PR

Emendationes Theognideae.

Scripsit

Dr. J. Sitzler.

Appendix libelli gymnasii, quod est x\urelia Aquensi.

/* ..\.^

Aurelia Aquensi.

TTPIS EXPRESSIT A. v. HAGEN. MDCCCLXXVm.

307831

Theognidis versibus multi viri docti per hosce annos plurimum navaverunt operae, alii, ut libris accuratius quam antea excussis firmius emendandi fundamentum iacerent, alii, ut singulos, in quibus haererent, locos pertractarent et corrigerent. Atque in illorum numero habendi sunt Pressel et van der Mey, qui cod. A denuo contulerunt, Ziegler et Hart et Hinck, qui cod. OK accuratius examinaverunt; in his vero ceteris praestant Bergk, Hartung, Leutsch, Hecker, Heimsoeth, qui tres emendationum Theognidearum partes scripsit, Her- werden, alii. Tamen restant multa, in quibus legentes offendant, non pauca, quae adhuc omnes emendandi conatus eluserint.v Atque in quae ego iterum iterumque hunc poetam lecti- tans incidi, eorum aliquam partem ipsius libri ordine servato iam in medio prolaturus sum, ut, quantura possum, huius poetae interpretationem adiuvem. Neque vero in hac re Theognideae, quae dicitur, quaestionis rationem habebo, sed omnes locos, sive Theognidis sunt sive non sunt, si quid habeam, quod de eis moneam, promiscue tractabo, praesertim cum in editione Theo- gnidis, quae iam in publicum prodibit, accurate aperuerim, quid de illa quaestione sentiam.

Ac primus quidem locus, quem tractaturi sumus, exstat in versibus iOi sq,, quibus Theognis gravibus verbis ab amicitia malorum revocat. Malos enim ait non par pari referre, si quid eis intuleris boni, si quid mali, etiam oranium superiorum beneficiorum memoriam abiicere. Quare bonos sequaris; nam, pergit poeta vv. 111 — 112:

ol d' aya&ol to (.uyiazov eTTavQiGxovoi ftaS^ovtsg, f^ivrjf.ia 3' s'xova' dyadiov xal x^Qi^^ e^onioio.

Haec verba anteoedentibus contraria esse cura ex tota huius loci ratione apparet tum optime ex v. 112 cernitur, qui versui 110:

/^V 6' ev af.iaQTi]g, Toiv TtQoad^ev Jiavxiov exxexvxai q^iXoTrjg. aperte opponitur: „mali, cum sibi iniuriam passi esse videntur, beneficiorum acceptorum oblicis- cuntur ; boni meminerunt et gratos se praebent."^ Quid igitur veri similius est quam versum quoque 111 antecedenti 108:

ovTH xaxovg ev dQWv ev JiaXtv avTeXa^oig. respondere? Atqui cum v. 108 dicatur malos beneficiorum acceptorum gratiam non referre, v. 111 poetam dicere oportet bonos beneficia beneficiis referre.

Huic vero, quae postulatur, sententiae verbum enavQioxeiv refragari videtur. Nam ut forma activa enavQloxco nusquam legitur, ita eae, quae leguntur, formae activae, ut enavQel apud Hesiod. opp. et. dies. 419 et enr]iQov apud Homerum, alia atque ab hoc loco aliena signi- ficatione usurpantur. Saepissime autem reperitur forma media enavQiaxeaO^ai, quae significat : „bonum vel malum ex aliqua re capere." Jam vero si veri simile esset Graecos eadem signi- ficatione activa quoque forma usos esse, activum enavQioxeiv significaret: ,,bonum vel malum alicui afferre,'-'' ut e. gr. ovivafiai et ovivr^/iu, et Theognidem coniicias scripsisse: ev enavQiaxovoi s. ev 'navQioxovoi. Sed cum hoc mihi nunc quidem dubium videatur, alia circumspiciamus.

1*

- 4 —

Atque viri docti multa excogitavcrunt, quibus his versibus mederentur, veluti Ahrens lu.i^, "Hixovat, Emperius i.Ta/nrTioxovat, Bergk ilaff()iLnvai, Heimsoeth za //«ytOT ano(plavQi- ^ovat: quae coniceturae omnes non solum sententiae, quam requiri supra vidimus, repugnant, sed etiam, ut Ilartung reete monet, ea re laborant, quod verbum Ttaaxeiv, media quae dicitur vox, attributo non addito in malam partem accipi nequit. Quod vero ipse Ilartung proposuit: ta fiiyiax' «y naxQ }'axovai, propter inauditam significationem verbi 1'oxeiv, quod vernaculo verbo „vergelten" interpretatur, recipi non licet.

Quae cum ita sint, nos putamus legendum esse:

(i'i () ayaO-oi to (.lEyiaTOv ev av (tlCovai 7iai}6rz£g, quod et sententiae, quae postulatur, et linguae Graecae legibus satis facit. Nam adiectivura to fityiaxov aecusativus est interioris, quod dicitur, obiecti, qui cum verbo tv l>6Leiv^ quod idem est ac u)<p£?.€iv, coniungendus est, cf v. c. Demosthen. 20, 119: exelvoi fieya/.' ev JTad-ovreg ovdev hiin^aav. Neque in articulo ro fieyioTov neque in singulari est, quod offendas, cf Xenoph. memor. 4, 8, 11: ^ioxQait^g dixaiog ip ovciog ojore jilameu' f.dv ^Lijdh' ^tiitQov ui]deva, wcpeXelv de xa fiiyiaxa Tovg XQ^^^I^evovg eavzoj et Cyrop. 2, 4, 26: eaoai XQrj zovg avd()ag xo fxixQLOv aTioxoifit^D^fjvai. Deinde ad particulam av, quae significat: ^contra, vicissim", cf Xenoph. symp. 4, 49: o.v didoaaiv, del av TraQixofiai. Adverbium ev denique etiam ad participium naifovTeg referri, vix est, quod moneam. —

Versus 197 sq. Bergk cod. A secutus sic constituit:

;f07~/m d' o fiev dtoliev xal ovv dixrj dvdQi yivrjTai

xal xa&aQOjg, aiel naQf.i6vLfiov TeXiUei. el d'adixtog TcaQa xaLQov dvrjQ (fiXoxeQdii dv(.u7j

xit.aeTai el'^' oQxitj rcaQ ro dixaiov e?.tov, avTixa fiiv tl xtK.

Sed pro X("I/'" t) o liiiv habet O xt"//''^'^ H^i ^ X(>/;/<aia t^, ve\\(]m xQi']f.iata 6' (o: quas lectiones omnes ex A derivatas esse primo obtutu videbis; quare etiam coniectura Lachmanni XQf,ftad^' OT(i) scribentis reiicienda est. Sed ne codicis A quidem lectio mihi integra videtur. Nam cum hoc mihi carminis initium esse videatur, cui quid praegressum sit, non intelhgo, puto scribendum esse: XQ^f^ o xe sive XQ^f^ ^ ^^- quaecunque res etc.

Sed locus nondum persanatus est; offendo enim in verbis TcaQa xaiQov v. 199, quae mihi ab hoc loco aliena videntur. Et Bergk ea ,,praeter ius" esse interpretatur, aUis laudatis locis, ubi substantivo xaiQ6g eandem significationem vindicare vult. At xaiQog neque hic neque uUo alio loco Jus" significat, sed ubique Justum vel tempus vel locum, opportumtatem". Nec verba TcaQcc xaiQ6v me unquam alia memini legere significatione quam Jnopportuno tempore, intempestive" , cf v. c. Phocylid. 16. Sed etiamsi concesserimus naQa xaiQov „praeter ius" significare posse, nonne verba Tcaod xaiQov et ddixiog importunam tautologiam efficient?

Quodsi verba naQa xolq^v quin corrupta sint non dubium videtur, eorum loco quid substituendum sit, ex antithesi facile videbimus. Cum enim illi antecedenti avv dixrj adverbium ddixojg, illi xaO^aQiog verba el'0 oqx(kj rcaQ to dixaiov V/jov respondeant, quid magis consen- taneum est quam verba rcaQa xaiQov ad illud JLoOev referri? Scribimus igitur 7r«()a (Ja//'ov', quod idem valet atque Jnvito deo"; ut apud Homerum II. 17, 98 nQog daifiova, optimeque illi Ji^Oev opponitur. —

Versum 260 optimi codices AOK sic exhibent:

(pevyeLv dnojoafiivri xov xaxov i]vioxov, quae verba cum aperte in metrum peccent, deteriores libri manifesta correctione in (pevyeLv (iiaafiivrj immutaverunt. Sed nullus dubito, quin illud dnojoafiivri a poeta ipso profectum sit; nam quo alio modo putas etiam contra metrum in optimos libros irrepere potuisse? Hoc vero

— 5 —

concesso fieri non potest, quin verbum (fEvyeiv vitium contraxerit. Et Bergk quidem locum ita sanare conatur, ut pro verbo (pei^yeiv infinitivum doricum (pevyav s. (fEvyEv scribat. Sed mihi potius verbum (fevyeiv glossema verbi TQtGoai videtur, ut antiquitus 'cqIgoul aTTiooaf^svTj scriptum fuerit. Ad hoc glossema cf Suidas s. v. TQsooat : TQsoag dvrl rov (pvycjv — TQSoac (1. TQ€Ooai) d' ovxhi (ilf^Kfa (psQov nodeg (II. 13, 515) ccvtI tov (fvyelv. Eiusmodi vero glosse- mata saepius verba genuina loco movisse inter omnes constat. —

Versibus 261 sq. initium erotici, quod dicitur, carminis exstat, quod in libris sic legitur :

ov f.ioi nireTai oivog, ircel naQa naidl TeQeiv/j aXXog dvrjQ xatexeL noXlov ifiov xaxlcov.

ipvxQov /iioL naQa Tf^de (flXoi nlvovoi Toxijeg,

cog O^ afia ^' vdQevet. xal fiE yocooa (feQei.

evd^a /.i€OT]v neQt naida ^akiov dyxiov iifllrjoa deiQr^v, rj de TSQev (fd^eyyeT dno OTOfiaTog, qui versus viros doctos magnopere exercuerunt. Et primum quidem distichon integrum esse videtur. Nam quod Hermannus et Hertzberg et Emperius in verbo xaTexei haeserunt, id quo iure fecerint ipsi videant. Nam verbum xaTexeiv., quod proprie ^occwpatum tenere" significat, etiam intransitive, i. e. sine obiecto, usurpari constat, idque duplici significatione. Notissimum est enim illud o Xoyog xaTexei ; similiter Euripid. Hippol. 1466 : tCov yaQ fisydXiov d^conev&elg (pTJ(.iaL fiaXlov xaTexovoi. Aristoph. Aves 1316: xaTeyovoi d' eQioTeg ijiiag nolecog. Herodot. 6, 40: Ta xaTexovTa nQ^yfiaTa: quibus in locis vulgo substantivum Tovg dvd^Qconovg supplent. In eiusmodi structuris nos verbum xaTexen- verbis gehen, herrschen, obwalten, similibus vertere possumus.

Sed huc locum, de quo agimus, vix referas; nam in his omnibus exemplis de rebus, non de hominibus sermo est. Et altera verbi xaTexeiv significatio est ^,appellere", ubi vulgo substantivum vavv supplent, cf v. c. Sophocl. Philoct. 221: Tiveg noT ig yrjv Tijvds xdx noiag Tvxrjg xaTeoxeTs; Sed a re navali etiam ad alias res transfertur, cf Soph. EI. 503: ei fit) Tode (pdofia vvxTog sv xaTaaxi]oeL. Atque eodem pertinet hic, de quo agimus, locus, ubi xaTSXBL idem valet ac „devertitur, commoraiur''- Hae a re navali ductae metaphorae apud Graecos satis frequentes sunt, cf e. g. verbum xaTayeod^ai, quod, ut xaTexsLv, proprie de re navali dictum, ut Xenoph. Hellen. 6, 2, 36: 6 f.ievTOL ^Jg^LXQaTtjg Tag fiev TQLijQSig dxQcoTrjQiaodfisvog eXxiov xaTi^ydysTo elg tov tcov KeQxvQalcov Xifieva, ad alia quoque itinera trans fertur^ ut ibid. 4, 5, 18: diicov de in oYxov (bg fiev idvvaTo oyjiaiTaTa xazrjysTo slg Tag nolsLg, (hg d' idvvaTO nQcoiaLTaTa s^coQficcTO. symp. 1, 11: OilLnnog d^ 6 ysXcoTonoLog xQovaag ttjv S^vquv scne TcT) vnaxovoavTL eloayyelXaL ooTLg t' elri xal Slotl xuTdysa&aL (iovkoLTo. Ne vero in verbis naQa naidl TSQeivr] oifendas, vide Xenoph. symp. 8, 39: nQo^evot xaTdyovraL na^d aoi. Herod. 8, 117: ivd^avTa ds xaTsxofievoi (i. e. forma media) OiTia Te nXeLco rj xaT odov ildyxavov. Est enim xaTeyeiv naQa Tiva idem ac „deverti ad aliquem'', x. naQd Tivi idem ac „deverti ad aliquem et manere cum eo". Ita mihi in primo disticho omnia expedita esse videntur.

Sed longe alia res est cum v. 263, qui sensum, qualis quadrare videtur, non praebet. Itaque viri docti alii alia excogitaverunt. Et Hermannus quidem pro \pvxQov coniecit ipvxQoi, qua coniectura quid lucremur, mente assequi non possum. Kayser autem pro Tfids (fiXoL nivovOL scribi vult: T>yd' inLxXsvdCovoL , quod cum huius sequentisque distichi sententia non male consentit, sed primo disticho repugnat; nam si puella poetam invitis parentibus amat atque aquans convenit, non est, quod poeta querelas illas fundat. Hartung porro pro nivovoi proposuit nQonivovoL, quod ipsius metri causa ferri nequit. Heimsoethius denique ovxvov — inivoovGL legi vult. At ita desideratur obiectum verbi inLvoslv, quod vix deesse potest: quamquam sane inivoovoi verbum est, quod h. 1. requiritur et in quod ego quoque incidi.

— 6 —

Maiora moliti sunt alii viri docti, ut Sauppe, qui coniecit: ipvxQOv ^iot naqa. trjg di ifiXoi Tiivovai toxTig, oJg cifia 9^ vdQsvet xal jite ynttio' arpaQel , collato Hesychio: acpaQel idQOi, avijitarai, ubi vdQevei corrigit; Ahrens: ifJvxQov %br — xXivovat — yofurx' a(fnQ^\ 0. Schneider: xIwxqov ydo jlioi Ttjode (p. TTveiovat r. — i^Qoel. In has oranes coniecturas cadit, quod supra contra Kayserum monuimus, poetae querelas vix intelligi posse, si puella eum amat ac nesciis parentibus convenit. Praeterea in eis, quae Sauppe coniecit, verba rijg di (piXoi nivovat Toxijeg obscura, wpaQet incertum, tautologia verborum vdQevei et d(paQet molesta est. Nec minus offendimus in Schneideri coniectura: xpvxQor iiot Tireinvat tnxfjeg.

Sed nondum omnia, quae ad hos versus emendandos viri docti excogitaverunt, enumeravi- mus. Nam versus quoque 264, qui mihi integerrimus videtur, multifarie tentatus est. Et Brunck quidem 7; di ^ djjL vdQSvei xai f.ie ynwoa xalel proposuit; Schneidewin autem: oiaO^ Sfia ^' vdQevet; Heimsoeth denique ead^ pro oiad^ scripsit; quae coniecturae, cum praegresso versu nitantur, simul cum eo stant conciduntque. Postremum etiam verbum (pia^t multis dis- pHcuit Et quae Sauppe, Schneiderj Ahrens eius loco substitui voluerunt, supra vidimus; Her- tnann autem suspicatur olim scriptum fuisse d^sQet, Goeller (pleyet, Heimsoeth yeXwaa d^Qoel] idemque v. 265 verba dyxiov i(pilt]aa in dyx(x)va (pilrii.it mutari vult.

Jam vero omnibus, ni fallor, virorum doctorum coniecturis propositis ab ultimis exorsi, quid nobis videatur, exponamus. Ac v. 264 integrum esse supra diximus. Nam verbum (piQeiv, in quo plurimi haeserunt, ut saepissime de rebus, quas quis fert, ut xaxd, a?.yrj, similia, ita interdum de hominibus, quos quis fert, dicitur. Quasi transitum a rebus ad homines facit Sophocl. Oed. Tyc. 675: ai di TotaZxat tpvoetg avtalg dtxai(og elalv aXytOTat (peQetv- De homine legitur eiusdem tragoediae v, 1211: jrwg a\ naxQ^jiai a' aXoxeg (peQetv — aly idvvd- drjoav ig Toaovde', Eodemque modo Xenophon memor. 2, 2, 10 dicit: iy(b /niv ol^ai, el xotavrr^v /nrj dvvaaat (peQetv (.irjTeQa, Tayad^d ae ov dvvaad^at (peQetv. Prorsus vero cum hoc, quem tractamus, loco congruit, quod Xenoph. mem. 2, 3, 5 scribit: Yatog av dint (piretv tov ddeX(p6v xai f.i^ i.ttxQU}v evexa (pevyeiv. Nam ut hic verba ftrj (pevyetv verbo (piQeiv opponuntur, eodem modo in Theognidis (?) loco: fert amantem, non fugit.

Atque ex hoc versu cognoscimus puellam aquantem poetam convenire et cum eo „dulce loqui, dulce ridere", ut sequente disticho docemur. Quod si vere ac sincere faceret, non esset, cur poeta, ut versibus 261 — 2 facit, querelas funderet. Nunc vero ex ipsis versibus 263 — 6 sequitur non solitam ac quotidianam rem tradi, sed eam, quae semel facta est: hoc demonstrat aoristus i(piXr^aa, quem Heimsoeth ob hanc causam removeri vult; idemque aoristus antecedentia praeseutia docet historica esse. Atque hanc rem si cum querelis primi distichi contulerimus, non iam dubitabimus, quin his versibus agatur de decipiendo poeta, de laqueis ei ponendis. Existimo igitur v. 263 legendum esse: xpvdQOv fxot TiaQoc Trjde cpiXot intvoovat Tnxijeg. Jam omnia patent: parentes, inquit poeta, falsa, i. e. dolum, insidias, in me excogitant apud filiam sive opera filiae, i. e. ita, ut filia dolum perficiat, insidias struat; vides igitur ne illud naQa TTJde quidem otiosum esse, ut nonnulli putaverunt. Hoc vero parentum consilio permota quid filia fecerit, versu 264 docetur; itaque etiam ioote recte se habet.

Quae eum ita sint, rem omnem sic animo fingimus. Poeta puellam deperit, cuius gratiam sibi conciliavisse videtur. Sed alius supervenit, genere ille quidem poeta inferior, sed pecunia superior, cui iam ipsa puella eiusque parentes favent. Quam ob rem ut poctam deterreant, non iam admittunt ; sed cum hic novi ignarus amoris suum amorem prae se ferre non desistat, dolum excogitant, quo eum ulciscantur. Puella enim aquatum it; poeta, qui, ut solet, prope est, accurrit, ut eam conveniat. Ex composito illa poetam fort questa fortunam suam, quasi a parentibus cum amasio congredi impediatur. Quid secutum sit, carmine ipso non describitur; aed ex querelis, quae ab initio carminis leguntur, concludi licet poetam intellexisse alium a

— 7 —

puella sibi praeferri. Nam parentes et amasius novus eis supervenisse videntur, a quibus poeta fortasse male tractatus est: inde illa: ipvdQov (xol naQcc t^de (plXoL ETiivoovaL toxfjsS' —

Yersibus 271 sq. homo senex, qui impios filios habet, queritur omnium gravissimum malum esse,

275. nalSeg enel d-QsxpaLO xal aQfxeva navta TiaQaaxoig, yQr(.iaxa S' el xaTaO^Jjg noUJ' avLtjQa na&a)v, Tov naTEQ' ixO^CiiQovaL, xaTaQwvTaL d' anoXsad^aL, xal OTvykova' ajoneQ nTuyybv iaeQxo/iievov: ita habet A sec. van der Mey, idemque Bergk coniectura assecutus erat; sed reliqui libri exhibent d^ iyxaTa&rjg. unde sequi videtur in archetypo aliud quid scriptum fuisse. Non enim veri simile est futurum fuisse, ut verba d' ei xaTadfjg in verba d' iyxaTaS-tjg mutarentur, sed potius (5' iyxaTad-fjg, cui verbo hic locus non est, in illud d' el xaTai^fjg. Inde apparet locum corruptum esse. Atque eodem ducit concinnitas disturbata, cum v. 275 inel cum optativo et V. 276 el cum coniunctivo habeamus.

Et hoc vitium ut tolleret, Hartung coniecit scribendum esse: naQaaxcov xQ^ii^ctTa xar- i}di]g. Non recte, opinor; nam illud aQfieva navra naQexsiv non subiunctum, sed adiunctum est sequenti xQri^iccTa xaTad-elvoL. Accedit, quod haec, quae Hartung coniecit, vix in illa, quae legimus, abire potuerunt.

Atque equidem puto antiquitus scriptum fuisse: XQ']!^^^ '^* xaTd^elrjg. Ad XQW^ per singularem dictum, ubi vulgo pluralis usurpari solet cf. Suidas s. v. XQW^' 7CQayfi.a rj xTrif-ia, nlovTog, ovaia, l^fxfia. Quocum comparandus est PoIIux 9, 81: Slotl XQiUiaTa fiiv elnoiev oi IdTTLXoL. to di XQ^I^^cc fiiv avTolg inl tov nQayfiaTog ij xTr^/narog. naQcc Si Tolg ^IcoaL xal inl tojv XQ^fKXTCov. Et legimus apud. Herod. III, 38 singularem ea, quam PoIIux dicit, significatione. Ceterum vide Koenium ad Gregor. Cor. p. 183; Jacobs. lect. Stob. p. 42; Meinek. analect. crit. ad Stob. in ed. Stob. p. 160. Atque ipsa haec insolita forma causa corruptelae fuisse videtur; nam ut librarii insuetum illud /(>^jim cum particula sequente T£ in vulgare illud XQW^''^'^ mutaverunt, particula di coniunctionis causa addenda erat; ut vero versus staret, ex littera e in particula Te iy et eodem tempore ex rariore forma xaTd-eir^g usitatior xaTaO^fjg facta est, ut malum malum ducit. Ceterum ad inel cum optativo cf. Xenoph. Oecon. 11, 12: inel TLg iod^ieLV tcc ixava exoL, ixnovovvri OQ&aig (.laXXov doxel (iol rj vyisLa naoaf.iereiv.

Restat, ut addamus sequente versu melius zoi quara tov legi; nam Toi subiectum vi quadam repetit et effert, quod hoc loco aptissimum videtur. —

Yersus 283 sq. in libris sic exstant:

aOTwv firjdevl nLOTog iwv noda Tovde nQO^aLve, firjd^' OQxij) niovvog fir^Te (pLkr^fioavvr^, sed pro nQo^aive K habet nQo^aiveg, et pro pronomine Tovde omnes editores genetivum rCjvde receperunt, quem Hermann coniecit.

Tamen ita mihi nondum omnia in integrum restituta videntur; offendunt enim verba noda nQo^aLve, quae me non memini unquam legere nude dicta, ea, quam h. 1. habent signi- ficatione, ut „esse, versari'' valeant, sed semper addito aut loco, quo quis pedes fert, aut mrbo, cuius actio illa locutione accuratius describitur ., i. e. locutio noda nQo^aivecv nunquam statui, in quo quis est, denotando inservit, sed semper, ut ipsius locutionis natura declarat, actionem exprimit. Ita legimus apud Euripid. EI. 94 : xal teixecov fiiv ivrog ov ^aivio noda. Aristoph. eccles. 161: iycu ixxlrjaLaaova^ ovx av nQo^air]v tov noda rov eTeQOv. Eurip. Phoen. 1412: nQo^ag di xioXov de^iov dt' ofnpahw xaO^rjxev eyxog acpovdvXoig t' ivrjQftooev.

— 8 -

Quae cum ita sint, non tam rairum est, quam Bergkio videtur, quod Emperim nnda- noide pro rroJa rovda suspicatus est; quamquam ne hoc quidem sufficere videtur. Ego ex- istimo scribendum esse: nors twvde nQocpairtj , i. e. noli te praestare eum, qui ulli unquam horum civium fidem habeas, sive cave cuiquam horum civium unquam fidem habeas. Con- structio verbi (faiv£oi}ai cum participio nota est. —

Versus 287 — 8 saepissime a viris doctis tentati sunt. Et in optimo libro A sic scribuntur : ^v yaQ tor TtoAfi wds xaxoilioyii) avdavei. ovdev. logdEtoGwaaul noXXoi avolfioreQoi, sed pro xaxoxpoyio K habet xaxovQytp, quae aut correctio aut imprudentia librarii esse videtur; similiter litteras sequentes waderoawoaiel, quae intellegi nequeunt, ceteri libri in verba: wg de to awoai, o/, Palatinus autem in ioote to xtX. corrigunt, quae ipsius metri causa ferri non possunt; pro avoX^oieQoi denique OK librarii errore exhibent avai^oTeQm.

Atque hos versus ut emendarent, viri docti multum dederunt operae. Et Camerarius quidem priore versu pro xoi scripsit xfi, quo tamen facile carere possumus. Neque sine offen- sione erat adiectivum xaxoipoyw, cuius loco Boissonade xaloxpoyoj, Emperius axQoipoyw, Bergk (filoiUoyt^ substitui vult. At ne in hoc quidem vocabulo video, quid recte vituperes. Nam etsi hoc adiectivum aliunde mihi non notum est, tamen recte formatum est; est enim deter- minativum, quod dicitur, compositum, quod aut idem valet ac xaxwg ilieywv, male, i. e. maligne mtuperanS; ut xaxoXoyog, xaxonQayfiwv etc, aut idem ac male, i e. nimis vituperans, ut xaxo- aivog, xaxocpO^OQog etc. Similis vel eadem noXig xaxoipoyog vv. 867 — 70 accurate describitur.

Quodsi hoc versu mutatioue non opus esse videtur, eo corruptior sequens versus est, Atque viri docti alii alia proposuerunt remedia. Et Hermann quidem scribit: wg de rig (sc. avdavei\ wg aiBL noXXov avoX^oteQog: ut quisque placet, ita stolidior multo audit ceteris civibus. Artificiose et subobscure, ut Welcker recte monet. Similiter Mdhly : wg 6e zig, wg aiel TioXXol avoX^oreQoi: ut vero aliquis (sc. placet), ita plerique sunt miseriores. Quod ingenue fateor me non intellecturum fuisse, nisi adnotasset: xig est /novvaQxog s. vvQavvogl Kayser autem: wg de xal oQO^waai ttoXX^ avoX^oteQT]. At valde dubito, annon Graece dici possit: avoXfioTeQr^ wg oQ&waai pro rj ware s, wg. Praeterea etiam aegre obiectum verbi oQOwaai desideramus.

Alii viri docti verbum awaat vel adiectivum awg retinent, ut Welcker: woO^ ol aweg asl n. a., quocum Geel consentit; similiter Schneidewin: waO'' ol awg alei xxX. At in his coniecturis et verba o\ aweg s. awg displicent neque sententia apta videtur. Contra Schoe- mannum autem, qui wa%e de awg sivai noXXqj avoX^oteQog coniecit, idem raonendum est atque contra Kayserum. Alii porro pro wg s. uioTs praepositionem eg scripserunt, ut Boissonade : ig de to awd' aiel noXXol avoX^oxsQoi; similiter Hartung : eg de to awaai toI n. a. At hae quoque coniecturae in linguam Graecam peccare videntur; nam quis dixit: avoXSoTSQoi eg xo awaat pro r^ ware awaai, ? Neque vero sententiae satis faciunt ; nam quae est oppositio inter avdaveiv et awaai? Potius dicendum erat: nullum consilium placet, sed ipsi sese tueri non possunt. Accedit, quod verbum awaaL non habet, quo referatur. Atque hoc vitium tolkint, relinquunt cetera Orelli, qui sg de ro awv aisi xrX. , et Emperius, qui sg ds t6 owg elvai noXXbv avoX^oreQT] coniecit,

Restant coniecturae Bergkii: wg sra vwaaaOac et wg vwaaaO^ aisl xtX., et Heimsoethii : ig de t6 vwaaaO^ o\ xtX,, in quae eadem fere cadunt, quae contra reliquas coniecturas monuimus: abhorrent ab usu linguae Graecae neque sententiae satis faciunt, quae postulat: wg avTol hta v. et sg ds t6 avtol v. xtX. Nec magis placet, quod idem Bergk eoniecit: dig ds toawg aiel n. a.; non enim liquet, quo iure dig toawg dicatur, cum comparatio nulla instituatur»

— 9 —

Ahrens denique suspicatur scribendum esse: ovd' hog, wg ahl ti. a. At illud ovS' hog, i. e. nec temere, nec sine causa^ h. 1, non ferendum est. Nam primum ovx hog scribendum erat, cum ea sollemnis sit horum verborum apud Graecos formula. Deinde vero haec locutio ex vulgari ac quotidiano hominum sermone desumpta ab elegis abhorrere videtur; propria est pedestris orationis et comoediae. Accedit, quod locutionem ovx hog a scriptoribus Graecis semper ita lego dici, ut ea sententia, quae efficitur ex antecedente, inferatur aut addita parti- cula aqa aut, id quod saepius fit, omissa; nunquam vero nude, i. e. sine sententia aut verbo, dictum repperi. Atque ipsa res, quae ex antecedente sententia efficitur, ea esse solet, ut ei, qui concludit, iam antea illa quidem nota fuerit^ sed ita, ut eius causam nunc demum intellegat. Yeluti Plat. r. pub. III p. 414e: ovx hbg, e(prj, nalai f^ayj^vov xo ipevdog Xaysiv, postquam is, ad quem haec verba directa sunt, rem, quam enarrare sese vereri dixerat, tandem cum aliis communicavit ; similiter Aristophan. Thesmoph. 921 : ovx svog nalai fiyvrcTiaZsTe exclamat mulier, cum eos inter se colludere cognovit. ibid. Plut. 1166: ovx hdg arcavreg oi dixatovreg &a(.ia GTcivdovGiv ev TiokXolg yeyQcnpd^ai yQaf.if.iuGiv , postquam praecessit: thg ayaO^ov iaz E7iiovvf.dag noXkag eyeiv. Lysistr. 138: ovx szog acf rifuov slaiv ai TQuyiodiai. ovdsv yuQ iafisv nXfiv TLoasidiov y.ul ay.acfij exclamat Lysistrata, quae, cum mulieribus, ut viris abstinerent, suasisset, repulsam tulit. Plato r. publ. VIII p. 568: ovx izdg, ^v 6' iyio, rj zs TQuyipdia oliog aocfov doxsl sivai xal 6 EvQi7ii6i]g diucpsQiov iv cwzfj'^ causa enim in antecedentibus iam in universum significata est. Aristoph. Plut. 404: ovx izog uq' <hg sf.i rjXO^sv ovdsTiconoTE, postquam mulier Plutum caecum esse comperit. ibid. eccles. 246: ovx erog ao', lo (.isV, ijaO^a dsivrj xui aocfi] exclamat mulier, cum audivit Praxagoram, quae modo praeclara oratione habita omnes maxima admiratione affecerat, saepius cum viro in contionibus fuisse ibique contionari didicisse. Jam vero vides Theognidis loci rationem prorsus aliam esse; potius enim dicendum erat: ot TioV.ot avoliSorsQOi. ovx srog oidsv avdccvsc avTolg.

Quae cum ita sint, omnibus virorum doctorum coniecturis omissis a codice A nobis pro- ficiscendum est. Atque A, ut supra diximus, versum ita scriptum habet: cogdsToatoauisl Jiollol avol^oTSQOi, in quo integra videntur verba alsi nolloi avol^oTSQOi, quorum sensus est: plebs semper stolidior s. stolida est. Quam sententiam si cum praegressa contulerimus, videbimus eas inter se bene consentire: plebi consilia nulla probantur; plebs stulta est .semper. Quare puto scribendum esse: log sTVfiwg ulsl noXloi avoX^oxsQOi , i. e. quam vere semper plebs stulta est s. quam verum est dictum illud plebem semper stultam esse! Atque usus compara- tivi pro positivo, si adiectivum maiore quadam vi effertur, ex Homero notissimus est. Ad sententiam ipsam cf. v. 232 et 847, ubi plebs xsvsocpQiov vocatur; simillimi vero his versibus sunt vv. 367 sq., ubi etiam dicitur: (.uf.isl.ad^ai 6' ovdsig tiov uaocpiov dvvuTai, Praeterea vide vv. 35 sq., 149 sq., 319 sq., 393 sq., 429 sq., 635 sq., 683 sq., 1025 sq., 1183—4: quibus omnibus locis plebem rectae rationis prudentiaeque expertem esse dicitur.

Ceterum hos versus cum antecedentibus coniungendos existimo. 'Nam ratio huius loci mihi haec videtur esse, ut poeta amicum, qui plebi fidem habiturus ac suasurus est, ab hac re revocet: plebi ait non esse credendum, ne iuranti quidem, cum omnia consilia vituperet reprehendatque. Sed hac re memorata cum poetae bilis denuo moveatur, cum ira et indigna- tione exclamat:

cbg iTVficog ulsi noXXoi uvoX^oTSQOil —

Versibus 295 sq. homo loquax sive parasitus describitur:

xcoTiX(t) avd^Qioniti Oiyuv yaXsnioTUTOv a%Oog,

(f&syyofievog d' udurjg, olai nuQfj, fisXsTai sX^aiQOvai ds navrsg xtX.

2

— 10 -

Ita libri exhibeut. Sed alter versus 296 magnae fuit oflFensioni et propter adiectivum adarjg et propter verbum inei.€rai- Et contitendum est ab hoc loco alienum esse adiectivum adarjg, cuius loco Hoeschel aadr< coniecit, quod adiectivum mihi aliunde ignotum est, etsi facile a verbo aadeiv oxAfiy, adixf.lai>ai, quod Suidas habet, derivari potest. Gravius est, quod hoc modo cum Camerario etiam uflerat in nileiai mutari oportet. Imo vero ne sensui quidem bene haec coniectura accomodata est; nam post verba aiyav xaXenwTaiov ayjfog exspectas simile quid ac: „sem])er autem loquitur"; ira atque indignatione eum reliquos convivas afficere sequentibus versibus docemur.

Sed multo magis et propter vocabulum et propter metrum displicet Hartungii coniectura aaaQog {aaaQi;g), quod adiectivum ,,nauseam s. faslidiiim movens'' esse interpretatur. Herwerden porro versum ita constituit: (plhyyouivov d' af^i uai,, toIoi nuQfj, neltxai, niulta molitus, sed, ut mihi videtur, neque sententiae neque verbis bene consulens. Nec magis nobis probatur, quod Emperius tentavit: (piteyyouerov (J' a?.er^g, oJot naQf. ineleTat, quae verba quomodo cum sequentibus: avayxait; d' eniui^tg consentiunt? Nisi vero putas adiectivum avayxah] cum Piersono in avir^Qi] immutandum esse.

Jam exponamus, quid nobis videatur. Et primum quidem existimamus verba (fiyeyyo- (.levog et i^ieleiai integra esse. Nani verbuni ueleo&ai, quod proprie valet curare, curas habere, bene de parasito dicitur, qui omnes convivas promiscue sermonibus suis iocisque delectare studet, de omnibus igitur, quibuscum est, ei ciira est, i. e. ^ielerai- Sponte vides me ante verbum uelezat genetivum iwv supplere. Jam participio cpO^eyyofxevog addito indicatur, (lua in re parasiti cura sita sit; ut enim is, qui convivium instituit, convivis vina epulasque pro- ponenda curat, ita parasitus sermones iocosque. Ad hunc usum cf. Xenoph. oecon. 13, 2: zl oq>e?.og latQOv, og entuelolTO f.iev xauvovTog Ttvog nQcol t6 iiov xai oxpe, otl 6e avfiq>eQov Ttp xafivovTi Tioieiv £/'/;. tovto /iii] eldehy, similiter vectig. 5, 9 cyrop. 2, 1, 22; alia. Parasitum vero significari ex vv. 297 — 8 cerni licet.

Hactenus omnia bene procedunt. Sed quid illud adur^g sibi vult, quod h. 1. ferri non posse iam monuimus? Cuius loco quid substituendum sit, cognoscemus, si meminerimus, quid parasiti naturae proprium atque insitum sit. Nempe hoc, ut sine ulla verectindia semper ser- mocinetur, impudenter atque iusolenter: ea enim illa parasiti cura diligentiaque convivas delec- tandi his apparet. Mihi igitur videtur ohm scriptum fuissc cid£i]g, quod adiectivum optime de eiusmodi homine dicitur : sermocinans utpote homo inverecundus omnes, quibuscum est, sibi curae habet. SimiUter dicit Horat. epod. 11, 13: simul calentis inverecundus deus (i. e. Bacchus) fervidiore mero arcana promorat loco.

Sed adiectivum adei^g alia quoque re commendatur. Homerus enim tribus locis (11. 8, 423. 21, 481. Od. 19, 91) de impudentibus hominibus xvov ccddteg dicit. Atque constat canem apud Graecos perfectissimam esse impudentiae imeginem. Scd non solum homines impudentes xvveg vocati sunt, sed etiam x()?Mxeg et TiaQaoiToi , qui, ut canes, homines nobiles comitari solebant; ita legitur ttqoxvojv ap. Poseidipp. 18, 4 ed. Hartung. Jam vero vides ipse, quam apte adiectivum ad«?^g h. 1. dictum sit, quippe quod statim xvva in memoriam audientium et legentium revocet. Etiam verbum (fi^eyyeo^ai ad hanc sententiam quadrat, quod, ctsi non ab Homero, tamen a posterioribus etiam de bestiis dicitur cf. lexic. In universum de parasito cf. Athen. VI. —

Versibus 309 sq. praecepta de conviviis recte agendis dantur, quae vulgo sic leguntur: iv (.lev avaaiTotoiv avr^Q neTiwfiivog etvai,

navTu ()i fttv h]i}eiv log aniovia doxet. eig de (piQOt tu yelola- O^VQr^tpt de xaQTeQog eYrj, ytyvojoxcov oQyrjv, tJvtiv ^xaaTog i'xet ;

— 11 —

sed pro infinitivo alvai, quem A exhibet, reliqui codices habent lad^i; pro ?.rjO^€iv pauci libri deteriores (BCFM) ^d^r^v; pro rpiQOL 0 (BFM) ffeQei; di post &vQricpi omisit A; pro xaq- TeQog OK habent xaQaTeQov^ pro eit] denique omnes deteriores el'r]g.

Et in his versibus primum imperativus doxsi suspectus est, cuius loco Geel sequentium optativorum ratione habita recte scripsisse videtur optativum doy.ol, quo versus in integrum restituitur; nam quod Camerarius pro de fuv krjd^eiv coniecit d' oinilr^Trjv, id suo iure editores reiecerunt.

Sed etiam in primo versu vitium latere videtur in infinitivo elvai, qui neque imperativi vicibus fungi potest propter sequentes optativos neque ex verbo doxol aptus bonum efficit sensum. Et Hermannus pro eo optativum el'rj scribi vult, sed ne ita quidem ea, quae requiritur, sententia evadit; non enim prudens in conviviis homo esse debet, sed, ut vv. 310 — 11 docent, hilaris. Puto igitur scribendum esse evrpQcov, ad quod adiectivum sequens illud doxol refertur. Infinitivus ehat autem, quem reliqui codices in imperativum 1'aO^i correxerunt, inde natus esse videtur, quod archetypi litterae pallidae fuerunt.

Atque hac coniectura probata non iam transpositione, quam Bergk proposuit, opus erit, cum omnia bene procedant: in conviviis, inquit poeta, prudens homo hilaris appareat et immemor omnium, quae foris sunt, rerum, atque ioca in convivium inferat; severus autem foris esto. Vides etiam verbum ela(p8Qeiv, in quo multi offenderunt, optime se habere. Hoc enim verbum proprie de omnibus eis rebus dicitur, quas quis in coenaculum infert, ut de poculis Xenoph. cyrop. 8, 8, 10; de xvxlco oQd-cov ^iqxZv symp. 2, 11; de portionibus, quae a convivis ad eQavov in feruntur cyrop. 7, 1, 12: co avdQeg, dicit Cyrus de pugna, elg rlva Tror' av xaV.iova eQavov aklrjXovg 7iaQaxaXeaaL(.iev ri elg Tovde. vvv yaQ e^eoTiv ayad^olg avdQaai yevo/uevoig Tiolla xayaiya allrjloLg eigeveyxelv. Ac prorsus simiHter h. 1. ioca portiones dicuntur, quas secum quisque convivarum inferat. Missa igitur faciemus, quae viri docti coniecerunt, ut Kayser ev de xtI., Ahrens ei ds cpeQOLTO yelola, Heimsoeth ev ds cpsQoi.

Quod vero idem Heimsoeth xaQyaQog pro xaQTSQog coniecit, ne id quidem necessarium est; nam quam bene adiectivum xaQTSQog illi evcpQcov et yekoia opponatur, videri licet ex Xenoph. Ages. 5, 2: rjyelTo yaQ ctQ%ovTL UQoarjxeiv ov f.iaXaxLcx, a)J.a xaQTSQLcx tcov IdicoTCxiv neQcelvaL', ibid. 11, 9: /neT'' oUycov de /hol doxel avO^QcoTrcov ov xaQTSQLav Trjv aQeTrjv, akV evnad^eLav vofilCsLv.. —

Versibus 337 sq. prima ac summa antiquorum exstat precatio, quae in libris ita legitur: Zevg /.lOL Tcov Te cplXcov dou] Tiaiv, o'i (is cpiXevaiv, Tcov t' sxO-qcov f.ieiCov, KvQve, dvvr^aofievov', sed pro dolri OK habent dwr/; praeterea in K verba f.LelCov KvQve transponuntur KvQve f.telCov, calami lapsu, ut videtur.

Atque in priore huius distichi versu Jacobs putat pro doirj scribendum esse i^sir^, quod tamen non necessarium est. Nam Zevg fioL doirj TioLv idem est ac Zevg fiOL doir] TiveaS^aL xtX., in quo certe nihil est, quod vituperes. Neque vero ambigua sunt haec verba, ut quis dovvaL TiaLv idem esse putet ac ,,poenas dare", id quod ipso addito pronomine fioi excluditur.

Ceterum h. 1. notandum est substantivum TioLv et in bonam et in malam accipi partem, ut latinum illud „gratiam referre". Nam sensus horum verborum is est, ut poeta precetur, ut et amicis et inimicis gratiam referre sibi contingat. Atque cum ad araicos verba o't fie cpiXevoiv addantur, simile quid etiam ad inimicos adiectum fuisse verisimile est, ideraque verba corrupta fie~itov dvvrjaofievov deraonstrant. Quod additamentum quale fuerit, ex illo oV fie ^iXevatv coUigi potest: ,,amici amant, oderunt inimici". Neque tamen hoc simplex odisse satis est, quoniam odisse in omnes iniraicos cadit, generosi vero viri est non omnes inimicos ulcisci, sed eos, qui odium in ipsum expromserunt , ei nocuerunt. Atqui infirmiores et viribus inferiores

2*

— 12 —

inimicos, si quid in nos peccaverunt, ipsi statim ulcisci solemus. Ergo, cum h. 1. poeta Jovis ausilium imploret, sequitur, ut inimicis succubuerit, inimici ipso polentiores facti sint: haec corruptorum verborum fuerit sententia necesse est.

Ab hac vero, quae necessario requiritur, sententia abhorrent, quae viri docti coniecerunt, ut Hermann dvvr;ao^ivi,v , Boissonade 6vvr^ooi.iiviov , Geel odwr^aofiiviov , Schaefer dwt^oninivq), Bergk 6dvvr^oi^i€vai, Sauppe dvvr^occf^iivu), Heimsoeth jiuiuto, K{!()v\ odvvrjv ^i/iuvai. His igitur omnibus reiectis coniecturis equidem puto scribendum esse: 3vvt]aafiiviov, i. e. qui me plus potuerunt, potentiores fuerunt, vel si ad res Megarenses referas, qui nos dominatione pri- vaverunt. Insolita autem et obsoleta, etsi apud Ilomerum non raro legitur, forma aoristi idwr^aafir^v videtur causa corruptelae fuisse.

Ceterum de hac precatione cf. Xenoph. Hiero 2, 2 et 6, 12, ubi tyranni fclices prae- dicantur, quod sunt ixavioTaioi xaxcooai (xiv ix^QOvg, ovr^aai di cpiXovg-^ similiter Cyrus in Cyrop 8, 7, 7 eo, quem moriens ad amicos habet, sermone maxime gloriatur, quod „Toi;g ^tev (filovg ineidov di ifiov evdaiitiovag yevoi-iivovg, rovg 6i 7xoltf.iiovg vti ijnov 6ovkcoi^ivTag^^-, idem ibid. 28 filios admonet: tovg (pilovg eveQysTovvTsg xal Tovg ixO^QOvg 6wiqaea&e xola- tBiv, aUa. —

Versus 341 sq. eiusdem sunt argumenti ac vv. 337 — 40. Atque v. 341 in codicibus sic legitur:

cc).).a, Zev, tHeoov (.loi, ^OXvjLiTiie, xaiQiov evxrjv^

sed quid h. 1 adiectivum xaiQiov significet, mente assequi non possum; non enim, ut vulgo, j,opportunus , aptus", similia, valere potest. Atque eius loco Emperius adiectivum xvqiov pro- posuit: „summam meara ac primam" precationem. Melius id quidem; quamquam equideni puto elegorum poetam non formis masculinis xaiQiov et xvqiov, sed femininis xaiQiav et xvQiav usuros fuisse; nam fere Attici, non Jonici scriptores haec adiectiva per duas terminationes frequentant. Quare nescio an antiquitus scriptum fuerit: noivifwv evyr^v , quo.d ipso carmine optime commendatur; ultoria enim precatio hoc carmen recte appellari potest. — Neque in sequentibus versibus qui in codicibus sic traduntur:

alaa yccQ ovTcog eoTi. Tiaig 6^ ov (paivtTaL r^(.uv

av6Q(JiJv, o'l Tafia ^(»^1"«^' exovat, (Ut] avl^aavTsg xiX. omnia bene procedunt. Nam etsi confitendum est sine ulla offensione orationem sic continuari potuisse, ut poeta diceret: hoc enim fatum est, sc. homines et bona et mala habere; at (apud nos non viget, nam) nobis ultio non contingit eoi'um, qui etc: tamen hoc modo si poeta perrexisset, versus 349 — 50:

Tiov elrj f-iikav aJf.ia nieTv eni t ioO^/^og oqoito daifuov, og xar' ifiov vovv TeXiaeie Ta6e. haud dubie omittendi erant. Poeta enim, postquam omnibus rebus desperatis exclamavit: Tiaig d' ov ^aiveiat ijdv xiL, non iam redire potest ad precationem illam, ut ulciscendi facultas sibi detur. Atqui hos versus non est, quod reprehendas aut poetae abroges. Ex- istimo igitur pro ov (faiveTai olim scriptum fuisse: av (faivoid^', quod librarii propter rariorem versus compositionem — in quinto enim pede spondeus est — in ov (faiveTai mutaverunt. — Poeta vero secundum codices sic pergit:

iyto 6e xvcov ineQTjaa X^Q^^Q^i'*'} Xeifi(XQQ(i) noTafup narc' anoaeiaafuvog] quibus in verbis mihi substantivum xvtov vix recte se habere videtur. Nam ut xviov, id quod non nunquam usu venit, eodem modo atque aianeQ, wg xrwv comparationi instituendae inserviat,

— 13 -

tamen h. 1. attributiim postulatur, quale est „exagitatus" vel simile quid; in nuda enim voce xviov miseriarum notionem inesse non habeo, quo demonstrem exemplo. Et Ahrens pro xvwv coniecit xay.oJv. Quod si recte se haberet, certe exspectares ccTroosiofievog, ut omittam ita sententiam antecedenti similiorem fore. Nec minus reiiciendum est asxojv, quod Heimsoethius excogitavit; quo additamento nescio quid sit otiosius. Mihi potius participium (fvyiuv scrib- endum videtur, ut verba q^vyaiv ETieQr^aa iungenda sint: trans torrentem fugiens natavi, i. e. ipso periculo vitae effugi.

In sequentibus vero Heimsoeth recte coniecit legendum esse: )^a()ddQt]v x^it.idooov TtoTa- tiov] non enim fugiens in torrente poeta omnia amisit, quasi suas res secum asportavisset, sed dotni; fugiens autem trans torrentem natavit, ut omnibus amissis vitam seroaret, Substantivum XaQadQa autem alveum torrentis significare et ex Hesychio s. v. intelligitur et ex Homero II. 4, 454. Itaque Hariiingii coniectura d7ToeQadf.icvog pro dnoaeLadfievog non opus est; nec magis id, quod Emperius versu sequente coniecit: s^el FMO-log oqoito daifiojv xz?.. — Versus 365 — 6 A sic exhibet:

loxt voiij, yXajaarjg ds xo fieiXixov aUv snioxio. dovXiov TOi TsXsO^ei, xaQdli' oSvtsqi] ; sed rehqui libri habent ta/e voor et ylcooafi — sneo&io, quae lectiones mihi ex cod. A deri- vatae videntur; nara postquam librarii pro forma loyj , quae intelligi nequit, imperativum laxs et pro sTisoTio verbum frequentius snso&io scripserunt, etiam vo'o> in voov et yXcoaor^g in yXotooi] mutare debebant.

Quae cum ita sint, in cod. A antiquissimae exstat lectionis vestigium, quod in hoc versu emendando nobis premendum est. Atque quae A praebet, in eis praeter illud Xoxi non est quod reprehendas. Omnia igitur integra erunt, dummodo pro Yoyi scribas Yoyso-^ littera o autem propter sequens substantivum vooj facile intercidere poterat. Itaque legimus:

^LOyeo voo), yXojoor^g ds t6 fieiliyov alsv STceOTCo, i. e. tege, dissimula mentem tuam, Knguae autem dulcedo tibi semper adsit. Eodem modo verbum Yoxofiat legitur apud Homer. Od. 11, 251: vvv ()' sqxsv riQog didf.icc xal loxso fir^d' ovofi^vT^g:^ simiUter iaxavaoO^ai Od. 7, 161: o'ide ds oov fivO^ov TioTidsyfievoi iaxarowvTai. Nos vertere possumus: „an sich halten, hinter dem Berg halten". De sententia vide vv. 60 sq.

Jam vero si haec recte disputata sunt, non est, quod multis refutemus, quae viri docti ad hunc locum corrigendum excogitaverunt, ut Ahrens XoOi roo), Hartung ioyrd voto Schneide- Win ioxivoo) ykiooo/] ds xil. —

Versibus 373 sq. poeta Jovem maximum, et qui hominum animos probe pernovit, sec- undum vulgatam sic alloquitur:

ncog drj aev, KQovidi], ToXfia voog dvdQctg dXiTQovg

sv TOVTTJ fioiQrj Tov TS dixaiov sxeir, r^v t' snl OiocfQoavvrjv TQSifO/j voog rjr ts TCQog v^qiv 380. dvOQioTTiov ddixoig SQyfiaai neiOofisviOv.

ovds Ti xexQifisvov nQog daiuovcjg soti ^qotoXoiv

ovd' odov rjv Tig iiiv dOavaTOioiv adoi. sfinrjg d' ok(iov sxovaiv dn^fiova. toI d' ccno dei/.iur

SQyiov laxovTsg O^vfiov oficog nevirjv, firiTSQ' afirjxccvirjg, ska^ov xrA. ; sed pro /;j' t s.jI oiocpQooinnjv A habet iniacocpQoavvrjv , OK etiam contra metrum r]v te nQog a. et 0 praeterea oio cfQoovrrjr. Deinde v. 382 pro odor OK exhibet bdog, ita tamen, ut K og in rasura habeat. Et editores plerique bdog in textum receperunt; at bdov, ut optimo libro

3

— 14 —

traditur, ita optime tuetur inveraa, quao dicitur, attractione casuum. Denique v. 384 omnes praeter A codices habont ynynvTai pro ia/nrifi;.

In his versibus prinium hacremus in disticho 381 — 2, quod ab hoc loco alienum esse omnes viri docti viderunt. Et Uermann quidem id post v. 378 transponi vohiit, quem Ahrens et Hartung socuti sunt. Sod rectius Kmperius hos versus ut adventicium additamentum sive glosscma, quod versuum continuationcm disturbat, cxterminavit.

Sed ita versus nondum prorsus sanati vidontur. Nam nonne mirum videtur, quod v. 379 priori substantivo praepositio £.t/, alteri TTQng additur, idque eo magis, quod OK etiam contra metrum priore quoquc loco TfQog habent atque A ipse sine separatione FniaMffQoovvr^, ut illud nig facile ex TiQng corrumpi potuerit? Accedit, quod hi versus parum apte, ut vulgo fit, cum antecedentibus iunguntur, cum illa substantiva ard(>ag aXiTQnvg et ror dixainv et per se per- spicua sint et si a poeta explicarentur, certe aliter explicarentur. Nonno multo aptius ad sequentia: liitnr^g d' nl^nr txovai xi).. referuntur, quae necessario eiusmodi prodosin requirere videntur? Atque ita iungunt etiam Hermann et Hartung.

Sed etiam ita satis multa restant, in quibus offendamur. Primum enim poeta dicere nequit: „homines, sive boni sive mali sunt, tamen divitias habent", sed potius: y^etiamsi mali sunt, tamen divitias habent"; id quod ipsis sequentibus verbis: rnl 6' arrn dtihZv tQyior }'axort€g Ovjiinv nfxiog nerir]v tla^nr , quae quidem ilHs opponuntur, aperte indicatur. Deinde ne V. 380 quidem ferri potest, quippe qui ad unu7n substantivum v(^qiv, non ad duo atoffQnovvr^v et v,iQiv referatur. Quocirco non sine causa Ahrens post v. 379 plene interpungit, versu 380 scribens: avd^Qionni — neid^n/^itvni et v. 383: t/.mrjg n?.(inr tynvoiv, quae tamen coniectura, ceteroquin satis violenta, id potissimum habet vituperii, quod illud r^v te xtL a versibus 383 sq. dirimit.

Quae cum ita sint, equidem puto scribendum esse:

rv tt TiQog a(pQoovvrjv TQeg)i^fj voog rjv it UQog v^qiv

avd^QOjmor adixotg tQy(.iaoi neii^njiitrior, tjii7it]g d' olj3nr tynvoiv xtL, quo non solum omnes difficultates removentur, sed etiam librorum scripturae optime consulitur. Jam enim post v. 378 signo interrogationis posito et versibus 379 — 80 cum v. 383 coniunctis hic evadit sensus: ^^sive animus ad stultitiam sive ad superbiam se convertit hominum iniust- orum, tamen divitias habent" etc. Ita etiam v. 380 bene se habet, et vv. 383 sq. optime antecedentibus opponuntur. Ceterum de particulis /'V -re — /;v tt cf. Viger. p. 517.

Restat, ut moneamus in versibus sequentibus cum A \oyorteg et ta dixaia (piXevvteg legendum esse, Nam sensus hic est, ut dicatur eos, qui a malis rebus abstineant, tamen (sc. etsi nihil mali faciunt, quod inest in verbis: utto deihor tQycov O^vjiior YaynvTtg) paupertate premi, De hoc particulae njufog usu cf. Viger. p. 428, qui e. g. Lucian. adv. indoct. T. III p. 115 laudat, ubi legitur: eig ta inr^dtv aoi yQ^aiiiior o/iuog (sc. etsi tibi nihil prosunt) ix noV.fjg Ttjg TTtQiovaiag aralioxtig. His poeta verbis asseverandi causa illa ta dixaia (ftXevvTeg maiore guadam vi subiungit, ut haec notio maxime efferatur. Itaque omnia optime procedunt. —

Versibus 469 sq. praecepta leguntur de conviviis recte agendis. Et v. 475 poeta sec- undum A ita pergit:

avTccQ eyco — (xttQov yctQ tyio (ie?.ir]dtog oXvov —

vTTvoi> Ivaixaxov /nv^aoitiai^ olxad^ iwv, ijiio d\ utg olvog xctQifOtatog avdQl Trentyaitai. ovte ti yccQ vrjfpto ovte kii]v /neih^io'^ sed V. 475 0 omisit yoQ, K habet /litQov ye i'xco', deinde v. 477 CG exhibent dei^o), Athenaeus autem, qui lib. X p. 428 d hos versus laudat, rfxw; v. 478 denique OK et reliqui fere omnes,

— 15 —

praeter A, roi liabent; Athenaeus vero hunc versum ita constituit: o^vTe vi vrjfpiov €t'^t' ovte ).iav /iisOvco.

In his versibus verba ij^cD 6' corrupta esse omnes viri docti viderunt; qui cum, quod Athenaeus habet, non melius esse putarent, alii alio modo hunc locum tentaverunt. Et Emperius quidem suspicatur scribendum esse : A?^^w. At poeta, si hoc scripsisset, certe vv. 477 — 8 ante 476 posuisset, ut omittam sequentia verba: ujg olvog xtX. vix recte ad verbum A/^^cu referri posse. Nec magis in sententiam quadrat, quod Ahrens excogitavit: f^w; non enim futurum tempus huius verbi, sed praesens exspectaveris. Neque vero omnino, si haec huius loci ratio est, intelligo, cur mutatione opus sit; nam verbum tjxco coniunctum cum adverbio apud Jones idem atque ejco significare ex Herodoto satis superque constat. Heimsoethius denique quod proposuit: s^oid\ cog xtX., non solum mire quam friget et a poetico sermone abhorret, sed etiam v. 477 a v. 476 dirimit.

Quae cum ita sint, optimum existimo cum Athenaeo scribere: rjxco d', wg xtX. sive ijxcov, cbg xrl., quod bene et cum antecedentibus et cum sequentibus consentit. Yalet enim hoc loco, ut saepe apud Herodotum et non nunquam apud Euripidem, verbum //'xw idem ac vulgo «7w: „se habere". Est igitur sensus huius loci: „dormiam domum abiens, sic autem me habeo sive sic me habens, ut vinum homini maxime conducit", i. e. in solchem Zustande, wie der Wein fiir den Menschen am zutraglichsten ist. Praesens i]xco propter antecedens futurum et ipsum in futurum immutatum esse videtur.

Jam haec condicio qualis sit, versu sequente exponitur:

OVTE Tt yCCQ VrjCpCO OVTE Xirjv f.l€&VCO,

qui versus, etsi optimum efficit sensum, tamen propter hiatum vr^g)co ome vitium contraxisse videtur. Athenaeus quidem videtur hac commotus causa omissa particula yaq scripsisse : ovTe Ti vrjcpcov EYf.C ovTh Xiav ued^vcjo. Vix enim ac ne vix quidem eo adducor, ut existimem, si ab ipso poeta illud ycxQ omissum et vrjcpcov sli^ii scriptum fuisset, librarios verbo €if.ii detruso v^cpco scripturos et ycxQ interserturos fuisse. Athenaeum vero libros non accurate secutum esse inde quoque apparet, quod '/.iav pro Urjv contra librorum auctoritatem scripsit. Qua de causa neque Bergkii coniectura : s§co d' — ovte tc vr^cpcov s\f.i ovte Ui]v fied^vcov, neque Heimsoethii : ovT cxQa vr^cpcov ei(.L ovre Urjv fied^vcov mihi probatur.

Alii autem viri docti hiatum ita removeri voluerunt, ut particula yaQ eiecta hunc versum artius antecedenti annecterent, ut Ahrens, qui ovt }'ti dr^ vrjcpcov ovte Urjv fned^vcov. et Hartung, qui ovTE lirjv vrjCpcov ome Urjv fiei>vcov scripsit. At hi et ipsi sine iusta causa particulam yaQ eliminant. Quid igitur nobis videtur? Ut supra iam diximus, sensus integer est, metrum violatur. Nonne igitur optimum et facillimum videtur scribere vr^cpco y\ quo hiatus evitetur? De particula ye similiter usurpata cf. Sophocl. Phil. 230: ov yccQ elxog ovt' ifie vficov ccfiaQTeiv TovTO y ovS- vjiiag i/nov. Quam vero facile ye hoc loco intercidere potuerit, vix est, quod moneam. —

Insequentibus eiusdem carminis versibus poeta incommoda persequitur ebrietatis, cuius causa ei videtur esse in multis atque in convivio necessariis poculis; legimus enim v. 489 sq : rj /.liv yaQ cpeQeTai cpLlot^atog, r) de TtQoxettai,

Trjv di O^eolg onevdeig, trjv d' inl xeiQog exeig. ctQvelGi^ai 6' ovx oldag. avixrjtog de toi ovtog,

og Tcollag nivcov /irj ti (.latctiov iQel\ ^ ^

sed V. 491 A habet calami lapsu, ut videtur, alveloi^ai ; idem habet v. 492 nokXov, K noXXa, O noXXag.

In his versibus editores suo iure haerent in verbis trjv d' inl x^^Qog sxeig, quae ab hoc loco aliena sunt. Eorum loco alii alia proposuerunt. Et Bergk quidem suspicatur olim scriptum fuisse: inl yelXog ayeig. At idem dici potest de ceteris, quae hoc loco memorantur,

— IG —

poculis, ut de eo, iiuoil >ft).nnlai<)y voratui'. LkMu uioiiendum t'-( rMnira \>\ . (|iinil Ifatiit/it/ conierit: ^ ii xr!).rii' iyj:i^. Uccher auieui legi vult: /m' (V,-- rronytiotn iyti'^. (juod u liiiiouci huius loci aliouuui osr, (juo corri cuiusilaui poculi in couvivio nccessarii mentioneni tiori (•uin ex ant(>codcntiluis vorlus vidori licet tum luculentc o\ so(iuouto illo: i\(nui>;i('.i (V nry. <iii)i'.^ et^icitur.

So(.i si lios versus accuratius consideravcriinus, haec pocula in convivio necessaria in duo divisa esse videbimus irpuoia: iu oa, quae ipsi convivae inter se bibunt, et in ea, quao ab eis in honorcm absontiuui liauriuntur [y. 489 et v. 490). Nam /) (pt).(nt^oiog xvlt^ sive /■ <fi).o- Ttaict ioi'U «a c>t. (luaiu amici alii aliis nominatim propinant cf. Critias 2, 3 sq. Sequentia veroverba: / (V ini'y;ii(<i ad ea pocula referam, quae a magistro bibendi imperantur, cf Plat. svmp. 11 '''■'•' lii.n niiiii (}>■ Vy.ctato.: ioiJ.i^icxi. }^:TC(rciyxeg d^ ur<)^}' timt. Theocrit. 14, 18: /', _i. /^ /i. innKiiiii^ ;i)()i' !•.! lydiiHid ay.QCtvov ('uno^ i^!t;//.' ;-y((iiniL:- ;i)ii u('ivo%'

ibiuog iiacii. cififif^g fiti' cfcuvevntg irrirofteg, tog ididoxzo. Atque verbum <fi<)iicii idem valet atque: Jibi apponitur sive tibi apponi iubes", sc. a pincerna; verbum 7i<^)oy.ua!}cii autem signiticat h. 1.: Jmperatum est omnibus s. palam". Similiter legimus apud Xcnoph. syinp, 2, 7: yrri (l- i c( .rooxeittera anore/.ovfti.v. Herod. 1, 11: (70« circtyy.ciir^v c().i]l)ktog ^rt^ioxetfiirr^v ij ii)r t)ii>.ii')i /^r ct.ToDrvai /; avtov vtt' a).).<ov ano/./.rnthd. Aeschyl. Pers. 371 : ,10.01 oiioeod^ai xt^)ar()g /^»' .to(/x./'/.' joj . Sophocl. Antig. 36: cforov TrQOxeloOar i)ijn')/.eri)inr er ^('i/.et.

Quodsi hic versus (489) optime se habet, alter ea re laborat, quod vcrba t/;j' c),-- .'y,:o7w orrevdetQ aperte significant poculum, quod in absentium honorem bibitur, non sequentia // 1 (V i II /' ini).. iy;ig. quae ob hanc causam corrupta esse diximus. Quorum loco quid antiquitus scripruiu tuerit, reperiemus, si nobiscum reputaverimus, quorum in honorem absentium vetcres pocula haurire soliti sint. Sunt dei et amasii. Atqui dei verbis xr^v de iHolg orrevdeig signifi- cantur. Ergo verborum corruptorum sensus is esse debet, ut dicatur: hoc poculum in honorem amasii potas. Scribo igitur: Tj]r S' emy^ei. (sive iTnyectt) iot) eQceg. De verbo emyeioShti Tivog: in honorem alicuius bibere cf. Theocr. 14, 19, quem locum supra descripsiraus; 2, 151: aiev"EQioTog (i. e. amasii) axoarw eneyeito. Poseid. 10, 1 (ed, Hartung): Ntortng xctl ^tvdiig eTTiyei 6vo. —

Restat, ut de adiectivo arixitog, quod v. 491 legitur, pauca verba faciamus. Ut enim ex antecedentibus verbis satis perspicue intellegitur, poeta non dicere potest eum invictum esse, qui his omnibus poculis haustis sanam mentem servet — quasi esset, qui hoc posset — , sed omnino neminem esse^ qui tot poculis sumptis sana mente esse possit. Sequitur adiectivum arixijog. quod hanc significationem non habcat, corruptum esse.

Atque Hecker pro avixr^tog proposuit axirr^tog, qua coniectura quid lucromur, noii intellego. Magis ad sensum, qui postulatur, accomodatum est, quod Hartung repperit: leriytiiing. quamquam vocabulum displicet. Mihi optimum videtur legere: ctyevvr/Tog, cuius sensus est: „nondum natus est sive non vivit", qui etc. De vocabulo cf. Sophocl. 0. C. 973: uyerrr^Tog tot' /^; de sententia cf. Odyss, 6, 201: oijx eolf oiin- ' i/o 1)1; on.: .^Qotog ovde yevr^tai, og xer <J)('.ii'y(ir av<)o<Zv eg yalav rxi^tar dr/i<')tr^ta cfeQ<ov; maximeque Theognis SOl : uvdeig c(vi/Q(o.K n 01 f eooeiai ovte rre<fvxer., ootig rraoiv ci<)<bv <)voetcti etg lAtdeio. —

Versus 511 sq. poeta ad hospitem , qui pauper ad ipsum pauperem venerat, misit, ut, quomodo eum exceprurus esset, doceret. Ac postquam so ei, quae optima haberet, daturum professus est, pergit v. 5 15 :

/V ();'-. II.: '^^-'^/'i 01 T <fi).oQ lov, xc(tc(xeio', ct/i,- <ft).<')Tr^tog eyeig, 011;. II I <or ort<ov ctTrodi^ooiicti ovte ti fielSor iii. :i:/('. z: ) n : ('././. n!fer (>tOiiite!hc,

— 17 —

sed pro ds Tig v. 515 A habet sec. Schneidewin dt/^g] v. 516 idem sec. Schneidewin (fLXoTrjxo exeig, sec. Mey y.aTaxeiotoG^fiXoTr^zo ; K denique pro exeig habet l^£t.

Atque in his versibus verbum y.aTaxeia^ corruptum esse inde apparere mihi videtur, quod neque cum antecedentibus neque cum sequentibus consentit. Sequentia vero verba: tog (fdf)T7]Tog l'x^ig , non video , cur vituperes. Nam ut per se optimum praebent sensum , ita sequente disticho maxime affirmantur; verba ovts tl xrA. enim explicant illa oyg (fU.oTr^Tog vxug

Quo concesso iam longius progredi licet. Si enim versus, quos supra adscripsimus, cum sequentibus 519 — 20:

r^v de Tig eiQioTa tov ejiiov ^iov, wde oi elrreh'' (bg ev /iiiv /aAfTTwg.. cog ;(aA£7rt3g de fxaX' ev, comparaveris, negare non poteris similitudinem quandam structurae inter utrosque intercedere; nam verba rjv de Tig v. 515 ad eadem v. 519 referuntur, verba tov eiiov ^iov eiusdem versus ad praegressa (hg (ptXoTr^Tog exsig v. 516; denique ut vv. 517 — 8 illud wc; (fLXoTrjTog l/fiig, ita V. 520 verba tov e/iidv (Uov accuratius definit,

Quae cum ita sint, in versibus 515 — 6, quos diximus corruptos esse, etiam verba infuisse puto, quae illis elq^oTa et (hde ol elrcelv responderent. Quare vide, nonne legendum sit:

/jV de Tig elQrj aev (filog wV, xaTaeKf', tog (fiXoTrjTog ex^ig- Jam et responsio inter 515 — 6 et 519 perfecta et sententia est optima: „si quis amicus te rogabit, dic ei aperte et Hbere, qualis ratio sit hospitii tui; nam etc." De yaTaeKf' (og, vix est, quod moneam Graecos cum verbis dicendi etc. et relativa et interrogativa coniunxisse, cf. e. gr. Soph. Trach. 1135: eme S' fj voelg. Batio huius loci est: dic libere ita, ut res cum hospitio tuo est.

Quae si recte, ut opinor, disputata sunt, non opus est, ut multis refutemus, quae viri docti ad hunc locum emendandum excogitaverunt ; satis erit ea paucis recensuisse. Yit Hartung quidem cod. A lectione abusus scribi vult: evdiog rjld^e ev, (fiXog (ov, qua quidem coniectura et responsio inter 515 et 519 tollitur et v. 517 vix apte ad 516 additur. Hoc alterum valet etiam de Bergkii coniectura : (fii.og wv xaxela', tog (fiXoTrjTag «x/;, et de Heimsoethii : xaTayead^', (hg (filov TjTOQ exi]. Quod vero idem Bergk coniecit: xoTdxeia' , (o (fikoTr-g, tot eQ(o, xovTe xtI , id nescio an ultimo repugnet disticho, ubi poeta dicit se uni hospiti satis habere, pluribus res suas non sufficere. Similiter res se habet cum coniectura Schneidewini : xal xelo\ (o q>iX', enog loS' eQeLg, vv. 691 — 2 adiungens, et Leutschii: xaT(xxeia\ (o (fi^.oTr^g, iot eQelg, ovTe ti xtX. His, quas ultimo loco attulimus, coniecturis recte etiam artificiosa et ab usu huius sylloges aliena collocatio verborum obiici potest.

Rehquum est, ut de toto carmine, quod Leutsch in Philolog. XXIX, p. 664 sq. per- tractavit, pauca verba faciamus. Atque Leutsch post v. 512 lacunam statuit, v. 513 scribens: ve(x>g TtoTi tol xtL At mihi carmen integrum absolutumque videtur. Nam vv. 511 — 12 poeta causam indicat occasionemque, qua hoc carmen compositum sit, sequentibus argumentum ipsum persequitur. Atque cum ex primo disticho, ubi poeta se pauperem esse professus est, colHgi possit eura hospitem non excepturum, id sequente disticho refutat. Etiam particula toi duas sententias bene coniungit, quippe quae asseverandi vim habeat: „sane, utique", ut sententiam, quae antecedentibus verbis subest, confirmet et comprobet. Ratio igitur huius loci haec est, ut poeta dicat: ^venisti ad me, expectans, ut te excipiam: sane tibi apponam, quae habeo". Vides igitur in hac particula nihil inesse, quod recte vituperes.

Ac postquam poeta dixit se hospitem excepturum quaeque haberet optima appositurum, iam sequentibus verbis accuratius expOnit, quam hospitii sit rationem secuturus. Nulli rei ait, quam habeat, se parsurum, nullam mutuaturum esse; nam etsi ad plures hospites excipiendos

4

— 18 —

suae opes non sufficiant, tamen so satis habere, ut unum excipiat. Et haec poeta non sine arte ita protulit, ut hospitem quasi doceret, quid de hospitio suo atque hospite interrogatus amicis reeponderet: ita oratio vividior fit et alacrior. — Versus 563 sq. in Hbris sic scripti exstant:

xexlfai^at d' ig dalra, nccQeCea^ai ds tcuq' iad^lov

avdoa xqbwv, aog^irjv naaav iTTiaTaituvov, Tov avvisJv, bnotav zi liy/t '^f^^ov, oq^Qa didaxO^fjg xai Tovt' slg olxov xiQdog txior aTcirjg^ sed V. 563 OK habent s^g pro ig, A 7iaQi^tat)ai pro TraQaUaOaL] idem A v. 565 didax^rfi pro 8i6ax^i,g- Reliqua, in quibus inter se differunt, mentione indigna videntur.

lu his versibus, quos editores silentio praetermittunt , taraen non pauca insunt, quae merito nobis dispUceant. Primum enim haec duo disticba nullo inter se vinculo coniuncta sunt, etsi loci ratio satis vehementer postulat, ut infinitivus avfieiv aeque ac naQtLeaO^ai ad participium XQ^^^ referatur. Neque vero ab hoc participio pendere possunt verba xexXrjad^ai ig daira. quae ab initio leguntur, modo ne sententiam ineptam evadere velis. Denique in priore disticho persona quoque deest, quam poetam alloqui ex altero disticho cernitur.

Hae difficultates ut removeantur, mihi ita legendum videtur:

xal xXr^d^ivt' ig dalta naQeCsaO^al ae naQ^ ia&kov

avdQa XQ^^^'} aoffir^v naaav iniOTa(.iEvov, Tov aviieiv ^' bnoxav xtI. Atque pronomen ai in primo versu facile in ri abire poterat; quo facto etiam xal xhi^ivx' mutari oportebat in xsxkijaO^ai d'; versu autem tertio ^' facile intercidere potuisse, non est, quod moneam.

Haec iam scripseram, cum Heimsoethium quoque vidi in hoc loco haesisse, qui similiter coniecit: elaxXrjd^ivT'' ig daiTa naQeCeaO^ai Te — Toi; avviiiisv d\ bnoTov xt).. At in hac coniectura coniunctio duorum distichorum particulis ts — t« disphcet, cum personae commemoratio aegre desideretur. Quam vero ob causam infinitivum avvielv in avviuev immutetur, non liquet, cum aliis quoque locis verba in /a desinentia more verborum purorum contractorum declinentur, —

Versus 625 — 6 in omnibus libris sic exstant:

aQyaliov (pQOviovta naQ arpQoai noXV ayoQevsiv xal aiyav alei. tovto yaQ ov dvvaTov, qui tamen quin corrupti sint, dubium esse non potest, quoniam verba tovto yccQ ov dvvaTOv omnino non habent, quo referantur. Nam postquam poeta dixit coram stultis et loqui et tacere grave molestumrjue esse, quomodo addere potest eadem omnino non fieri posse? Quod aQya?.iov est, idem non ov dvvaTov est.

Quas difficultates ut toUeret, Hartung coniecit: xal aiyav alel tovto iniv ov dvvanov. Ac recte is perspexit post priorem distichi versum interpungendum esse, ut aQyaliov ad verba n6).X ayoQsvsiv et dvvuTov ad verbum aiyav referatur, sed displicet tovto fiiv, pro quo potius Toi;To ye vel simile quid exspectes. Multo maiora moliti sunt Herwerden et Heimsoeth, quorum prior legi vult: qi/tsqov tpQ. n. a. n. a. ij aiyav alei xtI., alter: aQyoTeQov xiX., quod inter- pretatur esse aeQyoTeQov, anovioTtQov. At adiectivum uQyaXiov , non est, cur reprehendas; significat enim rem gravem et molestam, maximeque de eis rebus dicitur, quae animos aut dicentium aut facientium graviter afficiant; id quod in hunc locum cadere sponte intelleges.

His igitur coniecturis omissis ad ipsa librorum verba revertamur. Atque hoc distichon iam diximus in duas separandum esse partes, quarum altera priore, posteriore altera absolvitur

— 19 —

versu; pronomine tovxo vero subiectum, i. e. oiyav alel, optime repetitur et maiore quadam vi effertur. Scribimus igitur:

y.al otyav aiel tovto ye Ttcug dvvaTov^ Interrogativum Tccog saepius ita usurpatur, ut eo res aliqua negetur, cf. Sophocl, Phil. 41. 250. 754. alia. —

Versibus 659 sq. poeta monet, ne quis hoc illud non futurum esse adiuret; nam, pergit poeta V. 660 secundum vulgatam:

^eol yaQ toi vsf.teowa', oIglv ETceaTi TsXog. xal TCQTJ^ac jiieiToi tl. xal ix xaxov eod^Xbv eyevro xtA. Particulam tol v. 660 Hermann scripsit; nam libri AOK habent ts, reliqui xal yaq. Recte id quidem; sed ita versus nondum in integra restituti sunt. Nam quid verba xal TiQTJ^ai f.i8VToi Ti sibi volunt, quae neque ex antecedentibus neque ex sequentibus apta sunt? Maximae vero offensioni est particula (xivroi, qua oppositio infertur, quae in antecedentibus non habet, quo referatur.

Atque viri docti alii aliter hos versus corrigere conati sunt. Et Brunckius quidem scripsit: xq?] TiQTJ^at fxevTOi Ti. At haec sententia in hunc locum, ubi de iureiurando agitur, non quadrat; nec particula (iievTOi ita recte dicta est. Hartung autem coniecit: xal JiQrj^ai fie/.iaaJTi Ti xax xaxov xtX. , et similiter Mey: xal TiQrj^ai f.ieXXovTi xal ex xtI. At ne ita quidem illud nQrj^ai recte referri videtur. Accedit, quod ita vinculum inter hos versus et antecedentes desideratur. Heimsoeth denique suspicatur scribendum esse aut: xal TiQTJ^av fieTcc TOi Ti, aut: xal TiQTJ^av jneToTcip ti. Et is quidem bene perspexit verbum riQri^ai ad neminem referri posse nisi ad deos; quae vero coniecit, nescio an nimis obscura sint.

Jam vero ex eis, quae supra diximus, apparet verbum riQrj^ai ad ipsos deos referendum esse; idem docet particula xal, quae ab initio huius versus posita est. Sententiam autem, quae his verbis subest, ex tota loci ratione eam esse oportet, ut dicatur deos saepe res improvisas atque inopinatas facere. Existimo igitur olim scriptum fuisse: xal TCQTJ^ai fiellovoi: et facere possunt, sc. id quod unquam fore negasti. Ita hic versus et antecedentia apte excipit et sequentibus bene continuatur. Yerbum autem fielleiv inter omnes constat saepissime ita usurpari, ut de eis rebus dicatur, quae fieri possint quasque fieri verisimile sit. Exempla exstant apud Homerum plurima, cf. e. g. Ilias 18, 364: xal fier drj nov Tig fieklei ^QOTog avdQi TeXeaaai xtX. Od. 18, 19: oX^ov de ^eol (.leXXovGiv oTcdteiv. —

Versus 673 sq. vulgo leguntur:

dvckelv d' ovx ed^elovGiv. vneQ^dXXei de S^dXaaaa

afxcpoTeQtov toIxiov. tj fidXa Tig ;(aA£7rtyg aioCeTai. ol d' eQdovai. xv^eQv^Tr^v fiev enavaav eaO^lov, oTig (pvXaxrjv el^ev imaTafieviog xtX.] sed pro ol (J' eQdovoi OK habent o'' d' et K praeterea eQdovai', pro xv^eQvrTTjv 0 xv^eQvr^Ta, K xv^eQvTJTai; pro oTig OK (5' bg, reliqui ex OK aperte correctum / og, A unus OTig, ex quo etiam scriptura OK derivanda videtur.

Et hos versus, ut vulgo leguntur, non recte se habere facile intelliges, si tecum reputabis, quid illud oi S' eQdovoi sibi velit, Nonne enim adversa fronte antecedentibus dvTlelv d' ovx ed^ekovoiv repugnant haec verba? Non eadem abhorrent a sequentibus, ubi dicitur eos non operari, sed commune malum in suum vertere usum ? Quid quod inter haec verba et sequentia vinculum nullum intercedit?

Quare iam Bekker suspicatur hoc loco vitium latere, quod sibi tollere visus est scribendo: oojteTai, oi' eQdovai, quod vix in hanc sententiam quadrat. Nec magis satis facit, quod Bergk coniecit: eQyovoi s. elQyovoi. Equidem puto omnia recto talo procedere, modo cod. OK et A

- 20 ~

vestigia prementes pro ol d' ^Qdovai. xv^EQvr^r^v fxh enavaav xtl. scribamus: o'i ()' VQdnvoL, ttv^tQvi]%r^v xtL, i. e. qui autem operantur s. operarii, gubernatorem deiecerunt. Verba enim oV d' Vqdovai idem valent ac iQyarai eosque significant homines, qui mercede operantur. Eidem infra v. 679 cpoQrrjyol vocantur, —

Versus 691 — 2 in libris sic traduntur:

XaiQiov €v T€?Jo€iag odov fi€yaXov 6ia novzov xai a€ JIoa€ida(jt)v xoQf^a (piXoig ayayoi. At oflfendunt verba xaiQiov €v, quae cum idem jfere significent, non vides, cur duo hoc loco simul ponantur; satis erat aut xaiQiov aut tv dicere. Quare Hecker ev mutavit in ix, scribens xaiQiov ixTsldaeiag. At x^iQiov nomen proprium est, derivatum a casu recto XaiQwv sive XaiQcovog. Scribendum est igitur XaiQiov (s. XaiQiov), ev z€?Ja€iag xxX. XaLQiov nomen omnibus notum est; ad nomen XaiQcovog cf. Suidas s. v. XaiQtovog, ovofia xvqlov.

Sequente vero versu Hecker et Bergk ayayoi recte in avayoi correxisse videntur. Quod autem Hecker in adiectivo fieyd^^ov haesit, cuius loco adiectivum fLelavog legi vult, non video, quo iure id fecerit. Nam nota sunt apud Homerum illa novTog dneiQLov, evoia vcora '}al- aaaijg, jniya laXTi-ia ^aldaar^g, et Od. 3, 321 : niXayog (.Liya et deinde inel fiiya ts dsivov t€ ; c£ praeterea Theognis 1098: ix ?.ifivrjg (.Lsydlrig. Periculi quoque notio non minus in fxiyag inest quam in (Lilag. —

Sed haec hactenus. Quae alia habemus, in aliud differamus tempus, ne hic libellus iusto amplior fiat. —

■S)f

n v^

PA S56

Sitzler, Jakob

Emendationes theognideae

PLEASE DO NOT REMOVE SLIPS FROM THIS POCKET

UNIVERSITY OF TORONTO UBRARY

^

^

3

"

1.

Ux\