AMSTELODAMI, Sumptibus Andre^ Fkisjju M D C L% X V, SApientiam fibi adimunt.qui fine ullo judicio inventa mctjorum probant* & ab aliti pecudum more ducuntur. Sed hoc eos fallit , quod majorumnominepofito , nonputant fieri pojfe , ut aut ipfi plm fapiant , quia minores vocantur , aut illi defi- puerint , quia majores nominantur La&antius lib.2.Divin.Inftit. c.7. Francisci REDIj Ttybilis Amini<> iXPERIMENTA circa res diverfas naturales. Rfverfndissime Pater: "W Onor ille, queramihiex^ B ■ § hibuifti , transmittendo li- JL JL terasad metuas , quemad- modam eum nunquam fpe- avi , ita ex quo improvifo mihi oh- atus eft , ammtim meum ineffabili ucunditatereplevit : &quanquam :redam , laudes illas , quas mihi tri- :>uis, filtolasefle, nonalicujus mei neriti, fed bonitatis, urbanitatisque A tu^g % FK ANCTS CI REDI tuac, quasamica intentione fortaffis id egit , ut animos mihi adderct , at- que ld efficeret , ut obfirmata mente progrederer , in defcrihendis natu- ralibus illis obfervationibus , & ex- perimentis , quse praeteritis his annis feci, & quotidie animi gratia facio : nihilo tamen minus fateor tibi illas mefuaviter titillare, & mihi blandi- ri : & bonx mentisexpertem , aut faltem plane rudem, & infenfibilem Stoicum me exhiberem , fi non gra- tiffimae mihiiliaelaudes eifent , quas atua2c0nditionis vi.ro, ideftabho- mine laudato, & per totoperafa- mofa celeberrimo mihi tribuuntur. Quapropter obligatus tibi fum , & fi verba fatis commoda reperire poflem , eodem bono animo debitas tibi gratias agerem , quo exiguam hanc gratiarum partkulana , quam fcio & pofTum , tibi offcro, quod ti- bi placuit , mihi fignificare duo faltt- tifcra cxperimcnta , Roma? fadfca , unum a se in cane , akcrurn a Domi- no Experlmentd mturdid. % fto Carclo Maghini in hotnine, lapi- dis illius , qui in capite ferpentis cu- jtisdam Intlici venenofiffimi natus > fummum \ potens, & infallibile fae- dicamentum efle fertur, contra moi> fus quorumcunque animalium vene- noforum» Sed enim , quiavidco* quod intelledus nofter, nifi veritate illuftratus,nunquam fatietur, & pr&- terea non ignorem , quanto amore candor animi tui foliditatem & pul- chritudinem veritatis profequatur; audebo tibi dicere, mejamabali- quot retro annis hunclapidem nofc fe j & virtutis ejus diverfis tempori- bus multa experimenta fecifle , quo- rum exitum hic tibi,procul ab omnl fuco 5 ca ratione narrare conftitni , qua id his meis ocuJis multoties vi- du Noli mirari , me aliunde, quatn de te habere notitiam illius lapidis ; neque enim igncras , mihi illud ho~ noris obtigilTe, ut in illa aula fer- viam , ad quam undiqne ccmcurrit , quicquid eft magnorum hominum 9 A z q^i 4 Fk ancisci Redi qui peregrinationibus fuis merce- dem virtutis quserunt & afportant , & ubi huc pervenerunt , usque adeo benigne excipiuntur , ut fatcantur , Florentisg renatos effe antiquos & deliciofiffimos hortos Phaeacios , & in Sereniffimo Magno Ducc Cofmo tcrtio , aliisque Sereniffimis Princi- pibus regiam& humaniffimamaffa- bilitatem Alcinoi. Ergo tibi dico , quod anno cId Idc lxii. fub finem veris , reduces cxlndiaorientali, in aulam Hetru- rise, tunc Pifis venationibus occupa- tam , pervenerint trcs Patres , vene- rabilis ordinis S. Francifci , vulgo Zoccolanti didi , qui ex illis regio- nibus raultas res curiofas adferen- tes,id honoris obtinuerunt, ut infpi- ciendi copiam darent Scrcniffimo Magno DuciFerdinando II aeter- nx & gloriofse mcmoris , inter alia non fine pompa oftentantes nonnul- los lapidcs, quos , perindc ut tu mihi fcribis, affirmabant reperiri inca- pitc Expefimentd ndturalia. f pite certorum fcrpentum , a Garzia ab Horto defcriptorum, Sc a, Lufita- nis Cobras de Cabelo di&orum , eos- que peromnem regionem IndoYlan , & vaftiffimas duas peninfulas intra & extra Gangem , fed fpecialiter in regno ^namfj , ceu probatae fidei cxperimentum , fecuriffimi antidoti loco infervire, fi imponantur mor- fui viperarum, afpidum, ceraftum5& quorumcunqne aliorum animalium , qui morfu vel pungendo inficiunt : nec non fi imponanmr quibuscun- que vulneribus , kfagittis, velalio aliquo armorum veneno infe&orum genere recens infliftis. Prxterea di- ccbant , talcm Sc tantam , & usque adeo miraculofam efle fympathiam horum lapidum cum vcneno , ut fta- tim vulneriappropinquantes3 par- varum ventofarum inftar fe eidem tenaciffime applicarcnt, nec ante lo- co moverentur , quam omnevene- num fagendo imbibiffent, quo fa&o fua fponte folati in terram caderent, A 3 rc- t Francisci Redi relifto animale fano & immuni a mortifero, quo opprimebatur, mor- bo : atquehinc, ut ab imbibito vc- neno purgarentur , affirmabant boni iili Patres, necefifum e{Te,lavare iilos inla&erecensmul&o, necnoneos- dcm in eodem la&e macerare , tan- tifper , donecomne venenum m iac evomuiffent, quodexalbo, qualc eft, abiret in colorem inter flavutn &viridem medium. Etquomagis prompte fauic fux narrationi fides adhiberctur , fua fponteobtulerunt, f ot fefe experimenta daturos , quot maxime curiofis & minime credulis placere pofient ; certo perfuafi , fo- re, ut Medicimanutangerent , mi- nime mentitum efieGalenum, ubi cap 14. libr. primo defacuh. natur. fcripfic , dari nonnulla medicamen- ta, quaevenenumeadcmrationeat- trahant , qua magnes ferrum. Ergo ncqua moraopns tardaret, di&um- eft ftatim , fedulo 'conquirendas effe viperas : interim Domino Vinccn-. tio Expevimenta naturaHa» j tio Sandrini,uni e numero experien~ tiflimorum operariorum in aroma» taria domo Sereniflimi Magni Du- cis, diligenter infpedis his lapidi- bus, incidit in memoriam,nonnullo$ iftiusmodi lapides jam diu fub fua cuftodia effe , eosque repertos his Religiofis exhibuit, fatentibus, eos- dem exeademcumfuisgeneratione effe, & fortc, imo revera easdem yi« res habuifle. Plures iftiusmodi lapidcs habeo ? nigri coloris , lapidi Lydio non ab- fimiles, laeves &iplendentes 3 acfi fandaracha infedi efFent. Nonnulll ab uno latere ; alii ab utroque macu- lam cineream habent : alii plane ni- gri & fine aliqua macula funt ; alii , circa medium,colorem quendamal- befcentem fordidum obtinent , & in ambitu ingrato colore tin&i funt» Major pars lentis figuram exa&h semulatur;nec tamen defunt inaequa- liter longi : & ex primis illis majo- res, quos ego yidi, latitudinem num- A 4 tni 9 t Fr an cisci Redi mi , ^ Florentinis grojfo di&i obti- nent ; paulo minores magnirudinem quntnm non sequant. Atvero, five magni fint , fi ve parvi , pondere pa- rum inter fe difterunt. Etenim ma- jores utplurimum denarium 6V gra- na o£todecim non fuperant : mino- res denarium & fex grana pendent. Attamen , per hos dies vidi & exa- minavi unum , qui grana fexfuper quartam partem uncias pendebat, & latitudinem Je&onis, ut vocant,non- nihilfuperabat : &utfiguram meo- rum , cum figura tui lapidis conferre poffis , nonnullos hic tibi tabula1 pri- m& defignatos mitto. Communibus defideriis minime fortuna farit. Etenim, cum per an- nitempus, folito frigidius , viperas nondumccepiflent prodire, ex faxis illis,in quibus per totam hyemem la- tent, impoffibile fuit vel unam in- venire, quce negotio, de quo ageba- tur, inferviret. Quare ftatutum eft , ut fequenti die aliis adhibitis vene- ais Experimentd ndturalia. p nis experimentum fieret virtutisil- lorum lapidum : & huncinfinem multi fapientiffimorum & maximi nominis Philofophorum & Medico- rum Academix Pifanse convenerunt, cupidi in opere ipfo videre, id quod Patres verbis deeiarabant. Ex vencnis quse vulneribus adhi~ bita necant , oleum tabaci , ceu po- tentiffimum elegerunt , & du&o iti acumrfilo albo duplicato , illud hoc oleo quatuor transverforum digito- rum latitudine inunxerunt : indeacu pulli gallinacei coxamtransadisen» tes , filum olco inundum per vulnus adduxerunt , & ftatim quidam ex Religiofis illis cruento vulneri u- num ex lapidibus illis applicavit, qui , ut erat prxdi&um, eidem tena- citer adhsefit : eo tamen non obftan- te pullus ille gallinaeeus pofto&a« vam horae partem mortuus cecidit , aeque magna Religioforumadmira- tione,ac eorum unquam fuit3qui xzm incredibilem viderunt. A $ M io FrAncisci Rbbt At enim , quod nondum fibi fatis- faAumputarent, fed in credulitate pertinacitfime perfifterent , eodem £\oy fed recens inun&o, propriis manibus alterius pulli gallinacei vul- nus infecerunt , qui aeque 3C prior il- le breviffimo tempore mortuus cft , cum nihil ei profuiflent deprxdica- tx lapidis virtutes : id quod usque adeo novum & infolitum illis vi- fumeft, ut tcrtia vicerem experiri %'oluerint : idque.experimentumoc- cafionem praebuit , ut fequenti die plura iilius generis fierent. Etenim, trajedo per coxam tertii pulli gal- linacei eodemfilo, quo prioresin- fe£ti erant, adhibitoquelapide, pul- lus non modo nullumfuturaemortis fignum, fednemorbiquidemindi- cium dedit : ideoque ex re vifum eft? cundem denuo fub ala dextra fcal- pello ferire : & affufis fanguinolen- to yulneri aliquot olei guttulis , ac ftatim applicato lapide , dignofci non potuit, ullum eu venenaalla- tum Expmmeni*, nataralia. n tum cflTe detrimentum. Tantummo- do laborare multum , & affligi vifus eft , ex quo tertia viee, acu & filo iti exitiofiflimura hoc oleum intin&o finiftra ejus coxa vulnerataeft : fed paucae aliquot horse abierunt , cum priftino vigori reftitutus eft , &fe- quentis diei matutino tempore fal- tando & cantandoindiciumdedif , cibi fe potius , quam mortis defide- rio teneri. Magnam ab hoc eventu dele&a- tionem & voluptatem cceperuntla- pidum fautores, usquc adeo utre- fumtis animis, intrepide & fttidio- fiffime alia & diverfi generis anima- lia adferri peterent : quoobtcnto» experimentis longe pluribus , &c morteanimalium evidentiffime con- ftitit , nullam huic lapidi vim & vir- tutem medicam , contra venenofum tabaci olcum inefle, Otcrum, quia non raro accidit , ut juxtaidquod yerum eft, ceu turridus quidam fur« culus propuliulet id quod dubium A 6 cfts 12 Francisci Redi eft ; hinc evenit , ut nonnulli caufa- rentur , forte haec animalianon de- fe&u virtutis , lapidibus propris , fed raulto potius eam ob caufam in- teriifle , quod transfixis acu illorum membris , ideoque bicipiti vulnere affe&is , neceflum effet., non unum , quod ha&enus fa&um erat, fed duos lapides adhibere : fed exiguo nego- UQ fublata eft hcec difficultas , morte aliquot gallorum , quibus antea vul- neratis duorum lapidum applicatio- ne fubventum eft. Oblivioni dan- dum non eft , quod vulneratis uno eodemque momento , in eadem cor- poris regione , & aequali vulneris imgnitudine duobus capis , quorum uni impofiti erant lapides,akeri non item; is cui fubventum erat lapidi- bus, aliquot minutis ante mortuus eft, quam alterille, idemque iufus accidit, in aliisaliquot avibus , & diverfis animalculis quadrupedi- bus: nec forte pneter rationem eflet, credere , ohferato a lapidibus vulne- Experimenta naturalia, 23 ris capite , & prohibito fanguinis fimul & aliquo vcneni effluxu , mor- tem citius fubfecutam effe. Aliamulta, & his fimilia experi- menta alias a quam plurimis erudi- tis hominibus fieri vidi , quos inter nominare poffem aliquot Patres So- cietatis Jefu , & fpecialiter Patrem Antonium Veira, famofiffimum con- cionatorem Lufitanum , P. Adamum Adamando , celebrem Mathefeos ProfefTorem, P. Erafmum Scales,& P. Antonium Michaelem Vinci,Le- ftorem Theologiae & Philofophiaz % in veftro collegio Florentino , & tandem D. Mattha>um Campani , virtuofum,& nobiliffimis utiliffimis- que fuis inventionibus nulli litera- tornm per orbem ignorum.Haftenus nihil aut parum attuliff-m , contra mendofas dotes illorum lapidum, fo- lis olei peti experimentis fubnixus , nififubjungerepo(Tem,illos non ma- gis contra mortiferos viperre morfus .prodefle ; & multi didis meis ve~ A 7 rura 14 F K ancis ci Redi rum &: vivum teftimonium dare pof- funt, & fpeciaiicer venerabiliffimae Socieratis veftrx Pater Maracci, ho- mo admodum fapiens, & in rebus Indicis expertus & fagax , quo prae- fente ab iratis his animalculis multa animalia morfu vulnerata funt , nul- lo tn his lapidibus invento fubfidio , quibus tunctemporis bonushicPa- ter plurimum tribuebat.Et dum hxc fcribo , idem in viperis Neapoli al- latis , & qux hic in vicinis nobis cli- vuiis capiuntur , multoties expertus fum, urcerrus effem ejus rei , cujus jam ante cemffimus eram. Inter alia mcmini, menonoMaji, praefenti- bus' multis do£kiffimis hominibus, quatuor columbos rotidem viperis mordendos exhibuiffe , qui applica- tis qnatuor lapiaibusdecimo,ex quo infe&i fuerant minuto, monui :unt. Idem fere accidit quatuor pullis gal- linaceis, quorum tres viginti aiu ali- quantoamplius minuti^ mterierunt: quartus > exciamando & concutien- Experimenta natmaHa. iy do fefe, non nifi exa&is quinque ho- ris mortuus eft. Nec verb tot expe- rimentis , & meorum , aut Sereniffi- mi MagniDucis lapidum virtutifa- tisfidens, alium D. Do&oris Joan- nis Baptiftas Cheluzzi , inciyti in ur- be Florentina Medicinas Do&oris laptdem operi adhibui : fed etiam hunc, non minus quam omnes alios, deprehendi indigum , & planeex- pertem omnis proprietatis & virtu- tis , contra venenum viperarum , & fcorpionum Africanorum. Mukas iftiusmodi beftioias , in experimentis mets de generattoue mfectorum jarn antea defcriptas , & Tuneto ad- vedaSjrecens acceperam : ergo qua- tuor columbas Sylveftres quatuor fcorpiombus , in parte pe&oris ma- xime carnofa pungendas exhibui 9 applicato lapidum remedro, fed cum opprobrio japidum intra unius ho- r^e fpatium columbae omnes mortuas funt : at vero capus , ex quo percuf- lus, & adhibita medicina eft, feptern horas 16 FrAncuci Redi horas fupervixit : & porcellus Indi- cus , a ScorpioneTunetano percuf- fus, applicato lapidum maximo & fpeciofiflimo , horas o&odecim vi- vus exegit. Nihil tamen caufse eft , quo minuscredam, canem, applica- tolapidetuo, & hominemSt vipera percuffum , applicatolapide D. Ca- roli Magnini mortem effugiffe. Cre- doillud, & veriffimumeffejudieo, eique tantum fidei tribuo , quantum cuicunque veritati evidentiori tri- buere par eft. At vero abfit,ut cogi- tem, lapidis virtuteid fa&umeifes fed naturae hic effe&us fuit, robuftce, veget^e & bene conftituts , quse for- titer repugnando vim veneni vipe- rini , folito debilioris r, & minus yi- vidi tandem fuperavit : vel iufus hic, ut ita dicam fortunae fuit , cujus cau- fas utplurimum ne fumma quidem ingenia comprehendere poffunt, ut- ut comprehenfibiies fint ; fi accura- tum & diligens examen accedat,quo mediance fiinuA.ills,& iatentes frau- des Experimentd naturalia. 17 des cum fallacibus indicationibus detegantur. Quare fubmifie a te pe- to , liceat mihi hacoccafione referre cumulum earum rerum , quas maxi- mam partem egomet obfervavi , & quae fortaffis ingratse non erunt, utut minus eleganter , citraordinem , & confufe, atque multiplicatis plus ju- fto digreffionibus dicantur. Nenunc quidemdefunt, quive- ridicum fuifle ftatuantDiofcoridem, libro fecundo , & Plinium hbrootta- vo , necnon vigefimo tertio hiftoria? naturalis , ubi nerbam chelidoniam ab hirundinibus inventam efle , ea- demque oculos pullorum hirundi- num laceratos & corruptos reftitui fcribunt j id quod ab ipfo etiam Tertulliano in fine libri fui de poe~ nitentia confirmatum eft, dumfcri- bit : Hirundo , fi exc&cavern puHos^ novit illos rurftu oculare defua cheli~ donia. Nec tamen fanitas hirundi- num , aliorumque volatilium, cheli- doniae , ut qux nunquamin nidis hi~ run- .i8 FrAnctsci Redi rnndinum invenitur ; fed folinatu- tx , femota omni medicamentorum ope debetur : id quod cuivis mani- feftum effe poterit, cuiplacuent, oculos hirundinum , aut alterius cu- juscunque aviculae, acu velfcalpro folerter terebrare. Ego ejus rei pe- riculum feci , in gallinis , anferibus, anatibus, gallis gallinaceis, &Tndi- cis , & animadvertendo , omnia hxc Volaiilia , fua fponte , minoreqnam viginti quatuor horarum fpatio fa- nari , veracem deprehendi Corne- lium Celfum, libro fexro dicentem : Extrinfecus vero mterdum , fi iftus oculum Udn , ut fanguis m eo fujfun- datur , nihil commodius efl , quani fanguine columb&^ vel palumbi, vel hi- rundims inungere : Necjue td fine caufa fityCum hzrum acies extrinfecus Ufa , interpofito tempore, in anvquum fiatum redeat , celernmeque hirundmis. ZJndc ctiam locus fabuU fatlus efi , aut per parentes , aut tdherba chelidonia refii- tu 'h quod per f tfi mef :it. .Experimema natUYalia. 19 Et forte Cornelius Ceifus, hoc ex Ubro cjuartQ Ariftotelis de genera- iione , & jexto hiBoYU ammalium didicit. Circulatores?ut virtutem antido* torum fuorum oftentent , fcorpiones & viperarum capita devorant, & felin potuaflumunt : hinc imperi* tum vulgus , ignonms , fcorpiones & viperas , fi comedantur, non infi- eere veneno , Sc circulatores nec mori nec aegrotare videns , hxc omnia antidotis tribuenda effe fibi peirfuadet : quibus etiam illud de- beri credunt > quod iidem circulato- fesnullo morfuviperarumdamno afficiuntur , cum id inde veniat, quod beftiolis illis,antea quam mor- dendos fefe pnebeant , dentes effre- gerint>& os, palatum & gulam opti- me purgaverint, nec nonvaginam dentium laceraverint , ex qua flavus quidam liquor prodit, in quo vis ve- neni viperini confiftit. Alii, ut idem artis fuse fpecimen exhibeant , Mer- eu- 20 Francisct Redi curiumfublimatum, arfenicum, & his fimilia corrofiva citra graride periculum deglutiunt : led prius quam illa deglunant , ftomachum la- ganis , aliisqne eduliis inordinate conditis fuffarciunt , butyro prxfer- tim, & vix affumtis corrofivis celer- rime id agunt, ut omnia per vomi- tum rejiciant. Magis fubtilis & callida iilorum fraus eft , qui fucco herbarum vel figillorum , peregrinis , ignotisque chara&eribus i»fcriptorum vi & efficacia, alterius cutem & carnes ita induraturosfefepromittant , utnec frangi , nec a qualicunque ferro, vel i£tu fclopeti vitiari poflint. Non multum abfimilis eft illa promiflio, quam Arioftus finxit Rodomonto k cafta Ifabella fa&am efle : Ho notizia dun erba.e lfho vcduta Vcncndoy e fodove trovarne ap- preffo, Che bollita con cllcra* c con ruta Ad Experimenta naturalia. %1 Ad un fuoco di legna di ciprejjb , E fra mmi innocenti indi pre- muta M&nda un liquor * che chifi bfa gna d'eJJo Tre volte il corpo , in tal modo Vmdura , Che dal ferro 9 e dalfuoco taffi* cura. Idcft: Novi , herham , eamcjue venien» do vidi y dr hU tlUm invenire pojfim non ignoro , qu<& cum hedera & ruta ad ignem ex ligno cuprejfino decoUa , & aeinde inter mnocentes manus compres- fa , liquorum emittit , qui , ficorpus eo ter madefiat , eum m modum liud in- dnrat , ut k ferro & fiamma fecurum fit. Et quia hujusmodi medicinoe & incantamenta utplurimum k vatibus tra&abantur, hinc eft, quod illi,qui- bus cafu contigerat , ut vulnerari nonpoilent, i^cantati dicebantur : qua~ 22 FRANCISCI REDI quales ab antiquis & modernis in Hetrurta fabularum fcriptoribus Ferrau & Orlandus fuilfc ferunrur , & apud Graecos & Latinos Achilles, Cig ius&Ceneus. Quin etiamnum inter populos orientales vagatur hu- jtismodi fuperftirio, & fuit, cum per manus Domini Joannis Michaelis W anslebii , Erfarcenfis, ab Agjptp redeuntis,libel!um haberem, Arabi- ca iinguaconfcriptum^quohaeatque his fimiles vanitates continebantur : praeterea alium etijm iftiusmodi li- brum inter SerenifBmi Magni Da- cis , Domini mei manufcriptos codi* ces Syriacos , Arabicos , iEgyptioS & Chaldaeosvidi , Abyflina lingua confcriptum. Subtilis profefto &ingeniofa, ut dixi , eft impoftorum illorum fal- lacia, qui has & his fimiles vanitates promittunt , qtiibus plures decepti funt : quare fubito indutor , uttibi narrem,in quo fraus confiftat : atque uti id eo melius demonftrare poffim, bre- Experimema mturaha» 23 breviter tibi dicam feftivam quan~ dam narratiunculam , rifu & com- jpaiferatione , ubi eam audiveris , di- gnam. Pauci abhinc anni iunr , ex quo parribus montaris Florentiam habitatum venerar , & forte lbidem adhuc habitat , honeftus quidam vir & horologiorum egregius fabrica- tor Huic, cum aliquandccum Se- reniffimo Magno Duce fermocina- retur , excidit , muitos fefe tn patria fua nofle, qui verborum, herbarum, aut lapidum virtute cuum haberent, contra fclopetorum idtus tempera- tam : idque narrabat , non tanquam remaudiram, fed quafi multoties k fe manifeftiffime viiam. Subriferunt nonnulli ex circumftantibus , ad va- num hunc discurfum, & alii alios intuendo, ridere tacite fimplicita- tem boni hujlis viri cceperunt , qui fidem adhibebat his infirmorum fomniis & fabularum fcriptoribus. Senfir prcpere , non modo didlis luis negatam fidem , led etiam tacite de- / ride- 24 FrAncisci Redi rideri fefe , idque maximaeinjuriae loco habens,murmurando, & nelcio quid intra dentes muffitando , cer- toquodam,& fibinaturali geftu per- fiftens dixir.brevi derifores deriden- dos fore : & improbata eorumin- credulitate, non multum temporis abiit, cum fuis fumtibus in Italiam accerfivitmilitemquendam, quife incantatum & impenetrabilem , vel, ut vulgo vocant , induratum & con- glaciatumeflejattabat, &quicitra timorem fele velut fcopum expo- fuitfet maximis & horribiliffimis fclopetorumi&ibus : &usqueadeo inftanter , impcrtune & perfeveran- ter periculum fieri petiit, ut tandem exauditusfit : &ipfequidem nulla periculi cura\ fronte fecura &fa- ftuofa* nudumpe&usCaroloCofoe» uni ex hbWiariiscamerasSereniflu mi Magni Ducis offerens , elata vo- ce petebat , ut fclopettim illud mi- nus , quod eum in finem manu tene- batjre&ainpe&usexploderet : & jExperimznttt natMattd* -2$ jam Cofta in eo erat, utmoremei gereret cum generofa pietas Sere- nitatis S. A. noluit , ut in pe&uS colU linearet , fed utmajoris mali evitan- di caufii , idum verfus illas partes dirigeret, ubi nates quammaxime carnofe funt , quas ille globuloTclo- peti de latere inlatus trajecit : ergo fortis hic miles, damno & pudcre fuffufus , ne ultimo quidem vale dir &o ex coetu fe proripuit & totu$ fanguine madens, abiit ad curandum vulnus : ac bonus nofter horologto- rum fabricator , tunc quidem pudo- re defixus hasfit , fedita, ut opinioni fuae magis obftinate inhaereret3quao3 antea : ac jam aliquot feptimanae abierant , cum duobus militibus fti- patus rediit , quorum alter ex pede- ftri cohorte ftipatorum erat , alter inter cataphra&os ftipatores mere- bat. Ille incantatum , hic incanra* torem fefe ferebat. Stipator miles dextrum femur oftentabat , quinque lividis maculis infigne,quas totidem B ' i&i- 2(5 Francisci R e d i i&ibus fclopetorum minorum , i ca- taphra&o equite , in conveniente diftantia , prsefentibus aliquot tefti- bus fibi impa&asajebat; quiteftes non modo fe id vidifle aflirmabant , fed unus ex eorum numero ,^ magis quam reliqui benignus & mitis , ut veritatem fadi perfuadcret , viginti quinque aureos ftipulabatur : & fta- tim aderat , qui promitteret : nec defuiffet, qui promitteret , etiamfi major fumma in ftipulationem de- du&a effet , ut quae dubio procul amiffa eflet. Etenim experimento fado, mifer ftipator, natibus ab i&u minoris fclopeti maleaffe&is, de- lufus manfit : quibus vifis , verfutus & impudentiffimus incantator cau- th fubducere fefe voluit : at vero Prcefe&i fui juflu detentus , &acri- ter, non finecomminationefeverio- ris poenLeobjurgatus , nifi fraudem dilucide revelaret , ipfius propria confeffione conftitit , plures alios ab eo deceptos effe, & orane artificium con- Experimema naiuralia. 27 confiftere in modo onerandi fclope- ta : Nimirum in tubum fclopeti ju- ftae menfurae , pauca aliquot grana pulveris tormentarii immittebat, & uiper pulverem globulum , & porro fuper globulum tantum ftupae,quan- tumoperiendoglobulofaterat. In- de fuper ftupam debitam fclopeto pulveris pyrii menfuram mittebat > tique bene adadlse imponebat probk conftri&umexftupaobturamentum; quo fiebat , ut fclopetum, ubi ignem conceperat, magnum ftrepitum ede- ret ; cum econtra globulus ; k paucis aliquot granulis pulveris propulfus , nihil pr^ter levem maculam incu- tere poffet. Nec tamen quisquam credat, foli Hetrurias ifthocprivi- iegii i fortuna datum effe , ut vanas atque inutiles reddat has magicas artes : etiam in exteris regionibus prorfus inutiles evadunt , & a pru- dentibus merito deridentur.Id quod fupra de hac materia fcriptnm eft , quandoque doftiffimo Olao Bor- B 2 richio , 28 Francisci Redi richio, famofo Academiag Hafnien- jfis Profeflori narraveram, cui, quod libenter in meam fententiam con- cederet , placuit , ad confirmandam illam mihi communicare aliud ex- perimentum,in aula RegisDaniae fa- &um, cujus verba in fchedula ad me perfcripta haec funt : Serenijf: Danic&terum cx- pertus tandem eft , quod ante diu menu djftmaveratyomnia illafabulis, & ftcu- lu gerris ejfe vaniora : £t Itcet quando- que ad experimenta in rei conftrmatio- nem quidem provocarent , ubitamenad fem ventum eft}ejfugiis &exceptiuncu- Experimenta naturalia. ip lis quibusdam ineptis.promifforum ftul- titiam aperie prodiderunt. J§htin & no- bilis ille in Septentrione negotiator SiU lius Marfilius , ut reiverkatem adun* fuem fctret, & Regifuafignificaret, fpargi jujftt pCY univerfum & noftYum & immicum exeYcitum fcpofuijfe ft millcf sutatos , in ejus ufum fincfrau- de ceJfuYoS jy quif ? veY§ induYatum ad- verfus ferrum & fclopetoYum ittus oftendeYet > diu nemo fe pecunia illius cupidum indicavity tandem unus & al- tCY fpc lucriy&vanis nefcto quihus cha- raUeribus circa collum difpofitis arma- U y in fc expcrimenta provocarunt , fuccejfu minus profpero^nam ubi Mar- ftlius tnduratorum auribus cultro fuo immineret jam abf liffuro fimilis , (par- citurum enim f ? vit£ temeraria promit- tentium ) vani oftentatsres ne ca quU dem partc cultri attaBum ferebant , pr&texcntes aurcs carminibus armari ncquiiffc yfcd rehquum corpus , ncc ve- ro , ubi ad c&teras partes deventum, fuftinerc iftus,fedpudcndafuga cultro fc fubtraxemnt, Non 30 Francisci Redi Non minus improba illa fraus eft , qua hypocritae apud Turcas , Dervifi vulgo di&i , utuntur , ubi id agunt , utoftendant, fe facili negotio prse- dicere, uter exercituum in praslio evafurus fit vidor. Quatuor fagit- tas eligunt hi impoftores , & crenam unius mittentes increnamalterius, ita jundas in pulvinari ita difpo- nunt , ut par unum ab altero aequi- diftet. Has,illuminmodumdifpo- fitas , duo homines, fibiinvicemop- pofiti , utraque manu fortiter circa cufpidem teneant necefle eft. Hinc unumquodque par lagittarum con- jun&arum , &fecundumlongitudi- nem fuatn extenfarum , hujus vel il- lius inimici exercitus nomine in- figniunt , & illud par quod fponte fua loco fefe movens , alteri oppofi- to pari inequitat , indicio eft , exer- citum illum , cujus nomen gerit , fu- turum vi&orem. At vero necefle eft, utiTurca, calcaneisinfidenti, ter legatur > longum illud Alcorani ca- Experimenta namrafoa* 31 aput 3 cui titulus eft lafm , id eft , 0 homol Quotquot Mahumetano- rum minus callidi & magis fimpli- ces funt , usque adeo conftanter his ineptiis fidem adhibent , utconfir- mandis illis manus in ignem immit- tere aufint. Quare, ut maximam hic fraudem fubeffe oftenderem , ali- quoties id egi,ut experimentum ejus reifacerent : acne deciperer , ipfe femper fagittas tenere volui , & hic fucceflus rei fuit , ut nunquam loco fefe moverint fagittas , non fme ma- gno praefentium Turcarum dedeco- re & ludibrio, qui di&um caput nu- gaciffimi Alcorani , fef vatis omni- bus requifitis circumftantiis , lege- rant, & relegerant. Sedenim, quod nonnulli occidentales adeffent , qui in oriente verfantes , ceu oculati te- ftes , huic operationi refpondiffe eventum affererent, occafionem mi- hi dederunt , ut follicitfc & attente confiderarem, qua ratione haecfraus atque hic manuum lufus fieri potuis- B 4 fet : 32 Francisci Redi fet : nec diu me latuit artificium, Etenim , in duorum illorum , qui fa- gittastenent , arbitrio pofitumeft, quas quibus veiint imponere fagit- tas ; idque folo & infenfibili pulfas Sc manuummotu : itaquehuic joco meaccingens, Ipe&antibusmultis, evidenter Sc polite rem peregi. Quare unus Dervifiorum , minns quam reliqui verfutus, fponte fua eo defcendit, utfateretur, omneshas impofturas & fraudes in ufu effe Mahumetanis , prudcnti & politico confilio , ut milites, falfi fui Prophe- tae perfuafione de vi&oria certiores redditi , eo audentius pericula con- cemnerent. Quod fi poftea effe&us jlon refpondet, ut anno 1626. Affa- Tsi Calafato , apoftatae Graeco , & fa- mofiflirao piratae accidit , qui non cbftante hac fagittarum incantatio- ne, quae vi&oriameidePontificia, nec non regia Hifpaniarum , & Ma- gni Hetruriae Ducis claffe praediee- bat , ab eadera circa promontorium Expertmenta naturalia* 33 Sardinise vi&us, & cum omnifuo navali agmine captus eft : fi inquam effe&us non refpondet , non defunc eis prxtextus, quibusfacrilegihu- jus fedudoris authoritatem fartam tc&am confervent. Breviter, fub mirabilibus Sarace- norura & Idololatrarum praeftigiis ^ femper fraudulentum aliquod arti- ficirtmlatct : nec vero recens , fed antiquiffimus ille mos eft, uti ex Da- nielis decimo quarto capite patet; ubi fraus facerdotum Beli refertur , qui Regi Cyro, omnique Babylo- niorum populo perfuadebant , hoc fuum idolum ea ingluvie effe,ut quo» txdie oves quadraginta devoraret,& amphoras vini magnas fex abforbe- ret : & de his tamen carnibus atque hoc potu clam triumphum duce- bant,& vivendo in delitiis,cum uxo- ribus , liberisque fuis , cutembene curabant, gulofiffimi illi facerdotes* Et annon apud Plutarchum legi- naus , tempore Agidis junioris de~ B 5 g-ftt- 34 FrAncisci Redi glutitos i praeftigiatoribus Sparta- norum gladios ? Apulejus ctiam nar- rat , Athenis in porticu a praeftigia- tore deglutitum efle gladium acutis- fimum,&multo magis longum quam Spartanorum gladii fint. & alium quendam circulatorem , exigui lu- celli caufa , haftam venatoriam in- guini impingentem, eandem inte- gram cum mucrone & conto per cervicem transadegifle : & quod magis mirandum erat , haftaequafi aflfixus videbatur clegans quidam puerulus, planelafcivus, facie venu- fla, & crispocapillitio, quiusque adeo belle tripudiabat , & faltando pedes alternatim usqueadeo artifi- ciofe & celeriter motabat , ut nervis & oflibus carere videretur. Odio- fus & moleftus mihi fimul & tibi eflem, do&iflime & eruditiflime Pa- ter, fi omnes iftiusmodi cafus enu- merare vellem , quos quotidie in fo- ro a circulatoribus fieri videmus ; pnefertim veroillos, quorumanti- 34 glui nor rat tor fim spi qui cel gui cet ma affi pu fta ad pe cic & fu! efl te m ro P1 Experimenta namralia* qui Scriptores, & B. Joannes Chry- foftomus , in libro contra gentiles , & Nicephorus Gregoras , lihro o&a- vo hiftoriaeByzantinaemetninerunt: quare mifTo hoc discurfu ad ea me refero , quae Rabbi Moyfes Maje- monideslibrode Tavarcare , capi~ te undecimo de hisrebus cenfet. Id tantum tibi fcribam , quid ante ali- quot menfes mihi , nec non venera- bili cuidam homini , Maflagamiin Africa nato , & poftea civi Goano acciderit. Is huc in aulam Thufcias varias res peregrinas, & interalia aliquot frufta Tavarcart , \ nobis ficco delle Maldtve difta adduxe- rat. Qua2 dehujus Tavarcare viri- bus k Garzia ab Horto , Cbrifto- phoro Acofta , Carolo Clufio , Mar- tinolgnacio , Augerio Clufio, Fran- cifco Ernandez & Guilelmo Pifone fcripta funt , ea oppido bene tibi no- ta funt. Aliam eidem pnerogativanr dabat, egregius hic, de quo dixi,vir* afleyerans , quemadmodum inter B 6 $5 F& Ancis ci Redi magnetem & ferrum mutua amicitia intercedit, ita hoc Tavercare vel Cvcco delle Maldive ferroinimieis- limum efle,idqae procul abigere, & violenter e vicinia fua propellere Et cum videret , me difficulter induci pofle,ut haectaliacrederem,caperata fronte mihirefpondit,nihil impoffi- bile efle, & malo in veteratoque mo- re fieri,ut minus vera efle credanrur, quae vel raro audiuntur , vel non fine difficultate vldentur,aut debiles hu- xnanse aeftimationis vires tranfcen- dunt : "cum fi attente confiderentur , certisfima , & fa<5tu facilia efle de- prehendantur : ac fe toties, quoties mihi vifum eflet , experimento de- monftraturum , hujus pretiofiftimi Cocco vel Tavarcare virtutem admi- randam efle,ut quod inter delitias,& nobilifsimam partem thefauri Mo- narcharum apud Indos recenfeatur. Et cum ei refpondiflcm , me ardere defiderio videndi his mcis oculis , id quod ipfe fa&urum fe ajebat , ftatim Experlmenta nawralta. 3/ ferrum ei obtuli,ut fatisfacere curio- fitati meae pcr banc occafionem pof- fet. At vero borius ille vir fubito me monere coepit , non quodvis ferrum huic negotio aptum efle y fed perin- de, ut magnetem armare neceffe eft, ubieffe&us ejus circa ferrum mani- fefte detegere volumus , ita hic ne- ceflario requiri, ut fefrum armatum fit: & cumegoetiam atqae etiam ur- gerem, ut mihi certitudinem hnjus veritatis videre liceret, cum id lami- na gladii, manubrio fuo armati, fieri poffet ; fubito allatus eft gladius , quera ille nudum, verfo in pavimen- tum mucrone attollens , indicibus digitis extremitates capuli regebat , & hac ratione fufpenfum in aere gla- dium tenens , mihi injungebat , ut magnum aliquid fraftum Tavarcare, laminae circa medium admoverem , futurum dicens , ut manifeft^ vide- rem, ferrum ab eodem fecedere : & profedo fecedebat , fed motus vo- luntarius duorum digitorum , qui- B 7 dus 38 Francisci Rbdi bus capuks regebatur, fecefsionis il lius caufaerat : quareipfegladiuir manu tenens , nunquam illum move- ri vidi , utut lepidus hic vir non finc magno afFe&u Tavarcare fruftum la- minae gladii admo veret. Sed hae quidem voluntariaefrau- des ,& ut vulgo dici folet, lufus ma- nuum funt. At vero accidit aliquan- do, ut vel minimeobfervatis, aut perperam comprehenfisobftaculis , etiam potentifsimae caufe non pof. fint producere folitos effe&us : Non raro Medicis accidit , ut potio ex fortifsime purgantibus exhibita , ▼entrem ne minimum quidem mo- veat. Robertus Boile , nobilis Anglus , magnae inter literatos famas, do&us, diligens , femper veridicus , & qua- vis fublimi laude dignus , folita fiaa, & commendatione dignifsima fin- ceritate narrat , fe , cum in hiftoria naturali Verulatnii Iegiffet , aquam vit^ oleo aroygdalaruu? dulcium in- nata- JExperimenta natHYotia. 39 natar e , ejus rei periculum fecifle, & femper deprehendifle , aquam vitae haerere in fundo, eique oleum fuper- flare ; contra adhibM aqul arden- te optimi , verum evafifle , quod protulerat Verulamius , qui aut non vidit,aut non curavit adjicereaquam vitas requiri purifsimam, & ab omni minima aquofitate feparatam. Alios fimiles eventusabeodemBoile, in tra&atu de expmmentis qu& non fuc- cedunt relatos , procul dubio legifti do&ifsimePater, ideoque illis com- memorandis lubens fuperfedeo. In praeludiis experimentorum na- turalium , in Academia experimen- tali , fub prote&ione Serenifsimi Principis Cardinalis Medicei con- geftis, fcriptum eft, infufione aqu» , per campanam plumbeam diftilla- tx , turbariomnes alias , fluviorum, thermarum, fontium & puteorum aquas , & folam inter aquas natura- les illam , quas Pifas deducitur , non albcfcsre? fed nativamfuamlimpi.. tuai- 46 Francisci Redi tudinem prorfus fartam teftam fer- vare. Vere idipfum & fine fuco fcri- ptum eft : nec deeft ingens erudito- rum numerus,qui,cum propriis ocu- lis hoc experimentum viderint , vi- vum & verum ejus rei teftimdnium perhibere pofEnt. Atqui jam aliquot menfesfunt, ex quo non fine maxi- mo ftupore omnium,qui centies cen- tiesque contrarium notaverant > ob- fervavi , aquam Pifanam non minus quam alias albefcere & turbari. Caufam aliam praeter admiftionem rerum terreftrium heterogenearum nullamnovi, quae invifibiliter pro- pe fcaturiginem aquae ftillando pro- carrant , & venam aquarum comi- tentur. Poterat etiam iftiusmodi ca- fas dari,ut quo tempore experimen- ta circa albedinem aquarum natu- ralium capta funt , non nifi aquae per campanam plumbeam diftillatae ad- hibitae fint , quae durante diftillatlo- ne quam minimum falis ab hac cam- pana attraxerinr > & confequenter tan- Experimentd ndtMdha* 41 tantum aquas impuras, non ?ero pa- riffimas condu&us Pifani dealbarc potuerint , ad qiias dealbalidas aquis opus eft , a fale illo imprsegnatis , quem campanae pluiftbeae ef omete fblent. Atque , ut quod res eft di- cam , quisquis hujusmodi experi- mentum cum cura fa&urus eft , fi pluribus & diverfis aquis per diver- fas campanas diftillatis ufusfuerit, inveniet , nonnullas , quse inaquas condu&us Pifani infufe , nunquam illas turbabunt , & contra alias quse id agant fubito. Et hanc talem dif- ferentiam , ut ego quidem expertus fum , non parum promovere poteft , non diverfitas modo campanarum , fed etiam gradus ignis , & diverfa conftitutio florum & herbarum quse diftillantur. Praeterea ad rem forte facit , utrum prima fit, qux per cam- panam diftillat aqua, an vero ultima, ubi poft continuos labores aliquot dierumcampana, utitadicam, de- fatigata &fterilisfa&aeft. Accidit etiam 42 Francisci Redi ctiam quandoque, ut extraordina- riam quandam difFerentiam produ- eat major minorve quantitas aquae, per plumbum diftillatae, & in aquam conduftus Pifani infufae : utut enim hxc aqua Pifana turbetur & albes- cat; minus tamen quam mille alise, & me ha&enus probatae naturales aquce , turbatur &albelcit , excepto flumine TefcU , quod per vallem Nievole di£tam in Hetruria decur- rit , cujus aqua eundem fere cum aqua Pifana albedinis modum fer- vat : nec multum ab hac abit aqua fonticuli cujusdam, in prato palatii Buonvifmi , in montibus Lucae , non procul kfamofourbis illius balneo. Porro aqua Nili tantopere celebra- ta , nec non putei Meccenfis in Ara- bia,quam tantoqere venerantur Ma- hometani, non minus quam viliffima quaevis turbida evadit. In eodem illo libro cxperimen- torum naturalium dicitur , aquasin vafis vitrcis diftillatas , (i aquis in rafe Experimenta natHYalia. 43 vafe plumbeo diftillatis , admifcean- tur, non turbari. Ssepiffime procedit hoc experi- mentum , fed fi generaliter de o- mnibus aquis in vafe vitreo diftilla^ tis, loquamur, minime. Parieta- riam in vafe vitreo , & balneo Ma- rise , nec non arena & cucurbitis aureis ac argenteis , cum capitello vitreo , & in caftello fornacis , in vafis vitreis & terreis , vitro indu- ais,diftillaricuravi; eotamennon ©bftanteaqua, quas prodierat, affufl exigul aquae rofarura , vel florum myrti , in plumbo diftillatae quan- titate , femper turbida & laftis in- ftar alba evafit. In cucurbitam vi- tream quandoque libras quatuor pa- rietariae recens colle&ae mifi , ean- demque cum fuo capitello roftrato arenae impofui, fervato femper eo- dem ignis gradu , & deducendo aquam , ufque dum parietaria plane ficca , & quafi ambufta evaderet : atque ut differentiam aquarum in 44 Francisci Redi principio, medio , & fine operis animadvertere liceret , decies qua- termutato recipiente, tandemho- rum quatuordecim fpeciminum a- qux periculum feci , addit& rofarum aqu3 per campanam plumbeam de- ftillata & ftatim aiba evaferunt. Hoc experimentum menfe Aprili fa&um, Majo & Junio menfibus iteravi. Quare ut idem denuo tentarem , re- fiduum horum quatuordecim fpeci- minum cucurbita argented cum ca- pitello vitreo exceptum , denuo in balneo Mariae diftillari curavi , o&iesmutatorecipiente, nec tamen eominus aqua, inpriomfex reci- pientibus colle&a , albefcebat , non vero o&ava & ultima, utut illam non uni generi aquarum , in vafe plumbeo diftillatarum, admifcerem. MelifTa eodem fer& quo parietaria modoalbefcit, fedita, utquando- quevariet. Dantur iftiusmodi her- bx , quas in vafe vitreo & arena di- ftillatae, quam maximc variant : et- enim £xperimenta naturdia. 43» ehim vel nunquam albefcunt, aut fi guaealbefcunt, illis tantum hoc ae- cidit, quaefub initia operis in reci- piente colliguntur , non ultimis , ut quae illius naturae funt, utnonipfae lnodo \ turbatione immunes fint fed etiam turbatis aquis admiftae claras illas & limpidas reddant, haud aliter ac fuccus Jimonum , neq non omphacium , & multo magis acetum forte & diftillatum : fpiritus autem vitrioli non item. Et hx po- fteriores aquae tanto majorem i,n clarificando vim habent , quanto alacrior ignis fuit, cujusbencficio diftillatio pera&a cft. Quod ad be- tam & falviam attinet , quilibct hu- jus veritatis certus cfife poteft , fed non quoad parietariam , quae fem- per & asqualiter , ut dixi , turbatur. Porro aquas in caftello fornacis , five vitreis five terrcis vafis vitro incru- ftatis , cumvjtreo capitello diftiila- ts, generaliter fere omnes turbidae evadunt. Dico fere , quia non de- 46 Francisci Redi funt , quae nunquam turbentur. Et cx eorum numero quae turbantur, nonnullae funt, quae in principio, aiiae quae in medio, & rurfus aliae quae in fine operis diftillant : item aliae quse ex vafis in ima , aliae quae ex iisdem in fumma caftelli regio- nc collocatis proveniunL Etfaepe accidit , ut hae aquae non eundem femper ordinem fervent : & poteft dari cafus , ut aqua alicujus herbae diftillata, fi experimentum capia- tur, femper turbida evadat , & con- tra , ut unius ejusdemque generis herba, denovo diftillata, effe&um hunc turbationis non producat , ut jamdifficilimioperisfit , quicquam certi ingenere dehis aquarum di- ftillatarum conturbationibus fta- tuere , de quibus , ne prolixior fim, fuo fortaffis tempore & opportu- nioreloco agam,cum materia fit cu- riofa , Sc quae varios & quandcque tnexpe&atos cafus recipit. Aqua cinnamomi in cucurbitis au- Expertmema natmdia* 47 aureis , argenteis , sereis , ftanno ob~ du&is , vel vitreis > cum fuis eapitel- lis vitreis diftillata , fi in vafis vitreis afiervetur , femperclara &limpida permanet : fed vafis cryftallinis at fervata , paucis aliquot horis cra£ fefcit , & la&is inftar alba evadit , ac poft aliquot dies fenfim flavefcere incipit , faporemque alfumit amyg- dalarum amararum , 8c interioris fubftantiae nucum perficarum. Hoc experimentum , inaquacinnamomi cum vel fine vino diftillata,plus cen- ties & me repetitum femper veriffi- mum evadet ; fed neceflum eft , ut periculum fa&urus, vafis utatur cry- ftallinis, quse Pifis fiunt , etenimfi aliis utatur , vel plane non fuecedet, aut hac vel illa ratione variabit. Ih Tafis quidem cryftaliinis, quaeRo- mae vel Venetiis fiunt, aqua cinna- momi non intra paucas aliquot ho- ras, fedpoft duas demum, vel tres dies turbatur & albefcit ; fed ita, ut nunquam in his flavefcat , aut fafti- diolii 48 FrAncisci Redi diofutn illum faporem amygdala- rum amararum , vcl nucum perfica- rum affumat. At vero, fiin vafis cry- ftallinis , quae Romae & Venetiis fiunt, non nifi poft duos tresve dies turbatur , longe diutius in pulcher- rimis illls cryftallinis vafis , quae Lu- aetiae Parifiorum £unt , perdurat : quin usque adeo exigua eft , quam in his vafis affumit , albedo , ut fere dicere liceat , eandem plane non al- befcere. Eritforte, cum haecdiver- fitas ceffabit, idque pro varietatear- tis & materise , qu& cryftallina vafa Pifis, Romae, Venetiis & Lutetise Parifiorum praeparabuntur. Caufam bujus albedinis a fale provenire cre- do, qui in vafis cryftallinis eftlore- fcens , lapfu temporis illa corrodit diffriagit confumit : cujus rei quilibet certus effepoteft, cumin aqua cinnamomi diftillata femper aliqua pars falis , idque pro modo & quantitate aquae , deprehendatur. Haec aquse conturbatio argumento Experimenta natur<a* 49 eft, falfam eflecoramunem opiriio- nem eorum , qui vafa cryftallina nullam liquoribus quos continenc alterationem adfcrre ha&enus cre- dunt : eoque major hujusopinionis falfitas deprehendetur , quodaquse nonnullx per campanam plumbeam diftillatae, in vafis eryftallinis , qux Pifisparantur , albefcunt, ututtar- dius quam aqua cinnamomi diftilla- ta turbentur. Pulvis componitur extribuspar- tibus falis nitri purgati , duabus falis tartari , & una fiorum fulphuris, qui ab eftedu quem producit pttlvis to- nans vocatur. etenim,fi exigua ejus- dem quantitas in cochiear, vel pateU lam aeneam , vel cujuscunque metal- li aliam mittatur3& candeke vel pru- nis ardentibus imponatur 3 fenfim colorem mutat, ac tandem ftrepitum edit , qualem edere folet bombarda minor vel major , idque pro ratione affumtae quantitatis. Accidit tamen quandoque, ut ille ipfe pulvis,quetn C ex- yo Francisci Redi experimento fa&o optimum effe co- gnovimus, fi denuo adhibeatur,eun- dem effe&um in perftrependopro- ducerenolit: &viceverfa, itcrum adhibitus, effe&um fuum producat ; id quodmihievenit, virtutemhu- jus pulveris D. Magalotti demon- ftraturo. Etenim prima vice pulvis effe&um nullum edidit, fed cerae in- ftar liquefadtus eft : atveroiterum iterumque repetito examine , opti- me refponditeventus. Quin fiepius mihi ufuvenit, ut morfu viperarum,vel oleo peti aegr£ admodum interimere aliquod ani- mal polTem. Dantur , ut dixi, varii cafus , ut vel vipera parum antea comederit , vel quidquam afpri , ri- gidi & detergentis biberit , quo osa palatum , & faucesrepurgatafintj vel ut mordendo flavumillum, ii vagina dentium latentcm , & morti ferum humorem abfumferit , vel u liquor ille quantitate minor fit quam ut afficere fanguinem poffit v< Experlmenta natwalia. ji velfifatiscopiofusadfit, utmorfus curfim , leviter , vel in locis minime venofis & arteriofis infli&us fit ; maxime fi animal morfu petitum majoris ftaturas fit. Etenim vipera non ceque facile hominem , ovem , capram , equum , taurum , quam co- lumbam, gallum gallinaceum, cuni- culum , felem , aliaqne minora ani- malcula interimit. Nec raro accidit, ut cum fanguine ipfum quoque ex vulnere venenum prorumpat. Fortc etiam non omnium viperarum ea- dem in inficicndo poteftas , fed vel minor , vel major , & magis fervida eft , £ro loci , in quo natae funt , vel mcrantur , natura & condirione» Idemqueoleo petiaccidit : etenim non omne animal hocoleo infedum moritur ; ant certe non aeque cito , fi vulnus aliquam ex mincribus venis vel arteriis attingat. Pr^tereanon orane oleum peti mortiferum eft : fed dantur ejusraodi fpecies , quoe nullum quafi detrimentum adfe- C 2 runt : y2 Frakctsct Redi runt : ctijus rei me certiffimum ex- perientia reddidit. Maximam diffe- rentiam invenio intfcr petumBrafi- lianum, & illud quod ex infulaS. Chriftophori advehitur. Varinenfe & Brafilianum effe&u parum inter fe differunt. Terranovanum,& quod ex infula Nivis, S. Martini& An- guillac adfertur, easdem ferk cum S. Chriftophori peto facultates ob- tinet. Diverfos ab aliis peti fpecie- bus effe&us noftrum producit , utut omnes ejusdemfpeciesineoconve- viant , quod oleum reddunt empy- reumaticum, putidiffimum & fceto- ^isnonferendi. Non ignoro mefor- fitan nimis obfcure de tot fpeciebus peti egiffe , fed cum materia fit pe* riculofa , intelligat qui poteft , ego memet intelligo. Sed audi quaefo miras rerumvi- ciflitudines. Hoc oleum in vulnera immi{Tum,brevi momento necat, aut eerte faftidiofiffima fymptomata cx- citat : & csp novi homines , qui fo- lo Experimema natHraHa. f 3 lo pulverepeti inciluras & vulnera , a Chirurgis fimpliciadieta , curanr. Ec fupradi&us Pater Antonius Vei- ra, Jefuita , qai perannos triginta duos in Brafilia vixit , mihi retulit , illis in regionibusnullumaliudme- dicamentum in curandis vulneribus magis in 11 fu eife , quam luccum ro- centem&foliapeti. Quodpluseft, Nicolaus Monardes narrat , Indos , dum vulneta curant, a Cannibalis in- flifta, mediantibus fagltcis veneno infe&is , non nifi hoc fucco uti , ut qui non folum veneno refiftk , fed etiam celeriter cicatricem ducit s 8c fluxum fanguinis prohibet. Nec de- funt,alii,qui fingulis diebus matutino tempore jejuni non exiguam quan_ titatem peti dentibus conterunt&de. glutiunt , nulio , ac ne min.imo , qui- dem quod appareat, praeju4icio,cum quacvis olei ejusdem gutta, per os afTumta , vel in ftomachum demifla, exitioforum & lethaliura malorum radix & origo fit: haud aliter acpuU II \W\ I 1 ?4 Francisci Redi vis ille peti , quem per momenra ne- mo fere non per na!um atrrahic , fi in os beftiolaecujusdam , &fpecia- liter lacertae mittatur , momentaneo illam deliquio , & diftentis membris morte afficit. Idem ab eodem peti pulvere ferpentibus accidere dice- rem : fed de his nihil dicam,utut per integrum biennium mihi de illius experimenti veritate conftet: etenim hoc currenteanno j ob caufam, quae me latet, neunum quidem ejusdem gencris ferpentem , hoc pulvere in- terimere potui, Id affirmare po{Tum> hirudines pulveri peti involutas, poft paucasaliquot horasmori , id- que non vi pulveris quapulviseft, fcd virtutepeti. His , qui verum modnm praepa- randi oleum peti non ignorant , ma- joris momenti videbitur, his tempo- ribus apud exteros ubivis , atqtie etiam apud nos , multos homines fe- cur&, & citra periculum peti fumum per os afTumere , quo palatum , omnes- Experimenta naturalia. 57 omnesque vicinas partes ita im- buunt , ut magiftraliter eundem per oculos, aures, & nares emittere pof- fint: & eo usque progreffus eft luxus, utingeniofam , facillimamqueratio- nem invenerint, deducendi hunc fu- mum per canaliculos, fub nivefe- pultos , ex qnibus usque adeo geli- dus prodit, ut nihil caufas fit,cur fri- gidioriaquiloniinvideat. Etmuki , non contenti hunc fumum affum- pfiffe per os, eodem, fed calido, no- va arte & recens in vento inftrumen- to inteftina replent , idque loco cly- fteris , eundemque contra multos contumaciores morbos, maxime ve- ro contra colicam paffionem , pro- deffe deprehendunt. QuDsrere mihi videris, an artifi- cium proeparandi oleum peti perfe ita comparatum fit , ut violentiffi- mam illamnecandivirulentiampro- ducat, vel an venenofum aliquodin- grediens recipiat , fine quoidper- fici non poffit ? Et haec tua inftantia C 4 mihi $6 Fkancisci Redi mihi illis inniti videtur , qusecirca hanc materiam ab erudito quodam homine Gallo , in curiofo & elegan- tiflimo fuo traftatudepetoaffirma- tive fcripta, & optimo jurenobi- iiffimo do&ifiimoque Abbati Bur- dcloto, Condei & S. Legeri Domi- i\o > & difcretione, fapientia, & ufu reruminter primoshujus fecuii Mc- «Jicos numerando» Verba autoris h&c funt : J^uelqucs-uns nemmoins , pour prouver quilefi vemneux objectc- ront texperience de certaine quin- fe-ejfence detabac* quifut appor- tee de Florence d Paru il y a quel- que temps > dont une feulegoutte in- troduite dms une piqueure faifoit rnourir hkheuremcme. Mais co?ne le tabac en fon naturel ne produit rien de fcmblMe , cette quinte- ejfence devoit etre fufpecte dc quel- que melange , ou du moins etoit dc- vcnuc Experimenta naturalia, |7 Dtnue veneneufe par les divcrjt* preparations que//eavoit re^en m /a chtmie. Id eft: Eo non obflante 9 nonnulli , ut vene* nojum illud ejje pr&bent , objicient ex- perientiam , cujmdam qmnt& ejfentia peti,non itapridem Florentia Lutetiam Pariftovum allat& , cujw unicaguttd , in punHtunculam mtffa ;, ea ipjahera mortem inducit* -At vero 3 cum petum natura fua nihil iBimmodi producat , quinta hdc effentia debebat ejfefujpeBa mixtura alicujw 5 aut certe venencf % alicujw ejualitatis , a diverfis prapara™ tiombus chemicis accepta* Hic nihil. aliud quo tibirsfpon- deam habeo , quam eodem, quo oleum peti fit, magifterio, etiam di- verfa alia fieri, quas in ufumedko evadunt innocentiffima , &fiveore affumta , five extrinfecus vuloeri ap- plicata, non nifi eximia & falutifera C j medi- j8 Fr ANCIS ci Redi medicamenta effe deprehenduntur : ideoque certo affirmare non aufim , hoc oleum tali magifterio converti in naturam veneni : id libere affir- marepoflum, nihil ei, dum pnepara- tur , admifcerl , quo infici venenofa qualitate poflit : &hinceft, quod nonnulli , fubdubitantes , credide- runt, petum a mercatcribnsinre- gionibus Americse elleboro & eu- phorbio corrumpi : quareproprio motu , fimul oleum euphorbii, & el- lebori extrahi curavi , & experi- mento in diverfb genere vulnerum capto , utrumque femper veneni ex- persefTedeprehendi.Interim,fi quis jufto fcrupulofior efiet , replicare poflTet, id mihiaccidifleobnonad- hibitas ceremonias in coiiigendo el- leboro neceffarias , & ab autoribus rotiesmemoratas, quos inter Plinius fcripfit : Hoc & religtofins cottigitnr : primnm enim gladio circmnf :ribitur , dein qni circnmctfnrns efl , ortmn fpe- ftat3 & prccaMr, ut id Uceat fibi conce- dcn- Experimenta naturalia. ys» deniibus Diisfacerey obfervatque aqui- U volattis. Ineptias,' quibus fidem ad- hibuerunt antiqui, vel quas eum for- taflis in finem fcripferunt , ut auto- ritatem & venerationem illius her- b# fartam te&am confervarent. Et fiquidem verx & neceflarias effent illae ceremoni* , (idquod negarem) ea eft autorum in defcribendisillis diverfitas , ut nefciam, cui fidem ad- hibere deberent herbarii noftri. Et- enim Plinius , in colligendo ellebo- ro, aquilarum volatus e&dem rario- ne obfervare jubet, qua olim in prae- di&ionibus fuis utebantur Augures. Contra Theophraftus & Diofcori- des volunt , ut Herbarii id agant, ne aquita illos in opere deprehendant & videant. Ubi obiter noto^ Pli- nium, cum haec ex Grcecorum libris defcriberet, non obfervafie difcri- men , quod tamen non exiguum eft , inter $vx«t?iX & : vcl ut Salmafius autumat, pro obfervatqne aqmU voUtus , legi poffet , fervatquc Q $ aquiU 6 p Fr ANCISCI R E D I aquiU volatus , eo fenfu , quo Hora- tius dixit : En rupes maxima : Serva. &Terentius ; Heml Servagcmtna- bit.nifi caves; qua ratione Theophra- fto & Diofcoridi conveniret cum Plinio. Sed enim,quicunque hxc ta- lia negligit,virtuti ellebori non prae- judicat 3 cum ipfi autores declarenr, non ellebori, fed coiligentis caufa hxc fieri , ut nimirum omne pericu- Jum declinet , & vacuus fit ab omni metu finiftri augurii, quas omnia non nifi vanx imaginationis funt, Res inter fcriptores notiffima eft, quodpifcisillemarinus Terpedo di- ixus , fi tangatur , fomnum atque ftu- porcm inducat manui & brachio sangentis : cujus rei non femel expe- rimentum feci, fimul ut certus effem deveritate, &deeademcumcerti- tudine fcientise loqui poffem: & nar- xabo tibi , pifcatores aliquot me re- qnirente,hujus pifcis caufa pifcatum iviiTe, & capto illius generisuno, eundem mihi,paulo poftquam captus erat , Experimenta naturalia. 61 erat, vivumadduxiffe. Vixillumma- nu conftri&um tetigeram , cumfor- micare manus , brachium , & omnis humerus coepit, cum tremore usque adeo faftidiofo, nec non dolore affli- <9:ivo & acuto 3 in mucrone cubiti , ut ftatim manum abducere cogerer: idque toties mihi accidit , quoties eundeni dmtius tangere obftinate volebam. Verum quidem eft,me tan- to minus doloris atque tremoris fen- fitTe , quanto morti propior torpedo erat : quin fepius nihil iftiusmodi fenfi : & cum jam,plane mortua e£ fec , nequ^ enim ultra tres horas vixit,trad^re eandem fecure, & fine omni faftidio poteram : utjammi- rum non fit, elle, qui de veritate hu- juseffe&i dubitent, & rem omnem fabulx loco habeant j forte , quia in torpedine, nonviva, fedmortua, aut morti vicina experimentum fe- cerunt. Non poffum eadem fecuritate af- firttiare vel negare,an verum fit,vir- C 7 tutem <$2 FrAncisci Redi tutem torpedinis etiam operari e longinquo.Pifcatores omnes dicunt, quodfic: & conftanter affirmant, eandem per funem retis , & haftam fufcinse transire de corpore torpedi- nis in manum & brachium pifcato- ris : quin unus ex eorum numero mihi dicebat, fe,cum torpedinem in vas pnegrande mififfet , & jam in eo eflfet , ut ope cacabi illud aqua mari- naadimpIeret,foporatasfibi manus, fed leviter , fenfiffe. Sit quomodo- cumque velit , negare illud non au- fim , quin potius huc feror ut cre- dam : nectamencertoaliuddicere pofTum , quam me , cum citra conta- &um torpedinismanumpropiusad- moverem, aut in aqua5cui innatabat, manibus verfarer, nihil omnino ma- li fenfiffe. Poteft tamen eflTe, ut tor- pedo in mari , vi vida , integd , nec diffipata ob mortis viciniam virtu- te propria , producat omnes illos efFe&us a pifcatoribus memoratos. Torpedo illa, de qua loquor,capta fuit Experimenta naturalia* 6$ fuit decimo quarto Martii,anno mil- lefimo fexcentefimo,fexagefimo fex- to. Foemina erat , & libras circiter quindecim pendebat. Volui tunc ob- fervare internam vifcerum fabri- cam , fed ob multas occupationes curfim illud , & ut dici folet , craffa Minervafeci. Scribam tamen , eo nonobftante,omneillud, quodtum temporis ea de re in adverfariis meis notavi. Oculi parvi , & in fuperiori parte pofiti fdnt , duobus transverfis digi- tis ab extremo anteriore limbo cor*- poris torpedinis. Prominent exlo- eulis fuis velut duo cornua , vel in- formes quaedam nuces. Pupilla ro- tunda non eft , fed iridis figuram semulatur5ejusque dimidia pars con- cava, altera convexa eft, 8c ubi con- vexa pars in concavamintrat , pu- pilla clauditur. Humor cryftallinus rotundus eft,tenerae fubftantiae, quo- ad exteriora , & durae , quoad inte- riora. 6\ FrAncisci Redi Dentes in extremitate altitudinis fatis acuti, & circa bafin largi funt. Hepar in duos lobos dividitur, duarum falcium inftar, qui in bafi fubtiliffimo & ar&iflimoligamento conne&untur. In univerfum uncias undecim pendebat. Folliculusfellis fatismagnus, ad detftrum lobum hepatis annexus e- rat,pondere drachmarum fex. Uiyf- fes Aldrovandus credit , hoc fel, ca- taplasmatis loco alicui corporis membro impofitum, tremoremin- ducere, & torporem : fed experien- tia edo&us fum , vanum efle hunc ejusdem timorem. Vanam quoque crederem eflfe Plinii & Galeni opi- nionem , qui afBrmarunt, hoc ipfum fel pollere ea virtute , ut flaccidum & imbelle reddat illud cornu , quo (ut Boccacius nofter loquitur) ho- minesarietant. Inter duos lobos hepatis ftoma- chus & inteftinum jejunuminterja- cent. Sto- Sxperimenta naturalid. 6$ Stomachus usque adeo magnus cft , ut immifia manus hominis per os torpedinis,quod sequ^ fatislatum eft, converterefefefacileineodem ftomacho poffit , qui carnofus & ru- gofus eft. Inter ftomachum & inteftina exi- guus quidamtrajedtus eft , quem pi- lorum vocare licet , & qui duos an~ gulos facit , figuram literae S. reprae- fentantes. Inteftinum jejunum fex transver- forum digiftorumlongitudinemvix aequat , interius ad cochleas fcrmam fabricatum, ad modumfabricae in- teftinorum pifcis palumbi , aliorum- que pifcium ex canum & rajarum genere , maximamque partem fimile duobus inteftinis csecrs ftruthionis &cuniculi. Inalteroangulorum , ftom-achum inter & inteftinum, pancreas & lien fita funt. Lien , drachmas duas pendens , figur» ellipticce ; at.vero pancrea- tis ifti II I 66 Francisci Redi tis figura fatis irregularis erat : ete- nim verfus lienem craffum & latum eft > & poftea longo ligamento ad inteftinum accedit. Cor non abfimile eft aliorum pi- fciura cordibus , & non nifi unam auriculam habet. Poftquam illuda, corporetorpedinisdifToiveram, & ab omni vafe fanguineo feparave- ram , non defiit per feptem horarum fpatia vivere & palpitare: & reli- quum corpus torpedinis , demto corde, non cefiavit per tres horas continuas monftrare evidentiffima figna motus & fenfus ; quo utroque omnium ultimb cauda deftitueba- tur : id quod mihi in memoriam re- vocat , quod in alia torpedinc , ante multas horas mortua,& frigore con- ftri&a obfervaveram , caudam non- nihil femovitfe. Ad utrumque lobum hepatis im- mediate annexa , & diaphragma in- ter & ipfum hepar fita erant ovaria duo. In unoquoque ovario fupra quin Experimente naturalU. 67 quinquaginta ova diverfemagnitu- dinis videre eranr. Ab his duobus Dvariis duo diftin&i canales defcen- dunt , qui in ovidu&ibus terminan- tiu. In horum ovidu&uum uno fex o va fatis magna erant, quorum unum unciam unam vel circiter pendebat , colorisex viridi flavefcentis , inftar bilis porraceas. In altero ovidu&ti ©vao&o, fex aliis fimilia contine- bantur, qua^exovidu&uexemtain figuram planam circularem abibanr» In cavitate ovidu&uum , circa ova , humor quidam flu&uabat , li- quefa&o cryftallo nonabfimilis, li- ber, nec ab ovidu&ibus vel ovis de- pendens: ipfaetiamovanonminus libera, &nullis ligamentis vel vin- culis aftri&a erant. Branchias ab utroque latere qua- tuor cum dimidia habet : quatuor tamen illas , quas integras voco , du- plices funt, & carne quadam mufcu- lofa, motuiearundeminfervientei fe invicem feparantur : ita ut dicere liceatj, 68 FrancisCi Redi liceat , torpedinem , fi utrumque la- tus refpicias , branchias habereno- vem. Foramina branchiarum ex- trinfecus in pellequatuor , intus & gulae refpondentia quinque mihi vi- fafunt , fedita , ut dubitarem , ef- fentneetiam in peile quinque , uno & me per imprudentiam in fedlione corrupto. Omue illud fpatium corporis tor- pedinis, quod branchias inter & ca- put, necnonillumlocum , ubipin- nx collocatas funt, adufqueextre- mitatem anteriorem corporis fitum eft, fubftantiaoccupat fibrofa, mol- liscandidiifima, cujus fibrae craffi- tiem pcnnx cygneas craflioris x- quant, & nervis munitae funt va fisque fanguineis Capita vel extre- mirates harum fibrarum pellem dorfi&pe&orisattingunt, &fimu jun&as duo corpora, vel mufculos duos falcatae figurae formant, qu duomufculi fimuladexamen voca- ti , ad libras circicer tres cum dimi dia Experimenta nawralia* 69 dia afcenderunt. Mihituncquidem videbatur, in his duobus falcatis corporibus , vel mufculis potius , quam inullaalia parterefidere vir- tus dolorifica torpedinis : (ed idem denuo aflirmare non aufim , & forte deceptus fum. Non tamen credo , me deceptum efle , obfervando , quod fupradi&a virtus fefe magis vivide exerat tunc , quando torpedo capta, & manu conftri&a , contor- quendo fefe per vim elabi conatur. InBrafilia fru&us arboris nafci- tur , ab incolis ejus regioni^ Araucu, didtus , gufta fuaviffimus , & nutri- menti laudabilis. Attamen inter fpecies hujus Aratku unainvenitur3 nutrimenti peffimi & venenofa. Quare fi quis illis in regionibus in- differenter & citra dele&um hoc frudu uteretur , fieri facile poffet ut non fine magno fuo malodecipere- tur. Guilelmus Pifo , libro quarto & qainto htFtoria naturalis , htijus ar« boris fimul & fru&us mentionem fa- cit % 70 Francisci Redi cit : at enim , quia figurae illius fru&us , ufquequaque non refpon- dent , ipfi fru&ui , quem pro huma- nitate fua mihi donavit D. Francif- cus Antonius Malafpina , Suveri: Marchio, inde eft, quod figuram ejufdem > in naturali fua magnitudi- ne, nec non feminum integrorum, & apertorum , atque ipfius etiam animx feminum mediante tab. vi. tibi tranfmitto. Fru&us ille , quem hac figura de- fignatum vides , corticem habet cse-i tera lasvem , fed confertum fpiculis,' vel fpinls , raris , obtufis , non pun- gentibus, &&p!ano ipfius corticis oppido parum affurgentibus. Color corticis hujus exficcati fru&us , in ferrugineum propendet , nigro mi- ftus, utut ubi jam maturuit incro- ceum obfcuriorem , intermiftis hinc inde rubris maculis , propendeat. Intus ufque adeo feminum plenus eft , ut in hoc ipfo, quem tibi defcri- 1 bo, centum&feptuagintanumera- verim, Expefmenta natmalia. 71 vcrim, quorum fuis fingula cellulis, cx tenuiffima membrana compofitis, & cortici quafi alligatis conftant. Semina , fi figuram & magnitudi- nem fpe&es, amygdalas referunt. Folliculi feminum , quoad fubftan- tiam, folliculis feminum citreolorum non abfimilcs funt. Extrinfecus lae- ves, nitidi, & coloris ex flavo rubri, fed intus candidi , afperi , &rigidi, ob membranulas quasdam duras , quae i fuperficiefolliculorumaffur- gentes, inipfam medullam feminis penetrant : Semen ipfum candidum eft, &figuramellipticamobtinet, & a mcmbranulis accurat&incifum eft. Si Pifonis defcriptio tibi non fatisfacit , legere poteris fequentem relationem , \ Lufitano Patre Socie- tatis veftras,nec non magno in Theo- logiaMagiftro , & Prxconeexcel- lentiffimofa&am : Vor que ka tres efpecies d'efle Pc- mo muito femelhantes , direy & dif feren- 72 FrAnctsciRedi. ferenza de todas que com mmt univerfal fe chaman Araticu. A primeira efpecie, que abjolutamcn- te fe chama com o nome generico he da mefmafigura , que a quife moh{ra , mas ordinariamentc de muito mayor grande&a como hum mellam mediano. A cor defcra he verde com mi&ura de amarello^ quando elia maduro ; A cor por dentro he tra branco,e dourado. As fementes dfi mefna forma , que as pintadas de cor de tamara madu- t a, mas naon fecca. Sam poucas, e metidas pellacarne do pomo a mo- do das pevides de baUan&ia.O chei- ro bom e agudo, com algua afperez- za, a qualtambem fe acha no fa- bor entre doce , e azedo. Tem hunr tallo no meo, como cravo, cm que fe fufenta , e continua ope , e por ijfo da mefmagrojjura, e duro, mas da Experimenta natmalia. 73 mefma ccr dacames aqualnacn penetra muito. As arvores faon grandes , efrefcas ; folhas ccmo de l 'aranja^mati grojjas^e ejcuras. A madetra do tronco leve , e pouco fo- lida s e ajfi de pouco Jervizo. Nafce elia efpecie em todo 0 Erafil 5 cnde naon he ejlimada. y A fegunda efpecie fe chama A~ raticu Pana , com figura femel- hante. Nafce iunto dos rios. A arvore pequena , e de differente tronco , e folha. 0 fiuto he tam venenojo , que cs Caranguejos terrefies , que dello Je fustentan , mata. A terceira efpecie fe chama Araticu Ape. Hejia he verdedaei- ramente comparavel as meihores fiutas do mundo , pofioque naon tenha femelhan&a com nenhua del- las. Afigura he como a pintada , e ~4 FrAncisci Redi follhe faltam hunatpontas falidas parafora , com que as efcamas da pnha fe igo que fe naon fe mudar, com o terrenojoe dignijji?na de fer transplantada a Floren&a» Id eft 5 (fum hujm pomt tres dentur fpecies, €ju& mter fe fimtlttudwem fervarevi- dentur , earum dtfferentias univerfali nomtne Araticti fignificatas deficribere conabor. Trima fpecies qu& abfolufe generis fiui nomen fervat, talemfiguram habet, qualis hic depingitur , fed frequenter magnitudine inflar mediocrts melopo- poms pradita efi. Color exterius viri- dis efi , cum altquali palloris mifiura , qnando ad perfeUam maturitatem de- venit : intus albo , aureo fimul ftave- fcente colore fuffundttur* Semen gene- D z - rat 76 Francisci Redi rat depiBo hauddiffimile: colore tama- rmdi maturi , fednon deficcati , pradi- tum:pauca verogeneratfemina>& per totius pomi meduUam , ficmi aquatici melopopoms difperfa. Odore pollet gra- toy & acutoy cum leviffima adfirittione, qu ut a cancris terreftribus* eomeftus,ipfos ftattm enecet. Tertia fpecies appellatur Araticii jftpe , poterit quidem frutlus hic tot^us erbis meliortbus comparari > quamvts nulli aliquo modo fimilis appareat : ejus figura eadem fere eft ac illimfrutlus , qui hic depingetur.cui duntaxat defunu acuu qmdam cufptdes , quibns frutlus fegmenta quaji dividmtur , hcet omnes codem cortice ,feu pelltcuia conjungan- $ur. Ejus ordinaria magnitudo talts eft quaUshtc oftenditur depitla.ultra quam aliquifrequenterincrefcunt. Semen eft nigrum,aureoquodamfulgorenitefcens. Kgmtjfo pollet odore , & non ingrato ; cum jam perfetle maturuit paUido co- lore fujfufus nigris maculis/feu puntli- cults, undique perfufus. F acillime fru- £ius isle gladw/o dlffecatur , & partes jam dtvifd videntur m du feu vafcula eo cibo referta , quivulgo ex carne Gallnu cum facharo & lafle D 3 con* 73 Francisci R e d i contuft parari folet 4 eoque maxime blando ^fuavi & ' frigidtffimo, vel ficnti pinguior pars lafhs , qu& fupernatat al- bofacharo permixta : ideo non mfi cum cochleari commode ipf 7 vef :untur. Cor- tex Imperialis monetdt craffitiem mini- me excedit. Naf :itur hdc planta Per- nambuci, {fiquidem nunquam ipfe Bajae vidijfe memini) fed multb me- iior in Para^ progignitur , ubi non eodem nomine nuncupatur , fed Beriba com- muniter dtcitur. Truncus,flores & fo- ha a primafpecie fatis differunt , fed h & illic transplantetur. Et non hane modo arborem me ibi- dem vilurum fpero , fed herbas etiam exoticas permultas. Etenim Sereniffimus Magnus Dux Cofmus tertius > non aemulator minus , quam iilius Experimenu nawtaHa. 79 filius, magni Ferdinandi Prudentis, inter a&iones, regio fuo genio quam maximeconvenientes , hancnume- rat, prote&ione, grati^ , &libera- litate proecurrere votis eorum , qui fcientias & bonas artes profitentur. Quod fi inter laudes Herculis noti poftrema fuit , cedros ex hortis Hefperidum Africanis transtulilfe in Graeciam ; inter gloriofas laudes Sereniffimi Domini mei etiam hoec refulget , quod hortos Florentiae & Pifis omni plantarum exoticarum ap- paratu generoteinftru&os vult , id- que non vanae alicujus,aut curiofede- ledationis gratia, fed in ufus eorum, qui diverfas plantarum naturas & proprietates indagando defcribunt. Tempus eft , ut miffis longis his digreffionibus , ad primum & prae- cipuum fcripti mei filum redeam; ideoque cum omni affedu te rogo , precorque, placeat tibi , lapidistui ferpentini -Qobra de Cabelo naturam , & vires denuoin aliis beftiis , quas D 4 vipe« 8o Francisci Redi viperae momorderunt , experiri : Erenim, fi poft multa experimenta accuratefa&a deprehenderis , illum «vera pollere virtute fanandi pun- dtus&morfus venenoforum anima- 3ium, ingenuefatearneceffeeft, me ha&enus deceptum,& lapidem tuum bonum & legitimum, meos vero fal- fos & fpurios efle. Quodfiecontra inveneris , nihil in lapide tuo virtu- tis effe, gaudebimus utrique , in ven- tam a nobis veritatem , & dete&um cfle mendacium , quod hoc vel illo cafu occafionem mortis fuppeditare poterat hominiingenuo, quimoria & vipera vel cane rabido petitus > re- cufatis omnibus aliis medicamentis , omnem fuam fpem in hujus unius la- pidis virtute collocaret, quod genus lapidum , ut dicam quod fentio, adulterinum & fa&itium eft ; aut fi in capite ferpentis Cobra de cabelo vel Pileati vulgodi&i nafcitur, nullam contra viperaemorfum , petioleum, & fagittas Bantamorum & Macaffa- rorum Experimenta nawralia. 8 1 rorum virtutem habet : cjuod fi omninoaliquamalexipharmaci vim obtinet, nihilquod ei ultra largia- mur fupereft , quam ut dicamus , prodeffe eundem , contramorfus il- lorum ferpentum , in quorum capite nafcitur,&hocPater Michael Boim Jefuita, femotis fabulis capite ctta- vo de ferpente Gen*to in fua Flora Sinica fcripfit, penes quem ejus rei fides fit. Me quod attinet , non du- bito , quin hi noftri lapides , ut jam antea dixi , manu fa&i fint : & hanc meam fententiam multiviri confir- mant , qui diu admodum in India cis &ultra Gangem habitarunt , affir- mantes , illos a folitariis , vel In.do- rum eremkis , idololatris , Iogui difitis , compados elfe , quos poftea in Diu , Goa , Salfetta , nec non per omnem Malabari &finus Bengalen- fis, Siarai , & Coccincinas oram, omnesque pnecipuas maris orienta- lis infulas divendant. Sed me vel maximeia hac opinion^ confirmat , D y quod $2 Franctsci Redi quod tu ipfe, Virtuofiffime Pater,- non muitum ab hac mea fententia abis , uti paucis abhinc diebus liqui- do videre mihi licuit , ex do&iffimo tuo libro , de triplici tn natura rerum magnete : ubi tnentione fa&a ferpen- tumcriftatorum eorundemque lapi- dibus3fapienter hunc in modum fcri- pfifti : Jgtut autem hujusmodi [erpentes eapiendi modum quam dexterrime caU lent 3 funt Brachmani , & quos Jogues vocant y gentthtU fuperjiitionis eremi- eoU : longa fiquidem experientia dotli, -vel ad primum ferpentts pilcati afpc- Bum ex certis ftgnts norunt , qui lapide turgeant y qut non, nec hic fifiunty fiqui- dem comparata horum lapidum copia , eontufos 3 atque unacum reliquis fcr« pentis partibus , addtta nonnihil ex ter- ra figillata , aut etiam , quam magnl factunt, terra Melitenft, in maffam rc- datlos , lapides efformant artifictales, eadem virtute , qua naturales imbutos^ a de la culebra 5 pero eftas fon verdes , y efcuras : en verdad fon piedras ditferentes deftas arteficiales , y todas tiemtz lamifma virtud. D 4 ld §4 Francisci Redi Ideft: Vonam hic virtutem alterius lapidis Cobra dtUi , quem India habet : hic lapis vacatur , Piedra de Cobra de Diu. Tarvus efl > & maculas alic^uot Albas habet. Variis confeElionibus & antidotis conflat. Jogues illum prtpa- < rant , homines pagam , pcenitentes , & 1 ferpentum incantatores, qm tn Diu mo- rantur. Nonnulli dkunt illos in capite colubrinafci : fed hivtndes funt , & obfcuri : certe lapidesfunt , ab his arti- flciahbus diverfi , & omnes eadem vir- tute pollent. Virides ha&enus nnllos vidi , nec expertusfum: fed fi eandem quam •artificiales virtutem obtinent , non fine ratione de eorundem viribus vehementer dubitaverim : quin in eo fum y ut fere credam, hos iimul & Jiios prorfus omni virtute carere , Sc hos Jogues ejuldem cum noftris cir- cumforaneis & caritilenarum pro- polis farinae efle ; ctenim per empo* Exptrhnenta naturalia. 8? r ia Indiarum vagantur , oftentando ferpentes criftatos , eosque coilo & brachiis circumligantes , fed ita , aflirmante Garzia ab Horto, ut den- tes illis omnes antea effregerint, nec nonomni veneno fpoliaverint. Et fieri poteft , ( quae mea imaginatio eft ) ut his ferperaibus , ea ratione praparatis , fefe mordendos exhi- beant , & medicato his lapidibus morfu , falfam pro vera virtute ja&ent, Serpentes csbras de cabelo , fcribit Garzias , capite de ligno fer- pentino, circumferrefolent. Circum- foranei tjuidem ( J ogues appellant) fli- pem emendicantes , & ctneribus fefe afpergemes , ut hac ratione venerandos fefe fanUtmonU titulo vulgopr&beant. Circumeunt ifti omnes regiones, & non- nulli ex iis circuUtorum munere fun- guntur , geflantcfue hos ferpentes ,quos ■ demulcere folent , & collo aptare , {prius tamen exemptis denubus) vulgo perfuadentes eos f ? incantaff ?, ntnocen poffint. D 7 Atta- 8tf Franctsci Redi Attamen, inqtiiet aliquis , necelTe eft, ut hi lapides aliquam, nefcio qualem amicitiam vel inimicitiam cum venenogerant, &utaliquisin- ter lapides Sc venenum rcciprocus amor fit,cum liquido appareat,quam tenaciter fefe ad venenofa vulnera applicent. Et vero negari non po-i teft , quod vulneribus illis adhae- reant; fed hoc addatur necefle eft, illos quibufcunque vulneribus non venenofis , atque adeo cuicunque parti corporis adhcerere , qu# qui- dem molles fint, & fanguine, vel quo alio liquore madeant: eadem ratione, quaexigui illi panesteme figillatae , & omnes aliae bolorum fpecies. In fumma, femper magis magisque obtufus haereo , ad tanta rnendacia , quanta indies de illis me- dicamentis fcribuntur & narrantur, quae ex ultramarinis , & longius re- motis, aut minus cognitis regionibus adnosdeferuntur , nulla veri falfive cura, tantum? ut qux narrantur, noya. Experimenta naturalia. %y nova , inaudita , & qnafi miraculofii videantur ; unoquoque id agente ? ut hac via magis confpicuum fefe3 magisque reverendum, & fimplici vulgo do&iorem oftentet , qui qui- dem has nugas eadem fide appre- hendit, qua rudes Caftiiiani credi- derunt , veros efie effe&us pennx & carbonum , \ nequiffimo impoftore fibi exhibitorum j cujus mentionem Boccacius facit: prorfusut falfusfit Ark>ftus3ubidixit : Chi va lontan dalfa fua patria vede Cofe da quel che gia credea lon- tmc , Che narrandole poi non fe gli crede , Eflimaio bugiardo ne rimane : Che 'Ivolgo fciocco non glivuol darfede Se non le vede7 e tocca chiare? e Piane. n gg Francisci Redi Id eft: 6>uiprocul a patria fua abitresvi- dety quas antea procul a vero abejfe credebat : cjuin ubi tlla* narrat , nemo ei credit > & nugator habetur. Etenim Iolidum vulgus fidem ei adhibere non vult , nifi ittas clare & plane videat tangatque. Certus fum , fi de Hiftorico > non dePoeta fcripfiflem, vel faltemea puritate fermonis ufus eflem , qua ille in Satyris utitur , fapientes , non ftultos vocaffem > qui lente proce- dunt in adhibenda fide omnibusil- lis , quae de iftiusmodi regionibus referuntur > quas adiri commode ne- queunt , ad inveftigandam veritatem relationis. Rem experientia proba- tam loquor &«veram : multa famofa iriedicamenta", indeab Africa & In- diis tam orientalibus , quam occU dentalibus , magnaexfpecfcationein Europam deUta , mihi tra&anti non refpondifle, & fa&o periculo nullius Expmmenta naturalia. 8? valoris fuiffe. Culpabunt multi ze- latores , & nimis forte creduli , id quod dico , & murmurantes excla- mabunt, me nimis ftupida & parum politica finceritate id agere, utfi- dem minuam vel demam illis phar- macis , quam inveterato multorum confenfii obtinuerunt maximam. Ego vero per viam experientise li- beram, & ab afFedu immunem ince- dens, refpondeboillis, nobilifEmi illius Satyrici Florentini verbis , ad meum propofitum accommodatis : Dmque tua voglia imperiofa chiede , Cti io mettaalmio 'nteUetto le paBoje, Ne piu la fcorra , ctiil tuo oc- chio vede ? Chifi daquefii impacci x. e quefie noje La verita non ha gia per og~ Ma M 5>o FrAncisci Redi Ma vuol tenere in prezzo quellegioje> Ch* efjendo falje, gli fa gran difpetto Chi arreca delle vere , e le fm fmacca-> Mofrando al paragone il lor difetto. Id eft: Srgo imperiofa tua volnntas poftu- lat , ut intelleUm meo numellas tmpo* nam> ne plus percurrat > quamoculut tuusvidet ? qui , fiin perp/exis & tA- diofis his negotiis veritatem pro objettk non habet , fed in pretio gemmas illms habere vult , qu&falfdi, funt , vehemen4 ter fuccenfet ei, qni veras ajfert, repro\ bratis illis , monftrando ad Ijdium lapU dem eorum defetlum. NeC tamenignoro, autquotidie raiinus experior , experimenta diffw ciliora , & maxime fallacia efTe illaj quas circa res medicas fiunt : Si quan- Experimenta mtmalia. 5*1 [uanquam magna & generalis in- ;ertitudo utplurimum comitetur >mnia medicamenta , nec raro acci- lat , ut unum idemque maluna in di- rerfis corporibus nafcatur ex diver- is caufis , & multae circumftantiae :emporis , velloci , aut pneparatio- iis, aliarumque rerumdari poffint, }U£ non bene obfervatas , impedire, nutare, vel minuere virtutem medi- zamentorum queant 5 eo tamen non □bftante , ubi hxc vel illa medica- menta poft fepe fsepiusque repetita experimenta , & iterato adhibitam diligentiam effe&um evidentem nullum edunt, rationabiliter neceffe eft , ut fufpe&a nobis fit eorundem virtus. Ex horum numero eft, tefta- ceum illud animal , teftudini non multum abfimile , in Brafilia & nova HifpaniaT^, &Hifpanis Arma- dilho didum , & ab O viedo , Petro Martyre , Gesnero, Johanne Lerio, Clufio , Nierembergio , Wcrmio & Septala in nobili fuo mufeo defcri- ptutn. Experimenta naturalia. >tum. Nonnullidicunt,drachmana mam corticis vel teftse hujus anima- is potenter provocare fudorem , norbo Gallico laborantibus,& oflt- :ulum caudae ejusdem , in tenuifli- num pulverem reda&um,& magni- udine capitis aciculae in aures im- mfTum, prodeffe contra furditatem, ?amque infallibiliter fanare. Mera hxc eft fabula ; quod forte animad- vertens Wilhelmus Pifo , verbum non addidit dehujus animalis virtu- te , fed ad ea provocat, quae Monar- dus & Ximenes fcripferant, modefte fatcndo, fe nunquam ejus rei peri- culum feciffe. Aliinarrant, pifcem maris Brafi- liani,ab Hifpanis, quod facie mulie- rem refert , Pece Mugcr vocatum , habereolfa, ea virtute gravida , ut dorfo ita geftata , ut vivam carnem tangant, immediate omnem exitio- fumfluxum fanguinis cohibeant,qui ex hac vel illa vena velarteria pra> cipitanterreftagnat. Prsete 94 Francisct Redi Praeter hancillorum narrationem alii,& inter illos Pater Philippus de Trinitate , Carmelitanus discalcea- tus libro feptimo itinerarii fui orien- tnlis , prolixe hac de re verbis fub- jfequentibus loquitur : Vi fono ancora alcune Sirene, mafjime vicino jjola di S. Lo- renzo.nella parte orientale dell' Af frica, le qualifi chiamano da Por~ tugefi Pefci Donne , perche daffa cintola ingiu fe terminano in pefce. IfoJJa loro Jervono in molte cofe. Sono firaotflinariamente fredde^ ficche,Jc qualcheduno pigliaffe uno di quefii offi mentre fc gli cava Janque , non folo il fangue fi jerma peljreddo , che il braccio ne riceve, ma ancora figela nella flejja vena. jl Vicere delP Indie ju una volta feriio nell7 arteria dalCerufico , e quando non v era pik rimedw per Experimenta naturalia, py % fua fdute ,gli fi diede nelle m&~ 4 un dente di quefto pefce, edil angue dell' arteria fifermo fubito* reBo libero dd pericolo. J)uefi\ Jjk giovano moltoper la cnHita , >4 a reprimere i movimenti car- idi, anzi rendono gliuomimim^ )otenti , e fervono in molte altri -ofe per U fdute del corpo. :d eft : Sunt ibidem etiam nmnulU Sirenef, w&fertim prope infulam S, Laurentii 3 m parte orientali Afric& , a Lufitarits Pefci Donne vocata , propterea, quod k TLona verfus mfenora in pifces ab- eunt.Offa earumdem ad multa prof wt. Pr&ter modum frigida & Jicca funt , tta, ut ji quis dum fanguinem mittit , unum ex his offibus capiat , non fanguis modo , obfrigus quo brachium afftcttur, fubfiftit , fedin ipfa etiam vena concre- fcit. cPro Regi Indiarum.cum altquan- dochirurgus arteriam eifecuijfet , nec ullum ptf Francisci Redi Hllum falutis remedium fupereffet, da- tus efl in manum dens hujus ptfcts , dr fanguis arteru ftatim fubfttttt , ipfequt liberatus eft a periculo. H grmdifjimo dente di Ca>- val nmrino , del qude qumdo vo- glion Experimenu mturdit* 9? vlion fare fberien&di ttwliano la t> J„ , U ° .; r vena d un uomo , e mentre tl Jan- gue ne [picciajegano quel dente all* intomo della vena aperta , e fuhito il fangue , in effa ringorga* e Ji ferma. Ed e nota la ftoria del ca- davero dfun certo Principe di Ma- labar uccifo in battaglia navalt dd Portugefhche quantunque fojfe pafato fuor fuora da molte paUe di mofchetto , contuttocio non gli cra ufcita ne pure una minima ftil- la di fangucperche portava alcol- lo un pe&zeio d*of[o di Cavai ma- rino , il quale tosioche daquel ca- daverofu allontanato , comincio il Jangue a fgorgar dalle ferite cofi dirottamente , chetuttigli alianti ebbero grand' occaftone di riempirji dijlupore. Di quefto auvenimen- to, foggiunge? non penfo chealtra fta la cagione , che una certa qua* E litk p8 FkAncisci Redi litd Jreddijjima di quelt ojfa , va- levole a congelar ney corpi tutto il fangue , e a privarlo della Jua na- tiva flujjibilita. Id efl:: Novi Go dentem ven fubjungit, aliam caufam ejfenenpmo, quamfngidijfi- mamqmhtatcm , quafangms prottnus conoelatury & afluxu prohibetur. An verbhomo, vel quodcunque aliudanimal , congelato fanguinein ventriculis cordis , & intricatis re- ceffibus & maeandris canalium fan^ guineorum vivere poffit , id verb il- lis confiderandum reiinquo , qui ra- tione pollent. Pcrrb , quod attinet aperturam vense , & cohibitionem languinis, dente vel offibus hippo- potami ita fachm , ne quicquam exeat , id iftiusmodi negotium eft , ut Indis , ccu hominibus bonas con- ftitutionis, & exhiberi & perfuaderl facile poffit,non verb Europxis: nifi fit fimplex quaedam muliercula , quae decipi paffet , aperiendo venam , & poftea duorum aut trium digitorum latitudine fub apertura ftri&e ligan- do fruftuluro aliquod dentis vel offium,a&utum enim fanguis redun- daredefinet ; at verb asque definet , ioo FrancisciRedi fi loco dentis marini digitumunum applices, aut qualecunque fruftum ligni vel metalli adhibeas , tanturn ut corpus venae eum in modum ftrin- gatur, ne fanguistranscurrere, & penetrare in vulnus poffit.Unde plu- rimum veroe laudis tibi debetur, Pa- ter Athanafi, qui cum innobili& magnifico libro Sinx illuftratae refe- ras , te tresiftiusmodidentespofli- dere, nihil tamen de proprietate eo- rundem affirmafti, fapienter refer- vata tibi facultateidipfum agendi , ubi qualitatis experimentum coepis- fes. Nos (inquis) dentes hujusani- malis ternos m nofho Muf&o exhibe* mus, quorum quidem qualttatis experi- mentumnondumfumpfmm : quodubi fecerimus , tunc una quoque rationem tam mirific& quahtatisinvefligabimus. In Infula Cuba , Mexico & Brafi- Jia, variisque Ameriae Septentrio- nalibus Meridionalibusque locis^ fcedum atque importunum aliquod genus lacertarura aquaticarum inve- nitur, Experlmenta naturalia. . ior Mtur , Iguane vulgo di&um , qn^ la- certse , referente GuilelmoPifone, lapidem minus durum ftomachoge- runt, ovi gallinacei magnitudine. Aliitamenaffirmant , eundemin ce- rebrogenerari : & inter illos Fran- cifcus Ximenes teftatur , eundem la- pidem , drachmse unius ponderein con veniente liquore afTumtum , mi- rabiliter fanare dolores nephriticos; cum virtutem habeat diureticam, frangendo calculum & aperiendo vias urinarias. Pifo fatetur , fe ejus rei periculum non feciffe. Nierem- bergius , Oviedus , Gomara , Wor- mius?& Joannes de Laet nudam ejus mentionem faciunt. Ego in rmiltis occafionibus vires ejusdem exper- tus fum , & nullas , ac ne phantafia quidem concipiendas inveni. EtD* Marchioni Hieronymo Biffi debeo , quod ab hoc errore liberatus fum » cui, ut curiofitatem meam in capien- dis experimentisfoveret , placuit, donare mihi unum ex his lapidibus, E 3 Sed 102 FrAncIsci Redi Sed fi inutilem hunc expertus fum ; i nutiliflimum in veni alium quendam famofnm lapidem,in capite,vel ven- tre ferpentis cujusdam Africani , in Mombaza > Zanguebaris regione produ&um : & tamen hunc eundem lapidem maximum probatumque remedium effeferunt, accelerando gravidarum partui , idque fine dolo- re,etiamfifcetusmortuus fit, fi coxa? parturientis alligetur ; hac tamen cautione fervata , ut ftatim poft par- tum removeatur. Etenim, fi diutius ibi alligatus maneat,ob ingentes fuas vires omnia puerpene inteftina ad fe traheret.Mirabiliter quoque con- tra febres prodeffe creditur , fi tem- poreparoxismiin potudetur : quin & fanare dolores colicos fertur , & pellere animo omnem melancho- liam , quamvis graviffimam & hy- pochondriacam.Sereniflimo Magno DuciFerdinando Secundo , Domi- no meo , dono datus eft hujusmodi lapis : figurae erat Sphaeric3e,pondc-- ; Experimema nawraha. 103 ris unciarum qninque , eundemque experimento femper invehi iriurt- lem efle. Lapis eft, fi exteriora fpe- des, nodofus, & ex infinitisfohis compofitus, quorumunum alteri fw- perinduaum eft , perindeut m cal- culoveficx hominum , nec non iljis lapidibus, quosin Indiis orientah- bus in ftcmacho cercopjthecorum , ovium , cervorum , damarum , alio- rumque ruminantium , domeftico- rumpariter & fylveftrium anima- lium , nec non apud Indos occiden- tales in ftomacho illorum animan- tiumqujc^i^fi^, Tarvas,Guanacos & F*a, o come otras dizen , enel ventre de las culebras , que ay en Mombaza. ' ' En las Jndias fon eftas piedras mui raras , y por effo de mucho va- lor^ yejfano fe allaria allamcnos de cen Pardaos, que valen poco me- nos que cen Patacas , por fer cada Fardao> quepor otro nombre fe Ua- ffl® Xerapin,fiete Realesy medio de plata : Otras piedras hai d'etias mas piquenhas , que valen menos , mas tienen la mismavirtud. En Europa no Je que haya mas que duas.y etta es una dellas. EHa pedra tiene primeramente virtud para hazer parir las mu- geres confacilitad, efindolor : e haze que la crianza Je eche aun- quefeamuertaenelventre. Para efio Expenmenta natMaUa* ioy eHo fe deve ligar en una pierna , o muslo , menos de un palmo del collo para cima de laparte dedientro^ pero tanto que la crianza uviere fdidoyfe deve quitar luego.porque fi uviere discuido en efio, la Madre tendra peligro devida-, porquele ' hara purgar todas las entranhas. Sirve mas eBa pedra para do- lores de Colica, y es maravilloffa para quitar elia dolenzia* la quaU fiprocede de calentura , fe deve to- mar en agua > fi procede de frio , fe deve tomar envino % e quando no fe fabe la raiz, de la dolenzia , fe puede tomar en agua , porque defu naturaleza es caliente , y fempre dara buen ejfecio , aunque proceda defrio. Elmodo de tormarla es mc- liendo poquito de a que&a pedra* que facilmente fehaze Jopra otra pedra maiada con agua , o vino-> y E 5 io6 Francisci Redi defpues fe heve como qualquier otro contra-ponzonha. Sirve mas para todos los dolores delventreprocedidos de indigeftiony 1 y ventofitad.y en eHo fe iguala con la pedra de puerco eftino ,y fe tom/t delmismomodo en agua. Sirvemas para quitar todas las febres, tomandofe come eftadicho en agua en la declina&ion , y haze mas fudar. Sirve mas para quitarto ?a me- • lancolia , y trisie&a cie corazon be- vida en vino aiguado. 3d eft: Vt hic lapis cognofcatur & in pre- tio fit , hicvalorem, ejus, nec ncnuten* di modum dicam. Trimo loco hic la- - pis Unma Lnfitana vocatur Pedra de Cobra de Mombaza. Nafcitur in ca pite > vei, ut alii dicunt> in ventre co4 lubrorum, quos Mombaz^a habet. In Indiis hi lapidts admodum rari , idea^ Experimcnta naturaha. tof ideoque magni pretiifunt , & hic nofter mmimum centum Pardais veniret , qui paulo minm qu&m centum Patacas ejfi* ciunt , cum finguli Pardai, al/o nomme Xerapin diEli^feptem argenteos Rega~ les cum dimidio efficiantfkdfunt etiam aliihujm generis lapides , fed minores3 nec ejusdem pretii , utut easdem virtu* tes obtineant*. In Europa > -quodfciamt non nifiduo adfunt , cx quorum nume- ro hic efl. ^Primo hic lapis facultatem habet promovendi partum mulierum , idque fine difficultate , & citra dolorem , & fcetum expellit > utut in ventre mor- tuum. In huncfinem ahgandm efl ad partem interiorem coxvel cruris,pal- mi latitudme ab utriusqueprincipio , ita tamen > ut prodeuntefoetu flatim remo- veatur : id enim mfifiat , matervita periculum incurret , omnia enim vifce* rafequentur. Pr&terea hic lapis prodefl contrd dolores colicos , & mirabiliter dolore$ iiios aufert : & fitlli a caufa cahda fint7 E 6 io3 Francisci Redi €H m aqua affumendus eft y Ji afrigida , vinoy & firadix dolorisignota ftty aqua adhibenda es~t , cum fua natura calidus fit , & femper bonum effetlum produ- cetjHtut afrigido procedat. Modus af- fumendi hic efl y ut exigua lapidis par- ticula comminuatur , td quodfacile fit , fuper lapidem , aqua vel vino madefa- tlum , & poftea ut alia omnia amidota ajfumitur. Inf ?rvit etiam contra omnes dolores ventris , a mala digeftione y velftatibtu procedentes y & in hoc ftmths eft lapidi hyftricisy eodemque modo a(fumitur. Praterea infervtt contra omnesfe- bres y affumendo tllum , ut ditlum efty cum aqua in declinatione y & fudorem prolicit. Conducit etiam ad peliendam omnem rnelancholiam , & cordis triftittam y in aqua vino mixta affumtus. Fabulofae illa? inventicnes , quae de modernis medicamentis narran- tur , maximam partem originem fuamhabent, \ quadam fabula , ab anti- Experimenta naturalia. xop antiquorum credulorum aliquo fcri- pta & credita, Et quis non videt, ea 5 quae hic nofter de lapide Mom- bazas, &utilitateillanarrat, quam parturientibus adferre folet , eain- qaam omnia, ab illis defumtaeffe, qui de lapidis aquilini virtutibus fomniandofcripferunt. ^tites ,in- quit Wormius, nam etiam ipfe hac tdtia credit , parturtentibus dicatum te- flatur Plinius & Galenus , nonrefra- gante experientia ,flniflro namque bra~ chw alligatus fcetum tniis retinet , qu& ad abortum funt proclives 3 ob uteri iu~ bricitatem. Tempore partus flniflrofe- mori alligatm dolores minuit , ac par- tum accelerat ; cujus experientiam fa- ptus in hac urbefeci.adhibita tertia fpe- cie. Efl enim (jeodes parvulus ovi co- lumbmi magnttudtne , cujus effeElum in cafibus defperatis multa honefta ma- trona faptus viderunt. Sedubiparius exciderit flattm amovendus : Obferva- vit namque V aleriola tam vehementer trahere , ut una uterus excedat ni ma- E 7 tml lio FranciscI RfiDl tureremoveatur , quody eoreferentey dccidit ValentU conjugi Ponfonilou- berti , qn<& oblivtoni tradens lapidemfe- mori alligatum , elapfa matrice cxtin- tta efl. Caimani , Indorum cocodrili , & ^ Nicolao Monardes , Guilelmo Pi- fonc&JacoboBontio, multisque aliis defcripti funt. In hujus beftiae ftomacho, magna calculorumfluvia- lium , ab eadem deglutitorum copia reperitur : pequali, utMonardes referf, etenuto un gran conto da gli Spa- gnttoli , e da gP Indiani \ per fervi- zio di coloro che anno lafebbre quartana : concioffiecofache , aj>-f plicando due di perche nel na- viglio t Experimenta natUYalia* lit vi^lio , dove veniva chi me ne do- noduedieffi, fumedi>;atoun Mo- naco , il quale con queflo rimedio in tre , o quattro accejjioni rimafe liberodallafebhre; edio glihopro- vati due volte in una fanciulla quartanaria , e pare che non fenta tanto caldo mentre gli tietz legati alle tempie , ma non le e ceffata la quartana : Non fo quello che fia per feguire da qui avanti. Id eft : , ut Monardus refert , inma- gna apud Htfpanos aflimatione funt> m ufus tlloYum > qui febri quartana labo* rant. Etenimxduobus 'isliusmodi calcu» Hs, regtonitemporum applicatis , quar~ tana ceffat.aut calor ejusdem vehemen- terminmtm : &hujusrei , fubjungit Monardes , magn^m experientiam habent : nam in navigio illo , quo vehe- batur 9 quimihiduos is~liusmodi calcu* Jqs dono dedit* fanipati rettitutus efi 112 F RANCISCI REDI Monachus , qui hoc adhibito remedio , poft tertiam vel quartam acceffionem a febre hberatus eft : & egohujusrei bis expertmentum coepi , in puella quarta* narict> & alligatis ad tempora calculis , minor caloris fenfus videbatur : fed quartana non remiftt. J^uid porro fe~ cuturumfity nefcio. Si Monardes hanc de puella hiftoriam continua- re, velveritatem fcribere voluiflTet, putaverim , eundem etiam potuifle referre vanitatem illius medicamen- ti , a me fepius nullo cum fru&u de- prehenfam , idque non in quartanis modofebribus, fed inrenumetiam calculo, utut FrancifcusXimenes re- ferat, illud fmgularc in hoc affe&u remediumefle : maxime, fi fluviales illi calculi eximantur ex ftomacho illorum crocodilorum , quos lacare vocant. Potuit fieri,ut ego deceptus fim , & ut loco calculorum crocodili miht donodatifintlapillifluviorum Arni&Minionis : quicquid tamen fit,nonmutofententiam , neccredo Experimenta naturalia. 113 hos calculos ex eo acquifiviffe vir- tutem illam 5 quod a ferpentibus de~ glutiti funt. Autor hiftorias naturalis & moralis Antiliarum, agendo de crocodilis , nullam horum calculo- rum in ftomacho , fed aliquam lapil- lorum in capite mentionem facit , eosque multum prodeffe calculofis narrat. Subjungit poftea, dentes ma- jores crocodili atta&u fanaredolo- rem dentium,^osque integros a cor- ruptione fervare. Nolim ei fidem adhibere , id vetante experienti^ , quam non de iEthiopum modo Cai- manis , fed iEgyptiortim etiam cro- codilis habeo. Inter peregrina animalia, qu& an- tiquo & regio more in arcibus Se- reniffimi Magni Ducis,Domini mei, nutriuntur , avis eft rapax, magnitu- dine,figura & pennarum colore Bo- zagro fimillima ; nifi quod partem illam , qua collum capiti annedtitur, nigra fafcia ambit. Nafcitur in Bra- filia, ScHancohan vocatur. Prima haec ii4 Francisci Rebi hxc eflefertur, quae in Europam vi- va delata fit. Gentiles Americani, & Lufitani , qui in illis regionibus mo- rantur , affirmant , fcobem unguium & roftri interpotentiffimaantidota numerandamefle, &pennas, car- nemque ipfam, & offa , magnatr facultatem obtinere , fanandi nor unum genus morborum. Nondutt ejus rei experimentum feci , prope diem tamen me illud fa&urum fpe ro. Prseterea , quamprimum minu tatim obfervabo aliud animal qua drupes>recens ex Brafilia adve&um quod iisdem in arcibus vivit , & \ Guilelmo Pifone Capybara , vel Por cusfluviatilis appellatur , idque fin gulari attentione obfervabo , cur Guilelmusin defcriptioriehujusani malis multa mihi pnetermififle 1 deatur,quce neceflario dicenda erani Eliphanti in exigua fua cauda n gros aliquot pilos , velutmeliusd cam, fetas nigras, tranfparentei ofleas, fedflcxilesobtinent. Quo Expmmenta naturalia. 11$ 1 inter has nigras fetas reperiatur al- :>a in magno apud Xndos orientalcs ^retio eft , maxime verb in impe- :io Siam , & infula Ceilon , ubi cum lonnumquam elephanti albi inve- liantur , major quoque fetarum illa- :um copiaeft, quibuspopuliilliu- :untur contra furditatem , fruftulum iilarum inftar turundae in auresim- mittendo. Pmerea credunt, eum, qui armillam ex his fetis fa&am bra- chio ^erit, ab omni in pofterum ver- tigine & aeris marini infe&ione &c peftilentia immunem efle. No vi quofdam , qui diu hoc me- dicamine ufi funt , quod eis fubmi- niftraverat D. Aritonius Morera, cathedralis Ecclefias Goame Canoni* cus, fed nec auditum recuperave- runt unquam , ac ne magis quidem acutum eum fenferunt : quare hnc inclino, ut credam , non minus hoc quam commemorata alia medica- menta inutile & vanum efle, Et certe Philippus Pigafetta , in defcri- ptione I n6 Francisci Redi ptione fua Congi,de elephantis illius regni , & de caudarum fetis agens, affirmafle contentus eft , in magno illas apud Africanos pretio effe , non ob aliud , quam quod ornatui viro- rum foeminarumqueinferviant. Supra di&us D. Antonius Morera mihi affirmabat, in montanis Ma- labar certum genus avium nigerri- morum morari , corvis Europaeis non abfimilium , in quarum ventri- culis lapilli in veniantur , diverfas fi- gurae, & coloris diverfi , quiplum- bo inclufi , & circa frontis mediutn applicati , omnem ex qualicunque caufa natum dolorem capitis ftatim fanent, ideoque ab Eremitis illius loci , qui hunc quaeftum exercent, quamplurimo veneunt : &ipfequi- dem, cum duos eorum poffideret, magni eos faciebat. Accidit poft paucos dies, ut ego hemicrania, morbo mihi farailiari , corriperer, quare urbanitatis gratia , & ne inci- vilis viderer > perfuaderi mihi paf- fus l ! ExferimentA naturalia* ny us fum, ut unum ex his lapillis fron- i applicatum : fed hemicrania , ma- ^is quam unquam obftinata , curfum uum viginti quatuor horarum fpatio _erficere voluit, non fine magna idmirationeboni illius hominis, qui ^oftea me huc deducere CGnatuseft, ut crederem , me vel infeliciffimum ^mnium eflTe, vel dolores capitis Eu- rop^orum diverfas naturae effe i do- loribus Afiaticorum. Etenim fubji- ciebat , nifi lapides illi mirabili vir- tute dotati eflTent , natura, quaeni- hil fruftra & citra finem particula- rem facit , illos in harum avium fto- macho non produxiflTet : hinctran- fiitad commendandam virtutem la- pidis chelidoniae , qui fecundum Diofcoridem & Apollonium , apud AlexandrumTrallianum , & fecun- dum ea , quse autor libri de inoanta- tiene Galeno tributus refert , in ven- triculis pullorum hirundinuminve- nitur : nec non ad virtutem lapidis ale&orii , qui in gallorum ventricu- lo nS FrAncisci Redi lonafcitur, de quo Plinius : AU- Borias vocant in ventncuhs galli- naceorum tnventas , crjftalU fpecie , magnitudme fab* , qmbus Mihnem CrotonteHfem ufum , 8* certamimous: inviHum fuiffe volunt : & Solinus ; ViBor Milo omnium certaminum* qm obivit , aleBoria uf us traditur: qui lapis fpecie cryftallma , fab&modo , m galUnaceorum ventriculis mvenitur , aptusyutdicunt,pr T»9 kiyot li&niy A yswpv(&> t agoT^ov. fcriptum reliquit : k\%op%vH yu<> ml$& ui yi^ut QctUoficy , Cjrues comparent mcipiente fationis tempore: ad quse Bo- chartus: ®)uod non capio^quia fementis tempore non veniuntgrueslfed mtgranty Cjruum enim migratio in autumnum tncidit, qui efl fanonis folemne tempusy &c. I taque nugatur Gr&culus aqtio hac Scholiafcriptafunt. Si Scholiaftes Gnecus hxt fcripfif. fet,in illis regicnibus,ex quibus grues difcedentes primb avolant 5 quando transitum in Africam moliuntur ; fateor, juftiffima effet Bocharti ac-. cufatio : At verb injufta illa mihi vi- deretur, fi , quod verifimile eft, hxc in alia aliqua regione fcripta fint , 11- bi grues, dum in itinere funt 3 fe- mentis tempore primb comparcant; eadem ratione , qua in campeftribus F 2 Pife, 124 FrAncisci Redi Pife, circa medium Septembrem, | & principium O&obris quotannis | comparere foient ; in quam anni I tempeftatem cum fementis primor- l dia incidant , non erraret , qui ap4 j parentibus inThufcia gruibus , cum fc Theocritodiceret : k yeyH&rapvtw | Grus aYatum fequitur. Etenim cum I ad noftras regiones menfeSeptem- | bri vel O&obri, ut aves tranfeuntes \ alias accedunt, utplurimum in fati- I vis agris quiefcunt, 3c terram ungui- | bus icalpendo , magnam vaftitatem | inducunt, abfamtis quas occurrunt } feminibus, Nec vero grues folis fe- t minibus,qu3emukorum fententiacft, j. vivunt; fed herbis etiam, & bomby- cibus pafcuntur, ut experientia me docuit. Fuit, cumuniusingluviem gramine , alterius fabis repletam invenirem. Alia ftomacho magnam herbx contrit^e,& ut mihi videbatur trifolii quantitatem continebat. Aliae! duae crabrones , nonnullae lumbricos | deglutiverant, In unius ingluviejj qua- Experimenta mturdm. 12$ quatuor pifciculos marinos , dm% lacertas, & quinque ghndes quer- ineas ; in alterius ftomacho aliquot limaces , nec non pifcem aliquem , cum multa herba , atque tot lapillis inveni , ut ad trutinam diligeoter examinati , duas uncias & aliquantso plus efficerent , cum , qui ventricuiis aliarum continebantur , non nifi ad feptem vel o&o drachmas afcende- rent.Haec tamen omnia \ me Februa- rio & Martio menfibus obfervata funt , quo tempore grues ex Africa redeuntes , in Thufcia comparent , abiturae in Thraciam & Scythiam» Et curiofa res eft , fcire , quara ex- a&e hoc genus avium quotannis ob- fervet tempora fei reditus ad nos, Anno 1667 prim^gruescomparue- runtin campeftribus Pife vigefimo Februarii : anno 166$ vigefimo quarto Februarii,nec non anno 1669 decimo feptimo , & anno 1670 de- cimo quinto ejufdem menfis. Unde concludere licet , non fine magna F 3 ratione 126 Francisci Redi ratione dixiffe Prophetam : IIirm-)\ do&grus cuftodieYttnt tempm adven- tmffii^ atpopulus ?neus nonnovit jus Domini. Nec verb quisquam pu- \ tet, folas hirundines & grues fervare ftata adventus fui tempora,fed idem omnes alke aves vagabund^s faciunt, nifi ventis validioribus , autcalida vel frigidaconftitutioneaeris , in il- lis locis, per quac transeunt impe- diantur : Ardeae anno 1667 feptimo Februarii primb Pifis vife funt : an- no 166% decimo o&avo ejusdeua menfis comparuerunt. anno 1669 decimofeptimo, & anno 1670 de- cimo quintoejusdem Februarii.Ph- teas Plinii, vel Plateleae Ciceronis tardiuscomparent. Anno 1667 vi- gefimo , anno 1668 decimo quarto ; anno 1669 vigefimo primo , &anno* 1670 vigefimo qu3rtoMartii primb vife funt. Nimium me efle fcntio , in commemorandis his &fimilibus minutiis , itaque in occafionem ma- gis oportunam illas refervabo , ubil Experlmenta 'namrktm. \%7 iedigeftioneagens , forteinnoani $ mn omne genus avium ejusdem ro- bbris & fabricae ventrieuluiii 5 fed altas diverfum ab aliif habere 3 qui- bus minus frequeris eft , adjuvand^ digeftionis caufa deglutire Upjdetjj^ quorum numero -avdes ftellares funt, Dutn in hoc discurfu verfamur , ingenue monebo, in praeludiis expcv rimentorum naturalium , Academi® experimentalis , pag. 265% errorem commiflTura efle. Scriptum ibi in- venitur: Mirabile e la forza con la qua* le i opera la digesiione delle gatti- ne, e dell' anitre, U qualiimbeccate con palline di crisiatto mafjiccc^ (parate da noi in capo diparecchi > ore, ed aperti i lorojentrigli aj $o~ le,parezarnento finifJimot F 4 ed 128 Francisci Redi ed impdp&bile di crisiallo^ Dovefm detto con pallitie di Crilialk mmik ficce , dovea dirfi con palline dl Criftallo vote. Id eft : Mirabilis efl illa vtrtus , cjita dige- flio m gallinis & anatibus perficitur , nam deglutitis foliddt cryflalliglobulis > eum pofl plures heras a nobis exentera- ta ejfent , aperti ad Solis lumen tllarum ventriculi relucente quadam tunica fuffulti videbantur , qu & impalpabilis cry- ftallt pulvis. ubi Ioco folida cryftaili dicendum erat , cryflallivacu*. Et- enim , globuli ex cryftallo folida , non atteruntur , nec in pulverem re- diguntur pluribus horis ; fed plari* morum dierum & multarum fepti- manarum decurfu opus eft : fed va- cui,& ad lucernam elaborati, paucis aliquot horisatteruntur. Memini, me quatuor horum globulorum va- cuorum Experimenta naturalia. 129 cuorum gallinae deglutiendos exhi- buiffe, quos poft horas fex in ven- triculo illius in minutias reda&os in- veni. Sex a capo deglutitos , exa- 130 Francisci Redi pracitatis praeludiis experimento- rum naturalium narratur : nimirum , ne ventrigli dell' crnitre, e dellegal- line fi fon t; ovate palle di vetro ,ri- piene di certa materia bimczfimi- le al latte rapprefo, entrataviper un picciolijjlmo foro. Id eft: In ventriculis anatum & gallmarum mventos ejfe giobulos vitreos , repletos ?nateria quadam candtda, injiar coagu- lati laEtis > qudt, per minimum quoddam foramen in globulum penetraverit. M e quod attinet, crediderim,candidum hunc liquorem exprefTum effe ex infinitis illis pupillis , quaspartem oefbphagi avium internam,fuperiori orificio ventriculi annexam , ve- ftiunt : idque eo magis crediderim, quod in aliis iftiusmodi experimen- tis anitmdverterim , globulos hoc liquore , citra alterius cibi miftu- rafn repletos , femper in orificio fu- periore ventriculi 5 alios verb, cibi & Experimenta naturalia» tjj &liquoris candidiplenos , nonniii in cavitate interiore ventriculi inve- niri. Quod fi jam ad hnnc liquorem candidum qualiscunque alius ac-ce- dat,qui amarorem ei largiatur,facile eft conjicere, qualisille, & quod ejus officium iit. Ego digeftionem in ventriculis avium , non fola tritu- ratione , ut quidam volunt , perfici $ fed perada natur^ , menftruoquo- dam opus effe puto , cujus beneficio cibus jam tritus fermentetur , diffol- vatur, attenuetur, Sc in chylum con- vertatur : atque in ea fum.fententia , lapillos ab avibus deglutitos , & vi mufculorum circuma&os , non alio quam dentesofficio defungi : & ob- fervavi , nonnuilos pifces, & fpecia- liter locuftas marinas , quae rebus duris nutriuntur, easque integras de- glutiunt , a natura dentes in cavitate ftomachi obtinuiffe, Dignum , & le&u circa hanc materiam utiliffi- mum eft , progymntfsffia de nmricatio- ne7 a Thoma CorneKo confcriptum. F 6 Glo* 132 Francisci Redi Globuli ergo cry ftalli inanes, pau- cis aliquot horis in ventriculis a vium conteruntur > non vero globuli (oli- di, qui, ut dixi , plurium feptimana- rum tempusrequirunt, antea quam plane in pulverem redigi poffint. Cum quatuor globulos cryftalii fo- lidx capo dediffem , quorum finguli o&ogranapendebant , & ex corum numeroerant, ex quibus coronse & monilia fiunt,exadis duodecim hoxis eosdem in ventriculo integrosinve- ni,fine ulla etiam fplendoris ja&ural Foramina verb illa , per qus fiium trajicitur , macerato cibo repleta erant. Idem aliis quatuor globulis acci~j dit , quoscapus per noras viginti quatuor in ventriculo detinuerat. -Alius capus quatuor iftiusmodi glo- bulos folidos deglutierat , 8c per odtiduum in ventrkulo detinuerat ; quos omnes integros inveni , nift quoc! fpicndorem amiferant , & cor- rofi ac imminuti videbantur. Eadcm ratlone Expirimenta naturalia. 13 3 ratione corrofos , & infigniter im- minutos quatuor alios vidi, quos ca- pus ante dies fedecim deglutierat * ut Sc quatuor alios, quos gallina per triginta dies in vemriculo fervave- rat. Capo centum globulos folidos exhibui , eundemque hora* decimit feptima in caveam inclufi. Hor& vi- gefitna* quarta multos adhuc in in- gluvie hxrere vidi. Hor& fequente decima matutina ingluviem plane vacuam e^Te deprehendi : ergocum fra&o collo apertus effet capus, glo- biilos in ventriculo viginti quatuor ? in inteftinis novem , &rin fundo ca- veae , inter ftercns, quotquot cerrte- nario deerant reliquos inveni : & manifefte dignofcebatur , capum hos globulos non per vomitum , fed per inteftina rejeeiffe : etenim omnium foramina , per qux filum trajicitur , milio macerato repleta erant : & tam colle&is 7 quam illis 3 quos in ventriculo & inteftinisin- F 7 ?e* 134 Framctsci Redi veneram , pondus & fplendor con- ftabat. In alio quodam, cum cen- tum globulos deglutiviifet , &poft duodecim horas ma&atus & aper- tus eflTet , globulos tres in inglu vie , fex in canali illo,qui inter ingluviem & ventriculum eft,quadraginta od:o in ventriculo ipfo , & quatuor in in- teftinisvidi : reliquos per pofterio- ra ejecerat,omnesque nativum fuum fplendorem fervaverant : fedhunc perdiderant viginti quinque alii globuli , in venti in ventriculo capi> cui ante o&iduum quadraginta de- glutiendos exhibueram. Eademra- tione fplendorem fimul , & nonni- hil ponderis amifcrant , quatuorde- cim alii , qui in ventriculo capi re- manferant , decimo quinto die ex quo illos deglutiverat. Duas vitri guttas , vel cucurbitu- las,in aqua temperatas coepi,quas vel minima earundem parte ruptatotae in puiverem abeunt , vel , ut melius r dicam,crepkant, Has, refciffa igais bcne- Experimenta natwaha. ijy beneficio cauda , duabus domefticis anatibus deglutiendas dedi, ut vi- derem , quis futurus effet effe&us ; &crepitaturasne efTentin vcntricu- lo. Exa&is duodecim diebus,ma£ta- tauna, guttam vitri integram in ve- ni , fed amifTo nitore. Ergo duo- decim alios dies exfpe&are vifum eft, & casfa anatum akera, guttam in yentriculo , aeque ut antea integram inveni : & cum cupido me inceffe- ret experiundi , an virtutem crepi- tandi depofuiffent hasc vitra, expe- rimento cognovi , nihil illis hac in parte decefEffe : etenim forcipe di- rupta,ftatim in minutias abierunt. Aiiam guttam capo deglutiendam dedi. Exa&is quadraginta diebus , cxfoque capo , vitrum inveni inte- grum,id quod forciperuptum,plane in pul verem abiit ; non minus quam alia ejusdem generis gutta , qusfe per dies o&uaginta continuos in ventri- culocapi fuerat. . Duas guttas;notato pcnderev duo- faus 136 Francisci Redi bus capis deglutiendas praebui , & exa&is triginta diebus utroque ma- j &ato, guttas in veni integras, & exa- minato pondere , cognovi , uni vi- I tro grana duo cumdimidio, &al-| teri deceffiflfe granatria. Ethujus- modi fado, & faepius repetitoex- j perimento, femper mihiconftitit , j ponderi decefliffe granaduo, cum j dimidio5acnonndnquamtria, aut j pauloplus : idque egi fedulo , ut guttae , antequam i capis degluti- j rentur , sequilibres eflTent. Si ti- j bi placuerit , habere accuratam co- gnitionem harum guttarum vitrt temperati, earumquecurioforum ef- fe&uum , poteris legere fpeculatio- nesPhyficas, D. Geminiani Mon- tanari , ProfelToris Mathefeos, inj Academia Bononienfi , & demon- ftrationes Phyfico-mathematicas,D. Canonici , Donati Rofetti , celebris j io univerfitate Pifana Philofophi. Igne praemollitam hujusmodi gut- j tam,pondere triura denariorura, ca- j Expcrimenta naturaUa. 137 50 exhibui. Exa&o quatriduo, neca- :oque capo, nec non repetito exami- ne guttse, cognovi 5 eidem deefle iquatuor grana. Demiffa eadem in alterius capi ingluviem , &poftfex dies necato capo , perierant grana novem : undeprobabiliter , finon cer tb argumentari licet, quanto^quas temperatsefuntguttae, durioresfint his 3 quas temperamento fuo excide- runt. Sex rudes & parvi adamantes,qui per quindecim dies continuos in ventriculo anatis Memphiticas has- ferant , millum, ac ne minimum qui- dem ponderis detrimentum paffi fiint. Duabus topafiis fex diebus ni- htldeceflit. Septem globulis plum- beis, in ufumfclopi minoris , quo- rum finguli denarios o&o cum di- midio pendebant , quinquaginta ho- ris in ventriculo gallinse deceflTerunt grana novem : aliis feptem ejusdem ponderis horarum feptuaginta fpa- tio defuere grana duodecim. Rur- 138 Francisci Redi lus feptcm fimilibus aliis , in ventrivj culo gallinae , diebus quatuor, dena-<2 rii duo ; iisdemque , ab alia gallinai deglutitis, quatuor dierum fpatio , defuit granum unum , minus duobus denariis. Jafpidis Bohemicse fruftu-* lum , ponderis unius denarii cum di- midio , quanquam diu admodum M ventriculo diverfarum gallinarum,* anatum,& gallorum Indicorum per-; manferit, unquam quicquam primi ponderis amifit. Fruftulum porphyritis , a gallina deglutitum , & per duos menfes in ftomacho detentum, plane inrcgrum manGr. Mortuo ftrurhione, qoiante ofto menfes ex Barbaria advenerat , in demortui ftomacho multi nummi cuprei) Africanae monetas, inventi funt, nondum confumtis charafteri-i, bus Arabicis,iisdemimprefI5s. puo- bus globulis ex ligno Rhodio gra- norum viginti , capo deglutitis , fpatio fex dierum oSto grana deces- ferunt. Quatuor margaritis tubero- fis , Experimenta ndturalia. 135) Gs s granorum duodecim , in ventri- culo columbi , fpatio viginti hora- rum,ademta funt granaquatuor. Et ofto alise margarita? , granorum tri- ginta , bidui fpatio , in alterius co- iumbi ventriculo amiferunt viginti grana. Unde videre licet , quam l,uculenti lucri autores fint, qui mar- garitas , \ columbis deglutitas, anti- quum fplendorem affuraere , & pre- tiofiores fieri docent. Sedtransea- mus ad alia. In America meridionali nafcuti* turaranei , usqueadeo enormis ma- g vtadinis, u* nonnulH fecundum re- lationem P. Eufebii Nierenbergii , magnitudin^m ovi -columbini , alii partem dimidiam mali medici ae- quent. Alii prxterea, in America meridionali , & regionibus Perii, Sc Chile , maxime vero in Brafilia, & Prasfe&uris Pernambuci , Tamara- c#,& Paraiba^, venenofiffimi,& rna- lo arantio majores inveniuntur. Per- nambucenfes, ungties habent duros, fufcos, 140 FrAncisci Redi fufcos , & ea virtute dotatos, nt auro vel argento ligati , folo ta&u , & quafi miraculofe qualemcunque do- lorem dentium ftatim fedent : & Zacutus Lufitanus fe id cum feli- ciflimo fucceffu expertum efle indu- bitanter teftatur. Crederem rela- tioni Zacuti, nifi experimenta,circa hosungues fa&a, id prohiberent , quos D. Antonius Morera in aulam Hetrurise attulit , & qui nullum mi- hi unquam hujus miraculofas virtu- tis indicium dederunt s utinecden- tes Rhinocerotis , ut fapientis no- men mereatur Olaus Wormius , qai ingenue fatetur , fe ejus rei experi- mentum non fecifle. Fcrunt,it\(\mt, dentem hunc, dolenti dentt applicatumy doloresfcdare3quod tamen nondum ex- pertus fum. Mira narrant de fanguine hujus Rhinocerotis, in fedandis doloribus colicis, profluvio fanguinis, &pro- vocandis foeminarum folitis & ne- cefTariis floribus ; ( cum tamen hae dU52 Experimenta naturalia* 141 dux virtutes inter fe contrariae fint ) dicunt, pellem hujus animalis, fi diu- tius hume&etur, & in aqua perco- quatur , ac deco&um ejusdem per tres dies continuos bibatur , fecuris- fimam medicinam effe illis , qui hae- morrhoidum dolores patiuntur, & qui ob Ianguorem ftomachi,vel qua- lemcunque aliam ob caufam conti- tiuo cibi faftidio laborant.Et vulgus, qui decipi fefe magnoperegaudet , & omnem fuam fiduciam in rebus exoticis , & quse difficulter obtincn- tur, collocatjfacillime haec talia cre- dit : ego vero inducere animum ne- queo, ut id credam -> cumnonnifi poft muita experimenta capta de hac re loquar. Et quid eft , quod de cornu hujus ejusdem animalis nori praedicetur ? ac fi cor vitamqueho- minis defendere ab omni veneno poffit i attamen ego kadenus ne mi- nimum quidem ejusdem effe&um vidi : & fpecialiter noncontrave- nenum viperinum , & fcorpionum Tune- 142 Francisci Redi Tunetanorum. Nec majorem eflfe- &um vidi cornuum Alces contra epi- lepfiam , utut Olaus Wormius fcri-V bat : (fornua infignt pollent adverfas epilepftamfacultate , tmprimis, fi circa\ Kalendas Septemhris animal capiaiur> & maUetur , quia tum maxime vege- tum& fucculentHm , mveneremferri folet. Haec tamen conditio, quod nimi- rum utendum fit cornubus hujus ani- malis occifi , circa principium Se- ptembris , ab omnibus non proba- tur; fed non defunt,qui non nifi cor-' msa quotannis fponte decidentiaj prodefle velint : & alii , magis fuJ perftitiofi , omnem hanc virtutetd contra epilepfiam , in dextro cornitf refidere, & finiftrum eademplane privatum efiTe contendunt. Hanc differentiam,inter dextrumi & finiftrnm cornu , fundatam eile credo in fabula illa , quam Theo- phraftus , libro de animalihus , qufiin- vidia lahorare creduntur , recitat , ubi dicit , Experimenta naturalia. 14,3 dicit , cervam , ubi dextrum cornu decidit , illud occulere fub terra , quod homines miracnlofe virtutis hujus cornu gaudere nolit. In Experimentis meis.circa generd- tiones Infe£iorum,nugas efle dixi,cer- vum naturali hac invidia laborare , ut hoc cornu occultet : etenim dex- trum fimul finiftrumque cornu, citra omnem aliam curam fortunse com- mittens , ibi , ubi unumquodque de- cidit , relinquit : cujusrei certifli- mus fum , ut qui Sereniffimum Ma- gnum Ducem in venationibus Pifa- nis fecutus , ubi longe maxima cer- vorum copia eft,fpecia!iter per mul- tos annos id obfervavi : qua inre dum verfor , alia etiam particularia, circa eervorum cornua , curiofe ob- fer vavi, quorum "nonnulla in gratiam eorum,qui naturali hiftoriadele&an- tar , inferius fubjiciam , partim con- firmandas , partim refutandse anti- quorum circa hanc materiam opi- nioni, Inter 144 Francisci Redi Inter cervos,non nifi masculi cor- xiua gertint , id quod notiffimum , & ab Ariftotelem hisloria ammalmm , nec non in arte Toetica proditum eft , nec ob aliud hic commemora- tur, qu^m quod Poecis familiare eft , etiam cervis foeminis tribuerecor- nua : quemadmodum apud Sopho- clem in Anacreonte, nec non Euripi- dem, Pindarum, Apollodorum,Cal- limachum , 6c inter Latinos Silium Italicum, & Valerium Flaccumle- gere eft, qui cervam Frixi aurea cor- nua habujjTecanit : FatidtcA Frixus magna movet agml* na cerva Ipfa comes fetts fpilgens , & cornibns attreis \Ante aciern celft vehitnr gefamine conti9 Mozfla necis ftv acerbotempore* Et poftPetrarcham abalioPoe- taTufco in cervaincantatricisEai- firenae : Vien dopo'1 Juon, chepar* rhetl veltri a> caccia Chiamando irritif una cervet* ta ftrana , Cht Experimema natuyaUa. 147 Che jlanca , e come purgli abbia allatraccia% Anelando ricovra alla fontanay Ma viHo luigli falta entro le braccia , Ne fapendo formar favella U~ mana Congli occhi almen^ congliatth e co mugiti Prega, che la difenda* e cht laitu Uon credero tra/e piuvaghefere Fera mai piu gentil trovar fi pojjay Brune le ciglia , e le pupille ha nere y Bianca la (foglia , e qualche macchiaroffa: Afa ptu ch' altro mirabili ave~ dere toh delhfronte in lei le /ucid' effa, G 2 Son 148 Francisci Redi Son tutti i rami delle corm grmidi Del pm fin or.che fOriente man- di. Id eft : Sonum fequere: etehim canes indaga- tQtes in venatione peregrinam cervulam elamando irritare videntur ,cju& defejfa, prementibus veftigia canibus , anhelan- do ad fontemferecipit : fed vifo ilio , brachiis ejus fe committit , & humani fermonis ignara , ocuhs faltemy nec non geftu & mugitibus fc defendi & adju- vari peut. Non credam , interferas quam ma- xime venuftas invenin poffe magis le- pidam , hacfera : fufca fupercilia, & pupillas nigras , cutem candidam , dfl YPtbras quasdam maculas habet. Sed pr& c&teris afpetiu mirabiliafunt luci- da offa frontis. Omnes ramt magno^ rum cornxpim auro puriffimo conjiant > cjuod ex oriente advehitur, Ma- Experimenta naturalia. 149 Magis quam hic Poeta providi fuemnt Bojardus & Berni , Morga- nse cervum , mafculum , non foemi- nam fuifle fingentes , qui aurea, quas obtinebat cornua , fexies de dfe mu- tabat. Mft nuova cofa gl' interroppe il dire , E 7 fin di quelfa fua dolce no- velU, Pel verdc pmto un cervo veg~ gon ire Tafccndo intorno lerb& tenc- rella, La fua beltk non potrei riferire Eiera non fu giammm fimile & quelU, Egli era della fatade! teforo Grmdi hn le corn#y e belk%e tut- te d'oro. Jdeft: Sedres nova abrupit fcrmonem ejusr G 3 & tjo FrAncisci Rhdi & finem hujus jucund & pUne aurea. Minus circumfpe&us &prudens habitus eft Fazius Uberti , qui libro fecundo T>ittamondi , contra quara a&a antiqua de S. Euftachio narrant, putavit,cervum, huic fan&iflimo ho- itiivA apparentem,fuifle foeminuiu : In quefto tempo divento Crifiiano Con la Jua donna^e co figli Eu- fiazio Per un miracol molto bello , e ftrano , Che cacciando una cerva , tra lo fpazio Delle fuecorna , vide dentro un Cristo , Per Experimenta naturaliam 151 Per cm fojlenne poima>rtirio , e ftra&io. Id eft: Hoc tempore Chriftianus evajtt Eu- (lachiitey cum uxore & filmy motus mi- raculo pulchro & mirabih : etenim , dum cervam venatur , Chrtjlum inttr ejusdem comna vidtt , ob quem poflea martjrium fuftinuit & contumeliam. Nec tamen filentio prsetereun- dum eft, Julium Ca^faremScalige- rum , & Guntherum affirmare , vi- las quandoque cervas cornutas, Sed. vel fabulofum , vel monftrofum V & h confuetisnaturaelegibus , hoclon- ge remotum eft. Ex hoc monftro- farum cervarum numero forte fuit , illa (fi tamenlioc animal cerva fuit ) quam nummus Saloninae, uxoris Ga- ^ lieni averfa facie cornutam exhibet, cujus mentionem primus fecit Joan- nes Triftanus, & poftea D. Ezechiel Spanhemius , reverendifBthus meu$ amicus, iatertia fua nobiljlfima dis- G 4 fena* Fkancisci Redi Nummus Saloiritia?- Nutmrrus Galli eui . Experimenta natUYalia. X f j fertatione, de prtftantia & ufunu- mismatum antiquorum. Horum op« pidb eruditorum hominum de hoc nummo judicium, non parum robo» rari poteft hac mea confideratione : quod nimirum cornua hujus cervas in praedi&o nummo exigua fint , & non nifi tres breviffimos ramos ha- beant,qui non ex ipfo procefTu prin. cipalis trunci prodeunt , fed triden- tis inftar in faftigio capitis pari cum trunco paflu affurgunt : brevitcr, inconcinna , impolita , & quafi per lufum aberrantis ^ prcpriofcopo na- turas fa&a funt , & plurimum ab illis differunt , qux capitihus cervorum mafculorum impreffa funt , maxime in averfa facie nummi Philippi , qui inter aereos nummos Sereniffiroi Magni Ducis Cosmi terrii afferva- tur , nec non illorum nummorum quos Hubertus Goizius edidit, & k Veletis , Cauloniatis & Agyrineis percufli funt,ut & eorum,quos Joan- nes Triftanus dedit, quorum hica G y Dal- xy4 FrAncisci Redi Daldianis , ille ab Ephefinis in h norem Caligulae & Cafoniae percu fuseft, &deniqueinterillos, quo Arefcoti Dux edidit , ^ nummo Ga lieni. Suppofita ergo hac veritate,quod foli inter cefvosmafculicornuaha- beant,fciendum eft,illos,ubi nafcun* tur , fine cornubus nafci , nec primo anno eadem emittere , fed anno de. mum fecundo, idque fine ramis : at- que id genus cervorum in Tufcia Ffifom-, 8c in Gallia TSrocards vo- catur. Cervi infallibiter quorannis cor- jiuadeponunt, idqueineunteMar- tio , pingues quidem & bene pafti primiomnium : tardius , & quando- que circa medium Aprilem debiles & macilenti.Gerardus JoannesVos- fius , libro tertio IdololatrU , veris tempore hoc fieri vult , fed in Tu- fcia id accidit eo quo diximus tem- pore. Multi credunt, & intcr illos fu- pra Expefmm* n#lHrdia* ijy pra nominatus Voffius, fcaeccervo- rum cornua , pelli tantum , non offi- bus capitis affix^cSe. At verb ouan- topere ilVi decipiantur, cognofcere fedie poterit , quisquis caput cer?i cum cura obfervaverit : videbic enim, cranium duabus eminentiisin quatuor transverforum digitoruni altitudinem afcendere , quibus emi- nentiis cornua usque adeo tenaciter affixa funt , ut quafi impoffibile fit , ea per vim divellere , utut tempore maturitatis fua fponte decidant. Poft odo, vel decem dies, ex quo cornua, utitadicam, maturadeci- derunt, protuberare incipiunt nova, tenera & pilofa : nec pilofa eife de- finunr , antea , quam fatis creverint 9 &jjm plane indurata fint, idqnod trium fere menfium fpatioaccidir, quo tempore cervus fricare cornua ad truncos arborum 8c fentiumin- cipit , & pellem, qua teguntur, pan~ nicalamentoruiT. inftar cxuit : & at- plurimum cervi omn.es circa finetn G 6 Junii5 X$6 FrAmcisci Rbdi Junii , vel medium Julii, cornua du- ra, & pilis nadata obtinent. Maxi- 2H2 profedb admiratione dignum eft , tantam molem ramorum tam brevi tempore quotannis renafci & crefcere. Hinc eft , quod citatus Voffius dubitat , an cervus revera quotannis cornua mutet , & in ne- gativam inclinat : Sedft, inquit>ann qmlibet primi fexennii altquid accedt ramis , quomodo decidmt , & renas euntur quotannis t Si id pro qompert habent venateres , ut auaio , eqmdem eum iis pedem ftruere non aufim , po namque inter natura maxima adm-- randa, breviculo adeo tempore , tam folida duraque tantA molts cornua ena- f A lioqui magis eo inclinet antmus \ ut credam, cornuay qm Yepertuntnr non fponte , & natura decidtjfe , feda venatoribus vi avulfa , eoque ejfe con- jeEla : illa verb ramofa, qu& inpriorum locum f 'iccefferint,non niftannorum ali> qunt intervallo ad eam magnitudtnew & dmixkm perveni/fe. Falli- £xperiment4 natmalia. 157 Fallitur tamen Voffius , tantoque tnagis fallitur , quanto minus poffi- bileeft, utrami, nifi decidentibus quotannis cornubus fuccrefcantrcum induratis jamcornubus, &venis& arteriis , quae per illa , dum tenera erant , transibant , evanefcentibus, fufficiente nutrimento fanguineo ad multiplicandos ramos deftituantur : id quod evidenter demonftrare fa- ciiepoffem: feddehacreoccafione magis oportuna. Interim le&u di~ gnum eft , & huc facit , quod JE\h- nus libro duodecimo de animalibus , capite decimo o&nvo habet. Numerus ramorum , pro aetate & conftitutione regionum variat. In Tufcia prove&ae aetatis cervi fex vel feptem ramos in cornubus habere fblent : Inveniuntur tamen quando- que qui odio vel novem gerant. In Germania, & fpecialiter in Bavaria, fed maxime in Saxonia , ubi cervi multb quim in Tufcia majores funt , cornua rideas, ramorum quatuorde- G 7 cim* ij8 Francisci Redt cim , quindecim, & quandoque plu- rium. Nullibi majora , vel magis longa vifafunt, quam Ambafiae ; fi tamen artificialiter fa&a non funt : etenim duodecim pedum Parifien- fium longitudinem obtinent , & quodlibet cornu undecim ramos ha* bet. Cervi,depofitis veterum ccrnuutn armis,& novis nondum protubcran- tibus, vel adhuc valdeteneris, ab- dita , & quantum pofiunt , intima fylvarum petunt. Nonnulli ex anti- quis fcriptoribus pudore id fieri cre- diderunt,ob amifium fpeciofiffimum corporis ornamentum : aliirimore, quod fblitis armis privati , minus hi- laresfint. Sunt,& interillos primus Ariftoteles , qui velint , ideo illos in abfcondito perftare , ut tsedium mu- fcarum , illam capitis regionem, ubi cornua dectderunt, impettiuium ef- fugiant. Egoob reverenriam maxi- morurn horum PhdoRiphorumidli- benter cre Jerem , nui in mediis fyl- vis, JExperimenta naturaha* ij^ vls , aeque ac patentibus campis, non mulcarum modo,fed culicum etiam, & tabanorum, aliorumque importu- niffimorum voiantium infe&orum agraina hahitarent» Tenera haec cornua menfis ma- gnatura in deliciis funt , & coqui in- denon unum genus ferculorum, ap- petitui infervientium , componerc norunt : quomodo ex duris , ficcis > & limatis cornubus varia , & palato apprime grata jufcula parant. Ati veteribus in ufu fuerint haec fcita- menta nefcio : at ver5 bene novi , tenera (urceinduratiscornubusni- - hil dicam) in ufu medico fuifle , ut apud Galenum legere eft , in defcri- ptione famofi illius medicamenti colici , quod ab Afclepiade Pacio Antiocho Philenidis Catanenfis di- fcipulo tribuitur , Andromacho & Scribonio Laf go in ventum effe yi« detur y qui quidem Scrlbomusid magno fefe pretlo ab . Africana m®m liere medica compsraffe fatemr rtfo Framcisci Redi Praeterea Plinius ejusdem mentio- tionem facit , nec non Marcellus Empiricus , & Nicolaus Alexandri- nus. Si cervo cornua, dum tenera funt, abfcindantur , maxim& circa coro- namillam, quae bafin cornuumvel radicem facit, fanguis vivi fontis inftar ea pertinacia prorumpit , ut animal inde frequenter moriatur. Et hic fanguis , perinde ut quivis alius , ex venis & arteriis cervi pro- rumpens,coagulatur, & concrefcit : id quod ( nefcioob quam caufam ) negatum eft ab Ariftotele , & qui eundem poftea fecutus eft , Galeno, in libro, quodmores animi refpondeant temperamento corporis ; & ab autore (quisquis ille etiam fit) libri, deuti- Utate ref pirationis ,* perperam Galeno attributi. Joannes Crato , epiftolafecunda, libri fecundi , ex relatione Adanii Dietrichftein refert, poft paucas ali- quot horas mortuum inventumeflTe cer- Experimenta naturalia. 161 ervum,cujus tenera cornua Impera- or Rudolphus Secundus venenat^ agittS percufferat. Sed quod Cra- o poftea fubjungit : Latteum emm mmorem iftum germanum ejfe fanguU nHtppocrates nos docuit ; ex eo col- igitur , Cratonem credidifle , tene- a cornua cervorum vafis fanguineh rrigata non efle, id quod fecundum upradi&a longe falfifiiinum eft: juin plurimi funt canales fanguinei , jui ramos fuosperteneracervorum :ornua emittunt , euminfinem, ut ufficiens nutrimentum adferant 5 :ujus beneficio cornua debite cre- cant. Et hoc non parum facit pro )pinione illorum eruditorum homi- ium , qui diverfitatem fubftantia- :um in fanguine ftatuunt , habilem iiitriendis diverfis partibus corpo- :is animalium. Preterea non parura uilitat pro fe^itentia dodiflimi Hie- ronymi Barbati , qui rationibus & experimentis indu&us, libro de f m- luine & ejwfero, ftatuit, partes fper- 162 Francisci Redi maticas, mediante folodu&u vafo- rum fanguineorum nutrimentnm liium accipere ; idqne nutrimentum non aliud efle , quam ferum fangui- nis. Ha?c vafa fanguinis, quaepet cornua cervorum discurrunt , ^ pro modo incrementi & exiccationh cornuum fenfim exiccantur & eva- nefcunt. Sicervus]uveniscaftretur, non. dum emiffis cornubus , cornua nun- quam emittit : fi caftretur jam emis. fis cornubus , cornua nunquam ma tac, fed quae dum caftratur habet caftrattis femper retinet. Ethacix re verior eft Ariftotelis , Plinii , & Solini , quatn Oppiani fententia libro fecundo , de venatione , ver Jh ip4- SufEciant haec de cervorum cor nubus : interim, anteaquamadalii progrediar , non poffum non mirat credulam fimplicitatem authorum qui fcribunt , cornua boum & vet yecum in vicinis Gox locis* fi in ter rar Lxperimcnta mturalia. 1.63 rarn dccidant, inftar braflicse radices rmittere, & in plantas animatas ma- cari , quce non nifi cum maxima diffi- cultate evellantur , & erutae repullu- lando multiplicentur. In Cjoa tnfuld, inquit Pater Eufebius Nierernber- gius , fi cornua aliquando jacuertnt , radices deorfum 0 terra defigunt , me- dftlla ejus plurima quafifilamenta dis- fetta , & protuberante rhoc modo info- lum fubditum imitente. %adix ejm braffica fimilis eft. Hujus caufd exa- men multos fummos Natura myftas Tzifere torfit > & licet multt om»i tzrz- porefuermt , qui rem hanc ad ftuporem usque admiratifuerint, qui tamen cau- fam veram & immotam f crutaretur , nemo , quod f :iam , usque adhuc com- paruit, nam & terra in omni illo Confini valde faxofa , & lapidofa eft , atque cum in c&teris locis omnibus cornua ad radicem usque extirpari, & detruncari queanti apud Cjoanos nullo patto idfieri potefti nam etfi illic femelquidem re- fecentur > abjeBa tamen adeo foecunda funt9 i54 Francisci Redi funt , ut illico repuUulare, & augef cere incipictnt. Fidem non adhibebam his in- eptiis , eo tamen non obftante quid fubeffet quserere ex Domino Anto- nio Morera , Canonico Ecclefiae ca- thedralis G022 , volui , atque is mihi refpondit, non nifi fabulam efle , in- ventam, ad denotandum infatiabi- lem libidinem foeminarum orienta- lium , quas ubi femel maritorum ca- piti cornua impofuerunt, eadem ibi- dem femel radicata jugiter confer- vare not unt. Simile refponfum So- cietati Regise apud Londinenfes datum eft,ab Equite Philiberto Ver- nati, Refidenti in Javae majoris urbe Batavia. V. £>uel fondament y a il au rapport touchant ce que lJon dit^ que les cornes prennent racine , &, qu'e//es croijjent aupres de Goa < Rcp. E n m tnquermt de ceU , m de mes amis fe prit A rire , & m dit Experimenta naturalia. i6$ dit , que cefloit une raillerie quon fait aux Portugais , parce que les femmes de Goafont fort addonnees a la luxure. Idett: £ho fundamento nititur illa re« iatio, qua cornua circa Goamradices agere, & cref :ereferuntur* Refp . Dum in id mquiro , quidam amicorum meo- rum ndere ccepit , jocum effe diBitans 9 quo Lufitanis tlludunt , cum mulie- res God admodum iuxuriofa fint. Do- ftiffimus tamen Petrus Borelli, centuna quarta obfervationum fua~ rum medtco-naturalium ., affirmat , propriis fuis oculis vidifle fefe in Europavervecum, boum , &buba- lorum cornua,qu2e radices in terram emiferint : Cornua,ir\quit>obferv.f2. ettam vervecina , & bubula vidi , quA radices in terra egevant , utcornu plan- tabile Linfchotii. Fides fit penesj- pfum,ego enim is non fum,qui id fa~ cile credam, idecque ad aliatrans- grediar. Anu- 166 FkAncisci Redx Antiquis in ufu medico fuilTe ni- dos avium quarundam , notiflimum eft, ejusque rei mentionem faciunt Hiera Cappadox , nec non Andro*. machus , & Afclepiades apud Gale^ num i at verb, ut cibi loco infervieJ rinthinidi, id verbnon meminime unquam legiile, vel audiviffe : atque adeo exiftimo , ingeniofam hanc in- ventioncm , foli modernorum inglu^ viei deberi , quse novitatis femper avida, tanto cun&a magis aeftimat , quanto locus , ex quo ad nos defe- runtur, magis diftat. Dantur avi- cul3s,hirundinibus non multum abfi- miles,qucein fcopulis, mari Coccini- cinx imminentibus, nidosftruunt, exiguos, coloris fubalbi, ex materia, ichthyocollsenon abfimili. Hinidi, ^ rupibus illis avulfi, quamplurimo veneunt, ad nobilitanda convivia I minus folennia , adeoque vilia futu- ra, nifi hoc novo genere ferculi con- direntur , illecebrofi (ane faporis , fi ab ingeniofo eoquo ex praefcripto artis Jidi hirundinum Coccincinve, tiaturali tmjfmtoditie. i ExpeYtmenta natuYalia. 167 irtis praeparetur. Modus praeparan- ii hiceft: Nidos in jus vituli vel :api probe deco&um mittpntjufque lum macerati eraolliantur , inde in ioc jure illos decoquunt , & poftea ^utyro , cafeo , & vario genere aro- natum condiunt : & ha&enus qui- iem nihil quod dicam habeo. At vzvb ubi hunc cibum efficaciflime :utb prodefle volunt , illis qui cum Pe:roniano Polieno neque puero ne* jue puelU bona fua vendeYe poffunt » loYumque tn aqua , non inguina habent 1 zum Perufino Poeta dicere cogor : Baja , che wvanza in ver quantt novelle , £)umte dijfer maifavole% a carote Stando al fuoco afilar le vec~ chiarelle. fdeft: Nuga pYofefto majoYes fabulis & nugts quas anicuU adfocum fila du- centes naYYaYunt unquam. Nimis 16$ FrAncis ci Redi Nimis profe&o fibi blandiuntur qui in hoc tali medicamento fpe< fuas ponunt: quodfimihi noncre. dunt , periculum ejus rei faciant , u< jam antea in fimili occafione fece- runt nonnulli. Ex Indiis occidentalibus certutr genus aromatis adfertur , ab Hifpa. nls PimentadeChapa , a Provintia Chapa, in cujus montibus ttafcitui itadi&um, quaeunaeft, exoftoil lis Provintiis , conventui juridicc Guarimalae in nova Hifpania ad- di&is. NonnulH Amomum Diofco- ridis id effe crediderunt : at verJ Carolus Clufius mihi non fine magm ratione ab illis fecedere videtur, qu loci, undeadnos devehitur ignarus djfquirk, fitne caryophillum Plinii, Clufio adhaeret Joannes Parchinfo. mis , in fuo theatro botanico , Angli- ca lingua confcripto. Fere eft ui credam , quin firmiter ftatuo , fru. dum efie arboris , ^ Francifco Er- nandez, lib. fecundo msiorU Mexu catim Experimenta naturalia. 16$ canae , fub nomine Xocoxochitl de- fcripti, vel piperis Tavafci , Pro- vintfe in finibus Chiapae: idqueeo magiscredo, quod Do&or Joannes de Barrios , in iibro fuo Hifpanico, deChocolate, Mexici , aniio 1609. impreffo, ait : El tercer fimple que fe echst en el ChocoUte mnque en foca ctrnti- tad, llarnm los Mexicmos , y los Efpanoles Pimienta de Chiapa , 0 de T avafco* Ideft:. Tertium ftmplex quod Chocolatam ingreditur , uiut in exigua quantitate , Mexicani & Hifpam Pimienta , vel piper Chiapx vel Tavafci voeant. Quicquid fit , fru&us eft arboris, qui racemulos baccarum producit , qux a tenuibus , nccadmodumlon- gis caudis dependent , & insequali- ter rotundss , ac in faftigio coronatas funt, coloris,ubi ficcantur, fpadicei, cortice minus Ixvi , fed qui facile H deiv* 170 Francisci Redi dentibus teritur. Magnitudo bacca- rum variat : aliae enim nigro piperi, alise baccis haederce , rurfus alise bac- cis junipcri majoribus fimiles funt : Pulpam intus nullam habent , fed duorum , trium , vel quatuor grano- rum feminis , nigrorum nec non du- riufculorum plenae funt ; quae grana, nullo munita cortice, vacuae matricis fuas fpatia occupant, & fuis conclufa cafulis, tenuiffim& quadam membra- na alia ab aliis fecernuntur. Hsec femina , eorumque matrix, aromati- cum quid fapkmt , fed ex diverfis faporibus compofitum : ctenim ubi dentibus conteruntur , notabiliter fefe prodit fapor baccarum juniperi, & poftea cariophyllorum : minus fenfibilis eft piperis nigri, & hoc minor cinnamomi fapor. Eft tamen penes rae alia etiam hujus fruftus fpecies , baccis minoribus, in quibus juniperi fapor plane nullus depre- henditur, fed primo loco cariophyl- lorum fapor iefe offert : & hanc fe- cun- Experimenta naturaiia. 17 1 :undam fpecicm mihi dono dedit D.Do&or Joannes Pagni,Medicinae DrofefTor i« Academia Pifana : ean- lemque pcftea vidi apud D. Do&o- •em Perrum Nati , diligentiffimum nveftigaterem natuns platitarum , *arumque facultatum. At verb pri- mamillamfpeciem, qusebaccas ju- tiiperi fapit , in hanc aulam dettilic D.FrancifcusUria5ex NovaHifpa- tiia reduxjn qua diu habitavit. Ergo in Nova Hifpania hoc piper Chiapse numerant inter ingredientia in Cho- colatam : & quod plus eft , idem pi- per commendarit > ceu fpeciale re- medium contra epilepfiam , nec non illam caxitatem , quse Grsecis ku&v- ^(?3 Latinis recentioribus Gmta ferena vocatur. Hoc piper omnium juniperi , cariophyllbrum , piperis, & cinnamomi proprietatum parti- ceps effe pofle, libenter equidem largior : at verb ut fpeciale reme- dium fit contra epilepfiam , & gut- tam ferenam* id affirmare non aufim, H 2 cum 172 Francisci Redi cum diu in diverfis fubjc&is ejus rci pcriculum fecerim , fed nullo cum fru&u. Nec tamen obefle ejusdem ufum in his talibus morbis credide- rim: fedin eafum fententia ,utpu- tem , idem notabiliter conferre ca- piti & ftomacho , fi in loco & tem- pore cum moderamine adhibeatur. Ex Sina femen adferunt , fmicu- lum Sinenfe di&um, idque contra multas infirraitates prodeffe praedi- cant. Ego verb illud foeniculum noftras, nec non anifum, daucum &cuminum virtuteparum fuperare jdeprehendo. Et quia nuper admo- dum in has,regiones delatum eft,nec tu ullum ejus in tua Sina tllufirata inentionem fecifti, hinc eft, quod fi- guram ejusdem in hac rabuladefigna- tam tibi transmitto , qux , ut videre poteris, ftellam refert o colore & figurae foliis mali cydonex firaillima, fed paulo majora ; floribus albis , in quonam medio aliquot fila , nonnihil ruben- tia , prominent , haud fecus atquein croco. Ex flore gemmula nafcitur , ciceris magnitudine, quas ubi calore maturuit , tandem ficcatur , & rum- pitur , emifiis multis minutiffimis fe- minibus Radix coloris citrini , & guftu perquam. amara eft. Hanc , aqua fuper lapide tritam , & unius dimidiae drachmae pondere afifurn- tam, ncc non morfibus vel pun&uris animaliurn venenoforiim applica- tam, infallibiliter & veneno liberare volunt. Praetereacredunt 3 eandem vino tritam , 3c in prasdi&a quanti- tate , accedente febri tertiana vel quartana epotam , omnem febrium ignem exftinguere, & prohibere, ne unquam denuo acccndatur. Etiam hocdicunt,eandem applicatamomne genus vulnerum viginti quatuorho- H 4 rartim 17& Francisci Redi rarum fpatio confolidare , ipfumque fimplicem & minutiffimum ejus pul- veremjnveteratis vulneribus impo- fitum , eadem magna facilitate fana- re. Eandem virtutem , atqueadeo multo magis efficacem, alteri cui- dam radtci della Manique A\Stx tri- buunt,quae in Africa & regione Che- tevi , Maniquen inter & Sofalam colligitur. Radix eft flava , & fuba- mara, fruticis cujusdam, qui nec flo- res nec fru&us producit, fedlongis, anguftis 3 & tenuibus foliis radices niittit , & hedera in morem per ar- bores Sc muros furfum repit : nec radices modo , fed ipfi etiam in ufu funt ramufculi. Agnofcoadverfam meam (brtem : ctenim hae duse fa- mqfe radices , poft tot & toties re- petita experimenta , mihi nunquam exhibuerunt,vel minimumeffectum, hujus fux, usque adeo celebratse pro- prietatis. Quaremagni faciohomi- nern prudentem & cautum , Patrem Scbaftianum de Almeida, qui cum harum Experimenta naturalia. 17 f harutn radicum nonnullas Revercn- tise tu# dediffet, prout refertur iti libro tuo de triplici in natura rtrum magnete, easdem non nifi ad vulnera commendat , in quo me adftipulato~ rem habet fi tamen vulnera fimpli- cia&minimafint : nammajoravi- ginti quatuor horarcim fpatio ab iis=* dem confolidari , & perfe&e cica* tricem ducere,id verb ego nunqtianl deprehendi. Radix jgueijo , vel Ktggj@ , tziix cft alba , lignofa , & fine ullo odore, quse guftata linguam ferit & mordi- cat 9 fifc dida , quod ^ Diego Keg- gio, Lufitani cujusdam & Indicse mulieris filio inventa effet 5 pauld ante, quam Lufitani Malaccam per- didiflent. Nafcitur in regnoCam- bajjE,circa civitatem Bafiain, diftan* tem i Goa , Septentrionem verfus , leucis circiter feptuaginta. Folia producit longiora , 8c latiora quam Efulamagna , eaque viridia in parte fuperiore 3 fed alba & pilofa ab illb 178 Francisci Redi latere,quod terram refpicir. Florem producit rubrum; atqueid genus ra- dicis optimum cenfetur : nam qm florem facit albura , in pretio non eft. ^ Pro certo affirmant, non bmnia capiilamenta hujus fruticis in ufu effe , fed ea tantum , quae in Septen- trionem yergunt : nam quasmcri- diem refpiciunt , venenofa ftint & mortifera. Quce bona funt , mirabiJi proprietate gaudent : etenim dorfo geftata , yel cum aqua vel vi.no ad pondus dimidia? drachmae aflumta, fecui^m praeftant hominum , £ feris venenofis , eorumque morfihus : qui iethargo vel gravi apoplexia borant , & in vicinia mortis verfan tur,derepenteloqueIam&fanitatem rccuperant, fi in fyius oculorum im- mittatur parum aquas , in qua pulvis hujus radicis maceratus fiuRes pro- fe&o bellae , nov^e , & rarae , fed quae prorfus falfae deprehenduntur , fi ad cxperimenra deveniatur, id quod paihr&pius , imo vero femper acci- Experimenta nawraUa. dit. Potuit tamen ficri , ut errave- rim : ideoque Reverentiam tuam ex animo precor , ut in commune o- mnium emolumentumiterareexpe- rimenta dignetur; cum haec radix illaipfafit, cujus mentionemTecifti in libro de triplici in natma rerum ma- gnete , vocando eam %adicem cajei$ eo quod odorem cafei referat > vel ut alii 5 a nomine inventorts. Pneterea novis experimentis opus eft circa radicem Calumba , maximi alexipharmaci loco habitam ; nec non circa Vainiglias, & lignum Laor & Solor : quae cum admodum ama- ra fint , non fine ratione omnem iU lam fingularem prserogativam obti- nere videbuntur, quam fcriptores illisattribuunt, fed qusstarrs eviden- ter mihi non apparet , quam eviden« tiffime femper effedam video mira- culofi illius corticis , arboris Peru- viani , in monte Guajachil, quo cor- tice , vulgo China , Clnna , & ab Hi- fpanis fcafcarilla de la oja diSto, uti- H 6 mur, 1S0 F rancisci Redt mur , ad interrumpendos & debel- kndos infultus febris quartanse , nec non tertianas fimplicis , duplicis , & continuoe. Et hoc quidemnomine univerfus nofter orbis maximasgra- tias debet Patribus venerabiliffi- mx veftrae focietatis , ut qui primi omnium eundem cum tanta fua glo- ria detuleruntin Europam. Et utinam non minor authorum Sinenfium gloria eflet, qui in grandi iilo Sinenfi imperio invenirf ajunt duas illas raras &pretiofiffimasher- bas , quarum una Pufu vocata vitam hominum redditimmortalem : alre- ra Cjinfeng di&a, utut eam faculta- tem non habeat , qua hominesrcd- dat immortales , iHis tamen viribus pollet , ut ejus ope omne tempus vita falubriter, jucunde, & citra me- tum morborum tranfigere Iicear. Forte hujusmodi herbarum plenu* erat magnus ille cacabus. Dove Medea il Suocero riftijje Per Experimenta naturalia. 181 Ter cavarlo di man dcllavec- chiaja. Id eft : Vnde Medea focerum refectt , ut eundem eximeret e manu fenetlutis : & fort£ hasipfasmorfuappetiitfa- bulofus ille antiquorum Glaucus, quando ex paupere &IucuIcnto pi- lcatore, qualiserat, Ovidiotefte, ex improvifo- fa&us eft Deus , er eorum numero , qui fundum maris inhabitant. Pleni funt Sinenfium libri hujus- modi gloriofarum novellarum : nec fatis capio, quod Pater Martinus Martinius in fuo Atlante non dubi- tavit afErmare, fe illos experiendo quafi femper invenifle veridicos. Si res itafefe habeat , neqm enim ipfe co- ram vidi , adeoquefides fit penes hosce Sinicos auftores , quos in iis , qu&com- peri,raro invenifallaces. Itaille,poft- quam narraverat, in provincia Xanfi dfe fontesigneos, quibus median- H 7 tibus 182 FrAncisct Redi tibus citra impenfam coquereliceai omne gentis cibaricrum : & quoc majoris momenti eft , hunc bene. di&um ignem nec ardere , nec ligni confumcrc ; & feliciter in quascun que longinquas regiones transferr pofle , tantum ut occlufus teneatu; irialiquotubulo. O beatas potente: Anglorum, Batavorum , & Lufita norum clafles , fi hoc tali mercimo. nio onerarentur ! etenim prseter in ^ftimabileilludcommodum, quoc hinc in longiffimis navigationibu* ad eos redundaret, deportato hoc igne in Europam , nemononquatr maximam ejus copiam fibi paratu- rus effet, illis prxfertim in locis, ub: domus prorfus lignes funt, nullo la- pidum {ubfidio, adeffagiendum fcl licet incendii periculum. Noti minus mendacium eft fcri bere , in Provmcia Onan , flumei tfle , in quo pifces capiantur rubri | quorum fanguine fi quis inungatu aut plantas pedum perlinat , eum fe cure Experimenta naturalia. 183 cure j citra periculum fordium & fubmerfionis aquis inambulare pof- fe. Magis fecurum eft Angli eujus- dam recens invenrum , qni machina lignea, inftar anchorae,vel ferri qua- tuor marris inftrudi , quo naves a&uariae utuntur, adjedis ^quilibrii caufa quatoor cadis , aere plenis , & machinam fuftentantibus , ita utin fuperficie aquae haerentes vifum ta- men efFugiant^animi gratia exiguum iilum Lacum Islingtoni , duobus k Londino milliaribus diftantem , pc- dibus pertranfit , & jocando jadita- re folet , fe tranquillo mari aufurum pedetentim Dovero Caletum usque progredi > modo navicula fibi detur fubfidiaria , fi quo cafu mare ex im- provifo tempeftatibus agitari con- tingeret» Praeterea autores Sinicifcribunt5 in provincia Xenfi effe duo flumina , unum didum (^hkmo , alterura lo, quorum aquae usque adeo purse&Je- yes fint , ut ne minimam quidcm p£- 184 FrAncIsci Redi Ieae feftucam ferant. Bone Deus f & quis unquam crederet , pulfato in ripa lacus Taipe tympano, con- feftim horribilem tempeftatem im- petuoforum flu&uum exorituram, nonfine tonitru&fulmine. Egoil- lud Wilhelrao Britoni credendum propinarem , qui libro fexto Philip* pidum , fa&a mentione cujusdam fontis dixit : Effe patens vobis phyfica qui dicitis arte Ghiit concurf \u agat , vel qu& com* plexio rentm Breciliacenfs monftrum admirabiU fontis , Cujus aqua lapidem , qui proximus accubat dlh Si quacunque levi quivis afpergine fpargat , Protinus in nimios commixta gran- dine nimbos Solvitur , & fubitus mugire tonitrU bus &ther Experimenta naturalia. 18$ (fogitur y & c&cts fe condenfarete* nebris , jguique adfunt , tejlesque reiprius eff ? petebant Iam mallent, quodeos res illa lateret ut ante , Tantus corda flupor 3 tanta occupat extajh artus. Mira quidem res> vera tamen.muU tisqueprobata* Eadem ratione id Francifco de Rues credendum darem , quiinde- liciis fuis GalIicis,defcribendo mon- tem ^Dort fcriptum reliquit : Pres ce mont efi U ville de Beffe* k demie lieue de U quelle on vord un Uc degrmde efiendui\ & pres- que m fommet d!une mont&gncdu- quelon ria peu trotiver le fondsy & eft fort admirable k voir , & enco- re plrn effroyMe , car fi lonjette quelque pierre dedans*, on fepeut tenir bientoU affeured^avoir d% ton- i86 Francisci Redi tonnere, des efclairs, pluyes , & gresles. Non loin de U eft un creux, cu abisme, nomme' Soucis9 ronde k fon ouverture fans fonds, quon ayc peu trouver .presque pareil au pre- cedenU Id eft : Trope montem oppidum efl BefTe, a quo dimidti mtlliaris fpacio abefl U- cus , late porrellus , & fere in apict montis alicujus , cujus fundus invenin nonpotefl: & mirabilis admodumvifu & magis horrendus eft : etenim fi lapis aliquisinjiciatur > cerio ftatuere licet, fecuturafulmma , tonitru , pluvias> & grandinem* Non procul bmc abeft an» trum, vel abyjfus, nomine Soucis, oflio rotundo , cttrafundum , qui quidem ih- veniripdtuerit, pracedentinon multum abftmilis* Nec multum hinc abit fabula^ quam fupradi&i autores Sinici naf- rant , de quodam lacu Provincias Pcking, Experimenta naturalia. 187 Peking, in quem fi lapillus aliquis injiciatur , omnis illius aqua fangui- neum eolorem aflumit : & fi in la- cum illam iacidant folia arborum , in circuitu viridantium , in totidem hirundines abeunt , animatas&vo- lantes ; eadem prorfus ratione , qua naves jfLnese in nymphas marinas , & frondes,ab Afblpho in mare Afri- canum fparfae , in navigia bellica abierurit , ut fabulator Arioftus nar- rat , dicens : Avendo Aflolfo efercito infinito T)a> non gli far fetf Affriche difefr: E rammentando , come fuam- monito Dd fknto Vecchio , chegli die timprefz , Di tor Provenza , e d7 Acqua- mortail lito Di man de Saracmche tavean preffa, J) una i88 FrAncisci Redi Dyuna gran turba fece nuova eletta ^uella ch'al mar gli parve manco inetta. Edavendoji piene ambe le palme jQuanto potean capir di varie fronde A lauri , a cedri tolte, a olive, a palme Venne ful mare , e le gitto nell onde$ Ofelicidal cielben dileri alme Graz,ia che Dio raro a mortal infonde , 0 Jlupendo miracolo che nacque Di quelle frondi come fur nell acque. Crebbero in quantita fuor drogni flima Si feron curve,e groffe, e lunghe, egravi, Experimema natHYdlia. iSp Le vene chy a traverfo aveano prima Mutaro in dure firanghe , e m grojje travi, JE rimanendo acuteinver laci- ma Tutte in un tratto diventaron Navi Di dijferenti qualitadi , e tante Jguante raccolte fur da varie piante. Miraclo fu veder lefrondi fporte Frodur futfe,galee,navi da gab- bia ; FumirabW ancor , chevele, e farte E remi avean quani* alcun le- legno riabbia. .Non manco al Duca poi chi avejje l'arte Digovernarfi allaventofarab- hia , I > rpo Francisci Redi Che di Sardi 7 edi Corfi non rA moti Nocchier, padron, pennefi ebbe, e pilotu Id e(b Asiolfus cum infinitum exercitum haberet, a quo feptem Afric&non fe defenderent}& memor effet* fe afanclo Sene,expeditionisautore> monitum effe, ut Provmaam, & littus Aquz mor- M£,a Saracenis captum.e manu eorun- dem tolleret , cx magna turba novas co- pias elegit , qu& ei ad maritima minus mepwvidebantm. Etrepleta, quan- tum feripoterat , utraepue manu, variis frondibus lauri , olea & palma , *d mare veniens > in undas illas projeat. O feiices animas , a ccelo bene dilettas l gratia , quam T>eus raro in mortales mfundit. 0 fiupendum miraculum , quod ex hts frondibus , cum in ao^ua ejfent,natumeji! Excreverunt puter omnem exfpeUationem in magnam mtantitatem : curva evaferunt > crajfa, long*, Experimenta naturalia. ipi <>ng&> & gravss. Ven& anieatrans- ferf<£ mutarunt m dumsfuhjcudes , & rajfas trabes , & circa apicem *cumi- atd , momento in navcs ahierunt uni- 'erf emiges habuit> & reElares. Non aveo , imo nolim efife ex nu- □ero illorum , qui Veram credunt lanc foliorum metamorphofin in lirundines. Nec quisquam mihi di- at , forte id naturaliter pofle fieri , xemplo anferum vel anatum , quas Semacles vel Brantes vocant , §c jnas confentientibus infinitis Scri- >toribus ex arboribus a vel eorun- dem ip2 FrAncisci Redi dem fru&ibus , vel truncis , vel con- chis , in Infulis , Scotias& Hibernix adjacentibus , nafci vulgus credidit. Etenim, hxc talis fabula, abunde re- futata eft , primb a Carolo Clufio , aliisque plurimis, & poftea & do£tis- fimo Deufingio, in tra&atulo de An- fcribus Scoticis. Et Jacobus Waraeus( in libro antiquitatum Hibernu cutil nonnullorum de generatione harum avium fententiam retulhTet, pruden- ter concludit: In rey qu& plenius fcru- tinium mereri videtur , nihil definioX Unde nunquamusqueadeoftolidus ero, ut credam, inmari Sinicoin-/ veniri pifces fquamofcs , crocei coJ loris,qui per totam hycmem in aquiffi habitent, fedaccedente vere, pofi- tis fquamis plumas induant&pen- nas, & explicatis alis in montes avo- lent , tibi per totamasftatem , & per; autumni tempora morentur , quibus exaftis, afifumta veteri figurainjM quas denuo prolabantur. Etquan- quam tu do&iffimePater \ inlibro Smm - Experimenta naturatia. 193 SinxtU3S illuftrata, non obfcurein- [iuas5teidcredere; in ea tamen fum Dpinione, te ex animo huic rei fidem aonhabere , fed illud tantum agere, .it nobile fpecimen exhibeas exceifi ingcnii tui,& profunda? eruditionis, rpeculando & recitando rationes fau- jus reciprocse transmutationis, fi ve- :a i nec a confuetis naturss legibus iliena eflet. Scribendo longius prove&us lim, quamabinitiomihi propofue- am : fiedcupidocommunicandi co- ^itationes meas cum hominibus do- !tiffimis,qualis tu es,Pater Athanafi, nfenfibiliter palpando fecit,ut limi- es epiftoloetranicenderem. Quare blitam tuam benignitatem precor, teidaegreferat, quin potius ut me :orrigat,in illis3de quibus minus fci- e,locutus fum^interim fidem tibi do, ;enium meum , in ioquifitione veri, wn aliud obleliamentum invenire, quam 'uod dif ?o. F I N I S. I I N- INDEX AUCTORUM. Qui in Experimentis naturalibm citan* tur, laudantur vel explicantur. Bocbartus ( Samuel. ' IlO, 121, 11] Boile (Robert.) 38,30 Bontius (Jacob.) 1 1- ABba*Burdelotus . 5 6 ^cademia exferi- mentalvs Medicea. 3 9, 41,122, 12 7,1 30 j^)^^ (Petrus). 16] jTcofta (Chnftoph.)i<; Borricbius (Olaus.)a; *Adamus Mamando.i 3 JElianus. 119, 1 10. explicatus. 121, 157 *Alcoranus. 3 o *Aldvo*uandus . 64 AlexanderTraUian.il 7 ^Andromacbus . 159, 166 M, 117 144 34 7,187 Anionius Veira. Apol/omus. Apollodorus, Apulejus. ^Arioftus. 2Q Arifioteles. 19, 144, 158, 160 •Ajclepiades, 159,166' ^utores Sinenfes. 181, 183, 186 B. jyErni (Francifc.)i49 ^Boccacins. 64,87 f^JEfarCaporali. i6\ ^ Caliimacbus. 14^ Campani. 1 1 Carolus Magnini. 3,1< Cf//«y(Cornel.)i8,i( Cicero. n( C/z//*W(Carolus.) 35 91, 168, 19: — * (Augerius.) I Cbryfoflomus. ibid Crato. 1 60,161 D, T\Eu(ingius. 19: ^Diego Keggio. 17' Dtofcorides. 17, 60, 11; Donatus Rofetti. 1 3! £. TfRafmus Scales. I Ernande^. 35,16) Etirifides* 14- i Index Au&orum. T^Mius Uherti. 150 - Francijcus ^intonius Malajpina. 7 o 'rancijc. Cammelii. 1 4 5 rancifi. de Rries. 185 :ranajcus Uria. 171 G. ^>^ta*. 6,64, 109, a 117,159,160 )eminianus Montana- ri. 136 ksnerus ( Conr.) 91 }ol\ius (Hubcif.) 153 lomara. 101 tuniherus. 151 H. '£j~4rv 1 0 1 I Spanbemius . 151 Ovidius. 18 1| T. p. \cr~Erwttus. 6e P^cius^ntiocb.i^<)\ Tertullknus. ijj Parcbinjonius. 1 68 Theocntus. 1 2.4 Tetrarcha. M6 Tbejpbraft 59,60,141 P 1 3 1 TMenides Catan. 159 Trallianus. 1 4 7 T. Pbiide Trinitate. 94 Tnftanus. 145,151^ Tigctfetta. 11 S 1 5 J Tindarus. 1 44| V. P//o (Guilelmus)) TfAlerius. 1 44 93 ,101,1 1 ©,? 14 ' Valeriela. 109 PiiirMU. I73S9,64, F^«*a/ (PM^.) 1 64 109,118,12.1,160 yerulamius. 38, 39 162,168 J^JJ/wj (Gerardus Iozfr Plutarcbus. ties) M^ji^M* R. W. poffm. M6 JT/Arctus. 192 •A E.«'<^ ( Frans. ) 185 ^ mibemus Brito- S. w/*J. 1 84 nAmafius. 59 ^«J^1»101»! *^ Scaliger. Mi| M°> M2> 1 7j Scboliaftes Theocriti. j X. 112,, 113 -XTlmenes. 93>IO! .A iii, 17; Z. Jcutus. M( Scrihsnius Largns.i 59 P.Sebaft.~4lmeida. \l6 *7 Septala (Manfred.) 91 , bilius Italicus. H4 111 In I N D E X RERUM MEMORABILIUM Qtta tn Experimentis naturalibtis continentHY* A. A Cetum fbrte & defUTlatum, aquis tur- A% batis admiftum iilas limpidas 5c cla- L -**ras reddie. fol; 45 kdamantes in ventrkulo anatis Memphiti-r caj. .137 Lmomum Diofcoridh, 1 68 knasMemphitica. 137 knatumoculi laefi beneficio naturaereflituun- tur. 18 ^qua N/7i , Fluminis Tefci Jeq. I 4 Cervi Index T^eyum. Ccrvi primo annocornua non emittunt, fed fecunclo. jbim Cervi depoiitis cornubus , & novis nondum protuberantibus , vel adhuc teneris , abdita fylvarumpetunt. i$8. &cjuare. ibm Cervi in Bavaria & Saxonia tmjores funtl quara in Thufcia. 157. etiam plures habent ramos. j}Mt ^feq. Ccrvorum cornua tenera menfis magnatum iu deliciis funt. i j| Chelidonia herba nunquam in nidis HirundJ num invenitur. . 17 Chelidonia an oculis vulneratis profit. ibiM ChintL cbina, 1 7 9 Circulator haftam venatoriam inguini impinl gens , eandem integram cum mucrone & conto per cervicem transadegit; 3 4 Circulatores Mercurium fublimatum & arfe- nicum absque periculo dcglmiunt, & cjuo- niodo. 19,20 Circulatores fcorpiones & viperarum capid devorant > & nuiio a morfu viperarum damno afHciuntur, & quare. it>id. Colica paffio, ejusque remedium, 5 \ Columbi morfi a viperis. 14. d&orpioni- bus, Corona ex ollibus Pifcis mulistis , Hifpanis TsceMugey. 93, 96 Cornua Rhinocerotis, 141 Cornua Alck 142 Cornua cervorum cjuot ramos habeant. 157 Cor- Index ^Remm, tornua cervi nullibi majora quam .Ambafice vifa. 158 lornua ce rvorum in ufu medico. 159 'ornua cervorum matura fideciderint , poft octo vel decem dies dcnuo prpcuberare in- cipiunc. 5 5) lornua cervorum vafis fanguineis irngata funt. 161 ornua fi cervo abfcindantur dum tenera funt, maximecirca bafin vel radicem, animal in- defrequenter moritur. ibid* ornua boum ck vervecum fi in terram deci- danc an radices emittete valeant, 1 62, ofmus 1 1 1. Magmis Dux Hetrurise. 4, jH, n . . M5.-M3 inkulusjejusque inteftim easci fabrica. 6 f ryftallina vafa Pifis , Rom^e , & Pariiiis fa- bricata. 47, 48 D. > Entes pifcis MuUeris. ^5 Dentes Caimanorum, 113, CrocodiU lorum /Egypn. rviforum apud Turcas fraus. .3 o. quomodo detefta. 3 2 . ^eftio in ftomachis avium quomodo fiat. >lordentium, ejusqueremedium. 140 E. Llcbori oleum vulneribus infufum veneni I expers eft. 58 . ceremoniac in colligendo I 5 "eile- Index Rtrum. elleboro olim judicatse necelTarice. 5^> 59 Equus marinuSjfive Hippoporamus. 96 Experimenta varia circa aquas deftillatas. 40. Experimenta quae circa res Medicas fiunt dirri- cilia funt, & maxime fallacia. 90. {3 feq. Expetimenta circa Cervorum cornua. 14^, V feM Experimenta circa generationes infector. 143 F. FErdinandus II. magnus Dux Hetruri*, 4> 795 103 Fel Torpedinis cataplasmatis loco alicui cor- poris membro impofitum torporem non M ducit.64. non extinguit iibidinem. ibid Fcenicuium SinenfeexprerTum. 172 Foiia arborum an in Hirundines mutari pof fint. »8: G. GAlli gallinacei intcremptioleo tabaci. < & feM* * fcorpionibus Africanis. 1 \ Gailorum gallinaceorum & Indicorum ocul laefi an ope Chelidonise reftituantur. \\ Giadius acutiilimus a praeftigiatore degluti tus. 3* Giobuli folidse & vacuae cryftalli deglutiti; diverfis voiatilibus. 1 28. usque ad 1 j< Globuli plumbei.i 38. ex iigno Rhodio. ibU Grues degiutiunt Iapilios,ck quare. ug/Sje^ quo tempore compareant & migrent. i$i i$feqq, exacte cuftodiunt quotannis tem por Index Rerttm. pora reditus fui ad nos. rues non tantum pafcuntur feminibus, fed etiam hcrbis & bombycibus» 1 14 »^«^fi , eorumque lapides. 103 uttae vitri in acjua temperatse, 34» 3 S H, 'JJ~4ncohan avis rapax Braillise. 113 - Herba Tnfu, ejusque fabula. . 180 erba Ginfec. ibid. ippopotamusj five equus marinus. 96 iruadines. 17. cuftodiunt ftata adventus fui tempora. 116. pulveri peti involutas pofl: paucas horas moriuntur, 54 irundinum aliorumque vol atilium oculi vul- nerati,reft ituuntur beneficio naturae,femota omni medicamentorum ope. 1 7, 1 8 ypoeritse apud Turcas. 30. eorum fraus de~ te&a. ibid.&feqq. ' Acare, 112, Jafpis Bohemicus in ventrknJis Gallina- rum. 1 3 8 ttane, 1 o 1 Lteftinum Torpedinis,ejusque fabrica. 64 teftinum csecum pifcis Palumbi > Rajarum , Struthionis & Cuniculi, eorumque fabri- ca. 6? 1 vafis cr yftalJinis quce Pifis fiunt , aqua cin- namomi deftillata?paucis horis turbatur.47 in iis qu& Romae 8c Venetiis fiunt, non nifi poft duos tresve dies. 48 logMS , Index ^eyum. Jqvms > ^entilitias fuperflitionis eremicola:. g & L. 8i.tf/^ f Acus Proviocis P^£> ejusque mira- i-bilia. 186.$/^: Lapides in ftoniachis ovium, cercopithecor uai,- damarum &cervorum. I0J Lapides ferpentis cobra clecabelo. f. horum figura expreffa.j^X virtus. nulium in iftis Upidibus fubfidium adverfus vene- num viperarum & fcorpionum. 14,80. te«< naciter vulneribus venenofis & nonvene^ nofis adhserent. ^6 Lapides Iguctne. iot, corumfigura. LapidesSerpentisinMombaza. ioz. eorurif figura exprclla, ^ _ # Lapides Caimanorum. ti6. aquilini. 109. Heftbrii&Chelidoniae. *■ Lapides ^fjc^r in ftomachis cercopitheco- rum, ovium, damarum, &cervorum Indi* Orientaiis. 10 3 Lapides in ftomachis animalium , qiiE Fi- c**n.*J , Tarvas '6 Guanacos $5 Pacos vo- cant. ^ I05 Lapides avium in montanis Malabat viven- tium. 116 Lapidesinftomachis ftruthionum. 1 «c Lapides in ftomachis avium digcftionem ad- juvant. 112 Lignum Laor & Solor. 1 75 Lignum Saffafras non tollit faifedinem aqua- rum marinarum* r7] Limo tndex *2ierttm. Limonurn fuccusaqui* turbatis admixtus il« Jas ciaras & limpidas reddit. 45 Licjtior «ndidu ex acido & amaro miftus in ingluvie rolarujnmunde origincm habeat, Locuiix marmse obtroent dentcs in ftoma- 131 M. MAchina cujus beneficio aquis inambula- relicet. llargaritse a columbis deglutifa: an antiquuna fplendotem affumant & pretiofiores fianr. *39 ^lercurius fublimatus a circulatoribus deglu- titus. 19, 10 Vljlnis quife conglaciatum & induratum ja- ctabat hiftoria, 24. ^ N. ' Nldi avium in ufumedico, 115 Nidihirundinum Coccincinae, eorumque virtutes. jbid. $5feqq, tfymmi cuprei in ftomacho Struthionis. 1 3 8 > Summi percuffi a Dakiianis, Ephefinis, Vcle- tisJCauloniatis3& Agyrineis, 153, 1^4 «Jurami Severi & Julia?. 145. Maximiani, Macrini, Elogabali. ibid. Saloninje. 15-1 Phiiippi. 155. CaliguJae, Ca-fonu?, GaJlie- % ■ 1J4 O, OLeumpcti venenoinficit vuJnera. 9, 50, 52. nonomne taroen. 51 Oleum Pl Index Rerum. Oleum peti ore affumtum & in ftomachura demiflum lethaie. 5 5 Oleum peti qua ratione naturam venemaliu- mat- , , . • • L7 Oleum amygdalarum dulciummajoris pnncie- risquamaquavitse. Oleum Euphorbii & Ellebori in vulnera de- miffum veneniexperseft. OfapifcKmulieris. 9* OffaHippopotami. 9^®/W OvariaTorpedinis. P. y^contm 6c Guanacorum Iapides. i o 3 _ Palumbus pifcis.6f. ejusinteftim, \M. Panetaria,ejusqueaquadeitiliata. 45 Piper CbiaM vel T^/ci. 168, 169. ejus figu- ra. ^ Pifces rubriProvinciae Onam. »8* Pifces qui pofitis fquamis plumas induunt & pennas, & in montes avolant. 191 Plateae vel Plateolae quando in Thufcia com- pareant. t Porceiius Indicus aScorpione percuiius. iC Porcus fluviatiiis. 1 M Porphyritis rruftulum a gallina deglutitum *■ Prseludia experimentorum naturalium Acaie mice experimentalis Cardinalis Medicei. ?< Puivis tonans.49 ejusconfeftio, ibid Pmei ignei, l8; Kadi Index Remm. R. Adix Joannis Lopez Pineiro, 174, ejus IV figuraexprefTa,, ifad. RadixdeJIdManique,i76. ejusfigura, ibid. Radix Queijo, jjj Radix Calumba, jjfi Rhinoceros, 140, ejus dentes, ibid. fanguis, ibid. peliis, 141. cornu, ibid. S. C Acerdotum Beli fraus, 5 5 ^ Sagittae Bantamorura & MacaflTarorum, t , 80,81 Sal m vafis cryftallinis effiorefcens turbat aquam cinnamomi deftjilatam, ut& aquas deftilJatas per campanam plumbeam^S^^ Sanguis cervorum coagulatur, 160 Scorpiones Africani, 1?, 141. manducati 4 circulatoribus. ,o Serpens pileatus, g0 Jerpens Gen-to> gf >etai nigrae in cauda Elephantis, 1 1* iocietas Regia Londinenfis, ipirirus vitrioli aquis turbatis admixtus illas nonredditclaras&limpidas, 45 >truthio,ejusqueduo inteftina catfa, 65,120, «38 >uccus Limonum aquis turbatis admiftus.ilias claras & limpidas efficit, 4 j T. '"pAbaci oleum mortifcrum, 9, fo. tf/fy*. A eJus ^vcrfae fpecies qu* nuUum ad- ferunt Index ^Rerum. feruot damnum. T1 Tabaci pulvis iacifuras & fimpucia vulnera .fcnat. 5*. Serpentes 5c lacertas interfi- cit ^ ^ Tabaci furausucrcanaliculosfubnive fcpul- tos dedu&us. 3 Tvbaci fumus locociyfteris atfamtus, *M T**f * kcus, 184. ejus mirabilio, ibid Tavarcare, 5 Topazii in ventnculum avium dcmilix, 15 7 Torpedo pifcis fi tangatur fomnum atque Itu- porem inducit manui, 60. an virtus Tor- pcdinis opcretur ex longinquo,6i.ejus ana- tomia, ■ . ' , a-S Turbationes aquarum naturahum & deltii.a- tarum, 3 V. V^Wi^, 1 78. carum figura , ftmma & foliaexptefla. Vervecum cornua fi intcrram decidant an ra- diccs emittcre valcant, l6j r/c«fi*M°3- earum lapides, iM Vipera, 5> 8, 141. devorata a circulatori- bus iq. datur cafus quo mordendo ncn mhcit. " Unoues aranearum Bralilienfium, Votatilium oculi vulnerati reftituuntur bene- ficionaturae, femota omni medicamento- rum ope. 7 » F I N I S. ^RANCISCI REDI, Nobilis Aretini, OBSERVATIONES PIPERIS. SCRIPT/E LITERIS A D Genevofiffimum Dommum LAURENTIUM MAGALOTTI, MAGNI DUCIS HETRURIiE CAMERARIUM, Ex Itaiica in Latinam tramlat*. M I D G M INE, INdies magis magisque confir- mor in meo propofito 3 me nolle fidem dare rebus naturalibus , praeterquam in eo, quod meis propriis ego viderimoculis 5 &nifi ^er iteratam & rurfusrepetitam ex- ^erientiam idem confirmatum ve- niat; ideo quod fkb.inde magis ani- siadverto quam difficillima resfit, ndagare veritatemi^piffiroe i men- lacio circumventam. & quam muiti icriptores tam antiqui quam mo- lerni imitaotur ovicuks iilas3de qui- )us Di vinus nofter Poeta : Come le fieconffe efion ddchiufo Aduna, , a due , a tre, e tdire fianno a z Tiwi- 4 F r ancis ci Redi Timidette attermdo focchio , el mufo , E cio che fa> la prima , e /' altre fttnno Addoffandofi a lei , f ellaf ar- refta SemplicU e quete , e lo il perche non fimw. !d efl : Sicut ovicuU procedunt ex clauftro SinguU y bin«/ ; 3c in hasce vaginas transmiflTum eifeii- ludex vejicafellea per quosdam fub- tiliffimos canaliculos , ex hac in gin- givas diftributos , fubjungentes , fel viperinum potu hauflum ejfe toxicum , a y Qmnium 10 FrAncisci Redi omnium qru in mundo rcperhipojfunt , ictbali(fimum. acGuftrtmt viper^falivam fi- ve fptttuttr, quam prolieir quando veluti rabiofa , & tota turgeris bile morfum minatur. jghtidam jocando fuggefferunt quod forte , fecundum opinionem muitorum antiquorum , & juxta tri- viale proverbium , venenum rion ali- bi cptam in cauda aut extrerfro ejus c.ufpkfe e&iflfef et. Riferunt nonnul- 11 Nobilium audientes hanc ultifnam opint"chcfn,& unus eorum fubjunxit, quod e tanta diverfitateopinionum evidentet appareat , illum antiquurn Philofbphum fuiffe nimium teme- rarium , qui fe omnia fcire fibi per- fuaferat, &alterumiilum nimis rx» deftum, qui de omnibus dubitavc- rat,utque utriusquenomenpromtius fucurreret, dixit cum Petrarcha : • jrM Ippia H vccchiarel, chegik f» °f° DM y Obfervat. dc Viperu. n T>ir io fo tutto^ e poi dinulU certo , dogni cofa Archefilm dub- biofo. d eft : Vidit Hippias decrepitus > quiolim efl aufm Dtcere egof ?io omnia ; & pofl de nihilo certm Sedde omni re Archefllam dubk- fus. Sic conje&uris finis imponeba- ur, quando S. A. Ser. juffit , utad ndagandam hujus rei veritatem >mne experimentum adhiberetur , juodcunque unicuique pro comprc- >anda fua fententia facere placeret. It cum major pars videretur adhx- ilTe (in eo) ut credercnt felnidum ffe veneni lethalis , decretum fuit k *elle faciendum initium,& tanto ma- ;is , quia vir doftus quidam 8c in eftione Autorum tara antiquorum a 6 'quam 12 F r ancts ct Redi quim modernorum multum verfa- tus, omnia fua oppigneraflfet , nili quaelibet minima guttula fellis vipe- rlniepota, homincm ex robuftiffi- mis , & quamcunque beftiam ex fe- rociffimis necaret , addens quod ho- die in judicato eflTet hxc res , quam Galenus medicus docuiffet , qiuim Plinius di&atfet licteris majusculis ; quod Avicennas opinatus eft, parum niedicamenta juvaffe illos, qui fel viperas biberant ; quod Rhafes pro- baverat, nulium(ap. illos) valuiffe sngcnium , nec medicum pnefidium, fed D EI (ipfis) fuiffe neceffarium auxilium, quod Haly Abbas affirma- yit, tantum-xion nullum opponi po{- fe remedium, infernali huic vcne- no; quod idem etiam Aibucafi vifum fuit , 3c cum Albucafi Sc cum cxtcris omnibus fupra citatis Authoribus (eandem fententiam) retulerunt mo- derni , Guiiielmus de Placentiis , Sandius Arduinus , Cardinalis de S. P^ncratio, Bertruccius Bononien- ■ Obfervat. de Viperis; i| is, Ofalpinus , Baldus Angelus Ab- >atius3Cardanus, Julius Oefar Clau- linus & tot tantique alii , quorum lonoranda fama in medicoruoi ore efonat , & qui fupergreffi vulgi gre- ^em meritiffimo potuerunt Sedere in Thdofophica familia. Et licet Ioh. Haptifia Hodierna in ruriofiffimis Iitteris ad do&iffimum M. A. Severinum fcripferit , fe de- iifle feli buccellam panis felle vipe- rino intin&am , citra quod videret effe&um veneni , neque tamen haec fola experientia fufficiebat everten- dx opinioni tot folidorum ac princi- pumDodtorum. Praeterea fpe&acu- tum quotidianum eft , feles cum la- certis, omnis gcneris, &cumfer- pentibus ludere , & quod illos deglutiant , etiamfi Albertus Ma- gnus cum magiftrali demonftra- tione id neget, fortaile perfuade- ri quis polfet , quod felis non fuerit a 7 ani* li ! 14 FrAncisci Redi animal proportionatum pro facicn- da tali experientia , quemadmodum etiam proportionatus non fuit pul- lus ille gallinaceus , cuifupradi&us Severinus deglutiendum dedit fel (vipens,) quoniam fapiffimelacer- tas , ferpentes , araneas , & alia ani- malia venenofa devorant. Interea aufcultandi gratia ftabat in angulo quodam Iacobus Soz,z,i vi- perarum captor , homo cornparan- dusantiquisMarfis&antiquisPfyl- lis, quirifumvixtenens,fubriden- do prehendit fel vipene, miftumque dimidio cyatho frigidas , illud gulae infudit vultuintrepido, ac confpi- ciendum dedit , quam fuerint de- lufi fupra didi Autores , feque obtu- lit,ad ebibendum omnem eam quan- titatem fellis, quam maximampo- fcerent. Veruntamen cum quidam crederent , quod bonus Jacobus fe praefervaflfet , quanquam id liberri- mh negaffet , aut cum Mithridatio, aut Theriaca, aut alio Alexipharma- | CO: QbfervM. de Fiperis. if :o , opportunum vifum fuit faciendi ilia experirnenta , & ob id duobus pipionibus grandioribus ad dcgiu- :iendum datum eft , utrique fine no- :umertto, & quod majus eft, & quafi tion credibile, canis cui dimidia un- :ia fellis per vim infundebatur , ne minimnmaccidensexinde patfus eft, & fanus & alacer adhuc hodie vi- vit, & nifi aliud malum ipfum oc- :idar, ceterum vivet. Pullis quoqne [^allinaceis bona fellis quantiras da- faeft, & ipfemet fella bina intrufi gutturi pavonis & galli Indici, & " quatuor vifcera integra , non rerno- vendo fel, feli devoranda dedi, qui , quod affirmare poflum, delicatulfe fibilabialingebat. In aliis animalibus fepiffime idem expertus fum , attamen femper ih diverfa fpecie, quoniam, utioptime nofti , multae funt res , quas atiis ani- roalibuspro cibofunt , &aliis vene- no, aut alia accidentia infolita & noxia caufantur. i6 Francisci Redi Et ut nihil dicamdectcuta devo- rata a Sturnis , & de Helleboro & Coturnicibus Sc Capris,referam77£* quod paticidieselapfifint qaod ob- fervaverim , meditim granum hoftiae illitae oleo Ricini $imiolo concitafle vomitns , deje&iones alvi 3 & hyper- catharfes anxias & terribiles : & ta- men fex guttae ejusdem olei com- miffie gutturi galli , ipfum non tan- tumnon necarunt,fed nec minimum faftidium ipfi aut naufeam aut alvi deje&ionem excitarunt. Per has ob- fervationes plurimis. vicibus fadtas , manu palpatum cum eflTet, fel viperae ore afTumtum neutiquam necare; di- greflTum eft ad confiderandum , an inftillatum vulneribus , ipfa veneno inficeret, & poft multa experimenta in pluribus pullis gallinaceis & co- lumbinis, & privatim ^mein cuni- culo , agnello & lepore, animadver- fumeft, quodnulliillorum aliquara noxam inferendi vi praeditum fit; &que ut nec vim habeat utilitatem Obfervat. de Viperis. 17 aliquam conferendi?nec juvare mor- fu viperx impofitum, quicquid in contrarium dicat Baldus Angelus Abhatius Cap. y. & 7. & Schrodems in fua Pharmacopcea. Getertim in fundo duarum illarum ^agmarum ( feu cavitatum ) intra quas repofitos viperx habent dentes humor quidem ftagnat colore & fa- pore fimillimus olei amygdalorum dulcium, & hunc crediderunt,uti fu- pra fcripfi , transmitti per certos quosdam canales ex vefica fellea. Certum eft & a me multoties obfer- patum, quod , quando vipera evagi- lat dentes & morfum minatur,necef- fario effundat fuper vulnus liquorem :llum fiavum, non ideb,quod vaginae rumpantur , quemadmodum ftatuit MercurialiSjGrevinus &alii,qui in- renerunt quasdam veficas fub lingua lunquam vifas , fed quia femetipfas raginas fe comprimunt,& ringuntur ive contorquentur , non aliter ac rollis flatum emittens aut canis iabra ria- i8 Francisci Redi ringens five dentibus hirriens,quan- do morfum minatur. ^jufitum eft an liquor ifte ore af- fumtus queat necare ?- & a quibus- dam conftanter affirmatum eft , fed ftb aliis eadem cotiftantia negatnm , & idem fupradi&tis Jacobus Vipe- rarius obtulit fe ad ebibendum ejus cochleare plenum,&didhim fadlum, vifus eft illud delicatiffime & pet vices deguftarefiveelambere. Iam ficjniscjms es, LeElor , creditum & tardus Hoc ejuoddicam, non mirabere £hiod ego , M vidt , vix mihi cre* didt. Jacobus Viperam ex maximis , & ferociffimis & iratiffimis prehendit, & curavit ut in dimidium vini cya- thum non folum omnisliquor quem in vaginulis habebat, proflueret, fed infuper omnis fpuma omnisque fa- liva , quam ferpentulus hic exagi- tatus , percufTus , comprefTus, iratus Obfervat. de Viperh. 19 ejicere potuit, & ficbibit hocvi- mm, ac fieflTet tanrum julebusper- atus ; & fequenti die cum tribus vi- >eris contortis interfe , denuo ean- lem lufum exhibuit, fine ullo metu, [uia ipfi haud erat caufa timoris , lanique Tmeri debentf ilum ea, Jthiibus eft potentia nocendiy N&n alia.qma terribilia nonfnnt. Ob id ego quatuor capita viperae emiviva , & (anguinem ftillantia & qualida , immerfi in fcyphum aquae >lenum , & cum gladiolo (lancetta) efecui om;ne pulpamentum palati t ffiaxillarum , & curavi > utomnis umiditas qus ibi continebatur inde :aturiret , donec aqua redderetur pumofa , turbida & abominabilis , oftea quafi totam unacum intrito ifndi in ftomachum hoe di , & refi- uiim , quod fupererat , anatifiebat isGulum commodum , fednechaec ec ille ullum veneni accepti fignum ederunt. Non 2o Francisci Rbdi Non itaqae erit temeritas , fi di- catur , quod delufus fit Albertus Magnus, eruditiffimus Mercurialis, fubtiliflimus Capivaccius , & cele- berrimus Zacutus , quando dicunt , vinum in quo fuffocata fit vipera5effe femper peffimum venenum & letha- le, & qui his prior deceptus fuit Aetius , Sc Aetio prior Diofcorides, affirmando id non folum de vino illo, in quo morture fint vipens, fed& hoc , in quod hx beftiolae caput , bi- bendicaufa , immerferint, Sednon vidi(has beftiolasj adeocupidashu- juspretiofiffimiliquoris , utiArifto- teles & Diofcorides ipfas faciunt, nec novi quomodo urceoli vino intra fepes abfconditi ad capiendas illas decipulae fint accommodatiffimae; quandoquidem affervans Honnullos cyathos ( vino) plenos , in ciftis ubi viper^ degebant , non folum nun- quam laflfus fui in obfervando, an vi- derem ipfasunicam guttulam lambe- re, verum nihilo fecius diligentiffimfe obfer- Obfervat. de Viperis. 21 )bfervavi,anfi non adeffem,indebi- >Mcntitra<5tu tamen plurimi tempo- is non vidi plusconfumi quam quod :alidiffimus aer ambiens potuiffet :xhaurire. Et hoc e contrario multas lifficultates mihi movit ad creden- lum veram effe hiftoriam & Galeno ecenfitam Ub. II. de fimpL Medic. uac. quod , cum aliquando ampulla 'ini meflbribus quibusdam delata,& n campum , (loco non longe ab illis iiftante) collocata fuiflet, ub; tlli ex !ainfunderein fcyphum voluifTentut )iberent,viditfent viperam irrepfiffe k fuffocatam fuiffe. Proptcrea di- :o,fi vipera potuifiet intrarein illam impullam, neceflefuilfet , utfuiflet iperta; & fi aperta fuiffet5eadem fa- :ilitate,qusuntraverat,iterumregre,. jipptuiffet;eademplaneratione,qu& ^pius vidi viperas ex lagenis longii- Imi colli tam vino plenisquam femi- )lenis,in quas incluferam* evadere. Concedatur tamen,accidi£Te hunc :afum , quod illa vipera non potue- rit 22 FRANCISCI REDI rit viam reperire quacxiret, non ot id fequitur, necefle fuifle3 ut illa tarr fubitb luffocaretur ; etenim viper^ per aliquod teppus natant in omni bus liquoribus , beneficio cujusdan; veficulae aeris plense , quam in cor- pore fiabent, nonvalde diffimiletr illi aliorum pifcium. Nec refert^ quod objiciatur odorem vini vapo< rofum potniiTe in momento viperatx inebriare & fufFocare,quoniam iple- met viperas immifiin vafa vitrea vi- no generofiffimo Alicanto ^ &alii< fpirituofiffimis Neapolitanis & Si- culis, & femper obfervavi, quod vi- vx funt fervatas natando , fpario cir- citer fex hprarum & quando vio- lenter detinui omnimode ipfas in vinum demergendo , fervatae tamen fiint ibi in vita pariter horam unam cum dimidia; & cumtandemeffent mortuae & plur.es dies easfervaffem optim^ claufo orificio angufto vitri, mihi declararunt non effe verum il- lud,quod TuhIms zs£milms Ferrallus refert, Obfervat. de Fiperis* 23 refert , quod talis modi vafit rum- pantur ob nimium calorem carniutn riperinarum in iis maceratarum : Et ?er confequens debile & vacillans ?ft fundamentnm illud (quanttimvis 1 Severino confideratione dignum reputatur ) pro decernendo quam :aiidi temperamenti fint hi ferpen- :uli ; De quibus tandem hoc Tibi di- :am, quod diutius vivi confervan- :ur in aqua, quam in vino , cum plu- :imi in aqua tertium diem attige- :int,& ulterius detenti fub aqua plu- •imi duodecim circiter horas fuper- fixerint ; quo tempore exa&o cum norerentur & ipforum cadavera iperirentur}&corinfpkeretur,fem- ?er inveni auriculam utramque mul- :o majorem ipfimet cordi fa&am sfle , licet in ftatu naturali fint mini- nac , usque adeo 3 ut quidem minus icutos adhibentes ocuios pro vero 3ixerint,Cor viperinum habere uni- :am auriculam. SedpnetermifTahac ligreffione,redeo ad defcriptionem UO-m 24 FrancisciRedi hquoris illius flavi, qui intra vaginas dentes contegentes invenitur; De hoc cum ore afifumtus neque homi- nibus neque brutis lethalis fit , per- gam inquirere an fortaflis vulneri inftillatus caufa mortis. exiftat ? Et verum eft , fpatio trium quatuorve horarum mortuos elfe omnes galli- naceos omnesque columbinos pul- los, quorum vulneraeoinfeda fue- runt, tamque necare liquorem vi- perarum vivarum quam defumtum £ palato & vaginis viperarum mortua- rum , etiamfi mortuae fint ante 2. vel j.dies. Ejusrei experimenta plus quam centum in diverfis animalibiis facicns , omnia me confirmarunt , ut credam Cleopatram, tunc, cum mo- riconftituifiTet nullatenusab Afpide fe morderi pafiTam eflTe , ut quidam Hiftorici referunt, potius vero,quod flla, modomagis expedito, magis fecuro, magisquefecreto, poftquam ipfafe vulneraflet aut fuum admor- diflet brachium ftillaverit fuper vul- Obfervat. de Viperis. 2f ius (uri narrat Autor Libri dc The- *iaca ad Pifonem) venenum , qnod ?x Afpide expreflTum in pyxidula , n talem eventum parata, conferva- )at : Vel quemadmodum refert Dio, ]uod illa vuinerarit brachium acu penenata , quam crinibus ornamenti :aufa infigereconfueverat , eratque llud venenum talis natura, ut nemi- ii noceret,nifi quando acus pungen- io fanguinem attingeret. Et confirmor in hac opinione , poniam licet dicant Afpidem mul- o venenofioremefiTe Viper&, quod n prasfenti concedam , nullatenus :amenilla (Afpis) eft ex hac profa- ?ia ferpentum , qui (juxtamentem STicandri, ^Eliani & aliorum) ha- >ent dentes caninos opertos vagi- iis, in quibus venenum aflervant, & llud venenum profluit totum fi non )rimo , faltem fecundo morfu > fic it terrius ( fepius hoc compertum :ft) non venenofus fit, &obhanc :aufam circumforanei & agyrt& b fine 2<5 FrAncisci Redi line periculo fe morderi Si viperis patiuntur : proinde Cleopatra una fola Afpide mortem inferre Naerae & Carmionae fuis famulis, & demum feipfamenecarenon potuit, &tan- to minus quoniam (xph tali animal- culo primo morfu dentes evellun- tan . Adde fis, quod mortua Cleopa- tra in illo cubiculo ferpens homici- da non inventus fuerit, & nemo non naturalem horrorem novit quo fe- minx omnes adfpedum^nedum ccn- tredtationem ferpentum abominan- tur. Nec ullius ponderis eft , quod in AuguftiTriumpho viderint Ro- mx Cleopatrse imaginem > tenentis manu Afpidem, jam jam vulneratu- ram brachium , fic enim ludit Scul- ptor five Pi&or , quialiomagisevi- dentimodo, populo delinearenon poterat modum mortis, quem Regi- m fibielegerataderTugiendam fcr- vitutem Vi&oris Auguiii. Non di- fparem licentiam fatis crebro fibi hodierni Pi&ores fumunt , atque in- tcr Obfervat. de Viperis. 2.7 ter alias ejusdem argumenti Petrus Vidorius illos vituperat,quod Cleo- patram pingant ab A(pide mammas demorfam , Plutarcho, Propertio , Paulo Orofio, & Paulo Diacono re- ferentibus,quod non pe&us,fed bra- chium admorderi pafTa fit* Et hac licentia pi&oria non fo- lum hodiernifed & antiqui ufi funt , quandoquidem apud Gorleum "gem- ma invenitur, cui infculpta vifitur Cleopatra vulnerata ab Afpide in mamma. Et licet Petri Vi&orii cen- fura reprebendatur h. Baldo Angelo Abbatio- , affirmante quod verifimi- lius fit , quod permiferit fibi pe£tus commcrderi , tanquampartem cor- di vicin)orem5nihilominus perdode Vi&orius defenfus eft a fofparo Hofmanno Philologo & Medico no- \ri cemporis eruditiffimo lik 1. var. 'eff. Sed ut ad noftrum propofituni •edeam , valde miror quod fapiens *k optimus fenex Mareus Aurelius ieverinus , in cognitione viperarum b 2 ver- 28 Francisci Redi verfatiffimus & experientiflimus,in- dubitanter dicat , quod ille liquor flavus, vulneribus illitus, ea non ve- nenoinficiat; perfuafus folis duobus experimentis , uno in crifta galli, al- tero in manu vulnerata cujusdam fui famuli : quia oportet confiteri quod tentando experimenta Ver& f tpius apparent res , Jgua dubitandi dant falfam mate- r'ta?n De veris caufis,qu non guftu fedinvulne- %e nocent. Poft Celfum idem etiam animadverterunt Galenus hb. 3. de Temperam. & Autor de Theriaca ad Tifonem cap. 10. Sed inter omnes bel- Obfervat. de Fiperis. 31 belliffime Lucanm tunc , quando de- fcripfit Catonem deducentem Ro- raannm exercitum per Libiae areno- fa deferta : < — lamfpiffior ignis , JLt plaga , cjuam nullam fuperimor^ talibus uitra A mediafeceredie, calcaturf&unda Rarior : inventus medik fons unus arenis Largus aqu* ; fedquem ferpentum turba tenebat Vix capiente loco %ftabant in margU neftcoA Afpides, in medik fmebantdipfades undis* Duttor ut afpexit perituros fonte reli&o , Alloquitur : Vanafpecieconnrrite lethi Ne dubita miles mtos haurire 1U quores: Noxia f trpentumefl admixto fan- guine peftts , b 4 Morfu 32 FrAncisci Redi Morfu virm babent, & fatum der,- te minantur. Focula morte carent: dixit^dubium- que venenum Hattjit. ~ mmm Pro confirmatione hujus vcrita- tis, fitibinonfufficerentomnes fu- pra allegatae probationes & autori- tates , fcito , quod diverfe perfonae coxerint & comederint hilariter omnes univerfos illos bonos pullos gallinaceos & columbinos & omnia reliqua animalia, quas Viperamo- morderant,quicquid dicat Matthio- lus non pofTe id fieri fine manifefto veneni pcriculo ; utque omne tolla- tur dubium omnisque fcrupulus , de crudis etiam & jam jam occifis vipe- ns5ipfas devorandas objeci cani, Ciyettas feu hyxnx odoriferae , & cuidam ex avibus rapacibus, Tin- nunculo, quemltali Gheppo vocant, Pariter expertum eft quod terribilia, horribilia, & hominibus lethalia ja- cu la Obfervat. de Fiperis. 33 cula Incolarum Infulae Bantam fe- riendo per-brevi tempore mortem concilient, fed epoto vinoaut alio liquore, in quibus plures dies ftetere infufa , ne minimam alterationem fanitatiinducant. Legitur in fupra citato libro de Tberiacaad Pifonem* quod Dalmatas & Sacae venenarint jacula , fricando ea fuperHelenium,& cum illis faltim leviter vulnerantes , dummodofan- guinem tetigerint , occiderint , cum tamen Helenium ad comedendum fuerit ipfbrum cibus innocentifii- mus , & cervos & reliquas feras iis- dem telis occifas , omnimode fecure comederint. Quornodo igitur, fi ve- nenum Viperarum guftatum non fo- lum non eft lethale, fed nec ullo mo- do noxium, quomodo, inquam, po- terit effe vera hiftoria Matthioli , aut illa altera Amati Lufitani , duos juvenes vulneratos i vipera mortucs effe, quod ipfi fibi exfuxifTent pla- gammorfuinflidam ? Meoarbitrio b y pro- 34 FrAncisci Redi probabile videtur di&u , quod illi mortui fint , non quia fua fibi vulne- ra exfuxerint , fed utique quia k Vi- pera erant morfi, autfugendo nori omnem extraxerant venenofitatem , aut quia in ore habebant quoddam vitium fibimet illam communica- runt,ant denique quia ipfis non pran- fto erant alia ncceflaria medicamen- ta interna , quemadmodum tempo- re,quo Porripejus Rufus iEdilis fuit, Romre accidit circumforaneo cui- dam , tit in medio foro Afpis brs- chium ei commcrderet ; qui , licet fibi morfum exfugeret , nihilominus duorum interftitio dierum vita pri- yatus eft : Quod ipfi evenit, jEliano tcfte , quod ejus aemuli abftulifiTent auteffudiffent aquamquandamme- dicatam , quam fibi pridem prsepa- raverat pro potu , non vero pro col- lutione oris, quoniam in defe&u hu- jus aquse , poterat flagitante neceffi- tate lavare fe aut vino aut aquaex proximo fome haufta ; atqueetiamfi dicat Obfervat. de Viperis. 35* dicat jElianus,quod huic ipfi, prius- quam exfpiraffec, computruerint, & gingivoe &facies; nihilominus hoc non eft argumentum fufficiens ad probandum , fuiffe (putredinem ) effe&um fu&ionis,quoniam Diofco- rides , Adtuarius & Csefalpinus do- cent, quod illis qui a Viperafunt vulnerati , praster alia accidentia „ etiam gingivarum morbus fqperve- niat, & exhalet, quemadmodum Al- drovandus loquitur , flatus gravis & putridus ex ipforumore; &juxta Avicennam, infleritur ipforum labia, id quod non accidit , ficut per expe- rientiam vidi infinitis vicibus , illis qui abforbent aut deglutiunt vene- num ex Viperis. Immocanis, cui affricari juffi morfum in extremo na- fo , usque adeo illum lingua deter- fit , ut mortem evaferit , nec tamen linguae nec gingivis aliquid maliac- cidit. Eriam antiquitus homines erant qui pretio condu&i artem ex- fugendi riiorfus venenatos profite- b 6 ban- 36 Francisci Redi bantur. Et in hoc argumento fuccur- rit mihi exemplum pulcrae charitatis fimulatse Augufti , qui (quemadmo- dum legitur apud Suetonium & Pau- lum Orofium) Cleopatra defunda , mandavit ut a Marfis & Pfyllis ejus fugeretur vulnus , & hanc fiftam pietatem abundanter iilis tempori- bus ufitatam invenio , circa initia Magnorum Imperiorum; quare non multos annos ante fubverfam Ale- xandriam 9 C & ipf ? tutus erit , & tutum hominem praffabit^ Et ipfi Pfylli non minus quam alii homines mordebantur i ferpentibus, & pro fanationeopus b 7 ha- 3 8 Francisci Redi habebant alexipharmacis, quod col- ligo ex illo libro, quem Damocrates Medicus & Poeta Graecus fcripfit deAntidotis, inter quaeunumlegi- tur, dequoipfeaffirmat , quodillo utanturPfylli, tunc.quando erant £ viperismorfi. Ilivovlots eihrxs tilec , h%6e*}*t netKus To7s uftH^ts (%i videris. Non es:crede mihi : qutd ergof V ?r- na es. Hoc qtiod TranJIikrinus ambnlator, Obfervat. de Viperis. 41 £hti pallentia fulfurata fratlis Permutat vitreis : quod ctiofa Vendit cjtii madidum cicer corona : ^uod cuflos , dominusque vipera- rum : Ghtodviles puerifalariorum :&c* Dum haiftenus demonftravi Tibi9 juod fine periculo poffint morfus iperini exlugi , colligere hinc po- es, qu3e fides dari queat omnibus il- !s quae rccenfentur in infra fcriptis i^igcamtoatibus , quorum Autores identar fcr "pfifle, id quod ipfis vi- im eft fore ut ccntingeret , fi tales afus darentur. /uq; quemadmodum credo ) mundum femper eodem lodo ftetiiTe,fic credere juvat,quod cut videmus hodierno die multis rerfificatoribus aliquid in mentem enire, quod aliquid infoliti aut acu- linis ipforum palato fovere videa- ir,fubito adaptant conceptum Car- lini (quod Sonnetum vocant) : un~ e obfervamus fepiflime primos qua- 42 Francisci Redi quaternos & quandoque primurr ternarium (verfuum) efletexturam haud illi fimilem qua Petrarcha & alii Poetae meliores utuntur, fed cor- rafum ex conceptibus & nobiliori- bus fententiis , & tandem fuppletait verbis , nequaquam realibus, fedfo- lummodo fufficientibus ad cogen- dos ultimos illos tres Verfus , qu fuerunt occafio & materia Carmi nis; fic fortaflepotuit contigifleit illis temporibus , ut cumilliAuto res formaflent fuum conceptumdt pianta, fingentes morfum i Viper: inflidhim uberi Cervae & Caprae fil veftris , hinc Medicina Veneno pe: fudum fuorum partuum ladentium & tandem hiscemors, acmatribu vita reddita. Epigrammata funt fe quentia : nOAYAINOY Aog*^®*' aglflliCGtO H$wf{ttQfi01 E^arAsoy Ulzarob Trucfif zrwtyit Ni£gos A,* iopiy* &nhv* ardtri , /^tf t« Obfervat. de Viperis. 43 Hv'£z?&%iv yetfiifrpetros aQette Grande recens foet his f3epius rabiose demorfos,nihi- minus vim veneni non fenfiffe , ea ! caufa, quod paulb ante, quam in- lices iHi accefliflent ad patibulum, l^dam condolens & mifericors emella , ipfis comedendum exhi- liffet malum citrium. Infelicio- s illis fuerunt duo gallinacei pulli, li k me quatuor diebus continue nutri- 46 Francisci Redi nutriebantur hordeo infufo in de- codo Citri , ultimo eorum guttu*e impleto fruftulis citriorum & citra* to , elapfis duabus horis curavi ipfos a Viperis duabus morderi & unxi infuper Vulnus unius cum Es- fentia Corticum Citri , aft intra tres horas morientes ambo anfam mihi colligendi dederant , hanc medici- nam effe fruftraneam , & hiftoriam Athenaei fabulofam. Fabulofum et- iam nihilo fecius eft , quod deaftrali ( ficuti vocant ) & magica virtute fignaturarum in plantis fomniati quidam Authores funt , &inprimis prxftans, 6c fi unus celebris noftro tempore, & a me multum seftimatus Chymicus Oswaldus Crollius , cjus rci prius aliquodexperimentumedi- diflet.nutiquam penna excidere per- mififfet, quod, quiaSpinae Cappa- rum fignaturam habent dentium vi- perinorum , ea de caufa Cappares efie fumrnum & praefentiflimum re- medium ad fanandos Viperarum mor- ObfeYvat. de Vipeyis. 47 orfus. Ego feci experimentum , >n ideo qaod fperarem vel crede- m verum effe effe&um,fed ut pos- n cum veritate fcribere , me com- riflfe ; & ipfiffima hac veritate nfiteor Tibi, quod optimo ftudio pertus fum aliquot alias celebres. xbas k Dioscoride & Plinio de- :iptas, femperque delufusfum,- nec quam mihi contigit videre magna miracula>quaeillis (herbis) attri- tunt : Undeplacuitmihi credere, tquodillas non habuerunt tantas cukates, aut faltem habuerunt TempoYibus antiquis quando boves loquebantUY, & Ccelum plmes be- nignitates pYoduceret , quam nunc folet. Forte iHis temporibus felicibus 3 rumerat, quod caput viper^ ju- ilataefilofericocarmefino, &col- appenfum , fanitatem reftitueret gina laborantibus, & prsecaveret, 1 unquam hoc ferino , & prsecipiti mor- 48 Francisci Redi morbo infeftarentur, ficuti fcribit cum multis autoribus Abimeron A- binzoar, vulgo di&us Avenzoar, & ficut hoc fibi vulgus perfuadet : Equidem novi virum in civitate nonprocula Florentia diflita, qui pro quovis pretiofiffimo thefauro, non deponeret k colloViperoe caput, quod perpetub appenfum gerit, quanquam fingulis annis, circa prin- cipiumAprilisinfallibiliter hoc mor- bo vexetur , & nifi Medicus ipfius , citra moram fuccurreret largis venae feftionibus & aliis efficacibus reme- diis, videtur, quod fuffocatus per- manens , verum redderet,ex parte, pronunciatum Avenzoar. Fortaf- fe in iila antiqua setate non erat men- dacium , ficut hodie eft , quod re- cenfetM. A, Severinus , quod ca- pi demorfi & interemti a Viperis,& comefti i quartana laborantibus,fint pnefens medicamentum ad exftin- guendumfocumfebrilem, qui fpa- tio plurium annorum contumaciter alils Obfervat. de Viperis. 49 tlias foletvigere in humanis corpo- ibus3 in contemtum omniamillo- um remediorum, quse & Medicis "iierunt fubminiftrata. Ut jam redeat eo , undc digrefla ^rat mea Epiftola, videtur inveftiga- ione dignum , An revera venenifcr lle liquor,fcaturiens ex vaginis den- ium y transmittatur ad illos (ficuti :um multis aliis credu Baldus Ange- us Abbatius , & inter plurimos mo- ! ernos eruditiffimus Samuel Bochar- us in fua dodtiffima Geographia Sa- ra) exthefauro fellis, mediantibus |uibusdam minutiffimis duftibus ad aput derivath : & licet ad viden- los iltos fepius atque fsepius accura- e intendifiem fupercilia, ficut fe- ex Sartor ad crenam acus; nihilo- linus tamen illos cernere non fuk offibile;Proinde certiffime opinor, on habere viperam ejusmodi du- tus ex felleincaput, nifiquospia leditatione quidam Scriptoresfibi naginati funt. Hoc vero mihi per- c fuadet yo FrAncisci Redi fuadet color fellis , tin&us ex viridi fatis florido, qui fane debebat viftim adjuvare : mihi perfuadet etiam confideratio , quodfel judicio fa- porisprsedi&um, eft vellicante & a- fper& amaritie : ubi ille alter liquor , qui funditur in Vaginis dentium in- fipide-dulcis eft,&, quemadmodum fupradixi, fatis convenit cum oleo amygdalorum dulcium. Infuper, fi- quidem canaliculus quidam ibifit, quiex jecorein felprocedit , is fa- ftus ad deferendum humorem bi- liofum ex jecore in veficam ipfius fellis , non verb in veficam partium fuperiorum ; & quo omnimoda certitudo afferri queat , prematur vefica feilea , & fentietur effe im- poffibile , ut humor biliofus poflit vcrfum fuperiora currere : contra vero , fi prematur verfus inferiora, paulatim videtur omnis exftillaread inteftina. Nifi puderet quidquid illud co- gitanti incidit fcribere , dicerem for- Obfervat. de Viperis. y r urtaflTe citra reprehenfionem , i~ tum liquorem flavum non alia via nittiad caput ( in fupradi&as vagi- las dentium) quam per illos du&us alivales, noviffimeinventoshcele- lerrimo Thoma Warthono, & in mc Aula \ Laurentio Bellini, juvenc lo&iflimo & maximas exfpeda- ionis , & monftratos in aliis anima- ibus5 excepto homine , &fpecia- im in Cervis & Picis ; pneter quos nferius ad fundum illarum vagina- um Kin^exftant glanduk , a me in ►mnibus Viperis inventse. Noli er- ;o criminis arguere hanc meamo- >inionem, quafi poffet eflfe quaedam :him^ra^ficutChimaeram credo effe pinionem illorum,qui dixerunt, il- \m liquorem in faucibus viperse eddi venenatum , pofito, quod re- srt Ariftoteles, Paufanias, & Autor bri de Tberiaca ad Tifonem , Vipe- jm vefci herbis lethiferis, Scorpio- ibus , Cantharidibus , Bruchis & iis vermiculis & infectis vene- c 2 nofis, 5*2 Francisci Redi nofis. Cbimaerara , inquam, credo efie:quoniam citra repetitionem fuf- ficiat dicere, quod Vipera,quicquid ipfa alias edat , vivit in pyxidibus , o£to,novem,& plures menfes fine ci- bo3 &tamenpoft adeodiuturnum je- junium mordendo venenat: Imo Ga- lenus in illo tra<5htu,quem fcripfit ad Pamphilianum de ufuTheriaaz, vult ipfam effe magis venenofam ita fa- xneiicam, quam tunc, quando recens captaeft : & Autor libride Theria- ca ad Pifonem credit, quod minus turgeat veneno poftquam devorave- ritillas cantbarides. Infuper ipfa experientia idconfir- mat.AccipeViperam exillis,qu£diu- tius in pyxidibus fuerunt aflervatae ; fac mordeat bis tervepullum galli- naceum,usq^dum mordendoomnem liquorem contentum intra vaginas excreverit : Si ut ab eademvipera alius pullus mordeatur curaveris, hic fecundus non morietur. Repo- ncpoft Viperam in fuampyxidem, Obfervat. de Fiperis* refpice poft quatuor aut quinque pluresve dies , & deprehendcs fundum vaginarum pienurn folito liquore; Sique tanc Vipera denuo momorderit , inferet mortem, & ta- men di£h's iftis diebus jejuna per- manfit , nec voravit infeda veneno- fa, ex quibus potuiifet ge&erariin faucibus venenum. Sed quid Tibl dicam de dentibus? Quam plurimi parvi videntur in fau- cibus Vipensdentes , tam in maxil- la fuperiore , quam in inferiore. fed de his impraefentiarum nil dicam,fo~ lummodo dilferam de illis majori- bus,qui canini vGcantur>Quot eorum vipera habeat ex libris discere ne~ queo. Nicander vetus Poera, qui floruit tempore Ptolem^i VI I. & Attali , ultimi Regis Pergami , fcri- p(it masculum habere duos den- tes , & foeminam habere plurcs quam duos , fed numerum non de- clarat : T5 J4 Francisci Redi T« £«fV USTfg XVfol*f]i lv9 Xi6i TiVUStl^OI- TUf 1*99 \^d/y0^pOi , ffXiCVlS liTU Uit9 Huic gemmi apparent dentes in cam ne venenum Fundentes dirum,fedfoemina pluri- bus atrox. A Nicandro penitus dependet , & univerfim ab ejus graeco Scholiafte, Autor libri de Theriaca adPifonem, Rhafes, Avicenna,A&uarius, Johan- neus Gorraus in Notis ad Nican- drum. His adhaeret pariter magnam partem Autor illius graeci tradtatuli qui infcribitur. AIoSKoPIAoYS nEPI ANTIOAT- MAKflN, Hoc opusculum nondum tvpis excufum proftat , fed confervatur Florentiae in famofiffima Bibliothe- ca Medicea ad S. Laurentium , in pulpito l xxx vi. inilloCodicein quo Qhfervat. de Fiperis. quo fcripta exftant Commentaria Michaelis Ephefii de Partibus ani- malium. Silicerct meiun darejudi- ciumdehoc fcripto , dicerem, il- lud falsb ab amanuenfibus attribu- tum fuifle Diofcoridi, & multb po- tius efle Opus Eutechnii Sophiftae Grasci, qui compilavit Paraphrafes ex Nicandri libris , nondum in lu- cem datis & confervatis in jam di&a Bibliotheca , in fupra citato Codice Michaelis Ephefii. Perfevero dice- remenoncrederequod fallor , nifi nervus fcribendi Eutechnii mefal- lit , aut quisquis fit Autor illius Pa- raphrafis, & Certa ipfi confueta & interrupta continuatio ordinis a Ni- candro obfervati. Quod reliquum , opus non reipfahocpraeftat , quod tituluspromittit. Aetius determinavit numerum bi- nariumin mafculis,& quaternarium in foemellis , eandemque cum ipfo Aetio fententiam foverunt Ifaacus , Francifcus Caballus Brixienfis , Za- g 4 eutus. $6 Francisci Redi cutus , Mercurialis , Amatus LufitaJ nus, Francifcus Sanches , Cafparu/ Hofmannus5& alii minoris fam#, / [ Ghtos ncminare perdere Uboren fom.] Patilus yEgineta , Haly Abbas , tara masculo qtiam foemcllas tantum fol nos adfcribunt, Vinccntius Bellua- cenfis numerat tres , Baldus Angclus Abbatius & Yeslingius qmtmr : 84 Albertus Magnus affiumat , Viperam marem habere duos dentes in fuperio* remaxilla,& duos in inferiore, cor- refpondentes fibiinvicem. Johan- nes Hodierna in Epiftola fua dili- genti & curiofa de Dente viperino ] poftquam dixiflet, quod minorum dentium numerentur quadraginta a&o, deveniens ad numerationem majorum, illorum numerum fiientio tranfit. Marcus Aurelius Severinus afferit in unaquaque maxillarum fu- periorum fe vidifle ad minimum tres,quatnor,atque etiam quinque,f or- Obfervat* de Viperis. tafle quoque /br.Cuinam jam crede» redebemus? Dicam7% hoc quod yidi plusquam in trecentis Viperis. Viperas unius aeque atque alterius fexus habent tantummodo duos den~ Ws caninos, quibus mordent, fir- mos, & folidos, emicantesexofTe maxillce fuperioris, fingulosprola- tere , & operiuntur ab illis vaginis ie quibus fupra Ttbi narravi > modo non multumdiifimiliilli, quoipfe- met ego hoc anno vidi Leones & Feles abdere ac contrahere fuos mgues. Verum itaque eO: , quod ijntra faas vaginas ad radices fupra nominato- rum duorum deotium , enafcuntur plures alii minores, numeravi hos asque ad feptem per totam vagi- aam ; & omnes jundli invicem m uno quafi fafciculo (yeluti inpratis nonnulli fungi minores-ad radicem fungi majoris) nafcunturjdqueinse- qualimagnitudine3alius alio in ordi- ne mincr s nec funt adeo duri Sc ra- c j dicati 58 Francisci Redi dicatiin maxilla , ficut densmajor, quinimopefparum adhaerent, &ilr lifi, facillime excidunt, cumdens major non fine violentia evellatur. Et fi quandoque , quod tamen rarb contigit , invenitur aliquis majori sequalis, putandum unum de duo- bus vacillare , moveri , & cafui pro- ximum effe ; Proximum cafui dico , quoniam dantur Autores , qui do&e affirmant , quod quovis temporc Vipenedentes excidant &renafcan- tur. Di&i dentes interiusfunt cavi &perforati (canaliuminftar) ufque ad extremum apicem, &viderunt eos per Microfcopium moderni Scriptores ; videri poffiint etiam fi- neMicrofcopio, quandoficci funt : ob id leviter contufi finduntur per longitudinem radicis, usque adacu- raen , intres aut quatuor feftucas, monftrantes ad oculura internara cavitatem, quam etiam antiquiob- fervarunt & praecipue Plinius,&Au- tor de Theriaca ad Vifonem quando Obfervat. dt Viperiu y> [cripfit : HSH HSH t#f«s ijnMonm ifA^P^rlitrotf rav&Qtlcot tet^^vft^tirct^ %r& txrav ct&ivtt y/»Q t« Itfp&rct. Proitlde cion credo verum eflTe , quod , quia interius cavi funt , illi dentes fint re- ceptaculum Veneni , nec quod per ftri&iffimum foramen iricifionumin vulneribus , quas mordendo Vipera facit, currat, quoniam apprehen- fa vipera & ore ipfius vi divulso , et* iamfi contegaotur dentes , incipit flavus ille & peftilensliquor fupra dentem difcurrere, nonintracavi- tatem , fed evidenter forinfecus k radicibus ad acumen : & de hoc o* culi mei multoties pleniffimam ap- prehenderunt experientiancn Enim vero ficut dentes non funt recepta- culum aut vafculum venenofitatis $ fic neque exfe venenati ; quando* quidem ab hominibus funt deglutiti* & ego profundas gulse intrufi kx (dentes) capo, quinonfblum non mortuus eft , fed nec indicium ullum futurae mortis prasbuit. Praeterea vi* c 6 f$m ~6o FrAncisci Redi pcrae mortuae & vipens vivaeevulfi dentes, iisque punxi collum , pedlus & femora quorundam gallorum (juvcnum) , qui , licet dentes infixi in vulnere manferint non tamen mortui funt > & nepos fupra nomi- nati Jacobi Viperarii , multoties his dentibus quolibet tempore c- vulfis & calidis manus fuas com- punxit , pungendoque inde fan- guinem prolexit ; nec aliud maium lupervenit , quam accidere folet pun&unsabaciculisaut/pinis. Un- de jam clarefcit Baldum Angelum Abbatium & Schrodcrum ex pro- prio cerebello, non vcroabexpe- rientia edo&os , fcripfiffe, quod dcntes viperas mortu:einterficiant ; itaque vulgus certus efle poterit,efle illud inventum fabulofum , quod indies narratur de morte Pharma- copoei , qui contrcdando Caput fe- piffime Vipefae, anteannum inter- fe&x , improvide fe punxerat. Fa- bula tamen emod referara non eft,& cgo Obfervat. de Vipew. 61 ?go teftari poffum me vidifle , nimi- :umquodcaput Viperas media hora ?oft detruucationem , dum adhuc juidam motus fupereft & , ita lo- juendo , quaedam fcintillula vhx , fi nordet, occidit, non aliter ac fi cor- x>ri adhaereret : nec contulerit ad fanationem univerfa fuavis mufica famofi Attii Melani , Equitis Cefti , aut argentea vox Ciccoiini , eum ^>mnibus mftrumentis mtificis quoe antiquae & modemas Scholse inve- nerunt. Nerideas Dn* Laurenti , necfl- dear tibi quicquaminconcinnum di- xiffe. Recordare quod noftri qui- damPhilofophi,& praeprimisPytha- gorici , fuerunt tam faciles & pro- clives ad credendum , ut dixerint Muficana efife efficax remediurn quorundam morborum corporis : & Theophraftus 3 quemadmodum in Nottibm ^tticis Anh Gellii le- gitur , affirmavit , excellentes Mu- ficos ad exemplum cujuscunque c 7 cele* 62 FrAnctsci Redi celeberrimi Medici,poffe fanitatem illis reftituere, qui 2t Viperis demor- fifunt, & M. A. Severinus virDo- diffimus &diligentiffimus in Vipe- ra VythU , idem repetit & pro ve- ro habet; Et Zacutus lib.y. HiftorU Medic. Princip. pariter id confir- mat , & anxik meditando atque dis- putando longum & futilem ne&it discurfum , ut caufas naturales red- dat ; nec reeordatur quod Euridice juvencula uxor omnium nobiliffimi Mufici , compun&a k Vipera vit* dies finiverit, non juvantecanoro marito,aut minimum afferente com- modum. Sane idem accideret Me- dicis hodierno die , fi medicari ten- tarent per fonum cytharas morfiun- culas malignae illius beftiolae. Nifi timerem, nenimiummedetineam, commemorarem Ttbi lepidum jo- cum , qui accidit juveni cuidam Medico , qui cum legiflet quod Ifmenias Thebanus fanaffet acer- biffimos dolores Ifcbiadicos non alio — (re- Obfervat. de Viperis. 63 'remedio) quam cantando quasdam tmoeniores melodias, &ipfeflocci :aciens remedia excellentiffima,hoc blum Muficae adhibere voluit. Sed le hoc alibi. In praefenti fuffieiat , it ad finem quam primum pergere iceat, 7%narrare, Viperam non babere in cauda aculeum aut fpi- lam aptam qua pungat , fed ab smni homine fecure in cibo poffe comedi; & licet, quando Viperx ad conficiendam Theriacam inter- ficiuntur cum capite etiam cauda ibfcindatur , id fit non quia par- tes hae renenofae , fed quod ofleae. funt , & carnibus deftituuntur : ac- cedit certa quaedam fuperftitio, quse □nde originem traxerit, ignoro, eodem ad amuffim modo , referen- te Severino in Vipera Pjthia , quo vulgus averfatur efum capitum & caudarum Anguillarum. Quod fi quis eflet , qui omni- no putaret caudas viperinas efle ve- nenatas, & pertinax eflet abobti- ^4 Francisci Redi nendum , fodalirioque tot ac tanto- rum cum Antiquorum tum moderno- rum ftipatum fenem Andromachum non potuiife mentiri aflerens, quan- do in fecunda parte fui Po'ematisce~ cinit AmboYum morfm longi tormenu doloris Fert,fub enim cauda crajfa venc- na gerunt 1 Dicito huic meonomine, quod quicunque talem fibi imprefferunt opinionem , non viderint , quemad- modum ego vidi, homines & alia animaiia comedere non folum ca- pita fed & caudas viperarum co&as & crudas ; Quin , quod majus eft > dum Viperae vivunt , ut excande- fcant & irritenturad mordendum , vidi ab hominibus caudas ore pre- hendi , Obfervat. de Viperis. 6$ icndi, & acerrime adrnorderi ac acerari. Ut itaqae omnia brevibus com- >rebendam , dicoTtbi^ Viperamhu- norem , excrementum , ant partem dlam non habere qu& bibtta atit come» a interficere valeat ; tn cauda non ha- *ere quo pungat ; Dentes caninostam nafculorum quam femellarum non >lures ejfe duobus ? eosqne cavos d ra- lice ad apicem ; nec lieet feriant , ffevenenofos, fed rantummodo ape- ire viam veneno \ivermo,quod tunc lemum revera tale eft fi fangmnem at- ingat : V menmn aliud non dan nifiiU um liquorem qm palatum humeBat 9 frinvaginis , dentes operientibus , re- }agnat 3 non ex Veficafellea eo trans- mjfum , fed generatum in univerfo aptte , & derivatum fortaffe ad va- inas per quosdam dutlus fahvales * wos forte caput illis communicat* !ed in hoc magis Tibi fatisfieri po- erit, quandolegerislitteras , quas >ccepi fcribere ad Do&iffimum Do- Ii nll !|| nfl '• 66 Francisci Redi Dominum Carolum Dattum , con- tinentes defcriptionem anatomtcam omnium parimm mternarum & exter* narum Vtpera , & aliorum ferpentum , qui non venenofi funt,& cognofcere poteris quam hllb Autores nonnulli antiqui fcripferint, quodhis (fer- pentibu? ) & viperis deficiant quae- dam partes , quas tamen, fi bene vi- dent,habent,&fpeciatim du&us uri- narios,qui, poftquam per totam lon- gitudinem k Renibus feparati funt , dehifcunt , non, quemadnaodum « detur oculatiffimo Joh. Veslingio 3 in inteftinum redum , fed in par- vam & elatam filTuram , fitam in foemellis inter utrumque orificiuro uteri : Et inter hos canales inveni quandoque quendam parvum cal- culum , qualem etiam inveni in carne ipforum Renum, Legeris quoque, viperam non habere cere- brum coloris nigri , quod Baldus Angelus Abbatius credidit ; fed quemadmodum album eft , ita non efl - Obfervat. de Vipem. 67 ?ft tam parvasmolis, tamque leve, itidi£tus Autorvult, dicens, quod nx aequet quatuor grana milii : cum :go obfervaverim , quod ut pluri- num usque ad duodecim circiter ,ut tredecim grana ejusdem milii >endat. Verum in mirabili & fubti- iffim£ Oculi fabrica nancifceris e- ;regiam occafionem philofophandi k excitandi nobiliffimas -contem- dationes circa originem Nervorum, runicarum & Humorum,inter quos ryftallinus perfe<5te fphsericse eft fU ;ur# , ad inftar illius in maxima >arte animalium in aquis degen* ium. Videris jam expe&are k me do- himaliquem, fubtilem, &maxi- 11 momenti difcurfum , commemo- ando Tibi quo modo venenum Vipe- inurn vitam abigat , & corporibus lortem inferat ; utrum illud hanc itroducat agendivi occulta, & umano intelle&ui non penetranda, n vero tantummodo ad cor dela- turo, 6% Francisci Redi tum,excutiens illiatomos calefaeien- tes, omnimode refrigeret, & gla- ciet ; an vice verfa multiplicando & magis vividas reddendo easdem atomos (cor) nimium calefaciat,fic- cet,adeoque refol vat & deftruat Spi- ritus ; an vero tollat illius fenfum ; an dolorofica pun&ursl irrkando fa- ciat , ut fanguis nimium interrupte ad cor rediens ipfum fuffocet ; an impediat motum cordis , congelato fanguine in uno aut altero fuo ven- triculo, ita , utamplius non poffit fe ve! conftringere vel dilatare; aut fo- lum id pr§ftet,utSanguis non tantum coaguletur ia ventriculis cordis, fed & in univerfum omnibus ve- nls dedneatur. Si hoc a meflagi- tas, falleris ; Sufficit enim mihi hoc ex illis tot tantisque rebus elfe, quas nec fcio, nec utfcire, poffirnfpe- ro : quoniam poft tot captatasex- perientias, hoc folo fine in Canibus, Felibus, Ovibus , Capris , Pavo- nibus , Columbis & aliis animali- bus ; Olfervat. de Vipms* 69 bus,non tamen hucusque inveni cer- ti aliquid,quod pleniffime mihi fatis- faceret , quodque pro vero fcribere poflem. Et licet in quibusdam ani- malibusnecatis a Viperainveniatur tale coagulum fangtiinis in ventricu- lis cordis , id tamen non femper in omnibus inveni $ imo econtra- rio idem coagulum fepius vidi mul- tis in animalibus non hoc modo mortuis. Vidi id in corde homi- num mortuorum ex morbo natura- li, Sc poftremo iti cane occifo fa- gitta ex Hantam. Et liceatmihi in transitu Tibi dicere , quod ifte Ca- nis poft mediam horam quum erat percuffus , frequenter vomuerit , & cum labore 3 tandemque cum ululatibus & convulfionibus horri- bilibus mortuusfit. in univerfis vi- fceribus ejus ntilla omnino reperie- batur Jaefio , & ille ipfe locus in fe- more , in qucm fagitta fe infinuave- rat , nec minima fui parte colorem mutaverat 3 & pneterea Tibi dicam , di- 70 Francisci Redi diligentiffimum & excellentiflimum Anatomicum Tilemannum , dum hunc canem fecaret, diuque&ex- quifitiflime omnia interiora mani- bus verfaret , nonfenfiflTefaftidium aut morbum ; & tamen aliquando mihi narrafti , quod valde egregius Vir Tibi commemoraverit,qtiendam juvenem, qui Canem fimilifagitta" interemtum diffecuerat , graviter segrotaffe. Potuit contingere ipfum ea de caufa aegrotaflfe ; verum ego folum refero vifa. nec commovet me quod alius fcripfit i nam amor veritatis eft qui vetat me credere illis , Jghfi potius ad verbum quam verum dtrigunt vultus , Et fic confirmant fuas opiniones. Praefentes fuerunt huic operarioni iili gernini do&iffimi & famoliffimi Angli, celebrisMathematicus Joh. AlphonfusBorellus, & ingeniofiffi- mus Antoninus Uliva, & fi potuiC Obfervat. de Viperis. y\ 'ent inveniri ifti autores qui docue- :unt , quod illi , qui corpora veneno nfe&orum demortuorum tra&ent, e exponant manifefto vitae peri- :ulo , credo ipfos confeffos fuifle , juod iftorum fufpicio vana cflet^ :tfi Capivaccius foveteandem opi- iionem,dicendo, quod apud veteres :ondemnati ut biberent venenum , norem habuerint , ut antequam ve- lenatam potionem haurirent , fe avarent , ea de caufa , ne illi qui nortuos hos laviffent poft mortem , k adquos hoc ofHcium fpe&abat, nficerentur; & pro hujus confirma- ione quaedam verba adduxit ex di- nno Philofopho in Phaedonea So- :rate prolata ; excufationem peto a Zapivaccio, quod non confentiam nccumipfo, fcriptore aliasmagni lominis & famoe : nam cum autumat Jocratem credidifie quod ex cor- ?ore fuo veneno infedo poffetex- re aliquis lethalis halitus , noxius illis quibus incumberet ut ipfum la- va- 72 FrAncisci Redi varent, injuriam facit magnamfa- pientiffimo huic Viro , qui ( quoc perfpicuk declarant verba a Phae- done relivfta ) non eam ob caufan lotionem inftituit , ut crederet ha; nugas , nec monftrant quod hoc crc diderit prudentes ifti viri ipfi ad- ftantes : Sed fe lavabat ttfm ut exi- meret quaedam dubia vulgaribui iftis mulierculis5qu & a me quoque in noftrum idiorna translata : w %*- fitXjiov etveq ?^arelfS/Jov vrivetyro uotKov 5 ng^ M raclg yuueulj 7rapi- vnc%h Nunc tempus eft ut eam zd lotwncm : namque mihi convenien* nus videtur bibere venenum pofiquam cuero lotusy qukm ut negotiumfaceffam mulieribm mortui lavandi. Noilem quenquam in eam devenire tenten- :iam?ut putaret me in animo habere, Capivaccio,& reiiquis nominatisAu- :horibus imminuere illam maximam =xiftimationem} quam fuo merito te- lent : talis non fum^ nec valens quo« jue uthoc efficerem : &compara- ione fa&a cum iilorum quopiam , ura in iftis rebus ftupidus. Quid , }uod in omnibus fere Scriptoribus imiles parvi momenti nsevi facile nveniantur, & fpeciatim in iis s qui nulta fcripferunt. Omnes fumus homines, & confe- juenter fubjedi erroribus ? folus d Deus 74 FrAncisci Redi Deus fapienseft:quodoptim£co. gnovit Py thagoras , quando refpuit nomen Sapientis & affumfit aliud, nempe Amatoris fapicntU. Laudo omnes feftas Philofophorum , & in omnibus invenioplurimas res , qua ubi denudatae > monftrant verita- tem; fed etiam iniisinveniomulta quae cum veritate parvum vel nul- lum habent confenfum, Aino Tha- letem, amo Anaxagor2m,Platonem, Ariftotelem, Democritum>Epicu- rum, omnes illos Principes fe&arum philofophicarum ; attamen hoc non fit ut velim ferviliter jurare in ii- lorum verba , & pro veritate habe- re omnia illa quse dixerunt , aut fcri- pferunt : ficutquotidie fierifoletii viliffima plebe petulantiflimorum fe&ariorum , qui prae nimio , aut , ut ita dicam , rabiofo amore, quem ge- runt erga caput fuas fcholas , ne- gant audire illi contrarias opinio- nes : & fi conftringantur ut audiant , & evidentibus rationibus convin- caa- Obfervat. de Viperis. 7$ :antur, cumnon alium exitura repe- riunt aut fubterfugium , ad cavilla- tiones , fcommata , fophismata, & rub finem ad clamores deveniunt : k fi quis ipfis cupit experimenttfta sxhibere , manibus oculos conte- *unt. Et certe fcio quod egregius Magifter in fcriptis Peripatetico- •um , & Vir venerandus , ne co- ;eretur confiteri veras efTe antea lon vifas ftellas, & alias curiofas no- atates in ccelo & Galileo repertas , loluerit unquam Telefcopium ocu- o admovere. & alius cui dixeram , }uod parvi ifti bufones qui aeftate juando pluvia incipit decidere , fal- ant. in publicis pulverulentis viis , lon nafcantur in ipfo momento juo incorporatur pluvia cum pul- rere , fed quod jam ab aliquot liebus nati fuerunt -9 & prornitte- em , me ipfi daturum experi- nentum verum hujus rei , ut pos- et videre & tangere manibus, quod )mnes illi quos videret & putaret d 2 hoc 76 Francisci Redi hoc ipfo momento natos , gererent ftomachum herbis repletum , & in- teftina fimiliter excrementis; non ta^men potui eum eo inclinare ut con- cederet aperire unum quem ipfe in prafentia elegiflet. Melior mos fiiifPotamoms Alexandrini,qui Au- torfuit Sedae Ele&ivae didfee. Hujus prudentis Philofophi , modb addi- fceret Veritatem , nihil intererat an ipfam inveniret in Schola Jonica ex ore Anaximandri , aut in Italica ex cathedra Pythagorar. fic ex omfl bus Se&is indifFerenter decerpebat pulcherrimos flores veritatis , aut minimum opiniones probabiliores.j Eodem modo procedendo ipfum) imitor: quandoquidem fciam,quod quotidie poflet non fine caufa mihi objici , Sed cjtiis tu es , qui vis f tdere in f jlla ZJt e longincjuojudtccs a multis mtU liaribus , Qum vifu vix fpithamam longo ? Ni- ObfervaU de Viperiu 77 Nihilominus abhorrendo \ menda- ciis, vivam ipfe mecum maxime con- renttis cumque mea naturali inciina- tione ; quae in laboriofa indagatio- nre Veri Tantoplm poteft> qumto bona inttn- tione adjuvatur. Jam mecum conftitueram finire Epl- ftolam , fed hoc mihi clenegayitno- va Series rerum curiofarum.qose non funt indignse ut innotefcant. Ex his ?ft, quod quidam referunt, quod \n Viperarum femellamm tntejiims , quamvis fint vivse , non innafcamur lumbrici aut Vermes;fed Experientia docuit me contrarium , & praeteritis diebus inveni plus quam triginta vi- pos in ftomacho , in inteftinis 3 etiam b ipfa Afpera Arteria in una ea- demque vipera femeila : quorum minores lumbrici longitudine & :raffitie erant inftar fuforum exi- ^uorum , quos Fceminoe adhibent Colisj at majores erant longi qua- d 3 tuor 78 Francisci Redi tuor digitos transverfos, & craffi in- ftar chordarum quae adhibentur fidi- bus majoribus pro cantando Baffo. Primi erant coloris albi , alteri fub- rubentes , Sc poftquam ex ventre vipene fuerunt exemtas , vixerunt adhuc per tres horae quadrantes : & de his vermibus non intelligcndus eftmeojudiciolocusSenecae/^. n. Namr.cjit&J}. quandodicit : Inve- nenatis corporibm vermis non nafci- tar. Fuimine iEla intra paucos dies vermmant. Etenim manifeftfe vide- rur, quod Seneca loquatur de ver- mibus nafcentibus ex carne putre- fa&orum corporum mortuorum , dum mentionem facit corporum ful- mine percufforum, & per confe- quens de interemtis , quae poft pau- corum dierum fpatium poffunt ver- mibus fcatere intelligendus. Et fi meipfumfallo, in explicatione Ioci hujus Senecae praevalebunt Mercu- rialis &Severinus,qui ftatuunt Sene- cara intelligere illos Vermes,qui na- fcun- Obfervat. de Vtperis. 79 fcuntur in eorporibus animalium ve- nenatorum viventium.Sed quicquid Gt,negari non poterit, Senecam,nve boc five altero modo intelli gatur,non multumabefTe \ vero: nam,ficuti di- ri, faepe in viperis vivis tam mafculis quam foemellis inveniuntur ifti ver- mes; & cadavera demortuorum ver- mibus fcatent, licet fulmine non fint rafta : nec folum verminofa fiunt illa cadavcra quando putrefcunt,fed & proceflTu temporis , aridi pulve- res viperini verminationem expc- riuntur , licet , inqtiam , ficci , cum Elixir vitae fpirituofo quafi conditi fuerint* Poft hoc non penitus erit noftro propofito incongruum , fi inquira- tur , an corpora Viperarum , autlo- ca ubi fe abfcondunt , aut Cifts in quibus confervantur vere exfpirent odorem foetidum , & abominabi- lem, uti Aldrovandus ftatuit , cum plurimis Recentiorum, & olim quo- que Martialis. d 4. Jgxoi 8o Francisci Redi J^uodvulpisfuga, Viper&cabile > Aiallem , quam quod oles , olere > Baffe. ^ Quibus refpondeo, quodneque viperae, nequeexcrementaipforum Inteftinorum foetorem redolent, ne- que exinde exhalant malum odo- rem in locis iis ubi habitant, egoquc in ciftis in quibus confervantur > modo non fint inillis mortiKs , aut ciftulse nimis anguftas & fine debi- tis fpiraculis pro aere , nunquam iilum fenfiteterrimumfcetoremcu- jus meminit Aldrovandus. Hoc qui- dem affirmo , fi viperis mafculis, fic- ut & aliis ferpentibus , comprimun- tur duo membra genitalia, & foemi- nis viperis duce iftas veficulas femi- nales, quae vicins dependent ad duas portas uteri , exilire exinde aquam iubtiliffimam odoris feri, foetidi, deteftandi , & proprie ferpenti- ni : &exinde errorem fuum haufit Gesnerus , qui non potuit diftingue- Ohfervat. de Fiperis. 8j re , num foetor ifte veniret ex exc^e- mentis Inteftinorum,an ab ifta aqua: quod melius obfervarat iElian.lib.p. Hiftor. Anim. (&iytv(8fi*t $ «^faois 1% Unde pro fta- bilienda autoritate Martialis poffet forfitan dici , eum explicare malum illum odorcm, quem habebat Bafftis in iftis partibus , de quibus melius eft filere , quam dicere, cum fine fundamento aliks illi hunc quem exfpirant Viperae e locis generationl deftinatis eo magis praetuliffet, quod vox Cubile k Marmle adhibita non folum fignifieet locum ubi dormit & requiefcit Vipera , fed propric ma- gis accipienda eft in illa fignifica- tione, qu& multi Latini utuntur , & praefertim Cicero plurirnis in locis * & de filia Regis Nifi apudOvid. Hb. 8. Metam. Nam pereant potius fpcratfi CuU- lia> quarn fim Vroditione potens. d 5 Et 82 Francisci Redi Et Atalanta lib. x. £htod fifelicior ejfem Nec mihi conjuginmfataimportu- na negarent , Vnus eras 5 cum quo fociare cubilia vellem. Ea ipfa fignificatione legit Vul- gata verfio in Genefi : quta afcen- dtsli Cubile patris tul , & maculafli firatum ejus* Et verbum cubitare in Plaut. Curcul. in Pfeudol. in Sttcho9 nec non verbum cubare in Amphitr. eandem habent fignificationem : & ut relinquam Graecos , ne nimis ex- travagari videar, ncftri Florentini quoqueadhibuerunt t« jacere in eo- demfenfu. Exemplafunt apud Boc- cat. in Relat. 29. tit. Cjiletta jacebat cum ipfo , & habebant exinde duos filtos.Sc Relat.63.tf7.72. item in Ma- giftro Aldobrandino : & hocprobat per experientiam 5 quam illeprofert, quod cui inciduntur dua Ven circa pran- dium Obfervat. de Vtptvis* B f dium aflumpfit jufculum cujusintri- ta erat panis immerfus in brodium vi- perinum , loco falis conditnm erat pulvere viperino,id edulcabatur cor- de , hepate , & carnibus concifis hujus Viperas , ex qua brodmm fa- &um : Bibebat Vinum in quo fuffo- cataa erant Viperae : circa merendam fumpfit Emulf prasparatam cum car- nis viperinx deco&o , & fub coenaro jusculum fimile priori in prandio fumpto; & tamen confeffus eft quod nunquam toto illo tempore habuerit fitim,ne dum appetitum ut continuo bibcret,nec plus bibcrit,quam quod ipfi videbatur necefiarium profani- tate. Sic feptuagenarius qmdam nul- la fiti infeftabatur , qui tamen in menfe uno cum dimidio abfumpfit plus quam nonaginta viperas aefta- te captas , & toftas eo modoquo folent coqui ptaeparare anguillas. Idem accidit Foe-minse annos natx ay. Et ipfe curavi , ut torrerentur pro curiofitate mea explenda ali- d 7 quo£ %6 FrAncisci Redi quotViperae, nec unquam odora- tus fum illam fuaviffimam fragran- tiam, quam quidam viri fide digni Severino dixerunt exfpiratam fuiffe ex toftis Viperis , usque adeo ut omnis vicinia accurrerit propter in- fblitum & delicatiffimum hunc odo- rem. Num porro comeftio carnium Vi- perarum producat in juvenibus foe- minis, ut quidam Authores ftatuunt, illam partium convenientem pro- portionem & colores , quam pul- chritudinem vocant , & an illam cum fenio perditam , reftituat , id hadenus mihi non innotuit : ima- ginari tamen poflum , qubd , quoad proportionem & agilitatem par- tium , Vipera non inferior fit Lepo- re, de quo Martialis jocandoita lo- quitur : Si quando Leporem mittis mihi, GelUa , dicis T ormofns feptem > Marce, diebtu eris, Si Obfervat* de Fiperis. 87 Si non derides , fi verum , lux mea 9 narras : Edifti nunquam, (jellia^ Tu Lepo- rem. Multi viri dodi , fapientesquepro certoaffirmant , quod in praepara- tione trochifcorum viperinorum pra ufu TheriacdL, rejicienda fint,tanquam inutiles & noxise > omnes viperae qm gerunt in corpore ova ; fundamento innitentes Galeni fcribentisjnon de- bere in compofitioncmTheriacse in- gredi carnes viperarum gravida- rum. Ego, loquendotamen femper cum debito refpe&u , contrariae 0« pinionis fum, & credo, fi noftri dili- gentes Pharmacopoei vellent cora- ponere Trochifcos ex viperis fine ovis, opus efiet, ut fumerenttan- tum mafcu!os,& non foeme]las;cum omnibus foeminis ova infint,& prse- cipu£,fi captas fintin pratis, illo ipfo tempore quod opportunum judi- cat Damocrates , Crito, & Galenus. Ani- 88 Francisci Redi Animadverterant hoc do&iflimi illi Medici, qui Anno 1597* delegati fuerant ad corre&ionem Antidora- rii Florentini ; idemque cognovit Aldrovandus , qui fcribit viperas fa- ftidium non ciere fi ova habeant, modo non fint & mafculis com- preflfe : 6cquoiianimadvertatur , hoc profigno genuino notat , fiova non fint grandiora quam femen pa- paveris aut grana miliijadjungendo, quod fi foeminse nunquam fuerint conjunifoe cum mafculis, ovanun- quam excedere di£tam magnitudi- nem : & fimilis fententias fuiffe quo- que Corredores jam memoratos An- tidotarii apparet , quando rejiciunt folum viperas quashabentova gran- dia & fanguineis lineis infcripta.Sed ut iterum fatear , mcisexperientiis non convenit di&um Aldrovandi; fiquidem in fine menfis Januarii multas viperas aperui, 8c in omnibus inveni ova grandiora fru&ibus oli- V£,fanguineque variegataj & tamen cre- Obfervat. de frips?ts, §<> :redibile,quod ifta ova nondum fue» rint fcecunda, aut, ut ita dicam, pul~ is foeta , namque Ci talia fuiflent, yi~ ?erini ifti foetus non demum menfe togufto nati fuiflent, nee fempe£ :erriffimum & indubitatum fignum ;ft foecunditatis, ftriata fanguinis in- criptio ; cum & in ovis non edi- isj quaeinveniuntur in ovariis galli- larum caftratarum , & aliarum gal- inarum,qu32 non admiferunt gallum leprehendatur illa ftriatim varie- jata fanguinis infcriptio.Itaque poft- juam obfervavi > quod circa illa empora qtiae venationibus vipera- um oppormna judicaverunt Damo- rates , Crito & Galenus , aliique Jraeci & Arabes , qui ex priorum criptis fua tranfcripferunt , fem- ►er inveniantur in iftis ferpentulis >va majora & crafla , crediderim Jalenum , quando loquitur de iperis praegnantibus , intellextfle blum illas , qux in utero habent iperillas ovisadhasrentes , eomo- S>o Francisci Redi do , aut non ita multum differen- te, quo, fi memoria adhuc tenes, anno prasterito unk vidimus in pi- fce Squadro di&o, &in aliis pifcibus marinis. adeoque exceptis his qu&vu perillas hahent in ventre , omnis vipera ajfumi poterit ad Theriacam , parva an grandior , etiamfi habeat ova ; cum haud verum fit , quod illse, qucs grandiora ova habent , macrae fint , exhauftas , & inefficaces : nam talesinvenifsepecrafEffimas & ma- jores reliquis,& plus robuftas: atque ex occafione craffitiei illarum , di- gniffimum eft confideratione , quod poftquam tenuerim quasdam vipe- ras per novem menfes fineciboin» clufas, tandemcumipfasexenterafc fem invenerim multo pinguiores in ea parte quae Rete dicitur , i Me- dicis omentum appellatum & Zm bus. ^ In hifce meis naturalibus obferva- tionibus, abfumfi maximumnume- rum viperarum/aciendo fingulis die- bus Ohfervat. de Fiperis. pi 3us ftragem grandem ;&utextrahe- •eni , quod dicitur , fubtile k fubtili, emper fepofui & confervavi omnem :arum carnem&ofla: ex quibus in urno ficcatis, &pofteaadardentem gnem longo & laboriofiflimoopere txuftis , & in cineres reda&is , cum qua fontana fal extraxi, illudque >urificando reduxi quafi in cryftal- 3$. volui exinde experimenta face- e de ipfius virtutibus; & inveni cer- b , idem illud prseftare quod omnia iia falia.ex cineribus animalium & >lantarum extra&a , quae indifferen- er exhibita ad pondus duarum Irachmarum cum dimidia pmer ropter,corpus evacuare folentjnon liter ac fi bibitum fuiflet unum de onfuetis & ordinariis medicamen- is quas Lenientia Medicis vocan- ar. Hxc falia ex cineribus parata i purgando habent omnia parem t aequalem inter fe virtutem , |uod vel centenis vicibus vidi , tam [e rhabarbaro , fena , turpetho * aga~ 5>2 FrAncis ci Redi agafico,jalapa3mechoacanna & alii: fimilibus , quam de plantagine , cy. prefTo3lentifco,fubere,cortice man. dragorae , forbis & cornis j nec un- quam aliam differentiam potui invc nire nifi in figura , qu# nihilomi- nus (quantum curiok diligenti£ potui obfervare ) nec magis vivi- dam , nec magis debilem reddit ipfo- rum facuitatem & vim folvendi. Inde non fine ratione elevo illos Authores Chymicos , qui habuerunt oculos adeo Lynceos , ut potuerint invenire tot & diverfas & non rarb fibiinvicern contrarias facultates, ac in uno fale quidem plures quam in alioj&rideo exiguamexperientiam tam celebris Bafilii Valentini , qui in fu^Haliographii praeter infinitam congeriem vanarum imaginatio- num fcribit, quod fexfolummodo granafalis rhabarb. aut fennx, aut efute fufficiant pro bona & adsequa- ta evacuatione. Sed de hac materid fufficienter verba feci in discurfu, quem Obfervat. de Viperis. quem prasterito anno emifi , De na« tura falium & illorum figuris. Poftquam legeram in hiftoria ani- malium Ariftotelis , quod ut pluri- mura bcftiis venenatis noxia fitfa- liva humana, defiderium meiuceffit experiundi an hoceflet verum , & fingulariter in vIperis,hocque eo ma- gis quod & Nicander idem ftabili- ret,& plurimis non modb Gaienilo- cis , fed & a Piinio , Paulo iEgineta, Serapione , Aviceona & Lucretio probaretur , qui poftremus philofo- phandoita cantat : EJi itaque ut ferpens hominis qu& tatla fahvis Difpertt , ac fefe mandendo con- ficit ipfa. Et iftis antiquis Philofophis, fubfi- dio ventum I plurimis modernis , & potiffimum a CardinalePonzetto , a Pertrucio Bononienfi , a Gefne- ro , a Zacuto , a. Thom. Campanel- h , a Marco Antonio Alaimo , k Laelio 94 FrAncisci Redi Laelio Bifciola , & ^ do&iflimo cele- bratiflimoque Ulyfle Aldrovando , qui non fblum certiflimumefleper- fuafum fibi habet,quod hominis fali- va interficiat ferpentes , fed de hoc quoque operofe diflerens , & ratio- nes dare conatur, reducendo id tan- dem ad vanum & chimaericum no- men tam decantataeantipathiae. Sed Petrus Joh. Faber & Marcus Au- relius Severinus , parum intelligen- tes antipathiam , adducunt pro ef- ficaciflima caufa Sal ammoniacum, quo pleniflimam efle ftatuunt om- nerafalivam, praereliquis verbom- nibus falivam humanam. Inclufi itaque fex viperas eledas , in gran- diorem pyxidem, quibus per quin- decim dies , horis matutinis, or- dine atquefigillatim omnibus cffe- ci aperiri gulam , & procuravi, ut aliquot homines jejuni illam implerent fputo, ac pofteareclufb per vim ore ipfas adegi ut deglu- tirentillud , omnes verofupervixe- runt Obfervat. dt Fiptris. pf runt , & adhuc vivunt , nec ab ullo morbo unquam fuerunt correpti ; fed per dulcedinem novi & inufi- tati alimentiapparuerunt mihi qua- S pulcriores > alacres, & prkter morem fugitivce. Et quia Aldro- yandusad haec fcriblr, quod circum- Foranei , ftatim quando cempre- ienderunt ferpentes , ipfos faliva tdfpergant , cujus virtute manfue- cant , & malignitatem veneni per- lant : hujus quoque rei veritatem ixperturus certb didici parum vel lihil folidi hic fubeffe : nam morie- >antur omnia animalia, quaeadmor- a erant & viperisfimili modopne* >aratis ; & viperse , per humedatio- lem cum faliva , ne micam virtu- is perdebant , fed per contemtum juafi magis fuperbe fadae, vibra- >ant acutum & bipartitum fulgur inguae. Verum hoc non magnam mihiaf- ert admirationem, quod tantis fcri- >toribus veritas hujus rei fueritin- cogni- $6 Francisci Redi cognita: namque accommodantes fc erroribus vulgi nullum tentarunt ex- perimentum , idque tanto minus, quod irritare ova viperarum non fit jocusautludus puerilis : namfiquis ab his mordeatur , laefioni conci- nit ludibrium , juxta illud Eccle- fiaftae : Jguis miferebitur incantatori a ferpente pcrcuffo , & omnibus qui ap- proximant beftiis ? Obftupeko ad Cjaleni verba qnando l. x. defmpl. med. fachlt. ubi dixit , quod fpu- tum hominis jejuni fcorpiones oc- cidit , fubjungit , quod hoc pro- priis fuis oculis vidit, & hancex- perientiam pluribus vicibus afpe- xit comprobatam. Si homines & fcorpiones qui ifta astate Romae & Pergami nafcebantur , fimiles e- rant his hominibus & fcorpionibus nunc in Hetmria nafcentibus , lici- tum mihi fit dicere , bona cum ve- nia Galeni ( viri qui aliasinMedi- cina poft Hip. nonhabuitparem) quod mihi nequeam perfuadere hanc rem Obfervat. de Fiperis. 97 rem pro fe habere experientiam, & G.hoc tentaverit , forte una vice fa- ftum fuit , in qua per cafum fortui- tum & non propter falivam, fcorpio uortuus fuerit, namquepluribus vi- :ibus continuavi per 6. dies conti- Wm fputari falivamajejunishomi- ^ibus & fitibundis fupra fcorpiones, Scfcorpionesnonfuntmortui. Mo- riuntur equidem certe fpatio qua- irantis hone , fi fingulis illorum fu- )ra dorfum tres aut quatuor guttse )Iei olivarum inftillentur. Unde propter hoc fi admiratio- iem incuffitGalenus, multo magis idmirationem injicit Albertus Ma- ?nus, qui libro de Animal. recenfet, ]uod immerferit aliquando in lage- iam olei fcorpionem , qui ibi vixe- it ultra 2i. diemfemovendo, &in tyrum volvendo in fundo hujus olei. n fimili vafe, ubi parum abfuit quin •ifet plenum , ipfeinclufi viperam , \ux ibifupernatabatper 60. horas ?i va, fed tandem vi&a propter laffi- e tudi- S>8 Francisci Redi tudinem, paulatim fefe demittebat ad fundum vafis , & antequam mo- reretur , conabatur magna vi , quan- tum ipfi natura concedebat , ut pos- fet ad minimum extremam probo- fcidis partem extra hunc liquorem proferre, & quando hoc ipfi contin- gebat, ut polfet caput exferere,ape- riebat quantum poterat buccam & os, ad imbibendum iftum aerem, qui fuboleoipfifueratdenegatus. Oleo olivarum violentius operabatur in alia vipera maxime terrificum oleum Tabaci , nam pofteaquam celebris ille Anatomicus Tilemannus vulne- raffet in pelle & per medium dorfi transfodiffet eam, cumacu in extre- mitateinconumdefinentecui filum indu&um , quod filum erat intin- dum in hoc oleum , & trajiciendo filum per vulnus,fpatio minori o&a- vae partis horae , poft aliquod extra- ordinarios motus , mortua occubuit, & convulfa , & rigida , ficuti fi fuis- fet ex aere , & in momento poftea fiebat Obfervat, de Priperis. pp fiebat flaccida & flexibilis, tanquam fi ante duos faltem dies fuiflet inter- fe&a. Per omnia fimili morte occu- buit vipera alia , cui per gulam erant immerfae guttuta 4. aut 7. praedi&i olei tabaci , fed quamvis morieba- :ur ifta vipera3non moriebantur quo- ^ue quaedam anguillae, quibus per iocum idemexperimentum applica- i>am, & in eoipfo momentoaquas njiciebantur ; & tamen prius erant fcortuoe antequam fubitb aquae inji- :erentur multae anguillae fupra dor- um vulneratse cum illaipsaacucu- us crena habebat filum intin&um >leo Tabacino, & fuit obfervatum, [uod tunc , quando morerentur an- ;uilloe,fierent coloris fubalbicantis, ux vivx accefierant ad colorem ibnigricantem, Sed relinquo anguillas , & redeo i viperas , & alios ferpentes , circa uorum naturam infinitas fabul^ Sc fu digns funt confcrptae ab Au- ioribusA& iroprimis a Plinio,quem ioo Francisci Redi admiranda fimplicitate fubfequitur Mercurialis , Matthiolus & Caftor Durantes 3 dicentes per experien- tiam , quod ferpentes publicam & privatam exerceant antipathiam cum fraxino , & cum ejus umbrS , & quidem talifigno, ut fi circulus fa- dusfuerit kfraxino, &ineumim- mittarur ferpens , & acervus carbo- num accenforum, illa beftialuben- tius igne fe fit immifTura5quam fron- dibus arboris fibiinimicae&exofe. Idem Plinius & Caftor Durantes ex- fcribendo ex Plinio , fimul cum Sca- ligero narrant, quodfiincirculum fadtum ex foliis betonicaeimmitta- tur ferpens , quod videretur rabiofe intorquendo & cum caud& fefefla- gellando fe interimere. Credit An- dreas Lacuna , quod fi vipera fit ta~ &a cum ramo fagi arboris, remaneat attonita & immobilis , tanquam fi audiviffet horrendos, & ut mihi cre- dibile videtur, inutiles & mendaces fufurros incantatgrum Marforum, Con- Obfervat. de Viperis. ior Conftantinus in libr. de Agriculr. affirmat, quod moriantur illi ferpen- tes fupra quos fint injeda folia quer- cus , & Aetius & Autor medic.fimpl Paterniani cum magna turba moder- norum aliorum dicunt,quod Conyza cum graveolenti fuo odore in fugam conjiciatViperas & reliquos ferpen- tes , & tamen per fa&am experien- tiam inveni piuribus vicibus , quod non folum folia fraxini , betonicae, fagi, quercus, conyzae, didtamni,ca- lamenthae & aliarum gravi&foeti- do odore prxditarum herbarum k Nicandro recenfitarum , non vita- verint vipera , fed quod intra illas frondes tam ficcas , qu^m virides, non folum libenter fe contegant, fed & lubentiffime ibi commorentur. Sed dum hasremus intra fabulas non intermittam revocare Tibi in memoriam illam , quseagit deamo- ribus viperae cum Muraena , & nar- rat aftutias & teneras illecebras amo» re concitati ferpentuli cum natante e 3 M 102 Francisci Redi fu&amafil, eotempore, quandoa fervidis folaribus radiis pulchrior fachis3& ornatu nitidtis, exfpatiatur ad ripam maris , & cum fibilis ama- toriisinvitat, ut concedat amore fe profequi , & dum illa caput ex undis elevat, & littori approximat, ille cum conveniente moderatione acce- dente, evomit fupra faxum , &ibi quafi in depofito relinquit illum ve- rienatum liquorem, quem conciufum in ore geftavit , ne amaritudine ulla inficiat defiderata fponfalia ,• quas ubiconfummatafuerint, &redierit ad locum ubi depofuerit venenum , fi per infortunium illud non in vene- rit, tam duriffime affligitur, ut brevi tempotis fpatio defperate moriatur. Audite quomodo Gracus Verfifica- tor di&us Manuel Philo in quibus- dam verfibus ad genium fuum con- formatis, &dedicatisMichaeli Im- peratori Conftantinopolitano fub titulo : De Pyoprietate animalium, omnia ab ipfo fint defcripta & tam libe- Obfervat. de Viperis. 103 ibero & fecuro ftilo , ut appareat [juafltantum non vera nartaret : Ep£t «r tov &s yXvxli 0 vv(.t* , Kctt tS s i^iJL \ CtUTQ Wtqi o QXtyiq Tifavpii(& iiloQt AyV- ^oxZqv Opgp yapto vrtvivi; rl K9A hli&* eivlfo&e. Sr«5 e>Y \%\ '^yySivQy \h vlfAov sppot** heutk 1'oyvv poyuvot , f@uj \rofiliant exfronte. Bone Deus ! & invenias fcri- )tores clafficos, quafi in omni facul- ate , qui undique contendunt , faas lugas eflfe veras , propter verendam \uthoritatem Veterum, & eandem idemadhibent, quae adhiberi folet nanifeftiffimas veritati:& crederent >mne hoc quod de regione de Ben- jodi , &delapideHeliotropioali- juando fabulabatur Mafus Saggius Eum fimplici & credulo Calendri- 10, & fi invenirent typis impres- rum , procertotenerent , quodtur- res campanariae , tanquam novi Dx- dali noftras setatis , per aerem volare poffint. Sed mundus femper manfic e 7 in iio Francirci Redi ineodemftatu, & usque k tempori- bus Pythagons inventa fuit talium fimpliciflimorum hominum cater- va,judicii infirmi , 8c omni creduli- tate impleti , quorum animae , ficut fub finem dialogi Ttmeo fcribit^la- to , poft morcem ex corpore transfe- rantur, ut hofpitentur in avibus, un- de non eft mirum , fi tales homines adhuc hodie in Hetruria perrifum appellentur Grandesvolncres. Non loquamur de illis , fed ob- fervemus , & progrediamur , lubens enim abrumpo fabulas , quia optimk fcio, quam Ttbi infenfae fint, Domi- ne Lmrentl. & ex adverfo omnes fciunt quam fapienter fis providus , utnonftatimomniacredas, quae iti libris Philofophorum fcripta funt, & ubinon conveniunt cumgeome- tricis demonftrationibus , cum vali- dorum argumentorum robore , & repetitis fepius experimentis , faci* le nil perfuadent ; unde fpero quod hiftoria de naturalibus experimen- tis, Obfervat. de Viperis. m tis,qu^ per plurimos annos, cum no~ bili & gloriofa recreatione in Aca- demia Philofophica aula: Florenti- nse fa&a funt , cuj us compilatio Tibt demandata eft, omnem applaufum [it expertura ab iis, qui ferio funt ve- ritatis amatores. Et hic fit terminus tam longae & t^dio plenae Epiftote , nolo enim cum fimilibus rebus ina- nibus & parvi momenti 31£/amplius moleftiam creare, nec tempus per- dere, Nam tempm perdere ei^ quiplm fcit, plm difplicet. F I N I S. 1 N- INDEX RERUM ac VERBORUM *6htA in tratlattt de Viperis continentur* ACtuarius de veneno viperae. 35. de numero denuum in vipera. 54 JEgineta (Paulus)de numero dentium invipera. $6. de faJiva humana. 9} Jfetii crror de veneno vipera?. 20. admoni- tio de exfiuftione veneni ex vuincre a vipe- ra. 30. de cura hujusmodi vulneris per caput viperae ei impofitum. 4 5 , fententia de numero dentium. 5 5: ^Albenus magnus refutatus.i 3,20. ejus fen- tentia de numcro dentium in vipera. 5 6 Aldrovandi error de fcetore viperae.8 o. de vi falivse humanae in vcnenatorum anima- lium inteHe&ione. of *Amati Lufitani error de numero dentium ia vipera- 56 refutatus. 35 *Andromacki crror de venenofitate caudx vi- perae. 64 Ars capiendarum viperarum antiquitus fer- viliserat. 40 Ars exfugendi morfus venenatos anticjuitus in ufu. 3 f Afpis an venenofior vipera. 1 J jthenm error de ufu citri in vulncre a vipe- ra. 46" Au- lugufti Gtfaris fimulata charitas inCleo- patram defunctam. 36 ^ulaHetrufca femper fovit vitos literatos.6 tvicenn* fententia de felJis viperae veneno- fitate. 11. de exfu&ione veneni ex vulne- re a vipera. 3 o. de numero dcntium in vi- pera. $4. defaiivaehurnanse vi in venenati animalis interfe&ione. 93 B. B*AUi*Angeli ^Abbatii fententia de felle vi- perae 1 3. crror de veneno viperae. 1 7 de iiquoris venenofi circa dentes calie&io- ne.49. denumero dentium fententia. 56 deeorum venenofitateerror. 6o, de cere- bro viperae. 67 \ellinus (Laurcntius) ducluum falivalium in- ventor. 5 1 iochartus (Samuel) de liquoris venenati cir- ca dentes viperse colle&ionc. 49 C. CApi demorfi & interempti a viperis , Sc comefti a cjuartana laborantibus an focumfebrilemexftinguant. 48 ^appares an fint prefentiflimum remedium ad fanandos viperarum morfus. 46 Zaput viperse jugulatae fiJo ferico carmeft- no & colio appenfum an fanitatem refti- tuat angina Jaborantibus. 47 Zauda viper^ fecure in cibocomedi poteft. 63. cur in confe&ione Theriacaj abfcin- datur, ibid. Caudae Index Rerum Caucte viperarum irntatorum orc prchen- Caufae vera* aiiquando non demonftrant fuos effeftus propter impedimenta ignota. 18, Cicuta dcvorata a Sturnis. 1 5 Circulatores cur impunc fe a viperis morde- ri patiantur. 2£ Citri ufus in vulnere a vipera. 4 $ Cleopatra non ab afpide fe morderi pafifa , fed vulneri venenum ex afpidc inftillavir,&c. iq.&feqq. Covn. Celfi admonitio deexfuclione veneni ex vulnere a vipera. 3 o. judicium dc Pfyllis. 3 7 Cucurbitulse utiiitcr admoventur morfibus viperarum. D. 29 TH\Almata? & Sacae venenoinficiunt jaCu- Ja,fricandoeafuper Heienium. Viofcorides de morbis morfui a vipera fuper- venientibus.$ ?. ejus error de vcneno vi- perse, decura morfus. 47 Duclus faiivales a quibus inventi. 5 1 E. TJSlis carnium viperinarum an ardentifli- ^ mamfitim inducar. 84. an pulchritu- dinem fenio dfperditam rcftituat. 86 Ex carncviperacfal. 0l F. ipEI an nidus fit veneni lcthalis. 11. ofe A alTumptum non necat. 1 5,16. inftilla- tum tum vulneribus diverforum animalium nulii eorum noxam intulit. ih\L G. ^Alenus. 30,^1,8 7,89,9 3*96. ejus ftn» tcntia dc venenofitate felhs vipera», iz.hiftoria dc viperis in vinocxtincYis. 1 1 H. ITEIenium cibus eft falubris,etiam(i jacula - eo ficata veneno ioficianrur. 3 3 irudincs utilitcr admoventur morfibus vi- perarum. 2,9 nmar ftagnans in fundo vaginarum feu caviratum intra quas repofitos viperse ha- bent deBtes. 17. an ote afTumptus queat necarc. 18, 19. vuineri illitus an interfi- ciat. 28. &c. I. Acula tcrribilia incolarum Infulae Ban- j tam fcricndo brevi mortem conciliant , fed epoto vinoautalio liquore , in quibus plures dies ftetere infufa , ne minimam al- terationem inducunt. 3 $ cula Dalmatarum & Sacarum venenata. 3 5 1 vipera quid iceteat ? % 3 L. Tgaturae ufus in vulnere a vipera. 44 ~* Liquor flavus intra vaginas dentcs vipe- rarum contegentes hserens, Ci ore aiTumi- tur,nec hominibusmec brutis iethalis eft, 24. vulneribus inftillatus caufa mortis exiftit^ Index Rerum exiflit, etianifi e palato & vaginis viper; rumdemortuarum defumatur. 18. quara tione hic iiquor ad dentes transmittatm 49>6f» cujus faporis Cn. 50. aninfauci bus viperae rcddatut vcnenatus. 5 Loca, auc cifta in quibus fe abfcondunt vipc rx an expirent odorem foetidum. 79,8' Lumbrici an in inteft inis viperarum remeIIa rum nafcantur. feqq M. *\J Alum citrium inutilifllmum remediun *y\ ad morfum venenatum viperarum.4« Marfi venerum exfugentcs quales fuerint. 3 ( vide Pfyiii. Meinsrus (Lucius) deternperamento vipe. rarum. g ^ Morfus viperini citra periculum poffunt ex- %M * &f*qq. ranantur,etiam Ci circa vul nus fiatftridaiigatura. ^ Mufica an Cn efficax remedium quorundam morborum corporis, 6 1 , tf/w /^Dorferus&foetidus in partibus geni- v-/ taiibus & veficulis feminalibus vipe- rarumdelitefcens. g0 Ophiogenx, vide Pfyili. Ova viperarum cujus magnitudinis. 88 P. PLinii fcntentia de vencnofirate fellis vi- perae. 12. de Pfyllis. 3 7. dc curavul- ncris ac Verhorum. neris ex vipera. 4j tllj»Marfi 3c Ophiogense. 36. eorum offi- cturn in fanandis vuJneribusferpentis.36, 37. an hi pcculiari aliqua virtuteefTent praediti ut a viperis lxdinon porTent./W. qua ratione probarent pudicitiam uxo- rum. ibid. unde fic di&i. 40. fervi olim fuerunt. jfc^ tilveres viperini verminationem experiun- tur. R, 7g ) Ebusnaturalibus non eiTedandamfidem9 vnifiqua^ vel vifac, vel cxperientiaconfir- matae, ^ hodii (Joannis ) crror de odore viperae. 8 z S. ? Acaa jacula fua veneno inficiunt fricando * ea*fuper Helenium, 3 5 iJviperinum. gt tliva bumana anbeftiis venenatis noxia fic. Uiva viperae. yQ :arificatio Joci commorfi a vipera, juvat ad evocandura fanguinem, & ne venenum ad inreriora penetret. zg hfoderi (Joan.) error de veneno viperse. 17. de dentium venenofitate, 6© cta Ele&iva. |w7»i CMarc. Aurel.) obfervatiode felle viperae. 14. Error de calore viperse. zh error de venenofitate Jiquoris circa dentes yiperas Index Rerum viperachaerentis.iS. de numero demiunj in vipera fententia.?6. de muficae erficacia in cura morius viperx. 61. defaljv^hu- manaevi. 94 Soi&i CJac.)feJ vipcra finenoxa adfumplJt.14 Sputum hominis jejuni an fcorpiones occi- dat. 96 Stercus vipcrinum an fit delicatse fragran- tiac. 83 V. \J Jlentini (Bafilii) figmenta. 92. ' Vafa in cpibus demortuarum vipera- rum carnes maceratas funt non rumpuntur ob nimium earum ealorem. 23 Venenum unianimali cjuod eft , talenon cft alteri. 1 f, \ 6. id exfugcntes olim erant fervi. 40. Viperinum cjuomodo Imoitem infcrat. 67 Veneno infe&orum corpora traclantes an fc exponant periculo. 7 1 Vermes ia inteftinis viperarum fesnellarum an oafcantur. 77 Veslingii fententia dc numero dcntium in vi- pera. 56 Veterum in verba jurarc indccens. 74 Vincentu Belluacenfis opinio denumero dco- tium m vipera. 56 Vinura in quo fufFocata vipera , vcl in quod bibendi caufa caput immerfit non clt ve- ! nenum. 20 Vipcra ac V wbomw. fyera non habet in cauda aculenm aut fpi» nam aptam qua pungat. 63. non habet humorem^excrfmentum^aut parrem ullam qua: bibita aut comefa interncere valeat. 65. aliud venenum noi* habet milliquo- rem iiium qui paiatum * ume£tar.,& in va- I ginis dentes operientibus teltagnat. ihid. 'iperas amores fabulofi cum Murscnis. 1 01 'iperae cor duplicem habet auriculam. 23 ejus caput collo appenfum an profit angi- na iaborantibus. iperae quot dentcs habeant. 5 3 . tfjeqq, an venenati. 59,65. eavi funt 58,65. quovis tempore excidunt & renafcuntur. ibid. eo- rum defcnptio. 5 7. an fint veneni recepta- culum. ^ jperae mordendo non femper mortem infe- runt. 5 3. natant in omnibus liquoribus. 22" eademfacilitatequa intrant iagenas, regrediuntur. 21. jn generofiffimis vinis natando fervatae funt per 6. heras 2 i.diu- tius viva; fcryantur in aqua quaminvi- no. 13. ckquamdiu. ibid. vivuntin pyxi- oibus, ofto, novem & plui e$ rnenfes, 52, i^duntpoft adeo diiuurnum jejunium. ib[ idcoque venenatis alimentis fuum non debcnr venenum 52. an vntute faiivse hu- manae manfuefcant. Qj iper^ anatomia. 66. feqq. non deiedan- tur vino , adeoque uiccoii yiao pleni non funt Index Rerum ac Verborum. funt decipula: aptae ad eas capiendas. ibid, Viperse quse ova in corpore gerunt an in con- fe&ione Theriacsc rejiciendae 8 7 Viperarumcarnes absque uUo periculo com- meduntur, jz, an expircnt odoiem fce- tidum. 79,80. ancalidae? 23. an (itim inducant inextinguibilem comeftae.84. an pulchritudincm. 86. an carum vcnenum fitincauda. 63 Vuinera a morfibus viperarum infli&a utili- ter exfuguntur. 3 o. modo cjui exfugit non habeat dentcs corruptos aut cariofos.3 o. vei ukera aut vuJnera. jfaM W. WAnhonm (Thomas) du&uum faliva- Jium inventor. 3 1 Z. ZAcuti Lufitani error de veneno vipe- rx.zo, ejusque curatione per mu- ficam.6*i. per falivamhumanam. 93. cjus fententia de numero dentium, 5 6. F I N I S. FRANCISCI REDI, ^[ebilis Arttim , EPISTOLA A D -Aliquas Oppos itiones fattatinftiM ObservAtiones circa Vipuas: Scripta ad 3. ALEXANDRUM MORUM, D. ABBATEM BOURDELOT* Dominum dc Conde Sc de S. Leger. Ex Italica in Latinm translata. D O M I N L X Dominationum Veftrarum benignitate ad manus mcas pervenit liber , cujus titulus : N ova Experimenta circa Fi- peras , erudite congeftus h congre- g3tione virorum nobilitate & virtu- te praecellentium , qui in jEdibus Dn. de C h a r A s ad hunc fcopum Daucis abhinc menfibus convene- Rt. Legi ipfum faepiuscule cum umma Lnisfadione & dele&atione tnimi mei , quod iidem egregii eru- liti dignati fuerint Jaboribus fuis il- uftribus confirmare veritatem illa- um obfervationum , quas egomer [uoque circa viperas usque ad an- um 1654. tentaveram; Et certe de- itorem me agnofco tantas ingenui- _<4 2 tatis, 4 Francisci Redi tatis, &lubcntiffime fateor , quod quantum fplendorem invenerit fim- plex ille &c incultus liber> ille omnis ipfi acceflerit propter teftimonia honoratiffima , quibus Galliaipfum «Jecoravit , ubi abundantiffime flo- rent , & vigentiffime florebunt fem- per optimas Scientias & Artes faono- ratse ab illis > qui easdem in aliis Eu- rop# partibus profitentur. Rogo itaque Dominationes Veftras, ut mi- hi concedanr hanc gratiam , ut pos- jfim exhibere meas finceras & ex in- timo corde profe&as cogitationes, & fimul manifeftare maximum ho- norem > quo di&utft librum profe- quor , cujus authoritas apud me tan^ ta veneratione colitur , ut poftquam obfervaverim pauca quxdam , qu» direde contraria effent meisexpe- rimentis , fepius de me ipfo dubi- taverim 3c crediderim, quod tan- tum non fomniaverim , quando e^j vel tentaverim , vel fcripferinv Etiamfi autem litterati aliquot viri , amici E P I S T O L A, f amici mei , qui faepius meis labori- bus & cxperimentis interfuerunt irriferint hanc meara opinionefn > & jocando mecum , mihi confirmaye- rint, quod hae experiemiae haud in fomnoobtigiffent : nihilominusabs- que ullo refpe&u , volui easdem kerare & reiterare , cum tanta qui- dem & exadiffima diligentia , nt mihi & ipfi Veritati maximam in~ ferrem injuriam , fi jam nonliber- rime confiterer Domio. VV. quod Ijngulas Obfervationes quater vel quinquies , quae iisdem Eruditis in CaSiia non verse comparuerunt,mihi in Italia veriffimas comprobataefint &infallibiles: & contra non veritatl confonae inventae illae , quss in Gallia tentatae fuerunt , & meis contrarice. Etquia Dom. VV. forte curiofitate dudix fcire defiderant , quaenam illae fint, brevem hk earum faciam enar- rationem; quod certus fim,non futii- rumhoc ingratum veritatis cultori- busj&in fpecie-^#*W.libri Novar. A 3 Ex- 6 F rAncis ci Re d i Expertentiarum , qui non alium fcri-t bcndi fibi praefixerunt fcopum,quam defideriurn auc confirmandi , aut in veniendi veritatem in materia hac maxime curiofa , quam tot fapien- res viri tra&are, & de eafcribere adamarunt. In Epiftola mea continente Obfer- vattones circa Viperas , infcripta IHim ftriiT. Dn. Laurentio Magaiotti,dum loquerer de veneno ferpentulorum horum, quale illudfit, &in qua cor- poris parteinveniatur , affirmabam (quod & adbuc affirmo) venenum iliud viperinum non effealiud,quam certum liquorem flavefcentem , qui ftagnat in iflis v,3ginis contegenti- bus dentes viperae majores ; & quod ille liquor non folum venenofus, quando e vipera viva ejaculatur , dum mordet , fed etiam quando col- iigitur cx vipera mortua , & per aliquot dies ^tiam mortua , modo jn ipfa vulnera penetret , ibique re- maneat, Uiterius adjungebam,quod EPISTOLA. 7 ille ipfe liquor ebibitus , & in fto- maehum fusceptus , nec mortem , tiec damnum inferat. Et hasc erat mea opinio, quam confirmarunt mi- hi infinitae experientix & mefufce- ptoe , cum tali exa&a & accurata di- ligentia , quam mihi concedebat in- genii & talentorum meorum tenui- tas. Sed Authores Libri Novarum Ex- perient. liberrime fcribunt,quodifte flavefcens liquor^ mefupri memo- ratus non fit venenofus , fed quod fit pura puta & innoxia (aliva.Inde pro indubitata , veriffima & experimen- tis comprobata re affirmant , vipe- ram totofuocorpore, necmembro aliquo poffidere humorem aliquem, qui dilpofiuis fit3 ut veneno inficiat : fed venenum confiftere in fola ima- ginatione viperae irritatos & in iram accenfe, per ideam vindiftas, quam fibi in capite figuravit, cujus medio, commoti fpiritus , per motum vio- lentum explofi per nervos & pcr A 6 fibras 8 FrAncxsci Redi fibras verfas cavitates dentiumt per qnas cavitates , ubi deportari fint ifti fpiritus , inficiunt fanguinem aoimialis per apertionem vulneris fadam ex morfu per ipfarum den- tes. Summatira concludunt, quod fi vipera non fit excandefcens & irata , & non habeat iftam imagina- tionem yindicatricem , quod ipfa- rum morfus non inficiant, fed fint innocenriffimi , & non apportent damoum aliquodillis , quivulnerati iunt. Hasc namque ipfbrum verba funt: Confderationssifla pag. 3$. innixa plunbtis ahis experimentis , cjua nos tentavimus, & qu ut pofl \ mea E PISTOL A. 9 mea tentamina examinem curiose glan- dulas iflas > & fuccum hunc gingiva* rum, calculum fuum mihifim colla^ turi. Et pag. 92. Et ne ulterius inh#T reamus principiis ifiis tam infirmo tal° ftdntibus , & malh fundatis > nobis paT trocinatur ingens numerus experimen" torum , quorumfundamentis innitimuY & pronuntidmus : quod hic fuccus fia" vus nihil aliudefl , quam pura & fmm plexfaliva , cujus ufumjam denotavf mus j & quod hic fiuccus nihil contrv" buit ad venenum morfus ; flquidem guftu exploratus & deglutitus , quod pluribus vicibus a nobis tentatum fttit, nec homini) nec animalibm ullum infsrt damnnm , imnia quod mflillatm incifio- nibm in carne?n faclis , iisque affricius aptims.adeoque fangmni immiftmynul- lam tamen noxam exhibet. Nec obftat judicium firi cujmdam Clarifflmi & Experientiffimi <>pit in omnibm rebm,fic potisfimum in iis ? qu nosimpulit, utmajorem curam tentaminibus adhibuerimm , u( confirmemur per infinitum fere nume- rum experientiarptm , qm femperfue* runt conformesventaii , quamhicde- fendendam fuf :epimus , & cujus tejh- moriia evidentijfima & infalUbilia ap- portabimus. Etpag. 96. Concludimus denique , quod imaginatio viper & hoc toties k nobis rcpeutum > ut non fo- lum liquorille totus exhauriretur , fed etiam ut fanguis ex gingivis fuccede- ret : eodem tempore viperam irrhavi- mus , inde eandem mordcre ccegimus columbam in partem corporis maximc pulpofami obfervavimus qmdemy qucd venenum morfus non tam promte fuc- cederet , quandoquidem columba non A 7 mo* 14 FrAncisci Redi moriebatut , nifi poft horam cum dimU diaamorfu: fied eognovimus pariter, quod dentes viperd erant quafi obftrutli cum mica panis ex ejus commorfioney dr quod hoc impediverat , cjuo minus profundim fefeinfinuaffent, & quodore femi obftruBo per poros dentis magna pars fpirttuum irritatorum non potuerit transire , unde ex hac cavfa morsco- lumbdi non tam ciib fupervemt , fed quod mhilominus mors fuccesfit absque ulla partkipatione liquoris fiavi , quan- doquidem ille penitus fuerat exhauftus. Et pag. i zi.Morfusfablus a vipera non irritatay cm maxilU tenebantur, & cujus dentes imprimebantur comprejfio- ne fupra corpus columbd , cm aderai quoque liqucr fiavus , nullum tamen fucccffit malum accidens. Huic experimcnto non poflura opponere aliud , nifi plurima illa, qux Anno 1664* tentaveram , & re- citaveram m fupra citatis meis Ob- fervatiombus circa viperas,Sc adhuc fi- militer illas^ quas poftmodum addu- cam, EPISTOLA. ij cam , a me ha&enus tentatas , non eodefiderio, ut primas faltem con- firmarem , fed potius , ut eas in lu- cem veriratis deducerem. Et ne opus fit repetere fepius easdem res, adducam initio generales aliquas Obfervationes & me fa&as tum tem- pori$ , quando circa viperas occupa- tusfui. Vipera occidit facilius columbam, pullum gallinaceum , gallum Indi- cum , fciurum , glirem, & alias aves, & animalia minora, quam beftias grandiores, ut funt vervex , dama , equus, taurus, imb majora ifta & peile duriffimS inftruda fiepiffime non occidit* Secundum magnitudinem anima- lis > & fecundum locum, quem vipe- ra feriit, fequitur mors citiusaut tar- dius , & in fpecie fi locus vulneratus habeat rariorem aut denfiorem tex- turam venarum vel arteriarum ; aut fi ipfe venae & arterioe fint fubtiles vel eraffiores, Quod fi ex vulnere mul- 16 F R Ancis ci Redi multum fanguinis profilit / accidk aliquando , ut ex eo animal non fb- ltim non moriatur,fed nec grave pa- tiattir incommodum. Accidit quoque non rarb , ut animal a v?pera commorfum patia- tur faeviffima fymptomata & veneno , quas ipfum fere ad mortem dedu- cunt , nihilominus tamen non mori- tur , fed fanatur fine auxilio medica- mentorum & per folam operatio- nem naturas. Moriuntur citius quaedamanima- lia ab ipfa vipera vulnerata , quim illa, in quorum vulnera perartem intrufus fuit liquor ille flavefcens , ficuti ille , qui per artem exemtus fuit ex vaginis dentium ipfius vi- peras. Neceflarium eft , ut artificiura fingulare adhibeatur in imprimendo vulneri etindem liquorem prcedi- dtum , nam fi vulnus nimis eft an- guftum , difficulter ia illud penetrat, & fi grandiusculum impoffibilc , m non EPISTOLA. 17 lon exeac fanguis , & cum fanguine egrediatur iiquor , & foras educat imul venenum. Habebam itaque nfignem apparatum viperarum , [uas ex Regno Neapolitano afferre uraveram , unde menfe Majo hujus >raefentis Anni 1670. poftquarafe- iilJem decem pullos palnmbinosin emore , veneno ipfos inficiebam um hocflavoliquore , eoipfomo- nento ex ore viperae yivx extra&o , k omnes iftae columbae.quoedam fpa- io unius hovx, aliaeintra mediam, liae intra duas horas moriebantur. lepetii experimentum in deceni mllis gallinaceis vulneratis in femo- e, & accidit idem quod acciderat ia >alumbinispullis. Praecidebam caput duodecim vi- >eris , & poftquam omnia capita e- ant praecifa, & penitus mortua, ex- raxi inde venenum, & curavi ut pe- jetraret in vulnera o&o turturum , ]ui fpatio dimidix horas omnes in- ;eribant. Mertfe i8 Francisci Redi Menfe Junio cum interfeciflem multas alias viperas, & ex vagini» dentium , & ex palato exemitfea) omnem liquorem flavum & vifco- fum , qui inerat , ungebam cum ipfc & oblinebam aliquas virgulas fcopa- rum, quas acuta cufpide praepara- bam in modum minoris fagittac , & fubito cum ipfis pungebam decem pullos columbinos in parte magis carnofa pe&oris , relinquebam in- fixas&abfconditas in vulnere iftas venenatas virgulas, &columbae non fupervivebant duas vel tres horas. Sed ne quis poflet dubium movere , num mortuae illas fuerint ratione fim- plicis vu!neris,exafperatis per conti- nuas punduras iftorum virgultorum, eundem ludum cum aliis quatuor co- lumbis repetebam, fed non cum vir- gulis liquore ifto venenofo intin&is, qax non moriebantur , licet vulnera ifta faniofa & purulenta fierent. Sumebam o&o capita viperarum, qu2e fex horis ante detruncata fue- rant, EPISTOLA. ip ant 3 & poftquam omnimode de~ iflent vivere , mordere curavi per lures vices o&o turtures in femore, luorum ne unicus quidemevadebat. Caput praefcindere curavi quin- ecim viperis , & repofui hxc capi- lin vas vitreum bene coopertum , oacervata fimul , uthumida mane- ent , & non ficcarentur : poft fpa- ium quatuor dierum ferii cum iftis apitibus qtiinque minores gallos & uinque pullos palumbinos incoxas, c omnes breviffima mora morie- >antur. Id ipfum quoquecontin- ebat cum aliis capitibus viperarum, uae interfedfoe antefexdies proba- iliter depofuiiTe debebant omnem :am , & choleram3 &omnes cogi- ■ttiones vindi&a?. Et ut penitus re- loveatur omnis objedio, qure circa ocpoffet proferri , non intermit- im recenfere Dominationibus Ve- ris,quod circa principium Augufti, um fponte , ex proprio morbo aut affione effent mortuae dux viperae, quse 2o FrAncisci Redi qu& (o\x mihi remanferant in pyxi- de3 curavi utipfas morderent duos turtures , qui & ipfi ficut primi non intcgrae horse fpatio peribant. Dicam amplius : Collegeram in Titrco vafe omnem omnino liquo- rem venenofum, extra&um ex capi- tibus 250. viperarum y eum in finem ut varie & eommodo tempore pos- fem eo experimenta facere ; fed multis occupationibus diftra&us ne- glexi , ut illa complerem : unde li- quor ifte primum fa&us eft inftar glutlnis^colore fuccini semulus3poft- ea transadis 30. diebus exficcatus fuit , & friabilis fa&tis, nt facile po- tuerit pulverifari. Poftquampulve- rifatus fuit , volui probare num ifte pulvis vulneri immiflus confervaret eandem facuhatem veneno inficien- di & certe , moriebantur fpatio breviflimo omnes illi pulli gallina- cei & palumbini5& turtures,in quo- rum vulnera aliquid de hoc pulvere iramiferam. Hoc E P I S T O L A. 21 Hoc experimentum ubi tentas- ?m, dubitandianfam praebuit, num lud venenum fagittarum Regis lacaflfar in Infula Celebes,quse vul- o vacantur Saette di Hantam m ava Majore , fint venenum extra- tum ex ore viperse, aut alterius fer- cntis fpecie viperis non diffimili,& dhuc naturae malignioris ob diver- tatem climatis. Parum abeft, quin oc credam , & poflem hoc confir- lare , quod legetim in Plinio quod cythas fuas fagittas veneno Infece- int cum viperino veneno. Scjtha , iquit , Sagittas tingunt viperina fanie rT humano fangume : irremediabileid :elus , mortem ilhco levitaUu ajfert ; t Plinius hoc extraxit forte ex Ari- :otele5 qui in libro cui tit. MirabiL 4fcuitat. defcribit paulbpoft enchi- ilm , qualem non auderem pro vera ffirmare, aut quod tantas cautelse fe conditiones neceffariae effent. it quis penitus cognovit5quales fue- int fagittas Herculis , de quibus fabu- 22 Francisci Redi fabulantur , quod & ipfoe fuerint iinprsegnatae cum fanguine hydrae, numne & ipfe fuerint intin&ae in ta- lem peftem viperinam ? Hoc credit Diodorus Siculus, quando fcribit rh &,k'iI(&> rw iz i%l!ivY}<; \\t «v«*g

,ws O V lyd , 0'„ xXvetg Ys Tav v&KXeiafovJa \imrhr!w cisrTwi , O t» 7roM(&> wulg d>ihc>c74rqg ov 01 Atorot fyflvyot %m KiQnT&foM *M% oceft: O , 0 Tatre Achille I lle ego tibifum , quem audis forte Herculeorum cjfe dominumtelorum Paantis filius PhiloEletes. ®htem JDuo exercitus & Cephallenorum rex ^Projecerunt turpiter hic defertum , fero Moxbo 24 FrAncis-ci Redi Morbemarcefcentem , homines oc- cidentis Tercujfum vipera crudeli morfu. & mox : Hoceft: Celerms fane multo inimicljfimam mthi Audtam viperam , qu& me bua po- fuit claudum. Ciceroipfemetin Lib.II. Tufcul. & L. de Fato , & multi alii fcripto- res fequuntur hanc fententia*n,quod Philo&etes a vipera fuerit commor- fus , & omnes torte oculos conver- terunt non folum ad hunc locum Sophociis, fedetiam ad illum,quem antea protulit Homerus in xvi. Itbr. Iliad. Et quamvis contrahanclevem , futilem, & frivolam conje&uram poflet mihi quis in memoriam re- vo- E PI ST O L A* 2? tDcare , quod venenum viperinum int blanditiae quaedam refpe£fcu il- ius , qtiod de fagittis Herculis fcri- >turn eftin hbris Poetarum , in qui- >us legitur , quod non folum habue- int vim occidendi fine ulla exce- >tione, licet vulnus fuerit parvum 'd magnum , ficuti accidit cen- auro Chironi , & Neffo ; fed etiam [tiod fanguis illorum vulnerum tam >eftifer evaferit , ut qualecunque orpus vivum attingens , veneno nfecerit , cum tam abominabili vio- ?ntia, ut carnes ab offibus discedc- ent. Et hoc ipfe Hercules probavic aaximo fuo damno , cum indufio in&o in fanguine Neffi , unde fu- >ra ccmmemoratus Ovidius : Vi&a malis poftquam eft patientia , reppulit aras Implevitque fuis nemorofam voci- bus Oetcriy Nec mora > letiferam conatur fcin~ dere veftem : B ' 3m 2,6 F P. ANCIS.CI Redi Jjhfa trahitur, tYahii illa cutim (fa- dumque relatu) Aut h&Yet membris fruflratentatA revelli , Aut Uceros artus , &grandia dete- gitojfa. Et h£C eft fabula Poetica, & huic fa- bulx credo innititur relatio de fa- gittis Macaffar, de quibus narratur, quod perimant hominem illo ipfb momento , quo licet leviffimam fu- fceperit pun&uram , & quod fimi- liter fpatio dimidiae horae reddan- ttir carnes demortui fic contritae& corruptse, utipfseoffibusfecedant, & quidem in varias particulas , fpi- rantes tam peftilentem vaporem , ut fi attingat vulnus faltem fimplex, 8c non venenatum , nihilominus tnortaliter inficiat , &fineullaex- ceptione , ut ei remedeatur. Pos- fum affirmare Dominat. V. quod multa experimenta fecerim cum iftis fagittis Indorum , fed non in- E P I S T O L A. 27 veni illas in Hetruria tam perficte & violent^ naturae, ficuti di&um fuit. Canes , quos cum ipfis vulne- raveram , exfpirarunt ex iis quidam intra fex horas , alii feptem horis , alii duodecim horis , alii denique viginti quatuor. Carnes tamenipfo- rum non putrefadae fuerunt , nec in partes disceflerunt , nequeipfo- rum fanguis , neque ex ipfis exha- lans vapor ullomodo mortem acce- leravit aliis animalibus vulneratis : Ped faepius obfervavi , fi quis inten- tionem habeat , ut velit interficere :um his fagittis, nonfufiicere, uc Faciant fimplicem incifuram carnis * fed opus efie quodamartificio, ut ix^ & abfconditae per aliquod tem- )us hcereantin vulnere (quod etiam iccidit cum pulvere liquoris fiavi :x viperis : ) Unde illi barbari fa- iricant ex ligno cufpides fagittarura llarum , veneno impraegnant, & >oftea conjungunt haftas tali modo , it poftquam vulneraverint , rema- B 2 neant 28 Francisci Redi neant nihilominus cufpides in vul- nere omnibus vicibus, aut rumpatur priushafta, utnullo modoa cujus- cunque manu poflit extrahi , ficut accidit in obfidione Hierofolymita- na Godofredo & Ruperto Heroibus Flandris , de quibus infignis ille Epicus Florentinus ; Sofpingeva il monton , quando e percofjo Al fig. de Fiamminghi il lato manco , Si che travia sallenta , e vuol poi trame Lo firale , e refia il ferro entro lacame. Ideft: Retrorfum jaculabatur aries, quan^ do eft percuffum Domino Flandrorum fmiftrum /a* tus Adeo E P I S T O l k. 29 \Adeo> m ex vta dejle£fore,t} quo ex* traheret Telxm , & rejlatferrxm intra car* nem. NecefTarium itaque , tit ifibe fagittx per aliquot temporis fpatium rema- neant in carne , fi quis cupiat , ut perimant ; unde non eapio , quomo- do vulgus fibi poffit imaginari ve« neno infici poflTe gladii laminam. Scio equidem , quod flavo hoc 31« quore viperarum aliisque rebus,quse creduntur venenofae efie, aliquories fuperficialiter tantum inunxerim fcalprum, & cum ipfa punxerim & inciderim venam alicujus anima- lis , & tamen nunquam exinde mors fubfecuta eft. Caveant fibi homi- nes, quifufpicionibiis indulgent, k turundis & ftuppis chirurgorum ma~ gis , cum venenatio fcalprorum , & alterius ferri difficilior fit, utpos- fit mortem inferre. Hinc fabulam fapere auguror 3 quanquam cafus B 3 fig Francisci Redi fit diverfus , quod vetula Parifatis Regina Perfarum , ficuti fcribunt , potuerit veneno inficereNurum per auLs Magiftrum , vel per Prafciflo- rem , qui ab una partecultellum ve- neno infecerat, & cum ipfo diffe- cans avem , Reginas juveni come- dendam obtulerat illam partem , quam cultellus venenatus infecerat , reiiquam a veneno liberam partem vero fibi fervaverat. Venena quse folo & momentaneo conta&u aut faltem propter viciniam vitam eri- piant , nunquam ea videre potui , etiamfi narretur , quod diverfis vici- bus venenata fuerint fubfequente efFe&u lethali , ftapedes & felLs equorum & fcamna. Credat, qui volet, ego in hanc fententiam non defcendo. Et dum aliquis e recen- tioribus authoribus enarret pro re certiflima prodigiofum accidens cer- torum ferpentum nafcentium in re- gionibus Orientalibus , penes ipfura maneat di&orum fides, ita vero ille : Poft- EPISTOL A. 31 Toflquam feci mentionem ferpentwm , judico non ingratum , fi adducam ef- feElum ipf num prodigiofum. Si fortc accidat, ut ifiiferpcntes transcant pan- num aut indufium, tn Sole ficcatumt produci folet in renibus illorum , qui hoc panno utuntur % certa fpecies ferpen- tum , qui paulatim fuccref :entes totum mnbiunt corpus , & quando cauda ilh- rum attingit caput , ut circulus urita- tur , tunc mors efl inevitabilis , unde ad evitandum hoc damnum illos nova- culis & fcalpris interimunt , ne nU mium crefcant. Feci fopra mcntio- nem trium perfonarum , & fagittis Herculis vulneratarum , nempe Chi- ronis , Neffi & Philodetis. Primi duo fubitb moriebanrur , tcrtius poft morbom fat lorrgum mortem evadebat. Si hujus differentiae ra- tiones eflTent explicandac, five hifto- riafit, fivefabula, dicerem, Ne£ fum & Chironem mortuos 3 quia fuerant vulnerati tum , quando Hcr~ cules adhuc vivebat 3 cum fagittis *B 4r r e- 32 Franctsci Redi recenter infe&is : infuper, quod Neffus fuerit transfixus per pe&us , ficut ait Ovitlius Libro ix. Met&i morphof. Iamque tenens ripam miffos cum tolleret arcus , Conjugis agnovit vocem : JSTeJfoque parante Fallere depofitum , quo tefiducia , clamat , V mapedum , violente , rapit .? tibi , Neffebiformis , Dicimus. exaudi: necres intercipe noflras. Si te nulla mei reverentia movit ; at orbes (foncubitus vetitos poterant inhiberk paterni. Haudtamen effugies , quamvis ope fidis equina : V ulnere , non pedihus te confequar. ultima ditla Reprobat , cjr mijfafugientia terga fagitta Tra- E P I S T O L A. J5 Trtjicit , exftabatferrum de pdh~ re aduncum : JQuodfimul evulfum eftfangms per utrumqueforamen Emkuit , miSiiu Ltrn&i tabe v$* nem. Sed Philoderes vulnerafus fuk tnulto tempore poftobitum Hercu- lis? unde credibile eft, quod iftoe fagittae multum perdiderint de in- ligni venenofitate , non aliter ac vi- *us deperdit pulvis totius fiavi li« juoris viperini , pariter vires longi- udine temporis deficiunf fagittis 'x MacafiTar, quae quamvis venenum nferant & interficiant , fi quis ab pfis vulneratus fuerit, attamenne ninimum damnrnn apportant , fl fuis ipforum toxicum deglutiverit , ut in ftomachum aflumferit. Pro- >avi experimentum in duobus cani- )us , quibus exhibui bina frufta car« lis, afperfi pulvere rafune extali- »us fagittis 5 & probavi hoc parf- 34 Francisci Redi ter in pluribus pullis gallinaceis I quibus aquam bibendam exhibui , cui per longum temporis fpatium eratiftarafurainfufa, &optimerur- hs expolitas & lavatae eaedem fa- gittae. Sed Omitto longam iftam digres- Bopem , & redeo ad principalem narrationem. Ex fupra relatis pro- batis experimentis , & repetitione ixpe fepiusque comprobatis cogno- icere poterunt Dominat. V. quod ve- nenum viperas Italicae non confiftat in idea imaginariairae ad vindi&am cxcitata;, fed potius inliquoreifto flavo , qui excernitur e vaginis den- tiummajorum: quiliquor fi per adj cidens e vaginis dispergatur per os & palatum vipene, venenatam poteft redderefalivam, quaehume&at fau- ces ipfius viperae. Qpare utiliffimum exiftimarem , uteruditifiimi Autho- res libri Novar. Experient. Gallic. novatentarentexperimenta. Quod £ illa invenirent conformita iis, quas jam E P I S T O L A 3f jam typis evulgarunt , & quod re« ipfa & vere meis fint contraria, tunc unitis fufFragiis fateri poflemus3 quod veritas a nobis inventa fuerit p ad hanc usque horam occulta , nimi- f umj quod venenum viperarum Gal- Ucarum confiftat inideaimaginaria irae ad vindi&am excitatae , & quod venenum viperae Italicae fedem fuara habeat im ifto liquoreflavototies k me commemorato. Sed fi contrario modo experientiae in Gallia fa&as non continuarent , ut veritas iis per- petub aflifteret > tunc affirmandum sflet, quod viperaeGallicaenonmi- ius , quam Italicse fint unius natura^ Scquod unum idemquehabeant ve- lenum» Igitur fi certo certius in Italia ve~ lenum viperinum confiftit in flavo fto liquore , non mendacium erit , lidaffirmem ; quod fi viperainter nordendum perdiderit omnem il- um liquorem in iftis vaginis refi- fentem , & iilum adhuc5 qui^ vici~ ■M 6 nte* 3 illa de qmnque columbis, ex qmbmnna pofl aheram commorfa per unam eandemque viperam ^fingulis vi- ctbus tmtatam , & ex quibus ultimo demorfa primb moriebatur , quando vi- pera maxime erat irritata , & quando maxime erat exhaufla liquore fuo fla- vo, &c. Equidem credo veritatem fa&i,. ^eriun ad confirmationem iliiuJj defi- EPISTOLA, B7 defiderarem , ut illi viri porro cu- raffent , ut Gommorfi fuiffent plures alii palli, & plura alia animalia, diveria & diverfie magnitudinis ab eadem ipfa vipera , qux illos quinque pulios interemerat, utvi- diiTent , num fane illud Choteri- cum & iratum venenum praedimm foret infinita virtute , ficut ego feci, ut in notitiam hujusrei per- venirem. Etenim fub principium menfis Maji elegi viperam fcemi- nam e maximis & robuftiffimis 7 eamque incitavi , ut morderet de- cem pullos gallinaceos, unum poft alium , in coxa dextra , quorum primus x fecundus & tertius velut in inftante moriebantur j quartus vi- debatur folum male habere, quin- tus vero & reliqui omnes non fo- lum non moriebantur , fed nec ulla- tenus maii quid patiebantur : Et taraen finguhs vicibus , quoties vi- pera mordebat , ipfam vehementif- Gme incitayi contra ipfius volun- B 7 tatem. 3 8 Francisci Redi tatem vexationead iram & furorem. Menfe Junio repetivi experien- tiam in quinque anatibus domefti- cis, a&unicaviperademorfis, quae eadem immediatk uno impulfu poft mordebat tres pullos turtures : Anas prima vulneratamortuaeftpoft tres horas ; fecunda poft quinque ho- ras : fed reliquse evaferunt. Illud cquidem certe verum , quod mor- tuus primus puilus turtur , nonve- ro pariter duo ultimi. Ex duode- cim palumb.s una vice morieban- tur folum quatuor : fed fequente die ex duodecim aliis moriebantur fere fex. Ex quinque cuniculis mor- tui funt tres, & ex tribus agnisul- timi duo evaferunt , mortuoprimo poft decem horas, quam fuerat mor- fus. Nimlum forem moleftus BomU nat. VeFlr. fi reliquaomnia univeiv fa experimenta recenfere vellem ; unde transeo ad ea , quce in meis Ob- fervatioriibus commemoravi p fcilicek illurn EPISTOLA. ^ llum liquorem flavum non ex vefi- :ula feilis mitti ad veficas dentium ; iroponebam ibidem confideranl ium, num forte poffit ille eruda* •i cb per aliquos du&us falivales , jui illorum principio infererentur ; ]uod tanto magis vifum eft credi- oile , quoniam iti omnibus viperis nfra fundum illarum veficularum "emper inveni duas glandulas , qua- es a nemine , quantum fcio , obfer- vatx fuerunt aut defcriptse. Supra juod inventum Autores novarum fxperientiarum affirmant , tales ^lan- iulas h me nominatas fe nunquam potuifle videre ; verumlocoearuro re inveniffe duas alias , quasillivo- tant falivales , de quibus fequenti- dus verbis fcribunt : Pag. 29. Credebam initio adimita* Honem Dn. Redi , quod vipera pojft habere vefculas falivales , quales poft- ta quoque invenu fuerunt in homim & in aliis animalibus ; ita quidem ut lofi plurimas inquifttonesfumma cum gatien- 40 Francisci Redi patientia & applicatione in capitis vipc* rinis faElas , tandem denique vifu obtu nui glandulas iilas difpoftas , ad for- mandum & emittendum fuccum illum ad gingivas. Et pofiquam de his opti- me perfuafus fuijfem , monflravi eas* dem aliquot eruditiffimis zJfyCedicis, qui nuperrime anno pr&terito penesme congregattfuerant. Illi M edtci ipfimet voluerunt in hoc negotio magis fefe in* formare , itaque examinantes probe /7- las particulas , quas ipfis monftrave- ram , non folum veritatem dttlorum invenerunt , fed etiam viderunt parva aiia vafa in frequentiori numero y quam ante non appayuerant , ex quibus aliay quA funt arterid & vener experimentum , an Sal volati- e viperinum, chimica enchirifi prae- >aratum & acquifitum , illa praefen- anea & infallibili virtute fanan- ii morfus viperinos pneditum fit, quemadmodum fcriptores di&i af- irmant > quandoquidem ejusmodi >enius mihi contigit , ut rebus , quas prius mihi experimento non incla- ruerunt y parum fiderefim folitus , ^tianafi eas temere , tanquam fal- fas^ ■ iiii 44 FrAnctsci Redi fas5 non ftatim rejiciam : potius quoniam defidero fcire, anfintve rae, ideb aggredior tentamina pe experieruiam , nec in nna fola, aut h paucis aliquibus admodum quiefco fed cupio plures atqueplures vide re , femp.erque mihimet timeo, fem perque vereor, neaberrem, utifepi mihicontigit, quundouni foli pne cipitanterfaa^e ExperientL-e fiden volui. Et ut veritatem proferam menfe Junio parum abfuit , quir egomet mihi impofuiffem in proba. rione experimenti, quod modo Do- minat. V. referam, pofte^ finem im- pofiturus t#dio, quod forte hac« mea Epiftola moveo. Cum Iegiflem in Libro novarm Experientiarum , quod caput viperae comeftum ab animali abaliavipera vulnerato, certiffime illud fanaret, & vitam ei fervaret ; atque videre- tur mihi res utilis, grata & mira- bilis , defideravi ejus facere tenta- men , ut pofTem idem conftanter affir- EPISTOLA. 4? irmare , non " obftante , quod lem egregii viri feciflent duo ex- rimenta. Pag. ioj. Conftitutum erateodem mpore , ut veritatem proharemus , >,m vipera comefta ab animali > quod t prius momorderat \ fanaret illum orfum : unde curavimus torrere ali- lantulum caput vipera, cui adhuc ad- irebat circumferentia ad latum digi- m colli adhuc recenter a corpore fe<* irati 3 demceps curavimus mordere ibus vicibus canem in aurem per vi- *ram bene irritatam , adeo ut fanguis J omnes tres punBuras efftueret : ipft itio projecimus caput & collum , e^udt, %ant tofta & adhuc calentia : canis ueratfamelicus 3 & quinonfenferat atim effetlus trium horum morfuum, pprehendebat ftatim caput , cum den- bus conterebat , & deglutiebat : ex- ettavimus inde fat longum fpatium, t videremus^an tres illi morfus prava- trent comeftioni capitis & colli devo- ati j / *,d canis liberabatnr per aliquem Itvo- 4 & per parvum tumorem cir* ca regionem commorfam excitatum » qudi tamen omnia fpatio trium vel qua- tuordierum dtsparebant. (furavimus adhuc ut tribus icitbus. morderetur alius canis eodeminloco , & omittentes toslionem capitis vtpe- yini y quod tpfum momorderat , caput ipfi projecimus , putantes , quod illud devoraturus effet , tanquam qui per piusculas horas nihil comediffet : fed canis adverfabatur naufeabundus , nec idem attingebat : Hac de caufa confi- imm tntvimus , ut caput iftudin morta- m tereretur , & poftea pervim ipfi in- iruderetur , quod etiamfaUum eft , & punclura ipfi bene fricatafucrunt cum fanguine iilms vipera : eventu?n ex- peUavimus , qui fuit talis , quod cru~ dum hoc caput & contritum adjumen- to fimui fangutnis vtperini (fi cuitta vifmn fit) morfui appiicaium eosdem effeElus produxent , quales pracedens, quod leviter erat toftum , fiquidem ca- nis per eadem faltemincommoda , uti prfa ■ EPISTOLA. y xdcedenii fatlum > Uberabatur , & >Jle4 int en r faitderetur nunquam dcmorfusfuiffe» i h&G duo experimenta k nobis tenta~ \fuiffent 5 antequam Nobilis ille Ex~ rus ejfet a vipera commcrfus , minorl tra & labore ipfius faluti profpicere nuiffemus. Et paulo ante fcripferant : Pro- ivimus » quod ubi curavimus mor* we circa regwnem aurium magis den« m per viperam valde irritatam fe- m juvenem f >,d macram , qu uterum & intefiina vipe- s , morfus quafi erat nulU efficacu 5 ° apparebat faltem parvus tumor , & irvus livor ea in parte ? ubi morfus- •at fatlus. Et pag. 138. Eftres certifftma^quod iput vipera toftum & deglutitum wfum penitus fanet : partes quadam rrporis , Cor & Epar ejusdem funt fcacu^ratio & experientia confirma- tnt expenmentum , unde in periculofa icafione ad hanc M edicinam confu- , .Et ll 1 4$ Franctsci Redi Et pag. T40. Tutamus folum>quoA Epar deglutitum vires babeat , ut pojfit fanare morfum vipertf , ea ratione , ut eor, caro> & ali&partes , de qmbus f *r- monem inflttuimus , & cjuodpoffit muU tum accelerare partumfoeminarum , eo modoy quo Epata slnguillarum. Accinxi ergo mead operam, imi- tando eosdem viros , & poftquam comedendumdediffem caput vipe- rae femico&um cani , curavieumil- Hcovulnerari in auricula dextra ab alia vipera3 verum canisnon mor- tuuseft, nec videbatur aliudmalum pari , qu^m quod ftaret attonitus, hirriens 3 & triftis quatuor aut quin- que horarum fpatio. Repetii con- fulto idem Experimentum in alio cane, qui cum coa&us degluti vifTet caput vipera? crudum , & in morta- rio contritum , nondedit indicium magni vcneni , habuitque paucifli- mum & quafi nullum incommoduni. Proinde conftituebam nunc nume- rare hoc expcnmentum inter res com- EPISTOLA. 49 comprobatas & veras , quandona- tum mihi dubium me compulit , ut :urarem duorum aliorum catello- :um admorderi auriculas,qui etiam- 3 non devoraflent antidotum , ca- 3Ut fciMcet viperinum , nihilomi- ius mori noluerunt. Eapropter au- ia apud me fufpicione afferri ju- >eo caput viperaecrudum , & dex- re infarcio gulas junioris galli 3 ;idem curavi admorderi finiftram :oxam a vipera , fubitoque con- :idit in terram , & mortuus eft fpa- io paulo majore unius oStavx par-< is hor^. Hinc magis increvit fu- picid , atque circa decimam ma- Licinam dedi caponi devoranda duo apita viperina cruda , 6c poftea irca duodecimam curavi , ut de- lutiree duo alia , &fineinterpofi- 1 mora temporis curavi , ut a vi- era femel tantum admorderenir oxa, & capo mortuus eft extemplo, on inveniens remediurn conva- C lcfcen- yo FrAncisci Redi lefcendi ex alexipharmaco illorum quatuor capitum : Sequenti die praeparavi duobus catellis juscu- lum fapidum ex capitibus vipera-. rum leviter elixis , fed noluerunt devorate, faciebatque multumne- gotii violenta ejus infufio* Paulb poft canis minor mordebatur in coxa prope inguina , ac major in lingua , Sc uterque moriebatur* Pari ratione moriebantur o&o puL Ii gallinacei , duofeles catuli , duo lepusculi , & fex turtures etiam vul- nerati a viperis , & non folum me- dicati harum capitibus tam crudis , quam co&is , fed etiam lavatis vul- neribus fanguine viperino. Recor- dor etiam , fex illos turteres non fuiffe demorfos a viperis vivis , fed a capitibus viperarum demortua- rum , & quidem ante duos dies mor- tuarum. Infuper perftiti per tres dies continuos infarciendo fimili- ter duabus coiumbis carnem vipe- rinam , EPISTOLA. Sl rinam , nec alium potum ipfis de- di , quam jusculum illarum car- t>ium , & tamen non potuerunt eva- dere mortem , poftquam eflTent a vi- pera vulneratae. Hinc fit ut facife inducar ut credam , quafi in He- truria carnes viperinae non ferant auxilium , nec Medicam praeferva- :ionem , ad minimum faltem no- :abilem , in animalibus demorfis i piperis. Itaque appello ad dcdri- iam, experientiam &autoritatem llorum nobiliflimorum ingeniorum, juibus lubentiilimfe fubmitto has k omnes alias meas meditationes , k cum quibus nunquam velim con- roverfias agere. Etenim vererer, ie accideret illud , quod Marcus rullius de Catone dicere folebat, cilicet, quod non minus faftidio- um.elfet refpondere autoritati Ca- onis, quam ejus fortiffimis argu- nentis. Quod reftat , precor im- >enfius Dominat. V. ut nolint re- C 2 fpuere 5*2 Francisci Redi &c; fpuere inconcinnitatem harum lit- terarum , exinde enim cognofcent, quod hxc fcripferim magis occu- patus , qukm otiofus > fed folum- modo aeftiment puritatem veritatis J quam fine omni affe&u profiteri conftituu FRAN- FRANCISCI REDI, Nobilis Arettni , OBSERVATIONES, Circa illat GUTTULAS & Fl LA cx vitro Jfot five rubro > five coeruleo , fiveflavo &c. aptum efTe ad confedionem illarum Guttnla- rum aut Filorum. 1 1. Sufficere pro ccnfeftioneil* lorum,ut vitmm cum dextentate pro* jiciatur inaquam : nec referre, aqua ifta frigida fit aut tepida : etiamfi appareat, quodaquaexiftentetepi- C 4 da j6 FrAncisciRedi da Guttulx fiant meliores & facilio- ri negotio. III. Inftillari jufli vitrum wvm tjum rubrum , album , in oleum , in acetum, in omphacium , in aquam falfam, in aquam arena turbidam , in aquam admodum facchatra- tam , in aquam fale nitro alumi- ne , & vitriolo impraegnatam , & guttuhs ac fila belle ceciderunt , ciuemadmodum in aqua pura , & comminutas funt eadem ratione: quantumvis minima quaedam dif- fercntia in particuiis comminutis fit, cum videantur mihi guttute in aqua fadae comminui in minutias fubti- liores , quam illae guttulae fa&aq In aliquo modo enumeratorum li- quorum. IV. Qaando conficiuntur gut- tulae in aqua & pftedi&is liquoribus n'ontoties,quoties projicitur vitrum fufum , illse omnes fuam perfe&io-. nem affequuntur , quoniam quando- que rumpuntur , & faepius fponte m Observ ATXONES. ftiinutias abeant in ipfo liqubte 9 ari- tequamindeextrahantur. Jjht&daim difSliunt pariter eo momento in mi- nutias 3 quo extrahuntur e liquore a Ght&dam rumpuntur paulb poft , quam funt extra&ae : -<4ii dum magnse , quam dum parvae, rumpontur. V I. Tam magnis gnttulis , qohn parvis curavi fieri caudulas diver- Cx longitudinis ; & qu^vis guttu- la comminuebatur , cum frangeretpr C y v$ 58 Francisci Redi in extremitate cauduta , etiamlibet longiffimae; dummodo caudulaifta iiQnfupramodumfubtiliseflet, ve- ramad minimumtam crafla; &ma- gis quam filum, quo literse obfignan- tur. Quasdam illarum guttularum liabens caudulam 26. digitos trans- verfos longa.m , fe comminuebat ru- pta caud^ , ad vigefimum fecundum digitum : Alia fe comminuebat ad decimum o&avum digitum , & alia ad decimum fextum , alia ad deci- mumquintum. VII. Cauda harum guttularum, autlacrumarum , aut cucurbitarum ,. uti dicuntur,haudvacuaeft, uti qui- dam autores crediderunt & fcripfe- runt , fed eft folida & plena , quem-i admodum totum reliquum. VIII. Juffi vitrum fufum proji- cere w ceram flavam liquatam ad ignem, Sc Guttulasineaoptimece- ciderunt, Sc majore facilitate, quaro in ulio alio liquore. Sane quideni verumeftp hafce guttulas , quandcjf Observationis. fp franguntur,diffindi in partieulas ma- jores y nec acquirere tam fubtilem diminutionem, qualem faciunt alia. Guttula. confe&se in aliis ante rccen» Gtis liquoribus : Fila quoque con- fe&a in pnedi&a ceranon diffringi in adeo fubtiles minutias , quhm aiia confe&a in aliis memoratis liquori- bus, fed in particulas fatis craffas, &c quae fere comminuendo fe longitu- dinem oequant transverfi digiti. Et fane inter ifta fila & inter alia inter- cedit maxima differentia , & multb major illa, quas intercedit inter gut- tulas confe&asincera, & alias cori- fe&as in aquis. IX. Tentavi guttulas conficere in Hquata cera impura & nigra , & pariter in hac idem fucceffit , quod in cera flava ac virgine. X. In cera guttuioe poffiint confi- ci craffiffimx , & a me quxdam iila- rum fadfce funt , quarum una pende- bat quatuor uncias. XI. Tentayi conficere guitnla C 6 s in 60 FrAntctsci Redi in melle ad ignem liquefa&o,fed non bene ceciderunt , nam ex ducentis vix una confe&a eft ; verum ut con- ficiebantur, ut rumpebantur fpon- te, digitis prehenfe in collocom- mmuerunt fe eodem modo , ficut il- Ixh&xm cera, idcmquecontingit et/am filis. X 1 1. In confe&icne guttularurn in cera , unam contigit effenatam , quae in fuperficie medii fui cor- poris habebat foramen tam targum , ut intraret granulum milii : hoc* que foramen penetrabat interius in magnam cavitatem , quae recepiffet 70. grana milii. In tota hac guttu- la non videbantur plures , quam tres parviffimae bullae -> DiflFregi cjus cau- dam five collum , & illico tota com- ininuebatur. X I II. Juffi aliquid vitri fufi & candentis ex catino vitrario extra- faere, ac fupra marmore curavi ex eo formari parvas placentulas rotun- das 7 bene unitas & fuba&as, ac pofte* Obs e rv ATIONES^ ,6$ poftea fubito curavi projici in ceraro liquefa&am,& nafcebantur fine ma« ?nis bullis , Sc cum pauciffimis illo- rum pundulorum, quoe communiter ndentur in vitris* XIV. Miseui cum aqua gypfum plaftarurn, Sc inclufi ei guttulam y prominere finens caudulam. Poft- quam gypfum induratum , confo- tidatum & exficcatum eft , confre- gi caudam : hincabrafo gypfo , ubi craffifEmura erat circa corpus gut- tulae , inveni ipfam totam in miau- tiis, citra tamen^figuras deftru&io- nem. XV. Iterando jam di&um ex- perimentum , accidit femel ut gypfo non bene confolidato ac firmo, gut- tula riimpenda vinn bafin verfus fa- ceret , & in ea parte laceraret gy~ pfum , ac fi vis rupturae originem caperet i principio caudae, iretque femper impellendo verfus bafin aut fundum guttuls X V I» Iwfflerjt m ftumbum Hqua- C 7 tuiru portet dicere, quodquandonon- lunquam deveni adquandam e ma- umis bullis, guttula eft diminuta,ve- •um non diminutaefteo momentOj ^uoxomparuit foramenbullae , fed ^uando bulla ifta major quafi finem ittritionis confecuta eft. Itaque haec res accuratiore & prolixioreconfi- deratione opus habet , quandoqui- dem multis vicibus non veraevadit. XXI. Attrivi aliquando fuper quodam lapide fundum feu bafin guttularum : aliquot vicibus dimi- nutae funt/uti fupra num. xx. & alias fucceflk attritio totius guttulae usque ad caudam. XX IL Verfando guttulam val- de violenter fupra columnam elapi- de £4 FrAncisci Redx de fabulofo,incaluit guttula adeb in- tense,ut hominis manum attingendc cum ea , illum combufferit tanto- pere , ut evidentia figna aduftionis manus imprefla reliquerit. Abrum- pens poftea caudulam iftius guttulse, in minutias abivit, tanquam non ex- pertafuiflet excedentem impreflio- nem caloris, qui forte non sequalker pertotum vitricorpus fe infinuave- rat , fedmajorem vim na&aeratin illa parte fuperficiei, quae, inter cir- cumrotandum, lapidem attigerat. XX III. In iisdem circumrota- tionibns & perfri&ionibus ( fuper cote verfatili) obfervavi,quod dum Guttuks attererentur , vitrum ipfa- rum iterum iterumquc difliliret a fundo, & fquamulae vitreae abfce- derenc, permanente pplita & fplen- dida illa parte ejusdem fundi , & quo evellebantur, & refaliebantillas fquamulae. XXIV. Cum filo ex Orichalco, Hi arcum adaptato, & cum Smiridej teniayi ObservAtiones. 6$ entavi diflecare guttulas per me- [ium (ui ventris , fed vix filum per- leavit mediumventris, cumguttu- e funt diminut». XXV. Tentans refecare caudas uttularum aut fila , in pyxidem illa econdendi gratict, facillime feca- it ad fornacem cum vitrofufo fine ericulo ut commwuantur , aut aoveantur candelas, & inillapar- e , quam flamma tetigit , feeare icebit. XXVI. Guttukautfilaperhom •uadrantem in fornacis camerafri- idaria (©eSloeWben) in loco^ubi on poflunt candefieri reeondita, mnimode perdunt effe&um ac vim scomminuendi, & redeurrt infta- im cryftalli aut vitri communis. XXVII. Idem accidit, fi gUttul» ut fila tantillum temporis fupra arbones ignitos detineantur. XXVIII. Quin etiam idem con- ingit guttulis fuper flamma cande- e aut lampadis detentis. XXIX. Kob €6 FrAncisci Redi XXIX. Non ita res procedit. fi guttulae aut fila forti ebulliriom coquantur odo aut decem horis con* tinuis in aqua, ita ut femper maneam operta aqua ebulliente ; propteres non perdunt facultatem fe commi- nuendi ex omni minima fra&ura caudae. X XX, Tentavi illa coquere in lixivio forti,in aqua alumine imprae- gnata , in deco&ionibus variarum herbarum , & idem evenit, quod in co&ura in aqua fimplice. XXXI In fundum vafis aenei immifi bonam quantitatem cinerura cribratorum , & fepeliviin illis gut- tulas aliquot , tandem implevi vas aqua,& pofito eo diutius ad coquen- dum k latere vafis , tandem extraxi guttulas , quae neutiquam perdide- runt facultatem fe comminuendi: eamveroperduntfane, fifepelian- tur in cinere ficco & abundanter carbonibus operto. XXXII. Saepius tribus horis con- O B S E R V A T I O N E S. 6> Dntinuis aliquot guttulas coxi in lelle , fed non funt alteratae , nec erdiderunt facultatem (e commi- uendi. XX XIII. Implevi vasculum fpi- iuvini (remminuendi. XXXIV. Fila vitrea aut Cryftai- na fubtiliora , co&a aut frixa diu- us in oleo olivarum , omnimode alterarunt; fed non pariter fila raffiora , qualia bonam partem fuas temperaturas confervant. XXXV. Guttulae frixae in ole fpatio duarum aut trium horarum ita ut fint admodum opertae ole& multa mirabilia exhibent : nar quandoque poftquam ebulliviflen dimidiam horam aut paulbampliu< ipCx fponte fui ruperunt infr oleum. Qax non rumpuntur, £ fe fervant folidas, alterant fetota liter in extremitate fubtiliore cau dulae , fed in reliqua cauda & ii corpore guttulae aliquam partem fa cultatis comminuendi fe fibi fer vant. Dixialiquam partem, quo niam volenti ut una di&arum gut tularum redigeretur in pulverem opus eft illam frangerein tribus au quatuor locis , fic diminutio noi procedit ultra Iongitudinem unim digiti transverfi , ibique acquiefcit remanente reliquo vitri integro & fano. XXXVI. Frigendo guttulas ir oleo 7 fortuito accidit , ut oleutr ignea Obse rvAtiones» 69 gnem conciperet : hoccafu fa&o* ieprehendi aliquoties guttulas dif- uptas : aliquoties inveni illas in- egras, & amififle quodammo- ,0 naturam fuam : tk aliquot aliis icibus inveni , quod omnimo- [e perdiderint eam, •& difceflfc- int in naturam cryftalli aut vitri ulgaris. XXXVII. Obfervavi , quod, juando guttuk coquuntur in aqua lut alio fimili liquore, refrigeran- ur illico , atque funt extra&^ ex iquore illo fervente , fed co&se in nelle & in oleo , diutius confervant ;alorem. XXX VIII. Duabus guttulis lamma refcidi caudulas , easque leinde duabus anatibus domefticis icglutiendas prsebui , ut experirer rfFedum , quem prod&ffcurse eflent, G forte disrumperentur in illa- rum ventriculis. Elapfis duodecim diebus juffi jugulare unam ex illis anatibus , atque inveni guttulam 70 FrAncisci Redi integram, folummodo claritateor- batam. Ob id duodecim alios dies abftinui a jugulationefecundce ana- tis, in cujus Ventriculo reperiutu que guttulam integram eodem mo- do, atque inveneram illam in ve- ntriculo primae. Cumque curiofi- tate inducerer probandi num duo ifta vitra perdidifTent facultatem; comminuendi fe , deprehendi ex- perientia , quod eam fervave-j rant : propterea cum eas confre- giffem forcipe illicb in minutias abierunt. X X >: I X. Deglutiendam pnebuir aliam gurtulam caponi, elapfoque. termino quadraginta dierum , jtigu- larieum juffi, reperique vitrum in- tegrum, quod violenter ruptum cum forcipe totum redadum eft in pul- verem, quemadmodum in pulverem. abibat alia qu^edam guttula, quae 80... dies commorata erat in ventriculo alius caponis. XL. Ponderavi duas guttulasJ pon- . 1 - - - J - _-. M V..... . Ob s e rv ationes. 71 snderatasque itnmifi in gulam uorum capormm» Deinde poft tri« inta dies cum utrumque jugulaf- :m , vidi guttulas incolumes , & arfum ponderando iilas cognovi nius ponderi duo cumdimidio gra- a deceffiflTe , atque alteram tribus ranis imminutam eiTe. Simile ex- erimentum feci & repetii multis icibus > femperquerediit defe£tus onderis ad duo cum dimidio gra- a j usque ad tria vel paulo plus : iligentem adhibui operam, ut gut- ilae effent quafi omnes ejusdem onderis,antequam a caponibus de- lutirentur. XLJ. Liquatam in igne unam di- tarum guttiilarqm, quaepondera- at o&avam Unciae partem , deglu- iendam dedi caponi. Poft quatuor ies caponem jugulari jufS, & li- rando denuo guttulam , perfpexi , [uod ipfi decefferant quatuor gra- a. Quare eandem denuo immifi i guttur alius caponis , & jugula- to I 72 FrANCISCI R E D T &C. toeopoftfexdies, guttulasdeceffe rant novem grana. Exinde juxt; magnam partem , fi non de toto poteft argumentari, quanto duriu; fit vitrum guttularum liquatarum. quam illud non liquatarum. F I N I S. D E AVE DIOMEDEA DISSERT ATIO, Cum Vera e\m effigie m indfa9 ex Mufeo DFriderici Lachmund HlLDESHEIM. Ad Cl. Virum* Dn. D. JOHAN. DANIELEM Majorem, In Acad. Kilon» Anatom. & Botan. Prof.P.&Ordin. Rever.& Seren. Efifc.Luhec.Archiatrtim^ nec non CollegH naturk Curioforum A&]mc~lum. Amstel odami, Apud Andream Frisium3 t6j%. B. L. S- Vum ante bien^ nium AYis h#c peregrina y qu haClenus a nemine recle delineata y fis contentusy donec illi y qni-i bus opcabilior Je offert occa-: fw y fabulas in *verum con- yertant. Valel? fayeL.B. Cl A- 7 Clarissimo Viro, DJOHANNI DANIELI MAJORI, $. P. D. Fridericu s Lachmund, Atis mirari nequeo, quod in VariisTuis , iifque pereruditis fcri- ptis aliquoties fiat mentio Rariorum meorum , tam Artificialium , quam Naturalium, a me partim in itinere colle&o- rum , partim in patria reperto- rum , partim vero ab amicis com- municatorum.; fed quoniam non- dum ad eam quantitatem perve- nere, nec tanti aiftimanda funt» ut mereantur Tuis inferi , non poffum aliter exiftimare , quam A 4 quod 8 DE AVE DlOMEDEA qudd fuerit humana quaedam & amica adhortatio , qua animum meum magis magifque ad hoc ftu- dium jucundum & utile inducere & invitare voluifti. Fateor equidem , quod hoc inftindhi faftumfuerit, necinfe- lici progreflu. Quemadmodum enim ipfemet Mufeum meum, quantum fieri potuit , propriis fumptibus , in tam exiguo tempo- ris fpatio feleftioribus rebus extri- bus regnis illuftravi , in qua re curiofi quidam amici mihi deefTe non voluerunt; fic a Te, Vir Clariflime, exregno mineralimi- Jii transmiffa funt nonnulia , in- ter qux fpecies quaedam eft lapi- dis Judaici , fuo tempore Traffa- tui meo de lapide ludaico cum effigie inferenda. Mineralia etiam haud pauca ad me mifit D. D^. Auguflus Scbefferus, Kal- DlSSERTATIO. 9 HaUenJis , jam apud Magdebur- genfes Medicus, ex quibus nota- tu digniflimus eft lapis , figura aetiti fimilis, colore fulvus, cu- jus materia eft arenofa , loco la- pidis vel terrae , in fe continens arenam candidam naturl in pulve- rem redactam. Ludum verd Helmontii , Ter- ram Iken , ovum alias philofo- phicum didum , nec non corol- lam precariam de fale Cardonenfi. ex Hifpania , nuper accepi a D. Dr. Martino Togelio , apud Ham- burgenfes Praftico celeberrimo. Adhuc alia mineralia habeo ex donatione D.Dr. Andrea Bebrens? Medici & Senatoris Reipubl. no- Rrx Hildesheimenfis , qui praster hxc me donavit nummis duobus «neis , quorum alter eft Vitelliiy alter Gordiani. Ex his primus propterea rarus & notatu dignus A 5 eft > 10 DE AVE DlOMEDEA eft, qudd illo confirmantur ver- ba Suetonii : Vitellius Germanici cognomen recepit , Augufti diftulit , Ctfarisinperpetuum recu[avit\ meus tamen nummus exhibet Titulum Augufti , & ideo rarior eft. De hoc vid. Cl. Spanbemius in aureo lib. de pneft. & ufu Nummism.,' qmpropter raritatem pag.rn.851,1 nummi effigiem addit , a quo meus nummus tamen differt, quod iilius infcriptio ab altera parteeft: Pax ger Roma, mei vero : Honos et Vir- TVS. Celeberrimus D. Dr. Tbeodorm Conerdingius , qui inrer inferioris I Saxoni^ Medicos facile primas te- net , & Sereniff. Prinripisac Dl\ , Dn.Georg. G-uIiclmi, Brunfv.& Luneb. Duos, Archiater eft, e CelfiiTimi Principis Vivario, quod Cellu eft,, & quidem ipnus Du- cis DlSSERTATld. II cis concefTu , praeterlapfo anno ad me mifit Fhafianum vcrficolorem* Verficolorem dico, ad differen- tiam Phaftanorum candidorum , qui ibidem etiam quotidiepoifunt vi- deri; de quibus maximdperemi- ror, quod nemo Ornithologo- rum ha&enus, quodfciam, eq- rum faciat mentionem. Ex Vegetabilibus , Animali- bus , & Mineralibus fimul quae- dam fatis curiofa aliquoties accepi a Pharmacopceo noftro , D. AdoU pho Wmdhoyn , qui hxc ex Bata- via attulit. Quam jucunditatem autem hoc ftudium habeat* monftrantMu- fea , Gallerix , Pinacothecx, Da&yliotheos, Bibliothecas , & alia rariora Regum , Principum , & privatorum hominum , quo- rum catalogus reperitur in Tra£ta- tu Tuo Germanieo fub titulo:@cc> a ^ (m IJ E>E AVE DlOMEDEA frtw lwcfr t>et ^cuen rceff ofjne fcf)l'ff fegef.: cuimeritoaddi debet Bibliotheca Augufta Sere- niflT. Principis acDn.,Dn.Rndol[>bi Augufti, Ducis Brunfv. & Lune- burg. , l SereniiT. Patre Augufto , gloriofiffimae memoria* , incepta, & in tantam mulritudinem re- dafta, ut anno 1661 fuerit nu- merus omnium Voluminum ^■841 5 , & fumma librorum fepa- ratorum 1 1 6 3 5 1 , uti teftatur Cl. D. Comingnu in Epiftola de Bi- bliotheca Augufta; nec non Se- renilT.Fratris, D.Anton.Ul- Rici Gaza , in quainter alia, quum praterito anno , Sereniff. Principis permiflli, illam perlu- ftrarem , fumnlopere mihi place- bat, Imperatoris Lotharii pomumimper.c9tctcf;«apfcf:j ex ferro , ni faJlor , in Ccenobio Kegio Lotharienfi , Gerra. DlSSERTATIO. IJ tt\$$ iuttyx I in fepulchro ejus repertum, item brachium artifi- ciofum ex argento , etiam poft cineres Celeberrimi Herois, Se- renilf. Principis ac D. Domini Christiani p.m.,Duc. Brunfv. & Luneb., qui in acie bra- chium perdidit, unde fupra no- minato argenteo brachio ufus eft. Ipfius adverfarii & hoftes tum temporis hujus infbrtunii dupli- cem caufam fuifle, judicarunt; alteram , qudd cudi jufliffet impe- riales, & florenos aureos, quo- rum alteri parti impreffa fuerunt hxc verba: Christi an Herz. zu Braunschw.u. Luneb. in mediovero Got- TES Freundt der Pfaf- fe n (in florenis Paffen:) feindt; alteri parti brachium armatum cum gladio , infcriptio vero tout avec Dieu 1622. A 7 atte- 14 DE AVE D I OMEDEA alteram, qudd vexillum habuif- fet, quod vocant U\b ffatttWttf/ ex ferico candido fa&um , in quo fequentes aureae figurae & literae acupi&as, nempe, corona Pon- tificis, pileus Cardinalis, mitra Epifcopi , & alia &c. infra vero hx literae majufculae : Extir-| pantor! Vexillum hoc Ro-* mam addu&um, & in Ecclefia, Maria de la vittoria nominata, fupra portam appenfum, quod ipfemet Anno 1660 vidi. De morbo & morte hujus Herois etiam multa falfd funt difta, propter maculas circa umbilicum 1 repertas, quas tamen exputredi- ne & vermibus exortas , inde fufpicor , quod ftatim in inirio morbi excreverit partem lumbrici lati 3 & 4 uln. longi, quampar- tem chartae affixam teneo ex dp- natione Cognati mei , D. Julii Dor- - DlSSERTATIO. 15 Dorren , Kti & Advocati Bru- nov. Viri (Excellent. D.Dr.Joh. Dorren , in Civitate & Ducatu Brunfvic. Medici olim celeberri- mi, filii: poft mortem verd al- tera pars quinque circiter ulnas longa in inteftinis reperta , 8c a D. Dr. Samuele Satlero fervata eft. Sed haec obiter : item uni- cornu , quod omnia , quas ha- ftenus videre licuit, pulchritu- dine & magnittidine fuperat $ nec non caput capreoli natura gemi- mim, in Hercynia fylva reper- tum : in his enim quafi in Thea- tro poflunt perluftrari tum artifi- ciofa , tum praecipua naturae mi-> racula, quas alias magnis fumpti- bus & periculofis peregrinationi- bus, non nifi in quatuor mundi plagis poffent reperiri. Praeterea horum beneficio cum magna utiliMe > multa obfcura ^ du- 16 DE AVE DlOMEDEA dubia , monftrofa , fabulofa I quae alias aut pro veris , autfabu- lis habita funt , nobis folvuntur, explicantur & notiora & certiora fiunt. m Ex artificiofis exemplilocono- bis eft aurum & argentum che- micum. De hac arte quot dubia & controverfix extiterint, fatis notum eft, unde a plurimispro d$vvd ita operantem , ut etiam celebres pi&ores & fculptores il- lis cedant. Mineralia arte naturx pi&a & fculpta permultis in locis in Mu- feis reperiuntur , & multaexem- pla exhibet Kircherm in Mundo fubterran. & nuper editae Zpbe- merides naturm curiof in quibusofc- fervat . 115 mineraferri exhibentur, cum imagine B. Virg. Marm & filioli J E S U > nec non patera ex acbate 5 X8 DE AVE DlOMEDEA cui nomen Qhnfti a natura eji infctL ptum ; ambo ex Gazophylacio 1«. vittifftmi noftn Imperatons, quem Deus contra hoftium infultus, una cum S. Romano Imperio,per- diu confervet! Vegetabilia verd rariusoccur- runt; attamen exempla cum ico- nibus habent etiam Epbemerides, ubi obfervat. 48 defcribitur rapa , quas repraefentat foeminam nudam fedentem , manibus & pedibus fltxis. obfervar. 101 crucifixus e radice crambes enatus. obfervat. 116 radix exhibens cruciflxum cum duabus parvis imaginibus. His non incpngrue addi poteft aflerculuspolitus ex radicejuglan- dis, qub me donavit D. Jojcbi- mus ludeman , civis & mercator apud nos primarius , qui vario naturae penicillo, non aliter, ac marmor Florentirium , praeter csete- DlSSERTATlO. ip :#tera eleganter exhibet mulie- rem togatam. In regno verd Animali heii quot dubia & fabulofa olimexti- terunt ! quemadmodum Unicor- wd, quae paffiminThefaurisfer- /antur, tam diu pro terreftribus labita , donec Olaus Wbrmms,* nagnum Academiae Hafnienfisin Dania decus , ipfum cranium , :um unico cornu , vel re&ius , dente , vidit , quod tamen non srat ab animali quadrupede & ter- reftri, fed aquatili, & quidem a Ceto , feptentrionalibus N*r- bual di<5to , cujusmodi integrum quoddam Anno 1670 naves Groenlandicae Hamburgum fe- cum adduxerunt , unde etiam ho- die hi dentes vocantur unicornua Groenlandica. De Bafilifco multa etiam dicun- tur, fed omnes, quos ha&enus vidi 3 20 DE AVE DlOMEDEA vidi, fuerunt ex Rajis parvis con- fefti , qualis etiam apud me eft , afpecftu horridus. Ex Raja etiam fuit ille , quem ante biennium quidam Brunovici & in aliis locis, fui quaeftus caufa, proverd Bafi. Ufio ex Africa allato, mukisfup- pofuit : Ejufmodi etiam impoftor hic apud nos Hildefiae fuit hoc anno 1^72 menfe Januario. Fa- bula etiam eft, Bafilifium ex ovo galli gallinacei nafci ; verum au- tem eft, gallum annofum ovum edere, qualia tria apitd mefunt, unum minus, alterum verd ma- gnitudine & figura fimile illi, quod defcribit TbomasBarthohntis^ Cafparis filius , celeberrimus A- natomicus , & fingulare orna- mentum Academ. Hafnienfis, centur. 1 , Hiftor. 99. tertium ve- f o eft incurvum , & planc fimile Wh qudd habet Eafenrejferm de cutis DlSSERTATlO. 21 utisaffe&ibus pag. m.^i^fubti- ulo ovum , ex quo Bafilifcus xcluditur, unde & ego figu- am addo , (Fig, A.) Hoc*au- em ovum anno 1672, in aedibus Impliff. D.Dr. Herman. &thmf 1. Uli , fuit repertum , quod fra- lum folummodo albumine fue- atimpietum. Quis etiam avem Varadifiacam , \u& ante hac <*W creditafuit, >edes habere affirmaffet, nifijam n multis locis in Mufeis profta- ret, & ocularis infpedlioaccede- •et , qualem etiam vidi Guelpher- m in MufeoSereniff.Principis ac Dn., Dn. Antoriu Ulrici , Ducis Brunf. & Luneb. Diftinguunt quidem nonnulli inter has aves, & alias vocant fimpliciter a vespara- difiacas , quas pedeshabere dicun t, alias Regulos, quas pedibus care- re 3 & loco eorum habere filamen- ta 22 DE A VE D IOMEDEA ta duo dorfo firmiter annexa quibus inftar pedum fefe arbor: bus anne&ant , vid. Adaw. oiu rius m t>cr ©ofwrff . j?unff-S [ii Cjgno j alii Ardea , alii Cko* k. De nomine etiam non conve- it inter Autores ; Servius Lati- is vocari dicit Diomedias , Gra- isgpwcfi«V. Juba apud Plinium vo- at catarrhattas. Catarrha&es autem Gefnero zvis ftexgenere Larorum , feu gavia* um-y alii Talconem album vocant atarrha&am. Aldrovandw Atten- tam hodie vocari, & in infulaS. Amx de Tremiti tantun^inveniri cribit. Quoniam autem potiffimum 11 errores nafcuntur ex interpre- atione vocis catarrhaftae * lubet nc inferere de verbo ad verbum , ju« habet Do&iffimus D. Sam. 24 DE AVE DlOMEDEA Bocbartus part. i.Hierozoic.lib.: cap. 21. pag. 278. Et(**7xtfdx]n inquit j quandoque efl Epithetum t yium prddatricum , qua cum impex inpradam ruunt, & quodammodo pucipites conjiciunt. Ita Sophock in Laocoonte aquilam Jt#rapp aVw & in Phineo Harpyjas mrKppdKm Appellaverat. Hefychius, nonxppctH tv$ 9 ifflris y pvoi% , dni ivtyivet. Et in CaJfandraLycopbroni MTDcpfaKTHg , quod idem eft accipitris eft Epithetum. Verb; fuqt verfu 168. 3/ f 11 K/jpKg KOCTDCppCCK?vjpo$* Quartum porro confanguineum v/- dfcfef accipitrts catarrbacleris , feu catarrbaclis. Diomedeas quoque a- ves Jubavocditcatarrbattas, ut ha- betur apud P/iw/w; libri decimi capite D ISSERTAT I O. 25 capitequadragefimoquarto; quia in Arijlotelis Mirabilibm leguntur Gucis parcere , fed venientes bar- baFOS KoCTuppoic KOCTUopOiKTUj il(Tt 7TXf00 K.0t,7kl [A &anferi & larus , # catarrbattes , e£* af» *0M;/z Jlomacbum amplum & latum babem. Et lib.p.cap. n : orfgx#- mppcMrrif £jj p\v 7rtf>( fydktoT&v. 2&v 31 xaQy iavwv eig quas%oif>ci$ov; vocant , fupra aquam eminentibus> mfidety&c. Et ubi pifces altquot na- tantes viderit (perfpicaciffimus e- airn eft , vel ad fundum usque maris) altius volat , &pennis omni- )m contrattis , in mare tanquamde- 'apfus , per medium aeris intervaU wn quovis telo celerior fertur , & ad ilm fpatium immergitur , donec omprehenfum pifcem extraxerit , \uem mox evolans palpitantem adhuc Uvorat. Qux Gracecx MSS.fuo Ic citat vir Dofliflimus Vojftm lofter in eximio illo in Melam ope- e pagina 73. npoV fyog mvTov B 2 «V 28 DE AVE DlOMEDEA itg redire in patriam noluit , fed in Apuliam profe- <5lus , Adriam condidit : ibr Venus irata focios Diomedis m B 5 aves 34 dh Ave Diomedea aves mutavit ; vide Homerum lA.f. De hac fabula fequentia habet Ariftoteles lib. de mirabil. Aufculr. In Diomedea infula (inquit) maris Adriatici ferunt templum quoddam & admirandum , & religione facrumi ab avibus in circulum obftderi , ma- gnitudme vaftis , roftris & pdongu & turgidis ; qiu Gruis quidem ack cedentibus quietem agant ; Ctterum Barbaris, qui accolunt , venientibus fubvolent , ac pedibus roftnsque ca- pita eorum lacerent , inftictlsqmmul-. tis vulneribm interimant. Tabulan- tur , has quondam ex fociis Diome- dis extiti/fe , circaque eam infulam fatto naufragio , Ducem amififfe , ab es£nea, gentium UUrumRege, dolo* wcatum. Et Auguftinus lib. 18. de civit... Dei cap. \6. Nam & Diomedem fecerunt Deum > quem foena diviniA tUSs OlSSE RT atio, 3^ tus irrogata perhibent ad fuosnon re~ vertijfe , ejusque focios in volucres fuijfe converfos , non fabulofo poeti- coque mendacio , fed hifiorick atte- fiati&ne confirmant , &c. Quin etiam templum ejus ejfe ajunt in infula Dio- medea , non longe a monte Gzrga- no , qui efi in Apulia ; & hoc tem~ plnm civcumvoUre , atque tncolere has alites , tam mirabili obfequio , iit rofirum aqua impleant , & afper- gam : & ea-fi Gmi venerint , rr/ Gucorum ftirpe progeniti , qmetasejfe> verittn & adulari : fidu- tem aiienigenas vtderint , fubvolart ad capita , tamque gravibus ittibus , tttetiam perimant , vulnerare *, d&ra grandibus rofiris fatis ad \m prdia perhibentur armau. Idem Attgufiinm cap. 18. de his avibus inter alia fic fcribit : Diomedeas autem volucres , quandoquidem genus eantm per fuccefftonem propagmis duran 3$ DE AVE DlOMEDEA perhibctiir 9 non mutatis hominibus fattas , fed fubtraSU , credo , fuife fuppofius , ficttt cerva pro lphigema> Regis Agamemnonis fiUa. Neque enim V.amonibus judicio Dei permiffis , htd jusmodi prajhgia difficiles effe potue- runt , fed quia illa Virgo poftea viva reperta eft , fhppofitam pro illa ceu vam effe , facile cognitum eft. Socii Verb Diomedis , quia nufquam fubitb comparuerunt , & poftea nullo loco apparuenint , yerdentibus eos ultori- bus Angelts malis-y in eas aves , quz pro iUis occulteexaliislocu9 ubiefthoc genus avium , ad ea loca perducia funt, ac repente fuppoftta , credmtur effe converft. Quod autem Diomedis in iemplum aquam rcftris afferunt , & afpergunt; & qttbd blandiuntur Gra- cigenk , alienigenaf perfequuntur \ tni- randum non eft9 fien Damonum in~ ftinclu: quorum intereft , perfuadere , Qsumeffe faclum Diomedem, adde- itpien* DlSSERTATI O. %J cipiendos f homines , falfos Deos, cum veri Deiinjuria,multos colanty&c9 Bocatius vero lih 9. Genealog. Deor. Cap. xxi 1. De Dionnde Ty- dei filio pag. 119 , aliam opinio nem habet de hac metamorpho- fi , quando ait : fed quid fubfillio- ritbus lateat , videndum eft. Dio~ medem Martem vuhieraffe , ideo di~ ctum puto y quia forfan cum He3ore pugnans9 qui , ob infignem ejus vir~ tutem milttarem , mento Mars dici poterat , illum vulneravit. Sic & Yenerem , quia Mneam , . Veneris filtum, vulneraffet. Socios autem in aves mutatos dicit Theodontius , ideb fiffum , quia pyratd ejfetti funt> adeo veloci curfu , remontm fujfra- gio difcmrentes maria , ut volare vi- derentur ; , eosque Gucis fervatis $ reliquis nationibmfuiffe infeftos. Ad quod genusvero avium re- ferendum maxime , ut. fupra B 7 dV I I 38 B E AVE DlOMEDEA di&um , diflentiunt Autores. P/iwio lib. 10. Nat. hifto* eap. 44. eft genus e MJSiA : Nec Diomedeas (Inquit) puteribo aves\ Juba , catarrbattas vocat , eis ejfe dentes, oculosque igneo colore, c&- tero candidas , tradens. Duos fem- per iis duces ; alterum ducere agmen , alterum cogere. fcrobes excavare ro- ftro > inde crate confternere , & ope- rire terra , qua ante fuerit egefta 1 in his fcetificare. Tores binas omnium fcrobibus 1 Orientem fpettare , qmi bm exeant ad pafcua ; occafum, qui- bmredeant. Alyum exoneraturas fub% volare femper , & contrario flatu. Uno \u in loco totius orbis vifuntur0 in infula , quam diximus nobilem Diomedis tumulo atque delubro , c on- tra Apulict oram , fulicarum fimi- les. Advenas Barbaros clangore iru feftant , Gucis tanthn adulanturt nnro difcrimine P velut generi Dto- me-- DlSSERTAT 10. 59 medis hoc tribuentes : ozdemque eam quotidie pleno gutture madentibm pennis perluunt , atque purificanti unde origo fabuU , Diomedk focios in urum effigiem mutatos, Item Solino polyhiftor. cap. 8* bis verbis : Infula r qu medis infignis eft , & Diomedeas a- ves fola nutrit.. Nam hoc genus ali- tis, pmerquam ibi > nufquam gen- tium ejlj idque folum poterat memor rabile judkari nifi accederent non omittenda. lorma illispene , qm Fu» licis , color candidus , ignei oculi , ora dentata^ Congregau volitant , nec fme ratione pergendi. Duces du& funt , quA regunt curfum ; altera agmen anteit , altera infequitur; illa ut duttu certum iter dirigat ; lucr ut inftantia urgeat tarditatem. Bu in meantibus difciplina eft. Cum fce^ tificum adeft tempm , roftro firobes ex- 40 DE AVE DlOMEDEA excavant , deinde y furculis inverfum fuperpofitis , texta cratium imitantur , & ficcontegunt fubtercavata. Et, nt operimcnta defint , fi forte lignorum iafas venti auferant , hancftruemcom- primuntterra, quam egefferant , cum pwos exuvarent. Sic mdos moliun- tur bifm accejfu , nec fortuito , adeo , ut ad plagas coeli metentur exitus ,. vel ingreffm. Aditm , qui dimittit adpa- flte j tn ortum deftinatur; quiexcipit revertentes , occafum verfus ejl , ut lux & morantes excitet, & receptui wn denegetur. Levatum alvum ad* verfts flatibus fubvolant , quibus pro- luvies longius auferatur. Jmlicant inter advenas : fi Grquantum intelligi datur > ve\ lut civiy blandiiis adulantur* Si quts erit gentk alteriusy involant > &im- pugnant. JEdem facram omnidiecele- btant ftndw hujusmodi : aquis im- kuuntplumas, altsque impetulib rnade- faclis* D ISSERTATIO. 41 fattis confluunt rorulenu ^ ita &dem wcujfo bumorepurificant, tumpennu- \u fuperplaudunt , inde difcedunt y \uafi peracta religione. Ob buferunt Diomedis focios aves faclos : faneante tdventum MtoXi Ducis nomen Dio- nedea nonhahebant.inde jicdifta.. Ovidio & Alberto Magno efl: Cycno Imilis : Ovid. xiv, Metamor- >hof.v. 507. 508. 513*514»- Magna pedis digitos pars occupat, oraque cornu Indurata rigent\ finemque in acu~ mineponunt. Si volucrum qua fit dubiarumforma requiris, Ut non Cycnorunr> fic albis ptoxi- ma Cycnis. Albert. Magn. lib. 23. de animal. n litt. D. Diomedia aves funt,qua$ ad 'ugutium vocavit Rex Diomedes, Alba unt , igneis oculis , quantitate Cygno- um , roflrisacutis cavant moUiora ru- pium. 41 DE AVE D I OMEDEA pium, in quibusnidificent> & tecla defu. per ex tegidis & pulvere componunt , ac modum magni ciphi. Exitum dirh gunt ad orientem , procedunt & rk vertuntur ad oftium nidi difpofitum aa occidentemr per aliam viam redemu tes ad cafas , fed quando querulas e- mittunt voces , fignificare dicunt au- gures , aut ipfarum , aut Regis , Pj- truy aut utrorumque excidtum. IU aves , ut qnidam dicunt , Gruis ac- cedentihus biandiuntur , & omnes alias impugnant nationes , ad fuos nidos Venientes* Servio r Stephano Grammatico^ ifidoro , nec non Salmafw , tefte Jonftonio , hiftor. nat, de avibus , eft genus Ardea. Bellonio , Onocrotahs five Velica- nrn , Aldrov. lib. 19. ornithol. Siiida , Ciconia y aut huic fimilis Schott. phyf. curiof. pag. 1 173. ' Item ipfe curiofus Schottus exi- ftimat, D IS SERTAT 10. 45 Hmat, fuifle Cicoritis aut Ardeisfi- niles ; quem Virum alias lynce >erfpicaciorem miror , qudd ex bla conje&ura hanc avem Cicorim nit ^rd^ fimilem efle putet , :um tamen eas nunquam vide* it. Tandem Aldrovandus aliquomo- lo re&ius, prout ab Ornitho- ogo (: ipfe enim non vidit :) acce- >it , defcribit , dum ait : Defcri- it noftra?n avem Diomedeam Or- nthologus , frout amicw quidam jus , qui ittis in infulit vixerat r ei re- ulit. In Diomedis infulis , inquit ives qu&dam rau , vulgo Artennas Hft&9 nec alibireperiuntur, mami^ u$ quidam , qui in illis aliquandiu ha- itavit , quantum meminijfe poterat, wbis per literas fignificaviu latebatur mem , omnium exacle fe meminijfe* Aagnitudine , inquit , funt , qua attm&) faiiscorpulenu , fedcello& cruri^ 44 DE AVE DlOMEDEA cruribus longiusculis ; color eisfufcus 3 vel cinereus abfiurus , & (nifi fallor) nm nihilalbi habent fub ventre , ut columbi fylyefires , quandoque (me* avistotaferhpronacandicat) , rofirum fradurum9 & aduncum , ut aquiU fere : non adeo tamen colore egregie rubrum , fi bene memini (ego fane hoc eumnonbenememiniffee.xifiimo ; nam id in mea ave tuteumefi, pmerun- cum qui nigricat) oculi formofi , igneo colore , non admodum magni. Vidi enim aliquando unam , qu& virgk feuuffa m capite ocutosnperiebat r & clamabat : fed mox recludebat , cum lucem folis ferre non poffet. Bt rurfus : color earum non fimphciter albus eft ] ut Plinius fcribit, fed ad cinereum vergens 9 utinfulicis (larorum gene- ris) etiam , quibus eas comparat ; dentatA an fmt , non objervavi. Ro- firum fane habent validum , & lon« gwsculum. Uu ille, qu& exacte fere avi D i ssertat i o, 45 mtnea9 cujmiconemexbibeo, con- >eniunt , qiu , riifi roflrum baheret idtmcum , non inepte quis , eam ex arorum majorum genere ejfe judica- et: adeo bos cum toto corpore, tum tlis potiffimum , refert ; pedes ejus- lem coloris funt , cujusroftrumi fuutl \b'm quoque : ha&enus Aldrovan- lus ; ex quo & non nullis fupra :itatis Autoribus breviter colle- jit , quae Jonftorim habet in hiftor. latural. de ayibus pag. m. 118, tamen non carent dubiis. Unde fepofitis de hac ave fabu- lis & erroribus , dico, quodnon, Gt Onocrotalm 9 non Fulica , non Qicoriia, non Cjgnm9 nec exho- rum genere. Non habet etiam , ut Fidica^ infronte notam , quibus ideo fortaffis Vltriim & Solinus fi~ railem dixerunt. vid. Aldrov. m defcript. non dentes , ut fupra Vliriius , & ex eo Solinm habet. nom 4 ortu fenfim in acutum mucro- tm gracilefcens a Scb&enckfeldio bfervatum , & nulla alia avi , uodfciam, commune, maxime liratus fum , narium meatuum iguftiam, eft enimavismagnaj :d minimae avis nares imd Regu- \ illos fuperant. Hujus cranii Bgiem , tum propter narium iguftiam , tum propter fimili- idinem roftri , quam aliquomo- o habet cum Ave Diomedea , $p- onendam effe exiftimavi.) Fig. B. Eft etiam peculiare qmd in u- -aque mandibula obfervatu di- num, quod non conftent, ut liarum avium roftra, ex offe ontinuo , fed duobus uncus enim 48 DE AVE DlOMED enim alteri offi, non aliter,B unguis digito, eftannexus, im feriori vero mandibulae triangu. lare os eft adjun&um cum cavita- te, quae excipit linguam ; in a| pice vero foramen confpicuum, quodexcipitforfanunci acumen; Nares alias , contra avium prql prietatem , -habet prominentes, amplis odorandi meatibusprsedi- j tos , colore & duritie corneosJ longitudine unius digiti: Quo- niam autem melius hxc in figu- ris apparent , quam polfunt de- fcribi, tres additaefuntimagines,, quarum prima exhibet totam a< vem, altera caput &roftrum ac juftam magnitudinem , tertia ve ro pedem itidem jufta magnitu- dine, Fig. 1. 11. xn# Licet autem hxc avis aliquot, jam annos exficcata fit , tamen , inftar S Big. 48. Tig. iii . Nares Dl S SERT ATI.O. 49 inftar amtum Turcicarum, mo- fchum redolet. Hislubetaddere ex Aldrovando , ufum in cibo & medicina : Arten- m caro (inquit) in cibum non venit , pr^^r viw pifeiiim , # immodice pmgues^ itay tti vifa aliquando fint ... qu vel accola?< toti orbi literato > qui absque du - bio hoc avide expetit , certiora communicent. Curn & egofimi- lia petere vellem ab amico , qui erat chirurgus celeberrimus , a quo ha>c avis rara erat mifla , quas ipfi eflfent nota , eccefubita mors, qua? ipfum abfumferat , Ipem meam fruftrabatur. Hxc funtilla, Vir ClariflGme , quae Te celare nec volui , nec de- bui , de hac ave perrara eolle&a- ^ea rara Rarior tamen adhuc eft ejus vera effigies, quamexMu- feo meo obfcuro , fed Tuaau- toritate claro , addendam efle au- tumavi. DifTer- DlS SE RTATIO. 5r Diflertatio hxc forfan 5 Ti- bi in fumma illa occupatione, Viro Curiofo , & rerum exoti- carum acquo Cenfori infcripta & dedicata , efficiet , ut poft- hac complures alii Curiofi Vi- ri difigentius in hanc avem inqui- rant. Sed manum de tabula. Re- ligio mihi enim eft t e pluri- bus tenere. Ignofcere interim T e velim differtationi forfan jufto longiorL Epiftola enim, difertifTimo Romuli nepotum 3 Tullio tefte non erubefcit. Fac vakas , Vir bono pubK- co nate , Academix & ftudio- forum juvenum publicae utili- tati , & fplendori nunquam fa- tis laudandi Collegii naturae Cu- rioforum 5 Tuamque illam fin- gularem in me benevolentiam porro pofthac conferves. Quod € M vo- 5 2 DE AvE DlOMEDEA, &C. vottim meum ut pondus habeat , Deum O. M. veneror pro Tua Tuorumquefaliite! Daham Hildef. L xii. Aug. A. C. MDCLXXII. IN- I NDEX R E R U U E T 7 E R B O R U M. * N0f<#i Jte jMortf aUegatu A. ACh&tes* cuianatura Chriftinomm infcriptum. fag. 1 7» 1 8 * Alberttt* MagntM. 4* * Aldrovandm . 2. 3 , 4 5 * Ariftoteies. 34 Artenna» *3»45 Afferculus ex radkejuglamis , £«w raliefftgtemnlierk. 18 ^x'if Biomedea . % 3 r 3 5 Paradifiaca habei f>edes» x 1 *Auguftinm. 34 Aunm chemictm. 1 £ B, BAplifeus. 19 *BartholinHt* 243 C 3 I N D E X. * BeUonim. Bibliotheca Gvelpherbytica. * Bocatius. * Bocbartm. Brachium argenteutn Chriftiam Duc. Br. -&>Lumb. 4* 57 2*4 I |^ Apreoli capilt naturageminum. i f Catarrhacles avis. 2 3 Chrifti «0^5« naturaUm in achate. 1 7, 1 8 Chriftiani Duc. Br. & Luneburg. brachium argenteum. 2 3 Florenus aureus. ibid. Imperialis fiveThalertis. ibid. Zcibftanhaxbt. T4 Lumbricus admiranda iongitudinis, ibtyk MacuU , foft mortem circa umbilh cttm repertdi. ifad, > * Conrhigim. lz Corvi aquatici cranii figura. 4 £ Cfucifixm e radtce crambes enatus. j 8 D. D'v^ *w • */w eft fimilisfuliu \ aLUcygnoy&c. 13 I N D E X. Non eflfulica ,fed ayis fui geneyis^ ^uareitavocetur. 33 Hjw ejfigies. 4^ "Ducatws ex aurochemico. 2£ E. \ E Pbemerides natur& cuYiofor. 1 $ |k ,. , . . f. -"^^;^ TTj' Erri minera , cum magine MarU & filioli fefu. 1 7 Tlorenm aureus Chriftiani Duc. Br. & Luneb. I ■ ■ a • AUigallimceiova» %^ H. # LJ Afenrejfemf. . 1q * 11 ftomemt. 34. L T Ctw ovigallinacei. 1 2,1 CranHcorviaqumici. 47 C 4 Dicw &9 I N D E Xi Biomedea avis. 4 g Capitis & roftri DiomedeA avis ad juftam magnitudinem. ibid. Pedis DiomedeA avis adjuftamma* gnitudinem. ibid. iken terra. ? Imperialis ex argento themico. 16,17. ChrifHani Duc.Br. & Luneb. 1 ? *2onftonius. 4,2, *lfidorus. ihfl m «rtr ^J^lrcherus, 17 X ^ipis concavusarenam in fe. continens. ? *V Lotharsi lmperatcris ^CtcfySapfcf, 1 2» \ Ludus Helmontii. 9 Lumbricus Chrift. Duc. Br. & Luneb* 1 4 M* A/f Virginis & filioli Jefu ejfigies * in mineraferri. 17 Mulieris efftgtes in radice juglandis. 1 8 Num- I . N D; E X. N. rUmmus ex argentochemico. • i £ Aurochemico.. ibid* Chrift. Buc.Br. &Luneb.ex argev-- to. i? Aun. ihid. ViteUii. 9 O o. Learius. 2-2, QvaeaUigaUinaciu i<* Ovidius. 41 P. P Hafianus alhus. * * *~ Verficolor. ibid Plinius. 3% R. Adix exhihens crucifixy>» cum duA- ^ bus imaginihus. 1 $ *l* naturaliter re^r&fenimi fosrninam nndam fedentem. ' *bi& SAlmafius. 4* Schottus. *hid> Schwemk- I N T> E X. * Sthwenckfeldiut* * Servius. * SoUnus. * Spanhemius. * Stephanus Grammaticus. *Suidas. * Suetonius. 1 T. Ullius. V. 5* \7 nummusk $ y *vojpus. Sl tlmcomu inGax.aAntothXJlric.BHC.Br. & Luneb. j ^ Unicornuafm dentes cetorunu i ^ *»• w. Ormim. F I N I S.