1831) 87. — S. ascendcns L. f. BclbirJi (All.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (187 2) 86. — S. ascendens L. a. subacaulis Schur Enum. PI. Transsilv. (1869) 239. — Subacaulis. Folia basalia dense rosulatim conferta, ob- ovato-cuneata, obtuse serrata usque repanda. Caulis floriferus brevissimus pauci-(1 — 3-)florus. Nota. Haec forma nil nisi forma typica impcrfectc evoluta praecox, quod jam cli. autores Gaudin et Seringe cognoverunt. Cl. G. Don hanc plantam cum Saxifraga slellaris con- jungit, quae opinio petalorum forma in icone Allionii sustineri potest. Saxifragae stellaris forma correspondens est f. acaidis Hall. 1818, quod nomen conservandum, etiamsi & Bellardii ad eandem speciem pertinere demonstrari possit. Verbreitung: in den Alpen seltener. Fig. 51a. Saxifraga tridadylites L. Subsp. adscendens (L.) A. Blytt. — a — e f. integrifoUm Gaud., a (Steiermark), b — e (Bucsecs — Herb. v. Degen). — f—h var. discolor Yelen. n.i.-h Originalexemplaren aus dem Herbar v. Degen). — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. En. direxit. f. 8. typica All. Fl. pedemont. II. (1785) 72 et tab. 22 fig. 3; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 63, t. 113. — 5. petraea Vahl y. foliosa Gaud. Fl. helvet. III. (1828) 117. — 5. controversa Sternb. er. Sternb. Rev. Sax. ()- tab. XVI. fig. 1 — 5 et ß. minima Sternb. Rev. Sax. (1810) 43. — S. controt Sternb. a. lobulata Ser. in DC. Prodr. IV. ( 1 830) 34. — S. ascendens L. f. vtügata G. Beck., FI. Niederösterr. II. 1. (1892) 678. — S. ra?nosissima Schur Enum. PI. Transs. (1869) 239. — S. evronensis Schur = &. ascendens L. d. maior Schur Enum. PI. Transsilv. (1869) 239. — Caulis floriferus plerumque 5 — 15, rarius — 20 OD longus, erectus superne vel e basi ramosus, pluriflorus. Folia basalia dense rosulut.i, ut caulina euneata triserrata superne parte indivisa usque 7 mm lata, serraturis ple- Saxifraga. — Sect. 6. Tridactylites. 223 rumque oblusiusculis, media prominula latiorc et longiore. Inflorescentiae rami pluri- flori; pedicelli floribus vix longiores; receptaculum in fructu basi sensim attenuatum; petala sepalis 21/} — 3-pio longiora, obovata vel obovato-cuneata, saepius emargi- nata, 3 — 5-nervia. — Fig. 54 e. Verbreitung: die allgemein verbreitete Form. Nota 4. llujus formae specimina magnitudinc et ramiGcatione valdc oscillant, attamen scmper robusta foliis et petalis majusculis gaudent. Bene illustrantur iconibus Wulfenii in Jacq. Collect. I. (4786) t 4 4 et 4 2, flg. 4 et 2. Qui specimina minora (tab. 12, flg. 1 et 2) separare vult, ea nomina subfa. minima Sternb. distinguat. Huc quoque pertinet teste Beck (Ann. Nalurhist. Hofmus. XI. '1896] 44), qui specimina originalia in herbario Caesareo Vindobo- nensi vidit, S. ramosissima Schur Enum. PI. Transs. (4 869) 239 ;= S. adscendens L. var. ramo- sissima [Schur] Simonkai Enum. Fl. Transs. [4 886] 246, S. controversa ß. multicaulis Reichb. in Heuff. Zool. Bot. Ges. VIII. 44 4 nom. nud., S. anmta ß. alpestris Rochel Ban. [4 828 7 nom. nud.). Ad quam formam b. minor Schur, 1. c. 239 perlineat, spcciminibus nobis deßcienlibus discernere non possumus. Nota 2. Specimina peninsulae balcanicae (ad exemplum ea montis Ossa; hujus formae petalis majoribus subspeciei appropinquant. An plantae hybridac sint, inquirendum est. Subf. lutea Hartman Handbok Skand. Fl. ed. 4 (1843), ed. 4 4 (4 879) 256. — Omnia formae typicae, at petala sulfurea. Subarktisches Europa. — Schweden: Herjedalen, Midtakläppen (C. Hart- man lil. . f. 9. Linnaei (Boiss.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 86. — S. Linnaei Boiss. Diagn. pl. Orient. Ser. 2. II. (4 856) 69; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. IH. (4 874) 4 22. — Caulis floriferus 43 — 40 cm longus, crassiusculus, erectus, superne vel e medio vel e basi ramosissimus, pluriflorus. Folia basalia dense rosulatim conferta usque 2,5 cm longa ut caulina euneata, inferne sensim angustata, apice plerumque ad quintam lon- gitudinis partem quinqueloba, lobis subaequalibus oblongis obtusiusculis erecto- patentibus; caulina superiora triloba. Inflorescentiae rami usque 8 cm longi, pluriflori; pedicelli in anthesi floribus vix longiores; petala obovata-basin versus sensim breviter an- gustata, sepalis 21/j-plo longiora, superne saepe emarginata, subquinquenervia. — Fig. 5 4/". Nota. Haec forma omnium robuslissima. Descriptio cli. Beck in Fl. Nied. Ost. (Stengel- blätter tief drei- bis fünfteilig mit ausgespreizten Seitenlappen) non bene congruit cum diagnosi Boiss ieri, qui hanc notam haud commemorat. Formae transitoriae inter hanc et sequentem formam numerosae exstant. Verbreitung: vornehmlich in Skandinavien, doch auch in Steiermark, Sieben- bürgen etc. f. 4 0. fissi folia Engl, et Irmsch. — An huc pertinet S. Linnaei ß. elongata Costa Supl. ad catal. de pl. de Cataluna (4 876) 31. — Caulis floriferus usque 20 cm longus, erectus, e basi vel e medio ramosus, pluriflorus, saepe densiuscule foliatus. Folia basalia dense rosulatim conferta euneata, 3 — 5-loba, lobis lateralibus saepe diva- ricatis; caulina 3 — 5-lobata vel -partita laciniis linearibus oblusiusculis, lateralibus saepe divaricatis. Inflorescentiae et flores ut in f. typica. Nota. Propter foliorum lacinias laterales saepe divaricatas hujus formae specimina non- nulla subspeciei eutridaetylites similia videntur, sed reeeptaculo basi magis attenuato ab illa distinguuntur. Verbreitung: überall selten, in den Karpathen öfters, in Südtirol (Mte. Spinale). Hierher sind auch die sizilischen Exemplare (s. p. 2 27) dieser Subsp. * zu ziehen, die denen vom Mte. Spinale sehr ähneln. f. 4 4. elongata Costa Supl. al catäl. pl. de Cataluna (Barcelona 4 876) 3 4 (sub titulo varietatis). — Gaules longiores et tenuiores; foliorum laciniae divergentes. Pe- dunculi longiores. Flores triente majores. Verbreitung: Ost-Pyrenäen; Sierra de Nuria (Puigg.), Costabona (Vayreda). Verbreitung der gesamten Subspec. adscendens. Gern in der Nähe schmelzenden Schnees, in den Alpen besonders an kalten, nach Norden gelegenen Abhängen. 224 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Arktisches Gebiet. — Norwegen: Maasö unter 71° 5', auch in OstGnmarken (Deinboll nach Blytt, Norges Flora). Subarktisches Gebiet. A. Subarktisches Europa. — d. Skandinavien nördlich der Eichenzone bis Lulea Lapmarken. — 1. Norwegen, von Kristiania bis Maasö unter 71° 5' (nach Blytt, Norgcs Flora), bei Kristiania Formen mit langgestielten Blüten, welche an rutri- dactylites erinnern, aber größere Blumenblätter haben, so von Dalen ved Liang, Sorgen- frie (Herb. Kristiania); Krogkleven unweit Kristiania (A. Engler Aug. 1882 — Herb. Berlin), Hardanger Vidden (Seil and), Gudbrandsdaien (Vahl — Herb. Berlin), am Dovrefjeld bei Drivstuen, Knutshö, Kongsvold (A. Engler u. a.), Gederyggen (Zetter- stedt — Herb. Berlin). — 2. Schweden: Jemtland (Sjögren — Herb. Berlin), Öster- sund bei Üstberget (Warodell — Herb. Berlin); Herjedalen: Alpe Mittakläppen (The- denius, Behm — subf. lutea — Herb. Berlin), Axhögen (Sjörstrand), Ljungdalen (Thedenius), Gröndörren (Thedenius), Mittastöten S. Birger), in Medelpad bei Alnön, Borgsjö (Hollström — Herb. Berlin), Sandölfjället in Norrland (E. Fries — Herb. Berlin). — 3. Luleä Lappland: Nammatchs (Laestad, Wichura — Herb. Berlin), Quickjock (Dahlberg — Herb. Berlin). B. Subarktisches Amerika: an der Iludsonsbai (W. J. Hooker — Herb. Berlin — f. holophylla). Mitteleuropäisches Gebiet. C. Mittelbaltische Provinz. — a. Schweden: Vermland, bei Karlstadt (Ols- son — Herb. Berlin, Ligneil — Herb. Univ. Wien); Upland, bei Öslhammar und Ros- lagen; Södermanland, Oyapcgd (Blomberg — Herb. Berlin), bei Vingaker und Öste- räker, Ostgotland, bei Skeninge; Vestmanland bei Sula und Arboga, Nora (Wetter- strand — Herb. Berlin); Westergötland, bei Venersberg (nach Hartman, Handbok Skand. Fl.). — b. Südliches Finnland bis zur Karelinischen Landenge: an Felsen auf der Insel Suosaari bei Kirjavalaks (Länng in Mus. Helsingfors PI. Finlan- diae exs. n. 257), außerdem in der Gegend von Abo und im Tavestehus, Nyland, bei Hermola (Hult — Herb. Breslau). — c. Estland: auf Kalkfelsen bei Glint nicht fern von Catherinenthal (Pahnsch in F. Schultz, Herb. norm. nov. ser. n. 277), Tltcher, 10 Werst von Reval (Grüner, Russow, Rein — Herb. Berlin), Fähna (Törmer nach Lehmann). G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ost-Pyrenäen: Sierra de Nuria (Puigg, nach Willkomm), Costabona (Vayneda). — b. Zentral-Pyrenäen: Pic du Midi (nach Grenier), Port de Benasque (nach Grenier), Panticosa (Ruiz). H. Provinz der Alpenländer: auf Grus und saudigen Stellen, auf Felsen und Matten. — b. .Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und Eisenerzer Alpen. — 1. In Niederösterreich auf dem Unterberge, Ohler, Schober, Schneeberg und seinen Vorbergen (G. v. Beck, v. Wettstein), Raxalpe, Atlitzgraben, in der Trauch, auf der Bodingschneid, Göller, Ötscher, Dürrenstein (G. v. Beck, Fl. von Nieder-Öster- reich II. 678), unter den Achnermauern nächst Kernhof um 900 m ü. M. (v. Handcl- Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Grap-Reifling (Haläcsy in Ch. Magnier, Fl. s. exsiccata n. 3004). — i. In Oberösterreich: Grünschachalpe (Dolliner — Herb. Berlin). — 3. Eisenerzer Alpen: Trofaiach, am Reiting vereinzelt (v. Wettsteil — Herb. Univ. Wien); Prebichl um 1227 m und Reichenstein um 2166 m (F. Hoff- mann — Herb. Berlin). — 2. Salzburger Kalk-Alpen: Wildseeloder um 2119 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 3. Nordtiroler und mittelbaierische Alpin: Kitzbühler Alpen, an Felsen des Tristkogels und anderer Schieferalpen über 1600 m (Unger), am Geißstein (Steinberger, Sauter u. a. nach Dalla Torre und Graf v. Sarnthein, Fl. von Tirol). Fehlt in Oberbaiern, im Algäu, Vorarlberg und, wie es scheint, auch in den Schweizer Kalkalpen. — 6. Nordsavoier Alpen. — Alpes Lemanienneft Gipfel des Mt. Billiat, 1900 m (Briquet). — d. Zentralalpen. — 1. Oststeieri- sche Alpen: Hochlantsch (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien:, Mixnitz am Hoch- lantsch (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 2. Norische Alpen: Koralm (Pacher), Saxifraga. — SecL 6. Tridactylites. 225 Flatnilz, Wintertal, Reichenauer Garten, Wöllanernock (Pacher), Löschenwand b. Leoben (Br cid ler), Trienchtling (Brei dl er — Herb. Univ. Wien), Gregerlnock bei Turracb um 2000 m ü. M. (Fest — Herb. Univ. Wien). — 3. Niedere Tauern: Krebenze bei St. Lambrecbt in Obersteiermark, um 1700 m ü. M. (Fest in v. Hayek, Fl. stiriaca exs. n. 74), Tweng (Lütkemüller in Fl. exs. austro-hung. n. 4738), Scheidberg in Radstadler Tauern (Vierhapper); Gangtal im Lungau (Storch — Herb. Univ. Wien). — 4. Hohe Tauern mit Zillertaler und Defregger Alpen: Malnitzer Tauern (Wulfen), Nassfeld bei Gastein (v. Rottenberg — Herb. Berlin), Gamskarkogl (Frey- berger — Herb. Univ. Wien); in der Fusch, zwischen Pfandelscbarte und Glocknerhaus um 2 300 m (Diels, F. Hoffmann — Herb. Berlin], Heiligenblut bis Pasterze um 1850 — 2600 m Hoppe), Gamsgrube (Bischoff, Hoppe, A. Engler 1869, Schonger — Herb. Berlin), Kais (Huter), in der Zemm im Zillertal (Schrank), auch sonst in den Zillertaler Alpen (A. Engler); Wolfendorn um 2720 m (F. Sauter), Falsun, Zerag um 2200, Hühnerspiel um 2300 — 2350 m (A. Engler 1875 — Herb. Berlin); Finster- stern im Putsch (Pechlaner); Schwarzenbach bei Luttach um 2400 m (Treffer — Herb. Berlin), Ahm (Ausserdorfer — Herb. Berlin), Virgen (G an der), Schobergebiet (Weinland); Bockalm und Steinigeck bei Kanning (Kohlmayer); Leobengraben und Katschtal (Pacher), Faschaun in der Maltein (Kohlmayer). — 5. Mitteltiroler und Nordos trhälische Alpen: häufig. — I. Stubaier Alpen mit Brenner: Dreispitz am Brenner, 2600 m (Huter — Herb. Berlin); Muttenjoch um 2700 m (Kerner), Pflerscher Bingl bei Gschnitz um 2500 m (v. Wettstein), Seilrainer Ferner (Sauter), Stubai, z. B. Stockten um 1580 m, Waldrast (Peyritsch), auf dem Hippold im Watten- tal auf Kalk und Schiefer um 2630 m (v. Handel-Mazzetti). — 2. Sarntaler Alpen: im Pfelderertal des Passeier, am SO. -Hang des Rauhen Jochs um 2400 — 2600 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 3. Ötztaler Alpen: ver- einzelt, z. B. Thalleitspitze, Niedertal, Ramol um 220 0 — 2500 m, Eisjöchl bei Schnals um 2 690 m; am Frudiger Kopf zwischen Pfunds und Paznaun um 271 1 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 4. Nord- und Ostrhätische Alpen: im Unter- engadin im Val Titocha am Aufstieg zum Samnaunpaß bei 2800 m an einer Stelle (Brügger nach Killias). — 5. Ortler Stock: an der Edelweißhütte oberhalb Trafoi um 2300 m (v. Handel-Mazzetti), Schaubachhütte um 2694 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), im Martelltal mehrfach (Dalla Torre a. a. 0.), Mte. Sobretta (Longa — Herb. R. Beyer). — 6. Adamello-Alpen: Mte. Tonale (R. Beyer). — 6. Mittel- schwcizer Zentralalpeu. — 1. Süd- und westrhätische Alpen: verbreitet im Engadin, z. B. Bevers (Krättli — Herb. Berlin), am Piz Ott und Piz Padella (von Strampff — Herb. Berlin), im Val Fedoz um 2200 m (Lorenzen — Herb. Berlin); im Puschlav am Sassalbo (P. Jaccard und Öttli), Kalkband der Alpe Bregaglia um 2150 m und im Val Poschiavino um 2570 m, Tschüffer im Heutal um 2800 m (A. Engler 1868), la Pischa, Berninapaß (Cavierel). — 2. Südliche Glarner und Lepontinische Alpen: Glarner A. (Hegetschweiler); in den Lepontinischen A. sehr seltea: Lucomagno, oberhalb Sta. Maria (J. Braun); Piz Molare (Jaeggli nach Chenevard). — 3. Südberner Alpen selten: Gampel (Thomas), Oberferdenalp (Vulpius), Rawyl in den Alpen von Leuk (Colomb), Mt. Fully (Hai ler). — 7. Pen- ninische und Südsavoier Alpen. — 1. Walliser Alpen: Alpe de Meribe um 2500 m (F. O. Wolf — Herb. Berlin), Val Heremance um 2000 m (Christ — Herb. Berlin), Vallee de Bagnes (Masson — Herb. Univ. Wien), bei Bourg St. Pierre um 2300 m (Roux — Herb. Berlin), Gr. St. Bernhard (Murot), Col Fenetre de Ferret (Payot), Mt. Velan (Tissiere), Valsorey (Correvon), Mil (Delasoie), ober Lourtier, zw. Fionnay und Mauvoisin (Veneta), Gietroz (Murith), la Liaz (Correvon), Mazeria W'ilf), Chermontane (Reuter), Chanrion (Murith), Col Fenetre de Bagnes (Murith), Ollomont, Aufstieg zur Töte de By, 2500 — 2800 m (Vaccari), Cot d'Ollon (Christil- lin , Mont Pintor im Val Gressoney (Carestia), Simplon (Haller); Alpen von Saas und Zermatt, Malmark, Schwarzberg (Rion), Galenalp (Mormod), Saas (Ruppen), Riffel (Hust u.a.); La Barma (Schröter). Sorebois (Bernoulli), Col Torrent, Tounot A. Kngler, Das Pflanzenreich. IY. (Einbryophyta siphonogama) 117. Saxifraga. 45 226 A. EDgler und E. Irmscher. — Saxifragaceac-Saxifru^a. (H. Jaccard), Vende (Rion), les Dix (II. Jaccard); Pierre ä voir (Muret), Tortain, Clenson, Thyon. — 2. Südsavoier Alpen: Kleiner St. Bernhard bei Belleface (Henry), Col de la Barra-Serra (Ferrari u. a.), Moränen des Rutor (Vaccari). — e. Süd- westalpen. — 1. Grajische Alpen: Cogne, 2000 m (Bernoulli — Herb. R. 1; — f. densa). — 2. Gottische Alpen: Col da Croix (Rostan, Exs. pedeniont. n. 139 — Herb. R. Beyer), Col d'Oursiere (Rostan — Herb. Beyer). — f. Südalpen. — 1. Insubrische Alpen: Saluetta (Anzi). — 2. Bergamasker Alpen. — 3. Brcnta- Gruppe und Nonsberg: Mendel (Peyritsch), Spinale (v. Sardagna — Berb. I'niv. Wien), Ciraa del Frate (Leybold), Alpe'Dablins bei Stenico (Loss nach Dalla Torre a. a. 0.) — 7. Südtiroler Dolomiten: Enneberg bei St. Vipil um 1X00 m (Artzt nach Dalla Torre a. a. O.), Gufidaunalpe in Prags (Hell), am Üürrenstein (Ronniger), Andraz in Buchenstein (Huter); Sexten: Innerfeld und Fischleintal (A. Engler), Gsell- wiesen (Ostermann), Kreuzkofelgruppe (Keil); Fanes-Alm bei Ampezzo, am See auf dem Limo-Joch um 2 155 m (v. Handel-Mazzetti); Seiseralpe (C. H. Schultz, A. Engler), Schiern (Eismann, v. Sonklar), Tierseralpe (Leybold, v. Sonklar, Peyritsch), Fassa: Chiampiglie di Penia (Facchini), Fedaja (Ronniger), Monzoni (Facchini), Do le palle (Schunck), Paneveggio (Per), Monte Gazza, Dos Negro um 1990 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 8. Karnisch- venetianische Alpen: Villacher Alpe oder Dobratsch um 2100 m (Breidler — Herb. I niv. Wien). — 9. Süd- östliche Dolomiten und Kalkalpen. — 1. Karawanken: auf der Bal»;i und Koro- sica um 1700 m (Mulley in Paulin, Fl. exs. camiolica n. 467), Stoi/ic. Kosuta, Zelenica, Belscica (nach Paul in a. a. O.). — 2. Julische Alpen: Mangart (A. Engler 1888, Meebold — Herb. Berlin), Peklo unter der Rjovina, Krmasatlel. Velopolje, T«»l- stec, Debela pec, Rodica, Konjski vrh (nach Paul in a. a. O.). — 3. Steiner Alpen: am Steiner Sattel, Pod podmi,- Moksica (nach Paulin a. a. O.). — e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Val de Fenis (Henry); St. Marcel, zwischen La Chaz und dem Col (Vaccari), Brissogne: an den Seen von Lores (Vaccari), zwischen Con und Arbole (Vaccari); Alpen von Cogne (Lisa), Chavanis und Brouillot (Favre und Wolf), Granson (Wilczek); Lauson im Valsavarenche (Vaccari). — 2. Cottische Alpen: an den Nordabhängen: Col f Assiette; Col d'Oursiöre; Mt. Albergian; IYal; Treize Lacs; Gianna; Col La Croix; Bauset (Rostan — Herb. Beyer), am Mont Viso, am Col de la Traversette und oberhalb des Chalet de Ruine (Gren. et Godr.), ohn- nauere Angabe (Reverchon, Arvet-Touvet und Abbe Faure in Herb. Soc. Dauphi- nelse 2. ser. n. 271), Col d'Agnelo oder du Longet (Lannes in Bull. Soc. bot. Fr. 1879 p. 163, 1897 p. CCXLH, CCXVII nach Burnal, Fl. alp. mar. III. 1. p. 241). — 3. Dauphine-Alpen: selten, am Lautaret (Allioni), Vallee de Lombarde Ins zum Lautaret-Gletscher, Pelouse au Vallon bei Vallon (Chabert), Mt. Aurouze und ML S bei Gap (nach Grenier und Godron). — 4. Seealpen: nach Burnat, Flor, des Alpes marit. III. i. p. 241, fehlend. I. Provinz der Apenninen. — a. Nördlicher Apennin. — Elrurischer Ap. : Rocca di Fiumalbo, zw. Fiumalbo und Pievepelago (Riva), Montevecchio oberhalb t h Alpe di Cusna (G i belli und l'irotta), Bismantova (Riva). — b. Abruzzen: Gran Sasso d'Italia (v. Marchesetti, Fiori — Herb. Berlin), Amaro (Majella) um 2000 — 2500 m (Groves — Herb. Berlin, Rigo, It. ital. V. anni 18 99 D. 7;'. . auf dem Gipfel des Coccovello (E. Levier — Herb. Berlin), Forca d'Acero und Mte. Panico (S. Donato) um 1600 m im Bacino del Liri (Falqui). K. Provinz der Karpalhen. — a. Westkarpathen. — 1. In den nord- lichen Zentralkarpathen nicht selten. In den Liptauer Kalkalpen tief hinabsteigend und in Formen auftretend, welche durch lange Blütenstiele (t^j— 2mal so lang wie der Fruchtknoten) an cuiri der Prenj Planina, unterhalb des Lupoglava (A. Engler, Sept. 1893 — Herb. Berlin , Cabulja planina im NW. von Mostar, im Graben von Sedlo zum Drezanka-Tal, im Ge- hängeschutt um 1000 m ü. M., sowie im Kar nordlich der Velika Ylajna hui 1500 — 1700m, Klekovaca, auf Alpenmatten um 1700 — 1900m (v. Handol-Mazzetti - Horb. Univ. Wien, Kamesnica auf dem Kamm der Gipfel Kote (1810m) und Kmij (1800 m) (v. Handel-Mazzetti); auf dem Moglic (Adamovid - — Herb. Berlin, Univ. Wien). — Im inneren Montenegro: oberbalb Koslica um Dibala im Bezirk Kw-'i Saxifraga. — Sect. 6. Tridactyliles. 229 (A. Baldacci, It. alban. (montenegrinum) sexlum 1898 n. 196bi"), Kunj Kostie im Bez. Kuri (A. Baldacci n. 196), PlaniDica Mojan (A. Baldacci n. 196m). — In Süd- Bosnien auf der Treckavica planina (Murbeck — Herb. Univ. Wien), auf der Jabo- rina Planina (K. Maly — Herb. Univ. Wien), auf dem Trebovh: bei Sarajevo um 600 — 1629 m (0. v. Moellendorff, Blau n. 1108, 1339b, G. ▼. Beck, PI. Bosn. et Her- zeg. Ser. II. n. 181, A. Engler 1893, Fiala in Dörfler, Herb. norm. n. 3852 u. in Fl. exs. austro-hungarica n. "291-i, Maly — Herb. Berlin), Hranisava auf der Bjelas- nica (Curcic — Herb. Berlin, Fiala — Herb. Univ. Wien), auf dem Vlasic um 1000 — 1700 m (E. Brand is*) — Herb. Univ. Wien), auf der Badovina um 1900 m (J. Schiller — Herb. Univ. Wien), bei der Kaserne auf dem Mestrovac um 1000 m (J. Schiller — Herb. Univ. Wien); auf den höheren Kuppen der Bomanja um 1300 m (Blau n. 802 — Herb. Univ. Berlin). — In Serbien: oberhalb Perulac (Pancic — Herb. Berlin), Kalkfelsen des Drinatales im nordwestlichen Serbien (Pancic — Herb. Berlin), auf Felsen des Vranj im östlichen Serbien (Pancic — Herb. Berlin), auf der Suva Planina (Adamovi6 — Herb. Univ. Wien). Mediterrangebiet. — Mittlere Mediterranprovinz. — Scardo-pindische Unterprovinz: auf dem Seint oberhalb Orosi zusammen mit typischer Subsp. eutri- dactylites, ohne Übergänge (A. Baldacci, lt. alban. quart. 1897 n. 284 — Herb. Univ. Wien). 164. S. petraea L. Spec. pl. ed. 2. (1762) 578; Wulf, in Jacq. Collect. I. 200; Jacq. Icon. pl. rar. I. 81; Fleischmann, Fl. Krains 94; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 82; Kohl in Beichb. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 64, t. 11 5 (mala). — S. alba pe- traea Pona in Clus. Hist. II. (1601) 337. — 3. Ponae Sternb. Bev. (1810) 47, t. 18, t. 11. f. 6. — S. rupestris Willd. Spec. pl. H. (1799) 650. — S. geranioides Host, Syn. (1797) 231, non Linne. — Solitaria, biennis, caudiculo brevi, rosulatim foliato, hibernante, caule florifero, ascendente, flaccido, inferne crassiusculo 10 — 15 cm longo, saepe densiuscule foliato, superne vel saepius e basi ramoso, tota longitudine pilis mol- libus horizontaliter patentibus glanduliferis plus minusve obsito, saepe rubescente. Folia basalia rosulatim conferta, ut caulina inferiora carnosula, lamina utrinque, supra den- s-ius longiuscule glanduloso-pilosa, in petiolum lamina 1 — 3-plo longiorem semiteretem canaliculaturn basi vaginantem dense villosum angustata, lamina ambitu late ovata, basi reniformi, 0,8 — 3 cm longa, 0,9 — 3,5 cm lata, palmatotrifida, laciniis spathulato- oblongis obtusiusculis, media saepe cuneata, integra vel 3 — 5-serrata, lateralibus plerumque 2 — 4-fidis, lacinulis interioribus saepius etiam 3-serratis, caulina superiora brevius petiolata, inferne cuneatim angustata, 3 — 5-loba. Inflorescentiae rami longius- culi, horizontaliter patentes vel decumbentes, pluriflori, cincinnati; pedicelli usque 3 cm longi, floribus 2 — 3-plo longiores, sparsim breviter pilosi, prophylla sessilia basi cuneata, trifida lobis acuminatis instrucla aut integra late lanceolata; receptaculum campanula- tum, 0,8 — 2 mm longum, longiuscule glanduloso-villosum ; sepala erecto-patentia, ovata, 1,5 — 2,5 mm longa, medio 0,8 — 1,5 mm lata, obtusiuscula, margine et extus glan- duloso-ciliata, trinervia, nervis sub apice confluentibus; petala obovato-cuneata, 7 — 10 mm longa, superne 2,5—5,5 mm lata, late emarginata, 3 — 5-nervia, alba; stamina 1 — l1. ;>-plum sepalorum metientia; ovarium inferum superne truncatum, in stilos bre- vissimos erectos approximatos stigmate parvo instructo subito contractum. Capsula late ovata usque globosa, 3 — 4 mm longa, superne constricta, sepaljs erectis et stilis di- varicatis circ. 1 mm longis instructa; semina late elliptica, 0,5 mm longa, minute pa- pulosa, nigra. Mitteleuropäisches Gebiet. H. Provinz der Alpenländer: an schattigen Plätzen der Waldregion, gern am Eingange von Höhlen. — f. Südliche Kalkalpen (Süd-Alpen). — 1. Insubrische Alpen: Corni di Canzo ; bei der Höhle Buco del Piombo oberhalb Erba (v. Cesati, *) Specimina ex monte Vlasic »leg. E. iirandis Junio 1889« in F. Schultz, Herb. norm, n. 2539 ad S. tridactylitem eutridactylitem pertinenl. 230 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Lereche — Herb. Berlin). — 6. Judicarische Alpen: im Yal Vestino (Porta in in F. Schultz, Herb. norm. nov. ser. n. 2178). — 6. Trientini seil - \ eroneser Alpen: Valle di Torre (Porta in Herb. Univ. Wien), Volle della Ferrara am Mte. Baldo (Manganotti — Herb. Univ. Wien), am Ostabhang am Weg zur Kirche Madonna alla Corona häufig im Laubwald an Felsen (A. Fngler, Goiran — Herb. Berlin), Podes- taria (Gelmi — Herb. Berlin). Bis zu 4800 m aufsteigend (Pittoni von Danneu- feldt — Herb. Berlin). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — 1. Ju- lische Alpen mit dem Bergland von Idria und dem Nanos. Im Isonzotal: am Matajur (v. Tommasini — Herb. Berlin), in der Buchenregioo oberhalb Sotcha am Weg nach der Jezerith-Alpe ziemlich häufig (A. Fngler — Blühend noch am 29. Juli 1869 — Herb. Berlin); bei Caporetto um 235 m (v. Marchesetti, A. Fngler), bei Sta. Lucia ; Sabotina bei Görz, Strasse bei Nakla, Ponte Porton im Quielotal, Strasse Dach \ 'isinada. — 10. Karst und Karniolisch-llly risches Übergangsgebiet. — 1. Oherkrain: Krainburg (Herb. Berlin); an Konglomeratfelsen au den Ufern der Save bei Zwischen- wässern um 350 m (Deigime — Herb. Univ. Wien, Mully in Paulin, Fl. exs. carn. n. 298. I.). — 2. In Unterkrain am Groi&ica am rechten Saveufer gegenüber Sagor, an der Wilpen am linken Kulpufer unweit Banjaluka bei Gotschee (nach Paul in a. a. 0.), bei Laibach im Iskatal, am Lorenziberg bei Biliichgraz (Herb. Berlin), auf der Vi cica bei Crunce und am Großkahlenberg (Freyer u. a. — Herb. Berlin, Herb. Univ. Wien). — 3. In Innerkrain häufig und meist /ahlreich am Fingang der Höhlen und Grotten bei Planina (A. Engler 1869 — Herb. Berlin), in der Kleinhäusler- Grotte und am Schloß Haasberg (nach Paulin), zwischen Zirknitz und Bakek (Stari grad, Fels- trichter Okroglica bei Selzach, St. Canzian), bei Schloß Luegg nächst Kaltenfeld bei Adelsberg (C. H. Müller, F. Hoffmann u. a. — Herb. Berlin, Stapf in PI. exs. austro- hungarica n. 1299). Buine Neukofel am Skolj Dachst St. Canzian bei Üivaca, im lal der Beka bei Vreme an Felsen des Skolj (Justin in Paulin, FI. exs. carniolica n. 298). In den Grotten von St. Canzian um 350 m ü. M., häufig in feuchten Höhlen in sehr großen, sich ausspreizenden Exemplaren (A. Engler, v. Handel-Manzetti, Ginz- berger u. a. — Herb. Berlin, Herb. Univ. Wien), an den Mauern von St. Canzian (v. Bainer — Herb. Univ. Berlin), Buine Nachos bei St. Canzian (Mimisch — Herb. Berlin), Cosina (Marchesetti). An der östlichen iatriacben Küste am Berge Sisol bei Fianona (Pappritz — Herb. Berlin, südlichster Standort). In Kroatien bei Slunj (Bossi — Herb. Berlin). Var. berica Boguinot in Bull. Soc. bot. ital. 1904 p. :i8i. — Glabrior. Folia basalia et caulina inferiora vix 3-lida, subregulariter 7 — 1 0-serrato-lobata vel serraia. lobo medio latiore et prominulo, lobis saepe subacutis. Pelala angustiora. Varietas valdc insignis! Südliche Voralpen: Colli Berici, an feuchten Felsen, in Höhlen und an den Öffnungen derselben oberhalb Costozza auf der Ostseite der Hügel und oberhalb Alta- villa auf der Westseite, nicht weit von Valmarana um 200 — 300 m ü. M. (A. Begui- not in Flora ital. exs. n. 92). 165. S. Nuttallii Small in Bull. Torrey Bot. Club XXIII. (1896) 368, in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 127. — 8. elegant Null, msc. ex Torr, et Gray, Fl. North Amer. I. (1840) 573; Bosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. 83. (1905) 64, non Sternb. — Solitaria, annua?, caule adscendenle vel Bubdecumbente, llaccido, tenui, 1 — 5 dm longo, simplici vel e medio, rarius e basi ramoso, inferne et medio glabro, superne pilis brevissimis glanduliferis sparsissime obsito. Folia inferiora band rosulalim conferta, plerumque ut caulina remotiuscula, omnia tenuiter berbacea, glaberrima, in- feriora et media petiolo tenuissimo canalioulato lamina breviore BufTulta, laraina ellip- tica vel oblonga vel ovata integerrima aut antice Iriserrata vel Iriloba. Inflorescentiae laxissimae rami cincinnati longiusculi pauci- vel pluriflori, aupulo aculo patentes, pedi- celli tenuissimi 1 — 2,5 cm longi, propfayUa breviaslme petiolata vel Bessilia, ohlonga, 5 — 3 mm longa, vel summa angustissima et minutissima; reeeptaculum turbinatum glaberrimum, in intheti tantum 1 mm. in frurlu 3 mm longum; Bepala ereeta, trian- Saxifraga. — Sect. 6. Tridactylites. 231 gularia acuta, 2 mm longa, basi 4 mm lata, trinervia, nervis late- ralibus tenuissimis, sub apice cum medio baud confluentibus; pelala quam sepala SVa-p'0 longiora, lineari-obloDga, brevissime ungui- culata, 4 mm longa, \ ,5 mm lata, trinervia; staminum lilauienta quam sepala paullum longiora, antherae minutissimae orbiculares; ovarium ad 2/3 inferum, superne late co- noideum in stilos temies erectos, approximatos, stigmate parvo in- structos antberas assequentes con- tractum. Capsula pedicello e medio leviter deflexo sulTulta turbinata, 3 — 4 mm longa, superne vix constricta, sepalis et stilis erectis instrucla; semina oblonga, atro- brunnea, tuberculorum distinctc prominentium seriebus notata. — Fig. 52. Var. a. typica. — Caulis 1 — 2 dm longus, tenuis, pauci- ramosus. Foliorum plurimorum lamina ovata vel elliptica integer- rima vel hinc inde indistincte ser- rata aut breviter " triserrata 5 — 10 mm longa, medio 2 — 8 mm lata, petiolo tenui paullum bre- viore suffulta. Bracteae alque pro- pbylla oblonga vel oblongo-ellip- tica, 5 — 3 mm longa, 3 — 2 mm lata. — Fig. 52a -d. Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Un- terprovinz: auf feuchten Felsen. — i. Washington: Altona (Suks- dorf — Herb. Berlin — Blüht Februar). — 2. Oregon: Milwau- kee (llowell — Herb. Berlin), Willamette Hiver (Herb. Berlin) — Blüht Juni. Var. ß. macrophylla Engl, et Irrnsch. — Caulis 3 — 4 dm longus, ramosior. Foliorura pluri- morum lamina ovata vel oblongo- ovata, vel subspalhulata, apice grosse 3 — 4-serrata, 1,5 — 2 cm longa, i — 1,2 cm lala, serraturis usque 7 mm longis. Bracteae spathulatae vel angustc oblongae Fi*. 52. Snxifmgn Suttttüii Rmall. — a— ■.. Cotyledones apice non foveolatae. Caudiculi breves, biennes, raro perennes, ad axillas foliorum bulbillos carnosos hiemantes rarissime (in 8. inigna) innovationes ge- rentes, plerumque dense, superne rosulatim foliali. Caules florifcri 5 — 50 cm longi, plerumque erecti, raro graciles intertexti (in 8. araeknoidea)i uni- usque pluridori apice vel infra medium cymosi vel corymboso-paniculati, nudi vel densiuscule decresceuti- foliati, rarius (in S. bulbifera et 8. ccrnua) bulbiferi (audiculorum folia carnosula, longe petiolata, ambitu reniformia vel ovata, saepius subrotundata crenata, crenato- lobata usque partita, etiam bilernata, crenis et lobis et segmentis saepius herum < iv- Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 4. Arachnoideae. 233 natis vel lobatis; folia caulina basalibus plerumque subsimilia, reniformia vcl ovata, basin versus saepius cuneata, crenata, lobata, vel rarius bilernala. Flores majusculi; sepala nee in antbesi nee in fruetu reflexa, petalis semper breviora; petala palenlia obovata, obovato-euneata, vel basi unguiculatim angustata, sepalis plerumque ultra 2-plo longiora, alba, rarissime (in S. arachnoidea) ocbroleuca vel luteoviridia (in formis S. gra- nulatae et bulbiferae)\ stamina sepalis aequilonga vel superanlia, (ilamentis semper subulatis instrueta; ovarium ovoideum vel globosum, pro maxime parte superum vel inferum nunquam omnino superum, in stilos breves subito attenuatum. Capsula glo- bosa aut ovoidea aut oblonga, stilis divaricatis et sepalis erectis instrueta; semina ob- longa vel fusiformia, saepe seriatim tuberculata vel rugulosa, saepius nigrescentia. Etiam in hac sectione nonnullae greges bene naturales distingui possunt. Ex architypo tres typi seeundarii orti sunt, quorum duo paucas tan tum species continent, nempe grex monotypi- cus Arachnoideae et grex Irriguae duas species continens. Typus tertius in duos greges mox exiit quorum alter, Granulatae, imprimis in Europa meridionali bene viget, alter, Sibiricae, im- primis in regionibus subareticis et areticis praevalet. Grex Granulatae autem in tres subgreges progressus est, quorum unus §§ Eugraniäatae caulibus paueifoliatis, seeundus §§ Dichotomae cau- libus erectis densiuscule foliatis praeditus est, tertius autem %%Büernatae foliis basalibus biter- natis vel tripartitis insignis est. Evolutio gregis diagrammate sequente illustratur, quod etiam affinitates sectionum propius accedentium demonstrat. Dispositio gregum. A. Petala citrina § 4. Arachnoideae. B. Petala plerumque alba, raro ochroleuca vel pallide rosacea. a. Ad axillas foliorum basalium rami steriles §2. Irriguae. b. Ad axillas foliorum basalium vel caulinorum bulbilli. er. Folia caulina inferne db cuneata vel ovata, rarius bi- ternata; ovarium inferum vel pro maxima parte in- ferum § 3. Granulatae. ß. Folia caulina plerumque zb reniformia cordata vel late triloba; ovarium pro maxima parte liberum . . § 4. Sibiricae. § 4. Arachnoideae Engl, et Irmsch. Caules floriferi graciles intertexti, dense arachnoideo-villosi, procumbentes, inter- nodiis 4,5 — 2,5 cm longis instrueti, ramosissimi. Folia caulina arachnoideo-villosa, ambitu late subrotundo-obovata, 3 — 5-(rarius 7-)lobata. Inflorescenliae rami cincinnos formantes, 4 — 3-flori. Petala ochroleuca. Adhuc unica species. 166. S. arachnoidea Sternb. Rev. Sax. (1810) 23 t. 4 5 (Spec. orig. in Willd. Herb. n. 8 420); Moretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 28; Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 34; Sturm, Deutschi. Fl. II. 35 (4 8 4 4); Reichb. Fl. exe. (4 832) 552; Koch, Synopsis ed. 4. (4 837) 277; Bertol. Fl. ital. IV. (4 839); Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 94; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 67, t. 4 20 (pessimaj; von Dalla Torre und Graf Sarnthein, Fl. Tirol VI. (4 909) 442. — S. sibirica Sternb. in Hoppe, Taschenbuch 4 806 Beil. p. 60; Pollini, Fl. veron. II. (4 822) 30, non L. — Caespitosa, caudiculis caulibus floriferis simillimis. Caules floriferi intertexti graciles, procumbentes, 4 0 — 30 cm longi, internodiis plerumque 4,5 — 2,5 cm longis, ramosis- simi, ramis apice racemum cincinniferum paueiflorum formantibus instrueti, tota longi- tudine pilis longissimis araebnoideis dense villosi partibus DMgil vetustis exceptis, basin versus purpurei, superne dilute virides. Caulis folia plana, tenuia, pallide viridia, ut caulis arachnoideo-villosa, inferiora ambitu late subrotundo-obovata antice obtusissima, in peliolum aequilongum 4 — 2 mm laturn angustata, 3 — 5- (rarius 7-)lobata, lobis latis obtusis, 4,5 — 2 cm longa, antice 4 — 4,5 cm lata, inlegra, tenuissime nervosa, superiora similia, sed subsessilia. Infiorescentiae rami cincinnos formantes, pauci-(4 — 3-jflori, 234 A. Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxii. 2 — 6 cm longi, sparsim arachnoideo-villosi vel subglabri, bracteis et prophyllis ovatis 4 — 6-lobis 0,4 — 1 cm longis inslructi; pedicelli tenucs patentes, 2 — 3 cm lnngi, caly- cis receptaculum late ovoideum, sepala horizontaliter palentia, ovata, 1,5 — 2 mm longa, 1 — 1,4 mm lata, acuta vel oblusa, margine pilis longiusculis glanduliferis inaequi- longis obsita, trinervia, nervis tenuibus sub apice in foveolam minutam confluentibus; petala obovata, basi in unguem brevem contracta, 2 — 3 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, obtusa, trinervia, citrina; stamina sepala non superantia; ovarium semiinferum, late ovoi- deum, in stilos brevissimos erectos stigmate parvo coronatos subito contracturn. Cap- sula ovoidea 3,5 — 4,5 mm longa, sublus densiuscule longe aracbnoideo-villosa, sepalis suberectis stilisque brevibus divaricatis instructa. Semina ovalia 0,7 mm longa, obtusa, fusco-nigra, nitida, paulum sulcata. Mitteleuropäisches Gebiet. H. Provinz der Alpenländer. — f. Südalpen: unter überhängenden Kalk- felsen im Schatten auf feinpulverigem Kalkmulm, meist in Höhlen, in welche nur « Tropfwasser gelangt, meist mit Hutchinsia pauciflora und Arabis crispata. — Judi- carien: Val Ampola (Graf Sternberg 1 804, v. Sardagna in Baenilz, Herb, europ., A. Engler 1894 — Herb. Berlin, Gelmi - — Herb. Breslau, Leybold ebenda, Fac- chini ebenda und Herb. Berlin, Boni — Herb. Univ. Wien u. a.), daselbst unweit des ersten Wasserfalles unterhalb Tiarno (A. Engler 1873 — Herb. Berlin,; Val Santa Lucia, unter Felsen um 700 — 1000 m (Foletto); häufig in den Gebirgen /wischen Val dAmpola und Val Vestino: Monte Cingle bei Mte. Bondone (Cimarolli), Horche delP Alpe oberhalb Storo bis nahe 632 m hinabsteigend (Leybold, Zanini, A. Engler 1894); Val Lorina am Monte Toinbea, am Aufstieg zum Mte. Campione oder Mte. Tom- bea (A. Engler 1894), ebenda 1700 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Ebreo, Rocca pagana (Leybold u. Huter — Herb. Breslau, A. Engler 1894 — Herb. Berlin, Gi- belli — Herb. Univ. Wien), selten am Monte Tremaiso (Huter); Val Vestino um 600 — 1600 m (P. Porta in Fl. exsicc. auslro-hung. n. 106 und in F. Schultz, Herb. norm, n. 2181), oberhalb Magasa (Porta), am Berge oberhalb Messane (Gelmi); Val di Ledro (Gremblich, Leybold — Herb. Breslau). § 2. Irrig uae Engl, et Irmsch. Caudiculi ad axillas foliorum innovationes, non bulbillos gerentes. Caules floriferi majusculi, plus minusve villosi, e medio vel e basi paniculati non bulbilliferi. Folia basalia reniformia, tripartila, lobis iterum lobatis. Inflorescentiae rami racemosi, pluri- flori. Petala alba. Dispositio specierum. A. Caules floriferi e medio ramosi 167. S. irrigua. B. Caules floriferi e basi ramosi 168. S. lateprtiolata. 167. S. irrigua Marsch. Bieb. Fl. taur.-cauc. IL (1808) 460, III. '1819) I Cent. pl. rar. ross. t. 37; Sternb. Rev. (1810) 60, Suppl. IL (1831) 82; Don in Trans. Liiin. Soc. XIII. (1821) 412; Sims. Bot. Mag. t. 2-20; Ledeb. Fl. ross. II. 1844} Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 93. — S. aquaÜea Manch. Hieb. Fl. laur. I. [1808] 31 7 cxcl. syn. Lap. — S. petraea Habliz, Phys. Beschr. d. Taur. Stallhallerachafl 1789); Georgi, Beschr. d. russ. Reich. III. (1802) 4,965. — 8. ratwnculoides Haw. Enuro. Sax. (1821) 25. — S. geranioides ß. irrigua Ser. in DC. Prodr. IV 1830) 30. — 8. rorida Marsch. Bieb. in Willd. herb. n. 8471. - - Solitaria, caudiculis ereclii bre- vibus, foliu rosulitis, inferne foliorum velustoruin peÜolia densissime obtectis. Caulis floriferua lingularii terminalis vel snepissime praeterea complurea laterales ad foliorum baialium oriuntes, erecti, orasriuicali, 8 — 30 cm longi, laterales terminal] breviorea, ■parsim foliali, c medio ■ubcorjmboso-panicnlali, multiflori, tota longitudine |>ilis mol- libus palenlibus obsiti. Innovationes ad foliorum basalium axillas. Caudiculorum folia numerosa, rosulala, erecto-patentia, plana, tota pilis longiusculis mollibus villosa, lamini Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — §2. Irriguae. 235 ambitu reniformi, 0,8 — 1,5 cm longa, 4 — 2,5 cm lata, profunde triparlita, lobo medio tri- vel quinquedentato, lateralibus patentibus, iterum 2 vel 3-pai titis. lobulis dcnlatis, denübus mucronulatis instructa, in petiolum 2,5 — 5 cm longum planum basi C. Prodr. IV. (1830) 33; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 94; Willk. Prodr. Fl. Hisp. Suppl. (1893) 211. — Simplex, turionibus erectis brevibus pri- mum in bulbo hypogaeo inclusis dein in caules floriferos evolutis, usque ad 2 cm elon- gatis, glabris, non ramosis, superne rosulatim foliatis. Caules floriferi erecti simplioes, 6 — 20 cm longi, laxe vel densius foliati foliis caulinis 3 — 4 instructi, apice conm- boso-paniculati vel pseudo-dichotomi, 1 — 7-flori, tota longitudine pilis brevibus glan- duliferis viscosi. Bulbilli ad foliorum basalium axillas 3 — 4 mm longi. Folia !> Suxifraga. — Sect. 7. Nephrophylluin. — § 3. Granulatae. 237 rosulata, erecto-patentia, vetusta reflexa, plana, carnosula, pilis glanduliferis brevissimis sparsim obsita, lamina ambitu reniformi vel late ovata, infimorum crenato-lobata, reliquorum profunde tripartita, lobo medio tridentato, lobis lateralibus itcrum 2 — 3-lobis, lobulis crenato-dentatis, dentibus obtusiusculis, 5 — 8 mm longa, 5 — 11 mm lata, in petiolum basi vaginatim dilatatum bulbillos involventem laminae acquilonguni vel 2 — 3-plo longiorem angustata, nervis tenerrimis instrueta; folia caulina sursum valde decrescentia, inferiora breviter petiolata, superiora sessilia profunde 3 — 5-partita, lobo medio maximo acuto. Inflorescentiae rami 1 — 2-flori brevissime glanduloso-pilosi, 1 — 5 cm longi; pedicelli floribus plerumque longiores; flores saepe nutantes subseeundi. < ilvcis receptaculum obovoideum breviter glanduloso-pilosum, sepala subereeta, late ovata, 1,8 — 2 mm longa, medio 1,3 — 1,7 mm lata, obtusiuscula, margine ac extus plus minusve breviter glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluentibus; petala obovata vel oblongo-obovata, basi haud unguiculata, 5 — 8 mm longa, superne 2,5 — 3,5 mm lata, trinervia patula, alba vel pallide rosea; stamina scpalis subaequilonga, antheris ovoideo-globosis instrueta; ovarium inferum obovoideum 1 — 1,3 mm longum, vertice depressum, in stilos brevissimos sepala non excedentes stigmate majusculo orbi- culari-spathulato coronatos subito angustatum. Capsula subglobosa paulum supera 3 — 4 mm longa, stilis divaricatis et sepalis suberectis instrueta. Semina parva, ambitu reetangularia, 0,3 mm longa, fusca. Var. «. eudichotoma Engl, et Irmsch. — S. arundana Boiss. Voy. bot. Esp. (1839 — 1845) 639 et tab. 64 f. B. ; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 121; Matt, et Trabut, Fl. de l'Algerie (1888) 335. — S. Debeauxii Pomel, Nouv. Mater. Fl. atlant. (1874) 152. — S. dichotoma Willd., Willk. Illustr. Fl. hisp. I. (1881 — 1885) t. XXXI, B. — Caulis florifer 9 — 20 cm longus, breviter glanduloso-pilosus, apice pseudo- dichotomus vel cincinnum formans, 1 — 4 (rarius-6)-florus, foliis caulinis plerumque 3 — 4 instruetus. Folia basalia ad axillas saepe bulbillos gerentia, lamina ambitu reni- formi, profunde tripartita, lobo medio semper 3-dentato, lobis lateralibus iterum 2 — 3- lobati, lobulis dentatis, 6 — 8 mm longa, 9 — II mm lata, in petiolum lamina 2 — 3-plo longiorem angustata. — Fig. 53-4 — F. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: Sierra de Ronda (Reverchon 1889); oberhalb Yunquera (Boissier et Reuter 1849 — Herb. Berlin); Granada (M. Winkler, M. Jimenes — Herb. Breslau); Cordova (G. Diek — Herb. Breslau); Silla del Moro (G ander — Herb. Breslau). B. Iberische Provinz. — b. Zentrales Iberien: auf dem Gipfel des Cerro de San Benito, einem Ausläufer der Sierra de Guadarrama (Reuter — Herb. Berlin), ebenda unweit von dem Escorial (Lacaita — Blühend am 13. April 1882 — Herb. Berlin); Sierra de Gredos (M. Gandoger — Herb. Berlin). — c. Ostliches Iberien: Prov. Cuenca bei Minglanilla (Diek). F. Südliche Mediterranprovinz. — a. Algier: Fort Napoleon, an sandigen Wegen (Debeaux, Fragm. Fl. Alger. exsicc. n. 337), Ain-Fourschi bei Coslantine (L. Buorg 1855 — Herb. Berlin), Fort National, Baboes (Munby nach Battandier et Trabut a. a. 0.) — Blühend im April bis Juni. f. procera Kunze sub titulo var. in Flora (1846) 755 et in Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 95; Willk. Prodr. Fl. hisp. Suppl. (1893) 2 18. — S. Kumcana Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 121, Illustr. Fl. hisp. I. (1881—1885) 56, t. XXXI, A. — Caulis florifer robustior, sed brevior, 6 — 9 cm longus, densius foliatus. Folia ba- salia rigida, in petiolos breviores sed magis dilatatos angustata, profunde 5 — 7-partita. Flores saepe nutantes subseeundi. — Fig. 53 0. Nota. Haec forma quam cl. Willkomm speciem existimavit non ut var. Hertieri in dilione quadam constrieta oecurrit, sed saepe cum forma normali altiore invenitur, ut speeimina numerosa a beato amico M. Winkler collecta demonslrant. DiiTerentiae a cl. Willkomm in Illustr. p. 46 enumeratac minime constantes, nam Saxifragae dichotomae typicae pedicelli etiam longiores sunt quam hujus formae; charactercs esseutiales tantum foliorum basalium rosula den- sior et folia caulina magis approximata restant, quod conditiones locales efficiunt. 238 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: Provinz Malaga, Sierra de Yunquera, auf Kalk um 1650 — 1850 m (Kunze n. 818, Huter, Porta, Rigo, ex it. hispan. 1879 n. 10U) — Blühend im April und Mai. Var. [i. Hervieri (Debeaux et Reverchon) Engl, et Irmsch. — S. Hervieri Üebeaux et Reverchon nomen nudum in E. Reverchon, PI. d'Espagne 1895, n. 1067. — Caulis florifer plerumque 7 — 9 cm longus, brevissime glanduloso-pilosus, apice pseudo-dicho- Fig. 53. A—J Saxifraga dichotoma Willd. A—F var. mdichotoma Engl, el Irmsch. (Granada). A Habitus. B Pars caulis. C Pilus caulis. D Androcceum et stili. E Petala. F Fructus. — O f. procera Kunze (Sierra de Yunquera). — II, J var. Hervieri (Dcb. el Reverch. Engl, et Irmsch. (Teruel), Habitus. — K— Q S. Hacnsrtcri Boiss. et Reut. (Sierra de la Sagra . A Ha- bitus. L Pars caulis. M Pilus caulis. N Floris sectio longitudinalis. 0 Petalum. P Slamen. Q Fructus. — Icon origin. — J. Pohl dclin., A. Engler dlrexit Saxifraga. — 3ect. 7. Neplirophyllum. — § 3. Granulatae. 239 tomus, 1 — 6-florus, foliis caulinis 4 — 6 instructus. Folia basalia minora, ad axillas saepe bulbillos gerenlia, lamina ambitu late ovata, minus profunde triparlila quam in typo, lobo medio plerumque integro, lobis lateralibus inaequaliter 2 — 3-partitis, 5 — 6 mm longa, 5 — 7 mm lata, in petiolum laminae aequilongum vel 1 '/j-plo longiorem latiusculurn angustata. — Fig. 53//, J. Nola. llujus planlac habilus bene daflnitaa est ncque minus locus natalis. Attamen cum forma typica conjungitur speeiminibus quorum lobttl mediui laminao band integer sed triden- tatus est. Ilabitu ad speeimina parva Saxifrugac carpetanae aequo modo in provincia Teruel oecurrenti accedit, attamen ab illis foliis basalibus profunde partilis et minus pilosis difTcrt, qua de causa ad Saxifragam dichotomam pertinel. B. Iberische Provinz. — c. Östliches Iberien: Provinz Teruel, Sierra de Grigo, auf Kalk um 4700 — <800m (Heverchon in Ch. Magnier, Fl. sei. exsicc. n. 4028, derselbe, PI. d'Espagne 1895 n. 1067, derselbe in J. Dörfler, Herb. norm, n. 3851, derselbe in C. Baenitz, Herb, europ. n. 9195 — Blühend im Mai). 170. S. Haenseleri Boiss. et Beut. Diagn. pl. nov. hispan. (1842) 13 et in Boiss. Voy. bot. App. (1845) 730; Engl. Mon. Galt. Sax. (1872) 92; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 122. — Simplex, turionibus brevissimis erectis, dense rosu- lalim foliatis, gemmiferis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 4 — l4cmlongi, foliis caulinis slcrilibus circ. 4 instrueli, tertia superiore parte vel e medio corymboso-pani- culati, tota longitudine pilis brevibus glanduliferis densissime pilosi, purpurascentes. Bulbilli ad foliorum basalium axillas, arachnoideo-villosi. Turionum basalium folia rosu- lata, dense coaretata, ereeta, superiore parte reflexa, crassiuscula, lamina ac margine densiuscule breviter viscoso-pilosa, ambitu euneata, inferiora inciso-ü-fida, segmenlis obtusis, lateralibus rarius Herum 2-fidis, superiora 3-partita, in petiolum lamina I- — i- plo longiorem dilatatum glanduloso-pilosuni margine longe villosum attenuata, 7 — 12 mm longa, 2,5 — 4 mm lata; folia caulina ut basalia pilosa, cuneato-linearia, trifida vel in- tegra, basalibus aequilonga. Inflorescentiae rami divaricato-patentes, usque 8 cm longi; pedicelli longissimi ut caulis pilosi, prophyllis linearibus instrueti; calycis reeeptaculum subglobosum, breviter glanduloso-pilosum, sepala erecto-patentia, ovata, 1,3 — 1,6 mm longa, circ. i mm lata, obtusa, margine ac extus breviter glanduloso-pilosa, tribus ner- vis confluentibus instrueta; petala oblongo-obovata, 5 — 6 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, basi sensim late unguiculata, trinervia, alba; stamina sepalis aequilonga, antheris apice cuspidatis; ovarium inferum, subglobosum, in stilos brevissimos stigmate majusculo in- struetos subito contractum. Capsula subglobosa, paulum supera, circ. 4 mm longa, stilis divaricatis et sepalis erectis instrueta. Semina oblonga, 0,6 mm longa, minule papulosa, nigrescentia. — Fig. 53 K — Q. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: in trockenen Felsritzen. — Provinz Cadiz, auf dem Cristobal bei Grazalema um 1500 — 1600 m (Porta et Bigo, Iter IV. hispan. 1895 n. 194 — Herb. Univ. Wien, Haen- seler nach Boiss ier et Beuter a. a. O. 13); auf dem Mugrön bei Almansa (Porta et Bigo 18 90); Prov. Malaga: Sierra Tejeda (M. Brandt n. 1612 — Mai 1913 — Herb. Berlin); Serrania de Bonda (Boissier et Beuter 1849 — Herb. Breslau); Pro- vinz Granada: Sierra de Sagra (E. Bourgeau, PI. d'Espagne 1851 n. t 1 83 — Herb. Berlin); Provinz Jaen : Sierra de Cazorla (M. Gandoger als S. Linnaei Boiss. — Herb. Berlin). 171. S. carpetana Boiss. et Beut. Diagn. pl. nov. hispan. (1842) 12 emend. Engl, et Irmscb. — Simplex, turionibus erectis vel ascendentibus brevibus primum in bulbo hypogaeo inclusis caules floriferos evolventibus, dein saepe usque 1,5 cm elon- gatis, glabris, non ramosis, superne rosulatim foliatis. Caules floriferi 7 — 30 cm longi, erecti, haud vel rarius e medio, rarissime e basi ramosi, laxiuscule foliati, foliis cau- linis 5 — 8 instrueti, apice coaretate corymboso-paniculati vel raro (in f. multicrps) e medio subcorymbosi, 2 — 18-flori, tota longitudine brevissime glanduloso-pilosi vel lon- gius villosi. Bulbilli ad foliorum basalium axillas saepe numeiosi, 3 — 5 mm longi. 240 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Caudiculorum folia rosulata, congesta, erecto-patentia, vetustiora reflexa, plana, margine brevissime, lamina utrinque multo longius glanduloso-villosa, omnium lamina ambitu ovato- Fig. 54. Saxifraga carpetana Boiss. et Reut. (Teruel). A — J/Var. eucarpetana EngL e( [rmsch. A Habitus. B Folium basale inferius. C, D Folia basalia superiora. F. Androecei dimidhun. F Petala. G Fructus. II Pilus caulis. — J, K, M, N Var. atlantica (Boiss. et Reut Irmsch. J, K Habitus (Randazzo am Fuß der Nebroden in Sicilien). «7 Planta e bulbo majus- culo oriens, bulbus vestigiis catapliylli exterioris tectus. A' Planta a bulbo minore oriens. M Plan- ta« tres gregariae (Algier, Teniet el Hand). L S. bulbifera L. f. paucibulbosa (Sicilien, Termini . — Icon origin. — J. Pobl dclin., A. Engler diroxil. Sa.xifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 3. Granulatae. 241 orbicularis, vel inßmorum subrotundata, ceterorum late ovata vel ovata, 5 — H-crenata vel 7 — 9-lobato-crenata, lobis oblongis subobtusis, lobo medio ceteris aequali vel la- tiore et prominulo, 4 — 17 mm longa, 4 — 20 mm lata, basi cordata (in Var. atlantica), modo contracIa (in Var. eucarpetana) , in petiolum dilatatum laminae aequilongum vel eam superantem, saepe dense ac longiuscule villosum contracta, nervis tenerrimis in- structa; folia caulina decrescentia, valde variabilia, inlima breviter petiolata, superiora sessilia, subamplexicaulia, ovata vel triangularia profunde lobato-dentata, lobo medio ceteris multo longiore, foliis basalibus plerumque longiora. Inflorescentiae rami 1-pluri- flori, dense brevissime glanduloso-pilosi; calycis receptaeulum late obovoideum, breviter glanduloso-pilosum, sepala erecta, oblongo-ovata, 1,6 — 3 mm lata, medio 0,8 — 1,4 mm lata, subacuta, margine ac extus plus minusve glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluentibus, petala oblonga vel obovato-oblonga, 6 — 20 mm longa, medio 3 — 4,5 mm lata, basi sensim angustata, alba; stamina sepalis breviora; ovarium inferum, late obovoideum, vertice depressum in stilos brevissimos vix 0,5 mm longos stigmate majusculo oblongo usque 1 mm longo coronatos subito contractum. Capsula subglo- bosa paulum supera, 5 — 6 mm longa, stilis vix divaricatis et sepalis erectis instructa. Semina parva, oblonga, minutissime papulosa, 0,3 mm longa, fusca. Var. ff. eucarpetana Engl, etlrmscb. — S. carpetana Boiss. et Reut. Diagn. pl. nov. hispan. (1892) 12; Batt. et Trabut, Fl. d'Algerie (1888) 335; Munby Cat. pl. in Algeria sponte nasc. (1859) 13. — Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. jische Alpen: nur am Ausgang des Tals von Aosta bei Viverone und Cavaglia (Cesati nach Vaccari, Catal. pl. vasc. de la vallee d'Aosla). — 2. Cottische Alpen: trockene Triften bei Perrero, Troussino, S. Martin, Mancille (Rost an — Herb. Beyer). — 4. Seealpen: am rechten Hang des Tales vom Mt. Mindino bis Piangranone bei Ga- ressio, Wiesen auf dem Col de San ßernardo zwischen Garessio und Albenga, Triften längs des Gesso bei Cuneo. Nicht bei Nizza. — Alles nach ßurnat, Fl. des Alpes maritimes 111. 243. — f. Südalpcn. - 6. Trientini sch-Veroneser Alpen : Monte Baldo, auf Bergwiesen um 700 — 900 m (Rigo — Herb. Berlin), auf den Triften des Pravazar (Porta nach Goiran). Ehemals in Stadigräben von Trient Pollini nach Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Fl. Tir. VI. 442); bei Bovereto in Gebüschen in Vallunga (v. Hepperger — Herb. Breslau), an lichten Stellen der Hügelregion selten; auch am Cengialto, 000 — 700 m (Porta), Drio Pozzo, Vallarsa (nach Dalla Torre und Graf v. Sarnthein a. a. O.). J. Provinz der Apenninen. — a. Nordlicher Apennin. — Voltaggio im Ligurischen Apennin: Vallombrosa (E. Levier — Herb. Berlin); Monte Pisano, Valle d'Elpici (Bubani — Herb. Berlin), ebenda im Valle de S. Maria del Giudice (P. Sa vi in F. Schultz, herb. norm. n. 278 — Herb. Berlin). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — a. Pannonische Unter- provinz: auf Hügeln und Bergwiesen Kroatiens (Schlosser und Farkas-Vukotino- vic, Syllabus florae croaticae). — b. Illyrische L'nterpro vinz. — Bosnien: Hügel- kette zwischen Serajewo und Lukavitza um 500 m (Dr. Blau — Herb. Berlin). — Hercegowina: Piva (Jablonowski — Herb. Berlin), Mostar bei Domanovic (H. Raap — Herb. Univ. Wien). — Serbien: bei Vranja Adamovit' — Herb. Univ. Wien); bei Nisch häufig (Hie — Herb. Univ. Wien), um 300 m (Adamovir — Herb. I'niv. Wien); Selitschewitza-Gebirge, bei Wukmanowo (Ilic — Herb. Univ. Wien); Sinkovce (Ilic — Herb. Berlin). Mediterrangebiet. C. Ligurisch-lyrrhenische Provinz. — b. Ligurische Unterprovinz: Pegli (Grioleto nach Bertoloni), aber nicht bei Nizza, wo sie von Bis so (Fl. de p. 208) und Hanry (Cat. Var. p. 232) angegeben wurde. — d. Südtyrrhenische Unterprovinz: Mte. S. Angelo bei Castellamare (Pasquale — Herb. Berlin). — Calabrien: Monte Pollino (Terracciano — Herb. Berlin). — e. Corsica: auf scli.it- tigen Felsen in der montanen Begion selten; Monte Grosso (de Calvi) (Soleirol nach Bertoloni, Fl. it.), um Corte (Bequien nach Gren. u. Godr. Fl. Fr.), Col de Colombano in einem immergrünen Eichengehölz um 600 m (Briquet). — f. Sardi- nien: auf dem Gennargentu (Forsyth Major 4884 — Herb. Berlin). — g. Sizilien: bei Palermo (Todaro — Herb. Berlin, Lehmann, H. Boss — Herb. Breslau), Monte Pizzuta (Herb. Berlin), Madonie (H. Boss, Herb. sie. n. 438). D. Mittlere Mediterranprovinz. — a. Adriatische Unterprovinz. — 1. Be- zirk der Poebene: auf Hügeln und in der Ebene, z. B. Bosco del Mantico bei Verona (Bainer — Herb. Berlin); Marzana (Papperitz — Herb. Berlin , Corno an der I in Venetien, 80 — 100 m (Rigo); Mantua (Barbieri), Vercelli; bei Oldenico (Ascher- son et Beinhardt — Herb. Berlin), Modena: Ventasso, Pavullo (Gibelli u. Pir< Fiumalbo (Riva), bei Bologna (Fiori — Herb. Berlin, Bertoloni) bei Turin Perrier — Herb. Berlin). — 2. Östl. Mittelitalien: Nicht gesehen. — 3. Apulischer Be- zirk: Nicht gesehen. — 4. Liburnischer Bezirk: Barbana, S. Vincenti und Ivanar in Istrien (Pospichal), in Süd-Istrien auf einem buschigen Grasplatz im Kaiserwald bei Pola (Freyn). — e. Ägäisch-mazedonische Unterprovinz: Athos, beim Kloster Prodrom um 500 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien), bei Saloniki (Adamovir — Herb. Berlin). 173. Typus polymorphus S. granulata I.. Spec. ed. 1. (1753) 403, ed. 2. (1 576; K. Sprengel, Entd. Geheimn. (1793) 242—244; Sternb. Rev. (1810) 16, Suppl II. (1831) 86; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 362: Haw. Enum. Sax. t 22; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 35; Engl., Bewegung der Staubblätter etc. in Bot. Zeit. Fig. 55. Typus polymorphus S. granidata L. Subsp. cmjranithiia Eng), et tausch. A — (7 Var. « prolcs borealis Engl, et Irmsch. A, 13 I. gennina Briqa. (Ch&riottenburg, Berlin . duae sub- formae ejusdem loci. C f. pendiili/loni Hast Engl, et Irmsch. (Mont Uorc), slalus juvenilis. — D Var. Rouyana [Magnier] Engl, et Irmsch. (Sierra de Javalamhiv. Spanien;. — K—H Var. proles borealis f. lusua apetala decapentandra Rooper. [Culta in horto bot. Dahlem. E Kloris st.it u- juvenilis. F Flos fruetifer. ü Staroen normale. // Btamea n pefalo mutatu orlum. — J — M f. (jenuina. Bulbilli. J Pars rhizomatis cum peüolo folii primi fttqua sertione bulhilli. A' Cata- phvllum cum ve8tigio laminac. L, M Bulbillorum pan tnterior. A\ 0 f. lusus plcniflora. — Icon. origin. — J. Pohl dclin., A. Engler direxit 246 A. Engler und E. Jrmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. XXVI. (1868) t. XIII, fig. a—c, Mon. Gatt. Sax. (1872) 96; Müller, Weit. Beobacht. in Verh. naturliist. Ver. preuß. Rheinl. u. Westf. I. (1878) 296; Knuth, Blütenbiol. II. (1898) 450, iig. 15 1. — S. alba (Brunfclsii) Trag., Lonicer., Gesner., Lob., Dod., Bubani Fl. Pyr. II. (1900) 688 excl. nonnull. syn. — Solitaria, caudiculo brevi bypo- gaeo, inferne petiolis ibliorum vetustorum velato superne rosulatim foliato, geminifero. Caules floriferi erecli vel ascendentes, 10 — 50 cm longi, nudi vel paucifoliati rarius (in Subsp. graeca) foliis caulinis usque 10 instructi, plerumque infra medium corym- boso-paniculati, vel etiam apice tantum pseudumbelliformes, pluriflori, tota longitudine pilis glanduliferis albis plus minusve villoso-birsuti. Bulbilli ad foliorum basalium axillas numerosi, subglobosi, catapbyllis scariosis, majusculi, rarissime (in Subsp. HoclistcWri maximi. Folia basalia et caulina infima carnosula, erecto-patentia, lamina plus mi- nusve glanduloso-pilosa; lamina in petiolum 1 y2 — 5-plo longiorem basi dilatatum ple- rumque villosum contracta, ambitu reniformis cordata, 7 — 25 mm longa, 12 — 40 nun lata, crenata, crenato-lobata usque (in Subsp. Russü) 3-flda, crenis saepe latissimis paucis vel compluribus obtusis vel mucronulatis ut segmenta binc illinc iterum crenatis vel inciso-crenatis, plerumque aequalibus (in Subsp. Russü regulariter inaequalibus in- structa; folia caulina media reniformia usque ovata, basin versus plerumque cuneata, vel distincte cuneata, crenata usque plurifida. Inflorescentiae rami pluriflori erecto-patentes (in Subsp. Riissii) vel erecti, elongati; pedicelli dense glandulosi vix floribus multo Ion- giores, prophyllis linearibus instructi; flores insigniter proterandri; receptaculum ovoideum dense glanduloso-pilosum, sepala erecto-patentia, ovato-oblonga vel lineari-oblonga, 3 — 5mm longa, medio 1 — 1,5 mm lata, obtusa vel acutiuscula, margine ac extus glanduloso- pilosa, nervis tribus sub apice in verruculam oblongam confluenlibus instructa; petala sepalis triplo longiora, obovato-oblonga, 10 — 17 mm longa, superne 3,5 — 5 mm lata, basin versus cuneato-angustata, trinervia, nervis lateralibus iterum furcatis, alba, basi paulum luteo-viridia, vel rarissime luteo-viridia ; stamina dimidium petalorum subaequan- tia; ovarium ad 3/4 longitudinis inferum, ovoideum, in stilos longiusculos erectos stig- mate magno oblongo coronatos sensim contractum. Capsula ovoidea vel subglobosa, stilis exceptis usque 7 mm longa, sepalis erectis et stilis saepe divaricatis instructa. Semina oblonga, 0,3 — 0,5 mm longa, minute verrucosa, nigrescentia. Dispositio subspecierum et varietatum S. granulatae. A. Caules floriferi foliis paucis instructi vel subnudi. a. Folia basalia aequaliter vel subaequaliter crenato- lobata. a. Folia caulina reniformia usque ovata, basi cuneata . . Subsp. 1. emjra intlata. I. Plantae virides; caules paucifoliati. 1. Folia caulina ovata; caudiculorum folia crenata vel leviter crenato-lobata . . Var. ct. proles borealis. * Petala alba. ■'• Caules floriferi 2 — 5 dm longi. Q Inflorescentiae rami erecto-pa- t.ntos f. 1. grnun OO Inflorescentiae rami penduli . f. 2. p< »duliflnra. ff Caules floriferi usque 1,5 dm longi f. 3. lutHtilis. ** Petala viridescentia f. i. n'riih'flora. *** Petala valde numerosa f. 5. lusus phniflora. **** Petala 5 in stamina mutata . . . f. 6. lusus apetala d <>!ra. 2. Folia caulina profunde 5 — 9-fida, laci- niis lanceolatis; folia basalia profunde lobala, lobis iterum longe dcntalis. . Var. j. Rouyana. 3. Folia caulina lobata; caudiculorum folia palmalo-lobata; plantae bumiliores . . Var. y. gracilis. Suxil'raga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 3. Granulalac. 247 H. Plantae glaucescenti-virentes; caules nudi vel subnudi Var. d. prolcs glaucescens. 1 . Caulis florifer usque 5 dm longus, saepe infra medium ramosus. Folia basalia pluriloba f. 1 . major. 2. Caulis florifer gracilis 7 — 20 cm lon- gus, apice patule ramosus. Folia ba- salia pluriloba f. 2. minor. 3. Caulis florifer bumilis, raro ultra 1 5 cm longus. Folia basalia pauciloba ... f. 3. pauciloba. />'. Folia caulina distinete euneata Subsp. 2. Mochütetteri. b. Folia basalia inciso-lobata vel bifida, lobis vel segmenlis inaequalibus, saepe Herum crenalis; caulis humilior, semper infra medium ramosus Subsp. 3. Jitissii. B. Caules floriferi foliis caulinis usque 10 instrueli . Subsp. 4. fffaeca» Tenuior, gracilior, cyma paueiflora f. leptocaulos. Subsp. 1. eugranillata Engl, et Irmsch. — S. granulata L. [Fl. suec. ed. 1. (1745) n. 350] Spec. ed. 1. (1753) 403, ed. 2. (1762) 576; Oeder in Fl. dan. (1770) t. 514; Laai. 111. t. 372 f. 1; Smith Engl. Fl. II. (1824) 269 et Engl. Bot. VII. 500; Svensk Bot. III. t. 15.}; Woodville Med. III. (1793) 197; Lap. Fl. pyr. (1801) t. 27 et Hist. abr. (1813) 231; Sternb. in Sturm, Deutschi. FL II. 6. (1814); Curt. Lond. II. (1821) t. 52; Morelti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 28; Hayne, Arzneigew. III. (1854) 23; Beichb. Fl. exe. (1832) 553 n. 3576; Koch, Synopsis ed. 1. (1837) 277, ed. 3. • • (1851) 238; Bertoloni, Fl ital. IV. (1839) ^*m^ ^^^ 48 6; Ledeb. Fl. ross. IL (184 4) 218; Gren. y^O^v //^S^S^V et Godr. FL Fr. I. (1848) 641; Willk. et ift'Q J^w\\ if&^§?ÄlY Lange, Prodr. FL hisp. HL (1880) 118; Kohl 4 IL 07jH I W^ f in Beichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. VVQ? O/j V ^ Q> £> V (1899) 65, t. 116; Bouy et Camus, FL Fr. \^§^& ^^^-^ VII. (1901) 44. — S. corymbosa Luce Prodr. 7lT^ ^^^ B Fl. osil. (1823) 137. — S. carnosa Luce -.„ „„ . ?„„;*„„„„ ■ „y. T n;o v ' rig. o6. A baxifraga granulata L. Dia- Prodr. FL osd. (1823) 137. — S. cernua gramma floris. B S. granulata, Subsp. eu- Lap. Hist. abr. I. (18 13] 232. Caules granulata. var. proles borealis f. lusus ape- floriferi usque 50 cm longi, paueifoliati vel lala decapenlandra. Diagramma floris. subnudi, apice tantum vel saepius infra me- dium corymboso-paniculati, ramis elongatis erecto-patentibus saepe strictis instrueti. Folia basalia ambitu reniformia usque late ovata, crenata, crenato-lobata usque profunde lobata, crenis ac lobis ovalis usque obovatis acutiusculis vel obtusis saepe iterum crenatis; folia caulina reniformia vel late ovata, basi euneata, crenata, lobata vel 5— 9-fida. Var. «. borealis Engl, et Irmsch. — Caulis florifer usque 45 cm longus, hirsntus, e medio vel e basi coryraboso-paniculatus, plerumque ramis crassiusculis plurifloris in- struetus foliatns. Folia basalia reniformia, grosse crenata vel crenato-lobata, rarissime inciso-lobata, crenis et lobis integris obtusiusculis saepe mucronulatis vel iterum cre- natis; folia caulina reniformia vel late ovata, inferne saepe euneato-angustata, lobata. Formas sequentes distinguimus: f. 1. genuina Briquet Prodr. FL Cors. IL 1. (1913) 149. — 8. granulata var. graeca Pantocsek in Verb, des Ver. für Natur- u. Heilkunde zu Pressburg 1871 — 72 (187 4) 83. — Caulis florifer usque 45 cm longus, saepe e basi ramosus. Folia basalia reniformia, crenata vel leviter crenato-lobata, lobis 9 — 15 saepe iterum crenatis, ob- tusis saepe minusve mucronulatis. Inflorescentiae rami ereclo-patentes, 1 — 3 — 5-flori; pedicelli saepe seeundi. Petala magna, alba. — Fig. 55 A, B, J — M. Verbreitung: ist die allgemein verbreitete, gemeinste Form. 248 A- Englcr und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. 2. penduliflora (Bast.) Engl, et Irmsch. — 6'. pmdtiHflora Bast, in Desv. Journ. Bot. III. (181 i 17. — S. granulata L. (i. penduliflora Gren. et Godr. FI. France I. (1818) 6 42 ; Rouy et Camus, Fl. France VII. (190!) 41. — Caulis florifer robustior, e medio vel e basi ramosus, birsutus, inflorescentiae ramis subpendulis. Folia crassiora, larnina normali instructa, omnia petiolata. Pedicelli robusti; petala maxima, alba. — Fig. 55(7. Verbreitung: typische Exemplare dieser Form finden sich im zentralfranzösischen Bergland, Mont üore. f. 3. humilis Engl, et Irmsch. — - Gaules floriferi humiliores, plerumque circ. 1 5 cm longi, non tarn graciles et tenues et subnudi ut in forma pauciloba prolis glau- eescens. Folia basalia minora, pauciloba, lobis 5 — 7 saepc latissimis subobovatis iteram crenatis. Flores minores; petala alba. Nota. Hacc planta foliorum basalium forma cum formn pauciloba prolis glaucescens correspondit, attamen caule robust iore et folialo ad aliam prolem perlinere demonstrat. Verbreitung: Zentralpyrenäen. f. 4. viridiflora Rehmann in schcdula. — Petala ex albo viridescentia. Verbreitung: Provinz der europäischen Mittelgebirge: auf Hügeln bei Sochal in Galizien (Rehmann — Herb. Berlin). f. 5. lusus pleniflora. — Petala valde numerosa. Nur in Gärten bei der Kultur entstehend. f. 6. lusus apetala decapentandra Roeper in Bot. Zeifg. XIV. (l 856) 482. — Petala in staminodia mutata. — Fig. 55 E — //. Zuerst von C. Braht in der Umgebung von Schwerin m Mecklenburg gefunden, neuerdings von P. Grab n er wild bei Picheiswerder bei Berlin, wobei alle Übergänge von ganz schmallinealen Petalen bis zu echten Staminodien auftraten. — In der Kultur erwiesen sich die Pflanzen nur zu kleinerem Teile konstant; auch Roeper beobachtete bei den Pflanzen, welche aus den Bulbillen des Lusus erzogen waren, nach t Jahren teilweise Rückbildung der anormalen Staubblätter in Blumenblätter. Verbreitung der Subsp. cugranulata Var. proles borealis. Subarktisches Gebiet. — Skandinavien: Westl. Herjedalen, Akersberg im Bezirk Lillhärdals (S. Birger), nur eingeschleppt. Torneä Lappl. : Kiruna I h. Pries, Simmons). Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz: im östlichen und nördlichen Irland, von 53 — 55" auf steinigen Triften und in Gebüschen sehr selten, z. B. zwischen Beidoyle und Portmarnoek, Kilbarrock. Im Süden bei Carnlough, gegen Glenarm, Antrim, Moneymore. Derrj Moore and More); häufig in England und im südlichen Schottland; aber nicht im Hoch- land. Verbreitet im südwestlichen französischen Tiefland, desgl. im nordfran- zösischen und belgischen Tiefland, sowie auch im niederrheinischen Tiefland. B. Subatlantische Provinz: in Niedersachsen nur im südöstlichsten Teil häufiger wild vorkommend, im nördlichen Teil sowie auf den west- und ost friesischen Inseln fehlend, bei Bremen nur eingeschleppt, um Lüneburg häufiger (nach Buchenau, Flora der nordwestdeutschen Tiefebene). Im nordwestdeutschen Heideland, auch auf der nordfriesischen Insel Amrum (Mecklenburg — Herb. Berlin). In der Baltischen Buchenzone verbreitet durch Jütlainl und die danischen Inseln bis in das südwestliche Schweden; ferner im südbaltischen Bezirk von Mecklenburg bis Westpreußen. N Jomfruland-Insel 58° 50', Rakkeslad in Smaalenene 59° 20' (A. Blytl jun. . C. Mittelbaltische Provinz: im südskandinavischen Eichenbezirk Schwedens, am weitesten nach N. vordringend, aber nur stellenweise, Dalarne, Vermalend, Jemt- land bis Forssebruk in Angermanland etwa 64° n. Br. , im südlichen Norwegen nur vereinzelt, Jäderen und Hvalöer bis Ullensaker um 60° .">': auf den Alandsinseln und dem südlichen Festland von Pullend bis zur Karelischen Landenge, bei St. Petersl in Estland, Livland, Kurland, bei Riga und auf der Insel Oesel, im nördlichen preußen, auf Gotland und Oeland. Saxifraga. — Sect. 7. Nephropliyllum. — § 3. Granulatae. 249 D. Sarmalische Provinz. — a. Westsarmatisches Tiefland. — 1. West- licher Bezirk (Millelballisches Flach- und Hügelland): im Königreich und der Provinz Sachsen, sowie in der Mark Brandenburg westlich der Oder verbreitet (Herb. Berlin). — 2. Mittlerer Bezirk (Mittleres Oderland): in Schlesien verbreitet von der Ebene bis in das niedere Vorgebirge (600 m), hier und da fehlend (A. Engler — Herb. Berlin), in der östlichen Mark Brandenburg (Herb. Berlin), in der Provinz Posen. — b. Ostsarmatisches Tiefland (Mittleres Weichselland mit dem südlichen West- und Ostpreußen, Polen, Wolhynien und Miltelrußland). Im südlichen West- und Ostpreußen (Abromeit, Flora). In Polen, z. B. bei Warschau (Karo — Herb. Berlin), Kielce Puring in Korshinsky, Exsicc. n. 40), Krynki im Distrikt Nowogrodek (Rehmann in Woloszczak, Fl. polon. exs. n. 171). In Westrußland:, Pskow, Kowno, Nowo Alexan- drowsk (nach Lehmann, Flora v. Poln. Livland), Wilna (Eichwald), Grodno (nach Schmalhausen, Fl.), Wolhynien (Eichwaidj, Mohilew (nach Schmalhausen). E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Im zentralfranzösi- schen Bergland auf den Monts Bore, Cantal und den Cevennen im Hügelland. — b. Bheinland: in den Bezirken Vogesen und Schwarzwald bis in die Hügelregion, desgl. im mittelrheinischen Bergland. — c. Mainland (Taunus, Odenwald, Spessart, Unterfranken, Mittelfranken, südliches Oberfranken), z. B. Bamberg (Harz in Dörfler, Herb, normale n. 4879). — d. Jurassisches Bergland: sparsam, im schwäbischen Jura auf Wiesen, in der Nordschweiz bei Basel, Gaebistorf, Arnex oberhalb Urbam, Genf (Gaudin, Fl. helv. III. 1 07); im französischen Jura selten, aufwiesen (»Manque dans toute la chaine du Jura sur le calcaire« Rouy, Fl. de France VII. 45). — e. Her- eynisches Bergland: am Rand der Gebirge und in den Tälern häufig, stellenweise bis 1000m ü.M. aufsteigend; Weser-Bergland, Braunschweiger Hügelland, Hügelland der Werra und Fulda mit der Rhön; häufig im Thüringer Becken, Hügelland der unteren Saale, im Land der weißen Elster, der Mulde, der mittleren Elbe, dem Lau- sitzer Hügelland und Bergland, im Eibsandsteingebirge; im Harz, vorzugsweise in den unteren Regionen, aber auch noch am Brockengipfel vorkommend. Thüringer Wald; Vogtländisches Bergland; Frankenwald und Fichtelgebirge; Erzgebirge; Kaiserwald, Ober- pfälzer Wald und Bairischer Wald, hier nach Sendtner (Veg. Verh. des Bayrischen Waldes S. 2 36) besonders auf kalkhaltigem Lehm und lehmigem Kies, um Regensburg am Walhallaberg bei 400 m, auch auf kalkarmem Boden, z. B. auf Eisensandstein bei Schwandorf um 375 m, auf Granit auf Falkenstein bei Wörth um 600 — 630 m. — f. Im böhmisch-mährischen Bergland mit dem Hügelland von .Niederösterreich und Oberösterreicb, auch auf dem Granitplateau südlich der Donau von Melk bis Krems nördlich der Donau verbreitet, besonders auf Sand- und Schotterboden bis auf das untere Vorgebirge, z. B. zwischen Weiteneck und dem Jauerling in Niederösterreich bis zu 800 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — g. In den Vorgebirgen der Sudeten bis 600 m ü. M. häufig. — h. Im nördlichen Karpathenvorland, z. B. in der Umgebung von Lemberg (Woloczszak — Herb. Univ. Wien' und auf trockenen grasigen Hügeln der Ebene stellenweise (Knapp. — i. Östliches Karpathenvor- land. — Podolien: Kreis Lelitsch, Wolkowinlzi und am Dnieslr im Kreis Nowousehilz (Schmalhausen, Flora). F. Puntische Provinz. — a. Danubische Unterprovinz; im eigentlichen pannonischen oder ungarisch-slavonischen Bezirk fehlend, nur in den Vorgebirgstälern der Westkarpalhen und im Süden der Unterprovinz in Sirmien (Neilreich, Aufzählung der in Ungarn und Slavonien beobacht. Gefäßpfl. 1866 S. 230. Im dacischen oder rumänisch-nordbulgarischen Bezirk fehlend, nur in der oberen Moldau (Guehhard) und bei Cehlaulu (Edel nach Kani.tz, Plant. Roman, p. 46). — b. In der Unterprovinz der südrussischen Steppen fehlend. G. Provinz der Pyrenäen. — a. In den Ost-Pyrenäen auf der Nordseite. — b. Desgl. in den Zentral-Pyrenäen vom Vorgebirge in den Tälern bis in das Innere aufsteigend, so bei Bngneres de Luchon um 800 m (Meebold — Herb. Berlin!, Gedre und Gavarnie (Bordere — Herb. Berlin), in der Umgebung von Ax, Orlu. 250 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaccae-Saxifraga. Prades, 1240 m (Marcailhou d'Aymeric), im Vallee de Mourgouillou um 1710 m, am Pic de Serembarre um 1845 m, auf Kalkfelsen des Goueil de Garina um 1812 m, am Koc Blanc, Versant d'Orlu um 2170 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). — c. In dem Asturisch-Cantabrischen Gebirge: am Pico dg Arvas in Asturien (Durand nach Willkomm), Pena Gorveya in Cantabrien (Willkomm). H. Provinz der Alpenländer. — a. Nördliches Alpenvorland: in Nieder- österreich auf Wiesen der Bergregion, hier und da im Wiener Wald auf Sandstein (G. Beck von Mannagetta, Fl. von Niederösterr. I. 677); in Oberösterreich in der Gegend von Bied im Innviertel sehr gemein; um Salzburg sehr selten, so bei Morzg, Berndorf, Eching, St. Georg (A. Sauter, Fl. d. Herzogtums Salzburg), um München und im übrigen bayerischen Alpenvorland, z. B. Galli-Berg bei Pöcking am Wiesensee, 60 0 DQ (Kugler), südwärts bis Döringen bei Kaufbeuren 580 m, nicht mehr bei Memmiii-'-n (Sendtner); im schweizerischen Alpenvorland Lausanne, Genf, z. B. Vernier (Chenevard). — b. Fehlt im allgemeinen in den nördlichen Kalkalpen, vereinzelt in der nörd- lichen Schweiz am Südufer des Walensees zw. Mühlehorn und Mutz (Jäggi n. 1880). — d. Fehlt im allgemeinen in den Zentralalpen, doch im Klagenfurter Becken im Schloßpark von Wolfsberg (Parker), bei Branson im Wallis (Wieland — Herb. Berlin1, ferner im Val de St. Barthelemy um 1500 m (Vaccari), im Valtornenche bei Torgnon bis 1200 m (Vaccari). — e. Südwestalpen: mehrfach in den Tälern der Grajischen Alpen, so auch im Val de Cogne (Favre und Wolf) und im Vallon de Champorcher bis 1200 m (Vaccari). Ferner in der Dauphine und auf der Südseite der Seealpen, z. B. am Col di Tenda (A. Engler 1879), nach Burnat (Fl. des Alpes mar. III. bis an die Grenzen der alpinen Begion aufsteigend, z. B. unterhalb des Passo delle Caranche (1410 m ü. M.), im Westen und Süden von Ueuil (gegen 1600 m ü. M. , ferner auf der Nordseite der Seealpen bei Cuneo und Mondovi (Burnat a. a. O.). — c. Jura-Alpen: Wiesen bei den Charmettes bei Chambery (Huguenin in Fl. Galliae et Germaniae exsicc. n. 366). — f. Fehlt in den südlichen Kalkalpen und Dolo- miten. — g. Im östlichen Alpenvorland selten, auf fruchtbaren Wiesen Unter- steiermarks, bei St. Benedikten in Windischen Büheln, am rechten Drauufer bei Mar- burg, am ßaehergebirge bei Polsgau und Windischgruz, bei Baun (nach Havek, Flora von Steiermark S. 702). — h. Fehlt im südlichen Alpenvorland. J. Provinz der Apenninen. — a. Nördlicher Apennin und apuanische Alpen. — Elrurischer Apennin, Apennino lucchese (Herb. Horti Pisa), Apennin von Bologna (nach Bertoloni), Madonna dell'Acero bei Cadiberna (Bertoloni), Foca Ar- cana (Celi). — b. Mittlerer Apennin mit den Abruzzen: Monte Morrone (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). K. Provinz der Karpathen: nur in den Vorgebirgen der Westkarpathen: Bo- saca im Trcntschiner Komilat auf Bergwiesen (Holuby — Herb. Univ. Wien), ferner bei Hohe, Schemnitz, Neu-Sohl, Hradek im Komitat Liptau, in der Zipi und in der Marmarosch (Neilreich, Aufzählg. der in Ungarn und Slavonien beobachteten (iefäßpfl. 1806 S. 230). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer: Pannonische Unter- provinz: in Sirmien (nach Heuffel und Schulzer von Müggenburg, Kanitz u. Knapp, Die bisher bekannten Pfl. Slavoniens 1866, S. 135). In der Ulyrischei Unterprovinz fehlend. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz: nördliches Marokko mit dem gl Atlas: auf dem Beni Hosmar bei Tetuan (J. Ball — Herb. Berlin). B. Iberische Provinz. — a. Subpyrenäiscb es Iberien: in der Pena de Oroel, bei Panlicosa, Sierra de Villaroya, Monte de Herrera Monsom (Willkomm et Lange, Prodi*. Kl. hisp. III. l. p. 119), Fiscal, Bielsa, Penarroja, Canfranc, Aranda de! Conde (Casaviella), Mosqueruela (Loscos) (nach Willkomm a. a. O. Suppl.). — b. Zentrales Iberien: in der Sierra de Moncajo Willkomm), zwischen Yillava und Huarte in Navarra (Casav. nach Willkomm), bei Madrid, Miraflores, Escorial [Hackel, 8axlfraga. — Scct. 7. Ncphrophyllum. — § I. Granulatae. 251 Winkler — Herb. Berlin), Sierra de Guadarama (M. Winkler — Herb. Berlin), Sierra de Francia bei Salamanca (Gandoger — Herb. Berlin), Toledo Willkomm], Bejar (Gandoger — Herb. Berlin). — c. Ostliches oder mediterranes Iberien: in der Montana de Prades der Prov. Tarracon (Costa nach Willkomm a. a. 0.). — Serrania de Cuenca (Diek). — d. Von den Balearen nicht bekannt. — e. Westatlanti- sches Iberien: in Portugal bei Lissabon (Herb. Link — Berlin). — f. Im nord- atlantischen Iberien in Galizien; Montes de Piedrafita (Texidor nach Willkomm). C. Ligurisch-tyrrhenische Provinz. — a. Provencalische Unterpro- vinz. — b. Ligurische Unterprovinz: bei Nizza (Ballis). — c. Nordtyrrhe- nische Unterprovinz: im westlichen Miltelitalien, nicht häufig, z. B. Monte Acuto alle Pezze (Orsino nach Bertoloni), Mte. Volubrio alle Scolte (Marzialetto nach Bertoloni), Hügel bei Viterbo (Camillio nach Bertoloni). — d. Südtyrrhenische Unterprovinz: auf Felsen des Monte San Angelo oberhalb Castellamare (M. Winkler — Herb. Univ. Breslau); in Calabrien: Similian bei Catanzaro*) (Fiori — Herb. Univ. Breslau). — g. Sizilien: Piana Corleone (Gussone nach Bertoloni, Fl. ital. IV. 487). D. Mittlere Mediterranprovinz. — a. Adriatische Unterprovinz: scheint in der Poebene zu fehlen, ebenso im östlichen Mittelitalien und im libur- nischen Bezirk fehlend, dagegen im süddalmalinischen um Gliva bei Trcbinje (Pan- toesek — Herb. Berlin — als S. graeca). Var. ß. Rouyana (Magnier) Engl, et Irmsch. — S. Rouyana Magnier, Scrinia Fl. select. Fase. XII. (1893) 286. — S. Blancac Beverchon, PI. Esp. exs. 1892 n. 769 non Willk. — S. granulata var. digitata Bouy ubi? — Caulis florifer erectus, usque 40 cm longus, paueifoliatus, plerumque apice arete corymboso-paniculatus. Folia basalia profunde lobata, lobis majusculis obovatis vel oblongo-obovatis* iterum 2 — 3 crenato- dentatis; folia caulina 5 — 9-fida, laciniis plerumque porrectis lanceolatis. — Fig. 55 D. Mediterrangebiet. — B. Iberische Provinz. — c. Östliches Iberien: Teruel, Griego, Wiesen auf Kalkboden um 1700 m ü. M. (E. Beverchon, PI. d'Esp. 1895 n. 769). Sierra de Javalambre, Wiesen bei Pra auf Kalkboden um 2000 m ü. M. (Beverchon, PI. d'Esp. 1892 n. 769, in Magnier, Fl. select. exs. n. 3003 und in Dörfler, Herb. norm. n. 3035 — Blüht im Juni). Var.;'. graeilis Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 99. — S. granulata var. Lange Pugill. IV. (1865) 52, editio separata p. 247. — Gracilior et humilior. Folia basalia parva, palmato- lobata vel incisa. Pedicelli breviores. Petala minora, saepe roseo- violacea. Mediterrangebiet. — A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Süd- atlantisches Iberien: Silla del Moro bei Granada; Puerto de Navacerrada (Lange). Var. ö. glaucescens (Beut.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 98; Willkomm, Prodr. Fl. hisp. Suppl. (1893) 210. — S. granulata Boiss. Voy. bot. Esp. II. (1839 — 1845) 233. — S. glaucescens Beut, in Boiss. et Beut. Pug. pl. nov. (1852) 131; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 119. — Tota planta glaucescenti-virens, pilis sub- araneosis tenuioribus quam in prole boreali obsita. Caulis florifer saepe e basi ramis elongatis patentibus instruetus nudus vel subnudus. Folia basalia quam in prole boreali longius petiolata magisque villosa. Pedunculi tenuiores. Stili capsulam subaequantes nee ut in prole boreali ea dimidio breviores. Semina minora. f. 1. maior Engl, et Irmsch. — Caulis florifer usque 50 cm longus, saepe infra medium ramosus. Folia basalia quam in prole boreali plerumque maiora usque 2,3 cm longa et 4,0 cm lata, in petiolos circ. 2 — 2,5 mm latos angustata. Sepala 4 — 5 mm longa, oblonga vel lineari-oblonga; petala oblongo-cuneata 11 — 16 mm longa. — Fig. 57^. *) Planta calabrica foliorum basalium forma paullum ad Subspeciem liussii accedit, diflert autem caule baud ramoso. 252 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. 2. minor Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 119 sub tilulo varie- tatis. — S. castellana Boiss. Herb. — S. granulata var. I. Ga;y in Bourg. pl. exs. n. 2500. — Caulis florifer gracilis, 7—20 cm longus, apice patule ramosus. Folia basalia minora ac brevius et angustius petiolata. Flores minora; petala vix ultra \ 0 mm longa. Verbreitung der Formen maior und minor. Mediterrangebiet. A. Südwestlicbe Mediterranprovinz. — a. Siidiitlantisch.es Iberien: an Felsritzen in schattigen Stellen. — Siidl. Portugal, Serra de Monehique, Mertol« (A. Möller in Fl. lusit. exs. n. 52 1 ). — Sierra Tejeda Em Bezirk Malaga (M. 15 ran dt n. 1729 — Herb. Berlin); in der Sierra de Bonda, auf Kalkfelsen (Boiss. et Beul., It. alger.-hisp. anno 1849, Beverchon, PI. de l'Andalousic n. 350, fälschlich als *S. arundana Boiss.«), in der Tajoschlucht, 600 — 900 m (M. Brandt n. 581 — März, April 1913), Sierra de Tolox (= S. de las Nieves, S. de Yunquera) (M.Brandt n. 1838, 2273 — Juni 1913 — Herb. Berlin), Sierrt de Grazalema, Cerro de San Cristobal (M. Brandt n. 1971 — Juni 1913 — Herb. Berlin), am Cristobal um 1500 — 1000 m ü.M. (Porta et Bigo, It. hisp. IV. [I895j n. 188); Sierra de la Sagra, in Nadelwäldern um 1700m ü.M. (Beverchon, PI. d'Espagne [<900] n. 725; Sierra Nevada, im Tal des Genil um 1300 — 1900 m ü. M. (B. Fritze, M. Winkler — Herb. Univ. Breslau); Sierra de Yunquera, Prieta et Nevada um 1000 — 2600 m (Huter, Porta et Bigo [1879] n. ION, major, minor et var. pauciloba); Sierra de Bara (Gandoger — Herb. Berlin — f. minor); Almeria, Sierra de Murin um 1800 m (Beverchon — Herb. Univ. Wien — Blüht Mai, Juni). — b. Nördliches Marokko mit dem großen Atlas: im Tal Ait Mezan, oberhalb Arround um 2000 m (J. Ball, It. marocc. 1871 — Herb. Berlin), auf dem Dscbebel Tezah von 1700 m an (J. Ball), Dschebel Tabgourt (Ibrahim — Herb. Cosson, Herb. Berlin). — Blüht im Juli. B. Iberische Provinz. — c. Ostliche oder mediterrane Unterprovinz: Teruel, in der Sierra del Pinar d'Albarracin an schattigen und felsigen Platzen, um 1500 m ü. M. selten (E. Beverchon, PI. d'Espagne 1894 n. 725), Origuela um 1500 m (E. Beverchon, PI. d. Espagne [1895] n. 1074 — f. minor. — Blüht Mai, Juni). — Sierra d'Espadah in der Provinz Valencia um 1500 m (E. Beverchon in Ch. Magnier, Fl. selecta exsicc. n. 3002, major et minor). — e. Westatlantische Unterpro- vinz: Bussaco bei Coimbra (M. Wink ler — Herb. Univ. Breslau); Valle de Cann.is (A. Moller in Fl. lusit. exs. n. 129); Serra d'Arabida (Fr. Holl — Herb. Univ. Bres- lau — Blühend im März). — f. Nordatlantische Unterprovinz: zwischen Villa franca de Vierso und Leon (M. Wink ler — Herb. Univ. Breslau). Orense in Galizien M. Winkler — Herb. Berlin und l'niv. Breslau). f. 3. pauciloba Engl, et Irmsch. — Caulis florifer plerumque humilis, rarius ultra 13 cm longus, pauciflorus. Folia basalia ambitu reniformia, pauciloba, lobis basi laliorihus quam longis, 4 — 7 mm latis saepe obtusissimis, rarius late obovalis. Flores breviter pedicellali; sepala lineari-oblonga vel oblonga. — Fig. 57 5 — D. Nota. Hujus formae speeimina nonnulla a speeiminibus majoribus varietatis glatte* ita difTerrunt, ut sub titulo varielatis propriae distingui possinl, at speeiminibus pluribus compi- ratis persuasi sumus, ea speeimina depauperata regionis subalpinac et alpin Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: Sierra Nevada auf kaltem Geröll, Pefion de San Francesco um 2400 — 2Ö00 m Porta et Bigo, It. IV. hispanicum [1895] n. 191), Picacho de Veleta um 2900 m (M. Winkler Herb, l'niv. Breslau), sehr vereinzelt am Mulahacen um 3300 m M. Winkler — Herb. Berlin), in der Sierra Nevada um 260()m (Huter, Porta et Bigo, It. hisp. [1879] n. I0H — Blüht Juli, August). — b. Nördliches Marokko mit dem i;r< Atlas: im Tal Ait Mezan, oberhalb Arround, um 2000—2530 m (J. Ball, II. n 1871 — Herb. Berlin), auf dem Gipfel des Dschebel Tezah um 3506 m J. Ball), HL Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 3. Granulatac. 253 Pen um 2300 —2900 m (J. Ball), auf dem üschebel Tabgourt (Ibrahim — Herb. Cosson, Herb. Berlin). B. Iberische Provinz. — c. Östliche oder mediterrane Unterprovinz: Sierra Mariola (Hevcrchon), Origuela (Keverchon, PI d'Kspugne n. 1074 z.T.). Fig. 57. Typus polymorphus Saxifraga granulata L. A—D Subsp. eugrantdata Engl, et Irmsch. Var. &. proles glaucescens (Reut.) Engl. A major Engl, et Iniisch. (Sierra de Yunquera\ B, C f. paucüoba Engl, et Irmsch. (Sierra de Yunquera). D Petalum. E—J Subsp. IIoc/i.st>t/>ri Engl, et Irmsch. E Habitus. F Bulbillus expansus. O Bulbilli cutaphyllum. 11 Pilus cataphvlli. J Petalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxil. Subsp. 2. JBochstetteri Engl, et Irmsch. — S. granulata L. var. IIochstetteH Engl. Ind. crit. in Verb. d. zool. bot. Ges. Wien 1869 p. 537 (25); Mon. Galt. Sai. (1872) 98. — S. bulbosa Höchst, in Herb. Kais. Holmuseum Wien). — Caudiculus ad foliorum basalium axillas bulbillis maximis inslructus. Caulis florifer 10 — 17 cm longus, superne vel etiam e basi corymboso-paniculatus. Caudiculorum folia reniformia usque late ovata, crenata, crenis obtusis; folia caulina etiam inferiora dislincle euneata, in 254 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. petiolum sensim angustala, 3 — 5-dentata, dente medio maiore. Pedicclli breves, flori- bus vix aequilongi, crassiusculi. — Fig. 57 E — J. Mediterrangebiet. B. Iberiscbe Provinz. — c. Westatlantisches Iberien: Sierra de Cintra (Hochstetter in Herb. Hofmuseum Wien, M. Winkler — Herb. Berlin, Hackel — Herb. Univ. Wien). Subspec. 3. Russil (Presl) Engl, et lrmsch. — S. Russi Presl Del. Prag, I. (1822] 140; Sternb. Suppl. II. (1822) 86. — S. granulata var. corsica Sei*, ap. Dnby, Bot. gall. (1828) 2H; Briquet Prodr. Fl. Corse II. 1. (1913) üg. — S. granulata rar. corsicana Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 35. — S. rivularis Thom. ex Ser. I. c. (1830). — S. corsica Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 642. — S. granulata var. Russi Engl Ind. crit. Saxifr. in Verb. d. zool. bot. Ges. Wien 1869 p. 536 (24) et in Mon. Galt. Sax. (1872) 98. — S. granulata forme S. Russi Bouy et Cam. II. Fr. MI. 1 901) 45. — Caulis florifer humilior plerumque haud ultra 20 cm longus, debilis, semper infra medium corymboso-paniculalus, ramis elongaüs ascendenlibus subdivaricalis 1 — 3- floris instructus. Caudiculorum folia minora, lamina rolundata vel late ovata, inciso- lobata, vel trifida, lobis haud numerosis rotundatis et segmentis inaequalibus, saepe Herum crenatis vel 2 — 3-lobatis; folia caulina cuneato- ovata, triloba. Pedicelli fili- formes. Petala 1,2— 1,5 cm longa. f. 1. crenata Engl, et lrmsch. — Folia late crenato-lobata. — Flu f. 2. incisa Engl, et lrmsch. — Folia inciso-lobata, lobis crenatis. — Fig. 59 D — F. Nota. Forma incisa foliis suis S. Cossoniaiuic Boiss. et Reut, similis est, attamen diflert sepalis et petalis angustioribus. Mediterrangebiet. C. Ligurisch-tyrrhenische Provinz. — e. Korsika: auf Felsen der unteren, montanen und subalpinen Region von 200 -1400 m ü.M., ziemlich verbreitet, z. B. Monte Fosco (Gillot), Serra di Pigno (Salis, Doümet, Debeaux, Mabille, Herb, cors. n. 127, Sargnon, Billiet), Montebello am Bivinco (Requien), Belgodere (Foucaud et Simon), Col de S. Quilico (Fouc. et Sim.), zwischen Porto und Piana (Lutz , Evist (Reverchon, exs. ann. 1885 n. 119), Wald von Aitone (Briquet), Wald von Yal- doniello (Fliehe), Vivario (Doümet), zwischen Ghisoni und Col de Sorba (Briquet), Wald von Vizzavona (Doümet, Gillot), zwischen Vizzavona und Bocognano um II 00 m Retzdorff — Herb. Berlin), Bocognano (Doümet), Vico (Coste), zwischen Vico und Sagone (Bernoulli — Herb. Burnat), zwischen Ajaccio und Pozzo di Borgo (Coste, Briquet in Burnat, exs. n. 306, Sagorski u. a.), Bastelica (Reverchon, exs. ann. 1878 n. 119), Coscione (Reverchon, exs. ann. 1879 n. 119), Montagnn de Cagna (Requien), Col de Morello, zwischen Vivario und Vezzani um 800 m (Brique! , Felsen der Schlucht von Inzecca um 300 — 500 m (Briquet). — Vgl. auch Briquet, Prodr. Fl. Corse II. (1913) 148. — Blüht Mai, Juni. Nota. Teste cl. Briquet speeimina Intermedia inier hanc subspecicni et subspe» iem ru- gramdata [granulata rar. genuina Briqu. I.e.) pr. Zicavo a cl. Salis observata sunt, caules' centia, magis elata. f. Sardinien: ürri bei Cagliari, auf Granitbergen um 500 m ü. M. (E. Schwein- furth — Blühend 6. April 1858 — Herb. Berlin), Berge von Aritzo (Fiori — Herb. Berlin); auf dem Genargentu (l '. Uartelli — Herb. Berlin). Subsp. 4. graeca (Boiss. et Heldr.) Engl. Mon. Saxifr. (1872) 98; Baldacci riv. coli. bot. Alban. (1896) p. 56. — S. graeca Boiss. et Heldr. in Boiss. Fl. or. II. (1872) 87; Haläcsy, Beitr. z. Fl. v. Achaja in Denkschr. math.-phys. Kl. Kais. Akad. Wien (1894) 21, in Verh. d. zool.-bot. Ges. (1899) p. 712; Consp. Fl. graecae I. (1901) 601; Boissieu in Bull. Soc. bot. France 1896 p. 285. — S. granulata Sibth. et Smith Prodr. I. (1806) 276; Cbaubard et Bory, Fl. pelop. (1838) 26. — Caulis florifer er« strictus plerumque robustus et crassiusculus superne tantuni ramosus, saepe apice pseudouinbelliformis, etiam pauciflorus parce ramosus foliis caulinis nonnullis instruc- tus. Caudicalorum folia suborbiculata vel nniformia crenata vel inciso-crenata, crenis Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 3. Granulalac. 255 ovatis usque obovatis obtusis; folia caulina sursum decrescentia , brevitcr petiolata, superiora subsessilia, ovata, inciso-crenata, suprema 3 — 5-loba, crena vel lobo medio prominulo longiore acutiusculo instructa. Flores breviter pedicellati vel subsessiles; pedicelli ac scpala densissimc glandulosa; sepala obiongo-ovata, obtusa; ovarium basi rotundatum. — Fig. 58 B — D. f. leptocanlos Heldr. (sub titulo varietatis) Herb. norm. n. 1341. — Caulis tenuior, gracilior; cyma pauciflora; folia minora orbiculato-subcordata. Fig. 58. Typus polymorphus S. granulata L. A Subsp. Iiussii (Presl) Engl, et Irmsch. f. ere- nata Engl, et Irmsch. B—D Subsp. graeca (Boiss. et Heldr.) Engl. B Habitus plantae floriferae. C Infloresccntia fructifera. D Pilus caulis. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. 256 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Mitteleuropäisches Gebiet. L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — c. Mösische Unter- provinz: Stanimaka am Nordrand des Rhodopegebirges im Waldgestrüpp (Stiibrny, Adamovic — Herb. Berlin u. a.1, bei Backovo (Stiibrny — Herb. Univ. Wien), am Rulvkdagh bei Essekköi um 4 500 m ü. M. (Dingler — Herb. Berlin). Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Scardo-pindische Unterprovinz: meist in der Tannenregion. Agrapha, untere Region des Pindus um das Kloster Korona, in Eichenhainen H50 — 1260 m (Haussknecht , in Epirus auf dem OlW-ika in der Nahe von Janina (A. Baldacci, It. alban. [epiroticumj quartum n. 7 5); in Thessalien bei Kalambaka (Boissier, Sinte'nis, It. thessal. n. 92). — c. Hellenische Unter- provinz. — 1. Nordgriechischer Bezirk: in Ätolien auf dem Arapokephalon ober- halb Agrinion (v. Held reich — Herb. Berlin); auf dem Parnaß bei Pogna und unter- halb Rechovo (Guicciardi in Heldreich, Fl. graec. exs. — Herb. Berlin;. — 2. Mittelgriechischer Bezirk: Parnes und Pentelikon, 800 — 1500 m (v. Held- reich, exs. 1848 n. 1978, Orphanides, Fl. graeca exs. n. 224), in der Tannen- region des Parnes, 1000 — 1300 m (v. Heldreich, Herb, graec. norm. n. 176), ebenda 1300 — 1500 m (v. Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1237), auf dem Skaros auf der Insel Leukas (Mazziari n. 376 — Herb. Berlin); auf dem Berge Dirphyo (Delphi) der Insel Euboea (Sartori, v. Heldreich), zwischen Tzäro und Mutädo auf der Insel Tenos (Sartori, v. Heldreich und v. Haläcsy); Insel Keos (v. Heldreich — Herb. Berlin . — 3. Südgriechischer Bezirk: in Arkadien, bei Methydrion (Nemnitza nach v. Haläcsy ), Zulatika (Nieder — Herb. Berlin, auf dem Trikorfos bei Sinano Friedr. nach v. Haläcsy), Phigalea bis Messene (Chaubert), Laconien, auf dem Taygetos im Distrikt Alagonia bei Kastanies (H.Zahn in v. Heldreich, Herb. norm. n. I-Ül — f. leptocaulos)\ auf den Inseln Paros (Wiedemann), Naxos (Oertzen). — Blüht Marx bis Juni. — e. Agäisch-mazedonische Unterprovinz: im ägäisch-hellespontischen und thrakischen Bezirk: auf dem Berge Khortialis in dichten Wäldern bei Saloniki (Charrel — Herb. Univ. Breslau, Abd-Ur-rahman Nadji in F. Schultz, Herb. norm. nov. ser. n. 2832). 174. S. Cossoniana Boiss. et Reut, in Boiss. Diagn. pl. nov. Ser. II. n. 2. (l 70; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 94; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874 119; Willk. Suppl. (1893) 210. — S. paniculata Willk. pl. hisp. exs. 1844 n. 1 1 1 et Bot. Zeit. 1847 p. 431 non Cav. — S. granulaUi var. ramosisrima (loss. in Bour- geau, PI. exsicc. d'Esp. 1852. — Sub caespitosa, turionibus brevibus saepe ramosis dense rosulatim foliatis gemmiferis. Caules floriferi erecti, 8 — 30 cm longi, 3-flori, superne vel saepe a basi corymboso-paniculati, paueifoliati pilis longiusculis albis glan- duliferis horizontaüter patentibus villosi. Bulbilli ad foliorum basalium axillas majus- culi granulati. Folia basalia numerosa rosulata dense conferta, carnosula, erecto- patentia; lamina pubescenti-viseidula, ambitu lale ovata; basi cordata, 5 — 15 mm longa, 8 — 35 mm lata, ad medium usque, raro profundius triloba, lobo medio 3-crenato, lobis lateralibus bilobis, lobulis 2 — 3-crenatis, crenis obtusis, in petiolum 3 — 5-plo lon- giorem planum arachnoideo-viilosum basi dilatatum angustata; folia caulina omnia fer- tilia, inferiora triloba lobis rarius crenatis, superiora integra. Inflorescentiao rami patentes, ut caulis pilosi, longinsculi 1 — 3-flori; pedicelli 1 — 2 cm longi, tenues, pro- phvllis linearibus instrueti; calycis reeeptaculum obovoideum, dense glanduloso-villosum sepala erecto-patentia, oblonga vel lineari-oblonga, 2 — 4 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, margine ac extus pilis rubello-glanduliferis densiuscule obsita, tjrinervia nervis sub apice conflnentibus; petala obovato-euneata, basi haud unguiculata, 9 — 14 mm longa, 3,5 — ■ 7 mm lata, trinervia, nervis lateralibus bi- vel trifurcatis; Btamina dimidium petalorum aequantia; ovarium inferne obovoideum in stilos erectos sepalis aequilongos Stigmata oblongo angusto instruetos subito contractum. Capsula subglobosa, 4 — 6 nun li stilis valde elongatis divaricatis stigmate majusculo coronatis et sepalis erectis instni< la. Semina . . . Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 3. Granulatae. 257 Nota. Haec species valde similis est S. granulatae varietali corsica, cujus specimina haud raro folia basalia triloba praebent. Qua de causa hanc speciem e typo polymorpho S.' granulata originera ducere existimamus. Fig. 59. A — C Saxifraga Cossoniana Boiss. et Reut. A Habitus. B Sepalum. C Petalum. — D—F Typus polymorphus S. granulata L. Subsp. Itussii (Presl) Engl, et Irmsch. f. incisa Engl, et Irmsch. D Habitus. E Sepalum. F Petalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Mediterrangebiet. B. Iberische Provinz. — c. Östliches Iberien: Provinz Alicante, Sierra Mariola, auf dem Montcabrer (F. Hegelmaier — Herb. Berlin), Sierra Mariola et S. de Castalla um 4400 — 1800 m (Porta et Rigo 1890). Provinz Valencia, Cerro de Sta. Maria in Sierra de Chiva (Kunze — Herb. Berlin), S. Felipe de Jätiva (F. Hegelmaier — Herb. Berlin), Sierra Sagarria, Nordseite bei Denia um 700 — 800 m (Porta et A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 117. Saxifraga. 47 258 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Rigo, It. III. Hispan. 1891 n. 51), bei Vergel (Lacaita 1884), Sierra de San Antonio bei Alcoy (Bourgeau nach Boissier 1. c. 71). 175. S. gemmulosa Boiss. in Bibl. univ. Geneve Febr. 1838; Elenchus pl. nov. etc. (1838) 43; Voy. bot. Esp. III. (1839 — 1845) 232 t. 64; Engl. Mon. Galt. Sax. (1872) 89; Willk. et Lange, Prodr. Fl. liisp. III. (1874) 121; Willk. Suppl. (1893) III. — Densissime caespitosa, caudiculis plus minusve elongatis, 1 — 2,5 cm longis, sub- erectis, saepius ramosis, superne rosulatim foliatis, tota longitudine gemmiferis. Gaules floriferi erecti, fragilissimi, 3 — 10 cm longi, paucifoliati, apice 1 — 3-flori vel e medio corymboso-paniculati, glabri vel pilis breviusculis glanduliferis sparsim adspersi. Turio- cum folia rosulata, eorum lamina margine et subtus parce glanduloso-arachnoideo- pubescens, in petiolum lamina 2 — 3-plo longiorem arachnoideo-villosum basi in vatji- nam carinatam dilatatum angustata, ambitu reniformis vel late ovata, 3 — 6 mm longa, 4 — 8 mm lata, foliorum inferiorum 3-fida, segmentis 2-lobatis, lobulis saepe bili.iis segmento medio trilobo; foliorum superiorum lamina biternata, partitionibus petiolaüs, iterum profunde lobatis, lobulis subacutis; folia caulina brevius petiolata, triloba, par- titionibus obtusis bilobis vel integris Infloi'escentiae rami I — 3-flori; pedicelli floribus subaequilongi; calycis tubus glanduloso-villosus, sepala erecto-patentia, ovata, \,'\ — 1,5 mm longa, medio 0,6 — 0,8 mm lata, acutiuscula, margine ac extus sparsim bre- viter glanduloso-pilosa; petala obovata, circ. 3,5 — 5 mm longa, superne 2,8 — 3,5 mm lata, basin versus sensim angustata, trinervia, alba; stamina sepalis subaequilonga; ovarium inferum in stilos erectos breves stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula globosa, circ. 3 mm longa, sepalis erectis instructa. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: auf Felsen um 600 — 1400 m auf der Nord- und Ostseite der Sierra Bermeja (Boissier n. 734 — Herb. Berlin); Sierra d'Estepona (Boissier 1836 — Herb. Berlin); el Cerco de San Cristobal oberhalb Grazalema (Haenseler); Sierra del Pinar bei Cueva de la Gatera, Sierra del Caos oberhalb Benaocaz (Per. Lara nach Willkomm). 176. S. Bourgaeana Boiss. et Reut, in Boiss. Diagn. pl. nov. Ser. IL n. 2. (1856) 71; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 91; Willk. et Lange, Prodr. Fl. bisp. III. (1880) 121. — Caudiculi epigaei, brevissimi, erecti, simplices, densiuscule rosulatim foliati, gcmmi- feri. Caules floriferi teneri, circ. 1 5 cm longi, laxe foliati, e basi divaricatim cymoso- ramosi, ramis cicinnos formantibus, pluri-(3 — 6)-floris instructi, tota longitudine glan- duloso-hirsuti. Bulbilli minuti ad foliorum basalium axillas sessiles. Caudiculorum folia ambitu cuneato-spathulata vel late ovata, 6 — 8 mm longa, 4 — 9 mm lata, ad mediana vel ad tertiam partem usque triloba, lobis subaequalibus obtusis, inferiore saepe tri- partita subcordata lobo medio tridentato, lobis lateralibus bidentatis dentibus obtusis. in petiolum lamina I — 2-pIo longiorem basi paulum dilatatum angustata; folia caulina brevius petiolata, cuneato-spathulata, tricuspidata. Pedicelli longiusculi circ. 2 cm longi fructiferi horizontaliter patentes, prophyllis obtusis spathulatis instructi; calycis recep- taculum glandulosum, sepala erecto-patentia, oblonga, circ. 2 mm longa, acutiuscola, rubro-glandulosa ; petala patenti-recurva, obovata, 5 — 6 mm longa, superne circ. 3 nun lata sepalis triplo longiora. obtusa, basi sensim angustata, trinervia, alba; stamina sepalis subaequilonga; ovarium inferum, in stilos breves contiguos stigmate oblongo- linguiformi coronatos subito contractum. Capsula ovato-rotunda, subglobosa, 5 — 6 mm longa, sepalis subaequilongis erectis instructa. — Fig. 60. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantischcs Iberien: im östlichen Teil der Provinz Granada (Bourgeau). 177. S. Boissieri Engl, in Verh. zool.-bot. Ges. Wien (1869) 16; Engl. I Gatt. Sax. (1872) 89; Wilik. Prodr. Fl. hisp. Suppl. (1893) 211. — Subcaespilosa, caudiculis plus minusve elongatis, erectis, simplieibus, superne rosulatim foli.it is, in- ferne subcolumniformibus petiolorum vetustorum vesligiis scariosis instnictis, gemmi- feris. Caules floriferi adscendentes, saepe tenerrimi, 7 — 20 cm longi, laxe foliati, p;irte Saxifraga. — Sect. 7. Nephropliyllum. — § 3. Granulatae. 259 superiore vel e medio cymoso-paniculati, pluri-(5 — 20)-flori, tota longitudine pilis glan- duliferis longiusculis horizontaliter patentibus dense vel rarius laxe obsiti. Bulbilli ad folioruin basalium axillas numerosi, cataphyllis extemis tenuibus, squamosis, rubescen- tibus instrueti. Caudiculorum folia rosulata ac caulina inferiora in sicco membranacea, Fig. 60. Saxifraga Bourgaeana Boiss. et Reut. Habitus. I', /*, I3, I*, Jf axis priraarius, II t, 11*, 113, n f axis seeundarius, BT*, III', III*, III f axis tertiarius, W1 , IV f axis quarta- rius. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. laete viridia, plus minusve glanduloso-villosa, eorum larnina in peliolum duplo longiorera basi dilatatum angustata, ambitu late ovata, basi cordata, 8 — 15 mm longa, 42 — 25 mm lata, ternata, partitionibus breviter petiolatis, iterum 2 — 3-lobatis, lobulis cre- nato-dentatis; folia caulina superiora triloba vel integra. Ihflorescentiae rami 2 — 8 cm longi, ut caulis pilosi, I — 4-flori; pedicelli floribus 3-plo longiores; calvcis reeeptaculum obovoideum, pilis longiusculis glanduliferis subhispidum, sepala erecto-patentia, oblongo- 260 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 61. Saxifraga Boissieri, Engl. A Habitus. B Flos. C Sepalum. D Petalum. E Fructus. F Pilus caulis. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. ovata, 1,5 — 1,8 mm longa, circ. 1 mm lata, obtusa, margine et extus glandu- loso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluentibus; petala obovata, 4 — 5 mm longa, superne 2 — 3 mm lata, obtusa, basi baud unguiculata, trinervia, alba; stamina sepalis subaequilonga; ovarinm inferum obovoideum in stilos graciles staminibus subaequilongos stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula globosa, 3 — 4 mm longa, sepalis sub- erectis et stilis divaricatis instructa. Se- mina oblonga, 0,7 mm longa, minute papulosa, nigrescentia. — Fig. 61. Nota. Hujus et sequentis speciei primaria longius perdurat, serius tantum bulbilli foliorum inferiorum separantur, dum superiores in caulcs floriferos excrescunt, qui cum axi primaria paullum cohaerent. Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterran- provinz. — a. Südatlantisches Iberien: Provinz Cadiz, Serrania de Ronda (Boissier et Reuter als S. gemmulosa Boiss. — Herb. Berlin) ; Sierra de Alibo et de Conio bei Jimera um 500 — 1000 m (Porta et Rigo, It. IV. Hispan. 1895 n. 193 — Herb. Univ. Wien); Grazalema (Reuter, E. Rever- chon, Plant, de l'Andalousie 1 890 n. 579 als S. biternata Boiss. — Herb. L'ni\ . Wien). 178. S. biternata Boiss. Voy. bot. Esp. IL (1839—1845) 131, tab. 64 A; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 90; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1880) 121. — Laxe subcaespitosa, caudiculis perennibus, repentibus, nodosis, 5 — 20 cm longis, vix ramosis, densiuscule foliatis, inferne petiolis foliorum vetusto- rum obsitis, superne rosulatim foliatis. gemmiferis, apice in caulem floriferutn subgeniculato-adscendentem abcuntibus. Caules floriferi 5 — 12 cm longi, sparsim foliati, ramis paucis paucifloris inslructi, superne cicinnum formantes, tota longi- tudine pilis longis glanduliferis horizon- taliter patentibus villosi. Bulbilli majus- culi, ad caudiculorum foliorum axillas, vaginis latissimis foliorum juv.iiiliinn dense longe villosis involuti. Caudicu- lorum folia ac caulina inferiora demum horizontaliter patenlia, membranacea, plus minusve glanduloso-villosa, in petiolum Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 3. Granulatae. 261 lamina plerumque 2-plo longiorem strictum basi in vaginam acute carinatam dilatatum angustata, lamina ambitu ovata, 1 — 5 cm longa, 1,5 — 8 cm lata, biternata, partitionibus longe (usque 3 cm) ansatis, Herum ovatis 3-partitis aut 3-lobis, segmentis vel lobis 2 — 3-lobis, lobulis obtusiusculis crenato-dentatis; folia caulina superiora perpauca, ter- Fig. 62. Saxifraga biternata Boiss. A Habitus. B Petalum. C Scpalum. D Pilus caulis. E Turio gemmiferus gemmas evolvens. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engl er direxiU natiseeta, segmentis 3-fidis, summa in bracteas lanceolatos sessiles transeuntia. Inflo- rescentiae rami pauciilori, saepe uniflori, nudi, stricti; pedicelli longiusculi, suberecti; reeeptaculum obovoideum longe glanduloso-pilosum, sepala erecto-patentia, oblonge vel lanceolato-oblonga 3,5 — 6 mm longa, medio 1,5 — 2 mm lata, acutiuscula, mar- gine ac extus longissirae glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluentibus: petala spathulato-euneata, oblusa, basi non unguiculala, \ — 2 cm longa, superne 5 — 262 A- Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 8 mm lata, multinervia, alba; stamina dimidium petalorum aequantia; ovarium in stilos graciles tenues sepala aequantes stigmate parvo instructos subito contractum. Cap- sula subglobosa, circ. 5 mm longa, sepalis suberectis instructa. — Fig. 62. Nota. Species insignis foliorum magnitudine neque minus partium floralium variat (confer diagnosim), attamen transitus numerosi adsunt. Formam parviflora Lange non vidimus! Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: in feuchten Felsritzen. Provinz Granada, Sierra- d'Antequera bei El Torcal (Prolonga — Herb. Berlin, Boissier et Reuter, M. Brandt n. 1481 — Herb. Berlin), ebenda um um 800 — 1200 m (Huter, Porta et Rigo, It. hisp. 1879 n. 1009 — Herb. Berlin — Blühend im Mai). f. parviflora Lange ined. ex Willkomm, Prodi-. Fl. hisp. Suppl. (1893) 211. — Flores minores. Sierra de Bonda (Beverchon 1889 nach Willkomm a. a. O.). § 4. Sibiricae Engl, et Irmsch. Caules floriferi vix ultra 20 cm longi, nunquam nudi, plerumque laxiuscule foliati, pauciflori, vel pluriflori cymoso-paniculati, raro (in S. cernua) ad axillas foliorum bul- billis instructi. Caudiculorum folia ad axillas gemmifera, ambitu reniformia, 5 — 9- lobata. Folia caulina plerumque ± reniformia cordata vel late triloba. Ovarium pro maxima parte liberum. Dispositio specierum gregis Sibiricae. A. Caudiculorum folia petiolo basi dilatato instructa. a. Folia caulina in axillis haud bulbifera. a. Caules floriferi pluriflori, interdum 1 — 2-flori, floribus breviter pedicellatis. I. Petala sepalis triplo vel plus longiora. 1. Pedicelli flore triplo vel quadruplo longiores. Folia caulina ambitu reniformia vel late ovata 179. S. sibirica. 2. Pedicelli flore 1 — 2-plo longiores. Folia cau- lina dr cunciformia 180. S. exilis. IL Petala sepalis vix duplo longiora 181.5. carpaOiica. (i. Caules floriferi 1 — 2-flori, floribus longius pedicellatis 182. S. debJKt, b. Folia caulina in axillis bulbifera 183. S. cernua. B. Caudiculorum folia petiolo vaginante, supra basin bidentato instructa 184. S. rintlaris. 179. S. sibirica L. Spec. ed. 2. (1762) 577; Willd. Spec. pl. II. 1799) Sternb. Bev. (1810) 23, 57, t. 25 f. 1 et 2, Suppl. II. (1831) 31; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 565; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 36; Pallas, Boise IL (1773) 568; Sievers in Pall. n. nord. Beitr. VII. (1796) 198; Georgi, Beschr. d. Russ. Reichs III. (1802) 4, 965; Ledeb. FI. att. IL (1830) 121; Cham, in Linnaea VI. (1831) Karel. et Kiril. Enum. pl. Fl. alt. in Bull. Soc. Nat. Moscou (1841) 427 n. 369; Ledeb. FL ross. IL "(1844) 219; Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. IL (1858) 64; Bngt Mon. Gatt. Sax. (1872) 101; Boiss. Fl. or. IL (1872) 807; Hook. f. Fl. Brit. Ind. II. (1879) 390. — S. punctata Pall. Heise III. (1776) 293, 317, 444 ex ipso in adnot. p. 731. — S. granulata Schangin in Pall. n. nord. Beitr. VI. (1793 93; Marsch. Hieb. Fl. taur. cauc. I. (1808) 315 excl. syn.; Eichwald, PI. nov. casp. cauc. (1831) 24; Hook. f. et Thoms. in Journ. Linn. Soc. IL (1858) 63. — S. cernua ß. 8Ü Korshinsky, Tent. Fl. Bossiae Orient. (1898) 164. — S. Stephaniana Sternb. Bev. Suppl. I. (1822) 8, t. 6, f. 2; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 35. — S. palmata Stephan in litt, ex Sternb. 1. c. — S. ci/mbalaria Marsch. Bieb. Fl. taur. cauc. III. (1819) 202 exd Saxifraga. — Soct. 7. Ncphrophyllum. — § *. Sibiricae. 263 Fig. 63. A—K Saxifraga sibirica L. A—E var. eusibirica Engl, et Irmsch. A Habitui (Sintenis lt. or. n. 7058, Gümüschkhane). B Flos. C Capsula et sepala. D Semen. E Bulbilli cataphyllum. — F, 0 var. Dingleri Engl, et Irmsch. (Chodscha Jaila in Bulgarien). F Habitatt, Q Bulbillus. — // var. Bockiana Engl. (Sz-tschwan). — J, A' var. Schindleri Engl, et Irmsch. (Pohua-schau, Nordchina). — L—P S. carpathica Reichb. L Habitus. M Flos juvenculus. JV Flos fructifer. 0 Semen. P Bulbillus. — (Icon. origin. — J. Pohl dehn., A. Engler direxit.) 264 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. syn. Willd. et Tournef.) ; Hohenacker Enum. Elisabethpol. 231 sec. Ledebour. — S. gran- diflora Sternb. Rev. (1810) 20 t. 12, f. 4. — S. odontophylla Wall. pr. pte. in Sternb. Suppl. II. (1831) 33 t. 25; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 99. — S. moUis Smith in Rees Cyclopaedia ad lit. ; Spreng. Syst. II. (1826) 364 excl. syn. Rivona; Sternb. Suppl. II. (1831) 37 (forma caule debili curvato in humidissimis saepius nascendo). — Solitaria vel subcaespitosa turionibus erectis gemmiformibus vel in caules floriferos basi iterum gemmiferos evolutis. Caules floriferi debiles, erecti saepius flexuosuli vel curvati, 5 — 25 cm longi, laxe foliati, superiore parte cymoso-paniculati, glabriusculi vel plus minusve glanduloso-villosi. Rulbilli ad foliorum basalium axillas, numerosi, ovoidei, acutiusculi cataphyllis fuscis scariosis obtecti. Caudiculorum folia et infima caulina non rosulata, pauca, erecto-patentia, glabra vel plus minusve glanduloso-villosa; lamina in petiolum 2 — 3-plo longiorem villosiusculum basi sensim in vaginam dilatatum angus- tata, ambitu cordato-reniformis vel cordato-subrotunda, 5 — 20 mm longa, 8 — 30 nun lata, 7 — 9-loba, lobis breviter late ovatis, obtusiusculis, lobo medio saepe retuso; folia caulina superiora subsessilia, reniformia 5 — 7-Ioba vel triloba, lobis ovatis vel oblongis acutis, suprema integra. Inflorescentiae rami 1,5 — 6 cm longi, 1 — 4-flori, ut caulis pilosi; pedicelli floribus 2 — 4-plo longiores; calycis receptaculum breve, sepala erecto- patentia, ovato-oblonga, 3 — 5 mm longa, .0,8 — 1,5 mm lata, glabriuscula vel margine ac extus breviter glanduloso-villosa, trinervia, nervis sub apice conniventibus ; petala obovato-cuneata, basi sensim unguiculatim angustata, apice saepe paulum emarginata, 7 — 14 mm longa, 3,5 — 6 mm lata, trinervia, nervis lateralibus iterum fissis, alba; sta- mina dimidium petalorum aequantia; ovarium ovoideum pro maxima parte superum, extus plus minusve glanduloso-villosum, in stilos breves stigmate parvo coronatos sen- sim contractum. Capsula ovato-oblonga 5 — 7 mm longa, stilis divaricatis 1 — 1,5 mm longis et sepalis erectis instructa. Semina oblonga, 0,6 — 0,7 mm longa, minutissime papulosa, nigrescentia. Nota. Saxifragae sibiricae typicae specimina fere glabra et dense villosa occurrunt, qua de causa formae extremae glabriuscula et vestita distingui possunt. Formae intermediae nu- merosae exstant. Variat planta quoque ad fines meridionales foliis caulinis inaequaliter lobatis (var. Dirigiert) atque ad fines boreali-occidentales in China boreali caulibus debilibus decum- bentibus et foliis caulinis basi subtruncatis vel late cuneatis. Dispositio varietatum et formarum. A. Folia caulina reniformia. a. Caulis erectus. ct. Foliorum caulinorum lobi 5 — 7 aequales Var. ct. eusibirica. I. Caulis et folia fere glabra f. 1 . glabriuscula. IL Caulis et folia dense villosa f. 2. rcstit«. ß. Foliorum caulinorum lobi 3 — 7, medius longior pro- ductus Var. ß. Dingleri. b. Caulis tenuis decumbens flexuosus. Foliorum caulinorum lobi 9 — 13 late ovati vel orbiculati Var. y. pekinensis. R. Folia caulina basi late cuneata vel subtruncata, lobis ob- longis acutis. a. Caulis erectus. Folia glabrescentia, majuscula .... Var. 6. Bockiana. b. Caulis tenuis decumbens flexuosus. Folia densissime pilosa Var. e. Schindleri. Var. ct. eusibirica Engl, et Irmsch. — Caules floriferi erecti plerumque 1 0 — 15 cm longi, superiore parte cymoso-paniculati. Folia caulina inferiora petiolata, superiora sabsessilia, reniformia, 5 — 7-Ioba vel triloba, lobis ovatis obtusiusculis. — Fig. MA—E. f. 1. glabriuscula Engl, et Irmsch. — Vide supra. f. 2. vestita Engl, et Irmsch. — Vide supra. Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 4. Sibiricae. 205 Verbreitung: im größten Teil des Areals. Subarktisches Gebiet. A. Provinz des subarktischen Europa. — g. Ostrussische Unterpro- vinz. — Perm, im nördlichsten Teil in der Waldregion entlang der Kolwa und Wi- scheva, auf dem Berge Kurozar; im nördlichen Abschnitt des mittleren Teiles, auf Felsen an der Jajwa bei Werch-Jajwa (Krylow nach Korshinsky). — Ufa: im Osten bei Zla- toust (Claus nach Korshinsky). — Orenburg: im nördlichen Ural bei Kazakkulowa, Tirlianskij (Schell nach Korshinsky), im südlichen Ural bei Preobrashenskij (Kor- shinsky), auf dem Irendyk am See Tolkacz (M einshausen, Litwinow nach Kor- sh insky). B. Provinz subarktisches Asien oder Sibirien. — a. Westsibirien. — Altai: ohne nähere Angabe (Presl — Herb. Berlin, Gebier — Herb. Petersburg, Duhmberg — Herb. Berlin), Prochotnoi (G. Ehrenberg — Herb. Berlin), Taischir- ola (G. N. Potanin — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). — Nördliche Mon- golei, am See Ubsa, Paß Klaudaban (G. N. Potanin — Herb. Bot. Gart. St. Peters- burg, Berlin). — b. Ostsibirien. — Baikalien mit Dahurien und nördlicher Mon- golei: ohne nähere Angabe (Stschukin — Herb. Breslau und Herb. Univ. Wien, Tur- czaninow — Herb. Berlin). Bezirk Irkutsk, Sajanisches Gebirge, am Oberlauf der Flüsse Irkutsk und Oka (V. L. Komarow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). Mitteleuropäisches Gebiet. N. Provinz des Kaukasus. — a. Westlicher Kaukasus: von den sub- alpinen Wiesen bis in die alpine Begion, hier in Felsritzen und auf Grus an kalten, namentlich von Schmelzwasser befruchteten Stellen, aufsteigend bis 3000 m (so am Kapudschich, 5 — 7 cm hoch und einblütig, Badde). Circassien: Quellgebiet des Mdzymta in der unteren alpinen Begion (Albow), auf dem Fisht um 3000 m (Albow n. 473). — Abschasien: Czedym, an hohen Felsen, 3000 m (Albow); Nakhar Joch, 3200 m; Uzunkol, Adzituko, 3300 — 3350 m (Albow n. 149). — Mingrelien: Tal des Mahana, 1375 m (Albow n. 74); Gwandra, 2725 m (Albow n. 251 f.). — Sva- netien: Paß Latpari zwischen den Flüssen Hippus und Ingur um 2i00 — 2500 m (Sommier et Levier 1890 — Herb. Berlin, D. Sosnowsky — Herb. Univ. Wien); an der Kluchorstraße an Granitfelsen um 1800 — 1950 m häufig auf der Süd- und Nordseite (A. Engler und Krause 1912 — Herb. Berlin). — Ossetien: an der Grusinischen Heerstraße auf der Paßhöhe von 1800 — 2000 m häufig (A. Engler 1912); Kasbek (Radde — Herb. Berlin). — b. Kleiner Kaukasus: zwischen Bakuriani und Zrcha-Zrcharo (Brotherus — Herb. Berlin) Kärtsch-Chal, Grat um 3000 m (Rick- mer Rickmers — Herb. Berlin), Zrcha-Zrch,aro um 2450 — 2700 m (A. Engler und Krause 1912 — Herb. Berlin). — c. Daghestan: ohne nähere Angabe (Becker — Herb. Breslau), um 2300 — 3900 m (Ruprecht — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — h. Südeuxinische Unterprovinz: La- zistan bei Dschimil (Balansa, PI. d'Or. n. 1395). Hemtchi-Dagh und Dschimilbasch (Kotschy — Herb. Berlin, lag bei S. granigera K. Koch im Herb. K. Koch). Sand- schak Trapezunt, auf dem Ulugoba bei Fol um 2000 m in Schneetälern des Nord- abhangs (v. Handel-Mazzetti, Reise i. d. pont. Randgeb. 1907 n. 661 — Herb. Univ. Wien). Sandschak Gümüschchane, bei Wang (P. Sintenis, It. Orient 1894 n. 5664), Karagoelldagh (P. Sintenis, It. Orient. 1894 n. 7058). Bithynien (K. Koch — Herb. Berlin), alpine Region des Olymp (Keschisch-Dagh) um 1700 — 1800 m bei Kirkbounar (J. Bornmüller, It. Anatol. III. n. 4510). — i. Westliche Kleinasia- tische Unterprovinz: Gebirgsstock des Ida, auf dem Kapu-Dagh (P. Sintenis, It. troj. 1883 n. 304 — Herb. Berlin), Muzart (Herb. Breslau). An Alpenbächen in Karien und Lydien (Boissier — Herb. Berlin). E. Armenisch-iranische Provinz: an Bächen und in den Wäldchen der Juni- cerus excelsa in der subalpinen und alpinen Region. Phrygien: Muraddagh (Boissier, Fl. or. II. 807). Cappadocien, Erdschias-Dagh, an schattig'en Stellen oberhalb Hadschilar 266 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. (Kartyn und nördlicher Krater) um 2300 — 3000 m (E. Zederbauern. 2902 — Herb. Univ. Wien); auf dem Argaeos (Balansa — Herb. Boissier), um 3000 m auf Geröll der Gipfel (Siehe, Fl. orientalis n. 2H). Großer Ararat, bis 3900 m (Radde). Ar- menien, im Bezirk Wart, auf dem Bingoell bei Gumgum um 2800 m (Th. Kotschy, It. cilic.-kurd. 1859 n. 521 als S. macrantha Boiss. — Herb. Berlin), auf dem Techdagh (Huet — Herb. Boissier). Kurdistan: armenischer Taurus, auf dem Metus (Meretug) im Bezirk Bitlis um 2700 — 3100 m (v. Handel-Mazzetti, Mesopot.-Exped. d. naturw. Orientver. Wien n. 2711). Persien: in der Provinz Aserbidschan (Aucher-Eloy n. 4542), Isperechan, auf dem Sehend (J. A. Knapp — Herb. Univ. Wien — Blüht Juni, Juli). Zentralasiatisches Gebiet. B. Provinz des turkestanischen Gebirgslandes mit dem Tien-schan und Alatau: sehr verbreitet, z. B. Stromgebiet des Daum, am Fluß Borborogussun, Aryslyn, auf dem Chanachai, -Almatyschlucht, Kokkamyr, am See Issyk-Kul, auf dem oberen Chorogoss, dem Iren chabirga (A. Hegel, It. turkestan. — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin), Paß Narat im Tien-schan (Przewalski — Herb. Akad. St. Peters- burg, Berlin), Almatinca, oberhalb Wernoje (Fetissow — Herb. Berlin), Alexander- Gebirge (Fetissow — Herb. Berlin), am Fluß Borochudsir, auf dem Susamyr (Fetis- sow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg und Berlin). Alatau: Narym, am Gebirgshach Ken-su (Karelin et Kiriloff 1840 n. 730), Pamir, Artschaty (A. Kuschakewicz — Herb. Berlin). E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya um 2000 — 4800 m ü. M. — a. Nord-West-Himalaya: Zanskar, Kishtwar um 2000—3000 m (Hook. f. et Thoms. — Herb. Berlin), Sülle to Pädum (v. Schlagintweit n. 694 — Herb. Berlin), Distrikt Gilgit um 3000— 4000 m (J. F. Duthie — Herb. Univ. Wien), »West-Tibet« (Falconer in Herb. East-Ind. Comp. n. 462), Kashmir, Marganpaß um 3000 m 'Thom- son, A. Meebold — Herb. Berlin), Sawh Paß (S. Watt — Herb. Berlin); Kumaun, Barjskang um 3500 m (Strachey et Winterbottom n. 5 — Herb. Berlin), Garwhal (Edgeworth); Karakoram, am Aufstieg zum Skoro-La, am Nordabhang um 3100 — 4000 m (W. M. Conway, Climbing and exploration in the Karakoram Himalajas. Scientif. Rep. p. 79). G. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Tongolo (J. A. Soulie n. 2477 — Herb. Berlin). H. Provinz des alpinen und subalpinen Kansu und Schensi. Nördliches Schensi: hoher Berg Sciu-iansan, längs des Flusses Kan-y-huo südlich des Lao-y-srhan (G. Giraldi n. 5465 — Herb. Berlin), Kan-y-schan (G. Giraldi n. 5466 — Heil'. Berlin), Fuß des Quan-ton-schan (G. Giraldi n. 5i67 et 5168), Berg Hua-tzo-pin (G. Giraldi n. 5469), Ta-pai-schan (G. Giraldi n. 5i70), Berg Kan-y-schan südwest- lich Huo-kia-Zaez (G. Giraldi n. 5471 — Herb. Berlin). Temperiertes Ostasien. D. Provinz Amurland: ohne nähere Angabe (Maximowicz — Herb. Berlin — forma bracteis omnibus ovatis acutis integiis . Var. ß. Dingleri Engl, et Irmsch. — Turiones rosnlatim foliati, gemmiferi, bul- billis deinde in stolones evolutis instructi. Gaules floriferi 6 — 12 cm longi, distincte decrescenti-foliati, densissime breviter glanduloso-villosi. Caudiculorum folia renifoiinia ö — 7-loba, lobis latis brevissimis obtusissimis, densiuscule glanduloso-villosa ; folia cau- lina subsessilia, ut basalia pilosa, late ovata, 5 — 7-loba, lobo medio producto latiore et longiore instructa. — Fig. &3F, O. Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — e. Agäisch-mazedonische Unter- provinz: Provinz Adrianopel, grasige Abhänge des Gipfels des Chodscha Jaila um «200 m (Dingler — Herb. Berlin). Var. y. pekinensis (Maxim.) Engl, et Irmsch. — 5. pekinensis Maxim. Primit. Florae amurensis in Mem. des sav. etrang. de TAcad. St. Petersbourg IX. I in nota; Franchet PI. Davidianae (1884) 123. — »Decumbens flexuosa ramosa pilis Saxifraga. — Scct. 7. Nephrophyllum. — § 4. Sibiricae. 267 crispis breviter pubescens; foliis radicalibus . . ., caulinis teneris longe pctiolatis (petiolis inferiorum laminam superantibus) rcniformibus in peüolum cunealo attcnuatis circum- circa crenatolobatis, lobis 9 — I 3 late ovatis orbiculatisve acuminatis, floralibus cuneato- ovalis antice crenatolobatis, summis scssilibus ovatis acuminatis; pcdunculis oppositifoliis arcuato-patentibus elongatis in paniculam laxam paucifloram disposilis; sepalis lineari- oblongis acuminatis ipso apicc obtusiusculis trinerviis tenuissime glanduloso-puberulis, petalis spatbulato-obovatis nervo medio supra basin ramoso trinerviis calyce plus duplo longioribus, stilis erectis sepala aequantibus, capsulis bifidis apice subrecurvis, stig- matibus revolutis. « — Diagnosis cli. Maximowicz, quod specimina originalia non vidimus. Temperiertes Ostasien. Nord-Cbina: Pohua-schan? [ad fontes in montosis prope Pekin — Maximo- wicz a. a. 0.); Ipehoa-schan (David n. 2318, Juli 1863 — nacb Franchet a. a. 0.) . W ;ihrscheinlich ist Ipeboa-schan dasselbe wie Pohua-schan, von wo wir 8. sibirica in einer ebenfalls dünnstengligen Varietät (Var. Schindleri) gesehen haben, deren Stengel- blätter aber durchaus nicht der Beschreibung von Maximowicz entsprechen. Var. ö. Boekiana Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 364. — Major, cau- libus floriferis usque 2,5 cm longis, superne corymbosis, laxifloris. Folia caulina in petiolum 1,5 — 2 cm longum angustata, lamina ambitu reniformi 1,5 — 2 cm longa, 2 — 3 cm lata, 7 — 1 1-dentata, dentibus saepius oblongis usque 12 mm longis; bracteae aut 3 — 5-dentatae aut -lobatae, lobis acutissimis. Pedicelli tenues, floribus 3 — 4-plo longiores. — Fig. 63 H. Zentralasiatisches Gebiet. O. Provinz des alpinen und subalpinen Sz-tschwan: Nan-tschwan (Bock und v. Bosthorn n. 1920 — Herb. Berlin. H. Provinz des alpinen und subalpinen Kansu undSchensi. — Schensi: auf dem Tun-u-tse (Giraldi n. 1185). Ostchinesisches und japanisches Übergangsgebiet: West-Hupe, Hsing- schan (Wilson n. 2019). Var. e. Schindleri Engl, et Irmsch. — Humilis, caule tenuissimo circ. 1 dm longo subdecumbente flexuoso dense breviter glanduloso-piloso. Folia basalia densis- sime glanduloso-pilosa, reniformia, 5 — 7-lobo, lobis semiovatis vel semiorbicularibus, caulina tenuiter petiolata basi late cuneata vel subtruncata, lobis oblongis acutis. — Fig. 63 J, K. Temperiertes Ostasien. — Nord-China: Pohua-schan Schindler n. 195 — Herb. Berlin). 180. S. exilis Stephan in Sternb. Bev. Saxifr. Suppl. I. (1822) 8 et tab. 3 flg. 1 non Pol!. 1816; Ser. in DG. Prodr. IV. (1830) 351; Torrey and Gray, Fl. North Am. I. (1840) 573; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 102. — S. elegam Chamisso in Linnaea VI. (1831) 556 non S. elegans Zeyh. 1824. — S. sibirica Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 246 non L. — S. radiata Sinall in North Americ. Fl. XXII. (1905) 128. — Subcaespi- tosa, caudiculis, saepe e bulbillo orientibus, erectis vel ascendentibus, simplicibus, su- perne parce rosulatim foliatis, gemmiferis. Caules floriferi erecti, 8 — 18 cm longi. oligophylli, foliis caulinis plerumque 3 instructi, simplices, apice corymboso-paniculati, 1 — 5-flori, tota longitudine plus minusve glandüloso-pubescentes. Hulbilli ad foliorum basalium axillas, deinde in stolones radicantes evoluti. Folia basalia erecta, lamina glabra vel rarissime glanduloso-pilosa, in petiolum 2 — 3-plo longiorem sparsim glandu- loso-villosum basi plus minusve vaginatim dilatatum angustata, ambitu reniformis, 4 — 7 mm longa, 7 — 14 mm lala, foliorum inferiorum 5 — 7-loba, lobis late ovatis obtusis, foliorum superiorum palmato-5 — 7-loba, lobis ovato-oblongis vel ovato-Ianceolatis sub- aculis; folia caulina subsessilia aut sessilia, spathulato-cuneata palmato 3 — 5-flda; laci- niis erectis oblongis acutiusculis. Inflorescentiae rami pauci-(1 — 2)-flori, dense glandu- loso-villosi; pedicelli floribus 1 — 2-plo longiores, filiformes, dense villosi; calycis recep- taculum breve, sepala erecto-patentia, ovata vel ovato-oblonga, 2 — 2,5 mm longa, medio 268 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 1,5 — 1,8 mm lata, margine ac extus irregulariter sparsissime glanduloso-pilosa, obtusa, trinervia, nervis non confluentibus; petala oblongo-obovata, basin versus sensim late cuneato-angustata, 10 — 12 mm longa, superne 4 — 5 mm lata, apice saepe paulum emarginata, trinervia, alba; stamina sepala paulum superantia; ovarium subsuperuin extus breviter glanduloso-villosum, ovoideum, in stilos breves vix 1 mm longos conni- ventes, stigmate parvo instructos sensim attenuatum. Capsula seminfera oblonga, 9 nun longa, stilis divaricatis 1 mm longis et sepalis non reflexis instructa. SemiDa ambitu ovalia, 0,6 — 0,7 mm longa, 3,5 — 4 mm- lata, non papulosa, fusca. — Fig. 64 C — E. Nota. & exüis habitu paullum ad Saxifragae rivularis varietatem flexuosam (Sternb.) accedit, quae in iisdem regionibus viget. Ab ea haec species florens facillime petalis inulto ina- joribus distinguitur, fructifera stilis divaricatis. Specimina parva Saxifragae debilis similia re- cognoscuntur foliis caulinis minoribus eorumque laciniis sursum versis neque foliis caulinis ovato- lobatis. Arktisches Gebiet. c. Beringmeerländer: Tschuktschenland, am St. Lorenzbusen Chamisso — Herb. Berlin), Kotzebuebusen (Fischer — Herb. DeCandolle), Eschscholtz-Busen (Cha- misso — Herb. Berlin), Schischmarew-Busen (Eschscholtz — Herb. Berlin. — d. Arktisches Nordamerika: King Point 69° 6' 40" n. B., 137" 10' \V. L und Herschell Island 69° 35' n. B., 138° 50' w. L. (H. Lindström in Gjöa-Exped. 1906 — Herb. Christiania, Kopenhagen). Temperiertes Ostasien. E. Provinz des südwestlichen Kamtschatka mit den Kurilen und Aleuten. — Kurilen: Insel Siumsiu (nicht gesehen. — Nach Matsumura Index plan- tarum japonicarum II. [1912; 189). 181. S. carpathica Beichb. Fl. germ. exe. (1832) 552; Sternb. Suppl. II. (1831) 32 t. 25; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 103. — &. rivularis Townson Travels in Hung. (1793) 346, 487; Genersich, Fl. seep. elench. (1798) n. 128; Bochel, PI. exs. (1810) n. 368; Baumg. En. Transsilv. I. (1816) 383 excl. omn. svn.; Host, Fl. austr. I. (1827) 504 excl. omn. syn.; Zawadsky, Enum. pl. Galic. (1835) 51; Fuss, Fl. Trans- silv. (1866) 245; Sagorski und Schneider, Fl. d. Centralkarp.il. (1891) 173; Kohl in Beichb. Icones Fl. germ. XXIII. (1899) 70 t. 127. — S. bulbifcra Geners. Fl. seep. elench. (1798) n. 373. — 8. sibirica Wahlenb. Fl. Carp. (1814) 121, non L. — 5. carpatica Beichb. var. Janotii Baciborski in Sagorski und Schneider, Fl. d. Central- karp. II. (1891) 174. — Saepius laxe caespitosa, turionibus hypogaeis brevibus erectis vel ascendentibus , simplieibus, inferne petiolis foliorum vetustorum obtectis, superne rosulatim foliatis, gemmiferis. Gaules floriferi erecti vel ascendentes, 5 — 20 cm longi, laxe foliati, apice 1 — 3-(rarius 5)-flori, inferne plerumque glabri, superne glanduloso- villosi. Bulbilli ad foliorum basalium axillas, numerosi. Caudiculoruni folia et caulina inferiora erecto-patentia, rosulata, lamina glaberrima, in petiolum lamina 3 — 4-plo lon- giorem inferne pilis longiusculis crispulis sparsim ciliatis obsitum basi vaginatim dila- tatum angustata, lamina ambitu reniformi vel cordalo-rotundata 5 — 1 4 min li 6 — 18 mm lata, palmato-5 — 9-loba, lobis ovatis vel subrotundis subacutis, lobo medio saepe plus minusve produeto, latiore et longiore; folia caulina superiora 3 — 5-fida, brevius petiolata, summa ovalia vel lanceolata, integra, sessilia. Pedic.elli plenuni|ue nutantes, dense glanduloso-villosi, floribus 1 — 2-plo longiores; calycis reeeptaculum brd- vissimum, dense glanduloso-pilosum, sepala erecto-patentia, oblongo-ovata vel ob!- 1,8 — 3 mm longa, medio 1,3 — 1,8 mm lata, margine ac extus inferne sparsim villosa, trinervia, nervis sub apice saepius confluentibus; petala obovato- oblonga, 5 — 7 min longa, 2 — 3 mm lata, sepalis duplo longiora, apice rotundata, basi subito brevissime unguiculata, trinervia, alba, superne rarius purpurascentia ; stamina sepala paulum su- perantia; ovarium pro maxima parte superum, ovoideum in stilos brevissimos Stigmata majusculo coronatos sensim attenuatum. Capsula ovata, ad *'s longitudinis rapera, 5 — 7 mm longa, sepalis ereclo-patentibus et stilis vix 1 mm longis divaricatis instructa. Semina ambitu oblonga vel subreetangularia, 0,6 — 0,8 mm longa, laevia, nigrescentia. — Fig. 63 L—P. Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § *. Sibiricae. 269 Mitteleuropäisches Gebiet. K. Provinz der Karpathen: an feuchten Felsen und zwischen von kaltem Wasser durchsickerten Geröll in der Knieholzregion und in der hochalpinen Region nicht selten. — a. Westkarpathen. — 1. Nördliche Zentralkarpathen. — 1. In den Liptauer Kalkkarpathen: Koscielisko-Tal (Uechtritz — Herb. Breslau u. a.), auf dem Gewont um 4 500 — 2000 m (A. Engler 1880 in Fl. exsicc. austro- hung. n. 614 !.); Swinnica (Grzegorcek), am Opaleno (Uechtritz — Herb. Berlin], auf dem Pyszna um 1400 — 2000 m (P. Ascherson, Uechtritz, R. Fritze u. a. in verschiedenen Herbarien), Czerwony Wierch (Sagorski), Kopa Krölova (Sagorski), Swislowka (Seidl), oberes Kamenislatal (Fick — Herb. Pax). — 2. Hohe Tatra: ohne nähere Angabe (J. Ullepitsch in F. Schultz, Herb. norm. nov. ser. Cent. 27 n. 2636), Ufer des großen polnischen Fischsees (Uechtritz — Herb. Breslau, A. Engler 1911); Meeraugenspitze, steinige Matten um 1900 — 2500 m (Pax, Weberbauer, Lingelsheim — Herb. Breslau), Zawrat-Paß (Bilimek — Herb. Berlin), am Zmarzty- staw unterhalb des Zawrat-Passes (R. Fritze — Herb. Berlin), zwischen Zmarzty staw und Czarny (R. Fritze — Herb. Berlin), unterhalb des Zamki-Joches, in der Nähe des stillen Sees bei der Javoriner Sziroka, 2100 m (Sagorski — Herb. Breslau u. a.), Poduplaski-Tal um 1800 m (F. Vierhapper — Herb. Univ. Wien), am Gefroren See (Hazslinszky — Herb. Univ. Wien, A. Engler 1911), Polnischer Kamm um H50 — 2200 m (Vierhapper — Herb. Univ. Wien, Pax, Limpricht — Herb. Breslau, F. Hoffmann, A. Engler 1911 — Herb. Berlin)," Felker-Tal, 1600 m A. F. Lang, A. Engler 1880 — Herb. Berlin, Wagner — Herb. Breslau u. a.), Kerbchen, 2290 m Pax — Herb. Breslau), Kleines Kohlbachtal, 1590 — 2200 m (Pax), am Tery-Schutz- haus um 2010 m (Lingelsheim — Herb. Breslau, v. Wettstein — Herb. Univ. Wien u. a.), ebenda unter der Lomnitzer Spitze (R. Fritze — Herb. Berlin), Großes Kohlbachtal um 1500 — 2000 m (Pantoczek in Fl. exsicc. austro-hung. n. 614. IL), Fünf Seen um 2000 m (Wichura, A. Engler 1880 — Herb. Berlin, R. Fritze, Pax, Weberbauer u. a.), Gipfel der Gerlsdorfer Spitze um 2663 m (F. Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Eistaler Spitze, 2 100 m (Grzegorcek — Herb. Univ. Wien, Pax — Herb. Breslau), Trichter See und Grüner See (Lang, Wichura — Herb. Breslau), bei den Froschseen um 1700 m (A. Engler 1880 — Herb. Berlin), Nad Pavlovu und Spara- loch (M. Roth), Mlinicatal (Sagorski), am Krivan, 2400 m (A. Engler 1864 — Herb. Berlin, Pax — Herb. Breslau). — 3. In den Zipser Kalkkarpathen: Drechsel- häuschen (Kolbenhey er — Herb. Breslau), zwischen Nowy und Hawran (Lakowitz — Herb. Breslau). — 3. Südliche Zentralkarpathen: am Djumbir, 1850 m (Pax) und Rackova (Wahlenberg). — b. Ostkarpathen. — 2. Rodnaer Alpen: Czerna hora (Herbich, Rehmann), Verfu Pietrosu bei Borsa um 2100 m (Limpricht — Herb. Breslau), um 2250 m (F. Vierhapper — Herb. Univ. Wien), 2300 m (Pax — Herb. Breslau), Dseameanie und Stol (Baumgarten, Enum. I. [1816] 383); Inen bei Rodna auf dem Gipfel um 2280 m (F. Vierhapper — Herb. Univ. Wien); Verfu Stiolu um 1600 m (Limpricht — Herb. Breslau). — 8. Burzenländer Gebirge: Obersia (M. Winkler — Herb. Breslau), Bucsecs, La Omu, 2300 m, auf Kalk (Pax — Herb. Breslau). — 9. Transsilvanische Alpen: Paltin, 2200 m (Wolff), auf dem Negoi (J. Barth — Herb. Berlin), C6orta, Bullasu (Schübe, Pax, Fuss — Herb. Breslau); Arpascher und Foi.'arascher Alpen, Teritza, Piesku Lauti; Zirnatalj; Kühhorn (Haynald — Herb. Breslau, C. Andrä — Herb. Berlin), Piatra arsze (nach Fuss, Fl. Transsilv.). 182. S. debilis Engelm. in Proc. Acad. Philad. (1863) 62; North Amer. Fl. XXII. (1905) 127. — S. cernuaL. var. debilis Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 107. — Sae- pius laxe caespitosa, caudiculis hypogaeis brevibus ereclis, ramosis, inferne vaginis folio- i-i i ii i vetustorum, superne foliis paucis rosulatis obsitis, gemmiferis. Bulbilli ad foliorum basalium axillas laete fusci, usque 2 mm longi. Caules floriferi plerumque nutantes, fructiferi stricto-erecti, terminales ac laterales subaequilongi, 5 — 13 cm longi, sparsis- sime foliati, 1 — 2-(rarissime 3)-flori, cicinnum formantes, glabri vel pilis albis glanduli- feris brevibus sparsim obsili. Folia basalia et inferiora caulina erecto-patentia, tenera; 270 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. lamina glaberrima, in petiolum 2 — 4-plo lamina longiorem sparsissime albo-villosum inferne sensim vaginatim dilatatum angustata, anjbilu reniformis, rarius late cordato- ovata, 4 — 9 mm longa, 6 — 14 mm lata, 5 — 7-lobata, lobis late ovatis subacutis in- structa, nervis tenerrimis; folia caulina superiora triloba vel oblonga integra subacuta. Pedicelli plus minusve villosi, floribus 3-plo longiores, in fructu valde elongali, 5 — 6-plo longiores; calycis receptaculum semiovoideum breve glanduloso-villosum, sepala erecto- patentia, ovata, 1,5 — 2,0 mm longa, 1 — 1,2 mm lata, obtusa, extus ac margine spar- sissime breviter glanduloso-pilosa, trinervia, nervis non confluentibus; petala ovalia, 4 — 6 mm longa, 1,4 — 1,6 mm lata, obtusa, basi subito latiuscule unguiculata, trinervia, alba; stamina sepala aequantia; ovarium semiinferum in stilos circ. 1 mm longos erectos stigmate majusculo violaceo coronatos sensim attenuatum. Capsula oblonga, inferne turbinata, 5 — 7,5 mm longa, sepalis erectis et stilis brevissimis divaricatis instrueta. — Fig. 66A—D. Pazifisches Nord-Amerika. B. Provinz der Rocky Mountains. — b. Mittlere Zone. — Colorado: Mt. Evans um 3500 m (E. L. Greene — Herb. Univ. Wien), am Gray Peak um 4000 m (Patterson, Colorado Fl. n. 200 — Herb. Univ. Wien), Gunnison Watersbed, Rnbj (C.F.Baker, PI. of West Centr. Colorado n. 708 — Herb. Univ. Wien). — Utah: La Sal Mts. um 2800 — 3200 m (C. A. Purpus, Fl. of the Desertregion n. 6671 — Herb. Univ. Wien). — c. Südliche Zone. — Arizona: ohne nähere Angabe um 3500 m (F. H. Knowlton n. 98), Mts. S! Francisco (L. Greene — Un. Stat. Nat Herb.). 183. S. cernua L. Spec. pl. ed. 1 (1753) 403; ed. 2 (1762) 577; Fl. läpp. (1737) t. 2 f. 4; Svensk Bot. pl. 730; Engl. Bot. I. 664; Slernb. Bev. (1810) 18, Suppl. II. (1831) 30; Wahlenberg, Fl. läpp. (1812) 116; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 364; B. Br. in Parrys first Voy. Suppl. (1824) 275; Ledeb. Fl. alt. II. (1830) 122; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 36; Cham, in Linnaea VI. (1831) 554; Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 245; Hook, et Arn. Bot. Beechey Voy. (1841) 124 incl. ß. midtiflora: Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 219; H. Hink, Grünland (1852—57) 128; Oeder in Fl. da- nica (1761) A. 22 et (1768) t. 390; Engl. Bot. pl. 664; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872); Blytt, Norges Flora (1876) 907, Handbok (1906) 408; Lange, Consp. Fl. groenland. III. (1880) 61, 256, in Meddelelser om Grönland (1887) 256; Warming in Butan. Tidsskr. XVI. 1. (1886) 3, Fig. 18—20 et in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909) 178 — 18 4, fig. 96; Th. Holm, Novaja Zemljas Veget. in Dijmphna Togtets zool. bot. Udbytte (1887) 46, 50; Lindman in Bili. t. K. Sv. Vet. Ak. llandl. 12 (1887) 61 pl. III, fig. 28; Sagorski und Schneider, Fl. Centralkarpathen II. (1891) 173; Kolderup Bosenvingi' in Meddelels. om Grönl. XIII. 2. (1892) 678; Hartz in Meddelels. om Grönl. XV. (1894) 36, ebenda XVIII. (1895) 288; Ekstam in Tromsö Mus. Aaarskr. 18 (1897) 133, 20 (1898) 15; Abromeit in Bibl. bot. Heft 42 (1899) 31; Kohl in Beichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 66 t. 118 (mala);. G. Andersson och Hesselman in lüh. I. K. Sv. Vet. Ak. llandl. 26, Afd. III. (1900) 28, fig. 1 3, 14; A. Cleve in Bili. t. K Vet. Ak. Handl. 26, Afd. III. (1901) 49; Düsen in Bih. t. K. Sv. Vet. Ak. Band! Afd. III. (1901) 32; Lindmark in Bih. t. K. Sv. Vet. Ak. llandl. 28, Afd. III. (1902) 74, pl. V, fig. 7 — 17; Simmons, Beport. of the second Norweg. Arct. Exp. in the »Frans« (1906) 75; Sylvön in K. Sv. Vet. Ak. Handl. 40, n. 2 (1906) 233; Kimlh, BlütenbioL II. (1905) 452; Small in North Amor. Kl. XXII. >. (1905) 128; Dalla Torre und Graf v. Sarnthein, Fl. Tir. VI. 2. (1909) 443. — S. bulbifera Gunn. Fl. Norveg. II. (1772 t. 8. — 8. nbirica Torr, and Gray, Fl. N. Am. I. (1840) 673 non L. — »?. simulaia Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1905) 128. — Solitaria, turionibus hypogacis brevibua erecUf vel ascendentibus caules floriferos evolventibus, radieibus fibrillosis ac peliolis fottonun vetustorum dense obsitis, gemmiferis. Caules floriferi erecti vel basi curvati ascend« i 25 — 35 cm longi, densiuscule decrescenti-foliati, ad axillas foliorum caulinorum bulbilliferi plerumque uniflori, rarius superiore parte 2 — 5 rainis usque 5 cm longis erecto-pattn- tibus apice unifloris vel modo bulbilliferis instrueli, inferne glabri vel Iota longitudine Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 4. Sibiricac. 271 pilis longiusculis crispulis glandularis densiuscule villosi, saepe purpurascentes. Bulbilli ad axillas ibliorum basalium majusculi, cataphyllis scariosis ovato-lanceolatis saepius crispulo-villosis, ad caulinorum axillas minores, cataphyllis externis ramosis purpureis ?ig. 64. A, B Saxifraga rivularis L. var. flexuosa Sternb. (Lütkehafen). — C—E S. exüis Stephan (Beringsmecrländer). C, D Habitus. E Petalum. — F — // S. cernua L. F f. sim- Fi Stephan , plicissima Ledeb. 0 f. humilis Lange. II f. ramosa Gniel. — Icon. origin. A. Engler direxit. J. Pohl di- Im., rarius nigrescentibus instructi. Turionum folia et caulina inferiora in anthesi pauca, cetera marcida, saepe erecta, carnosula, lamina glabra vel rarius margine ac subtus densiuscule crispulo-pilosa , in petiolum 2 — 5-plo longiorem plus niinusve, praecipue basin versus crispulo-villosum basi paulum dilatatum contracta ambitu reuiformis, 5 — 272 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 18 mm longa, 9 — 25 mm lata, palmato-3 — 5 — 7-lobata, lobis late ovatis rarius trans- verse latioribus usque oblongo-ovatis, obtusis vel acutis, rarius subcuspidatis; caulina 10fl AI ^_T ' H W P Fig. 65. Saxifraga cernua L. A — H f. bulbillosa Engl, et Irmsch. A, B Hulbilli inflores- centiae excrescentes. C Bulbillus. D Bulbilli cataphyllum. E Bulbillus ex axilla folii ba F Folium basale lamina inevoluta, bulbilliferuin. 0 Bulbillus inflorescentiae excrescens. H Folia basalia bulbillifera. — J—M f. simplieissiyna Lange. J Inflorescentiae pars bulbillifer.i. A* — M Flori8 dichogamia. K Flos juvenculus. L Floris Sectio longitudinalis. M Flos adultus — Omnia ex "Warming, Biologiske Optegnelser ona Groenlandske planter. 4885. — N f. bulbillosa. Habitus. 0 f. cryptopetala Rosenvinge (Westgrönland). Flos. — PL phyllomana Porsild. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Saxifraga. — Sect. 7. Nepbrophyllum. — § 4. Sibiricae. 273 supei-iora breviter petiolata vel subsessilia, plus minusve cuneatim angustala, 3 — 5-fida, summa integra, ovata usque lanceolata. Inflorescentiae rami flore terminali normali vel rudimentario inslructi, bulbillifcri; pedicelli flore longiores, glanduloso-villosi; calycis receptaculum semiovoideum, breviter glanduloso-pilosum, sepala patentia, ovata vel oblongo- ovata, 2,5 — 3,2 mm longa, 1,5 — 2,2 mm lata, obtusiuscula, margine ac exlus plus minusve breviter glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice saepe in verruculam con- fluentibus; petala obovato-oblonga, inferne cuneata, 8 — I 3 mm longa, 3,5 — ö mm lata, sepalis 2,5 — 4-plo longiora, apice emarginata, basi non unguiculata, trinervia, alba; stamina sepalis subaequilonga usque duplo longiora; ovarium subsuperum oblongo- ovoideum in stilos circ. i mm longos graciles stigmate majusculo coronatos sensim attenuatum. Capsulae nunquam reperiuntur. Nota 1. Flos terminalis saepe zygomorpbus petalis 2 quam reliqua l'/i-plo majoribus. Nota 2. Flores plerumque proterandri, rarius proterogyni (Grönland). Nota 3. Flores feminei staminum antheris ad glandulas reductis in Groenlandia occiden- tali atque in insula Spitzbergen a clis. Andersson et Hesselmann observati sunt; cl. Lind- mark flores staminibus pistillum aequantibus instructos vidil. Nota 4. Fructus maturi nondum cogniti sunt. Nota 5. Specics late distributa imprimis in regionibus arcticis magniludine et bulbillorum evolutione, etiam floribus normalibus aborientibus variat. Clima arcticum vel nivale Alpium florum degencrationem efficere, dubitari non potest. Quamquam specimina valde numcrosa magnitudine diversissima vidimus, specimen nulluni capsulis maturis instructum invenimus, non solum regionum arcticarum, ad etiam alpium mcridionalium. Ktiam in Alpium meridionalium speciminibus flos terminalis rudimentarius saepe occurrit. Conspectus formarum. A. Caulis apice flore normali instructus. a. Caulis simplex, apice uniflorus. ct. Caulis humilis, 2,5 — 4 cm altus f. I. I/umilis. ß. Caulis 10 — 35 cm altus f. 2. simplicissima. * Tota planta atropurpurascens subf. atropurpurascens. b. Caulis superne ramosus, ramis unifloris f. 3. ramosa. B. Caulis apice flore depauperato vel aboriente instructus. a. Bulbilli in planta matre folia haud producentes. ct. Flos terminalis rudimentarius petalis quam sepala bre- vioribus f. 4. cryptopetala. * Tota planta atropurpurascens subf. atropurpurascens. ß. Flos terminalis rudimentarius, plerumque sterilis, hul- billis instructus . f. 5. bulbillosa. b. Bulbilli in planta matre folia parva producentes ... f. 6. phyllomana. f. \. humilis Lange msc, Kold. Rosenvinge in Meddelelser om Grönland III. (1892) 678. — Humilis, 2,5 — 4 cm alta, uniflora, in axillis bulbillifera, tota planta atrorubens. Folia crassiora quam in formis typicis. — Fig. 63 0. Verbreitung: In den arktischen Gebieten, z. B. Spitzbergen, Grönland häufig. Subf. lusus Ekstamii Engl, et Irmsch. — Petala 6, quorum sextum ad bulbillum in sepali unius axilla orientem pertinuit. , Verbreitung: Von Kkstam (Einige blütenbiologische Beobachtungen auf Spitz- bergen [l 898 p. 16 auf Spitzbergen beobachtet. f. 2. simplicissima Ledeb. Fl. alt. II. (1830) 122. — S. cernua ct. Linnaeana Seringe in ÜC. Prodr. IV. (l 830) 36. — Caulis floriferus simplex, uniflorus, 10 — 35 cm longus, normaliter bulbilliferus. — Fig. 64//, 65 J — M. Verbreitung: Die allgemein verbreitete, häufigste Form. f. 3. ramosa Gmel. Flora sib. IV. (1769) 162, n. 74; Gaudin, Fl. helvet. III. (1828) 105; Ledeb. Fl. altaica IL (1830) 122; Engl. Mon. Gatt. Sax. (I87J) «07.— S. cernua L. ß. pauciflora et y. prolifcra Sternb. Rev. Sax. Suppl. IL (1831 30. — A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Kmbryophyta siphonogamai 117. Saxifrmga. |,s 274 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Caulis floriferus 15 — 35 cm longus apice uniflorus, ramis duobus usque quinque 2 — 5 cm longis bulbilliferis etiam apice unifloris vel flore rudimcntario instructis. — Fig. 64 H. Verbreitung: z. B. in Labrador, Grönland, Lappland, Sibirien. f. 4. cryptopetala Kold. Rosenvinge in Meddelelser om Grönland III. 1892) 678. — Flos terminalis parvus rudimentarius; petala obovato-linearia, sepalis subduplo, staminibus parum breviora: stamina breviora, sepala longiora quam in forma typka simplicissima; Organa fructificationis aborliva. — Fig. 65 0. Verbreitung: Im arktiseben Gebiet, z. B. in Westgrönland am Umanakfjord. f. 5. bulbillosa Engl, et Irmscher. — Caulis floriferus usque \ 0 cm et ultra longus, bracteis valde approximatis ad axillas bulbillis nigris permultis densc inttrnetis. Flos terminalis minutus rudimentarius, plerumque sterilis, bulbillis instruclus. — Fig. %bÄ—H. Verbreitung: Tritt überall mit der typischen f. simpli'issima auf, doch wird sie häufig, wie z. B. in Südtirol, zur herrschenden Form. f. 0. phyllomana Porsild, msc. in Herb. Kopenhagen. — Bulbilli valde numerosi in planta matre folia numerosa reniformia et 3 — 5-loba petiolo usque 5 mm longo atque lamina 3 — 6 nun diametiente instrueta producentes. — Fig. 65 P. Verbreitung: Bis jetzt nur auf Disco in West-Grönland. Meist an der Sonne exponierten Standorten, namentlich Moräneabhängen und alten Strom- betten. Nach Thorild Wulff (Beobacht. aus Spitzbergen, Lund 1902) sind die Zellen der oberen und unteren Blattepidermis, desgl. die Epidermis und 6 — 7 Schichten des Hindenparen- chyms im Stengel reichlich anthocyanhaltig. Auch die aus den Bulbillcn hervorgehenden jungen Pflanzen sind in allen Teilen stark rot gefärbt Blüten ausgeprägt proterandrisch, stark nach Mandeln duftend, stark heliotropisch, viel von Dipteren besucht; aber nicht Früchte reifend. (Nach Warming, Lind man, Ekstam. Bulbillen wurden von Ekstam mehrfach im Kropf von Lagopus hyperboreus gefunden; dies ist höchstwahrscheinlich von Bedeutung für die Verbreitung der Art in den nördlichen Ländern. Arktisches Gebiet und Provinz. a. Unterprovinz des arktischen Europa von Skandinavien bis Nowaja Semlja. — 1. Spitzbergen: Allgemein verbreitet in West-Spitzbergen bis 80° n. IL. bis zur Treurenbergbai (Nathorst) und bis zu 300 m aufsteigend. Amsterdam-Insel (Joest — Herb. Berlin, f. humilis). Virgo-Hafen (Joest — Herb. Berlin . Recherche- Bai im Bel-Sund (Fromholz — Herb. Berlin). Kings-Bai (Brühl — Herb. Berlin . Brandwijnebai (Malmgren — Herb. Berlin). — Blühend im Juli. König Karls Land. S.W.-Küste der Jena-Insel (Brühl — Herb. Berlin — subf. atropurpurascens). — 2. Franz Josephs Land: Prinz Rudolfs Land, am Kap Auk (Molinelli in Sped. della Stella polare 1899 nach Mattirolo in Malpighia XVI. [1903] 483). — 3. Baien-Insel: Inneres der Nordseite und im N.W. (Henking — Herb. Berlin). — Blühend im August. — 4. Arktisches Skandinavien, Lappland, Kola und Finnland. — Nördliches Kola mit Enontek-, Tuloma- und Ponoj-Lappland : Ponoj (L. Fellmann — Herb. Berlin), am Vorgebirge Orion (Kihlmann — Herb. Berlin; Enwald und C. A. Knabe — Herb. Breslau). — 5. Arktisches Rußland mit Kolgujew und Waigatsch. — Kap Grebenigk auf der Insel Waigatsch Kjellman in Vega-Expnl. — Herb. Berlin . Insel Kolgujew (R. Pohle — Herb. Berlin). — 6. Nowaja Semlja. Von 69 — 70° n. B., z. B. Matotschkin Scharr (v. Heuglin, Ekstam — Herb. Berlin), Koslin Scharr (v. Heuglin — Herb. Berlin). b. Arktisches Sibirien: Jalmal an der Westküste (Lundström), an der Nord- küste (Kjellman in Vega-Exped.), Hvitön (Kjellman, Vega-Exped.), an der Mündung des Jenisei (Schmidt und Schwaneberg^ , Karakdy Dudens (Brenner — Herb. Berlin), am unteren Jenisei (Graf Waldburg-Zeil — Herb. Berlin1, Dicksons Hafen (Vega-Exped.), Actinia Viken am Tajmyrland (Vega-Exped.;, Tajmyr-floden (Midden- dorff), Kap Tscheljuskin an der N'ordspitze des Tajmyrlandes unter 75° 45' n. IL Saxifraga. — Sect. 7. Nephrophyllum. — § 4. Sibiricae. 275 (Kjellman in Vega-Exped.), Preobrascheni-ön, unter 74" 45' n. B. (Kjellraan — Herb. Berlin), Olenek bis zur Lena-Mündung (Czekanowski), am Kolyma-Fluß (Augustin.). c. Bering-Meerländer: Inneres Tscbuktschenland (May dell), Kap Jakan, Irkajpi Pitlekaj Kjellman in Vega-Exped. — Herb. Berlin), Lülke-Hafen (Aurel u. Arthur Krause, Heise nach der Tschuktschen-Halbinsel n. 171). d. Arktisches Nordamerika: Futlerton an der Hudson-Bai, 63° 57' n. B. .1. Bf. Macoun im Herb. Geol. Survey of Canada n. 79, 249 — Herb. Berlin, nebst f. bulbillosa n. 79, 247). Nördliches Labrador: Nain (Hibbach, Erdmann — Herb. Berlin, Okak Herb. Berlin), Hebron (Herb. Berlin). — Ellesmereland. Überall sehr häutig, außer in Sümpfen, an der Nord-, Süd- und Westküste (Simmons), z. B. Smith- Sund um 79° n. B. (Herb. Breslau). e. Grönland: verbreitet. — Nordwest-Grönland, nördlich von 81° 15', In- dependence-Bai (Freuchen in Thule-Expedition nach Ostenfeld). — Westgrönland von 78 — 60°, z. B. Kap York (B. Stein n. 4 58 — Herb. Berlin), bei Foulke-Tjordam Smith Sund (Hart in Nares' Exped.), Ivsugigsok Bugten 76° 7' (Nathorst), Nugsuak (Wilcox Head unter 74° 7' ^Hyders — Herb. Kopenhagen, Berlin — f. humilis , Laxafjorden 72° 32' (Byders — mit f. ramosa), Pröven unter 72° 20' (Bosenvinge — Herb. Kopenhagen, Berlin); im Gebiet des Umanakfjords bei 70 — 71° n. B., Akuliarusersuak, Umanak (Van hoffen n. 45 [413] — Herb. Berlin — mit f. cryptopetala Bosenvinge), Karatak-Nunatak mit f. ramosa Gmel. (Vanhöffen n. 45 [H3]); Atanekerdluk (Nor- denskjöld , in der Diskobucht bei Bitenbenk (Berggren), Nordfjorden (Porsild — f. phyllomana — Herb. Kopenhagen), Jakobshavn (Benzon — Herb. Berlin), Godhavn (Hink, Olrik), Hartlek-Fjord (Berggren), Klausliavn, Christianshaab, Sarpiursak (Berg- gren), Egedesminde (Frk. Levison, Trebitsch und Stiasny — Herb. Univ. Wien, Hartz mit lusus cryptopetala), südlich von 68° Nordre Stroemfjord (Kornerup), Holstens- borg (67°), Godthaab, Baals Bevier (Vahl), Sukkertoppen 65° 22' (Ostenfeld), Talerak 65° 1 0' (Hansen), Nausausak paa Fredrikhaabs Indlandsis 62° (Kornerup), Arsuk, Lichtenfels (Hauser — Herb. Breslau), Julianehaab südlich 61° um 560 m (Bosenvinge — Herb. Kopenhagen), Igaliko, Tasermiut-Fjord (Vahl), Kiagtut i Tunugdliarfik-Fjord (Kornerup), zumeist nach Lange a. a. 0. — Ostgrönland: von 77 — 73° n. B. häuQg, am Kaiser Franz Joseph-Fjord 73° 20' n. B. , an Gletscherwällen (Copeland und Pansch in zweite Deutsche Nordpol-Exped. — Herb. Berlin), Hold with Hope 73° 30' (Hartz — mit f. ramosa), Scoresby Sund 71 — 70° n. B. (Hartz mit — f. ramosa und lusus cryptopetala), im ganzen Gebiet zwischen 75 und 70° an der Küste und in den Fjorden häufig, von Anfang Juli bis Mitte August blühend, von Ende Juli an reife Bulbillen bildend (Düsen, zur Kennln. d. Gefäßpfl. Ostgrönlands in K. Sv. Vet. Akad. Handlingar Band 27. Äfd. III. No. 3 [1901) 33). Kangerdluluk (Vahl — Herb. Kopenhagen). König Oskars Havn 65° 30' (Berlin). f. Jan Mayen: Über die ganze Insel verbreitet, aber zerstreut, z. B. um das Kreuzkap in muldenförmigen Vertiefungen des Lavabodens, an Bändern von Süßwasser- mulden (F. Fischer 1882 83 — Herb. Hofmus. Wien nach Beichardt in Internat. Polarforschg. 1882/83 III. [1886] 15). Subarktisches Gebiet. A. Subarktisches Europa. — a. Island: Eskefjord (C. Ostenfeld — Herb. L'niv. Wien), Arnarvata (Jönsson, PI. island. n. 390). — b. Auf den Faeröer- Inseln nicht nachgewiesen. — c. Nördliches Schottland: Ben Lawers (Herb. Berlin). — d. Subarktisches Skandinavien mit Kola und Finnland. — 1. Norwegen: Von dem nördlichen Teil des Kristianssand-Stiftes bis zum Nordkap und 0stünmarken ziemlich verbreitet, auf feuchten Felsen und zwischen Moos, aus der al- pinen Begion bis unterhalb der Birkengrenze hinabsteigend, in Finmarken bis zum Meer. Valdalen im Boldal 59° 45' (Lindenberg), im Inneren des Hardanger und Sognefjord, im Nordfjord (Krogh), Valders 500 — 600 m ü. M., Vaage, Lom, Dovre; von hier viel- fach in den Herbarien, z.B. Kongsvold um 1000 — 1400m (Ahlberg und Axell, 18* 276 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. v. Köchl, A. Engler, Kindberg, Erikson — Herb. Berlin, Knudshöe (Zetter- stedt, A. Engler 1882, Areschoug — Herb. Berlin), durchweg in der f. aimplex] ferner Konderne (Collett), Foldalen, Tönsaets Opdal (Blytt), Runen, hier herunter bis zum Meer, häufig in Nordland, auf den Lofoten (Lessing — Herb. Berlin), in Tromsö, im Tromsdal nahe am Meer (A. Engler 1882 — Herb. Berlin), am Nordkap, Tanen und Varanger (Deinboll, Wahlenberg, Th. Fries). — 2. Schweden: von Herje- dalen bis Torneä Lappmarken, z. B. Herjedalen (C. 0. Schlyter — Herb. Berlin). Westl. Herjedalen; Storsjö: Helagsstätarna (Sjöstrand), Ljungdalen (Thedenius), Axhiigen (Enander); Tännäs: SkarsfjäHet (Sjöstrand, Thedenius)^ Mittäkläpp (Enander). Irdherred Sandölfjället in Norli (Seiberg — Herb. Breslau). — 3. Sub- arktisches Lappland mit Kola und Finnland: Luleä-Lappm. : Quickjock (Lae- stadius, Angström, Wichura, Keitel — Herb. Berlin — auch die f. ramosa), Njummatskarrä (Wichura — Herb. Berlin); Tornca-Lappm. : Apeskojoki (H&gerström — Herb. Berlin). Imandra-Lappland, auf der Alpe Lujauri uurt, am Bach Kietkuaj, an der Waldgrenze (Kihlman — Herb. Univ. Wien); Süd-Karelien (Herb. Mus. Fennicj [1889] 7<)- — g- Ostrussische Waldzone und Ural: Nördl. Ural 67° — 61° 20' (Branth — Herb. Akad. St. Petersburg); in den Gebirgswäldern an der Lozwa, To- schemka. Wischera und Kolwa häufig (Korshinsky), im Gouvernement Wologda (Iva- nitzky — Herb. Berlin), Gouv. Perm (Georgi nach Ledebour), in der alpinen B> des Suchoj, bei Kyschtym am Nordabhang des Berges Sugomak (Korshinsky), Ural (Herb. Berlin). B. Subarktisches Asien. — a. Westsibirien: Altai: an Felsen in der alpinen Begion, an den Flüssen Tschuja und Ursul (Bunge); nördliche Mongolei, in der sub- alpinen Region am Ubsa-See (N. Po tan in — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). — b. Ostsibirien — Baikalien (Georgi, It. I. 215, IL 585, Beschr. d. Russ. Reichs III. 4. p. 965); Transbaikalien oder Dahurien, bei Nertschinsk, in Tälern und buschigen Schluchten (Karo, PI. dahur. n. 335 — Herb. Berlin — f. ramosa). — Nordost- sibirien: zw. Jakutzk und Ochotzk (Steller nach Gmelin). — Kamtschatka (nach Ledebour). Mitteleuropäisches Gebiet. H. Provinz der Alpenländer. ■ — c. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen': am Eisenhut bei Turrach um 1900 — 2500 m (P. G. Strobl, Fl. Styriae super., nebst f. nnnosa), Stangalpe, um 2441 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Hoch-Wildstelle, unter den Felswänden zwischen Obersee und Neualmscharte, am 2000 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien). — 4. Hohe Tauern: Wintertal am Abhang gegen den Prießnigsee (Pacher), Großfragrant-Alpe (v. Jabornegg — Herb. Breslau — Pacher — Derb. Berlin), in der Klein Zirknitz bei Uöllach am Aufstieg gegen den Waschgang (Pacher); am Schober um 1900 m (Huter — Herb. Berlin). — 6. Mittelschweizer Alpen. 4) Südberner Alpen. In feuchten Felshöhlen am Sanetsch (Leresche, Jaccard) auf dem Südabhang am Sublage (F. O. Wolff), Felsen von Bellaluy oberhalb Leu um 2500 m (Lagger, F. 0. Wolff - — Herb. Berlin, mit f. ramosa). — 7. Penninische und Südsavoier Alpen. Es existieren Angaben über das Vorkommen von 6 — Ui Nat. Herb.); St. Mathew-Insel (Coville u. Kearney in Harriman Alaska Exped. n. 2135, 2152 — In. St. Nat. Herb.). Shuinagin-lnsel (W. Barrington, IM. alatkana« in W. H. Dalli Explor. — Un. St. Nat. Herb.). Unalasrhka Chamisso — Herb. Berlin, l inner, B. W. Ewermann n. 23 — Un. St. Nat. HerbA — Blüht Juni, Juli. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. 283 Hybridae inter species sectionis Nephrojih gl In m. S. cernua X rivularis A. Blytt in Christ. Videnskabs-Selskab Forhandt. (1892) 51, Handbog i Norges Fl. (1906) 409. — S. opdalrnsis A. Blytt 1. c. — Caulis 4 cm altus, uniflorns. Folia inferiora caulina 2 inter se 1 cm remota petiolo 7 mm longo ultra medium late vaginalo instructa, lamina 5-loba, lobis semiovatis obtusis; folia su- periora caulina 2 oblonga circ. 6 mm longa, in axillis bulbillifera. Floris pedicellus pilis paucia glanduliferis instructus, receptaculum bemisphacricum glabrum, sepala subovata oblusa, 3 mm longa, 2 mm lata, petala quam sepala 1 '/^"P'0 longiora, obovata, 4 mm longa, 2,5 mm lata, trinervia. Norwegen: Opdal, Lertjernhö, im Bezirk Trondhjcm (0. Nyhuus Aug. 1888 — Herb. Univ. Kristiania). Nota. Vidimus duo spccimina originalia a cl. professore Dr. N. Wille ex herbario uni- vorsitatis Kristiania nobiscum communicata. Opinione nostra unuin tantum supra descriptuin propter vaginas latas et petala parva hybridum existimanuis, alterum autein majus et trifloru,u potius ad S. ccrnuam pcrtineie videtur. Sect. 8. Dactyloides Tausch. Sect. Dactyloides Tausch Hort. Canal. fasc. 1. (1823) pr. p. ; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 23 §1; Gren et Godr. Fl. France I. (1848) 644—653; Nyman Syll. Fl. cur. (1854) 255, Consp. Fl. europ. (1879) 270 — 272; Engl. Ind. crit. in Verb. zool. bot. Ges. Wien (1869) 518 — 520 (6 — 8), Mon. Gatt. Sax. (1872) 156, in Engl. u. Prantl Nat. Pflanzenfam. III. 2a. (1891) 55,56; Boiss. Fl. Orient. II.. (1872) 805; Willk. et Lange Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 109 — 118, Suppl. (1893) 209—210; Rouy et Camus Fl. de Fr. VII. (1901) 46—76; ßubani, Fl. pyrenaea II. (l 900) 675—687; Marcailhou d'Aymeric, Catal. raisonne du pl. du Bassin de la Haute Ariege (1902) 468 — 482. — Saxifraga § Pedatifidae, Geratophyllae, Quinqueßdae, Integrifoliae Haw. Enum. Sax. (1821) 24 — 39 excl. S. Ponae Sternb. — Muscaria Haw. Enum. Sax. 36—39; Small in North Amer. Fl. XXII 2. (1905) 120 — 131 excl. M. adscendens (L.) Small. — Triplinervium Gaud. Fl. helv. III. (182 8) 116 pr. p. — Rupifragia Sternb. Suppl. II. 11831) excl. S. tricuspidata Rottb., S. irrigua M. Bieb. et spec. 154 — 161 ad sectiones Nephrophyllum et Tridactylites pertinentibus. — Cotyledones efoveolatae. Caudiculi perennes ; turiones cum illis permanentes aut foliis dense imbricatis instructi aut laxe foliati, saepe rosulam foliorum gerentes, in caulem fioriferum foliatum aut bracteatum exeuntes, interdum etiam ex axillis, raro solum ex axillis caules floriferos producentes. Folia herbacea vel subcoriacea rigida, aut omnia integra, linearia vel lineari-lanceolata, aut saepius folia basalia triloba vel trifida vel triparlita, laciniis vel partitionibus saepe iterum 2 — 3-fidis vel 2 — 3-parlitis, vel etiam lacinulis deuuo lobatis vel fissis, lamina in petiolum sensim angustata aut subito contracta. Caules floriferi raro 1-flori, ple- rumque pluriflori, ramis paniculam saepe corymbosam componentibus. Florum recepta- culum plerumque turbinatum fructiferutn auctum ovoideum vel globosum; sepala linearia vel lanceolata, in fructu patentia vel erecta ; petala varia, obovato-oblonga, basin versus cuneatim angustata, aut ovata, aut oblonga, rarius oblongo-linearia, plerumque trinervia, interdum 5 — 7-nervia, raro 1-nervia, plerumque alba, rarius albjda vel luteo-viridia vel purpurascentia vel atropurpurea; staminum filamenta filiformia vel subulata; ovarium 6aepe subglobosum vel ovoideo-globosum, raro depressum, superne disco stilos cingente crassiusculo instructum; semina oblonga vel fusiformia, tuberculorum minutorum seriebus instructa. Species montanae subalpinae et alpinae, etiam nivales et arcticae fere in tota ditione generis distributae, attamen imprimis in Pyrenaeis atque in Hispania neque minus in Alpibus numerosae, in Carpathis atque montibus peninsulae balcanicae haud rarae, in Asia centrali atque in Americae boreali-ocndentalis montibus sicut in Andibus Americae meridionalis rarae. 284 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxii: Sectio ampla et naturalis, attamen florum constructione affinis seclionibus Tridactylitcs et Nephrophyllum . Etiam foliorum forma in nonnullis speciebus sectionis Nephro- phyllum similis ei quae in pluribus speciebus sectionis Dactyloides observatur, ad ex- emplum in S. irrigua. Species grei:is Uemmiferac cum Nephrophyllis productione gemmarum dormientium congruunt, at Nephrophyllorum plantae moriuntur, si gemmae bulbillosae folia et caulem floriferum produxerunt, Gemmiferarutn plantae maternae post gemmarum evolutionem persistunl et caespitem ± ramosum formant. In plurimis speciebus sectionis Dactyloides, quarum folia basalia multiparlita sunt, gemmae vel innovationes primum folia simplicia, deintle triloba vel trifida vel tripartita, postea magis partita proferunt, ilaque nonnullarum specierum varietates in eo differunt quod folia minus partita et caules zir abbreviatos demonstrant. Tali modo quoque greges sectimiis Dactyloides differunt; gregis Tenellae species et plantae hvbridae folia omnino integra, gregis Sedoideae species folia plerumque integra, rarissime 1 — 3-dentata, gretris Mus- coideae folia integra praebent, at etiam nunnullae varietates nivali-alpinae gregis Exarnto- moschatae foliis integris praeditae sunt, dum aliae varietates regionis subalpinae foliia 3 — 5-fidis ornatae sunt. Tali modo greges diversi sectionis Dactyloides connexi sunt, etiam plantae bybridae inter species gregum diversorum observantur. Conspectus gregum. A. Folia semper omnino integra vel raro antice breviter 3 — 5-serrata Subsect. 1 . Holophyllae. a. Folia apice bvalino-aristata. a. Folia byalino-marginata § i. Tenellae. ß. Folia non byalino-marginata § 2. Sedoideae. b. Folia nee hyalino-aristata nee cuspidata. cc. Folia basalia linearia § 3. Muscoideae. ß. Folia basalia lale euneata, apice 3-fida; petala sepalis paulum longiora § 4. Aphyllae. y. Folia basalia spalhulata, integra vel 2 — 3(o)-den- tata, raro trifida, dein petala sepalis duplo longiora. 1. Inflorescentia 2 — 5(7)-flora, racemosa, vel uniflora § 5. And rusaceae. II. Inflorescentia pluriflora, corymboso-paniculata § 6. Glabellae. B. Folia basalia ± palmatim vel pedatim lobata vel fissa, raro in varietatibus nonnullis integra vel antice bre- viter lobata Subsect. 2. Eudactyloideae. a. Caules floriferi tantum in axillis foliorum inferiorum turionum Orientes § 7. Axilli florae. b. Caules floriferi aut turiones terminanles aut rarius etiam nonnulli axillares. a. Caulis floriferus robustus plerumque e basi ra- mulis floriferis inslructus § 8. Aquati [i. Caules floriferi plerumque e medio vel supra paniculati vel subcorymbosi, rarius uniflori. I. Suffrutescentes, gemmis dormientibus baud instruclae, rarius caespitosae foliis plerumque rigidiusculis subcoriaeeis saepe glutinosis, cau- libus floriferis foliatis. Petala obovato-oblonga, quam sepala circ. triplo longiora i? 9. Ceratophyllae. II. Herbaceae vel rarius suffrutescentes feinde gemmis dormientibus instruetae), saepe cae- spitosae, foliis basalibus plerumque partitis, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 1 . Tenellac. 2s.") infrabasilaribus integris vel minus parlitis, raro etiam basilaribus integris. 1 . Gemmae dormientes axillares et terminales dormientes catapbyllis rfc scariosis velatae," rarissime delicientes § 10. Oemmiferae. 2. Gemmae axillares et terminales haud cata- phyllis scariosis velatae plerumque ante hieinem evolutae. * Petala plerumque quam sepala triplo longiora (excepta S. magellanica Subsp. Poiretii). Foliorum lobi vel laciniae ple- rumque acutae (exceptis S. caespitosa Subsp. eucaespitosa, S. adenodes et S. magellanica) §11. Gaespitosae. ** Petala plerumque quam sepala 2 — 1 i/y plo longiora (excepta spec. S. Prostiana). Foliorum lobi vel laciniae plerumque ob- tusiuscula (excepta S. Ilariotii) ... § 12. Exarato-moschatae. § 1. Tenellae Engl, et Irmsch. Folia lineari-subulata, integra, apice hyalino-aristata, margine anguste hyalino- limbata, rigida. Petala obovato-oblonga, obtusa, basi breviter unguiculata, sepalis duplo longiora. 185. S. tenella Wulf, in Jacq. Collect. III. (1789) 144, t. 17; Sternb. Rev. 1810) 30, t. 9b, f. 4, Suppl. II. (1822) 60 et in Sturm Deutschi. Fl. 35, n. 11 ; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 377; Moretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 33; Koch. Syn. ed. 1 (1838); Maly Fl. Steiermark (1868) 176; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 212; Kohl in Reichenb. Icon. Fl. germ. et helvet. XXIII. (1899) 51, t. 94 (mala); Hallier in v. Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 119, t. 2676 (mala); Gortani Fl. Friulana II. (1906) 219; v. Hayek Fl. Steierm. I. (1908 — II) 711. — 8. arenarioides Brignoli Fase. rar. pl. forojul. (1810) 42; Sternb. Rev. (1810) 59; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 22. — S. nitida Schreb. in litt.; Sternb. Rev. (1810) 32; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 22 (forma parva pauciflora). — Chondrosea tenella Haw. Enum. Sax. (1821) 15. — Laxe caespitosa caudiculis 5 — 10 cm longis basi decumbentibus et repentibus superne erectis ramosis densiuscule foliatis in axillis foliorum gemmiferis instrueta. Caules floriferi erecti tenues 4 — 15 cm longi, sparsim foliati, paueiflori, superne paniculati glabri. Innovationes e foliis inferioribus Orientes numerosi, vel iterum modo gemmiferae vel caules floriferos gerentes. Caudiculorum folia sessilia, patula, supra plana, subtus carinata, nitida, nunc inferne nunc toto mar- gine remote setuloso-ciliata vel glabra, basim versus glanduloso-ciliata, lineari-subulata, 8 — 12 mm longa et I — 2 mm lata, apice cuspidato-aristata 1-porosa, anguste hyalino- marginata; folia caulina appressa, remota, basalibus simillima, minora. Bracteae et prophylla oblongo-lanceolata vel oblonga, hyalino-aristata, glabra. Inflorescentiae rami pauci-(l — 2)flori, ut pedicelli capillares glabri, 5 — 30 mm longi; sepala erecto-patentia, ovato-lanceolata vel triangularia, 1,5 — 2 mm longa, 0,7 — I mm lata, apice hyalino- aristata, integra, margine irregulariter sparsissimeque ciliolata; petala supra recurva, obovato-oblonga, 2,5 — 3 mm lonira, 1,5 — 2 mm lata, obtusa basi breviter unguiculata, trinervia, in vivo flavido-alba, in sicco flavo-virentia: stamina fere dimidium petalorum aequantia; ovarium subinferum semiglobosum extus pilis minutis densiuscule obsitum, in stilos breves stigmate parvo instruetos subito contractum. Capsula subglobosa 2,5 — 3 mm longa, 2 mm lata, sepalis erectis et stilis divaricatis brevibus coronata. Semina oblonga subacuta, 0,7 mm longa, castanea. Ostalpines Element. Von der oberen Buchenregion bis in die untere alpine Region an beschatteten Felsen, zwischen Moosen Rasen bildend. 286 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Provinz der Alpenländer. — d. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen. in den Gurktaler Alpen auf dem Grebensen (Krebenze) bei St. Lambrecbt (Steyrer, Zechenter in Reichenbacb Fl. germ. excurs. n. 1952, Strobl — Herb. Beyer). — 8. Karnisch-venetianische Alpen: M. Amariana (Morassi), Gicu alta 18 00—200 0 im (Gortani). — f. Südalpen. — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — 2. Juliscbe Alpen: in der Buchenregion von 700 — 1600 m; aber auch bis in die Knieholzregion; Stritti 700 m (Crichicetti); Stupizza oberbalb Cividale (Herb. Rlinio), Rite. RIatajur (Tommasini, Rlarchesetti — Herb. Berlin); Alpe Sleme Vrch bei Tolmein auf Dachsteinkalk (Rlarchesetti); LonT b. Tolmein (A. Kerner); Crzna Prst Freier], Krn um 1800 m (Diels, A. Engler 1896 — Herb. Berlin); Rite. Canin (Pirona. Crichisetti); Rite. Ongarina (Pirona), Jöf del RIonlasio, 4800 m (Teilini); am Rlan- hartsattel, ungemein häufig unter Felsblöcken mit S. sedoides (A. Englcr 1893); Isonzotal oberhalb Sotcha (A. Engler 1868 — Herb. Berlin) und auch sonst am Fuß des Terglou; Wischberg bei Baibl otyer der Kastreinwand um 1500 — 2000 m (A. v. Hatzer in Dörfler Herb. nonn. n. 4104); Wischbachalpe (Huter in Fl. exs. austro-hung. n. 1733. I : an der Canedul-Scharte, 2000 — 2300 m (Huter — Herb. Beyer), Krn 4 300 — 4 900 m (Huter). Auf dem Travnik oberhalb Preth um 2200 — 2400 m (Jabornegg — Herb. v. Degen). — 3. Steiner oder Sanntaler Alpen: auf der Raducha und der Menina planina (Kocbek?)*); Sagor, häufig am rechten Sau-Ufer um 4 500 m, bei Rlitalovska Skala gegenüber Trifail (Deschmann in Fl. exs. austro-hung. n. 1733. II, E. Preiss- mann in F. Schultz Herb. norm. n. 2831). § 2. Sedoideae Engl, et Irmsch. Folia lanceolata vel spalhulato-linearia, integra, apice carlilagineo-mucronata et pilo terminata, rarissime obtusiuscula, margine non hyalino-limbata. Petala lincaiia vel ovata, apice acuta vel truncata, sepala longitudine aequantia vel paulum superantia. Species unica 4 86. S. sedoides. Plantae hybridae S. sedoides X< tc»i>i 7-/. S. sedoides X > ' 4 86. S. sedoides L. Spec. ed. 4 (1753) 405, ed. 2 (4762) 572; Willd. Spec II. (4799) 642; Wulf, in Jacq. Mise. II. (4778) t. 24, f. 22; Sternb. Rev. (4840 t. 7, f. 2a, b (petala male); RIoretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (4 829) 4 5; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (4 824) 408 excl. S. Seguieri et syn. Seg. et var. y\ Haw. Enum. Sax. (4824) 35; Ser. in DC. Prodr. IV. (4830) 23; Engl. Rlon. Gatt. Sax. (4872) 499. — >'. saginoides Froelich ex Steud. Nomencl. ed. 2. II. (1842) 523, non Hook. f. et Thoms. — Laxe caespitosa caudiculis decumbentibus valde ramosis 2 — 4 3 cm longis, inferne superne densius et rosulalim foliatis instrueta. Caules floriferi erecti 4,5 — 4 cm 1 * » 1 1 u i . nudi vel laxe foliati, uni- vel pauciflori, subeymosi monochasia formantes vel racemosi (in var. Hohenwartii , glabri vel pilis hyalinis glanduliferis brevissimis laxe aut densius- cule obsiti. Innovationes ex axilla foliorum superiorum Orientes, laxe foliatae, 4 — i CflQ longae. Caudiculorum folia lanceolata vel spathulato-linearia, 6 — 4 2 mm longa, 2 — 4 mm lata, laete viridia, raro glabra, plerumque margine ac lamina breviter hyalino-glandu- loso-pilosa, apice cartilagineo-mucronata et pilo terminata, in macrioribus indivi.lnis obtusiuscula, basi in petiolum dilatatum angustata, margine integra rarissime 4 — 3-den- tata, 3— 5-nervia, nervis sub apice confluentibus. Inflorescentiae rami 4 — l-flori, ut caulis pilosi, bracteis lineari-lanceolatis acutis instrueti; pedicelli 4 — 3 cm longi; sepala in antbesi horizontaliter patentia, ovata vel triangularia, 4,5 — 2 mm longa, 0,8 — \ mm lata, acuta, extus brevissime glanduloso-pilosa, tribus nervis sub apice in foveolam flnentibus instrueta; petala linearia vel ovata, 4,5 — 3 mm longa, 0,3 — 0,5 mm lila. *) Nach v. Hayek sind Originalexemplare von Kocbek Amhosace lactea. Zeltel- verwechslun- f Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 2. Sedoideae. 287 apiee acuta vel truncata, trinervia, Ilavilla, citrina vel apicc purpurascentia; stamina scpala fere aequantia antheris purpureis vel roseis sufTulta; ovarium inferum obovoideum extus breviter hyalino-villosum, in stilos breviusculos stigmate parvo coronatos con- tractum. Capsula turbinata vel obovata, 2 — 3 mm longa, sepalis erectis et stilis tenuibus divaricatis coronata. Semina globoso-ellipsoidea, apice acuta, 0,5 — 0,7 mm longa, castanea vel atra. Mitteleuropäisch-alpin, auf humusreichen Alpentriften, an nassen Felsen, besonders gern zwischen Kalkgeröll an Stellen, welche länger vom Schnee bedeckt waren, nur in der hochalpinen Hegion. Dispositio varietatum. A. Petala lanceolala vel ovata acuta. a. Gaules floriferi nudi, cymosi Var. «. typica. b. Caules floriferi foliali, racemosi Var. ß. Hohenwartii. 13. Petala apice obtusata vel leviter bis emarginata .... Var. y. prenja. Var. ct. typica. — S. sedoides L. Sternb. Rev. t. 7, f. 2a, b (petala male) et in Sturm Deutschi. Fl. (1814) 35 n. 10a— c; Lap. Fl. Pyr. (1801) 47, Hist. abr. I. (1813) 230; Koch, Synops. ed. 1 (1837) 275; Gren. et Godr. Fl. Fr. I (1848) 652; Willi;, et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. 1880 116 excl. plurimis locis indicatis. — S. trishodes Scop. Fl. carn. ed. 2 (1772) 295, t. 15. — S. aphylla Ten. Prodr. Fl. neap. append. IV. (1823' 21 excl. syn. — S. androsacea Comolli, Prodr. Fl. com. (1824) 78; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899 61, t. 108; Halber in v. Schlechtendal, Langelhai u. Schenk Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 149, t. 2688. — Caules floriferi nudi, cymosi. Petala ovata acuta calyce breviora, 2 mm longa et 0,5 mm lata, sepalis angustiora et breviora, citrina. Nota. Spcciraina pyrenaica rarissima, scd in herbario Bcrolinensi adsunt et nullo modo a plantis typicis alpinis diflerunt. Plurimae autem plantae pyrenaicac quae a collcctoribus sub nomine Saxifragae sedoidis editae sunt, ad Saxifragae moschatae varietatem integrifoliam per- tinent. Etiam planta a cl. Bubani in Fl. pyr. II. (1900) 686 cilata a Coderpat in Pyrenaeis orientalibus collecta, nobiscum a professore cl. Penzig, herbarii Genuensis directore communi- cata est S. moschata var. integrifolia. S. tennifolia Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. 66, quae cum S. sedoide comparatur, ad typum polymorphum S. moschata, partim ad var. versicolor subvar. integrifolia, partim ad var. cyclopetala subvar. planifolia pertinet. Mitteleuropäisches Gebiet. G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Cambrez d'Azes und Val d'Eyne (Lapeyrouse); Geröll des Pic de Fenestrelles zwischen dem Col de Llo und dem von Nourri, auf der Südseite, um 2700 m (Gautier — Herb. J. Weiß, jetzt Berlin — zweifellos richtig . Die Angaben von Rouy und Camus, Fl. Fr. 66 unter 5. tenuifolia: l'Estret du Bac (Oliver), Roquette de Mosset Gautier) sind zu prüfen! — b. Zentralpyrenäen: Die Angaben von Rouy und Camus a. a. O., Arieges, Artigues, Haut Llaurenti Gautier — Herb. Rouy) sind zu prüfen; Exemplare von Port de Y. - nasque, vor der Passage du torrent (Timbal-Lagrave — Herb. Berlin als S. sedoi- des nach Timbal-Lagrave bezeichnet, gehören zu S, moschata Wulf, subvar. in- tegrifolia f. Uneata Sternb.! H. Provinz der Alpenländer. — b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Öster- reichische und nordsteierische Kalkalpen. — In Niederösterreich auf dem Hoch- kor; in Oberösterreich auf dem Warscheneck; im nördlichen Steiermark auf allen Hochalpen des Gesäuses: am Hochschwab überall (J. N. Bayer — Herb. Breslau, F. Ho ff mann — Herb. Berlin, A. v. Hayek, FI. stiriaca exr. n. 75), Prebichl, 1227 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin ; Eisenerzer Reichenstein, Reiling, 2166 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin : Kalbling bei Admont (Strobl — Herb. Breslau); Haller Mauern bei Admont, auf dem Pyr- gas, Natterriege], Scheiblingstein, Sparafeld, Hochtor, Planspitze, Hochzinödl, Buchstein. — 2. Salzburger Kalkalpen: Häufig auf dem Todten Gebirge, Tennengebirge ^Sauter — Herb. Univ. Wien), Funtenseetauern im S. des Königssee (nach Sauter. — d. Zentral- 288 A« Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. alpen. — 3. Niedere Tauern. Sehr selten: Gnadenalpe auf den Radstadter Tauern. — 4. Hohe Tauern: Fuscher Tauern, um 1900 m (Ant. Sauter, Faschaun (Kohl- mayer nach Pacher und Jabornegg, Elend in der Maltein (Reichardt . — 5. .Mit- teltirolerund nordostrhätische Alpen. — 1. Stubaier A. mit dem Rrenner: Hocheder (Andr. Sauter), südlich vom Grieskogl (Andr. Sauter, Martartal von 1150 bis 1800 m v. Handel-Mazzetti — Herb, Univ. Wien), am Muttenjoch am Gsch- nitztal auf Kalk bei 2100 m Kerner — Herb. Berlin); Valmingtal oberhalb Gossensass bei 2400 m Huter — Herb. v. Degen;. — 5. Ortler Alpen: Kirchbergerjoch in Uten (Hinterhuber). — f. Südalpen/ — 2. Bergamasker Alpen: Val Sassina (E. Thomas — Herb. Breslau), Mle. Codeno bei Mandello (Balsamo nach Bertoloni , Gipfel der Grigna oder des Campione 2100 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin: v. Def Grigna, Abhang gegen Esino, 2300 — 2400 m (Cornaz — Herb. R. Beyer), über der Baita Campione (R. Beyer). Oberster Teil der Grigna sassosa R. Beyer). — Presolana (A. Engler 1897. — 3. Judicarische Alpen: Val Ledro (Kotschv — Herb. Berlin). — 4. Brenta-Gruppe und Nonsberg: Vedretta di Molveno (1 bold), Monte Spinale (Pollini), Campiglio (t. Sardagna — Herb. Univ. Wien , Cima Üablino bei Stenico (Los»), Bocca di Brenta, um 2500 m (F. Hoffmann — mit rar. Hohenwarthii). — 6. Trientinisch-veroneser Alpen: Mte. Baldo (Seguier . I Altissimo (Pollini), Mte. Bondone (v. Sardagna — Herb, l'niv. Wien , Scanuppia (Cristofori), Monte Cherle in Vallarsa (Kerner), Campobruno, Mte. Pertica, Mte. I ra- pola, Mte. Posta in den Lessiner Bergen (Goiran . — 7. Südtiroler Dolomiten: Sehr verbreitete Charakterpflanze. 1 . Nördliche Dolom. mit Grödner Tal, Sella-Gruppe, Rosengarten, Schleern und Latemar: Villnöss Ostermaier, Geißlerspitze (Zallinger), Grödnerjoch (Hölzl), Sellajoch, unter den Felsen der Langkofels 2200 m (A. Engler, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Val Lasties 2030 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien, Seiseralpe und Schleern (A. Engler 1868 und viele andere — Herb. Berlin), Grunser Berg (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Plattkofl (A. Kn. 1868 — Herb. Berlin), Rosengarten (R. Beyer, Peyritsch), Vajolettal 2200 m (P. Hoff- mann — Herb. Berlin), Latemar (Selos, v. Degen). Enneberg: Campill (Huter), St. Vigil (Harms — Herb. Berlin), Fannesalpe (Hahl), Geiselsberg (Wulfen), Hoch- alpe bei Bergfall (Schön ach), Welsberger und Pragser Berge (Hell), Nabiges Loch am Pragser See, um 1700 m. (v. Handel-Mazzetti). — 2. Mittlere Dol. zwischen Fleimser- Tal, Fassa-Tal und Agordotal mit der Marmolata und dem Primör: Durontal im Fassa (Facchini), Mazzinjöchl, Antermojasee (Facchini), Vaöl, Contrin (Facchini, v. Han- del-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Marmolata (Ostermaier, A. Engler), Castel- lazzo 2278 m (Perini, F. Hoffmann — Herb. Berlin), Rosetta 2200 m, bis zum Gipfel 2741 m (A. Engler 1893 — Herb. Berlin), Vette di Feltre (Montini), Mte. Serva (Venturi — Herb. Univ. Wien). — 3. Ampezzaner Dolomiten mit dem Tal des Piave: Westlich von Sexten verbreitet von 25 — 4000 m (Schönach, Huter, A. Engler 1827 — Herb. Berlin), Dürrenstein 2600 — 2800 m (Bornmüller), Schluderbach Hackel), Kaloria (Molendo), Cristallotal 1830 m (Artzt), Val Fondo (A. Engler 1 874), Schön- leitental (W. Becker — Herb. Berlin), Pordoijoch (Molendo), Mte. Pian (Brefeld — Herb. Berlin), Crepedel (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Tofana (F. Ho ff mann — Herb. Berlin). — 8. Karnisch-venetianische A. mit Dobratsch und Gailtaler Alpen: Kerschbaumer Alpe (Vulpius, Th. Pichler, A. Engler 1877 — Herb. Berlin , Laserz, Zoch- und Lavanteralpe Rauschenfcls) ; Lesachtaler A. (Jabornegg — Herb. Univ. Wien), Villacher Alpe oder Dobratsch (Vest u.a., A. Engler 1893 — Herb. Berlin), Kanaltal z. B. am Spanja-Tobel , um 1450 m (v. Jabornegg — Herb. Univ. Wien), Heiligenstein (Wulfen) Alpenlahner bei Bleiberg (Zwanziger); Reißkofel (Kohlmayer), Großrudnig, Rosskofel (Pacher, Kappen — Herb. Beyer), Kühn Alpe (Jabornegg — Herb. Breslau, A. F. Lang, F. Hoffmann — Herb. Berlin ', Plöcken (Josch) am Coglians um 2782 m (Gortani); Sappada, Gipfel d<^ Mte. s um 2450 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — 1. Karawanken: Obir (Jabornegg — Herb. Breslau), Kum oder Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 2. Scdoideae. 289 Miltagskogel (Vest), Stougruppe (Jabornegg), Petzen (v. Weiden), Hosica um 1900 m (A. Meebold — Herb. Berlin). — 2. Julische Alpen: Sehr verbreitet von 1700 — 2300 m: Mte. Canin, Krn 1900 — 2000 m (Diels, A. Engler — Herb. Berlin), Avanza, Pleros, Valle
  • tenella Huter in Österr. Bot. Zeitschr. LV. (1905) 194. — S. raiblcnsis Huter 1. c. — Nomina nuda. Plantam non vidimus, descriptio deest. Es wird nur im Allgemeinen gesagt, daß dies eine der S. sedoides näherstehende Form sei; aber nichts genaueres über Merkmale und Vorkommen. § 3. Muscoideae Engl, et Irmsch. Folia linearia vel lanceolata, integra, apice rotundato-obtusa, margine non hyalino- limbata. Petala oblongo-obovata vel obovato-cuneata, apice rotundata vel leviter eni.ir- ginata, sepalis duplo longiora vel ea paulum superantia, alba, flava, vel purpurea. Dispositio specierum. A. Petala sepalis duplo longiora 187. > B. Petala sepala paulum superantia 188. S. Fboekmii, 187. S. muscoides All. Auct. ad syn. meth. h. reg. Taurin. in Miscell. Taiirin. V. (4 774) 74; Fl. pedem. II. (1783) 70 t. 61, fig. 2. excl. synon. non Wulf.; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 195 excl. syn. & plan i folia Lap. ; Luzet Contribution 6 lYtude des Saxifrages du groupe des Dactyloides, 5e article in Bull. Soc. bot. France I.YIII. | ', ed. 2. (1843) 303 excl. var. (i; Hegelschweiler, Fl. d. Schweiz (1840) 398; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 652; Rouy et Camus Fl. Fr. VII. (1901) «5; Briquet, Nou- velles notes floristiques sur les Alpes Lümanienncs in Ann. Conserv. Jard. bot. Geneve III. (1899) 78 (33); Kohl in Reicht). Icon. Fl. et helvet. XXIII (1899) 61, t. 109; Hallier in v. Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutscht. 5. Aufl. XXVI. 151, t. 2689; Marotte, Capitaine et Farrer Icon. FI. alp. plant, pl. 325. — S. tenera Suter Fl. helv. I. (1802) 245; Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 195. — Dense caespitosa caudiculis brevibus 3 — 5 cm longis erectis saepe columniformibus ramosis dense imbricato-foliatis instructa. Caules floriferi erecti 2 — 5 cm longi, pluri (3 — 5)- folii, 1 — 3-flori, pilis hyalinis glanduliferis horizontaliter patentibus pubescentes. In- novationes axillares breviusculae ut caudiculi foliatae. Caudiculorum folia in petiolum brevem sensim angustata, iu sicco sub lente dense eleganterque lineato-rugosa, mar- gine glanduloso-ciliata, lamina glabra aut hyalino-pilosa, lineari vel lanceolata, 5 — 7 mm longa et 1 — 1,5 mm lata, apice rotundato-obtusa, integra inferiora emortua apice vel tota cinerascentia, tribus nervis sub apice arcuatim convergentibus instructa; folia caulina paulo breviora et angustiora, sessilia, bracteis valde similia. Inflorescentia uniflora, racemosa vel paniculata; pedicelli 2 — 8 mm longi, ut caulis glanduloso-pilosi ; sepala suberecta, ovata obtusa, 1,5 — 2 mm longa, 1 mm lata, margine atque extus breviter glanduloso-pilosa, tribus nervis sub apice in foveolam confluentibus instructa; petala rotundo-obovata, 3 — 4 mm longa, 1,8 — 2,5 mm lata, obtusissima, saepe leviter emarginata, superiore parte reflexa, sepala longitudine latitudineque duplo superantia, trinervia, alba vel citrina; stamina sepalis fere aequilonga; ovarium inferum campa- nulatum circ. 1,5 — 2 mm longum, extus dense glanduloso-pubescens, in stilos brevis- simos erectos 0,5 mm longos stigmate parvo instructos contractum. Capsula obovata vel hemisphaerica, 2 — 3 mm longa, sepalis erectis et stilis I mm longis suberectis instructa. Semina oblonga acuta, 0,6 mm longa, castanea. — Fig. 67-4 — G. Nota 1. Plurimi autores opinionem cli. Sternberg secuti sunt et S. planifoliam La- peyrousii identicam cum S. muscoide Allionii existimaverunt ; sed cl. Luizet, qui Saxi- fragas pyrenaicas iterura iterumque examinavit, specimina originalia Saxifragae planifoliae Lapeyrousii vidit et ad typum polymorphum S. moschata pertinere demonstravit (in Bull. Soc. bot. de France [1914] 365 — 372). Nos etiam specimina quae ad Saxifragam planifoliam pertinere cl. Bubani existimavit, ab amico professore Penzig communicata vidimus. In Flora pyrenaica III. (1900) 687 dixit >Habui e Pyr. Orient, de Herbr. Coder ab hujus filio.« Nil nisi S. moschata Wulf.! Nota 2. Saxifragae muscoidis petala alba vel flavescentia sunt. Allioni in Flora pe- demontana II. 70 scripsit in observatione: »Consulat lector descriptionem, quam dedit Hal- lerus bist. tom. I. n. 985, Mise. taur. tom. V. 87 n. 417). Foliis integerrimis oblongo-ovatis, teneris, dilute viridibus, caudiculis simplieibus, floribusque exiguis ex luteo-viridibus.« Qua de causa ß. citrina Gaud. in Meisn. Anz. (1818) G6 et in Fl. helv. III. (1828) 113 ad plantani ty- picam pertinet. Ejus diagnosis »petalis corollam parum excedentibus« mala, ii.mi lapsu »corol- lam« pro »calycemt scripsit et in descriptione dicit »in ß. etiam sicca citrina, contigua, rotun- data, lineolis tribus notata, apice saepe emarginatat. Omnia in planta typica observantur neque minus in speeimine herbarii Berolinensis sub indicatione »Brezon« collecto, quo loco ß. citrina Gaudin collecta est. Saepius autem in speeiminibus valesiacis et alpium austriacarum pHala alba vel albida observaviraus. Alpenelement. Nur in der hochalpinen Region am Fuß von Gletschern, zumeist in feuchten Felsritzen, dichte saftige Polster bildend. Mitteleuropäisches Gebiet. Fehlt in den Pyrenäen. (Ä plan i folia Lap. gehört zum Typus polymorphus S. moschata Wulf.) Provinz der Alpenländer. — a. Nördliche Kalkalpen des W. 4. Kalk- alpen vom Algäu bis zur Ostschweiz: feuchte Geröllhalde an der Westseite des Mageren 2300 m (A. Roth), Südhang des Goggeien 2200 m, Murgseealpen gegen 19* 292 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Rottor (Wartmann und Schlatter). Höchste Glarner A. (0. Heer — Herb. Berlin); 2250 — 2850 m, Panixer, Ramin, Kichetli, Kärpf-Sassberg, Riesetenpaß, Foostökli (Herb. St. Gallen nach A. Roth), Flimser Stein, 2500 — 2600 m (Bernoulli — Herb. Berlin, v. Degen), Lintthaler Alpen, am Mutlensee auf der Seite des Simmerntales (Rambert, Muret). — 5. Berner Kalkalpen: Faulhorn (F. Hoffmann u. a. — Herb. Berlin . — 6. Waadtländer- und Nord-Savoier Kalkalpen. Im oberen Ormond-Tal bei Üard zwischen Sex de Champs und Sex de Culand (nach Gaudin Fl. helv.). — NöfdL Savoien (Alpes Lemaniennes): Signal d'Entre deux Pertuis Puget), häufig auf dem Gipfel Cornette de Bise (Briquet , Pointe des Avoudruz iBriquetl, Col de Tanneverge (Payot), Crotes du Grenairon (Briquet), Desert de Plate (Beauverd), Tete .i \'.\n< (Briquet), Tete de Colonney Briquet . Gipfel des Mt. Meri um 2600 m vHerb. Berlin , Mt. Vergj u. Vallee du Reposoir (Herb. Berlinl. — d. Zentralalpen. 3. Niedere Tauern: Lungau: Spitze des Kareck 2478 m (Vierhapper — Herb, l'niv. Wien . — 4. Hohe Tauern: Sehr selten von 1900 — 2600 m. Katschlal, Wolfsbach auf Matha- bauer (Gussenbauer — Breslau , Minsfeldeck im Katschtal Jabornegg). Kapponig- Hochalpe bei Ob. Vellach um 2500 m (Pacher — Herb. Univ. Wien ; Reichenauer A. (Ressmann — Herb. Berlin ); auf Glimmerschiefer bei Gastein (Müller — Herb. Breslau), am Gamskarkogl (Freiberger — Herb. Berlin!, Scharreikäs im Nassfeld (Mielichhofer — Herb. Berlin), im Bockhart (Storch — Herb. Univ. Wien), Radhausberg Mielich- hofer — Herb. Berlin ; Fuscher Tal, in der Zwing (Vierhapper — Herb. L'niv. Wien . Große und Kleine Fleiß bei Heiligenblut (Döbner nach Pacher und Jabornegg . — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — i. Süd- und westrhätische A. mit den Adula-A. : Albula (Rehsteiner — Herb. Univ. Wien), Ofenpaß, Senevedo, Piz Padella (Hegelmaier — Herb. Berlin). Im Berninagebiet bis 3000 m* (Rubel); la Pischa im Heutal, 2150 m (Brockmann-Jerosch), Piz Vadret um 3000 m (Rubel), Tschüffer- Plateau 2750 m, Grat zwischen Piz Alt und Minor 2 750 m, Val Arlas gegen Trovat 26-">0 in (Rubel, Monogr. d. Berninagebiets). — 3. Lepontinische A. — Ziemlich häufig von 2000 — 2800 m. — Val Campo Maggia: Motto Minareto, Madone 2450 m; Forca di Bosco u. Marchenspitz; Val Bavona, zwischen Col d'Halbiboren und Piz della Medola 2 7 00 m. zwischen Arzo und Handinascia um 2 2 00 m, Val Fiorina 2 300 m und am Gletscher Basodino 2600 m; Val de Peccia: Piz del Castello, auf Kalk 2600 m, Piz Pianoccia, gegen d'Osola; Val Verzasca, Cima d'Efra 2000 m, Piz Barone, Corona di Redorta 2770 — 2850 m; Piz di Claro 2719 m; Val de Campa, gegen Ganna nera, 2400 m; San Bernardino; Piz Molare; Gotthard ^alles nach Chenevard, Catal. PI. vasc. du Tessin — 4. Südberner A. Am Unteraargletscher (Girard nach Desor). Schwalmeren (Bamberger); Lattreienalp und Oldenhorn (Vulpius). — Nach L. Fischer; Mt. l'ull.v. Chavalard (Muret), Muveran iMuret, Vulpius), Rawyl im Lötschental (Wolf), Cher- mignon de Louöche (Vulpius), Torrental, Lötschenpaß (Vulpius . — 7. Penninis< h, und Südsavoier Alpen. — f. Walliser A. Vom Fuß der Gletscher bis auf die höchsten Gipfel, 2200 — 4200 m: Simplon (Haus)leutner — Herb. Breslau), Ofenpaß (Jaccard), Moro (Favrat), Schwarzberg (Rion), Alpen von Saas (Huppen;, Matterhorn 4200 m (Wolf, Lagger — Herb. Berlin), Furggengrat (Vulpius), um das Hiffelhaus verbreitet um 2500 — 3000 m (Muret, A. Engler I 870, F. Hoffmann — Herb. Berlin . am Schwarzsee (Biner — Herb. Beyer), Hörnli, Staffel (F. Hoffmann — Herb. Berlin . Gornergrat 3136 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Galen (Gaudin), Triftjoch 3540 m (Hottinger), Zmeiden und Augstbordpaß (Jaccard), Berge von Heremi und d'Anahrien (Murith), Val d'Anniviers (Bernoulli in Ch. Magnin, Fl. sei. exsicc. n. 1695), Zinal. um 2500 — 2800 m (Bernoulli in Dörfler Herb. norm. n. 3848), Cleusons Dix. Thjoa, Tortain (Ruppen); Alpen von Bagnes: Gietroz, Breney, Fenetre (Murith), Mt. Rouge (Haller), Chermontane Michel), Rosa blanche, Montfort (Wolf); Valsorey u. Mt. Velan (Correvon); Col Fenetre (Haussknecht u. a. — Herb. Berlin), Proz-Gletscher, M - nouve (Ti ssier e); Col. de St. Bemy (Ravera ; Val de Bionaz zwischen Prarayer n. Col d'Oren 1900 — 2500 m (Vaccari); Val de St. Barthelemy Ravera); Bocca de Luseney 3200—3 400 m (Vaccari), Col de Livournea (Vaccari). Col Ferret (Favr Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 3. Muscoideae. 293 Mte. Rosa (Lagger — Herb. Berlin), Zerbion im Val Tournanche (Delpino); St. Theodule (Belli); Cbailant: Col sud des Cimes Blanches (Vaccari), Col de Nana (Vaccari), Val de Gressoney (Carestier), Col de Bettaforca (Sommier), Aufstieg zum Col d'Ollen (Wilczek, A. Engler 191 0). Großer St. Bernhard (Fessier — Herb. Berlin). Massif de Mordes, Bei Oiseau (Payot). — 2. Südsavoier Alpen: Pointe aux Agneaux Chamounix (Herb. Berlin); Courmayeur: Allee blanche (De Can- dolle, Perrier), Crammont (Vaccari), Col de Chavannes et de la Seigne (Vaccari); Hont Fallere (Vaccari). Kl. St. Bernard: Lancebranlette, Lac Sans-Fond, Touriasse, .Mont Ouille, Moränen von Arguerey, Pic Jaccod, Miravidi u. Pointe Lechaud, Col de la Bassa Serra, Berio Blanc u. Mt. Favre, 32">9 m (nach Vaccari Cat. PI. vasc. de la Vallee d'Aosle). — e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Mont Cenis Ronche); L'eau blanche (Soc. dauphinoise n. 2 472 — Herb. Berlin). Champorcher: Dondena, 2000 m (Vaccari), Col Pontonet, Bec Costazza, Tour de Ponton (Vaccari); Fenis: Col Fussi u. Col Fenis, Mont Glacier (Vaccari); Comboe bei der Cascade d'Arbole, Lacs d'Arbole, Pas d'Arbole, 3000 m, Mt. Emilius bis zum Gipfel 3559 m (Vaccari); Alpen von Cogne: Col d'Arietta, Col de Lanzon (3300 m), Grauson 2000 — 3100 m (Wilczek); Tersiva bis zum Gipfel (3512 m), Filon Licone (Favre u. Wolf), Col de Pousset et du Trajo, Pyramide der Grivola bis 380 0 m (Vaccari), Valsavarenche am Col Leynir (Vaccari ; Valgrisenche (Jaccod Valerien). — 2. Cottische Alpen: Mte. Viso, Taillante 2500 m (Lannes), Val Chisone, Fenestrelles, Val Cermanasce (E. Rostan — Herb. Berlin), Col Albergian, Grande Aiguille, Brie Pignerol, Traversette, Col et Rochers Bet, Eminal, Colle Mayt (Rostan — Herb. Prof. R. Beyer). — 3, Dauphine: Galibier (Lannes — Nicht gesehen). — Hohe Felsen zwischen Vallon und col de Pelouse (Son- geon), col de Chavieres (Chabert). — 4. See-Alpen. — Fehlend. Die Angabe im Nuovo giornale bot. ital. IV. (1897) 178 über das Vorkommen im Tal delle Rovine, in den Alpen von Valdieri und Entraque ist nach Burnat irrtümlich. f. 1. citrina Gaud. Fl. helv. III. (1828) 113, non S. citrina Hegetschweiler Fl. d. Schweiz (1840) 398. — Petala insigniter citrina quam sepala paullum longiora. Zentralalpen. — Nord- und ostrhätische A.: Flüelapaß, am Wege zum Schwarzhorn an übei'hängenden Felsen (Sündermann). — Savoier A. : M. Brezon (Girod). — Walliser A.: ? Vallee Bagnes (Hegetschweiler), Zermatt (Gremli). Nota. Cl. Hegetschweiler 1. c. petala linealia acuta inter se haud contigua describit (»Blumenblätter gelb, durchs Trocknen fast pommeranzenfarbig, linealisch, zugespitzt, einander nicht berührend, von der Länge des Kelches«). Talia petala Saxifragae mosehatae sunt. In- super folia linearia vel trifida describuntur (»Bltr. linealisch oder 3-spaltig«), atque addit: »Diese Form unterscheidet sich von der vorigen [S. planifolia Lap.) viel deutlicher, als sich letztere von S. subacaulis (= S. moschata Wulf, subvar. integrifolia f. pygmaea) unterscheidet; und wenn dieselbe, wie einige behaupten, wir aber niemals gesehen, auch zuweilen 3 spaltige Blätter hat, so ist sie alsdann nur mit Mühe als Form zu trennen, da auch die S. subacaulis nicht selten weiße abgestorbene Blätter zeigt.« Omnes characteres Saxifragae mosehatae t'ormae pygmaea sunt. — Postquam hanc observationem scripsi, speeimen originale (Mte. Rosa) her- barii Hegetschweiler (nunc herb. Univ. Zürich) a cl. Prof. Schinz benigne mecum communica- tum examinavi et opinionem meam confirmatam esse constitui. (A. Engler.) ?f. 2. trifida Gaud. in Meisn. Anzeig. (1818) 66 et Flora helvet. III. (1828) 114. — Caudiculorum folia nonnulla triöda. Zentralalpen. — Walliser Alpen: Bagnestal (Gaudin L>c. 114). Nota. Hanc plantam non vidimus. Fortasse hybrida Saxifragae museoides All. et v fragae moschata Wulf. Nos speeimina valde numerosa vidimus attamen Saxifragae museoides verue nulla foliis trifidis. Videas p. 297 S. aphylla X museoides. 188. S. Facchinii Koch in Flora XXV. (1842) 624; Leybold in Flora X.WVII1. 1855) 341, t. VIII; Facchini in Zeitschr. Ferdinandeum 3. Folge V. (1855) 47. — S. planifolia Lap. var. atropurpurea Koch, Syn. ed. 1 (1837) 275, ed. 2 (1843) 303. — S. museoides All. var. Facchinii Koch) Engler, Mon. Gatt. Sax. (1872) 196. 5. planifolia Lap. var. S. Facchinii (Koch Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. Will. (4899) 62, t. 108. — Dense caespitosa caudiculis breviusculis ramosis den- 294 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. siuscule foliatis instructa. Caules floriferi erecti, 1 — 3 cm longi, plurifoliati, I — 4-flori, pilis hyalinis glanduliferis plus minusve ohsiti. Caudiculorum folia superne rosulatira conferta, margine et lamina breviter glanduloso-pilosa, linearia vel lanceolata, 7 — 10 mm longa, 1 — 2 mm lata, apice rotundato-obtusa, basi attenuata, integra, tri-quinque-nervia, inferiora mortua apice totave cinerea; folia caulina similia, minora. Pedicelli 4 — 6 mm longi, ut caulis pilosi; sepala ovata, 1,3 mm longa, 0,8 mm lata, obtusa, margine ac extus brevissime glanduloso-pilosa, trinervia; petala obovato-cuneata vel oblonga, 1,5 — 2 mm longa, 0,8 — 1 mm lata, apice rotundata vel paulum emarginata, basin versus attenuata, uni-trinervia, flava vel pallido- vel atro-purpurea, sepalis paulum longiort et ea latitudine aequantia; stamina dimidium sepalorum aequantia; ovarium inferum <<\»>- vatum, extus dense hyalino-pilosum, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos con- tractum. Nota. Planta foliorum longitudine et florum colore in eodem loco valde variabilis. Südostalpines Element. In Felsspalten und auf Kalkgrus von -2200 — 2850 m. Mitteleuropäisches Gebiet. — Provinz der Alpenländer. — f. Süd- liche Kalkalpen. — 7. Südtiroler Dolomiten: sehr häufig auf dem Plattknll auf der Seiseralp 2600—2960 m (Huter, A. Engler 1868, Dr. Lagger, 1'. \. Mo- randell ex herb. Pittoni von Dannenfeldt, Zallinger, Jabornegg — Herb. Berlin u. a., v. -Handel-Mazzetti — Herb. Wien); Schiern (Fr. Leybold, Huter, Grab- mayr — Herb. Berlin, Morandell — Herb. Breslau), Bosengarten 2600 — 2800 m (Beuter, Grabmayr — Herb. Berlin, B. Stein — Herb. Breslau . am Kesselkogel im Bosengarten (Dürer — Herb. Berlin), in der Antermojakogelscharte um 8750 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); Latemar (Herb. Univ. Wien ; Gras- leitenpaß (Bonniger — Herb. Univ. Wien); Sellagruppe, Abfall der Boespitze 2000 m (Wetschky — Herb. v. Degen. Fassatal 2500 — 2600 m (Facchini in Beichb. Fl. germ. Nov. n. 2563, Ambrosi — Herb. Berlin), Alpe Contrin im Fassatal (K. v. Pichler — Herb. Univ. Wien . Marmolata, am Aufstieg von Fedaja um 3250 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien); Gipfelblöcke der Bosetta bei San Martino di Castrozza um 274 1 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Var. Leyboldii Engl, et Irmscher. — Folia caulina inferiora saepe trifida, laciniis lateralibus quam intermedia 2 — 4-plo brevioribus et 2 — 3-plo angustioribus. Südtiroler Dolomiten: Schiern, 2300 — 2600 m (Leybold — Herb. Berlin). § 4. Aphyllae Engl, et Irmsch. Folia spathulato-lanceolata vel oblongo-cuneata, integra vel 3(-raro 5i-fida, laciniis ovato-lanceolatis obtusis, rarius subacutis instructa. Petala linearia acuta, sepalis paulum longiora sed multo angustiora, pallide lutea. Species unica 1 89. S. apliyUa. Plantae hybridae Kornfelds« am Hohenock A. F. Lang — Herb. Berlin). — Eisenerzer und Nordsteirische A., von 2 000 — 2996 m, stellenweise häufig; Schneealpe, Beiting, Eisenerzer Beichenstein, Kalbling (Strobl — Herb. Berlin) und Sparafeld. — Warscheneck bei Windischgarten (Zeller — Herb. Breslau, Ober- leitner — Herb. Breslau), um 2000 m (Oberleitner in F. Schulz herb. norm. n. 1067), Haller Mauern bei Admont und Pyrgas (v. Hayek, Fl. von Steiermark), Hochzinödl um 2190 m (Beck — Herb. Berlin). — 2. Salzburger Kalkalpen von 2000 — 2996 m): Grimming, Hochmölbing, Funtenseetauern, 2578 m (F. Ho ff mann — Herb. Berlin); Birnhorn, 2634 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Dachsteingruppe, auf allen Hoch- gipfeln am Gletscher des Dachsteins (Schultz), auf dem Sinabell, bei Schladming um 2340 m (A. v. Hayek, Fl. stir. cxsicc. n. 22 4). Seltener im Toten Gebirge. Am hohen Göll, im Pflugtal, Tännengebirge, Beiterstein, Kamerlkorn, Buchauerschart ober Alm, Nebelsberg (nach Sauter). Lofer (Mielichhofer — Herb. Berlin). Watzmann bei Berchtesgaden, 2305 — 271 4 m (A. Engler, P. Ascherson — Herb. Berlin). Schneib- steinkamm um 2270 m (Diels, F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 3. Mittelbairische und nordtiroler Kalkalpen: Kitzbühel (Traunsteiner — Herb. Berlin), nur auf Kalk über 1950 m: Kaiser, Hörn, Großer Bettenstein bei Battenberg (Längst — Herb. Breslau), Alpspitz an der bairischen Grenze, im Achentaler Bezirk im Sonnjoch, Kalte Wand, L'nnutz, Steinbergjoch 1900 — 2530 m, Kothalpe, Elmauerhaltspitze (Eigner), 296 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Wildanger (Sauter), im Kaisergebirge (Gschwentner); aber in der Mangfallgruppe und nördlich des Karwendel fehlend. — Am Thörl im Leutasch und Hohe Munde (Hellwig), Karwendel (Weber, Gattinger — Herb. Berlin), Hinterautal bei nur 1050 m (Kotschy nach v. Dalla Torre). Auf der Zugspitze bis 2900 m (Sendtner), am Abstieg nach Ehrwald und Hänge unterhalb der Wiener-Neustädter Hütte (F. Hoff- mann — Herb. Berlin). Bei Hall im Halltal von U40 m (v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Fl. Tir.), am Lavatsch um 2000m (J. Gremblich — Herb. Berlin, um 2100 m (J. Murr in Baenitz Herb, europ. et in F. Schultz, herb. norm. n. 1570), auf dem Stempeljoch (J. Gremblich — Herb. Berlin), Haller Salzberg (Zimmeter — Herb. Breslau). Solsteinkette zwischen Innsbruck und Zirl (A. Berner — Herb. Berlin), Gipfel des Solsteins um 2600 m (B. v. Uechtritz — Herb. Breslau). Bei Telfs A. Sauter — Herb. Breslau). Höchste Joche des Maldon bei Imst (Frölich). Auch häufig in den Stubaier Kalkbergen. — 4. Kalkalpen von Allgäu und Vorarlberg bis zur Ostschweiz: im Algäu von 1 900 — 2900 m z. B. Mädelegabel H Mohl 1823, Sendtner), zwischen Kemptener Hütte und Spitze (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Biberkopf, 2000 m (Holler), Nebelhorn (Molendo — Herb. Berlin), Linkerskopf (Caf lisch — Herb. Berlin), Pimig im Lechtal (Murr). In Vorarlberg am Widderstein ^Hasler), ober Stuben am Arlberg (Behsteiner), Drei Schwestern (Kemp), Samina- und Gamperdonatal (Hasler), Todtenalpe (Kemp), Lünersee (Glanz), Sulzfluh, sehr häufig bis 2 800 m (Bornmüller), Gargellen und Fermonstal (Kemp). Appenzeller und Glarner Kalkalpen: Flimser Stein um 2500—2700 m (W. Bernoulli in Gh. Magnier Fl. sei. exs. n. 3262, v. Degen), Saentis (Meyer, Behsteiner, Hieronymus — Herb. Berlin), Nüschenalpe (K. Lehmann — Herb. Breslau); häufig auf den Clariden und der Sandalpe (Hegetschweiler) ; Tödi, zwischen der oberen Sandalpe und dem Sandalpgletscher (B. Beyer). — d. Zentralalpen. — 3. Niedere Tauern. Gerolle am Südhang des Gleislingkeils bei Tweng im Lungau auf Kalk um 2100 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 4. Hohe Tauern mit Zillertaler Alpen: Am Mindelstock im Katschtal bei 2500 m häufig (Jabornegg); Groß Venediger (Lu- kasch, Kotschy — Herb. Berlin). Wildkreuzspitze im Pfitsch (Kerner), Landshuter Weg, Schlüsseljoch um 22 40 m auf Kalkglimmerschiefer, am Hühnerspiel um 2600 m (Huter, A. Engler 1877), Tuxeralpe, auf Kalkschiefer 2400 — 2500 m (Huter — Herb. B. Beyer). — 5. Mitteltiroler und nordostrhätische Zentralalpen. 1. Stubaier-A. Auf Kalk von Sellrain bei Obernberg, z.B. Schlicker Seespitze bei 2800 m (v. Handel-Mazzetti), Tarntaler Köpfe bei 2300 m (Kerner), auf dem Serlos bei Mieders (A. Kern er — Herb. Berlin), Hutzel bei Trins (Obrist in Fl. exsicc. austr. hung. n. 105, P.Magnus, P. Ascherson — Herb. Berlin). 3. Oetztaler Alpen: Auf den höchsten Alpen des Vintschgaus (Tappeiner — Herb. Berlin); Schlinig im Vintschgau (Tappeiner). 4. Nord- und ostrhätische A. : Im Unterengadin : im Val Triazza unter dem Gletscher, Piz Lischanna (Theobald), Piz Pisoc (Arquint), nirgends unter 3000 m (Killias, Fl. d. Unterengadin). 5. Ortler A. : Stilfser Joch (Facchini), Bergli bei Trafoi (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Ferdinandhöhe, Franzens- höhe, Signalkopf, Breitkamm bis 2720 m (Peyritsch), Tabaretta (Kerner), Hoch- leitenspitze zwischen Trafoi und Sulden (A. Engler 1872 — Herb. Berlin). 6. Ada- mello-A.: am Monte Tonale auf Kieselboden (Bota), Val Presena, auf Granit (Lorentz — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. 1. Süd- und westrhätische A. (Gr.iu- bünden) und Adula-A.: Im Bernina-Stock selten auf Kalkschutt, so Piz PadHla. 2850 — 3000 m (W. Himburg, Moritzi u. a. — Herb. Berlin), Pischa 2750 m, Tsclmll-i 2800 — 2920 m (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Piz Alv 2920— 2976 m (Bübel, Monogr. d. Berninagebietes). Im Puschlav auf Kalkgeröll; am Sassalbo am W.-Hang mehrfach, doch immer spärlich, von 2200 — 2600 m (Brockmann-Jerosch). 3. Tillis und Südberner Alpen: Nur am Titlis, vom Trübsee bis zum Gipfel, 3239 m V. Hoffmann — Herb. Berlin). Botheck am Titlis (B. Beyer). — f. Südalpen. — 7. Südtiroler Dolomiten: Peitlerscharte im Aferstal (Bachlechner), Gunggan im hintersten Lüsen, selten, Villnös (Ostermaier), Schiern (A. Engler 1868, J.Milde — Saxifraga. — Sect. 8. Daclyloides. — § 4. Aphyllae. 297 Herb. Breslau), Drei Zinnen bei Sexten (M. Winkler — Herb. Breslau). — 8. Kar- nisch-venetianische Alpen: Kerschbaumer Alpe (Schonger — Herb. Berlin). Hybridae inter Saxifragas aphylla Sternb. et species gregum antecedentium. S. aphylla X sedoides Strobl, Fl. Admont 11. in Jahresber. d. Staatsgymn. Melk (1882) 21; v. Dalla Torre und Graf v. Samthein, Fl. Tirol VI. (1909) 456; v. Hayek, Fl. Steiermark I. (1909) 705. — S. Angelisii Strobl 1. c. — &. ingrata Huter in Ost. Bot. Zeitschi*. LV. (1905) 195. — Laxe caespitosa, caudiculis numerosis. Folia cuneato-lanceolata integra vel \ — 3-dentata intermixta. Petala sepalis aequilonga, at tertia parte angustiora. Nordsteirische Kalkalpen: Auf dem Sparafeld bei Admont (Angelis nach Strobl). — Stubaier Zentralalpen: In einem kleinen Basen auf dem Bücken des Telferweissen in der Valmingalpe oberhalb Gossensass um 2600 m (Hut er). S. aphylla X muscoides (Bambert) Engl, in Ind. crit. in Verh. d. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 526 (H\ Mon. Gatt. Sax. (1872) 202. — S. aphylla X plani folia Bamb. in d. Verh. der Schweiz. Ges. b. ihrer Vers, zu Samaden 1862. — S. Mureti Bamb. a. a. 0. — Laxe caespitosa caudiculis densissime imbricatim foliatis, caulibus Fig. 67. A — O Saxifraga muscoides All. A Habitus (vom Flimserstein in der Schweiz). B Foliuin. C Pilus folii. D Flos. E, F Petalum. G Floris sectio longiludinalis. — H—N S. aphylla Sternb. H Habitus. J Folium. K Pilus folii. L Flos desuper visus. M Floris Sectio longiludinalis. N Petalum. — O — W S. aphylla X muscoides (Rambert) Engl. ^Linthtaler Alpen im Glarus;. O Habitus. P—R Folia. S Pilus folii. T Flos. C, V Petala ejusdem plantae. W Floris Sectio longiludinalis. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. 298 A. Engler und E. Jrmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. floriferis axillaribus, erectis 3 — 4 cm longis aut unifloris aut e medio paniculatis 2 — 3-floris. Caudiculorum folia novella crassiuscula viridia pilis tenuibus glanduliferis utrinque ob- sita, senescentia tenera partibus apicalibus exceptis brunnea, trinervia, linearia, apicem versus angustata, obtusa, perpauca cuneata, apice trifida vel triloba 5 — 6 mm longa, lacinia intermedia circ. 2 mm longa, lateralia duplo superante; folium caulinum in- fimum interdum trilobum, reliqua atque prophylla linearia obtusa. Flores longius pe- dicellati; receptaculum breve, late turbinatum, pilis tenuibus glanduliferis obsitum; sepala ovato-triangularia, obtusa, circ. 2,5 mm longa, 4,5 mm lata, glabriuscula, erecto-patentia; petala angusta, linearia obtusa, 4 mm longa, vix 4 mm lata, uninervia, citrina; staminum filamenta subulata sepala aequantia. — Fig. 67 0 — W. Kalkalpen der Ostschweiz. Linthtaler Alpen im Glarus, felsige Abhänge am Muttensee auf der Seite des Simmerntales, zusammen mit den Eltern, aber selten (Rambert, Muret — Herb. Berlin). Nota. Haec planta omnibus notis est bene intermedia inter parentes. § 5. Androsaceae Engl, et Irmsch. Folia spathulata vel obovato-cuneata, integra vel apice tri-(raro quinque-jdentata, dentibus obtusiusculis vel subacutis instructa, margine non hyalino-limbata. Inflores- centia racemosa, 4— 7-flora, petala oblongo-obovata vel obovato-cuneata, rotundata, sepalis duplo longiora, alba, vel sepalis paulo longiora, lutea. Dispositio specierum. A. Petala sepalis aequilonga vel paulum longiora 1 90. S. Segui' B. Petala sepala longitudine duplo vel magis superantia. a. Caulis floriferus normalis bene evolutus, interdum ab- breviatus. ct. Caudiculorum folia pilis longiusculis paucis superne ciliata vel pluribus in facie obsita. I. Caules floriferi flaccidi, infra infiorescentiam pluri foliati 191.5. presolanensis. II. Caules floriferi erecti infra infiorescentiam nudi vel raro 1 — 2-foliati 192. S. androsacea. ß. Caudiculorum folia pilis brevibus vel brevissimis glan- dulosis modo sub lente conspicuis dense obsita I. Plantae 5 — 10 cm altae. Foliorum caulinorum pili glandulosi breviores 193. S. depressa. II. Plantae 2 — 4 cm altae. Foliorum caulinorum pili glandulosi longiores. Sepala glanduloso-pilosa . . 194. S. fridmi. b. Caulis floriferus normalis brevissimus vel subnullus. a. Caulis I — 4-florus. Sepala ovata, latitudine sua M/j-plo longiora 195. S. humilis. ß. Caulis subnullus uniflorus. Sepala latissime ovata vel suborbicularia, latitudine sua haud longiora .... 195. S. coarctata. Plantae hybridae inter species gregis Andro- saceae S. androsacea X< S. Seguierii. S. depressa X S. androsacea. 190. S. Seguierii Spreng. Cent. nov. pl. in Mant. prima fl. halens. (4 807) 46 n. 38; (Sax. alpina minima, foliis ligulatis in orbem circumactis, flore ochroleuco Seguier PL ver. I. (1745) 450, t. 6. flg. 3); Haw. Enum. Sax. (1821) 36; Moretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 16; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 25; Sternb. Suppl. II. 1831 63; Koch Syn. ed. I. (1837) 276, ed. 2. (1843—45); Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 198; H. Müller, Alpenblumen (4881) 105, 406; Knuth Blütenbiologie II. 4898) 448: Kohl in Reichb. Jcon. FI. germ. et helv. XXIII. (4 899) 62, t. III: Halber in v. Schlechten- Saxifraga. — Soct. 8. Dactyloides. — § 5. Androsaceae. 299 dal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 154, t. 2690. — 8. angtisti- folia Hall. f. in Ser. Herb. post. n. 289, ined. — S. sedoides DC. Fl. fr. Suppl. (4 815) 54 8, excl. syn. plur. ; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (182 4) 408, pr. p. (var. a); Hegetschweiler in Suter Fl. helv. ed. 2. L (1822) 288 et Reisen (4 825) 4 25; Murith Guide de botaniste, qui voyage dans le Valais (4 810) 94. — S. planifolia y. Seguüri Sternb. Rev. (4 84 0) 28, t. 9, fig. 2. — Dense caespitosa caudiculis brevibus erectis vel ascendentibus ramosis densiuscule foliatis instructa, caulibus floriferis erectis 4,5 — 4 cm longis, nudis vel uni-bi-foliis, 4 — 3-fioris, tota longitudine pilis brevibus hyalinis glanduliferis plus minusve sparsim obsitis. Caudiculorum folia numerosa in petiolum longiusculum sensim angustata, plana, saturate viridia, margine pilis hyalinis brevius- culis glandulosis sparsim ciliata, lamina glabra vel ut margine pilosa, spathulato-lan- ceolata, 4,5 — 2,5 cm longa, 2 — 3 mm lata, obtusa, integerrima, emortua 5 — 7-nervia; folia caulina oblongo-linearia, 8 — 4 2 mm longa, 4,5 — 2 mm lata, sessilia, ut basalia pilosa, bracteae foliis caulinis simillimae. Pedicelli breves, floribus subaequilongi, ut caulis pilosi; flores insigniter proterogyni; sepala ovata, 4,8 — 2 mm longa, 4 — 4,3 mm Fig. 68. Saxifraga Seguierii Spreng. A Habitus (Umbrail). B Caulis fructiferi pars. C Ha- bitus (Albula). D Folium. E Pilus folii. F Flos. 0 Petalum. H Capsula. J Semen. — K—O S. androsacea X Seguierii Brügger. K Habitus (Val d'Arlas am Bernina). L Folium. M Pilus folii. N Flos. 0 Petalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. lata, obtusiuscula, margine ac interdum extus sparsim glanduloso-ciliata, trinervia, nervis sub apice in foveolam confluentibus instructa; petala oblongo-linearia, sepalis angustiori- bus aequilonga vel ea paullum superantia, trinervia, lutea; stamina sepalis aequilonga; ovarium subinferum obovatum, pilis longiusculis in sicco crispulis glandulosis plus minusve obsita, in stilos breves stigmate parvo instructos contractum. Capsula obo- voidea, sepalis suberectis et stilis brevibus divaricatis instructa. Semina subglobosa, laevia, 0,5 mrn longa, atra. — Fig. 68-4 — /. Mitteleuropäisch alpines Element. Hochalpin, auf Schuttfeldern, in Schneetälchen, auf Moränen, an Hängen auf Urgestein. Mitteleuropäisches Gebiet. — Provinz der Alpenländer. — b. Nörd- liche Kalkalpen. — 4. Kalkalpen vom Algäu bis zur Ostschweiz. — Murg- seealpen (Wartmann u. Schlatter). Calveiser A. u. Graue Hörner, vorzugsweise am Verrucano und Flysch (Roth), Glarner Alpen 2300 — 2600 m (Hegetschweiler in Gaudis. Fl. helv. III. 4 4 3. — Rieseten, Bergli, Panixer, Härte, Gulder, Sandgrat, Becken- engrat (A. Roth, Murgtal und Flumser Alpen); Vorab bei Flims um 2800 m (v. Degen). — 5. Titlis und Nordberner Kalkalpen: Rotheck am Titlis (R. Beyer), Faulhorn (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — d. Zentralalpen. — 5. Mitteltiroler und nord- 300 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. ostrhätische Zentral alpen. — 1. St u baier A. mit dem Brenner: Hocheder 2250 — 2780 m (Andr. Sauter — Herb. Univ. Wien), Fotschertal im Seilrain 2200 — 2700 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Längental im Sellraintal um 2öll m (P. Strobl — Herb. Berlin), Zirkelspitze ebenda um 2600 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), am Bosskogl um 2100 m (Einer, v. Hand. -Mazzetti . Karte- joch in Lisenz (v. Heufler), Kamplspitze, Schwarzhorn bei Kematen (v. Handel- Mazzetti), Votschertal und Seejöchl bei Kematen 2200 — 2700 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Widdersberg in Senders (Kern er), am Habicht um 250 aspectu valde differrc videtur. 192. S. androsacea L. Spec. ed. 1 (1753) 399, ed. 2 (1762) 57«; Jacq. Kl. austr. I. (1773) t. 389; Willd. Spec. II. (1779) 641: Lap. Fl. pyr. (1795—1801) 44, Hist. abr. (1818) 230; Sternb. Hev. (1810) 42, t. 9b, Suppl. I. (1822) 11, t. 7 et Suppl. IL (1831) 64 et in Sturm, Deutschi. Fl. (1814) 33 n. 13; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 406; Haw. Enum. (1821) 35; Moretti, Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 14; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 24; Koch, Syn. ed. 1 (1837) 276, ed. 2 (1843) 304; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 197 excl. syn. depressa et var. tridmu Jan.; II. Midier, Alpenblumen (1881) 107, 108; Knuth, Blütenbiologie IL (1898J 14». — 8. »ntltinrrris (Cohmmae) Dulac, Fl. Haut. Pyr. (1867) n. 838; Bubani, Fl. pyr. IL (l'.too) 687. — Densiuscule caespitosa, caudiculis brevibus ascendentibus vel erectis rosulatim Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 5. Androsaceae A 9 J Fig. 69. A — // Saxifraga presolatiensis Eng!. A Habitus. B Flos. C Floris Sectio longitu- ilinalis. D Petalum. E Capsula. F Semen. 0 Folium. H Pilus folii. — J—M S. androsacea L. f. tridentata Gaud., specimen elongatum (Watzmann in den Salzburger Alpen). ./ Habitus. K Capsula. L Semen. M Seminis Sectio longitudinalis. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. 304 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. foliatis ramosis instructa. Caules floriferi plerumque 2 — 6, rarius — 13 cm longi, crassiusculi, nudi vel pauci-(4 — 2-)folii, 4 — 2 (rarius 3 — 5)-flori, pilis patentibus hva- linis glanduliferis obsiti. Caudiculorum folia rosulas laxiusculas patulas formantia, in petiolum brevem latiusculum vel longum sensim angustata, margine ac rarius superne lamina pilis hyalinis longiusculis glanduloso-ciliata, lanceolato-spatbulata vel obovato- cuneata, 7 — 25 mm longa, 3 — 6 mm lata, integra, vel apice 3- (rarius ö) dentata, dentibus brevibus acutis, medio lateralibus duplo longiore, emortua tantum 5 — 4 I -nervi*; folia caulina, sessilia, remota, oblongo-lanceolata, integra, ö — 7 mm longa, 1,5 — 2 mm lata. Bracteae foliis caulinis simillimae; pedicelli stricti, plus minusve glanduloso-pubes- centes; receptaculum turbinatum, demum semiovoideum, densiuscule glanduloso-pilosum; flores proterogyni, demum autogami; sepala ovata, 1,5 — 2 mm longa, 1 — 1,3 mm lata, obtusa, margine ac extus basi breviter glanduloso-ciliata, nervis sub apice in fo- veolam confluentibus instructa; petala obovato-oblonga vel cuneato-obovata, 4 — 7 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, obtusa vel paulum emarginata, superiore parte reflexa, trinervia, sepalis duplo-triplo longiora, alba, basi virescentia; stamina sepalis aequilonga; ovarium inferum obovoideum, in stilos 1,5 mm longos erectos stigmate majusculo coronatos contractum. Capsula obovoidea 4 — ö mm longa, sepalis erectis et stilis divaricatis sepala superantibus instructa. Semina ovata, sublaevia, 0,6 mm longa, nigra. Dispositio formarum. A. Formae laxae. Caulis floriferus 2 — 13 cm longus, 4 — 5-florus. a. Caudiculorum folia integra f . 1 . integrifolia. b. Caudiculorum folia pro parte vel omnia tri-quinque- dentata f. 2. tridentata. B. Formae compactae. Flores solitarii rarius bini. a. Caudiculi breves 3 — 5 cm longi f. 3. uniflora. b. Caudiculus subnullus. Flores subsesiles f. 4. pygmaea. f. I. integrifolia Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 24. — S. androsacea L.: Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 63, L 142; Halber in v. Schlech- tendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 156, t. 260. — 8. andro- sacea y. longifolia Gaud. Fl. helvet. III. (1828) 115. — S. tenera Sternb. Rev. (1810) t. 9b excl. descr. — 8. androsacea a. Linnei Sternb. Rev. Sax. Suppl. II. (4 83 4) 64. — S. lanceolata Kit. Addit. ed. Kanitz in Linnaea (1863) 476. — S. androsacea er. integrifolia Beck, Fl. v. Niederöst. (1892) 678. — Folia caudiculorum omnia integra, oblongo-lanceolata vel oblongo-cuneata. — Fig. 70 4, B. Oft ausschließlich, oft auch mit der zweiten Form gemeinsam vorkommend, f. 2. tridentata Gaud. in Meisn. Anz. (1818) 67 et Fl. helvet. III. (1828) II -i: Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 24. — S. pyrenaica Scop. Fl. carn. ed. 2 I. (1772) 296. — S. androsacea Jacq. Fl. austr. (1773) t. 389; Sternb. Rev. t. Ha, f. 4 et in Sturm, Fl. Deutschi. 33 n. 13. — S. androsacea ß. trifida Haw. Enum. Sax. (1821) 35. — S. androsacea latifolia Sternb. Rev. Sax. Suppl. I. (1822) 4 1, tab. 7. — «S. androsacea ß. Halleriy y. Scopolii} d. brevipes Sternb. Rev. Sax. Suppl. II. (188 4) 64. — S. //'- drosacca f. pyrenaica (Scop.) in Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 4 98. — S. androsacea ß. typica Beck, Fl. v. Niederöst. (4 89 2) 678. — Folia caudiculorum pro parte vel plurima tri-quinquedentata. — Fig. 69/— Jl/, 70(7 — //. Vorkommen wie bei f. 4 . f. 3. uniflora Wulf, (sub titulo varietatis) in Fl. nor. ed. zool. bot. Ges. Wien (4 858) 464. — S. androsacea var. uniflora Krylow in Acta horti Petropolitani \\l. (4 902) 4 6. — Folia integra oblonga vel sublanceolata, obtusiuscula, basin versus <*unea- tim angustata, 3-(raro 5-)nervia, 5 — 4 0 mm longa, 4,5 — 3 mm lata. Cauliculi erecti, 3 — 5 cm alti, foliis 4 — 3 lineari-oblongis, sessilibus praediti. Flores solitarii, rarissime bini. — Fig. 714— D. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 5. Androsaceac. 305 Vorkommen im subarktischen Asien und in hohen Alpen. f- *• pygmaea Hornung in Hausmann, Fl. v. Tirol (1854) 1432; Koch, Svn. Fl. Germ, et Helv. ed. 1 (1837) 276 sine nomine. — 8. aiidrosacea var. subacaulis C. H. Schultz in Flora XVI. (1833) 632 ßine descr. — S. androsacca J. ntma Pacher u. Jabornegg, Flora von Kärnlhen I. Teil III (1887) 50. — S. androsacea »y. pul- vinata densissime caespitosa uniflora regionibus altioribus convenit« Reichb. Fl. gerin. exs. n. 281, Fl. exe. (1832) 870. — Humilis. Caudiculorum l'olia haud ultra 8 — 10 min longa. Flores solitarii vel bini minores, subsessiles. — Fig. 1\E — /. In der nivalen Region der höchsten Alpen und im subarktischen Gebiet. Nota. Formae 2) nomen tridentata Giiud. aeeepimus, quod S. pyrenaica Scop. sub titulo speciei descripta est et alia nomina huic formae Saxifragae androsaccae attributa fuerunt. Quorum norninum antiquissimum tridentata Gaudin prael'erimus. Clarissimus Sternberg in revisionis Saxifragae supplemento II. p. 64 loco formae unius tridentata formas tres ß. Halteri, y. Scopolii, if. brevipes distinxit Quam autera hae formae exaete distingui non possint et inter se transeant, eas negleximus. Subarktisch-mitteleuropäisch-alpines Element. In Schneetälchen, auf humusreichen, etwas begrasten Triften, an feuchten Felsen vorzugsweise auf Kalkgesteinen, auf reinen Kieselsubstraten hier und da fehlend, so im Zug der Zillertaleralpen und Tauern auf reinem Zentralgneiß oder Granit. (Nach v. Dalla Torre u. Graf Sarnthein.) Subarktisches Gebiet. — A. Provinz subarktisches Asien. — Öst- licher Altai, auf dem Tschuja-Joch zwischen dem Kara-Kol-See und den Quellen des Schavla, zwischen den Quellen des Tötö und Tschagan-Usun — nach Krylow — f. uniflora; auf dem Aradanski-chrebet (Krylow). — Ostsibirien. — Raikalien: im Bezirk Irkutzk, auf den Sajanensischen Bergen, Oberlauf des Ircul und der Oka (V. L. Komarow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg u. Berlin — f. integrifolia) ; ebenda (Lessing — Herb. Akad. St. Petersburg — f. uniflora). Außerdem »Scabinensisches Gebirge« (Lessing — Herb. Berlin, fälschlich als 8. Merkii). Mitteleuropäisches Gebiet. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Zentralfranzösisches Bergland. — Cantal: Puy-Mary, Pas de Roland (Heribaud — Herb. Rouy); Aude: Oberes Tal der Aiguette (Gautier). G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: nicht häufig, z. B. Val d'Eyne (P. Bubani — Herb. Genua, Berlin), Vallee de Planes (P. Bubani — Herb. Genua, Berlin). — Zentralpyrenäen: nicht häufig, z. B. Pic Blanc (Bord«M*e — Herb. Berlin), Gedre (Bord er e — Herb. Berlin), Pic de Sallettes (Bordere — Herb. Berlin), Vignemaie (de Jouffroy — Herb. Univ. Wien), Pic du midi (Deville nach Bubani), Mont Perdu (Ramond, Bordere nach Bubani). H. Provinz der Alpenländer. — b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Oster- reichische und Nordsteirische (Eisenerzer) Kalkalpen: Schneeberg bis 2000 m (Pokorny — Herb. Breslau, Witasek — Herb. Univ. Wien), Dürrenstein (v. Wett- stein — Herb. Univ. Wien); Oberösterreich: bei Windischgarten um 2000 m (Ober- leitner in F. Schultz et F. Winter, herb. norm. n. 52), unterm Gunkeneck bei Oblarn (v. Gottlieb-Tannenhain — Herb. Univ. Wien), Vorderstoder Loigestal (Niederader — Herb. Univ. Wien); Kirchdachalpe im Hinterstoder 1 700 in (Dürrnberger — Herb. R. Beyer). Rax-Alpe (Luthner u. a. — Herb. Breslau , Heukuppe (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Prebichl und Reichenstein bei Vordernberg (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Hochzinödl bei Hieflau (v. Wett stein — Herb. Univ. Wien); Hochschwab (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 2. Salzburger Kalkalpen: Unters- berg bei Salzburg (Hoppe, Hinterhube r u. a. — Herb. Berlin); Schafberg (Thal- heim — Herb. Berlin), Kammerlinghorn um 2300 m (Eysn — Herb. Univ. Wien), Birnhorn in den Steinbergen, 2634 m (F. Ho ff mann — Herb. Berlin); Gull bei Hallein (Vierhapper — Herb. Univ. Wien); Dachstein (Schultz, Caec. Schoenlein, F. Hoff- roann — Herb. Berlin), Kalkspitz bei Srhladming (Breidler — Herb. Univ. Wien), A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Krabryophyta siphonogaua) 117. Saiiflraga. 20 306 ^- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Lämmerkar bei Schladming (Eberwein — Herb. Univ. Wien); Watzmann um 2300 m (A. Engler 1872 — Herb. Berlin), am Schneibstein im NO. des Königsees, 2200 — 2275 m (F. Hoffmann, Diels — Herb. Berlin), Jaenner bei Berchlesgaden um 1035 — 2000 m (Einscle in Fl. Gall. et Germ. exs. n. 4 256). — 3. Mittelbairische und Nordtiroler Kalkalpen: Kaiserfelden im Kaisergebirge, 1700 m (Kerner), Kilzbühel, 1300 — 1950 m (Unger); Rote Wand bei Schliersee, 1700 — 1900 m (Molenei". A. Engler 1871 — Herb. Berlin); Knorrhütte a. d. Zugspitze (F. Hoffmann — Herb. Berlin), 2890 — 2924 m (Schlagintweit — f. pygmaea); Plattenbrunnen untenan Aggenstein (E. Kugler — Herb. Breslau' — f. tridentata); Sonnwendgebirge bei Jen- bach, am Hochiss, 2290 m (v. Handel-Mazzetti); Alpe Zerein am Sonnwendjoch (J. Woynar — Herb. Univ. Wien); Kalkkögeln bei Innsbruck, 1700 — 2300 in (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Nockspitz bei Innsbruck (11. v. Uechtrilz — Herb. Breslau), Haller Salzberg b. Innsbruck, 1550 m (Murr — Herb. Berlin : Schiefergebirge bei Telfs und Zirl (Andreas Sauter), Roßkogel, Praxmar, 1650 m (Kerner). — 4. Westliche Kalkalpen vom Algäu bis zur Westschweiz: Im Algäu verbreitet von 1500 — 2000 m, z. B. Kemptener Hütte (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Rauheck (Molendo, Fr. Caflisch — Herb. Berlin), Brandner Ferner (Kotscbj — Herb. Berlin), Säntis (Wie 1 and — Herb. Berlin). Verbreitet in den Murgtaler und Flumser Alpen bis 2400 m, in der Ghurfürstenkette, St. Gallen und den Glarner A., bei Breitmantel auch f. tridentata (A. Roth, Murgtal u. Flumser A.). Kinzigalp im Kinzigkulm an der Grenze von Uri und Schwyz (Hieronymus — Herb. Berlin); um Engelberg, z. B. Hutstock (Freund — Herb. Berlin). — 5. Berner Kalkalpen: Stock- hornkette (Gornigel — Herb. Berlin), Faulhorn (W. Winkler, Hieronymus, F. Hof f- manh — Herb. Berlin). — 6. Waadtländer und Nordsavoier Alpen: Alpen von Bex, z. B. Paneyrossaz um 2200 m (Diels, A. Engler 1898 — Herb. Berlin), Plan Neve (Herb. Berlin); Nordsavoier A. : verbreitet z. B. Pointe du Midi, Töte du Geant, Porte de l'Hiver, Pointe de Patnaly, Mont de Grange (Briquet), Cornette de Bise (Penard, Briquet), Grammont (Jaccard), Dent d'Oche, Signal d'Entre II. Pertuis (Pugel), Hautforts, Roc d'Enfer (Puget); Mont Vergy, 1600 — 1900 m (Guillemin, Th. v. Heldreich — Herb. Berlin), Mont Brezon (Guillemin — Herb. Berlin), Mont Meri, 2600 m (Th. v. Heldreich — Herb. Berlin). — d. Zentralalpen. — 1. Ost- steirische A.: Westseite des Lantsch (t. Wettstein — Herb. Univ. Wien). — 2. Norische Alpen: Koralm (Graf), Flatnitzer Alpen, hier auch f. uniflora Wulfen 1769, Wintertal, Reichenauer Alpen, Falkart (Wulfen); Wildfeld b. Leoben auf Grau- wacke um 2100 m (Breidler — Herb. Univ. Wien). Gipfel des Eisenhut um 2500 m (A. Engler 1869 — Herb. Berlin), Stangalpe um 2441 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Königstul bei Turrach, 2400 m (Fest — Herb. Univ. Wien). — 3. Niedere Tauern: Seckauer Zinken um 1900 — 2398 m (Strobl, L. Derganc in v. Hayek, Fl. stir. exsicc. n. 222, R. Beyer), bei Kalwang (Strobl — Herb. Breslau), Hoch- Reichart (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 4. Hohe Tauern mit den Zillertaler und Defregger Alpen: Velber Tauern (Traunsteiner — f. pygmaea). Um Gastein, so Gamskarkogl, 2500 — 2900 m (Schweinfurth, Fürstenwerther — Herb. Berlin . Malnitzer Tauern (Pacher — Herb. Univ. Wien). Um den Großglockner verbreitet, z.B. Pfandelscharte um 2300m (üiels, A. Engler 1896 — Herb. Berlin), Kaiser Törl (A. Engler 1869 — Herb. Berlin), Bergertörl bei Kais, gegen das Leitertal. 2500 — 2600 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Dorferalpen am Kaiser- tauern (Herb. Berlin), Redschitz bei Heiligenblut (v. Rottenberg — Herb. Berlin), auf dem Kloben (v. Handel-Mazzetti — f. pygmaea); Krimmler Tauern (Kotschy — Herb. Berlin); Wolfendorn gegen den Brenner, 2775 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin — mit f. pygmaea), Amthorspitze (Witasek — Herb. Univ. Wien). Auf der Südseite der östlichen Tauern auf allen Alpen des Mölltales (Pacher), überall in den Malnitzer Alpen (Hackl — hier auch f. pygmaea), am Kapponig (Pacher — mit f. pygtn Alpen um Kanning und in der Maltein (Kohlmayer), Lanisch im Katschtal (Jabornegg). — 5. Mitteltiroler und ostrhätische Zentralalpen. — 1. Stubaier A.: See- Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 5. Androsaceae. 307 jöchl bei Keniaten, 2400 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), auf dem Kalkgebiet häufig; zwischen dem Navis- und Wattens-Tal (A. Kern er — Herb. Berlin). Am Brenner (R. Fritze — Herb. Berlin). — 2. Sarntaler A. : Zieltal (Götsch), Spronsertal gegen Lazins (Leybold); oberhalb Schalders (Bachleitner). — Nach v. Dalla Torre und Graf Sarnthein Fl. v. Tirol. — 3. Oetztaler A. : Kühetai (Pey- ritsch), Vent (Tappeiner). — Nach v. Dalla Torre und Graf Sarnthein FI. v. Tirol. — 4. Nord- und ostrhätische A. mit östl. Montafon und Silvretta: Arrez- Joch bei Tösens im Oberinntal auf kalkhaltigem Bündner Schiefer, 2560 m (v. Handel- Mazzetti), Gmeiertal zwischen Pfunds und Paznaun auf dem Plateau der Ochsenberg- alpe um 2500 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). Im Unterengadin nicht selten, z. B. Motta Naluns, Val Lischanna, gegen Piz Catschen und Piz Minschun, Piz Lat, Piz Astras usw. (Killias, Fl. des Unterengadin). — 5. Ortler A.: Stilfser- joch, Ferdinandshöhe (A. Engler 1907, Witasek), Dreisprachenspitze (A. Engler 1871), Ortler (Kotschy — Herb. Berlin); Alpen von Bormio häufig, so z. B. Val dei Vitelli, Valle Sarluz, Piz Umbrail (v. Bainer — Herb. Berlin); Valle Forcola fraelese, Monte Sobretta (B. Beyer), Valle Alpisella fraelese, Col de Casaima (E. Cornaz — Herb. Breslau), Martelltal: Zufallhorn (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Mte. Tonale (R. Beyer). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und westrhätische A. mit den Adula-AIpen: Albula, am Hospiz (Behnsch — Herb. Breslau, F. Hoffmann, Retzdorff — Herb. Berlin), Oberengadin, z.B. bei St. Moritz (W. Winkler — Herb. Breslau); Casana-Paß (v. Strampff — Herb. Berlin); Hinteres Val Saluver, 2600 m (H. W. Himburg — Herb. Berlin); Piz Longhin (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien); am Morteratschgletscher (A. Engler 1868 — Herb. Berlin); Tschüffer im Val del Fain A. Kngler 1868); Piz Languard um 2800 m (A. Engler 4868, Boneberger); Val Arlas nächst dem Berninapaß, 2600 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien); Berninapaß, 2750 m (Rubel, A. Engler, v. Handel-Mazzetti). Im Puschlav besonders auf Kalk, nicht überall, auf Urgestein sehr selten, typisch für N-exp. Geröllhalden, z. B. auf dem Kalkband des Canzianopasses von 20'50 — 2520 m, auf dem Bödeli des Sassalbo, auf der Alpe Bregaglia, am NE-Ausläufer des Piz d' Arlas um 2580 — 2680 m u. a. a. 0. (Brockmann-Jerosch). — 2. Südglarner und Lepontinische Alpen. Ver- breitet von 1750 — 2800 m; Val Blenio, Piz Molare; Piora und Camoghe; Val Tremola; St. Gotthard; Furca (Geheeb — Herb. Berlin), Val Bedretto; Val Verzasca; Val >de Peccia, 1750 — 2500 m; Passo di Naret; Passo Campolungo ; Val Bavona; Forca di Bosco; Val Campo Maggia (ausführlicher bei Chenevard, Catal. PI. vasc. du Tessin). Alpen von Val Onsernone. — 3. Südberner Alpen: Im Berner Oberland gemein (L. Fischer); z. B. Bonderspitz bei Adelboden, 2548 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), auch Beialp, Gredetschtal, Lötschental, Alpen von Rarogne, Gemmi (F. Hoff mann, Loesener — Herb. Berlin), Loueche, Tsallant sur Ayent, Mt. Fully (Thomas) u. s. f. I. Penninische und südliche Savoier Alpen. — a. Walliser Alpen: Verbreitet von 1800 — 3000 m; Furka, Grjes (Lagger — Herb. Berlin), Nufenen-Paß (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Gerental, Merezental, Blinnental, Albrunn, Bitterpaß (H. Jaccard); Simplon (Favrat), Alpen von Saas, Hörnli. Um Zermatt (Bolle, Bamberger, Goeppert — Herb. Breslau), Findelen, Riffel (A. Eng ler 1870), Schwarz- see, Gornergrat, 3136 m (A. Engler 1870, F. Hoffmann — Herb. Berlin), Gruben (Murith), Mt. Noble (Rion), Arolla (H. Jaccard), Vcnde (Rion), Thcodulpaß (R. Beyer), Thyon, Chanrion, Chermontane, Gietroz, Mauvoisin (Jaccard), Pierre ä voir (Rion), Valsorey (Correvon), St. Bernhard (Th. v. Heldreich, F. Hoff mann — Herb. Berlin). Col Ferret (Favrat), Saleina, Orny, Catogne (H. Jaccard), auch auf der Südseite ver- breitet, z. B. Col d'Ollen und Großer St. Bernhard (Vaccari). Massif de Mordes (Jaccard). — b. Südliche Savoier Alpen mit dem Mont Blanc*. Col de Bahne (F. Ho ff mann — Herb. Berlin), Vieux Emosson, Bassin du Trient (Jaccard), Pierre Pointue am Mont Blanc (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Kleiner St. Bernhard: Lac Verney, Lac Sans Fond, Lancebranlette (2900 m), Mt. Colmat (3000 m), Col de Chavannes (Vaccari); Courmayeur (Berard); Col de Fenetre (C. Nägeli). — 6. Südwest- iO* 308 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. alpen. — 1. Grajische Alpen: Ziemlich verbreitet von 1600 — 3000 m; z. B. Vallons de Comboe und d'Arbole (Vaccari), Becca de Nona, Lac de Chamole (Vaccari), Cogne, Matten südlich Charanis um 2350 m (Diels, A. Engler 1898 — Herb. Berlin), Col de Cogne (B. Beyer), bei den Moränen von Tersiva um 2800 — 3100 m (Vaccari); Mt. Emilius, zwischen Col des Capucins und la Pointe um 3300 — 3550 m (Vaccari), Val des Bhömes, Col dela Fenetre de Tei (B. Beyer); Val de Grisanche, Alp Vieille über Bonne (B. Beyer); Mont Cenis, bei Savalin (Huguenin — Herb. Berlin); Bonche am Mt. Cenis (Bostan — Herb. Beyer); Petit Mt. Cenis (Bostan); Col Blegier und Col Assiette im Valdenser Gebiet (Bostan — Herb. B. Beyer); Bet, Val S. Martin, Val Pellice, Gianna (Bostan — Herb. Beyer); Val Grana; Giogo del Mulo und Colle Vallonetto (B. Beyer); Val Varnita, Anstieg zum Mt. Viso (B. Beyer). — 3. Dauphine-Alpen: Verbreitet von 2000 — 2500 m, z. B. Arcines, les Bochilles, Pic Chenaillier am Montgenevre, Terre- niere sur Cervieres, St. Veran (Lannes), Lautaret, Col du Galibier (H. Graf Solms — Herb. Berlin). — 4. Seealpen. Ziemlich verbreitet von 2000 — 3000 m: Mt. Antoroto, Cima Bevelli, Mt. Mongloje, oberhalb Viozene, Bochin Brignola, Cima delle Saline, Monts Carsene, Castello Juvolai, Vallon del Creus, Vallee de Pesio, Alpen von Tenda, zwischen den Bergen Scandai und Macruera, Vallon de Valmasca, Col delle Finestre (Bourgeau pl. alp. marit. 4 861 n. 168), zwischen Lac Brocau und Col delle Bovine, am Fuß des Argentera, Costa Bella del Piz, im oberen Bassin der Stura, Col del Ferro, Boche grande sur Esteng, Col de la Braisse, u. a. O. (Ausführlich bei Burnat Fl. Alp. mar. III. (1899) 253. — f. Südliche Kalkalpen. — ■ 2. Bergamasker Alpen: Mte. Canda im Val Sassina, Val Sasso, Passo di Cigola (B. Beyer). — 3. Judicarische Alpen: Val Ledro (Kotschy — Herb. Berlin). — 4. Brenta-Gruppe und Nonsberg: dretta Careser im Val di Sole (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien); Bocca di Brenta, 2500 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 6. Trientinisch-Veroneser Alpen: Monte Bondone, unter den Felsen des Doss d'Abramo (Gelmi — Herb. Univ. Wien ; Monte Baldo, Nagospitze (A. Engler 1870 — Herb. Berlin), Montalon im Valsugana (Ambrosi — Herb. Breslau). — 7. Südtiroler Dolomiten: Schiern (Schonger — Herb. Breslau, A. Engler 1868 u. a. — Herb. Berlin), Langkofeljoch (F. Hoff- mann — Herb. Berlin), Puflatsch (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Vajolettal, 2200 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin — mit f. pygmaea), unter dem Tschagerjoch -Paß, 2200 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). Fassa-Tal, Antermoja-See, 2300 m (Val de Lievre — Herb. Univ. Wien — mit f. pygmaea), Col di Cur in Padonzuge auf Augitporpbyr, 2500 m (v. Handel-Mazzetti — mit S. depressa Sternb. , Mte. Cavalazza bei San Martino di Castrozza um 2500 m (v. Degen). Hinter dem Prngser See um 1500 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), bei Sexten, Fischleintal (A. Engler 1877), Tre Sassi bei Ampezzo (v. Sonklar — Herb. Univ. Wien , Forcella Ombriciol (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 8. Karnisch-venetianische A. mit Dobratsch und Gailtaler A.: Helm (Glimmerschiefer) bei Sexten, 2400 m (Diels, A. Engler 1896 — Herb. Berlin), Lesachtaler Alpen (Jabornegg), Frohn und Luggauer Alpen; Plöcken; Kühweger Alm gegen den Gartnerkofel (Beiner und Hohen- wart), Beinkofel (Kohlmayer), Troghöhe bei Tröpolach und Boßkofel (Pacher), Do- bratsch (Willkomm — Herb. Genua). Verbreitet in Carnia oberhalb 1600 m, z. B. M. Pleros, Valli di Giaf di Suola; M. Clapsavon, 2460 m. M. Coglians, 2782 m (Gortani). Sappada, am Scheibenkofi, 2000 m (F. Ho ff mann — Herb. Berlin). — 9. Südost- liche Dolomiten. — 2. Julischc Alpen: Luschariberg (Wulfen . Reib! (Niederist . Wischbachalm (Zwanziger); Manhart um 1800 m (A. Meebold, F. Hoffmann — Herb. Berlin). Ledine am Triglav, 2600 m (Herb. Univ. Wien). — 1. Karawanken: Ortatscha, Seleniza, Loibl, Matschacher Alm (Kokeil), Obir, beim Knappenhaus selten (Jabornegg), Petzen (von Weiden). — 3. Steiner oder Sanntaler A.: Verbreitet nach v. Hayek Fl. v. Steierm. K. Provinz der Karpathen. — a. Westkarpathen. — 1. Nördliche Zentralkarpathen: Liptauer Kalkalpen; Koscieliszkotal Fritze — Herb. Breslau), auch im Kies des Dunajec (Sagorski und Schneider), Pyszna (v. Uechtritz, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 5. Androsaceae. 309 A. Engler), Czerwony Wierch (Sagorski), Giewont (Herbich). — Auf Granit in der hohen Tatra: Zawrat (Sagorski), Magura (Herbich), Toma nowa (Berdau), Swislöwka und Bialytal (Seidl), Malolaczniak um 1750 m (E. Woloszczak Fl. polonica exs. n. 52 9), auf dem Murem bei Javorina (Vatke — Herb. Berlin1, zwischen den Bergen Novy und Havran (Limpricht — Herb. Breslau), Meeraugenspitze, beim Froschsee (VVilms — Herb. Berlin), um 8300 m (Lingelsheim — Herb. Breslau), in Felkertal an den Hängen der Gerlsdorfer Spitze (A. Scherffel), Mlinicatal (Sagorski), Polnischer Kamm, 2200 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Trichter-See, Grüner See (Läng — Herb. Breslau), großes Kohlbachtal (A. Engler 1864 — Herb. Berlin, kleines Kohlbachtal um 1800 — 2000 m (Weberbauer — Herb. Breslau), Miltelgras- turm um 1950 m (W.Wagner — Herb. Breslau, Lingelsheim — Herb. Breslau), Kriwan (Haussknecht — Herb. Berlin). In den Belaer oder Zipser Kalkalpen: Kupfer- schäcbte (Sagorski), Kopapaß (Sagorski), auf den Leiten (Wahlenberg). — 3. Süd- liche Zcntralkarpathen: Djumbir um 1800 m (Lingelsheim — Herb. Breslau), Rohac, Rackova (Wahlenberg), Choc (Szontagh). — b. Ostkarpathen. — 1. Waldkarpathen: Marmaros, Borsaer Alpe Petroza (L. Vagner). — 2. Rodnaer Alpen: Korongisului, 1900 — 1994 m auf Kalk (Weberbauer — Herb. Breslau), Malten des Stislu um 1500 m (Weberbauer — Herb. Breslau), Gipfel des Galatin (v. Degen). — 8. Burzenländer Gebirge: Injen und Bucsecs (Th. Kotschy, PI. transs. herb. Schott n. 321), Bucsecs, Westabhang des Bucsivia um 2000 m (Weber- bauer — Herb. Breslau), Ende der Malojester Schlucht, am La Omu um 2200 m (Limpricht — Herb. Breslau), Gipfel des Bucsecs um 2500 m (v. Degen); Königstein, Crepatura um 1300 — 1400 m (Weberbauer — Herb. Breslau). — 9. Transsil- vanische Alpen: Kerz havasai, am Bullea-See um 2000 m (Zsaly — Herb. v. De- gen), Fogarascher Alpen (M. Winkler — Herb. Breslau), Arpascher Alpen (C. Andrä — Herb. Berlin). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — Westpontische Ge- birgsländer. — c. Moesische Unterprovinz: auf steinigen Triften des Musallah im Rhodopegebirge bei 2000 m (A. Wagner — Herb. v. Degen). 193. S. depressa Sternb. Rev. Sax. (1810) 42 tab. 11a, fig. 5; Suppl. II. (1831) 64; Haw. Enum. Sax. (1821) 31; Ser. in DG. Prodr. IV. (1830) 24; Handel-Mazzetti in Österr. Bot. Zeitschr. LV. (1905) 69; v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Fl. v. Tirol VI. 2. (1909) 453. — S. androsacea »forma insignis foliis cuneatis apice dila- tatis dentatis oblusissimis, solo granitico nascens« Facchini in Zeitschr. Ferdinandeum Innsbruck 3. Folge V. (1855) 47. — S. androsacea L. pr. pte. in Bertoloni, Fl. ital. rv. (1839) 499; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 197. — S. androsacea var. depressa Eichenfeld in Verh. zool. bot. Ges. Wien XLV. (1895) 42. — S. fassana Handel- Mazzetti in Österr. Bot. Zeitschr. LIV. (1904) 277 c ic. p. 238. — Laxiuscule cae- spitosa, caudiculis ascendentibus saepe ramosis inferne dense, superne rosulatim foliatis. Caules floriferi stricti 5 — 10 cm longi, nudi vel folium parvum tridentatum gerentes, 1 — 7( — 11)-flori, pilis minimis glanduliferis plus minusve dense vestiti. Caudiculorum folia inferiora fuscobrunnea, rosularia viridia, crassiuscula, utrinque dense pilis glanduliferis brevissimis minimis modo sub lente conspicuis e cellulis 4 — 5 lati- tudine aequilongis compositis scabriuscula, late oboVato-cuneata, in petiolum brevem vel laminae subaequilongum sensim angustata, 7 — 13( — 30] mm, longa, 7 — 10 mm lata, apice tridentata, rarissime quinquedentata, dente medio subobtuso lateralibus ob- tusis duplo vel triplo longiore. Bracteae integrae vel infimae tridentatae, 6 — 11 mm longae, 1,5 — 4 mm latae. Pedunculi inferiores 1,5 — 2,5 mm longi, superiores bre- viores, ut caulis pilosi; sepala suberecta, ovata 1,5 — 2 mm longa, 1 — 1,3 mm lata, obtusa, margine ac extus pilis brevissimis glanduliferis plus minusve sparsius obsita, nervis tribus sub apice plerumque confluentibus instructa; petala obovato-cuneata, 3 — 4,5 mm longa, 1,5 mm lata, sepalis duplo longiora, trinervia, alba; stamina sepalis subaequilonga; ovarium inferum obovatum extus pilis brevissimis glandulosis sparsius obsitum in stilos longiusculos staminibus aequilongos erectos stigmate parvos instructos 310 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 70. A — H Saxifraga androsacea L. J, B f. integrifolia Ser. A Habitus (Salzburgs Alpen). B Pilus folii. C—H f. tridentata Gaud. C Habitus speciminis minoris. D FIos. E Pilus folii. F Habitus speciminis parvi. O Flos. H Pilus folii. — J—L S. tridens Jan. / Habitus (Abruzzen). A' Flos. L Pilus calycis. — M — P S. depressa Sternb. M Habitus (Padon in Südtirol). N Flos. Ö Calyx. P Pilus folii. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 5. Androsaceae. 311 contractum. Capsula subglobosa stilis divaricatis et sepalis erectis instructa. — Fig. 10M—P. Nota. S. dcpressa Stemb. a S. androsacea beno differt habitu robusto, foliis crassis ma- joribus glanduloso-pilosis. S. androsaceae folia parte superiore vel margine tuntum pilis paucis longis oculo haud armato visibilibus instructa sunt; Saxifragae depressae folia tota superficie pilis minimis glanduligeris obsita sunt. Ostalpines endemisches Element der Fassaner Eruptivgesteine, auf feinem feuchten Detritus an den Nordabhängen. Südliche Kalkalpen: Südtiroler Dolomiten: Fassa, am Padon zwischen Fassa und Buchenstein um 2400 m (v. Handel-Mazzetti auch in J. Dörfler, Herb, norm. n. 4878); Porta Vescovo im Padonrücken, auf feinem Detritus von Angilporphvr, 2350 — 2550 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Col di Cuc 2500— 2550 m (v. Handel-Mazzetti), Sasso di Dam und Sasso di Rocca bei Alba 2300 — 2 600 m (v. Handel-Mazzetti), Marmolata (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien), S. Martino di Castrozza (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien), Monte Ceremana bei S. Martino auf Schiefer (v. Sardagna), Colbricon an nassen Wänden um 2400 ra (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Cima di Bocche zwischen Porphyrfelsen 2300 — 2500 m, Monte Castellazzo, auf Dolomit 2100 m (Eichenfeld), Ostfuß des Sass Nero im Contrin- tal 2480 m und Passo le Sella bei Pellegrino, 2500 m (Rudel), Hintergrund des Monzonitales um 2500 m (Wagner — Herb. Berlin, v. Sardagna — Herh. Univ. Wien), Scharte zwischen Fleimstal und Valsugana um 2500 — 2550 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Berlin, Univ. Wien). 1 94. S. tridens Jan ex Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 198. — S. androsacea L. var. tridens (Jan) in Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 198. — 8. androsacea var. tri- dentata Auct. Florae Italiae centralis, non Gaudin. — Densissime caespitosa caudiculis brevibus 1 — 1,5 cm longis ramosis superne rosulatim foliatis instructa. Caules floriferi erecti, humiles, modo 2 — 4 cm longi, nudi vel uni-bifoliali, pauci-(l — 3)-flori, tota longitudine pilis hyalinis glanduliferis in sicco crispulis plus minusve obsiti. Caudicu- lorum folia margine ac lamina pilis brevibus glanduliferis medio cellulis rectangularibus non quadratis compositis densiuscule obsita, obovato-cuneata, 6 — 19 mm longa, su- perne 2,5 — 4 mm lata, apice trifida vel tridentata, laciniis vel dentibus obtusis latera- libus medio duplo minoribus instructa, sessilia, folia caulina oblonga vel oblongo-linearia, tridentata vel integra obtusa, 5 — 7 mm longa, 1,5 — 2 mm lata. Pedicelli breves, ut caulis pilosi; sepala ovata, 1,5 — 2,2 mm longa, I — 1,5 mm lata, obtusa, margine ac extus etiam superne densiuscule brevissime glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluentibus; petala oblongo-obovata vel obovato-cuneata, 5 — 7 mm longa, 1,8 — 2,0 mm lata, obtusa, trinervia, alba; stamina sepalis aequilonga; ovarium inferum ob- ovatum extus dense glanduloso-villosum in stilos erectos longiusculos staminibus aequi- longos stigmate parvo coronatos contractum. — Fig. 70.7 — L. Nota. Haec specics magis ad Saxifragam depressam quam ad S. amlrosaceam appro- pinquat. A priore differt statura semper multo minore et ibliorum caulinorum pilis glanduli- feris longioribus. A Saxifraga androsacea differt insuper sepalis extus ad apiccm usque glan- duloso-pilosis. Mitteleuropäisches Gebiet: Provinz der Apenninen: Abruzzen: Prov. di Teramo: Gran Sasso d'ltalia, auf dem Campo Pericoli, um 2200 m, auf Kalk (Andrea Fiori in Fiori et Beguinot, FI. ital. exs. H. n. 1057); Femina morla um 2000 m (Huet de Pavillon — Herb. Berlin), Mte. Majella (Porta et Rigo, it. II. ital. n. 58), am Fuß von Kalkfelsen 2000 — 2500 m (Rigo, It. ital. V. n. 88), oberhalb Casamanico auf der Alpe >alla Rapina« um 2300 — 2400 m (E. Levier, PI. neap.), oberhalb Sta. Eufemia um 2400 m (E. Levier — Herb. Berlin), Mte. Morone (Porta et Rigo, it. I. ital.). 19Ö. S. humilis Engl, et Irmscher in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 124 pl. LXXXVII. — Densissime caespitosa, caudiculis brevissimis circ. 1 cm longis supeme dense rosulatim foliatis ramosis, caulibus floriferis brevissimis, pauci(l — 4 -floris, pilis longiusculis hyalinis glandulosis obsitis. Caudiculorum folia lamina glabra, margine pilis 312 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. pluricellularibus uniserialibus longiusculis laxe obsita, oblongo-spatbulata vel spathulato- lanceolata, 8 — 1 1 mm longa, 2 — 3 mm lata, basi sensim angustata, apice obtusiuscula vel dente glandulifero instructa, subtus nervis semipellucidis. Pedicelli 4 — 7 mm longi, pilis hyalinis longis instructi; sepala suberecta ovata, 1,5 — 2 mm longa, 1 — 1,3 mm lata, margine pilis longiusculis uniserialibus glanduliferis remote obsita, trinervia, nervis sub apice in verruculam majusculam oblongam confluentibus ; petala obovata, baud un- guiculata, 3 — 4 mm longa, 2 — 2, 5 mm lata, trinervia, alba; starnina sepalis fere acpii- longa ; ovarium inferum subglobosum extus plus minusve longiuscule pubescens, in stilos erectos 1,5 mm longos stigmate maiusculd coronalos contractum. Provinz des alpinen und subalpinen Yünnan: N.W.-Yünnan: Ostseite des Lichiangzuges um 4300 m an feuchten Felsen (G. Forrest n. 6088. — Blühend im Juni 1910) E t/ Fig. 71. A—J Saxifraga androsacca L. A — D f. uniflora Wulf. A, B Habitus (Salzl> Alpen). C, D Pili folii. E — J f. pygmaea Hornung. 17 Habitus (Wolfendorn am Brenner 277.) m . F Flos. 0 Floris Sectio longitudinalis. H Folium. J Pilus folii. — K—N S. hamilis Engl et Irmsch. K Habitus (Yünnan). L Flos. M Floris sectio longitudinalis. N Folium. 0 Pilaa folii. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler din \it. 196. S. coarctata W. W. Smith in Records of the Bot. Survey of India IV. n. :>. (1911) 194. — Densissime caespitosa, caudiculis brevissimis 1 — 1,3 cm longis ascen- dentibus ramosis superne dense rosulatim foliatis, caulibus floriferis brevissimis subnullis, unifloris, glanduloso-pilosis. Caudiculorum folia dense rosulata apicem versus redexa plana, lamina glabra, margine pilis pluricellularibus uniserialibus glanduliferis longiusculis sparsim obsita, lale spathulato-oblonga vel oblongo-cuneata, 3 — ö mm longa, 1,5 — 2 mm lata, integerrima obtusiuscula vel tri-bicuspidata. Flores solitarii subsessiles; sepala erecto-patentia, latissime ovata vel semiorbicularia, 1,4 — 1,6 mm longa, basi 1,6 — 1,8 mm lata, obtusissima, margine pilis brevibus glanduliferis laxe obsita, Irinorvia. nervis sub apice in verruculam majusculam rolundam confluentibus; petala superiore parte reflexa, oblonga vel oblongo-ovalia, 2,8 — 3,2 mm longa, 1,2 mm lata, band im-' guiculata, trinervia, alba; starnina sepala vix superantia, antheris 0,5 mm longis instru S. aqu S. ajwjifolia X< S. aquatica. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 8. Aquaticae. 317 200. S. aquatica Lap. Fl. pyr. (1804) 53, t. 28, 29, Hist. abr. (1818) 232; Sternb. Rev. (1810) 48, Suppl. II. (1831) 80; Haw. Enum. Sax. (1821) 25; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1873) 159; Willk. Suppl. Prodr. Fl. hisp. (1893) 210; Rouy et Camus Fl. de Fr. VII. (1901) 54; Bubani FI. pyr. II. (1900) 679, excl. S. capitata. — S. adscen- dens Vahl in Act. hist. nat. Hafn. II. I.e. p. 12, non L.; Willd. Spec. II. (1799) 655; Lam. et DC. Fl. fr. IV. (1805) 370 (excl. var. ;'); Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 444; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 647; Willk. et Lange Prodr. Fl. bisp. III. (1 874) 117. — Laxe caespitosa, caudiculis crassiusculis subtus humifusis, deinde ad- scendentibus in caulem firmum simplicem aut e basi racemoso-paniculatum 1 — 5 dra longum, 3 — 4 mm crassum totum foliatum supra glanduloso-pilosum exeuntibus atque turionibus numerosis usque 1 dm longis, dense foliatis. Folia carnosa laete viridia, sparse pilosa, lamina ambitu suborbiculari usque 3 cm diameliente, ea turionum atque inferiora caulina petiolo aequilongo vel duplo longiore, basi dilatato, piloso suffulta, caulina superiora sessilia, lamina ultra medium inciso-triloba, vel trifida lacinia media iterum triloba, lateralibus 2 — 3-lobis, obtuse vel acute serratis. Inflorescentia subtus laxa, supra con- gesta, ramis 3 — 5-floris, dense breviter glanduloso-pilosis, angulo acuto adscendentibus 5 — 2 cm longis; bracteae superiores euneatae trifidae vel tripartitae vel lanceolatae; pe- dicelli floribus breviores; reeeptaculum turbinatum ut sepala longiora oblongo-lanceolata 3 — 3,5 mm longa 1 mm lata acuta glanduloso-pilosum; petala obovato-oblonga, quam sepala lere triplo longiora, usque 9 mm longa, 4 mm lata, albida, 3 — 5-nervia; stami- num filamenta subulata sepala aequantia, antherae purpurascentes; ovarium ovoideum stilis erectis in Stigmata majuscula spathulata exeuntibus. Capsula oblongo-ovoidea fere 1 cm longa, stilis 3 mm longis divergentibus coronata; semina oblongo-ovoidea, laevia. Pyrenäenelement. — In großen saftigen Polstern an Bachufern von der sub- alpinen Region bis in die der Pinus uncinata, von 1500 — 2200 m. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: am Canigou (Rugel — Herb. Berlin), Vallee de Mantet um 1900 m (Flahault — Herb. Berlin), Vallee d'Eyne um 1900 — 2300 m (Endress, A. Engler 1892 — Herb. Berlin), oberhalb Setcasas am Mont Llaurenti (Bubani). — b. Zentralpyrenäen: Quellen unterhalb des Gaube- See bei Cauteret (Herb. Breslau), Pic du midi de Bigorre (Desveaux — Herb. Berlin), Val d'Aspe bei Gedre (B ordere in vielen Herb, und in F. Schultz Herb. norm. n. 277), kalte Quellen von Coumeli, im Tal von Gedre, auf Kalk bis 1600 m (Bordere in Ch. Magnier Fl. sei. exs. n. 287); unterhalb des Pic Espaillats, um 1880 m, Vallee des Besines, um 1930 m, Vallee du Nageur 1940 m, etang de Beys 1950 m, Vallee du Nabre 1990 m, jasse du Trauquet 2 000 m; Coma Pedrosa (Andorre) 2050 m, etang de Madides 2150 m, Porteile de Korfourg 2265 m, Lac de Font-negre 2290 m, Lac du Sisca 2320 m, Fontaine du Caugnot de l'Albe 2380 m, Vallee de St. Joseph 2415 m, Lac de la Pique (Andorre) 2480 m. — Alles gesammelt von Marcailhou d'Aymeric in Herb. Jul. Weiß, jetzt Herb. Berlin); Vallee de Latour (Blanche, Dupuy — Herb. Univ. Wien). Var. aprica Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 647; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 162; Rouy et Camus Fl. Fr. VII. (1901) 54. — S. petraea Gouan Illustr. (1773) 29, t. 18, f. 3. — Herba minus robusta, caule florifero e basi ramoso, ramis floriferis primariis omnibus fere 2 dm longis. * Zentralpyrenäen: am Aufstieg zum Col de Tourmalet bei Barreges (Neyraut in Dörfler Herb. norm. n. 4875). Hybrid ae inter Saxifragas ajugifolia et aquatica. S. ajugifolia X > aquatica Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 53. — S. capitata Lap. Fl. Pyr. (1801) 55, t. 30, Hist. abr. I. (1818) 232; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 64 8. — S. ajugifolia var. ,i. DC. Fl. Fr. IV. (1 805) 371. — S. aju- gaefolia X aquatica ad S. ajugaefolia accedens Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 203. — 318 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Laxe caespitosa, caudiculis obliquis decumbentibus deinde adscendentibus, valde folialis, caulibus floriferis compluribus ex axillis foliorum inferiorum provenientibus, 1 — 1,8 dm longis, superne breviter glanduloso-pilosis, paniculatis, 2 — 5-floris. Folia caudiculorum majuscula, glabra, lamina transverse latiore, 1,5 — 2 cm longa, 2 — 3 cm lata in pe- tiolum aequilongum vel breviorem, ciliatum, basi dilatatum cuneatim angustata, pro- funde trifida, laciniis cuncatis, media acute triserrata, lateralibus bifidis lobulisque acute seratis; folia caulina sparsa, inferiora obovato-cuneata, trifida vel quinqueGda, supe- riora atque prophylla intcgra, lanceolata, acuta; pedicelli floribus duplo quadruplove longiores; receptaculum turbinatum breviter glanduloso-pilosum; sepala ovata, acuta, receptaculo aequilonga; petala quam sepala triplo longiora, oblongo-obovata, trinervia. Ostpyrenäen: Val d'Eynes, am Fuß des Col de Nuria, unterhalb des Gerölls (A. Engler 1892 — Herb. Berlin). — Zenlralpyrenäen: Nordabhang des Port de Benasque 1900 m (Endress), Vallee d'Aspe (Bordere in vielen Herb, und in F. Schultz, Herb. norm. nov. ser. n. 62). S. ajugifolia X< aquatica Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1900) 54. — S. aäsccndens var. coronata Ser. in DC. Prodi*. IV. (1830) 29 (excl. loc). — 5. i tata Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 648 f. p. — 8. ajugaefolia X aquatica f. ad S. aquatica accedens Engl. Mon. (1872)204. — S. adscendens X ajugaefolia Gren. et Godr. 1. c. pr. p. — X 'S. Borderi Rouy et Camus 1. c. 54. — Caudiculus obli- que adscendens, laxe foliatus, caule erecto, foliato, circ. 2 dm longo, e basi paniculaliin ramoso, ramis usque 1 dm longis 1 — 5-floris. Folia inferiora majuscula, lamina in petiolum aequilongum vel breviorem cuneatim angustata, profunde trifida, laciniis cuneatis, media acute triserrata lateralibus bifidis, lacinulis acute serratis; folia caulina sessilia, profunde, fere usque ad basim tripartila, partitionibus cuneatis, media trifida, lateralibus bifidis aut linearibus integris. Rami floriferi et receptacula glanduloso-pilosi ; sepala ovato- lanceolata, petala obovato-oblonga, quam sepala triplo, quam stamina duplo longiora. Prov. der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Val d'Eynes (Marty — Herb. v. Degen). — Zentralpyrenäen: Val d'Aspe (Bordöre — Herb. v. Degen). § 9. Cteratophyllae Willk. Geratophyllae Willk. in Willk. et Lange Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 112 excl. S. pentadaetylis Lap.; Engl, in Engl. u. Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. 2 a. (1891) Suflrutescentes, caulibus floriferis foliatis, paniculatis vel corymboso-paniculatis. Folia rigidiuscula subcoriacea saepe glutinosa, palmatifida vel pedatifida. Petala obovato-ob- longa quam sepala circ. triplo longiora. — Species Europae meridionali-occidentalis et Africae mediterraneae boreali-occidentalis, una liguri-tyrrhenica, occidentali-alpina, car- pathica et moesica. Conspectus specierum gregis Geratophyllae. A. Sepala linearia receptaculo longiora. a. Foliorum basalium lamina palmatiloba vel palmatifida, ambitu obovata vel obovato-cuneata aut semiorbicu- laris petiolo breviore lato inslructa 201. S. pedemont a. Foliorum lamina in petiolum sensim angustata. I. Foliorum lamina mollis, nervis minus prominen- tibus Subsp. 1 . cymosa. II. Foliorum lamina rigidiuscula, nervis prominen- tibus Subsp. 2. l W&MtO. ß. Foliorum lamina latior in petiolum subito contraeta. Subsp. 3. b. Foliorum basalium lamina petiolo longiore angusto suffulta. er. Foliorum lamina sensim in petiolum angustata . 202. it«>ia forme cymosa Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 52. — S. pedemontana Subsp. cupedemontana var. cymosa (Waldst. et Kit.) Briq. Prodr. Fl. Suxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 9. Ceratophyllae. 321 corse II. (1913) 150. — Foliorum lamina tenuior mollis, pilis brevibus glanduliferis ± dense obsita, pilis longioribus sparsis pctioli marginem occupantibus, nervis minus numerosis atque minus prominentibus instructa, late obovato-cuneata, Iobis latis et brevibus, obtuse rotundatis, basin versus paullum angustaüs. — Fig. 74 A — E. K. Provinz der Karpathen. — b. Ostkarpatben, überall auf Urgestein. — 1. Waldkarpathen: Marmarosch, Petrosaalpe (Veselsky, L. Vägner — Herb. Berlin u. a.), auf dem Köhät bei Sziget (L. Vägner — Herb. Berlin u. a.) — 2. Bodnaer Alpen: Inon bei Bodna (Vierbapper — Herb. Univ. Wien). Nordabbang und Gipfel des Verfu Pietroszu um 2200 — 2305 m (F. Pax, Vierhapper — Herb. Univ. Wien), desgl. Unökö, 2300 m (v. Degen), desgl. ohne nähere Angabe (Baumgarten), Kuh- horn 2250—2300 m (F. Pax, Haynald — Herb. Berlin u. a.). — 9. Transsil- vanische Alpen, auf Urgestein: Buhusaalpe bei Klopotiva (Borbäs). Arpascher Alpen (Dr. C. Andrä), ohne nähere Angabe (Th. Kotschy in PI. transsylv. herb. Schott, n. 317). Fogaras, Kerz havasai, an schattigen Felsen, oberhalb des Bullea-to-Sees, um 2100 m (Zsäly — Herb. v. Degen), ebenda 2300 m (F. Pax), feuchte Felsen am Szurul, 2200 m (F. Pax), im Kessel zwischen Negoi und Verfu Serbota, 1900 m (F. Pax). Pareng, 2300 — 2400 m (J. Barth, v. Csatn in Baenitz, Herb. Europ. s. n., (F. Pax), auf der Kirsia (Carja, Glimmerschiefer) 2408 m (W. Limpricht — Herb. Berlin); am Negoi, 2200—2400 m (Limpricht, A. Engler 1890, Weberbauer, F. Pax), Betyezät, 2200 m (Haynald — Herb. Berlin, F. Pax), Felsen am Verfu Saselor (Hub. Winkler — Herb. Breslau), im Tal Groapa Bisztri unter der Alpe Sarko (Kotschy, Rochel — Herb. Berlin, Borbas — Herb. Univ. Wien, M. Winckler, F. Pax — Herb. Breslau). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — c. Moesische Unter- provinz -Ostserbien: Czrni vrch (Pancic — Herb. Bertin), Babin Zub (Pancic — Herb. Berlin), Kopren (Adamovic — Herb. Berlin), Midjor (Adamovic — Herb. Berlin). — Bulgarien: Suv Planina (Suskalovic — Herb. Berlin), Balandza-Gipfel (O. Reiser — Herb. v. Degen, J. Wagner — Herb. v. Degen); Vitosa (Urumoff, Ada- movic, Velenovsky — Herb. Berlin); Rila planina, Muss-Alla, 2000 — 2500 m (Schneider u. Bergmann, It. balcan. n. 834, — Herb. v. Degen, Univ. Wien), Jel- tepe im Perim-Dagh, 2300 m (Dimonie — Herb. v. Degen) Kajmakcalan um 24 00 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien); Höchster Gipfel des Balabadsche Jaila bei Beiiowa, 22 00 m, auf Gneis (Ding ler — Herb. Berlin). — Blühend Juli. Mittelmeergebiet. — Mittlere Mediterranprovinz. — Scardopindische Unterprovinz: am Peristeri um 2000 — 2300 m (Orphanides, Fl. graeca exs. n. 1932). Subsp. 2. eupedemontana Briq. Prodr. Fl. corse II. (1910) 4 50 excl. var. eymosa. — Subsp. eupedemontana var. genuina Briq. Spie. cors. 1. c. (1905) 135, • Prodr. Fl. cors. II. (1913) 150. — S. pedemontana All. Fl. ped. II. (1885) 73 sensu stricto; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 52; Coste, Fl. Fr. II. (1903) 140: Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 48, t. 86. — S. pedemontana var. densiflora pr. p. et var. laxiflora pr. p. Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 29. — 5. Al- lionii ct. pedemontana a. normalis Terracc. in Bull. Soc. ital. 1892 p. 335. — Foliorum lamina rigidiuscula, pilis brevibus glanduliferis =b dense obsita, pilis longioribus sparsis petioli marginem zh occupantibus, nervis pluribus in sicco prominentibus instructa, obeuneiformis minus late obovata, palmatiflda, lobis latiusculis obtusis basin versus paullum angustatis. Provinz der Alpenländer. — d. Zentralalpen. — 7. Penninische und Südsavoier Alpen. — a. Walliser Alpen: Sehr selten zwischen Mt. Rosa und Matterhorn gegen S. (Weiden), Südseite des Ofental, auf der Distelalp bei Saas um 2700 m (Vulpius nach H. Jaccard). — e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Südseite der Kette von Cogne (Christ, Fl. de la Suisse et ses origines p. i\l\ Punta Nora (Correvon nach Vaccari). — e. Südwestalpen. — 3. Seealpen: In der zentralen Kette von den Alpen von Ormea bis zum östlichen Teil des Massil's von Mounier A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogaraa) 117. Saxifraga. g( 2V VI JP W V Z/ Fig. 72. J. — P Typus polymorphus S. pedemontana All. — .4 — .E Subsp. cijmosa (Wald-t Kit.) Engl. (Transsilvan. Alpen). .1 Habitus. B Folium hasilare plurilubulatum. C Inflorcs- centiae pars. D Flos petalis tribus dcsumptis. D' Petalum. E Receptaculuin et sepala. — F — H Subsp. cupedcmontana Briq. pr. p. (Seealpen). F Inflorcscentia. O Folium basilaro. // Folium infrabasilare. — J—P Subsp. cervicornis (Viv.) Engl. (Corsica\ J, K var. sul>j montana Briq. (Corsica, Monte d'Oro). L, M var. minor Moris f. grandißora Engl, et Irmsch. L Habitus. U Petalum. M Folium basilare. iV var. minor Moris f. humilis Rouy et Camus. 0 var. minor Moris f. spelunearum Briq. R var. pnlrinaris Briq. — Q — l* S. Prostii Sternl». nnen). Q Folium infra basilare. 11 Folium basilare. S Petalum. T Receptaculum cum sepalis. U Folium suprabasilare. — V — Y S. geranioides L. Subsp. eugcroninidrs Engt vi [ratsch. var. typica (Ostpyrenäen). Folia basilaria. V f. dissecta Luiz. W t multidmtata Luiz. X I. palmatifida. Y Petalum. — J. A', M—P ex Briquct, Prodr. Fl. corse, reliqua icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Saxifraga. — Sect. 8. Üactyloides. — § 9. Ceratophyllae. 323 und den Alpen von Vinadio von 1850 — 2700 m (Burnat). Alpen von Ormea: Cima del Pizzo d'Ormea, 2460 m (M. Groves in Exs. Soc. dauph. n. 3724, A. Fiori et A. Beguinot, Fl. ital. exs. n. 1058), zwischen Col dei Termini und Cima Ferrarine, Gima di Conolia, Cima Hevelli; Cima di Costa Bossa, im Osten von Vernante, l'Abisso (Vetter — Herb. Berlin, Bourgeau pl. alp. mar. 4 861 n. 174); oberes Ende der Täler von Fontanalba und Valmasca (nach Burnat); Mte. Bischia bei Tenda (Lagger — Herb. Berlin), Miniere di Tenda, 1500 m (Bernoulli — Herb. v. Degen, Beyer), Col di Tenda (Beichenbach fil. — Herb. Berlin); Mont Bego, Obere Seen delle Me- raviglie (Burnat); Bocche Bosse, Macruera und Capelet (Beverchon pl. Fr. exs. 1886); Col del Vej del Bouc, im N. des Mt. Ciapier; Mt. Ponset; Fuons Freja bei St. Martin Vesubie (Magnier, Fl. sei. n. 3781, G. Vidal in Dörfler Herb. norm. n. 3847), Lac Tre Colpas, Gipfel des Mt. Mercantour, 2775 m; Umgebung der Madonna delle Finestre (Beut er — Herb. Berlin); Col delle Finestre (Vidal — Herb. Berlin); Cima del Belletz und Cima della Costetta, zwischen St. Martin und Vallon de Mollieres; Col de Frema morta und oberes Ende des Vallee de Casliglione; Col del Chiapous, am Fuß der Punta delf Argentera; Col della Barra; zwischen den Tälern della Bovina und della Valletta de Valdieri; über dem Lago di Brocan, 2000 m (Diels, A. Engler 1898 — Herb. Berlin); Col de Druos, westlich von Valdieri; Margheria de Boure gegen 1850 m, im Osten des Mt. Longon im Massif des Mounier; Col de la Valletta gegen Isola. — Bassin der Stura: Alpen von Vinadio (Cesati — Herb. Berlin), zwischen les Gias Pan Perdu und Lac de Malinvern, am oberen Ende des Vallee du Bio Freddo de Vinadio; Cima del Besdour; zwischen dem Vallee du Bio Freddo und dem Vallee Sa. Anna de Vinadio (nach Burnat, Fl. Alp. mar.). Subsp. 3. cervicorilis (Viv.) Engl, in Engl, et Prantl Nat. Pflanzenfam. II. 2a (1890) 55; Briq. Prodr. Fl. corse II. 1 (1913) 151. — Folia pilis glanduliferis parce obsita, pilis longis pluricellularibus numerosioribus, imprimis petioli marginem occupan- tibus; laminae ambitu latioris semiorbicularis vel obovatae in petiolum haud sensim sed subito contractae palmatifidae laciniae angustae, laterales divergentes. — Fig. 72 J — P. Var. ct. (f. 1) subpedemontana Briq. Prodr. Fl. corse II. (1913) 154. — S. pe- demontana var. genuina Briq. Spie. 1. c. (1905) 30 quoad pl. corsicam. — Foliorum basalium lamina lata nervis parum prominulis, pilis longis simplieibus quam in varietate genuina magis numerosis instrueta, laciniae dimidium vel 3/i aequantes, zh late ob- tusae. — Fig. 72/, K. Mediterrangebiet. — Ligurisch-tyrrhenische Provinz. — c. Corsica. Monte d'Oro, Ostabhang, 2000 m (Briquet, Burnat exs. anno 1904 n. 303), Monte Asto, Nordseite, 1500 m (Briquet). — Blühend im Mai. Var. ß. minor Moris, Fl. sard. II. (1840—43) 148; Gillot in Bull. Soc. bot. Fr. XXIV. (1877) sess. extr. p. LXI. — S. cervicornis Viv. App. Fl. cors. prodr. 2 (1825); Salis in Flora XVII, Beibl. II (1834) 47; Bouy et Camus, FI. Fr. VII. (1901) 51 : Coste, Fl. Fr. II. (1903) 140. — 8. palmata Lois. Fl. gall» ed. 2. I. (1828) 300 quoad pl. cors. — S. ladanifera var. pedatifida Duby, Bot. gall. (1828) 210 quoad pl. cors. — S. ladanifera Mut. et S. pedatifida Mutel, Fl. fr. I. (183 4) 40 8 quoad pl. cors. — S. Candollii Salzm. ap. Salis 1. c. non Tausch. — S. pedemontana var. cervicornis Engl. Ind. crit. Saxifr. in Verh. d. zool. bot. Ges. Wien (1869) 38 et in Mon. Gatt. Sax. (1872) 163; Briq. Spie. cors. 1. c. 134; Fiori et Paol. Fl. anal. ital. I. (1896) 536. — S. Allionii tc. pedemontana b. cervicornis Terracc. in Bull. Soc. bot. ital. 1892 p. 135. — Foliorum basalium lamina ambitu rhomboidea vel obovato-euneata in petiolum brevem contraeta, nervis in sicco valde prominentibus, profunde trifida, lacinia media lineari angusta, integra vel medio bidentata, laciniis lateralibus 2 — 3 — 4-fidis, lacinulis vel lobulis angustis subacutis. — Fig. 72 h—O. f. 2. grandiflora Engl, et Irmscher. — Folia majora, laminae circ. 1,5 cm longae, 2,5 cm latae laciniae angustae subacutae, media interdum medio bidentata. Petala majuscula usque 1,5 cm longa et superne 5 mm lata. — Fig. TiL,M. In der montanen Begion an schattigen Stellen. ai* 324 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. 3. hnmilis Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 52; Briq. Prodr. Fl. corse II. (1913) 52, Fig. 8e. — S. ladanifera Mute], Fl. fr. I. (1834) 408 quoad pl. cors. — Folia minora, atrorubentia, laminae circ. 1 cm longae, 1,5 cm latae laciniae angustae, media integra, laterales bifidae. Flores minus numerosi, petalis minoribus, 1,3 cm longis et superne 2 — 3 mm latis. — Fig. 1%N. In den oberen Regionen an sonnigen Standorten. f. 4. speluncarum Briq. Prodr. Fl. corse II. (1913) 52, Fig. 8d. — Caudiculi majores. Folia magis remota tenuiora lamina ambitu subreniformi circ. 1,5 cm longa et 2,5 cm lata, tenuiter nervosa, pallide viridi, molliter pilosa, laciniis latioribus obtusis, intermedia lineari 2,5 mm lata, lateralibus trilobis. Flores pauci pedicellis gracilibus insidentes. — Fig. 72 0. In Höhlen. Corsica: Sehr verbreitet auf der ganzen Insel von den Gipfeln des Cap Corse im N. bis zum Cagna-Gebirge im S., wahrscheinlich auf keinem felsigen Berge über 1000 m fehlend und oft tiefer hinabsteigend (Briquet, Fl. corse). Tiefe Standorte z. B. zwischen Vezzani und la Fontaine de Padula 600 — 700 m, Forsthaus von Bonifacio 600 m (Briquet), unterhalb des Col de Vizzavona, an der Straße nach Bocognano um 1100 m (W. Retz- dorff — Herb. Berlin), Vico hinter dem Col de Sevi um 1100 m (W. Retzdorff — Herb. Berlin). — Hochgelegene Standorte: Cima della Statoja 2300 m, Capo Bianco 2500 m, Capo Largina und Monte Cinto 2500 — 2700 m, Monte d'Oro 2000 — 2200 m (Briquet). Exs.: Monte Rotondo 2500 m (Mabille, Herb. cors. n. 128); Serra di Sco- pamine, am Mte. Coscione (Rcverchon, PI. de la Corse 1879 n. 120); Mte. Renoso bei Bastelica (Reverchon, PI. de la Corse 1878 ohne Nummer). Sardinien: Auf Kalkfelsen des Oliena (Forsyth-Major, It. sardoum 1884 n. B — Blühend im Mai). Auf dem Genargentu (Müller, Un. itin.); in Felsspalten der Kämme um 1800 m (Ascherson u. Reinhardt — Herb. Berlin, v. Sardagna, PI. sardoae 1883 — Herb. Univ. Wien). Var. y. (f. 5) pulvinaris Briq. Prodr. Fl. corse II. (1913) 156, Fig. 8 f. — S. pedemontana var. cervicornis subvar. pulvinaris Briq. Rech. fl. mont. Corse (1901) 91. — Planta nana rosulis valde reduetis, pilis brevissimis dense pilosa. Folia im- bricata petiolo brevissimo instrueta, lamina 7 — 8 mm longa et lata, lobis et lobulis brevibus obtusis. Caules floriferi 1 — 3 cm longi, saepe ut rosulae atque calyx pur- purascentes, 1 — 2-flori. Sepala dense glanduloso-pilosa. Petala 1 cm longa, 2 nun lata. — Fig. 72P. Corsica: In der alpinen Region über 2000 m. Gipfel des Capo al Berdato (Litardiere), Gipfel des Capo Facciata (Litardiere), Monte Rotondo (Litardiere), Gipfel des Monte Renoso (Briquet, Burnat, exs. anno 1900 n. 408), Gipfel des Mt. Incudine, 2136 in (Briquet). — Blühend im Juli. Var. ö. (f. 6) ineudinensis Briq. Prodr. Fl. corse II. (1913) 157. — Planta >U- pressa, caespites magnos in fissuris rupium formans, dense pilosa. Folia breviter pe- tiolata, laminae lobi et lobuli dense et longiuscule pubescentes, apice fere Penicillat i . Caules 1-pauciflori praeter glandulas pilis suberispulis elongatis mollibus cum pedun- culis atque sepalis dense vestiti. Petala 9 — 10 mm longa et infra apicem 2,5 mm lata. Corsica: Monte Incudine, in Felsspalten des Gipfels um 2000 m (Briquet). — Blühend im Juli. 202. S. Prosta Sternb. Suppl. II. (1831) 34, t. 19, Fig. l; Loret et Barrandon, Fl. de Montpellier ed. I. (1876) 254, ed. 2. (1886) 191. — S. gcranioides var. »///- gustifolia DC. Fl. Fr. V. (1815) 520. — S. cuspidata Schleich, exs. — S. \La diagnose du S. ladanifera est insuffisante; le qualificatif ladanifera est impropre; — l'identite n'est pas admissible enlre S. ladanifera, correspondant au x S. Lccomlci, ren- contre dans les localites oü croit le S. pentadactylis, et le S. ladanifera Signale au Val d'EyiM oü cette derniere espece i'ait totalement defaut — les cxemplaires de l'herbier Lapeyrouse, tout en presentant les caracteres enumercs dans la diagnose, sont tout ä fait diftVrents Tun de l'.uitre et nc peuvcnt certainement pas so rapporter i un möme hybride du S. geranioi En consequence le S. ladanifera Lap. doit ütre definitivement relegue dans la synonymie des hybrides du S. geranioides L., et rapporte, pr. p. au x S. Lecomtei Luiz. et Soul., p. p. au x S. obscura Gr. God., p. p. au x S. Coslei Luiz. et Soul., p. p. au S. pcdatil'tdo Khrli. ou peut-etre ä son hybride par S. hypnoides L., ou ä un hybride possible S. geranioides ~z* ligpnoides L. 4 rechercher.« f. 1. Candollei (Tausch) Engl, et Irmsch. — S. GandoUii Tausch in Sylloge plant, nov. a Soc. bot. Ratisb. edila II. (1828) 242; Sternb. Suppl. II. 1831) 84, t. 19, f. 1. — S. geranioides L. f. 1. edentata Luizet in Bull. Soc. bot. de Fr. LN II. (1910) 550, pl. 27a. — Folia infrabasilaria et basilaria 3 — 5-fida, minus serrato- dentata. Folia suprabasilaria, caulina et bractea inferior lamina 3 — 5-fida basi cu- neata, laciniis integris vel incomplete serratis. f. 2. obovata Luizet 1. c. pl. 27/tf. — S. geranioides ß. obtusifolia Ser. 1. c. — Folia infrabasilaria, basilaria et suprabasilaria lamina orbicidari, 3 — 5-fida, laciniis obo- vatis contiguis vel leviter recurvis, serraturis haud acutatis; folia caulina 3 — 5-fida, laciniis lateralibus ± lobulatis; bractea inferior 3 — 5-fida laciniis integris. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 9. Ceratophyllae. 327 f. 3. dissecta Luizet 1. c. pl. 27;'. — S. geranioides er. ranuneuli folia Ser. — Folia omnia ultra medium 5-fida, laciniis obovatis euneiformibus apice acutatis vel acute serrato-dentatis; foliorum caulinorum et bracteae inferioris lacinia media tantum integra. — Fig. 72 F. f. 4. palmatifida Luizet 1. c. pl. 2 7 6*. — S. geranioides y. palmata Gautier. — Folia ut in f. 3, at laciniae obovatae euneiformes latiores. — Fig. 72 X. f. 5. multidentata Luizet I. c. pl. 27 e. — Folia ut in f. 3, at majores, laminae nervis vin sicco) magis prominentibus. Bracteae inferioris laciniae laterales acute ser- rato-dentatae. — Fig. 72 W. Provinz der Pyrenäen. Sebr verbreitet in den höheren Ostpyrenäen, seltener in den nördlichen Pyrenäen und sehr selten in den Zentralpyrenäen, in dichten lockeren aber etwas starren Polstern an beschatteten und auch an sonnigen Felsen in der Region der Abies alba und Pinus uncinata, in der alpinen Region im Geröll bis 2852 m. — a. Ostpyrenäen: Im Norden am Puig Morain Herb. Berlin), Rocblanc bei Artuna (Herb. Berlin), Valle de Savignac, "Soulave d'Andorre, oberhalb Porte am Lac de la Nouse (Bubani — Herb. Genua). Plateau von Camp-Ras am Llaurenti, 2470 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). Am Canigou (Endress, A. Engler 1892 — Herb. Berlin), Vallee d'Eyne, auch oberhalb der Reg. der Pinus uncinata (A. Engler 1892, Endress — Herb. Berlin). Cambre d'Azes oberhalb Mont Louis (Lereche — Herb. Berlin). — b. Zentralpyrenäen: Tal von Ariege, Wegränder unterhalb des Bois de la Trincade, 1225 m (Marcailhou d'Aymeric), Cloutode de Gnoles 1430 m, Bois de Chourlot 1450 — 1595 m, Vallee du Nageur 1585 m, am Pic de St. Barthelemy, bei Montsegur um 1300 m und am Gipfel um 2340 m (Marcailhou d'Aymeric), Vallee de Nabre, 1700 m, von Orry des Escancils bis über Estagnole de la Basouzeilla 1780 — 1990 m, Fontaine du Coumeil de Brasseil 1810 m, oberhalb des Lac de Naguilles, 1930 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin); Pic de Caza- tinta 2066 m, Pic des Calmettes 2322 m, Pic des Maures 2375 m, Vallon d'en Garcias 2260 m, Crete de la Couillade de Buys 2350 m, Pic de Tarbezon 2345 — 2360 m, Geröll oberhalb der Sept Sources del'Ariege 2 450 m, Pic de l'Albe 2430 m, Porteille de Soulanette de Couart 2460 m, Porteille de Kerfoury 2520 m, Pic de Sabarthes 2549 m, Lac de la Coumo d'Auriol 2550 — 2580 m, Pic de Gardiola 2610 m, Pic des padrons versant du Baludra 2650 — 26 60 m, Pic de Puynaurens 2620 — 2 666 m, Pic Pedröus 2720 m, Signal de Lasquille 2852 m; auf der Südseite bei Osor in der Prov. Gerona (Vayreda — Herb. Berlin), Valle de Aran, Pt. de Benasque (Lapeyrouse), Montes de Nuria (Salv.), Set-Casas (Isern), Monseny (Costa), zw. Nuria und Puigmal (Costa). Var. ß. palmata (Lap.) DC. Fl. fr. V. Suppl. (1815) 520; (sub titulo subspeciei) Marcailhou d'Aymeric in Compte-rendu du Congres international de botanique ä l'ex- position universelle de 1900, Catalogue raisonne des pl. du Bassin de la Haute Ariege I. 1902) 469. — S. palmata Lap. Fl. Pyr. (1801) 64 sed non icon. I. 41, Hist. abr. I. (1818) 236; Sternb. Suppl. II. (1831) 84, t. 79, f. 1. — Omnibus partibus minor; folia atque inflorescentia cinerascentia. Foliorum lamina crassiuscula ciliata et densius- cule glanduloso-pilosa, nervis haud prominentibus. Caules floriferi 0,5 — 1 dm longi. — Fig. 1ZA—F. Nur in der alpinen und nivalen Region. a. Ostpyrenäen: Vallee d'Eyne um 2100 m (Gautier — Herb. J. Weiss, jetzt Berlin), Roc des Izards am Nordabhang des Canigou um 2500 m (Gautier — Herb. Berlin), Pic de Carlitte, Cirque des Fourats, 2600 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Pic de la fontaine des Izards 2670 m, Porteille blanche de Maranges, 2580 m (Marcailhou d'Aymeric). — b. Zentralpyrenäen: Abhänge und Kalkfelsen zwischen der Cröte de Pailleres und dem Port de Pailleres 1980 m, am Grand Lac des Peyrisses 2330 m, Jasse de Pedrous 2350 m, Cröte de la Couille de Beys 2360 m, Coume des Pesspns, Lac de Poupotes 2390 m, Pic Pödrous-Sud 2450 m, Portaille de Soulanette de Couart 2470 m, Porteille des Madides 2480 m, Pic de Siscarou 2570 m. 328 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. — Gipfel um Andorre: Porteille de Pessons 2750 m, Gneisgeröll am Lac de la Coumo d'Auriol 2650 m, Kumme am Signal des Padrons 2700 — 2720 m, Porteille des Pessons (Andorre 2750 m, Coma Pedrosa 2900 — 2946 m. Fig. 73. A — F S. gcranioides L. subsp. cugeranioides Engl, et Innscli. var. palmata (L&p.) DC. (Zentralpyrenäen, Porteille des Pessons 2750 m). A Habitus. B Folia, a infrabasilare, b basilare, c suprabasilare. G Flos. D Sepalum et petalum. E, F Pili foliorum. — O—M >'. gcranioides L. subsp. corbariensis (Timbal-Lagrave) Rouy et Camus (Aude, Vallon de Bailleurs). O Habitus. // Folia, a infrabasilare, b basilare, c suprabasilare, d caulinum. J Flos. A' Se- palum et petalum. L Receptaculum et sepala. M Globulus resinosus, a desuper visus, b la- teralifer visus. — Icon. origin. — J. Pobl delin., A. Engler direxit. Subsp. 2. COVbarien8l8 (Timbal-Lagrave) Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (19i- lobis raro trifidis, lacinulis oblongis subacutis, interiore circ. 4, exteriore 3 — 1,5 mm longa, interdum iterum biödis; folia turionum inferiora longius petiolata, lamina tri- partita laciniis lineari-lanceolatis, lateralibus interdum dente parvo instruetis; folia caulina inferiora aut foliis basalibus conformia aut trifida, superiora atque bracteae aut brevius petiolata trifida aut linearia. Inflorescentiae 1 — 1,6 dm longae laxe paniculatae rami angulo acuto adscendentes, 8 — 4 cm longi plerumque biflori, pedicelli tenues flore longiores ; sepala ereeta, oblonga, obtusiuscula, reeeptaculo longiora, 3 — 4 mm longa, inferne 1,5 mm lata; petala obovato-oblonga, basin versus euneata, quam sepala 2'/2"P'° longiora, 3-nervia; stamina quam sepala paullum longiora; stili stamina aequantes. Capsula semiovoidea stilis erectis paulum divergentibus sepala ereeta paullum superan- tibus coronata. — Fig. 75.4. Nota 1. Haec planta bene differt a Saxifragis geranioides et Prostii [S. pedatifida au- torum gallicorum) inflorescentia laxa, sepalis latioribus et brevioribus, omnibus partibus viri- dibus pilis glanduliferis, nee glandulis subsessilibus obtectis. Nota 2. Cl. J. E. Smith ad iconem supra citatam scripsit: »Ehrhart a very aecurate observer of whatever plants he could procure, first distinguished this species from S. geranioi- des, with which his countrymen the Swiss seem to have confounded it, and he gave it the above apt name.« Quod non recte observatum est, nam planta a cl. Ehrhart sub n. 15 edita et S. pedatifida nominata re vera ad S. geranioidem pertinet neque cum icone Smithii con- gruit. Planta Smithii in hortis botanicis plurimis oecurrens a S. geranioide atque a planta Ehrhartii bene differt. — Cl. J. E. Smith etiam scripsit: »Mr. G. Don and the late Mr. Mackay, both gathered this plant in the Highlands, the former on the mountains of Clova, Angusshire. Our figure is unavoidably taken from a eultivated speeimen.« Certe haec planta in insiüis britannicis non spontanea. Vaterland nicht bekannt. Von G. Don wird angegeben: »Rocks near the head of Clova, Angusshire«; dieser Fundort wird auch von Smith und Hooker a. a. 0. zitiert; aber Hook er fügt hinzu (found by bim only). Auf mich macht die Pflanze den Eindruck einer Hybriden S. geranioides X caespitosa (deeipiens), die wahrscheinlich in einem Garten entstanden ist. 210. S. canaliculata Boiss. et Reut. msc. et herb, ex Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 169; Leresche et Levier, Deux excursions bot. dans le Nord de l'Espagne et le Portugal en 1878 et 1879 (Lausanne 1880) p. 190 cum icone t. 3. — S. Witt- kommiana Boiss. msc. et herb, in Bourg. exs. PI. d'Espagne 1864 n. 2647. — S. Camposii ß. leptophylla Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. HL (1 874) 113 pr. p. — Valde lateque laxe caespitosa suffruticosa carnosula viscosa, caudiculis numerosis an- gulosis elongatis a basi dense foliatis in rosulam et caulem 3 — 4-foliatum 1,5 — 2 dm longum supra corymboso-paniculatum multiflorum exeuntibus. Folia vetusta exsiccata brunnea et tandem nigrescentia nervosa, basalia et caulina infima novella carnosula intense viridia nitida, petiolo quam lamina 2 — äVa'P'0 longiore profunde sulcato, basi paullum dilatato suffulta, lamina ambitu subreniformis, circ. 1,2 cm vel minus lata, basi haud cordata, profunde triflda, laciniis acutis, media lineari, plerumque integra, raro dente laterali aueta lateralibus plerumque bißdis, lacinulis patentibus, interiore saepe dente laterali brevi aueta ; folia caulina superiora et bracteae inferiores brevius petiolata, 334 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 75. A S. pcdatißda Smith. — BS. canaliculata Boiss. et Reut. (Picos de Kuropa'. — € S. valeniina Willk. (Teruel). — D S. trifureata Schrad. (Asturien). — ES. triftircata Schrad. X S. geranioides L., Engl, et Irmsch. (x S. Irifurcatoides Engl, et Irmsch. . — In omnibus flguris a folium infrabasilare, b foL basilare, c fol. suprabasilare, d foi. caulinum, e braetM in- fima, f flos, g sepalum et petalum, h flos evolutus petalis desumptis. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Englcr direxit. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 9. Ceratophyllae. 335 trifida, laciniis anguste linearibus. Inflorescentia corymboso-paniculata 3 — 5 cm longa, ramis 3 — i cm longis plerumque 2 — 1-floris, bracteis superioribus atque prophyllis an- guste linearibus; pedicelli tenues flore breviores ut receptaculum turbinatum fructiferum semiovoideum glabri; sepala elongato-triangularia acuta vel mucronulala, circ. 3 mm longa; petala quam sepala circ. duplo longiora, obovato-oblonga basin versus longe cuneatim angustata, 6 — 7 mm longa, superne 3 — 4 mm lata, trinervia; stamina sepalis paullum longiora. Capsula breviter ovoidea, stilis tenuibus erecto-patentibus filamenta paullum superantibus instructa; semina subovoidea minute tuberculata. — Fig. 7ö5. Provinz der Pyrenäen. — c. Asturisch-kantabriscbes Gebirge: Mtes Picos de Europa bei Aliva oberhalb Potes auf Kalkfelsen in der subalpinen und alpinen Region (Leresche und Levier — Herb. Berlin), Pico de las Corvas bei la Convento de Arvas (Bourgeau, PI. d'Espagne 1864 n. 2647 als S. Willkommiana Boiss.). — Blühend Juli. Nota. S. Willkommiana Boiss. Herb, ined., Willk. et Lange, Prodr. Fl. bisp. Suppl. 208 a Saxifraga penladactylis Willk. et Lange, Prodr. Fl. bisp. III. 11 i non differt, ut specitnen in montc Cerro del Aguila a cl. Lange lectum demonstrat. 211. S. valentina Willk. apud Hervier, Sur quelques plantes d'Espagne recoltees par M. E. Reverchon in Hevue gen. de bot. IV. (1892) 153, tab. 7, f. 2 et in Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. Suppl. (1893) 209. — S. trifurcata Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 112 quoad plantam Sierrae de Segura. — Laxe caespitosa, suffru- ticulosa, caudiculis numerosis angulosis a basi dense foliatis in rosulam et caulem 1 — 2-foliatum vel nudum 1 — 1,2 dm longum paniculatum haud multiflorum exeuntibus. Folia vetusta exsiccata brunnea valde nervosa, basalia novella rigida, laete virentia, glabra, viscidula, petiolo quam lamina 2 — 2V2-plo longiore crasse uninervio, basi paul- lum dilatato suffulta, lamina ambitu subreniformi circ. 1 — 1,5 cm lata, basi cuneata, profunde trifida, laciniis lanceolato-oblongis vel lineari-lanceolatis obtusis vel oblongis (in sicco margine subrevolutis), crasse nervosis, lateralibus bifidis, intermedia interdum cuneata brevissime 2 — 3-loba; folia caulina inferiora (si adsunt) petiolata, trifida, laciniis linearibus integris, superiora atque bracteae plerumque linearia acuta. Inflorescentiae 3 — 6 cm longae paniculatae rami tenues 2 — 1-flori cum pedicellis tenuibus quam flores paullum brevioribus atque receptaculis turbinatis in fructu semiovatis brevissime glan- duloso-pilosi; sepala oblongo-lanceolata vel lanceolata obtusiuscula brevissime glanduloso- pilosa in anthesi receptaculo longiora, circ. 3 mm longa, basi vix 1 mm lata; petala quam sepala fere triplo longiora obovato-oblonga, basim versus cuneata, 8 — 9 mm longa, superne 3 — 4 mm lata, trinervia; stamina sepala subaequantia; ovarium stilis divergentibus instructum. Capsula breviter ovoidea. — Fig. 75C. Mittelmeergebiet. — Iberische Provinz. — Östliches Iberien: an steilen Kalkfelsen. In Arragonien: Sierra de Javalambre um 2000 m (E. Reverchon, PI. de l'Espagne 1891 n. 27 — Herb. Genua), Cantavieja (Loscos in Ser. exs. Fl. Aragon. Cent. sec. n. 23, fälschlich als S. paniculata Cav.); Sierra de Camarena (E. Rever- chon, Plant. d'Espagne 1892 n. 622); Gipfel der Sierra de Segura (Bourgeau, PI. d'Espagne 1850 n. 900, als S. trifurcata); Sierra de Valacloche, Prov. de Teruel (Ch. Magnier in Magnier, Fl. selecta exs. n. 3263), Prov. Teruel, bei Albarracin um 1300 m (E. Reverchon in J. Dörfler, Herb. norm. n. 3846); Prov. Jaen, Cazorla, schattige und steile Felsen, auf Kalk um 1200 m (Reverchon n. 622). In der Pro- vinz Valencia: Segorbe, Sierra de Saeane (E. Reverchon 1892 n. 622 — Herb. Berlin, die von J. Her vi er an Heldreich gesandten Originale). 212. S. trifurcata Schrad. Hort. Goett. fasc. I. (1809) 13; Sternb. Rev. (1810) 49, Suppl. II. (1831) 71; Haw. Enum. (1821) 27; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 30; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 170; Arno y Mora, PI. Espana y Portugal V. (1873) 196; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 112. — S. ceratophylla Dryander in Hort. Kew ed. 2. III. (1811) 70; Sims in Bot. Mag. t. 1651; Sternb. Rev. (1810) 60; Don in Transact. Linn. Soc. \III. (1821) 416; Haw. Enum. Sax. (1821) 27. — 8. fragilis Schrank, Hort. Monac. (1819) t. 92; Sternb. Suppl. H. (1831) 82. — S. 336 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. multifida Roßbach in Bulletin Soc. roy. de bot. de Belgique XIV. (1875) Hl — 120. — Laxe caespitosa, suffruticulosa, caudiculis numerosis a basi foliatis usque 1 dm longis, intricatis et valde fragilibus, apicem versus densius foliatis, caulem floriferum unum vel plures arcuatim adscendentes t,5 — 2,5 dm longos laxe paniculatos producentibus. Folia vetusta exsiccata brunnea deflexa, valde fragilia, basalia novella erecta rigidissima, laete viridia, utrinque glabra, margine glandulis minutissimis sessilibus obsita, petiolo quam lamina 2 — 3-plo longiore, angusto, 3 — 4 cm longo, 1,5 mm lato, crasse uninervio, basi paullum dilatato suffulta, lamina ambitu reniformi, 1 — 1,5 cm longa, 1,5 — 2 cm lata, palmato-tripartita, nervosa, partitionibus mferne angustis trifidis vel lateralibus bifidis, lacinulis 2 — 4 mm longis linealibus mucronatis, lateralibus plerumque curvatis, lacinulis foliorum autumnalium interdum infra apicem dentulis 1 — 2 instructis; folia caulina pauca atque bracteae inferiores brevius petiolata, anguste trifida, bracteae superiores ac prophylla anguste linearia mucronulata. Inflorescentiae paniculatae 0,5 — 1,5 «im longae laxae rami tenues 7 — 2 cm longi cum receptaculis et sepalis glabri, pedicelli quam flores longiores: sepala receptaculo in anthesi turbinato, in fructu subgloboso aequilonga, 2,5 — 3 mm longa, ovato-lanceolata, acuta, margine pallidiora; petala quam sepala triplo longiora, obovato-oblonga, basin versus cuneatim angustata, trinervia, 9 mm longa; stamina quam sepala 1 1/2— plo longiora; ovariurn demum ovoideo-globosum in stilos tenues erectos paullum divergentes dimidium petalorum aequantes exiens. Capsula subglobosa fere 5 mm diametiens; semina oblique oblonga, brunnescentia, minutissime tuberculata. — Fig. 75-D. Var. ct. typica Engl, et Irmsch. — Laminae lacinulae distincte curvatae. Provinz der Pyrenäen. — Asturisch-kantabrisches Gebirge: Mont Sueve, 1000 m (Jerönimo in F. Sennen, PI. d'Espagne n. 1389); zwischen Leon und Oviedo um 1000 m (A. Engler 1892, E. Levier 1878), bei Oviedo und Barco de Soto (Bourgeau, PI. d'Espagne n. 2646), Pajares (Gandoger — Herb. v. Degen). Pror. Santander, Otafiez (Willkomm — Herb. Berlin), bei Santona und in Oviedo auf Mauern und Dächern (Dur nach Willkomm). In Westeuropa bisweilen verwildert, so bei Trier, in der Umgebung von Bollendorf an der Sauer auf einer über eine halbe Stunde langen Strecke an ungefähr sieben Stellen wenige, dazu noch durch die Boden- bebauung bedrohte Exemplare (Hosbach I.e. 113). — Originalexemplare werden von A. Engler kultiviert. Var. ß. navarrensis Engl, et Irmsch. — Laminae lacinulae minus vel haud curvatae. Provinz der Pyrenäen. — c. Niedere Pyrenäen: Südl. Navarra (Ulina) (Herb. Bubani - — Herb. Genua, Berlin). 212.* S. Vayredana Luiz. in Bull. Soc. bot. de Fr. LX. (1913) 413. — S. exarata Vill. y. intricata Vayreda in sched. 1875; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. HI. (1874) Hl. — S. geranioides L. ;'. condensata Costa, Fl. catal. 92. — Caespi- tosa, tota pilis brevissimis glanduliferis obsita, viscosa et odorata, caudiculis sublignosis, caulibus floriferis erectis 4 — 9 cm longis, pauci-(i — 3)-foliatis, e medio vel e triente superiore paniculatis, peduneulis 1 — 2-floris. Folia ± longe petiolata, subcoriacea, infrabasilaria exsiccatione fusca vel atrofusca atque elevato-nervosa, breviter petiolata, lamina late euneata, trifida, laciniis divergentibus, basilaria patula vel reflexa sicca luteola vel pallide virescentia, breviter petiolata lamina 5-fida, laciniis divergentibus lineari-lanceolatis obtusiusculis vel subacutis, elevato-nervosis, suprabasilaria longius petiolata, lamina petiolo 1 */2 — 2-plo breviore, 3 — 5-fida, in vivo suleata; folia cauliua 1 — 3, inferiora trifida. Inflorescentiae 3 — 8-florae cymoso-paniculatae peduneuli I — 2-flori, infimi 3 — 4 cm longi, bracteae et prophylla lanceolata, obtusiuscula, pedicelli tenues quam flores paullum longiores; reeeptacula late conoidea; sepala latiuscula subo\ obtusiuscula vel etiam acutiuscula, <,8 — 2 mm longa, 1,5 mm lata; petala obovata breviter unguiculata vel haud unguiculata, 4,5 — 5 mm longa, 2,5 — 4 mm lata, trinervia. alba, nervis luteolis vel luteo-fuscis; stamina sepala aequantia vel superantia anlheril luteis vulgo apice rotundatis; stili stamina haud aequantes. — Fig. 76. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §9. Ceratophyllac. 337 Fig. 76. Saxifraga Vayredana Luizet, A Habitus, a folium infrabasilare, b, c fol. basilaria, d folium suprabasilare, e folium caulinum, f, g sepalum et petalum, h flos petalis desumptis. — Icon. origin. — J. Pohl del., A. Engler direxit. Nota. Species transitum efformat inter greges Ceratophyllae et Exarato-moschatae. Iberische Provinz. — Subpyrenäisches Iberien: im spanischen Catalonien: Sierra de Montseny (Vayreda 4 875), ebenda zw. Gualba u. Santa Fe (Abbe Soulie). Hybridae inter species gregis Ceratophyllae. S. trifurcata X geranioides Engl, et Irmsch. — X S. trifurcatoides Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa, suffruticosa , caudiculis numerosis a basi foliatis usque i dm longis, intricatis et fragilibus, apicem versus densius foliatis, turiones 1 — <,2 dm longos et caulem floriferum usque 3 dm longum, e basi ramosum producen- tibus. Folia vetusta exsiccata brunnea deflexa, valde fragilia, infrabasilaria remotius- cula patentia, basilaria ereeta, rigida, obscure viridia, utrinque glabra, petiolo quam lamina 2 — 3-plo longiore angusto, 3 — 4 cm longo, 1 — 1,5 mm lato, basi paullum dilatato suffulta, lamina ambitu renjformi, 1,5 — 2,5 cm longa, 2 — 3,5 cm lata, pal- mato-tripartita, tenuiter nervosa, partitionibus inferne angustis trifidis vel lateralibus bis bißdis, lacinulis seeundariis lineari- vel oblongo-lanceolatis 2 — 5 mm longis mucro- natis, extimis haud vel vix curvatis; bracteae inferiores brevius petiolatae anguste tri- fidae, bracteae superiores anguste euneatae, triserratae vel integrae; prophylla linearia. Inflorescentiae ample paniculatae rami inferiores usque 2 dm longi, medii atque supe- riores gradatim breviores a triente superiore pluri-(5 — 8-)flori, cum reeeptaculis et A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. iKmbryopbyta ntphonogama) 117. Saxifraga. ±i 338 A. Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. sepalis glabri; pedicelli tenues flori subaequilongi; sepala receptaculo in anthesi turbinato aequilonga, 4,5 — 5 mm longa, lineari-lanceolata, acuta; petala quam sepala S^-plo longiora, obovato-oblonga, basin versus cuneatim angustata, 1,2 cm longa, supra 4 — 5 mm lata, stamina quam sepala paullum longiora; ovarium ovoideum in stilos tenues erectos paullum divergentes sepala subaequantes exiens. — Fig. 15E. Nota. Haec planta hybrida habitu magis ad Saxifragam trifurcatam quam ad Saxi- fragam geranioidcm accedit, attamen a priore difTert folioruni lamina majore lacinulis haud recurvis atque sepalis lineari-lanceolatis, etiam petalis majoribus. Beobachtet 1872 im botanischen Garten von München. S. Vayredana X geranioides Luiz. in Bull. Soc. bot. de Fr. LX. (1913) 414. — S. Cadevallii Luiz. 1. c. — Laxe caespitosa, tota pilis brevissimis glanduliferis ob- sita, viscosa et odorata, caulibus floriferis erectis 1 — 2 dm longis, aphyllis vel uni- foliatis multifloris, subcorymbosis, pedunculis 1 — 3-floris. Folia infrabasilaria breviter, reliqua longe petiolata, lamina latissime cuneata profunde tripartita, partitionibus lineari- lanceolatis haud raro dentatis, acutiusculis vel obtusiusculis, lateralibus vulgo bifidis, laciniis integris vel dentatis, folia infrabasilaria reflexa et basilaria patula vel reflexa brevius atque latius petiolata, lamina sicca ± elevato-nervosa, partitionibus lateralilms 2 — 4-fidis, media vulgo dentata, folia suprabasilaria lamina 5-fida, saepius in vivo sulcata vel sulcatula; folium caulinum vulgo 5-fidum laciniis integris apice acutatis. Inflorescentiae subcorymbosae multiflorae pedunculi 1 — 3-flori, bracteae integrae; sepala ovato-lanceolata acuta vel acutiuscula 4 — 4,5 mm longa atque 1,2 — 1,5 mm lata, pe- tala quam sepala circ. duplo longiora, 2,/2 — 3-plo latiora, oblongo-obovata dr ungui- culatim angustata, 6 — 9 mm longa atque 3 — 4,5 mm lata, 3 — 5-nervia, alba, nervis luteolis; stamina per anthesin sepala haud superantia, antheris pallide luteis apice ro- tundalis vel apiculatis : stili stamina haud aequantes. Iberische Provinz. — Subpyrenäisches Iberien: im spanischen Catalonien: Sierra de Montseny unter den Eltern (Abbe Soulie). § 10. Gemmiferae Willk. Gemmiferae Willk. in Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 113; Engl, in Engl, und Prantl, Nat. Pflzfam. III. 2a (1894) 55. Herbaceae vel rarius suffrutescentes, saepe caespitosae, caulibus floriferis parce foliatis paniculatis, raro paucifloris. Folia rigidiuscula basilaria raro integra, plerumque trifida vel pedatifida vel pedatipartila. Gemmae axillares sessiles vel stipitatae et termi- nales dormientes cataphyllis ± scariosis velatae. Petala quam sepala plerumque 2 — 3-plo longiora. Species Europae occidentalis et Africae mediterraneae boreali-occi- dentalis. Grex Gemmiferae gregibus Ceratophyllae atque Caespitosae arcte affinis est. Non- nullae species ut S. Maweana et S. globulifera var. oranensis suffrutescentes sunt ut plurimae Ceratophyllae; S. Maweana insuper petalis magnis gaudet ut Ceratophylbn , attamen propter gemmas dormientes ad Qemmiferas pertinet, quae in ditione medi- terranea occidentali atque in Eureupa media occidentali optime vigent. Etiam arctior affinitas est Gemmiferarum et Caespitosarum et character duos greges semper distin- guens non exstat. S. hypnoides atque S. caespitosa eodem jure in typum polymorphum unum congenegi possunt ut varietates et subspecies aliae in typum polymorphum S. hypnoides, aliae in typum polymorphum S. caespitosa. Saxifra;/. muscosa. ß. Folia surculorum lanceolato-spathulata . . Var. ?;. spathulata. y. Folia surculorum infima et summa lineari- lanceolata, media trifida. Gemmae tenues. Var. .'A. tenuigomma. I. Caules ultra \ dm longi, 3 — 5-flori . . f. major. II. Caules haud i dm aequantes, i — 2-flori f. minor, ö. Folia surculorum fere omnia trifida, db re- curva Var. /. rocurva. I. Petala oblonga, latitudine sua i^-plo longiora Subvar. longipetala. II. Petala obovato-oblonga, latitudine sua 2-plo longiora Subvar. latipetala. b. Gemmae deficiunt. ct. Folia surculorum laxa. I. Folia surculorum plurima lineari-lanceolata nonnulla trifida Var. /.. egenimulosa. 342 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. II. Folia surculorum trifida, recurva . . . Var. /.. leptophylla. ß. Folia surculorum condensata, laciniis latis. Incertae sedis Var. //. deflciens. Nota. Praeter varietates et subvarietates etiam formae longiores et minores earum dis- tingui possunt, sed plurimae ut etiam multae varietates hortenses sunt. Talium plantarum origo incertus. Verisimiliter in hortis plantae hybridae inter S. hypnoidem et S. caespitosam ortae sunt. Westeuropäisches Element. In niedrigen Gebirgen und im Hügelland auf Felsen mit Moosen und zwischen solchen wachsend. Subsp. 1. continetltalis Engl, et Irrasch. — S. hypnoides »L.« Vill. HM. pl. Dauph. III. (1789) 674, t. 45. (pessima); Lap. Fl. pyr. (1804) 57, t. 32; Gren. et Godr. Fl. Fr. (1848) 653; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 190, excl. locis Irland, Eng- land; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 114; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 61. — Densiuscule caespitosa, surculis plerumque brevibus gemmiferis. Gem- mae conoideae rigidae vel rigidiusculae pungentes, cataphyllis compressis, costa valida excepta scariosis arachnoideo-pilosis, ö — 7 mm longis, rigide mucronatis. Folia basalia longa lamina rigida profunde 3-partita, segmentis divaricatis, intermedio interdum trifido, lateralibus 2 — 4-fidis, laciniis rigide mucronatis; folia caulina 3 — 5-fida. Fig. 11H—T, 78 Ä. Var. a. pungens Engl, et Irmsch. — Foliorum segmenta anguste linearia vel anguste spathulata, lateralia valde divaricata, mucronata. Sepala oblongo-triangularia mucronulata. Petala obovata. Subvar. 1. typica Engl, et Irmsch. — Foliorum segmenta linearia. — Fig. 77 H — R. Verbreitet von Spanien durch Südfrankreich bis in das zentralfranzösische Bergland. Subvar. 2. angustifida Engl, et Irmsch. — Foliorum segmenta angustissime linearia. — Fig. 7 8 S. Subvar. 2. scariosa (Schleich, exs.) Engl, et Irmsch. — Foliorum segmenta lan- ceolata medio latiora. — Fig. 78-4. Gartenpflanze. Mitteleuropäisches Gebiet. Provinz der europäischen Mittelgebirge: — a. Zentralfranzösisches Bergland: Dep. Lot: auf feuchten Kalkfelsen bei Lifernet, Commune St. Gery (Irat in F. Schultz, Herb. norm. n. 59), Ufer des Cele bei Figeac (Puel — Herb. Berlin); — Dep. Tarn et Garonne (nach Rouy und Camus). — Auvergne: Pic de Savaz (Bon- nier — Herb. Berlin), Mt. d'or (Herb. Berlin), Clermont (Gautier — Herb. Berlin), Puy de Dome (Heribaud — Herb. Berlin); Granitfelsen unter dem Schloß Sail sous Couzan im Dep. Loire (Legrand — Herb. Berlin), Royat, Gravenoire, Laschampt, Hen- dane, Thesac, Cantal (nach Rouy und Camus). — Sevennen: Mende im Dep. Lozere (Prost — Herb. Berlin), Basaltfelsen von Bars im Dep. Aveyron, um 780 m (de Puyfol in Ch. Magnier, Fl. sei. exs. n. 841); Moulin Bondon bei S. Jean de Bruel (Gautier, Timbal-Lagrave — Herb. Berlin), Mont Mezin im Dep. Ardeche (Jordan — Herb. Berlin), Tournoy (Gandoger — Herb. Breslau). — b. Rheinland. — 1. Vogesen: Krappenfels iif* Wormspel am Hohneck, angepflanzt (Issler — Herb. Berlin). Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Callioure (Valet — Herb. Berlin . St. Martin de Canigou (Max Braun — Herb. Berlin). — c. Asturisch-canta- brisches Gebirge: Villafranca del Vierzo in der Provinz Leon (Hackel, M. Winkler — Herb. Berlin), Pico de Arvas (Herb. Berlin), oberhalb Brana de arriba (Bourgeau — Herb. Berlin). Provinz der Alpenländer. — c. Jura- und Drönie-Alpen: St. Vallier (Chabert — Herb. Univ. Wien). Mittelmeergebiet. Ligurisch- tyrrhenische Provinz. — Provenzalische Unterprovinz: Toulon, Bau de quatre heures (Bourgeau, Fl. de Toulon), Val d'Olioul (Helvet — Herb. Berlin), Mt. Faron (Herb. Berlin), Foret des Maures bei Toulon (J. Müller. PI du midi de France n. 222); Le Luc im Dep. Var (Giraudy — Herb. Berlin). Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §4 0. Gemmiferae. 343 Iberische Provinz. — Zentrales Iberien: Escorial (J. Lange — Herb. Berlin), Cerro de Machotte (M. Winkler — Herb. Berlin), Bejar (Gandoger — Herb. Berlin), Avila, Sierra Serota (Gandoger — Herb. Berlin). — Westatlantisches Iberien: Braganca, auf dem S. Jorge (Moller in Fl. lusit. exs. Herb. Hort. bot. Conimbric. n. 4 30), auf dem Monte do Azinhal in der Serra de Hebondäo (Herb. Berlin), Aderigo, Prov. Porto (C. Schmitz — Herb. Berlin), Serra da Estrella (Fonseca — Herb. Berlin). Var. ß. cantabrioa (Boiss. et Beut, msc.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 191. — S. hypnoides L. var, lusitanica Lange pr. p. — Foliorum segmenta lateralia minus patentia laciniis oblongis acutis usque 2 mm latis. Calycis laciniae obtusiusculae mu- cronulatae. — Fig. 77 T. Mediterrangebiet. — Iberische Provinz. — Zentrales Iberien: Sierra de Guadarrama, bei Navacerrada, an schattigen Felsen um 4 600 m (C. Vicioso und F. Beiträn in F. Sennen PI. d'Espagne n. 1534 — Herb. v. Degen), Sierra de Tor- mantos (Bourgeau, PI. d'Espagne 1863 n. 2502), Salamanca (Gandoger — Herb. Berlin); Beinosa in der Pena de Curavaca (Boissier n. Beuter), zwischen Beinosa und Monastero (Lereche nach Willkomm). — Westatlantisches Iberien: Portugal, Arredores d'Almeida (Ferreira — Herb. Berlin). Subsp. 2. boreali-atlantica Engl, et Irmsch. — S. hypnoides Lightfoot, Fl. scot. (1777) 224; J. E. Smith in Engl. Bot. VII. (1798) t. 454, Engl. Fl. (1824) 277; J. Hooker, Fl. scot. (4 824) 430, Brit. Fl. (4830) 497; Mackay, Fl. hibern. (4836) 69; More, Colgan et Scully Cybele hibern. 2. ed. (4 898) 4 30 excl. variet. ; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (4 899) 60, t. 4 06 (videtur planta hortensis ''. — & euJiypnoides var. gemmifera Syme, Engl. Bot. ed. 3. vol. IV. (4 872) 83. — Den- siuscule vel laxe caespitosa, surculis procumbentibus vel adscendentibus. Gemmae minus rigidae, magis herbaceae, cataphyllorum apicibus minus appressis, interdum gemmae deflcientes. Folia basalia longe vel breviter petiolata, lamina minus profunde partita 3 — 5-fida laciniis haud divaricatis, sed ± porrectis. — Fig. 78i? — O, 79. Var. y. angustifolia (Haw.) Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (4 82 4) 447. — S. angusti folia Haw. in Mise. nat. (4 803) 4 66. — Surculi tenues apice adscendentes foliis lineari-lanceolatis. — Fig. 78(7 — O. England. — Westmoreland. Var. d. pulehella Don 1. c. 447. — S. pulchella »Don«, Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 32; Sternb. Suppl. II. (4 83 4) 78. — Robustior, surculis crassioribus rigidiori- busque, gemmis obtusis et cataphyllis magis confertis. Folia surculorum latiora. Petala latiora. Var. £. viscosa (Hort.) Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (4 821) 447, Sternb. Suppl. II. (4 834) 79. — S. viscosa Hort. — Laxior et mollior, foliis dense pilosis. Caules floriferi dense glanduloso-pilosi. Schottland (nach Don). Nota. Nobis planta dubia, quam non vidimus. Var. C. muscosa Don 1. c. 447w, Sternb. Suppl. II. (4 834) "9. — Minor et te- nerior. Foliorum segmenta minima. Flores minores. Schottland. Var. tj. spathulata Haw. Enum. Sax. (4 82 4) 33; Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 32; Sternb. Suppl. II. (4 83 4) 79. — S. spathulata Haw. Mise. nat. (4 803) 4 65. — S. dubia Schleich. Cat. 4 834 ex Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 32. — Folia surcu- lorum inferiora oblongo-lanceolata, superiora trifida. — Fig. 78/7 — iV. England. Var. #. tenuigemma Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa, surculis plerumque erectis vel adscendentibus (in speeiminibus eultis procumbentibus). Folia basalia 3- vel 5-partita; folia surculorum lanceolata vel tripartita, laciniis mucronatis, sparse ßmbriata. Gemmae tenues. Caulis floriferus 4 — 3-florus. Petala obovata. — Fig. 78 0. Nota. Saepius plantae hortenses huc pertinentes oecurrunt, quas hybridas inter S. hyp- noidem et S. deeipimtis varietatem quinqueftdam esse existimamus. Fig. 78. Typus polymorphus S. hypnoides L. A Subsp. \. eontineniaiis Engl, et Irmsch. var. pungens Engl, et Irmsch. subvar. scariosa (Schleich.) Engl, et Irrasch. Plantar cultae pars in- ferior. — B — 0 Subsp. 8. boreali-atlanlica Engl, et Irmsch. B var. attgustifolia (Haw.) Don (Island). C— O Var. angustifolia (Haw.) Don (Longemer, Vogesen). CSurculus. DFlos. .ESepalum et petalum. F Fructus. 0 Semen. — H—Nv&r. spathulata (Haw.) Engl, et Irmsch. 7/Surculus (Ben Lawers, Schottland). / Surculus (Ben Nevis, Schottland). K—M (Yorkshire, Englaml . A' Habitus. L Flos. M Sepalum et petalum. N (Faerüer, Strömt')). — 0 Var. tnna'y ■mma Engl, et Irmsch. Surculus (Westmorelandj. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler di; Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 10. Gemmiferae. 345 f. major Engl, et Irmsch. — Folia surculorum infima et summa lineari-spathu- lata, media spathulata, triflda. Caules floriferi usque 1,5 dm longi, 3 — 5-flori. f. minor Engl, et Irmsch. — Folia surculorum inferiora trifida, superiora lineari- spathulata. Caules floriferi 6 — 8 cm longi, 1 — 2-flori. Häufig in botanischen Gärten kultiviert. Var. x. recurva Bree ex Schleich. Cat. pl. Helv. ed. 4. (1821) 63. — S. recurvata Schleich. — Minor, laxe caespitosa, surculis numerosis densiuscule foliatis. Folia pe- tiolis sparse pilosis exceptis glabra, laete viridia; foliorum basalium peliolus Jaminae subaequilongus, lamina 3 — 5-partita, segmentis linearibus acutis, lateralibus sursum versis; folia surculorum parva circ. 6 — 7 mm longa recurva, petiolo laminae aequilongo, lamina trifida vel tripartita. Caules floriferi 6 — 8 dm longi, a medio ramosi, 3 — 5-flori, pedunculis et pedicellis tenuibus cum calycibus glabris. — Fig. 79.4 — E. Fig. 79. Typus polymorphus S. hypnoides L. Subsp. 2. boreali-atlantica Engler et Irmscher. A — E Var. recurva Bree. A Surculi. B, C Subvar. longipetala Engl, et Irmsch. D, E Subvar. laiipetala Engl, et Irmsch. — F Var. egemmulosa Engl, et Irmsch. Gartenform. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Subvar. longipetala Engl, et Irmsch. — Petala oblonga, latitudine sua 21, 2-plo longiora. — Fig. 79 C. Subvar. latipetala Engl, et Irmsch. — Petala obovato-oblönga, latitudine sua 2-plo longiora. — Fig. 79D, E. Wurde von uns nur in kultivierten Exemplaren gesehen. Var. /.. egemmulosa Engl, et Irmsch. — S. hypnoides »L.« in Oeder Fl. dan. (1766) t. 348. — Major vel minor, surculis adscendentibus 0,5 — 2 dm longis, remote foliatis, gemmulis in ramulos evolulis. Folia basalia 3 — 5-fida, laciniis adscendentibus, folia surculorum plurima lineari-lanceolata vel nonnulla longe petiolata cuneata, trifida, 2 — 2,5 cm longa. Caules floriferi 1 — 2 dm longi, 2 — 5-flori, pedicellis cum calycibus breviter glanduloso- pilosis, 2 — 5 cm longis. Petala obovato- oblonga, quam sepala 3V2~pl° longiora, circ. 7 mm longa, 3,5 mm lata. — Fig. 79 F. 346 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Häufig in botanischen Gärten kultiviert. Var. //. leptophylla (Pers.) Haw. Enum. Sax. (1821) 33; Ser. in DC. Prodr. IV. (1 830) 31 excl. syn. — S. leptophylla Pers. Synops. I. (1805) 490; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1820 *50; Smith, Engl. Fl. I. (1824) 279; Sternb. Suppl. II. (1831) 80 excl. loc. Bohemiae. — *S. retroflexa Hortul. ex Don 1. c. — Ante anthesin den- sissime caespitosa, postea late diffusa, surculis procumbentibus longissimis, gemmis destitutis, villis viscidis leviter sparsis. Folia basalia profunde 5-parüta, surculorum tripartita, saepe recurva segmentis divaricatis lineari-lanceolatis acutissimis, lateralibus horizontaliter porrectis. Caules flexuosi multiflori. Calycis pilis glanduliferis obsiti la- ciniae oblongo-ovatae, trinerves, apice mucrone reflexo instructae. f. angustifida (Hortul.) Don 1. c. — Foliorum segmenta angustiora. England. — Wales. Subarktisches Gebiet. Subarktisches Europa. — Island: im N.West: Kirkjubolsfjaeld am Ikutulsfjord oder Isafjord (Ostenfeld — Herb. Kopenhagen — var. angusti folia) , Brekkendal und Sandafjaeld am Dyrefjord (Ostenfeld — Herb. Kopenhagen — var. recurva)] im W. : Mafalid und Vogur (Jönsson — Herb. Kopenhagen — var. angustifolia); im S.West: Barnafoss (Jönsson — Herb. Kopenhagen — var. tenuigemma), Sandur (Jönsson — var. angusti folia) , Husafell (Jönsson); im Süden: Vestmannnaeyjar (Jönsson — var. angustifolia) ; im Osten: Hjalmaidalur (Jönsson — Herb. Kopen- hagen — var. angustifolia), Dvergasteinn (Jönsson — Herb. Kopenhagen — var. angustifolia), Eskifjördur (Strömfeit — Herb. Stockholm). — Faer-Öer: Strömö: Skjellingfjeld (Feilberg u. Bostrup — Herb. Kopenhagen — var. tenuigemma), Gjov bei Vestmannhavn, zwischen Moos (Börgesen — Herb. Kopenhagen — var. temä- gemma); Viderö: Vilerejde (Elis. Taylor — Herb. Kopenhagen — var. tenuigemma); Vaagö: Thormansgjov (Jensen — Herb. Kopenhagen — var. angustifolia). Zweifelhafte Angabe. Im Ottawa Naturalist, XVI. (1903) 214 findet sirh ange- geben S. hypnoides L. Syn. S. caespitosa Macoun Cat. Can. Plants, I. p. 150 in part., von felsigen Klippen an der Küste oberhalb Albour, Brook, zwischen Madeline Biver und St. Anne des Monts, Gaspe, Quebec 1882 (Macoun). New to America. — Sollte es sich hierbei wirklich um 8. hypnoides L. handeln, dann ist es wahrscheinlich ein- geschleppte Subsp. boreali-atlantica. Mitteleuropäisches Gebiet. Atlantische Provinz. — b. England. — Wales: Carnarvonshire (Garnxy — Herb. Oxford, Herb. Univ. Wien — var. tenuigemma); Merionetshire, Movsrlv A. Ley — Herb. Berlin — var. tenuigemma); Montgomeryshire, Craig Bryddin (Ball — var. angustifolia); Westmoreland, Ullewater (Bailey n. 431/tf — Herb. Berlin); Herefordshire (A. Ley — Herb. Berlin — var. spathulata); Yorkshire (Herb. Berlin — var. spathulata). — c. Schottland: Grampian Mountains, Ben Nevis oberhalb Fort William (v. Degen — var. recurva), Ben Lawers (Herb. Berlin — var. angustifolia). — d. Nordfranzösisches und belgisches Tiefland: Laval in NW.-Frankivirh (Duftschmid — Herb. Berlin — var. tenuigemma). — Anlernten: Unterhalb der Buinen des Chäteau Thierry bei Waulsort in der Provinz Namur (Thielens u. Devos, Kickxia belgica n. 138 [l 866] — var. temtigemma). Provinz der europäischen Mittelgebirge. — b. Bheinland: Vogesen, feuchte Felsen bei Longemer, um 800 m (N. Martin in Wirtg. Herb. pL sei. florae rhenanae n. 338 — var. angustifolia und tenuigemma). — c. Hercynisches Berg- land: Fichtelgebirge, an einem Felsen bei Stein nächst Berneck (F. C. Meyer, Walther — Herb. Breslau — var. angustifolia). Incertae sedis. Var. ;i. defloiens Pouzolz, Fl. Card. I. 391; Bouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 61. — Surculi condensati, foliis approximatis, breviter petiolatis, laminae laciniis bre- vibus latis. Gemmae fere omnino deficientes. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §10. Gemmiferae. 347 Nota. Haue plantam non vidimus. Habitat in Gallia meridionali itaque vix ad subspeciera boreali-atlanticam pertinet. Mittelmeergebiet. — Ligurisch-tyrrhenische Provinz. — Provenzalische Unterprovinz: Gard (Pouzolz). 2 4 5. 8. Trabutiana Engl, et Irmscher n. sp. — Laxe caespitosa, caudiculis her- baeeis foliis vetustis obtectis, turionibus 3 — 4 cm longis in axillis foliorum viridium gemmas gerentibus, caulibus floriferis 5 — 6 cm longis, foliatis, glabris, 3 — 5-floris. Folia petiolo laminae subaequilongo vel ea paullum longiore 5 — 7 mm longo, piano, uninervio, basi pilis longis tenuibus ciliato instrueta, lamina rigida ambitu obovata vel subrhomboidea, profunde tripartita, partitionibus patentibus 5 — 8 mm longis, 1 mm latis, lineari-lanceolatis, distinete mucronatis, nervo subtus distinete prominente instruetis, glabris vel hie inde margine sparse pilosis; folia caulina infima tripartita, reliqua pauca et bracteae anguste linearia mucronata. Gemmae sessiles vel breviter stipitatae ambitu ovoideae circ. 4 mm longae, cataphyllis exterioribus secus costam herbaeeis anguste lanceolatis ciliatis, acutis, interioribus tenuiter scariosis obtusis, coneavis, arachnoideo pilosis atque quam exteriora brevioribus. Inflorescentiae paueiflorae ramuli 5 — 6 mm longi, pedicelli flore breviores; reeeptaculum turbinatum atque sepala ei aequilonga subtriangularia acuta, 2,5 mm longa, basi 1 mm lata omnino glabra; petala quam sepala duplo longiora obovato-oblonga, 5 mm longa, 2,5 mm lata; stamina sepala sub- aequantia; ovarium ovoideo-globosum, stilis paullum divergentibus stamina subaequan- tibus coronatum. — Fig. 82 M — Q. Mediterrangebiet. — Südliche Mediterranprovinz. — Algerien: Dschebel Magris, an steilen und schattigen Felsen um 1700 m (Reverchon, PI. d'Algerie 1898 n. 334 — blühend im Juni — als S. globulifera Desf.). Nota. Quamquain typus polymorphus Saxifragae globuliferae multas formas habitu et characteribus diversas amplectitur, haec planta cum hoc typo non conjungi potest; differt ab ejus omnibus formis reeeptaculo et sepalis omnino glabris, sepalis acutissimis atque foliorum partitionibus angustis. Habitu appopinquat ad Saxifragam hypwidem, a qua imprimis differt gemmis supra descriptis. 216. Typus polymorphus S. globulifera Desf. Fl. atlant. I. (1798) 342, tab. 96, f. 1, emend. Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 31; Sternb. Suppl. II. (1831) 79; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 193 emend.; Ball, Spicil. Fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. XVI. (1877) 447. — Laxe suffrutescens usque dense caespitosa caudiculis laxe vel dense foliatis, 2 — 6 cm longis, gemmis ovoideis paullum usque dense arachnoideo- pilosis, caulibus floriferis glabriusculis vel parce et brevissime glanduloso-pilosis oligo- phyllis, superne subcorymboso-paniculatis, 3 — 7-floris. Folia inflma integra spathulato- euneata vel spathulata, infrabasilaria basi rfc longe laxe vel dense albo-pilosa spathu- lata vel triloba aut trifida, folia basilaria rarius spathulata integra, saepius petiolo basi dilatato quam lamina longiore uninervio instrueta, lamina crassiuscula, nervosa, ambitu obovata usque reniformi, 0,5 — 1,5 cm longa, 0,5 — 2 cm lata, trifida vel laciniis late- ralibus bilobis quinqueGda, interdum lacinia media atque lateralibus pauci-serrato-den- tatis; gemmarum 4 — 6 mm longarum, 3 — 4 mm crassarum cataphylla excavata nervo medio excepto scariosa, exteriora oblonga, interiora obovata et dr dense arachnoideo- pilosa. Caules floriferi 0,5 — 1,2 dm longi; folia caulina infima interdum trifida, reliqua pauca oblongo-linearia, obtusa; bracteae atque prophylla linearia obtusa, 3 — 4 mm longa. Inflorescentiae 2 — 5 cm longae rami 2 — 3-flori, 1,5 — 2 cm longi, pedicelli tenues ut reeeptaculum late turbinatum vel subhemisphaericum breviter glanduloso- pilosi; sepala ovato-triangularia obtusa, 2 mm longa, 1,5 mm lata; petala obovata, quam sepala 21/2~pl° longiora, obovata, 5 mm longa,' 2 — 3 mm lata, trinervia; stamina sepalis aequilonga; ovarium subglobosum stilis stamina subaequantibus coronatum. Capsula subglobosa stilis sepala ereeta haud superantibus. — Fig. 80, 81, SiA — L. Nota. S. globulifera Desf. species in ditione mediterranea austro-occidentali latiuscule distributa in jugis et montibus diversis valde variabilis. In eodem districtu fortnae majores laxiores atque minores densius caespitosae oecurrunt, quod etiam in multis aliis speciebus sec- E Vi/ A w \ü u Fig. 80. Typus polymorphus S. globulifera Desf. emend. Ser. J.— E var. «. Fontanesiana I et Irmsch. f. 4 typica Engl, et Irmsch.* (Teniet el Had, Algier). A Habitus. B f. \ — 3 folia infra- basilaria, * folium basilare. C gemma. D \ — 5 gemmae cataphylla. E Flos, sepalum et pe- talura. — F—Ky&r.ß. gibraltarica Ser. (Großer Atlas, in Marokko). F Habitus. O \. Folium infrabasilare. 2. Folium basilare. ÜGemma. J \ — * Cataphylla gemmae. K Flos, sepalum et p»t.> - lum. — L— U Var. y. oranensis (Munby) Engl. — L—Pi. Munlryana E. et I. (Algier, Oran). L EU« bitus. M <, 2 Folia infrabasilaria, 3 folium basilare. iVGemma. Oi — * Gemmae cataphylla. PFlos, sepalum et petalum. — Q—Ut. Hattandieri E. et I. (Algier, Oran). Q Habitus. 7? 4 , 2 Folia infra- basilaria, 3 folium basilare. 5 Gemma. T Gemmae cataphylla. U Flos, sepalum et petalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Fig. 81. Typus polymorphus S. globidifera Desf. emend. Ser. (Gr. Atlas südl. von Bliduh). A — G Var. J. spathtdaia Desf. A Habitus. B—O (Teniet el Haad). B 4, 3 Folia infrabasiluria. 2 Folium basilare. C Gemma. D Gemmae cataphylla. E Flos, sepalum et petalum. F, O Sur- culi. — H—O Var. 2 granatensis (Boiss. et Reut) Engl, et Irnisch. f. robustior Engl, et I misch (Andalusien, Sierra de Tolox = Sierra de las Nieves). // Habitus. J Surculus. K k — k Folia infrabasilaria, 5 folium basilare. L Gemma. M Gemmae cataphylla. JY Flos juvenculus, se- palum et petalum. 0 Flos adultus, sepalum et petalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Englor direxit. 350 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. tionis observamus. Boissieri species S. granatensis et S. gibraltarica minime conservari possunt; titulum varietatum iis concedimus, quamvis etiam notae diagnosticae ex gemmis axil- laribus elongatis acutis substipitatis vel obovatis stipitatis aut sessilibus desumptae haud con- stantes sint. Cl. Ball, qui hujus typi polymorphi formas pluribus locis observavit, dicit loco supra citato: >Vidi gemmas utrasque in surculis sterilibus unius ejusdemque plantae. Planta algeriensis saepissime gaudet foliis majoribus glabrioribus longius petiolatis et calycis segmentis angustioribus, sed non desunt specimina S. granatensi B. et R. omnino conformia, gemmis sessi- libus terminalibus. Botanicis quibus placet S. oranensem Munby, S. granatcnsem et S. gibral- taricam pro speciebus rite distinctis vindicare, S. globulifera Desf. plane evadit, et nee in her- bariis nee in rerum natura ultro invenienda est. Sed etiam S. spathulata Desf. sub titulo speciei conservari non potest, nam in Algeria S. globuliferae typieae, quam sub titulo varietatis Fon- tanesiana describimus, formis transitoriis cum Saxifragae spathulatae formis conjungitur. Cli. Battandier etTrabut optimo jure observant: >Bien que cette plante semble tres distinete du S. globulifera on trouve entre elles de si nombreux intermediaires qu'il n'est pas possible de les separer completement.« Nos autem etiam Saxifragam erioblastam cum Saxifragae globuliferae typo conjungen- dam esse existimamus. Est quidem planta bene distineta et facile cognoscenda, attamen aequo modo varietati granatensi affinis est ac S. spathulata varietati Fontanesianae. Dispositio varietatum et formarum. A. Gemmae typi polymorphi S. globulifera zb stipitatae, cataphylla exteriora saepe lanceolata acuta quam inte- riora longiora. a. .Folia basalia profunde tripartita segmentis lateralibus bifidis vel bilobis. a. Gemmae sparse pilosae. I. Gemmae obovoideae Var. a. Fontanesiana. \ . Minus robusta f. i . typica. 2. Robusta, laxa, foliis majoribus . . . . f. 2. major. II. Gemmae oblongae acutae Var. ß. (f. 3) gibraltarica. ß. Gemmae extus glabrae oblongae Var. y. oranensis. I. Laxe caespitosa foliis majoribus f. 4. Battandieri. II. Densius caespitosa foliis minoribus . . . . f. 5*. Munbyana. b. Folia basalia spathulata vel breviter trifida vel triloba Var. - delajis bei El Chorro (Huter, Porta, Rigo, It. hispan. 1897 n. 1007); Cerro de San Cristobal et Sierra del Pinar gegen Benamahoma (Per. Lara nach Willkomm). 218. S. Maweana Bak. in Gard. Chron. (1871) 1355; J. Ball in Journ. Linn. Soc. XVI. (1877) 448. — Laxe caespitosa surculis lignescentibus, 1 dm et ultra longis, caulibus floriferis usque 2 dm longis, saepe e basi ramosis. Folia basalia inter se re- motiuscula patentia, pilis glanduliferis sparsissime obsita, crassiuscula, petiolo quam lamina fere duplo longiore, lamina majuscula 2 — 2,5 cm longa, 2,5 — 3 cm lata, sub- cordata ambitu reniformi, fere tripartita, segmentis sinubus rotundatis sejunctis sub- 5-lobis, lobis semiovatis obtusis vel breviter tridentatis, 3 — 5 mm longis. Gemmae stipitatae cataphyllis exterioribus spathulatis vel cochlearibus quam interiora oblonga ciliata duplo longioribus. Caules floriferi ramis inferioribus 1 dm et ultra, superioribus 5 — 3 cm longis, bracteis infimis trifidis, reliquis linearibus; pedunculis, pedicellis caly- cibusque breviter et dense glanduloso-pilosis; calycis purpurascentis sepala oblonga ob- tusa receptaculo subturbinato duplo longiora; petala obovato-spathulata quam sepala triplo longiora, 1 ,3 cm longa, superne 7 mm lata. Stamina dimidium petalorum paul- lum superantia. Südwestliche Mediterranprovinz. — Marokko: Auf dem Berge Beni Hos- mar bei Tetuan (B. Webb 1827, Maw und Ball 1871 — Herb. Berlin). Nota. Quamvis haec species foliis ad Saxifragac globuliferae var. oranensem valde ac- cedit, Iloribus raagnis satis diversa est. f. surculosa Engl, et Irmsch. — Gemmae in surculos evolutae, foliis longe petio- latis lamina late cuneata plerumque 5-fida vel 5-loba instructis, foliis superioribus surculorum gemmulas parvas stipitatas gerentibus. Durch die Kultur entstandene Gartenform, bei welcher die in der Heimat der Pflanze rubenden Knospen sich zu Laubsprossen entwickeln. 219. S. Rigoi Freyn in Porta et Rigo, it. hisp. 1890. n. 503, cum phrasi; Porta in Atti Acad. Agiati IX. (1891—92) 26; Willk. Suppl. Prodr. Fl. hisp. (1893) 209. — Laxe vel dense caespitosa. Folia basalia ascendentia brevissime pilosa, longa petiolata, petiolo quam lamina spathulata triGda vel tripartita plus duplo longiore 1 — 1,5 cm aequante, laminae segmentis anguste lanceolatis vel linearibus obtusis vel acutiusmlis. 4 — 6 mm longis, 1 — 1,5 mm latis. Gemmae stipite 5 — 7 mm longo suffultae, obo- voideae, cataphyllis exterioribus linearibus vel lanceolatis interiora spathulata Mptfftn- tibus, omnibus longe cinereo-pilosis. Caules floriferi 2 — 10 cm longi cum pedicellis et calycibus dense breviter glanduloso-pilosi, foliis 6 — 4, inferioribus anguste spatbu- latis, superioribus linearibus erectis 6 — 3 mm longis, inter se paullum remotis instructi, 1 — 3-flori. Flores magni; calycis receptaculum subglobosum, sepala lineari.t .'.nun longa, 1 mm lata; petala late spathulata quam sepala 2'/2~pl° longiora, 1,2 — 1,6 in longa, superne 4 mm lata; stamina circ. 6 mm longa. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 10. Gemmiferae. 355 Südwestliche Mediterranprovinz: Granada, Sierra de la Sagra in Felsspalten um 2000 — 2800 m (Porta et Higo, it. II. hispan. 1 890. n. 503. — Blühend Juli); auf schattigen Kalkfelsen um 1800 m (E. Revcrchon PI. d'Espagne 1900. n. 1224. — Blühend Juli, — bis 1 dm lange Blütenstengel), um 2500 — 2600 m (Porta et Rigo, it. IV. hispan. 1895. n. 18ö. — Blühend Ende Juli). Sierra Grimona, 1800 m E. Revcrchon PI. d'Espagne 1901. n. 1224). Hybridae inter species gregum Gemmiferae et Ceratophyllae. S. hypnoides X geranioides Engl. — S. cusjndata Schleich. Cat. pl. helv. ed. 4. (1821) 63. — Laxe caespitosa iuferne petiolis longe ciliatis et laminis hicinde sparse pilosis exceptis glabra, superne minutissime et densiuscule glanduloso-pilosa, caudiculis ascendentibus, foliis vetustis et foliis basalibus congeslis inslructis, ex axillis eorum turiones 0,5 — 1,2 dm longos inferne et medio laxe foliatos gemmiferos emittentibus, in caulem floriferum sparse foliatum circ. 1,5 — 2 dm longum medio vel a triente su- periore subcorymboso-paniculatum pluriflorum exeuntibus. Folia basalia rigidiuscula, petiolo circ. 1,5 cm longo, superne 2 mm, basi 3 mm lato uninervio instrueta, lamina ambitu reniformi, 0,8 — 1 cm longa, 1 — 1,5 cm lata, pedatifida vel pedatipartita, parti- tione media triserrata, partitionibus lateralibus bifidis, lacinulis extimis interdum subre- trorsis, omnibus late lanceolatis mucronatis; folia caulina atque bracteae inferiores breviter petiolata, trifida, laciniis lineari-Janceolatis porrectis, bracteae superiores inter- dum valde approximatae et prophylla anguste linearia acuta; folia turionum lamina trifida, laciniis lateralibus angulo circ. 45° patentibus, lanceolatis, raro bidentatis, pe- tiolo quam lamina 1 'yVplo longiore instrueta. Gemmae hie illinc in axillis foliorum turionum produetae breviter stipitatae, cataphyllis herbaeeis lanceolatis apice patentibus sparse pilosis 3 — 5 mm longis instruetae. Inflorescentiae rami adscendentes 5 — 3 cm longi, 3 — 1-flori, pedicelli laterales floribus paullum breviores; reeeptaculum semiovoi- deum vel subcampanulatum dense breviter glanduloso-pilosum; sepala lineari-lanceolata, 4 — 5,5 mm longa basi 1 mm lata, glanduloso-pilosa; petala quam sepala fere triplo longiora, 1 — 1,1 cm longa, 3 mm lata; stamina quam sepala paullum longiora, an- theris brunneis ; ovarium ovideum in stilos erectos stigmatibus majusculis coronatos exiens. Nota. Hybrida insignis, in qua recognoscitur contributio Saxifragac geranioidis ex fo- liorum basalium forma supra descripta, ex inflorescentia corymboso-paniculata, reeeptaculo glanduloso-piloso, sepalis longis angustis, petalis longis, contributio Saxifragae hypnoidis ex turionibus gemmiferis, foliorum laciniis, bracteis et sepalis mucronatis. Nur in kultivierten Exemplaren bekannt, welche von Schleicher mit der Be- zeichnung S. cuspidata Schleich., S. ajugaefolia Angl., S. geranioides u. angustifolia DC. ausgegeben wurden. (Herb. Berlin). S. hypnoides X Prostii Engl, et Irmsch. — S. hypnoides X pedatifida Coste in schedulis. — X S. Souliei Coste in schedulis. — Laxe caespitosa, petiolis longius pilosis exceptis pilis brevissimis glanduliferis obsita, caudiculis adscendentibus foliis ve- tustis brunneis reflexis et foliis basalibus paucis approximatis vel remotiusculis instruetis, ex axillis eorum turiones 4 — 5 cm longos inferne et medio laxe foliatos emittentibus, in caulem floriferum paueifoliatum circ. 1,5 dm longum superne corymbo60-paniculatum pluriflorum exeuntibus. Folia basalia, media turionum atque infima caulina rigidius- cula, petiolo 2 — 3 cm longo superne 2 mm lato plurinervio, inferne uninervio, 1 mm lato basi paullum dilatalo instrueta, lamina ambitu obovata vel reniformi, I — 1,5 cm longa, 1,5—2 cm lata, profunde pedati-partita, partitionibus 5 lineari-lanceolatis acutatis mucronatis; folia caulina atque bracteae inflmae brevius petiolata, 3-fida, bracteae supe- riores et prophylla angustissime linearia, acuta. Surculi in axillis turionum (loco gera- marum Saxifragae hypnoidis) produeti circ. 1 cm longe stipitati, folia lanceolata, post ea euneata trifida longe et tenuiter petiolata gerentes. Inflorescentiae ramuli 4 — 2 an- gulo acuto ascendentes lenues 2 — 1-flori, pedicelli tenues; sepala quam reeeptaculum 23* 356 &» Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. turbinatum paullum longiora, anguste lanceolata, 5 mm longa, basi 4 mm lata; petala oblongo-cuneata, 8 — 9 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, triner via,; stamina atque stili sepala demum aequantia Zentralfranzösisches Bergland. — Sevennen: Aveyron, quarzhaltige Felsen der Gorges de la Truyere um 700 m (J. Soulie — Herb. v. Degen. — Blühend Mai 4906). Nota. Hybrida insignis omnino intermedia inier parentes. Turionum surculi foliis lan- ceolatis instructi correspondent gemmis Saxifragae hypnoidis; sepala longa ut in S. Prostii, attamen magis acuta. S. hypnoides X pedatifida Engl. — X S. luxurians Engl. — Laxe caespitosa, sufTrutescens, inferne pilis tenuibus parce sparsis, superne pilis brevissimis glanduliforis obsita, caudiculis adscendentibus foliis vetustis et foliis basalibus remotiusculis instructis, ex axillis eorum turiones 4 — 4,5 dm longos inferne et medio laxe foliatos gemmiferos emittentibus, in caulem floriferum sparse foliatum circ. 3 dm longum e medio vel a suprema tertia parte paniculatum pluriflorum exeuntibus. Folia basalia atque inferiora caulina rigidiuscula, petiolo 4,5 — 4 cm longo, superne 2 mm lato, plurinervio, inferne uninervio 4 mm lato, basi paullum dilatato instructa, lamina ambitu rcniformi 4 mm longa, circ. 4,5 cm lata, pedatifida, laciniis lanceolatis vel lineari-lanceolatis mucronatis; folia caulina superiora atque bracteae infimae breviter petiolala, 3-fida, bracteae superi- ores et prophylla lineari-lanceolata, acuta; folia turionum lamina trifida, laciniis lateralibus patentibus, petiolo quam lamina 4 '/Vpho longiore instructa. Gemmae hie illic in axillis foliorum turionum produetae plerumque stipitatae, cataphyllis 4 — 5 mm longis lanceo- latis sparse pilosis hand appressis. Inflorescentiae rami tenues 4 0 — 8 — 6 — 3 cm longi, plerumque biflori; pedicelli floribus subaequilongi; reeeptaculum subhemisphaericum ; sepala triangularia quam reeeptaculum paullum longiora, 3 mm longa, 4 mm lata; petala obovato-oblonga, 1 0 mm longa, 4 mm lata, trinervia; stamina et stili sepala paullum superantia, usque 4 mm longa. Im Jardin des planles von Paris 4 823 u. 4 824 als »S. furcata Lam.« und 8. fur- catü Lapeyr. « kultiviert. (Herb. Berlin). Nota. Hybrida inter pirentes omnino intermedia insignis habitu luxuriantc, caule elon- gato, inflorescentia paniculata, sepalis et petalis majoribus Saxifragae pedatifidac, foliis turio- num trifidis laciniis patentibus mucronatis, et gemmis stipitutis Saxifragae kj/pttoidi$. S. hypnoides X trifurcata Engl. — S. Schraderi Sternb. Suppl. I. (4 822) 14 t. 8. (Petala minora quam in speeimine originali herbarii Schrader); Spreng. Syst II. 1824) 368. — S. hypnoides y. Schraderi Sternb. Suppl. II. (4 83 4) 79. — Laxe caespitosa, caudiculis numerosis a basi foliatis usque 8 cm longis, intricatis et fragilibus, apicem versus densius foliatis, turiones circ. 4 dm longos et caulem floriferum usque 3 dm longum, e basi ramosum producentibus. Folia vetusta exsiccata brunnea deflexa, fra- gilia, infrabasilaria remotiuscula patentia, basilaria ereeta, rigidiuscula, laete viridia, utrinque glabra, petiolo quam lamina circ. duplo longiore angustissimo, 2 — 2,5 cm longo, vix 4 mm lato, basi paullum dilatato inferne tenuiter longiuscule piloso suffulta, lamina ambitu elliptica vel reniformi, circ. 0,8 — 4 cm longa et 4,2 — 4,5 cm lata, palmato- tripartita, partitionibus inferne angustissimis, media lineari, lateralibus bifidis lacinulis anguste linearibus mucronatis; folia caulina pauca atque bracteae profunde trifidae la- ciniis angustissimis, summae atque prophylla anguste linearia, mucronata. Inflorescentiae ample paniculatae rami ascendentes, inferiores usque 8 cm longi, plerumque 2-flori, superiores gradatim breviores, 2 — 4-flori, cum pedicellis reeeptaculis et sepalis glabri vel glandulis paucis sessilibus instructi; pedicelli tenues quam flores 2 — 3-plo longiores; sepala reeeptaculo in anthesi semiovoideo aequilonga triangularia acuta, 2,5 mm loi petala quam sepala circ. triplo longiora, obovato-oblonga, trim -rvia, circ. 8 mm longa et 3 mm lata; stamina quam sepala paullum longiora; ovarium breviter ovoideum in stilos paullum breviores erectos exiens. In botanischen Gärten nicht selten als 5. trifurcata Schrad. kultiviert. Im botan. Garten von Berlin 4 845, im botan. Garten von Breslau 1869, im botan. Garten von Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § H. Caespitosae. 357 Lausanne 4 887. Im Botan. Garten von Göttingen um das Jahr 4 82 1 als S. Schra- deri Sternb. kultiviert (Herb. Schrader, Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). Plantae hybridae inter species gregis Gcmmiferae et gregis Exaratomoschatae. Nota. Vide ad finem gregis Exarato-moschatae. § II. Caespitosae Engl. Caespitosae Engl, in Engl. u. Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. Ja (1891) 53. — Herbaceae, laxe vel dense caespitosae. Folia infrabasalia spalhulata integra vel saepius omnia 3 — 5-fida, rarius lacinia media trißda vel triloba, tota lamina 9 — 1 0-fida, in- terdum binc inde lobulo aucta. Petala quam sepala plerumque 2 — 3-plo, raro magis, raro tantum i ^"P^0 longiora, rarissime et haud normaliter iis minora. Species Europae mediae cisalpinae, regiorum subarcticarum et arclicarum, insuper montium scopulorum atque Americae meridionalis ab Andibus ecuadorensibus usque ad fretum magellanicum. Dispositio specierum gregis Caespitosae. A. Petala quam sepala 2 — 3-plo longiora. Pedicelli tenues. a. Capsula obovato-globosa. «. Petala non unguiculata. I. Caudiculi vel surculi adulti laxe foliati, foliis in aequilongis, formarum arclicarum dense foliati cae- spites congestos formantes, sed non columniformes. \ . Folia pilis longis glanduliferis densiuscule vel sparse obsiti aut pilis brevibus glanduliferis ob- spersi. Species europaea arctica et subarctica. 220. S. caespitosa. 2. Tota planta dense glanduloso-pilosa. Species austro-americana 224. S. adenodes. II. Caudiculi vel surculi dense foliati, cylindracei. i. Petala obovata sepalis 2 — 3-plo longiora vel anormaliter iis paullum longiora, haud glandu- lbso-dentata 222. S. magellanica. 2. Petala ovata acuta sepalis breviora, glanduloso- dentata 223. S.Boiissingaultii. ß. Petala unguiculata. Species austro-americana . . . 224. S. Pavonii. b. Capsula obovoideo-oblonga, fere turbinata. Species arctica. 225. S. sileniflora. B. Petala quam sepala 4-plo longiora. Pedicelli tenuissimi . . 226. S. lactea. Hybridae inter species gregis Caespitosae et sec- tionis Nephrophyllum . . S. caespitosa subsp. decipietis X granulata. S. caespitosa subsp. decipiens X< granulata. S. caespitosa subsp. decipiens X> granulata. Hybridae inter species gregum Caesjiitosae et Gcmmiferae: S. caespitosa subsp. decipiens var. palmata X> hyptioides subsp. boreali- atlantica var. tenuigemma. S. caespitosa subsp. decipiens var. palmata X< kypnoides subsp. boreali- atlantica var. tenuigemma. S. caespitosa subsp. decipiens var. palmata X> hypnoidcs subsp. boreali- atlantica var. spathulata. 8. caespitosa subsp. decipiens var. quinguefida X< hypnoidcs subsp. boreali- atlantica var. recurva. S. caespitosa subsp. decipietis var. qitinquefida X< kypnoides subsp. boreali- atlantica var. angustifolia. 358 A.. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 2 20. Typus polymorphus S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. — Ä caespitosa L. Spec. ed. 1. (1753) 404 excl. syn., ed. 2. (1762) 578 excl. syn., Mant. II. (1771) 383 emend. Gunn. Fl. norv. II. (1772) 135 excl. syn. Hall, et Seg., t. VII. f. 1 — 4; Hartmann Handbok Skand. Fl. 6 Uppl. (1854) 136, 10 Uppl. (1870) 137, 11 Uppl. (1879) 256; Bak. in Journ. of bot. VIII. (1870) 281 p. p.; Blytt, Norges Fl. III. I87C) 909; Blytt jun. Handbog (1906) 409. — Laxe vel dense caespitosa, foliis caulinis in- ferioribus in axillis rarissime gemmas stipitatas producentibus. Folia basalia plerumque longe, rarius breviter petiolata, lamina ambitu obovato-cuneata vel spathulato-cuneata, interdum reniformi, trifida, laciniis integris ± porrectis, aut laciniis lateralibus bifidis vel etiam lacinia media trifida vel triloba, laciniis vel lobulis latiusculis vel angustis, obtusiusculis vel zh acutatis, interdum mucronulatis. Caules usque 3 dm longi vel multo breviores, interdum omnino-abbreviati; folia caulina inferiora 3 — 5-fida, superiora et bracteae linearia. Inflorescentia paniculata vel corymboso-paniculata, raro uniflora, cum pedicellis calycibusque glanduloso-pilosa; sepala ovato-oblonga, obtusiuscula vel acuta; petala quam sepala parum vel 1 J/2 — 4-plo longiora, obovata vel oblonga, tri- nervia. Capsula ovoideo vel ovoideo-globosa, stilis sepala superantibus coronata, se- mina oblonga, fusiformia, tuberculorum minutorum seriebus instructa. — Fig. 83 — 86. Nota. Synonyma a Linnaeo diagnosl valde incompletae Saxifragae caespitosae acMita demonstrant eum praeter plantam arcticam et subarcticam etiam Saxifragam moschatam Wul- fonii speciei suae adnumeravisse. Qua de causa autores regionum alpinarum et pyrenaearum nomen Saxifragae caespitosae non solum varietatibus diversis Saxifragae moschatae Wulf, sed etiam Saxifragae exaratae Vill. attribuerunt. Lege prioritatis autem nomen Saxifraga caespi- tosa L. conservandum est, quamvis melius negligeretur. Saxifragam groenlandieam speciem a Saxifraga caespitosa non diversam esse primus cl. Gunner intellexit neque minus Linnaeus ipse (Mant. II. 383) concessit. Synonyma et distributio diagnosi hujus plantac a Linnaeo addita aequo modo falsa ac Synonyma et distributio suae S. caespitosa. Diagnosis »foliis cau- linis palmato-multifidis sparsis laciniis acutis, caule erectoc plantam Groenlandiae meridionalis et Scandinaviae subarcticae in mentem revocat. Haec planta autem magis quam plantae re- gionum arcticarum Saxifragae caespitosae Linnaei adnumeratae affinis est plantae in montibus Europae mediae atque etiam in insulis britannicis distributae, Saxifragae decipienti Eli rhartii. Nihilo minus hae plantae sub titulo specierum distingui non possunt, subspecies tanturo gregis late distributi non solum paucis notis levibus morphologicis sed etiam physiologice diversae altera climati temperato, altera climati arctico adaptatae sunt. Subspecies S. decipiens Ehrh. miro modo variat, sed etiam hujus varietates nonnullae in districtibus diversis occurrunt, quani- quam formae transitoriae hie et illic observantur. Miro modo varietates Europae occidentalis Saxifragae hypnoidis subspeciei boreali-atlanticae Engl, et Irmsch. accedunt, ut series forma- rum inter Saxifragae hypnoidis subspeciem continentalem (mediterraneam) atque inter Saxi- fragam caespitosam arcticam construi possit. Saxifraga caespitosa arclica est grex circumpo- laris evolutione caulium, numero florum et magnitudine petalorum varians, sed plurimae formae in eodem districtu occurrunt et formae stationibus diversis humidis et siccioribus atque phu minusve frigidis produetae sunt. In America aretica et subaretica autem neque minus in jugis Rocky Mountains plantae occurrunt, quae magnitudine petalorum aut produetione gemmarum stipitatarum magis differunt; has sub titulo subspecierum (Subsp. exaratoides Simmdns et Subsp. subgemmifera Engl, et Irmsch.) distinximus. Etiam Saxifraga magellanica Poir. species valde variabilis in jugis altis Americae meridionalis atque in America antaretieu longe distributa '. wli- nodes Poepp. et S. Pavonii Don, species austro-amoricanae, et & sileniflora Sternb. Americae areticae. Dispositio subspecierum typi polymorphi S. caespitosae L. emend. A. Caudiculorum folia inferiora in axillis gemmas dor- mientes stipitatas haud gerentia. a. Petala obovata sepalis tx/2 — 4-plo longiora. ct. Foliorum basalium lamina 3 — 5 — 7 — 11-fida, laciniae latiusculae, obtusiusculae aut subacutae, interdum hinc inde mucronatae. Folia pilis Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §11, Caespitosae. 359 longis articulatis glanduligeris densc vel sparse obsita, si glabrescentia, tunc laciniis acutis vel mucronatis Subsp. 1. (lecißietis, ß. Foliorum basalium lamina 3 — 5 loba vel -fida, laciniae obtusiusculae, raro aculae. Folia pilis brevibus glanduligeris dense vel sparse obsita Subsp. 2. eucae8pit0$(t. b. Petala parva sepalis parum vel 1 Y2 — 1-plo lon- giora. Folia basalia cuneata, trifida vel triloba, interdum lobis bifidis Subsp. 3. eXdVdtoides» B. Caudiculorum folia inferiora in axillis gemmas dor- mientes stipitatas gerentia Subsp. 4. subgemmifera» Subsp. 1. dedpiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. — S. decipiens Ehrh. Herb. n. 5, Beitr. z. Naturkunde V. (1790) 47 nomen tantum, emend. Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) excl. var. quinquefida Haw. pr. p. et excl. var. caespitosa L. — S. decipiens »Sternb.« Haw. Enum. (1821) 31. — Confer etiam Ilaussknecht, Über die Beziehungen der S. decipiens Ehrh. zu S. hypnoides L. in Mitteilungen des Thüringischen botanischen Ver- eins Neue Folge, 1. Heft (1891) 73 — 79. — S. adscendens Willd. Spec. pl. II. (1799) 654 excl. pluribus locis et synonymis, Enum. hört. Berol. I. (1809) 467, Willd. Herb, n. 8467 fol. 1, 2, 5 — 8. — Caespitosa, caudiculis vel surculis herbaceis dense vel laxe foliatis, glabra vel plus minus pilis articulatis glanduliferis obsita, in axillis haud gemmifera. Folia basalia longe vel breviter petiolata ambitu obovato-cuneata vel spathu- lato-cuneata, interdum ambitu reniformia, in petiolum planum uninervium. angustata vel contracta, lamina trifida laciniis integris porrectis aut laciniis lateralibus bifidis vel trifidis 5 — 7-ßda vel etiam lacinia media trifida vel triloba, tota lamina 9 — 1 0-fida in- terdum hinc inde lobulo aucta, laciniis vel lobis latiusculis vel angustis, obtusiusculis vel acutis, interdum mucronulatis ; folia surculorum plerumque triloba vel trifida, in- fima spathulata. Caules usque 3 dm longi vel multo breviores, interdum omnino ab- breviati; folia caulina inferiora obovato-cuneata 3 — 5-fida, laciniis lineari-oblongis, summa et bracteae linearia. Inflorescentia paniculata usque 9-flora, rarissime uniflora, cum pedicellis calycibusque glanduloso-pilosa; sepala tubo aequilonga, ovato-oblonga obtusiuscula vel acuta; petala quam sepala 3 — 4-plo, quam stamina duplo longiora obo- vata, trinervia. Dispositio varietatum, formarum et subformarum subspeciei decipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. A. Folia basalia 3 — 5-fida; eorum laciniae latiusculae, obtusiusculae aut subacutae, interdum hinc inde mu- cronulatae. a. Foliorum petiolus et lamina ± longe pilosa. ct. Lamina trifida, laciniis lateralibus saepe bi- lobis laciniis et lobis plerumque porrectis . Var. a. palmata. I. Foliorum basalium petiolus distinctus quam * lamina 2 — 3-plo longior aut eam aequans. 1. Folia surculorum plura spathulata . . f. 1. spathulata. 2. Folia surculorum fere omnia trifida . f. J. eupalmata. * Folia surculorum remota .... Subf. 2.* laxa. ** Folia surculorum summa carinata . Subf. 2.** crassifolia. II. Foliorum basalium petiolus vix distinctus quam lamina paullum longior vel brevior f. 3. compacta. i. Folia dense pilosa Subf. 3.* densepilosa. 2. Folia sparse pilosa Subf. 3.** sparsepilosa. ß. Lamina pedatifida, 3 — 5-fida laciniis inter- dum lobatis, itaque lamina 5 — 11 -loba, lobis lateralibus patentibus Var. ß. villosa. 360 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. I. Petala obovata-oblonga Subvar. 4. oblongipetala. 4 . Lamina 5 — 7-fida vel 5 — 7-loba, lobis obtusiusculis f. 4. euvillosa. 2. Lamina 5 — 7-fida vel 5 — 7-loba, lobis mucronulalis f. 5. aberrans. 3. Lamina 9 — 4 4-fida vel 9 — 4 4-loba . f. 6. polydactyla. II. Petala obovato-suborbicularia Subvar. 2. (f. 7.) platypetala. b. Foliorum petiolus parce longe pilo^us, lamina glabrescens vel parce longe pilosa. a. Laminae laciniae subobtusae vel aculiusculae, haud mucroaulatae Var. y. Sternbergii. I. Folia surculina laciniis haud incurvis . . f. 8. eil- Sternbergii. II. Folia surculina laciniis lanceolatis obtusis incurvis f. 9. incurvifolia. ß. Laminae laciniae valdc acutae plerumque mucronatae Var. ö. (f. 4 0.) hassiaca. B. Folia basalia 3 — 5-fida, eorum laciniae angustiores, 0,8 — 1,5 mm latae, subacutae vel acutae, inter- dum hinc inde mucronulatae. a. Foliorum basalium petiolus distinctus quam la- mina 2 — 3-plo longior aut eam aequans parce pilosus, lamina glabrescens parce pilosa, plerum- que 3-fida, rarius 5-fida vel 7 — 9-fida. a. Foliorum basalium lamina trifida, rarius 5- fida, laciniis porrectis Var. e. (f. 4 0.) glabrata. ß. Foliorum basalium lamina 3 — 5-fida, etiam 7 — 9-fida, laciniis lateralibus patentibus . . Var. L. (f. 4 2.) rangiferina. b. Foliorum basalium petiolus quam lamina paul- lum longior vel brevior. Folia villosa ± cune- ata, 3 — 5-fida, laciniis acutis porrectis . . . Var. rj. (f. 4 3.) Steinmannii. C. Folia basalia 3 — 5-fida, eorum laciniae anguste distincte mucronatae. a. Petala quam sepala 2V2 — 3-plo longiora, 5 — 6, raro 7 mm longa, 2 — 2,5 mm lata Var. #. bohemica. u. Foliorum basalium lamina i: pilosa . . . f. 4 4. Panzer i. ß. Foliorum basalium lamina glabrescens . . f. 4 5. Cclakovskyi. b. Petala quam sepala triplo longiora, 8 — 9 mm longa, 2,5 mm lata. Foliorum basalium laci- niae o,ö — 4,5 mm latae, saepe longe mucro- natae Var. /. quinquefida. a. Major laxior. Folia longius petiolala, ple- rumque glabrescentia, laciniis latioribus . . Subvar. (f. 4 6.) sponhemica. ß. Minor, foliis basalibus magis congestis, bre- vius petiolatis, laciniis angustis Subvar. condensa-ta. I. Foliorum laciniae apice haud recurvatae. 4. Caules floriferi 3 — 5-flori. * Laciniae 4 — 6 mm longae . . . . f. 4 7. cueondensata. ** Laciniae breves 2 — 1 mm longae . f. 4 8. laevis. 2. Caules floriferi I — 2-flori, 3 — 4 cm alti f. 4 9. denudata. II. Laciniae foliorum apice recurvatae ... f. 20. laetcr i rrns. D. Folia basalia ± euneata 3 — 5-loba, lobis dello- ideis, media circ. 2 — 3 mm longa, lateralibus 4 — 4,5 mm longis; petiolus lamina longior usque 1 cm longus. Caulis 4 — 2 cm altus Var. /.. (f. 2 4 .) elongella. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 14. Caespito«ae. 361 Var. a. palmata (Smith) Engl, et Irmsch. — S. petraea With. Bot. arrang. veg. Gr. Brit. (1796) 890. — S. palmata Smith, Engl. Botany (1798) t. 455. — S. deci- piens Ehrh. Beitr. V. (1790) 47, VI. (1791) 3t, Herb. n. 5; Panzer in Sturm Deutschi. Fl. VII. ;1809) 27; Sternb. Rev. (1810) 55, t. 23. — S. caespitosa >L.« Oeder in Fl. dan. (1763) t. 71; Smith, Engl. Flora I. (l 824) 273 pr. p.; \\\ J. Hooker, Brit. Fl. (1 830) 195; Dietr. Fl. regni boruss. (1833 — 1844) t. 796; More, Colgan and Scully, Cybele hibernica 2. ed. (1898) 487 pr. p. ; Ballier in v. Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 142, t. 2685. — S. hirta J. Donn, Hort. Cant. ed. 5 (1809) 107; Smith in Engl. Bot. XXXII. (1811) t. 2291 (figura plantae originis hibernici); Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 421 (Irland, Wales, Schott- land). — S. hibernica Haw. Enum. (1821) 29. — o. decipiens Ehrh. var. Ehrharti Sternb. Suppl. II. (1831) 76 pr. p. — S. caespitosa L* palmata »Panz.c Blytt Handbog i Norges Fl. (1906) 409. — Major vel minor, interdum valde abbreviata et dense cae- spitosa, foliis et caulibus db longe pilosa. Foliorum basalium laciniae latiusculae, plerumque obtusiusculae (raro subacutae, interdum hinc inde mucronulatae). — Fig. 83.4, B. f. 1. spathulata A.Schwarz, Flora Nürnberg-Erlangen (1892) 319. — Major. Folia surculorum plura inferiora spathulata. f. 2. eupalmata Engl, et Irmsch. — Major. Folia surculorum fere omnia tri- fida, summa quinqueßda. — Fig. 83-4. subf. 2.* laxa Koch, Synops. ed. 1. (1837) 274 pr. p. — 8. intermedia Tauscher in Link Enum. pl. horti Berol. I. (1821) 415. — Major, laxa. Folia surcu- lorum remota spathulata, trifida et quinquefida. subf. 2.** crassifolia Schwarz, Flora Nürnberg-Erlangen (1 892) 320. — Folia surculorum summa carnosa per hiemem persistentia. f. 3. compaeta (Koch) Engl, et Irmsch. — S. caespitosa »L.« Smith, Fl. brit. (1800) 455, in Engl. Bot. XII. (1801) t. 794, f. a. in Engl. Fl. I. (1824) 273. — S. caespitosa L. a. compaeta Koch, Synops. ed. 1. (1837) 274. — S. groenlandica L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 404, ed. 2. (1762) 578 pr. p. — S. decipiens var. groen- landica Engl. Mon. Sax. (1872) 189. — Humilis, dense caespitosa. Foliorum basalium pe- tiolus quam lamina paullum longior vel brevior. Caules floriferi 0,8 — I dm longi, in- florescentia pluriflora contraeta pedicellis brevibus, vel etiam humiliores 1 — 2-flori. — Fig. 83 B. Nota. CI. Linnaeus ad Saxifragam groenlandicam citat Dillen. Hort. elth. 337 t. 253 (353 false) fig. 329, quae ico potius Saxifragam groenlandicam Lapeyrousii [S. iratiana F. Schultz) quam plantam areticam demonstrat. Nihilominus nonnulli autores lege prioritatis nomen S. groenlandica nomini S. decipiens praeferunt. subf. 3.* densepilosa. — Folia dense pilosa. subf. 3.** sparsepilosa. — Folia sparse pilosa. Var. i. villosa (Willd.) Hausskn. in Bot. Zeitg. (1872) 547. — 8. decipiens var. Ehrharti Sternb. Suppl. (1831) 76 pr. p. — 5. caespitosa jj. villosa Celakovsky, Prodr. Fl. v. Böhm. (1861) 599 pr. p. — Major, robusta. Foliorum petioli pilis longis articulatis obsiti, villosi. Foliorum basalium lamina pedatifida, 3 — 5-flda, laciniis lateralibus lobatis, lobis patentibus. — Fig. 83C. Subvar. 1. oblongipetala Engl, et Irmsch. — Petala obovato-oblonga quam sepala triplo longiora. f. 4. euvillosa Engl, et Irmsch. — >'. villosa Willd. Enum. bort. Berol. I. (1809) 462 et Herb. n. 8469. — Foliorum basalium lamina laciniis vel lobis 5 — 7 obtusius- culis instrueta. lusus calycina Haussknecht in Bot. Zeitg. 1872 p. 518. — Petala viridia sepala aequantia, staminibus superata. — Fig. 83C. f. 5. aber r ans Engl, et Irmsch. — Foliorum basalium lamina laciniis vel lobis 5 — 7 mucronulatis instrueta. A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. c v f Fig. 83. Typus polymorphus Saxifraga caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. i. decipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. A var. «. palmata (Smith) Engl, et Irmsch. f. eilpalmata EagL et Irmsch. (Norwegen, Drammen). o, b Folia infrabasilaria, c fol. basilare, d fol. caulinum. r bractea inflma. — B var. «. palmata f. compacta (Koch) Engl, et Irmsch. (Harz), a Fol. infra- basilare, b fol. basilare, c, rf folia suprabasilaria (turionis), e fol. caulinum. — C var. /f. rillosa (Willd.) Hausskn. f. euvillosa Engl, et Irmsch. lusus calycina Hausskn. (Harz), a Fol. infra- basilare, b fol. basilare, c, d fol. suprabasilaria (turionis), e fol. caulinum. — D var. bergii (Willd.) Engl. f. eu-Sternbergii Engl, et Irmsch. (Frank. Jura), o, 6 Folia infrabasilaria, c folium basilare, d fol. suprabasilare (turionis), e fol. caulinum. — E var. tf. hassiaca BogL et Irmsch. (Hangenstein bei Gießen), a, & Folia infrabasilaria, c fol. basilare, d fol. suprabasilare (turionis), c fol. caulinum. — F var. f. glabrata (Celak.) Engl, et Irmsch. (Bilin). a Fol. inlra- basilare, b, c fol. basilaria, d fol. suprabasilare (turionis), c fol. caulinum. — 0 var. „". ran. bohemica (Panzer) Engl, et Irmsch. — S. hypnoides »L. « Presl, Fl. cechica (1819) 90. — S. bohemica Panzer in litt, ad D. Koch Synops. Fl. germ. ed. I. 1837) 274 sub S. sp&nJiemica. — S. caespitosa >L.« y. sponhemica Celak. Prodr. Fl. v. Böhm. (1867) 599, non Gmel. — S. decipiens f. bohemica Haussknecht in Mitt. Thür. Bot. Ver. 1891 p. 73 pr. p. — Laxe caespitosa, surculis saepius elongatis. Folia basalia longe cuneata, 3 — 5-lida, laciniis angustis acutis distincte mucronatis; folia surculorum longe petiolata, triparlita. Caules floriferi 1 — 1,5 dm longi, 3 — 7-flori, foliis inferioribus petiolatis tripartitis, superioribus lineari-lanceolatis. Flores minores; petala quam sepala deltoidea 2'/^ — 3-plo longiora, ovalia, 5 — 6, raro 7 mm longa, 2 — 3 mm lata. — Fig. 845, C. f. 14. Panxeri Engl, et Irmsch. — Folia densiuscule pilosa. — Fig. 84 B. f. 15. Celakovskyi Engl, et Irmsch. — Folia glabrescentia. — Fig. 84 C. 366 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. Böhmisch-mährisches Gebirgsland. — Mittelgebirge; Sclireckenstein bei Aussig (Dichtl — Herb. Breslau — f. Panzert ., Milleschauer, 830 m (Hippe, Reuss, A. Engler u. Irmscher 1914 — f. Celakovskyi). — Mittleres Böhmen (und Fig. 84. Typus polymorphus Saxifraga caespitosa L. emead. Engl, et Irmsch. Subsp. 2. deeii (Ehrh.) Engl, et Irmsch. A var. rj. Steinmannii (Tausch) Sternb. (Aussig in Böhmen), a, b Folia infrabasilaria, c folium basilare, d folia suprabasilaria (turionis), c folium caulinum. — B, C var. &. bohemica (Panzer) Engl, et Irmsch. — B f. Panzert Engl, et Irmsch. (Dörnikau. Schlesien), a, b Folia infrabasilaria, c fol. basilare, d fol. suprabasilare (turionis), e folium cau- linum. — C i. Celakovskyi Engl, et Irmsch. (Milleschauer in Böhmen), a, b Folia infrabasilaria. c fol. basilare, d folia suprabasilaria (turionis), e fol. caulinum. — D, E var. i. quinqm (Haw.) Engl. — D Subvar. sponhcmica (Gmel.) Engl, et Irmsch. (Cusel in d. Rheinpfalz), a, 6 Folia infrabasilaria, c folium basilare, d folium suprabasilare (turionis), e folium caulinum. — B Subvar. condensata (Gmel.) Engl, et Irmsch. (Oberstein a. d. Nahe), o, b Folia infrabasilaria. c folium basilare, d folium suprabasilare (turionis), e folium caulinum. — F var. x. elongella (Donn) Engl, et Irmsch. (Schottland), a Folium infrabasilare, b folium basilare, e folium supra- basilare (turionis), d folium caulinum. — Ubique f flos, g sepalum et petalum. — Icon. origin. — J. Pohl del., A. Englcr direxit. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §H. Caospitosae. 367 Mahren): Nord- und Ostabhänge des Stchovic bei Königssal, 220 — 300 m (Freyn m FL exs. austr. hung. n 1297 — f. Celakovskyi), bei Karlstein (Polak, Khek — Hub. Univ. Wien — f. Celakovskyi^ St. Ivan (Keil u. a. — Herb. Breslau, Herb. Univ. Wien — f. Panxeri und f. Celakovskyi)] Heraun (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien — f. Panxeri). — g. Sudeten: unter Buchen bei üörnikau bei Cudowa (Neumann, Wiedemann — Herb. Berlin, Breslau); zwischen Wartha und Königshainer Spitzberg (Schroeter, Schuhe — f. Panxeri). Var. l. quinqueflda (Haw.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 188. — S. quinquefida Haw. Mise. nat. (1803) 163; Baker in Journ. of bot. VIII. (1870) 284. — S. spon- luniica Gmel. Fl. bad. II. (1806) 224 emend.; Koch, Synops. ed. i. (1837) 274, ed. >. (1843) 302 excl. syn. S. boliemica Panz. ; Crepin, Man. Fl. belg. 1. ed. (1860) 71; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (184 8) 653. — S. deeipiens e. Qmelini Slernb. Suppl. II. (1831) 76 excl. nonnullis syn. — 8. deeipiens Z. angustiloba Sternb. Suppl. II. (1831) 11. — S. Sternbergii Beichb. Fl. germ. excurs. (1832) 556 n. 3596 pr. p., Mutcl, Fl. fr. I. (1834). — S. caespitosa y. sponhemica Koch in F. Schultz Fl. gall et germ. exs. 18 40, Introd. 5, Fl. Pfalz (1845) 172, Arch. de la Fl. de Fr. et d'All. 1848 p. 110. — S. caespitosa >L.« Doli, Bhein. Fl. (1843) 613 pr. p.; Kirschleger, Fl. alsat. I. (1852) 290 pr. p. — S. caespitosa var. aristata Gren. Fl. Chaine jurass. I. (1865) 299. — S. affinis Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 418. — S. de- dpiens Ehrh. var. sponfiemica (Gmel.) Haussknecht in Mitt. des Thür. Bot. Ver. 1891 p. 74 — 76. — Laxe vel dense caespitosa, surculis plerumque procumbentibus. Folia petiolo piano laevi instrueta, basalia lamina palmatim 5 — 9-fida, surculorum plerumque 3-fida, laciniis lanceolatis 0,5 — 1,5 mm latis, saepe longe mucronatis. Caulis superne 3 — 9-florus, foliis inferioribus trifidis. Petala quam sepala triplo longiora, 8 — 9 mm longa, 2,5 mm lata. — Fig. 84D, E. Subvar. (f. 1 6) sponhemica (Gmel.) Engl, et Irmsch. — S. sponliemica Gmel. Fl. bad. II. (1806) 224 et IV. (1826) 294, t. 9 (sepala non satis acuta); Dumort. Prodr. Fl. belg. (1827) 84; Lejeune et Courtois, Comp. Fl. belg. IL (1831)77, Choix pl. n. 143; Tinant, Fl. Luxemb. (1836) 210. — S. palmata Lejeune, Fl. Spa (1821) 191; Loisel. Fl. gall. I. (1828) 200 pr. p. — S. confusa Lejeune, Bevue Fl. Spa (1824) 80. — Bobustior. Surculi reptantes laxius foliati foliis trifidis et quinquefidis. Caules floriferi usque 2 dm longi, a medio vel supra medium ramosi pluriflori. Folia basalia dense rosulata, inferiora euneata breviter trifida, superiora 5-fida, longius pe- tiolata, petiolo 1 — 2 cm longo, laciniis primariis 6 — 8 mm longis, media 1,5 — 2 mm lata. — Fig. 84.D. Subvar. condensata (Gmel.) Engl, et Irmsch. — S. condensata Gmel. Fl. bad. II. 1806) 226, t. 3; Lejeune et Courtois, Comp. Fl. belg. II. (1831) 77. — S. ag- gregata Lejeune, Bevue Fl. Spa (|824) 80; Lejeune et Courtois, Choix pl. n. 144. — 8. hypnoides >L.« Halber in Schlechtendal, Langethal u. Schenk Fl. v. Deutschi. 8. Aufl. XXVI. 145, t. 2686. — S. affinis Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (18J1) 418; Smith, Engl. Fl. (1824) 275; W. J. Hooker, Brit. Fl. (1830) 198. — S. laevi« Mackay, Cat. in Transact. of the Boy. Irish Acad. XIV. 1 42 ; Donn, Hort. Cantabr. ed. 5. (1809) 107 (nomen nudum). — S. sponhemica »Gmel.« Kohl in Beichenb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 60, t. 105 (mala, imprimis quoad petala). — Minor. Surculi reptantes dense foliati, foliis trifidis. Caules floriferi usque 1,5 dm longi, su- perne paueiflori. Folia basalia dense rosulata, inferiora breviter trifida, superiora 5-fida laciniis primariis circ. 1 mm latis. — Fig. 8 iE. Nota. Formae sequentes a nobis distinetae etiani magis variant, locis apricis magis com- paetae, locis urabrosis laxae, insuper locis apricis et umbrosis villosae et glabrescentes. f. 17. eueondensata Engl, et Irmsch. — Foliorum laciniae haud recurvatae, 4 — 6 cm longae. f. 18. laevis (Haw.) Baker 1. c. J86. — S. laevis Haw. in Mise. nat. (1803) 165, Enum. Sax. (1821) 30. — Surculi prostrati, foliis glabris 5 — 6 mm longis, bre- viter 3-fidis vel trilobis, laciniis angustis brevissimis. 368 A- Engler und C. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Schottland: Settle (Curtis), auf dem Helvellyn (G. T. Brce nach Haworth). f. 19. denudata (Don) Engl, et Irmsch. — S. denudata Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (182t) 42 4; Smith, English Flora I. (1824) 277; Lodd. Bot. Cab. XVI. (1829) t. 1517 (mala); W. J. Hooker, Brit. Fl. (1830) 198. — Glaberrima, laete viridis, dense caespitosa, surculis brevissimis, confertis, crebre foliatis. Folia carnosa basalia 5-fida, surculina trifida laciniis lineari-subulatis acutis mucronatis. Caules breves 3 — 4 cm longi, oligophylli, subbiflori; foliis imis tripartitis, reliquis integris. Calycis pilis glanduliferis parce obsiti sepala lanceolala mucronulo reflexo inslructa. Petala obovata, emarginata. Schottland: Grampian Mountains, Angushire (G. Don). Specimina non vidinius. Nota. Gerte ad Saxifragam decipiens pertinet et propter foliorum lacinias lineari-subu- latas acutas ad subvarietatem condensata; in icone Loddigesii uutern citata foliorum laciniae obtusae delineatae sunt. f. 20. laetevirens (Don) Engl, et Irmsch. — S. laetevircns Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 451; Sternb. Suppl. II. (1831) 82. — Laetissime virens, ante an thesin densissime caespitosa, postea laxe diffusa, surculosa; surculi procumbentes, longe villosi, gemmis destituti. Folia basalia 5-fida, surculorum omnia triQda, laciniis angustis apice recurvatis. Caules circ. 7 — 8 cm longi, sublriflori, rarius uniflori. Schottland: Angushire und Aberdeenshire, auf feuchten Felsen in sehr hoher Lage (G. Don nach D. Don). Var. */. (f. 21) elongella (Donn) Engl, et Irmsch. — S. elongella Donn, Hurt. Cantabr. ed. 5. (1809) 107; Smith in Transact. Linn. Soc. X. 1811) 340, Engl. Bot. XXXII. (1811) t. 2277; G. Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 449; Smith, Engl. Fl. I. (1824) 279. — Laxe caespitosa, surculosa, surculis erectis, densiuscule foliatis. Folia infima lanceolata, reliqua lamina cuneata vel ambitu ovata vel reniformi antice 3 — 5-serrata, 4 — 6 mm longa, in petiolum longiorum pilosum cuneatim angustata vel contracta. Caulis circ. 5 cm vel ultra longus, 1 — 5-florus. Petala obovato-oblonga quam' sepala acuta triplo longiora. — Fig. 81/'. Schottland: Angushire, auf Felsen am Lintrathen nördlich von Airly (G. Don nach Smith). Verbreitung der Varietät i quinquefida mit den Formen 15 — 21. MitteleuropäischesGebiet. Atlantische Provinz. — Irland. — Kerry: Bl'andon (Herb. Berlin — subvar. condensata). Cläre: Black Head (Herb. Druce, Herb. Univ. Wien — subvar. conden- sata). — England. — Wales: Merioneth, Cader Idris (Fox — Herb. Berlin). Snowdon gerb. Berlin — subvar. condensata). — Schottland. — Perthshire, Craig Cailleach (Nicholson — Herb. Berlin — subvar. sponhemica). Grampian Mountains, Angushire (f. laetevirens, var. elongella); Ben Lawers (Gardiner — Herb. Berlin — subvar. q hemica). Auch wird von den Grampian Mountains f. laetevirens angegeben, welche wir nicht gesehen haben. Argyll, Ben Laoigh (Druce — Herb. Berlin — subvar. $]>"()- hemica). — Von Settle und Helvellyn wird f. laevis angegeben. — Norwegen: Sta- vanger, verwildert (Landmark nach A. Blytt), Frederikssten, auf Granitklippan wr- wildert (Hyan nach A. Blytt jun.). Provinz der europäischen Mittelgebirge. — b. Rheinland. — Mittel- rheinisches Bergland. — Ardennen: Tal der Semoy von Chiny bis Membre in der Provinz Namur (Aubert — Herb. Berlin, Crepin); Spa (Lejeune — subvar. euspon- hemica und condensata), Ufer der Ambleve (Lejeune — subvar. condensuti . nritchea Aywaille und Comblain au Pont bei Lüttich (Crepin), auf Felsen zu Rhenastein bei Malmedy (Monheim in Wirtgen Herb. pl. sei. crit. hybr. Fl. rhen. Fas< . I\. *4bl"), auf Schieferfelsen am Heinhardstein im Warche-Tal (Haussknecht — Herb. Berlin — subvar. condensata). — Diekirch (Lejeune), am Schloß bei Vianden im Großherzoi.'tuni Luxemburg \Bochkoltz — Herb. Berlin) — alles subvar. eionhe»iica\ an der Sure und Ourthe in Luxemburg (subvar. condensata). — Bairische Pfalz: auf Mclaphyrfelsen im Norden an dem Rand des Gehölzes im Tal Steinalb bei Cusel (J. Schultz und Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § II. Caespitoaae. 309 A. Uoos in F. Schultz Herb. norm. n. 480 bi"), am Bach hinter der Christophmühle auf Granitblöcken, 230 m (G. Schwein furth — Herb. Berlin), zwischen Niederalben und [nweiler (Körte — Herb. Berlin). — Fast alles subvar. eusponhemica. — Boden- steiuer Ley zwischen Runkel und Vilmar (Lambert). — Eiffel: Manderscheid und im Hundsbachtal bei Birresborn im Bezirk Gerolstein (Haussknecht — Herb. Berlin). — Nahetal: bei Kreuznach auf Porphyr (Wirtgen — Herb. Berlin — subvar. eu- tponhemica), unweit der Norheimer Steinbrüche (Touton — Herb. Berlin — subvar. condensata); Oberstein a. d. Nahe, an beschatteten Felsen (Wirtgen, Herb. pl. crit. select. n. 396, 594, 595 — - subvar. sponficmica), an sonnigen Felsen ebenda (Wirtgen, Herb. n. 593 — subvar. condensata), Bockenau b. Sobernheim (Schlickum — subvar. sponhcmica und condensata), am Ellerbach zw. Bockenau und Burgsponheim (Raun- heim — Herb. Berlin — subvar. sponhemica und condensata). Kirn im Nahetal Kurtheuer — Herb. Breslau, Naunheim — Herb. Berlin, Persinger in F. Schultz Herb. norm. n. 480 — subvar. sponhcmica und subvar. condensata); Burgsponheim (Bogenhard in Reichb. Fl. germ. exs. n. 1888 — subvar. condensata, Wirtgen u. a. — subvar. sponhemica). — c. Mainland: Bodensteiner Lai zwischen Runkel und Vilmar im Herzogtum Nassau (Rudio, Lambert — Herb. Berlin — subvar. euspon- hemica und subvar. condensata). — d. Jurassisches Bergland. — Französischer Jura: Seurce de la Cuisance, 600 m (Remond — Herb. J. Weiss, jetzt Berlin), Arbois (Grenier — Herb. Berlin), Salins, unterhalb Fort Belin Grenier — Herb. Berlin, Coste — Herb. Burnat, wonach E. Burnat eine hektographische Zeichnung herstellte und verteilte , Baume les Messieurs im Vallee de St. Aldegrin, Echelles des Crancot (Grenier — subvar. sponfiemica und condensata). Subsp. 2. eucaespitOSil Engl, et Irmsch. — S. caespitosa L. Spec. ed. 1. (1753) 404 excl. syn., ed. 2. (1762) 578 excl. syn., Mant. IL (1777) 383; Hornemann in Fl. dan. (1810) t. 1388; Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 2 44; Torr, et Gray, Fl. North Amer. I. (1 840) 565; Britton and Brown, 111. Fl. N. Am. IL (l 897) 173 f. 1 830; Lind- man in Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 12 (1887) 57, pl. III, fig. 25; H. Jonsson in Bot. Tidsskr. XIX. (1895) 284, fig. 2; Ekstam in Tromsö Mus. Aarsskr. (1897) 133, (1898) 18; G. Andersson och Hesselman in Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 26, Afd. III. (1900) 30; Düsen ibidem 27, Afd. III. (1901) 33; A. Cleve ibidem 26, Afd. III. (1901) 49; Lindmark ibidem 28, Afd. III. (1902) 24, pl. 1, fig. 16 — 21; Günthart in Bibl. bot. 58 (1902) 69; Sylven in K. Sv. Vet. Akad. Handl. 40 n. 2 (1806) 233. — S. groenlandica Simmons Fl. of Ellesmereland in Report of the second Norwegian Arct. Exped. n. 2 (1906) 70; Warming in Meddelels. om Grönland XXXVI. (1909) 187 — 194, Fig. 12 — 16. — S. exarata Ledeb. Fl. ross. IL (1844) 22 4. — S. decipiens var. caespitosa (L.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 186; Kjellman in Vega Exp. (1882; 532; Hohn in Dijmphna-Togtets zool. bot. Udbytte (1885) 40, 51 sub titulo formae. — 8. decipiens Lange, Conspectus Fl. groenl. in Meddelels. om Grönl. III. (1880) 62, 257: Warming in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) 18—22; Abromeit, Bolan. Ergeb. Grön- landsexped. in Bibl. bot. Heft 42 (1899) 3 4, Taf. V, Fig. 1, 2; Ostenfeld, Botany of the Faeröes (1901) 79; Kruuse, Jan Mayens Karpl. in Bot. Tidsskr. IV. 24 1902, List N. of East Greenland in Medd. om Grönl. (1905). — Muscaria caespitosa (L.) Haw. Enum. (1821) 37; Small in North Amer. Fl. XXII. (1905) 130. — Muscaria emar- ginata Small 1. c. 130. — Dactyloides caespitosa J. A. Nieuwland, Critic. Notes on new and old gen. of pl. V. in Amer. Midi. Nat. IV. (1915) 89 — 96. — Plerumque dense, raro laxius caespitosa, foliis plus minusve cuneatis, pilis glanduliferis brevissimis sparse vel densius obsitis; caulibus paucifolialis sparse, supra densius glanduloso-pilosis pauci- floris. Folia basalia subsessilia cuneata apice triloba aut obovato-cuneata in petiolum duplo longiorem angustata, trifida, laciniis plerumque linearibus, rarius late oblongis, obtusis vel obtusiusculis, raro acutis. Caules floriferi plerumque 3 — 12 cm longi saepe atropurpurei; inflorescentia subcoryrnbosa pauciflora vel uniflora, pedicellis brevibus, floribus plerumque proterandris, raro proterogynis vel bomogamis, interdum nonnullis femineis; sepala plerumque atropurpurea, ovata, obtusa; petala quam sepala circ. 2,/2-plo A. Engl er, Das Pflanzenreich. IV. lErabryophyta aiphonogama) 117. Saxifraga. 24 370 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. longiora, ovalia vel oblonga, 3 — 4 mm longa, circ. 2 mm lata, rarissime minuta (f. cryptopetala). Capsula ovoidea. Dispositio formarum subspeciei eucaespitosa. A. Laxiuscule caespitosa. a. Caules floriferi I — 2 dm longi, surculi vel caudiculi minus elongati f. \. major. b. Caules floriferi usque 0,5 — \ dm longi, surculi elongati. Folia interdum laciniis acutis . . * f. 2. laxinscuhi. a. Foliorum lamina 3 — 5-loba, Iobis 3 — 3,5 mm latis . subf. latiloba. ß. Foliorum omnium lamina trifida, laciniis acutiusculis. subf. triloba. B. Dense caespitosa. a. Caules floriferi corymboso-pluriflori, 4 — 8 cm longi . . f. 3. brerior. b. Caules floriferi omnino abbreviati, I — 3 cm longi. a. Flores normales. Petala sepalis 2y2 — 3-plo longiora. I. Caules 2 — 3-flori f. 4. abbreviata. IL Caules uniflori f. 5. uniflora. I. Petala flavescentia subf. flavescen<. ß. Petala quam sepala minora f. 6. cryptopetala. y. Petala in staminodia mutata f. 7. apetala. Nota. Ut aliae species etiam haec subspecies in regione arctica non solum caulium longi- tudine et foliorum forma, sed etiam partium floralium effiguratione variat. Cl. Warming ^Meddelels. om Grünland XXXVI. [1909] 189 — 192) tales variationes in Groenlandia obsen descripsit. Flores plerumque proterandri, sed etiam proterogyni et homogami autogami ol>- servantur, etiam flores feminei staminibus in staminodia reductis (Warming 1. c. Fig. i6A — D) occurrunt, deinde flores cryptopetali petalis parvis vel partim in staminodia mutatis et denique flores apetali, petalis in stamina vel in staminodia mutatis (Andersson och Hesselman 1. c. Fig. 15). f. I. major Engl, et Irmsch. — S. caespitosa Gunn, Fl. norv. II. (177.' t. VII. f. 3, 4. — Laxiuscule caespitosa. Caules floriferi I — 2 dm longi; surculi vel caudi- culi minus elongati. — Fig. 86 A. Verbreitung: Vorzugsweise subarktisch, zwischen Steinen. Fig. 85. Typus polymorphus S. caespitosa (L.) Engl, et Irmsch. subsp. 2. eucaespitosa Engl, et Irmsch. Florum imprimis genitalium in regionibus arcticis variatio. A, B, C Flos normalis hcrmaphroditus proterandrus. A Floris Status masculus (Ost-Island;. B Floris status hertn.i- phroditus (Godthaab, Westgrönland). C Floris status adultus (ümanak, Westgrünland;. — l>. F. (Godthaab, Grönland). D Flos hermaphroditus. E Flos femineus cum staminibus stcrilibus. — F, Q (Dyrefjord, Island). F Flos femineus cum staminodiis. O Petalum et staminodia. — // J f. cryptopetala Berlin Egedesminde, Westgrönland). H Flos. «7 Petalum valde auetum. — K, L f. cryptopetala (Holstensborg, Westgrönland). Ä" Flos. /. Petalum. — M I. apetala G. An- dersson et Hesselman (Spitzbergen). — A — L seeundum Warming. — M seeundum G. An- dersson et Hesselman. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §<<. Caespitosae. 371 f. 2. laxiuseula Engl, et Irmsch. — S. decipiens Ehrh. y. Sternbergii Lange Consp. Fl. groenl. (1880) 257; Abromeit 1. c. 35, Taf. V, Fig. I, non (Willd.) Engl. — Laxiuscule caespitosa. Caules floriferi 0,1 — 1 dm longi, surculi elongati. — Fig. 86 B. Verbreitung: Arktisch, an feuchten und quelligen Plätzen, zwischen Steinen. subf. *latiloba Engl, et Irmsch. — Foliorum lamina 3 — 5-loba, lobis 3 — 3,5 mm latis. subf. **triloba Abromeit 1. c. 35, Taf. V, Fig. 2. — Foliorum omnium lamina trifida, laciniis linearibus acutis. f. 3. brevior Engl, et Irmsch. — Dense caespitosa. Oaules floriferi corymboso- pluri (5 — 2)-flori, 3 — 8 cm longi, interdum nonnulli uniflori. — Fig. 86 6', D. Verbreitung: Arktisch, aber auch subarktisch. f. i. abbreviata Engl, et Irmsch. — S. caespitosa Gunn. Fl. norv. II. (1772) t. VII, f. \ . — Dense caespitosa. Folia basalia breviter petiolata, trifida. Gaules flori- feri omnino abbreviati, 1 — 2 cm longi, 2 — 3-flori, cum foliis superioribus et calycibus nigro-glanduloso-pilosi. — Fig. 86-EJ. Verbreitung: Vorzugsweise arktisch. f. 5. uniflora (R. Br.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 190 sub S. decipiens Ehrh. var. caespitosa. — S. uniflora R. Br. in List of plants etc. in Ross, Voy. of Discovery (1819) nomen tantum; descr. in Chloris Melvilliana Suppl. to the Appendix of Parry's Voy. (1824) 275, Vermischte Schrift. I. (1825) 389; Sternb. Suppl. II. («83«) 68. — S. decipiens »Ehrh.« in Warming in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) 19, Fig. 25-4 — C. — S. groenlandica L. var. uniflora (R. Br.) Simmons in the Vase. PI. Fl. of Elles- mereland of the Second Norweg. Arct. Exped. (1906) 1\. — S. groenlandica »L. « in Warming in Meddelels. om Grönland XXVI. (1909) 187, Fig. 12 et UÄ—G. — Humilis, pulvinata, caule cum foliis superioribus et calyeibus nigroglandulosis. Folia basalia aggregata, euneata, breviter petiolata, trifida, laciniis obtusis; folia caulina linearia vel inferne lobis lateralibus angustis instrueta. Flos unicus sepalis obtusis, petalis albis quam sepala duplo longioribus. — Fig. 8 6 F. Verbreitung: Arktisch. subf. flavescens Simmons in Vascular plants of Ellesmereland, Report of the second Norwegian Arct. Exped. in the Fram 1898 — 1902. 2. (1906) 72. — Valde contraeta vel fere acaulis, dense pulvinata, minus nigro-glandulosa. Flores magni, petalis pallide flavis. Verbreitung: Arktisches Amerika. f. 6. cryptopetala Berlin (sub titulo varietatis) in Ofversigt of Kongl. Vet. Acad. Forhandl. 1884. n. 7, p. 38; Warming, Biol. Optegnelser om Grönl. pl. in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) 19, Fig. 25 #— G et in Meddelels. om Grönl. XXXVI (1909) 191, Fig. ME — G} Fig. \§E — K. — Petala quam sepala minora obovata vel oblongo-lan- ceolata staminodialia thecis incompletis conneclivo superatis. — Fig. 85 H — L, 86 G. Verbreitung: Westgroenland bei Egedesminde, Auleitsivikfjord (Berlin^, Holstens- borg (Warming' und Jan Mayen. iN'ota. Haec forma abnormis non confundenda est cum subspecie exaratoides, cujus pe- tala normalia sepalis 1J/o — 2-plo longiora sunt. f. 7. apetala G. Andersson et Hesselman in Bih. t. K. Vet. Akad. Handl. 26, Afd. III. (1900) 30, Fig. loa. — Flores apetali petalis omnibus in stamina vel aliis in staminodia mutatis. — Fig. 85 3/. Spitzbergen: Van Keulen-Bai (G. Andersson u. Hesselman). Arktisches Gebiet: Nach Thorild Wulff (Bot. Beobacht. auf Spitzbergen, Lund 1902) sind die Zipfel der dicht rasigen, aufrechten Blätter an den Spitzen rot, da die Epidermiszellen an der oberen und unteren Seite, wie auch subepidermale Schwammparenchymzellen Anthocyan enthalten. Die Blüten sind weiß oder weißlich- gelb, stark proterandrisch-homogam, selten (nach Warmtag proterogyn, geruchlos, von Fliegen und Dipteren besucht. Herbstblüten ausgeprägt homogam (Axell, Lindman, Ekstam). 24* 372 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. % ' a T c d e Fig. 86. Typus polymorphus S. caespitosa (L.) Engl, et Irmsch. suhsp. 2. eucaespitosa End. et Irmsch. A f. major Engl, et Irmsch. (Kolgujew). a folium infrabasilare, b, c folia basilaria. d folium suprabasilare turionum, e folium caulinum. — Bf. laxinscida Engl, et Irmsch. Spitz- bergen), a, b folia infrabasilaria, c, d folia basilaria, e folium caulinum. — C, D f. br~ Engl, et Irmsch. C (Spitzbergen), a, b, d folia suprabasilaria turionis . c folia basilar; Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §44. Caespitosae. 373 a. Arktisches Europa. — 1. Spitzbergen : Weit verbreitet. Blüht von Ende Juni bis September, reift in der zweiten Halte des August. Brandywine-Bai, Weiden Insel (Parry), Seven Island iNordenskiöld). Von der Magdalenen-Bai bis 660 m ü. M. (v. Goes — Herb. Stockholm, Berlin — f. major; Th. Wulff — f. laxiuscula), Sassen Bai, Col Bai, Crans Bay (H. Besvoll-Diesel — Herb. Kopenhagen — f. abbreviata und uniflora); Lina Bed-Bai (Th. Wulff — Herb. 1 niv. Wien — f. laxiuscula), Edgeland, Kingsbai, Lommebai Brühl — Herb. Berlin — f. abbreviata), Südkap Kjellman — Herb. Berlin — f. abbreviata], Treurenberg-Bai (Thorild Wulff — Herb. Berlin — f. uni- flora), Liefde-Bai (Joest — Herb. Berlin — f. abbreviata), Eisfjord (Friedländer — Herb. Berlin — f. compaeta u. abbreviata), König Karls Land Brühl — Herb. Berlin — f. abbreviata). — 2. Franz-Josef-Archipel: Kap Flora, Neale, Gertrude, Cooke's Bocks (IL Fischer — Jackson-llarmsworth Pol.-Exp. — Juni — Aug. — Herb. Kopen- hagen — f. Kniflora). — 3. Bären-Insel: Nordseite (Henking — Herb. Berlin — f. abbreviata), Südostküste (Brühl — Herb. Berlin — f. abbreviata). — 4. Arktisches Skandinavien und arktisches Kola: Ponoji-Lappland, am Vorgebirge Orlow, an Strandfelsen bei Gubros (Kihlman — Herb. Berlin, Univ. Wien — f. major u. brevior). — 5. Insel Kolgujew und europäisches Samojedenland: Kolgujew (B. Pohle — f. major et uniflora); Samojedenland, an den Ufern der Korotaicha im Grossland (Herb. Berlin — f. major). — 6. Nowaja Semlja: 69 — 76° n. B. (Ekstam, Holm), z. B. Matotschkin Scharr (Ekstam, v. Heuglin — Herb. Berlin), Insel Mejduscharskji 70° 59' n. B. (Holm — Herb. Kopenhagen), Insel Olenje 70° 29' (Holm — Herb. Kopenhagen), Pachtussow Insel 74° (Feilden — Herb. Kopenhagen) — f. major, brevior, abbre- viata, uniflora. — b. Arktisches Sibirien. — 1. Westsibirien: Samojedenland: ain Indega-Fluß (Schrenk n. 4 24. — f. uniflora); Jalmal, Mündung des Jenissei, Dicksons hamn, Minin ön, Kap Tscheljuskin, Preobaschenie Ön (Kjellman, Vega-Expedition — Herb. Berlin — meist f. uniflora und f. abbreviata); am Taimyr-Fluß 75° 4 5' (Mid- dendorff — Herb. Kopenhagen). — 2. Ostsibiren: zwischen Lena und Olonek, an der Mündung des Olonek (Czekanovski), am Kolyma-Fluß (Augustinow). — c. Be- ringsmeerländer: Konyam-Bai (Kjellman — Herb. Univ. Wien), Lorenz-Busen (Aurel u. Arthur Krause — Herb. Berlin — f. brevior !, Unalaschka (Chamisso — Heil). Berlin — f. brevior). — d. Arktisches Amerika mit dem nördlichen Labrador: Fury u. Hecla-Straße 70° n. B. (Parry Aug. 4 822 — Herb. Kopenhagen — f. brevior), King William Land, Gjöa-Harbour 68° 37' (Lindström in Amundsen's Gjöa-Exped. — Herb. Kopenhagen — f. uniflora). Hudson-Straße, Port Burwell (J. M. Macoun in Herb. Geol. Surv. of Canada, n. 79 250. — f. brevior), Bankin Inlet 62° 45' (J. M. Macoun, n. 79254), Ellesmereland: an der Nordküste: Floeberg Beach (Hart ; an der Ostküste sehr verbreitet und häufig (Hart, Durand), Cap Hutherford 78° 49' (Simmons — Herb. Kopenhagen), an der Südküste fast überall beobachtet (Simmons), am Goose Fjord auch mit f. flavescens und der Hauptform (Simmons); an der Westküste mehrfach beobachtet G. Simmons). — Grant Land 82° 30' (Bartlett — Peary Arctic Club North Pol. Exp. — Herb. Kopenhagen — f. uniflora). — e. Groen- land — 1. West-Grönland: vom Meer an feuchten schattigen Orten bis zu 4 360 m, besonders f. brevior und f. uniflora, die f. major mehr im S., Independence Bay, Kap Schmelck und Valmuedalen zwischen 8 4° 4 5' und 82°45'(Freuchenin Thule Expedition — f. uniflora); Wolstenholme Sund 76° 30 ', Aypat Balle — Herb. Kopenhagen — foliutn caulinum. — D (Sajangebirge bei Irkutzk). a loliuin infrabasilare , b folium basilare, e, d folia suprabasilaria (turionis), c folium caulinum. — E f . abbreviata Engl, et Irmsch. (Spitz- bergen), a, b folia infrabasilaria, c folium basilare, d folium suprabasilare (turionis), e folium caulinum. — Ff. uniflora (R. Br.) Engl. (Spitzbergen), a folium infrabasilare, b folium basi- lare, c, d folia suprabasilaria turionis), e folium caulinum. — G f. cryptopetala Berlin (West- grönland), o folium infrabasilare, h folium basilare, c, d folia suprabasilaria (turionis). — Ubique f flos, g sepalum et petalum, h flos maturescens petalis desumptis. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxiL 374 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. major u. f. uniflora); Umanakfjord 70 —71°, Karajak-Nunatak (Vanhöffen — Herb. Berlin — f. major und f. laxiuscula subf. triloba), Kome- und Serfafik-Gletscher, Ikerasak (Vanhöffen — Herb. Berlin — f. uniflora), Akuliarusersuak, Sermilikgletscher, Moräne des großen Karajakgletschers (Vanhöffen — Herb. Berlin — f. uniflora), Tuluvak bei Umanatsiak (v. Drygalski — f. laxiuscula), Akuliarusersuak (Vanhöffen — f. laxiuscula), Egedesminde (Warrning und Holm — f. abbreviata, Hartz — f. oryp- topetala); Disco (Warming, M. Petersen, Hink, Porsild — i. major u. f. bra Isortokfjord 67° 20 ', 1000 m (Kornerup — Herb. Kopenhagen), Godthaab (Holboell — Herb. Bei'lin); Holstenborg 66° 55' (Deich mann — Herb. Kopenhagen — f. ab- breviata), Julianehaab (fiich. Petersen — Herb. Kopenhagen — f. brevior), Tining- nertok und Majorarisat bei Frederikshaabs Isblink (Kornerup), Frederiksdal, Gen Na- nortalik (Vahl). — 2. Ost-Grönland: Cap Saint Jacques 77° 36' (Exped. Belgica — Herb. Kopenhagen — f. uniflora), Shannon-Insel (75°) und Jackson-Insel 7 4° (Zweite deutsche Nordpol-Expedition — Herb. Berlin — f. laxiuscula u. uniflora), Hold with Hope 74° (Hartz — f. brevior), Kung Oskars hamn (A. Berlin — Herb. Stock- holm), Tasiusak 73° (Büttel — Herb. Kopenhagen — f. uniflora), Patost 70° 12' um 880 m (Hartz — Herb. Kopenhagen — f. laxa), zwischen Klein- Pendulum Insel 74° 40' und Kap Stewart 70° 20' sehr häufig (Düsen und Nathorst in Svenska Exped. titl Nordöstra Grönland 1899), Umanak, 63° (Eberlein — Herb. Kopenhagen); Kap Greg (Hartz — Herb. Kopenhagen — f. cryptopetala). — f. Jan Mayen: Auf der ganzen Insel an geschützten Orten häufig, auf durch Guano gedüngten Stellen mitunter größere Basen bildend, auch auf dürrem Boden, namentlich in der Hochebene des südlichen Teiles der Insel (F. Fischer — Herb. Kais. Hofmuseum Wien. — Nach W. Beichardt in Internat. Polarforschg. 1882/83 III. Bd. (1886) 15), Südlagunen (N. Hartz — Herb. Kopenhagen, Berlin — f. uniflora), Hoyberg (Hartz 1900 — Herb. Kopenhagen — f. abbreviata und f. cryptopetala), bei Mont Mohn 71° n. B. (Ostenfeld — Herb. Kopen- hagen — f. laxiuscula und uniflora), Drivtommerbugten (Ostenfeld — Herb. Kopen- hagen — f. abbreviata), Engelska Bokten (Düsen — Svenska Exped. 1899 — Herb. Kopenhagen). Subarktisches Gebiet. — A. Subarktisches Europa. — a. Island: Val- lanes (Jönsson — Herb. Kopenhagen, Berlin — f. brevior); S\V. Island, Husafellet (Jons so n — f. laxiuscula)', Eyafjord (Thienemann — Herb. Berlin — f. uniflora)', Ulfsvatu pan Tridugra, 500 m (Thoroddsen — Herb. Kopenhagen — f. brevior), Höfdi (Jönsson — Herb. Kopenhagen); im NW. auf dem Kirkjubolsfjeld am Skutulsfjord (lsafjord), auf dem Sandafjeld bei Dyrefjord ^Ostenfeld — Herb. Kopenhagen); im i ». am Eskefjord (Ostenfeld — Herb. Kopenhagen — f. abbreviata)', Mödruveller und Bor til Svartarlunga (Fejlberg — Herb. Kopenhagen — f. brevior. — c. Subark- tisches Skandinavien. — 1. Norwegen: Hardangervidden, Lakedalsberget ^Selland — Herb. Univ. Wien — f. uniflora); Valders (A. Blytt — Herb. Berlin — I. pacta); Jötunfjeld (A. Blytt — Herb. Berlin — f. compacta); Dovre: Kongsvold .1. V.. u. P. L. Zetterstedt, S. J. Nilsson, Ahlberg u. Axell — f. major u. laxku Kindberg — Herb. Berlin — f. compacta), Knudshoe (A. Engler 1882, Baenitz — f. major u. compacta), Gederyggen ^P. L. Zetterstedt — Herb. Berlin — f. coniji Gauster in Telemarken (Poulson — Herb. Berlin — f. compacta); am Fuß des Svartisen am Holandsfjord (A. Engler 1882 — Herb. Berlin — f. compacta); Lofoten, (Lessing — Herb. Berlin), Flakstad (Land mark — Herb. v. Degen): nördlich von Narvik (Johansson — Herb. v. Degen); Tromsö: Flöifjeld 792 m (Baenitz — Herb. I niv. Wien; J. Bornmüller — Herb. v. Degen — f. uniflora , oberes Tromsdal (A. Krause — Herb. Berlin — f. uniflora}; am Nordkap (Schübe — Herb. Berlin). — 2. Schweden: Jemtland (Sjögren — Herb. Berlin — f. compacta), Snasahögen Kempe — Herb. l'psala, Berlin). Nördl. Herjedalen; Storsjö: Helagstötarna (Sjöstrand), berg vid Ljung- dalens by (Sjöstrand), Axhögen (Enander); Tännäs: Skarffjället Sjöstrand'1, Grön- fjället Fristedt), Mitläkläpp Almquist — Herb, l'psala, Berlin f. brevior; Enander), Hamrafjäll; Funnesdalsberget (Thedenius in E. P. Fries, Herb. norm, plant, rarior. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § ff, Caespitosae. 375 et criticar. Scandinav. n. 35 — f. major\ Dalarne, Malung, Lvborgs Gunpen, 600 m, südlichster Fundort in Schweden (G. Samuelsson — Herb. I psala, Berlin . — 3. Lapp- land: Abisko (Almquist in Dorfler Herb. norm. n. 4 873 — f. abbreviata) ; Namma- teks (Laestadius — - Herb. Berlin — f. abbreviata und laxiuscula); Njumats (Wichura — Herb. Breslau — f. abbreviata), Wallikarru Wichura — Herb. Breslau — f. laxius- euia). Östl. Lappland: Kerel ^Fellmann PI. arct. n. 106 — f. abbreviata )\ Torneii- Lappm., Apeshojohi (Hägerström — Herb, l'psaln, Berlin — f. bnrim- u. major. — — d. Mittleres Finnland. — Nyland, Parochien Nurmijärvi, Bajamäki, Hyväm.iki. Sepänkallio, auf Felsen (Coli in in PI. Finlandiae exs. n. 256 a — f. major) \ Kardien, im Onega-See (Faljuba und Günther — Herb. Breslau); am Ladoga-See, in der Parochie Sortavala, Haukkariutta, an sonnigen Felsen (M. Wartiainen in PI. Finlandiae n. 256b — f. major). — e. Westliches Nordrußland: nicht gesehen. — f. Ostrussische Waldzone und Ural: an der Jögra-löga, einem Zufluß des Ilylsch (Bragin — Herb. Akad. St. Petersburg), im NW. des l'ralendes (Seh renk — Herb. Akad. St. Petersb. . B. Subarktisches Asien. — b. Ostsibirien: Sajangebirge, am oberen Lauf der Flüsse Ircut und Oka (Komarow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin — f. compaeta . C. Subarktisches Amerika: Östliches Quebec, Bimouski County, Islette d'Amours, auf moosigen Kalkklippen am Meer (Coli ins und Fernald, PI. of East Quebec n. 100, auch sonst sehr häufig in f. compaeta). Vergl. auch die Anmerkung bei S. hgp- noides, S. 3i6. Pazifisches Nordamerika. A. Prov. d. pazifischen Coniferen: Kaskadengebirge: Goat Mountains, auf felsigen Gipfeln (Allen, Fl. of the Casc. Mount. Washington n. 200 — f. laxiuscula und compaeta), Mt. Stuart (Dr. E. Eimer, n. 1 102 — f. compaeta): Olympic Mountains (D. E. Eimer n. 2649); Lopez Island (Lyall — Herb. Berlin). Subsp. 3. exaratoides (Simmons) Engl, et Irmsch. — S. groenlandica L. Subsp. exaratoides Simmons in Beport of the second Norwegian Arctic Exped. in the Fram 1898 — 1902. 2. (1906) 73. — Muscaria monticola Small in North Amer. Fl. XXII. (1905) 130. — Caespitosa, caulibus numerosis 1 — 4-foliatis. Folia basalia piüs brevibus glanduliferis sparse obsita, euneata, triloba vel trifida, lobis vel laciniis angustis. Florum sepala alropurpurascentia acutiuscula cum pedicellis et bracteis densi- uscule glanduloso-pilosa; petala oblonga parva quam sepala parum usque duplo longiora, alba vel pallide rosea. — Fig. 87^4 — D. Nota. Nomen Muscaria monticola Small antiquius quam subsp. exaratoides Simmons non aeeepimus, quod nomen Simmonsii sub titulo subspeciei Saxifraga groenlandicae '= S. caespitosa) adhibitum est. Dispositio varietatum subspeciei exaratoides. A. Folia basalia longe euneata, lamina triloba vel trifida. a. Laxe caespitosa. Caules floriferi 0,5 — 0,1 dm longi 2 — 4-foliati, 1 — 3-ilori Var. a. Drummondii. b. Dense caespitosa. Caules floriferi 3 — 4 cm longi, plerum- que uniflori Var. ß. delicatula. B. Folia basalia longiuscule petiolata, lamina trifida, laciniis lateralibus bilobis vel bifidis. a. Foliorum basalium laciniae obtusae. Caules floriferi inter rosulam et inflorescentiam foliis 2 — 3 instrueti . . . . Var. y. Purpusii. b. Foliorum basalium laciniae aculae. Caules floriferi inter- rosulam et inflorescentiam nudi Var. ö. Lemmonii. Var. er. Drummondii Engl, et Irmsch. — 8. groenlandica Subsp. exaratoides Simmons 1. c. t. 7, f. 1 — 5. — S. exarata Hook. Fl. bor. am. I. (1833) 244; Torrey et Gray, Fl. bor. am. I. (1840) 566, nonVill. ; Blankinship in Montana Agric. College 376 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Science Studies, Botany I. (1905) GS. — ?Muscaria micropetala Small in North Am. Fl. XXII. (1905) 129. — Muscaria monticola Small 1. c. 130. — Muscaria emarginata Small I.e. 130. — Laxe caespitosa, caulibus numerosis foliatis. Folia basalia triloba, euneata, lobis acutiusculis; folia caulina remota, inferiora triloba, superiora linearia, glandulosa. Inflorescentia \ — 3-flora, florc terminali lateralibus majore. — Fig. 87 A. Nota. Ab auetore subspeciei exaratoides 1. c. p. 75 in articulo »distributiont citantur ba- bitaliones: Unalaschka(?); probably at Kotzebue Sound. Perhaps in the Land of the Chukshes. — Specimina Saxifragae caespitosae, quae ^ex his locis in herbario Berolinensi conservantur, omnia ad subspeciem eucaespitosam pertinent. Fig. 87. Typus polymorphus S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. A—D Subsp. 3. exaratoides (Simmons) Engl, et Irmsch. — A Var. «. Drummondii Engl, et Irmsch. (Banff, Rocky Mount). a, b Folia infrabasilaria, c folium basilare, d fol. suprabasilare (turionis!, e fol. caulinum. — B Var. ß. delicatula (Small) Engl, et Irmsch. (Yellowstone Park), a, c Folia infrabasilaria, ß, Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenzone. — Peru: an der Lima-Oroya-Bahn zwischen Tambo de viso und Chanpichaca um 2650—2880 m (A. Weberbauer, Flora von Peru n. 128 — Herb. Berlin), Weg von Tarma nach la Oroya, um 4000 m (A. Weberbauer — Herb. Berlin). f. 2. angustiloba Sternb. — S. Cordillerarum Presl d. angustüoba Sternb. Suppl. II. (1831) 7 4, t. 20, f. 2; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 184. — S. andicola Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 427. — S. villosa Pav. msc. — Caules floriferi 4 — 5 cm longi, pluri (5— 1 0)-flori. — Fig. 88 E. Andines Gebiet. 380 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 88. Typus polymorphus S. magellanica Poir. A — C Subsp. 4. Poiretii Engl, et Irmsch. — A f. scaposa Engl, et Irmsch. (Magelhäes-Straßc). a Folium infrabasilare, b Collum basilare. folia suprabasilaria (turionis), e folium caulinum. — B f. integrifolia Scr. (Magelhäes-Sfr a Folium infrabasilare, b folium basilare, c, d folia suprabasilaria turionis), c folium cauli- iiuiii. — C f. cumagellanica Engl, et Irmsch. (Süd-Patagonien), o, b Folia infrabasilaria, c folium basilare, d fol. suprabasilarc (turionis), e fol. caulinum. — D — M Subsp. 2. perttriana Eil Irmsch. — D—F Vor. «. lineariloba Engl, et Irmsch. — I? f. aUittscula Engl, et Irmsch. (Peru, Tarma — La Oroya, 4000 m). a, b Folia infrabasilaria, c fol. basilare, d folium suprabasilare (tu- rionis1, c folium caulinum. — Ei. anguttüoba Engl, et Irmsch. Teru). a, b Folia infrabasilaria, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §H. Caespitosae. 381 Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenzone. — Ecuador: auf dem Pichincha an der Grenze des ewigen Schnees (F.Hall 1833 — Herb. Berlin). — Peru: Paß Coymolache über Hualgayoc, Dep. Cajamarca, um 4000 — 4100 m (A. Weberbauer, Flora von Peru n. 3984]. — Ohne nähere Angabe (Ruiz, als S. villosa Pav.). I. 3. euperuviana (Sternb.) Engl, et Irmsch. — S. peruviana Sternb. Hev. (1810) 55, t. 82 et Suppl. H. (1831) 74, lab. 20, fig. 6. — S. Bonplandii Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 431. — S. andkola H. B. K. Nov. gen. et spec. VI. (1823) 48 (ed. maj. p. 40), t. 519. — S. alpina Pav. mscr. ex Don 1. c. — S. Cor- dillerarum Presl ß. Bonplandii in Presl Beliq. Haenk. II. (1831) 55. — S. Cor- dillerarum Presl y. Donii Sternb. pr. pte in Sternb. Suppl. II. (1831) 74. — S. peruviana Sternb. in Poepp. et Endl. Nov. gen. plant, chil. I. (1835) 11, t. 18, f. 1. — S. Cordillerarum Presl var. Bonplandii Don in Engl. Mon. Gatt. Sax. p. 184 excl. S. villosa Pavon. — S. caespitosa L. a. scaposa pro parte et ft. andieola Wedd. Chlor, and. II. (1857) 212. — Gaules floriferi brevissimi usque ad 1 cm longi, 1 — 4-flori. — Fig. 8 8 .F. Andines Gebiet. Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenzone. — Ecuador: Anden von Quito (Jameson 1859 — Kais. Herb. Wien), auf dem Rucu-Pichincha (A. Sodiro, Spec. Fl. Ecuad. n. 433 — Herb. Berlin). — Mittlere Andenzone. — Bolivia: Prov. Larecaya, bei Sorata und Apacheta um 5500 — 5000 m (Mandon, PI. And. Boliv. n. 607 — Herb. Berlin). Var. ß. Donii Sternb. excl. syn. — S. Cordillerarum Presl y. Donii Sternb. Suppl. II. (1-831) 74 excl. syn. — Turiones et caudiculi cylindracei usque ad 1 0 cm longi, densissime imbricato-foliati. Folia parva, 3 — 5 mm longa, saepe usque ad medium 3 — (ö)-fida, lobis lanceolatis obtusiusculis vel acutis instructa. — Fig. 8 8 Cr — J. f. 4. scapifera Engl, et Irmsch. — S. Cordillerarum Presl y. Donii Sternb. Suppl. II. (1831) 74, t. 20, f. 1. — Caules floriferi usque ad 4 cm longi, pluri (2— 5)-flori. — Fig. 88 0. Andines Gebiet. Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenzone. — Peru: an der Lima-Oroya-Bahn: Hacienda Arapa bei Jauli auf Porphyr um 4400 m (A. Weberbauer, Flora v. Peru n. 308 — Blühend Januar), oberhalb la Oroya, Dep. Junin (A. Weberbauer — blühend Februar — Herb. Berlin). — Mittlere Anden- zone. — Bolivia: oberhalb Chuquiaguillo, bei La Paz um 4000—4800 m (R. Hau- thal, Iter austro-americ. n. 193 — Herb. Berlin). f. 5. subsessiliflora Engl, et Irmsch. Wedd. Chloris and. II. (1857) 212, t. 71 A. — Caules floriferi abbreviati, 5 — 10 mm longi, 1 — 3-flori. Folia dense pilosa. — Fig. 8 8#. Andines Gebiet. Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenzone. c folium basilare (laciniae magis oblusae, quam in delincationc), d folia suprabasilaria (turionis , e fol. caulinum. — Ff. euperuviana Engl, et Irmsch. (Bolivia, Larecaja). a, b Folia infra- basilaria, c fol. basilare, d fol. suprabasilare (turionis), e fol. caulinum. — O^— J Var. ß. Donii Sternb. — OL scapifera Engl, et Irmsch. (Peru, la Oroya), a, b Folia infrabasilaria, c fol. basilare, d folium suprabasilare, e fol. caulinum. — II f. subsessiliflora Engl, et Irmsch. a, b Folia infrabasilaria, c folium basilare, d folium suprabasilare (turionis), e fol. caulinum. — J f. trigyna (Rcmy) Engl, et Irmsch. bolivia, Quebrada de las lagunas Potosi). a Folium infra- basilare, b fol. basilare, c, d folia suprabasilaria (turionis). — A' — M Var. y. ovatilolta Engl, et Irmsch. — K f. laxa Presl (Columbia, Hartweg), a Fol. infrabasilare, b fol. basilare, c, d folia suprabasilaria (turionis), e folium caulinum. — Li. Haenkei Presl (Peru, Chicla, 3720 m). a, b Folia infrabasilaria, c folium basilare, d folia suprabasilaria ^turionis), e fol. caulinum. — Ubique f flos, g sepalum et petalum. — Mi. stellala (Pavon) Engl, et Irmsch. (Columbia), o, b Folia basilaria. e flos. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. 382 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. — Ecuador: auf dem Pichincha und Antisana um 4500 m (A. Sodiro, Spec. Fl. Ecuador n. 434 — Herb. Berlin); Paramos del Cerro Antisana (A. Stübel, Fl. Aequator. n. 4 84 — Herb. Berlin). — Peru: San Antonio (Lechler, PI. peruv. ed. Hohenacker n. 1797); Cordillera blanca bei Huaraz um 4500 — 4600 m (A. Weberbauer, Flora v. Peru n. 29 SO — Herb. Berlin). subf. viridiflora Engl, et Irmsch. — Densissime caespitosa, foliis 5 mm longis, petalis quam sepala paullum longioribus, viridibus. Hochanden über Lima, auf Gletscherschutt um 4*00 — 4800 m (A. Weberbauer, Flora v. Peru n. 5159 — Blühend März, April — Herb. Berlin). — Conf. quoque S. Bonssingaultii Brongn. f. 6. trigyna (Remy) Engl, et Irmsch. — S. trigyna Bemy in Ann. sc. nat. 3. ser. VIII. (1847) 235. — S. stylosa Remy 1. c. 236. — Densissime caespitosa, minus dense pilosa, sed folia marginibus et faciebus pilis glanduliferis obspersa. Caules flori- feri abbreviati uniflori, trigyni. — Fig. 88/. Nota. Ex descriptionibus cli. Remy hae plantae a S. mageUanica foliis glabris differre videntur, sed in speciminibus originalibus folia pilis glanduliferis, quamvis minus dense, ob- spersa sunt. Nördl. und mittlere hochandine Provinz. — Mittlere Andenzone. — Bolivia, an der Schneegrenze an den Abhängen des Illimani von 5000 — 5200 m (Pentland n. 50 in Herb. Mus. Paris), Quebrada de las lagunas de Potosi (d'Orbigny n. 1397 in Herb. Mus. Paris). Var. y. ovatiloba Engl, et Irmsch. — Dense caespitosa caudiculis et turionibus dense foliatis. Caules floriferi brevissimi, usque ad 8 cm longi, pluriflori. Folia cuneata vel cuneato-spatbulata, 0,3 — 1,0 cm longa, apice triloba, lobis brevibus ovato-oblongis, 1 — 2 mm longis. Inflorescentia subsessilis 1 — 2-flora vel corymbosa, pluri(4 — 8 -flora. Petala obovata 5 — 6 mm longa. — Fig. 8 8 TT — M. f. 7. laxa Pres). — S. Cordillerarum Presl d. laxa Presl, Reliq. Haenk. II. (1831) 55. — S. Cordillerarum Presl #. laxa in Sternb. Suppl. II. 1831 74, t. 20, f. 6. — S. Cordillerarum Presl var. peruviana Sternb. f. laxa Presl in Engl. Mon. Gatt. Saxifr. (1872) 184. — Turiones elongati laxiuscule foliati, caules floriferi usque ad 1 dm longi, pluri (6 — 8)-flori. — Fig. 88ÜT. Nördliche und mittlere andine Provinz. — Nördliche Andenzone. — Peru. Herbarmaterial lag uns nicht vor. Beschreibung nach der Abbildung von Sternberg. f. 8. Haenkei Presl. — Syn. S. Cordillerarum Presl y. Haenkei Presl, Reliq. Haenk. II. (1831) 55. — S. Cordillerarum Presl e. Haenkei in Sternb. Suppl. II. 1831) 74, t. 20, f. 3, 4. — S. Cordillerarum Presl var. peruviana Sternb. pr. pte. in Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 184. — Turiones subglobosi. Caules floriferi usque ad 8 cm longi, pluri(4 — 8)-flori. — Fig. 88L. Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenzone. — Peru: ohne nähere Angabe (Haenke — Herb. Berlin); Rucu Pichincha (Herb. Bern- hnrdi-Berlin) ; an der Lima-Oroya-Bahn: Chicla um 3720 m (A. Weberbauer, Flora von Peru n. 240 — Herb. Berlin), ebenda um 4000 — 4300 m (J. Ball, It. amer. 18 82 — Herb. Berlin). f. 9. stellata (Pav.) Engl, et Irmsch. — S. stcllata Pav. mscr. ex Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1821) 430. — S. stellata Don ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830, 27. — S. Cordillerarum Presl (t. stellata Pav. in Sternb. Suppl. II. (1831) 73, t. XII, f. 3. — S. caespitosa L. y. brachyphylla Wedd. Chloris and. II. (1857) 212(?). — S. Conlil- krarum Presl var. stellata Pav. in Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872 184. — Caulis florifer subnullus floribus subsessilibus vel brevis circ. 1 cm longus biflorus. — Fig. 88 J£ Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Nördliche Andenz — Columbien, ohne näheren Standort (Hartweg n. 1029 — Herb. Berlin'. — Ecuador, El Allar um 3900 — 4300 m (H. Meyer, Pfl. aus dem Hochland von Ecuad. n. 1 7 I — Herb. Berlin . Saxifraga. — Sect. 8. Daclyloides. — § ll, Caespitosae. 383 223. S. Boussingaultii Brongn. in Ann. sc. nat. 2. ser. III. ^833) 49, pl. I; Engl. Mon. Gatt. Sax. ^872) HI. — Dense caespitosa caudiculis brevibus foliis sessi- libus dense imbricalis obsitis, columniformibus in unum florem sessilem exeuntibus. Folia glaberrima lamina trinervia, apice trifida, laciniis lanceolatis acutis vix 2 mm longis, petiolo cuneato vix 4 mm longo basi ciliolato. Sepala glabra ovata apice in- curvo acuta, glanduloso-dentata, lubo brevitcr et late turbinato vel subbemisphaerico fere aequilonga; petala ovata acuta sepalis breviora, glanduloso-dentata, uninervia; stamina •liinidium sepalorum aequantia, antberis cordiformibus. Capsula obovato-globosa, stilis brevissimis coronata. — Fig. 89. Andines Gebiet. Nördliche und mittlere hochandine Provinz. — Ecuador, auf dem Chim- borazo um 4950 m an fast stets mit Schnee bedeckten Plätzen (Boussingault — Herb. Mus. Paris); am Pichincha (Hall — Herb. Kew). Nota. Petalorum indoles talis est, ut suspicere liceat plant am anormalem esse ut S. magellanica subsp. peruviana var. Donii f. subsessüiflora subt'. viridiflora. Folia Saxifragae Boussingaultii ab iis hujus plantac non valde differunt, sed petala ctiam minora sunt. Fortasse ut illa planta est forma Saxifragae magellanicae regionis nivalis incomplete evoluta, correspon- dens Saxifragae caespitosae formae cryplanthae. Fig. 89. Saxifraga Boussingaultii Brongn. A — K (Chimborazo, Jameson). — A Habitus. B — D Folia infrabasilaria. E Folium basilare. F Folii pilus. O Flos. H Ejusdem sectio longitudi- nalis. J Sepalum. K Petalum. — L— Q (Pichincha- Hall). L Ramulus. M, X Folia basi- laria* 0 Folii pilus. P Flos. Q Floris sectio longitudinalis. R Sepalum. S Petalum. T Stamen. U Semen. — Icon. origin. — J. Pohl dehn., A. Engler dire.xit. 224. S. Pavonii Don in Transact. Linn. Soc. XIII. H8»l) 434; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 28; Sternb. Suppl. II. (4831 74; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 164. — Densiuscule caespitosa, omnibus partibus viridibus pilis tenuibus glanduliferis dense obsita, caudiculis herbaeeis adscendentilms 0,3 — I dm longis, foliis vetustis pa- tentibus vel reflexis et novellis basalibus congestis instruetis, ex axillis eorum luriones 3 — 5 cm longos laxius foliatos emittentibus, in caules floriferos I — 4,5 dm longos tenues paueifoliatos et 3 — 5-floros subcorymbosos exeuntibus. Folia basalia herbacea, vetusta rigidiuscula, petiolo quam lamina I1 4 — 2-plo longiore lineari, superne cuneato, 3 — 5-nervio, celerum uninervio, basi paullum dilatato, 0,4 — 1,5 cm longo, i — 4,5 nun lato instrueta, lamina obovato-euneata, circ. 4 — 5 mm longa, 5 — 6 mm lata, triGda vel subquinquefida, laciniis linearibus acutis, media 3 — 5 mm longa, 1,5 mm lata, latera- libus brevioribus; folia caulina petiolata anguste trifida; bracteae alque prophylla an- gustissime linearia acuta, mucronata; folia turionum longius et angustius petiolata, infima lamina lanceolata, reliqua lamina euneata laciniis porrectis. Inflorescentiae ra- muli tenues 3 — 2 cm longi plerumque uniflori, raro biflori: reeeptaculum turbinatum: 384 A- Engler und E. Irmscber. — Saxifragaceae-Saxifraga. sepala anguste lanceolata vel anguste triangularia, 4 mm longa, basi 1 mm lata, mu- cronata; petala obovato-oblonga, basin versus cuneatim angustata, quam sepala 21 2~P'° longiora, circ. 1 cm longa, 3 mm lata; stamina in anthesi sepala vix aequantia; ova- rium ovoideum, sülis divergentibus sepala aequantibus coronatum. Andines Gebiet. Argentinische Provinz: Sierra de Cordoba, zwischen San Miguel und Puesto de Sevallos (G. Hieronymus, Flora Argent. n. 520 — Herb. Berlin); Sierra Achala (G. Hieronymus), daselbst Cerro de los Potrerillos (G. Hieronymus, Flora Argent. n. 768 — Herb. Berlin). Chilenische Übergangsprovinz: Ohne nähe Angabe aus Chile (Gay — Herb. Mus. Paris, Berlin); Cordilleras de Linares (A. Philippi — Herb. Berlin), östliche Cordillera del Bio Manso (K. Bei che — Herb. Berlin), Basallberge am Ostabhang der valdivischen Anden (Neger — Herb. Berlin), Cordillere von Chillan um 1800 — 2500 m K eiche — Herb. Berlin). 225. S. sileniflora Sternb. Suppl. II. (1831) 68, t. 13; Cham, in Linnaea VI. (1831) 576; Hook. Fl. bor. am. I. (1833 245; Torrey et Gray, Fl. of North America I. (1840) 566; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 172. — S. caespitosa uniflora Hook, et Arn. Bot. Beech. Voy. (1832) 123. — Muscaria sileniflora (Sternb.) Small in North Amer. FI. XXII. (1905) 120. — Dense caespitosa, pilis glanduliferis dense obsita, caulibus crassiusculis sparse foliatis paucifloris vel unifloris. Folia pilis brevilms glanduliferis utrinque obsita, petiolo piano uninervio quam lamina plus duplo longiore, I — 1,5 cm longo, lamina trinervia, ambitu obovata vel reniformi, 3- vel 5 — 7-fida aut 3- vel 5 — 7-parlita, laciniis primariis lineari-oblongis obtusis, primariis 6 — 8 nun longis, 1,5 — 2 mm latis, media interdum trifida, lateralibus bifidis laciniis extimis di- varicatis 1,5 — 2 mm longis; folia infrabasilaria oblongo-lanceolata, obtusa integra. Caules floriferi 0,5 — 1,5 dm longi, sparse foliati, simplices vel apice 2 — 3-fiori; folia caulina cuneata, trifida; bracteae atque prophylla linearia, obtusa, dense glanduloso- pilosa. Pedicelli receptaculo obconico breviores; sepala acuta ovata obtusa receptaculo breviora, petala obovata quam sepala duplo longiora. Capsula obovoidea, sepalis erectis persistentibus coronata, 8 mm longa, 4 mm crassa; semina oblonga striata, striis minute papillosis. f. minor (Presl msc.) Torrey et Gray 1. c. — Caules floriferi 3 — 5 cm longi, 2— 3-flori. Arktisches Gebiet. — Beeringsmeerländer: Eschscholtz- Busen (Esch- scholtz — Herb. Berlin), Chamisso-Insel Eschscholtz — Herb. Berlin , Kotzebue- busen (v. Chamisso — Herb. Berlin), Unalaschka (v. Chamisso — Herb. Berlin — f. minor). Subarktisches Gebiet. — Subarktisches Amerika: Whale Point 64° 30 N an der NW.-Küste der Hudson-Bay (G. Corner nach Fernald in Ottawa Naturalist XIII. 6, p. 148). 226. S. lactea Turcz. in Bullet. Soc. nat. de Moscou XIV. 1840) 71; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 92. — Laxiuscule caespitosa, caudiculis brevibus herbaceis dense foliatis, tenuiler glanduloso-pilosa, caulibus floriferis foliatis 0,8 — 1,5 dm longis, e medio paniculatis ramis tenuibus crecto-patentibus. Folia mollia, herbacea parce pilosa cu- neatim in petiolum angustata, infrabasilaria lamina trifida circ. 4 m longa petiolo duplo longiore instructa, laciniis porrcctis 1,5—2 mm longis, basilaria et infima caulina lamina late obovata circ. 5 — 7 mm longa et 6 — 7 mm lata, in petiolum circ. 1 cm longum cuneatim angustata, fiabellato-5-fida, laciniis inaequalibus porrectis, intermedia suli- spathulala obtusa circ. 4 mm longa, 1,5 mm lata, lateralibus linearibus obtusis, 3 et 2 nun longis; folia caulina superiora atque bracteae infimae brevius peliolata, lamina trifida, I « iniis linearibus porrectis, intermedia quam lateralia longiore 5 — 7 mm longa. In- florescentiae 0,5 — 1 dm longae oblongae bracteae inferiores 1 — 2 trifidae, reliquae lanceolatae vel lineari lanceolatae obtusiusculae, rami usque 5 cm longi ainiatini atd- scendentes 4— 2-flori, prophvllis infimis raro tripartitis, plerumque omnibus angustu Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §11. Caespitosae. 385 linearibus integris, raniulis extimis tenuissimis; sepala receptaculo hemisphaerico aequi- longa oblonga obtusiuscula 1,5 mm longa; petala obovato-cuneata, 5 — 5,5 min longa, 2,5 — 3 mm lata, tenuiter trlnervia; staminum filamenta sepala aequantia e basi latius- ctila, subulata; ovarium breviter ovoideum stilis divergentibus sepala superanlibus. Subarktisches Gebiet. Subarktisches Asien. — Ostsibirien: Zwischen Tschernoliesk und Allach bei Ochotzk ^Turczaninow — Herb. Berlin), am L'tschur-Fluß Paulowsky — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg . Hybridae inter species gregis Caespitosae et sectionis Nephrophyllu m. S. caespitosa Subsp. decipiens X granulata — 8. granulata X decipiens Engl. Ind. crit. in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. 1869) 556 (44), Delectus seminum horti Viatislaviensis 4 869. — S. granulata X decipiens Engl. 1. forma omnino intermedia, Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872)205. — S. decipiens X granulata Haussknecht in Bot. Zeit. XXX. (1872) 548. — S. Haussknechtii Engl, et Irmsch. — Caudiculi hypogaei bulbilliferi, caulibus 4 — 4,5 dm longis, inferne strigoso-pilosis, superne pilis tenuibus glanduliferis dense obtectis, paucifoliatis, e medio vel superne laxe paniculatis. Folia crassiuscula, strigoso-pilosa, basalia atque inferiora caulina lamina reniformi in petiolum planum duplo longiorem basi dilatatum cuneatim contracta, profunde triloba, lobo medio cuneato triGdo lateralibus bifidis, laciniis incisodentatis, dentibus oblongo-lanceolatis acutis; folia caulina superiora cuneata triserrata, serraturis lanceolatis acutis; prophylla lineari- lanceolata. Turiones ex axillis foliorum basalium provenientes brevissimi, dense foliati, foliis parvis late reniformibus petiolo lato longissime ciliato instructis, 3 — 5-serratis. Inflorescentiae rami primarii 1 — 1,5 dm longi, laxe paniculati, pedunculis erecto-paten- tibus 2 — 4 cm longis, 2 — 1-floris, pedicellis tenuibus quam flores multo longioribus; receptaculum late obconoideum et sepala aequilonga brevissime glanduloso-pilosa, ob- longo-triangularia acutiuscula, circ. 4 mm longa, 2,5 mm lata; petala oblongo-ovata, trinervia, quam sepala triplo quam stamina duplo longiora, 10 — 1 1 mm longa, trinervia. Capsulae ovoideae, stilis erecto-patentibus sepala superantibus. Mitteleuropäisches Gebiet. — Harz: oberhalb Treseburg, neben der alten Burg (Haussknecht — Herb. Berlin, Breslau). Nota. Haec hybrida habitu Saxifragam granulatam in mentem revocat, sed differt foliis basalibus profunde incisis, serraturis dentibus lanceolatis atque turionibus brevibus loco bulbilloruin evolutis. S. caespitosa Subsp. decipiens X< granulata — 8. granulata X decipiens Ehrh. f. propius ad S. granulatam accedens, Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 206. — X S. granulatoides Engl, et Irmsch. — Bulbillifera. Caules altiores e medio vel superne tan- tum laxe paniculatim ramosi, pilis tenuibus glanduliferis dense obsiti. Folia basalia magis carnosa quam in X S. Haussknechtii, lamina in petiolum triplo longiorem basi dilatatum cuneatim angustata, minus profunde incisa, lobis magis obtusis. Turiones etiam breviores quam in X S. Haussknechtii foliorum lamina late cuneata trifida vel quinquefida in petiolum duplo longiorem, angustum, basi dilatatum angustata. Inflores- centiae laxe paniculatae rami elongati 2 — 3-flori; petala oblonga quam sepala triplo longiora. Harz: Treseburg (Haussknecht 1872 — Herb. Berlin). Botanischer Garten Breslau (A. Engler 1868). S. caespitosa Subsp. decipiens X< granulata — S. granulata X decipiens Engl. f. t. propius ad S. decipientem accedens Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 206. — X S. decipientoides Engl, et Irmsch. — Caudiculi breves haud bulbilliferi, loco bulbillorum turionibus brevibus foliatis, caulibus floriferis erectis, pilis tenuibus glanduliferis sparse obsitis, remote foliatis, superne laxe paniculatis. Folia minus carnosa quam in X & Hauss- Linrlttü, basalia lamina magis cuneata, pedatifida, laciniis magis porrectis; folia cauli- nacuneata, breviter petiolata, trifida, laciniis elongato-triangularibus acutis, superiora lineari-lanceolata acuta. Turiones elongati, foliis inferioribus integris spathulato-lan- A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embrjopbyta siphonogama) 117. Saxifraga. |g 386 A. Engler und E. Irmscher. — Sasifragaceae-Saxifraga. ceolatis in petiolum ciliatum angustatis superioribus cuneatis triserralis, serratura media lateralibus duplo majore. Inflorescentiae brevioris pedunculi erectiusculi 1 — 2-flori; se- pala oblonge- -triangularia circ. 4 mm longa, basi 2 mm lata; petala obovato-oblonga, quam sepala fere triplo longiora, 1 0 mm longa, trinervia, nervis viridescentibus. Botanischer Garten Berlin (l'rban 1883 — Herb. Berlin), Harz: Bodetal bei Treseburg, unter den Eltern (Haussknecht — Herb. Berlin). f. villosa Haussknecht 1. c. 550. — Plantae partes inferiores pilis lom:is band glanduliferis dense villosae. Hybridae inter species gregum Caespitosac et Gemmiferae. S. caespitosa Subsp. deeipiens Var. palmata x > hypnoides Subsp. boreali- atlantica Var. tenuigemma. — X S. crateriformis Hort. Oxon. ex Ser. in 1)C. Prodr. IV. (1830) 32. — Laxe caespitosa omnibus partibus viridibus tenuiter longe pilosa, pilis glan- duliferis inferne paucis intermixtis superne dense glanduloso-pilosa, caudiculis herbaeeis ascendenübus, foliis vetustis et novellis basalibus congestis instruetis, ex axillis eonim turiones 0,5 — 1,2 dm longos, inferne et medio laxe foliatos gemmiferos emitlentibus, in caulem floriferum paueifoliatum 1 — 2 dm longum a triente superiore laxe panicula- tum pluriflorum exeuntibus. Folia basalia herbacea, petiolo 0,5 — 1 cm longo, 8,6 — 3 mm lato, superne trinervio instrueta, lamina ambitu latiore quam longa, 5 — 7 nun longa, 8 — 10 mm lata, palmatiloba usque palmatifida, lacinia media late oblonga, 2 — 3 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, laciniis lateralibus late cuneatis bilobis late deltoi- deis acutis ; folia caulina infima in petiolum brevem euneatim angustata, trifida, lacinii- oblongis acutis porrectis, media et bracteae lanceolata acuta; folia turionum spathulato- euneata media raro integra, plurima apice triserrata vel triloba lobis oblongo-deltoideis, vel trifida, laciniis oblongo-lanceolatis, petiolo laminae subaequilongo vel ea longiore insü'ucta. Gemmae hie illic in axillis foliorum turionum produetae breviter stipitatae, cataphyllis herbaeeis anguste lanceolatis densiuscule pilosis circ. 5 mm longis instruetae. Inflorescentiae rami ascendentes 6 — 2 cm longi, 2 — 1-flori, pedicelli laterales tenues flore plerumque plus duplo longiores; reeeptaculum subhemisphaericum, semiovoidouin vel subcampanulatum densiuscule glanduloso-pilosum ; sepala semiovata vel ovato-oblonga acutiuscula reeeptaculo breviora; petala obovato-oblonga quam sepala fere triplo longiora, 7 — 8 mm longa, 4 — 5 mm lata; stamina quam sepala paullum longiora; ovarium ovoideum in stilos stamina paullum superantes exiens. Capsula ovoidea, stilis diver- gentibus coronata. In botanischen Gärten kultiviert, in der Zeit von 1826 — 1845 von Schleicher als S. crateriformis, S. laxa, S. trifida verteilt (Herb. Berlin). S. caespitosa Subsp. deeipiens Var. palmata X< hypnoides Subsp. boreali- atlantica var. tenuigemma — X S. intermedia Tausch ex Link, Enum. Hort. Berol. II. (1821) 415. — Laxe caespitosa omnibus partibus viridibus sparse tenuiter longe pilosa pilis glanduliferis inferne paucis intermixtis, superne glanduloso-pilosa, caudiculis ascenilcn- tibus, foliis vetustis et novellis basalibus congestis instruetis, ex axillis eorum turiones 3 — 7 cm longos inferne et medio laxe foliatos gemmiferos emittentibus, in caulem flori- ferum paueifoliatum 1,5 — 2 dm longum, superne pauci (2— 5-)florum exeuntibus. Folia basalia herbacea, petiolo 0,5 — 1 cm longo, 2 — 2,5 nun lato, superne trinervio instrueta, trifida, laciniis lanceolatis acutis minute mucronatis, rarius palmatim quinquelida, folia caulina inferiora trifida, in petiolum brevem euneatim angustata, superiora atque bracteae lineari-lanceolata, prophylla angustissime linearia, folia turionum euneata, anguste tri- fida, saepe leviter curvata, laciniis lateralibus quam intermedia brevioribus et angusti- oribus, petiolo lamina longiore tenui instrueta. Gemmae hie illic in axillis foliorum turionum produetae breviter stipitatae cataphyllis herbaeeis anguste lanceolatis den- eule pilosis circ. 5 mm longis instruetae. Inflorescentiae rami 3 — 2 cm longi, 2 — 1- flori, pedicelli laterales flore breviores; flores ut in X S. cratcriformi, at petala saepe paullum breviora, 7 mm longa, 4 mm lata. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §11. Caespitosae. 387 In botanischen Gärten seit längerer Zeit kultiviert, im Bot. Garten Berlin als S. in- termedia Tausch, S. crateriformis Hort., von Schleicher als S. trifida Angl. aus- gegeben (Herb. Berlin). Nota. Forraue ± glabrescentes oecurrunt. S. caespitosa Subsp. deeipiens Var. palmata X > hypnoides Subsp. boreali- atlantica Var. spathulata. — X S. spathulatoides Engl. — Habitus X Saxifragae cra- teriformis, at caulis a triente inferiore vel a inedio ramosus pluriflorus. Folia basalia ut in X S. crateriformi, et interdum longius petiolata et laciniis lanceolatis acutis; folia turionum media tantum trifida, laciniis lanceolatis magis patentibus, petiolo lamina lon- giore instrueta, plurima superiora anguste lanceolata 1,5 — 2 cm lata. Gemmae ut in X S. crateriformi. Inflorescentiae rami 8 — 2 cm longi 1 — 2-flori; flores ut in X 8. crateriformi. Kultiviert im Botanischen Garten von München 1872 (A. Engler — Herb. Berlin). S. caespitosa Subsp. deeipiens Var. quinquefida X< hypnoides Subsp. boreali- atlantica Var. recurva. — X S. Linkii Engl. — Laxe caespitosa inferne petiolis sparse pilosis exceptis glabrescens, superne dense glanduloso-pilosa, caudiculis brevibus herbaeeis adscendentibus foliis vetustis et novellis basalibus congestis instruetis, ex axillis eorum turiones 2 — 5 cm longos inferne et medio laxe foliatos gemmiferos emittentibus, in caulem floriferum paucifoliatum 5 — 6-florum exeuntibus. Folia basalia herbacea, laete viridia, petiolo 3 — 5 mm longo, 1,5 mm lato superne tenuiter trinervio instrueta, lamina obovata trifida vel ambitu latiore quam longa, circ. 5 mm longa, 7 mm lata, palmatifida, laciniis 5 lineari-lanceolatis mucronatis, media circ. 3,5 mm longa, lateralibus 3 — 2 mm longis; folia caulina infima interdum trifida petiolata, superiora linearia vel lineari-lanceolata mucronata; folia turionum ± recurva spathulata 2 — 3-serrata vel triloba vel trifida, petiolo angusto laminae aequilongo vel ea longiore instrueta. Gemmae hie illic in axillis foliorum turionum produetae breviter stipitatae cätaphyllis herbaeeis lanceolato- spathulatis sparse pilosis circ. 4 — 5 mm longis erecto- patentibus instruetae. Flores solitarii terminales vel unus lateralis pedicello longiore suffultus; reeeptaculum in an- thesi subhemisphaericum glanduloso-pilosum, sepala deltoidea vel semiovata acuta, 2 mm longa, 1,5 mm lata; petala obovata quam sepala 3j/2"P^° longiora, 7 mm longa, 3 mm lata, trinervia; stamina quam sepala 1 1/i — 2-plo longiora. Kultiviert in botanischen Gärten, in der Zeit von etwa 1820 — 1830 als S. ambigua Schleich, im bot. Garten von Berlin (Link — Herb. Berlin), 1889 im botan. Garten von Breslau (A. Engler — Herb. Berlin). S. caespitosa Subsp. deeipiens Var. quinquefida X< hypnoides Subsp. boreali- atlantica Var. angustifolia. — X & Fritxei Engl. — Laxe caespitosa, petiolis sparse pi- losis exceptis glabrescens, superne parce et brevissime glanduloso-pilosa, caudiculis brevibus herbaeeis adscendentibus foliis vetustis et novellis basalibus congestis instruetis, ex axillis eorum turiones 3 — 5 cm longos inferne et medio laxe foliatos hie inde gemmiferos emit- tentibus, in caulem floriferum tenuem paucifoliatum 5 — G cm longum 2 — 3-florum exeun- tibus. Folia basalia herbacea, laete viridia, petiolo 3 — 5 mm longo, 1,5 mm lato, superne tenuiter trinervio instrueta, lamina obovata trifida, 4 — 5 mm longa, laciniis oblongo-lanceolatis acutis minutissime mucronulatis, media circ. 4 mm longa; folia cau- lina atque bracteae anguste oblongo-lanceolata ; folia turionum patentia anguste spathu- lata, 6 — 8 mm longa, 1 — 1,5 mm lata. Gemmae hie illic in axillis foliorum produetae tenuiter stipitatae cätaphyllis herbaeeis angustissime lineari-lanceolatis acutis sparse pilosis circ. 2 — 3 mm longis erecto-patentibus instruetae. Inflorescentiae 2 — 3-florae pedicelli tenues flore paullum longiores; reeeptaculum hemisphaericum; sepala semiovata 2 — 2,5 mm longa, 1,5 mm lata, subacuta; petala oblonga quam sepala duplo longiora, 5 — 6 mm longa, 2 mm lata, trinervia; stamina sepala vix superantia; ovarium sub- globosum in stilos stigmate late spathulato instruetos stamina subaequantes exiens. Kultiviert (R. Fritze — Herb. Berlin — Herkunft unbekannt). Plantae hybridae inter species gregum Caespitosae et Exarato-moschatae. Vide ad finem gregis Exarato-moschatae. 85* 388 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. § 12. Exarato-moschatae Engl, et Irmsch. Glaciales, Digitatae et Integrifoliac (quoad Saxifragam mosehatam) Willk. in Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. HL- (1874) 109— 11 2 incl. S. pentadaetyHs Lap. — Exaratae et Moschatac Engl, in Engl. u. Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. 2a. (1891) 56. — Karo sufTrutescentes, plerumque caespitosae caudiculis saepe lignescentibus. Folia infrabasilaria integra vel minus partita, raro etiarn basilaria integra, plerumque basalia lobata vel fissa vel pedatipartita, lobis vel laciniis plerumque obtusiusculis, nervis pro- minentibus aut occultis. Petala plerumque quam sepala 2 \ 2 — * V2~pl° longiora (exceptis S. moschatae formis vulgaribus, quarum' petala quam sepala 1 y2 — 1 J/4-plo longiora). — Species regionis alpinae Europae meridionalis et mediae neque minus Asiae occidentalis, paucae Sibiriae. Species valde variabiles inter se arcte affines itaque interdum difficile extricandae. Nonnullae locis humidioribus et regionis subalpinae vel etiam montanae laxius caespitosae, locis siccioribus et regionis alpinae vel nivalis densissime caespitosae, saepe caudiculis valde abbreviatis et caulibus brevibus vel brevissimis occurrunt, itaque hae formae phaenotypicae inter se valde convergunt. Plerumque species unius districtus facile recognoscuntur, nisi plantae hybridae occurrunt, attamen eadem species in diversis districtibus etiam petalorum forma variat et tales formae genotypicae a botanicis nonnullis sub titulo specierum distributae nobis varietates sunt. Imprimis typi poly- morphi S. exarata Vill. em. et S. moscliata em. complures varietates et numerosas formas amplectuntur, quarum nonnullae inter duas species fere intermediae sunt. Itaque nonnulli autores duos typos polymorphos in unum conjunxerunt. Quod autem com- probare non possumus, quum boc modo affinitates varietatum minus apparent. Dispositio specierum gregis Exarato-moschatae. A. Folia obscure viridia aut resinosa aut pilis glanduliferis dz dense obsila, basilaria lamina tripartita laciniis lateralibus saepe bifidis vel bilobis, interdum 3 — 5-loba, lacinulis vel lobis obtusis, nunquam integra, prominenter nervosa. Pe- tala quam sepala 2 — 2 \ 2-plo longiora, alba vel albida, in- terdum purpurascentia, at non flavo-viridia. a. Folia resinosa, attamen pilis glanduliferis non obsita, profunde tripartita, partitionibus linearibus, media quam laterales bilidae longiore 227. S. petita'Jacti/lis. b. Folia pilis glanduliferis zh obsita. ct. Petala lactea vel alba, interdum rosea. Receptaculum basi ± rotundatum. I. Tota planta, imprimis folia et receptacula pilis longi- oribus glanduliferis obsita. Folia suprabasilaria non- nulla integra. 1 . Folia caudiculorum 3- et 5-fida, caulina omnia vel superiora supra medium sita linearia . . . 228. S. Prostiana. 2. Folia caudiculorum 3- et 5-fida, raro 7 — 9-fida, caulina 2 — 5-fida 229. Typus polymorphus S. pitbcscens (incl. S. Iratiana et S. nevad(> II. Folia et receptacula pilis brevibus glanduliferis ob- sita. Folia suprabasilaria saepe nonnulla integra. 230. S. intricata. (incl. nervosa), ß. Petala albida vel purpurascentia, raro lactea. Recep- taculum basin versus leviter attenuatum.23 1. Typus polymorphus S. exarata. B. Folia laete viridia nunquam resinosa, interdum pilis glan- duliferis dense obsita, interdum glabrescentia, lamina in- tegra aut trifida vel triloba, lacinulis vel lobulis obtusis, raro acutis (tunc prominenter nervosa), plerumque baud promi- Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 389 nenter nervosa. Petala sepalis { */4 — 1 ^-plo longiora et latiora, raro duplo vel plus longiora et latiora (at tunc foliorum nervi haud prominentes), plerumque flavo-viridia, interdum purpurascentia, atropurpurea vel albida (at tunc foliorum nervi haud prominuli). a. Foliorum partitiones vel laciniae vel lobi obtusi, rarissim- lacinia media lobulata, aut folia integra obtusa 232. Typus polymorphus S. moschata. b. Foliorum partitiones vel laciniae acutae aut folia integra acuta 233. 8. Hariotii. Plantae hybridae inter species gregis Exarato-moschatae et species gregum aliorum sectionis Dactyloides. a. Hybridae inter species gregum Exarato-moschatae et Muscoideae. — § 12 X § 3. ? S. moschata X muscoides. S. exarata X muscoides. b. Hybrida inter species gregum Exarato-moschatae et Androsaceae. — § 18 X§ 5. ?>'. moschata X Seguicrii. c. Hybrida inter species gregum Exarato-moschatae et Axilliflorae. — § <2X§7. S. moschata X ajugifolia. d. Hybridae inter species gregum Exarato-moschatae et Ceratophyllae. — § 12 X § 9. S. pentadactylis X geranioides. S. pubescens X< geranioides. S. pubescens X> geranioides. S. intricata var. nervosa X geranioides. S. exarata X pedemontana. S. moschata var. versicolor subvar. fissifolia X geranioides. S. moscliata var. versicolor subvar. cyclopetala X geranioides. S. moschata var. fastigiata X geranioides. e. Hybrida inter species gregum Exarato-moschatae et Gemmiferae. — § 12 X § 10. S. moschata var. Lamottei X hypnoides. f. Hybridae inter species gregum Exarato-moschatae et Caespitosae inclusis hybridis triplieibus S. granulata admixta ortis. — § \ i X § H. S. moschata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf. mu- tata atropurpurea major X caespitosa subsp. deeipiens var. quinqueßda. S. moscliata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf. mu- tata atropurpurea major X hybrida elegantissima X< cae- spitosa subsp. dceipiriis var. palmata. S. moschata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf. mu- tata atropurpurea major X caespitosa sübsp. deeipiens. S. moschata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf. mu- tata atropurpurea major X< caespitosa subsp. deeipiens var. palmata X< S. granulntu. S. moschata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf. mu- tata atropurpurea major X caespitosa subsp. deeipiens var. quiuquefida X> [deeipiens X granulata). g. Hybridae inter species gregis Exarato-moschatae. — § 12 X § 12. S. pubescens subsp l'ourrctiuna X peutadaetylis. 390 A. Engler und E. Irraschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. S. mosclmta var. versicolor subvar. fissifolia X pentadactylis. S. moschata var. cyclopetala y. pentadactylis. S. moschata X pubescens subsp. Pourretiana. S. moschata var. versicolor X pubescens subsp. Iratiana. S. moschata var. fastigiata X pubescens subsp. Pourn H S. moschata var. versicolor X in1ri>-titii\ raut — Herb. Berlin — f. stomloha Luiz. et Neyr.), Weg zur Jasse de Pedroux Saxilraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 393 2350 m, Pic des Maures 2370 m, Vallee d'Esteil 2385 m, Surrat de Canras 247ü m, Couma d'Or 2480 m, Pic des Pedroux 2550 in, Pic Rouge oberhalb des Lac de Beys 2610 xn, Coma Pedrosa 2750 — 2800 m. (Alles gesammelt von Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). Var. ti. suaveolens Luizet et Soulie in Bull. Soc. bot. Fr. LVIIl. (1911) 642. — Tota planta partibus viridibus valde glutinosa, resinosa, suaveolens, caudiculis robustis, caulibus floriferis gracilibus laxe paniculatis, 5 — 10-floris, pedunculis elongatis 1 — 2- floris. Folia valde nervosa, vetusta brunnea, infrabasilaria et basilaria luteo-fusca, suprabasilaria viridia, infrabasilaria et basilaria petiolo apice latiore cuneato et lamina 5-fida, raro trifida, laciniis linearibus brevibus obtusis. .Mittelmeergebiet. — Iberische Provinz. — Subpyrenäisches Iberien: Navarra, auf Kalkfelsen des Pic de Papuariaga in der Pefia de Ezcaorri bei Isaba, um 1600 — 1700 m (Soulie — Herb. Berlin). Var. y. Willkommiana (Boiss.) Engl, et Irmsch. — S. Willkommiana Boiss. in Herb, ined.; Lereche et Levier Üeux excursions en Esp. (4 880) 190; Willkomm. Suppl. Prodr. Fl. hisp. (1893) 208. — S. exarata (j. nervosa Willk. pl. exs. 1850 n. 324b. — S. nervosa Willk. Sert. Fl. hisp. p. 56 non Lap. — S. exarata var. nervosa Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 180 ex parte. — Foliorum basilarium petioli late cu- neati, lamina plerumque trifida elevato-5-nervosa, laciniis circ. 4 mm longis apice paul- lum angustatis. Folia caulina 2 — 4. Sepala trinngulari-oblonga. Mittelmeergebiet: — Iberische Provinz. — Zentrales Iberien: Can- tabrien: Pico de Curavacas oberhalb Cerrera (Boissier, Juli 1858); Sierra de Gredos (E. Levier — Herb. v. Degen), Risco de la Ventana in der alpinen Region der Sierra de Gredos (Bourgeau — Herb. Berlin). Sierra de Guadarrama, 1300 — 2400 m (Reuter — Herb. Berlin, Beiträn et Vicioso in F. Sennen PI. d'Espagne n. 1533), auf dem Cerro del Aguila (Lange, PI. Eur. austr. 1851/52) und auf anderen Gipfeln oberhalb Puerto de Navacerrada (Lagasca — Herb. Madrid, Levier 1862), auf Felsen der Penalara (Levier, Juli 1879); Arragonien, auf der Sierra de Moncayo häufig (Will- komm, Juli 1850, Levier, Juli 1870, Calavia). 228. S. Prostiana (Ser.) Luizet in Bull. Soc. bot. de Fr. LIX. (1912) 529 — 537 et LX. (1913) 20 — 22. — S. pubescens var. Prostiana Ser. ap. Benth. Cat. pl. indig. Pyr. (1825) 129 et in DC. Prodr. IV. (1830) 28, excl. syn., non S. Prostii Sternb. — S. caespitosa Gouan Hort, monsp. (1762) 210, Flora monsp. (1765) 235. — S. mixta Loret et Barrandon, Flore de Montpellier 1. ed. (1876) 254 et 815, 2. ed. (1886) 191 et 612. — S. cebennensis Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901 55. — Laxe vel dense caespitosa, tota pilis longis glanduliferis obsita, viscosa et suaveolens, caudiculis suffruticulosis, caulibus floriferis 0,25 — 1,2 cm altis, fragilibus, paucifloris, turionibus sessilibus vel stipitatis. Folia subtus laevia, supra sulcata, in sicco utrinque valde elevato-nervosa, infrabasilaria patula vel reflexa, lamina cuneata vel obovato-cu- neata sessili vel in petiolum latum breviter angustata, 3 — 5-loba, lobis brevibus obtusis, basilaria patula vel reflexa, lamina obovata vel cuneata, 3 — 5-fida, laciniis linearibus obtusis porrectis, plerumque brevibus, suprabasilaria valde polymorpha, alia integra sub- linearia vel subspathulata, alia obovata vel obovato-cuneata, 2 — 3-loba, lobis linearibus obtusis, caulina aut omnia integra linearia aut inferiora trifida, superiora linearia. In- florescentiae laxae vel breviter paniculatae rami elongati 1 — 2-flori; sepala ovata vel övato-oblonga, obtusissima; petala quam sepala triplo longiora et latiora, obovata vel rotundato-obovata, leviter retusa vel emarginata, 3 — 5-nervia, lactea, magnitudine valde variabilia, 5 — 3 mm longa et 4 — 2 mm lata: stamina anthesi sepalis subaequilonga; stili sepalis breviores in Capsula subhemisphaerica valde divaricati. — Fig. 90-ß, 91. Dispositio varietat um. A. Caules floriferi 6 — 12 cm longi. a. Petala 4 — 5 mm lata Var. ct. Malin vaudii. b. Petala 2 mm lala Var. f. lesuriana. 394 A. Engler und E. Irinscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. B. Caules floriferi 3 — 6 cm longi. a. Petala 4 — 5 mm longa. a. Petala 3 — 3,5 mm lata Var. y. vulgaris. ß. Petala 2 — 2,5 mm lata Var. ö. angustata. b. Petala 3 — 3,5 mm longa Var. e. micrantha. Mitteleuropäisches Gebiet. — Zentralfranzösisches Bergland. — Se- vennen. Von da übergehend auf den Mt. St. Loup im angrenzenden Mittelmeer- gebiet. Var. ct. Malinvaudii Luiz. 1. c. 535. — Robusta. Foliorum basilarium atque infrabasilarium lamina obovata vel cuneata, 3 — 5-fida, lobis haud raro elongatis. Caules floriferi 6 — 12 cm longi, 4 — 9-flori, ramis I — 2-floris. Petala rotundato- obovata, 5 — 7 mm longa, 4 — 5 mm lata. — Fig. 91.4 — K. Sevennen: Lozere, Causse Mejean, gegenüber Pouguadoires (Luizet — Heil». Berlin). Var. (i. lesuriana Luiz. 1. c. 535. — Robusta. Foliorum basilarium atque infra- basilarium lamina subcuneata 3 — 5-loba, lobis brevibus in petiolum latissimum an- gustata. Caules floriferi 6 — 1 2 cm alti, 5 — 9-flori, ramis I — 2-floris. Petala obovato- oblonga, 5 — 7 mm longa et 2,5 mm lata. — Fig. 9iF. Sevennen: Lozere, Causse Mejean, 1600 m (Luizet — Herb. Berlin), Causse de Mende (Prost — Herb. Berlin); Montpellier, Pic de St. Loup (Herb. Berlin . Var. /. vulgaris Luiz. 1. c. 534. — Foliorum basilarium et infrabasilarium la- mina obovata vel obovato-cuneiformis sessilis vel subsessilis, lobis latis et brevibus. Caules 3 — G cm alti, 3 — 4-flori, ramis unifloris. Petala obovata, 4 — 5 mm longa, 3 — 3,5 mm lata. — Fig. 91 G— 0. Sevennen: Lozere, Dolomitfelsen des Causse Mejean, gegenüber von Pouguadoires um 1000 m (Luizet), Causse de Mende bei der Ermitage von St. Privat, 800 — I00o m (Luizet — Herb. Berlin), Gayran bei Meyrueis (Plane hon — Herb. Berlin); Avevmn: le Larzac, gegenüber von St. Rome de Cernon, 800 m (Luizet — Herb. Berlin . Hon- telarat, 800 m (Herb. Univ. Wien); Causse Noir, bei der Ermitage St. Michel, 700 m Soulie — Herb. v. Degen). Mittelmeergebiet. — Montpellier: am Nordhang des Pic St. Loup hau raut u. a.), Cazillac bis Ganges (Gros). Var. ö. angustata Luiz. 1. c. 534. — Foliorum basilarium et infrabasilarium lamina cuneata in petiolum latum angustata. Caules 4 — 5 cm alti, 3— 5-flori, ramis unifloris. Petala obovato-oblonga, 4 — 5 mm longa, 2 — 2,5 mm lata. — Fig. 9lP— >. Sevennen: Lozere, Causse de Mende, 800 — 1000 m (Luizet, Coste — Herb. Berlin). Var. E. micrantha Luiz. 1. c. 531. — Foliorum basilarium et infrabasilarium lamina cuneata vel obovato cuneata brevis, sessilis vel subsessilis, triloba lobis brevibus. Caules 3 — 4 cm alti, 2 — 4-flori, peduneulis unifloris. Flores valde minores; petala 3—3,5 mm longa, 1,5—2 mm lata. — Fig. 91 T—W. Sevennen: Lozere, Causse de Mende, bei St. Privat, 800 — 1000 m (Luizet — Herb. Berlin); Aveyron: Roquefort (Saltel — Herb. Berlin); Gard: Bex, Gipfel der Tessonne (Espagne in Ch. Magnier Fl. sei. exs. n. 3508\ 229. Typus polymorphus S. pubescens Pourr. Act. Toul. III. (1788) 327 emettL Engl, et Irmsch. — S. mixta Lap. Engl. Mon. Gatt. Sax. (I 872) 181 — 183. — Laxius usque densissime caespitosa, varietatibus alpinis inlerdum caudiculis columniformibus, tota omnibus partibus viridibus pilis longiusculis glanduliferis obsita, saepius VMCOft odorata, foliis caudiculorum brevius vel longius petiolatis, lamina obscure viridi in subspecie nevadensis paullum cinerascente), ambitu obovata vel transverse ovali, 3 — 5 — 7-flda, laciniis linearibus obtusis aut in varietatibus alpinis 3 — 5 — 7-loba. I<>his lineari-oblongis obtusis, caule flerifero 12 — 2 cm alto, 20 — 3-floro paueifoliato, rarius nmlo. Folia caulinn in varietatibus regionum inferiorum interdum 3 — 4, saepius 2 — I, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § ti. Exarato-moschatae. 395 W « Fig. JM. Saxifraga Prostiana (Ser.) Luiz. — A — J?Var. it. Malinmudii Luiz. (Lozere, Causse .Mejean;. A Habitus. B Folium infrabasilare. C Folia basilaria. D Folia caulina. E Foliorum pili. — .FVar. ,-?. lesuriana Luiz. (Lozere, Causse Mejean 1G00 m) Habitus. — G — 0 Var. y. vul- garis Luiz. (Mt. St. Loup bei Montpellier). O Habitus. H Folium infrabasilare. J Fol. basilare cum turione. K Fol. suprabasilare (turionis). L Pilus ex ejus parte superiore. M Pilus ex ejus parte inferiore. iVFlos et sepalum. 0 Petalum. — P — S Var. d. angustata Luiz. ;Lozere, Causse de Mende, 800 — 1000 m). P Habitus. Q Folium infrabasilare. R Folia basilaria S Folium suprabasilare (turionis). — T~ W Var. c. micraniha Luiz. (Lozere, Hausse de Mende, 800 — 1000 m). T Habitus. U Folium infrabasilare. V Folia basilaria. W Folium turionis. — Icon. origin. ad specimina a cl. Luiz et benigne mecum communicata. — J. Pohl delin., A. Kngler direxit. 396 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 92. Typus polyraorphus S. pubescens Pourr. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. \. Potmwtitma Engl, et Irmsch. — A—0 Var. «. typica Engl, et Irmsch. — A—H f. data Luiz. (Ostpyr. Val d'Eyne). A Habitus. B 1 Folium infrabasilare. B 2 Folium basilare. CFolia suprabasibiria (turionis), 1 superius, 2 inferius. D, E Folii suprabasilaris pili, D ex parte superiore. F. >-\ parte Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 1 S. Exarato-moschatae. 397 raro nulla, petiolata atque basilaribus interdum fere conformia, saepius trißda vel summa linearia, in varietatibus alpinis 2 — 1 vel nulla. Inflorescentiae laxae ramuli usque 2,5 cm longi, 3 — I-flori, vel congestae ramuli 2 — I-flori, bractea infima saepe lobata, reliquis vel omnibus atque propbvllis linearibus obtusis; receptaculum globosum vel subglobosum; sepala linearia vel oblonga obtusa; petala obovata vel rarius obovato- rotundata latitudine circ. 2/3 — Vs longitudinis aequantia, alba vel nervis purpurascentibus, rarius flavescentia ; staminum filamenta sepala in anthesi aequantia, demum saepe pur- purascentia, antherae luteae vel in varietatibus alpinis purpurascentes. Capsula sub- globosa; semina oblongo-elliptica, atrofusca, tuberculis minutissimis instructa. — Fig. 90 G— E} 92. Nota. Saxifragam pubescentem Pourrctii in Pyrenaeis frcquenter occurrentem plantam valdc variabilem esse, cl. Luizet concessit, sed opinione nostra ctiam S. cebennensis Rouy et Camus (= S. Prostiana Luizet], S. Iratiana F. Schultz et S. neradensis Boiss. cum hac specie Biete affines sunt, atque a typis polymorphis Saxifragae intricatae atque S. exaratae pilis lon- •liusculis glanduliferis omnes partes virides obtegentibus eodem modo bene diffcrunt. Itaque existimamus quatuor species supra enumeratas ab eodem prototypo originem ducere et melius sub titulo subspecierum tractandas esse. Varietas eurypctala Luiz. et Soulie petalis majoribus transitum ad varietatem Iratianam praebet. Dispositio typi polymorphi 8. pubescens Pourr. A. Folia caudiculorum 3- et 5 (raro 7 — 9)-Gda intermixta, caulina 3— 5-flda Subsp. 1 . PourretiailCl. a. Caudiculi patentim foliati (excl. var. stricta), pseudo- verticillati. Petala quam sepala vix duplo longiora. a. Varietates et formae micropetalae. Petala obovato- oblonga longitudine latitudinis duplum aequantia. I. Folia basilaria et infrabasilaria patula vel re- flexa Var. a. typica. 1. Formae laxiflorae; inflorescentiae laxe, raro densiuscule paniculatae. * Folia caudiculorum 5 — 7-fida. -f Caules floriferi 8 — 12 cm longi, folio uno 5-fido vel nullo instructi. Folia omnia 3 — 5-flda f. I. elata. ff Caules floriferi 4 — 12 cm longi, foliis { — 4 3 — 6-fidis instructi. Folia ple- rumque 5 — 7-fida, laciniis interdum He- rum lobulatis f. 2. multifida. ** Folia caudiculorum 3 — 5-fida. f Inflorescentiae pedunculi elongati, inferne valde remoti f. 3. effusa. ff Inflorescentiae pedunculi breviores. Q Laminae laciniae 2 — 3 mm longae f. 4. minor. QO Laminae laciniae 3 — 5 mm longae f. 5. tenu isecta. inferiore. F Flos. G Scpalum. H. Petalum. — J, K f. multifida (Luiz.) Engl, et Irmscli. J spe- cimen originale (Canigou). K specimen sub nomine var. litigiosa Luiz. et Soulie communicatum (Canigcu). — Li. effusa (Luiz. et Soulie) Engl, et Irmsch. (Ostpyren., Vallee de Llo). — M t minor Luiz. (Ostpyren., Val d'Eyne) Habitus. — N t. gracilis Luiz. (Val d'Eyne) Habitus. — 0 f. cephalantha Luiz. (Val d'Eyne) Habitus. — P Var. ,1. stricta Luiz. (Cambres d'Aze) Habitus. — Q — TVar. y. eurypetala Luiz. et Soulie. — Q — S f. modesta Engl, et Irmsch. (Ostpyren., Vallee de Llo). Q Habitus. R Sepalum. 5 Petalum. — TU muitiflora Luiz. et Soulie (Ostpyren., Col de Bocacero). — Omnia ad specimina benigne a cl. Luizet mecum communicata. — Icon. origin. — J. Pohl delin. , A. Engler direxit 398 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 2. Formae congesüflorae; inflorescentiae plus minusve contractae. * Inflorescentia 3 — 5-flora f. G. gracilis. ** Inflorescentia 8 — 1 0-flora f. 7. cephala ntha. II. Folia basilaria et infrabasilaria erecta, stricta, laxe imbricata Var. ß. (f. 8) stricta. ß. Varietates et formae macropetalae. Petala obovato- rotundata, longitudine latitudinis 1 */2 aequantia . Var. y. eurypetala. I. Inflorescentia 5 — 9-flora . . f. 9. modestn. II. Inflorescentia 16 — 20-flora f. 10. mnltiflora. b. Caudiculi densissime imbricatim foliati, columniformes. Petala quam sepala S1/^ — 2 V2~P^° long'ora et 2^2 — 3-plo latiora Subsp. 2. Iratifuut. I. Caules floriferi 3 — 8 cm longi. 1. Inflorescentia 2 — 7-flora. * Pedicelli 3 — 7 mm longi f. 11. vulgaris. ** Pedicelli elongati, tenues, 8 — I 3 mm longi f. 12. laxiflora. 2. Inflorescentia 7 — 1 8-flora f. 13. pol ya titlm. II. Caules floriferi 0,5 — 2,5 cm longi f. 1 4. nana. B. Folia caudiculorum omnia trifida, caulina 3( — 5)-fida vel summa integra, paullum cinerascentia Subsp, 3. neV(l(fensis. a. Caules floriferi 2,5 — 4 cm longi f. 1 5. typica. b. Caules floriferi 4 — 9 cm longi f. 16. pulchclla. Subsp. 1 . Pourretiana Engl, et Irmsch. — S. pubescens Pourr. 1. c. ; Lam. et DC. Fl. fr. 3. ed. IV. (1805) 375 ß, y excl. a et d; Sternb. Rev. (1810) 53 er, y, non ß; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 649; Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LIX. (1912) 120 — 124; Marret, Capitaine et Farrer Icon. FI. alp. plant. PI. 324c Fig. E, 330a Fig. A, B. — S. mixta Lap. Fl. Pyr. (1801) 41 a, y, t. 20, Hist. abr. I. (1813) 228 a, ;', d excl. syn. S. caespitosa All.; Sternb. Suppl. II. (1831) 70 excl. ß; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) HO excl. syn.; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 55 excl. var. nana. — Caespitosa, caudiculis sublignosis turionibus inferne laxius vel densius foliatis, caulibus floriferis 2 — 12 cm longis nudis vel paueifoliatis, pauci- floris vel multifloris, ramulis 1 — 3-floris. Folia caudiculorum omnia 3- et 5 raro 7 — 9)-fida, caulina 3 — 5-fida, lobis lateralibus angulo acuto divergentibus. Petala quam sepala circ. 1 t/z-p\o longiora, ceterum magnitudine variantia 6 — 3 mm longa et 3,5 — 1,5 mm lata. Var. a. typica Engl, et Irmsch. — Caudiculorum nunquam columniformium folia basilaria et infrabasilaria patula vel reflexa. Folia petiolo basi ± purpurascente suf- fulta, lamina 3—5 — 7-fida, laciniis linearibus vel sublinearibus, superne sulcatis, nervis (in sicco) subtus prominentibus, infrabasilarium lamina 3 — 5-fida, brevius et latius pe- tiolata, basilarium lamina 3 — 6-fida, lacinia media saepe triloba, longius et anguste peliolata, suprabasilarium lamina plerumque trifida vel 3 — 5-fida, longe peüolata; folia caulina nulla vel 1 — 2-, rarius 3 — 4-fida, interdum 5 — 7-fida. Inflorescentiae 3 20-florae paniculatae laxae vel congestae ramuli 1 — 3-flori, bractea infima 3 — 5-fida, superiores 2 — 3-fidae vel ut bracteolae lineares; sepala in anthesi reeeptaculo sub- globoso subaequilonga, zt lineari-oblonga , obtusa; petala quam sepala I */2 — 2-plo longiora, 2 — 21 2-plo latiora, obovata vel obovato-oblonga, apice interdum emarginata, alba, raro flavescentia vel purpurascentia; stamina sepala subaequanlia, filamenta demum purpurascentia, antherae flavae; stili sepala subaequantes. — Fig. 9iA — O. f. 1. data Luiz. I.e. 127. — S. pubescens Pourr. in Marret, Capitaine et Farrer, Icon. Fl. alp. plant. PI. 330. — Folia caudiculorum 3 — 5-fida, petiolo elongato atque angusto. Caules floriferi 8 — 12 cm longi, folio uno 5-fido vel nullo inslrucü, 5 — 9- flori laxe cymoso-panniculati, peduneulis 1 — 2-floris. Petala alba rotundato-obovata vel Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § i i. Exarato-moschatae. 399 obovata basi subcuneata, circ. 4 mm longa, 2,5 mm lata, trinervia, nervig haud co- loratis. — Fig. 9iA—H. f. 2. multifida (Luiz.) Engl, et Irmsch. — S. jntbescens var. multifhda Luiz. 1. c. 128 et var. litigiosa Luiz. et Soulie 1. c. 4 29. — Folia caudiculorum petiolo basi dilatato instructa, lamina 3 — 5 — 7-fida, laciniis brevibus saepe lobulatis. Gaules flori- t'ii 4 — 12 cm alli, foliis caulinis 1 — 4 instructi, 4 — 12-flori, pedunculis 1 — 3-floris. Petala alba vel albida, obovata, circ. 4 mm longa, 2,5 mm lata, trinervia, nervis lutes- centibus vel luteolis vel luteo-fuscis. — Fig. 92/, K. f. 3. effusa (Luiz. et Soul.) Engl, et Irmsch. — flf. pubescens var. effusa Luiz. et Soulie cum subvar. secundiflora Luiz. et Soulie 1. c. 128. — Folia caudiculorum 3 — 5-flda, laciniis raro lobulatis. Caules floriferi 6 — 10 cm alti, folio caulino 5-fido instructi vel nudi, 8 — 1 3-flori, pedunculis elongatis 1 — 3-floris. Petala alba obovato- oblonga, trinervia, nervis haud coloratis. — Fig. 9 2.L. f. 4. minor Luiz. 1. c. 128. — Caudiculorum folia petiolata, 3 — 5-üda. Caules floriferi 3 — 6,5 cm alti, foliis caulinis 0 — 2 3 — 5-fidis instructi, 3 — 10-flori laxe vel densiuscule panniculati, pedunculis brevibus 1 — 2-floris, rarius 3-floris. Petala alba rotundato-obovata vel obovata, basi angustata, circ. 4 mm longa, 2,5 mm lata, trinervia, nervis haud coloratis. — Fig. 92-Jf. f. 5. tcnuisccta Luiz. 1. c. 128. — Caudiculorum folia longe et anguste pe- tiolata, laciniis elongatis angustis. Caules floriferi 5 — 8-flori, laxiuscule panniculati. Petala alba obovata, basi angustata, trinervia, nervis luteo-fuscis. f. 6. gracilis Luiz. 1. c. 128. — Caudiculorum folia longe petiolata, 3 — 5-fida. Caules floriferi graciles 4 — 10 cm alti, folio caulino uno 3 — 5-fldo vel nullo instructi, 4 — 6-flori, pedunculis brevibus. Petala alba obovata vel rotundato-obovata, circ. 3 mm longa. 2 mm lata, trinervia, nervis haud coloratis. — Fig. 92iV. f. 7. cephalantha Luiz. 1. c. 128. — Nana, dense caespitosa. Caudiculorum folia crassa, viridia, valde pubescenti-glandulosa, petiolata, 3 — 5-öda, raro subsessilia, cuneata, laciniis brevioribus, nunquam integra. Caules floriferi crassiusculi, 2 — 3 cm alti, 8 — 1 0-flori, dense congesti, pedunculis brevibus 1 — 2-floris. Petala alba vel luteo- albida, circ. 4 mm longa, 3 mm lata, nervis luteolis, luteo-fuscis, luteo-viridibus vel purpurascentibus. — Fig. 92 0. Provinz der Pyrenäen: Geröllhalden, Felsritzen etc. der alpinen und hoch- alpinen Region, von 2500 m aufwärts bis auf die Gipfel. — a. Ostpyrenäen: Massiv des Canigou und Puigmal (Gautier — Herb. Berlin); Col de Bocacero (J. Soulie — Herb. Berlin — f. multifida); Vallee d'Eyne bis 2500 m (Endress, A. Engler 1892, Gautier, Luizet, Soulie — Herb. Berlin — f. elata, minor, multifida, tenuisecta, gracilis); Pic de la Vache oberhalb der Caranza-Seen (Gautier — Herb. Willkomm, Genua); Vallee de Llo (Soulie — Herb. Berlin — f. effusa, gracilis), in der Schlucht oberhalb des Dorfes, 1500 m (Neyraut — Herb. v. Degen), ebenda, Font de Segre (Luizet — Herb. Berlin); Mont Louis (Jambon); Col de Nuria, am Ende des Vallee d'Eyne, 2500 — 2700 m (H. Cosle — Herb. Berlin — f. cephalantha). — Zentral- pyrenäen: Gedre, Campvieil (Bordere — Herb. Berlin u. a. — f. multifida, ce- plialantha). Var. ß. stricte Luiz. 1. c. 128 (incl. subvar. pectinata Luiz. et Soulie 1. c). — Caudiculorum folia omnia dr erecta, stricta, approximata vel laxe imbricata, basilaria 5 — 7-ilda, laciniis linearibus integris obtusis, leviter divaricatis vel flabellatis. Caules floriferi 4 — 6 cm alti, 6 — 7-flori, pedunculis 1 — 2-floris, pedicellis brevibus. Petala alba, rotundato-obovata, basi angustata, circ. 4,5 mm longa, 2,5 mm lata, 3 — 5-nervia, nervis haud coloratis vel luteolis. — Fig. 92P. a. Ostpyrenäen: Cambres d'Aze (J. Soulie — Herb. Berlin); Canigou (J. Soulie — Herb. Berlin). Var. y. eurypetala Luiz. et Soulie 1. c. emend. Engl, et Irmsch. — Caudicu- lorum folia latiuscula petiolata. Caules floriferi 4 — 7 cm alti, 5 — 9- vel 16 — 80-flori. Petala alba, obovato-rotundata. circ. 5 mm longa, 3 mm lata. — Fig. 92 0, — T. 400 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. W Fig. 98. Typus polymorplms S. pubescens Pourr. cmend. Engl, et Irmsch. — A — 0 Subsp. i. Iratiana (F. Schultz] Engl, et Irmsch. — A — II f. vulgaris Luiz. (Zentralpyren., Cambieil). A Ha- bitus. B, C Folia infrabasilaria. D Fol. basilare. ^7 Pilus folii. F Flos. G Sepalum. JETPeUlua, — J f. laxiflora Luiz. (Zentralpyren., Cirque de Troumouse). — K f. polyantlia Luiz. Zentral- Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 401 f. 9. modesta Engl, et Irmsch. — S. pubescem var. eurypetala Luiz. et Soulie ]. c. — Caudiculorum folia suprabasilaria inferiora nonnunquam integra, cetera trißda. Caules floriferi 4 — 7 cm alti, 5— 9-flori, pedunculis I — 2-floris. Petala alba, lata, 3 — 5-nervia, nervis haud coloratis. — Fig. 92^ — S. f. 10. multiflora Luiz. et Soulie 1. c. 128 (sub titulo varietatis). — Caudi- culorum folia basilaria atque infrabasilaria 5 — 7-lida, laciuiis porrectis. Caules floriferi 6 — 7 cm alti, 16 — 20-flori, pedunculis 1 — 3-floris, floribus breviter pedicellatis. Petala trinervia. — Fig. 92 T. a. Ostpyrenäen: Vallee de Llo (J. Soulie — Herb. Berlin}; Canigou, Col de Bocacero (J. Soulie — Herb. Berlin). — b. Zentralpyrenäen: Pic de Salettes, 3000 m (Bordere). Subsp. 2. Iratiana (F. Schultz) Engl, et Irmsch. — S. Iratiana F. Schultz in Arch. Fl. Fr. et Allem. 1850 p. 176; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 109; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 60; Luizet in Bull. Soc. bot. de Fr. LIX. (1912) 681 — 684. — S. groenlandica Lap. Fl. pyr. (1801) 39, t. 19, Hist. abr. I. (1813) 227; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 27 pr. p.; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 649. excl. loc. alp. — S. melaena Boiss. Diagn. pl. orient. ser. 2. fasc. 2. (1856) 66. — Dense caespitosa caudiculis lignosis dense imbricatim foliatis columniformibus, caulibus floriferis paucifoliatis dense glanduliferis 1 — 8 cm longis 2 — 6-floris. Folia arcte con- gesta, sessilia vel subsessilia vel e lamina obovato-cuneata in petiolum latum angustata, 3 — 7-öda, lobis linearibus vel oblongis brevibus obtusis, 2,5 — 3 mm longis, 1 mm latis, nervis in sicco tenuiter prominulis, infrabasilarium et suprabasilarium lamina 3 — 5-fida, basilarium 5 — 7-fida, saepius petiolata; folia caulina nulla vel 1 — 2 3 — 5-fida, sessilia. Inflorescentiae 2 — 6-florae ramuli 1 — 2-flori, bractea inferior 3 — 5-fida, prophylla linearia obtusa; sepala elliptica vel ovato-elliptica, obtusa vel apice rotundata, saepe atropur- purascentia; petala quam sepala 2 — 2 ^-plo longiora et 21/2~-~3-plo latiora, obovata vel rotundato-obovata, basin versus angustata, saepe apice emarginata, trinervia, alba, 5 — 6 mm longa, 3,5 — 4 mm lata, nervis saepius purpurascentibus; stamina sepala sub- aequantia, antheris in anthesi purpureis. Capsula e receptaculo vix exserta stilis diva- ricatis coronata. — Fig. 93J. — O. f. II. vulgaris Luiz. 1. c. 683 (sub titulo varietatis). — Turiones axillares sessiles vel subsessiles, rarius stipitati. Caules floriferi 2 — 4 cm alti, unifoliati, rarius 2-foliati vel nudi, 2 — 5-flori, pedunculis brevibus 1 — 2-floris. — Fig. 93^1 — H. a. Ostpyrenäen: Vallee de Prats de Valaguer zwischen les Planals, unter dem Roc du Bouc und l'Estagnol, 2500 m (Gautier — Herb. Berlin). — b. Zentral- pyrenäen: Coumelie (J. Soulie — Herb. Berlin); Gipfel des Pic de Mauberme, 2800 — 2880 m (Neyraut — Herb. Berlin), Pic du Midi de Bigorre, 2600 — 2870 m (Des- veaux, Irat in F. Schultz Herb. norm. n. 858, Dupuy, A. Engler 1892 — Herb. Berlin, Neyraut — Herb. Univ. Wien), Pic d'Aguilous bei Gedre (Bordere, PI. Pyren. altior. ed. Hohenacker n. 64, in F. Schultz Herb. norm. n. 496), Pic de Salettes bei Gedre, bis 2800 m (Bordere — Herb. Berlin), Pic du Gabiedou (Bordere — Herb. Berlin u. a.), Port de la Fraiche (Zetterstedt). — c. Asturisch-cantabrisches Gebirge: Pajares (M. Gandoger — Herb. v. Degen, als S. muscoides), Mt. Arras (Gandoger — Herb. v. Degen). f. 12. laxiflora Luiz. 1. c. 684 (sub titulo varietatis). — Turiones axillares haud raro stipitati. Caules floriferi graciles 4 — 8 cm alti, 1 — 2-foliati, 2— 7-flori, pedunculis 1 — 2-floris, pedicellis tenuibus elongatis. — Fig. 93c7. pyren. 2*00 m). — L—O f. nana Luiz. (Zentralpyren., Heas 2*00 m). L Habitus. M Caespes desuper visus. N Folium infrabasilare. 0 Fol. basilare. — P — Y Subsp. 3. nevadensis (Boiss.) Engl, et Irmsch. — P—X f. typica Luiz. (Sierra Nevada, Mulahacen). P Habitus. Q Folium infrabasilare. R Fol. basilare. 5 Folium suprabasilare (turionis). T Pilus folii e parte superiore. U Pilus folii e parte inferiore. FFlos. TFSepalum. X Petalum. — Y f. pulcluila Luiz. Sierra Nevada, Picacho de Veleta). — Plurimae figurac ad specimina a cl. Luizet mecum communi- cata. — Icon. origin. — J. Pohl delin. , A. Engler direxit. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophjrta »iphonogama) 117. Saxifraga. 26 402 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Zentralpyrenäen: Cirque de Troumouse, 2400 m (Coste — Herb. Berlin, Coumelie, 2400 — 2 500m Soulie — Herb. Berlin). f. 13. polyantha Luiz. 1. c. 684 isub titulo varietaÜ6). — Caules floriferi crassius- culi 4 — 8 cm alti, nudi vel unifoliati, 7 — 1 8-flori, saepe paniculato-corymbosi, pedun- culis I — 5-floris, pedicellis brevibus vel dr elongatis. — Fig. 93A". Zentralpyrenäen: Felsen gegen Aguila, 2 400 m (Coste — Herb. Berlin), Coumelie (Soulie — Herb. Berlin), Port de Venasque, 2700 m (Endress — Herb. Berlin). f. 14. nana Luiz. 1. c. 68 4 (sub titulo varietatis). — Folia densissime congesta vel imbricata. Caules floriferi tenuissimi, 5 — 25 mm alti, 2 — 3-foliati, I — 3-flori, floribus breviter pedicellatis. — Fig. 93 L — O. Zentralpyrenäen: Heas, Val d'Aguila, 2400 m (Coste u. Souli«- — Herb. Berlin), Port d'Oo, 3500 m (Endress — Herb. Berlin), Pic de Gabiedou (B ordere — Herb. Berlin), Pic d'Aiguilous (B ordere — Herb. Berlin). Subsp. 3. nevadensis (Boiss.) Engl, et Irmsch. — S. caespitosa Lag. et Hodrig. in Anal, cienc. nat. V. 278; Webb, It. hisp. (1838) 45. — S. mixta Boiss. Voy. en Esp. II. (1839 — 45) 230. — S. nevadensis Boiss. Diagn. pl. nov. ser. 2. IL (1856) 67; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) HO; Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LIX. (1912) 685. — S. mixta Lap. var. nevadensis (Boiss.) Engl. Mon. Gatt. - (1872) 182. — Caespitosa, caulibus floriferis breviter glanduloso-pilosis 2,5 — 9 cm altis, apice corymbosis 3 — 9-floris. Folia arcte congesta sessilia vel subsessilia vel e lamina subovata in petiolum latum angustata, 3 — 5-fida, lobis lineari-oblongis obtusis, circ. 2,5 — 3 mm longis, nervis haud prominentibus, infrabasilarium et suprabasilarium lamina 3 — 5-fida, basilarium lamina 5-fida, petiolata; folia caulina 3 — 5-fida, plerum- que trifida, summa integra. Inflorescentiae confertim corymbosae rami 1 — 2-flori; se- pala subovata, obtusa, receptaculo aequilonga; petala quam sepala 2 — 2,/2"Pl° longiora atque 1 !/2 — 2-plo latiora obovata vel obovato-oblonga, circ. 5 mm longa, 3 mm lata, alba vel basi rosea, nervis purpurascentibus; stamina sepala in anthesi aequantia, demum superantia, antheris rubris, demum fuscis. Capsula subglobosa receptaculo vix exsertn, stilis divaricatis. — Fig. 93 P — Y. f. 15. typica Luiz. 1. c. 685. — Densissime caespitosa, turionibus vel surculis axillaribus sessilibus. Caules floriferi 2,5 — 4 cm alti, floribus subcapitatis, pedunculis brevibus 1— 2-floris. — Fig. 93P— X f. 16. pulchella Luiz. 1. c. 685. — Laxius caespitosa. Foliorum basilarium lobi magis elongati, interdum sublanceolati acutiusculi. Caules floriferi 4 — 9 cm alti, inflorescentiae corymboso-paniculatae ramis magis elongatis 1 — 2-floris. — Fig. 93 Y. Mittelmeergebiet. — Südwestliche Mediterranprovinz. — Südatlan- tisches Iberien. — Sierra Nevada, in Felsspalten und Geröll der höchsten Gipfel an Plätzen, die von geschmolzenem Schnee befeuchtet sind, 2700 — 3400 m, häuüg. Picacho* de Veleta (Boissier, Funk, Willkomm exs. n. 191, Jimenes, M. Winkler, E. Hackel, Huter, Porta et Bigo it. hisp. 1879, M. Brandt n. 2474 — Herb. Berlin u. a.), Im Coral, 2500 — 3000 m (A. Engler — Herb. Berlin); am Mulabacen, 2600 — 3500 m (Boissier, M. Winkler, M. Brandt n. 2499, Jimenes — Herb. Berlin). 230. S. intricata Lap. Fl. Pyren. (1801) 58 emend. Engl, et Irmsch. — Dense vel laxe caespitosa, caudiculis herbaceis vel lignosis, foliis vetustis patulis vel reflexis obtectis, obscure virens, pilis brevibus glanduliferis Omnibus partibus viridibus dr obsila, resinacea, viscosa, suaveolens, caulibus floriferis erectis 3,5 — 12 cm altis 1 — 3-phvllis, raro nudis, in paniculam laxam 3 — 20-floram, ramulis elongatis, 2 — 5-floris, raro unifloris exeuntibus. Folia suprabasilaria (novella) sulcata, sessilia vel subsessilia aut in petiolum brevem cuneatim angustata, nervis plus minusve prominentibus, apice tu- rionum aggregata, aut longius petiolata; folia infrabasilaria late cuneata 3 — 5-loba; foliorum basilarium lamina obovata vel late cuneata, transverse latior, profunde trifida, laciniis lateralibus bifidis, raro trifidis, lacinulis linearibus obtusis vix vel paullum divergentilms, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § M. Exarato-moschatae. 403 petiolus lamina longior; folia caulina atque bractea inferior cuneata, petiolata, lamina tripartita, partitionibus lateralibus integris vel bifidis, lacinulis linearibus obtusis. In- florescentiae paniculatae prophylla sublinearia obtusa; florum receptaculum globosum, sepala subovata vel ovato-linearia obtusa 2,2 — 3 mm longa; petala obovata vel obovato- oblonga, basi vix vel paullum angustata, quam sepala vix duplo longiora, lactea, tri- nervia, nervis haud coloratis vel luteolis; stamina et stili sepala aequantia vel iis bre- viora. Capsula subglobosa stilis divaricatis coronata; semina oblongo-ovoidea atrofusca, leviter carinata, minutissime verruculosa. — Fig. 901^ O. Dispositio varietatum et formarum S. intricatae. A. Folia suprabasilaria novella apice turionum aggregata agglutinata, quasi penicillium formantia ....... Var. ct. typica. a. Foliorum basilarium laciniae circ. 3 mm, lacinulae circ. 2 mm longae Subvar. i . genuina. er. Folia suprabasilaria in vivo opaca. I. Dense caespitosa. Caules floriferi 5—8 cm alti f. 4. vulgaris. II. Laxiuscula. Caules floriferi 9 — 12 cm alti . . f. 2. major, ß. Folia suprabasilaria in vivo nitida, crustis albis induta f. 3. pruinosa. b. Foliorum basilarium laciniae usque 6 — 7 mm, lacinulae 3 — 4 mm longae Subvar. 2. (f. 4) laciniata. B. Folia suprabasilaria novella apice turionum aggregata nun- quam agglutinata Var. fi. nervosa. a. Folia suprabasilaria longius trifida. Caules floriferi 3,5 — 4 0 cm alti. ct. Rosulae axillares sessiles vel breviter stipitatae . Subvar. 3. eunervosa. I. Dense caespitosa. 4. Caules floriferi 5 — 7 cm alti f. 5. nervosa-vulgaris. 2. Caules floriferi 3,5 — 4,5 cm alti f. 6. nervosa-minor. II. Laxe caespitosa. Caules 7— 12 cm alti . . . f. 7. nervosa-major. 1. Rosulae axillares longius stipitatae. I. Folia infrabasilaria haud reflexa Subvar. 4. strieta. II. Folia infrabasilaria reflexa. Foliorum supra- basilarium laciniae angustae elongatae .... Subvar. 5. angustifolia. b. Folia suprabasilaria spathulata indivisa vel apice bre- viter 2 — 3-fida Subvar. 6. nana. Var. ct. typica Engl, et Irmsch. — S. intricata Lap. Fl. Pjr. (1804) 58, t. 33 et Hist. abr. I. (1813) 233; Sternb. Suppl. II. (1834) 71; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 650; Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (4 913) 302. — S. exarata Vill. ce. eompaeta Koch, Syn. Fl. Germ, et Belv. ed. 4. (4 837) 270 pr. p., ed. 2. (4 843) 301 pr. p. — S. exarata Vill. var. intricata (Lap.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 4 80; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (4 874) 4 44; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (4 901) 57. — S. nervosa Lap. ti. minor Sternb. Rev. (184 0) 52. — Caudiculi herbacei vel lignosi, foliis vetustis valde reflexis. Folia suprabasilaria (novella) apice turionum aggre- gata quasi penicillium formantia, agglutinata, interdum nonnulla anguste spathulata plerumque lamina triloba vel breviter trifida, petiolo haud lineari, gradatim basi et apice dilatato, 5 — 7 mm longo, lamina obovata, lobis vel laciniis vix ultra 2 mm longis; folia infrabasilaria 4 — 5 mm longa, late cuneata, trifida, laciniis linearibus 4,5 — 2 mm longis; foliorum basilarium lamina obovata vel cuneata profunde tripartita laciniis lateralibus bifidis lacinulis porrectis. Petala obovato-elliptica, lactea, circ. 3,5 mm longa, 2 mm lata, nervis haud coloratis vel luteolis. — Fig. 90 F. Subvar. 1. genuina Kngl. et Irmsch. — Laciniae circ. 3 mm, lacinulae circ. 2 mm longae. 16* 404 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. 1. vulgaris Luiz. 1. c. — Plus minusve dense caespitosa, turionibus brevibus. Caules floriferi 5 — 8 cm alti, 5 — 10-flori. f. 2. major Luiz. et Neyraut 1. c. 303. — Laxiuscula. Caules floriferi 9 — 12 cm alti, 8— 15-flori. f. 3. pruinosa Lap. ex Luizet 1. c. 303. — Folia suprabasilaria in vivo ad modum speculi nitida, crustis albis induta. Mitteleuropäisches Gebiet. — Provinz der Pyrenäen. — ■ b. Zentral- pyrenäen: Um Gedre (Bordere pl. m. Pyren. altior. ed. Hohenacker n. 63, in F. Schultz Herb. norm. n. 667; Gandoger PI. gall. exs. n. 502); Gavarnie (Bordere, A. Engler 4892), im Tal von Heas, 1400 m (Trapp — Herb. Berlin), Val de Maillet. 1800 m (Coste — Herb. Berlin). Pic de Salettes (Soulie — Herb. Berlin), Cauterets, Kamm zwischen den Tälern du Lis und du Monne (Neyraut — Herb. Berlin), Mt. IV- guere, 2000 m (Neyraut — Herb. Berlin — f. major), Ravin de la Lacune am Auf- stieg zum Peguere, 1700 — 1900 m (Neyraut — Herb. Berlin — [.pruinosa] Romiga in Arragonien (Alioth — Herb. Delessert). Subvar. 2. (f. 4) laciniata Luiz. et Neyraut (sub titulo varietatis) in Bull. Soc. bot. France LX. (1913) 303. — Laxa vel laxissima, turionibus elongatis. Folia basilaria longe et anguste petiolata, profunde 5 — 7-fida, laciniis circ. 6 — 7 mm, laci- nulis 3 — 4 mm longis, angustissimis. Caules floriferi 7 — 1 0 cm alti. Zentralpyrenäen: Cauterets, Nordost -Abhang des Peguere, 1600 — 1900 m (Neyraut — Herb. Berlin). Var. ß. nervosa (Lap.) Engl, et Irmsch. — S. nervosa Lap. Fl. Pyr. (1801) 63, t. 39 et Hist. abr. I. (1813) 235; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 647; Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 303. — S. nervosa a. major Sternb. Rev. (1810) 52. — S. exarata Sternb. Suppl. II. (1831) 70 pr. p. — S. exarata Vill. ß. laxa Koch, Syn. Fl. Germ, et Helv. ed. 1. (1837) 273 pr. p., ed. 2. (1843) 301. — S. exarata Vill. var. nervosa (Lap.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 180; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 111. — Caudiculi herbacei vel lignosi, foliis vetustis patulis vel reflexis. Folia suprabasilaria (novella) valde sulcata, apice turionis radiatim aggregata, nunquam agglutinata, plerumque 3 — 5-fida, inferiora elongata superioribus longiora, rigida, petiolo angusto atque lineari usque 1 cm longo, lamina obovata vel late cuneata, profunde tripartita; folia infrabasilaria 4 — 6 mm longa late cuneata, 3 — 5-loba; foliorum basilarium lamina late cuneata, in petiolum 5 — 10 mm longum subito contracta, tri- partita vel trifida, lacinia media quam laterales vulgo 2 — 3-fida zL divergentes bauM raro breviore. Caules floriferi saepius monophylli, raro 2 — 3-phylli. Petala elliptica vel obovato-oblonga, 4,5 — 5 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, alba, nervis ad medium usque luteolis vel viridescentibus. — Fig. 90 G. Subvar. 3. eunervosa Engl, et Irmsch. — Rosulae axillares sessiles vel breviter stipitatae. Caules floriferi 3,5 — 12 cm alti, 5 — 10-flori. f. 5. nervosa-vulgaris Engl, et Irmsch. — ct. vulgaris Luiz. 1. c. — Densius- cule caespitosa, rosulis axillaribus sessilibus vel breviter stipitatis. Caules floriferi 5 — 7 cm alti, 7 — 10-flori. f. 6. nervosa-minor Engl, et Irmsch. — ß. minor Luiz. 1. c. — Dense cae- spitosa, rosulis axillaribus sessilibus. Caules floriferi 3,5 — 4,5 cm alti, 5 — 7-flori. f. 7. nervosa-major Engl, et Irmsch. — y. major Luiz. 1. c. — Laxe cae- spitosa, robusta, rosulis axillaribus sessilibus vel breviter stipitatis. Folia basilaria reflexa. Caules floriferi 7 — 12 cm alti, 8 — 10-flori. Zentralpyrenäen: Salardu, Urgestein am Port de la Hourquette, 2500 B (Soulie — Herb. Berlin). Bagneres de Luchon, 800 m (Neyraut — Herb. Berlin , Mail de Creg, 1800 m (Neyraut — Herb. Berlin — f. minor), Felsen Casseyre ober- halb Luchon (Endress — Herb. Berlin), Felsen Barcugnas, 800 m (locus class. M a i - cailhou d'Aymeric — Herb. Berlin); Pic de Mauberme gegen 2600 m (Neyraut — Herb. Berlin); Kamm des Pic de Crabere, beim Mail de Crystal, 2500 — 2600 m (Neyraut — Herb. Berlin); Abhänge des Ravin de la Lacune am Weg zun Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §12. Exarato-moschatae. 405 (Neyraut — Herb. Univ. Wien, v. Degen); auf dem Peguere, 2000 m (Neyraut in Dörfler Herb. norm. n. 4877); Gedre (Bordere — Herb. Berlin u. a.); Gavarnie (Bor- dere — Herb. Berlin u. a.); Bains de Bugnos im Val d'Aran (Timbal Lagrave — Herb. Berlin); Notre Dame de Montgarry im Hochtal Noguera-Paillaresa jenseits der spanischen Grenze, 1650 m (Gautier — Herb. Berlin); Lac Moissons bei Nuria in Spanien, 2500 m (Tremols — Herb. Berlin); Setcasas, Montagne de Morens (Bour- geau, PI. des Pyr. espagn. n. 690); Andorra, Mt. Canillo (Bourgeau, PI. Pyr. espagn. n. 444)- Subvar. 4. striota Luiz. et Neyr. in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (19 4 3) 304. — Laxiuscule caespitosa, rosulis axillaribus longius stipitatis. Folia stricta, infrabasilaria haud reflexa. Caules floriferi 6 — 9 cm alti, 5 — 1 0-flori. Zentralpyrenäen: Pic de Mauberme (Neyraut — Herb. Berlin). Sierra du Nethou, 2300 m (Soulie — Herb. Berlin). Subvar. 5. angustifolia Luiz. et Soul. 1. c. — Laxissime caespitosa, rosulis axil- laribus longe stipitatis. Foliorum suprabasilarium petioli longi et angusti, laciniae angustae plus minusve elongatae. Caules floriferi tenues 8 — 10 cm alti, 8 — 1 0-flori. Zentralpyrenäen: Ende des Vallee de Melles bei dem Paß Bassibe, 2000 m (Soulie — - Herb. Berlin). Subvar. 6. nana Luiz. et Soul. 1. c. — Laxe caespitosa, rosulis axillaribus sessi- libus. Folia infrabasilaria haud reflexa, suprabasilaria spathulata, indivisa vel apice breviter 2 — 3-fida, obtusissima. Caules floriferi 1,5 — 3 cm alti, 2 — 4-flori. Zentralpyrenäen: Salardu, Massif de Ruda, 2400 m (J. Soulie — Herb. Berlin). 231. Typus polymorphus S. exarata Vill. Prosp. de l'histoire des pl. Dauph. (4779) 47; Hist. pl. Dauph. III. (1789) 674, IV. t. 45; emend. Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 178 excl. var. S. intricata et var. nervosa; H. Müller, Alpenblumen (1881) 104. — S. moschata Wulf. var. ß. exarata (Vill.) Burnat, Fl. Alp. mar. III. 2. (1902) 2 49. — S. exarata Vill. Subsp. euexarata Cavillier in Burnat Fl. Alp. mar. V. 4. (1913) 81. — Conf. quoque Briquet, Sur la structure foliaire et les affinites des S. moschata Wulf, et S. exarata Vill., in Annuaire du Conservatoire et du Jard. botan. de Geneve XVIII. (1915) 207 — 214. — Dense vel laxe caespitosa, caudiculis herbaceis vel lignosis, foliis vetustis in formis laxis patentibus vel reflexis, in formis densis imbricatim appressis obtectis, obscure virens, pilis longioribus vel brevibus glanduliferis omnibus partibus viridibus zb obsita, interdum resinacea, viscosa, caulibus floriferis plerumque numerosis erectis sulcatis, 2 — 12 cm altis, 1 — 2-phyllis, raro nudis, in paniculam Iaxam 3 — 9-flo- ram vel congestam exeuntibus. Folia suprabasilaria surculorum spathulata, petiolo lamina longiore vel ei aequilongo basi dilatato instructa, lamina integra vel triloba aut omnia lamina triloba; folia infrabasilaria lamina cuneata in petiolum aequilongum vel longiorem 1,5 mm longum contracta, 3 — 5-fida, laciniis brevibus obtusis, intermedia quam late- rales paullum longiore circ. 2 mm longa 1 mm lata, laciniis supra sulcatis, subtus prominenter nervosis, nervis laciniarum usque ad medium vel basim petioli procurren- tibus; folia basilaria lamina obovata in petiolum aequilongum vel duplo longiorem linearem basi paullum dilatatum cuneatim angustata vel leviter contracta, 5-fida, laci- niis linearibus obtusis, supra sulcatis, intermedia quam laterales paullum divergentes longiore 2 — 4 mm longa, nervis laciniarum in petiolum procurrentibus prope basin con- junctis plus minusve prominentibus ; folia caulina interdum nulla, saepius inferiora basi- laribus plerumque conformia, brevius petiolata, superiora atque bracleae inferiores tri- fidae, bracteae summae integrae. Inflorescentiae paniculatae prophylla linearia, ramuli erecto-patentes 1 — 2-flori, tenues; flores insigniter proterandri; sepala oblonga recepta- culum semiovoideum basim versus attenuatuni aequantia circ. 2 mm longa; petala obo- vato-oblonga, quam sepala \l/i — 3-plo longiora, 3 — 6 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, albida vel alba, interdum flavescentia, purpureo-maculata vel purpurea; staminum fila- menta quam sepala paullum longiora; ovarium ovoideum stilis paullum divergentibus stamina demum aequantibus coronatum. Capsula ovoidea; semina ovoidea distincte carinata, minutissime tuberculata, atrofusca. — Fig. 90//, 9 4, 95 . Villarsit Engl, et Irmsch. Subvar. albida Engl, et Irmsch. — A i. tcnerior Gaud. (Stilfser Joch, 2800 m), a, b folia infrabasilaria, c folium basilare, d fol. suprabasilare (turionis), c folium linum. — B i. tenerior Gaud. (Kaukasus), o, c folia infrabasilaria, b fol. basilare, d fol. caulinum. c fol. suprabasilare (turionis). — C f . tenerior Gaud. (Scardus, 2000 m), a, c folia infrabasilaria. 6 folium basilare, d fol. suprabasilare (turionis), c fol. caulinum. — Dt. tenerior Gaud. (Etrus- kischer Apennin), o folium infrabasilare, b folium basilare, c, d folia suprabasilaria (turi Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §4 2. Exarato-moschatae. 409 Kühetal (Zuccarini), am Mitterkamp bei Gurgl, 3200 m (Kerner). Alles nach v. Dalla Torre und Graf Sarnthein, Fl. Tirol. Talleitspitze, 2600 m (Kerner — Herb, v. Degen). — 4. Nord- und ostrhätische A.: Fisser Joch unweit Obladis (Schramm — Herb. Berlin), Peischelkopf (Riehen), Furgler bei See im Paznauntal, 1600 — 3000 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Grossfermuntgletscher (Riehen), Zeinis- joch 1700 m (Riehen), Ganerajoch, St. Antönienjoch (Ender), Heimspitze (Ender), Zamangspitze (Loitlesberger). Im Unterengadin auf den höchsten Spitzen, so Piz Mezdi (Theobald), Silvretta (Brügger), Piz Linard bei 3366 m (Heer), Schwarzhorn (Geissler), Piz Cotschen und Piz Glüna (Killias, Fl. d. Unterengadin). — 5. Ortler A.: Sehr verbreitet und in vielen Übergangsformen von f. laxa zu f. densa. Bei Laas (Tap- peiner), Prader Alp bei Trafoi (A. Engler 4 87 4 — Herb. Berlin), Breitkamm (A. Engler), am Stilfser Joch von der Ferdinandshöhe 2000 bis zum Joch und zur Dreiherrnspitze 3500 m (A. Engler 4 874 — Herb. Berlin), L'mbrail (A. Engler 4 871)- — 6. Adamel- lostock: Mte. Tonale (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien), Giogo di Colem in Rabbi (v. Heufler). — 6. Mittelschweizer Alpen. — 4. Süd- und westrhätische A.: Verbreitet am Albula (Lagger, H. Müller — Herb. Berlin), über Weissenstein, 2200 m (A. Peter — Herb. Berlin). Piz Ot, 2500—2600 m (Hegelmaier — Herb. Berlin — f. densa), Gipfel des Piz Padella auf Kalk, 2860 m (Bulnheim, A. Engler 4 884 — Herb. Berlin, Rubel), St. Moritz (M. Winkler — Herb. Berlin — f. laxior et f. densa\ Reliqiuae Mailleanae n. 244, als S. museoides var. moschata). Im Bernina- stock verbreitet von 4870 — 3260 m, besonders von 2300 — 3000 m, auf Urgestein und Kalk; tiefe Standorte: Berninabachalluvion, 4 870 m, am Schafberg, 4 900 m, Roseg- alluvion, 4920 m; hohe Standorte: Fels Vadret, 3000 m, Piz Languard, 2300 — 3260 m, (A. Engler 1868), Tschüffer im Heutal, auf Kalk, 2600 m (A. Engler 4 868, Surlej Grat, 3140 m, Stretta Curvuletum, 3000 m, Piz Minor, 3052 m, Piz dels Lejs bis 3045 m, Gletscherinsel Gemsfreiheit, 3 4 00 m, Piz Misaun, 3000 m, Munt Pers Fels, 3000 m, Piz Trovat, 34 54 m, Diavolezza Ostkuppe, 3060 m (Rubel); Pizzo Campascio am Berninapaß, 2400 — 2600 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Ve- dretta di Cambrena, 2350 m (v. Handel-Mazzetti), Piz Lagalb, 2600 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin, v. Hayek — Herb. Univ. Wien), Piz Alv auf Kalk, 2976 m (Rubel). Oberhalb Poschiavo verbreitet von 2400 — 2900 m (Brockmann, F. Hoffmann — Herb. Berlin); Sasso Marzio und Pizzo tre Signori (Artaria). — 2. Südglarner und Lepontinische A.: Furka, 2900 m (Fritze — Herb. Berlin); am St. Gotthard, Piz. centrale und Sasso (Schroeter); Passo Bornengo nach Canaria, 25 — 2700 m (Chene- vard), Val Tremola (Herb. Polytechnicum Zürich;; Lucendro-Pass am Südhang um 2 4 50 m (F. Hoffmann, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); häufig im nördlich. Tessin nach Chenevard, Catal. PI. vasc. du Tessin: Piz. di Claro, 2600 — 274 9 m; Val Blenio, z. B. Costa, 2400 — 2500 m; Monti de Sobrio, z. B. Piz. Molare, Predelp e fol. caulinum. — E f . densa Engl, et Irmsch. (Stilfser Joch, 2800 m), a, c folia infrabasilaria, b folium basilare, d folium turionis, e folium caulinum. — F Var. ,*. Kusnexotcii Engl, et Irmsch. (Kaukasus, Kluchorpaß 2700 m), a fol. infrabasilare, b fol. basilare, c, (/folia suprabasilaria turi- onis), e folium caulinum. — G Var. y. leucantha (Thomas) Gaud. (Wallis, zw. Alesses und Branson 1000 m), a fol. infrabasilare, b fol. basilare, e folia suprabasilaria (turionis), d fol. suprabasilare (turionis), e fol. caulinum. — H Var. Jardin« des Mer de glace (Martin 1830 — Herb. Delessert), Grands Mulets du Mont blanc, 3100 m (Martin 1844 — Herb. Delessert), Margeriaz (E. Perrier — Herb. Berlin), Mt. Mirantin E. Perrier — Herb. Berlin), Aiguille du Chardonnet, 1500 m (Bohatsch — Herb. Berlin). e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Val de Cogne, zwischen Vi.ves und Pont de Laval, 400 — 1300 m (Vaccari), Val de Champorcher am Col Fcmtiv 2850 in, Bec Costazza, Tour de Ponton, Comboe, 2000 m und Aufstieg zum Arbole, Col Sassiere im Valgrisenche, 2857 m (Vaccari), Mte. Rocciamelone bei Casa d'Arti unweit Susa (Pariatore — Herb. Mus. Florenz), Mt. Cenis (Herb. Berlin), Col de la Vanoise in der Tarentaise (Ch. Fauconnet — Herb. Delessert). — 2. Cottische Alpen: Col de la Traversette (Verlot — Herb. Delessert), vallon de Segure, col vieux am Mt. Viso, auf Granit um 2500 — 3000 m (Arvet-Thouvet, Abbe Clia- boisseau und Abbe Faurie in Exs. Soc. Dauphin. 1878 n. 1635); Piano del EU am Lago Fiorenza im Valle del Po (R. Beyer 1891 — Herb. Berlin); Col du Galibier Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 411 (H. Graf Solms-Laubach — Herb. Berlin, A. Engler 1899). — 3. Dauphin«- Alpen: Lautaret (Sieber It. alpin, delpbinense n. 67), Pic de Belledonne bei Gre- noble um 2984 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Mt. l'Aurouze bei Gap (H. Graf Solms -- I.crb. Berlin); Chanrousse (Peyron — Herb. Delessert). — 4. Seealpen: Col del Pizzo d'Ormea, zw. Pizzo di Conolia und Cima Revilli, Ml. Mongioje, Vallee d'Ellero, Mt. Saccarello, Chartreuse de Pesio, Vallon de Mirandas, Cima di Costa Rossa, Col de Tende (Herb. Berlin), Mt. Formose (Bourgeau, PI. Alp. mar. 1861 n. 166 als S. m»s- coides), Mt. Piernaude ^Bourgeau, PI. Alp. mar. 1861 n. 167), Sommet de l'Abbisso, Miniere de Tende (Schmidely — Herb. Delessert), Mt. Capelet (Reverchon, pl. Fr. 1886), Val de Fontanalba, Col de Garbella, zwischen Entraque und Pallanfre, Col delle Finestre (R. Beyer — Herb. Berlin, Alioth — Herb. Delessert), Vallee du Boreon, Vallee della Rovina bei Entraque gegen 2000 m (L. Diels — Herb. Berlin), Baissa Druos, Umgebung von Valdieri um 1900 m, im oberen Teil des Vallee de Castiglione, bei Isola, Vallon du Rio di Verps, Mt. Monnier, 2300 m (Favrat — Herb. Delessert), Pointe des Cluos, um Beuil, Passo di Collalunga, zwischen Vinadio und dem Vallee de la Tinee, Lacs de Vens, Vallon de Jallorgues, Quellen des Var, Esteny, Roche Grande, Col de la Braisse, St. Dalmas, Col de Lignin, zwischen Colmars und Annot, Mt. de la Chens, an der Grenze des Dep. Var Punta de Ciaudon um 2000 m (Diels — Herb. Berlin). — Oberes Gebiet der Stura, Gias del Redus, im Süden von Aisone, Vallon de Ciaval, Pietra Porzio, Col della Maddalena. — Nach Burnat, Fl. Alp. mar. HI. 1. (1899) 250. — 5. Provence Alpen (Basses Alpen): Aurent (Reverchon und Derbez, PI. de Fr. 1886 n. 162). f. Südalpen. — 1. Insubrische Alpen: Camogue (Luizet); Pizzo di Gino (Comolli), M. Legnone (J. C. Ducommun — Herb. Delessert), Sasso Marzio. — 2. Bergamasker Alpen: Val Brembana, am Lago di Diavolo, 2200 m, auf Gneis (A. Engler 1894 — Herb. Berlin), Mte. Legnone um 2350 m (L. Diels — Herb. Berlin), Pizzo dei Tre Signori. — 4. Brentagruppe und Nonsberg: Piz Cercena ober Rabbi im Xonsberg, um 2300 (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Spinale (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). I. Provinz der A penninen: Apuanische Alpen (Herb. Mus. Florenz). Etrurischer Ap. : Cupola del Lago Scaffajolo (Herb. Pisa, Univ. Wien), Montevecchio oberhalb Civago (Gibelli und Pirotta). N. Provinz des Kaukasus. — a. Westlicher Kaukasus: Tetenar, 2400 m, Latpari, 2800 — 3000 m, Utbiri 1700 — 1800 m; Circassien: Quellgebiet des Mdzymta, 3000 m (Albow). Abschasien: Czipshira, 2600 m; Uzunkol, 3300 m (Albow; Apshira, 2100 m (Albow). Mingrelien: Gwandra, 2728 m (Albow n. 254); Mi- garia, 2400 m (Albow). Swanetien: Djodissisk, 2500 m, Kluchor, 2700 m, Nachar, 2700 m, Tieberdinsky, 2800 — 3000 m (Sommier und Levier), Mamisson (Lojka) — f. densa et laxior. — Blühend Juli, August. Alpe Kadlasen am Fluß Didi Liachva (A. M. u. V. E. Brotherus, PI. cauc. n. 360). — b. Kreiner Kaukasus: Kartsch- Chab-Grat, 3000 m (W. Rickmers — Herb. Berlin), Adschar-Imeretien (Ardasenoff, PI. de Gouria — Herb. v. Degen). — c. Östlicher Kaukasus: Schalbus - Dagh (Becker — Herb. Berlin). Mittelmeergebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz — Scardo-pindische Unterprovinz: Scardus oder Sar Planina (Grisebach — Herb. v. Degen), Berg Smolika oberhalb Kerasovo im Bezirk Konitza (Baldacci It. alban. (epiroticum) IV. n. 348. — Herb. v. Degen). Thessalischer Olymp, Chondro-to-Misorachi, um 2300 m (v. Heldreich n. 2107). E. Armenisch-iranische Provinz: Kaspes-Dagh in der Provinz Karabagh (Kole- nati, PI. cauc. n. 1823). Ohne speziellen Standort (Szovits — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). Am großen Ararat um 3900 m (Radde in Journ. Linn. Soc. XXVIII. [1890] 276). Subvar. 2. (f. 3.) maculata (Reichb.) — S. exarata Vill. var. maculata Reichb. Fl. Germ, excurs. II. (1832) 555. — Petala albida, inferne macula oblonga purpurea notata. 412 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Mittelschweizer Alpen. — Lepontinische Alpen: zwischen St. Gotthard und Furka (E. Thomas nach Gaudin, Fl. helv.). — Südberner Alpen: Rhone- gletscher (A. Engler 1870). Walliser Alpen: am großen St. Bernhard, am Pra- d'Arc, 2000 m, (Vaccari); Valtornenche, cascade du Cervin, 2400 m (Vaccari). — Südsavoier Alpen: Mt. Fallere, 2400 — 2800 m (Vaccari). — Grajische Alpen: Becca de Nona ob Charvensod, 2700 m (Vaccari), Tete Noire de Chamole, 2 800 m (Vaccari). — Insubrische Alpen: Mte Generoso (O. Penzig, AI monte Generoso). Subvar. 3. (f. 4.) rhodantha (Sternb.) — S. exarata y. rhodantha Sternb. Suppl. II. (1831) 70. — S. exarata Vill. var. purpurascens Sommier et Levier in Acta Hort, petrop. XVI. (1900) 473. — Petala purpurascentia, saepe minora, sepala parum vel vix supe- rantia. H. Provinz der Alpenländer. — Nordsavoier Alpen: Col d'Emancy, gegen la Tour Sallieres, 2500 m (Briquet — Herb. Delessert). — Südberner Alpen: Mt. Fouly (Fauconnet — Herb. Delessert). — Walliser Alpen: Riffelberg b. Zermatt (Hieronymus — Herb. Berlin, Fauconnet — Herb. Delessert). N. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus: Tieberdinsky, 2800 — 3000 m (Sommier u. Levier). Bermamut im Terekgebiet (Schirajewsky in Herb. Fl. rossicae a mus. bot. acad. imper. Sc. Petrop. edit. n. 174 8). Var. ß. (f. 5.) Kusnezowii Engl, et Irmsch. n. var. — S. exarata var. i/i- tricata Sommier et Levier in Acta Horti petrop. XVI. (1900) 173, non Lapeyr. — Folia basilaria spathulata 3 — ö-fida, abrupte in petiolum 1 — 1,5 cm longum angustata; lobi angusti, lineares, 4 — 5 mm longi, 0,6 — 0,8 mm lati, laterales divaricati. Caules flori- feri dense glanduloso-pilosi 8 — 10 cm longi, pluriflori, saepe jam e medio inflores- centiae ramos gerentes. Bracteae trifidae, breviter petiolatae. Petala oblonga vel ovalia, 3 mm longa, 1,5 mm lata, albida. — Fig. 9LF. N. Provinz des Kaukasus. — a. Westlicher Kaukasus: Djodissisk, 2400 — 2500 m, Hochtal Tieberda, 1500 m, Tieberdinsky-Joch, 2800 — 3000 m Sommier u. Levier), Tsei (Lojka), Mamisson (Brotherus); Kluchorpaß, auf der Nordseite von 2500 — 2700 m, auf der Südseite von 2700 — 2900 m (A. Engler et Krause, Reise n. d. Kaukasus u. Armenien 1912 n. 287 u. 293). II. Varietates macropetalae. Var. y. (f. 6.) leucantha (Thomas) Gaud. Fl. helv. III. (1828) 126 (Var. Saxi- fragae caespitosae All.). — S. leucantha Thomas in Catal. des plant, suisses 4 818; Burnat, Notes sur la Saxifraga du Trient, distribue en 4 867 ä la Soc. vogesorhenane. — S. caespitosa y. linearis Hegetschw. Reisen (4 825) 4 69. — S. exarata b. minor Gaud. Synops. Sax. in Meisner, Naturwissensch.-Anzeiger (4 84 8) 68; Sternb. Suppl. II. (4834) 70; Vaccari Catal. raisonne pl. vasc. Vallee d'Aoste I. (1904 — 4941) 278. — S. caespitosa .Reichb. Fl. germ. excurs. II. (1832) 56. — S. intermedia Gaud. Fl. helv. III. (1828) 4 22. — 'S. exarata Vill. f. vulgaris Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) pr. pte. — Inflorescentia paueiflora, fere capituliformis, ramis valde approximatis in- strueta. Caulis florifer 3 — 6 cm longus. Petala alba oblonga vel ovalia, 5 — 6 mm longa, 2,5 — 3 mm lata. — Fig. 94 G. Provinz der Alpenländer. — d. Zentralalpen. — 6. Mittelschweizer Alpen. — 4) Süd- und westrhätische A.: Alp Nuova, 2000 — 2800 m (H. W. Himburg — Herb. Berlin). — 2) Lepontinische Alpen: Val Calansa, Felsen am Passo Remolasco um 2650 m, Val Blenio, auf dem Gipfel des Mt. Simano um 2842 m (Steiger nach Chenevard). — 3) Südberner Alpen: zwischen Alesses und Bran- son (Wilczek — Herb. v. Degen), Branson, Fully (Gaudin). — 7. Penninische und Südsavoier Alpen. — 4) Walliser Alpen: Felsen in der Schlucht des Trient bei Vernayaz, nur 500 — 700 m ü. M. (Thomas in Reichb., Fl. germ. exs. n. 4 052, E. Burnat u. Th. Brown, Huet du Pavillon, Fauconnet, F. O. Wolf — Herb. Berlin, Breslau, Delessert, Cornaz in Ch. Magnier, Fl. sei. exs. n. 4029. — Blüht April, Mai), Geurroz, um 650 m (R. Masson — Herb. Breslau, Berlin; Gaudin, F. O. Wolf — Herb. Delessert), Gr. St. Bernhard (nach Seringe in DC. Prodr. IV. 27). Val- Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloidcs. — § It. Exarato-moschatae. 413 tornenche, zwischen Antey und Paquier längs der Straße, 1200 m, Gressoney la Trinitc auf der Alpe Recca, 2000 m und am Lac Gabiet, 2300 m (Vaccari). — 2) Süd- savoier A. : Courmayeur, am Col du Geant, 3100 m (Vaccari). — 6. Südwest- alpen. — 1. Grajische Alpen: Notre Dame im Val de Rhcmes, 1700 m (Vaccari). Var. ö. (f. 7.) pyrenaica Engl. Mon. Gatt. Sax. («812) 179; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 56. — S. exarata Vill. Gren. et Godr., Fl. Fr. (1 848) 650; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 111 sub a. — S. varians Sieb. Subsp. exarata Vill. var. pyrenaica (Engl.) H. et A. Marcailhou d'Aymeric in Bull. Soc. d'hist. nat. d'Autun XI — XV. (1898 — 1902) 479. — Dense caespitosa. Caudiculi plerumque pseudoverti- ciliati. Folia 3 — 5-lida, laciniis linearibus, lateralibus divaricatis instructa. Inflores- centia quintam vel quartam partem longitudinis caulis floriferi occupans; caules floriferi pluri (-5 — 7)-flori, stricto-erecti, 4 — 9 cm longi, non flexuosi. Petala obovata, circ. 5 mm longa, 2,5 mm lata, albida. — Fig. 94 H. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Canigou, um 2300 m (Gautier — Herb. Berlin), Pic Carlitte oberhalb der Cirque des Fomats, 2600 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Val d'Eyne (Vayreda, A. Engler 1892 — Herb. Berlin, Huet du Pavillon — Herb. Delessert), Matagalles, Monseny (Bubani, Vayreda — Herb. Berlin), Pic de Fenestrelles zwischen dem Col de Llo und dem Col de Nourri- Serraut in Spanien (A. Gautier — Herb. Jul. Weiss, jetzt Berlin). — b. Zentral- pyrenäen: Im Gebiet des oberen Ariege, an der Grenze gegen die Ostpyrenäen: Por- teille d'Orlu, 2250 m, Roc-Blanc, 2280 m, zwischen der jasse Pedroux und dem Pic Sud, 2350 m., Camp-Ras, 2395 — 2470 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). Bagneres de Luchon (Köchel — Herb. Berlin), Heas (Soulie — Herb. Berlin), Port de Venasque (Herb. Berlin). Nota. Haec planta a Saxifragis intricata Lap. et pentadactylis receptaculo magis tur- binato, basi haud rotundato et longius piloso bene differt. Cl. Luizet, qui Saxifragas pyre- naicas orientales optime distinxit, hanc plantam in scliedulis »S. moschata Wulf. f. glandidosa Engl.c nominavit. Var. s. (f. 8.) tenuinervia Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa. Folia horna tenuinervia, adulta nervosa et reflexa, apice trifida, laciniis latiusculis obtusis. Caules floriferi dense glanduloso-pilosi 5 — 8 cm longi, a medio vel a triente superiore laxiflori. Petala quam sepala oblonga obtusa 2I/2~Ph) longiora, alba. — Fig. 94/, 95/. Nota. Haec varietas transit in variefatem tj. adenophora (C. Koch) E. et I. L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — 2. Illyrische Unter- provinz. — Montenegro: Stoiac, in der alpinen Region (Baldacci, Fl. exs. Czernae- gorae. — Herb. v. Degen). Var. £. (f. 9.) Heldreichii Engl, et Irmsch. — S. caespitosa Sibth. et Smith, Prodr. I. (1806) 277. — S. exarata Boiss. Fl. or. II. (1872) 805 pr. p. — Caudiculi dense imbricatim foliati. Folia glandulifera, cuneata, 3-fida, rarius nonnulla 5-flda, laciniis late linearibus, nervis in foliis hornis prominentibus. ' Petala quam sepala 2 — 3-plo longiora. — Fig. 9 4 K, L. Mitteleuropäisches Gebiet. L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — 3. Moesische Unter- provinz: Perim-Dagh mit Jeltepe um 2200 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien), Musala im Rhodopegebirge, 2000 m (A. Wagner — Herb. v. Degen). Mittelmeergebiet. v D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Scardo-pindische Unterprovinz: Albanien, in der oberen Region des Korab auf Kalk (Dimonie — Herb. Univ. Wien). c. Hellenische Unterprovinz. — 2. Mittelgriechischer Bezirk: Arkadien, auf Kalkfelsen der oberen Region des Ziria (Kyllene), oberhalb Gura um 2000 — 2300 m (v. Heldreich, Orphanides, Richter — Herb. Berlin, v. Haläcsj it. graec. II. 1893 — Herb. Univ. Wien, R. Maireu. Petitmengin n. 512), am Chelmos, unterhalb der Westspitze bei Kastraki, 2100 m (Maire u. Petitmengin), am Olonos bei Ornönero (v. Heldreich 1848 n. 2107 — Herb. Berlin), Euboea, auf dem Dirphys (jetzt Delphi) 414 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. (v. Heldreich pl. exs. Fl. hellen. 1876), auf dem Xerobuno um 1000 m (Th. Pichler, PI. Graec. exe.) — Blühend im April, Mai! t Var. rr (f. 10.) adenophora (C. Koch) Engl, et Irmsch. — S. adenophora C. Koch in Linnaea XIX. (1847) 40; — S. exarata Vill. var. orientalis (Boiss.) Engl. Mon. (iatt. Sax. (1872) 180; Boiss. Fl. or. II. (1872) 805 pr. p. excl. loco »Scardus«. — 5. an- drosacea Sibth. et Smith, Prodr. Fl. gr. I. (1806) 276 (e loco). — S. Allionii ß. cy- mosa b. Baldaccii Terracc. in Bull. Soc. bot. ital. 1892 p. 135. — S. pedemontana var. ß. Baldaccii (Terracc.) Briq. Prodr. Fl. cors. II. (1913) 150. — Caudiculi densis- sime imbricatim foliati. Folia crassa, sicca brunnea, suprema viridia, glandulifera, omnia euneata petiolo interdum haud distineto, 3 — ö-fida, laciniis late linearibus, nervis in foliis hornis vix prominulis. Caulis florifer uni-bifolius, pauciflorus. Petala alba, quam sepala 2 — 3-plo longiora, circ. 5 mm longa, 3 mm lata. — Fig. 94 M, 95 J. Mitteleuropäisches Gebiet. — Provinz der westpontischen Gebirgs- länder. — 2. Illyrische Unterprovinz. Montenegro: Kom Kucki und Vasojwicki, 24 40 m (Baldacci, Fl. exsicc. Crnaegorae n. 57). Mittelmeergebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — h. Südeuxinische Unterprovinz. — 1. Bithynien, Gipfel des bithynischen Olymp (Boissier Aug. 1842, J. S. Mill — Herb. Berlin, Th. Pichler, PI. exs. Fl. rumel. et bithyn. n. 52.) — 2. Paphlagonien: Wilajet Kastambuli, Tossia, Bejuk-Ilkaz-Dagh, 2200 m J. Bornmüller, PI. Anatol. Orient. 1890 n. 1759), 2700 m (P. Sintenis, It. Orient. 1892 n. 4739); Amasia, auf dem Ak-Dagh, 18 — 1900 m (J. Bornmüller, PI. exs. Anatol. Orient. 1889 n. 1 0 ö 3 . — 3. Pontische Gebirge: (C.Koch — Herb. Berlin); Sandschak Gümüsch-Khane, Karagvell-Dagh, auf dem Manntor (P. Sintenis, It. or. 1894 n. 7055); Lazistan, ober- halb Khabakhor, 2800 m (Balansa, PI. d'Orient — Herb. Delessert), zwischen Bai- burt und Trapezunt, oberhalb Tachkeupru (Huet du Pavillon — Herb. Delessert). — i. Westliche Kleinasiatische Unterprovinz. — Phrygien: Akschebir im Wilajet Konia, in der alpinen Hegion des Sultan-Dagh, oberhalb Tschai, 1800 — 1900 m (J. Born- müller, It. anatol. tertium n. 4513). E. Armenisch -iranische Provinz: Cappadocien, Erdschias-Dagh (Argaeus), am Krater um 3200 m, Siehe, Fl. Orient, n. 257), 2900 — 3400 m (Zederbauer — Herb. Univ. Wien); Gipfel des Djulfek (Aucher-Eloy, Herb. d'Orient n. 4545 — Herb. Delessert). 232. Typus polymorphus S. moschata Wulf, emend. Engl, in Mon. Gatt. Sax. (1872) 173; Kohl in Reichenb. Icon. Fl. germ. et helv. (1899) 56, 57 (quoad des- criptiones); Gortani, Fl. Friulana II. (1906) 220. — S. moschata Wulf, in Jacq. Mis» . austr. II. (1781) 128; Sternb. Rev. (1870) 49 pr. p., Suppl. II. (1831) 67. — S. mus- eoides Wulf. I.e. 123, non Allioni; Sternb. Rev. (1810) 39 pr. p., Suppl. II. (1831) 65; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 25; Koch, Syn. Fl. Germ, et Helv. ed. 1. (1837) 272 et auet. alior; H. Müller, Alpenblumen (1881) 106, 107. — S. caespitosa L. Spec. ed. 1. (1753) 404, ed. 2. (1762) 578 pr. p. ; Scop. Fl. carn. I. (1772) 293; Lap. Fl. Pyr. I. (1801) 60, t. 34—36 (v. sp. or. in Herb. Willd. n. 8449); Kitaibel, Addtt. ad fl. Hung. ed. Kanitz in Linnaea XXXII. (1863) 477 (v. sp. or. in Berb. WÜHL n. 8449); Poll. Fl. ver. II. (1722) 33. — S. exarata Vill. Subsp. moschata Cavillier in Burnat, Fl. Alp. mar. V. 1. (1913) 81. — S. moschata Wulf, ex Bertoloni, II. ital. IV. (1839) 505 excl. syn. S. exarata Vill.; Burnat, Fl. Alp. mar. III. 1. (1902) 248, excl. var. exarata. — S. varians Sieber, Fl. austr. exs. n. 132; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 115; H. Jaccard, Catal. rais. Valais. (1895) 157; Rouy et Camus, FI. Fr. VII. (1901) 57; Vaccari, Catal. raisonne des pl. vasc. de la Vall.r d'Aoste I. (1904) 279; II. et A. Marcailhou d'Aymöric, Catal. rais. des pl. du Bf de la Haute Ariege (Extrait du Bull, de la Soc. d*hist. nat. d'Autun XI -XV. [189S— 1902]) 473 — 477 exclus. subsp. exarata. — Dactyloidcs museoides J. A. Nieuwlami, Critic. Notes on new and old gen. of pl. V. Amer. Midi. Nat. IV. (1915) 89 — 96. — Conf. quoque J. Briquet: Sur la strueture foliaire et les affinites des 5. moschata Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § i 2. Exarato-moschatae. 415 Wulf, et exarata Vill., in Annuaire du Conservatoire et du Jardin bot. de Geneve XVIII. (194 5) 807 — 2 4 6. — Dense vel laxe caespitosa caudiculis herbaceis vel adultis lignescentibus, foliis vetustis atrofuscis, in formis laxis patentibus vel rellexis, in formis densis imbricatim appressis, laete virens, pilis glanduliferis ± obsita leviter- viscosa et odorata vel glabrescens, caulibus floriferis plerumque numeroBis, erectis, 4 — 4 2 cm altis paucifoliatis, interdum nudis, in racemum vel paniculara 2 — 9-floram exeuntibus etiam unifloris. Folia suprabasilaria surculorum laevia brevia vel elongata, omnia aut pleraque linearia vel sublanceolata integra obtusa, reliqua 2 — 3-loba, lobis brevibus, intermedio longiore; folia infrabasilaria et basilaria atque caulina aut con- formia integra linearia vel anguste spathulata, aut conformia cuneata, lamina triloba vel trifida, rarius 5-fida, lobo vel lacinia intermedia lateralibus paullum longiore, lobis vel laciniis linearibus obtusiusculis porrectis, aut folia infrabasilaria integra, basilaria et caulina 3 — 5-fida, basilaria semper longius petiolata; foliorum omnium nervi in vivo plerumque haud prominentes, in sicco autem prominuli, rarius nervi etiam in vivo pro- minentes (attamen tunc petala oblonga vel ovalia, haud obovata). Infiorescentiae bracteae infimae vel infima cuneatae 3 — 5-lobae, aut omnes ut prophylla lineares oblusae; ramuli elongati vel breves, saepe erecto-patentes, 4 — 2-flori; flores insigniter proterogyni; sepala ovato-oblonga vel oblonga, obtusa ; petala valde variabilia saepissime oblonga vel oblongo- ovalia sepala paullum superantia, rarius oblongo-linearia quam sepala duplo longiora, in nonnullis varietatibus ovalia vel elliptica vel obovata, trinervia, flavescentia, interdum purpurascentia vel atropurpurea, raro albida vel alba ; staminum filamenta sepala aequan- tia vel paullum superantia, antherae flavae; ovarium ovoideum, stilis stamina attingen- tibus coronatum. Capsula ovoideo-globosa , stilis leviter divergentibus, sepala paullum superantibus; semina .ovoidea-oblonga, carinata, tuberculorum minutissimorum seriebus instructa. — Fig. 95»— 99. A. Folia herbacea, aut lamina 3-, rarius 5-fida, aut integra linearia. Petala flavescentia vel ro- sea, raro alba, raro atropurpurea Subsp. 4. eumoschctta. a. Petala oblonga quam sepala 4 Yj-plo longiora. Varietates Oblongipetalae. Var. a. versicolor. ct. Folia basilaria trifida Subvar. 4. fissifolia. I. Laxe ramosae f. 4. laxa. 4 . Petala haud atropurpurea. * Folia infrabasilaria 4 mm vel ultra lata *subf. laxa typica. f glabrescens ; ff glandulosa. ** Folia infrabasilaria linearia saepe 0,5 mm tantum lata **subf. stenophylla. 2. Petala atropurpurea ***subf. atropurpurea major. II. Densiuscule caespitosae f. 2. intermedia. 4. Petala haud atropurpurea .... *subf. typica intermedia, •[glabrescens; ff glandulosa. 2. Petala atropurpurea vel purpurea . **subf. purpurantha. 3. Petala quam sepala paullum breviora ***subf. aragonensis. III. Densissime caespitosae f. 3. compacia. 4. Petala colore typico *subf. compacta typica. f glabrescens ; ff glandulosa. 2. Petala forma typica, sed crocea **subf. crocea. 3. Petala forma typica, atropurpurea. ***subf. atropurpurea major, ß. Folia fere omnia vel omnia integra . . Subvar. 2. Integrifolia. I. Laxe caespitosa f. 4. lineata. 4. Petala flavescentia *subf. flaviflora. 2. Petala atropurpurea **subf. atropurpurascens. 416 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. II. Densisissime caespitosa f. 5. pygmaea. 1. Petala haud purpurea *subf. flavescens. f glabrescens] ff glandulosa. 2. Petala purpurea vel atropurpurea . **subf. purpureiflora. b. Petala oblonga vel oblongo-linearia quam sepala 2 — 2 V2"P*° l°ng'ora Varietates Longipetalae. Var. ß. (f. 6.) longipetala. c. Petala ovalia vel elliptica vel obovata . . . Varietates Latipetalae. a. Folia basilaria dz elevato-nervo§a. I. Folia suprabasilaria elongato-linearia vel sublanceolata integra, cetera 2 — 3- loba. Petala ovalia vel elliptica. . . Var. y. (f. 7.) fastigiata. II. Folia suprabasilaria trifida, laciniis late- l'alibus quam media angustioribus . . Var. d. Lamottei. 1. Folia infrabasilaria atque basilaria trifida. * Folia suprabasilaria infima in- tegra, reliqua trifida f. 8. vulgaris. ** Folia suprabasilaria plerumque trifida f. 9. arvernensis. 2. Folia infrabasilaria trifida, basilaria 5-fida . . f. 1 0. dissecta. y. Folia basilaria haud elevato-nervosa. I. Laxe caespitosa. 1. Folia longe petiolata, lamina bre- viter et obtuse 3 — 5-loba .... Var. e. (f. 1 1 .) Allionii. 2. Folia breviter petiolata, lamina pro- funde 3 — 5-fida Var. C. (f. 12.) terektensis. II. Dense caespitosa. 1. Petala pallide flavescentia. Caules floriferi 3 — 7 cm longi Var. rj. cyclopetala. * Folia integra. f Petala late obovata .... Subvar. \. (f. 43.) eucyclopetala. ff Petala ovata vel obovata, sed non late obovata Subvar. 2. planifolia. Folia infrabasilaria cuneata f. \i. euplani folia. Folia infrabasilaria omnia linearia f. 15. tenuifolia. ** Foliorum basilarium lamina bre- viter triloba Subvar. 3. (f. 16.) confusa. *** Foliorum basilarium lamina trifida Subvar. 4. (f. 17.) carniolica. 2. Petala alba saepe vitta media pur- purea instructa. Caules floriferi brevissimi i — 2-flori Var. #. (f. 18.) acaulis. ß. Folia succulenta aut integra aut lamina 3-fida, laciniis crassis. Petala obovata alba quam se- pala 2y2-plo longiora Subsp. 2. ainpullacea* a. Caules floriferi pluriflori, 5 — 9cm longi. . f. 19. columnea. b. Caules floriferi uniflori, 3 — 1 cm longi . . f. 20. coarctata. Subsp. 1. ewmoschata Engl, et Irmsch. — Laxe vel dense caespitosa. Cau loDgiora vel ea aequantia. Var. er. versicolor Engl, et Irmsch. — Character bujus cohortis formarum. — Fig. 95—97. Subvar. 1 . fissifolia Engl, et Irmsch. — Folia basalia lurionum florentium trißda, rarius quinqueflda; folia turionura inferiora vel etiam media aeslivaliurn saepe indivisa. I. Formae laxe ramosae. Laxe caespitosae. Turiones hiemales densius foliatae, aestate surculos eminentes; surculi foliis indivisis laxe obsiti versus aestatis finem iterum apice rosulam foliorum 3 — 5-fidorum formantes. Caudiculi itaque pseudoverticillati. — Fig. 95 — 97. f. 1. laxa Sternb. Suppl. II. (1831) 65; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4872) 177. — 5. moschata Wulf, in Jacq. Mise, austr. II. (178 1) 123, t. 21, f. 2; Lap. Fl. Pyr. (1801) 61, Hist. abr. I. (1813) 235. — S. caespitosa Lap. Fl. Pyr. (1801)59, t. 35 (descriptio falsa, tabula bona). — S. moschata Wulf. ct. Sternb. Rev. (1810) 41, t. II, f. 3. — S. museoides Wulf. d. Sternb. Rev. (1810) 40, t. 1 1 b, f. 1. — S. con- (h)isata >Gmel.« Presl, Fl. cechica (1819) 90. — S. muscosa Suter, Fl. helv. I. (1802) 251. — b c %e\D- IM w ä % d "e n fl*r« I o c/ Vallon d'Ardran (Schmidely — Herb. Delessert), Golombier de Gex ^Micheli — Ikil>. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae . 421 Delessert), Cizia im Canton Beaufort um 300 — 400 m (Moniez in Billot Fl. Galliae et Germ. exs. n. 2839), la Dole bei Cousance, 300 — 400 m (Grenier). — g. Su- deten: am Basalt der Kleinen Schneegrube im Riesengebirge, sowohl am anstehenden Fels, wie im Geröll häufig (sowohl f. laxa wie intermedia, glandulosa — Viele Sammler — Herb. Berlin u. a.). G. Provinz der Pyrenäen. Sehr verbreitet an Felsen und Geröll der alpinen Region. a. Ostpyrenäen: f. laxa, intermedia u. compacta, z.B. Val d'Eyne (Endress, A. Engler 1882 — Herb. Berlin), am Col de Nuria in der hochalpinen Region (A. Engler 1882 — Herb. Berlin), Plateau de Campras dominant Je Llaurenti, 2490 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin — f. compacta). — b. Zentralpyre- näen. Verbreitet von 1500 — 2680 m (f. laxa glabrescens u. glandulosa, intermedia u. compacta), z. B. Lac du Llaurenti, 2000 m (Soulie — Herb. Berlin), Vallon d'Agela im Vallee d'Aure und Pic d'Arbizon im Cirque de Bassia (Boutigny in Billot Fl. Gall. et Germ. exs. n. 98"). Heas (Bordere — Herb. Berlin u. a.), Pic de Bergons (Bordere — Herb. Berlin), Gavarnie, 1600 m (Bordere in Ch. Magnier Fl. sei. n. 1694), bei Bareges, 1900 — 2200 m (Des Moulins — Herb. Delessert). Fourquette d'Aure (Bordere — Herb. Univ. Berlin), Pic du Midi de Bigorre (A. Engler 1882 — Herb. Berlin), Cirque de Troumouse, 2400 m (Coste — Herb. Berlin — f. laxa), Port de Venasque bei Bagneres de Luchon (Franqueville in Billot Fl. Gall. et Germ. exs. n. 987 ter, Neyraut in Dörfler Herb. norm. n. 4877 — f. inter- media u. compacta), Vaillette de Pedoures (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Pic des padrons, 2530 m, Pic Nord d'Ortafa, 2685 m etc. (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin — f. compacta). Col de l'Höpital de Viella (Bourgeau, PI. des Pyr. espagn. n. 689), Castanesa, Bassibes (Bourgeau, PI. des Pyr. espagn. n. 686). Be- sonders häufig in den Gebirgsstöcken Hospitalet, Merens, Orlu und an der Grenze von Andorra (Marcailhou d'Aymeric). — Andorra; Mt. Canillo (Bourgeau — Herb. Berlin); Setcasas, Montagne de Merens (Bourgeau — Herb. Berlin). — Arragonien : Kalkfelsen der Sierra de Guara (f. intermedia, subf. aragonensis). H. Provinz der Alpenländer. Auf Felsen und Geröll sowie auf steinigen Triften, besonders verbreitet in der alpinen Region von 1900 — 2900 m, aber auch in der Krummholzregion, jedoch selten unter 1500 m hinabsteigend; aber die Form com- pacta nicht selten über 3000 m, die Formen laxa und intermedia nur in den unteren Regionen. Auf allen Gesteinen, jedoch auf den kieselhaltigen häufiger. b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und Eisenerzer Alpen: Häufig, namentlich in den Formen laxa und intermedia, aber auch compacta; z. B. Schneeberg, Raxalpe (Herb. Berlin, Herb. Univ. Wien), bei Windischgarten in Ober- österreich (Oberleitner in F. Schultz Herb. norm. n. 857). — Am Prebühl um 1227 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Admonter Berge (Strobl — Herb. Breslau); am Reichenstein b. Vordernberg, 2166 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Hochschwab (Rauscher — Herb. Berlin). — 2. Salzburger und ostbaierische Kalkalpen: Verbreitet von 1750 — 2750 m, z. B. am Dachstein (Herb. Berlin u. a.j, am Schneib- stein bei Berchtesgaden, 2300 m (Stephan — Herb. Berlin), Steinernes Meer (Herb. Berlin), Wildalpe und Funtenseetauern bei Berchtesgaden (Sendtner), Teufelshörner hinter dem Königssee (Sendtner — f. compacta). — 3. Nordtiroler und mittel- baierische Kalkalpen: Verbreitet, z. B. Kilzbühel (Traunstein>er in Rchb. Fl. germ. exs. n. 1051), Salzberg bei Hall (Gremblich — Herb.^ Berlin), Sonnwendgebirge (v. Gottlieb-Tannenhain — Herb. Univ. Wien), Karwendel-Spitz, 2370 m (v. Gott- lieb-Tannenhain — Herb. Univ. Wien), Gatterl bei Seefeld (v. Gottlieb-Tannen- hain). — 4. Kalkalpen vom Algäu und Vorarlberg bis zur Ostschweiz mit den Nord-Glarner und Schwyzer Alpen. Häufig im Algäu, z. B. Kreuzeck- gipfel, Linkerskopf, Ifengipfel, Hornsteinhöhle auf der Höfats (Sendtner — alle Formen). Gampertona in Vorarlberg (Herb. Univ. Wien), Graue Hörner bei Pfäfers (Alioth — Herb. Delessert, Pilatus (G. Winter — Herb. Berlin), Engelberg in Unterwaiden 422 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. (Alioth — Herb. Delessert). — 5. Berner Kalkalpen: Faulhorngipfel (Kammer — Herb. Univ. Wien), auf der Gemmi oberhalb Leukerbad, 2100 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien). — 6. Waadtländer und Nordsavoier Kalkalpen: Keiseregg (Huet du Pavillon — Herb. Delessert), Gruyeres (Chavin — Herb. Delessert), Col de Jaman (J. Mayer — Herb. Delessert), Bex, Plan Neve am Gr. Moeveran (F. Hoff- mann — Herb. Berlin), Paneyrossaz, 2150 m (Diels — Herb. Berlin). Dents d'Oche 2250 m, Mont Ouzon 1800 m, Mt. Chauffe 2100, Cornette de Bise 2400 — 2 438 m, Mt. de Oranges 2438 m, Pic de Linleux 2000 m, Südhang der Hautforts 2300 m, Montagne de Semy 1500 m; Signal de Boston 2450 m, Fer ä Cheval du Buct 2300 m, Mt. Gagneri 2400 m (Briquet — Herb. Delessert). Mt. Mole 1860 m, Mt. Billiat 1900 m, Pointe de Chalune 2180 m, Pointe de Vesine 20t 3 m, Massif de Platt 2000 — 2797 m (f. compaota) (Briquet — Herb. Delessert), Mt. Vergy (Herb. Berlin). Subf. atropurpurea minor auf der Pointe Pelouse, Gres de Taveyannaz, 2 400 m (Briquet — Herb. Delessert). C. Jura- Alpen und Drome-Alpen: Alpen der Grande (ihartrewse (Belanger — Herb. Delessert), zwischen dem Gletscher und Gipfel des Breson (A. de Candolle — Herb. Delessert), Col de Balafasse bei Bonneville (Huguenin in F. Schultz Herb, norm. n. 857 bis), Mt. Bargy (Bourgeau, PI. des Alp. de la Hte. Savoie 1864), Mt. Möry (Timothee — Herb. Delessert), Vallee du Beposoir (Herb. Delessert), Mt. Ventoux, 2000 m (Boux — Herb. Delessert). d. Zentralalpen. Noch häufiger als in den Nordalpen. — 1. Oststeierische A. östlich der Mur. — 2. Norische Alpen: Kor-Alpe und Seetaler Alpen (nach v. Hayek, Fl. Steierm.); Stangalpen, am Eisenhut 2441 m (A. Engler 1869, F. Hoff- mann — Herb. Berlin). — 3. Niedere Tauern mit den Sekkauer A., Pongau und Lungau: Sekkauer Zinken (Strobl — Herb. Univ. Wien), Hoch-Beichart, 2417 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Hochgolling (Breidler — Herb. Berlin), St. Nikolai in der Sölk (Breidler — Herb. Berlin), Waldhorngipfel bei Schladming (Eberwein — Herb. Univ. Wien); am Bösenstein in den Bottenmanner Tauern (v. Beck — Herb. Berlin, Strobl — Herb. Breslau — f. laxa, subf. stenophylla; v. Hayek — f. inter- media u. compaeta), Gamsspitz im Weißbriachtal, 2400 m (Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Badstadter Tauern (Vierhapper). — 4. Hohe Tauern mit Zilier- taler A. und Defregger A.: Katschtal (Pacher), Malteiner Alpen (Kohlmayr — Herb. Univ. Wien), Malnitzer Tauern (Th. Pichler), Naßfeld b. Gastein (Schwoin- furth — Herb. Berlin), Gamsgarkogl bei Gastein (Klamme rth), Rauriser Goldberg (Mielichhofer), Zwing in der Fusch (Storch — Herb. Univ. Wien), Glocknergebiet, Moserboden (Herb. Berlin), Glocknerhaus, Pasterze, 2800 m (Herb. Berlin), Kaiser Thöri (A. Engler 1869 — Herb. Berlin), Mulwitzmoräne des Venediger (Firle — Herb. Berlin), Gr. Ache im Pinzgau (v. Sonklav), Zemmgrund in den Zillertaler A. (Witasek — Herb. Univ. Wien), zwischen Wildseespitz und Wolfendorn am Brenner, 270o n, Hühnerspiel (A. Engler 1875 — Herb. Berlin), Aesten in Lappach, 2200 — 2600 m (Treffer — Herb. Berlin). Subf. atropwpurea bei Aesten in Lappach, 2000 — 2500 m (Treffer — Herb. Berlin), atropwpurea minor am Pfitscher Joch (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Schleinitzalpe bei Lienz (Gander — Herb. Berlin), Ortenburger A. bei Spittal (Wulfen), Oberdrautaler A. (Kohlmayr), Mölltal (Pacher — Herb. Univ. Wien, Birnbacher — Herb. Berlin). — 5. Mitteltiroler und nordostrhätische Zen- tralalpen. — 1. Stubaier A.: Roßkogl im Selraintal bei 2000 m (Irmscher — Herb. Berlin), Rosenjoch (Fi v. Hartmann), Oberes Fennatal, 2500 — 2740 m (Wita- sek — Herb. Univ. Wien), Villerspitz (F. v. Hart mann), Obernberger Alpe (Ebner — Herb. Univ. Wien), Brenner (Herb. Berlin). Subf. atropurpurw. Finsterstern bei Sterzing (R. v. Wettstein — Herb. Univ. Wien). 4. Nord- und ostrlm- tische A.: Gmeiertal zwischen Pfunds (Oberinntal) und Paznaun, 2200 m (v. Handel- Mazzetti). Im Unterengadin auf der Spitze des Piz Minschun (Killias, II. <1. l'nter- engadin), Piz Faschalva, Piz Cotschen (Killias), Schuls (Prantl — Herb. Breslau), Fimber- und Samnaunpaß (Brügger), Schwarzhorn Geisler). — — subf. porphij- Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §12. Exarato-moschatae. 423 rantha. — Im Unterengadin am Samnaunpaß bei 3000 m (Brügger). 5. Ortler Alpen: Martelltal b. Sulden, 4645 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Stilfser Joch (B. v. Uechtritz, A. Engler 1871), Mte. Sobretta oberbalb Sta Caterina, 2800 m (Levier — Herb. Berlin). — 6. Mittelscbweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und westrhätische A. (Graubünden) mit den Adula A.: Averser Weißberg, 2700 m (F. Pax; f. — Herb. Breslau), Piz Nurschallas b. Tschamut, 37 44 m (F. II offmann ■ — Herb. Berlin), Piz Padella, 2600 m (v. Handel-Mazzetti), Berninapaßhöhe um 2300 ni, im Puschlav im Val Pila, ?100 in; nördl. exp. Halde des Pizzo di Sassiglione 2350 m; Piz Languard 2900 m, viel seltener als S. exarata (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Piz Lagalp, 2600 m (Schröter, v. Strampff — Herb. Berlin), Sassalbo 2858 m; Piatte di Canciano 2420 m; Alp d'Ur 2500 m (Brockmann-Jerosch). — 2. Südliche Glarner und Lepontinische A. Furka (Bertram — Herb. Berlin). — 3. Südberner A. : Verbreitet in der f. compacta bis weit über die Schneegrenze aufsteigend, z. B. am Weißtor, 3618 m (v. Buch, v. Schlagintweit — Herb. Berlin), am Finsteraarhorn über 4000 m (Lindt im Jahrb. d. Schweiz. Alpenclub, Vol. VIII), am Lac de Tancy bis 1430 m hinabsteigend. Wellhorn bei Bosenlaui (Fellenberg), Oberhornalp im Hintergrund des Lauterbrunnentals (Fischer- Oster), Moräne des Ober- aletschgletscher (Fellenberg — Herb. Berlin), Schinnige Platte (Scriba — Herb. Berlin), Mont Fouly (Thomas in Beichenb. Fl. germ. exs. n. 2223 — f. compacta als S. acaulis Gaud.), Prabe (Jaccard). — — subf. atropurpurea. Engstlenalp (Fischer-Oster nach L. Fischer). 7. Penninische Alpen. — 1. Walliser Alpen. Sehr verbreitet, z. B. Bieligerlücke (Fellberg), Münstigertal, Merezental ^Jac- card — f. compacta), an der Simplonstraße oberhalb des Hospiz (A. Engler 1870 — Herb. Berlin), am Nufenen (Scharer — Herb. Berlin;, um Zermatt (F. Hoffmann — Herb. Berlin — f. laxa), oberhalb Zermatt am Riffel, 2200 m (Meebold — Herb. Berlin), Gr. St. Bernhard (W. Gerhard — Herb. Univ. Wien), Col Fenetre de Ferret, zwischen Ollomont und Grande Tete de By 2042 — 3000 m, Mont Gele 2500 — 3000 m, Val de St. Barthelemy 1500 m, Col de Ja Tza u. Mt. Faroma 2700 m (Vaccari — f. intermedia, glandulosa), Mte. Rosa (v. Weiden — Herb. Univ. Wien), Val de Challant, am Col de Nana, 2900 m (Vaccari — f. laxa, glabrescens), Cosseo del Camoscio bei Gressoney la Trinite, 2000 — 3000 m (Sommier). — — subf. crocea hier und da vereinzelt. 2. Süd-Savoier Alpen mit Mont Blanc: Chamounix (M. Winkler — Herb. Breslau), Mt. Blanc (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Col du Bonhomme Briquet — Herb. Delessert), Mt. de Saxe (Bertram — Herb. Berlin); Courmayeur; Val Ferret, Lac Comballe 2000 m, Mont Fallere 2400 — 3060 m, La Thuile (Vaccari). Kl. St. Bernhard: Touriassa (Vaccari), Mt. Margeriaz, 1840 m (Herb. Berlin — f. laxa). — — subf. purpurantha am Col d'Antherne (Payot — Herb. Delessert). e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen. Vorherrschend f. intermedia glandulosa. Val de Champorcher 2300 — 2890 m, Vallon de Champdepraz 2500 — 2700 m, Becca de Nona 3100 m, Cogne 1600— 3100 m, Grivola 3500 — 3700 m, Valsavarenche, Val de Rhemes, Valgrisenche (Vaccari); die f. intermedia glabrescens vereinzelt von 1600 — 2000 m, die f. laxa im Val de Rhemes bei St. Georges um J200 m, im Val de Champorcher 1500 — 3160 m. subf. crocea im Val de Cogne, zwischen Vieyes und Epinel (Dutoit — Haller nach Vaccari, aber von ihm mit Zweifel angeführt); Maurienne (Thomas — Herb. Delessert), Mt. Cenis (Thomas — Herb. Delessert). 3. Dauphine: Lautaret (Sieber, It. alp. Delphin, n. 66), Mt. Aurouse bei Gap (Gariod — Herb. Univ. Wien), Mt. de Glaise bei Gap (Gariod — Herb. Univ. Wien), Grand Somme bei Grenoble (F. Hoffmann — Herb. Berlin — f. laxa). — 4. Seealpen: Ziemlich verbreitet bis 2750 m. Col del Pizzo d'Ormea, Cima Revelli, Mt. Fronte, Mt. Toraggio, Cima di Marta, Col de Malabera, Vallon de Pesio, Miniere de Tende, Gipfel des Mt. Formose am Col de Tende Bourgeau, PI. des Alp. mar. 1861 n. 166). Col delle Finestre, Vallee du Rio Freddo de Vinadio, Mt. Mounier sur Vignols (Subf. atropurpurea), St. Martin d'Enlraunes, Col del Ferro, le Prat, oberhalb Esteng, Lacs de Strop, Col de Jallorgues, Mt. St. Honorat, La Frema, 424 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Col de Pelouse, Col de Pouriac, Mt. de la Chens 1700 m, an der Grenze des Dep. du Var und der Alpes marit. (Burnat). f. Südalpen. — 4. Brentagruppe und Nonsberg: z. B. Monte Spinale (A. Engler 4 873 — Herb. Berlin), Gipfel westlich von S. Maria di Campiglio (A. Engler 1873 — Herb. Berlin). — 6. Trientinisch-veroneser Alpen: z. B. Val dei Mocheni (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien), Mt. ßondone (v. Sardagna). — 7. Südtiroler Dolomiten: z. B. am Schiern (Hausmann — Herb. Breslau — f. compacte)', Ute. Sadola im Val di Fiemme (Herb. Berlin), am Padon zwischen Fassa und Buchenstein, im Val di Masola, 2400 m auf Augitporphyr (v. Handel-Mazzetti — Herb, l.'niv. Wien), Colbricon, 2200 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Val Contrin v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). — — subf. atropurpurea: Häufig am Gipfel des Schiern, 2500 m (von Sonklar, Wagner u. a. — Herb. Berlin), Seiseralpe (Funk;; Vajolet- tal, 2200 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Alpe Coronelle im Fassa (Facchini in Beichb. Fl. germ. exs. n. 2073); Sasso di Dam bei Alba, 2300 m (v. Handel-Maz- zetti — Herb. Univ. Wien). — — 8. Karnisch-venetianische A. mit Do- bratsch und Gailtaler A.: Glimmerschieferzug des Helm bei Sexten, 2300 — 2. 1 OD in (A. Engler 1877 — Herb. Berlin). Lessachtaler A. (v. Jabornegg); Frohn- u. Lu_r- gauer A.; Gailtaler A. (Pacher); Plöcken (Pacher, A. Enger 1903). Carnia: Crostis 2252 m, Floriz 1900 — 2100 m, Pic Chiadin, 2000—2300 m (Gortani — subf. CTO — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — 1. Karawanken: Alpe Petzen bei Bleiburg, 2100 — 2200 m, reichlich (Kristof — Herb. Univ. Wien, Freier — Herb. Berlin), Obir (Zwanziger). — 2. Julische Alpen: Alpe Moresch, 2300 m (Marchesetti — Herb. Berlin). subf. atropurpurea auf dem Km, 2150 — 2300 m (v. Tommasini, Marchesetti, Diels, A. Engler 1896 — Herb. Berlin), Sliemi Vrch (Marchesetti — Herb. Berlin). I. Provinz der Apenninen. — a. Nördlicher Apennin. — Etruskischer A.: Mte. Cimone (Fiori — Herb. Berlin), Montevecchio oberhalb Civago (Gibelli uii'l Pirotta)*), Grotta di S. Maria auf dem Ventasso (Be), Corno alle Scale (Vitman), Cupola di Scaffajolo, Tre Potenze, Cimone di Caldaja, Bondinajo (Caruel). Apenn. von Bologna (Bertoloni — Herb. Berlin). — b. Südl. Apennin od. Abruzzen (Tenore — Herb. Delessert). K. Provinz der Karpathen. — a. Westkarpathen. — 1. Nördliche Zentralkarpathen. Sehr verbreitet von den Hochtälern bis zu den höchsten Gipfeln, z. B. Dolina Kondratowa, 1300 — 1600 m (C. F. Seidel — Herb. Breslau). Tal von Koscielisko (v. Uechtritz), Pyszna (A. Engler, Ascherson 1864), Uplar, Kamenista, Czerwony Vrch., Visoki Vrch., 1500 — 2100m (Behmann et Woloszczak, Fl. polon. exs. n. 342), Giewont, Zawrat, an den polnischen 5 Seen, Alp Stara bei Podspady (Sagorski), unter dem polnischen Kamm, 1800 m (Wilms), Meeraugspitze, 1900 — 2500 m (Wilms), Felkertal, 1700 m (A. Engler 1880), Lomnilzer Spitze, a. d. Quell« Mözes forras, 2260 m (v. Degen), am Krivan bis zur Spitze (A. Engler 1864), an der Seewand im Kleinen Kohlbachtal (Sagorski, v. Degen); Stirnberg, Drechselhäuschen (Wagner), Durlsberg (Ascherson, A. Engler 1880, v. Degen), Kopapaß, Leiten (Sagorski u. Schneider) etc. (Zumeist im Herb. Berlin und Breslau — f. laxa und intermedia, über 2200m auch f. compacta). — 3. Südliche Zentralkarpath Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 427 * subf. flavescens Engl, et Irmsch. — S. eitrina Hegetschw. FJ. d. Schweiz (1840) 398 (v. special, original, in herb. Univ. Zürich sign. M. Rosa). — Petala haud purpurea, flavescentia vel eitrina. 7 glabrescens. — Fig. 97 vi. ff glandulosa. — Fig. 97 J57. ** subf. purpureiflora Engl, et (rmsch. — Petala purpurea vel atropurpurea. Nur vereinzelt in den östlichen und südlichen Alpen. Nota. Haec forma transit in varietatis cyclopetala (Beck) subvarietates planifolia (Lap.) K. et I. atque conftisa (Luiz.) E. et I. Verbreitung der Subvar. integrifolia. E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — g. Sudeten: In der kleinen Schneegrube des Riesengebirges selten (Jos. Kablik — Herb. Berlin — I. pjftp maea). G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Canigou (Montagne — Horb. Delessert, Rugel — Herb. Berlin), im höchsten Teil des Val d'Eyne, 2000 — 2200 m (Endress, A. Engler 1892, Luizet — f. lineata u. pygmaea glabrescens), Val de Llo, 2500 m (Soulie — Herb. v. Degen). Val de Camp cardos, im Circus unterhalb des Porteille de Maranyes, 2420 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin — Übergänge zwischen f. pygmaea und var. cyclopetala subvar. planifolia et confusa), Pic de Campcardos, spanischer Abhang von Maranyes, 2780 m und Gipfel des Pic Signal de Campcardos (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin — Über- gangsform wie vorige). — b. Zentral-Pyrenäen: Sehr häufig von 1980 — 2900 m, z. B. Abhänge am Bach Laonne, am Saumweg zum Peguere (Neyraut — f. lineata), Port de la Picade, 2435 m (Webb, Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Pic de Terres, 2150 m (Marcailhou d'Aymeric), Porteille de Baxouillade 2270 m, Pic Nord d'Ortafa 2680 m, Crete de Rioufred 2900 m, Vallee d'Oo 2650 m etc. (Mar- cailhou d'Aymeric — Herb. Jul. Weiß, jetzt Herb. Berlin), Cirque de Gavarnie, 1600 m (Bordere in Ch. Magnier Fl. sei. exs. n. 1694). Oberhalb Gabas am Fuß des Pic du Midi und Romiga (Alioth — Herb. Delessert). Setcasas, Montagne de Merens (E. Bourgeau, PI. des Pyren. espagnoles n. 687), Seo d'Urgel, Mt. Cady (Bourgeau, PI. Pyr. espagn. n. 688). Sierra de Guara (Luizet — Herb. Berlin). H. Provinz der Alpenländer. a. Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und Eisenerzer A.: Nicht selten, z. B. am Schneeberg über 2000 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), am Pyrgas (Läng — Herb. Berlin), Raxalpe (Grunow — Herb. Berlin — f. lineata). Hochschwab, 2278 m (F. Hoff- mann — Herb. Berlin); Hoch-Pyrgas, 2214 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin, Strobl — Herb. Breslau). — 3. Nordtiroler und Mittelbaierische A.: Salzberg bei Hall (Gremblich — Herb. Berlin). Plettach an der Zugspitze, 2200 m (v. Handel-Maz- zetti — Herb. Univ. Wien), Knorrhütte (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 4. Kalk- alpen vom Algäu und Vorarlberg bis zur Ostschweiz: Fürschnerkopf, Lenkers- kopf und Wengenkopf im Algäu (Sendtner, Caflisch — Herb. Berlin); Brandner Ferner in Vorarlberg (Kotschy — Herb. Berlin); am Säntis, 2300 m (Hieronymus , folia (Lap.) (Ostpyrenäen, Val d'Eyne, als S. confusa Luiz. ß. planifolia Läp.). Habitus et analysis. a Folium infrabasilare, b, c folia basilaria, d folia suprabasilaria, e fol. caulinum. — C Var. r\. lyclopetala (Beck) Engl, et Irmsch. subvar. confusa (Luiz.) Engl, et Irrasch. (Ostpyrenäen, Val d'Eyne, leg. Endress). Habitus et analysis. a, b Folia infrabasilaria , c folia basilaria, d folia suprabasilaria (turionis), e fol. caulinum. — D—O Var. «. versicolor Engl, et Irmsch. subvar. 2. integrifolia Koch. — Di. lineata (Sternb.) Engl. (Ostpyrenäen, Vallee de Llo), a—e ut in Fig. C. — Ei. pygmaea (Haw.) Engl. \\ glandulosa (Zentralpyrenäen, 2271 m). Habitus et UM a. b Folia infrabasilaria, c, d folia basilaria, e fol. caulinum. — Fi. lineata (Sternb.) Engl, et Irmsch. (Südtirol, Latemar), a, b folia infrabasilaria, c folia basilaria, (/ folia suprabasilaria (turionis), e fol. caulinum. — G i. pygmaea (Haw.) Engl. ++ glandulosa (Südtirol, Latemar), a, b folia infra- basilaria, c, d folia basilaria, e folia suprabasilaria (turionis). — Ubique f (los, g sepalum et pe- tulum, h flos maturescens petalis desumptis. — Icon. origin. — J. Pohl dehn., A. Engler direxit. 428 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceac-Saxifraga. Schollenbaum — Herb. Berlin, Fauconnet — Herb. Delessert); um den Vierwaldt- städter See, am Pilatus (F. Hoffmann u. a.), Stockhorn, Engelberg (Herb. Berlin). — Zumeist f. pygmaea. — 5. Nordberner Kalkalpen: Lauberhorn b. Lauterbrunnen, 2300 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien), Faulhorn, 2618 — 2683 m (M. Winkler - Herb. Breslau, F. Hoffmann — Herb. Berlin, Martins u. Bravais — Herb. Delessrri : Gsür 27H m und Albristhorn 2764 m bei Adelboden (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — Alles f. pygmaea. — 6. Waadtländer und Nordsavoier Alpen: Mt. Arvel (Dupin — Herb. Delessert), Paneyrossaz-Gletscher (Kiener in Beliq. Mailleanae n. 23 l), Glacier de Plan Neve, 2500 m (Papan. — Herb. Breslau), Mt. ChauflY' 2 100 m, Dent de Naye (Reynier — Herb. Delessert); Pointe de Sambet 2234 m, Signal de Folly 2709 m, Dent du Midi 2400 m (Briquet — Herb. Delessert). — Bubf. purpiireiflora auf den Hautforts bis 2466 m (Briquet — Herb. Delessert). c. Jura- und Dröme-Alpen: Mt. Brezon (Fauconnet — Herb. Delessert). d. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen: auf dem Eisenhut, 2200 m (Herb. Breslau). Sonst selten. — 3. Niedere Tauern: Hoch-Reichart in den Sekkauer Alpen, 2417 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Schober im Lessachwinkel im Lungau, äußerst selten (Vierhapper — Herb. Univ. Wien); Hochkönig, 2938 m, im Pongau (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — f. pygmaea. — 4. Hohe Tauern. — Leiten am Glockner (Spruner — Herb. Berlin — f. lineata)\ Gamsgrub im Glocknergebiet (Herb* Berlin), Berger Thörl (Kraskovits — Herb. Univ. Wien), Matreyer Thörl (A. Engler 1869 — Herb. Berlin). Heiligenblut (Kotschy — Herb. Berlin). Am Venediger (Kotschy — Herb. Berlin). Berliner Hütte in den Zillertaler A. (F. Hoffmann — Herb. Berlin — f. pygmaea). Krimmler Tauern (Kotschy — Herb. Berlin). Wolfen- dorn am Brenner, 2775 m (F. Ho ff mann — Herb. Berlin), Pfitscher Joch (F. Hoff- mann — Herb. Berlin). Am Innberge in Lappach, 2300 m (Treffer — Herb. Berlin — f. pygmaea), Aesten in Lappach, 2660 m (Treffer — Herb. Univ. Wien), Tristen- stein in Weißenbach, 2400—2700 m (Treffer — f. Uneata und pygmaea). — 5. Mitteltiroler und nordostrhätische Zentralalpen. — 4. Nord- und ost- rhätische Zentralalpen: Frudiger Kopf zwischen Pfunds und Paznaun, vom nörd- lichen Sattel gegen die Fliesser Alpe auf Liaskalk, 2700 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). Signal der Alp Laret, auf dem Minschun, im Lischannatälch- n. Spitze des Piz Pisoc (Arquint), Fimberpaß (Brügger), Faulberg oberhalb Chur (v. Degen), Calanda bei Chur (Alioth — Herb. Delessert). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — \. Süd- und westrhätische A.: Albula-Paß (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Parpan, 1800 m (A. Peter — Herb. Berlin), Piz Languard (Steinberg — Herb. Berlin — f. Uneata). — 2. Südliche Glarner und Lepontinische Alpen: Furka (Wieland — Herb. Berlin), St. Gotthard (Wieland — Herb. Berlin). — Südberner Alpen: Engstlenalp (Brügger — Herb. Berlin). — 7. Penninische Alpen. — \. Walliser Alpen: Simplon (F. Hoffmann — Herb. Berlin), oberhalb Zermatt (F. Hoffmann — Herb. Berlin, A. Engler). Mt. Velan; Val de Bionaz, zwischen Prarayer und Col d'Oren, 1800 — 2500 m, Becca de Viou, Col Fenetr< Ferret, 2700 — 2900 m, Pic de Dronaz am Gr. St. Bernhard (Vaccari — f. pygmaea); Gr. St. Bernhard (Gerhard — Herb. Univ. Wien), la Chenalettaz, 2800 m (Vaccari — f. Uneata); Gressoney la Trinite auf der Alpe Recca gegen den Col d'Ollen, 2000 in (Vaccari — f. pygmaea). — — subf. atropurpurascens auf dem Mt. Grammont an See (Schmidely — Herb. Delessert). — — subf. purpurcijhra: zwischen Corno del Camoscio und Col d'Ollen, 8870 — 3000 m (Vaccari), Col de Saint Theodule, 33Ö0 m und Cabane Vincent am Mte. Rosa, 3150 m (nach Heer). 2. Südliche voier A. mit Mont Blanc: Col du Bonhomme (Cosson); Kl. St. Bernhard: Laace- branlette 2900 m, Mt. Valaisan, Col du Geant bei Courmayeur, 3100 m (Vaccari — f. pygmaea, subf. purpiireiflora), Mt. Colmet sur la Thuile, 2860 — 3021 m (Vacca c. Südwestalpen. — a. Grajische Alpen: Val de Champorcher bis 3100 m, Val de Champdepraz, Val de Ponton, Val de Fenis 2820 — 3150 m, Val de Saint Saxil'raga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 429 Marcel 2918 m, Vallon d'Arbole 3300 m, Becca de Nona, Val de Cogne 2200— 3300 m, Valsavaianche 2300 — 3 090 m (Vaccari — f. pygmaea). f. Südalpen. — 3. Judicarische Alpen: Val Ledro (Kotschy — Herb. Berlin). — 6. Trientinisch-veroneser A. : Monte Gazza bei Trient (v. Pichler — Herb. Berlin). — 7. Südtiroler Dolomiten. Sehr häufig oberhalb 2000 m meist f. pygmaea. — 1. Nördliche Dolomiten: Schiern, 2600 m (Kotschy, Val de Lievre, A. Engler 1868), Tierseralpltal (A. Engler 1 868), Seiseralpe (v. Hausmann — Herb. Breslau), Langkofeljoch (F. Hoff mann — Herb. Berlin), Vajolelttal im Hosen- garten, unter dem Tschagerjoch, 22t)0 — 2400 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Sellajoch, 2220 m (v. Handel-Mazzetti), Colbricon, 2604 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Latemar am Karersee, 2600 m (v. Degen). — 2. Mittlere und Ampezzaner Dolomiten: Fanesalpe bei Ampezzo, 2100 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Nordosthang des Sasso di Dam bei Alba, 2300 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Pian de Sass, 2100 m (Kugler — Herb. Breslau), Mt. Cavallo im Gebiet von Belluno, Alpago, 1600 m (Huter — Herb. Berlin). Auf der Nordseite der Scharte östlich der Stelle delle Sute zwischen Fleimstal und Valsugana, 2500 m auf Quarzporphyr (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Alpe Feudo in Fleims (K. v. Pichler — Herb. Univ. Wien), Pordoijoch (Witasek, A. Engler 1907), am Padon zwischen Fassa und Buchenstein, am Bindelweg, 2380 m auf Augit- porphyr (v. Handel-Mazzetti). subf. atropurpurascens: am Padon zwischen Fassa und Buchenstein im Val de Masola ganz oben in feinem Gruss, 2 400 m auf Augitporphyr (v. Handel-Mazzetti), Nordabhang des Sasso di Dam bei Alba, 2300 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), am Schiern (Lorinser). — — subf. pu rpureiflora: Schiern (Kugler — Herb. Berlin, Wagner — Herb. Breslau, v. Sonklar), Seiseralpe (Funk), Vajolettal, 2200 m (F. Hoff mann — Herb. Berlin), Alpe Coronelle im Fassa (Facchini in Reichb. Fl. germ. exs. n. 2073). — — 8. Karnisch-venetianische Alpen. Carnia: M. Germula 2000 — 2100 m, Dimon 1800 — 2000 m, Paularo 1700 — 2050 m, Volaja-Paß 1900 m, Giramondo 2000 m, M. Cretabianca 2000—2100 m, Giogo Veranis 1800 — 2000 m. — (Nach Gortani f. pygmaea, aber wahrscheinlich teilweise f. compaeta). M. Cavallo (Venzo, Tellini). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — 2. Julische Alpen: Valle di Raccolana (Penzig nach Gortani — f. pygmaea). K. Provinz der Karpathen: Sehr selten. — a. Westkarpathen: Eistaler Spitze bis 2600 m (Krzisch — Herb. Breslau). B. Varietates Longipetalae. Var. ß. longipetala Beck, Fl. Nied. Ost. (1892) 678. — Laxe caespitosa, fissi- folia. Pelala oblonga vel oblongo-linearia quam sepala 2 — 2V2~P'° longiora, 4 — 6 mm longa, 1,5 mm lata. — Fig. 98-4. Provinz der Alpenländer. — Nördliche Kalkalpen. — Österreichische Alpen: Schneeberg, am unteren Saugraben (G. Beck von Managetta — Herb. Ber- lin), Raxalpe (G. Beck von Managetta — Herb. Berlin). Warscheneck in Ober- österreich (Gangib auer — Herb. Beck). — Nordsavoier Kalkalpen: Massif de Plate, Rochers des Fiz 2500 m, Col de Colloney (Briquet — Herb. Delessert). C. Varietates Latipetalae. Var. y. fastigiata (Luiz.) Engl, et Irmsch. — S. fastigiata Luiz. in Bull. Soc. bot. France LVIH. (1911) 235, t. 7; Marret, Capitaine et Farrer, Icon. Fl. alp. plant. PI. 318, 318a. — S. moscliata Jacq. ß. pubescens Lap. Hist. abr. (1813) 235 (sec. Luizet 1. c. 228). — Dense caespitosa, tota pilis glandulosis obsita. Folia surculorum Ion- gissima, I — 1,5 cm longa, linearia, integra; folia rosularum euneato-spathulata, 3 — 5-fida, lobis liuearibus obtusis. Petala ovalia vel elliptica, lutea, nervis viridibus, mox sub- lüscis, demum rubiginosis instrueta. — Fig. 98i?. 430 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. % El Fig. 98. Typus polymorphus S. moschaia Wulf, cmend. Engl, subsp. 1 . eumoschata Engl, et Irmseh. — A Var. ß, longipdala Beck (Niederösterreich, Schneeberg), a, b folia infrabasilaria, e fol. ba- silare, d folia suprabasilaria (turionis), e fol. caulinum. — B Var. ;-. fastigiata (Luiz.) Em Irmseh. (Ostpyren., Val d'Eyne, leg. Luizet), a,b fol. infrabasilaria, c folium basilare, d Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § X geranioides Engl, et Irmsch. — X S. Bubaniana Engl et Irmsch. — S. pubescens ct. DG. excl. var. in Lam. et DC. Fl. fr. IV. (1805) 375 n. 3585 teste Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LIX. (1912) 151. — Character hybridae antecedentis, attamen foliorum infrabasilarium et basilarium laciniae minutae, lineares, subintegrae. Ost-Pyrenäen: Canigou (Herb. De Candolle, Herb. Mus. Paris). S. intricata Var. nervosa X geranioides Engl, et Irmscb. — 8. gerat 5*: S. nervosa Lap., Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 371. — X S. Ti Neyraut et Verguin (in litt.), Luizet 1. c. 374. — Dense ^el densiuscule caespitosa, ob- scure virens, viscosa et suaveolens, pilis glanduliferis brevibus vel brevissimis fere tota obtecta, caudiculis lignosis, foliis vetustis atrofuscis vestitis, caulibus floriferis erectis 6 — 9 cm altis, 1 — 2-foliatis, rarius nudis, corymboso-paniculatis, 5 — 20-floris. Folia caudiculorum vulgo crassiuscula, zh sulcata, rarius elevato-nervosa, breviter glanduloso- pilosa, palmato-tripartita, laciniis apice leviter angustatis acutiusculis vel obtusiusculis; folia infrabasilaria patula vel reflexa, brevius et latius complanato-petiolata, petiolo basi et apice dilatato, laminae partitione media integra vel dentata, partitionibus lateralibus 2 — 3 — 4-fidis vel dentatis; folia basilaria patula, petiolo lineari, basi dilatato-nervoso sulcato, laminae partitione media integra vel dentata, lateralibus saepius longioribus 2 — 3 — 4-fidis vel dentatis; folia suprabasilaria erecta longe et anguste petiolata, par- titionibus lateralibus vulgo bifidis; folia caulina longe petiolata, profunde palmato-tri- partita, partitionibus 2 — 3-fidis. Inflorescentiae corymboso-paniculatae 5 — 20-florae pedunculi elongati 1 — 5-flori, pedicellis quam flores brevioribus, haud raro brevissimis, bractea inferior 3 — 5-fida, laciniis linearibus acutiusculis vel obtusiusculis, prophylla integra, sublinearia; sepala ovato-oblonga obtusiuscula vel acutiuscula, circ. 3 — 4 mm longa atque 1 mm lata; petala obovata, basi dr unguiculatim angustata, circ. 6 — 9 mm longa, 3 — 5-nervia, alba, nervis luteo-virescentibus; stamina sepala per antbesin aequantia antberis luteis, apice rotundatis vel apiculatis; stili stamina subaequantes. Formae sequentes distinguuntur: f. 1. dissecta Neyr. et Verg. in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 375. — Folia suprabasilaria profunde tripartita, partitionibus elongatis ± apicem versus angustatis, media integra vel dentata, lateralibus 2 — 3 — 3-fidis. Ostpyrenäen: Pic de Crabere (Neyraut et Verguin, Soulie), Kämme an der Grenze der Dep. Haute-Garonne und Ariege (Soulie). f. 2. brachyloba Soulie et Neyraut in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 375. — Folia suprabasilaria palmato-tripartita partitionibus latioribus et brevioribus apice abrupte angustatis, media saepius integra, lateralibus tantum bifidis. Ostpyrenäen: Catalonien; spanischer Abhang des Pic de Crabere, Massif de Ruda (Soulie). Ariege: Pic de l'Homme (Neyraut). f. 3. stenophylla Luiz. et Soulie in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 374. — Folia suprabasilaria longe et angustissime petiolata, profunde tripartita, partitionibus elongatis angustis vel laüusculis apice angustatis, partitione media integra vel dentata, lateralibus J— 3 — 4-fidis. Ostpyrenäen: Catalonien; Pic Canejan (J. Soulie); an der Grenze zwischen Dtp. Ariege und Catalonien (Soulie); französischer Abhang des Pic de Crabere (Soulie). S. exarata X pedemontana Burnat, Fl. Alp. mar. HF. (1899) 151, V. Suppl. (1913) 81. — X S. Vetteri Burnat, 1. c. — Caespitosa, caulibus floriferis 3 — 1 altis, glanduloso-pilosis, oligophyllis vel nudis, 3 — 20-floris, subcorymbosis vel pani- culatis, pedunculis 1 — 5-floris. Folia omnia glanduloso-pilosa, infrabasilaria renVxa cuneata sessilia vel subsessilia vel laliuscule petiolata, rb sulcata, 6-fida, laciniis brtvi oribus et latioribus plerumque integris linearibus obtusis, basilaria patula vel refl« \a, haud raro sulcata, palmato-5-fida, laciniis linearibus angustis elongatis obtusis, in' vel bifidis, vel laciniis brevioribus latioribus rt dentatis, nervis numerosis prominulis valde conspicuis; folia suprabasilaria erecta, subsessilia vel petiolata, palmato- 3 — 5-fida, laciniis linearibus saepius integris, brevibus vel elongatis, obtusis; folium caulinum 0 — 1 cuneatum subessile vel petiolatum, palmato- 5-fidum, laciniis linearibus integris, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloidcs. — § 12. Exaralo-moschatae. 439 media integra vel lobulata. Inflorescentiae bractca inferior folio caulino saepe consi- milis, sepala receptaculum aequantia vel eo longiora, sublinearia, obtusa; petala alba obovata vel obovato-oblonga, haud unguiculala vel in unguem angustata, I */j — 2y2-plo longiora quam latiora, quam sepala duplo longiora et 2 ' .2-plü latiora; staminum fila- menta sepala superantia, anlberae apice subrotundatae vel apiculatae. Nota. Media inter parentos, a S. pedemontana praecipue dilTort: petalis brevioribus minus vel vix unguiculatis et sepalis brevioribus; a 6'. exarata difTert: petalis multo latioribus, haud raro in unguem angustatis atque sepalis valdc longioribus. Seealpen: Alpen von Tenda: Rocca del Abisso, am Nordabhang, 2300 — 2500 m (Burnat); Punta di Peinafica, am Südabhang, 2ö00 in (forma propius ad S. pedemon- tanam vergens sepalis latis brevioribus); Col de Druos (Burnat), am oberen Ende des Valasco de Valdieri, 2 630 m (Burnat); Col de Mercara oberhalb Mollieres, 2400 m (Burnat). S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia X geranioides Engl, et Irmsch. — S. geranioides L. ^1 S. moschata Wulf., Luiz. et Soulie in Bull. Soc. bot. Fr. LVIH. (1 91 1) 405 et 407 a. pl. XI. Fig. sign. Porteille d'Orlu. — X S. Costei Luiz. et Soulie 1. c. — S. varians Sieb. Subsp. S. exarata var. pyrenaica Marcailhou d'Aymeric Catal. rais. des pl. du Bassin de la Haute Ariege I. (1898) 47). — Caespitosa caudiculis sub- lignosis vel subherbaceis, foliis vetustis fuscis obtectis, caulibus floriferis ± pilosius- culis atque glanduloso-pilosis 3 — 8-floris subcorymbosis. Folia basilaria ± pilosa et glandulifera, petiolo longo ± ciliato, uninervio, apice trinervio, lamina profunde trifida, laciniis sublanceolatis elongatis aculiusculis vel sublinearibus obtusiusculis integris vel bifidis ; folia caulina integra sublinearia vel 2 — 3-fida, laciniis lateralibus anguste line- aribus, brevibus; bracteae atque prophylla lineari-lanceolata, obtusiuscula vel subacuta. Inflorescentiae subcorymbosae pedicelli quam flores longiores vel breviores; sepala lineari- lanceolata, acutiuscula, receptaculo longiora; petala obovato-oblonga vel oblonga, basi sfc rotundata vel unguiculata vel subunguiculata, alba vel subalbida, quam sepala duplo longiora atque latiora; trinervia nervis viridibus vel luteo-viridibus vel fusco-luteis ; stili et stamina sepala aequantia. Ost-Pyrenäen: Llaurenti, Porteille du Llaurenti, 2450 m (Marcailhou d'Ay- meric — Herb. Berlin), Lac de Lanoux, 2154 m (Marcailhou d'Aymeric), Plateau von Campras am Llaurenti (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Puig de Prigue, Porteille d'Orlu, 2250 m (Soulie nach Luizet, Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Roc Blanc beim Porteille d'Orlu (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). Zentral-Pyrenäen: Ariege, Ustou, Port de Martalat, 2700 m (Soulie — Herb. Berlin), Aufstieg zur Jasse de Pedroux am Abhang des Pic Sud, 2350 m (Marcailhou d'Ay- meric — Herb. Berlin). f. purpurascens Luiz. et Soulie in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 112. — Sepala atroviridia vel violaceo-virescentia. Petala obovato-oblonga, purpurascentia, trinervia, nervis fusco-violalaceis. Ost-Pyrenäen: Tabascan, am Pic Buixet, 2700 m (Soulie). S. moschata Var. versicolor Subvar. cyclopetala X geranioides Engl, et Irmsch. — X S. mosehatoides Engl, et Irmsch. — S. Costei Luizet et Soulie in Bull. Soc. bot. Fr. LVIH. (49H) 405 et 407 (i. et y. — Caespitosa caudiculis sublignosis vel sub- herbaceis, foliis vetustis fuscis obtectis, caulibus floriferis ± pilosjusculis atque glan- duloso-pilosis, 3 — 8-floris. Folia basilaria ±z pilosa et glandulifera, petiolo brevi lato, lamina trifida, laciniis brevioribus obtusiusculis; folia caulina integra sublinearia vel 2 — 3-flda. Inflorescentiae pedicelli quam flores longiores: sepala lineari-lanceolata, re- ceptaculo longiores; petala oblonga, alba, nervis lutcis. f. ct. variegatopetala Engl, et Irmsch. — S. geranioides L. ^1 confusa Luizet et Soulie 1. c. 407, pl. XI. Fig. sign. Bocacero et Canigou. — Folia luteo-viridia, latius et brevius pctiolata, lobis brevioribus obtusiusculis. Petala alba, nervis luteis, oblonga, raro basi angustata vel subunguiculata. 440 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Ost-Pyrenäen: Canigou, Bocacero, Vallee de Llo, Cambredaze. (Nach Luizet). Nota. Opinione autorum ad lianc liybridam S. confusa Luizet = S. moschafa Wall. Var. versicolor E. et I. Subvar. cyclopetala contribuit, quae planta juxta bybridam occurrit. f. ß. albopetala Engl, et Irmsch. — S. geranioides L. 5*: confusa Luizet ;\ tenuifolia Rouy et Camus; Luizet et Soulie, 1. c. 407 y. — Folia basilaria late petio- lata, laciniis latis brevibus obtusis; folia rosularum sterilium infra nascentium partim cuneato-trifida subsessilia, partim integra, obovata vei obovato-oblonga, obtusissiina. Petala alba late obovata rix unguiculata. Ost-Pyrenäen: Vallee de Llo (Soulie). Nota. Opinione autorum ad banc bybridam S. confusa Luiz. ;-. tenuifolia Rouy et Camus = S. moschata Wulf. Var. versicolor E. et I. Subvar. cyclopetala contribuit. S. moschata Var. fastigiata X geranioides Engl, et Irmsch. — S. ger>iN> L. X fastigiata Luizet, Luiz. et Soulie in Bull. Soc. bot. Fr. LVIIL (19H) 407, pl. XI. — X S. Manginii Luiz. et Soulie, 1. c. — Caespitosa, tota pubescenti-glandulosa, cau- diculis sublignosis, elongatis, foliis velustis, obtectis, caulibus lloriferis parce glandu- loso-pilosis. unifoliatis, 6 — 10-floris, laxe corymbosis. Foliorum peliolus ± elongatus, basi dilatalus, uninervius, lamina profunde trifida, laciniis linearibus vel sublanceolatis, obtusiusculis, integris, lateralibus integris vel bifidis; folia basilaria atque infrabasilaria pilosiuscula, praesertim in margine petiolorum ciliata. Caulium floriferorum bracteae inferiores saepe trifidae subpetiolatae, reliquae et prophylla sublinearia, integra, ob- tusiuscula; sepala lineari-sublanceolata obtusa, receptaculo longiora, trinervia, nervis apice confluentibus; petala quam sepala duplo longiora et latiora, suboblongo-obovata, valde basi angustata, subunguiculata, luteo-albida, trinervia, nervis viridibus; stamina et stili subaequalia, sepala haud superantia. Ost-Pyrenäen: Llaurenti, zwischen dem Pic de Campras und dem Roc Blanc in Gesellschaft der Eltern (Abbe Soulie). Nota. A S. Costei Luizet et Soulie differt statura robustioro et foliis profundius viridibus atque petalis luteo-albidis. e. Hybridae inter species gregum Exarato-moschatac et Ocmmiferae. — § <2X§*0. S. moschata Var. Lamottei X hypnoides Engl, et Irmsch. — S. hypnoides L. ^± 8. Lamottii Luiz., Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 408 — 110. — X 8. Da- setangsii Luiz. et Soul. — Laxe vel laxiuscule caespitosa, caudiculis herbaceis, foliis vetustis fuscis persistentibus densiuscule obtectis, caulibus lloriferis erectis 6 — 12 cm altis, 2 — 4-foliatis, 3 — 9-floris. Folia apice breviter glanduloso-pilosa, basi pilis dz glanduliferis atque pilis longis intermixtis ciliata, infrabasilaria reflexa subsessilia, pal- mato- 3 — ö-lida vel cuneato- 3 — 5-fida, laciniis apicem versus zh angustatis, acutis vel acutiu6culis vel obtusiusculis, basilaria reflexa vel patula, 2 — 3 superiora rosula axillari vel gemma orbata, omnia petiolata, lamina palmato-trifida, laciniis zz diver- gentibus, sublinearibus acutis vel acutiusculis vel subobtusis; folia suprabasilaria iu rosula sessili vel stipitata dr dense conferta elongata, stricta haud sulcata, alia integra sublanceolata acuta vel acutiuscula vel obtusiuscula, alia anguste cuneata scssilia vel petiolata, lamina 2 — 3-fida, laciniis linearibus acutis vel acutiusculis vel obtusiusculis; folia caulina inferiora petiolata saepius trifida, superiora indivisa sublanceolata, acutius- cula vel bifida. Inflorescentiae cymosae vel paniculato-cymosae 3 — 9-florae pedunculi zh elongati i — 2-flori, cum pedicellis et receptaculis dr glanduloso-pilosi; bracteae et prophylla integra; sepala ovata vel ovato-oblonga, acuta vel acutiuscula vel obtusius- cula; petala obovato-elliptica quam sepala triplo longiora et latiora, ein-, ."i nun longa, 3 mm lata, alba, trinervia, nervis pallide luteolis; stamina sepala aequantia vel supe- rantia; stili stamina haud aequantes. Capsula obconico-globosa, vix exserla, stilis =b divaricatis coronata. Zentralfranzösisches Bergland; Auvergne. Mont Dore (des Etangs 1840 als £. moschata? — Herb. Cosson), Cantal, Falghoux, am Roc des Ombres 4 600 m, Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — §4 2. Exarato-moscbatae. 441 Puy de Dome, bei dem Wasserfall der Dore, unter den Eltern in verschiedenen Formen (Abbe Soulie). f. Hybridae inter species gregum Exarato-moachatae et Caespitosae in- clusis hybridis triplicibus S. granulata admixta ortis. — § 42 X § 4 4. S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia f. laxa subf. mutata atropur- purea major X caespitosa Subsp. decipiens Var. quinquefida Engl, et Irmsch. — X S. elegantissima Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa foliorum petiolis parce pilosis exceptis glabra, turionibus 3 — 4 cm longis erectis, caulibus floriferis pluri-(3 — 5)-foliatis 4 — 2 dm longis, 2 — 5-floris. Folia infrabasilaria et basilaria longe (0,5 — 4 cm) petiolata, infra- basilarium lamina tripartita vel 5-fida, basilarium lamina tripartita, partitione media usque 5 mm longa, lateralibus paullum brevioribus bifldis; folia suprabasilaria (turionum) nonnulla anguste spathulato-lanceolata, reliqua tripartita vel trifida; folia caulina infima 4 — 2 trifida, caulina linearia subacuta. Inflorescentiae 2 — 7 cm longae bracteae et prophylla linearia acuta, pedunculi tenues suberecli 4 — 2-flori, cum receptaculis minu- tissime glandulosi; sepala elongato-triangularia acuta, in anthesi quam receptaculum late turbinatum duplo longiora, in fructu receptaculum hemisphaericum aequantia; petala obovato-oblonga, 6 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, trinervia, purpurea; stamina sepala aequantia. Nota. Haec planta hybrida a x S, Clibranii Hort, differt fere omnibus partibus glabris, foliorum partitionibus et laciniis angustioribus acutis, inflorescentiae pedunculis suberectis. Veri- similiter est eadcm ac S. hypnoidcs purpurea Hort., quam non vidi. Diese Pflanze erhielt ich 4 87 4 von Herrn Reuter aus dem Botanischen Garten in Genf, wo sie als S. porphyrantha Hort. Götting. kultiviert wurde. S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia f. laxa subf. mutata atropur- purea major X hybrida elegantissima X < caespitosa Subsp. decipiens Var. palmata (Smith) Engl, et Irmsch. — X& Clibranii Hort, in Gard. Chron. XLV. (1909) 300, 304, fig. 4 30; Gardeners Magazin 4 909 p. 374. — Habitus Saxifragae caespitosae subspeciei decipiens, turionibus vel surculis 3 — 5 cm longis, caulibus floriferis 4 — 2 dm longis paucifoliatis viridibus vel saepe purpurascentibus, inferne parce et longe villosis, superne pilis brevibus glanduliferis dr obsitis, paniculatis 3 — 7-floris. Foliorum basilarium pe- tiolus quam lamina circ. duplo longior, lamina sparse tenuiter pilosa, trifida vel tri- partita, lacinia vel partitione media oblongo-lanceolata obtusiuscula vel subacuta, late- ralibus bilobis vel bifldis, lobulis oblongis vel oblongo-lanceolatis subacutis; folia infima caulina basilaribus subconformia at brevius petiolata, superiora caulina et bracteae ob- longae subacutae. Turionum folia suprabasilaria petiolo angusto saepe purpurascente quam lamina 2 — 3-plo longiore instructa, lamina tripartita, partitione media oblongo- lanceolata, lateralibus integris vel bifidis subacutis. Inflorescentiae 2 — 6 cm longae cyrnoßo-paniculatae db purpurascentis , cum receptaculis dense glanduloso-pilosae, 3 — 7-florae bracteae et prophylla lineari-lanceolata obtusiuscula; sepala quam recepta- culum hemisphaericum breviora subovata subobtusa vel acutiuscula, 3 mm longa, basi 2 mm lata; petala obovata, 8 — 10 mm longa, 6 — 8 mm lata, ± purpurea vel rosacea; stamina sepala aequantia; ovarium disco lato aureo instructum. Nota. S. Clibranii Hort, a hortulanis varie nominata certe hybridas inter Saxifragae moschatae subformam atropurpurea major atque caespitosae subspeciei decipiens varietates pal- mata et quinquefida amplectitur, namque inter plantas hybridas aliae petiolis longius pilosis et laminae laciniis angustioribus, aliae petiolis minus pilosis et laminae laciniis angustioribus occurrunt. De origine harum plantarum hybridarum observationes sequentes nonnulla indicunt : 4) Cl. Georg Arends (Ronsdorf im Rheinland), qui multas Saxifragas hybridas gregis Caespitosae distribuit, mihi (4 8. V. 194 6) scripsit: >Unter dem Namen S. lihei erhielt ich s. Z. (4 897) von Th. Ware in Toüenham-London eine hübsche rosablühende Form, die ich zu Kreuzungszwecken benutzte. Ich suchte die Farbe leuchtender zu bekommen durch Bestäubung mit S. hypnoides purpurea Hort. Unter einigen hundert Sämlingen wählte ich eine besonders schöne Form aus, die ich als Verbesserung der englischen lihei dann lihei superba nannte.« S. Rhei Hort, floribus roseis jam hybrida est inter S. moschata Wulf. var. versicolor Engl, et 442 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Irmsch. subvar. fissifolia Engl, et Irmsch. f. laxa subf. mutata atropurpurea major EagL et Irmsch. atquc S. caespitosa L. subsp. deeipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. ; S. hypnoides purpurca Hort, est planta hybrida intcr subf. mutatara atropurpurea major atque S. caespitosa L. subsp. deeipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. var. i/ici»qii'fi'la (Haw.) Engl, seu x S. eleyantissima EngL et Irmsch. Hac hybrida »S. Rhei superba* (nomen valde ineptum Saxifragarum eultores et ama- tores imprimis utebantur in arte hybridandi cum S. caespitosa L. subsp. deeipiens var. pal- maia (Smith) Engl, et Irmsch., fortasse etiam var. Slernbcrgii (Willd.) Engl. (Confer nota: atque cum S. deeipiens X granulata Engl. (Confer notam 3). 2) Mrs. Lloyd Edwards in The Garden LXXVII. («943) 485: »One spring a self-sown seedling Mossy Saxifrage appeared in my little rock garden. It was probably a cross between S. Rhei superba and a cream coloured hairy variety called, I t hink, S. hirta, as it had some characteristics of each; but it was a great improvement on both in every way. This I named , Apple Blossom', and it gave me the idea of trying to pro- duce some large flowered, bright coloured varieties by bybridising. I used the new seedling S. , Apple Blossom', S. Rhei superba and S. ,Guildford Seedling1 and soon got some very beautiful larged flowered "Mossies of different shades of colour and rigorous growth. About this time Messrs. Thompson and Morgan of Ipswich advertised among tlieir novelties S. deeipiens hybrida yrandiflora. I bought a packet and crossed some of the re- sulting seedlings with my own, to their mutual improvement. A fine red seedling I named Ruby. This flowered twice in its first season, and was purchased by Messrs. Clibran's re- presentative. He saw it in flower in the autumn and was much Struck by it. As S. Cliln it has gained a considerable reputation. I continued selecting and cross-fertilising my best seedlings and produced Red Admiral, an improvement on Clibranii in size and colour. I wanted a really blood red Saxifrage, free-flowering and of compact growth, and in time got S. sanyuinea superba. It shows in its neat, finely cut foliage, that Guildford Seedling was among its ancestors, and, as far as colouring is concerned, I think no redder Saxifrage can be produced. In the process of obtaining it I got many beautiful rose coloured and shaded 8 frages, notably S. rosea superba, a very fine, free flowering early variety with dark st eins and red buds; and S. Rose Beauty with beautifully shaped flowers with small centres which flowers very late. There was an idea that S. deeipiens hybrida yrandiflora of Messrs. Thompson and Morgan had been partly produced from S. yranulata; but none that I raised showcd any trace of such parentage.« 3) Georg Arends (Fortsetzung des Briefes vom 48. Mai 1916, vgl. oben anter 1 : >Sie [,S. Rhei superba1) spielte dann eine Rolle bei der Weiterzucht meiner Hybriden, wobei ich dann auch auf den Bastard yranulata X deeipiens zurück jjrri ff, um dessen große Blüte und die stark verzweigten Stiele bei nicht zu großer Polsterentwicklun^r hineinzubringen. Die Sorte S. Edwardsii Engl. Formae hybridae Saxifragae Clibranii numerosae imprimis colore petalorum differunt. Exempli causa sequentes enumeramus, aliae verisimiliter existunt vel in cultura producentur. 4. Petala rosea. f. hybr. »Apple Blossom € Lloyd Edwards 1. c. 2. Petala laete sanguinea. f. hybr. »Rose Beauty* Hort., Mrs. Lloyd Edwards in The Garden LX.WH. (4 913) 485c fig. colorata. — Petala obovata 1 cm longa, 8 mm lata, laete sanguinea. 3. Petala sanguineo-purpurea. Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 443 f. hybr. sanguinea superba Mrs. Lloyd Edwards 1. c. cum (ig. colorata. — Sepala triangularia, 5 mm longa, basi t mm lata. Petala obovata 4 cm longa, 8 mm lata, purpureo-sanguinea. S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia f. laxa snbf. mutata atropur- purea major X caespitosa Subsp. decipiens Engl, et Irmscb. — S. bybrida »Teppich- königin* Hort. Arends. — Habitus Saxifragae caespitosae subspeciei decipiens et X Saxifragae Clibranii, at minor, turionibus vel surculis \ — 2 cm longis, caulibus floriferis 5 — 8 — 10 cm longis { — 3-foliatis viridibus vel superne paullum purpurascen- tibus, inferne parce et longe villosjs, superne pilis brevibus glanduliferis minus quam in X S. Clibranii obsitis, pauci(i — 3)-floris. Foliorum basilarium petiolus lamina circ. I '/2"P'° longior, latiusculus, basi dilatalus, lamina subcarnosula, sparse tenuiter glan- duloso-pilosa, tripartita, partitionibus oblongo-lanceolatis acutis, lateralibus rarius bifidis ; folia caulina infima basilaribus conformia, media caulina atque bracteae oblongo-lan- ceolatae acutae. Turionum folia petiolo quam lamina «luplo longiore instructa, inferiora spatbulata, superiora lamina subovata biloba, lobis scmiovatis acutis, medio duplo majore. Inflorescentiae i — 2-florae pedicelli brevissimi, bracteae et prophylla lanceolata acuta; sepala quam receptaculum late turbinatum 2^2 — 3-plo longiora ovato-oblonga, subobtusa vel acutiuscula ex viridi-purpurascentia, 2,5 — 3 mm longa, basi vix 2 mm ata, petala obovata, circ. 5 mm longa, 3 mm lata, purpurascentia. Nota. Haec hybrida ab omnibus formis hybridis Saxifragarum Clibranii et Arendsii dillert statura minore et floribus fere duplo minoribus. S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia f. laxa subf. mutata atropur- purea major X < caespitosa Subsp. decipiens Var. palmata X (decipiens X granulata) Engl. — X S. Arendsii Engl. — Habitus Saxifragae caespitosa subsp. de- cipiens, at minus caespitosa, caule crassiore, saepe leviter flexuoso et inflorescentia ampliore, foliis paullum crassioribus, turionibus vel surculis 2 — 5 cm longis, caulibus floriferis i — 2 dm longis viridibus vel saepe purpurascentibus, inferne parce et longe villosis, superne pilis brevibus glanduliferis it obsitis, paniculatis pluri(5 — 9)-floris. Foliorum basilarium petiolus quam lamina circ. \ 72~P'° longior vel subaequilongus, latiusculus, basi dilatatus et interdum incrassatus, lamina subcarnosula vel carnosula, sparse tenuiter pilosa vel glabra, trifida vel tripartita, lacinia vel partitione media ovato- vel oblongo-lanceolata vel oblanceolata, lateralibus bilobis vel bifidis, interdum trilobis lobulis vel laciniis ovato- vel oblongo-lanceolatis subaculis; folia infima caulina basilaribus subconformia at brevius petiolala, media caulina et bracteae infimae bre- vissime petiolata trifida, laciniis lineari-lanceolatis acutis. Turionum folia suprabasilaria inilio petiolo brevi, demum petiolo angusto saepe purpurascente quam lamina duplo longiore instructa, lamina tripartita, partitione media oblongo-lanceolata, lateralibus integris oblongis vel bifidis laciniis oblongo-lanceolatis acutis, interdum in axillis gem- mulas subbulbillosas gerentia. Inflorescentiae 2 — 6 cm longae, cymoso-paniculatae, purpurascentis cum receplaculis dense glanduloso-pilosae, 5 — 9-florae bracteae et pro- phylla lineari- lanceolata acuta; sepala quam receptaculum hemisphaericum longiora ovato-triangularia subobtusa vel acutiuscula, 3 — 4,5 mm longa, basi 2 mm lata; petala 444 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. obovata 8 — 10 mm longa, 6 — 8 mm lata, ± purpurea vel rosacea; stamina sepala aequantia; ovarium disco lato aureo instructum. Formae hybridae Saxifragae Arendsii valde numerosae imprimis colore petalorum differunt, ceterum foliorum petiolis ± longe pilosis atque laciniis latioribus (in enu- meratione sequente a signatae) vel angustioribus (b signatae). 1 . Petala inferne pallida, superne rosacea. a. f. hybr. magnifica Hort. Arends. b. f. hybr. Blütenteppich Hort. Arends. 2. Petala pallida, hinc inde rosaceo-irrorata. f. hybr. rosea superba Hort. Arends. 3. Petala inferne pallida, superne purpurea. a. f. hybr. Juwel Hort. Arends. b. f. bybr. Purpurmantel Hort. Arends. 4. Petala pallide rosea. f. hybr. Ärkwrightii Hort, in Gard. Chron. XLV. (1909) 300, 314, fig. — Flores maximi, expansi 2,5 cm diametientes. Petala in alabastro pallidissime rosea, demum alba. f. hybr. Lady Dean Hort, in Gard. Chron. XLV. (1909) 314. — Robustissima, petalis pallide roseis. 5. Petala rosaceo-purpurea. f. hybr. Ä. Lynes Hort, in Gard. Chron. XLV. (1909) 314. — Robusta, petalis rosaceo-purpureis. 6. Petala purpurea. f. hybr. P. W. Hosier Hort, in Gard. Chron. XLV. (1909) 314. — Robusta, petalis purpureis. 7. Petala supra atropurpurea, subtus pallidiora. a. f. hybr. Schöne v. Ronsdorf Hort. Arends 1915. b. f. hybr. splendens Hort. Arends 1915. — Turiones in axillis foliorum in- feriorum saepe bulbillos gerentes. 8. Petala supra et subtus atropurpurea. a. f. hybr. splendidissima Engl. — Petala saturate atropurpurea, magis quam in ulla alia forma. Turiones in axillis foliorum inferiorum saepe bulbillulos gerentes. — Von Herrn G. Arends erzogen. g. Hybridae inter species gregis Exarato-moschatae. — § 12 X§ ' -• S. pubescens Subsp. Pourretiana X pentadactylis Engl, et Irmsch. — 5. yw- bescens Pourr. ^t S. pentadactylis Lap., Luiz. et Soulie in Rull. Soc. bot. Fr. I.IX. (1912) 151 — 153. — S. Verguinii Luiz. et Soulie 1. c. — Dense vel laxe caespitosa, viscosa, glabriuscula vel parce pubescenti-glandulosa, caudiculis crassiusculis fructiculosis, foliis vetustis fuscis reflexis obtectis, caulibus floriferis erectis oligophyllis, 8 — 1 5-floris. Folia infrabasilaria reflexa et basilaria reflexa vel patula crassiuscula, valde sulcata, sicca elevato-nervosa, glanduloso-pubescentia, infrabasilaria brevius atque latiuscule ]>*•- tiolata, lamina 5-fida, laciniis saepe lobulatis vel latiusculis valde obtusis; folia caulina 0 — 2 petiolata, 3 — 5-fida, laciniis ± divaricatis vel porrectis. Inflorescentiae 8 — 1 5-florae cymosae pedunculi ± breves, pedicellis quam flores brevioribus; sepala ovata vel ovato-linearia obtusa; petala quam sepala valde longiora et latiora, obovata vel obovato- rotundata, haud unguiculata, alba, trinervia, nervis luteolis; stamina et stili sepala aequantia. Ost-Pyrenäen: am Canigou oberhalb 2000 m, mit den Kitern \ Soulie — Herb. Berlin). S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia X pentadactylis Engl, et Irmsch. — S. pentadactylis Lap. z£. S. moschata Wulf., Luiz. et Soulie in Bull. Soc. bot. 1 r. LVIII. (1911) 408, pl. XII, fig. V, VII. — X S. Martyi a. Luiz. et Soulie 1. c. — Caespitosa, glabrescens, rarius omnino glabra, parce viscosa vel resinacea, caudiculis Saxifraga. — Sect. 8. Dactyloides. — § 12. Exarato-moschatae. 445 numerosis suflruticosis vel sublignosis, foliis vetuslis obtectis; caulibus floriferis ereclis, \ — 3-foliatis, 2 — 6-floris. Folia omnia ± parce glandulosa, infrabasilaria brevius petiolata, raro sublinearia integra vel subintegra, obtusa; basilaria triflda laciniis line- aribus obtusis divaricatis lateralibus nonnunquam bifldis; suprabasilaria plerumque vel partim sublinearia, integra, obtusa vel 2 — 3-fida, petiolata, lobis linearibus obtusis di- varicatis; caulina vulgo petiolata, trifida, lobis linearibus obtusis, divaricatis, rarius linearia integra obtusa. Inflorescentiae 2 — 6-florae cymosae pedunculi 1-raro 2-flori parce glandulosi vel subglabri, bracteae atque propbylla linearia, integra, obtusa; sepala sublanceolata acutiuscula vel obtusiuscula, parce glandulosa; petala quam sepala duplo longiora et latiora, elliptica vel obovata vel ovata, basi vel apice angustata aut rotun- data, alba vel subalbida vel ochroleuco-chlorantha, trinervia; stamina stilis longiora sepala vix aequantia. Nota. Teste cl. Luizet hujus hybridae occurrunt variae forraae, i) f. foliis longis an- gustis, rigidiusculis (Coume de Ponteiis, Porteiile d'Orlu) ; 2; f. magis robusta foliis crassiusculis, petalis albidis vel flavescentibus (Llaurenli, Puig de Prigue, Puigmal); 3) f. gracilis foliis tenui- nerviis atque petalis flavo-viridescentibus (Puig de Camporcils). a. Ost-Pyrenäen: Puig de Camporeils, Coume de Ponteiis, Porteiile d'Orlu, überall zwischen den Eltern (Soulie — Herb. Luizet). b. Zentral-Pyrenäen: Ariege: Pic d'Estagnole im SO. von Ax les Thermes um 2280 — 2381 m (Neyraut — Herb. Berlin). S. moschata Var. cyclopetala X pentadactylis Engl, et Irmsch. — S. penta- pactylis Lap. z£l S. confusa Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LVIH. (19H) 639. — S. Martyi ß. Luizet et Soulie 1. c. et Bull. Soc. bot. Fr. LVIH. (19H) pl. XII, fig. IV, VI, VIII. — X S. llaurentiana Engl, et Irmsch. — Caespitosa, glabrescens, parce viscosa vel resinosa, caudiculis sublignosis, caulibus floriferis paucifoliatis, I — 5-floris. Folia zh parce glandulosa, infrabasilaria et basilaria anguste petiolata, lamina cuneata, trifida, laciniis ± divergentibus, sulcatis vel exsiccatione eleganter nervosis; folia suprabasilaria partim integra linearia vel anguste spathulata, aut lamina trifida, laciniis nunc angustis divergentibus nunc brevibus subporrectis. Inflorescentiae i — 5-florae pedunculi breves, glandulosi vel subglabri, bracteae atque prophylla linearia, integra, obtusa; sepala sublanceolata; petala quam sepala duplo longiora et latiora, ovata vel rotundato-ovata, trinervia, alba, nervis fusco-luteis. Ost-Pyrenäen: Llaurenti, Puig de Prigue, Puigmal, unter den Eltern (Abbe Soulie). S. moschata X pubescens Subsp. Pourretiana Engl, et Irmsch. — S. pubescens Pourr. ^t S. moschata Wulf., Luiz. in Bull. Soc. bot. Fr. LIX. (1912) 1 53. — X S. Jeanpertii Luiz. 1. c. — Caespitosa, glabriuscula vel ± parce pubescenti-glandulosa, caudiculis fruticulosis foliis vetustis fuscis obtectis, caulibus floriferis erectis 3 — 10 cm altis aphyllis vel bifoliatis, k — 9-floris. Folia omnia ± sulcata vel sicca elevato- nervosa, infrabasilaria reflexa, cuneata, sessilia vel breviter petiolata, trifida, basilaria reflexa vel patula, latiuscule vel unguiculatim petiolata, 3-fida, raro 4 — 5-fida, nunquam integra, laciniis brevibus linearibus integris obtusis; folia caulina trifida, rarius integra linearia. Inflorescentiae 4 — 9-florae cymosae vel subpaniculatae pedunculi tenues { — 2-flori, raro 3-flori, pedicelli breves; sepala ovato-linearia obtusa; petala quam sepala latiora et longiora, obovata vel elliptica vel ovata, alba vel albida, trinervia, nervis luteolis; stamina et stili sepala aequantia. Ost-Pyrenäen: oberhalb 2000 m Val d'Eyne (Luizet, Coste, Soulie, Ney- raut et Verguin); Canigou, vallee d'Err, vallee de Llo, Cambre d'Aze, Bocacero (Soulie). Var. strictoides Engl, et Irmsch. — S. pubescens Subsp. Pourretiana Var. stricta X S. moschata Var. cyclopetala. — S. pubescens Pourr. var. stricta Luiz. ^i S. confusa Luiz. 1. c. 154. — Omnia ut in planta typica, attamen folia omnia stricta laxiuscule vel dense imbricata. 446 A> Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. S. moschata Var. versicolor X pubescens Subsp. Iratiana Engl, et Irmsch. — i S. muscoidi-groenlandica de Jouffroy in litt. 1852, Miegeville in Bull. Soc. bot. Fr. XII. (1865) 2 2. — S. mosdiata X mixta (de Jouffroy) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1871) 204. — 8. moschata Wulf. z£. S. Iratiana Fr. Schultz, Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LIX. (1912) 684. — X S. Jouffroyi G. Bouy, Illustr. pl. Eur. rar. ex Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LIX. (1912) 684. — Dense caespitosa caudiculis densissime imbricatim foliatis columniformibus, caulibus floriferis paucifoliatis breviter glanduloso-pilosis, pauei- floris. Folia caudiculorum tenera, glabra aut margine breviter glanduloso-ciliata, la- mina subobovata, basi vix cuneata, apice paullum dilatata, integra aut 2 — 3-fida, lobo medio lateralibus paullum longiore, supra loco nervorum interdum sulcata; folia caulina integra, linearia, obtusa aut vix dentata. Caules floriferi 3 — 6 cm longi 2 — 3-flori; re- ceptaculum obovoideum et sepala eo paullum longiora oblonga, obtusa, breviter glan- duloso-pilosa; petala quam sepala duplo longiora et latiora, oblongo-ovalia, 3,5 — 4 nun longa, 2 — 2,3 mm lata, alba, nervis 3 purpureis instructa. Zentralpyrenäen: Im Tal Heas bei Bareges auf dem höchsten Punkt des Camp- Long (de Jouffroy), Cauterets (de Jouffroy), Pic de Salettes (B ordere — Herb. Berlin u. a.). Auf zahlreichen Hochgipfeln, fast überall, wo die beiden Eltern zusammen wachsen (nach Luizet). S. moschata Var. fastigiata X pubescens Subsp. Pourretiana Engl, et Irmsch. — S. pubescens Pourr. ^± S. fastigiata Luiz.(?), Luiz. in Bull. Soc. bot. Fr. l.l\. (1912) 155. — S. chlorantha Luizet 1. c. — Caespitosa, pubescenti-glandulosa, viscosa et odorata, caudiculis fruticulosis, caulibus floriferis erectis usque 1 0 cm altis, pauci- foliatis, 4 — 9-floris. Folia omnia =b sulcata vel sicca elevato-nervosa, infrabasilaria reflexa, cuneata, sessilia vel breviter petiolata, trifida, basilaria reflexa vel patula, plerumque trifida, suprabasilaria nunquam integra, laciniis brevibus linearibus obtusis. Inflorescenliae peduneuli breves 1 — 2-flori; sepala subovata, obtusa; petala quam sepala latiora et longiora, pallide, exsiccatione saturate viridi-lutea, 5- rarius 3-nervia, nervis viridibus. Nota. Teste cl. Luizet haec planta a. S. pubescens Pourr. atque a planlis hybridis inter S. pubescens et S. moschata var. versicolor (x S. Jeanpcrtii Luizet) difiert petalis viridi-luleis plerumque 5-nerviis atque sepalis latioribus et longioribus. Ostpyrenäen: Val d'Eyne, unter den Eltern (Luizet). S. moschata Var. versicolor X intricata Var. typica Engl, et Irmsch. — 8. moschata Wulf. z£l S. intricata Lap., Luizet in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (»913) 373. — X S. baregensis Bouy et G. Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 59. — Dense vel laxe caespitosa, glabrescens vel ± glanduloso-pilosa, caulibus floriferis erectis 4 — 12 cm altis, 1 — 3-foliatis, rarissime nudis, 3 — I 2-floris. Folia infrabasilaria patula vel reflexa, vix cuneata, basi lata, trifida, laciniis linearibus subparallelis obtusis, saepius elevato- nervosa, rarius sublaevia vel leviter sulcata; folia basilaria lamina cuneata in petiolum latum angustata, vulgo trifida, laciniis linearibus obtusis, nervis ± prominulis: folia suprabasilaria integra sublinearia obtusa vel lamina subeuneata in petiolum angustata. 2 — 3-fida, lobis linearibus brevis obtusis, haud raro leviter sulcata; folia caulina ple- rumque cuneata, omnia vel superiora tantum integra, inferiora plerumque triloba, lobh inaequalibus, lateralibus saepe angustis vel brevibus. Inflorescentiae laxe paniculato- cymosae 3 — 12-florae peduneuli 1 — 2-flori, raro triflori; sepala ovato-oblonga, ob( petala obovata vel obovato-elliptica, quam sepala 1,2 — 2, 4-plo longiora et 1,2 — 2,3-pl<> latiora; stamina et stili sepala haud superantia. Nota. Ex cl. Luizet haec hybrida a S. moschata Wulf, praeeipue differt foliis rt sulcatis vel valde clevato-nervosis, foliis infrabasilaribus vix euneatis 3 — 5-fidis, laciniis linearibus Stil allelis, sepalis brevioribus et angustioribus, petalis longioribus et latioribus; a Petalum. — E — H Subsp. bryoides (L.) Engl, et Irmscb. E Floris Status masculus. F Ejus- dem pislillum. O Floris Status femineus. H Pistillum. — Secundum A. Günthart, Beitr. zur Biütenbiologie (4 902) Taf. IX. Dispositio subspecierum, varietatum et formarum typi polymorpln S. aspera. A. Folia caudiculorum atque caulina distantia, apice vix cur- vata, circ. 10 — 20 mm longa, circ. 1,8 — 2,5 mm lata. Gemmae folio fulcrante breviores Subsp. I. euaspera. a. Sepala eciliata. Gaules longi usque omnino abbreviati. er. Caules elongati 0,5 — 4,5 dm longi. Sepala acuta . Var. a. elongata. I. Caules floriferi 3 — 4 0-flori. Folia caulina longa, ± patula f. 4. vulgaris. II. Caules floriferi plerumque uniflori. 4. Caules erecti. Folia caulina subappressa. . . f. 2. intermedia. i. Caules prostrati f. 3. Orfilae. ß. Caules 0,5 — 4,5 vel 2 — 4 cm longi. Sepala obtu- siuscula Var. ß. brevicaulis. b. Sepala ciliata et acuta. Exscapa vel subacaulis . . . Var. ;\ Hugueninii. B. Folia caudiculorum densissima, apice ineurva, circ. 5 — 7 mm longa, 4 mm lata. Gemmae majores folio fulcranti subae- quilongae Subsp. 2. bryoides. Subsp. 4. euaspeva Engl, et Irmscb. — Caudiculi ramosi plus minusve elon- gati prostrati, remote et patenter foliati, gemmiferi. Caules floriferi erecti vel ascen- ilentes, 5 — 4 0 — 4 8 cm longi, laxe foliati, a caudiculis baud distinete separati, uniflori vel corymboso-paniculati. Caudiculorum folia distantia, haud ineurva, apicalia rosulata patula usque subhorizontaliter patentia, 5 — 4 0 mm longa, in folia ima caulina multo vel paulum longiora transeuntia; caulina decrescentia, ima usque 2 cm longa et 2,5 mm lala, borizontaliter patentia, superiora ereeta vel subappressa. Gemmae folio fulcrante- breviores. Petala 6 — 8 mm longa, 2,5 — 4 mm lata. Saxifraga. — Sect. 9. Trachyphyllum. 451 Verbreitung: Nur in den zentralen und südwestlichen Alpen, in den nördlichen Kalkalpen nur an wenigen Stellen an der Südgrenze, in den Südalpen anscheinend nur an quarzhaltigen Gesteinen. Var. er. elongata Gaud. Fl. helv. IM. (4 828) 4 08. — S. aspera L. Spec. ed. 4. (1753) 402, ed. 2. (1762) 572; Willd. Spec. II. (1799) 649; Jacq. Fl. austr. V. (1778) t. 31; Slernb. Rev. (1840) 29, Suppl. II. (1831) 24 et in Sturm, Deutscbl. Fl. Fase. 33 (4 814) n. 7; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (4 82 4) 379; Morelti, Tent. Sax. in Bibl. ital. (4 829) 30; Koch, Synops. ed. 4. (4 837) 270, ed. 2. (4 844) 298: II. Müller, Alpenblumen (4 881) 92, 93; Knuth, Blütenbiologie II. (1898) 448; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1898) 50, t 92; Hallier in Scblechtendal, Langetal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 4 4 5, t. 2679. f. 4. vulgaris Engl, et Irmsch. — Caudiculorum folia distantia, patula, haud in- curva, 5 — 4 0 cm longa, usque 1,5 mm lata, apicalia rosulata, subhorizontaliter patentia, hinc illinc apice ineurva, in folia ima longissima caulis floriferi transeuntia ; gemmae folio fulcrante breviores. Caules floriferi pluriflori, plerumque corymboso-paniculati, 4 0 — 4 5 — 4 8 cm longi; folia caulina valde decrescentia, ima longissima stricte horizontaliter patentia, usque 2 cm longa et 2,5 mm lata, superiora ereeta. Die gewöhnliche Form ; Verbreitung siehe weiter unten. f. 2. intermedia (Hegetschw.) Gaud. Fl. helv. III. (1828) 109. — S. intermedia Hegetschw. in Suter, Fl. helvet. ed. 2. I. (1822) 288; Hegetschweiler, Fl. d. Schweiz (1840) 394. — Folia caudiculorum distantia, patula haud vel paullum ineurva, apicalia rosulata patula, foliis imis horizontaliter patentibus vel patulis modo paullum breviora; gemmae folio fulcrante breviores. Caules floriferi plerumque uniflori, raro ultra 4 0 cm longi ; folia caulina paullum decrescentia, ima haud ultra 4 cm longa, patentia, superiora subappressa. Zerstreut im Areal der Subspecies euaspera. Verbreitung siehe weiter unten. f. 3. Orfilae A. Chatin in Herb. Ecole Pharm. Paris, ex Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (4 90 4) 39. — Caudiculorum folia dense coaretata, brevia; caules prostrati, graciles 5 — 8 cm longi, uniflori; capsulae stilis remotiusculis subparallelis. Nota. Non vidimus; verisimiliter est forma abnormis sub nive evoluta. Verbreitung: Nur beim Montanvert-Gletscher des Montblanc gefunden (Chatin 4 843). Var. ß. brevicaulis Engl, et Irmsch. — Caules floriferi 0,5 — 4,5 vel 2 — 4 cm longi, inferne foliati; sepala obtusiuscula eciliata. Adula-Alpen: Thäli-Alp, Sagenser, Ranasca- und Brigelser A. bei 2400 m., Stallerberg bei Avers um 2600 m (Brügger in Jahresber. d. naturf. Ges. Graubündens XXIX. [4 884/85] 24). Var. y. Hugueninii (Brügg.) Engl, et Irmsch. — S. Hugueninii Brügger in Jahresber. d. naturf. Ges. Graubündens XXIX. (4 884/85) 21 et in Gartenflora XXXV. (1886) 486, t. 1230B. — Caespitosa, exscapa vel subacaulis. Folia latiuscula 4 — 5 mm longa, 4 — 4,3 mm lata, apice vix curvata, ciliata, gemmas superantia. Pedun- culi firmuli eglandulosi parce hirsuli vix 2,5 mm longi; sepala acuta, setuloso-ciliata patentia; petala ovato-oblonga quam in typo majora, inter se conligua. Adula-Alpen, um 2200 — 2500 m: Im hinteren Calanca-Tal und im Rheinwaldtal, zusammen mit S. aspera Subsp. bryoides. Nota. Haec varietas a varietate intermedia Hegetschw. differt iraprimis floribus majori- bus et sepalis ciliatis. Gesamtverbreitung der Subspecies euaspera var. elongata f. vulgaris: An feuchten, felsigen Plätzen, an Steinmauern der subalpinen und alpinen Region, auf Thonschiefer, Glimmerschiefer, Gneis, Granit, auch zwischen Moos im lichten oberen Nadelwald, sowie an Bachufern. Provinz der Pyrenäen. — Ostpyrenäen: Vallee de Llaurenli und Vallee de Campcardos bis zu 2440 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), Weg zum Canigou (Gautier), zw. Porte und Porta, 1580 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. i9* 452 A.. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceac-Saxifraga. Berlin), Berge von Nuria (Salvador). — Zentralpyrenäen: Vallee du Nayeur, d'Embizon, du Nabre, von 1240 — 1930 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin); am l'etang de Conart um 2280 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). H. Provinz der Alpenländer. b. Nördliche Kalkalpen. — Fehlt im Allgemeinen. Nur in [den Eisenerzer Alpen auf dem Zeiritzkampel (Nevole nach v. Hayek, Fl. v. Steierm.); auf Kieselsand- stein und Verrucano sporadisch auf der Nordseite der Curfirsten, in den Glarner Alpen bäufig bis 1800 m: Bergli, Kirchenwald (Engi), Bieseten, Ob. Sand, Bifarleatöbeli A. Both, das Murgtal u. die Flumseralpen), auf der Bachalpe am l'aulhorn (Guth- nick nach L. Fischer). — Nordsavoier A.: Dent du Midi (Beauverd), Emaneg u. Bai'berina (Jaccard), Buet (Puget, Beauverd), Col d'Anterne (Beauverd). — Grands Vans, Cascaden des Lac de Gers (Briquet), auf dem Flysch am Aufstieg zum lac de Klaine der Combe de Verel (Beauverd); Col de Collonney (Briquet); desert de Platt', auf Flysch (Beauverd). c. Jura- und Dröme-Alpen. — Fehlt. d. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen: Zerstreut in den Seetaler Alpen im Sattel zwischen Zirbitzkogcl und Gregerspitz; in den Gurktaler A. auf der Frauenalpi- bei Murau (1900 m) (Fest in v. Hayek, Fl. stiriaca exs. n. 988); am Leitersteig bei Turrach, Turracbsee (A. Engler 1869 — Herb. Berlin), Beichenauer Garten in Kärnthen, Stangalm, Lanisch (Pacher), Südabbänge des Stuhleck bei Kanning, ganze Felsen über- ziehend (Pacher), Maltaberger Alm, Fascbaun (Kohlmayer), Stubeneck u. Kreusch- lacher Alm (Hillebrand). — 3. Niedere Tauern: Seckauer A. ; auf dem Graun bei Oberwölz, auf dem Hochreichart und dem Bingkogel bei Seckau (v. Hayek), A\ abhang des Stcinkaarzinkcn und am Hiesachsee bei Schladming (Eberwein, F. Hayek — Herb. Univ. Wien); Wiesalpe am Höchstein; Lasaberg bei Tamsweg (Vier h app er — Herb. Univ. Wien), Fuß des Knallstein bei Kleinsölk, am Aufstieg vom Sattental zur Gamskahrscharte ; in der Hochschwarza bei Irdning an Felsen gegen das Hochhorn; Hlahberg in der Strechen bei Bottenmann. In den Lungauer Alpen (Anton Sauter), am Prebersec (Vierhapper — Herb. Univ. Wien). — 4. Höbe Tauern: Nicbt selten von 1300 — 1900 m. Maltalal (Keller — Herb. Univ. Wien, Kolilmayer — Horb. Berlin). Bei Malnitz sehr verbreitet (Hackl), Fragant (Bischoff), Kapponiger Alm, Wallnock, Lonza, Polinig bei Obervellach (Pacher), Kolmilzen (Kohlmayer , Klein- fragant (Gusse nbaner), Asten und Mober (Pacher), Salmshöhe (Wulfen u. a.), Ilundstein, zwiseben Bückstein u. Naßfeld (Kratzmann u. a. — Herb. Berlin), Gold- berg (Herb. Berlin), Badhausberg (Storch — Herb. Berlin), bei Hültschlag ins Tal hinabsteigend (Ant. Sauter), Heiligenblut (Herb. Berlin), um den Großglockner am Berger Thörl (Kraskovits), Franz Josefshöhe, 2418m (A. Engler 1882 — Herb. Berlin, Kaiser Thörl (A. Eng ler — Herb. Berlin). Um den Venediger (Herb. Berlin), Umhal- lerner Tal (Molendo — Herb. Berlin). Draunitzalm im Oberdrautal Ja bornegg), Slager (Kohlmayer), Krimmler Achenlal, an moosigen Felsen, 1200 — 1 600 m (Diels, Ascherson — Herb. Berlin), Schwarzensteinglctscher, 2'600 m (Kerner), Berliner Hütte (F. Hoffmann — Herb. Berlin), beim Breitlahner im Zillertal um 12 45 m (Kern er), Zemmgrund (Witasek — Herb. Univ. Wien), Pfitsch am Pfitschcrjoeh bis /ur Wöhr (Hauk), Valser Jöchl (Pfaff), Oberegkofl bei Weißenbach (Treffer in 1". Schutts, Herb. norm. Nov. ser. Cent. 11. n. 1099). — 5. Mitlclliroler und nordostrhali Zentralalpen. — 1. Stubaier Alpen mit dem Brenner: Seilen. Selliain, 760 m, Alpeinertal im Slubai, 1221 — 2100 m (Kerner), Praxmar um 1600 m (A. Kerner — Herb. Berlin), Scbönliesens um 2000 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. ^ Kniebiss im Sclraintal (v. Handel-Mazzetti — Herb. Uni?. Wien), auf der Seiles auf Kalk (nach v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein), Alfachalpe am Habicht, Phyllit- berge im SO. von Innsbruck (Ant. Sauter); Bosenjoch, Schmirn (v. Balla Torre u. Graf v. Sarnthein); im Oberbergtal (Zimmeter — Herb. Berlin). — 2. Samtaler A.: Boßkopf bei Sterzing, Jaufen (Huter), Schalders (Bachlechner), im Sarntal oberhalb Bozen von 1250 — 1450 m. — 3. Oelztaler Alpen: bei Maurach um H50 m (Graf Saxifraga. — Sect. 9. Trachyphyllum. 453 v. Sarnthein, Ginsberger — Herb. Univ. Wien), Umhausener Wasserfall, HOOni (Kerner, v. Handel-Mazzetti), Kaunser Tal (Jochmann — Herb. Berlin). — 4. Nord- und ostrhätische A. : Gascburn in Vorarlberg um 950 m (Riehen). Im Unterengadin auf feuchten Felsen von 1400 bis über 2000 m. Von Zernez nach Süs, am Waldteich ob Guarda, Val Sagliaints, Val Fless, Flüelapaß (Killias), Paznaun (Ebner — Herb. Berlin). — 5. Ortler A.: Verbreitet, Pradersehafalpe um 2320 m, Stilfserjoch, 2260 m (Kern er, A. Engler 1907); Pejo (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). — 6. Adamello-A.: Verbreitet, im Val Genova von 1200 — 1300 m (Graf v. Sarnthein, A. Engler 1873), Malga dei fiori (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und westrhätische A.: In Grau- bünden, am Splügen (Lindenberg — Herb. Berlin); im Ilinterrheintal nicht selten; Bernhardpaß (A. Engler 1868, Vigener — Herb. Berlin). Im Oberengadin ver- breitet, z. B. Samaden (v. S tramp ff), St. Moritz um 1850 m (M. Win kl er — Herb. Berlin), Sils (A. Engler 1910— II), Malojapaß (A. Engler 1868 — Herb. Berlin). Im Berninagebiet von 1850 — 2330 m, z. B. Muoltas Muraigl 2300 m, Schafberg-Sours 1900 — 2300 m, Val und Piz Languard 2300 m (A. Engler — 1868 — Herb. Berlin), Pontresina (Holmgren — Herb. Berlin), Morteratschgletscher 1900 m (v. Hayek — Herb. Berlin), im Rosegtal 1920 — 2330 m. Im Puschlav häufig von 1080 — 2440 m, doch meist nur bis etwa 2000 m, von da ab Subsp. bryoides (Brockmann-Jerosch). — 2. Südliche Glarner und Lepontinische Alpen: z. B. Sandalp (Hegetsch- weiler); von Wasen entlang der Schöllenen bis zum St. Gotthard (A. Engler 4 870 u. a. — Herb. Berlin); Furka um 2200 — 2300 m (Mecbold, F. Hoffmann — Herb. Berlin) ; vom St. Gotthard südwärts bis in das Tessin sehr häufig, z. B. Val Tremola bei Airolo (Baenitz — Herb. Berlin), zwischen Airolo u. Bioita niedriger Standort bei Cascade de Soladino um 400 m (Chenevard — Herb. Berlin); hochgelegener Standort am Lago Cima im Val Piumogna bei 2500 m (Chenevard). — 3. Südberner Alpen: in der mittleren und oberen Region auf Gneis und Eisenstein: Scheideck und Grimsel. Beialp (Spiess — Herb. Berlin); am Rhonegletscher (Herb. Berlin), Aletscbgletscher (Rion), Gredetschtal und Lötschental (H. Jaccard). — 7. Penninische und Süd- savoier Alpen. — 1. Walliser Alpen: sehr verbreitet: Zwischberger, Gondo, Sim- plon (A. Engler 1870 und viele andere — Herb. Berlin), Moro, Schwarzgletscher, Fee- glelscher (H. Jaccard), Visp-Tal und Alpen von Zermatt (A. Engler 1870, Wolf u. a. — Herb. Berlin). A. von Anniviers, Aroila, Thyon, Pierre ä Voir; Großer St. Bernhard bis zu 2470 m (Tissiere), Plan de la Chaz et Puellaz (Vaccari^, Bourg St. Pierre, Col Ferret, Orny, Ollomont bei By 1400 — 2000 m (Vaccari), zwischen Balme u. Col Fenetre (Beauverd) und an vielen anderen Orten; auch Mont Fully und Jouxbrult's (Jaccard). Auf der Südseite in den Tälern des Monte Rosa (Ball, Weldon — Herb. Berlin). Valtornenche: Breuil (Schleicher), Cascade du Cervin um 2300 m (Vaccari); Mont Zerbion (Malinvaud); Brusson (Carestia); Val de Gressoney (Vaccari, A. Engler 1910); Juime und la Blatta (Christillin), St. Jean (Are, Briosi), Alpe Grüben, Cours de Lys, Alpe Renzola (Briosi), Aufstieg zum Grauhaupt (Christillin). — 2. Süd- savoier A. mit dem Mont Blanc: Montanvert oberhalb Chamounix (Herb. Berlin), Mt. Brevent, um 2300 m (Herb. Berlin), am Mt. Buet um 1000 m. Alpen von La Thuile und Courmayeur: Pertud (Henry), Moränen des Miage (Vaccari), Allee Blancbe (Gaudin), Mt. Fallere 1500— 2000 m (Vaccari). c. Südwestalpen. — 1. Grajischc Alpen mit dem Mt. Cenis: Brissogne (Vaccari), Champorcher um 2400 — 2500 m (Vaccari); Fenis: von Clavalite bis Tra- mail de Cuneus um 1600—2500 m, Pied du Pic Baffreid um 2500 — 2800 m (Vac- cari); Val de St. Marcel (Vaccari); Comboe (Vaccari); Cogne(Lisa): zwischen Vieges und Epinel sehr häufig (Vaccari u. a.): Chavanis (Vaccari), Aufstieg zum Arietta (Witasek), Valnontey-Vermiana (Vaccari); Valsavaranche (Vaccari); Rhemes: zwi- schen St. Georges u. Notre Dame; Val Grisenche (Beyer). Mont Cenis (Reuter — Herb. Berlin). — 2. Cottische A. mit dem Mt. Viso: Mont Viso, St. Veran bei Cornevier und bei Blanchet. — 3. Dauphine mit der Pel voux-Gruppe: Arcines, 454 A. Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Col des Ayes, Col de Vars u. a. a. 0. bis 2300 m (Lannes), Col des Rochilles bei Briancon (H. Graf Solms-Laubach — Herb. Berlin). Mt. Chaillol en Champsaur (Gariod — Herb. Univ. Wien). — 4. Seealpen und Ligurische Alpen: Sebr ver- breitet auf Urgestein bis zu 2500m, z.B. Mt. Capelet (Revercbon, pl. Fr. 1 886. n. 4 59), Madonne et col delle Finestre (Bourgeau, pl. alp. mar. 4 861. n. 473); in der Umgebung von Valdieri, oberbalb Valabres, um 4 700 m (Burnat), im N. von St. Sauveur oberhalb Tineo, im oberen Bassin der Stura, zwischen den Tälern von Hin Freddo und St. Anna de Vinadio usw. (Burnat, Fl. Alp. mar. III. 254); Vieussene in Ligurien (Sassi). — ö. Provence-Alpön (Basses Alpes): Rochers de la Valette (Reverchon und Derber, PI. de France, Basses Alpes n. 4 59). f. Südalpen. In den südlichen Kalkalpen, wie es scheint, nur auf den quarzhaltigen Gesteinen innerhalb derselben. — 1. Insubrische Alpen: Arengo, Val- sassina (Comolli). — 3. Judicarische Alpen: Alpe Lomar bei 4 700 — 2000 m im Val di Ledro (Foletto nach v. Dalla Torre u. v. Sarnthein, Fl. Tirol.), Valle di Bre- guzzo ' (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). — 4. Brenta-Gruppe und Nons- berg: Ilmenspitze bei Proveis im Nonsberg um 2400 m (v. Handel-Mazzetti). — 7. Südtiroler Dolomiten: Seiser-Alpe (v. Sonklar — Herb. Univ. Wien), Mitter- berg in Sexten (Buchner), auf den Quarzgesteinen des Schleerngebietes, Kronplatz. Ober dem Lago Lagoral bei Cavalese im Fleimstal auf Quarzporphyr um 2000 m (v. Handel-Mazzetti), Soraruaz in Buchenstein, um 4450 m (Graf v. Sarnthein), am Rollepaß auf Porphyr (A. Engler 1 893). — 8. Karnisch-venetianische Alpen mit den Gailtaler A. und dem Dobratsch: am Helm, vom Lärchenwald bis zum Gipfel 4800 — 2400m (A. Engler, Diels u.a. — Herb. Berlin), Kreuzkofelgruppe (Keil), Lesachtaler Alpen (Ja bornegg), Frohn- und Luggauer A. , Plöcken (Reiner und Hohenwart); Amariana, Pizzül, Dimon, Paularo, Pizzo di Collina, Cretabianca, Bon- daglia, Pleons, Peralba, Navarza (nach Gortani). Dobratsch (Hauser). — 9. Süd- östliche Dolomiten und Kalkalpen: Val Raccolana (Penzig), oberhalb Pezzeit (Gortani). I. Provinz der Apenninen. — a. Nördliche Apenninen: Apuanische Alpen Pizzo d'uccello (Bertoloni). Etrurischer Apennin: Tambura (v. Viviani), Cimone di Fanano (Jan), alle Trepotenze (Beccari — Herb. Berlin), Fiumalho (Gibelli u. Pi- cotta), Rondinajo, Lago Santo (Caruel), zw. Lago Santo und Lago Nero (Vitman). L. Westpontische Gebirgsländer. — a. Kroatisches Bergland. Wird von Schlosser und Vukotinovic vom Velebit, der VisoSica und Badanj nach Host angegeben, wurde aber aus dieser Gegend in keinem Herbar von uns gefunden. Verbreitung der f. intermedia. Hier und da aus der oberen Grenze der Subsp. euaspera. G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Vallee de Campcardos um 2340 m (Marcailhou d'Aymeric). — b. Zentral-Pyrenäen: Nicht selten, z. B. Jasse de Trauquet um 2000 m (Marcailhou d'Aymeric), Pic de Sabarthes, 2470 m (Marcailhou d'Aymeric) — Herb. Berlin), Porteille de Madides um 2520 m (Mar- cailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). H. Provinz der Alpenländer. — b. Nördliche Kalkalpen: In der nörd- lichen Schweiz südlich vom Walensee auf Verrucano in den Murgtaler Alpen um Münz bei 2000 m (A. Roth). — d. Zentralalpen. — 3. Niedere Tauern mit dem Lungau: Am Speyereck im Lungau um 2200 m (Vierhapper — Herb. Univ. Wien). — 4. Hohe Tauern: Mühlbacherbad in Taufers (Schönach). — 5. Mitteltirolerund nordostrhätische Alpen: Prader-Alp bei Trafoi (A. Engler 4874 — Herb. Berlin), im Val Genova am Fuß des Lubbiagletschcrs bei der Malterotalp (A. Engler 4 873). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 4. Südwestrhätischc Alpen: Pontresina, irn Roseggtal (Schramm — Herb. Berlin), Stalser Tal bei Bergün (A. Peter — Herb. Berlin). — 2. Glarner und Lepontinische Alpen: auf der Sandalpe (Hegetsch- weiler nach Gaudin); oberhalb Göschenen (A. Engler — Herb. Berlin). — 7. Pen- Saxifraga. — Sect. 9. Trachyphyllum. 455 ninische und Südsavoier Alpen: Siraplonstraße (A. Engler 4870 — Herb. Berlin), am Montanvert oberhalb Chamounix (Gaudin), Gr. St. Bernhard (Favrat — Herb. Berlin). — f. Südalpen. — 8. Karnisch-venetianische Alpen: Helm bei Sexten auf Urgestein um 2300—2500 m (A. Engler 1877 — Herb. Berlin. Subsp. 2. bryoides (L.) Engl, et Irmsch. — S. aspera a. bryoides DG. Fl. fr. IV. (4 805) 363 (sub titulo varietatis); Gaudin, Synops. I.e. 66, Fl. Helv. III. (1828) 102; Ser. in DC. Prodr. XV. (1830) 46; Engl. Mon. Gatt Sax. (1872) 215. — S. bryoides L. Spec. ed. 1. (1753) 400, ed. 2. (176 2) 572; Willd. Spec. IL (1799) 643; Scop. FL carn. I. (1772) 295, t. 15; Jacq. Mise. IL t. 5, f. 1; Poir. Enc. VI (1804) 678; Sternb. Rev. (1810) 30 t. 8, f. 2, Suppl. IL (1831) 25 et in Sturm, Deutschl. FL IX. 33 (1814) n. 8; Koch, Synops. ed. 1. (1837) 270, ed. 2. (1844) 198; IL Müller, Alpenblumen (1881) 93, 94; Knulh, Blütenbiologie IL (1898) 448; Kohl in Keichb. leon. FL germ. et helv. Will. (1898) 51, t. 93; Hallier in Schlechtendal, Langethal u. Schenk, FL Deutschl. 5. Aufl. XXVI. 117, t. 2675. — S. squarrosa VVoloszczak in Verh. zool. bot. Ges. Wien XXVI. (1876) Sitzungsber. 107. — S. bryoides var. tatrica RaSi- borski ex Sagorski et Schneider, FL Centralkarp. (1891) 169 (nee varietas, nee forma). — ; Caudiculi breves ramosi, densissime foliati, gemmiferi. Caules floriferi erecti, 1,5 — 5 mm longi, laxe foliati, distinete separati, uniflori. Caudiculorum folia subaequilonga conferta, ineurva, tenuiter ciliata, 5 — 7 mm longa et 1 mm lata; caulina aequilonga appressa apice ineurva, vix decrescentia. Gemmae majores folio fulcranti subaequilongae. Petala 4 — 6 mm longa, 1,8 — 3 mm lata. Gesamtverbreitung der Subspecies bryoides. Mitteleuropäisches Gebiet. E.Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Zentralfranzösisches Bergland: Auvergne, auf dem Plomb du Cantal, Puy Mary, Mont Dore. — f. Su- deten: Am Basall der Kl. Schneegrube des Riesengebirges nicht selten, zusammen mit S. moschata Wulf. (Viele Sammler in allen Herbarien.) Prov. der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Canigou (A. Engler 1892 — Uerb. Berlin), auf der Südseite von Nuria zum Puigmal, Cambredazes (Bubani — Herb. Berlin), Val d'Eynes (Herb. Berlin), Campras, 2475 m, Pic Carlotta, Cirque des Fourats 2600 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). — b. Zentralpyrenäen: Verbreitet von 2270— 2828m, z.B. Vallee de Mourgouillon, 2270m (Marcailhou d'Aymeric), Pic de Salettes (Bordere — Herb. Berlin u. a. in Ch. Magnier, FL sei. «xs. n. 1698), Aigecluse (Jordan — Herb. Berlin), Pic Pedrous-Sud, 2828 m (Mar- cailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), in der Schneeregion des Maladelta (Costa), Port, de Benasque, de la Picada (Zetterstedt), bei Bielsa an den höchsten Felsen Ngagtoi am Westfuß des Ural unter 68° n. B. (Th. Branth). Im südlichen Ural bei Slatoust 55° (n. B.) und am Fuß des Schischka bei Symskoi Sawod (Pallas). Subarktisches Sibirien. — a. Westsibirien. — Sajanensische Gebirge: Am oberen Lauf der Flüsse Ircut und Okä (Komarov — Herb. Berlin). — b. Ost- sibirien. — 1. Baikalien und Dahurien mit der nördlichen Mongolei: Trans baikalien: am Selonga (Turczaninow — Herb. Berlin), bei Utolschkina in montaner Waldregion, 500 — 1000 m (K. J. Ehnberg. — Blühend im Juni). — Da- hurien: Nertschinsk, auf Felsen und im Steingeröll am Nertsch-Fluß (Karo PI. Dahur n. 92). — Nördliche Mongolei: am See Kosogol, an der Westküsto bei der Mün- dung des Ulei-Flusses auf Geröll (N. Potanin — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). — 3. Nordostsibirien mit Kamtschatka und dem nördlichen und mittleren Sacchalin: Zwischen Wiljuisk und Olekminsk (Kruhse), im Tal des Krestowka, Nebenfluß der Lena (Poljakow), Tal des Uksumukit und am Burchai (May- dell nach Glehn), zwischen Jakutzk und Ochotzk (Turczaninow), Straße nach Ochotzk (Herb. Berlin); Kamtschatka (Redowsky — Herb. Berlin, Grinup in Exped. Th. B. Rabouchinsky; Komarov, Her kamlczatic. I. — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). Temperiertes Ostasien. C. Provinz des nördlichen Japan: Südliche Kurilen-Insel Shikotan (Miyabe : Inseln im W. von Yeso: Riishiri (Faurie n. 8411 — Herb. Mus. Paris); Yeso: Sjakotan (Faurie n. 7419 — Herb. Mus. Paris) in Prov. Siribesi. — Provinz des Amur- landes und des südlichen Sachalin: Am ganzen Amur und Ussuri, an Felsen, z. B. bei Nikolajewsk, bei Tyr, zwischen Chjare und Tentscha, Poddale (Maximowicz — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin. — Blühend Ende Mai bis Sept.). St. Olga, an der Mündung des Cruiser, auf Felsen (Maximowicz It. II. — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). Chinesisches und japanisches Übergangsgebiet: 462 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Nippon: Prov. Shinano: Berg Shirama, Yatsugatake; Prov. Kai: Siranesan fnach Matsumura). Gebiet des pazifischen Nordamerika. A. Provinz der pazifischen Coniferen. — a. Nördliche Unterprovinz. — Ciskaskadischer Wald mit dem Kaskadengebirge: ßrit. Columbia: Berge nördlich des Griffin Lake, Eagle Pass (J. Macoun); Harry Creek Lake Okanagan (Jas. Mc. Evoy); am Ende des Jugal's Creek (Whited, Un. St. Nat. Herb.); Cascade Moun- tains unter 49° n. B. (Lyall — Herb. Berlin); zwischen den Casc. Mts. und Colvillc (Lyall), Mount Adams (Suksdorf, Fl. of Washington n. ff, 66, Howell — Herb. Berlin); Loomis in Okanogan County um 1900 m (Eimer, Fl. of Okanogan Countv n. 583); Olympic Mountains (Piper n. 22f 0); Baldy Peak (Lamb n. 1312), Whidby Island (Gardner n. 115), Mount Constitution (Henderson), Mount Bainier (Piper), Stevens Paß 2100 m (Sandberg u. Leiberg, PI. of Washington n. 793). B. Provinz der Bocky Mountains. — a. Nördliche Unterprovinz: Selkirk Mts., keine Spitze über der Waldesgrenze unter 51° 45' n. B., 118° 20' w. L., um 2500 m (H. Shaw, Selkirk Flora n. 996a), um 2100 m (H. Shaw, Selkirk Fl. n. 295), Lake House am Skagit Biver in Br. Col. (J. M. Macoun, Herb. Geol. Surv. of Canada n. 79366), Lake O'Hara um 2200 m (J. M. Macoun); Südende des Lake Pond d'Oreille (Sandberg in Plauts of Idaho n. 755); Montana Gallatin Co., Spanish Basin um 2100 ni (Bydberg und Bessey in New York Bot. Gard. Explor. of Montana and Yellowstone Park n. 4280). — b. Mittlere und südliche Bocky Mts.: Westl. zentrales Colo- rado: Black Canyon, Gunnison Watershed 2300 m (C. F. Baker, PI. of W. Centr. Colo- rado n. 196, H. N. Wheeler n. 486). Am Ursprung des Clear Creek bei Empire um 2800 — 3000 in (Patterson, Colorado Flora n. 198), um 2700 m (M. E. Jones, Fl. of Colorado n. 381). Ladal in den südlichen Bergen von Utah um 3600 — 4000 m (Purpus, Flora of the Desert Begion n. 7037), ebenda (P. Walker, PI. of Utah n. 267). — Neu-Mexiko, White Mountains um 3300 m (Wooton, PI. of New Mexiko n. 554); ohne Standort (Fendler n. 265); Hillsboro Peak um 5100 m (O. B. Metcalfe, PI. of New Mexiko n. 1205). Colorado: Anita Peak, Boutt Co. (N. Goodding in Univ. of Wyoming Plants of Colorado n. 1772), Pagosa Peak in S. Colorado um 3300 m (C. F. Baker, PI. of South Colorado n. 374), Minnehaha 2600 m, in der oberen Fichten-Waldregion (F. B. u. E. S. Clements — Herb, format. Colorad. n. 245); Pikes Peak um 4000 m (Ball — Herb. Berlin); Mount Garfield, um 3900 — 4000 m (F. K. et E. S. Clements, Herb, format. Colorad. n. 508, A. Engler n. 7789 — August 1913 — Herb. Berlin). Cassells am Platte Canyon, von 2600 — 3300 m (Mrs. Aug. Henry — Herb. Berlin), über dem Platte Canyon um 3300 m häufig (C. F. Baker, F. S. Earle and S. M. Tracy, PI. of South. Colorado n. 617); Sheep Mount im SW. Colorado, 3800 — 3900 m (C. A. Purpus, Fl. of Southwestern Colorado n. 702). Var. ß. multiflora (Ledeb.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 216. — S. multiflora Ledeb. in Mem. Acad. St. Petersb. V. (1812—1814) 532, Fl. alt. II. (1830) 124 in nota, Icon. pl. Fl. ross. IV. (1833) t. 335, Fl. ross. II. (1844—46) 207. — Caudi- culorum folia lineari-lanceolata remote ciliata arachnoidea-villosula. Caules floriferi elon- LT.it i multiflori. Subarktisches Asien. — Ostsibirien. — Dahurien (nach Ledebour). Var. y. cherlerioides (Don) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 216. — Dense cae- spitosa caudiculis epigaeis densissime imbricatim foliatis. Caules floriferi 5 — 8 cm longi apice coarctate corymboso-pauiculati, pluriflori. Caudiculorum folia erecta usque appressa, concava, apice plus minusve incurva, oblongo-linearia vel -spathulata, 5 — 8 mm longa, circ. 1,5 mm lata, tenuissime rigideque ciliata, apice mucrone i/i — 1 mm longo in- structa. Pedicelli floribus vix longiores, petala oblongo-elliptica, haud unguiculata, 3 — 5 mm longa, 1,5 — 2 mm lata. f. 5. eucherlerioides Engl. — S. ctierlcrioides Don in Transact. Linn. Soc. Xlll. (1821) 382; Sternb. Suppl. II. (1831) 26 t. 13. — S. imbricata Sternb. in herb. Mus. hohem, et in icone ex Sternb. I. c. — S. Krulisiana Fisch, in litt, ex Ser. in DC. Saxifraga. — Scct. 9. Trachyphyllum. 46$ Prodr. IV. (1830) 46. — S. compacta Adams in Nouv. Mem. Soc. Nat. Mose. III. (1834) 239. — 8. nitida Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 807; Regel et Tiling, PI. ajanensis n. 1 2 1 non Schreb. — S. bronchialis (i. minor Hook, et Arn. in Heechey'a Voj. (1832) IU. — S. Stelleriana Merk, in Herb. Pallas, Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 116; Ledeb. Fl. ross. 11. (1844—46) 208; Regel in Ind. sem. hört. Petrop. 1857. p. 49. — S. bryoides ? Pall. in Willd. herb. n. 8 432. — S. densa Willd. herb. n. 8432. — S. glandulosa Willd. herb. 8433, fol. 2. — Leptasea cherlerioides (D. Don) Small in North Amer. Fl. XXII. 2 (1905) 153 et L. Funslonii Small I. c. 154. — Caules tloriferi 5 — 8 mm longi, apice pluriflori. Caudiculorum folia erecto-appressa, valde coneava, apice ineurva, oblonga usque linearia, 6 — 8 mm longa, circ. 1,5 mm lata, tenuissime rigideque hyalino-ciliata, apice acuta in mucronem usque 1 mm longum hyalinum saepe crassiusculum transeuntia. Pedicelli floribus vix longiores, petala 4 — 5 mm longa, circ. 2 mm lata. — Fig. 102-E1, F. Arktisches Gebiet. — c. Beringsmeerländer: Konyam-Rai (Kjellman in Vega-Expedition — Herb. Berlin), St. Lorenzbusen (Chamisso — Herb. Berlin), Lüetke- Hafen an der Beringstraße (Aurel u. Arthur Krause n. 164 — Herb. Berlin), Emma- Hafen (A. u. A. Krause n. 164c — Herb. Berlin], Ptfoten (A. u. A. Krause n. 164d)r Kotzebuesund (Beechey nach Hooker und Arnott), alpine Region am Tlehini im Gebiet des Lynn-Kanals von Alaska (A. u. A. Krause n. 592 — Herb. Berlin), Disenchantment- Bay (F. F uns ton, Plauts coli, in the vicinity of Yakutat Bay n. 91 — Herb. Berlin). Insel Unalaschka (Chamisso). — Alles blühend im August. Arktisches Sibirien. — Ostsibirien: am Kolyma-Fluß (Augustinowicz — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). Subarktisches Gebiet. — Subarktisches Asien. — b. Ostsibirien, — 3. Nordostsibirien und Kamtschatka: Ajan (Tiling, Komarov, It. kamezatic. I. — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). Temperiertes Ostasien. — D. Provinz Amurland: an der Küste unter 44—450 n. B. (Wilford — Herb. Berlin). f. 6. pseudoburseriana (Fisch.) Fr. Schmidt, Reise in Amurland und Ins. Sachal. in Mem. Acad. imp. d. sc. St. Petersb. 7. Ser. XII. n. 2. (1868) 133 (sub titulo varie- tatis); Makino in Tokyo Rot. Mag. XVI. (1902) 201 ; Matsumura, Index pl. jap. II. (1912;. — S. pseudobronchialis Fisch. Hort. Gorenkin ed. 2. (1812) 61. — S. pseudoburseriana Fisch, in litt, ex Cham, in Linnaea VI. (1831) 555; Torr, et Gray Fl. North Amer. I. (1835—40) 565. — S. nova spec. Cham, in Linnaea VI. (1831) 585. — S. bron- chialis var. cfierlerioides Makino in Tokyo Rot. Mag. XII. (1898) 406, non Engl. — Nom. jap. Hime-Kumomagersa. — Caules floriferi circ. 5 cm longi, apice pluriflori. Caudiculorum folia ereeta usque appressa, coneava apice ineurva, oblongo-usque lineari- spathulata, 5 — 8 mm longa, circ. 1,5 mm lata, tenuissime ciliata, apice mucrone i/i — '/2 mm longo instrueta. Flores parvi ; pedicelli floribus vix longiores ; petala circ. 3 mm longa. — Fig. 102(7, H. Subarktisches Asien. — Kamtschatka (Kastaski — Herb. Rerlin, Fischer — Herb. Rerlin, Pallas in Herb. Willdenow n. 8432), am Hafen St. Peter und -Paul (Lütke — Herb. Acad. St. Petersb. u. Rerlin, Elsholtz — Herb. Rerlin). Nota. Quae forma foliis spathulatis breviter mucronulatis transitum sistit ad Var. perlina, foliis pro rata elongatis et coneavis ad f. eueherlerioides. Var. d. vespertina (Small) Engl, et Irmsch. — Leptasea vespertina Small in North Amer. Fl. XXI. 2. (1905) 153. — S. bronchialis f. vespertina Piper FI. of Washington (1906) 313. — S. bronchialis var. cherlerioides Howell's Pacific Coast Plants. — Caules floriferi erecti, 5 — 8 cm longi, pluri(-2 — 4 — 7-)flori, laxe corymboso-paniculati, minute ac brevissime glanduloso-pilosi, rubescentes. Caudiculorum folia dense imbricata plana patenlia, apice rosulata, saepe reflexa, margine tenuissime breviterque hyalino-ciliata, euneata vel euneato-spathulata, 6 — 7 mm longa, 2 — 3 mm lata, apice minute spinoso- cuspidata. Pedicelli floribus 2 — 5-plo longiores. Petala oblongo-elliptica, basi haud unguiculata, 3 — 6 mm longa, 2 — 3 mm lata. — Fig. 102«/, A*. 464 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Pazifisches Nordamerika. — A. Provinz der pazifischen Coniferen. — 1. Nördliche Unterprovinz. — Ciskaskadischer Wald: Felsige Plätze ent- lang des Columbia River (Howell, Pacific Coast Plants), Mullmomah Falls (V. Coville und Th. H. Kearney — Un. St. Nat. Herb.), Wasco Co. in Oregon (Suksdorf — Herb. Berlin). — Kaskadengebirge: Goat Mountains (D. Allen, Flora of the Cascade Mount. n. 127). 236. S. tricuspidata Rottb. Skr. Kjöbenhavn Selsk. Laerd. Vidensk. X. (4 770) 446 tab. 6, fig. 24; Vahl in Fl. dan. (1790) 976; Retz. Prodr. Fl. scand. ed. 2. (1795) n. 522; Sternb. Rev. (1810) 54, Suppl.' II. (1831) 62; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 217; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 47; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 217; Lange, Consp. Fl. groenl. in Meddelels. om Grönl. III. 1880) 63; Hart, Bot. Brit Pol. Exp. in Journ. of bot. 18 80; Nathorst Botan. nordvestra Grönland in K. Sv. Vgt. Akad. Öfvers. 1884; Warming, Biol. optegnelser etc. in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) 23, Fig. 26 (flos), in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909) 222, Fig. 34 — 36; Rosenvinge in Meddelels. om Grönl. III. 2. (1892) 670; Abromeit in Bibl. bot. 42 2 (1899 Günthart in Bibl. bot. 58 (1902) 75; Kruuse, List of the phanerog. etc. N. of I Greenl. in Meddelels. om Grönl. XXX. (1905); Simmons Fl. of Ellesmereland in Rep. of the second Norweg. Arct. Exped. (1906) 66. — S. Ghamissoi Sternb. Suppl. I. (1822) 12 t. 10, f. 1. — Laxe caespitosa caudiculis lignosis ascendentibus ramosis, dense superne rosulatim foliatis. Caules floriferi erecti 3 — 16 cm longi laxe foliati pluriflori apice corymboso-paniculati, pilis brevissimis glanduliferis sparsissime obsiti, in- ferne purpurascentes. Caudiculorum folia dense imbricata, inferiora horizontaliter pa- tentia usque reflexa, plana, rigide coriacea, saepe rubescentia, margine tenuissime hyalino-ciliata, cuneiformia, sessilia, 0,8 — 1,5 cm longa, 2 — 4 mm lata, apice tridentata, dentibus cartilagineo-mucronatis, dente medio duplo majore cuspidato, rarius obovato- lanceolata, integra vel dente unico instructa. Folia caulina minora, cuneata usque lanceolata, 5 — 10 mm longa, 1 — 2 mm lata, inferiora plerumque cartilagineo-tridentata, superiora integra hyalino-cuspidata. Inflorescentiae rami strictiusculi, 1 — 3-flori, 1,5 — 1 cm longi, ut pedicelli sparsius brevissime glanduliferi; pedicelli floribus usque duplo longiores, teneri, prophyllis anguste linearibus 2 — 4 mm longis suffulti; flores pleruniqiu- homogami et autogami, rarius proterandri; sepala subhorizontaliter patenlia, triangulari- ovata, 1,5 — 2 mm longa, medio 1 — 1,5 mm lata, obtusiuscula, glabra vel margine glandulis subsessilibus sparsius obsita, trinervia, ncrvis plerumque sub apice confluenli- bus; petala elliptica usque obovato-oblonga, 4 — 6 mm longa, 1,8 — 2,5 mm lata, obtusa, basi haud unguiculata plerumque rotundata, trinervia, alba vel lutescentia, inferne luteo-, superne purpureo-punctata; stamina petalis paulo breviora; ovarium superum oblongo- ovatum carpellis ultra medium connalis in stilos erectos stigmate parvo coronatos sensim angustata. Capsula oblonga, 5 — 7 mm longa, carpellis fere usque ad stilos divaricatos connatis et sepalis haud reflexis instructa. Semina oblonga, 0,7 mm longa, nigra. Var. «. typica Engl, et Irmsch. — Folia tricuspidata. Flores majusculi. f. 1. albiflora Engl, et Irmsch. — Caulis* usque 1,5 dm lonsus. Folia rigida tricuspidata, purpurascentia vel rubescentia. Petala oblonga alba, inferne luteo-, superne purpureo-punctata. Verbreitet. f. 2. lutesccns Engl, et Irmsch. — Caulis circ. 8 — 9 cm longus. Folia basalia viridia. Petala minora 5 mm longa, 2 mm lata, lutescentia, plerumque luteo-punctata, raro purpureo-punctata. Var. ß. micrantha Sternb. Suppl. II. (1831) 62; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872 218; Warming in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909) 225, Fig. 36. — 8. Cham Sternb. Suppl. I. (1822) 12, t. 4 0, f. 1. — Folia tricuspidata. Flores fere duplo minores quam ii varietatis typicae et antheris pluribus minimis instruetis subfeminci. Var. y. subintegrifolia Abromeit in Bibl. bot. Heft 422 (-1899) 36, Tat. V, Fig. 3. — Folia fere omnia integra, lanceolata, interdum hinc inde dente unico instructa. Petala alba luteo- et purpureo-punctata. Satifraga. — Sect. 9. Trachyphyllum. — Sect 10. Xanthizoon. 465 Arktisches Gebiet. — c. Beringsmeerländer: Kotzebuesund; Unalaschka (v. Ohara isso — Herb. Berlin — var. micrantha). Insel Melville (nach R. Brown, Ver- mischte bot. Schriften (1825) 365. — Var. subintegrifolia. — 2. Arktisches Amerika: Kings Point (Gjöa-Exped.). Winnipegtal (Bourgeau in Pallis. Brit. N. Am. Expl. Exp.); Kap Warrender (Ross). Im Nordwesten der Hudsonsbay : Whale Point 64° 30' (Fernald). Baffinsland: am Kinguafjord, im Tal und an den Abhängen des VVimpelberges häufig (Deutsche Nordpolfahrt). — Ellesmereland ; an der Nordküste: Floeberg Beach (Uart), Grinnell Land mit Discovery Harbour 81° 43' (Hart, Greely), häufig am Hayes Sound (Simmons); an der Südküste verbreitet auf archäischem Ge- lände, seltener auf Kalk; häufiger im Südwesten auf Sandstein, besonders im Goose Fjord (Simmons1; an der Westküste bei Braskerud Piain (Isachsen). — Blüht von Mitte Juni an bis zum Beginn des Frostes; bisweilen bleiben die Blüten den Winter hindurch bis zum Frühjahr erhalten, gehen aber beim Auftauen zugrunde. — e. Grön- land: An dürren Stellen auf Felsboden und in Felsspalten. — 1. In Westgrönland bis 1300 m ü. M. zwischen 64 und 78° n. B.: Ikerasak (Vanhöffen), Gipfel des Fjeld Pingut 72° 38' (Rosenvinge). Northumberland-Insel (R. Stein, PI. of North-Green- Jand n. 73). Upernivik (Th. Holm). Bunden af S. Kanjerdluarsuk Fjord (Warming u. Holm 1884 — Herb. Kopenhagen), Amerdlok und Ikartak - Fjord (Warming u. Holm), Ikeraasak und Umanarsuk bei Uolstenborg (Tb. Holm), Holstenborg (Rosen- vinge — Herb. Kopenhagen, Berlin), Tiggak im Nordre Strömfjord (Sörensen — Herb. Kopenhagen, Berlin). Disco: Asungafungak (Th. Holm). Jakobshavn (Th. Holm), Egedesminde und Christianshaab (Th. Holm). Ostabhang des Fjords bei Ritenbenk (v. Drygalski 1 89 4). Umanak, Asakak, Karajak-Nunatak (Vanhöffen 1898). — Blühend August. Subarktisches Gebiet. — Subarktisches Amerika: Churchill a. d. Hudson Bay unter 58° 50' (J. Macoun, Herb. Geol. Surv. of Oanada n. 79237). Am Great Sclave Lake (Gr. Sklaven-See), auf der Caribou-Insel (Herb. Geol. Survey of Canada n. 78329. — Blühend Juli). Südl. Alaska: Im Gebiet des Lynn-Kanals, dicht an den Flüssen, auf Felsen, die verbreitetste Art (Aurel "u. Arthur Krause, Reisen im süd- ■östl. Alaska n. 47b — Herb. Berlin). Pazifisches Nordamerika. — Provinz der pazifischen Coniferen. — Nördliche Unterprovinz: Mount Hood unter 46° (Douglas — var. micrantha). Hybrida dubia inter species sectionis Trachyphyllum et sectionis Dactyloides. ? S. tricuspidata X tenella Sündermann in Allgem. Bot. Zeitschr. XII. (4 906) 5i X rigescens Sündermann 1. c. — Folia rigida, tricuspidata, cuspidibus acutissimis. Nota. Descriptio valde imperfecta. Planta fortasse nil nisi forma Saxifragae tricus- pidatae. Die Pflanze, welche im Garten von Herrn Sündermann entstanden sein soll, haben wir nicht erlangen können. Sect. 10. Xanthizoon Griseb. Xanthixoon Griseb. Spicileg. Fl. nun. et bithyn. I. (1843) 333", Willkomm et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1880) 106. — Leptasea Haw. Enura. Sax. (1821) 39 pr. p.; Small in North Am. Fl. XXII. (1905) 153 pr. p. — Sect. Hirculus Tausch, Hort Canal. Fase. 1 (1823) 1: Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 44; Sternb. Suppl. II. (1831' 17 quoad S. aizoides. — Sect. Trachyphyllum Gaud. Fl. helv. III. (1828) 85, 108: Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 207; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 206 quoad S. aizoides. — Cotyledones apice foveolatae. Caudiculi elongati, perennes, non gemraiferi, densius- o.ule foliati ramosi. Caules floriferi 1,5— 30 cm longi, erecti vel ascendentes, 1-multi- flori, dein racemosi, foliati. Gaudiculorum folia carnosula, glabra, margine inermia vel oiliata vel leviter 2-pluridentata, ambitu lineari-oblonga usque linearia, apice acuta vel A. Engler, Du Pflanumreifh. IV. (EmbrjrophyU aiphonogama) 117. Saxifraga. 30 466 A. Engler und E. Innscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. obtusa, foveola una calcem haud secerncnte instructa; folia caulina basalibus subsimilia. Flores majusculi, sepala horizontaliter patentia, ovata usque triangulari-ovata, obtusa, glaberrima, petalis breviora; petala ambitu variabilia, anguste oblongo-Iinearia ovalia- elliptica, obtusa, basi haud unguiculata, 1 — 3-nervia, flava, aurantiaca, purpurea, saepe rroceo-punctata; stamina petalis subaequilonga; ovarium ad */j — */4 longitudinis inle- i um, lale ovoideum, carpellis connatis in stilos breves subito altenualum. Capsula ovato-globosa, stilis divaricatis et sepalis patentibus haud rcflexis instructa. Semina oblonga-fusiformia, minutissime papulosa. Species unica 2 37. Typus polymorphu Hybridae inter speciem sectionis Xanthizoön et aliarum Bectioftum. Vide ad finem sectionum Euaixoonia et Kabsclä'i § Squarrosae. 237. Typus polymorphus S. aizoides L. Spec. ed. 1. (1753) 403, ed. 2 (1762;: emend. Smith, Engl. Bot. (1797) t. 39; Sternb. Rev. (1810) 25, Suppl. II. (1831) 27: Wah- lenb. Fl. läpp. (1812) 1 15; Don in Transact. Linn. Soc. III. (1821) 375; Ser. in I)C. Prodr. IV. (1830) 47; Koch, Synops. ed. 1. (1837) 270 (ubi false citavit >Varietas foliis nou ciliatis L. sp. 576, ex diagnosi«), ed. 2. (1843) 298; Gren. et Godr. Fl. de Fr. (1848) «41 ; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 210; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1880) 106; H.Müller, Alpenblumen (1881) 94 — 98, Fig. 30, reprod. in Knuth, Blütenbici II. (1898)445, Fig. 147; Lange, Consp. Fl. groenl. in Meddelels. om GrÖnl. III. (I (ii; Warming in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) 26, in Meddelels. om Grönl. XXXVI. 1909/ 173 — 176, Fig. 1, 2; Lindman in Bih. t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. 12 (1887) 61, l'kslam in Sv. Vet. Ak. Handl. (1894) 426, (1897) 129, (1898) 15; Jungner in Flora I.XX1X (1894) 237; Abromeit in Bibl. bot. 42. 2. (1899) 37; G. Andersson och Hessel- inann in Bih. t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. 26, Afd. III. (1900) 28; Düsen in Bih. t. K Sv. Vet. Ak. Handl. 27, Afd. III. (1901) 34; A. Cleve in Bih. t. K. Sv. Vet Ak. llan.ll. 26, Afd. III. (1901) 48; Lindmark in Bih. t. K. Sv. Vet. Ak. Handl. 28, Afd. III. (1902) 27, pl. I, Fig. 22, 23, pl. II, Fig. 1—3; Günthart in Bibl. bot. 58 (1902) 15, pL II, Fig. i; Sylven in Sv. Vet. Ak. Handl. 40, 2. (1906) 230; Rouy et Camus, Fl. de Fr. (1900) 41 ; v. Hayek, Fl. v. Steiermark I. (1909) 109. — 8. uuittnnmlis L. in Jacq. Fnum. hört. Vindob. I. (1762) 71, 240; Scop. Fl. carn. ed. 2. (1772) 293 quoad dia- jmosin; Lam. Fl. franc. III. (1878) 530; Villars, Hist. pl. Dauph. III. (1789) 667. — Leptasea aizoides Haw. Enum. Sax. (1821) 39. — S. aizoidea St. Lag. in Ann. bot. Lyon VII. (1880) 134. — Laxe caespitosa, caudiculis decumbentibus vel ascen- dentibus e basi ramosis plus minusve dense folialis. Caules floriferi 0,15 — 3 dm longi, erecti vel ascendentes, laxe, inferne saepius rosulatim foliati 1 — 2-usque multiflori, superne vel e medio racemosi, glabriusculi vel superne brevissime ac ininute pilosi, in- terne rubescentes. Caudiculorum folia saepe rosulatim conferta, reflexa, carnosula, subtüs plana supra convexiuscula, hinc illinc purpurascentia, glabra, margilM ineiTOM usque ciliis rigidis brevibus remote instructa rarius 2-pluridenlata, lineari-oblonga nsqni lincaria, 0,3 — 3 cm longa, 1 — 5 nun lata, apice acuta usque mucronulala, rarissiui.' obtusa (var. amphidoxa), uniporosa; folia caulina remotiuscula, inferiora maiora et la- tiora, obtusiuscula, ambitu haud diversa, inermia vel ciliala. Inflorescentiao rami uni- raro pluriflori, erecti, bracteis et prophyllis oblongis usque linearibus plus minusve ciliatis suflulti, pedicelli floribus 1 — 2-pIo longiores dense minuteque pilosi. Flores pro- terandri, dcmum homogaini magnitudinc variabiles; flos terminaüs cetera maior; sepala horizontaliter patentia, ovata usque triangulari-ovata, 2,5 — 4 mm longa, medio 1 — 2,5 mm lata, obtusa, glaberriina, trinervia, nervis plerumquc Bub apice in «olluin fluentibus; petala ambitu ac colore valde variabilia, angusta oblongo-Iinearia, uninervia 4-plo longiora quam lata usque ovali-elliptica trinervia, duplo longiora quam lata, 3 — 6 mm longa, 0,8 — 3 mm lata, obtusa, basi haud unguiculata, flava, aurantiaca, l purpurea, saepe croeeo-punetata ; staminum filamenta petalis subaequilonga; ovarium Saxifraga. — Sect. 1 0. Xunthizoon. 467 ad */4 — l/i longitudinis inferum, late ovoideum subdisciforme, carpellis connatis in stilos vix 1 mm longos stigmate parvo coronatos subito contractis. Capsula ovato-globosa, 4 — 10 mm longa, stilis 1,5 — 2 mm lon^'is div.iricalis et sepalis patentibus instructa. Semina oblongo-fusiformia, 0,8 mm longa, minutissime (sub lente) papulosa, brunnea. — Fig. \03A—K. Nota 1. In hcrbario Linnaeano specimina Saxifragae arttumiialis ileficiunt, Synonyma autem a cl. Linnaeo ad hanc spociem citata partim ad Saxifragam hircttlus portincnt, qua de causa cl. Smith in Engl. Bot. t. 39 jure meliore nomen aixoides conservavit, dum cl. N. J. Jacquin et Scopoli aequo modo cognoscentes Saxifragas aixoides et aututnnalis sub titulo specierum non conservandas esse, nomen aulumnalis practulerunt. Nota 2. Flores proterandri, demum homogami, interdum trigyni iisdem locis variant se- palis viridibus vel purpurascentibus, petalis luteis, aurantiaco-maculatis vel aurantiacis immacu- latis. Omnes has formas in Norvegia subaretica observavit cl. Warming. Nota 3. Flores feminei slaminibus minulis reduetis in insula Spitzbergen observantur. Conf. Warming 1909, p. 179, Fig. 2. Flos terminalis saepms femineus etiam in Alpibus oecurrit. Nota 4. Cl. Hegetscbweiler (Flora d. Schweiz [1840] 393) (lores 7-pelalos et flores 1 — 3 — 5 — 7-gynos observavit. Dispositio varietatum et formarum. A. Folia integra, inermia vel ciliata. a. Petala sepala superantia. er. Folia acuta Var. «. euaizoides. 1. Folia inferiora inermia, haud vel parce ciliata. 1. Petala flava croeeo-puneta f. 1. flava. * Caules floriferi vix 1 dm, saepe infra 5 cm longi, 1 — 2-flori f Folia 1 mm vel minus lata . . . Subf. * Van-Bruntiae. ff Folia 1,5 mm et ultra lata . . . Subf. ** humilis. ** Caules floriferi usque 2 dm longl . . Subf. *** vulgaris. 2. Petala aurantiaca maculis croeeis punc- tata f. 2. aurantia. 3. Petala purpurea f. 3. purpurea. II. Folia inferiora remote ciliata vel margine breviter setosa Var. ß. autumnalis. 1. Turiones plurimi floriferi. * Petala flava croeeo-punetata . . . . f. 4. pallida. f Caules floriferi usque 3 dm longi . Subf. elatior. ** Petala aurantiaca, maculis croeeis punctata f. 5. crocea. *** Petala atropurpurea vel cinnamomea f. 6. atrorubens. 2. Turiones haud florentes valde numerosi f. 7. riparia. ß. Folia superiora obtusa Var. y. (f. 8) amphidoxa. b. Petala obovata sepala vix superantia Var. ö. (f. 9) vallesiaca. B. Folia denticulata. » a. Folia linearia acuta remote dentata Var. t. (f. <0) dentifera. b. Folia linearia acuta versus apicem bidentata . . Var. L". (f. H) bidenticulata . c. Folia superiora obovato-oblonga utrinque obtusa 4 — 2-dentata, inferiora linearia Var. 1;. (f. 12) obtusidentata. Ceterum subformae parviflcn-ae et grandiflorac oecurrunt. Var. a. euaizoides Engl, et Innsch. — S. aixoides L. Spec. ed. 1. (H53) 402, ed. 2. (1762) 565; Willd. Spec. II. (1799) 650. — Folia omnia apice acuta, inferiora ut superiora pluriina inermia, haud vel parce ciliata. 30* 468 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. f. 1. flava Engl, et Irmsch. — S. aixoides Smith, Engl. bot. (4 797) t. 39. — S. autumnalis J. Jacquin, Enum. hört. Vindob. (1762) 71, 240; Scop. Fl. carn. I. (1772) t. 14. — S. aixoides a. typica Bljtt, Norges Fl. III. (1876) 906 pr. p.; G. Beck von Mannagetta, Fl. v. Niederösterr. 11. (1892) 674 pr. p. — Folia inermia, haud vel parce ciliata. Petala flava croceo-punctata. subf. * Van-Bruntiae (Small) Engl, et Irmsch. — S. Van-Bruntiae Small in Bull. Torr. Club XXV. (1898) 316. — Leptasea Van-Bruntiae Small in North Am. Fl. XXII. (1908) 153. — Caules floriferi 4 — 5 cm longi, 1—2 flori. Folia anguste linearia, 3 — 4 mm longa, usque 1 mm lata. — Fig. 103.D. Nördliche Bocky Mountains: Sulphur Mountains im Bezirk Banff (C. Van Brunt — Herb. Columbia Univ., New York). Nota. Specimina non omnino identica, altamen ad hanc subformam valde accedentia in Suecia subarctica (Jemtland) occurmnt. subf. ** humilis Engl, et Irmsch. — Caules floriferi vix 1 dm, saepe 3 — 5 cm longi, 1 — 2-flori. Folia 6 — 10 mm longa, 1,5 mm et ultra lata. — Fig. 103(7. Verbreitung. Vorzugsweise in den arktischen Ländern. subf. *** vulgaris Engl, et Irmsch. — Vide supra. — Fig. 103^4, B. Verbreitung. Im arktischen und subarktischen Gebiet weit verbreitet, auch in den nördlichen Kalkalpen und in den Zentralalpen, wo jedoch Var. autumnalis vor- herrscht, desgleichen in den Westkarpathen und in der illyrischen Unterprovinz. f. 2. aurantia Hartman in Vetenskabs Akad. Handl. 1818; Blytt, Norges Fl. III. (1876) 906. — S. aixoides L. Spec. ed. 1. (1753) 403 pr. p., ed. 2. (1762) 576 pr. p. ; Smith, Fl. brit. 2. p. 452; Engl. Bot. (1797) t. 39. — S. autumnalis Oeder in Fl. dan. (1763) t. 72. — S. aixoides f. aurantiaca Sternb. Suppl. I. (1822) 27. — S. aixoides ß. integra Ser. in DG. Prodr. IV. (1830) 47. — Folia inferiora vii aut non, superiora parce ciliata. Petala aurantiaca intensius punctata. Verbreitung. Nicht selten im subarktischen Skandinavien und Lappland. f. 3. purpurea Blytt, Norges Fl. III. (1876) 906. — Petala purpurea. Verbreitung. Selten in Skandinavien, z. B. Setnesfjeldet in Bomsdalen (Blytt), Foldalen und Drivdalen (A. Blytt jun.). Var. ß. autumnalis (L.) Engl, et Irmsch. — S. autumnalis L. Spec. ed. 1. (1753) 402, ed. 2. (1762) 575 ex diagnosi; Willd. Spec. II. (1799) 650; Hegetschweiler, Fl. d. Schweiz (1840) 393. — Folia apice acuta, phirima margine distincte remote ciliata vel setulosa. — Fig. 103E", F. Verbreitung. Vorherrschend in den Hochgebirgen Mitteleuropas, seltener in Skan- dinavien. f. 4. pallida Sternb. Suppl. II. (1821) 27 emend. — S. autumnalis L. Spec. ed. 1. (1753) 402, ed. 2. (1762) 575, ex diagnosi; Willd. Spec. II. (1799) 650; Scop. Fl. carn. I. (1772) 293 n. 493 (sed non t. 14); Sternb. Bev. (1810) 25, t. 7, f. 1 et in Sturm, Deutschi. Fl. I. 1 et IX. 35 (1814); Kohl in Beichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1898) 52, t. 95, Hallier in Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 15. Aufl. XXVI. 121, t. 2677. — Folia plurima ciliata vel ciliato-setulosa. Pe- tala pallide flava usque lutea, croceo-punctata. Verbreitung. Die verbreitetste Form in den Hochgebirgen Mitteleuropas. subf. * elatior Beichb. PI. exs. n. 1732: Bouy et Camus, Fl. de Fr. VII. (1901) 41. — Caules usque 3 dm longi. Verbreitung. Hier und da. f. 6. crocea Gaud. Fl. helv. III. (1828) 102; Strobl, Fl. Admont II. (1882) 26. — S. aixoides ß. atrorubens Maly in Flora (1843) 328. — Folia plurima ciliis setosis distantibus inslructa. Petala aurantiaca maculis croceis punctata. Verbreitung. Häufig mit f. 4, besonders an höher gelegenen Standorten. Nota. Cl. Kerner ad raontem Unnütz Tiroliae borealis caespitem obsorvavit, cujus dimi- • liurii petala citrina, dimidium nllerum petala crocea praebuit, quod demonstrat plantas colore petalorum diversas sub titulo formarum tantum esse enumcrandas. Saxifraga. — Sect. 10. Xanthizoon. 469 f. 6. atrorubens (Bertol.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 221. — S. atrorubens Bertol. in Desv. Journ. bot. IV. (1813) 76 n. 5, Amoen. ital. (1819) 99 n. 5, 361 n. 122. — S. autumnalis Vitra. Saggio dell'istoria erb. delle Alp. di Pistoja (1773) 48. — S. aixoides [J. atropurpurea Sternb. Suppl. II. (1822) 27. — S. aixoides ß. Bertol. Fig. 4 03. Typus polymorphus Saxifraga aixoides L. A — D Var. euaixoides Engl, et Irmsch A, B F. flava subf. vulgaris Engl, et Irmsch. A Habitus. B Folium. C Subf. humilis Engl et Irmsch. (Spitzbergen). D Subf. Van-Bruntiae (Small) Engl, et Irmsch. (Nördl. Rocky Mount. — E, F Var. autumnalis (L.) Engl, et Irmsch. (Alpen). E Habitus. F Folium. — O Var dentifera Beck von Mannagetta (Niederösterreich). Folium. — H Var. bidenticulala Engl. (Ost karpathen). Folium. — J Sepalum et petalum subformac parviflorae. — K Sepulum et pe talum subformae grandiflorae. — Icon. origin. — J. Pohl delin., E. Irmscher direxit. Fl. ital. IV. (1839) 474. — Folia remote ciliata vel ciliato-selulosa. Petala atropur- purea vrl cinnamomea. Pistillum sanguineum. Verbreitung. Mit den anderen Formen, meist in höheren Regionen über 2000 in. namentlich in den Südalpen und Apenninen. f. 7. riparia A. Kerner in Strobl Flora Admont II. (1882) 26; v. Hayek, Fl. ▼. Steiermark I. (1909) 709. — Caules usque 2,5 dm longi, turiones haud florentes valde numerosi. 470 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Verbreitung. Nordsteierische A.: An Gräben in den Sumpfwiesen zwischen dem Griesmayer b. Admont und der Enns (Strobl), nächst dem Riesachwasserfall bei Schlad- ming (v. Hayek), wohl auch anderswo. Var. y. (f. 8) amphidoxa Beck v. Mannagetta, Fl. Niederöst. II. (1892) 674. — Folia superiora obovato-oblonga vel elliptica, apice rotundata. Sepala ovalia, rotundata. Verbreitung. In den Kalkalpen von Niederösterreich: Schneeberg (Herb. End- licher). Var. d. (f. 9) vallesiaca Briq. in Bull. Soc. bot. Geneve (1897) 71. — Sub- caespitosa, caudiculorum ramis (plurimls steriübus) 5 — 10 cm longis, dense foliatis. Folia linearia, 3 — 8 mm longa, 0,5 — 1,5 mm lala, margine parce setulosa. Flores soli- tarii, parvi, 6 — 7 mm diametientes; sepala oblonga, obtusa, 2 mm longa, flavo-viridia. petala obovata sepala vix superantia. Walliser A. : Pierre ä voir (Chenevard). Nota. Fortasse forma phaenolypica, cultura et observatione in regionibus subalpinis digna. Var. e. (f. 10) dentifera Beck v. Mannagetta, Fl. Niederöst. IL (1892) 674. — Folia late lanceolata remote dentata, 3 cm longa, 4 mm lata. — Fig. 103(7. Verbreitung. Sehr vereinzelt in Kalkalpen von Niederösterreich: Schneealpe (G. Beck v. Mannagetta). Var. £. (f. H) bidenticulata Engl, in Verb. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 525; Mon. Gatt. Sax. (1872) 221. — Folia lineari-oblonga, apicem versus bidenticu- lata. — Fig. 103 7/. Verbreitung. Vereinzelt in den Ostkarpathen, auf dem Sarko in den trans- silvanischen Alpen und in der Scardopindischen Unterprovinz auf dem Ljubotin der Schar-Planina (= Scardus — Suskalovic, Ad am o vi e — Herb. Berlin). Var. 7j. (f. 4 2) obtusidentata Engl, et Irmsch. — Caulium floriferorum folia in- feriore linearia acuta, superiora obovato-oblonga vol oblonga 1 — 1,5 cm longa, 5 — 7 mm lata, utrinque obtusa uni- vel bidentata. Verbreitung. Bis jetzt nur in den Julischen Alpen an den westlichen Abhängen des Porczen oberhalb Zarz (Derganc — Herb. Univ. Wien). Gesamtverbreitung der Art. Sehr verbreitete hydrophile arktisch-alpine Art; in Quelisümpfen, in moorigen Ver- tiefungen mit stagnierendem Wasser, auf vom Wasser bespültem Steinen der Bäche, an nassen Erdbrüchen, besonders auf kalkhaltigem Boden, au Moränen, in Schneegruben und auf längere Zeit vom Schnee bedecktem Geröll, in den obersten Regionen und im hohen Norden auch auf trockenerem Geröll. Arktisches Gebiet, Nach Thorild Wulff (Beobacht. aus Spitzbergen, Lund 1902) enthalten in den arktischen Ländern Epidermiszellen der Blattunterseile und einige Zellen des Schwammparenchyms reichlich Anthocyan, die der Blattoberseite weniger. Die Blüten sind meist proterandrisch. — Fast nur var. vuaizoides f. flava, zumeist subf. humilis. a. Arktisches Europa. — 1. Spitzbergen: Sparsam an feuchten moorigen Stellen bis 79° 56' n. B., z.B. Beisund (Kjellman — Herb. Berlin), im Inneren im Nordfjord, Kap Thordsen, Kingsbay (v. Gois — Herb. Berlin), üicksonbay, im Inneren von Klaas Billen Bay (Nathorst), Dunöarne (v. Hcuglin), verbreitet un der Wetti der Recherchebay, Ostseite der Wijdebay (Wulff), im S. der Dunderbay, Sassenbay. Tempelbay, Skansbay, Mimersdal. — Blüht von Mitte Juli bis in den August, Sprosse meist nur 3 — 5 cm lang und einblütig (subf. humilis). — 3. Bären-Insel (Fromholz — Herb. Berlin — subf. humilis). — 4. Arktisches Skandinavien und arktisches Kola: Inaralappland (Herb. Mus. Fennici), Ponoj-Lappland (Kihlman — Herb. Berlin — var. autumnalis f. pallida). — 6. Nowaja Semlja: von 69 — 75° n. B., z. B. Kostin Scharr (v. Heuglin — Herb. Berlin — subf. humilis), Matotschkin Scharr (Ekstam — Herb. Berlin). Saxifraga. — Sect. 10. Xanthizoon. 471 b. Arktisches Sibirien: an der Stschutsclija hei C7° n. B. (Graf von Wald- burg-Zeil 1876). — Weiter östlich, sowie von den Beringsmeerländ ern nicht bekannt. d. Arktisches Amerika mit dem nördlichsten Labrador: Küstenland von 64° n. B. bis zu dem Eismeer und den Inseln, häufig (Bichardson). — Ellesmere- land: seilen, auf feuchtem Lehm an der Südküste, an Abhängen des Lake Valley und von da bis zum Harbour-Fjord (Simmons. — Blühend August 1900). — Nördliches Labrador: Okkak (Wcnck — Herb. Berlin), Bamu (Lornborgen — Herb. Berlin). — e. Grönland: auf feuchten Wiesen unter Moos bis 33 m ü. M. — Blühend Juli, August. — 1. West-Grönland: 73° — 60° n. B. und nur bis 30 m ü. M., Upernivik (Kane), Kaersok, Vajgattet (Bink), Konie, Serfafik bei Korne, Umanak (Van hoffen 1892/93 — Herb. Berlin), meist nur 5 cm hohe, seltener 14 cm hohe Exemplare mit gflu kahlen oder nur am Grunde gewimperten Blättern und orangerotgeflecklen Blumen- blättern (f. aurantia Hartm.). Auf der Halbinsel Nugmaq sparsam (Po rsild). Bei Uma- nak auch f. bidenticulata Engl. Hartlek (Berggren), Pakitsok Fjord, Jakobshavn (Vahl), Holstenborg (Holboell), Godthaab (Vahl — Herb. Kopenhagen, Berlin), Baals Bevier (Vahl), Arsuk, Jvigtut (Norman — Berlin Herb. Univ. Wien), Lerbugten bei Chrislian- chaab (Hartz), Kekertalik 66° 44' (Brummerstedt), Sermiliarsuk 61° 30' (Hartz), Kangarsuk bei Tindingen, lkerasak im Arsuk Fjord, Endmoräne des Kornoks Gletscher 61° 7', Kordlortok, Bunden af Kangerdluarsuk bei Julianehaab, Kagsiarsuk (Rosen- vinge), Ikinek (Petersen), Südl. Strömfjord (Jensen), Kangermak bei Tasersuak 4)5° 6' (S. Hansen), Nerutusok Fjord, nördlich von Frederikshaab (Wormskjoldj, auch sonst bei Frederikshaab (Holst, Haben); Igaliko (Vahl — Herb. Kopenhagen, Berlin), Kiagtui im Tunugdliarfik-Fjord (Kornerup). — 2. Ost-Grönland: Seltener. Von 73 — 70°. Am Franz Josephs Fjord um 73° (Copeland und Pansch — Herb. Berlin). Kjerulf Fjord, Antarctic-Straße, Ruth-Insel, Scott Keltic Inseln, Sophia-Straße, Röhss Fjord, Hurry-Inlet (Düsen, Gefäßpfl. Ost-Grönlands 1901); Ufer des Scoresby Sund (N. Hartz — Herb. Kopenhagen); lkerasak 65° 50' (Kruuse — Herb. Kopen- hagen, Berlin). Niakornak bei Christian IV.-Insel (Sylow). Subarktisches Gebiet. A. Subarktisches Europa. — a. Island: Scydisfjord (Ostenfeld — Herb. Univ. Wien). — b. Auf den Faeröes nicht nachgewiesen. — c. Nördliches Schott- land: häufig. — d. Skandinavien nördlich der Eichen- und Buchenzone. — 1. Norwegen. Vom nördlichen Teil des Christianssands-Stift bis zum Nordkap und Varanger (59° — 71° 10' n. B.), oft in Gesellschaft der f. aurantia. Im Westen und im Norden am Meer, im Osten von 260 — 300 m an aufsteigend bis über die Weiden- region, im nördlichen Teil bis zu 1600 m ü. M., am häufigsten in der Birkenregion, aber auch in der Nadelwaldregion, die f. aurantia in Romsdalen (Blytt, Norges Flora). — Lärdal bei Husum um 300 m (Baenitz — Herb, europ. n. 2728); Valders und Telemarken (Braun — Herb. Berlin); Eidfjord vandet (Seil and — Herb. Bergen, Univ. Wien); Dovre (Zetterstedt u. a. mit f. aurantiaca — Herb. Berlin); am Fiskum-Voss (Hornschuch — Herb. Berlin); Tronfjeld (Källström — Herb. Berlin); Fuß des Svar- tisen am Holandsfjord (A. Engler 1882 — Herb. Berlin); Lofoten, Flackstad (J. R. Landmark — Herb. v. Degen); Harstedt (A. Engler 1882 — Herb. Berlin); Troms- Fluß Munkelv (Renvall und Torckell in PI. Finlandiae exs. n. 253); Imandra-Lapp- land, am See Umpjawr, Tuiljok (Kihlman in Herb. Mus. Fenn.); Varsuga-Lappland, Ponoj-Lappland, Kuusamo in Kola (nach Renvall und Torckell a. a. 0.) — Meistens f. aurantiaca. — Blühend im Juli. — e. Subarktisches westliches Rußland : Ufer der Ssotka im Kreis Pinega d£s Gouvern. Archangelsk (Pohle — Herb. Berlin). Subarktisches Asien: Bis jetzt kein Vorkommen bekannt. — Subarktisches Amerika: Ostküste der Hudsonsbai (R. Bell), Churchill, um 58° 50' J. M. Macoun — Herb. Geol. Surv. of Canada n. 79251)5 Litlle Whale River im westlichen Labrador (Barnston). Südostküste von Labrador (Butler). Hohe Klippen an der Gaspe-Küstf. zwischen Magdalen River und Ste. Anne des Monts (Macoun). Indian Cove, Gaspe; Westküste von Neufundland (Macoun); an nassen Felsen unterhalb der Fälle de* Salmon River, Town of Orwell, Oswego Co. (W. B. Rowlee 1893\ Ostarm des Fish Creek, Oneida Co. (Knieskern u. Vasey, Paine 1865). Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. — Irland, im N., S. und W. von 51 — 56° an Felsen und moorigen Plätzen zerstreut; in Kerry auf den Connor Cliffs.; in East Mayo anf den» Ben Bulben bis 570 m, Glenade Lough, Ben Wlisken, Sligo, Leitrim; im Down-Bezirk bei Donard Lodge, an der Murlough-Bai, bei Fair Head, Antrim ^Moore and More, Cybele hibernica). — England, von Manchester nordwärts, Teesdalc in Durham (Baker — Herb. Berlin); Weslmoreland, Cumberland, Sly Head (Bailey — Herb. Berlin). — Schottland: Perth (Herb. Berlin), Ben Lawers (A. Engler 1885 — Herb. Berlin)r Craig Coinnach im Bezirk Aberdeen (Bailey — Herb. Berlin). E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — 3. Jurassisches Berg- land: im nördlichen französischen Jura: Reculet, Colombier de Gex (Grenier), Faucille (Grenier). G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ost-Pyrenäen: in der Region der Pimu uncinata verbreitet, z. B. Vallee d'Eynes (Endress, A. Engler 1892 — Herb. Berlin — b. Zentralpyrenäen: Oberhalb Ax im Departement Ariege verbreitet von 1250 — 2480 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin — in reichlichem Material f. auranti» fehlend, dagegen viel var. autumnalis f. pallida, auch einzelne Exemplare eitazoid™ f. flava); Luchon (Cauret u. a. — Herb. Berlin), Vallee d'Astos bis zum Port de Benasque (Duchartre — Herb. Berlin), Gedre und Gavarnie (Bordere — Herb. Berlin u. a., auch in Ch. Magnier Fl. sei. n. 1691 — var. autumnalis f. pallida). Sierra de Nuria, zwischen Vilaller u. Viella, südlich vom Maladetta (Costa), Valle de Bohi (Gonzalez), Casta- nesa, Rencluse (Zetterstedt), Izas, Soba, Formigal (Asso). H. Provinz der Alpenländer. a. Nördliches Alpenvorland. — Oberbaiern: Fischerbichl am Hopfensee,. Ainmerlal bei Rottenbach und Bayersoien, Ebenhausen, mit der Isar bei München, mit dem Lech bis Steingaden und Mering (Vollmann, Fl. v. Baiern). An den ufern da Rhone bei Genf (Grenier). b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und Eisenerzer Alpen Niederösterreich: in den Kalkalpen verbreitet, z.B. bei Windischgarsten am Lchner- feld (Oberleitner in F. Schultz, Herb. norm. Cent. 7. 58bu); sehr gemein in den nordsteirischen Kalkalpen. Sowohl var. euaizoidcs f. flava wie var. autumnalis f. pallida. 2. Salzburger Kalkalpen, von 1000 — 1600 m gemein, z. B. auch im Bessinggrabeu bei Ramsau oberhalb Schladming um 900 m (v. Hayek, Fl. stiriaca exs. n. 346), auch in die Täler hinabsteigend, so an Felsen neben der Sulzach bei Lauten um 390 m. Suxifraga. — Sect. 10. Xanthizoon. 473 Meist var. autumnalis f. pallida, seltener f. crocea, atrorubens und var. euaixoides f. flava. — 3. Mittelbai er i sehe und Nord-Tiroler Kalkalpen: Sehr verbreitet, tief hinabsteigend bei Kufslein bis 500 in, am Mühlauer Bach bei Innsbruck um 650 m, die f. crocea bäufig bei Innsbruck und Hall Murr1, bei Slans (Murr), in Oberbaiem z. B. bei Tegernsee (Ein seil in F. Schultz, Herb. norm. Cent. I. n. 58 — f. flava), Kote Wand bei Schliersee (Kny — Herb. Berlin — var. bidenticulata), tief in da» Alpenvorland hinabsteigend. Im allgemeinen var. euaixoides f. flava, häufiger als var. autumnalis. — 4. Algäuer A. bis zur Ost-Schweiz: Sehr gemein, in Algäu bia 2456 m, in Vorarlberg, hier bis in die Kheinebene bis 400 m absteigend (Cust.), in der Ost-Schweiz nördlich bis zum Ütliberg, und am Bhein in der Nähe von Rheinfeld (Gaudin). — Meist f. autumnalis, seltener f. flava, am Mythen in Schwyz (F. Hoff- mann — Herb. Berlin) auch f. aurantia. — 5. Berner Kalkalpen: Sehr verbreitet sind var. autumnalis f. pallida, bis in die Gegend von Bern hinabsteigend, so auf nassem Kies längs der Aar am Belpmoos und bei Kiesen; an der Emme bei Burgdorf; am steilen Absturz des Wylerhölzchens bei Bern und oberhalb Neubrück. An feuchten Ab- hängen und Molassefelsen am Scherlibachfall bei N. Scherli und im Schwarzwassertal (L. und E. Fischer, Fl. v. Bern). — Var. euaixoides seltener. — 6. Waadtländer und Nord-Savoier A.: Verbreitet z. B. bis auf die Diablerets (Herb. Berlin). Auf dem Mt. Vergy (Herb. Berlin). Auf dem Kalkmassiv de Plate an Bächen (Briquet) usw. c. Jura- und Dröme-Alpen: Nicht gesehen. d. Zentralalpen. — 1. Oststeierische A. : Nicht gesehen. — 2. Norische A.: Verbreitet von der Koralpe und Saualpe bis zur Stangalpe und zum Beichmauer Garten (P acher, auch die Formen). — 3. Niedere Tauern: Häufig, auch die f. atro- rubens, auf Kalk- und Quarzgestein. — 4. Hohe Tauern und Zillertaler A.: Sehr verbreitet bis 2500 m, häufig var. autumnalis, auch mit f. crocea, seltener f. atro- rubens, z. B. im Waltental nördl. Vaz auf Schiefer 1700 m ((v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), bisweilen in hohen Lagen var. euaixoides f. pallida, selten var. den- tifera (an einer Quelle bei Gries um 1580 m nach Huter); absteigend bei Lienz an der Drau und Isel um 667 m (Haenke), am Möllufer bei Möllbrücken (Wilasek — Herb. Univ. Wien). — 5. Mitteltiroler Zentralalpen: Sehr verbreitet var. autum- nalis f. pallida, f. crocea, seltener f. atropurpurea mit vorkommend. — 4 . In den Stubaier A. mit dem Brenner, hier auf der Serles bei 2620 m, auf den Tarntaler Köpfen bei 2550 — 2650 m (Kerner), an der Sill herunter bis 600 m (Pichler). — 2. Sarntaler A.: Verbreitet, bei Meran um 400 — 500 m (Milde). — 3. Oetztaler A.: Verbreitet, am Brunnenkogel bis 2530 m. — 4. Nordostrhätische A.: Verbreitet im Unterengadin, in Samnaun bis über 2900 m (Brügger). — 5. Ortler A.: Auf- steigend bis 2694 m (Schlechtendal), dort auch f. crocea. — 6. Adamello- Stock: im Val Genova, an der Materotalp (A. Engler 1873 — Herb. Berlin), auch weit verbreitet. — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 4. Süd- und west- rhätische A. mit den Adula A.: Sehr verbreitet, auf Urgebirge nur an feuchteren Orten, auf Kalk häufiger an trockenen Hängen. Im ganzen Engadin vom Tal bis in die Hochalpenregion sehr häufig, so auch im Ofengebiet (Brunies). In der Bernina- Gruppe von 4 740 — 2750 m (Bübel, Berninagebiet). Im Puschlav von 400 — 2400 m auf Kalkgeröll der Alp d'Ur bis 2510 m aufsteigend, an Bächen weit herabsteigend, so im Kastanienwald Zalende bis 750 m (Brockmann-Jerosch). — Var. autumnalis (.pallida und f. crocea. — 2. Südliche Glarner u. Lepontinische A.: Verbreitet bis zu 2650 m, stellenweise tief hinabsteigend, so bei Caslione um 2 10 in, in der alpinen Region auch die f. atrorubens. — 3. SüdbernerA.: Sehr verbreitet, mit den Flüssen herabsteigend (var. autumnalis). — 7. Penninische und Südsavoier A. — 4. Walliser A.: Verbreitet von 400 — 34 00 m, z. B. Furkahorn 2700 m, Sass Cor- viglia 2900 m, Vincent-Hütte am Mte. Rosa 3450 m (Schlagintweit). In der Ebene z. B. bei St. Maurice, Bois Noir (II. Jaccard), die f. atrorubens am Simplon (Favrat), am St. Bernhard (Murith), im Gressoneytal bei Grauhaupt (Christillin) u. a. a. O. — 474 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Var. autumnalis f. pallida, recht häufig auch f. crocea. — 2. Süd-Sa voier A. mit dem Mt. Blanc: Sehr verbreitet var. autumnalis, auch die f. crocea. e. Südwestalpen. — 1. Grajische A.: Überall verbreitet von 600 — 2800 m, z. B. Mt. Cenis (Bonjean). — 2. Cottische Alpen: Sehr verbreitet. — 3. Dauphine- Alpen: Verbreitet von 1400 — 2000 m. — Meist var. autumnalis. — 4. Seealpen: Verbreitet in der alpinen Region bis zu 2300 m, stellenweise absteigend bis zu 800 m, bei Valdieri bis 750 m, in der oberen Region von 2100 — 2300 m f. atrorubcns (Bur- nat, Fl. Alp. mar.). f. Südalpen. — 1. Insubrische Alpen: Verbreitet von der subalpinen Region bis in die alpine und in die Täler z. B. im Val Morobbia; am Camoghe: A. Leveno u. A. Sertena; Val Colla: Cima del Noresso, Denti della Vecchia, A. Giorascio; A. Ca- vallera am Mt. Lema; am Mt. Breno um 1200 m; unterhalb Aranno (Chene vard) ; Mt. Generoso, Westseite des Corner Sees, Lecco, Corno di Canzo, Legnone, Grigna (Ball); oberhalb Bellaggio (Odescalchi); Resegone (Balsamo-Crivelli). — Meist var. autumnalis f. pallida. — 2. Bergamasker Alpen: Val Brembana und Val Seri- ana (Ball, A. Engler — var. autumnalis). — 3. Brenta-Gruppe und Nonsberg: Bocca di Brenta, Nonsberg (Ball), bei Mezzo Lombardo auf der Rocchetta um 300 m (Graf v. Sarnthein). — Var. autumnalis. — 4. Judicarische Alpen: Verbreitet meist var. autumnalis'. Val Sabbia, Val Chiese, Val Vestino, bei Tione von 600 — 70» m (Graf v. Sarnthein). — 5. Mittelgebirge des Etsch- und Eisaktais in Süd- tirol: Von Trient bis Bozen, hier an einem Graben bei Haslach im Tal um 265 m, am Eisak beim kühlen Brünnl um 270 m (Hausmann), an der Eisak bei Brixen, hier bei 580 — 600 m (Bachlechner). — Var. autumnalis f. pallida und crocea. — 6. Trientinisch-veroneser Alpen: Mte. Baldo, Val Sugana, Val Arsa, Recoaro, Val de'Signori (Ball), Val Astico (Ball). — Var. autumnalis. — 7. Südtiroler Dolo- miten: Sehr verbreitet bis 2500 m, meist var. autumnalis, sehr häutig auch mit f. crocea und atrorubens. Feltre, Agordo, Val del Cordevole (Ball), Pieve di Cadore, Quellen des Piave (Ball) usw. — 8. Karnisch-venetianische Alpen mit den Gai Italer Alpen und dem Dobratsch: Verbreitet auf Kalk u. Quarzgestein, meist var. autumnalis f. pallida und crocea, seltener f. atrorubens. — Kerschbaumer Alpe (A. Engler 4 877 — mit f. crocea); Dobratsch (Hauser u. a.); Pontebba 650 m (Gor- tani), Coglians 2600 m (Gortani), stellenweise tief hinabsteigend, so zwischen Zuglio und Arla bei 420 m (Gortani). Auch die f. atrorubens mehrfach, z. B. unter Pezzeit 4 500 m, bei der Vas-Hütte 1800 m, bei Bordaglia { 400 m (Gortani). — 9. Süd- östliche Dolomiten und Kalkalpen: Sehr verbreitet, meist var. autumnalis (.pal- lida und f. crocea. — I. Karawanken: Verbreitet, z. B. Golica, Vellacher Kotschna (Graf;, Obir (Kristof — Herb. Berlin), Petzen (Kristof — Herb. Berlin), Ojstrica, Loibl usw. (Paulin). — 2. Julische Alpen: Sehr verbreitet, z. B. am Raibler See (Firle — Herb. Berlin); Mangart, Weissenfeis (Meebold — Herb. Herlin); Wbchein (A. Engler 1869 — Herb. Berlin); Cernaprst (Rechinger — Herb. Univ. Wien, Paulin, Fl. exs. carn. n. 91); Zarzer Alpen, Porczen (Paulin, daselbst auch var. ob- tusidentata) u. a. a. O. Herabgeschwemmt im Geröll der Save bei Jauerburg (Paulin). 3. Steiner oder Sanntaler Alpen: Z. B. auf der Raducha (Kocbek — Herb. Univ. Wien). — 10. Karst und Karniolisch-illyrisches Übergangsgebiet: Bergland von Idria (Freyer — Herb. Berlin — f. crocea). Scheint sonst zu fehlen. I. Provinz der Apenninen. — a. Nördlicher Apennin und apuanische Alpen: Ligurischer Apennin (Bertoloni — Herb. Berlin), -7- Etrurischer Apennin: Ap. von Modena (Bubani — Herb. Berlin), Ap. von Pistoja, z. B. Corno alle Scale, Val del Sestaione. Falterona (Sa vi), Rondinajo, Cimone di Caldaja, im Ap. von Fivizzano auf der Alpe Camporaghena (Sa vi, Caruel), im Picenischen Ap. (westlich von Ancona) auf dem Monte de Fiori, dem Monte Acuto (Orsin), Pietra Camela (Gussone) u. a. a. O.; die f. atrorubens mehrfach in den Apuanischen Alpen bei Sagro, Tambura (Ca- rn ol — Herb. Berlin), Garfagnana bei Vagli di sopra um 876 m (A. Fiori et I Saxifraga. — SecL 4 0. Xanthizoon. 475 guinot, Fl. ital. exs. ser. II. n. 1 394), Giovo (Bertoloni f.), Pisanino, Gavallo, Pizzo d'Uccello, Foce di Vinca (nach Bertoloni, Fl. ital. IV. 475). — b. Südliche Apen- ninen: Mte. Majella (Gussone — Herb. Berlin). K. Provinz der Karpathen. — a. Westkarpathen. (Meist var. euaixoides f. flava.) — 1. Nördliche Zentralkarpathen. In den Liptauer und Zipser Kalk- alpen vorzugsweise verbreitet, weniger auf Urgestein; zwischen Koscielisko und Zako- pane (Ascherson, A. Engler 4 864 — Herb. Berlin — auch var. autumnalis f. pal- lida), im Koscieliskotal, im Flußbett des Dunajec (A. Engler 1864 — Herb. Berlin), an der Kopa Krölova, Czerwony Wierch, Giewont, Fiscbseetal, Boztokatal, Javoriner Siroka, Javoriner Schwarzen See, Lange Wand der Javorinka bei Podspady, am Kes- marker Grünen und Weißen See, Drechslerhäuschen, Hintere Leiten, Durlsberg, Spara- loch. — 3. Südliche Zentralkarpathen: Backova, Stoch, Kleiner Krivan, Djumbir Wahlenberg, B. Fritze — Herb. Berlin), Boszudec (Stur), Choc (Szontagh). — b. Ostkarpathen. (Meist var. autumnalis f. pnllida, seltener f. crocea.) — 1. Mar- in aros: an Bächen der Alpe Petrosa (Vägner — Herb. Berlin). — 2. Ho dnaer Alpen: Alpe Kailor oberhalb Borsa (L. de Thaisz, PI. exs. hung. — Herb. v. Degen), Groapa Biszlri (Borbäs — Herb. Berlin), auf dem Sarkö (Bochel — var. bidcnticu- lata), quellige Stellen des Dealu Gagi gegen Isvoru Preluci (Woloczszak — Herb. Univ. Wien). — 6. Moldauer Klippenkalke: Am Ceahlau (Pax). — 8. Burzen- länder Gebirge: Bucsecs, auf dem Gipfel ßuksoi (v. Degen). — 9. Transsilva- nische Alpen: Bullatal, um 1600 m (Barth — Herb. v. Degen). Fogarasch, Alpe Crepatura mliskirälykö (Koksis — Herb. v. Degen), oberhalb Zernest (v. Degen), Kerz havasai, oberhalb des Bullea-Sees, um 2100 m (Zsäk — Herb. v. Degen), Bulla- tal 1600 m Jluter — var. euaixoides f. flava, welche sonst selten im Gebiet). L. Westpontische Gebirgsländer. — b. Illyrische Unterprovinz. — 1. Kroatisches Bergland: Am Cubar (Noe und Host nach Schlosser und Vukoti- novic). — 3. Bosnien: Maglic 2200 m (Beck v. Mannagetta, Rohlena — Herb. Univ. Wien); Voiujak um 1900 m (Knapp — Herb. Berlin, Murbeck). — 4. Her- cegovinisch-montenegrinische Gebirge: Veliki Vilinac bei Jablanica um 1800 m (Vaniar — Herb. Univ. Wien); Veliki Prenj, 1900 m (Maly — Herb. Berlin); Prenj Planina auf dem Otis, 1800 m (Beck), Tiszovicaalpe (v. Degen); Prenj Bjelasnica (Sün- dermann); Kom Kucki (Baldacci, it. alban. [montenegr.] 1903). — Meist f. flava. Krstac um 2070 m, längs eines in den Prokosko Jezero mündenden Baches (Simony — Herb. Univ. Wien). Mittelmeergebiet. Mittlere Mediterranprovinz. — Scardopindische Unterprovinz: Scardus, Quellen de3 Serdarica Duran, 1800 m (J. Dörfler, It. Türe. 1890 — f. dentifera Beck); auf dem Ljubotin (Adamovic — Herb. Berlin — var. bidenticulata G. Beck. — Herb. v. Degen); am Fuß des Kobelitza-Gipfels, 1500 m (Bornmüller). Pazifisches Nordamerika. B. Provinz der Bocky Mountains. — a. Nördliche R. M. : Auf Mooren und in alpinen Bächen: Mount Selwyn, Peace Biver Pass, Bow Biver Pass, bei 51° n. B. (Macoun), Rogers Pass in den Selkirk Mts. .(A. O. Wheeler — Herb. Berlin); oberhalb Emerald Lake in den Selkirk Mts. (H. Shaw, Selkirk Flora n. 585 — Herb. Berlin). — Alles f. flava. Atlantisches Nordamerika. A. Seenprovinz: Mt. Willoughby Cliff in Vermont (Faxon — Herb. Berlin), Smugglers Notch (Faxon — Herb. Berlin). — f. flava. Hybridae extant: 1 . Inter Saxifragas aixoidcs et mutata L. — Videas ad finem sectionis Aixoonia. 2. Inter Saxifragas aixoides et eaesia L. — Videas ad finem sectionis Kabschia. 476 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Sect. \ \ . Euaizoonia (Schott) Engl. Euaixoonia Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 233 et in Engl. u. Prantl, Nat. Pllanzen- fam. III. 2a (1890) 58. — Euaixoonia Schott in Schott, Nym. et Kotschy, Anal. bot. (1854) 20 (subsectio). — Aixoonia Tausch, Hort. Canal. (1823) fasc. \ pr. p.; Ser. in DC. Prodr. IV. (1850) § \ excl. S. marginata. — Chondrosea Haw. Enum. Sax. (182!) 10 pr. p.; Sternb. Suppl. II. (1831) 46. pr. p. — Cotyledon Gaud. FI. helv. II. (1828) 86*, Engl, in Linnaea XXXV. (1867) 15, Index critic. in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 515. — Cotyledpnes apice foveola minuta instructi. Caudiculi perennes, caespitem formantes vel disjuncti, dense rosulatim foliati ; innovationes rarius cum caudiculis cohaerentes, plerumque sejunctae. Caudiculorum folia coriacea vel car- nosula, rigida, subtus rarius carinata, plerumque glabra, margine modo basin versus ciliata, majuscula, plerumque ultra 1,5 cm longa, lingulata vel spathulata, obovata vel linearia, obtusa vel acuminata, integra vel serrulata vel crenala, juxta marginem cartila- gineum multi-foveolata ; folia caulina minora, ciliata, saepe glanduloso-pilosa. Gaules floriferi plerumque ultra 4 2 cm longi, a basi, e medio vel apice tanlum paniculati, racemosi vel corymbosi. Flores mediocres, sepala nee in anthesi nee in fruetu reflexa; petala obovata, obovato-oblonga, raro lineari-lanceolata, semper sepala superantia alba, interdum purpureo-punetata, raro rosea vel lutea; stamina petalis breviora; ovarium subinferum vel semiinferum late ovoideum, in stilos breves vel brevissimos stigmate parvo vel majusculo coronatos contractum. Capsula ovato-globosa vel ovoidea, stilis divaricatis et sepalis erectis instrueta; semina oblongo-triquetra, vel subfusiformia, acuta, saepe tuberculato-rugosa, brunneola vel nigra. Dispositio gregum. A. Petala alba, saepe purpureo-punetata, rarissime rosea vel pur- purascentia. a. Folia margine integra vel subintegra (levissime crenulata) § I. Crustatae. b. Folia margine distinete crenulata vel serrulata. er. Caulis floriferus superne paniculatus § 2. Peraixooniae, ß. Caulis floriferus a basi paniculatus § 3. Cotyledoniae. B. Petala rosea vel lutea. a. Petala rosea § 4. Florulentae. b. Petala lutea § 5. Mutatae. Hybridae inter species sectionis Euaixoonia. § I. GrustataeX § I. Crustatae. (Vide p. 488.) S. cochlearis X lingulata var. Beüardii. § 2. Peraixooniae X § I. Crustatae. (Vide p. 518.) S. aixoon X crustata. S. aixoon X cochlearis. S. Hostii var. eu-IIostii X crustata. § 3. Cotyledoniae X § I. Crustatae. (Vide p. 523.) S. cotyledon var. pyramidalis X longi folia. S. cotyledon X lingulata. § 3. Cotyledoniae X § I. Peraixooniae. (Vide p. 524.) S. cotyledon X aixoon. S. cotyledon >X aixoon. Hybridae inter species sectionum Euaixoonia et Robertsonia. (Vide p. 534.) S. crustata X euneifolia. S. aixoon >X geum Subsp. hirsuta. S. aixoon X< geum Subsp. hirsuta. S. aixoon X euneifolia. Saxifraga. — Sect. 11. Euaizoonia. — § 1. Crustalae. 477 Hybrida inter speciem sectionis Euaizoonia et Trachyphyllum com- memorata. (Vide p. 532.) Hybridae inter species sectionum Euaizoonia et Xanthizoon. (Vide p. 533.) S. aizoon X aizoides. S. cotyledon X aizoides. S. mutata >X aizoides. S. mutata X aizoides. S. mutata X< aizoides. Hybridae inter species sectionum Euaizoonia (gregis Peraizooniae) et Kabschia (gregis Mediae)\ vide ad finem gregis Mediae (Sect. Kabschia). Hybridae inter species sectionum Euaizoonia (gregis Mutatae) et Kabschia (gregis Squarrosae); vide ad finem gregis Squarrosae (Sect. Kabscliia). § 1. Crustatae Engl, et Irmsch. Caules floriferi 0,4 — 7 dm longi, pluri- vel multiflori, e basi vel e medio tantum \el apicem versus racemosi, paniculali vel corymbosi. Caudiculorum folia cochleari- formia-linearia, obtusa vel acuta, margine integra vel subintegra i. e. levissime crenu- lata. Petala obovata vel oblongo-obovata, obtusa, alba, saepius purpureo-punctata. Dispositio specierum. A. Caulis floriferus a basi paniculatus 2 38. S. longi folia Lap. ß. Caulis floriferus a medio vel apicem versus ramosus. a. Caudiculorum folia linearia vel lineari-spathulata, ultra I 5 mm longa. u. Caudiculorum folia apice 3 — 4 mm lata 239. S. lingulata Bell. ß. Caudiculorum folia apice 1,5 — 2 mm lata .... 240. S. crustata Vest. b. Caudiculorum folia lineari-spathulata, parva, 4 — 6 mm longa, vel cochleariformia. er. Caudiculorum folia cochleari-spathulata 24 f. S. coohlearis Reichb. ß. Caudiculorum folia lineari-spathulata 242. S. valdensis A. DC. 238. S. longifolia Lapeyr. Fl. Pyren. I. (1795) 26 et tab. II, Hist. pl. Pyren. (1818) 223; Lara, et DC. Fl. Fr. IV. (1805) 359 excl. syn.; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 19; Gren. et Godr. Fl. de Fr. I. (1848) 655; Bull. Soc. bot. Fr. XI. (1864) 141; Bot. Mag. (1871) t. 5889; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 234; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 107; Mac Leod, Pyreneenbloemen in Bot Jaarb. Dodonaea 111. (1891) 425; Knuth, Blütenbiologie li. (1898) 450; Bubani, Fl. pyr. II. (1900) 663; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 78. — S. callosa Smith in Rees, Cyclop. XXXI. (n. 2). — S. longifolia ct. major nutans Sternb. Rev. Saxifr. (1810) 1. — S. lingu- lata ct. Don in Trans. Linn. Soc. XIII. (1822) 391. — Ghondrosea longifolia Haw. Saxifr. Enum. (1821) II pr. p.; Card. Chron. LIII. (1913) 390, Fig. 166 (Habitus), The Garden LXXVII. (1913) 298 Fig. (Habitus). — Caudiculorum rosulae 7 — 14 cm diametro metientes unicae amplae vel plures dense congestae, densissime foliatae. Caules floriferi erecti, 2 — 7 dm longi, basi saepe digitum crassi, densiuscule foliati, perpluri- flori (plerumque ultra 4 00-flori), a basi paniculati, densissime glanduloso-pubescentes. Rosularum folia numerosissima, convexa, glauca glabra, basi ciliata lineari-ligulata, 3 — 9 cm longa, medio 2 — 3 mm, superne 3 — 5 mm lata, apice acuta vel mucronulata, basi dilatala, margine integra vel leviter crenulata, juxta marginem perpluribus foveolis squamis plerumque sese attingentibus obtectis instrueta; folia caulina atque bracteae primum horizontaliter patentes, margine atque lamina dense glanduloso-pilosae, lineares, 1 — 2,5 cm longae, 1 — 2 mm latae. Inflorescentiae rami pluri-(4 — 6)flori paniculam amplissimam conico-cylindricam nutantem formantes, ut caulis dense glanduloso-pubes- centes; prophylla linearia, 1,5 — 4 mm longa, 0,3 — 0,8 mm lata, acuta, ut pedicelli glanduloso-pilosa; Mores insigniter proterandri, demum autogami; sepala ovata vel ob- longo-ovata, 1,5 — 2 mm longa, 1 mm lata, obtusa, margine glanduloso-ciliata, extui 478 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 104. A—B' Saxifraga longifolia Lap. A Turio juvenculus. B Folium adultum. B' Folii margo. — G—K S. lingulala Bell. — C, C Var. catalaunica (Boiss. et Reut.) Engl. C Tun.. juvenculus. C Folii margo. — D, D' Var. Bellardii Sternb. Subvar. eu-Bcllardii Engl, et Irmsch. Folium et ejus margo. — E, E' Var. Bellardii Subvar. lantoscana (Boiss. et Beut.) Rouy et Camus. Folium et ejus margo. — F — 0' Var. australis (Moric.) Engl. F, F' I OlMfaaJW Engl, et Irmsch. (aus der Basilicata). Folium et ejus margo. 0, 0' f. macrophylla Engl, et Irmsch. Folium et ejus margo. — II— K S. lingulata Bell. var. Bellardii Sternb. Subvar. eu-Beüardii Engl, et Irmsch. (Apennin von Pistoja). // Inflorescentia. J Sepalum. K Petalum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler diroxit. s,i\iiraga. — Sect. 14. Euuizoonia. — § 1. Gruslatae. 479 inferne glanduloso-pilosa, nervis tribus non confluentibus, medio apice foveola inslruclo; petala obovatn, 4 — 6 mm longa, 2 — 3 mm lala, basi breviter contracla, trinervia nervis lateralibus saepe bifidis, medio plerumque apice bifurcato, alba, raro purpureo-punclulala; stamina dimidium petalorum aequanlia; ovarium suhinfcrum globoideum breviler glan- duloso-pilosum in slilos brevissimos sligmate parvo inslruclos contraelum. Capsula glo- boso-ovala, 4 — 5 mm longa, stilis brevibus divaricatis coronata. Semina oblongo-triquetra, tuberculato-rugosa, nigra. — Fig. 1 04 ^4 — B' . Pyrenäen-Element, an steilen Kalkfelsen von 1000 — 2400 m, mit meist vertikal stehenden, den Felsen angedrückten Rosetten, welche nur einmal blühen. Mitteleuropäisches Gebiet. Provinz der Pyrenäen. — A. Ost-Pyrenäen: Oberhalb La Manera an den Felsen von Bordallat (Bubani); auf dem Llaurenti (Bubani). Catalonien, oberhalb Organa (Bubani, Willkomm — Herb. Genua], am Forat des tres pons entlang des el Segre (Bubani). — B. Zentralpyrenäen: Gedre (Bordere, pl. Pyr. alt. Ed. Hohenacker n, 63a und in Ch. Magnier, Fl. sei. exsicc. n. 1947); um Gavarnie, zw. Gavarnie und Luz und unterhalb der Porte Gavarnie (A. Engler 1892, Bordere in Baenitz, Herb. Europ.); Port de Venasque (Gautier — Herb. v. Degen); Valle d'Estaube um 1600 m (Bordere — Herb. Breslau, in Baenitz, Herb. Europ,); Pic d'Ereslid (Jordan — Herb. Berlin); Pic de Ger (E. Desvaux); Arragonien, Yal de Canfranc um 900 — 1300 m (Willkomm, it. hisp. seeund. n. 3 17); Pena Montanesa bei Cueva de S. Viturian (Bubani — Herb. Berlin); Pena blanca (Bouche in Kais. Herb. Wien); Eaux Chaudes (Alioth — Herb. Berlin), Pic Aucupat bei Eaux-Bonnes, Hte-Vallee- d'Ossan um 2200 m (E. Doassans in Societe daüph. n. 3314); Navarra, Valle de Roncal bei Isaba (Bubani, Willkomm, Herb. Genua). Mediterrangebiet. Iberische Provinz. — Östliches Iberien: Sierra de la Sagra, um 1800 m (E. Reverchon, PI. d'Espagne 1906 n. 38. — Sehr selten). Prov. Alicante, Sierra de Aitana, um 1500 m (C. Pau — Herb. Degen als S. catalaunica Boiss. et Reut. ß. Aitanica Pau. — Blühend. — Juni 1904). 239. Typus polymorphus S. lingulata Bell. App. ad Fl. pedem. (1792) 20 in Mein. Acad. sc. Turin X. 1790—91 (1"93) 226; DC. Fl. fr. V. (1815) 516; Bertol. Alp. apuan. in Amoen. ital. 358 et Fl. ital. IV. (1839) 456; Gren. Godr. Fl. Fr. I. (1848) 655; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 285 excl. var. cochlearis; Kohl in Reichenb. leones Fl. germ. et helv. XXIII. (1898) 54, t. 99; Burnat, Fl. Alp. mar. 111. (1902) 259, V. I. Suppl. (1913) 83; Guenlbart, Beitr. z. Blütenbiol. (19<»2) 77, t. 9, f. 262; Sprague in Kew Bull. 1911, p. 129—133 et in Bot. Mag. (1912) f. 8i34. — & callosa Smith in J. Dickson, Coli. Dried PI. fasc. 3, n. 63 et in Rees's Cyclop. XXXI. (1819). — £. aotyledon All. Fl. ped. II. (1785) 68 pr. p. non L. — Caespitosa, caudiculis epigaeis adscendentibus, ramosis, densiuscule foliatis. Gaules floriferi erecti vel adscendentes, 1,5 — 3,5 dm longi, densiuscule foliatis, perpluriflori, superne plerumque e medio thyrsoideo- paniculati, glabri vel pilis tenuibus glanduliferis sparse obsili, saepe purpurascentes. Caudiculorum folia numerosa, rosulala, supra sulcata, glauca, glabra, basi breviter ciliala, lineari-spathulala, lineari-oblonga vel lineari-euneata, 2 — 9 cm longa, medio 1,5 — 4 mm lata, apicem versus 3 — 9 mm lata, apice acutiuscula, basi dilatata, margine integra vel leviter crenulata, juxta marginem foveolis remotis vel plus minusve (approximatis squamis sese attingenlibus obtectis instrueta, folia caulina breviora, glaberrima, raro basi sparse ciliata, lineari-oblonga vel lineari-lingulata, 8 — 15 mm longa, 1,5 — 3 mm lata, inferiora obtusiuscula, superiora acuta, margine erosa vel eroso-crenulata minus crustata. In- florescentiae rami laterales saepe seeundi, apice corymboso-paniculati pluri(3 — 6)-flori, 2 — 4 cm longi, glabri vel ut pedicelli breviter glanduloso-pilosi (var. catalaunica), bracteis atque prophyllis linearibus glaberrimis inslructi; sepala ovata vel oblonga, 2 — 2,5 mm longa, 1,5 mm lala, obtusissima, erosula vel minutissime ciliala, nervis tribus parulielis; petala obovata vel oblongo-obovata, 3,5 — 4 mm longa, 2 mm lata, basim versus an- gustata, trinervia. alba, inferne purpureo-punetulala, siccando lutescentia; stamina dimi- 480 A. Engler und E. Irmscher. — Saxiiragaceae-Saxifraga. dium petalorum aequantia; ovarium semiinferum, ovoideum, inferne glabrum vel (in var. catalaunica) breviter glanduloso-pilosum, in stilos breves graciles stigmate parvo coro- natos abrupte contractum. Capsula globosa, 3 — 3,5 mm longa, stilis divaricalis brevibus atque sepalis erectis instructa. — Fig. 104(7 — K. Dispositio varietatum. A. Inflorescentiae rami, pedicelli atque Ovaria breviter glan- duloso-pilosa Var. ct. (f. 1) catalaunica. ß. Inflorescentiae rami, pedicelli atque Ovaria glabra. a. Caudiculorum folia ± anguste spathulata (id est linea superne magis incurva angustata) Var. ß. Bellardii. a. Caudiculorum folia medio 1,5 — 2 mm lata, apicem acutum versus 3 — 7 mm lata Subvar. 1.(f. 2) eu-Bellardii. ß. Caudiculorum folia magis abbreviata, basim versus 1,5 — 2 mm lata, apice obtuso ± rotundato 4 — 7 mm lata Subvar. 2. lantoscana. I. Caules floriferi plerumque glabri f. 3. Mdderi. II. Caules floriferi zb glanduliferi. 1. Caules floriferi majores f. 4. glanduligera. 2. Caules floriferi minores et tenuiores . . . f. 5. Sanctae-Balmae. b. Caudiculorum folia distincte lineari-cuneata (id est linea vix vel levissime incurva angustata), apice 4 — 9 mm lata Var. y. australis. a. Caudiculorum folia abbreviata, haud ultra 2 — 3 cm longa f. 6. euaustralis. ß. Caudiculorum folia longiora, usque 8 cm longa atque apice 5 — 9 mm lata f. 7. macrophylla. Var. er. (f. 1) catalaunica (Boiss. et Beut.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 237. — S. catalaunica Boiss. et Beut. Diagn. pl. nov. Ser. 2. fasc. II. (1856) 64; Willk. Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 107. — Caudiculorum folia obovato-lingulata, obtusiuscula, margine subintegra, supra subcanaliculata. Inflorescentiae rami ut saepe caulis flori- ferus, pedicelli atque ovarium pilis glanduliferis viseidi. — Fig. 104C, C". Mittelmeergebiet. Iberische Provinz. — Subpyrenäische Unterprovinz: Iberisches Scheide- gebirge von Catalonien: In der Montanregion selten von 609 — 1600 m. Monserral 600 — 1600 m (A. Engler 1893, Costa, Tremols — Herb. Breslau; San Llorens species« Schottii propter descriptiones breves obsruras aecuratius dignoscere conatus est, at foliorum serraturae rationem non satis habuit. Vidimus plures species a Schott, Nyman et Kotschy descriptas a cl. Schott prae- claro A. Kerner communicatas, in horto Oenipontano, quoque in horto Vratislaviensi 490 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. r. Stui var. var. öturmiana subintegrif'olia subu. cilüfolia vor. laeta 1/ut. Sturm ian a subv. eu-Sturmiana tf irar. carinthiaca irar. tt/pica subv. btevifolia vur. gracilis i^ar. typica subv. elongata vur. typica subv. alpicola vur. stabiana 8 0 } vur. minutifolia var. typioa subv. petrophila var. Mal ?/i Fig. 406. Typus polyiuorphus Saxifraga aixoen Jacq. Subsp. etiaixoon Engl, et Irrasch. — Varielates « — X. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direiit. Saxifraga. — Sect. U. Euaizoonia. — § 2. Peraizooniae. 491 cultas. Praeter subvarietates et formas a nobis enumeratas et nominatas omnium sub- varietatum distingui possunt subformae : compacta et surculosa fiaud surculosa glabresccns et glandulosa congestiflora et laxiflora immaculata et paucimaculata seu intacta maculata alba et albida vel sordide albida, insuper subformae aliae combinationibus variis characterum ± distinctae. Quuiu tales formae haud gcograpbice limitatae sunt, a nobis melius negliguntur. Facile librum descriptionibus typi polymorphi S. aixoon componere potes. Opinione nostra opus inutile, nisi experimentis characterum constantia hereditaria examinatur. vor. stenoglossu irar. linearifolia vur. cultrcUa Fig. 4 07. Typus polymorphus Saxifraga aixoon Jacq. Subspec. euaixoon Engl, et Irmscb. — Varietates u — n. — Icon. origin. — J. Pohl del., A. Engler direxit. Dispositio typi polymorphi S. aixoon. A. Caudiculorum folia obtusa vel acuta, nunquam distincte acuminata. a. Caudiculorum folia dente terminali obtuso vel acuto instructa Subsp. \. cuaizootl. 492 *.. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. «. Caudiculorum folia ambitu cuneato-an- guttata. I. Caudiculorum foliorum lamina glaber- rima. \. Caudiculorum folia distincte serrata . I. Varietates alpicolae. * Folia basalia margine supra leviter incrustata. f Folia basalia majora, plerum- que 2 cm vel ultra (usque 4 cm) longa, spathulata, vel lineari- spathulata vel oblongo-cuneata, latitudine longitudinis i/-a — 1/10, raro 1/9 aequantia, aut minora obovata vel obovato-cuneata 5 — i 5 mm longa, latitudine longi- tudinis y2 — Y3 aequantia . . Var. a. typica. O Folia basalia oblongo-cu- neata 2 — 2,5 cm longa, latitudine antice circ. i/3 longitudinis aequantia . . Subvar. {. petrophila. OO Folia basalia spathulata vel lineari-spathulata 2 — 4 cm longa. A Marginis serratura ter- minalis ceteris latior . Subvar. 2. elongata. □ Petala purpurascen- tia et purpureo-punc- tata f. erubescens. AA Marginis serratura ter- minalis ceteris vix latior. Subvar. (proles) 3. alpicola. OO O Folia basalia obovata vel ob- ovato-cuneata, 0,5— i, 5cm longa, latitudine longitudi- nis y2 — Vs aequante. Mar- ginis serratura terminalis ceteris paullum latior . . Subvar. 4. brevifolia. A Petala alba intacta vel maculata. D Caulis evolutus . . f. \. normalis. 3 Multicaulis . . . . f. 2. multicuulis. DDD Caulis omnino abbre- viatus ramiflorus vel uniflorus f. 3. abbrev iata. AA Petala rosea. Inflores- centia pauciflora . . . f. 4. (mutata) neglecta. AAA Petala interdum luteola. Inflor. depauperata . . f. 5. (mutata) moesiaca. Lusus f. 6. prolifera. ff Folia basalia minora, vix 2 cm longa et latitudine longitudinis Va — Yj aequantia. O Folia basalia lineari-spalbn- lata 1 ,3 — 2 cm longa, 2,2 — 3 mm longa. Saxifraga. — Sect. 41. Kiiaizoonia. — § 2. Peraizooniae. 493 A Marginis serratura ler- minalis cetcris multo latior Var. ß. carinthiaca. AA Marginis serratura ter- minalis celeris paullum latior Var. y. gracilis. OO Folia basalia spathulata vel spathulato-cuneata, 0,8 — <,4 mm longa, 2—4,5 mm lata. A Marginis serratura ter- minalis reliquis paullum latior. □ Serraturae supremae porrectae Var. 6. Sturmiana. X Serraturae acutae vel mucronatae . Subvar. i. eu-Sturmiana. | Serratura lepra calcarea mani- festa ornata . . f. 1. lepraeea. II Serraturae lepra calcarea subnulla f. 2. notata. X X Serraturae ciliatae Subvar. 2 . ciliifolia. DD Serraturae supremae incurvae Var. e. dilatata. AA Marginis serratura ter- minalis latissima . . . Var. 1". laeta. OOO Folia basalia spatbulata, 4 — 6 mm longa, 1,2 — 1,5 mm lata Var. rj. minutif olia . ** Folia basalia margine supra squa- mulis latis valde incrustata. f Folia apice haud rotundata. Marginis serraturae superiores subtruncatae mucrone brevis- simo incurvato instructae . . Var. Ü. Malyi. ff Folia apice rotundata. Marginis serraturae truncatae, termina- lis obtusissima Var. t. stabiana. 2. Caudiculorum folia subintegra . . II. Varietates subintegrifoliae. Var. /.. subintegrifolia. II. Caudiculorum folia utrinque birta . . III. Varietates hirtifoliae. Var. X. birtifolia. ß. Caudiculorum folia dimidio superiore vix cuneata, linguiformia vel linearia, basi cuneata IV. Varietates montanae. I. Marginis serraturae truncatae. I. Folia linguiformia, latitudine longi- tudinis l/3 — */7 aequantia .... Var. //. montana. * Caulis 4,8 — 6 dm longus, aiu- plius paniculatus. Foliorum mar- ginis serratura terminalis ceteris latior Subvar. I. reota. 494 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. ** Caulis 0,8 — 1,5 dm longus, in- florescentia brevi corymboso-pau- ciflora. Foliorum marginis ser- ratura terminalis ceteris subae- quilata Subvar. 2. subaffinis. 2. Folia linearia, latitudine longitudinis y6 — 7)0 aequantia Var. v. linearifolia. II. Marginis serraturae subtriangulares. 1. Folia anguste linguiformia, latitudine longitudinis J/5 — i/g aequantia, apice paullum rotundata Var. o. cultrata. 2. Folia sublinearia, latitudine longi- tudinis */8 — Yio aequantia, apice acuta vel subacuta Var. 7t. stenoglossa. b. Caudiculorum folia superne sensim angustata, dente terminali acuminato inslructa. ... V. Varietates Orientale*. Var. q. orientalis. B. Caudiculorum folia apice dislincte acuminata . Subsp. 2. cavtilaginea. a. Petala alba Var. a. eucartilaginea. I. Caulis 10 — 23 cm longus. Folia ba- salia 1,5 — 2,5 cm longa f . 1 . major. II. Caulis 1 — 10 cm longus. Folia basalia 1 — 1,5 cm longa f. 2. minor. b. Petala rosea vel atropurpurea Var. r. Kolenatiana. I. Petala rosea f. 1. rosea. II. Petala atropurpurea f. 2. atropurpurea. Subsp. 1. euaizooil Engl, et Irmsch. — S. aixoon Jacq. Fl. austr. V. {{11 \) 18, t. 438; Willd. Spec. pl. II. (1799) 639 (excl. syn. Fl. läpp, et Segü. Ver.); Sternb. Rev. (1810) t. 3aetb, Suppl. (1831) 51«, ß, y\ Don in Transact. Linn. Soc. XIII: (1821) 392; Gaud. Fl. helv. III. (1828) 87; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 19; Reiehk Fl. germ. exe. (1832) 559; Koch, Synops. ed. 1. (1837) 266, ed. 2. (1843) 294. Bertol. Fl. ital. IV. (1839) 452 pr. p. et excl. nonnull. syn.; Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 654; Schlosser et Vukotinovic, Fl. croat. (1 869) 427; Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 106; Simonkai, Enum. Fl. Transsilv. (1886) 242; Beck v. Manna- getta, Fl. v. Niederösterr. II. (1892) 675; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 43; Freyn in Oest. Bot. Zeitschr. L. (1900) 406 — 408 (wichtige Studie); Rouy et Camus, Fl. de Fr. VII. (1901) 81 — 84; v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Flora von Tirol VI. (1909) 4 65 nebst S. Sturmiana, S. dilatata und S. carinthiaca Schott, Nym. et Kotschy, 1. c. 466; v. Hayek, Fl. v. Steiermark I. (1909) 716. — S. cotyledon «. L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 399, ed. 2. (1762) 570. — S. pyrami- dalis Salisb. Prodr. (1796) 305. — S. maculata Schrank, Bair. Fl. I. (1789) 690. — S. cotyledon Vitman, Ist. erb. (1773) 27; Wulf, in Jacq. Collect. IV. (1790) 291; Host, Synops. (1779) 223; Genersich, Elench. Scepus. (1798) 30; Waldst. et Kit. Icon. pl. rar. Hung. I. (1802) XXX. (nomen); Savi due cent. Fl. etrusc. (1804) 108; Lam. et DC. Fl. fr. IV. (1805) 360, n. 3560/1 — S. autumnalis Jacq. Observ. I. (1764) 31. — 5. lingulata Moretti in Mem. I. 262 ex ipso teste Bertoloni, Fl. ital. IV. (1839) 452. — Caulis floriferus 5 — 50 cm longus, apice tantiun corymbosus vel superiore dimidio corymboso- vel racemoso-paniculatus, ramis lateralibus 1 — 3 (raro — 5)-floris instruetus. Folia basalia ambilu valde variabilia, apice nunquani acuminata, obtusa vel acuta. Petala alba, saepe purpureo-punetata. Saxifraga. — Sect. 14. Euaizoonia. — § 2. Peraizooniae. 495 I. Varietates alpicolae. Caulis floriferus 5 — 30 cm longus, plerumque apice corymboso-racemosus vel -pani- culatus. Folia basalia magniludine valde variabilia, 0,5 — 4 cm longa, antice 1,2 — 8 mm lata, obovata, spathulata vel cuneato-spatbulata, i. e. ambitu constanter basin versus sensim cuneato-angustata, acuta vel obtusa, margine dislincte serrata, lamina glaberrima. Var. ct. typica Engl, et Irmsch. — Folia basalia majora, plerumque 2 cm vel ultra (usque 4 cm) longa, spathulata vel lineari-spathulata vel oblongo-cuneata, latitu- dine longitudinis */$ — Yio» rar0 V* aequantia, aut minora obovata vel obovato-cuneata, 5 — 15 mm longa, latitudine longitudinis y2 — */$ aequantia. — Fig. 106. Subvar. 1. petrophila (Jordan et Fourreau) Engl, et Irmsch. — S. petrophila Jordan et Fourreau, Breviarium plant, nov. fasc. I. (1866) 34; Ic. ad Fl. Europ. (1867) 16 et tab. XXXVIII, n. 67. — S. aizoon Jacq. y. laeta Rouy et Camus, Fl. de Fr. VII. (1901) 83 pr. p.; Vaccari, Cat. rais. PI. vasc. d'Aoste (1904) 272 pr. p. non S. laeta Schott, Nym. et Kotschy, Anal. bot. 24. — Caulis floriferus circ. 25 cm lon- gus, superiore parte racemoso-paniculatus. Folia basalia oblongo-cuneata, laliuscula, 2 — 2,5 cm longa, circ. 8 mm lata, dentibus subrectangularibus circ. 1 mm latis api- calibus 9 — 11, dente terminali vix prominulo circ. 1,5 mm lato instructa. — Fig. 106. Verbreitung: Einzeln hier und da in den Alpen. Nota. Haec subvarietas omnium varietatum alpicolarum foliis latioribus insignis. Multae plantae alpinae cum icone citata bene congruunt. Subvar. 2. elongata Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 245. — Caulis circ. 30 — 35 cm longus, sparsim glanduloso-pilosus, e medio paniculatus, ramis 3 — 5 cm longis 1 — 5-floris. Folia basalia lineari-spathulata, 2,5 — 3,4 cm longa, antice circ. 4 mm lata, argute serrata, dentibus 0,8 mm latis, apicalibus 5 — 9, dente terminali latiore quam in f. alpicola, 1,2 — 1,5 mm lato, prominulo, acuto instructa. — Fig. 106. f. erubeseens Sprecher in Jahresber. Naturf. Ges. Graubünd. N. F. LVI. (1914/15) u. 1915/16, Chur 1916) 8 non f. erubeseens Gaud. Fl. helv. III. (1828) 88. — 3,6 dm alta. Petala purpurascentia usque purpureo-violacea dense purpureo-punetata. Zentralalpen. — Westrhätische Alpen: am Morteratschgletscher unterhalb des Berninapasses (A. Engler 1869); Saaser Berg bei Dross, 1900 m (Sprecher — f. erubeseens). — Südliche Kalkalpen: Südtiroler Dolomiten: Fedajapaß, am Beginn des Bindelweges um 2100 m (v. Handel-Mazzetti als S. eultrata S. N. K. — Herb. Univ. Wien). Nota. Subvarietas rarissima cum varietate gracilis correspondit, attamen subvarietati alpicola magis affinis est, dum varietas gracilis potius subvarietati brevifolia appropinquat. Subvar. 3. alpicola (Jordan et Fourreau) Engl, et Irmsch. emend. — S. alpicola Jord. et Fourr. Breviarium plant, nov. fasc. I. (1866) 34; Ic. ad Fl. Europ. (1867) 16 et tab. XXXVII, n. 66 (f. intaeta). — S. aizoon Jacq. Fl. austr. V. (1778) 18 et tab. 438; Sternb. Rev. (1810) 3 var. et, t. 3a; Gaud. Fl. helv. III. (1828) 87, var.ee, /?; Hallier in v. Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 89, f. 2663. — S. rosularis Haw. Mise, nat (1803) 159; Schleich. Cat (1821) 64. — S. intaeta Willd. Enum. hört, berol. (1809) 459 et tab. 75 (bene!). — S. orophila Jord. et Fourr. 1. c. (1866) 33; I.e. (1867) 16 et t. XXXIX, q. 69 (f. intaeta). — S. viridula Jord. et Fourc. 1. c. (1866) 33; 1. c. (1867) 17 et t. XXXIX, n. 70 (f. paueipunetata). — S. punctülata Jord. et Fourr. 1. c. (1866) 33; 1. c. (1867) 17 et t. XL, n. 72 {f. punctata). — S. leptopetala Jord. et Fourr. 1. c. (1866) 34; 1. c. (1867) 17 et t. XL, n. 71 (f. punctata). — S. glabrata Jord. et Fourr. 1. c. (1866) 54; 1. c. (1867) 16 et t. XXXVII, n. 65 (f. intaeta). — S. gracilescetis Jord. et Fourr. 1. c. (1866) 35; 1. c. (1867) 17 et t. XXXVI, n. 64 (f. punctata). — S. chlorantha Dulac, Fl. Haut. Pyr. (1867) 269. — S. laeta Freyn in Ost. Bot. Zeitschr. L. (1900) 407, 408. — S. aizoon y. laeta Vaccari, Catal. rais. PI. vasc. d'Aoste (1904) 272 pr. p. — S. aizoon Jacq. ct. minor excl. syn. S. Stabiana Ten., d. S. linguiformis [var. lepto- 496 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. petala et var. parviflora] Bouy et Camus, Fl. de Fr. VII. (4 904) 83 excl. Syn. 8. Malyi Schott, Nym. et Kotschy. — Ghondrosea aixoon y. parviflora et C. rosul Haw. Enum. Sax. (1824) 4 2. — C. aixoon minor Haw. Knum. Sax. 4 4. — Caulis floriferus ultra 4 5 cm longus, glaber vel glanduloso-pilosus, e medio vel modo apicem versus corymboso-paniculatus. Folia basalia spathulata vel lineari-spathulata, 2 — 4 cm longa, antice 4 — 6 mm lata, serrata, dentibus argutis plerumque 0,8 — I mm latis, apicalibus 5 — 4 4, dente terminal*! ceteris vix latiore paulum prominulo mucronulato in- structa. — Fig. 4 06. Verbreitung: Diese Form Gndet sfch außer in ihrem Hauptverbreilungsgebiel, den Alpen, auch in den Pyrenäen und Karpathen. Im nordwestlichen Teil der Balkanhalb- insel wird sie durch Var. Malyi ersetzt. • Nota. Subvarietas alpicola a Pyrenaeis usqus ad Karpathos late distributa ul aliae sub- varietates et varietates inflorescentia ±: evoluta, zt glandulifera atque petalis imraaculatis aut punctatis variat, itaque >species« a cl. Jordan et Fourreau propositae a nobis Synonyma tractantur. Si bas pseudospecies sub titulo formarum enumeravissemus, eliam aliarum varit>- tatum et subvarietatum formae numerosae describendae essent. Lusus prolifera Engl, et Irmsch. — Caulis inferne dense foliatus, superne de- capitatus, paniculae ramis 3 circ. 6 cm longis flores 2 — 3 pedicellatos et rosulas bene evolutas 2 — 3 cm diametientes producentibus. Aus den Kulturen des Herrn Capelle in Springe in Hannover erhalten, wahrschein- lich durch Erdbedeckung entstanden. Subvar. 4. brevifolia Engl. Mon. Galt. Sax. (4 872) 224 pr. p. — . valida Rouy et Camus, FI. Fr. VII. (1901) X3, 84. — S. cultrata Barth in A. Kerner, Fl. exs. Austr.-Hung. n. 1289, Freyn in <>str. Bot. Zeitschr. (1900) 406, 407. — 8. aixoon Jacq. ö. rccta et e. robusta Vaccari Catal. rais. PI. vasc. d'Aoste (1904) 273. — 8. rosuknla Khrli. PI. sei. n. 5. (noni. nud.) — Chondrosea valida Jord. et Fourr. 1. c. (1866) 32; 1. c (1867) 15 et t. \X\VI. n. 63. — Cliondrosca viridula Jordan et Fourr. 1. c. (1866- 33. — Caulis floriferus ultra 1,5 dm usque 6 dm longus, plus minusve glanduloso-pilosus, superiore parte vel diiniflio racemoso-paniculatus. Folia basalia sublineari-linguiformia, 2 — 5 cm longa, autice 5 — 7 mm lata, obtusa vel acuta, argute serrata, serraturis extus plerumque Inm- catis porrectis, apicalibus 9 — 14, serratura terminali ceteris latiore plus minusve pro- minula obtusiuscula vel acuta instructa. — Fig. 1 07. Verbreitung: Das Hauptverbreitungsgebiet, welches diese Varietät zusammen mit der selteneren f. subaffmis völlig allein beherrscht, zieht sich von den Vogesen durch Mitteldeutschland über Böhmen, die Sudeten bis nach Polen (Czenstochau'. Außerdem findet sie sich jedoch vermischt mit Formen aus der Alpicola-Gruppe in den Pyrenäen, den Alpen, Karpathen und im westpontischen Gebirgslande. Nota. Varietas nostra montana proles geographica est. Foliorum character jam n icone Sternbergii supra citata apparet, neque minus ex iconc ' Jordani et Fourreaui. Hanc varletatem imprimis in montibus cisalpinis vigere non satis cognHnm fuil. Subvar. 2. subafflnis Briq. in Ann. Conserv. Jard. bot. Geneve (1896) 76. — S. '/.rhborii Schott in Ost. Bot. Wochenblatt VII. (1857) 246. — Caulis floriferus 0,8 — 1,5 dm longus, crassiusculus, plerumque breviter glanduloso-pilosus, superiore parte racemoso-paniculatus vel modo apice corymboso-paniculatus. Folia basalia lypum formae montonae referentia, sed breviora, linguiformia, 1 — 1,5 cm longa, nnlice t — 7 mm lata, serrata, dentibus extus truncalis, mucrone porrecto breviusculo, apicalibus 7 — 11, dente terminali subaequilato acuto instructa. — Fig. 107. Verbreitung: Findet sich im Verbreitungsgebiet der Subvar. recfa hie und da, auch seltener ohne Subvar. rccta allein. Nota. Haec subvarietas eadem relalione (subvarietas minor est) cum subvar i< conjungitur qua subvarietas brcvifolia cum subvarietate alpicola conjuncta est. A subvarietate hm i folia diflert foliis basalibus latioribus magis lingulatis quam spathulato-cuneaiis. Var. v. linearifolia Engl, et Irmsch. — Caulis floriferus 30 — 40 cm longus, breviter glanduloso-pilosus, e medio racemoso-paniculatus. Folia basalia maxima linearia inflraa basi subito contracta, 3 — 6 cm longa, antice 5 — 8 mm lata, haud argute mt- rata, serraturis subrectangularibus extus truncatis porrectis minus proftindis, apicalibus 9 — 13, dente terminali ceteris vix latiore, non prominulo acuto instructa. — Fig. li>7. Verbreitung: In den Karpathen. — Siebenbürgisches Erzgebirge: Aul dem Vulkan bei Abrudbanya (v. Degen, PI. hung. exsicc. ; Janka 1869 in Herb, v. Degen). Var. o. cultrata (Schott, Nym. et Kotschy) Engl, et Irmsch. — S. cultrata Schott, Nym. et Kotschy Anal. bot. (1854) 23. — S. aixoon 1. Simonkai Enum. Fl. Iran Saxilraga. — Sect. U. Euaizoonia. — § i. Peraizooniae. 501 (1886) 2 42. — S. robusta Schott, Nym. et Kotschy in Kerner, Fl. exsicc. auslro-hung. n. 1290 et Freyn in Ost. Bot. Zeitschr. L. (1900) 40C; opinione nostra ad Schottii lilantam non pertinet, sed ad varietaten montana. — Caulis floriferus <5 — 35 cm longus, glabriusculus vel breviter glanduloso-pilosus, superiore parte vel e medio race- moso-paniculatus, ramis lateralibus 3 — ."> cm longis tenuioribus quam in aliis formis ejusdem magnitudinis. Folia basalia eis formae montana similia, sed pro latitinliiic longiora, 1,5 — 3 cm longa, antice 4 — 6 mm lata, minus rigida, plcrumquc argutius ser- rata, dentibus subtriangularibus, apicalibus 7 — II, den!«' apicali ceteris paulum tantum latiore, vix prominulo, acuto instrucla. — Fig. 1 07. Verbreitung: Südkarpathen. Nota. Ilaoc varietas in Kurputhis loco varietatis montana oecurrit. Magis habitu quam notis prominentibus ab ea diflert et eadem relatione cum eu conjungilur, qua varielatis typica subvarietas elongata cum subvarietalo alpicola. Folia basalia minus crassa, angustiora serra- turis grossioribus magis patentibus diiTerunt; inflorescentiae rami tenuiores. Var. ;r. stenoglossa (Tausch) Engl, et Irmsch. — 8. stenoglossa Tausch ex Schott, Nym an et Kotschy, Anal. bot. (1854) 22. — Caulis floriferus 2i — 30 cm longus, tertia parte vel e medio racemoso-paniculatus. Folia basalia sublinearia, modo inlima basi attenuata, 1,8 — 2,ü cm longa, antice 2 — 3,5 mm lata, argute serrata, serraturis subtriangularibus patentibus, apicalibus ö — 9, serratura terminal*! ceteris latiore valde prominula acuta instrueta. — Fig. 107. Ohne näheren Standort (Schott). Nota. Re vera planla insignis, cujus locus natalis haud cognitus est. Vidimus speciinina originalia in herbario Kerneri. Refert varietatem extremain inter montanas caule robusto et l'oliis maximis. Tali modo convergit cum S. Ilostii, quacum a cl. v. Janka confusa est. Vi- dimus ejus speciinina pulcberrima in herbario splendido v. Degen. Gesamtverbreitung der Subsp. euaizoon excl. var. Orientalis. Arktisches Gebiet. — Arktische Provinz. d. Arktisches Nordamerika mit dem nördlichen Labrador: Ausschließlich var. montana subvar. subafßnis. — Baffinland, Cumberland Sound, Kingua (J. Taylor. — Kais. Hofmuseum Wien). — Nördliches Labarador: Hebron (Wenck — Herb. Berlin), Nain (Kern — Herb. Breslau), Bama (W. Sornberger, Fl. of the Labrad. coast n. 37). e. Grönland: Ausschließlich var. montana subvar. reeta und subvar. snbafftnis. — 1. Westgrönland, von 60 — 70° 18' an trockenen steinigen Plätzen, aufsteigend bis zu 800 m: Kangerdluarsuk, Kingua, 74° 18' (Byder), Upernivik (Kane nach Lange), l'röven, 72° 22' (Th. Holm), Umanakfjord (Hink), Karajak-Nunatak (Van hoffen, Fl. Grönl. bor.-occid. n. 50 (120) — Herb. Berlin) — subvar. reeta und subaffinis\ Sak- kane bei Bitenbenk (Vahl nach Lange). Arvcprinsens Ejland (Berggren), Godhavn (Hink), Klaushavn, Hartlek- Fjord (Berggren), Christianshaab (Holm, Vahl), Tas- jusarsuk Fjord (Berggren), Nordre Slromfjord (Kornerup), Holstenborg (Kolderup, Kosenvinge), ebenda bei Sarfangnak (Th. Holm — Herb. Breslau), Insel Ikerasak, Prä- stefjäld, im Innern der südlichen Kangerdluarsuk, Amerdlok und Ikertok-Fjorde (Th. Holm), Isortok-Fjord (Vahl), Fiske-Fjord (Kane, J. Vahl — Herb. Breslau) Baals Revier (Vahl), Fiskernaesset (Holböll), Ivigtut (Norman), Arsuk vSchiödte), Tunug- dliarfik-Fjord (Kornerup), Igaliko (Vahl), Kakorlok, Taserminut-Fjord, Kobbefjord bei Godthaab (Th. Holm), Neuherrenhut (Herb. Berlin, Herb. Breslau), Lichlenfels (Kögel — Herb. Berlin), Hoffental (Missionar Weiss — Herb. Berlin). Zumeist nach Lange, Consp. — meist var. montana subvar. reeta. — Ostgrönland: Viel seltener. L'jara- sasak bei 60° (Vahl — Herb. Kopenhagen). Subarktisches Gebiet. A. Provinz Subarktisches Europa: Vorherrschend var. montana und subvar. subaf/inis. — Auf Island und den Faeröer fehlend. — d. Skandinavien und Lappland. — 1. Norwegen: Zwischen 59 und 60° im Inneren der Voglei Byfylke, 502 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. östlich von Stavanger (nach N. Wille); an der Ostgrenze im nördl. Saltdalen, Balvandet 67° (Laestad, Schlegel und Arnell — Herb. Berlin), zwischen Mavasjaur und Bel- laur (Laestad in E. P. Fries, Herb. norm, plant, rar. et crit. n. 43). C. Provinz Subarktisches Amerika: Ausschliesslich var. montana Subvar. recta und subaffinis. — e. Nördliches Ontario: Charlton Island in der James Bav (J. M. Macoun). Felsen am Peninsula Harbor, am Lake Superior (nach Macoun), Burnt Island im Nipigon-See (Macoun). — d. Quebec und südliches Labrador: Bimouski County, Bic (J. F. Collins und M. L. Fernauld — Herb. Berlin), Island of Charles, Mingan (St. Cyr. nach Macoun), Ministers Face am St. John Biver in Neu- Braunschweig (Westmore nach Macoun); Vermont: Willoughby Look Off (C. E. Faxon — Herb. Berlin). Mitteleuropäisches Gebiet. E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Zentralfranzösisches Bergland: Ausschließlich var. montana. — Auvergne: Puy-de Dome, Mont Üore (E. Desvaux — Herb. Berlin), Cantal: Plomb du Cantal (Maury — Herb. Berlin), Aveyron: Bars, um 790 m (Jordan de Puyfol in P. Magnier, Fl. sei exsicc. n. 840). — b. Bheinland. — 1. Vogesen und Schwarzwald: Ausschließlich var. montana. — 1. Vogesen: Thann, Buine Herrenfluch (Herb. Breslau), Hoheneck (Buchinger — Hofmus. Wien, um 1300 m (Martin — Herb. Berlin). 2. Schwarzwald: Höllen- tal, am Hirschsprung (O. Wick, A. Scblatterer — Herb. Berlin), Beleben (IL Degen- kolb — Herb. Berlin), Feldberg, am Feldsee (Zimmer — Herb. Berlin), Stallegg, Hörnle bei Böthenbach, Utzenfeld (nach Klein). — 2. Mittel rheinisch es Berg- land: Ausschließlich var. montana, meist subvar. recta. — Nahelal bei Kreuznach (Bochkoltz, Mettenius, Hansen — Herb. Breslau), bei Schloß Dhaun (Boch- koltz, Wirtgen, herb, plant, crit. etc. flor. rhen. ed. 2. fasc. 8. n. 395. — Herb. Berlin). Oberpfalz: Huttental und am Eselspfad beim Bheingrafenstein (A. Vi gen er, L. Geisenheyner — Herb. Berlin). — d. Jurassisches Bergland: Vorherrschend var. montana subvar. recta. — Schwäbischer Jura: Kolbingen, Fridingen. Urach (Gradmann, Pflanzenleben der Schwab. Alb. 2. Aufl. (1900)1. Titelbild, II. 170. — Sulvar. recta); im Donaulal bei Bronnen, Beuron, Wildenstein, Finstertal (nach Klein, Kl. v. Baden), verbreitet im oberen Donautal (viele Fundorte angegeben von K. Bertsch in Allgem. Bot. Zeitschr. XIX. (191 3) 185) — var. montana subvar. recta. — Schweizer Jura: Aargau: Spitze der Gyslifluh (A. Geheeb — Herb. Berlin). — Französischer Jura: Sehr verbreitet oberhalb der Weinkulturregion bis zu den Gipfeln (Grenier), Mont Tendre am Lac de Joux um 1550 — 1680 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. L'niv. Wien. — subvar. alpicola), Serrieue sur Bhöne im Dep. Ain (C. Martin — Kais. Hofmus. Wien), Chaley, Vallee de Charabotte (IL Perret — Herb. v. Degen, a!.- beugesiaca Jord. et Fourr.). — e. Hercynischcs Bergland: Fichtelgebirge: Auf Sandstein bei Grünstein (Meyer — Herb. Hofmus. Wien) — var. montana. — f. Böhmisch-mährisches Bergland: Ausschließlich var. montana subvar. recta. — Karlstein (Tausch? — Herb. Hofmus. Wien), im Hain von St. Prokop spärlich, zu- sammen mit angepflanzter und häufiger gewordener S. Hostii (nach Celakovsky), hfg. bei Sankt Ivan unweit Beraun (Willkomm i. Baenitz, herb, europ. s. n., A. Beuss — Herb. Hofmus. Wien, Ascherson — Herb. Berlin, v. Weltstein — Herb. Univ. Wien); Dreiberg bei Triebsch, a. d. Nordwestseite des höchsten Felscnkamms (Hackel nach Celakovsky), Ziegenberg gegenüber Groß-Priesen (C. A. Mayer nach Cela- kovsky). Mähren: Polauer Berge (A. Makowsky — Herb. Berlin), daselbst Maidl- berg beim Kreuz (Ansorge — Herb. Breslau), auf dem KotonS bei Stramberg (Janolnwi — Herb. Univ. Wien). — g. Sudeten. — Nur östliche Sudeten: Ausschließlich var. montana subvar. recta. — Köpernik, Fuhrmannslein (Wimmer), Brünnelhaide über der Annakapelle (Grabowski, Beichenbach fil. — Herb. Hofmus. Wien), am Schlüssel (A. Engler 1867 — Herb. Berlin), Allvater (Grabowski, A. Engler 1867, Hegel- maier und Schweinfurth. — Herb. Berlin\ im Kiesgraben häufig (v. Uechtritz , Pelerstein (Grabowski, A. Knpler 1867, B. Fritze, Müller u. a. — Herb. Breslau), Saxifraga. — Sect. \ \ . Euaizoonia. — § 2. Peraizooniae. 503 großer Kessel (Resch, A. Engler 1867 — Herb. Berlin, Kuegler, Sadebeck, v. Ueebtritz — Herb. Breslau). — h. Nördlicbes Karpatben vorland : Fast nur var. montana subvar. recta. — 1. Friedeck a. d. Ostra (Kolschy). — 3. Lysa Gora im polnischen Mittelgebirge westlich von Kielce (v. Rostafinski). — 2. Kajkfelsen bei der Schloßruine Olsztvn bei Tschenstochau, 300 m (F. Karo, Baumann — Herb. Breslau). — 4. Auf dem Ichrowiszeze im Stanissowower Kreise (A. Rebmann, Exsicc. fl. Galic. — Zwischenform zwischen var. montana und var. cultrata). G. Provinz der Pyrenäen. — Vorherrschend var. typica, aber auch var. montana. — a. Ostpyrenäen: Verbreitet, z. B. Valle Llo (Endress — Herb. Berlin), Mont Louis (Bubani), Valle d'Eynes (Herb. Berlin, Bubani — Herb. Genua). M. Canigou, Tannen- region (A. Engler 1892 — Herb. Berlin). La Solanette de Costa Bona (Moquin-Tandon — Kais. Hofmus. Wien). Meist var. montana subvar. recta und subvar. sübafßnis. — b. Zentralalpyrenäen: Luchon (Moquin-Tandon in Kais. Hofmus. Wien), Setcasas, Morens (E. Bourgeau, Pyren. Espagn. n. 445), Maladetta, Esquierry (Duchartre), Gedre (B ordere) — var. typica subvar. brevifolia und var. montana subvar. recta. — Dep. d'Ariege, häufig von 760 — 2800 m, (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin). In vielen Formen, wie var. typica subvar. alpicola mit den Formen von Jordan u. Fourreau, besonders häufig viridula J. et F.), var. montana subvar. recta', in den oberen Regionen var. typica subvar. brevifolia, in unteren Regionen auch var. typica subvar. elongata. Eaux bonnes und Gavarnie (D. Duppy — Herb. Univ. Wien — var. typ. subvar. alpicola , Cauterets (Herb. Berlin, Herb. Breslau — var. typica subvar. alpicola), Pic du Gard (Bubani — Herb. Genua). Arragonien: Monte Izas bei Panlicosa (As so), Rencluse, Val de Benasque (Zelterstedt), Basibe u. Castanesa (Timbal), Puerto de Canfranc und anderwärts U00 — 1600 m (Willkomm, it. hisp. IL n. 1626), Sallent (Alioth nach Willkomm), Montinier bei Bielsa, auf dem Gipfel Can (Campo nach Will- komm). — d, Asturisch-cantabrisches Gebirge: Viscaya, Peiia Gorveya 1 300 m (Willkomm it. hisp. IL n. 16*) Pefia de Aizcorri (Barbey 1889 nach Willkomm). Sehr selten in Galicien; nur auf einigen Kalkfelsen in der Umgebung des Waldes von ia Rogueira in el Courel, Bezirk Lugo (Merino, Fl. de Galicia p. 537 , H. Alpenländer. a. Nördliches Alpenvorland: Oberbaiern: Eistobel bei Riedholz 730 m, Weiß- bachtobel 790 m (Vollmann, Fl. v. Baiern). Baden: Hohentwiel bei Singen (M. Firle — Herb. Berlin; subvar. recta). Altbodman, Friedinger Schloß (nach Klein, Fl. v. Baden). b. Nördliche Kalkalpen: Verbreitet, herrschend var. typica subvar. alpicola, aber auch var. montana und Sturmiana. — 1. Österreichische und nordstei- rische (Eisenerzer) Kalkalpen: Giesshübel bei Wien (Fenzl — Herb. Hofmus. Wien — subvar. recta], Wassersprung bei Gießhübel (Vierhorn u. Breidler — Herb. Univ. Wien — subvar. recta)', Emerberger Klamm bei Wiener Neustadt (Sonklar — Herb. Univ. Wien); Schneeberg (Host — Hofmus. Wien, Mayr u. a. — Herb. Univ. Wien, Beck in Fl. exsicc. anstro-hung. n. 1288; Winkler — Herb. Breslau — Subvar. alpicola und brevifolia), neben der Thalhofriese und am Waxriegl (P. Ascherson, v. Wett- stein — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola); am Waxenriegel (Fenzl — Herb. Hofmus. Wien — var. subinteyrifolia). Rax-Alpe (Wie mann — Herb. Univ. Wien, Retzdorff — Herb. Berlin — subvar. alpicola. u. brevifolia); bei Reichraming (Stei- ninger — Herb. Univ. Wien), Veitsch-Alpe (J. N. Beyer — Herb. Breslau, Pittoni v. Dannenfeldt — Hofmus. Wien); Seeberg bei Seewieseu (Mandell — Herb. Univ. Wien). Hochschwab (M. Winkler — Herb. Breslau, v. Weltstein — Herb. Univ. Wien. — subvar. eu-Sturminna), Lindauer bei \\ ever (Glalz — Kais. Hofmus. Wien), Reichen- stein, Triften in der Gnmerlenzone um 1400 m (J. Freyn, als laeta, ist aber subvar. alpicola; Sommcraucr, Breidler — Herb. Univ. Wien), Kalkfelsen bei Windisch- Garsten (A. F. Lang — Herb. Berlin — subvar. recta), Ölscher (Nevole — Herb. Univ. Wien), Dürrenslein (Nevole — Herb, Univ. Wien], am Scheiblegg und Pyhrgaß 504 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. bei Admont (A. G. Strobl — Herb. Kais. Hofimis. Wien, Zeller — Herb. Univ. Wien), Hocbzinödl bei Hieflau (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien — subvar. ch- Sturmiana), Eisenstein bei Türnitz, Ubom (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien — Mittelform zwischen subvar. recta und alpicola), Reiting (v. Wettstein — und subvar. cu-Sturniiana), Gipfel der Messnerin, 4 800 m (J. Freyn — var. Sturm* subvar. cu-Sturmiana). — 2. Salzburger Kalkalpen: Ohne nähere Standortsan- gabe (Sauter in Reichenb. Fl. gerni. exs. n. 1375 — subvar. brevifoUa, n. 1376 — var. gracilis), Öblarn, Berillen-Höhe um 1300 m (Gottlieb Tannenhain — Herb. Univ. Wien), am Schneibstein unweit des Bücken um 1900 m (Diels — Herb. Berlin — subvar. brevifolia), Paß Klamm (Müller — Herb. Breslau), Untersberg bei Salzburg (Hinterhuber, Eissmann, Eysn — Herb. Univ. Wien — subvar. brevifolia und aipia Ruine Wartenfels bei Thalgau (Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Schafberg b< li Wolfgang (Th. Liebe — subvar. brevifolia, Vierhapper — Herb. Univ. Wi Gmunden, Ratzenstein (Dörfler — Herb. Univ. Wien). Sölktal (Breidler — Herb. Univ. Wien — subvar. eu-Sturmiana), Steinkar bei Schladming (Zahlbruckner — Herb. Hofmus. Wien), Krahbergzinken ebenda (Eberwein — Herb. Univ. Wien), am Rissacbl.ill (Eberwein — Herb. Univ. Wien — subvar. eu-Shirmiana), Kranabethsattel bei Ebei (v. Degen). — 3. Mittelbairische und Nordtiroler Kalkalpen: Kitzbühel, an: Lämmerbühel 16(H) m (Graf v. Sarnthein — Herb. Univ. Wien — subvar. petropkila : Sparchen bei Kufstein um 550 m (Kern er), Stans (Daetzel — Herb. Berlin), Sonn- wendgebirge bei Jenbach, bei Moritz Niederleger um 1500 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); Innsbruck, Höttinger Alpe (Stein — Herb. Breslau, Solstein (v. Uechtritz — Herb. Breslau, Kerner — Herb. Berlin — subvar. brevifolia), Feldern- jöchl bei Seefeld um 2000 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Lanserköpfe (Ebner — Herb. Univ. Wien); überhalb Vaz-Hochleger im Wattental um 2 0 00 in (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); bei Keniaten (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Partenkirchen und Partnachklamm (Arnold, F. Hoffmann — Herb. Berlin — subvar. alpicola), Zugspilze, Wiener Neustadt-Hütte (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Muttekopf bei Imst (Witasek — Herb. Univ. Wien), Rot. Wand bei Schliersee (A. Engler 1871 — Herb. Berlin — subvar. alpicola). — 4. Kalk- alpen vom Algäu und Vorarlberg bis zur Ostschweiz mit den Nordglarm >r und Schweizer A. — Algäu: Falkenstein bei Füssen (E. Kügler — Herb. Berlin — subvar. alpicola). Grünten bei Immenstadt (v. Martens — Herb. Berlin . Obcrstdoil, oberhalb Spielmannsau (E. Loew — Herb. Berlin), Gutenalpe (P. Caflisch — Herb. Berlin). — Vorarlberg: Feldkirch, Hobenems, Bregenz bei etwa 500 m (Bruhin u. a. nach v. Dalla Torre und Graf Sarnthein). — Murgtaler Alpen, von der Ebene des Walen- sees bei Murg, Mols, Walenstadt und Gräplang verbreitet bis 2500 m, auf der Seewenalp aueb subvar. brevifolia, in der Curfirsten- Kette, in St. Gallen, z. B. Taminasebiacbi zwischen Pf&fen und Ragaz (E. Zickendraht — Herb. Rreslau) und in den Glarner Alpen bis 2800 m (A. Roth, Das Murgtal und die Flumseralpen . Schwyz, z. B.: Rigi (Rasch), Unterwaiden, z.B.: Umgebung von Engelberg, Surenenpaß Heuder — Herb. Berlin), Horbis, Herrenrüti (Freund — Herb. Berlin). — 5. Nordbern er Kalkalpen: Vom Fuß der Berge bis über die Schneelinie sehr verbreitetet, z. B. : Scbynige Platte I Steinberg), Laulerbrunner Tal (Ettling) u. s. f. Auch auf Nagelfluh in der Schlucht des Hünibaches und Guntenbaches (L. Fischer), Adelboden 1500 m F. Hoffmann — Herb. Berlin), am Sanetsch, 2000 m (E. Brandt — Herb. Berlin). — 6. Waadt- I iinler-, Südberner- und Nordsavoyer Kalkalpen: Sehr verbreitet, var. montana und var. t;/pica, z. B. : Gemmi, Montorge, Tourbillon, Six de Jarnendaz, Saillon II. Jaccard), Mont Fully (Reichenbach fil), Montsalvens bei Gruyeres um 850 in Faquel — Herb. Univ. Wien), Mont Vergy (Heldreich — Herb. Berlin — subvar./' Nordsavoier A. : Yallon de Bioge (Briquet), am Aufstieg von Colonnaz zum Lac de Flaine (Fournier — subvar. recta)', Tour des Roussess 2400—2500 in — Bubvar. (if/inis , Mont Saleve (Deseglise — Herb. Berlin), Mont Brezon (E. Bourgeau in Reliqu. Maill. n. I73a\ Dent de Jaman mn 1500 in H. Papon — Herb. Breslau),. Saxifraga. — Sect. II. Kuaizoonia. — § i. l'eraizooniao. 505 Pont de Nant li. Nation — subvar. alpintln und brcvifolia). Von St. Gingolph bis Martigny 375 — 450 m (II. Jaccard . c. Jura-Alpen und Dröme-Alpen: — Var. montana subvar. recta. — Bar- bieres im Dep. Drönie ^J. Hervier n. 15 — Herb. v. Degen), Pas de l'Kchelle (v. Held- reich — Herb. Berlin). e. Zentralalpen: Besonders auf Kalk sehr häufig, sonst zerstreut. — 1. Ost- steierische Alpen: Verbreitet, in den unteren Hegionen var. montana, oben auch var. typica] Lantsch (Pittoni v. Hannen fei dt — Kais. Hofnius. Wien), Gipfel des Hocblantsob Retzdorff — Herb. Berlin — subvar. alpicola), Bärenscbütz bei Mi\- nitz (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien — var. montana), Schöckelgruppe (v. Hayek, hier vorberrscbend var. montana), Baabklamm, Weizklamm (v. Hayek — var. montana). — 2. Noriscbe Alpen: Zumeist var. typica subvar. alpicola u. brcvifolia, Leoben bei Krumpen und Wildfeld (Breidler, — Herb. Univ. Wien — var. petrophila), Kalkfelsen am Vachelbicbel um 600 — 700 m (Breidler — Herb. Univ. Wien), Bösenstein (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien), Koralpe (A. Engler 1897), Saualpe (v. Jabornegg), Sextal und Frauenkogel (Pacher). Fladnilz, Wintertal, Falkart, Wöllanernock, Beicbenauer Garten (Pacher u. v. Jabornegg), Reichenau an der Gurk (A. Engler 1869 — Herb. Berlin — subvar. eu- Sturm iana). Sehr häufig im Stangalpenzug: Rotkofel, Reisseck, KühnLrein, Rinsennok, Eisenhut und am Turracbsee, Turracbhöhe, Frauenalpe bei Murau um 1950 m (B. Fest — Herb. Univ. Wien), Krebenze bei St. Lambrecht (v. Hayek). — 3. Niedere Tauern mit Pongau und Lungau: Lungau: Speiereck (Vierhapp er — Herb. Univ. Wien). Radstadter Tauein (Vierhapper — Herb. Univ. Wien). Rottenmanner Tauern : Scbiedeck u. Kalkspitze, Hochgolling u. Steinriesental, Riesachfall (Eberwein — var. Sturmiana) und Krabbergzinken bei Schladming; Putzental u. Saltental sowie Weiße Wand, am Bockwege bei Klein-Sölk, bei Groß-Sölk, auf dem Gondeck. Gstoder, Hohenwarth; SeckauerA.: Zinken, Hirschfeld, Hochreichart, und herab bis ins Gottstal; Hochschwang bei Rotlenmann, Sunk bei Trieben, Bösenstein und Hochhaide (nach v. Hayek, Fl. Steiermark), Gottstalgraben des Seckauer Zinken IG.00 m (v. Hayek — var. Sturmiana subvar. ciliifolia). — 4. Hohe Tauern mit den Zillertaler und Defregger-Alpen, nebst den kristallinischen Pustertaler Alpen. Fast durchweg var. typica subvar. alpicola und brcvifolia. — Umgebung von Gastein, so Gamskabrkogel (G. Schwein- furth — Herb. Berlin), oberer Bockartsee (v. Rottenberg — Herb. Berlin), Naßfeld (G. Wagner — Herb. Berlin, F. Hart mann — Herb. Berlin); Pasterze (A. Engler 1869), Glocknerhaus, am Nordufer der Pasterze um 2400 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien — subvar. brcvifolia), Pasterzenwiesen (0. Nicke rt — Herb. Breslau) — var. gracilis), Groß-Glockner (C. Steinberg, L. Mayr, Witasek — Herb. Univ. Wien, mit f. uniflora), Kaiser Thörl (A. Engler 1869 — Herb. Breslau), Talsohle des Kiimmltales und Krimmlfälle (P. Ascherson — Herb. Berlin). Zillertaler Alpen; Zemmgrund um H00 m (Witasek — Herb. Univ. Wien), zw. Breitlahner und Berliner Hütte um 1300 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Glungezer, um 1800 m (Murr — Herb. Breslau), 2640 ni (Kotschj). St. Peter in Prettau (P. Ascherson U.O.Reinhardt — Herb. Berlin). Hübnerspiel, bis zum Gipfel 2818 m häufig (A. Engler 1875 — var. typica subvar. petrophila, alpicola und brevifolia sowie var. Sturmiana subvar. cu- Sturmiana). Umgebung von Lienz, Schloßberg (Gander — Herb. Kais. Hofmus. Wien. Zwischenform zwischen subvar. brevifolia und eu-Sturmiana), Schleinitzalpe (Papperitz — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Sagritz (Pacher — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Heiligenblut (Wulfen — Herb. Kais. Hofmus. Wien, u. a.), Mölltaler Alpen, unter Schloß Groppenstein bis 630 m, Drautaler A., Malnilz, Maltatal und Alpen am Kaning (Kohlmayer), Glimmerschieferzug des Helm (A. Engler). — 5. Mittel- tiroler- und nordostrhätische Zenlralalpen: Vorherrschend var. typica subvar. alpicola und brcvifolia. — I. St u baier Alpen und Brenner: Kematen (v. II an de I- Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Neustift 1000 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wiin); Hoßkogel 2539 m; Sattel zw. Schafgrubenspitze und Blechnerkamm 2746 m; Serles 2630 m (Kerner), Kirchdach 2620 nt, Gschnitztal, Blaser bei Steinnch (Samt- 506 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. hein, A. Engler), Oberbergerjoch bei Trins (A. Kerner — subvar. cu-Stunniana), Muttenjoch um 2400 — 2500 m (▼. Handel-Mazzelti — Herb. Univ. Wien), Trins (v. Weltstein — Herb. Univ. Wien), Padaster (Kerner — Herb. Univ. Wien), Gries- berg um 1600 m (v. Sarnthein — Herb. Univ. Wien), bei Gossensass (Th. Heldreicb — Herb. Berlin); Sterzing (0. Hausmann — Herb. Breslau), Finsterstern bei Sterzing (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola). — 2. Sarntaler A. : Bei Meran 400 — 500 m (Milde). — 3. Oetztaler A.: Arrez-Joch bei Tösens, um 2550 m (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola), Reschenscheideck (A. Engler 4 87 1 — Herb. Berlin). Nauders (v. U echtritz — Herb. Berlin — var. gracilis), bei Schlan- ders um 700 — 800 m (Tappeiner). — 4. Nord- und ostrhätische Alpen mil dem westlichen Montafon u. d. Silvretta. Unlerengadin: sehr verbreitet bis weit über die Waldgrenze (Killias). Davos (Himburg). — 5. Orller Alpen: Sehr ver- breitet. Rabbijoch bei Rabbi um 2200 m (v. Handel-Mazzelti — Herb. Univ. Wien), Piz Lal oberhalb Remüs (Degen), Orllerstock, z. B. oberes Martelllal (Simonv — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Madaschgletscher (F. Pax Herb. Breslau), Umbrail, um 3000 m (A. Engler 1868), Stilfserjoch, Franzenshöhe (A. Engler 1868 — Herb. Berlin , Wormser Joch (v. Uechtritz — Herb. Berlin) — var. gracilis)\ Münstertal, St. Maria (A. Engler 1871), Paß Cercena zwischen Rabbi und Pejo 2350 — 2450 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 6. Adamello-Alpen: Val Genova, Materatalpe (A. Engler 1872 Herb. Berlin). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und west- rhätische Alpen mit den Adula-A.: Via mala (Zimmern — Herb. Berlin), Al- bula-Paß (Retzdorff — Herb. Berlin), Piz Padella, um 2400—2800 m (v. Martens — Herb. Berlin), Piz Ot (F. Ho ff mann — Herb. Berlin), am Statzer See bei St. Moritz, um 1800 m (0. Hayek — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola), Sils Maria, Stola (It. Behnsch — Herb. Breslau), Piz Languard (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Ber- ninastraße gegenüber den Val d'Artas an Felsenblöcken um 2150 m (v. Handel-Maz- zetti — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola), Puschlav, überall bis zu 2700 m, Sassalto (H. Brockmann- Jerosch), Felsen bei Cavaglia um 1700 m (v. Havek — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola), oberhalb Sassiglione auf Kalk (Schröter, Brock- mann-Jerosch — f. intacta). — 2. Glarner und Lepontinische Alpen: Reuß- brücke bei Hospental (J, Müller — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Gotthardstraße bei Göschenen (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Lucendro-Paß um 2150 m (v. Handel- Mazzelti — Herb. Univ. Wien), Castione 240 m (Chenevard), Val Malvadia u. Val Blenio, Val Luzzone, Alpen von Piora, Piz. Molare, Faido, Piz. Lucomagno 2700 m (Chenevard); Cascade de Soladino 420 m, Sonnenhorn 2700 m, Passo Carapolungo, Campo Tencia, 2500 m (nach Chenevard); Val de Vergeletto 2100 — 2300 m (nach Chenevard), Val Onsernone, Mollo della Croce, Mottarone di Pollrinone u. Corno di Gesero, Val Morobbia, Camoghe, Denti della Vecchia, Ml. Boglia (nach Chenevard). — 3. Südberner Alpen: Große Scheidegg (C. Bolle — Herb. Berlin1, Gercntal, Fiescherlal (II. Jaccard). — 7. Penninische und Süd-Savoier Alpen: Zumeitl var. typica subvar. alpicola und brevifolia. — 1. Wallis er Alpen: Verbreitet z. B. Sex- perce, Lorette, Iserabloz (H. Jaccard), Longeborgne (Muret), Nax, Granges (II. Jaccard), Pontis (Schröter), S. Nicolas (II. Jaccard), in der Umgebung von Zermatt bfg. 1 h. Kotschv, A. Engler), am Vispufer (Herb. Berlin), am Schwarzsee (Reichenbach f. — Herb. Kais. Hofmus. Wien); Saastal (Reichenbach f. — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Simplon (*. Heldreich — Herb. Berlin, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. \\ Großer St. Bernhard, Ollomont, Aufstieg zur Töte de ßy 2900 m, Moränen des Faudcrv- Gletschers, Becca de Viou, Valtornenche, Val de Challanl, Val du Lys, Gresv 1800—2000 m (Vaccari — var. typica subv. brevifolia); Gondo (Jaccard ; EginenUl (II. Jaccard); Ollomont 1600 — 2000 m und Becca de Viou (Vaccari — var. monf Sardagna, v. Eicbea- feld — Herb. Univ. Wien), ebenda um 2040 — 2100 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola und cloinjnta ; Bindelweg zwischen Pordoi- und Fe- dajapaß um 2400 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien — subvar. < n-Sturmi- ana), Fassatal, Lautrinalpe (v. Sonklar — Herb. Unin. Wien , auf dem Grate de* di Cuc im Padonzuge um 2250 m (\. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien . Stelle delle Sute um 2500 m (v. Handel- M azzetti — Herb. Univ. Wien, W. Wolfram zw. alpicola und brcvifolia), Sellajoch (v. Martens — Herb. Berlin . Seiser Alpe (Hausmann — Herb. Breslau), Weg von St. Ulrich in Gröden-Tal auf die Seiser Alpe um 1600 in (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Durontal bei Campitello, Mahlknechtjm-h um 2000 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Fußsteig von Alba nach Campitello um 1450 m (v. Handel-Mazzetti — alpicola — Herb. UniV. Wien). — 8. Karnisch-venetianische Alpen mit Dobratsch und Gailtaler Alpen: bratsch (Hauser u.a.); Lessachtaler A. (Pacher), Gailtaler A.. Gitschtal Koblmayer), Ober-Drauburg, 630 m (Keller), Abhänge des Polinigg gegen die Plöcken, 1 9 0 «> m und am Wolayer See, 1997 m, selten Keller — subvar. brcvifolia), Oselitzen-Grabon bei Tröpolacb (Pacher), Kanaltal (Ressmann), Paluzza bei Tolmezzo A M. Smith — Herb. Univ. Wien — subvar. brcvifolia), Val di Racolana (Penzig), Pass des Croce 1300 m und bei Cas. Belvedere 1730 m (Gortani), am Cimon 2100 m, Pic Chiadin 2300 m, auch in der montane Region binabsteigend, so bei Forni di sotto, 800 m und Nannina 650 m (nach Gortani). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalk- alpen— 1. Karawanken (Zwanziger, v. Jaborncgg'., Wildensteiner Gral den Obir (Zwanziger). — 1. Julische Alpen: auf dem Travnik bei Tarvis (Lütke- müiler — Herb. Univ. Wien), Mauhartsaltel [A. Engler 1888 — Herb. Berlin) um 2000 m und höber (A. Meebold — Herb. Berlin), Krn (A. Breindl — Herb. Kala. Hofmus. Wien;, Triglavgebiet, Lipah-spica (Rechinger — Herb. Univ. Wien), Wocbein (Graf — Herb. Berlin), auf dem Mozic bei Znrs um 1400 m (Arrnic in Fl. exsicc. carniol. n. 95), Rosza um 1776 (J. Ullepitsch in F. Scbullz, herb. norm. n. \ — 3. Steiner- oder Sanntaler A. : selten auf der Ojstrica und Brana (v. Haj Hudna lukna bei Wöllan (v. Hayek). — 10. Karniolisch-illy liscbcs Übergangs- gebiet: In Innerkrain auf den Goljakbergen, auf der Plase am Nanos und am Schnee- berge bei Laas, ferner an der Ostseite des I^kagrabens am Berge Mokrec um 600 m oberhalb der Grotte Skedenjica Paulin in Anmerkung zu Flora exs. carniol. n. Auf dem Cavin, dem Mali Modrazovac und dem Gipfel des Honte Maggiore (nach 1' spichal). g. Östliches Alpenvorland: Donaliberg bei Rohitscb \. Hayek). I. Provinz der Apenninen: Nur var. typioa subvar. alpicola und hn vi /hl in, letztere häufiger. — a. Nördlicher Apennin und Apuanische Alpen. Liguriscber Apennin: zwischen Ie Cabanne und S. Stephano d'Aveto (nach Bcrtoloni . Apuanische Alpen (Bertoloni — Herb. Berlin), Pizzo d'uccello, Sagro, Tambura, Bruciana, pello (nach Bertoloni, Fl. ital.). Etrurischer Apennin: bei Monteveccbio (R. Pirofta — Herb. Breslau), Tre Potenze (Gi belli u. Pirotta), Cupola di Scaflajolo (nach I toloni), Cimone di Fanano (Jan nach Bertoloni, Pistoja (Savi — Herb. Breslau), bei Crocicchio (Herb. Univ. Pis.). Apennin von Bologna: Gorno alla scala (Bertoloni), Foce a Giovo, Rondinajo tCaruel), Grolta di S. Maria sul Ventazzo (Re). — b. Mitt- lerer Apennin mit den Abruzzen: Prov. Teramo, längs des Arno (Fiori — Herb. Berlin , Gran Sasso, Cani[)o Pericoli (Fiori — Herb. Berlin . Mte. Hajella und Horrone (Porta et Bigo ex. it. II. ital. n. 84), Mte. Corne und Morrone Gussone — suT hirrifolia f. neglecta — Herb. Berlin), Mte. Morrone (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien ; Muccbia ili Gnramanico (II uet du Pavillon PI. neap. n. 328 — var. sfahiana). K. Provinz dar Karpathen Beibenfolgc der Beürke nach Pax): Saxifraga. — Sect. 11. Euaizoonia. — § 2. Peraizooniae. 500 a. Wcslkarpathen. — 1. Nördliche Zentralkarpathen: — 1. Liptauer K alkkarpathen: Koscieliszkotal um 950 m. (P. Ascherson, A. Engler 1864 — ll> ih. Berlin, Lingelsheim — Herb. Breslau — var. montana), GewontA. Engler 1864 — var. alpicola), Schlucht Picklo im Kondratova-Tal hei Zakopanc, 1000 m (Freyn — var. dilatata). — 2. Hohe Tatra: Meist var. ti/picn subvar. alpicola', oberhalb Javorina an der Bialka (A. Engler 1864, Lakowilz — Herb. Breslau), Völkergrund Läng — Herb. Berlin), Vaskapu (A. Richter — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Meer- augenspitze um 1800 — 2500 m (Lingelsheim, Weberbauer — Herb. Breslau), Polnischer Kamin um 2200 m (F. Hoffraann — Herb. Berlin), Mengsdorfer Tal, Ge- rollfeld nach der Tatra-Spitze zu (Ulbrich — Berb. Merlin); Kleines Kohlbachtal Schumann — var. montana subvar. suhaffinis), um 1600 — 2000 m (Weberbauer — Herb. Breslau), unterhalb der Taghütte um 2000 m (Lingelsheim), Großes Kohl- bachtal, am Froschsee und Felkalsee (v. Degen), am Wasserfall 1200 m ;Kolben- heyer — subvar. petrophila), Meierhöfe unterhalb der Lomnitzer Spitze (v. L'echlritz — Herb. Breslau), Lomnitzer Spitze um 2000m (v. Degen, PI. hung. exsicc. als S. aixoon var. notaia Schott , Gerlsdorfer Spitze um 2000 m (v. Degen pl. hung. als S. aixoon var. Scher felii Ullep. = var. montana). — 3. Zipser (Belaer) Kalkkarpathen: am Drechslerhäuscheu (A. Engler 1864 — Herb. Berlin — var. montana subvar. recta u. suhaffinis), Greiner (v. Degen, PI. hung. exs.), zwischen Höhlenhain und Nessel- blösse um 1000 m (Ulbrich — Herb. Berlin). — 2. Pienin: var. montana subvar. recta und suhaffinis. Kronenberg (Ullepitsch — Herb. Breslau, >\ Degen), Pieninenpaß (Ullepitsch — Herb. Breslau), um 450 m (Ullepitsch in Baenitz, herb, europ. s. n.), bei Czorslyn zwischen Neumarkt und Kroscienko (A. Engler 1864 — Herb. Berlin), am Dunajec zwischen Smerdzsonka und Szczawnica (v. Degen, PI. hung. exsicc). — 3. Südliche Zentralkarpathen: Klenocz Vjepor (A. Richter — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Strecnopaß zwischen Ruttka und Strecno (Sztzecsno) 'Lingels- heim u. Limpricht — Herb. Breslau), Chocs (Limpricht — Herb. Breslau, N. v. Zsontagh — Herb. Berlin), Lipt. Ujvdr (= Hradek) (A. Engler 1864, v. Degen, PI. hung. exs. — var. montana), auf dem Klak bei Femjöhäza (v. Degen, PI. hung. exs.). — 4. Bes leiden: Ausschließlich var. montana subvar. j-eeta. — Gipfel der Babia Gora (Ansorge, M. Gurke, P. Stein — Herb. Berlin, v. Degen, PI. hung. exsicc), Arva Vafalja (v. Degen, PI. hung. exsicc), Löwenslein bei Püchow im Trencsener Comitat (Pax). — 5. • Wetcrne Hola: Sztrazsov (Pax). — 7, Randgebirge a. d. Neutra: Inoveczgebirge (Pax). — 8. Ungarisches Erzgebirge: auf dem Svtna \. Kmet — Herb. Breslau). — 9. Göllnitzgebirge und Matra: Nur var. montana subvar. recta. — Göllnitztal zwischen Sztraczena und Imrichfalu (Lengyel — Herb. v. Degen), Sztraczenatal (A. Rehmann — Herb. Breslau), Dobschau (F. Ho ff mann — Herb. Berlin), Almäser Kalkplateau, Tal von Szädellö und Ayertal, 220 m ü. M. (Pax\ — Matra: auf dem Agasvar bei Batony (Borbas — Herb. Berlin); auf dem Varhegy bei Szarvaskö (Vrabelyi — Herb. v. Degen), Sasko (Janka — Herb. v. Degen). b. Ostkarpathen. — 1. Waldkarpathen: Gipfel der Pikuj (Huszla) bei tynnfcaa um 1400 m (Weberbauer — ■ Herb. Breslau), vom Uzsoker Paß bis Stoj am Paß von Also Verecska, von da bis zum Quellgebiet der Lomnicza und Mokranska, von da bis zum Jabloniczapaß (nach Pax). — 2. Ro dnaer Alpen: Kühhorn bei Rodna (Schur — Herb. Kais. Hofmus. Wien — var. subintegrifolia), Cisia bei Rodna (v. Degen, PI. hung. exe), Verfu Stiolu um 1600 m (Limpricht — Herb. Breslau), Verfu Pietrosu um 1700 m (Weberbauer — Herb. Breslau), Czywczyn am schwarzen Czere- mosz (Woloszczak — Herb. Kais. Hofmus. Wien). — 4. Nordsiebenbürgisches Mittelgebirge (Pax). — 6. Moldauer Klippenkalke: Rareu um 1600 m (Pax, Weberbauer — Herb. Breslau), Ceahlau, 1911 m (Borza — Herb. Berlin — var. montana subvar. recta). — 7. Ostsiebenbürgische Flyschkarpathen: Gom. Csik, auf dem Ocsem-teteje oberhalb Balanbanya (v. Degen, pl. hung. exs. — zwischen subvar. alpicola und var. montana). — 8. Burzenländer Gebirge: Bucsecs (C. Andrä, D. Greccscu — Herb. Breslau, A. Engler 1890, Schübe, v. Degen, PI. hung. exsicc), 510 A. Engler und E. Irnischer. — Saxifragaceae-Saxifraga. über dem Schutzhaus um 1800 m (C. Baenitz, Herb, europ. s. n.), auf der Strängt (M. Winkler — Herb. Berlin, v. Degen — var. montana subvar. subafjinis , .Malo- chester Schlucht 4750 — 1900 m (Weberbauer, Limpricht — Herb. Breslau , Valea Jepi (v. Degen), Königstein (J. Barth, in Baenitz, Herb, europ. — var. cultrata), bei Kronstadt (Schur — Herb. Berlin — var. montana subvar. recta , Kapellenberg ebenda (Schur — Herb. Univ. Wien), Piatra Krajului (C. Andrä — Herb. Berlin — var. typica subvar. brcvifolia). — 9. Transsilvanische Alpen: neben var. typica auch var. cultrata; Comit. Fogaras, auf dem Gipfel des Kirälykö oberhaJb Zernest (v. Degen — var. cultrata), Kerz havasai am See Birilea-tö um 1800 m (v. Degen, PI. hung. exs.), Arpas (Schur — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Csiklova und Steyerdorf (Herb. k;u>. Hofmus. Wien), auf dem Pietra Girbova bei Obervenezie (B. Fritze), um 1000 in (Barth in Fl. exsicc. austr.-hung. n. 1289 — var. cultrata), Skit la Jalomitza (AI. Winkler — Herb. Berlin — var. cultr ata). — 10. Domogled und Mehadia: Vor- herrschend var. montana subvar. recta und mbafßnis. Domogled bei Mehadia (M. Winkler — Herb. Breslau, Bornmüller, Thaiz in v. Degen, PI. Banat. 1898), Herkules- bäder bei Mehadia (G. Andrä, Heuffler — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Weißes Kreuz bei Herkulesbad (Watzl — Herb. Univ. Wien, zwischen var. alpicola und / folia). — 12. Biharia: Vorherrschend var. montana subvar. recta. — Bihargebirge ohne näheren Standort (B. Fritze — Herb. Berlin), auf dem Piatra Strucu bei Vidra (v. Degen, PI. hung. exsicc. — var. montana), im Tal Ordenkusa bei Skarisora (v. Degen, PI. hung. exsicc. — zwischen var. montana und cultrata). — 13. Siebenbürgisches Erzgebirge: Torda-Aranyos, auf dem Szekelykö bei Toroskö (v. Degen — var. montan >i subvar. recta, M. Winkler — var. typica subvar. brevifolia); Vidra um 800 — 900 m, (Simkovics in Fl. exs. austr. hung. n. 1290 — var. montana). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unter- provinz. — 1. Kroatisches Bergland: Zumeist var. montana subvar. recta und subaffinis, sowie var. Malyi. Sneznik oberhalb Lasac (v. Degen — var. Malyi : Kalnik 600 m (Borbäs — Herb. Berlin), Okic, Kiek, Mersin (Schlosser u. Vuko- tinovic), auf dem Visocica oberhalb Mali Kraj (v. Degen, PI. hung. exs.), 1600 '■> (Watzl — Herb. Univ. Wien). Velebit-Gebirge: Badanj um 1200 m (G. Lengyel — Herb. v. Degen), oberhalb Medak um 1600 m, Babin Vrh und Zir (v. Degen, IM. bong. exs.), auf dem Viserujua (v. Degen, PI. hung. exs.), Kita Velebita (CrnopaS) oberhalb Grafad (v. Degen). Nordoslhänge des Malovan gegen die Mulde Bunjevac auf Kalk um 1300 — 1600 m (Janchen u. Watzl — Herb. Univ. Wien — var. Malyi), auf dem Kamme des Crnopac um 1350 — 1400 m, (E. Janchen — Herb. Univ. Wien), auf dem Malovan oberhalb Baduc (v. Degen, PI. hung. exs.), auf dem Milkovira- Krug bei Sugarska-Doliba (v. Degen, PI. hung. exs.), auf dem Vlaskograd oberhalb Seline um 1383 m (Kümmerle — Herb. v. Degen), auf dem Sladi Kovad, Kiza. Ma- ginac und Lubicho Brdo bei G\starija (v. Degen, PI. hung. exs.), auf dem Goli Vrh oberhalb Brusane (v. Degen, PI. hung. exs.), auf dem Hu/anski Vrh u. Plisivica ober- halb Allan (v. Degen, PI. hung. exs.), auf dem Sveto Brdo oberhalb Sv. Bok um 1600 m (v. Degen, PI. hung. exs.). [Na ovom sam je vrhu i ja sabirao, a osim u Gorskom Kotaru u Zelenom dolu na Tirjaku kod Lica, Velikoj Visevici, MedvedaUu; u Velikoj Kapeli na Bijelim stijenama; u hrvatskom primorju na Grlesu, Suhom vrhu. Tuhobicu.] Velika Paklenica bei Starigrad um 1200 m (v. Degen), Pljesevica bei Ki>- renica (Borbds — Herb. Berlin — var. montana). — 2. Dinar isc he Alpen: auf dem Dinara bei Knin (v. Degen); auf dem Klacari vrh um 1750 — 1850 m (Janchen u. Watzl in Herb. Univ. Wien — var. Malyi); hüglige Hochfläche südwestlich dm Jankovo brdo um 1500 — 1600 m (Janchen u. Watzl — Herb. Univ. Wien), Felsen und Felshaide am Hang der Kamesnica oberhalb Otoki Stani um 1200 — 1500 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 3. Bosnischc-Hochgelu manja Planina um 1200m (G.Beck, pl. Bosn. et Herceg. n. 112), zwischen Jajce und Bocac an Seestraße nach Banjaluka (E. Kindt — Herb. Univ. Wien. — Mittel- form zwischen var. Mulyi und var. Orientalin). Treskavica Planina (O. v. Moellendorf Saxifraga. — Sect. |(. Euaizoonia. — § 2. Peraizooniae. 511 — Herb. Berlin), Stolac-Gipfel, auf Kalk (Schiller — Herb. Univ. Wien. — var. Malyi), Trebovic bei Sarajevo (A. Engler 1893, E. Galvagni — Herb. Univ. Wien, F. Fiala — Herb. Univ. Wien — var. Malyi), Sator-Planina, Gipfel der Babina Greda um 1800 — 1860 m auf Kalk (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wein — var. Malyi). — 4. Hercegovinische-süddalmalische und montenegrinische Hochgebirge: Cvrst- nica-Planina, 1900 m (Fiala — Herb. Berlin); Cemerna-Planina, bei Mocioci (O. Heiser — Herb. v. Degen, Zwischenform zwischen subvar. alpicola und var. Malyi). — I. Hercegovina: auf dem Jastrebica um 1900 m (Pantocsek, Adamovic — Herb. Univ. Wien — var. Malyi), auf dem Orjen um 1400 m (P. Ascherson, Adamovic it. graeco-turc. 1905. n. 401 — Herb. Berlin), Baba-Planina bei Gacko um 20 00 m (Adamovic — Herb. Univ. Wien), Bijek Gora um 1 3 in, (Adamovic — Herb. Univ. Wien, Zwischenform zwischen var. Malyi und orientalis). — 3. Süd-D almatien: Biokovo und Javor Draga (F. Petter, Fl. dalmat. exs. n. 42), bei Makerska um 1400 m (Bornmüller — Herb. Berlin), Mte. Sella bei Caltaro (Host — Herb. L'niv. Wien). — 3. Montenegro: Crna Planina (Pantocsek), Medjicrecka Planina (A. Baldacci, it. alban. montenegr. sext. 1898 n. "6. — var. Malyi,, Sinnjavina Planina (Pantocsek), Maly Maglic, Velik Maglic, Kom Kucki (v. Szyszylowicz, it. mont. 1886), Maglic (Adamovic — Herb. Univ. Wein), Kom Kucki (A. Baldacci, it. alban. [montenegr.] X. n. 88), Distr. Ku£i, auf dem Kunj Kostic und Maja Linerzit (A. Baldacci It. alb. VII. 1900 n. 221 — subvar. alpicola und brevifolia), Lovcen- Gipfel (Bierbach — Herb. v. Degen). C. Moesische Unterprovinz. — 1. Westmoesischer Bezirk: Midzor (Pancic — subvar. brevifolia)', Stara Planina (Adamovic — Herb. Univ. Wien — Übergang zu var. orientalis), Mindjar (Pancic — Herb. Breslau — subvar. sub- affinis), Bila Planina, auf dem Lopusnica um 2000 m (Schneider et Bergmann in C. K. Schneider, It. balc. 1907. 938), auf dem Batara bei Pirot (Adamovic — Herb. Univ. Wien — Zwischenform zwischen var. Malyi und orientalis), Perim Dagh, auf dem Jel-tepe um 2000 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien — subvar. alpicola). — 2. Ostmoesischer Bezirk: Balkan, Kalofer (Adamovic — Herb. Berlin — subvar. brevifolia), ebenda auf dem Jumrukcal um 1900.m (Schneider et Berg- mann in C. K. Schneider, It. balc. 1907. n. 792); Balabandza (Heiser), Demir Kapija- Balkan (Heiser). Mediterrangebiet. B. Iberische Provinz. — a. Subpyrenäisches Iberien: Catalonien: Mon- seny, Surroca, Berga (Costa nach Willkomm), Collsacabra, Olot (Texid. nach Will- komm). — Arragonien: Pefia de Oroel, 1100 — 1500 m (Willkomm). — Nordat- lantisches Iberien: Galicien, la Rogueira (Lago nach Merino, Mem. de la Soc. espanola de hist. natural II. [1904] 495). C. Ligurisch-tyrrhenische Provinz. — c. Korsika: Zumeist var. typica subvar. brevifolia. Ziemlich verbreitet von 500 — 2600 m. Zumeist subvar. brevifolia; aber auch var. montana in den Gebirgen von Corte (Burnouf), am Monte Hotondo 'Kralik) und am Westabhang des Monte d'Oro am Rand des Wasserfalls des Agnono (F. Jaquet nach Briquet). Felsen zwischen Porto und Evisa, 500 — 600 m (Bri- quet); Gebirge von Corte (Burnouf); Monte Rotondo, 2500 — 2600 m (Soleirol, Herb. cors. n. 1783, Briquet); Monte d'Oro, 2150 m (Briquet); Monte Renoso (Re- verchon ann. 1878, Burnat, exs. 1900, n. 3i7); Monte Incudine (Kralik, PI. cors. n. 594); Montagne de Cagna (Sieber — Herb. Kais. Hofmus. Wien); Vizzavona, 1200 — 1300 m; Felsen am Waldweg zwischen Marmano und Vizzavona, 1100 — 1200 m (Briquet). — Südtyrrhenische Unterprovinz — var. stabiana. Umgebung von Neapel (Nägeli), häufig auf Kalk am Mte. S. Angelo, 1140 m, bei Castellamare ;Phi- lippi, G. Pasquale, Lojacono — Herb. v. Degen); Stabiae (Tenore, Guadagno — Herb. v. Degen). D. Mittlere Mediterranprovinz. (Siehe auch Verbreitung von var. orientalis). 512 A. Englcr und E. Irmselicr. — Saxifragaceae-Si \ b. Scardo-pindische Unterprovinz: Schar Dagh (Friedrichsthal, herb Maced. n. 418 — Herb. Kais, llofmus. Wien), auf dem LjuboUn zwischen Mandra und Belavoda (0. Bi erb ach — Herb. v. Degen); Ostepirus, auf dem Strongola oberhalb Melisurgi um 1800 m (v. Haläcsy, it. graec. sec. 1893 — var. Malyi). Thessalien: Karava (Haussknecht), Ochna Despot, bei Lepenitza (Formanek). c. Hellenische Unterprovinz. — 1. Nordgriechiseher Bezirk: Aetoliea, auf dem Korax um 1800 — 2300 m (v. Heldreich — Herb. Berlin — var. tjfpiea subvar. brevifolia). Parnass (v. Heldreich), bei Trypios Vracli"< A. Engler I v. Heldreich n. 2686, Orphanides, Fl. graec. exsicc. n. 327). h. Südeuxinische Unterprovinz: Pontus, Ciganadagh (P. Sintenis, It. Orient 1889 n. 1431), Lazistan, bei Djimil um 2600 m (Balansa, PI. d'Orient 1806 — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Armenien, Gümüschkhane (E. Bourgeau, PI. armen. 1862), bei Artabir (P. Sintenis, It. Orient. 1894. n. 7057). V. Varietates orientales. Caulis floriferus 6 — 16 cm longus, apice congestiflorus vel superiore dimidio ra- cemoso-paniculatus, ramis latei'alibus 1 — 3-floris, densiuscule glanduloso-pilosus. Folia basalia spathulato-lingulata vel -obovata, I — 2 cm longa, 3 — 6 mm lata, saepe pro- funde crenato-serrata, denlibus apicalibus 5 — 9, dente terminali longiusculo prominulr. acuminato instructa. Adhuc unica varietas. Var. q. orientalis Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 2 45. — S. thyrsiflora Paneic, 8. aixoon var. thyrsiflora Pancic msc. (nomina fortasse in publicatione quadam serbica nobis ignota cdita). — Characlerem varietatis vide supra p. 494. Nota. Haec varietas bene illustratur speeiminibus pr. Gümüschkhane collectis. Specimioa aulem in monlibus Parnassos, Olcnos pr. Chaliki (Sintenis n. 872) collecta alia etiam ad va- rietatis typica subvaiictalem brevifolia aut ad varietatem montana convergunt, alia ad baae varietatem pertinent. Var. orientalis autem transilum ad Subspecicm cartilaginea demonsti.it, quae in speciei ditione maxime orientali a reliquis varietatibus separata minus quam alia rietates genotypicae typi polymorphi cum varietale typica convergit. Mitteleuropäisches Gebiet. L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unter- provinz. — 3. Bosnische Hochgebirge: Serajevo (Knapp n. 598), am Trebovic linilig (Blau n. 247 — blühend 31. Mai 1868, A. Engler — September 1893 — Herb. Berlin). — c. Moesische Unterprovinz. — Westmoesischer Bezirk: SW.-Serbien: Stara Planina (Petrovic — Juni 1883), ohne nähere Angabe (Panric, G. Jovanovic' — Juli 1892 — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Kara Dagh (Cerna Gora), auf dem Jastrebica (Adamovic, it. graeco-turc. 1905. n. 402 — Herb. Univ. Wien). Gipfel des Balabondscha-Jaila, auf Gneis bei Bellova um 2000 m (H. Dingler — Herb. Berlin). Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Scardo-pindische Unterprovinz: Scardus (Schar), auf dem Ljubotin um 2800 m (Dörfler, It. turc. 1890), Chaliki. im Tale Negerli (F. Sintenis, It. thcssal. 1896. n. 872), auf dem Korab um 2000 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien, v. Hcldreich, Herb, graec. norm. n. 1329): bei Premcti auf dem Nimerfcka und bei Trepolani auf dem Trebeschin oberhalb Daumeti (A. Baldacci, it. alban. II. 1894. n. 70 et 70bis); Tomor Maja (A. Baldacci, it. alban. 1892. n. 195); auf dem Kaimaktschalan (Adamovic', Her graeco-tur n. 403). — b. Hellenische Unterprovinz. — 1. Nordgriechischer Bezirk: Peristeri (v. Haläcsy); Tsumerka-Gebirge, Kakanditza oberhalb Skoretzana (A. Bal- dacci, It. alban. [epirot.] HI. n. 142). Ätolien, auf dem Korax um 2000 — 2300 m Tuntai und Leonis in Heldreich, Herb. Graec. norm. n. 1329); Pbtbiotis, auf dem Kalavotbra (Öta) auf subalpinen Triften um 1800 — 2100 m (v. Heldreich — Juli 1879); Parnass, bei Trypios Vrachos um 2100 m (Orphanides Fl. Graec. exs. n. 327), Saxifraga. — Sect. 4 4. Eiiaizuonia. — §2. Peraizooniae. 513 bei Pigadia (Leonis in Dörfler, Fl. Graec. n. 1 77;, in der alpinen Region (Guiccianli in Heldreich, Fl. Graec. exsicc. s. n., Spruner — Herb. Berlin). — 2. Mittel- griechischer Bezirk: Olenos, am Kolopano um 1 900 m (v. Heldreich n. 1106). — h. Südeuxinische Unterprovinz: Pontus, Ziganadagh (P. Sintenis, It. or. 1889. B. 1431), bei Artwin (K. Koch — Herb. Berlin); Lazistan. bei Trapezunt (Montbret, Herb. or. n. 2650); Bez. Gümüschkane, Artabir (P. Sintenis, It. Or. 1894. n. 7057), Rasben (P. Sintenis, It., Or. 4894. n. 5665), bei der Stadt Gümüschkane (E. Bour- geau, PI. armen. 1862). Nota. Verisimiliter ad hanc varietatem pertinet: S. aixoon Jacq. var. orbelica Velen. in Ott. Bot. Zeitschr. LI. (4904) 30, quam non vidimus et quae modo sequente describitur: »Foliis l>aulo longioribus, breviter acutis, inflorescentia confertiori, minus ramosa, ramis pro inore 4 — 2-floris, floribus et fructibus majoribus, calyce magis glanduloso. Statura sat robusta (fonnae normalis\< Westpontisclie Gcbirgsländer. — Moesische Unterprovinz : auf dem Rilo (Toscv 4900). Subsp. 2. cartilaginea (Willd.) Engl, et Irmsch. — S. cartilaginea Willd. in litt, ex Sternb. Rev. (4 810) 5, tab. 3c; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 20; G. A. Meyer, Ind. cauc. (1831) 152; Hohenacker, Enum. Talysch (1838) 17; G. Koch in Linnaea XVI. (1842) 353; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 205; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 800; Albow in Trudy Tiflisk. bot. Sada (1895) 95*). — S. cotyledon Marsch. Bieb. Fl. taur. cauc. I. (1806; 13. — S. aixoon Jacq. b. — Caulis floriferus 6 — 23 cm longus, glaber vel breviter sparsius glanduloso-pilosus, supra vel superiore dimidio racemoso- paniculatus, ramis lateralibus 1 — 3-floris I — 2 cm longis instructus. Folia basalia spathulato-cuneata vel lingulato-oblonga, 4 — 2,5 cm longa, 3 — 6 mm lata, margine cartilagineo-crenata vel -dentata, apice acuminata, dente terminali triangulari instructa. Petala immaculata, alba, rosea vel atropurpurea, sepalis duplo vel triplo longiora. Var. o. eucartilaginea Engl, et Irmsch. — Petala alba sepalis triplo longiora. f. 1. maior Engl, et Irmsch. — Caulis floriferus 10 — 23 cm longus. Folia ba- salia 1,5—2,5 cm longa, circ. 4 — 6 mm lata. f. 2. minor Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 800; Albow, Prodr. Fl. colch. 95. — S. aixoon Jacq. Steven in Mem. Soc. natur. de Moscou IV. (1813) 75. — Caulis floriferus 6 — 10 cm longus, ramis plerumque unifloris instructus. Folia basalia I — L5 cm longa, circ. 3 — 5 mm lata. Var. r. Kolenatiana (Reg.) Engl, et Irmsch. — 8. Kolenatiana Regel in Ind. Sem. Hort. Petrop. (1865) 39. — iphonogama) 117 Suxifraif«. 33 514 A. Engler und K. [rascher. — Saxifragaceae-Saxii: et Krause — August 1912 — var. eueatülagmea ; «'benda 2700 — 2(.t00 m (A. Eng- ler et Krause n. 283 — August 194 2 — var. Kolenatiqna f. atropurpurea): Quell- gebiet des Seken (Albow). — Mingrelien: zwischen Roslotakhti und Natoleb, in «1er subalpinen Hegion (Albow — f. foliis obtuse crenatis), Flochtal, Mahana, 1300 m (Albow n. 79, 81, 391), Okare (Albow n. 147). — Swanetien: oberhalb Chaldedu um 2000 — 2100 m und auf dem Tetenar oberhalb Ciolur am Hippus um 2400 m, auf dem Latpari zwischen Hippus und Ingur um 3000 — 3100 m (Sommier et Lavier, lt. cauc. n. 492 — var. eucartilaginea). — Ossetien: bei Lars, an der grusinischen Heerstraße (A. H. et V. F. Hrotherus m 307 und in Baenilz, Herb. Em-, n. 1687 — A. Engler et Krause 1912 — var. eucartilaginea)] auf der Alpe Kadlasen am Dmü Liachva (A. H. et V. F. Hrotherus n. 368 — var. ewnrtilagini-"'': am Kasbek (Ko- lenati n. 2245 — August 1844 — Herb. Kais. Hofmus. Wien — var. Koloiatiana I. atropurpurea), ebenda 3000 — 3300 m (Desoulavy in Herb. Fl. ross. a Mus. bot. Acad. Imp. St. Petrop. ed. n. 263 — var. Kolrnatiuim f. atropurpurea), — Imere- tien (Lomakin n. 335). b. Kleiner Kaukasus: Borshom (Hadde, A. Engler 1912). Kaatsch-Chal, Gral um 3000 m (W. E. Rickmers — August 1895 — Herb. Berlin — var. eucartilaginea), am Baernaesaer um 1150m (Hohenacker, Un. itin. 1836 — var. cucirtilagii »bei Tiflis« (Hohenacker, Un. itin. 1838), Artwin (Hadde n. 441 — Herb. Tiflis). C. Daghestan (östlicher Kaukasus): oberhalb Djudi um 2400 m (Owerin 1800 — Herb. Berlin — var. eucartilaginea), Tuchetien, Ladsky Post um 2600 m (Rup- recht — Juli 1861 — Herb. Akad. St. Petersburg — var. Kolcnatiana f. rosea). d. Alburs: Talysch Suwenl, um 3000 m (C. A.Meyer). Berge in Gilan (Auelirr Eloy Herb. d'Or. n. 4543 — Herb. Kais. Hofmus. Wien — var. eucartilaginea). 244. S. Hostii Tausch, Syll. pl. nov. H. (1828) 240; Reichb. Fl. germ. excurs. (1832) 559; Fleischmann, Fl. Krains (1844) 95; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 2 39. — S. longifolia ß. media Slernb. Rev. (1810) 1. — &. hngifolia Host, II. auslr. I. (1827) 499; Comolli, Fl. Com. III. (1836) 92 non Lap. Fl. Pyr. (1805) 26. — S. elatior Mert. et Koch in Rühl. Deutschi. Flora III. (1831) 115; Koch, Synops. ed. 1. (1837) 267, ed. 2. (1843) 294; Plemel in Beitr. z. Fl. Krains, 3. Jabresh. d. Ver. d. Krain. Landesmus. 156; Schlosser et Vukotinovic, Fl. croat. (1869) 427. — S. Besleri Sternb. Suppl. IL (1831) 52. — S. aixoon ß. Hostii (Tausch) Gortani, Flora Friulana IL (1906) 222. — Caespitosa. Caudiculi epigaei apice rosulam fertilem densiuscule foliatam 4 — 15 cm diametro metientem gerenles, rosulis juvenilibus mino- ribus slerilibus instructi. Caules floriferi erecli, 30 — 60 cm alti, crassiusculi, laiiuseule foliati, multiflori, suprema parle tertia racemoso-paniculali, inferne glabri vel tola tongi- tudine pilis brevissimis glanduliferis dense obsiti. Caudiculorum folia numerosa, roto- lata, plana, saepe erectiüscula, basi ciliata, linguiformia, fere linearia, inferne saepe paulum angustata, ac basi lata sessilia, 2 — 10 cm longa, 3,5 — 9 mm lata, apice ob- tusa vel acutiuscula, margine foveolis multis squama calcarea obtectis instructa crenata crenis truncatis subquadratis vel rolundatis plus minusve remotis, vel serrata serraluris acutis carlilagineis; folia caulina basi ciliata oblonga, 1 — 2,5 mm lata, obtusiuscula . margine crenato-serrala. Inflorescentiae rami laterales pluri-(2 — l()-]flori, paniculam racemosam apice corymbosam formantes, 4 — 8 cm longi, ut pedicelli dense biwissimc glanduloso-pilosi; bracteae et prophylla oblongo-lincaria vel linearia margine ei inferae vel tota lamina dense glanduloso-pilosa; sepala ovalo-triangularia vel ovata, 1,5 — 2 mm longa, 0,8 — 1 mm lata, obtusae, margine cartilaginea, sparsim ciliata, exlus infernc saepe breviter glandulosa, tribus nervis plerumque parallelis, medio apice foveola instrucio; pctala obovato-oblonga vel elliplica, 4 — 8 mm longa, 2 — 4 mm lata, basi rolundata, trincrvia, alba aut ultra medium punctis paucis purpureis notata; stamina dimidio ptlalorum aequilonga; ovarium semiinferum ovoideum 1,5 — 2,5 mm longum exltti luevissime glanduloso-pilosum, in stilos erectos slaminibus lere aequilongos BÜgmale majusculo instructos cxiens. Capsula ovata vel ovato-globosa , stilis brcvioribus sepalis erecto-patulis coronata. Saxifraga. — Sect. 44. Euaizoonia. — S - PoraflOOttiae. 515 Dispositio varielaluin. A. Caudiculorum fulia plerumque band ultra 5 cm longa; c-nilis floriferus plerumque 3,5 mm non transgrcdiens. a. Gaudiculorum folia lineari - lingulata , apicc scnsim angustata acutiuscula Var. ct. (proles) rhaetica. 1). Caudiculorum folia lingulata, apice subito rotundata, obtusa Var. (i. (proles) eu-Hostii. a. Folia basalia breviora, 2 — 3,5 cm longa . . . . f . 4 . Tauschiana. ß. Folia basalia longiora, i — 8 cm longa £ f. ploeckensis. B. Caudiculorum folia ,"J — 4 0 cm longa, caulis florifertu 3 — 6 dm longus Var. y. (proles altissima. Ver. «. (proles) rhaetica (Kerneiv Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 240. — 8. rhu Kerner Schedae ad Fl. exs. austr. bung. IV. (4 887) 29); v. Dalla Torre u. Graf Sarn- tbein, Fl. Tirol VI. 2. (4 900) 463. — S. longifolia Hegetschw. Fl. d. Schweiz (1840) 388. — Folia caudiculorum suberecta, rosulam 4 — 8 cm diametro metientem fonnantia, lineari-lingulala, parte inferiore angustata, basi ciliata lata sessilia, apice sensim an- gustata, acutiuscula. margine crenata crenis longioribus angustissimis band reflexis, foveolis squamulis calcareis vix cohaerentibus obtectis instrueta. Inflorescentiae rami laterales remotiusculi, supremam quartam vel tertiam partem caulis floriferi oecupantes. d. Zentralalpen. — 5. Mitteltiroler- und Mittelschweizer ostrhätische Alpen: 5. Ortler Alpen: Sulden (Tappeiner). Westabhang des Hochleiten bei Trafoi an der Grenze der Fichtenregion (A. Engler t874), Madalschferner (R. Rehnsch — Herb. Rreslau, Degen — Herb. v. Degen), bei Franzenshöhe um 2200 m (R. Rehnsch — Herb. Rreslau), Slilfser Joch, Signalspitze (A. Engler 1871), Tabaretta (Dopreta) -Spitze oberhalb Trafoi um 20 0 0m LTreuinfels, Kerner, R.Beyer , Val Viltelli bei Rormio um 2500m (Wagner — Herb. Rreslau), um 2350 m (E. Comaz — Herb. Breslau). — f. Süd- liche Kalkalpen: Mandello, Grigna-Gampione (P, Hoffmann — Herb. Berlin). — 2. Bergamasker Alpen: Grigna sassosa um 4 900 m (H. Gysperger — Herb. Rerlin), an der Presolana oberhalb Dezzo (A. Engler 4894 — Herb. Rerlin). — 3. Judi- carische Alpen: auf dem Mte. Guilielmo am Iseo-See (Rracht — Herb. Kais. Hofnni>. Wien , Navazzo am Weg in das Toscolano-Tal oberhalb Maderno um 400 m (A. Engler 4897, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), am Übergang von Val Rendena in' das Val Daone (A. Engler, 4873 — Herb. Berlin), Condino (Gelmi), Val Bagolino um 4 700 — 4 800 m Porta — Herb. v. Degen), Gipfel des Dosso alto (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Val Trompia A. Engler 4 897 — Herb. Berlin), Val Vestino, auf dem Sera um 4 400 — 4 700 m (Porta in Fl. exs. austr. bung. n. 4 29 2), am Bilimone (Porta in F. Schultz, herb. norm. n. 2438 . Var. ß. (proles) eu-Hostii Engl, et Irmsch. — S. Ilostii Tausch, v. Hayek, Fl. v. Steiermark I. (4 909) 714. — S. aizoon ß, Hostü (Tausch) Gorlani, Fl. friulana II. (4 906) 2 22; Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. 1899) 68, t. 4 23. — S. elatior »M. K.« Halber in Schlechtendal, Langethal u. Schenk Fl. v. Deutschi. XXVI. 92, t. 2664. — Folia caudiculorum erectiuscula, rosulam 4— M cm diametro metientem formantia, lingulata, 2 — 8 cm longa, 3,5* — 10 mm lata, apice obtusa plerumque subito rotundata, margine crenulata, crenis truncatis subquadratis vel reetangularibus. In- florescentiae rami laterales coaretati, partem quintam supremam caulis floriferi oecupantes. f. 4. Tauschiana Engl, et Irmsch. — Folia basalia breviora, 2 — 3,5 cm longa, 3,5 — 4,5 mm lata. Caulis florifer 3 — 4 dm altus. Verbreitung. Ist die verbreitetste Form der Ratac I NottU f. 2. plocckcnsis (L. Keller) Engl, et Irmsch. — 8. rhaetica f. pfoedbmtM L. Etiler in Verb. zool. bot. Ges. Wien XI. IX. (IS99) 372. — Folia basalia omnia vel plnra longiora 4 — 8 cm longa, 4 — 10 mm lala. Caulis florifer 4,9 — 5,n «Im longus. Petala usque H mm longa. 33* 516 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Verbreitung. In den Karnisch-venetianischen Alpen, am Plöckenpaß um 1300 na verbreitet (L. Keller). Vergl. auch Preismann in Pacher und Jabornegg, Fl. v. Kärnthen, Nachtr. p. 149; auch am Crna prst (Rechinger — Herb. Univ. Wien). Gesamtverbreitung der Var. (proles) cu-Hostii. d. Zentralalpen. — 5. Mitteltiroler und Ost rhätische Alpen. — 5. Ortler Alpen: Tabaretta (Dopreta) bei Trafoi, zusammen mit Var. rhaetica (Huter, A. Kerner — Herb. Univ. Wien). — f. Südliche Kalkalpen. — 6. Trientinisch-verone- sische Alpen: Felsen des Brocconepaßes im Valsugana, südlich von Tezze (Ambrosi, Nevole — Herb. Univ. Wien), am Kreuzberg innerhalb der Grenze (Gander), unter- halb Asiago an der Barricata (A. Engler), Lavarone (Graziadei); Castell von Serra- vallc (Venturi). — 7. Südtiroler Dolomiten: Castel Pietra, Canale San Bovo, und Val Noana bei Primör (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien), Alpe Neva, Agnerola (Ambrosi), Monte Pavione 2000 — 2100 m (Perini), Perarolo (Kerner, Huter — Herb. Berlin), Mte. Serva bei Belluno (Huter u. Porta — Herb. Berlin, Papperitz — Herb. Kais. Hofmus. Wien). — 8. Karnisch-Venetianische Alpen mit den Gailtaler Alpen und Dobratsch: Sehr verbreitet von der submediterranen Region bis in die alpine. Dobratsch und Bleiberger Erzberg (Pacher u. v. Jabornegg), Siflitzgraben (v. Jabornegg), Arnoldstein (Kokeil). Gailtal (Ausserdörfer — Herb. Breslau), ebenda Lamprechtkofel (Pichler — Herb. v. Degen); Wolaja und Valentin (v. Jabornegg), Plöckneralpe (v. Eichenfeld — Herb. Kais. Hofmus. Wien, A. Engler 1903 — f. ploeckensis), Kollinkofl (Zwanziger); Buchacher Alm und Bosskofel (Pacher), Urbani- kapelle bei Möderndorf und Tröpolacher Alm (J. Beiner u. v. Hohenwarth). Pontebba (Wulfen — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Osternig um 1700m (A.Peter — Herb. Berlin), Alpe Carnizza im Resia-Tal (Jabornegg — Herb. Berlin), Timau (Kraskovits — Herb. Univ. Wien), Cas. Tuglia, Fantinelis, Tragonia, 1900 m; Amaro, Clapüs, Madonna del Sasso, 300 — 350 m; Ospedaletto, Somplago 200 m (Gortani). Mte. Cavall> Kellner — Herb. Hofmus. Wien). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalk- alpen. — 1. Karawanken: Jaloska gora bei h. Kreuz nächst Neumarktl (Herb. Kais. Hofmus. Wien), Buine Katzenstein nächst Vigaun, Belscica, Potoke nächst Karner Vel- lach, Golica nach Paulin, Fl. carn. n. 94. — Julische Alpen: Weissenfelser See um 1000 m (A. Meebold — Herb. Berlin), Wischberg bei Raibl, um 1900 — 2000 m (Huter in Fl. exsicc. aust.-hung. n. 1293), Königsberg bei Raibl (v. Jabornc. Kernadul bei Raibl (A. Peter — Herb. Berlin), Veldeser Schloßberg (Retzdorff — Herb. Berlin), außerdem Poklukaschlucht, Lipanca, Tolstec, Velopolje, obere Krma, am l i- sprung der Savica, in der Ukanca nach Paulin in Fl. exs. carn. n. 94. Im Isonzotal bei Karfreit (A. Engler 1869, Papperitz — Herb. Hofmus. Wien, Krn (A. Breindl Herb. Hofmus. Wien), Matajur (Tommasini — Herb. Berlin), Triglav (F. Hoffmann Herb. Berlin). In der Wochein (A. Engler 1860), Crna prst, subalpine und untere alpine Begion um 1200 — 1700 m (A. Engler 1888, Deschmann — Herb. Kais. Hofmus. Wien, L. Mayr — Herb. Kais. Hofmus. Wien), um 1500 m (Dolenz — Herb. Univ. Wien), Porzen (Freier — Herb. Kais. Hofmus. Wien, Dolliner in F. Schulte, herb, norm n. 799). Zarz, um 1200 m (Armic" u. Paulin, Paulin, Fl. exs. carn. n. 94), bei Gemona um 400 m (Meebold — Herb. Breslau, A. Engler 1897). Ternovaner Wald: auf dem Kucel und der Tribusaner Wand (Pospichal . — 3. Steiner- oder Sanntaler Alpen; zerstreut: Pokovse, Kreuzer Alpe (Freyer — Herb. Berlin), Dolga njiva und Kreuzeralpe (nach Paulin in Fl. exs. carn. n. 94); nriecheo Laufen und Leutsch (v. Hayek), am Aufstieg auf die Ojstriza (Molisch Dich f. Hayek - — 10. Karst und Karniolisch-illy ri sches Übergangsgebiet: am Scbneeber. Laas (Deschmann — Herb. Univ. Wien). Unter dem Zeleni roh (nach Paulin a. a. O.). Var. y. (proles) altissima (Kerner) Engl, et Innscb. — 8. alÜBsima \. Körner in Ber. med. nalurw. Ver. Innsbr. I. (1870) 273, Nov. pl. ijm. I. (1871) 27; Kobl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (I899'i 43, I. 78; Engl. Mon. Gatt. Sax. (I - 240; Guenthart Beitr. z. Blütenbiol. (1 902) 70, t. 9, f. 265 (flee : r. I Fl. T. Steiermark I. (i«.»or>. — Soxifraga. — Secl. 14. Eoaisoonift. — § i. Peraizooniac. 517 Folia caudiculorum patentia, rosulam 6 — 15 cm diametro nietientem formantia, Iate linguiformia, 5 — 1 0 cm longa, 7 — 9 mm lata, apice abruptius angustata et acutiusc ul.i, margine serrata, serraturis acutis cartilagineis. Inflorescentiae raml laterales plerumque partem tertiam supremam caulis floriferi occupantes, Iongiores, multiflori. Alpen 1 an der. An Felsen bis in die Krummholzregion, besonders auf Grauwacke und Devonkalken. b. Nördliche Kalkalpen. — Eisenerzer Kaikaipen: Hochschwab (Hölzl — Herb. Kais. Hofmus. Wien), bei Thörl (Portenschlag — Herb. Kais. Hofmus. Wien); Thörlgraben bei Aflenz (Kerner — Herb. Berlin, Wiemann in Fl. exsicc. austro- hung. n. 2911), ebenda zwischen Aflenz und Kapfenberg (Winkler — Herb. Breslau), um 500 — 600 m (v. Hayek — Fl. stir. exsicc. n. 34"); Sekkauer Zinken, auf der Nordseite, an Felsen bei der zweiten Brücke im Hagenbachgraben auf Kalkphyllit um 890 m, gegen Mautern (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); Jassinggraben bei St. Michael (v. Hayek, Breidler — Herb. Univ. Wien). — d. Zentralalpen. — 1. Oststeirische Alpen: Kainachtal oberhalb Kainach; Hausberg bei Gratkorn (v. Hayek); an der Badelwand bei Peggau an Abhängen um 450 m (E. Preismann, Pittoni von Dannenfeldt — Herb. Kais. Hofmus. Wien, Bainer — Herb. Berlin), auf dem Lantsch (Pittoni von Dannenfeldt — Herb. Kais. Hofmus. Wien, v. Wett- stein — Herb. Univ. Wien), in der Bärenschützklamm a. d. Mixnitz (F. Ho ff mann Herb. Berlin), am Aufstieg von da zur Tirnauer Alpe, bei Schüsserlbrunn (v. Hayek). Südliche Abhänge des Schöckel (v. Hayek); Baabklamm bei Arzberg (v. Hayek). — 2. Norische Alpen: am Fuß der Stub-Alpe bei Feistritz an der Mur (Pittoni v. Dan- nenfeldt — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Seetaler A.: Görtschitztal (B. Fritze — Herb. Berlin), ebenda bei Hüttenberg um 700 m (v. Jabornegg in Baenitz, herb, europ.), Felsen a. d. Straße zwischen Lölling und Stelzing (v. Jabornegg, Josch). Saualpe: Pressinggraben im Lavanttal und bei St. Gertraud (E. Scherl — Herb. Berlin — f. inter- media, inter var. eu-Hostii und altissima). Wahrscheinlich auch nach P acher und v. Jabornegg (Fl. von Kärnthen I. 3 p. 56) hierher gehörig: Koralpe (Graf, Gussen- bauer), Hartneidstein und Twimberger Graben, Fiedlerbrücke. — g. Östliche Vor- alpen: Kalkfelsen des Jungfernsprungs bei Deutsch-Landsberg (v. Hayek). Hybridae inter species gregis Peraixooniae. S. Hostii var. proles rhaetica >X aizoon. — X S. camonicana Sündermann in Allgem. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 93. — Hybrida naturalis, propius ad prolem rhaeticam accedens. Folia breviora, minus argute serrata, quam in ßaxifraga aizoon. Val Camonica: Mte. Vaccio (Sündermann). S. Hostii var. proles rhaetica X< aizoon. — X S. snbrhaetiea Sündermann in Allgem. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 93. — Hybrida naturalis, propius ad Saxifragant aixoon accedens, a qua differt foliis minus argute serratis. Val Camonica: Mte. Vaccio (Sündermann . S. Hostii nur. proles eu-Hostii X aizoon Engl, et Irmsch. — S. aixoon X Hostii Huter in Ost. bot. Zeitschr. LV. («905) 193. — X S. Churchillii Hut. exs. 4 872 et in Ost. bot. Zeitschr. 1. c. ; Günthart Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 70, t. 8, f. 225- — Habitus Saxifragae aixoon subvar. alpicola majoris, at caules floriferi usque \ö cm longi, superiore tertia parte vel dimidia paniculati, paniculae ramis 10 — 12 plerumque 3 — pluriflori suffulti. Folia basalia lingulato-spathulata vel lingulato-euneata, circ. 2,5 — 4 cm longa, 4 — 7 mm lata, dentibus excavatione rotundata oblique antrorsum acumi- natis instrueta. Differt a S. Hostii foliis brevioribus minus lineari-lingulalis, dentibus haud quadratis vel reetangularibus, a 8. aixoon panicula longiore pluriramosa ramis phirifioris, floribus majoribus. — Fig. 108Ä" — O. Zentralalpen. — 5. Mitteltiroler u. nordrhätische Alpen. — 5. Ortlcr Alpen: Tabarettawand bei Trafoi (R. Beyer — Herb. Berlin), vom Münstertal nach dem Wormser Joch um 2000 m (Simony — Herb. Berlin). — Südalpen. — 8. Kai- 51 8 A Engler und K. (rascher. — Saxifragaceae-Saxii; nisch-venetianische Alpen: Mte. Serva hei Belluno, auf einem kleinen G worüber der Steig von Polpet nach der Malga führt, um 1800 — 1900 m Huter — Herb. Berlin). S. Hostii var. proles eu-Hostii x< aizoon Engl, et Irmsch. — fl ■> >x Hosüi Huter in Ost. bot. Zeitschr. LV. 19 0 -> 193. — X S. Ohurchüln / Haler exs. 1872. — X S.brUanensis Engl, et Irmsch. — Habitus Saxifragae aizoon subvar. alpicola, at caules floriferi 25 — 40 cm longi, superiore quarta, rarius lertia parte paniculati, paniculae ramis 10 — 12 magis approximatis quam in S. Clturdiillii plerumque 2-, rarius 3-floris, suffulli. Folia basalia eis S. aixoon similiora quam in X S. Ckur- chÜHi, breviora, lingulata vel lingulato-spathulata, circ. 2 mm longa et 4 mm lata, argule serrata. Flores paulum majores quam in S. aizoon. — Fig. 108.P, Q. Karnisch-vcnctianische Alpen: Mte. Serva bei Belluno, auf einem kleinen Grat, worüber der Steig von Polpet nach der Malga führt, um 1800 — 1900 m 'Huter — Herb. Univ. Wien). Hybridae inter species gregum Peraizooniae et Cr u »tat S. aizoon X crustata Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX. 1*70', 146. — N. >ii- aoon X incrustaia Huter in Ost. bot. Zeitschr. LV. ( 1 9 0 ö ■ 193; Murbeck in Luad'a Univ. Arsskr. XXVII. 2. .1890). — S. pectinata Schott, Nym. et Kolschy, Anal. bot. (1854) 21; f.ünthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 70, t. 9, f. 264 (flos). — S. inar* X aizoon var. brevifolia L. Keller in Verh. zool. bot. Ges. Wien XLIX. (1899) 373. — X S. Fritschiana L. Keller 1. c. — Folia caudiculorum strato calcareo conlinuo tenuiasimo laevigato obteeta, lineari-spathulata, acuta, argute serrata, serraturis triaogularibus ;i]»i- culatis, inferioribus patulis, superioribus contiguis, denle terminali obtusiusculo promi- nente majusculo instrueta. Caulium floriferorum glanduloso-pilosoruni rami 1 3 1 6 plcrumque 3-flori, folia spathulato-linearia, acuta, acute et divaricato-serrata, in f 1 centia subelongata; sepala ovato-triangularia, obtusa; petala elliptica vel oblonga, alba, medio purpureo-punetata. Differt a S. crustata foliis distinete serratis, a 6'. aixoon foliis multo angustioribus valde incrustatis. — Fig. 108^4 — D. Provinz der Alpenländer. — Karnisch-venetianische Alpen: Alpe cada oberhalb Erto nahe bei der Quelle am Fuß des Turlon (Huter et Porta 4 873); Flaschberg nächst Ober-Drauburg, 640 m, ziemlich häufig L. Keller); oberhalb der oberen Valentinalpe bei Mauthen, um 1700 m (L. Keller). — Julische Alpen: Cane- dulscharte, Wisbachalpe bei Raibl Hüter. — Provinz der westpontischen birgsländer: Hercegovina (Murbeck . S. aizoon X S. cochlearis Sündermann in Allgem. Bot. Zeitschr. XII. 1906 93; Gard. Chron. XLIH. (1908) 277. — X &• Burundi Sündermann I.e. <»3. — Hjforida naturalis. A Saxifraga cochlnni differt foliis minus cochlearifonnilms, indiathicte ier- rulatis et floribus minoribus. Seealpen (nach Sündermann). S. Hostii var. proles eu-Hostii X crustata Engl. — S. crustata-Hosiü Engl Mon. Gatt. Sax. (1872) 256. — >'. K/igleri Huter 1873 et in Ost. Bot. Zeitschr. LV. (1905) 193. — Dense caespilosa, caulibus floriferis e basi ad apicem usijue pilis glan- duliferis dense obsitis, remote Ibliatis, ramis paniculae 15 — 17 apice corymbosis, 3 — 5-floriä. Folia basalia lineari-lingulata vel lineaiia, sulcata, ima basi tantum paullum angustata, 2 — 4 cm longa, 2 — 4,5 mm lata, secundimi marginem paullum revolutuin obtusissimc breviter crenulalum multifoveolata, foveolis eliam superlieialibus haud late- ralibus, squamis calcareis inter sc confluenlibus obtecti; folia caulina oblonga, obtusa, I — 1,5 cm longa, 2 mm lata. — Fig. \0%E— J. Nota. Folia angusliora quam in S. Hostii var. eu-Hostii, attamen basin versus minus angustata quam in S. crustata, fovcolae superficiale« ut in S. Hostii. Karnisch-venetianische Alpen: Obere Valentinalpe bei Maulhen . 1700 m (L.Keller. Prato dei Carofoli bei Cknokus, am Mte. Boscada oberhalli Erto Hüter nml Porta 1873). — Julisrhe Upen Sehr selten am Steige, der von Barenlahner Ssxifrags. — Sect. H. Euaisoonia. • •$•'». Cotyledoniae. ölfl nach (Km- Canedulalpe führt (Hüter); Bäreulahner am Wischberg, 1600 m (Unter). Zwischen der Jczerilhalpe oberhalb Sotcha und Trenta (A. Kngler 4 8<>9 — Berb. Berlin . §3. Cotyledoniae t'.ngl. et Irmsch. Gaules floriferi 15 — 80 cm longi, multillori, e mcdio vel c basi thyrsoidco- aut |iM-aniiilali-paniculati. Caudiculorum folia lingulata vel obovato-lingulala vel late ol>- ovato-spathulata, obtusa vel breviter mucronulata, margiae dcnlibus apice cartflagmeii tiiangularibus aristatis medio foveolam gerentibus basi in cilias transcunlibus in- slructa. Petala obovato-cuneala, obtusa, alba, nervis subindc rubellis, raro sanguineo- punctata. Species unica. 245. S. cotyledon L. Spec. ed. I. (1753) 398, ed. 2. (1762) 570 [Fl. läpp. (1737) 177, t. 2, f. r; Oeder in Fl. dan. (1766) t. 241; K. Sprengel, Fntd. Geheiuui. 1793) 246; Sternb. Rev. (1810) t. 2, in Sturm, Deutschi. Fl. Suppl. II. (1831) SO; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 390; Moretti. Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829 4; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 18; Hchb. Fl. germ. exe. (1830—32) 559, n. 3622; Korb, Syn. (1838) 267, ed. 3. (1857) 229; Hartman, Skand. FI. H. üppl. 253; Engl. Mon. Gatt. Sax. (187 2) 246; Blytt, Norges Fl. III. (1876) 900; A. Blytt, Handbog i Norges Flora (1906) 405; Lindman in Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Ilandl. 12, Afd. III. 1887) 60, Bestäubung; Briquet, Etud. de biologie in Bull. Labor, de l'univers. de Gen&ve I. 1896); Knuth, Blütenbiologia II. (1898) 452; Kohl in Bcichenb. Icon. II. gönn, et helv. XXIII. ^899) 42, t. 76; v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1909) 466; Halber in v. Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 87, t. 2662. — S. panieulata Mill. Gard. Dict. ed. 8, n. 3. — S. py>«- midak» Mill. Gard. Dict. ed. 8, n. 4. — S. pyramidalis Lap. Fl. pyr. (1795) 32; Bist. abr. (1818) 225. — S. multiflora Ehrh. pl. select. 74. — 8. montavonensis Keiner ex Gartenll. XXXIX. (1890) "640 et ex Ber. Deutsch. Bot. Ges. X. (1892) ^26^; Kolb, Alpenpflanzen (1890) 302. — Ghondrosea pyramidalis Haw. Enum. Sax. (1821) 10. — Caudiculi epigaei, suffruticulosi, apice rosulam fertilem densiuscule fo- latam 5 — 15 cm diamelro metientem gerentes, praeterea rosulis juvenilibus minoribus sterilibus instrueti. Caules floriferi erecti 1,5 — 8 dm longi, laxe foliati, multiflori, e medio vel e basi thyrsoideo- aut pyramidali-paniculati, tota longitudine pilis brevius- culis glanduliferis obsiti, saepe rubentes. Caudiculorum folia numerosa, rosulata, plana, coriacea, lineari-lingulata vel obovato-lingulata vel late obovato-spathulata, 2 — 8 cm longa, 6 — 17 mm lata, apice obtusa vel breviter mucronulata, margine dentibus apice ••arlilagineis triangularibus aristatis medio foveolam squama calcarea obteetam geren- tibus basi in cilias transeuntibus instrueta; folia caulina et bracteae breviter glanduloso- pilosae, lingulato-lanceolatae, I — 3 cm longae, 3 — 8 mm latae, acutae superne carti- lairineo-serratae, inferne margine glanduloso-pilosae. Inflorescentiae prophylla linearia, acuta, glandulosa, rami pluriflori erecti vel horizonlaliter patentes, 3 — 12 cm longi, paniculam subthyrsoideam vel pyramidalem formantes, ut pedicelli glanduloso-pubes- centes; flores odorati, insigniter proterandri; sepala oblonge, 1,5 — 3 mm longa, i — 1,3 mm lata, obtusa vel acutiuscula, margine sparse ciliata, extus interne glanduloso- pilosa, nervis tribus parallelis, medio apice foveola instrueta; petala obovato-euneata, 5 — 10 mm longa, superne 1,3 — 4 mm lata, obtusa, margine parte inferiore plus mi- nusve ciliata, 3 — 5-nervia, medio plerumque bifido, alba, nervis subinde rubellis, raro sanguineo-punetata; stamina vix diinidium petalorum aequantia; ovarinin seiniinferuni ovoideum I,;j — 2 nun longum inferne brevissime glanduloso-pilosum, in stilos 2 sub- erectos breves stigmate majusculo instruetos contractum. Capsula globosa stilis brevi- Ims divaricatis atque sepalis suberectis instrueta. Semina oblongo-triquetra. f. i. paueiflora Ser. in DC. Prodr. IV. is.io 19; Engl. Mon. <;alt. Sax. (1872) 147; L. Fl. läpp. (1737) 177, t. 2, f. 2 bene. — Gaulll floriferus paucillorus pedun- ■ iilis subunilloris instruetis. 520 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. 408. A—D S. aixoon X crustata Kerner (x S. pectinata Schott, Wischberg bei RuiM . .1 Habitus 2/3 na.n. B Rosula basalis. B' Foliuni basale atque ejus pars apicalis. C Raums florifer. D Flos. — E—JS. Hoslii rar. proles eu-Hostii X crustata Engl. #, JE" (JuUtchfl Alpen, zw. Jezerith-Alp und Trtnta). J? Folium basale, E' ejusdem pars apicali> \\ beb- Saxifraga. — Scct. 11. Euaizoonia. — § 3. Cotyledoniac. 521 Schweiz, Lappland, hie und da als Zwergform. f. 2. gcnuina Rouy et Camus, Fl. France VII. (4 901) 80. — S. cotylcdon I ß. intermedia Rouy et Camus 1. c. 80. — Caulis floriferus plerumque e medio vel in- ferne ramosus. Inflorescentiae rami laterales breviores, erecti vel ascendentes, pani- culam subthyrsoideam multifloram formantes. Folia basalia brevia, elliptico-obovalia vel elliptico-spathulata. Subarktisches Europa, Alpen (Waadtländer, VVestrhätische, Berner, Tessiner, Walliser Alpen). *subf. purpurata Gaud. in Meisn. Anzeig. 184 8. 65 et Fl. , helvet. III. 1 828) 86. — Petala nervis maculisque saturate purpureis pieta. In den Alpen vereinzelt; VVestrhätische Alpen: Teufelsbrücke im Splfigdn (A. Engler); Gotthardstraße bei Wassen (Gaudin I.e.). **lusus prolifera Engl, et lrmsch. — Un cas curieux de rajeunissement chez S. cotykdan, H. Christ in Bull. Soc. bot. de Geneve 2. ser. VI. (1914) 13 cum icone. — Caulis decumbens, panicula rosulas 20 — 30 radicantes, I — 3 cm diametientes, flores nullos producente. Im Garten von Frau Hermine Meyer in Basel (H. Christ). f. 3. pyramidalis (Lap.) Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 18. — S. pyramidalis Lap. Fig. Fi. Pyren. I. (1795) 32, Hist. abr. Pyren. (18 13} 225; Gard. Chron. LIII. (191 3) 389 Fig. 165 (Habitus). — Caulis floriferus plerumque a basi ramosus. In- florescentiae rami laterales longiores, ascendentes vel subhorizontaliter patentes, pani- culam amplam pyramidalem valde multifloram formantes. Folia basalia plerumque lon- giora, lineari-lingulata vel lineari-obovata. Verbreitung: Pyrenäen, aber auch hie und da schon in den Walliser und Sa- voier Alpen. *subf. Oederiana (Ser.) Engl, et lrmsch. — S. cotyledon L. d. Oederiana Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 19. — Petala brevia, obovato-subrotunda. Nota. A cl. Seringe ad var. J. Oederiana citatur Fl. danica (1766) t. 241, in qua icone petala late obovata sunt. Sed ex hujus tabulae explicatione cognoseimus eam ad plantam nor- vegicam pertinere. Nunquam autem in speeiminibus norvegicis talia petala reperimus. Praeterea in hac tabula mala flores plures hexameri delineati sunt. Qua de causa ad subformam Oederiana (Ser.) a nobis non citatur. Verbreitung: Savoien nach Seringe 1. c. 19. Subarktisches Gebiet: Subarktisches Europa. — a. Island: auf den Bergen Ostislands blühend im August 1821 (ohne nähere Angabe des Sammlers — Kais. Hofmus. Wien). — b. Sub- arktisches Skandinavien und Finnland. — 1. Norwegen: Verbreitet an felsigen Abhängen, besonders häufig im Bezirk von Bergen und Trondhjem in den Tälern und Fjorden, nicht so häulig auf den Fjelden vom Kristianssand-Stift bis Stjernoe (70° 15') und Alten, bis über die Birkengrenze, aber selten bis zur Weidengrenze; im östlichen Gebiet ziemlich selten, so bei Krageroe, bei Krogkleveu (A. Engler 1882, Schulz — Herb. Breslau, Paulsen — Herb. Berlin). Land (Printz), Ringsaker (Blytt). Im Kristianssand-Stift seltener im nördlichsten Teil, aber am Byglandsfjord (Lindblom), bei Silgjord (Wille), Valberg bei Kragerö (Lindeberg u. Homann). Im Kristiania- und Hamar-Stift in den westlichen und nördlichen Fjelden ziemlich häulig, seltener im Osten (Roeros, Tönsaet). Valders und Thelemarken (Herb. Berlin), Koamskleven (Nilsson — Herb. Berlin); Fisskom-Foss in Nummedalen (üeinbold — Herb. Berlin). berg bei Raibl). F Rosula basilaris. O, O' Folium basilare. H Ramus paniculae. J Flos. — K—O S. Hostii var. proles eu-Eostii x aizoon Engl, et lrmsch. (X S. ChurchiUii Huter — Mio. Serva bei Belluno). K, K' Folium basale. L, M Folia caulina. N Ramus llorifer. O Flos. — P, Q S. Hostii var. proles eu-Hostii X< aixoon Engl, ot lrmsch. (X S. beUunenaia Engl, et lrmsch.). P, P> Folium basilare. Q Ramus llorifer. — Icon. origin. — J. Pohl del., A. Engler direxil. 522 *, Engtet und E. Irmachor. — Saxifragaceae-Saxifraga. Im Bergen-Slifl bei Bergen, Krislianssund, Valders und i Fosen u. a. ö. Bl\tt sen.), bis an das Meer; am Sogn bis 1260 m, Merakerfjeld bis 1200 m (0. Schiötz). Im Trondhjem-Stift verbreitet: Mortamarken (J. Angström in ]■]. V. Pries, Herb. norm. pl. rar. et crit. Scand. n. 42), Tronfjeld (J. Källström — Herb. Berlin ; im Dovrefjeld b&ufig, z. B. bei Kongsvold um 700 m (A. Engler 1882, F. Kretzer in Baenitz, Herb. europ.), Drivstuen um 850 m (Ahlberg — Kais. Hofmos. Wien), Helgeland Lessing — Herb. Berlin). Im Nordland vom Meer bis in «las Innere. Lofotlen, Alstenö, Etanen, Balvand in Saiten (A. Bljtl). In Westfinmarken: Alten u. Öxfjord (70° 12', N man). — 2. Schweden: Jemlland (L.Sjögren), Slorlien (C. Sidwan, I. Warodell — Herb. v. Degen). — 3. Lappland: Luleä-Lappmark (Dahlberg — Kais. Hofmus. Wien), Njammats (Andersson — Kais. Hofmus. Wien; Laestadius — Herb. Berlin). Provinz der Pyrenäen. — b. Zentralpyrenäen: Gedre (Bordere — Herb. Berlin), Vallee d'Heas (Bordüre), um 1250 m (Bordere in Baenitz, Herb, europ.). um 1300 m (Bordere in Ch. Magnicr, Fl. sei. exsicc. n. 1948), Castelet, Val d'Estaub-e (Bordere in Baenitz, Herb, europ.), Estom se biran (Endress — Herb. Breslau . Lac de Seculejo (Lezut — Herb. Genua), Col de Nuria (Lapeyrouse), Port d'Oo I.. Ducharlre — Herb. Genua), oberhalb Luchon am Lac d'Oo (Bubani — Herb. Genua). Provinz der Alpenländer: a. Nördliche Kalkalpen. — Waadlländer und Nordsavoier Alpen: Perouse, um 600 — 800 m (Bostan in F. Schultz, herb. norm. n. 1100, Bostan, Kxsicc. Pedcmont. n. 133, Bex (Thomas — Herb. Berlin). d. Zcnlralalpen: An feuchten Felsen, meist mil leicht herabhängender Blüten- rispe. - 5. Mitteltiroler und ostrhätische Zentralalpen. — i. Ostrhatische Alpen: Montavon ^Kravogl — Herb. Berlin, planta minor, foliis minoribus infler— ■ eentia minus ramosa = S. tnontaoonensie Kerner*), an Felsen bei der Kapelle unter Pathennen . um 900 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), an anderen Stillen daselbst von 1000 — 1050m (Boelzker, Pevritsch u.a.). Davos (Himburg). — 6. Mitlelschweizcr Zentralalpen. — I. Süd- und wcstrhälische Alpen Via mala (Eichberg — Herb. Breslau), Splügenstraße oberhalb Andeer um 400 — 500 m (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Bergelltal, Promontogno um 800 m A. Engler — Herb. Berlin, v. Hayek — Herb. Univ. Wien). Fehlt im Puschlav, kommt aber im Velllin vor, im Val Agneda (Pozzi), bei Sondrio (Brockmann-Jerosch, A. Engler 1910), im Val d'Ambria 'Wagner — Herb. Breslau), Felsplatten bei Bransi (F. Hoff- mann — Herb. Berlin), am Aprikapaß, bei Tresenda (Brockmann-Jcrosrli . im OberrelUin bis gegen Bormio (Christ, Pflanzenleben d. Schweiz 1882. p. 363). — 3, Lepontinische und Adula-Alpen: Ziemlich verbreitet. Gotthardstraße (G eheeb, Vogel — Herb. Kais. Hofmus. Wien), bei Andermatt (Beichenbach f. — Herb. Kais. Hofmus. Wien), an der Teufelsbrücke (A. Engler 1868, Vulpius — Herb. I lau, v. Degen); Val Piora (Bornmüller); Val Pontirone, Combra u. Blenio (Steii. Corona di Rcdorta, |400m (Chenevard); Alpen von Bavona, 2150 m (Chene- vard); Val Leventina: Dazio grande (F. Hoff mann — Horb. Berlin ; Cöte d'Ascona bei Bonco (Chenevard); Kamm des Mt. Ghiridonc, Sl.'inm Chenevard); Faido Begelmaier — Herb. Breslau ; Locarno Favrat — Herb. Breslau, bei Ponte BroUa Ascherson — Herb. Berlin), bei Intra um etwa 200 m ü. M. (A. Engler, Herb. Kais. Hof s. Wien , Val Maggia (A. Franzoni); Val Morobbia, bis zum moghe oberhalb Bcllinzona um 2500 ni (▼. Degen); Col de San Bernardo; Ta\ * illoni); Mte. Gradicioli, 14 — 1700 m (Chenevard); Mte. Breno (Chenevard ; zwischen Lugano und Melide (Calloni). Meist nach Chenevard, Cat. pL faac. du Tessin. — 4. Südberner Alpen: Oberhaslital (Pohl — Herb. Kais. Hofmua. Wien . von der unteren bis in die obere Beginn slellonweisr häufig zwischen Gadmen und *) !S. »ti/?i< ii.sis Keiner ist typische S. cotykdon, nur sind es kleine Exemplare, weich* an demselben BtandOfl mit größeren zusammen vorkommen. Suxifrugu. — Seit. ii. iji.ii/uoiii.i. — $ :t. Cotyledoniae. 52H Steinalp (L. Fischer '; zwischen Innertkirchen und Gullannen, bei »Innere Urweid« (Th. Loesener — Herb. Berlin ; Handegg-Fall (L. Fischer u. a.l, L'rncralp am Gauli- gletscher (L. Fischer), Grimsel (Herb. Berlin). Hier überall auf Gneis; ferner Naters Wolf), oberhalb Bied (Bion); Sparrenhorn (Bion); westlich des Torrenthorns fehlend Jaccard). — 7. Penninische und südsavoier Alpen. — I. Walliser Alpen: Albrunpaß (Murel), Fieschertal, Münstigerlal (Morel). Iselle am Simplon A. Mee- bold — Herb. Breslau), bei Gondo (Muret — Herb. Kais. Ilofmus. Wien), oberhalb Bernctsch um U.'iO m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); Col d'Algahi bis Gondo (Favrat), Laquinth (Perroud), im ganzen Val Varia II. Jaccard); Malmark A. Thomas', Schwarzgletschcr von Saas Bion', bei Almazcll im oberen Saastal (Beichenbach f. — Herb. Kais. Ilofmus. Wien\ Monte Maros am Gletscher Dr. Heiss); Mont Zerbion ^Carest.); Val de Gressoney: Perloz (Crcux, Henry ; Fonlainemorc (Vaccari); Issimc, la Blatla u. Bünscht Christill. u. Vaccari), Saint Jean (Vac- rariNu. a.), La Trinite (Briosi), Monte Bosa (Delponte), Mt. Barone oberhalb Ivrea, 2iw»o in (Tröves). — 2. Südsavoier Alpen mit Mont Blanc: im Tal von Trienl, schon bei Salvan beginnend (Murith), gorge du Trient bei Finhaut (F. Hoffmann — Herb. Berlin, A. Engler I9M), la Tcnde, Emaney, Fenestral (Jaccard), Fmosson (Murith), Barberine (Jaccard). Finhaut, Mont Buet im N.O. von Servoz E. Bour- gcau — Herb. Berlin); Chamounixtal (Th. Kotschy — Herb. Kais. Hofums. NN'ien), Felsen am Chapeau um 2000 m (Herb. Univ. Wien'. Mt. Brevent (Guillemin, Se- ringe, Payot — Herb. Berlin). e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Unteres Tal der Dora ballea: ziemlich häufig bei Ivrea; Donnas, Vert, Pramolton, Bard, Arnad, im Vallon de Ma- chaby, Verres (Mattirolo), St. Vincent (Garest.), La Salle (ehemals von Allioni ge- funden). Oberhalb der Weingrenze: Valchiusella, bis zum Col de Valbella, 2 450 m, Lac Santanel bei Mont-Mars, Val de Champorcher: Pontbozet, 700 — 1200 111, an allen Gneisfelsen des Vallon de la Manda, 1000 — 2000 m, Oulre l'Eve bis Carlances, Col de lArietta, 2400 m (Wilciek). Am Kl. St. Bernhard bei Beaupre. — Alles nach Vaccari, Cat. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (1904) 271. ?? Provinz der Karpathen. Im Herb, der Univ. Wien befindet sich ein Exemplar mit der Bezeichnung: »Bodnaer Alpen leg. Schur« und ein zweites mit der Bezeichnung: »In alpibus Transsilv. raro, auf Glimmerschiefer e. g. Bodna«. Diese Pflanzen dürften in den Bodnaer Alpen kaum wildwachsend vorkommen. In der Literatur fehlt es an darauf bezüglichen Angaben. Hybridae inter species gregum Cotyledoniae et Crustatae. S. cotyledon f. pyramidalis X longifolia Begel in Garlenflora XXXVI. 1887) :H .5, Taf. 12 49 — X S. hnperialis Engl, et Irmsch. — Habitus Saxifragac lo>iX longifolia Bouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 81. — X S. superba Houy et Camus 1. c. — Folia basilaria marginc serrulala ut in S. cotyledon, at longa, linguiformia, usejue 8 cm longa, superne 1,2 — 1,5 cm lata. Petala majora, obovata, basi ciliolata. Zentralpyrenäen: Heas (Bordere — Herb. Bouy). S. cotyledon >X lingulata Lindsay in Card. Ghron. Will. Is.sr, 770. — N. I.imlsayana Engl, et Irmsch. — X 8. Maenabiana (Lindsay) pr. p. in Card. Chron. Will. I H 8 : J ) 705, 7.J8,' 770, XXVII. [IS89] II. 195» Garl.-nll. W\N. I SK«) :t06. — Habitus Saxifragoi cotyledon, foliis latioribus, Petela ininus punctata. 524 A. I'nglcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Nota. Nomen X S. Macnabiana duabus hybridis divcrsis allribulum liiit, itaque lianc liybridam nomine X S. Lindsayana distinguimus. 1875 im Botanischen Garten von Edinburgh entstanden. S. cotyledon X< lingulata Lindsay in Gard. Chron. XXIII. (1885) 770. — Macnabiana (Lindsay) in Gard. Chron. XXIII. (1885; 705, 738, 770, XXVII. (1889) II. 295, Gartenfl. XXXV. (1886) 306. — Minor quam 8. cotyledon, foliis angustioribus magis ad Saxifragam lingulata accedens. Panicula mulliflora (ultra 100 flores\ Petala dense atropurpureo-punctata. 1875 im Botanischen Garten in Edinburgh entstanden. Ks wurden zunächst nur 2 Samlingspflanzen beobachtet, von denen diese wegen ibrer schönen Blütenfärbunc: ak dekorative Gartenpflanze besonders geschätzt wurde. Wir haben daher für diesen der 8. lingulata näher stehenden Bastard den Namen X 8. Macnabiana beibehalten. Im Jahre 1886 hat W. Brockbank (vgl. Gard. Chron. XXVII. 1. c.) aus einer Samen rei- fenden X S. Macnabiana 110 verschiedene Sämlinge erhallen und vermutet, daß di<- reichblühende S. Macnabiana mit dem Pollen verschiedener Arten der Sektion aizoonia befruchtet wurde. Hybridae inter species gregum Cotylcdoniac el Peraizöonias. S. cotyledon f. genuina >X aizoon Engl, et Irmsch. — S. cotyh d<>>, L. (i. maculata Laestad. in Svenska Vet. Akad. Handl. 1826 (1829). — S. aizoon X ledon Murbeck in Acta Horti Bergiani II. (1894) 9. — X S. maculata Murbeck 1. c. — Caulis 2,5 — 4 dm altus, ab infima tertia parte vel fere a basi ramosus. Folia basalia lingulata latitudine sua ter usque sexies longiora, 6 — 1 3 mm lata, serraturis minus quam in S. aixoon porrectis. Inflorescentia anguste pyramidalis, ramis usque 1 l-floris, pedicellis quam ii S. aizoon longioribus; sepala in anthesi semierecta, receptaculo fere duplo longiora, cum eo purpurascentia; petala fere nivea raro leviter punctata, mar- ginis tertia parte inferiore ciliata, oblongo-spathulata, semierecta; slaminum antherae albidae vel demum paullum rubescentes. Subarktisches Europa. — Norwegen: Saiten, zwischen Mavasjaur und Ballaur, 67° n. B. (Laestadius 1825 — Herb. Stockholm, H. W. Arnell — Herb. Stock- holm, Berlin). S. cotyledon 1. pyramidalis >x aizoon Bouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 81. — S. aizoon X cotyledon Timb. in Bull. Soc. bot. Fr. XI. p. CX (nomen solum). — XS, Timbalii Rouy et Camus 1. c. — Habitus Saxifragae aizoon, folia basalia lineari-spathulata vel spathulata, 2 — 3,5 cm longa, haud ultra I cm lata, serraturis valdc approximatis subrectangularibus minus argutis, longiuscule acuta; folia caulina inferiora basilaribus similia usque ad trientem inferiorem partem sensim minora. Caulis florifer ul in S. cotyledon f. pyramidalis, 2 — 3 dm longus, a basi ramosus, ramis plurifloris corymbosis. Petala obovato-cuneata, quam sepala ovato-lanceolata duplo longiora. — Uiffert a S. cotyledon f. pyramidalis foliis angustioribus minus serratis, a S. ai foliis latioribus ambitu S. cotyledon propioribus. — Fig. 109.4 — E. Zentralpyrenäen: Lac de Seeolejo bei Luchon (Timbal, Juillard — Herb. Houy). S. cotyledon I. pyramidalis X aizoon Brügg. — S. aizoon X cotylci in Jahres-Bericht der Naturf. Ges. Graubündens XXIII, XXIV. (1878— 80* 82; Cfa vard, Cat. pl. vasc. du Tessin (1910) liO. — X S. Gaudini Brügg. Cal. Hort. Turic XIV. (1868) 5, Schweiz. Meteor. Beob. d. Sternw. Zur. VI. (1869) 468; Güntbart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 77, t. 9, f. 263. — S. rosularis Schleich. Cat. 1821 in Herb. Hegetschw. (nach Brügger nicht zu S. aixoon gehörig, wie Seringe in DG Prodi*. IV. 19 angibt). — ri^ apiee corymbosis. Rosularum folia spatho- Saxifraga. — Sect. H. Euaizoonia. — § 3. Cotyledoniae. ;>2f> lata, 20 — 2"> cm longa, haud ultra 7 mm lata, serraturis argulis calcem secernentlbus, breviter acuta, saepius ob- tuiuscula; folia caulina mi- nora cuneato-spathulata. Pe- tala oblongo-obovata, circ. 7 min longa et 3 mm lata, quam sepala ovato-oblonga aculiuscula triplo longiora. — Diflert a S. aizoon cau- libus lere a basi ramosis multifloris, a S. cotyledon I'. pyramidalis foliis multo an- guslioribus obtusioribus, a X S. Timbalii foliis minori- bus anguslioribusque argutius serratis. — Fig. 109 F — /. Zentralalpen. — b. Mittel schweizer Zentral- alpen. — \. Süd- u. west- rhätische Alpen: S. Ja- kobstal auf der Südseite des Splügen-Passes oberhalb Isola (Heer 1834 — Herb. He- getschweiler) , an Schiefer- felsen längs der Straße zwi- schen Campodolcino und Pia- nazzo bei i 300 m (Brügger), im Rheinwald außerhalb Su- fers im Crestawald an der alten Rofflastraße, 1400 m, auf großen Gneisblöcken (Brügger 1878); S. Bern- bardin an Glimmerschiefer- felsen der Alpen Noccolo, 2300 m, und Murcia, 2 \ 00 in (Brügger 1867), immer ver- einzelt mit denbeiden Stamm- arten. — 2. Lepontinische A. : ValdeVergeletto: Cimetta sur Cattogno, 2200 m (Che- nevard); ValCampo Maggia: AlpeQuadrella, I 700 m,Motto Minaccioj 2 100m (Cbene- vard), Val de Bosco (Baer), Caslionc, zw. Gastione und r.laro (Steiger), Chiggiogna Fig. 109. A—E Saxifraga cotyledon (f. pyramidalis) >x aixoon Houy et Camus (X S. Tim- balii Rouy et Camus). (Culta in horto bot. Berlin-Dablem.) A Habitus 2/3. B Folium ba- sale m. n. C Ejusdem folii pars apicalis aucta. D Ramus floriferus. E Flos. E' Sepalum et petalum. — F—J S. cotyledon (f. pyramidalis) X aixoon Brügg. (x S. Oaudinii BrüggA /•' Folium basale. O Ejus apex auetus. H Inflorescentiao pars. J Flos. J' Sepalum et pot.i- lum. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Kngler dirrvil. ~y2\\ \. Knglcr und E. Irmsclier. — Saxifragaceue-S,i\ii (Ciossi); Piora (Bernoulli). — 7. Pennini sehe und Südaavoier A.: La tenda (H. Jaccard), Matmark (Goudet), Simplon, Algabi, Schlachte von Gondo (Favre, Wolf). Südwestalpen. — Grajische Alpen: Vai de Champorcher, 1200 m (Vaccari). Pyrenäen. — Zentralpyrenäen: Heas, la Chapelle um 1650 m (Soulie in II. Coste, PI. de France), Cauterets, Schlucht der Laonne, am Pfad nach Peguere ober den Kamm, welcher die Schlucht von der des Gletschers trennt, 1700 — 1900 m (F. I. Neyraut — Herh. v. Degen, Univ. Wien. S. cotyledon f. pyramidalis X< aizoon Engl, et Irmsch. — X 8. suhcotyledon Engl, et Irmsch. — Gaules floriferi usque 30 cm longi, a medio, rarius ab infima tertiü parte paniculati multiflori, ramis 13 — 16 erecto-patentibus plerumque 3-tloris corvm- hosis suffulti. Rosularum folia cuneato-spathulata, 1,5 — 2 cm longa, superne 4 — 6 mm lala, serraluris argulis calcem secernentibus, brevissime acuta usque obtusiuscula, valde arguta. Petala oblongo-obovata, 6 — 7 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, quam sepala ob- longo-ovata obtusiuscula subtriplo longiora. — Differt a 8. aixoon caulibus floriferis multifloris a medio vel a tertia parte ramosis, a S. cotyledon f. pyramidalis foliis ro- sularum eis Saxifragac aizoon simillimis, a X 8. Gaudini foliis minoribus, panicula breviore, floribus minoribus. Fand sich im Berliner Botanischen Garten. § 4. Florulentae Engl, et Irmsch. Florulentae Engl, et Irmsch. — Scct. Tristylis Gesati in Alti Acad. •& lis. mal. Napoli IV. (1869) 12. — Caules floriferi 10 — 25 cm longi, multiflori, a basi usque ad apicem thyrsoideo-paniculali. Caudiculorum folia lanceolata vel tpathulata, apiee lon- giuscule hyalino-mucronala, pungenlia, margine integerrima, cartilaginea, parte inferiore maiore breviter ciliata, foveolis destitula neque incrustata. Petala oblongo-lancedata. ol)tusiuscula, saepe subacuta, rosea, aetate vel stationc magis aprica fcre purpurea. Species unica. 246. S. florulenta Morelti, Tent. ad illustr. sinon. delle sp. gen. Saxifr. (1823) 9 et in Giorn. fis. chim. sc. dei prof. Configliacchi e Brugnatelli (contin.) IV. (1824) 104; Ser. in DG. Prodr. IV. (1830) 20; Sternb. Suppl. II. (1831) 54; Beichb. Kl. gem. exe. II. (1832) 558, n. 3614; Arduino in Bull. Soc. bot. Fr. VII. (1860) 318, Fi. alp. mar. (1867) 148; A. Bert, in Man. B. Acad. delle sc. di Bologna II. (1861) 200, t. XII (mala); Cusin et Ansbergue, Herb. fl. fr. IX. (1868 pl. i6; Gesati in Atli Acad. sc. fis. mat. Napoli IV. (1869) n. 12, p. 1 — 15 c tab. (optima); EngL Mon. Gatt. Sax. (1872) 248 et in Engl. u. Pranll, Nat Pfllfam. III. 2a. (1891 Fig. ZlF et 59; Bot. Mag. (1874) t. 6102; Begel in Gartenfl. XXIII. (1874 2, tab. 782 (optima!); G. Maw in Garden Ghron. Dec. 1874 et in Transact. Soc. bot. Edinburgh XII. (1875); E. Burnat in Bull. Soc. bot. Fr. XXX. (1883) 259—262 et Fl. Alp. mar. III. (1902) 265—269, IV. (1906) 281, V. (1913) 84; B. Beyer in Verb. Brand. Bot. Ver. XXVII. (1886) II — IV; Belli in Malpighia II. (1888) 343; Sauvaigo in Bull. sect. Alp. mar. C. A. F. X. (1889, ed. 1890) 25—36 c. flg.; Valbusa in Nuovo Giorn. bot. ilal. IV. (1897) 178—180; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 76; A. Saint-Yves, La 8 frage ä floraison abondante, in Bull. sect. Alpes marit. du G. A. F. \XV— XXVI. (1903) avec unc carte des habilats du 8, florulenta. — S. mutata Allioni, AuaL ad 11. pedem. n. 1518 fide Valbusa 1. c. — & floribunda D. Dietr. Syn. PI. II. (1840 1532. — Tristylni fbtribunda Jordan et Fourreau, Icon. ad fl. europ. II. (1869) :;. t. I i 3 op- tima). — Caudiculi hypogaei crassiusculi ramosi. Caules fistulosi asccndenlefl leviter sulcati foliis basalibus numerosissimis rosulatim confertis instrueti, 10 — 25 cm longi multiflori, a basi usque ad apicem thvrsoideo-paniculati, tola longitudine j»ilis glanduli- iViis densiuscule pubescentes. Caudiculorum folia rosulas suborbiculares 6 — IBcmdla- melro melicnles formanlia, rigida reda plana glabra, parte inferiore maiore margima breviter ciliata, lanceolata vel spatlmlaia, :\ - c nn longa, apicem veraufl 1-7 mm lata, Saxifraga. — Sect. H. Ku.ti/ouiu.i. — § 4 et 5. Florulentae, Mutatae. 527 juniore minora, lineari-lanceolata, parte inferiore etiam lamina lefftftf hirsiita, uinni« apice longiuscule hyalino-mucronulata pungentia, margine inlegerrima carlilaginea, foveolis destituta neque incrustata; folia caulina et bracteae lineari-lanceolatae, inflorescentiae nmil lateralibus plerumque aequilongao, lainina atque margine dense glanduloso-pilosae modo apicem versus carlilainneae. Inflorescentiae oblongae rami medio thyrsi elon- gato-pyramidalis longissimi 3 — 6 cm longi, ut pedicelii densissimc glanduloso-pubescentes; sepala suberecta, lanceolata vel oblongo-triangularia, 3 — 4 mm longa, medio 7,5 mm lata, acute mucronata, anguslissima, h.valino-marginata, extus pilis glanduliferis densius- cule obsita, trinervia; petala oblongo-lanceolata, 5 — 7 mm longa, 1,8 — 2,5 mm lata obtusiuscula saepe subacuta, basi angustala, quinquenervia, rosea aetate vel statione m aprica feie purpurea* ; stamina dimidio petalorum aequilonga; ovarium subinferum, ob- (»voideum, i — 2,5 mm longum, extus densiuscule glanduloso-pilosum, in slilos suberectos plerumque 3, raro i. vel 4, stigmate majusculo coronatos conlractum; floris terminal^ sepala et petala plerumque 8 — 9, stamina 15, slili 5. Capsula globosa, 4 — G mm longa, stilis paulum divaricatis atque sepalis erectis instructa. Semina subfusiformia utrinque acuta, brunneola. Provinz der Alpenlinder. — c. Südwestalpen. — 4. Seealpen: In dem großen Urgebirgsmassiv zwiscben den Hochtälern der Stura und Tince vom Gebiet der Tenda (Mont Frisson und Ciappe di Fontanalba) bis zu den Sass de Morgon im Westen, von 1950 m (Vallon della Meris) bis 3240 m (Argentera , besonders an steilen Fels- wanden. Gesehen von folgenden Standorten: gegen den Gipfel des Col de la Madonna delle Finestre (Reichenbach f. — Herb. Kais. Hofmus. Wien, E. Bourgeau, PI. des Alpes marit. 1861 n. 175, Canut in Reliquiae Mailleanae n. 1134), Vallon du RH. Colomb (R. Beyer), am Ende des Tales Lourousa gegenüber den Badern von Valdieri (E. Burnat — Herb. Breslau). Im Tal des Boreon (James Orr und M. Moggridge — Herb. Kais. Hofmus. Wien, Herb. v. Degen), am Kamm von San Giovanni (Diels und A. Engler 1898 — Herb. Berlin), Lac de Babaon 2300 m, ( Vr i d a 1 — Herb. Berlin, Saint Martin-Lantosque (H. de Maupassant in Ch. Magnier, Fl. sei. exsicc. n. 839; Canut ex Herb. Thurel, in Herb. v. Degen, Burnat — Herb., v. Degen), am See von Entrecoulpes (Abbe Montolivo — Herb. v. Degen), Isola, Tal von Ciastiglione um 2000 m (H. Coste — Herb. v. Degen) — Blüht Juli — August. § ö. Mutatae Engl, et Irmsch. Caules floriferi 10 — 50 cm longi, multiflori, c basi vel e medio thyrsoideo- rel pyramidali-paniculali. Caudiculorum folia lingulato-spathulata vel obovato-cuneiformia, oblusissima rotundata vel apiculo brevi instructa, margine carlilaginea, apicem versus integerrima, medium versus obsolete serrulata aut eroso-crenulata, basim versus car- tilagineo-fimbriata. Petala lineari-lanceolata, acuta, lutea vel aurantiaca. Species uuica. 247. S. mutata L Spec. pl. ed. 1 (1753) ed. 2 (1762) 570; Jacq. Icon. pt. rar. HI. (1793) t. 466; Wulf in Jacq. Collect I. 284 et Fl. nor. (1858) 460; Bot. Mag. t. 351; Fleischmann, Fl. Krains (1844) 95; Stadler Beitr. z. Kenntn. d. Nektar, und Biol. d. Bl. Berlin 1866 S. 19—23, Taf. IV. Fig. 55 — 62; Kohl in Beichb. Icon. germ. et helv. XXIII (1899) 4 t, t. 80; Halber u. v. Schlechtendal , Langetal und Schenk, Fl. v. Deutscht. 5. Aufl. XXVI. 96, t. 2666. — S. hybrida L. Amoen. acad. IV. (1759) 431. — Rhizoma 3 — 10 cm longum, 5 — 10 mm crassum, horizontale vel obliquum. Caudi- culi epigaei adscendenles vix ramosi foliis numerosis rosulam diamelro 4 — 13 cm metientem formantibus dense obsili. Caules floriferi adscendenles 10 — 50 cm longi rrassiusculi densiuscule foliati multiflori, e basi vel e medio thyrsoideo- vel pyramidali-paniculati, tola longiludine pilis rubro-glandulosis breviusculis dense obsili. Caudiculurum folia *) Rarissiinc specimina pctalis coeruleis inveniebaiilur. amio 1830 et anno 1850 pi im Penötres. (Conf. Arduino in Bull. Soc. Lot. Fr. 1 800. 528 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. rosulata, coriacea, plana, lamina glabra, lingulato-spathulata vel obovato-cuneifonnia, 2 — 7 cm longa, apice obtusissima rotundata vel apiculo brevi instructa, margine cartilaginea, aplcem versus integerrima, medium versus obsolete serrulata aut eroso-crenulata, basim versus pilis subcartilagineis dense fimbriata, juxta marginem foveolis plerumque nudis vel squama fugaci tenui obtectis instructa; foliorum caulinorum et bractearum lamina tota vel modo inferne dense breviter glanduloso-pilosa, lingulato-spathulata, i — 3 cm longa, 2 — H mm lata, apice obtusa, margine apicem versus integra cartilaginea, inferne dense glanduloso-fimbriata. Inflorescentiae rami laterales pluri-(3 — \ 3)flori, paniculam thyrsoideam vel pyramidalem formantes, 'S — 16 cm longi, dense ac breviter glanduloso- pilosi, prophyllis linearibus vel oblongis dense glanduloso-pilosis instructi; sepala ovala vel oblongo-triangularia, 3 — i mm longa, medio 1,5 — 2 mm lata, obtusa, fere hyalino marginata, glabra vel margine et extus brevissime ac dense glanduloso-pilosa, nervis 3 — 5 apice infoveolam confluentibus ; petala lineari-lanceolata, 5 — 8 mm longa, I — 3 mm lata, acuta, basi rotundata et margine raro sparsim ciliata, nervis tribus Herum ramosis, aurantiaca; stamina xj§ — y2 petalorum aequantia; ovarium semiinferum late ovoideum glabrum vel inferne glanduloso-pilosum, in stilos breves erectos stigmate parvo instructos contractum. Capsula globosa, 5 — 6 mm longa. Semina oblongo-triquetra . utrinque acuta. Var. ct. genuina Engl, et Irmsch. — Caules floriferi 2 — 4 dm longi. Caudini- lorum folia lingulato-spathulata 3 — 7 cm longa. Inflorescentiae rami pluriflori. Mitteleuropäisches Gebiet. H. Provinz der Alpenländer. — In den nördlichen und südlichen Kalkalpen, auch in das Voralpenland hinabsteigend, besonders gern an Muhren und Erdwänden, in Conglomeratfelsen, hier und da auch auf Bachkies und an Felsen von Kalk und Kalk- haltigem Schiefer; in den Zentralalpen nur in den tief gelegenen Tälern. a. Nördliches Alpenvorland: Im Kies der Enns herabgeschwemmt (Beck). — lsartal von Lenggries bis München zerstreut, z. B. bei der Menterschwaige an gerdl- reichem Abhang (Schiede, Jessen, Eisenbarth, Ohmüllcr, F. G. Schulz et J. II. Schultes, Fl. Gall. et Germ. exs. n. 66, Stephan, v. Zwakh, Papperitz, A. Engler, Asche rson und viele andere — Herb. Berlin, Breslau, Kais. Hofmus. Wien, Univ. Wien u. a.). Hohe Brühl (C. A. Schultz); an der Ammer bei Boltenbuch (Ohniüller — Herb. Berlin) und Echelsbach; Bayersoien bis Peiting (nach Volkmann); am Lech bei Iloßhaupten um 810 m (Zick, Fl. exsicc. bavar.); Steige von Gschwend zur Wertach auf Molasse um 845 m (Kuglcr — Herb. R. Beyer). b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und nordsteirische (Eisenerzer) Kalkalpen: Seeau, Langau, über dem Lassingfall bei Maria Zell (Fenzl u. a. — Herb. Kais. Hofmus. u. Univ. Wien), längs der Erlauf in den vorderen Thor- mäuern; auf dem kleinen und großen Ötscher (Beck, Heschl — Herb. Breslau), Dürrenstein; Gipfel der Voralpe und auf der Stumpfmauer, auf der Saumauer des Hoch- kahr (v. Hayek), Salzatal von Altenmarkt bis Weichselboden um 670 m (J. Nevole in v. Hayek, Fl. stir. exsicc. n. 27), Feistringtal bei Aflenz (v. Hayek), Zeiritzkampl bei Kallwang (Breidler — Herb. Univ. Wien), Reiting (v. Hayek). Reichraming (H. Stei- uinger in Fl. exsicc. austro.-hung. n. 1294); St. Pankraz (F. Oberlei tn er in F. Schultz, herb. norm. n. H0I); Straße von Weißenbach in den Ennskessel bei Altenmarkt, zw. Allenmarkt und Unterlaussa (v. Hayek); auf dem Wege von St. Gallen über Weißen- bach nach Altenmarkt (H. Steininger — Herb. Breslau); Eisenerzer Reichenstein, Flitzengraben bei Gaishorn, Schwarzenbaehgrabcn und Gaistal am Kalbling; Gesäuse- straße ob Hieflau (v. Hayek). — 2. Salzburger Kalkalpen. Selten, Kalkfelsen im Paß Lueg (Sauter). — 3. Mit tel hairische und Nordtiroler Kalkalpen Häufig, besonders in Nordtirol; in den Kitzbüheler Alpen z.B. an der hohen Saite HiOOm (Steinberger u. a.), Egersbach bei Kufstein 550 m (C. J. Mayer), Eiberg (Sin- Maukenmühle am Hösel in Alpbach bei Battenberg (Woynar). Westlich des Inn: Stein- berg und Brandenberg 900 — 1000 m (Pichler) u. a., Einfang am Achensee (Ken in Arhenlal (P. J. Grcmblich — Her!.. Breslau), bei Innsbruck A. Kerner, Gsaller), Saxifraga. — Sccl. 11. Ruaizooniu. — § ">. Mutatae. 529 über llötting (Kern er, B. Stein - Herb. Breslau), bei Mühlau 800 — 1500m (B. Stein Herb. Breslau), am Wurmbach bis 680 m (Kern er). Frauhilt (Tschernicki — Herb. Kais. Hofmus. Wien). An der Scharnilzklamm häufig (A. Engler 1915), Tegernsee (nach Volkmann), Mittenwald (0. Iloffmann — Herb. Berlin). Vorderries (A. Engler { 871 — Herb. Berlin), bei Zirl (v. Uechtritz — Herb. Breslau), auf dem Fragenslein (v. Handcl-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), zwischen Seefeld und Zirl häufig (L'ech- t ritz Herb. Breslau); Leutasch, Hohe Munde (II eil w i g , Alplhaus bei Telfs um HOOm (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 4. Westliche Kalkalpen vom Älgau bis zur Westschweiz: Algäu: Steibis und Weissachtobel bei Oberstaufen, Hauchonberg und Konstanzerlal bei Immenstadt (nach Volkmann), am Wasserfall am Fuß des Edelsberges bei Nesselwang (G. Hieronymus — Herb. Berlin), Lechbruck, Steingaden. Vorarlberg: am Knichorn bei Mehreraa (Brüh in), zwischen Schwarzach und Alberschwende (Flatz), unter dem Karren bei Dornbirn (Winder), Feldkirch (Reh- steiner), massenhaft im Saminatal (Kemp nach v. Dalla Torre u. Gf. Sarnthein). C. Appenzell: Cronberg (Gesner), bei Treffen (Münch — Herb. Berlin); C. Thurgau: I. d. Thur (Gaudin); C. St. Gallen: bei St. Gallen (Eichberg — Herb. Breslau); Alt- stätten (Custor); Kanton Zürich: bei Zürich, ÜUiberg (J. Scriba, C. Nägeli, II. Schinz — Herb. Berlin), Zürichberg (6. Hieronymus — Herb. Berlin); Küs- nachter Tobel Lehmann — Herb. Breslau, Buser — Herb. Breslau, Jäggi — Herb. Berlin ; C. Schwyz: Rigi (W. Wagner in Baenitz, Herb, europ), oberhalb Arlh A. Englerl870 — Herb. Berlin), Staffel (Retzdorff — Herb. Berlin), über Rigi Dächli (R. Fritze — Herb. Berlin). Glarner Kalkalpen: zu beiden Seiten des Calanda ziemlich häufig in \\ aldtobeln um 1800 in: am Flimserstein 1500 — 1800 m (Braun). — 5. Nordberner Kalkalpen: Besonders auf Nagelfluh; z.B. Oberhofcn und Schluchten des llünibaches und Guntenbaches (L. Fischer , bei Rüggisberg (Trachsel — Herb. Berlin , am Schwarzwasser ohne nähere Angabe (Lagger — Herb. Breslau), bei (iuggisberg (Trachsel — Herb. Breslau), Grüsisberg bei Thun (Herb. Kais. Hofmus. Wien), Gunten am Thuner See (W. Dumas), Stockhorn (W. Gerhard — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Faulborn (Brunner). Schmadribach am Fuß der Jungfrau (Binder — Herb. Kais. Hofmus. Wien). — 6. Waadtländer und Nordsavoicr Alpen: Mont Brezon (A. Burckhardt — Herb. Kais. Hofmus. Wien, Wieland, Crazet-Bourgeau in Reli- quiae Maill. n. 1132), um 1600 m (P. Gave in Ch. Magnier, Fl. sei. exsicc. n. 1949; J. Timothee in Dörfler, herb. norm. n. 3844), au creux de Servateza (E. Bourgeau — Herb. Berlin), Pontchy und Mont Audey bei Bonnevillc, Mont de Bellevaux (Huguenin — Herb. Kais. Hofmus. Wien), »ä l'oratoire de Saint-Benoit pres d Ecole en Bauges« (A. Huguenin in Fl. Call, et Germ, exsicc. de C. B. n. 365). c. Jura und Dr öme-Alpen : Südabhang des Cbarmansom; Malafossan zwischen Saint-Ktienne und Saint-Jean d'Avellane (nach Rouy u. Camus). d. Zentralalpen. — 2. Norische Alpen mit dem Klagenfurter Becken: Brandkogel der Stubalpe bei Köflach (Pittoni v. Dannenfeldt, H.W.Reinhardt — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Gurktaler A. : Weißenstein bei Fladnitz (v. Jabornegg), am Eingang in den Karlbadgraben und in die Grundalpe im Leobengraben (Pacher). Murtaler A.: Im Flitzengraben bei Geishorn (Gassner — Herb. Kais. Hofmus. Wien , Krebenzen bei St. Lambrecht (v. Ilayek), Kaiserburg b. Kleinkirchheim (Wulfen), Klagen- furter Becken: Gurnitzer Grotte, Göttschach und Maria Rain (Kokeil). — 3. Nieder«' Tauern: Pemlerschober und an der weißen Wand auf dem Hohenwart (v. Hayek). Radstätter Tauern (II. W. Reinhardt — Herb. Kais. Hofmus. Wien; Simony — Herb. Univ. Wien, Mielichhofer — Herb. Berlin), Zederhaus im Lungau gegen den Übergang nach Tweng auf Schiefer mit Kalkeinlage, um 1500 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Unit. Wien); Bundschuhalpen im Lungau (A. Sauter). — 4. Hohe Tauern mit Zillertaler und Defreggcr Alpen. Nur a. d. südwestlichen Grenze gegen folgende Gruppe: Natu (Peyritsch); Stafflach, St. Judok (v. Heufler); Schmirn (F. Sauter); bei der Wöhr am Taleingang (v. Heufler), Sengestal (Pechlaner), Pfunders (Schönach — Herb. R. Beyer), PfiUcher Tal (Haussmann — Herb. Breslau, Herb. Kais Unlhius. Wien), A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. l KtnbryuphyU siphonogamai 117. Saxifraga. 34 530 A. Engler und E. Irmscher. — Saxil'ragaceae-Saxii; Burgumer Alpe (Kerner). — 5. Mitteltiroler und ostrhätische Alpen. — I. Stu- baier Alpen mit Brenner: Saile, gegenüber Telfes, Issenanger im Stubaital [nach v. Dalla Torre und Graf v. Sarnthein), Gschnitztal bei Trins, z. B. Padaster-Tal (Aschers on, v. Wettstein — Herb. Berlin, Univ. Wien), Schmur/alpe im Gschnit/Ial (Schaf fer er — Herb. B. Beyer), auf dem Blaser (A. Engler — Herb. Berlin), am Brenner, westlich oberhalb der Post, 1400— 1700 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Slerzing, Gilfenklamm (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 2. Sarnthaler Alpen: Gampenjoch, Prissianer Hochwald (Ladurner). — 6. Mittelschweizer Zentralalpin: Meist fehlend; aber Lepontinische Alpen: sparsam von 840 — 1700 m, so am S. Bernardino (Franzoni), San Jorio (Jäggli), im Val Colla (Chenevard). f. Südliche Kalkalpen. — 1. Insubrische Alpen: Mte. Generoso um 1695m (Gaudin, Schweinfurth, — Herb. Berlin), Mte. San Giorgio (Franzoni). — 2. Bergamasker Alpen: zwischen Lecco und Monlerone an der Corna rossa ?pn Bal- labio (Herb. Mus. Florenz), Mte. Besegone bei Lecco am Corner See (Cesati, Garo- vaglio — Herb. Kais. Hofmus. Wien), Monte Campione (E. Cosson — Herb. v. Hegen), Grigna erbosa, unweit der ullima Casina (B. Beyer), Mte. Bobio in Val Sassina (Daenni — Herb. Breslau, Daenen in Beliquiae Maill. n. 1133). — 3. Judicarische Alpen mit Monte Baldo: Val d'Algone, Castel Camozzi bei Stenico (Loss); Lodrone (Am- brosi); Val Lorina, Mte. Tombea (Leybold); Monte Stivo bei Arco (v. Sardagna); Ballino (Loss). Am Monte Baldo bei »Aque negre« (G. Higo — Herb. Kais. Hofmas. Wien). : — 4. Brenta-Gruppe und Nonsberg: Unter der westl. Mendelspitze 193o m (Hausmann — Herb. Kais. Hofmus. Wien, Val de Lievre), Monte Böen (Leybold — Herb. Berlin). ■ — 6. Trientinisch-Veroneser Alpen: Val Freddo bei Atio (Goiran); Vicentiner Alpen, bei Becoaro (Mall — Herb. v. Degen). Mte. Maronza bei Trient (K. v. Pichler — Herb. Breslau, Gelmi — Herb. Beyer), Bondone (Ambrosi, Gelmi); Chegol (C. u. A. Perini); Scanuppia (Pollini); Cengiallo (Cristoforo); N'al- larsa (Meneghini), Susä gegen die Marzola (Ambrosi), Caldonazzo gegen Lavarone, 750 m (Murr), Lavarone (Graziadei); Val di Sella, Civerone südlich von Borgo (Am- brosi); Val di Bonchi bei Ala (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien); Monte Trapola, Bevolto- pass (Goiran). Auch sonst verbreitet. — 7. Südtiroler Dolomiten: Seiseralpe und Schleern (v. Hausmann), Batzes (Leybold, v. Hausmann — Herb. Kais. Hofmus. Wien u. a.), Tschaffon bei Vota 1250 m (Val de Lievre), Tschamintal (Zivny), Gantkofi I bold), Margreid gegen Fennberg (v. Hausmann), Pontet di Primiero (Loss), Grenxe zwischen Primör u. Fonzaso (v. Heufler). — 8. Karnisch-venetianische A. mit den Gailtaler A. und Dobratsch: Dobratsch, von Bleiberg gegen die Aimhütten (Kokeil). — 9. Südostliche Dolomiten und Kalkalpen. — I. Karawanken: am Belica um 1300 m (Boblek in Paulin, Fl. exs. carn. n. 300), außerdem nach Paulin a. a. O. nur noch von der Grascica. — 3. Steiner Alpen: Wird auch an- dern Gebiet am Grintouz und im Kankertal, aus den Julischen Alpen am Velopolje an- gegeben. Exemplare wurden nicht gesehen. k. Provinz der Karpathen. — 1. Westkarpathen: fehlt. — Ostkar- pathen. — Burzenländer Gebirge: Königstein (Schur — Herb. Kais. Hofmas. Wien), Kronslädter Alpen (Schur — Herb. Kais. Hofmus. Wien). Var. ß. demissa (Scbott et Kolschy) Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 25. - missa Schott et Kötscby in Ost. bot. Zeitschr. IX. (1859) 8. — S. transsilni, Fl. Transs. exe. (1866) 236. — Caules floriferi minores, 4 — 12 cm longi. Caudi- culorum folia breviora, obovato-lingulata, obtusa. Intlorescentiae rami laterales pleruimpic pauci (1 — 3)flori, racemum subsimplicem formanles. Provinz der Karpathen. — Ostkarpathen. — Burzenländer Gebirge: nur auf Kalkfelsen am Colliu Obersi um 2200 m (Hub. Winkler — Herb. Breslau, F. I'ax), .It'pi-Scblucht, 2200 m (Pax), Königstein (Piatra Krajului) um 1500 — I6(><> m (Pax, W 'i'Im 'i-liauer — Herb. Breslau, C. Andra — Herb. Berlin), Schuller (v. Dej Hucsccs, obne nähere Angabe [Th. Kotscby, PI. transs. herb. Schott n. 316), 1 burger Alpe (M. Fuss), |ialojester-ScbluehJ um 1900 m (Pax, Weberbauer — - \ifragu. — Secl. H. Euaizoonia. — § r>. Mutatac. 531 Herb. Breslau, Limpricht ebenda), Vak'a lepi oberhalb Busteni (v. Degen , Gipfel Buksoi (v. Degen), Königstein, Bucsecs und Csukäs um 1900 — 2000 m (J. Wolff in Kl. select. austro.-hung. n. 2564), Piatra man- (Fuii), bei Kelsö Tömös (v. Degen), Piroska (Kuss), Crepatura, auf dein Kiräkkö (v. Degen). Ilvbridae inter species sectionum Euaixoonia et Hoher tsonia. ?S. crustata X euneifolia Sünderniann in Allgem. bot. Zeitscbr. XII. (1906) 93. X S. speudo-Forsteri Sündermann 1. c. — Caules floriferi erecti usque 20 cm longi, baud foliati, e medio corymboso paniculati, sparsim brevissime glanduloso-pilosi. Foli- orum basalium lamina plana glabra obovato-spatbulala, 1,5 — 2 cm longa, superne 5 — 7 mm lata, apice obtusiuscula, margine anguste cartilagineo-limbata, leviter crenata, crenis angustis indistinete foveolatis calcem haud secernentibus suffulta, in petiolum 1 ,5 — 2 mm latum laminae aequilongum vel paulum breviorem margine remote ciliatum sensim contraeta. Inflorescentiae rami 3 — 8 cm longi, erecto-patentes, 3—4 flori, apice corym- bosi, bracteis obovato-oblongis 4 — 6 mm longis, usque 4,5 mm latis crenatis suffulti; pedicelli floribus 1 — 2-plo longiores, brevissime glanduloso-pilosi; sepala ovata, obtusa, 1,3 mm longa, 0,7 mm lata, glaberrima; petala oblongo-obovata, 4 — 5 mm longa, circ. 2 mm lata, obtusa, basi haud nnguiculata, trinervia, alba, inferiore parte purpureo- punetata; slaminum filamenta dimidium petalorum aequantia; ovarium subsuperum late ovatum carpellis connatis in stilos brevissimos subito contractis. Capsula ovoidea sepalis reflexis et stilis circ. 1 mm longis divaricatis. Von Kor st er in Augsburg gezogen. S. aizoon >X geum Subsp. hirsuta Engl. — 8. geum X aizoon b forma propius ad aizoon Jacq. accedens Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 252. — X S. Andrewsii Harvey in Hook. Lond. Journ. of bot. VII. (1848) 570. — X G. Guthrieana Hort. — Laxe caespitosa, caudiculis brevibus sublignosis. Caules floriferi erecti 15— 30 cm longi, nudi vel 1 — 2-foliati, e medio paniculati, multillori, tota longitudine pilis tenui- hus glanduliferis hirsuli. Koliorum basalium lamina plana glaberrima, crassiuscula, spathulato-euneata, 3 — 5 cm longa, 7 — 15 mm lata, apice obtusa, margine anguste cartilagineo-limbata, aequaliter crenato-serrata, serraturis foveis minutis indistinetis cal- cem haud secernentibus suffultis, in petiolum l/3 — 1/4 laminae metientem usque 4 cm latum margine remote crispulo-ciliatum sensim contraeta. Inflorescentiae rami cris- pulo-pilosi, 3 — 8 cm longi, corymbosi 3 — 1 1 -flori, bracteis oblongo-lanceolatis 5 — 1 5 mm longis remote serratis, superioribus integris, aculis instrucla, prophylla linearia, 3 — 5 mm longa, integra, acuta; pedicelli floribus subaequilongi, glanduloso-pilosi; sepala in anthesi horizontaliter patentia oblonga vel triangulari-oblonga, 2,5 — 3,5 mm longa, circ. 1 — 1,5 mm lata, saepe acutiuscula, trinervia, glabra vel sparsim breviter glandu- losa; petala oblongo-elliptica, 5 — 7 mm longa, 2 — 3 mm lata, obtusa, basi haud nn- guiculata, alba, ultra medium purpureo-punetata; slaminum filamenta dimidium petalorum aequantia; ovarium superum late ovoideum carpellis connatis in stilos brevissimos stigmale majusculo coronalos subito contractis. Capsula rotundo-ovata, sepalis reflexis et stilis 'circ. 1 0 mm longis divaricatis instrueta. Gelangte aus England in die deutschen Botanischen Gärten /.. Breslau, Berlin, .München). S. aizoon - geum Subsp. hirsuta Engl. — 8. Jtirsuto-aixoon Beitbb. Kl. germ. excurs. 1832) 560 obs. post n. 3652. — 8. grinu X aizoon forma propius ad S. geum accedens Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872! 251. — 8. Wildiana Kunze in Linnaea XVII. 1843) 575. — Laxe caespitosa, caudiculis brevibus sublignosis. Caules floriferi erecti usque 20 cm longi, nudi vel 1 — 2-lbliali, e medio subcorymhoso-pauindati, multillori, tota longitudine pilis tenuibus patentibus glanduliferis obsiti. Koliorum basalium lamina plana ulrinque breviter et sparsc hirsuta atque saepe seeundum marginein Ifffljtsimfl eiliata, minus eoria- cea quam in X S. Andrewni, oblongo-spathulata, lere lingulata, 2 — 4 cm longa, 8 — I I mm lata, obtusa, margine anguste cartilagineo- limbata, crenato-serrata, serraturis 34* 532 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. foveis minuist calcem haud secernentibus sulTullis, in petiolum laminae aequilongum \cl longiorem 1,5 — 2 mm latum planum margine longe ciliatum cuneatim angustata. In- florescentiae rami usque 1 4 cm longi, racemoso-corymbosi 3 — 9-flori, bracteis oblongo- lanceolalis 3 — 5 mm longis plerumque integris instructi; pedicelli floribus 2 — 3-plo lon- giores patenter glanduloso-pilosi; flores minores quam in X Andrewsü; sepala in antbesi borizontaliter patentia, triangulari-oblonga, circ. 2 mm longa, 0,8 mm lata, acutiuscula, plus minusve breviter glandulosa; pelala oblongo-elliptica, 4 mm longa, 1,2 — 1,4 mm lata, obtusa, haud unguiculata, alba, hinc illinc minute purpureo-punctata ; ovarii suli- superi carpella connata in stilos paullum longiores quam in X r IS" Herb. Kölliker nach Brügger). Hvbrida inter species sectionum Euai%oo)iin et Trochyphyllum commemora t a. Talis hybrida non exstat. Nota. Planta a cl. Dr. med. F. Brand (Monaccnsi] in Alpibus centralibus (II o li Preiwaadeck über dem Pastcrzengletschcr — Juli 4891) collccta atque in Bot. Zentralblatt I.IV (1893) 4 sub tilulo >Ein neuer Saxifragcn-Mi-clilingc lireviter descripta ex opinione autoria DU- perrimc mihi cjmmunicata hybrida non ett; ^primon. qund vidi, ad Sa.ri'fra'ia>» '" tijpica suhvar. />rrrifolin portinet. Saxifraga. — Sect. 1 1 . Euaizoonia. — § 5. Mutatae. 533 Hybridae inter species sectionum Euaixoonia et Xanthixooii. S. aizoon X aizoides Sündermann in All-. Bot. Zeitschr. XXI. (1945) 115. — — X X aizoides Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 77. — S. sub- aixoides X mutata A. Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX. (1870) 146. — S. inclinata A. Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX. (1870) 146. — Caudiculi haud ramosi, dense foliati. Gaules floriferi erecti vel ascendentes, usque 25 cm longi, densiuscule foliati, c medio, rarius e basi racemoso-paniculati, multiflori, tota longitudine glanduloso-puberuli. Caudi- culorum folia comosa, rigida, lineari-lingulata , 2 — 2,5 cm longa, 4 — 5 mm lata, ob- tusiuscula, margine angustissime cartilagineo-limbata, postice dense longiuscule ciliata, anlice integerrima vel obsolete serrulata, seeundum marginem foveolis 6 — 8 saepius calcem secernentibus notata. Inflorescentiae rami erecto-patentes vel suberecti, 2 — 3,5 cm longi, dense puberuli, 2 — 3-flori; pedicelli floi'ibus duplo longiores; sepala ovato- triangularia , 3 — 4 mm longa, medio circ. 2 mm lata, obtusa, anguste cartilagineo- limbata, extus breviter glanduloso-pilosa, nervis sub apice in verruculam confluentibus; petala lineari-lanceolata, 5 — 7 mm longa, subduplum sepalorum aequantia, 1 — 1,8 mm lata, acuta, trinervia, citrina; staminum filamenta sepala subaequantia; ovarium semiin- ferum carpellis usque ad apicem connatis in stilos breves subito contractis. Capsula semiinfera globoso-obovata 5 — 6 mm longa sepalis erectis et stilis divaricatis 1,5 — 2 mm longis instrueta. — Differt a S. mutata foliis basalibus haud distinde rosulatis sed in caulina transeuntibus, angustioi-ibus, a S. aizoides inflorescentia multiflora foliis multo majoribus. a. Nördliche Kalkalpen. — Nordtiroler Kalkalpen: Höttingergraben bei Innsbruck (Kerner — Herb. Berlin). — Westliche Kalkalpen: Küssnachter Tobel bei Zürich (0. et B. Buser in Baenitz, herb, europ.). — d. Zentralalpen. — Süd- savoier Alpen: auf dem Brezon um 1900 m (Timothee — Herb. Beyer). — e. Süd- westalpen. — Isere: Combe de Malafossan (N. Roux — Herb. Rouy). — f. Süd- alpen. — Trientinisch veroneser Alpen: Val di Konchi bei Ala y. Sardagna — Herb. Berlin). S. mutata x aizoides Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 77. — S. aizoides X mutata Regel in Bot. Zeitg. IX. (1851) 609; Brügger in .lahresber. Naturf. Ges. Grau- bünd. XXIII, XXIV. 1878—1880) 84; Rouy in Bull. Assoc. fr. bot. IV. (1901 178: Khek in Allg. bot. Zeitschr. XI. (1905) ii\ v. Hayek, Fl. v. Steiermark I. (1909) 712. — S. mutata X aixoides Sendtn. Vegetationsverh. Südbayerns (1854) 777 pr. p. — S. subaixoides X mutata A. Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XIII. (1863) 105, non in Ost. bot. Zeit. (1870) 146. — X S. Oirtanneri Brügg. Enum. Fl. Hehr, bor. 1853, Fl. Cur. 85, in Jahresber. Naturf. Ges. Graubünd. XXIII, XXIV. (1878 — 80) 84. — X S. Ibiusmannii A. Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XIII. 1 8 G 1 105. — Caudiculi humi- fusi, caulem annuum floriferuin et caudiculos perennantes foliatos producentes. Gaules fioriferi erecti vel ascendentes, usque 20 cm longi, laxiuscule foliati, multiflori, plerumque e medio racemoso-paniculati, tota longitudine plusminusve puberuli. Caudiculorum folia saepius reflexa, carnosa, rigidiuscula, oblongo-linearia, 12 — 18 mm longa, 2 — 3,5 mm lata, acutiuscula, rarius submueonulata, margine angustissime plusminusve distinete car- 534 A. Englor und E. Innschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. tilagineo-limbata, antice integra vel obsolete serrulata, postice dense ciliata, seeunduin marginem foveolis 5 — 8 primum squania calcarea teclis, serius autem nudis notala. In- florescentiae rami 7 — 13 suberecti, 2 — 5 cm longi, 2 — 3-flori, ut pedicelli floribus aequi- longi brevissime puberuli; sepala ovata usque triangularia, 2,5 — 3,2 mm longa, medio lata, 1,5 — 2 mm lata, obtusa, anguste cartilagineo-limbata, glabra vel extus brevissime glandulosa, nervis sub apice in verruculam confluentibus; petala lineari-lanceolata, 3 — 5 mm longa, 0,8 — 1,5 mm lala, sepala paullum superantia usque tertia parte longiora. acuta, uninervia, citrina vel crocea; staminum filamenta sepalis aequilonga; ovariuoi semiinferum late obovoideum carpellis usque. ad apicem connatis in stilos breves subito con- tractis. Capsula seiniinfera subglobosa usque 5 mm longa sepalis erectis et stilis divari- catis usque 1,8 mm longis instructa. — Differt a '. mutata caudiculia ramosis, inflorescentia paueiflora, foliis multo minoribus, haud rosulatis, mucronulatis, paucilovfolatis, haud cartilagineo-limbatis, a >'. Uaiismatinii foliis minoribus mucronn* latis, haud cartilagineo-limbatis, paucifoveolalis, petalis brevioribus obtusis. Nördliche Kalkalpen. — Nordtiroler Kalkalpen: Hötlingergraben bei Inns- bruck 'Kerner, B. Stein, R. Benz in BaenHs, herb, europ. anno 1884). — Ost- schweizer Kalkalpen: Küssnachl bei Züricb II. Siegfried in I". Schultz II«m-I>. Dorm. Sivifragu. — Scct. ii. Kabschia. — § 1. Mediae. 535 n. 1569 pr. p.). - Savoier Kalkalpen: unterhalb der Pointe d'Audey bei Bonne- ville (Reuter, Timothee — Herb. Camus, Jousset). — Süd westalpen: Jsere: Combe de Malafossan (N. Roux — Herb. Rouy). Sect. 12. Kabschia blngl. Kabschia Engl, in Linnaea XXXV. (1867) 16, Index crilic. in Verb. zool. bot lisch. Wien XIX. (1869) 516, Mon. Gatt. Saxifr. (1872) 254, in Engl. u. Pranll. Nat. Pflanzenfam. III. 2a. (1890) 59; v. Oettingen, zur Bedeutung und Systematik der kaukasischen Saxifragen aus der Sektion Kabschia, in Acta llorli botanici Univers. top. Jurjevensis X. fasc. 1. (1909) 7 — 16, mit 2 Karten. — Aixoonia Tausch, Hort. Canal. fasc. 1. pr. p. — Chondrosea Haw. Enum. Saxifr. (1821) 10 pr. p. — Triyonopltyl- Inin, Porophyllum Gaud. Fl. helv. III. (1828) 89, 91. — Aixoonia Tausch Subsect. Aretiaria Schott Analecta bot. (1854) 2 6 non Sternb. — Cotyledones apice foveola minuta instrueti. Caudiculi perennes plerumque caespitem densum formantes, dense imbricatim ac superne rosulatim Ibliati, columnifbrmes; innovationes simillimae cum caudiculis cohaerentes. Gaudiculorum folia crassiuscula, carnosula vel coriacea, rigida, plerumque subtriquetra, subtus carinata, parva, raro ultra 1,5 cm longa, lingulata vel obovato-spalhulata, linearia vel subulato-lanceolata, obtusa vel mucronata, plerumque glabra, margine basin versus tantum breviter ciliata pauci-foveolata; folia caulina excepta parte superiore vel apicali glanduloso-pilosa. (faules floriferi plusminusve glandulosi raro ultra 12 cm longi, apice cymoso-racemosi , corymbosi vel corymboso-paniculati. Klores parvi medioeres vel majusculi; sepala nee in anthesi nee in fruetu reflexa sub- creeta; petala obovata aut obovato-euneata aut obovato-rolundata, sepalis et staminibus breviora vel longiora, alba, lutea, luteo-viridia, rosea vel purpurea; stamina sepalis breviora vel ea et petala superantia; ovarium semiinferum vel inferum (rarissime in una specie subsuperum) ovatum, in stilos breves vel longiscimos stigmate parvo vel crassius- culo coronatos contractum. Capsula late ovoidea vel globosa, stilis plerumque valde di- varicatis exsertis et sepalis suberectis instrueta. Semina oblonga vel ovata, triquelra, saepe rugulosa vel minute aculeata. Dispositio gregum. A. Petala sepalis aequilonga vel plerumque breviora . . . . § 1. Mediae. B. Petala sepalis longiora. a. Petala staminibus breviora, raro aequilonga, semper lutea. ct. Folia caudiculorum acuta vel mucronata § :'. -I Hniperifol im . ß. Folia caudiculorum obtusa § 3. Kotschyanae. b. Petala staminibus multo longiora. er. Petala alba vel rosea. I. Caudiculorum folia spathulata, supra medium latiora quam infra § 4. Maryinatae. II. Caudiculorum folia linearia vel oblonga, ovato-ob- longa vel subulata. 1. Caudiculorum folia a basi vel apice reflexa . . £ 5. Squarrosae. 2. Caudiculorum folia nunquam reflexa, erecto-ap- pressa £ lin. ß. Folia caudiculorum majora, 1,5 — 2 cm longa, apicem versus latiora. Petala 4 — 4,5 mm longa .... 249. 8. >tribnii)i. b. Petala luteo-viridia ' 251. S. corymbosa. . Pedicelli bracteis breviores; inflorescentiae rami uniflori co- l'ymbum formantes. a. Caules floriferi pluriflori 25 4. S. hibi. b. Caules floriferi uniflori 252. >'. rxjiicola. C. Pedicelli bracteis breviores; inflorescentiae racemos simplices fere spiciformes formantes. a. Folia caudiculorum minora, 0,9 — 1,2 cm longa. . . . 253. S. poropkyüa. b. Folia caudiculorum maxima, 2,5 — 4 cm longa .... 254. S. Qrisebackü. Hybridac inter species gregis Mediae. S. corymbosa Var. lutco-viridis X Stribrnyi. S. porophylla Var. Sibthorpiana f. thessalica X Stribrnyi. S. porophylla Var. Sibthorpiana f. thessalica X corymbosa Var. luteo-viridis. S. Grisebachii X Stribrnyi. S. Grisebachii X corymbosa Var. lutco-viridis. S. Grisebachii X porophylla Var. Sibthorpiana f. thessalica. Hybridae inter species gregis Mediae atque sectionis Euaixov S. corymbosa Var. luteo-viridis X aixoon. Hybridae inter species gregis Mediae atque aliorum gregum sectionis Kabschin. Hybridae inter species gregum Mediae et Maryi natae\ vide ad finern gregis i. Marginatae, Hybridae inter species gregum Mediae et Rigidae\ vide ad finem gregis 6. Rigidae. Hybridae inter species gregum Mediar et Arctioideae] vide ad li nein gregis 7.1 2 4 8. S. media Gouan, lllustr. (H73) 27; Lamarck, Encycl. VI. (1804) 675, lllustr. I. 178, f. 6; Sternb. Rev. Sax. (1810) 6; D. Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 341 pr. p.; Moretli, Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 8; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 20; Godr. et Gren. Fl. Fr. I. (1848) 656; Engl. Mon. Gatt. Saxifr. (1872) 256 pr p.j Mook. f. in Bot. Mag. (1893) t. 7315; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 72. — S. caesia L. Mant. II. (1771) 382 excl. syn. — 8. cmhfciflora Up. Fl. Pyr. (179,.— 1801) 28 t. 12, Hist abr. (1813) 223; Hentb. Cat. PI. Pyren. (1826) 118. — 8. Gouani A. Terracc. a. media (Gouan) A. Terrae« . in Bull. Soc. bot. ital. 1 892 p. 13i. — Chondrosea calydflord llaw. Hnum. Sax. (1821) 13. — Densiuscule caes- pilosa caudiculis brevibus sublignosis saepe ascendentibus ramosis Buperne rotulathn denae foliatis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 4 — 15 cm longi, densiusnile foliati, superne paniculam ramosani pluri-(4 — 1 6)-floram formantes, pilis glanduliferia patulu ■ lensissinii- nbsiti. Caudirulorum folia rosulam diametro 1,5 — 3,5 cm iiiclicnlein fnr- inantia, Imbricaia, i\planato-deprcssa, subtus earinata, glauca, basi rubescentia, glaber- rima, infame bravitar ciliata, spaibulato-iingulata vel oblongo-tpathulata, 0,8— 1 mm Saxifraga. — Scct. 1 i. Kabschia. — § { . Mediao. 537 longa, superne 2,5 — C mm lata, apice acuta vel carlilagineo-mucronala, anguste car- tilagineo-marginata, juxla marginem foveolis 7 — 12 notata; folia caulina plana, saepe purpurascentia, excepta parte apicali utrinque dense glanduloso-hirsuta, spathulata, 6 — 12 mm longa, 1,5 — 3 mm lata, apice mucronata, superne cartilagineo-marginata. In- lloresccntiae rami ut caulis pilosi, bracteis linearibus multo longiores, 1 — 2 cm longi; scpala atropurpurea, suberecta, ovata, 2 — 3 mm longa, circ. 1,5 mm lata, subacuta vel oblusiuscula, margine, extus et saepe intus apice brevitcr densissimc glanduloso-pilosa: petala erecta obovata, 2 — 3,2 mm longa, 1 — 1,6 mm lata, oblusa, 3 — 5-nervia, roseo- purpurea, sepalis paulum breviora vel ea vix superantia; stamina sepalis breviora; ova- rium in lern m globosum dense et longiuscule glanduloso-pilosam, in stilos brevissimos erectos stigmate parvo coronatos contractum. Capsula globosa 3,5 — 4 mm longa stilis brevissimis divaricatis et sepalis subereclis inslructa. Semina oblonga, 0,5 mm longa, subacuta, minute rugulosa, atro-castanea. — Fig. HO A. Provinz der Pyrenäen: An Kalkfelsen in der subalpinen und alpinen Region, bisweilen in die montane Region hinabsteigend, so im Tal des Aude um Sainte-Colombc um 600 m (Jeanbernat und Timbal-Lagrave). — a. Ostpyrenäen: Cambredases (Rordere — Herb. Rerlin); Prats de Mollo (A. Irat in Reliq. Mail), n. 1131); am Mont-Louis (Companys et V. Reboud in Rillot, Fl. Call, et Senn. exs. n. 769 — Herb. Rerlin); Val d'Eynes (Guillemin), oberhalb Nuria [A. Engler 1893 — Herb. Rerlin), Val de Llo (Bubani, Endress — Herb. Berlin u. a.), Font de Camps En- dress, Timbal-Lagrave — Herb. v. Degen). Außerdem häufig im Gebiet des Llau- renti: Lac de Rabassoles um 1830 m (d'Aymeric — Herb. Berlin); Roc de l'Esta- gnet; Llaurenti um 2460 — 2510 m (M. d'Aymeric — Herb. Rerlin ), an den Ab- hängen des Roc Rlanc bei Porteille de Baxouillade, Valbonne, sehr häufig oberhalb des Sees; Mijanes am Roc Rouge (nach Jeanbernat cf. Timbal-Lagrave, Le Massif du Laurent in Mem. Soc sc. phys. et nat. de Toulouse 1 87911. — Rlühend Juni, Juli. In Catalonien und Aragonien von 1300 — 2300 m zerstreut: Set-Casas, Valle d'Aran (Isern), Coli de Ion (Costa), Castanesa, Penablanca, Rencluse (Lezat. — Nach Willkomm . — b. Zentralpyrenäen: Im Becken des Ariege an der Grenze der Ostpyrenäen: Am Eingang der Schluchten von la Fran, en aval de Comus 1120 m; Kalkfelsen am Bach von la Paloumiere de Prades 1500 m; Roc des Scaramus 1700 — 1830 m (M. d'Ay- meric — Herb. Berlin); Kalkkamm von Pailleres 1990 — 2000 m M. d'Aymeric — Herb. Berlin); Kalkband am Eingang zum Trou-de-1'Or von Baxouillade 2 070 in; Bal- bonne 2180 m (M. d'Aymeric — Herb. Berlin), Roc Blanc gegen d'Orlu 2260 — 2370 m (M. d'Aymeric — Herb. Berlin), Kamm von Camp-Ras über Llaurenti 2480 — 2500 m (Marcailhou d'Aymeric — Blühend Juni, Juli). Ute. Garonne bei St.- Beat (J. Gay, Bordere u. a. — Herb. Berlin). Port de Venasque (Herb. Spruner- Berlin). Maladetta (Zetterstedt). 249. S. Stribrnyi (Velenovsky) Podpera in Verb. zool. bot. «ies. Wien MI. (1902) 652. — 8. Stribrnyi Velenovsky, Neue Nachtr. Fl. Bulgar. (1902) 5, nomen; Irving in Gardn. Cbron. XLV. 1909) 259 et XLVI. (1909) 195, f. 81; Garden 1«J09. p. I 2 14 1'.; Hutchinson in Bot. Mag. (1913) t. 8496. — & porupht/Ha Bert wir. Stribrnyi Vel. Fl. bulg. Suppl. I. (1898) 114. — Caespitosa, caudiculis brevibns ramosis superne rosulatim foliatis, caulibus floriferis erectis vel ascendentibus 5 — 8 cm longis densius- cule foliatis, superne paniculam ramosam pluri (10 — IB) »flamm fonnantibus, tota lon- ^.'iiudine pilis longiusculis glanduliferis patulis dense obsitis. Caudiculorum folia rosn- lam diametro 3 — 6 cm metientem formantia, imbricata, sublus leviter carinata, glaber- lima, basim versus brevissime ciliata, oblongo-vel lineari-spathulata, 1 — 1,5 cm longa, 3 — 6 mm lata, apice rotundato mucronata, anguste cartilagineo-marginata, juxta mar- ginem foveolis 6 — 12 notata; folia caulina rubella vel viridia, paree apicali exepla utrinque dense glanduloso-pilosa, oblongo-spathulala, 7 — 9 mm longa, superne 1,5 — 2 mm lata, subacuta vi! miaute inn«ronata. foveolis paucis instructa. Pedicelli 1 — 1,5 cm longi, bracteis longiores, nt raulis pilosi; sepala saepe ttropurpurea, subere« i.i. fr* / t lg. HO. A Saxifraga media Gouan (Zcntralpyrcnaen). — BS. Stfibrnyi Podpera 1 1 1 1 -•■•birge). — CS. corymbosa Boiss. var. eucorymbosa Engl, et Irmscli. (Kadnni- . /> \ viridu (Schott et Kotscliy) Kngl. et Inuxli. (Siebenbürgen). — ES. chionopkila Franch. nw funnan). — /•' S. rvpicola Franch. (Yunnan). — a Habitus Vi. h Folium basale ' 'i el ejus ip b' Foliam caulinum «',. r Klos *',. rfSepahim ■'•',, r PetahimB/ii f Capsula •/,. — ''"" origjn. — J. l'ohl et E. Irmsclier ilelin., A. Engler direxit. Saxifraga. — S.-ct. \i. Kal.schia. — § 1. Mediae. 539 / • ovata, 3 — 4 mm longa, 2 — 2,5 mm lato, obtusiuscula, margine, exlus et intus apice densissime glanduloso-pilosa, nervis compluribus parallelis non confluentibus inslructa: petala obovato-cuneata, 4 — 4,5 mm longa, 1 — 2, 5 mm lata, plurinervia, purpurea; sta- niina sepalorum dimidio subaequilonga; ovarium inferum subglobosum, 2 — 3 mm lon- gum, pilis longiusculis glanduliferis dense obsilum, in stilos brevissimos stigmate parvo instructos contractum. — Fig. \ i 0 B. Mitteleuropaisches Gebiet. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — Moesische Interpro- vinz, an der Grenze der ägäisch-mazedonischen Untcrprovinz: Rumelien, Rbodope, sub- mediterrane Region (A dam o vir, PI. Balcan. exsicc. — Herb. Berlin), bei Stanimaka Ailamovic, Fl. thracica exs. — Herb. Univ. Wien, Backovo {Stribrnv in Herb. v. Degen und Podpera 1. c), Bela* Cerkva (Skorpil nach Velenovskv), Chvojna Pod- pera 1. c. : ohne Standortsangabe (Frivaldsky, als S. calycijlora Lap. — Blühend im Juni. Var. Podperae Engl, et Irmsch. — 8. StHbrnyi (Velenovsky Podpera var. app- nihita Podpera in Verh. zool. bot. Ges. LH. 1902) 652. — Sepala petala valde supe- rantia, lanceolata, longe acuminata, sub fructu recurva. Nota. S. apicidata Engl. [S. sancta x marginata) jam exslal, itaque nomen varictatis mutavimus. Rhodopegebirge: Backovo (Stribrny — Herb. Univ. Wien. — Blühend April bis Juni). 250. S. corymbosa Boiss. Diagn. pl. or. Ser. I. III. (1843) 17; Fl. orienl. II. (1872) 802. — S. hdeoviridis Schott et Kotschy in Oest. Bot. Zeit. IX. (1851 65: Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 258: Kohl in Reichenb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 70, t. 126; F. Pax, Grundz. Pflzverbreitg. Karpath. I. (1898 164 Fig. (. /'. II. (1908) IM, 236. — 8. chlorantlta Schur Herb, ex ipso in Enum. pl. Transsilv. (1866) 233. — Dense caespitosa caudiculis brevibus lignosis saepe ascendentibus su- perne dense rosulatim foliatis ramosis. Gaules floriferi erecti 4 — i 5 cm longi, densius- cule foliati, pluri 5 — 16 -flori, cymoso-paniculati vel corymbosi, tota tongitodine pilis patulis glanduliferis dense hirsuti, virides. Caudiculorum folia rosulam explanato-depres- sam 1,8 — 4 cm diametro metientem formantia, imbricata, superne leviter carinata glauca, subtus saepe violascentia, glaberrima, basi tantum ciliala, spathulato-lingulata Tel obo- vato-spathulata, I — 2 cm longa, 2— 5 mm lata, apice obtusa, acuta vel rotundato- mucronulata, anguste cartilagineo-marginata, foveolis 7 — H instructa; folia caulina viridia erecta, excepta parte apicali utrinque viscido-pilosa, spathulata, 4 — i I mm longa, I — 3 mm lata, apice tantum cartilagineo-marginata mucronulata vel acutiuscula, in bracteas lineares utrinque viscidas minores transeuntia. Inflorescentiae rami ut «aiilis pilosi, virides, bracteis multo longiores, pluri-(raro uni-)flori; pedicelli aequaliter pilosi; sepala snberecta, oblonga vel ovato-triangularia, 2 — 2,5 mm longa, medio 1,2 — 1,5 nun lata, subacuta vel obtusa, extus et intus superne densiuscule viscido-strigosa, trinervia; petala cuneato-obovata, 2 — 3 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, sepalis subaequilonga vel ea fere tertia parte superantia, apice saepe irregulariter ac minute denticulata, 3 — 5-nervia, luteo-viridia vel pallide lutea; stamina sepalis breviora; ovarium obovato-campanulatnm. dense ac patenter viscido-strigosum, in stilos brevissimos stigmate parvo coronatos con- traclom. Capsula ovoidea vel subglobosa, sepalis erectis et stilis brevissimis «livaricatis instructa. Semina ovato-triquetra, minute rugulosa, 0,6 mm longa, aterrima. Var. a. eucorymbosa Engl, et Irmsch. — Gaules floriferi 4 — 6 cm longi, den- sissime glandulosi. Caudiculorum folia obovato-spatbulata vel lingulata, obtusissima vel subacuta. Inflorescentiae racemum corymbosum formanles, pluri (7 — 12)-florae. — Fig. H 0 G. Nota. Quamquam luijus varictatis locus natalis ab area vai letalis luteo-ririitis raMere- motus est. ab ill.i specitice separari non potest; characteres vere difTerentes oofl tdftmt et cha- racteres nolati in hac varietate non minus quam in tltert \anaui. ;,|ll \ Kngler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. Mediterranprovinz. — Westliche kleinasiatische Unterprovinz: Carien, auf dem westlichen Cadmus oberhalb Geyra (Boissier — Herb. Boissier, Spruner, Berlin u. a.). Mitteleuropäisches Gebiet. — Provinz der westpontischen Gebirgs- lander. — Mösische Unterprovinz: Perim-Dairb, auf dem Jcl-tepe um 2400 m (Oimonie — Herb. v. Degen, Herb. Univ. Wien). Var. ß. luteo-viridis (Schott et Kotschy) Engl, et Irmsch. — S. hUeo-purpurca Sl.-rnb. Bev. (1 81 0) 7, Suppl. 11. (1830 48; Baurog. Fl. transsilv. 1. (1816) 372, non l.ap. — S. lutao-pwpiirca Herbich, Select. pl. rar. Galic. et Bucov. ( f 836) 12. — fif. mutttta CziliaU in Flora Bot. Zeit. XIX. 2 (1836) Beibl. p. Gi. — S. luteo-viridis Schott et Kotschy in Bot. Zeit. IX. (l 851 ) 65; Brandza, Prodr. Fl. Bomare (4883) 14 8; Simonkai, Enum. Fl. Transs. (1886) 242; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 80 t. 9 f. 273 — 275. — S. Lapeyrousi Don ex. Herbich, Stirp. rar. Bucov. (1853) 35. — S. tecta Kitaib. Addit. in Linnaea XXII. (1863) 473. — Caules floriferi usque ad 15 cm longi. Caudiculorum folia spathulato-lingulata, saepe angusliora (2 mm), mu- cronulata vel subacuta. Inflorescentiae cymoso-paniculatae, pluri-florae. — Fig. 1 1 0 iL Provinz der Karpathen. — b. Ostkarpathen. — 2. Bodnaer Alpen: um 2 100 m (Herb. Pittoni in Herb. Berlin u. a.), bei AH-Bodna (Porcius — Herb. v. Degen), auf dem l'nökö bei Bodna (v. Degen), Vcrfu Korongisului (Wolff, v. Janka, \. De. Czetz in Herb. v. Degen), Saca bei Bodnaberberek um 1650 m (Vierhapper in Herb. Univ. Wien): Sochard (A. Rehmann — Herb. Berlin); am Kirlibaba (A. Rehmaan — Herb. Berlin), um Fuße der Bobaika auf der Alpe Zapue (Herbich — Herb. v. Degen). — 6. Moldauer Klippenkalke: Alpe Csachlau (Ceahlau) (v. Janka — Herb. Haussknecht, Pax), Bareu (Pax), Nügy Hagymäs (Pax). — 8. Burzenländer Ge- birge: vereinzelt auf Kalkfelsen um 1500 m, häufiger von der Waldgrenze bis zu 2300 m. Königstein (M. Winkler — Herb. Berlin). Auf dem Schuller an der Grenze der Waldregion (A. Engler, v. Degen — Herb. v. Degen, Bömer in C Baenitz, Herb, europ.), Bucsecs (Freyn, L. Haynald, Kotschy, A. Falck — Herb. Berlin), Gipfel Buksoi (t. Degen), Valea Jepi oberhalb Busteni (v. Degen), la Strunga um 2000 m (v. Degen), Alpe Malocesti bei Hosenau (B. Fritze, J. Bömer — Herb. Berlin); Crepatura, auf dem Kiralykö (v. Degen), ebenda oberhalb Zernest (v. Degen); Bucegi pe Furnica si pe Petra-arsa bei Piraul Babelor (Freyn in Magyar Tud. Akad. XIII, köt. p. HO). — Blühend Juni, Juli. — 9. Transsilvanische Alpen: Alpe Szurul bei Hermannstadt (C. Andrac — Herb. Berlin); Arpascher Alpen (C. Andrae — Herb. Berlin); Com. Fogaras, Kerz havasai, am Bullea-See um 1800 — 1900 in (Z- — Herb. v. Degen). Im Betyezatstock zwischen Szurul und Fels»» Sebes (Pax). - 13. Sicbeubürgisches Erzgebirge: Piatra Csäki (Pax). 151. S. chionophila Franch. in Journ. de bot. X. (1890 265; Engl, et Irmsch. in Not. Bot. Gard. Edinburgh XXIV. (1912) 147. — Dense caespitosa, caudiculis bre- vibua t — 2 cm longis ascendentibus ramosis superne dense confertim rosulatim foliatis. Caules floriferi erecti, 1 — 3 cm longi, inferne densiuscule e medio laxe foliati, conm- bosi pluri 3 — 6)-flori, tuta longiludine pilis longiusculis incoloralis glanduliferis horizon- taliter patentibus dense obsiti. Caudiculorum folia parle apicali reflexa, coriacea, dis- tinete carinata, glabra, basin versus breviter et sparsim ciliata, spathulato-lingnlata, 5 — 8 mm longa, 1,5 — 2,5 mm lata, abrupte obtusiuscula, anguste carlilagineo-liml' ata. antire juxta marginem foveolis 5 — 7 squamis calcareis obtectis instrueta; folia cauliua l.\iter carinata, parte superiore glabra carlilaginoo-marginata, parte inferiore dem nilc glanduloso-pilosa, spathulata, 4 — 8 mm longa, 1 — 2 mm lata, acutiuscula, supra plerum■ PeUlum ■'■,. f< • .. — [con. origin. — j. Pohl delin., A. Bnglcr direxit s.miraga. — Beet i i. Kalischia. — «j 1 . Medice, 543 [lilusa, nervis pluribus non contluentihus instructa; petnla cuneato-spathulala vel obovata, apice saepe subtruncata, 2 — 2,5 min longa, 1 — 1,5 mm lala, scpalis breviora vel rarius aequilonga, trinervia, incarnata vel purpurea; stamina pelalis aequilonga; ovarium in- ferum campanulatum extus plus minotve breviter damluloso-pilosum, in slilos brevissi- mos sügmate parvo coronatos conlraelum. Capsula globosa, stilis divaricatis et sepalis suberectis inslructa. Semina ovata acuta minule rugulosa, 0,5 mm longa, atro- castanea. — Fig. 1 4 1 . Speciei valde variabilis formae plures exstant difficile exlricandae, imprimis folio- niin latiludine diversae. Extremae sub titulo varietatum desrribuntur. Dispositio varietatum. A. Caudiculorum folia superne plerumque haud ultra 3 mm lata. a. Caudiculorum folia oblongo-spathulata vel lingu- lata, superne 2 — 3 mm lata Var. u. (f. 1). normalis. b. Caudiculorum folia linearia Var. ß, Sibthorpiana. I. Racemus radialis. 1. Folia superne 1,5 — i mm lata f. 2. vulgaris. 2. Folia saepe subulata, 0,8 — 1,5 (rarius 2) mm lala f. 3. thessalica. II. Racemus tenuis. Planta diminuta f. 4. alpina. B. Caudiculorum folia superne 3 — ö,5 mm lata, lingu- lato-cuneata Var. y. (f. 5 . montenegrina. Var. u. (f. 0 normalis A. Terraec. in Bull. Soc. bot. ilai. (4 892 4 34. — 8. F> - derlei Augusti Bias. Rel. del Viaggio (18 41) 199. — S. media Scblosser et Vukoli- novic, Fl. croatica '1869) 4 26. — S. Gouani A. Terracc. ß. porophylla (Bertol.) A. Ter- racc. u. normalis A. Terracc. 1. c. — S. porophylla Bertol. var. a. euporophylla Engl. et Irmsch. in Engler, Beitr. z. Entwickl. d. Hocbgebirgsfloren in Abb. Kön. preuß. Akad. d. Wiss. (1916) 88. — Caudiculorum folia oblongo-spatbulata, vel lingulala, i. e. supra medium maxima latitudine, 8 — 4 1 mm longa, superne 2 — 3 mm lata, obtusiuscula vel mucronulata. — Fig. 1 1 1 A. Verbreitung. Italien. \ota. S. Federici Augusti Biasoletlo 1. c. cerlc ad hanc formam euporophyllam per- linet, quae eliam in ditione montenegrina observalur, ut nuperrime cl. Rohlena Sitzungsbcr. kgL böhm. Ges. d. Wiss. [< 904 XXXVIII. 14] approbavit. 5. Federici Augusti vel Frideriei Augusti autoruin (e. gr. Held reich in Herb., Haläcsy, Fl. grace. etc. minime cum plant a a cl. Biasoletto descripta congruit, sed potius forma balcanica foliis linearibus insignis est. quae a cl. Grisebacb S. media var. Sibthorpiana nominata est. Est forma transitoria inter formam euporophylla et formam thessalica Schott, cujus folia angustiora quam lormarum reli- quarum. Inter formas 4 magis eminentes formae transiloriae numerusae observantur. Var. ß. Sibthorpiana (Griseb.) Engl, et Irmsch. — S. media Sibtb. et Siuitli, Fl. graec. IV. (4 823) 70 t. 376. — S. media Gouan var. Sibthorpiana Griseba- b. Spicil. Fl. runi. et bitb. I. (1843) 331. — S. semperrieum C. Koch in Linnaea Xl\. (1847) 40. — S. porophylla Boiss. Fl. or. II. (1872< 802. — 8. Oouam A. Terrae. !. porophylla Bertol. A. Terracc. b. Frideriei Augusti A. Terracc. in Bull. Soc. bot. ital. 1892 p. 134 pr. p. et c. cernagorica A. Terracc. I. c. p. 135« — Caudiculorum folia linearia vel lineari-lanceolata, 10 — 12 mm longa, 0,8 — 2,5 mm lata, acuta. — Fig. 11 1 B. f. 2. vulgaris Engl, et Irmsch. — Folia 1,5 — 2,5 mm lata. Verbreitung: Südliche Balkanhalhinscl (Peloponnes , Ägai>mi \. Terracc. J. porophylla Bertol. a. Terracc. c oernago- 544 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. rica A. Terracc. var. thessalica A. Terracc. in Bull. Soc. bot. ital. ( 1 892) 135. — Caudiculorum folia linearia, saepe fere subulata, anguslissima, 8 — 1 6 mm longa, 0,8 — 1 ,5 (rarius 2) mm lata. — Fig. Hl C. Verbreitung: Balkanländer von Montenegro bis Tbessalien, Nord-Griecbenland. f. 4. alpina (A. Terracc.) Engl, et Irmsch. — 8. Gouani A. Terracc. ti. poro- phyUa (Bcrtol.) A. Terracc. c. cernagoriea A. Terracc. var. alpina A. Terracc. 1. c. 13 4, 135. — Planta diminuta racemo tenui, foliis basalibus nunc lanceolatis longiusculis acutis, viridibus mucronatis, nunc minoribus glaucis, qua de re fere pulvinaris. Verbreitung: Montenegro. Var. y. (f. 5). montenegrina (Halacsy et Baldacci) Engl, et Irmscb. — 8. nwn- tenegrina Halacsy et Baldacci in herb. — Caulis florifer usque ad 1 5 cm longus. Cau- diculorum folia lingulalo-vel spatbulato-cuneala, superne latissima, 10 — 20 mm longa, 3 — 5,5 mm lata, obtusiuscula, saepe rotundato-obtusa. — Fig. Hl I>. Nota. Ilaec varietas montenegrina quasi intermedia inter S. poroplujllam et 8. (irise- baehii. Altamen priori magis appropinquat et typi nostri polymorphi Saxifragae poropkyüae forma maxime latifolia est, insuper caules usque 15 cm alto haec forma SaadfragoA ÖTMe- hachii similis videtur. Verbreitung: Mediterranes Montenegro. Gesamtverbreilung des polymorphen Typus: I. Provinz der Apenninen. — Mittlerer Apennin mit den Abruzzen: In Sp<en der Kalkfelsen der subalpinen und alpinen Begion von 1300 — 2500 m: Gran Sasso d'ltalia (Ball — Herb. v. Degen, Herb. Univ. Wien), Arapietra in der Provinz Teramo (Fiori — Herb. Berlin , Mte. Corno (Herb. Spruner-Berlin), Mle. Sirente um 2100 m (Groves — Herb. Univ. Wien), Mte. Velino um 1800 — 2400m (Levier, PL neapol. — Herb. Berlin', Mle. Majella (Gussone — Herb. Berlin, Groves — Herb. Univ. Wien), Cima nera um 2200—2500 m (Bigo, Fl. ital. IV. anni 1898 n. 592 — Herb. Iniv. Wien), Val Canella um 2400 — 2500 m (Levier, PI. neapol., Huet du Pavillon, PI. neapol. n. 329 , Val Orfenla zwischen der Grotta di S. Antonio und Piano del Molino (Levier, PI. neap), Mte. Morrone (v. Sardagna — Berb. Univ. Wien, Porta et Bigo, It. 1. ital. — Herb. Berlin), am Wege oberhalb Boccapia nach Suliuona um 1100 — 1200 m (E. Levier — Berb. ▼. Degen), Mle. Theta oberhalb San Germano (Levier, PI. neap. — Herb. Berlin), bei Picinisco (Terracciano — Herb. Univ. Wien), Mle. dei Fiori (Caruel — Herb. Berlin. — Blühend Juli, August . Alles Var. normal is. L. Provinz der weslpontischen Gebirgsländer. — Illyrische Unter- provinz. — Montenegro: Veliki Maglic (Szyszylowicz — Herb. Berlin, Baldacci — Herb. Univ. Wien — Var. fhesBOÜea). Höchstes Joch des Zijovo und an der Straße nach Kostica im Bezirk Kuci (Baldacci 1891 n. 42 — f. thissalica; n. 41 — f. al- pina). — Musische Unterprovinz: Bhodopegebirge, subalpine Begion (AdamOYK 1!»04 — Herb. Berlin — f. thessaUoa). Mediterran gebiet. C. Ligurisch-thyrrhenischc Provinz. — Süd-thyrrhenische Unterpro- vinz: Basilicata, Mte. Alpi Huter, Porta, Bigo, It. ital. III. n. 447 — Herb. Berlin ; Calabrien, Mte. Pollino (Huter, Porta, Bigo, It. ital. III. n. 447 — Herb. Berlin Blühend Juli, August. — Alles var. normaÜS . D. Mittlere Mediterranprovinz. a. Adriatische Unterprovinz. — Dalmatinischer Bezirk mit dem mediten Montenegro: bei Cetinje um 1600 m (Biasoletto — Kais. Hofmus. Wien — var. Mf- poropkjfUa). Distrikt Scutari, auf dem Zukali und Maranaj, Distrikt Orosi, auf dem Scint und Muela (A. Baldacci, II. alban. V. 1897 n. 22 — Herb. Berlin, Herb. Iniv. Wien — var. < itparapliyUa und var. niontcw orma] ; Distrikt Ku<:i, auf dem Dibala oberhalb Kat. Kostica (A. Baldacci, It. alban. VI. 1898 n. 197 — Herb. Berlin — var. motUmegrma)] nuf dem Maja um 2600 m (A. Baldacci, It. alban. 1892 n. 196 — Berb. Berlin var. monienegrmai ; Vflje osoje oberhalb Njegusi [Herb. Univ. Wien Saxil'raga. — Sect. <2. Kabsdiia. — § 1. Medi.n 545 — var. montenegrina)', Koni. Kueki (Kohlena — Herb. Univ. Wien — var. nornmlis , oberhalb Ljubanj (A. Baldacci, lt. alban. [raontenegr.] VI. 4 898 n. 345 — Herb. Berlin, Herb. Univ. Wien — var. n<>rm"iil. (Macedonien, Treska-Ufer b. Üsküb). A Habitus, B Folium basale 1/2 et ejus apex % C Flos «/,, D Sepalum »/,, E Pelalum *A. — Icon. origin. — J. Pohl (lelin.. \. Engler diiexit. I.WVII. (1913) «20 et 190 Fig. (Habitus). — S. Ohiesbrechtii Hort, in Wiener Illustr. Garten- zeitg. XXVII. (1903) 120. — Caespitosa, caudi- culis brevibus dense «rosulatim foliatis ramosis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 1 2 — 20 cm longi, densiuscule foliati, suprema tertia vel quarta parte racemum simplicem formant.es, tota longi- tudine pilis patulis glanduliferis diametro caulis sublongioribus donsissime obsiti. tiaudiculorum folia rosulam diametro 5 — 8 cm metientem for- mantia, imbricata, subtus leviter carinata, glt- berrima, modo basim versus brevissime ciliata, spathulato-lingulata, 2,5 — 4 cm longa, saperne 5 — 7 mm lata, apice rotundato-acuminata, an- guste cartilagineo-marginata, juxta niarginem fo- veolis 7 — 13notata; folia caulina patentia, ru- bella, apice viridia, parte apicali excepta utrin- que dense glanduloso-hirsuta, spathulato-linearia, 1 — 2 cm longa, 2 — 4 mm lata, apice rotundalo- dilatata mucronata, foveolis paucis instrueta. Pedicelli floribus subaequilongi vel breviores, su- periores subnulli, ut caulis pilosi; sepala atro- purpurea, subereeta, ovato-oblonga, 4 — C> mm longa, 1,5 — 2 mm lata, obtusa, margine et in- ferne utrinque breviter glanduloso-pilosa, n-i\is parallelis non confluentibus medio apice foveola instruetis; petala obovata, 1,5 — 2 mm longa, vix 1 mm lata, apice saepe irregulariter dentata. trinervia, purpurea; stamina petalis subaequi- longa; ovarium inferum subglobosum, circ. 2,5 — 3,5 mm longum, extus longe densissime irlan- duloso-pilosum, in stilos brevissimos stigin.it e parvo coronatos contractum. — Fig. 112. Mittelmeer gebiet. — Mittlere Mediler- ranprovinz. — Skardo-jtindiscbe Unter- provinz. — Mazedonien: an steilen Felsen der Treska-Ufer bei Üsküb (Adamovic!, PI. Balcan. exsicc. — Herb. Berlin; Dörfler in Dörfler, Her turcicum II. 1893 n. 177), auf dem Kossov bei Zborsko und bei Rosidan und Allcbar (Dörfler! in Dörfler, Her turcicum II. 18!) 3. n. 175 et n. 176. — Blühend im April bis Juni); auf dem Kaimakschalan (O. Bierbach in Herb. v. Degen), auf dem Dzena, Bezirk Lundzi bei Ghevgheli um 2100 m (Dimonie in Herb. v. Degen). Hvbridac inter species gregis Medime, S. corymbosa var. luteo-viridia X Stri- brnyi Engl, et lrmsch. — 8. lutro-rin '•/ Stiifirni'/i Sündermann in litt, ad Engler comm. — iS. h(tin-ririi1i.< X FWtfert» AugutÜ Sündcr- mann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. ,191."i) 58. - X Stribrnyi. S. corymbosa X< Stribrnyi. Von F. Sünder mann künstlicb gezogener Bastard. S. Stribrnyi X porophylla var. Sibthorpiana I. thessalica Engl, et Irmsch. — S. Stribrnyi X thessalica Sündermann in litt, ad Engler comm. — »S. thessalica X porophylla Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XII. (4 906) 93. — S. Friderici Augusti X tliessalica Sündermann in Allg. Bot. Zeilscbr. XXI. 1915 57. — X S. Bertolonii Sündermann 1. c. 93 u. 57. — Caules floriferi usque 12 cm longi, superiore quarta parte paniculati, 4 — 8-flori. Caudiculorum folia spathulato-linearia usque subulato- euneata, 10 — 15 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, acuta, minute apiculata, anguste carti- lagineo-marginata, juxta marginem a basi foveolis 13 — 21 calcem secernentibus notata; folia caulina spalbulata, acuta, apice viridia, glabra, foveolata, inferne purpurea densis- sime glanduloso-pilosa. Inflorescenlia laete rubra usque violacea; pedicelli bracteis aequi- longi vel paullum longiores; flores subnutantes; petala oblongo-obovata, circ. 3 mm longa, purpurea. Von F. Sünder mann künstlich gezogener Bastard. Nota. A S. Stribrnyi dilTert habitu magis caespitoso, caule altiore, floribus brevius pe- dicellatis et petalis minoribus, a S. porophylla f. thessalica lloribus pediccllatis subnutanübus foliis superne latioribus. S. porophylla var. Sibthorpiana f. thessalica X corymbosa var. luteo- viridis Engl. et. Irmscb. — S. thessalica X luteo-viridis Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 58. — X S. Gusmusii Sündermann 1. c. 58. — Caules floriferi 8 — 1 1 cm longi, apice racemosi, 4 — 7-flori. Caudiculorum folia oblongo-spathulata usque spathu- lato-cuneata, 6 — 10 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, acutiuscula, anguste cartilagineo-mar- ginata, juxta marginem foveolis 9 — 15 calcem secernentibus notata; folia eaulina superne viridia glabra cartilagineo-limbata paucifoveolata , inferne plus* minusve purpurea den- sissime glanduloso-pilosa. Inflorescentia subspicata purpurascens petalis subaurantiacis aut lutescens pilis glanduliferis purpureis paucis petalis rubescentibus; pedicelli dimidium llorum metientes vel breviores, bracteis multi minores; petala obovato-euneata 2 — 2,5 mm longa. Von F. Sündermann künstlich gezogener Bastard. Variae hybridae observantur ut: S. porophylla >X S. corymbosa. S. porophylla X< S. corymbosa. S. Grisebachii x Stribrnyi Sündermann litt, ad Engler comm. — 8. Grise- bachii X Friderici Augusti Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 57. — X S. intermedia Hort, in Gard. Chron. XLVI. (1909) 195 f. 81. — X S. Dörfleri Sündermann 1. c. 57. — Caespitosa caudiculis brevibus ramosis superne rosulatim foliatis, caulibus floriferis in inflorescentiam subspieiformem exeuntibus. Inflorescenlia laete purpurea. Von F. Sündermann künstlich gezogener Bastard. S. Grisebachii X corymbosa var. lnteo-viridis Engl, et Irmsch. — S. Grise- bachii X lutco-viridis Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 57. — X S. Fl, ■isrlirri Sündermann I. c. — Planta hyhrida facile cognoscitur inflorescentia cinnabarina usque aurantiaca. Flores superiores plerumque scssiles, inferiores longius pedicellali. 85« 548 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Von F. Sündennann künstlich gezogener Bastard. S. Grisebachii X porophylla var. Sibthorpiana f. thessalica Kngl. et Irmach. — S. Grisebachii X ilicssalica Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 57. — X S. Biasoletti Sündermann 1. c. — Planta hybrida a 8. Grisebachii diflert foliis an- gustioribus acutis, a S. porophylla f. thessalica inflorescentia purpurea. In den Kulturen F. Sünder manns entstanden. Hybrida inter species gregis Mediae atque sectionis Euaixoou i. Caudiculorum folia reflexa 261. b. Caules floriferi uniflori 262. Typus polymorphus S. juniperifolia. S. snnett). S. ''/" S. subrerticillat'i. S. colehica. S. laevis. S. scleropoda. S. carinata. Ilybridae inter gregem Juniperifoliae atque alios greges sectionis Kabschia. Ilybridae inter species gregum Juniperifoliae et Marginatae; vide ad finem gregis 4. Marginatat. Ilybridae inter species gregum Juniperifoliae 'et Rigidae', vide ad lin-in gregis 6. Rigidae. Ilybridae inter species gregum Juniperifoliae et Ar etioideae] vide ad finem gregis 7. ärtiMdem. Saxifraga. — Sect. ii. Kabscliia. — § 2. Junipcrifoliae. 549 255. S. juniperifolia Adams Dec. pl. Caucas. et Iber. in Weber et Mohr, Beilr. z. Naturk. I. (1805) 53; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 271; Velen. Fl. bulg. Suppl. I. (1898) 114; v. Oettingen in Acta Uorti bot. Universitatis imper. Jurjev. X. 1. (1909) 15. — S. junipcrina Marsch. Bieb. Fl. taur.-caucas. (1808) 314, 427, III. (1819) 291; Willd. in Sternb. Rev. Sax. (1810) 31 n. 48 t. 10 icon. media Wilid. Herb. n. 8435; Steven in Mem. Soc. Nat. Mose. III. (1812)2 45, Observ. in Saxifr. taur. cauc. in Mem. Mose. IV. (1813) 79 n. 7; Hoffm. Hort. Mose. a. 1808 n. 2845; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 804; DC. Prodr. IV. (1830) 23; Velen. Fl. bulg. (1891) 194; C. A. Mey. Ind. cauc. (1831) 152; Eichwald, PI. nov. casp. cauc. (1833) 32. — Caespitosa, caudiculis lignosis ereclis ramo- sissimis columnariformibus dense imbricato-folialis vel foliis in verticillos approximatos dispositis instruetis. Caules floriferi 1,5 — 7 cm longi, laxe foliati, superiore dimidio vel tertia parte racemum simplicem pluri-(4 — 8-)florum formantes, tota longiludine plus minusve crispulo-villosi. Caudiculorum folia rigida erecto-appressa, triquetra et subtus carinata vel complanata, subulata, lanceolata vel lineari-oblonga, 3 — (8 mm longa, inedio 1 — 2,5 mm lata, apice pungentia, acuta vel mucronata, basi vel ad % mar- ginis ciliata, inferne vel ad medium usque scabriuscula, juxta marginem serie fovearum 5 — 7 minutarum notata; folia caulina lanceolata vel oblongo-obovata, mucronata, basin versus plus minusve ciliata. Inflorescenliae rami uniflori pedicelli subaequilongi , ut caulis villosi, 3 — 5 mm longi, bracteis et prophyllis linearibus apicali parte excepta vil- losis instrueti; sepala saepe carinata, ereeta, oblonga vel ovata, 2 — 3 mm longa, 1,2 — 1,5 mm lata, acutiuscula vel ciliato-denticulata, trinervia, nervis in foveolam confluenti- btis; pelala lineari-spathulata vel obovato-spathulata, 3 — 1,5 mm longa, 0,8 — 1,5 mm lata, sepalis duplo longiora vel ea paulum superantia, uni- vel trinervia, lutea; slamina 5 — 6 mm longa, sepalis duplo vel triplo longiora; ovarium semiinferum glabriusculum vel plus minusve villosum, in stilos 3 — 4 mm longos stigmate parvo coronatos stami- nibus breviores contractum. Capsula subglobosa, stilis divaricatis et sepalis suberectis instrueta. — Fig. 11 3 vi— G. Dispositio varietatum Saxifragac juniperifolia. A. Petala uninervia vel trinervia. a. Folia omnia ereeta. a. Caudiculorum folia 10 — 18 mm longa; sepala pec- tinato-ciliata Var. a. typica. I. Folia caudiculorum circ. 7 — 10 mm longa . . f. 1. Stevenii. II. Folia caudiculorum usque 1 8 mm longa . . . f. 2. Brothcri. ß. Caudiculorum folia breviora; sepala glabra vel hinc inde ciliata. I. Caudiculorum folia medio circ. 1,5 mm lata . Var. ß. pseudosaneta. II. Caudiculorum folia medio circ. i — 2,5 mm lata Var. y. macedonica. ;'. Caudiculorum folia minuta, 3 — 4 mm longa; sepala pectinato-ciliata Var. 6. brachyphylla. b. Folia caudiculorum vetusta arcuatim reflexa .... Var. e. cinerea. B. Petala latiora, quinquenervia, i. e. trinervia, nervis late- ralibus bifurcatis Var. £. Kusnezowiana. Var. «. typica v. Oettingen in Acta Hort. Jurjev. X. 1. (1909) 15. — Caules flori- feri 3 — 4 cm longi pluri-(6 — 8-)flori. Caudiculorum folia plerumque congesta triquetra, distinete carinata, subulata, 10 — 18 mm longa, inedio 1,5 — 1,8 mm lata, apice acuta, pungentia. Sepala pectinato-ciliata; petala sepala paulo superantia, saepius uninervia quam trinervia. f. 1. Stevenii Engl, et Irmsch. — Caudiculorum folia circ. 1 cm longa, 1,5 mm lata. Provinz des Kaukasus. — Östlicher Kaukasus: Daghestan, bei Gumib (Ruprecht), Schah-Dagh (Steven). — Kleiner Kaukasus: Nördlich vom Goktscha- See. Provinz Karabagh, auf dem Kaspes Dagh um 3200 m (Kolenati — Herb. Berlin). 550 A. Englcr und E. [rmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. H3. Typus polymorphus 8. junipaifolia Adams. — A \ ar. typica v. Oetting. f. Brotheri E. i 't I. Mittl. Kaukasus, Kobi). — B Var. psetuhsaHcla (Janka E. et I. (Balkan, Kalofer). — C Var. macedoniea (v. Deg.v B. ei I. Rbodope, Musala). — 1) Var. brachyphylla Boiu Ost! 8 Saxifraga. — Sect. 12. Kabschiu. — § 2. Juniperifoliae. 551 Hierher wahrscheinlich auch gehörig: Mittlere Mediterranprovinz. — Süd- euxinische Unterprovinz: Lazistan, oberhalb Djimil um 3000 m (Balansa). f. 2. Brotheri Engl, et Irrnsch. — Caudiculorum folia circ. 1,8 cm longa, 1,8 mm lata. — Fig. 113.1. Provinz des Kaukasus. — Westlicher (mittlerer) Kaukasus: oberhalb Wladikawkas von 900 — 2400 m verbreitet, große Polster bildend, so bei Kobi am Terek (A. H. et V. F. Brotherus in Baenilz, herb, europ. n. 4689 und in Plantae caucas. n. 356 — Herb. Berlin). — Aufsteigend am Kapudschich bis zu 3900 m (Itadde — nur 2 cm hohe Exemplare. — Blühend Ende Juni 1871. Wohin gehörig?). Anmerkung. Nach v. Oettingen, der die Formen der Juniperifoliae nach reichem Material eingehend untersucht hat, unterscheiden sich die Exemplare der S. juniperifolia vom zentralen Kaukasus und den anschließenden Höhenzügen im Norden wesentlich von den Exem- plaren aus den östlichen und südlicheren Provinzen. Die aus dem Norden und Westen des Ge- bietes stammenden Exemplare sind bedeutend kleinblätteriger und ihre Stämmchen dichter. Die fMnze Pflanze zeigt eine mehr graugrüne Färbung (siehe unter var. cinerea), während die ty- pischen Exemplare aus dem Osten viel lebhafter grün gefärbt sind. Diese Angabe ist aber nicht ganz zutreffend, denn die von Brotherus bei Kobi am Terek gesammelten Exemplare besitzen auffallend große Blätter (siehe Fig. 113 A). Var. ß. pseudosaneta (Janka) Engl, et Irmsch. — S. pseudosaneta Janka in Ost. Bot. Zeitschr. XXII. (1872) 176; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 272; Boiss. FI. Orient. II. (1872) 804; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 88 t. 11 f. 312 — 319 (flos). — Caules floriferi 3 — 5 cm longi, pluri-(3 — 5-)flori. Caudiculorum folia dense conferta, imbricata, lineari-subulata, 10 — 1 4 mm longa, medio circ. 1,5 mm lala, apice mucronata, basi ciliata. Sepala glabra; petala sepalis duplo longiora, saepius trinervia quam uninervia. — Fig. 113 5. c. Westpontische Gebirgsländer. — Mösische Provinz. — Ostmösische Unter-Provinz: Balkan, auf schattigen feuchten Felsblöcken an der unteren Grenze der alpinen Region, bei Kalofer (Janka, it. turc. 1871, Th. Pichler — Herb. v. Degen, Herb. Berlin), im Tal Akdere oberhalb Kalofer (J. Wagner, it. Orient. II. 1893 n. 51 — Herb. Univ. Wien, v. Degen), auf Felsen in der alpinen Region des Ceder (Pancic- nach Velenovsky). Rila Planina, auf dem Lopusnica um 2000 m (Schneider et Bergmann in C. K. Schneider, it. balcan. 1907 n. 942 in Herb. v. Degen). Var. y. macedonica (v. Degen) Engl, et Irmsch. — S. macedonica v. Degen nom. nud. in Act. Hort. Petrop. XIII. 2. (1894) 190, in Ost. Bot. Zeitschr. XLV. (1895) 214. — Caules floriferi longiusculi 3 — 7 cm longi, pluri-(5 — 7-)flori. Caudiculorum folia dense conferta, imbricata, complanala, lanceolata, 10 cm longa, medio 2 — 2,5 mm lata, apice mucronata, fere usque ad medium ciliato-denticulata; sepala glabra; petala sepalis duplo longiora. — Fig. 1 1 3 C. Mösische Provinz. — Ostmösische Unterprovinz: Rila Planina (J. R. Uru- moff in Herb. v. Degen), Mus-Alla (J. Wagner in Herb. v. Degen); Perim-Dagh, oberhalb Kornitza bei der Stadt Nevrekop (Janka, it. turc. 1871 — Herb. v. Degen). Var. Ö. brachyphylla Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 804. — Caudiculi columni- formes, densissime imbricato-foliati. Caules floriferi circ. 1,5 cm longi, pluri-(4 — 5)- tlori. Caudiculorum folia lineari-oblonga, 3 — 4 mm longa, 1 mm lata, ad '/a — SU mar_ ginis brevissime ciliata, apice mucronata. — Fig. 1 1 3 D. Provinz des Kaukasus. — östlicher Kaukasus (Daghestan): bei Diklo auf dem Sadischi (Ruprecht — Herb. Mus. bot. Acad. Petrop., Berlin. — Blühend im Juli). kasus, Diklo). — E\as. cinerea v. Oetting. (Mittl. Kaukasus L«n — F S. saneta Griseb. (Atboa — GS. caucasica Somm. et Levier. Var. Sommieri F. et I. Mittl. Kaukasus, Tieberdinski). — // s'. caucasica var. Desoulavyi (v. Oetting.) E. et I. (Cult.). — a Habitus, b Folium basale */t et — | et s/i, c Flos «/i, d Sepalum — F 8. sclcropoda var. abchasica (v. Oetting.) Engl, et Irmscli. (Westl. Kaukasus, L'lakam). — '/ Habitus 1/,, b Polhun l.asale Vi <'• - i- fl Plos Vi- (/ Bepalum Vi» c Petalum Vi, /"Capsula 4/i- — Ieou. origin. — J. Pohl et E. Irm.-cher delin.. ,\. Bogler diroxit. Saxifraga. — Sect. IS. Kubscbia. — § 4. Juniperifoliae. 5&fi und in einer Höhle am Andaki-(Argun-)Fluß (Huprecht — Sept. 1860 in Herb. Mus. bot. Acad. Petrop., Herb. Berlin). 259. S. colchica Albow in Trud. Tiflissk. bot. Sada I. (1895) Heiheft p. 96. — & subirrti'illata Boiss. var. colchica (Albow) v. Oettingen in Acta Hort. Jurjcv. X. 1 . (1909) 14. — Caespitosa, caudiculis elongatis suberectis vel ascendentibus ramosissi- mis, foliorum rosulis in verticillastra dispositis instructis, in int malus 5 — 20 mm longis laxius et adpresso-foliatis. Caules floriferi saepe ascendentes, 3 — 3,5 cm longi, ibliali, dimidio superiore corymbosi 3 — 7-flori, glabri. Caudiculorum folia subtus carinata vel inflata, crassiuscula, margine revoluta, atro-viridia, glabra, basi tantum brevissime cili- ata, linearia, 5 — 20 mm longa, 0,7 — 1 mm lata, apice mucronulata, margine remole calcareo-foveolata ; folia caulina similliina. Inflorescentiae rami uniflori 10 — 13 mm longi, glabri, bracteis et prophyllis linearibus mucronulalis instructi; sepala suberecta, ovato-oblonga, 3,5 — 4 mm longa, 1,5—2 mm lata, obtusa, integra vel minute et spar- sissime dentata, glabra, nervis tribus ramosis parallelis non confluenlibus instructa; pe- tala obovata inferne cuneata, 6 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, sepalis vis duplo longiora, trinervia; stamina 5 — 6 mm longa petalis subaequilonga; ovarium superum ovatum 2 mm longum, in stilos 5 — 6 mm longos stigmate parvo instructos contractum. Capsula glo- bosa 3 mm longa, stilis 6,5 — 7 mm longis valde divaricatis instructa. — Fig. WkB. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus: Mingrelien: an Felsen auf dem Czita-Gwala um 2250 — 2300 m, Quellen des Mähana (Albow n. 219, 229, 345, 346, 347 — Herb. Tiflis, Berlin. — Blühend im Juli 1893). Nota. Differt a specie praecedente foliis multo minoribus subtus inilatis vel curinatis neque planis, angustioribus et obtusioribus, pedicellis brevioribus et capsulae stilis longioribus. Teste v. Oettingen species praecedens sensim in hanc, quam sub titulo varietatis enumerat, transit. Nos praecedentis specimina pauca tantum vidimus. 260. S. laevis Marsch. Bieb. Fl. taur.-cauc. I. (1808) 314, III. (1819) 291 ; Steven, Observ. in Saxifr. taur. cauc. in Mem. Mose. IV. (1813) 79 n. 6; C. A. Meyer, Ind. cauc. (1831) 153; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 205; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 259; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 803; Sommier et Levier in Act. Hort. Petrop. XVI. (1900) 167; Gard. Chron. XLIX. (1911) 343. — Caespitosa, caudiculis suffrutescentibus elongatis aut ab- breviatis, caulibus floriferis foliatis plurifloris, racemoso-capitatis. Folia basilaria lineari- oblonga vel lingulata, 4 — 7 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, apicem versus ± coneava, mucronata, e basi ad medium usque vel supra medium ciliata, juxta marginem carti- lagineum serie foveolarum 5 — 9 notata; folia caulina breviora 3 — 4 mm longa, obo- vata vel oblongo-spathulata. Caules floriferi 3 — 3,5 cm longi, 5 — 7-flori, superne dense et breviter fulvo-pilosi, pilis glanduliferis intermixtis; flores breviter pedicellati, pedi- cellis I — 2 mm longis; sepala quam reeeptaculum subhemisphaericum longiora oblongo- ovata, 2,5 — 3 mm longa, 1,3 — 1,8 mm lata, margine minutissime crenulata vel integra, nervis apicem versus conniventibus vel subparallelis ; petala obovato-oblonga, 3,5 — 4,5 mm longa, 1,5 — 2,5 mm lata, quam sepala subduplo longiora, tribus nervis, late- ralibus plerumque bifidis instructa, lutea; stamina petalis paullum longiora, circ. 5 mm aequantia; ovarium semünferum, late ovoideum, in stilos graciles contractum. Capsula subglobosa, 3 mm longa, stilis divaricatis et sepalis erectis instructa. — Fig. 1 1 4 C, D. Var. «. pseudolaevis (v. Oettingen) Engl, et Irmsch. — S. psaidolaevis v. Oet- tingen in Acta Hort. Jurjev. I. 1. (1909) 15. — Laxe caespitosa, caudiculis 4—6 cm longis ascendentibus ramosis apice confertim, inferne laxius foliatis, innovationibus e axillis foliorum supremorum orientibus instructis, caulibus floriferis 2 — 5 cm longis, laxiuscule foliatis, feie tota longitudine breviter crispulo-pilosis. Caudiculorum folia lin- gulata vel spathulato-oblonga apice mucronulata supra plana vel coneava, subtus sub- rarinata, rigidula, glaucescentia, juxta marginem anguste cartilagineum serie 5 — 9 foveo- larum notata, basin versus ciliata, laevia, raro inferiore dimidio scabriuscula ; folia caulina erecto-appressa, plana, inferne ciliata, oblongo-spathulata, 4 — 7 mm longa, 1,5 — :' mm lata, mucronata. Sepala plerumque integra, rarius minatiatime crenulata, nen^ apicem versus conniventibus; petala obovata tribus nervis, lateralilms hilidis instructi basin versus ± euneatim angustata. — Fig. I I i ( '. 556 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus: zwischen Kashek und Elbrus, Osselicn: am Kasbek (Eichwald nach Ledebour), auf dem Lamiskale (Hohen- ackcr), an den Quellen des Didi Liachva (A. H. et V. F. Brolherus in Baenitz, herb, europ. n. 469 d — Herb. Berlin), Alpe Kadlasen (A. H. et V. F. Brolherus, PI. cau- cas. n. 357 — Herb. Berlin), Kobi (A. H. et V. F. Brotherus, PI. caucas. n. 357(1), auf dem Godgora um 2400 m (Huprecht a. 1861 — Herb. Mus. bot. Acad. Pelrop., Herb. Berlin). Fuscarni-See, zwischen beiderseits hochanst lebenden Felsen bei der Pas- sage der grusinischen Heerstraße (Bad de — April 1894, nicht blübend — Herb. Berlin). — Blühend im Juli. Var. ß. eulaevis Engl, et Irmsch. — S. laevis (Marsch. Bieb.) v. Oeltingen in Ari.i Hort. Jurjev. X. 1. (1909) 15. — Caespilosa, caudiculis 2 — 3 cm longis, densissime imbricatim foliatis, caulibus lloriferis 2 — 4 cm longis, densius foliatis, fere tota longi- ludine breviter crispulo-pilosis, pilis glanduliferis intermixtis. Caudiculorum folia lingu- lata mucronata, margine anguste cartilagineo serie 5 — 7 foveolarum notata, supra con- cava, subtus subcarinata, rigida, glauccscentiaj e basi ultra medium ciliata, interdum usque ad apicem scabriuscula; folia caulina obovata mucronata, 2 — 3 mm longa. Se- pala minutissime crenulata, nervis subparallelis; pctala oblongo-obovata, tribus nervis lateralibus interdum bifidis instructa. — Fig. 1 1 4 D. Nota. Opinione nostra var. eulaevis, quae teste v. Oeltingen Marschall» Biebersteinii plantam typicam refert, est varielas orientalis in climate sicciore evolula plantae in Caucaso medio vigentis, saepius collcclae et in herbariis magis distributae, a cl. v. Oettingen specics pseudolaevis nominatae. Östlicher Kaukasus, bis zum Kasbek, in der alpinen Begion von 2300 — 3200 m: Schah-Dagh (Radde — Juli 1885), Schalbus-Dagh (Becker nach v. Oettingen), Ge- dum-czai (Alexeenko nach v. Oettingen). 261. S. scleropoda Sommier et Levier in Act. Hort. Petrop. XIII. 2. (1894) 186, XVI. (1900) 170 t. XVIII. (icon. optima); v. Oettingen in Acta Hort. Bot. Univ. imp. Jurjev. VIII. (1907) 91, fig. 1 ; Albow, Prodr. FI. colchicae in Trud. Tiflissk. bot. Sada 1X95) 95. — Dense caespitosa, caudiculis lignosis fragilibus, foliis columnas crassas rompaetas aequales formantibus vel in verticillos plus minusve remotos dispositis in- struetis, ramosissimis. Gaules fioriferi erecti, 3—5 cm longi, laxiuscule foliati, pluri- (8 — !3)-flori, dimidio superiore racemum simplicem formantes, tota longitudine crispulo- villosi. Gaudiculorum folia arcuato-reflexa, persistentia, dura, demum rufa, obtuso-cari- nata, lineari-lingulata, lineari-oblonga vel ovato-subulata, 3 — 7 mm longa, medio 1 — 1,8 mm lata, apice mucronata, margine cartilagineo ad apicem usque ciliato-denticulata, basi angustata, apice unifoveolata, foveolis lateralibus 3 — 5 vel nullis instructa; folia caulina bracteiformia, longe ciliata, lineari-spathulata, 3 — 5 mm longa, 1 — 1,3 mm lata. Inflorescentiae rami uniflori, breves, 2 — 3 min longi, crispulo-villosi, bracteis foliis cau- linis similibus longe villosis instrueti; sepala subereeta ovato-triangularia vel oblonga, 2 — 2,'i mm longa, 0,8 — 1,2 mm lata, acutiuscula, ciliata; petala lineari-spathulata, in unguem longum angustata, 4 — 6 mm longa, 0,7 — I mm lata, sepalis duplo longiora, sesquilongiora, sulfurea; stamina petala superantia, 5 — 7 mm longa; ovarium seiniin- ferum, pai'ce villosum, ovatum, in stilos staminibus subaequilongos stigmate parvo in- slructos contractum. Capsula subglobosa, sepalis erectis et stilis divaricalis inttmeta. — Fig. HIE, /'. Var. «. cuscleropoda Engl, et Irmsch. — Gaudiculorum folia dense imbricati et columnas cylindricas crassas compaetas aequales vel plus minosve mterruptai for- inantia, lineari-lingulata, 5 — 7 mm longa, plerumque supra medium latissima, aracrODQ- lata, margine cartilagineo ad apicem usque ciliato-denticulata, apice unifoveolata, fo\ lateralibus paucis vel nullis instructa. — Fig. 1 I 4 E. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus: auf dem ElbrusnM ostwärts bis Uigorien (v. Oettingen). — Abschasien: Berg Apshra, 2000 m (Al- bow), Bzybic, 1900 m (Albow n. 273). - Mingrelien: Berg Cxita-Gwala, 22 Albow n. 220 ; Berg Migaria, 2000 — 2100 m (Albow). — Kuban-Gebiet: im Tal Saxifraga. — Sect. ii. Kabsciiia. — § i et 3. ftmlpilfoWtO, Kotschyanae. ,")f)7 des Flusses Tieberda um 1 500 in, in Gemeinschaft mit Drabti subsmiiuln, Silene kubu- iii NM», Paederota pontica (Sommier et Levier, PI. in Cauc. lect. n. 496 — Herb. Berlin), Kluchorpaß um 2700 — 2900 m (A. Engler u. K. Krause, Reise n. d. Kauk. n. 281. — Blühend am 10. August 1912). — Elbrus: im Tal Kükürlli um 1300 in (Sommier et Levier 1. c. 187). Var. ji. abchasica (v. Oettingen) Engl, et Irmsch. — S. abcftasica v. Oeltingen in Acta Hort. Bot. Jurjev. VIII. (1907) 97, fig. J. — Caudiculorum folia in verticillas- tris disposita, lineari-oblonga, 4 — 7 mm longa, medio latissima, mucronulata, margine supra medium ciliata, apice unifoveolata, rarius serie foveolarum 3 — 5 notata. — Fig. 114 F. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus. — Abchasien: Aflboem- pvdzh um 2140 m (Albow — Herb. Hort. Petrop., Herb. Berlin), Kalkfelsen auf dem Schmek (Woronow n. 258 1. c. 97), an den Ufern des Kukundsy-pschla zwischen den Städten Arbich und Chacz ^Woronow n. 257 1. c. 97 — Herb. Hort. Tiflis . Ulakam (Akinfiew — Herb. Hort. imp. Petrop., Herb. Berlin. — Blühend im Juli 1892'. Nach v. Oeltingen auch auf dem Bsybschen Höhenzug. Var. y. Sommieri Engl, et Irmsch. — S. sderopoda Sommier et Levier var. nivalis Sommier et Levier in Act. Hort. Petrop. XIII. 2. (1894) 187, XVI. (1900) 171; Albow 1. c. 96. — Caudiculorum folia columnas dense imbricatas abbreviatas formantia vel in verticillastris remotis disposita, ovato-subulala, 3 — 6 mm longa, infra medium latis- sima, mucronulata, margine anguste cartilagineo saepe usque ad apicem ciliato-denti- culata, foveola apicali et lateralibus instructa. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus. — Circassien: K_\t- zyrkha-Joch, 2700 m (Albow n. 1411. Berg Khag, 2825 m (Albow n. 142). — Ku- ban-Gebiet: Paß Kosch Ismael (Lojka in Herb. v. Degen), bei Terskol (Lojka . Paß Tieberdinski um 2800 — 3000 m, Paß zwischen Do-ut und Ulschkulan um 2500 m, im Tal Kükürtli um 2 800 m (Sommier et Levier 1. c. 187 — Herb. Kais. bot. Garten St. Petersburg). 262. S. carinata v. Oettingen in Acta Hort. Bot. Jurjev. VIII. (1908; 96. — Caes- pilosa, caudiculi ramosissimi usque 1 5 cm longi, prostrati, foliis in verticillastris dispo- sitis obtecti, verticillastris ad imum caulium saepe valde confertis. Folia caudiculorum 4,5 cm longa, fere 1 cm lata, caulinis sublongiora, persistentia , plus minusve ereeta demum arcuato-reflexa vel patentia, linearia acuta mucronulata, margine usque ad me- dium ciliata, apice foveola unica valde conspicua notata, semper carinata. Caules flori- feri 1,5 cm longi uniflori; calyx glaber, sepalis oblongis ; petala 6 mm longa, 3,5 nun lata, aureo-lutea, obovato-oblonga basi angustata, staminibus sublongiora. Mittlerer Kaukasus (Balkaria): auf Felsen des Berges Schtulu um 2900 m ü. M. (Desoulavy. — Blühend im Juli 190 1). — Nicht gesehen. § 3. Kotschyanae Engl, et Irmsch. Caudiculi nun i folia spalhulato-lingulata vel lineari-oblonga, obtusa, plus minusve cartilagineo-marginata. Petala sepalis longiora, sed staminibus breviora, lutea. Ova- rium inferum stilis longissimis staminibus subaequilongis instruetum. Dispositio specierum. A. Caudiculorum folia apice reflexa 263. S. Meeboldii. B. Caudiculorum folia inferne plana, superne canaliculalo-cucullata 264. S. Kotschyi. Hybridae inter species greguin Kotschyanae atque aliorum gregum sectionis Kabschia. Hybridae inter species gregis Kotschyanae atque Marginatac : tkk id finem gregis Marginatae. 558 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-SaxiT 263. S. Meeboldii Engl, et Irmsch. in Engl. Bot. Jahrb. XL Vifl. (l 9 1*) 009. — Dense eaespitosa, caudiculis columnaribus 2 — 4 cm longis ramosissimis, dense el im- bricatim foliatis. Caules floriferi breves, 1,5 — 2,5 cm longi, oligophjlli, apicc con m- bum pauci-(3 — 4)-florum formantes, tota longitudine pilis glandulosis incoloratis den- siuscule obsiti. Caudiculorum folia coriacea, superne carinata, apice reflexa, glabr.i. bau lantum breviter ciliata, spathulato-lingulata, 3 — 4 mm longa, 4,2 — 1,5 mm lata, obtusa, parte reflexa foveolis et squamis calcareis minusculis 3 (rarius 5 instructa: folia caulina margine brevissime glanduloso-pilosa, obovata, 1 — 1,5 mm longa. o.~ mm I'ig. H5. A Saxifraga Meeboldii Engl, et Irmsch. (NW.-Himalaya, KangilÄ). — BS. Kot? Boiss. (Cilicien, Karli Boghas). — a Habitus, b Folium basale antice et dorso visura, ejusdem sectio transversalis, c Flos, d Sepalum, e Petalum, /"Capsula vel flos adultus. — Icon. origin. — J. Pohl et E. Irmscber delin., A. Engler direxit. lata, foveolis destituta. Inflorescentiae rami uniflori, 3 — 7 mm longi, ut caulis pilis glandulosis longiusculis dense obsiti, bracteis parte apicali excepta glanduloso-villosis spatbulatis instructi; sepala in anthesi erecta, margine sparse, extus densius glanduloso- pilosa, oblonga, 1,5 — 1,8 mm longa, 1 — 1,3 mm lata, obtusa, tribus nervis parallelis apice non confluentibus instructa; petala oblongo-obovata, 3 — 4,5 mm longa, 1 — 1,6 nun lala, sepalis duplo longiora, apice variabilia, vel paulum emarginata vel triangulnri-ob- tusa, basi sensim in unguem longiusculum angustata, uni- vel trinervia, lutea; staminn petala superantia; ovarium subinferum, globoso-ovoideum, in stilos longiusculos, 4 — 5 nun longos, in antbesi erectos stigmate parvo instructos abrupte conlractum. Cap- sula juvenilis late ovoidea, sepalis ereclis et stilis divaricalis instructa. — Fig. ! I Zcntralasiatisches Gebiet. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja. — »Tibet«: an «Ion heißen Quellen bei Mulbe v. Scblagintweit n. 4763 — Herb. Berlin). — N.-W.- Himalaja; Kaahmir, Nittar-Tal im Distrikt Gilgit an Felsen um 3000 — 3500 m (J. F. I > 1 1 1 1 > i *- n. 12428 — steril im August 1892); bei Kangi In nn Felsen um 4200 in \. M bold n. 326 — Herb. Berlin. — Blühend im Juli 19c Saxifraga. — Sect. 12. Kabscliia. — § 3 et 4. Kntschyanae, Mar^inatae. ööH 264. S. Kotschyi Boiss. Diagn. pl. or. nov. ser. 2. II. (1856 65, Kl. or. II. 187t) 804; Engl. Mon. Galt. Sax. (1872) 259; Huok. f. in Bot. Ma:.'. 187.» I. 606.1. — Dense caespitosa, caudiculis ascendentibus 2 — 6 cm longis columnari-cvlindricis, ramosissimis, dense et imbricatim foliatis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 3 — 5 cm longi, laxiuscule foliali, c medio vel superiore tertia parte corvmboso-racemosi, pluri-(7 — 1 3)-flori, tota longitudine pilis glanduliferis saepc nigris birli. Caudiculorum Iblia coriacea, rigida, non reflexa, carinata, inferne plana, superne canaliculato-cucul- lala, vetusta nigricantia, juniora glaucescentia, glabra, inferne tnntum margine ciliata, spalhulato-lingulata vel lineari-oblonga, 4 — H mm longa, 1,5 — 2,5 mm lata, apiec acutiuscula vel mucronulata, anguslc cartilagineo-marginata, basi saepe dilatala, juxta niarginem 7 — 9 fovearum remotarum seric notata; folia caulina inferne margine et lamina breviter glanduloso-pilosa, lincari-spathulata, 2,5 — 6 mm longa, obtusiuscula. Inflorescentiae rami uniflori, 4 — 10 mm longi, ut caulis pilosi, bracteis foliis caulini- similibus et prophvllis linearibus 1,5 mm longis instructi; sepala suberecla, triangulari- oblonga vel triangularia, 1,5 — 2,5 mm longa, medio 0,8 — 1,2 mm lata, obtusiuscula, margine glabra sed inferne extus dense breviter glanduloso-pilosa, tribus nervis sub apice confluentibus instrucla; petala oblongo-spathulata, basi cuneata, 3 — 5 mm longa, 1,2 — 2,3 mm lata, sepalis duplo longiora, obtusa, trinervia, aurea; slamina 4 — 6 mm longa, petala superantia; ovarium inferum late ovoideum, plus minusve glanduloso-pilo- sum, in stilos erectos petalis breviores vel aequilongos stigmate majusculo instructos con- tractum. Capsula subglobosa circ. 3 mm longa, sepalis erectis et stilis divaricatis in- structa. — Fig. 1 1 5 B. .Mediterrangebiet. Mittlere Mediterranprovinz. — h. Südeuxinisclie Unterprovinz. — Paphlagonien: Wilajet Kastambuli, auf dem Gipfel des Bejuk llkazdagb um 2700 m (Sintenis, it. Orient. 1892 n. 4740 — Herb. Berlin). — Pontus: bei Amasia auf dem Sana-dagh um 1600 m (Bornmüller, pl. Anatol. orient. 1890 n. 2712. — Blühend im Mai 1890 , und auf dem Ak-dagh um 1800—1900 m Bornmüller, PI. exsicc. Anatol. orient. 1889 n. 1054 — Herb. Berlin, Herb. Univ. Wien), bei Gumusch- chane auf dem Kurkulizos (Bourgeau, pl. armen. 1862 n. 93 — Herb. Berlin. — Blühend im Mai, auf dem Aktasch (Sintenis, it. Orient. 1894 n. 6244). — k. Tau- risch-cyprische Unterprovinz: im Taurus häufig: Bulghar-dagh, auf dem Karli- Boghas bis zu den höchsten Alpen (Siehe, bot. Reise nach Cilic. 1895/96 n. 332 — Herb. Berlin, Kotschv, it. cilicico-kurd. 1858 n. 245), Vilajet Koucci: I>ümbelek-Pal>. in der Schlucht südlich von Perinde um 1800 m (Siehe, Fl. orient. n. 288), bei Bul- ghar Maden (Balansa, PI. d'Orient 1855 n. 771), auf dem Gisvl Deppe und Utsch Deppe (Kotschy, it. cilic. jn Tauri alpes n. 19b, 38, 113a, 1251", 182b — Herb. Berlin. — Blühend im Juni, Juli), Beryt-dagh um 2600 m (Haussknecht, it. syriac.- armen. 1865 — Herb. Berlin). Nota. Species variat magnitudine foliorum alque caespitibus plus minusve densis. siM certe bac formae locorum conditionibus diversis tanlum productae sunt. § 4. Marginatac Engl, et Irmsch. Caudiculorum folia linearia vel spatlmlata, i. e. supra medium non angustiora quam inferne. Petala obovata, basim versus cuneata vel unguiculata, sepalis et staminibus semper longiora. Ovarium stilis plerumque (piam stamina brevioribus instructum. Dispositio specieruni. A. Caules floriferi pluriflori (Ä ramulosa excepta . a. Caudiculorum folia toto margine cartilagineo-limbata. a. Caudiculorum folia acuta vel mucronala. I. Caules floriferi 1 — 2-flori 265. S. rtmwlom. II. Caules floriferi pluriflori 266. 8. wontini 560 A. Engler und ES. Innsclier. — Saxifragaceae-Saxifraga. ß. Caudiculorum folia obtusa 2 67. S. meurgmata, b. Caudiculorum folia parte apicali tantum vel vix carti- lagineo-lirabata. a. Caudiculorum folia plana, erecto-patentia, late obo- vata. I. Stili staminibus longiores 268. S. iranica. II. Stlli staminibus breviores 269. S. Sprit m ■i. Caudiculorum folia concava, fere liorizontaliter pa- tentia, lingulato-oblonga 269a. 8. Alhrti. y. Caudiculorum folia reflexa, spathulata. I. Stili longissimi, 5 — 7 mm longi 270. S. puldkra. II. Stili breviores, 1,5 — 2 mm longi. \. Petala 5 — 6 mm longa 27 \. S. Stolitxkae. 2. Petala 3 mm longa 272. S. Andenomi. B. Caules floriferi tvpice uniflori, rarius triflori. a. Folia caudiculorum alternantia imbricata. ct. Flores pedicellati. I. Petala 5 mm longa 273. S. afghan'»fiala. ß. Flores subsessiles. I. Caudiculorum folia foveolis 3 — ."> instructa . . 277. S. likiangtnsis. II. Caudiculorum folia unifoveolata. \. Petala sepalis Yß-plo longiora 278. S. subsessilifiora. 2. Petala sepälis 2 — 3-plo longiora. * Caules floriferi usque \ cm longis foliati. 278a. S. kwnau>tc>/sis. ** Caules floriferi suberecti 279. S. w/hri 1). Folia caudiculorum quadrifaria, oppositifolia. «. Petala majora 2 80. S. quadrifa ß. Petala minora 280 a. >'. Putin'* t. Ilvbridae inter species gregum Marginatae atque aliorum giegum sectionis KabscJiia. a) Ilvbridae inter species gregum Marginatae atque Mcdiae. S. marginata Var. coriophyüa X Stribrnyi. S. marginata Var. coriophylla X Qrisebacliii . S. marginata Var. liocheliana X StHbrnyi. b) Ilvbridae inter species gregum Marginatae atque Juniperifc S. marginata Var. liocheliana X juniperi folia Var. pm S. marginata Var. liochrliuna X sancta. S. marginata Var. Rorheliana >X sancta. c) Ilvbridae inter species gregum Marginatae atque Kotschyt S. margimit't Var. liocheliana X Kotschyi. d) Hybridae inter species gregum Marginatae atque Rigid Vide ad finem gregis 6. Iiigi . c) Hybridae inter species gregum Marginatae atque Aretioid- Vide ad finem gregis 7. Aretioid"i> . 265. S. ramulosa Wall. Cat. (1824) 446; DC. Prodr. IV. (1830) 21; Sternb. Etef. Sax. iuppl.IL (1831 56, lab. 26; Rojle, llluslr. of Himal. pl. (1839) 226 tab. 49 Saxifraga. — Sect. 12. Kabschia, — § 4. Marginatae. 561 fig. 3; Hook. t. et Thoms. in Proceed. Linn. Soc. II. (1858) 62; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1878) 268; Hook. f. FL Brit. Ind. II. (1878) 395. — S. glandulifera Jacquem. Journ. ex C. B. Clarke in Hook. f. FI. Brit. Ind. II. (1878) 395. — Dense caespitosa, caudi- culis 2 — 3 cm longis suffruticulosis ascendentibus ramosis superne dense rosulalim folia- tis. Caules floriferi breves, 8 — I 0 min longi, laxe foliati, 1 — 2-flori, breviter pubes- centi-glandulosi. Caudiculorum folia rigida, horizontaliter cxpansa vel arcuata, supra plana, subtus plus nünusve carinata, glauca, glabra, tantum basim versus brevissime ciliata, lineari-oblonga vel lineari-spathulata, 6 — 10 mm longa, 1,2 — 2,3 mm lata, apice acuta vel pungentia mucronata, anguste cartilagineo-limbata, juxta marginem serie fo- vearum 5 — 9 notata; folia caulina multo minora, parva parte apicali byalino-ümbata excepta margine glanduloso-pilosa, linearia vel oblonga, 2 — 3,5 mm longa, 0,5 — 0,8 mm lata, mucronata. Pedicelli ut caulis pilosi, breves; sepala suberecta oblonga vel oblongo- ovala, 2,5 — 3,5 mm longa, 1,3 — 1,8 mm lata, aculiuscula, angustissime cartilagineo- marginata, margine ac exlus glanduloso-pilosa, nervis 3 — 5 non confluentibus instructa ; petala obovata, basi sensim in unguem longiusculum angustata, 7 — 8 mm longa, superne circ. 3 mm lata, sepalis plus quam duplo longiora, trinervia; stamina petalorum dimi- dio aequilonga; ovarium semiinferum, late ovoideum, densiuscule glanduloso-villosum, in stilüs in antbesi erectos staminibus aequilongos stigmate parvo instructos contractum. Capsula ovato-subglobosa, 3 mm longa, sepalis erecto-patentibus et stilis vix divaricatis instructa. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen llimalaya, von Kashmir bis Nepal: Kumdun um 2600 m (Strachey et Winter- bottoni n. 8 — Herb. Kew, Herb. Berlin), Bhuddrenalh (Kamroop). — Nordwestl. Sikkim: Llonakh, 5000 — 5600 m, zerstreut (W. W. Smith und Cave n. 2127, 2316, 236 2 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Nota. S. ramulosa Wall. »ß. minor, densius caespitosa, foliis brevioribus superne oblique truncatis apice foveolato, iloribus parvisc Hook. f. et Thoms. in Proceed. Linn. Soc. II. (1858) 62 opinione nostra ad Saxifragam imbricatam Royle neque ad hanc speciem pertinere videtur. 266. S. scardica Griseb. Spicil. Fl. rumel. I. (1843) 332; Engl. Mon. Gatt. Sax. (187*) 262; Boiss. Fl. or. II. (1872) 801; Rouy, Hl. 3 t. 7; Halacsy, Consp. Fl. graec. I. (1901) 598; Guenthart, Beitr. zur Blütenbiol. (1902) 81 t. 10 f. 280 — 283 (flos). — S. Sartorii Heldr. in Boiss. Fl. Orient. Suppl. (1888) 248. — Caespitosa, caudiculis 2 — 6 cm longis sublignosis, saepe ascendentibus, ramosissimis, subcolumni- formibus densissime imbricatim lbliatis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 3 — 10 cm longi, laxiuscule foliati, corymbosi vel corymboso-paniculati, pluri- (4 — l5)-flori, tota longitudine pilis breviusculis glanduliferis horizontaliter patentibus villosi. Caudiculorum folia rigida, erecto-patentia vel patenti-recurvata , superiora rosulam formantia, supra coneava, subtus convexo-carinata, antice integerrima et glabra, postice indistinete ac saepe minute serrulata vel ciliolata, oblongo-spathulata vel lanceolato-oblonga, 5 — 16 mm longa, 1,5 — 4,5 mm lata, apice acuta et saepe hyalino-crustata, margine cartilagineo- limbata et serie fovearum 9 — 15 notata; foliu caulina superiore parte cartilagineo-mar- ginata excepta glanduloso-pilosa, oblongo-spathulata, 4 — 8 mm longa, 1,3 — 2 mm lata, acuta, mucronata. Inflorescentiae rami 3 — 11 plerumque uniflori, 4 — I 2 mm longi, ut caulis glanduloso-villosi, bracteis foliis caulinis simillimis et prophyllis oblongis glan- duloso-villosis acutis instrueti; sepala ovata vel ovato-oblonga, 2,3 — 4 mm longa, 1,5 — 1,8 mm lata, saepe longe acutata, margine ac extus brevissime glanduloso-pilosa, tri- nervia, purpurascentia; petala late obovata, basi breviter euneata, 5 — 9 mm longa, 2,5 — 4,5 mm lata, sepalis 2- vel 3-plo longiora, plurinervia, alba vel rosea; stamina sepalis longiora, sed petalis multo breviora; ovarium inferum late ovoideum extus plus minusve glanduloso-pilosum, in stilos in antbesi erectos staminibus breviores stigmate parvo instructos saepe contractum. Capsula campanulata, 4 — 6 min longa, sepalis erectis et stilis divaricatis instructa; semina ovato-triquetra, 0,8 mm longa, rugulosa, brunnea. A. Du gl er, Da« Pflanxenrtich. IV. (Gmbryopbylm »iphonogamaj 117. Saxifraga. 36 562 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Disposilio varietatum. A. Caudiculorum folia acuta. a. Caudiculorum folia plerumque oblongo-spathulata, 8 — 16 mm longa. u. Petala alba vel rosea \ ar. a. euscardica. ß. Flores intense purpurei I'. cn/tJ/raittha. b. Caudiculorum folia saepe lanceolato-oblonga, 4 — 7 mm longa - \ ar. ß. pseudocoriophylla. B. Caudiculorum folia obtusiuscula, brevia, t — 5 mm longa, margine 5 — 12-punctata Var. y. obtusa. Var. «. euscardica Engl, et Irmsch. — S. scardica Griseb. ; Sprague in Hot. Mag. (1909) t. 8213. — Caudiculorum folia plerumque erccto-patentia, 8 — 1 0 nun longa, 2 — 4,5 mm lala, acute, saepe longe hyalino-aristata, fovcaruin squamii jiarvis et remotis instructa vel destituta. Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Scardo-pindische Unterprovinz. — Thessalien: auf dem Ossa (Christos Leonis in v. Heldreich, pl. exs. Fl. Hellen. — Herb. Berlin), auf dem Olymp in der alpinen Hegion um 2300 m (Orphanides, Fl. graec. exsicc. n. 799, v. Heldreich — Herb. Berlin, Adamovic, it. graec. turc. 190."> n. 407 — Herb. Univ. Wien); auf dem Nidgö bei Vadena (0. Bierbach in Herb. v. Degen. — Blühend im Juli). — Schar-Dagh (Grisebach — Herb. Berlin), auf Felsen des Ljubotin um 1800 m (J. Dörfler, it. turc. 1890 — Herb. Univ. Wien . — Mace- donien: auf dem Kossov bei Zborsko (Dörfler, it. turc. secund. 1893 n. 170), auf dem Dzena bei Ghevgheli im Dezirk Lundzi um 22 00 m (Dimonie — Herb. v. Degen). — C. Hellenische Unterprovinz. — Mittelgriechischer Bezirk: auf dem Chelmoa am Styx, 1800 — 1850m (Orphanides nach H. Maire u. Petitmengin). — Eub<>a auf dem Delphi [Dirphys] (P ichler, pl. Graec. exsicc, W. Heldreich, pl. exs. fl. hel- len, als S. Sartorii Heldr., Sartori — Herb. Berlin), auf dem Skutini (Sartori — Herb. Berlin). f. erythrantha Halacsy (pro Var.) sub S. Sartorii in Beitr. Fl. Achaia p. 21. — 8. scardica Griseb. ß. erythrantha Halacsy, Consp. Fl. graec I. (1900) 598. — Florea intense purpurei. Mittlere Mediterranprovinz. — Hellenische Unterprovinz. — Peloponn.s auf dem Ziria (Kyllene) oberhalb Gura um 2000 m (v. Halacsy, it. graec. secund. 1893 — Herb. Berlin. — Blühend im Juni). Var. ß. pseudocoriophylla Engl, et Irmsch. — Caudiculorum folia plerumque patenti-recurvata, 4 — 7 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, acuta et saepe mucronata, fovea- rum squamis majusculis saepe confluentibus et valde conspicuis instructa. Nota. Hanc plantam magis distinguendam cxistimamus, quod foliis parvis dense con- gestis et valde incrustatis habiluin Saxifragac coriophyllae Griseb. reddit. Attamen ab illa foliia acutis et mucronulatis differt. Mittlere Mediterranprovinz. — Scardopindische Unterprovinz: auf dem Kossov bei Zborsko (J. Dörfler, it. turc. II. 1893 n. 170 pr. p.); oberhalb der Treska- Scblucht bei Sisevo in der Nähe von Üsküb (J. Dörfler, it. turc. II. 1893 n. I Gipfel des Ljubotin (0. Bierbach — Herb. v. Degen), um 1800m (J.Dörfler, it. turc. 1890 pr. p.). Var. y. obtusa Sprague in Bot. Mag. (1909) nota ad t. 8243, attamen picta in Bot. Mag. (1906) t. 8058. — Folia subacuta, secus marginem foveolis 5 — 11 instructa. Gaules floriferi virides; sepala obtusa vix glanduloso-pilosa. — Fortatte plante hybrida? :'ii". Typus polymorphus S. marginata Sternb. einend. Engl, et Irmsch. — S. carpathica A. Terrae, in Bull. Soc. bot. ital. 1892 p. 133. — Dens.^ \< I densb- ume caespitosa, caudiculis sublignosis ereclis vel ascendentibus ramosis dense imbricaUm confertil vel brevibui raperne rosulatu vi>i columnarious, caulibua Boriferis erectia * — i Saxifraga. — Sect. 13. Kabschia. — § 4. Marginatae. 563 19 cm longis, plus minusve dense foliatis plurifloris, ad i/b — a /4 longitudinis corymbosis vel corymboso-paniculatis, tota longitudine pilis glanduliferis saepe nigrescenübus hori- zontaliter patentibus obsitis. Caudiculurum folia conferla, subhorizonlaliter expansa saepe superne recurva, sublus carinata, supra plana vel concava, glabra, basin versus in ar- gine ciliata, lineari-spalhulata, spathulata, obovato-cuneata vel oblonga, 2 — 13 mm longa, 0,8 — 5 mm lata, obtusa, distincte cartilagineo-marginata, foveolis 1 — 14 ple- rumque squamis calcareis, rarius sese attingenlibus obsitis instructa; folia caulina inferne margine ac lamina glanduloso-pilosa, spathulata, 4 — 8 mm longa, 1 — 2,5 mm lata, superne cartilagineo-limbata. Infiorescentiae rami stricto-erecti vel patentes, uni- vel biflori, 0,7 — 3 cm longi, dense glanduloso-pilosi, bracteis et prophyllis lineari-oblongis glanduloso-pilosis instructi; sepala lanceolata, oblongo-ovata vel ovata, 1,8 — 4 mm longa, 1 — 2,3 mm lata, obtusa vel acuta, glanduloso-pilosa, nervis 3 — 4 sub apice confluenti- bus instructa; petala obovata, basi cuneato-angustata, 4 — 15 mm longa, 2 — 8 mm lata, plurinervia, alba vel rosea; stamina sepala superantia, stilis subaequilonga; ovarium sub- inferum, glanduloso-pilosum, in stilos petalis breviores in anthesi erectos stigmate cras- siusculo coronatos contractum. Capsula subglobosa, 3—4,5 mm longa, sepalis sub- erectis et stilis paulum divaricatis non arcuatis instructa. Nota. Hujus typi polymorphi formae numerosae exstunt, quas accurate examinavimus. Paucae tantum sub titulo varietatum describi possunt et etiam hao varietates geograpbice se- purari non possunt, nuni in Calubria forniue exstant simillimae plantae transsilvanicae var. Rochelianae atque in regionibus balcanicis formae latifoliac et brevifoliae observantur. Varietas c&riophylla locis multis cum varietate Rocheliuna occurrit atque cum illa l'ormis transitoriis conjuncta est. Itaque species distinguere non possumus; omnes formae congruunt foüis obtusis cartilagineo-marginutis. Dispositio typi polymorphi 8. marginata. A. Caudiculorum folia obovato-cuneata, obtusissima, 5 — 12 cm longa, 3 — ü mm lata Var. ct. (f. 1) eumarginata. B. Caudiculorum folia lineari-spathulata , spathulata vel oblonga. a. Caudiculorum folia majuscula, 8 — 13 mm longa, 1,5 — 2,5 mm lata Var. ß. Rocheliana. er. Sepala ovata, obtusa f. 2. typica. ß. Sepala lanceolata, acuta f. 3. vclebitica. b. Caudiculorum folia 4 — 6 mm longa, 0,8 — 1,5 mm lata Var. y. coriophylla. I. Petala haud ultra 1 1 mm longa. 1 . Caules floriferi, folia caulina, inflorescentia et sepala plus minusve glanduloso-pilosa ... f. 4. cucoriojihi/lhi. 2. Caules floriferi; folia caulina, inflorescentia et sepala glaberrima f. 5. Bubahii. II. Petala 15 mm longa f. 6. grandis. c. Caudiculorum folia minuta, 2 — 2,5 mm longa, api- culata. Caules pluriflori Var. d. karadzicensis. d. Caudiculorum folia minuta, obtusa. Caules tenues subuniflori Var. f. subuniflora. Var. a. (f. I eumarginata Engl, et Irmsch. — 8, marginata Sternb. Rev. Sax. Suppl. I. (1822 LI. et Suppl. II. (1831) 55; Ten. Syll. (1831) 201 et Fl. Kap. IV. 1830) 193 t. 234 (ig 3; Hook. f. in Bot. Mag. (1883) t. 6702; Guenthart, Beiü. /. Blütenbiol. (1902) 82 t. 10 f. 284—288. — 8, neh Ten. Prodr. Fl. Nap. XXV. teste Moretti; A. Fiori et A. Beguinot, Fl. ital. exsicc. Ser. II. n. 1*97, Oss. — S. cotyledon Casale e Gussone in Tenore, Racc. di Magg. I. (1812) 108; Ten. Cat. Hort. Neap. App. II. 86. — S. Boryi Boiss. et Heldr. Diagn. Ser. II. 2. (1856) 65; Boiss. Fl. or. II. 86* 564 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. (4 872) 801. — & carpathica A. Terracc. ji. uianjinata (Sternb.) a. Tenorii et c. Baryt A. Terracc. in Bull. Soc. bot. ital. 1892 p. 133. — Caudiculorum folia obovato-cuneata, obtusissima, 5 — 12 mm longa, 3 — 5 mm lata. Caules floriferi longiusculi, 7 — 10 cm longi; inflorescentiae rami 1 — 2 cm longi; petala 8 — 11 mm longi. Provinz der Apenninen. — b. Abruzzen: Fiori und Beguinot führen in ihrer Fl. ital. exsicc. n. 1297 u. a. auch als Standorte von S. marginata an: Majella (Tenore), Matese (Gussone), Terminio Trotter). Exemplare davon haben wir nichl gesehen. Mediterrangebiet. C. Ligurisch-tyrrhenische Provinz. — Südtyrrhenische Unterprovinz: auf dem Gipfel des Mte. Angelo bei Castellamare in der Nähe von Neapel um II 00 m (Tenore, Gussone, Nägeli, Leresche, G. Strobl, Sommier, Janka, it. italico- melit. 1874 — Herb. Berlin. — Blühend Mai — Juni), Monte Giocadagno (Herb. v. Degen); Mte. Cerreto u. Pizzo delle Tende bei Amalfi (Lacaita), unweit Minori (Reid nach Sir Joseph Hooker in Bot. Mag. t. 6702). Ost-Calabrien : Mte. Pollino, auf der Südseile des Dolcedorme an schattigen Kalkfelsen um 1500 — 2100 m (Huter, Porta, Rigo, it. ital. 1H. 1877 n. 415 — Herb. Berlin. — Blühend 22. Juni 1877), Cozzo del Pel- legrino (Longo in Annali di Bot. 1904 p. 98), Mte. Cocuzzo (Preda in Nuovo Giorn. Bot. ital. 1900 p. 172). — Diese als S. coriophylla ausgegebenen Pflanzen sind in der Tat in manchen Exemplaren von bosnischen oder siebenbürgischen kaum zu unter- scheiden. D. Mittlere Mediterranprovinz. — Hellenische Unterprovinz. — Süd- griechischer Bezirk: Peloponnes, Taygetos, an Felsen der alpinen Region (Heldreich [auch als 8. Sprtmeri, 18 44], Th. Pichlcr, E. Psarides, ßory de St. Vincent — Herb. Berlin, Univ. Wien u. a.). Var. rj. Kocheliana (Sternb.) Engl, et Irmsch. — Caudiculorum folia lineari- spathulata, lineari-lingulata vel spathulata, obtusa, 8 — 13 mm longa, 1,5 — 2,5 mm lala. Caules floriferi breviores quam in Var. eumarginata , 4 — 8 cm longi, inflorescentiao rami 1 — 3 cm longi. Pelala 6 — 8 mm longa. f. 2. typica Engl, et Irmsch. — S. Rochcliana Sternb. in Host, Fl. austr. I. (1827) 501, Suppl. II. 55; Ser. in DC. Prodi-. IV. (1830) 22; Engl. Mon. Galt. Sax. (1872) 261; Velen. Fl. bulg. Suppl. I. (1898) 174; Kohl in Reichenb. Icon. Fl. genu. et helv. XXIII. (1899) 47, t. 85. — S. pseudocaesia Rochel, PI. banat. rar. (1828) 35. — 8. rigens vel rigida Kit. Addit. 170 ex Kanitz in Linnaea XXXII. (1863) 474. — S. marginata Hort, in The Garden LXXVII. (1913) 206 Fig. (Habitus). — Caudiculo- rum folia serie fovearum 7 — 9, rarius — 14 notata. Inflorescentiae rami erecti, l.-'i — 2,3 cm longi; sepala oblongo-ovata vel ovata, obtusa, 2 — 2,5 mm longa. Mitteleuropäisches Gebiet. K. Provinz der Karpathen. — b. Ostkarpathen. — 8. Burzenländer Gebirge: Bucsecs (Schur — Herb. Univ. Wien, ohne Angabe des Sammlers). — c. Domogled: bei Herkulesbad, auf schwer zugänglichen Kalkfelsen (C. Andrä, Bor- bäs, Heuffel, Kotschy — Herb. Berlin. — Blühend im April), an den beiden Ufern der Cserna (L. Simkovics, Janka in Herb. v. Degen), Csorich-Höhe (Janka — Herb. v. Degen), auf dem Vurvu Suskuluj (v. Degen, pl. Ban. exs. 1894). — 13. Sieben- bürgisches Erzgebirge. Com. Torda-Aranyos: an steilen Kalkfelsen des Tordai hasadek um 680 m in mächtigen Polstern (Haynald, Baumgarten, J. Freyn, Janka Herb. Berlin. — Blühend im April. — Von A. Engler für den Bot. Garten gesammelt im August 1890); auf dem Szekelykö bei Toroczkö (Pax, M. Winkler — Herb. Berlin, Csatü — Herb. Univ. Wien); Padsäg hegyein böven (Simonkai), Muntyele-maivii Freyn), Piatra-Strucu Vidränäl es Ordenkusa hasadek Szkerisoränäl a Biliaili- (Simonkai). L. Provinz der wetpontischen Gcbirgsländer. — b. Illyrische l'ntrr- provini: West-Bosnien, Plazenica bei Bugojno, an Felsen der Velika prla, um 1650 m (v. Handel-Mazzetti und Janchen 1904). — c. Musische Unterprovin«. — Saxifraga. — Sect. 12. Kali.-« hin. — § 4. jfarghmtflfl. 565 1. Weslmösischer Beiirk: Suva Planina bei Nisch (Pelro vir, Adamo \ i« — Merk Beilin. — Blühend im Juli 1 899). — 2. Ostmösischer Bezirk: Balkan, Trojan- Paß (0. Reiser — Herb. v. Degen). Mediterrangebiet. Mittlere Mediterranprovinz. — b. Scardo-pindische Unterprovinz: Th — salien, bei Chaliki auf dem Plaka (Sintenis, it. thess. 1896 n. 874 als S. scardi'u (Jris. — Herb. Berlin. ■ — Blühend im Juli); Albanien, auf dem Cika bei Delvino (A. Bal- dacci, it. alban. II. 1894 n. 73 — Herb. Univ. Wien). Nord-Epirus, auf Kalkfelsen am Gipfel des Peristeri um 2496 m (Haldcsy, It. graec. II. a. 4893 — Herb. Univ. Wien. — Fruchtend im Juli); Pindus, auf dem Tzumerka (Haldcsy, it. graec. II. a. 4 893 — Herb. Berlin. — Blühend im Juli 4 897). f. 3. velebitica (v. Degen) Engl, et Irmsch. — 8. Rocheliana Sternb. 6ubsp. vele- bitica v. Degen in Mag. Bot. Lapok X. (194 4) 4 4 2. — Caudiculorum folia fovearum 8 — 42 — 44 serie notata. Inflorescentiae rami erecto-patuli vel erecti, 2 — 3 cm longi; scpala lanceolata vel lanceolato-oblonga acuta, ad 3 mm longa. Nota. A var. coriophyüa f. cucoriophylla diflert pedicellis plerumquc longioribus, im- primia autem sepalis longioribus lanceolatis acutis, nee ovatis obtusis. Mitteleuropäisches Gebiet. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unterpro- vinz. — 1. Kroatisches Bergland: Velebit-Planina, Alpe Vaganski Vrh (L. Rossi in Herb. v. Degen), im Tal Slarigradski Put, auf dem Stircvafc oberhalb Medak um 4 200 m (v. Degen, G. Lengyel — Herb. v. Degen), auf dem Badanj (Malovan) bei Medak um 4 600 m (v. Degen — Herb. v. Degen), Weg von Dozi stan gegen Medak um 1450 m (Janchen u. Watzl — Juli 4907 — Herb. Univ. Wien). Velika Pakleni« a v. Degen — Herb. v. Degen). Var. ;'. coriophylla (Griseb.) Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 262. — 8. coriophyüa Griseb. Spie. Fl. rum. et bith. I. (1843) 333. — Caudiculorum folia minora, spathu- lata vel oblonga, 2 — 6 mm longa, 0,8 — 4,6 mm lata, obtusa, serie fovearum 4 — 7 notata. Gaules floriferi 2 — 5 cm longi. Inflorescentiae rami 0,6 — 4,3 cm longi. Petala usque 4 5 mm longa et 8 mm lata. f. 4. eu coriophylla Engl, et Irmsch. — Caudiculorum folia 4 — 6 mm longa, 4,2 — 4,6 mm lata, obtusa, serie fovearum 5 — 7 notata. Caules floriferi, folia caulina, inflorescentia et sepala plus minusve glanduloso-pilosa. Petala haud ultra 4 4 mm longa. Subf. 1. albiflora Engl, et Irmsch. — Petala alba. Subf. 2. rubescens Rohlena (sub titulo varietatis) in Fedde, Repert. III. (1907) 147. — Petala pallide rosea. Mitteleuropäisches Gebiet. K. Provinz der Karpathen. — b. Ostkarpathen. — 13. Siebenbürgisches Hochland: Comitat Torda, auf dem Torda Hasadek (G. Wolff in F. Schultz, herb, norm. n. 2332, Haynald — Herb. Berlin. — Blühend im April). — 14. Sieben- bürgisches Erzgebirge: Comitat Hunyad, Kimpulujuyag, auf dem Dealu Plesiu um 2000 m (v. Degen — Herb. v. Degen). L. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unit r- provinz. — 1. Kroatisches Bergland: Comitat Bclovär, auf dem Skerisora bei Felsö Padsdg um 1000 — 4 200 m (G. et J. Wolff in Fl. exs. ausUo-hun<;. n. l.t0l. — Blühend April, Mai). — 2. Dinarische Alpen: auf dem Kamme des Veliki Bit um 1840 m (E. Janchen u. B. Watzl 1907 — Herb. Univ. Wien). — 3. Bosnien: auf dem Vlasic bei Travnik (mit Übergängen zu var. Rocheliana, B. Brandis in F. Schultz, herb. norm. n. 2740 — Herb. Berlin. — Blühend im Juni); auf dem Ka- mesnica bei Prolog (P ichler — Herb. Berlin), auf dem Kamm der Gipfel Kote und Konj um 4800 m (Handel-Mazzctti — Herb. Univ. Wien), Tieskavi« -a-Planina, auf der Alpe Vrallo um 1900 in (Blau, v. Beck, PI. bosn. et hereeg. Ser. II. n. 183 — Herb. Berlin); auf der Hranisava bei Pazaric (K. Maly), Bezirk lori. Kiek -Planina (F. Fiala in Herb. v. Degen); Veliki Maglic, 2lüo m (A. Baldacci 1894 n. 40, subf. 566 A. Englcr und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. subuniflora). — 4. Hercegowinische und montenegrinische Hochgebirge: Velez bei Mostar um 1800 — 2000 m (Bornmüller, Fl. herceg. n. 4 30 4, Prenj-Pla- nina, Tiszovicza Planina um 4 500 — 4 800 m (v. Degen, it. born.-herz. 4 886 n. 15 — Herb. v. Degen), Crvanj-Planina im NO. von Nevesinje, am Gipfel des Zimomov um 4 900 m (E. Janchen in Herb. Univ. Wien). (Jabulja planina im NW. von Mostar im Kar der Velika Vlajna um 4 300 — 4 700 m (Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — Montenegro: auf dem Kom (J. Pantocsek, v. Szyszylowicz, it. mont. 4 886, Rohlena '■ — Herb. Berlin, A. Baldacci in Herb. v. Degen); Distrikt Primorije, auf dem Lisinj um 4300 m und dem Rumia um J450 m (A. Baldacci, Fl. exsc. Crnaegorae n. 90 — Herb. v. Degen), oberhalb Bijela Skala (A. Baldacci, it. alban. [mont. VI. 4898 n. 48 — Herb. v. Degen); auf dem Jablon, 2400 m (Rohlena — subf. rubes< Mediterrangebiet. D. Mittlere Mediterranprovinz. — a. Adriatische Unterprovinz. — 5. Dalmatinischer Bezirk: Dalmatien, Mte. Biocovo (Herb. Univ. Wien). 6. Albanischer Bezirk: Distrikt Skutari, auf dem Säle oberhalb Abate (A. Bal- dacci, it. alban. V. 4897 n. 4 \ 8 — Herb. v. Degen), auf dem Parun (A. Baldacci, it. alban. V. 4 897 n. 282 — Herb. Univ. Wien. — Blühend im Juli), in der alpinen Region des Kudesi im Bezirk Valona (A. Baldacci, it. alban. 4 892 n. 70 — Herb. Univ. Wien). — b. Scardo-pindische Unterprovinz: Albanien, Distrikt Orosi, auf dem Seint (A. Bal- dacci, it. alban. V. 4 897 n. 23 — Herb. v. Degen), Distrikt Premeti, Nimercka, Plje- pista (A. Baldacci, it. alban. II. 4 894 n. 73 — Herb. v. Degen); Epirus, auf dem Olycika im Bezirk Janina (A. Baldacci, it. alban. III. 4 895 n. 49 und it. alban. IV. 1896 n. 76 — Herb. Univ. Wien); Mazedonien, in der montanen und subalpinen Region des Suharupa bis 4 800 rn, bei Huma oberhalb Gjevgjeli (Dimonie in Herb. Univ. Wien). Momena cuka Planina (Formänek — Mus. Brunn), Hadcibarica Planina (Formänek), Kajmaktschalan (Formänek), Jundol im Rhodopegebirge (Formänek). f. 5. Bubakii (Rohl.) Engl, et Irmsch. — £. Rocheliana var. Bubakii Rohlena, Beitr. z. FI. v. Monten. p. 3 4 in Sitzungsber. böhm. Akad. Wiss. Prag 4 903. — Caules, folia caulina, inflorescentiae rami sepalaque glaberrima. Cetera ut in forma typica. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — b. Illyrische Unterpm- vinz. — Montenegro: in der Alpenregion auf dem Dormitor, oberhalb Valisnica do um 2200 m, Valoviti do iRohlena 1. c). f. 6. grandis (Rohl.) Engl, et Irmsch. — S. Rocheliana Stern b. var. grandia Rohlena, 5. Beitr. z. Fl. v. Monten. p. 43 in Sitzungsber. Kgl. böhm. Ges. Wiss. Prag 4' Polium caulinum 1/1» c Flos 3/j, d Sepala */1? e Petalum */i> f Capsula 3/t. — Icon. origin. — J. Pohl et E. Irmscher delin., A. Engler direxit. 568 ^- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. 268. S. iranica Iiornmüller in Bull. Herb. Boiss. 2. ser. VI. ^ 1 906". — Dense caespitosa, caudiculis brevissimis arcte conferte foliatis columnellas abbreviatas vel ro- sulas quasi subsessiles 5 — 8 mm latas formantibus. Gaules floriferi erecli breves, 1 — 2,5 cm longi, laxe foliati, apice corymbosi pauci-(3 — 4 -flori, tota longitudine pilis glanduliferis brevissimis densissime obsiti. Caudiculorum folia dense aggregata, sul- horizontaliter expansa, crassiuscula, opaca, supra superne canaliculato-subcucullata, rab- tus subcarinata, sub lente minutissime papulosa, inferne ciliata, obovata vol pen1 nali-rotundata, basi lata sessilia, 3 — 4 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, obtusa, superne paulum cartilagineo-marginata, serie fovearum 5 — 7 squamis calcareis non obsilarum no- tata; folia caulina excepta parte apicali cartilagineo-marginata breviter glanduloso-pilosa, lineari-spathulata, 3,5 — 4,5 mm longa, 0,8 — 1,2 mm lata. Inflorescentiae rami (pedi- celli) uniflori, breves, floribus vix aequilongi, ut caulis pilosi, bracteis et prophvllis linearibus glandulosis instrueti; sepala ovata vel ovato-oblonga, 2,3 — 2,6 mm longa, 1,6 — 2 mm lata, obtusa, margine glaberrima, extus inferne brevissime glandulosa, tri- nervia, nervis non confluentibus, purpurata; petala obovato-euneata. in unguem brevem angustala, 5 — 6 mm longa, 2,5 — 3,0 mm lata, sepalis duplo longiora, alba vel ungue purpurascentia; stamina circ. 3,5 mm longa, sepala superantia; ovarium inferum late ovoideum, densissime breviter glanduloso-villosum, in stilos in anthesi erectos cras- siusculos staminibus subaequilongos stigmate majusculo coronatos contractum. — Fig. H6l A. Bornmüller I. c. 620 duas formas petalorum colore diversas distinguil: a. f. I. genuin a Bornm. 1. c. 620. — Petala et stamina alba. ß. f. 2. purpuraseens Bornm. 1. c. 620. — Petala inferne et slamina purpu- rascentia. Provinz des Kaukasus. — d. Albrus-Gebirge: unterm Gipfel des Tachl-i- Soleiman am Saum eines kleinen Eisbaches um 4000 — 4100 m und an schneebedeckten Abhängen um 4300 m vereinzelt mit Isopyrum caespitosum , oberhalb Hasartschal (J. Bornmüller, it. persic. II. 1902 n. 7020 — Herb. Haussknecht, Herb. Berlin. — Blühend am 29. Juni 1902). 269. S. Spruneri Boiss. in Diagn. pl. nov. Orient. Ser. 1. III. (1843) 18, Fl. Orient. II. (1872) 800; Engl. Mon. Gatt. Sax. (187*) 263; Halacsy, Consp. FI. graec. I. (1901) 599. — Dense caespitosa, caudiculis 3 — 7 cm longis erectis vel ascendentibus, ramosissimis, columnari-cylindricis, dense imbricatim foliatis. Caules floriferi 4 — 8sitis. Caudiculorum folia lingulato-oblonga, supra coneava, subtus subcarinata, subaequilala, a basi supra medium denticulato- ciliata, ceterum glabra, apicem versus juxta marginem serie fovearum 3 — 5 minutis- simarum notata vel squamulis calcareis foveas tegentibus instrueta; folia caulina sparse lineari-lanceolata apicem versus sensim angustata, pilis glanduliferis ciliata. Inflorescen- tiae bracteae atque bracteolae lineares, pedicellos superantes; reeeptaculum companu- latum brevissime glanduloso-pilosum; sepala reeeptaculo longiora coriacea, ovato-oblonga, pilis glanduliferis brevibus dorso instrueta, margine vix glanduloso-ciliata ; petala quam sepala plus duplo longiora obovala, obtusa, trinervia. Zentralasiatisches Gebiet. — Turkestan: Alexander-Gebirge, auf dem Kara- bura um 2600 m (A. Regel — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). — Nicht gesehen. 270. S. pulchra Engl, et (misch, in Not. Bot. Gard. Edinb. XXIV. (1912) 146 et tab. CIL — Dense caespitosa, caudiculis suffruticulosis ascendentibus, t — 3 cm lon- gis, ramosis, dense imbricatim foliatis. Caules floriferi erecti, 3 — 5 cm longi, oligo- phylli, superiore terlia parte subcorymboso-racemosi, tota longitudine pilis nigro-glandu- losis roseis horizontaliter patentibus dense obsiü. Caudiculorum folia coriacea conferle imbricata, apice reflexa, supra coneava, subtus carinata, glabra, margine basin versus ciliata, spathulato-lingulata vel lingulato-oblonga, 5 — 7 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, subobtusa, non cartilagineo-limbata, juxta marginem serie fovearum 5 — 9 (plerum- que 7) squama calcarca obteetarum instrueta; folia caulina parte apicali viridi excepta purpurascentia, nigro-glanduloso-pilosa, spathulata, 5 — 7 mm longa, \ — 2 mm lata, superne pluri-foveolata. Inflorescentiae rami uniflori, 5 — 8 mm longi, ut caulis dense glanduloso-pilosi, bracteis et prophyllis linearibus purpureis dense glandulosis instrueti; sepala subereeta, ovata vel oblongo-ovata, 2,5 — 3 mm longa, medio t,5 mm lata, ob- tusa, margine plerumque glabra, subtus ad basin glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice non confluentibus instrueta, atropurpurea; petala obovato-oblonga, ad basin sen- sim in unguem perangustum angustata, 7 — 8 mm longa, 2,5 — 3 mm lata, sepalis plus- quam duplo longiora trinervia, purpurea; stamina circ. 5 mm longa, petalis breviora, purpurea; ovarium late globoso-ovoideum breviter nigro- glanduloso-pilosum, in stilos in anthesi erectos longissimos (circ. 6—7 mm) stigmate parvo coronatos abrupte con- tractum, purpureum. Capsula late ovoidea, stilis divaricatis vix arcuatis instrueta. — Fig. 1I6C. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan. — NW.-Yunnan: Ostseite des Likiang-Zuges, 27° 12' n. Br. um 3000 — 3200 m (G. Forrest n. 2168. — Blühend im Mai 1906), 27° 20' n. Br. um 3200 — 3700 m (G, Forrest n. 5966 — Blühend im Juni 1910 — Herb. Edinburgh, Bert». Berlin). 271. S. Stolitzkae Duthie mscr. Engl, et Iniisch. — Dense caespitosa, ramliculi* suffruticulosis 2 — 6 cm longis ascendentibus ramosis, inferne irregularilcr subvertiril- laiim, superne dense conferte, apice rosulatim foliatis. Caules floriferi erecti, 5 — 7 cm longi, densiuscule foliati, apice confertim corvmlM.so-paniculati pluri-(6 — 8)-flori, tota 570 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. longitudine dense glanduloso-pilosi. Gaudiculoruin folia conferta, apice valde reflexa, coriacea, supra convexa, subtus distincte carinata, glabra, basi tantum margine remote ciliata, oblongo-spathulata vel lineari-spathulata, 5 — 7 mm longa, superne 1,6 — 2 mm lata, obtusiuscula, non cartilagineo-marginata, superiore parte supra tota calcareo-in- crustata, foveolis 7 — 11 instructa; folia caulina margine atque extus inferne glandu- loso-pilosa, spathulata, 5 — 6 mm longa, superne 1,5 — 1,8 mm lata, subacuta, 3 — 5- foveolata. Inflorescentiae rami 1 — 3-flori, 5 — I 8 mm longi, cincinnos formantes, ut caulis ilensissime glanduloso-villosi, bracteis et prophyllis spathulato-linearibus glanduloso-pilosis instrucli; sepala suberecta, ovala, 2,8^*3 mm longa, medio circ. 1,5 mm lata, obtu- siuscula, saepe subacuta, margine ac extus dense glanduloso-villosa, trinervia, nervis sub apice non confluentibus; petala obovata, basi indistincte breviter unguiculata, 5 — 6 mm longa, 3 — 3,3 mm lata, obtusissima, trinervia, nervis lateralibus itcrum ramosis, alba; stamina sepalis subaequilonga ; ovarium semiinferum ovoideum in stilos crassiusculos |,B mm longos stigmate parvo instructos exiens. — Fig. 1 1 6 D. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — West-Himalaya: Kumaun, Gletschermoräne um 3800 m (J. F. Duthie n. 2892a — Herb. Univ. Wien. — Blühend am 13. September 1884); West-Nepal, Nampa-Gädh um 4000 m (J. F. Duthie n. 5545 — Herb. Univ. Wien. — Blühend am 27. August 1886). Nota. Haec species habitu quidem ad sequentem accedit, at floribus majoribus facile distinguilur. 272. S. Andersonii Engl, in Engl, et Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. 2a (1890) 59 nomen nudum; Engler et Irmscher in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 609. — Eaxiuscule caespitosa, caudiculis suffruticulosis i — 5 cm longis ascendentibus ramosis, inferne subverticillatim, superne dense conferte et apice rosulatim foliatis. Caules flori- feri 2,5 — 3 cm longi, erecti, densiuscule foliati, apice conferte corymbosi pauci-(3 — 5)- flori, tota longitudine breviter glanduloso-pilosi. Gaudiculorum folia apice saepe pauluin reflexa, coriacea, supra concava, subtus leviter carinata, glabra, basi tantum ciliata, *|iathulato-lingulata vel oblongo-lingulata, 5 — 6 mm longa, 1,5 — 1,8 mm lata, obtusius- cula, non cartilagineo-marginata, apice foveolis 3 squamis calcareis confluentibus ob- sitis vel nudis instructa; folia caulina margine inferne et extus basi glanduloso-ciliata. oblongo-lingulata, 3 — 4 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, subacuta, apice 3-foveolata. In- florescentiae rami uniflori, 1,5 — 4 mm longi, plerumque floribus breviores, ut caulis plus minusve glanduloso-pilosi, bracteis et prophyllis spathulato-linearibus brevibus in- structi; sepala subacuta, ovata, 1,5 — 2 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, obtusa, margine sparse glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice in verruculam majusculam con- fluentibus; petala oblongo-obovata, 3 — 3,5 mm longa, 1,5 — 1,8 mm lata, basi breviter late unguiculata, trinervia, rosea; stamina sepalis longiora; ovarium subinferum OYOi- deum in stilos breves crassiusculos stigmate parvo instructos exiens. — Fig. I I 6 E Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Ost-Himalaya: Sikkim, Jongri bis Alohtong um 4000 — 4300 m (T. Anderson, herb. Sikkim n. 596 — Herb. Calcutta. — Blühend am purpureis, pallide lila- cina; stamina dimidium petalorum superantia, circ. 4 mm lon^a; ovarium semiinferum, densiuscule breviter glandulosum, in stilos sepalis subaequilongos in anthesi erecto-par- allelos stigmate parvo instructos contractum. — Fig. 1 1 6 Li. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen llimalaya. — Westlicher llimalaya: Hazara (Inayat Khan 1899 — Herb. Kew). 276. S. unguipetala Engl, et tausch, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 610. — Dense caespitosa, caudiculis suffruticulosis circ. 1 — 1,5 cm longis erectis vel ascen- dentibus ramosis, dense imbricatim superne rosulatim foliatis. Caules floriferi i — 3 cm longi, laxe foliati, uniflori, tota longitudine pilis glandulosis hurizontaliter patentibus den- siuscule obsiti. Caudiculorum folia apice reflexa, coriacea, incrassata, subtus carinata, glabra, modo inferne margine breviter ciliata, spathulata vel lingulata, 5 — 7 mm longa, 1,5 mm lata, obtusa, non cartilagineo-limbala, juxta marginem foveolis 3 — 7 squamis calcareis obtectis instructa; folia caulina 5 — 6 remota ereeta, margine laxe glanduloso- pilosa, linearia subacuta, 4 — 6 mm longa, 1 mm lala, apice 1- vel 3-foveolata. Flores magni, solitarii; sepala suberecta late ovata, 3,5 — 4 mm longa, 2 — 3 mm lata, sub- 572 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. aeuta, margine ac exlus sparsim glanduloso-pilosa, Irincrvia, nervis sub apicc non con- flucntibus saepe in verruculas exeuntibus; petala latc obovala vel subrotundata, 9 — 1 1 mm longa, 5 — 8 mm lata, in unguem circ. 3 mm longum abrupte contracta, nervis 3 vel 4 bifidis, alba; stamina stilis subaequilonga, 7 — 8 mm longa; ovarium semiinferum lale ovoidcum in stilos 4 — 6 mm longos in anthesi erecto-parallelos stigmate minnto in- slructos contractum. — Fig. 116 //. Zentralasiatisches Gebiet. — Zentral-China. — West-Huprh [E. II. Wil- son n. 3061 — Herb. Berlin). 277. S. likiangensis Frauen In Jöurn. de Bot. X. (1890) 266; Engl, et Irmscb. in Not. Bot. Garden Edinb. XXIV. (1912) 147. — Dense caespitosa caudiculis saepe <£$ß> Ja Fig. 117. Saxifraga likiangensis Franch. (N.-W.-Yunnan). A Habitus. B Folium caudiculi. C Flos. D Scpala. E Petala. — Icon. origin. — J. Pohl et E. Irmschcr delin.. A. Kngler direxil. ascendentibus brevibus circ. 1 — 1,5 cm longis ramosis, densc confertim superne rosu- latim foliatis. Caules floriferi brevissimi, subnulli, 1 — 2 mm longi, flore uno folia su- prema rosularia vix superante instrueü. Caudiculorum folia apicc reflexa, ropra superne convexa, subtus carinata, coriacea, glabra, margine tantum basin versus laxe glanduloso- pilosa, spathulata vel lingulato-spathulala, 4 — 5 mm longa, 1,4 — 1,8 mm lata, apirc subacuta, margine anguste cartilagineo-limbala, antice foveolis 3 — 5 squamis calcareis obtectis instrueta. Flores solitarii; sepala subereeta latc ovata vel ovata, 2 — 2,5 mm ' / A Fig. 118. Saxifraga subsessMflora Engl, et Irmsch. (Sikkiiu-Himalaya). A Habitus. B Folium •lesupcr visum. C Folium ab inferiore facie visuin. D Folii Sectio transversalis. E Fkw, Flos atque folia antecedentia. 0 Capsula aperta. II Sepalum et petaluni. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Eng ler direxit. longa, 4,3 — 1,5 mm lata, oblusa, margine cartilagineo-limbata, extus glabra, margine laxe longe glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice in foveolam squama cal obteetam confluentibus sulTulla; petala obovata basin versus euneata, 3 — 3,6 nun longa, 1,6 — 2 mm lata, pluri-(3 — 5)-nervia, albida; stamina saepius episepala, Bepala paulum superantia; ovarium semiinferum glabcrrimum i aipellis superiore parte non connatia in stnictum, in stilos brevissimos stigmate majusculo sufTultos exiens. Capsula laf<- i Bemiinfera, sepalis ereclis et stilis divaricatis instrueta. — Fig. 117. Saxifraga. — Sect. 12. Kabschia. — § 4. Marginalae. .", , j :; Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Yunnan. — N.-W.-Yunnan: Likiang-Zug um 4000 in an der Grenze des ewigen Schnees (Delavay — Herb. Mus. Paris. — Blühend am 13. August 1886), 27° 25' n. Br. um 3300 m (G. Forrest n. 6091 — Herb. Bot. Gart Edinburgh, Herb. Berlin. Blühend im Juli 1 «) 1 0). 278. S. subsessiliflora Engl, et Irmsch. n. sp. — Dense caespitosa, caudiculis erectis ascendentibus ,'i — ,'i cm longis ramosissimis aequaliter dense imbricatim foli.it i> columniformibus. Gaules floriferi brevissimi subnulli, circ. 1 — 1,5 mm longi, flore uno folia caudiculorum suprema modo superiore parte superante instructi, glaberrimi. Cau- diculorum folia apice non reflexa, erecto-appressa, supra paulum concava, subtus vix carinata, convexa, coriacea, margine apice excepto irregulariter brevissime glanduloso- pilosa, spathulata vel oblongo-spathulata, 4 — 5 mm longa, antice 1,5 — 2 mm lata, ob- lusiuscula, margine non carlilagineo-limbala, apice una foveola squama calcarea raris- sime obtecta instructa. Flores solitarii terminales; sepala suberecta ovata, 2,3 — 2,5 nun longa, circ. 1,5 mm lata, obtusa, margine irregulariter brevissime glanduloso-pilosa, tri- nervia, nervis confluentibus, medio sub apice foveola instructa; petala oblongo-obovata, 3 — 5 mm longa, superne 1,5 mm lala, basin versus sensim angustata, trinervia; sla- niiiiu sepalis subaequilonga, ex disco annuliiormi sepalis connato orientia; ovarium semi- inferum extus glaberrünum carpellis oblongis subliberis in stilos breves stigmate majus- culo coronatos sensim contractis instruclum. Capsula ovata semiinfera carpellis divaricatis usque ad apicem dehiscentibus atque sepalis subereclis instructa. ■ — Fig. 1 I 8. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Sikkim, Bijan (Dr. Kings Collector 1888 als S. ramulosa Wall. — Herb. Univ. Wien). Nota. Haec planta sub nomine S. ramulosa distributa a 8. ramtdosa Wall, valde diffcrt. Nulli alii nisi Saxifragae likiangensis affinis est, a qua foliis non rellexis unipunctatis atque petalis brcvioribus angustioribusque lacile distinguitur. 278a. S. kumaunensis Engl. — Laxe caespitosa, caudiculis I cm longis vel brevioribus dense imbricatim foliatis. Caules floriferi usque 1 cm longi, pilis glanduli- feris longiusculis dense obtecti, laxe foliati, uniflori. Caudiculorum folia numerosa, apice vix reflexa, supra longitudinaliter leviter excavata, subtus carinata, margine inferiore ciliolata vel eciliata, lineari-oblonga, circ. 4 mm longa, 1 mm lata, apice fovea unica terminali profunda squama calcarea obtecta instructa; folia caulina lineari-oblonga, api- culata, circ. 4 mm longa, vix 1 mm lala, pilis glanduliferis ciliata. Flores solitarii ter- minales; sepala suberecta semiovata, 1,5 — 2 mm longa, fere 1,2 mm lata, margine breviter glanduloso-ciliala, trinervia, nervo medio sub apice foveola instructa; petala parte apicali leviter patentia, obovato-oblonga, a medio basin versus in unguem brevem contracta, 4 mm longa, 2,5 mm lata, trinervia, nervis lateralibus ramosis, alba; sta- mina episepala dimidium petalorum paullum superantia; receptacuhim late ovoideum glanduloso-pilosum; carpella ovoidea 2, interdum 3 vel 5, inferne breviter connata, in stilos breves stigmate parvo instructos exeuntia. — Fig. 118. Zentralasiatisches Gebiet. Provinz des alpinen Himalaya. — West-Himalaya: Kumaun, Pälang Gädh, Byan um 3300 — 3600 m (Duthie n. 5538 — Herb. Bot. Card. Saharanpur, Herb. Univ. Wien. — Blühend im Juli 1886). 279. S. imbricata Bovle, llustr. of Himal. Plants (1839) 226 et tab. 49 flg. 1; Hooker f. et Thomson in Journ. LiDn. Soc. H. (1857) 62; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 264; Hook. f. Fl. Brit. India H. (1879) 394; W. M. Conway, Climbing and explo- ration in the Karakorum Himalayas, Scientific reporls p. 79 cum flg. photograph. ; Pirotta e Cortesi, Belazione sulle piante raccolte nel Karakoram della Spedizione di S. A. B. il Duca degli Abruzzi 1*>2 p. 14 cum figura photographica. — S. ciliata »Hoyle« (lapsu) Walpers Bep. H. (1843) 365, V. (1845) 827. — Densissime caespitosa, caudiculis 2 — 3 cm longis et 3 — 6 mm laus, erectis vel ascendentibus ramosissimis columnifor- mibus dense imbricatim foliatis. Caules floriferi brevissimi subnulli uniflori, flore folia caudiculorum suprema sepalis et petalis superante instructi. Caudiculorum folia nume- 574 A. Kngler und E. Irmscher. — Saxifragaoeae-Saxifraga. Fig. H9. Saxifraga kumaunensis Engl. A Hahitus (Kumaun). B Folium caudiculi. C Caulis florifer. D Flos trigynus. E Sepalum. F Petalum. G Gynoeceum pentagynum. H Cuulis fructifer. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Fig. 120. Saxifraga imbricata Royle. A Habitus (Karakorum). B, C Caudiculus florifer. D Caudiculus sterilis. E Folium caudiculi. F Flos. 0 Sepalum. .ffPetala. — A ad pholographiam cxpeditionis Ducis Abruzzorum. B — H Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. Fig. 4SI. Saxifraga quadrifaria Engl, et Irmsch. A Habitus. B Folia desuper visa. 0Eadem a latere visa. D Folium desuper visum. E Idcm ab inferiore facie visuin. F Ejusdem seclio transversalis. O Flos. II Sepala. J Petalum. — Icon. origin. — J. Pohl o[ E. Irmschec delin . a. Bo ^ l er direxit Saxifraga. — Sect. 12. Kabschia. — § t. Marginatae. 57ö rosa apice ±; reflexa, supra excavala, subtus carinata, crassiuscula, inferne margine ciliata, obovato-oblonga, 2 — 4 mm longa, 0,8 — 1,5 mm lata, apice subtriquetra trun- cata, fovea unica terminali profunda squama calcarea obtecta instructa. Flores solitarii terminales; sepala suberecta ovata, 1,8 — 2 mm longa, 1 — 1,2 mm lata, oblusa, mar- gine tantum breviter glanduloso-ciliata, 3 — 5-nervia, nervo medio sub npice foveola in- structa; petala parte apicali patentia, obovata vel oblongo-obovata, 4 — 5 mm longa, untice 2 — 3 mm lata, basi sensim unguiculatim angustata, trinervia, alba; stamina epi- sepala dimidium petaloruin aequantia antheris violaceis instructa; receptaculum late ovoideum extus glaberriraum; carpella oblonga vix connata in stilos brevissimos stig- mate parvo instructos exeuntia. — Fig. 4 20. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaja: von Kasbmir bis Sikkim um 3300 — 5300 m, Karakorum: Tal Braldoh zwischen Dusso und Askoley, 2400 — 3050 m (W. M. Conway), am Westhang des Mt. Gasherbrun um 3500 m (Herzog der Abruzzen nach Pirotta u. Cortesi). — Kashmir: Distrikt Baltistan, Aboue Dras um 3000 m (J. F. Duthie n. 13806 — Herb. Kew). Bhot kol Id um 4000 m auf einer Moräne (A. Meebold n. 327). — Kumaun (Kamaon): Bogeser bis Munshari zwischen Kathi und Namik um 1600 — 2600 m (v. Schlagintweit n. 9784 — Herb. Berlin), bei Milum um 3600 — 4000 m (v. Schlagintweit n. 9602 — Herb. Berlin). — Sikkim Hooker f. et Thomson — Herb. Berlin;; nordwestl. Sikkim, Zemu, Llonakh und Thango, 4000—5300 m (\V. W. Smith und Cave n. 1323, 2564 — Herb. Bot. Garten Calcutta); südöstl. Sikkim, Tosa, 5000 m (W. W. Smith n. 3983). Vir. rubescens Engl, et Irmsch. — Folia rubescentia et eporosa. Nordwestl. Sikkim: Ghoraphu Chu in Llonakh, 5200 m (W. W. Smith and Cave n. 2201 — Herb. Bot. Gart. Calcutta). Nota. Foliorum forma S. imbricata a speciebus antecedentibus primo aspectu diagnos- citur, insuper a S. subsessiliflora petalis multo majoribus. Foliorum magnitudo et caudicu- lorum crassitudo valde variat, planta u cl. Meebold collecta forma micropliylla, planla a cL Duthie collecta forma macrophylla est. 280. S. quadrifaria Engl, et Irmsch. — Densissime caespitosa, caudiculis 2 — 3 cm longis, circ. 3 — 4 mm diametientibus, erectis vel ascendentibus ramosissimis colum- nariformibus dense imbricatim quadrifario-foliatis. Gaules floriferi erecli, tenues, 5 — 6 mm longi, nudi vel unifoliati, uniflori, crispulo-pilosi. Caudiculorum folia opposita, carnosa, crassiuscula, subtus carinata, ovata, 2 — 2,5 mm longa, 1,2 — 1,5 mm lata, apice obtusiuscula subtruncata, fovea unica terminali profunda squama calcarea obtecta instructa, margine etiam basi glaberrima, basi dilatata. Flores parvi; sepala suberecta ovata, 1,3 — 1,5 mm longa, circ. 4 mm lata, acutiuscula, margine ac extus glanduloso- pilosa, trinervia, nervis parallelis sub apice non confluentibus; petala obovata, circ. 3 — 4,5 mm longa, usque 2,3 mm lata, obtusa, basi sensim unguiculata, 5-nervia, alba; staminum filamenla dimidium petalorum aequantia; ovarium ovoideum scmiinferum in stilos staminibus aequilongos stigmate majusculo coronatos contractum. — Fig. 121. Zentralasiatisches Gebiet. — Ostlicher Himalaya (»Tibet«): Beeroom um 3000 m (Kings Collector — Herb. Calcutta. — Blühend im Mai). Nota. Habitu et foliis oppositis ad sectionem Porphyrion accedit, diirert aulem foliis omnino glabris. Etiam partium floralium proportiones speciem valde insignem locum juxtu Saxifragas margin atas habere demonstrant. » 280a. S. Duthiei Gandoger in Bull. Soc. bot. de Fr. XLVI. 1899) 419. — 8. "/>- jxß.sitifolia Duthie n. 10212 non L. — Densissime caespitosa, caudiculis gregarie confertis- simis imbricatim quadrifario-foliatis. Gaules floriferi uniflori. Caudiculorum folia opposita, cylindrico-imbricata, carinata, ovata, cucullala, glabra nee ciliata, margine punctato-crusla« t;i. Sepala ovata tenuiter glanduloso-pilosa acuta, non ciliata; petala anguste obovata, sub- duplum sepalorum aequantia, pallide rosea; staminum lilamenta et stili petala subaequantes. Zentralasiatisches Gebiet. — Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya. — Karakorum: Baltistan um 3000 m (Duthie ex Gandoger). Nota. Species certe valde aflinis noslrae B, quadrifaria, attauien ex descriptione differt foliis pluripunetatis, petalii breviorfbus, lUininibas longioribus. 576 A Kngler und B. Irmscher. — Saxifragaceac-Su\i! Hybridae inter species gregum Maryinatae atque aliorum gregum sectionis Kabschia. a. Hybridae inter species gregum Marginatat atque Mediae. S. marginata Var. coriophylla X Stribrnyi Engl, et Irmsch. — 8. Stribrnyi X coriophylla Sündermann in litt, ad Engler comm. — 8. Friderici Augusti X corio- jilnjlla Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915 113. — X & pseudo-EdWta< Sündermann 1. c. — Caespitosa minor quam X 8, Edithae. Gaules floriferi circ. 5 — ü cm longi, corymbosi, pauciflori. Gaüdiculorum folia spatbulatha, 4 — 6 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, anguste cartilagineo-limbata, 3 — 9-foveolata; folia caulina spathulato- cuneata, apice viridia glabra, inferne purpurascentia dense glanduloso-pilosa. Inflore- scentia purpurea; pedicelli floribus 1 — 2-plo longiores, bracteas superantes. Petala lafte obovato-cuneata, 4 — 5 mm longa, rosea vel albida. — Differt a. S. marginata petalis minoribus, a S. Stribrnyi petalis sepalis subduplo longioribus, foliis minoribus an- gustioribusque. Von F. Sündermann künstlich gezogen. S. marginata Var. coriophylla X Grisebachii Sündermann in litt. — S. Ib>r- hammeri Sündermann in litt. Habitus ut in 8. Burseriana X Grisebachii, at rosulae magis obtusae. Folia quoque magis obtusa. Von Dr. med. Hörhammer in Landshut erzogen. S. marginata Var. Rocheliana X Stribrnyi Engl, et Irmsch. — S. StfÜ X Rocheliana Sündermann in litt, ad Engler comm. — S. Friderici Augusti X Ro'hc- liana Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (191 5) 58. — X & Fdithae Sündermann 1. c. — Habitus Saxifragae marginata var. Roclieliana, at folia paullum majora. Caules floriferi 5 — 7 cm alti, corymbosi 6 — 1 0-fiori. Gaüdiculorum folia spathulata, 5 — 10 mm longa, superne circ. 3 — 3,5 mm lata, plurifoveolata calce incrustata. Flores brevit«-r pedicellali, subseeundi, 6 — 10 mm diametientes; petala obovata, sepalis duplo longiora, vix ultra 5 mm longa, pallide rosea usque laete rosacea. — Differt a X & pseudo- FAithae foliis maioribus latioribusque, inflorescentia pluriflora, a S. marginata petalis brevioribus, a S. Stribrnyi petalis sepalis duplo longioribus, foliis minoribus. Von F. Sünder mann künstlich gezogen. b. Hybridae inter species gregum Marginatac atque Jim iptrifoliae. S. marginata Var. Rocheliana X juniperifolia Var. pseudo-saneta Engl, et Irmsch. — S. Rocheliana X pseudo-saneta Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXL (1915) 114. — X S.pungens Sündermann in litt, et 1. c. ; Card. Chron. XLIX. (1914) 343. — Intermedia inter parentes. Gaules floriferi 4 — 5 cm longi, inferne rubescentes, apice coaretate corymbosi subcaespitosi, 5 — 9-flori, albo-crispulo-pilosi. Caudiculorum folia bre- viter lineari-spathulata vel lineari-oblonga, 5 — 10 nun longa, 1,8 — 2,5 mm lata, mar- gine hyalino angusto inferne in cilias breves transeunte, acute minute apiculata, juxta marginem foveolis 5 — 1 1 calcem secernentibus notata, folia caulina breviter spathulata superne hyalino -marginata apice apiculata, inferne purpurascentia glanduloso-pilosa. Pedicelli sub anthesi brevissimi, floribus mullo breviores. Sepala ciliata; petala oblongo- obovata, sepalis triplo longiora, 6 — 8 mm longa, circ. 2,5 — 3 mm lata, albido-lutea; slaniinum fdamenta petalis paulum breviora, stilis longiora. — Differt a S. marginata petalis albido-luteis, filamentis longioribus, foliis minus spathulatis, a >'. junipcrifoüa foliis lineari-spathulatis brevioribus sepalis ciliatis. Von F. Sündermann künstlich gezogen. S. marginata Var. Eocheliana X saneta Engl, et Irmsch.; Sündermann in All- geifi. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 93. — X S. apiculata Engl, in Gardn. Chron. L (1894) 556 f. 68; Mottet in Rev. Hort. 1902.. p. 231 t. 91; W. S. in Journ. Bort Ser. 3. Vol. XLIV. 186; Sprague in Bot. Mag. (1905) t. 804 8; Sändermenn 1. c. — X S. Malyi Hurt, ex Gard. Chron. L (1894) 556; Sündermann 1. c. , non S. Mahfi Saxifraga. — Sect. 12. Kabschia. — § k et 5. Marginatao, Squarrosae. 577 Schott, Nyman et Kotschy. — S. luteo-purpurea Hort, ex Card. Chron. L. (1894) 556. — S. Alberti Hort., S. scardica Hort., S. Friderici Augusti Hort, ex Sündermann 1. c. — Foliis intermedia inter parentes, floribus propius ad S. sancta. Caules floriferi 4 — 5 cm longi, erecti, inferne rubescentes, apice corymbosi subcapilati, 4 — 6-flori, albo-crispulo-pilosi. Caudiculorum folia carnosa, rigidiuscula, sublus carinata, subulato- oblonga vel lineari-oblonga, 6—9 mm longa, 1,5—1,8 mm lata, margine cartilagineo anguslo instructa, foveolis 5 — 9 calcem vix secernentibus notata, apice mucronata, in- feriore dimidio breviter denticulato-ciliala; folia caulina spathulato-oblonga, inferne rube- scenlia margine ciliata, hyalino-apiculata. Pedicelli sub anthesi y3 — 2/3 longitudinis florum melientes, glanduloso-pilosi; sepala ovata, 1,6 — 2,5 mm longa, margine ciliata, subacuta. Petala oblongo-obovata, duplum sepalorum aequantia, 5 — 6 mm longa, 2,5 mm lala, obtusa, flava; staminum fllamenla petalis subaequilonga; stili sub anthesi stamini- bus paullum breviores. — Differt a S. sancta foliis haud subulatis modo inferne ciliato- denticulatis, caulibus floriferis longioribus, a S. marginata foliis haud spathulatis distincte apiculatis, staminibus petalis subaequilongis, petalis brevioribus flavis. Hybrida in horto botanico Berolinensi orta, a cl. Sünder mann artefacta. S. marginata Var. Rocheliana >X sancta Engl, et Irmsch. — X 8. apiculata alba Hort, ex The Gard. LXXIII. (1909) 195, 201 cum icone mala. — Caules flori- feri usque 7 cm longi, corymboso-paniculati, pluriflori. Flores majusculi, petalis albis suffulti. In England künstlich gezogen. c. Hybridae inier species gregum Marginatac atque Kotschyanae. S. marginata Var. Rocheliana X Kotschyi Sündermann in Allgem. bot. Zeit. XII. (1906) 93. — X S. pseudo-Kotschyi Sündermann 1. c. — ■ Floribus propius ad S. Kotschyi accedit. Caules floriferi 3 — 4 cm longi, haud inferne rubescentes, apice corym- bosi subcapitati, 3 — 5-flori, albo-crispulo-pilosi. Caudiculorum folia carnosa, crassius- cula, rigidiuscula, subtus carinata, oblongo-linearia, 5 — 8 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, anguste cartilagineo-limbata, foveolis 7 — 1 1 calcem secernentibus notata, acuta, inferne breviter ciliato-denticulata; folia caulina spathulata, 5 — 7 mm longa, parte apicali glabra carlilagineo-limbala, 3 — 5-foveolata, inferne margine ciliata ac lamina glanduloso-pilosa. Pedicelli floribus breviores, glanduloso-pilosi; sepala ovata, 1,8 — 2 mm longa, acuta, margine ciliata, extus glanduloso-pilosa; petala obovato-cuneata, 5 — 6 mm longa, 2,. 'S — 3 mm lata, obtusa, basi angusta, plus quam duplo sepalorum longiora, flava; staminum filamenta 3/\ petalorum metientia; stili staminibus paulum breviores. — Differt a S. marginata foliis haud spathulatis, floribus flavis eis S. Kotschyi valde similibus, a S. Kotschyi petalis longioribus, staminibus petala haud superantibus, a X 's'- apiculata foliis haud apiculatis acutis. Von F. Sünder mann künstlich gezogen. § 5. Squarrosae Engl, et Irmsch. Caudiculorum folia linearia vel oblonga, ab basi arcuato-rccurva vel apice reflexa. Petala rotundato-obovata vel ovato-oblonga, alba vel rosea, sepalis et staminibus longiora. Ovarium inferum stilis brevissimis staminibus vix longioribus instrüclum. Dispositio specierura. A. Caudiculorum folia a basi arcuato-recurva 181. S. caesia. B. Caudiculorum folia apice tantum arcuato-patula 182. S. squarrosa. Hybridae inter species gregis Squarrosae atque hujus gregis et aliorum. a) Hybridae inter species gregis Squarrosae. S. caesia X squarrosa. A. Engler, Das l'ilanwnreich. IV. (EmbryophyU «iphonogam») 117. Saxifraga. 37 578 A. Engler und E. Irmsclier. — Saxifragaceae-Saxifraga. b) Hybrid ae interspeciesgregis Squarrosae et sectionis Xanthixoon. S. caesia >X aizoides. S. caesia X< aixoides. S. caesia X aixoides. S. squarrosa >X aixoides. c) Hybridae inter species gregis Squarrosae et sectionis Euaixomi i X mutata. 281. S. caesia I,. Spec. ed. |. (1753) 399, ed. 2. (1762) 571 ; Jaoq. Fl. auslr. IV. (1776) t. 374; Moria. Hist. HI. (1699) t. 7, f. 32; Seguier, Fl. veron. I. (1745) t. 9, f. 2; Sturm, Deutschi. Fl. fasc. 33 n. 10; Loddiges, Bot. Cab. t. 421; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 402 excl. syn. Scop. ; Morelti, Tent Sax. in Bibl. ital. (1829) 12 excl. syn. Scop. et var. ; Slernb. Rev. Sax. (1810) 34, t. 9, f. 1,2, Suppl. II. (1832) B7; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 21 excl. var. ß. ; Godr. et Gren. Fl. Fr. I. (1848) 658; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 266; II. Müller, Alpenbl. (1881) 102—104, f. 33, reprod. in Knutb, Blütenbiol. II. (1898) Ü4, f. 145) Kohl in Reichenb. Icon. Fl. germ. et helv. III. (1899) 45, t. 81 II.; Hallier in v. Schlechlendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 106, t. 2670. — S. recurvifolia Lap. Fl. Pyr. (1795) 30, Hist. abr. (1818) 22 4. — Chondroi llaw. Knum. Sax. (1821) 14. — S. squairosa A. Fiori et A. Beguinot Fl. ital. exsit je. Ser. 11. n. 1059. — Dense caespitosa, caudiculis sublignosis 1,5 — 5 cm longis aaepe ascendentibus ramosissimis, regulariter densiuscule, superne rosulalim foliatis. Caules floriferi erecti 4 — 11 cm longi, lenues, graciles, paucifoliati, subcorymbosi, pluri (2 — 6)- flori, Iota longitudine glabri vel pilis glanduliferis sparse, raro dense obsiti. Caudicu- lorum folia dense congesla a basi arcuato-recurvata, supra convexa, subtus oblnsn- earinata, crassiuscula, glabra, .inferiore dimidio modo margine breviter ciliata, apathtt- lalo-linearia vel spathulalo-oblonga, 3 — 5 mm longa, 0,8 — 1,2 mm lata, apice aculiuacula vel subobtusa, margine non cartilagineo-limbata, serie fovearum 7 notata, juniora calc- careo-crustata ; folia caulina suberecta, leviter carinata, toto margine vel modo basi glanduloso-ciliata, linearia vel anguste spathulala, 2 — 5 mm longa, 0,6 — 1 min lata, obtusa, margine 3 — 5-foveolata. Inflorescenliae rami 1 — 2-flori, 5 — 18 mm I glabi'i vel sparse, rarius dense breviter glanduloso-pilosi, bracleis et prophyllis linearibua gtabria vel plus minusve glandulosis instructi; flores insigniter proterandri; scpala sub- erecta, ovata vel oblongo-ovata, 1,3 — 1,6 mm longa, 0,7 — 1 mm lala, obtusa, mar- gine plerumque irregulariter eroso-ciliala, rarius glanduloso-pilosa, tribus nervis parallelis sub apice non confluentibus instructa; petala obovata vel raro obovato-oblonga, 4 — 6 mm longa, 3 — 3,8 mm lata, sepalis 2 — 3 — ö-plo longiora, plurinervin, alba; slamina Bepala superantia; ovarium inferum plus minusve glanduloso-pilosum, late ovoideum, in st ilcs in anthesi erectos brevissimos 0,5 — 1 mm longos stigmate majusculo coronatos contraHum. Capsula subglobosa, 2 — 3 mm longa, sepalis ereclis et slilis divaricatis quam in Bore vix longioribus instructa. Semina fusiformi-oblonga, minute hispida, ().") 0.G mm longa, castanea. Dispositio varict al um. A. Caules floriferi 4 — 7 cm longi. a. Petala obovata, sepalis 2 — 3-plo longiora. Cr. Gaules floriferi ac sepala glabra vol sparse glanduloso-pilosa Var. u. eucaesia. fi. Gaules floriferi ac sepala dense glanduloso- pilosa Var. ß. glandulosissima. b. Petalaobovato-oblonga, sepalis 4 — 5-plo longiora. Var ;. baldensis. R. Gaules floriferi subnulli Var. d. subacaulis. Var. a. eucaesia Kngl. et Irmsch. — Gaules floriferi 4 — II cm longi, pluriflori, ei et inflorescentiae rami et sepala glabra vel sparse glanduloso-pilosa. Petala "1" sepalis 2 — 3-plo longiora. Saxifraga. — Sect. ii. Kabschia. — § 5. Squarrosac. 579 Alpen. Auf Felsen und Geröll, auch auf Kar und mageren Triften, besonders mit Dryas, Silene acaulis, Alsine und Arenaria- Arten in der Carex /arma-Association ganz besonders der nördlichen und südlichen Kalkalpen, in den Urgebirgsketlen nur auf kalkführendem Boden. G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ost-Pyrenäen: Catalonien (nach Will- komm;. — b. Zentr al-Pyrenäen. Mont Perdu (Endress), Penna blanca de Vrnas- que (Duchartre, Desveaux, Bubani), Val Ossau am Pic de Ger (Gizard), ober- halb EauxBonnes (Deville), Pic de Gabizos (Deville); Marbore (Jordan — Herb. Berlin . Gabidou (Bordere); Gedre (Bordere — Herb. Berlin), oberhalb Gavarnie (Bubani), Mon- tagne de Suc und Col de Saleix im Dep. Ariege um 1700 — 1800 m (d'Aymeric — Herb. Berlin); auf der Südseite oberhalb Bucaruelo, Basibe, Port de la Hourquettc (Bubani). H. Provinz der Alpenländer. — a. Voralpenland-Oberbayern: Isarauen von I.enggries bis Ebenhausen (Hegi, Vollmann, Fl. v. Bayern). b. Nördliche Kalkalpen: auf Felsen und Geröll von 1500 — 2500 m, nicht selten tiefer hinabsteigend, auch auf Flußgeröll. — 1. Österreichische und Eisen- erzer Alpen, z. B. in Nieder-Österreich : Wiener Schneeberg, Saugraben (Breidler), Oetscher und Hochschwab (Nevole — Herb. Univ. Wien), Baxalpe (Koeppen, Juralzka, u. a. — Herb. Berlin, der Wiener Univ. u. des Hofmuseums); in Ober-Österreich: Windischgarsten, um 1330 m (Oberleitner in F. Schultz, Herb. norm. n. 855, Lang', Großer Priel, um 2600 m (Oberleitner, als S. sqiiarrosa), Gmunden (Dörfler — Herb. Univ. Wien), Ischl und Ebensec (Vierhapper — Herb. Univ. Wien); im nördl. Steiermark sehr häufig, z. B. Hohe Veitsch (F. Graf), oft in die Täler herabgeschwemmt, wie am Mühlauer Wasserfall und im Schwarzenbachgraben bei Admont, im Gesäuse, zwischen Weichselboden und Wildalpen (v. Hayek). — 2. Salzburger Alpen: z. B. Untersberg (Hinterhuber, u. a.), Schneibstein-Gipfel um 2270 m (Diels — Herb. Berlin), Golling (Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Hallstatt, Schafberg, um 1750 m (Vatke — Herb. Berlin), Loferer Wildbachklamm (v. Gottlieb-Tannenheim — Herb. l'niv. Wien), Eiskapelle bei Berchtesgaden um 820 m (Diels), Wegscheid bei Beichen- hall, Weg von Mauthäusl über Schneizlreuth durch die Weißbachschlucht (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Beitalpe (Haussknecht), Steinberge, Birnhorn 2634 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Steinernes Meer, um 2600 m (v. Bottenberg). — 3. Mittelbayrische u. nordtiroler Kalkalpen: häufig, z. B. Kampenwand (Eisenbarth), Kreuth um 900 m (Bausch in C. Billot, Fl. Call, et Germ. exs. n. 2269), im Isarkies bei Mitten- wald (Gattinger — Herb. Berlin), Kramer bei Garmisch um 1500 m (Haussknecht), Partnachfall und Raintal b. Garmisch (F. Ho ff mann — Herb. Berlin), Unnütz am Achensee (Kramer), Sonnenwendjoch (Woynar — Herb. v. Degen), Kitzbüheler Hörn, um 1800 m (Diels — Herb. Berlin); Wildseeloder 2 11 9 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin); Salzberg bei Hall (A. Winkler), Solstein bei Innsbruck, um 2300 — 2640 m (Schonger), Zirl (v. Han- del-Mazzetti), Höttinger Alpe (F. von Hartmann), Blaser (Klammerth), Stanser Joch Haussknecht — Herb. Berlin), Taxburg bei Fgls (Perktold), Navis (v. Kerner), Schmirn (v. Heufler), Griesberg im Stubaier Kalkgebiet (nach Dalla Torre und Graf \. Sarnt- hein), nördlichstes Vorkommen in Tirol — Tiefe Standorte: an der Straße unterhalb Waidring bei Kitzbühel um 750 m (Braune), im Unlerinntal bei Kirchbichl um 500 DO (G. T. Mayer), an herabgefallenen Felsen bei der Schanz bei Kufstein um 500 in (Hofer), in der Umgebung von Innsbruck mehrfach zwischen 800 und 1200 m, in der Mühlauer Klamm bei der Weiherburg sogar um 673 in. — Nach Dalla Torre und Graf v. Sarnthein, Fl. von Tirol. — 4. Kalkalpen vom Allgäu bis zur Ostschweiz: häufig im Allgäu, z. B. Ober Mädlejoch, Nebelhorn um 2000 m (Haussknecht); Geishorn (Vollmann — f. laxifoliata Vollmann, Fl. v. Bayern [1914] 338). — Vorarlberg, z.B. Montavon, bei Schruns um 1800 m (Bornmüller), Drei Schwestern (Kerup), tiefste Standorte bei Klöslerle um (070 m (Harter), Bürserberg 870 m (F. D. W inter), Frastanz um 476 m (Custor in Hausmann, Fl. Tir. 331). — Appenzeller A.: häufig von 1500 in aufwärts, in der Nagelfluhzone auf dem Speer, G&bris, Kronberg 850 m (A. Roth); Murgtaler A. : Guschafetta, Leist, Münz (A. Roth); im Oberland von St. 87» 580 ^- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Gallen und im Alvier nicht häufig; in den Glarner A. verbreitet bis 2500 m, auch in der Tal- sohle beiTierfehd, Hätzingen, Schwanden (A. Roth, DasMurgtal), Sandalp am Toedi (Dufft), Glärnisch (Purpus). — 5. Nördliche Berner Alpen: Stockhorn (Herb. Univ. Wien), Nie- senkette (Imobersteg), Nünen a. Ganterisch (Trachsel), Faulhorn (Haussknecht}, am Rosenlauigletscber, Wellhorn bei Rosenlaui (Brunner, Rask — Herb. Berlin), Gleckstein am Wetterhorn bei 2300 m (Lindt), Wengernalp (Rothenbach),Engstligenalp (v. Rütte), a. il. Gemmi (Retzdorff — Herb. Berlin), u. a. a. O., stellenweise in die Täler herabgeschwemmt, so am Fuß des unteren Grindelwaldgletschers bei 1000 m (A. Engler 1904), vereinzelt a. d. Lütschine zwischen Sandweid und Zweilütschinen um 700 m (L. Fischer). — 6. Walliser, Waadtländer und Nordsavoier Kalkalpen: Ziemlich verbreitet z. B. Lötschental und Lötschenpaß (Wolf), Rawyl (Fischer), Wildstrubel (Wolf), Tubang u. Lens (Wolf), Donin (Rion), Sanetsch, Diablerets und Cheville (H. Jaccard), Haut de Cry (Wolf), Muveran und Anfallaz (H. Jaccard), Mt. Fully (Venetz). — Nordsavoier A.: Mt. Vergy (Reuter — Herb. Haussknecht), Bex, Saneyrossaz um 2150 m mit Aretia pubescens (Diels), um 2300 m (Kiener in Rel. Mailleanae n. 235), Diablerets (Meyer). — Selten in den Alpes Lemaniennes: Dent du Midi (Beauverd). Desert de Plate (Beauverd). d. Zentral-Alpen: — 2. Norische Alpen: Seetaler A., im Sattel zwischen Gregerspitz u. Zirbitzkogel (v. Hayek). Gurktaler A.: Flattnitz, Wöllaner Nock, Leoben- graben (Pacher), Kaning, Faschaun (Kohlmayer), Kremsalm, Lanisch (Pacher). — 3. Niedere Tauern: auf kalkhaltigem Boden hier und da, so ober der St. inwender- alm auf dem Hochgolling, auf dem Hohenwart, Gumpeneck, im Sunk und auf dem Triebenstein bei Trieben, in den Mürauer Alpen auf dem Rinsennock (v. Hayek), Radstädter Tauern (Vierhapper — Herb. Univ. Wien). — 4. Hohe Tauein: Sehr zerstreut, z. B. Malnitzer Tauern (Hackl), Rauriser Tauern (Herb. Berlin), Gamskar- kogel bei Gastein (Freiberger — Herb. Berlin), Sonnenblick (Kohlmayer — Herb. Univ. Wien), zw. Kaiser Thörl und Pasterze (A. Engler 1860 — Herb. Berlin, Oberes Kapruner Tal (Haussknecht), Sinzbachlal, Fusch (Donner), Hitzbachtal (Vatke — Herb. Berlin), Moserboden (Bauke — Herb. Berlin;, Gross. Venediger, Mulwitz- moräne (Firle — Herb. Berlin). Im Zillertal nicht selten (Dalla Torre u. Graf Sarnthein, Fl. Tir. VI. 2. 470). Wöhr in Pfitsch. um 1200 — 4 300 m Fischnaler nach Dalla Torre u. Graf Sarnthein); Heiligenblut (Hoppe), auf allen Höhen des Mülltales, oberhalb Döllach am Eingang ins Zirknitztal (Pacher). — 5. Mitteltiroler und nord- ostrhätische Zentralalpen. — I.StubaierA. mit Brenner: Taxburg bei Igls (Perktold), Gschnitztal am Fuß des Hutzel bei Trins, um lünn m (A. Kern er, Flow exsicc. austr.-hung. n. 1295), Pflerscher Kalkberge, östlich vom Brenner (Pfitsch in Haus- mann Fl. Tir. 331), Obernberger Tal, bei den Seen (Haussknecht). — 2. Sarnthaler A. : Nur Riltner Alpe (Eismann nach Fl. v. Tirol}. — 3. Oetztaler A. : Kalkgebiet bei Besehen (Tappeiner). — 4. Nord- und ostrhätische A.: z.B. Davos, Monstein, Inneralp um 2800 m (Himburg — Herb. Berlin), Unterengadin, in der rechtsseitigen Dolomitenkette bis über 2000 m, namentlich häufig im vorderen Scarltal, im Val Zuort, Piz Pisoc, Piz Lat(Killias, Fl. Unterengadin, S. 68). — 5. Ortler Alpen: Trafoi, Heilige Drei Brunnen und Hochleitenspitz am Stil fser Joch (A. Engler 1871), Suldental (Fleischer}, Umbrail (Reichenbach fil. — Herb. Berlin), oberhalb Bormio um 1800 — 1900 m (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Tonale (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien). — 6. Mittel- schweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und westrhätische A. (Graubünden Albulo beim Hospiz (Retzdorff — Herb. Berlin), Val Fedoz (v. Strampf — Herb, Berlin), Splügenstraße (Diels — Herb. Berlin); Engadin: Piz Padella (Herb. Hauss- knecht), Piz Longhin (v. Wettstein — Herb. Univ. Wien), St. Moritz (11 Winkler - — Herb. Berlin), Bernina: am »Gypsberg« im Val minor (A. Engler 1868 — Herb. Berlin). Im Puschlav nur auf Kalk, häufig von 980 m (le Prase) bis 270«» m am Sass- albo (H. Brockmann-Jerosch, Fl. Puschlav n. 146), Canzianoalp (Bornemann — Herb. Berlin). — 3. Lepon tinische und Adula-Alpcn: nichl häufig, so an Gotthard (Wieland — Herb. Univ. Wien), Pil Columbe, 2200 m ;Bernoulli), Pino Saxifr&ga. — Sect. 12. Kubschia. — § 5. Squarrosae. 581 Molare (Ghenevard), Piz Campello oberhalb Faido, 1900 m (Ciossi), im Val Blenio mehrfach (Ghenevard); Alpe Pianascio oberhalb Fusio (Binz), Pass Gampolungo (Rhiner), Pizzo del Ambro 1920 m (Cbenevard); Camoghe (Franzoni), Val Gavargna (Comolli), S. Jorio (Jäggli), Val Colla (Ghenevard), Lucomagno oberhalb Gasaccia (Franzoni). — 7. Penninische und südsavoier Alpen. — i. Walliser Alpen: häufig auf den Kalkfelsen der Kette, welche Liddes und Bourg St. Pierre vom Val Ferret trennt Correvon); auf den Dolomitfelsen am Mettelhorn (Kneucker); sonst selten: Plateau Hohlicht, Simplon (Favrat); Binn am Fuß des Täligletscher (Murith); Griespaß (Lagger), Furka (Gaudin). — 2. Südsavoier Alpen: Mont Blanc, am Befuge des Grandes Jorasses und Pointe Innominata (Panti). e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Col des Bochilles bei Briancon (Reverchon), Savalin am Mt. Cenis (Huguenin in Fl. Gall. et Germ. eis. n. 1060). — 2. Cottische Alpen: Maneille (Bostan, Exs. pedem. n. 131). — 3. Dauphin«- (Hautes Alpes): Gervieres, um 2350 m (Magnier, Fl. selecta exs. n. 1181). In der Maurienne oberhalb Bessans (Chabert). — 4. Seealpen: Verbreitet, z. B. Aufstieg von Castelbianco zum Mt. Nero, auf der Nordseite um 981 m (Burnat); Mt. Gale (Sassi u. a.)| Piano Bernard (Burnat); Alpen von Ormea, absteigend bis zum rechten Ufer des Tanaro, bei Ponte di Nava, um 820 m (Burnat); Alpe Bascaira (Burnat), oberes Ende des Tal Ellero (Burnat); Tal Upega (Burnat); Umgebung von Ghartreuse de Pesio (Herb. Thuret); zwischen Tal Pesio und Limone (J. J. Vetter) und Col Corbone (Burnat); Tal S. Giovanni bei Limone (Burnat); Alpen von Tenda: Baissa dell' Urno und Mt. Agnellino ^Burnat), zw. Mt. Frisson u. Mt. Colombo, 2100 — 2300 m (Burnat); Mts. Bocche Rosse und Scandai (Burnat); Cresta Pianard im Westen von Pallanfre (Burnat); oberes Ende des Tal Sabbione (Burnat); Mt. Bussaja oder Bec d'Orel, an Kalkfelsen des Nordhanges, 1400- 2400 m (Burnat); Tetti Goderie, 1200 — 1400 m (Burnat); St. Etienne de Tinee, z. B. am Mt. Tortissa, 2600 m ^Burnat); Mt. Bai oberhalb der Lacs de Morgon, 2600 m (Burnat); St. Martin Vesubie (Herb. Thuret): Col de la Vallette am Mt. Mounier (Burnat). f. Südliche Kalkalpen. — 1. Insubrische Alpen: Canzo (Comolli), Grigna- Campione (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 2. Bergamasker Alpen : Codeno bei Lecco fReiner), Resegone (Balsamo-Crivelli), Glusone im Val Seriana (A. Engler), an der Presolana oberhalb Dezzo (Barbellino, A. Engler 1894). — 3. Judicarische Alpen und Mt. Baldo: Dossoalto (Zantedeschi; F. Hoffmann — Herb. Berlin): Monte Tombea (Leresche — Herb. Berlin), Val Vestino (Porta in H. Fiori et Beguinot, Fl. ital. exs. Ser. II. n. 1059 als S. squarrosa Sieb.), Monte Baldo: Nago-Spitze um 2200 m (A. Engler 1870 — Herb. Berlin). — 4. Brenta-Gruppe: Mt. Spinale (A. Engler — Herb. Berlin). — 6. Trientinisch-veroneser Alpen: Cornetto di Bondone (v. Sardagna — Herb. Univ. Wien), Campo grosso (A. Engler 1895). — 7. Südtiroler Dolomiten: z.B. Grödner Tal; Hegrierspitze bei Bruneck (Lutterotti nach Dalla Torre); Ampezzaner Alpen, z. B. Bienzkies bei Toblach, um 1220 DO \i izt), Altensteinthal (Diels), Felsen und Flußkies bei Sexten (A. Engler 1877), Dünvn- stein um 2500 m (Bornmüller), Forcella Ombriciola (F. Hoffinann — Herb. Berlin, im Bachbett Boite (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Im Fassa (Bernard u. a.); Ratzes 1200 — 1300 m (Leybold), Schleern (Funck, A. Engler — Herb. Berlin), Karcr- seepaß am Latemar um 2000 — 2400 m (v. Degen — Herb. v. Degen). Häufig in der Gruppe der Rosetta und des Cimon de la Pala bei San Martino, auf Geröll am Rolle- Paß usw. (A. Engler 1893 — Herb. Berlin); S. Vito del Cadore, Forcella Piccola, um 2150 m (Pampanini — Herb. Florenz). Kerschbaumer Alpe bei Lienz (A. Engler — Herb. Berlin). - 8. Karnisch-venetianische Alpen und Gailtaler Alpen mit Do- bratsch: Sehr verbreitet und häufig mit S. squarrosa. Dobratsch (Maruschitz, A. Engler 1893, Witasek — Herb. Univ. Wien), Seisera (v. Jabornegg — Herb. Univ. Wien), Latschur, Lesachtaler Alpen (v. Jabornegg); Müssen (Pacher); Gartnerk<>tl F. Hoff- inann — Herb. Berlin); Kanaltal (Ressmann — Herb. Berlin); Coglians, 2400 m (Gortani). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen: Sehr verbreitet, oR 582 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. mit 8. squarrosa. — 1. Karawanken. Mittagskogl (Vest), Bärcntal, Ortatscha, Seleniza (Kokeit), Loibl, Kolla (Graf), Harlouz (v. Jabornegg), Obir, 2200 m (v. Jabornegg, Kristof 1868, als S. squarrosa), Petzen um 2200 m (v. Jabornegg 1863 als S. squarrosa), Ursulaberg (v. Jabornegg). — 2. Julische Alpen: Sehr verbreitet von der montanen Region bis in die alpine, z. B. Venzone 250 m, M. Canin 2000 m, M. Cadin 2950 m (Gortani), Flitschl bei Tarvis (Schunk), Luschariberg um 1600 m (Kronberger — Herb. Berlin), Raibl um 1000 m (Krasan, Jabornegg — Herb. Univ. Wien). Zerstreut im Oberkrainer Alpengebiet (Pauli n, Fl. exs. carniolica n. 97), im Save-Geröll bei Karner-Vellach (nach Paulin), Monte Maggiore (Koepp — 3. Sanntaler A.: Ojstrica, Dedec, Steiner Sattel (nach v. Havek). I. Provinz der Apenninen. — a. Nördl. Apennin und Apuanische Alpen: Häufig an den Marmorfelsen der Apuanischen Alpen: Tambura alla Buca deUe neve (Bertoloni), Sagro (Savi), Pizzo d'uccello (Bertoloni). Corno alle scalc (Vitman). — Mittl. Apennin mit den Abruzzen: Gran Sasso d'ltalia, um 2600 m (E. Levier), Mte. Majella (Gussone), Mucchia. di Caramanico, 2100 — 2600 m (Hue1 du Pavillon); Val d'Orfenta (Groves — Herb. v. Degen). K. Provinz der Karpatben. Hier nur auf Kalk. — a. Westkarpalhen: — 1. Nördliche Zentralkarpathen: Przyslup im Tal von Koscielisko (H. Fritze — Herb. Berlin), Koscielisko (A. Engler — Herb. Berlin), Strazyska, um 1100 m (Wolosczak Fl. polon. exsicc. n. 527), Gewont um 1000 m (A. Engler u. a. — Herb. Berlin). Zipser Kalkalpen, am Stirnberg (A. Engler), Drecbslerhäuschen (Hauss- knecht, v. Degen), hintere Fleischbank (v. Degen), Magura (Bilimek — Heil.. Berlin). — 2. Pieninen: Dreikronenberg (Lovit). — 3. Südliche Zentralkar- pathen: Kl. Krivan (Pax), Chocs (Fritze — Herb. Berlin). — b. Ostkarpathen. Nicht gesehen. L. Westpontische und illyrische Gebirgsländer. — Bosnien: Zelei (Knapp iter bosn. n. 108). — Hercegovina: Velika Kapa um 1900 m (F. Fiala — Herb. Degen). — Montenegro: im S.-O. von Krstac um 1998 m (0. Simony — Herb. Univ. Wien). Var. ß. glandulosissima Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 267. — S. caeria L. rar. ylandulosa Vandas in Sitzungsber. d. K. böhm. Ces. d. Wiss. 1890. p. 249. — Caulei fioriferi 4 — 10 cm longi, pluriflori, ei et inflorescentiae rami et sepala pilis glandnli- feris dense obsiti. Petala obovata, sepalis 2 — 3-plo longiora. Niederösterreich und Steiermark: auf der Heukuppe und Heistaler v der Raxalpe (G. Beck von Mannagetta Fl. Nieder-Österr. 676). — Südtirol: Schutthalden am Tierseibach um 1200 — 1700 m (F. Hoffmann). — Bosnien: Maglic planina, um 2000 m (Murbeck — blühend Ende August 1889). Volujack (Murbeck, Beck). — Hercegovina: in der alpinen Region «1er Prenj Planina, auf dem Otis (Beck), an Dolomitfelsen unterhalb des Lupoglav (A. Engler — Herb. Berlin . Prenj Bjelasnica (Beck), Plasa Planina (Vandas). Var. y. baldensis Mass. in Bull. Soc. Bot. Ital. 1911) 30. — S. RocheUana l Piant. fanerog. agro veron. II. (1900) 463. — Caules fioriferi 4 — 7 cm longi, pluriflori, glabriusculi vel sparse glandulosi. Petala obovato-oblonga, sepalis 4 — -i-plo longiora. Südliche Kalkalpen. — Trientinisch-veroneser Alpen: Mte. Bald«», Cime dell'Artillon (A. Goiran — blühend am 23. August 1882 — Herb. Massalongo). Var. d. subacaulis Hausm. Fl. Tirol (1854) 1431. — Caulis floriferus uniflorui vix caudiculorum rosulas superans. b. Nördliche Kalkalpen: Stempeljoch b. Innsbruck (Cremblich nach Dalla Torre und Graf Sarnthein, Fl. Tir. VI. 2. 471). d. Zentral-Alpen. — Westrh älische Alpen: Wormserjoch (Hocker nach Hausm. Fl. Tir. 1431). 282. S. squarrosa Sieb, in Flora IV. (Regensburg 1821) 99: Sternb. SuppL II. (1832) 58; Ser. in DC. Prodr. IV. (1832) 2 1; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) I Kohl in Reichenb. Icon. Fl. germ ei l.-h XXIII. (1899) 47. t. 84; Halber in r. ifraga. — Soct. 12. Kubsdiia. — § 5. Squarrosao. 58S Schlcchtendal, Langethal u. Schenk, Kl. v. Deutscht. 5. Aufl. WM. 104, t. 2669 (mala); v. Hayek, Kl. v. Steiermark I. (1909) 718. — S. cuesia ß. ayiflrratg (Sieb.) Gortani, Klora friulana II. (1906) 228; Dalla Torre und Graf Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1900) 468. — S. oaesia Scop. Fl. carn. I. (1 172) 294. — 8. imbricata Berl. Amuili di storia nat. IV. (1830) 260. — Densissime caespitosa, caudiculis lignosis, ascendenlibus ramosissimis saepe columnirormibus densissime imbricalim superne rosu- lalim folialis. Gaules lloriferi erecti, grnciles, filiformes, 3 — 10 cm longi, sparsim foliati, [>luri-(2 — 6)-flori, corymbosi vel corymboso-paniculati, inferiore dimidio densiuscule brc- viter glanduloso-pilosi, superne glabri vel sparsissime glandulosi. Gaudiculorum folia inferiora dense erecto-appressa, superiora apice tanlum arcuato-patula, supra convexa, subtus obtuse carinata, a basi usque ad dimidium vel ad duas tertias partes albo- ciliata, reliquo margine integerrima et subrevoluta, linearia vel oblongo-linearia, 3 — 4 mm longa, 0,8 — I mm lata, apice obtusa, submucronulata, angustissime cartilagineo-mar- ginata, serie fovearum 7 notata, juniora calcareo-crustata ; folia caulina leviter carinata, inferiora plus minusve glanduloso-pilosa, superiora subinde nuda vel pauciciliata, linearia, 1,5 — 3 mm longa, 0,5 — 0,8 mm lata, 1 — 5-foveolata. Inflorescentiae rami I — 3-flori, 2 — 18 mm longi, modo glabri, modo sparsim breviter glanduloso-pilosi, bracteis et prophyllis linearibus 2 — 3 mm longis instrueti; sepala ovata, 1,5 — 2 mm longa, 1,2 — 1,5 mm lata, obtusa, subtus glabra, margine minute ciliolata et superne tenuissime cartilaginea , tribus nervis parallelis sub apice non confluentibus inslructa ; petala subrotundo-obovata vel raro oblongo-lanceolata, 3,5 — 4 mm lata, sepalis 2 — 3 — 5-plo longiora, obtusa vel acutiuscula, 3 — 5-nervia, alba; stamina sepalis longiora; ovarium inferum, plerumque glabrum, in stilos brevissimos 0,5 — 1 mm longos Stigmata crassiusculo coronatos contractum. Capsula globosa sepalis erectis et stilis brevibus sepala vix superantibus divaricatis instrueta. Dispositio varietatum. A. Pelalu subrotundo-obovata vel obovata, obtusa. a. Caules floriferi plus minusve glanduloso-pilosi . . . Var. u. eusquarrosa. b. Caules floriferi dense glanduloso-pilosi Var. ß, Beyeri. c. Gaules floriferi glaberrimi Var. ;'. glabrata. B. Petala oblongo-lanceolata, acutiuscula Var. i). grappae. Var. a. eusquarrosa Engl, et Irmsch. — Caules floriferi inferne densiuscule superne vix vel sparsissime glanduloso-pilosi, pluri-(2 — 6)-fIori. Petala subrotundo- obovata vel obovata obtusa, sepalis 2 — 3-plo longiora. Provinz der Alpenländer. — Endemisches Element der östlichen Südalpen. In Kelsrilzen und kleinen Höhlungen, häufig auf Kelsblöcken, auch auf felsigen Triften. f. Südliche Kalkalpen. — Judicarische Alpen: Val Ledro (Kotschv, Huter — Herb. Berlin). — Trientinisch-veroneser Alpen: Valle del ciel bei Keltre (Contareno). — 7. Südtiroler Dolomiten: Schleerngruppe: Schleernklamm (Kacchini, A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Boßzähne um 2300 m (Kugler in Baenitz, Herb. Europ.), Latemar um 2000 — 2200 m (v. Degen), Bosengarten, auf der Bothwand oberhalb Karersee um 1700 — 1800 m (v. Degen); Alpe Duron im Kassa (Kacchini in Beichenb. Kl. germ. exs. n. 1889). Bosetta pberhalb San Martino um 2000 m (A. Engler 1893, v. Degen). Primiero (v. Sardagna — Herb. L'niv. Wien); Geierwand bei Schluderbach (v. Degen). Ampczzo: Monte Pian, um 2296 m (M. Kirle), Val Fonda am Mte. Cristallo (Bauke — Herb. Berlin). Gadini, am Fuß des Torre del Diavolo um 2400 m (v. Degen — Herb. v. Degen); Pordoijoch (Witasek — Herb. Univ. Wien). In den Tälern bei Sexten um 1500 — 2100 m (Gander, Huter, A. Engler 1 877 — Herb. Berlin). Seekofel bei Neuprags um 2700 m (v. Degen — Herb. v. Degen), am Pragserwildsee um 1400 m (v. Degen). Kerschbaumer Alpe bei Lienz (A. Engler 1877, Th. Pichler — Herb. v. Degen). — 8. Karnisch-vcnet ia- nische Alpen mit den Gailtaler Alpen und Dobratsch: Dobratsch (Hothy — 5g4 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Herb. v. Degen, Witasek — Herb. Univ. Wien). Lesachtaler Alpen (v. Jabornegg), Tichwarzen beim Tuffbad auf Halobiendolomit (Stur), Guggenberger Alm bei Luggau (Zwanziger), zwischen Pirkach und Zabrattgraben bei Ober-Drauburg, 620 m*(L. Keller), Achernach a. d. Plöken (Vulpius), Reisskofel (Kohlmayer), Gartnerkofl, Rosskofel, Kronalm (Pacher), Kanaltal (Ressmann), Köpfach a. d. Seisera (Schunk), Garnitzen- berg bei Pontafel (nach Pacher u. v. Jabornegg), bei Pontebba (A. Engler — Herb. Rerlin); Coglians, 1800 — 2200 m, oberhalb cas. Bordaglia, 2000 — 2100 m, Paralba, Felsen des Mte. Siera bei Sappada (F. Hoffmann — Herb. Berlin), südlich vom Scheibenkofel (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Terza grande (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Tiersine und Mieron, 1750 — 1900 m, Forcella Giäf, 2000 m, Monte Amariana, 1900 m cas. Valbedan, 1400 — 1600 m, Nevaio di Avrint, 1300 m (nach Gortani). — g. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpcn. — 1. Karawanken: Stou (v. Jabornegg), Kotschna um 2000 m (v. Jabornegg, Kristof — Herb. Berlin), Selenitza (Josch), Rinka (Weiss nach Pacher u. Jabornegg), Hochobir 2141 m (A. Engler 1897, F. Hoffmann 1909 — Herb. Berlin), am Petzen (Kristof — Herb. Berlin). — 2. Julische Alpen: verbreitet, z. B. Km 'A. Engler und Diels 1896 — Herb. Berlin), am Liepnik bei Flitsch um 2100 m (Mirich, v. Tommasini — Herb. Berlin). Jeserith-Alp am Triglav, und in der Wochein verbreitet (A. Engler — Juli 1869); bei Zarz um 1500 m (Armic in Paulin, Fl. exs. carniol. n. 96, II', am Cerna prst, um 1845 m (v. Rechinger — Herb. Univ. Wien, A. Engler); im Isonzolal oberhalb Trenta (A. Engler 1869 — Herb. Berlin). Luschariberg und Umgegend von Raibl, verbreitet (A. Engler 1888 — Herb. Berlin). Manhart (A. Engler 1888 — Herb. Berlin). Im Friaul: Cas. Gleriis, 900 — 1000 m (nach Gortani), Val Settimana Porta). — 3. Steiner- Alpen od. Sanntaler A. von 1500 — 2300 m: Häufig auf dem Veliki vrh, Dedec, auf der Ojstrica um 1800 — 2200 m (L. Derganc in v. Hayek, Fl. stir. exsic. n. II 65), Molicka planina, Planjava, Brana, Rinka (v. Hayek). Nord- seite des Steiner Sattels um 1600 — 1800 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien), auf dem Grintouz um 2200 m (Paulin Fl. exs. carniol. n. 96, I.) Var. ß. Beyeri Engl, et Irmsch. — S. squarrosa rar, glandulosissima Beyer ex F. Hoffmann in Wissensch. Beil. Jabresher. 5. Realseh. Berlin 1903, 32; Dalla Torre u. v. Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1909) 469. — Gaules floriferi et pedicelli dense glan- duloso-pilosi. Petala ut in v;ir. cusquarrosa. Südtiroler Dolomiten: Monte Pavione, am letzten Stück des Aufstieges vom Val Noana (F. Ho ff mann 1. c. 32. — Herb. Berlin). Var. ;'. glabrata Hausm. mscr. ex Dalla Torre u. v. Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1909) 469. — Gaules floriferi glaberrimi, pluri (i — 7)-flori, graciles. Petala obovata. sepalis 2 — 3-plo longiora. Südtiroler Dolomiten: Fischlcintal in Sexten, häufig im Bachkies mit der gewöhnlichen Form (Hausmann nach Dalla Torre und v. Sarnthein 1. c). Var. 6. grappae Mass. in Bull. Soc. Bot. Ital. (19M) 29. — Caules floriferi inferne plus minusve glanduloso-pilosi, pluriflori. Petala oblongo-lanceolata, basi longe sensim unguiculata, sepalis 4 — 5-plo longiora, apice acutiuscula. Südliche Kalkalpen. — Trientinisch-veroncser Alpen: Mte. Grappe (C. Massalongo — blühend am 6. Aug. I8'7j. Nota. F. Hermann in Flora von Deutsclil. etc. (1914) 9*3 Saxifraga eaesia et sq rosa in unam speciem collectivum S. eaesia conjunxit. Quod comprobare non possumus. S|> duac ex aequo nominandac sunt; S. squarrosa t'olionim colore obscurius viridi, magnin et positione congesta, insuper caule inferne glanduloso primo aspectu a £. ignosdtur. a) Hybridae inter species gregis Squarrosae. S. eaesia X squarrosa Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX (1870) 146; Engl. Hon. Gatt. Sax. (1872) 274; Pacher in Pacher u. Jabornegg, Nachtrag z. Fl. von Kirnthen (1894) 149. — X S. timlinisis Kerner I. c. — S. Paclieri- baur in Natur und Offenbarung XXXVI. (1891) 762, in Ost. bot. Zeitschr. XLI. (1891) 93. — toter- Saxifraga. — Scct. 18. Kabschia. — § 5. Squarrosae. 585 media inter parenles, caudiculis ramosissimis subcolumnariformibus dense imbricalim supemc rosulaüm foliatis. Caules floriferi erecti, graciles, 5 — 9 cm longi, corymbosi, 4 7-flori, glabriusculi vel sparsim breviter glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia a basi fere arcuato-recurvata, supra convexa, subtus obluse carinata, crassiuscula, glaltrn, inferiore dimidio margine breviler ciliata, subspathulato-linearia, 3 — 5 mm longa, superne circ. 1 mm lala, acutiuscula, margine haud carlilagineo-limbata, foveolis 3 — 7 calcem secernentibus notala; folia caulina oblongo-spathulata, glaberrima vel Infame «danduloso-pilosa, plurifoveolata. Inflorescentiae rami 1 — 2-flori, ul pedicelli glabrius- culi vel glanduloso-pilosi; sepala ovata, 1,2 — 2 mm longa, circ. 0,8— 1 mm lata, oblusa, integra vel margine irregulariter minute eroso-denticulata, exlus saepius brevissime glanduloso-pilosa; petala obovata, 4 — 5 mm longa, usque 3 mm lata, obtusa, basi sensim cuneato-angustata, alba; staminum fllamenta sepalis subaequilonga; ovarium inferum in stilos filamentis aequilongos stigmate majusculo coronatos contractum. — Differt a S. caesia foliis angustioribus minus spathulatis remotioribus, a S. squarrosa foliis a basi fere arcuato-recurvatis, haud cartilagineo-limbatis. Südtiroler Dolomiten: Sexten 1900 — 2300 m (Huter — Herb. Berlin u. a.), Weinlahn im Fischleintal bei Sexten (A. Engler 1 877 — Herb. Berlin), Marmo- lata (Bronold — Herb. Berlin). — Julische Alpen: zwischen der Jeserith-Alp ober- halb Sotcha und der Wochein (A. Engler 1 869 — Herb. Berlin), Haibl (F. Krasan — Herb. Berlin). b) Hybridae inter species gregis Squarrosae et sectionis Xanthixoon. S. caesia >X aizoides Rouy in Rouy et Camus Fl. de Fr. VII. (1901) 75. — S. caesia X aixoides b. forma propius ad S. caesia L. accedens Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 274. — S. supercaesia X aixoides Fritsch in Verh. zool. bot. Ges. Wien XXIX. (1899) 587. — X S. patens Gaud. t). caesioformis Rouy 1. c. (1901) 75. — X S. pallens Fritsch 1. c. 587. — S. Erdhigeri Huter in Ost. bot. Zeitschr. LV. (1905) 193. — Dense caespitosa, caudiculis lignosis ramosis densissime foliatis. Caules flori- feri stricto- erecti, 4 — 5 cm longi, laxe foliati, apice corymboso-paniculati, 3 — 4-flori, plus minusve glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia conferta suprema rosulata, e basi patentia, supra plana, subtus apicem versus leviter carinata, oblongo-lanceolata, 3 — 4,;> muh longa, 1,2 — 1,2 ""im lata, obtusiuscula, juxta marginem haud cartilagineo-limhatum serie 5 — 7 fovearum calcem secernentium notala, basin versus margine breviter i/iliata: folia caulina oblongo-linearia, circ. 4 mm longa, fix 1,2 mm lata, apice I — 3-foveolata, inferne sparsim breviter glanduloso-pilosa, Pedicelli floribus haud longiores, glandulosi, bracteis et prophyllis linearibus instructi. Sepala ovata, 1,5 — 1,8 mm longa, medio I — 12 mm lata, obtusa, glabra vel saepe margine irregulariter breviterque ciliolata; petala obovato-cuneata sepalis subduplo longiora, 5 — 5,5 mm longa, circ. 2 — 2,5 mm lata, obtusiuscula, 5-nervia, luteo-albida; staminum filamenta dimidium petalorum aequantia; ovarium inferum extus glanduloso-pilosum in stilos staminibus '/2 plo breviores stigmate magno coronatos subito contractum. — Differt a. S. caesia foliis angustioribus, petalis angustioribus luteo-albidis, a S. aixoides caudiculis distincte rosu- latim et confertissime foliatis, foliis multo minoribus, inftorescentia corymboso-panicu- lata, a X S. pallens caudiculorum foliis minoribus confcrtioribus, uiflorescentia conui- boso-paniculata, petalis lutoo-albidis. .Mittelbayrische Kalkalpen: Isarkios bei Mitleuwald (Zuccarini — Herb. Munchen, Univ. Wien). — Alpenländer. — Nordtiroler Kalkalpen: Höttinger Alpe bei Innsbruck (Hell weger), Blaser bei Malrei (Kerner). — Ostschwei/tr Kalkalpen: Tödi-Kette: Felsenweg von Bargis auf den Flimserstein bei 1650 m Brägger). — Tauern: Kaprunertal, 1500 in (Fritsch). — Mitteltiroler Alpen Maitartal bei Gschnitz, 1500 m (Schiff ner — H«il.. I'niv \\ icn , Stlldej [▼. W.'ttslein). Platzerberg bei Gossensass, 2350 m ü. M. (Huter). — Trient ini -. li-NVioneser Alpen: Monte Baldo, Altissimo di Nago (A. Engl er 1872). 586 A. Engler und E. Irmschcr. — Saxifragaceae-Saxifraga. Karpathen. — Westkarpathen: Choc (nach Kerncr), Zakopaner Magöra (It. Fritze — Herb. Berlin), Drechselhäuschen in den Belaer Kalkalpen (Hauss- knecht). S. caesia X aizoides Keiner in Ost. bot. Zeitschr. XX. ( I 870) 146; Engl. Mob. Gatt. Sax. («872) 274; Rouy Fl. de Fr. VII. ({ 901) 75; Jeanpert in Bull. Soc. bot. Fr. LX. (1913) 100 t. 3. — S. aretioidcs »Lap.« Sternb. Rev. (1810) 7; Mcrlens et Koch in Rohling, Deutschi. Fl. III. (1831) 120; Bluff et Fingerh. Comp. Fl. Genn. ed. 2 I. II. (1817) 60. — 8. arctioides (lapsu pro ardioides) ^Lap.« Hoppe Taschen- buch (1805) 235; Sternb. Suppl.H. (l 831)'49. — X 8. patetis Gaud. Fl. Hehr. III. (1828 Bertol. Fl. Ital. V. (1842) 636; Gren. in F. W. Schultz, Archiv, fl. Fr. et Allem. (1842—54) 278; Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX. (1870) 146; Rouy Blust. pL Kur. rar. 101 t. 308 f. l; Günthart Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 70, t. 9, f. 253—256 (flos). — ß ■>. patens Ser. in DC. Prodi*. IV. ( I 830) 32. — 8. sulphurca Arvet-Touv. Diagn. p. 30. — S. patens Gaud. a. intermedia Rouy in Rouy et Camus Fl. de Fr. VII. (1901) 75. — Laxius caespitosa, caudiculis lignosis ramosis dense lbliatis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 5 — 8 cm longi, paucifoliati, superiore tertia parte vel dimidia racemoso- paniculati 3 — 6-flori, plus minus tenuiter glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia conlVrla suprema rosulata, e basi recurvo-patentia, supra plana, subtus apicem versus carinata, oblongo-lanceolata usque cuneato-lanceolata, 5 — 7 mm longa 1,6 — 2,2 mm lata, acutius- cula, saepius minute apiculata, juxta marginem haud cartilagineo-limbatam serie 5 — 9 fovearum calcem secernentium notata, basin versus margine breviter ciliata. Folia caulina spathulato-linearia, 5 — 7 mm longa, acutiuscula, apice 1 — 3-foveolata, b*JJ sparsim brevitcrque glanduloso-pilosa. Pedicelli floribus l~2-plo longiores, brevissime glandulosi, bracteis et prophyllis linearibus suffulti. Sepala ovata, 2 — 2,3 mm longa, medio 1,2 — 1,5 mm lata, obtusiuscula, glabra vel margine sparsim ciliata; pclala oblonga, sepalis subtriplo longiora, 5 — 7 mm longa 2 — 2,5 mm lata, obtusiuscula. basin versus sensim angustata, 3 — 5-nervia, flava; staminum filamenta tertiam partem petalorum metientia; ovarium inferum in stilos breves sepala haud superantes stigmate majusculo coronatos subito contractum. — Differt a S. caesia inflorescentia paniculata. petalii et foliis longioribus, a. £. aizoides caudiculis dense ac rosulatim lbliatis, foliis minoribus, a X 8. Erdingeri foliis longioribus, inflorescentia paniculata, petalis Davis. Nördl. Kalkalpen. — Ostbairische Alpen: Eiskapelle unweit des KönL bei Berchtesgaden (Hcchenberger vor 1805). — Algäuer Alpen: Tegelberg bei Hohenschwangau (nach Vollmann). — Ostschweizer Alpen: Tödi-Kelle: Felsenweg von Bargis auf den Flimserstein bei 1650 m (Brügger). — Südliche Berner Kalkalpen: Mtc. Fully (Thomas, Muret, Lagger), Oldenhorn 2900 m (de Riilte nach H. Jaccard). Zentral-Alpen. — Hohe Tauern, Deffereggengebirge: Kalksteiner Alpe (Huler). — Mitteltiroler Alpen: Sandes im Gschnitz-Tal y. Wettstein — Herb. Univ. Wien). — Ostrhätische Alpen. — Ortler Alpen: am Braulio oberhall» der 1. I toniera (Brügger). — Westrhätische Alpen: an der Ofenbergstraße bei ChamplÖDj nächst Zernetz (Boissier u. Reuter 1855), Kies des Ofenbaches beim Ofenwirtsh Fcrrcratal zwischen Ausser-Ferrera und der Schmelze, 1300 m (Brügger). — Pen- ninischc Alpen. — I. Walliser Alpen: Südabhang des Mte. Rosa gegen Gresv (Zumaglini nach Vaccari, welcher aber die Richtigkeit der Angabe bezweifelt, dl S. caesia im Val Gressoney nicht gefunden wurde). Südwestalpen. — Dauphine: oberhalb des Col Isoard (Abbe Faure, l pert). 8. caesia X< aizoides Rouy in Rouy et Camus Fl. de Fr. VII. (1901) 75. — S. patens Gaud. y. aixoidiformis Rouy 1. c. — S. sedoides de Bouille" in Ball. bot. Fr. XV. (1868) p. I.XIII. non L. — X S. aizoidifoiinis (Rouy) Engl, et Irmacfa. — Laxe caespitosa, caule florifero racemoso-paniculato. Folia inferiora supra fo\. tenuissime crustata. Petala trinervia, lutea vel lutescentia. Saxifraga. — Sect. M. Kabschia. — § ß. Rigidae. 587 Niedere Tauern: Radstadt (Herb. Kerner nach C. Frilsch). — Pyrenäen. — Zentralpyrenäen: Vallee d'llleo bei Cauterets (de Jouffroy), Gavarnie (Borderc). — Basses-Pyrenees: Pic de Ger, railK're de Cezy (Corbiöre). S. squarrosa >X aizoides Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 275. — S. sotcl* Engl. — Laxius caespitosa caudiculis adscendentibus imbricatim foliatis, J — 3 cm longis, caulibus floriferis 3 — 4 cm longis e basi apicem usquc pilis tenuibus glanduliferia obsilis, cymoso-racemosis trifloris. Folia aut erecla parte apicali patentia aut curvala, coriacea, lineari-lanceolata acuta, supra plana vel leviter sulcata, 4 — 5 mm longa, bftfi I m lata, superne angustiora, supra obscure viridia juxta marginem tenuissime carli- lagineum serie 5 fovearum notata, squamulis calcareis persistentibus instructa, sublus puipurascentia, margine e inedio ciliolata; folia caulina linearia, obtusiuscula, excepta parte apicali cartilaginea, fovca terminali instructa, pilis tenuibus glanduliferis obsila. Flores breviter pedicellati; calycis glabri sepala ovata acuta, margine tenuissime carti- laginea; petala oblonga, trinervia, quam sepala subtriplo longiora, iis vix latiora, 3 nun longa, 1mm lata, albida; staminum filamenta 2 — 3-plum petalorum. aequantia. Capsula globosa, stilis aequilongis divaricatis sepala superantibus coronata. Nota. Haec planta hvbrida a S. caesia X aixoidcs diflert foliis dcnsioribus et tngustio« ribus, superne vel a medio curvatis, obscurius viridibus et squamulis calcareis crassioribus, ol>- sitis jam e medio margine cilialis, foliis caulinis pilis glanduliferis densius obsitis. Julische Alpen: im Isonzotal oberhalb Sotcha am Wege nach der Jeserilhalp in Gesellschaft der Eltern (A. Engler 1869). c) Hybridae inter species gregis Squarrosae et sectionis Euaixoonia. S. caesia >X mutata Stein in Ost. Bot. Zeitschr. XXVII. (4 877) 291. — S. Forsten Stein 1. c; Günthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 80, t. 9, f. 27t — 272: Huter in Ost. Bot. Zeitschr. LV. (1905) 193; Sündermann in Allgem. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 93; Murr in Deutsche bot. Monatsschr. XX. (1902) 120. — Propius ad S. caesia. Caespitosa, caudiculis brevibus usque 1,5 cm longis dense foliatis. Caules floriferi 7 — 11 ( — 17) cm longi, laxe foliati, supra medium paniculati, pluriflori, glabri. Caudiculorum folia conferta rosulata, crassiuscula, arcuato-patentia, subtus apicem versus carinata, obovato-oblonga, 7 — 11 mm longa, 2 — 3 mm lata, obtusa, juxta marginem haud cartilagineo-limbatum serie 7 — 9 — 1 1 fovearum calcem secernentium notata, basin versus margine breviter ciliata; folia caulina pauca spathulato-cuneata, apice I — 5-foveolata, subglabra. Inflorescentiae rami arcuati 1 — 2-flori usque 5 cm longi, superne ut pedicelli glanduloso-pilosi, bracteis et prophyllis oblongis suffulti. Sepala ovata usque triangulari-ovata, 2,5 — 4 mm longa, medio 1,5 — 2,2 mm lata, glabriuscula, margine sparse glanduloso-pilosa; petala oblonga vel obovato-oblonga, i — 7 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, acutiuscula, 3 — 5-nervia, supra medium undulata, pallide carnea; staminum filamenta dimidium petalorum aequantia; ovarium inferum extus glabriusculuin in stilos crassiusculos fdamentis breviores stigmate albido coronatos contractum. — DilTert a S. caesia caule florifero longiore, foliis latioribus, petalis angustioribn S. mutata foliis multo minoribus, tenuitate omnium partium 8. caesiue simillimanmi. Nordtiroler Kalkalpen: Höttinger Alpe bei Innsbruck (Riegl, Hellweger nach Huter); zwischen Zirl und Heith (Bilek nach Murr). Die Beschreibung nach den im Garten von 0. Forster in Augsburg spontan entstandenen und später von Stein bei Hötting wild gefundenen Exemplaren. § 6. Rigidae Engl, et Irmcb, Caudiculorum folia lineari-oblonga, subulato-lanceolata vel ovata, apice obloM, mucronata vel longe acuminata, nunquam supra medium latiora quam infra, nun n- flexa, strieta vel apice ineurva. Petala semper sepalis et staminibus longiora, obovata vel subrotundo-obovala, alba. Ovarium subiniVrum vel semiinferum, stilis in antbosi staminibus plerumque brevioribus instruetum 588 A- Engler und E. Innscher. — Saxifragaceae-Saxilraga. Dispositio specierum. A. Caudiculorum folia obtusa. a. Caules floriferi pluriflori 283. >. tUapensioides. b. Gaules floriferi uniflori 284. S. cokmnaris. B. Caudiculorum folia mucronata vel acuminala. a. Caules floriferi pluriflori. a, Caudiculorum folia circ. 3 mm longa 285. S. tomb< ß. Caudiculorum folia 6 — 7 mm longa 2 86. S. VandeUÜ. I). Caules floriferi uniflori 287. S. Buneritma, Hybridae inter species gregis Rigidac. S. Burseriana X Vandellii. Hybridae inter species gregis Rigidac el aliorum gregum lectionii Kabsohia. a) Hybridae inter species gregum Rigidac et Medi S. tombeanensis X Stribrnj/i. S. Vandellii X media. S. Burseriana >X Stribrni'/i. S. Burseriana X Stribmf/i. S. Burseriana X< Stribnif/i. S. Burseriana f. micrantha X porophylla Var. euporophytta. S. Burseriana X porophylla Var. Sibthorpiana f. thessaHoa. S. Burseriana X Grisebachii. b) Hybridae inter species gregum Rigidac et Junipcrinae. S. Burseriana X sancta. S. Burseriana minor X sancta. S. [Burseriana X sancta) X sancta. c) Hybridae inter species gregum Rigidar et Marginatat, v tombeanensis X marginata Var. RooheUana. 8. Vandellii X marginata Var. Rocl/'Uann. S.' Burseriana X marginata. S, Burseriana X marginata Var. Rochelia im. S: Burseriana X (marginata X sancta). 283. S. diapensioides Bell, in Act. Acad. Tur. V. (1790—1791) 227, t. 5. App. ad Fl. pedem. (4792) 21, t. 3; Sternb. Rev. Sax. (1810) 33, t. 9, Suppl. II. 1831 59; Don in Transact. Lina. Soc. XIII. (1821) 344; Moretti Tent. Sax. in Bibl. ital. (1829) 11; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 21; Godr. et Gren. Fl. Fr. I. (I (i56 ; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) -263; Kobl in Reicbenb. Icon. Fl. germ. et hei?. Will. (1899) 46, t. 83; Burnal, Fl. des Alpes maritimes III. (1899) 269, V. 1913 85. — 8. caesia ß. Lam. in Poir. Üict. VI. (1804) 633. — £. cacxia ; DC. Fl. fr. IV. (1815) 363. - S. glauca Clairville Man. d'herbor. en Suisse (18H 1 40. - Ghondrosea diapensioides Haw. Enum. Sax. (1821) 13. — Dense caespitosa, caudiculii 1,5 — 5 cm longis ascendentibus ramosissimis columniformibus, densissime confeitim supcrne rosulatim foliatis. Caules floriferi 3 — 8 cm longi, erecti, laxiuscule foliati, raro uniflori, plerumquc corymbum pauci-(3 — 5)-florum formantes, tofa longitudine pilis bvalinis purpureo-glanduliferis borizontaliter patentibus dense obsili. Caudiculorum folia dense imbricata, erecta vel apice subrecurva, supra subsulcata, subtus obtusa cari- uata, crassiuscula, glauca, basi rosea, glabra, inferne breviter ciliala, lineari- vel obovato- Saxifraga. — Sect. )2. Kabschia. — § 6. Rigidae. 589 oblonga, 3 — 6 mm longa, 4 — 4, 8 mm lata, apice obtusa, subcucullata, margine anguste cartilagineo-limbata, serie fovearum 5 — 7 interdum squamis calcareis confluenlibus obtectarum notata; folia caulina cxcepta parte apicali tota dense glanduloso-pilosa, lineari-spathulata, 3 — 5 mm longa, 4 — 1,1 mm lata, apice mucronata, cartilagineo-limbata. Inflorescentiae rami unitlori, suberecti, 4 — 4 5 mm longi, ut caulis dense glandulosi, bracteis et pro- phyllis linearibus dense glanduloso-pilosis instructi; sepala suberecta, ovala vel oblongo- ovata, 3 — 3,3 mm longa, 4,5 — 2 mm lata, obtusa vel aculiuscula, margine ac subtus densiuscule glanduloso-pilosa, 3 — 5 nervis sub apice confluentibus instructa; petala ob- longo-obovata, basin versus cuneato-angustata 7 — 9 mm longa, 4 — 5 mm lala, sepalis fere triplo longiora, obtusa, integra vel subcrenata, 5 — 7-nervia, alba; stamina stilis subaequilonga; ovarium semiinferum annulo mellifero ornatum glanduloso-pilosum, in slilos sepalis longiores stigmate majusculo coronatos contractum. Capsula ovata, 4 — 4,5 mm longa, sepalis suberectis et stilis divaricalis instructa. Semina triangulari- bolonga, 0,6 mm longa, minute rugulosa, castanea. Zentral-Alpen. — 7. Penninische und südsavoier Alpen mit dem Mont Blanc. — 4. Walliser Alpen: Sehr häufig auf den Gipfeln, welche Liddes und Bourg St. Pierre vom Val Ferret trennen (Gor re von); Tour de Bavon (Thury); auf dem großen St. Bernhard gegen S. (Wolf), Belle Combe 2200 m, Val de Bossaz et Toules (Besse); Zermatt (Ducommun). Mt. Bosa (Ed. Krauss nach H. Jaccard); Gressoney, am Col de Valdobbia (Chris tillin); Pierre ä voir, an Kalk, um 4 700 — 2270 m (C. Haussknecht, F. 0. Wolf, Schneider — Herb. Berlin); Zeppi und La Liaz Vi netz), Lourtier (Murith); Val de Bagne, Pont de Mauvoisin (Lagger — Herb. Berlin u. a.); Mazeria (Delasoie), Felsen oberhalb des Gletschers Gietroz und gegen- über demselben (Vulpius). e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Nicht selten. Col de Chamol<; u. Tete noire oberhalb Charvensod (Vaccari); Vallee de Cogne, Grosjon, Granitfelsen, um 4 600 m (Haussknecht, F. O. Wolf in Baenitz, herb, europ.), Vallon de f Urtier (Santi); Chapelle du Cret (Wolf u. Favre), Weg zum Filon Liconi und Col du Drink (Wolf u. Favre), oberhalb l'Ecoveney (Bavera), Aufstieg zum Granson, 4700 — 2500 m (Wilczek), Tete Chapiane (Vaccari), Vallon d'Arpisson (Vaccari), Col de Tsa-Seche (Vaccari), Alpe Gueula (Mme. Gysperger). Mont Cenis (Bostan, Beuter, Rehsteiner u. a. — Herb. Berlin), hinter dem Hospiz am Torrent de Ronche (Huguenin n. 31 — Herb. Berlin). — 2. Cottische Alpen: Alpes de Massel (Rostan in F. Schnitz, herb. norm. n. 4 359 — Herb. Berlin), oberhalb Pinarolo im Val San Martino um 2000 m (Rostan in Baenitz, herb, europ.). Collette Verte, Ceillac sur Guillestre, Mt. Viso, Grande Serene, Castro del Fine (Ave Lallemant — Herb. Berlin), über Ponte Chianala (Ave Lallemant — Herb. Berlin). — 3. Dauphin e: Haute-Maurienne , plateau de la Madelaine entre Lans le Villard et Bessans um 4 750 m (E. Didier in Societe dauph. 4 874 n. 2889 — Herb. v. Degen), Moräne des alten Gletschers l'Arc ä la Madelaine zwischen Lans le Villard und Bessans (Chabert). — 4. See- alpen: in der alpinen Region von 4 900 — 2300 m zerstreut, nur bei Tenda um 850 m. Ciapere di Seiras (Burnat); im N. des Mont gioje um 2300 — i 4 50 m (Burnat). Mt. Mondole (Burnat, Ferrasi u. a.). Im Gebiet des Pesio-Tales (Bickntll, Noris, Burnat); Alpen von Limone, an mehreren Stellen; Alpen von Tenda, so oberhalb Tenda (J. Ball, Burnat u. a), Ufer der Roja im N. von Tenda (Ungern- Sternberg — Herb. Turin), Mt. Orno (Bourgeau exs. pl. Alp. mar. 4864), Castello di Maina, auf den Felsen des Nordabhanges um 4 500 — 1650 m (Burnat), Baissa'di Peirafica, am S.-W.-Hang um 4 600 — 1800 m, Kalkfelsen zwischen »lern Mont Frisson und dem Mont Colombo um 2400 — 2300 m (Burnat); Kämme zwischen Mt. Colombo und Cresta Pianard (Burnat); Cima dei Gelas (Saint-Robert nach Arduino) ; Plateau von Jallorgues (Canut); Col de Lignin zwischen Colmars und Aurent (Burnat), Bano de la frema (Vidal — Herb. Berlin). — Blühend Juni, Juli. — 5. Provence Alpen oder Basses Alpes: Enchaslrayes, zwischen 4950 und 2400 m (Rom, Marty u. Uran feit nach Flahanlt in Bull. Soc. bot. Fr. XLIV. [4 897] CCXV), im N. des Col de 590 ^- KQg'er und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Lärche gegen das obere Ende des Beckens des Ubaye, 1700 m (Puiseux, Reliqu. Mailleanae exs. n. 49, Lannes). 284. S. columnaris Schmalh. in Ber. Deutsch. Bot. Ges. X. («892) 888 t. XVII. fig. 8 — 12 et in Bull. Soc. geogr. Cauc. (4892) 486 [Fl. Cauc. centr. (4894) 24] t. 47, fig. 8 — 4 8. — Caespitosa, caudiculis gracilibus 4 — 3 cm longis, 2,5 — 3 mm diametro metientibus, ascendentibus, valde ramosis, columniformibus, densissime confertim rapenw non rosulatim foliatis. Caules floriferi brevissimi, circ. 3 mm longi, uniflori, glandn- loso-pubescentes. Caudiculorum folia imbricalo-erecto-appressa, supra subplana, snblus convexa obtuse carinata, superne crassiuscula , glauca, glabra, a basi fere usque ml medium breviter ciliata, plerumque ovata, rarius oblongo-ovata, minuta, 4,5 — 2 nun longa, 0,8 — 4 mm lata, apice obtusa, non cartilagineo-marginata, 3 — 5-foveolata. saepe < alcareo-incrustata; folia caulina pauca glanduloso-pilosa, oblongo-ovata, 0,7 mm l 0,6 mm lata. Flores solitarii parvi; sepala ovata, obtusa, 4 — 1,5 mm longa, glamlu- loso-pilosa; petala obovata, sepalis duplo longiora, multinervia, alba. Capsula supers 4,5 mm longa stilis divaricatis capsulae aequilongis instrucla. Provinz des Kaukasus. — Westlicher Kaukasus: bei Psekan-Su um 1800 m (J. Akinfijew — fruchtend am 4 5. Juli 4 89 4 — Herb. Kais. bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). Nota. Species valde singularis foliorum forma ad S. diapcnsioidem accedit , attamen cau- diculis tenuibus, densissime foliatis et ramosissimis cum nulla alia specie concurrit. Specimina nobis communicata non florifera, ilaque quoad flores descriptionem autoris sccuti sumus; ejus- dem descriptionem foliorum et caulis floriferi correximus. 285. S. tombeanensis Boiss. ex Engl, in Verb. zool. bot. Ges. Wien XIX. I 554; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 268; Günthart Beitr. z. Blütenbiol. ^1902 t. 40, f. 284—292 (flos); Dalla Torre et Grf. v. Sarnthein, Fl. Tirol VI. 2 (4909) IT l — S. diapensioides Neilreich, Nachtrag zu Mafy's Enum. (1861) 242. — Caespi caudiculis 1,5 — 5 cm longis et 4 — 6 mm crassis suberectis vel ascendentibus ramo- sissimis saepe columniformibus densissime conferte superne vix rosulatim foliatU. Gaules floriferi 3—8 cm longi, laxe foliati, pauci (4 — 3)-flori, cymoso-corymbosi, tota longita- dine pilis brcvibus tenuibus glanduliferis horizontaliter patentibus dense obsiti. Cao- dinilorum folia imbricata, erecto-appressa, apice incurva, subcucullata, superne i siuscula, supra plana, subtus obtuse carinata, triquetra, glabra, margine saepe usque ad medium breviter ciliata, obovato-oblonga vel lanceolato-ovata, 2 — 3 mm longa, 4 — 4,5 mm lata, mucronata, angustissime cartilagineo-limbata juxta marginem serie fovearum 3 — 5 minutarum vix calcareo-incrustatarum notata; folia caulina excepta parle apicali Tel toii dense glanduloso-pilosa, lineari-lanceolata, acuta, apice modo cartilagineo-marginata. Inflorescentiae rami stricto-erecti, 7 — 4 5 cm longi, ut caulis dense glanduloso-pilosi, semper uniflori, bracteis et prophyllis linearibus dense glandulosis instructi; Bepale ob- longe vel oblongo-triangularia, 2 — 3 mm longa, 4 — 1,6 mm lata, sensim acuta, mar- gine ac extus glanduloso-pilosa, 3 — 5 nervis parallelis apice non confluentibus instrucla; petala majuscula, obovata, basin versus cuneata, 8 — 4 4 mm longi, 4 — 7 mm lata, palorum triplum quadruplumve longitudine aequantia, multinervia, alba; slamina sepalii paulum longiora; ovarium subinferum glanduloso-villosum, in slilos in anthesi « i Btaminibua subaequilongos stigmate crassiusculo coronalos contractum. Capsula gl* 4 — 5 mm longa, sepalis suberectis et stilis divaricatis instrucla. Südalpen: Sehr zerstreut an Kalkfelsen. — 1. Judicarischc Alpen und Moni»1 Baldo: Val Vestino, um 4200 — 2000 m (Porta), auf der Alp«- Garerdina, 4 870 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Mio. Tomböa oder Mte. Campione (Porta in Kerner, Fl. exsicc. austr.-hung. n. 4 04, in F. Schultz, herb. norm. n. 2439 — Herb. Berlin u. a.); Bachbett zwischen Magasa und Carignano um 600 m (Porta in Herb. Ferdinandeum, Innsbruck). Val di Ledro um 2000 — 2300 m (Porta — Herb. V. Degen); Kalkwände in Val Conrei (Hüter, Porta nach Dalla Torre u. Grf. Sarnt- hein, F. Iloffm. Botan. Wander. (4 903) 24), Lenznmo (Ball, Central Alp. New Edit 1869 p. 484), Bocca di Tratte zw. Lentumo und Tenno 'Fleischer, nach II Saxifraga. — SecL 12. Kabscbia. — § ß. Rigidae. 591 in Flora IX. (1826) 83), Monte Corone del Gui (Kolb Alpenpflanzen (1890; 312), zwi- schen Bocca di Saval und der Grotta Hossa an den Felsen der Pirhea hei der Alpe Gui um 1500 — 2000 m (Foletlo La valle di Ledro Riva [1901] 18); Col santo (Huter in Ost. Bot. Zeitschr. LV. [1905] 194), auf dem Aok bei Idro (Porta, Pritzel — Blühend im Mai). Monte Baido: Malga Canaletti, Altissimo di Nago 1700 — 1800 m, Südseite (Kerner in Ost. bot Zeitschr. XX. [1870] 220 — Herb. Berlin). Bondone (Cimarolli — Herb. Berlin). — Blühend im Mai, Juni. Alpe Dahlino bei Stenico (Loss nach Dalla Torre und Grf. Samthein). — 3. Bocca di Brenla und Nona- berg: Nonsherg, am Übergang von Schloß Thun nach Fennberg (v. Morandell 1857 — Herb. v. Degen), Mendel oberhalb Tramin (v. Morandell nach Huter). 286. S. Vandellii Sternb. Bevis. Saxifr. (1810) 34 excl. ic, Suppl. H. [1831 59; Gaud. in Meisn. Anz. 1819 n. 9, Fl. helv. III. 89; Weiden in Flora 1825 p. 242, 252; Moreüi Tent. Sax. in Bib). ital. (1829) 10; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 28; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 269; Kohl in Reichen!). Icon. Fl. germ. et hehr. Will. (1899) 46, t. 82; Günthart Beitr. z. Blülenbiol. (1902) 83, t. 10, f. 293—297; Hallier in v. Schlechlendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutsch). 5. Aufl. XXVI. 101, t. 2668 (mala); W. Irving in Card. Chron. XLIV. (1908) 71 Fig. 28; Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Flora Tirol VI. 2. (1909) 471. — 8. foliis aggrcgatis etc. Vandelli wtor. t. 6, f. 2 ined. teste Morelli. — S. Jiurscriana var. L. Spec. ed. 2. (1762 "»72. — 5. Burseriana y. Vandellii Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 341. — S. pungens Clairville Man. d'herbor. en Suisse (1811) 140. — riami nm-jna K. H. Jenkins in Gard. Chron. XLMI. (1910) 164, flg. 71. — Caules floriferi 4 — 7 cm longi, uniflori. Caudictdorum i'raga. — Sect. 12. Kabschia. — § 6. Higi.l.i. . 593 folia rigida, 10 — 15 nun longa, basi circ. 2,5 — 3 uini latu, subtriquetra, longe erecto-;i< n- minata. Petala 1 0 — 15 mm longa, 8 — 9 mm lata. f. 1. macrantha E. H. Jenkins in Card. Chron. XXXVH. (1905) 197. f. 2. kestoniensi.s Hort, in Gard. Chron. XLIX. (19H) 74. — Robusta, prius quam aliae formae florens. f. 3. biflora (F. Sauter) Engl, et Irmscb. — S. Durseriana var. bißora F. Sauter in Ost. bot. Zeitschr. XLIX. (1896) 366. Var. ß. (f. 4.) minor Sünderinann in Allg. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 92. — 8. Hurseriana L. f. alpina Evers in Verb. k. k. zool. bot. Ges. Wien XLVI. (1896) 90. — Gaules floriferi 2 — 4 cm longi, uniflori. Gaudiculorum folia 5 — 8 mm longa, basi circ. 1 — 1,5 mm lata, apicc plerumque incurvo-acuininata. Petala 5 — 9 mm longa, 5 — 7 mm lata. Provinz der Alpenländer: An Kalkfelsen von der montanen bis in die alpine Region, in den Ostalpen. b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und nordsteirische (Eisenerzer) Kalkalpen: auf Felsen und steinigen Stellen der Krummholz- und alpinen Region selten; im Saugraben des Schneebergs, bei Admont (Angelis — Herb. Berlin). In niederen Lagen: auf dem Kalterberg in der Prein bei St. Egyd am .Neuwald, zwischen Neuberg und Mürzsteg, am Schoberstein bei Steuer (nach G. Beck von Mannagetta). — Elmgrube im Toten Gebirge; Kalbling und Sparafeld, Pjrrgas, Hexenturm und Scheiblingstein (nach v. Hayek), Zeiritzkampel bei Kallwang (Breidler — Herb. Univ. Wien). Eisenerzer Reichenstein, Polster bei Vordenberg; Notten des Hochkahrs; Felsen zwischen Weichselboden und Wildalpen; Fölzgraben bei Aflenz. Windberg der Schneealpe, an Felsen im Mürztal zwischen Neuberg und Mürzsteg. Kalkfelsen des Sunk und Triebenstein bei Trieben (nach v. Hayek). — 2. Salzburger und ostbairische Kalkalpen: selten, Untersberg (Hoppe, Mielichhofer, Hinter- hub er — Herb. Berlin), am Grund der Almbachklamm am Fuß des Untersberges zw. Berchtesgaden und Schellenberg, bei der Eiskapelle am Königssee, Nebenweg links an der Straße vom Engeret nach dem Hirschbichl, Kampenwand, Haaralpschneid bei Ruh- polding und Hochfelln gegen Brändlingalpe (nordwestlichster Standort nach Hegi), im Loferer Tal (Mielichhofer — Herb. Berlin). — 3. Nordtirol. — Kaisergebirge: östlich und südlich vom Stripsenjoch um 1600 — 2000 m (Sauter in Flora XII. (Regensburg 1829) II. 130). — Kitzbühler Alpen: am Wildseeloder, 2119 m (F. Hoff- mann — Herb. Berlin). — Blühend im Mai. d. Zentral -Alpen. — Niedere Tauern: Radstädter Tauern, Gnadenalpe, auf steinigen Alpenmatten (Vierhapper — Herb. Univ. Wien). f. Südliche Kalkalpen. — 3. Judicarische Alpen: Monte Tombea (A. Engler I8<»4 — Herb. Berlin \ Monte Baldo (Martinius nach Pollini Fl. veron. II. (1822) 25; Linne Amoen. acad. IV. [1759] 432); Valle linestra (Pollini a. a. O.). — 4. Bot •< ;i di Brenta u. Nonsberger Alpen: an den senkrechten Felsen des Monte Etaea (Gelmi in Bull. Soc. bot. ital. 1900 p. 71); im Prissianer Tal und Prissianer Hochwald (Ladurner in Ost. bot. Zeitschr. LV. [1903] 399). — 6. Trientinisch- Veroneser Alpen: Monte Bondone (Pollini Fl. veron. IL 25, Sardagna - — Herb. Univ. Wien, Allo Specchio am Kalisberg (Perini in Hausin. Fl. Tir. 330 u. a.), Monte Venego bei Tezze (Paterno in Bertoloni Fl. ital. IV. 468), Val delle Antenne bei Tezze lAmbrosi in Hausm. Fl. Tir. 330), Rivi bianchi am Fuß des M. Mariana über Venzone .Moretti), Westseite des Slanuppia bei Rovercto (Cristofori in VI. Annuario Soc. alp. tridint. [1880] 365). Val Prigione im Val Arsa (A. Engler 1894 — Herb. Berlin). Ronchilal oberhalb Ala, Podesteria Goiran Fl. veron. IL [ 1 900 j 463. J — 7. Südtiroler Dolomiten (mit Vorgebirge): Zwischen Neumarkt und Trient sehr haulig auf herab- gestürzten Felsstücken (Zuccarini in Flora VII. (Regensburg [I8J4] 280), Margit - i « i (Hausmann, Fi. Tir. 330), bei Laag und Satan (Hausmann, Fl. Tir. 330 — Hrrb. Berlin), Salurn bis Gadino um 230 in, bei Vela und Gadin um 300—400 m (Ei — Herb. Berlin). — Fassaner Alpen: Monte San Pellegrino (Fr. Mayer in Bertol. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (KnibryopbyU «iphooogama) 117. Saxifrag». || 594 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fl. ital. IV. 468), Cima d'Oltro, nördlich von Sagron (Ambrosi, Fl. Südtir. in Ost. Bot. Wochenbl. III. [4 853] 324), Vette di Feltre (Contareni, Parolini, Montini u. a.), Monte Pavione (Th. Sendtner in Zeitschr. D. Oe. Alpver. IX. [4 878] 55), daselbst am letzten Stück des Aufstiegs von Primör aus (F. Hoffmann, Bot. Wander. [4 903] 32 — Herb. Berlin); am Schiern (Eismann bei Mert. et Koch, Deutschi. Fl. III. [4 831] H 9 u.a.), Schiern- klamm oberhalb Seiss (A. Engler 4 869 u. a. — Herb. Berlin), absteigend bei Salegg um 4 200 m; Batzes gegen die weiße Wand (Kneucker in Ost. bot. Zeitschr. 4886. p. 442), Boterd, Bosengarten (Leybold in Flora XXXVII. [Begensburg 4 854] 453); an den Wänden des Gantkofel häufig (Leybold in Flora XXXVIII. [Begensburg 4 855] 3 4 4); Geißlerspitzen, sehr zerstreut (Bachlechner Beitr. z. Fl. von Brixen [4 865] 9); Pustertal: am Peitler im oberen Eisackgebiet (Bachlechner, Beitr. z. Fl. von Brixen [4 865] 9); Prags (Hell in Hausmann, Fl. Tir. 330 u. a.), Fuß des Badkofel, Gipfel des Sarlkofel (Hausm. Nachtr. Fl. Tir. 20 u. Herb. Hofmus. Wien). — 8. Karnisch-venetianische Alpen mit den Gailtaler Alpen und dem Dobratsch. — Gailtaler Alpen: südlich von Lienz um 760 — 2300 m (Pauder — Herb. Berlin), Zochen an der Kerschbaumer Alpe um 2300 m (A. Engler 4 877); Felsen Zaprot bei Nicolsdorf und Bauchkofel bei Lienz (Pichler — Herb. v. Degen), Kartitsch (Ausserdorfer nach Hausmann Nachtr. 11. Tir. 20), unterhalb Lavant (F. Saut er in Ost. bot. Zeitschr. XLIX. [4 899] 366), Pirkach um 630 m und Gipfel der Hochstadt um 2500 m (L. Keller); Dobratsch (Villacher Alpe) um 2400 m (Breidler — Herb. Univ. Wien); um den Wolayer-See (Janchen — Herb. Univ. Wien), M. Pelois (Stur), M. Paralba (Stur — Herb. Berlin), Felswände am Bladener Joch (F. Ho ff mann — Herb. Berlin), Sappada, Felsen südlich vom Scheiben- kofel (F. Hoffmann — Herb. Berlin), zwischen Sappada und San Stefano (F. Hoff- mann — Herb. Berlin). Valle Buodia 900 — 4 200 m (Gortani), Cavazzo lungo il Faeit340 — 350 m (Gortani). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — Karawanken: Belsica planina um 2000 m (Derganc — Herb. Univ. Wien, Müller- in Paulin FL exsicc. carniol. n. 299), am Storzic; auf der Korosica und Zeleni« a (nach Paulin a. a. 0.), Obir, 2444 m (A. Engler 4897, F. Hoffmann 4909 — Herb. Berlin). — 2. Julische Alpen : Matajur (Minio), Campo (Pirona), Plauris (Pirona), Monlasio (Teilini), Venzone (Pirona, Morassi), Interneppo 200 m (Teilini), nach Gortani; Umgebung von Baibl, hinter dem See in Geröll, auf dein >Gries< (Kren- berger, Katnik), am Seekopf urn 4 000 m (v. Ja bornegg in Kerner, FI. exs. austr.- hung. n. 899 — Herb. Berlin), am Luschariberg (A. Engler 4888), am Mangarl (A. Engler 4 888 — Herb. Berlin u. a.), unter der Mangartska skala und in der wilden Lahn (nach Paulin Fl. exsicc. carniol. n. 299), Pontebba (Pichler), sehr häufig an der Straße von Pontebba nach Chiusaforte (A. Engler 4 888), im Tal von Baccolana sehr häufig (A. Engler 4 897); Val Besina (Pichler, A. Engler — Bert». Berlin), daselbst sehr häufig; Veldes, in der Poklukaschlucht bei Obergörjach, um 950 m (Deschraann — Herb. Berlin, Paulin, Fl. exsicc. carniol. n. 299 L). — Blühend im April, Mai. — 3. Steiner od. Sanntaler Alpen: Grintouz. Anmerkung. S. Burseriana kommt außerhalb der Alpen nicht vor. Die Angaben von M.uimgarten, Enumer. I. (4 846) 374, Nagy Peter in Andrae, Bot. Zeitg. XI. (4 853) 472 haben sich nicht bestätigt Vgl. Simonkai, Enum. Fl. Transsilv. (4 886) 243. Hybridae inter species gregum Iiigidae et Mediae. S. tombeanensis X Stribrnyi Sündermann in litt, ad Engler comm. — X Stribrnyi Engl, et Irinsch. — X S. pseudo-Sündermn Kellerer ex Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 59. — Caudiculorum rosulae 1 — 1,3 cm diametientes. Caules floriferi 3 — 5 cm longi, densiuscule foliati, plerumque uniflori, tota longitudine glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia crassiuscula rigida, subtus apicem versus carinata, lineari-oblonga, 4 — 5 mm longa, 1,5 — 1,8 mm lata, acuta; folia caulina spathulata aequilonga inferne rubescentia glanduloso-pilosa. Flores majusculi; sepala triangulari-ovata, acutiuscula, circ. 2 — 2,5 mm longa; petala late obovata, 5 — 7 mm longa, circ. 4 — 5 mm lata, obtusissima, basi in unguem brevem contraeta, rosea. — Differt a 5. Sündermannii et X S. Kellererii floribus maioribus, caulibus floriferis unifloris. Von F. Sünderin an n künstlich erzogen. S. Burseriana X Stribrnyi Engl, et Irmsch. — X S. Sündermannii Kellerer ex Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 59, Gard. Chron. XLIX. (1911) 228 f. 101. — Intermedia. Caudiculorum rosulae sub anthesi 10-13 mm me- tientes. Caules floriferi 4 — 6 cm longi, densiuscule foliati, apice corymbosi, 2 — 3-flori, tota longitudine glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia carnosula rigidiuscula, subtus apicem versus carinata, lineari-subulata usque lineari-oblonga, 6 — 7 mm longa, 1,6 — 1 mm lata, acutiuscula, cartilagineo-limbata, basi margine breviter ciliata, foveolis 5 — 9 calcem secernenlibus notata; folia caulina spathulata, 4 — 5 mm longa, apice viridia cartilagineo-marginata, inferne rubescentia dense glanduloso-pilosa. Sepala triangulari- ovata, 2,5 mm longa, purpurascentia, subacuta, dense violaceo-glanduloso-pilosa; petala expansa, obovata, 4 — 5 mm longa, usque 3 mm lata, basi euneala, pulchre rubra vel purpurea; staminum filamenta sub anthesi dimidium petalorum metientia; ovarium in- ferum extus purpureum dense glanduloso-pillosum in stilos stamina superantes erectos stigmate majusculo coronatos subito contractum. — Habitus Saxiftagae Stribrnyi. Differt a X S. pseudo- Sündermannii caulibus floriferis t — 3-floris, floribus minoribus, petalis rnbris, a X S. Kellererii caulibus floriferis paueifloris, floribus majoribus. Von F. Sündermann künstlich gezogen. S. Burseriana X< Stribrnyi Engl, et Irmsch. — S. Stribrmji X Burseriana var. tridentina Sündermann in litt, ad Engler X marginata Var. Rocheliana Engl, et Irmsch. — S. Vandellii X Rocheliana Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 115. — S. Leyboldii Sündermann 1. c. — Habitus Saxifragae Vandellii, at folia magis incrustata. Gaules floriferi 5 — 6 cm longi, densiuscule foliati, 4— 6-flori, apice corymbosi, tota longitudine glanduloso-villosi. Caudiculorum folia carnosa, rigidiuscula, subtus carinata, oblongo- linearia vel linearia, 6 — 9 mm longa, usque 1,8 mm lata, acuta, minute hyalino-mncronu- lata, cartilagineo-marginata, 5 — 9 foveolis calcem secernentibus notata, inferne margine breviter ciliata; folia caulina spathulata, 4 — 5 mm longa, suprema parte viridia glabra hyalino-marginata, I — 3-foveolata, inferne rubescentia glanduloso-pilosa. Pedicelli flori- bus breviores, albo-villosi; sepala oblongo-ovata, 3 mm longa, 1,5 mm lata, margine ac extus densiuscule glanduloso-pilosa; petala obovata, basin versus cuneata, 8 — 10 mm longa, l — 5 mm lata, obtusissima, alba; staminum fdamenta % petalorum aequantia: ovarium subinferum, in stilos erectos filamentis paullum brevioribus stigmate parvo coro- natos contractum. — Differt a parentibus foliis plus minusve linearibus. Von F. Sündermann künstlich gezogen. S. Burseriana X marginata Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 12. — X S. Obristii Sünderm. 1. c; Gard. Chron. XLIII. (1908) 277, XLIX. (1911) 2 28 cum icone p. 229. — Caespitosa, caudiculorum rosulis circ. 1,5 cm metientibus. Caules floriferi 4 — 7 cm longi, densiuscule foliati, apice 3 — 4-flori paniculato-corymbosi, tota longitudine glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia carnosula rigidiuscula, subtus carinata, brevissime linearia, superiora lineari-subulata, 6 — 9 mm longa, superne 2 — 2,7 mm lata, margine cartilagineo-limbata, acuta, serie fovearum 7 — 13 calcem secernen- tium notata, basin versus margine brevissime hyalino-ciliato-dentata; folia caulina spa- thulata, apice viridia glabra cartilagineo-limbata, inferne rubescentia glanduloso-pilosa. Pedicelli floribus aequilongi vel paullum longiores, glanduloso-pilosi; sepala ovata, 2 — 2,6 mm longa, usque 2 mm lata, obtusiuscula, margine ac extus breviter glanduloso- pilosa; petala oblongo-obovata, basin versus cuneatim angustata, 8 — 10 mm longa, 4,5 — 6 mm lata, alba; staminum fllamenta V2 — a/8 petalorum aequantia; ovarium se- miinferum, in stilos filamentis paulum breviores stigmate majusculo coronatos contractum. — Differt a S. Burseriana inflorescentia pluriflora, foliis plus minusve linearibus superne latioribus, a 5. marginata floribus majoribus, foliis haud spathulatis. Von F. Sünder mann künstlich gezogen. S. Burseriana >X marginata Irving in Gard. .Chron. XLIX. (1911) 228, cum icone. — X 'S'. Irvingiana Engl, et Irmsch. — X S. Sünderm nnnii Irving I. c — Minor quam X 'S. Obristii. Caules floriferi 4 — ö cm longi, I — 2-flori. itosularum folia minora, circ. 5 mm longa. In den Irving'schen Kulturen erstanden. 598 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. S. Burseriana X marginata Var. Kocheliana Engl, et Irmsch. — S. Burseriana X Boeheliana Sündermann in Allg. bot. Zeitschr. XII. (1906) 92. — X S. Salomonii Sündermann in Gard. Chron. XXIX.(1901) 279, XI,III.(f 908) 277, in Allg. Bot. Zeitschr. XII. (1906) 92. — S. Boydii alba Boyd in The Garden 15. Juli 1890. — S. sahn»- nica Jenkins in Gard. Chron. XXVII. (1900) 309. — Dense caespitosa, caudiculonnn rosulis haud expansis circ. 7 — 8 mm diametientibus. Caules floriferi 4 — 6 cm longi, densiuscule foliati, 2 — 3-flori, corymbosi, tota longitudine glanduloso-pilosi, rubescn Caudiculorum folia cinerea, rigida, carnosa, juniora subtus carinata, lineari-oblonga \ui'li-CobiX media, S. aretioides X media. S. aretioides X< media. S. aretioides X Stfibrnyi. S. (aretioides X media) X Sthbr/n'/i. S. FX marginata. S. Ferdinandi-Coburgi X< marginata. d. Hybridae inter species gregum Aretioideae et Rigidae. S. aretioides X tombeanensis. S. aretioides X Burseriana. S. aretioides XX BurserianaYar. parviflora. 288. S. aretioides Lap. Fl. Pyr. (1795—1801) 28 t. 13, Hist. abr. (1813) 224; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 341; Sternb. Rev. Sax. (1810) 7, Suppl. II. (1831) 48; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 2; Godr. et Gren. FI. Fr. I. (1848) 656; Hook. f. in Bot. Mag. (1870) t. 5849; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 260; Philippe, Fl. Pyr. I. (1860) 358; Willk. Prodr. FI. Hisp. III. (1880) 108; Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 72; Guenthart, ßeit. z. ßlütenbiol. (1902) 81, t. 10, f. 276—279. — S. Bur- seriana et S. Vandellii Lap. Hist. abr. (1813) 226 et 636 (sous-var. flor. albidis.) — S. diapensioides Lap. Hist. abr. Suppl. (1818) 54. — S. denticulata Dulac, Fl. Hautes Pyr. (1867) 270. — Chondrosea aretioides Haw. Enum. Sax. (1821) 14. — Dense caespitosa, caudiculis 2 — 6 cm longis ascendentibus ramosissimis columniformibus, dense imbricatim, superne rosulatim foliatis. Caules floriferi erecti 3 — 6 cm longi, plus minusve dense foliati, plerumque corymbosi 3-flori, rarius corymboso-paniculati 3 — 7-flori, tota longitudine pilis glandulosis brevius hirsuti. Caudiculorum folia con- ferta, coriacea, rigida, plerumque erecto-appressa rarius apice paulum reflexa, supra sul- cato-coneava, subtus obtuse carinata, glauca, glabra, basin versus ciliata, linearia vel lineari-lingulata, 5 — 7 mm longa, 0,1 — 1,2 mm lata, obtusiuscula, mucronulata, margine cartilagineo-limbata, fovearum 5 — 7 serie notata; folia caulina excepta parte superiore glanduloso-pilosa, lineari-spathulata, 5 — 8 mm longa, 1 — 1,5 mm lata, subacuta. In- florescentiae rami 6 — 15 mm longi, 1 — 2-flori, ut caulis glanduloso-pilosi, bracteis linearibus glanduloso-pilosis instrueti; sepala triangulari-ovata vel ovata, 2,5 — 3 mm longa, 1,3 — 1,5 mm lata, obtusa vel acutiuscula, margine ac extus breviter glanduloso- pilosa, tribus nervis sub apice in foveolam confluentibus instrueta; petala oblongo-obo- vata vel obovato-euneata, 5 — 7 mm longa, 2 — 3 mm lata, nervis 3 — 5 apice foveolis oblongis termiuatis instrueta, aurea; stamina 3 — 3,5 mm longa stilis subaequilonga; ovarium semiinferum, breviter glanduloso-pilosum, in stilos 2 mm longos crassiusculos stigmate majusculo coronatos contractum. Capsula subglobosa 4 — 5 mm longa, sepalis suberectis et stilis paulum divaricatis instrueta. Provinz der Pyrenäen. b. Zentralpyrenäen: in der subalpinen und alpinen Region: Suc (Dep. Ariege), Vicdessos (E. Marcais — Herb. Berlin), Coumo de Geranto zwischen Port de Saleix et de Suc um 1800 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), gegen d'Aulus um 1780 m (Marcailhou d'Aymeric — Herb. Berlin), zwischen Col de Saleix und Port de Saleix um 1520 in (Marcailhou d'Aymeric); Felsspalten bei Lujal, Cote de Cazenare in der Cardane de Verdun (Galinier. — Blühend Mai 1885 — Herb. Berlin. St. Beat (Endrcss — Herb. Berlin), Pempecibi bei Eaux bonnes (Darraq), Cauterets (Jordan in Herb. v. Degen), Valle Aitc (Philippe), Bousseil (Endrcss — Herb. Berlin), Bagn de Bigorre, Tourmalet (Herb. Berlin). Gedre, auf Kalkfelsen um 1000 — 1600 m (Bor- 600 A. Englcr und E. Irnischer. — Saxifragaceae-Saxifraga. pere, auch in F. Schultz, herb. norm. n. 479, in Baenitz, herb, europ., in pl. Pyren. altior. ed. Hohenacker n. 57, — Herb. Berlin u. a.). Cirque de Gavarnie um 1000 m (Franqueville in C. Billot, H. Gall. et Germ, exsicc. 1675 — Herb. Berlin. Aragonien: im Tal Aran, Maladetta, Pefia blanca (Philippe nach Willkomm); Pic de Bazzes (Deville), Pic de Gabizos (Deville in Herb. Bubani, Berlin), Val d'Ossan ;mi Col de Torlas und d'Arbas (Sacase nach Bubani), Pic de Ger, Mt. Auoupat (Endress — Herb. Berlin), Bernadoux bei Vicdessos (Arrondeau), Cascade d'Uias oberhalb Salau Bubani). — Blühend Juni, Juli. c. Basses-Pyrenees: Surpeyre, utn 400 in (Franqueville. — Blühend im Juni — Herb. Berlin). d. Asturisch-cantabrisches Gebirge: Pic de Europa (E. Boissier 1879 — Herb. Berlin). 2 89. S. Ferdinandi-Coburgi Kellerer et Sündermann in Allg. bot. Zeil sehr. (1901) 116; Gard. Chron. 3. Ser. XXXV. (1904) 299. — Dense caespitosa caudieulis rigidis saepe ascendentibus, ramosis, columniformibus, dense confertim, superne rosulatim foliatis. Caules floriferi erecti 4 — 6 cm longi, laxiuscule foliati, corymboso-paninilati, pluri(2 — 12)-flori, tota longitudine pilis nigro-glandulosis brevissimis horizontaliter patentibus instructi. Caudiculorum folia suprema suberecfa, inferiora retrorsum appressa, crassiuscula, supra concava, subtus obtuso-carinata, glauca, glabra, basin versus tan« tum margine breviter ciliata, ovato-oblonga vel oblonga, inferiore parte paulum dilalata, 4 — 6, raro 10 mm longa, 0,8 — 1 mm lata, apice incurvo-mucronulata, subcucullata. margine vix cartilagineo-limbata, fovearum calcareo-incrustatarum 3 — 5 serie notata; folia caulina superiora tota, inferiora parte apicali excepta breviter nigro-glanduloso- pilosa, linearia, 5 — 7 mm longa, 1 mm lata. Inflorescentiae rami 5 — 1 5 mm longi, ut caulifl glanduloso-pilosi, 1 — 3-flori, bracteis foliis caulinis simillimis instructi; sepala late ovata, 2 — 2,5 mm longa, 1,5 — 1,8 mm lata, margine ac extus nigro-glanduloso- pilosa, 3 — 5 nervis apice non confluentibus instructa; petala rotundato-obovata, infernc in unguem brevem anguslum subito contracta, 5 — 7 mm longa, 4 mm lata, nervis tribua iterum ramosis instructa, lutea; stamina stilis subaequilonga; ovarium semiinferum dense ac breviter glanduloso-pilosum, in stilos in anthesi erectos sepalis longiores at petalis breviores Stigmata majusculo coronatos contraclum. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — Moesische L'nterprovinz. .lel-tepe um 2500 m (Dimonie — Herb. v. Degen), Perim-Dagh, oberhalb Banjsko um 1400 m, an Kalkfelscn in Gesellschaft von S. corymbosa (Kellerer). Hybridae inter species gregis Aretioideae. Ferdinandi-Coburgi X aretioides Sünderinann (in horto). — X «s'- grata Engl. et Irmsch. — Intermedia inter parentes. Caules floriferi 4 — 5 cm longi, corymbosi, 5 — 6 flori. Caudiculorum folia patentia, sublinearia acuta, cartilagineo-marginala. Pe- tala vitellina. Von F. Sünder mann künstlich gezogen. a. Hvbridae inter species gregum Aretioideat el Medi S. aretioides >X media Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 73 pr. p. — 8. tioides X /""//" Benth. et Walk.; Sündermann in Allg. Bot. Zeitschrift. XXI. 1915) 28 a — d. — X 8. linitlunnii Engl, et Irmsch. — Proxima Sasifragae u Caudiculorum rosulae circ. 1 cm diametientes. Caules floriferi 4,5 — 7 cm longi, 3 — .'i-llori, coarcte corymbosi. Caudieulorum folia linearia vel lineari-lingulata, 5 — 7 mm longa, usque 1,6 mm lata, cartilagineo-marginata, acutiuscula. Pedicelli suherccti usX media Bouy et Camus 1. c. 73 pr. pte. — Caespitosa, caudiculis lignosis dense imbricato-foliosis. Caules floriferi 4 — 8 cm longi, densiuscule foliati, superiore parte corymboso-paniculati vel paniculati, 6 — 4 0-flori, tola longitudine dense glanduloso-pilosi. Caudictilorum folia carnosa, sub- plana, subtus plus minusve carinata, lanceolato-linearia usque linearia suprema binc illinc paulum spatbulato-dilatata, 6 — 4 4 mm longa, 4,5 — 2,3 mm lata, acuta usque minule mucronata, toto margine cartilagineo-limbata, 7 — 1 7 fovearum calcem secernentium serie notata, inferne brevissime hyalino-ciliata; folia caulina linearia vel spathulato-linearia. superiore parte viridia glabra cartilagineo-marginata mucronata, inferiore rubescentia dense glanduloso-pilosa. Inflorescentiae rami erecti vel ascendentes; pedicelli floribus 4 — 4 Y2-plo longiores, densissime glanduloso-pilosi, bracteis et prophvllis linearibus glandulosis suffulti; sepala ovata, 2 — 3 mm longa, medio circ. 4,5 — 2 mm lata, acutius- cula, margine ac extus plus minusve glanduloso-pilosa; petala late obovata, 3,5 — 6 mm longa, usque 4 mm lata, ö-nervia, pallide vel sordide lutea usque rosea: staminum lila— menta ' j — 2/3 petalorum melientia; ovarium semiinferum in stilos erectos filamentis subaequilongos stigmate majusculo coronatos contractum. — DilTert a X 8. Bcnthatnii inflorescentia pluriflora, pedicellis longioribus, foliis latioribus, a X 8. ambiyua pelalis longioribus, pedicellis brevioribus. A cl. Sündermann formae sequentes distinguuntur: f. 4. luteo-purpurea (Lap.) Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. ;I945) 23. — S. luteo-purpurea Lap. FI. Pyr. (4 801) 29, t. 4 4. — Folia circ. 4 cm longa, i mm lata. Caules floriferi 5 — 7-flori. Petala quam sepala 2—3 mm löngiora, 3 — i mm lala, pallide usque sordide lutea, interdum paullum erubescentia. Zentral pyrenäen: Ariege, Grotten von Fraicbinede bei Bernadauze zwischen Saleix und Luc (Lapcyrouse), Dep. Haute Garonne: Monlagne de Bic (Lapeyrouse, Timbal — Herb. Bouy); Steinbrüche von St. Beat (Salle — Herb. Bouy, des Moulins — Herb. Camus, Vi olle t — Herb. Berlin). f. 2. erubesecns Sündermann 1. c. — X 8. atnbiyua Hort, in Card. Chron. L1V. (4 94 5) 4 83, Fig. 68. non DC. — Habitus prioris, sed petala rosacea vel sordide erubes- centia. Mit der vorigen bei St. B< 502 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceac-Saxifraga. f. 3. Lapeyrousii (Don) Sündermann 1. c. — S. Lapeyrousii Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (4 82 4 ) 397. — Folia 1 — 4,5 crn longa, 2 mm lata, acuta. Caules floriferi usque 8 cm Ion gi, pallide rubescenü-glanduloso-pilosi, floribus 7 — 1 0 racemoso- paniculatis. Petala quam sepala 2 mm longiora, 2,5 mm lata, pallide lutea. Mit den vorigen bei St. Beat. S. aretioid.es X< media Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. (1901) 73. — S. arctioides X media b. forma propius ad £. media Gouan accedens Engl. Mon. Gatt. Sax (1872) 273. — X S. a?nbigi(a DC. Fl. Fr. V. J18I5) 517; Gard. Chron. XLW. (1908) 277. — S. medio-aretioides Gren. et Godr. Fl. Fr. I. (1848) 657. — S. aretioides X media Benth. et Walk.; Sündermann in Allg. Bot. Zeitsch. XXI. (1915) 24 h — 1. — Habitus Saxifragae mediae. Caudiculorum rosulae 1,0 — 1,8 cm diametientes patentes foliatae. Gaules floriferi 5 — I 0 cm longi, 6 — 1 2-flori, racemoso-paniculati. Caudiculorum folia breviter spathulato-linearia, 6 — 15 mm longa, usque 2 — 2,7 mm lata, cartilagineo-mar- ginata, acuta vel minute mucronulata. Inflorescentiae purpurascentis vel rubescentis rami patentes, usque 1 — 5 mm longi, pedicelli floribus 2 — 3-plo longiores, saepe nu- tantes. Petala obovato-oblonga, quam sepala 1 ^j-p'o longiora vel ea vix superantia, lutescentia vel lutea vel sordide rubescentia vel pallide rosea. Differt a S. media pe- talis majoribus saepius latioribus, foliis minus spathulatis, a S. luteo-purpurea petalis brevioribus, foliis latioribus, pedicellis longioribus, inflorescentia pluriflora. Hajos hybridae formae sequentes descriptae sunt: f. 1. ambigua (DC.) Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 24. — Sub- caespitosa. Folia 1 — 1,2 cm longa, 2 inm lata, acutata. Inflorescentia racemoso- paniculata, 7 — 9-flora, floribus nutanübus. Petala quam sepala 1 — 1,5 mm longiora, lutescentia vel sordide rubescentia. f. 2. raoemiflora Sündermann 1. c. — Subcaespitosa. Folia usque 1,5 cm longa, 2,5 mm lata, acuta. Caules floriferi usque 1 cm longi, 6 — 9-flori, roseo-glandulosi, floribus nutantibus. Petala quam sepala vix vel paulum longiora, inferne lutea, margine pallide rosea. f. 3. Grenieri Sündermann I. c. — Subcaespitosa. Folia 1 — 1,5 cm longa, usque 2,5 mm lata, acutissima. Caules 7 — 10 cm longi in inflorescentiam racemosn- paniculatam 6 — 1 0-floram rubescenti-glanduloso-pilosam exeuntes. Petala quam sepala i — 1,5 mm longiora, saturate lutea, paullum patentia. f. 4. Oodroniana Sündermann 1. c. — Vix caespitosa. Habitus Saxifragae media. Petala quam sepala vix longiora, pallide lutea usque sordide rubescentia. Zentralpyrenäen: Haute Garonne, Steinbrüche von St. Beat (Marchand, Jalle u. Rouques — Herb. Rouy; de Franqueville — Herb. Camus, Lizat — Herb. Berlin). S. aretioides X Stribrnyi Sündermann in litt, ad Engler comm. — S. Friederici- AiKjusti X aretioides Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 1 13. — X S. II rickü Sündermann 1. c. — Inter parentes bene intermedia. Folia basalia lineari-lan lata breviter et acute acuminata, cartilagineo-limbata; folia caulina spathulato-euncata, parte apicali glabra excepta dense glanduloso-pilosa rubescentia. Caules floriferi 7 — 9 cm alti, 6 — 8-flori, glanduloso-pilosi. Flores subcampanulati 6 — 7 mm diametienNs. Petala obovata lutescentia aut purpurascentia, sepalis i/3 — Vs-plo longiora. Von E. Heinrich in Planegg erzogen. S. (aretioides X media) X Stribrnyi Sündermann in litt, ad Kngler comm. — S. aretioides X media X Friedend Augusti Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXL (1915) 24. — X S. Stuartii Sündermann 1. c. — Caespitosa, rosulis robustis iisqu.- 2,5 cm diainetientibus. Caules floriferi 7 — 1 0 cm longi, subcorymboso-paniculati, pluri (-7 — 8)-flori, plus minusve rubescentes, patentes, glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia • arnosa subtus carinata, lineariapathulata vel spathulata, 10 — 16 mm longa, superne usque 4 mm lata, cartilagineo-limbata, ininute mucronata, II — 19 fovearum calcem 99- cernentium serie notata, basin versus breviter ciliata : folia caulina Bpathulata apice glabra, viridia, cartilagineo-limbata, mucronata, inferne rubescentia, dense glaoduloso-pilosa. Pedicelli floribus subaequilongi glanduloso-pilosi; sepala ovata, circ. 2 mm longa et Saxifraga. — Sect. M. Kabschia. — § 7. Arettoid 603 1,5 mm lata, glanduloso-pilosa; petala subcampanulata obovata vcl obovata cuncat.i, quam sepala duplo longiora, pailide lutea usque purpurea; staminum fllamenta sepala aequantia, stilis aequilonga. Von F. Sündermann künstlicb gezogen. S. Ferdinandi-Coburgi X Stribrnyi Engl, et Irmsch. — S. St'rdnmji X Ferdi- iiiiidi-Coburgi Sündermann in litt, ad Engler comm. — 8, Friederici AugUtU > /•'- l'iniirentia, serie fovearum 5 — 9 calcem sparsim secernentium notata, inferiore dimidio vel duabus tertiis partibus brevissime denticulato-ciliata; folia caulina superiore parte viridia pungentia glabra, inferiore parte rubescentia glanduloso-pilosa. Pedicelli Horibtu multo breviores; sepala subtriangulari-ovata, circ. 1,5 mm longa, acutiuscula, margine ac extus sparsius glanduloso-pilosa; petala oblongo-obovata, 4 — 4,6 nun longa, 1,8 nun lata; staminum fllamenta petalis aequilonga vel longioni; artrium in slilos flhnnentis breviores contractum. ß04 A. Engler und E. Iimscher. — Sa\ifrai:aceae-Sarifraga. Von Kellercr in Sofia künstlich gezogen. Da die Pflanze kleinere Blüten wie X S. Haagii hat, hält Sündermann bei obiger Hybride die Teilnahme von S. saneta für ausgeschlossen. Aber gerade für diese Art sprechen unwiderleglich Merkmale wie die langen Stamina und die bis über die Hälfte kurz gezähnten Rosettenblätter, wodurch sie sich sehr der S. saneta nähert. Wir halten demnach an der von Kellerer zuerst gegebenen Deutung fest, mit dem Zusatz, daß S. supersaneta X Ferdinandi-Coburgi vorliegt. c. Hybridae inter species gregum Aretioideac et Marginatae. S. aretioides X marginata Var. Rocheliana. — X 8. Boydii Dewar in The Garden XXXVIII. (1890) 10, Kew Hand-List of Herb. PL 1895. p. 391; E. H. Jenkins, in Card. Chron. XXXIX. (1906) 250 cum icone et History of S. Boydii, 1. c. XLI. (1907) 95, in The Garden LXXVH. (1913) 130. — Caules floriferi i— 6 cm longi, pluri(3 — 6)- flori, corymbosi. Caudiculorum folia plus minusve spathulata, acuta. Petala lutea. Im Garten von J. B. Boyd zu Gherry Trees, Kelso entstanden. Var. (hortensis) grandiflora lutea Engl, et Irmsch. — S. faldonside E. H. Jenkins in The Garden LXXVH. (1913) 130. Fig. (Habitus); Gard. Chron. LIM. (1913) 158, 214, Fig. 93 (Habitus). — Flores maximi, 2 cm diametientes, petala laete pallide citrina, antice crenulata, patentia, marginibus sese oblegentia. d. Hybridae inter species gregum Aretioideac et Marginatae. S. Ferdinandi-Coburgi X marginata Var. Rocheliana Engl, et Irmsch. — S. Fe rdinandi-Coburgi X Rocheliana Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXL (1915) 115. — X 8. pseudo-Kyrilli Sünderinann 1. c. — Laxe caespitosa, rosulis dre, 1,5 em (liametientibus. Caules floriferi 6 — 10 cm longi, densiuscule foliati, apice corymbosi, pluri (5 — 1 0)-flori, glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia spathulata vel lineari-spathulata, 6 — 8 mm longa, circ. 2 mm lata, acuta, cartilagineo-limbata, fovearum 5 — 9 lerie calcem secernentium notata; folia caulina spathulata, G — 8 mm longa, inferne glandu- loso-pilosa. Pedicelli floribus subaequilongi vel breviores; sepala triangulari-ovata, glan- dulosa; petala obovato-euneata, 7 — 8 mm longa, 4 — 5 mm lata, sepalis 3-plo longinra, lutea; staminum filamenta dimidium pelalorum aequantia. — Differt a S. Fcrdinamlo- Coburgii foliis plus minusve spathulatis, a S. marginata var. RocJwliana foliis plus minusve angustioribus, floribus luteis. Von F. Sündermann künstlich gezogen. S. Ferdinandi-Coburgi X marginata Var. coriophylla Engl, et Irmsch. — S. Ferdinandi-Coburgi X S. coriophylla Sündermann in Allg. Bot. Zeilschr. \\I. (1915) 115. — X 8. pseudo- Boris ii Sündermann 1. c. — Dense caespitosa, rosulae 10 — 12 mm diametientes. Caules floriferi 6 — 8 cm longi, dense foliati, apice corym- bosi, 5 — 8-flori. Caudiculorum folia coriacea, sublus carinata spathulata, 5 — 6 mm longa, usque 1,8 mm lata, obtusiuscula, cartilagineo-marginata, fovearum 3 — 7 serie calcem secernentium notata; folia caulina spathulata circ. 4 mm longa. Pedicelli flori- bus breviores. Petala late obovata, marginibus sese obtegenlibus, usque 5 nun longa et 4 mm lata, sepalis 2 — 3-plo longiora, lutea. — Differt a S. Ferdinandi-Coburgi foliis latioribus brevioribus, a 8. marginata var. coriophylla floribus luteis, a 5. pseudo- Kyrilli foliis minoribus, petalis latioribus. Von F. Sünder mann künstlich gezogen. S. Ferdinandi-Coburgi X marginata Kellerer et Sündermann in Allg. lehr. XII. (1909) 93. — X S. Borisii Kellerer 1. e.J Gard. Chron. XLIII. (1908) 277. - Propius ad Saxifragam Vtrdinandi-Ccbwrgi accedens. Rosulae circ. 10—12 mm dia- metientes. Caules floriferi 6 — 8 cm longi, densiuscule foliati, apice corymbosi, 7 — \l tlori, tota longiludine dense brunneo-glandulosi. Caudiculorum folia coiiacea, sublus carinata, linearia, 7 — 9 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, acutiuscula, cartilagineo-liml fovearum ."» 13 lerie calcem seceraentium notata, inferne margine ciliata; folia caulina lineari-spathulata, 7 — 8 mm longa, BUperiore parte glabra viridia cartilagineo-linil Saxifraga. — Sect. 12. Kabschia. — § 7. Aretioi I 15. — X S. j)seudo-Paulinae Sündermann 1. c. — Caespitosa, robustior quam X S. Pauk Folia quam ea X Saxifragae Paulinae paullum latiora, magis patentia, minus incurva. Caules floriferi 4 — 6-flori, floribus majusculis. Petala lutea. Von F. Sünder mann künstlich gezogen. S. Ferdinandi-Coburgi X BurserianaVar. minor Sündermann in Allg. Bot. Zeilschr. XII. (1906) 22. — X S. Paulinae Sündermann 1. c. et in Gard. Chron. XLIII. (1908) 2 7 7. — Habitus Saxifragae Burseriana. Caespitosa, rosulis 6 — 8 mm diametienUbus. Caules floriferi 5 — 6 cm longi, uniflori usque triflori, corymbosi, densiuscule foliati, toU longitudine glanduloso-pilosi. Caudiculorum folia crassiuscula rigidiuscula, subtus apicem versus obtuse carinata, oblongo-lanceolata, 5 — 6 cm longa, 1,2 — 1 ,4 mm lata, byalino- mucronata, apiculis plus minusve inflexis, basi dilatata, anguste cartilagineo-limbata, fovearum 5 — 9 calcem secernentium serie notata, margine basin versus breviter ciliata; folia caulina sublinearia, acutissima, parte apicali glabra cartilagineo-limbata excepta purpurascentia, glanduloso-pilosa. Pedicelli floribus breviores, glandulosi; sepala ovata, 2 — 2,5 mm longa, 1,5 mm lata, acutiuscula, sparsim glanduloso-pilosa; petala obovata, basi breviter cuneata, 7 — 8 mm longa, 4 — 5 mm lata, lutea. — Differt a S. Ferdi- H'iiifli-Coburgi foliis brevioribus longiuscule mucronulatis apice inflexis, a S. Bursi riana I. minor petalis luteis. Von F. Sündermann künstlich gezogen. Sect. 13. Porphyrion Tausch. Porphyrion Tausch, Hort. Canal. fasc. 1. (1823); Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872 et in Engler u. Prantl, Nat. Pflahzenfam. III. 2a. (1891) 59; v. Hayek, Denkscbr. Akad. Wiss. Wien LXXVII. (1905) 611—709. — AnhpkyUa Haw. Sax. Emim. I pro genere, excl. spec. — Caüiphyüum Gaud. Fl. Helv. III. (1828) 94; Engl. Indei crit Saxifr. in Verb. Zool.-bot. Ges. Wien XIX. (1869) 3. — Cotyledones apice foveola minuta instructae. Caudiculi perennes, lignosi, repentes, quadrifarie imbricatim usque laxe loliati, glabri \el eris|iulu-pilosi, turionibus cum ilüs permanentibus. Folia plana vel reeuiva, subtus carinata, earnosula, «lecussaüm opposita, rarissime alternaulia, lauiina glabra, margine ciliis phuiserialiluis glanduliferis vel eglandulosis plus minusve instrueta, Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 1. Purpureae. 607 suborbicularia usque oblongo-lanceolata, 2 — 9 mm longa, apicc rotundala usque acuta vel apiculata, in apice crassiore foveolis calcem plerumque screnifiilibus i — ü nolata. Inflorescentiae rami uniflori aut pauciflori cymoso-racemosi ; pcdicelli breves saepe glan- duloso-pilosi; sepala baud recurva, ovata usque lingulata, obtusa usque acuüuscula, margine glanduloso- vel eglanduloso-ciliata; petala obovata usque obovato-lanceolata, 4 — 20 mm longa, staminibus breviora vel duplo longiora, obtusa vel acuta, 3 — 9- nervia, rosea, purpurea, rarissimc alba; staminum filamcnta subulata; ovariuiu semiin- reruni, late obovoideum, in una specie disco annulari epigyno lato instruclum, extus gla- berrimum vel crispulo-pilosum, in stilos longiusculos in anlhesi erectos stigmate maius- culo coronatos contractum. Capsula subglobosa usque oblongo-ovoidea, sepalis suberectis et stilis divaricatis instrueta. Semina ovoidea usque oblongo-triquetra, rugulosa usque seriatim tuberculata. Dispositio subsectionum. I. Sepala eciliala; folia e medio patentia vel recurva, basi tantum ciliata, plerumque 5-foveolata ... 4; 1. Purpureae. II. Sepala ciliata; folia plana vel apice tantum recurva, ciliata, raro 5-foveolata. 4. Caules pluriflori § 2. Biflorae. 2. Caules uniflori § 3. Oppositifnliui . § 4. Purpureae v. Hayek, Studien etc. in Denkschr. Akad. Wiss. Wien LXXVII. (1905) 18 (628). Folia ov*ato- vel oblongo-lanceolata, e medio patentia vel recurva, basi tantum ciliata, plerumque 5-foveolata. Sepala margine non ciliata, binc illinc glanduloso-pilosa. Petala e basi unguiculata obovato-lanceolata. Staminum filamcnta pelalis longiora, antherae flavae. Inflorescentia plerumque pluriflora. 290. S. retusa Gouan, 111. et observ. bot. (4 773) 28, t. 4 8, ßg. 4 (quae var. Baumgartenii)\ Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 273; Burnat, Fl. Alp. mar. III. 4. (4 899) 273, IV. (4 906) 283. — S. purpurea All. Auct. ad syn. meth. stirp. borti reg. in Mise. Soc. priv. Taurin. V. (4770 — 73), publ. (4774!) 86, n. 4 45 et Fl. pedem. II. (4 778) 74, t. 2 4, fig. 2 (quae var. (j. augustana)', Vaccari in Nuovo Giorn. bot. ital. XIII. (4 906) 79—4 07. — S. imbricata Lam. Fl. fr. III. (4 778) 534. — S. oppositi- folia y. purpurea Willd. Spec. pl. II. (4 799) 648. — Antiphylla retusa Haw. Sax. Enum. (4824) 44. — Densissime caespitosa, caudiculis lignosis prostratis ramosissimis subcolumnaribus quadrifarie imbricatim foliatis. Caules floriferi erecti, subnulli vel usque 5 cm elongati, dein ramosi et laxe foliati, 4 — 5-flori, corymbosi, tota longitudine crispule glanduloso-pilosi. Caudiculorum et ramorum sterilium folia conferta, e medio patentia vel recurva, subtus carinata, supra inferne coneava, carnosa, glabra, basin versus margine plus minusve ciliata, oblongo- vel ovato-lanceolata, 2 — 4 mm longa, 4 — 2 mm lata, acutiuscula, apice incrassata, juxta marginem foveolis 3 — 5 calcem \i\ secernenlibus remotis instrueta; folia caulina similia, sed obtusiora et latiora, inferiore dimidio margine dense breviterque ciliata. Pedicelli floribus aequilongi vel breviores, dense glanduloso-pilosi, prophyllis obovato-euneatis instrueti; sepala subereeta, lingulata vel lingulato-ovata, 4,8 — 3 mm longa, 4 — 2 mm lata, obtusa, glaberrima vel margine ac subtus inferne glanduloso-pilosa, trinervia, nervis sub apice confluenlibus instrueta, saepe purpurascentia; petala obovato-lanceolata usque elliptica, 4 — 5 mm longa, stami- nibus breviora, 4,8 — 2,5 mm lala, acuta, basi in unguem J/a — V2 longitudinis me- tientem conlracta, trinervia, purpureo-rosea ; staminum filamenta ereeta, purpurea, M> tala superantia, antberae flavae; ovarium semiinferum, extus glaberrimum vel glanduloso- crispulo-pilosum, ovoideum, in stilos 5 — 6 mm longos sub anthesi erectos stigmate parvo coronatos contractum. Capsula oblongo-ovoidea, circ. 5 mm longa, sepalis suberectis et stilis divaricatis instrueta; semina ovoideo-fusiformia, 1 mm longa, longitudinaliter tenuissime rui'osa. 60g A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Nota. GJ. v. Hayek (Studien etc. p. 20) plantam pyrenaicam ad \ixifragam purpitn l m Allionii (= S. retusa var. augustana Vaccari) pertinere contendit, Yaccari autem (Catal. pl. vasc. Vallic d'Aosla [4 914J 262) optirae deraonstravit, planlam pyrenaicam ad Saxifragam Wulfcnianam Schottii (= S. retusa var. Baumgartenii [Scholl] Velen.) pertinere demonstravit. Clo. Vaccari speciminibus multis pyronaicis examinatis consentiri coacti sumus et non dubita- mus, hanc varietatem ad cli. Gouan descriptionem et iconera pertinere. Vaccari [1. c. 263) indicat, se varietatem Baumgartcnii in solo siliceo, varietatem augustana in solo calcareo ejos* dera ditionis observavisse. Var. a. Baumgartenii (Schott) Velen. Fl. Bulg. ^4891) 4 94. — 8. retusa Gouan, 111. et observ. bot. (1773) 28, t. 48, f. 4; Lapeyrouse, Fig. Fl. Pyr. (4804) t. 4 8 ; Sternberg in Sturm, Deutschi. Fl. IX. 35; Hallier in v. Schlechlendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. XVI. 4 09, t. 267 (mala); Baumgarten, Enum. slirp. Trans- silv. I. (4 84 6) 382; Host, Fl. Austr. I. (4 837) 509; Koch, Syn. Fl. Germ, et Helv. ed. 2 (4 844) 296 pr. pte.; Neilreich, Aufz. d. Gefäßpfl. Ung. und Slav. (4 866) 288; Fuss, Fl. transsilv. exe. (4 866) 238; Schur, Enum. pl. Transsilv. (4 866) 233; Mah, Fl. v. Steierm. (4 868) 4 76; Sauter, Fl. Salzburg (1868) 4 29; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) 4 29 pr. pte.; Sagorski u. Schneider, Fl. ZentralUarpathen II. (1894) 468; Piek in Wohlfahrt-Koch's Synopsis, Fl. Deutschi. u. Schweiz III. (1892) 973 pr. pte.; II. et A. Marcailhou d'Aymeric, Cat. rais. pl. du Bassin de la Haute Ariege (4 902) 484. — S. Baumgartenii Schott in Österr. bot. Wochenbl. VII. (4 857) 4 26; Schur, Enum. pl. Transsilv. (4 866) 233; Fuss, Fl. transsilv. (4 866) 238; Brandza, Prodr. Fl. Roman. (1879 — 4883) 448; Simonkai, Enum. Fl. Transsilv. (4886) 243; Grecescu, Consp. Fl. Boman. (4 898) 231. — S. oppositifolia var. ?ß. Sturmiana Beichenbach, V\. Genn. excurs. (4 832) 557. — Hohen Gang« über Ferleithen (v. Hayek); Pfandlscharte (A. Kn. 1896, Ilauck — Herb. Univ. Wien); am Aufstieg von der Pfandlscharte zum Spielmann, 2700 — 3000 m (v. Handel-Mazzetti). Heiligenbluter Tauern (Hoppe — Herb. Stockholm u. a.), Berger Törl (Ren seh — Herb. Berlin). Am Rande der Pasterze in der Gamsgrube, 2500 — 2600 m (Huter in Fl. exs. austro-hung. n. 1296 und viele andere Sammler), auch bei der Johanneshütte (Kerner, Huter) und an anderen Stellen längs des Gletschers und auf der Moräne (A. Engler 1869, 1886, Huter in F. Schultz, Herb. norm. nov. Ser. cent. 12, n. H02), Fuschertal (Preuss — Herb. Berlin). - Zillertaler Alpen: Wildseespitz in Putsch (A. Kern er — Herb. Univ. Wien), pentine des Landshuter Weges im NO. der Rollspitze am Brenner auf Schiefer, 2400 — 2500 m (v. Handel-Mazzetti). Oberhalb Windischmatrei (Gander — Herb. Univ. Wien, C. v. Pichler — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck). — W'estrhätische Al|x' n Alpe Surcruns bei Flims um 2300 m (W. Bernoulli — Herb. Berlin. — 7. Pen- ninische und Südsavoier Alpen. — 1. Walliser Alpen: Val d'Arpette (Pa\ Col de Fenßtre und Hänge des Mt. Avril, Bagnes (Jaccard und Morel, zusammen mit S. biflora), Sasseneire, Maja (Rion); Zermatt (Rion), Riffelhorn (Heer), Hörnli (Kneucker); Schwarzberg, Matmark (Rion); Kaltwassergletscher (Wilczek). Unter der Schinen im Merezental (Lagger), Gries (Lagger). Nach Vaccari beruhen die Angaben über das Vorkommen in der Umgebung auf dem Mont Blanc (Rion), auf dem Col de la Seigne (Dutoit-Haller), Mont Perce (Treves), Mont Cenis, in der Maurienne und Tarentaise (St. Lager' auf Yerwechs- lungen mit S. biflora X oppositifolia var. distans. § 3. Oppositifoliae v. Hayek, Studien (1905) 27 (637). Folia late obovata usque lingulata vel obovato-lanceolata, plana vel apice tantum recurva, plerumque toto margine eglanduloso-ciliata, plerumque 1-(raro 3 — 5)-foveo- lata. Sepala glandulosa vel glanduloso-ciliata. Petala obovata rarius lanceolala, breviter euneatim unguiculata. Staminum fllamenta petalis breviora rarius aequilonga, antherae griseo-coeruleae. Flores semper solitarii, disco epigyno angustissimo vel subnullo instruiti. 292. Typus polymorphus S. oppositifolia L. Spec. pl. ed 1. (1753) 402; ed. 2. (1762) 575 etc. (vide sub Var. a. typica). — Antiphylla coerulea Haw. Enum. (1821) 43. — A. spathulata arebica Haw. 1. c. 45. — A. oppositifolia (L.) Fourr. in Ann. Soc. Linn. LyonNouv. ser. XVI. (1868) 386; Small in North Amer. Fl. XXII. 2. (1915) 157. — La\is- sime usque dense caespitosa, caudiculis lignosis repentibus laxe foliatis usque suberectis columnariformibus dense quadrifarie imbricatim foliatis coaretatis. Gaules florileri uni- flori erecti brevissimi subnulli usque 5 cm longi, dein laxe et raro alternatim foliati, superne saepe glanduloso-pilosi. Caudiculorum et ramorum sterilium folia plana vel apice tantum recurva, subtus carinata, carnosa, inferne vel toto margine deoresienti- vel accrescenti-ciliata, magnitudine ambituque valde variabilia, suborbicularia, obi>\ spathulata, obovato-lanceolata, 2 — 8 mm longa, 1 — 3,5 mm lata, api< :e subtruncata v. 1 rotundata usque acuta vel subacuminata, incrassata, foveolis 1 — 3 — 5 plus min calcem secernentibus instrueta; folia caulina similia. plerumque linguiformia, aequajtyef ciliata, suprema hinc illinc etiam extus glanduloso-pilosa. Flores magnitudine variables, initio proterogyni, mox homogami (Grönland, Skandinavien, Spitzbergen, Alpen. Botan. Garten Berlin), raro proterandri (Nowa Semlja nach Ekstam, Ost-Grönland nach Duien . interdum submasculi (pistillis minimis nach Lindmark) aut subfeminei (staminibm ru- dimentariis vel sterilibus nach Ekstam in Spitzbergen, nach Schröter in den Alpen : pedicelli saepe glanduloso-pilosi; sepala ovata usque lingulata, 2,5 — 5 mm longa, 1,3 — 4 mm lata, obtusa usque acutiuscula, margine glanduloso- vel eglanduloso-ciliata, pluri- nervia saepe purpurascentia: petala obovato-elliptica vel obovata, rarius obovato-oblo Saxifraga. — Beet lt. I'orphyrion. — § :i. Oppositifoliae. 617 obtusa vel acutiuscula, 5 — 7 mm longa, 4,5 — 8 mm lata, 3 — 9-nervia, rosea, purpurea, in sicco coerulescentia, rarissime alba; staminum filamenta J/3 — 3/4 petalorum metientia vel ea aequantia, antherae griseo-coeruleae; ovarium semiinferum, cxtus saepe glandu- loso-pilosum, late obovoideura, in stilos fllamentis aequilongos in anthesi erectos stigmate majusculo coronatos subito contractum. Capsula ovoidea, 3 — 6 mm longa, sepalis sub- erectis et stilis divaricatis 1 — 4 mm longis instructa. Semina ovoideo-fusiformia, 0,S — 4 mm longa, rugulosa usque tuberculata, fuscn vel brunnea. Da Dr. Irm scher sich besonders intensiv mit der Variabilität dieses polymorphen Typus beschäftigt hat, so habe ich denselben veranlaßt, seine Beobachtungen hierüber ausführlich anzugeben. A. Eng ler. Die Sektion Porphyrion ist eine der wenigen Sektionen der Gattung iSaxifraga, denen in neuester Zeit eine eingehendere monographische Bearbeitung gewidmet worden ist, und zwar von v. Hayek in Denkschr. math.-naturw. Kl. Kais. Akad. Wies. Wien LXXV1I. (4905) 644—709. Es war von Anfang an unser Bestreben, den Ergebnissen dieser auf ein umfangreiches Material ge- gründeten ausführlichen Arbeit in vollstem Maße gerecht zu werden. Es zeigte sich, daß die von v. Hayek von Saxifraga oppositifolia als »Arten< abgezweigten Formen alle pflanzengeo- graphisch ihre Berechtigung haben und so wird man sie in unserer Bearbeitung irgendwie wieder- finden. Leider bestätigte sich andererseits der Eindruck, den man bei der Lektüre genannter Studie haben muß, daß diese »Arten« wie z. B. S. speciosa, S. latina und S. meridionalis an ihren angegebenen Merkmalen eindeutig zu erkennen sind, — zumal die Existenz von Übergangs- formen überall in Abrede gestellt wird — bei Betrachtung des Materiales nicht. Wir mußten bei dem Studium der uns vorliegenden Herbarien (worunter auch das von v. Hayek durchbe- stimmte des Herb. Univ. Wien) erkennen, daß die diagnostischen Angaben in den Tabellen und Beschreibungen des Autors vielfach nicht der Wirklichkeit entsprechen, was er z. T. schon an dem Wiener Materiale mit Leichtigkeit hätte selbst feststellen können. Einige herausgegritrene spezielle Beispiele mögen das Gesagte illustrieren. Und zwar handelt es sich dabei um die v. Hayek'schen »Arten« S. oppositifolia, Murithiatia, latina, meridionalis, speciosa und asiatica. Nach v. Hayek's Angaben treten bei allen genannten Formen die Hydathoden der Laub- blätter in der Einzahl auf, nur S. latina soll u. a. durch konstantes Auftreten von 3 Hydathoden scharf geschieden sein. Das Vorkommen von mehr als 3, etwa 5 »Grübchen« wird nirgends erwähnt, ebenfalls nirgends eine Ausnahme von genannter Regel. In Wirklichkeit konnten wir an zahlreichen Proben, die zu den verschiedensten Formen gehören, das Auftreten von 4 — 3 — 5 Grübchen bemerken, wobei häuGg die Blätter mit 3 und 5 Hydathoden in der Mehrzahl waren oder ausschließlich vorkamen. So genügte ein Blick, um an einem von v. Hayek als S. meridionalis bestimmten und in seiner Arbeit (p. 64) zitierten Spann- bogen (Baldacci, Durmitor, Sljeme) das häufige Auftreten von Blättern mit 3 und 5 Grübchen zu konstatieren. Weitere Beispiele sind: Montenegro, Durmitor (leg. Pantocsek): 4 — 3 Grübchen. Albanien, Korab (leg. Dimonie): 4 — 3 — 5 Grübchen. Ajan, S. asiatica (leg. Regel): 4 — 3 Grübchen. Wie bei S. asiatica und S. meridionalis fand sich Ähnliches auch bei S. oppositifolia, z. B. : Krain, Manhart (leg. Meebold): 4 — 3 Grübchen. Rodnaer Alpen, Galatin bei Rodna, um 2050 m, sehr reichliches Material leg. v. Deg>n : recht häufig 3 Grübchen. Siebenbürgen, Com. Brasso, Bucsecs (leg. v. Degen): 4 — 3 Grübchen. Ebenda, Bucsecs, auf dem Omu um 2500 m (leg. v. Degen): 4 — 3 Grübchen. Bucsecs, Omu (leg. Vierhapper): 4 — 3 — 5 Grübchen. Bucsecs (leg. Ginzberger): 4 — 3 Grübchen. * Moldau, Czeahlau (leg. v. Janka): 4 — 3 — 5 Grübchen. Ferner auch hier und da bei S. Murithiatia (= var. y. proles distans), so z. B.: Berner Oberland, Gemmipaß (leg. Loesener): sehr häufig, fast überwiegend 3 Grübchen. Dauphine, Lautaret leg. Graf So lms): 3 Grübchen. Hochinteressante Verhältnisse zeigten auch von Ginzberger in Italien gesammelte, prächtige Exemplare, die über dio von v. Hayek unter S. speciosa und S. latina angeführten Formen ein neues Licht warfen. Allerdings sind diese Exemplare, wie ausdrücklich hervorgehoben sei, 4 94 2, d.h. lange nach dem Erscheinen von v. Hayek's Arbeit, gesammelt. Nach der letzteren Dar- stellung ist S. latina u. a. durch drüsige Sepalen und Blätter mit durchgängig 3 Grübchen, S. speciosa dagegen durch drüsenlose Sepalen und 4-gruliige Blätter charakterisiert, wobei ihre 618 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Verbreitungsgebiete deutlich geschieden sind. Im Gegensatz idazu fanden wir nun im Gebiet der speeiosa keinen Standort, wo lediglich typische speeiosa vorgekommen wäre. Sowohl von dem Gran Sasso als auch vom Majella fanden sich Exemplare mit 3, ja sogar 5 Punkten und oft auch drüsigen Sepalen, während auf dem Terminilletto Formen mit \ Grübchen, drüsigen Sepalen und /aft'wa-Blättern oder fast reine latina, keine echte speeiosa gesammelt wurde. Also auch hier stürzt das Merkmalsgebäude v. Hayek's unweigerlich zusammen. Schließlich seien noch einige Bemerkungen über die Kelchblätter angefügt. Diese sollen nach v. Hayek*s Darstellung bei seiner S. oppositifolia nie Drüsen führen. Das Gleiche gilt von den Laubblättern. Wir fanden solche jedoch an Sepalen und Laubblättern bei Pflanzen aus Grön- land, an den Sepalen bei solchen aus Unalaschka (leg. Cham isso) und von Selkirk (H.Shaw n. 1025, Herb. Wien). Die von Hayek als Art angenommene S. Murithiana (= var. y. proles distans) unterscheidet sich dagegen von S. oppositifolia durch mehr oder weniger drüsige Se- palen. v. Hayek (1. c. p. 670) betont ausdrücklich, daß auch drüsenlose Exemplare, die sich im Areal der S. Murithiana finden würden, zu dieser zu rechnen wären. Burnat, Fl. des Alpes maritimes IV. (1906) 282 und V. (1 94 3) 86, erwähnt nun tatsächlich Exemplare der Westalpen und Pyrenäen, wo die Sepalen drüsenlos sind, und Cavillier in Burnat 1. c. 86 bezeichnet ein der- artiges Vorgehen, wo unter Hintenanselzung der morphologischen Merkmale die geographische Verbreitung für die Bestimmung einer Art maßgebend ist, als unwissenschaftlich. Tatsächlich liegt die Sache doch etwas anders; denn v. Hayek 1. c. 670 bemerkt ausdrücklich, daß beim Fehlen der Sepalendrüsen auch die übrigen Merkmale die Exemplare als zu S. Murithiana ge- hörig bezeichnet würden, was völlig richtig ist. Allerdings variiert S. Murithiana auch in den vegetativen Teilen, vor allen den Blattproportionen genau so bedeutend wie S. oppositifolia, so daß durchaus nicht alle Exemplare nach den vegetativen Merkmalen als zu S. Murithiana ge- hörig erkannt werden können. Für uns liegt der Wert der Burnat'schen Feststellungen in der Tatsache, das wirklich drüsenlose Formen im Areal der S. Murithiana vorkommen, das wichtigste Merkmal derselben also nicht konstant ist. Die Konsequenzen, die in systematischer Beziehung aus diesen Talsachen zu ziehen sind, zeigt unsere folgende Gruppierung der Formen. Hier kam es mir nur darauf an, den Standpunkt, von dem aus diese erfolgt ist, etwas näher zu begründen, d. h. klarzulegen, daß wir nicht loa reiner Opposition die kleinen Arten v. Hayek's ablehnen, sondern durch Tatsachen gezwungen, die uns die Natur bietet. Wenn wir nicht so zahlreiche und überzeugende Zwischenformen ge- funden hätten, hätten wir gern manche Form z. B. S. speeiosa typica als Art angeführt. E. Irmscher. Dispositio typi polymorphi Saxifraga oppositifolia. A. Foliorum cilia apicem folii versus in dentes parvos non transeuntia. a. Caudiculorum folia non late obovata, apice acuta vel obtusa, non cartilagineo-marginata. a. Caudiculorum folia ultra 2,5 mm longa. I. Caudiculorum folia apice acuta vel obtusa, apicem versus brevius ciliata Subsp. 1. euojtpositi folia. \ . Caulium floriferorum folia superiora opposita, usque 5 mm longa et 2,3 nun lata. * Sepala eglanduloso-ciliata; caudicu- lorum foliorum cilia longiuscula (circ. 1 min), haud rigida, a basi flexuosa. f Rami plerumque remote foliati; caudiculorum folia vix ultra 5 mm longa, plerumque unifoveolata . Var. er. proles typica. Subvarietates et formas videas infra. ff Rami subcolumniformes dense im- bricalim foliati: caudiculorum folia 5 — 6 mm longa et usque 3 nun I.ttii, saepius 3 — ö-foveolata . . Var. ß, proles meridioualis. Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 619 ** Sepala glanduloso-ciliata; caudicu- lorum foliorum cilia praecipue in var. distans breviora (circ. 0,5 mm), rigida, stricte patentia vel modo apice flexuosa. f Caudiculorum folia plerumque uni- foveolata Var. ;\ proles distans. Subvarietates et lbrmas videas infra. •ff Caudiculorum folia plerumque tri- foveolata Var. i). proles latina. 2. Caulium floriferorum folia superiora alternantia, 6 — mm longa, 1,8 — 2,3 mm lata Var. t. proles Natkorstii. II. Caudiculorum folia late spathulata apice rotundata usque subtruncata, apicem ver- sus longius ciliata Subsp. 2. blephavophylla. ß. Caudiculorum folia minuta, vix ultra 2,5 mm longa Subsp. 3. Rudolphiana. b. Caudiculorum folia late obovata, apice rotundata, distincte cartilagineo-marginata Subsp. 4. speciOtiCl. B. Foliorum cilia apicem folii versus in dentes parvos transeuntia Subsp. 5. asiatica. Subsp. 1. euoppositi folia Engl, et Irmsch. — Laxissime usque dense cae- spitosa, caudiculis repentibus laxe foliatis usque columniformibus dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia magnitudine ambituque valde variabilia suborbicularia sub- obtusa usque obovato-lanceolata, acuta, 2 — 8 mm longa, 1 — 3, 5 mm lata, plus minusve decrescenti-ciliata, 1 — 3 — 5-foveolata, haud cartilagineo-marginata. Caules floriferi brevissimi subnulli usque 3 cm longi, uniflori, foliis opposilis, rarius alternantibus in- structi. Flores magnitudine variabiles. Sepala glanduloso- vel eglanduloso-ciliata. Petala ambitu variabilia, obovata usque lanceolata, 5 — 4 2 mm, rarius — 20 mm longa, 1,5 — 8 mm lata; filamenta petala aequantia vel 2/s — 3/i eorum metientia. Capsula 3 — 6 mm longa, stilis 1 — 3 mm longis. Var. a. proles typica Vaccari in Bull. Soc. bot. ital. (1903) 68; Catal. rais. des pl. vasc. de la Vallee d'Aoste (1 9 11 ) 264 (sub titulo subspeciei). — S. oppositifolia L. Spec. pl. ed. 1. (1756) 402, ed. 2. (1762) 575; Fl. suec. ed. 2. (1755) 142; Fl. läpp. (1737) t. 2, f. i; Wulfen in Jacq. Coli. I. (1786) 186; Lightf. Fl. scot. (1789) 222; Host, Synops. (1797) 229: Willd. Spec. IL (1799) 648 excl. var. /Jet y\ Smith, FL Brit. II. (1800) 450; Sternb. Bev. (1810) 36 pr. p.; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 401 pr. p.; Moretti Tent. Sax. in.fiibl. ital. (1829) 33 pr. p.; Gaudin, Fl. helv. HL (1828) 95 pr. p.; Beichenb. FL germ. excurs. (1832) 557 excl. /?.: Koch, Synops. ed. 1. (1837) 269 pr. p., ed. i. (1844) 297 pr. p.; A. Gray, FL North. Amer. I. (1840) 563; Hartman, Handb. i. Skand. Fl. ed. 2. (1879) 254; Moritzi, Pfl. Graubündens (1838) 63 pr. p., Fl. d. Schweiz (1844) 196 pr. p. ; Bertoloni, FL ital. IV. (1839) 511 pr. p.v; Ledeb. Fl. ross. IL (1844) 204; Hausmann, Fl. v. Tirol (1851) 232; Engler, Ind. crit. Saxifr. in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 515, Mon. Gatt. Sax. (1872) 276 pr. p.; Gremli, Exkur- sionsfl. d. Schweiz 1. Aufl. (1867) 166 pr. p., 8. Aufl. (1896) 189 pr. p. ; Blytt, Norges Fl. (1876) 904; Nyman, Consp. FL europ. (1878) 269 pr. p.; Brandza, Prodr. FL Boman. (1879 — 1882) 4 48; Lange, Consp. FL Grünl. in Meddelels. om Grönl. III. (1880) 66, 25"/; Tillaeg ed. Bosenvinge ebenda III. 2. (4 892) 680; Fiek, Fl. v. Schles. (4 881) 169; Grönland, Islands Fl. (1884)454; H.Müller, Alpenblumen (1884) 99, 34: Kjell- man in Vega-Expeditionens Vetensk. Jakttagelser I. (4 882) 533; Arcangeli, Comp, della FL ital. (1882) 255, ed. 2. (1894) 577 pr. p.; Garcke, FL v. Deutsch), ed. 17. ^1895) 620 A. Kngler und K. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fig. <22. Typus polymorphus S. oppositifolia L. A—M Subsp. euoppositifolia Engl, et (nasch. A — 3 Var. proles typiea. A Subvar. grandiflora Griseb. et Schenk. B Subvar. palaearclica Engl, et Irmsch. Folia a sinistra ad dextram i, i (Alpen), 8 'Arktis, Bareninsel\ 4. 5 (Sie bärgen); petala desuper, i (Arktis, Bäreninsel), 2 (Alpen), 3 Siebenbürgen). C Subvar. Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 3. Opposilifolae. 621 332, ed. 18. [\y\i 375; Macoun, Catal. Canad. pl. (1883 149; Nathorst, Botaniska anteckningai' fnin nordvestra Grönland in K. Sv. Vet. Akad. Öfvers. 1884; Coulter, Ma- nual of the bot. of Rocky Mount. (1885) 90; Simonkai, Kniun. 11. Transsilv. (1886) 283; Warraing in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) 29, Fig. 28, in Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 12. (1886) 113, 118, in Meddelels. om Grönland. XXXVI. (1909) 203, Fig. 25, 26; Holm in Dijmphna Togtets zool. bot. Udbytte (1887) 40; Lindman in Bib. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 12. (1887) 56, pl. II, Fig. 21; Bentbam, Ilandb. of brit. Fl. ed. 5. rev. hv Hooker (1887) 167; Pacher in Pacher u. Jabornegg, Fl. v. Kärnten III. (1887) 59 excl. var.; Saelan, Kiblman, Hjelt, Herb. Musei Fennici I. (1 889) 70; v. Dalla Torre, Alpenfl. (1890) 125 pr. p. ; Velenovsky, Fl. Bulg. (1891) 194; Sagorski u. Schneider, Fl. d. Zentral-Karp. II. (1891) 169; Fiek in Wohlfahrt-Koch, Synops. 3. Aufl. (1891) 973 excl. var. C; Norman, Norges arkt. Fl. I. (1894) 486; Hartz in Meddelels. om Grönl. Vf. (1894) 4, ebenda XVIII. (1895) 242, 287; H. Jonsson in Bot. Tidsskr. XIX. (1895) 283, flg. 1; Ekstam in Tromsö Mus. Aarsskr. 18. (1897) 127, 20 (1898) 12; Van- höffen in Drygalski, Grönl.-Exp. (1897) 38; Abromeit in Bibl. bot. EL 42. (1897 — 1899) 232; Britton and Brown, 111. Fl. North. Un. St. II. (1897) 171; Fritsch, Excursionsfl. f. Österr. (1897) 267; Knutli, Handb. d. Blütenbiologie (1898) 445, Fig. 146', Kohl in Reichenb. Icon. Fl. germ. et helv. XXIII. (1899) 49 t. 88 A (pessima); Halber in v. Schlechtendal, Langethal u. Schenk, Fl. v. Deutschi. 5. Aufl. XXVI. 110, t. 2672 (mala); Schinz u. Keller, Fl. d. Schweiz 1. Aufl. (1900) 231, 3. Aufl. (1909) 259, II. Krit. Flora (1905) 96; G. Andersson och Hesselman, in Bih. t. K. Svensk. Vet. Akad. Handl. 26, Afd. III. (1900) 23, flg. 8 — 12; Ostenfeld in The botany of Faeroees (1901) 79; Neu- man, Sveriges Fl. (1901) 421; Düsen in Bihang t. K. Svensk Vet. Akad. Handl. 27, Afd. III. (1901) 36; Cleve in Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 26, Afd. III. (1901) 48; v. Hayek in Österr. bot. Zeitschr. LH. (1902) 329, Studien 1. c. (1905) 33, Taf. I, Fig. 21, Taf. II, Fig. 5—16; Lindmark in Bih. t. K. Sv. Vet Akad. Handl. 28, Afd. III. (1902) 19, pl. I, flg. 8 — 15; Sylven in K. Sv. Vet Akad. Handl. 40 Nr. 2 (1906) 229. — S. biflora Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 205; Simmons, The vascular plants in the Fl. of Ellesmereland in Report of the second Norwegian Arctic Exped. 1898—1902 (1906) 60; Schroeter, Pflanzenleben der Alpen (1908) 540, Fig. 230, *> 8> 10> "• 13; v. Dalla Torre u. Graf v. Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1909) 474, 475. — S. coerulea [caerulea) Pen. Synops. pl. I. (1805) 488 pr. p. — S. oppositifolia cc. imbricata^Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 18. — S. biflora Fuss, Fl. Transsilv. exe. (1866) 238; Schur, Enum. pl. Transsilv. (1866) 234. — S. Kochii Fuss, 1. c. 239; Schur 1. c. 2 34. — 8. Rudolphiana Schur 1. c. 234. — S. retusa Cham, in Linnaea VI. (1831) 556. — Laxissime usque dense caespitosa, caudiculis repentibus laxe foliatis plus minusve ramosis vel suberectis coaretatis imbricatim foliatis. Gaudiculorum folia magnitudine ac ambitu valde variabilia, late obovata, suborbicularia subobtusa, lingulata, obovato-euneata, obovato-lanceolata, acuta, 2 — 6 mm longa, 1 — 3,5 mm lata, apice incrassata, subtus carinata, plerumque usque ad apicem fere ciliis longiusculis baud rigidis a basi flexuosis decrescentibus in- strueta, rarissime tantum inferiore quarta vel tertia parte ciliata vel toto margine dense ciliata, cilio apicali, foveola unica, raro foveolis 3—5 instrueta. Caules floriferi subnulli usque 3 cm longi, uniflori. Sepala ovata usque lingulata, 2,5 — 5 mm longa, 1,3 — 4 mm lata, cumcüiata Engl, et Irmscli. (Kitzbühel). D Subvar. erieifolia Engl, et Irrascii. (Manhart in Krain). E Subvar. amphibia Sündermann (Untersee). F Subvar. pluriputtctata Engl, et Irmsch. (Korab in Albanien). G Subvar. Smalliana Engl, et Irnisch. (Alaska, Yukon). H Subvar. steno- petala v. Hayek (Paralba in Carnia). J Var. proles meridionalis Terr. (Durinitor, Montenegro). K Var. proles distans Ser. a sinistra ad dextram, 1 (Pyrenäen), 2 (Basses Alpes), 3 Zermatt), 4 (Gr. St. Bernhard). L Var. latina Terr. (Apenninen). M Var. Nathorstii Düsen (Grönland). — N Subsp. blepharophyüa (Kerner) Engl, et Irmsch. (Hohe Tauern'. — O Subsp. Rudolphiana (Hornsch.) Engl, et Irmsch. (Hohe Tauern}. — P Subsp. speciosa (Dörfl. et v. Hayek) Engl, et Irmsch. (Abruzzcn). — Q Subsp. asiatiea (v. Hayek) Engl, et Irmsch. (Altai). — Omnia petala 2/1 , omnia folia 5/1. — J. Pohl delin., A. Engler et E. Irrascher dir.\. 622 •*. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. obtusa usque acutiuscula, eglandulose ciliata; petala obovata usque obovato-cuneata, 5 — 12 mm, rarius 20 mm longa, 1,5 — 8 mm lata, obtusa, raro acutiuscula, 5 — 9- nervia, rosea, in sicco coerulescentia, rarissime alba ; staminum filamenta J/3 — 3/4 peta- lorum aequantia, antherae griseo-coeruleae. Stili filamenta aequantes. Capsula 4 — 6 mm longa, stilis 1 — 3 mm longis divaricatis instructa. Nota 1. Nomen S. oppositifolia «. imbricala Ser. antiquius quam nomen typica Vaecari huic varietati conservari non potest, quod species S. imbricata Royle exstat. Nota 2. Ut omnes hujus varietatis partes etiam folia variant. Cl. v. Hayek 1. c. j Saxifragae opposüifoliae suae, quae varietas nostra, folia >obovata« describit, at re vei foliis breviter obovatis (longitudine latitudinem aequantibus) omnes transitus exstant ad folia fere lanceolata (quinquies longiora quam latiora]. Talia folia habitum ericoideum efßciunt (conf. Subvar. ericifolia, Fig. 122 D). Simili modo transitus exstant inter hanc varietatem typica et varietatem distans. Dispositio subvarietatum formarumque varietatis typicae. A. Petala obovata obtusa. a. Petala ultra 7 mm longa. «. Folia plerumque unipunctata. I. Petala ultra 10 mm longa Subvar. I. (f. 1) grandiflora. II. Petala 7 — 10 mm longa. 1 . Petala rosea usque purpurea. * Folia 2 — 3-plo longiora quam lata. ■f Folia margine apicali glabra . Subvar. 2. palaearctica. O Rami floriferi haud evoluti. f. 2. sterilis. OO Rami floriferi evoluti. A Folia caulina sensim ac- crescentia, ramulorum apice capitata supra pi- losa f. 3. monstrosa. AA Folia caulina nunquam supra pilosa. j O Laxe caespitosae. X Caules plurimi haud reptantes. | Folia caulina op- posita . . . . f. 4. Vulgaris. II Folia caulina al- terna . . . . f. 5. alternifolia. X X Caules plurimi rep- tantes. | Folia caulina op- posita . . . . f. 6. reptans. II Folia caulina al- terna . . . . f. 7. elongata. D D Dense caespitosae. X Folia haud valde incrustata. | Caespites haud subglobosi. ^ Folia minora. Petala minora f. 8. OOnferta, ^ -0- Folia majora latiora. Pe- tala majora. f. 9. arctica. Saxit'raga. — Sect. 13. Porpliyrion. — § 3. Oppositifoliue. 623 II Caespites subglo- bosi f. 10. pulvinata. X X Folia valde incrus- tata, minora . . f. 11. calcieola. ff Folia toto margine dense ciliata, cilio apicali instructa. . . . Subvar. 3. (f. 12; circumciliata. ** Folia 4 — 5-plolongiora quam lata. Subvar. 4. (f. 13) erioifolia. 2. Petala alba Subvar. 5. (f. 14) albiflora. ß. Folia plerumque 3 — 5-punctata. I. Petala majora; foveolae calcem haud secernentes Subvar. 6. (f. 15) amphibia. II. Petala minora; foveolae calcem secer- nentes Subvar. 7. (f. 16) pluripunctata. b. Petala parva, infra 7 mm longa Subvar. 8. (f. 17) Smalliana. B. Petala lanceolata, saepe acuta Subvar. 9. (f. 18) stenopetala. Subvar. 1. (f. 1) grandiflora Griseb. et Schenk in Linnaea XXV. (1852) 601 sub titulo varietatis, non Engl.; v. Dalla Torre u. Graf von Sarnthein, Fl. Tirol VI. (1909) i 1 5 (excl. citatione v. Hayek, 1. c. p. 669, quae ad varietatem Murithiana — distans pertinet). — S. oppositifolia f. macrantha v. Hayek, Studien 1. c. (1905) 659. — S. oppositifolia L. subsp. typica f. macrantha Beyer in Vaccari, Cat. rais. des pl. vasc. Vallee d'Aoste (1904) 265. — Folia magnitudine variabilia, unifoveolata. Flores maximi, petalis obovatis obtusis latis ultra 1 0 mm longis purpureis instructi. Verbreitung: Hier und da im arktischen Gebiet ebenso wie in den Alpen, z. B. westrhätischen Alpen. Subvar. 2. palaearctica Engl, et Irmsch. — Folia magnitudine variabilia, pluri- foveolata, rarissime trifoveolata. Petala obovata vel oblongo-obovata, obtusa, 7 — 10 mm longa, rosea usque purpurea. Verbreitung: Gesamtgebiet der Varietät (s. weiter unten). f. 2. sterilis Mattirolo e Belli, Osserv. scientif. eseguite durante la Sped. polare di S. A. R. Luigi Amedeo di Savoia Duca degli Abruzzi 1899/1900 (1903); Mattirolo in Malpighia XVI. (1902) 483. — Rami longi, flagelliformes. Verbreitung: Im nördlichsten arktischen Gebiet hier und da. f. 3. monstrosa Engl, et Irmsch. — Ramulorum folia magnitudine valde accres- centia, apice rosulata usque capitata, supra glanduloso-crispulo-pilosa, margine densis- sime longiuscule ciliata. Verbreitung: Bisher nur: Grönland: Westküste, Umanakfjord (Dr. E. Van- höffen, Fl. Grönl.-bor.-occ. Nr. 5 — Herb. Berlin). — Subarktisches Norwegen: Dovrefjeld, oberhalb Drivstuen (Herb. Berlin). f. 4. vulgaris Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa. Caules primarii prostrati ramo- sissimi, ramis secundariis suberectis vel erectis. Folia opposita. Verbreitung: Die im Gesamtgebiet der Var. typica allgemein verbreitete Form. f. 5. alt er ni folia Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 278 pr. p. (quoad specimina nor- vegica). — Ut f. vulgaris, sed caules floriferi alternatim foliati. Verbreitung: Hier und da, z. B. Dovre in Norwegen (Ahlberg u. Axell). f. 6. reptans Andersson et Hesselman in Spetsbergens och Beeren Eilands Kärl- växtflora in Bih. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 26. Afd. III. (1900^ 25, fig. 10; Dus6n, ebenda 27 Afd. III. (1901) 34. — Laxissime caespitosa, ramis primariis usque 2 dm longis, multiramosis prostratis. Verbreitung: Entwickelt sich in der Arktis auf leichten Erhebungen, während in flachen Senkungen die Form pulvinata zustande kommt. — Zuerst beschrieben nach Exemplaren von Grey Hook auf Spitzbergen. f. 7. elongata Düsen in Bot. Nolis. (1902) 181. — Itaini elongati, usque 16 cm longi, vix vel basi tantum ramosi, repentes. Caules floriferi ascendentes, alternatim foliati. ß24 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxiiraga. Verbreitung: Bisher nur: Subarktisches Schweden, Snasahögen (Düsen); Norwegen: Österdalen, Tromfjeld. f. 8. eonferta R. Beyer in Verh. d. Bot. Ver. d. Prov. Brandenburg XXXII. (1894) p. V. — Ramuli breves erecti, densiuscule foliati, aggregati, conferti. Folia et petala minora. Verbreitung: Hier und da sowohl im arktischen Gebiet als auch in den Alpen. Hierher gehören die Formen, die in den Herbarien als S. Rudolphiana bestimmt waren oder von den Autoren als Übergangsformen zu dieser bezeichnet worden sind. f. 9. arctica v. Hayek, Studien 1. c. (4 905) 659; Bonnier in Revue gen. bot. VI. (1894) t. 2 4, f. 15. — Ut f. eonferta, at folia et petala majora. Verbreitung: Im arktischen Gebiet hier und da. f. 10. pulvinata Andersson et Hesselman in Bih. tili K. St. Vet. Akad. Handl. 27. Afd. III. n. 3. (1903) 24, flg. 11, 12. — Radix simplex. Caespites erecti pulviniformes subglobosi, 2 — 3 dm diametientes, usque 1 dm alti, ramis procumbentibus fere omnino deficientibus. Verbreitung: In der Arktis, entwickelt sich im Gegensatz zu f. reptans in flachen Senkungen. Zuerst beschrieben nach Exemplaren von Treurenberg-Bai auf Spitzbergen. f. 44. ealcicola v. Hayek, Studien 1. c. (1905) 659. — Dense caespitosa. Folia rigidiuscula, minora, valde incrustata. Verbreitung: In den Kalkalpen häufig. Subvar. 3. (f. 12) circumciliata Engl, et Irmsch. — Densiuscule caespitosa. Folia obovato-cuneata, minora, 2 — 3 mm longa, toto margine longiuscule ciliata, cilio apicali instructa, unifoveolata, foveola calcem secernente instructa. Verbreitung: Diese auffällige, bisher nicht beachtete Abweichung sahen wir von Kitzbühel in Tirol (leg. Lang) und vom Kitzbühler-Horn-Gipfel um 1950 m (leg. Diels), sowie vom Watzmann (leg. Vierhapper). Subvar. 4. (f. 13) ericifolia Engl, et Irmsch. — Laxe caespitosa, caudiculis dense foliatis sparsim ramosis elongatis. Folia obovato-lanceolata usque oblongo-lanceolata, 5 — 6 mm longa, 1 — 3,5 mm lata, erecto-appressa. Verbreitung: Am typischsten am Manhart in Krain (leg. Meebold). Durch den ericoiden Habitus erinnert diese Subvar. an manche Kabschien und kommt durch die Blattform der Var. distans sehr nahe. Subvar. 5. (f. 14) albiflora Lange, Consp. Fl. Grönl. I. (1880) 66. — Petala alba. Verbreitung: Selten, so Grünland, Frederikshaab, Fiskernal, Jan Mayen. Subvar. 6. (f. 1 5) amphibia Sündermann (pro. var.) in Mitteil. Bayer. Bot. Ge- sellsch. II. (1909) 190; E. Baumann, Die Vegetation des Untersees (1915) 25, fig. 6, (entnommen aus Schmidle, Diluviale Geologie der Bodenseegegend [1914]). — Laxe caespitosa, ramulis subcolumniformibus ascendentibus radicantibus. Folia carnosa, crassiora, minus dense ciliata, plerumque foveolis 1 — 3 calcem haud secernentibus in- structa. Petala ultra 8 mm longa. Verbreitung: Bisher nur auf feuchtem, quelligem Kiesboden am Bodensee, bei Wasserburg, Nonnenhorn, Konstanz von Ende Mai bis Ende August, oft lange Zeit unter Wasser in Ruhezustand, im März blühend. Subvar. 7. (f. 16) pluripunctata Engl, et Irmsch. — Ramuli prostraü elongati, remote foliati. Folia late obovata, apicalia rosulata majora, plerumque foveolis 3 — 5 — 7 calcem secernentibus instructa. Petala haud ultra 8 mm longa. Verbreitung: Bisher nur: Scardopindische Unterprovinz: Albanien, auf (lein Korab (Dimonie — Herb. Berlin). — Vorstehende beiden Subvarietäten unterscheiden sich von allen übrigen durch die Mehrzahl der Kalkdrüsen auf den Blättern, ein kommen, das v. Hayek bei seiner S. oppositifolia nicht kennt. Subvar. 8. (f. 17) Smalliana Engl, et Irmsch. — S. pulvinata Small in Bull York Bot. Gard. II. (1901) 172. — Antiphylla pulvinata Small in North Amor. Fl. XXII. 2. (1905) 157. — Caules floriferi abbreviati in anthesi subnulli, in fructu aphylli 0,5 — 1 cm longi. Petala fix 6,5 mm longa. Slaminum filamenta lanceolata. Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § :<. Oppositifoliae. 625 Verbreitung: Subarktisches Nordamerika: Yukon District, auf den höheren Gipfeln um den Lake Bennett (S. B. TarleUn, PI. of Yukon Territory Nr. 11. — U. St. Nat. Herb.). Subvar. 9. (f. 18) stenopetala v. Hayek, Studien 1. c. (1905J 659 (49). — Petala lineari-lanceolata, usque 10 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, saepe acutiuscula. Verbreitung: Bisher nur: Westrhätische Alpen: Schiahorn bei Davos (nach t. Hayek 1. c. [658] 48). — Karnische Alpen: Paralba um 2600 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). Verbreitung der var. «. typica. Arktisches Gebiet. Verbreitet an mannigfachen Standorten, in Senkungen polsterförmig , an flachen Standorten kriechend, auch an felsigen Hängen. — Nach Thorild Wulff (Bot. Beob. aus Spitzbergen, Lund 1902) enthält die Epidermis der Blattunterseite und des Stengels reichlich Anthocyan; dies ist auch der Fall innerhalb des Bindenparenchyms an dem Leitbündelkreis. Blüten dunkelrot bis hellviolett, auch weiß, bisweilen mit 1,8 — 2,3 cm Durchmesser, proterogyn-homogam, schwach wohl- riechend, von Fliegen und Dipteren besucht (Axell, Ricca, Müller, Warming, Lindman, Ekstam), schon Mitte Juni entfaltet. a. Arktisches Europa. — 1. Spitzbergen: Sehr verbreitet, bis 900 m auf- steigend; gehört hier in der forma reptans zusammen mit Salix polaris zu den ersten siphonogamen Besiedlern des Polygonbodens, von der Rinne zwischen den Polygonen ausgehend über diese ein lichtes Netzgeflecht bildend. Im Isfjorden (Eisfjord), Spitz- bergen, fand Ekstam zwischen dem Überwinterungsplatz der schwedischen Polarexpe- dition (1868) und dem Kap Thordsen das Gebirgsplateau mehrere Kilometer weit gänzlich von S. oppositifolia bedeckt. Blüht von Mitte Juni bis September; reife Früchte sind schon in der ersten Hälfte des August vorhanden (Ekstam). — Sassenbai (Fried- länder — Herb. Berlin), Axels öar 77° 43' (Björling — Herb. Stockholm), Welcome Point und Green Harbour (Wulff — Herb. Stockholm), Kings-Bai (Fries — Herb. Stockholm, Joest — Herb. Berlin), Prince Charles Foreland, im SW. bei la Manche bukten (Andersson und Hesselman — Herb. Stockholm), Amsterdam-Insel (Joest — Herb. Berlin), Foulbai (Kjellman — Herb. Stockholm), Kap Boheman 78° 23' (Björling — Herb. Stockholm), Isfjorden (Eisfjord), Adventbai (Ekstam), Kolbai (Ekstam), zw. Kolberget und Adventbai (Crem er — Herb. Univ. Zürich), Tempelbai (Ekstam), Rendalen im Isfjorden (Kjellman), Bellsund (Herb. Stockholm, G. Mayr — Herb. Univ. Wien), Mitterhooken im Bellsund (Nathorst — Herb. Stockholm), zwischen Kap Ahlstrand und Recherche Bai im Bellsund (Cremer — Herb. Univ. Zürich, From- holz — Herb. Berlin), Van Keulenbai (Andersson und Hesselman 1898 Ars Sv. Polarexped. n. 120, 133, 184, 350, 429), Kap Lyall (Nathorst, Andersson und Hesselman 1898 Ars Sv. Polarexped. n. 248), Sydkap (Keihau — Herb. Coimbra), Inseln unter dem Sydkap (Payer). — SW.-Küste der Jena-Insel (J. Brühl — Herb. Berlin). — Kung Karls-Land, Svenska Förlandre, 78° 41' (Andersson und Hessel- man, Sv. Polarexped. n. 471), Vestra delan (Andersson und Hesselman n. 469), Svenska Förlandre, Sluttningar vid Kap Weissenfeis 78° 41' (Andersson und Hessel- man n. 471), Johnsensberg, 78° 53' (Andersson und Hesselman). — Hope-Insel (Payer — Herb. Hofmus. Wien). — Alles Var. prol. palaearctica. — 2. Franz- Josephs-Land: Prinz Rudolf-Land, am Kap Säulen und am Kap Auk (Molinelli 1899 in Sped. della Stella polare — {.sterilis). — Nach Mattirolo in Malpighia XVI. [1902] 483). — 3. Bären-Iusel: Noraseite (Henking — Herb. Berlin), Südost-Küste (L. J. Brühl — Herb. Berlin), ohne nähere Angabe (Fromholz, Nathorst und Wilan- der — Herb. Berlin). — 4. Arktisches Skandinavien und arktisches Kola: Tromsö (Wulff, Fries, Blytt u. a.), Tromsdalstind (Pariatore, Schübe), Flöifjeld bei Tromsö um 792 m (C. Baenitz, Herb, europ., Summier), Tynen bei Hammerfest (Dahl — Herb. Christiana), Insel Kwalö bei Hammerfest (Pariatore — Herb. Florenz); Nordkap (A. Engler 1882 — Herb. Berlin, Schübe — Herb. Breslau), Varanger (Th. A. Engler, Du Pflanzenreich. IV. (Embryophjrt» liphouogaraul 117. Saxifrtga. 40 (326 A. Engler und E. Irrascher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Fries), Eibydalen in Altenfjord (Norman — Herb. Christiania), Porsanger-Fjord: Renö und Stabursnäs (Dahl — Herb. Christiania), Merdevarre bei Rövfosnäs (Dahl — Herb. Christiania). Westfinmarken : Magerö, Honningsvaag, Reinöen u. Bösselven (Dahl — Herb. Christiania); Ostfinmarken; Skötningberg (Dahl), Giskannansak, Neseby (Sommer- feit — Herb. Christiania); Tanen, Lavoogorsa, beim Troldfjordelven (Dahl — Herb. Christiania). — Alles Var. prol. palaearctica. — Nördliches Kola: Tuloma-Lappland, Murman-Lappland, Ponoi-Lappland : Kutschkowsk (Fellmann, PI. arct. n. 105), Enon- teka-Lappland. — 6. Nowaja Semljaj Von 69 — 77° (Ekstam); Waigatsch: Ingo Schar, Kap Greben und Warnekbukten (Ekstam — Herb. Stockholm); Insel Mejduscharskji 71° 21' (Holm — Herb. Stockholm); Karlin Schar, Beluschja-Guba und Mai Kaimakul (Ekstam — Herb. Stockholm), Besimannaja-Bucht (Kjellman u. Lundström — Herb. Univ. Wien), Beluschja-Guba (R. Niemann — Herb. v. Degen), Matolsohkin Sebar (Heuglin — Herb. Berlin u. a.), ebenda 73° 21', nur 10m ü. M. (Herb. Coimbra). Unter 76° 3 0' (Heiberg — Herb. Coimbra). b. Arktisches Sibirien: An der Jenissej-Mündung (Schmidt), Dicksons-Hafen (Kjellman, Vega-Exped.), am Taimyr-Fluß (Middendorf), Kap Tscheljuskin K j e 11- man — Herb. Berlin), Preobrascheniön (Kjellman), an der unteren Lena and zwischen Lena und Olonek (Czekanowski und Müller); am Kolyma-Fluß (August in), Inneres Tschuktschenland (May de 11), Pitlekaj, Irkajpi (Vega-Exped.). c. Beringsmeerländer: Luetke-Hafen an der Beringstraße, Strandwiesen (A. u. A. Krause, Reise nach d. Tschuktschen-Halbinsel 1881. n. 168), Unalaschka (Cha- misso — Herb. Berlin), St. Lorenzbusen (Chamisso — Herb. Berlin, Kjellman, Vega-Exped.), Konyam-Bai (Kjellman). Port Clarence an der Beringstraße (Kjell- man — Herb. Berlin); Kotzebue-Sund ; Alaska, bei Kap Lisburne (Chester Wast- burne — Herb. Un. St. Nat.). d. Arktisches Nordamerika und nördliches Labrador: Nordwestküste (nach Macoun). Zwischen Coppermine River und Point Turn Again (Simpson). Golf von Boothia (Bark). Arktische Küste und Inseln (Franklin nach Macoun). Ell* >- mereland: überall sehr verbreitet bis 81° 42' an mannigfachen Standorten, in Senkungen in der Polsterform pulvinata, auf flachen Standorten in der Form reptans. Blühte am Discovery-Hafen schon am 1. Juni (H. G. Simmons). — In Grinnell-Land bei 83° 24' (Feilden). Graces-Land um 82° 30' (Capt. Bartlett t- Herb. Berlin). — Nördliches Labrador (Somberger, Flora of the Labrador Coast n. 225), Nain (Rip- pach — Herb. Berlin). e. Grönland: An trockenen, kiesigen oder grasigen und an etwas feuchten Ab- hängen sehr verbreitet in dichten und lockeren Basen. — 1. West-Grönland: bis 1360 m ü. M. und nordwärts bis 83° 8' (Hart), Bessels u. Polaris-Bay 81° 40' (Hart). Danmarks Fjord, Independence-Bay, Vildtland, 81° 15' — 82° 15', häufig (Freuchen in Thule-Expedition), Kangerdluarsuk Kingua 74° 18' und Upernivik (Rosenvinge). Pröven 72° 22' (Holm), Disco 69° 14' (Holm), Jacobshavn 69° 13' (Holm), Upernivik, felsige Abhänge (Trebitsch und Stiasny — Herb. Univ. Wien), Umanak-Fjord (Trebitsoh und Stiasny — Herb. Univ. Wien), ebenda, Karajak-Nunatak (E. Vanhöffen. Flora Groenl. bor.-occ. n. 51 [121] — Herb. Berlin), außerdem Korne, Asakak, l manat siak, Ikerasak, Akuliarusersuak, Karajak-Gletscher (Vanhöffen 1892/93), Holstensborg 66°56'; auf dem Prästefjeld, im Innern der südlichen Kangerdluarsuk, Amerdlok und Ikertok Fjorde (Holm). Sukkertoppen 65° 25' (Holm), bei Godthaab auf dem Lille Malene (Kolderup Rosenvinge), im Innern des Kobbefjord (68° 1 !') (Holm), Karsuk Rh Hoffenthai (Weiss). Frederikshaab 62° (var* albiflora). Fiskernäs 63° (var. alhi- flora). « — 2. Ostgrönland: bis 83° 15'. Kap Ranzau-skräning um 400 in P. K! lein — Herb. Univ. Wien). Nualik (C. Kruuse). — Zwischen 75 und Tu" sehr hi (P. Düsen, nicht selten auch var. Nathorstii), Scoresbv-Sun.l 70—71" Hartz), Sabine-Insel, Abhänge und Gletscherwälle am Kaiser Franz-Joseph-Fjnnl 73° 20' Pansch u. Copeland in Zweiter Deutschen Nordpol-Expedition 1869 — 70, Expeditionsschiff Germania). Hold with Hope 73° 30' (Hartz). Danmarks Havn in Germania Land, Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 627 76° 43' — 77°, Cape Marie Valdemar 77° 20', Ymers Nunatak 77" 24', Cape St. Jacques 77° 36', Bjürneskaer 77° 30' (blühend 19. Juni), Lamberts Land 79° 8', Mallomukfjeld 80° 10', Peary Land, Fr. Hyde Fjord 83° 1 5' (Ostenfeld und Lundager). f. Jan Mayen. Auf felsigen Stellen über die ganze Insel verbreitet, doch nirgends häufig, z. B. an den Abhängen des Vogelberges, an Rändern von Süßwassermulden auf der Hochebene des Südteiles der Insel (F. Fischer — Herb. Kais. Hofmus. Wien nach W. Reichardt in Internat. Polarforschg. 1 882/83. III. Bd. [1886] 16), Süd-Lagunen (N. Hartz — Herb. Kopenhagen), Mont Mohn (C. Ostenfeld — Herb. Kopenhagen). Subarktisches Cebiet. A. Subarktisches Europa. — a. Island: Nord-Island, Myvatn (Thoroddsen nach Grönlund); Ost-Island, Eskefjord (C. Ostenfeld, Thieneraann — Herb. Kopen- hagen); Nordwest-Küste, Glamu-Jöckul (Wendel — Herb. Berlin). — b. Faer-Öer: Ziemlich gemein in Felsspalten und auf steinigem Grund. — Blühend April — Mai, fruchtend im Juli (Ostenfeld). — c. Nördliches Schottland (nördlich der Eichen- und Buchengrenze): Shetlands- Inseln, Orkney - Inseln (Watson, Cybele brit.), Nord- küste Schottlands an Felsen und Riffen knapp über dem Meeresspiegel (Lightfoot . Grafschaften Sutherland und Caithness. — d. Skandinavien nördlich der Eichen- zone. — 1. Norwegen: Verbreitet vom nördlichen Teil des Christianssand-Stift: Vatn- dal, Suldal, zwischen Bykle und Mo, Tin (Blytt, Lindblom) bis zum Nordkap, im südlichen Teil oberhalb der Nadelwaldgrenze, aber schon in Gudbrandsdalen bei 270 — 300 m, im Sogne-Fjord aufsteigend bis 1800 m, nördlich von Bergen, stellenweise bis an das Meer hinabsteigend, so bei Laerdalsoeren um 20 m ü. M. (Baenitz, Herb, europ.), am Fuß des Swartisen im Hochlandsfjord (A. Engler 1882 — Herb. Berlin. In den Herbarien noch von folgenden Orten: Nordland: Baadfjeld (Dyring — Herb. Christiania), Väsandfjeld bei Helinstrandene (Blytt), Smaadalsfjeldene ovenfor Storlidsä- trene in Vang (Blytt); Dovre-Fjeld: Drivstuen (Herb. Berlin), Kongsvold (S. O. Lind- berg — Herb. Univ. Wien, N. C. Kindberg, Ahlberg u. Axell, Moe u. a. — Herb. Berlin), Knudshoe um 1400 m (C. Baenitz, Herb, europ., J. E. u. P. L. Zetter- stedt, A. Engler 1882), Jerkind (Blytt — Herb. Christiania); Lomseggen (Moe — Herb. Christiania), Storhö (Norman — Herb. Christiania), Böverdalen (Moe — Herb. Christiania); Björnör (Hoffstad — Herb. Christiania); Romsdal; Guleberget, Franen (Dahl — Herb. Christiania); Nordfjord: Daviken, Gloppen (Dahl — Herb. Christiania); Kistefjeld bei Haukelisaeter an der Grenze von Bratsberg und Söndre Bergenhusamt (Dahl); Söndfjord (Dahl); Ekenesiiren im Flekkefjord (Fridtz — Herb. Christiania); Eisfjord, Lioter (Fridtz — Herb. Christiania). Sogn: Högeli in Bergedalen, Fortun, Lyster, Raumanäsi in Urland (Blytt — Herb. Christiania), Oen Hornenava (Dahl — Herb. Christiania): Hardanger: Vöringfossen, Halnalägät (Blytt — Herb. Christiania ; Turfinsdaled u. Kalvahögda bei Bygdin (Blytt — Herb. Christiania); Wejen zw. Röldal u. Odde (Sörmsen — Herb. Christiania), Haram: Lepsö, Gohalden, Flaemsö (Dahl — Herb. Christiania); Hedemarkens Amt, N. Osterdelen Tronfjelt, bei Skrabakken um 510 m ü. M. (Düsen — Herb. Stockholm), Gederyggen (J. E. et P. E. Zetterstedt — Herb. Berlin). — 2. Schweden: Herjedalen : Storsjö: Helagsstötarna (Sjöstrand), Axhögen (Enander); Tännas: Skarffjällets topp (Sjöstrand, Düsen, Thedenius — Herb. Stockholm). Mittäkläppen (Thedenius — Herb. Berlin); Hamrafjället (Ström- feit — Herb. Stockholm), Skenörfjällets topp (T. Birger), Andafallen (Sernander), Fjellheden, Gödarr om Hellagsfjellen (Almquist und Söderland — Herb. Stockholm), Jemtland: Areskutan (Schlyter — Herb. Univ. Wien und viele andere); Snasahagen (Wickström — Herb. Florenz, Lagerheim und Sjögren — Herb. Stockholm), Storlien Lundberg — Herb. Stockholm), Renfjellet (Sjögren — Herb. Stockholm). Sognefjeld in Jotunheim, 1400 m (Kuegler — Herb. Berlin. — 3. Lappland, ohne nähere Angabe (Andersson, Wahlenberg), Lulea. auf dMQ Snjerrach (L. Laesta- dius — Herb. Berlin), Ujunvals (Andersson — Horb. Hofmus. Wien , Rabdawanka (Laestadius — Herb. Stockholm), Ouickjook (Hahn, Ced erstrahle — Herb. Stock- holm . Njumatü Ainlersson — Herb. Berlin); Tornea-Lappmarken Hartman, Nul- 40» 628 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. jalaki (Hägerström — Herb. Stockholm), Fjöluggen (Fristedt u. Björnström — Herb. Stockholm), Fjellet Moskana (Herb. Stockholm). Vassitjakko um 4 000 m (E. Almquist — Herb. Univ. Wien). Imandra-Lappland : Imandra-See, Lujauri uurt, am Bache Kaltuaj bei Seidjaur (0. Kihlmann — Herb. Berlin), Chibinä (H ollmein — Herb. Stockholm), am Umpjawr-See (Kihlmann — Herb. Stockholm). B. Subarktisches Sibirien: Siehe Subsp. asiatica. C. Subarktisches Amerika. — b. Quebec und südliches Labrador: An der Mündung des Jupiter River und der Riviere de Brig auf Anticosti (J. Macoun). Neufundland (Morrison). — c. Nördliches Ontario: Hudsonbailänder (W. J. Hooker). Kap Chudleigh, Digges, Nottingham, MansGeld Islands, Eskimodorf Hyla a. Hudsonsstraße (R. Ball). Mitteleuropäisches Gebiet. A. Atlantische Provinz. — a. Irland: Nur im Westen in den Gebirgen von (lonnaught (Joyce county und Umgebung), Sligo, Leitrim (Mackay, ' Moore). — b. Eng- land und Schottland. — In den Gebirgen von Wales, z. B. im subalpinen Wales und Nord- Wales (Ball — Herb. Florenz), angegeben von Gwiss Idral, Ystolion Duon, Gwiss Glas, Glogwiss, Garnedal, Snowdon, ehemals nicht selten, jetzt nur spärlich an schwer zugänglichen Stellen. Häufiger in York und Westmoreland auf der Pennine Chaine und den Cambrian Mountains (Lees, FI. of West-Yorkshire) , Hellwellyn in Westmoreland (Ball — Herb. Florenz). In Schottlands Grafschaften Ross, Inverness, Argyle, Morey, Forfar, Perth, Stirling, Lanark, sowie auf den Inseln Skye und Rum (Lightfoot, Fl. scotica). E. Provinz der europäischen Mittelgebirge. — a. Zentralfranzösisches Bergland: Auvergne: Mont Dore (Grenier u. Godron), jetzt selten. — Var. prol. Murithiana. — d. Jurassisches Bergland: Französischer Jura: La Dole, Reculet, Colombier, Dent de Vaulion (Grenier — Var. prol. Murithiana). — g. Sudeten. — Westsudeten (Riesengebirge): Teufelsgärtchen (R. Fritze, Baenitz, Klippel, P. Ascher- son, A. Engler, Fedde u. a. — Herb. Berlin); Riesengrund, altes Bergwerk am Kies- berge ebenda (A. Engler, G. Hieronymus, P. Ascherson, B. Stein, R. Fritze, v. U echt ritz, Baenitz u. a. — Herb. Berlin — Var. prol. palaearctica). Kessel- koppe (R. Fritze, B. Stein — Herb. Berlin); kleine Schneegrube (Reichenbach f. — Herb. Berlin). H. Provinz der Alpenländer: a. Nördliches Alpenvorland: Baden: am Untersee zwischen Markelfingen und Allensbach, Landungsplatz Hegne, Insel Reichenau, Wollmatingerried (Jack); am Bo-i densee bei Konstanz (E. Gilg, Zimmern — Herb. Berlin), ebenda im Hörnli zwischen Überlinger und Obersee (Krause — Herb. Berlin). Baiern: Wasserburg und Nonmn- horn am Bodensee (Sündermann). Schweiz: Thurgau, Güttingen, Landschlacht, Scher- zingen, Bottighofen, unterhalb Steckborn gegen Glarisegg (Oetli, Baumann), Glarisegg (Naegeli, E. Baumann), zwischen Münsterlingen und Landschlacht (Noupl6 — Herb. Polytechnikum Zürich). Vorarlberg: Im Delta der Bregenzer Ach um 400 — 450 m (Schröter u. Kirchner). — Blüht Februar, März, oft im September oft zum zweiten Male (f. amphibia Sündermann). b. Nördliche Kalkalpen. — 1. Österreichische und Nordsteierische (Eisenerzer) Kalkalpen: Großer Priel, 8300 — 2600 m (Stur, Kerner — Herb. Univ. Wien, Fenzl — Herb. Hofmus. Wien), Warscheneck bei Windischgarsten um 2600 m (Oberleitner in F. Schultz et F. Winter, herb. norm. n. 54 u. a.), Schlucht unter der Spitze des Pyrgas (Strobl — Herb. Admont), ebenda um 234 4 m (F. Hoff- mann — Herb. Berlin), Hexenturm (Strobl), Reiting (Gassner — Herb. Admont), Gösseck des Reiting bei Leoben, 24 00 m (J. Breidler — Herb. Univ. Wien), Reichen- stein, auf dem Sattel zwischen der Krummspitze und dem Grübl (J. Breidler — Herb. Univ. Wien), auf der Spitze des Vordernberger Reichenstein, selten um 24 66m (Preissmann). — 2. Salzburger Kalkalpen mit ostbair. Alpen: Grimming, Gipfelplateau um 2300 m (Stur, v. Hayek — Herb. Univ. Wien), Dachstein (v. Wett- Saxifraga. — Sect. 43. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 629 stein — Herb. Univ. Wien), in der Schwadring unter der Hunnerscharte (v. Hayek,, Dachsteinwand im Dachsteingletscher (Schultz — , Herb. Berlin), Berchlesgaden, Watz- mann, 2400 — 2600 m (Vierhapper, Sauter — Herb. Univ. Wien, Fenzl — Herb. Hofmus. Wien, F. Hoffmann — Herb. Berlin), Brettgebirge (Herb. Univ. Wien, Hinter- huber — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). — 9. Mittelbairische und Nordtiroler Kalkalpen: Kitzbühel: Gaisstein (Traunsteiner — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck , Markspitze (Woynar); Hopfgarten (Scheetz); Unnütz (Längst); Zerein am Sonnwend- joch (Woynar), Arzler Scharte (Val de Lievre — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck), Großer Solstein, um 2400 m (v. Kerner, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Frauhitt (Maier — Herb. Univ. Wien); Zugspitze, am Plattach um 2100 — 2800 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); in tieferer Lage am Walchensee, 820 m (Prantl); Muttekopf bei Imst, S.-W.-Grat um 2700 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 4. Westliche Kalkalpen vom Algäu und Vorarlberg bis zur Ostschweiz: Im Algäu häuGg. In Vorarlberg verbreitet, z. B. Freschen, Mittagsspitze (Hasler), Widderstein (Köberlin), Schruns, Sulzfluh (Bornmüller — Herb. Boissier), Bhätikon, bis zum Gipfel der Scesaplana, 2962 m (Moritzi); Landquartsand jenseits Pardisla (Salis), Kies der Landquart bei Station Serneus im Prättigau, 549 m (Hohl — Herb. Polytechnikum Zürich). Safierplatten im Hintergrund des Safiertales bei St. Antonien, 2400 m (Schröter — Herb. Polytechnikum Zürich). Appenzeller A. mit dem Säntis (Zollikofer — Herb. Univ. Wien, Schlatter — Herb. Univ. Zürich u. a. , Stockberg, Speer (Glasberg — Herb. Univ. Zürich), Kronberg (Behsteiner — Herb. Polytechnikum Zürich), bis 1500 m hinab (A. Both). — Murgtaler Alpen: Brod- kamm, Seewenalp zwischen Grub und Sexmor, Breitmantel, Alp Molveer, Münz, Murgsee- alpen bis Spitzmeilen (A. Both). — C. Glarus: Glärnisch (Bänziger — Herb. Univ. Zürich), Klöntal (Brügger — Herb. Polytechnikum Zürich), auch sonst verbreitet bis 4 500 m. — C. Unterwaiden : Am Fuß des Tomlishornes am Pilatus (Siegfried — Herb. Univ. Zürich), Hergiswyl (Herb. Univ. Zürich), Oberhaupt am Pilatus, 2200 in (Herb. Univ. Zürich); Pilatus (Haussknecht — Herb. Berlin), Engelberg, Blankenalp und Schloßberglücke (Freund — Herb. Berlin). — C. Schwyz: Großer Mythen um 1903 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 5. Nordberner Kalkalpen: nicht so verbreitet wie in den Südberner Zentralalpen, so Stockhornkette am Roten Kasten und Bürglen (Maurer), Ganterisch (Vulpius), Nünenen (Trachsel); im Geröll am Fuß des Grindel- waldgletschers bis 4 000 m; vereinzelt im Geröll der Litschine zwischen Sandweid und Zweilütschinen bei 700 m (L. Fischer). — 6. Waadtländer, nördliche Walliser und nordsavoier Kalkalpen. — d. Zentralalpen. — 1. Oststeirische Alpen. — 2. Norische Alpen: Sehr verbreitet. Seetaler A. (Kaulfuß — Herb. Hofmus. Wien), Felsen an der Spitze des Kreiskogels (v. Hayek), Koralpe (Graf), Zirbitzkogel (Hatzi — Herb. Jobanneum, Graz). — Judenburger Alpen, Hochwart (Steyrer — Herb. Johanneum, Graz), Eisenhut, auf dem Gipfel (A. Engler 4 869 — Herb. Berlin," F. Hoffmann — Herb. Berlin). — 3. Niedere Tauern: Hochschwung bei Botten- raann, auf Schiefer, 4 900 m (StrobI — Herb. Hofmus. Wien); Hochwart (Strobl — Herb. Admont); Gumpeneck (Stur — Herb. Zool. bot. Ges. Wien); Scbiedeck bei Schladming, 2000 m (v. Hayek); Badstadter Tauern, Kalkspitz, auf Grauwacken (Stur — Herb. Zool. bot. Ges. Wien); Speiereck (Vierhapper); Lungau: Rieding, Weisseck, Murwinkel (Vierhapper), Zedernhauswinkel (Vierhapper — Herb. l'niv. Wien). — 4. Hohe Tauern und Zillertaler Alpen: Mallnitzer Tauern (Leninger — Herb. Zool. bot. Ges. Wien), Gasteiner A. (Rauscher — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck,, Hathausberg bei Gastein, auf Kristallschiefer (Pichler — Herb. Univ. Wien1, Bauriser Goldberg, 2300 m (Eysn — Herb. Univ. Wien). Hiersbachtal bei Fusch tRied — Herb. v. Hayek). Hochnarr, am Ostgrat, 3000 m (v. Hayek). Moräne der Pasterze südl. Hoffmannshütte um 2400 m (Diels, A. Engler 4 896 — Herb. Berlin), Garns- grube ebenda um 2500 — 2600 m (Hoppe, A. Engler 4896, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Kaiser Törl (A. Engler 4 869 — Herb. Berlin), ebenda gegen das Leitertal um 2500 m (A. Engler 4 869, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), 630 A. Engler und E. Irmscher. — S&xifragaceae-Saxifraga. Großglockner (Braun — Herb. Berlin, F. Hoffmann — Herb. Berlin), ebenda, Salms- höhe (Schnitzlein — Herb. Univ. Wien , Berger Törl, 2600 — 2860 m, sehr hittAg v. Handel-Mazzetti), Mölltal (Pittoni), Proseggerklamm bei Windisch-Matrei um 1000 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Prägratten (Stainer — Herb. Univ. Wien), Moränen des Venediger (Fenzl — Herb. Hofmus. Wien), Groß-Venediger (Kotschy — Herb. Berlin u. a.), Gipfel des Kitzbüheler Hörn um 1950 m (Diels, A. Engler 1896 — Herb. Berlin, Traunsteiner). — Zillertaler A. : Im Zülerta] sehr verbreitet (Moll), Kellerjoch (Kerner), Eiskarspitze im Wattental (v. Handel- Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Glungez'er (v.'Heufler); Schwarzenstein (A. Engler 1893); Zemmgrund (Kerner — Herb. Univ. Wien); Schlüsseljoch am Brenner (Eggers); Schmirn (F. Hoffmann — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck), Wolfendorn um 1775 BD (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Burgumer Alm im Pfitschtal (Kerner — Herb. 1 fort. Wien), am Anstieg zur Wöhr um HOOm (Fischnaler), Saufeldjoch (Bachlechnor . Joch zwischen Pfunders und Putsch (v. Sonklar — Herb. Univ. Wien), Hegedenspit/>-. Pfunders (Schönach), Schalders (Liebl), Badlsee, Peitler (Bachlechner , PirnUlt- Buenlandalpe bei St. Jakob in Ahm (Ausserdorfer), Schwarzenbach und Schönberg bei Luttach, 1400 — 2600 m (Treffer); Wielenbacherjöchl (Schönach); Welsberger Boßalpe (Schaubach); Windischmatrei, auf der Steiner Alpe, 2300 — 2600 m (Gan- der); Schleinitz bei Lienz (Scheetz — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck ; Heiligenblut (Frey berger — Herb. Boissier); Mölltaler A. und bis in das Tal hinabsteigend (P acher — Herb. Hofmus. Wien), Alpen bei Sagritz (Pacher — Herb. Breslau), Wierten und Klein-Fragant (Gussenbauer — Herb. Univ. Wien). — 5. Mitteltiroler und ost- rhätische Zentralalpen. — 1. Stubaier Alpen bis zum Brenner: Boßkogel, 2300 m (A. Kerner — Herb. Berlin); Kamplspitze (Kotschy), Lisenser Ferner Heufler), Villerspitze, 3040 m (Gemböck), Horntaler Joch (Pfaff , Blechncrkamm (Kerner), Alpeinergletscher (Kerner), Geröll ober der Kematener Alpe gegen das See- jöchl häuGg, 1800 — 2500 m (v. Handel-Mazzetti), Kalkkögel um 2200 — 2600 m bis zum Schwarzhorn gemein (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Seriesspitze, 2600 m (Kerner, v. Heufler); Waldrastspitze (Kerner), Neunerspitz (Hell — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck); Gschnitztal, Hutzel bei Trins, Kugelwände (Ascherson — Herb. Berlin, Kerner — Herb. Univ. Wien), St. Magdalena in Gschnitz, 1640 m (Kerner), Muttenjoch bei Gschnitz (Kerner — Herb. Univ. Wien); Obernberger See, 1700 m (Graf v. Sarnthein), Widerberger Joch (v. Heufler), Tribulaun (Ebner), Brenner (B. Fritze — Herb. Berlin), besonders häufig östlich vom Brenner, 2100 — 2750 m (Schmuck). — 3. Oetztaler Alpen: Arrez-Joch bei Tösens, 2550 m fr, Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Gurgl-Vent, rechte Seitenmoräne des Spiegel- ferners (Ginzberger — Herb. Univ. Wien), Talleitspitze bei Vent (A. Kerner), Oetz- taler Hauptkamm, zw. Böthen-Spitze und Hintere Schwärze Schnalsertal, 3400 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Endkopf bei Graun in Hochvintschgau (v. Uechtritz — Herb. Breslau), Beschenspitz, 2500 m (v. Uechtritz — Herb. Berlin). — 4. Nord- und ostrhätische Alpen mit dem östlichen Montafon und der Silvretta: Im Unterengadin bis über 3000 m allgemein verbreitet, z. B. Piz Linard. Piz Minschun (Heer), Piz Pisoc (Arquint), Schwarzhorn und Flüelapaß (Geiltier), Piz Cotschen, Piz Faschalva usw. (Killias, Fl. von Unterengadin), Davos, Gipfel des Schiahornes (Hof mann — Herb. Polytechnikum Zürich), Alp Fontana, am Scalettapaß (Hegi — Herb. Univ. Zürich). — 5. Ortler Alpen: Suldenferner im Suldentai (Preits- mann), Tabarettawand bei Trafoi (K. Beyer), Laasertal (Tapp ein er). Piz Umbrail (A. Engler 1868, 1871), Val di Braulio (Frcyn), Piana del Braulio (Mori — Herb. Florenz), Monte Sobretta, 2 450 m (Cornaz — Herb. v. Haläcsy). Vedretta Vioz in Pejo (Loss), Vedretta Careser (v. Sardagna), Giogo di Colem in Rabbi (Ambrosi), Malga Tuenno im Val di Tovel, 2500 m (Loss). — 6. Adamello-Stock: am Tonale (Pariatore — Herb. Florenz). Val Genova (C. u. A. Perini); Materotalp (A. Engtet 1873). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und westrhätische Alpen mit den Adula-Alpen: Alperschelli, Safien iSchadt — Herb. Univ. Zur Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 631 Felsenvorsprung in der Via mala, zwischen den beiden Brücken, 860 m (Rikli — Herb. Polytechn. Zürich), Engpaß bei Thusis (PraSil — Herb. Polytechn. Zürich), Monte Misocco, Gipfel des Pizzo Combio, östlich über Soazza, 3000 m (Brügger — Herb. Polytechn. Zürich) : Hochgrätli ob Cresta, Avers (Schröter — Herb. Polytechn. Zürich); zwischen Weinberg und Piz Platta, Val Avers, 2400 m (Käser — Herb. Univ. Zürich). Engadin, Lunghin-Paß (Schinz und Hegi — Herb. Univ. Zürich), beim Fornogletscher (Schinz und Hegi — Herb. Univ. Zürich); Albulapaß (Schinz, Wolfens berger — Herb. Univ. Zürich, W. Retzdorff — Herb. Berlin), Cresta mora (Schinz — Herb. Univ. Zürich); St. Moritz (M. Wink ler — Herb. Berlin, Breslau), Piz Padella (Reuter — Herb. Univ. Zürich, A. Engler, F. Hoffmann — Herb. Berlin). Piz Ot (v. Strampf — Herb. Berlin); Piz Lunghino (v. Wettstein — Herb. Berlin). Julier-Paß, gegen Stalla um 2000 m (v. Hände 1-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). Berninagebiet: Tschifler in Val di Fain (A. Engler 1868 — Herb. Berlin), Ost- grat des Piz Alv um 2750 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Piz Lagalb, 2900 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien). Im Puschlav auf N.-Halden verbreitet von 2300 — 3300 m (S.-Halde des Pizzo Verona), am Piz Palü bis 3550 m (Heer), nur selten an N.-Halden tiefer herabsteigend, so bei Alp Dotta an einem Bach bei 1830 m (Brockmann-Jerosch); Cavregasco (Artaria). — 2. Südliche Glarner und Lepontinische Alpen: Brunnital (Siegfried — Herb. Univ. Zürich), Maderaner Tal (Jäggi), Erstfelder Tal (Hegi — Herb. Univ. Zürich). Lepontinische Alpen: Lucendro-Paß um 2550 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). — 3. Süd- berner Alpen: verbreitet; über die Schneelinie aufsteigend, z.B. am Oberaarhorn bei 3400 m (Lindt), am Schneehorn a. d. Jungfrau um 3350 m (Fellenberg), stellen- weise in der mittleren und unteren Region, so Schwefelberg bis 4 500 m (HüglT, Justistal (Vulpius); Grimsel (Herb. Univ. Wien). — 7. Penninische Alpen: Selten. Von Vaccari, der die Verbreitung dieser Subspezies und der glandulifera {= Var. distans) gründlich untersucht hat, nur an folgenden Orten gefunden: Gr. St. Bernhard, am Col de Ferret; Zerbion (Malinvaud — Herb. Turin); Grand Tournalin, 3400 m (Belli — Herb. Turin). — e. Südwest-Alpen. — 1. Grajische Alpen: Cham- porcher bei Dondena: Bois de Roise, 4 800 m; Signal Sismonda oberhalb Charvensod, 2300 m (Vaccari); Cogne: am Col de 1'Arietta, 2500 — 2700 m (Vaccari). Sonst Var. distans. — f. Südliche Kalkalpen. — 1. Insubrische Alpen: Monte Ge- neroso, Spitze um 4 695 m (Schweinfurth, A. Engler 4 868 — Herb. Berlin). — 3. Judicarische Alpen mit Monte Baldo und Monte Bondone: Cima del Frate (Leybold), Monte Bondone (Seguier, Gelmi u. a.), Cornetlo (v. Sardagna). — 4. Brenta-Gruppe und Nonsberg: Mte. Spinale (C. u. A. Perini), Alpe Tvenno (Loss — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck), Castell Camozzi bei Stenico (Loss — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck). — 6. Trientinisch-Veroneser Alpen: Col Santo bei Rovereto (Christo foro — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck). — 7. Südtiroler Dolomiten: 4. Nördl. Dolom. mit Gfödner Tal, Sella-Gruppe, Rosengarten, Schleern u. Lattemar-Kette von Villnöss bis zum Joch Grimm (Eschenlohr und viele andere), am Gipfel des Sass Rigais, 3027 m (Petz), Schleern bei Bozen (Sonklar, Sauter und viele andere — Herb. Berlin, auch f. albiflora), Plattkofl (A. Engler 4 868 — Herb. Berlin), Rosengarten (Fenzl — Herb. Hofmus. Wien), Langkofel (Juraschek — Herb, v. Hayek), Antermoiatal (Ried — Herb. v. Hayek). — 3. Ampezzaner Dolom. mit dem Tal der Piave: Kreuzkofel (Keil), Sexten u. am Fuß der drei Zinnen (A. Eng ler 4 877), auf dem Berge Eisenreich der Alpe Nemes, 2600 m (Huter — Herb. Floren*); Kerschbaumer Alpe, an der Zochen (A. Engler 4 877 — Herb. Berlin). Mte. Anteiao bei Cadore (v. Marchesetti — Herb. Florenz), S. Vito del Cadore, Lastoni di Forni« e. 4 450 m (Pampanini — Herb. Univ. Wien), Monte Cristallo um 3000 m (v. Degen — Herb. v. Degen). — 2. Mittlere Dolomiten zw. Fleimser Tal, Fassa-Tal und Agordo-Tal mit der Marmolata und Primör: Padon fassano, 2600 m (Molendo), Fedaja (Oster- maier), Val Contrin (v. Sardagna), vom Contrinhaus zur Marmolata (Juraschek), Monzoni (Schunck, Ostermaier), Rollepaß, Rosetta, 274m (Bargagli, v. Degen u.a.), 632 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Cimon della Pala, 3100 m (v. Degen). — 8. Karnisch-venetianische Alpen mit den Gailtaler A. und Dobratsch: Paralba (Pirona, Rossi — Herb. Florenz). Mte. Cavallo (Tellini, Venzo). In Carnia ziemlich häufig, z. B. M. Cullar, Pleros, 4 700 m, M. Cimon, 2100 m, M. Clapsavon, 2460 m, M. Coglians, 2782 m (Gortani). — 9. Südöstliche Dolomiten und Kalkalpen. — 1. Karawanken. — 2. Ju- lische Alpen: Travnik bei Tarvis (Lütkemüller — Herb. Univ. Wien), am Manhart, 2200 m (v. Tommasini, Meebold, F. Ho ff mann — Herb. Berlin), Morgenzatal (v. Tommasini — Herb. zool. bot. Ges. Wien), Alpe Kunj bei Flitsch (v. Tommasini — Herb. zool. bot. Ges. Wien), M. Canin (1900 m (Crichicetti nach Gortani). — 3. Sanntaler Alpen: Gipfel des Grintouz, 2500 m (v. Hayek). K. Provinz der Karpathen. — a. Westkarpathen. — 1. Nördliche Zentralkarpathen. — 1. Liptauer Kalkalpen: Mietusia (Rehmann), Ornak (R. Fritze — Herb. Berlin), Pyszna (v. Uechtritz — Herb. Breslau, Ascherson — Herb. Berlin), Giewont, 1800 m (Gregorzek, Reimann, Fritze — Herb. Berlin), Swinnica (Sagorski), Kopieniec bei Zakopane, 1260 m (Rehmann — Herb. Breslau, F. Pax); Swistöwka-Tal, auf Granit (Rehmann — Herb. Berlin). — 2. Hohe Tatra: Am Großen Fischsee bis hinab in das Bialkatal (Herbich), Poduplaskital (Pax), am Jaworianer schwarzen See (Fritze), Felka-Tal (v. Wettstein, Scherfei — Herb. Univ. Wien); Hintere Leiten und törichter Gern (Wahlenberg); Großes Kohlbachtal (Scherfei), unter der Lomnitzer Spitze, 2900 m (Fritze); Kleines Kohlbachtal unter- halb der Fünf Seen (R. Fritze — Herb. Berlin), ebenda am Mittelgratturm, 1700 m (Pax); Gerlsdorfer Spitze (Sagorski), Kondratowatal (Rehmann); Zips, Belaer-AIpen, auf dem Greiner um 2100 m (v. Degen — Herb. v. Degen). — b. Ost-Karpathen. — 2. Rodnaer Alpen: Verfu Korongisului, 1990 m, auf Kalk (Pax), Stiol, 4400 — 1500 m (Pax, Weberbauer — Herb. Breslau), Ineu, auf Urgestein (Herbich, Pax — Herb. Breslau, Porcius — Herb. v. Degen), Mihagassu (Porcius — Herb. v. Degen), auf dem Galatin bei Rodna um 2050 m (v. Degen — Herb. v. Degen). — 6. Moldauer Klippenkalke: Ceahläu, 1800 — 1900 m, auf feuchten Kalkfelsen (v. Janka — Herb. v. Degen, Pax). — 8. Burzenländer-Gebirge: Bucsecs, auf Kalk, in der Malajester Schlucht, 1700 m (Pax), Kalkfelsen am Coltiü Obersi, 2300 m (Pax), zwischen Bucsöca (Bukschei) u. La Omü um 2400 — 2500 m (A. Ginzberger — Herb. Univ. Wien), Gipfelregion des Omü um 2400 m (v. Degen — Herb. v. Degen, Vier- happer — Herb. Univ. Wien), Bucsecs (Andrä — Herb. Berlin), Piatra mare, Hohen- stein bei Kronstadt (Römer — Herb. Ferdinandeum, Innsbruck). — 9. Transsilva- nische Alpen: Arpaser A. (Andrä — Herb. Berlin), Vurtop (Schur — Herb. zool. bot. Ges. Wien). Fogaraser Alpen (M. Winkler — Herb. Breslau); Sarko im Retyezät- Stock (Rochel — Herb. Univ. Wien, v. Degen). Bulea-Tal, am Bulea-See, 2200 m, auf Urgestein (Pax — Herb. Breslau, Kuegler — Herb. Berlin, A. Ginzberger — Herb. Univ. Wien). Mediterrangebiet. Mittlere Mediterranprovinz. — Scardopindische Unterprovinz: Korab (Dimonie — Herb. Berlin — Subvar. pluripunctata). Pazifisches Nordamerika. A. Provinz der pazifischen Coniferen. Nördliche Zone: Lynn-Kanal, Dejah- Paß (Aurel und Arthur Krause, Reise nach der Tscbuktschen Halbinsel usw. 1881. n. 57). B. Provinz der Rocky Mountains: Nördliche Rocky Mountains von 58 — 52° (Drummond). Cariboo-Mountains (Cowley); Gipfel des Mount Selwyn 56°, Peace Hivor Paß, Bow River Paß 51° (Macoun), höchste Gipfel des Copper, Castle und anderer Berge am Kicking Horse Lake unter 51° (Macoun), Kootani Paß, 2300 m (Dawson), Rocky Mountain Park, Gipfel des Pipstone Paß (Macoun in Herb. Geol. Surv. of Can. n. 653(0 , Mount Queest, Shuswap Lake (Brit. Columb.), 2100 m (J. M. Macoun); Selkirk um 2400 m (C. H. Shaw, Selkirk Flora n. 400 et n. 1025); Teton Mountains in Mon- Saxifraga. — Sect. 4 3. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 633 tana (Coulter), ML Channet, Montana und Idaho um 3000 m (Rydberg und Bessey in New York Bot. Card. Expl. of Montana and Yellowst. Park n. 417t). Atlantisches Nordamerika: Seenprovinz: Nord-Vermont, am Unterlauf des Hudson auf dem Mount Mansßeld (Egglestone), im Tal zwischen diesem und den Sterling-Mounts (Pringle), auf dem Willoughby-Berg (Raben au). Var. ß. proles meridionalis (Terr. pro subspecie). — S. oppositifolia L. ß. dionalis Terracciano in Bull. Soc. bot. ital. (4 892) 137. — S. meridionalis Terracciano I.e. (4 892) 4 85; v. Hayek in Deukschr. math.-naturw. Kl. Kais. Akad. Wien LXXYII. (4 905) 64. — S. oppositifolia Pantocsek, Beitr. z. Flora u. Fauna S. Hercegovina, Crnagora u. Dalmat., i. Verh. d. Ver. f. Natur- u. Heilkde. Preßburg, N. F. II. (4 874) 84; Panne, Elenchus pl. vasc. quas aeslate 4 873 in Crnagora legit (4 875) 34, non L. — Densiuscule caespitosa, caudiculis repentibus subcolumniformibus dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia obovato-spathulala, basin versus multo angustius contraeta quam in Var. typica, 5 — 6 mm longa, usque 3 mm lata, aculiuscula, e basi usque ad apicem cilüs longiusculis instrueta, 4 — 3 — 5-foveolata. Caules floriferi subnulli usque in fruetu 4 cm longi, laxius foliati. Sepala 3 — 4 mm longa, eglanduloso-ciliata. Pe- tala obovata, 7 — 4 0 mm longa, saturate rosea. Provinz der westpontischen Gebirgsländer. — Illyrische Unterprovinz: Montenegro: Durmitor (J. Pantocsek, it. Hercegov.-crnagor. 4 872. — Herb. Berlin. auf dem Sljeme um 2700 m (A. Baldacci, Fl. exs. Crnaegorae. — Herb. Univ. Wien); auf dem Kom Vasojevicki (A. Baldacci, Fl. exs. Crnaegorae. — Herb. v. Degen . — Moesische Unterprovinz: Perim-Dagh, auf dem Jel-tepe um 2000 m (Dimonie — Herb. Univ. Wien, Herb. v. Degen). Nota. Var. proles meridionalis formarum meridionalium, quae cilüs rigidis cxcellunt. maxime Orientalis est. Specimina a cl. Baldacci in monte Durmitor collecta, a cl. v. Hayek citata folia inulta trifoveolata, etiam quinquefoveolata exhibent, quod v. Hayek neglexit. Folia hujus prolis plerumque latiora quam in icone Hayekii Tab. II, iig. 28. Sepalis semper eglan- dulosis haec varietas bene differt a varietatibus distans et latina, a varietate typica foliis ma- joribus densissime ciliatis. Var. y. proles distans Ser. in DC. Prodr. IV. ( 1 830) 4 8 e speeimine orig. teste Cavillier in Burnat, Fl. Alp. marit. V. 4. Suppl. (4 94 3) 85. — & oppositifolia Subsp. glandulifera Vaccari in Bull. Soc. bot. Ital. ann. (Febr. 4 903) 68 et in Catal. rais. des pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (4 94 4) 265. — & Murithiana Tissiere in Bull. Soc. Murith. I. Fase. (4 868) 27; v. Hayek, Studien (4905) 663. — S. imbricata Lam. Fl. franc. III. (4 778) 534 pr. p. — S. Rudolphiana Gremli, Exkursionsfl. Schweiz 4. ed. (4 807) 4 66 pr. pte., 8. ed. (4 898) 4 89 pr. pte. ; Jaccard, Cat. de la fl. Valais in Denkschr. allg. Schweiz. Ges. f. d. ges. Naturw. XXXIV. (4 895) 4 54 non Koch. — 5. oppositifolia var. Rudolphiana Rouy et Camus, Fl. France VII. (4 90 4) 68; Schinz u. Keller, Fl. d. Schweiz (4904) 234 pr. pte.; Coste, Fl. ill. et descr. France 4903) 4 35. — S. coerulea Pers. Syn. I. (4 805) 488 pr. pte. — S. oppositifolia L. Spec. pl. ed. 4. (4753) 402, ed. 2. (4763) 575 pr. pte.; All. Fl. pedem. II. (4778 74 et tab. XXI; Vill. Hist. pl. Dauph. III. (4789) 668; Lap. Fig. fl. Pyren. (4795) 36; Lam. et DC. Fl. franc. ed. 3. IV. (4 815) 364; Benth. Cat. pl. indig. d. Pyren. et du Bas-Languedoc (4826) 4 49; Loiseleur, Fl. Gall. I. (4828) 297; Duby, Bot. Gall. I. (4828) 207; Boiss. Voyage bot. dans le midi de l'Espagne II. (4839 — 4845) 230 ; Gren.. et Godr. Fl. France I. (4848) 658; Godet, Fl. Jura (4873) 257; Philippe, Fl. des Pyren. I. (4 859) 359; Costa, Introd. ä la Fl. Cataluna (4 864) 64; Gren. Fl. chaine Jurass. I. (1865) 302; Arno y Mora, Fl. fanerog. de la penins. Iber. V. (48*73) 204, Suppl. (4 893) 207; Willkomm et Lange, Prodr. Fl. Hisp. III. (4 880) 4 65; Colmeiro, Enum. y revis. d. 1. pl. de la penins. Hispano-Lusit. II. (4 886) 477; Gautier, Catal. rais. de la fl. d. Pyren. or. (4 897) 4 90; Bubani, Fl. Pyren. IV. (4 900) 668; Rouy et Camus; Fl. France VII. (4 904) 67; Burnat, Fl. Alp. marit. III. 2. (4 902) 174. — Laxe caespitosa, caudiculis repentibus ramosis subcolumnariformibus plerumque dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia obovato-euneata usque oblongo-cuneata , 4 — 634 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxiii 8 mrn longa, 1,5 — 3 mm lata, apice acuta vel subacuminata, incrassata, subtus ple- rumque valde carinata, usque ad apicem fere ciliis brevibus decrescentibus stricto-rigidis vel modo superne flexuosis suffulta, foveola unica (rarius 3) calcem plerumque secer- nente instructa. Caules floriferi erecti, brevissimi, dense foliati. Sepala ovata, 4,5 — 5 mm longa, obtusa, ciliis omnibus vel saltem inferioribus glanduliferis instructa; pe- tala obovata, 6 — 12 mm longa, obtusa vel acutiuscula, 5-nervia, saturate vel dilute rosea, rarissime alba; staminum filamenta petalis multo breviora, antberae griseo- coeruleae. Stili filamentis subbreviores. Receptaculum pilis tenuibus glanduliferis arachnoideis obsitum. Dispositio subvarietatum et forraarum varietatis distans. A. Ramuli haud arcte congesti. a. Petala minora 3 — 5-nervia. a. Folia rigidiuscula. I. Caules floriferi pilis glanduliferis haud instructi Subvar. 1. (f. 1) Murithiana. II. Caules floriferi pilis glanduliferis arach- noideis instructi Subvar. 2. pubescens. i. Folia caulina opposita f. 2. regularis. 2. Folia caulina alterna f. 3. aberrans. ß. Folia mollia, magis elongata Subvar. 3. (f. 4) mollis. b. Petala majora 5 — 7-nervia Subvar. 4. (f. 5) Vaccariana. B. Ramuli arcte congesti Subvar. 5. pseudo-Rudolphiana. a. Petala quam stamina paullum longiora . . f. 6. normalis. b. Petala quam stamina multo longiora . . . f. 7. superba. Subvar. 1. (f. l) Murithiana (Tissiere) Vaccari in Bull. Soc. bot. Ital. Febr. (1903) 68. — S. Murithiana Tissiere in Bull. Soc. Murith. I. fasc. (1868) 27. — S. !!■- getschweileri Brügg. Wildw. Pflanzenbast. d. Schweiz in Jahrb. Naturf. Ges. Graub. II. (1880) 91. — Caudiculi ramulique laxiuscule foliati, elongati; caules floriferi pilis glan- duliferis haud instructi. Folia carinata, rigidiuscula, superne paullum canaliculata, 3 — 5, raro 8 mm longa, 1,5 — 2,5, raro 3 mm lata. Petala 3 — 5-nervia. G. Provinz der Pyrenäen. — a. Ostpyrenäen: Cambre d'Aze (Moquin- Tandon, Oliver), Costa bone (Oliver), Laurenti (Endress — Herb. Berlin), Val d'Eynes (A. Engler 1892 — Herb. Berlin, Oliver), Canigou (Dunal), Val de Llo (Oliver). — b. Zentralpyrenäen: Surpeyre (Bordere — Herb. Berlin), Seo d'Urgel, Mont Cady (Bourgeau, PI. espagn. — Herb. Berlin), Maladetta (Coste), Gedre (Bor- dere), Gavarnie (Bordere), Cauterets (Neyraut), Port de Salden 2980 m, Porteille du Siscuron 2960 m, Pic du Midi de Bigorre 2800 m, Pic de Pedroux 2815 m, Massif du Mont Valier, Col de Peyreblancbe 2560 m, Vallee d'Oo 2680 m, Roc blanc, Orlu 2200 — 2300 m, Porteille de Baxouillade 2380 m (Marcailhou d'AymSric — Herb. Berlin). H. Provinz der Alpenländer. — b. Nördliche Kalkalpen. — 6. Süd- berner Kalkalpen und Waadtländer Alpen: Umgebung von Adelboden, z. B. Bonderspitz um 2548 m, Gsür um 2711m (F. Hoffmann — Herb. Berlin. GemmJ um 1800 — 2700 m (Loesener, Retzdorff — Herb. Berlin), ober Leukerbad um 2300 m (v. Hayek — Herb. Univ. Wien), Bex (Herb. Berlin), Rocher de Naye < halb Montreux (Retzdorff — Herb. Berlin). — c. Jura-Alpen und Dröme-Alpin: Margeriaz bei Chambery (Huguenin n. 65 — Herb. Berlin), Umgebung des Gl Sees (F. Hoffmann — Herb. Berlin). — d. Zentralalpen. — 4. Nord- und ost- rhätische A.: Im Unterengadin, Piz Ivreina bei Zernez (Scb. Bezzola nacb Killias). — 6. Mittelschweizer Zcntralalpen. — 1. Süd- und westrbätische A. ntit den Adula-A.: Im Puschlav am Sassalbo (Pozzi nach Brügge r). — 4. Südbernet Zentralalpen: Wylerhorn, 3311 m (v. Fellenberg), Risihorn, 3290 m (Kamlatz), Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 635 Oberaarhorn, 3400 m (Lindt). — 7. Penninische und Südsavoier Alpen. — 1. Walliser A. : Sehr verbreitet von 2000 — 3000 m, höchstgelegene Fundorte: Furggen- grat, 3400 m (Martins), Sasseneire, 3259 m, Col de Tracuit, 3252 m (Berndt), Trift- joch, 3540 m (Hottinger), Simplon (v. Hotten herg — Herb. Berlin), Matterhorn (Hieronymus — Herb. Berlin), Furcajoch (Geheeb — Herb. Berlin), Zermalt, Hörnli RilTelalp, Gorner Grat (F. Hoffmann — Herb. Berlin, v. Hayek — Herb. Univ. Wien), Großer Sankt Bernhard (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Mont Cubit et la Baux, Col fenetre de Ferret und Pic Dronaz, Ollomont: au chalet de By, 2000 in, Boisan: Becca de Viou 2800 m, Val de Bionaz zwischen Prarayer et Col d'Oren, 1800 — 2500 m, Gressoney zwischen Col d'Ollen und Corno del Camoscio, Valtornenche: Giomein, Ju- meaux. 3000 m (Vaccari). — 2. Südsavoier Alpen mit dem Mont Blanc: Ver- breitet, z. B. am Kleinen St. Bernhard; Courmayeur, im Jardin du Miage, 2000 m, am Col du Geant, 3300 m, Vedette Sud, 3400 m (Vaccari), Mont Brezon Boissier. Tim ot hei — Herb. Berlin), Mont Blanc, Pierre Echelle um 4800 m (F. Hoff mann — Herb. Berlin), Col du Bonhomme (Lambertye), Col de Bahne (Kotschy), Pierre a voir (Wilczek), Moni Vergy (Romieux). — e. Südwestalpen. — 1. Grajische Alpen: Monte Tabor am Lago dei Peiron (Berrino), Colle del Frejus-Bardonecchia (Ferrari), Chaberton (Ferrari). — Nach Mattirolo, La Flora Segusina in Acad. d. sc. de Torino (4906) 265. — Mont Cenis (Herb. Berlin, Malinvaud, Bonjean), Cha- mechaude um 1900 m (Guiguet in Magnier, Fl. select. exsicc. n. 2474), Val de Cham- porcher: Chardonney 4 400 m, Pitaz Revers, Dondena, Bois de Panosa et de Roise, Mt. Baraveuil 2300 m, zwischen dem Col de la Balme und Roise des Banques 2300 — 3 4 60 m, Col fenetre 2850 m, Aufstieg zum Col de Larissa, Combe de la Legna au pont de Pian Bouch, Trome, Chalet de Varchiere und Mont-Digny, Val de Ponton am Col Lantane, Val Fenis zwischen Clavalite und Cuneus, Tramail de Cuneus et de 1 Echely, Pic Raffreid 3160 m, Mont-Glacier, Col Fussi, Saint-Marcel ä Praborna, la Chaz 29 4 7. Val de Brissogne, Charvensod 4 700, Comboe, Arbole, Gipfel des Mont-Emilius 3450 — 3550 m, Pas d' Arbole, Cogne: Vallon de Grauson, Moraines de la Tersiva, Col de Tsa- Seche, Filon Liconi, Col de l'Arietta 2900 — 3000 m, Sommet de l'arete Pousset 3000 m, Col de Traio, Pyramide de la Grivola um 3400—3700 m, Col de Lauzon, Val de Rheines: Col de Leynir, Valgrisenche am Col de Tei. Steigt auch tief hinab, so auf den Inseln der Dora (Doire) bei Chevrot um 600 m, im Valpelline auf Kiesbänken des Buthier um 900 m. — Alles nach Vaccari. — 2. Cottische Alpen: Monte Viso (Ave — Herb. Berlin), Val Germanosce (Rostan — Herb. Berlin), Mont de Glaise sur Gap (Gariod — Herb. Univ. Wien), Mont Morgon bei Embrun (Sieber). — 3. Dau- phine: Pic de Belledonne bei Grenoble um 298 4 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Lautaret (Solms — Herb. Berlin, Vieux, Parsival, Grandmaison), Mont Ventoux (J. Müller, Reverchon), La Grave um 2415 m (Mathonnet, Reliqu. Mailleanae n. 4 138). — Seealpen: Argentera, Vallone del Paurrisi (Ferrari), Col de Jallorgues (Vidal). — Basses Alpes: Aurent, bei Annot (Reverchon et Derbez). Mediterrangebiet. A. Südwestliche Mediterranprovinz. — a. Südatlantisches Iberien: Sierra Nevada, vereinzelt an Felsen der alpinen und hochalpinen Region im Coral (A. Engler 4 892 — Herb. Berlin), ohne nähere Angabe um 3000 m (Willkomm — Herb. Berlin), el barranco de Val di Casillos um 2800 m (Willkomm, it. hispan. n. 313), Corral de Veleta (Bourgeau, Plantes d'Kspagne 1851 n. 1177, Boissier), Valares (Boissier), Mulahacen um 2800 m (M. Winkler, Heise 1870). Subvar. 2. pubescens Vaccari in Bull. Soc. bot. ltal. Febr. (1903) 68, Catal. rais. 1. c. 266. — Caules floriferi et rami steriles pilis arachnoideis ± albidis, glan- duliferis obsiti. f. 2. regularis Engl, et Iniisch. — Folia opposita. Penninische und Südsavoier Alpen. — 4. Walliser Alpen: Col Citron zwischen Avise und St. Remy 2400 in (Wilczek und Vaccari); Ollomont: Aufstieg zur Tete de By (Henry und Vaccari). — 2. Südsavoier Alpen: am Kleinen 536 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Bernhard auf der Lancebranlette bis zum Gipfel (Vaccari). — Grajische Alpen: Val de Champorcher: zwischen Chardonney und Dondena, 4 400 — 2000 m, Col de la Croix, Hochtal Ponton oberhalb Chambave 2300 m, Comboe und Arbole, Col de Tsa- Seche 2800 m; Cogne, Grivola 3450 m (Vaccari). f. 3. aberrans Engl, et Irmsch. — S. oppositifolia Subsp. glandulifera Va< -cari c. alternifolia Vaccari Catal. rais. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (4 9 4 4) 2 66, non Engl. — S. Murithiana Tiss. Var. alternans Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XIII. (1907) 4 47? — Folia caulium floriferorum alterna. Penninische und Südsavoier Alpen: Kl. St. Bernhard, oberhalb Lancebran- lette 2600 — 2800 m (Vaccari). — Grajische Alpen: Champorcher, zwischen Char- donney und Dondena, Col Fussi 2890 m; Cogne, zwischen Chalet de Brouillot und Chalet des Invergneux, Col des Invergneux (Vaccari). — Seealpen: Lac de Ba- bouons (Sündermann). Nota. Quoniam specimina Sündermannii non vidimus, incertum est, an ejus Var. al- ternans ad nostram subvarietatem pubescens pertineat. Subvar. 3. (f. i) mollis Vaccari, Catal. rais. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (4 94 4) 267. — S. Huteri Beyer in Verh. Bot. Ver. Brandenb. XXXII. (l 891), V; Vaccari in Bull. Soc. Bot. ital. (1903) 70, non Ausserdorfer. — Folia mollia, remotiuscula magis elongata apice rotundata, basin versus angustata, apice plana vel leviter canaliculata. Petala saepe obovato-lanceolata, angustiora, 3 — 5 mm lata. Penninische und Südsavoier Alpen. — 4. Walliser Alpen: Col de St. Theodule oberhalb Le Breuil (Beyer), Grand-Tournalin, 3400 m (Belli). — 2. Süd- savoier Alpen: Kl. St. Bernhard, oberhalb Lancebranlette (Vaccari), Crammont (Sommier), Gipfel des Mont-Fallere 3060 m (Vaccari). — Grajische Alpen: Val de Cogne (Lisa — Herb. Ped. Turin), Gipfel des Pic Garin, 3450 m, Col de l'Arietta (Wilczek, Vaccari), Col Lauzon, 3300 m (Beyer, Wilczek, Vaccari), Valgrisenche am Col de Bassac (Beyer). Subvar. 4. (f. 5) Vaccariana Engl, et Irmsch. — S. oppositifolia var. grandi- flora Engl. Monogr. (187 2) 267 non Griseb. et Schenk in Linnaea XXV. (4 852) 60 4. — Antiphylla grandiflora Jordan et Fourreau, Icones ad fl. Eur. II. (4 869) 28, t. 295. — S, oppositifolia Subsp. glandulifera Vaccari e. grandiflora Vaccari, Catal. rais. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (4 94 4) 2 67. — Hamuli elongati. Petala obovato-rotundata, multo majora, 5 — 7-nervia. Pyrenäen: Surpeyre (Bordere — Herb. Berlin). Grajische Alpen: Val de Champorcher am Col Fussi, 2890 m (Vaccari), Char- vensod bei Comboe, 24 00 m (Vaccari). Subvar. 5. pseudo-Rudolphiana Engl, et Irmsch. — S. oppositifolia Subsp. glandulifera b. Rudolphiana Vaccari in Bull. Soc. bot. ital. Febr. 4 903. p. 69 non Hornsch. — S. Rudolphiana auct. pl. Helv. et Ital. non Hornsch. — S. oppositifolia Subsp. glandulifera f. conferta Vaccari, Catal. rais. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (494 4) 267, non Beyer. — Bamuli arcte congesti. Folia obovata parva, 4 — 2,5 mm lata, dense imbricata in quattuor seriebus distinctis. Caules floriferi brevissirai, sub- nulli. Petala obovato-oblonga, parva, 3 — 5-nervia, plerumque quam stamina paullum longiora, raro longiora. In den Penninischen und Südwest-Alpen, meist in höheren Lagen von 2500 — 3800 m. f. 6. normalis Engl, et Irmsch. — Petala quam stamina paullum longiora. f. 7. süperb a Engl, et Irmsch. — S. oppositifolia Subsp. glandulifera Var. f. conferta f. macrantha Vaccari, Catal. rais. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste I. (4 94 4) 2 68, non Beyer. — Petala staminibus longiora. Penninische und Südsavoier Alpen. — 4. Walliser Alpen: Groß« Bernhard: Chenaleltaz (Vaccari), Col Fenetre de Ferret (Ph. Pharquet); Ollomont: Col Fenetre de Bagne, 2700 — 2842 m (Vaccari); Val Bionaz: Col d'Oren (Vaccari). Gressonney: zwischen Col d'Ollen und Corno del Camosoio, 2900 — 3000 m (Sommier). Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § I, Oppositifoliae. 637 — ♦. Südsavoier Alpen mit dem Munt Blanc: Ruilor 3486 m, Kl. St. Bernhard: Mt. Valaisan, Lancebranlette, Pic Jaccod, Lac Sans- Fond (Vaccari), zw. Mt. Kortin und Col d'Arp (Ferrari — Herb. Ped. Turin), Courmayeur: Gipfel des Crammont (Som- mier), Lac Comballe (Herb. Ped. Turin — f. intermedia inter subvarietates Murithiana et pseudo-Rudolphiana). Grajische Alpen: Col Fenetre de Champorcher 2850 m, Col Lantane im Val de Ponton, Gipfel des Mt. Emiiius 3400 — 3559 m, Pas d'Arbole, Pas de Garin, Pointe de l'Echo und Gipfel des Pic Garin, 3450 m; Cogne, Moränen der Tersiva, 2800 — 34 00 m, Pyramide der Grivola, 3400 — 3800 m, Col Lauzon; Valsavarenche : Aufstieg zum Grand- Paradis, 2700 m und Col de Leynir, 3090 m. Alles nach Vaccari. Var. d. proles latina Terracciano in Bull. Soc. bot. IUI. (1892) 185 pro Var. S. meridionalis. — S. latina (Terr.) v. Hayek, Studien 68 (678) et Üb. II, fig. 28 u. 29. — S. adenosepala v. Hayek in Schedis. — S. oppositifolia »L.« in Caruel, Prodr. Fl. Toscana (1860) 260; Gibelli et Pirotta, Fl. del Modenese e de Reggianio (1882) 71. — S. oppositifolia latina in Gardn. Chron. XLVII. (1910) 294. — Caespitosa, caudiculis ascendentibus plerumque columnariformibus dense imbricatim foliatis. Cau- diculorum folia obovato- usque oblongo-cuneala, 3 — 5 mm longa, 2 — 2,8 mm laU, apice breviter acuminata incrassata, carinata, usque ad apicem fere ciliis decrescentibus sub- rigidis vix flexuosis instructa, 1 — 3 — 5 foveolis calcem secernentibus instructa. Caules floriferi brevissimi, in fruclu usque 1,5 cm elongati, laxius foliati; sepala ovaU, acu- tiuscula, densiuscule glanduloso-ciliata; petala obovata, 8 — 10 mm longa, acutiuscula, 5-nervia, saturate rosea. Staminum Glamenta petalis multo breviora, rosea, antherae griseo-coeruleae ; stili staminibus breviores. Provinz der Apenninen. — a. Nördlicher Apennin. — Apuanische Alpen: Mte. Altissimo (Savi — Herb. Florenz), Mte. Jambura (Targioni, Cali — Herb. Florenz), Foce di Vinca (Arcangeli — Herb. Florenz), Foce a Giovo (Sommier — Herb. Florenz), zwischen Ficoraccia und dem Pisanino (Sommier — Herb. Florenz), bei Pisa (van Heurck — Herb. Berlin), Forno Velasco (Ball — Herb. Coimbra), Panina della croce, 1700 m (Ball — Herb. v. Degen), Panino, Corchia, Prociuto, Monte forato, zwischen Pian di Lago und Foci omboli, oberhalb Levigliani, Val di Mosceto etc. (Simi — Herb. Florenz), Mte. Corelcia (Targioni — Herb. Florenz), Alpe Ruscaira (Novi — Herb. Florenz). — Etrurischer Apennin: Rondinajo (Puccinelli, Giannini — Herb. Florenz), Cimone di Caldaja (Gennari — Herb. Florenz), Cimone (Vitman), Mte. Sibylla alla Corona (Sommier — Herb. Florenz), Valloncino bei der Falterone (Sommier — Herb. Florenz), Falterone (Bubani — Herb. Berlin), Corno alle scale (Beccari — Herb. Florenz), Cupola di Scaffajolo. — Zumeist nach v. Hayek. — b. Abruzzen: Terminillo, auf dem Termin illetto um 2100 — 2200 m (Ginzberger — Herb. Univ. Wien); Mte. Majella (Gussone — Herb. Berlin). Nota. Haec varietas latius distributa est, quam a cl. v. Hayek notatur; non soluiu in Alpibus Apuanis atque in Apennino luccensi et pistojensi observatur, sed etiam in Apennino etrusco Mte. Falterone), etiam in montibus Terminillo et Majella itaque in ditione subspeciei speciosa. Speciminum montis Majella omnium folia foveolis 3— 5, ea speeiminum montis Fal- terone (leg. Bubani) foveola una, raro foveolis 3 instructa sunt, ceterum autem forma atque ciliis cum foliis varietatis latina typicae congruunt. Idem in speeiminibus montis Terminillo leg. Ginzberger) observatur, quorum folia saepe omnia unifoveolata sunt. Var. latina non solum sepalis glanduligeris, sed etiam habitu, foliorura forma ciliisque rigidis varietatem distant in mentem revocat itaque illi proxime afllnis est. Var. £. proles Nathorstii Düsen, Zur Kenntnis der Gefäßpfl. Ostgrönlands, in Bi- hang tili K. Svenska Vet. Akad. Handl. 27. Afd. III. 3. (1901) 35 flg. d— f, Taf. 6; Nägra viktigare växtfynd frän nordöstra Grönland, in Bot. Notis. (1901) 73. — S. Nathorstii (Düsen) v. Hayek 1. c. 51, Taf. I, Fig. 12, Taf. II, Fig. 17, 18. — Laxe caespitosa, caudiculis prostratis usque ascendentibus. Caudiculorum folia unifoveolata eis varietatis typicae simillima, paulum maiora. Caules floriferi erecti, usque 5 cm longi, superne foliis alternantibus remotis obovato-lanceolatis 6 — 10 mm longis, 1,8 — 2,3 mm 638 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. latis usque ad apicem fere remotius setuloso-ciliatis acutiusculis apice incrassatis uni- foveolatis instructi, parce crispulo-pilosi. Sepala sparsim breviterque eglanduloso-ciliata; petala obovata, 6 — 9 mm longa, usque 4 mm lata. Ost-Grönland: nördlich von 73°: Sophia-Straße, südlich von der Hobertson- Insel (Nathorst), Akerblom-Insel (Nathorst), Ruth-Insel (Nathorst), am Fuß des Berzelius- Berges (Nathorst), Dusen-Fjord (Nathorst), Mackenzie-Bucht (Gredin), Kap Franklin (Gredrn. — Blühend August — Herb. Stockholm), Kap Seaforth (N. Hartz in Exped. dan. in Groenl. Orient. 1900 — Herb. Berlin); Holstensborg 66° 55' (Deick- mann — Herb. v. Degen). Nota. Etiatn haec »spcciest Hayekiana (1. c. p. 53) nullis formis transitoriis cum S. op- positifoliaV&r. typica conjuncta esse dicitur. Specimina a cl. Deickmann prope Holstensborg collecta folia in caulibus floriferis elongata qufdem, sed nunquam folia superiora alterna liabent ideoque S. oppositifoliae sensu Hayekiano valde similia sunt. Subsp. 2. blepharophylla (Kerner) Engl, et Irmsch. — S. oppositifnJin Maly, Fl. stiriaca (1838) 49 pr. p., Fl. Steiermark (1868) 176 pr. p. — S. Kochii? Gassner in Mitt. Gesellsch. Freund, d. Naturw. Wien, herausgeg. v. Haidinger (1849) 231. — S. Kochii Maly, Fl. Steiermark (1868) 176. — S. biflora Maly 1. c. (1868) 176. — S. blepharophylla A. Kern, in Strobl, Fl. Admont, im Progr. d. k. k. Staatsgymn. Melk 1882 p. 26 (nomen tantum) et apud v. Hayek in Ost. bot. Zeitschr. LH. (1902, 32 9: v. Hayek, Studien 1. c. 64, Taf. I, Fig. 24, Taf. II, Fig. 26, 27; Fl. Steiermark I. (19 11 790. — Dense caespitosa, caudiculis repentibus ramosissimis columnariformibus, dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia obovata usque obovato-spathulata, 3 — 4 mm longa, 1,5 — 2 mm lata, rotundata usque subtruncata, ciliis apicem versus longitudine accrescentibus longissimis instructa, subtus vix carinata, margine parum involuta, foveola unica calcem nunquam secernente suffulta. Caules floriferi erecti brevissimi, vix ultra 0,5 cm longi, dense foliati. Sepala ovata, 2 — 3 mm longa, longissime eglanduloso- ciliata. Petala obovata, 5 — 8 mm longa, 5-nervia, saturate rosea. Nota. Formae transitoriae inter hanc subspeciem et subsp. euoppositifolia secundum cl. Vollmann (Fl. v. Bayern [1 91 4] 336) in Alpibus borealibus observantur: Mittelbayrisch Dreitorspitze und Rote Wand. d. Zentralalpen: Stets auf Urgestein. — 2. Norische Alpen: Eisenhut (Stur — Herb. Breslau), ebenda um 1000 m (B. Fest — Herb. Berlin), Zirbitzkogel (Hatzi — Herb. Johanneum Graz). — 3. Niedere Tauern: Seckauer Zinken (Pichler, Maly), Hoch-Reichart um 2417 m (F. II off mann — Herb. Berlin) ; Hochschwung (Strobl — Herb. Admont); Marstecken bei Seckau (Gassner — Herb. Admont); Hohenwart (Gassner, Strobl — Herb. Admont), bei Oberwölz, 2000 m (Fest — Herb. Johan- neum Graz); Lechkogel bei Krakauhintermühlen, 2000 — 2500 m (Fest — Herb. v. Hayek und Herb. Johanneum Graz); Zwiefleralpe bei Schöder, 2300 m (Fest — Herb. v. Hayek); Hochwildstelle, an Felsen bei der Neualmscharte, 2350 m, am Südgrat und in den Westwändendes Gipfels, 2400 — 2740 m (v. Hayek); Schladminger Tauern, am Piasken, 2100 m und am Waldhornthörl , 2280 m (v. Hayek), am Steinkaarzinken (Zahl- bruckner u. Loitlenberger — Herb. Hofmus. Wien); Hochgolling, 2300 — 300o DB (Strobl — Herb. Admont, 0. Simony — Herb. Hofmus. Wien u. a.); zwischen ob Steinwenderalm und Scharte (v. Hayek). Im Lungau: Treberspitz (Stur — Horb. Zool. bot. Ges. Wien); Liegnitz (Vierhapper), Schellgaden-Urbanalpe (Vierhapper), Hundsfeldkopf am Radstätter Tauern (O. Simony — Herb. Hofmus. Wien): W briachtal (Vierhapper). Murwinkel, Kaareck, Göriachwinkel (Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Hochgolling um 2 200 — 2863 m (v. Hayek in v. Hayek, Fl. stir. n. 436 — Herb. Berlin^ — 4. Hohe Tauern: Schwarzhorn im Kleinen Send in Kärnthen (Reichardt — Herb. Hofmus. Wien); Gamsgrube bei Heiligenblut (Ruprecht — Herb. Berlin). Subsp. 3. Kndolphiana (Hornsch.) Engl, et Irmsch. — S. Rudolph i km a Hornsch. in Koch, Syn. Fl. Germ, et Helvet. ed. 1. (1837) 269; Bluff et Fingerhut, Comp. Fl. Germ. ed. 2. 1,2. (1837) 62; Hegetschweiler und Heer, FL Schweii 1870) <9i; I Saxifraga. — Sect. 43. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 639 Hausmann, Fl. Tirol (1 854) 332; Fuss, Fl. transsilv. exe. (4 866) 238; Schur, Enuni. pl. Transsilv. (4 866) 834; Gremli, Excursionsfl. Schweiz I. ed. (4 867) 4 66 pr. pte., 8. ed. (1896) 4 89 pr. pte.; Maly, Fl. Steiermark (4 868) 4 76; Sauter, Fl. Salzburg (4 868) 4 29; Nyman, Consp. fl. Eur. (4878 — 4888) 869; Pacher u. Jabornegg, Fl. v. Kärnten III. (4887) 60; Simonkai, Enum. Fl. Transsilv. (4886) 844; Kohl in Reichenb. Icon. Fl, germ. et helv. XXUI. (4 899) 49, t. 89; Gard. Chron. XXIX. (1904) 4 76. — & op~ positifolia var. Rudolphiana Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 878) 278; Wohlfarth-Koch, Syn. d*. Deutsch, u. Schweizer Flora 3. Aufl. (4898) 474; Arcangeli, Comp. Fl. itaJ. ed. 2. (4 894) 578; Schinz u. Keller, Fl. Schweiz (4901) 832 pr. pte. — Densissime caespi- tosa, caudiculis suberectis pulvinilbrmibus recurvis columniformibus dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia linguiformia vel obovato-euneala, 4,5 — 8 mm longa, 0,8- — 4,3 mm lata, subacuta, apice incrassata, subtus carinata, breviter tenuiterque ciliata, suprema tertia vel quarta parte eciliata, foveola unica saepe calcem secernente instrueta. Gaules floriferi brevissimi, 8 — 5 mm longi, laxius foliati, foliis paulum maioribus lon- gioribusque suflulti. Sepala ovata, 8 — 2,5 mm longa, margine dense glanduloso-ciliata, saepe purpurascentia ; petala obovato-elliptica, 5 — 7 mm longa, 2 mm lata, obtusa, 3 — 5-nervia, laete purpurea; staminum ßlamenta petalis breviora, purpurea, antherae griseo- coeruleae; stili staminibus subaequilongi. b. Nördliche Kalkalpen. — Nordsteirische Alpen: Reiting (Gassner). d. Zentralalpen. — 3. Niedere Tauern: Lungau, Murwinkel, Kaareck, Speier- eck (Vierhapper — Herb. Univ. Wien), Hochgolling um 2750 — 2863 m (Vierhapper, v. Hayek, Fl. stir. exs. n. 435 — Herb. Berlin, Strobl), in der Tuchma bei Kleinsölk (Strobl), Hohe Warte bei Oberwölz (Strobl, Gassner). — 4. Hohe Tauern und Zillertaler Alpen: Mallnitzer Tauern (Freyberger — Herb. Berlin, Pichler, Rauscher), Mölltal (Pittoni — Herb. v. Degen). — Katschtaler Alpen (Pacher, Lagger); Gamskarkogel (Freiberger — Herb. Berlin, Papperitz, Breuer, Rauscher), Naßfeld (Mielichhofer — Herb. Berlin), Türchel wände bei Hofgastein (Breuer, Spreitzenhofer); Fuschertauern (Breuer — Herb. Berlin), Hocbtor (Treffer, Fierlinger), Schwarzkopf (Duftschmied), Ritzsteinhorn um 3204 m (Statzer); Pfandl- scharte (C. Baenitz, R. Fritze — Herb. Berlin), Spielmann und Brennkogel um 2500 bis 3000 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Pasterzengletscher (H. Müller — Herb. Berlin, Pacher), Garasgrube (v. Hayek), Bödnitzgletscher am Großglockner (Sadebeck), Hoffmanngletscher um 2500 m (v. Hayek), Heiligenblut (Löffler — Herb. Berlin, Rudolphi), bei Sagritz (Pacher), Muntaniz um 2700 — 3230 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien); Prägraten (Steiner — Herb. Univ. Wien) Virgen (G an der — Herb. Berlin); Mordsee am Venediger (Fenzl); Pustertal, auf Pirrstal und Buenland (Ausserd orfer), Windischmatrei, am Gletscher der Steineralpe (Gander — Herb. Berlin). — Zillertaler Alpen: Navisthal, Tarntalerköpfe (Kerner — Herb. Univ. Wien), Wildkreuzspitze im Pfitschtal (Kerner — Herb. Univ. Wien); Wild- seespitz (Kerner), Rollspitze am Brenner um 2700 m (F. Hoffmann — Herb. Berlin), Ahrntal (Ausserdorfer — Herb. Berlin), Tristenstein in Weißenbach (Treffer — Herb. Berlin), Hasental bei Prettau, 2500 — 2700 m. — 5. Mitteltiroler und nord- rhätische Alpen. — 4. Stubaier Alpen mit Brenner: Weisspitz bei Sterzing um 8700 m (Huter — Herb. Berlin, Helberger — Herb. v. Degen), Finsterstern um 2700 m (Huter). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 4. Westrhätische Alpen: Gipfel des Handfluh um 2 4 00 m (Schröter u. Wilczek — Herb. Polytechn. Zürich). — 2. Lepontinische Alpen: am Bodus (Vetter — Herb. Univ. Zürich). f. Südliche Kalkalpen. — Südtiroler Dolomiten: Fassatal, Gras des Sasso di Rocca bei Cannazei um 2500 — 2600 m (v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien). K. Provinz der Karpathen. — b. Ostkarpathen. — 2. Rodnaer Alpen: Rodna (Czetz — Herb. Florenz). — 3. Burzenländer Gebirge: Bucsecs Bauiu- garten — Herb. Univ. Wien). — Vergl. hierzu v. Hayek, Studien S. 3 4 (644). Subsp. i. sjteciosa (Dörfl. et v. Hayek) Engl, et Irmsch. — S. speciosa Dörflfli et v. Hayek in v. Hayek, Studien 67 (677). — S. oppositi 'folia speciosa Gard. 640 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Chron. XL VII. (1910) 294. — 8. oppositifolia var. meridionalis a. apennina Terrac- ciano in Bull. Soc. bot. Ital. (1892) 138. — S. meridionalis a. apennina Terracciano in Bull. Soc. bot. Ital. (4 892) 185 non S. apennina Bert. — S. oppositifolia L. in Crugnola, La veget. al Gran Sasso d'Italia (4 894) 4 30. — Laxiuscule caespitosa, cau- diculis ascendentibus ramosis columnariformibus dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia obovata vel obovato-spathulata, superne saepe suborbicularia, 3,5 — 5 mm longa, usque 4 mm lata, apice obtusiuscula usque rolundata, incrassata, subtus parum cari- nata, superne cartilagineo-marginata, ciliis brevibus apicem versus decrescentibus, su- periore tertia vel quarta parte eciliata, normaliter foveola unica, rarius 3 — 5, sparsim calcem secernente instructa. Caules floriferi subnulli, dense foliati. Sepala late ovata 3 mm longa, eglanduloso-ciliata ; petala obovata, 7 — 10 mm longa, acutiuscula, .'i-nervia, purpurea; staminum filamenta petalis multo breviora rosea, antberae griseo-coeruleae ; stili staminibus breviores. Provinz der Apenninen. — Abruzzen: Gran Sasso d'Italia (v. Marchesetti — Herb. Univ. Wien), ebenda, Corno grande um 2540 — 2880 m (A. Ginzberger — Herb. Univ. Wien, Levier, Boissier), Mte. Majella (Sardagna — Herb. Univ. Wien-, um 2600 — 2800 m (Bigo, it. Ital. V. [4 899] n. 4 84 — Herb. Univ. Wien, Levier), Mte. Amaro um 2600 m (E. Levier — Herb. Berlin), ebenda um 2700 m (Fiori in Fiori et Beguinot, Fl. ital. exsicc. n. 4 298 — Herb, Univ. Wien, Groves), Pizzo di Livo (Pariatore). Nota. Varietatis latina et subspeciei speciosa areae geographicae non omnino disjunctae sunt (conf. supra p. 637). Etiam subspeciei speciosa folia numero foveolarum variant; non semper unifoveolata sunt; in speciminibus numerosis a cl. Ginzberger in monte Gran Sasso collectis etiam folia trifoveolata observantur, praeterea folia unifoveolata ceterum iis varietatis latina similia. Varietatem speciosa sub titulo subspeciei enumeramus, quod foliorum margine cartilagineo excellit. Subsp. 5. asiatica (v. Hayek) Engl, et Irmsch. — S. asiatica v. Hayek 1. c. 672 (62), Taf. I, Fig. 4 8, Taf. II, Fig. 24, 22. — S. oppositifolia Karelin et Kiriloff, Enum. plant, in deserto Songariae Orient, et in jugo summarum alpium Alatau anno 4 844 collect, in Bull. Soc. imp. d. Natur, de Moscou XV. (4 842) 357; Ledebour, Fl. ross. II. (4 844) 204 pr. p.; Hook. Fl. Brit. Ind. II. (4 879) 397. — Densiuscule cae- spitosa, caudiculis repentibus ramosissimis dense imbricatim foliatis. Caudiculorum folia obovato-spathulata, basin versus contracta, 3,5 — 5 mm longa, usque 3,5 mm lata, acutiuscula, incrassata, ciliis sursum longitudine decrescentibus atque denique in dentes minutos transeuntibus instructa, uni-(rarius 3 — 5)-foveolata. Caules floriferi brevissimi subnulli, in fructu usque 4 cm elongati, dense foliati. Sepala late ovata, 3 — 4 nun longa, breviter eglanduloso-ciliata. Petala obovata, 8 — 4 2 mm longa, 5-nervia, sa- turate rosea. Subarktisches Gebiet. A. Westsibirien. — c. Altai (Politow — Herb. Univ. Wien, Sievers — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). — Östlicher Altai (Bunge — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). An der Tschuja (Bunge — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). B. Ostsibirien. — b. Baikalien und nördliche Mongolei: Dahurien, um die Seen Kosogol und Ubsa (Potanin — Herb. Berlin, Herb. Hofmus. Wien, Herb. Montpellier). — c. Nordostsibirien mit Ajan und Kamtschatka: Ajan (Tiling — Herb. Stockholm, Herb. Berlin), Kamtschatka (Komarov — Herb. Berlin . Zentralasiatisches Gebiet. A. Provinz des turkestanischen Gebirgslandes mit Alatau und Thian- schan. — a. Alatau: Alpen im Gebiet der Flüsse Lepsa, Baskan und Sarchan (Ka- relin und Kiriloff n. 4 506 — Herb. Berlin, Boissier, Univ. Wien, Hofmus. Wi Arassan am Nordabhang des Alexander-Gebirges, um 3000 m (Fetissow — Herb. Berlin, Bot. Gart. St. Petersburg). — b. Thian-schan: Im Gebiet des Taldy. W. Paß, 3600 m (A. Hegel — Herb. Univ. Wien), westliche Quellen des Taldy, 3500 m (A. Saxifraga. — Sect. 4 3. Porphyrion. — §3. Oppositifoliae. 641 Regel — Herb. Berlin), Paß zum Kasch vom oberen Taldy, 3300 — 3500 ra (A. Regel , Sairam, Kyrentscheck, 3300 m (A. Regel — Herb. Berlin), am Talkibacb, 3300 m (A.Regel — Herb. Berlin); Tekess im Iligebiet (Krassnow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg). Oberes Musartal unterhalb des Passes, 3000 — 3300 m (A. Regel). Am Müdunün im Gebiet von Kaschgar (Fetissow — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). D. Provinz des tibetanischen Hochlandes: Westtibet, 5000 — 5600 m (Hook. f. ex Thomson). E. Provinz des alpinen und subalpinen Himalaya: Kaschmir, Nubra Valley (Neve — Herb. Berlin). Nota. Etiam in Subspecie asiatica saepe foveolae nonnullae observantur; attamcn baec subspecies recognoscitur foliorum ciliis sursum longitudine valde decrescentibus. Foliorum forma basi valde angustata etiam in speciminibus austroeuropaeis observatur, imprimis in varietate meridionalis subspeciei euoppositi folia. Plantae hybridae inter species sectionis Porphyrion. S. biflora Subsp. eubiflora x oppositifolia Var. typica Subvar. palaearctica. — Dense vel laxius caespitosa, caudiculis repentibus saepe elongatis laxe vel densius foliatis. Gaules floriferi erecti vel ascendentes, 2 — 3 cm longi, laxe usque subimbricatim foliati, I -pluriflori. Gaudiculorum folia valde variabilia, subplana usque concava, distincte cari- nata, obovata vel spathulata, 3 — 6 mm longa, usque 3 mm lata, obtusa vel acutiuscula, basi angustata, unifoveolata, modo inferne vel fere toto margine eglanduloso-ciliata. Sepala ovata, usque 4 mm longa, usque 2,5 mm lata, obtusa, ciliis plus minusve glan- duliferis obsita. Petala oblongo-obovata usque oblongo-lanceolata, 5 — 8 mm longa, usque 4 mm lata, 3 — 5-nervia, obtusa, basi plerumque sensim angustata, saturate rosea. Staminum filamenta dimidium petalorum aequantia vel paulum longiora, antherae auran- tiacae vel purpureae. Ovarium disco angusto instructum, in stilos filamentis subaequi- longos erectos stigmate majusculo coronatos contractum. — Differt a S. biflora Subsp. eubiflora foliis plerumque minoribus subtus saepe carinatis, densius ciliatis. petalis maioribus; a S. oppositifolia Var. palaearctica foliis maioribus planioribus, sepalis plus minusve glanduloso-ciliatis. Nota. Cli. Kerner noraenclaturam plurimi autores acceperunt et hybridam magis ad 8, oppositifolia accedentem S. Huteri Ausserd., alteram ad S. biflora accedentem S. spuria nominaverunt. Attamen saepe formae observantur floribus magnis iis Saxifragae oppositifolia similibus, foliis autem planis et latis inferne parce ciliatis propius ad Saxifragam biflora acce- denles. Yidimus quoque specimina floribus binis petala Saxifragae biflora ferentibus, foliis autem spathulatis, carinatis, valde ciliatis ad Saxifragam\oppositifolia accedentia. Si cli. Kerneri nomenclaturam conservare volumus, flores imprimis respiciendi sunt, qui in parentibus minus quam folia varianL Observantur quoque specimina inter parentes omnino intermedia. S. biflora Subsp. eubiflora x< oppositifolia Var. typica Subvar. palaearctica. — S. Huteri Ausserdorfer in A. Kerner, Über die hybr. Saxifr. in Ost. bot. Zeitschr. XX. (4 870) 4 47; Pacher in Pacher u. Jabornegg, Fl. Kärnthen III. («887) 61; Huter in A. Kerner et Fritsch, Schedae ad fl. eis. austro-hung. VHI. (4 899) J7; v. Hayek, Studien 1. c. (4 905) 494 (84), t. II, Fig. 35. — 5. subbiflora X oppositifolia A. Kerner in Ost. Bot. Zeitschr. XX. (4 870) 4 47. — Caudiculi densius foliati. Caules floriferi plerumque uniflori. Caudiculorum folia plerumque plus minusve carinata obovato- spathulata usque spathulata, subacuta, ad 2/a — 3A niarginis ciliata, rarius latiora, sub- plana obtusa, modo inferne vel ad ! 2 marginis ciliata. Petala oblongo-obovata usque ovalia, usque 8 mm longa, 5-nervia. Antherae purpureae. S. biflora Subsp. eubiflora X> oppositifolia Var. typica Subvar. palaearctica. — S. spuria A. Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX. (4 870) 4 46; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 283 pr. p.; v. Hayek I.e. (4905) 694 (84), t. II, Fig. 36. — S. hybrida A. Kerner, Tauschkatalog des Innsbrucker bot. Gartens 4 866. — S. superbiflora X oppositifolia A. Kerner in Ost. bot. Zeitschr. XX. (4 870) 4 46. — S. oppositifolia X A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 117. Saxifraga. ^^ 642 A- Engler und E. Irmscher. — Sa.xifragaceae-Saxifraga. biflora Pacher u. Jabornegg, Fl. Kärnthen DL (1887) 61. — S. oppositifolia Ballier in Schlechtendal, Langethal und Schenk, Fl. Deutschi. 5. Aufl. Taf. 2 672. — Caudiculi laxius foliati. Gaules floriferi plerumque 2 — 3-flori. Caudiculorum folia plerumque subplana vix carinata, late obovata vel late spathulata, obtusiuscula, sparsim ciliata, rarius angustiora, paulum carinata, fere toto margine ciliata. PetaJa oblongo-lanceolata, breviora, 3-, rarius 5-nervia. Antherae aurantiacae. b. Nördliche Kalkalpen. — 3. Nordtiroler Kalkalpen: Serlos bei Inns- bruck (Kern er — Herb. Berlin), Hutzelspitz (Glanz — Herb. Univ. Wien). — c. Zentralalpen. — 4. Hohe Tauern u. Zillertaler Alpen: Kaiser Törl (A. Engler 1869 — Herb. Berlin, v. Handel-Mazzetti — Herb. Univ. Wien), Virgen, Alpe Vier- schnitz (Ausserdorfer — Herb. Berlin), Steineralpe bei Windischmatrei (Gander — Herb. Berlin), Bretterwandkopf ebenda (Breidler — Herb. Unit. Wien); Hollspitze (Witasek — Herb. Univ. Wien); Ahrn- und Lappachtal (Ausserdorfer — Herl». Berlin). — 5. Mitteltiroler und nordrhätische Alpen. — 1. Stubaier Alpen: Finsterstern bei Sterzing um 2600 — 2860 m (Huter — Herb. Berlin, v. Wettstein — Herb. Univ. Wien), Weißspitz, ebenda um 2700 m (Huter und Dörfler, Herb, norm. n. 3034 und in Fl exsicc. austro-hung. n. 2912), Kreithspitz oberhalb Banalt (Kerner — Herb. v. Degen). — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 1. Süd- und westrhätische Alpen: Val Calanca, Alpe Benua (Brügger — Herb. Polytechn. Zürich), Pizzo Uccello (Brügger — Herb. Poljtechn. Zürich), St. Moritz (Winkler — Herb. Breslau), zwischen Weißbach und Piz Platta, Val Avers um 2500 m (Käser — Mus. Univ. Zürich), Hochgrätli oberhalb Cresta (Schröter — Herb. Polytechn. Zürich , Abstieg v. Großhorn über Pürteralp um 2600 m (Bikli — Herb. Polytechn. Zürich). S. biflora Subsp. eubifiora X oppositifolia Subvar. distans. — S. zerniattensis v. Hayek, Studien 1. c. (1905) 695 (85). — S. Kochii Jaccard, Cat. de la fl. Valais, in Ber. allg. Schweiz. Ges. f. d. ges. Naturw. XXXIV. (1895) 151 pr. p. — 8. !»'- flora X Murithiana v. Hayek 1. c. ; Vaccari, Catal. rais. pl. vasc. de la Vallee d'Aoste (1904) 288. — ? Antiphylla majuscula Jord. in Jord. et Fourr. Icon. ad fl. Europ. II. (1869 — 1903) 30, t. 217. — Laxe caespitosa, caudiculis basi lignosis repentibus dense vel laxius foliatis. Caules floriferi ascendentes, usque 3 cm longi, 1 — 3-flori. Caudiculorum folia subplana, vix vel sparsius carinata, oblongo-obovata vel spathulata, 3 — 6 mm longa, usque 3 mm lata, obtusiuscula vel subrotundata, basi angustata, uni- foveolata, inferiora modo basin versus ciliata , superiora fere toto margine ciliata, suprema saepius glanduloso-ciliata. Sepala ovata, 2,5 — 4,5 mm longa, usque 3 mm lata, obtusa, glanduloso-ciliata; petala oblongo-obovata usque obovato-lanceolata, 5 — 8 mm longa, 2,5 — 3,5 mm lata, obtusa, basi sensim angustata, 3 — 5-nervia, saturate rosea, in sicco coerulea; staminum filamenta petalis 2 — 3-plo breviora, antherae aurantiacae vel purpureae; ovarium disco angusto vel latiore instruetum, in stilos erectos stigmate majusculo instruetos staminibus subaequilongos contractum. — DiflVrt biflora Subsp. eubifiora foliis minoribus angustioribus subtus saepius leviter carin.it i> densius ciliatis, petalis maioribus roseis, a &. oppositifolia Var. distans foliis latio- ribus planioribusque saepe rarius ciliatis petalis minoribus, antherarum colore. a. S. biflora Subsp. eubifiora >X oppositifolia Subvar. distans. — X S. Ber- nardensis Vaccari, Catal. rais. pl. vasc. Vallee d'Aoste (1904) 288. — S. superbiflora X Murithiana Vacc. 1. c. 288. — Laxe caespitosa, caudiculis laxe foliatis. Caudicu- lorum folia oblongo-ovalia vel late spathulata, subplana, obtusa, sparsius ciliata. CauL •> floriferi 1 — 3-flori. Antherae aurantiacae. Petala oblongo-lanceolata. Discos la- tiusculus. b. S. biflora Subsp. eubifiora X< oppositifolia Subvar. distans. — >'. // Vaccari 1. c. 289. — S. subbiflora X Muritiiiana Vaccari 1. c. 289. — Densiu- spitosa, caudiculis densius foliatis. Cnudinilorum folia oblonga usque spathulfit leviter carinata, subacuta, fere toto margine ciliata. Antherae purpureae. !'• oblongo-obovata. Discus angustus. Saxifraga. — Sect. 13. Porphyrion. — § 3. Oppositifoliae. 643 d. Zentralalpen. — 6. Mittelschweizer Zentralalpen. — 3. Südberner Alpen: Moräne des Glacier d. Martineis um 2300 in (Mosson) — 7. Penninische Alpen. — 4. Walliser Alpen: Gries bei Zermatt (Daenen — Herb. Petersburg), Riflfelberg bei Zermatt (Brügger — Herb. Polytechn. Zürich). — 2. Südsavoier Alpen: Kleiner St. Bernhard, Lancebranlette um 2300 — 2900 m, Lac Sansfond um 2700 m (Vaccari). — e. Südwestalpen. — 4. Grajiscbe Alpen: Breuil am Mont Cenis (Reichenbach — Herb. Hofmus. Wien), Valgrisenche, Col de Tei um 2700 m (Vaccari), Val de Cogne, beim Aufstieg zum Col des Invergneux sur Brouillot um 2700 m (Wilczek, Vaccari); Valsavarenche, Aufstieg zum Col Lauzon um 2600 — 3000 m (Wilczek, Vaccari). S. biflora Subsp. macropetala X oppositifolia Var. distans. — S. Kochii Hor- nung in Flora XVIII. (1835) 465: Koch, Synops. ed. 2. («844) 297 pr. p.; Gremli, Excursionsfl. Schweiz I. Aufl. (4867) 466, 3. Aufl. (1878) 486 pr. p. ; Nyman, Consp. fl. Eur. (1878) 270 pr. p.; v. Hayek, Studien I.e. (1905) 696 (86). — S. macro- petala X Murithiana v. Hayek 1. c. — Laxe caespitosa, caudiculis repentibus ramosis densiuscule foliatis. Caules floriferi ascendentes, usque 3 cm longi, laxe imbricatim foliati, plerumque 2-pluriflori. Caudiculorum folia plana, subtus vix carinata, obovata usque obovato-spathulata, 3 — 6 mm longa, usque 3 mm lata, paulum angustiora quam in S. biflora Subsp. macropetala, obtusiuscula, unifoveolata, basi vel fere toto margine ciliis raro glanduliferis obsita, caulina angustiora quam in S. biflora Subsp. macro- petala, conferta. Sepala ovata, usque 5 mm longa et 3 mm lata, obtusa, ciliis plus minusve glanduliferis instrueta, trinervia ; petala obovato-oblonga, usque 4 0 mm longa et 5 mm lata, obtusa, basi angustata, 5-nervia, saturate rosea. Staminum lilamenta petalis 2 — 3-plo breviora, rosea, antherae aurantiacae; ovarium ut in S. oppositifolia Var. distans disco angusto instruetum. — Differt a S. biflora Subsp. macropetala foliis minoribus confertioribus angustioribus, densius eglandulose ciliatis, a S. oppositi- folia Var. distans foliis latioribus obtusiusculis vix carinatis planioribus sparsius ciliatis. Zentralalpen. — Walliser Alpen: Leuk (Oertel — Herb. Breslau), Weg vom Leuker Bad über den Gletscher ins Lütschtal (Dachröder nach Hornung in Flora 1. c. 469). Nota. Ex Hornungii descriptione elucet illum, quum speciem suam S. Kochii propo- suit, hanc plantam nee alteram ante oculos habuisse. Itaque ut cl. v. Hayek (Studien 1. c. 87 [6971) huic plantae hybridae nomen x S. Kochii attribuimus. S. biflora Subsp. macropetala X oppositifolia Var. palaearctica. — S. norica A. Kerner in Österr. bot. Zeitschr. XX. (1870) 147; Pacher in Pacher u. Jabornegg, Fl. v. Kärnten III. (1887) 61; v. Hayek, Studien 1. c. (4 905) 696 (86). — S. Kochii X oppositifolia A. Kerner in Österr. bot. Zeitschr. XX. (4 870) 4 47. — S. macropetala X oppositifolia v. Hayek, Studien 1. c. (4 905) 696 (86). — Laxe caespitosa, caudiculis ramosis primariis repentibus, seeundariis ascendentibus , densiuscule foliosis. Caules floriferi erecti vel ascendentes, 2 — 3 cm longi, densiuscule usque subimbricatim foliati, 4 — 2-flori. Caudiculorum folia opposita, apicem versus breviter carinata, saepe plana, obovato-euneata usque spathulata, 3 — 6 mm longa, 4,5 — 3,5 mm lata, apice incrassata subacuta, hinc illinc cilia terminali instrueta, plerumque fere toto margine ciliis hyalinis flexuosis longis raro glandulosis densiuscule obsita, foveola unica calcem sparsim secer- nente instrueta; folia caulina longiora et latiora, longe ac dense ciliata. Sepala ovato- linguiformia, 3 — 5 mm longa, 4,5 — 3 mm lata, obtusa, toto margine longe ac saepius glandulose ciliata, trinervia; petala obovata, 7 — 4 0 mm longa, usque 5 mm lata, ob- tusa, inferne sensim angustata, 5-nervia, saturate rosea, in sicco coerulea; staminum filamenta dimidium petalorum aequantia, rosea, antherae aurantiacae; ovarium extus sparsim crispulo-pilosum disc angusto suffultum, in stilos filamentis subaequilongos in anthesi stricto-erectos stigmate majusculo coronatos contractum. — Differt a S. biflora Subsp. macropetala foliis minoribus carinatis densius ciliatis, disco angusto, a S. op- positifolia Var. palaearctica foliis latioribus obtusioribus planioribus, sepalis saepius glanduloso-ciliatis. 41* 644 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. b. Nördliche Kalkalpen. — 3. Nordtiroler Kalkalpen: Schindler- und Schwarzhorn (Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XIII. [1907] 4 47). — d. Zentral- alpen. — Hohe Tauern: Gamsgrube an der Pasterze (v. Hayek). — 5. Mittel- tiroler und nordrhätische Alpen: Muttekopf bei Imst um 2700 m (v. Handel- AI azz et. ti — Herb. Univ. Wien). Sect. 1 4. Tetrameridium Engl. Tetrameridium Engl, in Maxim. Dfagn. pl. nov. asiat. in Bull. Acad. Petersbourg XXIX. (4 883) 4 48 et in Melang. biol. XI. (1883) 719; in Engl. u. Prantl, Nat. Pflzfam. III. 2a. (4 8 90) 61. — Flores tetrameri. Receptaculum breviter turbinatum. Sepala receptaculo longiora, 2 inferiora mediana, 2 superiora lateralia, demum patentia. Petala deficientia? < Stamina 8, 4 episepala sepalis basi paullum adnata. Ovarium breve, i- vel 3-merum; semina sublaevia, irregulariter sulcata. — Herba caespitosa, ramulis tenuibus epigaeis, foliis oppositis dense imbricatis, tenuibus, apice reflexo poro majusculo instructis. Etiamsi petala invenirentur, haec sectio approbari deberet, quum floribus tetra- meris et foliis tenuibus calcem haud secernentibus a sectione Porphyrion differt. 293. S. nana Engl. 1. c. — Dense caespitosa, caudiculorum ramulis brevibus dense imbricatim foliatis unifloris, 1 — 4 cm longis. Folia opposita tenuia, obovato- oblonga obtusa, apiculo obtuso reflexo instructa, 5 — 6 mm longa, 2,5 mm lata, paria sibi valde approximata, ultimum autem a priore 2 — 3 mm, a calyce 4 — 5 mm remo- tum; innovatio ramuli floriferi ex axilla folii parvi penultimi oriens. Flores solitarii; Fig. 4 23. Saxifraga nana Engl. A Habitus. B Folium. C Foliorum par. D Flos. E Sepa- lum. F Ramulus fructifer. 0 Flos fructifer. — Icon. origin. — J. Pohl delin., A. Engler direxit. sepala ovata obtusa, quam receptaculum turbinatum longiora, 2 mm longa, 1,5 mm lata; staminum filamenta lineari-lanceolata circ. 3 mm longa; ovarium breve lateraliter com- pressum, stilis brevibus instructum. Capsula 2,5 mm longa; semin» oblonga, irregu- lariter et leviter sulcata, vix 0,5 mm longa. — Fig. 123. Zentralasiatisches Gebiet: Provinz Kansu, in der alpinen Region des Ge- birges nördlich vom Tetung-Fluß, an Felsen häufig (Przewalski 1880 — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Berlin). • Saxifraga. — Sect. 15. Diptera. 645 Sect. 15. Diptera Borkhausen. Diptera Borkhausen in Boem. Neu. Mag. I. (1794) 29 (sub titulo generis); Beichb. Consp. (4 828) 159; Sternb. Suppl. II. (1831) 12; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 153 et in Engl. u. Prantl, Nat. Pflanzenfam. III. 2a. (1890) 57; Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. XVIII. (1872) 35 et in Melang. biol. Bull. Acad. St. Petersbourg VIII. (1872) 597. — Ligularia Duval, PI. succul. Hort. Alencon (1809) 1 1; Haw. Sax. Enum. (1821) 50. — Hydatica Tausch, Hort. Canal. fasc. 1 ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 41. — Dispositio specierum. A. Haud stoloniferae vel rarissime sarmento brevi instructae. a. Bhizoma horizontaliter repens. Folia suborbicularia yix lobata 294. S. nipponica. b. Bhizoma haud repens. ct. Caulis supra basin foliatus 295. S. sendaica. I. Caulis supra basin haud foliatus. I. Folia ambitu ovata, interdum paullum supra basin peltata 296. S. mengtzeana. II. Folia ambitu reniformia vel rotundata breviter ro- tundato- vel semioblongo-lobata. 1 . Bracteae inferiores saepe majusculae late vagi- natae. Foliorum pili strigosi haud persistentes, itaque lamina demum glabra vel glabrescens. Sepala plerumque glabrescentia et uninervia, rarius exteriora 2 — 3-nervia 297. S. cortusifolia. incl. S. Fortunei. 2. Bracteae parvae. Foliorum pili strigosi in la- minae facie superiore persistentes. Sepala ple- . rumque glanduloso-pilosa, saepius trinervia. * Petala 3 superiora ovata, 2 inferiora majora lanceolata plerumque aequalia 298. S. madida. ** Petala 3 superiora oblonga, 2 inferiora ma- jora plerumque inaequalia. f Laminae lobi latitudine haud longiores. . 299. S. sinensis. f-j- Laminae lobi latitudine longiores, iterum trilobi 300. S. flabelli folia. B. Semper stoloniferae. a. Folia reniformia vel suborbicularia, basi distinctissime cordata 301. S. sarmentosa. b. Folia longiora quam lata, ovalia vel subovata, basi ro- tundata 302. S. cuscutiformis. 294. S. nipponica Makino in Tokyo Bot. Mag. XV. (1901) 10, XIX. (1905) 18; Matsumura, Index pl. jap. II. (1912) 190. — S. sarmentosa f. minor Savatier in Jinuma, Sömoku-Dzusetsu ed. 2. VIII. fol. 11. — Nom. jap. Haru-yakinoshita (ex Y. Jinuma = Saxifraga vernalis). — Bhizoma epigaeum repens 2 — 3 mm cras- sum, nodis radicans, ramosum. Caules floriferi erecti usque 3 dm longi, nudi vel 1 — 2-foliati, superiore tertia vel quarta parte pyramidali- usque elliptico-paniculali , pilis patentibus glandulosis obsiti. Foliorum basalium petioli lamina 3 — 4-plo longiores, 7 — 15 cm longi, semiteretes vel compresso-teretes, plus minus ve crispulo-pilosi, basi breviter vaginatim dilatati, lamina flaccida viridis, orbicularis usque late reniformis, 2 — 5 mm longa, 4 — 8 mm lata, cordata, sinu raro aperto, leviter ac late saepe indistincte pluri-9 — 1 2-lobata, lobis usque 4 5 mm latis et 4 mm longis pauciserratis vel dentato- serratis, serraturis saepe latioribus quam longis, acuminatis in ciliam exeuntibus 646 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. margine et subtus pilis tenuibus, densiuscule supra robustioribus sparsim obsita, pal- matim nervata; folia caulina bracteiformia , oblongo-lanceolata vel sublinearia, 7 — 1 3 mm longa, integra, acuta, basi breviter vaginatim dilatata, glanduloso-pilosa, rarius Fig. 424. A—C Saxifraga nipponica Makino. A Habitus. B Flos. C Petaluni superius. — D, E S. mengtxeana Engl, et Irmscli. D Var. cordatifolia Engl, ot Irmsch. E Var. peUifolia Engl, et Irmsch. — F — HS. corttisifolia Sieb, et Zucc. F Flos. G Petalum superius. 11 Foltum basale. — J S. corttisifolia Sieb, et Zucc. Var. Fortunei Hook. f. — K S. sinensis En^l <■' Irmsch. Folium. inflma petiolata, lamina suborbiculari usque 8 mm longa paucidentata instructa. In- florescentiae rami subfiliformes, { — 4-flori, usque 6 cm longi, glanduloso-pilosi, brattei- et prophyllis subulato-linearibus 5 — tOmm longis, acutis longe acumiwatis. basi dila- tatis et pauci-serrulatis sparsim glanduloso-pilosis ; pedicelii filiformes <3 — 16 mm longi, Saxifraga. — Sect. 15. Diptera. 647 glandulosi; sepala plus minusve reflexa, inaequalia, ovato-lanceolala vel lineari-subulata, obtusa vel acutiuscula, inferiora 3,5 — 4,5 nun longa, 1 — 1,2 min lata, superiora 2,5 — 3 mm longa, trinervia, nervis sub apice conflucnübus: pctala valde inaequalia; inferiora duo maxiraa pendula, lineari-lanceolata vel elliptico-lanceolata, etiam inaequilonga, alte- rum 1,5 — 2 cm longum, alterum 0,9 — 1,2 cm longum, longe acuminata, basi sensim valde angustata ; superiora tria patentia, late ovata, usque 3 mm longa el i mm lata, basi rotundata, subito anguste breviterque unguiculata, apice apiculata, albida, inferne lutea; staminuin filamenta clavata, circ. 4 — 5 mm longa, antberae roseae; ovarium su- perum ovoideum, carpellis connatis, in slilos ovario baud longiores stigmate parvo coro- natos contractum, inferne nectariferum luteum. Capsula conico-ovoidea, circ. 4 mm longa, sepalis reflexis et stilis divaricatis circ. 2,5 mm longis inslructa; semina ellip- soidea, brunnea, minute papulosa. — Fig. \HA — C. Ost chinesisches und südjapanisches Übergangsgebiet. Provinz des südlichen und mittleren Japan: Provinz Shinano: Berg Toga- kushi (K. Watambe — Juni. 1894); Provinz Musashi: Tokyo, eult. (Makino — Mai 1904); Provinz Hida: Yamaguchi in Ono-göri, wild (T. Sakane n. 155); Provinz Etchu: Sasahara-mura, wild (Hasegawa n. 35). — Blüht Mai, Juni. 295. S. sendaica Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. WIM. (1872) 39 et in M. hing. biol. Bull. Acad. St. Petersbourg VIII. (1872) 601; Franch. et Sav. Enum. pl. Jap. I. (1875) 146: Makino in Tokyo Bot. Mag. V. (1 891) 125 et in Jinuma, Sömoku- Dzusetsu 8 t. 16; Matsumura, Index pl. jap. 11.(1912) 190. — Nora. jap. sendai-sn in Ykuma-yu-ssai, soo bok t. VIII, fol. 17. — Gaules floriferi erecti, crassi, crebre foliati, basi vaginis foliorum vetustorum obsiti, superiore parte racemoso-paniculati , pluriflori. Folia cordato-ovata, acuta, grosse inciso-dentata, setosa, petiolo laminae subaequilongo basi vaginatim dilatato suffulta. Inflorescentia abbreviata circ. 4 cm longa vix e foliis exserta; petala inaequalia, 4 superiora sepalis vix longiora, oblongo-lanceolata, inGmum duplo longius conforme, omnia acuta, alba, haud punctata; ovarium disco perigyno de- presso viridi instruetum. Nota. Descriptio Maximowczii ex icone japonica. Ostchinesisches und südjapanisches Übergangsgebiet. Provinz des südlichen und mittleren Japan: Nippon: Sendai (nach Maxi- mowiez); Shikoku (nach Matsumura). 296. S. mengtzeana Engl, et Irmsch. in Notizblatt bot. Gart. u. Mus. Dahlem VI. (1913) 36. — Caudiculi hypogaei brevissimi 1,5 — 2 cm longi plurifoliati. Caulis floriferus i — 4 dm longus, paueibracteatus , dimidio superiore pluri-(10 — 30)-florus, tota longitudine strigoso-pilosus. Foliorum basalium petiolus 5 — 15 cm longus, tota longitudine pilis longiusculis crispulis densiuscule obsitus, lamina coriacea late ovata, peltata vel basi cordata, grosse crenata, crenulis plus minusve dentatis, margine re- mote ciliata, utrinque glabra vel supra regulariter strigoso-pilosa, subtus viridis et lutescenti-punetata vel violascens et violaceo-punctata. Inflorescentiae rami plerumque erecto-patentes, 5 — 10 cm longi, bracteis lanceolatis 6 — 7 mm longis 1 mm latis, margine longissime crispulo-pilosis instrueti, ut caulis pilosi; pedicelli 1 — 1,5 cm longi, breviter glanduloso-pilosi; sepala oblongo-ovata, 1,5 — 2 mm longa, 0,7 — 1 mni lata, glabra, margine modo sparse ciliala, uninervia; petala alba vel rubra, tria minora triangulari-ovata vel oblongo-ovata, acuta, 3 — 4 mm longa, 1,5 mm lata, basi distinete unguiculata, uninervia, duo maiora lanceolata, 15 — 25 mm longa, 1,5 — 3 min lata, basi sensim contraeta, trinervia; stamina sepalis triplo longiora, clavata; ovarium ovoi- deum, 1,5 — 2 mm longum, in stilos dimidio ovarii aequilongos erecto-patentes stigmate parvo instruetos exiens. Capsula subglobosa vel ovoidea, circ. 4 nun longa, stilis graci- lihns divaricatis 2 mm longis instrueta. — Fig. 124 D — K. Var. a. cordatifolia Engl, et Irmsch. I.e. 37. — Folia basalia utrinque glabra, modo margine ciliata, margine crenulis distinete dentatis instrueta, basi cordata, lobis inferio- ribus circ. I — 1,2 cm longis. Petala duo maiora 15 — 18 mm longa, 3 mm lata, omnia alba. — Fig. 12 4/). 548 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Yunnan: Mengtze, auf Felsen um 1500 — 1800 m (A. Henry n. 10316 und 10 3I6B — Herb. Berlin). Var. ß. peltifolia Engl, et Innsch. 1. c. 37. — Folia basalia supra pilis strigosis regulariter ac densiuscule obsita, peltata, petiolo a margine inferiore circ. 7 mm remoto instructa, crenulis indistincte dentatis. Petala duo maiora circ. 25 mm longa, l,ö — 2 mm lata, omnia rubra. — Fig. 1 2 4 !£. Yunnan: Mengtze, um 1800 m (A. Henry n. 9118 — Herb. Berlin). 297. S. cortusifolia Sieb, et Zucc. Fl. jap. fam. nat. I. in Akad. Münch. IV. II. (1843) 190; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 155; Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. XVIII. (1872) 37 et in Melang. biol. Bull. Acad. St. Petersbourg VIII. (1872) 599 excl. varietat.; Franch. et Savat. Enum. pl. Jap. I. (1875) 145; Yatabe, Iconographia Fl. jap. Vol. I. Part. I. (1891) t. 3 — 5 (variae formae); Boissieu in Bull. Herb. Boiss. V. (1897) 685; Bot. Mag. t. 6680; Makino in Tokyo Bot. Mag. XV. (1901) 12: Mat- sumura, Index pl. jap. II. (1912) 188. — Sömoku-Dzusetsu VIII. fol. 12 sub Dai- monjisö; fol. 13 sub Kedaimonjisö; fol. 14 sub Akabana-daimonjisö; fol. i'ö sub Jinjisö, Kikuba-daimonjisö. — Honzö Zufu XXXVI. fol. 16 recto, sub Dai- monjisö; 16 verso, sub Kikuzakj-daimonjisö; 17 recto, sub Yukimoyö; 1 7 verso, sub Aojiku-daimonjisö; 18 recto, sub Jukimoyo; 15 verso, sub Momijiba- daimonjisö. — Rhizoma brevissimum haud repens. Caules floriferi erecti, 10 — 40 cm longi, subnudi vel foliis 1 — 2 bracteiformibus instructi, subcorymboso-pani- culati usque pyramidali-paniculati, glabri vel sparsim strigoso-pilosi. Foliorum ba- salium petioli lamina circ. 3 — 4-plo longiores, 5 — 17 mm longi, glabri vel crispulo- pilosi, basi in vaginam pilis longis ferrugineis ciliatam dilatati, lamina carnosa, subtus pilosa, rotunda vel rotundo-reniformis, 2 — 8 cm longa, 3^—11 mm lata, cordata usque obtuse cuneata vel truncato-cuneata, plus minusve lobata, lobis 5 — 1 1 variabilibus semiorbicularibus latis usque oblongo-lanceolatis, saepe iterum 3-lobulatis, obtuse vel apiculato-dentato-serrata, primum subadpresse setosa, dein glabrata, palmatim nervata; folia caulina bracteiformia, ovata usque oblongo-lanceolata, 1 — 1,5 mm longa, 2 — 6 mm lata, glabriuscula, acuminata, vaginantia. Inflorescentiae rami tenues, 3 — 20- flori, usque 10 cm longi, subglabri, bracteis inferioribus saepe majusculis vaginatis. superioribus et prophyllis lineari-lanceolatis instructi; pedicelli filiformes, floribus lon- giores; sepala sub anthesi haud refiexa, patentia, ovata usque ovato-oblonga, 1,2 — 1,3 mm longa, 0,7 — 1,2 mm lata, acutiuscula, glabra vel extus plus minusve breviter glanduloso-pilosa; petala inaequalia, valde variabilia, inferiora 1 — 2 maxima pendula, lineari-lanceolata vel oblongo-lanceolata, 1 — 2 cm longa, 1,5 — 2 mm lata, in planus parvis 5 mm longa, 1 mm lata, acuta vel obtusiuscula, basi longe unguiculatim an- gustata, integra, rarius serrata; superiora tria subelliptica vel ovato-oblonga, sepalis subduplo longiora, obtusiuscula, breviter unguiculata, alba, rarius rosea; staminum fila- menta filiformia vel clavata petalis minoribus subaequilonga vel longiora; ovarium ovoi- deum, carpellis pro maxima parte connatis, in stilos erectos longiusculos stigmate ma- jusculo coronatos contractum, inferne nectariferum. Capsula oblongo-ovoidea, 4 — 5 mm longa, sepalis haud reflexis et stilis divaricatis usque 3 mm longis instructa; semina oblonga subcylindrica, utrinque attenuata, laevia. — Fig. 124.F7 — J. Var. et. typica Makino in Tokyo Bot. Mag. XV. (1901) 12. — Foliorum lamina plurilobata basi cordata utrinque concolor, supra glabra vel pilosa. Petala integerrima. Subvar. 1. glabra Engl, et Irmsch. — Yatabe 1. c. t. 3. — Foliorum lamina glabra, lobis semiovatis, subtriangularibus, regulariter parvi-multiserratis. Subvar. 2. crassifolia Engl, et Irmsch. — Yatabe 1. c. t. 4. — Foliorum la- mina crassa, breviter pilosa, lobis brevibus semiorbicularibus, irregulariter pauci-crenato- serratis. Subvar. 3. alpina Matsum. et Nakai in Tokyo Bot. Mag. XXII. (1908) 152. — Foliorum lamina atroviridis crassa, subglabra vel parce pilosa, lobis ovatis vel subqua- drangularibus serratis. Saxifraga. — Sect. 15. Diptera. 649 Subvar. 4. incisolobata Engl, et Irmsch. — Yatabe 1. c. t. 5. — Foliorum la- mina breviter pilosa, lobis semiobovatis, pluri-crenato-Berratis. Caulis glabrescens. Subvar. 5. breviloba Engl, et Irmsch. — Yatabe 1. c. t. 6. — Foliorum lamina breviter pilosa, lobis brevibus plerumque late 3-crenato-serratis. Subvar. 6. argute-serrata Engl, et Irmsch. — Foliorum lamina pilosa, usque glabra, lobis semiorbicularibus serratis usque argute-serratis. f. glabrescens Engl, et Irmsch. — S. eortusaefolia Sieb, et Zucc. in Jinuma. Sömoku-Dzusetsu ed. 3. II, 8. (4910) t. II. — Folia glabra vel glabriuscula; petala alba. f. pilosa Makino in Jinuma, Sömoku-Dzusetsu ed. 3. II, 8. (1910) t. 12. — Folia longiuscule pilosa; petala alba. f. rosea Makino in Jinuma, Sömoku-Dzusetsu od. 3. II, 8. (1910) t. 13. — Folia pilosa; petala rosea. Temperiertes Ostasien. A. Provinz des nördlichen China und Korea: Korea: Hallai-san, 1200 — 2000 m (Taquet, Faurie n. 1 47 — Herb. Berlin), Ouen-san (Faurie n. 378 — Herb. Berlin); auf der Insel Quelpart. C. Provinz des nördlichen Japan: Südliche Kurilen: Kunashiri (Faurie n. 5182 — Herb. Mus. Paris. — Yezo: Horonai (Faurie n. 1271 — Herb. Mus. Paris); Biishiri (Faurie n. 8397 — Herb. Mus. Paris); Bebunshiri (Faurie n. 3232 — Herb. Univ. Wien, Herb. Berlin, n. 8449 — Herb. Mus. Paris); Iwanai (Faurie n. 8178 — Herb. Mus. Paris); Hakodate (Albrecht — Herb. Acad. St. Petersburg. Faurie n. 3200, 3201 — Herb. Mus. Paris), auf dem Berge bei der Stadt Hakodate (Maximowicz — Herb. Bot. Gart. St. Petersb., Herb. Berlin); Morabetsu (Faurie n. 1168 — Herb. Mus. Paris), Otaru (Faurie n. 3078, 3115 — Herb. Mus. Paris). — Nippon: Iwakisan (Faurie n. 4746 — Herb. Mus. Paris), Aoraori (Faurie n. 170. 1102 — Herb. Mus. Paris), Nodafu, an Quellen in der subalpinen Region (Maxi- mowicz). D. Provinz Amurland (und südliches Sachalin). — Südöstiche Mand- schurei: Bruce-Hafen in der Bai Peter des Großen (Viktoria-Bai) (Maximowicz). Chinesisches und japanisches Übergangsgebiet. Mittleres und südliches Japan: Nippon: Sendai (Faurie n. 1398 — Herb. Berlin); Hayatsine in der Provinz Biktsiu (Faurie n. 13566 — Herb. Mus. Paris), Tsjookaisan in der Provinz Ugo (Matsumura), Hagrosan und Gassan in der Provinz Uzen Jide-san (Faurie n. 1410 — Herb. Berlin); Guwassan (Faurie n. 323 — Herb. Berlin); Nikko (Bein — Herb. Berlin, A. Engler 1913); Sagami: Hakone (Matsu- mura, Maximowicz, It. II. — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin); Musasi: Tsitsibu (Matsumura); Kaga: Haksan (Matsumura); Boosiu: Kiyosumi (Matsu- mura); Yetsizen: Tsuruga (Faurie n. 7896 — Herb. Mus. Paris); Kii: Natsisan (Matsumura); Sin an o: Komagatake (nach Matsumura), Shirouma (Subvar. alpina Matsum. et Nakai); Shikoku: Tsurugisan (Faurie n. 3712 — Herb. Mus. Paris); Tosa (Faurie n. 11779 — Herb. Mus. Paris). — Iwayayama, Iga (Herb. Berlin); Kiushiu: in der Provinz Simabara, an Felsen des Vulkan Wunzen (Maximowicz — Herb. Bot. Gart. St. Petersburg, Herb. Berlin). Var. ß. obtuso-cuneata Makino 1. c. — Minor. Folia plerumque minora, basi obtuse cuneata vel truncato cuneata, flabellato-lobata, lobis dentatis., Mittleres und südliches Japan: Provinz Tosa: Matsubara-mura in Takaoka- gori (Makino), Provinz Joo: Iwaya-san in Kami-Ukena-gori (Okudaira), Provinz Kii: Berg Nachi (Matsumura und Okubo — Herb. Univ. Tokyo). Var. y. partita Makino in Tokyo Bot. Mag. XVI. (1902) 202; Matsumura, Index pl. jap. II. (1897) 189. — Nom. jap. Kaeda-daimonjisö. — Folia ambitu reniformi- orbicularia, basi late cordata, profunde inciso-partita, lobis 5 oblongo-lanceolatis bre- viter acuminatis, incisis, trinerviis, medio latiore. Petala integerrima. Mittleres und südliches Japan: Provinz Echizen (Yetsizen): Berg Takekurabe (Takekrabe)-yama (Yoshinaga). 650 A« Angler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Var. d. Fortunei (Hook, f.) Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. Will. 187: et in Melang. biol. Bull. Acad. St. Petersbourg VIII. (1872) 600. — 8. Fortunei Hook, f. in Curtis Bot. Mag. 3. ser. XIX. (1863^ t. 5377; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) | Franchet in Bull. Soc. bot. Fr. XXXII. (1885) 153; Forbes et Hemsley in Journ. Linn. Soc. XXIII. (1887) 267; Gard. Chron. XLV. (1909) 20 Fig. 16 (Habitus male); Diels in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 365; Matsumura, Index pl. jap. II. (1912) 189. — Folia basalia erassa, strigoso-pilosa, demum glabriuscula, reniformi-rotundata, 4 — 6 cm longa, 6 — 10 cm lata, septemlobata lobis rotundatis grosse acuteque laciniato-serratis, leviter cordata, sinu apertissimo, in pettolum crassum lamina 1 — 1 1/2"P'° longiorem, basi vaginatim dilatatum glabriusculum contracta. Petala valde inaequalia, uninervia, quattuor superiora minora, lanceolato-oblonga . 5 — 10 mm longa, usque 3 mm lata, integerrima vel subintegra, quintum infimum valde elongatum , cuneato-lanceolatum, usque 25 mm longum, grosse 3 — 7-serratum. — Fig. 124«/. ? Temperiertes Ostasien. ? Provinz des temperierten Himalaya, Yunnan, Sz-tschwan, Schensi und Kansu: Sz-tschwan: Mupin, auf feuchten Felsen der Hochtäler (Abbe David — Herb. Mus. Paris, Kew). Das von uns gesehene und von Franchet als S. cortusifolia y. Fortunei bestimmte Exemplar in Herb. Kew gehört entschieden zu S. sinensis Engl, et Irmsch. Ostchinesisches und südjapanisches Übergangsgebiet, Provinz des mittleren und südlichen Japan: Insel Hachijo im S. von Tokio (üickins nach Franchet a. a. O.). 298. S. madida (Maxim.) Makino in Tokyo Bot. Mag. VI. (1892) 52, XV. (1901 II; Gard. Chron. XLVI. (1909) 370, Fig. 161 (Habitus male) et in Jinuma, Sftnoku- Dzusetsu ed. 3. II, 8. (1910) t. 14; Matsumura, Index pl. jap. II. (1912) 189. — S. cortusifolia ß. madida Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. XVIII. (1872) 38 et in Melang. biol/ßuH. Acad. St. Petersbourg VIII. (1872) 600; Franch. et Sav. Enum. pl. Jap. I. (1875) 146; Yatabe, Iconogr. fl. Jap. I. 1. (1891) 12, t. 7. — S. cortusifolia Sieb, et Zucc. 1. c. pr. p. — S. cortusifolia f. foliis incisis Savatier in Jinuma, Sö- moku-Dzusetsu ed. 2. VIII. fol. 15, recto. — Nom. jap. Jinji-sö, Kikuba-daimonjisö, yatsude-yukinoshita, momidziba-daimonjisö. — Rhizoma brevissimum, erectum vel obliquum. Caules floriferi erecti, 1,5 — 2,8 m longi, nudi vel foliis 1 — 2 bractei- formibus obsiti, superiore tertia parte pyramidali-paniculati , gläbriusculi vel spaiMin crispulo-pilosL Foliorum basalium petioli 5 — 10 cm longi, lamina 1 y2 — 2-plo longiores, pilis patentibus subvillosi, basi in vaginam longe rufo-ciliatam dilatati, lamina flaccida, viridis vel atro-purpurea, reniformi-ovata usque rotundato-ovata, 4 — 10 cm longa, 5 — 13 cm lata, late cordata, saepius subtruncata, 7 — 11-lobata, lobis usque 6 cm longis et 4 cm latis ovatis vel oblongo-ovatis rarius obovatis (cf. Yatabe 1. c. tab. VII.) Herum 3- rarius 5-lobulatis, lobulis inciso-serratis, serraturis deltoideis mucronulatis, mai- gine ac supra et subtus breviter pilosa, palmatinervia; folia caulina bracteiformia, oblongo-lanceolata, vix ultra 1 cm longa. Inflorescentiae rami usque 4 cm longi, tenues, glabri, 1 — 3-flori, patentes, saepius paulum nutantes, bracleis lanceolatis 5 — 12 mm longis acuminatis basi dilatatis longe rufo-ciliatis. Pedicelli 1 — 1,5 cm longi, filiform- s: sepala patentia, haud reflexa, ovata, 2 — 2,5 mm longa, 1 !/2 mm lata (infimum majus, oblongo-ovatum, usque 3,5 mm latum), glabriuscula vel sparsim glanduloso-pilosa, 3-n< ti petala inaequalia, inferiora duo subaequilonga, pendula, oblongo-lanceolata, longe a- u- minata, 12 — 25 mm longa, 1,5 — 3,5 mm lata, basi sensim longe unguiculata, inte- gerrima, rarius apicem versus grosse serrato-dentata, superiora tria late ovata. uaqM 3 mm longa et 2 mm lata, sepalis tanlum paulum longiora vel aequilonga, acuta basi in unguem angustissimum subito contracta, alba; staminum fllamenta subclavata, petala minora superantia; ovarium ovoideum, carpellis connatis, in stilos tenues stigmate parvo coronatos subito contractum, inferne luteum, nectariferum. Capsula globoso-ovoi semina subcylindrico-obloiiira, minute papulosa hruimea. Var. a. Maximowiczii Engl et Irmseh. — Folia viridia. lVtnla integra. Saxifraga. — Sect. 4 5. Diplera. 651 Chinesisches und südjapanisches Übergangsgebiet. Provinz des mittleren und südlichen Japan: Kiushiu: auf dem Naga vama Maximowicz, It. II. — Herb. Hot. Gart St. Petersburg, Herb. Berlin); Hikosan (Mat- sumura); aufShikoku: Provinz Tosa : Nanokawa (Makino, Watanabe), Takaoka-göri (Yoshinaga), Beppumura (Makino ; Nippon, Provinz Sbinano: Matonshiro (Saida — Herb. Berlin); Provinz Ise: Yuwochi-inura in Jidaka-göri (Umemura), Provinz Idzumi: Berg Inunaki-san (Matsuda — Herb. Univ. Tokyo). Var. ,1 atropurpurea Makino in Tokyo Bot. Mag. XXIV. (1910) 30. — Nom. jap. Murasaki-jinjiso. — Folia atropurpurea. Provinz Awa auf Shikoku: Berg Tsurugi (Makino — Aug. 1900). Var. y. incisa Takeda in Tokyo Bot. Mag. XXIV. (191 0) 65 (sub titulo formae); \.\VII. (19 12) 250 (sub titulo formae). — Nom. jap. Fugire-jinjisö. — Petala majora apicem versus utrinque rir grosse 1 — 2-dentato-serrata, dentibus acuminatis saepe extus curvatis. Provinz Musashi: Berg Bukö in Chichibu (Naito — Herbst 1911); an feuchten schattigen Plätzen bei Nippara (Takeda — Okt. 1905). Var. ö. stolonifera Makino in Tokyo Bot. Mag. XXIII. (1909) 72. — Nom. jap. Tsuru-j injisö. — Stolones pauci, tenues. Provinz Higo: Berg Ichibusa (Makino — Aug. 1908). 299. S. sinensis Engl et Irmsch. — 5. cortusifolia Engl, et Irmsch. in Notes H. Bot. Gard. Edinburgh XXIV. (4 912) 12 8. — Rhizoma hypogaeum breve, subrepens. Caules floriferi erecti usque 3 dm longi, nudi, superiore dimidio pyvamidali-paniculati, pilis patentibus saepe purpurascentibus longiusculis villosi. Gaudiculorum foliorum petioli lamina 2 — 3-plo longiores, 5 — 10 cm longi, longiuscule pilosi, basi subito late in vaginam rubescentem longe ciliatam dilatati, lamina viridis vel subtus atropurpurea, suborbicularis vel rotundato-reniformis, 2 — 6 cm longa, 3,5 — 9 cm lata, cordata, sinu angusto aperto, 9 — 11 — 1 3-lobata, lobis semiorbicularibus usque ovatis 3 — 5-serrato-crenatis vel iterum 2 — 3-lobulatis, lobulis serrato-crenatis, glabriuscula usque dense villosa, nervo medio ramoso nervös laterales in lobos juxta lobum medium occurrentes emittente instructa. Intlorescentiae rami usque 6 cm longi pluri-(3 — 9)-flori, tenues, longiuscule pilosi, bracteis lineari-lanceolatis basi vaginatim dilatatis longe ciliatis 5 — 12 mm longis instructi; pedi- celli circ. 1 cm longi, glanduloso-pilosi; sepala reflexa, ovato-oblonga usque lineari-ovata, 2 — 3 mm longa, 0,6 — 1 mm lata, I — 3-nervia, saepe purpurascentia , plusminusve glanduloso-pilosa; petala inaequalia, infima pendula lineari-lanceolata, 1,2 — 2 cm longa, I — 3 mm lata, longe acuminata, basi sensim unguiculata, superiora minora, oblongo- ovata, 3 — 5 mm longa, 0,8 — 1,2 mm lata, inferne dilatata, obtusiuscula, alba, superne saepius rubescentia; staminum filamenta clavata, petalis minoribus subaequilonga; ova- rium superum ovoideum carpellis pro maxima parte connatis, in stilos breviusculos stigmate parvo coronatos contractum, inferne nectariferum papillosum. Capsula oblongo- ovoidea, circ. 4 mm longa, sepalis reflexis et stilis divaricatis usque 2 mm longis in- structa. — Fig. 1 24 JT. Temperiertes Ostasien. A. Provinz des temperierten Himalaya, Yunnan, Sz-tschwan, Schensi und Kansu: Sz-tschwan: Mt. Omei, 2600 — 3000 m E. Faber — r Herb. Kew), \\.(- schan (Wilson n. 3590 — Herb. Berlin). — Yunnan: Yunnanfu (Ducloux n. 575 — Herb. Kew , Yunnan-sen, an Bächen im Westen der Stadt (Ducloux — Herb. Berlin , Tong-tschwan, 2800 m (Maire n. 3279 — Herb. Bonati, Herb. Berlin), Lu-pu bei Tong-tschwan (Simeon Ten n. 678 — Herb. Bonati); Wälder von Fang-yang-tschang oberhalb Mo-so-yu um 4000 m (Delavay n. 3065 — Herb. Mus. Paris); NW.-Yunnan, am Ostabhang des Likiang-Zuges (25° 40' — 27° 20'), an von Moos bedeckten Felsen und schattigen Plätzen der Nadelwälder und Mischwälder, sowie am Rande derselben. tun 3300 — 4000 m (G. Forrest n. 2401, 4199, 5059, 6067, 6952 — Herb. Edin- burgh. — Blühend Juli, August); Mi-I<*>, um 1900 m (A. Henry). 652 A- Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. Var. discolor Engl, et Irmscb. — Foliorum lamina subtus nervis pallidis exeeptis atropurpurea. Sz-tschwan: im S. von Wuschan, westlich von I-tschang (Wilson n. 2655 — Herb. Kew). Nota. Species habitu Saxifragae cortusifolia similis atque cum illa commutata ab .jus varietatibus omnibus atque a S. madida differt foliis haud palmatinerviis sed pinnatinerviis. 300. S. flabellifolia Franch. in Morot, Journ. de bot. VIII. (1894) 295. — Caules floriferi erecti usque 3,5 dm longi, nudi, superiore dimidio pyvamidali-paniculati, tota longitudine rufo-crispulo-pilosi. Foliorum basalium petioli 1,5 — 2 dm longi, lamina 3 — 4-plo longiores, densiuscule crispulo-pilosi, basi subito in vaginam brevissimam rufo- ciliatam latam dilatati, lamina subtus glauca e basi latiuscule cuneata vel sublruncata late ovata vel suborbiculari-ovata, 5 — 6 cm longa, 6 — 8 em lata, cordata, ad tertiam partem 9 — I 1-lobata, lobis latitudine longioribus ovatis iterum 3-lobulatis, lobulis argute crenato-serratis , serraturis apiculatis, supra pilis brevibus strigosis asperula, subtus densius, praecipue ad nervös pilis rufis conspersa, palmatinervia. Inflorescentiae rami usque 8 cm longi, tenues, plerumque 3-flori, parce glanduloso-pilosi, bracteis lineari- lanceolatis 5 — 7 mm longis basi vaginatim dilatatis longe rufo-ciliatis instructi; pedicelli filiformes 1,5 — 2 cm longi, tenuiter glanduloso-pilosi; sepala sub anthesi patentia, postea reflexa, ovata usque oblongo-ovata, 4,5 — 2 mm longa, 0,8 — 1,2 mm lata, ob- tusiuscula, trinervia, parce brevissime pilosa; petala inaequalia, unum infimum maximum pendulum, lineari-lanceolatum, 12 — 18 mm longum, 1,5 — 2,5 mm latum, longe acumi- natum, basi sensim unguiculatum, quattuor superiora subaequalia ovato-oblonga, 4 — 5 mm longa, 1 — 4,3 mm lata, acuta, basi subito breviter unguiculata, albida vel rosea; staminum filamenta clavata, petalis superioribus aequilonga; ovarium ovoideum carpellis connatis in stilos graciles subaequilongos stigmate parvo coronatos 6ubito contractum. Temperiertes Ostasien. A. Provinz des temperierten Himalaya, Yunnan, Sz-tschwan, Schensi und Kansu. Sz-tschwan: Tschen-keu-tin (R. T. Farges); Wuschan (Henry n. 7136 — Herb. Kew). 301. S. sarmentosa L. in Ellis, de Dionaea, cur. Schreber ed. 2. (1780) 16; Schreb. ibid. 15—28, c. tab. 2, 3. opt.; L. f. Suppl. (1781) 240; Thunb. Fl. jap. (1784) 182; Willd. Spec. II. (1799) 646; Bot. Mag. t. 92; Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 359; Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 43 excl. var. /*. et ? syn. Lour.: Sternb. Suppl. II. (1831) 12; Bunge, Enum. Chin. (1831) 105; Maxim. Primit. Fl. amur. (1858) 472; Miquel, Prol. Fl. jap. (1865 — 67) 36; Engl. Mon. Gatt. Sax. (1872) 183; Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. XVIII. (1872) 35 et in Melang. biol. Bull. Acu.i Petersb. VIII. (1872) 597; Franch. et Sav. Enum. pl. Jap. I. (1875) 145; Forbes et Hemsley in Journ. Linn. Soc. XXIII. (1887) 268; Henry, List of plants from For- mosa 41*, Boissieu in Bull. Herb. Boiss. V. (1897) 685; Diels in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1901) 364; Matsumura et Hayata, Enum. pl. Formosa I. in Journ. Coli, of sc. Tokyo XXII. (1906) 130; Matsumura, Index pl. jap. II. (1912) 190; Makino in Jinuma, Sömoku-Dzusetsu ed. 3. (1910) VIII, f. 9. — S. stplonifera Meerb. Afbeeld. (i: t. 23; Jacq. Mise. II. (1781) 327, Ic. rar. I. (1781 — 86) t. 80. — S. ligulata Murr. in Comm. Goetting. (1781) 26 t. 1. — S. chinensis Lour. Fl. cochinch. (1790) 281; Sternb. Suppl. II. (1831) 12. — Nom. jap.: Yukinoshita, Kijinsö, Iwa-buki. Iwa-kazura, lto-basu. — Nom. sin.: hu erh ts'ao (nach Henry). — Rad fibrosae, gemmas cataphyllorum carnosorum gerentes. Stolones longi filiformes, ramosi. parce foliati, foliis oblongis, ciliatis, ramis apice gemmulam radiantem mox foUiferam gerentibus. Foliorum basalium petioli semiteretiusculi lamina 4 */2 — 2-plo longiores, circ. 0,5 — 1 dm longi et 2 mm crassi, basi crassa dilatati, lamina crassiuscula. saepe leviter convexa, utrinque strigoso-pilosa, superne viridis interdum loco nervorum argentea, subtus purpurea et punetulata, reniformi-rotundata, rarius rotundato-ovata, i — 9 cm lata, longitudine latitudine paullum brevior, late plurilobata, lobis =b prominent ibus, 0,8 — 1,5cmlatis, late et brevissime dentatis, pinnatinervia. Caules floriferi t — 5 dm longi, Saxifraga. — Sect. 15. Diptera. 653 saepe inferne purpurascenles et pilis purpureis dense obsiti. Inflorescentiae rami 4 — 2 dm longi erecto- patentes plerumque 4 — 7-flori, iuterd um multiramosi et multiflori. glanduloso-pilusi, bracteis oblongo-ovatis vel oblongo-linearibus aculis; pedicelli florem longitudine superantes; sepala baud raro inaequalia, ovata, obtusiuscula vel acuta, pa- tentia; petala uninervia inaequalia, tria minora ovata, acuta, alba, saepius medio atque apice purpurea, basi luteo-punctata, 3 — 4 mm longa, basi 2 mm lata, duo 3 — i-plo majora, lanceolato-elliptica, alba, usque 4,5 cm longa et 3 — 'S mm lata; staminum fila- menta clavata, quam sepala duplo longiora, antherae roseae; ovarium globosum stilis duplo longioribus instructum, in stilos duplo longiores graciles, stigmate parvo coro- natos subito contractum. Capsula ovoidea, stilis divergentibus 4 — 5 mm longis instructa. Var. a. typica Engl, et Irmscb. — Foliorum lamina haud profunde lobata. Petala minora medio atque apice purpurea, basi luteo-punctata. An feuchten Felsen und an beschatteten Bachufern, sehr häufig an beschatteten Steinmauern. Temperiertes Ostasien. A. Provinz des temperierten Yunnan, Sz-tschwan, Schensi und Kansu: Schensi: Tsin-ling-shan (Piasetski). — W.-Hupeh (Henry n. 4 4 29, Wilson n. 464 — Herb. Kew). — Sz-tschwan: Ta-tsien-lu (Soulie n. 148 — Herb. Kew), auf dem Uo-mi-san (= Omi), bei Tcen-to-sen (G. Giraldi n. 5964 — Herb. Florenz). B. Provinz des nördlichen China und Korea: Um Peking (Skatschkow nach Maximowicz), an steinernen Brunnentrögen (Bunge nach Maximowicz). — Ob wild?; Fu schan, im Yuensultal (Warburg n. 5826 — Herb. Berlin); Insel Matsu- shima (Faurie n. 321 — Herb. Berlin, Herb. Univ. Wien). C. Provinz des nördlichen Japan: Provinz Iwasiro: Aidsu (Matsumura), Provinz Yetsigo: Simidzu-tooge, Provinz Mutsu: Sitsinohe (nach Matsumura); Yezo: um Hakodate häufig kultiviert, aber nicht wild wachsend (Maximowicz). D. Provinz des Amurlandes: Keiige in Nord-Korea: Tal Tschaschingan (Cza- schinyan) im Flußgebiet des Jalu (Komarov, Fl. Manshuriae n. 84 6). Monsungebiet. Provinz der Philippinen und Formosa: Formosa: Tamsui (nach Henry). Ostchinesisches und südjapanisches Übergangsgebiet. Unteres Gebiet des Jang-tsze-kiang: Itscbang (Henry, Wilson n. 464 — Herb. Berlin); Sz-tschwan: Nan-tschwan (v. Bosthorn n. 394a). Provinz des südlichen und mittleren Japan: Kiushiu: bei Nagasaki (Old- ham n. 254 — Herb. Kew, Herb. Berlin u. a., Bein n. 405, Maximowicz — Herb. Bot. Gart. "St. Petersburg), Berg Iwatake (Matsumura), Higo-san (nach Maximowicz). — Shikoku: Tsuyetate, Tsusima (Matsumura), Insel Hadjigi südlich von Yokohama (Warburg n. 74 43). — Nippon: Mimasaka (nach Matsumura), Provinz Uzen: Kimpsan; Insel Hatsidsioo (nach Matsumura); ldsu, zwischen Kana-sawa und Kama- kura an Felsen (Maximowicz); Provinz Simotsuke: Nikko (Saida, Warburg n. 7142, Frau Dubois Beymond u. a. — Herb. Berlin), an allen Steinmauern häufig (A. Engler 4943), Asama yama (Faurie n. 6274); Katsura-mura, Kai (Herb. Berlin). Var. ß. tricolor (Lemaire) Maxim. 1. c. 598. — S. Fortunei Var. tricolor Le- maire in Illustr. hortic. 4 864. p. 398 et descr. florum inter Miscell. praeced. — Folia profundius irregulariterque incisa nervis late albido- et rubro-variegata. Aus Japan von Fortune in den Gärten eingeführt. Var. y. Immaculata Diels in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (4 90 4) 364 — Petala alba, immaculata. Ostchinesisches (und südjapanisches) Übergangsgebiet (in die Gebirge des Westens vordringende Ausläufer): Sz-tschwan: Nan-tschwan: Tan chia wan (v. Roit- horn n. 394 — Herb. Kristiania). — aihu erb ts'ao (nach von Rosthorn). Temperiertes Ostasien. Provinz des temperierten Schensi: Hua tzo pin (Giraldi n. 4 184 — Herb. Florenz). ß54 A. Engler und E. Irmscher. — Suxifragaceae-Saxifraga. 302. S. cuscutiformis Lodd. Bot. Cab. (4848) t. 4 86 ; Curtis, Bot. Mag. t. 92 et 2631; Engl. Mon. Gatt. Sax. (4 872) i 57; Maxim, in Bull. Acad. St. Petersb. XMU. (4 872) 37 et in Melang. biol. Bull. Acad. St. Petersbourg VIII. (1872) 599. — Ra- dices fibrosae, gemmas cataphyllorum carnosorum gerentes. Stolones epigaei tenuissime filiformes, saepe ramosissimi foliis remotis sublinearibus usque spathulatis ciliatis in- structi, apice gemmulam radicantem mox folia producentem gerentes. Caules floriferi erecti vel ascendentes 6 — 16 cm longi, nudi vel l-foliati, infra medium laxe secundo- paniculati, pauciflori, tota longitudine plus minusve strigoso-pilosi. Foliorum basaliinn petioli teretiusculi crassiusculi lamina 4,5 — 2-plo longiores, 4 — 6 cm longi, crispulo- pilosi, basi breviter in vaginam longiuscule ciliatam brevem dilatati, lamina crassiu^- cula, plano-convexa, albido-reticulata, utrinque strigoso-pilosa, ovalis usque obovato- ovalis, 1,5 — 3,5 cm longa, 4 — 2,5 cm lata, in petiolum subito contracta, grosse den- tata vel undulato-dentata, dentibus latis acuminatis, serius obtusiusculis instructa. Inflorescentiae rami tenues erecto-patentes, glandulosi, 4 — 3-flori; pedicelli 4 — 4,2 cm longi; sepala erecto-patentia, ovata, 4,5 — 3 mm longa, 4 — 2 mm lata, acutiuscula, margine longiuscule glanduloso-pilosa, subtus glabriuscula vel plus minusve breviter pilosa; petala subaequalia elliptico-lanceolata, 2 superiora latiora, 3 inferiora angustiora, 4 0 — 25 mm longa, 2,5 — 7 mm lata, acuminata, basi sensim breviter unguiculata. alba, rarius rosea; staminum filamenta clavata, sepala superantia; ovarium globosum, carpeDu pro maxima parte connatis, in stilos graciles longiores stigmate parvo coronatos subito contractum. Capsula ovoidea, sepalis haud reflexis et stilis divergentibus 4 — 5 mm longis instructa. Heimat unbekannt, wahrscheinlich: ? Monsungebiet. — ? Hinterindisch-ostasiatische Provinz. Wird häuGg in Gewächshäusern kultiviert. Ad ditamentum. 1. = linea, s. = de supra. i. = de infra p. 1, 1. 13 s. post Haworth Haw.] inser. : Mise. nat. (1803). » 8, 1. 1 s. inser.: J.Ruprecht, Über die Verbreitung d. Pfl. im nördl. Ural, in Beitr. z. Pflanzenkunde d. Russ. Reichs VII. (1850). » 2, 1. 9 i. inser.: A. Terracciano, Le Sassifraghe del Montenegro raecolte del Dr. A. Baldacci, in Bull. Soc. ital. I 892. p. 132—138; Le Sassifraghe della flora romana, in Bull. Soc. ital. 1892. p. 180 — 185. » 2, 1. 20 i. inser.: A. Gray, Notes on some North Amer. species of Saxifraga, in Proc. Am. Acad. XX. (1884 8 — 12. » 3, 1. 1 2 s. inser.: Rosendahl, Die nordamerik. Saxifrageae und ihre Verwandt- schaftsverh. in Beziehung zu ihrer geogr. Verbreitung, in Engler's Bot. Jahrb. XXXVII. Beibl. Nr. 83 (1905) 1—87. » 3, 1. 1 8 s. inser.: T. Nakai, Saxifragaceae in Flora Koreana, Journ. Coli. Sei. Tokyo XXVI. (1909) 214—226. » 3, 1. 23 s. insere: Takedo, The Saxifrages of Yezo and the Kurile Islands, in Journ. of bot. XLIX. (1911) 109—115. ■ 5, 1. 9 s. lege: Diptera pro Ligularia. 5. S. punctata L. » 9, 1. 20 i. insere: Trautv. PI. imag. et descr. Fl. ross. (1846) t. 37. > 11, 1. 31 s. inser.: S. odontoloma Piper in Smithson. Mise. Coli. L. (1901) 200. > 12, 1. 15 s. inser.: Tschowangebirge um 68° 50' häufig bis an die Quellen der Wichera unter 61° 30', am Fluß bis in die Ebene herab, ferner unter 63° 20' (Branth). > > 1. 25 s. inser.: Witim-Olekma-Land, im Tal des Chomolcho, am Burchai, am Absad, zwischen Sredne-Kolymsk und Jakutzk (Maydell). > » 1. 29 s. inser.: Unter 63° n. B. 102° L. (Tyrrell nach Macoun). > > 1. 5 i. inser.: f. purpurascens. > 13, 1. 1s. inser.: sub 1.: Mt. Arrowsmith auf der Vancouver-Insel, 600 m (J. Ma- coun), Mt. Rapho auf der Bradfield-Insel (Canavan); Brit. Columbia: Tulameen River, um 1600 m (Dawson); Mt Chean im Fräser Valley (Gowan). 6. S. Mertensiana Bong. » » I. 4 i. inser. post 252: J. Macoun, Contrib. to Canad. Botany VII. in Canad. Rep. of Science (Juli 1895). — 5. punctata Hook. Lond. Journ. Bot. VI. (1847) 231. » 15, 1. 25 s. inser.: Protection Island, Naraimo, Vancouver Isl. und Mt. Arrowsmith (J. Macoun). Brit. Columbia: Toad Mountain am Kootanie Lake (J. M. Macoun). U.S. Lyallii Engl. » 19, I. 16 s. inser.: S. davurica Torr, et Gray, Fl. North Amer. I. (1840) 569 pr. p. » » 1. 4 i. inser.: Queest Creek, Shuswap Lake, Berge am Griffin Lake (J.M.Mac oun). 12. S. davurica Willd. £56 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. p. 22, 1. 2 s. inser. : Witim-Olekma-Land, am Absad (Maydell). » » 1. 3 s. inser.: Komarov, It. Kamtsch. I. Exped. Riabouchinskv. 13. S. hieracifolia Waldst. et Kit. » 24, 1. 10 s. inser.: Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et hclv. XXIII. (1899) 68, t. 122; Warming in Meddelels. om Grönland XXXVI. (1909) 194 — 196, fig. 17, » > 1. 1 3 s. inser.: S. raeemosa Simonkai, Enum. Fl. Transs. (1886) 247. > 25, 1. 29 s. inser. sub b. Arktisches Sibirien: Östlich vom Ende des Ural an der Küste des Karischen Meeres am Ausfluß des Oi-jaha unter 68° 50' (Th. Branth). » 26, 1. 10 s. inser.: Hindflyen, Stutgangskampen, Besstrandsfjeldene (Gran). Nord- reisen: Javresaivve, oberhalb der Weidengrenze (A. Blytt in Christiania Vid. Selsk. Forhandl. 1892. n. 3 [1892] 52). » > 1. 44 s. inser.: von 66° 45'— 61°50; (Th. Branth — Herb. Acad. St. Petersburg . 15. Typus polymorphus S. nivalis L. > 29, 1. 2 i. inser.: in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909) 198—203, fig. 20 — 22. > » 1. 1 i. inser.: Kohl in Reichb. Icon. Fl. germ. et helvet. XXIII. (1899) 68, t. 121. » 31, 1. 3 s. inser.: A. Cleve in Bih. t. K. S. Vet. Akad. Handl. 26. Afd. III. (1901) 48; Lindmark in Bih. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 28. Afd. III. (1902) 45, tab. II, fig. 18—20, tab. III, fig. 1. » * .1. 4 s. inser. : S. punctata Gunn, Fl. norveg. II. (1772) 140. > » 1. 17 s. inser. post turbinato: plerumque homogami et autogami, rarius pro- terogyni aut proterandri. » » 1. 19 s. inser. post paullum: (interdum duplo) » » 1. 20 s. inser. post fulvae: (interdum abortivi) ■> » 1. 4 i. adde: Huc quoque pertinere videtur S. longiscapa Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 388. > 32, 1.3 et 4 s. Synonym. S. pauciflora Sternb. ad Var. ct. typica pertinet. » » 1. 7 i. adde: Danmarks Fjord in der Independence-Bai nördlich von 81° 15' (Frenchen in Thule Exped. 1912). » 33, 1. 1 i. adde: am Fluß Lorto mstala unter 66° 75', am Fluß Kippola unter 66° (Th. Branth in Herb. Akad. St. Petersb.), Kondschakowski 1688 m unter 60 — 59° (Lepechin — Herb. Akad. St. Petersb.). 21. S. caroliniana A. Gray. » 37, 1. 8 s. adde: Cedar Cliff Mountain, Buncombe County (Biltmore Herb. u. 5651b). 22. S. occidentalis S. Watson. > » 1. 2 i. insere: S. lata (Small) Macoun in Ottawa Naturalist XX. (1906) 163. » 38, 1. 22 s. insere: Brit. Columbia, Eagle Pass, westl. von Revelstoke (J. Macoun). 23. S. rufidula (Small) Macoun. » » 1. 14 i. lege: 23. S. rufidula (Small) Macoun in Ottawa Naturalist XX. (1906) 1 62. • 39, 1. 19 s. adde: in North Am. Fl. XXII. 2. (1905) 145. — S. aequidentata (Small) Rosendahl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVI. Beibl. n. 83 (1905) 70. 28. S. virginiensis Michx. > 41, 1. 10 s. insere: S. virginiana Poit. in Rev. Hortic. (1879) 260. » » 1. 14 i. lege: S. pilosa Haw. Mise. nat. (1803) 157; Banks. » 42, 1. 10 s. insere: lusus planiflora Engl. — S. virginiensis fl. pl. Martindale in Amer. Naturalist (Boston 1877) 432, Regel in Gartenfl. 1882, p. 257, t. 1092. — Flores asexuales, majusculi, petalis numerosis albis instrueti. » 58, 1. 6 i. adde: Burnt Timber Mountains, Pole Creek, 2500 m (A. Nelson and F. Macbridge, P. of Nevada n. 2061). Additaraentum. 657 p. 63, 1. 4 i. corrige C. in A. 84, 1. 7 s. corrige D. in C. 51. S. niontanensis Small. » » 1. 7 s. insere B. Provinz der Rocky Mountains: Steens Mts. gegenüber Devine Ranch, 1800 m (Coville, PI. of East Oregon). 52. S. pennsylvanica L. » 66, 1. (4 s. adde ad 1.: Wisconsin (Henning — Herb. Berlin). > » 1. 18 s. adde ad 2.: Bucks County (S. Moyer — Herb. Berlin). 59. Typus polymorphus S. stellaris L » 72, 1. 2 i. adde: Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 78, t. 8, f. 138—241 (flog). > 7:5, 1. 43 s. insere: H.Müller, Alpenbl. (1884) 90, 91, Fig. 27, reprod. in Knutli, Blütenbiol. IL (1898) 447, f. 149; Lindman in Bib. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 12 1887) pl. Hl, f. 26; Lindmark in Bib. t. K. Sv. Vet. Akad. Handl. 28 Afd. HL (1902) 36, pl. H, f. 4— II; Güntbart, Beitr. /. Blütenbiol. (1902) 73, t. 8, f. 237 (flos); Warming in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909) 216, f. 31. — S. Redofskyi Adams in Nouv. Mein. Soc. Nat. Mose. III. (183 4) 241. > » 1. 22 i. insere: — £. stellaris f. acaulis Warming in Bot. Tidsskr. XVI. (1886) II, f. t3F et in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909) 217, f. 3lF. > » 1. 17 i. insere: ; Warnung in Meddelels. om Grönl. XXXVI. (1909 218, f. 32. » » 1. 16 i. adde: ; auch arktisch. » 76, 1. 22 s. post 216 adde: Atlas Alpenll. t. 102. » » 1. 25 s. post subaljrina insere: Brügger in Jahresber. Ges. Graubünd. XXXI. Beibl. (1887—1889) 69. » 77, I. I s. adde ad a. : Esja bei Reykjavik (Kuegler — Herb. Berlin. » » 1. 1 1 s. ad 1. adde: Jevnaker: Svenelvena-Tal, 190 m (Thomle). » » 1. 22 s. adde: — f. Ostrussische Waldzone und Ural: Niederungen des Ngaytoi, westlich von der Kara (Schrenk). — B. Subarktisches Asien:, zwischen Sredne-Kolymsk und Jakutzk (Maydell). » » 1. 21 i. adde: Ben llope (Balfour — Herb. Berlin), Dumbartonshire (Gourlie — Herb. Berlin). » > 1. 8 i. adde: unterhalb Melkerei Kahlenwasen (I ssler — Herb. Berlin). » » 1. 3 i. adde: Burgberger Wasserfall im Scheppachtal (Zimmern — Herb. Berlin . ■» 80, 1. 10 i. adde: ; Etrurischer Apennin: Fiumalbo, Valle delle Pozze, Tre Potenze, Civago, Montevecchio (Gibelli u. Pirotta), Libro aperto (Caruel). »81.1. 7 s. insere: Bulleatal in den Fogarascher Alpen (Kuegler — Herb. Berlin > » 1. 23 i. insere: Nerecka Planina (Formanek). » » 1. 3 i. insere: & foliosa D. Dietr. Syn. PI. IL (1840) 1527. — S. stellaris var. foliolosa (R. Br.) Trautv. PL imag. et descr. Fl. ross. (1 846) 80, t. 35. > 83, 1. 12 i. insere: Hammerfest (Herb. Berlin). > 84, 1. 24 s. insere: Salangdalen 'Nyhuus); Bardo: Tribotnjern in Sördalen 125 m (Ström u. Arnell), Storfjeld (Arnell), Rubben, Lihammeren (A. Blytt), Jertnivarre (Nyhuus); Nordreisen: Javreoaivve u. Gakkovarre (A. Blytt jun.); Talvik: Vasbotnfjeld (Zetterstedt). 60. S. Clnsii Gouan. » 85, 1. 10 i. adde: 8. Clusii var. lepismigena (Planellas) Pau in litt, ex Merino, Fl. de Galicia I. (1905) 539. » 86, 1. 4 s. adde: Serra do Pilar (Buchtien — Herb. Berlin). In Galicien häufig in der mittleren und montanen Region an felsigen vom tropfenden Wasser befeuchteten Hängen (Merino). > 87, 1. 8 s. adde post pr. p. : Kunze in Linnaea XX. (1847) 43. A. Kngler, Das rtianienreich. IV. (Embr) ophyU liphonoginaj 117. Snifirmfa. \i !)')<, \. Kngler und E. Irmsclier. — Saxifragaceae-Saxifruyu. p. 87, 1. 18 s. adde: Hybrida inter species gregis Stellares. S. Clusii X stellaris Pau in litt, ex Merino, Fl. de Galicia I. (1905) 540. — X S. Paui Merino 1. c. — Habitus tarn brevitate (non forma) foliorum et caulium quam panicula propter ramos breves un- gusta ei S. stellaris similis; atlamen planta bulbillis una cum caiuli- culis foliatis e rhizomate prodeuntibus, foliis longe cuneatis, panieolae ramis a basi saepe vel a medio caule enascenlibus, aliquibus floribus in gemmas inferne foliatas'mutatis corollaeque petalis tantisper inaequftUbva ad S. Clusii var. propaginea maxime accedit. Nordatlantisches Iberien: Galicien, in dem Bezirk Lugo, an leuchten Plälzen zwischen den Ancares-Bergen am Verdea de Piornedo (Merino). Nota. anthesi 2,5 — 5 cm alta. Folia basalia anni prioris emareida, horna crassiuscula subtus glaberrima, superne pilis albis crispulis obsita, ovala vel ovato-lanceolata, subeiliata, speeiminum minorum subsessilia, ma- jorum in petiolum laminae aequilongum vel ea breviorem sensim an- tuistata, subobtusa denlata dentibus apico ± cartilagineis. Scapus pilis glandulosis pallide rubris densius obsiüis, pilis albis criapulis eglandu- losis nonnullis intermixtis, simplex aut ad basin ramum unicum circ. 1,3 cm longum uniflorum emiltens, floribus 1 — 3 parvis sabgiomeratis ; sepala ereeta glabra, ovata, subobtusa, superne saepe atropurpuiva J petala sepalis vix duplo longiora, oblonga, obtusa, ex ochroleuco albida. ad apicem aliquando rubella. Schottland, östlich von Inverness in Corrie Sneachda, Cairngonn. um etwa 1000 m (F. C. Grawford nach S. Marshall). Nota. Plantam non vidituus. Ex descriplione propius ad S. nivalis quam ad S. stellaris accedero videtur, imprimis folia crassiuscula, inflores- centia congesla et petala parva haue specieni magis quam alteram (S. attUaru . in menlem revocant, quamvis ex aidoro habitus plantae similis ao in Saxifraga stellaris f, ö. pauciflora Engl. 64. S. Merkii Fisch. » 89, 1. H s. adde: Kamtschatka, 1200 m (Komarov, It. karnczal. I. n. 4021. - Blühend Juli 1908). 81. S. Giraldiana Engl. » 4 02, 1. 23 s. lege: Omi pro ümei. » 100, 1. 23 s. lege: Caules floriferi 4 cm vel ultra 4 cm longi. post 1. 26 s. insere: 88a. (.l inferne rufo-pilosa. Klores parvi, pullide lutei; sepala ovata quam petala subduplo breviora; petala obovata 4 mm longa. Zentrasialisches Gebiet. — Provinz des alpinen und sub- alpinen Yunnan*. in Spalten der Kalkfelsen oberhalb des Ta-long-piu über llokin, um 3500 m (Delavay. — Blühend Juli 1889 — Herb. Mus. Paris). Nota. Plantam nun vidiinus. A cl. Franchet cum S. tsaiujachanensi comparatur, a qua diflfert foliis lonye rufo-villosis et laniina angustiore. Ex descriptione ab ea otiam dilTert petalis inullo brcviorilnis, qua de causa luiic speciei locum juxta species n. 86 — 88 attribuimus. 90. Typus polymorphus S. hirculug L. p. Uli, I. 1 s. lege: Hochlands pro Flachlands. » » I. 19 s. insere: S. flava Laiu. Fl. Fr. III. (1778) 519. — 8, palustris SaJisb. Prodr. (1796) 306. » H 4, 1. I s. adde: zwischen Tungufall und Hruni (Kuegler — Herb. Berlin). » » 1. 20 i. adde: Witim-Olekma-Land : Tal dos Parama (Poljakow), Tscharntal bei Köskömdi (May d eil). » (16, 1.24 i. insere: Konin (Baenilz — Herb. Berlin). » M7, 1. 5 s. adde: Jaroslaw (Petrowski — Herb. Berlin). » > 1. 20 i. adde: Nordseite des Karakul-Sees, 3720 m (A. Kronenburg). » 117 post 1. 23 s. insere: Mediterrangebiet. Armenisch-iranische Provinz: Großer Ararat, um 3600 m (Radde in Journ. Linn. Soc. XXVIII. [1879] 276 — f. minor). 107. S. diversifolia Wall. » 128, 1.23 i. adde: S. Dunniana Leveille in Fedde, Repertorium XIII. (1914) 175. » 132, 1.3 insere ad Gurhwal: Bamsuru und Chaia Paß nach Kharsali, 2900 — 5000 m (v. Schlagintweit n. 9023 — Herb. Breslau); Kali-Paß nach Tsaneba (v. Schlagintweit n. 3215 — Herb. Breslau). 112. S. hispidula Don. » 135, 1. M i. adde: S. evolvuloides Wall. Cat. n. 447. — 8. evohuloides St. Lag. in Ann. Soc. bot. Lyon VII. (1880) 134. 114. S. brachypoda Don. > 137, 1. 16 s. insere: S. Wallichiana Sternb. Suppl. II. (1831) 21, t. 22. 118. S. filicaulis Wall. » 140, I. 5 s. adde: — S. Mairei Leveille in Fedde, Repert. XIII. (1914) 175. » » 1. 22 i. adde: (E. Maire — Herb. Leveille). 135. S. serpyllifolia Pursh. » 152, post 1. 25 insere: Kamtschatka (Komarov, It. kamtczaticuin I. — Blühend August). » » 1. 26 lege: (1844) 70, t. 31. » 158, 1.11 s. adde: an der Mündung einer Schlucht, 100 m über der Parochialkiivhe von San Jose de Santalla, im Tal von Lüuzara im Bezirk I.ugo (Merino, Fl. de Galicia p. 538). 148. Typus polymorphus S. flagellaris Willd. > 160, 1. 19 i. adde post 6: ; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 71, t. 8, f. 230 bis 232. 162, 1. 5 i. insere: Kumaun, am Labung-Gletscher, 1600 — 4900 DO (Duthie n. 5543 — Herb. Berlin). » 165, I. t; i. dele S. Dunniana LcveUlö, qua« ■■ 8, ttmnifoHa Wall. rar. tjß f. foliata. 4i* QQQ A. Engler und E. Irinscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. p. 4 66, 1. 3 s. dele S. Mairei Leveille, quae = 5. fUicaulis Wall. 4 53. Typus polymorphus S. geum L. » 4 68, 1. 4 0 s. adde: Guenthart, Beiti'. z. Blütenbiol. (4 902) 77, t. 9, f. 262 (flos). » 472, 1. 6 i. lege England pro Schottland. 4 54. S. umbrosa L. » 4 73, 1. 9 s. post Mackay insere (cult. et sub hoc nomine distributa ex anno 1805 . » » 1. 4 0 s. post 65; insere: Zeyher in Schrank, PI. nov. in Syll. pl. növ. ratisb. I. (4824) 208. > » 1. 22 i. adde: Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (4 902) 77, t. 9, f. 257—2*60 (flos . > 4 74, 1. 8 i. adde: an der Straße von Beichenhall nach St. Pankraz am Fuß des Millnerhorns wie wild (Fritsch in Verh. der zool. bot. Ges. XXX VIII. [4888] 86). > 4 76, 1. 4 6 s. adde: Penaflor bei Grado (Bourgeau, PI. d'Espagne n. 2645). » 4 77, 1. 2 s. adde: Galicien; ziemlich weit verbreitet in der mittleren und montanen Begion, besonders um Peares, an der Straße nach Monforte, selten in der unteren Begion, z. B} bei Tuy am Fuß des Aloya, auch nahe an der Küste zwischen Oya und Villadesuso, Bezirk Pontevedra (Merino, Fl. de Galicia p. 539). 4 55. S. cuneifolia L. » 4 78, 1. 4 2 s. adde: Galicien, verbreitet in der mittleren Begion, selten in der unteren, so um die Quelle von Troncoso in Mondariz, auf dem Berge Aloya, am Fuß und auf dem Bücken des Castelo um Galdo (Merino, Fl. de Galicia p. 538). » 4 79, 1. 7 s. adde: Göschenen und Amsteg (Zimmern — Herb. Berlin). > > 1. 9 i. adde: Chiandola (f. major foliorum lamina 4,8 — 2 cm longa. — Lalle mant — Herb. Berlin . 4 56. Typus polymorphes S. rotundifolia L. » 4 85, 1. 3 i. insere: — S. angulosa Schott, Nym. et Kotschy, Anal. bot. I. (4 854) 29. » » 1. 9 s. insere: Wettersteingebirge: zw. Klais u. Elmau, Partnachklamm, 4 000 m (Brandt — Herb. Berlin). t 4 87, 1. 4 9 s. lege: Kempten; Ehrenberger Klause etc. » > 1. 24 s. ante am Bigi insere: In der nördlichen Schweiz verbreitet, z. B. Bad Weißenburg bei Thun, 900 m (Friedrich — Herb. Berlin . » 4 89, 1. 4 8 s. insere: Apennin von Parma, auf dem Mte. Cajo (Bubini — Herb. Berlin). » » 1. 4 7 i. adde: Betyezat (Borza — Herb. Berlin), Malomvis, 600 in (Barth — Herb. Berlin). 4 57. S. taygetea Boiss. et Heldr. » 4 92, 1. 3 i. insere: S. geum »L.« Sibth. et Smith, Fl. graec. Prodr. I. ^ 1 806 excl. syn. S. geum X rotundifolia Engl. > 4 97, 1. 4 i. post 54 insere: Sternb. Bev. (4 8 4 0) 4 7, t. 8, f. 3. Sect. 5. Cymbalaria Griseb. > 4 98, 1. 4 3 i. adde: — Cymbalariella (genus) Nappi in Bull. dell'Orto bot. della l "niv. di Napoli I. (4 903) 398. 4 63. Typus polymorphus S. tridactylites L. einend. Engl, et Irmsch. » 203, 1. 42 i. insere: Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (4902) 62, t. 7, f. 185, 486 D » > 1. 43 i. insere: — 8. n rna Garsault, Fig. PI. Aniin. Med. (4764) t. 520 \. Descr. (4 767) 3 4 0. » 206, 1. 44 i. insere: Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (4902) 64, t. :. f. 18«, 488 (lins . » 209, 1. 7 s. insere: 8. minuta »Poll.« Koch, Syn. Fl. Germ. ed. 4. (4 837) 276. Additamentum. 661 p. 209, I. 10 s. insere: — S. barbtdoides Loj. Poj. in Malpighia XX. (1906) 191 (subf. glaberrima foliis imis ovato-spathulatis). > 2 1 3, 1. 9 i. adde : Hügelland bei Cerezal , Becerred, Nogales, Noceda, Piedra del Cebrero im Bezirk Lugo (Merino, Fl. Galicia, p. 535). » 219, 1. 9 i. insere: Nota 2. S. pseitdoailsccndens Schur in Herb. Transsilv. fKalkfelscn der Arpäs, Butsets und Königstein, 4 900 in caule flrmulo 3 — ß poll. basi curvato adscendentc, foliis radicalibus ovato-spathulatis, apice tridentatis, caulinis in- ferioribus cuneato-spathulatis, supcriorihus sessilibus oblongis; pctalis retu.sis calycc duplo longioribus; ab autorc in Knum. pl. Transsilv. (1886) 238 ad Sozi- fragam tridactylües L. d. subadscendens Schur adducta, opinione noatra ad Subspeciem adscendens (L.) A. Blytt pcrtiuet et formae 3. intermedia Yaccari appropinquat. Etiam formae b. alpina Surul, 1300 m; et multicaulis Schur I.e. (Kerzesorer Alpen, 1t>00 in, propter petala inajuscula potius ad subspeciem adscendens quam ad subspeciem cutridattylites pertinere videntur, attamen incerti sumus, quod speeimina nobis non suppetiverunt. » 221, 1. 8 i. lege: 699 pro 689. » » 1. 7, 0 i. lege: hanc plantam ad Saxifragam adscendens f. inlegrifolia non pertinere, potius ex descriptione varietati •/. pinnatiftda (Fig. Hg) vel formae 10. fissifolia appropinquare videtur,' etiam subspeciei eiUridactylites var. submeridionalis (Fig. 49 h). > 22 3, post 1. \\ i. adde: Nota i. Hujus subforma esse videtur: S. adscendens L. var. scaposa Loj. Poj. in Malpighia XX. (1906) 291. In Sicilia ubi?, sine loco ac nomine in Herb. Todaro serv.' >Herbula facie propria donata, obscure virens undique valde glabrata, nitida. Ramis pluribus foliatis e ipsa basi adscendentibus, de- pressis, parce evolutis, cacspitulum dense foliosum depressum formanlibus, foliis radicalibus multis condensatis (nullo pactu ut in typo superpositis crebre ro- sulatis) longe, late petiolatis, limbo basi longe attenuato, trilobis vel trifidis. peduneulis adscendentibus solitariis, unifloris omnino scaposis, vix supra cae- spitem emergentibus ineurvis.« Planfam non vidimus. » 227, 1.30 s. insere: 9. Transsilvanische Alpen , Sund in den Fogarascher Alpen (Kuegler — Herb. Berlin). » » 1.25 i. insere: Midzor (Formanek nach Vandas PI. Formanek [1909] 211). 16 4. S. petraea L. » 229, 1. 22 s. post (mala) adde: De aliis operibus conf. L. Derganc in Allgem. Bot. Zeitschr. XVI. («910) 34. » » 1. 25 s. insere: S. bianca Calz. Viaggio di Monte Baldo 12. — S. alba petraea Ponae Ambrosi Phytobas. 481. » 230, I. 5 s. insere: Roveredo, an Felsen von Castel Corno (Huter — Herb. Hofmus. Wien), unter der Cima di Nago, 1900 m (Huter — Herb. Hofmus. Wien). » • 1. 6 s. lege: bis zu 4 800 m aufsteigend. » > 1. 7 s. adde: Felsschlucht der Aviana ober Avio (Facchini Herb. Hofiini> Wien), Monte Summano (Kellner — Herb. Mus. TrieM , \ il Stagna bei Bassano. > » I. 1 2 s. insere: Cividale (Tommasini, A. Engler). » » 1. 23 i. lege: In Süd-Kroatien. » » 1. 22 i. adde: an den Quellen des Slunjfron und au Uferhiingen dieses Flu 200 — 300 m (Beck v. Managetta). — Watten Angaben bei Begiiinot, L'area distrib. di Sax. petraea L. pr. p. ed il signiücalo biogeographico delle sue variazioni, in Atti Acad. Sc. Ven. Trent. Istr. N. S. II. (1905) 81—96, für 9 und 10 bei Uerganc in AUg. Bot. Zeitschr. XVI. (1910 36 — 38. ßß2 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. p. 232, 1. i s. ftdde: Feuchte Felsen bei Oregon City (A. Kellogg und \V. Herford n. 236). 167. S. irrigua Marsch. Bieb. > 234, I. II i. insere: ; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 6">, t. 7, f. 189, 192 (flos). » 2 36 post 1. 26 i. insere: 1. Folia caulina inciso-lobata. Petala oblongo-obovata 171. & oarpetana. 2. Folia caulina grosse et inaequaliter crenata. Petala late obovata . . 171a. S. cintrana. 171. S. carpetana Boiss. et Beut. » 242, I. 26 s. insere: Col des Bhizas, Abhang des Zaccar (Kuegler — Herb. Berlin). »242 ante 1. 20 i. ad Gnem speciei 171 adde: Var. y. Aliciana (Rouy et de Coincy) Engl, et Irmsch. — S. Aliciana Rouy et de Coincy in Coincy, Ecl. pl. hisp. I. (1893) 12, t. 4 et in Rev. de bot. syst, et geogr. bot. II. (1904) 12 — 15. — Folia hasalia reniformia 3 — 5-loba in planta florifera destrueta, sequentia ob- longa in petiolum euneatim angustata, profunde 7 — 9-serrata. 171a. S. cintrana Kuzinsky ex Willkomm in Ost. Bot. Zeitschr. XXXIX. (1889) 318. — S. Willkommii Kuzinsky ex Willkomm I. c 318. — Simplex bulbis carnosis, foliis 1 — 2 tenerrimis longissime pe- tiolatis circumdatis, petiolo filiformi in vaginam latissimam bulbum < in- gentem abeunte, lamina cordato-orbiculari, grosse et inaequaliter crenata. Caulis florifer humilis, foliatus, apice coaretate 3 — 5-florus, omnibus partibus viridibus glanduloso-pilosus. Foliorum caulinorum inferiorum petiolus longus, lamina cordato-rotundata, grosse et inaequaliter crenata, mediorum petiolus brevis, folia superiora sessilia 3 — 5-fida, summa parva bracteiformia oblongo-linearia. Flores 3 — 5 breviler pedicellati. ma- jusculi; calycis sepala ovata oblusissima; petala quam sepala duplo lon- giora late obovata, leviter emarginata, trinervia, alba. Mediterrangebiet. — ■ Südwestliche Mediterran provinz: Cintra in Portugal (v. Kuzinsky. — Blühend im Mai). Nota. Planlain non vidimus. A cl. Willkomm in Ost. Hot. Zeitschr. I.e. 319 comparatur cum 8. blanca, quae ad n. 171. S. carpetana Hoiss. et Reut. var. eiicarpetana Engl, et Irmsch. pertinet. Haec differre dicitur folio- ] u in lamina oblonga, inciso-dentata usque pinnatifida et petalis anguslioribus. Vix species nostro sensu. 172. S. bulbifera L. » 243, 1. 1 3 i. adde: Feuchte Wiesen bei Piszka im Com. Slrigorii (Borza — Herb. Berlin^. 4 73. Typus polymorphus S. granulata L. » 246, I. 3 s. adde: Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 65, t. 7, f. 193—198. » 247, 1.24 i. insere: S. alba Garsault, Fig. PI. Anim. Med. (1764) L 619, I1 (1767) 309. » 248, 1.22 i. adde: Torneii Lappmarken kiruna (Senden, Th. Fries, Sinnn » 251, 1. 7 s. adde: Ziemlich häufig in der mittleren Begion, wie um Peares, aul- steigend bis San Lorenzo, seltener in niedrigeren Beginnen bis in 279, 1. 7 i. adde: — £. i-ivalis (lapsu) Upensky in Bull. Soc. Nat. Mose. VII. (1834) 372. » 281, 1. 25 i. adde: Almanragja bei Thingvellir, am Kegel des Hekla, Svinarkard in Esja bei Reykjavik (Kuegler). » 282, 1. 13 s. insere: — S. pusüla Sternb. Suppl. II. (1831) 35, t. XV (ex insula Unalaschka, videtur ejusdem varietatis status juvenculus). 185. S. tenella Wulf. » 28o, 1. 25 i. insere: ; Guentbart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 66, t. 7, f. 200, 201. 186. S. sedoides L. » 2 87, 1. 19 s. lege: trichodes pro trisliodes. » 288, 1. 1 7 s. post Seguier insere: Ave Lallemant — Herb. Berlin. » 289, 1. 22 s. insere: ; Derganc in Allg. Bot. Zeitscbr. IX. (1903) 162. » » 1.29 s. lege: 2. Bergamasker A. » > 1. 1 i. adde : Weitere Fundorte bei Derganc a. a. O. » 290, I. f 1 s. adde: Crvrsnica Planina, am Ostrücken des Veliki Vilinac um IfftOn (v. Handel-Mazzetti). » > 1. 2 1 s. adde: Pacher, Nacbtr. Fl. Kärnth. (1898) 148. 189. S. aphylla Sternb. » 296, 1. 1s. insere: auf dem Kaiser oberhalb St. Johann (Ant. Sauter in Reichh. Fl. germ. exs. n. 76). » » 1. 6 s. insere: Dolomitgeröll nahe der Schachenalpe (Prantl — Herb. Berlin). > > 1. 1 4 s. insere: Gaishorn b. Hinterstein um 2000 m (A. Engler 1917), in Bockkar oberhalb des Waltenbergerhauses um 2200 m (A Engler 1917). > > 1. 23 s. insere: Martinsloch in St. Glarus (Auerswald — Herb. Berlin). 190. S. Seguierii Spreng. » 299, 1. 2 s. lege: 321, 1. 19 i. adde: ; Schar-Dagh, am Serdarica-Duran um 2400 m (J. Dörfler — Herb. Univ. Wien). ^ > 1. 14 i. insere: ; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 98, t. s, f. :M9. » > 1. 21 s. insere: Kercresöra, 2400 m (J. Wolff — Herb. Berlin). 204. S. Gamposii Boiss. et Reut. » 329, 1.22 s. ; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 67, t. 7, I'. 807, 108, L 8, f. 209, 210. 210. S. canaliculata Boiss. et Reut. > 333, 1. 12 i. adde: Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. (1902) 68, t. 8, f. 21! — 214. 212. S. trifurcata Schrad. > 33ö, 1. 4 i. post 112 adde: S. Arnott in Gard. Chron. XLVIII. (1910) 195 Fig. > » 1. 2 i. adde: — S. paniculata Hörnern. Hort. bot. Hafn. (1813) 402. > > 1. 1 i. post 92 adde: , Syll. pl. nov. ratisb. (1824) 206. » 33(> ad finem speciei 212 adde: Nota. S. panicidata Cav. Descr. de las plantas que demostro BD las lecciones publicas de 1801 — 1802, Madrid 1827; Willk. in Willk. et I. Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 112, Suppl. (1892) 209; Hervier in Rev. gen. de bot. IV. (1892) 154, cujus specimina originalia non vidimus, nobis dubia remanet. Teste cl. Willkomm, qui specimina originalia vidit, a S. trifurcata Schnul. differt caulibus robustioribus e centro rosulae ramos rbizomatis ter- minanti prodeuntibus (in S. Irif. ex axillis foliorum infra rosulain ter- minalem vivam sitorum exeuntibus), stolonibus rosuliferis axillaribus stipitat i< sessilibusve cinctis, laciniis foliorum minus falcatis sepalisque obtu- siusculis non mucronatis, sepaüs angustioribus triangulari-oblongis; petalis subcuneatis basi truneata lata exunguiculatis |in S. trif. brevisaime unguiculatis). Teste cl. II er vi er in nota ad descriptionem Saxifragci' lentina Willk. (Rev. gen. de bot. IV. 154) ab liac specie differt caulibus mullo robustioribus, foliis rigidis magis curiaceis latius petiolatis, parlitiunibus limbi minus profunde tripartiti latis, saepe omnibus semper sattem latcralibus) di- varicato-2 — 3-fidis, caulibus ramosis foliatis, panicula ampla, sepaüs oblongo- triangularibus receptaculum aequantibus. Miltelmeer gebiet. — Iberische Provinz. — Östliches Ibericn: an Kalkfelsen in der montanen Region der Provinz Valencia um Ayoru, Morella, Vistabella (Cavanilles). Die von Willkomm im Suppl. JIS92) 209 ange- führten Fundorte übergehen wir hier, da es während des Krieges nicht mög- lich war, Vergleichsmaterial zu erhalten. » 339 post dispositionem specierum gregis Geturnt ferat adde: Hybridae inter species gregum Gemmiferae et Geratophyllae. S. hypnoides X gers S. hypnoides X trifurcata, S. hypnoides X Prusfii S. Maweana X cattalieulatu. S. hypnoides X pedatifida 214. S. hypnoides L. > 343, I. 6 s. adde: Nordatlantisches Iberien: in Galicien nicht h&ufig; auf mit Moos bewachsenen Steinen, so an den Ufern des Rio Mifio, am Beleur und auf den Bergen von Galdo im Bezirk Lugo, an den Ufern des Bibey um Hermidas gegenüber von Humoso im Bezirk Orense (Merino, Fl. de Galicia p. 537). » » 1.22 s. adde: S. dettsa Haw. Mise. nat. (1803) 166 ex ipso in liniin (1821) 32. » » 1. 9 i. lege: 1821 pro 1831. Additamcntum. 665 p. 24 OampOik Irptophylla. S. hypnoides X geranioides Engl. > 355, 1. 15 i. post Coste insere: Bull. Soc. bot. Fr. LH. (1905) 390. » 357, post 1. 2 s. insere: S. Maweana X Camposii Var. leptophylla Engl. — > & Wah lacci Hort. pr. p. — Conf. J. Grieve, Note on the origin and historj of Saxifraga Wallacei, in Transact. and Proceed. of the Bot. Soc. of F.dinburgh XX. (1894) 228. — S. Maweana I. eurauloM Engl, et Irmsch. in Pflanzenreich 67. Heft (IV. 117. I.) 354. — Laxe caespit surculis rigidis adscendentibus 1 — 1,2 dm longis, caulibus floriferis usqnc 2 dm longis, jam infra medium ramosis. Folia basalia inter se remo- tiuscula crassiuscula petiolo quam laniina circ. 1 *, 2— plo longiore, lamina circ. 1,5 cm longa, 2 cm lata, haud reniformi sed basi late eunealim in petiolum contraeta, fere tripartita, partitione media lata saepe tri- dentata, lateralibus bilobis; folia suprabasalia vel surculorum longe pe- tiolata petiolo parce tenuiter piloso, lamina late euneata plerumque 5-fida vel 5-loba instrueta, folia superiora surculorum gernmulas parvas sti- pitatas gerentia. Gaules floriferi ramis inferioribus 1 dm et ultra, su- perioribus 5 — 3 cm longis, bracteis inlimis trifidis vel etiam quinqui-- fidis, superioribus linearibus; peduneuli, pedicelli calycesque pilis bre- vibus tenuissimis glanduliferis obsiti; petala obovato-spathulata quam sepala linearia triplo longiora, 1,3 cm longa, superne 7 mm lata. Slamina dimidium petalorum superantia. Haec hybrida inflorescentia omnino Saxifragam Maioeanom refert, sed surculis evolutis et foliis basalibus haud reniformibus at late cuneaüi Saxifragam Camposii Var. leptophyllam in mentem revocat. 220. Typus polymorphus S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmach. » 359, 1. 1 4 s. insere: ; Guenthart, Beitr. z. Blütenbiol. '1902) 69, t. 8, f. 220 — 182. — S. petraeu Roth, Tent Fl. germ. I. (1788) 184 non L. 8. r<,s,i,;,i Moench, Meth. (1794) 106. » » 1. 19 s. adde: S. caespitosa L. Var. deeipiens Rouy et Camus, Fl. Fr. VII. 1901) 62. — S. caespitosa L. Subsp. rosacea (Moench) Thellung in Witt. Bot. Mus. Zürich XXXVI. inVieiteljahrsschr. Naturf. Ges. Zürich LH. (1907) i » 361, 1.25 i. insere: — 8. uniflora Sternb. Suppl. I. (1822) 13, t. 9, f. I. > 363, 1. 5 s. lege: t. 2276. — S. planipetala (lapsu) D. Dietr. Syn. IM. II. 1 sio) 1535. * > LS i. insere: Reykir (Kueglerj, Almanragjä bei ThiugVellir (Kuegler — Herb. Berlin). > 365, 1.25 i. insere: S. intermedia Tausch (lapsu »Tau6cher«) in Link, Enuin. Hort. Berol. f. (1821) 415. — S. media Tausch (lapsu pro mttrmedkn) in Flora XII. (1829) 10. » » post 1. 18 i. insere: Nota. Propter nominum intnnirdia et media confusionem iiumen j rius Steinmannii praeferiraus. » » I. II i. post 90 adde: ; Host, Fl. austr. I. (1827) 511. — «\t. (föQ A. r.ngler und E. Iiinsclier. — Saxifragaceae-8axifrag&. p. 369, 1.22 i. insere: S. pubescens Stemb. in Linnaea VI. (4 83 1 ) 556. — S. khia Hook. f. in Journ. Linn. Soc. I. (1857) 117. » 371, 1.21 s. insere: — S. vmosa Haw. Enum. Sax. (1821) 28. 225. S. sileniflora Stcrnb. » 384, I. 18 s. insere: — S. condensata U. Dietr. Syn. PI. II. (1840) 1537 pr. p. quoad plantam e Kotzebuesund. » 385, 1. 10 s. lege. S. caespitosa Subsp. decipiens Var. villosa X granulata. » » 1.14 s. lege: X S. Hausshicchtü (Stein in Gartenll. \\\\. ^1 886] 806 aom. nud.) Engl, et Irmsch. — X S. iserana v. Cypers in Ost. Bot. ZeiUchr. L1X. (1909) 312. » > 1. 24 i. adde: Böhmen: Beneschau a. d. Isar (v. Cypers). »386 post 1. 8 s. insere: S. caespitosa Subsp. decipiens Var. quinquefida Subvar. spon- hemica X< granulata Ruppert in Allg. Bot. Zeitscbr. XIV. (1908) X7. — X S. Freibergii Ruppert 1. c. — Parce caespitosa, inferne bulbilli- fera, caulibus floriferis pluribus (usque 9) adscendentibus imprimifl ad basin ut petiolo longe albo-pilosis, nonnullis e basi ramos paucifloros emittentibus. Foliorum basalium et caulinorum inferiorum lamina circ. 1.2 — 1,5 cm longa, usque 2 cm lata, margine glanduloso-pilosa, api- cibus segmentorum subrubescens, in petiolum planum plurisulcatum circ. 2.3 cm longum cuneatim transicns, trifida, lacinia intermedia lanceolata, lateralibus plus minusve 3- vel 4-lobatis; folia caulina media profunde 3 — 5-fida, laciniis linearibus acutis, superiora lineari-lanceolata, propbylla linearia acuta. Caules lloriferi usque 3 dm alti e suprema tertia vd quarta parte paniculati, ramis 3 — 5 cm longis, bifloris, pedicellis quam flores brevioribus; sepala receptaculo breviter obconico duplo longtora, subtriangularia, circ. 2 mm longa, apice rubescentia; petala obovatn- oblonga, quam sepala triplo longiora, circ. 5 — 6 mm longa, 3 nun lata, alba, basi lucida, trinervia. Pollinis grana pro parte fertilia. Rheinland. — Mittelrheinisches Bergland: Oberhalb Ober- stein an der Nabe an der Böschungsmauer der Rhein — Nahe — Bahn (J. Ruppert). > 389 post 1. 1 6 s. insere: aa. Hvbridae inter species gregum Exarato-m osehatat Tenellae S, moschata var. msicolor subvar. fissifolüi X teneüa. 228. S. Prostiana (Ser.) Luizet. > 394, 1. 22 i. adde: Garo: Bex, Gipfel der Tessone (Espagne in Soc. du Sud-Esl Exs. n. 247 — Herb. Berlin). 229. Tvpus polymorphus S. pubescens Pourr. » 398, 1.23 i. adde: S. moschata »Jacq. ß. pubewem Pourr. c Lap. ffist abr. 1813 230. S. intricata Lap. i(»4. I. I •"> s. adde: , in der Tannenregion lici PanÜCOse Will k omni . II. bilp. II. n. 3 76 b). 231. Typus polymorphna S. exarata Vill. » 407, 1. 1 s. insere: 8. mixta Marsch. Bieb. Fl. taur. cauc II. 18081 460. » 4H, 1. 4 s. insere: ; Ende des Tales links vom Castro dellino (Ave Lallemant — Herb. Berlin). » > 1.27 k. insere: 3. Judicarische A.: Mte. Ferrone im Tal von Bagolino auf Granit, 2300 in (Huter u. Porta — Herb. Berlin). ' 413. I. 17 i. lege: S. exarata Griseb. Spie. Fl. Rumel. I. (1843) 335; Boiss. A'i'lil.uiH'ntimi. 667 232. Typus polymorphus S. moschata Wulf, emend. Engl. i>. ili, 1. 15 i. post 4 07; insere: Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 436 excl. syn. S. exarata All. » » I. 14 i. post 293; insere: Vill. Hist. pl. Dauph. III. (1789) 677. » » 1. 13 i. ante Kitaibel insere: Marsch. Bieb. Fl. taur. cauc. II. (1808) i60. » > I. H i. lege: 1822 pro 1722. » 417, 1. 4 i. lege: atropwrpurea Wulf, ex Sternb. » » 1. 3 i. insere: — S. atrorttbcm Sternb. Suppl. I. (1821) 10. » 419, 1. II s. post t. 14 adde: ; Vill. Hist. PI. Dauph. III. (1789) I » 424, 1. 19 s. adde: Monte Cavallo (Kellner — Herb. Berlin). » » 1. 25 i. post (Caruel) insere: oberhalb la Falterona (Bubani — Herb. Univ. Wien). » 425, 1. 5 s. insere: Hercegovina: Crvrsnica Planina, auf dem Gipfel des Veliki Vilinac um 2116 m (v. Handel-Mazzetti). » » 1.21 i. insere: F. v. Kerner — Herb. Univ. Wien. » » 1. 19 i. adde: — S. planifolia »Lap.« Schur, Emmi, pl. Transs. (1866) 238 excl. syn. » 428, 1. 1 8 i. adde: Stätzer Hörn (Zimmern — Herb. Berlin — f. pggmaca). » 429 post 1. 20 i. insere: J. Provinz der Apennincn: Apennin von Parma Hu- bini — Herb. Berlin). > » 1. 18 i. adde: b. Ostkarpathen. — Rodnaer Alpen (Baumgartcn — Herb. Berlin). > 435 post 1. 1 1 i. insere: Hybrida inter species gregis Exarato-moschatac et gregis Nephrophyllum. S. moschata x< arachnoidea Engl, et Irmsch. — 8. aradmoidea X eitrina Sündermann in Allg. Bot. Zeitschr. XXI. (1915) 116. X S. Wielandii Heinrich et Sündermann in litt. — Habitus omnino Saxifragae arachnoidea, laxissime caespitosa. Folia lanceolata, usque 1 cm longa, pilis 2 mm longis dense obsita. Caules floriferi, dense pilosi. Flores iis Saxifragae arachnoidea paullum majores. Petala eitrina. Von Heinrich und Sündermann erzeugt. »435 post 1. 9 in enumeratione plantarum hybridarum adde: aa. Hybrida inter species gregum Exarato-moschatae et Tenellae. S. moschata Var. versicolor Subvar. fissifolia ;■: tenella Engl, et Irmsch. — S. museoides Wulf. X tenella Wiemann in Verh. zool. bot. Ges. Wien XXXIX. (1889) 479. — X & Braunii Wiemann I. r. — Dense caespitosa, caudiculis tenuibus ascendentibus, dense foliatis, pilis albidis crispulis obsitis, caulibus floriferis tenuibus. Folia caudiculorum et turionum densa, omnia sensim basin versus augustata, crispule ciliata vel etiam superne, rarius et Infern* pilis nonnullis crispulis obsita, in- feriora euneata lamina 3 — 5-fida, superiora integra lineari-lanceolata. Caules floriferi che. 1 1 dm longi, subnudi vel folio uno alterove obsiti, glabrescentes vel glanduloso-pilosi ; flores longe et tenuiler pedicellati, pedicellis ßliformibus 1 — 2 cm longis; sepala acuta triangularia reeep- taculo aequilonga, cum eo glanduloso-pilosa ; petala oblonga quam se- pala duplo longiora, integra vel emarginata, alba. Der Bastard ist zufällig im Botanischen Garten der Universität Wien entstanden. 6(58 A. Engler und E. Irmscher. — Saxifragaceae-Saxifraga. A. Plantae quoad speciem obscurae, haud accurate extricandae inclusia nonnullis ab autoribus perverse determinativ S. aizoidoidcs Miegeville in Bull. Soc. bot. Fr. XII. (1865) 22. S. altifida Haw. Enum. Sax. (1821) 24 pl. hört, incompl. descr. (patria ex autore ignota) ex autore typo polymorpho 173. S. grannlata L. affinis. — Syn. S. ad> dens Haw. in Mise. nat. (1803). 8. androsacea Pursh, Fl. Am. sept«- I. (1814) 310, valde incomplete descr. vero- similiter = typi polymorph! 220. S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. :'. riii-ttespitosa Engl, et Irmsch. S. androsacea >L.« Sibth. et Smith, Fl. graec. Prodr. I. (1806) 276 sin.' d< (Bithyn. Olymp.) verosimiliter = typi polymorphi 23!. S. eacarata Vlll. Var. i phora (C. Koch) Engl, et Irmsch. S. atuntsimsis Bonati in Notes Boy. Bot. Card. Edinb. VIII. (1914). — China australis. — Propter bellum nee plantam nee diagnosin vidimus. S. canescens Haw. Syn. PI. succ. (1812) 325 pl. hört, incompl. descr. [patria ex autore ignota) ex autore = typi polymorphi 220. 8. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. 2. deeipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. Vax. palmata (Smith) Engl, et Irmsch. S. consanguinea Bonati in Notes Boy. Bot. Gard. Edinb. VIII. (1914). — China australis. — Propter bellum nee plantam nee diagnosin vidimus. S. controversa Hort. Lond. ex Haw. Enum. Sax. (1821) 32; S. l 8. Lyallii accedere videtur. Cl. Sternberg observat: Species, cujus specirnen in- completum vidimus, nihilominus distinctissima, a Gmelino uti videtur collecta fuit, tarnen a peregrinatoribus assiduis Sibiriae piagas peragrantibus non amplius obser- vata est. S. quinquedens Haw. Syn. pl. succ. (1812) 325, Enuin. Sax. (1821) 30, planta dubia hortensis ad typum polymorphen 214. S. hypnoides pertinet, fortasse ad var. /. recurva Subvar. latipetala (p. 345). S. stellaris »L.« Formanek in Verb. Naturf. Ver. Brunn XXX. (1892) 35 (Peristeri in Macedonien, Scardopindische Unterprovinz) et XXXVIII. (1900) 232 (Kajmakcalan, Moesische Unterprovinz) teste Vandas Reliquiae Formanekianae (1909) 222 = S. cy- niosa W. Kit. = 201. S. pedemontana All. Subsp. 1. cyniosa (Waldst. et Kit.) Engl. S. subacaulis Hegetschw. Fl. d. Schweiz (1840 297 valde imperfecte descripla ad typum polymorphum 230. S. exarata Vill. pertinere videtur. S. tridens Haw. Syn. pl. succ. (1812) 324. — 8. trifida Haw. y. tridens Haw. Enum. Sax. (1821) 35, loco posteriore cum S. elongella Donn conjungitur itaque ad typi polymorphi 220. S. cacspitosa L. emend. Engl. Subsp. decipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. Var. /.. elongella (Donn) Engl, et Irmsch. pertinere videtur aut ei affinis est. S. tridentata Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (1821) 426: Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 32; planta hortensis quam non vidimus, aut ad typi polymorphi 214. 8. liypio L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. borcali-n flaut i<:a Engl, et Irmsch., aut ad typi poly- morph] 220. S. cacspitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. decipiens (Ehrh.) Engl. et Irmsch. Var. i. quinqueßda (Haw.) Engl, pertinet, aut hybrida inter plantas hie lm- minatas. S. trifida Haw. Mise. nat. (1803) 16ö, Enum. Sax. (1821) 34, pessime descripta loco posteriore ab autore cum S. elongella Donn conjungitur itaque ad typi polymorphi 2 20. S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. decipiens Var. /. elongella (Donn Engl, et Irmsch. pertinere videtur, aut ei affinis est. S. Wardii Bonati in Notes Roy. Bot. Gard. Edinburgh VIII. (1914). — China australis. — Propter bellum nee plantam nee diagnosin vidimus. B. Nomina nuda,- ab autoribus nonnullis in opera sua reeepta. Nomina nuda, ex herbariis aut ex hortis ab autoribus nonnullis in opera sua reeepta, tempore futuro melius omnino negligenda. S. abyssinica A.Rich. msc. (Hofmus. Wien) = 162. 8, hederifolia Höchst. 204 S. aciculata Royle Illustr. Bot. Himal. (1839) 226, sine diagnosi ex autore affinis 149. 8. Brunoniana Wall. S. aixoon Guss. in litt, ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 20 = S. australis Horte = 239. 8. lingulata Bell. Var. y. australis (Moric.) Engl. 8. ahneriensü Wiük. ined. in sched. pl. exs. 1845. n. 1224 — 204. • daetylis Lap. S. digitata Pourr.; Steud. Nom. ed. 2. (1841) 520 ex Steudel = S. > Wulf. = typi polymorphi 232. S. moscfiata Wulf, emend. Engl, et Irmsch. forma. S. digitata Ramond, Pyren. ined. ex De Lam. et DC. Fl. Iranc. IV. (1805) 37 4 = 230. S. intricata Kap. S. dissimilü G.Don; ex Loudon, Hort. Brit. I. (1830) 176 planta BCOÜca Nevis ad rivulos), ab eo juxta S. tttiOaris enumerata. Fortaste pnlius ad hanc quam ad S. rivularis perlinet (Kew Index indical ? rirularüt). Additamentum. ß71 S. diversifolia Schleich. Cat. pl. Helv. ed. 4. ( 1 8t 4 ) 163 = typi polymorphi 220. S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. decipiens (Ehrh.) Engl, et Innsch. Var. quinqueßda (Haw.) Engl. S. dubia Schleich. Cat. 182! ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830i 37 = typi poly- morphi 214. S. hypnoides L. emend. Engl, et Irmsch. Suhsp. boreali-atiantica Engl. et Innsch. Var. spatfmlata Haw, S. elegantula Boiss. msc. teste J. Ball in Journ. I.inn. Soc. XVI. (4877) 448 = typi polymorphi S. granulata L. Snbsp. eugranulata Engl, et Innsch. S. Escholtzii Cham, in litt, ex Ser. in DC. Prodi-. IV. [1836] 22 = 8, I > Ser. = 135. S. serpyllifQlia Pursh. S. Fagonii ßubani, Fl. Pvr. II. (1900) 678 (nomen illegitimum) = typi polymorph 229. 8. piihrsr, ,/s Poorr. einend. Engl, et Irmsch. Suhsp. 2. Iratiana (F. Schnitz I i el Innsch. S. ßamentom Cham. msc. ex Ser. in l><:. Prodr. IV. (1830) 46 = 148. >'.////- gellaris Willd. S. foliosa Orsini ex Tenore, Syll. Fl. Neap. (1831) 203 = 192. S. androsacea L. S. geranioides >L.« Ceners. Elench. Scepus. (1798) 31 = 199. S. per du r ans Kit. S. geranioides >L.« Georgi, Beschr. d. Russ. Reichs IV. (1800) 965 = 7. S. tm- dieaulis Don. >'. geranioides »L.< Preyer et Zirkel, Reise nach Island (1861); Babington in Journ. Linn. Soc. XI. (1870) 308 = typi polymorphi 175. 8. fridartylites L. emend. Engl. .1 Irmsch. Subsp. 3. adscendens (L.) Engl, et Irmsch. S. glöbidifem Webb insc. teste J. Ball in Journ. Linn. Soc. XVI. ^ 1 877) 448 = 218. 8. Maweana Ball. 8, Grandfieldii Hort, in The Garden I.XXVII. (1913) 275. »In all probability i seed sport from S. aixoon lutea, having flowei's of snowy whiteness, nearly a foot high.« = typi polymorphi 8. aixoon Jacq. emend. Engl, forma hortensis. >'. hcteromalla Rud. in Georgi, Beschr. d. Russ. Reichs III. 4. (1800) 966 (nomen nudum) planta omnino incognita. 8. hispanica Coss. msc. ex Nyman, Consp. (1878) 273= 169. S. dichohma Willd. S. ineurva Mackay in hört, ex Don in Transact. Linn. Soc. XIII. J821) 413 = tvpi polymorphi S. caespitosa L. emend. Engl, et Irmsch. Subsp. dedpiens (Ehrh.) Em.1. et Irmsch. Var. Sternbergii (Willd.) Engl, i.ineurvifolia (Don) Engl, et Irmsch. S. ineisata Schur, Herb. = S. ' planifolia »Lap.« a. incisata Schur. Enum. pl. Transs. (1866) 238 = typi polymorphi 232. S. moschata Wulf, emend. Engl, et Irmsch. Subsp. eunwschata Engl, et Irmsch. Var. versieolor Engl, et Innsch. Suhvar. fissifnlin Engl, et Irmsch. f. 3. compaeta Mert. et Koch. S. integrifolia Schleich, msc; Engl, in Verb. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 639 = typi polymorphi 232. S. moscluita Wulf, emend. Engl, et Irmsch. Subsp. eu- moschata Engl, et Irmsch. Var. versieolor Engl, et Irmsch. Subvar. 2. integrifolin Koch & intermedia Sweet, Hort. brit. ed. 1. (1827) 181, ed. 2. (1830) 240, plan» ■ hor- tensis dubia sectionis Euaixoonia, fortasse hybrida. S. ladanifera »Balbis« in Sieb. exs. = typi polymorphi 201. 8. jwdemoniana AU. Subsp. 3. cervicornis (Viv.) Engl, et Irmsch. S. lanuginosa Jacquem. msc. ex Decaisne in Jacquemont VoV. IV. (1844) 67 = S. kireuloides Decne. = typi polymorphi 90. 8. hirrulw L. Var. hireuloides (Decne.) Hook. f. lanuginosa Royle, Illustr. Bot. Ilimal. (1839) 226 verisimiliter = 178 - hin'ca L. S. leptophylla Froel. (nomen hört.) ex Ser. in DC. Prodr. IV. (1830) 84 = 189. S. aphylla Stern b. 8. linearis Hort.; Engl, in Verb. zool. bot. Ges. Wien XIX. i II «a typj polymorphi 214. S. hypnoides L. forma. (372 A- Engler und E. Innscher. — Saxifragaceae-Raxifraga. S. marylandica Hort, in Sternb. Suppl. I. (1822) IV ex Ser. in DG. Prodr. IV. (4 830) 39 = 52. S. pennsylvaniea L. S. microphylla Schleich. Cat. pl. Helvet. ed. 4. (4821) 63. — Quid? S. minor Sieb, ex Steud. Nom. ed. 2. (1841) 521; Engl, in Verh. zool. bot. Ges. Wien XIX. (1869) 543. — Quid? 8. nepalensis Hort. Brockbank in Mem. and Proc. of tbe Manchester Lit. and Phil. Soc. 4. ser. 2. vol. 227—230 = 245. 8, cotyledon L. S. nigricans Fisch, in YV'illd. Herb. n. 8399; Sternb. Suppl. I. 46; Engl. Mon. Gatt. 4 4 5 = 4 5. 8. nivalis L. S. nitida Schreb. in Litt, ex Sternb. Rev. (4 816) 32 = 185. & Um II« Wolf. S. obtusifolia Schleich. Cat. pl. Helv. ed. 4. (4824) 64. — Quid? S. paniculata Schleich, ex Ser. in HC. Prodr. IV. (4 830) 30 = 203. ; Engl, in Verb. zool. bot. Ges. Wien \l\. (4 869) 547 = 200. S. aquatica Lap. S. petraea »L.« Preyer el Zirkel, Reise nach Island (4 864); Babington in Journ. Linn. Soc. XI. (4 870) 308 = typi polymorpbi 4 75. £. tridactylites L. emend. Eng lrmsch. Subsp. 3. adscendens (L.) Engl, et Irmscb. S. polydactyla Pallas, Reis, verschied. Prov. russ. Beich. III. (1776) 320 = I - davurica Willd. 8. Portae Stein in Gartenflora XXXV. (4 886) 306 = 239. s'. Ungvlata Ball Var. australis (Moricand) Engl. S. prinudaefolia Willd. Herb. n. 8399; Sternb. Suppl II. 46; Kngl. Mon. Gatt. Sax. 4 45 = 4 5. S. nivalis L. S. prorepens Fisch, in Willd. Herb. n. 8422; Sternb. Rev. 59, Suppl. II. 4 8; Engl. Mon. Gatt. Sax. 224 = typi polymorphi 148. S. flagellaris Willd. Var. }■ Trautv. S. radicans Jacquem. Voy. bot. teste C. B. Clarke in Hook. f. El. Brit. Ind. II. (4 878) 397 = typi polymorphi 4 48. »S. flagellaris Willd. forma. S. recurvata Schleich, msc. = typi polymorphi £. hypnoides L. emend. Engl, tf Irnisch. Subsp. borrali-atlantica Engl, et Irniscb. Var. recurva Bree. 8, retroflcxa Hort, ex Don in Transact. Linn. Soc. XIII. (4 82 4) 450 = typi poly- morphi S. hypnoides L. emend. Engl, et lrmsch. Subsp. boreali-ntl>intir-i Engl, et [rausch. Var. leptophylla (Pers.) Ilaw. S. rigida C. Smith msc. in link DG. ex Ser. in DG. Prodr. IV. 4 830) 39 = l hieraeifolia Waldst. et Kit. S. rind'tris Thomas ex Ser. in DG. Prodr. IV. (4 830) 35= typi polyinorpbi 173. S. granulata L. emend. Engl, et lrmsch. Subsp. Jtussii (Presl) Engl. S. rodda Marsch. Bieb. in Willd. Herb. n. 847 4 ex Engl, in Verh. zool. bot Wien XIX. (4 869) = 4 67. S. irrigua Marsch. Hieb. 8. rotundifoUa Geners. Elench. Scepus. (4 798) n. 372 teste Wablenberg in II. Garpath. princ. 4 49 = 4 3. S. hieraeifolia Waldst. et Kit. 8. rupestris Salisb. Prodr. stirp. (4 796) 306 = typi polyinorpbi 2 4 4. S. hypnoides L. emend. Engl, et lrmsch. forma. S. rupestris Schleich. Cat. 4 82 4 teste Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 3 4 = 111. S. hypnoides L. i'jinoides Froel. ex Steud. Nom. cd. 2. II. (4 8 42) 523 = 4 86. S. stdoides L. 8. Srhhirhni D. Don M G. Don in Loud. Hort. Brit. (4 830) 4 76 = 5!» 8*1 Huris L. cnsis Clarion msc. ex Sternb. Suppl. IL (4 834) 53 = 239. S. lingulata Befl. //(/ Fisch, ex Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 42 = 5. S. ptmetai S. 8eptifida Haw. ex Steud. Nom. ed. 2. (4844) 523 est plante omnino obscura. Ad.litamenturo. 673 S. Sibirien Pall. msc in Jacq. Herb, ex I-c.l.l». Fl. ross. H. (l 844) 111 = 11. S. davurica Willd. S. submutica Hort. Steud. Noin. ed. S. (1841) 523; Kngl. Mon. Gatt. Sax. (1871) 141 ad typum polymorphum 143. S. aixoon Jacq. einend. Kngl. perlinet. S. uliginosa Fisch, in litt, ex Ser. DC. Prodr. IV. (1830) 39 = 13. 8. hüraci- foüa Waldst. et Kit. S. uniflora Froel. (nomen hört.) ex Ser. in DC. Prodr. IV. (4 830) 14 = 1 89. 8. aphylla Sternb. S.Vahlii Ramond, Pyr. ined. ex ÜC. Fl. Fr. IV. (1805) 370 = typi polymorphi 175. 33. X aizoidiformis (Rouy) Engl, et Irmsch. 586. aizoidoides Miegeville 668. aizoon Guss. 669. ♦aizoon Jacq. VS9, n. 243. (489, 494—496, 50c 517, 518, 524—526, 671. 673, 8—6, 8-18, II 17, 19, 22, 26, 28 :J2 f. 3. abbreviata Engl, et Irmsch. 497, n.243.(492). subf. alba 491. subf. albida vel sordide albida 491. subvar. 3. alpicola (Jordan et Fourreau) Engl, et Irmsch. 495, ü Fig. 106, 492, 49C. 499, 517, 518). f. 2. atropurpurea et Irmsch. 513, n. (494). baldenaia Farrer 4'.^. n. 24S. var. basaivnsi.- VeL 500, n. 243. ß. bracbyphylla Rouy et et Camus 496, n. subvar. 4. brevifolia EngL 496,n.243.(490Fi^ 492, 497 — 499, 532). var. candida (G. Bei DallaTorre 500, n.243. var. ß. carinthiaca (Schott, i.iii.'t Kutxliy l -t Irmsch. 497. ti 490 Fig. 10r,. I. Register der Arten, Varietäten und Formen ron Bazifi 677 subsp. 2. cartilaginea (Willd.) Engl, et Irmsch. 513, n. 243. (494, 542). subvar. 2. ciliifolia Engl. et Irmsch. 498, n. 243. (490 Fig. 4 06, 493, 36 subf. compacta 494. var. y. cultrata (Schott, Nyman etKotschy}Engl. et Irmsch. 500, n. 248. (491 Fig. 107, 494, 87). subf. congestiflora 494. var. e. dilatata (Schott) Engl, et Irmsch. 498, n. 243. (493). subvar. 2. elongata Engl. 495,n.243.(490Fig.406, 492). I'.erubescensSprecher495, n. 243. (492). subsp. 4. euaizoon Engl. et Irmsch. 494, n. 243. (487,490, 491 Fig. 106). \ b r. d". eucartilaginea Engl. et Irmsch. 513, n. 243. (494). subvar. 1. eu-Sturmiana Engl, et Irmsch. 498, n. 243. (490 Fig. 106, 493). f. flabellata Rouy et Ca- mus 500, n. 2.3. subf. glandulosa 491. var. y. gracilis Engl. 497, n. 243. (490 Fig. 106, 493, 4 97,. subf. haud surculosa gla- brescens 491. var. x. hirtifolia (F'reyn) v. Hayek 499, n. 243. (493, 499, 36). ß, Hostii (Tausch) Gortani 514, 515, n. 244. subf. immaculata 491. subf. intacta 491. var. t. Kolenatiana (Reg.) Engl, et Irmsch. 513, n. 243. (494). var. £. laeta (Schott, Ny- man et Kotschy) Engl. et Irmsch. 498, n. 243. (490 Fig. 106, 493, 87). ■/. laeta Rouy et Camus 495, 500, n. 243. ;'. laetaVaccari 495, n. 243. subf. laxiflora 491. f. 1. lepracea Engl, et Irmsch. 498, n. 243. (493). var. leptopetala Rouy et Camus 495, 496, n. 243. var. u. linearifolia Engl. et Irmsch. 500, n. 243. '.91 Fig. 107, 494, 87). >). Imguiformis Rouy et Camus 495, n. 243. lutea hört. 671. subf. raaculata 491. f.1. major Engl, etlniis.li. 511, n. 243. (494). ß. major Koch 500, n. 248. t major Koch f. Candida G. Beck 500, n. 243. » var.proles Ä.Malyi (Schott, Nyman et Kotschy;Engl. et Irmsch. 499, n. 243. (490 Fig. 106, 498,87). f. 2. minor (Steven) Boiss. 513, n. 248. (494, 495). ß, minor brevifolia Sternb. 496, n. 248. var. >. minutifolia Engl. et Irmsch. 498, n, 248. (490 Fig. 106, 49 19 f. 5. (mutata) moesiaca (Vel.) Engl. 497, n. 243. (492). var. moesiaca Vel. 497, n. 2*3. var. proles X. montana Engl, et Irmsch. 499, n. 243. (493, 500, 512). f. 2. multicaulis Engl, et Irmsch. 496, n. 243. (492). f. 4. (mutata) neglecta (Ten.) Ser. 497, n.243. (492). f. 4. normalis Engl, et Irmsch. 496, n. 243. (492). f. 2. notata (Schott) Engl. et Irmsch. 498, n. 243. (493). var. orbelica Velen. 513. var. o. orientalis Engl. 512, n. 243. (494, 511, 39). var. parviflora Rouy et Camus 496, n.243. subf. paucimaculata 491. subvar. i, petrophila (Jor- dan et Fourreau) Engl. et Irmsch. 495, n. 243. (490 Fig. 106, 492). lusus prölifera Engl, et Irmsch. 496, n. 243. (492). ■r;. recta Rouy et Camus 500, n. 243. subvar. 1 . recta (Lap.) Ser. 499,n.243.(494 Fig.107. 493). J.rectaVaccari 500, n.243. f.robustaEngl.500,n.243. f. robusta Vaccari 500, n. 243. f. 1 . rosea Engl, et Irmst-Ii. 513, n. 243. (494). ()'. rufescens Gaud. 497. var. i. stabiana (Ten. Engl. et Irmsch. 499, n. 248. (490 Fig. 106, 4»8, 88). var. n. slenoglossa (Tausch) Engl, et Irmsch. 501,0.248.(491 Fig.107, 494). var. tf. Sturmiana (8chott, Nyman et Kotschy; Engl. et Irmsch. 497, n. 243. (490 Fig. 106, 498). subvar. 2. subafßnis Briq. 100, n.243. (491 Fig.107, 494). var. i. subintegrifolia'Engl. et Irmsch. 499, n. 243. (487, 490 Fig. 4 06, 498). subf. surculosa Engl, et Irmsch. 491, 497, n.243. var. thyrsiflora I'ancic 494, 512, n. 243. var. «. typica Engl, et Irmsch. 495, n. 248.(490 Fig. 106, 492). <>. valida Rouy et Camus 500, n. 243. aizoon Ten. 477, n. 243. aizoon x aizoides Sünder» mann 477. 533. aizoon x cotyledon Brügg. 524. aizoon x cotyledon Murbeck 524. aizoon x cotyledon Timb. 524. aizoon x crustata Kerner 476, 518, 520 Fig. 108. aizoon x cuneifolia Kerner 476, 532. (12, 26). aizoon x geum (12, 26). aizoon x< geum subsp. hir- suta 476, 531. aizoon >x geum subsp. hir- suta 476, 534. aizoon X Hostii Huter 547. aizoon x luteo-viridis Pax 548. aizoon x pyramidalis Vac- cari 524. aizooniaSt. Lag. 489, n.243. ajugifolia Angl. 355. ♦ajugifolia L. 34 5, n. 4 98; 663.(34 4,34 7,14,15,28, 29, 32, 36). var. ß. Aitoni Haw. 34 5, n. 498, 317. y. carpatica Sternb. 316, n. 199. lusus finibriata Ser. 34 5, n. 4 98. var. maubermeana (Luiz. etSoulie)Engl.et Irmsch. 315, n. 198. ajugifolia x aquatica 317. ajugifolia x< aquatica Bouy et Camus 846, 848. ajugifolia X> aquatica Rouy et Camus 34 6, IUI, ajugifolia X aquatica forma 348. ajugifolia Wahlb. 3*5, n. 499. 678 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. alba Garsault 662, n. 173. alba Trag. 246, n. 173. petraea Pona 229, n. 164. petraea Ponae Ambrosi 661, n. 164. Alberti Hort. 577. ♦Alberti Regel et Schmal- hausen 569, n. 269 a. (560). Albowiana F. Kurtz 668, 673. alchemilloides Griseb. 673. Aliciana Rouy et de Coincy 662, n. 171. Allionü Baumg. 320, n. 201. Allionii Gaud. 431, n. 232. ß. cymosa b. Baldaccii Terracc. 414, n. 231. ß. cymosa 2. normalis Terracc. 320, n. 201. «. pedemontana b. cervi- cornis Terracc. 323, n. 201. a. pedemontana a. nor- malis Terracc. 321, n. 201. Allionii Terracc. 319, n. 201. almeriensis Willk. 329, n. 20 4, 669. alpicola Jord. et Fourr. 495, n. 243. f. intacta 495, n. 243. alpinaPav. 381, n. 222, 669. alpina minima fol. ligulatis in orbem circumactis fl. ochroleucoSeg. 298, n.1 90. altaica Steph. 669. altifida Haw. 668. altissima A. Kerner 546, n. 244. X ambigua DC. 602. X ambigua Hort. 601. ambigua Schleich. 387. amplexifolia Sternb. 673. ampullacea Ten. 433, n. 232. ♦Andersonii Engl. 570, n. 272. :.r,0, 567 Fig. 116, 40). andicola Don 379, n. 222. andicola H.B.K. 381, n. 222. X Andrewsii Harvey 531, 532. (12). androsacea Comolli 287, n. 186. androsacea Jacq. 304, n. 192. *androsacea L. 302, n. 192. (298, 302—304 Fig. 69, .109, 310 Fig. 70, 311, 312 Fig. 71, 663, 671,11,18, 14, 26, 82). J. brevipes Sternb. 304, n. 192, 305. var. depressa Eichenfeld 309, n. 193. f. insignis fol. cun. etc. Facchini 309, n. 193. ß. Halleri Sternb. 304, n. 192, 305. ct. integrifolia Beck 304, n. 192. f. 1. integrifolia Ser. 304, n. 192. (310 Fig. 70). latifoliaSternb. 304, n.1 92. «. Linnei Sternb. 304, n. 192. y. longifolia Gaud. 30 i, n. 192. ß. nana Pacher 305, n. 192. y. pulvinata Reichb. 305, n. 192. f. pygmaea Hornung 305, n. 192. (312 Fig. 74). f. pyrenaica (Scop.) Engl. 304, n. 192. y. Scopolii Sternb. 304, n. 192, 305. var.subacaulisC.H.Schultz 305, n. 192. var. tridens (Jan) Engl. 311, n. 494. f. tridentata Gaud. 303 Fig. 6», 304, n.1 92, 305, 310 Fig. 7ö. ß. trifida Haw. 304, n. 192. ß. typica Beck 304, n. 192. var. uniflora Krylow 304, n. 192. f. 3. uniflora Wulf. 304, 312 Fig. 71. androsacea Pursh 668. androsacea Sibth. et Smith 414, n. 231. (668). androsacea x muscoides 313. androsacea x planifolia Brügger 313. androsacea x< Seguieri Brügger 298, 299 Fig. 6s, 313. Angelisii Strobl 297. angulosa Schott 660, n. 156. angustifolia DC. 355. angustifoliaHall.f.299,n.190. angustifolia Haw. 343, n. 21 4. annua Lap. 206, n. 163. ß. alpcstris Rochel 223. apennina Bertol. f. 180, n. 155; 640, n. 292. apctala Piper 62, n. 49. aphanostyla Suksdorf 59, n. 48. ♦aphylla Sternb. 294, n. 1S9; 663.(297 Fig.67, 671.673, 14, 15, 25, 82, 3« f. 3. Breyniana Beck 295, n. 4 89. f. 2. dentifera Beck 295, n. 189. f.1.typicaBeck295,n.l89. aphylla Ten. 287, n. 186. aphylla X muscoides (Ram- bert) Engl. 293, 294, 297 Fig. 67. aphylla X planifolia Rani- berl 297. aphylla x sedoides Strobl 294, 297. X apiculata Engl. 539. 576, 577, 598. X apiculata alba Unit. ;;77. aplophylloides Franth. lOi, n. 82. Apple Blossom 442. ♦aprica Greene 35. n. 1 v 41). ♦aquatica Lap. 317, n. 200; 663. (316, 31 S, 67.' || 29, 82, 86). var. aprica Gren. et Godr. 317, n. 200. aquatica Marsch. Bieb. 234, n. 167. ♦arachnoidea Sternb. 286, n. 166.(232,667, 16, 25, 29, 32, :>7 arachnoidea X citrina Sün- dermann 667. arctica Willd. 669. arctioides >Lap. 444. f. hybr. A. Lynes Hort. 4 i i . f. hybr. Lady Dean Hort. 444. f. hybr. magnifica Hort. Arends i 1 . . I. hybr. PurpurmaiiU'l Hort. Arends 444. f. hybr. rosea superba Hort. Arends 444. f. hybr. Schöne von I dorf Hort. Arends 4 4 4. f. hybr. splenden» Hort. Arends 444. f. hybr. splendid. - Engl. 444. X aretiastrum Engl, et Innscb. 605. ♦aretioides Lap. 599. n. (586, 598, 601, 15. 2«. 33, 36). ß. micropetala Ser. r.01. aretioides x Burs.n.m.i Itfjj 599, 605. aretioides X< Burseriana Sündermann 599. (aretioides x Burseriana) X< Burseriana Sünderniann 60. i. (aretioides X Bursen Ferdinandi-Colmr^i 8ÜB- dermann 599, 605. aretioides X marginata var. Rocheliana 604. var. (hortensis) gr.tnx media Rouy et Camus 598, 600, 601*. f. 1. ambigua (DC.) Sün- dermann 602. f. 3. aurantiaca Sünder- mann 601. f. 4. flavescens Sünder- mann 601. f. 4. Godroniana Sünder- mann 602. f. 1. grandiflora Sünder- mann 601. f. 3. Grenieri Sündermann 602. f. 2. parviflora Sünder- mann 601. f. 2. racemiflora Sünder- mann 602. aretioides X media X Frie- derici-Augusti Sünder- mann 602. (aretioides x media) x Stri- brnfi 598, 602. aretioides X Stfibrnyi Sün- dermann 599, 605. aretioides X tombeanensis Sündermann 599, 605. arguta Don 11, n. 5. *aristulata Hook. f. et Thoms. 122, n. 99. (107, 40). var. microcephala Engl, et Irmsch. 123, n. 99. var. micropetala Engl, et Irmscher 123, n. 99. lo arundana Boiss. 237, n. 169. asarifolia Sternb. 18, n. 10. f. Bellardi (All.) Engl, 222, n. 163. c. integerrima Schur 221, n. 163. d. maior Schur 222, n. 1 63. f. Scopolii (Vill.) Engl. 221, n. 163. a. subacaulis Schur 222, n. 168. y. Villarsii Sternb. 221, n. 163. f. vulgata G. Beck 222, n. 163. asiatica v. Hayek 617, 640, n. 292. ♦aspera L. 449, n. 234; 451. (3, 6, 8, 10, 13, 16, 30, M var. ß. brevicaulis Engl, et Irmsch. 450, 451, n. 23*. a. bryuides DC. 455, n. 234. subsp. bryoides (L.) Engl. et Irmsch. 450 Fig. 101, 455,n.234.(ll,l4, 85). var. «. elongata Gaud. 450, 451, n. 234. subsp. 1. euaspera Engl, et Irmsch. 450, n. 234 Fig. 101. '_»:> var. ;'. Hugueninii (Brügg.) Engl, et Irmsch. 450, 451, n. 234. 1.2. intermedia Hegetschw. Gaud. 450, 451, n. 234. f. 3. Orfilae A. Chatin 450, 451, n. 234. f.1 . vulgarisEngl.et Irmsch. 450, 451, n. 234. aspera Marsch. Bieb. 159, n. 148. atlantica Boiss. et Reut. 241, 242, n.171. ♦atrata Engl. 53, n. 42. (46, 54 Fig. 9, 55, 23, 40). var. subcorymbosa Engl. 55, n. 43. atropurpurea Hegetschw. 417, n/232, atropurpurea Wulf. 667, n. 232. atiorubensBertol. 469,n.237. atrorubens Sternb. 667, n. 232. atuntsiensis Bonati 669. ♦aurantiaca Franch. 150, n. 131. (142, 40). aurea Dod. 673. aurea Jacquem. 669. ♦auriculata Engl, et Irmsch. 1 04, n. 85. (102, 105 Fig. 20, 24, 40). australis Moricand 482, n. 239, 669. austrina A. Nels. 29, n. 14. austromontana Wiegand 460, n. 235. autumnalis J. Jacq. 468, n. 237; 494, n. 243. autumnalis L. 466, 467, 468, n. 237. autumnalisOeder 468, n. 237. autumnalis? Pallas 670. autumnalis Vitm. 469,n. 237. axillaris Dulac 315, n. 198. axillaris Kit. 315, n. 199. baborensis Battandier 204, n. 161. ♦Balfourii Engl, et Irin-. Ii. 138, n. 117. (185, 189 Fig. 34, 24, 40). barbuloides Loj. Poj. 661, u. 163. X baregensis Rouy et Camus 446, 447. !l lumgartenii Schott 608, n. 290. Il.iumgartenü Schur 670. Bellardi All. 222, n. 163. X bellunensis Engl, et Irmsch. 518, 521 Fig. 108. X Benthamii Engl, et Im 600. X Bernardensis Vaccari 642. X berolinensis Engl, et Irm-cli. 182. X Bertolonii Sündermann 547. Besleri Sternb. 514, n. 244. beugesiaca Jord. et Fourr. 500, n. 243. bianca Calz. 661, n. 164. X Biasoletti Sündermann 548. bicolor Sternb. 151, n. IM, bicuspidata Hook. f. 673. bidens Small 59, n. 48. bifida Hook. 678. ♦biflora All. 611, n. 291. (612, 641, 3, 10, 15, 1«, 26, var. y. alba Vaccari 615, n. 281. (611). var. f. al biflora Sünder- mann 615, n. 291. (612). var. ß. Chanousiana Vac- cari 615, n. 291. 611). subsp. 1. eubiflora Engl. et Irmsch. 612, n. 291. (611, 615, 641, 86). var. d. eu-Kochii Engl, et Irmsch. 615, n. 291. (612). var. Kochii Kittel 615, n. 291. var. longipetala St. Lager 615, n. 291. subsp.2. macropetalaRouy et Camus 615, n. 291. (612, 643, 26, 86). f. normalis Engl, et Irmsch. 612, n. 291. var. «. typica Engl, et Irmsch. 612, n. 291. (611). f. uniflora Steiger 612, n. 291. biflora Fuss 621. n. 292. biflora Ledeb. 621, n. 19t. biflora Maly 688, n. 292. biflora subsp. eubiflora x oppositifolia suhvar. di- stal» 641. biflora subsp. eubiflora x< oppositifolia subvar. di- stana 642. biflora subsp. eubiflora >x oppositifolia subvar. di- 642. 680 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. biflora subsp. eubiflora X< oppositifolia var. typica subvar. palaearclica 644. biflora subsp. eubiflora x> oppositifolia var. typiea subvar. palaearctica 641. biflora subsp. macropelala X oppositifolia var. distans 643. biflora subsp. macropetala X oppositifolia var. palae- arctica 643. biflora X Murithiana v.Hayck 642. X Bilekii Sündermann 606. bimaculata Turcz. 17, n. 8. ♦birostris Engl, et Irmscl). 68, n. 55. (67, 69, 40). ♦biternata Boiss. 260, n. 178. (236, 261 Fig. 62, 14, 88). f. parviflora Lange 262, n. 478. Bianca Willk. 241, n. 171. (662). Blancae Rev. 251. n. 173. Blavii (Engl.) Beck von Mannagetta 228, n. 163. blepharophylla A.Kern. 638, n. 292. X Blyttü Engl, et Irmsch. 533. X Boeckeleri Sündermann 603. bohemica Panzer 365, 367, n. 220. *Boissieri Engl. 258, n. 177. (236, 260 Fig. 61, 38.'. *Bonatiana Engl, et Irmscb. 143, n. 120. (91, 142, 144 Fig. 33, 24, 40). Bongardi Presl 69, n. 57, 670. Bonplandii Don 381, n. 222. X Border i Rouy et Camus 318. X Borisii Kellerer 604. Boryi Boiss. et Heldr. 563, n. 267. *Bourgaeana Boiss. et Reut. 258, n. 176. (236, 259 Fig. 60, 13, 14, 38). *Boussingaultii Brongn. 383, n. 223. (357, 383 Fig. 89, 14, 21, 42). X Boydii Dewar. 598, 604. Boydii alba Boyd 598. *brachyphylla Franch. 92, n. 66. (91, 40). brachyphylla Shultlow. 19t, n. 243. ♦brachvpoda Don 136, 659, n. 114. (90, 135, 137, 40). var. limbriata 'Wall. Engl et Irmscb. 137, n. 114. (89). bracteata Don 282, n. 184. bracteosa Suksdorf 59, n. 48. var. anguslifolia Boksdori 59. n. 48. var. leptopetala Suksdorf 60, n. 48. var. micropetala Suksdorf 60, n. 48. X Braunii Wiemann 667. ♦bronchialis L. 458, n. 235. (449, 459, 10,13,14,25, 82, 35). var. y. cherlerioides (Don) Engl. 462, 463, n. 235. (459, 84). var. cherlerioides Makino 463j n. 235. f. 5. eucherlcrioides Engl. 462, n. 235. (459, 460 Fig. 102). var. «. genuina Trautv. 459, n. 235. (80). ■?. minor Hook, et Arn. 463, n. 235. var. ß. (f. 4.) multiflora (Ledeb.) Engl. 459, 462, n. 235. (85). f. 3. piceifolia Engl, et Irmsch. 461, n. 235. (459, 460 Fig. 102). f. 6. pseudoburseriana (Fisch.) Fr. Schmidt 4 63, n.235.(459,460Fig.102, 35). f. 2. rebunshirensis Engl. et Irmsch. 461, n. 235. (459). f. 1. typica Engl, et Irmsch. 460, n. 235. (459, 460 Fig. 102). f. vespertina Piper 463, n. 235. var. d1. vespertina (Small) Engl, et Irmscb. 463, n.235. (459,460 Fig.1 02). Brunfelsii Trag. 246, n. 173. ♦Brunoniana Wall. 163, n. 1 49. (157, 669, C, 25, 89). subvar. exunguiculata EngL et Irmsch. 1G4, n. 149. var. majuscula Engl, et Irmsch. 164, n. 149. (40). subvar. unguiculata Engl, et Irmsch. 164, n. 149. Brunonis Ser. 163, n. 149. bryoides L. 455, n. 234. (449, 11, 20). var. tatrica Raciborski 455, n. 234. bryoides Pall. 463, n. MS. bryoides Scop. 591, n. 186. *bryophora Asa Grav (ig. n. 56. (67. 88, 30,* 41 . X Bubaniana Engl, et] [mach, 488. Bucklandii hört. angl. 181, n. 155. bulbil'üra (Icnors. 268, n. 181. bulbifen Gunn 270, n. Is.'f. ♦hulhifera L. 242, n. 172; 662. (232. 233, 236, 243, 7, 14, 25, 30, . . f. ochroleuca Bubela 14t, n. 172. f. paucibulbosa Engl, et Irmsch. 243, n. 172. (240 Fig. äi . f. pluribulbosa Engl, et Irmsch. 243, n. 172. bulbifera Todaro 242, n. 171. bulbosa Höchst. 2">3, n. 173. *Bulleyana Engl, et Irmscb. 92, n. 65. (»1, 105 Fig. 20, 24, 40). X Burnatii Sündermann 518. ♦Burseriana L. 592, n. (588, 594, 596—598, 605, 606, 5, 9, 15, 2ö, :;7 . f. alpina Evers 593, D. 287. var. biflora F. Sauter 593, n. 287. f. 3. biflora (F. Sauter) Engl, et Irmsch. 593, n. 287. f. 2. kestoniensis Bort 593, n. 287. f. 1. macrantha E. EL Jen- kins 593, n. 2s7. magna E. II. Jcnkins 592, n. 287. vir. «. major E. H. Jenkins 592, n. 287. var. ß, ;f. 4.) minor Sün- dermann 593, n. 287, (JOli. var. tridentina Sünder- marin SM, n. 287. \ uidelliiDon591,n var. L. 591, n. 286. Burseriana Lap. 599, Burseriana X Grisebachii 576, 588. Burserianax marginal.! Sun- dermann 597, 588. Hur s.riana >X marginata Irving 597. Burseriana x (marginata KU] 588. Burseriana X marginal; r var. Rochelia na Kngl.cl Irmscb. 598. Burseriana x marginata X Rocheliana 588. Burseriana x sancta Sünder- niann 588, 596. (Burseriana x sancta) X sancta Engl, et IrniM-li. 588, 596. Burseriana x RodieUana Sündermann 598. Burseriana X Strbrnv et Irmsch, 588, 595. Burseriana X Stfibrm'i Engl, al Irmsch. 595. Burseriana >X Slril'inyi Engl, et Irmsch. 595. Burseriana X Vandellii 588. I. Register der Arien, Varietäten und Formen von Saxifraga. 138 1 Burseriana f. major x api- culalu 598. Burseriana var. major x Grisebachü Sündermann 596. Burseriana var. minor x sancta Sündermunn 588, 596. Burseriana f. macrantha x porophylla var. euporo- phylla Engl, et Irmsch. 596. Burseriana f. mierantha >; porophylla var. euporo- phylla 588. Burseriana x porophylla var. Sibthorpiana f. tliessalica Engl, et Irmsch. 588, 596. X bursiculata E. H. Jenkins 598. caerulea Pers. 621, n. 292. ♦caesia L. 578, n. 271. (475, 536, 577, 5S4— 587, 8, 10, 11, 15, 26, 27, 38). var. y. baldcnsis Mass. 582, n. 281. (578). var. u. eucaesia Engl, et Irrasch. 578, n. 281. var. glandulosa Vandas 582, n. 281. var. ß. glandulosissima Engl. 582, n.281. (578). ß. patens Ser. 586. ß. squarrosa (Sieb.) Gor- tani 583, n. 282. var. o*. subacaulis Hausm. 582, n. 281. (578). var. ß. Lara. 588, n. 283. y. DC. 588. n. 283. var. y. Moretti 488, n. 2 '.2. var. Willd. 488, n. 242. caesia Scop. 583, n. 282. caesia x aizoides Kerner 578, 585—587, 26. caesia x> aizoides 578. caesia >x aizoides Rouy 578, 585. caesiaxx mutata Stein 587. caesia x squarrosa Kerner 577, 584. caespitosa A. Gray 673. caespitosa All. 398, n. 229 ; 412, n. 228. caespitosa Asso 670. caespitosa Gouan 293, n. 228. caespitosa Gunn 370, 371, n. 220. ♦caespitosa L. 358, n. 220; 665. (338, 339, 342, 857, 362 Fig. 33, 366 Fig. 84, 369, 370 Fig. 85, 372 Fig. 86, 375, 376 Fig. 87, 378, 414, 419, 442, 669, 4, 9, 13, 14, 22, 27, 28, 32, 42). f. abbreviata Engl, et Irmsch. 373 Fig. 86. f. 5. aberrans Engl, et Irmsch. 361 , n. 220. (360). f. 4. abbreviata Engl, et Irmsch. 371, n. 220. (370). it. acaulis Hegetschw. 433, n. 232. II.AllioniiGaud.407,n.231; 431, n. 232. ß. andicola Wedd. 381, n. 222. f. apetala G. Andersson r[ ll('sselman370Fig.85, 174, n. 220. (28). var. aristata Gren. 367, n. 2*0. var. V. bohemica (Panzer) Engl, et Irmsch. 365, n.220. (360, 366 Fig. 84). y. brachyphylla Wedd. 382, n. 222. f. 8. brevior Engl, et Irmsch. 371, n. 220. (370, 372 Fig. 86). lus. calycina Hausskn. 361 . n. 220. (312 Fig. 83,23. n. capitato - corymbosa Hegetschw. 431, n. 232. f. 15. Celakovskyi Engl. et Irmsch. 365, n. 220. (360, 366 Fig. 84). f. compacta (Koch) Engl. et Irmsch. 361, n. 220. (359, 362 Fig. 83). subvar. condensata (Gmel.) Engl, et Irmsch. 367, n. 220. (360, 366 Fig. 8i, 668). subf. 2** crassifolia Schwarz 311, n. 220. (359). f. cryptantha 383. f. 6. cryptopetala Berlin 371,n.220.(370Fig. 85, 373 Fig. 86, 21). subsp. decipiens (Ehrh.) Engl, et Irmsch. 359, n.220. (362 Fig. 83, 366 Fig. 84, 441 — 433, 66", ■ 668, 3, 5, 19, 23, 25, 29, 36). var. ß. delicatula (Sin. 1 11 Engl, et Irmsch. 377, i n.220. (375, 376 Fig. 87, ] 41). subf. 3* densepilosa Engl et Irmsch. 361, n.220. (359). f. 19. denudata(Don) Engl. et Irmsch. 368, n. 220. (360). var. ic Ürummondii Engl. et Irmsch. :<75, n. 220. (376 Fig. 87, 41). \.ir. x. (f. 21.) elongella (Donn) Engl, et traten. 368, n. 210. (360, 366 Fig. 84, 669). subsp. eucaespitosa Bogt. et Irmsch. 369, n. 220. (839, 370 Fig. 85, 171 Fig. 86, 376, 668, 669, 23, 25). f. 17. eucondcnsata Engl. et Irmsch. 367, n. 2*0. 161 . f. 2. eupulmata Engl • t Irmsch. 361, n. 220. (359, 362 Fig. 83). f. 8. eu-Sternbergii Engl. et Irmsch. 363, n. 220. 160, 362 Fig. 83). f. 4. euvillosa Engl, et Irmsch. 361 , n. 220. (360, 362 Fig. 83). subsp. 3. cxaratoides [Sin** mons) Engl, et Irinx-Ii. 375, n. 220. (371, 876 Fig. 87, 41). subf. llavescens Simmons 371, n. 220. (370). var.v e. (f. 11.) glabr.it. t (Celak. | Engl, et Irmsch. 363, n. 220. (360, 362 Fig. 83). var. if. (f.1 0., hassiaca Engl. et Irmsch. 363, n. 220. (360, 362 Fig. 83). f. y . incurvi folia (Don) Engl. et Irmsch. 363, n. 220. (360, 671). f.. 20. laetevirens (Don) Engl, et Irmsch. 368, n. 220. (360). f. 18. laevis (Haw.) Baker 367, n. 220. (360). subf. * latiloba Engl, et Irmsch. 371,n.220.(370). subf. 2* laza Koch 361, n.220. (359). f. 2. laxiuscula Engl, et Irmsch. 371, n.220. (370, 372 Fig. 86). var. i». Lemmonii Engl. et Irmsch. 377, n. 220. (375, 376 Fig. 87, 4 1 y. linearis Hegetschw. «12, n. 231. i). magellanica Wedd. 379, n. 222. f. t. major Engl, et IrnjM.li. 370, n.220. (372 Pig. 86). it. mixima Hegetschw. 407, n. 231. minima Blankinship 177, n. 220. subvar. 1. oblongipetala Engl, et Irmsch. 861, n. 220. (860). p.ilniata »Panz.« Blvtt 361, n. 220. 682 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxü; var. «. palmata (Smith) Engl, et Irmsch. 36<, n. 220.(359. 362 Fig. 83, 442, 668). f. 14. Panzeri Engl, et Irmsch. 365, n. 220. i (360, 366 Fig. 84). subvar. 2. platypclala ' (Smith) Engl, et Irmsch. ; 363, n. 220. (360). f. 6. polydactyla Schwan 363, n. 220. (360). var. y. Purpusii Engl, et Irmsch. 377, n. 220. (375, 376 Fig. 87, 41). var. t. quinquefida (Haw.) Engl. 367, n. 220. (338, 360, 366 Fig. 84, 442, 669, 674, 35). var. f. (f. 12.) rangiferina Engl, et Irmsch. 363, n.229.(360,362Fig.83). subsp. rosacea (Moench) Thellung 665. rc scaposa Wedd. 381, n. 222. subf. 3** sparsepilosa Engl, et Irmsch. 361, n. 220. (359). f. 1 . spathulata A. Schwarz 361, n. 220. (359). y. sponhemica Celak. 365, n. 220. subvar. (f. 1 6.) sponhemica (Gmel.) Engl, et Irmsch. 367, n. 220. (360, 366 Fig. 84). y. sponhemica Koch 867, n. 220. var. tj. (f. 13.) Steinni.mnii eh) Sternb. 365, n.220.(360, 366 Fig. 84). var. y. Sternbergii (Willd.) Engl. 263, n. 220. (360, 362 Fig. 83, 442, 668, 671). subsp. 4. subgemmifora Engl, et Irmsch. 377, n. 220. (338, 359, 376 Fig. 87, 41). subf. ** triloba Abromeit 371, n. 220. (370). uniflora Hook, et Arn. 384, n. 225. f. 5. uniflora (R. Br.) EngL 371, n. 220. (370, 373 Fig. 86). v ß. villosa Oelak. 864, 365, n. 220. var. ß. villosa (Willd.) I Hausskn. 361 , n. 220. (359, 362 Fig. 83, 23). j caespitosa (L.) Doli 367, I n. ±20. [n. 232. caespitosa Lap. 417, 419, caespitosa Lag. et Rodrig. 402, n. 229. caespitosa Oeder 361 , n. 220. caespitosaMarsch.-Bieb. 432, n. 232. caespitosa Reichb. 41 2, n.231 . caespitosa Smith 361, n,220. caespitosa Sibth. et Smith 413, n. 231, caespitosa Wulf. 320, n. 201 . caespitosa subsp. deeipiens X granulata 357, 385. caespitosa subsp. deeipiens X< granulata 357, 385. caespitosa subsp. deeipiens X> granulata 357. caespitosa subsp. deeipiens var. palmata x> hypnoi- des subsp. boreali-atlan- tica var. spathulata .iöT. caespitosa subsp. deeipiens var. palmata X> hypnoi- des subsp. boreali-atlanti- ca var. tenuigemma 357, 386. caespitosa subsp. deeipiens var. palmata X< hypnoi- des subsp. boreali-atlanti- ca var. tenuigemma 357, 386. caespitosa subsp. deeipiens var. palmata x> hypnoi- des subsp. boreali-atlanti- ca var. spathulata 387. caespitosa subsp. deeipiens var. quinquefida x< hyp- noides subsp. boreali-at- lantica var. angustifolia 387. caespitosa subsp. deeipiens var. quinquefida x< hyp- noides subsp. boreali-af- lantica var. angustifolia 357. caespitosa subsp. deeipiens var. quinquefida X< hyp- noides subsp. boreali-at- lantica var. recurva 357, 387. caespitosa subsp. deeipiens var. quinquefida subvar. sponhemica X< granu- lata Ruppert 666. caespitosa subsp. deeipiens ' var. villosa X granulata 666. ♦californica Greene 43, n. 31. (23, 40, 60). i . napensis (Small) Engl, et Irmsch. 44, n. 31. fM var. nidifica (Greene) Engi. et Irmsch. 44, n. 31. californica Nutt. 673. callosa Smith 477, n. 238; , 479, n. 239. calyciflora Lap. 536, n. 248. X camonicana Sündcrmann 517. ♦Camposii Boiss. et Reut. 329, n. 204. (319, 330, 331 Fig. 74, 673, 14, 22, 25). var. glandulifera Deb. et Reverchon 331. var. leptophylla Willk. 329, n. 204. 330 Fig. 74, 333, 665, 669, 38). var. Willkoromiana Boiss. 331, n. 204. Camposii Willk. 329, n. 204. ♦canaliculata Boiss. et Reut. 333, n. 210; 664.(311'. 884 Fig. 75, 25, 86). ♦eandelabrum Fiancli. 1 in. n. 121. (91, 142, 40 . var. patentiramea Engl, et Irmsch. 143, n. 121. Candollei Salzm.3<3, n. 201. Candollei Tausch 326, n.203. cancscens Haw. 668. capillaris Host 670. capitata Czetz 496, n. 243. capitata Gren. et Godr. IIB, n. 198, 318. (25). capitata Lap. 317, n. 200. cardiophylla Franch. 104, n. 84. (102, 40). ♦Careyana A. Grav 39, n.25. (23, 41). Careyana A. Gray var. caro- liniana (Gray) Engl. 37, n. 21. ♦carinata v. Oettingen 557, n. 262. (548, 88). carinthiaca Schott. Hymen et Kotschy 494, 497, n. 243. carinthiaca v. Dalla Torre et Graf Sarnthein 497, n.243. carniolica Hut 432, n. 232. carnosa Luce 247, n. 173. ♦caroliniana A. Gray 37, n.21; 656. (23, 41). caroliniana Hort. 65. caroliniana Schleich. n. 62. carpathica A. Terracc. 562. n. 267. c. Boryi (Boiss.) A. Terracc. 564, 566, n. 267. ß. marginata (Sternb.) A. Terracc. 564, 566, n. 267. var.subaniflof \ I 566, n. 267. a. Tenorii A.lVnMcc.564, n. 267. ♦carpathica Reichb. n. 181. (262, 263 Fig. 63, 7, 14, 17 var.JanoUiR&ciborskil68, n. 184. ♦carpetana Boiss. et Reut. 2.) 9, 662, n. 171.(236, 240, 240 Fig. 54, 241, n. 171, 243, 7, 38). f. aculiloba Engl. 242, n. 171. I. Register der Altan, Varietäten und Pannen ron 8axüragt. 083 var. ;-. Aliciana (Rouy et de Coincy) Engl, et Irmsch. 662, n. 4 74. var. atlantica (Boiss; et Reut.) Engl et Irmscli. 242, n.471.(240Fig.54, 243). var. eucarpetana Engl. et Irmsch. 244, n. 474. (240 Fig. 54, 662). f. multiceps (Debeaux et Reverchon) Engl, et Irmsch. 244, n. 4 74. cartilagineaWilld.54 3, n.243. castellana Boiss. 252, n. 4 73, 670. catalaunica Boiss. et Beut. 480, n. 239. ♦caucasica Sommier et Levier 552, n. 257. (548, 554 Fig. 4 4 3, 38). var. ß. Desoulavyi (v. Oet- tingen) Engl, et Irmsch. 554 Fig. 4 4 3, 553, n. 257. vir. (c. Levieri Engl, et Irmsch. 553, n. 257. var. Sommieri Engl, et Irmsch. (== var. er. Le- vieri Engl, et Irmsch.) 554, Fig. 4 4 3. ♦Caveana W. W. Smith 4 23, n. 4 00. (4 07, 4 23 Fig. 25, 24, 40). cebennensis Rouy et Camus 393, n. 228, 397. cephalantha Heller 59, n. 48. ceratophylla Dryander 335, n. 242. ceratophylla Willd. 670. cervicornis Viv. 323, n. 204. cernua A. Gray 663, n. 184. ♦cernua L. 270," n. 4 83. (262, 274 Fi«. 64, 663, 7, 8, 9, 14, 17, 22, 25, 30, 32). subf. atropurpurascens 273. f. bulbillosa Engl, et Irmsch. 272, Fig. 65, 273, 274, n. 483. f. 4. cryptopetala Kold. 274,n.483. (272 Fig. 65, 273, 21). vir. debilis Engl. 269, n. 4 82. subf. lusus Ekstamii Engl. et Irmsch. 273, n. 4 83. f. humilis Lange 274 Fig. 64, 273. «. Linnaeana Seringe 273, n. 4 83. vir. ß. multiflora Hook. et Arn. 270, n. 4 83. ß. paueiflora Sternb. 273, n. 4 83. f. 6. phyllomana Porsild 274, n. 4 83. (272 Fig. 65, 273). var. y. prolifera Sternb. 273, n. 4 83. f. :». ramosa Gmel. 273 n. 483. (274 Fig. 64). ß. sibirica Korshinsky 262, n. 479. f. simplicissima Lange 272 Fig. 65, 273. f. 2. simplicissima Ledeb. 273, n. 4 83. (274 Fi;.'. cernua Lap. 247, n. 478. cernua X rivularis A. Blytt chamaepityfolia (Parkins) lluhani 3 45, n. 4 98. Chamissoi Sternb. 464, n.it'.n. Chamissonis Sternb. 670. cherlerioides Don 462, n. 235. chilensis Poepp. 670. chinensis Lour. 652, n. 304. ♦chionophila Franch. 540, n. 254. (536, 538 Fig. 4 4 0, 40). chlorantha Dulac 495, n. 243. chlorantha Luizet 446. chlorantha Schur 539, n. 250. *chrysantha A. Gray 454. n. 4 34. (4 53 Fig. 37, 25, 31, 41). chrysantha Franch. 4 52, n. 4 37. *chrysanthoides Engl, et Irmsch. 452, n. 4 37. (4 42. 4 53 Fig. 37, 40). ♦chrysosplenifolia Boiss. 195. n. 458. (483, 486, 494, 4 97, 14, 22). var. ß. fragilis Sieb. 497, n. 4 58. (4 95, 4 96 Fig. 48, 39). var. «. rhodopea Vele- novsky 4 95, n. 4 58. (496 Fig. 48, 39). ♦chumbiensis Engl, et Irmsch. 498,n.92.(406,408Fig.21, 4 4 9, 40). X Chuichillii Hut. 54 7, 54 8, 524 Fig. 4 08. ß. minor Hut. 54 8. X ciliaris Lap. 436. ciliata Royle 673. ciliata > Royle« Walpers 573, n. 279. ciliolata Schur 497. ♦cinerascens Engl, et Irmsch. 440, n. 449. (144 Fig. 32, 24, 40). f. major Engler et Irm- scher 444, n. 449. (444 Fig. 32'. ♦cintrana Kuzinsky 662, n. 4 74a. circinnata Hort. Monac. 670. citrina Hegetschweiler 293, n. 187; 427, n. «32. C.larinni St.>rnk '.07 X Clarkei Suuderuiaiin 595. ♦clavistaminea Engl.etlrmsch. 87. n. 53. (66, 67 Fig. 4 2, 40). da vtoniaefolia Canby 58, n. 47. XClibranii Hort. 444 — 443. Clibranii Hort. < granulala Lloyd Edwards 448. ♦Clusii Gouan 84, n. 60; 657. (4, 67, 3.'. var. lepismigena Pland- 17, n. 60. var. propagineaPoui n. 60. (658, 8, 80, 86 . <:iu~ii Koch 74, 76, n. 59. Clusii Ser. 86, n. 6 1 . Clusii X sl.Ilaris l'au 658. ♦coai.tala W. W.Smith 312. n. 196. (34 3, 298, 40. var. ellipticopetala I et Irmsch. 343, n. 496. cochlearifolia Schrad. 498. ♦cochlearisReichb. 487, n. 24 4 . (477, 484 Fig. 4 05, 4X9, 25, 3«;. f. 2. minor Hort. 487, n. 244. f. 1. 1 vpica Engl, et Irmsch. 487, n. 244. cochlearis Schur 489, n.243. cochlearis x lingulata var. Bellardii Farrer 476, 488. cochlearis x lingula' Bellardii subvar. lantos- cana Hort. 489. cochlearisx lingulata subvar. lantoscana 487, n. 244. coeruleaPers.624,633,n.292. cognata E.Nelson 460. i ♦colchica Albow 555, n. 259. (548, 554 Fig. 4 4 4, 88;. ♦columbiana Piper 60, n. 49. (37, 62). var.,-*. apetala Piper Engl, et Irmsch. 6«, n. 41 Fig. 4 0, 41). var. er. typica Engl, et Irmsch. 60, n. 49. (64 Fig. 40). ♦columnaris Schmalh. 590, n. 184. (588, 88). compact a Adams 463, n. 235. compaeta Hegetsehw. 496, n. 243. comp ictaSternb. 488, n.242. condensata D. Dietr. 666, n. 225. condensata Gmel. 867, n. 220. condensata »Gmel ■ 44 7, n. I *confertifolia Engt et Innsdl 94, n. 74. var. glabrifolia Engl, et Irmsch. 94, n. 74. rar. typica Bogt. et Im n 74. conlusd Lejeuue 367, n.120. 684 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. confusa Luiz. 432, n. 232, 440. ß. planifolia Lap. 427 Fig. 97. y. tenuifolia Rouy et Ca- mus 440. congesta Schleich. 670. congesta Willd. 460, n.235. ♦congestiflora Engl, et Irmsch. 100, n. 77. (97, 40). *conifera Cosson et Durieu 339, n. 213. (340 Fig. 77, 6, 21, 36). X connectens Engl, et Irmsch. 447. consanguinea Bonati 668. controversaBoiss.2 1 5,n. 1 63. controversaHort. Lond. 668. controversa Sternb. 217, 219,222, n. 163, 232,670. d'. Bellardiana Ser. 222, n. 163. ct. lobulata Ser. 222, n. 1 63. ß. multicaulis Reicht). 223. ß. minima Sternb. 222, n. 163. y. Scopolii Sternb. 221, n. 163. ß. Scopoliana Ser. 221, n. 163. corbariensis Timbal-Lagrave 328, n. 203. Cordi Bubani 500, n. 243. cordifolia Haw. 673. *cordigera Hook. f. et Thoms. 125, n. 102. (107, 124 Fig. 26, 40). Cordillerarum Prcsl 378, n. 222. d.angustiloba Sternb. B79, n. 222. var. Bonplandii Don 381, n. 222. ß. Bonplandii Presl 381, n. 222. y.DoniiSternb.381,n.222. j'.Haenkei Presl 382,n. 222. t. Haenkci Sternb. 382, n. 222. ff. laxa Presl 382, n. 222. *. laxa Sternb. 382, n. 222. var. magellanica (Poir.) Engl. 379, n. 222. «.magellanica Sternb. 379, n. 222. var. peruviana Sternl>.3s2. n. 222. ß. stellata Pav. 382, n. 222. coriacea Adams 673.- coriacea Fisch. 673. coriophylla Griseb. 562, 565, n. 267. var.karadzicensis(v. Degen et Kosanin) Engl, et Irin « h. .•)6fi, n. 267. coronensis Schur 670. corsici «ir.ii. et Godr. 254, n. 173. cortusifolia Engl, et Irmsch. 651, n. 299, 652. ♦cortusifolia Sieb, et Zucc. 648, n. 297. (645, 646 Fig. 124, 649, 650, 21). subvar. 3. alpina Matsum. et Nakai 648, n. 297. subvar. 6. argute-serrata Engl, et Irmsch. 649, n. 297. subvar. 5*. breviloba Engl. et Irmsch. 649, n. 297. subvar. 2. crassifoliaEngl. et Irmsch. 648, n. 297. f. foliis incisis Savatier BSt, n. 298. var. ö\ Fortunei (Hook, f.) Maxim. 650, n. 297; 646 Fig. 124. subvar. glabra Engl, et Irmsch. 648, n. 297. f. glabrescens Engl, et Irmsch. 649, n. 297. subvar. 4. incisolobata Engl, et Irmsch. 649, n. 297. ß. madida Maxim. 650, n. 298. var. ß. obtuso-euneata Ma'kino 649, n. 297.(41). var./. partitaMakino649, n. 297. (41). f. pilosaMakino 649, n. 297. f. roseaMakino 649, n. 297. var. «. typicaMakino 648, n. 297. (40). ♦corymbosa Boiss. 5 39, n.250. (99, 536, 541, 600, 38). var. (t. eueorymbosa Engl, et Irmsch. 539, n. 250. (538 Fig. 110). var. ,3. luteo-viridis (Schott et Kotschy) Engl, et Irmsch. 540, n. 250.(538 Fig. HO, 15, 26, 37. corymbosallook.f. et Thoms. 118, n. 91. corymbosa Luce 247, n. 173. corymbosa>xStribrnyi547. corymbosa X1.'t, n. 243. cotyledon Scop. 483, n.240. cotyledon Vis. 499, n. 141. cotyledon Vitman 494, n. 243. cotyledon x aizoides A. Blytt 477, 533. cotyledon >x aizoon 476. cotyledon var. genuina >x aizoon Engl, et Irmsch. 524. cotyledon (f. pyramidalis) X aizoon Brügg. 524, 525 Fig. 109. cotyledon (f. pyramidalis)>x aizoon Rouy et Camus 524. cotyledon (f. pyramidalis)x< aizoon Engl.et Irmsch. 526. cotyledon (f. pyramidalis >x aizoon Rouy et Camus (X S. Timbalii Rouy et Ctunue] ">2.'i Fig. 109. cotyledonxcuneifolia Brflgg. . 532. cotyledon x lingulata 476. cotyledon X< lingulata Lindsay 524. cotyledon>x lingulata Lind- say cotyledon var. pyramidalis X longifolia 476, 5*3. cotyledon var. pyramidalis >X longifoüa Rouy et Camus 52.!. -ifolia L. 673. X cratcriformis llorl. Ol :iS7. crateriformia BchletcbertM. Crawfordii S. Marsh. 658. crenata Sleud. 670. ♦crinalis Franch. 6'-^ crocea Gaud. 420, n. 2(2. crustaceall"p|i(> \s:\, n.240. crnstaU Boetii Engl ♦crustata Vest 483. n. 240. (477, 484 Fig. 105, 485, I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga iwr, 548, 12, 16,21, 25,32). var. ß. kernen (v. Beck) Engl, et Irmsch. 486, n. 240. var. it. rosea Gortani 486, n. 240. crustata >Vest« Baumgarten 487, 499. crustata X cuneifoliaSünder- mann 476, 534. cultr.ita Barth. 500, n. 243. eultrata Schott, Nyman et Kotschy 500, n. 243. *cuneata Willd. 331, n. 206. (319, 330 Fig. 74, », 14, 36). cuneifolia Cav. 334, n. 206. cuneifolia De Not. 4 84, n. 4 55. *cuneifolia L. 4 77, n. 4 55. (4 67, I7.i Fig. 45, 4 82, 532, 660, 670, 5, 10, 11, 14, 1«, 20, 22, 25, 27, 31). var. J. Bertol. 4 84, n. 4 55. var. ß. capillipes Reichli. 475 Fig. 45, 477, 484, n. 4 55 (30;. var. y. mullicaulis (Lange) Engl, et Irmsch. 4 82, n. 4 55. (4 75 Fig. 45, 4 77). lus. polypetala Sternb. 4 84, n. 4 55. f. suhintegra Ser. 4 75 Fig. 45, 4 84, n. 4 55. var. u. typica Engl, et Irmsch. 4 77, n. 4 55. f. 4. vulgaris Ser. 4 77, n. 4 55. (4 75 Fig. 45). cuneifoliaWaldst.etKit. 4 77, n. 455. cuneifolia x umhrosa Engl. et Irmsch. 4 82. curvata Schleich. 670. ♦cuscutiformis Lodd. 654, n. 302. (645, 0, 8, 9, 10. 41). cuspidata Schleich. 324, n. 202, 355, 670. cymbalariaBoiss.202,n. 4 64. cymbalariaBuxb.202, n. 4 64 . cymbalariaCham.282,n.4 84. ♦cymbalaria L. 202, n. 4 64. (199, 204, 232, 3, 8-10, 12-14, 16, 17, 21,22, 25, 29). var. y. baborensis (Batt.) Engl, et Irmscb. 204, n. 4 64. (202, 39). var. eucymbalaria Engl. et Irmsch. 202, n. 464. (204, 87). f. Handeliana Engl, et Irnisch.204,n.464.(*02). var.IIuetiana(Boiss.) Engl. et Irmsch. 203, n. 4 64. (202, 205, 14). cymbalaria Marsch. - Bieb. 262, n. 4 79. cymbalaria Sibth. et 8miih 204, n. 460. cymbalariaefolia Ehrenb. 200, 670. cymosa Walt. et Kit. »20, 204, 669. var. midzorensis Forraa- nek 668. dahurica Hook. 4 9, n. 44. daurica Schleich. 670. ♦Davidii Franch. 48, n. .17. (46). davurica l'.ill. var. unalasch- censis (Sternb.) Engl. 34, EL 46. davurica Torr, et Gray 655, n. 4 4 . ♦davurica Willd. 24, n. 4 2. (22, 655, 672,673,14,35 . f. 4. calycina (Sternb. Engl, et Irmsch. 22, n. 42. f. 5. comosa Ledeb 22. n. 4 2. f. 2. gracilis Kjellman 2*. n. 42. t 3. graudipetala EngL et Irmsch. 22, n. 4 2. 1". 4. Willdenowii EngL et Irmsch. 24, n. 42. Debeau\ii Pomel 237, n. 4 69. ♦debilis Engelm. 269, n. 4 82; 663. (262, 268, 378Fig.66 . deeipiens Ehrh. 333, 359, 364, n. 220, 374. (9). C. angustiloba Sternb. 367, n. 220. 1'. bohemica Hausskn. 365, n. 220. var. caespitosa (L.) Engl. 359, 369, 374, n. 220. rj. controversa Haw. 668. var. Ehrharti Sternb. 364, n. 220. e. Gmelini Sternb. 367, n. 220. var. groenlandica Engl. 364, n. 220. t. hybrida Haw. 668. var. quinquefidallaw. 343, 359, n. 220. var. sponhemica (Gmel.) Hausskn. 367, n. 220. y. Sternbergii Lange 374, n. 220. deeipiens »Ehrh.« Kobl It8, n. 220. deeipiens »Ehrh.« Presl 365, n. 220. deeipiens Lange 369, n. 220. deeipiens »Sternb.«Haw. ("»'.». DU 220. deeipiens hybrida grandi- flora Thompson et Morgan 442, deeipiens X granulata Engl. 442. deeipien« X granulata Hauss- l.necht 885. X deeipientoides Engl, et Irmsch. 185. f. villosa Haussknecht 186. Delavayi Franch. «74. delpbinensi« Kavaud 439, n.212. demissa Schott et Kotschy 530, 0. 947. ♦demnatensisCoss. 33 4 , n. 205. (849, 830 Fig. 74, 38). densa Haw. 664. densa Schleich. 670. densa Willd. 463, n. 235. ♦densifoliatu Engl, et Irmsch. 93, n. 70. (94,95 Fig. 4 7, 4 24, 40). denticulata Dulac 599, n. 288. denudata Don 368, n. 320. denudata Nutt. 4 4, n. 5. ♦depressa Sternb. ;io9, n. 4 93. (298, 302, 340 Fig. 70. 34 4, 34 3, 87). var. tridens Jan 30 2, n. 1 M. K.« Halber 54 5, n. 244. elatior Schlosser et Vukoti- novic 500, n. 243. elatior Wimm. 500, n. 243. elegans Chamisso 266, n. 4 80. elegans Mackay 4 73, n. 4 53. elegans Nutt. 230, a elegans Sternb. 663, n. 1 8. elegans Zeyh. 267, n. 4 so. X elegantissimaEngl. et Irmsch. 444, 442. elegant ula Boiss. 674. X Elisabethae Sünderin. 596. ♦elliptica Engtet Irmsch. 4 25, n. 4 03. (4 07, 40). elongata Panz. 363. elongala Sternb. 44, n. 28. ß. glabra Sternb. 56, n. 45. «. pubescens Sternb. 44, n. 28.^ elongella Donn 368, n. 220, 669. elongella Smith 668. Engleri Huter 54 8. Engleri v. Dalla Torre 76, n. 59. xErdingeri Huter 585, 586. ereeta Ten. 497, n. 243. erioblasta Boiss. etReut. 352, n. 246. *eriophora Wats. 43, n. 30. (23, 41). erosa Pursh 5, 86, n. 62. Escholtzii Cham. 674. ♦Eschscholtzii Sternb. 4 64, n. 454. (465 Fig. 42, 21, 25, 31, 34). evolvuloides St. Lag. 659, n. 442. evolvuloidesWall. 659, n.4 4 2. evronensis Schur 222, n. 4 63. exarata AU. 434, n. 232; 667. exarata Boiss. 4 4 3, n. 234. exarata Griseb. 666, n. 234. exarata Hook. 375, n. 220: 379, n. 222. exarata Ledeb. 369, n. 220. exarata Maly 432, n. 232. exarata Sternb. 404, n. 230. ♦exarata Vill. 405, n. 234. (320, 378, 388, 394Fig.90, 397, 406, 408 Fig. 94, 443—445, n. 232, 424, 660, 669, 5, 11, 13, 14, 22, 25). var. q. (f. 4 0.) adenophora (C.Koch) Engl, et Irmsch. 444, n. 234. (406, 409 Fig. 94, 44 3, 668, 89). subvar. 4. albida Engl, et Irmsch. 407, n. 234. ('.06, 408 Fig. 94, 670). (c compacla Koch 403, n. 230; 407, n. 234. f. 2. densa Engl, et Irmsch. '.07, n. 234. (406, 409 Fig. 94). subsp. euexarata Cavillier 405, n. 234. var. f. (f. 9.) Heldrcichii Engl, et Irmsch. 413, n.234.(406, 409 Fig. 94, 19 var. intiicata (Lap.) Engl. 403, n. 230. var. intricala Sommier et Levier 44 2, n. 234. y. intricata Vayreda 336, n. 242. var. ß. (f. 5.) Kusnezowii Engl, et Irmsch. 4 4 2, n. 234.(406, 409 Fil 38). ß. laxa Koch 404, n. 230; 407, n. 234. y.(f.6.)Ieucantha Thomas) Gaud. 442, n. 234. (406, 409 Fig. 94, 3G . subvar. 2. (f. 3.) macuhita (Reichb.) 44 4, n. 234. (406). f. majuscula 409 Fi^r. 91. b. minor Gaud. 442,n.231. subsp. mosebata Cavillier 444, n. 232. var. nervosa (Lap.) Engl 393, n.227; 404, n. 230. ß. nervosa Willk. 393, n. 227. var. orientalis (Boiss., In-'l. 444, n. 234. var. purpurascens Som- mier et Levier 44 2, n. 234. var. (f. (f. 7.) pyrenaica Engl 44 3, n. 234. (406, 409 Fig. 94, 3«; . subvar. 3. (f. 4.) rodantha (Sternb.) 442, n. 234. (406). f. 4. tenerior Gaud. 407, n.234.(406,408Fig.94). var. e. (f. 8.) tenuinervia Engl, et Irmsch. 44 3, n.234.((406,409Fig.94, 449 Fig. 95, 37 . var. (t. Villarsii Engl, et Irmsch. 406, n. 114. (408 Fig. 94, 670). f. vulgaris Engl. 407, 44 2, n. 231. exarata x museoides BngL et Irmsch. 389, 436. exarata x pedemontana Burnat 389, 4 exarata x planifolia Brügg. 436. excavata Kunze 477, n. 4 55. exilis Hegetschw. 420, n.232. 436. exilis Poll. 209, n. 4 63. *exilisStephan267, 66:t (262, 271 Fig. 64, 13). ♦Facchinii Koch 293, n. 4 88. . 25, 87). var. Leyboldii Engl Irmsch. 294, n. 488. Fagonü Bnbanl 674. faldonsidfl E. II. Jenkins 604. *falla\ Grecnc 40, n. 26. (28, II X Farreri Drucc I !. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. Rffl fassana v. Handel-Mazzetti 309, n. 4 93. fastigiuta Luiz. 429. fastigiata Luiz. ^ confusa Luiz. X Seuneri Luiz. 434. Fcderici Augusti aut. 543, n. 253. ♦Ferdinandi-Coburgi Kellerer etSündermann600,n.289. (598, 604, 33, 37). lYnlinandi-Coburgi x are- tioides Sündcrmann 598, 600. Ferdinandi-Coburgi X Bur- seriana var. major Engl. et Irmsch. 599, 606. Ferdinandi-Coburgi x Bur- seriana var. minor Sün- dermann 599, 606. Ferdinandi-Coburgi X Bur- serianavar.parvifloraSün- dermann 603. Ferdinandi-Coburgi >X Bur- seriana var. parviflora 599. Ferdinandi-Coburgi X Bur- seriana f. tridentina Sün- dermann 606. Ferdinandi-Coburgi Xcorio- phylla Sündermann 604. Ferdinandi-Coburgi x< dia- pensioides Sünderm. 599, 605. Ferdinandi-Coburgi x mar- ginata Kellerer et Sünder- mann 604. Ferdinandi-Coburgi >xmar- ginata 599. Ferdinandi-CoburgiX< mar- ginata Kellerer et Sünder- mann 599, 605. Ferdinandi-Coburgi Xmargi- nata var. coriophylla Engl. et Irmsch. 599, 604. Ferdinandi-Coburgi X mar- ginata var. Rocheliana Engl, et Irmsch. 599, 604. Ferdinandi-CoburgixRoche- liana Sündermann 604. Ferdinandi-Coburgi X sancta Kellerer 598, 603. Ferdinandi - Coburgi X< sancta Engl, et Irmsch. 603. Ferdinandi-Coburgi X Stri- bnxfi Engl, et Irmsch. 598, 603. Ferdinandi-Coburgi X tom- beanensis Sünderm. 599, 606. *ferruginea Grah. 69, n. 57. (67, 670, 29, 41). var. ß. Macounii Engl, et Irmsch. 70, n. 57. (80, 41). var. «. typica Engl, et Irmsch. 70, n. 57. var. y. Vreelandii (Small) Engl, et Irmsch. 70, n. 57. fdamentosa Cham. 671. ♦lilicaulis Wall. HO, n.4<8; 659, n. 118. [Itt. 660, 6, 40). flmbriata Don 164, n. 151. fiml.riata Wall. 111, n. 114. finitima Bonati 668. firraata Luiz. 425, n. 232. Fischeri Ser. 151, n. ||8; 670, 671. I *flabellifolia Franch. 652, n. 300. (645, 40. flabellifolia R. Br. 3 4, n. 10. flagellarioides Engl. 1 60, 1 63, n. 148. *flagellaris Willd. 159, n. 1 18. (157, 659, 669, 671, 672, 6, 14, 17, 18 Fig. 1', 22, 25, 31). f. alta Engl, et Irmsch. 160, n. 148. subsp. euflagellaris EnjJ. et Irmsch. 160, n. 148. f. humilis Engl, et Irmsch. j 4 60, n. 148. f. major Engl, et Irmsch. 160, 161, n. 148. f. minor Engl, et Irmsch. 160, 161, n. 148. subsp.mucronu!ata(Royle; Engl, et Irmsch. 159, 163, , n. 4 48. (94, 4 60, 39). f. paueiflora Engl, et Irmsch. 4 60, n. 4 48. v&r.ß. platysepala Trautv. 4 60, n. 4 48, 672. var. setigera (Pursh) Engl. 4 59, n. 448. var.«. stenosepala Trautv. : 4 60, n. 4 48. f. uniflora Engl, et Irmsch. ; 4 60, n. 4 48. «. Hook. 4 60, n. 4 48. ß. Hook. 4 60, n. 448. flava Lam. 659, n. 90. flavescens Sternb. 668. X Fleischen Sündermann 847. flexilis Bonati 668. fiexuosa Sternb. 282, n. 4 84. Flittneri Heuffel 34 6, n. 4 99. floribunda D. Dietr. 526, n. 246. ♦fiorulenta Moretti 526, n. 24 6. (4, 18 Fig. 4', 21, 83, 36). florulenta Schott, Nyman et Kotschy 484, n. 239. foliis aggregatis etc. Vand. 594, n. 286. foliis p. integris, p. trifldis Seg. 44 9, n. 232. foliosa D. Dietr. 657, n. 59. foliosa Orsini 674. I'uiitanae Sündermann 605. fonticola A. Kerner 4 91. n. i Forbesii Vasey 65, 66, n. 52. ♦Forreslii En^l. et Irin 119,n.95.(106, «iul 121, U M Forsi'-u Bleta Fort uni-i Hook. f. 650, n. 297. (645, 21, 41 . var. tricolor Lein. 653, n. 301. fragarioides Greeno 674. fragilis Schrank 335, u. i\i. *fragosa Suksdorf 58, n. 47. (57, 59, 41 f. 2. claytonüfolia (Canby) Engl, et Irmsch. 58, n. 47. f. 3. leucandra Suksdorf 59, n. 47. f. 1 . typica Engl, et Irmsch. 58, n. 47. X Freibergii Ruppert 666. Friderici Augusti Hort 543, n. 253, 577. Friderici Augusti x areti- oides Sündermann 602. Friderici Augusti x Burse- riana var. tridentina Sün- dermann 595. Friderici Augusti X corio- phylla Sündermann 576. Friderici Augusti x Ferdi- nandi-Coburgi Sünderm. 603. Friderici Augusti x thessa- lica Sündermann 547. Friderici Augusti x tom- beanensis Sünderm. 594. X Fritschiana L. Keller 548. X Fritzei Engl. 387. furcata Lara. 356. furcata Lapeyr. 356. ♦fusca Maxim. 9, n. 4. (7, 41). var. divaricata Franch. et Sav. 7, n. 4. Gageana Engl, et Irrasch. 99, n. 74. *Gageana W. W. Smith 53, n. 44. (46, 40). galacifolia Small 8, n. 3. X Gaudini Brügg. 524 , 525 Fig. 4 09, 526. X Gautieri Rouy 437. geifolia Saint Lager 467, n. 4 53. ♦gemniigera Engl. 1 50, n. 1 32. (142, 40. ♦gemmipara Franch. 1 38, n. 116. (90, 135, 40 ♦gemmuligent Engl. |§4, n. 133. (142, 40:. ♦gemm ulosa Boiss. 2 58, n. 1 7 5. (236, 14, 88). geranioides Buch 332, n. 208. geranioides DC. 355. geranioidec Host 229, n. 4 64. 688 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. *geranioides L. 325, n. 203. (349, 326, 333, 338, 355, 437, 672, 5, 9, 14, 16, 25, 29). var. angustifolia DC. 324, n. 202. f. 4. Candollei (Tausch) Engl, et Irmsch. 326, n. 203. (325). y. condensata Costa 336, n. 24 2. subsp. 2. corbariensis . (Timbal-Lagrave) Rouy et Camus 328, n. 203. (326, 328 Fig. 73, 86). f. 3. dissecta Luizet 326, n. 203. (322 Fig. 72). f. edentata Luizet 326, n. 203. subsp. 4 . eugeranioides Engl, et Irmsch. 326, n.203. (322 Fig. 72, 325, 328 Fig. 73). ß. irrigua Ser. 234, n. 4 67. ß. irriguaWillk. 2 3 5, n. 1 68. ß. ladanifera Lap. 325, 326, n. 203. i. 5. mullidentata Luizet 327, n. 203. (322 Fig. 72, 326). f. 2. obovata Luizet 326, n. 203. ß. oblusifolia Ser. 326, n. 203. var. ß. palmala (Lap.) DC. 327, n. 203. (326, 328 Fig. 73). ;■. palinata Gautier 327, n. 203. f. 4. palmatilida Luizet 326, n. 203. (322 Fig. 72). u. ranuneulifolia Ser. 327, n. 2U3. var. «. typica 326, n. 203. (322 Fig. 72, 325). geranioides »L.« Geners. 671 . geranioides »L.t Georgi 671. geranioides »L.« Preyer et Zirkel 671. geranioides X caespi tosa 3 3 3 , n. 209. geranioides ^ confusa Luizet et Soulie 439. geranioides ip confusa Luizet y. tenuifolia Rou> et Camus 440. geranioides x fastigiata Luizet 440. geranioides ^*; bypnoides 326. p tinioides X mixta Lap. IS7. geranioides ^* moschata Wulf. 439. geranioides 5* rnottb&ta WultxpenUdactjrUsLap. 447. geranioides ^ nervosa Lap. 438. X Geuderi Heinrich 605. ♦geum L. 4 67, n. 4 53. (4 68, 473, 531, 660, 5, 8 — 10, 14,17, 20, 22,26,27). f. 1. albiflora Engl, et Irmsch. 167, 4 68,n. 4 53. var. fr. apiculato-crenata Engl, et Irmsch. 4 70, 472, p. 453. (474Fig.44, 35). y. argute-serrata Engl, et Irmsch. 4 68,4 70, n.4 53. (4 69 Fig. 43). f. 3. crenata (Haw.) Engl. et Irmsch. 4 67, 4 68, n. 15.'i. var. ß. dentata (Haw.) Engl. 4 67, n. 4 53. (4 69 Fig. 43). var. C- Donii Sternb. 4 70, 4 72, n.4 53. (4 74 Fig. 44, 473, n. 4 53). var. x. elegans (Mackay) Don 4 70, 4 73, n. 4 53. (35). subsp. eugeum Engl, et Irmsch. 4 67, n.4 53. (4 69 Fig. 43). var.A. gracilis (Haw.) Engl. et Irmsch. 4 70, 17.t. n. 4 53. (4 74 Fig. 44). y. Haworthii Sternb. 4 68, 170, n. 153. subsp. 2. hirsuta Engl, et Irmsch. 4 70, n. 4 53. (474 Fig. 44, 498, 14). f. i. inunaculata Engl. et Irmsch. 4 68, 4 70, n. 4 53. var. «. Lapeyrousii Sternb. 467, 468, n. 453. (468 Fig. 43). ß. Linnei Sternb. 4 68, n. 4 53. f. 2. maculata Engl, et Irmsch. 4 67, 4 68, n.4 53. var. <)'. modcsla (Reichb.) Engl. 4 68, 4 70, n. 4 53. var. e. pareepilosa Engl. et Irmsch. 4 70, 4 72, n.4 53. (4 74 Fig. 44). var. 1. polita (Haw.) Engl. 4 70, n.4 53. (4 74 Fig. 44, 4 88). 1. ■">. sanguineo- punctata Kngl. et Irmsch. 4 68, 4 70, n. 4 53. var. ?;. sphaeroidea (Haw.) Engl, et IiiumIi. no, 472, n. 453. M 74 Fig. 4 4). geum Fall. 9, n. 5. geum Pursh 8, n. 3. geum Sternb. 4 67, n. 4 53. geum Willd. 468, n. 4 53. geum x aizoon 53 1. geum x aizoon b. forma proprius ad aizoon Jacq. 531. geum X rotundifolia Engl. 497, 6G0. Ghiesbrcchtii Hort. 546, n. 254. gibrallarica Roiss. et Reut. t.iO, 354, n. 21 ii. *Giraldiana Engl. 402, n. M. (4 04, 4 03 Fig. 4 9, 40. 24, 40). var. u. Biondiana Engl 402, n.84. (40:t Rg.ll . var. ß. hupeheiuü EngL 40.', n.84. (40.'! Fig. II . X Girtanneri Brügg. 533. Viabella Bertol. 313, 663, n. 197. (14, 32. var. adenophylla Freyn 314, n. 197. (37). glabrata Jord. et Fourr. 495, n. 243. f. intaeta 495, n. 14 glandulifera Jacquem. 561, n. 265. glandulosa Wall. 1 36, n. 1 1 4. glandulosa Willd. 4 63, n. 235. glauca Clairville 588, n. 283. glaucescens Boiss. 670. glaucescensReut. 251, n. 1 73. ♦globulifera Desf. 347, 665, n. 216. (331, 339,347,348 Fig. 80, 350, 353 Fig. 82, ü, 9, 25, 38). f. 4. Battandieri BngL et Irmsch. 351, n. 216. (348 Fig. 80, 350). var. £. (f. 9.) erioblasla (Boiss. et ReuL) 1 et Irmsch. 352, n. 216. (350, 353 Fig.82, 30,38). var. u. Fontanesiana et Irmsch. 350, n. 2 IG. (348 Fig. 80, 349Fig.81, 39). var. ß. gibraltarica Ser. 351,11.216. (348 Fig. 80, 350, 88 . var. f. granalensia B et ReuL BngL ei Ina 158, n.2l6.(349 Fig. 81, 850, 353 Fig. 82, 88). f. 2. major Battandier et Trabut 351, 11. 14t. (350). f. 8. minor Engl, et Irmsch. 1, n. 216. IM, IM Fig. 82). i. ... Munby&na Ki. Irmsch. 354, n. 21 6. Fig. 80, 350). var. y. oranensis [Munby] EngL 351, n. 14«. 848Fig.80,:i50, 35 4.:'.'.» f. 7. robustior EngL et Irm.-cli. 352, n. 21 6. (849 <50). I. Register der Arien, Varietäten und Formen von Saxifraga. 68« (f. (f. 6.) spathulata (Desf.) Batt. et Trabut 354, n. 216. (849 Fig. 81, 350, 14, 89). f. 4. typica Engl, et Irmsch. 351, n.246. (348Fig.80, 350). globulifera Schur 496, n. 243. globulifera Webb 671. Gmelini Host 655. X Godseffiana Hort. 596. Gouani A.Terracc. 5 4 3, n.253. var.alpina A.Terracc. 544, n. 253. c. cernagorica A. Terracc. 543, 544, n. 253. b. Friderici Augusti A. Terracc. 543, n. 253. «. media, Gouan) A.Terracc. 536, n. 248. «. normalis A. Terracc. 543, n.253. ß. porophylla (Bertol.) A. Terracc. 541, 543, 544, n.253. var. thessalica A. ¥erracc. 544, n. 253. gracilescens Jord. et Fourr. 495, n. 243. f. punctata 495, n. 243. gracilis Hort, et Schleich. 173, n. 153. (86, n. 62). gracilis Stephan 11, n. 5. graeca Boiss. et Heldr. 254, n. 173. granatensis Boiss. et Reut. 352, n. 216. (350). Grandfieldii Hort 674. grandiflora Sternb. 264, n. 179. . granigera C. Koch 662, n. 179. granulata Boiss. 251, n. 173. granulata Desf. 242, n. 171. ♦granulata L. 244, 662, n. 1 73. •232,233, 236, 247 Fig. 56, 253 Fig. 57, 255 Fig. 58, 385, 389. 441, 442, 668, 3. 6-10, 14, 19, 21— 25, 27, 28, 32). f.6. apetaladecapentandra Rocper 218, n.173. (245 Fig.55,246,247Fig. 56). lus. apetalapenladecandra Roeper 23. var. «. borealis Engl, et Irmsch. 247,n.173. (245 Fig. 55, 246,247 Fig. 56, 248). lus. bulbillosa Ser. 8. var. corsica Ser. 254, n. 173. var. corsicana Ser. 254, n. 173. f. 1. crenata Engl, et Irmsch. 254, n. 173, 255 Fig. 58. var. digitata Rouy 351, n. 173. subsp. eugranulata Engl. et Irmsch. 247, n. 4 78. (845 Fig. 55, 247 Fig. 56, «46, 953 Fig. 57, «54, 670, 671). f. genuina Briq. 245 Fig. 55, 246, «47, n. 473, «54. var. (f. glaucescens (Reut) BngL «47, 254, n. 473. (253 Fig. 57, 670, 88). var. y. gracilis Engl. 254, n. 4 73. (246, 88). subsp. 4. graeca (Boiss. et ileldr.)Engl.254, n.473. (247, «55 Fig. 58, 39). var. graeca Pantocsek 247, n. 473. subsp. 2. HochstetteriEngl. et Irmsch. 253, n. 4 73 (247, 253 Fig. 57, 88). f.3. humilis Engl, et Irmsch. 248, n. 473. (246). f. 2. incisa Engl et Irmsch. 254, n.4 73. (257 Fig. 59). f. leptocaulos Heldr. 255, n. 473. i247). f. 4. maior Engl, et Irmsch. 254, n. 473. (253Fig.57, 247). f. 2. minor Willk. et Lange 252, n. 473. (247, 670). f. 3. pauciloba Engl, et Irmsch. 252, n. 4 73.(253 Fig. 57, 247). f. 2. penduliflora (Bast.) Engl, et Irmsch. 248, n. 4 73. (245 Fig. 55, 246). var. ß. penduliflora Gren. et Godr. 248, n. 4 73. f. 5. lus. pleniflora Hort 248, n.473. (245 Fig." 55, 246, 20). var. ramosissima Coss. 256, n. 474. var. ß. Rouyana (Magnier) Engl, et Irmsch. 254, n.473. (245Fig.55, 246, 38). subsp. 3. Russii(Presl)Engl. et Irmsch. 254, n. 4 73. (247, 2.",4, 255 Fig. 58, 257 Fig. 59, 672, 38). f. Russii Rouy et Camus 254, n. 4 73. f. 4. viridiflora Rehmann 248, n. 4 73. (246). var. J. Gay «52, n. 473. var. Lange 254, n. 473. granulata Lumnitzer «4«, n. 472. granulata Schangin 26«, n. 479. granulata Sibth. et Smith «54, n. 478. granulata x decipiens Engl. 885, 448. X granulatoidesEngl.etlrmsch. 385. X grata Engl, et Irmsch. 600. Grayana Britton 37, n. «4. Greenei Blankinship «8, n. 4 4. •Grisebachii v. Degen et Dörf- ler 545, n. 954. (536, 544, 546 Fig. 4 4 «,548, 596, 88). Grisebachii x corymbosa var. luteo-viridis 536, 547. Grisebachii x Friderici Au- gusti Sündermann 547. Grisebachii x luteo-viridis Sündermann 547. Grisebachii x porophylla var. Sibthorpiana f. thessa- lica 536, 548. Grisebachii xStribrnyi Sün- dermann 536, 547. Grisebachii x thessalica Sün- dermann 548. groenlandica L. 374, n.230. (364, n. «20). subsp. exaratoides Sim- enons 375, n. 220, 376. var. uniflora R. Br.) Sim- mons 374, n. 3«0. groenlandica Lap. 404 ,n. «29. groenlandica Schleich. 434, n. 232. groenlandica Simmons 369, n. 220. Grzegorcekii Janka 346, n. 499. Guilford Seedling 442. X Gusmusii Sündermann 547. X Guthrieana Hort. 534. X Haagii Sündermann 603, 604. *Haenseleri Boiss. et Reut. 239, n. 4 70. (936, 238 Fig. 53, 88). *haplophylloides Franch. 4 04, n. 82. (4 02, 40). ♦Hariotii Luis, et Soulie 434, n. 233. (389, 435 Fig. 100, 36. X Hausmannii A. Kerner 533, 534. X Haussknechtii (Stein) Engl et Irmsch. 385, 666. Hayekiana Vaccari 64«. hfuVracea Engl. «04, n. 459. ♦hederacea L. 499, n. 4 59. (938,, 670, 16, 17). var. a. euhederacea Engl, et Irmsch. 499, n. 459. var. ,1 scolopbila [Boiss.) Engl, et Irmsch. 904, n. 4 59. (8$)). f. tenerrima Engl. 200, n. 4 59. hederacea Marsch.-Bieb. 90t, n. 464. hederacea Willd. 909, n. 4 64, 904. Ä. Engler, Dm Pflanzenreich. IV. (EmbryophjU «iphonogun») 117. Suifraf». M 690 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. hederacea x cymbalariavar. Huetiana (Boiss.) Engl, et Irmsch. 205. *hederif'olia Höchst. 204, n. 162. (199, 669, 17, 41). Hesetschweileri Brügg. 634, n. 292. X Heinrichii Sündermann 602. helianthemifolia Willd. 88, n. 64. ♦hemisphaerica Hook. f. et Thoms. 16.5, n. 152. (164, 4 65 Fig. 42, 26, 81, 40). Hei vieri Debeaux238, n. 169. heterantha Hook. 4 3, n. 6. heteromalla Rud. 674. heterophylla Sternb. 320, 664, n. 204. heucheraefolia Griseb. et Schenk 4 94, n. 4 56. heucherifolia Halacsy 4 95, n. 4 58. Heuffelii Schott 4 86, n. 4 56. hibernica Haw. 361, n.220. hieracifolia Haw. 65, n. 52. *hieracifolia Waldst. et. Kit. 24, 656, n. 4 3. (5, 22, 45, 672, 673, 14, 24, 81, 35). f. 4. eutypica 24, 25, n. 4 3. f. 4. foliosa 25, n. 4 3. f. 3. longifolia24, 25, n. 4 3. var. ß. Rydbergii (Small) Engl, et Irmsch. 25, 27, n. 4 3. f. 2. serrato-dentata 24, 25, n. 4 3. f. 5. staminodialis Engl. et Irmsch. 15, n. 4 3. var. «. typica Engl, et Irmsch. 24, 25, n. 4 3. hirculoides Decne. 4 4 3, n. 90, 674. hirculoides Engl. 4 34, n. 4 4 0. hirculus A.Gray 4 54, n. 4 34. *hirculus L. 4 4 0, 659, n. 90. (90, 99, 406, 440, 412 Fig. 22, 4 4 9, 434, 467, 4, 5, 0, 10, 18, 14,21, 22, 24, 29, 81, 42). var. ß. alpina Engl. 4 4 0, 4 4 4, 4 42 Fig. 22. (40;. f. ciliatopetala Engl, et Irmsch. 4 4 4, n. 90. f. elata Engl, et Irmsch. 444, n. 90. var. y. Hook. f. et Thoms. 4 4 3, n. 90. var. f. hirculoides (Decne.) Hook. f. 4 4 4, 4 4 3, n. 90. (674, 40). f. humilis Engl, et Irmsch. 444, n. 90. var. indica Hook. f. 4 4 4, n. 90, 4 4 2, 4 4 9. f. intermedia Engl, et Irmsch. 4 10, 411, n. 90, 112 Fig. 2t. f. major Engl, et Irmsch. 110, 111, n. 90, 112 Rg. 22. f. minor Engl, et Irmsch. 110, 111, n. 90, 112 Fig 22, 659. var. y. propinqua R. Br. 111, n. 90, 112 Fig. 22. var. subdioica C. B. Clarke 107, n. 87. var. £. subdioica Hook. f. 111, 112 Fig. 22, 113, n. 90. (40). var. d\ Tafeliana Engl, et Irmsch. 111, 112, n.90, 112 Fig. 22. (39). var. ic typicaHook. f. 1 1 0, 111, n. 90. ß. uniflora Sternb. 412, n. 90. f. vestita Engl. 110, 411, n. 90. f. vulgaris Engl. 111, n. 90. hirsuta Arno v Mora 167, n. 153. hirsuta Don 4 72, n. 153. hirsuta Lap. 172, n. 153. hirsuta L. 170, 172, 173, n. 153. (25). hirsuta Reichb. 172, n. 153. hirsuta Sternb. 167, n. 153. ß. Haworthii Sternb. 172, n. 153. d\? hybrida Ser. 198. «. Linnaei Sternb. 172, n. ISS. ß. punctata Ser. 9, n. ... hirsuto-aizoon Reichb. 531. hirsutoformis Rouy et Camus 182. hirta Hook. f. 666. hirta J.Donn360,n.220,442. hispanisa Coss. 671. ♦hispidula Don 1 35, 659, n.1 1 2. (91, ISS), var. ß. dentata Franch. 136, n. 112. (40). var. «. DonianaEngl. 136, n. 112. ;40). Hoffmeisteri Klotzsch 160, n. 148. X Hofmannii Sündermann 596. Hohenwartii Adamovi6 290, n. 186. Hohenwartii Sternb. 289, n. 186. ♦Hookeri Engl, et Irmsch. 4 48, n. 94. (106, 40). var. er. glabrisepala Engl, et Irmsch. 118, n. 91. var. ß. Smilliii Kngl. et Irmsch. 418, n. 91. Il"i liammeri Sündermann 576. Hornungii Shiittloworth6i2, n 291. *Hostii Tausch SU, n. 244. (489, SSI, 515, .VI 7, 518, V 10, 15, 17. Sft, 2«, 32. var. y. (proles) alli- (Kerner; Engl.etlrn 516, n. 244. [SIS. :{<*> . var. eu-Hoslii Engl, et Irmsch. 5 518, 87). f. 2. ploecki ;.- - I.. Keller] Engl, et Irmsch. n. 244. (515). var. «. (prole> rhaetica (Keiner Engl.5l5,n.S44. :{7 . f. I. Tauschiana EngL et Irmsch. Hostii X aizoon 20. Hostii var. eu-Hostii X< ai- zoon Engl, et Irmsch. '.<:. 518, 521 Fig. 108. Hostii var. eu-llostii X cru- stata Engl. 476, 518 Fig. 108. Hostii var. rhaetica X< ai- zoon 517. Hostii var. rliaetica >X ai- zoon 517. Howellii Greene 36, n. 20. Huetiana Boiss. 203, n. 161. (204). Hugueninii Brügger 451, n. 234. ♦humilis Engl, et irmsch. 311, n. 195. (298, 312 Fig. 74, 40). Huteri Ausserdorfer 644. Hüten Beyer 636, n. 292. hybrida A. Kerner 644. hybrida Haw. 668. hybrida L. 527, n. 147. X hybrida Vill. 197, 232. hybr. Apple UoMOm Lloyd ' Edwards 442. hybr. Comet, White Queen Hort '. H. hybr. Urs. J. F. Totteoham hybr.Rosc lii-auty Hort. 442. bybr.saoguioeaaaperhalfn. Lloyd Edwards hybr, splendena i42. hybr. Teppichkönigii Arends 4 43. hyperborea R Br. n. 484. hyperieoides Franch 97 u.U. hypnoides All. *i>6. n. *3i. hypnoides Lightfoot 343, n. 214. *hypnoidesL. 339, 664. n. 24 4. (326. 888. 339. 341—343, 34:.. 347, 855, 356. 367, 668, I :'• I I, II, 25). subvar. 2. WgUStifida BngL . micropetala Suksd.) Engtet et Irmsch. 60, n. 48. (62 . var. «. typtet Engl et [rauch. 59, n. 48. integri/olte Senkten. 671. inlegrifolia Sierrae Corilte 63, D. 50. intermedia Gaud. 407, 412, n. 281. intermedia Hall. f. 407, n. 231. interiiii.li i ll-uelschw. 451, n. 234. X intermedia Hort. 547. intermedia Sweet 671. X intermedia Tauscher 631, n. 220, 886, 887, 665. interrupta üreene 29, n. 1 4, ♦mtricüta Lap. 402, 666, n.230. (388, 391 Fig. 90, 403, 405, 406, 418, 446, 670, 5, 86). subvar. 5. angustifolia Luiz.etSoul. 4ü5,n. 230. (403). subvar. 3. eunervosa Engl. et Irmsch. 404, n. 230. (403). subvar. genuina Engl, et Irmsch. 403, n. 230. subvar. 2. laciniata Luiz. et Neyraut 404, n. 230. (403). f. 2. major Luiz. et Ney- raut 404, n. 230. (403. 1. minor Luiz. 404, n. 230. subvar. 6. nana Luiz. et Soul. 405, n. 230. (403). var. ß. nervosa (Lap.) Kud. et Irmsch. 404, n.230. (391 Fig. 90, 403, U) f. 7. nervosa-major Engl. et Irmsch. 404, n. 280. (403). f. nervosa-minor Engl, et Irmsch. 404, n.230.(403). f. 5. nervosa vulgaris Engl. et Irmsch. 404, n. 230. (403). f. 3. pruinosa Lap. 404, n. 230. (4ui . subvar. 4. st riet a Luiz. et Neyr. 405, n. 23o var. «. typica Engl et Irmsch. 403, n. 230. (391 Fig. 90) a. vulgaris Luiz. 404, rK 230. (408). intricala var. ejrvosa x gera- moides 389, 438. f. 2. brarhyloba Soulie et Neyr. 435. f. 1 . disseeta Nevr. et Verg. 438. f. stcnophvllu Luiz. et Soi: *Jose|ilu Engt 164, n. 150 (157. M 44* 692 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. XJouffroyi G. Rouy 446. ♦iranica Bornm. 568, n. 268. (560, 567 Fig. 06, 88). a. f. 1. genuina Bornm. 567, n. 268. ß. f. 2. purpurascens Bornm. 568, n. 268. Iratiana F. Schultz 361, 388, 397, 401, n. 229. ♦irrigua Marsch. Bieb. 234, n. 167; 662. (283, 672, 14, 16, 23, 25, 32, 87). X Irvingiana Engl, et Irmsch. 597. X iserana v. Cypers 666. ♦juniperifolia Adams 549, n. 255. (548, 551, 550 Fig. 1 1 3, 33, 38). var. (f. brachyphylla Boiss. 551, n. 255. (549, 550 Fig. 113, 552). f. 2. Brotheri Engl, et Irmsch. 551, n. 255. (549, 550 Fig. 113.) var. £. cinerea v. Oettingen 552, n. 255. (549, 550 Fig. 113, 551). var. f. Kusnezowiana (v. Oettingen) Engl, et Irmsch. 552, n. 255. (549). var. y. macedonica (v. Degen) Engl, et Irmsch. 551, n. 255. (549, 550 Fig. 113). var. ß. pseudosancta (Jan- ka) Engl, et Irmsch. 551, n.255.(549,550Fig.113, 15). f. 1. Stevenii Engl, et Irmsch. 539, n. 255. var. a. typica v. Oettingen 549, 'n. 255. (550 Fig. 113). X Kellereri Sündermann 595. Kerneri v Beck 286, n. 240. x kewensis Hort. 596. ♦KingianaEngl. et Irmsch. 99, n. 74. (97, 40). KinchingingaeEn;,d. 93, n. 69. ♦Kinlschingingae Engl. 93, n. 69. (91, 40). Kochii Bluff, Nees et Schauer 615, n. 291. Kochii Fuss 621, n. 292. Kochii Gassner 638, n. 292. Kochii Hornung 643. Kochii Ja&ard 642. Kochii Maly 638, n. 202. Kochii x oppositifolia A. Kerner 643. Kolenatiana Regel 513, n. 243. *Korsliinskii Komaröv 17, n. 9. (7, 40). *Kotschyi Boiss. 550, n. 264. (541, 557, 558 Fig. 115, 577, 5, 19. 26, 33, 39). Kruhsiana Fisch. 462, n.235. *kumaunensis Engl. 573, n. 278a. (560, 574 Fig. 11 9, 18). Kunzeana Willk. 237, n. 169. Kusnezowiana v. Oettingen 552, n. 2.5. X Kyrillii Kellerer 605. ♦lactea Turcz. 384, n. 226. (357, 14, 82, 35). ladanifera Balbis 671. ladanifera ß. Duby 324. ladanifera Lap. 437. ladanifera Mutel 324, n. 201. ladanifera var. pedatiüda Duby 323, n. 201. laeta Freyn 495, n. 243, 498. laeta Schott 495, 498, n. 243. laetevirens Don 368 n. 220. laevis Haw. 367, n. 220. laevis Mackay 367, n. 220. *laevis Marsch. Bieb. 555, n. 260. (548, 15, 88). var. ß. eulaevis Engl, et Irmsch. 556, n. 260. (554 Fig. 114). var. «. pseudolaevis (v. Oettingen) Engl, et Irmsch. 555, n. 260 (554 Fig. 1 1 4). laevis (Marsch. Bieb.) v. Oettingen 556, n. 260. Lamottei Luiz. 431, n. 232. lanceolata Kit 304, n. 192. lantoscana Boiss. et Reut. 481, n. 239. lanuginosa Jacquem. 671. lanuginosa Royle 671. Lapeyrousi Don 540, n. 250, 602. Lapeyrousii Sternb. 328, n. 203. X Larsenii Sündermann 533. lasiophylla Schott186,n. 1 56. lata (Small) Macoun 656, n. 22. ♦latepetiolata Willk. 235, n. 168. (234, 32, 38). latifida Don 668. latiflda Haw. 668. ♦latiflora Hook, f et Thoms. 101, n. 79. (21, 40). latifolia Ser. 668. latina (Terr.) v. Hayek 637, n. 292, 617, 618. Laurentiana Ser. 282, n. 1 84. (670). laxa Schleich. 386. X Lecomtei Luiz. et Soul. 326. ledifplia Greene 88, n. 63. lepismigena Planellas 85, n. 60. ♦leptarrhenifolia Engl, et Irmsch. 68, n. 54. (66, 40). leptopetala Jord. et Fourr. 495, n. 243. f. punctata 495, n. 243. leptophylla Froel. 671. leplophylla Pers. 346, n. 21 4. leucantha Thomas 412, n. 231. leucanthemifolia Lapeyr. 84, n. 60. leucanthemifolia Lodd. 69, n. 57. "■leucanthemifolia Michx. 86, n. 61. (5, 67, 41). var. Brunoniana (Bong. Engl. 69, n. 57. var. integrifolia Engl. 69. n. 56. leucanthemifolia Reichb. 76, n. 59. Leyboldii Sündermann 597. ligulata Wall. 674. ligulata Murr. 652, n. 301. ♦likiaugensis Franch . n. 277. (560, 572 Fig 117, 573, 40. ♦lilacina Duthie 571, n. 275. (560, 567 Fig. 116. 40). ♦Limprichtii Engl, et Irmsch. i:.o, n. 130. (i '.2. 4<» Lindsayana Engl, et Irmsch. 523, 524. ♦linearifolia Engl, et Irmsrh. 120, n. 96. (120 Fig. 23, 40). linearis Hort. 671. lingulata Ard. 480, n. 239. ♦lingulata Bell. 479, n. IM, (477,478Fig.104,480,524, i,72, ll, 12. 15, j:> var. y. australis (Moric.) Engl. 482, n. 239. Fig. 104, 480, Mf, $71. 87). var. ct. Bellardii Sternb. 480,n.239.(478Fig.104). var. a. (f. 1.) catalaunica (Boiss. et Reut.) Engl. 480, n. 239. (478 Fig. 104, 38). var. cochleans [Reichb.] Engl. 487, n. 241. (479). subsp. cochlearis (Reichh.i Rouy et Camus 487, n. 241. ;•. crustata Don 483, n. 240. f. 7. euaustralis Engl, et Irmsch 482, n. 239, 478 Fig. 104. BObvar. (f. 2.) eu- Bellardii Enfjl. et [fflueh, 480, n. 239. (478 Fig. 104, 36 f. 4. glanduligera Bl Irin i80). var. lantoscana (Boiss. et Reut). Engl. 481, n. 239. I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. 693 subvar. lantoscana (Boiss. et Reut) Rouy et Camus 481,n.239.(478Fig.104, 480, 36'. f. 8. ruacrophylla Engt- et Irmsch. 483, n. 239. 478 Fig. 404, 480). f. 3. Mader i Engl, et Irmsch. 483, n. 239. (380). f. 6. minuta Engl, et Irmsch. 482, n. 239. f. 5. Sanctae - Balmae Shuttl. 4 82, n. 239. (480). y. Vestii Sternb. 483, n. 240. lingulata Fourn. 500, n. 233. lingulata Moretti 4S2, n. 239, 494, n. 243. X Linkii Engl. 387. Linnaei Boiss. 223, n. 4 64. ß. elongata Coste 223, n. 4 63. X llaurentiana Engl, et Irmsch. 445. ♦llonakbensis W. W. Smith 4 55, n. 4 39. (4 42, 40). longifolia Colla 480, n. 239. longifolia Hegetschw. 54 5, n. 244. longifolia Hort. 54 4, n. 244. ♦longifolia Lapeyr. 477, n. 238. (478 Fig. 4 04, 525, 3, 15, 19, 22, 25, 36,. a. major nutans Sternb. 477, n. 238. 1. media Sternb. 54 4, n. 244. y. minor Sternb. 483, n. 240. &. Sternb. 483, n. 240. longifolia Moris 482, n. 239. longifolia Schur 500, n. 243. longifolia Wimm. 500, n. 243-. longiscapa Don 656, n. 4 5. lutea Gilib. 4 4 0, n. 90. X luteola Engl, et Irmsch. 605. Iuteo-purpurea Herbich 540, n. 250. Iuteo-purpurea Hort. 577. X luteo-purpurea Lap. 604. Iuteo-purpurea Sternb. 540, n. 250. luteo-viridis Schott et Kot- schy 439, n. 250, 540, n. 250. luteo-viridis x Friderici Au- gusti Sünderm. 546. luteo-viridis x Stribrnyi Sün- dermann 546. X luxurians Engl. 356. ♦Lyallii Engl. 4 9, n. 4 4, 655. (20 Fig. 4, 669, 18, 21). var. laxa Engl. 24, n. 4 4. ♦lvchnitis Hook. f. et Thoms. 4 32, n. 4 08. (4 33 Fig. 30, 40). lycoctonifolia Maxim. 674. lysimachioides Klotzsch 400, n. 78. macedonica v. Degen 554, n. 255. X Macnabiana Lindsay 523, 524. macropetala A. Kern. 64 5, n. 294. macropetala X Murithiana v. Hayek 643. macropetala X oppositifolia v. Hayek 643. *macro8tigma Franch. 94, n. 72. (92, 95 Fig. 4 7, 96, 424, 24, 40). var. &. aurantiascens Engl. et Irmsch. 96, n. 72. 95 Fig. 4 7. y. Georgeana Engl, et Irmsch. 96. n. 72. var. t1. gracillima Engl. et Irmsch. 96, n. 72, 95 Fig. 4 7. var. e. hypericoides (Fran- chet) Engl, et Irmsch. 97, n. 72. (96, 95 Fig. 4 7). f. latifolia Engl, et Irmsch. 96, 97, n. 72. f. longipila Engl, et Irmsch. 96, n. 72. subvar. 2. longistyla Franch. 96, 97, n. 72. subvar. 4 . macranthaEngl. et Irmsch. 96, 97, n. 72, (c. typica Engl, et Irmsch. 96, 95 Fig. 4 7. X maculata Murbeck 524. maculataSchrank494,n.243. ♦maderensis Don 332, n. 208. (34 9, 330 Fig. 73, 9, 14, 29, 38). *madida (Maxim.) Makino 650 , n. 298. (645, 652, 41). var. ß. atropurpurea Ma- kino 654, n. 298. var. y. incisa Takeda 654. n. 298. var. cc. Maximowiczii Engl. et Irmsch. 650, n. 298. var. <)'. stolonifera Makino 654, n. 298. ♦magellanica Poir. 378, n.iii. (357, 379,380 Fig. 88, 382, 383, 669, 5, 18). f. 4. altiuscula Engl, et Irmsch. 379,n. 222.(378, 380 Fig. 88). f. i. angustiloba Sternb. 379, n. 222. (378, 380 Fig. 88). \;ir. i Donii Sternb. 384, n. 222. (378,384 Fig. 88, :ts:i . f. :t. eumagellanica Engl. et Irmsch. 379, n. 222. (378, 380 Fig. 88. f. 3. euperuviana (Sternb.) Engl, et Irmsch. 384, n. 222. (378, 384 Fig. 88, 669). f. x. Haenkei Presl 382, n. 222. (379, 881 Fig. 88. f. 2. integrtfolia 8er. 379, n. 222.(378, 380 Fig. 88. f. 7. laxa Presl 382, n. 222. (379, 384 Fig. 88). var. it. lineariloba Engl. et Irmsch. 379, n. 222. (878, 880 Fig. 88, 669). var. y. ovatiloba Enyl. et Irmsch. 382, n. 222. (379, 381 Fig. 88. subsp. 2. peruviana (Sternb.) Engl: et Irmsch. 379, n. 222. (378, 380 Fig. 88, 383, 669). subsp. 4. Poiretii Engl, et Irmsch. 379,n. 222. ^378, 380 Fig. 88, 42). f. 4. scapifera Engl, et Irmsch. 384, n. iii. (378, 384 Fig. 88). f. 4. scaposa Engl, et Irmsch. 379, n. 222.(378, 380 Fig. 88). f. 9. stellata (Pav.) Engl. et Irmsch. 382, n.m. (379, 381 Fig. 88). f. 5. subsessiliflora Engl. et Irmsch. 381, n. I (378, 381 Fig. 88, 383). f. 6. trigyna (Remy) Engl. et Irmsch. 382, n. 222. (379, 381 Fig. 88). subf. viridiflora Engl, et Irmsch. 382, n. 222. (378, 383). magellanica Pourr. 378. magna Garsault 674. Mairei Leveille 166, 659, n. 118, 660. malvaefolia Grecne 674. X Malyi Hort 576. Malyi Schott, Nvman et Kutsch v 496, 499, n. 243, 576, 57 7. X Manginii Luiz. et Soulie 440. ♦iiianscliuriensis Engl.)Koma- rov 7, n. 2. (40). marginata Hurt. 564, n. 267. *margin.ata Sternb. 562, n.267. 476, 560, 568, 576, 577, 597, 605). subf. 1. albiftora Engl, et Irmsch. 565, n. 267. f. 5. Bubakii (Rohl.) Engl. et Irmsch. 566, n. 267. (563). var.y. coriophvlla Griseb.) Engl. 565, n. 267. (568, %fi). f. 4. eucoriophvlla Engl, et Irmsch. 565,n.267. (563). 694 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. var. a. (f. 1.) eumarginata Engl, et Irmsch. 563, n. 267. (564). f. 6. grandis (Rohl.) Engl, et Irmsch. 566, n. 267. (563). var. f)'. karadzicensis (v. Degen et Kosanin) Engl, et Irmsch. 566, n. 267. j (563, 88). var. ■?. Rocheliana(Sternb.) ! Engl, et Irmsch. 564, n. 267. (563, 576, 604, | 2«, 87). subf. 2. rubescens Rohlena j 565, n. 267. var. e. subuniflora A. Terracc. 566, n. 267. i (563). f. 2. typica Engl, et Irmsch. 564, n. 267. (563). f. 3. velebitica (v. Degen) Engl, et Irmsch. 565, n. 267. (563). marginata var. coriophylla xGrisebachiiSündermann \ 560, 576. marginata var. coriophylla xStiibrnyiEngl.et Irmsch. 560, 576. marginata var. Rocheliana Xjuniperifoliavar.pseudo- , sancta Engl, et Irmsch. 560, 576. marginata var. Rocheliana X Kotschyi Sündermann 560, 577." marginata var. Rocheliana ! X sancta 560, 576. marginata var. Rocheliana [ >X sancta Engl, et Irmsch. 560, 577. marginata var. Rocheliana xSlribrnyi Engl, et Irmsch. 560, 576. marginata x sancta 598. (26). >; Mariae Theresiae Sünder- mann 596. ♦Marshallii Greene 36, n. 20. (23, 37, 38, 41). f. 2. crenata Engl, et Irmsch. 36, n. 20. f. 1. dentata Engl, et Irmsch. 36, n. 20. var. ß, idahoensis (Piper) Engl, et Irmsch. 37, n. 20. (41). var. «. typica Engl, et Irmsch. 36, n. 20. (41). Martvi«. Luiz. et Soulie444, 448. ß. Luiz. et Souliö 445. ni.ii vlandica Hort. 65, n. 52, 672. marylandica Ser. <5. ♦Maweana Bak. 354, 665, n.218.(338,339, 671,88). f. surculosa Engl.et Irmsch. B54, 665, n. 218. Maweana x Camposii var.- leptophylla Engl. 665, n. 218. Maweana x canaliculata 664. *media Gouan 536, n. 248. (538 Fig. 110, 601, 602, 8, 9, 15, 33, 36). var. Sibthorpiana Griseb. 543, -n. 253. media Schlosser et Vukoti- novic 543, n. 253. media Sibth. et Smith 543, n. 253. media Tausch 665. medio-aretioides Gren. et Godr. 602. *Meeboldii Engl, et Irmsch. 558, n.2'53. (541, 557, 558 Fig. 1 1 5, 33, 40). melaena Boiss. 401, n. 229. *melaleuca Fisch. 56, n. 45. (46, 54 Fig. 9, 669, 23). *melanocentra Franch. 55, n. 43. (46, 54 Fig. 9, 40). f. 1. Franchetiana Engl. et Irmsch. 55, n. 43. f. 2. pluriflora Engl, et Irmsch. 55, n. 43. ♦inengtzeana Engl, et Irmsch. 647, n. 296 (645, 646 Fig. 124, 40). var. «. cordatifolia Engl, et Irmsch. 647, n. 296. (646 Fig. 124). var. ß. peltifolia Engl, et Irmsch. 648, n. 296. (646 Fig. 124). meridionalis Terracc. 617, 633, 637, n. 292. apennina Terracc. 640, n. 292. *Merkii Fisch, et Sternb. 88, n. 64; 658. (31, 35). var. i. Idzuroei (Franch. et Sav.) Engl. 89, n. 64. (88 Fig. 16). var. u. typica 89, n. 64. ♦Mertensiana Bong. 13, n. 6; 655. (7, 8, 22, 23, 41). var. ß. bulbillifera Engl, et Irmsch. 15, n. 6. (14 Hg. 1, 30). var. «. Eastwoodiae(Small) Engl, et Irmsch. 1 5, n. 6. (14 Fig. 1, 8). *mexicana Engl, et Irmsch. 42, n. 29. (23, 41). Meyeri Sternb. 669. Michauxii Brition 86, n. 61. micranlha Edgeworth 46, n. 35. (47, 51). var. yunnanensis Franch. 47, n. II micrantha Fisch. 674. ♦micranthidifoli.i Btw.] Brit- ton 86, n. 62. 67, II . micranthifolia Steud. 86, n. 62 micranthoidesEngl. 48, n. 35. 51. ♦microgyna Engl, et Irmsch. 1 57, n. 146.(91, 158 Fig.41, 6, 17, 25, 40 var. ramosior EngL et Irmsch. 15S, n. I lt. ♦microphvlla Itovle 1 5, n. ISt. Hl . ***subf. atropurpurea Sternb. 447,n.232.(445, 25). subf. atropurpurea major 444, 442. ***subf. atropurpurea minor Bogt, et Irmsch. 114), n. IIS. ß. Lap. 42 i, n. 232. subvar. 4. (f. 4 4.) carnio- lica Hut)Engl.et Irmsch. 432, n. 232. (44(5, 434 Fig. 98). var. carniolica Hut. 432, n. 232. f. 4 7. coaretata Engl, et Irmsch. 434, n.232.(446, 434 Fig. 99). f. 4 6. columnea Engl, et Irmsch. 433, n. 232.(44 C, 434 Fig. 99). f. I. compaeta Mert. et Koch. 449, n. 232.(445, 44 5, 44 9 Fig. 95, 436, 674). *subf. compaeta typica Engl, et Irmsch. 44 9, n. 232. (44 5.) subsp. confusa Luiz. 432, n. 232. subsp. confusa Luiz. f. re. Luiz. 44 9, n. 232. subvar. 3. confusa (Luiz.) Engl, et Irmsch. 432, n. 232. (44 6, 427 Fig. 97, 427). **subf.crocea(Gaud.)Engl. et Irmsch. 420, n. 232. (44 5). var. ?]. cyclopetala (Beck) emend. Engl, et Irmsch. 432, n. 232. (287, 446, 427, 440). f. 10. disseeta Luiz. 434, n. 232. (446). subvar. 4. f. 4 3.) eucyclo- petala Engl, et Irmsch. 432, n. 232. (446, 434 Fig. 98). subsp. 4 . eumoschata Engl. et Irmsch. 44 6, n. 232. (44 5, 44 8 Fig. 95, 420 Fig. 96, 430 Fig. 98, 668, 674). f. 44. euplanifolia Engl. et Irmsch. 432, n. 232. (44 6). var. ß. exarata (Vill.) Bur- nat 405, n. 234. var. y. fastigiata (Luiz.) Engl et Irmsch. 429, n.232.(446, 430 Fig. 98). subvar. 4. fissifolia Engl. -t Irmsch. 4 4 7, n (445, 44S Fig. 95, 4S0 Fig. 96, 444, 441, 674). *subf. flareteaai RogL et Irmsch. 4 27,n. 131.(44 6). *subf. flaviflora Engl, et Irmsch. 425,n. * iglabrescens 4 4 7, 4 4 9, 4 20. I. glandulosa Engl. 44 3, 447, 449, 420. subvar. 2. integrifolia Koch 425, n. 232. (287, 445, 427 Fig. 97, 674). subvar. integrifolia f. pyg- maea 293. ('2.') f. 2. intermedia (Mert. et Koch) Engl, et Irmsch. 449, n. 232. (442, 448 Fig. 95). *subf. intermedia typica Engl, et Irmsch. 449, n. 232. (445, 448, 449 Fig. 95). var. d". Lamottei (Luiz.) Engl, et Irmsch. 434, n. 232, 44 6, 430 Fig. 98, 35). f. 4. laxa Sternb. 44 7, n. 232. (445, 448, 449 Fig. 95. subf. laxa typica Engl, et Irmsch. 44 7,n. 232.(44 5). f. laxa subf. mutata 444 — 442. f. 4. lineata (Sternb.) Engl. et Irmsch. 425, n. 232. (44 5, 427 Fig. 97.) var. ß. longipetala Beck 429, n. 232. (446, 430 Fig. 98). ***subf. mutata atropur- purea major Engl, et Irmsch. 44 7, n. 232. (44 5, 444). **subf.mutatastenophylla (Beck) 44 7, n. 232. " subvar. 2. planifolia (Lap.) 432, n. 232. (287, 44 6, 426 Fig. 97, 427). ß. pubescens Lap. 429, n. 232. ß. pubescens Pourr. 666. **subf. purpurantha Engl. et Irmsch. 44 9, n. 232. (413). ••subf.purpureifloraEngl. et Irmsch. 427, n. 232. (44 6). f. 5. pygmaea(Haw.)Engl. 425, n. 232. (446, 426 Fig. 97, 667). f. stenophylla Beck 44 7, n. 232. (448 Fig. 95). f. 4 5. tenuifolia (Rouy) Engl et Irmsch. 4SI, n. 232. (416). y. tenuifolia (Rouy et Ca- mus) Luiz. 432, n. 232. var. £ (f. 4 2.) terektensis llunge) Engl, et Irmsch. 446, 434 Fig. 98, var. it. versicolor Engl. Irmsch. 44 7, n. 88S. 7, 4 4 5, 44 8 Fig. 95, 426 Fig. 97, 440—442, r.74. var. versicolor compaeta, 433, n. 232. f. vulgaris Engl. 44 7, 449, n. 2.12. f. S. vulgaris Luiz. 434, n. 232. | moschala X ajugifolia Luiz. et Neyraut 389, 486. f. u. pauciflora Luiz. et Neyraut 436. f. ß. Ramondii Luiz. et Neyraut 486. moschata x< arachnoidea Engl, et Irmsch. 667. moschata x exarata (Miege- ville) Engl. 447. moschata Wulf. ^± intricata Lap. 446. moschata Wulf. z£l Iratiana Fr. Schultz 446. moschat i x mixta (de Jouf- froy) Engl. 446. moschata x museoides Engl. et Irmsch. 389, 435. moschata Wulf, ^nervosa Lap. 447. [435. moschata x planifolia Brügg. moschatax pubescenssubsp. PourretianaEngl.etlrmscn. 390, 445. var. strictoides Engl, et Iniisch. 4 45. moschata X Seguierii 389. moschata var. cyclopetala X pentudaetylis Engl, et Irmsch. 390, 445. moschata var. fastigiata x geranioidesEngl.etlrmsch. 3S9, 440. moschata var. fastigiata x moschata var. versicolor subvar. integrifolia 434. moschata var. fastigiata x pubescens subsp. I'ourre- tiatia Engl, et Irmsch. 390, 446. moschata var. Lamottei X hypnoides Engl, et Irmsch. 389, 440. moschala var. versicolor subvar. cyclopetalaxgera- nioides 389, 439. f. ß. alhopetala Engl, et Irmsch. 440. f. «r. vnriegatopetala Engl, et Irmsch. 439. 696 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. moschata var. versicolor x intricata var. nervosaEngl. et Irmsch. 390, 447. moschata var. versicolor X intricata var. typica Engl, et Irmsch. 390, 446. moschata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf.mutataatropurpurea major x hybrida elegantis- sima x(decipiens x granulata) 389, 443. moschata var. versicolor subvar. fissifolia f. laxa subf. mutata atropurpu- rea major x< caespitosa subsp. decipiens var. pal- raata X< granulata 389, 443. moschata var. versicolor subvar. fissifolia x gerani- oides 389, 439. f. purpurascens Luiz. et Soulie 439. moschata var. versicolor subvar. fissifolia X pen- tadactylis 390, 444. moschata var. versicolor subvar. fissifolia x tenellu 666. moschata var. versicolor subvar. fissifolia x tenella Engl, et Irmsch. 667. moschata var. versicolor subvar. integrifolia x exa- rata Engl, et Irmsch. 390, 447. moschata var. versicolor x pentadactylis X geranioi- des Engl, et Irmsch. 390, 447. moschata var. versicolor x pubescens subsp. Jratiana Engl, et Irmsch. 390, 446. moschata var. versicolor (XJeanpertii Luizet) 446. moschatoidesEngl.et Irmsch. 439. mucronulata Royle 4 60, 4 63, n. 4 48. multicaulis Lange 4 S2.ii. 4 55. mullicepsDebeaux24 4 ,n.4 74 . multifidaRoßbach336,n.242. multiflora Ehrh. 54 9, n. 245. multifiora Ledeb. 462,n.2:<">. niultinervisl)ulac302,n. 492. Mureti Ramb. 297. MurithianaTissiore633, 634, n. 292. (64 7, 618). var. altern ans Sünderin. 636, n. 292. ♦museoides All. 290, n. 4 87. (290—293, 297 Fig. 67, 424, 5, 25, 36;. f. 4. cilrina Gaud. 293, n. 4 87. «. compactaMert.etKoch. 449, n. 232. e. divisa Sternb. 4 4 7,n. 232. ß. elatior Gaud. 44 7, n. 232. var. Facchinii (Koch) Eng- ler 293, n. 4 88. a. hemisphaerica Sternb. 44 9, n. 232. var. ß. intermedia Mert. et Koch 4t 9, n.232. ß. laxa Gren. et Godr. 44 7, n. 232. y. laxa Koch 44 7, n. 232. 6. lineata Sternb. 425, n. 232. y.lobataSternb.44 9,n.232. «. microphylla Gaud. 425, n. 232. x aizoides 477, 538. mutata X< aizoides 4 77, 534. mutata x aizoides Rc^ mutata X aizoides Sendtn. SU. mutato-aizoides Reut myosotidifolia Don 189, n. 4 48. myosotifolia Don 88, n. 64. *nanaEngl.644,n.293Fig.4 23. (33, 40). ♦nanella Engl, et Irmsch. 4 55, D. 4 40. (4 42, 4 54 Fi*. 89, 89). napensis Small 14, n. 34. Nathorstii Düsen) v. Hayek 637, n. 292. neglecta Bray 4 5. n. 7. 8). neglecta Ten. 497, n. 2*3. Nelsoniana Don 4 4, n. 5. Nel.sonianaIIook.it Arn. '.7;. nepalensis Hort. Brockbank 672. nervosa Lap. 404.H.2 405, 406, •'• '.7 . «.majorSternb.40i,n.230. /UninorSternb.403.n.230. nervosa Willk. .{93. n. 227. nevadensis Boiss. 38S. :i97, 402, n. 229. ♦Newcombei Small 70, n. 58. (67, 41). nidifica Greene 44, n. 34. nigricans Fisch. 672. *nigroglandulosa Engl, et Irmsch. 4 4 9, n. 93. (4 06, 408 Fig. 24, M ♦nipponica Makino 8 \ ■'>, n. 294. (646 Fig. 4 24, 41 . nitida Ledeb. 463, n. 235. nitida Schreb. 285, n. 4 85, 672. 'nivalis L. 29, 656, n. 4 5. (5, 22, 23, 30 Fig. 5, 45, 658, 672,3,4, 10, 13. 14 16, 24, 81). f. 3. brevipes f. brevipetiolata 30 Fig. 5, 34. subf. crenata 30 Fig. 5, 34. subf. crenato-serrata 30 Fi-. 5, 34. subf. crenulata 30 Fig. 5, 34. subf. crenulato-serrata 30 Fig. 6, 34. f. 4. longipes :<4. f. longipetiolata 30 Fig. 5, 34. var. racemosa Towns. 24, n. 4 3. var. y. ramosa Engl. 32, n. 4 5. [84 . subf. serrata 81. subf. serrulata 30 Fig. 5, 81. ß. tenuior Wahlen! n. 45. I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. 097 var. ß. tenuis Wahlenb. 30 Fig. 5, 3t, 32, n. 4 5. var. «. typica Engl, et Irmsch. 3t, 656, n. 4 5. nivalis MQhlenb. 4t, n. 28. nivalis X< hieracifolia Nor- man 45, n. 34. (27). nivalis X stellaris S. Marshall 658. norica A. Kerner 643. notata Schott 498, n. 243. notkana Howell 70, n. 57. notkana Moc. 69, n. 57. nuda Ser. 86, n. 62. •nudicaulis Don 4 5, n. 7. (7, 232, 67t, 29, 35, 40). f. 3. congesta Kjellman 4 6, n. 7. f. 2. stolonifera Kjellman 4 6, n. 7. (4 6 Fig. 2.) f. 4. typica 4 6, n. 7. nutans Adams 4 4 0, n. 90. nutans D. Don 674. ♦nutans Hook. f. et Thoms. 4 34, n. 4 4 4. (40). f. swertioides Engl. 4 35, n. 444. Nutkama Howell 70, n. 57. »Nuttallii Small 230, n. 1 65. (205, 23t Fig. 52, 29, 32). var. ß. macrophylla Engl, et Irmsch. 234, n. 465. (234 Fig. 52). var. a. typica Engl, et Irmsch. 234, n. 4 65. (234 Fig. 52). ♦oblongifolia Nakai 45, n. 34. (23, 40. X Obristii Sündermann 597, 598. >; obscura Gren. et Godr. 326, 437. obtusifida Don 390, n. 227. obtusifolia Schleich. 672. occidentalis(Pena et de 1' Obel) Bub. 4 67, n. 4 53. ♦occidentalis S. Wats. 37, 656, n. 22. (23, 41). X ochroleuca Sündermann 596. oculata rosea Hort. 443. odontoloma Piper 655. odontophylla Piper 4 4, n. 5. ♦odontophylla Wall. 4 8, n. 4 0. (7, 264, n 4 79, 31, 39. olympica Boiss. 4 92, n. 4 56. var. microphylla Boiss. et Heldr. 4 92, n. 4 57. opdalensis A. Blytt 283. oppositifolia Halber 642. oppositifolia Karelin et Kiri- lolT 640, n. 292. »oppositifolia L. 64 6, n. 292. (64 7—64 9, 622, 624, 633, G.<7, 640,644,8,4, 9, 10, 18, 15, 16, 19, 21, 22, 26, 27, 28, 38, 42). f. 3. aberrans Engl, et Irmsch. 636, n.292, 634. subvar. 5. (f. 4 4.)albiflora Lange 624, n. 29t, 623. f. 5. alternifolia Engl. 623, n. 292, 622. c. alternifolia Vaccari 630, n. 292. subvar. 6. (f. 4 5.) amphibia Sündermann624,n. 292. (624 Fig. 4 22, 623). a. apennina Terrarc. 640, n. 292. f. 9. arctica v. Hayek 624, n. 292, 622. subsp. 5. asiatica(v. Hayek) Engl, et Irmsch. 640, n. 292.(64 9, 624 Fig. 4 22, 644). ß. biflora Willd. 64 2, n. 294 . subsp. 2. blepharophylla (Kerner) Engl, et Irmsch. 638, n. 292. (649, 624 Fig. 4 22, 86). f. 4 4. calcicola v. Hayek 624, n. 292, 622. subvar. 3. (f. 4 2.) circum- ciliata Engl, et Irmsch. B24,n.292.(620Fig.4 22, 623). f. 8. conferta R.Beyer 624, n. 292, 622. var. f. conferta f. ma- crantha Vaccari 636, n. 292. var. y. distans Ser. 633, n. 292. (64 8, 64 9, 624 Fig. 4 22, 622, 643). f. 7. elongata Düsen 623, n. 292, 622. subvar. 4. (f. 4 3.) ericifolia Engl, et Irmsch. 624, n. 292. (624 Fig. 4 22, 622, 623). subsp. 4 . euoppositifolia Engl, et Irmsch. 64 9, n.292.(648,620Fig.422, 638, 644). subsp. glandulifera Vac- cari 633, n. 292. (636, n. 292). subsp. glandulifera f. con- ferta Vaccari 636, n. 292. subsp. glandulifera Vac- cari e. grandiflora Vaccari 636, n. 292. subsp. glandulifera b. Ru- dolphiana Vaccari 636, n. 292. var. grandiflora Engl. 636, n. 29*. subvar. 4 . (f. 4 .] grandiflora Griseb. et Schenk 628, n. 292. (620 Fig. 4 22, 622). m. imbricata Ser. 624, n. 292. (622). var. «f. latina Terracciano 687, D. 292. (649, 624 Fig. 422, 640). f. macrantha v. HayeL n. 292. ■OinTidionalisTerrac' 683, n. 292. (648, 624 Fig. 422, 640, I subvar. 3. (f. 4) mollis Vaccari 686, 0.292, 684. f. 8. monstrosa Engl, et Irmsch. 623, n. 292. subvar. 4 . (f. 4 .) Murithiana 634, n. 292. (Tis-. Vaccari. var. t. Natborstii Düsen 637, n. 292. (649, 624 Fig. 4 22). f. 6. normalis Engl, ei Irmsch. 636, n.292, 634. subvar. 2. palaearctira Engl, et Irmsch. 623, n. 292. (620 Fig. 122. 622, 644, 643). subvar. 7. (f. 4 6.) pluri- punclataEngl. et Irmsch. 624, n. 292.(624 Fig.422, 623). subvar. 2. pubescen- x cari 635, n. 292. f. 4 0. pulvinata Anders- son et Hesselmann 624, n. 292, 622, 62.1. y. purpurea Willd. 607, n. 290. f. 2. regularis Engl, et Irmsch. 634, n.292, 634. f. 6. reptans Andersson et Hesselmann 623, n. 292, 622. subsp. 3. Rudolphiana (Hornsch.) Engl, et Irmsch. 638. n. 292. (649, 624 Fig. 122. 639, n. 292, 86). var. Rudolphiana Rouv et Camus 633. n. 292.' subvar. 8. f. 4 7.)Smalliana Engl, et Irmsch. 624, n. 292. (624 Fig. 4 22, SM . subsp. 4. speciosa (Dörfl. et v. Hayek) Engl, et Irmsch. 639, n.292. (6 (9, 624 Fig.4 22, 640. 81 subvar. 9. (f. 48.) steno- petala v. Hayek n.292. (624 Fig.« 22, 623 . f. 2. stenlis Maltirolo e Belli 623, n. 292. I var. ß. Sturmiana Reiehb. 608, n. 200. f. 7. superba Engl. •■( h insch. 636, n.292, 634. var. «. typica Vaccari 649, n. 292.(648,620 Fig. 1 22 622, 688). 698 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxü: subsp. typica f. macrantha Beyer 623, n. 292. subvar. (f. 5.) Vaccariana Engl, et Irmsch. 636, n. 292. (634). 1'. 4. vulgaris Engl, et Irmsch. 623, n. 292. r,ü . oppositifolia Maly 638, n. 292. oppositifolia Pantocsek 633, n. 292. oppositifolia x biflora Pacher et Jabornegg 641, 642. oranensis Munby 350, 359, n. 216. *oregana Howcll 62, n. 50. (58, 41). f. 2. brachypus (Small) | Engl, et Irmsch. 62, n. 50. ▼ar. sierrae (Cov.) Engl, et Irmsch. 63, n. 50. var. «. typica Engl, et Irmsch. 63, n. 50. f. 1. vulgaris Engl, et Irmsch. 63, n. 50. oregonensis (Raf.) Nelson 221, n. 163. *oreophilaFranch. 136,n. 113. [185, 40). orientalis Jacq. 202, n. 161. (232) orophila Jord. et Fourr. 495, n. 243. Pacheriana Wiesbaur 584. Pacumbis Buch.-Ham. 674. paddoensis Suksdorf 1 1 , n. 5. X Padellae Brügger 313. Pallasiana Sternb. 152, n. 135. X pallcns Fritsch 585. *|>alli(la Wall. 46, n. 35. (48, 49, 51, 23, 40). f. 5. bracteosa Engl, et Irmsch. 47, n. 35. f. 3. corymbiflora Engl, et Irmsch. 48, n. 35. f. 1 . l'oliosa Engl, et Irmsch. 47, n. 35. var. ß. Monbeigii Engl, et Irmsch. 48, n. 35. var. k. typica Engl, et Irmsch. 48, n. 35. palmaia Lap. 327, 328, n.203. palmata Lej. 367, n. 220. palmata Lois. 323, n. 201. palmaia Panz. 363, n. 220. palmata Smiih :w;t. n. 220. (406, 441). palmata Stephan 262, n. 1 79. *palpebrataHook. f.etThoms. 124, n. 101. (107. 109, 124 Fig. 26, 155,24, 40). var.elliptica W. W. Smith 125. n. 101. var. parceciliata Engl, et Irmsch. 125, n. 101. palustris Link 66, n. 52. palustris Salisb. 659, n. 90. paniculata C.iv. 664. paniculala Hörnern. 664, n. 212 paniculala Mill. 519, n. 245. paniculata Schleich. 672. paniculata Willk. 256, n. 1 74. paradoxa, Kit. 425, n. 232. paradoxa Ledeb. 202, n. 1 61 . paradoxa Sternb. 674. Parisii Pomel 242, n. 171. painassica Boiss. et Heldr. 215, n. 163. parnassifolia Don 1 29, n. 1 07, 132. ♦parnassioides Regel et Schmalh.126,n.104. (107, 127, 89). Parryi Torr. 674. parva Hemslev 109, n. 89. (106, 80). parvicalyx Jacquem. 1 56, n. 142. 672. parvifloraBivona 199, n. 159. parviflora Fisch. 674. parviflora Greene 40, n. 27. (23, 41). *parvula Engl, et Irmsch. 49, n. 38. patens Gaud. 586. y. aizoidiformis Rouy 586. fl. caesioformis Rouy 58jj. n. intermedia Rouy 586. patens Sternb. 488, n, 242. pauciflora Sternb. 32, n. 15; 559. X Paui Merino 658. X Paulinae Sündermann 606. ♦Pavonii Don 383, n. 224. (257, 42). var. uniflora Phil. 319, n. 222. X Paxii Engl, et Irmsch. 548. pectinata Pursh 674. X pectinata Schott 518, 520 Fig. 10 s. pedatifida Ehrh. 325, 326. pedatifida Grcn. et Qodr. 324, n. 102. pedatifida Mutel 323, n. 201. ♦pedatifida Smith 332, n. 209. (319, -M:>, 388,88* Fig.75, 356, 14). ♦pedemontana All. 319, 664, 11. KM. (318, 322 Fig. 72, 439, 14, 25, 29, 82). var. Baldaccii [Terracc.) Briq. 320, n. 201, 414, n. 231. subsp. 3. cervicornis (Viv.) Kn-I. .123, n. 201. 320, 'Mi Fi- 20, 323, i 324, 672, 82, 38). f. cymosa Rouy et Camus 320, n. 201. var. cymosa (Waldst. et Kit.) Briq. 318, 320, n. 201. subsp. 1. cymosa (Wählst. etKit. Engl. B20, 11. 201. (322 Fig. 72, 662, 82. :i7. var. densiflora pr. p. Ser. 824, n..201. subsp. 2. eupedemontana Briq. 321, n. 201. 318, 320, sti, :;•_'. :;<; . var. genuina Briq. 321. 323, n. 201. f. ^randiflora Engl, et Irmsch. 323, n. 201. (320, 322 Fig. 72). f. 3. humilis Rouy etCamus 324, n. 201. (320. Flg. 72). var. »)'. (f. 6.) incudinensis Briq. 324, n. 201. var. laxiflora Ser. 320. 321, n. 201. var. ß. minor Moris 323, n. 201. (320, 322 IV. 72 . var. ;-. (f. 5.) pulvinaris Briq. 324. n. 20 t. .120. 322 Fig. 72). f. 4. speluncarum Briq. 324, 11. 201. (320, 322 Fig. var. (c (f. 1.) subpede- montana Briq. 323, n.201.(320,322Fit.'. pedemontana Gaud. 431, n. 232. pedemontana Willd. 772. pegaja (G. Beck v. Da IIa Torre 76, n. 59. pekinen^is Maxim. 266, n. 179. peltata Torr. 674. (II penduliflora Bast. 348, n. 173. *pennsylvanica L. 65, 657, n. B 1. 14, 16, 24, 2«.V 41 . a. conglomerata Ser. 65, n. 52. ß. coryinhifera Ser. 65, n. 52. floribus muscosis racemo- sis Dill. 66, n. 52. var. Forbesii [Vasey ; et Irmsch. >■>'>. n. f. 8. glabra Sternb. 66, n. f. 2. Haworthii Sternb. 66, n. 52. f. 1. Linnaei Sternb. 66, n. 52. var. L« Prever et Zirkel 672. petraea Roth 665. petraea Vahl f. Bellardi Gaud. 222, n. 163. y. foliosa Gaud. 222, n. KI3. ß. integrifolia Gaud. 221, n. 163. (f. littoralis Gaud. 209, n. 163. petraea With. 361, n. 220. X Petraschii Sünderm. 597. *petrophila Franch. 92, n. 67. (91, 40«. var. likiangensis Engl, et Irmsch. 93, n. 67. petrophila Jordan et Four- reau 495, n. 243. phaenophylla Franch. 137, n. 114. *pilifera Hook. f. et Thoms. 158, n. 147. (157, 0, 14, 40). pilosa Banks 41, n. 28. pilosa Haw. 656, n. 28. Piperi Engl, et Irmsch. 40, n. 27. planifolia Lap. 290, n. 187, 291, 293, 432, n. 232. var. atropurpurea Koch , 293, n. 188. var. Facchinii (Koch) Kohl | 293, n. 188. a. incisata Schur 671. var. trifida Gaud. 436. planifolia Schur 667, n. 235. : planifoliaSternb.151, n. 135; 290, n. 187, 291. planipetala D. Dietr. 665. plantaginea Small 57, <>2. plantaginifolia Hook. 24, n. 13. platypetala Smith 363, n. 220. ♦pluviarum W. W. Smith 48, n. 36. (46, 40). polita Link 172. n. 153. polydaetyla Pallas 672. Ponae Sternb. 229, n. 164 pontica Albow 419, n. 232 ♦porophyila Bertol. 541, n. 253.(536, 542 Fig. 111, 544, 545, 83). porophyila Boiss. 543, n. 253. f. 4. alpina fA. Terracc.) Engl, et Irmsch. 548, n. 253. (87). var. y. (f. 5).montenegrina (Halacsy et Baldacci) i EDgL Sl Irmseli. 544, n. 253. (542 Fig. 548, 38). var. i- l. i normalis A. Terracc. 543, n. 258.. (542 Fig. in . i. Sibthorpiana (Gritab. BogLal irmsch. 548, n. 253. .. \i Pig.1 11 .. f. gtciui|ili\ll.i Boiss. 548, n. 253. var. Slnl.rnvi Vel. 537, n. 249. f. 3. thessalica (Schott) I. et Irmsch. 548, n. 2r,3. MI. 548, 596). f. 2. vulgaris Engl, et Irmsi h. 543, n. 253. 542 Fig. 111. porophyila X< corvmbosa 547. (547. porophyila >X corymbosa var. t-uporophvHa x po- rnplivilu var. thessalica BogL et Irmsch. x Ber- tolonii Sünderm. 545. var. Sibthorpiana f. thes- salica x corymbosa var. luteo-viridis 586, 547. var. Sibthorpiana I. thes- salica X Stribrnvi 536. porphyrantha Hort Gölting. Portae Stein 672. ♦porlosauctana Boiss. SSS, n. 207. 319, 330 Fig. 74, 14, ls potentillaeflora Li-veille 166. praecox Bernb. 2u9, n. 163. ♦pratensis Engl, et brach. 126, n. 105. 107, 40. *Pratlii Engl, et Irmsch. 154, n. 13S. 142, 154 Fig. 38, 40). prenja Beck 290, n. 186. ♦presolanensis Engl. 302, n. 191. (298. 303 Fig. 69, 87). primulaefolia Willd. 672. Probynii Correv. 487, n. 241. propinqua R. Br. 112, n. 90. prorepens Ki>< li. UTi. ♦Prostiana (Ser.) Luiz. 393, n.22S,666.k388,39lFi»:.90. 195 Fig. 91, 397, ö var. J. angustata Luiz. 394, n. 288. (895 Fig. 90 . f. elata Luiz. 896 Fig. 92. var. ß. lesuriana Luiz. 394, n. 228. (898, 395 Fig. var. n. Malinvaudii l.m/. 394, n. 228. (398, 895 Fig. 90). var. f. micrantha Luiz. 394,11.228. (395 Fi«. 90 . subsp. 1 . Pourretiana Engl. ,t Irmsch. 188 Fig. 99. var. it. tvpica Eiiftl. tH Irmsch. 396, Fig. 98. 700 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. var. y. vulgaris Luiz. 394, n. 228. (31)5 Fig. 90). *Prostii Sternb. 324, n. 202. (318, 322 Fig. 72, 328, 333, 393, 670, 35). *Przewalskii Engl. 107, n. 86. (106, 108 Fig. 21, 24,40). pseudoadscendens Schur 661. X pseudo-Borisii Sündermann 604. pseudobronchialis Fisch. 463, n. 235. pseudoburserianaFisch. 463, n. 235. pseudocaesia Rochel 564, n. 267. X pseudo-Edithae Sündermann 576. X pseudo - Forsten Sünderm. 531. *pseudo-hirculus Engl. 134, n. 110. (132, 133 Fig. 30, 24, 40). var. shensiensis Engl, et lrmsch.134,n. 11 0.(40). pseudohypnoides Murith 407, n. 231. X pseudo-Kotschyi Sünderm. 577. X pseudo-Kyrilli Sündermann 604. pseudolaevis v. Oettingen 555, n. 260. *pseudo-pallida Engl, et Irmsch. 51, n. 40. (47, 48, 52 Fig. 8, 28, 39). var. ß. bellidifolia Engl, et Irmsch. 53, n. 40. (50, 52 Fig. 8). f. 1. bracteata Engl, et Irmsch. 51, n. 40. (52 Fig. 8). X pseudo-Paulinae Sünderm. 606. [n. 255. pseudosancta Janka 551, X pseudo-Sündermannii Kel- lerer 595. pubesccns er. DC. 438. ♦pubescens Pourr. 394, 666, n. 229. (388, 391 Fig. 90, 398, 400 Fig. 93, 446, 447, 14, 22). f. 7. cephalanthaLuiz. 399, n. 229. (397 Fig. 92, 3981. var. ■ - 1 1 ii». i Luiz. et Soulie 399, n. 229. f. I. efTusa (Luiz. et Soul.) Engl, et Irmsch. 399, n. 229. (397 Fig. 92). f. LelataLuiz. 398, n. 229. (397). var. y. eurypetala Luiz. et Soulie 899, n. 229, 401. (397 Fig. 92, 398). f. 6. gracilis Luiz. 399, n.229. (897 Fig.9», 898). subsp.2.Iratiana(F.Schultz) Engl, et Irmsch. 401, n. 229. (390 Fig. 90, 398, 400 Fig. 93, 681, 36,', f. 12. laxiflora Luiz. 401, n. 229. (398, 400 Fig. 93). var. litigiosa Luiz. et Soulie 399,n.2<9.(397Fig.92). i f. 4. minor Luizet 399. I n. 229. (937 Fig. 92). f. 9. modesta Engl, et Irmsch. 401, n. 229. (397 Fig. 92, 398). var. raultißda Luiz. 399, n. 229. f. 2. multifida (Luiz.) Engl. et Irmsch. 399, n. 229. (397 Fig. 92). f. 10. multiflora Luiz. et Soulie 401, n. 229. (397 Fig. 92, 398). f. 14. nana Luiz. 402, n.229.(398,401,Fig.93). subsp.3. nevadensis(Boiss.; Engl, et Irmsch. 402, n. 229. (390 Fig.90, 398, 401 Fig. 93, 38). subvar. pectinata Luiz. et , Soulie 392, n. 229. f. 13. polyantha Luiz. 401, n.229. (398, 400 Fig. 93). ' subsp. 1 . Pourretiana Engl, et Irmsch. 398, n. 229. (391 Fig. 90, 397, 36). var. Prostiana Ser. 393, ' n. 228. f. 16. pulchella Luiz. 402, n.229. (398, 401 Fig. 93). subvar. seeundiflora Luiz. St Soulie 399, n.229. var. ß. strieta Luiz. 399, : n.229. (397 Fig. 92, 398). £ 5. tenuiseeta Luiz. 399. n. 229. (397). var. er. typica Engl, et ' Irmsch. 398, n. 229. (397). f, 15 typica Luizet 402, n. 229. (401 Fig. 93). f. 11. vulgaris Luiz. 401, n. 229.1398, 400 Fig. 93 . pubescens Sternb. 666. pubescens Pourr. z£l fasti- giata Luiz.? 446. pubescens x> geraniodes 389. pubescens Pourr. >X gera- nioides Engl, et Irmsch. 438. pubescens ^X< geranioides 389. pubescens x< geranioides , Luiz. 437. pubescens Pourr. ^± mo- schata Wulf. 4 45. pubescens Pourr. ^5: penta- dactylis Lap. 444. pubescens subsp. Pourre- tiana X pentadaetylis 389. pubescens subsp. Pourre- tiana var strieta x mo- schata var. cyclopetala 445. pubescens Pourr. var. strieta Luizet 5± confusa 445. pulchella Don 263, n. 22ü. pulchella >Don< Ser. 34 3, n. 214. ♦pulchra Engl, et Irmsch. 569, n. 270. (560, 567 Fig. 1 1 6, 40). pulvinata Small 624, n. 292. punctata Gunn 656, n. 15. punctata Hook. 11. n. 5, 655, n. 6. ♦punctata L. 9, 65... n. 672, 673, 8, 17, IS. SO, 21, 23, 27,2«» :;i tt). var. acutidentata Engl. 11, n. 5. var. ß. arguta (Don) Engl. et Irmsch. 10, 1 1. f. coaretata Sternb. 10, 11, n. :.. f. corymbosa Engl, et Irmsch. 10, 11, n. 5. lus. gemmulosa Engl, et Irmsch. 10, n. 5. (14 Fig. 1, 8, 20, 30 . ß. glabrata Sternb. 9, n. :>. f. gracilis St2. n. 179. punctata Rottb. 32, n. I >. punctillata Jord. et PtHBT. 495. f. punctata 49 *punctulata Engl. 148, n. 127. (142, 147 I M». pungensClairville591,n.286. pungens Sündorm. .'»76. purpurascens All. 607. 608, 610, n. 290. purpurascensIIook.etThoms. 674. purpurascens Komarow 10, n. 5. I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. 701 purpurea All. var. n. Wul- feniana (Schott) Vaccari 608, n 290. purpurosa Schur608, n. 290. pusilla Sternb. 663, n. 4 84. pygmaea Haw. 425, n. 232. pyramidalis Lap. 519, 524, n. 245. pyramidalisSalisb.494,n.243. pyramidalis Ten. 482, n.239. pyramidalis x cuneifolia Vaccari 532. pyramidataMill. 54 9, n. 245. pyrenaica, foliis partim inte- gris, partim trifidis Haller 1 I 9, n. 232. pvrenaica Scop. 304, n. 4 92. 305. pyrenaica Vill. 44 9, n. 232. pyrolifoliii D. Don 674. "quadrifaria Engl, et Irmsch. 575, n. 280. (560, 574 Fig. 4 24, 40). quinqucdens Haw. 669. quinquellda Don 333, n.209. quinquefidaHaw. 367, n. 220, 444. racemosa Simonkai 656, n. 4 3. radiata Small 267, n. 4 80. radicans Jacquem. 672. radulina Greene 35, n. 4 9. raiblensis Huter 290. ramosissima Schur 24 7, 222, n. 4 «3, 223. *ramulosa Wall. 560, n. 265. (559, 573, 39). ß. minor 564. ranunculiiblia Hook. 674. ranunculoides Haw. 234, n. 4 67. recta Lap.. 499, n. 243. recta Ten. 563, n. 267. recurvata Schleicher 345, n. 244, 672. recurvifolia Lap. 578, n. 284. Red Admiral 442. Redofskyi Adams 657, n. 59. *reflexa Hook. 35, n. 49. {«, 44). var. yukonensis (Small) Engl, et Irmsch. 36, n.4 9. reflexa Miyabe 44, n. 33. reflexa S. Lag. 4 4 0, n. 90. Regelii A. Kerner 54 4. repanda Haläcsy 4 96, n. 4 58. repanda Willd. 4 86, n. 4 56. reticulata Cham. 4 7, n. 8. reticulata Willd 202, n. 4 64. retroflexa Hortul. 346, n. 24 4, 672. retusa Cham. 624, n. 292. ♦retusa Gouan 607, 64 0, n. 290. (608, 13, 15, 16, 26, 33, 35). var. ß. Augustana Vaccari 640, n. 290. (607, 608). var. a. Baumgartenii (Schott) Velen. 608, n. 290. retusa var glabrata Vaccari 608, n. 290. ♦Reuteriana Boiss. 354, n. 24 7. (339, 88). rhaetica Kerner 545, n. 244. f. ploeckensis L. Keller 54 5, n. 244, Rhei Schott 44 7, 44 9, n. 232 Fig. 95, 444. superba Arends 444, 442. superba Hort. 44 7, n. 232. ♦rhomboideaGreene 27, n. 4 4. (22, 29, 35). var. y. austrina A. Nelson 29, n. 4 4. (41). var. S. crenatifolia (Small) Engl, et Irmsch. 29, n.4 4. (41). f. 2. franciscana (Small) Engl, et Irmsch. 28, n. 4 4. f. 4. Greenei (Blankinship) Engl, et Irmsch. 28, n.4 4. var. ß. interrupta (Greene) Engl, et Irmsch. 29, n. 4 4. (41). var. «. typica 28, n. 4 4. (41). Richardsonii Hook. 232, 674. rigens Kit. 564, n. 267. rigida C. Smith 672. rigida Kit. 564, n. 267. *Rigoi Freyn 354, n. 249. (339, 38). rivalis Upensky 663, n. 4 84. ♦rivularis L. 277, 663, n. 4 84. (262, 279, 670, 8, 13, 14, 17, 22, 25, 27, 28, 32). f. cacuminum Norman280. var. «. eurivularis Engl. et Irmsch. 282, n. 4 84. (278 Fig. 66). var. ß. flexuosa (Sternb.) Engl, et Irmsch. 282, n. 484, 279. var. flexuosa (Sternb.) 268, n. 4 80,274 Fig. 64. f. 2. hyperborea (R. Br.) Hook. 279, n. 4 84. (278 Fig. 66). var. Laurentiana (Ser.) Engl. 282, n. 4 84. (278 Fig. 66, 279, 670, 34). f. pedunculosa (Ser.) Engl. 279, n. 484. f. 4. petiolaris (R. Br.) Engl. 280, n. 484, 279. f. 3. purpurascens Lange 280, n. 4 84. (279). var. stricta Engl. 282, n. 484. m. subsessilis Ser. 279, n. 484. f. 4 . typica Engl, et Irmsch. 279, n. 484. (t78 Fig. 66). rivularis S. WaUon 663, n. 484. rivularis Thom. 254, n. 4 73. (672). rivuliirisTownsonS68,n.4 84. robusta v. Dalla Torre 76, n. 59. robusta Schott, Nyman et Kotschy 500, 501, n. «43. Rocheliana Goir. 582, n. 284. HochelianaSternb.564,n.267. var. Bubakii Rohlena 566, n.267. var. grandis Rohlena 566, n. 267. subsp. velebitica v. Degen 565, n. 267. Rocheliana x pseudo-sancta Sünderm. 576. rorida Marsch. - Bieb. 234, n. 4 67. (672). rosacea Moench 665. Rose Beauty 442. rosea superba Hort 442. Rossii Oliver 674. rosularis Haw. 495, n. 243. rosularis Schleich. 524. rosulenta Elirh. 500, n. 243. rotundifolia Chaubard et Bory 4 97, n. 188. rotundifolia Geners. 672. *rotundifolia L. 483, 660, n. 4 56. (4 84 Fig. 46, 4 85, 232, 3, 4, 8, 9, 10, 14, 17, 19, 22, 25, 29, 81,. var. chrysospleniifolia R. Maire et M l'etitmengin 4 83, n. 4 56. f. chrysosplenifolia Rouy et Camus 494, n. 456. var. ;•. euheucherifolia EagL et Irmsch. 485, 494, n. 456, 484 Fig. 46. (37, 88). subsp. eurotundifolia Engl. et Irmsch. 483, n. 4 55. (484 Fig. 46, 4 85, n.4 56, 38). var. fonticola (Kern. Engl. 4 94, n. 4 5«. var. (f. geoides Griseb. 492, n.4 56. (484 Fig. 46, 4 85, 88). var. glabra EngL 491, n. 456. glandulosa Griseb. 486, n. 456. var. grandiflora Sternb. 495, n. 458. var . heucheraefolia Griseb.) Engl, et 'misch. 494, n.156. (183, 484 Fig. 46, 185, 87, 88). var. hirsuta Sternb. 186, n. 156. 702 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. var. ß. insularis Briq. 194, n. -156. (88). var. olympica (Boiss.) Engl. 4 92, n. 4 56. f. pseudopellata Briq. 4 94, n. 4 56. f. 2. repanda (Willd.) Engl, et Irmsch. 4 86, n. 4 56. (4 84 Fig. 46, 4 85, n. 4 56). var. taygetea (Boiss. et Heldr.) Engl. 4 92, n. 157. subsp. taygetea (Boiss. et Heldr.) R. Maire et M. Petitmengin 4 83, n. 4 56; 493, n. 457. var. et. typica Engler et Irmsch. 4 85, n. 4 56. (484 Fig. 46). f. 4. vulgaris Engl. 4 85, n. 4 56. (184 Fig. 46). rotundifolia Pall. 9, n. 5. rotundifolia Sibth. et Smith 4 86, n. 4 56. RouyanaMagnier254, n. 4 73. Ruby 442. Rudolphiana aucl. pl. Helv. et Ital. non Hornsch. 624, 636, n. 292. Rudolphiana Gremli 633, n. 292. Rudolphiana Hornsch. 638, n. 292. Rudolphiana Schur 624, n. 292. *ru(idula (Small) Macoun 38, 656, n. 23. 28, 41). 1. 2. major Engl, et Irmsch. 39, n. 23. f. 1 . minor Engl, et Irmsch. 39, n. 23. rupestris Lap. 24 7, n. 4 63. rupestris Salisb. 672. rupestris Schleicher 672. rupestris Thomas488,n. 242. rupestris Willd 229, n. 4 64. *rupicolaFrancheto44,n.-2.V.>. (536, 538 Fig. 4 4 0, 40). RussiPresl254, n. 4 '3. (232). Rydbergii (Small) Engl, et Irmsch. 27, n. 4:». sabulicola Pomel 242, n. 4 74 . *sachalincnsis Fr. Schmidt 4 4, n. 32. (23. 35). var. amplissima Engl, et Irmsch. 44, n. 32. (40). saK'noides Froelich 286, n. 4 86. 672. ♦saginoides Hook.f.etThoms. 424, n. 98. 407,422Fig.24, 24, 40 . var parvipetala Engl, et Irmsch. 4 22, n. 9S. 40. salmonica Jenkins 598. X Salomonii Sündermann 598. ♦sancta Glittb .>:.2. n. 256. (5*8, 881 Fi- 4 4 3, 604, 10. 1». 2*2 2(\ :>>:>,. :;«> sancta x raarginata 539. ♦sanguineaFranch. 4 45,n.4 24. (4 42, 146 Fig. 31, 24, 40). sanguinea superba Hort. 442. ♦sarmentosa L. 652, n. 304. (645, 8, 6, 8. 9, 10, 18, Fig.4',21,2'2,2:{,2U.40: var. y. immaoulata Diels 653, n. 304. 40 f. minor Savalier 645, n. 294. var. ß. tricolor (Lern.) Maxim. 653, n. 304. var. a. typica Engl, et Irmsch. 653, n. 304. Sartorii Heldr. 561, n. 266. saximontana E. Nelson 37, n. 22. scapigera Willd. 4 52. ♦scardica Griseb. 561, 562, n. 266. (559, 22, 1«. 39 . ß. erythrantha Halacsy 562, n. 266. var. a. euscardica Engl, et Irmsch. 562, n. 266. var. y. obtusa Sprague 562, n. 266. var. ß. pseudocoriophylla Engl, et Irmsch. 562, n. 266. scardica Hort. .> 7 7 . Schleichen D. Don 672. Schottii Sündcrmann 546. Schraderi Sternb. 356, 357. ♦scleropoda Sommier et Le- vier556, n. 264. (548, 38). var. ß. abchasica (v. Oet- tingen) Engl, et Irmsch. 557,n.261.(554Fig.4 4 4). var. «. euscleropoda Engl, et Irmsch. 556, n. 264. (554 Fig. 4 4 4). var. nivalis Sommier et Levier 552, n. 255; 557, n. 264. var. y. Sommieri Engl, et Irmsch. 557, n. 264. Scopolii Vill. 224. scotophila Boiss. 204, n. 4 59. ß, libanotica Bornm. 204, n. 4 59. scrobiculataSchurf»08,n.290. secunda Willd. 282, n. 4 84. ♦sediformis Engl, et Irmsch. 4 46, n. 4 25. (142, 14 7 Fjg. 35, 40^. sedncnsis Clarion 672. sedoides de Bouille 586. sedoides DC. 299, n. 4 JO, 302. ♦sedoides L. 286, 663, n.4 86. (287, 672, 14, 15, 25, 32, 35). var. hrcvipes Sternb. 289, n. 488. var. Hohcnwartiana Ser. 289, n. 486. \.ir. i. BohenwarUi Stern- berg)Engl. 189, D. 18«. (287, M . prenja (Beck) Engt et Irmsch. 290. n. ' (287, 37 . var. (t. typica Engl, et Irrasch. 287,n, sedoides Wahlenb. 663. n. t '.'0. sedoides x< tenella Hüter 286, 290. sedoides x> tenella Hut er 286, 290. ♦Seguierii Spreng. 298, n. 1 90, 663.(286, 298,299 1 313, 14, 1«. 21. '20. 36). f. aurantiaca Ser. 302, n. 490. semidecandra Fisch. 8, n. ■">. 672. semipubescensS\veet65,n.52. sempcrvivimi C. Koch 543, n. 253. ♦sendaica Maxim. 647, n. 295. (645, 41). septifida Haw. 672. serpyllifolia A. Gray 4 54, n. 484. ♦serpyllifolia Pursh 4 51, 659, n. 486. (4 42, 4 53 Fig. 37, 670, 671, •-!.">. .".l . var. Pallasiana ;Sternb.) Engl. 4 52, n. 4 35. var. viscosa Trautv. 158, TT. 4 35. serrata Sternb. 4 76, n. 4 54. serratifoliaMakay 4 76,n.4 54. setigera Pursh 159, n. 148. sibirica Hook. 27:<. Sibirica Sternb. 4 7, n. 8; 283, n. 4 66. sibirica Torr, et Gray 970, n. K sibirica Wahlenb. *6S. n. 1 81 . 1. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. 703 ♦Sibthorpii Boiss. 204, n. 4 60. (4 99,16,17.20 12, St). Sierrae (Cov.) Sraall 62, t>3, n. 50. ♦Sieversiana Stern!). 1 7, n. 8. (7, 4 7 Fig. 8, 20, 3.1 ♦signata Engl, et Irmscli. 4 45, n. 4 23. (4*2, 4(6 Fig. 3«, 40). ♦sikkimensis Engl. 97, n. 73. (40). ♦sileniflora Sternb. 38*, 666, n. 225 357, 14, 88,84). i. minor (Pres! Torr, et Gray 38*, n. 225. simulata Small 270, n. 4 83. ♦sinensis Engl, et Irmsch. 654 , n. 299. (6*5, 6*6 Fig. 4 2*, 650, 40). var. discolor Engl, et Irmsch. 652, n. 299. soboliferaAdams 4 59, n.4 *8. X Souliei Coste 355. sotchensis Engl. 587. spathularis Brot. 4 76, n. 4 5*. spathuluta Boiss. 352, n. 24 6. spatbulata Desf. 350, 35t, n. 24 6. var. erioblasta [Boiss. et Reut.) Engl. 352, n. 24 fi. spathulata Haw. 343, n. 24 *. X spalhulatoides Engl. 387. speciosa Dörfler et v. Hayek 639, n. 292. (64 7, 6« 8). ♦spicata Don 8, n. 3. (7, 34). f. 2. foliacea Engl, et Irmsch. 8, n. 3. f. 3. galacifolia (Small) Engl, et Irmsch. 8, n. 3. 1.4 . scaposaEngl.et Irmsch. 8, n. 3. spinulosa Adams *59, n. 235. spinulosa Royle 4 63, n. 4 48. sponhemicaGmel.367,n.220. sponhemica >Gmel.< Kohl 367, n. 220. ♦Spruneri Boiss. 568, n. 269. 560,567 Fig. 4 4 6, 5,39. spuria A. Kerner 644. squarrosa A. Fiori et A. Be- guinot 578, n. 284. *squarrosa Sieb. 582, n. 282. (577, 584, 585, 6, 15, 26, 27, 37). var. ß. Beyeri Engl, et Irmsch. 584, n. 282. (583). var. «. eusquarrosa Engl. et Irmscli. 583, n. 282. var. y. glabrata Ilausm. 584, n. 282. (583 . var. glandulosissima Beyer 584, n. 282. var. cf. grappae Mass. 584, n. 28t. (583). squarrosa Woloszczak 455, n. 234. squarrosa >xaizoides Engl. 578, 587. Stabiana Ten. 495,499,n.i43. .•; Steinii Suiiilci inunn 605. Sti'iMiii.inmi TttMh 365, n. 220, I *stella aurea Hook. f. etThoms. 4 55, n. 4 41. (4 42, 40). ♦stellariifolia Franch. 1 02, n. 80. (404, 40). stellaris Berlol. 76, n. 59. stellaris (Brüg^er) v. Dalla Torre 74, n. 5». stellaris Koch 74, n. sti'lliris »L.« Im niiiiiek 669. ♦stellaris L. 71, 657, n. 59. (5, 67, 73, 85, 222, 658, 670. 672, 3, 4, 8, 13, 14, 16, 18, Pte.1' 19, 21. 22, 24, 2v lt. 31). f. 7. acaulis Hall. f. 72, 73, n. 59. f. acaulis Warming 657, n. 59. [n. 59. y. angustifolia Don 72, f. 4 2. angustifolia Willk. 72, 76, n. 59. (75 Fig. 4 4). f. asexualis Engl, et Irmsch. 83, n. 59. (72, 82 Fig. 4 5, 8). f. 8. brevipes Engl, et Irmsch. 72, 73, n. 59, 75 Fig. 4 4. ß. Brunoniana Bong. 69, n. 57. f. 2. capillaris Sauter 74, 72, n. 59. var. Clusii Gren. et Godr. 84, n. 60. var. ß, comosa Retzius 84, n. 59. (72, 82 Fig. 4 5, 8, 30. f. 4. cuneata Engl, et Irmsch. 71, 72, n. 59. (74 Fig. 4 8). f. 4 6. eucomosa Engl, et Irmsch. 72, n. 59. (82 Fi*. 4 5, 8, 31). var. foliolosa (R. Br.) Trautv. 657, n. 59. var. ß. glacialis Gautier 73, n. 59. f. 4 0. hispidula Roche! 72, 73, n. 59, 75 Fig. 14. «. hispidula Sternb. 73, n. 59. var. intermedia Timbal 76, n. 59. ß. leucanthemifolia Du- c h trtrc 84, n. 60. ß. leucanthemifolia Miclix. 74, n. 59. f. minutipetala Engl, et Irmsch.72,83,82ri- 4 >. f. 4. nivaloides Bafj. t-t Iriu.M-li. 72, 73, n. 58, 74 Fig. 18. f. 9. obovata Engl. 72, 73, D. 5», 75 Fi*. 4 4. f. 5. pauciflora Engl. 72, 71, n. 59, 74 Fig. 4 3, IM. f. (1. pegaja G. Beck 72, n. 5W, 75 Vifi. 4 4. 76, n. 59. f. 15. prolifera BagL • t Irmsch 72, D. 59.(8. M f. prolifera. Sternb. 83, n. 5a. (82 Fig. 15). ß, pumila Gaud. 73, n. 59. f. robusta Engl. 4, 72, n. 59, 75 Fig. 4 4, 76. ni\'i • Rocheliana SQn- dermann 586. 704 I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. Slribrnyi X thessalica Süo- dermann 547. stricta Hörnern. 32, n. 4 5. *strigosa Wall. 137, n. 115. («1, 135, 39). f. ramosa Engl, et Irmsch. U8, n. 415. f. simplex Engl, et Irmsch. 138, n. 115. f. subasexualis Engl, et Irmsch. 13s, n. 115. X Stuartii Gundermann 602. Sturmiana Schott, Nyman etKotschy494,498,n.243. f. hirtifolia Freyn 499, n. 243. stylosa Remy 382, n. 222. subacaulis Hegetschw. 293, 6G9. subaizoides x mutata A. Kerner 533. subalpina (Brügger) v. Dalla Torre 71, 76, n. 59. *subamplexicaulis Engl, et Irmsch. 99, n. 75. (97, 98 Fig. 18, 40). subapetalaE Nelson 64,h.51. subapetala normalis A. Nel- son 64, n. 51. subbiflora x Murithiana Vacc. 642. subbiflora X oppositifolia A. Kerner 641. X subcotyledonEngl.et Irmsch. 526. submutica Hort. 673. X subrhaetica Sündermann 517. *subsessilifloraEngl.etlrmsch. 573, n 278. (560, 572 Fig. 118, 575, 40). *subspathulataEngl.etIrmsch. 121,n.97. (106, 4 20Fig.23, 40). var. kumaunensis Engl. et Irmsch. 4 21, n. 97 (40). ♦subverticillata Boiss. 553, n. 258. (548, 554 Fig. 114, 88). var. colchica (Albow) v. Oettingen 555, n. 259. X Sudrei Luizet et Souli6 447. Sullivantii Torr, et Gray 675. sulphurea Arvet Touv. 586. X Sündermannii Irving 597. indermannii Kellerer 595. superaizoides X mutata A. Kerner 584. Miperba Rouy et Camus 523. superbiflora X Murithiana 642. superbiflora x oppositifolia A. Kerner 641. supercaesiaxaizoides Fritsch 588. supersancta x Ferdinandi- Coburgi 604. swertiaeflora Löveille 1 66. tabularis Hemsley 675. *tangutica Engl. 107, n. 87. (106, 108 Fig. 24, 40). var. minuliflora Engl. 4 09, n. 87. (40). ♦taygetea Boiss. et Heldr. 4 92, 660, n. 4 57. (4 83, 494 Fig. 47,^ 14, 39). f. major Engl, et Irmsch. 193, n. 157. f. minor Engl, et Irmsch. 193, n. 157. taygetea x cuneifolia Engl. 194 Fig. 47, 198. X tazetta Hort. 198. tecta Kitaib. 540, n. 250. telhmoides Maxim. 675. ♦tenella Wulf. 285, 663, n. 1 85. (672, 3, 4, 6, 14, 16, 25, 29, 82. 37). tenera Sternb. 304, n. 192. tenera Suter 291. n. 187. tenerrimaWillk. 209, n. 163. *tenessensis Small 39, n. 24. (23, 41). Tenorii Sternb. 433, n. 232. tenuifolia Rouy et Camus 432, n. 232, 287. terektensis Bunge 4 32, n. 232. ♦texana Buckley 34, n. 17. (23). thessalica Schott 543, n. 253. thessalica x Burseriana var. tridentina Sünderm. 599. thessalica x luteo-viridis Sünderm. 547. the.-salica x porophylla Sünderm. 547. X Thomasiana Sünderm. 594. tlivrsifloraI>anciC512.n.243. thyrsoidea Tausch 4*82, n. 239. thysanodes Hort. Berol. 675. thysanoides Lindl. 675. ♦Tilingiana Regel et Tiling 57, n. 46. (46, 85,;. [525. X Timbalii Rouy et Camus 524, X tirolensis Kerner 584. 'Tolmiei Torr, et Gray 87, n. 63. (31). var. ledifolia (Greene) .Engl, et Irmsch. 88, *n. 63. (41). ♦tombeanensis Boiss. 590, n. 285. (588, 597, 605, 606, 16, 26, 87). tombeanensis X marginata var. Rocheliana Engl, et Irmsch. 588, 597. tombeanensis X Stribrnvi Sünderm. 588, 594. ♦Trabutiana Engl, et Irmsch. 347, n. 215. (33<>. Fig. 82, 89). transsilvanica Fuss 530. n. 2*7. tricuspidata Hetz. 449. ♦tricuspidataRottb.464,n.236. (283, 449, 465, 14, 25, 32, 84). f. 1. albiflora Engl, et Irmsch. 464, n. 236. f. 2. lutescens Engl, et Irmsch. 464, n. 236. var. ß. micrantha Sternb. 46«, n. 236. var. y. subintegrifolia Abromeit464, n. 236. v.ir. ff. typica Engl, et Irmsch. 464, n. 236. tricuspidata x tenella Sünderm. x rigescens Sünderm. 4ei». ♦tridactylites L. 205, 660, n. 163. (206, 210, 2:i2, IS. 14, 16, 22, 24, 28, 29, 31). subsp. adscendens (L.; A. Blytt 217, n. 163. (206, 220 ¥\ •-<•. M . subsp. adscendens (L.) Maire et Petitmengin 215, 217, n. 163. ß. alba petraea L. 217, n. 163. ß. alpicolaDon24 7, n. 4 63. var. ß. alpina L. 24 7, n. 4 63. (064). f. americana Engl, et Irmsch. 221, n. < (218, 220 ! f. Bellardii Gaud. 222, n. 163. (218). subsp. Blavü Engl, et Irmsch. 228, n. 163. (206, 216 Fig. 50, II, :'.7 f. coarctata Irmsch. 228, n. 163. (216 Fig. 50). f. densa Engl, et (rauch. 221, n. 163. 218, 220 Fig. 51). var, ß. discolor novskyJKn^l.tt brauch. 227. ii 16t. 21S. 222 Fig. 54 a). f. elala EngL e1 [rauch. 228. n. 4 63. !24 6Fig.50). f. elongata Costa 223. n. 4 6H. 21 ^ . subsp. eutridactyiiU . t Innsrh. 106, Du 163. (207, 208 Fig. 4 9, 229, 6«4, :$. •_•:». 81, 37). t. exilis [Poll. EngL 209, n.463. (207,208Fig.49). f. filiform!! BngL tt Irmsch. 21 9, n. 163. (218, 220 Fig. 51). I. Register der Arten, Varietäten und Formen von Saxifraga. 705 f. iissifolia Engl, et Irmsch. 123, n. 163. H f. flaccidissima Engl, et Irmsch. 209, n.1 63. ;207, 208 Fig. 40). var. «. genuina Engl, et Irmsch. 207, n. 168.(208 Fig. 49). f. 4. gracilipes Engl, et Irmsch. 228, n. 163. (216 Fig. 50). f. graciliramosa Engl, et Irmsch. 207, n. 163. (208 Fig. 49). f. 1 . gracilistricta Engl, et Irmsch. 207, n. 163.(208 Fig. 49). f. holophylla Engl, et Irmsch. 209, n. 163. (207, 208 Fig. 49). f. integrifolia Gaud. 224, n.163.(218,222Fig.51a). f. intermedia Vaccari 219, n. 163. (218. 661). f. Linnaei (Boiss.) Engl. 223, n. 163. (218, 2*0 Fig. 51). f. litoralis (Gaud.) 209, n. 168. (207). var. litoralis Schinz et Keller 209, n. 163. ct. lobata Ser. 210, n. 163. subf. lutea Hartman 223, n. 163. (218). f. minima Engl, et Irmsch. 209, n. 163. (207, 208 Fig. 49). n. minor A.Blytt 206, n.1 63. var. u. minutissima Schur 209, n. 16;<. f. mulücaulis Schur 661. var. «. normalis Engl, et Irmsch. 21 8, n. 163. (21 8, 220 Fig. 51). subsp. parnassica (Boiss. et Hcldr.) Engl, et Irmsch. 21 5,n. 163. (206. 216 Fig. 50, 31, 39). 1. petraea (L.; Blytt 217, n. 163. var. ;-. pinnatißda Engl. et Irmsch. 228, n. 163. (218, 220 Fig. 51). var. y. serbicd Engl, et Irmsch. 2 15, n.1 63. (207, 87). var.simplexLitwinow209, n. 163. [661. d. subadscendens Schur var. subadscendens Vac- cari 219, n. 163. var. ß. submeridionalis Engl, et Irmsch. 215, n. 163. 207, 208 Fig. 49, ' 664, 87,. var. tectorum L. 206, n. 163. 1. tenuicaulis Engl, et Irmsch. 21 9, n.1 63.(218, 220 Fig. 51). f. tvpica All. 222, n. 163. (208 Fig. 49, 218, 220 Fig. 51 . f. typica Rag] ••! Irmsch. 210, n. 4 63. (207'. f. valida Engl- et Irmsch. 240. n. 463. (207). tridens Haw. 669. ♦tridens Jan 34 4, n. 4 94. (298, 34 0 Fig. 70, 87). tridentata Don 669. triflda Angl. 387. triGda Gilih. 206, n. 4 63. triflda Haw. 669. y. tridens Haw. 669. triflda Schleicher 386. •trifurcata Schrad. »35, 664, n. 24 2. (34 9, 334 Fig. 75, IM, 856, 6, 9, 14, 19, 25, 80). var. ß. navarrensis Engl, et Irmsch. 336, n. 242. var. «. typica Engl, et Irmsch. 336, n. 24 2. (86). trifurcata Willk. et Lange 335, n. 24 4. trifurcata X geranioides Engl, et Irmsch. 349, 337, 334 Fig. 75. [337. X trifurcatoidesEngl.et Irmsch. trigyna Remy 382, n. 222. ♦trinervia Franch. 4 09, 658, n. 88. (106, 40). *tsangschanensis Franch. 4 4 9, n. 94. (406, 408 Fig. 21, 4 20, 4 21, 659, 40). tuberosa Sternb. 4 4, n. 5. ♦turfosa Engl, et Irmsch. 99, n. 76. (97, 98 Fig. 4 8, 24, 29, 40). uliginosa Fisch. 24, n. 4 3. (673\ umbellulata GrueneSS, n. 4 8. ♦umbellulata Hook. f. et Thoms. 4 48, n. 426. (4 42, 4 47 Fig. 35, 40). ♦umbrosa L. 173, 660, n. 4 54. 467, 474, 4 75 Fig. 45, 4 82, 670, 6, 9, 10, 14. 17, 19, 20, 22, 24. 25 f. 8. Breeana Sternb. 474, 476, n. 454. var. cordata Sternb. 4 76, n. 454. f. 4. Haworthii Sternb. 474, 476, n. 454. ß. Linnaei Sternb. 174, n. 4 54. f. 4. Morisonii Sternb. 4 74, 476, n. 454. f. 2. Reichenbachii Sternb. 474, 476, n. 454. A. Kngler, Dm 1'fUnzenreich. IV. (Kmbryopbyt* •iphonoftraa) 117. 8»iifrmga. var. y . serratifo!ia(Mack a v üon 4 74, 4 76, n. 4 54. (475 Fig. 45). var. % Smilhii Ptatnb. 474, 476, n. 454. Tournefortii Sternb. 474, n. 454. var. «. typica Engl, et Irmsch. 174, n. 154. 175 45 . umbrosa Smith 176, n. 154. umbrosa x geum Zctterstedt 182. umbroso-hirsula Timbal et Jeanbernat 182. unalaschcensis Fisch. 675. ♦unalaschcensis Sternb. 34, n. 16. (22, 23). ♦unguicula ta Engl. 149, n. 1 29. (4 41, 147 Fig. 35, 4 5i in f. acutiflora Engl 450, n. 4 29. «. gemmuligera Engl. 454, n. 433. ♦unguipetala Engl, et Irmsch. 574, n. 276. (560, 567 Fig. 4 46, 40 uniflora Froel. 678. uniflora R. Br. 374, n. 220. uniflora Ser. 433, n. 232. uniflora Sternb. 282, n. 484. vaginalis Turcz. 4 5, n. 7. (232). vaginal a Sternb. 292, n. 184. V.ilihi Ram. 217, n. 163. (673). *valdensis DC. 488, n. 242. (477, 484 Fig. 4 05, 15, M\ ♦valentina Willk. 335, n. 211. (319, 331, 334 Fig. 75, 664, 88). Van-Bruntiae Suiall 468, n. 237. Vandellii Lap. 599, n. 288. ♦Vandellii Sternb. 591, n. 286. (588, 597, 5, 15, 2«, 87). Vandellii >;■; marginata var. RochelianaEngl. et Irmsch. 597. Vandellii X marginata var. Rocheliana 588. Vandellii X media Sünderin. 588, 595. Vandellii Rocheliana v Sünderm. 597. varians Sieb. 414, n. ISS. var. acaulis:Gaud. Vaccari 433, i. I d. Allionii [Gaud.) Vaccari 431, n. 282. ,". crocea Rouy et Camus 420, n. 232. il. delphinensis (Ravaud.) Rouy et Camus 433, n. 232. 45 706 II. Register der übrigen Namen. subsp. exarata Vill. var. pyrenaica (Engl.) H. et A. Marcailbou d'Ay- meric 443, n. 234, 439. var. ö\ integrifolia Rouy et Camus 425, n. 232. ß. laxa Willk. et Lange 447, n. 232. (). moscbata Willk et Lange 447, n. 232. *Vayredana Luiz. 336, n. 24 2. (34 9, 337 Fig. 76, 38). Vayredana x geranioides Luiz. 34 9, 338. venosa Haw. 666. Verguinii Luiz. et Souli6 444. verna Garsault 660, n. 4 63. verna Hort. 673. vernalis y. Hook. 44, n. 28. vernalis Willd. 44, n. 28; 6'<5, n. 294. veronicaefolia Dufour 244, n. 474. veronicaefolia Pers. 242, n. 4 72. X Vetteri Burnat 438. X Velteriana Beauverd 205. X Vierhapperi v. Handel-Maz- zetti 34 3. villosa Pav. 379, 384, n. 222. villosa Willd. 364, n. 220. *VilmorinianaEngl.etIrrasch. 449, n. 428. (442, 449 Fig. 36, 24, 40). virginiana Poit. 656, n. 28. virginica Nutt. 44, n. 28. virginiensis Bentli. 43, n. 34. virginiensis Gray 43, n. 34. *virginiensis Michx. 44, 656, n. 28. (5, 23, 44, 42, 19, 29, 41). t lus. chloräntha Oakes 42, n. 28. f. 3. cicinnata Engler 42, n. 28. f. 2. elongata (Sternb.) Engler et Irmscher 44, n. 28. (673). ll.pl.Martindale656, n.28. I us. pentadecandra Sternb. 23 lus. planiflora Engl. 656, n. 18. f. 2. vulgaris Engl. 4 4, n.28. var. yezoensis Franch. 44, n. 33. viridula Jord. et Fourr. 495, n. 243. f. paucipunctata 495, n. 243. *viscidula Hook. f. et Thoms. 432, n. 409. (409, 13? Fig. 30' 40). viscosa Hort. 343, n. vivipara Vest ±\±. n. 4 72. Walilenbergii Ball 3 i 0, n.4 99. X Wallacei Hort. pr. p. 665. Wallichiana Sternb. 659, n. 4 4 4. Wardii Bonati 669. Watanabei Yatabe 675. X Wielandü Heinrich et Sünderm. 667. Wildiana Kunze 534. Willkommiana Boisi 3.i, n. 119; 393, n. 227. W'illkommii Kuzin?ky 662, n. 4 74 a. Wolleana Torr, et Gi n. 02. Wormskioldii Fiscber 9, n. 5, 878. Wulfeniana Schott 608, n. 290. ♦yezoensis (Franch.) Engl. 44, n. lt. [18, 40 . X Yvesii N'eyraut et Verguin 438. Zeleborii Schott 500, n. 24 3. zermatlensi> \. Bayek 642. X Ziminclori Keiner 532. 12 Zubiae Gandog. 244. n. 171. II. Register der übrigen Namen. Aceriphyllum Engl. 42, 45. Rossii (Oliv.) Engl. 674. aihu erh ts'ao 653. Aizoonia Tausch 4 82, 475, 476, 535. Akabana-daimonjisö 648. Androsaceae Engl, et Irmsch. (§) 284, 298, 34 3, 389, 14, 25, 29, 32. Antiphylla Haw. 3, 606. coerulea Haw. 64 6. grandiflora Jordan et Four- reau 636. majuscula Jord. 642. oppositifolia (L.) Fourr. 64 6. pulvinata Small 624. retusa Haw. 607. spalhulata arctica Haw. 64 6. Aojiku-daimonjisö 648. Aphyllao Engl, et Irmsch. (§) 284, 294, 14, 25, 29, 82. Aquaticae Engl. (§) 284, 34 6, 4, 25, 32. Arabidia Tausch 5. Arachnoideae Engl, et Irmsch. (§) 232, 233, 25, 32. Aretiaria Schott (subsect.) 535. Aretioideae (§) 535, 536, 548, 560, 598—600, 608—605, 15, 26, 83. Astilboides tabularis (Hemsl.) Engl 675. Aulaxis Haw. 3, 5. micranthifolia Haw. 86. nuda Haw. 86. Axillares (§) 14. Axillillorae Willk. (§) 284, 34 4, 389, 436, 25, 32. Bergenia Mocnch «75, 4, 10, 11, 13, 15, 17, 18, 21, 42, 45. bifolia Moench 673, 24, 26. bifolia X ligulata Engl. 674, 675. cordifolia (Haw.) A. Braun 673. cordifolia X bifolia Engl. 673, 675. crassifoliafL.)Engl. 43Fig.3\ Delavayi (Franch.) Engl. 674. ligulata (Wall.) Engl. 674. var. ciliata (Royle) Engl. pr. p. 673, 61 X media (Haw.) Engl. 673, 675. purpurascens (Hook. f. et Thoms.) Engl. 674. purpurascens x cordifolia Kii2 . 675. X Smithii Engl. 675. Stracheyi (Hook. f. et Thoms.) Engl. 675. X subciliata A. Braun 674, 675. Hiternatae (§) 29, 232, 233, 236. Biflorae v. Hayek (§^ 607, 64 4, 26. M Bolandra A. Gray lt. 4."» oregana Watson 42 Fig. 3'. Boraphila (Sect.) 4—6, 4^ 4 38, 3, 4, 8, 9, 14. 16, 17,22-24,27—29,31 39, 41, 42. Boykinia Nutt. 4, 9, 10, 17 — 19, 42, 46. aconitifolia Nut». 673, 15. Jamesii (Torr.) Engl. 674. var. heucheriformis(Hvdl). Engl. 674. lycoctonifolia (Maxini 674. major A. Gray 42 Fig. 3'. occidentalis Torr.et Gray 674. ranunculifolia(Ho<'k 674. Richardsonii (Hook.) A. Grav 674. telliraoides (Maxim.) Engl. 675. var. Watanabei (Yatab«>) 675. Caespitosa.' Engl, g 185, 357, 886, I, 444, 9, 14, 25, 27. 29, 32, 84. Calliphyllum Gaud. 606. Ceratopbyllao Willk. 284, 348, 337. 188, 355, 389, 390, 437, 4 47, 664, 668. B 1» II II II. Register der übrigen Namen. 707 Chondrosea Ilaw. I, 476, 535. aizoon minor ll;iw. 496. aizoon;\parvifloraHaw. 496. .iiftiuidcs Haw. 599. Burseriuna Haw. 5'J2. caesiu Haw. 57s. calyciflora Haw. 536. diapensioidcs Haw. 588. longifnlia Haw. 477. pyramidalis Haw. 549. rosularis Haw. 496. tenella Haw. 285. \al da JortL et Foiirr. 500. viridula Jord. et Fourr. 500. Chrysosptanium L. 4, 11. || 42, li alternifolium L. 673, 28. oppositifulium L. 673, 26. telrandrum Th. Fries 26. Ciliaria Haw. 3, 449. bronchialis Haw. 459. Cinerascentes Engl, et Irmsch. (§) 90, 9t, 140, 24. II. Cotyledon Gaud. 476. Cotyledoniae Engl, et Irmsch. (§) 476, 5t9, 523, 524, 15, 26. M Cotyledoniae x Crustatae 476. Cotvledoniae x Peraizooniae 476. Crustatae Engl, et Irmsch. i§) 476, 477, 488, 518, 523, 15, 25, 32. Crustatae x Crustatae 476, 488. • ■vmbalaria Griseb. (secü) 4, t98, 232, 660, 3, 4, 9 — 11, 13, 14, 17, 22, 25, 29-31, 42, 43. Cymbalariella Nappi 660. Dactyloides Tausch 4, 232, 283, 339, 3S2, 465, 668, 3, 4, 9, 11, 14, 17, 23, 25, 27, 29, 30, 32, 35, 43. caespilosa J. A. Nieuwland 369. muscoides J. A. Nieuwland 444. Haimonjisö 648. Davuricac Engl, et Irmsch. (§) 6, 19, 17, 22, 31. Densifoliatae Engl, et Irmsch. (§) 90, 9t, 24, 27, 81. Dermasea Haw. 3, 5. elongata Haw. 4t. nivalis Haw. 3t. pilosa Haw. 41. Dichotomae 232, 233, 236, 29. Digitatae Willk. {§) 388. Diptera Borkhausen (secL) 645, 655, 8, 4, 13, 18, 19, 26, 30, 33, 40, 42. Eugleria Sündermann (scct.) 585. Errato-moschatae (§' 89t Fig. 90. Kuiizoonia (Schott) Engl. 5, 466, 476,477,524,53t, 532, 533. 536, 548, 578, 587, 67t, 3, 4, 11, 12, 15, 17, 29, 80, 82, 43, 45. EuaiziiHiH.i >i hott (subs«'ct.) 476. Eud.i« -i\lnideae (subsect.) 2H4. Eugranulatae 232, 233, 216. Evaiezoa Haf. 3. IMMinsylv.iiuc.i Raf. 65. Exaratae Engl Exarato • moschatac Engl, et Im, .337,387 — 390, 435—437, 440, 44t, 444, 447, 666, 667, 9, 14, 15, 25, 29, 82. ezo-k nrok u nio-sö 7. Fauria Franrli. || Flagellares C. B.CIarkc;scet. S9. Flagellares Engl, et Irin«. 90, 9t, 157, 160, 25,27, 31. Florulent.n« Engl et Irmsch. (§) 4 76, 526, 83. Foveolatae 4. Fiigirc-jinji.-ö 65t. Fuki-yuk inoshita 7. Gemmil.rae Willk. (§j 285, 338, 339, 355. 357, 389, 440, 9, 14, 26, 30, 32. Gemmiparae Engl, et Irmsch. '.i0, 135, 138, 449, 24, 31 Glabellae (§i 284, 313, 29. 32 Glaciales Willk. [| 388. Granulatat' Engl, et Irmsch. (§) 233. 236, 17, 25. 29. 30. 3-2 Gymnopera Don 5, 166. Haru-yak inoshita 645. Htiniova Raf. 46. Ik-misphaericae Engl, et Irmsch. (§) 90, 91, 164, 449, 24, 26. 27, 31. Hermenesia spicata >Genersich< Haberic 24. lli-i iiicsia spicata Hoppe 24. Heterisia Raf. 3, 5. Eastwoodiac Small 15. Mcrtensiana (Bong.) Small 15. Heuchera L. 4, 10, 11, 18, 19, 21, 24, 42, 46 ameri ana L. 26, 44 Fig. 4'. cvlindrica Dougl. 26, 44 4'. sanguinea Engelm. 44, 45 *'. villosa Michx. 26. Hexaphoma Raf. 3. ferruginea Raf. 69. petiolaris Raf. 86. Hieronymusia Engl. 21, 42, 46. al. Iicuiilloides (Griseb.) Engl. 673. Hirne- Kumomagersa 463. Ilirculoideae Engl, et Irros< I 90, 91, 106, 160, 24, 27, 81. HirculusC.B.Cla, «!>,91. Ilnvulus Engl. pp. (sect.) 89. Ilmulus Haw. 2 — 4, 89. Ilau'illaria Haw. 159. propim|uus Haw. 111. I> im -latus Raf. 110. ranunculoides Haw. 110. HipuIus (Haw.) Tausch (secL) 89. 449, 465, 13, 14, 17. 22, 24, 27, 29, 81, 89. t:i Holophyllae subsect.) 284. Im .-rli ts'ao 652. Hydalica Ho well 5. Hydatiia Neck. 3. pt-tudaris (Raf.) Small 86. Hydati.-.t Tftusdl (sect.14 66,645. Jepsonia Small 42, 45. malvifolia (Grcene) Small 674. Parryi (Torr.) Small 674. Jinjisö 648, 650. Integrifoliai- Engt >t Irmsch. (§) 6, 57, 60, 283, 17, 24, II, 41. Integriloliac Willk. .§, 388. lntennediae Engl, et Irmsch. 6, IT, 17, 81. Irriguae Engl, et Irmsch. (§) 232-234, 25, 29, 32. Ito-basu 91%. Jukimoyo 648. Juniperifoliae Engl, et Irmsch, (§ 535, 548, 560, 576, 598, 603, 5, 15, 23, 26, 33 .luiiipcrinae (§] 588, 596. Iwa-buki 632. Iwa-kazura Ml. Kabscliia Engl. >ert. 5. 466, 475, 477, 535, 586, 548, 557, 560, 567 Fig. 116, 576, 59S, 4, 11. 12, 16, 17, 23, 26-80, 45. Kaeda-daimonjisö 649. Kedaimonjisö 648. Kijinsö 652. Kikuba-daimonjisö 648, 650. Kiku-buki 9. Kikuzaki-daimonjisö 648. Kingstonia S. F. Gray 3, 89. Kolschvanac Engl. • .35, 557, 560. it;. 33 K urokumo-sö 9. Leiogync Don (sect.) 89, 188, tu. Leptarrhena pyrolifolia [0.1 Ser. 673, 674, 675, 48 Fig. r. Leptasea Haw. 3, 87, 89, 449, 465. aizoides Haw. 466. alaskana Small 112. austromontana Small 460. . lu-rli'iioidos D. Don) Small 463. 45* 708 II. Register der übrigen Namen. chrysantha (A. Gray) Small 434. nagellaris(WiIld.) Small 4 59. Funstonii Small 463. hirculus (L.) Small 4 4 0. Lecomtei Luiz. et Soulie 437. ledifolia (Greene) Small 88, n. 63. serpyllifolia (Pursh) Small 4 52. Tolmiei Torr, et Gray 87. Van-Bruntiae Small 468. vespertina Small 463. Wettsleinii Brügger 436. Lepuropetalum DC. 4, 12, 19, 42, 46. Ligularia Duval (sect.) 3, 5, 645, 655, 18, 23, 29, 42. Lithophragma Nutt. 18, 19, 42, 46. Lobaria Haw. 3, 232. cuneifolia Haw. 334. hederacea Haw. 4 99. orientalis Haw. 202. Luetkea sibbaldioides Bong. 673, 674. Lychnitideae Engl, et Irmsch. (§) 90, 4 32, 24, 81. Marginatae Engl, et Irmsch. {§) 535, 536, 548, 557, 559, 560, 567 Fig. 4 4 6, 576, 577, 588, 597, 599, 604. 15, 26, 33. Mediae Engl, et Irmsch. (§) 477, 535, 536, 546, 548, 560, 576, 588, 594, 598, 600, 15, 26, 33. Megasea media Haw. 675. Melanocentrae Engl, et Irmsch. (§) 6, 46, 49, 17, 23, 31, 89. Merkianae Engl, et Irmsch. (§) 5, 6, 88, 17, 81. Mesogyne Sternb. (sect.) 232. Micranthes Haw. 3, 5. aequidentala Small 38, 39. aestivalis (Fisch, et Mey.) Small 4 4. All, 'im Small 37. apetala (Piper) Small 62. aprica (Greene) Small 35. arguta (D. Don) Small 62. arnoglossa Small 62. brachypus Small SS. californica (Greene) Small 4 3. Careyana (A. Gray) Small 37. caroliniana (A. Gray) Small 37. claytoüiaefolia(Canby) Small 58. columbiana (Piper) Small 60. crenatifolia Small 29. tallax (Greene) Small 40. flabellifolia R. Br.) Small 34. fragosa (Suksdorf) Sm.ill :;s. franciscana Small 28. galacifolia Small 8. Grayana (Britton; Small 37. hieracifolia (Wählst, et Kit.) Haw. 24. hirta Haw. 24, 66. Howellii (Greene) Small 36. integrifolia (Hook.) Small 59. Kumlienii Small M. lata Small 38. Lyallii (Engl.) Small 4 9. Marshallii (Greene) Small 36. micranthidifolia(Haw.) Small 86. montana Small 44. montanensis (Small) Small 64. napensis Small 4 4. Nelsoniana Small 4 4. nidifica (Greene) Small 44. nivalis (L.) Small 34. oregana (Howell) Small 62. parvifolia (Greene) Small 40. pennsylvanica (L.) Haw. 65, 66. reflexa (Hook.) Small 35. rhomboidea (Greene) Small 27. rußdula Small 38, 39. Rydbergii (Small) Small 37. saximontana (E. Nelson) Small 37. Sierrae (Cov.) Heller 63. spicata (D. Don) Small 8. subapetala (E. Nelson) Small 64. tenessensis Small 39. texana (Buckley) Small 34. virginiensis (Michx.) Small 4 4 . yukonensis Small 36. Micropetalum Tausch 4 83. MicrophyllaC.B.Clarke(sect.)89. Miscopetalum Haw. (sect.) 3, 4, 4 82, 4 83, 4 97, 3, 4, 9 — 11, 14, 17, 25, 29, 31. 43. rotundifolium var. repan- dum Haw. 4 86, n. 4 56. Mitella L. 10, 11, 19, 14, 42, 46. caulescens Nutt. 19. diphylla L. 45, Fig. 4'. japonica Miq. 19. pentandra Hook. 19, 26, 45 Fig. 4'. trilida Grah. 19. momidziba-daimonjisö 650. Momijiba-daimonjisö 648. Moschalae Engl. (§) 388. Murasaki-jinjiso 654. Muscaria Haw. 3, 283. acaulis Haw. 433. adscenden8>L.;Small224 ,283. atropurpurea Haw. 44 7. caespitosa (L.) Haw. 369. crocea Haw 420. delicatula Small 377. emarginata Small 369, 376. micropetala Small monticola Small 375 muscoides Haw. 44 9. sileniflora (Sternb. )Small38 4 . Muscoideae Engl, et Irms< ■! 284, 290, 34 3, 189. ISS. 25, 29, :'._' Mutatae Engl, et Irmach. S 476, 477, 527, l.Y 2« Nephrophyllum Boiss. Nephrophyllum Gaud. (se, ■ 48, 232, 283, 357, «67, 3, 4,9,11. 13 14 17, 23, 25, 27-30 gfl 43. Nephrophyllum Nyman 205. Nivali-virginienses Engl. et Irmsch. {§> 6, 2i, 46, 39, 60, 658, 17, 24, 27. 18. 31, 41. Nutantes Engl, et Irmsdi 90, 434, 31. Ocrearia Small 3, 5. nudicaulis (D. Don) Small l .">. Oppositifoliae v. Havek [§) 607, 64 6, 26, 83. " Oresitrophe Bunge 42, 45. Peltiphyllum Engl. 4. 10. 1:: 17—19, 42, 46 peltatum ;Torr.) Enfjl. 674, 15, 26. Peraizooniae Engl, et Irmsch. [§ 476, 477, 489, 54 7 524, 15, 26. 32 Peraizooniae x Crust.it. .•■ 176. Perennes (§) 232. Petraea (§) 232. Ponista Raf. 3. oregonensis Raf. MI. Porophyllum Gaud. 5 Porphyrion Tausch (sect.; 575, 606, 64 7, 644. 3, 4, 10-12. 15 M 27, '29. 33. 45. Punctatae Engl, et Irmsch. ^ 6, 48, 17, 22, 29, II Purpurcac v. Hayek (§] 607. Retusae (§) 26, BS. Rigidae Engl, et Irmsch. g 536, 548. 560 594, 596, S97, 599. «',05, 15, 26, 33 Robertsonia Haw. S— 5. 16«, 497, 476, ,il. 10 12 14, 17, 22, '2.-. 19 11, 85, 48 crenata Haw. I cuneifolia Haw. 4 77. dentata Haw. 4 68. geum Haw. IM, 171. y. crenat.t Haw. 4 1 ß. dentata Haw. I ß. elegans Lindl. 4 78. f. gracilis Haw. 4 73. (f. polita Haw. 4 72. hirsuta Haw. I'i. 1, ,-itrovirens Haw. 171 II. Register der übrigen Namen. 709 (f. hispida Haw. 172 var. laetevirens Haw. 479. it. obliqua Haw. 172. f. sphaeroides Haw. 4 72. micranthidifolia Haw. 86. polita Haw. 4 7i. punctata Haw. 4 76. sphaeroidea Haw. 4 72. uinbrosa Haw. 4 74. Romanzolfia unalasclikonsis Cham. 674. Rupifragia Sternb. (sect) 205, 232 '83 Saxifragella Engl. 19, 42, 46. Albowiana Kurt/. Engl. 668, 673. bicuspidata Hook, f.) Engl. 673. Saxifragopsis Smail 18, 42, 46. fragarioides (Greene) Smail 674. Sediformes Engl, et Irmach. (§) 90, 91. 444, 24, 31. Sedoideae Engl, et Irmsch. (§) 284, 286, 14, 25, 29, 82. sendai*sö 647. Sibiricae Engl, et Irmsch. I 232, 233, 262, 17, 25, 29, 32. Sputhularia Haw. 3, 5. Brunoniana St. Brown et SchälTer 70. bryophora (A.Gray) Smail 69. Clusii Haw. 84. ferruginca (Grab.) Smail 69. leucanthemifolia Haw. 86. Newcombei Smail 70. petiolaris (Raf.) Smail 86. Vreelandii Smail 70. Spinulosae C. B.CIarke (sect) 89. Squarrosae (§) 466, 477, 585, 577, 578, 584, 585, 587, 15, 26, 27, 38. Steiranisia Raf. 8. 5. Mstil " - «. I * - Torr, et Gray 43. heterantha Raf. 43. reflexa Raf. 34. Stellares Engl, et Irmsch. (§) 6, 66, 438, 658, 17, 24, 27, 31, 84, 41. Stellariifoliae Engl, et Irmsch. || 90, 404, 24, 81. Suksdorfia A. Gray 10, 42, 46. violacea A. Gray 42 Fig. 3'. Sullivantia Torr, et Gray 42, 45. ohioensis Torr, et Gray 675. oregana Watson 42, Fig. 3'. TellimaR. Br. 10, 11, 42, 46. cymbalaria (Torr, et Gray) Steud. 673. grandiflora (Pursh) R. Br. 26, 45 Fig. 4'. Tenellae Engl, et Irmsch. (§] 4, 284, 285, 666, 667, 14, 25, 32. Tetrameridium Engl, (sect.) 5, 644,18,20,21,29,38,46. Ha L. 10, 42, 46. cordifolia L. 26, 44 Fig. 4'. Tolmiea Torr, et Gray 4, 10, l '• 42, 46. Menziesii (Hook.) Torr, et Gray 26, 46 Fig. 4'. Trachyphyllum Engl, (sect.) 89. Trachyphvllum Gaudin (sect) 4, 90, 449, 465, 582. 8, 4, 14, 22, 26, 29, 82, 48. Tridactvlites Haw. 3, 4, 205, 232, 288, 8, 4, 18, 14, 26, 27, 29, 81, 48. annua Haw. 206. petraea Haw. 247. Trigonophyllum Gaud. 585. Triplicinervium Gaud. 205. Triplinervium Gaud. 28t. Tristylea iloribunda Jordan et Fourreau 526. Trist ylis Cesati (sect.) 526. Tsuru-jinjinö 654. Turfosae Engl, et Irmsch. (§) 90, 97, 24, 31. Xanthizoon Griseb. (sect) 465, 466, 477, 533, 578, 585, 8—6, 11. 12, 14, 26, 27, 29. 32 46. yatsude-yukinoshita 650. Yukimoyo 648. Yukinoshila 652. Zahlbrucknera Reichh. 9 — 12, 18, 21, 42, 46. paradoxa Reicbb. 674. DrucV Ton Breitkopf & Härte), Leipzig. Das Pflanzenreich