DISSERTATIO INAUGURALIS. PHYSICO MEDICA

METHODO VI-

TAMLONGAM AC-

QVIRENDI EIUSQVE CAUSIS,

CtVAM

AUXILIANTE SUPREMO NUMINE

In Illujiri Academia Fridericiana

RECTORE MAGNIFIQENTISSIMO, SERENISSlMQ PRINCIPE AC DOMINO,

DN PHILIPPO WILHELMO,

RPINCIPE BORUSSI^, DUCATUS MAGDE- BURGICI VICARIO.

PRJESIDIO

MAGNIFICI ACADEMI^ PRO-RECTORIS

DN. FRIDERJCI HOFFMANNI,

CONSIL. ET ARCHIATRI REGII MED. ET PHIL, NAT. PROF. PUBL. ORDIN. DN* PATRONI AC PROMOTORIS SUI OMNI OBSERVAN- TIAZ CULTll PROSEgUENDI PRO

GRADU DOCTORIS

OBTINENDO Add. Febr. MD C CVIL hork mte & pommdUnii publico Eruditorumfcrutinio fubjicit

IOHANNES DANIEL CjLEGUTUS,

N. Hanov.

DISSERTATIO PHYSICO - MEDIC A SOLENNIS De->

METHODO ACQUI&ENDI

VITAM LONGAM. PROOEMIUNL

Ullo non tempore

fummi Viriaequeac philofophiex- titerunt, ;qui non rnodo exoptarunt longam vitara , fed & fumma adni- xi funt ope,ut viam invenirent, qua ad eam poffet perveniri. Tam gratanempctam jucunda,tam ex- optata res eft mortaiibus vita, ut nihil asque ilios teneat, ac amorvitam,qua? breviseft,extendendi. Etfuit apudan- tiquiffimos fapientium jam olim circa hanc rero medita- rio,utcircumfpicerentejusmodi prasfidia, quibusvitam fanam maximeq;diuturnamadipifcerentur. Teftantur antiqua eoru monumenta, qui akhymiae ftudium pro- fcffi funt,ipfis non tam meeallorum transmutationem cordifuifle,quamiuventionemejusmodimedicin»,qu«

m ( 4 ) m

qux corpora a morbis utiice tueretur, Videbat enim venerabilisillorumfolertia , qua ceteris mortalibus tum maxime anteibant, quam ar&is anguftisque terminis fot hpminum vivacitasac astascircumfcriberetur. Videbant etiam, quam mukis iisque gravibus malis eflet obnoxia vira ,inde ejusmodi auxilia conquirebant , unde ex totdif- ficultatibus emergerent. Licet vero illorum conatus fua laudeminusdefraudandiiint, eventustamenquod dolendum eft, votaillorum maxima ex parte deftituit. Ex medicina enim acremediorumadparatu vitanrlon- gam petere difticile omnino eft , & an hoc modo fit pe- tenda,merito addubitamus. Longe alia funt , quae nobis dare poffunt vitae diuturnitatem. Quse invenire licet ar- duuminprimisacdifficultatisplenum fit, minus tamen abjicienda fpes eft inveftigandi vitae longioris auxilia. Etenim fi certum eft, & eft omnino certum, & olim fuifTe & noftro adhuc temporeiongasvosefTequamplurimos, imo certas gentes & certa corpora reliquis praeftare vi va- citate, necefle utique eft , ut denrur quoque caufat longae- vitatis. Quae fiinveniredatur, fperamusfore, utpa- teat promtum expeditumque iter ad fanam atquediu- turnam vitam adfpirandi. In praefenti igiturremedia Sccaufas longiorisaevi exponendasputavimus, &quan- tum ingenio adfequilicet,prefTofaciliqueftyloexpone- mus. Ac primum quidem oftendemus, undefluxerit quorundam hominumlongaevitas&unde hodienum ad longam vitam multi perveniant, & ex iis ipfisfalubria prascepta atque modum trademus vitas longae adquiren- dx. Neque tamen ita fentimus, ficuti quidam in fuis dc fanitate confervanda commentariis fomniarunt, utcui- vis homini longaevitatem promittamus. Non minus e-

nim ,mpudens,quam meptum foret.cuiiibetnon habita corporum rat.one hanc poJJiceri. MuJti enimTr- in firmo deb.l.que funt corpore, multi ejusmod kemTera" aiento, ut ne fexagefimum quidem dmnZSt7 cet fummam c.rca vifium curamadhibeanr . Kvi ro arbiter v,t* necisque hominum,cujusmuner?fpnt tum trah,mns,clementer adfitlaborinoftro, ut3de cum art. noftr* tum vit*hominum .accedatincremS

JAmprimumomnium convenientiffimum eft, prius quam delcendamus ad expromendas Ion4vitS caufaS,ex phyfiologicis& quafiabovorepeTere quid v.ta fitcorpons & quonamformalisejusr^tio abfoi vatur. MmiBVerocoi^raumvideturile^fiftS:

re ph.lofoph.a deft.tutirem phyficam ac medicamin -

concmn.sabftrufisqueterministradiderunt Inhoram cenfumreferendicalidi innati humidi radicaJis ouamor

d.tores,quorumfomnia ac nebulas noftri SiSxM cusfit atqued.ffipavit. Ineo vero non inSmnos o peramppfiturosarbitramur,fipaulo fufius Shmusl utrumv,taresmag,sanima;,anco^^^^ Deusnempe fapientisfimus infinfequev.rtu isSn-" t,amfuam,noperibus fuis maxime demonftrare vo 5 Scdemonftra v.t unice in ordine leu mechan,Tm0 ouo cor- poraorgan.ca nprimis hominum compofuS VkZ- dofivomecha„ISmuS,qui in fitu figura SfpSrioS^ tera admotumapta confiftit, clula fons & feX eft omn,uma<monum,qusab ipfis corporibus plrficiun-

triceacond.torelummon alterum.n

ffiones nil hifi m0™S Siverohscipfauti,vide- alteruagit.unym^ater^ musinorgamc.s.motuseduntpro^ mechan.s- nemconipirantes • "^*^"^ hi eocon- mum vocamus,requ runtur. H bne4ilicertum finem. liftunt,utcorporafuu acd.lpoiit.on dem011.

componantur , ^XSivinainfinitismodisfu- ftrant. Sicut. vero ars & ratio . 3 ^ gft peratnaturamhumanam>.tanuUuma

Sachin* divins rat.one ""P£S%ri id docent humanasnimium quantum anteceUan

animantia & vfg^ "akerum corpore-

pr£e(ertim,ex.ft.t agend . pnnopr " > Mturae n0- L,alterumincorpo^^^^ minefuit.nfign.tum,recent.or.o $ conf

wr,&caufieftptox.momn.MD,^ ^ cert,s

vant, motionum. HocPoueri^ " fum Huiusvero

glbus&ordine ffJjgSSd motus Po- Jionesnonproj^e fan^ tn ^

tiuspercpere, &exnisprogi u fohomine vero c inationes ^erfat.ones proto

hoc r^^^^^ESS voluntate. Utn- na nempe not.t.a ^°M£HB fummum Numea usque de quo l^>Fg& ejusmodi confp.ra- effe voluit ^^h^^nWsvariasperce- ggSn^Si» concipiat, ProPo=

nate fcilicetferaper adiftam corpoream aflionem. Et contra ad certas a&iones anima? defideria in corpore certiq*,motus excirantur,& quidem tales,qui ratione pro- portionis gradus in his vel illis partibus anima? a&ibus conveniunt, exemplo motuum voluntariorum , adfe- <ftuum animi, phantafiae.

II.

Jam vero in genere notandum , quod hx acliones, quaedependent a mechanismo & ex eo commode ex- plicari poffiint, non fint referenda; ad alterum incorpo- reu principium nempe animam. Tales vero funt motus fic didli naturales Scvitales, fluidorum circuitus, dige- ftionesfecretionesexcretiones omnesquemotus, qui in ftatu fano,morbofo,morborumq; cura obfervantur.Non exiTh'mamus,animam hic proxime aliquid agere,vel,five ordinati five inordinatifint, efficere, fed omne quod- cunque hicfit, dependet ex divino & fapientisfimo arti- ficio,quopollent corpora humana citra notitiam ac in« telle&um. Et tam ftupendi ac fapientisfimi ordinis caufas in Deo primum, deinde proxime in virtute motrice partium corporis ceu fecunda caufa repo- nimus. Hic mechanismus debet efle fundamentum me- dicinas rationalis, ex quo omnia, qua? profunt vel nocent, tam intra quam extra nos in ftatu feno & segroto explicari eonne&i ae demonftrari debenr. Alienumenim&abfonumeffe videtur, ubi phamomena &effe&us in medicina explicari debent,confugere ad ta- lem obfcuram prudentiam, errorem anima?, cu quo nul- lam connexionem in rebus externis,qua? nocent vel pro- funt,mens humana adfe^ui&hincextaliprincipionihil demonftrare poteft. Igitur ad propofitam quaeftionem

ut

ut veniamus,utrum vita magisiitarimaequamcorporis res,paucisdicimus, vitamfanitatemroorbos&fanatione nonproxime abanima, fedafolomechanifmoi.e. fibra- rum certo motu certaque ad motum difpofitione pro- portione fluidorumque progreffu ac temperie effe ac- cerfendam. Anima quidem legecommercii quod ipfi cum corpore intercedit, turbare poteft cornorismo- tus, quodanimaeadfeftusteftantur; nihilofecius hi mo- tusnon immediate ab anima feda virtutecorporumin- fita qua? mutationem fufcipit , funt derivandi. Et ut ve- rumfateamur, quantafitpraftantiamechanjsmi, velex eo clarilTime evincitur , quod anima ejusque afliones plus a corpore adficiantur, quam corpus ab anima ouod adparet in temperamentis aetatibus,climate,viclu& hasreditariadi7pofitione,ubi obfervarnus, prodiverfitate harumrerum variareetiamingenium mores virtutesa- nimique adfe&iones. Porroipfaexperientiatefteabaere alimentis medicamentis aliisqueexternisrebuscorporis motus mirifice adficiunturacimutantur.Horuafliones in corpuscumclaraefint,&motuab(bIvantur, varieq; fi- brascorporis commoveant,non intelligo, curnihii fere aflivitatis in negotio vitali, fed pasfiva tantum & inftru- mentalis facultas hifce rebus adfignetur , origo vero omnium motuumabanimapetatur, quaenonadecquata caufa motuum eft fed tales operationes habet , qua* cum motu nullam habentconnexionem,uti funt perceptio- nes&defideria_>.

III.

Cumitaque abunde pateat , vitaqi rem effe cor- poris,nonanima?,opus eftomaino, ut vitas rationem 8c

effen-

_ . m <: 9 ) m

plkemurXC0rP0riSnatUra & kSib*s™chmkisex.

. Per v.tam vero corporis noftri non intellfeimu^ ejusdurat.oneminftruclura&mixtione, quxltSu vaeflepoteft vitaceflanre. QuodobfervamusinbcL feptentnonali polovicinis, ageluanimantiSorurn corrupt.onem nmpediente. Vita potius coSEfeSJ ftr. denotat aflum quendam , qui cum in phyfidsnon J.us deturquammotus, hinc^ vita eft motu siqul dem motusfluidorumprogreffivus pertubulofam an mant.urr > fubftantiam, dependens /fibrarumtot c.umpuIfutonoimPulfuacrobore. NamquTmdiucor

dent, &quam dm et.am fluida percorpusbeneferun-

&fl'„;r,d,Uadeftv!ta- UbiveroiilemotusfolSm &fluIdorum.tamterit , ut non ampliuspoffitrevocari

lT£famlt(liXme%mm il,ud confiftere poffit. Mors itaq;eftdeftruaioC.S.&omnia,qu*conferunthuicmo. Serand/"? °,inte„CaUfaS mo™Pr*fentesfuntnu. dum ™- °T,bus vero Qbfervamuspropemo- oS T • morbo obeu«> caufam mort./fuiife fan-

SLT"ltam-de{imaum ab «travafatione ferivel anguims m cav.tatequadamcorporis, ftafi fanguinis

k«icv,calei.monimfe,m»t„. Primrci-prSjS

B p/f

«(10)

eftpraefervatiocorporis aliasad corruptionemparatifli- mi a putredine, ejusque in ftruflura & mixtione con- fervatio. Perficitur vero haec ipfa fequenti ratione. Primofluidum vel liquidum, quam diu motu progresfi- vo & celeriter movetur , putrefcere vei ad putredinem difponinequit. Eft3nempe haec motusprogreflivi virtus & indoles , ut inteftinum fluidorum motum natura- lem confefvet ac integrum tueatur. Hidcaufa eft unica, quod corporis mixtura vigeat, fimulac veroacceditalius externus motus ab aere vel sethere, qui naturalem de- ftruit , partiumque ordinem ac fitum interturbat, mixtio & crafis prior plane immutatur. Impedit vero & refiftit externi aeris viinternus partiu motus. Quod ve- ro motus inteftinus fluidorum putredinem a corpore ar- ceat,liquido videmus ex muftis in fermentatione exiften- tib9,item in vinis generofioribp multo fpiritu ac fulfjhure fcatentibp. Ha?c enim beneficio fulphuris tuta funt a cor- ruptione, nam propter internum particularum fortio- rem motum minus patent circumfufi aeris injuria?. U- bi verodefpumaverintmufta & vino deceflerit robur, mox fucceditabaereambiente corruptio.

Porro S.C. corpusexpofitumcorruptioniobvium- que egregie defendit, dum partes alienas, quse non m ifce- ri debent cum fanguine, quseque illis aliam crafin in- duunt, perpetuo fecernit. Per totenimgeneraemun- ftoriorum perenni & jugi motu ejiciuntur partes fubtilis- fimar falino fulphureas mucofze ferofas , qua; ubi rema- nent, largam morbis praebent materiam. Verofimile ta- inen eft, ad tuendam fanitatem non minus conferre C S. in feconfideratum,quam harum fordiumexcretio-

nem,

moom

nem , quod nempe alieniffimse hae. fordes exemplofior- buti luis venereae & cachexiaediuinfanguinelaterepos- funt, adeoutconnexajcumillo videantur, fal va interim vita. Prater hxc C. S. hoc peculiare beneficium pra- ftat corporinoftro, ut hujus munere velut ar<ftiffimo vinculo anima cum Corpore uniatur. Ubi enim hic motus per cerebrum cerebrique vias Jabafcit vel plane intercidit , a<ftum eft de animse fun<ftionibus. Quod utmagis confirmetur,conftatomnino, talesefteanimaj a<ftiones, qualefanguinispercerebrumiter. Sicelerior eftis motus, vehemens quoque eftanimi impetus, fi tardior eft , eadem tarditas ac torpor animi, fe- gnities par. Ultimoloco C.S. ipfaspartescorporisnu- tnt fovet auget & ipfis addit incrementum. Idem morbos fanat& caufas morbificascorrigitatqueexpu- gnat. Et quoniam fluidorum motus tantam utilitaeem corpori prasftat, & ipfam vitamacfanitatemconftituit, hinc fumma Dei providentia fa<ftum eft , ut omnes cor- poris organici partes ratione a<ftionis&officiieuminfi- nem confpirent, ut fanguisritemoveatur, &perhunc motum illibatum corpus maneat & anima operationes fuas exerat. JEnim vero objiciat hic quis forfitan,C. S.es- fe tantum inftrumentum vita?,caufam vero, qus Circu- lum huncregat, effeanimam,qua?etiamomnismecha- nismi pri ma caufa formatrix & origo fit. At 1/cet gene- rationis prinaa caufa nobis pJanefitincognita&quomo- do operetur, certum tamen eft, nos in procreatione animantium a?q; acvegetabilium nullomodoconcipere poffe,quod hsecfiat exratione vel intelle<ftu,ututnon fine ratione ac intelle<ftu fummi Creatoris. Demus vero a- nimam producere corpus organicum, ficutartifex ma-

B i chi-

chinam,machma tameneditfuasoperationesexaclione infita materia?, & proportione ac fitu partium, non vero ex cqncurfu artificis, qui tunc eft remotus. Eadem ratio- ne corpora noftra , utut ab anima credamusprodu&a, cx corporum motu ejusque legibus fuas operationes cxerunt, non vero proxime ex ipfiusanimas aftione. Unde vero anima nuliu in demonftratione me dica fun- damentum effe poteft,nec ex anima vita» vel bre vitas vel long«vitas explicari poteft. Ex mechanica potius ratione & ftru&ura fibraru & temperie rluidoru lopgasvitas eft deducenda,& porro omnia ea,quae circuli hujus diuturni- tatem praeftant, caufae illius poftunt nuncupari.Hsec no- ftra & recentiorum noftriasvi medicorum eft fententia, qua nihil clarius apertiusque videtur,quammeliorisdo« clrinse gratia tyronum incommodum neque cenfendi ibidine neque ex adfe&u aliquo adjiciendam putavimus.

Vll.

Cum itaque nobis propofitum fit, caufas longioris xhx in hominibus inveftigare ac expromere , hinc ut ex C. S. diuturno&iis,quaeadhunc contribuunttamintra quam extra corpus pofitis derivemus, ordopoftulare videtur. Compertum ex phyfiologicis eft , S. C regula- remi.e- aequabilem liberum ac moderatum dependere iaprimis ex debito tono robore & impulfu folidorum five fibrarum juftaque fluidorum copia temperieque. Hinc neceffe eft, ut, qualis ftru&ura habitusq; fibrarum,qualis vaforum condirio, &fluidorum proportio actemperies exigatur ad vitalonga, paucis videamus. Quoniam vero ad CS.confer vandum folidorum a<ftio principem locum obtinet,hinc maxime omnium,qualis fibraru natura efte

- 03) 8L

debeaf,in praefenti mtuebimur.Firmiores vero fibras & t§u* diuturniori motui apte fufficinnt, easeffearbitra- mur, quae funt flexiles compa&e tenfas tamen & ex tene- rioribus filamentis contexta?. Minus vero aptae ad impul- fum funt denfe tumidae nimis molles vel duriores. Ipfa fene&us in fibrarum duritie, & minoriad impulfum promtitudine verfatur. Ne longius repetamus exem- pla, experimentodomefticoconftat, vetuftiorum ani- mantiumcarnes, utpercoquantur,fortioriignetra<ftan- das, cumjuniorum contraleni clementique flamma emolliantur. Verulamius in hiftoria vit.& mortis notat,il- los longsevos efTe,qui cutem habent compa&iore, corpus nervosu fibrofum , nates minus tumentes,eminentiores venas dentes firmos,pe&us latius,grandiores oculos ma- nusq;Iongas&palmaspaucislineisdiftincl:as.HaEComnia firmam fibrarum ftrucT:urapartiumq;,qua£impulfuiin- ferviunt, robur atquefirmitatemfignificaiit.Hippocra- tes eos longa?vitaeefIejudicat/.2.^«/.qui pluresdentes habent, non aliadecaufa, quamquod dentiumcopia& firmitudo de partium folidarum vigore teftatur. Ex de- centi vero folidarumroboreacfortitudinepluslonga vi- taaeftimari debet. Quibus excaufisanimalianervofafi- brola macilenta vivacitatis exempla funt,nepe corvi cer- vi aquila? pfittaci cameli elephantes , cornices , quorum animantium nonnulla hominum aetatem exuperant. VIII.

Deindeobfervamus, vitas longioris efTe,quibusva- fa aropliora iiidulfit natura , quippe per hasc facilius & promtiusfanguisirepoteft,quamperangufta ac exilio- ra. Memorabilis hacde re aphor.44. £ 2. Qui natura funt obefi , breviore vita funt,quam graciles,quippe obefi

B 3 fiar-

d4)

fiarteriis!& vafisanguftis &texturacutisacfibraruden- fiori fibrarumque imbecillitate laborant, unde difficilior fangvinis circulus eft. In gracilibus contra vafa funt ma- jora,&nervi 3cfibrae robuftiores, unde fecundu veteres calor nativus & facultas major. Non temere vero Au- toradpofuit k*t« Qfon i.e. anaturaa prima conforma- tione. Nam ut ait G*/en. in comment. fi quispiam natu- ra mediocris vi&u deinde pleniore ac ignavia fa&us eft craflior , is non citius moritur gracili, quod fcili- cetvenas&arterias latashabet,atque adeo calorem na- tivum minime imbecillum & extinftioni obnoxium. Elegantisfima verba funt , quibus in fupra laudatum aphorismumcommentatur Hollerius medicus adHip- pocratis genium doftus. Qui parvo &craflb, inquit,ca- pitepraditifuntvenis anguftis, corporedenfo& glabro voce exiliaprima conformatione celerius moriuntur. Graciles e contra,qui magnocapitefunt,& qui cumin- clinantur , cervicem magnam oftendunt , gravem eduntvocem,amplas habent venas & arterias,&lon- eaeviores funt. B IX.

Exdi&isintelligitur,maximum longioris vitse mo- mentum pofitum efle in fibraru motricium conforma- tione, & fi quisiiac a natura deftitutus eft,licet omnes cir- ca viftum regulas follicite obfervet , is longam vitam confequetur nunquam. Confirmatum eft experientia crebra,longa?vos parentes progenerare etiam filios tales, &ranusaccidere, ut, qui brevioris vitae fuerunt paren- tes,diuturnioris vitae filios fufcipiant. Ratio nimirum ha=ceft,quod cumnihilper femen parentum in liberos transfundatur magis, quam|folidorum conftitutio,in-

de

de etia longioris velbreviQrisvitasratioexhacha?redita- ria dispofitione proficifcitur. Multu vero refert,qualis fit ftru&ura fibrarum a nativitate, quag multum differt pro vario gravidarum ftatu, earumque in rebus non na- turalibusregimine. Namgravidasfi fuerint piethorica?,- impurisfuccis turgentes, nutrimentum quoque embry- onibusparumbonumprcebent, a quo tamen folidarum ac fluidarum partium conditio dependet , unde infan- res ab iisdem parentibus nati faspius ftru&ura partium magnopere differuntj

X.

Cum veroad ronum ac robur fibrarum mufculofa- rumnecnonadfluidum fpirituofum,quo fluidis ac foli- dis vigorac robur infunditur, multum fagiat aeris ufus, hinc videndum eft, quid aer ad vitam longam contribuar, Eftaer fluidummobilisfimum imperum faciens & par- tes commovens,finequo nec vivere nec moverefe po- teftanimal ullum,unde refpiratio & vita eodem pretio aeftimanda.Inde Htppocjn tib.de Jlatibus non inepre fcribir, uod aer fenfum & motum pr&ftet corpori noftro, Fi- ras enim corporis noftri^fluido renuisfimo asrhereo elafticofulphureisfanguinis parribus confermenraro re- plete demum adquirunr robur impulfumque» Oprimus vero aer adjfibras fibrarumque motum eft ferenus fic- cus vaporibus minus repletus, comprefliorque paulo ac frigidior. Hic enim calore accedenre mirifice fefe ex- pandit, magnamque morus porenriam exerendo fibras comprimit , illas tono ac robore mftruir, morumq ue m- teftinum fpirituafcentia? Huidis foenerat. Quare nonin obfcuro eft ratio, cur, qui frigidiores regiones incolunr, ialubrioreaclongaeviorevitafruantur;quam qui fub ca-

m m

lidiore caelo agunt. Si oculos per omnes regiones circum- ferimus,quaeiub frigido caelo fif x funt,hujus rei veritas de facili oftendi poteft. Aeris in Isiandia tanta eft falu- bricas, ut paucis ibi morbis locusatque fedesiit,pefteac febribus velut exulare juslis. Vidsbis ibi fenes quam plurimos,quorum multi nonagefimum imo centefi- mum , innumeri o&ogefimum annum egrediuntur. Videatur Straucb. in dijfert. de Islandia.

XI

Qui novam ZemblamGronlandiamLapponiamque incolunt, eodem cceli beneficio profperrima funt va- letudine, duroalioquivi&uiadfueti, Minora iiiisfuntcor- pora fed robufta ac compa&a , iisdemque fera ac cruda feneftus & fene&uti nulla canities. Eadem aeris be- nignitas Sueciae Fioniasque incolas fovet,quorum corpo- ra dura & robufta funt. Feminas ibi foecundisfimse , vi- rivenerispotentes, fique temperantiaeftudent, vitatn diutisfime proferunt.

XIL

Angli & Scoti longas viores funt Gallis Italisque, quia feptentrionali plaga? viciniores. Verulamius in bift. vit. & mort:hxc fcribit fuo tempore : Apud nos in An- glia non exiftere arbitror villulampaulo populofiorem , in qua. non repertatur a/iquis vir vel mulier ex oftagenenariis. Ante paucos etiam annos , pergit, in agro Herfordienfiinter lu- dos fiorales inftituta erat cboreatf faltatio ex viris o&o, quo- rum £tas fimulcomputata $00. annos implebat , cum quod a/iis ex iis decederet annorum, a/teri fupereffet. Sed hoc illo forfan tempore , cum prisca adhuc frugalitas illi genti in. honore effet,& nondum luxuria veluttabesincorpora jnvafiffet. Eandem Angliam cum infulis Orcadibus &

He-

HebrHibus ed Joftgam vitam maxime conducere' Kjem confirmat BaconiusU. m.p^g. Cui aS m^pn* m^£laLy/ieK quiinCommentfrioeSfto adSanfbnum t.s apb.)4. d&rte fcribit.plurimos™ re° mot.s & montofis Angli* locis magn^tat^rewr^n qu.a punor limpidicrque ibi aen Non Er m NWegm cceli aerisque eft faiubritas , eadem cum rehqu.s gentibus vivacitas. Corpora' ilHs dura £ abons fr,gonsqUe patienriffima. Raro ibi morbi ml

Quoniam fngidusconcentratusac purus aertam egreg^e & folidis & flu.dis partibusprodeft moS ac robur .pfis :addendo juvandoque iranfpirationem, h.ncmontofa&excelfaloca, qutbus ejusmodi aer ad- tluit.longam vitamcommodeprafftarepoffunt. Nobi- is inde Bohemia, qusfalubritatefuaceterisGermani» tocis ; longe praeferenda. Eft nemperegioaltiffima, te- ftant,bus ^dfluvns qmexBohemisjugisoriuntur^&in ded,v,a&planioradecurrunr. Omnesenimrerne.per quasferunturfluvii, demiffiores funtillis, inquibusna- fcunmr. Oftendit Bohemia fanos longsvos robuftos- que hommes, optimi vultus, coloris albi. SlavattaCan- cdlanus Bohemias in regibus hujusregniobfervavir, o- mnes.qn, ex regibusasgrotiin AuftriamvelHunsiariam auovelereceperint.breviobiifle. Eoscontra, quiinfirmi in Bohermam conceflerint, priftinum vigorem atquefa- nitaTem recepiffe. Quod Sigismundi Maximiliani II. Matth,«, Ferdinandi III. Anna; Imperatricis exempla

C abun-

abundeconfirmant.W</.B^«^«*./>^.o-#W««/*^^ Tjtbon.Brab. ffn.de ftfte^

Eandem obcaufam Vogtlandia fanoslongaevosque !n«,l«tabtt quiaregiohWc altioreft,&ex altiore fiTmfigSaeYis clementia aquarumque frigm finc ritaV- «ac P^ogativa gaudent ^ «gmS^ A.o-nnt maxime eiganteorum montium aao.ac, nec

o. & inniracva corpora producunt. Lujusreinon.

ScfuXemperantilaccedenteetia

locfs bonitate. Quoad Italiam in Apenn.n. qmbusdam

fime mortalitatem extendunt.Quod .demdeTmolo to- mofo Poetarumfabulismontecircumfertur, mcujus feftWo^Tempfiiivocant.incolasijo.anx^inre.

SlSianUS gravis Autor apud P&M? r™'r 2 diferte conteftatur. Athon et.am celebern- tnum montem.qui Macedoniam&Thraciamd.ft.ngu.t, SS falubritas nobilitavit. Longam en.m per- Suamqueibiexaerismollitieducifanitatem^ ex eocol-

«Pi circa habitant> Pr2ftentrcetenS Salfbas ewento vitac fpatio ac valetudinis profper.ta- Tvid SmFrancifc. i »U«14nMf*m »;U«&

comprobat Plato, qui aparte fcr.b.t, .n ™ « temjjeratis regionibus fenes & longacvos .pfum maxi- meinvenifle.

In protenfis montium jugisverfus^thiopiam &

Abyffinam , ubi proprer arenarum moles nihfl velpa- rum vaporis exfurgit j Toiiro longior incolis setas eftad annum faspiffime centefimum adlcendens. Equidem has regiones fervidiffimus adflataer, & fitus iilarum planus ac depreffus eft, in montium verojugis frigi- dius eft cceluirj,& faluberrimainhabitatio. Spe&athuc elegans locus apud Dieteric.in Jatric. p. 141 2 . urbes m mon- ttbus aperttoribus , qms aer fent vebementior , falubriores merito babentur , fed /i montes menttbus> colles collibus jun* gantur perflexuofa tntervalla obfcurarum vai/ium^fepeme^ pbitfs exbalationum urbes incommodat , ut infa/ubriores fi%£ civitates , qtu in deciivtbus valltbus in ipfo luto ja cent* XVII.

Praeteraerem frigidiorem &fitumaItioremegre- gie etiam vitae prorogandas infervit aer temperatus a> quabilis & conftans. Laudat hoe jnomine Brafiliam V, CL. Pifoin bift.nat.p. lu.m qua teftatur,non paucos olim fenes inflrma tenuique valetudine ex Hifpania aliisque Iocis has ingreffos terras convaluiffe , quos ex remotiffi- mis locis exci verit cceli aquarumq; falubritas, ceu egregia fulcra valetudinis vitaeque confervanda?. Matura incolis ibi pubertas, tarda feneclus&quodfeneautisonusuni- ce levat, vita fenio moleftiaquevacua, quippefinecak vitio canitieque. Qup minus mirariconvenit,pIurimos ex iliis centum ultra annos vivere ,idque non in America folum natos , fed qui ex aliis terris huc adpulerunt. Cele«< bris etia hasceftaeris conftantia ac asqualitas in Hifpania, & eandem ob caufam Gallia Narbonenfis fenos Ionga=- vcsque homines foecundo finu profert. Conftans ibi cceii facies, conftans tempeftas & per plures menfes fere-

C 1 njtas*

nitas, plures etiam uno tenore tempeftates fedse ac pluviofa?.

XVII.

In noftris terris aeftas non tam ferax eft morborum, quamvernumatqueautumnaletempus, qua? tempora xnultis funeribus fceda funt. Hifce enim temponbus athmofpbaeranimiumquantum immutatur, moxenlm in barometromercuriusinferiorem,moxfuperioremlo- cum occupat, & ingentem in modum ejus litus variatur. /Eftate vero minusobfervaturhascvarietas, quippeul- tra tres gradus neque adfcenditnequedefcenditmercu- rius.

XIIX. v

Cum igitur manifefto experientiae teftimonio con- ftet, animumvigore legis& commercii cum corpore-» magnae efficacise efie in motibus fibrarum adficiendis pulfu,tono,deniq; fanguiniscirculo,hincab animimotu vitam quoque & longiorem & breviorem fluere vide- mus. Optime vero sequabilem motum folidorum flui- dorumque fuftinet mens tranquilla,hilaris,omni triftitia, curis,defideriisque vacua, moderato gaudio, fpe,fiducia- que fefe fuftentans, quae denique omnia adre&uum ge- nera in poteftatehabet. Haecenim fi ita inftru&a fue- rit , perpetua ipli cum corpore eft confpiratio , nec un- quam corporis motus excretionumque opera intertur- bantur. Quamobrem in iacrisetiam monumentis piis vitam pollicerur Deus, cujus promiffi praeter divinam benedt&ionem non alia caufa eft, quamanimus in tran- quillitateatque moderatione conftitutus, Re&eenim pietas & promiffionem hujus & cceleftis virae habet. Lucianus longaevis adnumerat philofophos inprimis

ani-

animiq; cultura confpicuos, qui a liqua corporis cura habi- ta ad extremam feneflutem perveniunr, eodemque b- co magnum iliorum numerum adnotat, Vildial. Macroh p. 427 Ineodemnegotio occupatus eft VeruUm M. deHift. vit. & mort. p.Sio. Veritatis enim inveftigatio mi- rificerecreatammum, iilumque in ftatu hilari «5c oacato fervat , unde ftudium inveftiganda veritatis muitum omnmo facit ad vitam folito iongius prorogandam. Quo nomine laudanda maxime amceniffima ftu- dia mathefeos, ■ Philofophi» naturaiis experimentalis Chymi*,literarum denique humaniorum & fublimio! risTheologia?. Habent enim ha?c ftudia prater dele- ftationem, quam adferunt, hoc peculiare, ut non vera utilitate folum fefe commendent, led ut corpori etiam e- gregio fintfulcimento. Quod quidem non contingit iis, qui inejusmodi ftudiis a?tatem terunt, quseintermi- nis, fi£ionibus, opinionibus & fuppofitis non intelligibi- libus fundamentum fuum haben t Harc ut nuliius pla- nefuntufus-, itanec animonec corpori opem praftanr. uliam. Deinde ftudium philofophia* moraiis,quod non nuda contemplatione, fed praxi metiendum eft, vitam etiaegregiefublevat.IIludverointelligimus, quodinag- nitkmefui, quam urgebant perpetuo fapientes,maxime occupatur, quod imbecillitatem proprii ingenii detegi^ quod denique ialubrem prasbet medicinam adfecluum vefaniam vecordiamque extinguendi. Non major e- nim peftis corpori noftro imminet,quam adfe&uum impetus, quos qui prudenter compefcereporeft, is & a- nimo& corpori eximium invenit levamentum. Idquod cum Philofophia? moralis ftudia inprimis nobis praftent, merito funt magni aeftimanda, & dolendu fane,puicher-

C } rimma

rimumhocftudium negiigi a iitterat.s,qu, nec fruetum e iaSiuS)qui infignis eft.exinde perc.pmnt Hocen.mfi SSent fecile evaderent commune ,liud malum nuod velut peftilentilfydere , homincs hteratosadflav.t, Epe ind^n.ffimam cenlend, aliom mores l.bid.ne ne aSuminfania.exagitati multa.nd.gnalua comm.tte- ren prSoneAbeffet certe jaftant.a, ph.lavt.a.nv.d.a, mScendi pemlantia, denique vefana.Ua.ntemperan- SSSmo^raminduftriamqjinfraandi. Ita cum do- ore odia , jurgia fimultates plen.s .nveh. vehs v.demus Xus tamen nihil indignius deformiusqueeftord.nee- Sorum. Qu* cutn & fanitat. & vj«e fap.enoaeque officiant, merito vitandaacdeteftanda funt.

Perfecuti igitur folidorum five fihrarum naturam 2 ftruauram.quatenusnempe ad vitam longam con- currat am d cemus.quidfluida ad hanc.pfamfac.ant. Sicut veroTd fanitatem confervandam motu fitu atque vaforumjufta capacitate, fluidorumque deb.ta quanti- ^torseft.itafaciieapparet.fanam&longamv.tam.is- d4 «iam prefidlisadipifcendam.maximedecentiflu.- doram motu. Nam fi fanguis & humores modum exce- dunt ft «snationes humorumque corruptiones nafcim- tur ou* non modo morbos morbofosque motus exc- S Srarumetiamrobur labefafent &deftruunt, Smrnocitcuio machina non ampl.us fuffic.at.Eam obcaufam&veteres&omnesquilongsvitatem exopta- rS ad hanc confequendam ftriftam moderatamque dteram uno ore commendarunt. Optime Sanaonus ft 8. f. *?b. » fifivxrU quotidt^mntum ubinh convenut,

in Comment. ejusdem apfofcribit; exmodkocibovigerff longa vita. Thonnerus CL.medicus,qui 8 o. annum at- tigir,fuo exemplo hasc comprobar , qui de ie ipio hxc pro- didit. EgO ivKfcurtav' corports a parentibus infitam accommo- data di&ta conjervareftudui, qu& optima eft nutricuta fene- ftutis. Lud. Cornariusinfigne medicinasdecusab ineun- te asrare cum iniqua valetudine confli&atus ejurata de- mum medicorum ope, ad dicttam ftriclam veiurexrre- mum auxilium confugit. Nec fefellit ipfum , quippe prater omnium opinionem annos 95. coniecutus eft. Quanta vero tanti viri fueritabftinenria, exeopater, quodcum confuetam cibi potusquemenfuramad unci- as duas auxiflet , in febrem inciderit, ficut ipfe de fe fcribit. Non minori temperantia fuir Aloyf. Cornel. Ve- netus, qui ad libeilam vixit, nec fmefruclu,a!tatem confecutus fobrietatis hujus beneficio annorum 97. cum effet antea infirma valetudine ja&atus. Cibus ipfi erat unc. 12. cibi, vini 14.' uti ipfe fcribit de feinlib.de vit.fo- bria. Idem fecit I&us CL. Bartholus de Saxoferraro, qul ad pondus vi&iraffe dicirur , urferenoeftet apireadiol- vendajurisamigmara. Nec omirtendus CL.Medicus Italus Nicol. Leonicerus,qui fumma abftinenriapo. an- numeftconfecutus. Errogarus,quamam eftentremedia longas VitXyVtvidum, inqilit , ingenium perpetuavittin- nocentiajalubre vero corpus btlari frugalitatis prtfidio tue- mury vid. P. Jov. inelog. Et vetus eft proverbium modi- cus cibus meduus fibi. Temperans enim & moderatus ci- busranrum corpori praebet alimenti,quantumilli utile & neceftarium eft, laurior vero&liberalior m&us fuper- fliia & inurilia producir,imo magis noxia nam haec cum non fufficienter fubigi regique pcflint, crudirares

m c»4) b&

& ex cruditatibus morbos producimf. Nemo vero fecundum*?^^™ aphor. sp.fetf.j.hKidetin morbum, ii fedulo provideat, necrudicanbusiaboret.Namfobria vita per Ipirabile corpus reddit, quo nihil a ptius ad fana & lon- gam vita. Pulchre idem San&orius fecl:. taph<%j.fene3us revera eft tgritudo^fed protrabiiury fi corpus eft perfpirabi-

le. Ante omnia vero in feneclute , ubi vires deficiunt, libera perfpiratio eft commendanda.

XX.

Ad copiofi fanguinis generationem carnes inpri- mis faciunt, iude, cui cordi eft longas vitas.a nimio illaru m ufu fibi temperet. Quercetan. m di&t. p.323. caufam vitae longsevioris veterum frugalitati illiusaetatis&abftinen- tix a carnibus adfcribic , illi enim fimplici vi&u & agrefti- bus pomis ac fi fttis admoneret, profluente aqua vitam to- lerabant. Eadem eft ratio, cur in ^gypto longasviores fint homines,quippe inveniuntur ibi,qui centefimum an- num egrediuntur. Caufem hujus longaevitatis ad lb- brietatem refert Profper Aipin. de mecLFgypt. 1. 1 . p.i * . & pracipue ad temperantiam a carnibus carniumque va- rietate, & optimum potum aquae ex Nilo, fiquidem omnes Europasi, fcribit,qui crapulas & vinacarnium- que copiam amant, brevius vivunt. Germani acPo- loni multis carnibus vefcuntur,vinoque largius fe ingur- gitant , igitur; morbis quam plurimis adficiuntur. Brachmanes indiae populos longiffima? fuiffe arta- tisaccepimus,quia nempecarnibus& vinoabftinebant.

Dicxarcb. ApudPorpbyr.U@JeabftiH.tzR.mK, quodfatur-

ni fseculo longxvi fuerinthomines, quia carnes refpue- rint, fponte exterranafcentibuscontenti.

^£ X 1.

XXII.

Tandem & fimplex vi&us facilisque locum habet in longa;virate acquirenda , quippe homini utiliflimus, va- rioque cibo longe praeferendus. Eleganter & graviter Seneca acerrimus luxurias Romanascenforhacderefcri- ^bit: Mu/tos inquk,morbos mu/ta fercu/a fecerunt , (f fim* p/ex morbus ex fimp/icicibo. Innumerabi/es mtrarismorbos numera coquos. Cui igirur cune eft fanitatis ac virse diuturnitas, is legem fibi indicat temperantiae ac conti- nenti2e,ciboq;femperin vitamnonin voluptatem utaur. Macrob. /. 20. faturnaL c. 7. ubi prolixede vi&usfimplicis excelientia & ufu difierir, (aniora pecora hominibus ex ea ratione judicat , quia fimpiici & uniformi vi&u dele&an- tur, asgrelcerevero, quasfaginam compofifavarietate patiuntur. Nam id genus alimonice non magiscopia quam varietate crudefcit. Eandem etiam ob caufam ruftici agricolseque firma atque diuturna funt valetu- dine,quia praeter aeris falubritatem vi<ftu fimplici & aquse potuutuntur.Prastereundem fub dio & jove perpetuos fubeunt labores , corpus fibi indurant & abdicatis deliciis, quibus corpora faniflima effeminantur, in labore ipfis otium & valetudo. Cibus , quem occupant fatiat , hu- mus pro cubilieft, & paupertate magiftra illorum difci- plina fanitas iongasvitasque conftat. Quas cogitans bo- no non injufte canit Maro:

0 fortunatos nmiumy bonafifua norinty Agricolas.

XXIII.

Laudanda proinde aquarum etiam boniras adlon- gam vitam & infra eas eft cerevifia & vinum, Aqua enim potus eft naturas noftras convenienriflimus,celerrime vi- lcera &venastranjfiens> &«thereumpuruelementum,

D quod

(26) §g»

quod pabulu eft fpirituum, fovens & recreans. Prifca ae~ tas, quo nulla gens bonis exemplis ditior fuit, fola aqua ufafuit & longiffimevixit: Tibull.l.2.eleg.s.

Glans a/aty(f prifco more hibantur aqu£. C/aud. Deodat. in Pantb. Hygiaft. I. 2. c. 2. potum aqn» falubrem pronunciat , & ea Patriarchas us-* que ad Nose tempora ufos fuilTe teftatur. Et gyptiorum longsevitatem , de qua fupra diximps, non parum juvat aqua? Nilotica? prarftantia, in cujus laudibus recenfendis muitus eft fummus Vir Profper Al- pin. 1. c. p. £ h Creberrimo in ufu habent hanc aqnam ^kgyptii ,in cujus bonitate egregium adverfus morbos ipiis eft munimentum , funt enim ha? aquas leviffimar, (levitas vero primaaqnarumvirtuseft)funt&dulciffi- m& tenuiffim* ac fpiendidiffimae & celerrime corporis vifcera permeant. In fingulis etiam corporibus epotas vel urinam vel fudorem , faspe etiam alvum provocant, nulla in hypochondriis obfervata fiu&uatione. Quod manifeftum documentum eft , ipfas valetudini inprimis convenire, dum, quod maximum ad firmum corpus momentum.eft, tranfpirationem & excretiones mo- liuntur.

XXIV.

Expofitis- fic caufis longav* vit«, juvatjam inquirere, cur veteres ante diiu viira tam longam egerint vitam,&noftratambrevisfit. Primum autem fedulam dabimus operam,ut quseadverfariihicnobisobjicere vi- dentur,ante omniadiiuamusatquerefutemus. Inventi namq; funthomines,qui patriarcharum longaeyitatem, qua nihii mirabiiius, rainus rem mirabilem exiftimarunr. Hi enim non dubitar unt adfirmare , iiio pervetufto aevo annum nunquam a folis circuitu, quem ille perduode

cim

cim figna conficif,confuevifle numerari. Eopotius fpatio annum compiexos efle adlerunt, quolunare fidus orbem figniferum paulominus 30. diebus emetitur. Quxo- pinio ii vera efiet, & pro noftris annis anni ;Egyptiimen- fesnempeadfmgerentur, oppido coafequeretur no- -ftros hommes periade long<evos efle, imolonga5viores ns, qui rudi illof^culo vixerunt. Namnonpaucidan- tur hodierno tempore, qui centefimum quandoque an- num excedunt, jam ft menfis computaretur proanno eorum ^tasad $00. annosadfcenderet,quostamennul- lus veterumeftadfecutus. Qmppeinframiliefimumo- mnes fubftiterunt. Porro & hoc inde flueret, extkidk ohm teculum , quo hominespartimnonopartimfexto «tatis anno fobolem procreaverint. Nam fide diVniffi- mu fcnptor Mofes fcribit,filium Adami Sethum,cum 10 < annorumeflct, Henochum progenuiffe. Jamfiaccu- rate hic ponamus calculum, fateamur^eceffe eft Sethum nono zetatis annopatrem efle fachim. (W cum nugae fint & fabute, merito hanc fententianL explodimus, & convertimus nos ad aliorum, opi- nionem. Hi perfvadere nobis conantur, veterum aru nos mmime duodecim , fed tres duntaxat menfes imple- vifle. Quahs fententia fuit Heliconienfis & Plinii At vero cum finerationehoc adftruatur, ita viciffim squa- lideftruiturfaciiitate. r XXV.

Robert. Hockein opcritus poftbumv & quidem m difcurfu de terr. mot.fi/ ^z.adfirmtt , vitam patriarcharum ante diluviumnon fmfle noftralongiorem, quiatuncfortas- le aijnj tuennt breviores ob motqm tellurisdiurnum

D 1 adeo-

adeoque & annum circa folem celerius abfolutum. Ce- leriores autem tumfuifferotationestelluris, indefufpi- catur idem, quiaprobabileeft, variarepolum&axem rotationis telluris , cum non femper verfus idem cceli punctum dirigi obferventur. Etenim cceli punclum, quodnuncrefpicit polus telluris feptentrionalis,exiguo intervallo diftat ab ultima ftella in caudaurfse minoris, cum antea longe majoriabeodemremoveretur. Pro- vocat etiam ad pun&a interfe&ionis ecciipticas & aequa- toris variationem. Verum enim verocum hocfuppo- fitum di&um quidem ied non demonftratumfit, hinc nihil ipfi fuperftruipoteft.

xxyi.

Subfternemus igitur fententia? noftrae aliud fun- damentum exfacro nempefonte, undecompercum eft, arcam Noae confidentibus aquis ad VII. menfem in Ar- meniae monribus confediffe. Exquoconftat, nontri- meftrem , fed plurium nienfium fuiffe annum. Ne- que hoc effugium alicujus momentieft, menfestunc riondiesnovem&viginticomplexos. Legimus vero in lib.Genefquoddiesdecimusfeptimus menfis ibicom- moref ur, quo primum conquie vit arca Nose , ut adeo & hxc fententia non re&o ftet taio.Veriflimum potius eft illos homines vere ad tantam a? tatem perveniffe. Sapien- tisfimus enim Deus ad gloriam fuam & falutem noftram volebat tunc respublicas conftitui,ecc!efiascolligi, fa- miliasextendi, utincolashaberet fpatiofum hoc mun- di theatrum. Expiraffet enim primo ferme fasculo uni- verlum genus humanum , fi xtas hominum centum faltem annorum fuiflet.

XXVIL

XXVII.

Cum vero Deus in natura nihil fine caufis agaf, fed manifefta ratione, hinc quis dubitaret, quin & per- fpicu* hujus longaevitatis caufa? exiftant. Neque ill» quidem ex ammarum difFerenria petend* funt/ed potius exrebus externisphyficis & mechanicis. Extra dubi- umnempe efl, ante eluvionem iJlam teme longe alianu f uifle ftruduram globi terraquei, ficut & dodiffimus Burnetusjamdudumhoe elegantiffime demonftravit. Aha icaque aens & caeli tunc facies erat, arquabilis nempe punorque,cum tota velut natura eflet recens. Hincin- fpiratus aer puriffimusactenuiffimus, quifenfumac motumpartibuspraeftat, non parum ad longam vitam contnbuebat. Deinceps haud exiguumfuit admini- culumnatalefoium, quod habitavit Adamuscum pofte-

ris fuis. Vero enim|fimile eft, priraos parentes ex para- difo ejeftos domicilia ac fedes fibi non procul ab hor- to Eden,ubnnfignemaeris benignitatem fuifie nonte- mereconjicimus, collocafle, ubi ipfa vicinia multunu de felutarraeris temperie retinuit. Ethodieetiam in Mefopotamia(5cBabylonia,ubiolimParadifus fuit po- fitusfhabitatoresefle viuaciffimos, fcriptores illarumre- gionum tradiderunt. Mite enim & temperatum ibi coelum, aeftus non folvit cutis poros,nec frigus torpo- retn mducit. Ob fingularem hanc aeris clementiam Dabroanam infulam incolentes, qu£e,cumfub «quino- dbah adortum cadofitafit,benignoaere fruitur,vitam ad * trjgefimum. fupra centefimum annum perducunt , fine morborum infultu.

XXVIII.

Neque dubium eft, aquas fuiffe tunc fubtiliores &

D 3 falu-

m (30) m

f?'uhriores terramque alimenta produxiiTe melioris mi- xtionis & temperatura?. Poft univerfalem vero totius niundi inundationem univerfale eriam vitium & terra? & aquis aerique incubuit. Nihil enim magis duratio- ni confervationi & fcecunditaei adverfum eft,quam ni- mium humidum. Qupd manifefte exinde patet , quod nullus annus infalubnor fit, & morborum magisferax, ac quod annonam magis intendat quam pra?humidus. Humiditate enim nimiafibrarumroburlaxatur,8cfluida ad corruptionem praeparantur. Itaque ante diluvium longe iubrilior& ficcior aer, fubtilioresaqua?, fubtiliora_» deuiq; aiimenta minusq; putredini obnoxia firmurn cor- pus fuppeditabant. Is nempe faluberrimus annus eft, quificcitate moderataquetemperieconfpicuus eft,quod conflrmat illarum regionum falubrjtas, qux ejusmodi aere ac ca?lo perfruuntur.

XXIX.

lllud vero prifcorum hominum viuacitatem ma- xime juvaffe conftat, quod ad temperantiam vi&um- que moderatum fe inprimis compofuerint. Verique iimile eft, inter nulla vel pauca plane auxilia adverfse valetudinis, plerumque tamen bonam contigiffe ob bo- nosmores,quos nequedefidianeque luxuria vitiaverat, Cornel. Celf. tefte m Pr^fat. Abftinebant illicarnibus & delicatiSjCibiSjViniqueufus ipfis plane incognitus, de- nique neque cibum neque potum ad voluptates fed ad vitam referebant. In potum aqua,in cibum olera ac herba? fufficiebant, donec tempore Noachi quasfita & inventa funt gulae irritamenta, vini nempe carniumque ufus. Deus autem fuit, qui juflit berlam agri ceme- dere, & hic fane uniformis cibus ventriculo conveni-

ens

ens, quippe facile concoquitur, nec ex herbfs ranra fbr- dium colluvies in corpora congeritur. Carnium vero ufus aDeo non mandatus, fed permiiTus tantumeft. Ipfi abftinemp carnivoris animantibp.Non negari poteft, augeri corp9 carnium ui.u,dum multum fanguinein cor- pore progenerant. Sed hoc ipfo , quod pius fanguinis quamquid propelli robore fibrarum poffit, in corpore efficiant, nobisnocent, vitalem motum interturbando. Et hxc eft ratio, cur vita noftra tantis intervaiJis cedat ve- rerum longa*vitati. Nam pra?ter infignem intempe- riem, quae poft diluvium in elementa introdu&a fuit, ingluvies & tot ciborum varietas , carniurn & vini a- mor , libido denique corpora adflixerunt. Et quod cor- pori adverfum maxime eft, otio pigritiaque homines dele&ari casperunt, cum labore potius induftriaque fa- nitas fit confervanda. Non mirum inde, breviorisvi- tse homines hodierno die efle, & generare etiam libe- ros infirmos & parum ad longaevirarem idoneos. Cum femine enim quafi per fucceffionem ftatim illis traditut folidarum partium infirmitas,eademque fluidarumin- temperies.

XXX*

Propofitis igitur .longaevitatfe- caufis tam in vetu- ftisfimis illis mortalibus, quam noftri etiam temporis hominibus, nihil jam reliquum eft,quam ur ea,quzeex re noftra elTe poffunr, ex hifce caufis excerpamus. U- rileenim apprime fururum fperamp^quasdamindefeli- gamus ac methodumac wgulas, quibus vira noftra fal- va ac integra permanere poffit,ex iisdem caufis trada- mus. Dixtmus in fuperioribus, primum long^viraris moraentum inparrium folidarum feu fibrarum robore

ac

ac ftru&ura continen. H<cc licer humanaartevixcom- poni poffit, ledex h£erediiana potius profluar dilpofi- tione ,nihilotamen feciushasc nativa conftiturio utcon- fervetur ac corroboretur , necefiariis remediis proipici- endumeft.

XXXI.

Initium vero faciemus in iis recenfendis, qux membrorum robur folvuntillorumquevimpotentiam- que labefa&ant. Inter qux eminet & exceliitimma- turus feminarum complexus. Incredibile, quantum hic damni fanitati adferat: Subtra&o enim fero rokido fpirituofo, quofemenconftat, & quoadolefcereroburq; debitum adquirerefibrasdebebant, neceffeeft, ut vires imminuantur & folido robore priventur membra. Lau- danda hic veterum Germanorum continentia apud quos , fi Tacito credimus , parentum robora iiberi refe- rebant, quod nempe, eodem Tacito Autore, tardaiUU venus & pares validtque mifcebwtur* Qui mos, Utalia fpeciofaac laudabilia, noftrofaeculo exolev it, quoluxu- ria peccandique licentia velut effra&isclauftrisimpune pervagantur. Ferme enim antequam pueri effe defi- nuntpuerumqueexuerunt, mariti funt,& infirmisad- hucannisgerunt

Prt/ia conjugibus hquenda uti Poeta canit. At haec intemperantia non modo effce- tum infirmumque corpus fene&uti tradit , fed ante tem- pus etiam vitalem corporis laticem abfumit, coadtione e- verfa , fra&oque partium robore ac ener vato. Sapien- tiores olim erant Lacidemonii Mgyptiiquey quorum illi vigefimumquintum, hi trigefimum quintum setatis an- num ineundo matrimonio prudenterdeftinarunt, Pla-

tQHC

( v ) m

tone etiam egregium hunc morem collaudante. Idem tenendum fervandumque eft in feminis,qua?; quantum immatura ac pracipiti venere patiantur , nihil attinet hoc loco longius explicare. Nam dum liberos pariunt, & quandoque fingulis annis enituntur, fuccus nutritius, qui robori acincrementofblidorumdebebatur, infantis intercipitur nutritione , reli&o matri imbecilloinfirmo- que corpore.

; t XXXIIL Fibrarum partiumque robur adflfgit etiam nonle- viter nimia in vino intemperantiapotandiquecupiditas. Videmus raro illos ad feneclutem per venire,qui in ju ven- tute ftatim baccho veneri & ociofedediderunt. Nam cum ad fuftinenda corpora benigni ac tempe- perati fucci requirantur, intemperati & calidi fucci ex potationibus proveniunt, firmandis nervis inidonei. Obfervamus contra, quod qui tardius & jam confirmata a?tatead venerisviniqueufumaccedunt, melius&fuie damno has voluptatestolerent.

XXXIV.

Nonminus corporis robur debilitat adfe&uumin- continentia, & mens triftitia ma?rore & angoribus in- quietata. Cito enim moriuntur & morbofa redduntur corpora, qua? plus jufto adfeftibus frama relaxant. Ani- mus enim quafi rota fuprema eft , inqutt VeruUmitu , qua? rehquas corporis rotas circumagit. Hxc immediato lnfluxuin partes folidasagit, naturales turbando motus. Id quod fifajpius& perhabitumquaficontingit, tunc necelTe eft, ut naturali ac genuino fibrarum motuin- verio, nil nifi motusinordinati relinquantur.

E XXXV.

ۤ (h) m

XXXV.

Praeter hasc corporis robori nocet humiditas, qua nihii nobis infenfius, nihil quodmotuifibrarumqueto- no magis ad verfetur. Inde non obfcura eft ratio,cur ba- lineorumufus,aerturbidusacpluviofus humidusq;tem- peftates annorum humidiores, loca denique humidaSc paludofa corpori fint extimefcenda. Noxiofisfimum vero eft, circa ejusmodi loca habitare, vel fub tali aere dormire , quippe natura adeo debilitatur, ut minus re- cl:efuoofEcio,cui deftinataeft, defungiposfit. Imbecil- litatem corpori adferre aeris humiditatem, exeo conftar, quod ubi caeperit humidus fieri aer, manifefta ftatim cor- poris lasfitudo fentiatur , pulfusque infignis debilitas. Tantum nempe jus potentiamquein corpus aer fibi ven- dicat!

xxxvr.

Corporis denique robur deftruunt medicamenta in nimia copia adfumta , praecipuepurgantiaac vomito- ria , quae ventriculi ac inteftinorum robur male vitiant debilitantqu e.Jam olim hac de re nos monuerunt fummi Viri Hippocrates & P/ato, quorum hoc praeceptum ele- gans celebratur, ad bonam valetudinem confequendam o- mnia prius tentanda effe^ quam corpus pharmacis operofecom- movendum. NecineleganseftC. Ce/fiiWud: Summamedici- na eft , non uti medtcamentis. Pertinet huc & aphoris. S6.fed. 2. gtui falubritate corporis funt prtditi , iipurgante baufto medicamento ftatim defictunt^uttf quipravoutuntur Alimento. £t a?que gravis eft fequens ftatim apbor. jj. Quiintegra funt corpom valetudine , medicationes dgremo- lefteque ferunt.

XXXVII.

m < * rm xxxvn.

Ad eajamprogredimur, quae pojtehe robur fibris addunt. Et cum a prima partium formatione rnultum dependeathinc providendu inprimis,utfemen,quo con- cipitur infans, tunc maturum coclumque fit. Qualee- nimfemen, talis etiam eft natura acindolesinfantis, 8c robuftioresinde parentes firmiores etiam filiosgignunt, quam quidem lenes & in juvenili adhucaetate conftituti, Deinde femen iSlud bene codhim ac fpirituofum fit, nec per ebrietarem nec nimiam & exercitata anteavenerem cebilitatum. Confert etiam ad robur infantis tempus ipfum, illudnempe, quando naturaeftrobuftior,&te* pore verno naturas vigor velut renovatur. Commo- diffimum ergo eft menfe majo& autumnali tempore fe- ptembri menfe , quod tunc ad venerem a natura animan- tiaftimulentur.

XXXVIII.

Non minus facit ad decentem partium conforma- tionem infantis in utero nutritio. Quare profpkiendum, ut matres gravidas fanas vegetaeque fint , & fi plethora ac cacochymia illas male habent , perVSnem, perlenio- ra laxantia & quae juvanttranfpirationem, ipfiseftfuc- currenduro. Debet porro fcetui in lucem editodebita fuppeditari nutritio, quae non pulpamentis variis&ovis quibus vafa invifcantur, nequecoagulatonutriculada- <fte, fed temperato ac tenui abfolvitur. Aerisetiam maxime habenda ratio. Minus enim eongruum eft, ae- ri calido adfvefacer e infantes , temperato frigidiori luci- doque potius adfvefaciendos. Laudem meretur hac in re veterum Germanorum confvetudo,- qui infantes a matre fere adhuc rubentes in fluvio mergebant , & hoc

E z modo

modo tenerrima corpora ad patientiam laborisindura- bant. Inde Claudianus canit:

Et quos najcentes extlorat gurgite Rfynus* Peffimus igitur mos eft, infantes ab omnfiiberiore aeris ufu exciudere , illosque fomentorum le&orumque one- re tantum non opprimere ac fepeiire. Abftineant etiam gravida? infantesque a dulcibus acidis & fpirituofis , qua?, dum fanguinem cacochymicum progenerant, facile fcetus humores inficiunt. 1 XXXIX.

Ad robur folidarum partium utilis etiam eftmo- tus, optima corporis medicina. Nam uti otio langue- fcunt & emolliuntur corpora, relaxatofibrarumtono, ita motuseft, quifibrascorroborat& vafaredditamplio- ra. Piacet elegantem adfcribere locum ex C/. Pecblini cbjerv.34. Nul/a corpora morbis minus ebnoxia into/erandis- que injurtis magis idonea reperies , quam illorum , quik pri- ma ftatim infantia metu paUftrico g/adiatorio, & alia vehementia motum (ibi contraxere viriumque robur , quod eumin feram ntatem extendant^usque eo etiam immunitatem a morbis incommodisque faci/e fibi procurant, quodinfinitis exemp/is obvium eft. Et celeberrimus Autormedic.men- tis & corporis p. 6. fcribit, o&oginta anmrum fenes fevi- dtjfe, qui cum afftdue curfitando tn perpetuo motu fmjfent> pedibus p/us vatuerint \ quarri multi juvenes ^ qut tfctbos Appetenter & fomnum qute eceperint*

XL.

Difpiciendum jam etiam eft, quaenam in fenibus inpriinis fibrarum robur confervent ac tueantur. An- te vero, quam aliquidhac de re in mediumadferamus, exponendum videtur, quaenam fibrarum inea aetate

fit

€■07)»

fit conftitutio. Fibrae vero fenum ficcx dura? & aridse funt, quod teftantur fene&utis infignia rugse nempe &partesariditatenimiaflaccefcentes. Neque dubium internas partes flmiliter efle conftitutas. Et hinc o- mnia,quaefibris vitalemrorem aufferunt, celeresrugas proferendo immaturam accelerant fenedrutem. Ob na- turalem hanc fibrarum ficcitatem, deficiente in illisvi- vida ofcillatione & in fiuidis elaftico motu ac fermen- tatione, varii humores inter ipforum fpatia congerun- tur. Qui ftagnando ibidem nec rnanentes amplius fub poteftate fanguiuisin orbem commovendi, morbos cxcitant fene&uti familiares. Et licet faspe minus ex morbis periclitentur fenes, virium tamen Janguore, qui afolidorum ficcitate fluidorumque intemperie pro- venit , difficulter liberantur. Deinde exiccatis nimium fibris fenlus impreffiones objeclorum vix percipiunt. Qua de caufa in fenibus interni & externi fenfus hebes- cunt, ac aetate decurfa memoria perit, ratioque immi- nuitur.

XLI.

Ex bifce , inquit , Cl. BagUvus de fibra motrice p. 21$. de- ductjure poterit, remedia ad vitam longam flf reveraejffe, (f ta/ia dtci debere^ qua in humano corpore elaterem cum ro- tis & rotas cum elateremoiha taxa (f facile flexibitia con- fervare poflunt. Cujus rei non ignari primi medicina pa- rentes nibil magis in morborum curatione ac prtfervatienc procurabant , quam ut batneorum fotuum totionum un&ios numfnciwnumtf omnis generis^exercitationum ufu debitus infoitdis fervaretur tonp moilities^neimpedimento ejfent tircuUnttbus fiuidisff contra ne fluida nimio impetu acri- momatenuriate vekcitateque pr&ternaturati rnorbofas ari-

E ^ 4»

ditates tenfiones & crUpaturas in fotidu inducerent, mellU UttU olerum frutluumqxe efu & omnimodavini carniumque abftinentiainnatura- li quadam dulcedine ea perpetuo confervabant. £$m> fieb ;t , ut non profpera folum uterentur valetudine, fed ad centum & pluros annos dulcem vitamprotr^berent , ut olim Pythagorici Pbilofopborum omni- um principes huj,usque diata primi autores fecerunt. Jguorum bMeum ex ligno cedno pro retardanda fenetlute, leniendtsque artuum mor- bU adhibitum & odorofa cedria pke temperatum, incredibile,quantum mihi arrideat ; multa enim ad boc in tota citro latent arcana & mul- ta in herbis ad citrinaturam accedentibus , ut melisfa thymU citratist cedrelate, qu<e cedrinam datpicem & c.

XLll.

Ad fluidorum veroremperiem confervandam & robur folidarum partium pra?termotum,abftmentia a carnibus dul- cibus & viscofis, quaelanguinem cnflurn & copiofum red- dunt , merito eft commendanda. Veteres hoc victus- genus vocant di<£tam PythagoHcam , hinc miramia ii!a longxvitas, hmcfalubris&athlecicuscorporis habitus , & ignota tot mor- borum agmina. Caula enim, quare Pythagoreis animan- tium cirnes interdictae eranc, non ej foium erat, ne talium animalium mores & ideas imbibcrent. Eo potius illorunu» prudencia fanicatl profpiciebac , quod oiera fru&jsque ter- rae calem in fangaine temperiem dulcedinem atque fimpli« citacem inducunt, quae difficulter vel in morbos folvicur fermentatione seftu & ebullitione, vel anfim praebet animi adfe£tibus irse concupifcentise aliisque, uci ioquitur iam lau- dattu Bagiives I. c, XLIH.

Ex cibis vero ad Iongam vitam probamus rnagis conducereeos,qui compa&ae funtfubftantice potip,quam flu- x\\qs. Hippocrates eos adfritbrQvioris vicae effe.qui cibs conco- clu facilibp & ob id fubftanciam fluxilem facileque dirHpabilem habentibus enurriuntur. Longioris contra vitae eos adfe- verac efle, qui duriore vi£tu utuncur,&ejusmodicibis,quo- rum fubftantia pertinacius corpori inhaerec, Unde veceres ex ufu grosfioris panis carninmque induracarum plus fibi roboris aciinircbanc, quam ex deiicacisfimis cibis. Vide- mus inde, Weftphalos Suecos & feptentrionisincolas corpo-

. Os>) »

ns robore ac vinous poiiere,quia duro ac indifferenti viau ucuntur. Effemmatos contra & moiles homines rr ollis ci- bus facit Ceterum fanitati& vitie nocent csrnes nimisfal- Ix vetute & rancidae, item omnes ejusmodi generis cibi quiad putredinem funt prociives duices inprimis pin&uei marmapque copia» XLIV> m Ad fliiidorum confervandam temperiem fibrarumque virtutem aer ferenus purus compresfiorque paulo commen- dari meretur. Omnis enim aer, qui humidior eft, emol- ht & laxat corpus, frigidior verorobur ac motum folidis x que acfluid.simpertit, Sub hoc aeris ftatu alacrioresfemperfu* mus, torpemus verofub humido & nebuiofo. . XLV- Ad fanum fluidorum ftatum cuft0diendum lauda- netiam debet aquse vinique falubris potus. Aquam omni potu lalubrioremjudicamus, modo fic aquapura, Jevis tenuisque,qua?non facile gelu concrefcit, & hVpochon dna bene tranfic , dentesque eonfervat. Talis fi deruent , confugiendum ad aquam cceleftem vel e- jusmodi, qu* deftiJIatione fubrilior fafla eft. Vinaadvi- tam longam opt.ma cenfem? praefertim feniba, Hungarica ffe. numa Toccayienfia,ex Gallicis Frontiniac , ex Itaiicis Monte- fiascone, ex Helvetiis Veltiinum aromaticum. Viris & viri- di xtaticonvemunt temperatiora Mofellana Rhenana Moe- nana. Neque nccet quandoque liberaiior eorum ufus,mo- do non ad ebnetatem perveniatur,

XLVI. Veniendumjamad gravem qujrftfonem, an ab med.camenrs fib. qu.s Jong* vitatem peiTu poiliceri.NoIumus hic commemorare fabuias deauroporabiJi & philofophorum lapide, qu.bus hanc v.rtutem vufgi adfignar creduiitas Ve- rularrnus ambram & nitrum corrmend3r,cujuSexcellentiam &ipIefuoexempJocomprobavit,quotid!anoiJ{iusufu,quod ialiadmifcuera ,egregiamadeptusflneauttm.- Veteres ex cervoex vipera, tanquam an.mantibu^qusubbalfamiabun- dantiam exuv,as deponunr,vit* lor ga* auxite petiere. Aliiin baliamias (tcc.no balfamo Peruviano id qua?fiverunt Ve rum ut medicamentqrum iaud.bus hic mhii detrahamus,quiD- pe quorum virtusin curationibus roanifefta eft, minus tamen

<§§ C 40) 8» fvadcndum videtur, uc illorum rifui familiaricer nosadfvefa- ciamus. Natura cnim facile iis adfvefcic , ica, ucnecefiiratis tempore nihi! oprs adferant. Ubi vero vires iangveicunt, ubi fpiritus fangiini defecerit, nec fufficiunt viclusauxiiia, cunc utique ad baifamica , quoniam rob ir partium conflrmanc , eft confagiendum. Ex horum numero laudamus falia volat lia olcofa bene praep irata, efient: ambrae mofchi o}. cinnam.de cedro rofarum genuinuna, neroli , baifamum noftrum vie„ eflent. fucc. fp. balf Peruv.maftich\eleixiria ballam: piiluias balfamicas, aquam aurant. ceraf. nigr. rad. Ninfiaiiaque hu- jus generis remedia. Haec enim dum folidaspartesmirifice corroborant, fluidas vcrobalfamico fpiritu replenr, meritQiis commendanda funt , qui corporefunt imbecilliore. XLVII.

Non praetereunda eft hic loci V. S, & num quid ilfa facere posfic ad longaevam vitam , breviter excutiendum-» eft. Satis conftat, fanguinis derra&ionem per fe non in- utilem advitae diuturnicacem effe, fed illius ufum cotidianis confirmari experimenris. Sciri camen oportet, quodcum crebra VSne vitadebilitetur, hinc frequentiore illius ufu corpora torpefcancacemollianrur. Ac in plethorico ftacu» ubi plus comedunc homines, quam confumei epoiTincme* rico eftamplectenda. N<fi enim folenni vecerum more ad ab- ftinenciam inediamque confugias, vix repereris ad co^fer* vandam fanitatem praeftancius remedium. Tuncenim V. S* adeo non nocet, ut falubrispotiusfitmedicina* Etnelon- giores hic fimus in commendando hoc eximio auxilio , ii certe illius praeftantiam faos abundeque teftantur, qui foIaV.S. bonam valeiudinem & diuciflimam aetatem confequuntur» Tcftes Helvetii & Rhaeti, quorum vivacitasexinde maxime profl-iit, quod bis de annofanguinemfibidecrahant. Rio* lanut CL. GaLlU meMcus crcbtx VSni adfcribit, quodadlon- gam aecatem pervenerit. Credibiietamen eft, longaeviores futuros, fi abftinerent fanguinis miflione & temperantiaeac frugiliratis legibus fe adftnngerent. At hodierno faeculo, quoluxuria edendiq;libidonimisinvaluerunt,camu iau- dis hoc invenit remedium, quantum ipfi neceflkas lenocinatur»