V. 0. M. A.

DISSERTATIO MEDICA

VENENIS

BEZOARDICIS,

gQam*

P R M S I DE

VIRO

Nobilijfimo , Excellentiffimo atque

Experientis fimo,

GEORGIO VVOLFF-

GANGO WEDELIO, g; Med. Do£fc. Theoret. Profeflore Publi-

co, Archiatro SaxonicoVnec non S. R. I. Acad. Na- tur. Curiof. Adjun&o,

Praeceptore, Patrono acPromotore Jito

omni honori s & ohfirvantia cultu at ai em devenerando* in Auditorio Medico

publice Philiatris examinandam proponit

JOHANNES CHRISTIANUS URSINUS,

BERN BURGO- ANHALTINUS,

Ad diem April. M. DC. LXXXII.

JEtfeE, Literis KREBSIANIS,

' 3Q.XYI . ' ' - ,

————hi 1 1 Wjiii i li 1 1 —

T cognitio remedii fupponk cogftitioftem Wrbi,& vice versa, fi juxta rationem velimus proce- dere; ita de alexipharmacis feu bezOardicis,tanqiiam

^r^Nj^^penitius conflet. . ... , „• A t

Didum effe venenum ex philologia conflat , q.d* quod cito pet? Venas tranfeat, feu falubre, -leu noxium fit. .

dicamento accipitur; feu latiori %^W«;vpienMW^y continetur omne, quod adhibitum naturam ejus ,cut adhibitum elt, mutat^proprie vetb prsdicatur de noxio & pontradiftinCto alimento

& "^Adeoque venena proprie funt, qute per fe nocent, & adverfa lunt corpori, non item.uifi latius, -jjute per accidens id, przftant , quorfup» sJligm illa venenorum generafpeaant £r«'f '

demvelaprimis qualitatibu^ ut aqua ,^o?a frigida hopimi^borede

folereftuanti , ut gypfum exhccando ftrangulat , Vel a lecundis , u

croms ISandomSs lpirituum viam, quod vulgo ftatuunt, nos vero

quidfintiamus mox patebit ; Vel i tertiis, ut Cantharides veficie 1 - pus marinus pulmoni. Tacemus exemplum vini , fpintus vmi & a,

"“Tr^fupponimusersd ^ , V«PW eire&dicettda, ^

4-

tnt externam violentiam aliam, (ut conformatione vel unitate foluta) violenter dejlruere norunt, Hinc enim intoxicati vel veneno potionati funt & dicuntur, qui citra aliam quandam caufam manifeftam pericu- lum vitae fubeunt, vel moriuntur*

2. Adeoque efle peregrinacorpori, five illata, five in eodem produ - Ita. Illa proprie dicuntur venena, haec maligna & veneno analoga; unde differunt potiffimum quoad modum inficiendi. Alia injpiratu laedunt, ut feminaria peftis , & morborum malignorum , febrium &c* quatenus d7rog£puq feueffiiivia, vel exhalationes ex infedfis corpori- bus & locis fpirantes communicantur ; Alia bauflu , ut quae ore aflii- muntur ; Alia folo contaUu , ut illa quae foris nos c^tingunt, etiam, ex fiipra didis, peftis & febres maligniores ; Alia denique ex iEtu & tnorfu, cujus generis funt animalia, quae vel dentibus nos mordent, veL aculeo pungunt, vel conta&u nocent*

3* Alia efle externa , ilia, interna , quod ex di&is fatis patet ; Exter- na iterum Vel vi illata, ut rnorfus animalium, vel inadvertenter , ut pe- ftis per poros irrepens ; Interna vero vel ore haufta in pulmones , vel deglutita in ventriculum , vel generata in mafla fangvinea etiam citra.

4. Alia efle magis cita &a fHva> quae, praetenta nea vi, exiguo tempo- ris fpatio occidunt ; alia lenta, temporaria , efficaciae remiffioris, quas poft multos demum dies necant* Priora v. g. calida tenuia , & fere erodentia ac putrefacientia ; poftetiora frigida & craffa, quae minui in vafaful>eunt, cenfentur*

f. Venena alia efle homini , alia brutis ; multa fiquidem homini funt venena, quae tamen aliis animantibus in alimoniam cedunt, ob diverfiim nexum principiorum vitalium, fangvinis & feri* Sic cicuta fturni vefci fcribuntur ; hyOfcyamo & mandragora , fues ; Cantharidi- bus, hirundines ;ferpentibus, cervi, quo de vide Sachjti GammaroL & dnn. I. Ephem. Germ.obf. /4, attracdis iisdem e fpeluneis fuis ; araneis gallinae; ferpentibus & bufonibus Ciconiae &c.Contra ea aloe medica- mentum eft hominibus utiliffimum non minus ac amygdala amara,, lupis, vulpibus & canibus vero venenum, Vid. Mq e bi Fundam. Med *. Vhyfiol. c. 10, p. i$q.

6. Alia venena efle univerfalta , alia particularia , quas diftm&io

tum.

tum in fpecie humana , tum generalius quoque de aliis valet. Univer- ialia omnibus atque fingulis animalibus venena limt arlenicum & mercurius fublimatus ,, nullum quippe yifum eft, quodfciam , innoxie per omnia hifce ufum. Specialia venena , praeter jamdi&a , in ipecie humana alia funt nervis &lpiridbus inimica, utiblanum furioftim, alia pulmoni, ut lepus marinus, alia ventriculo, ut corroflva , alia vell- es, ut Cantharides ardore & midfu cruento infames.,

7. Alia partes ftirituofas, alia humi das , alia folidasmzgis afficere \ inprimis vero cum humidse mediae lint inter reliquas & quali vincu« lum quoddam, praecipue etiam easdem pati certum eftv

g. Alia elle vegetabilia , ut aconitum , cicuta , napellus &c. Alia animalia, live toto, live partibus faltim, ut leorpius , vipera , quorlum & caudam cervinam quidam referunt; Alia mineralia , ut arienis cum, mercurius fublimatus. Adeoque pauca quidem nota funt vene- na,reliqua tamen, cum magis & minus non varient Ipeciem, itidem huc referenda. Nondum innotuit vel publicatum eft venenum, quo in Gallia hadlenus tot caedes patratae occultae , poudre de fuccelEon vo- cant, in pulveris forma; licet lint, qui carnes infantum ex utero mater- no exciforum (horrendum didtii} cum afpidibus aliisque eonfermen- tatas nominent*

p. A venenis afliimtis oboriri ab aliis alia , omnia tamen in fubita- neam confpirare perniciem ; ad vomitum cieri ventriculum , cardial- giam, anxietates, tremores, pallores, lipothymias, puffum frequentem , abdominis inflationem , capitis turbationem fleri. A demorlis vero fcorpio vel vipera, auriginem contrahi, dolorem* ardorem, tumorem,, inflammationem partis afle&ae*

Ex his colligere eft : 1. Venena non far» occultis % quam manifejlk agere qualitatibus. Utut enim occultae qualitates, quatenus manife- ftis liint contradiftindfcs, concedi pollinr, quo lenfn venena commu- niter a tota lubflantia, live virtute fpecifica agere afferunt; litamen penitius eadem inveftigemus & occultum fljmamus pro eo , cujus nul- la omnino ratio dari queat, ratum eft atque certum, venena agere ma. nifeftis atque inveftigabilibus', intelle<ftui notis , qualitatibus. Hinc notantor Se aliger Joco citato, qualitas haec di«fta,vs/>,cunx multum ab- £t a fenlibus , fola ratione comprehendi potift y ( loquitur vero dere-

A 3 medi-

tneails Venenorum totKMantia agentium ) £d infiujus cogniti ' nem perveniemus per veftigia tertia, fcilicet qualitatis, feu ad normam manifeftarum. . , r / ■

2. Venena fine dubio fubvuere prinapa vtmha y quorum nexsl indiffolubiii vita propagatur , violenter vero deftrudo Sufflaminatur i Neque enim dllaxatio dari alia poteft tam citas & immu-

tationis, praei pue cum omnia id teflenturphanomena , unde meritd caufe talismodi univerfali eorundem vis adfcribitur , in qua omnia adeo conveniant , licet admodum diverfa.

, p0Uere venena fale > fulphurs & mercurio » machina -humana peregrinis & defruttorm. Id vero eft tota iUa fubftantia, occulta qua- litasttestura nempe & modus mixtionis.Uti enim particulas alimento, rum fatit benign* , Familiares & Fubjugabiles , fimiles , faltim.a pofte- riori , medicamentorum diverfa , ut alium flatum alterando vel pus*

gando indueer&queantpta vsnenorumadverr^iiiinternecionempar-

tiumfpirantes. - ,

4. Bjfe eadem vel corrosiva , vel fermentativa, vel vaporosa * vel MIXTA, fehis quippe effedlibus vel qualitatibus vis-venenorum In genere confidit. Corrosiva fi Fuerint , ventrieuloercharam^ ,|Aualv inducunt, unde parte ad.vitam abfoluteneceflaria deftruai, neceflum eft machinam ipfam fubrui & principia vitalia deftrui. Fermentaw» -tjux font, motum p. n. cumque vel abfolutelethalem., vel famrrie tamen periculoFum inducunt, unde calor -febrilis, aeftus , deliria. Vaeorosa fpiritus obnubilant, fuffocant, deftruunt. Adeoq; torrofiva ft>Udis,fermetiativs bamidis , vaporo/it fiirittmfisinprimis

frnt bollica , mixtu univerfi. Quae vero de his non participant , ut pix a(Tumta& plurima alia inter venena vulgo relata , inter venena tantum per accidens talia & improprie diifta referenda luerint. _

, Veitma minimli/t, |ium i£ematum & arfenicum ejusque ipecies, Mire foti potifimum corrafwime. Hac ipfa vi , v««; »<ns &<*■ gvinis & feri deftruaionem inducit , fecundarid quoq; fermentanone peregrina & fpirituum turbatione confequente. Hincfiftatitnrevo. mantur, delicatiori archei fenfu & robore, non nocent. Hinc m ven- triculum plenum, vel pingvibus praelumtisingefta minus necant, faci- liori voeituconfequentejScactimoniaobtufl. Hinc qui morturiunt

z*

aVhoflim ufu' five incauto , five malitiofo , ventriculum & mteftina. fphacelata & erola exhibuerunt, quodipliin cane obfervavimus. Par ratio eft aquse fortis, butyri antiraonii &c. Patet id ipium quoque -ex. analyfi ^ii t£smari> neque enim ^ius vivus, nec 0, nec ® , nec ©Ium, quibuscutiviublimatur, eft venenunv, fed-fola textura inde emergens , qua iterum immutata, per additionem <£ii vivi j&- fublimatiooem,* in #io dulci , eadem quoque venenofitas emoritur. Neque mirandum eft, hinc ardorem- ftomachi , con-vulftones , livores , tumores & alia lymptomata ab his oriri, de quibus videantur Practici* Sic cor- rofivitate 5c cauftica vi ablata innoxiuiiieft , veifolius magnqtis &oliSi

& Venena animalia (loquimur vero' de univerlalibus: magis). agere potijjimum vi fermentntivd peregrina J, five vipera morfusex.- cmpli loco (it praecipue, teu canis rabidi, leu alia confimilia. Hinc cunv kliva talismodi Q peregrinum , irato cumprimis animali, in vulnera** tam partem iUatu,moxferum& (angvinem immutat,ut corrumpantur, Sttjjv, fermentationem, vexoceaiv patiantur, fadla hincjrecuriu ad, cor, communicatione , etiam reliquam maffam fangvineam mox inficien- do. Par ratio eft i&us cum aculeo fcorpionis , morius aranei & fimi- lium. Hinc fadla ftatim exfudlione vel deftruclione fermenti hujus peregrini-, vel non nocet plane , vel kltim citius debellari poi.eft, Cu- ravimus aliquando puerum a cane rabido demorfum i. dato intrmfe- cusbezoardico volatili, ^exterius vulnere cum ruta, theriaca- face- to eloto,felicifiimo cum fiiocefiti. Hinc ligaturae etiam lqcum habent. Verbo, omn i a 0 cuw teftantur de indudta fermentatione. praeter- naturali. Hinc etiarn fi itftus apum, vel velpas excipiatur ungve, & hinc guftetur, falinum talismodi- quid manifefte deprehendipotefi» ^ 7. Venena vegetabilia poti (fimum agere vaporofmee peregrina'* Quatenus ftilphure v. g .impuro , muciiaginolb , nervis inimico pol* lent. Hinc hyqfcyamum , leuejusiemen , imaginationem aislocaftb oblervavit- in caufidico Helmont. lib. demensidea pjm . 224 .ipfu mque ibidem 0.225° exoticam phantafiamimprimereafierit^qviod irideia in puella obfervavimus obfervationea/. ann. 1L Ephemerida Germanic . ionfiguat-a. Sic napellus, verbis ejusdem, iuani furoris in nobis- ima- ginem communicat, de cu[us tycuvotAemt ab affumtione evenienti- bus, ut &de arieako ftudio experimentanai propinato, videri mere-

8.

tUr Cornariushiftor.admir. 12 . ii*pag. 4!. & feqq. A $j. pulveris napelli, pectoris angullia, ventriculi dolor , oculorum obtenebratio vertiginofa, pulfus immutatus, paulo poft etiam deliriu accidit, ut in fo- lio lacero alte cecinerit aeger. Legi hanc in rem quoq; feorlim meretur 1. 1. Wepferus libro hiftoria & noxa cicuta aquatica infcripto , & I.M. Faber in Strychnomama , tradatibus curiolis. Sic & crocus rilu fcri- bitur interimere , rifus vero ftultorum eft. Par ratio eft opii ipfius , aliorumque , quae vaporolitate fua Ipiritus turbant & nocent.

8. Venenum in corpore genitum in febribus malignis ejfe fermen- tationis peregrina fobolemifiepe tamen non tam a prioritquam po fieri* ori fa5ium. Quando enim vel ob aeris auftrinum frigidiorem - ve ftatum, vel ol? errores diaetae , vel contagium quoque leges pro- portionis fangvinis & feri violantur enormius, confidentia, motu &ca- lorelaefis, periculum ruinas fubit machina , peregrino indudo asftu , variis cum effedibus finiftris. Inprimis fal volatiiiusredditum,ra- refaciens fulphur , fero diluente excuUb, ferociens hinc & quasfani corpus accufari meretur. Unde fang vis emillus rutilans , cinnabari- nus, iero quaftincodus vifitur, quo de alibi latius.

9. Vmmum pefik yfoio cmtagio propagandum & illatum, ftngul a ionjurittimpoffidere . Non in aeris corruptione, praeterquam particu- lari, confiftit id ipfiim , neque a priori aeque , unde primitus emergat , cognitum eft •, a pofteriori vero optime. Eft nempe venenum hoc corporeum, feminale, calore nativo expanfivurn, lui multiplicativum, humorum corruptivum & principiomm vitalium deftrudivum. Corrofivum elle demonftrant fatis carbunculi & pullulae quali ab am- buftionefa£lae,dyfenteria,pleuritis, cardialgia , aliaque conjunda; Fermentativum, febris, bubones, anxietates &c. Vaporolum, deliria , fopores, vertigo , iplos lanos quoque impetens eadem domO verlantes. Eminet tamen tanquam magis adiva vis corroliva , unde reliqua quali oblcurat,&eadem potiftimu necat, fi v.g.ventri culus fuerit carbunculo aftedus, fi midus cruentus accedat, fi haemorrhagiae ; variat etiam ef- fedus hic ratione recipientium lubjedorum. Hinc clavis patet, quare tam lubito internecionem inferat pellis ;<juare nullum remedium Ipe- cilicum & appropriatum, idque certum & infallibile, quod communi- ter defiderant, detur * quidq[uefit fentiendumde variis hypothelibus

de

MPflMKP

$>•

de veneno pellenti hodie agitari folitis. Pigrum id & lentum eft , omnisque praecautio hinc fieri debet, ne in a&um deducatur ; ne hau* riatur, vel hauftum mature profligatur, ne nidufibi paret, cum pernicie certa corporis. Omnia,uno verbo, ficvelutpanfa patent Qcuv6$pa.

10. Venena ■particularia magis ejfefub jugabili a, minus que vincu- la vitali a defiruttum ire. Noxia quidem funt , unde venena audiunt quoque ; attamen ner toti atque , fecreta ab archeo victore , feu fupe- riore , huc illuc. Satius enim eft hanc illam partem Ledi, quam totam machinam fubire periculum lethi . Sic eantharides-i ale volatili acrio- ri conflantes inficiunt non tam ventriculum, acriora etiam exterius ulcerantia & rubefacientia, ^llia, flnapi. lepidium ferre adfuctum, quam expanfisfaiinis particulis fuis ferum , unde excretioni deftina- tum in tubulis renum , ardorem delicatioribus longe partibus infup- portabilem conciliant. Paratio x&ieporis marjm,&t quo cum minus conflet nobis, pluribusdicere nonlicet, a pofteriori tamen exulceratio decantata id probat fatis.

11. Ubi virus i ibi virtutem deprehendere licere. Praeftat enim ex venenorum quoque docflrina alios depromere ufus. Neque enim fb- lum utiliflima eft, tum ut venena cognofoantur , cognitaque vitentur , tum ut infe&i melius & re&ius curari valeant ; verum quoque ut co- gnita virulentia virtutem, quam natura illa condidit, nofcamus. In genere enim vir tuofa efie & potentia ex effecTtu patet fatis ; quod fi ad leges temperamenti humani redigere mitigareque illa pergamus , pro vinculis vitalibus roborandis facient , quae contra eadeftinata vide-

. bantur. Exemplo fint vegetabilia plurima, ut cicuta, v. g. opium, cro- cus, femen hyofcyami,& alia, ut arfenicum , araneas , &alia non lau- demus.

Caput II.

Bezoar dicis primi generis.

SEd vifis hifcejam judicium ferre poterimus de bozoardicls accu» ratius, generalibus & fpecialibus. Contraria enim juxta fe pofita elucefcunt magis. Ut itaque venena funt non una, (ed diverfa ; ita quoque non uno nomine veniunt iisdem oppofita. Generali

B notio-

10.

notione dicuntur alexipharmaca, alexiterta, Iatine amuleta , ( qnie vox hodie de externis appenfis fere ulurpatur , ) ab amoliendo , i. e« dibmo vendo, depellendo, eo: quod venenis relidunt : item bezoardp* ca> ex eo haud dubie, quod lapidem bezoar putarim omnibus venenis reddere, modo fit genuinus. Atque fic eleganter & ufitatius hodie di^. cuntur. Sin Ipecialius ea confideremus, prout a Veteribus denomina- taduere, divila iinit edam quoad nomina hinc , ratione objedli potilfi- mum,i. e. veneni, in. quod agunt, tede Galeno 6. Epii. Commenti 6 i t,s & alibi. Gum enim venena^vel ab animalibus , vel ex vegetabi- libus , mineraKbufve proficifcantur ( pharmaca vocant ) ideo remedia . iis reddentia duplicis quoque generis>ede fcribit idem: Alia quae vene- natorum morius, fidus aut venena fanant i alia quae deleteriis pharma- cis medentur, Illa ale-xiteria 'bvm rtf dhs&m > arcere > depellere >3 pmpulfar e , item opitulari , ^ rwv.fygjim a feris vel belluis , no- minantur. Hinc & fimpliciter Q.c&gjiatta , leu theriasa, pro-

prie dicuntur, quae morfibus animalium debentur. Dicta enim ed the- riaoa pattim. abedcdtli, edquod ferpentum morfibus maxime fiiccur- rat , partim ab ingrediente earne viperina,. Ybzz alexipbarmaca ■% ^•W Tif d Af|« » ^ <$«#«a'&a>quod lethalibus medeantur morbis. Exemplo fit jam didta theriaca,quae cum primario mori ibus ani mml i u m infiidtis debeatur , non aeque contra omnia U lingula venena potcft adhiberi alia , frudra adverlus vegetabilia, mineralia , & plura quoque animalia, lltraque aliisderminis dicuntur etiam alexicacay item anti? dota, licet haec quoque de interriis- tantum praedicentur magis*

Nos -generalia. Ilk- jam vocabimus ufitato nominer Bezoardica > tanquam communia magis & univerlalia ; haec Icilicet malignitati ex dilfolutione humorum vitalium , minori vel majori, quam venena intentanr, exurgenti debita cor defendynt,& , confidentiam

ac motum fangvinis contra venena iri vigore dio afferunt. Monuit enim jam ip fe Galenus /. j. de fmpLmcdh. fattth, c. iS\ nihil interek fey an alexiteria an alexipharmaca remedia veneni-s opem ferentia ap- pellemus,quod icilicet in unum demum eundem cp finem funedum illa confpirent. Antidpta vero fpeciaiifiime notant, quae his vel illis Ipe- ciatim & in individuo notis venenis , quoad illam qualitatem , qua , particulariter noxia furit, in corpus illata , adverfantur , ut |iot£btc/, canthkridibus fimilibu^de quibus in feqcf;

Cum-

.

It.

Cam vero ex didis ckfliffl fit,bezoardica hascteipicere potiffimum 'venenum animale , in motufermentativo &deftrudivoconfjftens, adeoque convenire v. g, ad morbos malignos, & prodefle infebb. ma- lignis & morbis epidetpiis, pleuritide, dyfentenay variolis , morbillis pefte, febribus Hungaricis, petechialibus , inflammationibus febri- libus, anginofis &c. merito veneni hujus ctsgyactv refpiciunt praeci- pui Tertia enim pars hominum moritur febri , unde facile colligere efl: , quantum momenti fltum fit in bezoardicis.

Refpiciunt nempe vel calorem , vel confiftentiam , vel motum fan* gvinis & feri, quibus quippe bene habentibus, vel defenfis & fartis te- dis, vita producitur, & contra» §euf.BEzOARDicA respiciunt exclusio- nem fermenti peregrini, quo calidum nativum impetitur. Quae vero id ipfum excludunt , balfamum nativum neceflario roborant.

Excludunt id ipfum ealsamica, putredini fimubrefifl:entia,phyficae,

& hinc medicae, Sulphurea , ute fimplicibus, r a d i c es an gei. cariin. contrayerv. diptamn . gemian. imperator, pera fit. dsr.it. Zedoar .

Ex herbis ruta , /cor dium f galegayfalvia ,* Ex floribus fiambuc. calend , bacc. Uur.juniper . mynSa+c&rtic. citr, aur ant.c amphora fnccinum , fulphur} hinc vocatum, & ex his parata, ut oleum angel . citr* fuccin. rut£, camphor. pefiil. Henifih Elixir peftil. Croll. 'K a Rezo- ard . Michael. Roifine. Moeb . Ludovic. IFedel. efifentia myrrha 9 tbe - riac£} balfamica}fl>ir. theriac . campborat ; bezoarditi \ Tberiaca dn« dromach.ccefefiis^mithridat. orviet. fior. Qr. myrrhat » &c»

. Excludunt balsamica-SALIna, volatilia & mixta 5 ut ^ ebor.C.C* fcrpent: vipcrar. bezoard. volat. Uqv. C . C: fuccin at.

; Excludunt item,led conccntrando& penetrando magis, AcroA, ut : fyf. bezoard. rutae, theriaedie, iuccusckri, aiiaque, de quibus irio& plura^..

Ut haec illuflrentur magis, tenendum efl: (i.) efle Iha morborum ta* iismodifeminia , leminaria & quafi ovaria , inprimis malignorum , &£ inter hos maximepeftis , five aliunde illata , quod de pefle quafi abfo- lute, de aliis fecundum quid verum efl: ; five concepta &: fabricata ira corpore. Patet hoc, quod fint fui multiplica tiva, cum aliis communi- centur, radices & fomitem habeant in putredine & corruptione hu- morum , & quae alia adduci poflunt argumenta plura, Adeoque cora- ■ Bs fequen^

12.

{equetrter opus eft,nt,qui curare eofdem feliciter velit,hasc potifflmtim? fibi habeat commendata.

(2.) Impeti ab his archeum feu calorem nativum , fpiritum vita- lem, qui nili roboretur , exterminando & excludendo fermento mor- bifico eft infufficiens, Debilitatur hic revera , licet efferato calore id minus compareat , quin ipfi aegri faepe non credant ie aegrotare , per aliquot dies circumambulantes , bmcfltl ftCttWltCntf bc ntd)f£ JU bltXUtltb fed hinc demum magno fuo maloid experiun- tur .Maxime vero in malignioribusid videas, ubifimul & femel decol- lant vires, fiimmeque proftra.tae.vifunturjita ut fepe de nullo1 alio con- . querantur , quam foia; laflitudine , fk tlDOifCn ilUl’ tttfttt/ peflimO' tunc degentes in flatu*.

(3.) Efle infangvineilla feminia& fermenta heterogenea , pere- grina non defidia, fedfiimme adiva* feu. fan gvini feu fero magis inhae- reant,, quod vel.b.tibonum3; dc, carbunculorum uno exemplo clarum efle potefl. Sin mature (©eludantur , brevi pacatso reddi excitatas fludus microcofmicos, idqueperiudorem, ipfius natura inclinatione & opti- ma via , quae a centro ad ciECumferentiam has fordes.fequeflrat , ac ab iisdem fe liberat*.

Haec fiverafiint uti fiint veriffima , patere potefl' , qualia fint haec ipfa bezoardica & quomodo agant , adiviora potifHmiim recenfita & Vola tilia,

Ket]’ctgatv. dicimus, (a) nonfbla cjje bezoardica tftmue* qua anU mdMm verminofam putredinem reficiunt, Notum efl per Ktrcherif Langii, Hauptmanni hypothefes , fla tuere- quosdam pellis venenum CDnfiftetein animato feminio, aerem repletum efle. vermiculis tunc temporis plurimis , qui illati (Schaufli M.S. deffruaritr^ (pmv&jAp* omnia illa producant. Quin * ut taceamus omnes adeo morbos & mortem iplam duos illos pofleriores pro animatis- habere , repertos efle in cadaveribus pefle defundorum, cultro audaciori fubjedorum „ vermes copiofos in ventriculo. Hinc rentur vim illam omnem bezo- ardicorum a discribendam uni foii huic caulae, quod vermibus. & vermi- nofle putredini advertentur.

Verum utut non negandum fit, poffe animata feminia & in aere & in corpore reperiri , imo in quibusdam reperta efle adu j poffe item a

vermi-

mtm

■■■■■■■■■■■■■■■■■■i

vermibus fymptomata enormia excitari , quin ipfa haec bezoardica- e/Te fimulanthelmmtica; exinde tamen concludere non licet , quod volunt , peftem & febres malignas unice ab animata putredine efte oriundas. Neque enim (i.) phaenomena comitantia tam diverfi gene- sis ex hac hypothefi poflimt derivari, non bubones , v. g. non garbun- cui i, praecipia peftis ftgnacula ; Vis illa corrofiva , fermentativa, vapo- rofa gravior eft, quam ut poflitper verminofam putredinem explicari firmiter. (2.) Quia ipfa illa animata putredo noh tam producens eft , quamprodu&um, ubi enim putredo , jbi facile vermes generantur, adeoque polito illos dari & repeririinhis iubjedis, quod tamen uni- verfaliter verum non eft ; potior tamen ratio habenda erit cacochy- mia tanquam caula, quam ejusdem effedus. (5.) Nonfunt propofi- riones convertibiles : quaecunque fiint bezoardica , illa funt anthel- mintica, & vice verla : omnia Santhelmintica funt bezoardica , utra- que enim latius, patent , exemplo |ii dulcis , abfinthii , purganti- um, corailina, tanaceti. (4*.) Neque etiam omne feminium ver- minofum efte oportet. Hinc hypothefis hac Uluftrare quidem poteft bezoardicorum vim agendi, & tanquam efFedns fpecialis confideran , non vero abfolute & univeTfaliter locum habet , praecipue cum hoc ipfo pado dubiis non fiat fatis, nec exhauriatur malignitatis & veneni vis. Unde nili ulterius in principia prima entis venenoft inquiramus ,,

paulo minus eft hoeipfum, quam ignorantiae afylum. .

(|3) Non fola ejfe bezoardna (f unici , viriditatem prfretw-

aw 'fervant. Sunt ex recentioribus , qui remedia peftis genuina in his quaeritant, omnia vero alia cariei obnoxia , ut angelicam, zcdoariam,. carlinam,& alia nauci efte habenda contendunt-Juniperum contra ea,, laurum & alia genei:oliftima & veralargiri pEaftdia., Sed nec ipfa hac propofttio veriftearipoterit, omnia perpetuo virentia efte peftis reme- dia, ita ut univerlaliter concludat. Ut argumentum topicum & par- ticulariter valet; nomuniverfaliter., Si eniminquiramusin caufas vi- roris perpetui, vel fulphuri ille eft adferibendus, vel (ali volatili , utriq; minori refpedive aqua,. tanquam principii congelafcentis , propor- tione polienti. Jam vero propter quod unumquodque eft tale , illud magis eft tale. Aft propter fal & fulphur perpetuo virent. E, hac ipfa

fel & iulphur balfamica magis attendenda., quam eftedus , viror felusi

B j Neque;

4.

Neque',fi cxemplaadendamus , id ipfumfuccedit & firmo fiat talo. Non enimfabina,cedrus, abies, cupreffus, pinos, praebent bezoardica , nifi quatenus refinofitate fua ignem, aeris purgatorium , alunt j non cochlearia , nafturtiumaquaticum , & hybernum , lepidium , aliaque virentia Temper. Adeoque licet verum fit utraque haec polle tutari corpus a putredine ; quamvis concedamus virorem efle lignaturam quandam & charaderem externum, fellantem de virtute interna-, ip& tamen htec ratio non fufficit, quin plus ultra progredifatiusfitt ,'&-haec penitius inquirere.

(y) Nonfola effe bezoardica ?}iam & Fuere hadenus alii quidam, qui ponentes pellem in metallica arfenicali confillere mali* tia, imo feilum illud quoque, in locis mineralibus, ubi effodiuntur opes irritamenta malorum , pellem gralfad magis & frequentius ; non fufficere ulla aliqua autumant bezoardica alia , quam lola metallica. Quam lubricum vero hoc' lit alfertum , facile ex didis & dicendis mcx patet, 6opofito,veram elfehypothefin *pla tamen Siata & ^ea non eo modo arfenicale viri* corrigere norunt , uti aduali ignecoimmixta in magnete arlenicali illud domant, & figunt.

Ka$ $<nv vero difpiodunt & excludunt, quod diximus, peregri- num illatum fangvini, quatenus fulpbur &fal volatile fangvinis vigo- rant, idque in motum citant , exfufcitant calorem , cireulationemque fangvinis & lympha: promovent , vero omnem nocentiffimam

impediunt. Hinc bubones in pelle quidem boni funt , fed incomple- te, quin-vifiiunt , per folaibezoardica infenffbiliter quoque difcufE, Una vero, fi vifccfius fuerit feminium, difiipant & annihilant ; fiva- porofum , poros cerebri referant & in -halitus id i-pfum refolvunn fi fermentativum ? defpumando ad extima o) vertunt ; fi corro-

- fivirm & vifcofum ,ut peltis , affigiid- non patiuntur mature propina- ta,'fed difiipant & excludunt, idque omne oblletrieante & adjuto in- primis calore. AH. quando vis corrofiva vel fixa efl nimis , utinarfe- nko, |io tfbto,- vel in pelle jam fixata, infixapartibus intimius , minus poflunt, minus; profi-uit.

Pracipue ergo conveniunt-in omnibus malignioribus, ubi penitior putredo, $daiq major, femmium efficacius , &fpedatimetiam in mor- ibus tarantuk , viperae , aranea, canis rabidi,- &c. : fundus fiudio&s ab aranea in collo, brevi convaluit, foio ufu fudoriferi ex theriaca.

■TVllVl- '

15.

Caput III.

Z)e_ j»

Bezoar dicis fecundi & tertii

generis ....

UT vero primum in hifce morbis dHacclufip fermenti 'pefegri- ni maligni» id quod nifi mature 'fiat, neceiTum eft alia una confequi non minus periculofa', quae omnia ceffare oportet* fa&a illa exclufione , & demto , quod fermentationem pere- grinam inferre queat ; ita cfifedusporro confequentes quae refpiciunt, bezoardicorum titulo merito quoque veniunt.

Adeoque II. talia funt resolutionem nimiam impedientia"; non ne- gleriio penitus priori. Reficiunt fcil. haec produetum primum ma- lignitatis, quatenus ex-ordine dimovetur fanguis& ferum , feurefol- vitur. Primum nempe genus bezoardicorum refpicit quafi langvinem & ferum fimul ; alterum hoc elementum alterum , nempe fangvinem , particulas fulphureas&falinam feorfim, quatenus fulphureas has parti- culas & volatiles ialinas nimis efferatas obtundunt ,, enervant & alte- rant. Alias enim neceffario vincula defemmtur & fiilphur nimis ra- refit^.

Talia diverfo refpe&ufimt 1. adstringentia temperata; -dttorwert* uUdybiftorta , potiflimum in febribus malignis cum diarrhoea , quae peflimi efi: ominis, eoercris paribus , item pulvis flyptiau .

2. Paria faciunt, licet remiiuus,M uciLAGiNosAjUt cornu c ervi, ejus» tfxzgeUtina, C. C. Philofl ppt. & magi fler, item fcorzonera , in- primis.montana, Italica, & noftras ; terra lemnia , figillata , Pqlm ar<* mena&z. Haec ipfa hoc cenfu venire palam faciant tfim diarrhoeae malignis febribus folenniflimse, etiam in ipfis puerperis , tum haemor- rhagiae, quin imo non raro fudores ipii. Ecque maligniores cum fint febres putandae, quo magis alterutrum horum comitem fibi adiciicunf; tanto magis locum inter bezoardica habent haec ipfa adflri&oria > ita tamen comparata , ut fifnul calorem p. n. reipiciant. Mucdaginofa. verofal illudperegtinum , quod expulfione fecerni non potuit , invr- •

fcAnt*

(■■■■■■i

i 6.

icant quafi & fic temperant, unaque remoram ponunt Tali volatili rarefa&ivo. Adeoque & freno in his morbis eget natura & ftimulo ; ilimulum addunt expulfiva , qux laudavimus , frenum reliqua fecun- di ordinis.

3. Praecipitantia queq; huc faciunt , tum abforbentia , (i qua ad- ditas peregrina fe immifcuerit , tum revera inveflentia humorum o^yttr^ov. Utroque modo fluxiles redduntur , feu in motum citantur & circulum debitum humores. Neque alia ratione agit lap. bez. uter- que, orientalis t majori virtute confpicuus , & occidentalis , minori commendabilis, ut & pretio. Idem prdfant bezoardica mineralia qutecunque. Illa nempe non tam Siata fua origine obviam eunt ma- lignitati, quam ipfa hac fua praecipitandi virtute, unde disjiciuntur hu~ mores & praecipitantur. , Talia funt 5. diaph. bez. miner, fi. ^.le , c?iale,7)re, &c. Hinc fruftra funt , qui eadem haec reliquis omnibus unice anteferunt , cum potius homogeneis aliis mifcenda fint, uti v.g. Ziumdijfh. cum C. C. phil. oc. 6p. & extratto ficorzon. mont. abunde facit officium. Pneter illam vero exficcandi & ferum corrigendi vim eadembezoardicamintralia funta^ice, omnis qualitatis heteroge- neae expertia , ,& tanfo magis huic fcopo propria, quo magis funt pura, fixata particulis metallicis foeta. Haec ipfa tamen praecipitantia non funt unius & ejusdem generis. Exemplo fit unicornu foffile &

minerale-, illud magis ad%-ingit&ficcat, hoc magis genium naturae

fax retinet , Sc ad exemplum aliorum fimiiium fal volatile fuum facile offendit reconditum.

Quacunque enim vel fal volatile in finu gerunt , vel quoque mucilaginem blandam obvifeantem & infringentem , illa ipfax, vel mineralibus didis palmam dubiam reddunt , unde non fidem dum iisdem magis , quam aliis cujuscunque regni bezoardicis.

4. Nec acita funt excludenda ex hac claffe , Equidem illa fulphur

quam maxime obtundunt ,&fal volatile peregrinum rarefaciens figunt. Hinc ►p. fi. & bezoard.fucc. citr. granator. aurant . rof. viol.fi. 4 .

cord.KJ. bez Ruland, firup.acetefi citr. funt bezoardica, inprimis vero clyjfus 6 gratus, © bezoar dictu pluribus nominibus,

5. Ipfa quoque opiata huc faciunt , licet incomplete & cum aliis , quatenus & ipfa infigne hoc habent beneficium , quod (j) in centro h-

• — '

■gant fermentum febrile, idque (2) ad exteriora profligare juvant 3c fiidorem unice promovent , ($) coagulum fimul avertunt, (4) fpirtr tuum profligationem prohibent, (5) fangvinis & (eri vincula quam accuratiffime defendunt, modo provide in ufum vocentur.

Hsec ipfatum in genere malignitati dbfiftunt & bezoardica funt * licet fecundario faltim , tum fpedatim illismorbis malignis debentur , ubi humor ferolus freno indiget, ut in ‘fluoribus quibuscunque cum febribus conjun&is, tunc enim maxima femper horum habenda eft rap- tio. Et ex hac ratione confultu eft HambezoaTdicam conftituere varii generis ingredientia,'ut eo magis polychrefta fit* Hinc ea occafione dicendi data duo libabimus fpeciatim , theriacam & Has bezoardicas. Afleruimus cum Platero & WMo, theriacam fine opio confe&am fir- dorem non movere, duplici ex fundamentorum quod opium fudorife* rum efle quotidiana teftetut aperientia, minima nempe quantitate,utl datur, affumta, aegrotos in fudorem blandum & copiofum diffluere. Si ergo opium movet potenter fudorem ad gr.j. v. g. merito eandem vim exeret in theriaca id ipfum , fiquidem hujus sj. circiter gr. }. opii recipit. Hoc vero ablato, neceffum eft , deftituf theriacam virtute tam infigni fudorifera. Tum experientia, de q,ua illud vulgatum notum eft, unam experientiam plus valere , quam centum rationes. Audiamus Wrd<tum ipfum praeeuntem medicamenta fudorifera , inquit , pauca vera funt, & inter haec excellit -opium ; quod enim theriaca , quod mi- tiiridatium fudorem moveant , hoc omne ab admixto faciunt opio. Expertus ego fumari, ha? duo ele<ftuaria,abfque opio praeparata, fu- dorem prorfus non moviffe,w m,p. 63* Adfiint ergo duo immota ha* fulcra, ratio & experientia > nifi velimus negare experientiam viri fide digni, eamque fubleftam vocare , ftabilitam tamen ratione. Cui accinit in difqv. thempeut.SW&lbim , hoc &,inquit,\ fcilicet opium,) quo theriaca, quo mithridatium, quo diafeprdium, & pleraque antido- ta fudores praecipue eliciunt. S.frp.fg»

Contra haec vero funt qui affertum hoc negant, & ejufdem verita- tem impugnant. Modeftius paulo Velfthiut in cowment. id negat, quodr eliqua theriaca ingredienda videantur id fatis praftare pcjfe utm of ium . Experientiam vero laudat in contrarium nullam. Idem facit Hawemannm Traft, de inebriamnibuip.13, concedens opium vi

G diapho»

1 $£

diaphoretica peilef^V aft Gmnem.vim diaphoreticam * qua theriaca * fnithridatium,diafcordium praedita funt , foli opio velle acceptam re- ferre,eflepoftulatum nimis iiberale.Ratio additu», eademiw»/^ illa ek- Buaria ingredi i qua funt natura fud diaphoretica. Ad experientiam vtToJPaUi dicit: haec eleCtuaria forte fudorem non provocarunt,non quia opium abfuit, fed vitium fuit in aflumentibus. Expergentia vero itidem in contrarium affertur nulla. Sed relpondemus r negando , in theriaca efle natura fiia diaphoretica , quibus in 3j> vel9j, opii vim fu- doriferam queas adfcribere. Ponamus effe talia ex farragine myr-

xham, rad. mei, gentianae, phu pontici , & terram lemniam y tot enim forte excerpferis^ horum vero dofis tam exigua eft, virtus tam pauca fudorifera , ut minime fudorem iftis adfcribere queas. Nulla ergoin- funt theriacae diaphoretica fcu fudorifera potius proprie diCta, nifi veli- mus hypothefin illam fupponere, calida fudorem movere , quod fanio- res medici negant, neque enim ^Ai, piper, card amomum, id faciunt,& fixa contrarium teftantmv Deinde experientiam viri probati nega- mus poffe fubrui fruftfanea conjeCturih Omnes nempe circumflandae reclamant. Aflumta fuit theriaca fudandifine, nullum in hoc vitium effe poteft vel fingi faltem adfiimen tium i non motus inde prorfus fuit fudor, neque hic vitium adfumentibus adfer ibi poteft ullum.

Haec de theriaca* Quod 'Kas bezoardicas attinet , ufu obtinuit hddie, ut M. S. quafi bafin praebeat his ipfis , unde & eadem vocari folet i ita ut nihil aliud videatur ]$a bezoardica Michaelis & aliorum , quam M. S. tinCta & concentratior , mutuante l^am medicamento a fandalo rubro. Ut adeo quod theriaca & huic affinia funt in forma tnedia , pulvis bezoardicus in formaiicca, id in ii* quida fit Ha bezoardica , tantoque magis fe commendet prae reliquis , quo magis conflat , liquida citius penetrare & fundere humores , ma- gisqueadeo effe aCtiva. Praeter unum hunc modum Hae bezoard. pa- randa: , nempe citra extractionem fpecierum , Ha aliunde veniente , vel peregrina 'aridalf, vel extractorum bezoardicorum % alter quoque ; in ufu eft exfpeciebus bezoardicis fele&ioribus beneficio •'-us bezoar- dici , (utrilque majoris vel minoris apparatus affumendis, ) extractis, adeoque propria -R a, vel adfeititia innoxia, fimul gaudentibus* de quo wd< SebnkrTmft, de H a bezoard. Et pofterier hig modus vd medius

p°!y*

, *?• , c

pblychreftus elt magis , Utrique vero opkta refragia dofi addultt- tu r concinne, juvandi & refrenandi virtute ; ita enim rarefa&ionem &refolutionem nimiam infringuntstumndp fanguinis & feri vincula* Par ratio eft acidorum , unde iriftar regulae eftepoteft; acida & opiata bezoardicorum adjumenta elfe -certiflima, exemplo M.S.& theriacae.

Tertio, ut opus elbper di&a excludere feminium, tutari fulphur & fal volatiledanguinis ; ita non minus tutandurrfeft ftudiofe ferum ipfum , adeoque bezoardica quoque funt , licet itidem refpe&u priorum fe- cundaria quafi , qUjE seri defectum solantur. Plurimi in hoc falluntur , qui unice expulfivis illis utuntur , negle&is hifce fli* eet contra ea & in his exceifus fieri poffit.

Solanturferum ftibftantificehume&antia , A qu e A temperata, aquaipla. 'Laudabimus hanc in rem non tam veterum morem, qui aquae frigidae potum in febribus maximi aeftimarunt, tefte vel uno (?<£« leno i quam locum egregium GeorgMornii in arcaMofis p.124. Ab nkali , , feis eft incxtingvibilis , nifi per acida & puram aquam ,

crudam, ineoftam , copicliffime ingeftam , etiamfi vomitu, flamina praevaletite , regurgitet , donec aqua in ftomacho remoretur ; mox fe- quitur cellatio fitis, caloris, Topor, fodor, fanitas intra ia. horas , quod ipfe multoties in acutiflimis febribus probavit. Praecipuam in eo con- fidere curam remedio, ubere frigidae potu, citra ullam Venaefe&ionem & purgationem , aflerit etiam ibidem p. 150. Faciunt huc Kjafeorzo* ner* , /ambae, cord. Sax.frigid. galeg. bezoardica fla/.aliorumquc fimpiiciam, ut acatis, ceraforum nigr, &c. decoEkbordeie. CC.Sc fcorz.julepi y potiones , Se ipfee inprimis emulfiones. Cum enim tunc & per rationem , caloris velut Vefuviani praefentiam , & dvfetytcu , fi fiat V. S. deprehendatur fanguis fpiflus , eoiore cimiabarino vel alio * fero omni quali privus , quo fenfii folemus dicere ferum quafi omne inco&um efle , impoffibile eft , ut poflit machina fobfiftere 5 quin hoc ipfum malignum-eft , & malignorum morborum multorum eflentiale % merito ftndendum , ut principium hoc vitale, ferum , feu humidum ca» fido fubfternatur. Quod nifi fiat, vigiliae deliria, deliria motus eonvufi fivos, fingula mortem inferunt.

Solantur ferum acida , & inprimis ©fa, quatenus illud fluxile reddunt, & fal peregrinum infringunt & temperant, v, g. Up.prunelld

C z indg

indeflomen inceptus , quod prunae huis vel FeWori ftbr ili 'converti- Cttsfit, 0 Statum, (friatum duplex , via ficca & humida paratura, 0 perlatum , coraUatum , fatur mfatum. Haec fcilicet lingula ardo- rem, fervorem , rarefadlionem nimiam , adeoque feri cpnfeqiientem defe&um, exhalationem & inco&ionem remorantur, vel faltem non promovent, fluxile illud reddunt, temperant ,fimulque refplutionem & ichorefcentiam impediunt , quatenus fulphureas particulas & fali* nas volatiles fangvinis nimis efferatas coercent , obtundunt , diluunt » enervant & alterant,.

Et fpeciatim in deliriis , ardore majori,& ubi.inflammatio in inter- nis metuitur, 0fa praftofunt* ut inpefle. Hinc cum in hacipfaszscnu facile concipiat fangvis & carbunculos intentet, etiam interius, ut ipfb ventriculo, 0 fa quoque cum aliis fecere officium , fi non immediate , tamen mediate veneno debita.r

Pertinent vero huc & illa, qua; ierumin motum, ciept, ejusque quie- tem & saW aevappefeentiam. corrigunt. Eaque ne.ceffaria effe de- monftratcffe&us, v. g.in pefte bubones , qui non aliunde , nifi ab hac faaV feri in glandulis, easdemque ob fermentantem vim attollentis, confiunt. Fierique id ipfum facile, non difficile eft colligere etiam a priori, ob fal peregrinum vifcidumcorrolivum , unde Ulabiturprom. , tefuis fecerniculis, non,verd elabitur=_

Par ratio eft.in malignis, quando vel ob hanc caufam , vel vifeidius ferum fudor nullus a medicamentis etiam propinatis obtineri poteft. Eo cafii & volatilia & fixiora profunt. Ex illorum cenfu funt urinofa, ex pofteriorum cinnabarina, utraq;ex ipfiffimahac ratione in pefleutiiif. fima. Hinc obfervatum eft volatilia urinofa, nominata jamiuperius,in principio peftisfiimme fuifle proficua, & mediam quafil^am bezoardi- eam, feu acidis refraciis gaudentem s feu volatilem urinofam fecifle firenue officium •, nec minus cinnabarina, reliquis interpolata , ut pia- lia alia taceamus. ^ enim diaphoreticus , cujus praeparationem ipfe Pantcel/Us & Helmontius docent, non minimum in peftepraeftat. No- vimus medicum,qui in pefle Viennenfi evafic & gloriam reportavit, ab adhibito talismodi medicamento ^iali. Cum vero hinc, alibi vel nimis fibi fideret, Deo forfan non primario in auxilium vocato , vel medica- mento abuteretur, nec legitime aeque applicaret, faltim fibi ipfi> morti

21.

Capitum ceffit non minus ac alii. Quemadmodum enim pofit£ hac indicatione, feu hoc intuitu fudorem alias difficulter mobilem excita- re cum fucceffu licet •, ita ad ichorefcentiam vel rarefadionem nimi- am inclinante mafiafanguinea , volatilia , cinnabarina & pialia ha?cce tantum abeft, ut conveniant, ut convulfiones abigant , ut potius fiido- tes adaugeant & nimios reddant , ultra Iphaeram fuarn efferatis & dif- flatis humoribus..

Caput IV.

D(Lj>

Legitimo hezoar dica adhibendi

modo .

S Ed prius, quam provehamur ulterius & de hoc adhibendi bezoar- dica legitimo ufu monita & cautelas addamus , illud fa- cile ex didis patet, diftindionem effe fumme neceffariam inter bezoardica illam, de qua mox plura, qua in volatilia , media & fixa, non minus ac alia plura fpecifica, dividuntur. Haec ipfa diftindio fundamentum habet in re , efique utiliffima j nos vero h. 1. non tam fe- cundum materiale dividere eadem voluimus , qudtn fecundum meden- di methodum fimul , ut & pateat ftatim ,, quid agendum , & quomodo agendum fit in talismodi cafibus,quae vitam.concernuntC4

Hinc nota i. Ut diverfa venen*) ita ettam diverpifunt bezoardica,. Utraque penitius, quodarinifi fumusvinveftigatA& juxta fe pofita , quae quibus conveniant, monftrant magis. Nifi enim, quaeregula univerfa- lis eft, inter indicans &.indicatum , morbum; & remedium , jufta inter- cedat oppofitio,,& oppofitoru proportio, nullo modo morbus tollitur, quin faepe augetur magis, & contra., Tribuat: hinc unusquisque, quan- tum volet, Tindurae fuse bezoatdicae , eleduario orvietano , . pulveri be- zoardico fpecifico , . vel quibuscunque etiam centum aliis ; Tindura^ bona , eleduarium bonum , pulvis bonus , aeger moritur. Neque eff quod quis dicere poffit , in pede v. g.effe revera m S&iov , fruftra effe~» fingula, non adjutos a pefle incipiente ullos , quemlibet fuo fato mor- tuum; Verum enim eft, fiapefte evaderent plurimi, vel omnes , non peftem, fed benigniffimum sflimandum fore morbum, Eft enim de:

C p natu-?-

■n.

natura & efientia peftis > plurcs fimul corripi 8i citius mori , 'quam fuc* curri fere poffit. Sed fi fateri volumus quod res eft,Deus & cum blan- ditur pater eft, &cum caedit pater eft i Unde & peftifuam , profalute humani generis, in naturae finu locavit antidotum , quamvis non ta- lem, qualem fibi vulgo imaginantur, vel ut poftulatum impoffibiie fin- gunt.'(Loquimur de caufis & remediis naturalibus, non Theologicis.) Quin hoc ipfum apparet ex natura veneni peftilentis. Torpidum hoc eft, fed efficax lentum ,Ted tarditatem,, li tamen ita dicenda eft faepe* vel lentorem fuum efficacia fuacompenfat. 'Non inftarbafilifci eft, ut obtutu velut fuo quemvis enecet , unde nec in aura venenum locatum eft , ftd incontadu yel quaft tali , in feminio propagabife unice, reli- quis obftetricantibus folum. Sed habet fe inftar viperae, inftar arfenici , inftar napelii,fi rem r ede concipiamus. Vipera lentum eft animal, quod tradari poteftinnoxie , modo caput prehendas, ( quod vel centies ex- perti fumus,) nec temere, nec timide rem aggrediaris. Arfenkum me- dela eft , modo non hauriatur intro & fibi relidum ,- eademratio eft rrapeiii. Adeeque pro captu tradantis habentfua fata venena. Fru- ftrafuntergo &abfurdi,fivee vulgo,five ex medicis , qui unicornuali- quod, qui lapidem bezoat fingunt , omnium venenorum antidotum, qui medicamenta crepant, vel fimpiicia, uti lapide ferpentino confe- da pocula , aliaque , .qua: venenum omne pellant , ad pradentiam ejus jftatimfudent, nullum inadvertenter ad vitalia dimittant. Ludicra funt hsec ‘& fuperftitiofa vulgi figmenta , quod ipfum tamen* velut promi- feue per tot fecula credit facile Sc decipitur , non . minus -ac affentien- tes medici.

^2. Fluit ex his prompte , non effle confuftdendabezoardicA , tum tn genere, tum inffleeie* In genere nemo non percipit, veneno corrofiv© arfemcali non ptodefle theriacam vel t in duram bezoardicam , nec morfiii animalis eryftallum , .quem antidotum oroci ftatuunt ; fed alia efle mineralium, alia animalium, alia vegetabilium antidota. Et li- cet fint bezoardica polychrefta , pluribus fcopis debita , nec Hlartamen fimt confundenda permifeenda temere. In fpecie vero id valet in febribus malignis, fermentativo venen® magis eonfpicuis , & praeci- pue in pefteipfa. Mirandum non eft, vel hoc nomine mori plurimos pefte, quod fidant his illis remediis , pro probatis ab aliis habitis. Mori

zV

itetti febribus tnalignis affe&os arqueac pelle &6ti paucos, qui nedum medicamenta afliimunt , Ted corpus hofti exercendum exponunt ifta ilia negiigentia , donec proftraris viribus medicina fe opus habere , an habuifle, iero nimis inteiligant. Aulim dicere, imo expertus afierere,ji> gulari polfe febres ardenteSjpeftem,dyfenteriam,alioivemorbos epide- mios in prlmiHerbI,(i ftatim ad primu mali fenfum mederi liceat. No- vimus virum latis timidu,qui lexies dyfenteriam invadentem, qua affed-i erant domeftici, & duo infantes , toties repulit extemplo , momento ihvalionis fumta Ri bez; Nec minus exempla nota funt , qui vifitan- fes pefte infedlos, palTi jam vertiginem, lafiitudinem & alia , fumto be- zoardicavolatili, Ra bez. alcaiilata,Mich. noftra, liberarunt lea prae- ftntaneo veneno & periculo mortis. Si vero promifcuus ufus non convenit bezoardicorum, faqiie patet , quid judicandum fit de pluribus hoctempore editis feriptis , concernentibus regimen pefris praefervan*- dx & curandae. Sane maxima pars li nom promifeue * tamen confule Haectradit, commillb legenti negotio, ut eligat cui dicat medicinae ,, Tu mihi fola places.Quicunque mederi vult tum aliis- aegris, tinni pefte praelervandis & curandis, debet omnino^. diftincfte, breviter , dcclaris verbis exponere, quid , quando , quomodo agendum , ut nullum luper- fit dubium, utlciat probe agenda patiens ; z. morbo conformia remc* dia , fele&a , pauca & probata proponere , quae juv-ent', noirnoceant* eaque 3, qux d iiFufafintmhilomin us •, pluribus tommunicabilia , citra pretii magnitudinem. Maxima enim intentio eft mederipauperibusj rertiaead minimum parti urbis vel pagi. Hinc& brevis laepciehedula jfafficit, neque ufum habentulhim, ( hunc quidem, quem intendunt , ) exalciata & pluribus foliis conftantia conftlia , quibsslediis plebejus in* dodHorredit; vel incertior agendorurri;

3 . Volatilia magis heroica.primbhofii oppmendk , fixiora 'merpo* Unda. Ut in belio appetente hoftd non levis armaturae milites imps* tum fuftinere , nedum retundere rrorunt , primus confiftftus eft acerrri mus, devurpius e jicitur, quam non admittitur hoftis ; pariter in medi»* eina le res habet cum bezoardicis. Brevi rem conficiunt1 priora , nili morbus radices jam egerit & vitalia occupari 1 5 quo fadlo nihilominus principem tenent locum.ftatio immota & principalis eft, quia excliiden- domiemiiftum morbolumyfive illatum, 6ve conceptuminterkis.Neq.ua

tirnen-

timendus eft calor, producum ejusdem , brevi eompelcendus , modo exclufum fit peregrinum motum hunc excitans. Ratio fecundaria eft , quia citius fubeunt , adiviora funt. Exemplo fint variol*, morbilli ,

- ualignaffebres, dyfenteriac epidemiae , pleuritis , peftis ipfa. Mox inde vel tollitur morbus , vel mitigatur , vel lymptomata ab obfelfione foci vitalis orta , anxietas , refpiratio difficilis , retrqceffio bubonum, exan- thematum praecaventur. Dato vero hdc fiimulo, freno hinc modera- mur archeum, ut, non ultra quam par eft efferatus, refiftere queat.Fixio- ra autem reliquorum funt fubfidia, ut quies concedatur natura:, qua in- errupta facile fatifeit. Imo haec abfolvunt curationis reliquum. Me- dia & communia funt acida, fervori & feminio, ut & fero ,ipfi tutando, debita. Et ipfa quidem facis funt efficacia , folistamenillis principalem expellendi provinciam demandare non aeque licet. Utut enim aliqui- bus profuiffe vifa fuerint ; potior tamen femper obiervataeft volatili- um, &quafi talium, mediorum efficacia.

Cumque denuo exclufionis feminifici meminerimus, operae pretium eft addere, five illud alienis debeatur illatis , five in propriis undis,, fivc etiam, quod Hclmontim & hunc fequentes volunt , ipfa fola terroris concepti idea generandae peftis femen fuggefferit^ Perinde hoc eft, po- lito hypothefin veram effe; neque enim mutatur ob id curatio. Suppo- nunt nempe, fepe fidem experientiam feciffe, quod quis terrore folo peftem abfentem fibi atque fuis paraverit, attamen graffante pefte , oc- currentibus objc&is , quae ad terroris imaginationem conducant. Sed quando huc devenimus, certum quidem eft, terrorem effe obftetricem, non aeque vero patrem peftis , cum experientia ipfa adduda fine dubio cum objedo illo terrifico, feu vitali , feu alioffeminium aduale non ex- cludat , imo quam maxime foveat. Vel unicum exemplum fit , quod plures milites , fucceftive tunica induti eadem, pefte correpti & mortui funt, etiam nefeii quafi fati prioris i quod cordatiffimi, quique jam non femel pefti interfuerant adore * , quos jam habitum contraxiffe & con- fueviffib cum morbo putes , fuccubucrint tamen ; quod contagium per plurimas domos fub initium graffantis luis deprehendi potuerit illa- tu,unde in folo ideali illo terrifico feminio fi acquiefcere velim^non ae- que Qxwcflpa. omnia ita patent , ut dubium relinquatur nullum. Omne id inde videtur ortum , quod feminium illud a priori non atque

notum

notum fit, unde ex reali, idcale conceptum fuit , quod fugiens fenfum nullum omnino fuifle reale creditum eft. Ponamus veftimentum vel in- tegumentum quodpiam pefte infedti nefeienti cuidam , unde fit , imo non credenti.ab infe<fto ta&um, offerri > quo induatur, uti toto die ob- fervatum eft. Ille, idifpofito corpore ad recipiendum,certo certius pefte corripietur , eandemque propagabit mox ulterius. Imo compertum, bruta, canes & feles ,>pefte revera obiifle , arbores vicinas domui inter- mortuas &ariduramconcepiflemanifefta,quodAlfteti,fa(ftu novimus.

4. Ubicunque volatilia contraindicantur , temperatis magis , vel illis parcitis folum utendum • Contraindicantur, ut fic loquar, ratione «tatis, ab infantibus, quorum fangvis texturae eft tenerioris, ut facile ef- ferari nimis pdffit.Contraindicantura gra vidis, unde floribus £ris quo- qucftnulto magis vero theriaca , «^bus Qnofis mitius utendum , ne in 6^yx,<rfjt,6v ruat fangvis , & menfes cum abortu & vitae periculo confc- quantur. Unde &'hic valet , gravidam morbo acuto , ob hanc ipfam caufam, corripi, iethale efle, quod aliquoties obfervavimus. Contrain- dicantur a debilibus, piiifu frequenti & rarefadlione intcnfa, quam hoc ipfo non corrigere licet. Ubi obitcr notamus , pullum frequentem in febribus malignis, fi ftatim a principio talis fit, pier umqj eflefuneftum. Contraindicantur a fluoribus fangvinis, quando ob ditftam rarefa&io- nem nimiam refblvitur in haemorrhagias , in menfes nimios , in fudo- res. Media inter h^c eft “Ra bezoardica , cui vel ob hanc quoque caii- fara commode maritantur anodyna. Verbo , ita femper ftrmuio opus , ne frenum negligamus debitum; ita freno, ne ftimulum adimamus cxpulfuri archei.

5. Bezoardica fudore nonaque rigoro se continuando faciunt offi- cium \ fudorvero ab impellente externo vel fruflranetu vel noxius. Obfervatum fuit fudore imperato nimio, ultra gvQoe/a* fcilicct, aegros male habuifle in pefte ipfa i in variolis vero fuflbeatos aegros, tantoque magis, fi crucientur continuo udore, neque gutta potus, quod perab- {iirdum eft, concedatur j cum tamen potu levetur fiidor , & promovea- tur magis, fitis vero fudore multo prorogetur, ut loquitur Helmontius» Quodcunque nempe fudoriferum non valet fermentum peregrinum expellere, internum vel externum potiflimum , illud non adaequatum morbo, quin exitiofum eft. Pulvis cardui benedi&i, rob fambuci,C.C. uftum &c.debiliora longe funt,quam ut iis demandaripoflit tam ardua

D pro-

2.6:

provincia; Quodcunque vero privat nimis fero fuo fangvinem, itidem damnofam eft quam maxime. Hinc foiemus, quod jam monuimus, im- gerare quidem fudorem primri vice,fequentibus vero praebiis non item, potiunculis vexo aliisq; hunie&ahtibus domefticis folari defe&um feri.

6. Bezoardica etiam magni nominis citra mtiomm adhibita infida funt prafidia. Non tam fcilrcet occulta- qualitas venenorum fpe&an- da, quam certa &indubitata laefioiiis ratio. Quod nifi fiat , andabata- rum more pugnamus, & experimenta per mortes facimus. Sit fua laus viperinis,ut bezoardicum animale audiant, vel horum affinibus ferpen- tinis,qufcquid praedant, faciunt temperata mucilagine, cui © volatife immerfum latet. Neque enim , ut mors per ferpentem irrepfit , ipfa quoqi per ferpentis mortem , feu medicinam vindicatur. Vid. Helm, Tum.peft.p. tn. 890. & antec. ubi & Hippocratem hoc uno folo arca- no,carne viperina vel colubrina, exiccata& pulverifata, di vinos- fibi ho- nores acquifivide fcribit. Lapis bezoaruterqjfit venenorum antidotus,, modo fobriede eodem, judices in applicando. Ed enim praecipitans, temperans cui non dubitant recentiores lapides quoscunque alios f equinos, humanos & c. cpnferre, fi non anteponere. Unicornu quo * que vim contra araneas, & aliis modis utcunq'; probatam non vilipen- dimus, fed intra modulum adivitatis fuae conclufum , non ultra.

7. In dubiis mitiorem (^tutiorem [equimur viam. Cumitaq;& bezoardica quaedam male audiant & fufpecda fint, praedat eadem ex an- tidotis omittere, prodimtibusjnelioribus. Idque tum in fe bonum & neceffarium ed , tum propter calumnias inde facile & imputationes confequentes. Novimus fartorem empiricum ufu nucis vomica non paucos liberantem tertianarios* hinc necis inquifitionem fubiide, cum - pro viroaegro idem peteret femina malefica , ipii verohatc venenum aliud porrexidet, & culpam in medicamentum hoc derivaret.

g. Principiis fi uilibi , farde in pefic obfiandum & febrium infuit ua , Omnis hic mora.periculola , omnis dilatio mortifera. Hinc ipfb inva- fionis momento mature fumenda antidotus prius, quam cibus capia- tur, vel fomnusmeatUnutroque enirn cafii promte vitalia fiibit malum? , radicesque agit, vix nifi cum morte finiendas,

9, Corpora impura quo magis volatilibus agite s , tb magis UfertSj Swmmatim enim opus omnino -eft cautelis pjur^w in ufit bezoardico-

tum**

7

rum, quse omnes tamen in proportione agentis erga patiens» veneni antidoti, indicantium & prohibentium, vi univerjfalis medendi metho* di, confiftunn

Caput V.

JDo

Antidotis fecialibus .

Qllae hadenus diximus deefFedudc remediis venenorum in corpore, eadem quoque illuftrari poffunt, ti antidota luis ve- nenis oppofita breviterfpedemus. Duo verd monita circa ,haec attendemus, facta duplici divifione : Aut enim i. venena funt incognita, aut nota? z.Afut mineralia, aut animalia, aut vegetabilia# Incognita fi fuerin t dubiis effedihus , facile tamen dignolcendis , 15 vel agendi modum intueamur, an ardore circa ventriculum fint infa- mia, an vitalia magis petant , an-ftuporemvel quafi inducant turbulen- tum; lex generalis in fcholis medicis obtinet, ut communi potius expul- fivo vel defenfivo utamur, quam nullo. Notis vero fua quibusvis op- ponendaremedia -^ debita qualitati exceflivae & corpori vim inferenti. Non temere credendum, ut de venenis fic de antidotis quoq; fcriben- tibus,unde vafHtas maxima & confufio cum ignorantia enata funt.

Inprimis ergo ex didis luperius hypothefibus ad triplicia venena, tri- plex erit antidotorum ratio, dcquidem; venenis mineralibus genera* km praebent antidotum , quacunque corrojivitati funt oppofita , ad* aequate vomitoria , quae exturbando mature operationem illorum fuf- flaminant & impediunt flatim. Oppofita corrofivitati duo laudantur & celebria ufufunt , (t) pingvia , quibus invifcari & obtundi particulae acres, lalinae, quibus & oblini parietes ventriculi poflint» itaq; defendi ac muniri , v. g, oleum amygd. d. butyrum , hoc praelervative, illud & curative. Hinctum ad operationes metallicas commendatur panisbu- tyro illitus, ut fumatur prius, quam labores ineantur , tum ad chimicas quoque Siatas , aliasqueidem multis confuetumeff

(2) Praecipitantia & acorem corrofivum infringentia , quo nomine eryftalius a Sennerto aliisq;,tanquam unica & praecipua antidotus, Con- tra ^tChitum & oocum,quae inftar omniu funt, ut & contra yp laudatur * quo de exemptu habet/&m‘«5f, & nes obfervavimus & curavimus quoqi ftudiofujLij qui i$a loco ni hauferat,(i) dato pulvere cryftallipraepa*-

V 1 ^ xmt

18-

a&tae, (i) emullion«.temperante,(3) jufcuIo avenaceo &c. Commenda^ t ur vero ad Jj.pondus eum 0°o amygd. d. Idq* tanto magis, quod eadem cryffallusporracerac aetuginofi humoris,feu bilis acido confermenta» te, proprium dtprecipuum habetur remedium a^medicis probatiori- bus, quos inter praecipuifunt Lang. in Eptfi. &Fr: Valerio Ia l.q.. enarr • $.p»SS6. 8c Poteriiu tribuit cryftallis naturam; famelicam vel efurinam ,

qua aliorum acrimoniam vefaciditatem in le abfbrbendo , egregie fc

faturant, pbarmac.jpag 1. a. _

Notanter vero addendum;eft, Habere. quidem locum «prodcllc cry* ftallum in leviori. caltijminus in graviori, neq,enimfubigi vomitu non edudummedicamentumeque hocnppofito remedio poteft.

Sinaliaqupque; metallica, venenofa qualitas v veliit extraordinaria

veleomitans, lit corrigendaritidem Haec praefidia Habent locum , non neglectis tamen tunc.univcrfalibusquoq; antidotis *, quando in alteram' clafTem communem quafi fermentativorum fecedunt , vel potiusacci- dentario feu feundarifeonjun&am habent. Legi Hanc in rem meretur liber egregius SamueLSlockbufii de lubargyrii fumo noxio morbi fico > ,

ejm^metaUicofrequentiorimorbo^ulgo diffo fric Jg)UttCnmU<$ / inquoprobareffatagit ,, morbum , obftrudHonem alvi tanquam praecipuum fyrnptoma conjundHim Habentem', non fieri ab arlenico^.a^ non a ^io, nec a vei ®do, fed unice a fumo t)ni. Spe- ciatim vero pingvia per os praebita felieiflime operari ; Id ait , Haffe- nusduculentiflime comprobavit experientia,/»./*./. Etin appendice de rffibmtmoMano p,5G* oleofa Scpingvia-uniceiatius commendat.

Reliqua hujus claffis pro fpeciali noxa , qua agunt in corpus , etiam: fpecialia habent antidota; quod in;reliquis quoque:diGemus;xegnis# Sic J^ea cuperofa ventriculum exfolvensf vis antemeticis , ihprimls acidis corrigitur. Curavimus feminam quae,grofibm deglutiverat , fpiritu' 0 is fubindedato > ,unde conquievit feliciter fapor cuperofus inore, & alia accidentia. Idem valet de faturninis , uti; exempla plura colle&a dedimus anno III, Epbenn Gertn ani c» obfi. iqh Tacemus pialia & alia minoramgentiurn.»

Venen i sani MAiiuM' optim a funt;, qu&cunqu efermentatimm vene^ mm illatum explodentia atliviora > & fecundario acida figentia: Sic demorfus quis fit a vipera v cane rabido,, aranea, extemplo dentur

tfeiaca, T&bezoardica, orvietanum, ut arceatur fermentativa vis, gtiam in minimo confiftens. Utque haec interius conveniunt , ita & pars affedaftatimconfimili fine curanda , eluendo vulnus theriacali» Husj ruta, Hpo &c. quod fuperius jam innuimus.

Not. vero (i) divtrfa ejfe venena animalium, ratione graduum & Ikdendi modi, unde & alia aliis facilius fiiperantur antidotis, tanto ma- gis vero curanda velattendenda noxia vis , quanto eft major ipla. Sic non confundendum eft venenum ferpentis &viperae,mprimis fceminae. Siquidem mas duos habet dentes uncinos, foemina quatuor , qui quan- tum hedere vel aculeo fuo polfint, facile ex autopfia colligi poteft.

(2.) Proprio antidoto, ex Indentibus animalibus dcfumtofdendum eque non ejfe. Solenr curationis loco, tum praefervationis quoque haec taliacommendari , ut per lymbolifmum leu magneticam fuamfimili- tudinem auferatur venenum, appofita carne v. g. canis rabidi, vel quod nonnullis placuit jecore ipfocomefto. A particulari enim & hoc lo- co, ad univcrfale non valet confequentia. Deinde & hic caulae & remedia probe examinanda. 0°0 fcorpion.ad proprios idus laudatur, led magis ut remedium fecundarium, demulcens partem , quod omnia pingvia faciunt, non negleda thcriaca ; fcorpionum etiam venenum rclpedive mitius eft,unde videmus innoxie olcumaflumcre quampluri- mos in calculo & alias. Necineptum fuerit ftatuerelal volatile anima- lis oleoliim, alias libi relidum venenolumjob hanc olei olivarum addi- tionem alteratum vires» fortiri difeutiendi majores, fiv&inlignes. Si. caulam attendamus , res clara eft.

(3) Carnem viperinam in ffecie taliimodtmagnetifmo non poUerei Ututenim agat in corpus, fitliidoriferum &demulcens remedium egre— gium, debilior tamen eft , quanrut fola fermentum peregrinum exclu- dat, citra additionem aliorum. Im carne viperinamom confilBi: vene- num; Ergo nec id attrahere poteft, multo minus vero prasferyat , ut a morlu tutus fit, qui eum pulverem lumferit,, Fitid omne, fi felicitcrTes cadat, per accidens, quatenus audacius prehendunt illa animalia, & quando eadem ofFendunttorpidiora; non irritata prius,. Gonliiluimus fiepius captores viperarum’, an ullum aliquod depreHenderint inde au- xilium vel praelcrvativum, led femper afieruere contrarium , cautiores • ^candidiores. Magis aftu, quam fortitudine , > leu audacia apprehen--

D 3j dendii

!»•

dendi p£omrfcue,caphmtar hae beftioke ; Unde opinio haec orta line dubio ab iiloputatitio experimento /quod ferpentes ceperint innoxie, praSfnmto' ferpentum piilvere. Ifta vero vaniffima eft perfuafio &fal~ lacia, ferpentum enim venenum reipeduviperarum quali nullum eft , undeferpentum captor quaefitus , num revera hoc fretus pulvere afc fumto tradaret innoxie ferpentes, an vero per ie magis innoxii firrt ferpentes, accedente prariertim,per confuetudinem , habitu & audacia majore 5 faffus eft, hoc iplum pofterius efteveriflimum, & hanc in rem juiftt tuto imitari hocipfum.Qui vero cofundunt viperam culerpente, nae maximo cu fuo periculo experiuntur quantum diftent. Inligniffima quaedam perfona cum ferpentib5 tradandis affireta efTet,offerifam vipe- ram cordatiftime prehendit , putans tutam le fore , quod-perinde eftet an ferpens an vipera caperetur , fed inftidum vulnus graviffima poft fe fymptomata trahens, cum metu gangraenae i piius, aliud docuit.

(4) Neque etiam m agne ribu* venenorum aliti tutb fidendum effe» Non foliim Galenus dudum//£. 1. de faculmt, natur, cap. 14, fcripfit., dari medicamenta nonnulla , quae venenum eadem ratione attrahant , qua magnesferrum; fed & recentiores non pauci id afterunt promte & experimentis id demonftrare conantur. Inprimis laudandi funt lapi» des ferpentum Indiae orientalis, quos Cobras cleCabelo dieunfLufitani. Hos tanquam probatae fidei experimentum infervke ftatuunt , de fecu» riftimi antidoti loco imponantur morfui viperarum , alpidumdc quorumcunque aliorum animalium morlii vel idu interficientium , <k. vulneri fagittarmn venenatarum. Adhaerere Iapidem applicatum tali vulnerkenaciftime, : nec prius dimoverj , quam omne venenum fu- gendo imbiberint, quo fado fera fpontefoiuti in terram cadant , omni deleto veneni chara der e. Defcribit hos ipfos cum didis latius & de- pidos exhibetdFV. Rediin experim. natural.p.j. &contra Kircberum diiosque experimetitis certis demonftrat , tum nullum in iftis lapidibus fixbfidium adverfus venenum viperarum & fcorpiormm eife , p. 14. & So. tum eosdem tenaciter vulneribas-aeque venen-ofis ac non veneno» fis adhaerere , p, $6. Hxc ipfa cum fint veriti una , & aviro dodo Sc periti ftimo fc-rutatore rerum naturalium profeda , non dubitandum de eo amplius eft , quicquid etiam alii in contrarium ftatuant. Nullibi obfcurior veritas, %iam;quae ex longinquo adfertur.

Spe-

Speciatim cantharidum antidotum pracfentatreum probet lac, ni- ti vum & artificiale. Si minori dofi dentur , bene eft , neque effertus finiffer inde timendus, utriri ror. ftimul, Mynfi fin paulo majori dofi idem fiat, ardor urinae , & mirtus cruentus ipfe promte inde confurgit * quale exemplum Langitu L i. epift. 47. una' cum curatione recenfet^d quod ipfi quoque nos curii veritate refpondere , experientia com- perimus.

Similium vero aliorum , ut&in quibufifis regnis , eadrineft: ratio 9.„ neque enim noftri inftituti ratio patitur ^ . ut. ad omnia jam digredia- mur amplius.

Denique venena vege t a bix i a principaliter acida, adaqua- te reliqua domant. Effertum puta venenofum praecipuum , vaporo- fem, & confequenter quoque inde ptodn&a alia , exceptis fecialiori conjunrta qualitate gaudentibus. Acida quippe, maxime fimpl. & deflillatum fulphur vaporofiun domant, mueixaginem peregrinaman** nihilant, & conjunrta fymptomata alia tollunt..

De belleboro vero aliisque , f eciali noxa alia infamibus , non atri* net plura addere.

SOLI DEO GLORIA;-

pAgina dorta docet , quod fis aliquando futurus exeellensMedicus. Gratulor ex animo/

Mac properante quidem 3ftd bemvdfc calamo adpgf,

Kudolph* Wilhelm. Statili yBt

p; P„

Ha «aenus eximios medicos cura una fatiga*, formidolofa quo queat pelli lues.

Eli lua non minus ac aliis lat certa medela pelli, fedipfis cceteris paribus fimul.

Tu quoque digna T uis capis arma inlignibus aulis , queis hofteaba&o gloriam certam paras.

■ JF 'ec.

PR/ESES.

Dlfleris egregie Antidoti de fonte veneni ;

hoc ftudium laudacquisque,probatq;tuum. Made animo ! Fies morbis pellique venenum ,

Si lolidam fophiam ledulitate paras.

Pmtximio Dti. DiJjwtatorigraluUh. bxcadptf.

Auguftinus Henr. Fafcliius^D.

P,P. p.t. Decanus.

Orpora corrumpit virus, carpatquc medullas, viribus at prudens exuit hoc Medicus.

Quicquid habet Colchis , quicquid Lernaea veneni Deponet rabiem. Te veniente, fuam.

Sic ex egregiis in arte Medica frofeflibus perextmit

^ /i. A M M Ji * 4> /IKtfi* fmiS AT /I MI f /'# ^IfC/a

rimum colendi , auguratur

Theodulus Kemperus^D.

f ini s.