Smithsonian Institution cibis Yles Alexander Wetmore 1946 ózxthóecretary 10 $5 UV c 5A. | p E uo, UWNHTT Vis DESI ) | Nnrseonddah ds 4M Es BET Eee - 5.) , L2 DO ME |! ? d SUAE M : AU ; " " i ! i |] m D 1 r á i , ' ] i M" D n [ j 1 r ! 4 ] í i n "RH ' LIU r 1 Mc iu n ) ) "it 1 Hh / ] 4 1 1 n" 1 ] In19 L 1 j ü hh "AU or M on NW MET. N e j Ul DE ANATOMIA CORVORVM. "RR Wm À. ———$-——— DISSERTATIO INAVGVRALIS ZOOTOMICA QVAM CONSENSV ET AVCTORITATE GRATIOSI MEDICORYM | ORDINIS |. VRATISLAVIENSIS PRO SYMMIS IN MEDICINA. ET CHIRVRGIA HONORIBYS RITE CAPESSENDIS DIE XVI. M. NOVEMBRIS A. MDCCCLIII HORA IX PALAM DEFENDET AVCTOR HENRICVS AGA'THON BERNSTEIN. OPPONENT: FL. BITTNER, DR. MED. EE BT H. VRA' TYPIS GRASSH BARTHII ET SOC. (W. FRIEDRICH). KSAa Eat auc A COME Du b Vb x zr f XJ j" "a ACE - o: D "dá. gy TERN WE UL p» A^. A LENS A Me ERE ^ ah n Me Sn ART ENUN MEE eiu L ABME "T «D [ P I m. ] mA 1 " wu iar " idi WA E su dra | | bh * b n Zw he vedere ; : abIroxo0x X el. Ur AME p Merc Md fcr ELATI s dien | Mi miüpmynat ga ALS Ji uU pu Ar io naa in doma, ub 3 6 Noe Oi » 2i n 2 "rhrin TT tid We^ Arbo n arena Nc Ju audddicà P ^ai OCC vac sid / 1 à 39 po )1 aft E Finds j NE [^ ^A nico I ITDAN AN UM LE ! ; nom Tz "a p. VIRO ILLVSTRISSIMO CELEBERRIMO jJ. €. L. BARKOW MEDICINAE ET CHIRVRGIAE DOCTORI PROFESSORI P. O. ET DIRECTORI INSTITVTI REGH ANATOMICI IN VNIVERSITATE VRATISLAVIENSI REGI BORVSS. A CONSILIIS MEDICIS COMMISSIONIS REGIAE AD EXAMINANDOS MEDICOS DELEGATAE SOCIO AQVILAE RVBRAE EQVITI ETC. ETC. PRAECEPTORI PIE COLENDO HVNC LIBELLVM D. ou D. AVCTOR. PROGMIUM. OQunes. fere disciplinae medicae a viris nostrae aetatis praestantissimis adeo excultae sunt et ad tantum fastigium evectae, ut tironi vix ac ne vix quidem sperandum sit, fore ut rem novam nec virorum doctorum ingeniis omnino in- dignam producat et proponat. Una tantum anatomia comparativa, quamquam a viris huius temporis excellen- üissimis diligentissime pertractata, nescio an propter ipsius amplitudinem omni ex parte examinata et illustrata sit. In hac enim disciplina res reperiuntur haud paucae, de quibus vel ab ipsis auctoribus disceptatur, vel quae omnino non sunt explicatae. Itaque quum a puero rerum , naturalium, imprimis ornithologiae studia in deliciis habe- rem, praecipuo quodam amore ad anatomiam comparati- vam me applicavi, ex eaque nunc dissertationem scribendi necessitate coactus id elegi, in quo eruendo exponendo- que disputatio mea versaretur. Pertinet enim ista disciplina tum ad medicam artem, tum autem est oculus, ut ita dicam, zoologiae. Quam rerum naturalium partem qui velit accurate tractare, prae caeleris id studere necesse est, ut anatomiam et hominis et animalium bene cognitam habeat. Nam sine anatomia nullam zoologiam exsistere, certum est. Id quod nostro potissimum tempore manifestum est, quo multi magnos et excellentissimos zoologos se esse putant, si nominibus re- ceptis omninoque cognitis nova eaque barbara saepe sub- stituant, si nova genera el species forment, si mores et VIT anatomiam animalium plane negligentes atque singula tan- tum organa vel detractas et effartas bestiarum pelles spectantes nova systemata componant. De re tractanda haud diu haesitavi, quum plures mihi per annos in zoologiam incumbenti res haud paucae oc- ceurrerent, quae disquisitionis argumentum praeberent. Itaque quum adhuc inter zoologos disceptetur, num cor- vus Cornix et corvus corone eadem species an diver- sae sint, id sumpsi, ut harum avium anatomiam accurate explorarem et comparando expromerem. ad certum quod- dam hac de re iudicium hac sola via nos perventuros esse ratus. Quam rem quo diligentius perscrutarem, etiam alias corvi generis species, quae apud nos inveniuntur, in- vestigavi, nempe coracem, frugilegum, monedulam, picam, glandarium, caryocatacten. Primo quidem anatomiae harum avium prolixe omni- que ex parte tradendae consilium cepi; sed quominus id perficerem necopinato difíicultatibus magnis impeditus sum: quod vehementer doleo. Quamquam enim anno plus, cuius multo maior pars ad paranda anatomica prae- parata (sit venia verbo) conferenda erat, in hac re tra- ctanda consumpseram, intellexi tamen, quod mihi conces- sum fuit, otium ad opus meum conficiendum non sufficere. Hisce rebus commotus et dif(icultate cadavera satis multa et idonea quoquo tempore acquirendi coactus operi finem dare in praesenti et vires meas in osteologia continere mihi visum est. Alia melius constitui, alia subtilius explicari posse, equidem haud ignoro lectoresque rogo, ut in iudicando consilium scriptionis respiciant et tironi aliquid remittant. —-»EEP (0 eec INTRODUCTIO. eottote^ Varia avium. genera quamquam in singularibus libris a viris do- elis perseripta et exposita sunt, nulla tamen €orvorumn exstat descriptio peculiaris eaque plena et perfecta. Id quod eo magis mirandum dolendumque est, quo maioris momenti hocce genus ornithologiae studenti esse oportet, quippe quod mea quidem opi- nione medium teneat inter vultures ét passeres atque ita duos amplissimos avium ordines inter se couiungal. Anatomia quoque corvorum adhuc valde neglecta est et pau- cae illae disquisitiones, in quibus de ea re agitur, vel ad singula tantum organa vel ad singulas huius generis species spectant. Quae pertractationes fere omnes in ephemeridibus litterariis repe riuntur dispersae. Ex his autem gravissimae, quas in conscri- benda hace dissersatione in rem meam converli, sunt hae: N. Meursinge, Verhandeling over de bonte kraai. (corvus cornix) uit het oogpunt van mnalurlijke historie en ontleed- kunde. Groningen. 1851. Barkow, Untersuchungen über das Schlagadersystem der Vógel, in Meckel's Archiv. 1829 u. 1830. In hac com- mentatione ill. auctor de arteriis corvi cornicis et corvi mo- nedulae agil. Hyrtül, über die Gefásse in der Haut der Amphibien und Vógel. (Valentüu's Repertorium. VI. 1841.) — Complectitur haec commentatio vasa quoque eutanea corvi monedulae. Plainerus in appendice ad libellum, qui inscriptus est Bemerkungen über das Quadratbein und die Paukenhóhle der 2 Vógel* describit chordae quoque tympani decursum in corvo corone. , Exstat praeterea liber ab Emanuele Jacquemin editus et anatomie et physiologie de la corneille (corvus corone)* inscriptus, qui solam osteologiam continet. — Eum esse co- gnovi hac dissertatione plane ad finem perducta ideoque me adhibere non potuisse valde doleo. Quod denique attinet ad. nomenclaturam, in hac sequutus sum 3t Dy vel Tiedemannum,*) vel Gurltium,**) vel Weberum,***) vel ipsa relinui nomina, quae in anatomia hominis more et usu recepta sunt. ") Tiedemann, Zoologie, tom. Il. Heidelberg 1810. "*) Gurlt, Anatomie der Hausvógel. Berlin 1849. "U*) M. J. Weber, die Skelette der lHaussáugethiere und Hausvügel. Bonn 1850. — «9090 (U 09 9o— PARS PRIMA, OSTEOLOGIA CORVORUM. sa0PFDOCBREIM:O. (ssa capitis. Corvi caput ex undetriginta ossibus singularibus compositum est, quae dividimus, uti in homine aliisque animalibus, in ossa cranii et ossa faciei. Eorum altera potissimum lata et aérophora capsulam pro cerebro, aliera faciem conformant. X Aér in ea ossa venit vel per nares vel per tubam Eustachii. Li T. Ossa cranii. Eadem, quae apud alias bestias commemorantur, sunt novem Ossa: Ossa frontis, ossa parietalia, os occipitis, os sphenoideum, ossa temporum et os ethmoideum. Quae ossa in pullis quidem suturis spuriis, rarissime veris, inter se coniuncta inveniuntur, mox aulem suturae evanescunt el ossa, uli apud omnes aves,*) coalescunt, ita ut totum cranium ex ^) Maioris subtilitatis causa facere non potui, quin saepe commemo- rarem res plane cognitas et eas, quae non solum corvorum, sed omnium sint avium: quam rem, ne longus sim, hic tantum attulisse sufficiat. 4 uno tantum osse constare videatur. De iempore et serie conere- tionis apud singula ossa disceptabimus. l. Ossa frontis. Ossa frontis, cranii maxima eaque in pullo semper duplicia, sutura longa, quae longissima totius est cranii, inier se coniun- guntur. Quae sutura quum diu maneat, utrumque os [rontis eo demum tempore coalescit, quo caelerae suturae iam per longius lempus evanuerunt. Utrumque os frontis formam habet conchae. Pars nasalis est magna et longe protenditur. Nam quum omnis pars facialis apud aves magis in longitudinem et in frontem pro- tenderetur, etiam ossa ad hanc partem perlinentia eiusmodi pro- priam formam habere necesse fuit. Superficies externa est con- vexa, interna concava. Coniunctio, quae inler frontis ossa et caelera invenitur, haec est: Alterum enim os l) ex interiore parte cum altero coniungitur sutura frontali, 2) ad posteriorem partem spectans sutura coronali cum osse parietali conneclilur. Quae sutura maxime ideo memorabilis est, quod omnium longissime permanei*) atque interdum initia suturae verae praebet. 9) E parte auteriore eaque posteriore quidem plano tempo- rali cum parie squamosa ossis temporun, e 4) Ex inferiore eaque inleriore parie cum alis (magnis) os- sis sphenoidei et cum lamina perpendiculari ossis ethmoidei, 9) Ex auteriore parie. sutura spuria (squamosa) cum osse na— sali coniungitur. In utroque osse frontis corvorum res parles discernuntur, pars frontalis; pars orbitalis et pars nasalis, de quibus singulis nunc agere volumus. a. Pars frontalis, fere triangularis, ex superiore et exteriore parte convexa, ex inferiore et interiore concava, maiorem partem for- *) In eranio quodam corvi corones circiter novem menses nali hancce suluràm bene cognovi, dum vestigia tantum suturae frontalis adsunt et caeterae iam plane evanuerunt. Y nicis cranii format et anteriorem eamque maiorem partem cerebri obtegit. JMargo coronalis fere directus cum margine frontal angulum rectum format, quem parietalem vocamus. Qua in re a caeteris differt, corvus monedula, quippe qui curviorem habeat marginem coronalem, ita ut angulus iste parietalis acutus sit, et una cum angulo alterius ossis frontalis. angulum parietalibus ossi- bus imminentem formet. Fonticuli, quem Meursinge hic invenisse se dicit, nec ulla vestigia reperire potui, quamquam multa crania corvorum admodum neonatorum sum perscrutatus. A fronte at- tingit pars frontalis partem nasalem et ad latus externum ex parte marginem supraorbitalem format. Posterior pars huius marginis format planum quoddam asperum, quod £emporale vocatur et quod superiore angulo partis squamosae ossis temporum tegitur. Prope hunc angulum et marginem supraorbitalem animadvertimus in cranio pulli corvi eminentiam quandam maxime perspicuam, quod £uber frontale esse existimo. Inter utrumque hoc tuber excavatio quaedam levis est, quam glabellam vocare liceat. [Margo supraorbitalis in pullis quidem cartilagineus sero in substantiam Osseam iransit, sed in corvis plane adultis margo acutus invenitur. Qua de causa foramen supraorbitale vel incisura supraorbitalis, quum margo ille nondum sit osseus, in craniis pullorum non cernitur. b. Pars orbitalis, extra leniter concava, inira convexa, format superiorem eamque posteriorem partem orbitae et. in mar- gine supraorbitali ita iungitur frontali parli, ut angulus acutus exi- stat. In margine inferiore, in quo cohaeret cum osse sphenoideo, vestigia suturae verae, quamvis in craniis avium rarae, perspici- mus. Exterior pars prius in os mutatur, dum interior etiam in corvis fere adultis cartilaginea aut membranacea invenitur, quae in praeparandi opere facile amovetur, ita. ut. tum foramen magnum exoriatur, per quod in cavum cranii inspicere licet. c. Pars nasalis, quam ampliorem esse supra iam dixi, superiorem ac simul anteriorem partem orbitae obtinet et binis e lamellis osseis constat, inter quas cavernae duae, substantia spon- giosa levissime secrelae, inveniuntur, quas sinibus frontalibus simil- limas habeo. Paullo anterius lamellae istae inter se iunguntur el 6 processum nasalem, ad anterius et ad exterius exeuntem, formant. Ad internam partem utroque processu nasali angulus acutus — 60? — 70? componitur. Fines huius partis etiam in adultis avibus bene cognoscuntur per suleos duos, quorum alter, in quo nervus olfactorius est, partem nasalem a lamina penpendiculari ossis ethmoidei, alter a parte orbitali ossis frontis segregat. Ubi uterque sulcus concurrit foramen aspicimus ethmoideum vel eri- brosum, per quod nervus olfactorius e cavo cranii in orbitam intrat. Quod ad conformationem ossium frontis attinet, maxima ex parte in foetibus iam ossea sunt, excepla parte orbitali, de qua iam diximus. 2. Ossa parietalia. Ossa parietalia frontis ossibus multo minora superiorem, po- steriorem et quodammodo lateralem. quoque partem fornicis cranii obtinent. Formam praebent quadrati, in: quo margines quatuor (duos longiores et duos breviores) ae quatuor angulos cognoscimus, qui iisdem nominibus, uti in homine, utuntur, excepto «angulo mastoideo, quem auricularem nominare malim, quum apud aves partis mastoideae nec nlla reperire potuerim vestigia. De mar- gine coronali ei de angulo frontali eadem, quae de paribus par- tibus ossium frontis notanda sunt. argo sagittalis coronali multo brevior utrumque os parietale inter se coniungit. . In interna for- nicis superficie pro sutura perspicimus suleum, cui falx cerebri adhaeret, longitudinalem, qui a lamina cribrosa ossis ethmoidei ortus suturae frontali et sagittali subiacet. Anguli occipitales disce— dunt et una cum osse occipitis fonticulum concludunt, quem in corvo plures iam hebdomades mato inveni. - Uterque argo lambdoideus in corvorum genere lineam fere directam aut leniter curvatam format. De angulo proprie auriculari tantummodo apud coracem, coronen et cornicem agi potest et fortasse etiam apud frugilegum, sed apud picam et maxime apud monedulam margo lambdoideus ita paullatim in marginem squamosum transit, ul an- gulus vix perspici possit. Margo squamosus os parietale cum d squama temporum coniungit. Angulus deinde temporalis maxime acutus apud picam et monedulam quidem, sed non apud caeteros corvos invenitur; nam apud eos — S0? est. n anteriore uirius- que ossis parietalis parte, propius autem externo quam interno margini siia, £uber parietale videmus et supra ipsum marginem lambdoideum lineam quandam eminentem, cui plures musculi ad- haerent, quam lineae semicireulari superiori hominis simillimam habeo. Haec linea iuxta angulum auricularem in os occipilis wansit. Ossa parietalia iam in foetu e substantia ossea constant, excepto illo fontieulo iam memorato, qui lamen magis ad os occipilis pertinet. S3. Os occipitis. Maximum est cranii eiusque posteriorem et quodammodo inferiorem partem obtinet. Formam praebet conchae planae et magis in latitudinem, quam in longitudinem patens ab ossibus oc- cipitalibus aliarum avium differt. Apud corvos etiam distinguere possumus partem occipitalem, duas partes laierales et. partem. con- dyloideam vel basilarem, sed tantum apud puilos vix natos, quum mox non solum inter se, sed etiam cum osse ethmoideo el par- libus petrosis ossium temporum coalescant*). Quas cranii partes os occipitis allingal, in descriptione singularum partium demon- sirabimus. a. Pars occipitalis simillima est quadrato, cuius latera excavala sunt, et, si alias aves spectamus, apud corvos perparva. Margo superior longitudine praestat et cum ossibus parietalibus fonticulum illum concludit, de quo supra diximus. Medio in hoc margine et sub ipso fonticulo tuber animadvertimus, protuberantiae occipitali externae hominis simillimum, «quod melius conspicitur, quo proveclior aetate avis est, et quo magis fonticulus ille in substantiam osseam transit. Margines laterales partem occipitalem 7) ln puilis gallinaceis singulas ossis occipitis partes semper facillime el clarissime disünguere potui. 8 eum parlibus lateralibus coniungunt, inferior autem margo excava- lus foramen magnum ex parte circumdat. Hoc in margine fora- mina duo inveni, per quae venae iugulares e cerebro descendunt. Interna superficies partis occipitalis concava posteriorem partem cerebelli obtegit. b. Partes laterales vocantur ab aliis condyloideae, quod eo nomine apud alias bestias utuntur. Attamen laterales nominare malim, quum de condylis apud aves omnino agi non possit el nomen illud inferiori tantum parti sive basilari conveniat. Quae partes laterales primum magnitudine excellunt, qua et parti occi- pitali et eondyloideae longe praestant. Ad latus patent usque ad aurem externam, eius posteriorem parietem formantes. Superior pars occipitalem partem tangit ei partem squamosam ossis tem- porum, externa partem pelrosam eiusdem ossis, inferior partem condyloideam, interior foramen magnum ex parte circumdat. Su- perficies interna maxime quidem pari squamosae adhaeret. [In externa superficie neam semicircularem | inferiorem | videmus, quae orta in superiore margine foraminis magni et in protube- rantia occipitali. ad. exteriora et ad inferiora conversa usque ad marginem auricularem posteriorem procurrit, ibique processum auricularem | posteriorem | inferiorem format. — Praeterea haud procul a foramine magno, fere media in linea semicirculari inferiore eminentiam quandam conspieimus, quam /ateralem nomino, cui plures musculi affixi sunt. c. Pars condyloidea omnium occipitis minima exornata est processu condyloideo, quem sub ipso foramine magno ad- spicimus. Qui condylus rotundus, per foveam quandam, quacum in arthrodiam init, cum atlante coniungitur. Eo maxime efficitur, ut aves capul facillime quoquoversus vertere possint. Infra pro- cessum. condyloideum fossa condyloidea e ad latera complures processus ae parva foramina perspiciuntur. 4. Os sphenoideum. Quod ad situm eius et coniunctionem cum aliis ossibus alti- net, simillimum est ossi sphenoideo hominis, differt autem numero 9 partium. Constat enim tantum ex alis *) (maioribus) et corpore, in quo potissimum rostrum sphenoidale magnitudine excellit, Corpus el utraque ala in foetu veluti singula et bene segregata ossicula apparent, quae demum in pullo coalescunt in unum os. Omne os sphenoideum per breve tantum tempus plane cognoscitur, quüm iam in ave paucas hebdomades nata et cum osse occipitis et cum partibus petrosis ossium temporum in unicum os coniunctum in- veniatur. a. Primum corpus perlustremus, quod obtinet et inferius et medium et anterius cranium. Media in parte superficiei: internae cognoseimus foveam salis profundam et se//ae twreieae hominis simillinam, in qua posita est glandula pituitaria. Ante et post illam binae parvae spinae inveniuntur, quos processus clinoideos anteriores et posteriores habeo. De his descendit, uti in homine, clivus inter margines superiores partium pelrosarum magis magis- que divergentes. Supra illam foveam pro q$landula pituitaria, sed infra laminam cribrosam ossis ethmoidei altera admodum parva fovea sita est, in qua chiasma nervorum opticorum reperitur, iuxta autem hanc foveam in utroque latere foramen est opticum, quod ab altero tenui lamina 0ssea segregabur. Infra et extra utrumque foramen opticum alia duo foramina perparva conspicimus, per quae nervus et oculo- motorius et trochlearis in orbitam perveniunt. Praeterea supra foramen opticum alterum est foramen, per quod arleria quaedam e cranio ad oculum descendit. Hisce ab forami- nibus corpus ossis sphenoidei in utrumque latus usque ad meatum auditorium externum ' et partes condyloideas ossis occipitis sese extendit, in superficie inferiore lamina iympani sic dicta tectum. In anteriore parte prominet. rostrum. sphenoidale satis magnum. b. Partes alares s. alae (magnae) ossis sphenoidei com- ponunt posterius septum orbitae. Quarum alarum superior margo tangit partes orbitales ossium frontis, internus laminam perpendi- cularem ossis ethmoidei, inferior corpus ossis sphenoidei ipsius, *) De ossibus omoideis, quae nonnulli auctores alas parvas ossis sphenoidei habent, alio loco dicamus. 10 posterior squamam temporalem. Superficies orbitalis aspera in- structa est pluribus tubereulis, maxime tribus, quibus musculus orbilo-maxillaris adhaeret. Supremus isque extremus finis fere medio in margine orbitali posteriore processum sphenoorbitalem format, qui in pullis quidem exiguus tantum, in avibus adultis autem salis magnus invenitur. Semper apud corvos tam libere prominet, ut nunquam sese cum processu orbitali posteriore con- iungai, uti apud tetraones aliasque aves. Huic processui anterio- res fibrillae musculi temporalis adfixae sunt. Praeterea ligamentum ab eo ad maxillam inferiorem descendit. Superficies interna crista quadam, extra usque ad partem petrosam descendente in duas partes dividitur, quarum altera cerebellum, altera cerebrum ex parte tegit. Appendix: Quod laminam tympani sic dictam pertinet, quam Weber pro osse singulari habet, mihi nondum persuasum est, rem se ita habere. lla lamina est tenuis ossea tabula, simillima trigono aequilatero, cuius basis convertitur in os occi- pitis, cuius apex orienti rostro sphenoidali adiacet, cuius aequa latera usque ad meatum auditorium externum proeurrunt et sub fine ad inferius paullo flexa sunt. Hancce laminam non esse aliquam parlem ossis occipilis, uti videatur, persuasum mihi est, cranii pullorum gallinaceorum accurate ei diligenter dis- quisitis, quorum 0ssa semper bene perspicere potui. At ipse nescio, num haec lamina ad os sphenoideum pertineat an os proprium sit. Quae quum ita sint, optimum mihi visum est, laminam istam tanquam appendicem ossis sphenoidei tractare, quum eius naturam nondum plane cognoverim. 5. Ossa temporum. Constant tantum e partibus squamosis ac peirosis.. Neque enim in corvis neque ulla in alia ave contigit mihi, ul partem quandam osseam reperirem, quam pro parie mastoidea ducerem. Plurimos quoque musculos, qui alias huic parli adhaerent, aliis ossibus, potissimum vero partibus lateralibus ossis occipitis, in 11 corvis adfixos inveni. Quae res sententiam meam iuvat, partem mastoideam corvis neque scio an omnibus avibus non esse. Illae etiam binae partes in corvis aliter, quam in aliis bestiis sese habent. Pars enim squamosa per longius tempus os singu- lare manet, quod cum aliis ossibus suturis coniungitur, dum pars petrrosa mox cum vicinis partibus ossis occipitalis et sphenoidei conerescit. Ea de causa nescio an apud aves pars petrosa optimo iure ossi basilari adnumerari possit, nisi anatomiae quum aliorum animalium tum hominis ratione habita contraria doceantur. | a. Utraque pars squamosa formam trigoni obliqui praebet el obtinet lateralem partem cranii. Angulus superior aculissimus squamae modo plano temporali ossis frontis imminet. Margine squamoso eoque perlongo os temporum post et supra cum frontali et parietali osse coniungitur. Hic margo primo sat recte decurrit usque ad angulum temporalem ossis parietalis, tum flectitur infra et postremo iterum ascendit, quoad tangit os occipitis: atque ita ille primo infra, tum supra concavus fit. Apud varios tamen cor- vos diversus est ille margo. n corone et cornice flexuras mar- ginis exiguas, itam in monedula, maiores autem in frugilego, et maxime perspicuas inveni in pica, cuius pars squamosa omnino magis rhombi quam .trigoni formam praebet. Angulus posterior s. mastoideus, si quis id nomeu servare velit, acutissimus inter os parietale et partem lateralem ossis occipitis procurrit. Medio in margine inferiore, qui petrosam partem eiusdem ossis tangit, pro- cessum. auricularem anteriorem superiorem cognoscimus et iuxta eum fossam condyloideam pro condylo processus auricularis an- terioris ossis quadrati. Post eam fossam, si rem accurate per- scrutati fuerimus, parvum animadvertemus foramen, per quod aér in ossis lemporum et deinde parietalis ossis cellulas pervenit. Orbitam versus margo inferior in processum orbitalem admodum fortem. iransit, qui respondet processui zygomatico mammalium. Margo anterior s. orbitalis, ut nomen ipsum docet, orbitam tangit el, a fronte modice concavus, processum spheno-orbitalem ossis sphenoidei ex parte fórmat. Ex hoc processu //mea semicircula- ris ad processum auricularem posteriorem. superiorem decurrit, cui 2 12 adhaeret musculus temporalis. Interna superficies squamae tem- porum est concava et cerebrum ad partem tegit. Pars squamosa, uli iam commemoravimus, diu manet os singulare et sero cum adiacentibus cranii ossibus coalescit. b. Pars petrosa fere omnino aliis ossibus tegitur, ila ut integro cranio vix adspici possit. Praeterea in pullo vix nato iam cum osse sphenoideo et occipitis concreta invenitur, qua re diffi- cillimum est, fines eius et formam describere. [n exteriore cranii parte zeatum auditorium externum format, cuius in margine superiore fossam condyloideam pro posteriore processu auriculari ossis quadrati conspicimus. In profundo meatus auditorii externi ductus caroticus apparet, per quem etiam vena iugularis ac ner- vus et glossopharyngeus et vagus proveniunt. [Infra meatus audi- lorius lamina ista tympani, post osse occipitis, supra parte squa- mosa, ante alis sphenoideis tegitur. Interna pars petrosa in cavum cranii vergit et acuta crista (quae est margo superior apud homi- nem) in parlem anteriorem et posteriorem dividitur, quarum alteri inferior pars cerebelli, alteri medulla oblongata insidet. De aure interna in splanchnologica parte opusculi mei disseremus. 6. Os ethmoideum. Hoc os salis magnum in easdem partes dividitur, quae in homine commemorantur, situs tamen earum ex parle est alius. a. Lamina cribrosa est perparva, et supra foramina optica alam utramque sphenoideam inter se seiungit. Infra coniungitur iabula ossea pertenui eum rostro sphenoideo. b. Lamina perpendicularis fere quadrangula, maxima ex parte orbitas seiungit, quae in ave adulta foramine quodam salis magno inter se communicant. Apud caryocatacten pro hoc foramine equidem inveni duo parva supra foramina optica et post foramina ethmoidalia, quorum iam in. descriptione ossium frontis mentionem fecimus. inveniuntur illa in posteriore et superiore augulo orbitali, ubi lamina perpendicülaris ossis etlimoidei convenit cum partibus nasalibus et orbitalibus ossis frontalis. Margo supe- rior laminae perpendicularis ipsi suiurae frontali subiacet el nares 13 versus magis magisque in latitudinem extenditur, ita ut planum oriatur, quod fundamentum sit ossium nasalium. Anterior pars laminae perpendicularis libere prominet inter labyrinthos usque in cavum narium, inferior insidet rostro sphenoideo. e. Labyrinthi s. partes laterales sunt laminae duae osseae fere quadrangulares, quae orbitam a naribus seiungunt. Interno in margine labyrinthi Jaminae perpendiculari affiguntur. Margo superior utriusque eorum, cum processu nasali ossis fron- tis, quem in extremo tantum fine tangit, fissuram ethmoidalem superiorem format, qua orbita cum naribus coniungitur et per quam nervus olfactorius descendit. Margo inferior excavatus cum osse palatino, quod omnino non tangit, /fissuram sphenoidalem inferiorem format et ita procurrit, ut processus ethmoidalis in— ferior fiat. Margo externus deinde in corace, cornice, corone bis, in caryocataete semel tantum est excavalus. Superficies or- bitalis labyrinihorum. plana et laevis, nasalis contra paullo convexa est. Praeterea in ea sulcum, a superiore parte descendentem, cui affixum est os lacrymale, videmus. Quod ad evolutionem ossis ethmoidei attinet, hoc in pullo neonato plane cartilagineum , dumtaxat in anteriore parte laminae perpendicularis osseum invenitur. Inde ossifieatio paullatim pro- cedit. In ave circiter ires hebdomades nata iam maior laminae perpendicularis pars et interna labyrinthi utriusque in os transiit, eb in plane adulta os ethmoideum fere omnino est osseum. Quod postremo fit in lamina cribosa. TE Ossa faciei s. rostri. Faciem corvorum haec viginti ossa componunt: 1) Os intermaxillare. 2 et 3) Ossa maxillaria. superiora. 4 et 5) Ossa nasalia. - 6 et 7) Ossa lacrymalia. S et 9) Ossa palatina. o 14 10 et 11) Ossa zygomatica. 12) Os vomer. 198 et 14) Ossa turbinata. 15 et 16) Ossa pterygoidea. 17 et 18) Ossa quadrata. 19) Os maxillare inferius. 20) Os hyoidéum. l. Os intermaxillare. In describendis faciei ossibus initium facio ab osse inter- maxillari, quippe quod non solum magnitudine aliis praecedat, sed eliam formam rostri constituat ideoque maximi momenti sit. in systematica zoologia. Haud pauei auctores atque iidem recentio- res*) hoc os duplex esse affirmant, sed omnibus in craniis, quae inspexi, non solum corvorum, sed etiam aliarum avium, semper unum iantum os intermaxillare inveni. Nescio an illi auctores erraverint: . Zimus enim ascendens sub finem fissuram praebet, perlongam apud aves quasdam et diu manentem, ita ut facillime pro reliquiis suturae haberi possit. Forma intermaxillaris: ossis in aliis avium generibus alia est. In corvo est similis pyramidi arduae eique triangulari et modice flexae, cuius basis pars anterior cavi nasalis, cuius apex rostrum extremum est. Hoc os rostrum totum anterius formans ramis suis, foramina nasalia maxima ex parte concludentibus, coniungitur cum ossibus nasalibus et osse elhmoi- deo, deinde cum ossibus maxillaribus superioribus et palatinis. Cognoscimus in osse intermaxillari corpus, ramum ascendentem et ramos alveolares. a. Corpus ossis intermaxillaris, ortum e ramorum trium. illorum coniunctione, format rostrum anterius. Constat e durissima substantia ossea, interne autem est cavum et aérophorum. In pullis, in quibus pars posterior est cartilaginea, corpus minoris esse ambitus videtur quam in adultis avibus. Qua de causa fora- mina nasalia ei maxime apertura incisiva in pullorum craniis *) Cf. Meursinge, Verhandeling pag. $82. 15 multo maiora videntur esse, quam vere reperiuntur. In hoc cor- pore superficiem inferiorem eamque concavam et duas superlicies laterales convexas dignoscimus, quae marginem formant, lingua vernacula ,,First^ vocatum. Is autem in distribuendis avium ge- neribus summi momenti est. Angulus, qui inde oritur, alius est in aliis avibus, in corvis autem — 60?. Margines laterales sunt acerrimi, quod dentium vice funguntur. Omnis superficies externa corneo tegumento obducta est, quod extra laeve, infra plicatum inveni. Inter hoc tegumentum et ipsum os tenuis exstat plexus arieriosus el nervosus, ex quo oriuntur impressiones illae exiguae, quae in ipso osse animadvertimus. —Superlicies interna fauces ver- sus aperturam incisivam Vangit, ubi processum. Zncisivum format, iuxta quem duo parva foramina, per quae aér in os intermaxillare intrat, et duo sulci sunt, qui prope apicem conveniunt in foramen incisivum. ln corvo frugilego ires processus incisivi inveniun- lur, medius maior et duo minores laterales: tum illa foramina inter medium et laterales reperiuntur. Cornix et corone in hac quoque re inter se conveniunt. b. Ramus ascendens nil aliud est nisi continuatus margo superior corporis. Nares deorsum tegens coniungitur cum pro- cessibus nasalibus ossium nasalium et, quo magis ad frontis ossa accedit, eo latior et tenuior fit. Porro incisurae nasali et ossis ethmoidei parti, inter processus nasales frontis ossium sitae, su- periacet. Pars extrema in adultis corvis praebet Znmcisuram lon- gitudinalem diversae extensionis, in aliis avibus exiguam, in aliis usque medium in corpus procedentem. In iis quum ramuli incisura formati nou divergant, sed parallelarum linearum modo pateant, facile pro reliquiis suturae haberi possunt atque ita opinionem oriam esse puto, non solum hunc processum, sed eliam omne os intermaxillare esse duplex. Quam incisuram in corvis non admo- dum longam et ramulos divergentes inveni. Ramuli ipsi aul sim- plices, ui in pica, sunt aut parvis incisuris iterum in lobulos dividuntur, ut in monedula et frugilego. c. Rami alveolares media latera rostri superioris tenent ei tangunt processus alveolares ossium maxillarium superiorum et 16 palatinorum et processus maxillares ossium nasalium. n corvis, si rem accuratius tractamus, externum. ei intermum processum in utroque latere dignoscamus necesse est, quorum internus exi- guus est, Inter eos fissura exstat, quae recipit processus iam memoratos. Quae omnes partes in pullis solum perspici possunt, in provectioris aetatis avibus nec ullum invenias vestigium. 2. Ossa maxillaria superiora. Haec ossa, in corvis parva et tenera, formant quadam ex parte externam et mediam rostri partem et seiungunt quodammodo nares ab ore. [ungunt os intermaxillare cum ossibus zygomaticis. In ossibus etiam maxillaribus superioribus corpus ac tres processus cognoscimus. a. Corpus huius ossis perexiguum constat e coniunctione irium. processuum, qui in basi latiora fiunt. Superficies superior convexa spectat partem posteriorem narium. Ex anteriore parte ad posteriorem Zea longitudinali, qua in media quaedam emi- nentia prominet, in duas partes dividitur. Intra hanc eminentiam, cui insidet os nasale, haud parvum foramen est. Superficies in- ferior, ad fauces conversa et concava, segregalur crisla acula a processu palatino. In profundo huius foveae maxillaris foramen alterum est, quod cum primo iam memorato et cum terlio quodam in basi processus palatini sito sese coniungit. Extra tangit corpus ramum alveolarem ossis intermaxillaris et. processum nasalem ossis nasalis. b. Processus alvéolaris longus, in basi salis latus, pri- mum progreditur in interna et inferiore parte processus alveolaris externi ossis intermaxillaris, deinde vero, tectus processu alveolari ossis palatini, in sulco illo, qui interest inter processus alveolares intermaxilaris ossis. Ita marginem rostri medium componit et os maxillare superius cum intermaxillari ac quodammodo cum palatino osse coniungit. c. Processus zygomaticus procedit in ea parte maxillae superioris, quae opposita est processui alveolari. Recta via de- currit in posterius, non autem iacet in eodem plano, in quo 17 alveolaris processus, sed cum eo angulum hebelem format et os maxillare superius ossi zygomatico ita iungit, ut utrumque paulla- lim tenerius redditum ad alterum adiaceat, quae coniunctio multo firmior est quam simplex symphysis. Et fortis coniunctio hic erat necessaria, quum ille processus una cum osse zygomalico (arcus zygomaiicus) solus orbitam externa ex parte obtegat. | d. Processus palatinus trium processuum minimus, de- currit posteriorem et interiorem regionem versus, ila ul poste- riorem marginem aperturae incisivae formet. Quamvis hi proces- sus maxime sibi invicem appropinquent, nunquam tamen inter se nec cum vomere coalescunt. Uterque processus in basi angustus, mox latüor batilli formam praebet. Haec pars dilatata maxime ienuis est et mulüis foraminibus parvis instructa, ita ut fere cribrosa appareat. loc minus valet in pica et monedula, magis autem in frugilego, cornice, corone et corace. Propria est forma huius processus in caryocatacte, quum hac in ave primum anguslior repente sacci speciem sumat. Hae partes batillosae membrana mucosa obiectae similimae conchis mihi videntur. In basi illius processus, qui linea eminente a corpore separatur, fere semper aut unum aul duo foramina cognoscimus, quae foramini maxillari iunguntur. Os maxillare superius iam in recens nata ave osseum inveni- lur, excepto processu palatino, cuius pars cribrosa adhuc cartila- ginea quara demum hebdomade ossea fit. S. Ossa nasalia. Ossa nasalia magnitudine excellunt et ossa maxillaria superiora longe superant. Duo inveniuntur in cranio satis lata et irregularia, inm quibus tres margines ac duo processus dignoscuntur. Sedem habent illa ossa inter processus nasales ossium frontis et ium iis tum laminae perpendiculari ossis ethmoidei quadam ex parte insident. lta firmum praebent fundamentum ramo ascendenti in- termaxillari. Margines interni, quum sint concavi, invicem se non tangunt, sed incisuram formant ovalem, in qua ossis ethmoidei pars aspicitur et cui extremus ramus adscendens intermaxillaris ossis 18 impositus est. Ad anteriora vergit hic margo in processum ma- salem, qui infra fuleit ramum ascendentem intermaxillarem. In anteriore et inferiore parte os nasale iungitur per processum ma- villarem corpori maxillae superioris ac quodammodo processui alveolari intermaxillaris ossis. Inter hos duos processus sinus quidam esti arcuatus, qui marginem posteriorem narium reddit. Margo deinde posterior os frontis attingit nec raro in processum minorem procurrit. Referuntur autem ossa nasalia in eorum numerum, quae iam tempestive in os transeunt, sero autem cum vicinis coalescunt. 4. Ossa lacrymalia. Haec parva ossa fere semilunaria extremas partes, maxime aulem inferiorem, habent turgentes, et incisura quadam in duas partes divisa sunt. ^Adiecta margini anteriori eique externo laby- rinthorum obtinent postremas nares. Ad orbitam conformandam, uti in aliis avibus, os lacrymale nihil confert, quum inferior tantum eius pars supra angulum labyrinthorum inferiorem prominens orbi- iam spectet. Fissura tamen elhmoidali et superiore et inferiore illi ossa iuncta sunt. Pars superior eaque minor obtinet angulum illum inter processum maxillarem ossis nasalis et angulum laby- rinthorum superiorem situm. Inferior conta pars, superiore fere duplo maior, labyrinthos superans fere arcum zygomaticum tangit. In caryocatacte, in qua ave hoc os maius invenitur, omnino illum arcum tangit, nunquam autem cum eo coalescit. In corvis animadverti os lacrymale nunquam cum vicinis ossibus connecli, sed semper singulum os et proprium inveniri. In pullo constat e membrana carüilaginea, cuius superficies nasalis primo in os transit, et paullatim post aliquot menses omne os lacrymale plane osseum invenitur. 5. Ossa palatina. Haec duo satis magna ossa in avibus neonalis e binis ossi- culis composita praeter os intermaxillare omnibus frontis ossibus magnitudine longe praestant. Formant praecipue palatum durum 19 nec non marginem lateralem et posteriorem aperturae incisivae deinde inferiorem et anteriorem orbitae partem. Rostri apicem versus coniunguntur cum processu alveolari interno ossis inter- maxillaris et cum processu alveolari maxillae superioris, ad occi- pui versus contra insident margini inferiori roswi sphenoidei tum vomerem tum ossa pterygoidea langentia. In utroque osse pala- lino has partes cernere possumus. a. Corpus in corvo neonato e binis ossiculis com- positum est, quorum alterum internum os palatinum stricte sic dictum, alterum externum multo minus, ossiculum acces- sorium est. Utrumque vero mox coalescit et tum in superficie inferiore crista tantum Jongitudinali, quae suturae spuriae prioris vice fungitur, segregatur. Superficies superior modice concava parvis eminentiis est praedita pro musculo palato-maxillari. Con- format autem orbitam inferiorem et una cum margine labyrinthorum inferiore fissuram ethmoidalem inferiorem. In superficie inferiore fines duorum illorum ossium, quae in pullis inveniri diximus, crista longitudinali significantur. Quae «crista in caryocatractle maxime eminens, in caeteris corvis potissimum in frugilego minor inve- nitur. Ex ea lamina ossea, quae extra hane cristam sita nihil aliud est:nisi pristinum ossiculum accessorium, oriuntur, uli eliam in ipsa crista, fasciculi inferiores musculi palato-maxillaris. Quod maius os intra illam cristam positum est, interno suo in margine in duas laminas dividitur, et Znferiorem eV superiorem, quae divergentes cum laminis alterius ossis palatini ductum satis longum faciunt, qui nares cum ore coniungit quemque simillimum choanis habeo. Lamina inferior eaque minor procedit ad anteriora versus in spinam palatinam inferiorem. Lamina contra superior, quam continuatam superficiem ossis palatini ducamus, alteram magnitudine superat ei rostro sphenoideo per amphiarthrosin iuncta est. Inde sequitur, ut os palatinum paullulum huc illuc in rostro sphenoideo moveri possit. Quam motionem exinde omne rostrum superius sequi necesse est. Quae quum ila sint, facile intelligitur, hancce coniunctionem rostro movendo summi esse momenti. Retrorsum format haec lamina processum pterygoideum , qui tangit os 20 plerygoideum, ad anteriora versus processum nasalem facit, cui vomer adhaeret. b. Processus maxillaris longus ac tenuis aperturam in- cisivam in lateribus concludit et deinde paullatim tenuior factus sese coniungit cum interno margine processus alveolaris ínterio- ris ossis intermaxillaris et cum processu alveolari maxillae supe- rioris Qui omnes processus mox omnino inter se coalescunt, ut, quando corpus intermaxillaris ossis plane osseum est factum, lines eorum nullo modo possint determinari. Ossa palatina stricte sic dicta iam in pullis ossea inveniuntur, ossicula contra accessoria per longius tempus carlilaginea sero in os transeunt, qua ralione ab illis sunt diversa. 6G. Ossa zygomatica. Ita vocamus duo longa, tenuia et elastica ossicula, quae or- bitas infra et extra tuentur. Eorum autem anteriores partes pro- cessum zygomaticum utriusque maxillae superioris, posteriores contra ossa quadrata tangunt. Rationem coniunctionis, quae inter ossa zygomatica et maxillas superiores sit iam supra demonstravimus. Haec ossicula primum tenuia quo magis ad ossa quadrata acce- dunt, eo latiora facta exeunt in singula capitula, quae lizamento quodam cum illis cohaerent. Prope utrumque capitulum et quidem in inferiore ossis margine est fuberculum quoddam, cui ligamen- tum quoddam infigitur, quod usque ad processum condyloideum posteriorem mandibulae inferioris extenditur. Horum ossium spe- cies in aliis corvis alia est, quum in plurimis recta, in pica con- wa et potissimum in monedula flexa inveniantur. Illud etiam tuberculum diversum est: quamquam enim eminet in corace, cor- nice et corone, vix cognoscitur in pica, monedula et caryocatacte. Os zygomaticum omni ex parte osseum in foeiu inveniri, affirmare possum. 7. Vomer. Plane aliud in corvis inveni hoc ossiculum, atque ab aucto- ribus describitur. Est enim perparvum, planum, supra concavum, 2] infra fere convexum. [In utroque margine laterali processum quendam, ui ita dicam, spongioswm cognoscimus, cui insidet os turbinatlum. — lae vomerís pro osse maximae, ipso illo fere duplo longiores, coniungunt eum, qui alias plane est segregatus, cum processu nasali ossium palatinorum. — Omnis ea coniunctio talis est, ut inter alas canalis parvus remaneat, qui duclum palaünum cum naribus coniungit. Itaque apud corvos vomer, non uti in mam- malibus observatur, nares segregat, sed tantum est membranae tendineae inserendae, quae septo cartilagineo hominis simillima vomeri infra et post, ossi intermaxillari ante et supra affixa est. Caeterum. vomerem tantum in pullis bene perspicere possu- mus, quum mox cum palatinis ossibus plane coalescat. 8. Ossa turbinata. Haec ossicula minima et perexigua processibus spongiosis vomeris insident iisque per partes suas posteriores iunguntur. Inde recta protenduntur sub apertura incisiva et iunguntur foveae cuidam, quae sita est iuxta processum incisivum ossis intermaxil- laris. Interno utriusque ossiculi margini concavo inest nervus elhmoidalis. Ea ossicula, quum admodum exigua sint, in prae- parandi opere, ne cultro amoveantur, maxime est cavendum. Caeterum illa ossa pro inchoamentis tantum concharum inferiorum habenda sunt. Reliqua earum pars, uti etiam omnino conchae superiores et mediae, constat e tela tendinea*), quae ossibus tur- binatis affigitur. O9. Ossa pterygoidea s. omoidea. Dum, vomere et conchis minore lantum ex parte osseis, cranium avium, si cum mammalibus compares, imperfectum videtur, sunt ei praeterea ossa bina, quae frustra in illis quaerimus, et *) Conchae superiores inveniuntur sub ramo ascendente ossis inter- maxillaris et septo narium adhaerent. Conchae mediae maximae infra superiores sunt positae. 22 pierygoidea et quadrata, quorum de natura adhuc inter se discre- pant auctores. Primum rationem habeamus: Ossium pterygoideorum s. omoideorum s. alarium. — Quae duo longiora ossa in parte posteriore capitulo quodam instructa cum tuberculo pterygoideo utriusque ossis quadrati coniunguntur. Quae ossis pars interiorem et anteriorem capitis partem spectat, eo latior fit, quo magis accedit ad rostrum sphenoideum, deinde vero sese affigit post ipsum os palatinum, quod tangit, margini in- feriori ac laterali rosiri modo commemorati, quocum, uli os pala- tinum, nunquam coalescit*), sed ligamento capsulari coniunctum est. Ex hae propria ossium colligatione omnis pendet mobilitas rostri superioris, ut iam supra apud os palatinum demonsiravimus. Sed causa primaria petenda est ex utroque osse quadrato, quod certis musculis motum hanc motionem cum ossibus sibi iunctis, nempe osse ei zygomalico el plerygoideo communicat, qua re to— tum rostrum superius, cuius ossa cum illis cohaerent, moveri po- test. — Haud proeul a capitulo spinam quandam perspicimus, quam in corace, corone et cornice aculam, caeteris in corvis he- betem inveni. Ípsum os pterygoideum apud diversos corvos simil- limum est, praeter caryocatacten, qua in ave tribus fortibus cri- stis triquetrum redditur. De natura horum ossium valde discrepant auctores. — Plu- rimi ea habent pro alis minoribus ossis sphenoidei, abs quo se- parata ea censent, sed nescio quomodo alis sententia probari potuerit. Equidem non intelligo, cur illa ossa non avibus propria habeantur, praeseriim quum nemini in mentem veniat, permulta illa ossicula, e quibus cranium piscium compositum est, cum ossi- bus hominis comparari posse. Sed si haec quoque praetermittam, ossa omoidea multo potius cum processibus pterygoideis, quam cum alis minoribus ossis sphenoidei comparem. Quam meam sen- tentiam res plures iuvant, si rationem habeamus vel eorum os- *) Apud nonnullas aves, uli anatei, anserem, tetraonem, columbam, in rostro sphenoideo tubercula condyloidea locis suis invenimus, quorum nec ulla vestigia in corvis sunt. 23 sium post ossa palatina ipsa et infra rostrum sphenoideum atque orbitam sitorum, vel insertionis musculorum pterygoideorum. Sed quonam iure ea pro alis minoribus plurimi duxerint, intelligere non possum. lO. Ossa quadrata. Retineo id nomen, quum ab omnibus receptum et perspectum sit, quamvis non negem, Tiedemanni significationem ossa articu- laria esse praeferendam. Haec ossa fere quadrangularia ex an- ieriore et posteriore parte tanquam compressa sunt. Eorum in utroque cernuntur processus quinque, ires superiores et duo in- feriores, quo nomine ex parte vix digni sunt. Processus auricu- lares, ek anterior et posterior, (vel si Platnerum sequamur, pro- cessus squamosus ei processus cavi tympani) alis in avibus plane separati, apud corvos in unicum processum duobus condylis praeditum. confluunt. Incisuram quandam in superficie ossis poste- riore nescio an ducamus pro initio separationis processuum. — Pro- cessus auricularis posterior in profundo cavi tympani condylo euidam ossis peirosi, contra processus auricularis anterior fossae glenoidali squamae temporum iungitur. Multo maior, immo plane omnium maximus, est processus ille, quem Platner musca- larem nominavit, quod huic, qui movendum os quadratum cu- ranl, musculi affixi sunt. A processu auriculari mezsura semilu- nari satis alla segregatus in fine interno, qui septo orbitarum ob- verlitur, paullatim latior fit et tenuior, ita ut fere batilli speciem praebeat; excepto caryocatacle, in quo processus orbitalis rotun- datus apparet. Inferior pars ossis quadrati sive processus con- dyloideus constat, si rem accuratius tractemus, e duobus condy- lis inter se fossa glenoidali separatis, ad quos accedit tertius mi- nor quidam ei vix dignus nomine processus. Omnes tres proces- sus modo memorati connectunt os quadratum cum mandibula inferiore. | Processus. condyloideus intermus caeteros magnitu- dine superat; maximus autem in monedula invenitur. In margine eius interno parvum est tuberculum, in quo fixum est capitulum ossis pterygoidei. Processus condyloideus posterior, hoc nomine vix dignus, pro parte sequentis haberi potest. Itaque eum faber- 24 culum | condyloideum vocem. — Processus deinde condyloideus externus praebet in margine exierno foveam articularem capi- tulo ossis zygomatici. Os quadratum capitis ossium fere gravissimum est, quum ex eo omnis motus maxillae superioris pendeat, ut supra iam demon- stravimus. Deinde efficit coniunctionem cranii cum maxilla infe- riore. Quae quum ita sint iam tempestive os quadratum, quod re vera in foetibus plane osseum invenimus, conformari necesse est. De hoc quoque osse sententiae maxime diversae prolatae sunt. Id enim Geoffroy, Spix, Cuvier habuerunt pro annulo tym- panico mammalium, alii ut Tiedemann et Platner pro parte articu- lari squamae temporum, alii deinde, quorum in numero Gurlt est, pro condyloideo processu mandibulae inferioris. Hisce de sententiis longius disserere, non meum est. Prima earum minime mihi pla- cet, duas autem alteras nescio an defendam. Quod os zygomati- cum quadrato ossi adhaeret, allera sententia recta, contra quod mandibula inferior processu condyloideo caret, tertia tuenda vi- deatur. Sed non video cur adeo analogias sectemur. An omni- bus in bestiis eaedem partes eodem modo sese habent? Quoniam, ut summam formarum varietatem inveniamus, ad evertebrata con- vertere nos non oportet, iam supra pisces commemoravi. Quidni avibus proprietates sunt? Itaque nescio, cur os quadratum mon habeamus pro osse quodam, quod primum in ordine avium inve- niatur. Sed si haec non probentur, alleram sententiam sequens os quadratum pro parte articulari squamae habeam. Sine ulla du- bitatione haec sententia maxime valet. Appendix: In parte posteriore utriusque ossis quadrati in- veni etiam quoddam siphonium (Nitzschii), ossiculum parvum, ovale et cavum. Supra tangit cavum tympani, infra adiacet margini posteriori processus interni maxillae inferioris. — Quod ossiculum ut cernatur, in praeparandi opere cavendum est, ne propter ipsius exiguitatem culiro amoveamus. Videtur mihi hu- ius ossiculi esse aérem in maxillam inferiorem ducere: foramini enim cuidam parvo impositum est, quod inducit in internam mandibulam. 25 1l. Os maxillare inferius. Maxilla inferior omnium capitis ossium summas mihi attulit difficultates. Nam quum singulae partes osseae, e quibus constat mandibula inferior, per breve tantum tempus separatae inveniantur, difficillimum est, situm earum plane perspicere. Accedit, quod modo aliae partes inter se coalitae reperiuntur, modo aliae non- dum osseae existunt. taque ut quamque partem bene cognosca- mus, magno numero ossium opus est. Omnibus iis de causis discrepantes sententias de numero ossiculorum maxillae inferioris ortas esse arbitror. Dum enim Gurlt, ut exemplum afferam, eorum in gallo undecim se invenisse dicit, Tiedemann et Meursinge in corvis duo tantum reperere. Equidem satis magnum corvorum numerum perscrutatus. inveni maxillam inferiorem harum avium constare e novem (forsan undecim*)) particulis, quae conveniant cum iis, quas Gurlt in gallo reperit. — Quae particulae sunt: a) pars alveolaris s. dentalis, b) partes coronales, c) partes angulares, d) partes articulares, e) partes complementares internae. a. Pars alveolaris, omnium maxima, videtur mihi primi- ius duabus e particulis constare, quas iam mature inter se coale- scere puto, quum in corvis neonalis eam partem singularem repe- riam. Itaque de duplicitate primitiva tantum coniecturam facere possum, quam linea quaedam in symphysi videtur iuvare. Angu- lum e marginibus alveolaribus ramorum ortum, inveni in monedula — 969, in corone et cornice — 33*, in frugilego — 929. Ex- terna in superficie uiriusque rami animadvertimus in pullis sulcum, in quo et nervus el arteria et vena maxillaris inferior procurrunt, *) Partes complementares externas nondum certo reperire potui, sen- iio autem, duas pertenues membrands, quae insident superficiei ex- ternae, ad has particulas pertinere. 26 contra in adultis seriem parvorum foraminum, per quae ramuli et nervi et vasorum, in iisdem intra os procurrentium, exeunt. In superficie interna inveni apud pullos suleum similem quidem sed maiorem, qui tegitur anteriore parte complementari interna. In eo sulco sita esi arteria alveolaris inferior una cum nervo et vena alveolari inferiore. Ad posterius uterque ramus in duos processus exit, quorum superior e duabus lamellis constat, quibus interposi- ius est processus alveolaris partis coronalis. b. Partes coronales ex eo nomen capiunt, quod in iis inest processus coronoideus, et externam obtinent eamque supe- riorem ac quodammodo posteriorem partem utriusque rami maxil- laris. Utraque pars coronalis a fronte habet processum alveola- rem, cuius iam supra mentionem fecimus. . Ea tangit partem al- veolarem ante, partem complementarem internam intra, partem ar- üicularem post, partem angularem infra. Superficies et interna et externa, ex quibus plures musculi oriuntur, leviter concava est. Media in ea excavatione foramen ovale inest satis magnum tenui- que membrana tectum. Quod ad anteriorem marginis superioris partem attinet, parvum in eo est tuberculum, (in corone et cor- nice circiter 4,5", in frugilego circiter 3,9" ante fossam glenoi- dalem situm) quod congruit cum processu coronoideo hominis: quam ob rem eodem utitur nomine. Huic autem processui in cor- vis, uti plurimis in avibus, exiguo musculus temporalis inseritur. Post illum processum coronoideum est parva spina, quam coro- noideam nomino, iuxta quam, et quidem in superficie interna at- que sub margine fossae condyloideae internae, duae aliae spinae conspiciuntur, quibus musculi adhaerent. Ea quoque pars format a lergo. processum mandibularem externum, ex quo linea quae- dam ob/iqua descendit, quae marginem excavationis supra memo- raiae posteriorem format. c. Partes angulares obtinent posteriorem eamque infe- riorem partem utriusque rami. His partibus inest processus an- gularis e& angulus ipse mazillaris. d. Partes arliculares posteriorem eamquae superiorem 2 partem ramorum tenent et cum ossibus quadratis ligamentis con- iunguntur. Quum adhuc mihi non contigerit, ut eas partes plane perspi- ciam, quod semper eas iam coalitas inveni, articulum illum, quem formant, describam. Constat enim e duabus fossis glenoidalibus et tribus processibus. Fossa glenoidalis externa, minor et modice concava, coniungitur cum processu condyloideo externo ossis quadrati. Fossa glenoidalis interna maior et altior amplectitur processum. condyloideum internum ossis quadrati. Inter utram- que fossam inlerest in anteriore parte tuberculum quoddam, quod respondet foveae intercondyloideae ossis quadrati. De processu mandibulari externo, parvo et hebete, iam supra diximus. Ma- ior est processus mandibularis posterior, qui postremam maxil- lae inferioris partem. format, in corvis autem, si alias aves specta- mus, parvus invenitur. Processus styloideus (vel mandibularis in- ternus) omnium maximus in interna parte et quidem supra ipsum internum marginem fossae glenoidalis foramen quoddam parvum praebet, quod siphonio illi iunctum. est et per quod aér in cavum ipsius mandibulae pervenit. 1a postrema eaque externa utriusque rami parte cernuntur duae cristae, quae sub ipsa fossa glenoidali convenienles processum angularem maxime hebetem, angulo ho- minis simillimum conformant, qui in corvis vix pro processu haberi potest. Inter has cristas et quidem super processum angularem plamumn inveni quoddam triamgulare, cui infixum est musculus depressor mandibulae. d. Partes complementares (internae) duae sunt laminae Osseae pertenues, quae internam eamque mediam superficiem cuiusque rami obtegunt. Partes earum anteriores in pullis mem- branaceae sero in os mutantur. 12. Os hyoideum. Constat e corpore, cornibus maioribus et minoribus, processu spatulato et ossibus entoglossis. a. Anterior eaque lata pars corporis oblongi, a fronte tenuis, post crassi, duos condylos praebet ossibus entoglossis. In 3 28 postremam eius partem tenuem inseritur processus spatulatus. Fere medio in corpore, ubi maxime crassum est, in utroque latere condylus invenitur pro cornibus maioribus. Corpus ossis hyoidei in corone el cornice quinque lineas Rhenanas longum inveni et summam eius latitudinem — 1,7'^. b. Cornua maiora corvorum constant e (rébus artubus, ligamenlis inter se coniunctis, quorum duo anteriores ossei repe- riuntur, quum tertius sit cartilagineus. — Primum cornua inter se divergentia in occipul convertuntur, tum supra fleciuntur el super paites laterales ossis occipitis usque ad parietalia ossa ascendunt. Arium primum longissimum in cornice unum digitum, alterum un- decim lineas et tertium tres lineas longum inveni. c. Processus spatulatus est processus quidam (in eor- nice quinque lineas) longus idemque planus, qui postremae parti corporis ossis hyoidei adhaerens pro continuatione ipsius haberi potest; ab eo tamen, quum carlilagineus sit, differt. Fulcit laryn- gem superiorem. d. Ossa entoglossa (Nitzschii) anteriori parti corporis ad— fixa, internam linguam formant. Parallelarum linearum ratione sibi adiacent praeterquam in basi, in qua foramen quoddam reddunt. Anterior pars tenuis et angusta semper cartilaginea invenitur. In margine utriusque eorum posteriore processus quidam est retrover- sus, quod e. Cornu minus vocant. Haec aulem cornua in corvis non singularia ossa sunt, sed processus ossium entoglossorum. In cornice ea inveni L5 lineas longa. SECTIO ALTERA. (ssa trunci. Corvorum iruncus constat e sepluaginta ossibus nempe ex ossibus spinae vertebrarum, ex ossibus pectoris et pelvis. Spina vertebrarum. In corvis etiam dignoscimus vertebras colli, dorsi, pelvis et coccygis. Vertebrae lumbales, quas in mammalibus cognoscimus, in avibns fere nunquam?) inveniuntur. Quod in corvis quoque valet, in quibus vertebram postremam, quae el costa quadam ornata et dorsi vertebra habenda est, vertebrae pelvis sequninr. Nihilo secius veriebrarum numerus maximus esi, imprimis earum, quae collum componunt. Earum enim duodecim inveni, contra dorsalium septem, sacralium novem, coccygearum sex vel septem. ta omnis spina dorsalis vel e viginti quatuor vel viginti quinque vertebris constat. l. Vertebrae colli. Colli vertebrae omnium maxime inter se differunt, nam prae- ter atlantem. et. epistropheum, qui in aliis quoque bestiis diversi sunt, non solum tertia et quarta, sed etiam undecima et duodecima vertebra propria forma excellunt. a. Atlas omnium vertebrarum minima est. Anterior eius pars corpus, posterior arcus vocatur. Corpus admodum exi- guum constat tantum e capitulo, quod supra praebet fossam con- dyloideam processui condyloideo ossis occipitis. In inferiore ea- que interna corporis parte altera fossa condyloidea est pro odontoideo epistrophei processu. | Ambae fossae parvo quodam foramine inter se coniunctae sunt. Pars inferior corporis plana et aspera, lizamento intervertebrali conneciitur cum epistropheo. Ante eam partem et quidem perpendiculi ratione ei insidentem aspici- mus Jaminam quandam osseam quadratam, quae, ligamento cum epistropheo coniuncta, cum processibus spinosis anterioribus ver- tebrarum insequentium comparari potest. In utroque corporis latere duo perparvi processus sunt, qui cum arcu convenientes tubercula duo praebent eaque similia processibus transversis aliarum vertebrarum. ') In falcone niso veram vertebram umbalem inveniri, certum est. 2m 90 b. Epistropheus illo processu odontoideo supra instructus, esi, qui proprius est huic vertebrae. —Qui processus in corvis magnus, in apice capitulum praebet, quod ligamento in illa ipsa alantis fossa iam. memorata atlanti iungitur. — Ante hunc proces- sum superficies quaedam est articularis, quae cum atlantis cor- pore per ligamentum cohaeret. .In posteriore epistrophei parte, qui arcus vocatur, processus spinosus (posterior) sat magnus ae declivis est, prope quem duos processus obliquos inferiores aspieimus, quorum superficies articulares ad anteriora et inferiora spectant. Inferior corporis epistrophei pars angusta, e lateribus compressa, superficiem articularem habet, quae ab anteriore re- gione posteriorem versus excavata est. Cuius superficiei margo anterior valde prominens, flexo collo immiltitur foveae cuidam, quae est in superiore parte insequentis vertebrae. — In anteriore epistrophei corporis parte processus est quidam, qui, quum respon- deat spinoso posteriori, spZnosus anterior vocatur. l]lli plures musculi affiguntur, qui collum flectunt. c. Tertia et quarta colli vertebra medium tenent inter epistropheum et colli vertebras caeteras. — Corpus epistropheo ma- ius, sed multo brevius est quam insequentium vertebrarum. — Pro- cessus spinosi, et anteriores et posteriores, plane perspiciuntur el magnitudine excellunt. Supra quemque processum spinosum anteriorem parva est fossa, in quam, si flectitur. collum, margo anterior eminens corporis vertebrae superioris immittitur, ui iam in epistrophei descriptione commemoravimus. Hancce foveam prae- ter tertiam et. quartam in quinta tantum vertebra colli conspicimus. Denique in illis duabus vertebris prima invenimus inilia proces- suum transversorum, qui omnino exigui apud aves, in colli ver- tebris una cum processibus obliquis superioribus canalem verte- bralem formant. In anteriore parte utriusque processus transversi et iuxta processum spinosum anteriorem spinam quandam retrover- sam animadvertimus, quem Meursinge processum spinosum latera- lem vocat. Superficies articulares processunm obliquorum superio- rum in his duabus vertebris. ad superiora et posteriora, proces- suum obliquorum inferiorum ad anteriora et inferiora spectant, dum 3l illae in vertebris sequentibus ad posteriora et inferiora, hae ad inferiora et exteriora spectant. d. Quinque vertebrarum, quae sequuntur el eandem forma- lionem praebent, ires superiores duobus inferioribus longitudine praestant. Quibus in omnibus pro anteriore processu spinoso bini minores processus reperiuntur, qui pro vestigiis eorum habendi sunt. [Inter eos est sulcus, in quo sita est arteria carolis. ro- cessus quoque spénosi posteriores parvi et exigui apparent. ro- cessus obliqui inferiores sunt perlongi, ita ut spatium triangulare el apertum inter eos remaneat, quod ligamento concluditur. De situ superficiei arlicularis utriusque processus obliqui iam disserui- mus. Infra quemque processum obliquum inferiorem parva est incisura, quae cum margine superiore vertebrae sequentis foramen formati, per quod nervi cervicales procedunt. e. Postremae tes verlebrae colli similes sunt et eius tertiae ac quartae el dorsi vertebris. Pro suéco carotico iterum cernitur processus spinosus anterior, ad anteriora magis conversus, dum in supremis vertebris ad inferiora spectat. Canalis vertebralis incipit in verlebra undecima et inde patet usque ad tertiam. In duodecima vertebra iam processus tranversus nobis occurrit, qui, uti in dorsi quoque vertebris, pars tantum est processus obliqui superioris. Processus quoque spznosi posteriores maiores fiunl, excepla pica, in qua manent exigui. Haec ligamenia colli vertebras invicem iungunt: a. Ligg. spinalía intersunt inter binos processus spinosos. b. Ligg. capsularia quemque processum obliquum superio- rem cum inferiore praecedentis vertebrae coniun gunt. c. Ligg. intervertebralia inter corpora vertebrarum intersunt. 2. Vertebrae dorsi s. thoracis. Apud corvos octo reperiuntur vertebrae dorsi, tamen in co- rone septem tantum inveni, quod eo magis mirandum est, quum omnibus in caeteris partibus corone cornici simillima sit. — Forsan in sceleto corones a me observatae quaedam est anomalia, nam duo praeterea inveni superflua ossa sternocostalia, quorum numerus 32 cum numero costarum et dorsi vertebrarum congruere soleat. Quod ad formam attinet, omnibus in dorsi vertebris, praeter primam et postre- mam, est eadem. Prima vertebra dorsi simillima .est postremis colli vertebris, quum processus spinosi et obliqui eandem fere formam praebeant. Per liberum autem et superficie articulari pro tuber- culo costae primae ornatum processum íransversum ac per sin- gularem formam processus spinosi posterioris cognoscitur verte- bra dorsi. Gurlt non solum primam, sed etiam secundam dorsi vertebram colli vertebris adnumerat; quod de secunda, quum om- nino caeteris dorsi vertebris similis cum iisque in corvo aetate provectiore coalita sit, nullo modo probare possum. Quod ad primam vertebram attinet, eodem iure adnumerari potest vel colli vel dorsi vertebris.*) Equidem eam in dorsi vertebrarum nume- rum retuli, quod prima costa huic vertebrae adfixa est, quamquam id alias fit atque in sequentibus vertebris. Hic enim duae cernun- tur superficies articulares in utroque latere, in corpore pro capíi- tulo, in processu transverso pro fuberculo cuiusque costae. Prima tamen vertebra, deficiente capitulo, solum tuberculo insiructa est. Itaque in corpore primae vertebrae nullam reperimus foveam articularem. Quae sequuntur sex vertebrae simillimae sibimet ipsis prae- bent longos processus spinosos posteriores, eosque e lateribus compressos et in corporibus vertebrarum rectos. In corvis pullis per ligamenta secum coniunguntur, in adultis vero saepe in unam cristam dorsalem coalescunt, in qua segregatio primaria parvis et membrana quadam obtectis foraminibus significatur. ^ Proces- sus spinosos anteriores praeler primam in altera tantum et tertia veriebra inveni. In iis oriuntur musculi flexores colli. — Proces- sus obliqui superiores inferioribus maiores sunt. Inter binos ") Anomalia, quae mihi videtur, est haec: In corones sceleto a me observato apud postremam quoque colli vertebram locis suis ve- stigia costarum inveni Longitudo earum vix unius est lineae. Si haec non sit anomalia, etiam postrema colli vertebra adnumeranda sit dorsi vertebris. 39 eorum interest foramen rotundum, per quod procedunt nervi dor- sales. Processus transversi, quas partes tantum esse processum obliquorum superiorum supra commemoravimus, plani sunt et su- perficies artüiculares tuberculis costarnm infra praebent. Corpora dorsi vertebrarum magna, supra convexa, infra concava, in ulroque latere fovea articulari instruela sunt pro capitulis costarum. Postrema vertebra, fere omnino ilei osse tecla, saepis- sime cum pelvis vertebris coalescit, a quibus eo differt quod co- siae iungitur. 3. Vertebrae pelvis s. os sacrum. Os sacrum consiat e novem (apud cornicem e decem) ver- Lebris spuriis, quae tantum in recens natis avibus perspiciuntur, quum mox non solum inter se, sed eliam cum postrema dorsi ver- tebra coalitae os sacrum conforment. In adulüs corvis numerus vertebrarum pristinarum tantum per processus transversos cogno- scilur. Postrema vertebra, quod sero cum antecedentibus coale- scit, facile pro vertebra coccygea haberi possit, nisi propter de- fectum processus spinosi posterioris vertebra pelvis cognoscatur. Hisce enim processibus plane carent quinque inferiores vertebrae pelvis, dum in superioribus inter se coaleseunt. Processus obl- qui eliam desunt: contra processus transversos, quamquam in tri- bus superioribus pelvis vertebris, quum a tergo ilei osse obtegan- tur, tantum ex abdomine patent, satis perspicere licet. — Inferiorum sex verlebrarum processus obliqui longiores sunt et utroque in latere quinque foramina sacralia formant. Deinde una cum osse ilei foveam venalem efficiunt. Medulla spinalis, ut vix in os sa- crum iniravil, in duos ramos dividitur, qui mox iterum secum con—- iuncti memorabilem simum rhomboideum reddunt. 4. Vertebrae coccygeae. Hae habendae sunt pro veris vertebris, quum ligamentis ila uL possint moveri inter se ligatae nunquam coalescant. In corone el cornice, item in pica, vertebras coccygeas septem, in frugilego et monedula sex tantum inveni. Simillimae inter se exstanl, prae- 94 ter postremam, de qua singula dicemus. ^ A caeteris tamen verte- bris valde alienae magnitudine: superantur. [n iis processus spi- nosi posteriores, quibus inferiores pelvis vertebrae carent, paullo ad anteriora conversi plane perspiciuntur. Contra desideramus processus spinosos anteriores, quos frustra in pelvis vertebris et dorsi inferioribus quaerimus, in prioribus quidem coccygis verte- bris, sed in inferioribus invenimus, ubi posterioribus processibus spi- nosis minores apparent. Processibus obliquis omnino deficientibus, altera vertebra coccygea alteri per superficiem suam articularem iungi- tur. Processus transversi in nullis aliis vertebris adeo perspicui, magnitudine spinosos posteriores superant. Foramen spinale par- vum usque in vertebram postremam protenditur, de qua uberius iam dicamus. Aliis enim vertebris longe maior e duabus, quae in pullis tautum segregatae inveniuntur, vertebris composita est, quarum anterior parva est, posterior contra maxima singularem illam for- mam praebet. Corpus eius una tantum superficie articulari orna— ium est, per quam iungitur superiori vertebrae coccygis. Et in utroque latere eius superficiei lateralis, et sub eam ispsam parvos cernimus nodulos, quos habeo pro vestigiis processuum et traus- versorum et spinosi anterioris. Maximus autem est processus spi- nosus posterior, quo solo efficitur et forma singularis et mira magnitudo postremae vertebrae. Ille processus vel fere triangu- laris, vel cuneiformis, e lateribus compressus, habet marginem an- leriorem acutum, posteriorem hebetem, qui ambo in acuto angulo inter se coniunguntur. Longitudinem huius vertebrae postremae, cuius in lateribus musculi reciricum oriuntur, inveni in corone, cornice et frugilego — S^, in monedula — 6". IT. (ssa pectoris. In numero ossium pectoralium habeo: sternum, costas, ossa sternocostalia et processus uncinatos. Hi a plurimis pro costa- rum processibus ducuntur: at quum in neonatis sint ossicula sin- 25 gularia et costis, quibus ligamentis iunguntur, serius ossifiant, eos arbitror pro ossibus propriis esse habendos. l. Sternum. Uti omnibus in avibus, quae alte et assidue volitant, in cor- vis quoque sternum maximum est. Forma eius est, ut in aliis avibus, similis scuto cavato. In corvis superior huius ossis pars maxime concava apparet, infra fit sternum latius et planius. .Me- dia in superficie interna eaque concava sw/cus invenitur /Jongitu- dinalis, qui cristae sternali respondens parvis foraminibus instru- clus est, per quae aér e pulmonibus et saccis aérophoris pectoris in sternum internum pervenit. Superficies exlerna convexa crsta sternali instructa est, quae deorsum decurrit. Margo eius anterior convexus est, superior concavus, qui ambo in angulum quendam conveniunt acutum, quocum furcula per ligamentum coniungitur. Margo superior in interna parte procurrit in processum quendam, quae vocatur spina sternalis. In corace, cornice, corone, frugi- lego, monedula et pica eam maximam et furcae ratione fissam in- veni. Inter utramque spinam, quae hac fissura redditur, tertia est minor. Alia est forma huius spinae in caryocatacte, in quo non solum minor est, sed etiam singulari ratione in anteriorem et po- sieriorem partem finditur. In utroque latere huius spinae sterna- lis conspicimus planum quoddam obliquum idque nea eminente tanquam plica obtectum, cui affigitur os coracoideum. In caryo- calacte haec plana inter se iunela spinam sternalem in anteriorem el posteriorem partem findunt, uti iam memoravimus. Aliis in corvis ea plana item confluunt, sed post illam spinam; quare non valent in eius fissura. luxta plana articularia et quidem extra ea exstat processus, in corvis maximus, costalis (processus sterna- les anteriores Wiedemanni), qui linea eminente memorata a super- ficie externa sterni plane segregatur. In caryoca!acte ille pro- cessus in acumen procedit, contra in aliis corvis hebes et quasi resectus apparet, ita ut duos angulos el tres liberos margines dis- cernere possimus. Eorum posterior immo inferior fossam quan- dam format, in qua eminenliae quinque apparent pro capitulis 36 ossium sternocostalium. Earum quamque, si accurate perscrutali fuerimus, duobus tuberculis ornatam inveniemus, quae respon- dent duobus similibus utriusque ossis sternocostalis. In caryo- catacte illi margini tria tantum priora eorum ossiculorum, duo aulem posteriora margini laterali sterni iuncta sunt. [s in corvis in posteriore parie in processum sat magnum et latum procedit, quem Wiedemann processum lateralem posticum nominat. | Obtegit hic ex parte duo postrema ossa sternocostalia et magna éneésura ovali, quae membrana tendinea concluditur, ab ipso sterno sepa- ratur. Cuius incisurae loco in caryocatacte, qui ideo et a caeteris corvis differt et ad rapaces aves prope accedit, duo foramina in- veni, quae ipsa membrana operiuntur. 2. Costae. In corvis octo pares inveni costarum, excepta corone, in qua septem tantum animadverti. Earum binae anteriores et, quodam- modo postremae pro costis spuriis ducendae sunt. Prima ver- tebra minima caeteris eo praestat, quod capitulo carens tuber- culo tantum processui transverso vertebrae suae iungitur. Altera vertebra primam fere triplici superat longitudine, non aulem sternum attingit, sed ligamento quodam cum processu eius costali connectitur. Multae tamen anomaliae reperiuntur. lta in sceleto quodam corones secundam costam altero in latere cum slerno per ligamentum coniunctam, in altero contra osse sternocostali instructam inveni. Quod ad formam secundae costae eiusque et vertebrae suae coniunctionem attinet, simillima est in- sequentibus vertebris. — Quae rotundato et collo cuidam insidente capitulo cum anteriore corporis suae vertebrae parte ac deinde brevi at forti tubereulo cum processu iransverso coniunguntur. Et capitulum et tuberculum incisura sat alta separantur. Quae incisurae secundum corpora vertebrarum canalem quendam formant. Costae ipsae latiores in posteriore parte, in margine inferiore sulcum costalem praebent pro arteria et vena et nervo inter- costali: qui sulcus fere in mediam costam procedit. Quaeque costa ante el infra paullatim angustior in capitulum | obliquum 91 excurrit, per quod cum ossiculo suo sternocosiali ita conneclitur, ut obtusus ae supra patens angulus fiat. Haec coniunctionis ratio, quum cavi pectoris magnam dilatationem paliatur, in inspiratione ei exspiratione summi momenti est. Nam in inspiratione, quum latera, ut ita dicam, angulorum illorum, qui per costas el ossa sternocostalia fiunt, a sibi ipsis removeantur, sternum quoque a spina dorsali amovetur ac cavum pectoris dilatatur. Contra in exspiratione fit contrarium. Posirema denique vertebra, superioribus tenuior, excellit, quod. ossi quidem sternocostali iungitur, id autem sternum non tangit, sed in basi sua cum superiore coalescit. Praeterea in ea vertebra incisuram quoque illam desideramus, quam inter capitulum et tuberculum interesse supra commemoravimus. Ligamentorum haec mihi videntur memoratu digna: a. Lig. capsulare inter capitulum cuiusque costae el inter corpus vertebrae suae interest. b. Líg. transversum externum inier tuberculum cuiusque costae el inter processum transversum inveni. c. Lig. iriangulare iungit quemque processum uncinatum margini posteriori costae suae. d. Lig. capsulare externam partem cuiusque ossis sterno- costalis cum exiremitate costae suae conneclil. S. Ossa sternocostalia. Omnibus in corvis sex pares ossium sternocostalium inveni, quae costas veras cum slerno coniungunt ideoque cum cartilagi- nibus costalibus comparari possunt. Eorum pars anterior crassa duobus £uberculis ornata est, quae per ligamentum capsulare processui costali sterni iungi supra iam demonstrabimus. —Extre- mitas costalis cuiusque horum ossium latior et paullo flexa liga- mento capsulari cum costa sua connectitur. In corvis recens natis inter costas et ossa sternocostalia cartilagines quasdam observavi, quae, mox in os mutatae, cum ossibus sternocoslalibus coalescunt. Quorum ossium inferiora superioribus longe maiora apparent. Postremum 0s tandem sternum non altingit, sed in basi sua primo 38 per ligamentum antecedenti adhaeret, mox autem cum eo plane coalescil. 4. Processus uncinati. Medio in margine inferiore cuiusque costae verae conspicitur in corvo adulto processus, qui oblique et post et infra vergit. Hi processus, insequenti costae incumbentes, vocantur hamuli costales s. processus wuncinati. In pullis singularia ossa sunt, quae liga- menlis cum costis coniunguntur, sed deinde plane cum iis coa- lescunt. Quum autem diutius quasi propria ossa inveniantur et evolutione quoque sua a costis dillerant (in osseam substantiam sero transeunt), habeam pro ossieulis singularibus, dum a nonnullis auctoribus pro costarum processibus tantum ducuntur. III. (ssa pelvis. Pelvis constat ex ossibus innominatis et osse sacro, de quo iam supra diximus. taque restat, ut de illis loquamur, quae in adulto corvo plane segregata, per os sacrum tantum connexa sunt. At in pullo tria ossa, e quibus utrumque os innominatum componi solet, plane perspiciuntur, nempe os ilei, os ischii, os pubis. l. Os ilei. Hoc os omnibus in avibus longitudine insignis, crista quadam transversa in duas parles dividitur, quarum superiorem g/utaeam, inferiorem renalem vocamus. lla extrinsecus, haec intrinsecus est concava. lam perlustremus partem glutaeam. Superficies eius externa eaque concava continet musculos glutaeos, a quibus omnis pars nomen cepit. Superficies interna modice convexa et aspera insidet processibus transversis superiorum pelvis vertebra- rum et postremae quoque dorsi vertebrae, quibuscum omnino coa- lescit. Margo internus, qui convertitur in processus spinosos pelvis vertebrarum, acutus est, nunquam autem in corvis eum altérius ossis ilei marginem attingit, uti in fulica, podicipite, strige. Sem- per igitur processus spinosi, immo potius crista spinosa ex eorum coniunctione nata, a tergo plane perspiciuntur. In eo margine, 99 uli in homine, duo labia cernuntur, in quibus musculi quidam oriuntur. A tergo margo internus in eristam transversam ransit ac deinde, parte glutaea a renali extrinsecus separata neque ace- tabulo tacto, marginem externum processus ischiadicí format. Infra fingit pars glutaea marginem superiorem acetabuli, ante quod os pubis, post quod os ischii tangit. Partes renales, intrinsecus maxime excavatae, cum pro- cessibus transversis vertebrarum pelvis atque cum parte qua- dam superficiei internae partis glutaeae componunt cava renalia, quorum alterum ab altero corporibus vertebrarum pelvis seiungitur. His in cavis renes inveniuntur. Margo internus partis renalis continuatur processibus transversis vertebrarum pelvis inferiorum, quibuseum in adulto corvo plane coalescit, et procedit deinde, paullatim. ad infra et extra flexus, in spinam ilei posteriorem. Margo externus, qui nihil aliud est, nisi continuata crista transversa, processum ischiadicum format, quae est tenuis lamina supra foramen ischiadicum sita et cuius in extrema parte spéna lei superior apparet. Deinde intrinsecus flexus convenit cum interno margine in spinam. ilei posteriorem. | Ad anteriora versus con- cludit pars renalis cum osse ischii foramen Zschiadicum, per quod, in corvis sat magnum et ovale, nervus ischiadicus provenit. Infra hoc foramen ipsum os ilei tangitur osse ischii, quocum sinum ischiadicum facit. | 2. Os ischii. Os ischii, multo magis in longitudinem quam in latitudinem patens, ante et infra os ilei sed post os pubis situm, maiorem partem lateralem pelvis conformat. In eo osse corpus, ramum ascendentem et ramum descendentem dignoscimus. Corpus tenue ac latum praebet anteriorem marginem fora- minis ischiadici, infra quod cum osse ilei convenit in simum ischiadicwm. |n margine inferiore eoque patente, cui plures musculi affiguntur, duas animavertimus incisuras, anteriorem maio- rem et posteriorem minorem. Utraque per spinam ossis ischi inter se disiungitur. Prima earum spectat magis ad ramum de- 40 scendentem, qui infra foramen oblongum os ischii cum pubis osse connectit. Hoc foramen, longum quidem sed angustum ac membrana quadam tendinea obtectum, separat os ischii ab osse pubis. In nonnullis avibus, in quibus ramus descendens os pubis non attin- git, hoc foramen incisurae ischiadicae anteriori iungitur. In su- periore parte foramen oblongum ienui processu qui a corpore ossis ischii procedens simili cuidam ossis pubis iungitur, separatur a foramine obturatorio s. ovali, quod multo minus apparet. Quum in pullis hi processus carlilaginei sint, saepe evenit, si in prae- parandi opere incauti fuerimus, ut haec foramina confluere vi- deantur. Ramus deinde ascendens, qui primo disiungit foramen ischiadicum a foramine obturatorio, fingit marginem acetabuli in- feriorem, ubi in partem anteriorem et posteriorem dividitur. Earum altera ad os pubis accedens inter acetabulum et foramen obtura- torium interest, altera infra superficiem illam articularem, quam supra acetabulum cernimus, ossi ilei iuncta acetabulum a foramine ischiadico seiungit. S3. Os pubis. Hoc os longum, tenue nec costae dissimile cum superiore parte eaque crassiore, quam pro corpore habere possumus, ante- riorem acetabuli marginem format, in eoque supra cum osse ilei, infra cum ramo ascendente ossis ischii convenit. Inde os pubis deorsum et ad frontem descendens sub finem paullo infra flectitur: infra foramen obturatorium, quod cum margine interno quadam ex parte format, intumescens cum processu ossis ischii supra memo- rato convenit. Inde magis magisque tenuius fit et, ante foramen oblongum descendens, ramum ossis ischii descendentem aitingit ac deinde in spinam sat longam procedit. Appendix: Acetabulum eandem habet formam, quam caeleris in avibus observamus. Superficiem articularem quae inest in eius margine superiore, magnam eti planam alque liga- mento cum femore coniunctam inveni. 41 SECTIO TERTIA. (ssa extremitatum. A. Extremitates superiores. Exiremitates superiores constant apud corvos e viginti septem ossibus, nempe ex ossibus humeri, brachii, antibrachii et carpi. m (ssa humeri. Haec constant e duabus scapulis, duobus ossibus coracoideis el furcula, quae ad ossa accedunt humero-capsularia. 1. Scapula. Scapula est os longum et gladio curvato simillimum, quod ante et supra valde intumescens cum furcula et osse coracoideo convenit. Inde paullatim tenuius et latius fit, et super costas descendens procurrit in spinam scapulae. In anteriore huius ossis parie duo processus condyloidei conspiciuntur, quorum interior minor furcularis, exterior maior Awmeralis vocatur. Ipse pro- cessus furcularis duas praebet superficies articulares, quarum altera superior, inter duo tubercula interposita, cum angulo interno extremitatis humeralis furculae coniungitur, altera, infra tuberculum internum sita, cum tuberositate scapulari ossis coracoidei connecti- tur. Processum humeralem, qui extrinsecus vertitur, furculari breviorem et crassiorem inveni. Is cum osse coracoideo ei osse humero-capsulari latam et cartilagine obtectam fossam glenoidalem pro capite humeri conformat. Scapula cum adiacentibus ossibus colligatur hisce ligamentis: a. Lig. coraco-capsulare internum fortissimum inveni idque a tuberositate furculari ossis coracoidei ortum infigitur processui furculari scapulae. b. Lig. coracoideo-scapulare externum interest inter tu- berositatem humeralem ossis coracoidei et inter externam partem processus humeralis scapulae. 42 c. Lig. coracoideo-scapulare inferius ex superficie articu- lari ossis coracoidei exortum affigitur tuberculo interno scapulae. 2. Os coracoideum. Hoc nomen praefero significationi claviculae, quoniam hoc os, elsi ex parte simile claviculae hominis, valde tamen ab eo diversum est. Praeterea praecavemus errorem alio nomine recepto, quum a pluribus auctoribus fureula quoque clavicula vocetur. Magnum hoc ac robustum os extremitate sternali, quam latam triangularem ac fere batillosam inveni, cum sterno per fossas illas artieulares, prope spinam sternalem sitas, cohaeret. Super- ficies externa extremitatis sternalis convexa apparet et insignis est crista quadam deorsum versa, quae linea eminente sterni secta in ipso sterno continuatur. Superficies interna concava praebet prope angulum interiorem tuberculum quoddam /aterale, quod propria symphysi cum sterno coniungitur. Margo inferior leviter flexus fossae illi sterni, a linea eminente tanquam plica obtectae, accom- modaius est. Corpus ossis coracoidei est rotundum et sub extremitate superiore intra tuberositale scapulari ornalum, per quam cum processu furculari scapulae connectitur, unde nomen accepit. Hac a tuberositate crista descendit, quae deinde cum interno margine exiremitatis sternalis confluit. Extremitas deinde scapularis, intrinsecus fere hamata, insignis est £uberculo humerali eV tuberositate furculari. lud tubereulum super ipsam luberositatem scapularem adspicitur idque cum processu humerali scapulae et cum osse humero - capsulari fossam componit glenoidalem pro capite humeri. Tuberositas furcularis crassa habet in anteriore parte Aamulum quendam deorsum conversum, supra autem £fuberculum rotundum. — Inter tuberositatem furcularem scapulae el tubereulum humerale ossis coracoidei interest Zncisura coracoidea sat alta. Os coracoideum cum sterno colligatur et per //g. capsulare et per Jg. sterno-coracoideum, quod tubereulum illud, in angulo interno extremilatis sternalis situm, cum ipso sterno coniungit. 45 3. Furcula. In eo osse, quod nomen e forma cepit, ramos duos digno- scimus, qui in apicem s. symphysin conveniunt, supra autem per extremitates humerales cum ossibus coracoideis et scapulis cohaerent. Meursinge affirmat, *j ramos illos duos in corvis pullis separatos sero inter se coalescere; quod dictum equidem probare nequeo, quippe qui hoc os in recens natis semper simplex nec unquam vestigia fissurae pristinae invenerim. Sed laminam osseam, quae perpendiculi ratione symphysi insidet et apex furculae vo- catur, in neonatis corvis cartilagineam inveni. Ceterum in corvis fureula nunquam cum sterno coalita, sed cum eo per ligamentum coniuncta apparet. Rami, quo magis ad scapulam appropinquant, eo latiores fiunt et denique in triangulares extremitates humerales pro- cedunt. Utraque earum constat in neonato corvo e duabus parti- bus, quarum posterior nihil nisi continuatus ramus furcularis, anterior ossiculum triangulare est. Id ligamentis cum tu- berositate furculari ossis coracoidei et cum ramo furculae con- nectitur. Ambae partes primo cartilagine quadam sibi iunguntur, cuius vestigia diutius cernuntur. Quo magis aetate provehitur avis, eo magis inter se coalescunt illae partes, et postremo extremitatem illam humeralem conformant, cuius per superficiem externam cum tuberositate ossis coracoidei cohaerent. In angulo posteriore suwper- ficies quaedam articularis perspicitur, quae convenit cum ea in processum furculari scapulae. Ligamenta furculae haec inveni: a. Lig. sterno-furculare magnum oritur in apice cristae sternalis et affigitur apici furculae. b. Lig. sterno-furculare coracoideum. Latum oritur in spina sterni atque margini interno extremitatis humeralis ossis ") Cf. Meursinge, Verhandeling pag. 109. 44 coracoidei et furculae affixum, spatium inter ea ossa concludit. Musculi quoque ei inseruntur. c. Lig. coraco-furculare breve interest inter tuberositatem fureularem ossis coracoidei et inter furculam. d. Lig. furculo-scapulare connectit angulum posteriorem extremitatis humeralis furculae cum superficie superiore processus furcularis scapulae. 4. Os humero-capsulare. Hoc parvum ac triquetrum ossiculum margini superiori pro— cessus humeralis scapulae insidens inveni. .Zasís eius, extrinse- cus latior, carlilagine obtecta est et, interiecla inter os coracoi- deum et scapulam, superiorem fossae glenoidalis humeri partem fingit. Equidem hoc ossiculum, quod sero in substantiam osseam transit, habeam pro acromio in proprium os mutato, cuius situ sententia mea probari videtur. II. (0s brachii s. humeri. In sceleto corvi os brachii validissimum apparet, imprimis quod ad extremitatem superiorem attinet. Haec enim ampla el robusta, sed complanata ac paullo deorsum flexa apparet. Ea exirinsecus plana, media tantum in parie modice concava, inirin- secus contra duabus excavalionibus maioribus instructa est. Caput brachii, etsi oblongum et satis amplum, parum iamen eminens, marginem supremum totius ossis obtinet. Ad frontem versus et inÀrinsecus. sulco longitudinali seiungitur ab arduo tuberculo maiore, quod exit deorsum in eristam tuberculi maiorem. Maec, extrinsecus modice convexa, conformat intrinsecus cum tuberculo maiore altissimam fossam tuberculi maioris, cuius in profundo plura foramina conspiciuntur, per quae aér e saccis aérophoris peetoris in internum brachium pervenit. Post caput brachii exstat parva eaque obscura eminentia, quae nullo sulco a capite segre- gala, pro initio £uberculi noris haberi potest. Hoc quoque 45 inferiore in parte in cristam exit, quae dein tanquam Znea aspera in corpore conspicitur. Huic cristae plures musculi affiguntur. Fossa quoque tuberculi minoris, intra eam cristam sila, apparet plana. Corpus brachii rotundum, excepta illa linea aspera, inveni. Extremitas inferior, si formam respieimus, hominis ex- tremitati simillima, sed superiore longe minor exstat. Tuberculum internum maximum, sed deorsum magis quam extrinsecus conver- sum inveni. JAZvtermum autem tuberculum minimum incisura pro- funda a rotula disiungitur. Inter utrumque tuberculum intersunt rotula ac trochlea nec proprio cubitali processui insident. Trochlea conformat condylum oblongum, infra rotundatum, et incisura quadam a rotula separatur. Post trochleam fossam po- steriorem, in quam olecranon intrat, dum extenditur brachium, et ante trochleam fossam anteriorem conspicimus. Rotula magis quam trochlea prominens non solum cum radio, sed etiam cuim fossa sigmoidea minore et tuberculo interno ulnae os brachii conneclit. Os brachii cum humeri ossibus colligatur per haec liga- menta : a. Lig. capsulare humeri, ortum in margine fossae glenoi- dalis, circa affigitur capiti brachii. b. JLLig. humero-coracoideum anterius superius oritur in iuberositate coracoidea, deinde super articulum decurrens, supra affigitur tuberculo minori. c. ALig. hwmero - coracoideum anterius inferius superiori subiacens oritur in processu humerali ossis coracoidei et descendit ad tuberculum maius. d. Lig. coraco-humerale ortum in anteriore parte processus humeralis ossis coracoidei affigitur tuberculo maiori. e. Lig. humero-scapulare inter processum humeralem sca- pulae et caput brachii interest. 4 * 46 He (ssa antibraehii. 1l. Ulna. In extremitate superiore ulnae, magnitudine radium longe superantis, primo cernimus fossam sigmoideam maiorem, proclivem et parum concavam, quae trochleam amplectitur. Post eam fossam olecranon, in avibus pluribus exiguum, maius autem in corvis apparet. Ante fossam sigmoideam maiorem processum coronoidewn eumque minimum aspicimus. Fossa sigmoidea minor in corvis solito maior, non solum capitulum radii sed etiam rotu- lam brachii recipit et processum quendam osseum reddit, quem condylum externum nomino. In adverso ulnae latere condylum internum valde. exiguum aspicimus. In superiore parte corporis ulnae tres exstant lineae, quae in ea descendunt, et externa, et interna, et postrema. Earum inter- nae, in processu coronoideo ortae, affigitur ligamentum interosseum: externa in tuberculo externo et postrema, quae minima mox eva- nescit, in tuberculo interno oritur. lta tres superficies nascuntur in corpore ulnae. Ubi interna earum cum postrema confluit, se- riem quandam animadvertimus spinarum parvarum, quibus musculi remigum minorum affiguntur. Superior pars superficiei externae, ipsi olecrano subiacens, pluribus eminentiis perparvis aspera appa- ret, quod maxime in monedula valet. In capitulo ulnae superficiem articularem inveni, qua con- iungitur ulna cum duobus ossibus carpi. Sitam inveni eam inter duos condylos, quorum iniernus externo magnitudine praestat. Supra externum condylum parvum exsistit tuberculum, quod simili cuidam radii iungitur. In interna parte capituli processus est styloideus, qui ligamentis cum vicinis ossibus connectitur. - Inter processum siyloideum et tuberculum ulnae cernimus foveam, quae superiorem partem ossis carpi radialis, ubi extenditur carpus, recipit. 4T 2. Radius. Radius cum ulna, qua valde imbecillior exstat, per cércum- ferentiam articularem capituli sui coniungitur. Cuius capituli pars superior concava cum fossa sigmoidea minore foveam articularem fingit pro rotula ulnae. Infra marginem internum capituli £ubero- sitatem conspicimus, in qua oritur musculus biceps. Corpus leviter complanatum in superiore eaque interiore parte cristam interosseam praebet ligamento interosseo. In inferiore radii parte animadvertimus superficiem articula- rem perangustam pro osse carpi radiali, cuius in fine externo inest. tuberculum externum cum eo, de quo apud ulnam diximus, coniunctum. Supra £uberculum internum, quod externo respon- det, protuberantia quaedam occurrit, quam pro processu styloideo radii habeo. Ossa antibrachii cum humero per haec ligamenta colli- gantur: a. Lig. capsulare cubiti ortum a processu cubitali humeri el olecrano affigitur et processui coronoideo ulnae et tuberosi- tati radii. b. Lig. laterale cubiti externum coniungit condylum ex- ternum brachii cum capitulo radii. c. Lig. laterale cubiti internum interest inter condylum humeri internum et inter tuberculum ulnae internum. d. Lig. annulare s. orbiculare radii supra olecranum oriens capitulum radii amplectitur et deinde in tuberculum internum ulnae inseritur. e. Lig. cubiti teres ab anteriore capituli radii parte ad ex- tremitatem ulnae superiorem progreditur. f. Lig. interosseum spalum explet inter ulnam et radium. g. Lig. transversum interest inter capitulum ulnae atque in- feriorem radium. 48 IV. 0ssa carpi Carpum avium e duobus tantum ossibus constare, quorum alterum os carpi radiale, alterum os carpi ulnare nominetur, omnes probe sciunt. Accedit unum os metacarpi. 1l. Os carpi radiale. In hoc ossiculo parvo ac fere quadrilatero, extrinsecus con- vexo, intrinsecus concavo sex superficies perspiciuntur. Earum superior s. radialis, quae semilunaris et concava apparet, extremum radium amplectitur. Superficies interna s. ulnaris magna eaque concava excellit fovea quadam, quae continet bursam mucosam et cum capitulo ulnae ligamentis cohaeret. Superficies inferior s. metacarpi, quam obliquam et fere quadrilateram reperi, os meta- carpi attingit. In superficie deinde anteriore eaque aspera duo tubercula eV superius et inferius, cernuntur. Superficies late- rales parvae sunt ac exiguae. 2. Os carpi ulnare. Osse carpi radiali paullo maius forma singulari fere hamuli- formi insigne est. Discernimus in eo corpus ei processum uncinatum. llud praebet tres superficies et duo tubercula. Superficies ulnarís Viangularis coniungitur cum ulna. — Superficies externa fere quadrilatera sensim in processum uncinatum transit, qui valde flexus et condylum internum ossis metacarpi amplexus una cum parte inferiore corporis ossis carpi ulnaris superficiem semilunarem format. In utrumque tuberculum, et anterius et po- sterius, musculi inseruntur. Inter ossa carpi et antibrachii haec intersunt ligamenta: a. Lígg. obliqua ossis carpi ulnaris, duo valida [lizamenta], quae in processu styloideo ulnae orta affiguntur ossi carpi ulnari post eius tuberculum posterius. 49 b. Lig. posticum ulnare ossis carpi ulnaris item in pro- cessu styloideo ulnae ortum processui uncinato ossis carpi ulnaris affigitur. c c. Lig. ulnare ossis carpi radialis breve supra lige. obli- qua ossis carpi ulnaris ortum margini interno superficiei internae ossis carpi radialis affigitur. d. Lig. radiale internum ossis carpi radialis ortum in tuberculo interno radii affigitur margini interno superficiei radialis ossis carpi radialis. e. Lig. radiale externum ossis carpi radialis ortum in tuberculo externo radii affigitur tuberculo superiori ossis carpi radialis. B. Lig. ulnare ossis carpi radialis internum ortum in mar- gine externo foveae ulnaris affigitur margini interno superficiei radialis ossis carpi radialis. g. Lig. carpi internum interest inter utrumque os carpi. S. Os metacarpi. Hoc os primitus constat e duobus singularibus ossibus, quae iam in corvo paucas hebdomades nato in finibus suis inter se coalescunt, dum media in parte semper segregata inveniuntur. Itaque distinguuntur in adulta ave ramws radialis ek ramus ulna- ris, inter quos interest fissura metacarpi. In superiore parte ossis conspicimus duos condylos, quorum externus paullum pro- minet, internus altius secundum 0s descendit. nter eos interest fossa intercondyloidea, quae cum ossibus carpi ginglymum reddit. Ante eam ipsam fossam tuberositas pollicaris apparet, cuius in basi tuberculum condyloideum, cui pollex insidet, cernitur. In interna parte eius tuberositatis, ubi rami duo memorati discedunt, tuberositas muscularis occurrit, cui plures musculi et ligamenta affiguntur. In adversa eaque externa parle ossis metacarpi tuber- culum parvum inveni, cui infixum est lig. radiale. Rami illi meta— carpi ossis infra condylum internum discedentes, quum mox con- veniant, cum marginibus externis canalem reddunt pro ramo quodam arteriae ulnaris. Ramus ossis metacarpi radialis maior, 50 ulnaris minor tamquam a fronte et a tergo compressus apparet. In utriusque eorum margine interno cristam animadvertimus, cui affixa est membrana tendinea fissuram metacarpi concludens. Infra eam fissuram ambo rami, iterum inter se iuncti, duobus condylis ornati sunt, quorum anterior et amplior, tuberculo quoque articulari insignis, cum prima phalange digiti secundi connectitur. Alteri condylo eique posteriori ac longius procedenti tertius digitus affigitur. Haec ligamenta os metacarpi superioribus ossibus iungunt: a. Lig. internum ulnare ossis metacarpi interest inter pro- cessum styloideum ulnae elt inter tuberositatem muscularem ossis metacarpi. b. Lig. externum ulnare ossis metacarpi interest inter iu- berculum ulnae et inter tuberculum externum ossis melacarpi. c. Lig. radiale ossis metacarpi ortum in capitulo interno radii decurrit super internam superliciem ossis carpi radialis et affigitur musculari tuberositati ossis metacarpi. d. Lig. transversum ossis carpi radialis et metacarpi in- terest inter tuberculum inferius ossis carpi radialis et inter tube- rositatem pollicarem. e. Lig. externum ossis carpi radialis et metacarpi inter- est inter tuberculum superius ossis carpi radialis et tuberculum radiale metacarpi. f. Lig. internum ossis carpi radialis et metacarpi interest inter superficiem internam ossis radialis carpi et inter tuberosita- iem muscularem, adiacens ligamento interno ulnari ossis metacarpi. g. Lig. externum ossis carpi ulnarís et metacarpi interest inter tuberculum anterius ossis carpi ulnaris et inter tuberculum ulnare. h. Lig. internum ossis carpi ulnaris et metacarpi ortum in extremo processu uncinato ossis carpi ulnaris affigitur ossi melacarpi infra eius tuberositatem muscularem. 91 V. 0ssa digitorum s. phalangum. Corvis quoque tres sunt digiti, quorum primus pollex, alter longe maximus a nonnullis digitus index (Illigeri) vocatur. 1) Pollex est parvum, triquetrum atque in apice obtusum ossiculum, cuius basis, crassa et superficie articulari instructa, luberculo condyloideo tuberositatis pollicaris insidet, de qua apud os metacarpi iam disseruimus. Tiedemannus quidem dicit, pollicem in omnibus avibus e duabus*) phalangibus constare; sed ego om- nibus in corvis unam tantum inveni. Nitzsch quoque in picis, quibus Linnaeus corvos adnumerat, unam tantum pollicis phalan- gem invenit. Lig. pollicare iungit pollicem tuberositati pollicari. 2) Digitus secundus s. index omnium maximus e dua- bus phalangibus constat, quarum prima maior ossi metacarpi ex parte similis est, Ea enim in phalange duos ramos, in interna parte fovea seiunctos distinguere possumus. Superior pars super- ficiem articularem, supra quam tuberculum quoddam conspicitur, praebet ramo radiali ossis metacarpi. Margo anterior sulco, in- siructus est, posterior contra asper per lig. interosseum cum tertio digito connectitur. Altera phalanx parva, subacuta, crassa in basi, praeter super- ficiem articularem, qua primam phalangem attingit, duo tubercula, el posterius et anterius habet. In digito indice haec ligamenta observavi: a. Lig. anterius ossis metacarpi et primae phalangis di- gili secundi ortum in interna parte tuberculi articularis ossis metacarpi descendit ad tuberculum articulare primae phalangis digiti secundi. b. Liég. internum ossis metacarpi et primae phalangis digiti secundi breve ac interna in parte superficiei articularis ossis metacarpi ortum primae phalangi affigitur. *) In pluribus avibus natantibus, ut in fulica et palamedea, pollex revera e duabus phalangibus constat. 52 c. Lig. posterius ossis metacarpi et primae phalangis digiti secundi orium in ramo ulnari ossis metacarpi affigitur pri- mae phalangi. d. Lig. interosseum digitorum interest inter primam pha- langem digiti alterius et tertium digitum. e. Lig. capsulare alteram phalangem cum altera coniungit. 3) Digitus tertius e parvo ossiculo constat, cuius extre- mitates intumescunt. Quod quomodo Meursinge cum pyramide . comparare potuerit, non intelligo. Huic quoque digito Tiedemannus duas esse phalanges dicit, quod probare nequeo. Per Jg. capsulare coniungitur digiti tertii os cum osse me- tacarpi, et per Zg. interosseum, de quo iam supra locuti sumus, cum prima secundi ossis phalange. B. Extremitates inferiores. Utraque extremitas inferior constat ex uno et viginti ossibus, nempe e femoris osse, ex ossibus cruris, tarsi et digitorum pedis. I. 0s femoris. In femore, quod si cruris ac tarsi ossa respicimus, parvum, apparet, corpus et utramque apophysin discernimus. In apophysi superiore caput perspicimus, quod cartila- gine obductum fossam pro ligamento terete praebet. Haec autem non medio in capite invenitur, sed in superiore eius parte. CoZlhum breve cum corpore acutum quidem sed fere rectum angulum for- mat. Trochanter (maior) sai magnus, supra complanatus et cartilagine obductus, instructus est superficie articulari. Coniun- gitur enim per lig. ileo-crurale cum superiore margine acetabuli. De fossa intertrochanterica apud corvos agi non potest, quum trochanter (maior) sensim in collum femoris transeat. (At fossas trochantericas duas cognovi, quae inter trochanterem (maiorem) el caput femoris, et altera quidem in anteriore, altera in posteriore parte cernuntur. Per hanc posteriorem eamque altissimam aér e 53 saccis a&rophoris abdominis in os femoris pervenit. X Trochante- rem minorem, quo omnes aves videntur carere, in corvis quoque pro certo invenire non potui, contra animadverti tubercula quaedam, quorum unum inferiori margini fossae trochantericae anterioris in— sidet, alia in externa parte apophysis superioris sub trochantere cognoscuntur, Ab eo //nea aspera descendit fere usque ad apo- physin inferiorem. Qua linea excepta corpus exstat rotundum et paullo ad anterius flexum. Apophysis inferior ornata est duobus condylis, et externo et interno, qui fossa quidem intercondyloidea disiuncti, in. posteriore margine per eréístam intercondyloideam inter se iunguntur. Con- dylus externus, interno longe maior, in externa paríe incisuram quandam praebet, in quam flexo crure capitulum fibulae intrat. Supra eam incisuram tuberculum est, cui respondet spina quaedam in aversa parte condyli interni. Colligant autem femur cum acetabulo haec ligamenta: a. Lig. capsulare femoris ortum in margine acetabuli in caput femoris circa inseritur. b. Lig. teres, expleto foramine in fundo acetabuli, infigitur fossae pro ligamento terele. c. Lig. ileo-crurale ortum in superficie arliculari supra acetabulum sita affigitur collo femoris. jg ssa eruris. l. Tibia. In hoc osse cylindrato, quod longitudine omnibus ossibus an- tecellit, dignoscimus caput, corpus et basin. Caput tibiae, in pullis singularis epiphysis, duos habet condylos, quorum ntermum evierno maiorem inveni. Ambo exornati sunt pro femoris condylis cavitatibus glenoidalibus, quarum altera ab altera emnentia intercondyloidea, cui lig. cru- ciatum affigitur, segregatur. [n anteriore capitis parte duae cr- 54 stae valde eminentes fossaque intercristata seiunctae apparent, qua- rum interna maior est. Post externam cristam, ab eaque incisura quadam segregatam, animadvertimus superficiem glenoidalem pe- ronaeam pro capitulo fibulae. In interiorem capitis tibiae partem eamque asperam plures musculi inseruntur. Corpus tibiae subrotundum in interna parte lineam praebet eminentem, quae oria in crista interna usque ad tuberculum inter- num baseos tibiae descendit. Praeterea in superiore parte externi lateris exstat crista brevis et valida, quae fibulae statumini est. Basis tibiae duobus magnis, valde convexis, in lateribus suis planis condylis, quorum margines valde eminent, instructa est. Inter eos interest fossa intercondyloidea, quae a fronte praebet foveam tuberculo intercondyloideo ossis tarsi maioris. Supra eam foveam £uberositas, extra hanc ipsam tubulus quidam aspicitur, per quem tendo procedit. Supra condylum internum tuberculum inveni, ad quod decurrit linea eminens supra memorata. 2. Fibula. Fibula, omnibus in avibus exigua, in corvis quoque e capi- tulo tantum et corpore constat. Capitulum parvum duas habet superficies articulares, qua- rum superiore fibula cum femore, quarum interna cum tibia con- iungitur. Crure flexo capitulum ex parte in incisuram illam intrat, de qua apud femur diximus. Corpus fibulae quod sensim tenuius fit, plane liberum ex- terno tibiae lateri adiectum, eam tantum per cristam fibularem tan- git. Hic fibula in margine suo externo tuberculum praebet. 3. Patella. In hoc parvo et semilunari ossiculo tres cernimus superficies, et anteriorem asperam eamque convexam, el superiorem con- cavam, et internam cartilagine obductam modice convexam s. fere planam. Situs et functiones patellae eaedem sunt atque aliis in animalibus. Ossa cruris per diversa ligamenta et inter se et cum femure coniunguntur : 95 a. Lig. laterale genu exrternum affigitur et externae parti capituli fibulae et condylo femoris externo. b. Lig. laterale genu intermwum interest inter condylum in- ternum tibiae et condylum internum femoris. c. Lig. poplitaeum infra fossam poplitaeam ortum descendit ad posteriorem marginem capitis tibiae. d. Lig. cruciatum genu anticum ortum in fossa poplitaea infigitur margini anteriori tibiae. e. Lig. cruciatum genu posticum ortum in condylo interno femoris descendit ad cavitatem glenoidalem internam tibiae. f. Cartilagines lunatae .s. semilunares, interpositae inter condylos et femoris et tibiae per lig. transversale commune inter se cohaerent. g. Lig. patellae ortum in anteriore margine capitis tibiae, margini inferiori patellae infigitur. h. Líg. capsulare capituli fibulae interest inter capitulum fibulae et superficiem glenoidalem peronaeam tibiae. i. Lig. tibio-fibulare interest inter capitulum fibulae et in- ternam partem cristae exlernae libiae. k. ALig. interosseum parvum et exiguum invenilur inter ti- biam et fibulam. II. Ossa tarsi. Tarsus e tribus ossibus constat, nempe ex osse tarsi el ma- iore et minore, ad quae tertium accedit, a pluribus auctoribus os sesamoideum vocatum. l. Os tarsi maius. In superiore huius ossis parte condylum et externum et internum cognoscimus, quorum uterque fossam condyloideam pro condylis inferioribus tibiae praebet. ^ Ambas fossas in anteriore parte tuberculum quoddam seiungit, quod ipsum in fossam inter- condyloideam tibiae prominet. In posteriore capitis ossis tarsi parte processus quidam sat magnus isque et e lateribus et a tergo 56 tamquam complanatus apparet, quem processum calcaneum nomi- nem. Hic primitus e duobus singularibus processibus, post coa- lituris, videtur constare. [In corvis inveni eum quatuor foraminibus deorsum conversis perforatum, quibus quatuor canaliculi plane inter se disiuncti redduntur, per quos tendines musculorum flexorum di- gitorum descendunt. Superiori processus calcanei margini infigitur valida tendo musculi gastrocnemii. Totum tarsi capitulum in pullis exstat quasi epiphysis singularis. In anteriore corporis tarsi parte duae in corvis cristae per- spiciuntur, quae in utroque condylo ortae parallelarum linearum ralione descendunt. Inter eas sulcus interest Jongitudinalis an- terior, in quo tendines musculorum tensorum descendunt. In po- steriore parte tarsi similes duae conspiciuntur cristae, quarum ex- terna valida, interna exigua est. Inter eas quoque sulcus interest, qui recipit tendines flexorum musculorum. ^ Ambae tarsi partes, et anterior et posterior, infra condylos duobus foraminibus, per quae vasa procedunt, inter se iunguntur. Inferior ossis tarsi maioris pars, latior et tamquam com- pressus, in ires parvos condylos duabus sat altis incisuris, per quas tendines musculorum flexorum digitorum in plantam transeunt, invicem segregatos procedit. Hisce tribus in condylis, quorum in- ternus maximus ipse levi sulco longitudinali in duas partes dividi- tur, primae phalanges trium digitorum pedis anteriorum insident. In inferiore parte ossis tarsi maioris et supra internum trium eo- rum condylum excavatio levis cernitur, quae recipit os tarsi minus. 2. Os tarsi minus. Hoc parvum ossiculum excavatione iam memorata inferiori parti ossis tarsi minoris adhaerens, infra procedit in condylum, qui ipse sulco longitudinali instructus iungitur primae phalangi hallucis. Praeterea os tarsi minus cum interiore margine internum eondylum ossis tarsi maioris tangit. S3. Os sesamoideum. In posteriore parte calcis parvum apud corvos inveni ossicu- lum, quod os sesamoideum vocatur. Huic similes functiones vi- 91 dentur esse quae patellae, nempe ut nimia extensio tarsi prohibea- tur. Num nomen ossis sesamoidei sit rectum, in dubium voco. Os tarsi maius cum tibia hisce ligamentis coniungitur: a. Lig. capsulare ossis tarsi maioris et tibiae omnem cal- cem circumdat. b. Lig. ossis (arsi maioris el tibiae externum interest in- ter condylos externos utriusque ossis. c. Lig. libiale antícum et ossis larsi maioris connectit tu- berculum intercondyloideum ossis tarsi maioris cum fossa inter- condyloidea tibiae. d. Cartilaginem quoque semilunarem ossis tarsi inveni in- ter fossam condyloideam externam et condylum externum tibiae. Praeterea animadverti : e. Lig. ossis sesamoidei coniungit os sesamoideum cum con- dylo interno ossis tarsi maioris: f. Lig. capsulare inier utrumque os larsi interest. IV. (ssa digitorum pedis. Quatuor digitorum, qui in uiroque corvi pede inveniuntur, postremus s. hallux idemque ossi tarsi minori adhaerens duas tantum phalanges habet, dum irium anteriorum ossi larsi maiori iunctorum internus e tribus, medius e quatuor, externus e quinque phalangibus constat. Quod ad formam attinet, singulae phalanges, exceptis unguicularibus phalangibus, simillimae sibi ipsis ex- stant. Quae quum ita sint, eas non singulas tractabimus. Posterior pars s. basis cuiusque phalangis duobus tuberculis, et superiore et inferiore, excellit, inter quae fossa articularis iransversa, eaque concava apparet. Corpus modice flexum in planta concavum inveni. In anteriore parte s. in capitulo duo condyli laterales occur- runt, inier quos sulcus longitudinalis interest. Phalanx quaeque unguicularis, in basi sua tertio maiore tu- 58 berculo ornata procedit in processum admodum longum, qui cor- neo tegumento obductus unguem reddit. Longitudinem singularum phalangum in aliis digitis non modo aliam, sed phalanges unguiculares etiam fere semper minores esse reperi. Extremus digitus minimis phalangibus insignis est. Ossa digitorum pedis J/gamentis capsularibus invicem iun- guntur. Deinde inter binas phalanges //gamenta lateralia, e ex- ternum et internum, intersunt, atque in basi sua omnes digiti per ligamenta transversa connectuntur. — x2» (6) &«««—— A. Hsspnatrero az uet, Ih. 2m E EN "pnt PLE n ^ut m. Jg. PT. Jg. HL Fig. TI. Fig. LV. i n Lfssmamm. ad siat Lot. 59 EXPLICATIO TIGURARUM. Fig. Caput corvi cornicis a. Pars frontalis ossis frontis. ") b. Pars orbitalis eiusd. oss. €. Pars nasalis eiusd. oss. d. Processus nasalis eiusd. ossis. e. Os parielale. f. Os occipitis. g. Linea semicircularis superior. h. Ala (magna) oss. sphenoidei. i. Rostrum sphenoidale. y k. Foramen opticum. Z- l. Processus spheno-orbitalis. aa m. Pars squamosa oss. tempor. bb. n. Processus orbitalis oss. temp. cc. o. Linea semicircularis. dd. p. Lamina cribrosa oss. elhmoidei. ee. Fig. Il. adulti e latere sin. q. r2 8. t. u. Lamina perpendicularis ei. ossis. Labyrinthus sinister oss. ethmoidei. Os intermaxillare. Os maxillare superius. Os nasale. Os lacrymale. Os palatinum. Os zygomaticum. Vomer. Processus palatinus oss. max. sup. . Os pterygoideum. Os quadratum. Siphonium. Os maxillare inferius. Tegumentum corneum rostri. Caput corvi cornicis adulti e parte superiore. a. Os frontis sin. b. Processus nasalis oss. fr. sin. c. Os parietale sin. -,d. Fonticulus occipitalis. e. Processus spheno-orbilalis sin. f. Pars squamosa oss. temp. sin. g. Lamina perpendicularis oss. eihm. Yi. 0. Labyrinthus sin. ei. oss. Os intermaxillare. Os maxillare superius sin. Os nasale sin. Os lacrymale sin. Os zygomaticum sin. Os maxillare inferius. *) Suturas, quum in hoc utpote adulti corvi capite non cernantur, supplendas curavi. 60 Fig. III. Caput corvi cornicis adulti ex inferiore parte. Pars orbitalis ossis frontis dextr. a. p. Os laerymale dextrum. b. Pars occipitalis oss. occip. q. Ossiculum accessorium palati. c. Pars lateralis dextra ei. oss. r. Os palatinum, d. Pars condyloidea ei. oss. s. Processus maxillaris ei. ossis. e. Os sphenoideum. t. Os zygomaticum dextr. f. Rostrum sphenoidale. u. Vomer. g. Ala (maior) dextra O58. sphen. v. Os turbinatum- dextrum. h. Processus spheno-orbitalis. w. Os pterygoideum dextr. i. Lamina tympanica. x. Proc. auricularis posterior oss. k. Processus orbitalis oss. temp. dextr, quadr. l. Labyvinthus dexter. y. Proc. auricularis anterior ei. oss. m. Processus incisivus oss.intermaxill. z. Proc. muscularis ei. oss. n. Os maxillare superius. 1) Proc. condyloid. intern. ei. oss. o. Processus palatinus ei. ossis. 2) Proc. condyloid. extern. ei. oss. Fur. TV. Occiput corvi cornicis adulti. a. Ossa parietalia. f. Linea semicircularis superior. b. Pars occipitalis oss. occip. g. Linea semicireularis inferior. c. Partes laterales ei. oss. h. Proc. auricularis post. sup. d. Processus condyloideus ei. oss. i. Proc. auricularis post. inf. e. Protuberantia occipitalis. k. Foramen magnum. Fig. V. Superficies cranii interna corvi cornicis. a. Foramina optica. e. Foramina pro vasis ophthalmi- b. Sella turcica. cis. c. Margo superior part. petr. oss. — f. Foramina pro nervis ethmoidali- iemp. sin. bus. d. Foramen pro n. oculo-motorio et g. Fossa pro medulla oblongata. irochleari. Fig. VI. üssis lacrymalis sinistri superficies externa. a. Pars superior. b. Pars inferior. Fig. VII. Ossis lacrymalis sinistri superficies interna. 2. Pars superior. b, Pars inferior. Rmeowvczs a. a. a. 61 Fig. VIII. 0s quadratum dextrum a fronte. . Processus eauricularis anterior. e. Processus condyloideus internus. . Processus auricularis posterior. f. Processus condyloideus externus. . Processus muscularis. g. Fovea pro capitulo ossis zygo- Tuberculum omoideum. matici. Fig. IX. 0s quadratum dextrum a tergo. b. c. d. e. f. ut in fig. VIII. g. Processus condyloideus posterior. Fig. X. 0s maxillare inferius corvi cornicis adulti. a. Foramen ovale. e. Processus mandibularis posterior. . Processus coronoideus. f. Processus styloideus. . Spina coronoidea. g. Foramen, cui insidet siphonium. . Processus mandibularis extern. Fig. XI. Superficies externa maxillae inferioris picae neonatae. Pars alveolaris. : c. Pars angularis. . Pars coronalis. d. Pars articularis. Fig. XII. Superficies interna rami sinistri max. inf, picae neonatae. b. c. d. sicut in fig. XI. e. ars complementaris (interna). ——À 0M V I T A. —————R 0 Natus sum Vratislaviae die 22. m. Septemb. anni huius saeculi vice- simi octavi parentibus Ge. Henrico Bernstein, professore in hac universitate P. O, et Agatha, e gente Brueckneriana, evangelicae fidei addictus. Domi initio institutus a. 1840 gymnasium Magda- lenense, quod Schoenbornio duce in hac urbe floret, frequen- lare coepi, a. 1842 exeunte mense Martio autem cum parentibus dilectissimis in ltaliam discessi, in quo itinere comes mihi fuit et praeceptor Baumgart, Dr. phil. artisque musicae in hac lit- terarum. sede nunc magister. Redux ex itinere m. Iunio 1843 idem gymnasium per breve tempus, deinde vero scholam Porten- sem adii, interiectisque tribus annis et sex mensibus primae classi gymnasii Elisabethani, cui clariss. Dr. Fickert praeest, adscriptus ab eoque biennio post, testimonio maturitalis exstructus, mense Sept. a. 1849 dimissus sum. Ab eiusdem anni mense Octobri, quo ab ill. Kummer, t. t. rectore magnifico, inter cives huius acade- miae receptus et ab ill. Goeppert,. gratiosi medicorum ordiais decano, in numerum medicinae studentium ascitus sum, hisce in- ierfui lectionibus: |. Ordinis Philosophorum. Ill. Gravenhorst: De zoologia, de ornithologia, de historia na- turali reptilium, de elementis entomologiae. Ill. Nees ab Esenbeck: De elementis historiae naturalis, de botanice et generali et speciali. 63 Il . de Glocker: De mineralogia eiusque et repetitorio el exa- minatorio, de geologia et geognosia, de phaenomenis | vulcaniis. Hl. Braniss: De psychologia et logice. lll. Bunsen: De chemia experimentali. : lll. Goeppert: De botanice generali, de anatomia et physiolo- gia plantarum, de plantis et eryptogamicis et officina- libus, de flora primordiali, de materia medica, de arte formulas medicas concinnandi. lll. Frankenheim: De phvsice experimentali. phy [ Ill. Duflos: De venenis chemicis, de chemia et pharmaceutica et organica, de elementis chemiae analyticae. Cel. Koerber: De systematibus naturalibus, de plantis crypto- gamicis. Il, Ordinis Medicorum. Ill. Benedict: De chirurgia generali et speciali, de ophthalmia- trice, de instrumentis chirurgieis et fasciis rite appli- candis eiusque chirurgico examinatorio. — In clinico chirurgico semper mihi fuit dux benevolentissimus et praestantissimus. lll. Henschel: De pathologia et therapia generali, de semio- tice, de historia rei medicae. Ill. Betschler: De morbis sexus sequioris, de arte obstetricia, de operationibus obstetriciis. In clinico obstetricio dux mihi fuit praestantissimus. Ill. Barkow: De anatomia corporis humani, de anatomia compa- rativa et pathologica eiusque examinatlorio, de sectioni- bus forensibus. n exercitationibus anatomicis et zoo— tomicis dux mihi fuit praestantissimus et benevolentis- simus. Ill. — de Siebold: De physiologia corporis humaui, de parasilis. 64 lll. Freriehs: De pathologia ae therapia et generali et speciali, de morbis renum, de morbis cordis. [n clinico me- dico dux mihi fuit excellentissimus. lll. Klose: De encyclopaedia medica, de medicina forensi. Ill. Remer: . De morbis syphiliticis, de ossium fracturis et luxa- lionibus, de operationibus chirurgicis. Cel. Burchard: De vaccinatione. Cel. Grosser: De osteologia et syndesmologia. Cel. Neumann: De cognoscendis et curandis animi morbis. Praeterea Exp. D. D. Hasse, Klein beat, Rühle, Lange, Schedler, Heinke in exercitationibus clinicis benigne me ad- iuverunt. Quibus. omnibus viris optime de me meritis maximas ago el semper habebo gratias. Plurima autem debeo viris praeclarissimis Barkow, Nees ab Esenbeck, de Glocker et Goeppert, qui omni tempore summa liberalitate et benevolentia me adiuverunt et ad studium rerum naturalium excitarunt. [taque libenter profiteor, me id im- primis contenturum esse, ut his viris illustrissimis dignum discipu- lum semper me praebeam. Denique non possum, quin viro spectatissimno Rotermund, qui museum zoologicum me frequentantem semper amicissime re- cepit, hoe loco gratum animum profitear. P b CORRIGENDA. . 4 1. 20 pro anteriore l. externa. . 7 |. 20 pro ethmoideo 1l. sphenoideo. . 29 I. 9 pro septem l. octo vel septem. . 36 1. 16. 19. et 37 l1. q. pro vertebra l. costa, , S penes plar Se pir vagi — me ro mi. m LC RS m nr Be gant déelay pedis codes "t. n d hs bec nibii E Afra a HT üt kt E at 2 oria DUE Gurt - YN TR aen E mt; weder tor [ "ni dd orco VET aH. "S tà : " »- ine "i tuber árduny. kPOA. tds En ERA ky iic de &i ie xd " e ' abs qos Vin brad yu Ara gn qud dpa ed - e | jen ebd Mk, n1 b. Ex Med ire ime Ur MNA | Bescee ups "posed. qu. i Pul; Meis eta zioni AN n ipu Pit, loe pao- Sydtum AU MNA Kms V. NC VpPedo «i 3 90858 0031537 3 nhbird QL697.B5X De anatomia corvorvm.