EERUM BRITANNICARUM MEDII JEVI SCRIPTORES,
OR
CHRONICLES AND MEMORIALS OF GREAT BRITAIN
AND IRELAND
DURING
^ THE MIDDLE AGES.
THE CHRONICLES AND MEMORIALS
OP
GREAT BRITAIN AND IRELAND
DURING THE MIDDLE AGES.
PUBLISHED BY THE AUTHORITY OF HEK MAJESTY'S TREASURY, UNDER THE DIRECTION OF THE MASTER OF THE ROLLS.
On the 26th of January 1857, the Master of the Rolls submitted to the Treasury a proposal for the publication of materials for the History of this Country from the Invasion of the Romans to the Reign of Henry VIJI.
The Master of the Rolls suggested that these materials should be selected for publication under competent editors without reference to periodical or chronological arrange- ment, without mutilation or abridgment, preference being given, in the first instance, to such materials as were most scarce and valuable.
He proposed that each chronicle or historical document to be edited should be treated in the same way as if the editor were engaged on an Editio Princeps ; and for this purpose the most correct text should be formed from an accurate collation of the best MSS.
To render the work more generally useful, the Master of the Rolls suggested that the editor should give an account of the MSS. employed by him, of their age and their peculiarities ; that he should add to* the work a brief accoimt of the life and times of the author, and any remarks necessary to explain the chronology ; but no other note or comment was to be allowed, except what might be necessary to establish the correctness of the text.
The works to be published in octavo, separately, as they were finished ; the whole responsibility of the task resting upon the editors, who were to be chosen by the Master of the Rolls with the sanction of the Treasury.
The Lords of Her Majesty's Treasury, after a careful consideration of the subject, expressed their opinion in a Treasury Minute, dated February 9, 1857, that the plan recommended by the Master of the Rolls "was well calculated for the accomplishment of this important national object, in an effectual and satisfactory manner, within a reasonable time, and provided proper attention be paid to economy, in making the detailed arrangements, without unnecessary expense."
They expressed their approbation of the proposal that each chronicle and historical document should be edited in such a manner as to represent with all possible correct- ness the text of each writer, derived from a collation of the best MSS., and that no notes should be added, except such as were illustrative of the various readings. They suggested, however, that the preface to each work should contain, in addition to the particulars proposed by the Master of the Rolls, a biographical account of the author, so far as authentic materials existed for that purpose, and an estimate of his historical credibility and value.
Rolls House,
December 1857.
^
.^'
%■
f'
4^
^
SJj
mi l^^l-t r^^ifl^l^iMflill
%
^.
|><f- ^^.: ^(|-l
.^1^1 tin
'^^i-i^! r rl4:^^>l^~l^'^^'-
'i)
^
"m"
A'i%\
<9 *
iH-
- - |2||t*^^>
'mmmmmm m i
A.
1
at
K^
1
I
"^
FR. ROGER I BACON
;^PERA aUHDAM HACTENUS INEDITAj rvOL. Lj
COXTAINIXG
I.-OrUS TERTIU3I.
II.-OPUS MINUS.
III.-COMPENDIUM PHILOSOPHLE.
EDITED
BY
J. S. BRE¥ER, M.A.,
PROFESSOR OF ENGLISH LITERATURE, KIXG'S COLLEGE, LOXDOX, AXD READER AT THE ROLLS.
rVBLISHED BY THE AUTHORITY OF THE LORDS COIIMISSIONERS OF HER MAJESTY'S TREASURY, UNDER THE DIRECTION OF THE MASTER OF THE ROLLS.
BOSTON COLLFGR LIBRARY CHESTNirr Mil, J >»ASS. LONDON: LONGMAN, GREEN, LONGMAN, AND ROBERTS.
1859.
FR. ROGERI BACON
I.-OPUS TERTIUM.
II.-OPUS MINUS.
III.-COMPENDIUM PHILOSOPHIC].
EDITED
J. S. BREWER, M.A.,
PROFESSOR OF ENGLISH LITERATURE, KING's COLLEGE, LO^'DON, AXD READER AT TUB ROLLS.
PTJELTSHED BT THE AUTHORITY OF THE LORDS COMMI55IO^^:RS OF HEK MAJESTY'S TREASURY, UNDER THE DIRECTION OF THE MASTER OF THE ROLLS.
LONDON: LONGMAN, GREEN, LONGMAN, AND ROBERTS.
1859.
154^10
Printed by
E rEE and Spottiswoode, Her Majesty's Printers,
For Her Majesty's Stationery Office.
-?K^"-"
CONTENTS.
Page
Preface - - - - - - ix
Opus TEUTimi - - - - - 3
Orus Minus - - - - - - 311
Compendium PniLOSorniyE - ~ - - 391
Appendix :
De Nullitate MagiyE - - - - 521
VOL. T.
PREFACE.
b 2
PliEJj^ACE.
^VlT^ the exception of one short treatise in the Ap- The three pentlix,^ the works of Roi^er Bacon contained in this t''*^^''?''^ ,
J^ ' , . , . coiitamed
volume, have now for the first time been given to iu the the world. They consist of,— ^*>l""^*-'-
I. The Opus Tertium. 11. The Orus Minus. III. The Compendium Philosophle.
The Opus Tertium has already been partially known to the biographers of Bacon by the extracts made from it at different times ; still more recently by the copious description of its contents published in the " Journal " des Savans " for 1848, by Victor Cousin. The Opus Minus has attracted little or no notice, notwithstanding a remarkable quotation from its contents, given by Dr. Hody in his work, De Blhlioruin Textibus. This neglect is attributable, perhaps, to an erroneous notion, which has long prevailed, as to its nature and contents. The account given of it by Dr. Jebb, in his preface to the Opus Majus, has tended to lead the admirers of Roger Bacon still further astray. Fi'om the work, as now published, it will be seen that Dr. Jebb has confounded it with other writings of Bacon, and has formed an imaginary notion of its con- tents. Of the third treatise, which I have ventured
' De Nuliitatc Maijia: ; now first colkited with the Sloaue MS.
PREFACE.
Their his- tory.
to entitle Compendium Philosophise, for reasons to be presently stated, no notice is to be found, with the exception of two meagre and vague references made to it by Jebb in the volume already referred to. It appears from his statement, which will be considered hereafter, that Jebb regarded the Compendium Philoso- phise as forming a second and enlarged, edition of the Opus Minus. ^
To remove some of the misconceptions existing in reference to these treatises, and the many errors occasioned by the variety of their titles, I propose to give a brief account of their literary history. The publication of the present volume sup})lies mate- rials hitherto unknown to the biographers of Roger Bacon, and more obvious means for correcting pre- vious mistakes.
' Of this learned and laborious scholar I wish to speak -with unfeigned respect. English litera- ture is much indebted to his dis- interested, zealous, and indefatigable exertions. He was born at Not- tingham, educated at Peter House in Cambridge, attached himself to the non-jurors, and became librarian to the celebrated Jeremy CoUyer. He appeared as an author at an early age, printing during his resi- dence at Cambridge, in 1718, a translation of " Marty n's answers " to Emlyn." On leaving the Uni- versity he married a relative of a Mr. Dillingham, an apothecary in large practice in Red Lion Square. Erom Dillingham he received les- sons in chemistry. His son, after- wards Sir Richard Jebb, the eminent physician, well known to the readers of Boswell's Johnson, was bora at
Stratford in Essex, in 1729, where his father had settled shortly before. Dr. Samuel Jebb is favourably known to students of English history by his Life of Mary Queen of Scots, ex- tracted from the original records, — a work still high in repute, — and by his edition of Bacon's Opus Majus, published in 1733, and dedicated to Dr. Mead, He died in the enjoy- ment of a comfortable fortune, ac- quired by his profession, on the 9th of March 1772. The brother of whom he speaks, in his preface to the Opus Majus, as first drawing his attention to a copy of that work among the MSS. of Trinity College, Dublin, was undoubtedly Dr. John Jebb, the Dean of Cashel, father of the Cambridge reformer. A wasp- ish notice of him occurs inHearne's Relicjuise, p. 665, imder the year 1727.
PREFACE.
XI
III the year 1263, or, according to others, 1264,^ when Clement
the dissension was at the liighest between Hemy III. lioger
Bacon.
' According to Matthew Paris 1263, according to Matthew of Westminster, who tells the story at greater length, and is more correct on this occasion, in 1264, femous for the battle of Lewes. I subjoin the original : " Summus itaque pontifex " Urbanus [IV.], instinctu stimu- " latus adverso, in partem alteram " declinando, favorem et animum " convertit adversum Barones, irae " et indignationis immensse, occa- " sione spoliationis personis eccle- " siasticis illatae, trahens incen- " tivimi ; fertur autem dixisse, " eum non plus velle vivere quam " quod Anglos subjugasset ; unde " et legatum direxit versus An- " gliam, virum summum dominum " Sabinse episcopum cardinalem, " ad interdicendum terram et ex- " communicandimi Barones pro- " visionum inpresos (?). Sed cum " terram ingredi resistentia eorum " pro libitu non posse persensisset, " citatis primo Ambiani, et post- " modimi Bononiae, quibusdam epi- " scopis regni, et aliis quibusdam, " sententiam excommunicationis et " interdictionis super civitatem " Londoniaj et Quinque Portus, " necnon et quasdam personas " illustres et nobiles regni fulmi- " natam, commisit exsequendam. " At illi, sententiam ipsam contra " justitiam illatam attendentes, ap- " pellarunt ad papam, ad meliora " tempera, vel ad generale conci- " lium, necnon et supremum judi- " cem cordis de causis et rationibus " commendabilibus. Qua? postea " appellatio, in Anglia congregato
" apud Eadingum concilio recitata " est, et ab episcopis et clero appro- " bata et exsequuta. Interdictum " autem licet inviti suscipientes a " legato praedicti episcopi secum " detulerunt. Sed cum applicuis- " sent Dovoriae, scrutinio ex more " in portu facto, interceptum est a " civibus, et in minutias dilaniatum " jactatur in mare. Nuncii qui dam " celebres, tarn regis Francormn " quam Anglorum, viz. P. Came- " rarius, vir nobilis de Francia, et " H. de Alemannia, cum aliis appli- " cantibus Bononiss, cum adhuc " praedicti pontifices extiterent ibi- " dem, ab oppidanis pessime trac- " tati sunt, multis vulneratis et ad " novem de Anglis crudehter tiii- " cidatis, nee deferebatur Franci- " genis eo quod in ducatu et con- " ductu venerant aliorimi." — Alutt. West, sub an. 1264.
With this account must be com- bined that of Rishanger, which adds to Westminster's narrative some new and important particulars : —
" Diebus sub eisdem commota " turba, per orbem universum, ad- " volans sacrosanctam Eomanam " ecclesiam, tanquam totius pacis " fontem et magistram salvationis " aeternse, non mediocri verecundia " reddidit agitatam. Missus est " igitur in Angliam dominus Sabi- " nensis episcopus, a latere domini " papas, legatus cardinalis, ut regis " et magnatum corda ad pacem " iuclinaret, et discordantium men- " tes, depulso omnimodi rancoris " nubilo, concordicC vinculo soli- " daret. Denique ad hoc illo in
Xll
PREFACE.
and his barons, Pope Urban IV. despatched Guy le Gros, or de Foulques, then cardinal and bishop of Sabina, on a mission of peace to this country. According to
partibus ultramarinis agente, ecce qui ad pristinuni statum et tran- quillitatem reformandam acce ■ dere sperabatur, spem pacis et in desperationem commutando, in- terdixit portantes vinum, bladum, et liujusmodi victualia, humanai vitte necessaria, in reguum An ■ glise, sub poena excommunica- tionis inhibendo, ne quis vinum, bladum, et alia mercimonia in prsedictum regnum deferret. Ci- tavit insuper quosdam episcopos peremtoi'ie, ut comparerent coram se extra regnum, praifixis eis die [et] loco super obedientiam suam. Sententiam excommunicationis fulminavit in comitem Leyc., et ejus filios, Hugonem Dispensa- torem, et omnes eis in consilio, auxilio, et favore, habita tores Quinque Portuum et civitatem London., super ecclesiastico supposuit interdicto, mandatis per litteras suas Londoniaj et Wigoruia; episcopis et omnibus aliis suiTraganeis Cantuar. eccle sise, et dictis Wigorn. et Lond. injungens yiva voce, et virtute obediential pra;cipiens, quatinus dictos excommunicatos vitarent in omnibus, et dictas excommu- nicationis sententias conservarent, et facerent singulis suis civitati- bus et diocesibus observari. Porro communicato consilio episcopi at tendentes, sententiam priorem et contra justitiam illatam, modo subscripto, appellarunt. Omni- bus Christi fidelibus, &c. Ista
" appellatio apud Redinges, item " communicato consilio totius cleri, " recitatur et approbatur, et sigil- " lis omnibus roboratur. Barones " etiam adventum legati merito " habentes suspectum, ei negantes " ingressum, pra3dictam appella- " tionem approbant, et quia totius " communitatis res agebatur, eam- " dem sigilloruni munimine robo- " rabant. Ut dicitur, apposita sunt " signa abbatum exemptorum et " non exemptorum, excepto abbate " de Sancto Albano, qui praedictas " appellationes sigillo sue minime " roboravit, propter reverentiam " sedis apostolicse, quem offendere " non audebat, sicuti nee debebat, " licet a multis multipliciter pulsa- " retur, et jacturam tarn spiritua- " lium quam temporalium bonorum " una cum indignatione baronum " et episcoporum irreconciliabiliter " incurrere formidabat. Alexandre " papa debitimi universa; carnis " persolvente, dictus legatus, modo " praidicto perpessus repulsam, " remeans, in summum pontificem " extitit electus, videlicet die " Sanctffi Agatbffi Virginis, et die " dominica ante carniprivium in- " signiis pnpalibus honorifice redi- " mitus, qui postea Ottobonum car- " dinalem apostolica; sedis legatum " in Angliam direxit, de quo in- " ferius dieetur."
The cardinal's own account of his mission will be found in his Epist. xxxiii. cxc. Compare also cxlviii.
PREFACE. Xlll
Matthew of Westminster, who narrates the circum- stances with greater minuteness and accuracy than any- other of the monastic chroniclers,^ the pope liad ill qualified himself to act as a mediator on so difficult an occasion. He was incensed against the barons ; was ill inclined to do justice to their motives. His indignation had been roused against them by the spoliation of the churches ; and he was reported to have exclaimed, " that he would die sooner than fail in brino-inor back " the English to their obedience." The cardinal seems to have entered fully into the spirit of his master ; on reaching the coast he gave ominous indications of his pacificatory intentions, forbidding, under pain of excommunication, the importation of wine and corn into this island. As the barons prepared to resist his landing, he peremptorily cited the English bishops to appear before him ; fulminated the sentence of inter- dict against London and the Cinque Ports ; and ex- communicated the adherents of the earl of Leicester. The sentence was confirmed by the pope after a fruit- less appeal on the part of the condemned ; but the bishops charged with carrying it into execution had the instrument taken from them as they landed at Dover. It was torn into a thousand pieces by the infuriated multitude, and cast into the sea.
The legate, who within a year after was advanced Hatred of to the papacy under the title of Clement IV., did Clement
... for tlie
not easily digest his resentment. Throughout his adherents
leno'thy corresi^ondence, iniblished by Father Martene^!^^^ • ,. m, » 1 i „o ^ ,, . Montfort.
in Ins " ihesaurus Anecdotorum, - he alludes more
than once, with undisguised bitterness, to the uncere- monious rejection of his mission. His indignation
' The story is noticed very briefly by the coutiuuator of Matlliew I'aris and in the chronicle of Lanercost. - ii. 90.
PREFACE.
Bacon's
family
royalists,
against De Montfort outlived the battle of Evesham, The curse descended to his children and grandchildren. No legal son of the Holy See, if he would retain its blessing and his birthright, might contract affinity with the devoted family.^
But this enduring displeasure of the pope towards England and the anti-royalists was far from being unfavourable to that acquaintance, which about this time he appears to have contracted with Roger Bacon. Unlike Grostete and Adam de Marisco, Bacon's brothers, all his family, and even the philosopher himself (so far at least as his devotion to science permitted him), were zealous adherents to the royal cause. They had sacrificed their fortunes (and they were evidently a wealthy family) in behalf of the party they had es- poused ; more than once they had drawn upon them- selves the resentment of the victorious barons.^ The political sacrifices, therefore, of Roger Bacon, not less than his philosophical deserts, would serve to recom- mend him to a pontifi" who entered into all the disputes of the time with the vehemence and ardour of a j^ar- tizan. Clement IV. had been a soldier in his youth ; and he carried somewhat of a soldier's hatred of insubordi- nation into the high places of the Church militant. It will be seen from the papal letter printed at the sponciswith Commencement of this volume^ that the first advances towards this intimacy were made by Clement IV. before his accession to the papacy. It may be fairly inferred
Clement corre-
Roger Bacon
' Clement understood English politics about as well as most of his successors have iinderstood them since, no better.
2 " Misi fi'atri meo diviti in terra " mea, qui ex parte regis consis- " tens, cum matre mea, et fratribus, " et tota familia exulavit, et pluries " hostibus deprehensus se redemit
" pecunia ; et ideo destructus, et de- " pauperatus, non potuit mejuvare, " nee etiam usque ad hunc diem " habui responsum ab eo." — Opus Tertium, p. 16. It is obvious from these words that Bacon was in France at the time.
PREFACE. xy
from the language of Bacon that the curiosity of the future pope had first been roused by a clerk, named Ray- mond of Laon (Rayinundus de Lauduno), who had taken occasion to mention the philosopher's name to Clement and extol his discoveries. The pope, or more correctly speaking, the bishop of Sabina, had despatched- Raymond to Bacon, requesting from the latter a further and fuller explanation of the communication which had formerly passed between them, before Clement's exalta- tion to the papacy. This is Bacon's own account of the matter, when excusing himself to the pope for the delay which had taken place in the fulfilment of the papal commands : ^ " When your holiness wrote to me, " on the last occasion, the writings you demanded were " not yet composed, although you supposed they were " For whilst I was in a difi'erent state of life " (that is, before he entered the order of the Fran- " ciscans), I had written nothing on science ; nor in " my present condition had I ever been required to " do so by my superiors ; nay, a strict prohibition. " had been passed to the contrary, under penalty of " forfeiture of the book, and many days' fasting on " bread and water, if any work written by me, or " belonging to my house, should be communicated to " strangers.- Nor could I get a fair copy made " {littera hona^) except by employing transcribers un- " connected with our order;"* and then they would have
' p. 13. I from his superiors. See more on
"By the classical worcls, ajD?«/?«os, this subject in the preface to the
Bacon does not mean that the pro- " Monumenta Franciscana."
hibition was exclusively directed „ ™,
against himself, but that it was a " V^\ P^P^ ' «^^ expression.
, ^,. 1 ., . J,. 1, n see his letter, p. 1.
rule 01 his order, tnat no iriar should ' ^
be permitted the use of writing ^ True of a friar, not true of
materials, or enjoy the liberty of a monk; such transcribers being
publishing-, without leave first had | attached to great monasteries.
XVI
PREFACE.
Sends to Bacon liaynioncl of Laon, •\vho had first men- tioned his name and his works to the pope.
" copied my works to serve themselves or others, with- '' out any regard to my wishes ; as authors' works ai c " often pirated by the knavery of the transcribers at " Paris. And certainly, if it had been in my power to " have communicated my discoveries freely, I should " have composed many things for my brother the " scholar,' and for otliers, my most intimate friends. " But as I despaired of the means of communicating " my thoughts, I forbore to commit them to writing. " When, therefore, I professed to you my readiness, " you must understand that it was for writings to be " composed, not for such as had been composed already. " And therefore your chaplain, Eaymond of Laon, was " altogether mistaken when he made mention of me to " your holiness. For although I liad at various times " put together, in a hasty manner, some few chapters " on different subjects, at the entreaty of my friends, " there was nothing note-worthy in these writings ; — " nothing of such a nature as I could think of prc- " senting to your wisdom. They were such as I myself " hold in no estimation, as being deficient in continuity " and perfection." '^
It appears, then, from these remarks, that Roger Bacon owed to Raymond of Laon his introduction to Cle- ment IV. before the advancement of the latter to the pontifical chair ; that the curiosity of the cardinal was roused by the communication so made ; that ho commissioned Raymond of Laon to express his wishes to Roger Bacon, and begged to be favoured with a perusal of some of his writings; that Bacon in return sent a gentleman of the name of Bonecor^
' Robert Bacon ?
2 p. 13.
' William de Bonecor is men-
tioned more than once in the Fine Rolls of Henry HI., edited by Mr. Roberts.
PREFACE. XVll
to explain to the pope his position as a Franciscan, and the impossibility of complying with the wish thns expressed; or transgressing the strict injunctions of his order, without a written mandate and a papal dispensation to that eUect, Finally, the pope de- spatched Raymond of Laon to the philosopher a second time, with the required breve, commanding Bacon, on his apostolical authority, secretly, and without delay, to communicate to him a fair copy of the work which had been the subject of their correspondence. Setting aside all ordinance of his superiors to the con- trary. Bacon was to make known to the pope the remedies he considered most advisable for removing the dangers he had formerly pointed out.^
It is creditable to Clement, tliat in an age of great Braws . (
political disorder/ when the storm was still muttering, ^j^'^ ",^j.p^ which had sliaken mediceval society to its basis, he rity and "7, ,(,5 retained his regard for philosophy. He remembered in der which his exaltation the forgotten' votary of science, labouring ^if.'^n- noiselessly at his thankless task. Nin.e tenths of the demamiiu" world..were perfectly content with the gross ignorance!"^ ■^^^■''- in which they were"~shfoud'ed. They knew nothing '^ ' better; they did not want to laiow. What was it to them if the most ordinary physical phaenomena con- tradicted point-blank their most cherished notions of nature ? What matter if the calendar and the seasons, like two erratic and unmanageable hands, never pointed to the same hour on the dial-plate? If they had ever seen a magnet, or heard of its won- drous properties, they were content to refer its mystic qualities to the influence of the star Nautica.^ The
' " Et per tuas nobis declares I " tius poteris fucias indilate." —
" litleras qua; tibi videntur adhi- p. 1.
" benda remedia circa ilia, qua; - p. 378, Nautila ; probably a
" nuper occasione tanti discriminis corrupt reading for nautica (stella
" intimasti : et hoc quanto secre- 1 nautica, the pole star).
^
Xviil PREFACE.
diamond could be fractured only by goat's blood ; ^ tlie colour of the rainbow and the scintillations of the stars passed over the surface of the dull intellectual pool, which gave back no image of Nature's handywork. Bacon's Not much otherwise was it with the learned. The i^Phiio*'^' -^^^ commanded the main, if not the sole, avenue to sophy and promotion. " In the Church of God," observes Bacon,^ neo^iected' " ^^^ civilian, although acquainted with the civil law for the " alone, and ignorant of the canon law and theology, is " more praised and promoted to ecclesiastical dignities " than a master in theology." The government of the Church was in the hands of the jurists ; the liberality of the nobility and clergy was confined exclusively to them. " Would to God," he exclaims, "that I could see these " quibbles and frauds of the jurists banished from the " Chiu"ch, and causes decided as they were decided forty " years back, without all this rattle of litigation ! Then " the regimen of the Church would be glorious and in " harmony with its true dignity. Then the study of " theology, of the canon law, of philosophy, would be " exalted and perfected ; then princes and prelates " would give benefices and riches to professors in this " high faculty ; studious men might have some pro- " vision for life and for the pursuits of science. " For there are many, and there would be more, who " would never desist from the pursuit of philosophy " until they had completed it, if they could obtain their " expenses. Some would perfect theology, some phi- " losophy, some would rectify the canon law and " reduce it to its proper condition. But civilians, " and lawyers handling the canon law like civilians, " now-a-days receive all the good things of the " Church and the ])ro visions of princes and prelates, " so that others cannot live by study, or follow the
Opus Majus, p. 446. | - p. 84.
PREFACE. XIX
'' path of philosophy. Either they make a brief " stay at it, or omit it altogether, and take up the " civil law -without any previous acquaintance with " theology or philosophy. Not that they care much for "■ the canon law, except so far as it tends to the " glorification of their civil science ; and thus the whole " study of philosophy goes to ruin, and with it the '' whole regimen of the Church ; peace is driven from " the earth, justice is denied, and evils of all kind " ensue."
The justice of these censures might be fully corro- 2. Despised borated by the letters of Adam de Marisco, and by the "°5^^ ^\^
•^ . T J notion that
chronicles of the times. Theology and philosophy Ian- the world guished, partly from the superior rewards and attrac- g°^^^j^ ^^ tions of the law, partly from the prejudices of the age. philosophy Indifierence to science on the part of the vulgar assiuned ^ ^^^ ^' the shape of fixed contempt and hostility with the learned. In his endeavour to comply with Clement's command, Roger Bacon had to contend -with neglect from one side, with opposition on the other. In vain he urged the pope's authority among men who other- wise were inclined to pay it more than ordinary reverence. In vain with the energy of his character, and the indomitable conviction of genius, he prayed and solicited friends and kindsmen, great men and small. His own superiors violently opposed him : " Why could he not be content to do as others did ? ^ " Why trouble himself and the world about matters " of which the world knew enough already ? ^ It en- " joyed too much light. Philosophy had already reached "its perfection!" He turned to others ; friends of^-.^^^^^^
■with re-
his holiness, the noble and the wealthy. "Some," hebiikeson adds, " you know by their faces, but you do not know ^} ^^^^^'\
-,..-, Till None will
" their mmds. I told them there was a certain business lend mo- ney.
P' 15- I - Opus Majus, p. 2.
XX
PREFACE.
4. Had
spent his own pro- pei-ty in advancing science, daring the last forty years.
of yours to be done which I must needs get finislied for you in France, and the execution of it wouhl require a large sum of money. But how often I was looked upon as an importunate beggar {improhus), how often I was repulsed, how often I was put off, what confusion I suffered within myself, I cannot express to you. Distressed above all that can be imagined, I compelled my friends, even those who were in necessitous circumstances, to contribute what they had, to sell much of their property, to pawn the rest, to raise money at interest {ad usuras). And yet
frequently abandoned it up in despair and
upon others he had Were it not for his
by reason of their poverty I
the woi-k, frequently I gave
forbore to proceed."
Of the sacrifices thus urged himself given a noble example, own words the story of his labours and self-denials would have appeared incredible. He tells the pope in one part of this volume ^ that he had spent forty years in the study of science and the languages, from the time that he first learnt his alphabet, when he was still unconnected with the Franciscans. Men wondered that he survived such excessive labours ; and yet, after he had entered that order, ho was every whit as studious as . before. Elsewhere he remarks : ^ "I have laboured from my .youth up " at the sciences and the tongues ; I have sought " the friendship of all men among tlie Latins, who " had any reputation for knowledge. I have caused " youths to be instructed in the languages, in geo- '•■ metry, in arithmetic, in the formation of tables and " instruments, and in many needful things besides. " I liave examined all that is requisite ; I know how
' p. C5.
I = p. 58.
PREFACE. XXI
" to proceed, what aids are required, and what are " the impediments. But I cannot proceed from want " of the requisite means." " And 3^et (he continues) if '' any other man liad expended as much as I have done, " certainly a large portion of the desired results might " have been achieved. For, during the twenty years " that I have specially laboured in the attainment of " wisdom, abandoning the vulgar path (negledo sensu " vulgi), 1 have spent upon these pursuits more than " 2,000^., not to mention the cost of secret books, of " various experiments, languages, instruments, tables, " and the like ; add to all, the sacrifices I have made '• to procure the friendship of the wise, and to obtain " assistants instructed in the tongues, in geometrical " figures, tables, and instruments."
It will be urged, that such has been the common ^- Cui complaint of scientific men in all ages, not less in the not jer- days of Bacon the first than in those of his successor s.^^^'^*^ ™*^"
tlid'o is
Bacon the second. The observation of the former,^ that any use in none but a pope, or an em]:)eror, or some magnificent king scieucf. like Louis IX., was sufficient for these things, finds an echo in the words of his later and more illustrious coun- tryman. The removal of obstacles in the way of science " are Opera Basilica, towards which the endeavoui-s " of a private man may be but as an image in a cross " way that may point at the way, but cannot go it."' But in the thirteenth century, before science had ap- proved its claims by practical results, of which all can now judge, the whole weight of popular opinion, as Roger Bacon complains, as well as the more interested })re- judices of the learned, who had no mind to part with their monopoly of fame, pressed hard on the votary of mathematical and experimental science. " Because " men^ do not know the uses of philosophy, they
' p. 24. j 3 p 20,
- Adv. ii. f. G. 1
VOL. I.
XXll
PREFACE.
" despise many magnificent and beautiful sciences ; " and tliey say in derision, and not for information: " ' What's the worth of this science or of that ? ' They " are unwilling to listen ; they shut out, therefore, " these sciences from themselves, and despise them. " When philosophers are told in these days that they " ought to study optics, or geometry, or the languages, " they ask with a smile : ' What is the use of these " things?' insinuating their uselessness. They refuse " to hear a word said in defence of their utility ; " they neglect and condemn the sciences of which they " are ignorant. And if ever it happens that some of " them profess a willingness to learn, they abandon " the task in a few days, because they do not see the " use of these things. For they teach not their own " use; but this is without them won by observation;^ " as the utility of a house is not seen in the house, " nor in its construction, but when the storms descend, " and the robbers come, and other evils ensue."'
It would have been interesting to have traced the pathy or personal character of a pope, who at all events proved the pope? himself so far superior to the prejudices of his age, as to express some desire to hear what the philosopher was so ready to communicate. But his lengthy correspon- dence, filled with the ordinary burthen of official busi- ness, affords little help for such an inquiry. Clement's exertions in the advancement of science, and his par- tiality to its professors, are confined to the solitary letter prefixed to this volume. It was written in 1266,
What sym pathy or return from
' This is a remarkable anticipation of the words of Francis Bacon. Numerous instances of similar paral- lelisms might be produced. I sub- join both originals : " Utilitas enim " illarum non traditur in eis, scd
exterius exspectatur ;" — " For they [studies, scientia,'] teach not their own use, but that is a wisdom without them, and above them, won by observation." — Essays, L.
PKEFACE. Xxiii
in the second year of liis pontificate. The six suc- ceeding years afford no clue to liis feelings or actions on the subject. It is not even recorded whether he condescended to thank the laborious friar for the un- wearied care and diligence he had taken in diffestino- his experiments, and the full and satisfactory reply he had sent to the pope's demand. What is still more important, we know not whether he had grati- tude or consideration enough to repay any portion of the weighty and various expenditure incurred by the philosopher in order to comply with the papal wishes. Not a fragment, not a hint remains, among his volu- minous letters, to satisfy these inquiries. Bacon him- self, in his Compendium Philosophise,^ once refers to the subject, but dismisses it with a dry and hasty notice. " These things I collected in a summary, and " sent to my Lord Clement of apostolical memory, " as I did many other things, because he had effica- " ciously enjoyned me.'' Had he received any satis- factory proofs of the pope's generosity, it is scarcely probable that he would have forgotten to record it.
However, with the alacrity of a neglected scholar, Sets to with the touching hopefiilness and trust of ill-renuited ^"^'^ '~
... J- and IS
genius, mvestmg with its own true worth, and much thankM above theii' value, the careless notice of the great, ^^"^ ^^' Bacon fell to work. The gratitude he felt towards his pontificial patron for imposing this task upon him was unbounded. More than once he warns him ten- derly against indulging in too rigid an asceticism, which might shorten a life dear to Christendom and entwined with its best interests.- More than once he tells him that prophecy and vision pointed to the happy fact that a pope should arise in these latter
' pp. 404, 414. I pp. 86, 87.
c 2
Xxiv PREFACE.
times, who should purge the Church of God from fraud, from ignorance, and from contention, that justice should reign and prosper in his days. The Greeks and the Latins should be reconciled, the Tartars converted, the Saracens destroyed, and all should Ijecome one fold under one shepherd, "Blessed,"^ he exclaims, "be God " and the Father of our Lord Jesus Christ, who has " exalted on the throne of his kingdom a Avise ruler, " who desires to think usefully of the study of wisdom. " The predecessors of your beatitude, occupied with " other business of the Church, oppressed by insults in " many ways from the contumacious and tyrannical, " could not relax their minds in the direction of " study. But by the authority of God, the right " hand of your excellence has shaken out the trium- " phal banner from Heaven, it has drawn both swords, " it has cast into hell the opposing factions,- it has " procured for all the faithful the sovereignty of joy, " because the inexhaustible profundity of your pru- " dence has magnificently provided for them an oppor- " tune time for reflection and study." His delight Elsewhere he professes his inability to express the ^* *^^ delight, which he experienced on the po})e's de- command, manding some account of his experiments. "Seeing-'' " that the dignity so much to be reverenced, welling " forth with the fulness of wisdom, blossoming " with the indescribable beauty of eloquence, has " raised me up, unworthy as I am, to transmit to " him the writings of philosophy, if I faint from " wonder, if I show less gratitude than I ought, "■ if I become tongue-tied, if the pen of the writer " vacillates, attribute it not, I beseech you, to my " feebleness alone, but to the miracle of your con-
' p. 9. [ shared the feelings of his family on
^ Though vaguely spoken, these I political matters. See also p. 390. ■words afford indication that Bacon | ^ p. 7.
PREFACE. XXV
" descension towards me. I am astounded and over- " whelmed with the glory of the writer ; I cannot " sufficiently admire the exalted nature of your com- " mands ; I have nothhig which can deserve the name " of an answer on this behalf Where is there such a " fecundity of wit, such a vigour of reason, a capacity " of memory so unwearied, where shall there be found " such a power of eloquence, which can fully make " known the condescension of your highness ? The head " of the Church has sought out me, the unworthy " sole of its foot ; the vicar of Christ and ruler of the " whole world has condescended to ask a favour of me, " who am scarcely to be numbered among the units of " the world (^iiavtes universi). I feel myself elevated " above my ordinary strength ; I conceive a new " fervour of spirit. I ought to be more than grate- " ful, indeed most grateful, since your beatitude has " importuned me for that, which I have most ardently " desired to communicate, for that which I have " laboured with immense toil^ and brought into light " after manifold expenses."
High flown and extravagant as such language may Had never sound in modern cars, it was the genuine utterance of ^^'^^ feelings long pent in, of sudden emancipation from l^nown his
1 3.1) ours
the obscurity and contempt under which he had lan- guished. Forty years of the best of his life had been devoted to incessant study. No time, no labour, no expense had been stinted. He had bought wisdom at her own bidding. He had toiled through calculations and experiments, had exhausted patience and ingenuity in tables, diagrams, and instruments. He knew the worth of it all, and the worthlessness of those studies of his contemporaries, which, based on erroneous trans- lations, and careless of experiment, only led men further from the truth, and plunged them into inextric- able confusion. He saw the crowd toiling ; " the " errors and wanderings, the mist and tempests in the"
XXVI PREFACE.
" vale below ; " — he was able and anxious, yet forbidden to help. He knew the remedy, but might not apply it. The authors of confusion were listened to, ap- plauded, followed by admiring crowds, quoted as in- fallible authorities, exalted to an autocracy of science. He was despised, — for ten years before the arrival of the pope's letter^ his very name had dropped out of the annals of fame, — unheard, bm-ied, and forgotten. The papal mandate came at a time when he had abandoned all hope of communicating his discoveries to the world. The fruits of his lonof trials and earnest studies would go with him to the grave ; the chilling restrictions of liis order were closing upon liim with little or no hope of relaxation. The command of the pope to commit his researches to writing, superseding all obstacles his superiors had imposed, or might attempt to impose hereafter, came to him like health to the dying. The long desired opportunity had arrived at last. He had not lived in vain. The truth was not to perish with him. He was to reduce into writing for the pope the cherished results of his long study and experiment. The voice of the pope was the voice of Christendom. Who of his belauded contemporaries had been so honoured? No wonder his gratitude bubbled over in a stream much above boiling heat to our modern sensations. Such en- j^ -^^^g -^q more than he needed for the accomplish- needed for uient of the task enjoined. Far fi-om easy at any time, his task, j^ -^g^g harder then, considering the period when it had to be executed, the various difficulties under which the author laboured, the limitations he imposed upon himself It has been seen already how little he could expect of aid or sympathy from his contemporaries. He had exhausted his own means. His family was impoverished. To place before Clement IV. a just
'P-
PREFACE.
XXVll
account of researches carefully and continuously prose- cuted for forty years required the free use of accom- plished scribes, for whose services he could not look to his own order. A laborious work on science and lan- guages in the thirteenth centuiy, demanded a knot of accomphshed transcribers, possessed of more than average skill, who could construct tables, draw diagrams, and knew something of Greek and Hebrew. Where were such men to be procured? The pope had forgotten the means for accomplishing the end required. He had demanded a speedy and intelligible account of the treasured thoughts of a man ^ who had meditated deeply all his life on philosophy, who had anxiously tracked the foot- steps of truth by experiment and observation, not in the beaten paths, but in the mysterious labyrinths of occult learning ; in lines widely diverging from the popular pursuits of the time. Nothing can show more distinctly the sort of notion of the extent and requirements of science, as they existed in the mind of Clement and his contemporaries, than this off-hand demand. " You " forgot," gently remonstrates Bacon, ^ " to write to " my superiors in my excuse ; and as I could not " make known to them the secret, they threw ob- " stacles in my progTess." "Worse than all, the head of the Church and the Church's treasure forgot in his injunction to a poor friar,^ that the disciple of St. Francis was strictly bound by the vow of poverty. " There was," says Bacon, Avith almost needless soli-
' " Scriptum de bona litteva nobis '• mittere quam citius poteris non " omittas." — Let.^. 1.
-p. 15.
^ Guido Fulcodi or Guy de Foul- ques (foi" he was a Frenchman) was born at St. Gilles on the Rhone. He
had been soldier, lav/yer, secretary to St. Louis. On the death of his wife he entered the Church, -was made Archbishop of Narbonue, Cardinal Bishop of Sabina, and Pope in 1265. What could he know or imagine of poverty, or the hardships of a struggling student ?
XXVIU
PREFACE.
citudc to justify his delay, " there was another ob- " stacle, which had nearly proved subversive of the " whole business ; and that was, want of money. For " more than sixty French livres (Jihras Parisienses) " had to be expended on this work, of which I will " give a satisfactory account hereafter in its due place. " I am not surprised that you overlooked the ex- " penses ; as you sit at the top of the world you " have so much and so many things to think of, no " man can possibly reckon up all the anxieties which " crowd upon your mind. But your messengers (we- " diatores) who carried the letters were thoughtless in " not mentioning the expenses ; and as for themselves, " tlicy would not lay out a single penny, although I " told them that I would send you word of the " amount, and every man's debt should bo paid. You " know that I have no money, and cannot have ; and " consequently I am prevented from borrowing, as I " can give no security." Begins with With all tlicse impediments he proceeded to the Maius' "^ execution of his task, and commenced with the Opus Majus. Independently of the bold, novel, and decisive views propounded in this work, as a mere feat of in- dustry it stands among the most extraordinary pro- ductions on record. It embraced, with the exception of logic, the whole range of science, as science was then understood. Theology, grammar, mathematics, including geography, chronology, music, the correction of the calendar, optics, experimental philosophy, and ethics,^ arc successively discussed. The book is divided into seven parts ; with the exception of the last, omitted by
' This seventh part was omitted by Dr. Jebb in his edition of the Opus Majus published in 1733. It exists in the MSS. of Trinity-
College, Dublin, and Trinity Col- lege, Cambridge, and in a MS. unknown to Jebb, preserved in the Bodleian.
PREFACE. XXI
Jebb, its contents arc thus described by Dr. Whewell in his "Philosophy of the Inductive Sciences/' xii. cli. 7.
" Part I. — On the four causes of human ignorance : " authority, custom, popular opinion, and the pride of " supposed knowledge.
" Part II. — On the causes of perfect wisdom in the " Sacred Scripture.
Part III. — On the usefulness of grammar.
" Part IV. — On the usefulness of mathematics.
" (1.) The necessity of mathematics in human " things (published separately as the Spc- " cula Mathematica.)
" (2.) The necessity of mathematics in divine " things. — 1°. This study has occupied holy " men. 2°. Geography. 3°. Chronology. " 4'^. Cycles ; the Golden Number, &c. " 5°. Natural Phsenomena, as the Rainliow. "6°. Arithmetic. 7". Music.
" (3.) The necessity of mathematics in ecclesias- " tical things. — 1°. The certification of faith. " 2°. The correction of the calendar.
" (I-.) The necessity of mathematics in the state. " —r. Cliniates. 2°. Of Hydrogi-aphy. S°. " Geography. 4°. Astrology.
" Part V. — On Perspective [Optics] (published sepa- rately as Perspectiva).
" (1.) The organs of vision,
" (2.) Vision in straight lines.
XXX
PREFACE.
" (3.) Vision, reflected and refi-aeted.
" (4.) De MuUiplicatione Specierum (on the pro- " pagation of the impressions^ of light, " heat, &c.)
" Part VI. — On experimental science/'-
Proceeds Fearful that he had not expressed himself with Mi^n ^ ^^"^ sufiicient clearness in this his first and fullest answer to Clement's demand, or dreading lest it might be lost by the way, Bacon proceeded the same year to compose a second treatise, called the Opus Minus, now for the first time printed in this volume. Unfortunately the only MS. of the work, which has yet been discovered, is a fragment, preserved in the Bodleian Library, Digby, No. 218. The MS. is written on vellum, in double columns, in a hand of the 1 4tli century. ^ The first page has been injured, and the handwriting is occa-
The MS. described.
' It is not meant by this, impres- sions on our senses, merely.
- Dr. Whewell tbus sums up his estimate of the work. " The Opus " Majus is a work equally wonderful " with regard to its general scheme, " and to the special treatises with '• which the outlines of the plan are " filled up. The professed object " of the work is to urge the neces- " sity of a reform in the mode of " philosophizing, to set forth the " reasons why knowledge had not " made a greater progress, to draM' " back attention to the sources of " knowledge which had been un- " wisely neglected, to discover other " sources which were yet almost " untouched, and to animate men " in the undertaking by a prospect " of the vast advantages which it
offered. In the development of this plan, all the leading portions of science are expounded in the most complete shape, which they had at that time assimied ; and improve- ments of a very wide and striking kind are proposed in some of the principal of these departments. Even if the work had had no lead- ing purpose it would have been highly valuable as a treasure of the most solid knowledge and soundest speculation of the time ; even if it had contained no such details, it would have been a work most remarkable for its general views and scope. It may be con- sidered as at the same time the Encyclopcedia and the Novum Or- yanum of the thirteenth century." * See the second facsimile.
PREFACE. XXXI
sionally obscm-ed by stains or clumsy corrections. The transcriber was utterly incompetent to his task ; he was evidently unable to read his original ; and on more than one occasion he has apparently supplied, by a fac- simile, the words which he could not deciphei\ So gross and astounding- are his mistakes, that it is question- able whether he understood the language of the work he was copjdng. Catchwords, marginal references, and cautions are transferred to the body of the test; ends of words are given without the beginning, spaces omitted, quotations mutilated, not to mention the minor offences of full stojDS and capitals transferred without compunction from their proper place at the end to the middle of many sentences. To have noticed at the foot of the page all the absurdities and errors of the copyist, who never once throughout his work wakened up to full consciousness of what he was about, would have filled the notes with childish blunders, and wasted the time and patience of the reader. Some of the more notable instances have been preserved and noticed ; many are tacitly corrected. Some still remain, defying ingenuity and common sense. Probably they may yield to the experience or conjectures of others that meaning they have denied to me. Hai^pily they are not of much importance.
A fragment of great interest was published from this MS. by Dr. Hody in an able and long-forgotten work, " De Bibliorum Textibus," which appeared in 1705. Hody was, apparently, not conscious at the time of the value of his treasure ; certainly he had no clear perception what portion of Bacon's writings he had under liis hands. Strangely enough, it was again overlooked by Dr. Jebb, to whom the world is indebted for an edition of Hody's posthumous remains. Had he seen or examined Hody's MS., he would never have fallen into that mistake respecting the nature and contents of the Opus Minus, in which he has been
xxxn
PREFACE.
Account of the Opus Minus by Dr. Jebb.
implicitly followed. As his statements on this subject are important for the literary history of Roger Bacon, they are given here in an English dress, slightly cur- tailed.
" Besides this work, which is called the Opus Majus, " Bacon sent to Pope Clement two others, one called " O^ms Minus J the otiier O^nis Tertium. Copies of " both may be found in the Cottonian Library, but the " Opus Minus is mutilated and imperfect.^ Let us '•'■ hear what Bacon himself says on the subject. " ' In consequence of the great perils of the w\ay, and " ' the possible loss of my work, it was incumbent " ' on me to compose another smaller work, wherein " ' I might explain the scope of my chief and principal " ' treatise. I wished, besides, that my labours should " ' be known to your Clemency, and that you should " ' have a pattern whereby to refresh your memory, " ' on those points, which you are to demand of " ' learned men. For as the size of the volume was " ' great, and had to be divided into four, and the " ' occupations of the holy sec are pressing and multifa- " ' rious, I thought you should here see, in an abridg- " ' ment, what is treated at greater length in the Opus " ' Majus. For many difficult questions are discussed " ' in that book, which are hard of comprehension ; " ' therefore, by way of introduction, I determined to " ' compose a second treatise, and so diminish the diffi- " ' culty of the first. The same motives which produced " ' the second {Opus Minus), led me to compose the " ' third (Opus Tertiiim) for the clearer understanding " ' and perfection of the two former.' However, after " the death of Clement, in 1271 [1268], Bacon recast '' the work, corrected, and augmented it,^ as any one
' Imperfect, but not mutilated, if he meant the Compendium Stitdii, as he obviously docs mean, now in
the Cotton Library, Tiberius, D. V. 2 1 have found no authority for this stat'nient.
PREFACE. XXXm
'*' may see wlio inspects the Cotton MS. (Opns Minus " cap. 1. MS. Cot. Tib. C. V. f. 121.)
" In the MS. of the King's Libraiy a treatise is to be " found entitled Liber NaturaUuin Rogeri Bacon, called " by Leland and others Communia Natuvalis Philo- " sopliica. That this is a third part of this Opus Minus " may be inferred from what is stated in the first " chapter. ' After I have spoken of grammar in relation " ' to divers languages, as they arc important, yea, '•' ' necessary for study to the Latins, and finished my '' ' observations on Logic, and in the second volume " ' have treated of the different parts of Mathematics ; " ' now in the third place comes Natural Philosoph}^, " ' to which Metaphysics and Morals shall be joined in " ' the fourth.' This is the order which Bacon says lie " should observe in his Opus Minus. So, if I mistake " not, this work will contain the following books : —
" 1. De Suvima Ovanimaticali.
"■' 2. De Constructlone Partiiim.
" 3. Be Logica.
" 4. De Laudibus Artls Mathematiccc.
" 5. Communia Naturalis Philosophlce.
" 6. De Metaphysica.
" 7. De Intellectu et forsan Intelligihill}
" 8. De Unlversalibus."
Jebb's assumption tliat the Opus Minus embraced such Not in ac- a range of subjects as is here set down, either in its ^jti^ first, or what is assumed to be its altered form, is at Bacon's variance both with Bacon's own statements of the nature ments of its of his work and the internal evidence of the treatise contents. to w^hich Jebb refers. Bacon asserts distinctly that he had composed the Opus Minus, or Secunda Scriptura, to serve as an abstract and specimen of his greater
' It should be intelligcnlia. See p. Ixxii.
XXXIV
PREFACE.
work ; ^ that owing to the weakness of his memory, burthened by a multitude of things, he had inserted in this second work passages and discussions omitted in the first ; ^ that in consequence of the removal of certain obstacles during the interval of the two books, he was enabled to add what he considered necessary ; for the more he reflected on. the admirable and sublime nature of the work before him, the clearer and fuller it broke upon his mind. We need not be at a loss to discover in wliat those additions mainly consisted. It is easy to trace the general outiines of the Opus Minus. The references to it in the Opus Tertium are numerous.^ Bacon's de- Beginning, then, with an address to Clement IV., the scription of j(-|gj^ of which was susfcjested by Cicero's address to the
the Opus .
Senate on his return from exile. Bacon expressed his delight at the papal mandate, accepting it as a decree which was to reverse the sentence of ignominy and con- tempt under which he had languished.'* In substance the book followed the order adopted before in the Opus Majus and afterwards in the Opus Tertium,^ It entered, however, more fully than the Opus Majus had done into an examination of the state of scholasticism ; it exposed the detriments to learning and philosophy occasioned by the exaggerated respect paid to Alexander ab Hales, and a contemporary but unnamed professor,*^ whose dicta were received by a foolish crowd of admirers as solemn and unquestionable decrees. One passage is too noticeable to be dismissed with a mere reference. Speaking of tho extravagant deference paid to this
Minus as given in the Opus Tertium.
'p. 5. «ib.
3 See pp. 5, 6, 7, 25, 31,33,35, 41, 42, 43, 52, 67, 68, 87, 92, 94, 96, 99.
^p. 7.
•• pp. 5, 2j.
" I am inclined to think that the schoolman here referred to was not Albertus Magnus, though Bacon entertained no great respect for this learned Dominican, but Richard of Cornwall.
PREFACE. XXXV
schoolman, whose writings by no means justified the incense he received, Bacon thus proceeds : " It is not " without reason that I have said these things of this " author ; not merely because it serves my purpose, but " it is melancholy to think, that the study of philosophy " should have been more perverted by him than by " any other writer that ever lived among tlie Latins. " For though others had their failings, they did not " presume upon their authority ; whereas this man " writes his book in a dogmatical form {ijer modum " authenticuvi), and so is quoted and alleged by the " whole herd of madmen at Paris, as if he were an " Aristotle, or an Avicenna, or an Averroes, or the " like. He has occasioned great detriment, not only to '■' science, but to theology, as I have shown in my Opus " Minus,^ where I speak De Septem Peccatis Studii " Theologice. The Third Error (Tertium Peccatumy " is more particularly levelled against him. I point " at two authors in that passage, but he is in reality " the principal. The other (Alexander ab Hales) has " a greater name, but he is dead. This is patent " enough in the Opus Majus and the Opus Minus, &c."
Now, on comparing the account here given with tlie ^P"^ fragment published at p. 313 of tliis volume, no doubt can remain of that fi'agment constituting a portion of the genuine Opus Minus. The same conclusion is forced upon us by other remarks ; as at p. 33, where the writer says : " Without Greek and Hebrew the Latins " can know nothing magnificent or worth knowing, as " I have shown clearly in the third part of the Opus " Majus, and in the Opus Minus, where I speak of " the study of theology ; viz., in the Third, Fifth, and " Sixth Error (peccatum)." Again, at p. 41, he states that he had spoken of speculative alchemy
' See p. 322. | - p. 325.
XXXVl PREFACE.
in the Sixth Error ; a statement whicli corresponds ■with p. 359 of the fragment ; that in discussing this subject^ he had followed the principles of Avi- cenna, in his work Be Aniiiia secundum jEnigma; that he had examined the Vulgate, and the labours of St. Jerome in the translation of the Scriptures,^ and had given instances of corruptions and mistakes arisino- from iu-norancc of the original lang-uao-es,^ in the Sixth Error. All these notices agree minutely with the fragment now printed from the Digby MS. Opus The references, made in the fragment itself to the
Opus Majus, lead to the same conclusion. It speaks of the first, fourth, fifth, and of the seventh part'* of that work De Ira;^ of the division entitled Scientia Experimentalis, and the treatise on Optics {Perspec- tiva) ; of the remarks made upon Grammar in the first part,*^ and the praise of Mathematics in the fourth.'' Tlie writer then adds : " After reading what is written " in this work, which I now send, I thought fit to " conclude with some observations on the errors in " the studies of the Latins, which are great, and of " their remedies, which are still greater ; and to " notify to your Excellence by what persons and by " what means all these things might be accomplished ; " and this I do in the place specified, because this is " the final and principal use of my book. And lest my " former work should be lost, through any dangers " on the road, I have thought it right to keep the " same end in view here, against all contingencies, " even as I have in this compendium abridged the " substance of the whole of that longer treatise."
' p. 42. = p. 92. = p. 94.
* pp. 3if.,3i:
* Corresponding with the seventh part, as found in the MSS., but omitted by Jebb.
«p. 321.
' p. 322.
PREFACE. XXXVll
From these remarks it may be fairly inferred that the fragment, now published, is a genuine portion of the Opus Minus; that after a brief survey of the Opus Majus, similar to tliat which is found in the Opus Ter- tium, Bacon concluded the work with observations on the state of Latin literature, and its prevalent defects, agreeing precisely with that portion of the book pre- served in the Digby MS. How much has been lost can- not easily be ascertained. In the Opus Tertium, when speaking highly in praise of Peter de Maharn-Curia, he remarks : " No one can obtain the services of first-rate ' mathematicians except my Lord the Pope, or some ' other great prince ; especially the services of him who ' is worth more than any of them ; of whom I have ' written fully in my Opus Minus, and shall write ' more in its proper place." And again speaking in the same work ^ of Magic : " This subject," he says, ' is the most difficult of any in philosophy ; but ' in my Opus Minus, where I speak of the heavenly ' Ijodies {coelestia) and their influences, I have ex- ' pounded these things at greater length ; in that ' place, where I have touched upon the great secrets ' of nature, which are not to be indiscriminately di- ' vulged to all men."
No trace of Peter de Maharn-Curia is to be found in the present mutilated copy of the Opus Minus, and very little notice of magic. The facsimile (B) may perhaps lead to the identification of the missing- portion of the work ; but after a careful examination of such MSS. of RoQ;er Bacon as are accessible in Eno-land, especially in the Bodleian Library, I have not been able to discover any other copy of the Opus Minus.^ En-
' p. 99.
- Yet to all appearance another copy existed in Wood's time. See p. xcviii. It may have perished in the Cotton fire.
VOL. I. d
xxxvm
PREFACE.
tire "books and copious extracts from the Opus Majus may be found in every great library. Not so the Opus Minus. It was comparatively unknown.
The evidence, already sufficiently strong to sub- stantiate the authenticity of this fragment, may be • closed by two observations : first, that the same young
man, juvenis Johannes,^ is mentioned as having been sent with the work to explain its difficulties and ex- hibit certain experiments, as in the Opus Majus^ and the Opus Tertium ; and, secondly, that, like these two works, and unlike any other of Bacon's works, it was addressed to the pope.^ These are the reasons which have induced me to ascribe this fragment without hesitation to Roger Bacon, and affix to it the title of the Opus Minus. The necessity for entering thus minutely upon the identification of the work, besides the desire of removing long-established errors, will more fully appear in the sequel.^
The Opus The same year which produced the Opus Minus Tertiiun. g^^yg j^iptj^ to the Opus Tertium. Much that might have been said of the matter and objects of this treatise has been anticipated already. It has been frequently cited by J ebb in his preface to the Opus Majus, and from it he derived the most striking- incidents of Bacon's history. Four original MSS. of this woi'k at least are known to exist ; but none of an early date ; one at Douai has been described in detail by the veteran philosopher Victor Cousin,
1 pp. 316, 320.
^ p. X.
3 pp. 315, 320, 321, passim.
* I take this opportunity of cli'aw- ing my reader's attention to the woi'ds loquitur (p. 319), inquit (p.
322). Supposing that these were not blunders of the transcriber, they would seem to imply, that this fragment of the Opus Minus was an extract or set of extracts, made by a third hand. This may account for some of its numerous omissions.
PREFACE. XXXIX
in tlie Journal des Savans for 184)8, p. 129, sq. ; another remains in the Bodleian ; a third is at Lam- beth, disguised like many other MSS. of Bacon under a modern and erroneous title ; a fourth is in the British Museum-. A copy of more recent date exists in University College Library at Oxford ; and a transcript made from the Cottonian MS. is preserved among Gale's MSS. in Trinity College, Cambridge. All these, with the exception of the first, have been collated for this edition.
1. The Bodleian MS., (E Mus^eo, 155 = 3705,) here MS. of designated by the letter B, is a small quarto on Tertium^ vellum, neatly written with illuminated capitals. It in the Bod- is scarcely older than the end of the fourteenth or commencement of the fifteenth century. At the end, tlie transcriber's name appears : " Explicit quod Cokkes." The same MS. contains also the following works of E,oo;er Bacon :
ii. Pars quarta Operis Majoris, f. 185, correspond- ing with p. 57 of Jebb's edition, to the words princlpalem scripturam. p. 236. ibid, iii. De Magnete, £ 411).
Inc. AmAcoTuin intime quamdam magnetis lapidis occidtam naturaw..
iv. [Remedia contra Morbos.] £ 431.
Inc. Dixit Solomon Sap. c. 40. Deus dedit in horum scientiam.
V. [Liber tertius De Consideratione Quartse Sen- tent. S. Magistri.]
Inc. Consideravi trihulationes eledovuin in Sancto EvaiKjelio.
" Explicit liber tertius De Consideratione " quartse Sententire S. Magistri per Ro- " gerum Bacon, correctus et scriptus per " Johannem Cokkes, manibus suis propriis, " Oxonige."
d 2
xl PREFACE.
vi. Sequitiir cle Expulsionc Veneni.
vii. Breve brevi.arium ejusdem.
Inc. Breve hreviariuni hreviter ahhreviatum sufficit intelligenti.
viii. Diversitates ignium ejusdem.
Inc. Qucedam loca liostilia aggredie^ites. ix. Incipit Secretum Secretorum, f. 54G.
X. H?ec est practica ad fociendam aqnani vilre, f. 569. Inc. Accipe iii. lagenas vini.
xi. De retardatione Senectutis.
Inc. I) online mundi qui ex nohilissima stirpe originem.
MS. of tlie 2. A second MS. preserved in the Lambetli Library, Lambeth No. 202, here designated by the letter L, is a folio on Library, paper of the fourteenth century, very closely written, and far from easy to read. This MS. has hitherto eluded the search of Bacon's bibliographers, in consequence of the title prefixed to it by some modern hand, De laude Sacrce 8cripturce ; and under this designation it is quoted by Tanner as an independent work. It is im- perfect, extending only to the close of the 45t]i chapter; the rest has been lost. The catch-words of chapter xlvi. are found at the bottom of the page.^ It contains also a portion of the Opus Majus in a somewhat different hand.
For the unrestrained use of this MS. I am greatly indebted to the liberality of his Grace the present Archbishop of Canterbury.
MS. in the 3. A MS. in the British Museum, in the Cottonian
Mus'eum. Collection, Tiberius C.V., here designated T., is a folio on
paper of the fourteenth century, very carefully written
' Sec this edition, p. 1C7, note.
PREFACE. xli
and corrected. It affords tlio most satisfactory text ; and its authority lias therefore been generally adopted in this edition. A facsimile of this MS. (No. 1) has been prefixed to this volume.
The same MS. contains : —
ii. The fourth part of the Opus Majus, erroneously
styled the fifth ; and, iii. The Compendium Studii Philosophise.
All these MSS. have been minutely collated. But their variations are so slight as to produce little or no difference in the sense.
4. A copy in University College Library, Oxford, C. MS. in
20, here called U., made in the vear 1617, from some J^'T^'^'^^
... . College,
unknown original. It is one of a series of transcripts Oxford.
of Bacon's unpublished writings presented to that So- ciety by John Elmhurst, M.A., a former fellow, who has prefixed to his gift the following note : " Hi tres codices " scrijpti sunt ipsissima manu viri optiiini ct erudi- *' tissimi Magistri Rohevti Paine, 8.T.P., et jEdis " Ghvisti Canonici." ^ The collection has been made with much skill and judgment. I subjoin the following notice of its contents : —
Vol. I. C. 18. V,, J.
i. Grammatica Grseca. TranscTip. ex MS. B. Twine.
Inc. Primus hie lihev voluminis grammatici circa linguas cdias a Latino qui est dc grammatica Grceccc. Inc. Cap. 1. " Manifestata " laude"—
Brian Twyne's MS., from which this transcript was made, is a remarkable palimpsest now in Corpus Christi College Library, Oxford.
' Created Doctor of Divinity in tlie 1 brated Jeremy Taylor. See "Wood's same year and month as the cele- | Fasti, ii. 29.
Xlii PREFACE.
ii. Compendium Studii Theologise. Transcrip. ex 31 S. Dodoris Frideaux.
Inc. Incipit Compendiwni Studii Theologice et per consequens philosophice, et potest servire theologice, et hahet duas partes principales ; 'prima, circa liberalem communicationeim sa- pientice, investigat omnes causas erroris et modos errandi in hoc studio, ut verce causae et veri modi appareant evidenter. Secunda 'pars descendit ad, ipsas virtutes stahilien- das, et ad errores curn diligentia excluden- dos.
" Quoniam in omnibus causis autlioritas digna " potest et debet" —
The MS. of Dr. Prideaux, from wbicli this transcript was taken, is now in the Eoyal Collection at the British Museum, marked F. vii. iii. Computus Naturalium.
Inc. Prcefatio in qua ostenditur intentio ct
divisio operis. " Omnia tempus habent et suis spatiis transeunt " universa sub sole " —
Vol. II. Vol. II. C. 19.
i. Communia Natm-alivun. Ex MS. T. Allen, cor- rect, ex MS, Lumleiano.
Inc. Postquam tradidi grammaticam secundurti linguas cUversas prout valent seu necessarice sunt studio Latinorum —
ii. Tractatus De Speciebus. Transcript ex MS. Magistri Allen, corr. per MS. Doctoris Prideaux.
Inc. Pri')nuin caput circa influentiam agentis — Part of the Opus Majus, see p. 358, ed. Jebb, Allen's MS. is in the Bodleian ; now Digby, 70 [a. 169]; Luniley's and Prideaux's in the Koyal Collec- tion at the British Museum.
PREFACE. xliii
Vol. III. C. 20. Vol. III.
i. Rogeri Baconis Opus Tertium.
This in all probability is a transcript of tbe Bodleian MS. ah-eacly described (see above, p. xxxix.), thougb it varies from its original in some minor particulars. A long and remarkable omission, from p. 6 to 12, is found in both ; ^ in both the sense is entii'ely dis- turbed by this defect, without exciting any surprise on the part of the transcriber.
ii. Mathematica. Transcrip. ex MSS. Doctoris Prideaux.
Inc. Postquam manifesta est necessitas Mathe- maticcB —
A portion of the Opus Majus, p. 108, ed. Jebb.
iii. Scientia Experimentalis. Transcrip, ex MSS. Magistri Allen.
Inc. Positis radicibus sapientice Latinorum penes linguas —
The sixth part of the Opus Majus, p. 445, ibid.
iv. De Corporibus Coelestibus. Transcript, ex 3IS.
Doctoris Prideaux.
Inc. Post locorvLm descriptionem deherent sequi — This is the same as the treatise called De UtiUtate
Astronomiw, and is printed by Jebb in the Opus Majus,
p. 237.
For the loan of these volumes I am indebted to the Master and the Society of University College, Oxford.
V. A transcript among the MSS. of Dr. Gale, in MS. in the Library of Trinity College, Cambridge, here cited non^l^ as Gale. Cambridi?e.
' In p. 6, u. 11, for " See p. 9," it should be " p. 12,"
xliv
PREFACE,
The sub- ject of the Opus Ter- tium.
Tliis MS. contains : —
i. The Opus Terfcium ; copied from the MS. in the British Museum by Sir Joseph Williamson ^ and James Casaubon.^
ii. Compendium Studii Theologise ; copied from the same MS. by the same transcribers.
iii. Opus Majus ; from the Dublin MS., with the addition of the 7th part, De Morali Philo- sophia, omitted by Jebb,
For the use of this MS. I am indebted to the Master and Fellows of Trinity College, Cambridge.
The Opus Tertium, as stated already, was intended by the author to serve as a preamble to the Opus Majus and Opus Minus, though later than either in the date of its composition. I have so far departed from the strict chronological order, as to follow the author's in- tention and place the Opus Tertium at the head of this volume. Inferior to its predecessors in tlie importance of its scientific details and the illustration it supplies of Bacon's philosophy, it is more interesting than either, for the insight it affords of his labours, and of the numerous obstacles he had to contend with in the exe- cution of his work. The first twenty chapters detail various anecdotes of Bacon's personal history, his opinions on the state of education, the impediments thrown in his way by the ignorance, the prejudices, the contempt, the carelessness, the indifference of his con- temporaries. From the 20th chapter to the close of the volume he pursues the thread of the Opus Majus, sup-
' Secretary of State to Charles II. and President of the Eoyal Society.
- No doubt James Casaubon of Exeter College, mentioned by Wood in his Fasti Oxon, ii. 3, as studying
in this house for the sake of the rector, Dr. Prideaux, "merely to " advance himself in the knowledge " of divinity."
PKEFACE. xlv
plying what he had there omitted, coiTecting and explain- ing what had been less clearly or correctly expressed, in that or in the Opus Minus. In chapter lii. he apolo- 2;izes for diverOTns; from the strict line he had oriii;i- nally marked out, by inserting in the ten preceding chapters his opinions on three abstruse subjects, vacuum, motion, and space, mainly in regard to their spiritual significance. " As these questions," he says, " are very perplexing and difficult, I thought " I would record what I had to say about them, in " some one of my works. In the Opus Majus and " Opus Minus I had not studied them sufficiently to " prevail on myself to commit my thoughts about " them to writing ; and I was glad to omit them, " owing to the length of those works, and because I " was much hurried in their composition." From the 52nd chapter to tlic close of the volume he adheres to his subject without further digression, but with so much vigour of thought and freshness of observations, that like the 02:>us Minus, the Opus Tertium may be fairly considered an independent work.
As an instance of immense labour and application The im- almost superhuman, these three answers to the demand bouTslwwn of the pope must be reckoned among the most remark- in the pre- able curiosities of literature, independently of their in- [hesedn-ee trinsic merits. Without Bacon's positive assertion and works, all the incontrovertible evidence furnished by the treatises M^uun ^ themselves, the racts now to be stated would have ap- fifteen peared incredible. Tiie papal letter to Bacon is dated from Viterbo, 10th of the Calends of July [June 22], the second year of Clement's pontificate, A,D. 1266. If Roger Bacon was at Paris, or in any other part of France, at the time, as may be inferred from his own statements in chapter 3i'd of the Opus Tertium, some days must have elapsed before the mandate could have reached him. A delay of weeks, if not months, intervened before the necessary transcribers could be collected, or
xlvi PREFACE.
the funds raised, indispensably required for the fulfilment of his task. Yet all was accomplished, and the three works completed before the close of the year 1267! In the Ojuis Tertium, the last of the series, he speaks more than once of A.D. 1267 as the current year.^ He has recorded his most solemn and positive assurance, that at the time of his receiving the papal letter, no portion of his works had been committed to writing.^ Without any such positive declaration on his part, as much might have been justly inferred from the strict rule of his order, and the poverty it enjoined. Startling, then, as it may seem, the conclusion is inevitable, that these three works, the Opus Majus, the Opus Minus, and the Opus Tertium, were all composed, and clearly written out for the pope, within fifteen or eighteen months after the first arrival of the papal mandate. Such a feat is unparalleled in the annals of literature. The Opus Majus, as published by Jebb, extends to 474 pages in folio, not including the seventh part, which Jebb has omitted. Of the compass of the Opus Tertium the reader may judge by the present volume; that of the Opus Minus, unfortunately, cannot be determined. The Opus Majus embraced the entire scope of the physical sciences as then understood. In the treatise on optics, the author entered minutely into a description of the anatomy of the eye, besides discussing those problems which would now be considered as more strictly within the province of optical science. In his remarks on mathematics, he occupies at considerable length the field of descriptive geography. In the chapters on the reformation of the calendar he had to form minute calculations on an intricate subject, little understood, and to pass in review not only the methods of com- putation as used in his own days, but the Hebrew, the Koman, and the early ecclesiastical notation. He
' See p. 277. | " See chap. ii. throughout.
PREFACE.
xlvii
had to construct tables, to illustrate his meaning by diagrams, to treat abstruse and scientific questions, in an age unaccustomed to scientific demonstration. To gain the ear of the pope, whom he was anxious to enlist in the cause of philosophy, he had to descend to a style and manner clear and popular enough to suit the ordinary capacity of one, whose sympathies and good wishes constituted his only claim to be an arbiter of science. No help was at hand ; no friends to advise ; neither tables nor instruments to verify or abridge his calculations. The translations from scien- tific works of the Greek and Arabian were utterly worthless ; MSS. of the originals not to be procured. The copies of Bacon's own works, as they exist at the present day, afibrd unmistakeable evidence of the ob- tuseness of his transcribers, ignorant of every language but the Latin, unaccustomed to scientific terms, indif- ferent to criticism.^ Friendless, unaided by his family, thwarted by his superiors, if not discountenanced by the very pope Avho had enjoined the task, he had nothing but the force of his own genius and his unconquerable love of the truth wherewith to surmount these overwhelming difficulties. In what estimation modern philosophy may hold his researches it is not easy to decide ; but in his vast and unwearied labours in the cause of science, — that never-fiiiling charac- teristic of true scientific insight, — Roger Bacon may fairly take rank with the greatest pioneers of modern discover}'-.
^ These treatises afford many amusing examples of the state- ment in the text. Unable to -write Greek, or read it when written, in almost all instances the scribes have transferred into Latin characters their notions of a Greek equivalent. Sometimes they have omitted the
Greek altogether, as the reader may see in a variety of places in the Compendium Studii. On other oc- casions, where Bacon denounces the erroneous orthogi-aphy of his ovra time, and gives reasons for correct- ing it, they adhere to their ancient mumpsimus with unshaken gravity.
xlviii
PREFACE.
Compen- dium I'hi- losophicC.
The third treatise in the volume, Coinpendiuin Studii Philosophise, is taken from a unique MS. in the British Museum, Tiberius C.V., already described.^ A copy, made by AVilliamson and Casaubon, is in the volume of Gale's transcripts, containing the Opus Tertium and Opus Majus, now in Trinity College, Cambridare.- No other MS. is now known to exist. No trace of it is to be found in the long and intricate catalogue of Bacon's writings compiled by Bale, by Pitts, by Tanner, or the able editors of the Biograpliia Britannica. After adopting and rejecting various titles for the work, the transcriber eventually selected the one it now bears in this volume, and in this he has been followed by Gale. The first sentence of the work probably suggested the name. Bacon states his inten- tion of treating the subject of " philosophy (sapientia), '' for the present, summarily and in a compendium, by " way of introduction, until some better opportunity " should arise for entering on each subject in particular, " in its due course."^ No sufficient reason exists for the supposition of Jebb, that this work is no more than a second edition of the Opus Minus. '^ It bears no stronger resemblance to the Opus Minus than it does to the Opus Tertium, so flir as a judg- ment can be formed from the fragment ^^'hich has come down to us, and the description given of it by Bacon himself. In chap, iii.^ Bacon says, " At " the command of Clement, the predecessor of this " pope (istius iiapcii),^ I collected in a special treatise
' See p. xl. ^ See p. xliii.
3 " Ad pracsens, in summa et sub compendio quasi introduction! s mode tangere, donee opportunitas major accidat ut explicentur sin- gula in particulari et in propria disciplina." p. 393.
* " Circa annum, 1271. Opus " suum Minus incudi reddidit Ba- " conus, pluribus auxit et emenda- " vit," &c. Vrxt
5 p. 414.
" Strangely enough lie does not state Avliat pope. He must mean Gregory X., who was elected in
PREFACE. xlix
" select sentences from the Scriptures, the canon law, " and philosophj^, and placed them at the head of all " the books which I sent him. But now, according " to the form of that Compendium, I will set forth " briefly the authority of Seneca, &c." The Compen- dium here spoken of is the Opus Majus, or perhaps the three works addressed to Clement in 12G6, and considered by Bacon little else than as preambles or introductions to some greater and more perfect work which he meditated during their progress. On various occasions he excuses himself for not sending a more detailed account of his discoveries. " As my principal " work could not be got ready for your highness by " reason of various obstacles, so now by reason of its " prolixity it can not. For the subjects I write " about are great and arduous, and demand quiet and " solitude." ^ Again in the Opus Tertium : - — " I dare " assert, considering the difficulty of that introductory " treatise (the Opus Majus), I have clone more, out " of respect to yom- reverence, than if I had de- " livered in distinct and formal treatises (scriptis " principalihus) a whole system of grammar, of logic, " of natural philosophy and metaphysics, of specu- " lative^ alchemy, of the four speculative, not to add " practical mathematics/'
It is not necessary to multiply passages of this The com- kind. Enougli has been said to show in what light ^f ^ ^j.^^^^ Bacon regarded his replies to the pope's commands, encycloptp what he proposed doing for the future, and the order on the he had resolved to adopt. Dissatisfied with his own sciences, answers to the papal commands, or perhaps enlarging his views as the subjects he had hastily touched
1271. More than once he uses the words istius in this sense.
' Opus Minus, p. 315.
- Cap. vii.
* Speculative alchemy ; because he considered practical alchemy as merely mechanical and unphilo- sophical.
1
PREFACE.
Encyclo- broke more clearly on his vision, he resolved to iinder- work^^ take a work more vast and complete than any he had yet meditated. The words just quoted from the Opus Tertium are important in this respect. They help us to understand the nature and course of the work he proposed, and, in great part, executed. The MSS. of the celebrated Dr. Dee, now in the Bodleian Library, contain one portion of it, called by its author Cotnpen- diiim PhilosophicB} (Digby, 76). In it Bacon refers to a previous part under the title of Co7nonunia Natu- raliuin.- The same collection (Digby, 70) has fortu- nately preserved this latter treatise, where we have a description of the subjects already discussed, and the number of parts already completed. He had com- menced the first division of the work with grammar and logic, and then proceeded to mathematics. " After " I have spoken/' he says, "of comparative grammar, " as valuable or necessary to the acquisition of know- " ledge among the Latins, and finished at the same " time what I had to say about logic ; after I have " treated in the second volume of the parts of mathe- • " matics ; now in the third will follow physics, and " in the fourth metaphysics and morals. In^the-Oxder \ " of teaching, grammar and logic stand first. Then " succeed the mathematics ; and physics, according to " the suo-o-estion of Avicenna, follow mathematics, and " metaphysics succeed to physics ; for the conclusions " of other sciences are the principles of metaphysics. " Morals are last in order, for their object is " practical and the good of man, and therefore they " are the proper conclusion of all the rest " (cap, i.).^ /
' f. 3, b.
2 " Compendiixm Pliilosophigc ;" — " Lectorem horum Natiiralium ;" — " tactum est prius in Comnuuii- " bus Naturalium ; "— " In Com-
" munibus Mathematics determi- " navi," f. 5, b. See also f. 78, b. . ^" Postquam tradidi gramraati- " cam secundum linguas diversas " prout valeant seu necessaria sunt
PREFACE. ll
Then at tlie commencement of the second chapter he Encyclo-
observes, — " Of natural philosophy there are many ^e- P^^j^^'^^
" parate sciences, as I have remarked in the fourtli
" part of my treatise on metaphysics ; for besides the
" Gomrtiunia Natuvalium {i.e., conditions of being
" common to all the material world, as motion, place,
" vacuum, time, &c.), there are special divisions of the
" physical sciences ; — 1, optics ; 2, astronomy, judicial
" and operative ; 3, gravity {scientia ponderuTn de
" gravibus et levibus) ; 4, alchemy ; 5, agriculture ; ^
" 6, medicine ; 7, experimental science."
studio Latinorum, et logicalia cum his expedivi ; atque in secundo volumine tractavi partes mathematicse ; nunc in tertio oc- currunt naturalia ; et quarto metaphysicalia cum moralibus subjungentur. Patet enim quod grammatica et logica priores sunt in ordine doctrinaj, et ordo naturalium est, testante Avicenna, primo Metapliysica3, ut sequantur mathematicam ; secundum quod idem docet quod metaphysicalia sequuntm* naturalia ; quia secun- dum eum conclusiones aliarum scientiarum sunt pi'incipia in me- taphysica. Et hoc certum est ex Aristotele, cum per conclusiones astrologise doceat unitatem par- tium coeli .... Moralis autem philosophia est finis omniixm scientiarum aliarum, et ideo finem in consideratione philosophica continebit ; quia omnes alise sunt speculativaj veritatis, et hsec est practica et operativa boni . . . Naturalia vero sumpta specialiter, et stricte sunt in quibus est principium motus et quietis, ut in partibus elementorum, qure sunt ignis, aer, aqua, et terra ; et in omnibus factis ab illis quae
" sunt inanimata, ut metalla, la- " pides, sales, et sulphura, et atra- " menta, et colores, sicut est mi- " nium, cerussa, et lazulus, quod " est azurium, et viride Graecum, et " hujusmodi quae in ventre terras " generantur ; similiter et plantse, " cujusmodi sunt herbae, arbores, " caules, cannsB, frutices. Item " animalia bruta et homines; in " his enim est principium motus " et quietis naturaliter, et ideo in " eis est natura quae dicitur princi- " pium motus et quietis."
' As this has not been noticed in the accounts hitherto given of Bacon's philosophy, and may pos- sibly be new to some of my readers, I subjoin a literal transla- tion of that portion of the MS. ■where he explains his meaning more fully :-
" Next (after alchemy) comes " the special science of the nature " of plants and aU animals, with " the exception of man ; who by " reason of his nobleness falls " under a special science called " medicine. But first in the order of " teaching is the science of animals " which precede man and are neces- " sary for his use. This science de-
Hi
PREFACE.
Encyclo-
psDclical
work.
Fortunately, among the Additional MSS. of the British Museum (No. 8,786), under the vague and in- accurate title of " Baconis Physica," the fourth part of this extensive work is preserved. At the commencement of that MS. Bacon gives a general outline of the con- tents of the whole, so far as he had then proceeded. He states, that at the outset of this Coinijendiwm ndlosopldcB ^ (for this is the name by which he de-
scends first to the consideration of eveiy kind of soil (agri) and the productions of the earth, dis- tinguishing four kinds of soil, according to their crops ; one soil is that wherein corn and legu- mina are sown ; another is covered with woods ; another with pas- ture and meadows ; another is garden ground wherein are culti- vated trees and vegetables, herbs and roots, as well for nutriment as for medicine. Now this science extends to the perfect study of all vegetables, the knowledge of which is very imperfectly deli- vered in Aristotle's treatise on that subject ; and therefore a special and sufficient science of plants is required, which should be taught in books upon agricul- ture. But as agriculture cannot go on without abundance of tame animals, nor the utility of different soils, as woods, pastures, and deserts be understood, except wild animals be nurtured, nor the pleasure (voluntas, MS.) of man be sufficiently enhanced, without such animals, therefore this science extends itself to the study of all animals." ' " Ostensum quippe in principio hujus Compendii Philosophiae
quod necessarium est Latinis ut habeant notitiam saltern utilem de linguarum proprietatibus ali- enarum, sc, Gracca;, IIebraica>, et ArabiccD ; non solum propter grammaticse certitudinem, sed propter omnes scientias Unguis pleniter intelligendas ; et de his expeditum est in ista diffinitione de necessitate et potestate logicre, sine qua Veritas nulla investigari potest. Et valgus etiam philo- sophiam non ignorat, quamvis idem uti ostensum est vulgus nimis in logicalibus erret. Insu- per in parte communia jMetaphy- sica; tractantur ista de quibus pro- batum est, quod sine illis nulla scientia sciri potest. Et ha^c omnia sunt prseambula et intro- ductoria ad res istius mundi et scientias proprias et particulares de eis constitutas ; sunt autem extrinseca ad has scientias. Nunc autem in hac quarta ad diffiniti- onem volo convertere ad hoc quaj- dam communia qute tamen sunt magis propinqua scicntiis particu- laribus et rebus, de quibus illae scienticC sunt constitute. Scientias vero particulares proprie conside- rant res corporales hujus mundi,"
&c.
PREFACE
liii
scribes it) lie had urged the necessity on the Latins Encyclo- of acquiring the grammar of the Greek, Hebrew, and ^o,.Jf''' Arabic tongues, as an indispensable preliminary not merely to the philosophy of grammar, but to the acqui- sition of all other sciences. To this he had subjoined, in the second part, a treatise on logic. The third and fourth parts were occupied with physics and meta- physics, Communia Naturallu'in and De Prineipiis reruQn Naturalium. From these he descended to the consideration of speculative alchemy,^ and, so for as I
' As this word has an ugly sound in scientific ears, I -will here subjoin a passage from the IMS. which will more fully explain what Bacon meant by alchemy : —
" De geometrica, non solum " speculativa, sed magis practica, " certum est quod efFectus natu- " rales satis egent, sicut accidit in " fabricatione speculorura combu- " rentium et figuratione perspi- " corum et multorum instrumento- " rum, in quibus ostenduntur, et " per quas fiunt miracula opera- " tionum natui-a;, ut explanabi- " tur inferius. Et ideo voleus " scire generationem rerum univer- " salem naturalium, non potest pro- " ficere nisi per raathematicas prac - " ticas et speculativas, et scientias " aspectuum et ponderum ; sicut " desiderans scire in particulari " generationem harum rerum non " potest scire aliquid dignum sine " alkymia et agricultura philoso " phica et scientia experimentali ; " eo quod, ut patuit, in prima parte " hujus operis, et in prima specie " qualitatis in qua scientisc distin- " guuntur, AlkymistcE determinant " de omnibus rebus inanimatis, in " particulari, ab eleraentis ad partes VOL. I.
animalium et planetarum inclu- sive. Et agricultura philosophica determinat in propria disciplina omnes varietates naturarum et proprietatum in plantis et ani- malibus ; secundum quod Aristo- teles, quinquaginta voluminibus, explicavit naturas et proprietates animalium ; et in multis libris ea quae ad plantas pertinent expli- caverat ipse, et alii philosophi, qui in libris naturalibus quonim est in universal! de iUis determi- nare, non possunt nee debent co- arctari, sicut nee ea quae de rebus inanimatis scienda sunt, et qua; alkymlstff) explicant in particu- lari. Scientia autem particularis (^experimental science.) docet certi - ficare omnes conclusiones natu- rails philosophic, quod non potest naturalis philosophia tradita in libris Aristotelis apud Latinos vulgatis, nisi circa sua principia ; quoniam per argumenta conclu- dit* conclusiones ex prineipiis, sed non invenit eos per experi- mentiam, et ideo certificare non potest sine hac scientia."
liv
PREFACE.
Encyclo-
pajdical
work.
Date of its composi- tion.
can understand him, to those divisions of the mathe- matics mentioned above.^
The inference, then, is clear, whatever becomes of Jebb's supposition, that Bacon planned and executed, under the title of Go'inpendium Philosophice, an en- cyclopaedical work, in which he explained his whole system of philosophy in detail. That he should have repeated much of what he had stated before in his three replies to Pope Clement was necessarily inci- dental to his design. Not less natural was it that he should have designated the work, extensive as it was, by the name of an abstract or summary, considering his own vast conception of the province of philosophy.
The date of the composition of the work may be ascertained with some precision, as the writer mentions a fact in p. 412 which occurred the same year, when many theologians and students were publicly condemned for infaiaous offences, and driven from France. At p. 414 he refers to Clement as the "predecessor of this pope," not stating however what pope he meant ; whether Gregory X., who reigned from 1271 to 1276, or some of his successors. Again, at p. 898, denouncing the venality and corruption of Rome, he says that the Roman court is now depraved by the constitutions of emperors intended only for la3anen. " Morals there are " most perverted, pride reigns, avarice is rampant, envy " corrodes all. Nor is this enough, but that God's " vicar should be denied to his Church by reason of " its lukewarmness, and the world left destitute of a " ruler, as now has been the case for many years, the " see remaining vacant owing to the envy, jealousy, and
' This MS. is a marvellous speci- men of penmanship. It is -written in one of the most minute hands I ever remember to have seen. This,
added to the most ingenious and rapid contractions, renders it far from easy to consult.
PREFACE.
Iv
" ambition to which that court is a slave, and " by which it strives to recommend itself and its " friends, as all know who are willing to know the " truth." At the same place he refers to the death of Conradin, vanquished by Charles of Anjou in 1268.
These references fix the date of the composition to Composi- the year 1271,^ in the September of which Gregory X. ^^^J'."}"^.''^ was elected. The reader must, however, be guarded pacdical against confounding this Compendium Philosophic^ ^^^ ' with the Compendium Studii Theologice, et per conse- quens Philosophic^, which appeared about twenty years after, in 1292. ^ In this, the last of all his produc-
' After the death of Clement, " circa annum 1271," is Jebb's re- mark. But Bacon's language is inapplicable to any other year than that stated above.
^ This date is determined by inter- nal evidence. The passage is interest- ing in more respects than one : —
" Aristotle, as Tully says in his " Topica, was known to very few. " For according to the same writer " in his Tusculan Questions V. and " the tifth book of his Academic, he " left fifteen successors, and with " them went into exile, to foreign " lands, never to return, that with " them he might devote himself to " philosophy, for this life more " resembles the life of God and " the angels. So he shunned the " multitude, and studied wisdom " with a very few followers, know- " ing that the multitude, as we have " most efficacious proof at the pre- " sent day, is unapt for wisdom. " Slowly has any portion of the " philosophy of Aristotle come " into use among the Latins. His " Natural Philosophy, and his Me-
" taphysics, with the Commentaries " of Averroes and others, were " translated in my time (jiostris " temporibus), and interdicted at " Paris before the year a.d. 1237, be- " cause of the eternity of the world " and of time, and because of the " book of the Divination by Dreams, " which is the third book De Som- " niis et Vigiliis, and because of " many passages erroneously trans- " lated. Even his Logic was slowly " received and lectured on. For " St. Edmund, the archbishop of " Canterbury [Riche] was the " first who in my time read the " elements at Oxford. And 1 have " seen Master Hugo who first read " the book of Posterior [Analytics], " and I have seen his writing (yer- " bum). So there were but few, " considering the multitude of the " Latins, who were of any account " in the philosophy of Aristotle ; " nay very few indeed, and scarcely " any up to this year of grace 1 292." — Compendium Studii Tlieolotjicc, MS. in the Royal Library, circa finem.
e 2
Ivi PREFACE.
tions/ Bacon states that he had been much importuned and long expected to write something useful for theology, but had been hindered in many ways, as many were aware (cap. i. 1). Then, after urging his favourite subject of the causes and remedies of human ignorance in general, he proceeds to examine those wliich militated against theology in particular. " Although," he continues, " the principal study of the " theologian ought to be in the text of Scripture, as I " have proved in the former part of this work, yet for " the last fifty years theologians have been principally " occupied with questions, as all loiow, in tractates " and summpe, — horse-loads composed by many, — and " not at all with the most holy text of God. And " accordingly, theologia,ns give a readier reception " to a treatise of scholastic questions than they will " do to one about the text of Scripture. For this " reason I desire to oblige them first in that which " they love most, as it is the first step of wisdom to " have regard to the persons to whom a man " speaks. Thougli, beyond all comparison, it demands " ]nuch greater profundity, and it is a more difiicult " task to expound the text than to handle questions. " Again, according to Aristotle, the natural way of " knowledge is from the more easy to the more '- abstruse, from things human to things divine. " I call them human, because the greater part of " these questions introduced into theology, with all " th.e modes of disputation and solution, are in " tlie terms of philosophy, as is known to all theo- " logians, who have been well exercised in philosophy " before proceeding to theology. Again, other ques- " tions which are in use among tlieologians, though " in terras of theology, viz., of the Trinity, of
' See p. Iv. n,
PEEFACE. Ivii
" the fall, of the incarnation, of sin, of virtne, of
" the sacraments, Szc, are mainly ventilated by
" authorities, arguments, and solutions drawn from
" philosophy. And therefore the entire occupation of
" theologians uow-a-days is philosophical, both in
" substance and method {modo). Therefore I propose
" to set forth all the speculative philosophy now in use
'• among theologians, adding many necessary considera-
" tions besides, with which they are not acquainted."
It is obvious, then, from the preceding remarks, that Bacon's
shortly after, if not during the time of the composi- leamino-
tion of the Opus Majus, and other works included inandphilo-
tliis volume. Bacon meditated, and in great degree set forth in
perfected, a vast, methodical, and encylopjedical those parts
treatise, embracing the different divisions of the workwhich
sciences. Bea;inninof v/ith comparative a^rammar, as ^^^'^ ^^'*^° ^ ^ , . - preserved,
the most elementary and innate, he proceeded to p, ., , ,
the consideration of logic. Both of these he reckoned one of
as accidental, not as principal sciences. The Arabian Li-tai^^Qf
churl (as he is fond of quoting from Avicenna) knows knowledge.
grammar by instinct, and every effort at reasoning
presupposes the existence of natural before acquired
logic. Knowledge of the languages is the first gate
to the temple of wisdom. True at all times, in the
thirteenth century this was specially true of Latin
Christendom, which owed all its sciences, with the
exception of the civil law, to books written in a
foreign tongue, and possessed no original works in
theology or philosophy. ' Latin, Bacon tells us, was
understood and spoken, and even Greek. The latter
wiis yet a living tongue. The Crusades had brought
the knowledge of it to western Europe. Constantinople,
the cynosure of western Christendom, presented the
marvellous phrenomenon of a people speaking and
' Opus Tertiuni, cap. xxviii.
Iviii PREFACE.
writing a language distinct from the Latin on one side, from the Hebrew and the Arabic on the other. It kept strict possession of the key which could alone unlock the secrets stored in the mysterious books of Aristotle. In that mine what treasiu'es of wisdom still remained unexplored, what sphynx-like hints to the toiler in the laboratory, what new suggestions of gene- ration and transmutation, of the occult qualities of sub- stances, withheld from all but the initiated, and only half communicated to vulgar capacities in the imper- fect versions of Michael the Scot, of Flemyng, or of Herman. Languaoe itself would be too feeble to de- scribe how the world was athirst for the discoveries of the great philosopher. Suddenly introduced like the Arabian youth into a magic garden of golden apples and waxen fruits, it was puzzled and perplexed with its new-found abundance, yet craved and inquired for more. The more But how obtain its desires ? Two ways were open, foTrtnie °^^ easy, but far about ; the other direct, but difficult.
translation The former process was a stransje one. It shows the ft) ancient desperate efforts to get at the treasures over which a
authors, es- churlish language kept guard like a giant enchanter, Aristotle, yielding up none of its jewels except to those who, like itself, had dealings with a wicked and subtle spirit,^ The pale of exclusiveness was strengthened in propor- tion to its utter inefficiency ; intercourse with a Jew or a Mahommedan was heresy overt. A bishop reading Aristotle, through the medium of an Arabic translation, with a Jew or an Arabian teacher, Heaven forefend ! The sight opened interminable vistas of godless pravity. Yet the anathemas of pope, the decretals of Gratian, popular murmurs, were all unavaihng. Aristotle must be read ; not solely for his ethics and his logic ; but
' Almost all the early translators of the original Greek and Arabic had the reputation of wizards.
PREFACE. lix
rather for his physics, which ranged away in the _ima^_ gination of his ardent but uncritical admirers into the mysterious' and interminable regions of alchemy and magic. The saintly and the orthodox kept aloof from such indirect proceedings ; those only, Bacon tells us, whose orthodoxy was not of the first water, dabbled in the forbidden sciences, and introduced into theu- cham- bers suspicious-looking orientals with rolls and MSS., breathing more the odour of the Koran than of the breviary. " If the saints," says Roger Bacon,* and he says it in right seriousness, " made mistakes in their translations, much more do these men, who have little or no title to sanctity at all. So, though we have numerous translations of all the sciences by Gerard of Cremona, Michael Scot, Alfred the En- glishman, Herman the German, and William Fleming, there is such an utter falsity in all their writings Abim- that none can sufiiciently wonder at it. For a ij^d^trans- translation to be true, it is necessary that a trans- lations. lator should know the language from wliich he is translating, the language into which he translates, and the science he wishes to translate. But who is he ? and I will praise him, for he has done marvel- lous things. Certainly none of the above-named had any true knowledge of tlie tongues or the sciences, as is clear, not from their translations only, but their condition of life. All were alive in my time ; some in their youth, contemporaries with Gerard of Cremona, who was somewhat more advanced in years among them. Herman the German, who was very intimate with Gerard, is still alive, and a bishop. When I questioned him about certain books of logic, which he had to translate from the Arabic, he roundly told me he knew nothing of logic, and therefore did
' Comp. btudii, cap. viii.
Ix PEEFACE.
" not dare to translate them ; and certainly if lie was " unacqnainted with logic, he could know nothing of " other sciences as he ought. Nor did he understand " Arabic, as he confessed, because he was rather an " assistant in the translations, than the real translator. " For he kept Saracens about him in Spain, who had " a principal hand in his translations. In the same " way Michael the Scot claimed the merit of numerous " translations. But it is certain that Andrew, a Jew, " laboured at them more than he did. And even " Michael, as Herman reported, did not understand " either the sciences or the tongues. And so of the " rest ; especially the notorious William Fleming, who is " now in such reputation. Whereas it is well known " to all the literati at Paris, that he is ignorant of " the sciences in the original Greek, to which he " makes such pretensions ; and therefore he translates " falsely, and corrupts the philosophy of the Latins. " For Boetius alone was well acquainted Avith the " tongues and their interpretation. My lord Kobert " [Grostete], by reason of liis long life and the " wonderful methods he employed, knew the sciences " better than any other man ; for though he did " not understand Greek or Hebrew, he had many " assistants. But all the rest were ignorant of the " tongues and the sciences, and above all this Wil- " liam Fleming, who has no satisfactory knowledge " of either, and yet has undertaken to reform all " our translations and give us new ones. But I " have seen books, and I know them to be faulty, " and that they ought to be avoided. For as at " this time, the enemies of the Christians, the " Jews, the Arabs, and Greeks, have the sciences in " their own tongues, they will not allow the Chris- " tians the use of perfect MSS., but they destroy " and corrupt them ; particularly when they see in- " competent people, who have no acquaintance with
PREFACE. Ixi
"■ the tongues and the sciences, presuming to make " translations."
So elsewhere in the Opus Tertium, sj^eaking of one of the schoolmen in great estimation at the time, but whose name he forbears to mention, Bacon observes:' "The above-named incompetent author " has no more real acquaintance with philosophy " than the rest of the vulgar. There are not five " men in Latin Christendom who are acquainted " with the Hebrew, Greek, and Arabic o-rammar. I " know them well, for I have made diligent in- " quiry on both sides of the sea, and laboured " much in those things. There are many persons " among the Latins who can speak Greek, Arabic, " and Hebrev^, very few who understand the gram- " mar of these languages, or know how to teach them, " for I have put many to the test. For as the " laity speak languages which they have learnt, " yet know nothing of the gTammar, so is it with " these men. I have seen many laymen who spoke " Latin admirably well, yet knew nothing of the " rules of grammar ; and so is it now with almost " all the Jews, and even the native Greeks, and " not merely with the Latins who understand " Greek and Hebrew. For as the Jews and the " Greeks have lost the wisdom of God, and with it " the wisdom of philosophy, there are very few among " them who can teach the grammar correctly, and " give the rules and the reasons of it, as we Latins " understand our grammar by the help of Priscian. " And even when they do understand the lan- " guages, they know nothing of tlie sciences. And " therefore they cannot translate or do anytliing use- " ful, or intermeddle in studies to any good purpose, " although they may be apt and indispensable as-
' p. 33.
Ixii
PEEFACE.
" sistants. First of all, then, we must have men " skilful in foreign tongues, and these are not to "■ be had without great expense. Then we must " have many works in other tongues, i. e., works of " grammar, and the original texts of the separate " parts of i^hilosophy, that the falsities and defects " in the Latin copies may be discovered. But these *' works and these persons are not to be had by " any, except princes and prelates, as it is manifest."^ Urgent to It was with no little pain and solicitude that Bacon ginamss. ^®^ ^^ work to reform an error which he felt to be as the subversive of all true learning ; the first step that needed work°of amendment. His labours in this respect have attracted more accu- less attention than they deserve. His biographers have ledge. complied too much with the popular apprehension of his exclusive attachment to experimental philosophy. In an uncritical age, when authority once established, on however insecure a foundation, escaped all further question, it was not an easy, still less was it a popular task to strike at the root of an evil, so deeply im- bedded in the prejudices of the times. With so clear an appreciation of experiment, as the only test of theory, like his successor and namesake, it is as credit- able to his discernment as to his coiu'ao'e that he should have seen better even than Lord Bacon did, the paramount importance of philology, and urged it repeatedly on his contemporaries. It is amazing to hear a scholar of the thirteenth century insisting upon the necessity of constant reference to original authorities, as the only sure foundation of sacred criticism. A correct interpretation, as he warns his hearers, is
' The limits of a preface scarcely allow of illustration in detail, even if the subject required it. But the observations of Bacon are fully con- firmed by the groteS(iue etymologies and mistranslations palmed on tlie
Yulgate by mediaeval philology. Numerous specimens of them •will be found in various chapters of the Opus Tertium, the Opus Minus, and the Compendium Philosophic'.
PREFACE.
Ixiii
not to be obtained, except by greater attention to original works and the careful collation of MSS. His labours in experimental philosophy, the sums he expended in the purchase of instruments, tables, and books has been mentioned already ; ^ his devotion to the cause of letters long before their revival in the fifteenth century is not less worthy of notice. " The scientific " books," he remarks,- "of Aristotle, of Avicenna, of " Seneca,^ of Cicero, and other ancients cannot be " had except at a great cost ; their principal works '' have not been translated into Latin, and copies of " others are not to be found, in ordinary libraries or " elsewhere. The admirable books of Cicero De Re- " publica are not to be found anywhere, as far as I can " hear, although I have made anxious inquiry for " them in different parts of the world and by various " messengers. And so of many other books of which " I send extracts to your beatitude. I could never " find the works of Seneca, until after the time when " I received your commands, although I made diligent " search for them during twenty years and more. " And so it is with many more most useful books con- " nected with the sciences of morals."'^ As an instance of the minute accuracy with which he prosecuted these philological studies, and the care he had taken in examining MSS., a specimen of Greek palaeography will be found at the end of this volume, taken from his Compendium Philosophias, the earliest in all pro- bability extant in western Christendom. In the same work he traces the analogy between the Greek and Latin alphabets, and the relation of Latin to Greek
' See Opus Tertiivm, p. 59.
= Ibid. p. 55.
^ Both the Bacons were alike in their admiration of Seneca ; the foiTaer, perhaps, for liis scientific value, the latter for that air of sen-
tentious morality which pervades this ancient Polonius.
^ He states at p. 473, that he had seen all the books of Aristotle's Natural History in the original Greek.
Ixiv
PREFACE.
names ; whilst in the lacunge, which occur throughout wherever the original Greek had to be quoted, and the clumsy endeavours of the transcriber to represent Greek words in Latin characters, show the justice of" his complaints against the inefficiency of copyists, and the necessity of the reforms which he desired. To his treatise on comparative grammar, in Corpus Christi College, Oxford, he has subjoined a short Greek acci- dence, closing with the old paradigm of the verb tutttuu} The seve- g^j^ I must confine these remarks to a brief state- liis phiio- ment of what Bacon proposed to accomplish in this sophy and y^^^ encvcloiiasdical work, so far at least as his inten-
their rela- .
tiontoeach tions can be gleaned from any inadequate data. And other, £^j^.g^ Q^ grammar. I will state his own words :^ "After " I have made manifest the praise and utility of the " knowledge of the grammar of four languages, sc. " Greek, Hebrew, Arabic, and Chaldee, so far as they " are of use to the Latins, here in the introduction of " my whole work upon grammar, and have indicated " the number and order of tlie books, I shall now in " this first book proceed to speak of the Greek grammar " according to the order already noted. And as they " who are taught Latin, first learn to read and v/rite in " a coarse manner, then construe a few trifling passages " before they proceed to the higher science of the Latin " grammar, so I will first deliver superficially v/hat is " preliminary, intending to introduce afterv/ards matter " of greater moment. I shall just set down what is " necessary for a smattering of reading and writing, " then subjoin some passages for the use and exercise " of reading."
Again,^ in the same chapter, reprobating the erro- neous statements put forth in his time in a treatise
' In this MS. the Greek is very beautifully -written.
i. 1.
MS., Corpus Ch. Coll., Oxford, Dist. iii. cap. 1.
rREFACE.
Lxv
on the Greek grammar which professed to be wi'ittcn by Aristotle, he observes : " This first chapter is to " caution my readers against the many mistakes com- " mitted in a treatise on grammar which professes to " be transhxted from Aristotle into Latin. It is, " however, none of his. As, in accordance with what " I consider proper to grammar, I have explained " what appertains to the substance of the letters, the " substantial power of their sound, their distinction " and their number, as well in Latin as in Greek, I " now wish to explode some mistakes generally made " on this subject. And first I proceed to what is " written in a treatise on grammar which begins thus : " Scieiitla est ordinatio depicta in anima unlversl- " tatis et diversitatis causatoriim,} Some put too " much trust in this work, and erring themselves, often " lead others into error. It cannot be a work of " Aristotle's, as is generally supposed, nor yet of any " Greek, for the Greek grammar is not set forth " according to Greek characters {firjura), but rather " according to the Latin, although some few Greek " words are insisted on ; but it is obvious that " a Greek grammar, by a Greek, would be treated " after a Greek modeL Therefore this treatise was " not composed in Greek, nor translated from the " Greek, but some Latin compiled it oat of his own " head. For he says frequently ' We Latins {nos " ' Latini) do so and so, and the Greeks otherwise ;' " therefore the author was a Latin, and not a trans-
' This treatise exists in ]\rS. among the Digby Collection in the Eodleian, No. 55 ; a 4°, on vellimi, of the twelfth or thirteenth century. It has been attributed erroneously to Eoger Bacon. The same MS. contains in a more modern hand the following treatise ; —
Sequitur tmctatus de signis, brcvis et utills, compositus a snpientissimo post Avicennam philosopho, [ /?. Bacon'] .
Inc. Signum est iti pradicamcnto reJationis et dicitur essetifi'aJitcr.
Ixvi . PREFACE.
" lator, for translators do not put into their texts " what they do not find in their originals. Secondly, " it cannot be Aristotle's, or any wise man's ; for he " who composed the work blunders in substance and " mood ; for he acknowledges as much when he says, " Excedo igitur artis metas et scientiw terminos " dicendo de natuva vocis et soni Ttiodo metaphorico. " Besides, he investigates the order of the sciences " after his own method, in order to arrive at grammar. " But no grammaiian needs such an arrangement in " order to treat upon grammar ; no grammarians do so, " nor ought they, as grammar is the first of all sciences " in the way of teaching. Nor can a pupil in grammar " understand the properties of other sciences, which are " strictly posterior in order, and still less known to " him than grammar itself^ And therefoi'e he is a fool " who, in teaching grammar, begins with a division of " other sciences ; and therefore I suppose that this is " not the work of a wise man, but of one who thought " that he knew more than he did know. And no " wise man can doubt but that all which is there " said of the division of the sciences, of the generation, " power, and properties of letters, is either false, or " vain, or absurd. And this may be seen in my " treatise on Metaphysics, and other treatises upon " the division of the sciences. I shall not, therefore, " on this occasion discuss the division of the sciences, " as set down by this author, but in mj?- Metaphysics " and elsewhere I ]iave strangled all that is here " advanced, as foolish and erroneous, and besides the " subject. It is the business of the natural philosopher, " and metaphysician, and musician to explain the " rationale of the generation of sounds and voices,
' It would be -well if modern | grammars woiild observe this compilers of English elementary | caution.
PREFACE.
Ixvii
'' and to determine the possibility of all with appro- " priate reasons. And therefore the grammarian can- '■ not and ought not to interfere with such a profound " inquiry as that of vocal sounds/'^
Intimately connected with grammar is the science Music, of music, trenching on mathematics in its treatment of numbers and proportions, on language in its laws of accentuation, punctuation, and elocution generally.^ His remarks on the mispronunciation of Scri23tm"al words, and the errors introduced into the sense by mistakes in the sound, as prevalent in his days, will be read with interest ; as also will his protestation against the corruption of the ecclesiastical music, the introduc- tion of falsetto ^ and intricate counterpoint. Under Dancing, music he comprehended dancing and all training of the limbs. " Besides these parts of music," ^ he says, " which relate to sound, there are others which relate " to the visible, and that is the carriage of the body " (gestus), comprising dancing and every kind of " postm-ing (fiexus). That the pleasure may be per- " feet and complete, not of the ear only, but of the " eye, the gesture must be conformed to the music of " the voice, the instrument, and the metre, by harmo- " nious movements and suitable configurations. For
' Compare -what Bacon says on this subject in p. 231 of this vo- lume,
^Another treatise on grammar is preserved at Peter House, Cam- bridge : —
Coll. Pet. 1, 9, 5, James 3, sa2c. xiv.
Inc. Oracio grammatica autem Jit mediante verbo primce personce vel secundce vel tertice.
De figurativis hcutionibus primo qucEritur.
It ends thus: Significans proprie- tatem alicujits partis [?] sabbate intelligitur hoc nomen parte et stabit pro die dominica.
Explicit summa de grammatica magistri Hogeri Bacon,
^ See chap. Ix. of the Opus Tertium.
■• His own word.
^ Opus Tertium, cap. lix.
Ixviii PREFACE.
" WO see that the skill of the instrument, the song, " the metre, and the rhythm fail to give complete " and proportionate delight unless they are accompanied " with gestures, dancings, and postures of the body. " When these are made conformable to the music " in true and suitable proportion, perfect delight is " produced by both." Logic. From grammar he passed to logic. In his Opus
Tertium he has sketched out the design of this part of his work and its connection with the science already insisted on.' "After this," he says, "I have " suggested my intentions as to the second part of " grammar, which is not yet found among the Latins, " either original or translated. It is very useful for all " subjects of knowledge, for inquiring into and discover- " ing the speculative truths of philosophy and theology. " It treats of the formation of languages, the imposi- " tion of words and their vis signijicativa." Then " after stating that he had spoken of the nature and " division of signs,^ he adds : " I consider next how " words are imposed, univocally, a3quivocally, and in " how many ways ; thirdly, analogically, and in how " many ways ; " and referring to his observations on absolute, simple and compound, he concludes by- remarking : "So by means of all that has been said " I have set at rest many grave doubts and settled " many grave truths, whereby all things may be " determined which fall under discussion."
How far in his logical inquiries he pursued the intention thus hinted at, I have no means of deter-
' p. 100. j " trary, as a c/Vc/e of wine and bread
'^ In chap, xxvii. of the Opus | " in the window." It appears from
Tertium occurs an expression which is explained in the Compendium : " Signs " he says " are ab anima or " natural ; as the wailing of infants " and the harking of dogs ; or arhi-
ths Compend, Thcol. (i. 5.), that tavern-keepers made use of such a circle on their windows, in the place of a sign, to indicate the sale of hread and wine.
PREFACE, Ixix
mining. Among the Digby MSS. of the Bodleian, the following works upon logic are found:
Digby, No. 20 i, fol. vellum, ssec. xiii,
i. Summula Dialectices Rogeri Bacon, f 48-7o. Inc. Introductlo est hrevis et apta demoustratio in aliquam artem vel sclent iam — "Expliciunt summulte Mag. Bogeri Bacon."
ii. Syncategorematica fratris Robert! ' [Bacon]. Inc. Partiuin oratlonis qucedani sunt declina- biles, qucedani indeclinahiles —
Digby, No. 67, a fragment.
Indent summa Mag. Rogeri Bacon de soplds- onatibus et distinct ionihus. Potest quceri de Logicalibus accidentibus ~ —
It does not, however, appear that he devoted the Compara- same degree of labour and thought to logic as he did to cUffemitto other parts of philosophy. In his Compendium Theologian, 'ogi^. as already stated, he professed his intention to enter on the consideration of those verbal disputes which divided the Nominalists and the Realists of his days ; and in the same work he has devoted several pages, as the nature of his subject demanded, to the consideration of the nature of words. But in none of these instances has he entered on the subject of logic with the same amount of care and interest as on grammar, mathe- matics, or experimental science. The reasons of this comparative indifference to the claims of Aristotelian logic are not difficult to divine. In the OpiLsTer- tium^ he states that the two great portals to science are language and mathematics. But as for logic, he says, that is of less consequence {non est vis tanta) :
' Eobertus and Kogerus are fre- I - See also note, p. Ixv. quently confounded in the MSS. | ^ Cap. xxviii.
VOL. I. f
Ixx PREFACE.
logic we have by nature, its formal terms we obtain by learning. This is obvious to common sense, for every man assigns the causes and reasons of his words and actions, and of other things with which he is familiar. But this cannot be done except by an argument. All men reply to falsehoods by denying them, and to fallacies by saying, that it does not follow for this reason or that. So, though laymen do not understand the logical terms which clerics use, they have their own ways of meeting a fallacious argument. And therefore it is not the science of logic, but the terms only that are wanting to the laity. Then, after stating that the discovery of logic presupposed, the existence of a logic and mode of investigation inde- pendent of logic, he observes : " A knowledge of rea- " soning is given to man by nature as the means " for investigating all other sciences, and this we know " by experience ; for though we have been taught the " science of reasoning by Aristotle's logic, yet when " we handle the difficulties of other sciences, we pay " no regard to the art of Aristotle, for we know " not whether the proposed inquiry be a problem in " genus or species, or something else. Nor do we " know how we are to apply Aristotle to those " problems, nor could we explain how, and yet we " know that we argue correctly." Logic. In the Opus Majus ^ he developes more fully his
sentiments on this subject. Remarking on the vast amount of errors introduced by the corrupt versions of Aristotle, and the loss of his most valuable writings, he observes : "Of his logic we have not the best " book ; and the next to it in excellence, the second, " has been badly translated, and cannot be under- " stood, and is not in general use ; for it has only
' p. 40.
PREFACE. Ixxi
" of late been circulated among the Latins in a de- " fective and squaHd version. Nor is it surprising if " I say that these books of logic are the best. There " are four kinds of true argument; two move the " speculative intellect, or the reason, sc. dialectics, by " a feeble and initiative habit, which is opinion, that " we may be disposed to science, which is a complete " and final habit, wherein the mind rests in the " contemplation of the truth. And this habit is not " acquired by demonstration.^ But as the will or prac- *' tical intellect is more noble than the speculative, " and virtue with fehcity infinitely excels bare sci- " ence, and is incomparably more needful to us, it is " necessary that we should be furnished with argu- " ments to raise and exercise the practical intellect, " especially as we are feebler in this respect than we " are in speculation. Willingly do we taste of the " tree of good and evil ; slow are we to taste the " tree of life, to embrace the dignity of vu'tue with a " view to future happiness. It is necessary, therefore, " that the practical intellect should have its due aids " and be excited by arguments proper to itself, as " much as the speculative by its pecuHar aids ; and " it is fitting, therefore, that there should be a " logic for morals and theology.- For as speculative " sciences have speculative arguments of opinion and " pure science, so the practical sciences, as theology and " ethics, embrace those ai'guments by which mankind " are excited to practice. — And these arguments in mat- " ters of our well-being are the strongest, but powerless " in pure speculation ; as demonstration is most efiica- " cious in bare speculation, but impotent in practice, " and in things which pertain to salvation. Logic
' Et hie habitus non adquiritur per I * Butler's Analogy is a verification demonstrationem. p. 47^ ed. Jcbb, 1 of Bacon's observation.
f 2
Ixxii
PREFACE.
Mctapliy-
sics.
Matliema tics.
" ought, tliei'efore, to tcacli tliose forms of argument " which are proper to both ; dialectical and demon- " strative to the speculative sciences, practical to the " moral."
The necessity of such a science was forced upon him by the wants of the times. The pulpit and the schools resounded either with subtle arguments, couched in a dry, repulsive, and inaccurate language, or with feeble reasonings and literary vanities dis- graced by tinsel ornaments and bad taste. ^
From the references to his treatise on metaphysics, it would appear that he either departed from the order prescribed at p. 1., or had composed at some earlier period of his life a separate and independent work on this branch of philosophy. On this subject, however, I can speak with no certainty. The Digby MS., con- taining the treatise on meta})hysics, has disappeared from England, and is now in the Mazarine Library at Paris. ^ A short fragment of the work is preserved in another Digby MS.,'^ on vellum, of the thirteentli century, formerly, like many others, in Allen's possession.
" Incipit Metaphysica Fr. Rogeri Ordinis FF. Mino- " rum de Vitiis contract] s in Studio TheologiiTe." ^
Inc. Quoniani intentio iri'incipalis est inmiere .... vitla.
Mathematics succeed. It has been seen already how high a place they held in Bacon's estimation.^ They are the first of the sciences, he says, and indispensable for
' See p. 309.
= No. 7440.
^ No. 190. It is very much faded in the beginning, and contains, according to a modern note, another treatise of Bacon, De rrbicipiis NaturcE.
* A work De Intellectu and Intel- ligentia has been attributed to Bacon
by Bale, Pitts, and Jebb. A trea- tise on this subject is presented among the Digby MSS., No. 67 : —
Incipit lihtUus De InteUectu, ct De Intelligcntia tractatus ; jyrins dc natiira inteUccius cap. 1, in quo est intentio, §'(■. See note, p. xxxiii.
5 p. 105.
PEEFACE.
Ixxiii
tlie attainment of all the rest. It is more natural tlian any otlier ; it is learnt with greater ease ; for boys can comprehend it ; not so pliysics or metapliysics. It has been always in the use and esteem of the Avise above all other sciences. " The neglect of it for thirty or " forty years has nearly destroyed the entire studies of '' Latin Christendom.^ For he who knows not mathe- " matics cannot know any- other sciences ; what is '• more, cannot discover his own ignorance or find its " proper remedies. So it is that the knowledge of this " science prepares the mind^anilretevates it"t'o a well- " authenticated knowledge of all things. For without " matliematics neither antecedents nor consequents can " be known; they perfect and regulate the former, and " dispose and prepare the way for that which succeeds." Again :^ "These reasons are of universal application ; " to descend to particulars would be nothing more than " to show how all parts of jihilosophy are learned by '• the application of matliematics ; in other v/ords, that " the sciences can not be known by logical and sophistical " arguments, as is ordinarily the case, but by mathc- " matical demonstrations descending into the truths and " operations of other sciences, and regulating them, for / " without mathematics they cannot be understood or / " set forth, taught or learned."
It must, however, be remembered that mathematics Wliat in the language of Bacon had a wider significance than inchuiod In now. He included therein geometry, arithmetic, astro- miithemu- nomy, and music.^ In its application to tlieology it embraced the heavenly bodies, geography, chronology, the reformation of the calendar, numbers, geometry, and music ; ^ and all but the last three were included under the subdivision of astronomy. For theologians, he observes, ^ are frequently employed in discussing
' Opus Majus, p. 57.
2 lb. p. 64.
^ p. 200. See above, p. l.vvi.
* Opus Majus, P. IV., p. 108. = p. 200.
Ixxiv PREFACE.
those subjects, and many things are found in the text of Scripture and its exposition, and in the books of holy men, which have many difficulties. In the Sentences they dispute about the certainty and multitude of the heavens, their shape and figure, of eccentric circles, epicycles and the rest, of the motions of the heavens, of their influence on sublunary things, of fate, and the like. He divided astronomy into practical and speculative,^ the latter occupying much the same place as it does in modern accepta- tion ; the former embraced the preparation of instru- ments, tables, canons for the certification every hour of celestial and aerial phsenomena, e.g. comets, rainbows, stellar influences. Under geometry he included besides the measures of magnitudes, the laws of the operations of physical forces, or what he terms the multiplication of species or propagation of impressions ; and with this subject he combined his investigations into the action of the rays of light, burning mirrors and lenses. " On this " subject," he saj^s,- " which is totally unknown to the " generality of men, no work has been hitherto put " forth, except that which I have transmitted to your " eminence. In my first work (the Opus Majus), I " have said much on this subject, and I have besides " sent you a special treatise upon it. It opens a " way for knowing all things in the world, I mean " their operation on the sight, the hearing, the touch, " and the other senses ; and this is a proper introduc- " tion to the magnificent science of optics {perspec- " tiva)" Necessity I have already trenched so far that I hardly know maticai an- whether my readers will accept with patience the fol- paiatus, lowing passage from the Opus Tertium,^ in illustration ra'Tement^' of Bacon's own conception of the importance, not of
' Opus Tertiiun, p. loG. j ^ Opus Tertiimi, ch. xi.
- Opus Tcitiiuii, p. 117. !
PREFACE. IXXV
mathematics only, but of providing means and apparatus f«i' those
for tlie more effectual prosecution of scientific researches, (i^.y^yt^,
It is, however, so important an addition to our know- themselves . .to this
ledge of mediseval science that I venture to add it science. here.
" The second root of the difficulty is that 'we ought " to have excellent mathematicians, who should not " only know what exists, original or translated, in " connection with the sciences, but be able to make " additions to them, which is easy for good mathema- " ticians to do. For there are only two perfect mathe- " maticians. Master John of London, and Master Peter "■ de Maharn-Curia, a Picard. There are two other " good ones, Master Campanus de Novaria, and Master " Nicholas, the teacher of Aumary de Montfort.^ For " without mathematics nothing worth knowing in phi- " losophy can be attained. And therefore it is indis- " pensable that good mathematicians be had, who are " very scarce. Nor can any one obtain their services, " especially the best of them, except it be the pope or " some great prince. For he would hardly condescend " to live with any one who wished to be the lord of " his own. studies, and prosecute philosophical investi- " gations at his pleasure.
" And besides these expenses, other great expenses " would have to be incurred. Without mathematical " instruments no science can be mastered ; and these " instruments are not to be found among the Latins, " and could not be made for two or three hundred " pounds. And besides, better tables are indispensably " requisite, for although the certifying of the tables is " done by instrviments, yet this cannot be accomplished " unless there be an immense number of instruments ;
' Sou of the celebrated Siuiou de Montfort. See Moii. Frauciscaua, p. 103«
Ixxvi PREFACE.
" and these are hard to use and hard to keep, because of " rusting, and they cannot be moved from place to phxcu " without danger of breaking ; and a man cannot have " every where and on all occasions new instruments, " which yet he ought to have, unless he have certi- " fied tables. These tables are called Almanack or " Tallignum, in which, once for all, the motions of " the heavens are certified from the beginning to the " end of the world, without daily labour ; so that " a man can find everything in the heavens every " day, as we find in the calendar the feast-days of " the saints ; and then every day we could consider " in the heavens the causes of all things which are " renovated in the earth, and seek similar posi- " tions [of the heavens] in times past, and discover " similar effects. Tliese tables would be worth a " kino-'s ransom, and therefore could not be made " without vast expense. And I have often attempted " the composition of sucli tables, but could not finisli " them through failure of the expenses, and the folly " of those whom I had to employ. For, first of all, it " would be necessary that ten or twelve boys should " be instructed in the ordinary canons and astrono- " mical tables ; and when they knew how to work " at them, then for a year to discover the motions of " each planet singly for every day and every hour, " according to all the variations of their motions " and other changes in the heavens.
" Then there are other instru]nents and tables " of practical geometry, and practical arithmetic, and " music, Avhich are of great utility, and are indis- " pensably required. But more than any of these it " would be requisite to obtain men who have a good " knowledge of optics (perspectlva) and its instru- " ments. For this is the science of true vision, and " by vision we know all things. This science certifies " mathematics and all other things, because astro-
PREFACE.
Ixxvii
" nomical instruments do not work except by vision, " in accordance with the hiws of that science. Nor is " it wonderful if all things are known by mathematics, " and yet all things by this science {'perspectiva), be- " cause, as I have said before, the sciences are intimately " connected, although each has its proper and pecu- " liar province. But this science has not hitherto " been read at Paris or among the Latins ; except " twice at Oxford in England ; and there are not " three persons acquainted with its power. He who " pretends to be an authority (of whom I have " spoken before) knows nothing of the power of this " science, as appears by his books, for he never " composed a book on this science, which he would " have done had he known it ; nor in his other " books has he said anything about it. They are " but few who know these things, as in the case of " mathematics, and are not to be had, except at " great expense ; and so likewise are the instruments " of this science, which are very difficult, and of " greater cost than the instruments needful for nia- " thematics."
" I say this," he remarks in conclusion, " because " I am sorry for his ignorance and that of the " generality ; for without these they can know " nothing. No author among the ancient masters or " the moderns has written about them ; but 1 have " laboured at them for ten years, as far as I could " find time, and I have examined them narrowly as " well as I could, reducing them to writing since " the time when I received your mandate." ^
' In the Digby MS. No. 76 are the following mathematical treatises : —
i. Inc. Mathcmatica utiiur luntutn parte aliquota qua: uliquotiens sumpta raldit suum totum.
ii. Detcrminatio de parte matlie- matica prima in qua pramisi qua ncccssaria sunt,
iii. Incipit liber eknie/itorum scu indicium matlwmuticcE Eudidis.
Ixxviii
PREFACE.
General
physics.
Two important divisions bring this selieme of Bacon's philosophy to a conclusion, general physics and alchemy. To the former belong the two treatises of which some account has been given already, under the title Communia Naturaliiim, in two parts. The heading prefixed to the work shows the nature of its contents : " A volume of Natural Philosophy, " in which is delivered the science of Physics, ac- " cording to the force and comprehensiveness (potes- " tatem) of the eight natural sciences, which are enume- " rated in the second chapter. This volume contains " four principal books. 1. Be communihus ad omnia " naturalia. 2. De Codestibus. 3. De Elementis et " mixtis inanimatis. 4. De Vegetabilihus et Anima- " libus." In the commencement of the second chapter he thus explains what he means by the terms Gom- 'inunia Naturalia : " I have stated in the fourth part " of my work on Metaphysics that there ought to " be some science of the ComTnuiiia Naturalia. For, " besides the special, there are many general laws " ((jeneralia) belonging to this great science. As I '• have composed a large scientific work, De Com- " munibus Mathematical,^ before I proceeded to " speak of its special parts, because the common " principles are many, difficult, and awful, so I will " not fail to follow the same order on this occa- He then refers to the physics of Aristotle
sion.
as an example of what he means, in the disser-
There is no question that these are the genuine'works of Eoger Bacon and part of the' Compendium Philo- sophic ; for at f. 78, b. of the same MS. the following ohsei-vation occurs : " Conceptiones primse in " geometria paucaj sunt; et ideo " prius positxc sunt in tractatu de
Communihus totius Mathema-
" ticce." Compare f. 5, b. of the same MS. See below, p. c.
In the Eoyal Library, P. vii. f.l41, is a treatise, De Landihus Mathe- maticdE. Inc. Post lianc scientiam experimcniahm mathcmatica est dignior et ut'dior respectu theologicc.
* See p. c.
PREFACE. Ixxix
tations on elements, motion, vac^^um, and tlie like And in the second part of the same division (i. e., the fourth in reference to the entire work), after referring to the Gomonunia Natiiralia, he states that he in- tended to connect this subject with the special sciences of which he had spoken. The particular sciences, he adds, specially consider the corporeal things of this world, creation, creatures, virtues, laws, and the like. But inasmuch as some of these subjects are subject to generation, change, increase and diminution, and others not, he had determined to premise a treatise on these communia. These considerations lead him into a long discussion of matter and form, body and spiiit.
At the conclusion, then, of this great work, lie ought, in conformity with his original design, to have proceeded to the consideration of the particular sciences already mentioned. How far he did proceed in the inquiry has yet to be ascertained. How he would have treated the subject we learn from the Opus Tertium.^
" There is another science which treats of the Special " generation of things from their elements, and of all P'^J'^^'^^- " inanimate things ; as of the elements and liquids " (humores), simple and compound, common stones, gems " and marbles, gold and other metals, sulphur, salts, " pigments {aframentis), lapis lazuli (azurium), " minium and other coloui's, oils, bitumen, and infi- " nite more, of which we find nothing in the books of " Aristotle ; nor are the natural philosophers or any " of the Latins acquainted with these things. And as " they are ignorant of these things, they can know " nothing of that which follows in physics ; sc, of the " generation of animate things, as vegetables, animals,
' Cap. xii.
IXXX rilEFACE.
" and man ; because knowing not what is prior, they " must remain ignorant of what is posterior. — Wherefore, " through ignorance of this science, the ordinary natural " philosophy cannot be mastered, nor speculative and " consequently not practical medicine ; not only " because natural philosophy and speculative medicine " are required for the practice of medicine, but " because all simple medicines of inanimate things arc " derived from this science. For neither the names " nor the siofnifications of medicines can be learned, " except from this science ; that is, from speculative " alchemy, which speculates upon all inanimate things, " and the cjeneration of all thino-s from their elements.
" There is also an operative or practical alchemy '•' which teaches man how to make noble metals " and colours, and many other things, better and " more copiously by art than by nature. And this " science is more important than all that have pre- " ceded, because it is productive of more advantages. It " not only provides money for a state, but teaches the " means of prolonging life, so far as nature will allow " it to be prolonged ; for we die sooner than we ought " for want of a proper regimen in youth, and owing " to diseased constitutions derived from our fathers. '■' But this twofold science of alchemy is scarcely " understood by any ; for although many through- " out the world labour to make metals and colours, " few know how to make colours truly and usefully ; " scarcely any know how to make metals, and still " fewer to produce those things which avail for the " prolongation of life. There are very few who can " distil properly, or sublime, or calcine, or resolve, " or perform other operations of this kind."
He ought, then, in conclusion, and in conformity with his design, to have treated of experimental philosophy and of particular, tlie sciences confirming by special aj:) plication the general and more abstract principles
PREFACE. Ixxxi
already sketched out. He had proposed to speak in detail of metals, plants, colours, animals, agriculture, medicine, and the like. How he would have treated these subjects we have some indications, in his experi- ments on light, his observations on the rainbow, on burning-glasses and lenses in general, on the magnet, on g-unpowder, on grafting, on various mechanical contrivances, scattered throughout his published and unpublished works ; but whether he ever completed these latter portions of the work has not been ascer- tained, although twenty years at least must have elapsed between its commencement and his death. Other causes than inability or disinclination may have intervened to prevent its execution. He had stated to Clement IV. that he wanted sufficient means for prosecuting inquiries into experimental philosophy which the successful pursuit of it demanded. He had before impoverished his friends while compiling the answers he had sent to pope Clement. He had pawned his own credit, and that of his relations. What was his reward ? Was he ever repaid ? It is to be feared not ; it is equally to be feared that the popes who succeeded Clement showed still less of a passing regard to Bacon, even if they did not, as tradition affirms they did, persecute the philosopher. With Clement died Bacon's hopes of a papacy, splendid for peace, and the regeneration of science. He could expect little from these opponents of his own order who were advanced to the papal chair. Friendless and alone, condemned to poverty by his vow as a Franciscan, regarded with suspicion, fettered by jealous restrictions, it is hardly probable that he could carry on experiments which he had found it difficult to pursue under more favourable auspices.
That nothing but sheer inability, or some insuper- able obstacle, would have prevented him from devoting his best energies to the more practical portions of his
Ixxxii PREFACE.
task, is evident from the whole course of his life and writings. Numerous proofs are at hand of his great regard for experimental philosophy. He considered it as the only security against vague theories, the chief remedy for the errors in speculation and practice pre- valent in his age. If the world loves to contemplate the great lord chancellor of James I. retiring from the court or the parliament to his museum at Grays Inn or at Gorharabury, laying aside his chancellor's robe to watch the furnace or count the drops from the alembic, the example of the soUtary friar, with more scanty means and fewer associates justifying the value of experiments, in a darker and less favourable age, is not less interesting. So far as the prize is to be given to mere invention, Roger Bacon has superior claims to Lord Bacon. But as the discoverer of a new method, which has changed the whole face of science, — (for he must he called a discoverer who vin- dicates a truth long forgotten, or presents it in such a light that all must see and acknowledge its im- portance),— in this respect Lord Bacon will always bear the palm alone. Roger Bacon did not live in an age when the value of Aristotle as the philosopher of nature could be appreciated at its true worth. He reprobated the mistranslations of Aristotle, but not Aristotle himself; he thought there were treasures still to be discovered in the books of his Physics and Natural History, and that better translations and more accurate texts would justify his admiration for the great Greek teacher. He stiU adopted the older distinctions of philosophy into pm-e and mechanical, and he ranked under the latter division many of those processes to which modern estimation has since given a higher name. Though in his practice a keen and sagacious experimentalist, in his exposition of science he adopted the deductive in opposition to the induc- tive method.
PREFACE. Ixxxiii
To say tliat his aspirations far outstripped all that he, or that science in its most perfect state, could be expected to realize, is to charge him with no greater error than what is common to all enthu- siastic, all great discoverers in every age. In common also with minds of great and comprehensive grasp, his vivid perception of the intimate relationship of the different parts of philosophy, and his desire to raise himself from the dead level of any individual science, induced Bacon to grasp at and embrace the whole. The errors in all directions, of which he was fully cognizant, perhaps something of the encyclopae- dical tendency of the age in which he lived, still more his anxiety to make all learning directly subservient to theology, led him to undertake so gigantic a task, which hitherto has set at defiance the energy and ambition of the grandest and most daring intellects. The noblest minds in every age have felt the strong- necessity of resisting the tendency to dissever the body of the sciences.
But it is not the object of this preface to discuss Bacon's merits as a philosopher. The materials are not yet before us for attempting such a task with any hope of success. Too much yet remains to be done before it can be satisfactorily accomplished. But as the wish has been frequently expressed in England, and more particularly on the Continent, for some more detailed and definite account than has yet been given of Bacon's unprinted MSS., I have thought it right to enter on these details. If of little value in themselves, they may at least serve as guides to some future editor of Bacon's works, and point out in what direction his researches should be directed. But whilst so large a portion of these works exists only in MSS., widely dispersed in different libraries, it would be useless to enter upon an extended sketch either of his life or his literary history. For the
Ixxxiv PREFACE.
present, tlisrefore, I content myself with the account of liim given by Wood in his Antiquities of the University of Oxford, only correcting in the notes the obvious mistakes of this intelligent antiquary Wood's narrative contains almost all that is known with any certainty on the subject. It has the advan- tage, besides, of being derived from a careful perusal of Bacon's MSS., some of which have since disappeared, and others been destroyed by the tii*e in the Cotto- nian Library.
Long as this preface is, I cannot close it without acknowledging my numerous obligations to the mem- bers of both Universities. To the master and fellows of University College, Oxford, to the president and fellows of Corpus Christi College in the same Uni- versity, to the master and fellows of Trinity, to the Society of Peterhouse, in the University of Cam- bridge, I am indebted f(5r the loan of various MSS. of Roger Bacon. To the Rev. H. Luard, fellow of Trinity College, Cambridge, I owe many tlianks for his kind investigations made at my instance in the libraries of his University. To R. B. Knowles, Esq, of the Middle Temple, I beg to testify my gratitude for his ready and ellicient help, and his constant friendship.
.T. B.
LIFE OF UOGER BACON.
(From Wood's Antiqtjitates Univ. Oxon.)
Omitting a great number of dispute? which occurred tliis year [A.D. 1292,] between the University and the town, I shall proceed to speak of a philosoplier the most celebrated that England had hitherto pro- duced ; I refer to Roger Bacon, a Franciscan friar, of the University of Oxford. He was born of a good fjimily, not far from an ancient city called by Ptolemj^ Isclialis, in modern times Ilchester.' His first yen.rs were spent at Oxford, in the study of grammar and logic, where he made such unexpected progress that
' Ilist. Joh. Rossi, MS. p. 91 [p. 82, ed. Hearne. " In hoc con- " cordat cum illo ille famosus cleri " cus fi-ater Robertus (sic) Bacon, de " ordine Minorum, natione Angli- " canus, de generosa prosapia inco- " laruna comitatus Dorsettia;, juxta " IIchestjT." Then proceeding to quote from his Opus Tertixmi, Ross concludes : " Haec nobilis doctor " ille Rogerus Bacon, apud fratres " Minorum Oxonite sepultus, anno " Domini 1292, festo Sti. Barnabffi Apostoli." Tanner, in his Biblio- theca, states that Bacon's name, before he took the vows as a Francis- can, was David Dee de Radik, and he quotes in support of this strange assertion a MS. of Br. Twyne, VOL. I.
" De Reform. Vulg. Cal.," now in Corpus Christi College, Oxford. There is no trace of this tradition in Bacon's works, or in any of the notices preserved of him in the Chi'onicles or Franciscan histories. It was not customary, so far as T can ascertain, for those who entered the Franciscan order to change their names. Tanner refers also to Atkyn's History of Gloucester for a tradition that Bacon was born at Fodgmore Bottom, in the parish of Bislej-, in the county of Gloucester, and educated at the chapel of St. Maiy, now Bmy Mill, in the parish of Hampton, where a chamber is still shown, called Bacon's Study.']
g
Ixxxvi LIFE OF EOGER BACON.
the greatest hopes were conceived of him. In due time he devoted himself to philosophy, penetrating into those hidden mysteries of science that might be useful to him in after life. The lessons and exercises imposed on him by his teachers (of whom Edmund, afterwards archbishop of Canterbury, was one^) were mastered by his genius or his industry. With these accomplishments he proceeded to Paris, according to the fashion prevalent among English scholars of those times, especially among the members of the Univer- sity of Oxford. He was attended on that journey Ijy others like himself athirst for knowledge ; though I cannot agree with Leland that Richard Fisacre, the friend of Robert Bacon, was one of that number. In France he devoted himself earnestly to the study of theology and the languages, especially to mathematics, medicine, jurisprudence, and history ; and he made such progress in these sciences that he was considered the ornament of the University, and honoured with the degree of Doctor in Divinity. He returned to his own country and University, which readily confirmed the distinctions bestowed upon him at Paris.^ At the persuasion of Grostete, as it appears, he entered the order of the Franciscans, in their convent at Oxford. But I am inclined to think that this happened at an earlier period of his life. Turning his back on wealth and distinction, which ofier such attractions to man- kind in general, Bacon entirely devoted himself to natural philosophy and to the languages, then little known or studied. He tells us himself^ that whilst he was a young man he had given great attention to philosophy and the sciences ; had made many collec-
1 Bale, Ant. iv. § 55. [ et in Opcre Tcrtio, cap. xx. [The
2 Bale, ib. MS. to -which Wood refen-ed was ' In the Opere Minori, cap. xvii., I that of University College.]
LIFE OF ROGER 13AC0X. Ixxxvii
tions on these subjects^ and reduced them into a method. He successfully sought the acquaintance of all scholars of any eminence in Latin Christendom ; he employed himself in instructing youths in the knowledge of languages, figures, numbers, tables, and the profitable science of other things. He thought much and anxiously on the means of perfecting in- struments for carrying on his inventions ; and when he could not himself raise the funds required for the purpose, the event seldom disappointed those who followed his directions. For twenty years during which he was thus employed, not without the sneers and reproaches of the vulgar, he had expended up- wards of 2,000L in the purchase of secret books, and in making experiments, to the astonishment of all men in Oxford. He was actuated by such a generous spirit, that he not only freely disclosed to his pupils the most precious and abstruse results of his inquiries, but never more congratulated himself than when he fell in with any one who had genius and inclination to receive his instructions. His lectures were eagerly attended by the members of the University, especially on physical subjects ; he acknowledges, however, that some students, especially the Spaniards,^ received them with ridicule ; and that was especially the case when he lectured from the faulty Latin translations of Ari- stotle and the Arabic philosophers.
Among his more illustrious pupils was John of London, to whom nature had been as prodigal as fortune was unkind. Struck with the genius that dawned in his countenance, Bacon took the lad under his protection, being then fifteen years old, and in-
' [The University was then di- ] dently refers to the Opus Jlajus, vided into nations, of whicli the p. 45.] Spaniards formed one. Wood evi- I
o- 2
Ixxxviii
LIFE OF ROGER BACOX.
striictecl him with so much care that he outstripped all his contemporaries at Oxford and Paris. He was sent by Bacon with various [three] books to Clement IV. in the year 1 267 ; and he is mentioned with great commendation on more than one occa- sion : ^ " For this reason I cast my eyes on a lad, " whom I caused to be instructed five or six years " ago in the languages, in mathematics and optics, " wherein is the chief difficulty of all that I have " now sent you. I have gratuitously instructed him " with my own lips since the time I received " your mandate, foreseeing that there was no other, '•' whom I could employ with so much satisfaction. " And therefore I thought I would despatch him, " that if it pleased your wisdom to use my mes- " sengcr, you might find him fit for the purpose ; '•' if not, he might still present my writings to " your eminence. For unquestionably there is not " any one among the Latins who in all that I wish ' can answer so many questions (because of the " method that I pursue, and because I have instructed '• him), as he can do, who has learnt from my own " lips, and been instructed by my counsel.
" God is my witness, that had it not been for " your reverence and to your advantage, I would " not have mentioned him. Had I wanted to send " a person for my own profit, I could easily have " found others more suited for advancing my interests ; " had I consulted the advantage of the messenger, I love " others more, and am more obliged to them, because " I am under no obligation to him, either from kin- " dred or otherwise, except so far as I am to any
' In prtcambulo ad Opus IMajus et IMinus. In prima etiam parte Operis Majoris ad Clem. IV., cap. xix., ot in Opere Tertio, cap, xix.
[The first and the last of these works are one and the same under different titles]
LIFE OF ROGER BACON.
]xxxix
" ordinary person ; even less. For when be came to me " as a i^oor boy, I caused bim to be nurtured and " instructed for tbe love of God, especially since for " aptitude and innocence I never found so towardly " a youth. He has made such progress, that he will " be able to gain more truly and successfully what " is needful, than any one else at Paris, although he " is not more than twenty or twenty-one. For there " is no one at Paris who knows so much of the root " of philosophy, although he has not produced tlie " branches, flowers, and fruits, because of iiis youth, " and because he has had no experience in teaching. " But he has the means of surpassing all the Latins " if he live to grow old, and proceeds as he has " begun." '
He then proceeds to praise highly the com-teous and retiring manners of this youth, and to commend liim for other good qualities, which I omit for the sake of brevity.^
On another occasion he speaks of himself to the pope ; he says, that from the time he had learned his alphabet he had devoted forty years to science and the languages ; and during the whole of that period, with the exception of two years, he had undergone infinite labours and submitted to no less expensa f that in three, or at the most in six months, he could impart all he knew to an industrious man of good memory, provided he had previously compiled certain tallies of analysis, which his pupil should follow from the first, and consult from time to time. Nay more, he does not hesitate to affirm that in three days he could
' [See also the Opus Majiis, i., cap. X. There is no such passage in cap. xix. as that mentioned by Wood.]
' In prima parte Operis llajoris, p. 132 [p. 447, ed. Jebb].
^ In tertia parte Operis Minoris; ct in Opere Tcrtio, cap. xx.
xc
LIFE OF ROGER BACON.
show a veiy diligent man how to acquire so much Hebrew, that he should be able to understand what- ever the fathers or wise men had written in explanation of the text of Scripture (so far is Schichardus from being the inventor of a Hebrew horologue), and he would besides explain to him what was necessary for the coiTection of the sacred text. He requires but three days to instruct any one in Greek, so completely, that he should have a clear knowledge of what had been written on theology, as well as on philosophy. He pro- fesses that within one week he could teach geometry, and in another week arithmetic. How he proposed to accomplish this, whether by the ordinary methods or the Trithemian, viz., by stenography and polygraphy, I cannot say ; nor has Bacon explained it.
I may here state in reference to John of London, who was sent on these occasions to Pope Clement, that both for Bacon's sake and his own merits he was advanced to some dignity, though of what natui-e I cannot determine. Some affirm that he lived many years after this, and was eminent for his writings. But as these were produced in a foreign country, no notice of their contents has reached us. In all probability they have been lost in Italy. ^
Bacon's method of study exposed him to the charge of magic not only with the ignorant, but the better instructed. Hence it is that in one of his works, speaking of the neglect of magic, he remarks : ^ " Insuper ars magica per totum orbem invalescens, occu-
' [Tanner attributes to Mm two works at least : — 1. De trigonio circinoque analogico. 2. De spe- culis covihurcntibiis. Both preserved in the Cotton Library. Vitellius, c. vii. Some authors have endea- voured to identity him with John
Peckham, afterwards archbishop of Canterbury, whose treatise on op- tics was frequently reprinted in the sixteenth century.]
^ De Utilitate Scientiarima, MS., cap. xiv. [The same as the 1st part of the Opus Majus, p. 20,]
LIFE OF KOGER BACON.
XCl
" pans homines in omni superstitione et fraude reli- " gionis, quamvis fuerat philosophis odiosa et ab " omnibus debellata, ut certificabitur suo loco, tamen " sancti primitivi invenientes mimdum occupatum in "■ utraque pro eodem artificio utramque reputabant, " quoniam ambse fidei fructiim impediebant multis " modis. Nam sicut Magi Pharaonis Moysi resistebant " et popnlum ^gypti mandato Dei inobedientem facie- " bant, sic fuit in principio ecclesiae per artis magicfe " violentiam. Qupe cum in eundem effectum, scilicet " contra opus fidei, cum philosophia concordabat, totum " ejus vituperium in philosopliiam redundabat/"
Some, in fact, imagined that Bacon was in alliance with the Evil One, and that by the aid of spiritual agency he made a brazen head and imparted to it the gift of speech ; and these magical operations, as Bale ' states by mistake, were wrought by him whilst he was a student at Brazen Nose Hall. Whether he did this by the powers of natural magic is for the present a question. Certainly John Ernest Burgravius,^ in a work on these subjects, contends that Bacon was in- debted to celestial influences, and to the power of sympathy for these operations. To this he refers the talking statues (stature Mercuriales) and the brazen head fabricated by Bacon, or, as some assert, by Al- bertus Magnus. This was nothing else than natural magic, in which Boethius was greatly skilled, and of which he writes in these words to Cassiodorus :^ "Tuse " artis ingenio metalla mugiunt, Diomedes in sere gTa- " vius buccinatur, seneus anguis insibilat, aves simu- " lat?e sunt ; et quae vocem propriam nesciunt habere " dulcedinem cantilensB probantur emittere.^ " How-
' Cent. 1st ed. 1548.
^ Acliilles Kedivivus, p. 52.
* Opera i. 19, Paris, 1588.
* [Wood here refers in a note to instances of such automata existing in ancient times.]
XCll LIFE OF ROGER BACON,
ever it was, I am certainly of opinion that the Devil had nothing to do with thera. They were produced by Bacon's great skill in mechanics, and his know- ledge of the powers of electricity, and not, as the ignorant and even the better informed surmised, molten and forged in an infernal furnace. John Picus, the celebrated count of Mirandole, and the glory of his age, distinguishes between the two kinds of magic, referring one to diabolical agency and the other to a consummate knowlege of natural causes and effects.^ The Greeks distinguish these difTerences by two names, calling the former yorjrs/a, and the latter, or true philosophy, y^ayEia. According to Porphyry, magic has the same distinction in the Persian tongue. To the ancients I may add the moderns, as Alchindus the Arabian, Roger Bacon, William bishop of Paris, be- tween whom and our author there was a great friend- ship, as may be seen by their correspondence on the operations of art and nature, and the follies and vani- ties of magic.
But to return. Many, as I have remarked, accused Bacon, whilst thus employed upon works beyond the comprehension of his age, of a compact with the Devil, which is not to be wondered at, seeing that in later times Reuchlin, for his knowledge of Hebrew, and Budseus, for his knowledge of Greek, drew on them- selves the hatred and envy of foolish and unlearned monks. So great was the ignorance of the times that it is not surprising if men living in such darkness should attribute to demons the operations of natural bodies ; follies which disappear before the light of rea- son. Such deep ignorance shrouded convents and hostelries that the monks and friars could not believe that any one could gain acquaintance with the learned languages except by the aid of secret intercourse with
• lu orat. De Diguitate Ilominia.
LIFE OF ROGER BACON.
XCIU
the Devil ; of the circle they knew nothing more than i.ts propert}'' of keeping away evil spirits, and they dreaded lest religion itself should be wounded by the angles of a triangle.^ The barbarousness of his age gave Bacon so much anxiet}^ and produced him so many enemies, that he almost regretted he had ever entered on such labours or troubled himself with experiments. His books were scarcely permitted a place in the libraries of his order. So inveterate were the monks against him, that when they mocked at his discoveries as the result of magic, they accused him of holding and propagating opinions hostile to the purity of the Christian faith. Some say he was actually cast into prison upon an accusation of certain stupid friars ; and that by Hieronymus de Esculo, the general of his order.-
' [This is overstated, like other ingenious remarks on this sixbject by later authors.]
- Bale, Cent. iv. § 55. Pitts aet. xiii., A.D. 1284. [To these Wad- ding may be added, and a host of later and inferior authors ; most of whom abuse and follow Bale. But Bale, who has much to answer for, is not responsible for this state- ment. After following the account given by Leland, to whom this story was unknown. Bale then adds the assertion made in the text, and refers for his authority to the Chronicle of Antoninus, archbisliop of Florence, a late writer of the fifteenth cen- tury. Antoninus gives no authority for his statement, which differs, as will be seen, from the ordinary version in more than one particular. After speaking of the election of Hieronymus de Asculo to the ge- neralship of the order in 1274, he thus proceeds : " Anno Domini '• 1277, Domiuus Joannes Caicta-
" nus factus est pontifex summus " vocatusque Nicolaus tertius. Qui " primo anno sui pontificatus Ben- " tevengam (sic) Tudertinimi ordi- " nis Minonnn fecit cardinalem " et Albanensem episcopum. Hie " generalis frater Hieronymus de '' multorum fi-atrum consilio con- " demnavit et reprobavit doctrinam '' Eogerii Bachonis Anglici, sacra) " theologiaj magistri, contineutem " aliquas novitates suspectas, prop- " ter quas fuit idem Eogerius " carceri condemnatus, priecipiendo " omnibus fratribus ut nullus earn " teneret, sed ipsam vitaret, ut per " ordinem reprobatam. Super hoc " etiam scripsit Domino papoc Ni- " colao, ut per ejus auctoritatem " doctrina ilia periculosa totaliter " sopiretur."— Chron. Pars. iii. p. 779, ed. Venet, 1586. Thus then, supposing the statement of Anto- ninus to be trustworthy, Bacon was not committed to prison by tlie Pope, uor by Nicholas IV., but by
XCIV
LIFE OF EOGER BACON.
How he extricated himself I cannot say; certain it is that he compLains to Pope Clement IV. that he was deprived of the ordinary aids of study, and his books and writings taken from him. " My superiors and the " friars kept me on bread and water, suffering no one " to have access to me, fearful lest my writings should " be divulged to any other than the pope and them- " selves.'" ■•
But I put no faith in those who assert that the pope sent for Bacon, and after examining him on the charges brought against him, committed him to prison. This is not at all probable, since the pope held Bacon and his studies in great admiration, assisted him with money, and advanced the young man whom he sent, John of London. But that Bacon was cast into prison by Raymund, the general of his order,^ is testified in a note appended to an ancient MS., formerly in the library of the Earl of Dorset: "Here " ends the Abbreviation of a work of Raymond Gal- " fridus, minister of the Grey Friars, which he had " fi'om friar Roger Bacon, who was of the order of " Friars Preacher.^ This Roger, on account of this
his own general, eleven years before he mounted the papal throne as Nicholas IV. Nor by any inge- nuity can the words aliquas novita- tcs suspectas be distorted into a charge of necromancy. The readers of this volume will probably see sufficient grounds, in the freedom of Bacon's theological opinions on controverted topics, and the severity with which he assailed the oracles of his order, for this mark of his general's vengeance. No trace, however, of the story is to be found in his writings, or in those of his contemporaries, c" fveu in Leland.]
' " Prajlati enim et fratres me jeju- " niis macerantes tuto custodiebant, " nee aUquem ad me venire volue- " runt, veriti ne scripta mea aliis " quam summo pontifici et sibi ipsis " divulgarentur." — Opus Minus ad Clem. IV. [This passage is not found in the present imperfect MS. of the Opus Minus.]
' [There was a general of the name of EajTnond from 1288 to 1296.]
^ [Another instance of the blun- dering way in which the story has been told ; the wi'iter confounds Roger Bacon with Robert the Do- minican.]
LIFE OF KOGEK BACON.
XCV
" work, was by command of the aforesaid Raymond, " incarcerated by the friars of the same order ; but " Raymond liberated Roger from prison, who dic- " tated that work ; and this Roger was a pupil of " Albertus Magnus/' ^ The same remark is found at the end of another MS., having the title Breve Brevlariim fratris Roger i Bacon ex dona Dei. This book is said to have been written to the same Raymund Galfridus, who is stated to have composed a Avork, De Leone viridi. It was once the property of Thomas Allen, of Gloucester Hall, as the catalogue of his books shows, and was after wards given to the Bodleian Library by Sir Kenelm Digby.
I return to Bacon. I find a few years after, such was the malice and ignorance of the times, that he was thrown into prison on the aforesaid charges ; and when he appealed to Nicholas IV., so far was he from obtaining his liberty, that the pope, who dis- approved of his tenets, kept him in closer custody than ever.^ Some say he was restored to his liberty by the intercession of certain noblemen ; others, that he died in prison, either from sickness or from bad treatment. It is certain, however, that he sm-vived Nicholas IV. some months, probably a year and a half. However, he lived till he was 78, or there-
' "Explicit verbiun abbreviatum Operis Reymundi Galfredi, ininis- tri ordinis Fratrum Minonun, quod quidem verbiim habuit a fratre Kogero Bacon, qui fiiit de ordine Prsedicatoiiim, et ipse Eogerus propter illud opus, ex prsecepto dicti RejTuundi a fratribus ejus- dem ordinis, foit captus et incar- ceratus; sed lleyimuidus exsol- vit liogenuii a curcere, qui doc nil
" istud opus, et ipse Eogerus fuit " discipulus fratris Alberti."
2 [There is no authority whatever for this statement. It is improbable on the face of it. If Bacon had already been condemned by his general Hiei'onymus de Asculo and Nicholas III., is it credible that he would have appealed to his old oppo- nent when created Nicholas IV.?]
XCVl
LIFE OF ROGER BACON.
abouts, and died on the feast of St. Barnabas,^ and was buried in the Grey Friars' church in Oxford.^
He composed a great many books on different sultjects, on theology, medicine, perspective, geometry, [natural] philosophy, of which he divulged many secrets. He published a Latin, Greek, and Hebrew grammar ; he treated of chemistry, cosmography, music, astronom}^, astrology, metaphysics, logic, and moral philosophy. And besides these treatises, in which ho disclosed the various methods of study pursued in his days, he made many discoveries which but for him might not even now have seen the light. In fixct, all his works display so much solid erudition, so many physical tentamina, that when modern sciolists boast so much of their experiments we may match Bacon with Bacon ; and with the father and founder of the Gresham school the son of our University, whose singular praise it is to have given birth to such a man, in an age so immature and unfavourable. Leland speaks highly in his praise, and prefers him to Cornelius Agrippa. Moreover, Bacon, as eaiiy as 1267, explained to Clement IV., in various works, a method for correcting the calendar, and sent him several writings at the same time, containing precious observations on mathematics and philosophy, which he behoved would be useful to the catholic Chuich. If you consider his care and dihgence in this respect, I mean in his attempt to reform the calendar, you will ac- knowledge that Bede, Roger Infans, Robert Grostete, and other Englishmen, and what is more, that Theophilus, Eusebius, Victorinus, Cyril, and others laboured to little
' Ross, ut supra. Rudborne in Chron. MS.
- [It has been stated already, p. Iv., that Bacon composed his treatise De Studio Theologi-jc as late at least as 12'J2, and how long
he lived after that date is uiikno'STu. This work bears no indication of the treatment he is said to have received, quite the reverse. Nicho- las IV. died in April 12'J1.]
LIFE OF ROGER BACON. XCVU
]5urpose. Would you know the reason, hear what Bacon says : " Secundum quod expono circa ecclesiastica " ot de corruptione calendarii, quse est intolerabilis omni " sapienti, et liorribilis omni astronomo, et derisibilis " ab omni computista ; unde omnes instructi in astro- " nomia, et in computo, et in talibus, mirantur quod " tam abominanda falsitas sustineretur, nisi quia illi qui " habent auctoritatem super hac correctione non sunt " exercitati in astronomia, et computo, et in hujus- '• modi. Nullus enijn percipiens talem abominationem " sustineret eam ; et quilibet sapiens Christianus qui " hsec tractat ostendit articulos istius corruptionis et " docet remedia. Non tamen aliquis prtesumit tradere " caleudarium correctum propter hoc, quod concilium " generale prohibet, ne quis mutet calendarium sine " lieentia sedis apostolicse speciali ; sed ista sedes " beatissima deberet hoc monstrum toUere de ecclesia. " Julius quidem Csesar constituit calendarium quod " habemus, nee unquam fuit postea correctum, et in " tempore suo non habuit falsitatem, quae nunc regnat " propter mutationes qute acciderunt a tempore ejus ; " atque ecclesia in principio multum conata est corri- " gere calendarium, et multi papje de hoc ordina- " verunt, et non fuit satisfactum, eo quod in aliis " occupata, et oppressa diu per tyrannos, deinde per " hfereticos (circiter per quingentos annos), et ideo in- " valuit consuetudo longa et pertracta est ad nos. *' Cseterum non fuerunt in primitiva ecclesia astronomi " perfecti, qui requiruntur ad hoc sublime negotium. " Nam multi summi pontitices negaverunt viros quos " sestimabant aliqua laudabiliter scii'e de astronomia, " ut apponerent remedium, et tentaverunt multi, ut " Theophilus, Eusebius, et Victorinus, C}Tillus, Beda, " et multi. Sed non fuit astronomia in usu Latino- " rum nisi parum, nee in usu ecclesije apud Grsecos et " Hebrreos, sicut nee alite partes philosophijie propter " multas causas, quarum aliquas scripsi superius. Sed
XCVlll
LIFE OF ROGER BACON.
" in Opere Majore plenius ; scilicet, in prima parte illas " exposui. Sed modo sunt astronomi sufficientes ad " Iisec, et quatenus videretis radices principales errorum " istorum cum remediis, scripsi satis in Opere Majori/'^ After stating that Paul of Middleburg, wlio had induced Copernicus to turn his attention to this sub- ject, had stolen half his work on the due observation of Easter from Roger Bacon, Anthony Wood thus concludes with some remarks on Bacon's writings.
1. I suspect, he says, that even the titles of many of the books which Bacon composed have been lost, and the copies of those which remain cannot be found with- out extreme difficulty. Their existence is not known through the envy or ignorance of their possessors.^
2. The works of Bacon which are generally found, are deficient in many places or else redundant ; and this may be said of those which are reckoned perfect. Certainly in his work De Utilitate Scientiaruin there occurs a question (not to mention other instances) : Utruni intelledus o.gens sit pars animce ; in the discussion of which the writer asserts that the affirma- tion is agreeable to the teaching of Aristotle, and was held in his time by Robert Grostete and Adam de Marsh, and that he had heard William of Auvergne, bishop of Paris, maintain the negative. This occurs in the copy of the same work ^ in the library of Sir Robert Cotton ; and yet in a copy of the same ormerly belonging to Thomas Allen, and now among
the Bigby MSS., not a word of this is to be found. Shall I further add, that the same work, which in the Cotton Library is entitled De Utilitate Scientiaruoyi, is
' In Opere Minore ad Clemen- tem IV. [This passage does not occur in the Digby MS. ; therefore Wood must have seen some other copy of the Opus Minus not now discoverabls.]
- [" It is easier," says Leland, " to " collect the leaves of the Sibyl " than the titles of the ■works " written by Roger Bacon."]
^ Cap. 21. [See Opus Tertium, p. 74.]
LIFE OF ROGER RACON.
XCIX
elsewhere called the Opus Majus,^ commencing with these words : Sapienti<B perfecta consideratio. The difference in the copies of works which bear the same name is enormous ; and this is specially the case with the Opus Majus ; and with the work entitled Be reruQU Generationihus,^ of which I have seen two copies, varying much. Whereas in the Cotton MS., at the end of the Communia JS^aturalium,^ the subject is treated with much greater perspicuity than in either of the Digby MSS. marked A. 19 and num. 70.
8. Some books which bear his name are attributed to others ; as a treatise with the title De fluxu et refluxu Maris Britannici,'^ is ascribed to Walter Burley ; another, De Utilitate AstTononiku, is attri- buted to William Botoner on Bale's authority.^ The Eogerina Major et Minor is given to another author.
4. Some books thought to be his are not by him, as " A treatise on the Psalter," beginning Beatus vir ; " The Life of St. Edmund, archbishop of Canterbury." A treatise on the Magnet '^ is attributed to him by Allen, its former possessor, but by the generality of critics to Pietro Pelegrino ; and so is another work, Syncategore- mata, fratris Roherti Bacon, beginning, Partium ora- tionis quwdam sunt declinahiles.
' Inter Cod. Digby, A. 15 [235]. [Lately recovered by Dr. Bandinel. The existence of it was unknown to Jebb, who collated the treatise De Utilitate Scicntiarum (now Julius, C. V.) for his edition of the Opus Majus. Since his days it has been miserably burnt, and is now a mere fragment.]
"- [This is the Opus Minus. See p. 5.]
3 1 can find no such MS. in the British Museum.
* [Probably confused with Bacon's remarks on the tides. See Opus Tertium, p. 120.]
^ [The very reverse of this state- ment is true.]
« Bod. MS. Med. 27.
LIFE OF ROGER BACON.
*^* Since these sheets were in the press, I have by chance lighted on that portion of Bacon's great work which contains the Communia Mathematical, or the relation of mathematics to metaphysics. The following passage from the introduction will show more fully the nature of the treatise :
" Hie incipit volumen verse mathematics, habens sex " libros : primus est de Communibus Mathematicfe, et " habet tres partes principales : prima pars continet " qusedam connnunia prieambula ad interiora mathe-
" maticre, et habet distinctiones. Prima
" distinctio comparat mathematicam veram ad meta- " physicam et separat earn a falsa mathematica, et " dat intentionem ejus et libros hujus sciential totius " doterminat, et causas universales errorum humanorum " in hac scientia, sicut in aliis excludit. Dat etiam " mathematicse laudes et utilitates per duas vias, " reservans secundre distinction! et aliis csetera qua) " ad laudes et utilitates mathematicse requiruntur. Et " hfec distinctio prima habet vii. capitula. In primo " sunt tria, quse in principio enarravi. Nam in primo " comparo mathematicam ad metaphysicam ; secundo " ad magicam ; tertio numerum et ordinem librorum " qui de integritate istius scientiee componuntur. Sic " autem per totum istud volumen, sicut in aliis meis " voluminibus philosophise, volo observare, ut partes et " distinctiones et capitula cum expositione brevi eorum " qure in illis continentur prsescribantur, quatenus '■' lector facilius intelligat quai tractantur ; et ad evi- " dentiam majorem volo in capitulis singulis illud " quod priucipaliter tangitur in eis, inchoavi capitalibus " literis et in liuearum principiis cum minio " annotavi." ^
'MS. Sloane, 2156, f. 74.
EPISTOLA CLEMENTIS PAPtE IY. AD PvOGERIUM ]5AC0NEM.^
Dilecto filio, Fratri Rogerio dicto Bacon, Ordiiiis Fratriim Minornm.
TUM devotionis litteras gratanter recepimus : sed et a.D. 1260. verba notavimus diligenter qiire ad explanationem eavum dilectus filius G. dictus Bonecor, Miles, viva voce nobis proposuit, tam iideliter quam prudenter.
Sane ufc melius nobis liqueat quid intendas, vo- lumus, et tibi per Apostolica scripta pr?ecipiendo mandamus, quatenus, non obstante pr?ecepto Prpelati cujuscunque contrario, vel tui Ordinis constitutione quacunque, opus illud, quod te dilecto filio Raymundo de Lauduno communicare rogavimus in minori officio constitati, scriptura de bona littera nobis mittere quam citius poteris non omittas ; et per tuas nobis declares litteras qure tibi videntur adhibenda re- media circa ilia, qua? nuper occasione tanti discri- minis intimasti : et hoc quanto secretins poteris facias indilate.
Datum Viterbii, x. Cal. Julii, anno li.
' Marfene, Thesaiirns Novns Aneodotorum, ii. p. 358.
VOL. I.
EOGEIII BACON IS OPUS TERTIUM.
Incipit Epistofa Rocieri Bacon ad Clementem Papam.'
Sanctissimo patri ac domino domino- Clemen ti, Dei providentia summo pontifici, sua3 sanctitatis servus pedum oscula beatorum.
Vestrse sapientire^ magnitndini duo transmisi genera scripturarum : quorum unum est principale, in quo propter vestras celsitudinis reverentiam* et officii dig- nitatem, qua totius mundi utilitas debet "^ procurari, prout potui propter impedimenta, et ut memorife occurrebat,*^ sapientiam pLilosophire conabar usque ad ultimam sui deducere potestatem ; et ideo comprehendi eam non solum absolute, ut secundum se consideratur, sed ut ministrat sapientife divinas, ut est utilis Dei ecclesife,^ et secundum quod est utilis et** necessaria
Ilis mo- tives for writing the following work. Had already sent the I'ope the Opus
Majus and Minus.
' " Opus Minus Fratris Rogeri " Baconis : " corrected in the mar- gin, " Opus III. Fratris llogeri, prre- " ambulum ad duo Opera, pri. . ., " so. Opus Majus, atque i. . ." The margin is cropped. At the bottom : " Incipit Summa Fratris Kogeri " Baconis ad Clementem IV. Pa- " pam." At the top, written dis- persedly : " Benedicite Ihs. IMaria '' Frideswida Johannes Dns." T. " A. D. 1267 (ut patet infra ex
" cap. Ixix.) scripsit hoc opus " Rog. Bacon, ut videtur, Parisiis." U. in marg.
^ patri ac domino^ domino patri domino, C. L. ; ac domino, om. T.
* sapientia] om. L.
■• reverentiani] obedientiani, L. '- debet] debeat, L.
* occurrehat] occurrcbant, L.T.
' Dei eccJesicB'] ecclesifc ])ei, L. « ntilis et] om. T.B. A 2
ROGEKI EACONIS
[cap
reipublica3 fideliuin diiigendjie, et quo modo multum est efficax ad iiifidelium conversionem ; et ut illi, qui converti non possunt, non minus per opera sapientia3 quam per laborem bellicum reprimantur. Non enim potest sapientia pliilosophi?e pluribus modis annotari, nee ejus utilitas magnifica et decora relucet, nisi his cn-adibus describatur. Nullum etiam com- modum est in consideratione pliilosophiffi absoluta, nisi quinque comparationes ejus ' liabeantur ; quia infideles sine his comparationibus philosophia abu- tuntur in sui damnationem, non ad utilitatis effectum. Sapientise igitur philosophicse arborem consideravi, radices principales ejus- revolvi, stipitis robusti erec- tionem et ramorum productionem majorum ^ notavi, flores suavis intelligentise olfeci, culmos Cereris aureos et Bacchi maturos palmites pro fructibus diligenter requisivi ; et ne foliorum utilis et grata viriditas abesset, eloquentife modulos, qui^ per folia designantur, in ultima parte voluminis, secundum vias sanctorum et philosophorum brevibus comprehendi : cogitans quod sapientia sine eloquentia est quasi gladius acutus in manu paralytici, sicut eloquentia expers sapientise est quasi gladius acutus in manu furiosi. Non quia in scribendo secter rhetoricum ^ decorem, et verborum pulchritudine condelecter. Cum enim tria sint^ opera oratoris, ut veritatem aperiat, ut delectet, ut flectat, quibus tribus per ordinem tres styli corresjDondent, humilis, mediocris, et grandis ; in omnibus scripturis quas feci vobis, et adhuc facio/ non intendo principa- liter nisi veritatem aperire ; et ideo secundum auctores eloquentise humili stylo, sine verborum phaleris,^ uti
' ejus'] om. T.
-principales ejus"] ojiis princi- pales, T. U.
^ majorum'] majorem, T. * qui] quse, B. L.
'■' rltituricum] rhetoricorum, L. ^ sint] sunt, B. " ct adhuc facio] om. T. ^ plialeris] om. L
Ij
OPUS TERTiUM.
cogor ; qui etiam mepe congruit parvltati ; uncle in his scripturis libentius uter ^ eo. Et sapiens suapte natura in sapientia delectatur, ac seipsum flectit' in opus propria virtute. Non exercitatis in sapientia neeessarius est sermo decorus ut delectet, et potens permovere'' ut flectat. Sed cum sapientissimum allo- quor majoribus eloquentite^ viribus non est opus, nee tenipus liabeo captandi ornatus rhetoricos, cum nee sufficio veritatem, ut congruit, enodare.
Sed propter viarum maxima pericula,^ et amis- Intended it
• 1 .1 p -i. i. T 1 as an iatro-
sionera opens possibilem, necesse luit ut aliud o])us- Auction culum formarem, in quo principalis scripturte inten- and com- tionem aperirem ; ut etiam labor mens vestra9 cle- ^u his pre- mentia3 innotescat, quatenus liabeatis exemplar, quo ad vious
, , . , , . "Writings.
memoriam revocetis quid a sapientibus liujus mundi The Opus petere debeatis. Quoniam etiam voluminis quantitas ^^'"«^ ^e-
^ ... scribed.
magna est, propter quam oportuit ipsuni m quatuor dividi,^ et occuijationes sedis apostoliccB^ graves sunt et multifario3j cogitavi ut sub quodam compendio videretis quod latins in Majori Opere est difFusum. Difficilia enim^ multa tractantur, qufe ardua sunt intellectui et opere graviora. Ideoque velut introductorium ^ volui secundam parare scripturam, quatenus difficultas primi operis mitigetur ; memoria etiam invalida, qure rerum multitudine gravatur, aliqua prius omiserat, qua? in hoc opere utiliter inseruntur. Et impedimentorum reme- dia priorum nactus, potui aliqua addere necessaria, qute prius ponere non valebam. Tantarum etiam rerum admiranda sublimitas, quanto seepius revolvitur, tanto
' utcr'\ utor, L.
-Jlectit'\ flectet, L.
' permovere] promovere, T. U.
* elocpientlcp'] sapientifc, T.
* maxima pcricuht'] maxinilnn periculum, T.
" quatnor dividi'} om. L.
' et occupationcs scdis apostollccr^ et apostolicfe sedis occupationcs, T.
" cnim'] etiam, L.T.
° introdiittorium'\ introductionetn, T.
6 ROGEllI BACON IS [CAP.
elucescit^ clarius, suavius reclolet, ct dulcius'^ adanici- tur. Nam sive per diversos sapientes^ tractetur, sive per eimdeni diversis temporibiis et scriptiiris, vix ad funduiM venitur, in quo positc© sunt radices. " Veritas " enim in alto latet, et in profundo posita est," ut ait Seneca."* Et intellectus nostcr so liabet ad en,, quro in sua natura^ manifestissima sunt, sicut oculus vesper- tilionis ad lucem solis,*" ut summus philosopliorum Aristoteles contestatur, Unde licet mens multorum puerili stultitia evanescens, delicata moUitie muliebri familiaris pigritias, fixstidiat omnia, tamen animus sapieuti?e studiosus non solum de veritate in veri- tatem novam ' avide discumt, sed eandem repetitam cum delectatione^ praesentit. Quia in eadem veritate sunt gradus quasi infiniti, et varia atque verisimilia falsa eam circumstantia restant excludenda, ut vix aliqua Veritas magnifica per humanum laborem valeat complanari ; et maxime ea, qure sunt de prima, et media, et ultima,*^ sapientiro potestate,'*^ quam in sex gradibus comprehendi perfectis ;^^ scilicet in absoluta consideratione sapientire, et numero quinario com- parata). Sed sicut propter has rationes opus secun- dum ad intelligent! am et complementum primi '- composui, sic propter easdem banc scripturam tertiam^^ formavi ad intelligentiam et perfectionem utriusque operis prsecedentis. Nam quamplurima hie adduntur magnifica decorem sapientife continentia, qua3 in locis aliis non habentur.
' elucescif] clticcscct, T. | ^ dekctatione'] veritate, T.
■ suavius .... didcius^ ct suavius redolet, dulcius, B.
^ sajiientes'] om. L.
* Seneca] Compare De Bciicfi- cils, yii. 1.
^ sua natura'] natura sua, L. ; Arist. Met. ii. 1.
" media, ct ultima'] ultima, ct media, L.
'" potcsfatt] potcstatcm, L.
" perfectis] Here a folio or more has been lest in B. U. See p. 0, n.
'- primi] prius, T.
" ad lucem solis] ad solem, T. I ^' scripturam tcrtiam] tertiam
' novam] om. L. | scripturam, T.
1]
OPUS TERTIUM.
Priino igitur in opere Secundo,^ secundum formam His ex- epistolre^ Marci Tullii post exilium revocati, huniili- jj„|^^ ^ J^^ antis so et congratulantis senatui Romano, recolens l>cing re- me jam a decern annis exulantem, quantum ad famam ^v^^ jj^i^ studii, quam retroactis tcmporibus obtiuui, racam par- See to send vitafcem recognoscens, et ignorantiam multiplicem, ac of his dis- cs elingue, et calamum stridentem, vestramque sapi- cQvenes. entiam admirans, quod a me jam omnibus inaudito, et velut jam sepulto et oblivions delete, sapient-iales scriptm'as petere dignetur ; secundo assurgens vestree cicmentiai, exordium sermonis capiens, post pedum oscula beatorum, stylum altius elevando, propter ves- tram celsitudinem, sub ^ his verbis incepi perorare : Cum tanta? reverentiro dignitas sapientias scaturiens Had been plenitudine,"* indicibili nitore vernans eloquentia?, me ^"fth^e- indignum ut transmitterem sapientiales scripturas ex- newed vi- citaverit, si admiratione deficiam, si minus congratuler ^ tantfB dignationi,^ si elinguis efficiar, si calamus scri- bentis vacillet, supplico ne solum nieas imbecillitati, sed vestrro inclinationis ingenti miraculo ascribatur. Attonitus enim et oppressus gloria scribentis, nee valens satis admirari sublimitatem pr?ecepti, non habeo quid dignum respondeam in hac parte. Nam qua3 potest esse tanta ingenii^ fcecunditas, quis^ tantus rationis vigor, memorioo tam indefessa capacitas, et ** ubi tanta reperitur*^ eloquendi potestas, tam inauditum genus sermonis, tantus facundire splendor, quibus vestrro ^" celsitudinis humiliatio inpriesentiarum valeat annotari? Caput enim ecclesire plantam pedis indig- nam requisivit ; vicarius Salvatoris et orbis totius dominator me, vix numerandum inter partes universi,
T.
' opeix Scctiiulo'] secundo opcre,
- epistola'] SicT. ; omittuntcccteri.
* sub'] om. L.
' plenitudine] placitudine, B.
* dignationi] dignationis, T.
^ tanta ingenii] ingenii tanta, L.
' quis'] et quis, L.
•^ cO ut, B. T.
" tanta reperitur'] reperitnr tauta,
'" vcstra] tua», L.
8 nOGEl'J LACOiMlS [cAi'.
«ollicitare dignatur ! Sol sa|)ientiio inunduin irradians, vas admirabile opus ExceLsi, lioniineni ' igiiorantiie multiplici caligiiie involiituni, inandati sui radio pe- netranSj sapientuui jubet exprimere nioniinienta ! Dux verbi, deliciis atfluens rhetoricis, balbutienti et uon solum plialeras urban! sermonis, sed ipsa exordia mendicanti, pnecepit ut scriberefc, scripturas desti- naret ! Sane etsi mandati gloria, cum sit quiddam immensum et infinitum propter scribentis majestatem, opprimatur mea infirmitas, quia tamen ejusdem vir- tute potenti sentio meipsum super vires proprias altius " elevatura, concipio spiritus fervorem, assurgo in vigore, congratulor affectu plenissimo, et de tanta dignatione mandantis libenter^ exulto. Nee modicum gratus,* immo gratissimus esse debeo, cum vestra beatitrfdo me pulsavit super lioc, quod ardenti desi- derio concupivi, grandi^ elaboratum sudore, expensis multiplicibus ventilatum. Et tamen nondum posita sunf" fundamenta, licet ligna et lapides, hoc est sci- entiarum et linguarum potestatem, et cretera pedificio sapienticB necessaria construendo'' investigaverim dili- genter. Nam arfcium et scientiarum magnalia tanta3 difficultati sunt subjecta, et maxim e liis temporibus, contra dies Antichristi et suorum, pro quibus Diabolus furore repletus est, ut studium sapientite multipliciter confundat, sicut apertius patebit ex sequentibus, quod sine apostolica providentia speciali nunquam reme- dium apponetur. Sed ubi tanta prsesit auctoritas nulla potest esse difficultas, quoniam ejus^ potentia coelos penetrat, purgatorium solvit, inferna conculcat, mundum comprimit universum.
Quoniam vero vestra mandavit dominatio ut pliilo-
' liomiiteui'] hominum, T. ''■ altius'] om. L. ^ Uhcnicr'] abundaater, T. ^ gratiis'] oiii. L.
^ grandi] om. T.
granui^ oui. ± . •^ posita sunt] sunt posita, L. " construendo] constitueudo, L. '' ejus] Inijus, T.
I.] OPUS TEliTlUM. 9
sopliiea scripta traii.sniittcreni, ideo, sicut in toto opeve I'cquisito necesse est, sic in liac epistola pra;eunte plii- losophorum scntentias securius allegabo. Nihilomiims, auctoritatc Angnstini ductus, qui in secimdo De Doctrina Cliristiana ^ sententiat, quod pliilosoplioruvn auruni sapientiiTe et argentuui eloquentias, tanquani ab injustis possessoribus vindicanda sunt Cbristianis ; efc in boc consentiunt omnes sacri doctores, ut loco suo- abundantius exponetur. Et quia " in omnibus causis " auctoritas solet et debet valere plurimum/' nt Tul- lius docet primo De Qua?stionibus Tusculanis,"' et quod"* extranea multitudini imperitie tractabo, volo non meo sensu, sed auctorum soliditate probare qu?e dico. Et si cupiam rationibus fulcire qute pono,"'' tainen ratio, auctoritatis beneficio vallata, fortior est : nam duplex confinnatio singulari prajfeTtur. Sed quia ipsa varietas studio legentium medetur, ut dicit Plinius xiv. Naturalium, et ex ipsa idemjititate, satietatis matre, animus fastiditus indignatur, ut in libro De Conquestione Natura3, qui est Alani,*" doce- tur, et Seneca^ scribit libro De Copia Verborum, " quod nihil est jucundum nisi quod reficit varietas," ideo ^ plures auctoritates ad eandem sententiam ali- quotiens introducam.
Benedictus igitur sit ^ Deus et Pater Domini nostri Greatci' Jesii Christi, qui super solium regni sui principem ptiHosop^iy exaltavit sapientem, qui de studio sapientipe cupit uti- expected liter cogitare. Prsedecessores quidem vestr?e beatitu- present dinis, aliis ecclesipe negotiis occupati, insuper contu- l^op^ than
macibus et tyi-annis multipliciter gravati, animos ad of his' pre- decessors.
' dc Doctrina Christiana] Cf. ii. §60.
^ loco suo'] suo loco, L.
'■ qui at A'ani^ oni. L. See Alanus de Insulis, De Plauctu Nature, p. 302.
^ de Quc^stionihus Tusculanis-] , g^^^^^^^ ^^^ j^ Seneca's works,
xii. § 26.
' quod^ om. T., quia, L, ^ pono] dico, L.
^ idco2 om, " sitl om. L.
10
ROGERI BACONIS
[cap.
studii regimen iioii laxarun'c. Sed aucfcoritate Dei dextra virtiitis vestra3 vexilluin triiimphale de coelo laxavit, gladium exemit utnimque, contrarias partes in infernuni dejecit, pacem restituit ecclesipe, omnibus fidelibus acquisivit hetiti?e principatum, propter quod vestri ^ sensus inexliausta profunditas tempus conside- rationibus o])portunum sapientialibus magnifice prrepa- ravit. Quoniam sedatis perturbationibus, anima fit sa- piens ac prudens, ut philosophus scribitvii. Physicorum ;- et ii. De Somno et Vigilia, mentcs a curis et tumul- tibus liujus mundi desertas grandibvis et arcanis com- prehensionibus veritatis aptissimas esse sanxit. Pra3 omnibus vero ecclesioB occupationibus quilibet juxta posse suum, et prrecipue illi, qui praesunfc, debeiit esse sollieiti de studii salutifera prcmotione. Quoniam studio sapientire in quocunque neglecto, virtutum in eodoui opera negligimtur. Nam ut pliilosophi tertio De Anima utar eloquio,^ intellectus speculativus verita- tis per extensionem ejus ad amorem boni fit jiracticus. Eatio enim prasvia est rectse voluntati, et earn dirigit in salutem. Non enim operamur bonum nisi scitum, The wor- nec malum, nisi eognitum, evitauius. Ignorantia enim ■wisdom • its t^^'^^'^^ durat, remedium contra mala homo"* non invenit. absence the Quouiam liomo, tenebris ejus obscuratus, ruit in pecca- evil. tum sicut CK3CUS in foveam ; propter quod nullum^
periculum ignorantife comparatur. Qui enim veritatem novit,'' etsi aliquando, qua) agenda sunt, negligit, habet tamen unde ad conscientian redeat, ut doleat de com- missis et caveat de futuris. Et ideo nihil est dignius studio sapientite, per quam omnia ignorantire caligo fugatur, et mens liumana illustratur, ut omnia bona
' vestri] tui, L.
" Fhi/siconim] See Aristot. Pliy- sica Auscult. vii. 3. § 7. For Physicorum T. reads Ethicorum. Tor Dc Somno read Prohkmata, XXX. § 14,
^ eloquio'] Cf. iii. 10.
' homo'] cm. T. contra mahi re- medium homo, L.
^ nullum] multum, Li
" novit^ cm. L.
I.J OrUS TERTIUM. ll
eligat, et ' inala singula detestctiir. Cictcnua stinliosi now .solum sibi prosiinfc, sed ecclcsij\3 in omni gradu regendre preeferuntur, et principmn rectores effecti, totum valgus dirigunt laicornm, luKreticos et casteros infideles convertunt, dantque consilia repriraendi obstinates et ad mortem seternam prsBstitos. Ergo totius raundi uti- litas a studio sapientias dependet, et a sensu contrario ejus damno mmidus confunditur universus. Nam qualis est homo in studio sapientige, talis est in vita. " Quo- " niam Veritas bene cognita adamatur, et probatio " dilectionis exliibitio est operis," ut dicit Gregorius." Et propter hoc liomines multi de studio coiTupto exeunt corrupti in vita, et cum ad regimen ecclesia) et consilia principum et totius po[)uli delegantvir, corruptio in- finita accidit in hoc mundo, ut nee fideles dirigantur, ut oportet, in vita secundum exigentiam lidei, nee infideles ad agnitionem veritatis Cliristianos exciten- tur ; immo magis per malam Cbristianorum vitam scandala ineffabilia patiuntur, et a devotione fidei elongantur.
Opus autem injanctum cum omni virtute exsequen- Bacon was dum judicavi ; nam cum plenitudo potestatis me liga- ^ fo°es^tal verit, dissimulare non valeo. Quod si prreceptum non tlie Tope's adcsset, adhuc propter apostolicam reverentiam negligere '^'^'^^"^'^ • erubesco. Poiro ipsa res, de qua agitur, cum sit bonum sfipieutia3, suapte natura invitat quendibet ad liberalem ejus communicationem. Quoniam Boetius in prologo Hypotheticorum Syllogismorum,^ dicit : " Etsi ipsa " speculatio veritatis sua quadam specie sectanda est, lit " taraen amabilior cum in commune deducitur : nullum " enini bonum est quod non pulchrius elucescit si pluri- " morum notitia comprobetur." Et Seneca^ Kbro jiri- marum epistolarum versus finem sic eloquitur : " In " hoc gaudeo discere, ut doceam. Nee me ulla res de-
' et\ oni. T.
" Gregnrius] Horn, ia Evang. ii. 30. § i. But L. reads, est exhibitio operis.
^ If'ipolhcllconun Sj/Uogismorum^ Boetius, Ilypoth. Syllog. circa init.
* Seneca] Epist. vi.
12
ROGERI BACONIS
[cap.
" lectabib, quamvis sit eximia et salutaris, quam iiiihi " uni sciturus sum. Si cum liac exceptione datur sa- " pientia, ut illam incliisam teiieam, nee enunciem, " rejiciam ; nuUius eiiira boni sine socio jucunda est " possessio." Et ideo rex magnificus Alexander Ma- cedo, Aristotelis mngni disci[)nlus, Dindimum regem Bragmainiorum invitans ad communicationem sapiential in disputatione philosopbica inter eos conflata sic ait : '* Libera res ^ est communitas, et nesciens pati dispen- " dium cum- in alteram participata transfunditur ; " sicut si ex una face lumina plura succenderis, nullum " damnum principali materije generabis, qute quidem " facultatem accipit plus lucendi quotiens causas in- " venit plus pr?estandi." Quoniam autem vestra prse- cepit sublimitas ut quam cito possem rescriberem,^ plena festinatione fui sollicitus in hac parte. Nam si amicorum petitio celeriter est effectui'* mancipanda, ne frigcre videatur caritas otiosa, ut scribit Platearius. auctor medicinse, longe magis dominorum, et maxime dominatoris mundi voluntas debet quam citius fieri poterit adimpleri. Nam ut ait Sallustius in Jugur- tliino,^ "Animo cupienti nihil satis festinatur.'' " Etiam " ipsa celeritas desiderio mora est/' ut dicit Seneca in libro memorato/' " Multo enim gratius venit quod de " fiicili, quam quod de plena manu sumitur," ut sep- timo '' De Beneficiis idem scribit ; quoniam
" Spes anxia mentem " Distrahit, et longo consumit gaudia voto/'
sicut in libro Tristium Ovidius^ pandit sententiam Salomonis.
' res'] om, L.
- cum} Here B. resumes. Sde p. 4.
^ reserihercni] scriberem, B. IL
* celeriter est effccliii] est effectui celeriter, L.
* Juyurthino] cap. Ixiv.
" memo}-alu'] i.e. De Copia Ver- borum.
' septiino] primo, cap. vii.
' Ovidius] The passage is not in Ovid, but in Statius : Theb. i. 322, •where the ordinary reading is e.zlrahif, not dislrahit.
II ] OPUS TERTIUM. 13
Cap. II.
Sed tamen dilatio, cavx) facta est, evenit necessario^ The causes
1 i i ■ T 1 • • • 1 1 of delay in
et contra meam voliintatein, et clolui nimis ac cloieo. complying
Non enim quando ultimo scripsistis fuerunt composita ^^th tbe
qua3 jussistis, licet hoc credebatis. Nam in alio statu command:
non feci scrip turn aliquod philosoplna3, nee in hoc, in
quo sum modo, fui requisitus a prjelatis meis-; immo i. The
facta est constitutio gravis in contrarium, sub prtecepto hibitidn rf
et poena amissionis libri, et jejimio in pane et aqua iiis order.
pluribus diebus, si aliquod scriptum fxctum apud nos
aliis communicetur. Sed scribi non posset littera bona
nisi per scriptores alienos a statu nostro, et illi tunc
transcriberent pro se, vel aliis, vellem nollem, sicut
ssepissime scripta per fraudes scriptorum Parisius di-
vulgantur. Et certe si potuissem libere communicasse, 2. The
eG:o itro fratre nieo scholari, et aliis amicis mcis- caris- ^l ,'?'!*y " p _ i _ ' _ obtainmg
simis multa composuissem. Sed quando desperavi de tran- communicatione neglexi componere ; unde quando vestrte ^*^" ^^^' glov'iX: obtuli me paratum, certissime sciatis quod hoc fuit j)ro scriptis fticiendis, nondum factis ; et ideo Reimundus de Lauduno, clericus vester, fait omnino deceptus, quando ipse do me vobis fecit mentionem. Licet enim aliqua capitula de diversis materiis, ad instantiam amicorum, aliquotiens more transitorio com- pilavi, hoc non est scriptum aliquod notandum, nee vestrge sapientire offerendum, cum et ego hujusmodi negligo, quia nihil continuum est, nee perfectum. Cieterum magnitudo et auctoritas vestrse reverentiae 3. Would me diu tenuit, nesciens statim quod dignum possem ^o^hino- ofFerre. Et cum consideravi quod nihil vestra? celsi- hasty or iil- tudini debeat pra?sentari nisi quod sit magnificum, '^^"^' *^^^ '
^ facta est, evcnlt neccssarlo^ \ " ""•'>] om. B. L. U. facta, necessario evenit, L.
14 ROGERI BACONIS [CAP.
vestrre beatitiidini quicquid optimum, vestr?e sapientiix; ^ quicqiiid pulcherrinmm, non est mirum si distuli in tractando. Quod probare potestis per sapientes famo- siores inter Christianos, quorum unus est frater Albertus, de ordine Prsedicatorum, alius est magister Gnlielmus- de Shyrwode, tliesaurarius Lincolniensis ecclesi?e in Anglia, longe sapientior Alberto. Nam in philosophia communi nulkis major est eo. Challenges Scribat igitur vestra sapientia eis articulos operum acompan- q^^^ misi, et quse tano-am in liac tertia scriptura, et
fon of Ins ,,,.. , ., , . ..
works with videbitis quod ante transibunt deeem anni quam ipsi those of his jj-^-j-^^j-^^ vobis ea, c|u?e scripsi. Certe centum loca
contempo- ...
raries ; reperietis ubi per ea, quas modo sciunt,^ non attiu-
AiiT -t gent usque ad fiuem vit?e suse ; cognosce enim eoruin
Magnus scientiam optiine, et scio quod ad minus non reddent
Shyrwood "^^^^^ ^^^^® scripsi, infra tantum tempus quod elapsum
est a vestro mandato ; et sicut nee ab ultimo, sic nee
a primo. Non igitur mirandum si ego dilationem
tantam fecerim in Lac parte. Sola enim perspectiva
sapientia,^ quam scribo, non fieret ab aliquo infra
None annum. Sed ad quid occulto liic veritatem ? Asscro
among the igitur vobis quod nullum invenietis inter Latinos, qui
could have sicut nec usque ad unum annum banc partem^ sa])i-
composed ei^tigg persolvct, sic nec usciue ad decem. Nam
his treatise . .
De Per- quantumcunque bene sciret eani, varias oportet ipsinn
spectiva. fjj^ggj^e experientias rerum bujusmodi, et ligurationibus
uti difficillimis et quasi infinitis, quas multum requi-
runt de tempore, et exemplaria quinque vel sex
multiplicari oporteret, antequam unum baberet electum
et fideliter consummatum. Taceo nunc de e?eteris
majoribus, usquequo tempus fuerit opportunum.
' sapientia] reverentice, li. 2 Gnliehnus'] Ciibertus cor. B. et Shircwode.
^ scinnt] sciuntur, B. * sapientia'] oni. L. '■" partem'] p.nritatem, T,
III.] OPUS TERTIUM. 15
Cap. III.
Deinde occurrerunt longe majores caiisrc dilationiim, Further propter quas oportiiit me multotiens desperare ; et ^hg execu-^ centies opus inceptum cogitavi iiegligere ; et nisi esset tion of his vicarii' Salvatoris solius reverentia, et utilitas mundi i^^proni per ipsmn solum prociirauda, non processissem cum ^V» s"pe- liis impedimentis in lioc negotio, pro omnibus qua) ' sunt in ccclesia Dei, quantumcunque rog.isseiit et institissent. Et primum impedimentum fuit per eos, qui milii prasfuerunt, quibus cum nihil scripsistis in excusationem meam, et eis non potui revelare ves- trum- seeretum, nee debui, propter vestrum mandatum de celando, instabant ineffabili violentia ut cum aliis ^ eorum voluntati obedirem; sed nequivi, pro}»ter vin- culum vestri pra^cepti, quod obligavit me ad opus vestrum, non obstante aliquo mandato prailatorum meorimi. Et certe cum non fui excusatus per vo8, ego recejd impedimenta tot et tanta quod enunciare non pos.^um, Articulos tamen certos hujusmodi im- pedimenii suo loco^ fortassis explicabo, et manu mea propter secreti magnitudincra conscribam,
Cseterum aliud genus impedimenti recepi, quod 2. From suffecit ad subversionem totius negotii, et fuit defec- 1||^!^^^'!* ^^ tus expensarum. Nam oportuit plus quam sexaginta libras Parisienses^ efFundi pro hoc negotio, cujus rati- ones et causas sufficienter reddam inferius suo loco. Non miror vero si non cogitastis de expensis liis, quia which the sedentes in culmine mundi halictis de tot et tantis ^'^^^^ ^^^'^ cogitare, quod niillus potest mentis vestrje sollicitudines
' vicarii'] vicarius, B. I ^ suo /oro] loco suo, T,
- vestrum! verum, B. L. . ti • • -, ^ ■ •
■> !•• T • !•• Ti m I ' I cirisicns."s\ I'arisiensum, L.
^ cum autu] lu anis, B. T. | -^ '
16 ROGERI BACONIS [CAP.
{Bstimare. Sed metliatores, qui literas portaverunt,
fuerunt incauti, qui voljis iion fecerunt mentionem
de expensis ; et ipsi uniim denarium noluerunt ex-
pendere, cum tamen dixi eis qiiod vobis scriberem
nmnerum expensarum, et unicuique quod suum fueiit^
redderetur. Ego vero nee pecuniain liabeo, ut seitis,
nee possum habere, nee per consequens mutuari, cum
Had sent non liabeam quid reddam. Misi igitur fratri meo diviti
hisbro-° ^^ terra mea, qui ex parte regis consistens,- cum matre
ther, mea, et fratribus, et tota familia exulavit, et pluries
his attach- bostibus deprehensus ^ se redemit pecunia ; et ideo
ment to the clestructus, et depauperatus, non potuit me iuvare, nee royal cause, , . ^ , ^ ^ , . , / ^
etiam usque ad nunc diem nabui responsum ab eo.
Considerans igitur vestram reverentiam et prrecep- tum, sollicitavi multos et magnos ; et aliquorum faciem bene cognoscitis, sed non raentem ; et dixi quod nego- tium quoddam vestrum debuit tractari in Francia per me,'* licet illud'^ non expressi, cujus executio indiget pecunia magna. ° Sed quotiens reputatus improbus, quotiefts repulsus,^ quotiens dilatus spe vana, quantum confusus in meipso, non possum^ exprimere. Etiam milii non credebant amici, quia non potui eis negotium explicare ; unde per banc viam non potui procedere. Angustiatus igitur supra id,^ quod potest iestimari, coegi familiares homines et pauperes expendere omnia, qufe habebant, et multa vendere, et ca^tera impigno- rare, etiam multotiens ad usuras, et promisi eis quod ego'** vobis scriberem partes singulas expensarum, et quod bona fide procurarem apud vos perfectam soki- tionem, Et tamen propter istorum paupertatem mul-
^fucrit] fuerat.B. U. |
* qui ex parte consislens]
qui est ex parte consistens,
L.
^ deprehensus'] dcprehensis, L.
" per mr~\ om. T.
= illud] om. T. " magnet^ om. T. ' repulsits~\ expulsus, L. ^ possr/m] possem, L. " supra iV/] supra modum et id, L. '" raii~\ om. L.
III.] OPUS TERTIUM. 17
totiens dimisi opus, et multotiens desperavi et negiexi procedere ; unde si vos scivissem non pensasse^ ra- tionem expensarum harum- pro toto mundo non pro- cessissem : citius enim me career! dedissem. Nee potui nuntios proprios mittere vobis^ pro expensis, quia non habui unde niitterem. Et malui illud, quod potui pro- eurare, semper ponere in negotio promovendo, quam vobis nuntium proprium destinare. Et etiam propter vestram reverentiam deerevi quod non facerem ra- tionem de expensis antequam aliqua mitterem, qupe vobis placerent, et quae oculata^ fide darent testi- monium expensarum. Propter igitur hsec omnia ac- cidit tanta dilatio in hoc negotio, de quo vehementer doleo ; quia non solum accidit vestrpe clementise tfedium pro spe dilata, sed ego sustuli^ multiplex damnum, sicut satis ex pr?edictis potestis cogitare, et inferius ex- plicabitur certius et plenius sue loco.
Cap. IV. Recepto tamen mandato, cogitavi diligenter quid Compre-
, , • • T ^ rn • i* J.* J • hensive na-
posset esse gratum vicario Jesu Lliristi : etiam prrecepti t^-g of^j^e eonsideratio me arctabat ; utilitas iterum mundi, per vos "«'ork re- proeuranda, me excitavit, atque vivificatio sapientise, ^"' qute mortua jam a multis temporibus jaeuit, me valde instigabat. Et ideo consideravi sapientiam, quam pe- tistis, non solum absolute, sed longe magis relate quin- que modis, et quicquid potui considerare decorum, utile, et magnificum, cogitavi annotare ; prtecipue cum hujus- modi non sunt in usu vulgi studentium, sed semper
' scivissem non pensasse] yion pensasse, supplied from the margin in T., omitted in the other copies, which give scivissetis for scivissem.
- harum'] omnium, T. ^ tub is] om. T. L. ^ oculata] occulta, L. ^ sustuW] om. B. L.
VOL. T. B
18
ROGERI BACONIS
[cap.
tial con- nexion of the sci- ences.
latent apud solos sapientes. Et non ad unam partem philosophise excutiendam me dedi, quia mihi nullam signastis, immo magis totam petistis ; nee pars potest Conse- veraeiter^ cognosci, nisi in suo toto^ cum aliis. "Diffi- fte esseu^"^ " ^i^® enim^ est aliquem scire pauca, nisi cui nota sunt " pleraque aut omnia/' ut ait Tullius, ii. De Quags- tionibus Tusculanis ; et bene subjungit, omnia esse scienda, ut, more philosophico et omnium sapientum, primam partem sermonis corrigat per secundam. Nam omnes scientiae sunt connexse, et mutuis se^ fovent auxiliis, sicut partes ejusdem totius, quarum quselibet opus suum peragit, non solum propter se, sed pro aliis : ut oculus totum corpus dirigit, et pes totum sus- tentat, et de loco ad locum deducit ; et sic de aliis. TJnde pars extra totmn est sicut oculus erutus vel pes^ abscissus ; et sic erit de partibus sapientise : nam^ nulla consequitm' sui^ utilitatem sine alia, cum sint partes ejusdem sapientise totalis. Etiam nihil est jucundum nisi quod reficit varietas, ut prius habitum est.
Cap. V.
Necessity Sed duplex est modus totam sapientiam congregandi, ^^•T^^" ^^^ ^^ summa et sub compendio, aut in particulari sin- the learner gulas partes discutere,^ et in propria disciplina. Istud outlin^'^^'^^^ autem opus secundum tradi non debet ante primum ; and objects nec potest ; quia natura^ est nobis via cognoscendi a 0 science, communibus ad propria, ab universalibus ad pai-ticu-
' potest veraciterl non potest veraciter, B. U. ; veraciter potest, L.
- iofo] om. L.
=* enjwi] om. T. ; est enim, L. See Tusc. ii. 1.
' se'] sese, L.
' pes'] So, U. ; omitted by the rest, ' na7}i] cum, T. consequitur sui] sui consequitur.
' discutere] disciirrere, L. ' natura] nata, B. L. U.
v.] OPUS TERTIUM. 19
laria, ut Aristoteles elicit primo Pliysicoram ; ' et ideo in vanum aspirat homo ad habendam diffusam, et plenam, ac specialem doctrinam, nisi prius gustet in universali et in summa, quod postea latins debet re- cipere^ in particulari doctrina. Si enim particularem scientiam et propriam^ cujuslibet primo petit, tunc de necessitate ingenium obruetur difficultate, memoria fra- gilis^ confundetur multitudine, et ejiciet sicut recipit lubrica, et abominans evomet quodeunque^ receperit.
CiBterum ante omnia utilitas cujuslibet rei ^ consi- utility in deranda est. Hsec autem utilitas consistit in fine, ^n things
. to be con-
propter quem res est : ut finis domus est custodia a sidered. caumatibus, et algoribus, et cseteris tempestatibus, et ab inimicis, et ab animalibus rapacibus, et hujusmodi periculis. Et qui hunc finem domus nescit, nunquam faciet domum. Nam finis est primum in intentione, et movet efiicientem ut transmutet^ materiam et edu- cat formam, et totam rem in esse constituat. Sic igitur est in omnibus rebus et scientiis. Quapropter oportet quod homo consideret utilitatem scientiarum antequam aggrediatur singulas divisim prosequendo. Sed hoc impossibile est, nisi in tractatu pr?eambulo et separato a singulis tractatibus particularibus, quia enar- ratio et declaratio istarum utilitatum est multiplex et magna, et difficilis, et utilis ; et ideo scientia constitu- enda est de ea antequam ulterius procedatur. " Ars " enim," ut dicit Ai-istoteles^ in Ethicis, " est de diffi- " ciU et bono;" et quoniam illud bonum multas habet veritates, oportet quod tractatum habeat separatum.'^ Sed circa istam utilitatem sunt multae veritates difficiles.
' Physicoruiii] cap. i. ^ reciperc] accipere, L. ^ scientiam et propriani\ et pro- priam scientiam, L. ^ fragilis] om. T. * quodcuuque'] quotcunque (?), L,
•^ rei] om. L.
' transmutef] transmittal, L.
* dicit Aristoteles] Aristoteles dicit, L. Ethic, ii. 3. § 10.
" habeat separatum] habeat veri- tates separatum, L.
B 2
20 ROGERI BACONIS [CAP.
Nam utilitas pliilosopliia3 est respectu theologiffi, et ecclesifie, et reipublicte, et conversionis infidelium, et reprobationis eorum, qui converti non possunt. Et certe hfie utilitates sunt magnse et multis modis variatse, et ideo indigent tractatu separate a tractatibus scientiarum propriis.
Iterum, non solum est utilitas ista quintuples radi- calis, quae liabet ramos psene innumerabiles, sed quas- libet pars philosophise est utilis respectu altering, ut prsedixi ; nee potest una sine alia sciri.^ Et hsec utilitas est multiplex et magna,^ et habet difficnltates varias et grandes, propter quod tractatus requiritur specialis de his utilitatibus.
Cap. VI.
Men easily Sed quia homines nesciunt utilitates philosophia3
the pursuiT primas, ideo despicivmt multas scientias magnificas et
of science, pulcherrimas, et dicunt, " Quid valet hsec scientia, vel
they do not" ilia?" deridendo, et non ut addi scant. Nee volunt
clearly see auscultare, et propter hoc excludunt illas scientias a se,
et contemnunt eas. Simihter de utilitatibus secundis
accidit. Nam pliilosophantes his diebus, quando dicitur
eis quod sciant perspectivam, aut geometriam, aut Hn-
guas, et alia multa, quserunt cum derisione, " Quid
" valent hsec ? " asserentes quod inutilia sunt. Nee
volunt audire sermonem de utilitate; et^ ideo uegli-
gunt et contemnunt scientias quas ignorant. Et
aliquando accidit quod aliqui dicunt se velle libenter
scire hujusmodi scientias ; sed deficiunt infra paucos
dies, quia non vident utilitatem illarum scientiarum.
Utilitas enim illarum"* non traditur in eis, sed
' sine alia sciri'} sciri sine alia, T. I ' ct] om. L. T.
* ct magna'] om. T. I ' illarum] earum, T.
VL]
OPUS TERTIUM.
21
exterius exspectatur ; sicut utilitas domus non ap- paret in ea, nee in ejus compositione, sed quando tempestates veniimt, et latrones, et csetera incommoda ingravescunt. Et ideo sicut aliquis ignorans utili- tates domus, volens tamen tentare ut flibricet et componat, cito gravabitur, et teedio afficietur, et dimittet opus, turn propter opera tcediosa, turn propter expensas, turn propter quod reputat se tempus amittere si utilitatem non exspectat ; ' sic est hie quod isti qui ignorant utilitatem alicujus sci- entite, ut sit geometriaB, statim, nisi sint pueri qui coguntur- per virgam, resiliunt et tepescunt, et vix vo- lunt tres vel quatuor propositiones scire. Unde ex hoc accidit quod quinta j^ropositio geometria3 Euclidis dicitur^ Elefuga, id est, fuga miserorum ; elegia enim Gr?ece dicitur, Latine miser ia; et elegi simt miseri^
Et igitur ^ cogitavi in prseambulo tractatu utilitates One object pliilosophia3 prsemittere, ut tunc scientige, quae videntur "j.^^^?^ • nihil valere, quserantur cum diligentia et fervore. Et to show certus sum quod aliter non est via ad considerandum ^^* "* **^" scientias philosophise in partieulari et in propria dis- ciplina. Et ideo qui hunc traetatum prffiambulum neg- ligit, oportet quod ipse desperet de tractatu pleniori ; et cum eo jam non est agendum, quia jam^ viis sapi- entialibus est rebellis. Et hoc probavi per experien- tiam in multis personis, qui, nolentes utilitates scien- tiarum^ et linguarum primo in tractatu* considerare, aggredientes tamen laborem ipsarum seientiarum, defi-
' cxspectaQ exspectet, T.
^ cogunturl cogantur, L.
^ dicitur'] dicatur, L.
■• miseri] Et non est dubium quin quicunque, quantmncunque sit sa- piens, resiliret a primo libro geo- metria;, nisi sciret ejus utilitatem ; et sic de omnibus aliis scientiis,
ut probavi centies. T., and omits them below.
^ igitur'] ideo, L,
"^ quia jam] qui, L. jam om.
' ictilitates seientiarum] seientia- rum utilitates, L.
'* primo in tractatu] in primo trac- tatu, L.
22
ROGERI BACONIS
[cap.
ciebant statim, quia utilitatem non videbant. ' Et non est dubium quin quicunque, quantumcunque sit^ sapiens, resiliret a primo libro geometrise, nisi sciret ejus utilitatem ; et sic de aliis scientiis omnibus, ut probavi centies. Qui enim auscultat quod triangulus liabet tres angulos sequales duobus reetis angulis,^ et demonstrationem ejus, si nescit utilitatem, ipse non dabit festucam, immo non dignabitur scire. Sed si tractatus ei detur, in quo nobiles veritates in rebus et scientiis, et quasi infinitae,^ verificantur et certifi- cantur per banc propositionem, sicut ostendi in quarta parte Operis Majoris,^ tunc ipse ex evidentia utilitatis cogetur requirere intellectum hujus propositionis ; et sic de aliis. Et ideo oportuit^ quod tractatum prse- ambulum componerem de utilitatibus his.
The neces- sity of studying this work as a prepa- ration for the study of philo- sophy in general.
Cap. VII.
Sed tertia ratio bujus tractatus prreambuli est annexa jam dictis ; nam impossibile est in summa degustare scientiarum potestatem, cmn utilitatibus prse- dictis, nisi tangantur omnes radices sapientiae fortiores, et rami erectiores, et flores suaviores, et fructus ma- turiores, et foliorum eloquentias viror acceptus, et lioc tam de sapientia relata modis praedictis quam absoluta. Et quis est igitur insanus qui^ Imjusmodi tractatum deberet refugere ? Certe ei denuntio quod nunquam fuit aptus ad sapientiam, nee verus sapientise amator. Si homo non haberet plus de sapientise potestate, certe deberet multum^ gaudere quia per heec posset csetera perquirere ; et aliter est impossibile. Si quis^
' videbant^ viderunt, B. U. 2 sit] om. L. ^ angutis] om. L. ^ ct quasi infinitcE] cm. L. ^ Operis Major is"] Opus Majus, p. 58. sq.
* et ideo oportuif^ Ideo oportet, L. ^ qui"] quod, L.
* multum'] om. T. L.
^ Si quis} Sed quis,L,
VII.]
OPUS TERTIUM.
23
tamen dicat quod liaBC non intelligam nisi sciam trac- tatus plenos : respondeo, quod similiter nee ^ eos sine hoc tractatu. Et melius est in paucis laborare, licet cum difficultate aliqua, quam in multis. Atque satis potest homo ^ hie videre, dummodo veritates propositas recipiat, quae sunt satis intelligibiles, licet non omnes probationes sint ita faciles ; sed possunt de facili exponi, et citius centies quam scripta principaha de qualibet scientia. Pro certo audeo asserere, quod cum tanta^ difficultate istius tractatus prseambuli reputo me fecisse plus ob reverentiam vestram, quam si tradidissem in scriptis principalibus totam grammaticam Latinorum, et logicam, et naturalem philosopliiam, et metaphysicam, et alkimiam speculativam,* et quatuor mathematicas speculativas, non dico practicas ; quia hsec omnia nullam comparationem habent respectu eorum^ quse scripsi, nee possunt sciri sine eis, sicut^ probo evi- denter. Et ideo summe necessarium reputo hunc trac- tatum, sine quo nihil potest fieri in consideratione sapientige.
Cap. VIII.
PRiETEREA quarta ratio est quare oportet tractatum And as set-
fieri prseambulum, ut non solum per ejus rationem th°^obsta-
pateat, quod non est possibile dare volumina completa cles which
de scientiis, sed per capitulum speciale, quod habet inseri gtand^in^
in hoc tractatu; et est^ hujus capituli intentio revelare ^^le way of a
(piibus hominibus, et quibus operibus, et quibus aux- pie[e treT-"
iliis, et quibus expensis habeat fieri scriptum princi- ^ise on
philosophy.
' nee"] neque, L,
- potest homo] homo potest, L.
=• tanta] tota, B. L. U.
^ alkimiam speculatitam'] et medi-
cinam speculativam, B. adds in marg.
^ eorum'] ipsorum, L. T.
^ sicut^ ut, L.
' et est] est et, L.
24
ROGERI BACONIS
[CAP.
pale, et qualiter impedimenta excludantur. Nam facile
est dicere, fiant scriptura3 completfe de scientiis ; sed
nunquam fuerunt apud Latinos aliquse ' condignse, nee
fient, nisi aliud consilium liabeatur. Et nuUus suffi-
ceret ad hoc, ^ nisi dominus papa, vel imperator, aut
aliquis rex magnificus, sicut est dominus rex Francise.
Aristoteles quidem, auctoritate et auxiliis regum, et
maxime Alexandri, ^ fecit in Grseco quse voluit, et
multis millibus liominum usus est in experientia sci-
entiarum, et expensis copiosis, sicut historiEe narrant.
Salomon vero, rex ditissimus, similiter complevit philo-
sopliiam in Hebrseo ; et filii Adse et Nose, et filii ejus, et
Abraham, et ilia familia, tum divitiarum potentia, tum
longitudine^ vitee omnia compleverunt.^ Deinde Avi-
cenna, princeps magnus,^ qui semper in libris sapientise^
vocatur princeps Abhohali, ipse iterum revocavit philo-
sophiam in Arabico, et exposuit opera antiquorum.
Sic igitur quater fuit philosophia ^ sufficienter tra-
dita, sed bis omnino completa ; scilicet, primo per
filios Adse^ et Nose, et secundo per Salomonem.
Caeteri duo juxta sua tempora tradiderunt suj05ci-
enter,^'' sed non omnino compleverunt, quia fuerunt
works^on infideles. Et non fuit ab aliis tradita, nee unquam
philosophy apud Latinos facta, nee complete translata, sed imper-
knmvTito fecte, et pessime per partes pejores ab aliis Unguis
the Latins transfusa." Hsec patent ex secunda parte Operis Ma-
impeilect joris, in capitulo illo ubi traditur numerus sapientum
transla- g4- temnora singulorum a mundi principio.'^ Et nulla tions. r o
' aliqucE\ om. T.
2 ad lioc] om, L.
^ et maxime Alexandri'] om, T.
' (urn longitudinc comple- verunt.'] om. T.
5 compleverunt'] expleverunt, L.
" magnus] maguificus, T.
' sapientice] om. L.
8 Sic igitur. . . . philosophia] om. L.
^ primo per filios Adce] per filios Adse prime, B.
'" tradiderunt sufficienter] suffi- cienter tradiderunt, L. T.
" transfusa] transcripta, L.
'- mundi principio] principio mundi, L. T. — Opus Majus, p. 31. sq.
yiii.]
OPUS TERTIUM.
25
causa est, nisi negligentia principum et prtelatorum Latinorum, qui nimquam fuerunt solliciti de studio sapientite promovendo, sicut fuerunt apud Hebra30s, et Grjscos/ et Arabes. Nam bene inventi sunt sem- per aliqui studios!, et nunc sunt, qui aspirassent- ad magnitudinem sapientise ; sed non potuerunt, nee possunt, propter defectum adjutorii, procedere.
Cap. IX.
Sed oportet me hie quinque dubitationes incur- Answers rentes removere, ut persuasio veritatis appareat mani- o^J^^Jjons : festa. Una est quod ea, quae dico et qu?e dicenda, i. That sunt contra ^ exemplata, et consueta, et vulgata ; et ^^„ ^^ ^j^jg nos omnes allegamus hsec tria in studio et in vita, is unusual Sed planum est consideranti quod hsec tria inducunt omnem errorem et imperfectionem in hoc mvmdo, et omnem hominem et statum quemlibet corrumpunt ; et quod^ nuUus videbit veritatem, nisi hsec tria a sua cogitatione removeat ; et quartum similiter, quod est defensio propria3 ignorantise per reprobationem eorum quae nescimus, et non propter amorem veritatis. Et quia hsec quatuor destruunt omnia, ideo feci in Opere Majori partem primam de hac materia, ostendens per Scriptm'am Sacram et per^ dicta sanctorum, per jus canonicum, per philosophiam, quod hsec quatuor con- trariantur veritati et perfectioni. Et quia ibi probavi hoc in principle, propter omnia sequentia, et in Se- cundo Opere feci mentionem, et adliuc in hoc Tertio Opere exprimam quse necessaria sunt, ideo hsec ob- jectio nulla est apud sapientes, qui semper fuerunt
' Hehraos, et Gracos] Gra2C0S, Hebraeos, L. T.
^ aspirassent] U. Caeteri, aspi- rdbant.
^ contra.'] L. Cscteri, supra. * quod'] om. T. ' per] om. L. T.
26 ROGERI MCONIS [CAP.
divisi a multitudine, et consiietiidine, et exemplis vulgatis ; ut sunt sancti, et pliilosophi, et caeteri notati in sapientia. 2. Contra- Socunda objectio potest fieri, quod sancti neglexerunt recei'^ 1*°' ^ principio ecclesifB, et non approbabant multa quae hie authority, scribo. Sed oportet nos stare judicio sanctorum, ut^ Gratianus, et multi post eum usque nunc. Nam vulgus philosophantium et tlieologorum multa horiun vel non approbat, vel deridet et reprobat. His reply : Ad hoc respondeo quod in primitiva ecclesia, et in scarcel* ^^^ tempore sanctorum, non fuerunt scientise translatse known ; apud Latinos ; unde an esset perspectiva inter scientias fore could" numeranda non fuit auditum ; et sic de multis aliis not be con- magnis scientiis, de quibus loquor. Nam minores usque ad tempora nostra^ non fuerunt translatse, nee adliuc sunt complete in Latinum conversfe : dico logicam, et naturalem pliilosophiam, et metaphysicam ; nee omnes partes grammaticse ; et hoe sunt viliores et minores scientise. Nam sicut ostendo in grammaticalibus, in tertia parte Operis Majoris,^ ubi de Unguis et gram- maticalibus ago,'* aliquse partes grammaticse deficiunt in Latino, et aliquse de logica, et multse de naturali philosophia, et multfe de metaphysica. Et ideo non fuit mirum si sancti a principio non usi sunt his scientiis, nee approbaverunt, quia nescicrunt an fue- runt in rerum natui*a possibiles. Sed aliud est repro- bare, et aliud est non approbare. Homo qui nee laudat nee vituperat, non approbat, non tamen reprobat. Not even Sed pro certo sancti non reprobaverunt has scientias, tixfs*-^'^^' de quibus loquor; licet maxime videatur hoc de ma- thematica, scilicet astronomia, propter judicia, et quia multi mathematici imposuerunt necessitatem libero ar-
* ut] atque postea, T. B. ^ nostra] om. T.
' Operis Majoris] Opus Majus, p. 44.
* ubi de Unguis . . , ago] cm. T.
IX.]
OPUS TERTIUM.
27
bitrio. Sed sancti non reprobant matliematicam, qnre est pars philosophife, sed quse pars est artis magicse, ut manifestmn est per sanctos. Nam Isidorus in trac- except so tatu Astronomipe ' dicit, quod astronomia duplex est : tronomy" una est natm-alis, et alia superstitiosa ; et mathe- ^^'^''s cou- matica una derivatur a onathesi, media correpta, et^vithjudi- illa est pars philosoplii?e : altera dicitur a aaSritj-j,^ f '*^ ^^*™- media producta, et ilia est secunda sj)ecies artis magic. magicse ; et lisec sola maledicta imponit necessitatem rebus et libero arbitrio. Et quicquid sancti dicunt, est contra banc ; et earn non solum sancti, sed pliilo- sophi omnes reprobant, ut Aristoteles et Plato, sicut Isidorus etiam testatm*,^ et Ptolem^eus, et Avicenna, et Plinius, et Tullius, et omnes sapientes. Et abam matbematicam sancti approbant super omnes scientias, et scripserunt earn, et docuerunt, et exposuerunt Scrip- turam per eam. Hsec autem, quse nunc narro, ego probo evidenter per sanctos et pliilosophos in quarta parte Operis Majoris,"* ubi de judiciis astronomise fit sermo specialis. Nunquam igitur sancti reprobaverunt multa, quse moderni credunt reprobanda, quia decepti sunt in sequivocatione nominis, non distinguentes inter matbematicam veram et falsam. Et sic est de aliis multis, in^ qu?e abquando impegit Gratianus, et pos- teriores eo, et modernorum tbeologorum vulgus. Sed sapientes tbeologi boc non faciunt ; et Gratianus multa dixit, qufe modo abrogata simt, et plura abro- gabuntur per temporum successionem, , secundum quod magis clarescet certitudo veritatis. Sunt autem multse causae quare scientise non fuerunt a principio translate©,
' tractatu Astronomia'] See Etym. iii. 27.
2 ixderiffi] mathrjsi, T.
* Isidorus . . . testatur.] Etym. iii. 71.
* Operis Majoris'] Opus Majus, p. 150 ; see also p. 110.
'" ill] om. T.
28
EOGEEI BACONIS
[cap.
nec in usu sanctorum, quas rationes scribo in fine prinicTS partis Operis Majoris.^ 3. As no- Et si obnixe adliuc tertio objiciatur, quod sancti BuraU i^'liqna redarguunt de liis, quae scribo, et Gratianus et novelties alii, respondeo quod nunquam fuit tempus quin ea, quje received^* de novo proponuntur, habeant contradictionem, etiam -with sus- a Sanctis et a bonis viris, et a sapientibus, in aliis, picion, \[qq\^ J20I1 in his, quse inconvenienter reprobant. Aaron et Maria restiterunt Moisi, ut liabetur decimo Nu- merorum ; et tamen Aaron sanctus est, et similiter creditur de Maria. Omnes sancti et sapientes repro- bavermit translationem beati^ Hieronymi in Biblia, et vocaverunt eum falsarium et corruptorem Scrip- tura3 : unde beatus Augustinus dixit ei^ multa oppro- bria, et cseteri sancti deriserunt eum ; et tamen prrevaluit post mortem Hieronymi sua translatio, qua nmic tota Cliristianitas utitur Latinorum. Similiter post mortem beati Gregorii, voluerunt homines com- burere libros ejus, qui tamen sunt optimi et sanc- tissimi. Theologi Parisius, et episcopus, et omnes Forty years sapientes, jam ab annis circiter quadraginta, dam- g{°[^lg,gj^'. naverunt et excommunicaverunt libros Naturalis et taphysics Metapliysicss Aristotelis ; qui nunc ab omnibus reci- sicscon^' piuntur pro sana et utili doctrina. Certe multi fue- demned at runt sancti et boni inter Jud^os quando crucifixus est Dominus, et tamen omnes dimiserunt Eum, prater Matrem suam, et beatum Johannem, et Marias ; et dicitur adhuc quod sola Mater Dei fidem rectam* habuit. Tanta est hmnana fragilitas, quod sancti etiam aliquid humanum ssepe passi sunt; multi enim sancti propter acerbitatem poenarum negaverunt Chris- tum ad tempus, licet postea redierunt ad statum
' Operis Majoris^ Opus Majus, p. 20.
» beati'] sancti, T.
' dixit ei] See especially Epist. xl.
* reclain] jcam, T. ream, B. Blurred.
IX.] OPUS TERTIUM. 29
mentis. Et papa obtulit tlmra idolis, ex timore a
fidei veritate discedens, sed postea rediit ad eandem
veritatem. Unde si sancti non omnia pliilosophica
approbant, vel aliqua reprobant, ex ignorantia, et
propter quinque causas, quas tango in prima parte
Operis Majoris/ versus finem illiiis partis, non miror,
cum ^ aliud tempus fuit tunc, et aliud nunc est.
Nam inter cseteras causas una est quod pliilosopliia Philosophy
regebat mundum tunc, et non habuerunt homines suspected
C5 ' . . "Y the
sapientes, nee imperatores, aliam legem ; cui etiam Church,
tunc ars magica fuit annexa secundum restimationem p^^j^^^^^ vulgi, licet philosophi veri eam semper abhorrebant, phers had Et quia sic prsevaluit mmido'^ philosophia, et homines cutoi.^*^*^^^" ijaudent sensu suo et consuetudine, ideo non voluerunt aliam legem recipere ; et ideo secundum judicium phi- losophorum et consilium actum est contra Chris- tianos ; et propter hoc a principio ecclesia abhorruit philosophiam, et diu hoc duravit ; et ideo sancti aliqua reprobaverunt. Sed tamen qui bene conside- rat, hsec sunt secundum veritatem magica qure tunc ascripta fuerunt philosophise, secundum judicium sanc- torum et ecclesife. Et proculdubio infideles per artem magicam multa mala fecerimt ; nam et miracula sanc- torum ascripserunt artibus magicis, quia vulgus in- fidelium multa viderunt fieri mirabilia ab hominibus fraudulentis per artem magicam.
Quarta objectio potest fieri, quia in his, quae vobis 4. As con- scribo, utor multis reprobationibus, et alias mviltis *^'"^"S
^ ' ^_ ... censures
laudibus, et de personis et de scientiis. Ad hoc and ap- respondeo quod non possum aliter aperire veritatem, ^[^^H^ ° sicut videbitis ex serie omnium scripturarum, quas facio vobis ; et afiirmo, coram Deo et vobis, quod hoc non facio nisi propter necessitatem persuadenda^
' Operis Majoris] Opus Majus, I ^ cv/r«] sed. T. B. p. 19. I ^ mundo'] in mundo, T.
30
ROGERI BACONIS.
[cap.
5. As su- perfluous ; philosophy being already complete, and per- fectly ex- pounded by a pro- fessor at Paris.
Bacon's censure of his ■writings.
veritatis, et propter utilitatem vestram, et meam, et totius ecclesise. Unde non sic loquerer alicui nisi vobis, qui estis caput mundi ; et ideo mihi parcat vestra sapientia in hac parte.
Quinta vero objectio est fortis et gravis mihi ; sed solvitur per quartam ; et est quod jam sestimatur a vulgo studentium, et a multis qui valde sapientes sestimantur, et a multis viris bonis, licet sint decepti ; quod philosophia jam data sit Latinis, et completa, et composita in lingua Latina, et est facta in tempore meo et vulgata Parisius, et pro auctore allegatur com- i:)Ositor ejus. Nam sicut Aristoteles, Avicenna, et Averroes allegantur in scholis, sic et ipse : et adhuc vivit, et habuit in vita sua auctoritatem, quod mm- quam homo habuit in doctrina. Nam Christus non pervenit ad hoc, cum et Ipse reprobatus fuerit^ cum sua doctrina in vita sua. Non sine magTia compas- sione et de auctore hoc, et de errore vulgi decepti per eum, ego loquor ; sed nisi hoc sit consideratum, non potest Veritas apparere. Sed Veritas fortior est omnibus, ut dicit Scriptura. Tangam vero veritatem de scriptis his, et de persona, solum propter amorem veritatis, et propter utihtatem communem.
Hsec autem scripta habent peccata quatuor : Unum est vanitas puerilis infinita ; secundum est falsitas inef- fabilis; tertium est superfluitas voluminis, eo quod tota potestas illarum scientiarum posset coarctari utili trac- tatu,^ et veraci, et piano, et perfecto in vicesima parte illorum voluminum ; quartum est, quod partes philo- sophise magnificse utilitatis, et immensse pulchritudinis, et sine quibus non possimt scki quae vulgata sunt, de quibus ego vestrse glorise scribo, auctor istorum ojDerum omisit. Et ideo nulla est utilitas in^ scriptis illis,
^ fuerit] fuerat, B. U.
* utili tractatu'} tractatu utili, T. U.
' m] om. T.
IX.] OPUS TERTIUM. 31
sed maximum sapientise detrimentum. Nee mirum si merito sua scripta habent negligi, quoniam nmiquam philosophiEe partes audivit nee didicit ab aliquo, nee fuit nutritus in studio Parisiensi, nee alibi, ubi viget studium philosophise ; nee legit^ nee disputavit, nee exercitatus est disputando et conferendo cum aliis ; nee revelationem habuit, quia nee ad hanc se paravit alitor vivens ; et falsa, et vana, ac superflua cumu- lans, et utilia ac necessaria dimittens, quae non indi- cant revelationem : sed per seipsum prsesumpsit tractare quse ignoravit.
Non sine causa hsec locutus sum de hoc auctore Considers ficto/ quia non solum ad propositum meum facit, sed „|.™f ^01.-'^ dolendum est quod studium philosophise per ipsum est ruptor of corruptum plus quam per omnes qui fuerunt unquam p^Qy^ophy. inter Latinos. Nam alii licet defecerunt, tamen non prsesumpserunt de auctoritate, sed iste per modum authenticum scripsit libros sues, et ideo totum \ailgus insanum allegat eum Parisius, sicut Aristotelem, aut Avicennam, aut Averroem, et alios auctores.- Et iste non solum magnum detrimentum dedit studio philo- sophise sed theologise, sicut ostendo in Opere Minori, ubi loquor de Septem peccatis studii Theologise ; et prsecipue tertium peccatum est contra istum, quod dis- cutio apertius propter eum. Duos enim noto ibi, sed ipse est principalis in re ; sed alius majus nomen habet, qui tamen mortuus est.^ Et ista patent evi- denter ex Opere Majori et Minori, quia in illis, tarn divinis quam Iiumanis, de quibus nititur certificare, ostendo quod multiplicantur omnia vana, falsa, et superflua, et singula prseclara, ac magnifica, et utiHa relinquuntur. Et hsec satis liquide patebunt ex hac tertia scriptura.
^ ficto] dicto, T. U. j ' Alexander ab Hales.
* et alios auctores^ om. T. I
32 ROGERI BACONIS. [CAP.
Cap. X.
Returns to Eedeo imtur ad propositum, scilicet ad quartam
his former ^ .
assertion; causam, assereiis quod necessarium est ut scriptum
VIZ., the prgeambulum fiat, in quo ostendatur difficultas faciendi
necessity ^ . . . -^
ofanintro- scripturas prmcipales, immo quod impossibile est quod
tr^^lr^ aliquis de his, qui modo vivunt, solus h?ec peragat,
quantumcunque habeat in expensis, nee omnes sapientes
mundi, nisi expensas liabeant pro sua voluntate. Et
quia horum consideratio non traditur in scriptis,
homines nunquam percipiunt quid faciendum est, et
negligunt excitare prselatos et principes ad perfectionem
sapientiag. Totum autem quod scripsi in duplici opere
est de liac materia, et ostendit difficultatem, qua3
semper cucurrit apud Latinos. Sed modo reducam
omnia ad quasdam radices certas, scilicet sex. Placuit
autem Deo dare sapientiam cui voluit ; nam omnis
sapientia a Domino Deo est ; et Ipse philosophis, tam
infidelibus quam fidelibus, eam revelavit. Et hoc
declare in capitulo secunda3 partis memorato, et
quibusdam ahis capitulis iUi annexis, in eadem parte
voluminis.
Revelavit igitur Deus primo philosophiam Sanctis
suis, quibus et legem dedit ; nam philosophia utilis
est legi Dei, ad intellectum, ad promulgationem, ad
probationem, ad defensiouem, et multis aliis modis,
ut patet per opera qua3 scribo. Et ideo primo tradita
est principaliter et complete in lingua Hebrsea. Deinde
renovata est principaliter per Aristotelem in lingua
Grgeca ; deinde principaliter per Avicennam in lingua
Arabica ; sed nunquam in Latina fuit composita, sed
solum translata de Unguis alienis, et meliora non sunt
translata. Et de Ms scientiis, quae translatse sunt,
nihil est perfectum ; et translationes sunt j)erversje, nee
intelligibiles in multis scientiis, maxime in libris
Aristotelis. Et infinita vocabula de Unguis aliis re-
X.] OPUS TERTIUM. 33
inanserunt cum Latino, qufo non possunt intelligi. Ignorance Et quaa bene translata fuerimt, sunt modo depravata, ojio-i^ai quia linguas ignoramus. Et falso translata sunt tongues the infinita, quia interpres debet scire scientiam, quam vult of error and transferre, et linguara a qua transfert, et aliam in confusion quam transfertur. Sed solus unus scivit scientias, ut and philo° Lincolniensis episcopus ; ' solus Boetius scivit linguas sophy. oranes ; alii ignoraverunt scientias et linguas, sicut expono in iis, qu?e scribo in tertia parte Majoris Operis,- ubi probo quod propter hoc quod vulgus Latinorum ignorat linguas tres dictas, quod periit pliilosophia ab iis, et non solum pliilosophia, sed intel- Icctus Sacri Textus. Nam omnes doctores sancti, et omnes philosophi et poetpe, et omnes sapientes antiqui, usque ad tempora nostra, sciverunt linguam saltern Grfecam. Nam Italia fuit Magna Grsecia, et adliuc vestigia restant ; quoniam in Calabria, et Apulia, et Sicilia, et alibi, sunt multse ecclesiBs Grsecse, et populus eis subjectus. Insuper, ut ostendo ibi, ipsa lingua Latina est pro majori parte composita ex Gr?eco et Hebrpeo ; unde Latini nihil magnificum scire possunt sine notitia harum linguarum, sicut satis declaro-'' in illa^ tertia parte operis,^ et in Opere Minori, ubi loquor de potestate studii theologife, scilicet in tertio peccato,*" et quinto et sexto.
Sed auctor pr?3dictus et fictus nihil scit de lin- Many men guarum potestate, sicut nee totum vulgus ; nam non coilid s*'"^k sunt quatuor Latini, qui sciant grammaticam Hebr?e- Hebrew, orum, et Greecorum, et Arabum : bene enim cognosco ^ra^ic ^— eos, quia et citra mare et ultra diligenter feci in- not four quiri, et multum^ in his laboravi. Multi vero Xfgram-*^
' Lincolniensis episcopus'] Gros- tete.
^ Majoris Opens'] Opus Majus, p. 45.
^ dcclaro"] declaravi, T.
' ilia] om. T,
^ parte operis] Opus Majus, p. 52. * tertio peccato] peccato tertio, T. ' multum] diligenter, T.
VOL. I. C
34
EOGERI BACONIS
[CAP.
mar of those lan- guages.
Not even Jews or Greeks themselves,
Necessity of philolo- gers, and a critical apparatus, to supply these de- fects.
inveniuntm^, qui sciunt loqiii Grsecum, et Ai-abiciim, et Hebrteum, inter Latinos, sed paucissimi sunt qui ^ sciunt rationem gi*ammatic£e ipsius, nee sciunt docere earn : tentavi enim permultos. Sicut enim laici loquuntur linguas quas addiscunt, et nesci- unt rationem gi'ammaticae, sic est de istis. Vidi- mus enim multos laicos, qui optime loquebantm- Latinum, et tamen nihil sciverunt de regulis gram- maticse ; et sic est modo de omnibus Hebrseis fere, et similiter de Grsecis veris, non solum de Latinis qui sciunt Greecum et Hebreeum. Nam Hebrsei et Grseei amiserunt sapientiam Dei et sapientiam philosopliise, ita quod paucissimi eorum sciunt docere grammaticam veraciter, ciun causis et rationibus reddendis, sicut nos Latini scimus per libros Prisciani. Et nullus eorum, qui scivit aliquid de Unguis, est qui sciat scientias. Et ideo transferre non possunt, nee magnam utilitatem facere, nee se intromittunt de studii potestate, quamvis boni adjutores essent et necessarii. Oportet^ igitm- primo habere homines peritos in linguis alienis, et hi haberi non possunt shie magnis expensis. Et similiter oportet habere libros aliarum linguarum plurimos, scilicet de grammatica, et textus singularum partium philosophise, ut viderentur defectus et falsitates in codicibus Latinorum. Sed hi libri et hse personse non possunt procurari sine principibus et prselatis, ut manifestum est.
Cap. XI.
Excellent mathema- ticians also required. Not more than two deserving of that
Secunda radix istius difficultatis est quod oporte- ret habere mathematicos optimos, qui non solum sci- rent ea, quae translata sunt et facta, sed addere ad opera eorum, quod est facile bonis mathematicis. Non sunt enim nisi duo perfecti, scilicet magister Jo. Lon-
' qtci'] quia, B.
Oportet] Oporteret, B. et infra.
XI.] OPUS TERTIUM. 85
don. et magister Petrus cle Maharn- curia Picardus. name iu Alii duo boni sunt, scilicet magister Campanus de da^y^"sc. Novaria, ^ et magister Nicholaus, doctor domini Al- John of marici de Monte Forti.- Sine vero matliematica nihil ^nd Peter dignum sciri potest in philosophia, ut ostendo indeMaharn- quai-ta parte Operis Majoris^ multum diffuse. Nam primo ostendo in universali quod nulla scientia potest sciri sine ea ; secundo, in particulari magis scilicet, quod res istius modi* et loca mundi sciri non possunt, et ideo nee scientise de rebus ; et in Opere Minori similiter hoc ostendo. Nam planum est quod sine mathematica non posiBunt sciri ccelestia : et coelestia sunt causae rerum inferiorum, et causata non possunt sciri sine causis suis. Et alise vise sunt speciales,^ per quas ostenditm" quod nulla res sciri potest sine mathe- matica, ut abundanter patet in partibus mathematicse in Opere Majori.^ Et ideo oportet quod mathematici boni haberentm', qui paucissimi sunt et rari,' nee repu- tantes pretium sui ; nee possit aliquis habere eos, nisi dominus papa aut alius magnus princeps, et maxime ilium, qui melior est^ omnibus, de quo in Minori Opere satis scripsi, et scribam suo loco. Nam vix cum aliquo staret qui^ vult esse dominus sui studii, et experiri sapientiam ut placet ei.
Et prseter expensas istarum personarum oporteret And ma- magnas expensas fieri : nam sine instrumentis mathe- f'^'^^a^'cal
. . . r . . . nistru-
maticis nihil potest sciri, et instrumenta hsec non simt ments and facta apud Latinos, et non fierent pro ducentis Hbris, ^^ ^^" nee trecentis.^** Adliuc autem sunt tabulse meliores ;
' Novaria'] Naverria, T.
^ Non sunt enim . . . de Monte Forti] omitted by B. and U. from the text ; but added in the margin. After the words bonis maihematicis, L. and U. add, jE< sunt aliqui tales inter Latinos.
^ Operis Majoris] Opus Majus, p. 58.
^ modi] mundi, T. B. L.
* Et sunt speciales] Sunt
etiam .... speciales, U.
'' Opere Major i] Opus JIajus, ibid.
' rari'] cari, T. L. rari, B. corr.
'^ melior est] est melior, T.
^ qui] quia, B.
'" trecentis] treceutis libris, T.
c 2
3G
ROGERI BACON IS
[cap.
nam licet certificatio tabularum sit per instrumenta, tamen instrumenta, nisi sint immensae quantitatis, nihil valent ; et li?ec mali iisus sunt, et diffieilis conservation is propter rubiginem ; nee possunt portari de loco ad locum sine periculo fractionis ; et homo non potest habere ubique et semper nova intrumenta, cum tamen opor- teat hoc, nisi habeat tabulas semel certificatas. Sed h«3 tabulae vocantur Almanack vel Tallignum, in quibus semel sunt omnes motus coelorum certificati a principio mundi usque in finera, sine quotidiano labore, ut homo possit inspicere omnia quae in coelo sunt omni die, sicut nos in calendario inspicimus^ omnia festa sanctorum ; et tunc omni die possemus considerare in coelo causas omnium, qune in terra renovantur, et consimilem dispo- sitionem coeli quaerere in prseterito, et invenire con- similes effectus. Et similiter de future. Et sic omnia cognoscerentur. Et hae tabulae valerent thesaurum unius regis ; et ideo non fierent sine magnis expensis. Et sa)pe aggressus sum compositionem istarum tabularum, sed non potui consummare propter defectum expen- sarum, et stultitiam eorum cum quibus habui facere. Nam primo oportet facere instrui pueros decem vel duodecim in canonibus et tabulis astronomise vulgatis ; et quando bene scirent operari, tunc per unum annum deberent^ invenire motus singulorum planetarum ad omnem diem et horam, secundum omnem^ varietatem motuum eorum, et eaetera quae in coelis renovantur. r.wmetry, Deinde sunt alia instrumenta et tabulae geometricae ally oinics" P^acticae, et arithmeticse practicae, et musicae, quae sunt utilitatis magnae, et necessario requiruntur. Sed longe magis quam haec oporteret homines haberi, qui bene, immo optime scirent perspectivam et instrumenta ejus. Nam haec^ scientia est de visu vero,^ et per visum
' inspicimusi aspicimus, T. * deberent] debent, B. U. ' omneni] om. T.
•* Nam /iac] Hscc enini, T. * vero] rerum, B. U. I..
XL]
OPUS TERTIUM.
37
scimus omnia. Caecus eiiim nihil scit dc hoc mundo ; ' The excel- lence of the latter.
visus cnim ostendit nobis rerum difFerentias, ut Ari ^^"^^^^^
stoteles dicit,^ et scimus per experientiam. Hgec autem certificat mathematica et omnia, ^ quia instmmenta astronomioe non vadunt, nisi per visionem, secundum leges istius scientisD. Nee mirum si omnia sciantur per mathematicam, et omnia per hanc, quia omnes scientiaj sunt connexEe (ut superius dixi), licet quselibet simul'* cum hac habeat suam^ proprietatem. Unde quselibet habet potestatem in aliam, nee potest una sciri sine alia, ut proedictum est. Et necesse est omnia sciri per hanc scientiam, quia^ omnes actiones rerum fiunt se- cundum specierum et virtutum multiplicationem ab agentibus hujus mundi in materias patientes ; et leges hujusmodi multiplicationum non sciuntur nisi a per- spectiva, nee alibi sunt traditse adhuc ; cum tamen non solum sint communes actioni in visum, sed in omnem sensum, et in totam mundi machinam, et in coelestibus et in inferior] bus.
Hsec autem scientia non est adhuc lecta Parisius, nee Not more apud Latinos, nisi bis Oxonife in Anglia ; et non sunt than three tres qui sciant^ ejus potestatem: unde illo, qui fecit se acquainted auctorem, de quo superius dixi, nihil novit de hujus T^^^ ^** scientiee potestate, sicut " apparet in libris suis, quia nee been read fecit librum de hac scientia, et fecisset si scivisset, nee and twiV in libris aliis aliquid de hac scientia recitavit ; cum only at tamen oportet quod usus istius scientia; cadat in om- ^ ^^ ' nibus aliis, et quod per ejus virtutem sciantur omnia. Et ideo non potest scire aliquid^ de sapientia philo- sophise. Sed hi, qui sciunt hasc, sunt pauci, sicut qui mathematicam, nee habentur sine magnis expensis ;
' mu7ido'] modo, T. ^ Aristoteles dicit] De Geu. v. 1 . ' mathematica et omnia^ mathe- maticam et omnia, B. L. * simul'j om. T.
' habeat suam'] suam habeat, T.
" qida^ quoniani, T.
' sciayitl sciunt, T. U.
'* sicut] ut, U.
'■> aliquid^ om. B. T. L.
38
EOGERI BACONIS
[cap.
similiter nee instrumenta liujus scientise, quce sunt multum difficilia, et majoris sumptus quam instrumenta mathematicse. Important Et quse^ de perspectiva narravi modo patent manifeste branches^ of ^^ Opere Majori, et tractatu quem collegi de perspec- science. tiva^ qui est pars quinta principalis illius operis ; et simul cum ea consulenda est magna pars quartse partis totius operis, scilicet ubi de multiplicatione specierum^ et virtutum agentium determinavi, quam licet ascribe ibi geometries propter rationes suas, tamen extraxi de scientia perspectivse. Sed completiorem tractatum mitto vobis^ de hac multiplicatione, ut facio postea mentionem ; et boc ideo, quia summa et principalis radix sapientiae ; et pro pliilosophia et pro^ tbeologia, est in istis multiplicationibus, et infinita pulcliritudo ; et nee perspectiva, nee aliquid de pliilosopbia sciri potest ° sine hoc. Sed iUe, qui niultiplicavit volumina, ignorat bas radices : nam nihil de eis^ tangit ; et ideo certum est ipsum ignorare res naturales, et omnia quse de philosophia sunt ; et non solum ipse, sed totum vulgus philosophantium, quod errat per ipsum. Scri- batis enim'' ei quod pertractet de his radicibus, et invenietis ipsum impossibilem ad eas. Et certe hoc dico quia doleo de ejus et vulgi ignorantia : nam sine his nihil scire possunt. Et ideo hoc solum valet Bacon had centies plus quam quicquid sciunt. Nullus vero de ^earsto^its ^-^ctoribus, nec de magistris antiquis, nee de modernis, acquisition, scripsit de his ; sed laboravi per annos decern, quantum- cunque^ potui vacare, et discussi omnia ut jDotui, redigens in scriptum a tempore mandati vestri.
' qucej quia, B.
- specierum'] See Opus Majus, pp. 67, 87.
^ mitto vobis'] vobis mitto, T. * pro^ om. B.TJ.
* sciri potest^ potest sciri, T. " e/»] his, T. ' enim'] om. B. T. ^ quantuincunque'] quandocun- que, T.
XII.]
OPUS TERTIUM.
39
Cap. XII.
Sed alia est scientia, quae est de remm generatione Speculative ex elementis, et de omnibus rebus inanimatis : ut de ^JT %^°^^ ' elementis, et^ de liumoribus simplicibus et compositis ; lation to de lapidibus communibus, gemmis, marmoribus ; de aiu'o ^ ^^^^^' et cseteris metallis ; de sulphuribus, et saHbus, et atra- mentis ; de azurio, et minio, et cseteris coloribus ; de oleis et bituminibus ardentibus, et aliis infinitis, de quibus nihil liabemus in libris Aristotelis ; nee natu- ral es philosophantes sciunt- de his, nee totum vulgus Latinorum.^ Et quia haec scientia ignoratur a vulgo stu- dentium, necesse est ut ignorent omnia, qu£e sequimtur, de rebus naturalibus ; scilicet de generatione animato- rum, ut vegetabilium, et animalium, et hominum : qida ignoratis prioribus, necesse est ignorari quae posteriora sunt. Generatio enim hominum, et brutorum, et^ vege- tabilium est ex elementis et humoribus, et communicat cum generatione rerum inanimatarum.^ Unde, propter ignorantiam istius scientice, nou potest sciri natm-alis philosophia vidgata, nee speculativa medicina, nee per consequens practica ; non solum quia naturalis ]3hilo- sophia et speculativa medicina^ necessarise sunt ad practicam ejus, sed quia omnes simplices medicinse de rebus inanimatis accipiuntur de hac scientia, quam tetigi, sicut manifestum est in secundo Hbro Avicennse MedicinaKs, ^ qui simplices medicinas enumerat ; et ex aliis auctoribus manifestum est : quarum medicinarum nee nomina sciri possunt, nee significata, nisi j)er hanc
' ef] om. B.
^ sciunt^ et — nihil sciunt, B.
^ Latinoruni] Latiuum T.
* et] om, B.
* inanimatarum] NotanduiQ de
alkimia quod duplex est, specula- tiva et practica. T. in marg.
® medicina] medicina;, B.
' Medicinalis] i.e. Canon totius Medicinae, ed. 1522.
40
ROGERI BACONIS
[cap.
Operative alehymy and its
scientiani ; et hsec scientia est alkimia speculativa, quae speculatur de omnibus inanimatis et tota genera- tione rerum ab elementis.
Est autem alkimia operativa et praetica, quae docet facere metalla nobilia, et colores, et alia multa melius et eopiosius per artificium, quam per naturam fiant. Et hujusmodi scientia est major omnibus prsece- dentibuvS, quia majores utilitates producit. Nam non solum expensas et alia infinita reipublicte potest dare, sed docet invenire taHa, quse vitam humanam pos- sunt prolongare in multa tempora, ad quse per naturam produci potest. Sed nos morimur citius longe quam deberemus, et hoc propter defectum re- gi minis sanitatis a juventute, et propter hoc quod patres nostri dant nobis complexionem corruptam, propter eundem defectum regiminis sui ; undo senectus citius contingit^ et mors ante terminos, quos Deus constituit nobis. Hsec igitur scientia liabet utilitates hujusmodi proprias ; sed tamen certificat alkimiam spcculativam per opera sua, et ideo certificat natural em philosophiam et medicinam : et hoc patet ex libris medicorum. Nam auctores docent suas medicinas sub- limare, distillare, et resolvere, et multis aliis modis secundum operationes istius scientiag, sicut patet in aquis salutaribus, et oleis, et infinitis aliis. Unde Galenus, in libro Dinamidiarum^ docet medicos facere calcecuminon, quod medici, sicut nesciunt facere, sic nesciunt nominare. Et Avicenna docet, in primo libro Medicinse,^ probare per opera alkimise quod solus san- guis non nutrit, vit Galenus restimavit, sed alii humo- res : sed hoc nullus medicorum scit nee intelligere, nee
1 contingit] contigit, T.
^ Dinamidiarum.'] A spurious work attributed to Galen ; printed by Gesncr in his Latin version of the writings of Galen, vol. iv. p. 875.
Lugd. 1550. It is there entitled De Chalco Cecamneno.
Mcdicincc'] lib. i. Feu. i, doct.
4, 5.
XII.] OPUS TERTIUM. 41
facere ; ct sic do infinitis. Ha3C igitur scientia duplex alkiinise io-noratur ab omnibus fere ; nam licet multi per mundum laborent ut faciant metalla, et colores/ et alia, tamen paucissimi sciunt veraciter facere colores et utiliter ; et fere nullus scit facere metalla, et pauciores sunt qui sciant facere opera, quse valent ad prolongationem vit?e. Et etiam pauci sunt qui sciant distillare bene, et sublimare, et calcinare, et resolvere, et hujusmodi opera artis facere, per qua; omnes res inanimatfe certilicantur, et per qu?e certifi- cantur alkimia speculativa, et naturalis pliilosophia, et medicina.
Deinde non sunt tres inter Latinos, qui dederunt Very few se ad hoc, ut scirent alkimiam speculativam, secundum <ie"^'oted to
, . . . the study
quod scu'i potest, sine operibus alkimise practiese ; of these scilicet secundum quod libri et auctores docent, qui hoc ^"^.'^jj^^.^ 5 probaverunt per opera. Unus solus est qui potest in to commu- hoc, et peritissimus est in istis omnibus. Et quia tam [he^^ncw'^ pauci sciunt h?ec, ideo non dignantur a liis communicare nee cum aliis esse : quia alios homines reputant asinos et insanos, qui vacant cavillationibus juris et sopliis- matibus artistarum, quse defoedaverunt philosophiam, et medicinam, et theologiam. Et opera istius scientia3 sunt difficilia, et maximarum expensarum, propter quas etiam illi, qui bene sciunt artem operandi, non possunt operari ; et libri hujus scientise sic occultantur, quod vix potest homo invenire eos, cum tamen sint plures quam in alia facultate, qui etiam propter multitu- dinem multi constarent. Radices autem alkimise speculativse ego posui secundum considerationem A"sdcenn8e, prsecipue in expositione peccati sexti in Studio theologize.- Nam ibi texui totam rerum genera- tionem ex dementis, et conatus sum certificare cum magna diligentia quicquid oportet ibi sciri secundum
' et colores'] ova. T. | - In the Opus Miuus.
42 ROGERI BACONIS [CAP.
vias alkimise, et naturalis pliilosophiae, et medicinse : quae radices applicari debent ad omnium rerum gene- rationem : et liana applicationem exposui in auro, et metallis caeteris^ cum magno studio ; nee ulterius processi, quia persuasio mea in illo opere non plus requirebat. Et judicio meo heec, qu.se ibi tango de istis radicibus, cum applicatione ad metalla, valent longe plus quam quicquid aestimatur sciri ab omnibus naturalibus qui modo sunt ; quoniam extra radices has in vanum quae- runt ramos, flores, et fructus. Hie excedo in verbis, sed non in animo, quia hoc dico propter hoc quod doleo de errore iniinito, et ut excitem vos ad conside- rationem veritatis. Ille vero, qui composuit tot et tarn magna volumina de naturalibus, (de quo superius locutus sum,) ignorat haec fundamenta, et ideo sumn aedificium stare non potest. Had omit- Radices vero alkimi^e practicae multura sciuntm* per in"-ortheml^^^c, quae hic ^ tractavi ; et tamen pono eas secundum in his Opus verba philosophorum, et praecipue Avicennae in Majori Only suited Alkimia, quem vocat " Librum de Anima secun- to the ears " (--[^n^^ Enigma ;'' et has radices ego pono in Secundo ■wisest. Opere post intentionem Majoris Operis datam : sed et in hac tertia scriptui'a ponam exquisitius. Sed nee quod hie ponam potest intelligi sine aliis locis, nee ilia sine eis quae hie pono ; nee omnia haec dant in- tellectum, nisi sapientissimis et omnino perfectis in hac scientia ; qui non sunt tres in hoc- mundo. Deus enim occultavit semper a multitudine potestatem hujus sci- entiae : nam vulgus non solum ^ nescit uti rebus dig- nissimis, sed etiam convertit in malum ; nee etiam vulgus sapientum ad haec unquam potuit attingere, sed solum sapientissimi et omnino expertissimi. Nolui vero radices istarum duarum scientiarum ponere in
' hie] ibi. U. ] ^ non solum'] om. T. B.
^ hoc] om. T.
XII.] OPUS TERTIUM. 4iS
Majore Opere, quia non proposui time scribere de eis. Sed postea in Miiiore Opere vidi opportunum esse, et scripsi quae videbantur mihi expedire.
Cap. XIII.
Sed prseter has scientias est una perfectior omnibus, Experi- cui omnes famulantur, et quse omnes miro modo certi- ^^•^'itai phi-
. . . . losophy.
ficat : et lisec vocatui' scientia experimentalis, quse
negligit argumenta, quoniam non certificant, quantum-
cimque sint fortia, nisi simul adsit experientia con-
clusionis, ut ostendo in tractatu de ista scientia. Et
ideo hsec docet experiri conclusiones nobiles omnium
scientiarum, qure in aliis scientiis aut probantur per
argumenta, aut investigantur per experientias naturales'
et imperfectas ; et haec est una ejus prserogativa, sicut
ego in sexta parte Operis Majoris ^ ostendo, in con-
clusionibus naturalis philosophise et perspectivse, quae
sunt veritates sciendse circa iridem, et circulos colo-
ratos circa lunam, et solem, et stellas.
Et ostendo ibi maximam potestatem, quam habet Experi-
hasc scientia super alias certificandas. Naturales quidem "nlvMst of
in libro Meteororum Aristotelis, et perspectivi, nego- certainty
tiantur circa hsec certificanda, sed in vanum ; quia sola sciences
experientia certificat hie, et non argumentum. Et ideo
pono radices experientiarum circa ista, quas nullus
Latinorum potest intelligere, nisi unus ; scilicet^ magister Peirus di
Petrus. Et sic est ^ de aliis rebus natm'alibus. Alia ^^^^^'''l- . . . curia.
est digTutas hujus scientise, quod certifieat veritates nobiles in terminis aliarum scientiarum, quse non pos- sunt ibi probari, nee aUquo modo investigari; ut est
' naturales'] viles ( ?) T. I ^ U7ius ; scilicet'] om. T.
* Operis Majoris] p. 445. | * est] om. T.
44 ROGERI BACONIS [CAP.
prolongatio vita3 humaiife, efc midtce alioB ; nam liasc Veritas est in terminis medicinse, sed nunquam ars medicinse se extendit ad banc veritatem, nee est aliquid de hoc in libris medicinas. Sed experimentator fidelis consideravit aquilam, et cervum, et serpentem, et phoenicem et multa prolongare vitam et renovare juventutem, et scit quod hsec dantur brutis ad instruc- tionem hominis ; propter quod excogitavit vias nobiles ad hoc, et jussit alkimise practicse prseparare ei corpus tequahs complexionis, ut hie experimentator uteretur eo. Nam h^ec scientia se habet ad omnes alias, sicut navigator se habet ad carpentatorem ; cui prsecipit na- vigator ut faciat ei navem, quae debet uti ; et sicut ars mihtaris prsecipit fabrih ut faciat ei anna, quibus novit uti miles, et non faber. Et hanc prolongationem vita3 prosequor in tractatu istius scientise, cum aliis exemplis quibusdam. All other Tertia vero dignitas istius scientiaB est, quod non' ancaiary to I'^cipit veritates in terminis aliarum scientiarum, sed this. tamen utitur eis sicut ancillis. Et hsec pars hujus
scientise extendit se ad cognitionem futurorum, et ad operationem mirabilium operum naturae et artis. De hac enim cognitione dicit Ptolemseus in libro de Dispositione Sph^erse:^ certior est via judicandi de futuris quam per astronomiam ; et hoc est per ex- perientiam, super quam Aristoteles nobilis fimdatus est, et multa turba fidelium pliilosophorum, et domini ju- diciorum astrorum. Et habet quatuor scientias proprias et magnas^ de ista cognitione. Deinde in secunda parte docet experientias totius possibilitatis natm-te et artis. Et sicut logica docet proprietates sophistici argument! ut vitentur, sic hrec scientia revolvit omnes artes
' qjiod non] T. omits non ; quae non, B. L.
' de Dispositione Sphccrce] de Sphacrac Dispositione, T.
' proprias et magnas'] magnas et proprias, T.
XIII.]
OPUS TERTIUM.
45
magicas, ut doceat eas reprobaro ; ut, reprobata omni falsitate, sola Veritas artis et naturae ^ teneatur. Sed liSGC non reprobat falsa quae ignorat, nee vera cum falsis, sicut faciunt fere omnes.^ Et Gratiaiius^ et multi minus bene dixerunt in hac parte, quia non omnia sunt magica quae ipsi decent reprobari, et repro- bant falsa qu?e ignorabant. Sed* homo, qui reprobat aliquid, debet scire ejus conditiones, et sic falsum re- probaro, ut Veritas semper maneat illsesa.
Sed hujus reprobationis indiscrete sunt quinque causae, quas assignavi in fine primte partis Majoris Operis,^ ubi deelaro quomodo sancti neglexerunt et multa quse modo sunt in usu, et alia quse deberent esse longe magis. De ista scientia multa tango in parte sexta; sed ubique relucet ejus potestas et in astronomia et in omnibus. Nam sicut navis com- positio pertinet ad carpentatorem, et usus ad navi- gatorem, sic est hie de omnibus magnificis operibus sapientise. Omnia enim magnifica ad usum hujus scientise pertinent, licet praeparetur operatio multorum per alias scientias. Verbi gratia : facere speculum comburens pertinet ad geometriam, quia figuratio de- terminata requiritur ; sed geometria non excogitat hoc opus mirabile, nee usum ejus, sed experimentator, qui vult omne combustibile comburere per hoc speculum ad radios solis, et in omni distantia qua voluerit. Et ideo magnum artificium est liic'^ quod solus ex- perimentator fidelis novit excogitare, sed tamen im- perat geometric ^ ut corpus speculare proeparet et figu- ret ; et ideo quantum ad usum attribuitur experimen- tatori, quantum ad compositionem geometriae.
' ntiturce'] naturalis, B. ^faciunt fere omnes] fere omnes, T., omits faciunt.
' Gratianus'] gratiam, T5. « Sed'] om. B. T.
' Operis} om. T. — Opus Majus, p. 19.
«Aic] hacc, T.
''geometria'] geomctro, T. et infra.
46 ROGERI BACONIS [CAP.
Removed Et lipec scientia certificat omnia naturalia et artifi- speculation Alalia ill particulari et in propria disciplina, per experi- on the one eiitiam peifectam ; non per argumenta, ut scientise pure niere'empi- speciilativae, nee per debiles et imperfectas experien- ricism on tias, ut scientise operativpe, Et ideo hsec est domina omnium seientiarum preecedentium, et finis totius spe- culationis. Sed patet quod multfe expensse requirun- tur in operibus istius scientise, in quibus Aristoteles maguus, auctoritate Alexandri, prseter eos quibus domi usus est in experientia, misit plurima millia homi- num per mundum ad experiendum rerum omnium naturas et proprietates, sicut Plinius dicit septimo^ Natiiralium, et alii eonfirmant. Et certe combustio in omni distantia, qua voluerimus, constaret plus quam mille marcas autequam specula sufiicientia fierent ad hoc ; sed valerent plus quam uuus exercitus contra Tartaros et Saracenos. Nam omnem exercitum et castrum contrarium posset experimentator perfectus destruere per hujusmodi combustionem ad solos radios solares, sine alio igne. Mira res est lisec/^ sed multa alia sunt mirabiliora in liac scientia ; et paucissimi sunt dediti liuic scientifB propter defectum expensarum. Commends ]S[on enim cognosce nisi unum, qui laudem potest pefinienta-' habere in operibus liujus scienti?e ; nam ipse non list in his curat de sermonibus et pugnis verborum, sed perse- Peter de quitur opera sapientias, et in illis quiescit.^ Et ideo Maharn- Q^od alii cjecutientes nituntur videre, ut vespertilio lucem solis in crepusculo, ipse in pleno fulgore con- templatur, propter hoc quod est dominus experimen- torum ; et ideo scit naturalia per experientiam, et medicinalia, et alkimistica, et omnia tarn ca3lestia quam inferiora ; immo verecundatur * si aliquis laicus,
curia.
* septimo.'] Nat. Hist. viii. 17. § 3,
^ hac'] hsec ista, B.
3 quicscit.2 Notandura de magis-
tro Petro de Maharne Curia. B. in marg.
* verecundatur'] verecundantur, B.
XIII.] OPUS TERTIUM. 47
vel vetiila, vel miles, vel rusticus de rure sciat quse ipse ignorat. Unde omnia opera fundentium metalla, et qu£e operantur auro, et argento, et cseteris metal] is, et omnibus mineralibus, ipse rimatus est ; et omnia quse ad militiam, et ad arma, et ad venationes ipse no- vit ; omnia quae ad agricultiiram, et ad mensuras terra- rum et opera rusticorum, examinavit ; etiam experimenta vetularum et sortilegia, et carmina earum et omnium magicorum consideravit ; et similiter omnium jocula- torum illusiones et ingenia ; ut nihil quod sciri debeat lateat ipsum, et quatenus omnia falsa et magica sciat reprobare.' Et ideo sine eo impossibile est quod com- pleatur philosopliia, nee tractetur utiliter nee certitu- dinaliter. Sed hie, sicut non est dignus pretio, sic nee pretium sestimat sui. Nam si vellet cum regibus et principibus stare, bene inveniret qui eum honoraret et ditaret. Aut si Parisius vellet ostendere quae scit per opera sapientige, totus mundus sequeretur eum. Sed quia per utramque viam impediretur ab experien- tiarum magnitudine, in qua summe delectatm', ideo negligit omnem honorem et divitias, prsecipue cum poterit, quando voluerit, per suam sapientiam ad divi- tias pervenire.
Circa vero unum speculum comburens in certa dis- tantia laboravit jam per tres annos, et cito veniet ad finem per gratiam Dei, quod omnes Latini nescirent facere, nee unquam fuit attentatum inter eos, cum tamen libros habemus de hujusmodi speculorum com- positione.^
Cap. XIV.
Omnes vero hse scientise sunt, simpliciter loquendo Of moral et propria, speculativse. Nam licet in omni scientia L^^^^"
^ reprobare^ Petrus de Maharne I ' speculorum compositmie.'} See Curia, T. in inarg. | Opus Majus, p, 70.
48
llOGERI BACONIS
[cap.
distinguantur dure partes, practica ct speculativa, ut docet Avicenna primo Artis MedicinaD,' tamen moralis pliilosophia sola dicitur autonomatice et proprie prac- tica : quia practica dicitur a 2waxi, quod est operatio ; et non a quacunque, sed ab operatione nostra, scilicet de virtute et vitio, de- felicitate et pcena. Et omnes aliaB dicuntur speculativse, qupe non considerant ha3C opera vitae pr?esentis et futui'se, quibus homo salvatur vel damnatur. Omnia vero opera artis et naturse ordi- nantur ad ha3c opera moralia, et sunt propter ea; nee habent utilitatem nisi secundum quod operibus morum deserviunt ; et ideo practice© et operativse scientise, ut experimentalis alkimia et cEetera, dicuntur speculativj^ respectu operationum, quae sunt in morali seu in^ civili scientia. Et hsec scientia est domina partium omnium* philosophise, et utitur eis et imperat, propter utilitates civitatum et regnorum. Nam per banc debent eligi homines qui studeant in diversis scientiis et artibus, propter bonum commune; et omnes in civitate et regno sic ordinat, ut nullus remaneat otiosus. His six di- Et heec habet sex partes magnas : prima ordinat visions of iiominem ad Deum, secundum quod esse posset^ philo- losophy :— sophifie, ct ccrtificat quae potest de Deo, et de angehs, et dcemonibus, et vita futura, tarn de gloria quam de poena ; et non solum de vita animte, sed de corporis^ resurrectione. Et mira scripserunt philosophi in hac parte. Nam usque ad Christum et Beatam Virginem considerationem suam exaltaverunt, sicut scribo in parte prima Moralis Philosophic. Et hujus ratio magna est, quia patriarchi et prophetfe non solum scripserunt de Deo in Veteri Testamento, sed in multis aliis libris,
1. Theo logical
' Artis Medicince] circa init. f. 4. ed. 1522. 2 </c] et, B. "m] om. T.
^partium omnium'] omnium par- tium, T.
^* esse posset] possibile est, T. * corporis] corporum, 13.
XIV.] OPUS TERTIUM. 49
tarn pliilosoplncis quam aliis, ubi sunt expressoe aucto- ritates de Clu"isto iiobilissimEe, sicut declaro in secimda parte Operis Majoris et in prima Moralis Philoso- phise. Et occuiTit mihi modo una auctoritas, quam non posui loco suo sub verbis propriis ; et est de B. Virgine nutriente Filium suum Dominurn Jesum Christum, quam dicit Albumazar in Majori Introduc- torio, ■^ in sexto libro ; sed expressius secundum transla- tionem Hermanni : " Oritur puella in primo decano Vir- " ginis, ut Persre, Chaldsei, iEgyptii, et omnes a prima " setate docent : virgo munda, puella dico immaculata, " corpore decora, vultu venusta, habitu modesta, crine " prolixo,^ puerum nutriens ac jure pascens in loco " cui nomen Hebrsea, (vel terra Hebraeorum,) puerum " dico a quibusdam nationibus vocatum^ Jesum, quern " nos * Grtece Christum dicimus." Intentio auctoris '' est quod Beata Virgo habet figuram et imaginem infra decem primos gradus Virginis, et quod nata fuit quando sol est in Virgine ; et ita habetur signatum in calendario ; et quod nutriet Filium suum Jesum Christum *" in terra Hebrceorum. Sed de hoc multa conscribo in applicatione mathematicae ad ecclesiam, propter sectas inqulrendas principales, quae sunt sex, ut certificetur secta^ Christiana, et omnes alite reprobentur, et quatenus sciatur quando secta Machometi destrue- tur, ut nee unus dies deficiat. H^c enim revolvunt astronomi et determinant ; et in his deservit astro- nomia morali^ philosophiaD, cujus proprium est deter-
' Inlroductoriu^ Inti'oductorium in Astrouomiam Albumazaris Aba- lachi octo continens libros partialcs. Venct. 1.506. Unpaged; but the quotation, slightly abridged, will be found at e. 4. reverse.
^ prolixo] prolixa, T.
■' uocalumj nominatum in tlic ori- ginal.
* nos'] vos, B.
^ auctoris'] auctoritatis, B.
" Jesum Christum'] ^ Christum Jesum, T.
' sccta] cm. T.
** morali] moralis, B.
VOL. I. D
50
ROGERI BACONIS
[cap.
losopliy ; sc, politi- cal.
minare de sectis in particular! et in propria disciplina, secundum quod patebit post. The second JSTam secunda pars moralis philosophise dat leg-es
division of i. x o
moral phi- publicas, et primo de cultu divino, dem^ de regimine reipublicse, et civitatibus et regnis ; et sub hac parte continetur jus civile imperatorum et regum per univer- sum mundum, et multi tradiderunt multa de hac parte. Sed Aristoteles, et ejus discipulus Theophrastus, omnia compleverunt, ut dicit Marcus Tullius quinto Acade- micorum ^ libro ; et ab his habuerunt omnes Latini omnes leges principaliter ; quanquam leges XII. Ta- bularum fuerunt transcriptse ex dictis Solonis Atheni- ensis. Sed dolendum est quod heec pars philosophise non est apud Latinorum usum, nisi laicaliter, secun- dum quod imperatores et reges statuerunt ; nam philo- sophice, secundum quod tradita est ab Aristotele et Theophrasto, non est ha3C pars in usu Latinorum,
Tertia pars est de virtutum honestate ut amentur, et vitiorum turpitudine ut vitentur ; et hsec est pul-
philosophy; chrior sapientia quam possit dici. Mirum enim est ■' '^ ' de nobis Christianis, qui sine comparatione sumus im- perfectiores in moribus quam philosophi iniideles. Le- gantur decem libri Ethicorum'^ Aristotelis et innumeiu- biles Senecse, et Tullii, et aliorum, et inveniemus quod sumus in abysso vitiorum, ut dicamus, " Gratia Dei sal- " vavit nos." Summus enim zelus castitatis, et mansue- tudinis, et patientise, et constantise, et omnium virtutum fuit apud philosophos. Nam non est homo in aliquo vitio ita absorptus quin si legeret diligenter libros hos illud vitium dimitteret ; quoniam ita potenter allegant pro qualibet virtute, et contra quodlibet vitium, quod non est finis. Unde cum pessimum vitium sit ira, quia omnem hominem et totum mundum destruit, non est
The third division of moral
' rfewi] et deinde, B.
^ quinto Academicorum'j Possibly
the reference is a mistake for De Fin. v. 4.
^ Ethicoruni] om. T.
XIV.] OPUS TERTIirai. 51
homo ita iracundus qui^ si videret diligenter libros tres SenecsD quin verecundaretur irasci. Mira sapientia in illis libris continetur ; et sic in aliis. Et ideo de illis libris de Ira, et de multis aliis conscripsi, in parte bac tertia moraKs philosophise, ut videatur infinita sapientia philosophorum, quoniam postquam Deus iis concessit, potueront in aliis prsevalere ; quia virtas illu- minat animum in cognitione veritatis, et peccatum obfuscat.
Et quarta est de sectarum revolutione, ut una ehgatur Fourth quse per totum mundum habeat dilatari, et alise repro- sc^chris- bentur. Et hie traditur probatio fidei Christianas ; et tian evi- sunt rati ones hujus probationis in magna copia et pul- cherrimse, Et hcec^ est pars meHor totius^ philosophise, non solum moralis, sed totius^ sapientise humanae. Nee mirum, cum hsec ordinet hominem in vitam seternam secundum possibilitatem philosophise ; et probat quod lex debet a solo Deo revelari, et uni legislatori per- fecto, qui est vicarius ejus in terra, et qui habet toti mundo dominari et omnia regna disponere ; et hie debet legem promulgare et ordinare de suo successore, quem philosophi vocant summum sacerdotem. Et hie tota pliilosophise potestas concurrit, ut per speculativas scien- tias et per practicas doceatiu' persuasio sectse fidelis. De hac autem parte scripsi sicut de aliis, et in parte mathematicse comparatse ad ecclesiam prsemisi capi- tulum nobile, in quo astronomia deservit huic parti moralis philosophise.
Et omnia opera scienti^e experimentalis et csetera mirabilia operantur hie, et consideratio scientiarum magicarum, ut destruantur, quia sectas perversas con- stituunt. Et hie lingTise deserviunt et omnia, sicut in singulis pai-tibus Operis Majoris ego ostendo. Nam
' qui} quia, B. j ^ totiiis'] ora. T.
^hcec'] om. T. j
D 2
52
ROGERI BACONIS
[cap.
The fifth division : sc, liorta- tory.
The sixth, jiitlicial : handled
quselibet tid conversionem infidelium secundum varias potestates operatur ; quia non minus per opera sapien- tise mirabilia quse prius ignoramus, et credimus ut postea intelligamus, erigimur ad magnalia fidei cre- denda, quam per speculationes sapientiales persuademur de hac eadem fide. Quando enim videmus mirabilia in perspectiva et aliis scientiis, quae ante instructionem reputamus impossibilia, tunc longe magis debemus nos luimiliare mentes nostras divinis veritatibus ut cre- damus eas, quam vis sint' supra intellectum nostrum ; cum sic sunt infinita^ veritates in creaturis, quarum nullam rationem possumus- habere, et tamen recipimus eas, quando instruimur in eis.
Quinta vero pars est de secta3 jam persuasc© et pro- batfG^ exliortatione, ad implendum in opere et ad nihil faciendum in contrarium ; et hie exigitur modus pra>- dicationis. Et tam ha3C pars quam quarta utitur po- tenter omatu rhetorico, non solum in verbis, sed et* in sententiis, et in gestibus corporis, et in animi motibus, sicut ego declaro per radices certas, secun- dum vias sanctorum et^ non solum philosophorum. Nam ut Augustinus'' docet, quarto de Doctrina Chiis- tiana, summa eloquentia est in usu sanctorum in Scriptura ; et optime hoc docet.
Hanc autem partem elevo ad considerationes seien- tiarum, quia comparo eam ad usum theologise, et si- militer facio de omnibus qua9 scripsi, tam in Opere Majori quam Minori. Nam una comparatio est philo- sophise ad theologiam, ut ssepe dixi.
Sexta vero pars moralis philosophife est de cansis ventilandis coram judice inter partes, ut fiat justitia ;
cursorily, sed hanc solam tango propter causas, quas assigno.
' sinf] sunt, B. ^possumus'] sufBcimus, T. * persuascE cl probata;'] prohatcc et j'crsuasa', T.
' ef] om. T. ^ ct] om. B. ° AiKjufiliiuis] See above, p. 7.
XV.] OPUS TERTIUM. 53
Cap. XV.
Posui igitur intcntioucm gi-ossam istius scientico no- The im-
bilissimse, ut appareat quod magnus defectus in studio mora^p^i.
sapientise est aj^ud pliilosopliantes Latinos/ quod h?ec losophy as
scientia magna non est in usu eorum. Et hsec est j,nd rule of
scientia optima, et respectu cujus alise non habent ^i' know-
comparationem ; quia lisec sola docet bonum anima?. ° '
Casterum isti omnes ali?e sunt subjectse, et propter quam
omnes alife sunt inventre. H?ec enim est finis omnium,
et domina et regina. Nee potest utilitas alicujus esse
nisi respectu istius scientia3 ; quia ea, quae sunt ad finem,
non habent utilitatem suam nisi a fine. In se enim
vana sunt et inutilia. Quoniam igitur, ut Aristoteles
docet secundo Physicorum, ~ finis imponit necessitatem
in eis qu?e sunt ad finem ; nam utilitas eorum est a
fine, nee potest utilitas aliarum scientiarum cognosci nisi
per banc ; — ideo qui banc ignorat nescit quare addis-
cit alias. Et dico quare secundum veritatem, non
secundum sestimationem cujuslibet ; quia nisi bonum
animse consideretur, in quolibet opere et in qualibet
occupatione, ut omnia fiant et considerentur propter
illud bonum, omnia sunt cassa et vana, et nihil sunt ;
sicut non solum fides nostra docet, sed doctrina philo-
sophorum qute in morali philosophia traditur. Et ideo
sequitur quod propter ignorantiam istius scientite non
potest Veritas aliarum patere ; nam nihil sunt sine ea,
sicut tota sapientia philosophia? nihil est sine sapientia
fidei Christian?e.
Nam sicut nos credimus quod omnis sapientia in- The he-
utilis est nisi reguletur per fidem Christi, nee aliter as°wdfas
apparet ejus utilitas, sic a3stimaverunt philosophi de ^^^ end of
all science.
' philosophantes Latinos'] philoso- I - Fh'j^korum'] cap. iii. phantcs magnos Latinos, T. I
54 ROGERI BACONIS [CAP.
tota philosophia speculativa respectu istius practicfe.
Quia lisec fuit theologia eorum et per lianc credebant
salvari, non per alias. Si igitui^ utilitas aliarum scien-
tiarum non cognoscitur nisi notitia istius^ habeatur in
quantum ad earn applicantur et ordinentur, tunc
tamen Latini ignorant banc scientiam, quia non est
in usu eorum, ignorabunt potestatem utilem aliarum.
Et ideo licet baec sit finis omnium scientiarum tamen
alio modo est initium. Nam finis primo est in in-
tentione et cogitatione et movet efficiens ^ ad totam
0]3erationem ; et ideo baec scientia deberet primo
sciri ut homo cognosceret ad quid et propter quid
operaretur ; quatenus baec scientia sit regula totius
operationis bumanje, ut nihil faceret nisi secmidum
banc scientiam. Et ideo a juventute deberet qui-
libet instrui saltem in rmiversali in hac scientia. Et
propter hoc quilibet a juventute instruitur per ec-
clesiam in iis quae fidei sunt. Et deberemus longe
plus instrui in scientia Christi a juventute quam
Children instruimiu". Nam lex Dei deberet^ legi pueris, ut assu-
tau"-htto escerent semper ad veritatem fidei, et maxime libri
read the planiores et magis morales utriusque Testament! ; sicut
not the etiam aliqui audiunt Bibliam versificatam ; sed melius
follies of esset quod audirent et construerent evangelium in prosa,
the heathen et Epistolas, et libros Salomonis, quia ilia versificata
poets. truncat omnia, et nihil valet. Nam primo est homo
instruendus in iis qure pertinent ad salutem animse,
ut semper assuescat proficere in melius. Et propter hoc
Judaei a juventute primo addiscunt legem Dei. Et
Boetius* in libro de Disciplina Scolarium .docet quod
pueri primo instruendi sunt in libris Senecse ; et Beda
exponit quod hoc dicit quia primo sunt docendi in mo-
ribus, quia libri Senecae sunt morales. Sed non sic
' notitia istiusl ista, T. * efficiens'] efficientem, U.
^ deberet'] debet, U. ' Boelius] cap. i.
XV.]
OPUS TERTIUM.
55
instriiimtur, sed in fabulis et insaniis Ovidianis et c^terorum poetarum, ubi omnes errores in fide et mo- ribus proponimtur. Nam miiltitudinem deorum ibi audiunt, et quod homines et stell?3 sunt dii, et alise creaturse, et de vita futura errores infiniti vulgantur, tarn de vita bonorum quam malorum. Et omnes super- stitiones^ pro religione in eis inveniuntur, ^ et omnes morum corruptiones.^ Et ideo juvenes concipiunt malos mores a juventute, et quando temptaverunt semper crescunt in eis,
Et inde accidit quarta ratio ad propositum. Nam Their sic fiunt inhabiles ad veritatem sapientise magnificam, ™°*^^™ quia scriptm-a dicit quod in malevolam animam non renders introibit sapientia, nee habitabit in corpore subdito for^^e"'^^* peccatis, Et anima deturpata peccatis est sicut truths and speculum rubiginosum et vetus, in quo non possunt of\^isdom. species rerum apparere, ut pulchre dicit Algazel in Logica ;* et anima ornata virtute est sicut speculum novum et poKtum in quo apparent clare rerum imagines. Hoc satis ostendo in Moralibus. Et ideo quia vulgus nescit banc scientiam a juventute, homines habent animas obscuras et excEecatas quae nunquam possunt proficere nisi in vanis, et falsis, et in mails, cavillationibus et in magnis imperfectionibus sapientise. Et ideo multitude studentium negligit omne quod pulchrum est et utile in sapientia phUoso- phiae, et perit philosophia. Sed libri istius scientite Difficulty Aristotelis et Avicennse, Senecse et Tullii, et aliorum, ?f obtain-
,,,... . . , ' ing good
non possunt haberi nisi cum magnis expensis ; tum authors, es- quia principales libri non sunt translati in Latinum, ^ia^ gf^^ ^^^ tum quia aliorum non reperitur exemplar in studiis solemnibus, nee alibi ; quia libri Marci Tullii De
' omnes superstitiones'] omnis su- perstitio, T. - inveniunturj invenitur, T.
^ omnes morum corruptiones^ omnis morum corruptio, T. ' in Lo(jica] cap. ii.
56
ROGERI BACONIS
[CAP.
Bacon had Republica' optimi nusquam inveiiiuntur, quod ego
effLSuTl" possim^ audire, cum tamen sollicitus fui quaerere per
search for diversas partes mmidi, et per di versos mediatores.
nTlieluh. Similiter multi alii libri ejus. Libros vero Senecas,
lica. quorum flores vestr?e beatitudini conscripsi, nunquam
potui invenire, nisi a tempore mandati vestri, quamvis
diligens fui in hac parte jam a viginti annis et pluri-
bus. Et sic est^ de multis aliis utilissimis libris istius
scientire nobilis. Paucissimi etiam sunt qui sciunt
liujusmodi libros, nee sunt exercitati hie ; nee scirent
ex infinita multitudine colligere quie necessaria sunt,
et collecta ordinare. Et illi sunt homines valentes, et
senes, et magni viri, qui sine magnis expensis non
redirent ad studium, sed quiescunt in locis suis in
pace cum delectatione istius sapientise finalis.
Cap. XVI .
Obstacles to the advance- ment of philosophy. No single hand sufficient, ■without the aid of princes and prelates.
Need of a prelimi- nary work
EnumerAVI jam I'inguas et scientias quse ignorantur a vulgo studentium, et quge faciunt sciri omnes alias, et sine quibus nihil potest veraciter cognosci : et reci- tavi diflicultatem habendi istas, tum propter raritatem personarum quae sciunt de his, tum propter raritatem librorum, tum propter expensas varias in personis, in libris, in instrumentis, in tabulis, in operibus sapientiae magnis, in experientiis secretis. Et ideo patet quod scripta principalia de sapientia pliilosopliise non pos- smit fieri ab uno homine nee a phmbus, nisi manus prselatorum et principum juvent sapientes cum magna virtute. TJnde oportet quod fiat scriptura prseambula, in qua tangantur omnia, quae necessaria sunt ad scripta principalia, et ut sciantur impedimenta. Et praeter jam
' De licpublica'] om. T. ^ possim^ possum, T.
csQ om. T.
XVI.] OPUS TERTIUM 57
dicta exigeretur ' pergainenum infinitum, et scriptores multi, ut multa fierent exemplaria, antequam unum liaberetiir ultimatum. Nam in curiis prselatorum et principum una littera parvi valoris transit per plures manus antequam bullam recipiat aut sigillum ; multo igitur magis in proposito et sine comparatione oportet manus multiplicari,^ et scripturas varias eonsumi, ante- quam liabeatur exemplar mium limatum et ultima examinatione probatum. Nam tractatus sufficiens debet Seven con- habere septem conditiones ; scilicet, Quod omnia sint ^^1^"^^ f^^ vera quae scribuntur. its satis-
Quod sint electa, quia hnec adliuc sunt quasi infi- pg^'^^j^, nita, et sufficiunt. ance.
IteiTim, tertio, quod propria ad quamlibet materiam de qua est sermo, non quod confundantur naturalia cum metapliysicis ; et sic de aliis.
Iterum, quarto, quod sint brevia moderate ; ^ quia superfluitas impedit multura ad cognitionem veritatis et reddit opus abominabile.
Iterum. quinto, quod sint plana. Sed hoc est diffi- cile ; quia maxima cautela est ut planities habeatm- cum brevitate.
Iterum, sexto, quod sint certiiicata sine omni dubi- tatione.
Iterum, septimo, quod sint perfecta secundum possi- bilitatem hominis,
Et hse septem conditiones non possunt fieri nisi multa fiant exemplaria, et destructio j^ergameni ineffa- bilis. Iterum, cum omnia verificantur et certificantur per figuras et numeros, ut patet ex operibus qutie mitto, oportet quod multi sint collaterales et adju- tores, et maxime juvenes qui figurent et numerent ; nam seniores tsedio afficerentur talibus^ operibus pue-
' exiycretur'] cxigltur, T. 1 ^ moderate'] modurata, B.
- muUiplicari] multiplicitari, JJ. I ' talibua] in talibus, T.
58 ROGERI BACONIS [CAP.
rilibus. Atque correctores varies oportet haberi, qui omnia scripta prsevia vice corrigant, ad exemplaria ultimata, donee artifices principales perlegerent omnia, ut nihil esset superfluum, nihil diminutum. Et plures oporteret haberi qui prseessent fraudibus scriptorum, et qui rationem redderent et facerent expensarum.
Cap. XVII.
Ilis reasons HiEC autem recitavi ^ propter quatuor cansas ; una for msist- gg^ propter vestrse glorioe mandatum, de quo confimdor these et doleo quod non adimplevi sub forma verborum
topics. vestrorum, ut scriptum philosophise mitterem prm- cipale. Et jam potest sapientia vestra clarissime in- tueri, quod hoc non fuit in mea potestate. Deinde propter vestrse clementitie desiderium adimplendum de futui'O lisec recitavi ; ut si placeat vestrse celsitudini, omnia fiant sicut fuerit^ opportunum. Tertio, propter bonum commune, et totius studii pliilosophise et theo- logies, ac^ propter utilitates ecclesise varias, sicut scribo in operibus, et propter directionem reipublicse fidelium, et propter conversionem infidelium, et propter repres- sionem eorum qui non possunt converti, sicut multis modis hsec ostendo. Quarta ratio est propter me- ipsum, quia jam a juventute laboravi in scientiis, et Unguis, et omnibus prsedictis mrdtipliciter ; et coUegi multa utilia, et ordinavi de personis. Nam qusesivi amicitiam omnium sapientum inter Latinos, et feci juvenes instrui in Unguis, et figuris, et numeris, et tabulis, et instrumentis, et in multis necessariis. Et examinavi omnia quse hie necessaria sunt, et scio qualiter procedendum est, et quibus auxiliis, et quse
' recitavi'] tractavi, T. U. I ^ ac] atque, T. U.
^fuerit] fuerat, B. •
XVII.]
OPUS TERTIUM.
59
sunt impedimenta ; sed non possum procedere propter defectum expensarum prsedictarum.
Si tamen aliquis posuisset tantum ibi quantum ^ Ha<l «pent
, . --r more than
ego posiu, certe posset magna pars compleri. JN am 2,000/. in
per vio-inti annos qiiibus specialiter laboravi in studio ^^^ ^^" i- o ^ ■"• ^ _ _ searches.
sapientise, neglecto sensu vulgi, plus quam duo millia librarum ego posui in his, propter libros secretos, et experientias varias, et linguas, et instrumenta, et tabu las, et alia ; tum ad quserendum^ amicitias sapien- tum, tum propter instruendos adjutores in linguis, in figuris, in numeris, et tabulis, et instrumentis, et multis aliis. Nee est intentio mea suscitare vestram elementiam, ut per violentiam corrigatur multitudo, nee capita multitudinis ; nee quod ego contendam cum eis; sed ago ad^ liaec propter causas quatuor^ prsedictas. Et si vestrse sapientise placeat quod communicentur, primo possunt sapientes recipere ex- emplar ; deinde paulatim quicumque velit, ut nullus cogatur. Et tamen scio quod omnes vellent accipere, sed non omnes ad omnia sunt digni. Nam specula- tiv?e scienti^ possunt tradi cuilibet, ut grammatica, secundum quatuor linguas, Latinam, Hebrseam, Grsecam, et Arabicam ; et logica, et natm-alis philosophia vul- gata, et metaphysica, et scientia alcbymios sj)eculativa, et quatuor mathematicse sj^eculativse, et perspectiva sjDeculativa, et natiu^alis philosophia, et multoe alise ;'"' sed ubi sunt arcana naturae et artium maonaha^ non deberent tradi multitudini, quae nescit uti talibus, sed magis omnia pervertit.
• quantum'] sicut, B, 2 quarendum'] inquirendum, cor. to quserendum, B. ^ ad] cm. U.
^ causas quatuor] quatuor causas,
^ alice] om. B. T.
" magnalia] magnalium, B,
60
ROGERI BACONIS
[cap.
Cap. XVIII.
These diffi- Patet igitur quocl scriptum principale non potui
sidemiTad Hiittere, sed oportuit me formare aliquid prseambulum,
induced in quo radices meliores, et ramos proceriores, et flores
compose pulcliriores, et fructus diilciores pr?emitterem : simul
this intro- ostendendo^ qualiter, et quibus auxiliis et expensis pos-
treatise. sint omnia fieri, et quomodo impedimenta amoveantm-
omnia, ut centies melius- fiant, vestra auctoritate prse-
cognoscente pondus negotii, quam quod incepissem im-
prudenter opus principale, et pejus ^ promovissem per^
me solum, et nunquam ad medietatem pervenissem ; nee
possem melius fecisse, quam sic in tractatu prjeambulo
totum negotium ostendere. Nam omnia negotia per-
eunt, ubi homines nolunt considerare, quid sit quod-
libet negotium in universali et in summa, et qua3 sit
utilitas cujuslibet, et qupo . exigantur,^ et qualiter fieri
habeant, et quibus laboribus, et quibus expensis, et
quibus auxiliis. Et ideo decrevi lisec omnia pra3mittere,
ut hoc negotium maximum processu debito terminetur.
Cap. XIX.
His anxiety QuONlAM vero a longis temporibus fuit vestra sa- SmS"" piontia negotiis ecclesiasticis et curis variis rerum pub- senger and licarum occupata, atque sedes apostolica non permittit ^°Uhr'^'' hominem vacare multo studio, et h^ec qu£e scribo sunt magna3 difiicultatis et extranea sensui multorum, major fuit mea soUicitudo de mediatore idoneo, vestr?e re-
' ostcndendo] ostendo, U.
- centies melius] centies inillesics,
U.
'^ ])ejus'] pereius, T.
' per] ad, T.
^ cxiijantur'] cxiguntur, MSS.
XIX.] OPUS TERTIUM. 61
verentijB pr^esentando, quam de omnibus qua) scribo, ne vestrum desiderium impedimentum reciperet, et labor meus cassaretur. Et licet alius melius componeret ea quae scripsi, tamen quilibet gaudet sensu suo, et ideo nullus hoc intelligeret nisi meam intentionem osten- dissem. Et propter hoc consideravi imum^ adolo- Had fixed scentem quern- a quinque vel sex annis feci instrui inj^'^.^?"^^ Unguis, et mathematicis, et perspectivis, in quibus est that jmr- tota difficultas earum quse mitto ; et gratis eum ore ^g^^'J^'^""^ meo instruxi, postquam recepi mandatum vestrum, trained five prpesentiens quod alium non potui habere ad pr^esens ^[^'jg^^^^^ secundum cor meum. Et ideo cogitavi quod ipsum cost, transmitterem, ut si vestme sapientia? placeret uti me- diatore inveniretis paratum ; si non, nihilominus iret ad vos pro scripturis vestrse glori^e ofFerendis. Nam procul dubio nullus est inter Latinos, qui in omniluis qure scribo possit ad tot respondere propter modum quem teneo, et quia eum instruxi, — nee ille magister magnus, nee aliquis eorum de quibus superius feci men- tionem, quia nesciunt modum meum, — sicut iste qui ore meo didicit, et qui consilio meo est instructus.
Et Deus testis est quod nisi esset vestra reverentia The prcco- et vestra utilitas, non fecissem de eo mentionem ; quia of"ti|^"^,^j si pro utilitate mea ipsum misissem, bene invenissem alios in negotiis mihi procurandis magis idoneos ; si vero pro utilitate nuntii, magis diligo alios, et plus eis teneor, quia isti in nullo sum obligatus, nee jure san- guinis, nee aliter, nisi sicut cuilibet de jDopulo, et minus. Quia cum venit puer et pauper ad me, ego feci eum nutriri et instrui pro amore Dei, prrecipue cum tarn habilem juvenem in studio et in^ vita non inveni. Et ad tantum promotus est, quod magnifice et vcrius plus quam alius, quicunque sit Parisius, poterit lucrari
' unum] quod unum, B. U. ' quem'] B. U.
e/i] oni. T.
62
ROGEm BACONIS
[cap.
His purity and iuno-
qus9 necessaria sunt sibi, quamvis juvenis sit viginti annorum aut viginti et unius ad plus. Nam non re- mansit unus Parisius, qui tantum no^dt de pliilosopliise radicibus, quamvis ramos, et flores, et fructus nondum produxerit propter setatem juvenilem ; et quia non est expertus in docendo. Sed habet unde omnes Latinos transcendat, si vivat usque ad senectutem, et procedat secundum fundamenta quae habet.
Sicut vero vestrse sapientise magnitudinem decet mediator prudens et bene instructus, sic et vestrae sanctitatis eminentise ^ sanctus convenit interventor.^ Et quia non decet ut aliquis peccatis deditus vestram frequentet sanctitatem, ideo volo nuntii idoneitatem in vita aperire.^ Vere nihil sibi conscius est de peccato mortali, sed virgo mundissimus* a me recessit, nee habens alicujus conscientiam mortalis peccati a sua nativitate. Nam hoc diligenter inquisivi et feci in- quiri, et certus esse credo de hoc, sicut quod vos estis in sublimitate papali^ decoratus. Et in hoc valde mihi complacet,^ quod vestra dementia re et nomine in- veniet juvenem clementem, benignum et mansuetum, fidelem in commissis, non loquacem nee bihnguem, sed secretorum optimum celatorem. Et licet nihil conscius sit, tamen non in hoc justificatus. Et ideo ut ab occultis suis mundet eum Deus, et de necessitatibus ejus eruat eum, et ut sit Deo gratus de gratiis sibi coUatis, ac propter custodiam suae sanctitatis, atque^ propter mundi peccata, adolescens pro loco et tempore gaudet carni suae cilicium adhibere.
' eminentice'] emiaentiain, B.
* interventor'] intercessor, with in- terventor written over it, in T.
^ aperire^ apparere, U.
* mundissimus'\ T. B. But U.
mundissima. See Opus Majus, p. 447.
^ papalQ deleted in B.
" complacei] cum placet, B.
' atquej ac, T.
XX.]
OPUS TERTIUM.
63
Cap. XX.
Nec solum ex hac causa mitto nuntium istum, sed Had se- ut pateat quod nihil est difficile homini diligenti et ^iso^as ™ confidenti, quamvis negligens aut desperans a se omnc proof of quod bonum est excludit. Cum enim hie juvenculus ^^ accom- quindecim annorum venit ad me, et pauper, non habens plished by
, . , . , fy. . , . . those who
unde viveret, nee magistros suincientes mveniens, nee ^ere de- benevolos propter paupertatem suam, nee posuit sirous of quantitatem unius anni in discendo, ' eo quod oportuit eum servire eis qui dabant ei necessaria, in his- qu?e didicit non invenit aliquem^ per duos annos qui doceret eum unum verbum, et tarn en scit tot et tanta propter bonum consilimn quod habuit, et propter hoc quod speravit et diligens fuit ; quanto magis nos senes, qui suraus exercitati in sapientia, si consi- deremus et diligentes simus, vincemus omnia. Certe non est comparatio : quia Aristoteles dicit in septimo Ethicorum, * quod juvenes non possunt proficere in sapientalibus sicut seniores, quia non sunt jirudentes; et causam quare non sunt prudentes assignat, quia non sunt experti per longitudinem temporis. Et in tertio De Anima dicit quia intellectus noster convalescit et fortificatur per exercitationem intellectus, et magis ac magis vigoratm*. Et ideo intellectus seniorum magis et^ magis fortificatur propter consuetudinem et usum sapientiie ; sicut homo consuetus ad aliquam operationem facilius faciet eam, quam alius qui non est assuetus.
Et Beatus Petrus, cujus estis successor, disputans con- The old tra Simonem Magum arguebat immortahtatem animte "f^i^ ^^^^
' discendo] addiscendo, B. U.
- 271 his] ova, T.
^ aliqueni] aliquando, T.
* septimo Etkicorum] vi. 8. (?). See also i. 3. ^- ei] ac, T.
G4
ROGERI BACONIS
[cap.
learning than the young.
rationalis per hoc, quod non debilitatur debilitatione ^ corporis, sicut anima sensitiva, immo vigoratur magis ill senio ; et hoc docet Tullius libro de Senectute.- JsTam in antiquis est sapientia, ut dicit scriptura. Et hoc est verum universaliter, dum senectus tenet vias naturales. Sed aliquando contingit quod Itesio organ orum et virtutum^ animse accidat innaturaliter propter defectum regiminis sanitatis, et tunc senes delirant. Nee mirum, cum propter consimilem de- fectum* regiminis sanitatis juvenes fiunt multotiens phrenetici et stolidi^ et insani; et plmies videmus hoc in juvenibus quam in senibus ; quia juvenes magis excedunt multipliciter in vita. Sciat igitur pro certo vestra sapientia, quod si senes confidant et velint esse dihgentes, et habeant doctores ita bonos sicut juvenes, quod plus addiscent in una septimana, quam juvenes infra mensem, de quacunque scientia. Nam in linguarum cognitione, et figurarum, et numerorum, videtur ignorantibus ea quod sit magna perplexitas et difficultas ; et vulgatum est quod juvenes melius addiscunt hujusmodi. Sed certus sum quod hoc est falsum ; nam vidi senes longe magis proficere in his quam unquam aliquem juvenem. Et certus sum quod de quacunque lingua milii et isti juveni proposita, ego plus addiscerem infra unum diem quam iste infra septimanam ; et sic de omnibus quse ignoramus ambo. Non est milii dubium quin nulla sit difficultas a parte rotatis, nee a parte addiscentium, si volunt addiscere, et confidant et cliligentes sint. Nee a parte linguarum et scientiarum, sed a parte doctorum, qui nolunt ant nesciunt docere. Non enim invenimus doctores utile.s
' (Jehilitatione] a debilitatione, B.U.
2 de Scnectute] cap. vii.
3 organorum et virtutum] virtutum et organorum, T.
■■ consimilem. dcfectuni] defectum consimilem, T.
^phrenetici ct stolidi'] stolidi et phrenetici, T.
XX.] orus TERTimr. Go
a jiiventiite, et icleo languemus per totam vitam et parum scimus. Sed si liaberemus doctores siifficientes, non dubito quin plus sciremiis in mio anno quam modo infra viginti. Nam lioc paratns sum probare per effectum, et dabo caput meum si deficiam.
Multum laboravi in scientiis et Unguis, et posui jam Had him- quadraginta annos postquam didici primo ' alpha- ^^ifdevoted
1 o XI 1 1 forty years
betum ; et fui semper studiosus ; et prseter duos annos to study, de istis quadraginta fui semper in studio ; et habui - '^V^^"/* expensas multas, sicut alii communiter ; et tanien to teach certus sum quod infra quartam anni, aut dimidium 5|hJ^^\^'^ anni, ego docerem ore meo liominem sollicitum et three or six confidentem, quicquid scio de potestate scientiarum et JJ^g^^g^^^ ^^ linguarum, dummodo composuissem primo quiddam compen- scriptum sub compendio. Et tamen notum est quod nuUus in tot scientiis et Unguis laboravit, nee tantum;^ quia homines mirabantur in alio statu quod vixi prop- ter superfluum laborem ; et tamen postea fui ita studiosus sicut ante. Sed non tantum laboravi, quia non fuit necesse propter exercitium sapientise. De And the
Unguis enim videtur esse valde difficile, et de liouris language's . . . . . . '" much
et numeris ut pr?edixi ; sed certum est mihi quod in- less.
fra tres dies ego quemcumque diligentem et confi- dentem docerem Hebrjieum, ut sciret legere et intelli- gere quicquid sancti dicunt, et sapientes antiqui, in expositione sacri textus, et quicquid pertinet ad illius textus correctionem et expositionem, si vellet se exercitare secundum doctrinam datam. Et per tres dies sciret de Gra^co iterum ; et non solum sciret legere et intelligere quicquid pertinet ad theologiam, sed ad philosophiam et ad Unguam Latiniim.
Nam consideret vestra sapientia quod in linguarum Three cognitione sunt tria ; scilicet ut homo sciat legere et i,g c^n- intelligere ea, qure Latini tractant in expositione sidered in
' primo'] om. T. | - nee ia/itiim'] nisi tantum, U,
VOL. r. E
66 ROGERI BACONIS [CAP.
mastering tlieologise et philosoplilse et linguae Latinse. Et hoc a anguage. ^^^ facile, ut dixi ; quia si sciat legere potest intel- ligere; nam auctores exponunt omnia et dant intel- lectum.
Seel aliud est in linguarum cognitione, scilicet ut homo sit ita peritus quod sciat transferre. Certe hoc est difficilius ; non tamen ita difficile sicut homines sestimant.
Tertium vero est difficilius utroque, scilicet quod homo loquatur linguam alienam sicut suam ; et doceat, et prsedicet, et peroret qusecunque,^ sicut in lingua materna.
De istis igitur duobus non loquor modo, sed de primo, nam hoc est quod pertinet ad meum proposi- tum. Similiter de figuris et^ numeris in geometria et arithmetica, sine quibus nihil sciri potest de po- testate philosophise, ut opera quae scri23si probant. Sed sestimatm" a vulgo insano quod tanta sit ibi difficultas quod stultum est ibi laborare ; unde de- sperant et ideo semper ignorant hsec, et per consequens omnia. Would Sed certum est mihi quod infi-a unam septimanam,
teach more quemcunque sollicitum et confidentem docerem totam
geometry J- ■•■
in a week geometrioe potestatem, et majorem ^ quam mathema-
learmVn°^ *^^^ addiscunt per decern annos. Et simihter de
ten years, numeris in alia septimana. Quia rarissime inve-
fident ma-' ^hmtuT aliqui doctores mathematicse, et iUi joessi-
thematical mum modum habent in docendo, et docent infinita
superflua, propter quae omnes fere despiciunt mathe-
maticam. Et hoc diabolus procuravit, quatenus
radices sapientise humanse ignorarentm'. Nam hoc
est alphabetum philosophise ; ut nunquam possit homo
aliquid dignum scire, postquam harum scientiarum
' qucBcunque] om. T. \ ^ et majorem] cm. T.
2 et] om. T. B.
XX.] OPUS TERTIUM. G7
ignorat potestatem. Et hoc factum est contra dies Anticliristi, ut tollatur tota^ sapientia philosophige, et per consequens theologise, quantum est in expositione Scripturre. Nam textus ipse, et expositiones sanctorum sunt plense numeris, et figm-is, et cseteris mathema- ticis consequentibus ad hsec, ut ego probo in Majori Opere,^ comparando mathematicam ad tlieologiam, Et patet evidenter per rationem Scripturse et in exposi- tionibus sanctorum ; et hoc asserunt sancti, sicut copiose probo per auctoritates eorum pulcherrimas, et per exempla omnium a principio mundi. Nam sancti in- venerunt mathematicam et docuerunt, ut ostendo, et post Cln-istum sicut ante. Et scitis figuris et nu- meris possumus omnia scu-e de facili ; quia tota sapi- entia exit ab eis sicut a radicibus, et per hsec declaratur, sicut patet ex iis quee mitto.
Cap. XXI.
Post hfec et hujusmodi tradita in Opera Secundo The same incepi descendere ad partes Operis Primi propter ma- ^^^^^^jj^^^ jorem ejus evidentiam, et ut melius cognosceretur ejus induced intentio et partium distinctio, et quasi in summa gus- compile taretur et in quodam compendio, quod late in Majori tis Opus Opere est tractatum. Et hoc prsecipue feci propter ^ the com- occupationes vestras, ut brevius videretis articulos veri- position of
tllG Opus
tatum Primi Operis ; quatenus quum tempus haberetis Tertlum. rationes et causas earum, in tractatu majori, conspicere possetis. Et si forsitan contingeret propter viarum pericula, ut amitteretur Opus Majus, hie haberetis ejus intentionem, ut a me vel ab alio peteretis declara-
• tota] cm. B. U. I " ^^W^ Opere] Opus Majus,
p. 108.
E 2
G8
EOGERI BACONIS
[CAP.
tionem, efc quatenus labor mens esset vestrre sapientias notus, atque ut melius et certius aliqiia tractarentiir, et alia mutarentur, et qiifedam adderentur.
Propter igitur liujusmodi rationes necesse fuit ut^ descend erem ad partes Operis Majoris, atqne ad irxnuendum et signandum qute esseiit magis nota- biiia, aut propter necessitatem, aut propter pulchritu- dinem sapientipg, aut propter admirationem quasi miraculi, aut propter maguifieentiam veritatum, aut propter omnes^ has causas vel plures. Et sicut feci in Secundo Opere respectu Primi secundum has ra- tiones, faciam hie respectu utriusque ; et prjecipue respectu Secundi. Et quia non omnia signavi, nee notanda propter suas causas demonstravi,^ ideo nunc singula tangam, et dicani quare notanda sunt. Et ad ea ponani aliqua signa ; scilicet vel capita hominis ex- terius ponendo, vel aliud pro nota, quatenus facilius vestra occupatio eligat ea qufie magis consideranda sunt.* Quia non possum satis juvare magnitudinem occupa- tionum vestrarum, eo quod sunt quasi^ infinitre.
Enumeravi vero intentionem partium Operis Primi secundum ordinem naturse in partibus, scilicet secun- dum majorem dignitatem ; et ideo inter scientias quas tetigi incepi ab ultima, scilicet a morali philosophia, et deinde a scientia experimentali ; et sic ultra ordine contrario illi quam in executione tenebam. Sed hoc licet ad delectationem et amorem sapientiae magis al- liciebat, et hoc oportuit fieri in prima persuasione, ut animus prceveniretur quadam suavitate complacentifie, tamen minus fecit ad intelligentiam, quse naturaliter prior est delectatione ; et ideo prosequar partes secun-
' uf] quod, B.
- omnes'] om. T.
' demnnstravi'] declaravi, T.
* signa ; consideranda
sunt.'] These marks do not appear in any of the MSS. which I have seen. ^ sunt quasi'] quasi sunt, T. B.
XXI.] OPUS TERTIUM. G9
dum ordinem iiostri intellectus, ut iiicipiam a niinori- bus qiise magis necessaria sunt secundum apostolum, et magis utilia, licet non tarn bona. Quia aliud est utile, aliud bonum absolute. Quia utile est quod ad aliud ordinatur, ut ea quse sunt ad finem respectu finis. Et haec sunt minora respectu majorum. Bonum autem absolutum non est nisi in fine, et niajus est finis semper respectu minoris.^ Et quia nee possumus in- telligere nee habere majora sine minoribus ideo primo dicam de minoribus.
Cap. XXII.
COGITAVI vero quod intellectus humanus liabet mag- The sub- nam^ debilitationem ex se, ut quilibet experitm-, et ^l^Q f^^.^. sancti et philosophi contestantur : nam ea quae sunt P^rt of the maximse cognitionis secundum se, sunt minimse cogni- Majus. tionis quoad nos, et^ e converso ; ut philosoplms dicit septimo Metaphysical.'* Et ideo sufiicit intellectui nostro sua propria infirmitas, ut non demus ei occasiones et causas erroris. Et ideo volui excludere errorum hu- manorum causas,^ quia dum hee durant in corde hom- inis impossibile est ipsum videre veritatem.
Quatuor vero sunt causas generales omnium malormn The causes nostrorum, et omnem statum a principio mundi corru- pj.j.^J!"£^^^j._ perunt, et omnem hominem' quantumcunque sapientem fold. (prseter Dominum nostrum Jesum Christum et Beatam Virginem) aliquando extra viara rectam, vel extra ultimam perfectionem'' coegerunt declinare. Et sunt fragilis auctoritatis exempla, consuetudinis diuturnitas, et sensus multitudinis imperit^e, atque prsesumptio humante mentis, qua quilibet nititur suoe imperitias
' minorisj minorum, T. ' magnam'] om. T. ^ef] om. T. * MetaphysiccB'] vi. 4.
^ errorum humanorum causas'] causas errorum humanorum, T.
'^ perfectionem'] pei'fectionem ali- quando, T.
70
ROGERI BACONIS
[CAP.
Robert Grostete. Adam de Marisco.
solatium quserere, et ea, q-u?e nescit, aut non approbare aut reprobare, et illiid modicum quod scit vel pestimat scire, licet nesciat, gaudet imprudenter ostentare. Omnes autem'' scimus quod exempla et consuetudo nostra, et sensiis viilgi, ut iu pluribus, cadunt super mala et falsa ; et si aliquando super bona et vera cadant ex- emplum et consuetudo, hoc est in pluribus imperfectum, et rarissime accidit aliquod exemplum quod in con- suetudinum ^ trabit perfectionem, nee in vita nee in scientia. Vulgus autem imperitum semper est imper- fectum ; unde sufficit ei ut non erret : nam in sapientia Dei vulgus generis bumani errat, quia multitudo est in mortali peccato, paucitas respectu hujus multitudinis est in statu salutis. Et si illam paucitatem dividamus in vulgus et in cseteros, vulgus est imperfectum, et paucis- simi sunt in statu perfectionis ; et adliuc regnat tanta imperfectioj quod sapientes istius temporis contendunt de ista perfectione, nescientes earn invenire. Quis igitur perfectus est ? Deus novit omnia : sed saltern scio quod multitudo est imperfecta, etiam multitudo istorum sapi- entum qui sic contendimt ; et utinam non essent, quia totam Dei ecclesiam conturbant. Similiter patet quod vulgus bumani generis errat in sapientia pbilosopbise, et paucitas pbilosopborum liabet veritatem. Et adliuc vulgus pbilosopbantium semper est imperfectum, et pauci sapientissimi fuerunt in perfectione pbilosopliise ; ut primi compositores, et Salomon, et deinde Aristoteles pro tempore suo ; et postea Avicenna, et in diebus nostris dominus Kobertus episcopus nuper Lincolni- ensis, et frater Adam de Marisco, quia hi fuerunt perfect! in omni sapientia, et nunquam fuerunt plures perfect! in pbilosopbia. Vulgus igitur, ut in plmibus errat, et capita sua similiter, et raro sentiunt veritatem et in paucis. Et boc declaro per auctoritates scrip-
' autem'] om. T.
- aliquod exemplum quod in con-
suetudinum'] aliquod quod exem- plum quod in inconsuetudiaem, L.
XXII.] OPUS TERTIUM. 7l
tiirae sacri canonis, sanctorum et pliilosophorum, et per rationes et exempla. Et est hie utilissima et pulcherrima sapientia, et facilis ac jucimda. Sed tamen semper utimur tribus argumentis pessimis pro omnibus qu?e facimus et dicimus : scilicet hoc exem- plificatum est, hoc consuetum est, hoc vulgatum est, ergo faciendum est.
Sed oppositum conclusionis^ sequitur ex preemissis, ut Defence of in pluribus, et optime stat cum eis. Excludamus igitur ignorlnce has tres pestes, qufe omnem hominem in errorem indu- tiie worst cunt, et quartam, scilicet defensionem proprite igno- man's *^ rantise per reprobationem eorum quse ignoramus, cum ^""or. ostentatione^ eorum quae scimus. Nam haec est pejor aliis tribus, quoniam est causa earum. Quia homo defendens suam ignorantiam, et ostentans ea quse scit, et reprobans^ aliena, ipse jam facit se auctorem, sed fra- gilem ; et tunc cum nemo sibi erret, sed dementiam suam spargit in proximos, ut ait Seneca libro Epi- stolarum Secundarum, * ideo iste auctor jam vulgat sententiam suam, et inficit ipsum vulg-us. Et quia omnis homo diligit opera sua, ut Ai'istoteles dicit quarto Ethicorum,^ et planum est, ac quod diligimus trahi- mus libenter in consuetudinem, ideo consuescit hie auctor sensum suum et nutrit vulgus in eodem. Et ideo hic*^ accidunt haec tria mala : scilicet, auctoritas fi-agilis, et sensus vulgi, et consuetudo, ex defensione propriae ignorantise, cum ostentatione ejus quod scitur, et reprobatione eorum qure nesciimtur. Aperiamus igitur ignorantiam nostram, ut remedium quaeramus sapientise, et nihil ostentemus, sed humiliter alios doceamus, et non reprobemus quse ignoramus, et quae scimus esse falsa reprobemus sine contentione, et sine confusione
' conclusionis'} his, T.
2 ostentatione] ostensione, T.
^ reprobans] reprobet, T.
* Secundarum] Ep. xciv. p. 450. ed. Elz. 1672.
^ Ethicorum] Ethic. Nicom.iT.1, § 20. Cf. ix. 7. § 3.
^hic'] om. T.
72
EOGERI BACONIS
[cap-
The first part of the Opus
alicujus, et cum excusatione humaniB fragilitatis. Et exemplorum multitudinem declinenius, et consuetudi- nem semper habeamus siispectam, et simus ex paucis et de numero sapientum et sanctorum quantum pos- sumus, nt sensum multitudinis evitemus. Nam semper a principio mundi sapientes omnes, ut sancti et veri pliilosophi, separaverunt se a sensu vulgi, tarn in scientia quam in vita : quia ille vit in^ pluribus est erroneus, et nunquam est perfectus.
Totam vero primam partem Majoris Operis fiicio de
liac materia, quia, nisi istc© causes excluderentur,
Majus ex- lYalld persuasio potest fieri veritatis ; nee unquam
clusivclv
devoted volo persuadere homini vel de studio, vel de vita, to this j^^g^ primo moneam eum ista declinare sicut venenum,
Slll)l GCt
et quod saltem teneat banc auctoritatem de libro Se- cundarum Epistolarum - Senecae in memoria : " Inter " causas malorum nostrorum est, quod vivimus ad " exempla ; nee ratione componimur, sed consuetudine " adducimur. Quod si pauci facerent, nollemus imi- " tari ; cum plures facere, coeperint quia frequentius " quasi bonestius facimus. Recti locum apud nos^ " tenet error, ubi publicus factus est." In tota sapientia tbeologife et juris canonici et pbilosopbi^, non est de bac materia tam pulchra sententia, istas tres causas errorum nostrorum colligens in una auctoritate con- tinua. Optimum verbum^ et omni sapiente dignum, et ab ipso Deo revelatum. Unde Apostolus Paulus dicit in epistola ad Senecam:^ " prseprudenti tibi re- " velata sunt quse paucis Divinitas concessit."
Si igitur lias tres pestes cum quarta pj-incipali veli- mus excludere, tunc possumus veritatem in omnibus videre, et omnem falsitatem vitas et sapientise a nobis relegare. Et si aliis pr?esumus, tunc possumus ab
• in] cm. B.
- SccundarumEpistolarurn] Epist. cxxiii. p. 614.
3 apud nos] cm. T.
* Senecam] Among the Apocry- pha of the New Testament. See p. 508, ed. Giles.
XXII.]
OPUS TERTIUM.
73
eis omneni occcasionem igiiorantia3 efc peccati auferre. Uncle principibus et prfelatis licec consideratio maxime valet, quia non solum habent sibi ipsis providere, sed plebi commissse, qu?e semper movetur secundum arbi trium pra3sidentis, quia quod principi ejus placet legis apud ipsam liabet vigorem. Et multitudo accepta veritate de facili mutat sententiam, ut dicit Hie- ronymus super Esaiam. ' Unde licet non potest duel ad perfectionem, quia hoc repugnat naturae vulgi, ta- men bene potest train ad agnitionem veritatis, si ille qui prseest ostendit eam- verbo et facto. Causa enim quare infideles non convertuntur ad fidem est, quia principes et prselati eorum tenent eos in errore, et sic est in omni statu. Sed infinitus est defectus in eis, qui prsesunt nunc temporis studio et vitse,^ et ideo oportet quod subjecta multitudo erret in infinitis.
Cap. XXIII.
Deinde aggressus sum partem secundam,^ in qua The ostendo quod una sola est sainentia perfecta, ab uno second part Deo data uni generi numano propter unum'' nnem, Majus scilicet vitam teternam, quas in sacris litteris tota con- ^^scnbed :
' •'• , scone true
tinetur, per jus tamen canonicum et philosophiam and perfect ex])licanda. Nam quicquid est contrarium sapientise liyeuTo Dei, vel alienum, est erroneum et inane ; nee potest man, and humano generi valere. Et hoc ostendo per proprie- *^^JJ.\pUlres. tatem juris canonici, et per philosophiam multipli- citer; et sub philosophia comprehendo jus civile, quia proculdubio est pars ejus : nam continetur sub secunda parte morahs philosophiae, ut superius est notatum,*^ et patet ex Opere Majori.
' Esaiani] iii. eh. 7. ^ earn] illam, T.
' sed infinitus . , . studio et vHcb'] T. Cseteri cm.
* partem secunda ni] Opus Majus, p. 23.
^ ununi] ultimum, B. ^'notatum'] p. 50.
tellect of man.
74 EOGERl BACONIS [CAP.
All philo- Et hie miilta occurrunt notanda. Nam ibi docetur God^ %^"^ ^^^ sanctos, quod tota philosoj^liia est necessaria legi on the in- divinse/ et quod in ea invenitur. Et est pulchra con- sideratio Augustini, Hieronymi, et Bedse de bac ma- teria. Deinde ostenditur " hoc idem, quia sapientia philosopliias est tota revelata a Deo et data pbilo- sopbis, et Ipse est, qui illuminat auimas bominum in omni sapientia ; et quia illud, quod illuminat mentes nostras, vocatur nunc a tbeologis intellectus agens, Distinction quod est verbum pliilosopbi in tertio De Anima,^ between ^^]^]^ distinguit quod duo sunt intellectus, scilicet agens agens and et 2^ossibihs. Ideo propter propositum meum conse- possibihs. q^endum, scilicet quod a Deo est tota pbilosopborum illustratio, ostendo quod bic intellectus agens est Deus principaliter, et secundario Angeli, qui illuminant nos. Nam Deus respectu animae est sicut sol respectu oculi corporalis, et Angeli sicut stellse. Et non solum ostendo istud propter meam intentionem bic, sed propter eva- cuationem unius maximi erroris, qui sit in tbeologia et pbilosopbia. Nam omnes moderni dicunt quod intel- lectus agens in animas nostras, et illuminans eas, est pars animpe, ita quod in anima sunt duce partes, agens scilicet et possibilis ; et intellectus possibilis vocatur qui est in potentia ad scientiam, et non babet eam de se ; sed quando recipit species rerum, et agens influit et illuminat ipsum, tunc nascitur scientia in eo ; et boc est verum. Sed falsum est quod agens sit pars animse. Nam boc est penitus impossibile, sicut ibi ostendo per auctoritates et rationes sufficientes. Et omnes sapientes antiqui, et qui adbuc remanserunt usque ad tempora nostra, dixerunt quod fuit Deus. Unde ego bis audivi venerabilem antistitem Parisiensis ecclesige, dominum Guillielmum Alvernensem, congregata universitate coram eo, reprobare eos, et disputare cum eis; et probavit
' divincB'] Dei. B. ; corrected to l - ostenditur'] Opus Majus, p. 26. divina'. { ^ De Anima] iii. 4-C.
XXIII.]
OPUS TERTH7M.
75
per aliquas rationes, qiias pono, quod omnes erraverunt. Dominus vero Robertas episcopus Lincoliiiensis,^ et frater Adam de Marisco, majores clerici de mundo, et Adam de perfect! in sapientia divina et Immana, hoc idem firma- solution ^ verunt. Unde quando per tentationem et derisionem of the aliqui Minores prsesumptnosi qusesiverunt a fratre Adam, ^ ^" ^' " Quid est intellectus agens?" respondit, " Corvus " lEMve ;" volens per hoc dicere quod fuit Deus vel angehis. Sed noluit exprimere, quia tentando et non propter sapientiam qujesiverunt.
Sed quia non solvi ibi illud,- unde iste eiTor venerit, Misappre- ideo, ne suspendam animum vestrse clementise, dico, the suWec? quod accidit htec falsitas ex mala translatione textus arising AristoteHs, nee est ita mala quin possit a bono et faulty pio interprete satis de piano exponi, et probari translations per textum simm ibidem et aUbi. Yolens igitur tctie. ' " Aristoteles ostendere quod ad effectum scientise et intellectus duo requirantur, agens scilicet, quod est illuminans, et materia patiens seu recipiens illumi- nationem, probat hoc per simile in omnibus. Nam in omni efTectu et operatione duo requiruntur, effi- ciens et materia recipiens actionem efficientis ; et non solum in naturalibus, sed in artificialibus, ut ar- tifex ad materiam in quam operatur, et lux ad visum et colores videndos pro exemplo naturali. Et cum in
' episcopus Lincolmensis'] Lin- colniensis episcopus, T.
2 Sed illud.l " Ubicunque
" Veritas invenitur Christi indica- " tur : — idcirco quamvis aliquo " mode Veritas philosophis3 dicitixr " philosophorum, ad banc tanien " prime habendam lux divina in- " fluxit in animos eorum. Ideo- " que meliores philosophi po- " suerunt intellectum agentem et " possibilem. Anima humana di- " citur ab eis possibilis, quae de se
" est impotens ad scientias et vir- " tutes, et eas recipit aliunde. In- " tellectus agens dicitur qui influit " in animas nostras, illuminans ad " scientiam et virtutem; et sic in- " tellectus agens non est pars " anima;, sed substantia inteilec- " tiva separata per essentiam ab " intellectu possibili ; licet intellec- " tus possibilis etiam dicatur agens, " ab acta intelligendi." — Ex Opere Majori [cap. v.], li. B., U.
7G
EOGERI EACONIS
[cap.
omnibus sic sit, erit ita a parte animse et in opera- tione intelligendi. Unde oportet quod anima humana sit nata recipere illuminationes ab agente, et quod aliquod agens in animani concedatur, qui illuminet^ earn per quoddam lumen spirituale, sicut lux solis visum. Hsec est intentio Aristotelis in prima parte et in principio capituli. Sed ibi translatum est sic: " Quoniam autem in omni natura est aliquid quod " agat, et aliquid quod patiatur, ita erit in anima." ^ Ex hoc concludimt quod agens et patiens erunt in anima, et quod sint duse partes animte ; quod est im- possibile et contra Aristotelem ibidem. Nam exempla declarant quod non vnlt dicere nisi quod duo requi- runtur ad operationem animse, sicut ad omnem opera- tionem naturae et artis. Unde quod dicit " sic est in " anima," intendit quod sic est in operatione animse, secundum quod exemplificat dicens, "ut artifex ad ma- " teriam, et lux ad colores." Oerte carpentator est extra materiam secundum suam essentiam, et non sunt ^ artifex et materia partes ejusdem* rei, nee lux solis et color quem illuminat. Et prseterea versus finem capituli docet quod intellectus agens est separatus a possibili secundum substantiam et secundum esse, et^ quod anima scit, et semper est° in actu ; et hoc non est creatura, sed solus Deus. Et hoc per Avicennam, et Alpharabium, et multas rationes probo, quibus re- sponderi non potest. Et ideo, licet translatio ibi non sit ita plana sicut necesse esset, tamen patet per ex-
' illuminet] illuminat, B.
■•* in anima'] The following is the passage to which Bacon apparently refers : 'Eirel S' Sia-ntp iv anda-r] tij (pvaei iffrl rt, Th fj.iv v\r] e/cdiTTijj yiViL' TOVTO Sk '6ti TTaj/Ttt, Swdfxei (Kuva' (Tfpov 5e rh alriov Kal iroi/j- TiKhv T<f TTOiiiV irdvTa, oTov r] Tex"""! wphs Tr]V v\r)U ir4iTovdii', dvayKt} KoX
iv ty ^vxfl inrapx^t" Tainas rets 5(a- ^opds. — De Anima, iii. 5. § 1.
^ sH7it'] om. T. Quod intellectus agens sit Deus vel Angelus, probat per totam paginam. — T. in marg.
■• ejusdeni] ejus, B.
5 et] om. B.
" est] et T.
xxitl]
OPUS TERTIUJL
77
empla ejus, et ea qu?e sequuntur, et per exposi tores The animus suos famosos et majores patet,' quod intentio ejus est, ^^^° VI, quod intellectus agens in animas nostras est Deus himself, principaliter, et secundario Angeli.
Possumus enim causari- translationem suam fere Other in- ubique, propter perversitatem, et ti'uncationem, et dubi- mi^-l^ra^nsla- tationein,^ Nam quilibet scit hoc, atque contrarietas tion of opinantium quasi ubique hoc ostendit. Immo quod plus est, scimus quod translatores posuerunt falsum textum ex ignorantia sua aut ex vitio exemplaris Grreci. Nam in tertio Cceli et Mundi habetur quod figura cireularis in superficiebus, et orbicularis in cor- poribus,"* replent locum.'^ Sed scimus hoc esse falsum ; et alifG translationes habent aliter. Et AveiToes hoc demonstrat,^ et planum est. Similiter in^ tertio Me- teororum^ habetur, quod iris non fit ex radiis lunfe, nisi bis in quinquaginta annis, et scimus quod hoc est falsum. Nam in omni plenilunio potest contingere si pluat, et luna non obtegatur nubibus. Et sic in multis locis. Prima igitur responsio contra hunc erro- rem est, quod mala translatio est et dubia, et potens exponi in varias partes, sicut alia loca infinita.
Secundo potest exponi per exempla textus, et ea qufe sequuntur, expresse continentia qu?e contraria sunt huic errori ; etiam per expositionem Avicennae et Alpharabii ; licet Averroes somniet hie et vacillet in verbis, nunc unum, nunc aliud Ijalbutiendo. Duo hie testimonia uni
' patet'} om. B. causaj-i} cassare, T,
^ tritncatioiiem, ct dubitationem'] dubitationem, et trimeationem, T.
* corporihus'] corpoi'eis, B.
^ replent locum'] The mistranslated passage occurs at the beginning of oh. viii. : 'Ei' /uec yap to7s eViTreSoiy rpia ffXVI^o-'''»' Soke? avixTr\T)poZv rhv t6i:oi', jpiywvov Ka\ TiTpdyuvoy /cat f^dyuyov
«V Si To7s arepiois 5uo ixdva, irvpafus
KOl KV^OS.
^ demonsti-atl declarat, T.
' in'] et in, T,
* Meteororuniy^vTfiyapTTav(Ti\i)v^ ytviadai avdyicrj tJ) fj.4Wov ecreaOaL (so. ?'; ?pts), Kal t6t€ dvare\ovaf)s t) Svpovarjs' Sidirfp tv ertaiv inrip to. TrtVT7]icovTa Sis iyfrixofJ-fV fiovov. —
78
ROGERI BACONIS
[cap.
prseferuntur ; et tamen Averroes non plane decernit ^ contrariuin, et Avicenna fuit major eo, et prsecipuus imi- tator Aristotelis, et dux ac princeps philosopbiso post eum,^ lit commentator dicit super tertium Meteororum. Et omnes sapientes hoc fatentur ; et pliilosopliise suse complementum hoc ostendit. Nam ipse totam complevit philosophiam, et vulgatam in uno volumine, et secun- dum propriam philosophise veritatem in alio, quse non timet ictus lancearum contradicentium, ut ipsemet fa- tetiu' in prologo libri Sufficientise,^ in quo philosophiam vulgatam apud philosophos proponit. Sed quid moror in his, nam evacuatio erroris istius plena habetur ex ipsis verbis Aristotelis. Quoniam quum dicit, sicut in omni natura sunt duo, agens et materia, sic et in anima concedo. Sed in nulla natura coincidunt agens et ma- teria sicut partes ejus, ut ipsemet docet, secundo Physi- corum.'* Nam ibi dicit quod materia non coincidit cum eflBiciente in eodem secundum numerum, nee secundum speciem ; sed forma bene coincidit cum efficiente in eodem secmidum speciem. Nam efficiens facit formam sibi similem secundum speciem, ut liomo generat homi- nem, et asinus asinum. Quare manifestmn est aut Aristoteles mentitur, et sibi ipsi contradicit, aut non est sicut moderni dicunt. Quia in nuUa re de mundo possunt materia et efficiens simul esse, sicut docet secun- do Physicorum, ita quod sint secundum substantiam suam in eodera, et quod sint partes ejusdem rei. Et^ ideo debet exponi quod dicit, ut dictum est ; quod ait in omni natura et in anima, hoc est, in omni operatione naturae et animse, duo requiruntur, agens et materia, non tamen quod sint partes ejusdem, vel ^ quod sint in eodem
• decernit'] discernit, T.
* eum'] ipsum, T.
3 SufficienticB] sufficientis, T. " De his voluminibus duo non sunt translata ; primum autem secun- dum aliquas partes habent Latini,
" quod vocatur Assephce, i. e. Liber " Sufficientise." — Opus Maj us, p. 37.
* Physicorum] cap. i.
5 Et] om. T.
^vel] ut, T.
XXIII.]
OPUS TERTIUM.
79
secundum sul)stantlam, sed unum extra aliud secundum essentiam, ut artifex et materia. Aut potest exponi se- cundum modos dicendi unum esse in alio. Nam octo sunt, ut Aristoteles docet quarto Physicorum/ quorum unum est sicut movens^ in moto et efficiens in materia. Sed non est ibi secundum substantiam, sed secundum virtutem et influentiam ; ut sol est ubique in mundo prreterquam in umbra terrse ; quia influit lumen suum ubique extra umbram illam,^ et illuminat stellas* et omnia. Sic igitur est intellectus agens in anima, scilicet secundum influentiam sui luminis, sed non secundum essentiam, vel quod sint ejusdem essentise et naturae, scilicet quod sint partes animse. Hoc dico quia Deus non solum est secundum influentiam suse virtutis ubique, sed secundum essentiam ejus infinitam. Sed sua essen- tia non est pars alicujus rei, nee ejusdem naturae cum aliquo, sicut hie ponitur, quod intellectus agens et possibiKs sint^ partes unius natm'se, scilicet animse rationalis. Si igitur lisec pertractatio conjungatur pro- bation!, qu[B est in Opere Majori, erit pulchra et utilis consideratio veritatis istius, *^ quae tam solemniter trac- tatur in pliilosophia et in theologia, licet cum maximo errore.
Cap. XXIV.
Deinde probo quod tota sapientia philosopliiae data Philosophy est a Deo, quia sancti patriarclias et proplietse a.^^^^s^y^'^ principio mundi eam receperimt a Deo ; quibus Deus ^ archs and dedit longitudinem vit^e ; et hsec^ est valde notanda P™^^^^^'
' quarto Phi/sicorum] Physic. Aus- cult. iv. 3.
- movens] movens est, B.
8 illam'] suam, T.
* Stellas'] omnes Stellas, T.
^sint] sit, T.
" veritatis istius'} istius veritatis,
I
' Dens'] cm. T. ' hcEc] hie, B.
80
ROGERI BACONIS
[cap.
consideratio. Nam lit probem quod sancti piimo liabuerunt philosophiam et sapientiam totam ante qnam pliilosophi infideles, revolvo totum tempus a principio mimdi, discurrens per omnes setates et ssecula, iit' inveniam quando primo fuerunt singuli qui aliquera titulum sapientife liabuerunt, sive sint poetas prasclari, sive Sybill^e, sive septem sapientes, sive pliilosoplii qui post illos septem venerunt, qui non voluerunt se vocare sapientes sed amatores sapientite ; unde pliilo- sophus est amator sapientise ; et principalis de istis- et primus fuit Pythagoras. Nam cum queesitum fuit'' ab eo, " Quis esset ? " respondit quod pliilosoplms ; et ab eo omnes postea liabuerunt hoc nomen ; prius enim vocabantur sophi, id est, sapientes. Hoc autem capitu- lum est summe notandum, quia non solum certifieat hoc principale intentum, sed certifieat omnia qure sunt in coelo et in terra, et totam sapientiam philosophorum, et ostendit nobis unde liabuerunt quod de coelestibus mira dicunt, et de secretis naturae et scientiai-um magnalium, et de sectis, et de Deo, et de secta Christi, et de virtutum pulchritudine et legum honestate/ et de vita peterna gloriosa et poenali, et de ]-esurrectione mortuorum, et.de omnibus. Nam philosophi habuerunt lifec omnia a Sanctis Dei ; unde philosophi non invenerunt h?ec primo, nee homo,^ sed Deus revelavit suis Sanctis. Nam quis homo per se posset scire ccelestia, et indicia rerum per ea, et alia infinita qufe scribunt philosophi? Certe nee Salomon, nee Adam maximus, nee aliquis ; sed Deus ipse ^' revelavit legem suam Sanctis, et philosophiam, propter intel- lectum legis, et extensionem, et probationem, et promul- gationem, et defensionem ; et hi sancti scripserunt
T.
1 ut] et, T. de istis] et primus de istis,
»/«»<] fuerat, T.
T.
legum honestate'] honestate legum,
^ nee homo'] oni, T.
* sed Deus ipse'] om. T.
XXIV.] OPUS TERTIUM. 81
libros pliilosopliife omnes. Et non solum in saciva Scriptura fecerimt mentionem de veritate fidei, sed in suis libris philosopliicis, et prienuntiaverunt omnia ante quam pliilosophi fuerunt ; et ab his tunc philosophi habuerunt omnem sapientiam, sicut Aristoteles, dominus philosophorum, confitetur in libro Secretorum. Et cum his infero quod perfectio philosophia3 non est uti ea secundum vias philosophorum infideliuni, sed debet elevari ad statum legis Christianse. Et hoc est ad theologiam, et ecclesiam, et directionem reipubhcaj fidehum, et conversionem infidelium, et reprobationem eorum qui non possunt converti ; et addo ad confirma- tionem sapientiae philosophorum prophetiam Sibyllre de Christo, et de ecclesia, et de vita futura. Nam si una muliercula potuit h^c a Deo recipere, multo fortius et rationabilius est quod viri tarn boni et tam sapientes, sicut Pythagoras, et Socrates, et Plato, et Aristoteles, et alii zelatores maximi sapientia?, receperunt a Deo speciales illuminationes, quibus intellexerunt multa de Deo, et salute animse, et forsan magis propter nos Christianos quam propter^ eorum salutem.
Et sic terminatur pars secunda in qua priucipale All wisdom propositum est ostendere, quod tota sapientia conclu- J? *° ?^ ditur in sacra Scriptura, per jus tamen et philoso- HolyScrip- phiam explicanda ; ut sicut in pugno colligitur quod drlwn'om latins in palma explicatur, sic tota sapientia utilis ^^^_ ^^- homini continetur in sacris litteris, licet non totaliter the"canon explicatur ; sed ejus explicatio est jus canon icum cum ^^"^ ^"d philosophia. Nam utrumque jacet in visceribus sacne Scripture, et de liis eruuntur, et super hoc - fmidantur omnia quse utiliter dicuntur in jure canonico et phi- losophia. Et hoc per plures considerationes ostendo, quas hie non expono. Nam in sensu litterali jacet tota philosophise potestas, in naturis, et proprietatibus
' propter} om. B. | '- hoc'] hscc, T.
82 ROGERI BACONIS [CAP.
rerum naturalium, artificialium et moralium ; ut per convenientes adaptationes et similitudines eliciantur sensus spirituales ; ut sic simul sciatur pliilosophia cum theologia ; quia philosopliia nihil facit nisi explicare naturas et proprietates rerum naturalium, quae ja- cent in textu sacro a summis coelorum usque ad ter- minos eorum, et artificialium et moralium ; sicut pono ibi exemplum de Iride. Unde hsec est via propria sciendi Scripturam, et via sanctorum, et omnium sa- pientum antiquorum ;^ ut episcopi Lincolniensis et fratris Adse, et aliorum ; ut sic tota philosophise sa- pientia sciatur in textu Dei. Et tota potestas juris canonici jacet in sensu litterali et spirituali, et ab illis elicitur. Nam quicquid saeri et summi pontifices statuerunt in jure canonico confirmaverunt per aucto- ritates textus sacri, et per dicta sanctorum, ut patet per totum corpus juris canonici ; unde eadem est sci- entia penitus, quia nihil nisi lex Dei, per quam ecclesia regitur, invenitur utrobique. Nam sicut per Vetus Testamentum litteraliter ecclesia antiquorum regebatur, sic nunc per sensum spiritualem Veteris Tes- tamenti et per Novum habet regi Dei~ ecclesia. Sed nuUus potest negare quin regatur per jus canonicum. Ergo hoc jus continetur in sapientia legis divinse, et erunt mia sapientia mutuo se modis variis^ con- tinentes. Philo- Et totam banc probationem facio propter certas
less, unless causas omnino notandas.* Una est propter vestrum^ in subser- mandatum de pliilosophia, ut ostendam quod philoso-
Yiencc to XX' XX
divine phia inutilis sit et vana, nisi prout ad sapientiam
wisdom. j)q[ elevatur, ut ei serviat absolute, et relative^ ad
ecclesiam, et csetera tria, cui servire regnare est, sicut
* sapienlum antiquorum^ anti- quorum sapientum, T. - Dei'] om. T. ^ modis variis] variis modis, T.
^ notandas'] annotandas, T.
* vestrum'] verum, B.
* relative] relate, B,
XXIV.] OPUS TERTIUM. 83
et ejus auctori Deo. Et quod philosophise utihtas sciri non potest, nee intelligi, nisi prout in sacro usu consideratur. Nam creaturse verius positse sunt in Scriptura quam philosophi infideles scirent cogitare; sicut probo per exemplum de Iride, cujus causam finalem ignoraverunt ; quae est dissi patio aquse humi- ditatis et dikiviorum, ut liber Geneseos doeet. Et propter hoc ignoraverunt generationem ejus, quia ignorato fine necesse est ignorari alia ; quia finis est quod primo cognoscitur, et movet tunc agens in omni opere et consideratione. Deus enim fecit creaturas suas et in Scriptura sua posuit eas, et idee accepit eas, secundum omnem veritatem, quam veritatem ni- titur philosophia infidelium exponere. Sed quia non habuerunt usum istius Scripturse ideo non potuerunt omnino venire ad certitudinem veritatis. Et ideo qui vult scire philosophiam, sciat earn in usu Scripturse, et secundum quod Scriptura requirit, et tunc veraciter potest eam scire, Et sic paratus sum tractare eam meliori modo quo possum per adjutorium sapientum quos uominabo, et secundum quod explicabo inferius suo loco. Et hoc est melius sine comparatione quam facere volumina philosophise secundum se, et postea iterum dilatare expositionem Scripturse per pliilo- sophiam. Non tamen nego quin aliquod scriptum philosophise de quibusdam communibus debeat fieri, quse non possunt poni in explanatione Scriptm-se. Sed tamen ilia debent anteponi, ut totum fiat unum volumen. Et satis modicum erit respectu librorum philosophise et theologias ; immo nihil respectu eorum habens quantitatis. Et sic omnis superfluitas infinita quse nunc est resecabitur, et omnis falsitas tolletur, et omnis vanitas excludetur ; et omnia necessaria sapientise divinse et humanse, quorum infinita quasi nunc desunt, addentur, et redigetur studium sapientise ad statum debitum, secundum istius temporis possi- bilitatem.
F 2
84 ROGER! BACONIS [CAP.
Christen- Secuiida causa quare ostendi sapientiam totam com-
toberufed preliendi in lege Dei utriusque Testamenti est siimme
^y^^^^^^^s notanda, et nihil in ecclesia Dei plus debet eonsiderari.
contained Quia si fiant, qups narro, tunc totum studium rectifi-
in Scrip- cabitur per seipsum, et tota ecclesia rescetur, sicut in tare, as the . '^ ^ . , .
Hebrew temporibus sanctorum, et fiet pax universalis, tam
pohtywas. ap^(j ecclesiastica negotia quam apud regimen prin-
cipum et lai'corum. Et nisi per vestram fiant hrec
sapientiam, non credo quod unqiiam fient. Et tamen
prophetatum est a inultis temporibus quod per unum
Papain ^ debent fieri qu?e narrabo ; et debet ille esse
istis temporibus, sicut inferius magis - explicabo. Et
quod volo dicere est, quod regimen ecclesi^e sicut per
legem Dei regebatur antiquitus apud Hebr?eos, sic
debet esse nunc apud Christianos. Et sicut in j)ri-
mitiva ecclesia regebatur per eam, sic nunc liabet regi.
Et si tota sapientia est ibi principaliter contenta et
fontaliter, tunc principaliter ad minus debet per illam
The civi- regi. Sed nunc non est ita ; nam plus laudatur in
hans had ecclesia Dei unus iurista civilis, licet solum sciat ins
introduced , ^ f . . ^
great con- civile et ignoret jus canonicum et theologiam, quam fusion and ^^^^^g magister in theoloa:ia, et citius elisfitur^ ad eccle-
nunierous ^ ^ , . "
abuses. siasticas dignitates. Et ut videmus quod principaliter currit regimen ecclesise per juristas, et hoc per abusum et cavillationes juris, et contra jura, quia injurise in- finitae fiunt respectu unius justitire, et justitia tam tardatur ubique, quod pauperes dimittunt causas suas, et divites tsedio afficiuntur, et gravantur nimis, ut"* etiam dimittant ssepissime jus suum, et discordipe infinit?e suscitantur in ecclesia Dei, et pax tollitur per juristas. Et non solum lites promo vent ur, sed bella quae contingunt in omni regno habent ortum ex abusu juris ; sicut quilibet potest intueri qui vult consi-
' papaiii] delevit, B. ut fere. I ^ eligitur'] eligetur, T,
* magis] cm. T. | '' ui] et ut, B.
XXIV.]
OPUS TERTIUM.
85
derare. Nam quia divites non possunt habere jusfci- tiam per ecclesiam, pugnant adinvicem et confundunt se regna. Et mirum est quod cum jus canonicum eruatur de fontibus sacras Scripturte, et expositionibus sanctorum, quod ad illas non convertitur prineipaliter, tam in lectione quam in usu ecclesias. Nam per illas debet exponi, et concordari, et roborari, et confirmari ; sicut per eas factum est hoc jus sacrum. Sed nunc prineipaliter tractatur, et exponitur, et concordatur per jus civile, et totaliter trahitur ad eam et in usu et in lectione;^ quod non licet fieri, quam vis ei valeat^ sicut ancilla sua3 dominie servitura.
Utinam igitur excludantur cavillationes et fraudes Bacon's juristarum, et terminentur caus?e sine strepitu litis, ^^ese^^^^* sicut solebant esse ante quadraginta annos. O si abuses videbo oculis meis hoc contingere ! Nam si strepitus abolished juris removeretur, et cavillationes et abusus juristarum, tunc laici et cleidci haberent justitiam et pacem. Si etiam jus canonicum purgaretur a superfiuitate juris civilis, et regularetur per theologiam, tunc ecclesise regimen fieret gloriose, et^ secundum ejus propriam dig- nitatem. Si etiam haec fierent, tunc* studium theo- logise, et^ juris canonici, et philosophise sublimaretur et perficeretur necessario ; quoniam tunc^ princij^es et pr?elati darent beneficia et divitias studentibus in hac triplici facultate ; unde studiosi possent habere ex- pensas, et in vita, et in studio sapientise promovendo. Nam sunt multi et erunt qui nunquam cessarent a sapientise studio'' donee complerent eam, si haberent expensas ; sed quidam complerent theologiam, quidam philosophiam, et quidam rectificarent jus canonicum, et
' et in usu .... lectione^ eam in usu et lectione, B. L. - valeat'] habeat, T. ' et] om. T. * tunc'] om. T.
^et] om. T.
'' ttatc] om. T.
' aapienliic studio] pientitc, T.
studio sa-
86
ROGERI BACONIS
[cap.
redigerent ad suum statum.^ Sed juristae civiles, aut civiliter jus canonicum tractantes, recipiunt mine omnia bona ecclesipe et provisiones principum et pr?elatoriim ; ita quod alii non^ possunt nec^ vivere in studio, nee studium sapientise exereere ; et expediunt se breviter, aut omnino transeunt, sine sapientia pliilosophiae et theologies, ad jus civile. Nee etiam multum curant de canonieo jure, nisi propter gloriam scienti?e civilis ; et sic perit totum studium sapientise, et totum regi- men ecelesise, et pax de terra tollitur, et justitia de- negatur, et omnia mala contingunt.
His earnest Sed, beatissime Papa et Domine sapientissime, dig- entreaty to, , I'l •! • 1 I ••
the Pope netur vestra gloria hoc considerare, quia solus potestis to interfere remedium adhibere, eo quod nunquam fuit Papa qui vent them, ita veraciter sciret jus sicut vos ; nee credo quod erit ahquis. Et licet aliqui sciant bene jus,^ tamen non"^ est spes de eis quod fiant Papte. Sed prophetatum est a quadraginta annis, et multorum visiones haliitre sunt, quod unus Papa erit his temporibus qui purgabit jus canonicum et ecclesiam Dei a cavillationibus et fraudi- bus juristarum, et fiet justitia universaliter sine strepitu litis. Et propter istius Papse bonitatem, veritatem,'' et, justitiam accidet, quod Grseci revertentur ad obe- dientiam Romance Ecclesise, et quod pro majori parte convertentur Tartari ad fidem, et Saraceni destruentur ; et fiet unum ovile et unus pastor, sicut in auribus pro- phetse sonuit istiKF verbum. Et unus qui vidit h?ee per revelationem dixit, et dicit quod ipse videbit heec magnifica fieri temporibus suis. Et certe infra annum unum possent fieri si Deo placuerit et summo Ponti- fici, et infra minus : unde temporibus vestris possunt fieri. Et Deus conservat vitam vestram ut hsee per
» suum statum] statum suum, T.
2 nonl nee, T.
^ Mcc] om. T.
* sicut vos .... bene jus'] om. T.
^ tamen won] non tamen, T. " veritatem'] et veritatem, T., virtutem, L.
"• istu(r\ illud, T,
XXIV.]
OPUS TERTIUM.
87
vos fiant. Et ideo non expeclit quod sitis magnfe abs- Advises tinentige/ nee vigiliarum magnarum, quia exercitatio ^^^ ^ °^^ corporis ad modicum valet, pietas autem ad omnia, ut too strict dicifc apostolus. Recolo verba Marci Tullii ad Ccesarem, nence as pro^ M, Marcello. Cum enim alias in libro De Im- ^^is life is of mortalitate Anim?e dicat, quod lirec vita mors est, importance et persuadet quamlibet privatam personam ad mortis j.^ the wel- desiderium, propter immortalitatem vitse futurse ; tamen Christen- bono principi reipublicse hie suadet contrarium ; non *^°°^- propter se in quantum est persona singularis, sed in quantum publica, et habet alios dirigere et salvare. Dicit ergo : " Omitto doctorum hominum in contemnenda " morte sententiam ; noli nostro periculo esse sapiens. " Sa3pe solebas dicere tibi^ satis te vixisse, credo ; sed " tune id audirem si tibi soli viveres, aut* si tibi soli " natus esses. Omnimn salutem civium, cunctamque " rempublicam, res tufe gestae complexse smit." Et sanum documentum sapientissimi SenecsB et optimi in vita invenietis in libro De Tranquillitate Animse obser- vanda, versus finem voluminis majoris, ubi docet quod non potest^ in hae vita servari eontinua tranquillitas, nisi homo corporis necessitates recipiat.^ Et feci signum in margine ut^ bene notaretur a vestra sapientia; et specialiter propter hoc^ quod habetis ecclesiam Dei in potestate vestra, et mundum totum habetis dirigere. De hoc autem capitulo pro jure divino et canonico et civili, et toto studio, iterum faciam mentionem in Remediis Studii. Nam non est mirum si theologi negligantur in regimine postquam jus ignoratur^ cano-
' ahstinentice] sapientise, T.
- pro'\ in epistola pro, B. L. See Orat. pro Marcello, § 25. The quotation is considerably altered.
3 tibi] om. T.
*aut] om. T.
* quod non potest] quod in hac vita non potest servari, T. " recipiat] Cf. viii. & xv. Uit] unde, T, ' hoc] om. B. " ignoratur] ignoretur, T.
88
ROGERI EACONIS
[cap.
iiiciim ; nee est mirum si tractantes hoc jus sine theo- logia vacillent ad jus civile et abusum ejus. Et ideo oportet in Kemediis Studii aliquid super his annotari.
Cap. XXV.
The third Transeo igitur ad partem tertiam ^ in O^^ere Majori, fhropus ^^ ^^^^^ ^^^ '-^® Imguis, sen de utilitate grammatical, Majus. secundum linguas prsecipue tres, scilicet,^ Hebrseam, oftheMudy Graecam, et Latinam. ])e Arabica tango locis suis ; of the sed nihil scribo Arabice, sicut Hebrtee, Greece et Latine ;
Greek and • • i , • l r ^^• i. tx -j.
Hebrew ^i^ia Bvidentius et lacilius ostenditur propositum meum in his. Nam pro studio theologize parum valet, licet pro philosophia multum, et pro conversione infidelium. Et tracto duas scientias grammaticoe Latinorum. In ^ ostendo quod necesse est Latinos habere trac-
laDffuages.
of other tongues,
True
kuowled£
of the Latin Pl'ima'
depends on tatum brevem et utilem de liueruis alienis quo utantur,
the study , . -, -, , • , •
" ' et quod hsec de beret esse prima pars grammaticse, quia
totum studium Latinorum dependet a Unguis alienis, et etiam ipsa lingua Latina, sicut ostendo, multis modis. Nam hujus rei necessitatem manifesto per ea qupe per- tinent ad studium absolute, et per comparationem ad regimen ecclesise, et ad directionem reipublicse, et ad conversionem infidelium, et ad reprobationem eorum qui converti non possunt. Et forsan pono octo rationes Languages in prima parte per studium absolute. Nam omnes saints and «^^^cti et philosophi Latini et poeta3 sciverunt de Un- guis alienis, et omnes sapientes antiqui, quorum niultos vidimus durare usque ad nostrum tempus ; ut dominum episcopum^ Lincolniensem, et sanctum David, et fratrem Adam, et multos viros. Et adhuc aliqui senes per-
philoso phers.
' partem tertiavi] tertiam tern in Majori Opere, T. Opus Majus, p. 44.
- ilia] prima, T.L.
par- See
' scilicet] om. T. ' jjrima] primis, T. '•" dominum episcvpum] duos e] scopos, T. L.
?pi-
XXV.]
OPUS TERTIUAT.
89
rome s in- iii
duraut qui sciunt multiim, iit sapientissimus homo in studio sacrse Scripturse, qui nunquam habuit parem a tempore sanctorum in litera corrigenda, et exposi- tione sensus literalis. Sed nos sumus successores sanc- torum et pbilosopliorum et sapientum antiquorum, et ideo debemus scire de linguis quod necesse est sicut ipsi ; aut illi fuerunt stulti et nos sapientes, quod non est fatendum.
Beatus Hieronymus persecutus est linguarum diver- St. Jc sitatem per regiones Orientis, et dentes suos aptari ^"gtry fecit/ ut anlielantia verba formaret, sicut ipse testatur. this re Deinde si nesciamus aliquam rationum linguarum, qui- ^^^^ " bus usi sunt sancti et ' philosophi et poeta?, et omnes sapientes in scriptis suis, etiam pro certo erimus vacui a sapientia sanctorum, et philosophorum et sapientum omnium ; quia nee legere nee intelligere poterimus ea qu?e tractant diffuse. Et hoc probo per exempla sanctormn manifesta, et magni erroris apud vulgus theologorum propter ignorantiam linguarum ; ubi ad evidentiam eorum qupe dico, posui alphabetum Gr£ecum et Hebrseum, et aliqua notanda circa hoc pro inteb lectu exemplorum. Et puer Joannes novit melius in- telligere hsec exempla, quamvis sint theologica, quam omnes theologi qui sunt lectores et doctores in hoc mundo. Poterit autem vestra gloria probare sapientiam juvenis in hac parte. Et affero alias rationes hujus rei, quarum ordinem forte non recolo, nee forsan omnes ; sed bene scio quod una est, quod tota sapien- tia Latinorum theologise et philosophise translata est de linguis ; et hsec causa est valde notanda, quia Hie- ronymus vult in libro^ De Optimo Genere Inter- pretandi, quod non potest una lingua exprimi per aliam
' aptari fecit'] aptavit, T. See St. Jerome's Prscf. in Daniel. ' et} om. T. ' libroj ultimo libro, T. See
Epist. ad Pammachium, De Opdmo, &c. ii. 381. B. ed. Erasmi, 1528. In the original it stands thus : Videbis ordiiiem ridicuhtm, &c.
90
ROGERI BACONIS
[cap.
fideliter, propter diversitatem proprietatum loqiiendi Thediffi- in diversis Unguis. Nam quod bene resonat in una, translation absurdum esfc in alia et ridiculosum. Unde Hierony- frora one j^^^s dicit libro memorato, cum Homerum transfers in another. Latinum videbis ridiculum, et poetam eloquentissimum vix loquentem. Et hoc potest quilibet probare, si scientiam quam novit velit in linguam maternam con- vertere. Certe logicus non poterit^ exprimere suam logicam si monstrasset per vocabula^ linguae maternse ; sed oporteret ipsum nova fingere, et ideo non intelli- geretur nisi a seipso. Et sic de aliis scientiis. Et lioc videmus in idiomatibus diversis ejusdem linguse ; nam idioma est proprietas alicujus linguse distincta ab alia ; ut Pieardicum, et Gallicum, et Provinciale, et omnia idiomata a finibus Apulise usque ad fines His- panise. Nam lingua Latina est in his omnibus una et eadem, secundum substantiam, sed variata secundum idiomata diversa. Et manifesto videmus quod aliquid optime et proprie sonat in uno idiomate et ridiculose sonat ^ in alio ; ut patet non solum de longinquis sed propinquissimis ; sicut de Picardis et GaUicis ; nam mutuo se derident. Et hgec fuit causa principalis quare sancti omnes, et philosophi, et* sapientes antiqui, voluermit scire linguas alias, quatenus in ipso fonte dulcius et plenius biberent aquas sapientife. Scientific Quarta causa potest esse quod vocabula infinita
terms ttivp
no corre- ponuntur in textibus theologise et philosophise, de
sponding alienis Unguis, quae non possunt scribi, nee profen-i, expressions .,,,?... . -,. . , -p,,
in the nec intelligi, nisi per eos qui Imguas sciunt. M,
Latin. necesse fuit hoc fieri propter hoc, quod scientire fuerunt
compositse in lingua propria, et translatores non in-
venerunt in lingua Latina vocabula sufficentia.
' poterit'] potest, T. ^ si monstrasset per vocahula'\ So Gale ; si jurasset per vocabula,
B. T. L. ; nisi erraret a vocabulis, U. ' sonat^ cm. T. * ef] cm. B.
XXV.]
OPUS TERTIUM,
91
Quinta est quod multa fueriint male translata, et Errors of prrecipue de philosophia. Nam oportet quod translator ?^^*"^ sciat scientiam quam vult transferre et sciat duas numerous ; linguas, a qua et in quam transfert. Sed nullus ^««^^"isand scivit linguas nisi Boetius de translatoribus famosis, excepted. nullus scientias nisi dominus Robertus episeopus Lin- colniensis, per longitudinem vitse et experientia?, et studiositatem ac diligentiam ; et quia scivit mathema- ticam et perspectivam, et potuit omnia scire ; simul cum hoc quod tantum scivit de linguis quod potuit intelligere sanctos et philosophos et sapientes antiquos. Sed non bene scivit lino;uas ut transferret nisi circa Grostcte ultimum vit?e su?e, quando vocavit GraBCOS, et fecit Greeks into libros Grammaticse Gr?ec?e de Grtecia et aliis congregari. England, Sed isti pauca transtulerunt.^ Alii vero qui infinita their^kn " quasi converterunt in Latinum ut Gerardus Cremo- gp^ge in nensis, Michael Scotus, Aluredus Anglicus, Hermannus '"'^*
Alemannus, et translator Meinfredi^ nuper a domino rege Carolo devicti ; hi prtesumpserimt innumerabilia transferre, sed nee scientias nee linguas sciverimt, etiam non Latinum. Nam in locis quasi innumerabilibus ponunt linguam maternam. Ut cum in libro De vegeta- bilibus Aristotelis habetur, " helenum'^ in Perside perni- " ciosissimum transplantatum ^ Hierusalem fit commesti- " bile." Belenum est Hispanicum, et nullus Parisius nee in Anglia potest per illam translationem scire quid est belemi.TYi ; cum tamen qusesivi diligenter, et inveni quod est jusquiamus,^ seu semen cassilaginis, quod idem est. Et sic de aliis vix numerandis. Et ideo isti male et pessime transtulerunt, et contm'baverunt totam philo- sophiam per perversitatem translationis. Et maxime libri Aristotelis sunt destnicti per hoc, qui tamen
' transferre'] transferri, T.
" Sed isti .... transtulerunt.] om. T.
^ Meinfredi] Menfredi, B.
■' helenwn] fii\4viov. Arist. Xlepl ^vTwy, i. 7. § 2.
* transplantatum] Sic corrigit in niarg. T. ; transplatum, B.
'^ jusquiamus] hyosciamus, Gale.
92 KOGERI BACONIS [CAP.
asstimantur ' in philosophia tenere principatum. Nemo
potest scire quid velit dicere, quia quod unus dicit
alius negat.
St. Jerome, Prteterea translationes istse liabent multas et magnas
transition ^^^Isitates, ill omni parte philosophise, sicut superius
complied posui exeiiipla, de Iride et figuris replentibus locum.
prejudices "^^ lidQt Beatus Hieronymus scivit linguas optime
of liis age, et sapieiitiam Dei, tamen quia falsarius reputabatur
a viris ecclesiasticis non ausus fuit ubique transferre
secundum Hebraicam veritatem ; immo interdum se
coaptavit aliis translatoribus, et permisit multa stare
ut fuerunt translata, quamvis bene scivit mutare in
melius, sicut ipsemet pluries dicit. Ut est illud
quarto Sapientise [3.] : " Spuria vitulamina non dabunt
" radices altas." Nam Augustinus ostendit secundo De
Doctrina Christiana [xii.] quod falsa est hsec translatio.
Et etiam Hieronymus, celeritate dictandi deceptus,
ut ipse fatetur, in multis locis, transtulit contra
veritatem ; sicut posui exempla tam in Opere Minori
quam Majore. Sed sine comparatione est istud vitium
in philosophia, et multum gravat Latinos.-
Subsequent Sexta vero causa est, quod ilia quae fuerunt bene
have"crepT ti'^^slata Sunt modo corrupta, propter hoc quod
in, through linguas ignoramus, sicut patet per totam Bibliam et
ncss or^" philosophiam. Quia nee scimus scribere ea, nee legere,
ignorance, j^qq proferre ; et ideo per consequens perit verus in-
tellectus. Et hsec causa habet locum in corruptione
textus sacri. Nam pro majori parte est corruptus in
exemplari vulgato, quod est Parisiense. Et in aliis locis
est dubius, qu^e dubitatio cadit in virum sapientem;^
et ideo approbanda, sicut timor approbatm- qui cadit
in virum constantem, Nullus enim homo sciens hanc
falsitatem et dubietatem potest secundum conscientiam
1 astmantar~] in philosophia scsti- 1 " Latinos'] Latinam, T, uiantur, T. I * sapicntem^ constantem, T,
XXV.] OPUS TERTIUM. 98
uti litera, legendo et prredicando, qiire est in exemplari Parisiensi. Et cum quodam quod inferam est prne omnibus considerandum in studio theologise. Et quia infinitum est istud damnum et vituperium sapientia3 Dei, ideo jirobavi hoc diligenter et dedi radices hujus probationis, de falsitate textus, in hoc loco Operis Majoris, per rationes certas, secundum correctores et sanctos, penes Grsecum et Hebrfeum ; et per exemj^la multa secundum quod corrumpitur textus additione, subtractione, immutatione, conjunctione, divisione, ora- tionis, dictionis, syllable, literse, diphthongi, aspirationis, notje. Sed non solum ^ litera corrumpitur - sed senten- tia mutatur.^
Et in comparatione numerorum ad theologian! in Especially quarta parte Operis Majoris, addidi specialiter quaedam "^ ^*^^ exempla de numerorum falsitate ; et in Minore simi- liter addidi exemplum specialissiuium cum omnibus modis probationis ; scilicet in Quinto Peccato studii theologife, quod est de literal corruptione. Clamo ad Deum et ad vos de ista corruptione literaa ; quia vos soli potestis apponere remedium sub Deo per consilium illius sapientissimi de quo superius sum loquutus, et per alios, sed maxime per eum, secundum quod in Remediis Studii apertius* declarabo,
Et in hoc aggravatur h?ec corruptio, quod quilibet Every corrigit pro sua voluntate. Nam quilibet lector in ^^^'^*''' *^.'"- ordine Minorum corrigit ut vult ; et similiter apud the text, Prjedicatores ; et eodem modo sseculares. Et quilibet ^^fP'^ciaiiy
, , 1 . , „. . , T -^ the Donii-
mutat quod non mteJligit, quod non licet facere in nicans. libris poetarum. Sed Pra3dicatores maxime intromise- runt se de^ hac correctione. Et jam sunt viginti
' soIum'\ sola, B.
- corrumpitur'] corrumpatui', B. L.
* mutatur'] mutetur, B. L.
* apertius'] om. T, = <lc'] om. T.
94
ROGERI BACONIS
[cap.
anni et plures quod prsesumpserunt facere unam cor- rectionem, et redegerunt earn in scriptis. Sed postea fecerunt aliam ad reprobationem illius ; et modo vacil- lant, plus quam alii, nescientes ubi sint. Unde eorum correctio est pessima corruptio et destructio textus Dei ; et longe minus malum est et sine com- paratione uti exemplari Parisiensi, non correcto, quam correctione eorum vel aliqua alia,^ Oportet enim A student quod liomo sciat Grsecum et Hebrseum sufficienter et known to jjg^g orammaticam Latinorum in libris Prisciani ; et
Bacon had ° . . , , . .
devoted quod bene consideraverit modos corngendi et vias pro- U)th ^^^r ^'^tio^^uii verse correctionis, ad hoc quod sapienter cor- rection ligat ; quod nuUus unquam fecit nisi ille sapiens quem ofScri**^-^* dixi. Nee mirum cum ipse posuit fere quadraginta tare, and annos in liters correctione, et sensu literali expo- interpre- ii^ndo. Omnes sunt idiotse respectu illius, et nihil tation. sciunt in hac parte. The literal Septinia causa quare oportet nos scire rationes
sense oi ^ ^ ,.., ••it
Scripture liuguarum est pro sensu literali sciendo, et spirituali
cannot be eliciendo veraciter ex literali. Et posset hsec causa
discovered . , ^
without dividi in duo, sed non est jus.- ii-t hic notandum
of^dT^^*^^^ quod hsec septima causa cum sexta debet considerari
original, or super omnia, et magis quam sexta.^ Nam si litera
^^®PJ"*"^^ est falsa, sensus literalis et spii-itualis sunt falsi. Et
elicited. ideo linguse corrigentes literam sunt necessarisD ad
hos sensus. Cteterum linguse specialiter requii-untur ad
intellectum utrumque,^ etsi litera esset optime cor-
recta. Quod ostendo manifeste per exempla tarn in
Opere Majori in hoc loco, quam in Opere Minori
per exempla egregia in Peccato Sexto studii theologiae ;
et vera^ exempla hujus corruptionis ^ sunt quasi in-
finita. Octava ratio, ut sestimo, est propter linguam^
' aliqua alia] alia aliqua, T. 2 j«s] vis ? T. So Gale. ^ et magis quam sexta] om. T. * utrumque] utriusque, T.
* vera] vere, B. L. " corruptionis] correctionis, T. ''propter linguam] propter totam linguam, T. L.
XXV.] OPUS TERTIUM. 95
Latinaui. Nam ostendo quomodo est composita ex Gr^co et Hebrteo ; tarn in ecclesiasticis vocabulis quam in communibus. Et utilis est hsec consideratio valde.
Cap. XXVI.
Deinde comparo linguarum utilitatem ad ecclesiani Other uses Dei, turn propter officium diviniim, turn propter con- learned seerationes ecclesiarum et liujusmodi, turn propter alia languages secretiora de cursu totiiis ecclesise, secundum omnes g^es of the status a principio usque ad^ finem, secundum potes- <=^"''^'^ ^°*l tatem literarum. Quia iota unum aut unus apex non praiteribit a lege donee omnia fiant. Et base conside- ratio valet multuni pro futuris periculis Anticliristi et aliorum considerandis,- sicut docetur libro De Semi- nibus Scripturarum ; ut ego expono in hoc loco. Et respectu reipublicse fidelium manifesta est utilitas, tum propter treugas et pacem inter nos et alios contra- hendas, tum propter mercationes et negotia varia tractanda cum aliis nationibus, et propter multa alia. Et ad conversionem infidelium et scliismaticorum manifesta est utilitas linguarum. Sed de reprobatione And the eorum qui converti non possunt, non est evidens. of"^e\nfi! Nam boc^ est imum de secretis secretorum, et quod dels. apud vulgum reputaretur magicum vel falsum. Sed philosophica est hsec consideratio et sanctorum, licet consimilis et in eisdem rebus sit occupatio magica et vetularum. Eadem enim res potest fieri bene et male ; et per eandem rem possunt bona et mala fieri. Et judex suspendit hominem secundum judicium, et alius interficit contra jura. Et per cultellum possum seindere
' ad] in, B. I ^ hoc'] om. T. See Opus Majus,
^ contiderandis] om. T. | p. 249.
96
ROGERI BACON IS
[cap.
panem et hominem vulnerare. Sic similiter per verba potest sapiens sapienter operari, et magicus magiee. Sed alia ratio et alia est in operatione hinc et^ inde. Nam nnus facit per potestatem naturalem ; alius aiit nihil facit, aut diabolus aiictor est- operis. The mira- Nunc igitur tangam aliquas radices circa hsec quas power and diligentius exposui in Secundo Opere, ubi de coeles- influenceof tibus egi. Sed considerare debemus quod verba habent Arvoi s, maximam potestatem ; et omnia miracula facta a principio mundi fere facta sunt per verba. Et opus animse rationalis prjecipuum est verbum, et in quo maxime delectatur. Et ideo cum verba proferuntur profunda cogitatione et magno desiderio, et recta ^ intentione, et cum forti confidentia, habent magnam virtutem. Nam cum hsec quatuor contingunt exci- tatur substantia animre rationalis fortius ad faciendum suam speciem et virtutem a se in corpus suum et res extra, et in opera sua, et maxime in verba, quee ab intrinsecus formantur ; et ideo plus de virtute animre recipiunt. Nam secundum quod Avicenna docet, octavo De Animalibus, natura obedit cogitationibus animpe ; et docet in exemplo de gallina cui ex gloria victorit© galli crevit cornu in crure.* Ex hoc igitur cognovimus, quod natura obedit cogitationibus animse sensitivse, ut ait ; sed longe magis obedit cogitationibus animse in- tellectivse, quse est dignior creaturarum prgeter angelos. Et secundum quod anima est sancta vel peccatrix variatur generatio speciei et vocis ; et secundum quod anima est benevola vel malevola ; et sic virtus anim» bonre vel mala?,^ fortiter multiplicata, imprimitur et incorporatur fortiter in voce, et in aere deferento
That in- fluence re- ceived from the soul.
' etj cm. B. L.
^ auctor est'] est auctor, T.
^ recta'] corrected in T. to ccrfa.
* cornu in crura] See Avicenna,
Sermo de Moribus Animaliura, in his treatise De Natura Anima- lium, ix. f. 19. ed. Mic. Scotus ; lib. viii. ch. 7., in other editions. ^ vel mal(p] om. T.
XXVI.] OPUS TERTIUM. 97
vocem. Et hie aer sic iignratus voce, et habeiis fortem Producing speciem auinia? rationalis, potest alterari per hanc effecTon virtutem, et alterare res in eo contentas, in varios tbe atmo. efFectus et passiones varias. Similiter corpus fortiorem ^^ *^'^' speciem facit ex his cogitationibus et desideriis animse, et intentione et eonfidentia. Nam quia unum per essentiam fit ex corpore et anima, natura corpus^ obedit cogitationibus anima?, et facit suam speciem fortiorem, quae etiam recipitur in aere formato per vocem ; et sic aer alteratur per hanc speciem corporis sicut per speciem - animre, et alterat res in eo contentas ; et secundum quod est malpe vel bon^e^ complexionis sic accidit passio in aere et in rebus diversa.
Tertia alteratio venit a ccelesti operatione. Nam When co- coelestes dispositiones ad omnem horam alterant Iute-c ^v^ti^^*"!^ inferiora ;* et opera qua3 fiunt hie inferius variantur tain stellar secundum diversitatem coelestium constellationum ; ut ^° "^"'^^s. opera medicinse et alchimia?, et omnia. Et ideo in liora prolatiouis vocis aer figuratus per vocem recipit coelestem virtutem, et alteratur secundum earn, et alterat res. Et ex ista quadruplici specie et virtute, scilicet vocis figurantis aerem, et animse rationalis bonre vel mala3, et corporis,^ et coelestis constellationis, potest inetfabilis fieri variatio et mirabilis in aere, et in rebus contentis ; et hoc si eligatur tempus bonre constella- tionis vel mahe, secundum qualitatem alterationis qu£e cogitatur, et '-^ intenditur, ef' desideratur, et fortiter speratur. Nam tunc fiet alteratio certa secundum conditionem constellationis cum adjutorio aliarum vir- tutum operantium ; sicut medicus peritus qui juxta desiderium purgandi choleram, quae est causa morbi, quserit debitam constellationem in aliqua bora, ut fiat
' corpus'] corporis, B. L. '/)£'?• speciem] cm. B. L. ^ make vel boncp] bona) vel make, T.
■• inferiora] infera, T. ■'■ et corporis] om. B. '' et] om. T. VOL. I. G
98
ROGERI EACONIS
[cap.
The ra- tionale of charms and fasci- nation.
The sub- ject, hard to be treated, as per- verted to magic.
quod intendit ; et sic est hie. Et per hanc viam verborum sestimavit Avicenna in sexto Natiiralium/ quod prophetse et sapientes antiqui alterabant raate- riam mundi, ad pluvias et siccitates et alias alteration es aeris. Et Eestimavermit philosophi quod sic contingit allicere homines et animalia bruta, et serpentes, et dracones de cavernis, et fugare secundum libitum hominis,^ et uti iis. Et hie oritur omne genus fascina- tionis ; non quod fascinatio dicatur per solum verbum casualiter prolatum, non in tempore debitte constella- tionis, nee cum forti cogitatione animee, et desiderio confidenti, et intentione certa, sed ad nutum loquentis, sic est stulta consideratio, et magica, et vetularum, et extra considerationem sapientum, et nihil operetur, nee fit aliquid,^ nisi diabolus propter peccata hominum operetur latenter. Sed si vii'tutes quatuor preedictse concurranf* cum quinque conditionibus animae, scilicet forti cogitatione, desiderio vehementi, intentione certa et^ firma spe, bonitate anim?e vel malitia, et cum com- plexione corporis mala vel bona, tunc erit alteratio, quocunque modo vocetur, seu fascinatio sive aliud,
Et hie oritur tota consideratio carminum et incan- tationum et characterum ; quia characteres sunt figures literarum ad invicem congregatte in figuram unam, secundum quod aliqupe nationes Orientales scribunt, ut in tractatu De regionibus Mundi conscripsi*^ in fine
' Naturaliuvi] Otherwise known as De Anima, ch, v. (?)
* hominis'] om. T,
^ 7iec Jit aliquid] om. T.
■• co7icitr7^aitQ contracurrant, B.
^ eQ om. B.
^ conscripsQ " Tartari scribunt " a sursum in deorsum, et a sinis- " tra in dextram multiplicant lineas " et legunt. Thebet scribunt sicut " nos et habent figuras similes " nostris. Tangut scribunt a dex- " tra in sioistram, sicut Arabes
" sed multiplicant lineas ascen- " dendo. Kataise orientales scri- " bunt cum punctorio quo pingunt " pictores, et faciunt in una figura " plures literas comprebendentes " unam dictionem. Et ex hoc " veniunt characteres qui habent " multas literas simul. Unde veri '• characteres et philosophici sunt " compositi ex Uteris, et habent " sensum dictionum." — R. Bac. in Geograph. U. Cf. Opus Majus, p. 235.
XXVI.] OPUS TERTTUM. 99
matliematicfe. Si igitur liujusmodi voces qu?e vocan- tur incantationes et carmiiia, non fiant consideratis speciebus quatuor, et conditionibus aniiiite et corporis, sed a casu et secundum nutum cujuslibet, tunc sunt magica ; et non habent virtuteni naturaleni alterandi ; sed si est operatio tunc dsemones faciunt. Si vero fiant secundum species et conditiones dictas, tunc simt pliilosophica et sapientis incantantis sapienter ; ut re- citat David propheta. Sed heec materia est difficilior quee sit in philosophia, et minus probabilis propter hoc, quod possunt hpec intelligi magice et philosophice. Sed in Opere Minore ubi de ccelestibus tractavi, exposui magis ista, ubi maxima secreta naturse tetigi, qu?e non sunt cuilibet exponenda, sed solis sapientissimis viris. Et in Opere Majore in hoc loco tetigi ali- qua ; et similiter alibi tetigi parum de fascinatione, sed incomplete. Nam proposui addidisse multa secundum tenorem illius considerationis, quam facio hie, et in Secundo Opere ; sed tradidi oblivioni. Et cum ex- ponam intentionem mathematicse tangam de his.
Prteterea considerare oportet diligenter ^ Tractatum His treatise de Speciebus et Virtutibus Agentium quem dupliciter ^/ ^^«^''■
• • 1 • J i ,• 1 . . , . plicatione
misi vobis ; et tertio modo mcepi, sed non potui con- Specienm. summare. Hfe quidem species faciunt omnem mundi alterationem et corporum nostrorum et animarum. Sed quia h?ec multiplicatio specierum non est nota vulgo studentium, nee alicui nisi tribus vel quatuor Latinis, et hoc in perspectivis, scilicet in multiplica- tione specierum lucis et coloris usque ad visum, ideo mirabiles actiones naturjp, qure tota die fiunt- in nobis, et in rebus coram oculis nostris non percipimus ; sed sestimamus eas fieri vel^ per specialem operationem
' oportet cUligenterJ diligenter oportet, T. This Tract is printed in the Opus Majus, p. 358.
tutd die fiiuH'] fiunt tota die, T.
vel] om, T.
G 2
100 ROGERI BACONIS [cAP.
divinam, vel per angelos, vel per dtemones, vel a casu et fortuna. Et non est ita, nisi secundum quod omnis operatio creaturre est quodammodo a Deo. Sed hoc non excludit quin operationes fiant secundum ra- tiones naturales ; quia natura est instrumentum diyinse operationis.
Cap. XXVII.
The impo- PosT lia^c addidi intentionem alterius partis gram- words and ™^^i^^ "^l^^^ 1^01^ 6st adliuc composita apud Latinos their vis ncc translata ; et est utilissima in scientialibus, quan- ^twa ' ^^™ ^^ inquirendum et sciendum omnes veritates spe- culativas philosophise et theologize. Et est de com- positione^ linguarum, et de impositionibus vocum ad significandum, et quomodo significant per impositionem et per- alias vias. Et quia hzec non possunt sciri nisi homo sciat rationes et modos significandi ideo aggres- ftus sum illos modos ostendere, sicut Augustinus docet in libro secundo et tertio De Doctrina Christiana, quod signa qutedam sunt naturalia, et qujedam data Signs na- ^\^ anima. Et ilia qua3 sunt naturalia sunt dupliciter ; imposed by qusedam sunt per concomitantiam signatorum, ut man. habere magnas extremitates, est signum fortitudinis ;
qucedam per configurationem, ut imago Sancti Nicholai est signum ejus configuratum et conformatum. Et sic omnes species rerum sunt signa. Et utrumque istorum modorum^ habet modos multos. Signum autem datum ab anima vel est naturaliter, ut gemitus infirmorum et latratus canum ; vel est ad placitum, ut circulus vini et panis in fenestra, et omnes voces linguarum. Nam lingua non potest componi ex vocibus signifi-
' composit'tone'] compositionibus, I -per'] cm. T. T. ! ' modoriaii] cm. B.
XXVII.] OPUS TERTIUM, 101
caiitibiis natiiraliter, sicufc probo multipliciter per Avi- cemiam. Et tunc considero quomodo' vox imponitur iinivoce, quomodo sequivoce, et quot modis quautum- cunque; et quomodo analogice et quot modis, Et quando univoce significat, et tamen potest significare infinita, licet non per impositionem, nee pequivoce, nee ana- logice, secundum modos commmies analogia3. Et ex- pressi quomodo vox imponitur Creatori, et quomodo creatura3 simplici, et quomodo composito. Et qualiter absolutis rebus imponitur, et quomodo relatis. Et quando univoce significat, et tamen simul multa signi- ficat, declaravi quod naturaliter et non ad placitum significat ilia. Et ilia sic significata naturaliter sunt connotata- apud theologos. Et expressi quomodo et quot per nomina divina possunt connotari,^ et per nomina creaturarum simplicium, et compositarum, et absolutarum, ac relatarum. Et sic per omnia jam dicta terminavi multas dubitationes gi-aves, et multas veri- tates, per quas omnia sciuntur, qua3 sub qusestione et dubitatione versantur.
CiBterum consideravi quomodo vox in Scriptura Sacra signs and significat sensum spiritualem cum literali, et quibus ^oW Scrip- modis signi ; et quomodo sensus literalis significat spi- ture. ritualem ; et quomodo Yetus Testamentum est signum Novi ; et quomodo sacramenta sunt signa ; et multa intermiscui difficilia ; ut de lingua prima Adie et qua- liter dedit nomina rebus ; et an pueri in deserto nutriti aliqua lingua per se uterentur, et si obviarent sibi invicem quomodo mutuos indicarent affectus ; et multa alia qute non possum modo explicare. Unde reputo banc partem grammaticEe summe necessarian! theo- logize, et philosopliia3, et toti sapientia?. Et probo quod sit pars grammatic?e et non alterius "scientite.
' quomodo'] qiuT, B. | 3 conmtari ] conrocari, B. U.
^ co)uwtata\ convocata, B. U.
102
ROGERI BACONIS
[cap.
Et tamen non indico probationem ex Augaistino de secundo et tertio libro Doctrinte ChristiaiiEe, cum tamen ipse ista tractet graminatice, ut patet ex serie .sni tractatns.
Cap. XXVIII.
The fourth part of the Opus Majus, treats of grammar and logic.
Logic and
grammar
innate.
ProCEDENDUM' est ad expositionem quartse partis- quae est de matliematicfe potestate. Notitia linguanim est prima porta sapientiaa, et maxime apud Latinos, qui non habent textum theologise, nee philosophisB, nisi a linguis alienis ; et ideo omnis liomo deberet scire linguas, et indiget studio et doctrina harum, eo quod non potest ea cognoscere naturaliter, quia fiunt ad placitum hominis, et variantur secundum hominum voluntatem. Cognitio enim naturalis est ante inven- tionem et doctrinam ; et quod primo habemus per eas^ est notitia linguas alicujus, quam acqviirimus ex doc- trina. Sed primi auctores linguarum eas invenerunt, vel a Deo habuerunt in divisione linguarum, cum con- structa est Turris Babel post Diluvium. Secunda vero porta principalis, quse nobis deficit naturaliter, est notitia matliematicfe. De logica enim non est vis tanta, quia scimus eam per naturam, licet vocabida logicse in lingua, qua utimur, qut^erimus per doctrinam. Sed ipsam scientiam habent omnes homines ex natura, sicut^ docet auctor Perspectivee in secundo libro, et Boetius hoc docet in primo libro super Topica M. Tullii, et inferius in eodem commentario, Et Aristoteles dicit quod idiotj© syllogizant. Nam auctor Perspectivse ponit exemplum de puero, qui cum ei offeruntur duo poma, quorum unum est pulchrius altero, ipse eligit pulchrius,
' Procedendum] accedendum, T. - qiiaricc jnirtis] Opus Majus, p. 57
' per eas] om. T. ' sicut'] ut, T.
XXVIII.] OPUS TERTIUM. 103
efc non nisi quia judicat pulchrius esse melius, et quod est melius est magis eligendum. Ergo de necessitate puer arguit sic apud se : quod est pulchrius est melius, et quod est melius est magis eligendum ; ergo pomum pulchrius est magis eligendum.* Et tamen nescit quid vocetur argumentum; ex quo concludit auctor quod homo arguit a natura sine difficultate et labore. Et hoc All men patet per rationem : quia omnis homo reddit causas et ^^^^^^^ rationes dictorum, et factorum suorum, et rerum aliarum, in quibus exercitatus est. Sed hoc fieri non potest nisi per argumentum ; quia argumentum facit fidem de re dubia per assignationem causae et rationis. Sed quod omnibus notum est, noscitur naturaliter. Quod enim omnibus individuis ejusdem specie! con- venit, oportet quod naturaliter eis conveniat : ut gemi- tus infirmorum, et latratus canum, et calefactio ignium ; et sic de omnibus, ut patet. Et Aristoteles hoc dicit, ut patet- quinto Ethicorum.^ Et omnes homines respon- dent ad falsa per negationem, et ad malas consequentias, quee vocantur fallacife, dicendo quod non sequitur propter talem vel talem causam. Unde licet laid non habeant vocabula logicas quibus clerici utuntur, tamen habent suos modos solvendi omne argumentum falsum. Et ideo vocabula sola logicorum deficiunt laicis, non"^ ipsa scientia logicse.
Et hoc ^ iterum probatur per hoc, quod cum omne Logic pre- quod fit de novo notum, fit notum per notius, ibitur ^"PP^°^^?^_ in infinitum, si logicam non sciamus natm^aliter. Nam nate prin- si fiat nobis nota de novo, tunc per aliquam scientiam i^^^^,^ nobis notam prius, et ilia per aliam, et sic in infinitum ; ledge ; quod non potest esse. Quare standum est ad aliquam scientiam, quse sit nota naturaliter ; sed nulla est.
' ergo 7nagis eligendum'] | ^ Etliicorum] v. 10.
om. T. I ' nonl et non, B.
- ut paM] «m. B. U • ^ hoc] om. T.
104 ROGERI BACONIS [CAP.
nisi logica, cum quca comprehendo grammaticam. Quia communi nomine utraque logica dicitur ; id est, ser- mocinalis scientia. Nam Ao'/oj idem est quod sermo in una significatione. Et Avicenna dicit, in logica^ sua, quod rusticus Arabicus scit grammaticam per natu- ram ; quod oportet, si logicam sciamus per naturam, qua? posterior est. Vocabula enim grammaticse et logicas discimus ; sed naturaliter scimus componere orationes ex dictionibus, et argumenta ex projDOsitionibus. Et hoc docet grammatica, et logica. and a me- Pr?eterea, si logica inventa sit per stndimn humannm, vestiffa- " sicut alise scientife, et lipec" est de argumento, et omnis tion, scientia probat suas conclusiones per argumenta, ergo
ante constitutionem logicse auctor primus^ scivit arguere et modum arguendi, ut logicam investigaret, et probaret in ea quas probanda sunt. Ergo ipse scivit arguere antequam invenit argumentum ; quod est impossibile, si argumentum est solum ex inventione. Quapropter scientia de argumentis est nota homini per naturam, quatenus per earn possit investigare omnes alias scientias. Et lioc manifeste scimus per experientiam. Nam licet simus edocti lo2;icam Aristotelis in arojuendo, tamen cum tractamus difticultates aliarum scientiarum, non consideramus artem Aristotelis, quoniam non scimus an qufestio proposita sit problema de genere vel specie, vel aliquod aliud. Neque scimus qua consideratione Ari- stotelis'' ad ilia problemata utamur, nee sciremus hoc signare ; et tamen scimus quod bene arguimus. Ei*go aliud regimen arguendi habemus quam per artem Ari- stotelis datum ; sed non est aliud quam innatum. Relinquitur igitur quod a natura scimus arguere, et similiter dissolvere argumenta per interemptionem propositi onum falsarum, et per divisionem et distinc-
' loyica'\ f. 3. a. cd. Ven. 1520. | ^ primus'] prius, T.
* Imc] hoc, B. I ' Ari^lotdis] Aristotele, T.
XXVIII.] OPUS TERTIUM. 105
tionem malarum consequentiarum. Quapropter de loglca Only the et grammatica non est necessaria instructio liumana, j^nowied-^e nisi propter vocabula linguarum, quibus utimiir in of gram- collatione facienda cum aliis, propter necessitatem sci- joo-ic re- entipe secundum se. Et ideo patet quod logica et gram- quired, matica sunt accidentales scientiae, et non principales, quantum ad inventionem^ et doctrinam ; sed lingutu, in quibus lirec explicantur, qua^runtur per inven tionem ' et doctrinam, ut pnesto tiant mutuie voluntatis indicia.
Cap. XXIX.
Et ideo post linguarum necessitatem pono - matlie- The neces- maticam esse in secundo loco necessariam, ad hoc ut th^iTatics^" sciamus qupe scienda sunt ; qu^e non est nota nobis as the first
, 1 , . ... of all sci •
per naturam ; sed tamen est prope cognitionem na- eQces ■ and turalem inter omnes scientias quas scimus per inven- t^^e nearest tionem et doctrinam. Nam ejus speculatio facilior est omnibus scientiis, eo quod pueri statim capiunt has scientias, sicut videmus ; et Aristoteles hoc dicit septimo Etbicorum ; ^ non sic naturales scientias, et metaphysicas, et alias. Et pn^terea laici sciunt de facili figurare, et numerare, et cantare, et uti instrumentis musicalibus, et exultare, et gestus facere conformes cantui et sono instrumentorum : et base omnia sunt opera mathematicse. Quapropter oportet quod sit facilis scientia, et quasi innata, vel prope cognitionem innatam. Atque propter hoc sequitur quod est prima Without it scientiarum, sine quibus alise sciri non possunt. Quia ""^"{J^'^^^ ilia est naturaliter prima, quae communis est clericis known, et laicis, et quae convenit statiii puerili. Et ideo liaec scientia fuit primo data mundo a principio ejus. Nam Adam et filii sui a Deo receperunt eam ; et per lon-
^ inventioncm'] intentioncni, T. i " yi;o»o] Opus Miijus, p. 57, t'.vicc ; L. in the first instance only. | ^ J£ilucurum'] \i. 8.
106 ROGERI BACONIS [cAP.
gitudinem vitre expert! sunt illam, siciit docet Jose- phus in primo Antiquitatum ^ libro. Et ideo ostendo in prima parte mathematicse, per auctores et rationes copiosas, quod h?ec est primo scienda, sine qua nulla scientia potest sciri. Et hoc est primo notandum in parte ilia: nam pulclira probatio est et copiosa, et multmn elevat animuni hominis* ad desiderium ma- tliematicj;e.
Cap. XXX.
Astrology QuOD autem manifestatum^ est de scientiis in imi- the noblest t . > • , • i • n ■ i
part of versali potest nunc m particular! edoceri, non solum
rnathema- de scientiis, sed de^ rebus huius mundi omnibus, de
tics . ...
' quibus scientipe sunt constitutie. Et planum est cui-
lative, libet quod major pars matliematicse, et melior, est de the'iiumber ^'^^^^ coelestibus ; ut astrologia, tarn speculativa quam and magni- practica. Nam speculativa certificat numerum et figu- heavenly'^^ ^"^^^ ccelorum et stellarum, et magnitudines earum, et bodies. altitudines a terra, et spissitudines, et ortus et occasus signorum et stellarum, et motus, et eclij)ses, et quanti- tatem et figuram terras liabitabilis, et partes ejus magnas, quse sunt climata mundi, et quomodo in eis accidit diversitas^ dierum et noctium, secundum diversitatem horizontium. 2. Practi- Deinde astrologia j^ractiea docet et prseparat in- gaged in strumenta, et^ canones, et tabulas, quibus certificantur the forma- g^^^ omnem horam ea, qute in coelestibus renovantur et
tion of . . ^ ' ^
tables and m aere ; cujus modi sunt cometse, et irides, et cseterse ^^f^^~ impressiones superius renovatse ; et prreparat vias
' AntiqUitatum^ i. 2 & 3. - animum hominis] homines, T. ^ manifest atuni] nianifestum, T. U. See Opus Majus, p. 65.
' de] om. T.
' diversitas] diversitates, T.
•^ c/] om. T. ; ut, L,
XXX.] OPUS TERTIUM. 107
ad ^ judicia facienda - de omnibus inferioribus, et ad
opera mira et utilia in hoc mundo, qiiEe fieri habent
in certis electionibus constellationum, in aetibns liujus
vite, propter prospera miindi promovenda in melius,
et ut omnis adversitas reprimatur. Et sic patet quod
coelestia cognoscuntur per astrologiam duplicem, et
nihilominus quod pneparatur^ per easdem cognitio
ad hgec inferiora. Nam non cognoscuntur efiectus Essential
nisi per suas causas ; sed coelestia sunt causae gene- f''^' ^^f ^
. ... . . knowledge
rationis et corruptionis omnium rerum mferiorum, ut of celestial
manifestum est cuilibet. Et per experientiam hoc |° q^^^J^Jj, videmus, secundum quod philosophi determinant evi- all terres denter. Et cum ita sit, tunc omnium '^ inferiorum cog- ^J^^^^^g nitio dependet a mathematicce potestate. Hoc autem depend, specialiter potest ostendi per virtutem geometricse, cum tamen hsec est vilior inter omnes partes inathematicse. Ergo, si hoc potest demonstrari sine contradictione^ possibili in illa,*^ multo magis credendum est rerum cognitionem dependere a ceeteris partibus mathema- ticae nobililjus, et etiam qua ratione ab ea, et ab aliis. Ergo, si ab ilia dependet, similiter ab aliis habet de- pendere. Sufficiat igitur^ nunc propositum declarari in geometricis.
Cap. XXXI.
The effi- CiRCA vero geometricalia, respectu rerum et scien- cient
C3.tl.S6S 01
tiarum sciendarum, consideravi quod res omnis, quse these
fit in hoc mundo, exit in esse per efiiciens et materiale changes
principium,** ex quo producitur jier virtutem eflicientis, by geome- try.
' a</] et, T. 1 ^ sine contradictione'] sine omni
'-facienda-] cm. T. contradictione, T.
-^ « m ilkq cm. T.
■" praparatur-] prseparetur, T. ' igiturl cm.
■■ om7iU(m] hormn, T. | ^ principiurii'] Opus Majus, p. 66.
108
ROGERI BACONIS
[cap.
All gene- ration (in esse), re- sults from the virtue, or species, of the ef- ficient ope- rating on matter.
Of its pro- pagation ;
hy nine accidents, and by all spiritual and cor- poreal sub stances.
et ideo tota originalis reram cognitio dependet ex. parte efficientis et materia?. Nam efficiens influit suam virtutem in materiam, et transmutat earn usque- quo res generetnr. Et hie sunt radices totius sapi- entipe rerum et scientiarum, propter quod diligenter volui lias revolvere et examinare, et ad ramos, et ' flores, et fructus applicare. Et diligentius scripsi de hoc, tpiia vulgus totaliter ignorat hanc philosophia? partem uo- bilissimam, quoniam non est scripta apud Latinos.
Consideravi igitur a parte efficientis tria, scilicet gene- rationem virtutis ejus, et multiplicationem, et actionem ; et circa generationem, primo, quid sit ista virtus, quam omne agens influit in materiam in quam agit; quo- niam est efFectus ejus univocus, similis agenti natura et diffinitione. Et cum vocetur virtus, vel species, vel imago agentis, et multis aliis nominibus,'^ consideravi quomodo educitur in esse ; an per generationem de potentia raateri?e, an per exitum ah agente, an per impressionem, sicut sigillum agit in ceram. Nam hie ^ est summa difficultas, propter ignorantiam istius partis philosophise. Probavi tamen certitudinaliter quod hajc virtus educitur de potentia materiie, sicut alia? res naturaliter generatse. Et consideravi quiQ agentia faciunt species, et quod tantum accidentia octo faciunt speciem, vel novem ad plus ;* scilicet, calidum, frigidum, humidum, siccum, lux, color, odor, sapor, sonus. Sed tamen omnes substantiie, tam spirituales quam corporales, faciunt earn. Species enim substantia?
' e<] cm. T.
- nominibus'] " Hbcc virtus habet " multa noniina ; vocatur enim si- " militudo agentis, et imago, et " species, et idolum, et simulacrum, " et phantasma, et forma, et inten- " tio, et passio, et impressio, et um- " bra philosophorum, apud auctoix's " de aspectibus. Species autem
" non sumitur hie pro <iuanto " universali apud Torphyrium (i.e. logical species'), sed transumitur " hoc nomen ad designandum pri- " mum effectum cujuslibet agentis " naturaliter." — Opus Maj. p. 358.
■■< hie] hrcc, T.
''faciunt speciem pins']
oni. B., and inserts after sonus.
XXXI.]
OPUS TERTIUM.
100
agentis est composita, et non est soliiis formse, ut jBstimatur. Et quod species rei universalis sit uni- versalis, et species rei singiilaris sit ' singularis. Et quomodo idem facit agens in quodcunque agat : ut si calidum agat in fiigidum, et in tactum, facit illud idem in utrumque, scilicet speciem ; sed diversiiicatur operatic a parte recipientium, sicut sol per eandem virtutem dissolvit glaciem et constringit lutum. Et Terfectly addidi qure agentia possunt complere suas species, et pe^f"^[ . qufB non. Nam agentia nobilia non possunt, ut angeli, et coelestia, et homines, et caetera animata ; nee etiam inanimata mixta ex elementis : quia tunc angelus pro- duceret angelum, et- sol solem, et liomo hominem, in generatione speciei ; et sic quidlibet generaret per lianc viam completum individuum simile ei nomine et definitione, quod esse non potest. Sunt etiam agentia debilia, qupe^ non possunt complere suas species, ut color, odor, sapor, et sonus. Sed alia, ut quatuor elementa, et eorum quatuor qualitates, et lux, possunt complere suas species. Ha}C enim novem sunt liabentia gene- rationem specierum."^ Et de patientibus et recipien- tibus hujusmodi speciem est magna consideratio : quo- modo scilicet elementa possunt pati a coelo, et quo- modo coelestia possiuit recipere species elementorum, et quomodo coelestia a coelestibus, et Imjusmodi. Et ostendi causas omnium istorum circa generationem specierum.
' si<] om. T.
- eO om. T.
^ agentia dehUla, quce] agentia de- bilia, ut color, odor, sapor, et sonus, qua) non possunt, §'c., T.
* hcpc enim 7iovem'] hfoe enim novem sunt necessaria ad genera- tionem rerum, B. So L. U., except that they omit novem.
no
ROGERI BACONIS.
[CAP.
Cap. XXXII.
The mul- tiplication of species, explained geometri- cally.
1. By
straight lines in bodies of uniform ; by re- fracted lines in bodies of unequal density.
This re- fraction of two kinds.
Deinde convert! styliim ^ ad multiplicatiouem specie, rum a loco suae generationis ; et ibi sunt longe ma- jora et plura. Secl^ hsec multiplicatio uon potest ex- plicari, nee sciri, nisi in lineis, angulis et figuris ; et ideo exposui totam multiplicationem secundum omnes differential linearum, et angulorum, et figurarum, in quibus deiectatur natura operari. Et certificavi quod species multiplicatur super lineas rectas, dum vadit in eodem corpore, ut in ccelo, vel igne, vel aere, vel aqua, vel alio. Sed cum venit ad corpus subtilius veP densius, tunc adhuc, si cadit perpendiculariter super corpus secundum densius vel rarius, tenet in eo vias rectas. Si etiam corpus primum et secundum sequentur in raritate vel densitate, adhuc in utroque tenet vias rectas. Sed si corpus secundum fuerit densius ■* primo radii cadentes ad angulos insequales, scilicet qui radii non sunt perpendiculares, declinant in superticie corporis secundi a recto incessu, et ibi faciunt angulum ; et lifec declinatio angularis vocatur fractio radii.
Sed heec fractio variatur duobus modis. Nam si corpus secundum est densius primo, ut accidit descendendo a coelo in sphseras elementorum, tunc fractio radii est inter incessum rectum et perpendicu- larem duceudam a loco fractionis in corpus secundum. Si vero corpus secundum est rarius, tunc iucessus rectus cadit inter fractionem et perpendicularem ducendam a loco fractionis. Et lisec variatio fractionis in multiplicatione ^ virtutum naturalium est una de
' styluml Opus Majus, p. 67.
"- Sed] et, T.
3 veil et, T.
* fuerit densius] fuit rarius vel
densius primo, et radii cadentes, U. ; fuerit vel densius primo, L.
^ muItipUcatione] multiplicitate, T.
XXXII.] OPUS TERTITJM. Ill
majoribus mii-abilibii« naturrs, Unde hie patet quod uatura est sagacitatis quasi infinitte. Nam per has varietates incessuum et fractionum fiunt infinita naturse secreta, et similiter manifesta seusibus nostris ; sicut patet ad visum de urinali pleno aqua, vel de crystallo rotundo objeeto radiis solaribus. Nam per hanc duplicem fractiouem, quarum prima fit in corpore urinaHs, quod est densius aere, et seeunda in aere retro urinale, quod est subtiHus urinali, accicUt quod radii ^s shown
,1 , .... . , in burniua'
congregantur ad punctum unum in aere retro urinale, o-iasses. in quo puncto accenditur ignis, qui comburit levia combustibilia ; et ideo ha3c combustio probat nobis quod natura operatur secundum duas fractiones : et sic probatur causa per efFectum. Et hoc est argumen- tum naturalis philosophi, quando per suam propriam industriam arguit. Sed quando adjuvatur per geome- tricam potestatem, tunc potest demonstrare combus- tionem hanc per causam suam. Et sic est de omnibus operationibus naturalibus. Et ideo non possunt dari causae reruin naturalium nisi per vias geometrite, quod est summe notandum. Nam si vos a quocunque philo- sophante naturaliter, quantumcunque audiverit vel lege- rit, quferatis causam hujus combustionis, nihil poterit respondere; sed dicet sic esse ex occulta causa.
Puer vero Johannes portavit crystallum sph?ericum Sends him
a concave
ad experiendum ; et mstruxi eum in demonstratione j^^^ et figuratione hujus rei occulta?. Nee est aliquis in make the tota Italia, sicut nee Parisius duo, qui possunt dare causam sufficientem in hac parte ; et multa exposui circa has fractiones.
to
experi- ment.
Cap. XXXIII. Deinde descendi ad aliam radicem cognitionis rerum, O^*^*"'?^"^"
. , . ° . tiphcation
et est per inultiplicationem virtutum agentimn per of s^jw/cs lineas reflexas. Species quidem rei non recipit vio- J^' ^'^^^^-
1]2
ROGERI BACONIS.
[cap.
lentiam reperciissionis, quia non est corpus. Sed cum densum occunit, et non potest se multiplicare ulterius, multiplicat se in partem sibi ' possibilem ; et hoc est redeundo in partem a qua venit, si reflexio fiat ad angulos rectos, vel a latere illius partis, si reflexio fiat ad angulos insequales. Et utraque istarum neces- saria est in operatione naturae, ut- videmus ad sensura in visu. Nam per speculum fit reflexio speciei vivsibilis ad nos, et oculus videt se per radium re- flexum ad angulos rectos, et videt alia per radios I'eflexos ad angulos obliquos.^ Et ha3c reflexio vari- atur : quia si a plana superficie fiat reflexio, tunc unus radius reflectitur ad unum punctum ;'^ si vero a concavo spliperico, tunc omnes cadentes in unam circulationem circa axem spliasrse reflectuntur in punc- tum unum, et congregantur per hunc modum, et fit combustio levium combustibilium, sicut per fractionem superius dictam, et fortior. Unde vulgatum est quod speculo concavo ad sol em posito ignis accenditur, cujus demonstrationem et figurationem transcripsi. Si iterum fiat reflexio radiorum solarium in fervido tempore a su- perficie ovalis figurse vel annularis, possunt congregari omnes radii, qui cadunt in totam superficiem corporis specvilaris ; et tunc, quia infinities infiniti radii con- gregantur, potest fieri combustio cujuscunque combus- tibilis, ut ligna comburantur, et lapides calcinentur, et metalla fundantur. Et hoc est unum de ultima et maxima potestate geometricoe ; prsecipue cum poterit fieri hsec combustio in omni distantia quam volumus, nt oranis^ exercitus contrarius, et castrum, et civitas infidelium comburantur. Et patet possibilitas hujus
' sibi'\ ei, B. L. - nf] et, B. L.
^ angulos ohliquon'] obliques an- gulos, B.
* unum puncUun'] punctum unum, ^ itt omnia'] GUI. T.
XXXIII.] OPUS TERTIUM. 113
rei, quia ubi pauci radii per fractionem, vel per spe- culum splisericum congregantur, accidit combustio sen- sibilis, ut videmus. Ergo ubi infinities infiniti possunt congregari, fiet combustio completa. Et hoc docent auctores certi, et testantur possibilitatem hujus rei. Et jam per Dei gratiam factum est hoc speculum per sapientissimum Latinorum.
Cap. XXXI y.
QuARTA radix est magis utilis mundo, ac mirabilior, ]\rultiplica- quantum ad utilitates publicas, sine quibus homines et ^^" p,-^^ i^y mundus durare non possunt, nee sciri. Et est ista accidental multiplicatio super lineas accidentales, qure non ve- ^^^' niunt ab agentibus, sed a radiis principalibus, rectis, fractis, et reflexis. Non enim possumus semper ex- poni radiis principalibus stellarum, nee rerum aliarum ; neque etiam animalia et pianette, quia sic omnia viva morerentur. Et ideo natura temperavit actiones suas per hujusmodi multiplicationes accidentales, sicut est multiplicatio lucis per totam domum a radio prin- cipali, qui cadit per fenestram, vel qui extra est in aere. Et haec multiplicatio facit quod homo existens in profundo loco, ut in profundo putei, vel ahcujus foven3 profund?e, videret stellas de die clarissima, quod non faceret in superficie putei, quia superius existens lumen solis principale occultat lumen stellannn. Sed in fundo putei venit lumen solis accidentale, et non principale. Sed lumen stellarum principale descendit in puteum, et non potest occultari per lumen acciden- tale solis ; fortius enim est lumen tale stellarum quam lux accidentalis solis ; sed fortius lumen occultat semper a visu debilius.
Et quinto mode suiier lineam tlexuosam fit multi- Species or phcatio ni nervis sensuum, supra leges naturae, se- sions on
VOL. I. H
114 ROGERI BACONIS [CAP.
the nerves cundum tortiiositatem nervi, et non sequuntur^ leges
follow an- , ,. . . ^ . ,. ., TT
other law, multiplicatioms, quae nt m miindi corponbus. Unde and are gpecies in medio animato, quod est humor in nervo
multiplied ■•• ^ ^ ...
according sensitivo, derelinquit iucessum rectum, et vadit per
tuousness" ^^S^^ supra naturam, secundum quod necesse est opera of the animse perfici. Et qui hoc nescit, non potest dare
causas de visu, et auditu, et olfactu, et gustu, et
tactu.
nerve.
Cap. XXXV.
Muitiplica- PoSTEA texui ^ multiplicationes secundum ^ figuras, et tion of ^i^- jjij^iQpa inveniuntur quam in praecedentibus, et lonoje
species m *^ i ir ? o
geometrical phira.
gures Principalis tamen figura in multiplicatione est du-
plex : una est quantum ad diffusionem multiplicationis, et hsec est sphjera: quia^ omne agens fit centrum suae multiplicationis undique fiendse, secundum omnes dia- metros, ut patet ad sensum. Sed figura, quee maxime competit fortitudini multiplicationis, est pyramis ro- tunda. Nam per eam solam potest species venire a tota superficie agentis ad singula puncta patientis, ut fortissima fiat virtutis difiusio. Et isti multiplica- tioni figuratse multse veritates prseclarse simt annexse: scilicet, quod multiplicatio non potest fieri in spatium Not possi- vacuum, et quod non potest fieri in spatium infi- vacuum nitum, et quod non fiat in instanti, ut apparet, sed infinite in tempore ; de quo est maxima quaestio, quia videtur instaiit*^of '^ quod Aristoteles velit quod sit^ in instanti, et multi time. alii auctores. Sed omnia solvuntur. Et quod haec
multiplicatio lucis in medio non sit corpus, cujus con- trarium dixerunt multi, roborantes eorum positionem per Augustinum dicentem quod lux est corpus, et per
' sequuniur'] sequitur, B. * texui^ Opus Majus, p. 70. ^ Postea .... secundum^ Postea texui secundum, T. L.
^quia] quoniam, T. ^ siq om. T. B. L.
XXXV.] OPUS TERTIUM. 115
Ai'istotelem dicentem quocl tres «unt species ignis, carbo, flamma, et lux. Et est gravis qusestio de lioc. Et quod species lucis in medio sit accidens verum, et oinnis species accidentis sit accidens, et species sub- stantive sit substantia, quod totum vulgus uegat ; et quod species universalis sit universale, et species sin- gularis sit singulare, quod nullus considerat ; et quod species rei corporalis habeat esse corporale et materiale in medio et in sensu, et non esse spirituale, quamvis totum vulgus hoc dicat.^
Cap. XXXVI.
Sed de actione virtutum maxima est consideratio. Of the et melior quam de multiplicatione et generatione. species -, Nam finis et utilitas completa virtutum agentium est actio. Sed considerandum est quod est actio by lines, univoca, - ut lux generat lucem : et hsec est multi- plicatio speciei. Alia est tequivoca, ut lux generat calorem et vitam, et in contrarium, putrefactionem et mortem ; et infinita talia, quse sunt alterius naturae a luce. Et sic loquor hie principaliter de actione. Nam per hujusmodi actionem fit generatio, et corruptio, et omnis alteratio in hoc mundo, tam in ccelestibus quam in^ aliis. Et hie dantur canones de omni Kules for actione forti ac debili ; et ostenditur per geometricas ^^^^*^™!'^- demonstrationes, quod actio est fortior super lineam strength, rectam, quam super fractam vel reflexam ; et quod actio super lineam rectam, ad augulos sequales, sit fortior actione ad angulos insequales ; et quod fortior est actio per speciem fractam quam reflexam ; et quod ilia fractio, qua3 est inter incessum rectum et per-
' hoc dicai] dicat hoc, B.
^ quod est actio univoca] quod
actio una est univoca, U. See Opus Majus, p. 72. ^ im] om. T.
H 2
IIG ROGERI BACONIS [CAP.
pendicularcm ducendam a loco fractionis, sit fortior ; et duplex fractio est fortis nimis, et inducit violentam actionem ; et quod reflexio ad angulos sequales sit debilior quantum est de natura reflexionis, licet quan- tum ad a3qualitatem angulorum ; et quia ibi gemi- nantur in eodeni loco radius incidens et reflexus, sit ^ lisec reflexio fortior. Sed et fortior est reflexio a concava superficie quam a plana ; et ab ovali vel an- nulari fortissima. Nam in hoc ostenditur specialiter bonitas natures, ut dicit auctor libri de speculis com- A specu- burentibus. Etiam tetio-i sui^erius quod hoc o;enus
lum had . . , . n • ? •
been con- congregationis hen potest per reflexionem, et quod jam
structed m «peculum factum est tanquam exemplar quoddam et
time to indicium hujus miraculi naturte, ut possibilitas tanti
show these Qpej-jg videatur. Sed cum magnis expensis et labo-
ments. ribus factum est: nam artifex damnificatus est in
centum libris Parisiensibus, et pluribus annis laboravit,
dimittens studium et alias occupationes necessarias.
Sed tamen pro mille niarcis non vellet neglexisse
laborem, turn propter sapientire potestatem pulcher-
rimam, quam percepit, turn propter hoc quod de
c?etero potest facere meliora et paucioribus expensis :
quia per experientiam didicit qu?e prius nescivit. Nee
mirum si tantum expendit et tantum laboravit in
primo opere, quia nunquam aliquis Latinorum scivit
hoc attentare ante ipsum ; et mirum est quod ausus
est aggredi tarn ignotum et tam arduum negotium.
Sed sapientissimus est, et nihil ei difiicile est, nisi
propter defectum expensarum.
Twelve Certe si duodecim talia specula haberent Aconenses,
iu"- classes ^^ i^^^^ ^l^^i sunt ultra mare Christiani, ipsi sine
would be effusione sanguinis pellerent Saracenos de finibus
sufficient i , ^ i • -n •
to defeat eoruni ; nec oporteret ^ dommuni regem r ranciro cum the Sara- exercitu transire pro ilia terra acquirenda. Et quando
cens and ^
• sit'] fit, T. I ' opo)-teret'} oportct, T,
' i7/i] om. T. I
XXXVI.] OPUS TERTIUM. 117
ibit, plus valeret ei lial »ere ilium magistrum cum Ju- prevent tlie obus aliis, (j^uam majorem partem exercitus sui, ne ciiristian dicam totum exercitum. Quia non solimi possunt ha3C blood, specula fieri, sed multa longe majora, quibns Alexander, de consilio Aristotelis, mundum non armoruni potentia, sed operibus sapientias prostravit ; de quibus postea tangam suo loco. Et non credo quod Aristoteles 2)lus solvit quam sciunt aliqui sapientes simul congregati. Non dico quin scivit plura quolibet per se, sed aliquot simul juncti plura facerent quam ipse fecit, si expensas sufficientes haberent.
Postea de actione secundum figuras additum est,' etOfthe ostensum quod figura pyramidalis est melior, et pra3- ^^^^?° 7^ cipue ilia, cujus basis est superficies agentis ; et figures. maxime pyramis brevior, quamvis multaa rationes efti- caces in contrarium liabeantur ; sed Veritas prtevalet. Sic in summa tetigi intentionem istius partis philo- sophic nobilissima?, quas tamen tota ignoratur a vulgo. Necdum edita est scriptura super hac inter Latinos, nisi quod ego vestras glorias transmisi. Nam in opere primo posui multa de hac materia. Et prcieter hoc, misi tractatum specialem- de hoc negotio ex proposito editum. Et hie plus habebitis in scriptis quam posset de facili festimari. Et per ha^c poteri- tis^ omnem hominem philosopliantem examinare, et cum quolibet sapientissimo competenter conferre. Et per hsec aperta est via sciendi omnia, quae sunt in hoc mundo : in omni scilicet actione, sive in visum, sive in auditum, sive in tactum, sive in alios sensus, sive in intellectum, sive in totam mundi hujus ma- teriam. Et per hanc viam sciatur* ilia scientia mag- nifica, qupe perspectiva vocatur ; nee aliter potest sciri.
' additum est] Opus IVIajus, p. 74.
^ tractatum speciaJeiii] Probably the same as that published by Jebb at p. 358 of the Opus Majus.
^ poteritis'] om. T. ^ sciatur] scitur, T.
118
KOGERI BACONIS.
[cap
Cap. XXXVII.
The appli- Deinde postea applico ^ has radices sapientise geome- the pre- tricse ad res istius mundi, quomodo in coelestibus cur- vious re- runt hi canones actionum. Inter quse nunc memoriam the heaven- facio de aliquibus : scilicet, quod orb is ignis non est ly bodies, lucidus in sphtera sua, sed nee orbes coelestes, nisi in locis stellarum ; quia omne lucidum est densum ad quod visus terminatui- ; et isti orbes sunt rari, quos visus penetrat. Unde ignis de sua natura prima non lucet, ut sestimatur a vulgo ; atque cum idem vulgus philosophantium et theologorum dicat quod stella non difFert~ ab orbe, nisi per majorem aggregationem et minorem lucis, falsum est, quia sola stella lucet, ut probo. Et tamen Platonic! et Augustinus %ddentur sapere, et multi, quod coelum et stellse sunt ignese naturae, et quod sphsera ignis revolutum sphserice facit coelum, ut Magister in Historiis et alii recitant. Istud nihil est ; nam per fractiones radiorum in sphsera ignis patet quod sit alterius naturse et aliud corpus a coelo. Et per hoc, quod fractio fit inter incessum rectum et perpendicularem ductam a loco fractionis, patet quod corpus ignis sit densius quam coelum. Et instru- menta radiorum, quas fiunt ad hoc, docent istud, sicut ipsemet probavi.
Et cum dicunt omnes quod lux, qufB a luna venit,
sit lux solis reflexa a superficie lunse, propter hoc
light of the quod dicitur in libro De Proprietatibus^ Elementorum,
noTcaused quod sol est sicut candehi et luna sicut speculum,
by reflec- ostcnditur, per sequalitatem angulorum incidentise et
reflexionis, quod lux ilia non est reflexa, sed propria
lux lunse, quse tamen per virtutem solis educta est in
corpore lungs de potentia materise. Et hcec est
Bacon thinks that the
^applico'] Opus Majus, p. 76. '^differt] diflferat,T.
^ De Proprietatibus'] See Vincen- tius Belluacensis, Spec. Nat. xv. 9.
XXXVn.] OPUS TERTIUM. 119
sententia Averroi's super secundum librum Coeli et Muncli. ^
Et ill his potest vestra celsitudo ^ conferre cum omni- bus sapientibus, et reprobare quod vulgus tlieologorum et pliilosophantium dicunt in liac parte.
Postea^ fit longe major et pulchrior cousideratio de Causes of locis mundi, scilicet de partibus habitabilibus per mul- tion of"eni- tiplicationes radiorum, quantum scilicet potest babitari perature in propter calorem, et quantum propter frigus, et quantum and^qua- non. Et investigantur complexiones omnium locorum torial re- mundi principalium, per quse potest sciri de aliis ; et invenitur quod loca sub polls mundi qusedam sunt in- habitabilia propter frigus, qusedam propter calorem, qu?edam sunt ^ temperatissima ; cum tamen Ptolomreus, et fere omnes auctores, et totum vulgus philosoplian- tium dicat, quod omnia loca sub polls mundi sunt in- habitabilia propter frigus. Sed ostendo per Aristotelem quod ibi sunt loca combusta ; et per Plinium quod sint loca temperatissima ; et assigno causas istarum contra- rietatum : et radiorum multiplicatio secundum figiu'as et lineas hie specialiter operatur. Nam propter pyra- mides radiorum longiores, et propter reflexiones diver- sas, accidit, cum ahis causis, litec mirabilis varietas, sicut ostendi. Et invenitur quod loca in medio mundi, sub requinoctiali circulo, ubi maxime currit sol, sunt tempe- rata, quod est contra vulgus ; et etiam sapientes aliqui rationabiliter dubitant. Nam ibi bis in anno cadunt radii recti, et ad angulos rectos, et non franguntur, et reflectuntur in se, j^i'opter quod geminantur, et pyra- mides breviores ibi accidunt, qu8e omnia sunt causa combustionis. Sed quia fortiores causae sunt in contra- rium, ideo succumbunt hse rationes, Et sapientes multi sestimant quod liaec loca sint temperatissima. Nam
■ Mundi'] Sum. iii. cap, i. ^potest vestra celsitudo] vestra celsitudo potest, T.
^ Postea] Opus Majus, p. 80. ' sunt] cm. T.
120
ROGEill BACONIS
[cap.
Avicenna lioc dicit in decimo De Animalibus et in
primo Art is Medicimx'.'
Sed si sol habet excentricum, sicut omnes mathe-
matici fatentur, non videtur mihi- quod hoc potest
stare, propter rationem quam explico. Et elevatur con-
sideratio hpec ad locum paradisi, et ponitur sententia
theologorum, fundata super positionem Avicennse, qua^
ratio dubia est, sicut suum fundamentum. Ex his locis
potest vestra sapientia invenire virtutes magnificas et
electas, valde ignoratas a vulgo, et a paucis sapientibus
Diversity notas. Coguitio vero locorum mundi est nobilis secun-
lanffuages ' clum se, sed nobilior propter notitiam rerum, quia locus
and arts est priucipium generationis. Secundum enim diversita-
traceable to . i . , . t • r- i
diversities ^'^^ locorum in complexione diversiiicantur res in com-
of soil. plexionibus, et homines in artibus, et scientiis, et Unguis, et negotiis, et moribus, ut videmus oculata fide, secundum diversitatem regionum. Et ideo descendi per multiplicationes radiorum ad diversitatem rerum in complexionibus ; et posui radices de hoc in gumma, quia non potui ad singula descendere in hac persua-
Had inves- sione. Sed tamen unum de famosioribus et maximis
tigated the gxemplis in rebus, et de difficilioribus, scilicet de fluxu
cause of the i ....
tides. et refluxu maris, explicavi,^ assignans causam hujus per
multiplicationem radiorum lunte secundum lineas et
angulos, et per reflexiones radiorum, ubi valde pulchra
accidit consideratio sapientias, et toti vulgo ignota; in
qua pulchre potestis conferre cum omni sapiente.
Cap. XXXVIII.
Of primal PosT h^c descendo '^ ad causam materialem, et ad ea matter. ^^.^ coiisequuntur ^ ad illam. Et cum omnes ponant
' Artis Medlcina:'] Lib. i. § 2. Doct. ii. cap. 8.
- mihi'] om. T.
^ cxplicavi] om. B. L. T. Opus I\Iajus, p. 85.
' descendo'] Opus Majus, p. 88. ^ consequuntur] sequuntur, T.
XXXVIII.] OPUS TERTIUJI. 121
quod materia sit una numero in omnibus rebus, scilicet, Not nume- spiritualibus et corporalibus, et in coclestibus, et in ^'^^^j^ ""*^ elementis, et mixtis et inanimatis, et in anima, et in same in all omnibus ; et cum hie sit error pessimus qui unquam ^ "°^^' fuit ^ in ~ philosophia positus, ideo aggredior lianc positionem, et hujusmodi positionis destructio est valde necessaria. Sed quamvis per rationes naturales et metapliysicas possumus hunc errorem eliminare, tamen quia tenorem persuasionis intente sequor, ideo solum pono demonstrationes aliquas geometricas in lineis explicandas. Ostendi etiam quod ex hoc err ore Fatal con- sequitur quod materia sit asqualis Deo, et sit Deus ; et s^l"^"<^cs impossibile est has demonstrationes impediri. Non position to solum igitur est error, sed hteresis, quia blasphemiam and^phiiio- inducit. Et tamen vulgus studentium in theologia et sophy. philosophia hoc affirmant, sed non advertunt inconve- nientia qu?e sequuntur propter hoc, quod jam exempli- ficatum est per capita vulgi, et per consuetudinem longam firmatum, et celebratum per sensum multi- tudinis. Sed etsi non sequeretur illud inconveniens theologicum ex liac positione, tamen sequitur ex hoc quod tota Veritas rerum creatarum destruitm-, et quod imi)0ssibile est aliquid sciri de veritate generationis et corruptionis. Nam si materia est una numero, et The essen- forma appropriat sil)i suam materiam, ut Aristoteles ^'al diver-
T-.q,, , 1 ,. . .. sityofall
dicit ; '^ et certum est quod materia propria requirit things de- formam propriam, et e converso ; — nam materia asiui f^^^i'^^ ^V non potest cajDere animam rationalem, nee materia hominis animam asini ; — et ideo si materia est eadem in omnibus secundum essentiam, et forma erit eadem in eis ; et ita omnia erunt unum et idem ; et ansrelus sic erit lapis, et homo asinus, et coelum terra, et quidlibet erit quidlibet.
Iterum, si quod est accidentale rei variatur in
' /iiW] sit, T. I ' Aristoteles elicit^ See Physica
* m] de, B. L. I Auscult, i. 7.
122 ROGERI BACONIS [CAP.
essentia secundum numerum rerum, ut propria passio cujuslibet, sicut risibile hominis, et rudibile asini, et liinnibile equi, multo magis quod est essentiale varia- bitur.^ Cum ergo materia est^ essentialis rei, et magis sine comparatione adligerens ei quam aliquod accidens, variabitur in essentia secundum numerum rerum compositarum. Iterum si materia est una et eadem in omnibus, tunc in generatione unius rei ex alio, ut ignis ex terra, non fiet nova materia, sed solum forma generabitur. Sed Aristoteles docet et probat septimo Metaphysicse ^ quod compositum novum gene- ratur, et non forma tantum. Matter Iterum, sicut substantia composita, quge est genus
subaltern^ generalissimum, ideo dicitur tale genus esse respectu differences, compositorum omnium, qu^ sunt in illo pmedicamento,
like form . t l i -i ^ x -i
and com- ^'^1^ prssdicatur de omnibus, et est commune ommbus, pound et dividitur per suas differentias in eis : ut, substantia alia est spiritualis, alia corporalis, alia est coelestis, alia non ccelestis, et sic ulterius ; et sic forma prima, qupe * prfedicatur de omnibus formis, et est communis iis, et dividitur eadem divisione per spiritualem et corporalem, et sic ultra usque ^ ad specialissimam, liabet unitatem generis generalissimi, et non est una numero, nee specie, nee genere subalterno, sed genere ^ generalissimo : ergo similiter, cum materia prsedicetur de omnibus materiis rerum, et sit eis communis, et dividatur in materias secundum divisionem compositi et formae, dicendo quod materia alia est spiritualis, alia est '' cor- poralis, et paribus passibus sc. descendit, sicut composi- tum et forma, a generalissimo in specialissima per omnia media ; quare manifestum est quod habebit unitatem generis generalissimi.
' quod est essentiale variabitur'] cm. B. L. T. 2 est] sit, T. ' MetaphysicoE] vii. (\'i.) 8. sq.
* qucE] cm. T. ^ usque] om. T. " genere] om. L. T. "> est] om. T.
XXXVIII.] OPUS TERTIUM. 123
Sed dicetiir ad hoc, quod hiiec divisio materipe non His answer est secundum alietatem veram, sed apparentem, et j^ctbn^that secundum nomen, quia una est numero, et ideo erit this division hfec divisio solum secundum modum loquendi. I^t,ud j^^^™?^^^^ deletur sic : si ^ ponamus hoc, tunc cum materia than real, hsec habeat formam generis generalissimi, et liat sub- stantia quse est genus generalissimum, non^ erit aliqua^ ulterior differentia materi?e, nee gradus, licet gradus formao addantur usque ad specialissimam ; ut loquamur de substantia, et corpore, non coelesti, et mixto, et animato, et animali, et asino : hie ergo sunt septem gradus formse a generalissimo ad specialissi- mum, scilicet, forma substantialis, forma corporalis, non coelestis, forma mixti, forma animati, forma animalis, forma asini specific!. Sed a parte materise non est aliquis gradus, nee differentia, quia una est numero indivisa secundum essentiam suam, ut dicitur, qu?e recipit formam generis generalissimi, ut formam sub- stantive, Sed tunc ostendo quod non plus potest capere de forma, nee est in potentia ad alios gradus formse, et ita nunquam generabitur asinus, nee aliqua species specialissima. Nam res generis generalissimi est incorruptibilis et ingenerabilis, quia natura non potest illam corrumpere nee generare, quia praacedit naturam angelicam et ceelestem, qu£e sunt incorrup- tibiles et ingenerabiles. Sed causa incorruptionis in angelo et coelo,* ut omnes concedunt, est quia forma complet totam potentiam materise in eis, et appe- titum ejus finit: quia potentia ad formam novam. et appetitus est causa corruptionis in rebus cor- ruptibihbus, ut omnes sciunt et dicunt. Ergo cum res generis generalissimi sit incorruptibilis, manifestura est quod sua forma complet totam potentiam et ap-
> sj] nam si, B. L. U. I » aliqua'] alia, T.
'^ non] tunc non, B, L. U. I ^ ccelo] in coelo, T.
124 ROGERI BACONLS [CAP.
petitum materise. Ergo non est ilia materia in potentia ad ulteriorem f(3rmam, nee apta, sed linietur ejus appetitus in ea. Ergo cessabit generatio reruin, et nihil fiet post rem generis generalissimi in istis rebus inferioribus. His answer ged quia liabent quasdam evasiones falsas, ideo tion that aliquse considerandfe sunt. Dicunt enim quod ma- all matter is teria, si consideretur secundum essentiam, tunc est
essentially . . ,. .
the same, Una in omnibus ; si secundum esse, tunc diversincatur. thougn dif- gg(j i^tud falsum est i)er rationes dictas, qua^ conclu-
fering m . . . ^ . ^
esse. dunt diversitatem in essentia, et penes gradus et dif-
ferentias. Prseterea reprobatur aliter : nam esse est prima passio rei (sicut ^ dicit Avicenna in Metapliy- sica), et illi, qui fingunt hunc errorem, dicunt quod esse est magis essentiale rei quam propria passio ; quod ego volo liic audire, sed non alibi, quia falsum est. Sed si sit propria passio, tunc numeratur solum secundum numerationem sui subjecti, ut risible nu- meratur secundum numerationem hominis, in Socrate et Platone. Ergo secundum numerationem esse i])sius materiaj numerabitur essentia materia?,- qu£e est sub- jectum illius esse. Si vero est magis essentiale, ut ipsi dicunt, tunc longe fortius sequetur quod illud, cui est essentiale, numerabitur, et ideo essentia liajc numerabitur de necessitate. His answer Iterum dicunt quod materia, si^ non esset una nu- timVde- Hicro, tmic esset genus vel species, vel universale rived from vel prsedicabilc. Sed ha?c^ abhorrent ; quia Aristo teles tions of ' dicit septimo Metaphysica?, ^ quod materia est alia ab Aristotle, essentia cujuslibet pra^dicabilis, Sed patet ex serie textus quod prredicabile ibi sumitur*^ pro prsedica- mentali ; unde docet ibi quod materia est alia per
> sicut] ut, T. • materice] ipsius materise, T ' si] si materia non, T, ' hcec] hoc, L. T.
Travruv i) ova'ia, irpuiTOV Koi \6y((i, koX
yvwail, Kol XfOJ'y, KOU (pVCTfl' TWU
fxiv yap aWwv KaTiiyoprmdTwp oi/Sfv XapKTrhu avTTj Se n6vi].
Metaphysica] vii. 1. "Ojuws 6e I " ibi sttmitur] sumatur ibi, T.
XXXVIII.]
OPUS TEETIUM.
125
essentiam ab omni forma prpedicamentali,^ ut a forma substantiali, et a- quantitate, et a- qualitate, et sic^ secundum alia preedicamenta ; et ideo non sumitur prce- dicabile pro universal!, nee pro eo quod natum sit prsedicari de pluribus, sed pro prsedicamentali ; et est vitium aliquod* translationis, sicut per totum ilium locum invenitur.
Similiter ex mala translatione arguunt quod solus actus dividit, ut imponunt Aristoteli in eodem sep- timo Metaphysicai. ^ Sed forma et actus idem sunt, ut assumunt : ergo sola forma dividit et distinguit res. Sed istud° nihil est, quoniam non. dicit quod solus actus dividat, sed quod actus dividat ;^ et si de forma intelligatur, tunc hoc dicit propter hoc, quod magis manifesta est divisio per formam quam per ^ materiam ; quia utraque dividit et distinguit, licet magis manifes- tetur divisio a parte formse, et licet principaliter divi- dat, quia potentior et nobilior est in composito quam materia. Et pmeterea non sumitur actus ibi^ pro forma, sed pro actualitate, qua3 opponitur potentioe. Nam actus tripliciter accipitur ; uno modo pro forma, se- cundum quod Aristoteles dicit secundo De Anima, '° "quod anima est actus corporis," id est, forma. Actus '^ aliter sumitur pro operatione, ab hoc verbo ageve dictus, et sic vocatur ab Aristotele ibidem actus se- cundus. Nam forma est actus primus, et ab ea fit operatio, qure est actus secundus ; unde dicit quod anima non est actus secundus, sed primus.^- Tertio modo opponitur potential secundum quod dicit saepe, quod actus et potentia sunt opposita. Et sic accipitur
' unde pi-cedicamentali]
om. T.
2 a] om. L. T.
' 5ic] om. T.
' aliquod'] malac, T.
* Metaphysical vii. 1.3. ?; yap «VT€\exe«a «V &Wois x^pifei.
" istud] om. T.
' dividat'] dividit, B.
^* per'\ om. T.
" actus ibi'\ ibi actus, T.
'" De Animal ii. 1.
" Actusl om. T.
'- qua est . . . primus'] om. T.
126 ROGERI BACONIS [CAP.
pro actualitate, secundum quod dicimus rem esse in actu, id est actualitate, existendi : secundum quod dicimus quod filius natus, est in actu, et filius in semine, est in potentia. Sed hoc tertio modo loquitur Aristoteles ibi ^ in septimo, cum dicit actus dividit. Nam dicit quod ex duobus in actu non fit unum, nee ex duobus in potentia potest fieri unum;^ sed ex duobus, quorum unum est in potentia, et reliquum in actu, fit unum. Et per hoc frangitur eorum Acliilles, in quo pro demonstratione confidunt. Nam arguunt sic : " Excludamus per intellectuin formam a stella, et " a lapide, et a quocunque. Cum igitur forma dividit '• et distinguit, quia actus dividit, ut Aristoteles dicit, " ergo materia hinc inde non habebit quo secundum " se differat : quare erit una et eadem/' Hie est stul- titia infinita. Nam primo fundant se sujDer auctori- tatem falso et male intellectam, ut patet ex dictis. That diver- Secundo asiniuant cum quserunt quomodo materia sity of li'uiQ inde distinguatur. Nam idem argumentum faciam
insttcr is
not depen- de forma, sic : Excludamus a forma coeli et forma ^ la- dent on the pi Jig materiam hinc inde ; qusero igitur quomodo dis- is essential tinguerentuT formse ? Certe per seipsas, quia sunt alise and spe- • natura. Eodem modo dicam de materia hinc inde ;
cmc,
nam per seipsas differunt in rebus diversis secundum speciem, et non propter formas. Nam non solum formse sunt alire per essentiam in diversis speciebus, ut in lapide et stella, sed ipsse materise sunt diversee in natura specifica secundum se. Unde eompositum diflfert a composite per formam et materiam diversas a materia et forma alterius. Sed forma diffort a forma secun- dum se, et materia a materia per suas naturas pro- prias, ita quod diversitas materipe non est a forma, sicut nee e converso. Et tamen possumus allegare
^ Aristoteles ibt] om. T. I ^ forma] ova. B.
"^ potest . . . vnuni] om. B. I
XXXVIII.] OPUS TERTIUIM. 127
pro nobis Aristotelem, qui dicit in septimo Metaphy- sicas, ^ "generans non generat aliud nisi propter mate- " riam : " ergo materia est causa alietatis, et non forma. Ita potest argui contra eos. Sed non indigemus hoc argumento pro veritate, quia iste sermo Aiistotelis liabet alium intellectum. Sicut ergo genera genera- lissima, ut substantia, qualitas, quantitas, difFerunt non per alia, sed per suas essentias, diversas et distinctas secundum se, sic materia a materia differt per essen- tiam, et forma a forma. Aut si velimus magis pro- prie loqui, dicemus quod difFerunt per suas differentias specificas. Nam secundum veritatem, formee rerum di- versarum secundum speciem habent suas differentias specificas, sicut res ipsse. Unde, sicut substantia in- corporea et corporea- difFerunt penes has differen- tias, corporeum et incorporeum, sic materia corporea et incorporea, qufe simt species materise, diflerunt per Las difierentias, qua3 sunt corporeum et incorporeum ; et similiter forma corporea et incorporea. Prius tamen loquebar secundum vulgatum modum loquendi, ac si materia et forma rerum diversarum non haberent differentias specificas, ut totum istud materiam incor- poream vocem materiam rei incorporese, et materiam corpoream vocem materiam rei corporalis, et sic includam in istis specificas differentias, et sic difierunt per se ; sicut si qu^rerem quomodo differat ^ substantia incorporea, tota simul sumpta, a substantia corporea totaliter* sumpta, certe dicam quod secundum se diffe- runt ; et sic materia incorporea a corporea. Sed in idem redit quod prius, quantum ad intentionem veritatis. Similiter cum objicitur, quod si potentia materia^ est That unity tanta ut possit esse in duobus, eadem ratione in tribus, "mpjfeg^^/jg et sic in infinitis ; ergo sua potentia est iufinita ; ergo et infinity.
' Metaphysicce'] vii. 8. - incorporea et corporea'] cor- porea et incorporea, T.
■' differat] differunt, B. L. * totaliter] tota simul, T.
128
ROGERI BACONIS
[cap.
essentia : qiiare erit lequalis Deo : respondent quod non ; quia hnec est potentia passiva, potentia Dei est activa. Sed demonstrationes geometricae, quas pono in hoc loco Operis Majoris, ^ evacuant penitus lianc responsionem. Et prseterea potentia activa nobilior est quam potentia passiva : ergo, si potentia materise assimilatur potentiae divinse iniinitae, ^ raulto magis potentia formse, quia nobilius nobiliori magis ^ assimilatur. Et si materia potest esse in pluribus eadem, et in ^ infinitis, tunc longe magis forma. Et similiter potentia compositi nobilior est quam materire et formse, quia compositum nobilius est utraque divisim, cum habeat plus quam forma prseter materiam, et plus quam materia praeter formam. Et hoc Aristoteles dicit septimo Metaphysics, licet male a vulgo construatur littera. Ergo potentia compositi maxime assimilabitur ^ potentiae divinse, ° ut possit esse in pluribus et in infinitis. Hnec et multa How the alia possunt adduci, quae latior ^ sermo requirit. Nam arisen. propter perversitatem translationis textus Aristotelis et commentariorinn super ipsum, accidit hie error apud vulgus, sicut alia erronea inlinita. Quoniam in primo Pliysicorum ^ dicit quod omnia sunt unum secundum materiam, diversa secundum formam : sed istud exponi- tur per quintum Metaphysicae,'' ubi vult quod ilia sunt diversa genere, quae sunt diversa secundum materiam; et, e converso, quse^'' sunt eadem genere sunt eadem secundum materiam, et e converso. Nam in veritate materiae naturalis, quae subjicitur in generatione rerum, est essentia alicujus generis communis duabus specie- bus contrariis ; quia nihil est commune speciebus nisi
' Operis Majoris'] Opus Majus, p. 88.
- injinita'] om. B. ^ viagis'\ om. T.
* in'] oni. T,
* assimilabitur] C cor.
" potenti(V divin(p] Dei potentirc,
' latior] lacorum, B.
" Physicorum] i. 2 and 4.
" quintum Metaphi/sica'] iv. 28.
'" (ju(p] et qufc, B.
XXXVIir.] OPUS TERTIUM. 129
genus, et semper dure species alterantur ad iuvicem, "VVhygenus
quia generatio unius est corruptio alterius. Genus '^ called . . . . . matter,
enim non est in potestate proxima nisi ad duas species and
species, et semper est sub altera illarum. Sed quando ^^inerence ^ ■ i _ _ J^ of forms,
agens naturale corrumpit unam, generat aliam ; ut
aliquid est commune semini et animali, scilicet corpus niixtum, et tollitur natura seminis in generatione ab illo, et fit animal. Et quia omne illud quod est in potentia ad aliud, et est fundamentum aliorum, vocatur materiale principiura et materia, ideo genus vocatur matei'ia, species et differentiae vocantur formfe. Si igitur comparemus omnia ^ ad genera sua, reddendo singulas species cocequ^evas singulis generibus, tunc omnia sunt unum genere, et ideo materia, quia materia et genus idem sunt ; sed differunt forma, id est, ditferentia specifica : ut substantia incorporea et corporea sunt unvim in genere suo, scilicet genera- lissimo, quia in substantia, quod est genus, sunt unum ; sed difterunt differentiis specificis, qua^ sunt corporeum et incorporeum. Et coslum et corpus elementare sunt unum in corpore, sed differunt differentiis specificis, quie sunt coeleste et non coeleste. Et sic de omnibus speciebus cofequnevis - comparatis ad suum genus. Et ju ^ii^t similiter, si omnia comparantur ad genus generalissimum, sense there
, . , . , , • , is only one
omnia sunt unum m eo, et ipsum est materia, qua^ est matter of in potentia ad omnia. Et si de naturalibus rebus loqua- ^1' things. mur solum, tunc omnia sunt unum secundum raateriam naturalem, qua? est tertium genus, scilicet substantia cor- porea non coelestis ; quia istud est commune omnibus naturalibus, et est in potentia ad omnia, et dividitur in omnia ; et sic intendit Aristoteles. Et in his modis non sumitur materia sicut in errore dicto. Nam ibi sumitur pro materia qure est altera pars compositi, qua3 est
^ comparemus omnki'\ omnia com- I - co(pquavif\ coEequis, T. paremus, T. I
VOL. I. I
130
KOGEllI BACONIS
[CAP_
The
ambiguity
cleared.
substantia simplex, di versa in essentia a forma : sed liic sumitur materia pro quodam composito incomplete, quod est essentia alicujus generis, qune est in potentia ad species conseqnentes. Et lioc modo semper acci- pitur materia per totam naturalem pliilosopliiam, et quando loquimur de subjecto generationis, quod est materia. Metaphysicus vero considerat principalius de ilia materia simplici, quia de ilia verificatur illud in ' septimo Metaphysicse, ^ quod materia alia est ab essentia cujuslibet prpedicabilis ; et multa alia.
Quod vero Aristoteles dicit quarto Physicorum,^ et alibi multotiens, quod materia contrariorum est eadem numero, ut calidi et frigidi, rari et densi, ignis et terr?e, et sic de aliis ; et quod commentator Averroes in undecimo Metapliysicre dicit, quod materia est una numero, intelligendum est de materia, sicut nunc dictum est ; quia genus vocatur liic materia. Et sicut unum genus numero, et non plura, subjectum esf* duobus contrariis ; sic certe una materia, qu?e sci- licet est essentia illius generis, est^ in potentia ad di- versas species, qupe forniiie vocantur. Sed cum dico unum genus numero, non est propter hoc aliquid sin- gulare, quod est vere unum numero, ut Socrates vel Plato ; sed est una essentia generis, et non plures. Unde, secundum quod unum numero sumitur*' pro singulari, et unum specie et unum genere dividuntur ab invicem, sic non est genus unum numero. Sed tamen unum genus non est plura genera secundum numerum ; et ideo dicitur unum genus numero, non unum numero^ absolute. Nam cum dico in hoc loco unum genus numero,^ hoc quod dico genus est differentia distrahens unum numero a sua ratione secundum quod
' in'] om. T.
- Metaphysico!'] om. L. T. B. ^ Physicorum'] cap. ix. See also riiys. i. 4.
*• stihjcctum est] est subjectum, T.
^ esQ ens, T. B. cor. est. " sii77iitur'] om. B. ' no7i unum numero'] numero non unum, T.
^ numei'o] om. T.
XXXVIII.] OPUS TERTITOL 131
pro singulari accipitur. Sicut cum dicitur homo mor- tuus, qui^ non est homo, sic genus unum numero uou est unum numero.
Cap. XXXIX.
Hmc addidi hie ad confirmationem geometricarum Reviews demonstrationum, quiie destruunt eiTorem pr?edictum, ^f (,o°^t|"°^ ut videat vestra sapientia quid sentiendum sit in hac uuity and parte, donee plenior tractatus consequatur. Transeo pq^q^^ ■j'^' igitur ad ulteriora in parte matliematicfe. Nam postea by Parme-
111 J. X • • 1 nides and
descendo ad ea, qure consequuntur materiam m rebus, jieijssus-' qu?e sunt continuitas, et unitas, et figuratio, et tempus, et motus. Et ideo revolvo positiones philosophorum famosas de liis, qui© sunt in ore cujuslibet, et quas Aristoteles certificat ; quoe tamen, sicut haLent pulchri- tudiuem sapientia3, sic habent difficultatem magnam. Nam Parmenides et Melissus credebant quod omnia corpora mundi fuerunt unum continuum a terra usque ad ultimum coelum. Et cum hoc reprobatum est in multiplicationibus specierum pulclierrime - per visum, hie supersedeo de hoc. Sed pono^ rationes falsigraphi- cas in terminis geometrias pro positione illorum philoso- phorum, qufe fuerunt semper insolubiles apud vulgus et capita eorum ; et solvo eas. Deinde, rehcta hac and the positione, descendo ad positionem Democriti et Leu- f^g™.^? ^f cippi, qui posuerunt partes mundi diversas, sed posue- Democri- runt eas esse infinitas et indivisibiles, quia posuerunt ^"^' omnia fieri ex atomis indivisibilibus. Et Aristoteles multum laborat contra eos in principio De Genera- tione,* et tertio Coeli et Mundi.^ Sed in libris Lati- norum, propter perversitatem translation is, nihil profecit.
Nullo enim modo potest intelligi solutio ratiomm His answer
' to the
' qui'] quia, B. L.
- pulcJurrime'] pulclire, B.
^ puno] Opus Majus, p. 91.
^ De Generaiione] i. 1. '•> CixU ct Mundi'] iii. 2. 4.
I 2
182
ROGERI BACONIS
[cap.
istorum philosophorum, et tamen Aristoteles multum nititur ad solvendum ; nee habemus aliquam reproba- tionem certam de hac positione per Aristotelem. Et ideo addidi demonstrationem geometricam, qu?e destriiit banc positionem fmaliter. Nam ex ea sequitur quod diameter sit commensurabilis cost?e, et non solum commensurabilis, sed requalis, quorum utrumque est impossibile. Et nunc apponam rationem sohitionis eorum, quse est clava Herculis ; qua soluta, perit tota eorum pbantasia. Et istud valde eonsiderandum est et notandum. The doc- Dicunt enim sic : Omne corpus potest dividi secun-
trme stated: J^^^-)^ omnia puncta, quia continuum potest dividi ubique, et qua ratione in uno loco et in alio. Sed posito possibili, non accidit impossibile. Ergo, si pona- mus corpus esse divisum secundum omnia puncta, non est inconveniens. Sed res componitur ex eis, in qu?e dividitur. Ergo corpus componitur ex punctis iudivisi- bilibus sen ex * atomis, quia atomus respondet corpori, sicut punctus linepe. and cleared Ad lioc distinguendum " est primo, secundum compo- lodcal .sitionem et divisionem. Cum dicitur " corpus potest ambiguity, " dividi secundum omnia puncta/' si ^ lupc determinatio, secundum omnia piinda, determinet hoc quod dico, potest dividi, vel ratione ejus quod est dividi, sic falsa est ; quia hoc verbum dividi est praBsentis tem- poris,* et significat actualem divisionem corporis in puncta omnia, quod est impossibile ; vel potest de- terminare hoc quod est 'potest, et tunc distinguendum secundum ?equivocationem. Quia hoc verbum 'potest aut significabit potentiam, qua> potest reduci ad actum purum et completum ; et tunc adhuc falsa est oratio, quia potentia divisionis in corpore non potest reduci
' ex] om. T.
2 distinguendum'} dicendutn est,
T.
' si'] sed, L.
■• prcEsentis temporis] temporis prfpsentis, T,
XXXIX.] OPUS TERTIUM. 133
ad actum talein. Si vero dicat poteiitiain, qiias redu- No such citur ad actum impurum et incompletum, cui semper ^.^*"^/ ^'^'^" est aliquid admixtum de potentia ad ulteriorem actum, atoms qufe scilicet sic reducitur ad actum, quod semper relin- ^°^^^ ^" quitur potentia ad alium actum divisionis, sic est vera. Nam bgec est potentia continui, quia est divisibile in infinitum ; et ideo, si semel reducatur ha3c potentia ad actualem divisionem, non excluditm- actus alius divi- sionis. Immo necessario ponitur : quia pars divisa potest iterum dividi, cum sit quantum ; et sic in infinitum. Et Inc solus sensus est })Ossibilis, et ' ex eo non sequitur impossibile : quia nunquam scquetm- quod erit divisio actualis aliquando in omnia puncta vel atom OS.
Sed Democritei objiciunt adhuc contra Inec. Nam His answer secundum alios sensus propositionis, qufelibet sin gu- to the
1 . , .^ ^ _ ^-r . objection:
fans est vera, ergo universalis. Hiisc emm est vera, that possi- Possibile est corinis esse divisum in A puncto actuali- ^?^'.'^ ^^.
. . . ^ division in
ter, et similiter in B puncto actualiter ; et sic de one point aliis. Ergo liai'c est vera : possibile est corpus esse ^^^ll^l divisum secundum omnia puncta actualiter. Et for- possibility tificatur lia9c objectio, (piia quaslibet singularis est '° ^ " possibilis, et nulli alii incompossibilis. Ergo univer- salis est simpliciter possibilis, et poterit poni. ^ Yerhi gratia, brec est possibilis : Socrates loquitur in actu, et hie Plato lo(|uitur actualiter, et sic de aliis f et nulla singidaris alii * repugnat. Ergo lirec universalis : onmis homo loquitur actualiter, est possibilis, et f)otest poni in esse. Sed hfec universalis propositio, omne contingens est verum, non est possibilis ut j^onatur in esse, et dicatur aliquando quod sit vera : quia ejus singularia licet sint possibilia, tamen uuum alteri comparatum est ei incompossibile, quia sunt contradictoria. Utrumque
' iQ om. T. ■pohi'] om. T,
' et ,sic de aliis^ Cichcro loquitur in actu, aJil. B. ■'alii] aliter, T;
131< KOGERI BACONIS [CAP,
eniin contradictoriorum est possibile secundum se, ut Socrates loquitur/ est possibile, et Socrates non loqui- tur.^ Sed non compatiuntur se in eodem tempore, Et utrumque est contingens ; ^ ideo Iijec universalis, omne contingens est verum, est impossibilis. Cum igitur in^ impedimentum possibilitatis alicujus universalis est quod vel aliqua singularium non est possibilis, vel ali- qua alii est incompossibilis, et non potest aliud im- pedimentum dari de possibilitate universalis : sed hsec divisio in quolibet puncto est possibilis secundum se, ut patet ; et divisio in A puncto actualis non repugnat divisioni actual! in B puncto ; similiter in c puncto, et de quolibet dato, quia nulla est contradictoria alterius ; ergo relinquitur quod ha3c universalis, corpus est divisum in actu secundum omnia puncta, est possibilis.
Et dicendum est quod quselibet singularis est possi- bilis secundum se, et cuilibet alicui assignat?e in actu compossibilis ; sed tamen alicui indeterminatte et assig- nandse de futuro est incompossibilis, projjter hoc quod partes in quas fit divisio actualis in A puncto, et in B, et in c, et in quolibet dato, sunt iterum divisi- biles in novis punctis, qupe non potuerunt prius dari ; quia non omnia puncta divisionum simul possunt accipi, eo quod puncta non sunt continua ; sed pars quanta est inter qucelibet duo puncta data, et cum ilia sit quanta potest in puncto medietatis sute dividi in duo media. Et ideo concedendum est quod divisio in A puncto non repugnat divisioni in aliquo puncto dato in prtesenti et in actu, sed in aliquo^ dando ; nee possunt omnia puncta divisonis dari simul,^ sed succes- sive dantur in infinitum. Quia semper post divisionem in quocunque puncto restat divisio illarum partium quse sunt divisa?, quia quantfie sunt. Et sic evacuatur
' loquitur'] loquitur, actu, T. i ' in'] om. T. L.
* est contingent] contingens est, ■• in aliquo] aliquo, B. L. T;
T. I ■'' dari sinuil] simul clari, T,
XXXIX.] OPUS TERTIUM. 135
liaec Herculis clava, licet cum maxima difficultate. Nam totum vulgiis lia3c ignorat ; aliqui tamen periti iioverunt haec, sed valde paiici.
Cap. XL.
PosTEA texui sermonem de figuratione corponim The sphe- mundi ; et nusquam in Naturalibus Aristotelis est flgu|.at*ion major difficultas, nee pulclnitudo veritatum pure sci- ofHeaven entialium, nee delectabilior, hominibus scientibus bene efenJents""'^^ geometriam. Et si tempus non habueritis exami- as opposed nandi lias dilEcultates, Johannes potens est in his plus- "' quam omnes qui sunt Parisius, et faciet omnia ante oculos vestros, et corpora sicut liguras. Et hie sunt tria capitula principalia. Nam primo docetur vera figuvatio per veras et pulchras demonstrationes, tarn de coelo quam de elementis quatuor. Secundo assig- natur magnum mirabile in natura, et probatm- per demonstrationem, quod vas, vel cyphus/ vel aliud potest plus continere de liquore in inferior! loco quam in su- periori, nulla alia mutatione facta. Tertio reprobatur falsitas figurationum quibus philosophi ante Aristotelem usi sunt. Et quamvis per primum habeatur Veritas ligurationis, tamen tertium liabet pulchriores et ma- jores difficultates. Et aliqua in summa hie recitabo.
Exposui igitur quo modo philosophi figurabant the Phi- quinque corpora mundi, scilicet coelum et quatuor \^f^^ °^^ elementa, per quinque figuras corporales, de quibus determinatur in tertio libro Elementorum Euclidis. Et qiua hse sunt iigurse regulares solse, et pulchriores aliis et meliores, propter hoc dederunt corporibus mundi principalibus. Sed quia in Tertio Opere ex- posui has figuras brevius, et latins in Primo, ideo nunc omitto. Et quia Aristoteles tertio Coeli et Mundi ^ destruit banc positionem, ut in Primo Of)ere expli-
* giiod vas, vcl cijplius\ Opus j - CaJi et MinuW} cap. 4, o-. Majii.'!, p. 94. I
136 KOGERI BACONIS [cAP.
cavi,^ sed in Tertio pertransivi,. ideo aliquid dicam hie
ad expositionem illius quod in Majori Opere scripsi.
the sup- Aristoteles quidem dicit contra eos, quod tantum dute
posed ob- , . 1 ,1 T .
jection of ng^n'^B corporales possunt locum replere sine vacuo,
Aristotle, scilicet cubus et pyramis ; et lias dederunt igni ct terrse ; ergo in reliquis tribus corporibus erit vacuum ; scilicet aqua, et^ acre, et coelo. Replere vero locum est tripliciter ; uno modo sicut omne corpus habet locum praster caelum ultimum, et non solum cceli in- feriores et elementa, sed composita ex elementis. Quia quidlibet habet aliquod elementum^ continens ipsum et locans, pr^eter ultimum coelum ; et sic locus est ultimum continentis, ut Aristoteles docet* quarto Pliysicorum ;^ et sic omne corpus replet locum, quia quodlibet cisquatur suo loco, et neque plus neque minus habet ; et sic communiter et vulgariter acci- pimus locum et replere ipsum. ^ Sed sic non aecipit Aristoteles in reprobatione ista, sed aliter, secundum quod magis proprie replere locum convenit superficiei^ quam corpori. Nam paucitas superficierum implentium sua loca est causa paucitatis corporum implentium sua loca. Sunt enim tantum tres superficies implentes loca, et duo corpora tantum, secundum quod hie acci- pitur repletio loci.
By what Rej^lere vero superfieialiter locum est implere quatuor ^"^^^* angulos rectos circa punctum nnum, qualitercunque figurto ad invicem componantur, quia non possunt plures esse. Figurse superticiales igitur, qu^e congre- gatse circa punctum unum possunt pra?eise occupare quatuor angulos rectos, et^ nee plus nee minus, illte possunt locum replere ; ut sunt quatuor quadrata, nam angulus quadrati rectus est. Et tres liexagoni regu-
' e.vplicavi} Opus Majus, p. 100. '' Pliysicorum'] cap. 5.
2 et] om. T. L. I ^ ipsum] locihn, T.
^ clementum] om. B. ; aliquid, L. j ' superficivi] tarn superficiei, L;
* docef] dicit, T. ! * ct\ om. T
XL.] OPUS TERTIUM. ]3
lares, nam angulus hexagoni talis est rectus, et tertia recti et tres trinse ^ constitiiunt integrum. Et sex trianguli regulares, quia anguli tres tales valent duos rectos angulos ; et alii tres anguli liaLent duos alios "* rectos ; et ideo sex anguli talium trianguloruni cou- gregati circa punctum unum replent locum superti- cialiter ; et inipossibile est quod aliie figune repleant locum, ut demonstratio docet. Nam angulus pentagoni regularis est rectus, et quinta recti ; sed tres tales non faciunt quatuor angulos rectos, ut patet ; et quatuor faciunt plus. Et multo fortius hejjtagonus et octa- gonus non replebunt locum. Corporales vero figurai duse (secundum quod Averroes exponit Aristotelem) replent locum, scilicet cubus et pyramis. Sed ex textu Aristotelis in^ Latino non })otest liaberi certitudo, quia textus vulgaris falsus est et male translatus. Alia etiam translatio dubia est. Eeplere autem locum cor- ^«lidreplc- poraliter est implere ■* octo angulos corporales circa pj^cc. punctum unum. Quia enim corpus habet triuam di- mensionem, in longum, latum, et profundum, ideo acci- dunt octo anguJi corporales circa puiictum unum, quorum quilibet est^ ex tribus superficialibus rectis ; et sic*" sunt in uuiverso, viginti quatuor anguli recti superficiales. Et tamen duodecim superliciales possunt locum istuni replere, quod videtur mirabile.
Sed intelligcndum quod omnis angulus corporalis est ex tribus superficiebus ad minus. Et ideo si octo anguli corporales, ab invicem divisi et existentes in octo cor- poribus, congregentur circa ])unctum unum, oportet quod sint viginti quatuor anguli superliciales diversi, quia quilibet corporalis habet suos angulos tres diversos ab angulis aliorum ; et tamen si in uno corpore, ut in aere, intelligamus tres Hneas intersecare se ad ang-ulos rectos
' /reViff] tertise, B. L. - duos alios^ alios duos, T.; alios duos rectos angulos, L. ' in} om. T.
^ implere] replere, T; ' est] om. T. " sic] om. Ti
138 EOGEEI BACONIS [CAP.
secundum longum, latum et profundum, vel suspenda- mus ibi tria lila, vel tres festucas^ vel alia se interse- cantia, videbimus ad seiisum quod non erunt nisi duo- decim anguli superficiales, qui tamen possunt capere viginti quatuor angulos superficiales, qui sunt in angulis octo corporalibus, qui sunt in corporibus octo diversis, congregatis circa punctum unum. Nam semper duo anguli, superficiales duorum angulorum corporalium con- juncti secundum profundum, tantum fticiunt quantum unus ; quia mille milfia non facerent aliquid de pro- fundo ; et ideo duodecim tantum capiunt, quantum viginti quatuor, secundum banc viam. A tbeolo- Sed in tlieologicis magnum mysterium est.^ Nam Tnystcry. Christus est lapis angularis tanquam punctus in quo componuntur duodecim Apostoli ; et alias viginti quatuor seniores in Apocalypsi ; et oportet quod de uno numero vel alio spiritualiter sit quilibet, qui C'liristo Domino^ debeat uniri et super Christum fundari. The Secundum igitur Averroem, octo cubi replent locum,
Averroes circa^ punctum unum corporaliter ; et hoc non est du- considered. bium ; quia angulus cubi componitur ex tribus rectis. Et quoniam anguli pyramidis duodecim valent octo angulos cuborum (nam angulus pyramidis valet duos rectos, sicut angulus cubi tres) ideo bis duodecies erunt viginti quatuor, sicut ter octo. Vulgus tamen natura- lium Parisius, quia nescit terminos geometrise, contra- dicit suo auctori ; quia unus stultus projiosuit in publico, qui nomen habuit in vulgo, et dixit quod Averroes mentitur, quando dicit quod duodecim pyramides replent locum ; nam viginti replent, ut iste asserebat. Sed im- possibile est quod dicit. Nam viginti habent quadra- ginta angulos rectos superficiales, quia quilibet angulus de his pyramidibus replentibus locum habet duos
' est"] om. T. ] ' circa'] circuiii, T. B.
* Do7nuw] om. T4 |
XL.] OPUS TERTIUM. 139
rectos, ut patet ; sed quadraginta anguli recti non sunt circa punctum uuuiii. Sed aliam objectionem ego infero hie validissimam ; et videtiir quod Dovem octocedron impleant locum ; et est octocedron figura octo basium triangularium, qu£e est una de quinque corporalibus figuris famosis, quam figuram i)liilosoplii dederunt aeri. Nam anguli novem de angulis octocedron novcm faci- unt viginti quatuor rectos angulos ; quia angulus unius^ talis constat ex duobus rectis superficialibus, et duobus tertiis unius recti. Si igitur novem tales accipiantur erunt octodecim ; et si novies dute tertian minus acci- piantur fiunt sex anguli recti; quia ter dure tertiaa faciunt duos rectos. Manifestum est igitur et videtm- quod novem anguli tales faciunt viginti quatuor rectos. Et tamen Aristoteles et Averroes videntur dicere quod tantum cubus et pyramis replent locum. Si igitur dignetur vestra gloria considerare qure nunc scribo, et in Primo Opere, poteritis conferre cum omni geometro et naturali, et neminem invenietis qui vobis resistet. Adolescens quidem vobis in liis omnibus poterit re- spondere, quia docui eum omnia, qure sunt de istis figurationibus corporum. Sed fere viginti anni sunt Bacon had quod egi intra- principia multa^ magistrorum novorum ^uoaded de liac materia; sed nuUus unquam inventus est in the lectures tota universitate qui term in os ipsos intelligeret ; et ^eachersTn ideo pluries feci lectionem magistri novi de veritate this sub- quam Aristoteles et Averroes narrant, cum expositione "'^^*" vocabulorum, et tamen nullus potuit disputationi* re- spondere.
Non potest quidem plena certitudo haberi^ de his nisi fiant corpora, et figurentur secundum quod docetur
' iinim'] unus, L.T.
- intra'] oni. B.L. ■" multa] om. T.
^potuit disputationi] disputationi poterit, B.
^ plena certitudo haheri'\ haberi plena certitudo, T.
14;0 EOGERI BACONIS [CAP.
in decimo tertio libro geometrife. Sed saltern oportet quod hujusmodi figuratio corporum mundi destruatur. Nam vacuum pluribus modis reperitur si hujusmodi configuratio concedatur ; quia saltern in ca?lo et in aqua. De liguris enira respondentibus illis corporibus certum est quod non possunt locum replere.
Cap. XLL'
That the Deinde conclusi ^ breviter per geometricas demonstra-
world isone , „ , . . . .
and finite, tiones^ unitatem mundi et nnitatem ; quia Averroes
super principium cceli et mundi, qui ponit mundum
esse infinitum, aut mundos plures, non potest ponere
ipsum* habere aliquod principium, neque teternum, ncque
non feternum. Quia si esset iniinitus tunc haberet
potentiam infinitam, et esset Deus, et^ non haberet
principium. Si plvires, tunc essent plures dii'' secundum
l)luralitate]n mundorum ; quod est imj^ossibile. Et ideo
non haberent Deum creatorem, nec^ principium.
That it is Et ideo h?e veritates sunt magis theologicte, quam
multa3 alije a theologis disputatne, ut de figura, ct motu,
et hujusmodi. Sed quia non sunt in usu eorum ideo
brevius transivi. Nunc autem addam aliqua qutE in
aliis operibus non habentur. Aristoteles autem primo
Coeli et Mundi ^ arguit ununi mundum esse ; nam si
plures essent tunc terra utriusque esset ^ una secundum
speciem, sicut duaj gleba? istius terra? qupe nunc est''' in
hoc mundo ; sed unius rei secundum speciem est unus
' The arrangement of the para- * ponere ipsiimj ipsum ponere, B,
graphs in this chapter is greatly ■' etl quia, T.
confused in B. The additions have e j^n jj^ndi T
been inserted in it, by the trans- i , , _,
, , , ■ «ec neque, 1.
ember, -without due regard to their i
' ^,.A ^ ' CvcU et Mundn i: 9.
proper order. i -^
■^ conclusi^ Opus ]\rajus, p. 98. I " '<'""« • • • e««e?] terrtc , . . essent.
' devionstrationes'] disputationes, i T.
T. i '" est] sunt, L.
one
XLI.]
OPUS TERTIUM.
Ul
finite.
motus secundum speciem, et uuus locus. Ergo sicut dupe glebre istius terrpe liabent motum consimilem ad centrum hujus mundi, sic duae terrte duorum mundo- rum natfe essent movere ad centrum utriusque mundi. Sed hoc non posset fieri, nisi terra apta nata esset peuetrare suum mundum,^ nt tenderet in centrum alte- rius mundi, et hoc non fieret nisi terra apta nata esset sursum a centro elevari. Sed lirec - aptitudo non potest esse in terra ; quare non potest alia terra esse, nee alius mundus.
De finitate mundi ipse ponit manifestas^ rati ones J^at it i» geometricas. Sed tertia demonstratio qu?e facta est de finitate materite est melior omnibus rationibus suis, quamvis earn non ponat. Et quia liic evidentior est'* quam ubi'^ de materia agitur,*^ ideo propter ])laniorem^ intellectum illorum,^ qute de materia dicta sunt in Opere Majori, ponam hie ipsam demonstrationem, Et non solum propter hoc, sed utilis est ad qusestionem de feternitate motus et mundi. Nam ibi hal)et locum suum sicut hie.
Si igitur mundus extendatur in infinitum undique, ducatur linea D B, A c, ex utraque parte in infinitum, et signentur quatuor puncta D, b, a, c. Planum io-itur est quod A B i) linea vadit in infinitum ex parte B et D, et A c linea ex parte c, et sunt tequales, quia infinitum est [oquale infinito. Similiter b d linea va- dit in infinitum, et b A c linea similiter, ergo sunt fequales. Sed B A C" linea est major A c linea per quan- titatem A B : ergo ilia eadem, scilicet b A c linea, est major ei requali, scilicet abd linea. Sed si bag linea est major quam ABD linea, ergo pequalis bag linea3 erit major quam ABD linea. Sed a^qualis bac linese est BD; ergo BD linea est major quam ABD linea;
' suum mundum'] finem mundi, T. - hcEc'] ora. T. ' manifestas'] multas, B. L. * evidentior est\ est, om, T.
'•' uhi~\ om. B. L.
•^ agitur'] om. B. L.
' planiorein\ pleniorem, T.
' illoruni] eorum, L. T.
142
ROGER! BACOInIS
[cap.
Of time, and its itnity.
The popu- lar argu- ments for the unity of time, examined.
scilicet pars major suo toto. Nam Abd est totum ad BD. Sed hoe est impossibile ; quapropter mundus non potest esse infinitus.
Qvioniam vero circa tempus et tevum totaliter erra- tur et maxime circa eorum unitatem et pluralitatem, ideo demonstravi' veritatem prsecisam circa lisec,^ sed breviter. Ad intellectiim igitur pleniorem^ volo uberius immorari ; nam hie est una de majoribus difficultatibus philosophise et theologize, et digna omni considerations, non solum propter evacuationem errorum multorum et magnorum, sed propter pulchrltudinem et altitudinem veritatum.
Vulgus igitur'^ naturalium dicit quod tempus est unum numero omnium motuum simul existentium ; et hoc est verura. Sed causam unitatis dicunt esse mo- tuni coeli eui primo debetur. Et quia illc motus primus est unus, tempus est unum. Et dicunt quod hfec est positio Averrois, nam inclinat se ad hoc. Sed Aristo- teles dicit quarto Physicorum [xii.], si plures essent coeli primi, tunc plures essent motus primi, non tamen plura essent tempora. Ergo cum ad pluralitatem motuum non sequitur pluralitas temporum, nee ad unitatem motus sequetur unitas temporis ; quod concedendum est. Alii, ut theologi, asstimant quod tempus habet uni- tatem a materia, quia debetur rebus ex parte materife ; et quia materia est una numero secundum eos, ideo tempus. Sed lioc peccat in duobus ; nam materia non est una numero, ut ostendi copiose.
Deinde non potest tempus habere unitatem a ma- teria, licet materia esset una. Nam materia non est Rubjeetum temporis, nee corpus habens materiam ; sed motus ; et accidens non numeratur secundum numerum, nisi a subjecto suo. Unde materia est illud ad quod a longe sequitur tempus, et non immediate, sed ad
' demonsiravi] Opus Majus, p. 98.
" /iccc] hoc, B. L.
^ pleniorciii] planiorem, L. ' igitur'j autem, L.
XLI.] OPUS TERTIUM. 143
motum, et ideo non numeratur per earn. Sed oportet iMotion sic dici ; omne dimensionatum a parte ea, qua non est ^inii!*^ dimensionatum, compatitur secum aliud. Ut plnres superficies possunt simul esse secundum profundum, et plures linege secundum latum et profundum, et plura puncta secundum omnem dimensionem. Sed corpora plura non, quia undique liabent dimensionem per quam quodlibet excludit aliud. Motus autem omnis habet dimensionem solam linearem, secundum longitudinem spatii ; et hoc per decursum a priori in posterius, et a prreterito in futurum. Ergo secundum comparationem ad priesens non excludet uuus alium.^ Ergo cum sic plures possunt esse, et qua ratione duo, et tres, et quatuor, et infiniti, oportet quod unum tempus numero prpesens sit omnium simul existentium motuum. Et si dicatur quod accidens numeratur a numeratioue subjecti, ergo tempus numerabitur secundum nume- rationem motuum, dicendum est, cjuod est aliquod accidens quod debetur aliquibus per modum diversi- tatis, et divisionis, et distinctionis, in quantum scilicet diversa sunt, et distincta, et divisa ; et tale accidens numeratur a numeratione rerum in quibus est, et • liujusmodi est omne accidens pra3ter tria ; scilicet,^ ubi, et tempus, et ?evinn. Nam uhi est accidens rei locata3 ; locus est accidens rei locantis f ct unum locans et unus locus possunt esse plurium rerum, ut infinitarum superficierum secundum profundum, et in- finitarum linearum secundum latum et profundum. Et ideo unum uhi debetur pluribus superficiebus secun- dum profundum, et similiter pluribus lineis secundum profundum, et secundum latum. Quia sic sunt super- ficies indivisibiles et indistinctpe carentes divisione ; et ideo debetur eis ubi'^ per naturam unionis et indi-
* excludet unus alium'] excludit ^ locantis'] locanti, L. B,
motum aliud, B.
-' scilicet'] om, T. ' ubi'] om. T.
144 EOGERI BACONIS [CAP.
visionis, et priwationis distantife et dimensionis ; et ita uiiiim potest esse et noii plura, licet plures res lia- beant idem vhi ; et tantum faeit iina res pro subjecto illius uhi, sicut plures ; et plures non plus faciunt quam una ; quia debetur uni vel pluribus per naturam unioiiis et privatiouis diversitatis, et dimensionis, et distantia?, secundum quod una res non liabet dis- tantiam unde aliam excludat ; et ideo secura compa- titur sub eodem tibl et loco. Similiter est de tem- pore; nam tempus pr^esens' debetur pluribus motibus, in quantum non habent dimensionem et distantiam, et ideo debetur eis per indivisionem et unionem, et ita non multiplicatur. Of eternity Sicut vero est de puncto, quod securn compatitur
(<Fvuw) aliud, sic est de o?vo. si tevum non liabet prius et poste-
and Us re- ' . ,
laiion to rius, nec partes, ut tota clamat philosophia, et Augusti-
tjme. j^^^g^ g|. j)ionysius. Si vero liabet prius et posterius, ut
y^^ Yulgus dicit, tunc est sicut de tempore ; et ideo omnino
erroneum est, quod dicitur a vulgo theologorum et - plii-
losopliantium, quia revum sequitur formam, sicut tempus
materiam. Et quia forma diversificatur in rebus, ideo
revum numeratur in leviternis. Ita quod secundum
numerum a^viternorum est numerus a>vorum ; unde
(piilibet Angelus secundum eos liabet nnum rt'vum ; et
qufelibet anima rationalis separata a corpore. Et hoc
est impossibile vilissimum ; sed erit unitas a^vi et
temporis sicut dixi.
Ca3terum per li?ec eadem magni errores alii exclu- duntur ; nam cum loquuntur tlieologi de temporibiis propriis cujuslibet rei, et de tempore cominvuii, mani- festus est^ error, quoniam per jam dicta patet, quod non potest esse nisi tempus unum omnium temporalium simul existentium. Non enim est intelligere cpiod plures horse sint simul, nec plures dies, nec plures septimanas,
' tempus prcesens'] prtesens tern- I - theologorum ff] om. T. pus, T. I ^ esQ om. T.
XLT.] OPUS TERTIUM. 145
nec plures menses, nee plures anni ; et sic de aliis par-
tibiis temporis majoribus vel minoribus. Cum etiam
pliira instuntia non sint ' simnl, sicut Aristoteles dicit,
et patefc per demonstrationem prsiedictam.
Cum igitur qurerunt de transmutatione panis in The popu-
Corpus Christi, vel de motu Ano-eli, vel de casu Lu- ^^^" .^'^P^''*: .{.• IT. •/-. • • •• 1 • !•• nations of
ciferi, vel de justincatione impii, vel m aliis, loquuntur tnmsub-
multum de natura temporum, et inferunt tempora ^taniiation
I ' J- shown to
propria- numerari secundum numerum rerum tempo- be unten- ralium. Sed tempus commune unum esse non est ^' iutelligibile,^ quod dicitur, nec veruni esse potest, ut patet per ea quse dicta sunt. Cum etiam iinguntur duo instantia sibi invicem in istis transmutationibus succedere et contiguari, non est hoc possibile. Nam Aristoteles dicit, octavo Physicorum,* opiod unum in- stans est in omnibus talibus transmutationibus, in quo acquiritur esse termini ad quem fit mutatio. Ut cum de non albo fit album, erit aliquod tempus in quo res est non alba.
Sit illud tempus A ; et aliud tempus in quo res est alba, sit illud tempus^ B. Inter lipec igitur tempora, ut Aristoteles docet, non est nisi unum instans, quod est finis ipsius A, et principium ipsius B. Sit igitur C hoc instans. Dicit igitur ^ quod in C instanti acquiritur terminus ad quem fit motus. Unde in c res fit alba, et in toto tempore A ; id est, in qualil:>et parte ejus est non alba, sed non in termino ejus, qui est c. Nam in eo jam est mobile sub termino ad quem ; et istud est necessarium in omni genera- tione, et alteratione, et transmutatione secundum for- mam. Nam qufelibet transmutatio talis est finita,
' sint\ sunt, 13. L. i * P/ij/sicorum'} cap. vii.
' propria^ om. T. ' illud tempus^ om. B.
^ intelligibile'] intelligere, T, \ " igitur'j ergo, T. ; om. L.
VOL. r. K
]46 BOGERI EACONIS [CAP.
aliquando eiiim terminatur ; ergo fit in tempore finito et terminato. Sed finis temporis ab una parte non est nisi iinus ; et hie finis est instans. Ergo in hujus- modi transmiitatione complenda non reperietur nisi Tinum instans a parte post. Quare in A tempore, cum fine suo, qui est c, complebitur talis trans- mutatio ; sed non comj)letur transmutatio nisi indu- catur terminus ad quem. Ergo sicut totus motus est in toto tempore, sic subita introductio termini ad quem est in fine temporis, qui est unum instans et non duo. Et illud idem instans est principiura sequentis temporis, in quo continuatur res sub termino ad quem, acquisito tamen in ejus principio ; quia totum tem^Dus a principio mundi continuum est propter motum coeli continuum ; et ideo non sunt ibi duo instantia sed unum, ad quod copulantur partes temporis, sibi in- vicem succedentes per ordinern sine divisione actuali ; sicut partes linere imius copvilantur ad punctum unum, et in eo ' uniuntur. Et ideo cum arguunt sic : acci- piatur ultimum instans in quo res est sub termino a quo, et primum- in quo res est sub termino ad qviem, non potest esse quod idem sit instans ; quia tunc in eodem instanti esset res simul et semel sub contrariis dispositionibus ; ut simul alba et non alba ; ergo erunt diversa instantia. Sed inter quselibet diversa instantia cadit tempus medium ; ergo erit tempus medium in quo res nee est alba, nee non alba, quod est irapossibile ; et similiter quod tempus erit medium, in quo neque sit panis neque Corpus Christi. Solvunt sic ; quod unum est tempus commune omnibus, quod sequitur motum coeli ; alia sunt tem- pera propria singulorum motuum et singularum re- rum, et sic possunt plura tempera simul esse, et sic possunt plura tempera contiguari ad invicem, id est, succedere sibi invicem sine medio ; et hsec habent diversa instantia sibi vicina sine tempore medio.
' eoj uno, T. | -primum^ p"^, L,
XLI.] OPUS TERTIUM. 147
sicut dure line?e obviantes sibi invicem liabent di- versa puncta in suis extremitatibiis simiil applicatis ; et ideo concedunt hie esse plura instantia et plura tempora ; scilicet, tempus unum ipsius termini a quo, et aliud ipsius termini ad quern. Et cum dicitur, quod inter quoelibet duo instantia est tempus medium, dicunt quod hoc est verum ^ in eodem tempore, non in diversis ; sicut inter quielibet puncta duo in eadem linea est linea media ; sed non inter j^uncta quae sunt duarum linearum extremitates, sibi invicem occurrentium.
Sod lisec solutio falsa est multis de causis ; una est quod non est possibile, quod plura tempora sint simul ; ut probatum est. Secunda est quod in illo tempore communi unum instans responderet illis duobus instan- tibus propriorum temporum ; et ideo in eodem instanti illius temporis communis esset res alba et non alba ; quod est impossibile. Tertio, contra Aristotelem est hjBc solutio, quia facit eamdem cavillationem in octavo Physicorum,- et solvit dicens, quod non contingit dare instans in quo est res ultimo sub termino a quo, sed primum^ in quo res est* sub termino ad quem. Quia non est nisi unum instans hie ; ergo est finis prseteriti et principium futuri, et in eo acquiritur terminus ad quem. Et hoc est intelligendum quando terminus ad quem est permanens ; quia res succes- siva non potest esse in instanti sed in tempore. Et his visis non solum patet falsitas hie vnlgata do instantibus pluiibus et temporibus pluribus, sed quo- modo Veritas de omnibus his plana est, secundum hujusmodi considerationem. Nam ubi major est difH- cultas, scilicet in transmutatione panis in Corpus Domini, quia hsec transmutatio est supra naturam plus quam alife, dicendum est quod oportet nos loqui de aliquo tempore finito et cerfco ; quia non durat hsec tran- substantiatio in infinitum ut patet. Sit igitur illud
est verum'] verum est, T. i ^ primuni] p™, L.
' Physicoruvi] viii. 8. | ^ esf] om. B.
K 2
148 ROGER! BACONIS [C'AP.
tempus A, et postquam finitur a parte post, sicut a parte ante, non habebit nisi unum finem a parte post, et unum a parte ante ; et hie finis est in- stans, secundum quod sit r. Ergo in A tempore finito per c instans a parte post complebitur lifec transubstantiatio. Sed in A tempore est semper panis, et in c instanti est corpus Christi. Et ideo debet dici quod nunc primo, scilicet in c, est Corpus Christi, et non ante. Et quia non est ibi nisi unum instans a parte post, scilicet ipsum c, ideo non contin- get dare aliquod instans in quo ultimo est panis. Sed aliquam partem temporis A possumus assignare ; ut si ' dividamus A, per intellectum, in duas medietates, vel in tres tertias, vel alia divisione, secundum rationem divisionis ipsius continui in partes quotlibet aliquotas ; quoniam tempus est quantitas continua ; tunc pos- semus dicere de secunda medietate, vel de ultima tertia, aut- de quacunque alia parte aliquota ultima, quod nunc ultimo est panis ; et nunquam hoc dicetur de ali- quo instanti, quia non est nisi unum a parte una temporis in quo fit transmutatio ; et in illo est Corpus Christi, et ideo non panis. Sed in to to A tempore prtBcedenti instans est panis, et in qualibet parte ejus. Et sic dicendum de aliis exemplis prpedictis et de tota transmutatione naturalium rerum. Nee est aliqua differentia, nisi quod in naturalibus motus ad terminum ad quern fit in A tempore, et corrumpitur in eo terminus a quo. Sed hie in toto A tempore remanet panis, nee ^ corrumpitur ; sed in c instanti jam desinit panis, et transubstantiatur in Corpus Christi, et non est panis sed Corpus Domini. Et ideo nunquam danda sunt duo temjjora, nee duo instantia, quse hie finguntur.
' sj] om. T. I ' nee"] et non, B.
- aid'] vel, B. I
XLII.] OPUS TERTIIBI. 149
Cap. XLII.
QUONIAM vero luotus mensuratm- a tempore et est The motion
consequeus ad inateriam, licet a lona^e, et veritates ?^ ''^^'^^
■^ . „ . 1 ^"^ vacuum,
prseclarse sunt circa motum figiiratiombus pulcnris
describendse, ideo eas explicavi, et posiii^ radices iinius
scientite magniTg, quie vocatur scieutia de ponderibus, hoc
est de motibus gravium et levium. Et ]ia3C Distinctio
est de pulclirioribus qiue niisi, et multum utile est in
natui'alibus sciendis ; sed vulgus totum hoc ignorat. Et
nunc addo aliqua ad htec, qua3 non posui alibi, in quibus
errat vulgus ; et unum quod certuni apud Latinos na-
turales non est : an motus gravium et levium possit
fieri in medio vacuo. Nam ante Aristotelem philosophi How the
posuerunt vacuum in mundo propter motum, non ^^'^''^ '" ^ . , , , . . . vacuum
restnnantes quod motus localis possit esse sine vacuo ; arose. quia si in pleno sit motus, arguebant duo corpora esse simul in eodeni loco, quod esse non potest. QuaDrunt igitur,- an in tempore, vel in instauti, fieret lapis a coelo in terram, si vacuum esset in medio, ita quod nullum corpus''' naturale, sed spatium vacuum. Et a3stimant quidam quod in instanti, et erit mutatio non motus ; quidam quod in tempore et erit motus non mutatio, quia nmtatio est in instauti, et motus in tenq^ore secundum naturales. Nam illi qui ponmit in instanti arguunt sic : Aristoteles demonstrat in littera sc. quarto Physicorum, capitulo de vacuo,'* sub his verbis. "Yacui ad plenum non est proportio, sed " cujuslibet temporis ad aliud est proportio; et corpus " movetur in tempore aliquo in pleno ; ergo si in " vacuo moveretur, non fieret in tempore, sed in non
' poiuil Opus Majus, p. 99, I ^carpus'] tempus, L,
'' 'ijitur"\ ergo, T. | < capitulo de vacuo] cap. viii,
150 ROGERI BACONIS [CA
" tempore, quod est instans/' Htec est demon stratio
Aristotelis.
Motion in Item arguunt quod motus causatur per hoc, quod
vacuum medium in parte resistit, et in parte cedit. Si enim
instanta- . . ^ •■
neous, ac- omnis resisteret non esset motus ; si nulla resistentia
cording to esset tunc motu non indigeret, nee tempore ; quia, se- cundum quod plus vel minus resistit medium, citius vel tardius movetur corpus in eo, ut videmus. Qua- propter cum in vacuo nulla resistentia est, quia nee molle nec^ durum, non enim habet aliquam passionem naturalem, subito et in instanti fieret mobile in eo a coelo in terram. Sed li?e rationes,- non procedunt nisi de motu naturali, et non de motu in communi. Intelligamus igitur motum ante proprietatem natura- lem, et corpus in communi antequam fiat naturale ; et non consideremus proprietates naturales pleni ; sci- licet densitatem et raritatem, secundum quas variatur motus naturalis ; ^ sed consideremus tantum quanti- tatem spatii, abstractam a conditionibus naturalibus, The fallacy ut matliematicus considerat eam ; tunc falsum est quod reasonino-, dicitur, vacui ad plenum non est proportio. Quia plenum hie accipitur ante proprietatem naturalem. Et certe licet vacuum et plenum in naturali proprietate non communicant, tamen communicant in quantitate spatii. Nam potest utrumque spatium distingui penes stadia, et milliaria, et cseteras mensuras geometricas. Et sic poterit motus in vacuo fieri in aliquo tempore, quod liabeat proportionem ad tempus motus in pleno. Et propter hoc, hie rationes, et hujusmodi midtie quas Aristoteles facit, non sunt nisi quod motus naturalis non potest fieri in spatio vacuo. Et ideo alii a^stiinant quod motus bene potest esse in vacuo, dummodo non intelligatur motus cum naturali proprietate. Et arguunt
' ncc'\ om. T. I ^ motus nuluralis] naturalis
- hcc rationes'} rationes hx, T. \ motus, T.
XLII.] OPUS TERTIUM. 151
sic : prius et posteriiis in tempore causantur a priori J*lotion in et posteriori in motu ; et ^ prius et posterius in motu successive causantur a priori et posteriori in spatio, et istud therefore dicitur ab Aristotele in capitulo de Tempore.' Sed neous, ac- in spatio vacuo sunt prius et posterius propter quanti- cordmg to tatem qute liabet prius et posterius ; ergo in vacuo potest esse motus ; et si hoc, tunc fiet in tempore ; quia motus non fit in instanti.
Iterum, sicut se liabet instans ad tempus, sic se habet punctus ad lineam ; ergo permutatim, sicut in- stans ad punctum sic tempus ad lineam. Sed trans- mutatio puncti est in instanti ; ergo linea transitur in tempore. Quare spatium vacuum^ lineare non potest pertransiri nisi in tempore, et ideo fiet motus in eo.
Iterum, corpus motum, ut lapis, habet prius et poste- rius in suis partibus, et sequidistant semper. Ergo prius occupabit primam partem vacui prima pars mobilis quam secunda ; nam aliter prima et posterior pars corporis essent simul, quod est impossibile. Relinquitur ergo quod successive transibunt semper partes mobilis partes^- ipsius vacui; et ideo in tempore.
Iterum, nulla vhtus finita agit in instanti ; sicut probatur sexto Physicorum.^ Ergo cum virtus gravis sit finita, non fiet deorsum in instanti.
Iterum, nihil potest simul et semel esse in di- versis locis, nisi Creator. Sed si in instanti fieret tunc esset simul et semel in principio spatii, et in medio, et in fine, et per consequens in omnibus partibus spatii ; ergo non esset creatura. Et isti cre- dunt quod motus voluntarius potest fieri in vacuo, etsi*^ non naturalis. Et hoc accipere se dicunt ab Averrois commentatore. Sed hoc impossibile est ; quo-
' etl ac, T. ; prius ac posterius, L. i ' paries'] et partes, B. L. - de Tempore] Vhjs. iv. 10. ' sexto Pfir/sicorum] cap. vii;
^ vacuum'] ova. L. | *"' etsi] sed, T.
152 ROGERI BACONIS [CAP,
Bacon's niam vacuum, ut philosophi posuerunt, et ut Aristoteles
o jec ions. ^^^.^^^^^. contra eos, est spatium vacuum, habens longum,
latum, et profundum, carens tamen naturalibus pas-
sionibus, qute sunt calidum, frigidum, varum, densum,
molle, durum, grave, leve, et hujusmodi.
Sed hoc spatium sic positum liabet unde repleat locum et nunquam cedat alicui, ut dicit Aristoteles, capitulo De Vacuo ; quoniam per trinam dimen- sionem corpus quodlibet replet locum. Unde corpus naturale non replet locum propter calorem et frigidi- tatem, vel aliam passionem naturalem, sed propter trinam dimensionem ; et ideo cum vacuum habeat hujusmodi dimensionem, natum est locum suum replere, sicut quodcunque corpus naturale. Nee potest cedere, cjuia nullam passionem liabet natu- ralem. Corpus enim alii non cedit nisi quia est ^ molle, et hujusmodi causatur^ a qualitatibus primis, qupe sunt calidum, frigidum, humidum, siccum ; ergo No bodies vacuum uulli corpori cedit.^ Sed motus non est therefore"'' ^^^'"^^ ^^^-*^ medium ccdit mobili, quia aliter essent no motion ; duo corpora simul ; ergo relinquitur quod non potest esse aliquis motus corporis in vacuo, nee naturalis nee voluntarius, nee aliquo "* alio modo excogitandus. Et hsec est demonstratio Aristotelis versus finem capituli De Vacuo. Et istud concedo. Et mirum est quod doctores vulgi non considerant hoc cum in suo textu consistat. Et cum objicitur per rationes tres primas, quod ibi possit esse motus, licet non naturalis, dicendum est quod hoc esset verum, si sola quantitas spatii consideraretur, ut ill?e rationes proce- dunt. Sed aliud est impediens ; scilicet quod non potest vacuum cedere corpori, et ideo nee potest in eo recipi nee moveri.
' est} om. T.
- causatur} so T. ; tangit in another hand. Tangitur, L.
' cedit} cedet, B. I... T. ' aliquo} om, T.
XLIl] OPUS TERTIUM. ] 53
Quod autem ali?e rationes sequentes probant quod iustau-
... n J • 1 • 1 taneous or
in mstanti non net in spatio vacuo, concede, otherwise. Sed non propter hoc sequitur, quod in tempore ; quia medium est ; scilicet quod neque in instanti, neque in tempore ; et hoc est quia vacuum cedere non potest. Sed si cederet sequeretur bene, ^ quod motus posset esse in eo, licet non naturalis. Et ideo si dicatur, quod si nihil esset nltra sphferam aqute nisi vacuum, et medietas unius lapidis esset in vacuo, et alia medietas - in aqua, lapis posset de- scendere in sphpera aqute ; sed sicut descenderet in aqua sic alia medietas recederet a loco suo in vacuo, ergo tunc relinquitur quod medietas lapidis^ moveretur in vacuo : dicendum,'* quod ponit corpus recipi in vacuo, et ingredi partes ejus, quod esse non potest. Si tamen dicatur, quod si ponatur vacuum, et ponatur quod sit divisio ^ inter partes ejus, ut locari possit medietas lapidis, tunc moveretur lapis inter latera vacui, sicut modo inter latera aeris divisi fer- tur lapis ab aere ; concedendum est quod posset fieri motus tunc, sed non naturalis ; quia in vacuo nulla est natura ; et ideo motus naturalis in eo esse non possit. Sed illud non est contra pixedicta ; quoniam nos negamus motuin posse fieri in vacuo, si corpus sit extra vacuum, et vacuum sit continuum, non divisum secundum se. Quia sic posuerunt philo- sophi vacuum necessarium ad motura.
Cap. XLIII.
Et juxta hoc potest qu?eri de vacuo, an possit AV^hether d
esse in rerum natura ; quia vacuum non est nisi "^^cuum be
•^ possible.
' iene] om. T. ^ medietas^ om. T. ^ lapidis^ om. T.
dicendttin] et dicendum, MSS. divisio~] indivisio, MSS.
154
ROGERI BACONIS
[cap.
Arguments trina demensio geomeirica, secundum longum, latum who denied ^^ profundum, et pertinet ad h83C qupe quaesita ^'- sunt. Philosophi vero ante Aristotelem vacuum extra
coelum et infra cooluni propter motum posuerunt. Et ipse quarto ^ Pliysicorum, de Vacuo, disputat contra hoc. Cum igitur jDrobatum est quod propter motum localem non est necessarium, sed magis im- pedit, quia non cedit corpori, qurerendum est an aliquo modo ^ possit vacuum aliter salvari. ^ Et ostenditur quod non ; quia omnes partes universi liabent ordinationem naturalem ad invicem. Sed in vacuo nulla est inclinatio naturalis, nee aliqua natura, ut Aristoteles dicit, ergo non potest esse in rerum ordine'* naturali.
Iterum, si vacuum esset, ut dictum est, non esset aliqua forma naturalis uniens ejus partes, sed quse- libet pars vacui esset in actu discreta ab alia, cum nuUam formam naturalem unientem eas^ in suo toto haberent, quia in vacuo nulla natura est, sed partes in omni quanto sunt infinitje ; et hoc in potentia, quando sunt unitte per formam totius. Ergo cum non possunt uniri in vacuo per aliquam formam, erunt infinita; in actu ; quod est impossibile.
Iterum, si trina dimensio per se staret sine sub- stantia corporali aliqua, '^ tunc non esset accidens, quia accidens non potest per se stare ; ergo esset substantia sed non incorporea ; ergo esset corpus aliquod, et ita esset plenum ibi, non vacuum, vel elementum, vel aliud.
Iterum, quod non extra coslum possit^ esse, dicit®
' quarlo'] quarto capitulo, B.
'^ modo'] cm. B.
^ vacuum . . . salvari] vacuum esse aliter salvari, B. ; vacuum esRCj aliter esse, aliter salvari, L.
* rerum orcline] ordine rerum, T.
T.
^ unientem cas] eas unientem^
'■ aliqua] alia, L. ' possit] possetj B. " dicit] om. B.
XLIII.] OPUS TERTIUM. 155
Aristoteles, priuio Cceli et Mundi ; ' sed non affert ibi rationem, sed dua) rationes ultima? probant hoc tarn infra coeliim quain extra ; et tertio Physicorum ponit demonstrationem ad hoc : vacuum est locus privatus corpore, natus tamen et aptus recipere corpus, ut dixerunt ; et vacuum extra coelum esset perpetuum, et in perpetuis non difFert esse a jiosse ; id est, actus a potentia ; ergo si vacuum ibi esset, haberet ali- quod corpus in actu ; sed non potest corpus esse extra mundum, ut planum est, et Aristoteles de- monstrat primo Coeli et Mvmdi. Sed hujus con- Objection trarium videtur, et fortissimum argumentum ad hoc ^^^^^^^^^ est quod Aristoteles inducit contra se, scilicet detotle. nutrimento et augmento. Nam cum alimentum sit corpus, et corpus non potest esse cum alio corpore in eodem loco, tunc oportet poni poros vacuos in quos alimentum intret, et coaguletur in carnem et ossa per calorem naturalem, et non ingrediatur soli- dum OS vel carnem.
Iterum, impleatur vas plenum aqua, et habeaf- fora- Troved by mina in inferno et orilicium in supremo. Obstruatur ^^^^^^ ^' ergo orificium ; aut igitur aqua descendet inferius et tunc erit vacuum, cum aer a supcriori intrare non pos- sit, aut aqua cum sit gravis quiescet superius, contra naturam et violenter, non impedita.^ Sed Aristoteles dicit quod omne corpus fertur naturaliter in suuin locum, non prohibitum.^ Si dicatur non descendet aqua ne fiat vacuum : sed istud non ilebet dici ; nam pura negatio non est causa affirmationis ; hoc autem quod dicitur, ne fiat vacuum, est pura negatio. Ergo non erit causa quare aqua quiescat sursum.
Iterum, argui potest per qua^dam, qu;e adducta ^ sunt in Majori Opere pro opinion e Parmenidis et Melissi,
^ Coili et Miim/i'] cap. ix, l ' jnoliihititin'] Plij s. viii. 4.
^ habcat] om. T. ' adilucta'] addita, L.
^ impedita^ impeditur, T. I
156 ROGERI BACONIS [CAP.
Arguments qui posuerunt omnia uniim. Nam ilia ^ argumenta pos- vacuum Sunt formaii pro vacuo sic : accipiantur dupe tabulae plante et sphericfe, et conjungantur undique, et eleven- tur ab invicem pequaliter, aer exterior citius veniet ad latera tabularum quam ad centrum ; ergo dum partes laterales replentur erit vacuum in centro.
Iterum, si linea transeat per duo corpora inter qufe non sit tertium - corpus medium, tunc cum superficies illorum non secabunt lineam illam in uno puncto, quia time idem esset terminus utriusque, et essent corpus unum, secabunt eam in diversis puuctis ; sed inter quse- libet puncta in eodem cadit linea media ; ergo ibi erit spatium lineare medium ; et si lineare medium^ tunc superficiale et corporale ; quia linea non est sine super- ficie, nee superficies sine corpore ; "* ergo ibi erit trina dimensio inter ilia corpora ; sed nullum corpus plenum ibi est, ut positum est ; ergo erit vacuum.
Iterum, si etiam duo cor})ora sint inter qu?e non sit aliquod plenum, et ducantur dufe linea? a centris eorum tequidistanter usque ad tertium corpus super- positum, illte linea3 cum sint tequidistantes, et terminatfe in corporibus illis ad diversa puncta, terminabuntur in tertio corpore ad diversa puncta ; ergo pars cor- poris^ illius est in medio earum, et tantum distant in pai'te inferiori, quia lequaliter distant semper : ergo spatium corporale est inter tabulas illas vacuum, cum })lenum positum est ibi non esse.
Iterum, alio modo potest argui ; si inter duos parietes solidissimos auferetur omne corpus starent non mutati ; ergo sicut prius distarent ; sed non per plenum, ergo per distantiam vacuam. Ad hoc dicendum est quod vacuum esse non potest in rerum natura propter ratio- nes superius tactas.
' ilia] prima, T. * tertium] om. T. 3 medium] om. B.
* nee superficies sine corpore] om. T.
* coi-j>oris] om. T.
XLIII.] OPUS TKRTIUM. 157
Primum argiimentum i'nit pliilosr>pliorimi pro vacuo Arguments
astruendo \)ev iiiotum nutriiuenti ; sed hoc arp-umentiim ^^ ^ ^f '
non solvit Aristoteles secundum veritatein, sed con- i-ived from
vertit argunientum eorum contra eos, dicens, quod istud of^j-iu^^-?"
argumentuni est ita Lene contra illos, sicut contra ipsum. tion.
Et quod sit contra eos patet sic ; nam si alimentum, ^^*^^ ^°' . .... . swered.
quia corpus est, non recipiatur in solidas partes corporis,
sed in poris vacuis, et ibi coaguletur in carnem, et ossa,
et nervum, et cf^tera ; tunc non erit nutrimentum so-
lidi, nee augmentum ejus, sed generatio novos carnis,
et novi ossis, extra carnem et os. Sed caro et os,
vel alia, indigent in seipsis nutrimento et augmento,
quia in ipsis est deperditio propter actionem elemen-
torum, qure debet restaurari in se ; et ideo oportet quod
alicpiid fiat infra partes solidas corporis nutriendas et
augmentandas. Aristoteles vero non solvit alitcr, et
licet istud, quod ^ dictum est, velit dicere, tamen nee
hoc expressit.
Si autem velimus solvere hoc argiimentum, supposita pliilosophia Aristotelis, et supposita veritate, scilicet quod vacuum non est ; tunc occurrit major dubitatio qufe sit in uaturalibus et in medicina. Nam ipsemet Aristoteles non solum in ca])itulo de Vacuo, quarto Physicorum, horruit banc dubitationen explicare, sed nee ubi ex principali proposito determinat - de nutri- mento et augmento, voluit certilicare de hoc argumento. Utrum scivit nescio ; sed scio quod in ejus libris non continetur; scilicet in secundo de Anima, et in primo de Generatione ; ubi tamen ex principali intentione docet de hac materia.
Quilibet autem potest videre in textu quod Aris- toteles non certificat de hoc ; et aliter patet hoc, quia omnes Latini discordant. Nullus enim ^ de magnis dicit sicut alius, sed quilibet fingit Aristotelem velle cjuod cupit.
' istud, quod'] idem, T. I ' enim] om. B.
^ determinat] docet, B. |
158
EOGERT BACONIS
[cap.
Cap. XLIV.
The argu- NuNC igitur repi'obabo posltiones magis famosas. ment from ^jiq^ii vero dixerunt efc siimunfc ex verbis Averrois
mitrition i
more fully male intellectis, quod nihil iutrat solidas partes ; sed examined, g^^j^ pQj.i^ j^i^ej;, i^qi^ vaciii, immo humore subtili repleti expellendo ^ per alimentum adveuiens, in quibus re- cipiatur et coaguletur, per virtutem animse et calorem naturalem ; et sic augmentantur caro et os, et iugros- santur.^ Sed istud snperius reprobatum est ; nam hie esset qufudam additio carnis, et ossis, et aliorum, extra earnem augmentandam. Sed luee aiigmentatio non est in rebus animatis, sed in lapidibus et hujusmodi ^ inanimatis ; quando scilicet una pars materijB mine- ralis primo "* convertitur in niineram per virtutem natu- ralem,'* et alia pars convertitur in mineram per virtu- tem mineralem.^ Sicut venenuni receptum in panem recentem primo inficit unam partem, secundo aliam extra illam, ei tamen continuam ; et ita est augmentum in istis per additionem, sed non infra se, nee nutritio similiter, quod tamen oportet, quia deperclitio est intra partes solidas, propter mutuam et contrariam opera- tionem elementorum, ex quibus componuntur illjB partes.
Alii quidem restimant quod alimentum auget, C|uia fit in fine corporeum et attrahitur a partibus, et incor- poratur carni et ossi, et ideo non sunt duo corpora simul. Et cum Aristoteles dicat quod augmentum fit
In what form is aliment incorpo- rated ?
' expcllendu] expelhndi, B. - augmentantur'] angraentatur, B. and ingrossatur.
3 et hujusmodi] et in hujusmodi, T. * primo] om. T.
^ inrlutem naturalem] virtutem mineralem, L.
"' in mineram mineraletn]
om. B. L.
XLTV.] OPUS TEIITIUM. 159
per corpus adveniens et non per incorporeiim, ipsi dicimt quod ipse intendifc, quod in principio altera- tionis alimentum sit corpus, sed in unione ejus fit in- corporeum et ingreditur membrum.
Sed certi sumus quod Aristoteles ad literam negat Not as in- quod sit incorporeum quod debet uniri, qualitercumque ^oi-port^l ; glossetur textus ejus. Quia tamen ejus translatio est perversa, quam licet propter obscuritatem interpretari secundum fortitudinem rationum quas habemus, ita ut veraciores rationes sunt aliquando^ minus probabiles, ideo per textum in hac parte non possumus nos juvare, et ideo ad rationem recurrendum. Dicam igitur si incor- poreum ingrediatur solidas partes, tunc non erit aug- mentum ; quia augmentum est incrementum quantitatis corporalis ; sed incorporeum non habet liujusmodi quantitatem, ergo nihil faceret ad augmentum, et certe nee ad nutrimentum. Nam de facili quis diceret, quod substantia ilia incorporea recipitur in membrum, et re- staurat deperditionem substantive, licet non sufficiat ad quantitatem. Sed dicendum est quod licet in principio deperditionis sit major quantitas partis nutriendee, quam ejus quantitas post nutritionem factam, tamen in fine deperditionis est minor quantitas, quam sit post nutri- mentum. Quia secundum banc viam sem})er crescit pars nutrita, et augmentatur quantitas, et fit major quam in fine deperditionis. Sed hoc non potest fieri nisi per quantitatem nutrimenti ; ergo nutrimentum esse non potest per incorporeum.
Iterum. penitus deletur ha3c positio per hoc, quod natura supponit semper quantum in suis operibus. Nam in omni generatione supponit materiam corpora- lem, quia nee ex nihilo fit generatio, nee ex substantia incorporea, nee etiam ex substantia corporea in uni- versali, et absolute. Quia tunc ccelum posset generare.-
' sunt aliquando] aliquaudo sunt. I - yenerare'] generari. T. B. L. I
ICO
ROGERI BACON IS
[cap.
Sed incipit generatio a substantia corporea non coilesti, quae est communis elemento, et mixto, et omnibus gene- rabilibus ; et banc supponit pro radice, nee potest Laec produei per naturam, sed fuit creata a principio^ in sphaeris elementorum. But corpo- Sed si in generatione sic subjicitur materia corpo- 'ta^e^of i"''^^i^' similiter erit in corruptione. Quod est primum (ligestioa in generatione est ultimurn in corruptione, et super iatiorf^™*' eandem materiam feruntur ; quapropter non potest alimentum fieri incorporeum, nee in instanti, nee in tempore. Et ideo semper erit corpus^ dum alteratur et djo-eritur, et dum unitur et convertitur. Et ideo ex- pirat^ haec positio, quae magis favorabilis est, et quod exemphnn Iiabet familiarius. Nam dicunt quod vapor i-esolvitur a fundo aqua^ et non babet dimensiones corporales proprias a dimensionibus * totius aquae, sci- licet dum est infra aquam ; sed statim cum fit extra liabet dimensiones proprias. Et dicunt bic ita esse per contrarium quantum ad ordinem ; quia in prin- eipio nutritionis et unionis advenit corpus, sed cum intrat ainittit proprias dimensiones, et fit non corpus, ut remaneant dimensiones partis^ nutriendae. Sed de vapore falsura est ; nam babet suas dimensiones pro- prias infra aquara, et dividit partes aqufp ab invicem, et ascendit ; quoniam alitor non fieret fluxus maris. Vapores e];iim resoluti per virtutem luna? expellunt aquas maris a canalibus suis, et a locis, et ideo fluit mare ; quibus resolutis ad plenum et consumptis, re- vertuntur aquae maris ad loca sua per refluxum. Et lioc videmus in ollis bullientibus ; nam vapores exeunt de fundo vasis, et dividunt partes bumoris coquendi, et exit. Caeterura non potest dici quin vapor sit cor-
' a principki] in principio, T. L. " corpus] corrnptio, L. 3 cxpirall experirat, T.
'' a diniensionibus . . . proj rias] om. T.
^ partis'] corporis partis, T.
XLIV.] OPUS TERTIFM. 161
pus, aut' sicut pars in toto, aiit sicut totiim divisum a toto. Sed alimentiim intra partem nutritam nou potest esse totum divisum a toto in dimensionibus ; quia tunc essent plura corpora simul. Nee est sicut pars carnis aliqua, quia tunc residua non augmenta- retur ; et qiiia adliuc non est alimentum conversum in carnem. Ergo non est simile de vapore et alimento.
Iterum, sicut vapor fit corporeus- in exitu, sic ali- mentum fit incorporeum in ingressu ; sed vapor lit vere^ corpus in exitu, ergo alimentum fit vere non corpus in introitu ; et ita fieret substantia spiritualis ; quod est absurdum.
Et ideo est alia positio famosa et liominis famosis- His objec-
simi in naturalibus : scilicet, quod alimentum non in- position
trat corpus secundum suam substantiam, aed secundum that ali-
, . / • , I J , T ment acts
suam speciem, et sic nutrit et augmentat corpus ; sed „pon the
hoc omnino falsum est. Nam Aristoteles dicit quod, t>ody, not
quia alimentum est in potentia caro et os, ideo nutrit, stance but
et debet corrumpi secundum naturam*,suam specificam, ^'^ ^P'^'^'^-
ut convertatur in carnem et os, et ita digeritur, et
alteratur, et transmutatur a forma sua specifica ; ut de
pane et vino cum fiunt sanguis et creteri humores, et
cum fiunt semen, quod est quarta digestione decoctum,
quod est nutrimentum substantiale membrorum ; ut
dicit Avicenna, tertio de Aniraalibus. Et certurn est
hoc. Cum igitur agens non est in potentia sed in
actu, et non corrumpitur sed corrumpit vel generat
per suam speciem, manifestum est quod alimentum
non agit hie per speciem suam, sed patitur a specie
carnis animata?, et ossis, et animtp, et caloris naturalis.
Iterum, species est similis agenti, in natura et defi-
nitione, ut ]irobavi in tractatu speciali, quem vestra^
grlorise misi. Ero'O alimentum faciet in carne nutrienda
' aul'\ aut ergo, T.
■^ corporeusi corporeuni, T. L.
^ verel fere, L. ; vcrum, T., and so below.
* natiiramj materiam, L.
VOL. I. L
162 ROGER! BACONIS [CAP-
aliquid, quod habet naturam specificam alimenti, et quod erit alimentum, licet incompletum ; sicufc lux solis faciet lucem in aere incompletam, sibi similem in natura. Ergo per actionem alimenti assimilabitur caro alimento, et ordinabitur ad hoc tota operatio nutri- tionis. Sed nunc Aristoteles et omnes concedunt, quod per banc operationem nutriendi intenditur quod ali- mentum assimiletur corpori nutriendo, et nunquam con- cedunt assimilationem corporis nutriendi ad alimentum. Ergo non fiet hujusmodi nutritio per speciem alimenti.
Iterum, ex hoc sequitur, quod non generabitur caro, sed natura alimenti. Sed oportet in nutrimento quod' fiat plus de carne quam prius. Si dicatur quod hoc est verum quantum ad actionem univocam, sed tamen c|uantum ad actionem fequivocam potest fieri caro, sicut lux in aere facit calorem ; contra hoc multipliciter argui potest. Nam primo sequitur quod in carne fiant duo ; jDrimo natura specifica alimenti, quas est species, per quam assimilabitur caro ahmento, sicut aer assimilatur luci solis per speciem lucis quam habet, et assimilatur igni per speciem ignis quando calefit ; et secundario habet caro naturam carnis generatam ab ilia specie alimenti, sicut aer habet calorem generatum ex luce preesenti. Sed sic esset hie tantum generatio alicujus de potentia - materise ; quia species generatur de poten- tia, ut probavi in tractatu prtedicto, et species opera- tur educendo de potentia materias formam, ut lux ca- lorem ; ergo nihil erit hie nisi generatio. Sed motus nutritionis non est generatio, nee motns augmenti similiter ; non enim generatm- caro qure crevit per nutrimentum, sed additur ex conversione substantiee nutriment! in substantiam carnis.
Iterum, efiectus sequivocus non remanet nisi dum efFectus univocus est prsesens ; ut calor non manet in
1 in nutviincnto quud'} quod in nu- I - de potentia'] tantum de poten- trimento, B. I tia, T.
XLTV.] OPUS TERTimr. 1G3
aere nisi dum ibi sit lux generans ; ergo non maneret caro nutrita, nee aucta, nisi dum species alimenti maneret in carne. Sed species non est res fixa, nee manet in re cui iraprimitur, nisi in presentia agentis ; ut dum sol est super terram manet ejus species et ejus calor ; quando occidit aufertur utrumque, ut patet de nocte. Ergo, similiter, postquam substantia alimenti consumpta est in venis et nihil remansit, non fiet species, nee manebit facta. Et si non fiat species nova, nee maneat facta, non fiet caro, nee manebit facta.
Iterum, species generata, et res generata per earn, cujus generatio non est per puram rarefactionem, non addit ad quantitatem ; ut patet de luce generata, et de specie coloris in aere, et de speciebus aliarum rerum. Et dixi de re cujus generatio non est per rarefac- tionem solam, propter calorem qui generatur via rare- factionis. Sed frigiditas, et liumiditas, et siccitas, et alia infinita, non generantur per rarefactionem. Cum ergo in augmento et nutrimento addatur ad quanti- tatem, et non est motus rarefactionis, quia omnino alii motus sunt, eo quod rarefactio est in rebus inanimatis, sed non nutrimentum nee augmentum, ergo non fiunt hujusmodi motus per speciem et operationem speciei.
Iterum, fortior est virtus anim?e quam alimenti, quia alimentum per animam alteratur et prseparatur ; et quicquid nobilitatis liabet respectu corporis animati, habet per animae virtutem, et caloris naturalis, qui est instrumentum animse. Et iterum est magis unita cor- pori nutriendo quam alimentum, quia anima est actus et perfectio ejus. Sed anima non potest per suam speciem, nee per suam substantiam, quod plus est, pro- movere carnem vel os in plus de substantia, nee in plus de quanto ; quia tunc nutrimentum non esset ne- cessarium ; ergo nee nutrimentum potest hoc facere. Et quia hujusmodi positiones famosfe et magis pro- How ail- babiles non possunt stare, tmic potest dici quod sub- ^mHated^"
l2
1G4 ROGERI BACONIS [f'AP
stantia corporalis alimenti venit ad partem nutriendam,
et per virtutem illius partis digeritur ultima digestione,
et assimilatur parti nutriendse, per eompletam assimi-
lationem, quantum possibile est, usque ad unionem. Et
hoc facto virtus animre in carne attrahit hoe corpus
in se per conversionem in carnem, ita quod non maneant
duo corpora, sed unum fit ex eis statim ipsa ^ con-
versione ; quia cum alimentum convertitur in carnem
recipit naturam carnis ; ideo fit plus de carne, et sicut
fit una substantia, sed major, ex substantiis alimenti
et carnis.
His answer Ita fit una dimensio corporalis ex dimensione carnis
[ection*that ^^ alimenti, sed major, quam prius, secundum omnes
two bodies diametros. Quod enim haliemus pro inconvenient!,
would thus 11 • j_ • 1 T . 1
be in oue q^od duo corpora smt simul, hoc est verum, quando and the ^^f sunt, et diversa remanent, et- in substantia, et ' in dimensione corporali ; nam hoc est impossibile. Sed quando una natura substantlalis fit ex eis, et una quantitas sed major, tunc nullum est incon- veniens. Et sic est hic.'^ Nee tamen hie fit unum per compositionem, ut ex quantis fit unum quantum, quia tunc esset per solam additionem, ut in rebus inanimatis, sed fit per conversionem unius in aliud. Nee ideo c[uantitas potest convertere quantitatem in se, sed corpus quantinn convertit corpus quantum. Conversio enim est actio quai^dam, qua? non debetur quantitati, nee materitie, sed formpe, et composite mediante forma ; et ideo caro quanta convertit in st^ alimentum quantum ; non tamen quantitas convertit quantitatem, sed substantia quanta convertit substan- tiam quantam. Sicut materia carnis non convertit materiam alimenti, quia materia non est activa, sed forma camis, sen magis compositum, licet mediante
' ipsal in ipsa, B. ; om. T. I ^ Et sic est ///c] ef^i adliuc, L.
- et] om. T. I
XLIV] OPUS TERTIUM. 165
forma, convertit compositum ; quia omnes actiones, ut
elicit Aristoteles primo de ^Anima, sunt ipsius con- juiicti et coinpositi.
Cap. XLV.
Ad secunduQi dicendum est quod aqua non impe- Solution ot ditur descendere nee proliibetur, sed ex natura sua y^""*^^ ^^'
i ' _ jections
propria quiescit superius/ propter continuitatem naturse urged iu
communis, salvatffi- in partibus universi. Nam f^qi^i'"^ vlou^'chap-
est natura qutedam, et babet duos respectus ; unus ter. (xliii.)
est ad locum suum ; et alium habet secundum con- ^^^^°^^"*^
... . . objection,
tinuitatem medii naturalis, ut eam salvet cum aliis
corporibus naturalibus ; quod non faceret si descenderet, eo quod aer non intraret orificio obstructo. Et prior est aqu?B comparatio ad salvandam banc continui- tatem, quam ilia qusu est ad locum ; quia ilia comparatio debetur aqupe in quantum est pars universi ; ilia qu^e est respectu descensus debetur ei^ in quantum est locabilis, et circumscriptibilis ab aliquo sibi inagis convenienti. Sed prius est aqua pars universi, et magis est ei essentiale,^ quam locari ab aliquo convenienti, et circumscribi ; quia potest nianere a(|ua etsi a tali convenienti non circuni- scribatur ; sed non potest manere aqua si non fucrit pars universi. Non igitnr stat aqua sursum pro])ter negationem vacui primo et per se, sed propter hoc, ut salvet continuitatem naturse in mundo, ad quam sequitur secundario privatio vacui. Et ideo negatio non est causa affirmationis, sed affirmatio. Nee est inconveniens quod^ illi affirmationi sit annexa negatio,
' supeiins^ onii L. i ' cssentiale^ essentialis, T.
- salvatcc] salvandsr, U. \ '^ (juod'] si, T.
' et] omi T. I
166
EOGEEI EACONIS
[cap.
3rd objec- tion.
4th objec- tion.
quia omilis affirmatio liabet secum infinitas negationes adjunctas ; ut si homo est animal, noii est lignum nee lapis, nee coeluni; nee intinita alia, qu^e negari possunt ab eo. Sed primo et principaliter non potest negatio inferre affirmationem, nee potest esse causa ejus, sed potest concomitari^ ad^ ejus causam, sicut hie.
Ad tertium, de tabulis planis circularibus dicendum est, quod non possunt ab invicem elevari, sub eadem figuratione, et sequali distantia partium undique ; quia tunc sequeretur quod esset discontinuatio naturce in partibus universi, cui est annexum vacuum, sicut prius. Unde quantumcunque ^ homo nitatur elevare sequaliter, nunquam deveniet ad hoc quod sic faciat ; sed cum omni facilitate inclinat tabulas ab intequa- litate ; et hoc potest fieri infiuitis modis ; et ideo non percipitur •* propter subtilitatem aeris minimam,^ qui cedit quanturacunque parum tangatur. Sed in aqua bene apparet. Nam si quis ponat concavitatem cyphi vitrei in aqua, tenens ipsum per pedem, potest experiri quod sub sequalitate figurationis non potest per aliquam violentiam extrahi de aqua. Et ista experientia potest notari propter corpulentiam aqu?e, quae non cedit ita de facili ad tactum alterius, sicut aer, quia ipse mutat situm ad omnem eventum, ita quod nullam experientiam hujus rei j^otest sustinere. Et mihi videtur modo quod in Opere Majori aliqua alia'' hie dixi, propter hoc quod multfe responsiones falsse hie dicuntur, et nunc sufficit Veritas absoluta.
Ad quartum dicendum est quod in uno puncto virgte fit sectio ad duas'' superficies, quia superficies sunt indivisibiles secundum profundum ; et ille
' concomit(iri\ concomitare, T.
- ad'] 0111. T.
^ qitantiuitcnnque] quandociimqiie,
L.
' percipidir'] percipit, B. L ■' mitiimam'] in materia, U* ''• aliit'] om. T. ' (id duels'] per diias, L;
XLV.] OPUS TERTIUM: 167
punctu3 quia est terminus coininunis duarum par- tium linese continuat eas in una linea. Sed non est terminus corporum illorum, nee in eis est, et ideo ea non continuat. Hoc niagis manifestum est in Opere Majori, et videuatur apud antiques quod hoc sopliisma esset Achilles.
Quintum solvitur, quod cum ponuntur simul ^ 5th objec- duo corpora sine medio, necesse est quod illse linese non pequidistent, quia non distant in aliquo, et ideo terminantur ad punctum unum in tertio corpore. Nee obstant duo puncta inferius ; quia simul sunt sine medio, et ideo non plus valent quam unus punctus in uno corpore, et sic nihil inter cipietur.
Sextum solvitur per hoc, quod si ponatur omne 6th objec- corpus plenum amoveri, tunc nihil erit in medio, ^^^'^' et ideo simul erunt. Nam distantia non est nisi per aliquid quod sit substantia per se stans ; et itr« erit corpus verum quod est substantia, et ita plenum ; quia vacuum non est substantia. Sed quod per se stat, est substantia. Ergo cum ponunt distantiam, erit substantia et corpus plenum ; ideo hoc argu- mentum impLicat opposita, cum dicit quod non sit corpus in medio - plenum, et quod sit distantia ; nam ex distantia sequitur, quod sit corpus plenum, ut dictum est.^
Cap. XLYI.
Occ'ASiONE vero horum quve jam quiesita sunt occur- of place runt tres queestiones difficiliores, ciua; sunt in tota phi- P*^ motion
,,.,,. ^ in regard to
losophia et theologia, et vix unquam scientur ab immaterial homine in hac vita ; et prsecipue propter errores studii ^'^'^^S^
' simid] cm. T. . Lambeth MS. is lost ; but the catch-
- in medio'] era. T. j -^ords occasione vero are noted at
' dicU'.m est] The rest ox the | the bottom of the page.
168 ROGERI BACOXIS [CAP.
jam vulgatos ; et istse sunt metaphysicfe qujestiones. Et prima est, an substantia separata, ut angelus vel anima rationalis, cum a corpore recedit, posito quod pertranseat spatium inter coelum et terrain, vel quod- No finite cunque aliud, an pertranseat subito et in instanti, vel att instan- i^ tempore ; hoc est, an sit motus ibi vel mutatio. Et taneously ; ^^^^|^-^ superius fuerunt rationes positt© ad hoc, quando
or move in'' . ^ n • ^ • ...
space with" dicebatur quod nulla virtus nnita agit in mstanti.
out time. Quia si aliqua virtus ageret in instanti, major possit
agere in minori ; ut arguit Aristoteles sexto' et octavo'
Physicorum, ubi dicit quod virtus tinita et infinita^
non possunt agere in eadem duratione ; sed virtus infi-
nita agit in instanti, ergo omnis virtus finita aget in
tempore.
Iterum, tunc esset angelus simul in coelo, et in medio
spatii, et in terra ; et ita simul et semel in diversis
iocis ; quod non potest esse. Et sic de aliis rationibus,
qua3 ostendebant quod transmutatio corporis in vacuo
debet esse in tempore, tum ratione divisibilitatis spatii,
tum quia transitus puncti est in instanti ; ergo linearis
spatii transitus est in tempore. .Nee impediuntur liae
du8e rationes propter resistentiam ; quia vacuum resistit
corpori, sed medium plenum non resistit spiritui ; et
ideo })otest intrare iUud, et transibit prius unam })ar-
tem spatii quam aliam, pro})ter quantitatem spatii et
finitatein virtutis. Et proculdubio si transibit spatium,
transibit in tempore, propter finitatein virtutis et ctete-
ras rationes })rius dictas ; unde in instanti non j)otest
transire.
it IS how- iii^Q^ obiicitur in contrarium quod Aristoteles dicit,
ever ob- ,...., i i •
jected, that quod mqmrtibile non inovetur, et probat hoc in sexto
ofimma- Physicorum.'* Et una rationum ejus est talis; nam
' sexto'] cap. vii, [ ' Jiniia ct injlnita] infinita et
finita, T. - cctaro] cop. x. I * sexto Pfii/ticonim'] cap. x,
XLVI.] OPUS TERTIUM. 169
in suo transitu pertransibit semper indivisibilia, seu beings
, . T 1 IT- • • there can
puncta semper ei «qualia ; et cum talia m minimo ^j^ ^^ spatio sint infinita, nunquam pertransiret minimum motion in spatium ; quia omne mobile signat in actu semper they' are partes spatii sibi tequales ; ut mobile pedale seiuper ^divisible. transit spatium pedale, quantum est de termino ad quem vadit immediatum.
Iterum, tunc spatium pertransitum esset ex jnuietis pertransitis, et ita linea ex puuctis ; quod iterum est impossibile.
Et iterum, dum ]nobile est totaliter in termino a quo, non movetur ; dum totaliter est in termino ad quem, fit motus, immediate jam motum est et quiescit mobile ; ergo non movebitur nisi }>artim sit in termino a quo, et partim in termino ad quem. 8ed inqiartibile, ut angelus, non liabet partem et partem, sicut iiec punctus ; et ideo non movebitur. Et ha? sunt demonstrationes Aristotelis, per quas ostendit quod ini- partibile non movebitur ; ergo si transit spatium traiis- ibit in instanti, et erit mutatio et non motus,
Sed hie respondetur, quod aliquid est de impartibili The quod non commetitur se partibus spatii divisibilibus tha^oh'cr- nequc indivisibilibus, sicut est angelus vcl anima. tion. Nam duo prima inconvenientia non sequuntur hie, ut dicui\t ; quia substantia sinritualis situm non habet, sed ^ transit in tempore propter iinitatem virtutis, et nee commetitur se spatio, et ideo tertia ratio non habet locum. Nam cum dicit, quod onnie quod movetur par- tim est in termino a quo, partim in termino ad quem, hoc est verum de eo quod commensurat se dimensio- nibus spatii ; sed substantia spiritualis non habet propor- tionem nee commensurationem ad ({uantitatem spatii, quod })ertransit.
Sed contra banc responsionem est, (juod (pianivis sub- Bacon's stantia spiritualis non habeat situm, et punctus situm ^^^^^'
' scr/j om. T.
170 ROGERI BACONIS [cAP.
liabeat et positionem licet simplicem, iion propter hoc impeclientur rationes prsedictse. Quia aut erit angelus in loco indivisibili aut ^ divisibili ; si in indivisibili, vel prsesens loco tali, vel tali,- determinabit sibi locum indi- visibilem, ita quod ibi est dum quiescit, et non alibi ; licet non commetiatur se illi indivisibili, per situm, sicut indivisibile corporale, quod est punctus vel atomus ; et tunc eadeni inconvenientia sequentur. Nam sit A in- divisibile in spatio, cui prsesens sit angelus, et est termi- nus a quo fiet motus ; et B sit indivisibile aliud, qui sit terminus primus et immediatissimus ad quern move- bit ur angelus, et cui prsesens fiet per motum, licet ei^ non commensuretur per situm, sed sit ei prresens per determinationem loci, ut omnes ponunt. Et c sit ter- tiura indivisibile in spatio, propinquissimum ipsi B ; et D sit quartum immediatissimum ipsi c ; et sic ultra. Cum igitnr angelus secundum li?ec non potest esse pra3- sens nisi alicui indivisibili soli, et per transmutationem fiet ab uno indivisibili in aliud, et angelus nullum indi- visibile omittif* in suo transitu, nee aliquid de spatio potest omittere, cum totum transeat ; manifestum est igitur quod semper pertransibit indivisibilia, sicut punc- tus corporalis transiret ; sed solum erit differentia in situ. Prpesens tamen erit angelus cuilibet indivisibili sicut punctus ; ergo sicut in transitu puncti acciderent duo inconvenientia, quod minimum spatium non trans- iret, quia infinita sunt puncta in quolibet, et quod quantitas sit ex punctis ; sic erit hie. Et tertia ratio non potest impediri ; quia dum est preesens ipsi A quies- cit ; et dum est totaliter prsesens ipsi B quiescit ; et non potest esse^ secundum partem unam prresens A, et se- cundum aliam preesens ipsi b, quia indivisibilis est ; et
' aut'] Tel, T.
2 tali} taliter, T.
3 ei] om. T.
vmittit] oniittat, T. potest esse] est, T;
XLVI.]
OPUS TERTIUM.
171
semper locum indivisibilem obtinet. Ergo nunquam raovebitur.
Sed proculdubio istip rationes noii solum tolluut By parity motum sed mutationem, si Angelus habeat locum indi- i'nJ^^hey" visibilem. Nam cum^ secundum veritatem linea non est undergo no ex punctiSj sed est spatium quantum, et~ divisibile inter ° A et B, et tunc cum sit angelus pr?esens in A, et non sit B terminus continaus ei, et tamen est propinquis- simus qui potest significari, angelus quiescet in A, et non jDoterit moveri ulterius ; quia primus terminus ad quern veniret esset B, eo quod semper est in indi- visibili. et ideo nunquam , pertransiret spatium quod est inter A et B, neque motu neque mutatione.^ Et ideo rationes Aristotelis duse prima? possunt formari fequaliter contia mutationem, sicut contra motum, si angelus sit prsesens loco indivisibili. Nam sive per motum, sive per'* mutationem, transeat ilia puncta, et totum spatium pertransit, tunc totum spatium erit ex illis punctis ; et cum infinita sint ^ in minima parte, nunquam poterit pertransire spatium minimum, nee minimam ejus partem.'' Et ideo hce tres rationes nunc tactse ostendunt, quod nee movebitur nee mutabitur, si angelus habeat locum indivisibilem.
Et ilia ratio ultima Aristotelis qure dicit quod omne quod niovetu]-, partim est in termiuo a quo, partim in termino ad quem, ostendit si)ecialiter quod non move- bitur. Rationes vero quatuor primpe ostendunt quod nullo modo mutabitur; et ista non videntur posse impediri.
Sed si habeat locum divisibilem tunc proculdubio poterit moveri, et nulla rationum istarum ^ prohibet. Nam si sit in A loco divisibili, tunc potest B locum
' cMffi] om. T. ^ et] om. T.
' motu neque mutalionc'] muta- tione neqiie motu, T.
' per"] om. T.
' sint'] sunt, B.
'■ ejus partem] partem ejus, T,
' istaruni] om. T.
172 ROGERI BACONIS [cAP.
divisibilem aggredi, siciit vult, et quando vult ; et tunc cum ' pcrtransit B locum divisibilem, et c, et D, et alia loca divisibilia, sequalia ipsi A. Nam pertransitum erit semper ex divisibilibus partibus composituin ; et poterit pertransire minimum spatium et maximum sicut vult. Et sic existens in A loco divisibili, qui est terminus a quo, potest relinquerc ilium locum secundum partem, et occupare de B loco partem, ut h;e dure partes fequentur toti A. - Relinquitur ergo quod partim poterit esse in termino a quo, et partim in termino ad quem, et ita poterit moveri ; quia demonstratio Aristotelis non requirit, nisi (juod mobile possit quo- quo modo occupare partes terminorum duorum, sive hoc fiat })er partibilitatem sui ut corpus,^ sive per partibilitatem terminorum occupatorum a inobili, licet non sit cor])Us. Sed mutatio ludlo modo fiet, si habeat angelus locum divisibilem, jiropter rationes superius as- signatas dc tinitatc virtutis et suis comitibus.
Cap. XLVII.
Of place Quoniam autem hajc qui^stio de transmutatione sub-
^vileto'sx)]- fstantiarum S})iritualium fundatur super existentiam litual ua- earum in loco, ut ])atet ex jam dictis ; qiua si habeant locum indivisibilem nee movebuntur nee mutabuntur local iter, et si divisibilem non mutabuntur sed mo- vebuntur ; ideo oportet hie considerare de loco eoruni, quod non habet alicjuid difficilius se in tota specu- latione sa})ientia?. Habet tamen duo ?equalia ei in difficultate, de quorum altero dicetur post hoc, quia anuexum est istis. Sed in lioc loco volo procedere secundum vias inquisitionis et recitationis, magis quam determinationjs et diiiinitionis alicujus sententiee, et
rum'] van. T. ] ^ corjiiis] est do Corpoie, T*
A] 0111. T. I
XLVIT.] OPUS TEKTIUM. ] To
sine prjBJudicio melioris sententicie. Atque referam opinionem aliquonim tlieologorum famosara, ciii etiam sapientissimi viri concordabant qiios vidimus, licet viam univers?e carnis ingressi sunt.
Quod autem substantia spiritualis nullaui rationom Inappll- habet ad locum corporaleni, neque divisibilem necpie spiritual indivisibilem, ])ersuadetui' sic. Locus corporalis, qua- beings ; di- litercunque intelligatur, habet necessario situm de suo indivisible intellectu ; quia etiam punctus situm habet. et linea, et superficies, et corpus. Sed substantia spiritualis nullum situm potest habere, ergo nullam rationein habet loci cor])oralis.
Iteruni, substantia spiritualis neque habet divisibili- tatem quantitatis nee puncti, quia sua natui-a est ' in- divisibilis ; neque est quantum, neque terminus quanti. Et ita sicut divisibilitas quantitatis a substantia spi- rituali extranea est, sic indivisibilitas termini ([uan- titatis, qui est punctus. Sed qua^ non sunt ejusdem generis non habent ad invicem compai'ationem nee ])roportionem ; ut non est proportio albedinis ad linea m, nee ad substantiam, quo3 sunt diversorum generum prasdicamentalium a genere albedinis ; nee ad musicam, nee ad dulcedinem, qua", sunt in diversis generibus subalternis ad albedinem. Quapropter natura indivi- sibilis spiritualis inillam comparationem nee pro]:)or- tionem hal)ebit ad indivisibile vel divisibile in quanto corporali.
Iterum, hoc videmus per locum a majori : nam qua?' dam res sunt corporales, quia proprietates corporum sunt, et tamen non habent aliquam comparationem ad locum corporalem de sui natura, ut unitas et nuraerus. Non enim contingit dicere quod de sui natura alicubi sunt ; quia non habent situm nee positionem. Unitas enim non est hie nee ibi ; neque locum divisibilem
' est] om. B.
J 74
ROGERI BAOONIS
[CAP.
Whether natural or accidental.
Objection stated and answered so. that spiritual beings, though they re- quire not locus sal- vans, re- quire a locus con- linens.
nec indivisibilem occupat ; nee prsesens est alicui loco naturaliter, et cle se, sed per accidens, ratione corporis cujiis est unitas. Ergo manifestum est, quod longe minus substantia spirituals, qure a corpore non de- pendet aliquo modo, liabebit respectura vel compa- rationem ad locum corporalem.
Itervim, corpus non habet aliquam proportionem nec comparationem ad locum spiritualem ; ergo nec spiritus ad locum corporalem.
Iterum, omnis res, quce locum habet, aut habet locum naturalem aut accidentalem ; sed res qu£e habet locum accidentalem, ut lapis, qui elevatur sursurn, est ibi per violentiam, et habet necessariam inclinationem ad locum naturalem. Et ideo omne quod habet locum accidentalem in actu, aptum natum est habere locum naturalem, in quo salvetur,^ et extra quem^ est per violentiam. Sed in substantiis spiritualibus non est aliqua violentia; ergo non possunt habere locum ac- cidentalem. Neque in eis est necessitas conservationis, C|uia incorruptibiles sunt ; ergo nullo modo determi- nant sibi locum naturalem, et ita nullo modo habe- bunt locum.
Si dicatur quod substantia spiritualis non indiget loco salvante sed continente, quia est pars univer- sitatis rerum, et extra coelum esse non potest^ nec debet, et ideo limitatur ejus natura ut sit infra coelum contenta ; —contra hoc est multiplex ratio. Nam coelum ultimum locum non habet, et tamen est pars universi ; nec aliquod coelum indiget loco continente ; quia si coelum ultimum non esset de partibus universi coelum penultimum locum non haberet, nec continentem, nec salvantem ;** et sic^ nec de aliquo ccelo. Unde
' suhelur] salvatur, B.
- quem'] quod, B.
' potest] posset, B.
* nec continentem, nec salvan-
1 tern'] et nec continens, nec salvans, B.
'■" sic] om, B.
XLVII.] OPUS TERTIUM. l75
quod non indiget salvante noii iiidiget contineate, et ideo cceli non indigent aliquo loco continente ; quare longe magis substantia spiritualis non indigebit loco continente.
Iterum, natura elementaris quia indiget salvante non indiget continente.^ Unde coelum per virtutem suam salvat elementa ; et quodlibet elementum superius salvat inferius ; et ideo oportet quod elementa habeant undique continens. Quare cum substantia spiritualis non indiget salvante, nee indigebit continente.
Iterum, universitas rerum non requirit continentiam unius per aliud. Nam si res creatfe essent ita ut nulla aliam circumdaret, adhuc esset universitas ; et tamen nulla continentia. Ergo pars universi, in quan- tum^ hujusmodi, nisi aliud reformet pactum, non re- quirit continens.
Iterum, si'^ consideremus radicem unde accidit con- tinentia in hoc mundo, videbimus quod ad hoc, quod res sit pars vmiversi, non requiritur quod contineatur ab aliquo. Nam quia elementa indigent salvante un- dique, ideo indigent continente undique ; et ideo ele- mentum est sphasricum corpus ; et per consequens corpus coeleste est sphcericum ; et ideo contentivum elementi. Sed si elementa ex nulla parte indigerent salvante, aut non undique, non esset necesse, quod elementa essent sphiericoe figura^, nee per consequens coelum ; et ideo continentia non requireretur neces- sario ; et tamen essent partes universi.
Iterum, in quantum mundus debet moveri propter generationem et corruptionem, oportet quod sit sphre- ricitas figuras ; quia non posset ultimum corpus mundl moveri, nisi in figura tali, sicut probavi in Opere Ma- jori* Sed si coelum non moveretur, nee fierent gene-
^ et ideo call contincitte^ I ' iterum, si'] om. B.
om. T. * Opere Mcijori] p. 94.
^ quantuni] quam, T. i
176 ROOERI BACONIS [CAP.
ratio et corruptio, sicut erit post resurrectionem — quia tunc omnia erunt incorruptibilia, et adhuc erunt partes universi — ergo figura ista sphperica, qua^ facit con- tinentiam in hoc mundo, non potest convincere, quin idem sit pars universi, et necessario contentum, se- cundum quod requirit continens et locum continen- tem. Quapropter concludi videtuv necessario, quod spiritualis substantia nullum locum, nee divisibilem nee indivisibilem, ^orporalem requirit, nee debeat habere, propter continentiam, sicut neque propter salutem,
Cap. XLVTTI.
Nor iiidi- Deixde In particulari argui potest ad utrurnque, et
visible: primo ciuod locum indivisibilem non obtinebit nee re- but, u is ob- ^ •■ .n 1 . 1 . jected, that quiret. Nam tunc sit illud A punctus in coelo ; sequi-
ifangebc ^^^^ imtur per suiterius dicta quod non transibit
beings toil 1
have no ipsum A in ^^ternuni, neque ])er motuin neque ]ier
motion' ^^ mutatioiiem ; ergo non operabitur nisi apud ipsum A.
they can- Erofo ano-eli cum fuerint (»mnes in coelo creati, et
fere Tu The pi*!™^ existeiites ibi, non jwssent aliquid operari in
aflfairs of j^oc iiiundo,^ nec ad homines })ertingere, neque pra:'-
men. °^' gg^^^gg ^j^ eggg^ quod est- plane falsum ; quia scrip-
tura dicit ])lane ^ contrarium, et multiplex historia, et
experientia ; et est contra fidem et contra veritatem.
Si dicatur quod, existens in A puncto in coelo potest
hie inter homines operari, propter potestatem magnam
virtutis, sine mutatione locali ; — contra, potestas non
excedit essentiam, quia aut essentia nobilior est poten-
tia, aut potentia a?quatur saltem essentise ; sicut dicitiir
in libro de Causis. Ergo ubi sua essentia non est, non
potest operari.
' mundo'] mundo inferri nec ad | " (juod est] om. T. homines, B. ; nec ad hoc homines, T- I ^ plane] om. B.
XLVIII.] OPUS TERTIUM. 177
Iterum, divina potentia non operatiir, nisi ubi est where their prfBsens sua essentia ; quia sicut potentia est ubique, noT"thei'r sic sua essentia; et ideo multo magis angelica potentia power is non operabitur, nisi ubi est sua essentia prfesens. ^^j.^ ^\^^^y'^'
Iterum, secundum fidem ecclesise et scriptura^, et are not dicta sanctorum, et secundum histoiias certas, angeli gpo^ (-„y„^.. non solum facti sunt prtesentes hominiljus secundum '"O- opera, sed secundum suam substantiam, et essentiam, et naturam. Sed hoc esse non potest si angelus de- terminet ' sibi locum punctalem, ut probatum est.
Iterum, annua rationalis est proesens corpori humano viventi ; et est prassens non solum secundum operati- onem sed secundum substantiam, ut patet, et fit in ccelo per pr?esentiam susie substantiaa qua? beata est, aut in inferno qure damnatur, aut in purgatorio quae spem habet salutis. Ergo substantia spiritualis non Grit solum et semper pra^sens uni loco punctali, se- cundum suam essentiam, sicut nee secundum suam potentiaui solam operandi.
Iterum, si angelus esset arctatus solum- atl puuctum, et esset substantia punctalis, impossibile est quod esset dignitatis illius qute pnedicatur de eo ; nam tunc et essentia esset punctalis et potentia, et ita esset vilis- sima substantiarum, et vilior omnibus aliis, qure ad puncti miseriam non arctantur. Nee expedit dici quod sint^ arctati ad punetum mole, non tamen virtute ; quia virtus et potestas idem sunt, et moles importat essentiam ; sed potestas non excedit'^ essentiam, ergo nee virtus ; et ideo hfec pars concedenda est.
Quod si objiciatur quod angelus est indivisibilis, Objection ig-itur'' et suus locus, dicendum est quod indivisibilitas ^^^T^'!^*^ ■ angeli et loci sunt a^quivoca et aJterius generis; quia their place,
' delenninetl deterniinat, B. i * excedit] excedet, B.
* solurn] om. B. | ' igilur'] ergo, B.
^ (juod slnl\ quod sunt, B. \
VOL. I. M
178 ROGEKI BACONIS [CAP.
like their angelns est ita indivisibilis quod nee est quantum
indivisible. ^®^ terminus^ quanti ; sed punctus localis est terminus
quanti, et ideo non correspondent sibi invicem.
Si etiam dicatur, quod sicut se habet divisibile locatum ad locum divisibilem, sic indivisibile ad locum indivisibilem, ergo angelus occupabit locum indivisibilem ; dicendum, quod prima propositio vera est de indivisibili locato, quod est ejusdem generis cum divisibili, ut est punctus corporalis respectu corporis ; sed non de alio indivisibili quod est spi- rituale ; quod nee est terminus corporis nee quanti- tatis. Sed tota difficultas est respectu loci divisibilis ; et probatur quod angelus non potest sibi determinare locum divisibilem, nee magnum nee parvum, ad quem ' limitetur per prcesentiam. Nam plus convenit ei locus indivisibilis quam divisibilis, quia substantia est indivisibilis ; ergo si locus ei indivisibilis non con- gruit, nee multo magis locus divisibilis.
Iterum, non contingit nos assignare uni angelo quan- tum debet occupare, nee potest per naturam loci et locati assignari ; scilicet ut sit unus pes, vel duo, vel quantum locus liorainis vel stellse ; quoniam cum sit res spiritualis non liabet majorem convenientiam ad locum unius quantitatis quam alterius, dummodo sit quantitas finita ; ergo indifFerenter se habebit ad omnem quantitatem loci, seu parvam seu magnam ; ergo ad nullum ]ocum certa^ quantitatis finitce potest arctari.
Si dicatur^ quod sic, quia sua potestas limitatur, et ideo oportet quod locum limitatum et certum occupet : contra hoc ; aut hrec limitatio est limitatio suse potes- tatis, et sic patet quod non habebit locum infinitum ex sua potestate ; et hoc non impedit argumentum.
' nee est quantum nee terminus^ \ - quenij quod, T. Don est . . . non, T. | ^ dicatur] dicaui, MSS.
XLYIII.] OPUS TERTIUM. l79
Sed si limitatio potestatis dicat locum certe quanti- tatis, qua minorem nee majorem occupabit ; hoc repro- batur sic, quia sua potestas est spirituals, sicut sua essentia, et non repugnat ei nee disconvenit ; et ideo si sua essentia quia est spiritualis ^ non habet fami- liar! tatem magis ad locum unius quam alterius, ergo nee sua potestas.
Iterum, si locum divisibilem necessario occupabit et omnes ejus partes, hoc non facit propter sui di- visibilitatem,- nee quantitatem, nee extensionem, ut patet ; ergo hoc facit ^ quia potest esse in pluribus particularibus locis, ex nobilitate su£e substantias, et naturse, et potestatis, et virtutis ; qure omnia idem sunt.
Sed Aristoteles dicit in capitulo de Vacuo quod si aliquid potest esse in duobus locis, potest esse in tribus, et in quatuor,* et in infinitis : ergo si angelus potest loca particularia alieujus loci divisibihs occu- pare, propter sua3 potentire nobilitatem, poterit iterum majoris loci in duplo partes occupare, et in triplo, et in quadruple, et sic de partibus loci infinitis ; sed tune esset potentias infinitive; ergo relinquitur quod plura loca, vel partes plures ejusdem loci, occupare non potest.
Cap. XLIX.
Kationes has nescio dissolvere, quamvis multce The dlffi- cavillationes possent dici, sed expertus in conside- the^sub^ect ratione quantitatis, et rerum non habentium com- increased parationem ad quantitatem, potest de facili eas dis- Jency^of "' solvere. Sed difficilia sunt argumenta in contrarium, men to
apply , material
' essentia est spiritualis'] essentia ] ^ facit'] faciet, B. spiritualis quia est, B. ' et in c/uafiior] om. T.
- divisibiJitatem] divisionem, B. I
M 2
180 ROGERI BACONIS [CAP.
notions to propter imaginationes corporalium, quibus aLsorpti su- ma^m™' I'^^^s, quia oinnis intellectus iioster est cum coutinuo, ut dicit Aristoteles, libro de Memoria et Reminiscen- tia [1.]. Et ideo primo int\iitu non transcendit intel- lectus noster ultra continuum, quod est quantitas cor- poralis. Et propter hoc de spiritualibus format sibi imaginationes corporales, aut similes eis ; aut si has non faciat aliquando, tunc deficit a comprehensione veritatum circa spiritualia, et nihil contemplatur ; et ideo in his multa sunt vulgata secundum modum loquendi in corporalibus, cum tamen aliter intelli- genda sunt, et non solum de angelis, sed de Deo. Error of Nam dicimus quod Deus descendit de coelo ; sed attributing ggQuj^^juij^ modum vulgatum apud nos, quod de- tion and scendit de alto, relinquit locum ilium et adquirit God °^ *" novum locum, quern prius non habuit. Sed hsec sunt absurda de Deo. Et cum dicitur : " Misit '■ Deus Filium suum in terris," non est intelligendum sicu.t liomo mittit filium suum a se ad locum distantem, in c|uo non est mittens, et quem pi-ius non habuit missus. Hvec enim in corporalibus locum liabent ; et sic de infinitis aliis attributis Deo, se- cundum sermones vulgatos de corj^oralibus, Qure aliter intelligenda sunt, and angels. Similiter vero est de angelis, quod multa loquimur de eis secundum similitudines loquendi in corporalibus ;' quia talis modus loquendi est proprius intellectui nos- tro, qui corporalia non transcendit, primo aspectu et principali mentis intuitu ; licet ex consequent! per cor- poralia, qufe sunt efFectus et privationes spiritualium, devenimus via argumenti in aliquales cognitiones spiri- tualium ; et prtecipue quantum ad quaestiones, - an sint et quot sint. Quia scimus quod Deus est propter creationem et gubernationem mundi ; et scimus quod
» in corporalibus'] om. T. j ' quastiones'] qna;stionimi, B.
XLIX.] OPUS TERTIUM. 181
est unus, quia iinus est miindus. Et per motus ccelorum, qui non sunt naturales, nee violenti, sed vuluntarii, seinius quod angelica natura est (|Uf« niovet coelos ; et quia sunt sexaginta motus secun- dum Aristoteleni, in nono Metapliysicfe, scimus etiam quod angeli, motores orbium coelestium, sunt sexaginta, pneter millia millium et decies centena millia, et innumerabiles nobis, quos scimus esse i)er fidem ecclesiee, et scripturse, et sanctorum.
Si igitur objiciatur, quod cum angeli sint in gloria Corporal coelesti, evunt infra coelum, et ita vel totum coelum, „^0^^^°^. vel partem, quilibet eorum sibi determinabit, et ita applicable locum divisibileni vel indivisibilem ; dixerunt viri famosi quod hoc argument um non valet ; quia Deus est in ccelo, et in hoc mundo, et tamen nullum locum sibi determinat, nee divisibilem, nee indivisibilem. Si tunc dicatur, quod angelus erit similis Deo in hac parte, et ita tamen Deus propter hoc, quod in se est, non dicitur esse in loco ; similiter et angelus ; quod est nefarium, quia tunc esset Deus : dicunt quod Deus est natura spiritualis per privationem corporalis natura?, et in hoc similis est ei angelus.
Iterum, quia est imago Dei, non solum est similis per privationem corporalis, sed per imitationem na- turae divinae, licet non sit similis per participationem alicujus communis Deo et ei. Deus igitur quia est natura spiritualis, et quia in se est, non de- terminat sibi locuni, nee magnum nee parvum ; et ita ex duplici causa. Sed angelus ex una illarum, quia est spiritualis natura, et non ex alia, scilicet quod esse habeat in se, quia hoc debetur Majestati. De proprietate tamen natm-as spiritualis est, ut non habeat proportionem aliquam ad locum corpo- ralem ; qiua nulla est proportio spiritus ad corpus, nee ad aliquid corporis.
Si vero objiciatur, quod si neque habet locum divisi- objection ; bilem, neque indivisibilem, ergo neque mutabitur neque n^j^jstVa-
182
ROGERI BACON IS
[cap
tion of angels is impossible. It is an- swered, that,
material distance only ap- plies to material agents.
movebitur, et ita non possuut ' aiigeli tieri prsesentes nobis, nee dajmones, nee animas nostr^e nnquam seperarentur a corporibus, et fiant in eoelo ct purgatorio, quse omnia sunt falsa et impossibilia : consequentia patet ex supra dictis ; quia ostensum est quod si non habeat locum divisibilem non poterit moveri nee mutari ; et si non habet comparationem aliquo modo ^ ad locum non potest^ habere comparationem ad motum secundum locum, quia motus secundum locum non potest fieri nisi considerata ratione loci ; et ita erunt onniino immobiles secundum locum. Ex quo videntur sequi inconvenientia dicta. Et hoc })hilosophia clamat tota, quod substantia spiritualis est immobilis, secun- dum lociun, ut habetur in^ libro de Causis, et tamen operatur in locis diversis. Et htec est quorundam theologorum positio famosa Parisius, volentes quod operetur in coelo et in terra, licet non moveatur secundum locum, nee mutetur. Ponitur igitur, quod nulla distantia corporalis impedit operationem angeli, nee respectu ejus est aliqua hujusmodi distantia ; nam distantia corporalis ad corpora refertur, sed non ad spiritus. Et ideo si imaginemur angelum in coelo, seu presentem eoelo, non propter hoe distat a terra distantia corporali, quia respectu ejus nulla est, sed respectu corporis, ut stellje in coelo existentes ; et ideo angelus prsesens coelo potest operari in terra, et e converso ; et non est nisi ubi operatur, sicut dicit positio theologorum prsedictorum, vel non debet dici alicubi esse nisi per operationem, vel quod operatic ejus sit alicubi in coelo vel in terra ; sed ejus sub- stantia nusquam est loealiter per determinationeni alicujus loci ; quia situm non habet. Et ideo cum angelus duxit et reduxit Tobiam, oj^eratio ejus et
' pnssiinl'l possint, B. ' aliquo'] modo om. T.
^ potest'] poterit, B. * ill] om. T.
XLIX.] OPUS TERTIUM. 183
corpus assumptum mutabaut locum, et fiebant in
diversis locis ; sed substantia angelica remansit im-
mobilis prsesens scilicet ccelo, non absens a terra, nee
tamen locum alicubi occupans, nee determinans in
ccelo nee in terra.
Sed tunc fortis objectio oritur, quia tunc erit ubique Objection,
sicut Deus, et ita erit i)otentia3 iniinit?e. Si enim ^^|^^*^ ^°
, . they are
est immobilis secundum locum, et non determmat ubiquitous,
sibi locum in coelo nee in terra, et cum praesens est i^\'^,^jf*^
ccelo non abest a terra, ergo erit in coelo et in terra
siniul et semel ; et ita ubique, sicut Deus ; et erit
potentife infinitte, quia posse esse ubique est potenti?e
infinitse. Et dixerunt ad hoc quod Deus ex causa
duplici non abest alicui loco, turn quia substantia
spiritualis est, et respectu spiritus non attenditur
distantia corporalis ; turn quia est potentiie infinitse
continentis omnia et singula per prsesentiam majes-
tatis. Nam aliter esset vacuitas in creatura et
delectus, quibus tenderet in non esse. Et ratione
istius proprietatis divinse est recte uljique, et quia
ubique, ex liac ratione, ideo non abest alicui loco.
Quoniam etiam Deus est natura spiritualis, non recipit The objec-
distantiam corporalem, et ideo prpesens coelo non abest *^^^ ^^'
terra, ^ Angelus autem non ha,bet rationem majestatis
nee potentise infinitse, et ideo ex liac parte non est
ubique, nee cum prresens est coelo non abest terra.
Sed ratione spiritualitatis, quae nullam distantiam
recipit corporalem, quia nullum situm habet, quia nee
situatur in coelo ut stella, nee in terra ut homo, liabet
quod prsesens coelo non abest terra, nee distat. Et
ideo secundum banc viam non debet adhuc proprie, et
prime, et principaliter dici quod sit ubique per affirma-
tionem, et hoc prsecipue ut dissimilitudo ejus ad
majestatem Dei notetur.
terra'] teri'ye, B., and so below.
181
ROGEPJ BACON IS
[cap.
This rela- tion to place can only be expressed correctly by nega- tives.
Sed tamen per iiegationem potest dici, quod iiec abest coelo nee terra, propter hoc, quod nulla dis- tantia corporalis ei conceditur ; nee liabet notaiu respectu ejus, quia non est proportio spiritus ad ali- quid corporale.
Quatenus igitur non solum vitemus errorem, sed serniones similes erroribus, praecipue propter reveren- tiam divinai majestatis, non dicemus quod angelus est simul et semel ubique ;. quia hoc appropriatur Deo tam in re quam in sermone ; nee oportet quod dica- mus quod angelus est simul ct semel praesens coelo et terrse, sed per negationem, quod non abest nee distat a coelo nee a terra, et cum est ]>rpesens coelo non distat a terra, nee abest ab ca ; et, e converse, cum consideratur pra3sens terrne, non abest nee distat a coelo ; ut semper aliqua negatio exprimatur, quia nullam habet rationem distantia? corporalis, cum sit spiritus.
Si autem iterum objiciatur, quod adliuc sequitur ex hac ratione angelum adhuc ^ esse potentias infinltse, quia si distantia esset infinita, et mundus esset in- finitus, angelus eadeni latione se haberet ad spatium infinitum, sicut ad finitum per hanc positionem ; quia, ut dictum est, nulla distantia localis ad angelum re- fer tur, nee est comparatio nee proportio. Ponamus igitur quod a terra extendatur mundus in infinitum, sicut philosophi ante Aristotelem dixerunt, et sit angelus in hoc spatio, non igitur aberit terra, quia spatium usque terram nullum est respectu angeli, ut dicit hsec positio ; et hoc propter spiritualitatem. Sed spatium infinitum, sicut finitum, habet eandem diflferentiam ad naturam spiritualitatis, nee potest ei comparari infinitum, sicut nee finitum ; ergo prsesens erit toti spatio infinito, sicut fijiito. Et si hoc, time de necessitate erit infinitcC potentice. Et dicendum
' udltvc'] om. B.
XLIX.] OPUS TERTIUM. 185
est, quod ea qua3 dicta sunt, vera sunt de si)atio linito, et quantum ad privationeni spiritualitatls adluic veruni est, quod sicut neque spatiuni finitum comparationeni liabet ad spirituni, sic neque spatiuni infinitum. Sed hiiec privatio com})arationis sutlieit pro spatio finito, ut non absit alicui ])arti ejus ; non tamen sufiicit hoc ad spatium infinitum, quia angelus et est natura spirituals, et est creatura, et potentije finitcie. Quod igitur non absit alicui parti spatii infiniti, non re- pugnat angelo in quantum est natura spiritualis, sed in quantum est creatura, et poteiitiam liabens linitam. Et ideo ilia causa privationis absentiaj angelicpe, re- spactu cujuslibet partis spatii, propter naturam spiri- tualitatls, intelligenda est de spatio finito, sicut inter coelum et terram. Nee o})ortet nos loqui de alio spatio, quia nullum aliud est, eo quod mundus est finitus. Et ideo sermo refertur ad spatium finitum ; et propter As the hoc, si fingatur spatium infinitum, tunc oportet dicere, g^yj^^g^^j^ ut nunc factum est. Et per hoc tunc habetur quomodo the bodj-, auima rationalis est in corpore. Dicitur enim quod J^^^^^^. ;„ est ubique in corpore, et in singulis partibus, sed the heart, tamen non localiter, sed ut forma et perfectio corpo- gent'f^oin ris, ex quo cum corpore fit nnuni ^ per essentiam, the head, scilicet una persona ; quco tamen non ideo hal^et situm in toto corpore, nee in aliqua parte, nee occnpat totum nee partem localiter ; licet pra?sens cordi, non abest capiti nee pedi, nee distat ab eis ; quia nulla est distantia corporalis respectu spiritus annotanda.
Cap. L.
ToTA vero disputatio ista fundatur super hoc, quod Corporeal distantia corporalis considerata respectu substantive ^js[!|i^^g' spiritualis f anquam nihil, et ideo nullam proportionem have no
ct ill iiiifjnlh . . , . unitm'] orn. T.
186 KOGERI BACON IS [CAP.
relation to habet spiritiis ad locum corporalem, neqiie ad partes loci, neque ad partes distantiae. Et confirmatur hoc per quBBdam corporalia, quae licet sint talia, tamen non liabent comparationem nec^ ad locum, nee distan- tiam corporalem, ut Pasclia, et Pentecoste, et Natale, non distant secundum locum, et tamen hasc tempora sequmitur motum coeli corporalem, et sic quodammodo corporalia smit ; nullam tamen lial^ent proportionem ad distantiam corporalem, ut scilicet dicantur distantia being de- lo^aliter. Ergo longe minus notabitur distantia cor- pendent on poralis respectu spiritus, cum tempus sit res corporalis mot^ioif^is fi^iodammodo, et spiritus nullomodo. Et cum quacsivi in a sense a viro sapientissimo, scilicet fratre Ada de Marisco, 0 porea . q^Q^^^Q^jQ f^[^ anima beati Ambrosii in sepultura beati Martini, respondit quod distantia corporalis re- spectu animae nulla est ; et ideo potuit anima beati Ambrosii contemplari omnia quae fuerunt in exsequiis beati Martini, secundum quod divina illustratio ei claruit, et ibi corpus assumptum per angelicum minis- terium ostendi potuit, in quo existimaretur beatus Ambrosius. Pati igitur et operari in diversis locis potest, secundum banc opinionem, spiritus, secundum quod ei est a Deo ordinatum, licet substantia sua non habeat proportionem ad locum hunc et ilium. The devil, Et secundum lioc facilius intelligitur quomodo dae- up sLuA^^ mones dicuntur a Sanctis portare semper infernum, id dovn the est poenam inferni, secum. Si enim non liabent spi- n'ever'ab- I'itus comparatioiiem ad partes distantiae corporalis,
sent from tunc dasmou, praesentialiter ardens in inferno non iiell,
abest a loco quocunque dato, quin poterit operari
ea quae ei permissa sunt, ut tentare homines ad
peccata. Nam f rater Adam dixit : " Sicut duo cnuu'
" tiabilia non distant localiter, ex sua proprietate; sic
" nee duo spiritus, lit anima hominis hie, et spiritus
" daemonis in infetao," Et sic ang-eli et daemones
ncc'] om. B.
L.] OPUS TERTIUM. 187
sciimt quse in diversis locis fiunt, cum distantia locorum non sit respectu eorum sestimanda. Et ideo dremoiies dant responsa de rebus absentibus, quaiido loquuntur prsesenter cum bominibus. Et sic in morte animam esse in coelo, vel in purgatorio, vol in in- ferno, non est per motum localem ; sed absolvitur a vinculo corporis cpod rexit ; et operatur, vel patitur, vel gloriticatur, alibi, sine sue motu locali, quia dis- tantia localis nulla est respectu illius. Et dum vitam habet in corpore, et vivificat illud, potest sine suo motu co^lestibus prtesens esse secundum divinam revelati- onem ; secundum quod apostolus raptus fuit usque ad The lap- tertium coelum, et Stephanus vidit coelos apertos. p"',^i*fjj5^' Operationes igitur et passiones substantiarum spiri- StStephen. tualium locis distinguuntm", sed respectu suarum sub- stantiarum non habent ad loci distantiam corapa- rationem, ac si nihil esset inter loca.
Hfec igitur omnia consequuntur se, aut in veritate These aut falsitate. Si enim unum est verum, omnia sunt arguments vera ; si unum est falsum, omnia sunt falsa. Vulgiis able to the tamen non capit htec, nee ejus capita midta. Aliqui ^P|'"°°'^ °^ tamen se confricant ad h?ec, nulla tamen rationum and Adam potentia ducti, sed imaginatione sua in hoc, sicut ^^ Marsh, in aliis, magis falsis quam veris gaudentes. Unde vilificatur htec positio per eos si vera est. Extollitur autem per consensum antiquorum sapientum, ut fratris Adse, et episcopi Roberti magistri sui, et ci\:^terorum. Disputationem igitur approbo, sed nihil assero in prpejudicium sententite melioris.^ Fateor tamen t^uod rationes pro hac positione nescio dissolvere, et fortiores rationes in contrarium dissolvi. Nee credo quod omnes qui nunc vivunt rationes quas induxi valeant veraciter impedire, quamvis multi obstinati cavillaverunt,-
Et hie aperitiu' nobis via ad intelligendum sacra-
' mdiuris'] sanioris, D. I ^ cdvillavcruitQ resistunt, ut bene
I novi, B.
188 ROGERI BACONIS [CAP.
The sacra- tissiuiiiiii sucraineiitiiiii Dominici Corporis. Nam vel rhrist's subliinata est liumanitas Christi super onine esse crea- body IS tunie ad esse divinum, iit sicut essentia Dei prjBsens
thus ex- , . , . . . , ,. .
plained. ©f^t omni parti nostia3 sine commensuratioiie locali, sic corpus Christi ; aut saltern sublimatum est hoc corpus super omne esse corporalis naturfe^ ad esse consimile spiritibus ; quia non cominetitur se partibus hostile, nee partibus loci, et prciesens est coelo, et ecclesije, et cuilibet lideli participanti hoc sacramentum.
Et per hoc excitamur ad considerationem maxiuue rei, scilicet quomodo Doininus Jesus Christus glorifica- bit singulos electos in vita leterna. Nam sicut deitas prsesens erit cuilibet, ita et humanitas, ut argui potest sicut nunc de sacramento, ut Dominus Jesus sit^ omnia in omnibus. Sed ibi revelatur^ gloria majestatis, hie occultata propter statum hujus mortalitatis. Et dixi ut argui potest, non sententiari, quia non pniesumo hie sententiare ad prsesens. Contingit tamen sic ar- guere, quoniam sicut se liabet Deus ad creaturas, sic Christus ad electos. Sed majestas Dei requirit ut sit prsesens omnibus creaturis,'* et necessitas creaturse hoc idem exigit ; quia aliter deficeret in nihil. Quaprop- ter potest argui quod Christus, Deus et homo, erit prsesens cuilibet electo in gloria. Iteruin^ per simile de statu grati;^. Nam per sacramentum altaris fit Christus prsesens cuilibet electo in statu gratise ; ergo similiter arguitur quod in gloria. Sed de hoc sacra- mento grandis^ sermo fit in Opere Majori, cujus intentio in hoc opere, in Moralibus, breviter anno- tatur.
' naiiiicr'] creaturac, B. I * omnihia creaturts] cuilibet crefl-
s -.1 -t T> tura?, T.
* Slt\ SClt, B. , r n ,• -h
■' Itcrumj ncet, B. 3 revelatur'] revelata, B. | n ^randis} respondis, B.
LI.] OPUS TERTIUM. 189
Cap. LT.
DiFFicuLTAS vero requalis localitati et imp.ioLilitati Of created substantiarum spiritualiiim, secundum locum, est de ^^'^^I'^y ;
^ , , . avum.
duratione earum ; scilicet de revo, quod vocatur a phi- losopliis feternitas creata. De miitate vero revi dictum est prius ; quod si liabeat partes, tunc erit de ejus unitate, sicut de tempore. Si vero non liabeat, tunc erit sicut de ubi respectu' punctorum indivisibilium ; ita quod oportet quod mium sit ?evum sicut unum est tempus ; et reprobata? sunt positiones fa.lsa3 in con- trarium.
Sed nunc considera,ndum est an revum jiotest Does not habere partes vel non. Quod auteni non liabeat ^^™^* partes clamat tota philosophia ; et Augustinus dicit hoc, et Dionysius. Iterum, revum se liabet ad res permanentes sicut tempus ad res ^ successivas. Sed esse rei permanentis dividitur per oppositum contra esse rei successivre. Ergo cum de natura successionis sit ut habeat partes,^ tune esse permanentis erit per carentiam partium. Et ideo sicut mensura rei sue- ■ cessivfe habet ^ partes, sic mensura rerum pei-ma- nentium carebit eis.
Iterum, si liabeat eevum partes, tunc aut erunt Whether simul aut succederent. Si simul, tunc altera super- ^^"^^^"j. jjj liuit, quia quod est de esse rei permanentis simul succession, potest una parte ejus raensurari ; nam indivisible est ad omne prresens. Si vero succedunt sibi, aut
' respectit] om. B. I tura succGssionis sit ut habeat partes,
* res] om. B. j tunc. Added in B. ; afterwards
5 paries'] tune esse permanentis i partially obliterated.
dividitur per oppositui:i contra esse ! * hahef] habeat, B.
rei successivce. Ergo cum de na-
190 ROGERI BACONIS [CAP.
posteriori adveniente corrumpitur prior, et tunc erit de natura temporis, quia hoc est essentiale tempori. Si vero remaneat prior, adveniente posteriori, tunc erit una superflua, sicut prius dictum est, quia nihil est raensurandum nisi illud quod pars posterior men- surat. Totum enim esse permanentis potest ilia posterior mensurare, quia de esse permanentis non est simul, nisi quod una pars tevi potest mensurare, indivisibile enim est ad omne praesens.
Iterum, in quantitatibus habentibus positionem et permanentiam accidit pluralitas partium, propter positi- onem diversam. Nam si linea non haberet positam hie unam partem, ibi aliam, non esset partium distinctio propter permanentiam ; quia una posset sufficere si posset positiones diversas habere ; ergo cum pevum sit permanens, non habens positionem, oportet quod una pars sufficiat, nee exigentur plures. The exist- Iterum, non sunt nisi duo in re permanente, scilicet ence(esse) gggg gj^g g^ continuitas sui esse. Sed propter esse which is ejus non potest sevum habere plures partes, quia permanent ii;^jivisibile est esse rei permanentis ad prtesens illius
IS indivi- \ _ ■■■
sibie. esse. Nec propter continuitatem et conservationem ;
quia sicut se habet mensura successivi ad esse et continuitatem ejus, sic mensura permanentis ad esse et continuitatem ; sed eadem mensura, sine partium mul- tiplicatione majori, mensurat rem successivam et ejus continuitatem ; ut idem dies mensurat motum esse ' diurni et continuitatem ejus, et non plus requiritur. Ergo eadem pars seri, sive eadem mensura, penitus mensurabit et esse rei permanentis et ejus continui- tatem ; ita quod plus non erit, nee aliquid addetur, sicut nee a parte mensur?e successivje. Et ad hujus evidentiam loquamixr non de exemplo quod finem
' motum €sse'\ esse motiis, B.
LI.] OPUS TERTIUM. 191
habet, ut de motii diurno, propter cavillatoriam in-
stantiam, sed de toto tempore quod erit sine fine,
ant quod saltern potest continuari, si Deus vult, per
motum cceli, et saltern in inferno/ in motibus qui
erunt in inferno, per alterationes et poenas damnato-
rum, qu£e erunt in niotu et tempore, Et tune erit
simile de seviterno, et de tali temporali, quod semper
erit ; quia sicut eadem mensura temporalis mensurat
esse talis successivi et continuitatem, sic erit de vevo,
quod idem mensurabit esse rei et continuitatem ; et
ideo partibilitas omnino evacuabitur ; quia non ponunt
eam, nisi propter continuitatem esse ipsius peviterni ;
nam in ipso esse non ponunt partem et partem.
Sed contra hoc est triplex fortis objectio. Una est First ob-
quod tunc simul et semel esset anima patris et fiiii, ^jj^ g^g^/jg^Qf
et creatio mundi et creatio anima:! istius qui nunc t'l^ father
nascitur, quod videtur absurdum. JSIam base omnia ^ould thus
creantur in revo ; quia creatio est in illo, et omnia ^® simul- taneous in creata mensuro.ntur eo quantum ad esse suum pro- their crea-
prium ; sed generata non et corporalia. Si igitur *^"°-
est sevum indivisibile, non habens partem et partem,
et fuit a principio mundi, quia mundus creatus est
in eo toto, et est nunc in eo toto, anima istius nati
modo tunc simul et semel sunt, quantum ad mensu-
ram propriam supe durationis. Et ita sic simul et
semel possunt dici esse in terminis. Et tamen
est longissimi temporis distantia. Et potest dici
quod hie fallit nos imaginatio temporalis, qure est
propria intellectui nostro sicut corporalis. Quia Confusion
Aristoteles dicit quod omnis intellectus noster est on this
cum continuo et tempore, quia nihil primo aspectu grj^g^g'^fr n
concipimus nisi quanta, ut qu?e quantitate continua the diffi-
mensurantur intrinseca, qu« est trina dimensio ; et abstracting
qua? quantitate extrinseca extenduntur ; ut sunt tem- our minds
' in inferno'] om. B.
192
ROGERI EACONIS
[cap.
rial
How the objection is to be solved.
from the poralia, qupe sub tempore cadunt. Et ideo spiritual ia
temporal , .• • • • i -t
and mate- ^^ permaneiitia in suo esse invar:abili non perci-
pimus primo mentis intuitu, nee aliquo modo, nisi
quando abstraxerimus animum a corporalibus et tem-
poralibus, et transiverimus liaac. Sed tunc quantum
est de potestate intellectus nostri, sine speciali illu-
minatione non possumus intelligere luijusmodi, nisi
per privationem corporalium et temporalium, et non
per positionem. Et ideo cum summa difficultate
percipiraus esse spiritualium et permanentium, quod
mensuratur revo indivisibili et impartibili. Si tamen
velimus sequi pliilosophia; veritatem, et sanctos ma-
jores, et sermon es vulgatos exponere, dicemus quod
secundum se non est divisibilitas in a3vo, sed totum
simul est ; quia esse permanens est per oppositum
ad successionem. Si tamen consideretur revum
respectu temporis, sic secundum locutionem damns
ei divisibilitatem, secundum quod tempus liabet
prius et posterius ; et sic dicimus quod anima pa-
tris est prius, quani anima filii, propter distantiam
temporalem, et principium mundi est prius quam
creatio alicujus in line mundi. Sed si absolvamus
ievum a comparatione ejus ad tempus, tunc non
est anima patris prior anima filii, sed simul, vel in
eodem tevo toto, licet quantum ad tempus conside-
ratum inter duas creationes sit ibi prius et posterius.
Et quia super hoc semper fertur intellectus noster, ideo
difficile est nobis considerare quomodo in eodem aevo
sunt animse patris efc filii, et quomodo respectu fevi
absolute sint simul omnia permanentia.
Second Secundo objicitur quod cum duratio feviterni, ut
objection : cuiuslibet mensurati ?evo sit infinita, vel sine fine, et
mnmte "^ . ,,...
duration non est ibi successio et additio in partibus, tunc erit
implies ac- ii^gnitum in actu, quod est impossibile in esse crea-
tualinnnity -^ , ^
{infinitum turPB : ad lioc tameii dicendum quod mala imaginatio m actu). Jecipit nos sicut })rius. Nam debemus hie considerare,
LI.] OPUS TERTIUM, 193
sicut prius dictum est cle substantia spirituali respectu distanti?e corporalis ; quantum enim ad illam nulla distantia corporalis notari potest, quia non est compa- ratio spiritus ad hujusmodi distantiam ; similiter est hie ; quantum enim ad distantiam et fluxum tempo- ralem, non liabet comparationem aliquam ; et ideo in- iinitas durationis temporalis, qure hie imaginatur, cui semper prsesens est ?evum, non debet notari ; quia [evnim nullam liabet comparationem ad eam, sicut ' nee spiritus ad distantiam corporalem. Unde sicut spiritus prsesens uni loco non abest alteri, quia distantia inter ilia loca non habet comparationem ad spiritum, etiam si esset infinita, ut prius dictum est; sic est hie. Et ideo quantumcunque extendamus tempus in infinitum, tevum semper concomitabitur, et prresens erit omni prsesenti tempori, et non aberit alicui, et tamen non habet in- finitatem illam, quia fluxum temporis non habet, nee comparationem^ ad eum,^ sicut nee spiritus ad distan- tiam corporalem.
Si dicatur, aut est duratio revi finita aut infinita ; si Dififerent infinita, tunc sequitur idem quod prius ; si finita, of^fh^e^nfi. tunc finem habet, et cessabit, quod falsum est : dicen- nite : dum est, quod infinitum, ut Aristoteles docet tertio tiVeexten- Physicorum, •* est multis modis : uno modo est persion. extensionem quantitivam, sive in longitudine spatii, sive in longitudine durationis, secundum partes sibi invicem ordinatas ; et sic infinitum non potest esse simul, nee loco, nee duratione. Et hoc est proprie in- finitum de quo loquitur philosophus, et quod est in communi sermone nostro, cui opponitur finitum, quod est quantum extensum inter duos terminos, ut spa- tium pedale, vel hora diei aut dies, et quodlibet consimile. Et sic sumitur infinitum per privationem terminorum ; et sic non est a3Viim infinitum.
' shut] sic, B. I 3 euml sevum, B.
* comparationem] proportionem, B- | * Physicorum'] cap. v. vi. VOL. L N
194 ROGERI BACONIS [CAP
2. Nega- Alio moclo accipitur^ infinitum per negationem finiti, finite. et sine extensione quantitiva, quod finem et corrup-
tionem non habet ; et dicitur infinitum non per priva- tionem terminorum quantitatis, sed per negationem corruptionis et non esse. Et Iioc potest esse vel a parte ante et post, et sic reternitas increata dicitur infinita ; vel a parte post tantum, et sic peternitas creata, qure est fevum, dicitur infinita ; et sic infinitum potest esse totum simul, et non est inconveniens ; sed primo modo inconveniens est. Si dicatur adhuc, quod si infinitas a parte post est in asternitate creata, qualis in increata, tunc a principio creaturje in esse, usque in peternum, requabitur creatura Deo, quod est absurdum ; quia nuUo modo sequatur creatura Creatori, nee unquam requari potest ad lioram : dicendum est, quod infinitas a prin- cipio creatur?e in esse constitutse dupHci ratione con-
3. Twofold, venit Deo : una est, quia sine fine erit, alia est ex to Goci *^ ^*^' quod sua duratio est eadem cum sua essentia, qu?e only, whose est infinita intensive, non extensive ; sicut sua virtus like^hiT' ^^ potentia. Et hoc est tertium genus infinitatis, essence, is quod non est in creatura aliquo modo, sed in solo beo-inninff Creatore. Et in hoc genere infinitatis infinitas Crea- and with- toris excellit infinitatem creaturte in infinitum. Si intensive vcro loquamur de infinitate secundo modo, scilicet per not exten- negationem non esse et corruptionis, certe lisec est in
Deo cum negatione actualis corrujitionis, et cum ne- gatione pura potentipe et habitudinis ad non esse All infinity Sed in ?eviterno non est negatio nisi corruptionis m the crea- actnalis ; quia creatura semper apta nata est non esse, reflex of et potest de sui natura non esse ; quod enim con- God s mfi- j^[j^^^a^t,ur esse ejus sine corruptione, lioc est ex bonitate Creatoris, qui per prsesentiam majestatis omnia tenet in esse. Et ideo patet quod duratio creaturas non est secjualis durationi Creatoris, licet consideremus dura-
* Alio moilu accijiilur'] Aliter sumitur, B, ; modo, om. T.
LI.] OPUS TERTIUM. 195
tionera Creatoris a principio durationis creaturfe sine fine ; nee est una eommimis eis per participationem ; sed una est similis alteri per imitationem quantum potest creatura sustinere.
Si dicatur quod nullum indivisibile commensurat In -what se extension! alicujus divisibilis, igitur non ^ potest indivisible nee esse prresens omnibus partibus ejus extensis ; is commer.- igitur - duratio pevi, si sit indivisibilis, non ?oquabitur ^nh the durationi temporis, et ita non attinget ad finem divisible, minimi temporis, sed deficiet ; igitur multo magis non durabit cum toto tempore : dicendum^ est, quod licet indivisibile non potest commensurari divisibili, nee ?equari, quia non sunt comparabilia in quantitate ; nee indivisibile, quod est terminus indivisibilis, potest aliquo modo esse cum divisibili toto ; tamen indivi- sibile, quod est alterius generis, quod non dependet aliquo modo"* a divisibili, sed habet esse absolutum a quo dependet divisibile, potest habere, sine extensione quantitiva, dignius esse quam divisibile ; per quam dignitatem potest esse pr?esens omni parti divisibili ; sicut non solum videmus de causa prima, sed de anima rationali, quse ubique est praesens corpori ; et ideo non solum esse divinum potest esse prpesens toti tempori, sed esse anim?e rationalis quod ?evo mensuratur, et sic totum revum cum toto tempore, et sic leniter^ potest hsec objectio solvi, licet ejus ex- planatio plura requirat.
Sed tertio objici potest, quod sevum, cum sit mensura Third ob-
durandi, sicut tempus, erit in genere quantitatis ; si Jection :
igitur est indivisibile, erit terminus quantitatis, sicut nity, like
punctus et unitas, instans et linea : sed nulla species *™^' '^ ^ ^ .... . . ^ measure of
quantitatis ei m tantum convenit sicut tempus,. quod duration,
' igitur non'] ergo nee, B. ; igitur potest nee, T. - igitur'] ergo, B.
dicenduni] et dicenduni, MSS.
aliquo modo'] om. B.
ct sic /cniter] sic leviter, B.
N 2
196
ROGERI BACONIS
[cap.
and there- est mensura durandi ; ergo revum erit terminus pre^(hm!^fnt^^^V^^^^ si est indivisibile, et ita erit instans. of quantity. Et ad hoc dicendum, quod sevum est in predicamento quantitatis sicut species, et non sicut princijnum indivisi- bile.^ Unde nee est quantitas divisibilis, nee est terminus quantitatis, sed est nova species, sicut substantia in- corporea est species substantise, et non est corpus substantife neque principium ejus ; et ideo tevum potest esse indivisibile, sicut substantia spiritualis et^ indivisibilis ; et tamen neque erit divisibile, neque terminus et principium alicujus quantitatis indivisibilis. Unde sicut substantia incorporea nee est indivisibile ut atomus, neque divisibile ut corpus, sed est natura absoluta alia ab eis, sic cevum nee est indivisibile ut instans, nee est divisibile ut tempus, sed mensura absoluta alia ab illis. Si contra hoc objiciatm-, quod Boetius dicit tertio Consolationum libro,^ quod tenq)us
' Quantitatis.
1. Puuctum.
2. Instans.
3. Numerus.
Continuum /Pe™ianens.
I Diffluens. Discretuni.
iEvum. Quantitas.
Divisibllis.
I
Indivisibilis.
Continua — Discreta.
1. Linea.
2. Superficies.
3. Tempus.
- ef] est, B.
1. Numerus.
2. Oratio.
1. -/Evum.
2. Pimctum.
3. Instans, T.
lilro'] om, T. Metr. ix.
Lt] OPUS TERTItJM. 197
ab aevo procedifcj ergo erit instans : dicendum est, quod tempiis ab pevo procedit, id est post a^vum, secundum quod Aristoteles dixit ^ secundo et quinto Metapbysicte, quod ab aliquo vel ex aliquo est multipliciter aut ordinaliter ; ut ex nocte lit dies ; aut materialiter, ut ex ferro fit cultellus ; aut effective, ut ex patre fit filius ; aut originaliter, tanquam ex termino ; ut ab instanti fit teinpus, et a puncto fit linea. Sed ordi- naliter fit tempus ab sevo, id est post sevunij quia sevum est mensura prior tempore.
Si dicatur, quod Aristoteles non ponit sexnim inter species quantitatis, neque in Prfedicamentorum libro, neque in quinto Metapliysicee, ubi de speciebus prasdi- camentalibus docet, igitur- non videtur esse species aliqua, aut Aristoteles erit dimiuutus : potest dici, quod nusquam Aristoteles dat species alicujus proedicamenti, quia de substantia incorporea nihil tangit in libro Pnedicamentorum, nee in capitulo de Substantia in quinto Metaphysics?. Placuit igitur Aristoteli exeni- plificare de speciebus aliquibus aliquorum prsedicamen- torum. Sed nee de aliquo omnes ejus species assig- navit, neque de singulis posuit aliquas species ; quoniam de actione et passione, quando, ubi, situ, et habitu, nullam ponit divisionem specierum in libro Pnedica- mentorum, nee etiam in quinto Metaphysicee ; sed magis distinguit ibi significata multiplicia, ut patet ex illo libro. Nee de substantia, nee de relatione, sed de quantitate et qualitate expressius ponit species aliquas, sed non omnes. Non tamen fuit Aristoteles diminutus. Nam texere omnes species pnedicamentorum est dare notitiam omnium rerum secundum diflinitiones veras. Quia oporteret quamlibet elicere ex genere, per divisi- onem ejus in difierentias specificas. Sed hoc est quod in omnibus scientiis investigatur ; et magnum volumen et speciale requiritur ad hoc. Et ideo omisit in
• (//.177] distinguit, B. ii. 2 j v. 2. | - iyitiir'] nee alibi, ergo, B.
IU8 ROGEllI BACONIS [cAP
libris, quos liabemiis, forsan aliquem librum specialeni de lioc componens, qui nondum venit ad maiius Lati- norum, .sicut nee melior pars nee major susg pliilosopbise. Nam mille traetatus edidit, sicut dieitur in libro de ' Vita sua. In wliat Si tamen dicatur, quod proprium est quantitatis
^j^°^?g*l^V^1' dividi in infinitum, unde Aristoteles in quinto Meta- sibie, in physicHB diffinit quantitatem per naturam divisibili- notr ^^'^^^ tatis, dicens, " Quantitas est quae dividitur in res/' etc. : dicendum est quod, quia non est nisi una sjoecies quantitatis divisione carens, et ilia est ignotissima, vix a sapientissimis comj)reliensa ; ita ut multitudo sapien- tum nunquam sciverit ejus veritatem, sicut nee vulgus philosophantium ; ideo quantitas in sermone vulgato accipitur semper tanquam divisibilis, et alia indivisi- bilis ; si tamen secundum exquisitam veritatem aliqua quantitas est divisibilis et aliqua indivisibilis ; unde in scripturis aliquorum antiquorum invenitur haec divi- sio quantitatis : quantitatum alia divisibilis, alia indi- visibilis, ut discreta et continua ; alia ^ indivisibilis, ut instans, et unitas, et punctus. Sed indivisibilis est dupliciter : una est species quantitatis, ut revum ; alia est principium et terminus, ut punctus, et csetera. Nee prssdicatur quantitas univoce de terminis et speciebus, ut de instanti et tempore ; sed tequivoce, sicut sub- stantia de composito, et materia, et forma. De sevo tamen et aliis speciebus preedicatur univoce, sicut est univoca^ substantia de spirituali et corporali. Et ilia natura univoca, qute est in genere generalissimo quan- titatis, non arctatur ad naturam divisionis, sed ante- cedit earn, et abstraliitui' a natura divisibilitatis, et stat in ratione generali mensurandi ; quia proj)rium est quantitatis cujuslibet mensurare.
' libro dc] om. B. I ^ est univoca'] oni. B.
- «/?'«] om. B. I
LII.J OPUS TEIITIUM. 191)
Cap. LTL
H^c igitur qua3 jam din protraxi de vacuo, et de ijeasonsfor immobilitate et localitate substantiarum siimtualium, JJ^serung
J- the pre-
efc de sevo, annectere volui, propter hoc quod sunt an- vious di- nexa prioribus, quoniam reducuntur ad quantitatem f^^g^^y^k^ quce consequitur ad naturam materi?e, et quantitatem quam geometria considerat. Et quia hsec diificillima sunt, cogitavi quod in aliquo operum hpee notarem. Sed in primo et secundo aut non multum cogitavi de eis, ut excitarer ad scribendum, aut propter quantitatem operum libenter omisi, et propter hoc quod multum in illis festinavi. Nunc autem volo prosequi materiam Primi Operis.
Cap. LIII.
PoSTQUAM igitur habita est comparatio mathematicse The ad- ad res et scientias philosophite, secundario comparatui" ^^^^^^^^^ ad scientiam theologise ; ^ et ibi primo docetur hoc in tics to universali, secundo in particulari. * eoogy,
Consideratio vero in universali erit per hoc ; primo per necessitatem scientiarum et rerum. Nam cum scientige ahse sunt necessaria3 theologize, et cognitio rerum creatarum, quse ponuntur in Sacra Scriptura, similiter necessaria est, tunc patet quod mathematica necessaria est Scripture© Sacra^, quia sine ilia res hujus mundi et scientire non possunt cognosci, ut ostensum est. Secundo ostendo hoc per sanctos. Nam sancti in- venerunt et compleverunt hanc scientiam a principio mundi, scilicet fihi Adee, et Noe et filii ejus, et Abra- ham, qui docuerunt primo Chaldasos et ^gyptios hanc scientiam, sicut probo evidenter. Deinde sancti post Christum occupaverunt se magis in hac scientia quam in aliis, sicut probo, tam scribendo de his quam do-
* Opus Majus, p. 108.
200 ROGERI BACONlS [CA^.
cendo alios, et exponendo Scripturam, et laiidando earn super omnes alias scientias, Et licet in Opere Ma- jori probavi hoc per multas auctoritates sanctorum, tamen^ hie volo unam earum referre, qu?e est gene- ralis ad totam matliematicam et quatuor ejus partes, qu?e sunt geometria, arithmetica, astronomia, musica. The praises Dicit eum Cassiodorus, ^ doctor famosus in theologia,
bestowed on i • i • l ^ 1 1 • • . ■ i •
these sci- ^^^^ scientias quatuor dum sollicita mente revolvimus,
ences by sensum acuunt, limumque ignorantire detergunt, et ad
illam speculativam contemplationem,^ Domino largi-
ente, perducunt. Quas merito sancti patres legendas^
persuadent ; quia ex magna parte per eas appetitus a
carnalibus rebus abstrahitur ; et faciunt desiderare qute
solo, Domino largiente, corde'^ possumus respicere. Quo-
modo autem laudant sancti singulas partes mathematicte
secundum se, et in particulari, patet ex Opere Majori.
Their Deinde descendo ad utilitatem mathematicse respectu
helping"o tlieologife magis sjiecialiter, et ostendo quod in septem
interpret radicibus magnis necessaria est mathematica respectu
passaf^es of theologise. Et sunt ha;c : coelestia, loca mundi, tem-
Scripture, pora, passiones temporum, numeri, figure, musicalia.
Quatuor prima pertinent ad astronomiam ; nam
heec sola de illis certificat. Et ostendo multis modis
quod cognitio coelestium est omnino necessaria, et
propter textum et propter sententias. Nam multa
disputant tlieologi de his ; et multa in textu et expo-
sitione ejus in libris sanctorum inveniuntur, quo3
habent magnas difficultates. Nam tlieologi disputant in
sententiis de continuitate et de multitudine ccelorum,
de figura eorum, et de circulis cccentricis et epicyc-
licis, et aliie ; de motibus ccelorum, de influentia
ccelorum in ha3C inferiora, de fato, et hujusmodi per
coelestia respectu liominis, et de multis aliis ac magnis.
' tameii] quoc tanien, B. I * sancti patres legendas] legendas - Cassiodorus'] De Art. cap. iii. sancti patres. T.
^ contemplationeni] written above = corde'] om. T.
considcrationcm ; in. T. 1
liil] opus tertium. 201
Textus etiam in operibus Sex Dierum lequirit notitiam Especially de coelestibus ; et in Josua, et in ^ Libris Reo-um, et ^^?^\ .
' ... . . ■which reier
Esaia, de longitudine diei in horologio Achaz, et in to the phe- Ecclcsiaste, cum dicatur : " Oritur sol et occidit, et ad [i^e^so"ai.° " suum locum^ revertitur: gyrat per meridiem, et liec- system. " titur ad aquilonem." Et in Ecclesiastico, quadrage- simo tertio capitulo, de altitudine firmamenti, et multis qute in illo capitulo continentur ; et in Job, de Hya- dibus, et Pleiadibus, et Orione,^ et Arcturo, et hujus- modi. Et sic per diversa loca Scriptune. Et Hiero- nymus dicit super Esaiam de Orione, quod habet viginti duas stellas, quarum novem primte sunt in tertia magnitudine, et novem residufe in quarta mag- nitudine, et quatuor alite in quinta magnitudine ; et sic de multis qufe in originalibus sanctorum dicuntur, qua? nullus de vulgo theologorum potest intelligere. Nam ad intelligenduni hoc verbum Hieronymi oportet videre octavum librum Almagesti, ubi distinguuntur magnitudines stellarum fixarum. Quoniam sex sunt magnitudines earum, de quarum tribus hie fit mentio. Stellpe in prima magnitudine sunt quindecim, et quas- libet earum est plus quam centies major tota teri-a. Plures autem sunt in sexta magnitudine, qua) est minima, et qua^libet earum est decies octies major* tota terra. Sed do his inferius in Opere Majori fit expositio sufficiens, ut tangam suo loco.
Similiter super illud Ecclesiastes, " Sol oritur'' et " occidit," dicit Hieronymus in original!, quod hoc verbum non solum intelligitur de motu annuo, sed diurno. Sed nullus est homo ita peritus in astro- nomia qui satis haberet hoc salvare et intelligere. Requisivi enim peritissimos super hoc et nesciverunt respondere. Nam a solstitio sestivali usque ad sol-
' ct (■/(] om. T.
* suum locum^ locum suum, T.
^ Orionc'] cap. xiii. 12.
* major^ om. B.
* sol oritur^ oritur sol, T. i. 5.
202
ROGEHI 13AC0NIS
[cap
stitiiim liyemale, verum est quod sol omui die in zo- diaco^ flectitur ad aquilonem^ fere per gradum uiiiim, id est, per partem coeli in eircuitu fere trecentesimam sexagesimam. Sed a solstitio hyemali nusquam flec- titur ad aquilonem, sed ad meridiem,^ usque ad sol- stitium sestivale. Similiter consideretur sequidistans in qua fertur ilia flectitur ad aquilonem in* illo di- midio anno, sed magis ad meridiem, propter gradum quem acquirit sol motu sui. Unde, quantum ad sen- sum, non flectit se in aliquam partem, licet tamen secundum veritatem in uno dimidio anno flectit se parum ad aquilonem, et in alio parum ad meridiem, omni die fere per unum gradum.^ Unde aequidis- tantes "^ non sunt vere circuli, sed spine ; eo quod finis et principium non cadunt in idem punctum, et ideo in idem redit flexus solis in zodiaco et in^ requldis- tante. Nee potest flexus Lie considerari secundum declinationem liorizontis, quia adlmc flectitur in illo dimidio anno ad meridianam partem liorizontis , nee habet comparationem ad horizonta, nisi propter a^qui- distantem : ergo judicabitur secundum eam. Non igitur videtur quod hie flexus possit salvari secundum veritatem, sed secundum judicium sensus. Nam quia in communi judicio judicamus secundum sensum, multa reperiuntur apud auctores qute dicta sunt secundum quod apparent. Ex perspectiva igitur dictum est, quod magis compreliendimus distantiam stellarum in oriente et occidente, propter interpositionem terras, quam in meridie. Et ideo, licet secundum lineam extensam inter orientem et occidentem^ videntur plus distare a
' in zodiaco] om. T.
- ad aquiloneni] ad meridiem, T., corrected from ab aquilone.
^ ad meridiem'] ad meri- diem, sed ad aquilonem, T.
* in] om. T.
^ unum gradum] gradum uuum, T.
^ aquidistdntes] "tequidistantes " simt paralleli quas describit sol " omni die." T. in marg.
' »t] om. T.
** orientem et occidentcm] oriens et occidens, B, T,
LUI.J OPUS TERTIUM. 203
nobis, quam secimdum lineam extensani a medio co^li usque ad anguluiu terne, taraeii videutur esse pro- pinquiores nobis in oriente et occidente quani in me- ridie, considerando lineam quse est extensa inter polos mundi. Et quia nos sumus multum versus polos, ideo in ortu et oecasu videtur sol magis esse^ versus aqui- lonem quam in meridie ; sicut quilibet potest judieare omni die ad visum, quando sol videtur in ortu, et meridie, et in oecasu. Videtur enim quod quando est in ortu et oecasu propinquior sit ]3olo nostro, et quasi sit in directo nostri ; sed quando est in meridie, videtur multum flecti ad polum meridianum. Omni igitur die anni videtur sol, quantum ad sensum, flecti ad aqui- lonem in oecasu, postquam gyravit secundum sensum nostrum ad meridiem in medio diei. Certe sic occurrit dubitatio gravis de aliis quie dicta sunt, et de multis quas non possum hie enarrare.
Cap. LIV.
Beinde descendo ad radicem secundam, quse est de Utility of cognitione locorum mundi.^ Manifestum enim est quod fo^ifJojoZ, totus textus decurrit super litec loca, et per ha3C loca and the im- corporalia significantur loca spiritualia, et per vias ad attached to ea vise spirituales ; et majora mysteria in his locisitbythe continentur quam auris mortahs potest audire, aut mens humana intelKgere, sicut dicit Origeues super Josue. Et sanctus Hieronymus, et Eusebius, et alii iverunt per loca sacra, ut haberent intellectum Scrip- turte. Et ipsi, et Isidorus, et Orosius ad Augustinum, Beda, et multi, diligenter scripserunt de his locis ; et descriptiones ordinaverunt in pellibus, propter intellec- tum tarn sensus literalis quam spiritualis. Et pono
' magis cssel esse magis, T, | - unindi'] Opus Majus, p. 113.
204
ROGERI BACONIS
[cap.
The value of chrono- logy.
exempliim de hoc in^ Jordane, Hiericho,- et Hierusalem, et de via inter hsec, qiiomodo sensus spirituales pos- .sunt pulchre elici, cognita distinctione loconim mundi. Nihil enim magis necessariiim est sciii proj^ter intel- lectiim Scripturpe. Nam loca mundi dispersa sunt ubiqiie in visceribus Scripturae, tam Novi quam Yeteris Testamenti.^ Et etiam res locatte non possunt cognosci nisi per loca ; quia complexiones earum accidunt per complexiones locorum. Et ideo pluries et plus scripsi de his locis in Majori Opere, quam de aliis rebus. Nam prius posui radices de complexionibus locorum ; nunc autem aliquos ramos, fructus, et flores.
Sed postea in comparatione mathematicfe ad rem- publicam digero'' totam divisionem locorum mundi se- cundum astronomiam ; et deinde secundum naturales philosophos, et secundum sanctos, et secundum eos qui nostri temporis experti sunt loca mundi, et per iter et navigium. Et hoc est quasi maximum quod fieri potest, ut sic homo habeat totum mundum in imagi- natione certa, et omnes diversitates hominum, et sectas, et ritus ; et depingat ante oculos suos quando vult et quibus vult hoc exponere. Et ideo summe notanda est consideratio horum locorum, propter sapientise magni- tudinem.
Tertia radix est penes tempera: nam nulla scientia potest tempera certificare nisi ista ; nee aliqua^ aha se de hoc intromittit. Et ibi sunt multse conside- rationes utiles et magnse. Nam maxima inter omnes considerationes Scriptures Sacrse ^ est de cursu historiee a principio mundi usque ad Christum, per omnes cetates et srecula. Tota vero Scri})tura Vetus ad ipsum ordinatur, et ut tempus ejus habeatur, nee ante tempus
' de hoc ill] in hoc dc, T.
2 Hiericho] Jerico, T. B.
3 Nam Tcstamenti] om.
^ digcro} dirigo, T. ^ ciUqua'] om. T.
'^ Scriptune Sacrai\ Sacra; Scrip- turae, T.
LIV.] OPUS TERTIUM. 205
ejus expectetur Salvator mimdi ; nee post, sicut Judsei adhuc inaniter et erronee expectant. Et Saraceni credunt quod tempus salutis incepit quando venit Maeliometus. Necessarium igitur est nobis Christianis, et maxime tlieologis, ut pro nostra utilitate, et intel- lectu Scriptur?e, et contra Judneos, et Saracenos, et omnes sectas perversas, sciamus certificare historiam banc a principio usque ad Christum. Et ideo reputo summe notanduni istud. Sed Textus Sacer non con- tinuat hanc historiam, ut patet per totum tempus a Machabaeis usque ad Nativitatem Domini ; nee chro- nicle, nee histori?e sanctorum et aliorum liistoriographo- riim certificant liic : nam apparet in eis contrarietas infinita, et translationes textus discordant crudeUter.
Quapropter istud magnificum fundamentum ' Scrip - txiYve et professionis fidei Christianas non potest sciri usque ad luec tempora per has vias. Deinde non solum hoc tempus ignoratur quantum ad summam, sed tempora singularum retatum et s?eculorum habent infinitam dubitationem. Quod vero nunc dixi de summa temporis et partium, aliqua exempla pro- ponam.
Secundum quod reperitur in chronicis Eusebii, quas Difficulties Hieronymus transtulit, et cuiibus maxime utitur ec- "^ *^^ ,
- . ^ . chronology
clesia, ab Adam usque ad Nativitatem Christi, primo of Scrip-
anno Christi incluso, fiunt anni 5198, scilicet quinque *^"^^* millia centum nonaginta octo. Hoc autem dechirat sic : - Ab Adamo usque ad Diluvium anni fuerunt 2242 ; a Diluvio usque ad Abraham, 942 anni ; ab Abraham usque ad Nativitatem Christi, anni 2014. Sed cum sequatur editionem Septuaginta Interpretum, ut planum est, patet per aggregationem annoruin singu- larum generationum, praidictum Eusebium in secunda setate in centum triginta annis esse diminutum. Quod
' magnificum fundamentum'] fun- I - declaral sic] Praef. Auctoris. daraentum magnificum, T, |
206 ROGERI BACONIS [CAP.
etiam probatur per Augustinum de Civitate Dei, libro xvi. capitulo x.,^ qui dicit a Diluvio usque ad^ Abraham 1072 anno^fuisse promulgatam editionem, id est, Septuaginta Interpretum. Sed Eusebius non posuit nisi 942; et hoc est minus in 130, ut patuit supra, Orosius vero, in libro de Ormesta'^ Mundi, scribens beato Augustino, his addit unum annum, dicens quod fue- rint ab Adam usque ad Nativitatem Christi 5199; qui Humerus, licet videatur inclusive intelligi, tamen exchisive scribitur, in cereo paschali. Secundum vero Hebraicam veritatem, sicut Beda scribit in libro Tem- porum, fuerunt 3952 anni. Sicut vero colligitur ex modernorum Hebr?eorum computatione, ab Adam usque ad tempus quo nos ponimus Nativitatem Christi, fuerunt 8760 anni. Similiter in partibus hujus^ temporis est magna contrarietas, et dubitatio major. Nam in secunda ?etate, undecimo capitulo Geneseos, habetur in codicibus Latinorum, quod vixit Arphaxad, postquam genuit Sale, trecentis tribus annis ; et Hebra3us habet quadringentos tres annos ; et Grcecus, secundum Septuaginta Interpretes, inter Arphaxad et Sale inter- ponit cetatem Chamam in 130 annis ; de quo Lucas meminit in generatione Domini. Similiter de annis Abrahte. Textus enim dicit, septuaginta quinque annorum erat Abraham, cum egrederetur de Haran. Sed cum post mortem patris exivit, qui ducentis quin- que annis vixit, et Thare existens septuaginta annorum generavit Abraham, constat quia, mortuo patre, erat 1 35 annorum ; nam tot remanent, demptis septua- ginta de 205. Augustinus nititur hoc solvere, et Hieronymus, et Hebrrei ; sed valida et insolubilia adhuc hunt argumenta contra quamlibet solutionem.
1 lihro .r.] xviii. libro,
capitulo X., B. " a(7] om. T.
^ anno'] anni, T. '' Ormeski'} cap. i. ■'■ hujus'} om. T.
LIV.] OPUS TERTIIBI. 207
Sed longiim esset hoc scribere, et ideo dimitto usque ad pleniorem scripturam.
De annis vero Salomonis dubitatio est^ gravis ; The years nam Josephus in octavo Antiquitatum libro,- super queni omnes sancti et liistorioe fundamentum liabent, (licit quod^ mortuus est Salomon valde longaevus, et regnavit octoginta annis. Et secundum hoc texit historian! sacram. Sed textus noster non habet nisi medietatem. Baasa vero rex, tertii Regum capitulo XV., dicitur in tertio anno^ Asa incepisse regnare, et viginti quatuor annis regnasse. Ergo usque ad vigesimum sextum ipsius Asa, ad plus regnavit ; et hoc patet per xvi. capitulum, ubi dicitur quod anno vicesimo sexto Asa regnavit Hela filius Baasa ; sed secundo Paralipomenon xvi. dicitur, quod anno tri- sesimo sexto regni Asa ascendit Baasa. Similiter in vicesimo primo capitulo, secundi Paralipomenon, habe- tur : Joram fuit triginta duo annorum cum regnare coepisset, et octo annis regnavit in Hierusalem ; quorum summa est quadraginta amii. Et in principio xxii. dicitur quod filius ejus, Ocozius, erat quadraginta duorum annorum cum regnare coepisset, et uno amio regnavit in Hierusalem. Ex quo sequitur quod Ocozias fuit natus ante patrem suum per biennium, quod nihil est dictu.
Eusebius vero et Beda^ non ponmit nisi triginta annos captivitatis Babylonia3, cum tamen secundum Hieremiam videatur quod debeant poni. septuaginta duo anni, usque ad solutionem captivitatis, quse pr?e- dicta fuerat per Cyrum debere impleri. Et hscc est communis sententia, scilicet quod septuagmta duo anni captivitatis fiierunt. Sunt autem alia qute habent dubitationes consimiles, vix numerabilia ; sed hasc suffi- ciant pro exemplis. Est igitur necessaria consideratio
' est'] oni. T.
2 libro'] viii. 7. § 8.
* quod] om. T.
' a7ino] regni, T. ^ Beda] De Teniporum Ratione, .'535, ed. Migiie.
20S ROGERI BACONIS [CAP.
de liis propter istas controversias. Et similiter propter certitudinem temporis Christi, qua nihil in Scriptura magis considerandum, nisi corruptio Textus Sacri in litera et in sensu literal!, de qua superius est anno- tatuui, et adhuc inferius in peccatis studii recitabitur. Astronomy Sed, ut dixi, nulla scientia certificat de temporibus, siire"foun- ^^^^ astronomia ; quia ejus est considerare revolutiones dation of motuuni coelestium, qui fiunt in temporibus certis ; looy. et similiter renovationes eclipsium, qua? non cadunt
nisi ad tempora certa, et in his non potest errare. Et ideo Ptolomsevis in Almagesti consideravit per eclipses tempora, et certificavit tenq^us Nabucha- donozor, et totum tempus ab eo usque ad Alexan- drum Magnum, et ab illo usque ad Octavianum Augustum ; cujus quadragesimo secundo anno Do- minus noster natus est secundum omnes historias, et secundum sanctos ; et ab illo certificavit quantum fuit usque ad tempus suum, scilicet usque ad Adrianum principem, sub quo Ptolomreus fecit considerationes suas ; sed ante Nabuchadonozor non consideravit tempora. Alii tamen non tacuerunt, et prjiecipue Albumazar in libro Conjunctionmn.^ Nam ibi ponit principium mundi et primum hominem, scilicet Adam ; et a crea- tione ejus notat tempus usque ad Diluvium, docens qua die et qua hora fuit Diluvium. Nam a plasma- tione Ada? usque ad noctem diei Veneris, in qua fuit Diluvium, fuerunt anni 2226, et mensis unus, et viginti tres dies, et quatuor horse. Deinde dicit modos verifi- candi totum tempus a Diluvio usque ad destructionem legis Machometi per omnia media, scilicet de tempore Nabuchadonozor, et Alexandri, et Christi, et Machometi; volens quod princeps legis fcedte et malignfe habeat sequi Machometum ; et hie est Antichristus : quia nulla lex sequitur, nisi lex Antichristi, ut planum est.
' Conjuncttonum'l De Magnis Conjunctionibus, &c. Sig. E. iiii. Ed. Venet, 1515.
LIV.] OPUS TERTIUM. 209
Seciinclum quod considerandum est de temporibus The be-
.... . , ... ginning of
est prmcipium anni, et per consequens principium fjig y^^j. inundi ; an sit in lunatione Octobris, an in Imiatione among the Aprilis. Ha3C sunt optime consideranda, propter difli- cultatem et pulelnitudinem considerationis, qu^e per Textum Sacrum maxime potest fieri. Yulgus autem ffistimat quod principium mundi fuit in vere, et quod primus raensis anni est Aprilis, sicut dicitur in Exodo [xii. 2.] : '• Hie mensis est primus in mensibus anni." Sed hoc dictum est ab inchoatione festorum legalium, non secundum seriem naturalem temporis, sicut pulchre dicit Joseplms in primo Antiquitatum libro.' Et quod hoc sit verum sine contradictione possibili probavi in Opere Majori per textum, qui dicit hoc in^ Exodo, vi- cesimo tertio capitulo [IG.] : " Solemnitatem celebrabitis " in exitu anni ;" et in eodem, tricesimo quarto [22.] : " Et solemnitatem quando, redeunte anni tempore, " cuncta conduntur." Et hoc patet per prsecepta de metendis et seminandis agris. Nam si sextus annus finitur ad Aprilem, tunc fructus non colligentur, sed peri- bunt, quia Septimus amius est ferialis, in quo non licet metere. Item tunc octavus annus incipiet ab Aprili, et nihil metetur in eo, quia nihil fuit seminatum in septimo anno. Sed nullus annus caret messe nisi septimu.^, quia solus ferialis est.
Sed si ab Octobri incipiatur annus, nullum incon- veniens contra pra^cepta invenitur. Item patet hoc per principium Nehemire satis manifeste. Et hoc dicit Hieronj^mus in Epistola de Festis, et primo Ezechielis^ vult illud idem. Nam ibi dicit quod Januarius est quartus mensis, ergo Novembris est secundus. Et non est dubium, quin secundum ordinem temporiun natura- lem, principium anni est in lunatione Octobris. Et hoc"* astronomi orientales, ^gyptii, et Grreci, et Persae,
' llbro'] 1. 3. § 3. I 3 Ezechielis'] i. 3.
- live i>i'\ in hoc, T. | * lioc'\ om. T.
VOL. I.
210 KOGERI BACONIS [CAP.
et omnes considerant, qui a patriarcliis et proplietis liabuenmt astronomiam. Et hoc est consonum naturae, ut quando spoliatur vetus annus a fructibus suis, incipiat novus ; nam finis annualis laboris est collectio fructuum. Et ideo seminatio et fructuum collectio debent esse in eodem anno : quod non potest servari si annus incipiat ab Aprili ; sed in uno anno semina- bitui', et in alio metetur. Et cum hoc sit verum, tunc forte est argumentum de principio mundi, quia princi- pium primi anni fuit principium mundi. Sed principium anni^ est ab Octobri, ut nunc probatum est. Unde dicit Josephus quod licet Moyses constituit anni principium in Aprili, quantum ad initium solemnitatum, tamen in venditione, et emptione, et reliqua gubernatione, Moyses prioris sseculi decreta servavit, quantum ad anni prin- cipium. Sed prius ssGCulum fuit a Moyse usque ad principium mundi revertendo ; ergo illud sseculum habuit principium anni in Octoljri, ergo principium mundi.
Conform- Et hic est ingeus consideratio per astronomiam ;
astronomy, scilicet, ad inveniendum nobilissimam coeli disposi- tionem, in qua planet?e omnes fuerunt in suis locis difrnioribus, et ubi omnes suas fortitudines habuerunt, de quibus postea scripsi tarn in Minore quam in Ma- jori. Et hsec debuerunt esse in principio mundi : hoc est congruum. Et ideo si ista potuerunt inveniri, in primo anno mundi, in principio Octobris, con- sonum est naturae quod ibi fuit principium mundi. Sed nondum est hsec consideratio certificata : tetigi tamen de ea aliquas vias in Opere Majori.
Lives of Tertium, quod hic est notabile de temporibus, est de
arclfs^ "' longitudine vitae patriarcharum. Nam per mille annos, secundum Josephum,- A^xerunt aliqui ; et textus fere deducit vitam ad lioc. Et aliqui ascribunt hoc bonitati
' fuit principium princi- I - Josephum'] Antiq. i. 3.
pium anni'\ cm. T. I
LI v.] OPUS TERTIUM. 211
dispositionis coelestis in principio raundi, et alii aliis causis, ut tetigi in Opere Majori.
Quartum autem est ' de tempore Diluvii : nam in Time of veritate fiiit in Novembri, in secundo mense, secun- ^^^ deluge, dum ordinem temporis naturalem ; quod est valde considerandum. Nam hoc plane dicit Joseplius in primo Antiquitatvim. Cfeteram Scriptura, ut probatum est, accipit anni principium in omnibus apud Oc- tobrem, pr?eterquam in serie festorum : ergo oportet quod Diluvium - fuorit in Novembri. Sed Magister in Historiis hie turpiter erravit, non solum propter hoc, quod in Maio dicit Diluvium fuisse, sed^ quia vilis ignorantia nominum mensium secundum Hebr?eos et Grrecos duxit eum in errorem. Nam Josephum imi- tatus, non intellexit nomina Hebrtea et Gr?eca, sicut docui in Opere Majori : quoniam credidit quod Mains vocaretur illo nomine quod Novembri datur in He- brseo et Graeco ; et sic'* deceptus est.^ Et ideo glossa magistralis, qua? similiter in hoc loco textus ponitur, nulHus auctoritatis est ; quia ° falsum dicit manifeste ; et deceptio illius glossatoris fuit sicut magistri in historiis.
Quintum hie considerandum diligenter est de prin- cipio diei naturalis ; nam vulgus theologorum jpstimat Beginning quod dies artificialis prfecessit noctem, et lux tenebras °^ ^'j^ °^" in principio mundi. Sed istud patet falsum esse per Hieronymum super Jonam et super Matth?eum ;^ et per hoc, quod secundum legem ab occasu solis incipie- bat dies ; et tal)ul?e Hebra^orum astronomicse factre sunt ab occasu solis, Et Judtei considerant tempus lunare. Et apud omnes nationes considerantes hoc tempus, dies naturalis incipit ab occasu solis, ut dicit Alfraganus.^ Et textus dicit semper quod factum est
' est'] om. T.
- Diluvium'] om. T. Antiq. ibid.
^ sed] om. T.
■■ sic] fuit, T.
^ est] om. T.
" quia] quoniam, T.
' MatfhcEum] in Jonam ii. 2 ; Mat. xii. 40.
^ Alfraganus] Chronolog. cap i. Francof. 1590.
O 2
212 EOGERI BACOXIS [CAP.
vespere et mane dies iiniis. Ergo hoc vesper et lioc mane simt partes nniiis diei natnralis ; et vesper prins ponitur, et iJeo prseeedit diem artificialem. The refor- Hfec igitur quinque notabilia volui ponere circa the*ca°en- ^empus consideratum secundum ejus substantiam. dar. Nunc volo tangere ea, qure scripsi de passionibus tem-
porum. Et voco passiones liic primationes, lunationes, et embolismos, et hujusmodi, quse in compute et kalen- dario considerantur. Et liic oritur unus de majoribus fruetibus astronomipe, qui consistit in compositione, et correctione, et intellectu, et usu kalendarii et computi. Et duo principaliter considerari possunt : unum per- tinet ad correctionem kalendarii, quod est maxime notandum post correctionem Sacri Textus, ut suo loco inferius exponetur. Nam horribiles et viles errores sunt hie ; quia ex ignorantia computi, secundam vias astronomifie, permittunt prrelati hanc corruptionem reg- nare. Quamvis enim astronomi sint, qui possent hujusmodi corruptionem tollere ; ' tamen non sunt ausi, sine auctoritate summi pontificis, secundum quod con- cilium generale ordinavit, Sed de hoc inferius ; nunc prse manibus sunt alia ; inter qua? una de maximis difficultatibus continetur, et similiter quod non termi- nabitur nisi per auxilium papale, quia nee certifica- The date of bitur Veritas, nee falsitas excludetur ; et est de fix^ioii"^'' Passione Domini. Ad hoc vero intelligendum, et qure- dam alia, qupe volo hie tangere, oportet nos revolvere considerationes Hebrseorum in astronomicis, et in eis quae ad kalendarium et computum, propter legem Dei sciendam, requiruntur. Nam licet in Majori Opere ~ plura scripsi de hac materia, tamen aliqua certius tangam, propter infinitam clifficultatem. Gens autem Hebrteorum consideravit semper tempus lunare, et
' tollere^ e medio, added in niarg. I ' Opere'] oni. T. See Opus Ma- of T. I jus, p. 122.
LI v.] OPUS TERTIUM. 213
a linos et menses ; efc his iititur Scriptura Sacra, qupe Mode of niiindo per Hebragos tradita est, tam in Novo quara among the in Veteri Testamenio. Nam Dominus noster et apostoli Jews, fuerunt Hebrsei, sicut patriarchal et prophette. Unde di- citiir in Ecclesiastico, quadragesimo tertio capitulo [7.] : " A luna signvim diei festi — mensis secundmn ejus no- " men est." Et hoc patet per compntationes mensium et annorum in Dikivio, et alibi multipliciter ; qute ve- riiicari non possiint, nisi de annis et mensibns hina- ribus. Mensis vero secundum vulgus Hebra3orum qui- dam est triginta dierum, quidam novem et viginti. Nam omnes in numero impari, ut primus, tertius, et cseterij sunt triginta dierum ; omnes in numero pari, nt secuudus, ct quartus, et cpeteri, sunt novem et viginti dierum. Sed htec consideratio vulgaris alia est ' ab astronomica veritate, quam Hebnei astronomi con- sideraverunt, et ad quam sensum vulgarem reduxerunt ; ut non esset error finaliter in vulgi consideratione.
Astronomi igitur eorum, qui praefuerunt observatio- nil.ms legis, consideraverunt aliter, scilicet per aliqueni numerum dierum requalem, ut omnes menses essent sequales propter certitudinem computandi. Sed a visione nova in visionem aliam non est tempus eequale ; quia aliquando inter lunam ultimam et novam sunt tres dies integri naturales, aliquando duo, aliquando in eadem die accidunt. Et ideo nulla certitudo potest contingere ex hac consideratione, nee potest conside- rari mensis penes conjunctionem veram lunee cum sole ; quia tempus inter quaslibet conjunctiones has non est lequale alteri ; aliquando enim est majus, aliquando minus, ut sciunt astronomi. Et ideo con- sideravenuit alium locum lunse per aliquam distantiam a conjunctione vera, et invenerunt tequalitatem semper in omni mense ])enes ilium locum ; et, mediante hoc.
' alia est] om. T.
and solar year,
214 ROGERI BACONIS [cAP.
potuerunt certificari de vero loco luna3 ; et isti motui lunse dederunt nomen, et vocaveiimt motum ?equatum, et seqiialem, et medium ; quia semper tequalis est ; et, mediante illo, invenitur motus lunse verus, et locus verus* in eoelo, et vera conjunctio. Et ideo adhuc, quando luna consideratur penes locum istum, dicunt quod est conjunctio ejus asqualis, et media in coelo,' quia, mediante ilia, habetur vera conjunctio. Hoc dico' propter verba eorum. The lunar Dicamus igitur quod mensis lunaris consideratur penes conjunctionem mediam, quia tempus inter quas- libet tales conjunctiones est semper sequale ; et ideo certum quid est, et potest certificari computatio secun- dum eam. Et sic mensis lunaris dicetur ima lunatio, qua3 continet noveni et viginti dies et dimidium, et aliquas partes minutas horarum, qute vocantur fi-ac- tiones. Hebrsei vero dividunt unam lioram in mills octoginta partes, propter certitudinem computationis ; unde - propter lianc divisionem certius considerant quam astronomi aliarum nationum, qui dividunt horam in sexaginta partes. Hoc supponendum est nunc, nam probatio certa currit super hoc. Et has fractiones horarum in quolibet mense colligunt, donee possint^ sequare annum lunarem solari, quod accidit eis in suo tertio amio. Nam quia annus Solaris addit super annum lunarem undecim dies ; — annus enim Solaris habet trecentos sexaginta quinque dies integros, et lunaris nisi ccc.liv. — colligunt ter undecim dies, et con- stituunt unum mensem lunarem, et ponunt ante Aprilem, ex causa certa quam inferius tangam, et utuntur lunari sicut nos decennovenali ; qui cyclus lunaris ineipit in quarto anno cycli decennovenalis, et continet xix. annos, sicut noster cyclus. Et posuerimt unam tabulam ex tredecim cyclis talibus, qua revoluta complentur omnes,
' ct locus verus"] otn. T. 1 ^ possint'] possunt, T,
* unJe} lit, T. I
HV.] OPUS TERTIUM. 215
et omnia redeimt ad idem temporis principimn. Et hie eyelus, cum canonibiis suis et expositionibus, est apiid eos loco computi, et kalendarii apud nos, quantimi ad multa. Et lianc tabulam literis Hebraicis misi in Opere Majori, cum ejus expositione et canonibus suis, secundum quod pertinet ad computum eorum.
Cap. LV. PosiTA sic in universali ratione temporis Hebneo- Applica-
T T 1 o • J. J. • tion of this
rum, nunc volo applicare eam ad bcnpturam, tarn m foreo-oino- Novo quam in Veteri Testamento, quam ad aliqua remarks to exempla, ut haec persuasio requirit. Primuni exemplum passages in occurrit de lunatioue a principio mundi : nam vulgus Scripture ; theologorum sestimat quod fuit plena ; et aliqui faulty in- doctorum sanctorum inclinantur ad hoc propter perfec- terpreta- tionem operum divinorum. Sed opera ilia inceperunt a tenebris, et a materia confusa mundi, et defectu orna- tus et distinction is, ut omnes fatentur, Ideo non est mirum si tempus incepit ab imperfectione lucis lu- naris.
Et cum Judsei et Scriptura ^ utuntur tempore lu- Of the day nari, et menses lunares incipiant a novilunio, non ^J^^,, ^rk a plenilunio, videtur omnino necesse quod primus mensis in principio inceperit a novilunio. Quod- vero Magister in Historiis, quern vulgus sequitur, dicit quod Noe egressus est arcam vicesima octava lima, Beda dicit quod vicesima septima, et quod pro errore suo fingit, dicens : " Potest autem esse quod Noe " egressus est de area vicesima septima, jam imminente *' vicesima octava ; media vero tempora extremorum *' nomine ssepe nominantur ; " — manifeste patet falsum ; quia Judsei non incipiunt diem nisi ab occasu solis.
et Scn'plura^ om. T. \ ' Quod'] quia, T.
216 ROGERI BACONIS [CAP.
Et ideo non dicimt lunam esse alicujiis petatis, iit pri- mani, vel secimdam, vel tertiara, nisi in occasu vel ante occasiim inveniatnr ejus ictas nova facta. Dicit enim Beda in ' libro Temporum, qiiacunque hora accendatur luna, priusquam vespera veniat, non dieetur prima. Si vero post occasiim solis accendatur, non prima in proecedente ves[)era, sed tricesima testi- mabitur. XJnde prima non dieetur, nisi ante occasum vel in ipso occasu accendatur ; et sic nee secunda, nee tertia, nee alicujus setatis. Et ideo si vicesima septima luna exivit, secundum quod Beda dicit et Magister fatetur, non potest dici vicesima octava : oportet enim quod alteram liorum determinate con- tingat. Nee est medium tempus inter istas ^ luna- tiones, ut tingit, quod iitriusque extremi nomen accipiat. Sed ex glossa Strabi, quam non intellexit, sumpsit occasionen errandi. Nam eodem die quo intravit, exivit, ut dicit Strabus. Sed hoc quantum ad feriam intelligendum est ; ut si Dominica intravit, Dominica exivit, Sed non quantum ad kalendarium intelligendum. Et hoc credidit Magister, et ideo deceptus est. Of the Eodem modo in Exodo, de tempore legis daUe,
fheT^" turpiter errat, et inducit vulgus in errorem, et sapi- entes in ^ niagnam intricationem. Nam cum tertia die mensis tertii fuit lex data, et quinquagesima die ab Azymis, qua) comedebant in ^Egypto, vult hoc Ma- gister salvare ponendo quod mensis lunaris sit semper triginta dierum. Hoc autem absurdum est ; * quia tunc in anno lunari essent trecenti sexaginta dies,^ quia duodecies triginta perficiunt trecenta sexaginta. Sed hoc falsum est, nt patet per pra^dicta. Computavit tamen septendecim dies de primo mense, quia tredecim
' in'] om. T. Bed. ib. cap. lix. * istas] ipsas, T. 8 n;] om. B.
* est] om. T. •'' dies] om. Ti
LV.] OPUS TERTIUM. 217
praecesserunt ante Azyma et occisionem agni, quia qviartadecinia die occisiis fuit ; quibiis tredecim si ad- damus septendecim, fiunt triginta, et triginta computat in secundo mensc. Sunt igitur quadraginta septem dies de tertio mense ; unde sic coUigit quinquaginta dies usque ad legem datani. Sed Beda ' dicit, quod in sunima praidicta temporis, non possunt nisi quadra- ginta noveni dies inveniri ; quoniani duo menses lunares non tenent nisi quinquaginta novem dies. Et ideo si septendecim accipiantur a primo mense, non ac- cipimitur nisi viginti novem de secundo ; aut si triginta de secundo accipiantur, tunc de primo non nisi sexdecim accipi debent ; et ad hos tres primi tres de tertio mense additi sunt, ut si in universo sint quadraginta novem dies. Non igitur potest textus exponi secundum intentionem Magistri ; sed oportet aliud dicere, sicut express! in Opere Majori.
De neomeniis vero et kalendis multum est in The neo- Scriptura, et de liis consideratio bene notanda. Neo- menia, seu novilunium (a ve'ov, quod est novimi, et jw-^^vrj, quod est luna), non erat festum feriale ; et ideo non ponitur Levitici vicesimo tertio cum aliis ferialibus diebus. Sed quia erat festum sacrificiorum et epularum, ideo ponitur inter ilia, in quibus sacrificia ofFereban- tur, Numerorum vicesimo octavo. Quia igitur Judrei menses computabant secundum lunam, idcirco in ka- lendis, scilicet in novilunio seu neomeniis, sacrificia ofte- rebant, et epulas faciebant, sicut patet primo Regum, vicesimo [1^.]: " Cras kalendre erunt et requireris." Nam omnes menses in imparl numero, ut primus, tertius, et creteri, habent unum diem epidarum, scilicet primum, qui incipit in occasu soils, et durat usque ad alterum occasum. Menses vero in pari numero, ut secundus, quartus, et ceeteri, habent duos dies pro epulis. Nam lunatio primi mensis non habet nisi viginti novem dies
' Beda} ibid.
218 ROGERI BACONIS [CAP.
et dimidium, exceptis fractionibiis horarum, quse negli- gimtiir in ordine mensium. Et ille dimidius dies incipit in occasu solis, et terminatur in fine noctis, scilicet in mane tricesimse diei. Unde ille dies artifi- cialis, scilicet a mane tricesima) diei usque ad vespe- lam, licet sit pars mensis primi, non tamen est pars lunationis primse, sed est pars lunationis secundae. In illo enim est novilunium, et neomenia, et kalenda, usque ad vesperam. Et quia in novilunio faciebant festum epularum, ideo ilia die fuerunt in epulis. Et quoniam secundus mensis incipit in occasu solis illius tricesima) diei, ideo iterum faciunt in iUa die, quae incipit in occasu illo, usque ad alium occasum, scilicet in tota die tricesima prima. ^ Et ideo primo Regum vicesimo [27.] : " Sedes David die secunda post kalen- " das vacua apparebat.''
Cap. LVI.
Pascha. Sed majus exemplum et i)liis notandum est de
celebratione Pasclise secundum legem ; nam cum in illo ^ fuit festum primitiarum de spicis et granis, oporteret quod omni anno in festo Azymorum haberent grana nova. Sed cum considerabant annum lunarem, et liic finitur per undecim dies ante finem anni Solaris, (considerato quod simul incipiant,) si lunatio Aprilis, quae est Pasclialis, accideret in primo anno in tempore spicarum novarum, tunc infiu tres annos erit retro versus liyemem lisec lunatio per mensem mium, et infra sex per menses duos, et infra duodecim per menses quatuor ; et ita in profunda liyeme celebraretui- Pascha^ contra legem, nisi aliud remedium apponerctur. Et ideo collegerunt fractiones ultra menses, et undecim dies ter infra tres annos congregavermit, et feceruut
' <nVes!Wirtpr(«/«] tricesima una, B. | * (7/o] ilia, B.
LVI.]
OPUS TERTIUM.
219
unum mensem ' tris'inta dierum, et residuos tres dies suspenderunt usque ad aliam computationem. Et hunc mensem apposuerunt ante Aprilem, ut elevarent mensem ad debitum primitiarum statum, quatenus tempus lunare a3quaretur sic solari, quod tempus solare facit ortum spicarum et granorum, non tempus lunai-e. Hie annus habet tredecim menses, et dicitur embolismalis, id est, superexcrescens ; et ita ab Hebrseis primo incepit ratio embolismorum. Et Latini et Grseci acceperunt ab eis. Et sicut Hebrasi ponunt embolismum in tertio anno cycli, et sexto et octavo, et sic ultra secimdum quod occurrit, sic Latini et Grfeci. Sed tamen consider- andum quod cyclus Hebrteoruin, ut prsedixi, incipit quarto amio cycli Latinorum. Sed quia astronomi et computistte non advertmit ^ banc difterentiam, ideo stepe inaniter, et cum confusione, contendunt cum Judseis, reprobantes eos de festo Paschali, quando multum, ut per mensem vel circiter, a nobis discordant^ in hoc festo. Nam si cyclus noster et eorum simul inciperent, tunc redarguendi essent. Sed non est ita ; et ideo hal)ent eniljolisuium, quum nos non habemus, et e converso. Et ideo ille mensis addendus aliquando ad- ditur apud eos, vel >subtraliitur, quum nos nee addimus nee subtrahimus. Vidi autem peritos viros et famo- sissimos tm-pitei- errare, et a Judteis viliter derideri.
Et majus lioc^ exemplum accidit in observatione legali. Nam propter prsecejita legis non possunt inci- pere annum in Dominica, nee in die Veneris, nee in die Mercurii. Quoniam si in die Dominica inciperet annus, tunc in lunatione Octobris, quando incipit annus secundum seriem temporis naturalem, quintadecima dies illius mensis erit in Dominica ; et in vigilia illius festi colliguntur rami de arboribus propter festum
' uuiim H(c/(.sf///] moiisfin uuum, - culver tunt] antevertunt, B.
^ a nobis discordatiQ discordant a nobis, T. * hoc} om. T.
220 ROGER! BACONIS [CAP.
scenopegise, quod non licet facere in Sabbato. Similiter nee ^ in die Mercurii, quia tunc decima dies illius mensis essct in die Veneris. Scd in ilia die nihil licet fieri, nam ^ est par Sabbato ; quapropter non iacerent cibaria in ilia die, sed oporteret in die Jovis ilia fieri, quod esset grave propter putrefactionem, et maxime in calida regione et in calido tempore. Item, si aliquis esset mortuus in die Jovis, non sepeliretur us(pie ad diem Dominicara, quod non esset tolerabile in terra ilia. Nee potest die Veneris annus ineipere, quia tunc decima esset in die Dominica, et ita acciderent incon- venientia nunc dicta ; quia idem est sive decima dies sequatur Sabbatum, sive prrecedat immediate. Et ideo de necessitate legis divinpe oportet quod Hebrpei incipiant annum suum die Lunte, et die Martis, et die ovis, et die Sabbati, et non aliter. Et quia sic est, deo sancti patriarchal et prophetse posuerunt unum annum communem, qui habet trecentos quinquaginta quatuor dies, sicut astronomi omnes considerant annum lunarem ; et alium annum posuerunt diminutum, scilicet trecentorum quinquaginta tiium dierum ; et alium super- fluum, scilicet trecentorum quinquaginta quinque die- rum,^ propter hoc quod non potuerunt ineipere annum tribus diebus prsedictis ; et composuerunt tabulam tre- decim cyclorum, in qua potuerunt omnia complere qua? pertinent ad festa, et quas ad veritatem primationum requiruntur, secundum considerationem astronomicam, Et in hac tabula est mirum artificium astronomite, et summa legis intelligendie utilitas, et omnium festorum legalium, quam qui nescit nunquam potest scire in- tellectum legis, ut oportet, nee cum Judseis conferre de talibus, nee eis persuadere utiliter. Et ideo totam posui Hebraicis Uteris in Opere Majori, cum
1 „gc"i ne, B. I ^ dicrnm'] om. T.
= /(««/] quia, T. I
LVI.
TERTIUM.
22]
oranibns canoiiibus, id est regulis suis et expositione, docens artem iiiveniendi singulis annis nostris quando debet esse principium anni secundum Hebrseos ; et docui Johannem banc tabulam cum suis canonibus. Et ideo hoc capituhim est unum de majoribus nota- bilibus in omnibus quse scribo, et magnis laboi'ibus et expensis acquisitum.
fixion.
Cap. LVII.
Sed maximum omnium qufe referuntur' ad hasThecom- passiones temporis, est de kalenda et lunatione Domi- aJJ^f^date of nicfie Passionis ; et hrec corruptio kalendarii cmn cor- ^he cruci- ruptione textus est maxime notanda ; et hie eertius pi'ocedo quam in Opere Majori, propter quod ha?c scriptura magis tenenda est."
Latini enim^ dicunt quod kma fuit quintadecima in die Passionis ; ita quod Beda fuhninat contra eos qui ponunt quartam decimam in die Passionis. Nam dicit in libi'O Temporum/ qiiod Dominus quinta decima luna, feria sexta, crucem ascenderit, et Dominica die i-esurrexerit, nulli licet dubitare catholico. Et Magister in Historiis hoc^ idem sententiat, et multipliciter nititur confirmare ; et totum vulgus theologorum hoc asserit evidenter. Et quod octavo kalendas Aprilis signatur dies Passionis, hoc dicit Augustinus, et Hieronymus ; et totum vulgus Latinorum nunc tenet idem. Sed Augustinus dicit in libro de Qufestionibus Yeteris et Novi*^ Testamenti, quod fuit jiassus quartadecima luna. Et hoc videtur per Evangelia multipliciter ; quia in Matthreo ^ dicitur : " Non in die festo, qui est " dies primus Azymorum ;" et hie est in quintadecima
' referuntur~\ refero, T.
* et hcEC corruptio magis
tenenda est'] ova. B. and U.
' Latini enini] quoniam Latini, B. U.
* in libro Temporum] c. lix. '" hoc'] om. T.
^ Veteris ct Novi] Novl et Veteris T. Qusest. Ixxxiv.
• Matthceo] xxvi. 5.
222 ROGERI BACONIS [CAP,
lima : quia qiiartadecima fuit agnus occisus. Nam comedebatur post occasum solis, a quo occasu incipie- bat dies quintadecima et quintadecima luna : ergo ante decimam quintam fuit occisus Salvator.
Iterum, Johannes octavo decimo [28,] : " Non intro- '' ierunt prastorium, ut non contaminarentur, sed ut " manducarent Pasclia." Et ita in vespere post Pas- sionem manducaverunt Pascha ; et tunc incipit quinta- decima luna, et non ante. Item Johannes decimo nono [31.] : " Erat autem parasceue Paschpe," ergo eadem die ad vesperam paraverunt Pascha. Item Johannes eodem [42.] : " llA igitur propter parasceuen " Jud^eorum, quia juxta erat monumentum, posuerunt " Jesum ; " et ideo acceleraverunt sepulturam, ne in die quintadecima sepelirent. Nam in die Azymorum non sepelissent Eum, quia mdlum sepeliebant in prsecipuis festis, sicut est dies Azymorum, et Scenopegia, et hujus- modi. Item in Luca : ^ " Et revertentes mulieres in die " Crucifixionis paraverunt aromata, et Sabbato siUie- " runt secundum mandatum." Sed non licuit eis parare aromata in die Azymorum. Nam Exodi duodecimo de prima et ultima die Azymorum dicitur [16.] : " Nihil " operis facietis in eis, exceptis his quse ad ves- " cendum pertinent." Quapropter videtur quod Domi- nus fuit passus quartadecima luna. Et figura debet respondere veritati. Sed agnus Paschalis fuit occisus in lege quartadecima luna semper. Et si hoc est verum, tunc Dominus pr^evenit Azyma ; nam cele- bravit eoenam in Azymis, secvmdum quod ecclesia Latinorum utitur, auctoritate principis apostolorum fulcita ; quam usque nunc secuta est Romana ecclesia, et tota occidentalis ecclesia similiter. Et oportuit quod prteveniret propter Passionem suam. Et })lures hie periti in astronomia voluerunt invenire lunationes circa tempus Passionis in omni anno, a nativitate Domini, usque versus triginta annos vel quadraginta.
' Luca'] xxiii. 56.
LVII.] OPUS TERTIUM. 223
Et consideraverunt haec per oppoaitionem mediam solis et lunse, et per diem quae sequitur oppositionem, et per earn quje prtecedit ; et constituerunt tabulas ad hoc ; et non potueruiit invenire limam qiiintamdeci- mam in die Veneris in Martio, quanquam diligenter qusesiverunt. Et egomet ordinavi tabulas ad hoc' cum consilio peritorum in lege divina et astronomia. Et non invenimus adhuc istam quintamdecimam lunam in die Veneris in Martio, circiter tempus Passionis. Et contra ha?c omnia objecta nihil mvenitur pro solutione digna. Nam aliqnse cavillationes allegantur ; sed de facili evacuantur per eos, qui legem Dei noverunt et astronomiam.
De kalenda vero consimilis vel major dubitatio. Nam Theophilus,- qui fuit vicinus apostolis, scripsit quod decimo kalendas passus fuit ; et ideo Gerlandus, Gerlandus omnium computistarum doctissimus, ei adh?eret. Et gj^ii^J^^f quod Augustinus, et Hieronymus, et vulgus Latinorum all chiono- ponunt octavo kalendas Aprilis, reputat non per aucto- "^ist». ritatem dictam, sed secundum opinionem vulgi. Nam cum Augustinus dicit quod passus est octavo kalendas infert quod passus est sub geminis consulibus ; quod non est verum, ut patet per^ annos consulum Romanorum. Et ideo hoc dixit secundum opinionem vulgi, non ex definitiva sententia. Multa enim dicunt sancti^ et referunt secundum vulgum, ubi aut non habuerunt posse determinandi veritatem, aut propter difficultatem reliquerunt, aut in aliis satis ^ occupati, sufiecit illud ad tempus loqui ut plures, quamvis fuit eis sentiendum ut pauci. Et Beda inelinatur ad hanc sententiam, dicens quod si inveneris ut ehronogi'aphi dicmit de passione Domini, gratias age Deo ; non potens invenire quod vulgatum est. Et per tabulas astronomia3 non possmnus invenire quod a vulgo dicitur ; cum tamen
' ad hocl^ om. T. I ^ per'] om. T.
* Theophilus'] as q^uoted by Bede. ^ saticti'] om. T.
Cf. p. 221. I 5 sails'] om. T.
224' EOGERI BACONIS [CAP.
in revolutione temporis luiiaris nullo raodo errent
tabultie astronomia?, ut certum est ;^ quia proprium est
astronomiaB certificare hfec tempora ; et nunqiiam inve-
nimus falsitatem secundum tabulas illas, sicut proba-
mus per eclipses et cretera quse in coelo renovantur,
Et si opinionem totam vulgi de lunatione et kalenda
accipiamus, dicentes quod Dominus fuifc passus octavo
kalendas Aprilis, et quintadecima luna, tunc aureus nu-
merus in anno Passionis fuit decimus tertius, sicut Beda
scribit, et patet nianifeste in kalendario. Sed Dominus
fuit natus secundo anno cycli decennovenalis, secundum
ecclesiam et omnes, et ita secundum cyclum liabuit
octodecim annos in fine primi cycli ; quibus si tredecim
anni alterius cycli addantur (quia decimus tertius fuit
aureus numerus in anno Passionis), tunc erunt anni
triginta et unus secundum cyclum. Sed lii triginta et
unus non sunt secundum a^^tatem veram Christi nisi
viginti novem, et quantum fluxit a Natali usque ad Pas-
sionem Domini, ut patet consideranti. Ergo fuit passus
in tricesimo anno ?etatis suie, quod est contra Evangelia.
Nam Lucas - refert Joliannem Baptistam baptizasse
Christum incipientem quasi trigenta annorum. Et
secundum fidem Evangeliorum prsedicavit postea pluri-
bus annis. )Sed longe fortius potest objici. Nam
sequitur ex hoc quod Dominus fuit passus in die
Dominica, quod est manifeste falsum. Quod autem
sequatur^ ex hoc, ostendo sic. Ecclesia sequitur tabu-
The tables lam Dionysii abbatis'* Eomani, et in cereo paschali ;
of Diony- jj^veniatur igitur litera tabularum ; et revolvatur tabula
sius, abbot ^' . . .
ofEome. usque ad Nativitatem et diem Passionis; et supponatur
quod quintadecima fuit luna in Passione in octavo
kalendas : tunc manifestum erit^ quod fuit jjassus in
die Dominica. Nam quilibet qui scit aliquid de com-
' lit certum est~\ cm. T.
- Lucas'] iii. 23.
' sequatitr'] sequetur, B.
■• Dionysii abhaiis'] abbatis Dio- nysii, T. * erif] cm. B.
LVir,] OPUS TERTIUM. 225
puto potest hoc probare per revolutionem temporis usque ad diem Passionis. Et cum totum vulgus vel erret hie, vel dubium sapientibus propouat, nee liabet aliquis de vulgo unde probet quod dicit, nee qua- Uter respondeat rationibus, Magister tamen in historiis pessime errat.
Quoniam ponamus quod non erret in dicendo quod quintadecima hma, et octavo kalendas fuerit ^ passus Dominus ; tamen cum vult hoc probare, errat ultra mo- dum, et ducit omnes in errorem, ut credant quod bene probaverit quod proponit. Si enim homo veritatem ali- quam pro falsa nititur probare, et asserit suam pro- bationem, non minus est vituperabilis quam ille qui falsum nititur per falsa probare ; immo magis in hoc deridendus est, quod per falsa maculat veritatem. Veri- tas enim mendacio non indiget. Dico igitur quod quic- quid sit de conclusione intenta Magister errat omnino in sua propositione quam ponit, in fine capituli de Coena Domini ; cum dicit, si revolvas tabvilas- computi in anno Passionis, invenies lunam vicesimam secun- dam, in kalendis Aprilis, et diem Veneris ; ergo in octavo kalendas fuit luna quintadecima, et dies Vene- ris. Totum istud argumentum ponit compositvim ex duabus consequentiis.
Sed ex prima sequuntur duo impossibilia. Nam si revolvamus tabulas computi,^ et luna fuerit vicesima secunda in kalendis Aprilis, sequitur quod aureus nu- raerus fuerit decimus tertius in anno Passionis, et ita quod fuerit decimus tertius annus Christi secundum cy- clos. Sed tunc de necessitate sequitur quod Dominus fuit passus in tricesimo anno, et in die Dominica, sicut quilibet potest experiri, qui scit tabulam banc revolvere. Et hoc poterit Johannes, quern misi, pro-
/uerW] fuit, B. i ' tahuJas computi~\ coniputum, B.
tahulas'] tabulam, B. 1
VOL. I. P
226
EOGERI BACONIS
[cap,
bare ante ociilos vestros ; nam docni eum specialiter in hoc casu, et similiter in tabula astronomire facta ad banc materiam, quam tabulam inserui^ in Opere Majori, magno labore et multis expenr-sis acqnisitam.
Miilta pliira scripsi in Opere Majori, quae bic non tango, sed certius scribo bic, et ideo magis est luiic seripturse adhserendum.
Geometry- required for the due under- standing of many difficulties in theo- logy.
Cap. LVIII.
Post bfiec descend© ad quintam radicem matbe- maticse respectu theologiiie, et est figuratio geometrica. Nam omnia artificialia in Scriptnris, ut area Noe, tabernaculum, et omnia quse ad ipsum pertinent, et templa Salomonis, et Ezecbielis, et Esdrjie, et infinita alia, indigent magno artificio geometrite. Et necesse est ut fiant " bsec coram oculis vestris ^ propter intellectum sensus literalis, et spiritualis eliciendi ex bterali ; et quatenus videremus ad sensum figuium veritatis, quam tenemus, ut simul vetus et novum pr^sentialiter con- templaremur. Et sic fecerunt sancti et sapientes retroacti temporis, ut sapientiam Dei, litcram et spiri- tum, viderent. Et ego vidi bujusmodi oculis meis. Nam vidi in veste poderis Aaron totum orbem ter- rarum describi, et parentum magnalia, sicut liber Sapientife refert descriptum esse. Et cum prius pro- batum est copiose quod nibil dignum potest sciri in scientiis et^ in rebus bumanis, sine geometrica potes- tate, et rerum et scientiarum cognitio est necessaria theologire, tunc planum est quod banc scientiam sa- pientia Dei omnino requirit. Propter quod Cassiodorus^ dicit : " Sancta divinitas, quando creaturte suce diversas
' inserui'] Opus Majus, p. 130. ^Jtanf] sciant, B. 3 vestrisl nostris, B.
sciri 171 scientiis et] om. T. B. ' Cassiodorus'] De Artibus, cap.
Tl.
LVIII.] OPUS TERTIUM. 227
" species formulasque concedit, quando cursiis stel-
" larum potentia reverenda distribiiit, et statiitis lineis
" fecit currere qu?e moventur, certaque sede, quae sunt
" fixa, constitiiit, quicquid bene disponitur ac com-
" pletur, potest hujus scientia? qualitatibiis ajiplicari,"
Et ostendi hoc per exempla specialia de Iride, qnte
invenitur pluries in Scriptura; et qiiomodo sol tripli-
citer exurit niontes, Ecclesiastici quadragesimo tertio
[3.], per radios incidentes, et reflexos, et fractos, et
iterum per triplicem diversitatem anguloram, et tertio
per triplicem figurationem. Et ideo non solum simuP
exurit montes tripliciter, sed tribus modis trinam facit
combustionem. Et cum in eodem loco dicitur, in
meridiano sol exurit terram, hoc est sub tropicis et
prope, nam radii possunt ibi cadere recti, et^ non citra
tropicum, quia citra franguntur omnes, item ad an-
gulos rectos, et non citra. Item geminantur ex re-
flexione. Item breviores sunt pyramides. Et cum
theologi qucerant multa de luce, quid sit, et ejus mul-
tiplicatione et actione, nihil dignum potest sciri de
his sine geometrica potestate : sicut etiam tractatus Had sent
de Radiis manifestat, quern vobis misi ^ separatim ab ^ ^^"^^^'^^ . .... . on rays
Opere Majori, et sic de aliis infinitis. not in-
Et postea comparo multiplicationes specierum, secun- ^l^^^ ^
dum figuras geometricas, ad veritates gratiae et peccati, iMajus.
et ad veritates glorias et poenfe damnatorum. Nam
gratia tenet incessum rectum in hominibus perfectis,
et- incessum fractum in imperfectis, et reflectitur
a malis. Sed ab hypocritis tanquam a speculis politis
per honestatem exteriorem, ab ai:)erte* malis tanquam
ab asperis corporibus, qua) dissipant lucem, et faciunt
insensibilem, sicut mali aperte qui in se et coram
aliis totam ecclesiam dissipant. Et sic multas pulcJn-as
• simul] semel, T. l ^ ^^j;^ ,„;,;j j^jgj yQi,\g^ "p^
- eQ om. T. \ * ab aperte'] ab a paite, B.
P 2
228
nOGERI BACONIS
[cap.
adaptationes geometricas brevibu« tango, et inniio
majores.
Utility of Et post hsec ^ docendo potestatem numerorum pro
for\he^*^'' arithmetica. Quia Augustiniis dicit quod ad Divi-
same pur- narum Scripturarum cognitioneni nemo debet accedere
^^^^' sine potentia numerorum.^ Et primo ostendo quomodo
quatuor modis sunt numeri necessarii : quorum unus est
propter falsi tatem Textus Sacri corrigendam ;^ et pono*
exempla de hoc, Et postea tango quomodo medietates
tres, quas considerat arithmeticus, reperiuntur in Di-
vinis Scripturis, de quibus^ tlieologi et doctor es sacri
negotiantur. Deinde quia textus et qusestiones ''' tlieo-
logise multum utuntur coelestibus, et loquuntur de
altitudine coelorum, et de eorum et stellarum spis-
situdine et magnitudine, et non possunt liiec sciri
nisi per magnam numerorum potestatem, ideo posui
radices circa Iifec, et extralio flores et fi-uctus.
Et ha?c ^ est distinctio magna, et digna valde et pulcbra, quam omnis homo deberet liabere pree ma- nibus. Nam mirabilia Dei et naturae rerum nnmdi manifestantur per hoc. Et ibi est certitudo sufHciens. Sed labor magnus fuit in certificando, et expensae multse.
Cap. LIX.
Of music. Post lioc tetigi utilitatem musicae in Scriptura ; et sancti non possunt satiari de laude musica3 respectu theologire et Scripturai SacrjB intelligendre. Nam secundum quod exposui in Opere Majori, Augustinus libro Retractationum,^ et Ad Homerum,'^ et secundo
' /iff'c] om. T.
- 7iumerorum] De Libero Arbitrio, ii. 12. (?)
' corrigemlam'] corrlgendi, B.
* /5o?io] ponam, T.
* (/11 Urns'] qua T. B.
" textus et quasfmies'] qusestiones et textus, T.
' hcec'] hie, B. T.
^* Retractationum'] i. 11.
^ Ad Homerum'] Probably the epistle ci. ad Memorium.
I-IX.] OPUS TERTIUM. 229
libro ' De Doctrina Christiana, et in multis locis, deelarat quod omnino necessaiia est. Et ideo sciipsit sex libros de musica. Et Cassiodorus" similiter iiiulta explicans de ejus laude in Sacra Scriptura iufert in generali ; ut breviter cuncta coniplectar ^ quicquid in supernis rebus et terrenis convenienter secundum auc- toris dispositioneni geritur, ab hac disciplina [non] refertur acceptum.'* Sed ut veraciter pateat utilitas musicge in particulari, expedit quod ejus partes })rin- cipales revolvam ; et in hoc additur ad opera priora, propter hoc quod multjB ^ partes musica3 non sunt note© vulgo, nee etiam multitudini eorum qui sapientes existimantur.
Musica vero secundum omnes auctores considerat Its proper sonum. Sed Pythagorici testimaverunt differentias P''°^^°<^^'- sonorum esse in motibus ccelestium corporum, et ideo posuerunt musicam mundanam de sono ccelesti. Sed Aristo teles probat, secundo Coeli et Mundi,'' quod nullo modo potest sonus generari in coelestibus, et quod Pythagoras erravit. Propter quod alii subtilius philo- sophantes dixerunt quod musica mundana non est ex sono ccelestium corporum, sed ex sono generato ex radiis corporum illorum, dicentes sonum tiipliciter generari, scilicet ex collisione duri cum duro, de quo est nuisica instrumentalis, ut in citharis, et psalteriis, et aliis ; vel ex motion e spirituum ad vocalem arteriam, de quo est musica humana, ut in voce hominis ; vel^ ex radiis rarefacientibus aerem : de tali sono est musica mundana ; ut magni viri dixerunt, et valde sapientes, licet non in hoc. Nemo enim ex omni parte beatus est.^ Nam quod hoc sit falsum, patet : quia etsi esset sonus ex radiis, non esset cantui et instru-
' libro^ om. B. ii. 16. - Cassiodorus^ De Artibus, cap. v. ' complectar'\ complector, B. * acceptuni] exceptum, B. T.
^ multa;'] om. B.
•^ CveJi et Mundi] ii. 9,
■ re/] et, T. B.
^ t'ii] om. T;
230 EOGERI BACONIS [CAP.
mentis conformandus in delectationem auditus. Sed musica non considerat nisi de his, qua3 motibus eon- similibus possunt conformari cantui et sono instru- mentorum in delectationem sensus. Deinde nunquam aliciijus aiiditiis potuit hiinc sonnm percijoere, cmn tamen, si sonus est, est prsesens auditui.
Cseterum non omnis rarefactio aeris generat sonuni, sed quae causatiir ex motu percussionis, secundum quod Aristoteles docet. Sed radius non percutit, sed gene- ratur ex potentia materipe, ut probavi in tractatu De Radiis, quern Johannes extra principalia opera depor- tavit. Et prseterea rarefactio radii inducit caloiem, et ad hoc est ordinata ; sed sonus est alterius generis. Sed explicare ista non est prsesentis negotii.
Tantum tamen teneatm*, quod non generatur sonus ex radiis ccelorum, et ideo nulla est musica mundana, licet secundum opinionem antiquorum Pythagoricorum duravit hsec opinio apud vulgum. Sed magis recitatur apud sapientes, quam approbatur. Et ideo, quia Boetius fecit mentionem de ea in sua Musica,^ hoc non est nisi secundum opinionem vulgi recitando. Omnis igitur sonus vel est ex collisione duri cum duro, vel ex motione spirituum ad vocalem arteriam. Si est ex collisione, tunc est musica instrumentalis, cujus instrumenta vel sunt percussionalia, ut acetabula et cymbala ; vel ten- silia, ut cithara, nidula, et multa ; vel infiativa, ut Human fistula, et tibia, et hujusmodi. Sic distinguit^ Cassio-
music of T „ . TV r • c* • -l • i
two kind?, dorus "* in sua JMusica, fei vero sit musica de sono humane, tunc vel est melica vel prosaica, vel metrica vel rhythmica. Melica in cantu consistit, qute nota est. Alia tria sunt in sermone, prosaico, metrico, et rhyth- mico. Nee obstet hie grammaticus, musicam igno-
' De Musica'] i. 1. I ^ CassioJorus'} ut supra.
" distinyuit] dixit (?), T. |
LIX.]
OPUS TERTIUM.
231
rans, sibi vindicaus rationes ' prosa3, nietri efc rliythmi. Nam aiictores musicaa docent quod sunt lire partes inusicte, quro dictee sunt ; quoniam conformantur cantui et instrunientis proportionibus consimilibus,- in de- lectationem auditus. Quoniam Cassiodorus hoc dicit ^ et probat per alios auctores, scilicet per Augus- tinum, et per^ Censorinum, et per Gaudentium et Albinum. Et Martianus, in De Septem Artibus suis, eodem modo consentit, et omnes auctores et doc- tores antiqui. Et non solum isti Latini, sed prin- cipales auctores, scilicet Ptoloma3US et Euclides, et etiam Alpliarabius libro De Scientiis/ in hoc concor- dant. Boetius tamen moi-te prgeventus est antequam Musicam suam finit ; ^ et ideo de una parte tantum docuit, et non de omnibus. Musicus igitui-, cum sit demonstratur eo quod sit mathematicus, qui universa- liter utitur demonstrationibus, dat causas, et rationes de his assignat, quia demonstratio focit scire per causam. Ergo grammaticus, qui per viam narrationis laborat, cui demonstratio non pertinet, non dabit causas isto- rum, sed solum quia sic sunt, et sic habent fieri. Ergo gi-ammaticus se habet ad musicum, sicut car- pentator ad geometricum.'' Et ideo grammaticus est mechanicus in liac parte, et musicus est artifex prin- cipalis. Quapropter sufficiens et principalis cognitio, scilicet quiTe est per causas et rationes, non habetur per grammaticam, sed per banc scientiam ; et hoc mani- festum est ex^ libris antiquorum hujus scientipe. Nam musicaliter tractant ista per causarum assignationem ; sicut etiam confirmat Alpharabius in'' libro memorato.
' sibi vindicans rationesj rationes sibi vindicans, T.
-proportionibus consimiUbi(s'\ con- similibus proportionibus, T.
* dicit} docet, T.
* etper} cm, T.
^ De Sctentiis'] cap. iii.
^Jinitl oni. B.
^ gcometricum} geometrem, B.
s c.r] om. T.
" hi] om. B.
232
ROGERI BACONIS
[cap.
Of music which has no refer- ence to sounds.
Et Augustinus hoc docet secundo Musiciie, ut inferias explicabitur.
Prseter vero lias partes musicpe, qiue sunt circa soniim, sunt aliaD, ({Uie sunt circa visibile, quod est gestus, qui comprehendit exultationes et onmes flexus corporis. Nam conformantur gestus cantui, et in- strumentis, et metro, motibus consimilibus et confi- gurationibus ' competentibus, ut completa delectatio habeatur, non solum auditus sed visus. Nos enim videmus quod ars instrumentorum, et cantus, et metri, et rhythmi, non vadit in plenam delectationem sensi- bilem, nisi simul adsint gestus, et exultationes, et flexus corporales ; quse omnia cum conformentur pro- portionibus convenientibus,- tit perfecta delectatio sen- sibilis apud duos sensus. Et istud dicitur in libro De Ortu Scientiarum ; scilicet, quod gestus est radix musicse, sicut metrum et sicut melos, id est, cantus. Et Augustinus dicit hoc secundo Musicie. Alii vero motus, qui non possunt conformari sono proportionibus convenientibus, ut fiat completa delectatio sensibilis, non sunt de scientia musicge. Aliqui tamen motus alii habent consimiles proportion es, sed non possunt sono et gestui conformari in unam delectationem, ut sunt motus pulsus. Fiunt enim secundum debitas pro- portiones, quibus musica utitur ; sed ibi existentes non possunt referri ad auditum, sed respectu tactus^ tantum ; et ideo non sunt de scientia musicte. Scientia tamen eorum est subjecta et subalternata musicse. Nam nunquam bonus erit medicus et perfectus^ in consideratione pulsuum, nisi sit instructus in propor- tionibus musicse, sicut docent auctores medicinas, ut Haly in libro De Regimine Regali, et multi alii.
' configu/ationibits'} figufationi- bus, T.
* convenientibus} competentibus, B.
•' respectu tactus} tactum, T. ' ct pcrfectus} om. T.
LX.]
OPUS TERTIUM.
23.3
Cap. LX.i
Partibus igitur miisicse inventis, possumus liberius Its uses in considerare quomodo musica est utilis in Scriptiira. |^ g^r^p! Nam si ad instrumenta descend amus, planum est ture. quod abundanter reperiuntur in Seriptura. Unde Cassiodorus^ ait, " decalogi decacliordus, tinnitus cithartv, " tympana, organi melodia, cymbalorum sonus, ipsum " quoque psalterium instar instrumenti musici nomina- " turn, non dubium est^ quin in ipso contineatur coeles- " tium virtutum'* suavis nimis et grata modulatio/' Si igitur rerum omnium proprietates requiruntur sciendse propter sensum literalem, ut per convenientes adapta- tiones eliciantur sensus spirituales, secundum quod sancti docent ct omnes sapientes, et videmus quod ipsa expositio Scripturge hoc requirit ; manifestum est igitur quod ne- cessse est ut expositor Scripturre perfectus sciat proprie- tates liorum instrumentorum, et harmoniaiTim qua3 per ea exercentur, quatenus ad literam veritatem Scriptura3 cognoscat, et ut sciat elicere sensus spirituales. Re- spiciat igitur quomodo Maria, soror Moysi, cum ci^teris tympanistriis, percutiebat instrumenta musicse ; quo- modo Debora et cretenTe t3Tnpanistri?e sacraj ; qualiter David proplieta, et c;eteri citliaristre et organistse: ut simul cum eorum litera intellecta ascendat in sublimitatem sensuum spiritualium, et laudet Domi- num^ in tympano, et clioro, et*^ chordis, et organo, et in cymbalis bene sonantibus, et cseteris sjDiritualibus instrumentis. Et si ipse, animo in ieterna supenso, non possit his instrumentis uti, vocet saltern cum
' Cap. la-.I Cat. lix. B., but all these divisions of Chapters are in a modern hand.
- Cassiodorus~] Dc Artibus, cap. v.
^ dubium est'] est dubium, T. ' cdleslium vhtutuni] om. T. " Dominum'] Deum, T. " cf] in, T.
234 ROGERI BACONIS [CAP.
Elizaio propheta, ut divinas revelationes clevotius suscipiat, et totus in Deuin ^ eiFeratur. Et ,si melicam consideremus musicam, invememus earn per corpus Scripturse diffusam, in jubilis, et psalmis, ct canticis, et hymnis, non solum sensibilibus sed spiritualibus, ut docet apostolus ; quorum omnium eognitio Scrip- turse proprietates et differentias requirit, ut sensus spirituales plenius liabeantur. Sed maxime musica prosaiea in usu Sciiptunie requiritui', ut lite profei'a- tur et intelligatiu'. Of accent. Ad prosam vero pertinet debitus modus accentuandi et aspirandi syllabaS; et conveniens distinctio oratio- num per cola, commata, et periodos. Et hoc non solum propter debitum pronuntiationis, sed ])ropter intellectum. Nam ad horuni impropietatem et confusionem perit in- telligentia literalis, et per consequens spiritualis. Tetigi autem aliqua de his in parte tertia Majoris Operis,^ propter scientiam linguarum, quia grammatica tractat, licet mechanice, ut dixi ; et in parte quarta in ^ hoc loco de musica aliquid* de his innuebam. Nee est magna necessitas proponendi exempla, quia infinita3 sunt abusiones hie, nee alicubi in tantum erratur. Ke- inedia igitur magis sunt necessaria, quie tamen diffici- liora sunt, propter consuetam et vulgatam corrup- tionem, quam dare certam cognitionem unius nobilis et niagnse^ scientice. Nam non dubito quin facilius esset dare scientiam persj^ectivse certitudinahter, et instruere multitudinem in ea sufiicienter, qute tamen est una de majoribus scientiis, et tota*^ multitudini incognita, quam docere ea, quee requiiit hsec pars musicse, hcet grammaticaliter simus omnes a juventute instruct! in his. Sed pejor est ignorantia malfe^ dis-
' Deuni] Dominum, B. - Majoris OperisJ Opus Majvis, p. 53.
^ in2 et in, T.
' aliquid'] aliqua, T. ^ et magnce] om. T. " tota] toti, T. ' malce'] B.
LX.] OPUS TERTIUM. 235
positionis qiiam purie iiegationis. Hubet enim inulti-
tudo ignorantiam negationis de perspectiva, sed igno-
rantiam pravce dispositiouis in liac parte, qusB in
tantum corrumpitur quod nee scire veritatem vnlt,
nee andire de liac loqui. Et licet htec sint puerilia,
nihilominus non sunt ncgligenda, et tanto turpior
est error in senibus et viiis literatis, quia debent
evacuare pueriles errores. Item apostolus dicit quod
minora magis necessaria sunt ; atque ut ait Scriptura :
" Qui spernit minima, paulatim decidet." Et certe
ignorantia minorum inducit errorem multiplicem in
majoribus.
Ponam igitur ^ liic aliqua exempla. Verbi gratia : instances
Quielibet dictio Labet naturaliter suum accentum ])ro- of corrupt . . . . T • acceutua-
prium ; et diversai dictiones Labent distmctos accentus. tion preva-
Sed nos proferimus in Apocalypsi, et in Esdra, et ^^^^^.
alibi, has duas dictiones, Allelu-ia, sub uno accentu, days.
et tanquam sit'-* una dictio, dicendo^ Alleluya. Ex quo,
prime corrampitur pronuntiatio sacrorum verborum ;
secundo intellectus confunditur, immo fit ^ vox non
significativa ; quia jam vox periit a significatis distinc-
tis, quibus vocabula imponebantur. Allclu enim idem
est quod laudate. J a vero est unum de decem
nominibus Dei, sicut dicit Hieronj^inus ad Marcellum,
et significat invisibilem Deum.^
Similiter Ecclesiastici quadragesimo sexto [19.], "in
" oblatione viri immolati," pro inviolati ; conjungun-
tur enim ^ ?; et ^ in unam literain rti, et duplex accentus
convertitur in unum. Similiter, e converso, de uno fiunt
duo, ut Ezecbielis vicesimo primo [28.] : " Mucro, mucro
" evagina te,"^ pro evaginatc, quod est vocativi casus,
ut patet ex Grteco, et Hebrgeo, et expositionibua sanc-
' igitur'] om. T. - sit] om. T. ^ dicendo] dicentes, B. 'fit] om. B.
^ Deuiii] Hieron. Ep, xxv.
" ciiim] om. T.
' evagina le] evaginato, T.
236
ROGERI BACONIS
[cap.
toruin. Ut ibidem Imia te pro limate, quod est vo- cativi casus. Et primo Regum, primo' [1-] : Ramata in SopMn pro Ramathami Sophin. ^ Et sic de infinitis. Sed non solum his modis fit corruptio prolationis et sensus, sed in simplici accentu dictionis uuius ; et hoc habet exempla innumerabilia. Nam omnia Grteca et Hebrsea fere male accentuantur, quia nescinnis has lin- guas. Unde in prologis biblite saspe obelus, et acuitur pen ultima, cum tamen debet gravari ; quia in Grteco scribitur per e breve. Et Virgilius corripit eam simi- liter. Sed secundum generalem regulam accentuandi, dictio trisyllabica acuitur in antepenultima cum habet penultimam correptam longari. Et in tertio Regum, sexto [32.], aiiaglypha penultima acuta, sed vulgus gra- vat : nam yAy^):^ est dcalptura vel ccelatiira, et y^ui^M est scribo vel ccelo; et acuitur in Grseco penultima in simplicibus, ergo in. composito. Et pr?eterea prima hujus dictionis yXv(^Yj longa est secundum Grcecos : ergo cum in hac dictione anaglypha penultima est longa, secundum generalem regulam accentuandi acue- tur ilia penultima. Nam sic est in omni trisyllaba et polysyllaba. Et Sapientiis clecimo sexto [2.] orty- (jometra,^ quod est coturnix, penultima est acuta, quia scribitur apud Griecos per >] longum. Et pcUcanus in psalterio habet penultimam acutam. Nam omne no- men Grtecum desinens in an habet in obliquis apud Latinos penultimam acutam, ut Titan, TiUinis. Unde Lucanus* ait :
" Longi volvunt Titana labores." Et pwan similiter ; nam dicitur : ^
" Sacrum pteana canebant." Ergo cum nominativus in G]'8eco sit pelican, cujus genitivus est pelicanos, a quo dicitur pielicanus, os
' primo] ora. T.
- liamathuim Sophin] Katama- thaim Sophin, B.
•" ortygometra] ortigonietra, B. orthimegra, T.
' Lucanus] Phar. i. 90. ^dicitur] ytat. Theb. iv. 157.
LX.]
OPUS TERTIUM.
237
mutato ' in us, habebit pelicanus penultimam prodiic- tam.- Sed et^ hoc pateat* niagis. Nam in veritate apud Graecos penultima in obliquis circumflectitur, iit certum est per signuni accentus in psalteido Gra^co. Sed nunquam syllaba, nisi sit natnraliter longa, cir- cumflectitur ; ergo relinquitur quod debet acui apud nos, cum non utamur circumflexo ; et ideo male gra- vatur et breviatur. Et in Luca, decimo quinto [26.], symphonia penultimam acuit, et est concentus concoi-s in laude Dei. Sed in Daniel est fjenus org-ani, et ha- bet penultimam gravem ; nam Horatius breviat, dicens " symphonia discors" in fine versus.^ Et exemplum de 'ptisana, quod in Opere Primo posui, recitabo nunc propter majorem necessitatem et pleniorem probationem. Nam non recitavi istud vocabulum nisi ex decimo sep- timo secundi Regum, cum taraen sit in^ vicesimo septimo Proverbiorum [22.]. Et non solum necesse est quod media acuatur, propter versum Horatii, —
" Tu cessas, agedum/ sume hoc ptisanaiium oryza3 ;" quia scandendo versum non aufertur nisi ultima syllaba, qua3 est um, sicut probavi in Opere Majori. Sed quia Macer^ dicit :
" Cum ptisana succum porri sorbere juvabit."
Et p litera semper scribitur ante t, ut in hoc vo- cabulo, Ptolomct'us, cum tamen communiter scribitur et profertur non solum post t, sed post i, sic ; tlpsana,^ per magnum errorem.
Et ad haec inferam unum errorem abominabilem, qui de novo apud multos et literates et famosos
' mutato'] mutati, T. ■ productam] om. B. ^ et] oni. T.
* pateaf] T.
* breviat, dicens si/mplioniu discors in fine versus'] breviat, dicens in fine versus " symphonia discors," T.
"Concordia discors," Epist. xii. 19, in all editions.
•^ in] om. B.
" ageduni] agendum, T. Hor. Sat. ii. 155.
^* MacerJ De Herbis. De porro herba, 13.
" tipsanu] tipsanas, B.
238
KOGERI BACONIS
[CAP.
tlieologos, Parisius et alibi in multis locis, vulgatur. Et ejus repi'obatio ex hoc est utilior, quia secum liabet annexas multas veritates, qure pulclirre sunt et bonse, juxta materiam in qua sunt; et quatenus ejus falsitas manifeste appareat, ponam radices quasdani cii'ca modum accentuandi. Thera- Secundum igitur Grsecos et Latinos, ut Priscianus
accentua- docet, et omnes auctores Latini, et etiam omnes qui tion ex- sciunt mentes ^ auctorum et usus communes, habent pro
plained.
certo generales regulas accentuandi ; scilicet, quod omnis monosyllaba apud Latinos modernos acuitur de se et naturaliter, quia circumflexo non utimur ad pr?esens.
Item omnis dissyllabica ^ dictio Latina liabet acutum accentum in prima, quia circumflexo non utimur. Item omnis trisyllabica, si habet penultimam brevem, ut Tullius, acuit antepenultimam. tSi penultimam habet longam, tunc acuit eam, ut catellus, perosus, Athena', quia circumflexo non utimur.
Deinde considerandum est quod monosyllabica non amittit accentum acutum, quando^ nihil sequitur ipsam, ut Johannis primo [21.] : " Propheta es tu ? et respondit, " Non." Hie hoc pronomen tu acuitur secundum Grie- cos, et secundum veritatem nihil sequitur ipsum quod potest impedire, et ideo secundum suam naturam re- tinet acutum accentum ; et lirec negatio Non similiter. Si etiam gravis syllaba sequatur, adhuc dictio mono- syllabica retinet acutum accentum, ut " dixit ad Noe. " Hie lia3C prsepositio ad acuitur, quia prima syllaba hujus dictionis Ifoe gravatur, propter hoc quod ultima acuitur ajiud Latinos in dictionibus Hebraicis quoe non declinantur, Et similiter cum dicimus " dixit ad " Johannem : " hie ad acuitur, quia prima dictionis sequentis gravatur, eo quod penidtima est longa, ut tertia regula dicit.
' mentes'] mentem, B.
- dissvllabica^ dissyllaba, T. B.,
and so trisyllaha and monosyllaba below.
^ (jnaiulo] qunm, T,
LX.] OPUS TERTIUM. 239
Similiter si dictio enclitica seqnatur, adhuc mono- syllabica retinet acutiim accentiini, et hoc facevet si naturaliter gravaretur ; quia dictio enclitica inclinat accentum suiim super sylla1)am pr?ecedentem, et natu- raliter gravatur, ut que, ve, ne, sicut dicit Priscianns, in declinatione primi versus ^neidos, virumque, sub- jectisve, iantone. Idem facit cu'in in his dictionibus, niohiscum, vohiscum, tecum, mecum. Sed quarto casu monosyllabica amittit acutum accentum, quando scilicet acuta syllaba sequitur. Non enim duae acutre conve- niunt simul, nee est euphonia, nee bonus sonns ; quia nihil est jucundum nisi quod reficit varietas, ut Seneca dicit ; et Boetius dicit in Musica quod ^ harmonica delectatio causatur ex acuto et gravi ; non sic ex dua- bus acutis. Et ideo oportet quod quando monosyllabica prtecedit dictionem, cujus prima syllaba est acuta, altera illarum gravetur ; sed sequens gravari non debet, nisi sit enclitica, quia non sistitur in primo, sed transitur ad posterius, ubi statur ; propter quod major instabilitas accentus accidit priori quam poste- riori : et ideo dictio prrecedens magis mutat accentum quam subsequens.
Item a fine denominatur res, et finis imponit necessitatem rei, ut Aristoteles dicit ; et ideo magis obtinet finis immutabilitatem sure proprietatis, quam illud quod finem prrecedit. Propter igitur hoc, natu- rale est quod dictio monosyllabica gravetur quando prrecedit dictionem, cujus principium est acutum, ut " dixit ad ilium ;" hie prrepositio ad gravatur, quia prima syllaba dictionis sequentis acuitur, secundum regulam secundam. Et confirmatur hoc per dissyl- labas, qure similiter gTavantur propter consequentiam dictionis, ut David rex; ultima hujus dictionis David acuitur, sed convertitur in gravem propter dictionem acutam qure sequitur, Et idem accidit si
' in Musica quocF] quod in musica, T,
240
ROGElil BACONIS
[cap.
seqiiens dictio sit dissyllabica, nt David regis. Et hoc ^ iterum conlirmatur, quia syllaba naturaliter gravis pra?- cedens gravem in acutam vertitiir, ut dixit Jacob. Ultima hujus dictionis dixit est gravis, secundum se- cundam regulam, sed acuitur, quia prima hujus dic- tionis Hebraic^ Jacob gravatur ; nam ultima ejus acuitur.
Et tertio confirmatiir hoc per Grnecos ; nam ita faciunt Grteci, quos Latini imitantur. Nam Johannis primo, "Tu quis es ?" et " Non sum ego Christus :" hie Tu et Non secundum Grrecos gravantur, quia quis et sum monosyllaba? acuend?e sequuntur.
Et similiter gravis in acutum vertitur apud eos, ut patet in dictionibus prfBcedentibus partes quse habent vim enclesis,^ ut diOOKug [xcn,^ i. e. dedisti mihi. Ul- tima hujus dictionis ^eIoku; ** est gravis naturaliter, sed acuitur propter encliticam dictionem ; quia apud Gra?cos hoc pronomen ju-o»^ est encliticum. Et hoc docet Priscianus in libro de Pronomine. Nam quit'dam pro- nomina Graeca sunt absoluta, et ilia sunt enclitica ; qufedam respectiva, et ilia non sunt talia.
Ex his sequitur quod si monosyllaba aliam prae- cedat, prima de jure gravatur, ut " apud te est ;'" similiter " et facta est lux." Hie te gravatur, quia haec dictio est acuta sequitur. Similiter, in secundo ex- emplo est gravatur, quia Iilx acuenda sequitur.
Sed contra ha?c insurgit famosa opinio et usus solemnis, Parisius et^ alibi, multorum modernorum. di- centium quod solas monosyllabse indeclinabiles mutan- tur; declinabiles vero non mutant accentum naturalem. Et ideo cum dicitur in fine versus " qui ait," dicunt quod qui acuitur, et non gravatur ; et sic de aliis'
» hoc'] om. T.
- enclesis'] enclisis, B.
3 SfSoKdi /uoi] Written in Boman in T. B.
* Se'So/cos] Written in Roman in T. B.
* /uo«] mi, B. T., et supra. ^ et] om. B.
' aliis'] multis : om. T.
LX.] OPUS TERTIUM. 24:1
decliiiabilibus monosyllabis. Sad contra hoc multa veraciter possunt dici. Nam cum probatum est, quod duee acutcie, propter defectum euphonise, non se compa- tiuntur, et secunda mutari non debet propter causas jam dictas, tunc prima mutabitur in gravem ; et ideo cum dicitur qui ait, hoc nomen qui gravabitur, quia prima hujus dictionis ait acuitur per secundam regu- 1am. Et cum dico qui loquitur, hie simihter grava- bitur, quia per tertiam regulam prima hujus dictionis loquitur acutum habet accentum. Cseterum oranes antiqui Latini usque nunc gravabant declinabiles sicut indeclinabiles. Iterum, Grseci, a quibus artem traximus accentuandi, simihter gravant utrasque eodem modo. Iterum, cum quEelibet monosyllaba sit naturahter acuta, et tantum habet de acuto quantum alia, ergo omnis monosyllaba retinebit accentum indifFerenter.
Iterum, declinatio accidentalis est accentui, et inde- clinatio similiter ; ergo nihil faciunt ad mutationem accentus. Nam oportet quod alia natura soni hoc faciat, quia hoc pertinet ad accentum ; et ideo eupho- nia, qufB est bonitas soni, est in causa. Iterum, acutus accentus magis convenit indeclinabilibus, ut patet in istis : una, j)07ie, illo, ilUc, illuc, qua3 acuuntur in fine, non sic declinabiles. Nee est instantia in hene- die, henefac, quia in talibus remansit accentus propter concisionem vocalis ; nam naturaliter deberet dici heneface, henedice, et tunc ultima non acueretur. Iterum, Priscianus sua auctoritate elidit hunc errorem ; nam dicit in majori volumine quod hoc nomen qui, relativum, in oratione gravatur. Et in libro de Decli- natione versuum ^neidos dicit, ^ fere omnis monosyllaba gravatur. Et dicit fere ad differentiam quarundam, qu£e difFerentise causa circumflectuntur ; ut sic, quando est adverbium similitudinis, circumflectitur ; quando est adverbium jurandi, gravatur. Si dicatur quod nmic
' dicif] See p. 306, 322, ed. 1528. VOL. I. Q
242 ROGERI BACONIS [CAP.
temporis non utimur circumflexo, sed quee antiquitus circumflectebantur, nos acuimus, ergo hoc adverbium sic similitudinis debet acui in oratione; et ita diise acutse simuL esse possunt. Et dieendum est quod primo per auctoritatem Prisciani non accideret hoc, nisi in hoc quod dico sic. Et si quod ahud est causa difFerentise, acuendum. Et ideo contra Priscianum erit quod hoc nomen qui, et alia dechnabiha, universaliter acuantur. Proposes Secundo patet quod per errorem nostrum est quod of the" ^011 utimur circumflexo accentu. Deberemus enim hoc circumflex, fucere sicut antiqui et sicut Grteci ; quia circumflexus accentus est unus gradus naturalis accentuum, sicut gravis et acutus ; et multas evidentias proferendi faceret, si eo uteremur. Quod^ igitui- per errorem facimus, non debet allegari ad probandum aliquid, quod tot auctoribus et rationibus contradicit. Unde non debet sic similitudinis acui, quando acutum prsecedit, quia duse acutse non simul concordant ; et magis vitium est quam quod causa differentiae possit excusare. Et potest sufficientor per sensum dictionum, quibus hoc adverbium sic adjungitur, notari quando est similitudinis et quando jurandi. Unde quod anti- quitus circumflectebatur, hoc fuit cle bene esse, non de necessitate. Et omnia quae dicta sunt possunt adhuc eonfirmari. Nam cum dico qui ait,^ non possunt acuere sonum hujus dictionis ^ qui, respectu sequentis, nisi altius elevetur quam prima syllaba sequens, aut ilia syllaba sequens gravabitur. Et hoc negant, quia contra generalem regulam accentuandi esset, sine causa et ratione. Et quia finis dignior est, ut dictum est prius, ergo acuetur. Sed in acuto' non est differentia ; nam unus acutus accentus non est alio acutior, sicut nee rmus gravis gravior ; nee unquam ab aliquo dice-
' Qworf] Quia, T. 1 ^ dictionis'] om. T.
* qui ait'] qui aut, B. |
LX.] OPUS TERTIUM. 2-io
batiu' quod gracilis essent in acuto, Gradiis enim sunt in accentu penes acutum, gravem, et cii'cumflexum ; sed non in aliquo illorum unquam gradus positi sunt,^ nee apud Grsecos nee apud Latinos. Et prjeterea finis dignior est ; et ideo non auferetur aliquid de acuitate syllabge sequentis ; ergo erit par monosyllabae prasce- denti, quod stare non potest propter coincidentiam duorum acutorum, ut prius habitum est. Et iterum ipsi, licet in fine versus acuunt, tainen in medio, quum fit alia pausatio per colon vel comma, non hoc faciunt, sed gravant. Ut, " Israel prtevaricatus est legem." Hie est gravatur, et elevatur prima sj^llaba sequens. Sed nulla ratio potest assignari, quare in uno loco, et non in alio, elevant : ^ ergo fatua, et contra artem et rationem, est bujusmodi elevatio- Et sic quasi ubique in Scrip tui'a confunditur recta vocabidorum sacrorum prolatio, et scandalum generatur vehemens liominibus literatis, qui sequuntur vias artis et rationis.
Cap. LXI.
Transeo ad alia musicalia prosaica annexa his ; On aspira- et patet quod aspiratio est unum de istis, nam sub accentibus continetur apud Grsecos. Nam prosodia apud Gr^ecos dicitur a TrpotrcuSsTv,^ quod est cantare ; vpog enim prsepositio Gr^eca valet ad, et «j'S^ * est cantus. XJnde prosodia est idem quod ad- cantus, sen accantus, et hoc est accentus ; quia accentus dicitur ab^ accino, accinis, quasi ad cantus ^ vel accantus,^ et accino dicitur de ad et cano, canls.^ XJnde dicitur accentus, quia ima syllaba alii accantatur in prosodia.
' gradus positi sunt^ positi sunt '• ^ a6] de.
gradus, T.
- elevant'} elevent, T.
^ TTpocrajSe?!''] prosodin, T. B.
* a38^] ode, T.
' qiiasi ad cantusl quia accantus,
accantus'] ad cantus, B. ' cano, cams] cano, B. Q 2
244
ROGERI BACONIS
[cap.
Errors
arising
Et cum apud Gmgcos sint ^ decern prosodiie, scilicet- tres toni, et duo spiritus, duo^ tempora, efc tres pas- siones ; tonos vocamus nos specialiter nomine accentus, et spiritus vocamus aspirationes. Tempora sunt Ion- gum et breve. Passionibus non utimur. Et ideo secundum generalem significatum accentus, secundum quod significat idem quod prosodia, aspiratio reducitur ad accentum. Et quoniam multi errores fiunt in Scriptura per aspirationes, tam in sensu quam in litera, ideo aliqua dicam de his. Nos liabemus, sicut omnis lingua, duas* aspirationes, scilicet fortem et levem. Et Grseci habent duas figuras ad has notandas, et vocantur duaia et 4/iA^.^ Aatrja est fortis aspiratio, ^ihrj est levis. Nos vero non habemus nisi unam aspira- tionis notam, scilicet H, quse est fortis ; et per priva- tionem notse cognoscimus levem : quando scilicet ad syllabam non ponitur H, ut amo ; cum tamen in dativo hujus nominis hamus, cum dico hanio, ponatur. Accidit 8.utem error ex subtract] one aspirationis fortis, from The cuni dicitur prima ad Thessalonicos, secundo [17.], "ad "ftT-^°" " tempus ore ; '' et glossator Epistolarum, scilicet ille pirate. qui fecit Sententias dicit quod est ablativus casus hujus nominis os, oris, quod non aspiratur, Et sic dicant doctores theologire ; sed falsum est hoc. Nam in Bibliis antiquis est aspiratio, ut sit genitivus hujus nominis liora, horce. Et sic est in Grreco, de quo sumptus est textus Latinorum. Nam in Grjeco habetur wcaj,'' quod est genitivus hujus nominis Greeci, hoori, Jiooxis. Unde hoc nomen Jiora declinatur Greece : hujus lioras, huic horai, hanc horan, 0 hora. Manifestum est quod non solum hie est error in voce, sed in sensu, propter subtractionem aspirationis. Et j^rimo Regum,
' sinf] sunt, B. " scilicet^ om. T. ^ duo^ et duo, B. '' duas^ suas, B.
^ Sdcria et if-iA??] dasia, psili, T. and so always.
" Mpas'] horas, B.
LXI,]
OPUS TERTIUM.
24-5
de Golia, quod lorica hamata induebatur, non dis- cernitur a vulgo lisec aspiratio, sed quasi lorica dilecta propter fortitudinem ejus. Et iterum cum dicitur Judicum undecimo, " Filia mi," asstimat vulgus quod sit vocativi casus. Sed nusquam hoc invenitur nisi in masculino genere; et ideo est dativi casus. Nam Priscianus in libro Pronominis ^ dicit, quod antiqui dixerunt quod fuit dativi casus. Unde in dativo primpe personre est mi. Et si quis profundius in- quirat, inveniet hoc necessario. Nam Priscianus vult in primo libro, - et Isidorus dicit expresse, quod non aspiratur apud linguam Latinam nisi vocalis. Unde in Latinis dictionibus nunquam aspiratur consonans. Sed in Groecis vocabulis, quibus Latini utuntur, aspi- Faulty in- rantm- quatuor eonsonantes ^ c, p, r, t, et non plures. ^^c before Si igitur nulla consonans aspiratur in Latinis dictioni- h. bus, tunc cum dicitur michi, nichil, in usu moder- norum, male apponitur c litera in ultima syllaba, quia Latinte dictiones sunt, habentes aspirationem in ultima syllaba. Et patet in omnibus Bibliis, et aliis libris antiquis * recte scriptis, quod non invenitur c litera in istis vocabulis, sed solum dicitur onihi et nihil. Sed cum sint ibi dure vocales breves, oportet quod in sono, propter liiatum, causa euphonise, coin- cidant in unam longam ; et ideo recte dicitur nil et mi. Et propter hoc oportet quod mi sit dativi casus hujus ^ pronominis ego. Quod autem Priscianus dicit, quod ei non placet quod sit dativi casus, non est vis Priscian's de hoc. Non enim semper imitandus est, beet ut in authority pluribus. Unde hie dicit quod antiqui dixerunt quod implicitly mi fuit dativi casus. Sed antiquis magis credendum fol^o"^e<i- est quam ei, qui compilator est magis ^ quam auctor. Solum enim recitat aliena ; et aliquando placuit ei
' Pronominis'] See pp. 186, 190. - primo libro'] Ibid. p. 5. ^ quatuor cor.ftonantes] vocales quatuor, B.
' libris antiquis] antiquis libris, T. ^ hujus] cm. T. '^ magis] potius, T.
2J.6
ROGEKI BACONIS
[cap.
Faulty use of the as- pirate.
opinio una, aliquando alia. Sed experti in gram- matica antiquorum tenent hie opinionem illorum ; et necesse esb hoc propter rationem dictam de aspira- tione. Et ne stupefiamus propter verbum Prisciani in hoc loco, considerandum e,st,^ quod Priscianus non solum secutus est opiniones aliquando, quse ei placue- runt, sed aliquando, licet raro, manifeste erravit, et falsum imposuit auctoribus. Verbi gratia : Ipse vult^ quod obtundo faciat supinuin ohtunsiim, ut n litera sit in media syllaba, et quod participium prseteriti pas- sivi sit ohtunsus, obtunsa, obtunsum. Sed omnes Latini dicunt obtusum,,^ et ita habent omnes auctores ; ita quod nusquam* invenitur apud aliquem. Cum tamen ipse errorem suum voluit per Yirgilium probare, allegans illud in Georgicis, '' vomeris obtunsi:" sed exemplar quo usus est fuit falsum in hoc loco. Nam in veracibus libris invenitur, '' vomeris obtusi." Et non solum ibi aufertur n litera, sed alibi in eodem, cum dicit, " acies obtusa videtur." Et sic Servius, com- mentator Virgilii, exposuit ^ evid enter ; qui Servius est major Prisciano, quoniam ssepe adducit eum Priscianus'' pro auctore.
Hariolus et haruspex, qu?e ssepius sunt in Biblia, aspirantur in omnibus libris antiquis ; ergo non dicuntur de ara, quod est altare, quia ara non aspiratur. Quandocunque enim derivatum vel compo- situm aspiratur, oportet quod ejus primitivum^ as- piretur, et e converso. Et ideo ducuntur ab hara, quod est avis augurialis. Propter igitur inconsidera- tionem aspirationis mutantur non solum voces hae, sed significata. Et per hsec eadem patet quod abunde adverbum, et abundo verbum, et omnia quse his
' est] om. B.
- Ipse vult] De Octo Partibus,&e. p. 159.
^ ohtusuin] obtunsum, T. * nusquam] nuncquam, B.
^ exposuW] exponit, T.
" sape Priscianus'] Pris- cianus ssepe adducit, T.
^ primitivum] primativum, B.
LXI.] OPUS TERTIUM. . 247
attinent, nou liabent aspii-ationem in principio ; nam secundum omnes auctores nulla prsepositio Latina aspiratur. Sed lisec componuntur de ah et iinda. Similiter et annus non liabet aspirationem ; et^ ideo nee ^ ijevennis, nee biennis : cum tamen scribatur et dicatur ijerhcnnis, cum aspiratione secundse syllabse. Similiter arceo, arces, verbum, non habet aspirationem ; ergo nee area, -oi, nomen, habebit aspirationem ; cum tamen semper sic scribitm- ; et sic de^ quam plurimis et fere infinitis. Cum igitur amo verbum scriberetur et diceretur pro liamo, quod est dativus casus ^ vel ablativus hujus nominis hamus, vel e converso, esset error in voce et significato, sic erit in omnibus istis. Nam cum cadit vocis proprietas determinata significato, perit vel mutatur significatum. Nam Notus, pro vento australi, non habet aspira- tionem ad t literam, sed nothus, pro adultero, habet ; sed semper scribitur nothus pro vento cum aspira- tione, ut cum sono pereat significatio. Similiter Hieremia, Hierusalem, Hiericho, Hieronymus, Hya- cinihus, et hujusmodi, aspirantur in principio dic- tionis apud omnes Biblias antiquas et libros sanc- torum. Sed moderni, virtutem aspirandi ignorantes, ponunt notam aspirationis post primam vocalem, quae est j, quod stare non potest. Nam j litera aut stabit vice consonantis aut vocalis ; si vice consonantis, tunc aspirari non potest, quia nulla consonans aspira- tur, nisi c, j), t, r, in Hebraicis et Grsecis vocabulis tantum. Si vero sit vocalis, non potest aspirari a parte post, quia vocalis non aspiratur nisi a parte ante, et consonans a parte post, secundum omnes auctores, ut augmentetm* debilis sonus consonantis, et ne nimis fortificetur sonus vocalis ; quia aspiratio in principio debilior est quam in fine ; et consonans
' et] ova. T. I ■'' de] dicitur, B.
- nee] non, T. 1 ^ casus] om. T.
248 ROGERI BACONIS [CAP.
Jiabet debiliorem sonum quam vocalis ; propter quod ponitur aspiratio vocali a parte ante, et consonanti a parte post. Sic igitur infinita quasi sunt exempla de corruptione vocalDulorum in sensu et litera, propter hoc quod luijusmodi aspirationum proprietas non servatur. Sed transeo ad alia.
Cap. LXII.
Of pane- LoNGiTUDO vero et brevitas penultimarum sylla- barum requiritur in prosa, sed non aliarum. Sed quia ad metricam musicam pertinent, ideo usque ibi difTer- enda. Hujusmodi igitur prosodise, qua3 accentus, ut dictum est, vocantur, sumendo accentum communiter ad tonos et pneumata, et longitudines et brevitudines, debent servari circa literas, et ^ syllabas, et dictiones ; nam originaliter literis et syllabis debentur, et secun- dario dictionibus. Sed orationibus prosaicis alias pro- nuntiationes debentur, quse Greece vocantur comma, colon, periodus, secundum Isidorum, Hieronymum, et omnes ; quse si rite non fiant, mutatur sensus cum pronuntiatione.
Secundum Isidorum et auctores cseteros, periodus dicitur ubi versus debet fieri, scilicet ubi sententia perfecte terminatur, et fit punctus ac pausatio, ut una sententia ab alia distinguatur, ne sententiarum fiat confusio diversarum ; et non debet fieri ante perfectam sententiam. Sed reliqua duo fiunt ante eam, difier- enter tamen. Nam si in uno versu cadunt^ hsec tria, tunc comma fit primo, ubi semiplena est sententia totius versus ; et ubi decurrit sententia, non tamen ad- liuc finitur, sed ad aliud tenditur, fit colon. Et comma habet pausationem parum flexam, colon vero elevatam, periodus perfecte descendit. Et hoc totum, quod nunc
■ cf] om. B. I - cadunf] cadant, B.
LXII.] OPUS TERTIUM. 249
ultimo dixi de istis tribus, est unus versus. Sed illud, quod dixi, comma habet pausationem flexam parum ac depressam, est comma ; quod autem sequitur colon vero elevatum, est colon. Tertia pars facit periodum. Ut Genesis primo [2.] : " Terra autem erat inanis et vacua," est comma.^ "Et tenebrse erant super faciem abyssi," est colon.- " Et spiritus Domini ferebatur super aquas," est periodus.^ Et ibi fit versus.'*
Hfe vero sunt pausationes principales ; sed tamen ali- quando intercipitur aliquis punctus simplex, ut Deu- teronomicc tertio decimo. [1.] " Si surrexerit in medio " tui prophetes, aut qui somnium vidisse se dicat, et " prasdixerit signum atque portentum, et evenerit quod " locutus est, et dixerit tibi, Eamus et sequamur deos " alienos, quos ignoras, et serviamus eis." In omnibus clausulis praecedentibus debet fieri simplex aspiratio sine elevatione vel depressione, sed hie deprimitur vox. Et cum infertur, " Non audies verba prophetse illius *' aut somniatoris ;" liic elevatur, et tunc sequitiu* periodus, ubi sententia completur. Sed considerandum quod non semper cadunt hsec tria in eodem versu, sed aliquando solum comma cum periodo, aliquando solum colon.
Punctus vero depressus, sen comma, fit quandocuu- The que est suspensiva constructio ; quando scilicet versus ™^- incipit ab istis ^ dictionibus, si vel siquis, quoniam, quia, et qui nomine infinito, et qucecunque, cum, cuTnque, i^ostqumn, v.t pro ijostquam, licet, quamvis ; quando etiam prteponitur ablativus absolutus, et jDarti- cipium prsesentis temporis. Exemplum de primo Pro- verbiorum, vicesimo septimo [22.] : " Si contuderis stul- " tum in pila, quasi ptisanas desuper feriente pilo, non " auferetur ab eo stultitia ejus." Et sic de omnibus
' comma] ( • ), T. - colon'] (^), T. ^ periodus] ( / ), T.
versus] . J . ^ . , ., B. istis] his, T.
250 ROGERI BA.CONIS [CAP.
aliis quae dixi ; ita quod puuctus depressus sit totius quod suspenditiu', ut per illud quod sequitur versus compleatur. Item Johannis decimo quinto [22.] : "Si " non venissem et locutus fuissem eis, peccatum non " baberent." Hie cadit negatio super duas orationes primas, et iiegat totimi. Et ideo debet fieri punctus ad illud quod dicit eis, et non ad illud quod dicit venissem, sicut vulgus facit, et apponit negationem in secunda oratione, et corrumpit translationem antiquam, dicens, "et non locutus fuissem eis." Sed omnes anti- qu8e Biblise habent unam solam negationem, et sic transtulit Hieronymus, et sacrosancta recipit Komana ecclesia ; et ideo non est fas mutare textum Dei et ecclesise. Et sic de infinitis quasi. Et quia non ser- vatur punctatio recta, mutatur ordo rectus sententise, et sensus perit cum litera. The colon. Punctus vero elevatus debet fieri quando non est suspensio absoluta, sed sententia imperfecta, quae immediate perficitur per id quod sequitur. Nam potest esse multiplex ^ clausula absoluta ; sed ilia " quse non statim perficitur, facit comma ; et ^ secun- da, quae immediate perficit, facit colon ; ut in primis exemplis est expositum. Sed aliquando non est nisi una sententia perficienda, et quia absoluta est, ideo elevatur punctatio. Et hie sunt casus valde multi, propter determinationes et negationes, ^ et multa. Multis enim modis fit determinatio, et diligenter ca- vendum ut conjungatur vel separetur secundum quod sententia requirit. Nam ut non videatur deter- minatio cum proximo determinabili debere solum continuari, debet aliquando separari ab utroque ; sicut Genesis quadragesimo [21.] : " Restituitque alterum " in locum suum, ut porrigeret regi poculum ; alterum
' multiplex] triplex, T. 2 ilia] ea, T. ^ et] cm. T.
'' determinationes et negationes] negationes et determinationes, T.
LXII.] OPUS TERTIUM. 251
" suspendit in' patibulo, ut conjectoris Veritas probare- " tur/' Debet enim elevari pmictus post illud in p^^iti- bulo, quia determinatio refertur ad utrumque ; sed si proximum debet determinare tantum, tunc post primum determinabile debet fieri punctus elevatus ; ut Lucse secundo [7.] : " Et pannis eum involvit, et reclinavit " eum in prpesepio, quia non erat ei locus in diverso- " rio." Unde post illud involvit debet punctus elevari ;- et multis aliis modis variatur punctatio propter deter- ininationem.
Negatio vero aliquando negat multa, aliquando unum ; et ideo quando includit plura, non potest fieri punctus elevatus antequam utrumque proferatur sub negatione ; ut Exodi duodecimo [4.] : " Sin autem '' minor est numerus ut sufficiat ad vescendum agnum, " assumet/' etc. Nam quia non consideratur hie quod negatio hujus dictionis sin, includit totum usque ad verbum assumiet, ideo moderni corrumpunt textum antiquum, et addunt negationem ad hoc verbum suffi- ciat; dicentes quod non sufficiat} Sed hoc est mao- num^ inconveniens, quia apponitur negatio qu« non fait a translatore posita, sicut patet per* omnes antiquos. Et Exodi septimo [13.] : " Et induratum " est cor Pharaonis, et non audivit eos, sicut pr^e- " ceperat Dominus," punctus elevatur ad Pharaonis, et non ad eos, quia negatio est similitudinis, et cadit super totum quod sequitur. Si enim fieret pimctus elevatus ad eos, tunc protenderet prolatio sermonis quod Dominus prsecepit ut induraretur cor Pharaonis, et quod non exaudiret eos. Sed non preecepit Dominus hoc,^ nee est intentio sermonis; et tamen vulgus non cm-at quomodo proferatur. Et per relationes et impli- cation es, et multis aliis modis, variatur, ut patet. Sed sermo prsesens plura non requirit.
' in'] om. T.
- quod non sufficiat] om. T.
^ magnum] om. T.
' per] om. T. ^ hoc] om. T.
252 ROGERI BACONIS [CAP.
The pe- Periodus vero male fit multis modis ; scd aliqucando
est oratio plana, aliquando est interrogativa. Nun- quam vero debet fieri periodus inter verbum transi- tivnm et illud quod terminat ejus transitum ; nam illud quod ejus transitum terminat est accusativus casus, sive sit dictio simplex, sive sit ' oratio mate- rialiter retenta. ^ Quando vero est dictio simplex, nullus est ita insanus quod separet casum a verbo, ut in verbo fiat versus ; sed tota die ^ et fere ubique in Scriptura ^ fit versus ad verbum transitivum, si illud quod sequitur sit oratio. Sed hoc est omnino incon- venienSo Nam si dicam, " Audio angelos canere," vel " quod angeli canunt," vel ''quia angeli canunt," non potest vere fieri punctus et versus ad verbum, ut patet, licet quod sequitur sit oratio. Et ideo cum dicitur per totam Scripturam, " et dixit," vel "ait," vel " respondit,^' et sic^ de aliis transitivis, oportet quod illud, quod terminat transitum verbi, construatur ef" continuetur cum tali verbo. Ut in Joliamie : '' " Dixit Jesus discipulis " suis, Ego sum panis vivus, qui de coelo descendi ; " et " Dixit ^ iis Jesus: Amen, amen, dico vobis, nisi mandu- " caveritis carnem Filii liominis, et biberitis sanguinem " ejus, non liabebitis vitam in vobis." Cum vero accidit quod illud, quod sequitur verbum transitivum, est una oratio simplex, vel composita ex paucis, ut anlielitus proferentis sufficiat ad hoc, debet totum
Versus. continuari. Cum autem magnus sermo sequitur ver- bum transitivum, sicut in Matthseo : ^ " Et aperuit os " suum, dicens, Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum " est regnum coelorum," etc., quamvis totum quod sequitur terminet transitum verbi, tamen quia sen-
' sW] om. T.
" reienta'] sumpta, T.
^ die'\ om. B.
* Scriptura'] Scripturis, T.
* sic} ita, T.
« cf] vel, T.
' Jolianne'] vi. 41 and 53.
" Ji.vit] dicit, B.
» Matlhao] v. 2.
LXIl] OPUS TERTIUM. 253
tentia una suificienter terininatur in modico sermoue, et anhelitus proferentis siifficit ad hoc, et non ad plus, oportet quod fiat versus ad illud quod dictum est eoelorum; et tunc quia nova sententia venit in secunda beatitudine, potest fieri novus versus. Similiter quando- cunque nominativus proprius non sequitur hoc verbum erit, sed oratio perfecta, tunc debet fieri versus. Ut Esaise septimo[18.] : " Et erit, in die iUa sibilabit Domi- " nus muscfe," etc. Et infra [21.] : " Et erit, in ilia die " nutriet Dominus vaccam bourn," ^ etc. Et infra [23.] : " Et erit, omnis locus ubi fuerint mille'^ vites," etc. Et sic fit versus, quia in istis nihil quod sequitur potest construi cum hoc quod dico ^ erit. Sed quando dicitur, " Et erit tempus eorum in srecula;" hie non fit ^versus post erit, quia quod sequitur construitur cum illo verbo. Sed quando perfecta sententia habetur, et auctoritate vel ratione potest probari quod talis sit in- tentio auctoris, fiet versus ; quamvis aliter facilius possit intelligi litera, ut aliquo alio modo versum faciamus. Verbi gratia, Matthoei octavo [3.] : "Volo, mundare." Glossa exponit, et utitur hoc quod est Tiiuiidare im- perative ; et ideo fiet versus necessario ad hoc quod est volo. JISTam nulla constructio est inter istas dictiones, si mundare est imperativum. Oportet enim quod mfini- tivus modus intelligatur, qui terminet transitionem iiujus verbi volo. Et quia h?ec vox mundare est fequivoca ad infinitivum et imperativum, ideo sestiraat vulgus quod sit infinitivum, et quod versus ibi ter- minetur. Sed in hoc quod dicit volo, ostenditur pietas volentis mundare. Et in hoc quod dicit mundare imperative, ostenditur potentia majestatis, ut dicit interlinearis. Et ideo duo versus sunt, et "* tollitur ixjquivocatio, atque non erit infinitivi modi. Sed vulgus
' bourn'] bonam, T. 1 ^ quod dico'] verbo, T.
-fuerint mille] fuerunt uulltc, T. | ' et] om. T.
254 ROGERI BACONIS [CAP.
credit ^ quod sit infinitivi modi ; et bene literati credunt quod utroque modo possit dici ; sed non est verum. Et sic est de multis in quibus erratur omnino. Item, per ellipsim fit versus ssepe ; ut Lucse decimo tertio [9.] : " Et si quidem fecerit fructum." Ibi proculdubio debet fieri versus. Nam non continuatur sententia ; sed contraria sententia subinfertur cum dicitur, " Sin autem, in futurum, succides illam f et ideo supplendum est ibi, bene actum est, vel prsemium accipiet, vel non succidetur ; et sic de quam plurimis, qu8e non observantur.
Item, quando auctor introducit ^ aliquem loquentem, ponens hoc verbum dixit, vel simile, completis verbis person;© introductse, versus est faciendus, nisi impedi- atur per aliquam suspensionem constructionis. Ut Johannis primo^ [^l-]- "Invenit hie primo fratrem suum; " et dicit ei, Invenimus Messiam." Hie fit versus, quia finiuntur verba personas introductse ; et quod sequitur additur ab auctore, scilicet " quod interpretatur " Christus." Non enim Andreas hoc esposuit, quia Petrus scivit linguam Andrea3 ; et ideo additum est ab evangelista. Sed vulgus continuat in uno versu, totam sententiam debitam pernmtans, et falsum sen- tentians, eo quod non dixit Andreas quod ei imponit. Similiter Johannis quarto [25.] : " Dicit ei mulier, Scio '' quia Messias venit." Ibi terminatur dictum mulieris, et ibi est versus. Nam quod sequitur, " qui dicitur " Christus," non dixit mulier, sed addidit ^ evange- lista. Et multa similia alibi in Johanne et multis locis Scripturse. Sed contingit quod inter verba introducti ad loquendum, interponuntur verba auctoris introducentis, et tunc non fiet versus, antequam compleantur verba introducti. Ut Johannis primo [88.] : " Rabbi ^ (quod
' credit] credat, B.
- introducit] introdit, T.
^ primo] decimo, T. '
' addidit] addit, T.
* Rabbi] om. T. ; Eaby, B.
LXII.] OPUS TERTIUM. 255
dicitur interpretatum Magister), ubi habitas ? '' Sed vulgus non facit hoc ; et sic in multis aliis.
De interrogationibus vero multiplex accidit defectus ; The inter- nam non debet fieri, nisi completis omnibus quse cadunt ^°^^ '^^* sub inteiTOgatione. Ut Esai?e capitulo tertio[l.] : " Quis " est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de " Bozra?" Usque ibi " fortitudinis suse" concluduntur omnia sub interrogatione, et ideo sub uno versu. Nam respondetm- ad interrogationem cum dicitiu' : " Ego, qui loquor justitiam," etc. Et ibi incipit versus. Sed non fit sic.
Dictio qu8e est gravis in fine, in qua finitur interro- gatio, acuenda est ; et fit una elevatio et unus punctus. Ut ad Romanos septimo [1.], "Quid ergo dicemus?" ergo dictio in fine acuenda est, veP monosyllaba, qua3 naturaliter est acuta, bis est elevanda ; nam in simplici et plana pronuntiatione semel acueretur ; ergo in inter- rogatione bis acuetur. Ut trigesimo sexto capitulo Esaise: ''Ubi est Deus Ematli et Artliat?" Et ad Romanos septimo [7.], " Lex peccatum est?" Et quando interrogationes absolutse et particulares, habentes notas ejusdem generis ad invicem ordinantur, fit una interro- gatio et unus versus. Ut Job septimo [21.], "Cm' non " tollis peccatum meum ; et quare non aufers iniquita- " tem meam?" Cur et quare sunt notse ejusdem generis. Sed cum sunt notse diversi generis, ubi sunt interro- gationes absolutse et particulares, fiunt diversi versus. Ut Marci quarto [13.] : " Nescitis parabolam banc? et "■ quomodo omnes parabolas cognoscetis?" Et similiter quando est generalis interrogatio prseposita, et specialis subsequitur,- quia sunt diversi modi interrogandi, fiunt^ diversi versus. Ut Mattlisei vicesimo septimo [17] : " Quem vultis ut dimittam vobis? Barabbam an Jesum,
' ueZ] om. B. I ^ fiunt] fient, B.
- subsequitur'] subsequetur, B. I
256 ROGERI BACONIS. [CAP.
" qui dicitur Cliristus ? " Et Actumn octavo [34.], " Ob- " secro de quo propheta dixit hoc ? de se, aut de aliquo^ " alio ? " Multaque alia et quasi infinita de interroga- tionibus et reliquis^ prtedictis considerari debent propter sen sum Scriptur?e ; in quibus vulgus non solum errat, sed pueriliter stultizat ; de quibus non est ad pr^sens per omnia dicendum. Ha3C igitur voiui I'ecitare circa ilia qufe ad musicam pertinent prosaicam, quse etiam sunt grammaticalia in usu simplici ; sed musica horum causas et rationes assignat, sicut auctores musicro dicunt, ut super ius expressi. Et patet hoc, quia omnia hrec consistunt in elevatione vocis et depressione, et ideo sunt quasi quidam modi cantus ; et propter lioc ad musicam pertinet ratio omnium istoriim.
Cap. LXIII.
Of metre Sed nunc aliqua inferam de aliis partibus musica3: rhvthni ^^ ^® musica metrica, et similiter de rhythmica, et de ilia qu£e ad visum pertinet, quomodo necessaria sunt Scripturae. Et quod hujusmodi sunt musicalia omnes volunt auctores. Sed specialiter accidit certitudo de hoc per Augustinum in libris quinque De Musica. Nam manifeste tractat de his, et docet quod licet grammatici et alii his utantur, tamen principaliter sunt de consideratione musica3. Nam dieit in secundo libro quod grammaticus non probat ea, quse in his pertinent ad^ rationem, sed ascribit auctoritati eorum qui sic usi sunt in libris suis. Musica vero rationes et causas investigat. Et ponit exemplum de brevitate et longitudine syllabarum, ut in exemplo Virgiliano :
" Arma virumque cano, Trojae qui primus ab oris."
> aliquo] oni. T. I ^ cif]'] per, B.
* ct reliquis'\ om. T. |
LXITI,] OPUS TERTimr. 257
Si eiiiin alius diceret ibi prlniis in dativo, grammaticus solum diceret quod ipse contra auctores posuit longam pro brevi. Sed musicus dicit quod tempus liujus syllable longfe superiluit in medietate sua, quia duo tempora habet longa syllaba, brevis habet unum.
Sed metrum, quod hie oritur, non requirit nisi unum tempus secundum debitam propoi-tionem metri ; et ideo oportet quod syllaba ibi ponatur brevis, et non longa. Cum igitur prosa requirit ut breves syllable et longa3 serveutur debito modo in syllabis omnium tri- syllabicarum dictionum^ et plurium syllabarum, neces- saria sunt ad prolationem Scripturse musica, metrica et rhytliraica, qufe liujusmodi longitudines et brevitates considerant. Nam docet Augustinus quod non solum metra, sed rhythmi componuntur ex pedibus et longis et brevibus. Cum vero regulse circa hsec sint quasi infinitis modis variatoe, percurram in summa de his, ponens exempla magis vulgata in Biblia, in quibus est major obscuritas.
Vocalis ante vocalem in Latinis dictionibus corri- Rules for pitur, ut caprea, prtiemia, trabea, contumelia., contro- jno- lono- versia ; licet qua3dam excipiantur, de quibus non est vis. ^^^^ s^oit De Grrecis et Hebraeis, nomina desinentia in ea, solebant jq the produci, ut Medea, Platea, Corea ; et propria in ia, ut Vulgate. Maria, Saruia, Lucia : tamen tetrasyllabica breviat USU3 noster, ut Athalia, Anastasia, Csecilia ; et nomina regionum, ut Media, Syria, Samaria, sicut dicit Prisci- anus in libro Appellativorum quarto [c. 1.] ; vero qutedam longantur, ut agonia, epiphauia, hierarchia, psalmodia, melodia, symphonia in Luca pro concentii, sed pro organo in Daniele corripitur : unde Horatius, '' symphonia discors.'' Sed corripiuntur qusedam, ut gastrimargia, synonymia, latria, scenophagia.
Nomen in eas et in ias producitur, ut Andreas, -^neas, Elias, Lysias ; excipitur Herodias.
' diction iim^ om. T. VOL. I. R
258 ROGERI BACONIS [CAP.
Nomen in aus et in eus producitur, ut Menelaus, Asmodeiis in Tobia, Zaccheus, trocheus, spondeus. Et nomen in eu7)% producitur, ut mausoleum, cano- peum in Judith : nam Juvenalis ^ longat canopeo in fine versus, et Lucanus" longat onausolea. Sed theloneum licet a pluribus longatur, tamen in Grgeco habet accen- tum acutum in antepenultima : igitur secundum regulam generalem accentus breviabitur penultima. Nomen vero desinens in ius corripitiu", ut Cornelius, et desinens in ous producitur, ut Eons, id est orientalis. Csetera corripiuntur, et ultimum acuunt : Jechaa, Josua, Ber- sabee, Josue, Isaia, Ragao, Nechao, et liujusmodi. Et si consideremus vocalem ad consonantem, tunc in pluribus a ante b breviatur, ut Artaba, Barnabas, Agabus : excipitur Barabbas, nomen latronis, quem Judsei pete- bant. Nam Sedulius ^ longat penultimam, sic :
" Tunc coluere Baal, tunc elegere Barabbam."
Nam duplex 6 est in ultima, sive componatur de har et ahbas, sive de bar et rabbi. Excipiuntur etiam candelabrum, dolabrum, ventilabrum, velabrum.
a ante c breviatur, ut Rabaces, psitacus, farmacura, Challimacus, stomacus ; excipiuntur tamen opacum, meracum, cloaca ; et genitivus in acis, ut dicit Pris- cianus in septimo, ut thoracis. Candacis Grsece habet accentum acutum in penultima, cujus nominativus est Candace, hujus Candacis, et non candax, sicut in Graeco.
a ante d breviatur, ut Hyades, Pleiades in Job, hebdomades ; excipiuntur cicada, et verbum suadeo, suades ; et alia, de quibus non est vis,
a ante / breviatur, ut colafus, Epafus, chirogi'afus. Juvenalis [Sat. xiii. 185.] :
" Vana supervacui dicunt chirographa ligni."
a ante g producitur in. tertia declinatione, ut imago, propago. Sed Astyages corripitur secundum
Juvenalis'] Sat. vi. 81. 1 ^ Sedulius] Carm. v. 147.
^ Lucanus] viii. 697. |
Lxiii.] OPUS TERTimr. 259
Statinm, et nomina primas et secundpe declinationis, Tit chiragra, podagra, ceragra ; in Exodo, onager, sar- cophagus. Excipiuntur Areopagus, prsesagus, suffragor.
a ante I breviatur, ut Tantalus, Caligula, bubalus, cymbalum, onocrotalus, ut in Levitico et Deutero- nomia ; et genitivi masculini generis, ut Hannibalis : sed excipiuntiu- annalis, extales, vectigalis.
a ante '?7^ breviatm-, ut Semiramis, pyramis, cin- namum. Unde Macer [Ixxiii.] :
*' Cinnama tres species dicuntui" habere, sed harum," Sed in neutro genere tertias declinationis producitur, ut solamen, thymiama.
a ante n breviatur, ut Helcana, Bragmana, ptisana, galbanum, Libanus, platanus, Garganus pro homine. Sed Garganus pro monte producitur. Unde Lucanus [v. 380.] :
" Appulus Adriacas exit Garganus in undas." Derivativa vero producuntur, ut Spartanus, Rom anus ; et obliqui qui veniunt a nomine desinente in an, ut Titan, Titanis. Unde Lucanus :
" Et lonoi volvunt Titana labores."
Et ideo pelicanus, pelicani, debet produci ; nam Greece declinatm- ijelican hujus nominis, a quo for- matur pelicanus, mutato o in us; et obliqui in pen- ultima circumflectuntur. Sed nunquam syllaba, nisi sit naturaliter longa, circimiflectitur. Quod igitur a pelle et cano vel canus componatur, ut sic per falsam compositionem probetur quod penultima sit correpta, error est non solum propter dicta, sed quia Grsece scribitur hoc nomen per unum I, et Grsecum nomen non componitur a Latino, quia lingua prior non dependet a posteriori.
Nomina tertise declinationis producuntur, ut Jorda- nus, Nichanor in Machabffiis.
a ante r in primitivis breviatur, ut Sisara, Geraris, Acharis, Eucharis, et hujusmodi: derivativa producuntur,
R 2
2 GO ROGERT BACONIS [CAr.
ut ignarus et hiijusinocli ; et genitivus in avis, ut cal- caris. Uncle Lucanus [iv. 760.] :
" Nee quamvis crebris jussi calcaribus acldunt ; "
sed aliacorripiuntur, ut nectaris.
a ante s breviatur in primitivis, ut extasis, Da- masus, Caucasus. Qusedam corripiuntur, qu?e nota sunt.
a ante t in primitivis breviatur, ut Eplirata, Galata, calatus. Quse tamen in ates desinunt longautur, ut Euphrates, Mithridates. Excipiuntur Socrates et sclie- nobates. Spartiates in Machabpeis producitur, quia in Gmeco acuitur penultima.
Spartiatse sunt Lacedemones. Aphatim pro ahunde corripitur, sed pro facunde producitur.
e ante b producitur, ut ephebus in Machal^a^is ; ex- cipitur Esebon, et qu?e sunt nota.
e ante c producitur, ut apotheca, vervecis. Exci- piuntur, ut seminecis, et alia qua3 nota sunt.
e ante d producitur, ut Chalcedon, traiedus ; sed in da breviantur, ut Andromeda, exedra, quibus additur Macedo, et multa quce nota sunt.
e ante / breviatur, ut elefas.
e ante g breviatur, ut Tristega in Genesi ; sed alia nota producuntur, ut collega.
e ante I producitur, ut suadela, Abela, Carmelus, et hujusmodi. Excipiuntur angelus, Abimalech, et obelis in prologis Biblia3, quia Virgilius breviat obeliscum, quod est diminutivum ejus ; et frigelus corripitur, sed Gabelus in Tobia longatur.
e ante m longatur, ut triremis, volemum. Sed ana- thema secundum Grsecum corripitur, licet usus liabeat contrarium. Et producuntur propria, ut Palemon, Phi- lemon, Lacedemon ; sed Artemas, Eupolemus, et Tri- ptolemus breviantur.
e ante 71 producitur, ut camena, Magdalena ; sed propria breviantur, ut Helena, Demosthenes, Sosthenes, Hermogenes, Parmenas, Origenes vero breviatur se-
LXIII."] OPUS TERTIUM. 261
cimdum Horatium, ' quia simile est prcedictis, sed iisus producit, Excipiuntnv Aiithene, Mitylene, Siene in Ezechiele, quatenus in prosa habet accentum acutum super pennltimam, licet sit brevis.
c ante v breviatur, ut Patera, civitas sancti Nicholai, et multa quaj nota sunt. Excipiuntur Maiera, Megera. Sed heec breviantur : Treveris, teneris, et poderis in usu bre\datur, licet in Grtieco producatur. Qua3 in rus desinunt producuntur, ut sincerus, et similiter sinceris semper ; de quo apostolus, " ut sitis sinceres." Excipi- untur Eleutlierus et quredam alia.
c ante s breviatur, ut Genesis, et multa. Excipiuntur secundum Graecum frenesis, fronesis, mathesis secundum quod significat disciplinara, et poesis ; et in Gra^cis vocabulis recte deberemus Grsecos imitari. Prseteritmn in esi, et supinum in esuin, et participium ab eo formatum, producuntur, ut adhesi, obesus, commesus.
e ante t producitur, ut athleta, boletus. Excipiuntur Areta in Actibus, et arete quod est virtus, Massagetse, veletus. Producuntur etiam Libetis, Rampnetis, et hujusmodi obliqui; sed aliqui breviantur, ut arietis, parietis, Seretis.
i ante b breviatur, ut Mulciber, Celtiber.
i ante c breviatur, ut Helicon, pervicax, aulicus. Excipiuntur amicus, apricus, et propria nomina Latina, ut Fredericus. Sed Grssca corripiuntur, ut Andronicus, Tithicus. Nomen in ica breviatur, ut cronica, scutica, Utica, pedica, Salomantica, Tessalonica. Excipiuntur lorica, mirica, postica vel posticum, et hujusmodi. No- men in icen breviatur, ut tubicen ; excipitur tibicen ; et genitivus in ids veniens a nominativo in ix brevi- atur, ut caricis, pellicis, indicis. Tamen vibex producit vibicis. Et genitivus veniens a nominativo in ex bre- viatur, ut onicis, sardonicis, fornicis, varicis, sandicis, mas- ticis, silicis ; sed alia longantur, ut ibicis, lodicis, fenicis.
i ante d breviatur, ut Numida, Persida, Bacliides,
' Uoratiuni] Sat. i. 2, 23.
262 ROGERI BACONIS [CAr.
Simonides, trilidus ; sed malefidus producitur. Obli- qui in idis breviantur, ut Adonidis in Ezecliiele, colo- quintidis in tertio Regum, periscelidis in Esaia. Si quidem quum conjungitur cum subjunctivo verbo facit duas dictiones, ut Lucse tertio decimo [9.] : " Et si " quidem fecerit fructum : " alias est pars una, et habet accentum in antepenultima.
i ante / corripitur ; sed excipitur anaglifus, de quo superius est dictum.
i ante I corripitur, ut Dalila, altilis, Zoilus ; excipitur asilum.
i ante m breviatur, ut optimus.
i ante n breviatur, ut adamantinus, ametbystinus, erystallinus, bissinus, coccinum, hyacintbinus, onycbinus, smaragdinus, bombicliinus. Nam coccinum et onychi- num breviamus sine calumnia ; igitur reliqua, cum sint simUia, debent breviari. Et omnes poetpe Latini bre- viant hsec. Igitur non est poetica cum a nullo con- trarium inveniatur. Nam quum aliquis in uno loco producit, et in alio corripit vel alias, tunc fit poetica licentia. Sed nunc omnes corripiunt, igitur non est poetica licentia. Nee est Priscianus ^ in contrarium cum velit longari ea, quae in inus terminantur, ut porcinus, lupinus, quia de Latinis loquitur, non de Grsecis. Etsi Priscianus exemplificat de leonino quod formatur a leone Latino, et non a leonte Grseco. Latinus dicit leo, leonis, Grsecus leon, leontis, pro rege bestiarum,
i ante na longatur, ut runcina in Esaia. Exci- piuntur qusedam, ut fuscina, fiscina. Salamis civitas in Actibus producit obliquos, ut Salaminis, cujus accusa- tivus est in a, ut Salamina, more Gr?eco ; et sic est in Actibus, et apud Yirgilium, et Horatium, et Ovidium : unde non declinatur licec Salamina, ut in Actibus ponatur Salaminam. Nunc vulgus corrumpit textus propter ignorantiam Gr?eci sermonis.
i ante p breviatur, ut polipus, et est infirmitas
' Priscianus'] ut supra.
LXiri.] OPUS TERTIUM, 263
ex qua uasus rubet anteriiis et inflatur ac si esset leprosus, tamen non sit, sed similis ei.
i ante r breviatur, ut butirum, secundum Macrum et Statium, et secvindum Grfecum. Et obliqui isti brevian- tur: Gadiris, semiviri, septemviri; sed Jairus producitur.
i ante s corripitur, ut anisum. Excipiuntur quse nota sunt.
i ante t longatur, ut Tesbites, Sunamites, Cocliitus, hermaphroditus, lechitus, parasitus, qui est lecator, et demolitus, quod aliquando active, aliquando passive accipitui^ oblitus ab ohliviscor ; sed obliius ab ohlino breviatur. Ambitus participium producitur, sed nomen breviatur. Idolothituni breviatur. Nam thio Greece, quod est sacrifico Latine, habet primam brevem.
i ante v producitur, excipiuntur Ninive, semivir, et velivox.
o ante c breviatur, ut Cappadoces secundum auctores, et mediocris in prosa, secundum Priscianum de Accentu.
o ante d breviatur, ut in Lege chiropodes ; exci- piuntur qupe nota simt.
o ante / breviatur, ut Colofon, Demofon.
o ante n producitur, ut Adonis in Ezechiele, et Orionis in Isaia, et in Job. Sed breviantur iconis ab icon, quod est imago, et Philemonis a Philemon. Nam in Graeco habent o breve.
o ante 2^ breviatur semper, excipitur hyssopus, qui nunquam poterit breviari, quia scribitm- per 0 longum ; et ideo versus grammaticalis falsus est, qui aliquando breviari concedit, dicens:
" Hyssopus est herba, hyssopo spargitur unda."
Sed auctores producmit pro herba. Unde Bernar- dus Silvester :
" Pectoris herba cavas rupes incidit hysopus."
Et cum hyssopus pro aspersorio fingatur longari propter illud Psalmi li. : '■ Asperges me, Domine, hyssopo " et mundabor," error est ; nam ibi sumitur hyssopus pro herba, sicut Hieronymus exponit ilium versum.
261; ROGERI BACONIS [CAP.
o ante r longatur, ut Procorus, pvoprium nomen in Actibus, et Polyclorus, secundum poetas et Grsecos ; similiter Theodorus et Heliodorus. Nee est in his licentia poetica, quia per o longum in Grseco scribuntur.
o ante s producitur ; sed excipitur Colosis, a quo Colosenses.
o ante t producitur, ut Scariotes.
u ante h producitur, ut nubo. Et tamen ejus composita breviantur, ut innuba, pronubus.
10 ante c producitur, ut Pollux, Pollucis, allux, allucis. Sed volux, tradux, redux corripiunt obliquos.
u ante d corripitur, ut pudens et impudens.
ih ante c breviatur ; excipiuntur adulor, G?otulus, curulis, edulis, tribulis, uncle contribules in Macbabseis.
u ante m producitur, sed excipiuntur autumo, post- humus. Et nota u ante r producitur, ut Palinurus, sabura, quae est pondus navium per sabulum vel arenam, vel aliud, pr?eter homines et merces, neces- sarium ad deprimendum naveni ; et similiter avium diu volantium. Unde Solinus dicit in libro de Mi- rabilibus Mundi,^ quod grues sabunant guttura sua, id est accipiunt sabulum in guttura, ut fortius possint aerem dividere quando volant gregatim. Excipiuntiu- Bethsura, cetura, lemures, et obliqui, ut a satur, saturis, Liguris ; sed telluris producitur.
u ante s producitur, ut Arethusa, Medusa.
u ante t producitur ; excipitur arbutus ; et obliqui producuntur ; excipitur intercutis.
Cap. LXIV.
Necessary H^C igitur vocabula pro exemplis enumeravi, ut ^Yu^ pateat quod notitia longitudinum et brevitatum mul- nunciation tum necessaria est^ Scripturre ; et nullum vocabulum
> de Mimbilibus Mundl'] c. 10, I - esi] sit, T. al. 15 '
LXIV.] OPUS TERTIUM. 265
nomiuavi quin sit in Scriptura, vel in ejus expositione, and inter- iieccssarium, secundum usum sanctorum et aliorum «[ scHp" sapientum. Et tamen quam plurima omisi gratis, nee ture. auctores ad singula produxi in ^ testes, quia persuasio prngambula non requirit hoc, ^ sed scriptum principale. Patet igitur quod musica metrica et rhythmica sunt necessarife tlieologife, quia hie considerant rationes et causas istorum. Et etiam aliter sunt necessari^ propter textum et dicta sanctorum. Nam in prologo Job dicitur quod fere totum volumen metris et rhythmis est confectum ; et dicit quod metricus magis quam simplex lector ista intelligit,^ qua? ibi enumerat. Certe oportet quod bene intelligat rationes metrorum et rhythmorum, qui liunc prologum debet exponere ; et impossibile est eum hsec intelligere, nisi sciat libros quinque De Musica Augustini. Quia nusquam apud grammaticos invenitur unde expositio certa hujus prologi liabeatur, et maxime quantum ad proprietatem rhythmicam ; quia solus Augustinus hujus rei aperuit veritatem. Nunquam enim potui scire quid est rhyth- mus, nee metrum, nee versus, veraciter et proprie, nisi j)er illos libros.
C?eterum Hieronymus dicit ibi,'* quod Psalterium, et Large por- Lamentationes Hieremise, et omnia fere^ Cantica Scrip- U?°f °* ^^®
i Bible me-
turse sunt metrica. trical.
Cum igitm- probavi in operibus utrisque quod Scriptura sciri non potest, nisi homo sciat legere et intelligere eam^ in Hebrseo et Grseco, et ideo sancti se dederunt ad hoc, et prius de hoc tetigi, et postea in Peccatis Studii et Remediis '' hoc exponam ; et mani- festum est quod textum, plenum metris et rhythmis, in
> ?■«] om. T.
- Aoc] om. T.
' intelligit] ink'Uiget, B,
' ibi] om. T.
^fere] ferme, B. " earn'] ipsam, T. ' Remediis] Bemedii, T. Quod opus est posterius isto, T. in marg.
266 ROGERI BACONIS [CAP.
libris dictis, iinllus potest intelligere, uec comprehendere secundum ejus I'ationem, nisi sciat de metris et rhyth- mis ; tunc ad plenum intellectum textus Dei neces- saria est scientia de metris et rhythmis.
Spiritus enim Sanctus non in vacuum protulit suam sapientiam, sub legibus metricis et rhythmicis compre- hensam ; immo summam suavitatem in hoc exprimens, voluit nos allicere ad interiora sapientise divinre, qua- tenus per hsec musicalia sensibilia raperemur ad invisi- bilia Dei, sicut dicit Augustinus libro Retractationum ; ^ quibus viis se ostendit sapientia hilariter, sicut dicit idem Augustinus ad Homerum.
Item hoc genus sermonis congruit- maxime sapientise Dei. Nam, ut probavi in Majori Opere, duobus locis prsecipue, et exposui in quinta parte Moralis Philoso- phise, [quod]^ argumentum poeticum, quod est morale et theologicum, debet fieri cum pulchritudine metrica et rhythmica, sicut Aristoteles docet in libro suo de hoc arerumento, et Avicenna et omnes hoc docent. Nam Alpharabius hoc dicit in libro de Scientiis, capitulo de Logica, quod argumentum hoc debet esse sublime et decorum per pulchritudinem metri et rhythmi, quatenus animus subito et fortiter rapiatur ad amorem rei persuasse^ si sit bonum, vel ad detes- tationem si sit malum. Et hoc argumento utitur moralis philosophia et Sacra Scriptura, ut exposui in parte quinta^ Moralium. Et ideo sapientia Dei in lin- gua primitiva habuit usum istius argumenti per totum. Nam non semper fit hoc genus argumenti^ per leges metri et rhythmi, sed per colores rhetoricos et omnem ornatum sermonis ; et ideo ubique est hoc argumentum respersum in Scriptura. Sed aliquando prosaice, cum omni suavitate rhetorica, ut probavi per Augustinum
' Betractationuiii] ut supra. ^ congruit] convenit, T. ' qnod"] quia, T.
* persuascel om. T.
•'' parte quinta] quinta parte, T.
" Nam .... argtanenfi] om. T.
LXIV.] OPUS TERTIUM. 267
multis raodis ; aliquaudo secvmdum pulchritudinem metricam et rhythmicam compositum, sicut Hierony- mus ^ docet in libris Scripturse memoratis.
Sed translatores Latini non habnerunt illam musicfe Neglected potestatem, quam patriarclife et proplietoe, qui omnes ;^ati scientias adinvenerunt ; et nimis difficile esset ilia translators metra Hebraica et rhythmos Latino sermone- secundum "!,l^°!^'p
"^ quence oi
proprietatem eorum explicaii. Et ideo non remanse- their diffi- runt haec in textu Latinorum. Sed quia Spiritus ^^ ^' Sanctus per ora sanctorum suorum hasc efFudit, ut pulchritudo et efficacia sapientise divinge paterent, ideo oportet tlieologum recurrere ad sapientiam Dei in Hebrseo, ut sciat ex^ ipso fonte dulcius haurire aquas sapientise. Et cum ibi tradita est per vias musicfe, metricse et rliytlnnicse, necesse est quod perfectus theo- logus sciat rationem istarum partium musicse. Cfeterum sancti se occupaverunt in liis^ diligenter, ut patet per Augustinum, et Bedam de Arte Metrica, et Cassiodo- rum, et Ambrosium, qui fecit hymnos ecclesic© ; quod non fecerunt nisi quia sciebant hoc excellenter valere ad sapientiam divinam, eo quod fuerunt expositores illius sapientiaB, et sancti Dei, quod maxime patet ex sexto Musicfie^ Augustini. Quapropter cum nos sumus filii sanctorum, et utimiu- ac gioriamm- sapientia eorum, debemus scire hsec si velimus cognoscere sapientiam Dei ab his expositam et tractatam.
Et cum jam feci sermonem de omnibus partibus musicse, qu88 sonum respiciunt, breviter secundum sanctos, in unam utilitatem illius partis, quae respicit visibile conformatum sono, motibus consimilibus, et configurationibus competentibus, ut est ilia pars mu- sic8e quae gestus, et exultationes, et saltus, et plausus, et choros, et omnes flexus corporum considerat. Ilia
' Hiero7iymus docet'] docet Hiero- nymus, T.
2 Latino sermone'] om. T.
^ e.r] in, B.
' his] istis pai-tibus, T.
^ sexto 3IicsiccB] cap. xiv.
268
ROGEEI BACONTS
[CAP.
enim est pars necessaria musicce, sicut Augustinus docet secundo Musicse,' dicens quod- plausus necessariiis est, quia non solum est delectatio auditus necessaria, sed visus. Sed Scriptura plena est his, nam prrecipit omnibus gentibus : ^ " Plaudite manibus, et exultate Deo " adjutori vestro." Et " Laudate Deum in tympano et " choro." Ibi est chorus pro chorea, secundum He- brseum.^ Et secundo Regum, sexto, inducit David sub- silientem et saltantem coram Area Domini. Et sic Maria, soror Moysi, cum cfeteris mulieribus choreas duxerunt ; et sic per loca Scripturie innumerabilia sunt vocabula istius partis musicse sparsa ; ut etiam bea- tissima Virgo dicat : " Exultavit spiritus mens in Deo " sakitari meo \' nos per hoc docens quod hsec omnia, quffi Lege Yeteri facta sunt ad literam, faciamus spi- litualiter ; et secundum literam et secundum spiritum exponamus textum Dei hujusmodi continentem. Qua- propter oportet nos scire proprietates istorum et con- ditiones, ut sensum literalem exponamus, et spiritu- alem extraliamus. Sed horum notitia est ex parte musicas de visibili jucunditate constituta ; et ideo hcec pars, sicut cpeteras, necessaria est legi divinae.
Cap. LXV.
A defence of mathe- matics.
PoSTH^C videbatur mihi opportunum inserere capi- tulum de excusatione mathematicpo, ut evacuarem mendacia qua? ei inferuntur. Nam aliter ejus laus, de qua locutus sum^ super, denigrabitur, et in gloria ejus macula ponetur. Homines enim semper ° sunt parati reprobare quod nesciunt, et quse non sunt vulgata,
' secundo Musica:'\ cap. xi.
- quoil] quia, T.
^ omnibus gentibus^ omnes gentes,
■* Ilchraum'] Ilcbracos, T.
^ locutus sutii] sum locutns, T.
'' semper^ om. T.
LXV.] OPUS TERTIUM. 2G9
nec consueta, nee exemplis deelarata. Et maxima aeeidifc hie casus apud homines respectu mathematicse. Et hoc proeuravit Diabolus, quia nulla utilitas sapien- tise, theologize, et philosophise, nec istius mundi,^ per vias sapientales procurari potest sine beneficio mathe- maticse, ut patet ex dictis, sed planius ex dicendis. Et ideo decrevi in hac parte ad evidentiam pra^ceden- tium et subsequentium, ut omnis infamia mathematicas tollatur ; et quod respondeatur efficaciter blasphemiis insanorum, qui contra sanctorum documenta, et omnium sapientum, veritatem nituntur evertere, et infinitatem utilitatum excludere moliuntur. Et intravit cor eorum hrec damnata perversitas, quia nesciunt partes philosophiiTe, quibus uti debent, et partes artis magicse, quas vitare tenentur. Non enim vitatur malum nisi cognitum, nec reprobari potest nisi sciatur ; sod Veritas cum ea cadit^ ex ignorantia reprobantis. Quoniam igitur nesciunt quod mathematica est duplex, una quse est magica, et altera qure est philosophise pars nobilissima, ideo decipiuntur, unam pro alia acci- pientes, et utramque pro una computantes, cum sint omnino divers?e. Sed in nomine conveniunt quoquo modo. Et quia fraus magicte prsesumit suam insaniam occultare, miscendo considerationes suas cum coelestibus, quibus abuti magis creditur quam abutatur, quia fingit se sequi coelestia, sed mentitur.
Declaravi igitur quod una mathematica derivatur aTobedis- jw,a5=(r<,^ media aspirata et correpta ; et h?ec est pars *i"g"'.^h^'d philosophise, qu?e in nullo potest reprehendi, ut probo diciai as- per sanctos et philosophos. Alia derivatur a /xari^o-si,"* ^^"^^'^g)- media producta, sine aspiratione, vel a fcavxK, vel a fjiocvTsla, secundum Hieronymum. Et ha^c est secunda species artis magic», qute smit h£e, ixuvTixr], ij.u^^urix.''],
mundi] modi (?). I ' ixiQiai] matliesi, T.
cadif] cadet, B. T. I ^ /iaTTJo-eiJ matesi, T., et infra.
270 ROGERI BACONIS [CAP.
maleficium, prciestigium, sortilegium ; quarum qufelibet liabet species niultas. Et hsec sola dampnatiir a Sanctis et pliilosophis similiter, non alia mathematica, sicut patet per Aristotelem, et Platonem, et Plinium, et Tullium, et omnes. Nam li?ec sola imponit necessita- tem libero arbitrio, et docet hominem fingere mores siios in coelo ; et de omnibus nititur certum dare indicium : et lisec est maledicta. Et omnes auctori- tates Augustini, et Hieronymi, et aliorum, in Homiliis Epiphania?, et alibi, directre sunt contra ea, quse hsec ars docet.' Et in uuUo contrariantur matliematicse, quse est pars philosophise ; sicut manifeste ostendo in hoc capitulo. Et si vultis copiosius videre, jubeatis Sends the Johanni ut faciat scribi de bona litera tractatum ple- treatlse ou i^ioi'^m, quem habet, pro vobis, ut videatis quod philo- the sub- sophi sunt sobriissimi in judiciis astronomise, et quod in nuUo praesumunt, nee errant. Et per hoc capitu- lum deprehendetis vulgi philosopliantium et theolo- gorum multorum stultitiam infinitam ; quia illud, quod maxime valet eis, (ut patet ex dictis et dicendis,) reprobant ; et^ non solum in veritatem blasphemant, sed quod reprobant, ignorant, et modum reprobandi, ut merito ab omni sapiente derideantur. Nullus vero judex habet judicare causam quam ignorat ; et ideo in nullo est eis credendum, immo sunt sicut asini deridendi.
Cap. LXVI.
uses.
Its various OsTENSO quod mathematica est necessaria scientiis, et rebus hujus mundi, et theologise, evacuatis blasphe- miis stultorum qui mathematicam ignorant, tunc consideravi mathematicam respectu ecclesiee Dei et
> docet} dicit, T. | " eQ om. T.
LXVI.] OPUS TERTIUM. 271
reipublicae fidelium, et conversionis infidelium, et re- pressionis eorum qui non possunt converti. Et hie longe majora sunt quam in omnibus prsecedentibus ; et per hsec certificabitur quod matliematica non est in aliquo vitiosa, sed prtegnans et plenissima omni utilitate et decore sapientiae ineffabili. Et ad pr?esens comparatur ad ecclesiam in septem rebus maximis, quamvis in multis possit comparari. Sed tria nunc sufficiunt propter ipsorum magnitudinem et arcanum.
Primum est de comparatione mathematicae ad fidem quam tenet ecclesia, ut nos parati simus et confirmare nosmetipsos in fide nostra, et reddere rationem omni petenti. Et hoc est unum de majoribus rebus ; et in hoc mathematica deservit quartae parti moralis philo- sophiee, cujus est proprium determinare de sectis, et eligere illam quae est in fine veritatis, et haec est fides Christiana ; sicut manifestissime potest probari per vias astronomiaa, et per ea quae ilia pars moralis philoso- phise docet magnifice. Unus igitur modus negotiandi circa sectarum electionem est per astronomiam, ut pulchre confirmetur fides, quam sacra tenet ecclesia, et gaudeat quilibet Christianus quod testimonium suae fidei poterit per sententias philosophorum habere, ipsa veritate coactorum.
Nee est mirandum de hoc, quia philosophi infideles habuerunt totam suam sapientiam a Sanctis patriarchis et prophetis, sicut in secunda parte Operis Majoris edocui, et tetigi satis in expositione illius partis ; et etiam, secundum quod dicit apostolus, " Deus illis reve- " lavit." Et Augustinus et sancti hoc satis docent, sicut in ilia parte Operis Majoris exposui. Et ideo ostendo quomodo astronomi revolvunt sectas principales sex, scihcet sectam Saturni quae est Judaeorum, sectam Martis quae est Chaldaeorum, sectam Solarem quae est -(Egyptiorum, sectam Veneris quae est Saracenorum, et sectam Mercmialem, quae est plena sapientia, et doc-
272
ROGER! BACONIS
[cap.
trina, et eloquentia ; super ^ quibus attastatur Mer- curius, qui vocatur dominus sapientiae et eloquentia?, et non dominatur nisi in Virgine : et htec est lex Christiana, sicut ipsi declarant, quse est plena omni sapientia et eloquentia, et est prophetse - qui natus est de Virgine. Et secta Lunte principis foedi et maligni ; et liaec est secta Antichristi. Pono igitur hie magnam astrononii?e potestatem secundum con- junctiones planetarum ; et adapto eas ad sectas, prout astronomi faciunt.^ Et licet aliqua sint difficilia eis, qui non audiverunt astronomiam, tamen propter seriem persuasionis pono quoe necessaria sunt ; atque sententia satis potest* a quolibet in summa deprehendi. Et hie invenitur tempus destructionis Machoraeti ; quod probo per philosophiam, et per Apocalypsim, et per efFectum, quod valde considerandum est, et mag- num ofaudium Christianis.
Cap. LXVII.
Reforma- SECUNDUM quod cxpono circa ecclesiastica est de
calendar.
tion of the corruptione kalendarii, quse est intolerabilis omni
sapienti, et horribilis omni astronomo, et derisibilis ab omni computista."'^ Unde omnes instruct! in astro- nomia, et in'' computo, et in talibus, mirantur quod tam abominanda falsitas sustinetur ; sed impossibile est quod sustineretur, nisi quia illi, qui habent auctori- tateni super hac correctione, non sunt exercitati in astronomia, et computo, et in hujusmodi. Nullus enim percipiens talem abominationem sustineret eam. Et ideo quilibet sapiens Christianus, qui haec tractat,
' super"] om. T. - prophctct'] propheta, B. ^ astronomi faciunt'] focinnt as- tronomi, T.
satis potest] potest satis, T. ' computista] compotista. T. in] om. B.
XVII.] OrUS TERTIUM. 273
ostendit articulos istius corruptionis et docet remedia.
Noil tamen aliquis prsesumit tradere kaleiidarium
correctum, propter hoc, quod concilium generale pro-
liibet ne quis mutet kalendarium sine licentia sedis
apostolical speciali. Et hoc justum est. Sed ilia sedes
beatissima deberet hoc monstrum tollere de ecclesia.
Julius quidem Ctesar constituit kalendarium quod Caesar's ,1 1 /• -J , , • calendar
habemus, nee unquam postea luit correctum ; et in not so in-
tempore suo non habiiit falsitatem qute nunc regnat, correct in
propter mutationes qupe acciderunt a tempore ejus ^ instance, as
in ccelestibus. ^ Atque ecclesia in princiiiio multum |' ^^^ ^'"'^^
. '■ I . become
conata est corngere kalendarium, et multi papas de through hoc ordinaverunt. Sed non fuit satisfactum, eo quod '^P^'^ ^^
time.
in aliis occupata, et oppressa diu per tyrannos, delude per hsereticos circiter^ quingentos annos, et ideo invaluit consuetudo longa, et protracta^ est ad nos. Casterum non fuerunt in priniitiva ecclesia astronomi perfecti, qui requiruntur ad hoc sublime negotium. Nam multi summi pontifices rogaverunt viros, quos sestimabant aliqua laudabiliter scire de astronomia, ut apponerent remedium ; et tentaverunt multi, ut Theophilus, Eusebius et Victorinus, Cyrillus, Beda, et multi. Sed non fuit astronomia in usu Latiiiorum nisi parum, nee in usu ecclesise apud Graecos et Hebrseos, sicut nee alise partes philosophire, propter multas causas, quarum aliquas scripsi superius. Sed in Opere Majori plenius, scilicet in prima parte, illas exposui.
Sed modo sunt astronomi sufficientes ad hrec. Et His pre- quatenus videretis radices principales errorum istorum, servations cum remediis, scripsi satis in Opere Majori ; quia on this tamen propter festinantiam et propter occupationes in not^re- ^ aliis magnas et varias, vestrum exemplar non fuit ceived the
, 1 . ., ^ . , ., . last correc-
usquequaque correctum, liic iterum feci transcribi tions.
' ejus] suo, B. I ^ circiter'] circiter per, T.
^ in ccelestibus'] ora. T. 1 * protracta'] pertracta, T. B.
VOL. I. S
274
BOGERI BACONIS
[cap.
The errors in the calendar gross and notorious.
The merits and de- merits of the Julian computa- tion.
et correxi. Et hoc ideo facio, iit certitudinaliter con- siderare et conferre possitis de liac materia cum quo- cunque velitis.
Cap. LXVIII.
Sed haec hactenus. Nmic vero inferam istud nego- tium de kalendario, quod non solum expedit ecclesise, sed quod^ maxime decet earn, et quod sine grandi periculo et ^ confusione vitari non potest ; quamvis tamen a longis temporibus jam accidit multiplex abusus. Et quoniam totus hie error procedit ex pura io-norantia et nefflis^entia considerationis, tanto est vilior coram Deo et omnibus ^ Sanctis, et apud omnes. Non solum sapientes astronomi, sed et computistfe vulgati sciunt multiplicem errorem, et scribunt super hoc sicut et astronomi, quorum utrorumque scripta per Dei eccle- siam vulgata sunt, in quibus errores^ hi notantur, et datur consilium. Sed nullus propter concilium generale ausus est facere hoc remedium. Julius quidem Csesar in astronomia edoctus complevit ordinem kalendarii secundum quod potuit tempore suo ; et, sicut narrant historise, contra Achorum astronomum, et Eudoxum ejus doctorem, disputavit in -^gypto de quantitate anni Solaris, super quem fundatum est kalendarimn nostrum. Unde, sicut Lucanus refert, ipse Julius dixit :
"Non meus Eudoxi vincetur fastibus annus.'' ^
Sed non pervenit Julius ad veram anni quantitatem, quam ponit in kalendario nostro trecentos sexaginta quinque dies et quartam diei integram ; quse quarta colligitur per quatuor annos, ut in anno bisextili
' quod] om. T. * sine ()randi pericxih periculo et grandi, T.
et] sine
^ omnibus] hominibus, T. ' crrores] om. T. B. 5 annus] Phars. x. 187.
LXVIII.] OPUS TERTIUM. 275
computetur imus dies, scilicet plus in ^ anno, quam in Had gained
aliis annis communibus. Manifestum enim ^ est per "°^ ^^^' ™
^ excess for
omnes computistas antiques et novos, seel et certifica- every 1.30 tiun est per vias astronomij©, quod quantitas anni ^^j^Y^^ -g Solaris non est tanta, immo minor ; et istud minus con advises sestimatur a sapientibus esse quasi centesima tricesima lopped off pars unius diei. Unde tanquam in centum triginta annis superflue computatur unus dies ; qui si aufer- retur, esset kalendarium correctum quoad hoc peccatum. Et ideo cum omnia, quse sunt in kalendario, fundentur super quantitatem anni Solaris, necesse est ea vacillare, postquam est erroneum fundamentum.
Cap. LXIX.
Deinde accidit alius error major, scilicet de fixione En-ors in [lequinoctiorum et solstitiorum. Nam liic error non minarion c solum est ex quantitate anni, sed habet in se graves the equi- errores. Ponuntm* autem jequinoctia in diebus fixis, ac si semper fuissent ibi ac ^ debeant esse in internum. Sed certum est astronomis quod non figuntur, immo ascendunt in kalendario, sicut per tabulas et iustrumenta probatur sine dubitatione. Et in principio ecclesise ponebatur solstitium hyemale octavo Kalendas Januarii, in die Nativitatis Domini, et fequinoctium vernale octavo Kalendas Aprilis, in festo Annuntiationis Virginis gloriospe ; et solstitium sestivale octavo Kalendas Julii, in die nativitatis beati ^ Joliannis Baptistse ; ^ et requinoctium autumnale octavo Kalendas Octobris. Et istius opinionis fuit Hippocrates^ medicus, cui Christiani facile concordabant, propter hoc quod beatus Johannes Baptista dixit : " Ilium autem oportet crescere, me vero
' plus 2«] scilicet quarto, T. ^ enirii] aiitem, T. 3 an] et, T.
' beati'] sti., T. ■'' B apt is tee] cm. .B. '^Hippocrates'] Ypoeras,B. semper,
s 2
276 ROGERI BACONIS [CAP.
" minui." Unde expositores aliqui Sacrpo Scriptur?e posuerunt Dominum iiatum quaiido dies incipiunt crescere, et hoc est in solstitio hyemali, et Johannem Baptistam nasci quando dies incipiunt minui, ut in sol- stitio ffistivali. Et Isidorus fuit istius opinionis Hippo- craticse, ut patet ex quinto libro Etymologiarum [c. 34.], et sanctus Anatholius, ' qui in principio ecclesise de Imjusmodi disputavit. Sed postea mutaveruut hoc viri ecclesiastic!, et statuerunt lequinoctium vernale esse duodecimo Kalendas Aprilis, sicut dicit Beda in libro Temporum [c. xxx.] ; quod usque nunc tenetur. Et hoc manifestum est omnibus qui aliquid sciunt de computo, et considerant usum ecclesise. Nam sicut in Lege Veteri, post fequinoctium vernale, quando luna fuerat quarta decima, celebrabatur Pascha, sic ecclesia ordinavit quod terminus Paschse fuisset ibi, et in die Dominica sequente celebraretur Pascha ; quia oportet quod in die Dominica fiat festum istud apud Christianos ; et ideo non possumus celebrare Pascha in quarta decima lunse, sed in Dominica sequente. Et posuerunt quod primum Pascha sit undecimo Kalendas Aprilis, ~ ut nullo mode sit ante, propter hoc quod ffiquinoctium dixerunt figi in duodecimo Kalendas, ubi luna potest esse aliquando^ quarta decima. Nam, sicut Beda dicit in Computo suo [c. x.], ecclesia non utitur quarta de- cima luna qnss praecedit sequinoctium, sed quae est in iiequinoctio, vel post ipsum ; et ipsum aequinoctium, ut dicit, est duodecimo Kalendas Aprilis, et ibi est primus terminus Paschae, ut omnes computistaB sciunt. Quod si sit in die Sabbati, tunc^ in crastino potest esse Pascha, quia dies Dominicus est ; et ideo, propter rationem aiquinoctii fixam in duodecimo Kalendas Aprilis, dicit ecclesia quod infimum Pascha est in undecimo Kalendas Aprilis.
^Anatholius'] Anathasius, T. | ' esse a//(/«a« Jo] aliquando esse, B-
'' Aprilis'} om, T. | * htnc'] om. T.
LXIX.] OPUS TERTIUM. 277
Sed quamvis usus ccclesire tenuit in principio requi-
noctium esse octavo Kalendas, et postea mutavit, et
teneat nunc sequinoctium fixum duodecimo Kalendas
Aprilis, tamen certum est quod eequinoctium istud non
est in locis istis,' sed jam ascendit in kalendario
longe ab his locis, et similiter solstitia, et reliquum
fequinoctium.'- Nam hoc anno fuit solstitium hyemale
Idibus Decembris^ per duodecim dies ante Nativitatem
Domini, et sequinoctium vcrnale tertio Idus Martii. Et
solstitium pestivale est* decimo septimo Kalendas Julii,
et fequinoctium autumnale decimo sexto Kalendas^ Oc-
tobris. Et hoc potest non solum astronomus certificare,
sed quililjet laicus ad oculum perspicere per casum
radii Solaris, nunc altius, nunc inferius ad parietem,
vel aliud, secundum quod quisque potest notare. Et
mutabuntur ab his locis in temporibus succedentibus ;
quia post annos circiter xciv., sciKcet^ anno Domini, mil- Roger
1 ■ , ,. . •• ^ L-L- Bacon hacc
lesimo trecentesimo sexagesnno uuo, erit solstitium gcripsit hyemale pridie Idus Decembris, et sequinoctium ver- anno nale quarto Idus Martii, et solstitium sestivale decimo 1207. octavo Kalendas Julii, et sequinoctium autumnale de- cimo septimo Kalendas Octobris : scilicet quodlibet eo- rum per unum diem antequam sit modo. Nam post annos circiter centum viginti quinque ascendit per unum diem ; et hoc accidit ex errore quantitatis anni, quia sol circiter tantum tempus diminuit de quanti- tate anni quo utitur kalendarium per unum diem. Et hoc est quod plus concordat cum annis quos com- putamus ab Incarnatione. Nam Ptoloma3us anno cente- simo quadragesimo ab Incarnatione invenit a^quinoc- tium vernale undecimo Kalendas Aprilis, et solstitium hyemale undecimo Kalendas Januarii, ut patet ex Almagesti. Sed ab hoc loco in kalendario usque ad
' istis'] illis.
- et reliquum cEquinoctiuni] et simi- liter sequinoctium reliquum, T. ^ Decembris'] Octobris, B.
* est] cm. T.
* Kalendas'] oni. T.
" scilicet] circiter, T
278 iioGERi bAconis [cap.
Idus Decembris, iibi nunc est solstitiinn, iiunfc novem dies, quibus ascendit hoc solstitium. Sed ab annis probationis Ptolorasei sunt nunc de annis Domini mille centum viginti septem ; eo quod nunc sit annus A.D. 1267. Domini millesimus ducentesimus sexagesimus septimus, a quibus si demantur centum quadraginta, qui fluxe- rant ab Incarnatione usque ad probationem Ptolomsei, remanebunt mille centum viginti septem. Sed in isto tempore nunc dicto centum viginti quinque anni reperiuntur nonies, et duo anni ultra ; quapropter hoc tempus, id est, centum viginti quinque anni, satis con- venit cum numero annorum Christi ; ut semper unus dies in tanto tempore minuatur de quantitate anni, et denotet mutationera solstitii et fequinoctii.
Protestor tamen quod in tanta difficultate non loquor prsecise, sed multum propinque veritati certificandse, usquequo currat finalis probatio super anni quantitate et mutatione solstitiorum. Per jam dicta tamen, secundum probationem Ptolomsei, non potuit in octavo Kalendas Januarii ^ esse solstitium hyemale in tempore Nativi- tatis Domini, sed oportuit quod in decimo Kalendas, eo quod in centum quadi-aginta annis a tempore Nati- vitatis usque ad probationem Ptolomsei non potuit mutari solstitium per tres dies, neque per duos, sed per unum et partem de alio. Et ideo decimo Kalendas Januarii potuit esse, secundum quod Ptolomseus invenit undecimo Kalendas. Et cum per eandem j)robationem Ptolomsei potuit sequinoctium jDrimo anno Nativitatis fuisse undecimo Kalendas Aprilis, non potuit esse octavo, sicut primo credidermit in ecclesia primitiva, et longe magis non potuit esse in- duodecimo kalendas Aprilis, sicut nunc creditur, secundum usum ecclesise. Quia cum semper ascendit sequinoctium, et in tempore
' JanuarW] oin. T. B, J - m] oni. T.
LXIX.] OPUS TERTIUM. 279
Ptolom^ei fuit imdecimo Kaleudas Aprilis, tunc ante illud tempus fuit retro Imnc locum magis versus Aprilem, et ideo decimo Kalendas secundum probatio- nem Ptolomrei. Secimdum hoc igitur non sunt ?equi- noctia et solstitia fixa, neque sunt fixa illis diebus, quibus usus fuit ecclesia. Nee fuit Hippocrates^ longe a veritate, quanquam ipse fuit ante Christum plus quam trecentis annis ; et ideo potuit sequinoctium temporibus suis fuisse octavo Kalendas, vel prope, sci- licet septimo.
Sed tertium inconveniens est longe majus. Nam, ut prius tactum est, Veritas est quod sine errore debet Pascha celebrari die Dominica post quartam decimam lunam quse invenitur vel in sequinoctio vel post sequinoctium vernale, propter conformitatem legis Christianae ad legem antiquam, propter Pascha3 solemnitatem, quse prirao fuit in Lege Veteri,^ et prsecessit sicut figura nov?e ^ Paschfe. Cum igitur Veritas est quod sequinoctium sit tertio Idus Martii, et possibile est quod ibi sit luna quarta decima, scilicet in quarto decimo anno cycli decenno- valis, ut prima computetur pridie Kalendas Martii super C literam, oportet quod die Dominica proxima post ilium diem sit Pascha secundum veritatem. Sed non potest ab hac quarta decima luna dies Dominica elongari plus quam usque* ad tertium decimum Kalen- das Aprilis, ut patet in kalendario. Sed hoc est ante undecimum Kalendas Aprilis, ubi primum Pascha celebrat ecclesia ; quare in illo anno quarto decimo cycli non celebrabitur Pascha gloriosum tempore suo. Et idem accidit in tertio anno cycli, ut patet per aureum numerum in Kalendis Martii. Nam duodecimo Kalendas Aprilis, vel citra, erit Pascha. Et quoniam
' Hippocrates^ Hippocras, et su- pra, T. " Lege VeteriJ Veteri Lege, T,
^ novce'] iiovi, T. B.
* ph(s quean vsque] nisi, T,
280 ROGERI BACONIS [CAP.
potest contingere dies Dominica in liis annis priclie Idus Martii, et Idibus, et^ sic ultra, usque ad duo- decimum Kalendas Aprilis, ideo multipliciter debet fieri Pascha in illis diebus, quod observari non potest si primum Pascha sit undecimo Kalendas Aprilis. Et quoniam sequinoctium verum ascendit plus et plus, ita quod- circiter millesimum quad- rino-entesimum octogesimum et unum annum erit quinto Idus Martii, et sic ulterius antecedendo versus principium Martii, secundum computatio- nem^ kalendarii, et ultra Martium continue propter errorem de falsitate amii, necesse est quod Pascha lieret circa principium Martii vel in Februario ; et sic antecedendo secundum antecessionem ^equinoctii. Sed hoc est inconveniens maximum ; quia sic non solum Pascha, sed quadragesima, et omnia festa mobilia rece- derent horribiliter a statu suo, et confunderetur totus ordo ecclesiastici officii. Prreterea, cum secundum veritatem Pascha potest celebrari ante undecimum Kalendas Aprilis, secundum ?equinoctiorum veritatem, et hoc per multos dies, et quot volumus, secundum quod tequinoctium antecedit, oportet quod verum quadragesimse principium similiter ascendat, antequam incipiatur secundum usum ecclesiiK. Et ita in vera quadragesima carnes per multos dies comedentur. Et in tantum potest sequinoctium antecedere quod tota quadragesima vera erit in tempore quo Christian! comedent carnes, quod est absurdissimum. Et sic festum Paschale, quo mundus salvatur, et festum Pen- tecostes, quo gratia Dei diffusa est in ecclesiam, et csetera festa mobilia violantur ; et per consequens alia festa immobilia, quia ilia cedunt Paschali* et festis aliis sui generis, ut notum est evidenter. Et cum
' cQ om. B. I ' computationem'] compositionem,
I T. B. - quod'] om. T. 1 * Paschali} Paschati, T.
LXIX.] OPUS TERTIUM. 281
li;ec sunt liorribilia ex se, sunt magls stulta et deri- sione digna, quia propter ignorantiam et negiigentiam diabolus procuravit quod sic accideret Dei ecclesire. Nam non oporteret aliud, nisi quod certificaretur anni quantitas et ?equinoctium. Et si peritissimis astronomis non denegatur certificatio quantitatis anni, tamen facilius est eertificare sequinoctium ; quia per centum et circiter viginti annos non mutatur nisi per unum diem, secundum opinionem magis probatam nunc diebus. Et daretur ars de hoc ; et etiam inve- niretur eequinoctium per ssecula futura, usque in tinem mundi et ultra, quod facile est ; et fierent tabulse et canones de hoc, et scriberentur per totam ecclesiam Dei, et ponerentur cum kalendario, et tunc non acci- deret impedimentum in hac parte. Et similiter aliud sequinoctium inveniri possit, et solstitia de facili ; et omnis error in his de facili evacuaretur, ad laudem et honorem Dei, et tolleretur infamia et scandalum, qufe nunc' multiplicantur apud omnes computistas, et astro- nomos, et sapientes, propter errores, qui in hac parte vulgari ab ecclesia permittuntur.
Cap. LXX. Sed majus inconveniens accidit ex primatione IiTegula-
T . , •111- ritiesinde-
designata per aureum numerum m kalendario ; nam teminino-
quilibet potest videre ad oculum, si aspiciat coelum, the age of
, , , . 1 •. > 9 .the moon.
quod luna est prima secundum veritatem^ per tres dies vel quatuor antequam signetur in kalendario. Et in omnibus septuaginta sex annis recedit primatio a loco suo in kalendario per sexdecim minuta unius diei et quadraginta secunda ; ^ et hoc est plus quarta
' nunc'] in, T. | ° .sccu?)da'] oni. T,
^ secundum vcrilalem] cm. T. j
282
ROGEEI BACONIS
[cap.
unius diei, et prope tertiam unius diei, quia sexdeciiu minuta diei et quadraginta secunda diei sunt sex horre et quadraginta minuta unius horse. ^ Et in omnibus trecentis et quatuor annis recedit a loco primationis per unum diem, et sex minuta unius diei^ et quadraginta secunda. Et post quatuor millia ducenta quinquaginta sex dicetur luna secundum kalendarium prima, quando est plena lumine. Et post septem millia noningentos quatuor annos erit error unius lunationis integrre, excepto modico, scilicet exceptis triginta octo minutis et triginta secundis. Et hie error potest devenire ad centum lunationes, et tunc iterum redibit error primus, ut sequantur sequentes per ordinem ; et sic in infinitum hi errores revolvuntur. Et quod hsec omnia sint vera non est dubium peritis astronomis ; et quilibet computista novit quod fallit jmmatio per tres dies vel quatuor his temporibus ; et quilibet rusticus potest in coelo hunc errorem contemplari.
Quantumcunque vero^ brevius possum,^ aperiam grossam declarationem errorum prfedictorum. Nostrum vero kalendarium ponit cyclum decennovalem esse sequalem novendecim annis solaribus cum quarta integre sumptis, secundum quod kalendarium utitur hujusmodi anno solari, ut prius habitum est. Et hie cyclus continet omnes lunationes/ quae contingunt in novendecim annis lunaribus, et computantur ducentpe triginta quinque : quia quolibet lunari anno, qui dicitur communis, habemus duodecim lunationes ;
' plus quarta unius iinms
IiorcBl om. in B., which, however, adds, in the margin, thus : " Error " scriptoris est ; deberet sci'ibi : ' et " ' hoc est plus quarta unius diei ; '' ' ethoc est veruni, quia xvi. minu- ' ' ta diei et xl. secunda diei,' etc."
~ tmius dieQ om. T.
^ vero'] om. T.
' po&sum] possim, T.
^ omnes lunationes] lunationes om- nes, T.
LXX.] OPUS TERTIUM. 283
et illi.s adtliiiius septem limationes in toto cyclo clecennovenali, ad restaurationem defectiis qui accidit duodecim lunationibus respectu duodecim mensium solarium in anno solari ; quia annus lunaris, consistens ex duodecim lunationibus, non habet nisi trecentos quinquaginta (juatuor dies integros, et Solaris habet undecim plures, nam habet trecentos sexaginta quinque ; et ideo annus lunaris citius finitm* quam Solaris per undecim dies. Et tunc colliguntur isti undecim dies superflui usque ad tertium annum, et fit ima lunatio seu mensis lunaris. Et sic in tertio anno cycli apponitur unus mensis lunaris, et vocatur embolismus, et annus embolismalis, id est, superexcrescens, quia habet tredecim lunationes, et sic ultra per totum cyclum semper colliguntur isti menses emboHsmales, ut fiant anni embolismales, quatenus cyclus lunationum decennovenalis fequetur novendecim annis solaribus. Sed istud est impossibile : nam secundum Ptolomseum in Almagesti, et omnes astronomos,^ mensis lunaris proprie non est ad visionem novse lunte, quia hoc tempus est iniTequale, quia^ aliquando in mane ejusdem diei est novacula veteris lunse, et in vespere novacula novas lunte, et^ aliquando est spatium duarum dierum inter eas, et aliquando tres dies intercipiuntur, ut planum est sensui et causae ab astronomis assignantur. Sed menses debent {equari.
Item nee a conjunctione solis et lunse secundum eorum cursum verum, quia hoc tempus est insequale ; et ideo considerabitur penes conjunctionem solis et luna3, secundum utriusque eorum cursum medium et jequalem ; quia hoc tempus est eequale et uniforme. Et secundum quod probat Ptolompeus in Almagesti, hoc tempus est viginti novem dies et triginta unum
' ct omnes astrojiomos] om. T. I ^ ct'] Bi .
-' qukt\ quum, T. |
28 i ROGERI BACONIS [CAP.
minuta ' unius cliei, et quinqiiaginta secuncla, et octo ^ tertia, et novem quarta, et viginti quinta. Et liuic concordat Azacliel, ^ qui fundavit tabulas suas super quantitatem anni lunaris, qui annus lunaris continet trecentos quinquaginta quatuor dies, et quintam et sextam unius diei, id est, viginti duo minuta. Et secundum hoc erit tempus ?equa]is lunationis viginti novem dies, et triginta unum minuta, et quinquaginta secunda ; quia viginti novem dies, et triginta unum minuta, et quinquaginta secunda, multiplicata per duodccim, faciunt trecentos quinquaginta quatuor dies et vijjinti duo minuta. Sed Azachel * omisit tertia PtolomiTci, et quarta, et quinta, quia in raaximo tempore parum quantitatis adjiciunt.
Posito igitur quod tempus sequalis lunationis sit viginti novem dies, et triginta unum minuta, et quinquaginta secunda, accidit quod minimum tempus, reducens integras lunationes ad idem temporis princi- piuni, est triginta anni Arabum, qui constant ex trecentis sexaginta lunationibus integris, et continent dies decern millia sexcentos triginta unum prsecise. Quoniam cum una lunatio sit viginti novem dies, et triginta unum minuta, et quinquaginta secunda, duo- decim lunationes, quae faciunt unum annum Arabum et annum unum lunarem, continebunt trecentos quin- quaginta quatuor dies et viginti duo minuta unius diei. Sed trecenti quinquaginta quatuor multiplicati per tri- ginta faciunt decem millia sexcentos viginti; et viginti duo minuta multiplicata per triginta faciunt undecim dies integros, qui conjunct! prioribus faciunt decem millia sexcentos triginta unum, reducentes primo lunationes aaquales ad consimile temporis initiura. Cum igitur tri- ginta anni Arabum sint tempus minimum, quod reducit integras lunationes ad consimile temporis initium, non
miiiHtal minutum, B. I ' Azachel] Artachel, B.
ct octo} octo et, B. I * Azachel] Artachel, B.
LXX.] OPUS TERTIUM. 285
est possibile ut aliud tempiis hoc idem faciat, nisi sit ei sequale vel multiplex. Sed decern et novem anni kalendai'ii nostri non sequantur triginta aunis Arabiim, nee sunt eis multiplices ; quia triginta Arabum con- tinent viginti novem annos solares, et unum mensem, et octo dies. Ergo relinquitur quod novendecim anni solares non possunt jequari vero cyclo prima- tionum, nee per consequens novendecim anni cycli decennovenalis, et ideo cyclus decennovenalis non est verus cyclus primationum.
Pr?eterea istud potest magis in particular! mani- festari, ut appareant inconvenientia prius nominata. Nam singuli novendecim anni solares non sunt pequales ad invicem ; eo quod in primo sunt tantum quatuor bisextiles anni, et in aliis trilms ' sunt quinque : quia quartus annus in primo cyclo bisextilis est, et octavus, et duodecimus, et sextus decimus, eo quod quartus annus sit semper bisextilis. Et ideo in secundo cyclo primus est bisextilis, et sic ulterius, ita quod in illo sunt quinque, ut patet consideranti. Et similiter in duobus aliis ; ^ et tunc iterum redit cyclus, qui habet quatuor bisextiles, et subsequuntur tres qui habent quinque, et sic semper currit ordo cyclorum.
Primus autem cyclus annorum solarium novendecim habet prsecise sex millia noningentos triginta novem dies, et in illis assignantur ducentse triginta quinque lunationes. Sed si multiplicaverimus tempus ?equalis lunationis, hoc est viginti novem ^ dies, triginta unum minuta, et quinquaginta secunda, in ducenta triginta quinque, resultabunt sex millia noningenti triginta no- vem dies, et quadraginta minuta et quinquaginta se- cunda ; qua3 sunt plus quam dupe tertisB unius diei. Qua- propter completis novendecim annis, habentibus tantum quatuor dies bisextiles, nondum completae sunt ducent^e triginta quinque lunationes, sed desunt eis quadraginta
' tribus'] om. B. I ' viginti 7tovein'] triginta njvem,
'■^ duohus aliis] aliis duobus, B. 1 cor. B. (?).
286
EOGERI BACONIS
[cap.
minuta et quinquaginta secunda unius diei. Quilibet vero novendecim anni, habentes quinque dies bissextiles, habent dies sexaginta novem millia treceutos quadra- ginta : imde cum ducentps triginta quinque lunationes sequales habent ' sex millia noningentos triginta novem dies, et quadraginta minuta, et quinquaginta secunda, tunc novendecim anni, habentes quinque annos bissex- tiles, superant ducentas triginta quinque lunationes'^ spatio novendecim minutorum et decem secundorum ; quod est fere tertia unius diei. Quod patet, si de uno die, quo superfluunt nunc dicti novendecim anni super ducentas triginta quinque lunationes,^ subtra- hamus quadraginta minuta et quinquaginta secunda, quibus illc© lunationes eredem superfluebant super novendecim annos, habentes tantum quatuor dies bisextiles,^ et ita patet quod non quilibet noven- decim anni solares ?equantur sibi invicem, sed quater novendecim anni redeunt ad idem temporis prin- cipium, qui faciuut septuaginta sex annos, et semper sequantur aliis septuaginta sex annis. Si^ ergo aggre- gentur ter novendecim minuta et decem secunda, qute quilibet novendecim anni, habentes quinque bisextos, addunt super ducentas triginta quinque lunationes, pro- venient nobis quinquaginta septem minuta et triginta secunda, quibus isti ter novendecim anni, habentes quinque bisextos, simul sumpti excedunt suas luna- tiones. Sed novendecim anni, habentes tantum dies quatuor bisextiles, sunt minores suis lunationibus in quadraginta minutis et quinquaginta secundis. Si igitur subtrahantur hsec quadraginta minuta et quin- quaginta secunda a prasdictis quinquaginta septem minutis et triginta secundis, relinquentur sexdecim
' sexaginta novem .... hahent] om. T.
"^ lunationes] om. T.
^ bisextiksj non omnes noven-
decim anni solares sunt sibi invicem sequales, sicut nee cycli decenno- venales, T. in marg. * Si] om, T.
LXX.] OPUS TERTIUM. 287
minuta et quadraginta secundaj quibus quater noven- decim anni solares, qui faciunt septuaginta sex aniios, excedunt suas lunationes.
Et hie est primus error notabilis quern a principio The second notavi ; ex quo sequitur secundus. Nam si accipiamus ^^^^^' quater septuaginta sex annos, qui faciunt trecentos et quatuor annos, superabunt suas lunationes in quater sexdecim minutis et quadraginta secundis. Sed liaec sumpta quater faciunt unum diem, et sex minuta, et quadraginta secunda : relinquitur igitur error secun- dus, quod trecenti et quatuor anni superant suas limationes in uno die, et sex minutis unius diei, et quadraginta secundis. Et ideo accidit quod post trecentos et quatuor annos, ut dicamus ^ secundum kalendarium lunam primam, ipsa existente majoris retatis quantitate unius diei, et sex minutorum, et quadraginta secundorum. Et si bfec accidunt, mani- festum est inquirenti quod, multiplicato tempore, mul- tiplicabuntur inconvenientia. Et ideo post quatuor millia trecentos^ quinquaginta sex annos dicetur luna prima, quum secundum computationem kalen- darii ipsa erit plena lumine ; et ulterius quod una lunatio integi'a superabundabit ; et tandem quod centum lunationes in maximo tempore superfluent, sicut patet per radices jam datas ; nee est necesse facere computationes majores pro prresenti persuasione, quia promptae sunt deraonstrationes ad hoc cum fuerit opportunum. Manifestissimus igitur est error prima- tionum secundum kalendarium, et non unus sed multi- plex, nee parvus sed quasi infinitus.
Et cum ita sit error cycli decennovenalis in singulis Error in annis, sequitur quod similiter erit error in cyclis epac- *^® epacts. tarum. Nam undecim dies excrescentes in anno solari super annum lunarem dicuntur epactse^ sequentis anni
> dicamus'] dicas, T. j s (.pacta'] epacta, B. T.
'^ trecentos] ducentos, T.
2S8
ROGERI BACONIS
[CAr.
Solaris, quasi ejn-aucta, hoc est, super-augmentata ; et per illos undecim dies majoratur setas lunce in primo die sequentis aniii, et per eosdem dies ^ inajoratur astas lunse in principio cujuslibet mensis futuri auni super fetatem suam in principio cujuslibet mensis prioris anni. Et quia hujusmodi errores contingunt, necesse est ut setas luna3 vera quseratur aliter quam per hujusmodi cycles. Et remedium liorum omnium est quod possumus cognoscere primationem lunse secundum veritatem astronomicam, si inveniremus tempora secun- dum annos et menses Arabum. Quia primus dies cujuslibet mensis Arabum est dies conjunctionis solis et lun;© secundum eorum utriusque cursum medium. Unde si diem liunc volumus dicere primum diem fietatis lunce, tunc cognitis initiis mensium, cognos- cuntur initia primationum. Quod si velimus inchoare primationes nostras prima die visionis lunre, vel a secunda, vel a tertia, incipiemus primationes nostras secundum hoc, et procedemus uniformiter in compu- tatione lunationum, et non proveniet nobis error. Et quia scientia annorum Arabum et initia mensium eorum dabit veram cognitionem primationum, ideo non oportet nisi recurrere ad tabulas et canones annorum et mensium Arabum, et secundum hoc^ doctrinam, qu« vulgata est apud astronomos Latinos et Arabes. Si tamen velimus alia via procedere, possumus eadem certitudine, sed majori auctoritate probare quae volumus, scilicet per tabulas Gr^ecorum, et^ maxime Hebrjeo- rum. Nam a principio Hebrasi fuerunt peritissimi in sapientia astronomise.'* Et omnes nationes habuerunt ^ hanc scientiam sicut cseteras ab eis, sicut probavi in superioribus. Et ideo si quis consideret tabulas
' dies'] om. T.
2 secundum hoc] hoc secundum,
» etl sed, T.
* sapientia astronomiaf\ astrono- mia, et sapientia ejusdem, B.
' habuerunt] om. T. ; supplying in the margin " didicerunt."
LXX.] OPUS TERTIUiM. 289
Hebroeorum ad occasum soils Hierusalem, ' inveniet plenain in his veritatem. Sod quamvis errores, quos enumeravi, siiit liorribiles secundum se, tamen non est comparatio ad eos, qui ex jam dictis sequuntur. Nam totus ordo ecclesiasticarum solemnitatum con- The whole funditur per hujusmodi primationes erroneas secun- ^p^iesias- dum kalendarium, sicufc per a^quinoctiorum falsara of the year fixationem. ^ Et ne difFeram in alios annos ad evi- ^'sti""^'<^*i
, . . . . o '" conse-
dentiam istius erroris, pone - casum in hoc anno quence. M.CC.LXVii. Nam non solum media conjunctio solis et lun^e in hoc anno fuit sexto Kalendas Aprilis super B literam, sed prima accensio lunas et visio primfe lunre. Ergo luna fuit quarta decima quinto Idus Aprilis super A literam ; et quarta decima kma est terminus Paschpe, ac Dominica sequens est dies Paschae : quare in B litera sequente, scilicet in crastino, videlicet quarto Idus Aprilis, debet esse dies Pascha? secundum veritatem. Sed modo transfertur usque ad octo dies ultra, propter primationem sumptam juxta aureum numerum. Nam aureus numerus istius anni est decimus quartus, qui ponitur tertio Kalendas Apri- lis super E literam. Et ibi dicitur esse primatio se- cundum kalendarium : et ideo secundum hoc quarta decima luna, qu^e est terminus Paschse, est pridie Idus Aprilis ; et in Dominica sequente assignatur Pascha, scilicet quinto decimo Kalendas Mali, et sic per octo dies ultra veritatem, Quapropter solemnitas Paschalis, qua mundus salvatur, non celebrabitur tempore suo ; et jejunatur hoc anno per totam septimanam Paschas veram ; nam jejunium extendi tur per octo dies plus quam deberet. Et tunc sequitur aliud inconveniens, quod per octo dies tardius incipiebatur jejunium qua- dragesimale. Ergo Christiani comedebant carnes in vera quadragesima per octo dies ; quod est absiu'dum. Et iterum tunc nee Rogationes, nee Ascensio, nee Pen-
^ Ji.rationem'] fixionem, B. | - pono'] pone, T.
VOL. r. T
290 ROGERI BACONIS [CAP.
This -work tecostes celebrantur hoc anno suis temporibiis. Et siciit
a!d ^1267. ^^0^ ^^^^^ M.CC.LXVII. accidit, ita accidet in ^ anno se-
quente: nam secundum aureum numerum erit Pasclia
quarto Idus Aprilis, scilicet anno Domini M.CC.LXVIII.
Sed esse debet tertio Nonas Aprilis per octo dies
ante, quia^ luna prima est per tres dies antequam^
assignatur per aureum numerum. Et ideo quarto Ka-
lendas Aprilis, vel saltem tertio, erit quarta decima
luna, quae est terminus Pasclise. Quapropter in prima
Dominica sequente erit dies secundum veritatem.
Et sicut his annis accidit, ita et sfepius per ante-
cessionem tequinoctii et primationis potest contingere,
quod Pasclia non solum per octo dies, sed per multo*
plures, celebratur antequam debeat, et csetera festa,
sicut prius expositum est de sequinoctio. Nam per
longitudinem temporis accidet lunam dici primam
quando erit plena, et quando erit in quacunque
distantia a sole, ut prius habitum est in erroribus pri-
mationum. Et ideo multiplex inconveniens et intole-
rabile hie sequetur.
A remedy Cum igitur omnes astronomi et computistaB possunt
^^S^^ , videre hos errores, et onmis homo, qui vult inclinare
easily be . . . c
applied, as cervicem suam ad veritatis mquisitionem,'' potest hos
these mis- jj^^^^gj^j necessarium esset et debitum, ac Deo bene-
takes and ' _ _ ...
the causes placitum, et hominibus sapientibus desideratum, ut
are well remedium poneretur : et remedium facile esset. Nam
known. inveuirctur verum ?equinoctium per tabulas astronomise,
et per instrumenta ; et verificaretur primatio per easdem
considerationes, ut evacuarentur omnes modi errorum
prsedictorum ; et quarta decima luna ab requinoctio
sumeretur, sive esset in die cequinoctii, sive post eum.
Et ibi fieret terminus Paschse, ut in die Dominica
' m] om. T. I ^ multo] multos, B.
' quia'\ quam (?), T. ^ ivquisitionem'] intuitionem, T.
■' (iv1cqvam~\ onto quod, 15. |
LXX.] OPUS TERTIUM. 291
sequente fieret dies Paschalis : et ideo non esset sequendiis aureus numerus, nee aliquid fixum super kalendarium.^ Et possent fieri tabulfe de his prima- tionibus et ?equinoctiis, et secundum illas posset ordi- nari kalendarium in anno et in mensibus, secundum consimile artificium quo Hebraei utuntur.
Cap. LXXI.
Sed contra lirec posset objici de synodo Nicena, quae The time
statuit primationes Paschales inveniri iuxta cyclum «f Easter i . . determmed
decennovenalem. Et beatus papa Leo, discussione by a facta de^ hujusmodi contentione, tandem definivit ad- "Jw^^^^ haerere sententise synodi Nicfence. Atque Beda, in libro Bede. quatuor Temporum, capitulo quadragesimo tertio, ni- titur quantum potest roborare hunc cyclum et pri- mationes per discursum liujus cycli^ accidentes. Nam auctoritatem Nicen?e synodi et Leonis pappe intro- ducit, et miraculum interponit : quoniam cum multi voluerunt quodam tempore Pasclia debere celebrari octavo Kalendas Aprilis, et alii decimo Kalendas Mali, secundum quod ordo cycli decennovenalis exigebat, elisa est hgec * contentio per quoddam baptisterium, in quo nocte Pascbre singulis annis replebatur fons sacer aqua per se, et baptizatis hominibus, sicut venerat, recedebat. Quod accidit decimo Kalendas Maii, se- cundum quod cycli ratio exigebat, et non octavo Kalendas Aprilis.
Sed si hsec ^ bene intelligantur, non contradicunt Bacon's veritati : nam cum Eusebius Ceesariensis episcopus a^jon°'
' kalendarium'] kalendas, B. I * hcec] ora. T.
2 de] super, T. 5 „• j,^^-^ j^^g^, 5,;^ -q
« cycli] om. T. B. J
T 2
292
ROGERI BACONIS
[CAP.
ordinaverat primo ^ liimc cyclum, ipse fuit parum ante synodum Nierenam ; ita quod cum ipse ordinavit ve- raciter hunc cyclura, secundum quod cursus lunte fuifc tunc, non potuit esse mutatio sensibilis in tempore quo celebrata fuit ilia synodus sacrosancta. Et ideo sancti patres statuerunt hunc cyclum observari, quia non habuit tunc errorem, nee diu postea habuit falsitatem notabilem. Unde cum papa Leo fuerit post sjaiodum Nica3nam quasi centum viginti annis, sub Marciano principe, manifestum est non posse ^ primationem ad plus recessisse a loco suo in kalen- dario a tempore Eusebii nisi per unum diem. Et cum ipse discussit hunc errorem, saltem dedit oc- casionem posterioribus considerandi veritatem in hac parte. Cceterum novus error fuit, et non multum notabilis ; et synodus Niceena magnse auctoritatis fuit, propter quod non expedivit tunc temporis definition! hujus synodi contraire. Casterum non invenit as- tronomos in ecclesia sufficientes ad hoc ; quia a prin- cipio fuit astronomia odiosa Christianis, propter causas superius annotatas, scilicet in prima parte primi tractatus ; ^ nee adhuc inventi sunt usque nunc, qui darent remedia in hac parte. Nam bene fuerunt multi, qui sciverunt probare hos errores j^er vias as- tronomipe, et quantum erratur ; nee mirum, cum visus nobis multa ^ ostendit ; et in universali dixerunt quod essent remedia, scilicet quod ^ certifiearetur quantitas ^ anni, quod ?equinoctia et solstitia invenirentur vera- citer,' quod^ primationes similiter; et tangunt modos universales ad hpec. Sed null us adhuc expressit nobis veram quantitatem anni cum plena demonstration e.
' ordinaverat prima] primo ordi- naverat, T.
- posse'] posse plus, T.
3 primi tractatus] tractatus primi, B.
* iniiUii] multos, T_
^ quod] om. T.
" quantitas] qua, T.
' quod aquinoctia . . . veraciter] quod invenirentur veraciter aqui- noctia et solstitia, T.
* quod] et, T.
LXXI.] OPUS TERTIUM. 293
in qua non sit dul^itatio ; similiter nee de aliis. Et ideo non fuit mirum si non fuerunt hiec certiticata temporibus ecclesiae primitivie, quando mathematica repiitabatur inter artes suspectas et inutiles Dei ec- clesia3, sicut miiltse alice scientiie, propter quinque rationes in prima parte assignatas.
Svnodus erffo ' Nicasna decrevit cyclum observari The cycle
. ... . sufficiently
dum liaberet veritatem, et quia illis temporibus non correct iu
fefellit. Casterum decrevit hoc teneri, ut vitaretur tj^e ti™e of
. TT • 1 - • theNicene
contentio juxta caput cujuslibet, donee accideret m council.
ecclesia Dei potestas matbematicce, qua certificari pos- sunt omnia de quibus est qusestio. Minus enim malum est sine comparatione unum inconveniens ad tempus tolerari propter impossibilitatem remedii, quam quod quilibet opinionera suam promulget a?que falsam, sicut est ilia, quse ab omnibus communiter sustinetur. Et sic loquitur Beda. Nam dicit, cum lunam sic secundum cycli rationem signabant, aliud majus peri- culum per hoc declinaverunt ; et quod Beda adduxit miraculum considerandum est, quod illis temporibus non fuit error in cyclo, ut manifestum est. Sed postea crevit et apparuit sensibiliter.
Quod etiam adducit exemplum de lapide Selenite,^ cujus candor crescit cum luna primi mensis, vel de- crescit, per qute cognoverunt antiquitus primationes Paschales, istud non est pro cyclo, nisi dum habuit ve- ritatem, sed magis contrarium : quia ille lapis ostendit nobis verum aequinoctium et quartam decimam lunam Paschalem in eo, vel post ipsum, sumendam in termino Pascha3. Quod non potest hie cyclus his temporibus facere, nee unquam faciet, nee fecit diu.^ Caeterum Beda fuit prope exordium cycli ; nam ipse in computo Bede's age. suo refert se tunc attigisse annum Domini septinge-
ergo'] igitur, E. I ' diu ] diu est, B. T.
' Selenite} Silenitc, B, |
294 ROGERI BACONIS [CAP.
siiniim priinum. Et ab Incarnatione usque ad tempora Constantini, sub quo fuit synodus Niciena, fuerunt trecenti triginta duo anni secundum Bedam ; et ab hoc tempore usque ad Marcianum principem fuerunt centum et viginti anni, sub quo Leo papa fuit ; qui sunt in universo quadringenti quinquaginta duo. Ex quibus ^ patet quod Beda non fuit per trecentos annos postea ; sed nee a synodo, nisi per circiter trecentos sexaginta novem annos ; et ideo non potuit lunatio multum rece- dere a loco suo : nam ad -pbiB per unum diem inte- grum, et per aliquid de secundo, eo quod in trecentis annis et quatuor fit mutatio minus diei. Et ideo, propter causas prius tactas,^ bene^ potuit cyclus obser- vari in tempore Bedse, sicut in tempore Leonis papee. Sed tamen scrupulus dubitationis exortus fuit a tem- pore Leonis, et augmentabatm- lisec dubitatio in tem- pore beati papse * Hilarii, qui pr^Bcepit Victorino ^ novum cyclum componere ; in quo, quia non fuit cer- titudo, sicut nee in decennovenali, adhseserunt poste- riores consuetudini antiquse et statuto concilii Niceni. Great Patet igitur ex bis, quod, salva omni auctoritate
alteriu"- the Nicsenss synodi, potest cyclus hie mutari ; quia tunc cycle. error non fuit : et ut vitaretur majus periculum ad tempus, (donee ecclesia possit astronomicam habere potestatem,*^ per quam solam potest remedium adhiberi,) sustinebatur. Nam primitiva ecclesia non habebat usum astronomise ; et ideo postea usque nunc fuit omissa correctio hujus rei, propter longam consuetu- dinem ; et propter hoc quod usus astronomise non fuit in usu pra^latorum, nee multitudinis studentium, nee adhuc est, licet aliqui sint satis prompti et periti ^ in
' qitibus'] quo, B. T. 2 taclas'] tractas, B. ^ bene'] oir.. T . ■• papa] om. T.
* Victorino'] Victorio, B. ® astronomicam habere potestatem] habere astronomicam veritatem, T. ' periti] jjarati, T.
LXXI.J
(Ji'Ua TEK'J'IUM.
2i)i
liac parte. Debet aufceni nunc temporis remudiuin appoiii propter ipsos errores manifestos et palpabiles atque propter scandalum multiplex in ecclesia. Nam omnes literati in compute ^ et astronomia^ sciunt ha3C, et derident ignorantiam pra3latorum, qui ha3C sus- tinent.
Atque philosophi infideles, Arabes, Hebrtiei, et Gra3ci, Strict ad- qui habitant inter Christianos, ut in Hispania, et in jj i^rings ^gypto, et in partibus Orientis, et multis aliis mundi ^ Christians regionibus, abhorrent stultitiam, quam conspiciunt in tempt witli ordinatione temporum, quibus utuntur Christiani in suis ^^'^ Jewish solemnitatibus. Et jam Christiani- habent peritiam pbnoso- astronomipe, per quam potest fieri certificatio. Potest P^ers. igitur vestra reverentia jubere, et invenietis homines qui prseclara remedia apponent in hac parte ; ^ et non solum in prsedictis, sed in totius kalendarii defectibus. Nam tredecim sunt radicales, et habent ramos quasi in- finitos. Si igitur istud gloriosum opus fieret temporibus vestne sanctitatis, tunc una de majoribus rebus, et^ raelioribus, et pulchrioribus, consummaretur, quje un- quam in ecclesia Dei fuerunt attemptatce.
Cap. LXXII.
Teetium quod exigitur ad usum ecclesice consistit Chanting in modo legendi, et psallendi, et componendi ea quoe modr'^ ' necessaria sunt officio divino. Et hie quicquid supe- rius^ dictum est pro studio theologize, de accentibus, et longitudinibus et brevitatibus in penultimis, de metris et rhythmis, plus habet hie locum quam in studio. Et cum ostendi copiose necessitatem horum ibi,
' computo'] compoto, T. sempev * astronomia] astronomi, B. ' mundi] om. T.
* apponent in hac parte'} in hae parte apponent, T. •'• cf] om. T. ® superius~\ om. T.
296
EOGERI BACONIS
[cap
Three kinds of harmony.
Diatonic, chromatic, enhai'- monic.
The last adopted by the Church.
multo magis hie consideranda sunt ; quia hie plus aceedunt ^ ad can turn, et ideo expressing, et sensibilius, et distinetius requiruntur.
Deinde cum usus psallendi sit necessarius, ut mani- festnm est, tunc ^ considerandum esset diligenter ne mutetur harmonise proprietas, quam sacrosaneta ecclesia instituit a principio observari. Nam secundum quod Boetius ^ et casteri auctores musicse dechxrant, triplex est genus harmonise ; unum est ferox et immite ; aliud lascivum et dissolutum ; tertium virile et coiistans, quod est medium inter duo prsedicta.
Primum vocatur diatonicum, secundum dicitur chro- maticum, tertium dicitur ■* enharmonicum, quod est optime apteque conjunctum, ut ait Boetius. Certe totius harmonias modus ab ecclesia et Sanctis insti- tutus est enharmonicus ; ut et mens humana cum tanta maturitate in delectationem raperetur, quod non fran- geretur pueriliter, nee rauliebriter molliretur, nee quod ruditate cantus inhorresceret, nee rigore angeretur ; sed ut^ vigor harmonise permoveret, et suavitas sin- cera delectaret. Non enim sanctara fidelium devo- tionem decet mollis et lasciva sonoritas, nee rusticanus clangor silvestris competit ; sed moderata vis soni, quse et aures mulceat, et mentem dulcius erigat ad superna. Nee mirum, cum hujusmodi contraria ex- trema contra naturam hominis judicantur. Quoniam Boetius *^ dicit nihil tam proprium humanitati quam remitti dulcibus modis, astringique contrariis. Nam animus, ut infert, lasciviores modos ssepe audiens emollitur, asperioribus asperatur*; et ideo Plato ^ max- ime cavendum existimat ne de bene morata musica aliquid permutetur. Ncgat enim ullam tantam morum
accedtintli accidunt, T. ■hinc'] ova. T. Boetii(s~\ ])e Musica, i. 2. dicilur'] uuncupatur, B.
" nq om. T.
" Bol'tius'] De Musica, i. 2.
' Plalo] De Republica, iii. p. 398,
sq.
LXXII.]
OPUS TERTIUM.
297
labem, quam paulatiin de pudenti ac niodesta musica Importance invertere. Statim enirn animos audientium pati, ac ^ °^"*'^- paulatim discedere, nullum bonesti ac recti retinere vestigium, sed vel per lasciviores modos inverecun- dum aliquid, vel per asperiores ferox et immane men- tibus illabatur. Et ideo Plato prascipit oportere pueros non ad omnes modos erudiri, sed potius ad valentes et simplices. Idcirco Laceda^monii bsec^ maxima ope, ut ait Boetius,- servavere, dum apud eos Thaletes, et Gorgias^ Leontinus, magno pretio acciti, pueros disci- plina musicpe artis inoluerunt ; et Timotbgeum postea damnaverunt, qui barmoniam, quam modestam acce- perat, in genus cbromaticum, quod est mollius, inver- tisset. Nam puerorum animis quos erudiendos susce- perat offecit, et a virtutis modestia pra;pedivit. Nulla enim inagis via ad animum disciplina quam auribus patet. Cum igitur per eas modi cantus animum usque descenderunt, dubitari non potest quin suapte natura mentem afficiant, et conforment. Et ideo Spiritus Sanctus, qui est Magister ecclesi?e, et per omnia mem- bra se suaviter infundit, ordinavit genus cantus en- harmonicum, quod et robor habet sine borrere, et sine lascivia condelectat, Sed jam per ecclesiam paulatim Abuses in crevit abusus cantus, qui a gravitate et virtute anti- g°^^°?g ^*^ qua cecidit, et in mollitiem inverecundam lapsus, days, mansuetam et naturalem probitatem amisit ; quod novarum barmoniarum'* curiositas, et prosaram lubrica adinventio, multipliciumque cantilenarum inepta volup- tas manifestat. Et super omnia voces in falseto ^ bar- moniam virilem et sacram falsificantes, pueriliter ef- fusfB, muliebriter dissolutse fere per totam ecclesiam comprobant illud idem. Possem ponere exempla de
' ^ffic] hoc, T. ^ Boetius'] De Musica, i. 2. * Thaletes et Gorgias'] Taletas et Georgonius, B;
U.
* harmonkirum'\ historiarum, T. ^falseto'] falsetto, T. ; insulsac,
298
KOGERI BACON IS
[cap.
maximis ecclesiis cathedralibu.s, et aliis colleffiis fa- mosis ; in quibiis totum officium confunditur propter lisec vitia, qute narravi.
Cap. LXXIII.
Effects of music.
For devo- tion.
Sed vitiosus cantandi modus non solum corrigeudus est et vitandus, immo qui rite institutus est, ut en- liarmonicus, debet in melius semper commutari. Multos enim gradus liabet, et nihil perfectum in humanis in- ventionibus reperitur. Et certe possent tam exquisite excogitari, et cum tanta potentia musicse, quod ad omnem gradum devotionis, quem vellemus, excitaretur populus Christianus ; prsecipue si instrumenta iBerent musicalia secundum hujus scientise arcana, cpeterarum- que partium musicte pnedictarum^ virtus jungeretur, ut non solum cantus promoveret, sed simul cum eo ^ totius musicfB potestas exquisita humanse melodise mo- tibus consimilibus et proportionibus sequalibus confor- maretur. Et ideo sapientes antiqui, ut patriarchae et prophetse, adinvenerunt multa^ quibus populum rudis- simum ad magnam devotionem deducebant,* ut Textus sacer in psalterio satis, et in locis pluribus aliis, mani- festat. Nam et ipse Elisseus proplieta jussit psaltem ^ adduci, ut ad ejus melodiam non solum raperetur in devotionem, sed ut ad revelationes divinas fieret prse- paratus. Sic beatus Franciscus jussit fratri cytbaristag ut dulcius personaret, quatenus mens excitaretur ad barmonias coelestes, quas pluries audivit. Mira enim musicse super omnes scientias^ est et spectanda po-
' prasdictaruni] cm. T.
* simul cum eo] ut cum ea, T.
^ mulla] multum, B.
* deducclant'] reducebaut, B. T.
* psaltem'] psaltes, T.
^ super omnes scientias'] om. T,
LXXlil.] Vi'Uii TERTIUM. ^91)
testas. Nam, ufc ait Boetius, alise scieutise veritatis investigatione laborant ; liasc vero uon solummodo speculationi sed moralitati conjuncta est, et naturam permutat universam. Mores enim reformat, ebrietates For morals, sedat, infirmitates curat, sanitatem conservat, quietem somni inducit, non naturam auditus pervertens, sed superior ^ eo facta, ipsam suaviter vincens. Bestiarum animos commutat, et in hominis obedientiam perducit. Nam Boetius ^ et cseteri auctores ponunt exempla de istis permutationibus. Empedocles enim hominis in- vadentis alium in mortem harmonica potestate iracun- diam teinperavit, et mansuetum reddidit et sedatum. Pythagoras ebrium et vino plenius delibutum, frangere domum scorti cupientem, melodise suavitate et sui com- potem reddidit, et luxuriosum animum ad sfcatum de- bitum revocavit. Cum etiam vinolenti adolescentes mulieris pudic?e fores frangere moHrentur, gTavitate harmonia3 illorum furentem petulantiam consedavit. Asclepiades vero medicus phraeneticum sanavit musicse potestate ; et David Saulem a dasmonica possessione liberavit ; et Hippocrates Democritum insanum me- lodia curavit. Befert etiam Boetius alios medicos. In disease. non solum unam personam, vel paucos, sed populos multos a sciatica passione, et ab aliis morbis gTavis- simis, harmonica dulcedine liberasse. Et Avicenna primo Artis Medicinse docet quod, inter omnia exer- citia sanitatis, cantare melius est ; quia non solum animus hilarescit, ut totum corpus confortetiu- per mentis solatium, sed cantus vigor omnes nervos et venas totius corporis distendit, ut vapores corrupti exhalentur, et subtiles aeris inspirationes restaurentur. Et ait Boetius quod in tantum priscD3 philosophise studiis vis musicse artis innotuit, ut Pythagorici, cum diurnas in somno resolverent curas, quibusdam can- tilenis utebantur, ut eos lastus et quietus somnus ar-
' supcyior'] super, T. | = Boetius] De Musica, i, 2,
tional creatures
300 ROGERI BACONIS [CAP.
riperet ; et expergefacti aliis quibusdam modis stuporem somni confusioiiemque purgabant.
Usee itaque omnia, ut ait Boetius, dociierunt sapi- entes, quia sciverunt quod tota animre nostrpe corpo- risque compago musica compactione conjuncta sit ; nam ut sese affectus corporis liabent, ita et pulsus cordis motibus incitantur. Over irra- Sed non solum animi nostri immutantur secundum proprietatem musicse harmonise, immo Varro peritissi- mus Latinorum docet per musicas consonantias bes- tias sedari, serpentes, volucres, delphinos attrahi. Scimus enim per experientiam quod cervi et ali^e sylvestres bestiae confugimit ad sonum cytharje, et vidulre, et aliorum instrumentorum ; et equi ad auda- ciam, et ferocitatem, et bellicum animum, per instru- menta musicalia concitantur. Et aves cantatrices non solum in sua harmonia delectantur sed humana. Et delpbini naves persequuntur propter musicam dulce- dinem ; et serpens nequam delectatur et raansuescit ad melodiam. Et si hiEC omnia in hominibus et in brutis videris adimpleri per vulgatas melodiarum suavitates et instrumenta communia, quid erit si, juxta ultima istius scientise arcana, fierent instrumenta exquisita et harmonise electissimse, cum excellenti suavitate rhythmi et metri, ut omnes partes musicae in unum efFectum delectationis perfectum convenirent? Certe raperentur bruta in omnem voluntatem nostram, ut manu cape- rentur, stupefocta et oppressa nimia suavitate. Et similiter hominum animi in quemlibet gradum devo- tionis raperentur, et in plenum cujusHbet virtutis amorem excitarentur, et in omnem sanitatem et vigo- rem. Sed quia htec musicse potestas non est consueta, nee vulgus philosophantium ad hsec aspirat, nee libros antiquorum sapientum revolvit, nee se experientise diligent! commendat, ideo non sunt multis nota, quae scripsi. Sed tarn en verissima et ab omni eapiente recipienda.
LXXIII.] OPUS TERTIUM. 801
Ha3C igitur brevitev persfcrinxi, lit saltern vestra beatitudo in summa videret musicas ineffiibileni potes- tatem respectu ecclesise dirigendte.
Cap. LXXIV.
Sed tamen, prfeter modos jam eniimeratos, utilis Metre and valde et gratiosa est miisica virtns in ecclesia. Nam [^e ser- '" dictum est quod musica alia est metrica, alia rhytli- vices, mica.^ Sed hymni, et historire, et prosre sanctorum debent fieri secundum artem veram metri et rliythmi, si cut sancti fecerunt a principio. Metra enim com- munia sunt ex versibiis hexametris et pentametris, quibus solis nunc vulgus Latinorum utitur. Sed liymni, et proste rhytlimicre, et Imjusmodi, facta ab ecclesia et Sanctis, non sunt secundum leges communes metri et rliythmi, sed secundum speciales modos : ut cum dicitur :
Ut queant laxis i2e-sonare fibris Mi-va gestorum i^rt-muli tuorum,- Sol-xe pollutos Xa-bii reatus,
Sancte Johannes.
Hie est metrum pnlclirum et versus distincti, sed ex paucioribus pedibus, quinque et sex ; et sic de aliis liymnis, et creteris. Et hiiec metra non solum utuntur pedibus tribus notis, scilicet dactylo, spondteo, et troclia^o sed aliis, qui ascendunt usque ad viginti octo, de quibus Augustinus docet in libris Musica^, et alii auctores music<Te. Cum igitur pulclire resonant Imjus- modi hymni, et cretera, in ecclesia Dei, et excitant animas
^ metrica, alia ri/l}i>nica'\ rythmica, I - tuorum^ after tuorumH. and T. alia metrica, T. 1 omit the rest.
802 ROGEEI BACONIS [CAP.
fidelium ad devotionem, et hoc maxime propter pulchri- tudinem metricam et rhythmicam, necesse est ecclesiae quod hsec scientia metrica et rhythmica sciatuTj propter usum ecclesise, ut quandocunque canonizantur ■' sancti, vel ecclesiao dedicantur, " vel alias solemnitates statu- antur,^ quae ob specialem devotionem requirunt hymnos proprios et rliytlimos in officio divino, occuiTat devota ancilla ecclesise, quce musica dicitur, nt ei possit aptissime deservire.
Si vero dicatur quod'* sine musicfe ratione liaec fiant, et fieri possint, ut grammatica sufficiat, patet quod non, per prredicta, quoniam musici est dare causas et rationes borum, ut legitime fiant secundum artem metricam et rbytbmicam. Sed grammatica est mecbanica in bac parte, borum causas et rationes ignoraiis. Ex quo sequitur quod quicunque facit ^ secundum artem, sciens causas et rationes istorum, oportet eum esse musicum, licet boc vulgus ignoret. Et si dicatur quod non exigitur magna ars ad boc, quia bomines de facili faciunt taba in officiis sanc- torum, et aliis, quando volunt,*^ dicendum est^ quod nibil faciunt secundum artem, nee secundum veri- All the tatem, sed est derisio officii divini. Nam quicquid a miiSc for triginta annis factum est, est contra artem et contra the last veritatem : quia compositores bujusmodi nee sciunt corrupt^^^^ quibus pedibus debent uti, nee quot pedibus, nee andirregu- quo genere metri, nee qualiter componantur secundum vias artis ; sed, ad exempla aliorum bymnorum, et bujusmodi sic factorum, computant syllabas casualiter, non^ observantes legem metri in aliquo. Et ideo derisio est bic coram Deo, et angelis Sanctis, et
' canonizanhtr^ canonicentur, B. - dedicantur'] dedicentur, B. ^ siatuantur'l statuentur, B. ■' cpiod'] 0111. T.
■'facW] faciens, T.
" et aliis, quando volnnt'] om. T.
' es<] om. T.
^ non'] et non, B.
LXXIV.] OPUS TERTIUM. 303
omnibus sapientibus in hac arte. Sancti enim, qui primo fecerunt, ut beatus Ambrosius, et Augustinus, et Beda, et alii, optime noverunt leges et rationes metri et rbythmi ; et secundum vias artis fecerunt, tan- quam potestatem scientite liabentes, et non a casu ^ operantes, sicut moderni, qui fingunt quod volunt.
Cap. LXXV.
QuARTUM est in quo philosophia musicoe potenter Preaching, deservire potest ecclesite, scilicet in officio prredicandi, licet prima facie videatur absurdum. Hoc autem officium non pertinet ad studium, quia in lectione et disputatione consistit. Sed prcedicatio fit fidelibus et infidelibus, laicis et clericis.
Creterum non possunt aliqui prsedicare, nisi mittantur auctoritate prfelatorum. Unde hoc officium proprium est prselatorum, et ab iis conceditur aliis, qui vice eorum funguntur ; et ideo non ad studium pertinet absolute, sed ad ecclesiam. Quod autem philosophia ministret magnam potestatem persuasionis, satis patet ex his, qupe misi in partibus Moralis philosophise. Nam ibi radices persuasionis revolvi, tarn secundum doctrinam sanctorum quam philosophorum, propter quarum radicum ignorantiam perit tota ratio prfedi- candi apud vulgum, et ars ipsa ignoratur. Et quoniam infideles habent modes debitos persuadendi in his, quae pertinent ad eos, ideo modus hujus persuasionis est philosophicus, quia communis est fidelibus et infideli- bus. Et propter hoc ex fontibus philosophic descendit modus mius specialis in hac parte, quamvis et alius modus sumatur ex doctrina sanctorum. Sed modus philosophiae primus est, et disponit nos ad viam
' casu'] casu et, B.
S04! EOGERI BACONIS [CAP.
altiorem, ei necessarius, tanquam servus dominatori. Unde, sicLit pliilosopliia in aliis est necessaria ecclesire, sic maxime in liac parte ; quoniam principalis intentio ecclesijB et ultimus finis est opus prsedicationis, ut in- fideles ad iidem convertantiir, et fideles in fide et Insipidity moribus conserventur. Sed quia utrumque modum and vanity yj^Urus io'norat, ideo convertit se ad summam et in-
01 sermons & o '
in Bacon's finitani curiositatem, scilicet per divisiones Porpliy- ^^^' rianas, et per consonantias ineptas verborum et clau-
sularum, et per concordantias vocales^ in quibus est sola vanitas verbosa, omni carens ornatu rlietorico et virtute persuadendi. Quoddam enim phantasma est pueriliter efFusum, et a pueris adinventum, vacuis ab omni sapientia et eloqucndi potestate, ut manifeste patet cuilibet intuenti, sicut in Secundo Opere et lioc ^ Tertio Opere in Peccatis Theologise declaravi. Et tamen est ibi maxima temporis consumptio. Nam propter curio- sitatis superfluitatem plus in decuplo laborant circa hujusmodi telam araneas construendam, quam circa sententiam sermonis. Quoniam antem libri Logicre Aristotelis de his modis, et commentarii Avicennte, deficiunt apud Latinos, et pauca quae translata sunt, in usu non Labentur nee leguntur, ideo non est fixcile expriraere quid oporteat in hac parte. Quod autem Aristoteles fecit duos libros Logic?e de hoc genere persuasionis in secta et moribus, manifestavi in tertia parte Operis Majoris, et in septima; quoniam non est dubium quin libros fecerit optimos ; licet Latini hos ignorent ; sicut ignoraverunt libros novie Logic?e, dum solum veterem Logicam habuerunt. In illis enim docetur quomodo fiant sermones sublimes, tam in voce quam sententia, secundum omnes ornatus sermonis, tam metrice et rhythmice quam- prosaice, ut animus ad id,quod intendit persuasor, rapiatur sine prajvisione, et
' /loc'] om. T. j 2 qnam} et, T.
LXXV.] OPUS TERTIUjVI. 305
subito cadat in amorem boni et odium mali, secundum quod docet Alpharal)ius in libro De Scientiis. Et non solum consistunt litec prredicandi argumenta in pul- cliritudine sermonis, nee in magnitudine divin?e' sapi- cntise, sed in affectibus, et gestu, et debito corjDoris et membi'orum motu proportionate, usque quo doctrina sanctorum accedat, qui decent prredicantem gratiam Spiritus Sancti in protliemate implorare et pro se- et pro populo, et lachrymas devotas in serie persuasionis cffundere abundanter. Nam sic docet Augustinus formam prredicationis Evangelicse, in quarto libro De Doctrina Christiana. Et sic ipsemet se prfBdicasse con- fitetur. Hie igitur invenitur persuasio legis credenda?, de qua in quarta parte Moralis Philosophifie disserui. Et hie similiter consistit persuasio legis jam credita?, ut secundum eam recta fide et moribus vivatur, sicut cxpressi in quinta parte illius Sciential. Sed ibi in universal! et radices tetigi ; modos vero particularcs posui pro magna parte de facto in prima parte pro fidei articulis, et in tertia pro moribus. Nam qualiter contingat persuadere de divitiis vitandis et virtutibus exequendis manifeste explicavi per libros Senecse De Ira, et in aliis optimis, in quibus inveniuntur ad vitium vel virtutem modi speciales persuadendi ; nunc per exempla magnoriim sapientum, nunc per rationes, nunc per auctoritates, nunc per similitudines sumptas ex rebus naturalibus et aliis, ita quod nullus est ita sapiens in lioc mundo quin possit mirari de tanta efficacia per- suadendi. Qua3 de ira scrips! plana sunt, quia correxi ilia et signavi. Alia vero qu?e sequuntur non ita patent, quia non sunt correcta nee signata ; propter quod modo mitto exemplar correetum ; et poterit vestra beatitude videre tarn proprios modos arguendi de amore virtutis talis et talis, vel de herrere viti-
' divina'] om. T. | '^ pro se] om. T.
VOL. I.
306 ROGERI BACONIS [CAP.
orum, et tam pulchros, quod non est finis. Et certe nunquam fuissent sic ^ philosoplii loquuti, nisi quia per experientiam longam liabuerunfc exercitium virtutis. Seneca vero refert de seipso, quod omni die antequam in nocte dormiret, totam vitam suam diurnam re- coleret, ut videret in quibus verbis et factis aut male fecisset aut minus ; dicens in quo gravor si dicam mihi ipsi, vide ne plus feceris hoc, vel dixeris. Et tam en liabuit uxorem juxta se, quae non fuit ausa impedire eum, sciens, ut ait, meam consuetudinem.
O quam efScax argumentum morale per exemplum tanti viri accipitur hie, ut quilibet Christianus exci- tetur, quatenus antequam dormiat recoUigat omnia facta et dicta diurna, et de his confiteatur sacerdoti, si copiam jDOssit habere ; aut saltern coram solo Deo revolvat sua delicta. Si enim homo paganus, gratia fidei non illustratus, hoc fecit, ductus sola vivacitate rationis, quanto magis debet quilibet Christianus hoc facere, qui non solum cum Seneca habet potestatem rationis, sed excedit eum in infinitum per sapientiam Christianam. Sed de his et hujusmodi scripta prin- cipalia requiruntur.
Sed diceret aliquis quid hsec ad musics proprie- tatem ? Certe multum, immo principaliter ; et hoc volo ostendere, ut appareat quid est proprium unius scientise et quid alterius. Non enim possum negare quin multse scientiae considerent hsec. Nam moralis philosophus scit uti sermone suavi, et gestibus conveni- entibus orationi delectabili conformandis. Similiter lo- gicus et grammaticus. Sed nullius istorum est causas et rationes assignare, sed alterius scientise. Et quod hsec sit musica patet per ea qute ad hos sermones et gestus pertinere noscuntur. Aristoteles enim et omnes ejus ^ expositores in libris de his sermonibus testantur, quod hi sermones debent esse in fine decori^ et
^fuissent sic] sic fuissent, B, j ' decori\ decoris, B.
* ejus] om, T. |
LXXV.] OPUS TERTIUM. 307
sublimes ; et hoc non solum prosaice secundum omne genus coloris et ornatus, sed pro qualitate temporis, et personarum, et locorum, et materise de qua fit sermo, debent ornari omni genere metri et rythmi, ut ani- mus subito rapiatur in amorem boni et odium mali ; quatenus homo totus sine prsevisione rapiatur et ele- vetur supra se, et non habeat mentem in sua potes- tate ; sed si fuerit malus amore boni absorbeatur ; si imperfectus, induat animum perfectionis, non violentia, sed virtute sermonis potenti et suavi. Grammaticus igitur utitur his pueriliter ; sed logicus quantum ad formam arguendi quam constituit, in his procedit viriliter, et causas et rationes assignat. Sed quantum ad decorem et ornatum et suavitatem argunienti, certe non potest logicus, sicut nee grammaticus, causas et rationes assignare, sed musicus; sicut geometer causas linearum, et angulorum, et figurarum, quibus utitur carpentator, habet dare. Nam ut prius patuit, musica qusedam est prosaica, qusedam^ metrica, quaedam rhythmica ; et hae dant omnes causas et rationes ornatus et decoris sermonis. Similiter morahs phi- losophus utitur his ; sed non potest causas et rationes dare, nee scit primam artem componendi hos ser- mones, sed accipit a logico formam arguendi, et a musico^ omnem decorem et ornatiun.
Rhetor vero sive orator utitur his, quia appropri- Rhetoric ; amus vulgariter ornatum rhetori et oratori, et colores ^i^J^ rhetoricos vocamus, et artem eloquendi attribuimus rhetori et oratori. Sed hie attendere debemus, quod rhetorica est duplex. Una est quse docet quomodo Docens et et ex quibus et qualiter habet componi argumen- ^^^°^- tum rhetoricum. Et h?ec est pars logicne, sicut de- monstravi in communibus mathematicse, quarta parte, Primi Operis.
' qucsdam'] om. T. | ° musico^ musica, T.
u 2
308 ROGERI BACONIS [cAP.
Uhetoric. Alia est rlietorica, qiia3 utitur hoc genere arguendi ; et ha^c est pars moralis pliilosopliire, cujiis socia est poetica, qure consistit in dictis, sicut reliqua pars moralis philosophise consistit ni factis. Ex quibus patet quod rhetorica non est scientia principalis per se divisa, contra logicam et grammaticam, lit vulgus assignat partes Trivii. Oportet enim quod rhetorica., componens argumenta et docens arguere, sit pars logic?e, et quod uteris sit pars moralis philosophifB. Et similiter est poetica duplex, scilicet docens compo- nere argumentum poeticum, et utens eo. Prima est pars logical ; secunda est pars moralis philosophijie. Qualiter autem poetica diftert a rhetorica, tam in logicalibrLS quam in moralibus exposui in ilia parte quarta ^ Primi Operis,- et magis in septima. HiKC autem ideo distinxi, quia vulgus non intelligit aliquid discretuin hie, nee scit cui scientijie pertineat uti ser- mone decoro; nee cujus sit causas et rationes assig- nare. Apud igitur musicam est potestas hujus con- siderationis secundum cansas et rationes ; sed apud alias ^ est usus ; diversimode tamen ; quoniam aliter gramraaticus, aliter logicus?, aliter moralis, et rhetor, et poeticus. Similiter de gestibus ; nam ostensum est prius, quod omnes gestus, et exultationes, et flexus corporis pertinent ad mu.sicam, quantum ad causas et rationes assignandas, ut fiant proportionales sermoni, motibus consimilibus, et configurationibus competen- tibus. Et ideo cum persuasor honesti et boni debet habere hujusmodi gestus suaves et conformes, sicut exposui in quinta parte Moralis Philosophise, mani- festum est quod in his musica sit necessaria moribus persuadendis. Cytharista vero operatur mechanice et utitur instrumento musico per consuetudinem ; sed ipse nescit causas et rationes i)roportionum sonorum, et
' parte quart(t] quarta parte, T. I ^ aliaa'] alia, T. ^ I'limi Opa-is'] OperisTrimi, B.
LKXV.] OPUS TEllTIUM. SOD
tamen bene contingit, quod manualis operator sciat melius cytliarizare quam niusicus. Sed manu artifex ncscit artem secundum rationes ct causas dare, musi- cus tamen scit. Ita est hie, quod persuasor aliquando scit melius ex consuetudine sermones decoros pro- ferre, et gestus uobiles componere, quam multi musici. Sed tamen ars est penes musicum, et causarum ac rationum potestas, non apud persuasorem. Ex his igitur quse in hac distinctione dicta sunt de modo persuadendi circa virtutes et vitia, et poe- nam, et gloriam, et ex illis quas in parte quarta et septima operis primi exposui, patet tota radi- calis potestas persuadendi in fide et moribus, quan- tum ad modum persuadendi ; qui modus est ple- iius pulchritudine sapientite et potestate, et omnino conveniens prsedicatori. Sicut non solum philosophia docet, sed beatus Augustinus in tertio et quarto libro De Doctrina Cliristiana. Et alii sancti similiter in multis locis. Qua3 forma pra3dicandi non tenetur a Bishops vulgo theologorum, sed sunt elongati ab ea l^is for\vaDToV diebus. Et quia prrelati, ut in pluribus, non sunt proper in- multum instructi in theologia, nee in ^ pnedicatione inTh^'art of dum sunt in studio, ideo postquam sunt pra^lati, cum preaching, eis ^ incumbit opus prsedicandi, mutuantur et mendicant their ser- quaternos puerorum, qui adinvenerunt curiositatem ™o°s from infinitam pra^dicandi, penes divisiones et consonantias friars'^ et concordantias vocales, ubi nee est sublimitas ser- (}""'r'\
,. -,1 T . -, . .,. whomtro-
monis, nee sapientia3 magnitudo, sed mnnita puerilis duccU all stultitia, et vilificatio sermonum Dei ; sicut pneciime ^^^It^f
, . a • •• 1 • childish
exposui m reccato feeptimo studii theologia}, in Opere affectation
Secmido, et in Peccato Octavo in hoc Oiiere Tertio ; ^^}^ '''^^'^
^ _ ' discourscE.
quam curiositatem Deus ipse auferat ab ecclesia sua ; quia nulla utilitas prosdicationis potest fieri per hunc modum. Sed excitantur audientes ad omuem curiosi-
' ill} cm. T. I - e?.s] om. T.
310 EOGERI 13AC0NIS OPUS TERTIUM. [CAP. LXXV.
tatem intellectus, ut in nullo affectus elevetur in bonum per eos qui talibus modis utuntur in prsedica- tione. Sed licet vulgus pra3dicantium sic utatur, tamen aliqui modum alium habentes, infinitam faciunt ntilitatem, ut est Frater Bertlioldus Alemannus, qui solus plus facit de utilitate magnifica in prsedicatione, quam fere omnes alii fratres ordinis utriusque.
Deo gratias. Amen. Amen. Amen.
ROGER! BACONIS OPUS MINUS.
ROGEKI BACOiMS OrUS MINUS.
. . . unione, et cum vapore plumbi pro Iiibrio ' lapide, et ceratur cum rebus desiccantibus, et a , . . us - vero sublimetur p . . margaritam duodecies p . . siles tancri^ auc . . , ut rubescat. Sed calx solis et Saturni requiruntur pro minera paccoli vero calx Veneris et Lunse pro talch, quod in colore et natura similatur argento. Corpus vero calcinatur quum consumitur liumiditas extranea in eo per res desiccantes et res adureutes ; et quum cibantur corpora Mercurio, et sub- limatur ab eis, donee remaneat pulvis.
Nunc volo tangere aliorum sententiam, nam sex Of the vel septem accipiuntur, ut dicit Avicenna in Animaj ^^^, trans- libro. Et idem dicit ad Hasen, quod rubeum completur nnitation of quatuor rotis et album tribus. Et htec sua aqua bene misceantur et nutriantur. Et signum iucarcerationis est cum tuum opus liquescit, super ferrum cadens sicut cera. Sed oportet C[uod projiciantur in caelum, et iterum demergantur in abyssum. Et lia?c totiens fiat, donee filius fiat pater, et e converso ; et corpus fiat spiritus, sicut dicit Hermes Mercmius, pater pbilo- sophorum. Iterum habeas in quibus vinculis teneatur medicina laxativa ; nam alias velocius fugiet quam
' hibrio'] Ibero ? Cf Dc Nul. Ma- l - The rest of the word is illegible. gifP» ix. ] 3 tangi^ pro lapide Tagi ?
314 ROGERI BACONIS
The elixir, aquila volare possifc. Alii vero sestimant quod opus sit in resolutione, in vaporibus aquarum calidarum, aut secundum Rasi, ut supra ; et hoc multotiens, donee optimse sit fermentationis quod intendis. Sed multi credunt quod congelari debet, et in pulverem redigi. Hsec vero opera omnia sunt contra intentionem pliilo- sopliorum, sicut inaxime patet^ per Avicennam in sexto Metapbysicse, et primo per Ho., et per Aristotelem primo De Anima, et sexto De Animalibus, et primo Metaphysicse et Pliysicorum, et in multis aliis locis. Prius est pulverisatio cum congelatione, deinde reso- lutio cum ascensione, et depressione, et incarcera- tione, et mixtione. Et postea est sublimatio cum attritione et mortificatione, deinde sequitur coiTuptio olei, vel separatur a spiritu, ut post intendatur virtus ignea. Nam post lisec intendimus calcis propositionem, et olei distillationem, et aquse exaltationem, ut ultimo quseramus resolutionem a primo in septimum, et con- tentionem cum febre acuta. Qui vero hsec sciret ad- implere liaberet medicinam perfectam, quam pbilosophi vocant Elixir, quse immergit se in liquefacto, ut con- sumeretur ab igne, nee fugeret. Sed per spiritum occultatum in partibus animalium, et sulpliure et ar- senico permiscetur [se] cum liquescit, et penetrat ;- ut Aristoteles dicit, primo De Generatione, quod hie est quod de facili transit in omnem figuram, et penetrat omnia. Et figitur hsec medicina per calcem suam ; cor- pora vero mundificatione indigent, ut Avicenna docet. Nam aliter medicina non Operatur. Sed a[u]ctores satis docent hujusmodi mundificationem per ablutiones, curationes, et multa. Et tunc si libra medicinal pro- jiciatur super mille plumbi fiet secundum a[u]ctores op- timum aui'um. Sed si elegantius separetur corpus unum inter quatuor, et reducamus ilium ad sequalitatem,
patet] potest, MS. | -penetrat] uncertain.
OPUS MINUS. 315
tunc est potens omnem ignobilitatem tollere. Et sexta libra purgabit mille millia et convertet.^ Et hoc est quod corpora infirma reducet ad sanitatem, et conser- vabit ea contra omnem occasionem, et vitam, si Deus voluerit, ultra centenarios annorum^ prolongabit, ut facta est mentio copiosior in^ scientia experimentali. Sed quia ars imitatur naturam et earn perficit, et certum est per lifec opera et alias experientias. Nam quod natura facit in miUibus annorum, ars potest facere una die, ut dicit Avicenna in libro De Anima.
Et corpus hibernicum fit ex auro vivo mundo, et claritate sui comparis, ut dicit Avicenna libro memo- rato, et omnes auctores concordant. Tunc manifestum est quod ars poterit ex duobus preedictis aurum pro- ducers quale nou producit quando eis^ viginti quatuor graduum, quod est ultimum quod natura potest facere. Sed si experientia certior excedat, time aurum potest fieri quorumcumque graduum, ut instantia experimentali facio mentionem. Hsec bactenus, donee omnium horum sequatur expositio plana, ut tam vulgo quam sapien- tibus sufficiat. Sed oculus^ vulgi semper excaecabitur ad omne opus sapientias, quia hoc ei proprium est et sufficit. Sapientum vero corda atque consilia digna sunt oculari*^ revelatione fideli. [sequitur Sicut nee potuit principale, &c.]
Sicut nee potuit scriptum principale propter irapedi- Excuses menta celsitudini vestrse prseparari, sic proj)ter impedi- ^^?^^'^ ^^l menta nee potuit adhuc propter operis prolixitatem. sent his Nam ea quse scribo magna sunt et difficiUa, et animo tothePo'e quieto et solitario indigentia. Sed non sohun juvenis
' conre?'<e<] "Alchymia est scientia \ 'annorum'] centenari os amico-
" docens facere et generare quandam I rum, MS.
" medicinam qua; e/mV nuncupatur, ! ^171'] de, MS.
" quse quando projicitur super me- 1 ■'m]fit? " talla, sen corpora imperfecta per- * oculus"] oculis, MS.
" ficit ipsa complete in momento ^ oculari'} occultari, MS.
" projectionis." — Bacon, De Alchj- mia, i.
31 G ROGERI BACONIS
AVliat por- Johannes potest remedia aliqua exhibere, immo operis
tiie Oims totius praslibatio jam digesta. Et non solum litec duo,
Majnsxhii ged cautela legend! studium excitabit. Quoniam enini
siderod identitas mater est satietatis placeat dominatio quam-
most im- Hbet partem degustare donee taedium generetur ; et
ad alia pertransire, ut secundum Plinium varietas fas-
tidio legentis medeatur, Et prpecipue meliora, et pul-
chriora, ac mirabiliora ceteris sunt legenda. De his
vero iiestimo multum de prima parte, et totum quod
est in quinta parte, quia sunt electee veritates im-
mediatius ad salutem pertinentes. Et per hoc in omni
collatione, et paratione, et persuasione potest haberi ex-
emplum vel auctoritas, et priecipue priucipium septimte ^
partis usque ad tractatum De Ira. Et quarta pars,
qu83 est De Sectis et De Sacramento Altaris, sunt
Christianis consideranda, quatenus rationes, exempla, et
auctoritates circa iram dignam commune ait sapien-
tiam. Et similiter tractatus De Patientia Adver-
sariorum. Et facio signa in aliquibus locis utilibus,
ut aliqua notentm- si totum legi non potest.
Similiter ]Dars prima secundee partis, maxiine ubi revolvitur historia de sapientibus a mundi principio, ut sciamus quod in omnibus fratres habeamus, tarn in philosophia quam in theologia, quos imitari debemus. Nam alitor multa viderentur ficta esse per humanum sensum : sicut sunt ilhi qu^e in libris philosophorum reperiuntur de Christo, vita seterna, et hujusmodi ve- ritatibus theologia3 ; atque de indiciis futurorum, et do operibus astronomipe, et alkymia^, et scienti?e experimen- talis, qupe hominibus imperitis videntur esse aut falsa aut indigna Christianis, Et in liac distinctione mag- num tempus exigebatur. Nam oportuit videre infinita quasi qu?e nullus legeret per mens-'em ; sicut certe nee ea quae de prima parte et quinta infra duos menses aliquis possit coUigere, propter librorum ct auctorum-
' .sTyj^/wrt] quintce, MS. I - nuctoni.m'] actoriim, MS. con-
I tiiiually.
OPUS MINUS. 317
raiiltitudinem immensam. Et certe longe difficilius est What por- componere adinvicem, qua? extrahuntur a libris diver- ^]^g q^^^^ sis, quam ilia perleffere et extrahere. Maj us the
•^ -*- ^^ tiiitlior con-
Scientia vero Experimentalis tota est amplectenda, sjciercd
nisi quia ilia qufBstio de Iiide et de circulis coloratis ™ost im- ^ , . .,. . . portant.
habet dimcultatem propter geometriam; sciiicet prm- cipium et quod sequitur ilia exempla habent planam narrationem cum ingenti sapientia. Certe ilia, qua? de iride et circulo eolorato dicuntur, tenuerunt me per mensem antequam potui per figurationes et experien- tias ilia pertractare. Et quia lia^c requirit opus prin- cipale, quod petitis, tamen non satisfeci milii, nee materia3 de qua scribo, proecipue cum iris et illi cir- culi raro apparent, prout modus considerandpe certifica- tionis requiritur. Et certus sum quod nullus apud Latinos, pr?eter unum,' qui est sapientissimus Latinorum, poterit satisfacere in hac parte. Unde hie reputo me succumbere, magis quam fere in omnibus, quae mitto, propter mirabiles experientias, quse hie requiruntur non solum de die, sed de nocte, propter iridem lunro et circulos circa earn coloratos.
Perspectiva vero propter sui pulchritudinem et neces- sitatem, qu?e omnia facit scire, tota occm-rit legenda. Si tamen non habueris experientiam figurarum, princi- pium usque ad figuras se prfebet magis legibile ; atque ejus finis, qui post figurationes magnas inve- nietur, ubi ad theologiam et utilitates liujus mundi comparantur. Inter tamen figurationes ponuntur ubi- que veritates pulclirte ; ad quas si non adduceretur, scientia demonstrationis, tamen quia ab auctoribus certis dicuntur, et experientia nostra probat, possimt sine figurationibus concipi quoquomodo, qnamvis plena cog- nitio est in figuris. Et hie sunt mult?e figurationes, quas nullus daret per mensem, si jurasset, quantum-
' unimi'] Added in the margin, in a more recent hand : Hob. Lincohilcnsis.
318 ROGERI BACONIS
What por- cunque esset eruditus ; inter quse figura de compositione
the Opus circuli vel ociili, et decern ultimse figurationes. Et
Majus the qugedam alive de reflectionibus prsecipue sunt conside-
sidered randsB. Nam homini instructo in his est pulcliritudo
mostim- g^ sapient] a infinita, sicut tractatus exponit. Sed in portant. -^ .
mathematica sunt multa, unde qusedam propter omnia scienda proponuntur, et est facilis intellectus ubi est maxima utilitas philosophiEe theologize et ecclesiie Dei ; sicut superius tactum est, et abundantius in opere quod mitto explicatur. Et ideo ter facio tractatum de his locis ; nam primo investigo comparationes principalium locorum in parte geometrisg ; deinde pono compara- tionem mathematicre ad theologiam. Tango septem radices magnas in quibus mathematica necessaria est theologize, et una est de locis mundi ; tertio speciali- ter est scientise mathematicse. Expono loca in trac- tatu et figura. Et hoc dupliciter, scilicet astronomice, et naturaliter. Et hsec figuratio est facilis ad facien- dum postquam facta est, sed difficillima ad certifican- dum et inveniendum. Nam infinitas auctoritates et considerationes oportet hie videri ; et operationes nume- rorum et figurarum sunt summse difficultatis ad inqui- rendum ; unde menses integii hie requiruntur delectioni materize, quia propter utilitatem infinitam pulcherrimum est [habere,] pro manibus totum mundum habere in promptu, nam exercitatus in his scit corde omnes varietates locorum, et hominum, et cseterarum rerum in tota habitabili, et potest ea depingere quibus cum vult. Nam licet tantum fuerim in Anglia et Francia, tamen ita bene describerem partes et civitates regionum ultra mare et alibi per mundum, sicut in Francia et Anglia, exceptis illis civitatibus et locis in quibus moratus sum. Nam sicut scio distinguo Nor- manniam, et Britanniam Minorem, et Pictaviam, et Vasconiam, et Aquitaniam, et Tholosam provinciam, et Burgundiam, et ctetera loca in quibus non fui, simi- liter iEthiopiam, Indiam, et Africam, et Syriam, et
OPUS MINUS. 319
Grseciam, et terram Tartarorum, et civitates in eis, Whatpor-
et melius quam auctores [et] certius loquitur de istis ^he Opus
quam de nostris regionibus ; et quam mirabilis est -^^«i"-'* the
natm-a quatuor fluininum exeuntium de Paradiso. Et sidercd
maxime Nilus est admirandus apud pliilosophos sanctos, ™°^t im-
... portant.
et Scripturam, et historias ; nam multi libri facti sunt
de Nilo solo ; et quod Aristoteles fecit de eo librum
specialem ; et Seneca, et omnes philosophi ante Aristo-
telem, usque ad primum de Septem Sapientibus, tracta-
verunt de eo. Et illi qui secuti sunt, ut Plinius et
alii ; et hoc propter ortum Nili, decursum et decre-
menta ; et quia regiones disterminat et fcEcundat, et
aquas reddit inhabitabiles propter fi'igoris impetum, et
propter multas proprietates, propter quas fiunt magni
libri de eo. Et ideo volui causam de hoc fluvio texere
tam solemni, et nihilominus alios tangens, ut hsec
persuasio requirit, et prsecipue de Jordane, et Mari
Mortuo in quod fluit, ubi fuerunt civitates submersse ;
de quibus certitudinem non potui scire, nisi propter
vestrum imperium, quia alias neglexi considerare multa
quae nunc scio.
Consideratio vero mathematical respectu theologice,
per auctoritates sanctorum, pulchra est, et digna con-
sideratione, et facilis; et ejus comparatio ad eandem in
septem radicibus magnis, scilicet in ccelesti, videlicet,
in locis mundi, in temporibus, in portionibus temporum,
in numeris et figuris, in musicalibus, habet pulchra et
utilia valde. Inter quse est unum quod quilibet
semper debet habere prse manibus, quia miraculum
videtur et super humanmn intellectum, et tamen est
certissimum ; scilicet, de magnitudine, et spissitudine, et
altitudine coelorum et stellarum, ut homo sciat in mil-
liaribus, et per consequens in dietis, quantum est in
omnibus his. Hie enim super omnia, quaD de philoso-
phia sunt, manifestantur potentia et sapientia divina.
Et hoc invenietis in comparatione numerorum ad
theologiam» Et invenietis considerationes pulchras, vul-
320 PvOGERI BACONIS
What por- gatas tamen apud tlieologos, sed proculdubio tamen
the Oi us ii^fign^ falsitate.^ Et prcecipue consideranda sunt dno,
Majus the ubi tabula? astronomicfe tarn Hebrreorum quam Lati-
sidered norum positse sunt. Et hie summa potestas astronomite
most im- requiritur. Et maxime propter ea qua3 sunt de . . . ~
Sed de ilia tabula, qu?e Latina est, et de ea ordinatur
cum quodam sapiente, adolescentem liunc satis instruxi
hie ut utramquo tabulam intelligeret, qu?e amba) simul
non sciuntur a tribus aliis in hoe mundo. Et hoe
quod hie tracto est unum de tribus, in quibus solum
Dei Vicarius audet certificare, quia veritatem quam duo
sciunt hie, quorum unus est sapientissimus theologus
et optimus homo, non nisi sunt^ illi in publicum proferre,
propter violentiam vulgi ; cum tamen in contrarium sit
error infinitus, aut saltem cauta dubietas, qua) sufficit
ad turbandum omnes sapientes hujus mundi, sicut ea
qu?e scribo manifestant.
Quid vero sciendum est de judieiis astronomia) pulchrum est videri, et facile, et valde neeessarium, quia valida contentio est hie inter theologos et philo- sophantes ; atque, [ut] ipse plane didici,* contrariantur ad invieem theologi, similiter sibi invicem contradieunt. Et pono eausas ignoranti?e et considerationes in hac parte, probantes evidenter per sanctos et phi- losophantes, rationem et experientiam, quod non est aliqua falsitas in judieiis astrologins. Et hoc invenietis in fine, in comparatione mathematicas ad theologiam. Sed in comparatione ad ecclesiam Dei duo sunt omnino notanda. Nam quid est pulchrius quam per vias astronomia3 distinguere omnes seetas et eligere sectam Christianam ? Maxima enim laus datur fidei Christianas per banc viam adhuc ; et Dominus Jesus Christus et Virgo gloriosa pulchre describuntur ; et tempus ponitur
'/(//i/'/rt/e] flitate, MS. I ^ sunt] Meet 7
- de...'] So in MS. I ^ didici] dedici, MS.
OPUS MINUS. 321
quo omuino clestruefcur secta Saraeenoriim. Mira con- sideratio efc dignissima est ilia. Reliquiim vero quod iusertur notandum est. Secundo de tribus in quibus sola sedes Apostolica potest et debet manum apponere ; et est de correctione kalendarii, cujus corruptio notanda est. Sed proj^ter statutum consilii generalis, nullus potest, sine Apostolicse sedes auctoritate, aliquid mutarc. Quicquid vero est in prima parte de grammatica secundum linguas alienas est notabile, secundum quod milii videtur. Sed inter omnes illud considerandum est do corruptione Textus Sacri, et colligenda sunt aliqua' ex quarta parte, iibi est consideratio arithmeticre ad eccle- siam ^ Dei. Et lioc est tertium, ad quod nullus apponet remedium,^ nisi sedes Apostolica. Et cum sit utilitas in operibus alkimife major quam dici potest, atque saltern est ibi bonum sapiential, sicut in cceteris scriptis, illud quod describo de hac scientia potest in fine voluminis inter notanda numerari. ^^stirao igitnr [hie] qxne liic nominavi, esse magis perlegenda, secundum quod vestra sanctitas tempus obtinebit. Et adhuc, ut certius in- veniantur, proposui signa locis suis, scilicet capita humana in margine sub paginis ; licet mnlta Sgurata mnlta tamen prteter lirec sunt in opere et magna et ntilia. Sed habent difficultatem propter figuras geo- metricas, ut est tractatus de multiplication e virtutum et de agentibus hujus mundi, et de tota actione natural!. Et per liunc tractatum scitur tota perspectiva ; et sine illo nee coelestia nee inferiora sciri possunt, sicut ostendo in exemplis de coelestibus et figuris mmidi, et de fluxu et refluxu maris. Similiter ea quae sequuntur de geo- metria circa materiam mundi, inter quse multa sunt liujusmodi scienti geometriam. Sed prpecipue unum, scilicet quod determinatur de motu, scilicet rerum ; nam ibi intentio unius scientioB liujus aperitur, et sunt figurse pulchr?e et utiles ibi. Similiter vero in
' aliqua] aqua, MS. j me"^ ad rectum, SIS.
^ arithmetica . . ccclesiam'] ars . . | ^ rcmcdiuml medium, IMS.
VOL. I. X
822 ROGERI BACONIS
singulis partibus multse divisiones et capitula, qu?e secundum se habent dignitatem magnam ; sed non respectu eorum quae signavi : ut in prima parte versus finem de quinque rationibus, propter quas sancti doc- tores et ecclesia primitiva non babuerunt usum multa- rum scientiarum magnarum. Et in secunda parte versus finem de propbetiis Sybillce ; et in tertia de signis, et modis eorum, in vocibus, et sacris et aliis. Et in primo quartte partis de laude matliematicse, ubi probatur per auctores et rationes, quod nulla scientia sciri potest sine matliematica ; et sic de midtis aliis, quse omnia reperirut vestra sapientia, si tempus habeatis. Proposes to His autem perlectis quse in hoc opere scribuntur, thTgreat ^l^^o^^ mitto, cogitavi in fine concludere ex his peccata errors and studii Latinorum, quse sunt magna, et remedia quse the ttxSies ^unt longe majora ; et vestrse glorise significare per of Latin quas personas et quibus modis potuerunt omnia adim- dom, pleri : quod et facio ibi, quia in hoc est finalis utilitas
et principalis. Et ne per viarum discrimina amitteretur scriptum illud, volo hie (inquit), quicquid contingat, eamdem summam ^ proponere, sicut summam totius tractatus illius in hoc compendio coarctavi.
1st Fault; SuNT vero septem peccata studii principalis quod est
pnilosopliy ^ -^ 1 1 •! 1 • 1 •
determines theologise ; unum est quod philosophia dommatur m
theology. ^^^^ theolog:iam. Sed in nulla facultate extranea debet
dominari ; et maxime hie ubi domina scientiarum re-
peritur ; immo etiam cujus dignitatis philosophia non
habet usum ; nam scientia Dei est, et ad vitam per-
ducit seternam. Quod autem philosophia dominetur in
usu theologorum patet in dupHci consideratione eorum.
Nam una est in omnibus qua^stionibus sententiarum,
aha in textu. Sed licet theologi qui audiverunt phi-
losophiam non considerent nihilominus tamen est certum
scientibus theologiam et prophetiam, quod major pars
* summarn] or finem ? uncertain.
OPUS MINUS. 323
omnium qiisestionum in summa theologize est pura phi- losopliia, cmn argumentis et solutionibus, et sunt infinite qusestiones de ccelestibus, et de materia, et de ente, et de speciebus et similitudinibus rerum, et de cognitione animiTe per eas, et de sevo et tempore, et quomodo anima est in corpore, et quomodo ipsa et angelus moventur motu locali, et quomodo babent locum, et infinita talia, quse determinantur in libris philosophorum. Et non pertinet ad theologos has difficultates investi- gare ex principaU intentione nee principali inquisitione. tSed debet breviter recitare has veritates secundum quod in philosophia determinantur.
Deinde alia pars qufestionum, qufe est in propriis terminis theologia?, ut de beata Trinitate, de Incarna- tione, de sacramentis, ventilatur principaliter per aucto- ritates, et argumenta, et distinctiones vocabulorum philosophise. Quse fiunt in textu piincipaliter legendo et prsedicando, sunt tria principaliter ; scilicet, divisiones per membra varia, sicut artistse faciunt, concordantiee violentes,^ sicut legistse utuntur ; et consonantise rytli- micse, sicut gi-ammatici. In istis tribus stat prsecipuus modus artificum exponendi Scripturam. Et hsec licet utilia sint,^ tamen tracta sunt de philosoplua. ;' Nam jus civile sub philosophia continetur, ut patet ex opere quod mitto.
Secundum peccatum est quod scientise optimse et 2nd Fault ; maxime contingentes theologize non sunt in usu theo- ^f^^jg^"'^" logorum ; sicut illfe de quibus facio mentionem ; ut sciences. gTammatica secundum ling-uas alienas a quibus tota theologia venit ; et secundum quas currunt expositiones sanctorum, sicut tetigi in pr?edictis, et evidenter ex Scrip tura Majori manifestum est. Et longe magis -valet mathematica, et perspectiva, et scientia moralis
' violentes'] voleutes, MS.
X 2
S24- ROGERI BACONIS
et experimentalis, et alkymia, sicut de singulis ostcndo proprium sine contradictione. Sed sunt in usu eoruni scientipe viles, ut granimatica Latinorum, logica, natu- ralis philosopliia secundum nnam partem ejus viliorem, et metaphysical quosdam pars;' In his non est bonum animas, nee corporis^ nee fortunaj, sicut in aliis prsediciis. Nam moralis philosophia elicit bonum animre secun- dum possil)ilitatem philosophise. Alkymia est experi- mentalis, et mathematica et perspoctiva bonum corporis et fortunes. Nam ad omnem sanitatem et propagatio- nem vit.ie per secreta natura? sufficiunt has scientia?, et perficiunt scientiam medicinaD vulgatie, et ad earn addunt utilitates corporum maximas; ut omnis sapiens de facili intuetur. De bono fortunaB non est dul:)ium quin faciant propter utilitatem reijxiblica) quas assigno. Gramimatica vero linguarum aliarum dat Latinis theologian! et moi-aleni philosophiam. Et ideo bonum animal elicit mediantibus his, bonum corporis vero et fortunas per alias scientias. Sed sciential quatuor vulgatte, in usu theologorum, nullum bonum de tribus prredictis possunt ex sua virtute elicere. Sed solum iiabent bonum scientiro. Et hoc est bonum secundum quod quid nihil valet secundum se ; quia valor hominis est in triplici bono clicto. Si enim eareat his tribus bonum sciential nihil valet ei, quia amittit animam, et corpus, et bona fortune, per qua:; in hoc vita bona anima3 et corporis i^roveniuntur.
Deinde bonum scientias in ilhs scientiis de quibiis tracto est sine comparatione melius quam in scientiis vulgatis, quia tunc est bonum scientiie utile quum est ordinatum in efFectu ad bonum corporis, anima», vel fortunte. Sed in scientiis de quibus scribo bonum scientife est actualiter et in efl'ectis conjimctum illi bono triplici, quia sunt et tractant de illis bonis. O quanta igitur dementia est negligere tarn utiles scientias respectu theologia?, et iramergi scientiis vanis- sirais respectu istarum !
OPUS MINUS. 325
Tertium peccatum est, quod illee scientifu quatuor, 3rd Fault ; qiias sunt iu usu theologoruui, sunt ab eis ignotfe, et |"^,^f'^|, ideo accipiunt infinita falsa et inutilia de ilKs scientiis, Alexander atque dubia pro certis, et obscura pro planis, ^t ^ud the ^ Huperflua atque defectus necessariorum patiuntur, et earlier
1 , ,1 1 • • £ •-• X* • schoolmen.
maculant tlieologiam mnnitis peccatis, qua? ex igno- rantia pura procedunt. Quod prtecipue patet hoc modo. Nam cum ignorant linguas alienas a quibus tota pliilo- sopliia, sicut tbeologia, procedit, oportet eos ignorare philosophiam, sicut satis patet ex tractatu de linguis quem facio. Nam nee textum possunt intelligere, et corrupere ; nee expositiones auctorum scire, quia mixta sunt omnia Gr?eco, Hebrreo, et Arabico ; propter hoc quod auctores et omnes sapientes antiqui sciverunt rationem linguarum. Deinde cum mathematicam, im- possible est quod sciant pbilosopbiara, ex hac causa, atque propter ignorantiam scientite experimentalis et alkymias, sicut evidenter in tractatibus de illis scientiis [ostendo]. Iterum, aliter hoc possumus videre; nam nullus eorum qui scripta componunt legit has scientias quatuor quibus utuntur theologi, nee audivit, quod plus est, prsecipue naturalem philosophiam, nee metaphysi- cam, de quibus gloriantur, nee revelationem habent ut planum est, quando oportet quod illi qui has Summas fecerunt, et ignoraverunt scientias qute sunt in usu theologorum nostris diebus. Duos enim qui fecerunt scripta vidimus oculis nostris, et scimus quod nun- quam viderunt scientias illas quibus gloriantur, nee audiverunt. Nam si de duobus doctoribus principali- bus hoc possum docere, de aliis nulla vis est.
Necessarium quidem est hoc doceri, quia totus error studii s?evit per occasionem istorum duorum, quamvis fiunt excusabiles, quia alii faciunt sibi occasionem per istos, qui nesciunt conditiones illorum. Unus autem illorum duorum est mortuus, alius vivit ; qui mortuus est fuit bonus homo, et dives, et archidiaconus magnus, et magister in theologia sui temporis. Nam quum in-
826 ROGERI BACONIS
Alexander travit ordiiiem Fratriim Minorum fuit Deo maximus a aes. j^Jj^qj. j^^^ solum j)ropter suas conditiones laudabiles, sed propter hoc. Novus fnit ordo Minorum at negleetus a mvindo illis temporibus, et ille pedificavit mundum et ordinem exaltavit. Ex suo ingressu fratres et alii exaltaverunt in coelum, et ei dederunt auctori- tatem totius studii, et adscripserunt ei magnam Summam illani, qute est plusquam pondus unius equi, ' quam ipse non fecit sed alii. Et tamen propter reverentiam ascripta fuit, et vocatur Summa fratris jMexandri. Et si ipse eam fecisset vel magnam partem, tamen non legit naturalia nee metaphysica nee audivit ea, quia non fuerunt libri principales liarum scientiarum nee commentarii translati quando rexit in artibus. Et diu postea fuerunt excommunicati et suspensi Parisius,' ubi ipse studuit. Unde citius ordinem intra vit ante- quam fuerunt hi libri semel perlecti. Istud notum est per ejus ingressum in ordinem, et per dispersionem universitatis Parisiensis [parum] ; nam usque ad eum fuerunt libri prohibiti, et usque quo rediit Universi- tas, post quem reditum ipse intravit religionem, jam senex et magister in theologia. Unde, ut breviter di- cam, ipse ignoravit has scientias nunc vulgatas, scilicet naturalera phiiosophiam et metaphysicam, in quibus est tota gloria studii modernorum. Sed sine illis logica sciri non potest, ut patet omnibus qui sciunt has scientias. Nam decern libri Metaphysical sunt de eisdem de quibus logica tractat. Et natm-alis pliilo- sophia in multis communicat logicpe, et in aliis contra- dicit crudeliter, quee contradictiones sciri non possunt sine logica. Et si quando contendat de eis scientiis in hac parte planum vel omnibus theologis vilior est omnibus. Et plures habet falsitates et vanitates philosophise. Cujus signum est quod nullus facit eam
' Parisius^ in modern hand, temjwre regis Johannis,
OPUS MINUS, 827
de csetero scribi. Immo exemplar apud fratres putres-HisSiimma
. . . . neo'Iected
cit et jacet intactum et invisum his temporibus. °
Certum etiam est quod omnes illas scientias de quibus scribo ignoravit, sine quibus nihil potest sciri de scientiis vulgatis. Et quod illas ignoravit patet, quia [in] tota Summa ei ascripta nulla continet de veritate harum scientiarum. Et iterum hoc, quia studium Pari- siense adhuc non habuit usum istarum quinque scien- tiarum.
Alter qui vivit intra vit ordinem Fratrum pueriilus, Another ^•^■' nee unquam legit philosophiam, nee audivit eam in pro^ggor*'^ scholis, nee fuit in studio solemni antequam theo- ?tiil living ; logus, nee in ordine suo potuit edoceri, quia ipse est undeserved primus magister de philosophia inter eos. Et edocuit ^'^P^^*^- alios ; unde ex studio proprio habet quod scit. Et vere laudo eum plus quam omnes de vulgo studentium, quia homo studiosissimus est, et vidit infinita, et habuit expensum ; et ideo multa potuit colligere utilia in pelago auctorum infinito. Sed quia non habuit fundamentum, cum non fuit instructus nee exercitatus audiendo, legendo, disputando, ideo necesse est eum ignorare scientias vulgatas. Deinde cum ignorat lin- guas non est possibile quod aliquid sciat magnificum, propter rationes quas scribo, de linguarum cognitione. Iterum, cum ignoret perspectivam, quia vere nihil scit de ea, sicut nee alii de vulgo studentium, impossibile est quod sciat aliquod dignum de philosophia ; ut tractatus quem ego manifestavi de scientiis experi- mentalibus, et alkymicis, et mathematicis, non potest gloriari, quia hsec sunt majora cseteris. Et, si nescit minora, non potest scire majora. Deus autem tes- tatur quod solum exposui ignorantiam istorum homi- nvim propter veritatem studii. Nam vulgus credit quod omnia sciverunt, et eis adhseret sicut angelis. Nam illi allegantur in disputationibus et lectioni- bus sicut auctores. Et maxime ille qui vivit habet nomen doctoris Parisius ; et allegatur in studio
828
ROGEEI BACONIS
sicut auctor, quod non potest fieri sine confusione et desti'uctione sapientite, quia ejus scripta plena sunt falsitatibus et vanitatibus iufinitis. Nunquam talis abusio fuit in hoc mundo. Et si dico quod ignoraverunt scientias vulgatas et alias, cum hoc sit verum, non injurior eis, nee ignorantia est infamia, cum innumerabiles viri valentes et privati, tarn clerici quam laici, ignorant hujusmodi scientias, et tamen sunt valde utiles in lioc mundo. Similiter et ipsi utiles sunt et in studio etiam, sed non sunt sicut sestimantur. J Postquam vero apud istos nova potestas philosophise . . . Sed ignorantia longe magis apud illos, qui non fuerunt ita studiosi, nee didicerunt nisi ab illis. Et esedem rationes sunt de illis quas allegavi de his ; nam nee audiverunt nee legerunt scientias vulgatas, et maxime naturalem philosophiam et mathematicam, cum com- mentariis [in quibus], in quibus quilibet nititur glori- ari ; nee scientias et linguas sciunt do quibus vestra) scribo sanctitati, sine quibus nihil de philosophia sciri potest, ut tractatus ostendit.
4thPault; QuAETUM peccatum^ est quod prsefertur una sententia
by the ex- magistralis textui facultatis theologica3, scilicet, liber
iiggerated Sententiarum. Nam ibi est tota gloria theologoruuj,
paid to the qusQ facit ~ onus unius equi. Et postquam ilium legerit
readers of q^^^g^ y^iia prsesumit se de magistro theologias, quamvis
tences over noQ audiat ^ tricesimam partem sui textus. Et bacu-
the textu- jg^j.^^jg g^j^ legit textum succumbit lectori Sententiarum anes. J- °
Parisius. Et ubique et in omnibus honoratur et jDrtc-
fertur. Nam ille* qui legit Sententias habet principa-
lem horam legendi secundum suam voluntatem, habet
' Quartum peccatuni] See Ilody, De Eibliorum Textibus, p. 419. Ed. Oxon. 1705.
MS.
qucB facit] Ilody. et in quibus,
^ audiat] audiant, MS.
* Nam illc] Nam parum illc, MS.
OPUS MINUS. 329
et socium et cameram apud religiosos. Sed qui legit Bibliam, caret his et mendicat lioram legendi, secmidum quod placet lectori Sententiarum. Alibi qui legit Sententias disputat, et pro magistro liabetur. Reliquus qui textum legit, non potest disputare ; sicut fuit hoc anno Bononi^e, et in multis aliis locis, quod est ab- surdum. Manifestum est igitur quod textus illius facul- tatis subjicitur uni sententise magistrali. Sed pro hoc est statutum cujuslibet facultatis. Nam omnis alia facultas utitur textu suo, et legitur textus in scholis, quia statuto textu suo solum statuuntur omnia quae pertinent ad facultatem. Quia propter hoc sunt textus facti hie longe magis, quia textus hie de ore Dei et sanctorum allatus mundo, et est ita magnus quod vix sufficeret aliquis lector ad perlegendum eum in tota vita sua, secundum quod magistri legunt. Deinde sancti doctores non usi sunt nisi hoc textu ; neque sapientes antiqui, quorum aliquos vidimus, ut fuit dominus Robertus episcopus Lincolniensis, et frater Adam de Marisco, et alii maximi viri ; quia vero Alexander fuit primus qui legit ; et tunc legebatur aliquando, sicut liber Historiarum solebat legi, et adhuc legitur rarissime, Et mirum est quod sic est exaltatus liber Sententiarum, quia liber Historiarum est magis proprius theologize. Nam prosequitur tex- tum a principio usque in finem, exponendo ipsum. Et liber Sententiarum non adhaeret textui, sed vagatur extra textum per viam inquisition is. Si igitur aliqua summa deberet prteferri in studio theologize, debet liber Historiarum factus vel de novo fiendus ; ut scilicet aliquis tractatus certus fieret de historia Sacri Textus, sicut fit in orani facultate.
Item impossibile est quod textus Dei sciatur propter abusum libri Sententiarum. Nam qusestiones quae qugeri deberent in textu ad expositionem textus, sicut fit in omni facultate, sunt jam separata^ a textu. Et vocatur curiosus, qui in textu vult qucestiones licet necessarias
330 EOGERI BACONIS
et proprias theologias disputare, nee audiretur, nisi esset homo magnse auetoritatis, aut potens in quses- tionibus propriis, et utilibus, et necessariis. Et ideo qui legunt textum non exponunt eum, quia non qute- runt qusestions proprias et necessarias textui intel- ligendo. Cum tamen omnes qusestiones utiles in omnibus Summis et Sententiis, et quse sunt propriee tlieologise, possint certifieari super textum ; ut de operibus sex die rum, in principio Genesis ; de circum- cisione, et eomparitione angelorum, in eodem libro ; de legibus in libris Moysi ; de moribus in libris Sa- lamonis ; de sacramentis in Novo Testamento ; de omnibus bis in libris Regum, et Paralipomenis, et Prophetis, et aliis ; ita quod possent certifieari suis locis, ut dulcius ex ipso fonte biberentur aqute. Et idem fit in omni facultate. Sed [quia] non sic fit in tlieologia, accidit infinitum impedimentum studii, ut patet diligentius consideranti.
5tli Fault; QuiNTUM peccatum est majus omnibus prsedictis. from the Nam textus est pro majori parte corruptus horri- errors in biliter in exemplari Vulgato, hoc est Parisiensi. Et
the Vulgate ^ ■ i i , , . .
version. ubi non liabet corruptionem, habet tamen dubitationem tantam, qua3 merito habet cadere in omnem sapien- tiam, sicut timor approbandus est qui cadit in constantem virum. Et hiec dubitatio nascitur ex contentione correctorum, qui quot sunt lectores per mundum, tot sunt correctores, seu magis corruptores : quia quilibet prsesumit mutare quod ignorat, quod non licet facere in libris poetarum. Nam antiqua vocabula et sermones figurati non mutantur cum le- guntiu- poetce, non libri aliarum facultatum. Sed hie quilibet lector mutat secundum caput suum, sicut patet per ea qua? scripsi in opere quod mitto.
Nunc volo exemplum proferre pro ])onis magnifi-
OPUS MINUS.
831
centise/ Nam modi probatiouum hie concvuTuut. Marci igitur capito octavo [38.] non dicitur esse, Qui nne confessus fuerit : sed alia litera modernis liorri- biliter~ propter ignorantiam antiquse grammaticse. Nam debet ibi esse, Qui me fuerit confusus, quod est verbum deponens, habens significationem hujus verbi confundo, sicut adhuc omnes experiunt in Scriptura ligec verba zelo zelor in eadem significatione, mide sic solebat esse de confundo et confundor : idem enim antiquitus siguificabant. Sed moderni non habent hoc in usu. Et ideo abraserunt^ a Sacro Textu : Qui me confusus fuerit ; et posue- runt, Qui confessus fuerit me. Sed quod pessima sit falsitas probo sine contradictione possibili. Nam antiquse Biblise non glossatse in tota ecclesia Dei ha- bent Mar. viii. : Qui me confusus fuerit ; idem qui me confundet, quod est contrarium ejus quod est confiteri. Et Augustinus dicit contra Faustmn,^ quod si est dis- cordia in codicibus Latinis, recurrendum est ad anti- quos et plures. Nam antiqui pr?eponuntur novis, et plures paucis, sicut ibi dicit. Sed unum exemplar est Parisiense, et antiqua exemplaria secundum diversas provincias sunt infinita. Ergo exemplar Parisiense debet cedere antiquis, tum ratione suae iiovitatis, tum ratione suse singularitatis, quia in veritate singularis fere est quae depravat veritatem totius Scripturce. An- tiqui enim libri sunt in omni facultate veraciores, et in theologia habet translationem illibatam, quam re- cipit sacrosancta Romana ecclesia, videlicet, per omnes ecclesias derivari, quae est translatio Hieronymi, sicut Isidorus dicit in libro De Officiis.^
' pro bonis magnificentice] pro bonis magniiB, MS., obviously some blunder; possibly for pro vcstra magnificentia. Hody omits the words.
* horribiliter'\ corrected by Hody to homiliis.
^ abraserunt] Hody. ahrascrunt cum, MS.
■• Faustum'] xxxii. 16. xiii. 4. ^ De Ojjiciis] i. 12.
332
EOGERI BACONIS
Deinde aliiid est documentum Augustini et omnium doctoruin de certificatione textus. Nam ipse libro raemorato, et libro Doctrinee Christianse secundo [^ 22.], et alibi multipliciter , Hieronymus similiter ubique docet. Et omnes doctores hoc fatentm-, quod recurrendum est ad linguam de qua translatus est textus Latinorum, ut videatur Veritas in radice. Sed Grsecum in hoc loco non habet confessionem, sed verbum quod idem significat quod confundere et eruhescere.
Item tertia probatio est per Augustiuum in libro De Concordia EvaDgelistarum.^ Nam utitur hoc textu : Qui me confusus fuerit, et ilium exponit. Similiter idem Augustinus in libro Contra Adversarium Legis et Prophetarum,- et Adimantum, eadem litera utitur. Item Beda^ literatissimus in grammatica et Unguis in ori- ginali utitur hac litera : Qui me confusus fuerit. Probatio vero sexta et ultima est certissima, et sola sufficit, et est per canones Evangeliorum. Sancti enim doctores propter certitudinem Evangelicam a principio ordinaverunt quatuordecim canones, in prin- cipio concordant omnes, in ca^teris tres, et duo secundum combinationes possibiles, in ultimo unus reparatur, qui habet quod alii non habent. Et hi canones Bibliis antiquis ponuntur ante Evangelia, quos pro authenticis habent omnes sancti doctores. Et per hos correxerunt Evangeha. Sed in hoc loco tres Evangelicre* concordant, sicut scribitur in illis canonibus, scilicet Marcus, MatthjBus, et Lucas. Sed Lucas habet, Qui me eruhuerit, quod est contrarium confessioni. Matthseus vero, Qui me ne- gaverit, quod est contradictorium istius literge, Qui
' Evavcjdhlanim'] De Consensu, &c., ii. § 111.
'^ rrophctarum'] i. 41, Contra Acli- niantuni, § 18.
3 Z7ef/«] Not in the ordinary
copies ; although his commentary on the passage implies it.
' tres Evaiiyclica~\ tria evangelia, Ilody.
OPUS MINUS. ooo
one confessus fiierit. Quaproptev damnari debet tex- tiis modern orum in loco, et antiqnitas revocari.
Hoc igitur exemplmn, cum aliis, quee pono in tertia parte operis, et in quarta, ubi de arithmetica sen do numeris agitur per comparationem ad Scriptiiram sufficiunt modo, donee dignetur vestra celsitudo reqnirere correctionem totius textus cum certa pro- batione correctionis. Nam in ecclesia habetis vobis subjectos, qui liabent in liac re plenum posse, quamvis gravissima [sint] propter multitudinem et immensitateni falsitatis. Nam circa quadraginta ami or [sunt] multi theologi infiniti et stationarii Parisius paruin videntes hoc proposuerunt exemplar. Qui cum illiterati fuerint et uxorati, non curantes, nee scientes cogitare de veritate Textus Sacri proposuerunt exem- plaria vitiosissima ' et scriptores infiniti addiderunt ad corruptionem multas mutationes. Deinde novi theo- logi non habuerunt posse examinandi exemplaria ; et crediderunt stationariis a principio. Sed postea con- sideraverunt errores, et defectus, et superflua ibi multa esse : unde iterum proponunt immutare et maxime duo ordines, et jam inceperunt corrigere. Et quia caput non habuerunt quilibet correxit sicut voluit, usque in hodiernum diem. Et cum habent sensus diversos, accidit tanta diversitas in textu quod non est finis. Sed Hieronymus dicit ad Damasum,- in hoc casu, ubi est diversitas, non est Veritas nota.
Item quia non sequuntur antiquas Biblias, et quia ignorant Grsecum et Hebrreum, oportet quod sit error infinitus, quia textus a Gr?eco et Hebrseo descendit, et de linguis his habet vocabula infinita. Item gramma- tica Prisciani in majori volumine maxime valet ad correctionem textus. Sed theologi non utuntur ea, nee advertunt, quia qui sunt artistae negligunt librum
' vitiosissima'] vitiosa, Ilody. | - Damanim'] Ep. xviii.=:142 ?
334
ROGERI BACONIS
Account of the different versions.
ilium propter magnitudinem contempti, et adhferenfc libro Couclusionum. Et ideo qui volunt corrigere textum mutant antiquam grammaticam, quam op- time scivit Hieronymus, qui transtulit, eo quod Do- natus magnus, et major Prisciauus fuit ejus magister. Nam in aliquibus deficit Priscianus ubi Hieronymus rectissime sensit. Pra3terea specialis causa erroris est, quod non advertunt qua translatione utitur ecclesia Latinorum. Nam propter hoc quod vident literam diversificatam secundum capita diversorum, credit vulgus theologorum, quod non sit translatio beati Hieronymi, sed alia versio mixta et compilata ex diversis. Et propter hoc cum majori libertate mis- centur vocabula qure volunt. Sed istud falsissimum est. Nam sola translatione Hieronymi utuntur ecclesise Latinorum, prseter Psalterium, quod est de trans- latione Septuaginta interpretum, quod ideo remansit, quia modo ^ fuit vulgatum in ecclesia Dei ante quam ^ Hieronymus transtulit eorum translationem in Lati- num, et correxit illam cum asteriscis et obelis. ^ Et ideo reputatm* quasi translatio Hieronymi ; sed non est, quia sua est immediate de Hebrseo.
Quoniam vero ignorantia translationis qua utitur ecclesia faciat multum de errore in correctione textus, ideo volo liic facere capitulrmi de hac re, ut vestrse glorise veraciter persuadeatur quod tenendum sit in hac parte. Quod autem in ecclesiis Latinorum sola translatio Hieronymi sit in usu patet, et quod hsec sola sit in omnibus Bibliis Latinorum prjeter Psalterium, licet sit midtipliciter per scriptores et correctores de- pravata in exemplari Parisiensi, probatur multipliciter. Et primo per Isidorum, libro De Officiis : ^ " De Hebra30 " in Latinum eloquivim Hieronymus presbyter tantuni-
• modo] om. Ilody. 2 ante quam] Hody. Atque quia, MS.
" obelis] rebellis, MS. * De Officiis] 1. 12.
OPUS MINUS.
835
" modo convertit, cujiis editione generaliter omnes eccle- " sisd utuntur, pro eo quod veracior sit in sententiis et " clarior in verbis/' per exemplaria sancti Gregorii et regis Karoli. Et innumerabiles alise Biblige per diver- sas regiones, quse fuerunt tempore Isidori et ante eum, adhuc permanent sine corruptione ; et in omnibus concordant, nisi sit vitium scriptoris, quo nulla Scrip- tura carere potest. Quapropter si tempore Isidori us?e ^ sunt omnes ecclesise generaliter translatione Hieronymi, oportet quod adhuc eadem sit translatio in usu, cum eadem exemplaria et similia remanent ubique.
Iterum, in Chronicis quse Eusebio, et Hieronymo, et eorum successoribus ascribuntur, expresse dicitur quod quamvis viri catholici, et sancti, et literati segre fer- rent quod translatio vetus caderet ab usu Hebraici, tamen Veritas prsevaluit quam Hieronymus transtulerat. Et hoc certissime probari potest per diversarum trans- lationnm considerationem. Nam Hieronymus et omnes concordant in hoc, quod tantum fuerunt octo translatio- nes principales secundum diversitatem interpretum, antequam Hieronymus suam edidit ex Hebrseo. Prima fuit sub Alexandre Principe, nulla virtute. Secunda, ut ait Josephus, per Septuaginta interpretes expedita, ad petitionem Ptolomsei Pliiladelphi, regis AlexandriaB, per multos centesimos annorum ante Incarnationem fuit. Tertia Aquilfe postea Theodosii.^ Quarta Symmachi. Quinta, ut dicit beatus Augustinus, octodecimo De Civi- tate Dei,^ fuit interpretatio cujus auctor non apparet ; et ab hoc, sine nomine interpretis, nuncupatur ; quam ab Origine dicunt inventam fuisse in Actio littore, ut Hieronymus in Epistola * ad Magnum Oratorem, et Rufinus ^ adversus Hieronymum scribunt ; quamvis Ma-
' usce'\ iisi, MS.
^ Theodosii] " lege translatio alia " fuit AquilcB, postea Theodotionis," Hody. Translationem Aquilce, &c.,
MS.
3 De Civitate Dei^ c. 43. * Epistola'] Ep. Ixx. = 84. ^ Rufinus'] Cf. Apologia Hiero- nymi adv. E. ii, § 26, 39.
OOO
ROGERI BACONLS
Of the gistcr Historiarum, et Hugo, et liujusmodi auctores, cle versions of ^lovo fomiatam' [estiment in Jeviclio faisse. Sextam vero the Scrip- et quintam Origenes invenit, nfc scribifc Hieronymus, et- cum cineteris coinparavit. Et hre omnes faerunt cle Hebrteo in Grsecuin trausfusje, et una illarum tantum de Grpeco in Latinum, scilicet editio Vulgata, quse fuit Septuaginta interpretum, cxcepto quod Danielis lilier juxta translationem Theodotionis in Latinum versus fuit, quia translatione Septuaginta in Daniele eccle- sifTO Dei non utuntur, ut dicit Hieronymus in prologo Danielis.^ Quia autem non solum ex vitio scriptorum translationem Septuaginta corruptam invenit Hierony- mus, sed ab ipso initio multas liabuit falsitates, et defectus necessariorum, et multas superfluitates, et liiieret ibi •* Veritas devicta, ideo beatus Hieronymus ecclesi?o Latinorum reddidit translationem de Hebrseo, veri- tatem Hebraicam prout scivit, et etiam ausus fuit transferre convenientem, [quia] ne nimita novitas de- terreret audientes. Et quia reputabatur falsarius et corruptor Scriptura?, non ausus fuit omnia, ut potuit, moliori modo transferre, sicut satis patet ex ejus scrip- tuivis ; et iiumana fragilitate compulsus, aliquando ve- locitate dictavit, et minus bene conscripsit, ut ipsemet ad Magnum oratorem, et super Isaiam, et alibi con- titetur, dum male translata nititur revocare.
Quoniam igitur apud Latinos non fuerunt transla- tiones nisi du[e, scilicet Septuaginta et Hieronymi ; et Septuaginta non inveniuntur in aliquo loco apud La- tinos, oportet quod hsec qure vulgatur apud Latinos sit^ Hieronymi. Sed cum multipliciter in exemjjlari Parisiensi depravata sit, [et] ideo non omnibus apparet quod sit Hieronymi, quamvis consideranti omnia alia
\furi)iatam^ formatuni, ITody; formati, ^IS. - vt] om. MS. 3 Danielis'] Apol. ib. § 33.
' harel ibi] hoeretici, MS., omitted by Ilody.
^ sif] sicut, MS.
OPUS MINUS. 837
exemplaria ecclesia; patent esse Hieronymi, prreterqnam Various
in p.saltcrio. Ad evidentiani vero dictorum et quamvis '^'^'''*^'^"?°^ .,. 1 /-\ • f. the Scrip-
intente expedit consideran, quod Origenes non fecit tmvs. aliquam translationem, licet Magister Historiarum dicat Origenem transtulisse cum asterisco et obelo, et Hugo in Didascalica' sextam et septimam Origenem fecisse arbitratui'. Sed non potest translatio dici cum asteriscis et obelis.^ Nam cum asteriscus ponatur^ ut illuminet sicut Stella, et ostendat ubi aliqua omissa, et obelus ut minuantur superflua, constat quod nullus in opere suo, sed aJieno, lioc facit. Nam nee S. Hieronymus contra hoc in quibusdam prologis, qid male ponuntur in Biblia nostra, qui non sunt in sua, transfert male sed in Septuaginta [genera], cpiam astei'iscis et obelis priiis correxit, antequam propriam cdidit Latinis. Si cnim aliquam fecisset Origenes, auctores non tacnissent ; et pra3cipue Eusebius, qui super ejus laudibus sextinii librum Ecclesiasticas Historite scripsit. Translationeiri'* tantum Septuaginta correxit asteriscis et obelis, et in exemplis suis collocavit, quod dicitur in sexto Eccle- siasticis HistoriaB libro. Origenes famosissimos libros primo composuit, in quibus per singulas columnellas separatim e regione opus interpretis cujuscunque de- scripsit, ut primo ipsa Hebraica Hebraicis Uteris po- neret, secundo loco per ordinem Grtecis Uteris vei'ba^ Hebraica describeret ; tertio Aquilaj editionem subjun- geret ; quarto Symmachi, quinto Septuaginta, sexto Tlieodotionis editionem collocaret. Et propter comjio- sitionem ipsa^ exemplaria nominavit Hexapla, " id est, hex simul ordine conscripta ; hex enim Greece idem quod sex Latino, et aplum idem quod simul. Scien-
' Didiisccdica] iv. 5.
^ dlci . . . obelis'] dici nisi asteria ohelli, MS.
^ asteriscus ponalur] asteinus non ponatur, MS.
' Translationem] transfert, MS. •"' verba] per verba, IMS. " ipsa] luna ipsa, IMS. ' Hexapla'] exemplaria, id est, ex simul Ordine conscripta, MS.
VOL. I. Y
338
ROGERT BACONIS
Various dum vero quod translatio Theodotionis magis concor- TheScrip- ^^^^^ c;^™ Septuagiiita, et ideo Origenes correxit tures. Septuaginta per Theodotionem magis quam per alias translationes, ct prope eas simul posuit, quam vis translatio Septuaginta prima fuit. Et consideran- dum quod Joseplius^ dicit eos tantum quinque libros Moysi transtulisse, ut patet in prologo sui libri. Et Hieronyraus, in prologo Qutestionum super Genesin, recitat et confirmat hos libros quinque magis cum He- brseo concordatos quam cseteros libros qui Septuaginta, interpretibus ascribuntur, tanquam de illis quinque certum sit quod fuerunt de trauslatione Septuaginta, cum Hebrsei exponentes secuti sunt Hebrseam veri- tatem. Sed cum dicitur in aliis libris quam multum distant ab Hebrseo, falsum est, vel omnino dubium an Septuaginta interpretes eos ediderint, quamvis eis totum Testamentum Vetus ascribatur. Sed ab aliis potuit fuisse translatum et additum, propter quod Hieronymus, in prologo libri sui super Esaia, dicit Apostolos et Evangelistas ea tantum de Septuaginta interpretibus, vel suis vel eorum verbis, ponere testimonia quae cum Hebraico consonarent ; si quae autem ab aliis addita sunt omnino negiigere. Et super Ezecbielem dicit quod Aristeas, et Josepbus, et omnis schola Judseorum, quinque libros Moysi tantum a Septuaginta trans- latos esse asserunt. Sciendum etiam quod hie singulse editiones Aquilse et Symmachi in Hexaplis^ continen- tur ; et utrique eorum una attribuitur editio cum lo- quimur de principalibus octo translationibus, cum Aquila fecerit primam et secundam editionem, sicut Hieronymus narrat secundo libro super Jeremiam.^ Et Symmachus similiter primam et secundam, sicut Hieronymus dicit in sexto libro super eundem.*
' Josephus] Antiq. xii. 2. - Hexaplis'] exemplis, MS. ^ Jeremiani] In cap. y. 22. also note ib.
See
■' eundem] The MS. adds, Se- quitur. Nee unde sermo prius dico.
OPUS MINUS. 339
Dico quod sola editio Vulgata, qu£e est Septuaginta Various interpretum, fuifc ecclesiis ante editiouem Hieronymi ^^^^g^^* communicata tanquain pro authentica, ali?e legeban- tures. till* a viris ecclesiasticis, ut ex earum coUatione magis pateret translatio Septuaginta, et propter studii ple- nius exercitium, sicut vult Hieronymus. Excepto quod Theodotionis translatio in Daniele vulgabatur. Et propter hoc nulla aliarum a translatione Septuaginta, prseter librum Danielis, ex Grseco fuit in Latinum mu- tata. Cum igitur ilia non est in usu Latinorum, nee theologorum, ut omnes sciunt qui theologiam noverunt, manifestum est Hieronymi translationem esse iUam quam ecclesia recipit his temporibus. Et hoc est intentum.
Sed cum omnis Veritas calumniam recipit, et hoc est multipliciter propter ignorantiam vel prsesumptio- nem et aliquam malitiam hominum, oportet evacuari qu?e possunt somniari in contrarium. Dicunt igitur auctores a triginta annis ficti quod quinta editio est, quse Vulgata nominatur. Unde Hugo in Didas- calica^ dicit quod quinta nominatur Vulgata, et Magister Historiarum dicit quod historia- Vulgata nominatiu', quia ejus auctor ignoratur. Et propter hoc fingunt multi novi errore decepti,' quod hsec editio quse cui'rit his temporibus est Vulgata, scilicet quinta qufe successit translation! Septuaginta, propter hoc quod hiec quam nunc ^ habemus non est Hieronymi, ut dicunt. Sed istud primo patet esse falsum per auctoritatem Isidori et exemplaria antiqua de quibus locutus fui. Et prseterea proprias liabet conditiones. Cum ergo dicunt pro ratione sui erroris, quod quinta editio di- citur Vulgata, quia ejus auctor ignoratur ; ergo pari ratione utraque illarum Vulgata dicitur, quod falsum
' Didascalica] ut supra. I ^ nunc'] Hody ; oin. MS.
- historia] lege, translatio, Hody. I
Y 2
340
ROGERI BACONIS
Various versions of the Scrip- tures.
est. Et ideo lifBO ratio nulla est. Sed dicitur Yul- gata, qure vulgo et puLlice ab hominibus legebatur, et fait in usu viilgi, et totius ecclesise Grsecre et Latina3. Et lia3C fuit sola tran.slatio Septuaginta, quod probatur evidenter. Dicit beatvis Augustinus octo decimo De Civitate Dei, "banc qua3 Septuaginta est, tamquam " sola esset sic recipit ecclesia, eaque sola utuntur Gr?eci " populi Cbristiani, quorum plerique utrum sint ali- " qua^ alia ignorant." Et Latini banc solum a Gra3cis babuerunt, ut omnes sciunt. Quapropter boc est trans- latio quo3 dicitur Vulgata. Et boc evidenter patet per euiidem Augustinum decimo quinto De Civitate Dei, sic dicentem : " Fuerunt a Diluvio usque ad Abra- '' bam duo millia anni secmidum A'ulgatam editionem,"^ boc est interpretum Septuaginta, ut ipse exponit. Et ad Eretellam et Suniam dicit Hieronymus : '^ " Koene •'•' boc est communis editio, ipsa est quce et Septua- " ginta.'' Et octavo decimo libro super Esaiam* dicit : " H?ec juxta Septuaginta interpretes diximus, f[Uorum *' editio toto orbe vulgata est." Et in aliis libris siq:»er Jeremiam et Esaiam. Et alibi nmltipliciter eandem translationem adscribit Septuaginta et edition! Vulgatte, sicut legenti ejus libros satis ostenditur. Item boc patet, quia in fine Hester dicitur [xiv. 11.] : "Ne tradas " domine sceptrum tuum bis quro non sunt.'' Et ibi Hieronymus dicit tantum istud inveniri in editione eadem, qu?e Vulgata est. Item in Commentario siiper Danielem^ dicit quod, quia editio Theodotionis lege- batur ab ecclesia, propter boc ejus et non Septuaginta editio Vulgata vocatur. Ergo tunc quantum ad totum textum, pra'ter Danielem, editio Vulgata dicebatur, qu?e in toto orbe legebatur. Sed ba-c fuit Sej)tua-
' (dlqud'] antiqiia, Hotly. l)c Civit. xviii. 43.
- cditloneni] De Civit. xv. 20. ?
^ Hleroni/mus'] Ep. cvi.= 135.? * Esaim'] In cap. Ixv. 20. '■ super Danielem^ in Prolog»
OPUS MINUS.
!41
giiita interpretum : qnare ba)c sola dicebatur Vul- Various gata, nee unquam pro autheutica tenebatur ; sed sola the^^cp-'J^ translatio Septuaginta, prosterquam in libro Danielis, tares, ante communicationem translationis Hieronymi. Quare cum translatio Hieronymi evacuavit translationem Vul- gatam Septnaginta, et similiter Theodotionis, ut eer- tum est omnibus, oportet quod Biblia qua utimur sit translatio Hieronymi.
Quid autem potest allegari de prologo sexti libri' Hieronymi super Esaiam, quo distinguntur Septna- ginta interpretes ab editione Vulgata, cum dicat quos- dam versicuios tertii decimi psalmi- " non esse in Sep- " tuaginta interpretibus, sed in editione Yulgata, qute " Koene'^ dicitur, et in toto orbe diffusa?" Responden- dum est per ipsum eundem ad Fretellam et Suniam, ubi postquam dixit, '' Koene hoc est communis editio, ipsa " est qu[fi et Septnaginta dicitur ; " sed ilia pro locis et temporibus, voluntate Scriptorum, vetus corrupta edi- tio est. Ea autem quai habetur "^ in Hexaplis Ori- genis, et quam nos vertimus, ipsa est quie eruditorum libris incorrupta et immaculata Septnaginta interpre- tum translatio reservatur. Quapropter translatio Sep- tnaginta interpretum potest accipi trijiliciter ; uno modo, ut fuit ab eis edita ex Hebraeo in Grpecum ; secundo, capita ilia quae in Hexaplis Origenis conti- nentur ;^ tertio, qui^ non habuit obelos et asteriscos, sed fuit vulgata et corrupta per additiones et subtractiones varias juxta caput cujuslibet. Quaslibet igitur is- taruiu vocatur translatio Septuaginta, qure est prima radix omnium, et remansit in istis duabus pro funda- mento. Et ideo consideremus translationem Septua-
' sc.ill llbri'] Lib. xvi. ? - j'.sabni'] tertioc decimae pavtis, MS.
^ Kane] Klin, MS.
' luibc'ur] liabcntur, ]\IS. ^ ciipita , . . cunlincntur] capitur ilia, &.Q. . . . continctur, MS.
342 ROGERI BACONIS *
Various ginta secundum ejus primam puritatem. Sic dividitur the Scrip- contra editiouem Vulgatam, quce autem fuerit eadem tures. translatio ; hsec altera editio Vulgata fait eadem trans- latio ; lioec alterata per varias immutationes, et Septua- ginta interpretum fuit et dicitur ; et ideo sequivocatur vocabulum cum dicitur sic variis modis translatio Septviaginta. Et tamen semper oportet quod trans- latio Septuaginta sit editio Vulgata, et e converso. Sed quia adhuc multi in hac parte dicunt, quod aliqua fuit compilatio facta retroactis temporibus post tempus Isidori ex diversis translationibus ab aliquo papa, vel a magistris Parisiensibus, vidgatum et diffu- sum nunc ubique, et non translatio Hieronymi. Sed tanta res nee a magistris Parisiensibus, nee ab aliquo, sine sedis Apostolicse auctoritate, fieri potuit, nee decuit, nee etiam rationabile est. Sed vero po- test dici quod vel auctoritate papfe concessa doctoribus Parisiensibus vel aliis, aut per aliquem summum pon- tificem, facta sit htec compilatio. Sed nulla Scriptura, nee registrum papse lipec docet, nee chronica, nee liis- toria facit mentionem. Nee contigit tempus dari quo et ipsa sit, nee a quo, nee cujus auctoritate ; cum tamen hoc oportet ilium assignare, qui Imnc errorem componit ; aut aliter dicetur ei per Hierony- mum, quod dictum suum eadem facilitate contemnitur, qua probatur illud' malum factum, cum nullum factum solemne auctoritate perpetua toti ecclesiae communi- candum publicatur nee recipitur, nisi super hoc auc- toritas papse notetur ; quia in omnibus talibus per Scripturam publieam notatur annus et persona cujus auctoritate fuit hujusmodi. Et hoc videmus in ne- gotiis medioeribus. Quapropter longe magis in hoc negotio gravissimo, quod est fundamentum totius eccle- siasticae doctrinpe. Nos enim videmus quod compila-
' illud'] enim, MS.
OPUS MINUS. 343
tionis historiariim et sententiarum notentur auctores Various et tempora eoruin. Et sic de multis quae non habent the Scrin- comparationem ad Dei textum. Quapropter longe t^^res. magis sciretur quando, et a quo, et cujus auctoritate h^ec compilatio Sacri Textus facta sit. Et prtecipue cum sit modicum tempus postquam facta est. Et sunt circiter mille quingenti anni quod Vulgata editio composita sit, et circiter mille quod quselibet ali- arum. Et propter facti magnitudinem usque hodier- num diem nota sunt nobis tempora, et prope nomi- nantur quando et a quibus sunt factge hujusmodi translationes, sicut historise solemnes et sancti docent multipliciter. Et ad hoc quod composita plus habent de esse et bonitatem quam svia simplicia. Et ideo si ex simplicibus trans] ationibus non veraciter fuit translatum, esset una editio composita falsitatibus utriusque simplicis translationis, resecans celebriori memoria hoc compositione digna esset quod ahqua simplicium translatio et magis sciretur quoad ejus tempus et auctores. Quapropter ille qui eam fingit petit principium, et supponit quod probare deberet. Et ideo non est hujusmodi sententia recipienda, sed cum sit sine auctoritate et ratione reprobanda est.
Sed tertio probabiliter potest eligi, et solutione dig- num, quod beatus Hieronymus in originalibus super textum ponit aliam literam, quam nos habemus in Bibliis antiquis et no vis. Et ideo aliam translationem edisserit et exponit juxta Hebraicam veritatem, prseter hoc quod simul ponat translationem Septuaginta, qua- tenus videatur qualiter editio Septuaginta discordet ab Hebraica veritate, adjungens autem translationes aliorum, ut magis elucescat Veritas Hebraica quam ex- ponit. Ex quo videtur quod cum Hieronymus suam ibi exponat translationem, quse non est ilia quam tenemus in Bibliis, id est quod ilia editio qua utimur non est Hieronymi ; sed ut habeatur vel aliqua com- pilatio, vel alia translatio, qusecunque sit ilia. Ad
84i EOGERI BACONIS
Various hoc cUcendum, qnod sicut Aquila et Symmachus, iit tlie iScrip- ^ictuin est supra, duplicalmnfc editiones suas propter tures. majorem certitudinem et evidentiam translationis, sic
fecit beatus Hieronymus ex ipso Hebrseo in Latinum ; nnde factum est quod primam ejus translationem, quam vulgo tradidit, babeamus in Bibliis, quia hsec non continet aliquid falsum. Et contra, Hebraicam veri- tatem juxta quas esse visum fuit interpretum, quia luereticus et falsarius reputabatur a multis, et quasi ^ ab omnibus judicabatur in pejorem partem propter novitatem translationis conditag, editione qua3 fuit ubique vulgata, ipse non expressit meliori modo quo scivit Hebraicam veritatem et potuit, sed se conformavit translationi Vulgatfe, in quibus vitium manifestum non fuit. Et hoc fecit propter pacem ecclesiae et virorum sanctorum ecclesiasticorum qui contradixerunt. Qui cum scivit suam banc primam editionem non esse sufficientem, ideo veritati et studiosis volens satisfacei'e, decrevit aliam translationem relinquere in scriptis secretis, scilicet in suis originalibus, quod et lieii })otuit sine vulgi scandalo, quia luec secunda editio nunquam fuit adhuc in usu vulgi neque ecclesife, pr;u- sertim cum in omni tempore viri paucissimi usi sunt originalibus sui Hieronymi super textum, ita etiam ut Eabaims et Cassiodorus viri doctores docuerunt se non posse omnia ejus originalia invenire, sicut Raba- nus recitat super Jeremiam in originali. Cum igitur non scandalizavit - per banc secundam translationem in aliquo, et totam veritatem Hebraicam decrevit tradere Latinis studiosis, ideo banc secundam reliquit in originalibus ; nee Latinis potuit disserere et cxpo- nere veritatem. Et ad hujusmodi confirmationem dicere possum, quod humana fragilitate devictus ad quantum j)otuifc in sua prima editione aberrare, et celeritato
' (jutisi^ quia, llody. | - scanJalizuvli] scaudalizaut, MS.
OPUS MINUS. 345
clicfcaiicU, ut ipse dicit, omisit aliquotiens de veritate Various Heljraica, qua? recolens et resuinens in secunda editione the Scrip- sua priorein corrigit translationem. Unde qua3 male '"''^'s- traiistulit in Esaia,^ i-esumens in secunda translatione in original!, quint(3 libro, dicit : " In eo quoque quod " transtulimus iiicurvaiifern et lasdvientem, . . . nos " auteni verbnui Hebraicum Agnion," duni eeleriter qua3 " scripta sunt vertimus, ambiguitate decepti I'efnvnaio- " tern diximus/' Et aliud quod in eodem capitulo similiter male transtulerat, revolvens eodem quinto libro : " Melius reor proprium errorem repreliendere, " quam dum erubesco imperitiam confiteri, in errore " persistere. In eo vero quod transtuli : " Et erit terra " Juda ^gypto in festivitatem, in Hebraso legitur Agga, " quod interpretari potest festivifas. Unde aggwus " in festivuTn vertitur, et timor, quod significantius " Aquila transtulit gyroslm, cum aiiquis pavidus et " timidus circumfertur, et advenieutem formidat ini- " micum." Ergo si voluerimus in bonam partem acci- '* pere, quod recordatio Judse ^gypto sit gaudii, recte " festivitas dicitur. Sin autem, ut arbitror, in timo- " rem pro festivitate vertitur, intelligamus formidinem " vel pavorem." Cum igitur in Bibliis nostris om- nibus antiquis, et quaa fuerunt tempore Isidori, et etiam quse adliuc restant ubique regionnm, et in postcrioribus Bibliis ad uUa exemplaria transcriptis invenimus in Esaia refrainanteiii et festivitatem, quie vocabula se transtulisse Hieronymus memorat, et mutat in originali, patet quod suam correxit translationem quam tenemus, et non alienam. Similiter quod trans- tulit Ezec. xlii. [2.] : " Longitudinem quingentorum cubi- " torum/' revocat quod dicit cnbitoruiii ; unde dicit, in originali [non] sit istud quod nostra translatio liabet, dum celeritate dictandi minus caute prospexeri-
' Esaiu^ cap. xix. 1-4. | -' A-jiiiun'j acciJciis, MS.
346 ROaEEI BACONIS
Various mus [octavTim]. Murum ejus undique per circviitum
thrscrip'- longitudinem qumgentorum cubitorum Veritas Hebraica
turcs. non liabet : sed simpliciter longitudinem quingentorum
et latitudinem quingentorum, ut subaudiatur cala-
morum.
Sed et hujusmodi multa possunt allegari, Et ad liorum planam eonfirmationem potest Beda in secunda expositione [in] Actus ^ adduci. Dicit enim : " Qufedam " [quge] in Grseco, sive aliter, sive plus aut minus " posita vidimus, breviter commemorare curavimus. " Quee utrum negligentia interpretis omissa, vel aliter " dicta, an incuria librariorum sint depravata, sive " relicta, nondum scire potuimus. Namque Grsecum " exemplar fuisse falsatum, suspicari non audeo. " Unde lectorem admoneo, ut hsec ubicunque feceri- " mus, gratia eruditionis legat, non in suo tamen volu- " mine velut emendaturus interserat, nisi forte [ea] in " Latino codice suse editionis antiquitus sic inter- " pretata repererit. Nam et Hieronymus pleraque " testimonia veteris instrumenti, ut Hebraica Veritas " habet, edocet ; nee tamen lieec ita in nostris codi- " cibus, aut ipse interpretari, aut nos emendare voluit. " Verbi gratia, Isaia xxxviii. : ' Non aspiciam hominem " ' ultra, et habitatorem quietis quievit generatio " ' mea ;' et [Is. xi.], ' Erit sepulclirum ejus gioriosum," " et [Is. xxiv.] ' A finibus terrse laudes audivimus ;' " et [Gen. iv.], ' Omnis qui occiderit Cain, septuplum " ' punietur ;' ' Eequies ejus gioriosa ;' et, ' Habita- '^ * torem quietis, generatio mea ablata est ;' quae " sic apud Hebrseos liaberi lectorem voluit, erudi- " tionis solummodo, non autem emendandi gratia " nosse." Usee Beda. Ex quibus sequitur quod aliter Hieronymus primo transtulit, et aliter recitavit cum exjDosuit in original!, ubi potuit copiosius de veritate
' Actus'] Liber Eetract. prsef.
OPUS MINUS, 347
translationiim disputare. Totum enim Hieronymi quod habemus in antiquis Bibliis, et in originali, hsec di- versimode hinc inde aliquotieus transtulerat. Qua- propter concluditur necessario ex his omnibus, quod translatio est Hieronymi quam nos tenemus. Cum igitur vulgus theologorum hoc ignorat, et contradicunt multi, et alii dubitant, quae sit translatio quam sequi debeant, necesse est quemlibet unum recipere pro aho, et improprium pro proprio, et multiplex fal- sum pro vero. Cum igitur una est translatio in omnibus libris Latinorum, et est ilia quam primo Hieronymus transtulit ; quia secundam fecit cum expositione sua in originali, translatio quam recepit ecclesia multipliciter depravatur. Quod aHqui non considerant in originalibus sanctorum, quia translatione usi sunt primo. Cum tamen heec fait Septuaginta in- terpretum Veteris Testamenti, et ideo cum sancti reci- tant verba Scriptui'?e secundum illam translationem, putant quia una et eadem est, quam allegant sancti ; et qnsQ debet esse nunc in Biblia Latinorum, quod non est verum. Et ideo corrigunt et corrumpunt textum per hanc viam, sicut patet per exemplum de corvo in Genesi, ut expono in opere quod mitto. Et similiter alia sunt infinita exempla. Et prsecipue accidit corruptio, quia tota die mutant textam ex hac causa. Sancti, et maxime Hieron;yTiius, recitant omnes translationes ad eandem sententiam propter pleniorem expositionem. Multi vero non considerantes rationem translationum, credunt quod simt aliae literse ejusdem translationis : et time inserunt in textum literam, quam magis intelhgunt. Et sic infinitam corruptionem inducunt. Iterum, illi qui compositam translationem ponunt, illi componunt ut volunt ; nam allegant, quod litera Biblipe est composita ex multis. Et ideo pouunt quod volunt, et miscent, et mutant, omnia quae non intelligunt. Et iterum, accipiunt quae volunt a simili translatione et composita, non solum ab illis translatio-
34;8 ROGERI BACONIS
nibus recitatis in originalibus sanctorum, sed a Josepho in Antiquitatum libris, qui exponit textum, et poiiit sensuin historine sacras, et mutat verba sicut ei placuit. Unde moderni corrigunt niulta, et mutant per eum ; cuin tamen hoc non deceat fieri aliquando, nisi inveni- retur in Bibliis antiquis. Deinde ab officio ecclesia3 multa accipiunt et ponunt in textu. Sed illi qui statuerunt officium, multa mutaverunt, ut competebat officio propter intellectum planiorem, ad devotionem excitandam. Et ecclesia Romana habet ad lioc auc- toritatem, et Cceteras per earn. Ex Lis igitur causis omnes dicunt varias esse literas in textu. Nam dicunt semper quod alia ita est. Et multiplicant istas literas in omni verbo. Et sic se excusant, quia una sententia pluribus sermonibus exprimatur. Nee volunt dicere quod sunt alia3 translationes, quia unam volunt confiteri simplicem, aliam compositam ; et unum textum esse vulgatum, quia nimis scandalizarent, quod unus textus in uno volumine haberet diversas translationes. Et ideo dicunt quod ejusdem translationes diversas sunt literas. Et non reputant hoc esse per errorem. Sed nunquam accidit, quod unus translator in transferendo posuerit in textu eodem sermones diversos pro eadem sententia. Nam in philosopbia nee alibi potest hoc fieri. Translatio enim qufelibet debet habere sua pro- pria verba, sed diversimoda? habent diversa verba. Unde istre literas diverspe quas allegant, sunt de diversis translationibus, quas sancti recitant in originalibus, quam Josephus recitat, et ecclesia transmutat, et ideo accidit corruptio infinita. Ex quo peccatum infinitum in studio pullulavit. Hieronymus etiam super Genesin, et super Psalterium, et in multis locis, exposuit trans- lationem Septuaginta interpretum, quam vocat nostram, quia tunc omnes ecclesias usas sunt ilia. Non enim transtulerat tunc ex Hebrseo, nee etiam tempore suo fuit ejus translatio recepta communiter. Et ideo viri a.'stimati valde magni et maximi dicunt, quod litera
OPUS MINUS. 349
Bibliie nostra3 est quam exponit Hievouymus in t:ilibu.s Bibliis. Et ideo ponunfc earn in textu nostro, et cor- rumpunt, ot niagis corrumpunt primani translationein Hieiv^nymi, qnro sola est in Bibliis per sccnndani, qua:» sola est in origin alibiis ; nam credunt unam esse trans- lationem. Et ideo mutant textum.
Sextum peccatum est longe gravius omnibus, et posset cth Fault ; dividi in duo peccata maxima ; unum est quod sensus ti',™]'!^^,',"! litaralis liabet quasi iniinitates i'alsitates et alibi dubi- pi-oduce tationes intolerabiles, ita quod non potest sciri Veritas ; u^^ j.piJ" ex quo sequitur novum' peccatum, quod tunc sensus tual intor- spiritualis habebit eamdem falsitatem et duljitationem. scriptuic. Et probatio liujus rei est manifesta pluribus modis ; unus jam patet ex quinto peccato.
Nam si litera est falsa pro majori parte et dubia in aliis, qure dubitatio cadit in virum sapientem, ut pro- batum est, tunc oportet quod sensus literalis sit con- similis, et per eonsequens sensus spiritualis. Deinde posito quod litera esset totaliter correcta, cum certa probatione, adluic loquitur falsa et dubia quasi iuiinita. Et una rei hujus radix est ignorantia linguarum de quibns textus est translatus, ex quibus inlinita pene sunt vocabula in textu relicta.
. Iterum, Hieronymus ostendit in libro Do Optimo Genere Interpretandi,^ et Augustinus, De Doctiina Christiana,^ et omnes doctores, sed expressius in om- nibus original ibus super textum, quod non potest in- telligi sensus literalis nisi per linguas alienas. Unde Hieronymus semper inducit Hebrjpum et Grivcum, fere ad omne verbum, quod exponit, et probat expositionem
' nr»-um'\ an non, MS. j ^ De Dtictrlna Ch,istiana~\ ii. '24,
- Inlerj»rt(iii(li} Epist. ad. Pam. sq. Ivii. = 101.
350 ROGERI BACONIS
Ignorance suam per linguas ; et sic faciunt alii sancti, et maxime of Hebrew. ^^ Grseco ; et pmecipue Augustinus. Sed nos tlieologi ignoramus [esse] ipsa alphabeta, quapropter oportet quod ignoremus Dei textum et expositiones sanctorum. Et in tertia parte istius operis posui plura exempla mani- festi erroris, et gratis posui ibi alphabeta linguarum, et ea qupe necessaria sunt ad intelligenda ilia exempla, et multa alia. Prologus vero libri Kegum, qui vocatur galeatus, ostendit nobis quod debemus scire alphabe- tum Hebrseum. Nam ibi tangitur numerus elemento- rum alpliabeti Hebrsei, et numerus figurarum ejusdem. Et dicitur quod sunt diversi numeri ; et quod aliqua elementa habent duplices figuras ; et quod scribunt aliter Hebrsei principia dictionum et alitor fines per diversas figuras ejusdem elementi. Et multa talia tangit liic prologus ; nuUus autem potest hoc intelli- gere, nisi sciat alphabetum Hebrseum et orthographiam eorum. Et ideo nullus intelliget galeam hujus prologi magnifici, nisi gustaverit orthographiam Hebrseorum et alphabetum.
Similiter cum Jeremias prophetavit contra Babel, non ausus fuit ponere hoc verbum, ne suscitaret fu- rorem Caldjeorum contra ipsum et populum Dei; sed posuit Sesach pro Babel. Cujus nominis ratio nullo modo potest sciri, nisi homo sciat alphabetum Hebr?eum. Et quum bene studuerit scire, non potest nescienti ex- plicare nisi primo docent eum alphabetum ; nee hie possim hoc exponere nisi quia posui alphabetum He- brseum in opere quod mitto. Nam cum Babel scribatur per duo heth, et unum lamech punctuatur more Hebrseo, posuit propheta duo sin pro duobus beth, et caph se- cundum pro lamech, ut Chaldsei nomen ignorarent. Cum tamen omnis habere, videre, et dividere posset nominis rationem, quia more eorum est instruendo parvos, quod faciunt eos conjungere primam cum ul- tima, et secimdam cum penultima ; et sic ulterius usque ad duas medias simul positas, scilicet caph se-
I OPUS MINUS. 851
cimdum et lamecli. Et in his sic congeminatis utuntur una pro alia maxime, quum volunt aliquod secretum occnltare. Et ideo cum sin et heth sint congeminata, ponit duo sin pro duobus heth, et eadem ratione pro lamech posuit caph secundum ; et s nostrum valet eo- rum sin in proposito ; et c nostrum valet caph eorum ; nisi quod debet asperari c nostrum, sicut Sesach. Et sic de aliis exemplis iiifinitis ubi ponitur ipsum He- brseum, tam in prologis et in textu quam in originali et glossis.
Sed longe magis de Grseco accidit hsec qusestio, quia ignorance plus est de Grasco in prologis, in textu et originalibus, ^^ Greek, et in glossis; quia plures sancti sciverunt plus de Grseco quam de Hebrseo ; atque Grsecum semper fait magis in usu Latinorum quam Hebrseum, propter ejus facili- tatem atque convenientiam natiouum ; unde magna pars Italian dicebatur antiquitus Magna Grsecia. Au- gustinus vero dicit, secundo De Doctrina Christiana/ Latin» lingure homines duabus aliis ad tlivinarum Scripturarum cognitionem opus habent. Et ipsemet ponit exempla in Grseco ibi et alibi copiose. Dicit igitur quod illud ad Thessalonicenses [i. 3, 7.] : " Prop- " terea consolati sumus fratres in vobis.'" Dubium est utrum sit 0 fratres, vel vos fratres. Sed lingua Grseca hos casus pares non habet. Et ideo ilia inspecta enunciatur casus vocativus 0 fratres. " Non est ab- " sconditum a me os tuum quod fecisti," non elucet legenti utrum con-epta os dictio producatur, an pro- nunciatur os producta. Sed talia linguae prsecedentis inspectione dijudicantur. Nam in Grseco non o-toixcc, sed 6(TTsov positum est, quod est os, ossis ; et similiter est ibi Hebr£eum pro osse, non pro ore. Et similiter cum dicit Apostolus : " Ipsius factura sumus," Ephes, ii. [10]. Augustinus hsihet figTnenta, et Grsecns poema;
' De Doctrina Christiana] ii. § 22, 23.
352 r.OGERI RACONIS
quod non potest esse ablativus casus, sed nominativns neiitri generis, sicut apud nos. Et ideo glossator male dicit quod potest esse ablativi casus vel nominativi indifferenter. Et in MatthfBO, duodecimo capitulo, " Spiritus blaspliemia" debet dici, et non " Spivitus " blaspliemise," quia spiritus est genitivi casus, eo quod in Gr?eco ponitur Trvzvy.aroc, quod est genitivus hujus no- minis neuma ; unde spiritus est blasphemia Spiritus, et non spiritus blasphemi?e. Et hoc patet aliter ; nam spiritus hlasphemice est mains spiritus, sed blasphe- mia Spiritus Sancti accipitur ibi, sicut patet per textum sequentem ; et per Marcum, secundo capitulo. Et ideo magnus accidit error cum Spiritus Sanctus commutetur in spiritum malignum. Et possunt induci cxempla communia in Hebi-reo et Grreco de Veteii Testamento ; unde Augustinus, De Doctrina Cliristiana, in libro dicit. . . } Similiter in Genesi legimus quod Judas tradidit pro arrabone * Thamor, baculum et annulum pro hsedo de gregibus. Et doctores mo- derni dicunt quod arrahon idem est quod arra, quod falsum est. Nam arra apud omnes est pars pretii qua) primo datur, nee repetitur a debitore cum re- siduum solvitur ; et ideo nee est pignus quod delator rcpetit quum pretium solvit. Sed arrahou est He- brceum. Et similiter in Groeco scribitur. Et Hebrteus constituit ibi pignus, ut quilibet videns literatus bene scit ; quod et patet per textum Genesis. Quia cum Judas non habuit ha^duin pra?sentem, dedit ei pignus et memoriale pro hosdo. Unde non dedit ei arram ■' alicujus pecuniie persolvenda?, sed dedit quod repetere voluit quando solverat quod promisit. Et istud patet per ipsnm Grascum. Nam ubi nos habemus irhjnus, Gra3cus liabet arrahon ; imde Eph., primo capitulo, de
(licit . . . ] So in !MS. I ' arrcm'] c-rram, MS.
' arrahone'] aura bone, MS. \
OPUS MINUS. 353
SpiritT^ Sancto dieitur quod est pignus lirereditatis iiostr?e ; loco pignoris scribitur arrahon, sicut quili])et qui literas Grascas novit potest videre. Et ideo arra- )ion non est arra.
De animalibus prohibitis in Lege, etiam possunt ex- Ignorance empla poni ; nam Deuteronomii decimo quarto [17.] v^ "^^*"''''*' enumeratur porphyrio inter aves imraundas, et dicit ibidem glossa quod est pelicanus ; et insuper addit quod Septuaginta interpretes in Grseco liabent pelicanum ubi nos habemus porpliyrionem. Sed utrumque est falsum. Nam neque pelicanus est porphyrio, necj[ue Septuaginta interpretes habent sic in Grseco, quum Septuaginta liabent utramque avem, scilicet pelicanum et jDorph}-- rionem; et ideo cum enumerentur ist^ aves ad invicem erunt diverste, sicut cseterre conjugatae. Deinde cum nostra translatio liabeat onocrotalum et porphyrionem, tarn in Deuteronomio quam in Levitici secundo ; et hoc verbum pelicanus non sit in Lege apud nos, tunc ono- orotalus et pelicanus sunt idem, sed pelicanus et })or- ])hyrio sunt diversfe ; sunt autem idem onocrotalus et pelicanus, aut deficeret nobis una de avibus immundis, quod non potest dici ; et in hoc consentit Papias, et veriiicatur per Hebra^um. Quapropter ilia glossa est falsa; sed quia non est alicujus sancti, sed magisterial is, non est mirum si falsa est, quia multfe sunt tales ; et ideo qui exponunt secundum glossam errant. Similiter per eadem loca Biblite jjrobatur quod nycticorax sit bubo, et non quod idem sunt noctua et nycticorax, ut exponunt ; nam in Deuteronomio noctua et nycticorax pommtur pro diversis avibus ; et in Levitico non ])onitur nycticorax, sed bubo loco ejus. Ergo nyctico- ]'ax est bubo, et non noctua ; et hoc per Grascum pro- batur, nam utroque loco ponitur in Grieco nycticorax, ubi semel apud nos nycticorax ponitur, et alias bubo. Similiter Hebrteum hoc idem demonstrat, et in his locis habetur aliud quod debet vocari et scribi chirogrillus, quod est in veritate cuniculus ; sed Hebra^us dicit .s«- VOL. I. Z
354 ROGERI BACONIS
phan ibi, et constituit cuniciilum. Et chirogrillus est Grsecum, quod Latine cimiculus dicitur. Et Provin- ciales, ac Tholosani, et multse nationes Latinae cuni- culum vocant chirogi'illum, licet in aspiratione deficiuut. Glossa igitur, quae dicit quod chirogrillus est animal spinosum, et rapax, et mortiferum, male dicit. Sed pessime dicunt, qui ponunt hie quinque opiniones de chirogrilio, sicut publice dicitur Parisius cum legitur Lex Moysi; ut propriis auribus percepi ; et ego tunc dixi lectori quod quatuor illarum erant falsse, eo quod chirogrillus non potest esse nisi animal unius speciei ; et omnes erant falsse, quia nulla earum posuit chirogrillum cuniculum. Ignorance Non possum liic multiplicare exempla propter ac- of the celerationem negotii, et quia totum quod vestrse glorise mitto est qusedam persuasio prsegustanda, usque ad scriptum principale, in quo decern septerni magni non continerent exempla errorum in sensu literali, et per consequens in spirituali, propter ignorantiam Grseci et Hebrsei. Sed non solum propter hoc erratur multum in his sensibus, sed etiam propter vocabula Latina ; nam in Epistola Hieronymi, quae nunc ut Prologus prseponitur exemplari vulgato, et legitur cum Biblia, lit mentio de mensa solis^ quam expositores sestimant esse unam tabulam auream inventam in mari a pisca- toribus, de qua scribit Valerius Maximus libro quarto; quam inventores miserunt ApoUini in Delos insula, et qusesiverunt cui daretur. Quo respondente, quod Thaleti Milesio, qui fuit primus de Septem Sapientibus, ille propter humilitatem recusans, misit alteri de sep- tem, et secundus tertio, usque Solon em Atheniensem, qui transmisit Apollini. Certe hsec mensa non est ilia de qua loquitur Hieronymus in epistola prsedicta, nee sumitur ad literam in propria figm'atione, sed in tran- sumptis. Nam mensa soils est hie plaga meridiana in qua currit sol. Hanc enim partem vocabant philosophd mensam solis, quia semper est ad meridiem. Unde
OPUS MINUS. ODO
Ethicus astronomus in libro suo qui Cosmographia vocatur, quain composuit Graecis, et Hebraicis, et Latinis Uteris, et characteribus propriis intermixtis [composuit], ipse vituperat Abrachis astronomum et Ctieteros, qui non sunt perscrutati plagam coeli aquilonarem, sed tantum meridionalem in qua liabita- bant. Et Hieronymus, peritus in linguis, transtulit in libro illo quie videbantur ei necessaria, et dicit in sua translatione, quod alias fecerat mentionem de hac mensa solis in Epistolis. Quapropter ejus auctoritate suffulti possunt asserere quod mensa solis, de qua lo- quitur Hieronymus in Prologo Biblire, est ilia de qua Ethicus astrologus et ipse Hieronymus in translatione libri illius philosoplii faciunt mentionem. Sed non potuit b?ec esse, quia ilia mensa aurea fuit in tempore Septem Sapientum, ut planum est. Sed Apollo philo- sophus, de quo Hieronymus loquitur in Prologo memo- rato, non fuit illis temporibus, quia illi soli Sapientes Septem fuerunt tunc secundum Augustinum libro De Civitate Dei,^ ut patet secunda parte operis quod trans- mitto, ubi texo tempora singulorum sapientum in phi- losophia a principio mundi. Si etiam ille Apollo fuisset tempore Septem Sapientum, fuisset pro certo octavus. Nam longe fuit sapientior omnibus illis, ut facile patet per illud canon et ex epistola Hieronymi. Nam Au^ gustinus docet pondus illorum Septem Sapientum, quod non esset magnum respectu sequentium philosophorum nee pra3cedentium ; quamvis respectu illius temporis in quo sapientia fuit sopita dicebantur sapientes.
Potest etiam inferri exemplum de Ezec. xxiii. [41], Ignorance de muliere quae sedit in lecto et mensa est ordinata. oiogy. Istud exponitur de fornicatione, ut glossator dicit, et adducit versum Ovidii dicentis :
"Et quia nuda fui, sum mensa paratior illi."
De Civitate DeiJ xviii. 25.
z 2
85 G ROGERI BACON IS
Et ha?c expositio mala est, nam non sumitur liic lectus pro ciibili, neque ad officium dormiendi, sed pro triclinio ; antiqui enim ante usiim scannorum non liabebant ubi sederent ad mensam nisi in lectis ; ster- nebant enim tres lectos continue, et ibi ad mensam sedebant ; et hoc notabant triclinium a tris, quod est tres, et clinium, quod est lectus. Et hi lecti reserva- bantur ad officium comedendi non doi-miendi. Et Scrip- tura hujusmodi utitur lectis. Nam rex Saul sedit in lecto ad comedenclum in domo mulieris Phitonissse ; et in primo Hester liabetur de hujusmodi lectis. Nam rex Assuerus jussit sterni hujusmodi lectos in convivio suo grandi. Quapropter ridiculose et impudenter convertitur Scriptura Dei in lasciviam et turpitudinem Ovidianam. Unde ilia elossa cum versiciilo Ovidii deberet penitus abradi, sicut mulia:) alite ; quia nescitin* ibi quod lectus in Scriptura significat aliquando in- strumentum comedendi, et aliquando instrumentum dormiendi, et si volumus aliquando ad instrumentum edendi. Ideo accidit error multiplex in expositionibus.
Tertium vero potest poni exemplum de Amos' pro- plieta, ubi dicit : " Et factio eorum lascivientium/' ubi ostendit, quod factio sit idem quod actio et operatio, et derivatur a facia, facts, sicut actio ab ago, ag'ts, et operatio ab operor, ofwraris. Sed illud niliil est. Hugutio ibi dicit quod sit idem quod fictio. Sed non est verum. Nam factio monstrant doctores nunquam fuit in usu pro actione, et operatione, et fictione ; sed pro concordia malorum et facinorosorum. Unde Sallustius auctor certissimus, ut dicit Hieronymus, ait- in Jugurthino, quod amicitia est idem velle et nolle inter bonos, factio inter malos. Et licet in hujusmodi multum erretur in ScripturjB expositione, [et] innu-
' Anuis] " et auferretur factio I - ait'] an, IMS. •' lascivientiiim." vi. 7. I
OPUS MINUS. 357
merabilia siut exempla corruptioiiis hujusmodi, tamen oportet ad alia festinare. )Seqiiitur
Sed longe major causa erroris in sensu literali et Ignorance s[)irituali accidit propter ignorantiam et proprietatem '^^^ inean- rerum in Scriptnra. Nam sensus literalis coiisistit in ing of rerum natnris et proprietatibiis, ut per conveuicntes "^^ "^^* adaptationes et similitudines congruentes eliciantur sensus spirituales. Nam liyec est via propria Scripturte, et ha^c est expositio sanctorum et omnium antiquorum sapient um ; quoniam omnes sancti et sapientes recur- runt in omni vocabulo ad naturam et proprietatem rerum de quibuss it sermo. Et primo contemnunt ' his- torian! naturalem ipsarum rerunr in qua stat literalis sensus ; deinde eliciunt cum omni suavitate sapienti^e sensus spirituales. Et hoc confirmat Augustinus in libro De Doctrlna Chiistiana per multa exempla. Nam ubi dicitur: " Estote prudentes sicut serpentes, et sim- ''plices sicut columbre : " voluit Dominus Apostolis insinuare ut intelligant naturam et proprietatem ser- pentis et columbai ; ut sicut serpens pro defensione capitis totum corpus involvit et exponit, sic et Chris- tianus debet omnia qute sua sunt exponere pro capite suo Jesu Christo, nee unquam contra fidem faciat et amorem. Et cum columbina simplicitas non habeat asininum, nee vulpinss mentiatur simplicitatis figmentum, habet tamen cautelam simplicem ei inuatam, ut libenter juxta ripas aquarum sedeat, quatenus avium rapaciuui volantium in aere per reflectionem specierum ab eis in superficie aquarum cadentium, earum propinquitatem
apprehendat : propter quod Canticorum dicitur -
a *****
Et si sciretur tota sn}»lentia philosophi?e cum tlieo- logia, immo videretur tunc utilitas philosophite, quia
contcnutuiit'l tepunt, MS. I -f/(c/<tfr] The scribe bas here omit-
ted a line.
358 ROGERI BACONIS
sua utilitas consistit in quantum theologice deservit, atque sua dignitas tunc eluceret. Nam nihil est dignum in ea nisi quod sacra Dei sapientia recipere dignatur. Cum igitur in Scriptura ponatur res, a summis coelorum usque ad terminos eorum, oportet theologum scire omnia, si intelligere debet Scripturam Dei plenarie ; et maxime ccelestia, quia ilia nobiliora sunt. Et quia sacra sapientia coelestis est, et quia conversatio nostra in coelis debet esse, et quia proprius locus noster et patria in coelis prseparantur, et propter multas hujus- modi ratione« et auctoritates, ut tango in parte quarta de comparatione matbematicte ad theologiam, deinde nos oportet scire tempora propter historias Sacrse Scripturse. Sed pbilosopliia bsec certificat, sicut ostendo in eadem parte. Tertio oportet quod loca mundi sciantur, quia totus cursus Scripturse currit penes hose ; et propter hsec descripsi ha3C loca in universali, et in particulari, et astrologice et naturaliter.
Deinde oportet quod sciantur numeri, sine quibus nihil potest sciri in^ Scriptura, ut docet Augustinus et alii sancti, sicut scribo in ilia parte de compara- tione numerorum ad Scripturam : et postea quod sciantur musicalia, sicut sancti docent, etiam ostendo in ilia parte. Deinde geometricalia super omnia hgec ; ut area NofB, tabernaculum cum omnibus appenditiis suis, et templum Salomonis et Ezechiel describantur in cor- poribus secundum . . . ais^ corporibus Scripturse. Et aliter impossibile est quod sensus litteralis sciatur, nee per consequens spiritualis. Etad hoc laboraverunt sancti et antiqui sapientes. Et vidi de his, et hie stat imaginatio Scripturge, ut sciamus vetus et novum, et videamus ad oculum ritum populi qui sunt figura novi. Postremo debent sciri omnes naturae et proprie- tates rerum inferiorum, ut elementorum, humorum.
' ni] sine, ISIS. | ^ secundum'] 2^'% MS.
OPUS MINUS.
359
lapidum, saliiim, snlpliurum, inetallorum,^ atramcnto- rum, colorum et oleorum universim, et cseteroriim nomi- natorum ; deinde omnium planetarum et herbarum et cseteroriim, et qute erumpunt de terra, quge in Scriptura ponimtur. Post bsec omnium animalium ; et postremo diversitates et proprietates omnium liominum, et in complexione, et in moribus, et in ritu, et in artibus, et in scientiis. Sed paucissima de omnibus Ms sciuntur a vulgo theologorum. Et ideo in sensu literali necesse est quod sit error infinitus. Exempla quidem de coelestibus et passionibus temporum, et de numeris et figuris [et de numeris] et musicalibus, satis patent in septem radicibus quibus comparatur mathematica ad tlieologiam. Et in quarta parte operis de locis mundi et ibi et ante et postea in magna copia^ ut prius tetigi. De rebus, inferioribus exemplum magnificum posui in sestibus maris qui saepissime reperiuntui* in Scriptura, quod tractavi in quarta parte operis geometrici, ubi angulos et figuras docui omnia debere cognosci, Sed nullum vidi qui sciat illos sestus nisi vii-um a quo hsec didici^ transactis annis viginti. Sed possunt poni alia exempla quae similiter sunt valde necessaria tlieologia3 sicut enumeravi^ . . . , ,
[De rerum generationibus.] ■* Hie autem volens ponere radicalem generationem Specula- rcrum ostendam quomodo ex elementis generantur ^1,^ ^^.^l^g' liumores, et ex humoribus omnia inanimata vegetabilia elementary et animalia et homines. Hsec autem historia genera- ^f matter, tionis rerum est ubique in Scriptura diffusa a principio usque finem, et hoc est fundamentum naturalis philo- sophise inter Latinos vulgatse insuper et medicinse.
' metallorum^ airam, MS. - diclici] added iu margin sc. Rob. Lincolniensem.
^ enumeiuvi] uncertain. ^ genemiiouibus} In a more recent hand.
360 KOGERI BACONIS
Sed efc sine his «ecreta alkymia?, quie superius occultavi, sciri noii possunt. Et ideo multiplici de causa expedit quod liic aperiantur ista, et totum vulgus philosophorum quain theologorum hujusmodi genera- tionem ignoraverunt usque nunc, quamvis aliqui sapientissimi earn sciunt. Sed illi sunt in fine pauci- tatis ; et ideo ponam hie sententias magis rationabiles et quse sunt in usu vulgi et sapientum, ut pateat infinita falsitas, et Veritas plenius elucescat. Et placet mihi in hoc loco de his tractare uti secreta alkymite occultentur in his qvife scribo, quod tamen vestra discretio valeat contemplari ; nisi enim sciantur quae prius scripsi, et ea quse hie scribam, et tertio ea qua3 in fine operis conscribo, non potest horum sciri Veritas scriptorum secretorum.
Dico igitur quod ex elementis sunt omnia inferiora. Et tamen non descendit ignis a sphesra sua ad hanc generationem, ut in vanum quserunt naturales vulgati, quia quod summe leve est non descendit sed ascendit. Nee virtus multiplicata ab igne potest esse naturale principium alicujus rei, quia omnis virtus multiplicata est loco agentis et non materiie. Et ideo patet quod lalsum dicitur, quod elementa singula quatuor, in parva quantitate divisa et distincta, concurrunt ad invicem in aliquo ubi ut res generentur. Nam ignis non inveni- retui' per se existens in omni loco generationis, eo quod non invenitur nisi in locis sulphureis et bituminibus ardentibus ; quamvis enim per radices stellarum gene- retur ignis, tamen non ubique sensibilis sit, sicut exigitur in hac positione ; et quod secundum hanc po- sitionem h?ec quatuor elementa diversa, secundam suas superficies, concurrunt in unum locum et mutuo se alterantur, donee fiat mixtum. Sed hoc reprobatur, eo quod si conveniunt tunc fierent quatuor mixta. Sed nos qua^rimus generationem unius mixti. •^^I^. „ Hsec igitur Q-eneratio vuloi mcdicorum et i)Ositio
opinions of ...
the Trench naturalium Parisiensium est falsa, i)ropter causas
OPUS MINUS. 361
dictas. Aiiglici vero lianc opinionem reliqiieruiit pro and Eng- impossibili, et dicunt quod ex iino noii potest fieri raiigts^con- mixtiim, quia quodlibet elementum est in potentia sidered. ad quodlibet, ut dicit Aristoteles secimdo De Gene- ratioue ; ^ unde in terra est potentia ad alia tria, quia de terra potest fieri ignis, aqua et aer. Et cum omnia mixta fiunt ex terra vel aqua naturaliter, ut dicit Aristoteles quarto De Metaphysica, quod terra, aqua, et aer sunt contigua et sibi proxima in loco generationis rerum ; et duo elementa alterant tertium ad suam naturam ; ut si ex terra debeat fieri res aliqua, tunc aer et aqua prtesentes ei alterant ipsam ad naturam aqua? et e converso; et virtus coeli alterat eam ad naturam ignis : et producimur virtute trium elementorum citra intentionem vel citra complementum medio modo inter actum et purara potentiam : et dicendum hsec generatio trium elementorum fiat necesse est, quod natura quarti elementi, quod est naturale principium corrumpitur citra intentionem ; et sic fiet niixtum ex omnibus, et unum ; quia sub quantitate corporali scilicet sub quantitate terra? fiunt naturtu omnium elementorum ; et sic unum erit mixtum.
Sed melius potest dici quod virtus cceli sufiicit ad generationem mixti, nee oportet requirere tria elementa semper simul in omni generatione, quia non transit aer per medium aquse maris ad terram, nee ignis re- quiritur pro agenti, immo virtus coeli requiritur pro eo. Et ideo similiter pro aliis sufiicit. Et si ex terra generatur aliquid, vel ex aqua, non oportet quod ex natura terr?e, quge prius fuit, remaneat citra intentio- nem. Sed sicut natura trium elementorum de potentia materiae deducetur per corruptionem naturae specificoB, sibi contrarian, et simplicis corporis et elementaris, hsec enim est universalis lex generationis, scilicet quod
' Ue Generatione^ ii. 4.
362 ROGEEI BACONIS
Opinions of generatio imiiis specie! est corruptio alterius, ut Aris-
and Eno'. toteles docet primo De Generatione : ^ uncle cum ex
lish natu- terra generetur ismis tota natura terrjB specifica rahsts con- .. ^ ^ , ^. -, . .
sidered. corrumpitur, et remanet genus aliquod commune igni
et terrse, quod vocatur materia naturalis ; quia nihil est commune duabus speciebus nisi genus earum, et hsec est substantia corporea non coelestis, elementaris, quae sicut genus operatur de igne et terra ; quse materia habet naturam terrge ex qua fit ignis. Sed natura ignis destruit naturam specificam terrre usque ad illam radicem communem. Et quia est ilia impo- tentia - ad speciem contrariam, potest ignis educi de illius materic© potentia, quia genus continet contrarias differentias potestate, secundum Porphyrium. Similiter genus est ubique, quia semper materia communis, sive genus commune, ad duas species, habet in actu alteratio- nem illarum, et quando agens fortius venit potest toUere illam speciem prc"esentem, et aliam educere de potentia illius generis et materise, quia essentia generis est materia naturalis. Cum igitur elementum et mixtum sint species contraripe, tunc generatio unius erit cor- ruptio alterius. Et ideo si de elemento, ut de teria, debeat generari mixtum, oportet quod natura tota terrse specifica destruatur usque ad materiam com- munem terrse et mixtionem,- quae est substantia cor- porea non coelestis. Hoc enim jirobatur de elemento et mixto, in quo nihil est de natura terrc© specifica, quoniam prsecedit earn naturaliter sicut genus suam speciem ; de cujus materise potentia potest contraria species produci ; quia genus est in potentia ad duas ispecies contrarias, Quapropter potest per agens fieri sufficiens natura mixta et educi de materise potentia illius. Cum igitur in ilia nulla est de terra, sicut nee de aliis dementis, quoniam ipsa prsecedit per
' De Generatione'] ■ | ' mixtionem^ mixto, MS.
OPUS MINUS. 363
natiiram omnia elementa, necesse est quod in genera- tione mixta de terra tota natura terrso specifica* destruatur, et removeatur natura terrse, sicut ignis et aqufe et aeris, quia natura mixta de novo fit. Et sicut naturae tres elementares renovantur in hoc mixto necesse est quod et quarta. Et ideo imaginatio falsa est, qute dicit quod natura illius elementi quod subici- tur in eeneratione remaneat citra intentionem. Sed oportet quod tota natura mixta ex quatuor renpvetur. Item si terra remaneret tunc non esset generatio mixti de propria materia, sed mixtio quarundam rerum, sicut aqure et vini cum oleo et lacte, vel alia hujusmodi. Sed hsec mixtio non est generatio de potentia materise, nee Veritas mixti, qu8e fit per naturam. Manifestum est igitur quod falsa est positio Anglicorum sicut et Parisiensium.
Sed qualiterciimque dicatur adhuc videtur qusestio Of genera- gravissima, quomodo quatuor elementa faciunt suum tj^g^fQ^™ corpus mixtum natura. Aristoteles in decimo Metaphy- elements. sicorum^ docet, sine contradictione possibili, quod omne medium est duorum contrariorum terminorum. Nam unius contrarietatis non sunt nisi duo extrema, sicut nee unius divisionis, ut allegat pMlosoplius ; quia im- possibile est quod piura duobus sint contraria, ergo nee tres vel quatuor sunt contraria. Sed duo tantum adinvicem comparata, uti calidum et frigidmn, faciunt unam contrarietatem. Unde has quatuor qualitates non sunt adinvicem contraries nee tres illarum, sed duse et duse. Sed non fit medium nisi duorum con- trariorum, ut Aristoteles docet libro prsedicto. Ergo ut erit una natura media inter calidum et frigidum, et humidum et siccum, sic igitur erunt duas naturae mediae in mixto. Sed ha; duae naturae mediae non
Metaphyaicoruiii'] x, 7.
364 ROGERI BACON IS
sunt contrariie, sed continentes, et medium non fit nisi ex contrariis, ut docet Aristoteles prsedicto libro ; quoniam ex albo et nigro potest fieri color medius, sed ex albo et dulci non potest fieri aliqua natura media, quia non sunt contrarise, sed conjungentes. Et dicuntur conjungentes naturte, quae simul se conjun- gunt, et patiuntur simul in eodem subjecto actu ; ut album et dulce in lacte. Contraria vero sunt quae sunt in actu suo, non se compatiuntur in eodem subjecto ; ut eadem res secundum eandem partem non potest esse alba et nigra, nee calida et frigida, et sic de aliis. Cum igitur natura media inter calidum et frigidum sunt contraria naturse mediae inter Immi- dum et siccum, non potest aliquod medium fieri ex istis duabus naturis. Et ideo erunt in actu, sicut dulce et album in lacte, ex quibus non fiet unuuj, quia non potest esse mixti natura una.
Sed fingitur hie, quia forma mixti est alia a natura elementorum, ut aliqua virtus coeli qu^e dat imitatem mixto, propter hoc quod dicit Aristoteles septirao Meta- pliysicorum in fine, quod forma mixtum non est elemeu- tum, nee ex elementis, sed natura3 addita vis. Sed est in)possibile quod sit virtus coelestis ; quia ilia est loco agentis in istis inferioribus non cadens in rei substan- tiam. Sed agens et partes rei non coincidunt in eodem numero ; id est, idem numero non potest esse agens et forma, ut habetur tertio Pliysicorum.' Item materia appropriat sibi formam, et e converse ; uti dicit Aristoteles secundo De Anima'- et decimo Meta- pliysicorum. Et planum est hoc ; ergo si materia mixti est de natura elementorum oportet quod forma ejus similiter.
Item formpe simplices forma mixti sunt nobiliores, eo quod sunt magis perfect?e. Sed illas non dicuntur esse
kttio Physicoruni] iii. 3. \ ^ De Aniwa] ii. 1.
OPUS MINUS. 365
virtutes coelestes, sed educt?e de potentia materia? ; quare nee forma mixti. Item generatio mixti fit vel erit de potentia materite ; sed materia liic est essentia ali- ciijus generis, et omnis essentia generis in prtedica- mento substantise est composita ex materia incompleta et forma incompleta, cujus forma per virtutem gene- rantis cedit in formam specificam, completam, et materia in materiam, ut compositum specificum generetur, et nova materia specifica et nova forma, sicut docetur sep- timo Metaphysicorum,^ ubi probat quod non generatnr forma tantum, sed compositum ex materia specifica et forma specifica. Et illud est verissimum, et alibi magis certificandum. Qiiapropter specifica forma mixti producitur de forma completa priori. Sed hoc non fit per additionem alicujus extrinseci, ut Aristoteles dicit nono Metaphysicorum, et quarto Pliysicorum, capitulo de Vacuo. Sed una et eadem essentia numquam habet esse incomplete postea completius, cum educatur de potentia materia^ per agens in actum completum, sicut eadem res est embryo, puer et vir, et vadit de in com - pleto esse ad complementum. Manifestum igitur est quod totum mixtum est de natura elementari. Et ideo forma ejus est de formis elementorum, et materia de materiis.
Quod autem Aristoteles dicit septimo Metapliysico- rum, habet sensum suum manifestum ex litera ; nam ipse loquitur ibi de veritate cujvislibet compositi, non tamen mixti de quo loquimur hie. Et quterit quo- modo poterit esse unum, et materialia principia vocat elementa, secundum quod in secundo Metaphysicorum - inateriam vocat elementum, quando dicit quod elemen- tum est illud quod est ultimum in resolutione rei. Et hoc est materiale principium quod est primum in generatione ejus et radix. Elementum igitur vocat
' septimo Mttap]tysiccrum~\ vii. 7. | ^ sic undo Metaphyi>icoiunr\ ii. 4.
366 ROGERI BACONIS
materiale principum divisum contra formam. Et icleo cum sine forma non j^otest fieri compositum, tunc nee duo elementa, nee similiter quatuor, nee quinque, nee aliquot faciunt compositum ; quia quodlibet eorum habet rationem materialis principii ; id est, duas materia^ non facient unum, nee tres, nee quatuor nee plures ; sed oportet quod forma addatur. Sed quia materia est alia per essentiam a qualibet forma, et, ut docet septimo Metapliysicorum in principio, manifestum est quod cum dicit quod forma compositi vel mixti non sit elementum, nee ex elementis, sed est natura ^ddita eis, optime dicit ; id est, forma compositi non est aliqua de partibus rei, nee composita ex partibus illis, sed est alia per essentiam a materia et partibus suis. Et ideo non loquitur ibi de elementis his quatuor, quae sunt terra, etc., sed de elementis, id est partibus materice, quia elementa vocat materiam ibi, secundum definitionem element! quam prius dedit secundo Meta- pliysicorum ; nee igitur ad propositum est illud verbum Aristotelis in fine septimi, quamvis totus vulgus erret in hoc loco.
Exposita igitur sententia Aristotelis in fine sep- timi, redeo ad solutionem quaestionis principalis. Nam cum dicitur quod medium non est nisi ex contrariis concedo, et quod naturae duae mediae sint in mixto, quia natura media inter calidum et frigidum, et altera inter humidum et siccum. Et illae duae naturae non sunt contrariae, nee sit aliqua media seu mixta ab eis. Sed tamen mixtum erit unum ab una illarum naturarum, quia natura media ^ calidi et frigidi est nobilior et fortior^ natura sicci et humidi. Et ideo natui'a sicci et humidi est materialis respectu alterius, scilicet naturae medics calidi et frigidi, sicut materia ad formam ut fiat unum ex illis, et est natura
media'] medio, MS. I - fortiof] formalior in MS., cor-
I rected in marg.
orus MINUS. 307
sicci et Immidi in potentia ad naturam calidi et frigidi ; sicxit corpus est in potentia ad animam, nee fit nna materia media vel mixta ex illis duabus. Sed composita sicut ex materia et forma, ut ex anima et corpore, non fit natura media per mixtionem, sed per imionem et compositionem naturalem ex duobns primis, quorum unum est in potentia respectu alterius. Et est intelligendum quod sicut in elemento sunt materia simplex et forma simplex, ita in mixto est materia mixta et forma mixta. Et a parte utriusque sunt illa3 duf© natures mediae, ita quod in materia mixta sunt dure nature mediae materiales, sed una est in potentia ad aliam. Similiter a parte formre mixtse sunt duae materiales mediae, sed una est in potentia ad aliam ; et tota materia, quae fit una propter hoc, quod una natura ejus est in potentia ad aliam, fit in potentia ad totam formam mixti. Et sic potest fieri mixtum unum ex duobus, quorum unum est in potentia alterius ; et hoc sufficit ad unitatem rerum compositarum, sicut Aristoteles docet in septimo Metaphysicorum, et in aliis locis. Nam in septimo dicit quod ex duobus in actu non fit imum, nee ex duobus in potentia, sed ex duobus quorum unum est in potentia respectu alte- rius ; ut ex anima et corpore ; et universaliter ex materia et forma.
Hoc habito, considerandum est quae mixta primo Theoloo-i- fiunt ex elementis, et qua3 secundario ; quo modo ^^^ impor- potest fieri mixtum ad sequalitatem, et qualiter non ; et question. hujusmodi alia quseruntur scienda. Hoc est necessarium scire propter compositionem corporis Adae et Evae et propter fructus paradysi, ex quibus immortalitas Ada3 potuisset continuari si non peccasset ; et similiter totius progeniei suae ; similiter hoc necessario sciri debet propter resurrectionem et immortalitatem tarn damnan- dorum quam glorificandormn. Et ad infinita in theo- logia et philosophia valent haec ; quibus ignoratis
oG8 r.O(;ERi raconis
ignorabitur quicqnid est sub ccelo. Dlco igitiir quod si elementa considerentur secundum subjectam suam et quantitatem, et pondus, et secundum naturam gravis et levis, qure omnia hie pro eodem accipiuntur, tunc impossibile est quod fiat jequalitas ; nam oportet quod in omnibus dominetur unum elementum, secundum has duas vias ; quia Aristoteles in quinto Metaphysico- rum dicit, quod compositum est ex uno elemento majus, et ex alio minus ; et hujus causam dicit in principio Coeli et Mundi, quod omne mixtum movetur secundum naturam elementi dominantis in ipso. Nam vel de- scendit inferius per naturam gravis, vel ascendit per naturam levis ; et ideo secundum hanc viam nullo modo potest esse sequalitas. Et hujus ratio est quia si tantum esset in mixto de natura gravis quantum de natura levis, tunc non ascenderet propter naturam gravis, nee descenderet propter naturam levis, nee quiesceret in loco elementorum aliquo ; quia qua ratione in uno et alio, propter tequalitatem gravis et levis ; ergo nee movetur nee quiescit, quod est impossi- bile. Oportet igitur quod quodlibet mixtum habeat plus de uno elemento quam de alio, plus dico secundum substantiam, et quantitatem, et pondus, et secundum naturam gravis et levis. Sed hoc elementum do- minans ut in pluribus est terra, in multis aqua, in aliquibus aer, et in quibusdam ignis. Nam in illis qua> petunt terram sub aqua est terra per dominium, ut lapides et hujusmodi ; in liis qure locum aqua^ tenent est aqua per dominium, ut in vino et lacte. Quae vero supernatant aquam habent aerem secundum dominium, ut in oleo et lignis aquam supernatantibus. Qujb vero ascendunt superius in aere, ut flamma et vapores ardentes, habent naturam ignis per dominium ; et generaliter evaporationes fact?e per calidum in coi-poi'i- bus seu animatis seu inanimatis, nam levitas ignea dominatur in omnibus et secundum quantitatem et subjectan).
OPUS MINUS. 8G9
Sed aliter possunt considerari hrec elementa secundum qualitates quatiior, calidum, siccum, lui- midum/ etc. qua3 vocantur quatuor qiialitates activas efc passive : siccum enim et humidum passiva?, calidum et frigidum activre. Et licet siccum et humi- dum sint passivse, hal)ito respectu ad vehementiam actionis calidi et frigidi, tamen secundum se sunt activaB ; et similiter calidum et frigidum sunt activse respectu aliarum qualitatum, et tamen secundum se sunt passivee. Quia Aristoteles docet tertio Physi- corum^ et libro De Generatione '^ quod omnis agens pliysice patitur et e converse. Si ergo considerentur elementa secundum has quatuor qualitates, tunc oritur complexio in mixto vel secundum ?equalitatem istarum quatuor qualitatum vel dominium alicujus. Elementa enim priori modo considerata faciunt compositionem mixti, et hoc modo faciunt complexionem, quae est qualitas consurgens ex sequalitate liorum quatuor vel ex dominio alicujus. Hoc igitur modo bene potest esse asqualitas pura secundum virtutem et jJotestatem activam, licet non secundum quantitatem earum quam medici vocant pondus, sicut erit in corporibus post resurrectionem. Et ideo non erit aliqua alteratio * mixto tali. Nam ubi tequalitas potentiarum activarum est non potest esse corruptio, secundum Aristotelem se- cundo Metaphysicorum.'^ Et secmidum Averoym super Decimum. Unde Averoys arguit ibi contra Galienum, qui posuit in homine aliquo complexionem a?qualem. Nam tunc arguit Averoys quod ille esset immortalis, quia non esset actio, nee passio, nee alteratio talis mixti propter pequalitatem. Et ideo nee corruptio. Causa vero pr£Ecisa hujusmodi rei est quod aequalitas qualita- tum elementarium est ultimum quod materia desiderat,
' humidum'] ca. hn. sic etc., MS. ' Pht/sicorum'] iii. 1. ^ De Generatione] De Genera- tione Animal., iv. 3.
* alteratio] in MS. ait loin ; cor- rected in a more recent hand as in tlie text.
^ Metaphysicorum] ii. 4.
VOL. I. A A
370 R0C4ERI BACONIS
et nobilissimum in mixto unum mixtum est. Et ideo habita aequalitate quiescit appetitus ' materi^e. Sed forma qu?e perficit appetitum materiee non potest ab ea separari, nee forma coeli^ qure totam potentiam mate- rise complet. TJnde in mixtis rebus idem est sequalitas elementorum secundum qualitates quod forma coeli in coelestibus. Et ideo quando elementa veniunt ad sequalitatem banc omnis appetitus materise elementaris quiescit et completur. Et ideo aufertur occasio agenti et patienti et opus transmutationis et deperditionis, nam tunc calidum non potest super frigidum, quia sequatur ei, nee humidum super siccum. Sed ideo non potest esse victoria ubi non est pugna. The body Item nee appetunt victoriam propter nobilitatem I'aradise sequalitatis in qua conformantur et reducuntur ad nobi- not entirely liggimum statum eorum, et in quo quiescit materia ous in its elementaris, Adam vero in statu innocentice non habuit elements, gequalitatem plenam elementorum, quia indiguit cibo ligni vitse, de quo si non gustasset deficeret ; et ideo prseceptum fuit ei quod comederet. Unde prope sequali- tatem fuit ejus eomplexio; quae cum perfieeretur gloria fieret omnino sequalis. Beatus Augustinus et omnes concordant quod habuit corpus animale, quod defecisset si non habuisset esum ligni vitse. Unde immortalitas sua per esum fructus nata fuit conservari. Cum ergo fuisset deperditio in eo qui per esum fructuum paradysi restaurari debuisset, et liujusmodi dissolutio non est nisi per actionem elementorum sese alterantium, et lisec actio non divisi per insequalitatem qualitatum, quantum ad virtutes earum et potentias aetivas et passivas, manifestum est quod non fiiit in eo sequalitas istarum ; nee sequalitas ponderis potuit esse, neque sci- licet secundum naturam gravis et levis, neque secundum quantitatem sequalitatis ; ergo nulla sequaKtas fuit ibi,
appetitus'} appetitas, MS. | " coeW] se', MS.
OPUS MINUS. .371
nisi sumatur fsqualitas ibi in respectn, quali com-
plexio humana dicitur seqiialis respectu aliorum ani-
malium, et quantum debetur humansB speciei, sed
absoluta non potuit esse. Et hpec a3qualitas respectiva
qualitatum activarum dicitur esse a medicis et theo-
logis sequalitas justitise. Sed hrec non est sequalitas
vera nee absoluta de qua loquimur.
Item in Adam non fuit tequalitas humanse na- The tor-
turse, nam haBC sola est post resurrectionem. Tunc "le^^ts of
, 1 1 •, the damned
enim iiumana natura complebitur quantum capere explained
potest de sequalitate ; ergo aequalitas hsec justitia3 Physically.
non fait in eo. Cum igitur clicunt quod in eo fuit
fequalitas simpliciter et absoluta aut justitise mul-
tum detrahitur veritati. De fructu vero illo potest
dici quod non fidt cequalis complexionis secundum
quatuor qualitates ; nam alimentum corrumpitur a
natura sua specifica ; et sic caro et os^ et in csetera
membra convertitm-, secundum Aristotelem. Et ideo
non est ille fructus per sequaKtatem compositus, sed
prope fuit. Corpora vero in resurrectione erunt
immortalia propter asqualitatem tam in damnandis
quam glorificandis, et tamen in poena damnatorum
erit aliqua Isesio naturalium cum afflictione ineffabili
et perpetua. Nam perpetrabitur afflictio, quia corpus
erit immortale. Et erit intolerabilis, quia super vel
contra naturam erit ; quia ignis qui aget in corpus
damnatum non erit ignis naturalis qualis est apud nos,
sed sine comparatione excedet, et erit instrumentum
divinse justitise, ac faciet speciem fortem quse continue
aflQiget. Et tamen non toilet sequalitatem sed aliquid
de substantia jequaH l^det, qua Isesione fiet ilia
afflictio.
Et est simile in coelestibus. Nam licet luna et stellse
sint incorporales, tamen possunt alterari per lucem solis,
^ sic caro et os] So MS.
A A 2
872 ROGERI BACONIS
efc in superficie et in profando, et reducitur lux in eis de potentia materise per veram alterationem natnralem, quae qaod est in potentia producit in actum, (ut patet ex parte tertia quam mitto in geometricis,) non obstante incorruptione. Et sic est hie, quia species agentis recipitur in corpore damnati, non obstante requalitate, et permittet esse semper earn. Et quia magis excel- lit sensum tactus affligit, ultra illud quod dici potest in coelestibus evidenter ; et in tactu spirituali est actio in perfectionem patientis. Sed quando tangibile excedit corrumpit sensum. Non corrumpit vero cor- pora damnatorum, quia ibi est requalitas. Sed non est sequalitas tangibilium ut nunc est in nostris corporibus.' Sed cum lia^c alterata manens et edita propter excellentiam sensibilis, sciendum quod instru- mentum tactus in noljis est media natura tangibi- lium, ut dicit Aristoteles secundo De Anima;~ non tamen omnino media per ?equalitatem plenam, sed dicitur media per privationem superliui duorum extre- morum, sicut medius coloi" dicitur cterideus qui tantum habet plus de albo quam de nigro, vel e con verso. Sed in damnatis est medium simplex et ?equale, ut instru- mentunv tangendi calidum et frigidum est sequale inter ea media vei'O tangendi siccum et liumidum est fiequale inter ea, et utrumque medium est sequale alteri, et extrema sunt sequalia. Et hoc dico de duobus mediis, quia tactus sunt duo sensus secundum speciem, sicut sunt duo media in his quatuor qualitatibus ; quia medium unum esse non potest, ut probatum est prius ; et ideo nee unus tactus, sed plures, sicut docet Aristo- teles secundo De Anima. Salva igitur ?equalitate, sicut de coelestibus incorrupto manente, educetur species ignis de potentia materia? corporis damnati cum altera-
' corporibus'] This and tlie next sentence seem to have been transposed by the transcriber. - De Anima'] ii. 11.
OPUS MINUS. 373
tione instrumenti tactus et loesione usque ad aliquem gradum quse non aufert tequalitatem ; et quia heec est actio tangibilis excellentis et inproportionalis, sic affli- get ; quia vero non toilet ?equalitatem erit afflictio per- petua, et licet asqualitatem non toilet tamen tequalem substantiam Isedet et ideo affliget.
Corpora vero Adse et Evfe post peccatum reces- Causes of serunt longe plus ab sequalitate quam in statu inno- ^^^ short- centise, sed tamen respectu mortalium corpoinim his life, diebus multum accesserunt ad sequalitatem, et ideo diu potuerunt vivere ; et quia fuerunt sapientia magna pr?editi excogitaverunt omne regimen sanitatis et me- dicinas secretas quibus senectus retardabatur, et qui- bus cum venit potuit mitigari ; et filii eorum licet regimen habebant et experimenta contra senectutem, quia Deus eos illustravit omni sapientia, secundum quod declaro in secundo tractatu, et ideo diu vivere potuerunt et pra3cipue usque ad Noe et filios suos. Nam Sem filius Noe vixit ad quinquagesimum an- num Jacob patriarch», sicut dicit Hieronymus, quo- niam post Diluvium terrevastencium fuerant debilitati in complexione. Et defecit paulatim ilia sapientia regiminis sanitatis, Et ideo homines nati post Diluvium non potuerunt tarn diu vivere sicut ante. Accidit tamen pluries in hoc mimdo postea quod homines diu vixerunt, ut per multos annorum cente- narios sicut fuit notatum ^ in tractatu scientiarum ex- perimentalium. Et illi reducti sunt ad gradus pro- pinquiores pequalitati quam nos. Et hoc per secretas Wonderful medicinas, sicut ibi tango ; et etiam aliqui diu vixe- JoJg^^^J^^I^^ runt sine nutrimento, ut nostris temporibus fiiit luia without mulier in AngHa in diocesi Norwicensi, qu[B non com- ^^^^^^^"^"^' medit per xx. annos, et fuit pinguis et in bono statu, wich, in
nullam superfluitatem emittens de corpora, sicut pro- ^^^, bavit episcopus per fidelem examinationem. Nee fuit
Bacon's
notatinn'] uncertain.
874 BOGERI BACONIS
miiuculum, sed opus naturge, nam aliqua constellatio fiiit illo tempore potens elementa reducere ad gradum sequalitatis propinquiorem, quam ante fuerunt in cor- pore suo ; et quia ejus commixtio fait ex natura pro- pria conveniens constellationi non sic aliorum com- plexiones, ideo accidit alteratio ejus in corpore quod non in aliis.
Causes of Est autem ulterior longa vitfe extensio possibilis the short- ... t • i x- v j
ening of ^ prmcipio mundi, sive magna prolongatio vitas ; sed
^®* nunc abbreviata est ultra modum. Causam autem
magnam hujus prolongationis et abbreviationis sesti- maverunt multi a parte coeli ; nam asstimaverunt quod cosli dispositio fuit optima a principio, in mundo sene- scente omnia tabesciuit, sestimantes stellas faisse crea- tas in locis convenientibus in quibus stellse babent suas dignitates, quae vocantur domus, exaltatio, triplicitas, facies, terminus ; et in meliori proportione eorum ad invicem secundum diversitatem aspectuum, vel projec- tionem radiorum invisibHem. Et quia ab illo statu paulatim recesserunt, et secundum hunc recessum po- nunt vitae determinationem usque ad aliquem termi- num fixum, in quo erit status. Sed lioc liabet multas conditiones et difficultates, de quibus non est modo dicendum, et sive hoc sit verum sive non, necesse est aliquam causam assignare, qure nobis prompta est et plana, cui contradici non valet, quam scimus per ex- perientiam ; et ideo circa illam negptiandum est, uti appareat mirabilis et ineffabilis utilitas et magnifica scientiee experimentalis, et apperiatur vita juxta illud secretum secretorum quod Aristoteles occultavit in libro De Regimine Vitae. Cum enim regimen sanitatis de- beat esse in cibo et potu, somno et vigilia, motu et quiete, evacuatione et retentione, aeris dispositione, et passionibus animi, et lisec ut in debito temperamento haberentur ab infantia, de bis temperandis nullus hominum fere vel curat, vel nee medici, quales nos vidimus ; quod de millenario medicoimn vix erit
OPUS MINUS. 375 uniciis qui saltern leviter curabit et ^
partim sunt apta argento et c-iipro, formam tamen auri Trial of recipiimt seel incompletam, nee est coctiim decoctione ^r^fficial quie debetur auro perfecto, sed qiise in parte congruit gold. argento et cupro. Et pro tanto dicitur illud aurum habere gradus aliquos argenti vel cupri, ita quod aurum quatuor graduum sit optimum quod potest fieri per naturamc Sed aurum per magisterium, ut dicit Avicenna, libro De Anima, est melius naturali. Et similiter est magna differentia inter modos auri de magisterio, et optimum est quod fit per illud quod est sequalis complexionis. Et prolongat vitam ; scilicet de his factus est sermo prius sub senigmate, ut planius sit in parte ultima tractatus non solum generatio auri et proprietates naturales et conflatio ac proprietates et species considerari diet», sed probatio ejus certa, unum enim est quod probatio coUigitur ipsius multis modis. Nam confiatio facit ad hoc et operationes ejus; quia per operationes probantur res. Et ita mercatores auri habent suas probationes per cotem vel per carectes auri ad hoc factas, ut sciatur quot graduum auri, quot argenti, et quot cupri, vel habeant omnes gradus auri. Specialiter tamen docet Avicenna examinare omnes modos auri puri, Dicit igitur quinto libro quod si jactetur in ignem, et semper retineat colorem suum, tunc est aurum verum ; si non, non est bonum. Et si velis scire an sit naturale vel ab artificio, tunc solve ipsum per sales, et si solvitur est de magisterio. Et similiter si fimdatur et ferveat est de vero magisterio. Et ipsum si facias pulverem et ponas in vias sublima-
' curabit ef] These occur as catchwords at the bottom of the page (f. 66 b.) Some leaves have been lost or misgathered ; the MS.,
however, affords no indication for deciding which of these supposi- tions is correct.
376 ROGERI BACONIS
tionis sine calce et ablutione, scies quod est de magis- terio vero. Et descendit ad modos auri de magisterio, ut sciatur cujus sit aurnm ablatum.' Sed ibi fiunt verba propria alkymistica, nee possunt sciri nisi in ultima parte tractatus.
De loco vero generationis auri naturalis loquitur Plinius xxxiiio [21.] libro Naturalium. Aurum enim in tribus locis invenitur ; scilicet in ramentis et inter lapillos fluminum, " ut in Tago Hispanise, in Pado " Italise, Ebro Thracine, Pactolo Asia?, Gauge Indise. " Nee ullum absolutius aurum est, quia cursu aquse *' et cum fricatione perpolitur. Alio modo puteorum " scrobibus eftbditur, aut in ruina montium. Aliud " in summa et plana telluris rara felicitate ; ut nuper " in Dalmatia principatu Neronis singulis diebus quin- " quagenas libras fundens .... summo cespite." -
Hsec igitur dicta sunt de auro si tot deberent de
excederem metas istius persuasionis, nee tot sunt di- cenda de aliquo alio, sicut de aurp, propter ejus nobili- tatem non solum in consideratione physica, sed etiam in theologia, quia pluries in Scriptura et in pluribus et nobilioribus sensibus graticS et giorise reperitur, quam omnia alia metalla. Ne tamen negligentia aliqua omittam perstringam brevius naturam et proprietates eorum usquequo scriptas. Super his requiratur prin- cipiis . . . Silver. Post aurum dignitate est argentum, quod ex com-
plexione elementari est frigidum et liumidum, ut dicit Avicenna quinto De Materia ; et in libro De Corpo- ribus et Spiritibus dicitur illud idem. Nam ex com- positione argenti vivi et sulphuris in eo habet mul-
ablatum'] oblatuin (?) ■ summo cespite] These words, as
rence to Pliny will explain the blunder of the transcriber, by no
they stand, have no sense. A refc- ' means a solitary instance.
OPUS MINUS. 377
turn de argento vivo et parum de sulphiire. Et dicit primo libro quod argentum eiKcitur primo de argento vivo claro, et de sulpbure croceo, eocto per centenaria annorum. Et argentum est erudum, non bene coctum sicut aurum, quia color solis non decoxit ipsuni omnino. Sed virtus lunse operata est principio. Et ideo est humidum et frigidum sicut complexio lunas ; unde, secundum Avicennam et omnes, est de operatione lunae. Et ideo non potest dici quod sit frigidum ct siccum, ut antiqui dixerunt. Et in aliquibus exempla- ribus libri medicinse Avicennse in secundo invenitur ; sed falsum est, sicut auctoritate ejus in libro proprio ad lioc in alcliymia docet. Et omnes alkymire doctores idem dicunt. Et quod non est bene coctum totum potest destrui et corrumpi, nam terra delet ipsum, ut dicit Avicenna ; et aliter distincte in libro, de Spiritibus et Corporibus, dicitur, quod corrumpitur in Immido et loco liumido, et in igne minuitur, et dicitur ibi quod multa mala accidunt ei cito quoniam nimis est tenue et timidum et impatiens eorum. Sulphur, res, ferrum, et stagnum sunt ejus inimici, ei namque infer- runt mala, nee sunt ei convenientia.
Argentum autem, ut dicit, est corpus mundum minus tamen auro, et ejus pondus est minus pondere auri, et ejus sapor est acidus, et excepto auro nullum corpus est nobilius eo, et ipsum est vicinius auro omnibus corporibus ; auri enim exteriora sunt argenti interiora : in hoc vero vult dicere quod argentimi est in potentia, et virtute occulta, propinquius auro quam aliquid aliud. Et ejus conflatio et purilicatio fiunt per plumbum, ut omnis materia vilioris metaUi separetur ab eo, sicut dictum est de auro. Opera- tiones ejus paucae assignantur in libris Alkymife, sed Avicenna secundo dicit Metaphysics quod confortatio ejus confert foetori oris et terrori cordis, et confert anhelitui et pectori. Sunt ejus sj^ecies tres, nam una est naturalis et fit in ventre terrre, ut dictum
378 RpGERl BACONIS
est ; alia egt per magisteriiim, elixum idem per trans - mutationem cupri liquati in argento ; tertium est per argentum vivum induratum. Et qnibusdam aliis natu- rale est magis frigidum quam illud quod est de magisterio et per elixim; et illud quod est cum elixatur est magis frigidum quam illud quod non fit sic. Et melius argentum est tertio modo, sicut dicit Avicenna, quinto libro et sexto. Et probatio ejus et electio se- cundum eundem, sexto libro, est ejusmodi quod sit multum album, et quod levius se fundat, et quod fun- ditur minus fervet ; et tale argentum est illud quod fit de magisterio cum elixitur. Nam cognitio illius, quod fit cum elixitur, est quod non est ita album, et tardius se fundit, et fervet majus quando fundi tur, et apparet de foris nigrum, sed cito abluitur. Signum vero naturalis argenti est quod quando percutis cum malleo super incudem facit sonum extraneum, non sic- ut cuprum, nee sicut alia ; et cum fimditur modo exit fsex mixta cum terra. Et si vis scire an sit de magis- terio vero funde ad ignem, et si non minuat, nee faciat scoriam, scias quod est de vero magisterio. Et omnis probatio de auro fit de argento, ut ait Avicenna. Copper. Cuprum vero est annexum argento ; et cuprum se-
cundum Avicennam, sexto libro, est factum de argento vivo grosso et de sulphure rubi'O, et coquitur in ven- tre terrse per centenarios annorum ; sed non est tamen coctum sicut aurmn, nee combustum sicut ferrum, et ideo est leve ad imitandum ad libitum hominis. Sed licet non sit combustum sicut ferrum, tamen babet aliquid de combustione, ut dicit in primo libro ; et ideo non potest corrumpi in terra, nisi per multos annos, sed ignis consumit ipsum cito. Et cuprum est de natura Veneris, ut dicit Avicenna, primo libro, et omnes concedunt, nam cuprum vocavit Venerem sicut aurum Solem, propter hoc quod ipsum sit per natu- ram Veneris, sicut aurum per naturam Solis. Ex quo potest argui quod cuprum est huraidum et calidum
OPUS MINUS. 879
sicut Venus. Item calor cujni non est multus, ut dicit Avicenna ; sed est bene liumidum, quia aliter non unde solveretur ; ex quo sumitur aliud argumentum quod est calidum et humidum ; sed tamen Avicenna dicit quod est calidum et siccum. Et in secundo libro de Spiiitibus et Corporibus dicitm- similiter, nisi quod siccitas ejus non est siccitas ferri sed minor est ; accidit tamen ei hujusmodi siccitas quia multum habet de sulplmre, unde propter hoc citrinatur.
Non oportet igitur quod licet sit de parte Veneris quod omnino eam sequatur in qualitatibus ; habet enim calorem sicut ipsa dominantem, et habet multum de humido, et in hoc Veneri similatm- ; sed plus habet de sicco quam humido complexionabiliter propter sul- phur abundans. Nee aurum sequitur omnino naturam solis, quia solutio est omnino temperata^ sicut aurum. Item dicitur secundo libro de Spiritibus et Corporibus, cuprum est ejusdem duritiei cum argento et ejusdem liquationis, et non est differentia inter ipsum et argen- tum in colore. Siquis ei igitur rubedinem auferat argentum erit, quia ipsum est in superficie cuprum et interius argentum. Et ipsum est frater argenti, et quicquid inimicatur argento inimicatur ei, ut stannum et hujusmodi, Et cuprum tribus modis est, ut dicit Avicenna, sexto Hbro, scilicet rubeum seu citrinum, et album et nigrum, Eubeum et album, meliora simt. Et cuprum magisteriale est Armeniacum, Probatio vero cupri boni, datur ab Avicenna, sexto Ubro. Dicit igitur quod si fundatur, et si sit jus rubeum, non est bonum ; si non habeat colorem citrinum bonvun est, quia rubeum jus est certum. Item fac de ipso laminas, et pei'cute laminam malleo super incudem, et si infecerit solum sicut qui sonat rotundo sere scias quod est coctum nimis ; et si sonat gracili sono scias quod est bonum, Et dicit, quinto libro, quod si sonat ad modum
* lemperata] teuiperatus, MS.
380 llOGERI EACONIS
rei combiistpe tunc est Armeniacum, et illud album fieri non potest per ablutiones, sicut alia cupra. Lead. Plumbum vero ut in pluribus habet naturam frigi-
dam et siccam, ut dicit Avicenna, quinto libro. Et frigiditas sua major est sua siccitate. Et sic dicit in libro de aluminibus et salibus. Sed ut dicit Avicenna secundo Metaphysicorum quod plumbum est frigidum et humidum ; et hoc est verum de plumbo de quo loquitur ibi ; de quo dicetur in modis ejus. Sed in pluribus ejus speciebus est frigidum et siccum. Nam est de complexione Saturni, et Saturnus vocatur. Et componitur plumbum ex argento vivo grosso et spisso et sulphure grosso et pessimo et crudo et parum cocto ; quia plumbum de pessima materia est. Et plus est ibi de argento vivo quam de sulphure. Et ideo remansit molle et solvitur statim. Et plumbum in natura abscondita multum plus continet cum auro quam cum argento, vel alio, ut Avicenna dicit ; nisi quod aurum est de argento vivo pulchro, et de pnl- chro sulphure, et plumbum de grosso argento vili et de sulphure spisso non claro. Et aurum est bene coctum et plumbum est crudum. Unde dicitur in libro de Corporibus et Spiritibus, quod plumbum est vicinius auro quam aliis corporibus, et est frater auri. Sed dicitur ipsum etiam aurum est, in quo infirmitas intromittitur in minera et eum comitatur in ventre terrse, sicut infirmitas primo intrat in ventre matris, et corrumpit complexionem ejus. Operationes plumbi sunt violentae ; nam propter ejus naturam pessimam, ut dicit Avicenna, primo libro De Anima, frangit aurum, et constringit vivnm argentum. Cum igitur ipsum plumbum ponitur in phiala terrea super ignem, super cujus orificium talentum vel lamina auri ponitur, fran- gitur ex vapore plumbi. Similiter vivum argentum mortificatur per vaporem plumbi ut fiat immobile, ut superius tactum est. Item soparat per vajDorem suum et corrumpit ferrum, cuprum, stanuum ; qviod
OPUS MINUS. 3S1
patet in purgatione auri et argenti. Efc cle plumbo lit ceriisa per sustentationem laminanim super forte acetum.
Modi ejus sunt duo, album et nigrum ; album est Black lead l)onum, nigrum est malum. Et est duobus modis,. secundum Avicennam, secundo De Anima . . Metaphy- sicpe, et utrumque istorum est frigidum et humidum in secundo gradu. Et specialiter istud genus pkuubi crescit cum dimittitur in humorositate terrse, ut dicit Avicenna, et inflatur in ea. Et probatio plumbi, ut dicit Avicenna, quinto libro De Anima, est quod quan- tum percutitur non sonat. Sed in quinto exponit hoc ' verbum ; scilicet quod non sonat sono grosso sed acuto. Et est albi coloris, et pulchrum, et statini funditur. Et illud est bonum in oporibus alchymia?. Et in quinto dicit quod probatio plumbi est si non sit fellosum nee nigrum. Et quando scindis apparet album. Et sit bene ponderosum. Et quando vis signare cum ungula apparet ibi signum.
Stamium est calidum et humidum in complexione, Tin. ut dicit libro de Aluminibns et Salibus, et est de complexione Jovis. Et Avicenna dicit hoc idem, primo libro De Anima, ubi vult quod stannum est factum de vivo argento, pulchro nimis et clar<:>, et de pessimo sulphure et crudo. Sed est minimse caliditatis quia ejus commixtio est corruptio, quia sulphur vincit eum, ut dicit in libro De Aluminibus. Et quinto libro dicitur, quod stannum est juxta naturam argenti, nisi quod argentum suum vivum non est tam bene coc- tum ; quia terra non potuit ipsum bene coquere propter sulphur ejus grossum. Et quia fortitude aeris non se impressit in eo ideo est stridens, ut dicit Avicenna, quinto libro. Et est festiv.ne solutionis et saporis acidi, ut dicit libro De Corporibus. Et est malfie mixtionis, secundum Aristotelem, primo De
' hoc'] liie, j\IS.
882 ROGEEI BACONIS
Generatione ; uncle partes ejus uon sunt bene mixtse sed compositse, quasi lutum et lapis in pariete. Et ideo est frangibile facilius. Et licet sit simile argento quantum ad argentum vivum, clarum et bonum, quia illud non est eoctum. Et quia sulphur ejus est malum inimicatur argento et cupro. Et est amicum auro et ferro, ut habetur libro De Spiritibus et Cor- poribus. Et fit ^ de eo optimum sal ; et mortificat argentum vivum. Modi ejus sunt tres, secundum Avicennam, quinto De Anima, album, et hoc est melius, et sonat quando percutitur ; aliud est nigrum et non sonat sic ; tertium graviter solvitur. Electio ejus est, ut dicit quinto libro, quod trahit ad albedi- nem mixtam cum croceo colore, et quod non strideat. Et cmn percutias quod se elonget et sonet sonitu durante. Iron. Ferrum, secundum omnes, est de natura Martis ; et
ideo est calidum et siccum, secundum quod dicitur in libro De Corporibus. Et hoc occultavit Avicenna quinto libro, capitulo De Auro. Nam ibi, et non loco proprio, dicit quod natura feni est calida et sicca ; et siccitas sua major est omnibus illis quse se elongant per malleationem. Et ideo non potest fundi nisi cum raagno magisterio. Et secundum Avicennam, primo libro De Anima, fit de argento \dvo spisso nimis cocto et combusto. Et in quinto dicit quod fit^ de sulplnire rubeo, limpido et grosso. Et modi et operationes ferri dividimtui' ab Avicenna quinto libro De Anima. Et sunt tres modi manifeste distincti. Nam quoddam est ferrum bonum ad sustinendum et dandum ictus et malleationes, et ut ducatur in omnem figuram quam volumus per tunsiones validas et fortem ignem ut de quo fiant martelli et incudes. Hoc ferrum bonum est ad percutiendum et patiendum non ad scindendum.
'Jit'] sic, MS.
OPUS MINTJS. 383
Et hoc est ferrum communiter vocafcum, nnde fiunt tan- tum instrumenta ferrea, quse debent perdurare in variis percussionibus. Aliud genus ferri magis est ad acutiem et scissionem, ut clialjd^s, et est purius qiiam ferrum com- mune ; et magis habens de calore ; et ideo aptius est ad scissionem et acumen, secundum Avicennam, quod non est ita ductile, nee ita malleabile, nee ad percu- tiendum vel sustinendum habile. Et tertium est quod vocatur Aiidena, cujus rarior est usus apud Latinos ; in hoc contrariatur ferro communi, quod ferrum commune non ducitur nee malleatur nisi multum bene calefiat. Andena vero e converso unum vult parum calefieri ^ sicut argentum, quatenus moUietur, nee est ita aptum ad scissionem sicut chalybs ; sed est medio modo inter ferrum commune et chalybem, nam melius scindit quam ferrum commune; et mitius bene quam chalybs. Item melius est ad sustinendum et percutiendum quam chalybs, sed ferrum commune ei prsevalet in istis. Et ferrum commune levius est in pondere quam chalybs et andena. Et ideo meUus trahitm- a mao-nete,
Et hoc est miraculum naturae in parte notum ; of the scilicet, quod ferrum sequitur partem magnetis quse '"'^gnet and tetigit ipsum, et alteram partem fugit ejusdem mag- ties, netis. Et convertit se post motum ad partem cceh conformem parti magnetis, quse ferrum tetigit. Nam pro certo quatuor partes mundi distinguimtur in magnete, scilicet oriens, occidens, septentrio, et meridies ; et possunt per experientiam cognosci, secun- dum quod bene exprimitur ad quam partem coeli quasi i bet pars tendit. Et tunc si a parte septentrio- nali magnetis tangatur ferrum sequetur illam partem qualitercumque meatur ; scilicet sursum aut retror- sum, dextrorsum, sinistrorsum ; et secundum omnem differentiam positionis. Et in tantum rapitm*, quod sr ferrum ponatur in vase pleno aquse, et manus ponatur
' calefieri] caleferri, MS.
384 ROGERI BACONIS
Tlie mng- sub v.ase, ttacta pars demergit se in aqua in directum magnetis. Et si deferatur undique magnes extra nos, ferrum super partem tactam erectam currit in directum cujuslibet loci, ad quein defertur magnes. Et si ima pars magnetis objieiatur parti ferri tact?e fugaret earn sicut inimicam ; sicut agnus lupum.^ Et ablato mag- nete pars tacta dirigit se ad locum coeli similem parti magnetis.
Yulgus pliilosophantium nescit causam experientite vulgatoe in liac parte, et credit quod stella Nautica^ facit ad hoc. Sed stella non facit ad hoc sed pars coeli. Et ita bene operantur tres alire mundi partes ; scilicet meridies, oriens, et occidens, sicut septentrio. Similiter non considerant quod quatuor irc?e partes mundi distinguantur in magnete. Sed tot attri- buunt uni parti, qua3 cum stella convenit Nwidica in naturali proprietate. Et alipe sunt hujusmodi expe- rientite et meliores non de ferro solum et magnete, sed de auro et omnibus metallis respectu diversarum specierum magnetis, sicut docetur in libro De Pro- prietatibus. Et non solum in his sed in omnibus rebus mundi necesse est quod partes quatuor signentur, secundum quatuor partes coeli, et maxima in his rebus, quje fixum habent locum, ut in rebus inanimatis et plantis ; nam habent continue partem determinatam ad oriens, et aliarn ad occidens, et caeteras duas ad sep- tentrionem et meridiem, et continuas et perpetuas re- cipiant influentias a partibus cceli ; respectu quarum habent situm quod possumus experiri in rebus infinitis.
Grafting. Et nunc ponit exemplum quum surculus debet inseri in alieno stipite. Si experimentator consideret partem orientalem surculi et insertione vertat eam ad orientem, et de singidis partibus respectu partium coeli qua) eis correspondent ; tunc terra existente bona
'///;»//»] vapuiii, MS. | ^ i\'rr(//(«j] naucita, ^IS., and below.
OPUS MINUS. 385
et cseteris concurrentibus qusd exigantur ad niitrimen- . turn * arboris et fructus, perveniet ille surculus ad suas utilitates. Sed si non servetur situs partium surculi secundum partes coeli, necesse est quod surculus ille evanescat, aut si arborem producat sterilis erit, aut paucos habebit fi^uctus et malos. Et sic est in omrdbus rebus, licet manifestius sit in quibusdam quam in aliis. Sed nos sumus pigri ad experiendum secreta natursB, immo nee agimus omnia. Et ideo reputamus maximas et pulcherrimas virtutes esse impossibilia et absurda, Et hie aperitur unum de secretis maximis, quod occulto in scientiis experimentalibus, et alibi, ubi fit mentio de corpore vel instrumento quod moveretur ad motum coeli, quod omnia instrumenta astronomise transcenderet ; hoc quidem fieri debet de magnete.
Et possem facere finem de exemplis circa innumera- Orichal- biHa, ubi quia ignoratur natura ^ uuius rei inducit "^*™* errorem multum in sensu litterali Scripturae et spiii- tuah, per consequens, et similiter in philosophia, et apud medicos et alchimistas et naturales. Nam fere ab omnibus ignoratm- qualiter cuprum, ses, et orichalcum, ne dicatur per errorem auricalcum, et electrum conve- niant, ac debent. ^stimatur fere ab omnibus quod sunt diversa genera metallorum ; cum hoc est falsum. Sed ses et orichalcum^ et electrum fiunt ex cupro. Nam ipsa minera cui primo funditur et purgatur a f^ecibus terrestribus est vere cuprum ; et sic debet vocari. Quoniam vero in cuprum fusum et purgatum pulvis calamina3 citrinse spargitur ; non tamen multum habet de pulvere. Sed ut cuprum fiat aliquantulum durius et magis citrinum tum vocatur ses. Calamina est qusedam vena terrse et habet plures modos. Sed de citrina
' nutrimenlum'] trimentiuu, MS. ^ orichalcum'] auricalcum, MS.
- ignoratur natura'] ignorantur, here and below, notwithstanding
^iS. the author's caution.
VOL. I. B B H-
386 ROGER! BACONIS
loquor liic ; si vero bene plus de pulvere imponatur fit magis durum et coloratura. Et sic fit oriclialcum, quoniam iu omnibus libris antiqiiis Bibli;© et prse- stantiaa majoris, et aliorum librorum medicinae et sanctorum invenitur oriclialcum ; unde auricalcum nihil est ; sed per errorem a modernis sic dictum. Item Horatius ^ versificatur sic :
" Tibia non ut nunc oriclialco juncta tubreque,"
qui versus stare non potest cum auricalco. Orichalcum enim Grpecum idem est quod splendidum, vel bene visibile ses in Latino ; nnde plus habet de colore splendido quam ses. Et quia multum habet de colore vergente ad aurum moderni ignorantes vocabulum Grsecum dixerunt auricalcuTn. Et hrec corruptio licet sit vulgata, modo tamen din est quod aliqui erraverunt in hoc, unde et Isidorus et Hngo non dixerunt veritatem. Si vero adhuc plus addatur de calamina fit electrum; sed melius tamen fit per tucianam - citrinam, ut docet Avicenna, quinto libro. Tucla est quredam vena terrse et habet plures modos. Sed tucia citrina, est hie propria. Qu^edam tamen regiones ponunt tuciam in cupro ut habeant electrum, qnsedam tamen Electrum. calaminam. Et quia electrum fit cum follibus ideo impetu follium exspirat multum de tucia et csetera, unde quod subtile est exit, et remanet materia dura quae indurat electrum. Et ideo durius est quam orichalcum quod fit sine follibus. Et licet sic fiat electrum communiter, potest fieri pulchrius longe et nobilius per qusedam alia opposita tucise et calamine?, ut sunt radices urusci et ficus, et alia^ qusedam, dummodo debitum artificium pnebeatur. Et hoc est bonum pro instrumentis astronomire, et pro multis abis rebus
• Horatius} De Arte Poet. 202. | = (/&<] qutc, MS. - per tucianam'] uncertain.
OPUS MINUS. 387
pulchris. Sed qiiamvis sic fiat electrum, tameu, ut dicit Servius super Virgilium, triplex est species elec- tria ; una de cupro ut nunc dictum est, alia est de commixtione quarundam partium argenti et auri, tertia est lapis gerameus. Et hanc diversitatem omnes auc- tores, ut Isidorus ^ et alii, accipiunt a Servio. Plinius tamen xxxvii. [11.] Naturalis Philosophise prosequitur secundum genus electri. Dicit quod colligitur in insulis Glosapliis inter Germaniam et Angliam, qu^ electricse ^ vocantur propter abundantiam electri. Et fit ex succo arboris pinese distillante ex ea in mare ; quia arbores illse sunt in compidine ^ alnei marini ; qui succus coagulatur in corpus solidum et translucens per virtutem soils et maris. Et quod electrum fiat ex succo docet Plinius per odorem, quia consimilem odorem habent succus ipse et electrum. Et istud recipit diversitatem colorum, quoniam aliud est album, et aliud rubeum, et aliud glaucum, secundum diversi- tatem temporis, secundum quod in tempus est magis calidum, vel minus, et secundum diversam maris dispositionem, et secundum diversitatem succi, quia aliquis est liquidior et alius spissior. Et si novitate distillationis herbula, vel parvula animalia, ut muscre et ciniphes vel formicre, illi adliEereant, manent in teternum infra lapidem, secundum omnem proprietatem herbee vel animalis in figura et colore et materia, ita quod videtur, quod animalia et lierb83 ibi inscul- pantur per manum artificis ; et quod miraculum ad- ducatur* ab eis qui ignorant generationem electri.
Sicut vero tetigi modo naturas et proprietates His present elementorum et humorum et metallorum, et ita possum Purpose facere de omnibus rebus inanimatis quibus abundat admit°of Scriptura ; atque longe magis requiritur notitia planta- ^^^^^^^
' Isidurus'] Etym. xvi. 24. I ^ compidine'] compidi'', MS.
- electrical] electricus, MS. I * adducatur] aductatur, MS.
B B 2
S88 ROGERI BACONIS
remarks rum et animalium et hominum, secundum omnes
on this diversitates eorum. Sed persuasio prsesens uoii permit- subject. . . . o • • • • 1 •
tit banc prolixitatem. Scriptura enim principalis, non solum haec, quse tetigi, de metallis et humoribus et elementis liabet latius explicare, sed omnium mine- ralium et animatorum generationem, et naturas, et proprietates assignare. Volui tamen hie proponere ali- qua extrema ^ propter sensum litteralem et spiritualem, ut ostendam quod sciri non possunt liujusmodi sensus, nisi sciantur rerum naturae et proprietates. Oportet enim primo in omni textu ut sciatur, quid est quod per verbum figuratur, aut homo nihil intelliget, et sue textu non poterit uti ; et ideo qui legit Ezechielem et Exodum, et alios libros legis, et de templo Salamonis, et multa alia, ignorabit terminos et vocabula, nisi sciat distinctionem factam inter cuprum et ses, orichalcum et electrum. ^^ilstimat enim vulgus quod ses sit unum de metallis principalibus, quod non est verum, immo cuprum. Atque nullus advertat quid dici debeat orichalcum proprie, et quid electrum, et tria ejus signata. Sed si vocabula ignorentur tunc totum ignoratur. Dato tamen quod sciamus quid per verbum dicatur, et quod sciamus quod ses sit cuprum coloratum durius et intensius, non tamen sciretur quomodo generatur et qualiter. Et sic de orichalco longe magis et de electro. Non enim sufficit in Scriptura pro sensu litterali sciri quid per nomen dicatur, ut quod leo sit animal quod dicitur rex bestiarum. Sed oportet quod sciamus ejus naturam et proprietates, per quarum aliquas si gnat Christum et per contrarias diabolum. Nam si dicitur : " Sicut leo de tribu Juda," &c., quod pro Christo dicitur. Et beatus Petrus Apostolus ait : " Adversarius " vester diabolus tanquam leo rugiens," «fcc. Et sic est de omnibus rebus ; quia pro ipso sensu litterali, oportet scire naturas et proprietates rerum. Sed tamen sensus
extrema] ex», MS.
OPUS MINUS. 389
litteralis nee solum nee principaliter qua^ritur, sed triplex sensus spiritualis, allegoricus, nioralis, et ana- gogicus, qui haberi non possunt nisi per convenientes similitudines et congruas adaptatioues sumptas ex scnsu litterali, sicub doeet Augustinus seeundo De Doctrina Christiana, in exemplis multis ; ut de serpente, sieut prius tetigi, de liissojio et de iride, et de omnibus rebus naturalibus, artificialibus, et moralibus quio ponuntur in Scriptura. Et sic currit expositio tota antiquorum sapientum et sanctorum, ut patet in omnibus origiiia- libus et glossis. Quia igitur hujusmodi expositio est secundum vias sanctorum et est propria Scriptui'a3 intelligenda3 litteraliter et spiritualiter, ideo non potest homo aliquid dignum in Scriptuiu scire, nisi sciat naturas et proprietates omnium rerum, non solum naturalium sed etiam artificialium et moralium. Undo 0})ortet quod homo valcle bene sciat proprietates virtutum et vitiorum secundum quod philosophi docent. Et ideo de his scribo exenqjla co})iose in tertia parte moralis philosophite.
Si igitur sciverimus omnium rerum proprietates tunc scripturam sciemus et phi]oso})hiam totam; et per consequens totam sapientiam divinain et humanam ; et hoe simul et semcl, quia in sensu litterali per se sciendo scimus sapientiam philosophise. Quoniam ille sensus requirit actu veritatem rei cujuslibet ; sed philosophia hanc certificat et investigat, nee am})lius potest facere. Sed sensus spiritualis utitur veritate creaturre quam philosophia et sensus litteralis ei ministrat. Et hoc volo nunc innuere. Et ponatur aurum in exemplum. JJico igitur quod . . . ^
' The scribe ends here tthruptiy. A columu and a half of the MS. remains blank.
COMPENDIUM STUDII PIIILOSOPHIiE.
COMPENDIUM STUDII PlIILOSOPHI/E/
QuATUOR sunt consideranda circa sapientiam qux (Object of,
11 • , T T • the trea-
volo ad prtesens in summa et sub compendio quasi ^jgg introductionis modo tangere, donee opportunitas major accidat ut explicentur singula in particulari, et in pro- pria disciplina.
Primum vero istorum trium in ordine est ut con- sideremus, cpise sint causa3 et rationes propter quas debet omnis homo, et necesse est ei, ut semper vacet sapientiic, scilicet aut in speculatione aut in executione et usu ejus, pro se et aliis dirigendis.
Secundum vero est, ut qurerens Sapientiam, sciat cousiderare quse sint necessaria ad ea qua3 sunt de ejus integritate, ne confuudatur vanitate superflua, et membi'is sapientia3 langueat mutilatus.
Tertium est, ut negotiator sapientialis percipiat modos et vias quibus eam debet requirere, et promo- vere, et perficere, tarn in opere quani scientialiter. Quia est modus in rebus omnibus, quo qui caret nun- quam ad linem dcbitum alicujus rei poterit per- veuire.
Quartum est, ut sciat prudenter advertere impedi- menta sapiential, et efficaciter vitare ilia, remediis ex- quisitis.
' Various titles appear aud liavc been erased by the same hand as the body of the MS. Sc. " lucipit " Opus Miuus et Secuudum vcl " Secunda Scriptura Fratris Rogeri
" Caconis." — " Opus ]\Iinus vcl '• Secundum." — " Incipit Compen- " dium Studii Theologiaj Fratris " Eogeri Bacouis."
894^ iiOGEiir BACONis [cap.
Quoniam vero homines negligunt considerare ha3C
quatuor, et semper his spretis vohmt ingredi vias
sapientise, et pra3sumimt magnalia ejus rimari, nee
volunt verhum nee scrip turn de his quatuor audire
vel videre, ideo nuUus fere pervenit ad aliquam
Sapientipe dignitatem. Necessarium igitur judico ut
hsec quatuor consideremus in principio.
^Vhy wis- Causie vero et rationes primi horum quatuor patent
courted bv i^^ summa per quatuor, videlicet per naturalem per-
all- ' petuitatem hominis respectu sapientise. Omnes enim
homines, ut Aristoteles dicit in principio Metapliysicfo,'
" Natura scire desiderant." In hoc enim differt a
brutis differentia naturali.
Pulchritudo etiam sapientia3 ineffabilis liabet natu- rahter lit plena admirationc animos nostros alliciat et suspendat. Utilitas ejus suapte natura indicibili nos rapit in suum amorem, Magnificentia ejus et dignitas, virtute infinita, nos cogit ejus vestigiis adh?crere, sicut e contrario ignorantia ejus animali rationali, id est homini, innaturalis est ; quia omnis ignorantia a ra- tione deviat, et turpitudo erroris est horribilis, ejusque sterilitas est nobis infructuosa, damnosa, et periculis omnibus nos implicans. Vilitasque indignitatis ejus hominem omni vigore et honore destituit, et annihilat totius humani generis dignitatem, Quicquid enim na- turale homini est, quicquid decorum, quicquid utile, quicquid magnificum, seu in hac materia, seu in alia, totum valet per sapientiam acquiri ; et contrarium nunc dictis per vias sapientise excluditm* efficaciter et potenter.
Adeo tanta vii-tutis est sapientia, quod homines perversi et insipientes corde, qui quatuor pmedicta dona sapientialia nituntur adquirere per vias con- trarias sapientia3, tamen sub specie ejus, et titulo,
Metaphjsicce'] i. 1.
I.J COMPENDIUM SlUDIf. odo
et apparentia ejus proceduiit, et saltern sub umbra et figm-a sapientine palliant omnia quse prosequuiitur, ita quod saltern volunt videri et dicuut se agere sa])ienter.
Pulchritudo tameii et utilitas et magnificentiaj spe- The beauty cialiter in quinque relucent ; videlicet prout ventilatur ^^ -^"sdoin in studio, occupationibus studii doctoralis utilibus et iu the magnificis, in omni facultate legendo et disputando, '
et ca^teris exercitiis scliolasticjB disciplin^e.
Secundo qualiter sapientia ecclesia3 Dei comparata to the eam ordinat, promo vet, et dirigit in omne bonum "^^ ' spirituale, ut fideles futuixe beatitudinis prsemium eon- sequantur.
Tertium est, ut disponatur rcspublica fidelium cum to the temporalibus, et omnia utilia personis et multitudini " ^ ' pro sanitate corporum conservanda, et prolongatioue vitiB mirabili, in bonis fortunre ac morum, et discre- tionis, et pacis ac justitise fiant, et liorum contraria magnifice repellantur.
Quarto, ut omnes nationes infidelium pr?edestinatae ^r conver-
J ., , , , ni • L sionofthe
ad vitam seternam convertantur magna emcacia et infidels • gloria fidei Christiante.
Quinto, ut qui converti non possunt, prresciti ad Not to be infernum, reprimantur louge magis per vias et opera "^Ushed by sapientise, quam per bella civilia laicorum. Quod enim civil war, laicali ruditate turgescit non liabet efFectum nisi for- tuito, sicut videmus in omnibus bellis eoruin ultra mare et citra ; sed Ojiera sapiential certa lege vallau- tur, et in linem debitum efficaciter diriguntur ; sicut antiqui principes per sapientes pliilosophos operati sunt. Nam legimus quod Alexander Magnus consilio et sa- pientia Aristotelis destruxit, magis quam debellavit decies centena millia liominum, in duabus primis ex- peditionibus contra reges Orientis ; cum tamen non habuit in suo exercitu nisi tria et triginta millia peditum, et quatuor millia equitum quingentos, ita
396
ROGERI BACONia
[cap.
Wisdom consists in specula- tion and action.
Wliat sciences arc specu- lative, wliat practical.
quod noil habuit unum contra sex et viginti. Nee tamen de suis amisit nisi quadringentos et novem, sicut ex Trogo Pompeio, ac Tito Livio, et Justino, ac Orosio ad Aiignstinum colligitur manifestissime. Sed bcBc planius patebunt in suo loco.
Sicut vero in his quinque restant causas et rationes infinite© quibus cor humanuni in amoreiu sapieutias perfectum alliciatur, quod primo fuit propositum, sic secundum in eisdem consistit, scilicet integritas eorum qu?e ad completam sapientiani requiruntur. Nam aut contemplamuv fulgorem sapienti?e in studio, aut ex- perimur vires ejus in opere, dum earn ad ecclesiam et tria csetera comparamus. Experientiam enim utilitatis sapientise in regimine ecclesia?, et reliquarum trium, prtticedit naturaliter perfccta acquisitio sa})ientia3 in studio ; et ipsam jam jiossessam per exercitia studii sublimat et magnificat executio utilitatum qutb in ec- clesia fiunt, et caiteris tribus dictis. Qui igitur per- fecte et integre vult se dare sapientise, necesse est quod earn his quinque gradibus investiget, Consideranduui tamen est quod tota potestas sapientia? relucet in stu- dio hac consideratione, videlicet quod etsi fiant utili- tates in ecclesia et aliis, tamen quomodo et cpialiter fiant habet sciri et doceri in studio.
Unde studium sapientia? habet duas partes ; uuam, scilicet speculativam, et aliam practicam et operativam. Prima considerat scientias qua3 consistunt in sola spe- culatione veritatis. Alia pars exprimit scientias quiti in operibus radicantur. Grammatica enim, logica, naturalis philosophia, vulgata metaphysica, quinque scientipe mathematics, et plures aliie sunt specula- tiva3 veritatum, qu?e non consistunt in operibus. Qua- tuor vero scientias mathematicfe, qua3 novem sunt in universo, et alkimia, medicina, moralis philoso[)hia, sub qua conqirehendo jus civile, theologia, cum jure canonico, et niultie alia?, a parte philosophiaj sunt prac-
I.] COMPENDIUM STUDII. 307
tiae et operativre; scilicet quia considorant opera iitilia in ecclesia, et repiiblica, ot toto mundo ; licet tamen specialiter et autonomatice vocentur practice ; quic considerant opera virtutum et vitii, pcenam et gloriain, cujiismodi sunt theologia cnm jure canonico, et nioralis pliilosoplna cum sue jure civili. Omnes enim nVn-o di- cuntur speculativiD in conijiaratione istarum ; quia opera principalia qna^ valent homini sunt ista, qua^ ipsum ordinant in vitam a'ternani, et retrabunt ab inferno.
Sed ad omnia scienda modus optimns reqniriiur. Method. Aristoteles vero in secundo Metapliysicas^ vult, quod modus sciendi reqniratur, antequara liomo discat vel per se inquirat. Malum enim est, ut ait, simul qua>- rere scientiam et modum sciendi, quia primo qua>rere dcl^ot modum, nt felicitcr ad scientiam perveniat. Quod si non faciat, erit similis illi, qui vult curare in- fij-mos antecpiam sciat modum medendi, sicut ibidem Averroes, commentator Aristotelis, sententiat eleganter. Modus enim est ut priora in ordine doctrinfB sciantur ante posteriora, et faciliora ante difficiliora, et com- niunia ante propria, et minora ante majora, nt ma- nifestiun est ; et ut in electis et ntilibus fiat occnpatio studentinm, quia vita brevis est. Et ut certitudinali- ter sine dubitatione, et plane sine obscuritate, tradatur sapientia, quod impossibile est fieri sine experientia. Quia licet per tria sciamus, videlicet per auctoritatom, Knowicdgi et rationem, et experientiam, tamen auctoritas non *''T •
. . . ^ . authonly,
sapit nisi detur ejus ratio, nee dat intellectum sed reason, credulitatem ; credimus enim auctoritati, sed non ]irop- ^^T^'''*'"^^ ter earn intelligimus. Nee ratio potest scire an so- pliisma vel demonstratio, nisi conclusionem sciamus experiri per opera, ut inferius in scientiis experi- mentalibus demonstrabo. Nihil tamen nisi minimum
Metaplii/sical ii. 1, 3.
398 ROGERI BACONIS [CAP.
et indigniim servatur de lioc inodo in studio sapien- tise, lit patel)it iiiferiiis. Et ideo secreta et magnalia sapientias penitus his temporibus a vulgo studentiuin ignorantur. The impe- Sed licet liO]no natus Bit ad sapientifie magnalia, et wkdom ° y^GQ^ possit de fiicili pertingere ad omnes partes sa- considered. pieiitite, si modus dcbitus adliibetuv, nisi impedimenta contingerent, ideo necesse est quarto propositum ex- ponere, scilicet de impedimentis sapientise, tam in sub- stantia ejus quam in modo, ut remedia ejus pateant, quibus omnis juvenis licet durus ingenio et facilis valeat ad perfectionem sapienti?e, secundum omnes gradus quinque dictos, efficaciter pervenire. Sed quia lirec impedimenta non consideramus a juventute, sed negligimus omnino, ideo perimus cum errore infinito, nee possumus experiri utilitates sapientise in ecclesia, et in tribus reliquis antedictis. Accidit enim ex his impedimentis quod videatur hominibus, quod sint in maxima gloria sapientise, ita quod nunquam fuit tanta apparentia sapiential, nee tantmn exercitium studii in tot faciiltatibus in tot regionibus, sicut jam a quadra- ginta annis. Ubique enim doctores sunt dispersi, et maxime in theologia in omni civitate, et in omni castro, et in omni burgo ; prsecipue per duos ordines studentes, quod non accidit nisi a quadraginta annis, vel circiter. Cum tamen nmiquam fuit tanta igno- rantia, tantus error, sicut ex hac scriptura finaliter manifestissime apparebit, et nunc manifestum est hoc per eflectum. Nam plura peccata regnant his temporibus quam unquam temporibus prioribus ; sed peccatum non potest stare cum sapientia. Great Videamus omnes status inundi, et consideremus di-
corruption ,. , . . ,. • n •. ^ •
of the ligenter, invememus corruptionem mnnitam ubique,
times. quod primo apparet in capite. Nam Curia Romana,
qu?e solebat et debet regi sapientia Dei, nunc depra-
vatur constitutionibus imperatorum laicorum, factis pro
proprio laico regendo, quas jus civile con tin et. La-
I.] COMPENDIUM STUDIT. 800
ccratiir cnim ilia sedcs sacra fraudibus et dolis injiis- tarum. Perit justitia, pax omiiis violatur, iufinita scandala suscitantur. Mores enim sequuntur ibidem perversissimi ; regnat superbia, ardet avaritia, invidia corrodit singulos, luxuria diflamat totam illam cu- riam, gula in omnibus dominatur. Nee base sufficiunt nisi Vicarius Dei denegctur negligentia sua3 ecclesise, et mundus desoletur rectore, sicut jam accidit per multos annos, vacante sede propter invidiam, et zelum, The Papal et appetitum honoiis, quibus servit ilia curia, et i,een ^vacant quibus nititur se et suos introducere, sicut omnes many sciunt qui volunt noscere veritatem. Si igitur lifec fiant in capite quid fit in membris. Respiciamus prselatos, quomodo student pccuniiB, negligunt curam animarum, nepotes et cseteros amicos carnales pro- movent, ac dolosos legistas, quia consiliis clestruunt omnia ; studentes enim in philosopliia et tlieologia contemnunt, [et] impediunt ordines duos, ut non pos- sint libere vivere et agere ad salutem animarum, qui gratis se ingermit propter Dominum.
Consideremus religiosos ; nullum ordinem excludo. Degene- Videamus quantum ceciderunt singuli a statu debito, religious ' et novi ordines jam liorribiliter labefacti sunt a pris- orders and tina dignitate. Totus clerus vacat superbia3, luxuria^, et avaritise. Et ubicunque congregantur clerici, sicut Parisius et Oxonia3, bellis, et turliationibus, et casteris vitiis scandalizant totum populum laicorum. Principes, et barones, et milites premunt et spoliant se mutuo, et populum subjectum confundunt bellis et exactionilms infinitis, quibus nititur aliena rapere ; etiam ducatus, [et] regna, sicut videmus his temporibus adimpleri. Rex enim Francia3 abstulit per magnam injuriam illas magnas terras a rege Anglia3, ut notum est. Et Carolus jam hfBredes Frederici magnifice debellavit, Non cura- tur quid fiat, nee quomodo, seu per fas seu per nefas, dummodo quilibet suam expleat volmitatem ; et tamcn gulaj et luxurise voluptatibus inserviunt et coeterorum
400 ROUERI BACONIS [CAP.
malitiis peccatorum. Populns, jam irritatus per prin-
cipes, odit eos, et ideo nullam fidein tenent eis ubi
possuut evadero ; et corru[)ti per mala exempla majo-
rum ad invicein se premunt, et dolis et fraudibiis
circumveniimt, ut ubique conspicimiis ad ocidum ; et
total iter luxuriaD et gula) dediti sunt et depravantur,
plus quam valeat enarrari. De mercatoribus et artifi-
cibus non est qurestio, quia in omnibus dictis et factis
eorum regnat fraus, et dolus, et falsitas ultra modum.
If due Alius modus in effoctum hujus corruptionis. Nam
lionour_ {idea Christi revelata est mundo, et jam ccrtificata per
were given .
to the sanctos infinites, quce fides et sancti decent nos tantum
sacrament ^snirare ad vitam futuri sseculi, et Deo adlitcrere per
of the altar ^ . . -p. . , .
ignorance vit.T! sanctitatem cum omni reverentia Dei et devotione
and cor- ^ coiitemplatioiie ; sicut continue ii^sum ofiicium ruption r ' ^ j.
-would pic- divinum nocte et die a nobis factum nos docet. Et
yail no habemus Dominum nostrum Jesum Christum in sacra- ion ger.
mento altaris ; ubique et continue ^ facimus illud quum volumus, juxta illud prasceptum suum : " Hoc focite " in ineam commemorationem ;" et offerimus Ipsum omni die et ubique jn-o peccatis nostris, et comediinus Ipsum, et bibiraus, et convertiinur in Ipsum, ut fiamus Dii et Christi. Quia non convcrtitur in nos hie panis coeli, sed nos in ipsum, ut simus quod non fuimus, sed magis deificemur et christificemur. Cum igitur hoc sacramentum non solum ratione content!, scilicet di- vinjie majestatis et liumanaB, sit infinita3 reverentise, et devotionis, et contemplation is, sed modus adinveniendi et existendi ; etiam usus est iUa triplici infinitate, si quis inquirat ; tamen certum est quod tota multi- tude hominum hie parum sapit, et in reverentia tanta3 majestatis, et in devotione tantre salutis, et in contemplatiene tantre veritatis. Cum tamen ilia scita, sciuntur omnia, ilia habita omnia habentnr ; sicut ex- periuntur illi, qui huic glorioso sacramento intendunt
' continue^ cotidie ; MS. both.
I.] COMPENDIUM STUDII. 401
cum eftectu debito et condiguo. Certe si fidem istius sacramenti, efc reverentiam, et devotionera liaberent ho- mines sicut deberenfc et tenentur, non corrumperent se tot eiToribus, et vitiis, et malitiis ; sed scirent omnem sapientiam et omnem veritatem salutiferam in hac vita. Et ideo quia hie asininant et sunt infirmi et imbecilles, et dormiunt multi ut Apostoli utar ver- bis, necesse est quod in tota ilia sapientia fiant imbe- cilles et infirmi, et dormiant somno mortis, et ultra communem sestimationem asininent, quia hoc est in fine glorias, et bonitatis, et pulchritudinis sapientia?, et habet probationes certiores quam omnes alise varie- tates. Et ideo nullus excusatur a negligentia hie, cum tamen fere negligunt, quia non dant reverentiam majestati ut deberent, nee gratias tantte veritati, et considerationem fidelem tanta? sapientire et veritati. Cum tamen si essemus quales deberemus, non debe- remus aliud expectare in hac vita nisi hoc manna de coelo, et tunc statim compleretur numerus sanc- torum electorum, et transferremur in coelum, ubi ffiterna et beata visione istius corporis divini fruere- mur. Postquam igitur hie in tanta re et tam mani- festa parva sciamus, oportet quod omnis alia sapientia utilis elongetur a nobis plusquam valeat explicari.
Tertia consideratio per effectum sumitur ex com- Christians paratione nostra ad statum Philosophorum, qui cum Jj^g^j™^ ^^ fuerint sine gratia gratificante, qua3 facit hominem morals to dignuin vita asterna, in qua nos ponimur in baptismo, therefore tamen sine omni comparatione vita eorum fuit melior, behind et in omni vittO honestate, et in contemptu mnndi et invention omnium deliciarum et divitiarum et honorum ; ut qui- libet legere potest in libris Aristotelis, Senecse, Tullii, Avicennae, Alfarabii, Platonis, Socratis, et aliorum ; et propter hoc devenerunt ad secreta sapientia? et invenerunt omnes scientias. Sed nos Christiani nihil dignum invenimus, nee possumus intelligere sapientiam philosophorum ; cujus causa est quia non VOL. I. C c
stadia in mores.
402 ROGER! BACONIS [CAP.
habemus mores eorum. Quia impossibile est quod sapientia stet cum peccato, sed virtus perfecta requi- ritur ad earn, ut inferius demonstrabo. Sed pro certo si tantum de sapientia existeret, quantum apparet, non fierent ista in mundo. Nunc autem verissimum est, quod totum studium est in fine corruptionis a quadra- ginta annis, licet procurante Diabolo habeat infinitam Abeunt apparentiam. Et homines corrupti in studio corrum- puntur in vita de necessitate, et exeunt ad regimen ecclesise et regnorum, et prsesunt consiliis principum, et magnorum, et prelatorum, et toti populo laicorum ; quia oportet ut qualis sit homo in studio sapientire semper talis sit in vita. Veritas enim bene cognita non potest non amari, quia sua pulchritudine nos trahit, et utilitate tenet, et magnificentia cogit. Sed probatio dilectionis est exhibitio operis, ut dicit Gre- gorius ; ^ et ideo cum tantam corruptionem vitse vide- mus ubique, et maxime in clericis, necesse est quod eorum studium sit corruptum. Quod considerantes multi sapientes et revolventes divinam sapientiam, et scientias sanctorum, et veritates historiarum, et pro- phetias non solum sacras sed salubres, ut Sybil- larum, Merlini, Aquihie, Festonis, et multorum aliorum sapientum, sestimabant quod his temporibus instarent dies Antichristi. Quare necesse est ut exstirpetur malitia, et appardant electi Dei ; aut prasveniet unus beatissimus papa, qui omnes corruptiones toilet de studio, et ecclesia, et cseteris, et renovetur mundus, et intret plenitudo gentium, et reliquife Israel ad fidem convertantiu", Quoniam Apostolus constituit Judseis convertendi terminum in conversione plenitudinis gen- tium, dicens ad Komanos xi. [25.] : " Cum intraverit " plenitudo gentium, tunc rehquiee Israel salvifient." Et certe licet scriptum sit, " In omnem terram exivit " sonus eorum," - &c., et recitatum ab Apostolo, nondum
' Gregorius'] Horn, in Evang. ii. 30. J - sonus eorum'] Eom. x. 18.
I.] COMPENDIUM STUDII. 403
tamen adimpletum est ; quia sicut proplietice scriptum foit, sic recitatum prophetice, tanquam venturum sit secundum intentionem Apostoli, nee suo tempore ad- impletum. Sicut nos scimus, non solum a longe, sed prope nos, regiones maris esse qua3 in puro paganismo adhuc remanent, quibus nunquam fiiit prsedicatum, nee legem Dei receperunt ; ut sunt Ponteni et Lecewini, et alii multi, qui sequuntur fines Alemannise. Et non distat principium terrarum illarum a Parisius, nisi quantum Roma ; et sunt majora regna quam Aleman- nire et Franciae et Hispanise ; sicut certitudinaliter comprehendimus per homines fide dignos.
Deus quidem propter suam bonitatem infinitam, et God delays longanimitatem sapientife, non statim punit genus ^™f " humanum, sed differt vindictam, usquedum compleatur iniquitas, quae non potest nee debet ulterius sustineri. In Genesi enim legimus, quod noluit tunc dare Patri- arcliis terram promissam, quia nondum completa fuit iniquitas Amorr?eorum ; sed quando perfecta fuit, tunc per filios Israel egresses de ^gypto flagella\'it incre- dulos et indignos. Sed non exterminavit statim filios Israel peccantes, licet multotiens corripuit. Sed tan- dem expulit eos finaliter de terra eis data, et transie- runt in captivitatem Babylonis ; et castigates satis iterum reduxit in terram suam, donee confirm atio fuit peccati, et apparuit Dominus Jesus Christus, ut de- strueret peccatum antiquum, et remedia daret contra nova Adtia. Et elapsis annis indulgentiae circiter quad- raginta, perfidos Judaaos omnino reprobavit per Titum Vespasianum, quia completa fuit tunc iniquitas Judteo- rum. Sic diu cum multis modis et temporibus diversis Deus corripuit et correxit ecclesiam suam. Sed nunc quia completa est malitia bominum, oportet quod per optimum Papam, et per optimum principem, tanquam gladio materiali conjunct© gladio sj)irituali purgetm- ecclesia ; aut quod per Antichristum, vel per aliquam tribulationem, ut per discordiam principum Christian-
CC 2
401 r.OGERI BACONIS [CAP.
orum, sen per Tartaros et Saracenos, et ca3tei'os reges Orientis, secundum quod diversse Scripturas sonant, et variae proplietise. Non enim est dubitatio aliqua apud sapientes, quin purganda sit cito ecclesia ; sed an primo modo, an secundo vel tertio, opiniones variae sunt ; nee est usquequaque certitudiualiter diffinitum. De his vero magna est consideratio, ut sententiis variis de- ductis videatur quid varum sit, aut saltern quod veri- similius videatur. Sed non est ad praesens intentio de his, sed de quatuor propositis a principio, et prae- cipue de impedimentis sapientise, quae non solum neces- saria sunt propter ilia qiiie introduxi, sed propter consideration em faciendam de periculis adventuris.
Cap. II.
Atliorougli QuONiAM ergo omnia perierunt propter impedimenta tion of the sapientiic, ideo dignissimum duco et necessarissimum impedi- lia^c radicitus considerari, ne quserentes solatia nostra)
ments of . , . ., . . ,.,
koowletio'e iguorantife erroribus privemur a qumque gradibus sa- is required, pientiae preedictis, et periculis omnibus involvamur. Certum enim est considerantibus quod error infinitus regnat, ita tamen quod infinita sit apparentia sapien- tise, ut nequius lateret venenum erroris. Et ideo ho- mines nolunt audire contraria suis sestimationibus, sed reputant dementiam, si aliquis obviet erroribus consue- tis ; et per haec excluditur Veritas et magnificentia sapientiae, et contemnitur omnis ejus utilitas. Et hoc fit propter inconsiderationem impedimentorum sapientiae his diebus. Part natu- Quaedam vero impedimenta sunt naturalia, quaedam acq'iured contracta, et quaedam inundantia, et violentiam facien- tia humano generi ; et ideo solerter sunt omnia distin- guenda. Omnis quidem homo scit per experientiam in se et in aliis, licet dissimulet caecitate mirabili, et negligat, quod homo totus est plena ignorantia et
II.] COMPENDIUM STUDII. 405
eiTore ab ipsa nativitate, ita quod etiam cum per- venit ad annos discretionis, efc deberet uti ratione, et vivere in omnibus secundum vires ejus, repugnafc omni rationi sicut brutum animal ; ita quod nihil sapient] ale quiBreremus, nisi parentes et magistri et cseteri majores nos cogerent ad vias aliquas sapientiae ; et tum ita rebelles sumus, quod aut nihil aut parum proficimus infra triginta primos annos. Et tunc longa consuetudine erroris et ignorantiee ea quje maxime valent contemnunt homines, et circa cineres et egestiones sapientire, et delicias vitie carnalis et divitias occupantur. Hoc impedimentum causatur per Original originale peccatum, quo corrumpimur et depravamur, ^,!,°5"g°^f. sicut debet credere quilibet. Sed quia naturale est these impe- hoc impedimentum, et commune omnibus, et in hoc*^'™^^^' nati et nutriti samus, ideo negligimus et non qua3- rimus reraedia, sicut nobis esset in hac parte neces- sarium. Deberemus enim dolere et plangere cum philosophis antiquis, dicentibus quod multipliciter est natura hominis ancilla et misera, ut Aristoteles scribit in primo Metaphysicre. Et in principio secundi dicit quod intellectus hominis habet se ad ea qute sunt manifestissima in sua natura, sicut oculus vesper- tilionis ad lucem soils.' Et in septimo, quod ea quae sunt maximee cognitionis secundum se, sunt minimse cognitionis apud nos, et e contra. Et Avicenna in nono Metapliysica3 dicit, quod intellectus noster se habet ad maxime scibilia, sicut surdus a nativitate ad delectationem harmonise ; hpec autem sunt Deus ipse, et angeli, et beatte animce, et vita seterna, et vir- tutes, et gratia, et sapientia, et dasmones, et anim^e daranatse, infernus, purgatorium, peccata ignorantise, et errores. Htec autem sunt bona et mala nostra. Hsec autem sunt dignissima consideratione, et secun- dum se sunt manifesta, sed infirmitas humana tur-
' soils'] supra, p. G.
406 ROGERI BACONIS [CAP.
pitei* hie succumljifc. Castera vero qu£e magis propia- qua sunt his in nobilitate naturee sunt coelestia ; et sic de rebus nobilioribus respectu aliorum. Quanto enim nobiles sunt in natura sua, tanto minus ea com- prehendimus, sicut quilibet experitur. Sins of Peccato vero originali sic corrumpente nos, adest
commis- majus impedimentum, scilicet peccata propria cujus- aiiother, libet. Si enim alienum peccatum excfecat intellectum hominis, longe magis peccatum proprium ; sed hoc nul- lus fere considerat, et ideo oportet quod magna fiat excsecatio in hoc mundo. QuodUbet enim peccatum mortale est depravationis infinite, nam offendit divinam majestatem qua3 infinita est. Similiter quia divinam sapientiam, quse infinita est, et bonitatem divinam quae similiter est infinita, ergo necesse est quod depravet hominem morbo infinito, maxime animam, per quam fit peccatum, et in qua damnabiliter requiescit. Cujus etiam infinitatis probatio est, quod peccatum unum corrupit totum genus humanum, quod naturaliter mul- tiplicabile est in infinitum, atque obliga\dt ipsum poena infernali, qu^e est infinita duratione, et similiter in- tensive, quantum potest capere creatura, Sed maxime patet infinitas depravationis peccati, quod nihil poten- tise finitee, scilicet nulla creatura pura, potuit satis - facere pro peccato ; sed oportuit fihum Dei, cujus est infinita potentia, cum sit Deus, satisfacere Deo patri. Corrupting Unde cum anima liabeat tres partes, seu vires, seu faculties*^of potentias, lit philosophus loquitm", scilicet imam con- the soul : siderationem veritatis quge vocatur ratio, aliam ■will, desire ^1^^ desiderat et amat veritatem, qufs vocatur vo- (irasci- luntas, ct tcrtiam qufe operatur secundum vias veri- tatis qu8e dicitur irascibilis, licet male nominetm- quantum ad naturalem statum illius potential, sed op- time quantum ad statum corruptionis ; quia ira plus aliis vitiis facit hominem deviare a recta ratione operandi ; hee inquam tres potentije animse per quod- libet peccatum mortale corrumpuntur. Nam ratio
II.] COMPENDIUM STUDII. 407
excpecatur penitus, ita quod nihil sapieutiie potest videre, sed sestimat stultitiain esse sapientiam. Vo- luntas depravatur ut velit et diligat errorem stultiti;© et odiat sapientiam. Irascibilis enervatur ut non possit operari secundum sapientiam, sed declinat in omnem stultitiam, ita quod nisi esset misericordia Dei qute mitigat has corruptiones in hac vita, sicut placet ei, et quando placet, et in quibus, essent omnino adimpletai infernaliter. Quia misericordia Dei est, quod non sumus consumpti in inferno, postquam taliter peccamus; eo quod justa pa3na pro peccato non est nisi damnatio infernalis. Quando igitur quilibet a juventute cadit in multa peccata mortalia, corrumpitur ejus aninia nova corruptione pri^eter illam quam habuit ex originali peccato ; et sic habet in se causas multimodas depra- vationis infinita?, ut lumen sapientire non videat, nee velit videre, nee possit nisi per gratiam Dei, quse non datur cuilibet, sed secundum divinte beneplacitum voluntatis. Et propter hoc dicit Scriptura,' " In male- " volam animam non introibit sapientia, nee habitabit " in corpore subdito peccatis.'" Nee tantum hoc intelli- gendum est de sapientia divina, sed de quacunque. Quoniam AlgazeP dicit in Logica quod anima detur- pata peccatis est sicut speculum rubiginosum et vetus et immundum, in quo non possunt rerum imagines apparere, et ideo nee in anima tali potest fieri im- pressio cujuscunque. Et addit quod anima ornata virtute est sicut speculum mundum et novum, in quo species rerum optime apparent. XJnde in tali anima fulgor sapientise relucescit, propter quod Socrates pater philosophorum, cum qusereretm" ab eo, quare non vo- luit in primitivo tempore studere in scientiis specula- tivis, sed tantum in moralibus, ait se non posse lumen sapientiee percipere, nisi anima ejus fuisset exculta
' Scriptiira'] Sap, i. 4. I * AJgazel] cap. ii;
ment to wisdom.
408 ROGERI BACONIS [CAP.
virtute ; sed tunc Devim ipsum viJeret, et cavisas et
rationes rerum et scientiarum iu eo veraciter con-
templaretur ; sicut vult Leatus Augustinus libro octavo
De Civitate Dei,^ et alii prseter ipsum.
All mortal Oiiine enim peccatum mortale est ex sua proprie-
smthe ^^^^Q contrarium sapientise. Nam siiperbus non digua- gi'eatest ^ . . . , .,. ■,..
impedi- tm* suam connten ignorantiam, nee se numiliare aliis,
quod oportet fieri in discipulo. Quia prseesse desiderat, lit odiosus omnibus, nee recipitur in gratiam aliorum. Sed homo per se non potest proficere a juventute, et ideo cum aliis dispiiceat nee potest in studio proficere ullo modo, Et specialiter impedit superbia, quia su- perbus despicit alios, et aliorum scientias, et omnia reprobat quae ignorat. Invidus similiter qui alios odit, et dolet de utilitate proximi, necessario est odiosus aliis ; et ideo nee communicat aliis, nee alii communi- cant ei, propter quod proficere non potest, pra3cipue cum ipsa invidia ex sua proprietate facit animum mar- cescere, et tabescere, et putrefieri spiritualiter, et de- ficere in se ipso ; et ideo vires non habet anima invidiosa, nee potest ad ardua opera sapientise pene- trare. Similiterque sicut superbo non placent aliena, sed his detrahit, et reprobat ea quantumcunque sint dio-nissima, propter quod invidus ex sua proprietate quamcunque sapientiam in aliis despicit et annihilat, et ideo malitia sua non permittit cum lumen sapien- tice recipere, sed blasphemat omnia qute ignorat. Sed ira furiosorum brevis est, ut ait poeta, qua3 cum fiat frequentius vertitur in furiam, et continuatur, et mul- tiplicatur passio mala in anima, quae est omnino con- traria rationi. Unde prpeceptum fuit a Platone, quod iracundus non fiat discipulus sapientia?, nee studio ejus vacet, quoniam proficere non potest, eo quod animum semper habet turbatum, nee potest aliquid
' JDe Civilatc Dei'] viii. 3.
II.] COMPENDIUM STUDII. 409
examiuare veraciter, sed ex impetu spiritus pvcnesuinit de conclusione, aiitequam possit de prsemissis proba- tionibus judicare. Ha3C sententia Platonis in libro De Proportionibiis et Proportionalitatibus recitatur. Et Aristoteles dicit Physicorum ^ septiino, quod anima noil fit prudens et sapiens, nisi sedentur ejus pertur- bationes. Sed iracundus continuis perturbationibus ventilatur. Deinde sunt discoli et contentiosi et liti- giosi, et turbant totam inquisitionem veritatis. Sed pravus est socius qui irapedit commune negotium, ut Aristoteles sententiat in liac parte. Et cum Scriptura~ Sacra dicit, quod " ira requiescit in sinu stulti," ne- cesse est iracundum in stultitiam effluere et sapientise contraire. Avaritia, pr?eter hoc quod est odiosa om- nibus, non sustinet vel sinit liominem expendere ne- cessaria in studio sapientiac. Nee potest avarus con- vertere cor ad amorem sapientise, quia semper inhiat pecuniis, et nititur semper cumulare divitias ; quia si avarus multos aliquando congregat libros, pro certo eis non ut instrumentis sapientite utitur, sed ut the- sauro ; sicut videmus in omnibus avaris clericis in hoc mundo. Acedia ex sua natura contraria est sapientias propter desidiam et tsedium laboris in studio. Magnus enim labor requiritm- ad perfectionem sapientiiB prse- cipue propter impedimenta de quibus scribo. Nam testante Seneca in Naturalibus, etsi majores docerent, et minores discerent, quantum possent, vix devenirent ad profundum in quo Veritas posita est. Unde Boetius libro secundo ^ super Interpretatione Aristotelis ait, " Labor humanum genus excolit et beatissimis in- " genii fructibus complet ; sed ubi desidia remittit " animos, continuo seminibus feralibus animus uber " horrescit. Quis igitur laborandi peritus unquam'* a
Phi/sicurum'] vii. 3. | ^ secundo'] p. 434, ed. >.Iigne.
Scriptiua'] Eccles. vii. 10. I ' unqnam~\ niinquam, M!S.
410 ROGERI BACONIS [CAP.
" labore • discessit ? Quare intendenda vis mentis est " venimque est amitti aninium, si remittitur/' Et ideo in libro, De Disciplina Scholarum,^ dicit quod " imiversse " doctrinre et disciplinfe noverca est negligentia." Sed hsec peccata spiritualia sapientiam, qua3 tota spiritualis est, enervant ; propter quod dictum est, " in malevolam " animam non introibit sapientia,'' propter tamen gu- 1am et luxuriam subjungitur, "nee in corpore subdito " peccatis." Carnal sins Et peccata carnalia propter foeditatem et vilitatem especia y. g^^^jj^ maxime repugnant sapientire munditise, et etiam anim?e rationalis, id est hominis, dignitati. Dicit enim TuUius libro De Senectute [12], "Cum homini Deus nihil " prpestantius mente dedisset, Imic divino muneri nihil " est tarn inimicum quam voluptas." Impedit enim consilium voluptas, rationi inimica, et mentis oculos perstringit. Magnus etiam Archytas Tarentinus Pytha- goricus, et Platonis magister, nemini ut ait Tullius ibidem, censebat dubium esse quin quam diu volup- tati gauderet nihil agitare mente, nihil ratione, niliil iraitatione consequi posse. Siquidem cum major sit atque longinquior omne animse lumen extinguit. Bene etiam Cicero quarto De Qu?estionibus [1 0] dicit intem- perantiam voluptatis esse fontera omnium perturba- tionum, quse est in tota mente a recta ratione defec- tio. Unde Averroes in septimo Physicorum ^ egregie sententiat quod cum virtutes omnes necessarise sunt ad sapienti?e inquisitionem, tamen castitas maxime requiritur ; et ideo per contrarium luxuria plus om- nibus quodam modo, spiritualiter prtecipue, noscitur sapientise repugnare. Propter quod Aristoteles in libro Problematum^ docet, quod homo maxime est vituperan- dus propter delectationes horum peccatorum, et quod
1 De Disciplina Scholarum'] cap, i - septimo Physicorum] f. 115, b. ■^j. I ^ Problematuni] sect, xxviii.
II.] COMPENDIUM STUDII. 411
maxime sunt contra huinani generis dignitatem. Et ibi elicit hse delectationes sunt propri?e brutorum ani- malium. Nullam enim animalia delectationem re- quirunt nisi gustus et tactus ; quia si habeant visum, olfactum, et auditum, non tamen delectantur in his nisi propter gustum et tactum. Videt enim brutum animal herbam, et olfacit, sed propter gustum. Yidet et audit foeminam, et festinat ad eam propter con- junctionem naturalem. Cum igitur homo naturaliter differt a brutis, concludit egregius philosophus quod maxime contra naturam suam facit homo, et pra^cipue culpandus est quum istis delectationibus bestialibus se inclinat. Et propterea, cum per sapientiam distat a brutis, maxime repugnat sapientise delectatio vokip- tatis. Et infert signum ad hoc, quod juvenes quum primo kixuriantur verecundantur naturaliter. Quod non occurreret eis nisi quod luxuria est contra natu- ralem dignitatem hominum. Undo membra ilia verenda, necnon et pudibunda merito nuncupantur, propter quod homines magis qucsrunt latebras, in hoc peccato, quam in aliis, et magis verecundantur confiteri ; ita quod vix ultimo post omnia peccata sua extrahi potest peccatum luxurise ab ore eorum, qui verecundantur naturaliter, tanquam magis sit indignum cuilibet hoc peccatum, quam aliquid aliud peccatum. Et certe senes maxime vituperandi sunt, et maxime erubescunt naturaliter se reprehend! in hoc peccato, et vix volunt confiteri, immo multi pluribus annis non confitentur, quia magis indignum est seni, quam juveni. Nam ut ait Seneca tertio Declamationum libro, Adolescens luxuriosus peccat, senex luxuriosus insanit, quoniam senectutis decus perit ; et adolescentiam juvenum impudentiorem, ut jDulchre dicti Seneceo ^ Cicero red-
• Senecm'] Cf, Epist. xxxvi.
412 ROGERI BACONIS [CAP.
dit, iu libro De Officiis,^ rationem. Per totum igitur, inmidum scinius luxuriain regnare in hoininiljus contra naturalem dignitatem liominis. Et ideo iit homo brutum animal et plus quam brutum, quia bruta nt in pluribus servant tenq^ora debita con- junctionis natnralis, et utuntur more naturaliter. Sed homines nullum tempus observant. Leges violant naturales. Necesse est igitur quod per hoc peccatum homo destruatur in proprietate naturali qua a brutis Men given discrepat, et hoc in sapientiie dignitate. Multa possunt dulffences"" f^ci'ibi de his ; sed transeo firmans scientias sanctorum, can make et pliilosophorum, et sapientum omnium, et secundum in -wisdonr exempla qu?e videmus infinita, quod liomo deditus pec- catis non potest proficere in sapientia Et ideo cum juvenes se dant peccatis luxuries et gulas, et per con- sequens ine, et invidise, et superbije, et acedife, non possunt aliquid dignum facere in studio. Et cum senuerint non recedunt a consuetudine mala, juxta dictum Salamonis ; immo magis confirmantur, nisi sint aliqui paucissimi, quibus Deus gratiam dat specialem ; sed magis ac magis excascantur per luxuriam, sicut probatum est hoc anno, quod multi tlieologi Parisius, This year et qui legerunt in theologia, sunt relegati a civitate ffessors^'^^' ^^ ^ regno Francias, per multos annos, publice damnati hanished propter sodomiticas vilitates. Et si aliqui provectse for'enor"^ ?etatis, scilicet cum transeant status juventutis, videlicet mous post triginta annos, per gratiam Dei abstineant a
luxuria, tamen tunc vigent in eis peccata spiritualia, quee nequioria sunt ; quia tunc ambitio honorum, et cupiditas, et avaritia tenent omnes. Et cum ad honores et divitias pertingere non possunt hoc tem- pore sine multa invidia aliorum, quia quilibet vellet habere quod habet alius, oritur in cordibus eorum
Dc Officiis'] i. 34.
II.] COMPENDIUM STUDII, 413
niulta iiividia, et odium, et rancor, et ira, et nasciintur persecutiones mutiiae, et contentiones, et rixfe, et litigia, et fraudes, et doli. Deinde adquisitis dignita- Indolence tibus et divitiis oritur superbia, et per consequens ° j, yf*!! iiascitur acedia, qu<© est tcedium boni spiritualis, qua acquired ofFenduut Deum omissionibus omnium bonorum, et sic djgJfi'L^i'n prfevalent peccata, quae de necessitate excaecant animas the church, et depravant voluntatem, ut negligat et contemnat vias sapienticB, et ut secundum ejus dignitatem non valeat potentia irascibilis operari. Nee refert si sint multum et semper in studio, et legant, et disputent, et prsedicent, et famosi etiam sint ; quoniam hi per longum exerci- tium studii multa verba habent in memoria et possunt revocare, cum volunt, memoriam per inspectionem li- brorum. Tamen recitabunt verba aKorum sine vero intellectu, sicut psittacus et pica, quie formant voces humanas quas non intelligunt, nee animus eorum un- quam quiescit in lumine veritatis, Cujus probatio nou solum est per causas, scilicet quia peccata evacuant intellectum sapientia?, ut ostensum est, sed per effectum, quia lux sapientise, cognita de necessitate diligitur, ut prius dictum est. Sed dilectio parit opus debitum sapientia3 et vitam ei convenientem. Et ideo cum vivunt contra leges sapientiae, impossibile est quod in- telligant earn licet ruminent grandissima verba ; sicut pueri vociferant psalterium quod didicerunt, et clerici et sacerdotes rurales recitant officium divinum, de quo parum aut nihil intelligunt, sicut bruta. Unde pro certo probavimus in talibus, quod nihil sciunt adinvenire studio sapiential, uec componere scripta, sed alienis laboribus abutuntur.
il4 ROGERI BACONIS [CAP.
Cap. III.
In quo investigantur quatuor i^estiferce causce erroris humani.
The four PoSTQUAM prieiuisi impedimenta sapientife duo sci- human" licet naturale ut originale peccatura, et contractum a error. nobis ut peccatum actuale et proprium ciijuslibet, nunc volo ingerere quatuor alia quibus omnis status cor- rumpitur, omne bonum impeditur, et hoc a principio mundi usque nunc, et sic fiet usque in finem apud multitudinem bominum ; ita quod vix soli sapientis- simi has quatuor causas pestiferas erroris humani pos- sunt aliquantulum declinare. Et sunt indignje et fra- gilis exempla auctoritatis, sensus vulgi imperiti, et consuetudinis diuturnitas, et obstinatio animi humani, qua in solatium suse ignoranti?e reprobat omnia quse ignorat. Hvec quatuor super omnia reprobat Scriptura Sacra, sancti condemnant, jus canonicum vetat, philo- sophia, sub qua comprehendo jus civile, detestatur. Unde ad imperium domini Clementis, prsedecessoris istius papoe, collegi in tractatu speciah electas senten- tias Scripturse et sanctorum, juris canonici et philo- sophise, et prseposui omnibus libris quos misi, causis pestiferis errorum humanorum relegatis, ut facilius staret persuasio veritatis. Sed nunc juxta formam Compendii istius exponam breviter, allegans contra tria prima, auctoritatem Senecre in libro secundarum epis- tolarum/ qui ea uno sermone colligit et reprobat, dicens : " Inter causas malorum nostrorum est quod " vivimus ad exempla, nee ratione componimur, sed " consuetudine abducimur ; quod si pauci facerent,
' epistolaruni} Cf. supra, p. 72.
Ill,] COMPENDIUM STUDII. 415
" nollemiLS imitari cum plures facere coeperint, quia " frequentius quasi honestius id facimus, et recti locum " apud nos tenet error ubi publicus factus est/' Et scimus per experientiam propriam in nobis et in aliis, quod hjiec tria cadunt in pluribus super falsa et mala. Quodsi aliquando sunt bona, adhuc in pluribus sunt imperfecta, ita quod rarissime trahitur exemplum imperfectionis in consuetudinem, seu in ve- ritatem vit?e seu scientise. Et vulgus infirmum nun- quam ad aliquid perfectum venit, nee capere potest in aliquo statu ea qua3 perfectionis sunt. Nam vulgo sufficit ut non erret, utinam non en-aret in his quse necessaria sunt. Sed videmus ipsum vulgus humani generis fere in omnibus errai-e, non solum in sacra sapientia, sed in pliilosopliia, ut facile patet sapienti. Matris exempla sequitur filia, patris filius, domini servus, prselati subditus, raagistri discipulus. Nee dis- cernimus a juventute an exempla seniormn sint imi- tanda vel non ; sed passim omnia recipimus tanquam salutifera, cum tamen ut in pluribus et frequentius sunt pestifera, tarn in studio quam in vita. Dicit enim Tullius in Hortensio : ^ " Quidam obsecuti amico " cuidam, aut una cum aliquo quem audierunt oratione " capti, de rebus incognitis judicant, et ad quam- " cunque disciplinam quasi tempestate delati, tanquam " ad saxum inheerescunt . . . Plerumque errare malunt, " eamque sententiam quam adamaverunt defendere, " quam sine pertinacia perquirere quid constantissime " dicatur." Consuetudo quidem altera natura est, ut dicit Aristoteles libro Problematum.- Unde Jeremife tertio decimo capitulo [23] : " Si mutare potest Ethiops " pellem suam, et pardus varietatem suam, et vos pote- " ritis benefacere cum didiceritis mala." Et ideo dicit
' in Horte7isio] Acad. Prior, ii. 3. | ^ Problematum'] ut supra.
41 G ROGERI BACONIS [CAP,
AveiToes in fine seciindi Pbysicoriim : ^ Quod aliquis consiietiis ad aliquas operationes licet nocivas, erunt ei faciles ; ideo credit eas esse utiles. Similiter cum assuetus fuerit credere falsos sermones a pueritia erit ilia consuetude causa ad negandum veritatem ; sicut quidam consueti sunt comedere venenum quod factum est eis cibus. Sed sensus vulgi pessimus est. Nam semper a principio mundi vulgus fuit divisum a sensu sanctorum, et philosophorum, et Mysteries reliquorum sapientum. Et omnes sapientes contemp- communi- '"^^^'^^^^^ ^'^^^ vulgi, nec communicaverunt vulgo ar- cated to the cana sapientiiB, quia vulgus htec capere non potest, y^gar. ^^j deridet, et abuteretur in sui et sapientum dis- * pendium et gravamen. Quia non sunt margaritse sajjientite spargendae inter porcos, teste Evangelio, et stultum est asino pra^bere lactucas cum ei sufficiunt cardui, ut in boc sensu scribit A. Gellius - in libro Noctium Atticorum. Nam rerum majestatem minuit qui vulgat mystica ; nam non manent secrefca, quo- rum turba fit conscia, ut in libro Lapidis edocetur. Propter quod dicit Aristoteles quod esset fractor sigilli coelestis si vulgaret secreta sapientite, ut scribitur in . Codice Secretorum. Et licet lisec ita sint, tamen nos semper implicamur Lis tribus, et in omnem defensio- nem eiToris nostri utimur bis tribus pessimis argu- mentis ; videlicet, lioc exemplificatum est, boc vulgatum est, boc consuetum est, — igitur tenendum est, cum tamen oppositum qusestionis sequitur ex prsemissis. The dread Effluerem libentissime circa ista tria per varias sen- ing^gno^-" tentias sanctorum et sapientum tbeologiie et pliiloso- rant the pliias si tempus esset ; sed cogente brevitate temporis cause'^of compendio tractatus prtesentis, oportet bic ad prtesens
human subsidere, quia melius est modo multos articulos sapi- error.
Physicorum'] f. 30, b. Thesutstance not the words of the quotation. A.^ Genius'] iii, 16. ?
in.] COMPENDIUM STUDII. 417
entes revolvere cum succincta declaratione singulorum, quam uniiin vel alium inulto sermone prosequi iit alii relinquantnr. His vero caiisis erroiis et imped i- mentis sapientire nmic tactis et prioriljus, a juventute confirmati homines non possunt videre magnalia sa- piential nee curant, sed eontemnunt et reprobant. Unde Gx omnibus prredictis generatur potissima et comple- tissima causa erroris in omnibus nisi in paucis sapien- tissimis. Nam quia ignorantia turpis est, et sapere pulcLrum, homines reprobant omnia qua> ignorant in solatium sure imperitire, ne videantur aliquid dignum ignorare, et illud nihil (|uod sciunt sen quod magis fostimant scire ostendunt, magniiicant, extollunt ; non curantes quid sciunt vel ignorant, sed solum quod videantur coram stulta multitudine scire et ne corum ignorantia dinoscatur. Sed quia judex non potest cog- noscere de causa quam ignorat, nee ignorantia debet habere locum judicandi ; ideo hie error summus est, quo quilibet ex hoc reputat se posse reprobai'e quod- cunque, quia illud ignorat. Nee verecundantur ho- mines diabolici coram praelatis, et principibus, et plebe, damnare omne genus sapientipo eis incognitum et in- visum ; quibus obviat Seneca in libro quarto Virtu- tum, dicens : " Non habet auctoritatem ilia sententia " ubi qui damnandus est damnat." Hi igitur errore et ignorantiae tenebris velut quodam carcere deter- rimo damnati, non habent de jure unde damnent sapientire lucem, respectu cujus sunt talpse crecfe et vespertiliones lipppe, qu£e fulgorem sapientia3 non sus- tinent, et immundi sues cceno turbido ignorantia3 olDducti ; quia, ut ait Archimenides, sapere non audent, sed laborant ut nesciant, et a palude vultum suum gratis detegente avertunt oculos imprudenter. De quibus beatus Apostolus Judas ' eleganter scribit in
' Judas'] ver. 10. VOL. I. D D
418 EOGERI BACONIS [cAP.
epistola, dicens : " Qui qiisecunque ignorant blasphe- " mant ; qufecnnque autem tanquam bruta animalia " norunt in his corrumpimtur. Hi sunt nubes sine '' aqua, qure a ventis circumferuntur, arbores autum- " nales infructuosse, bis mortuse, eradicata3, fluctus feri " maris despumantes suas confusiones, sidera errantia " quibus procella tenebrarum conservata est in reter- " num/' Nee mirum cum erroris tenebris gaudent in hac vita, et ideo ad locum tenebrarum merito in vita altera transmittentur. Hi sunt maledicti a Deo, quorum numerus plenus est, et ideo his temporibus regnat ignorantia^ plenitude.
Cap. IY.
In quo investigantur duo alia imioedimenta.
Impedi- Sed quoniam jam ad nostra tempora devenimus,
ai-isino- itleo quidcm in prjecedentibus supposita circa causas from the erroris et impedimenti sapientise, quae multiplicatas sunt
abuses of i • i • • i • j i i
the civil ^ quadraginta annis, maxime volo mtroducere, ut
I'l^^ manifestum sit, quod tantus error regnat in ecclesia
Dei, quod vel oportet quod Antichristus veniat, vel
alia turbatio gravis, vel aliquis summus pontifex sanc-
tissimus virtute Dei exterminet has causas errorum, et
restituat debito statui universa. Duse igitur causae
sunt perfectse istorum a quadraginta annis, una est
abusus juris civilis Italias, qui non solum destruit
studium sapientise, sed ecclesiam Dei et omnia regna.
Et ideo per hunc abusum destruuntur omnes quinque
gradus sapientiae praedictee, et totus mundus ponitur
in maligno. Quia autem perversi juristae destruunt
studium sapientiae manifestum est ; quia jam per fraudes
et dolos .sic occupaverunt praelatos et principes, quod
fere omnia munera ct beneficia recipiunt; ita quod
IV.] COMPENDIUM STUDIL 419
vacantes studio theologire et philosophige non liabent uncle vivant, nee unde libros qurerant, nee unde arcana sapientife rimentur et experiantur. Nee juristre Engrossed sacri eanonis liabent unde vivant nee studeant, nisi ^^^ mamte-
' nance of
quia jjrimo liabent intellectum juris civilis. Unde de all other illis nee cui'aretur, sicut nee de philosopliantibus et ^^"'^^^^• tlieologis, nisi quia nomen habent in jure civili ; et ejus abusionibus sacros canones foedaverunt. Deinde optimus quisque, et idoneus ad tlieologiam et pbiloso- pliiani, transvolat ad jura civilia, quia videt juristas illos ditari et lionorari ab omnibus praeiatis et prin- cipibus, ita quod pauci respectu eorum, qui necessarii essent, in philosopliia et tbeologia remanent pro illorum studio, quia cupida facultas juris civilis traliit multi- tudinem clericorum.
Non solum jus civile Italicum destruit studium The dis- sapientise, quia aufert expensas studentium et utiles *'^*^*^°^ ^^'
^ ^ ^ tween lay
personas removet ; sed quia omnino sua affinitate and clerical laical i clerum confundit indigne, cum non sit clericale ^*)^^^\7' "^" ofiicium talia jura exercere sed penitus laicale. and man- Quod est manifestiim si consideremus quod hoc jus founded'by et a laicis principibus statutum est, et pro laico it. populo dirigendo. Atque domini legum Bononise et per totam Italiam volunt vocari magistri vel clerici, nee coronam sicut clerici habent. Uxores ducunt et omnmo sicut laici familiam regunt, et consortio et consuetudinibus laicalibus sunt subjecti. Quapropter manifestum est quod ab officio et statu clericali separati sunt ; et ideo se convincit fieri laicum qui talibus ruditatibus se inclinat.
Prseterea omne regnum habet sua jura quibus laici regnuntur ; ut jura Anglire et Francise ; et ita fit justitia in aliis regnis per constitutiones quas ha- bent, sicut in Italia per suas. Quapropter cum jura Anglise non competant statui clericorum, nee Fran- cise, nee HispanisB, nee Alemanni^, similiter nee jura Italife conveniunt ullo modo. Quia si debeant
DD 2
420 EOGEEI BACON IS [CAP.
clerici iiti legibus jxatrife, tunc minus est inconve-
niens, ut clerici Anglife utantur legibns Angli?e, et
clerici Francise legibus Francise, et sic cle aliis, quam
clerici Anglife et Francia3 utantur legibus Italife.
Quapropter maxima confusio clericorum est quod
liujusmodi constitutionibus laicalibus subdunt coUa.
Introduced Rex quidam Anglife Stephanus, allatis legibus Italia3
land '^ ii^ Angliam, publico edicto proliibuit, ne ab aliquo
under K. retinerentur. Si ig-itur laicus princeps laici principis
Stephen; ., ■ . , ■ -. L ■ ■
and by him alterius leges respueret, igitur multo magis omnis
prohibited, clericus deberet respuere leges laicorum. Addo etiam
quod magis concordant jura Francire cum Anglia,
et e converso, propter vicinitatem regnorum, et com-
municationem majorem gentium istarum, quam Italife
et illarum. Igitur deberent magis clerici Angliiio
subjicere se legibus FrancicB, et e converso, quam
legibus Lumbardire.
Mechani- ^q^ ^[ volumus altius iuxta dignitatem clericalem cal in re- . . . . ° i • t
ference to sapientia3 procedere, mveniemus veraciter quod mde-
the philo- centissimum est, ut clerici, quibus datur titulus sapi-
sophy or , .... . .
law. like cntijB, vacent professionibus juris Italia?. Nam scire all other clebemus nuod omnia quae sunt in usu laicorum sunt
lay occu- -i \ ^ • ^
pations. meclianica respectu pliilosophias ; ut ars pedificatoria est meclianica geometriaD et non est pars philoso- phise ; et ars aurifabri est meclianica respectu alki- mifie ; et sic de omnibus artibus qure sunt in usu laicorum. Quapropter ars juris civilis laicorum est meclianica respectu juris civilis philosophise et non est pars philosophife. Quia Aristoteles docet, primo Metaphysicpe,^ difFerentiam inter artes mechanicas et scientias philosophic^, dicens quod isti mechanici operantur sine causae cognitione, et ratione examinandi, sicut bruta animalia et sicut inanimata, velut ignis comburit, ut ait. Nam ignis licet comburit, tamen
Metaphysica'] i. 1.
IV.j COMPENDIUM STUDII. 421
non scit causas et rationes combustionis ; nee bruta aniinalia sciunt causas suorum operum, sed ex natural! instinctu operantur ; sicut ipse Aristoteles docefc se- cundo Pliysicorum.' Cum igitur mechauici omnes pro- cedunt et negotiantur, sicut bruta et sicut inanimata, et sine causarum et rationum cognitione, ut Aristoteles dicit, manifestum est, quod jurist» civiles laici, cum sint raeclianici respectu philosophantium, sunt respectu eorum sicut bruta animalia, et sicut inanimata, causas et rationes legum radicales ignorantes. Et ideo cum clerici nostri inclinant se ad jura ista mechanica, facti sunt velut bruta animalia et inanimata quantum ad statum sapientise, et ideo se confundunt plus quam valeat enarrari. Quod manifestum foret juristis si libros philosophorum legerent et intelligerent, scilicet leges Platonis et Aristotelis et aliorum, ubi secundum potestatem sapientialem cum origine et causis ct ratio- nibus volunt procedere, et non ruditate bestiali, sicut in legibus laicorum. Aristoteles enim in libro Legum incipit resolvere fines principales legum et sectarum, et sic investigat leges et sectas possibiles in hoc mundo. Et docet quod non possunt esse nisi sex sectae simplices ad plus, quia fines sunt tot. Secundum enim diversi- tatem finium ojjortet quod sit diversitas legum. Nam aut bonum futurse felicitatis est finis, ut in lee'e Christiana patet ; et similiter in \^gii civili Aristotelis, et aliorum recte philosophantium, licet non ea perfec- tione, nee ea dignitate proeedat lex philosophorum, sicut lex Christiana ; aut finis esset bonum temporale. Et hoc variatur ; quia aut erit voluptas, aut divitia^, aut dominium, aut potentia regnandi omnibus et multis regionibus, aut curiositas famee. Et secundum hoc leges hominum diversantur.
Et hujusmodi leges investigautur per conjunctiones
' T]itjs\curuni\ ii, 8.
422 ROGKRI BACONIS [CAP.
Laws are plane tarum, secundum quod ccelestia inclinant corda
by influ- humana ad diversa, secundum diversitatem complexio-
ence of num liominum ; quse complexiones per ccelestia varian- climate. ti t • •
tur. jNam liberum arbitnum non potest cogi, tamen
excitatiu: fortiter per complexionem corporis et coeli.
Propter quod videmus, quod liabitantes sub diversis
locis coeli, per universum mundum, liabent di versos
mores, et consuetudines, et negotia ; ut Scoti, Anglici,
Gallici, Hispani, Romani, Greeci, Ethiopes, Arabes, sicut
conspicimus fide oculata, et nos per experientiam in
nobis et aliis videmus, quod omnes homines sequuntur
libenter inclinationes suarum complexionum, sive in
vitiis sive in virtutibus ; ita quod perfectissimi homines
non possunt vitare primos motus. Ut cholericus est
iracundus et audax ; melancholic us timidus et tristis ;
sanguineus est luxuriosus et gaudens ; phlegmaticus est
rudis et piger ad omnia ; et sic de aliis complexioni-
bus particularibus. Voluntas igitur inducitur per htec
licet non cogatur. Sed a coelo est origo complexionis
radicalis per constellationem in conceptione et nativi-
tate. Et similiter complexio currens causatur a coeli
varietate ; secundum quod diversi planetse et stellee
fixse variis horis suj)er nostra corpora dominantur.
More true Docet igitur Aristoteles quomodo oriuntur leges
m Aris^ ^ divers8e in mundo, et qua3 sunt malpe et corrumpunt
totie's trea- civitates et regna, et qualiter vitari debent et destrui,
Legibus ^^ tandem statuatur una lex perfecta, juxta vias
than in the philosophigD, quse salvet in pace et justitia civitates et
of the civif regiones. Et docet quse sunt nobiles proprietates
law. istius legis, et quomodo debet custodiri ilHbata et in-
corrupta, et quomodo corruptores ejus strictissime
arceantur. Certe majora sunt hie in paucis capitulis
quam in toto corpore juris Italici. Nam Aristoteles
et sui sequentes docent quod hsec lex, Deo revelante,
haberi debet, et quis erit legislator, et quomodo pro-
betur quod legem a Deo recepit, ut tandem credatur
ei omnino ; et qualiter ipse habet legem promulgare,
IV.] COMPENDIUM STUDII. 423
et quoiuoJo ordinare debcat de suo successore ; ut noii
per poteutiam, nee per pecuniam, nee per aliam viam
malam unquam introducatur Summus Sacerdos ; et
quomodo defend! debeat hsee lex, et qualiter per mim-
dum habeat dilatari. Et primo statuit quod homines Aristotle's
, ■ ^ Ti • J.-L -i. -Ethics and
vivant m omm virtute, ut m decern libris constituit, Politics.
qui vocantur Libri Etliieorum, quibus jungit libros Politicse, in quibus primo statuit cuitum divinum, in quo magnificat se adorare Deum unum et trinum eminentem proprietate rerum creatarum ; investigans quandam trinitatem in omnil^us rebus creatis quj© pri- mo reperitur in creatore. Unde in omni re constituit prineipium, medium, et finem ; sed in creatore patrem, et paternam mentem, et amorem utriusque mutuum, unam substantiam, deitatem indivisam in essentia, sed trinam in personis, sicut a Platone magistro suo didicit, sed perfectius a libris Hsebrceorum et ab Hggbrseis sui temporis apud quos viguit lex Dei, et a quibus omnem sapientiam habuit, sicut ipsemet in libro De Regimine Regnorum asserit evidenter. Deinde speeialiter constituit sacrificia tria, et orationes tres, in lionore trium personarum, et postea reliqua quse ad cidtum Dei pertinent ; secundum quod philosophia potuit edocere. Et postea leges civitatum et regnorum insti- tuit, et oratoricas et rhetoricas constitutiones, quibus causae discindantur sine strepitu litis ; et sic componens omnia quae neeessaria sunt liumano generi, juxta potestatem pliilosopliise, tandem docet homines aspi- rare ad futuram felicitatem, et omnia transitoria con- temnere. Quod non solum scriptis patentibus docuit, sed facto et exemplo perfectus doctor cum suis dis- cipulis nobilissimis viris et sapientissimis confirmavit. Nam in contemptum mundi et divitiarum, delicia- rum et honoris, ivit in perpetuum exilium cum suis sociis, nunquam ad propria reversurus. DifBnivit enim apud se, quod lipec vita solitaria est magis similis vit^e Dei et angelorum quam commmiis vita hominum,
424 ROGERI BACONIS [CAP.
efc liberius in ea potuit vacare sapientiae et contempla- tioni futurse felicitatis ; sicut non solum libri ejus testantur, sed alii pliilosopbi, et non solum Groeci sed Latini. Unde TuUius quinto Qu?estionum Tusculana- rum, et quinto Academicorum libro/ jam dictce testi- monium perliibet veritati. Value Sed de notabilibus civilis scientise Aristotelis mag-
ancient ^^^^ ^^^^^' factus fuit, et dignissimus, et maxime philo- conveniens legi Cliristiante, quia de eisdera est lex sopiy. Aristotelis et lex Christiana, licet multa addantur in lege Cliristiana, qufe excellunt omnem Immanam scientiam in infinitum. Lex enim Christiana assumit qnicquid dignum est in lege civili philosophica. Quo- niam Deus dedit pbilosophis omnem veritatem, sicut sancti docent, et maxime Augustinus secnndo De Doctrina Christiana;^ et hortatur Christianos nt aurum sapientiae, et argentum eloquentiiB Christiani auferant a pbilosophis, tanquam ab injustis ]30ssessoribus, et tanquam proprium Cliristianis. O quam nobiles sen- tentias proferunt philosophi de Deo, et de beata Trinitate, et de incarnatione Filii Dei, et de Christo, et de beata Virgine, et de angelis, et de dsemonibus, et de judicio finali, et de gloria coelesti, et de poena infernali, et de reprobatione malarnm legum, et quae sit optima, et quomodo probari debeat, et quse sint conditiones et articuli ejus, et quomodo servari debeat, et defendi et promulgari, et de legislatore, et de ejus successore, ut dixi. Haec autem sub compendio collegi, et misi domino Clementi apostolicse recordationis, sicut multa alia ; quia hoc mihi efficaciter preeceperat, et districte. Efc de his fiet aliqua expositio inferius loco suo. Hsec igitur jura philosophica competunt clericis, et non ruditates laicorum Italise, quibus status cleri- corum confunditur ad haec tempora. Unde non plus
' Sec p. 50. I ■ -tt' p. 9.
ly.] COMPENDimi STUDII. 425
decefc clericos uti illo jure mechanico quam aliis arti- bus mechanicis. Et utiiiam ordinatum esset irrevoca- biliter, quod quicumcjue clerici occuparent se in jure laicoruui Italiie, quod occuparentur in aliis artibus mechanicis, et fiereut carpentatores, et sutores, et pelliparii, et exterminarentur a consortio clericorum.
Cap. V.
In quo investigatur secundum duorum imjyedimen- torum de quihus dicitiir in jprinciiJio quarti ccqntidi.
Secundum principale, quod est causa erroris in Impedi- studio sapientise his temporibus, est quod a quadra- p^jjiosyphy ffinta annis surrexerunt quidam in studio, qui seipsos from boys
. T 1" 1 1 • and young
creaverunt m magistros et doctores studn theologife menintmd- et philosophise, cum tamen nunquam didicerunt aliquid ^^s into dignum, nee volunt nee possunt propter statum suum, theology, ut in sequentibus longe lateque manifestare curabo, per sententias quas inducam ; de quibus licet doleam quantum possum et compatior, tamen quia Veritas pr?evalet omnibus, ideo exponam hie aliqua saltem quas publice aguntur, et patent omnibus hominibus, licet pauci ponant cor suum ad htec consideranda, sicut nee ad aliqua utilia propter causas erroris, quas hie pro- sequor, quibus fere omnes homines turpiter excajcantur. Hi sunt pueri inexperti seipsos et mundum et linguas sapientiales, Grrecam et Hsebrseam, quas necessariie sunt studio, ut inferius probabo ; ignorant et omnes partes et scientias philosophias mundi cum sapientia, qiiando prsesuraunt de studio theologize, quod requirit omnem sapientiam humanam, sicut decent sancti ; et sapientes omnes sciunt hoc. Si enim alicubi est Veri- tas hie invenitur, si falsitas hie damnatur, ut docet
426 EOGERI BACONIS [CAP.
A.ugustinus in libro De Doctriiia Christiana.^ Hi sunt
pueri duorum orclinum studentium, ut Albertus, et
Thomas, et alii, qui nt in pluribus ingrediuntur or-
' dines, quum sunt viginti annorum et infra. Et hoc
maxime a mari Anglicano usque ad fines Christianita-
tis, et prsecipue ultra regnum Francife, ita quod in
Aquitania, et Provincia, et Hispania, Italia, Alemannia,
et Hungaria, Dacia, et ubique, recipiuntur ad ordines,
Boys from passim a decimo anno usque ad vicesimum, qui nihil
twenty ad- dignum possunt scire propter setatem, simul cum hoc
mittedmto quod causse errorum humanorum prasdictce tenent eos ;
orders. et ideo nihil sciunt, quum ordines intrant, quod valeat
theologies. Unde plura millia intrant qui nesciunt le-
gere Psalterium nee Donatum; sed statim post profes-
sionem ponuntur ad studium theologize. Et a principio
ordinis, scilicet a tempore quo primo floruit studium
in ordinibus, primi studentes frierunt tales, sicut pos-
teriores. Et dederunt se illi studio theologize, quod
omnem sapientiam desiderat humanam. Et ideo opor-
tuit quod non proficerent ullo modo, prsecipue cum
non procuraverunt se instrui ab aliis in philosophia,
postquam ingressi sunt. Et maxime quia prsesump-
serunt in ordinibus investigare philosophiam per se
sine doctore ; ita quod facti sunt magistri in theologia
et philosophia antequam fuerunt discipuli ; et ideo
regnat apud eos error infinitus, licet non appareat
propter causas certas, Deo permittente et diabolo pro-
curante.
Great at- Causa autem una apparentise est quod ordines
of the two habent speciem magnam sanctitatis, et ideo proba-
orders. bile est mundo, quod homines in statibus Sanctis
non prsesumerent de his quas perficere non valerent.
Sed tamen videmus omnes status nimis corruptos his
' Ue Docirina Christiana'] ii. 18.?
Y.] COMPENDIUM STUDII. 427
tempoiibus, ut prius per siagulos discurrebam. Deiiide multa sunt facilia, quse sunt de liumana salute, ut apprehensus virtutum et vitiorura, gloria coelestis et poena purgatorii et infernalis ; de quibus non solum religiosi, ut theologi, sed omnes clerici, et lai'ci, et vetulse sciunt multa, Quilibet enira homo liabet in corde suo unum magnum librum de vitiis qute com- mittit a juventute, et quae videt in aliis fieri. Et similiter per contrarium percipit quilibet magnam notitiam virtutum, quia eadem est scientia contrario- rum, ut Aristoteles dicit. Per rectum enim noseitur obliquum, et per sanum regrum, et per verum falsum, et per bonum malum, quia privationes per lial)itus cognoscuntur ; ita quod rustici et vetulse non solum apud Cliristianos sed Saracenos, et alios infideles, sciunt persuadere de virtu tibus et vitiis, poena et glo- ria. Et propter consuetudinem ecclesiasticse doctrinse omnes Christiani habent magnam cognitionem de his quse pertinent ad salutem. Et non est magnum Preaching istis ordinibus studentibus loqui populo de virtutibus ^jjeoioffv. et vitiis, poena et gloria ; prsecipue cum in Textu Sacro multa sunt ibi planissima omni homini qui literas novit, et in libris sanctorum studet ; ex qui- bus facilliniLim est idiotis etiam allegare auctoritates contra vitia et pcenam, et pro virtutibus, et glo- ria, et aliis necessariis ad salutem. Ceeterum hsec sunt de ecclesiastico officio ; prselatorum enim est exponere populo articulos fidei et morum ; et ho- rum notitiam habet ecclesia sine studio theologize, et habuit a principio per doctrinam Apostolorum. Nee habent theologi auctoritates prsedicandi nisi dentur eis a prselatis ; et ideo opus proedicationis non est officium theologorum, sed prselatorum, qui committunt illud officium quibus placet, Scimus etiam pro certo et videmus ubique, quod unus simplex frater, qui nunquam audivit centum lectiones theo- logize, quas si audivit non tamen curavit, qui melius
428 ROGERI BACONIS [CAP.
sine comparatione prsedicat quam maximi magistri
theologia3. Et ideo manifestum est quod prsedicatio
non dependet a studio theologise, sed a doctrina ecclesiee
quae cuilibet nota est, et a notitia vitiorum et vir-
tutura, poenre et glorife, et liujusmodi salutiferorum,
quorum notitia scripta est in cordibus ex usu eccle-
Preaching siastici ritus, Et propter hoc prsedicatio prsecedit
theTtudy studium theologise ; licet certe non sit negandum quiu
oftheo- bonus tlieologus multo melius debeat pr?edicare, cum
logy. . ? . . .
tamen, ut dixi, videmus contrarium ubique. Et hoc est
magnum argumentum quod studium theologorum cor-
ruptum est, cum illi, qui plus auctoritatis liabent,
minus bene prsedicant, ut in pluribus et frequentius,
sicut fide conspicimus oculata.
■^'^^""f'S Tertia causa apparentice pro ordinibus est, quod
by the sjBCulares ^ a quadraginta annis neglexerunt studium
seculars, theolo2jia3 et ijhilosophia? secundum veras vias illorum who were "^ J- _ ^
dependent studiorum, occupati appctitu deliciarum, divitiarum the orders ^^ honorum, et corrupti causis ignorantise prsedic- tis ; ita quod totaliter dimiserunt vias antiquorum sapientum, quorum aliquos vidimus nostri tempo- ris ; scilicet dominum Robertum, quondam episcopum Lincolniensem, sanctre memoria?, et dominum Tho- mam, episcopum Sancti David in Wallia, et fratrem Adam de Marisco, et magistrum E-obertum de Ma- risco, et magistros Willielmum Lupum, et Willielmum de Schyrwode, et aliquos alios eis similes, quorum vestigia moderni sceculares omnino dimiserunt ; ut diffuse probabitur inferius suis locis. Propter quod accidit ut sseculares a quadraginta annis nullum composuerunt in theologia tractatum, nee reputant se aliquid posse scire, nisi per decern annos, vel am- plius, audiant pueros duorum ordinum. Nee aliter pr?esumunt legere sententias, nee incipere in theo-
* scccularcsj sc lares, MS,
v.] COMPENDIUM STUDII. 429
logia, nee unam lectionem, nee disputatlonem, nee prpedicationeni, nisi per quaternos puerorum in dictis ordinibiis ; sicut manifestum est omnibus in studio Parisius et ubique. Non igitur mirum si ordines elevent cornua in studio, et appareant niiro modo. Sed tamen pro certo Veritas est, quod nihil sciunt utile quum veniunt ad studium theologire, nee pr?e- terea volunt ab aliis addiscere ; sed per se student in omnibus ; et impossibile est ({uod homo adquirat scientias difficiles per se. Nam nunquam in aliqua retate inventa fuit aliqua scientia, sed a prineipio mundi paulatim crevit sapientia, et adhuc non est completa in hac vita ; propter quod infinita superbia invasit istos ordines, quod prcesumunt docere ante- quam discant ; et necesse est quod doctrina eorum sit in fine corruptionis.
Quod non solum ex causis dictis manifestum est, Great dis- sed per causam finalem et effectum, ut scimus per P"*^^ ^^ experientiam a viginti annis, cum infinite scandalo tween the omnium nationum. Certum igitur, et jam per viginti aiders and annos deductum pubhce Parisius, quod ineftabilis con- lars. tentio orta est inter religiosos, ita quod s?eculares insurrexerunt contra ordines, et e con verso ; et se mutuis assertionibus vocaverunt hpereticos et discipulos Antichristi ; et hoc lectionibus, disputationibus, prae- dicationibus, et scriptis firmaverunt ; ita quod ad curiam Romanam delata sit causa, et turbatus est totus clerus, et praelati, et principes, et populus laico- rum. Et adhuc non cessant ; immo semper nituntur multiplicare ista ; nee unquam desistent douec intro- ducatur Antichristus, aut quod summus pontifex aliquis optimus exterminet hoc per concilium generale. Et monstruosa est hsec contentio ; quoniam sfeculares qui sunt in statu minori damnant rehgiosos quorum status perfectior est, et discipuli damnant suos magistros ; quoniam nihil didicerunt sreculares a quadraginta annis, nisi ab his ordinibus, ut pra^dixi. Multotiens et au-
430 EOGERI BACONIS [CAP,
diendo et docendo vel dico veritatem fratribiis istorum ordinum, et scribo quod respondeant mihi huic argu- mento : Discipuli sunt haeretici et praecursores Anti- christi, ut vos dicitis, et verum ; igitur vos estis hseretici et discipuli Antichristi. Sed nullum invenio qui dissolvat argumentum, licet omnes negent con- clusionem. Pro certo igitur sequitm- conclusio ex prsemissis, nisi quia status sanctus est, et innocentia juvenum intrantium lios ordines salvarent eos ab haeresi et a titulo Antichristi. Had done Sed pro certo non sunt immunes a corruptione studii corrupt^ sapientise, de qua prgesumunt et nihil dignum sciunt. learning. Et ideo Deus justam pcenam intulit eis, et permisit eos exprobrari in 'solemni studio a discipulis suis, per vias et exercitia scholastica legendo, disputando, et praedi- cando, et scribendo ; ut saltern sic flagellati tandem resipiscant ab errore studii, sicut filii Israel corrupti errore legis Dei flagellati sunt a pessimis hominibus et correcti ; quorum flagellatores Deus destruxit finaliter : sic destruet Deus istos saeculares, qui blasphemant gratiam Dei, qviae data est religiosis. Quoniam tota ecclesia tenuit usque nunc quod status religionis sit per- fectior statu saecularium. Sed magistri Parisius docent de piano contrarium, et multiplici sophismate^ confir- mant. Et jam coloraverunt sic opinionem suam, ut vix sit unquam possibile ut destruatur hrec haeresis, donee compleatur per Antichristum, qui cum suis fautoribus a Domino Jesu Christo destruetur, et appareant electi Dei, et reluceat Veritas in hoc mundo. Coloraverunt quidem nequissime sententias suas in hoc, quod de- duxerunt eas ad defensionem status preelatorum et domini papse et episcoporum, asserentes quod praelati sunt in majori perfection e ecclesiastica, etiam secun-
sophUmatej sophisniatice, MS.
v.] COMPENDIUM STUDII. 431
dum vias fidei quam subditi, ut apostoli et succes- sores eoriim. Quod qualitercunque intelligendum sit, tamen preelati sustinebimt causas suas et honorem propriiim, et doctoribus s?ecularibus favebunt, uisi fuerit aliquis qui religiosus esset vel religiosis consen- tiret pietatis causam intuens.
Non possumus negare quin perfectio duplex sit ; Insinua- nna in officio regiminis et auctoritatis, et alia est ^Xej-^aries perfectio spii'itualis. Certum est quod prselati nunc of the two temporis, sicut semper, iiabuerunt auctoritatem regi- answered. minis ; sed an ratione status liabeant perfectionem secundam, judicant ipsi qui magis laudantur, quando ingrediuntur religionem, et approbantur ab omnibus Christianis. Qui etiam ex constitutione sola occiden- talis ecclesise voventur castitate, ad quam in primitiva ecclesia non fuerunt astricti, nee adbuc Grseci et orientales cseteri ad hoc votum ab ecclesia constrin- guntur. Videant quod largam obedientiam liabeant. Quia episcopi generalem obedientiam debent arclii- episcopis et pappe, et possunt ire quo vokmt, et libere facere omnia. Sed religiosi non possunt pedem movere nee aliquid facere sine specialissimo imperio prasla- torum. De paupertate planum est quod religiosi saltern in proprio nihil habere possunt ; sed praelati juxta statum suum omnibus abundant in propria potestate. Multa dicuntur hie a magistris theologize ssecularibus contra ista. Sed certum est quod verba habent venenosa, gratis oberrant a tramite veritatis. Si deliciis agatur et pom pis mundi manifestum est quod repugnant statui religionis ; et sunt tollerabiles sive magis excusabiles in prselatis. De statibus semper hie loquor, licet in personis possit bine inde esse diver- sitas ; quia fuit Judas in statu altissimo, et tamen imperfectissimus fuit, immo totus mains. E converso in prselatorum sfecularium numero multi boni sunt et sancti. Et aliquando invenitur aliquis apud eos cujus sanctitas non invenitur apud reliquos istius temporis ;
432
ROGERI BACONIS
[cap.
lit si volumus possumiis exemplum ponere in domino Roberto episcopo Lincolniensi et sanctissimfe memorire, superius memorato, cujus vitam panci prselati imitan- tur; et cujus studium ordines stndentes et speculares penitus neglexerunt. Cum igitur causa finalis studii tlieologorum est pessima, cum hoc videmus per eftec- turn a viginti annis ; et logici dicunt cujus finis pessimus est, ipsum totum pessimum est; quapropter studium tlieologorum a quadraginta annis inceptum est pes- simum. Et tanto nequius latet error quanto major fit apparentia sapientiae. Nunc nunquam fuerunt tot stu- dentes, nee tot doctores. In omni enim regione jam leo-unt ; in omni civitate et omni bona villa ; et iibique prsedicant; et tamen infinitus error est in studio theologize, et per consequens philosophise, prop- ter malos theologos, sicut de ctetero volo manifestare in partieulari et in propria disciplina.
Cap. VI.
In quo descendit ad ixLvticidarla et interiora studii inipedimenta.
Various impedi- ments oc- casioned by the neglect of learning on the part of the new theologi-
Et causis igitur corruptionis jam prrslibatis satis conclusa est corruptio studii. Sed quia hsec sunt uni- versalia et extrinseca, ideo volo nunc descendere ad qusedam particularia et interiora studii impedimenta, ut videamus sine contradictione qualiter infinita demen- tia regnat in studio toto tam philosophise quam theologise. Quod ad prsesens volo manifestare ad igno- rantiam quinque vel sex scientiarum, quse requiruntur ad theologian! et ad philosophiam, sine quibus quinque vel sex scientiis impossibile est aliquid dignum sciri ab homine, et prtecipue a Latinis. Has vero quinque scientias amplexati sunt omues sancti philosophi et
VI.] COMPENDIUM STUDII, 433
oranes sapientes antiqui, quorum aliquos vidimus, ufc prredixi. Sed moderni omnes prreter paucos despiciunt has scientias et gratis persequuntur, et maxime tlieo- logi isti novi, scilicet pueri duorum ordinum, ut sola- tium SU99 imjDcritise liabeant, et suas ostendant coram multitudine stulta vanitates. Et in suis lectionibus, prjedicationibus, et consiliis, semper docent contra has scientias, et totam studentium mentem revocaverunt ab istis scientiis, et ideo errant cum omnibus tam in substantia studii quam in modo. Et sic perit primus gradus sapientite, scilicet ut consideratur in studio, quatenus omnes alii gradus destruantur, sicut infe- rius luce clarius relucescet. H?e vero scientite sunt istfe: scientia linguarum sapientialium, mathematica, perspectiva, alkimia, scientia experimentalis. Quarum doctrina sicut est utilior aliis partibus philosophiie sic et facilior, licet hoc nolunt intelligere moderni, et difficultatem recipiunt in omnibus aliis scientiis et errorem. Scire enini ista non est pondus aggravans sed allevians, sicut plumre avium sunt, quibus depositis non elevantur in aere, et sicut quadriga cum qua equus plus de pondere trahit quam in dorso proprio ferre possit. Et ideo homines scientes has scientias possunt omnes de facili scire, et plus proficere pos- sunt in parvo tempore in aliis scientiis, quam in maximo proficiant sine illis.
Prima igitur est scientia linguarum sapientialium Amount of a quibus tota Latinorum sapientia translata est : P'^o^ciency
^ ^ ^ ^ ' requisite in
cujusmodi sunt Grrecum, Hebrreum, Arabicum, et the lan- Chalda3um. Non tamen intelligo ut quilibet sciat S^^^ges. has linguas sicut maternam in qua natus est, ut nos loquimur Anglicum, Gallicum, et Latinum ; nee ut sciamus tantum de his Unguis ut quilibet fiat interpres, et transferre possit in linguam maternam Latinam scientiam de Unguis illis. Sed tertius gradus hie eligendus est, qui facillimus est habenti doctorem, scilicet ut sciamus de his quantum suffi- TOL. I. E E
43-i ROGERI BACONIS [CAP.
cifc acl intelligendum quse requirit Latinitas in hac parte. Et vis bujus rei stat in hoc ; ut homo sciat legere Gr?ecuin, et Hebrseum, et csetera. Et ut secun- dum formp.m Donati sciat accidentia partium orationis. Nam his notis, constructio et iutellectus vocabulorum linguarum illarum, quantum Latinis sufficit, de facili liabentur per modos quos inferius assignabo, Stulti enim homines et imperiti, quum audiunt loqui de scientia linguarum, sestimant se obligari primo gradui et secundo, et ideo desperant et contemnunt tertium gradum facillimum ; quamvis si considerarent et dili- gentes essent a juventute, etiam post triginta annos possent pertingere ad omnes gradus dictos, et saltem ad secundum cum tertio. Nam tota difficultas con- sistit in primo gradu ; ut nos qui talibus insistimus experimur, Hebrew Doctores autem non desunt ; quia ubique sunt
teachers ^ Hebrrei, et eorum lingua est eadem in substantia cum easily pro- Arabica et Chaldcea, licet in modo differant. Sunt- que homines Parisius, et in Francia, et ulterius in omnibus regionibus, qui de his sciunt quantum necesse fuerit in hac parte. Grsecum vero maxime concordat cum Latino ; et sunt multi in Anglia et Francia qui hie satis instructi sunt. Nee multum esset pro tanta utilitate ire in Italiam, in qua clerus et populus sunt pure Graeci in multis locis ; et episcopatus, et archi- episcopatus, et divites, ac seniores possent ibi mittere pro libris, et pro uno vel pro pluribus qui scirent Greek Grsecum ; sicut dominus RobertUvS, sanctus episcopus *tm^-*^^^ Lincolniensis, solebat facere ; quorum aliqui in Anglia mainingin usque ad hsec tcmpora sunt superstites. Sunt autem ^vftedb'v causae sen rationes, propter quas oportet quemlibet La- Grostete. tinum studiosum scire ea quae ad tertium gradum spec- tant, aut nunquam nee in sapientia divina nee Immana proficiet aliquo modo. Sub quibus rationibus et causis imiversalibus particulares causjie et rationes continen- tur innumerabiles, ad quas satis patebit excitatio, per
VI.] COMPENDIUM STUDII. 435
ea qufB de cansis universalibus inferuntur. Prima igitur ratio horum est quod omnes sancti, et doctores, et pliilosoplii, et poetse, et auctores grammatics, et omnes sapientes Latini laboraverimt iu his Unguis, propter necessitatem sapientise divinse et humanee. Sed nos sumus filii et successores praedictorum ; qua- propter debemus eos imitari, aut merito redarguemur de infinita stultitia, cum prsedicti fuerint sapientissimi, et ob amorem sapientise talibus se dederunt. Secunda ratio est quod velimus nolimus, oportet nos linguis insistere si volumus sapientiam doctonim liominum. Quoniam omnes libri eorum sunt pleni his linguis, sicut manifestum est cuilibet qui sapientise vacat. Sed sine expositionibus eorum non possumus proficere. Et ideo cogimur necessario ad debitam notitiam linguarum, aut erimus asini et vacui omni sapientia et doctrina.
Pono duo exempla pro millemilKbus. Beatus Hiero- instances nymus in qu?estionibus Hebraicis, hujus nominis ^^^ °eces- " Israel," quod fuit nomen Jacob patriarchse, interpre- studying tatiouern, qua dicitur, Vir videns Deum, reprobat, asse- H^^^^"^- reus quod ejus est interpretatio proprie, Princeps cum Deo. Multi enim ante ipsum non sufficienter exjDerti Hebrreum sic interpretati sunt ; quia secundum quod in tria vocabula is, ra, el dividitur, lisec vox sonat Virum videnteim Deum. Nam is est "vir;'' ra, id est " videns ; " el, id est " Deus," Et ideo sicut res- publica sonat idem conjunctim et divisim, ipsi gestima- verimt sic in hoc loco. Sed non est in omnibus hoc ; ut Dom,inus conjunctim, et Do minus divisim, non idem significant. Similiter nee in Hebraeo unum et idem significat hrec vox Israel conjunctim, ut est no- men patriarch;© Jacob ; et divisim, secundum quod in tria vocabula est divisum. Quod quatuor probat rati- onibus. Nam octo sunt literae Hebraicse in voce trium dictionum illarum, et quinque tantum in nomine patriarchpe. Et aliquse sunt aliae et non eodem modo ordmatse, Et nomen patriarchse habet quatuor syl-
E E 2
43G ROGERI BACONIS [CAP.
labcas in Hebrseo, vox vero divisa non habet nisi tres. Quinque vero literse in nomine patriarchpe sunt, jod, sin, resh, aleph, lameth. Sed in prima dictione, scilicet in hac dictione is sunt tres, scilicet aleph, jod, sin ; in secunda sunt resh, cdeph, he ; in tertia aleph, lameth ; quse sunt octo, si ad invicem computentur, H?e vero quatuor rationes sumptse juxta literas He- brseas sunt valde mirabiles, nee intelligibiles, nisi homo sciat ortliographiam Hebr?eam. Quia h?ec differentia non posset inveniri in aliqua voce Latina conjuncta et divisa, sicut manifestum est consideranti has ratio- nes et tales voces, ut est respublica et dominus, et alia qualiacunque. Deinde per quinque alias ra- tiones hoc idem probat ; scilicet derivationem nominis per Josephum in primo Antiquitatum, per Gr^cum, per Hebr?eum, per ipsum textum Latinum. Nam omnia hsec quinque discordant ab interpretatione hac, Vir videns Deum, et nihil sonat nisi principari cum Deo, vel aliquid simile. Quia in Hebrseo sic continetur, Vocaheris Israel ; quoniam si principatus es cum Deo, sive contra Deum, in ilia lucta spiritualis oratio- nis quam habuit cum Deo, in persona angeli, princi- paberis contra homines, scilicet contra Esau fratrem tuum. Et ideo dicitur in Latino, Rex tu: Genesis ca- pitulo xxxii. [28]. " Nequaquam, inquit, Jacob appellabi- " tur nomen tuum, sed Israel; quoniam si contra Deum " fortis fuisti, quanto magis contra homines prrevale- " bis?" Principari enim contra Deum, et fortem esse, et prsevalere, idem sonant in re. Nam ratio imposi- tionis nominis non est visio Dei, sed principari, vel fortis esse, vel prjevalere contra Deum, spiritualiter tamen in- telligendo. Et sic derivatio nominis, et Graecum, et Josephus concordant. Sed propter brevitatem transeo ; quia expositio plena hujus difficultatis requirit mag- nam notitiam Hebrsese grammatica), quantum ad prsesens non debeo nee valeo explicare. Moderni vero theologi, Hebrseum ignorantes, tenent interpretationem
VI.] COMPENDIUM STUDII. 437
vulgatam, qu£e nulla est, cum tameii lisec disputatio Hierouymi posita est in glossa super liunc locum. Et dicunt se adbasrere Hieronymo in omnibus qua3 ad literam et sensum literalem pertinent, quia ipse cor- rexit omnium prsecedentium errores ; ct ecclesia dedit ei auctoritatem prse omnibus, quia plura scivit de lin- guis quam omnes Latini qui unquam fuerunt ; ut est notum omnibus studiosis.
Pono aliud exemplum de Grasco, de nomine bestice The names et in fine tertii decimi capituli Apocalypsis ; nbi gg^g^ dicitur quod nomen numeri bestite G66. Quod ex- ponens Beda ^ dicit : " Cum liic liber scriptus sit in " Grpeco, oportet numerum hunc quserere per literas " Grtecas, qui computant juxta literas alpliabeti." Et ponit quatuor nomina bestise. Unum est Antemos, quod est contrarius, quia contrariabitur Christo. Istud vocabulum scribitur per alpha, et nu, et than, et epente, et mi, et o'tnicron, et sigma. Sed alpha notat unum, mi 50, thau 300, epente 5, mi 40, omi- cron 70, sigma 200 ; quse simul faciunt 666. Aliud nomen ponit Arnoume, quod est nego, quia bestia negabit Christum. Alpha signat unum, ro 100, nu- 50, omicron 70, ypsilon 400, mi^ 40, epsilon 5. Tertium vocabulum Grtecum scribitur per diphtbongum sic tsituv, id est, sol vel gigas, quod vere convenit Christo ; licet usurpative hoc nomen attribuet sibi Antichristus. Duo vero thau in hoc nomine notant GOO, et Tiit. 50, iota 10, et alpha unum. Quartum nomen est Die lux, quia dicet se esse lumen mundi, et est Latinum, cujus ex- positio non est difficilis ; cum D notet 500, et / unum, G centum, L 50, V 5, X 10. Sed nullus theologorum est qui hcec intelligat, cum tamen sit glossa sua in textu, et legentes passum ilium non dicunt imum
^ Beda] cap. xiii. in fin. I ^ ;;ii] So ahvays,
^ mt\ ni throughout.
438
EOGERI BACON IS
[cap.
Holy men have highly esteemed a grammati- cal know- ledge of other lan- guages.
Idioms.
verax, propter ignorantiam Grseci sermonis. Et omnes libri sunt falsissimi hie, sieut quilibet potest de facili experiri.
Tertia ratio quare oporteat nos scire grammati- cam aliarum linguarum est, quia sancti multa ponunt de his. Sed non exponunt omnia, tanquam supponentes quod omnes posteri eorum scire debeant linguas, sicut ipsi ; et ideo non omnia difficiha expo- suerunt, sed multa investiganda nostro exercitio reli- querunt. Pono exemplum de prologo Daniel, in quo beatus Hieronymus dicit quod una pericope Hieremi^^ scribitur sermone Chaldaico, sed tamen Hebraicis literis exaratur ; quod omnes theologi intelUgmit esse librum Threnorum, et ita exponunt prologum iUum, decepti vilissima et ficta auctoritate Britonis, cujus expositions omnes in prologis Biblise abutuntur, Auctoritate igitur nulla docti dicunt pericope Greece est parva particula Latine, et libellus Threnorum parvus est respectu majo- ris voluminis Hieremise. Sed hie error intolerabilis est. Nam libellus Threnorum, ut omnes Hebrsei sciunt, sicut scribitur literis Hebraicis, sic sermo Hebrpeus est ; quod quilibet sciens rationem Hebrsei sermonis potest percipere, et luce clarius intueri. Deinde testantibus omnibus Hebrpeis Latinis inveniemus illam particulam in decimo capitulo libri magni Hieremife, ubi dicitur in Latino [11.] : "Sic igitur dicetis eis, Dii qui coelos et " terram non fecerunt pereant de terra et his quse sub " coelo sunt." Hsec parva particula est ilia pericope de qua Hieronymus dicit, ut omnes Hebrsei sciunt ; quia proculdubio literis Hebraicis scribitur. Sed sermo est Chaldseus, Chaldseus enim sermo et Hebrseus difFerunt sicut idiomata miius linguse ; ut Picardicum et Norma- nicum, Burgundicum, Parisiense, et Gallicum ; una enim lingua est omnium, scilicet Gallicana, sed tamen in diversis partibus diversificatur accidentaliter ; quae
* Hiercmial hieme, MS;
.VI.]
COMPENDIUM STUDII.
439
diversitas facit idiomata uon linguas diversas. Nam T S<ov Greece est proprium Latine, a quo idioma, id est, proprietas loquendi in aliqua lingua ; sicut in lingua Gallicana, qufe est una, sunt mult» diversitates seu idiomata ; ut Picardicum, Normanicum, Burgundicum, et Parisiense, et liujusmodi ; secundum quod est varie- tas regionum. Hebi-peus igitur dicit Elohim pro Deo et pro Diis ; et lo pro non ; et Samaim pro coelo. Sed ChaldjBus dicit Eloha pro Deo et Diis, et lo pro non, et Sanaba pro ccelo ; et sic de aliis, cum qua- dam diversitate accidentali, sub quadam diversitate seu proprietate Clialdaica scribitur ilia sola particula Hieremiffi.
Quarta est ratio in bac parte sumpta ex retrac- Retracted tatione aliquorum, quae antiqui sapientes incautius *"^""^i'rois. protulerunt. Multa enim ipsi retractaverunt de sen- tentiis suis, ut Augustinus in libro Retractationum, et similiter Hieronymus, et omnes ; et si vixissent usque nunc multa alia retractassent. Sed cum omni reve- rentia, et sine prejudicio sanctorum et sapientum anti- quorum, et cum omni gratiarum actione loquendum est de sententiis eorum. Quia nisi ipsi fuissent, nos nibil scirenms ; et tamen multa possunt his temporibus cum eorum licentia immutari. Nam humanum aliquid passi simt, et fragilitate mentis liumana3 aliquando capti, non potuerunt ad plenum in omnibus discernere veritatem. Nihil enim perfectum in humanis inven- tionibus reperitur, ut ait Priscianus. Et Veritas in alto latet, et in profundo posita est, ut ait Seneca septimo De Beneficiis,^ et quarto Naturalium.^ Et veritatem quamlibet circumstant sophismata innumerabilia. Ve- rum et bonmn quodlibet secundum Aristotelem in Ethicis ^ uno modo est ; sed falsum et malum varieta-
' De Beneficiis'] supra, p. G. - quarto Naturalium'] vii., circa finem. ?
Ethicis^ ii. 5.
440
ROGERI BACONIS
[cap.
tibu« sulojacent infinitis. Facile qnidem est, ut ait, diverti a signo, et difficile est invenire signum, ut patet cum jaculantes aut sagittantes sua tela, vel sagittas, ad signum dirigunt destinatum. Propter quod Seneca, cpiarto Naturalium,^ dicit eleganter : " Veniet tempus quum ista quae nunc latent in lucem " dies extrahat et longioris sevi diligentia." Ad in- quisitionem enim tantarum rerum una tetas non suffi- cit. Multa venientis sevi populus ignota nobis sciet ; et veniet tempus quo posteri nostri tam aperta nos nescivisse mirentur. Cum igitur beatus Gregorius, in fine Job,- loquens de tertia filia ejus, exposueiit " Cornus tibii," licet videatur ei quod cornus non fuisset Latinum nee tihium similiter, sed sic inveniens in exemplari suo, non ausus fuit immutare, propter Textus Sacri reverentiam et propter ejus summam humilitatem ; cum illi qui modo soliciti sunt de veri- tate textus Dei, et qui scimit Grsecum et Hebrasum, possunt docere sine contradictione, quod exemplar beati Gregorii fuit corruptum, aut vitiose more anti- quo script um ; ut prima litera liujus dictionis sti- bium, scilicet s litera, conjungatur cum ultima hujus dictionis cornu ; ut dicatur cornus tibii, cum tamen Errors of deberet dici coimu stibii. Multa enim hie sunt adliuc de antiquis qui ssepe habent scripturam liujusmodi vitiosam. Et sanctus homo forsan multis occupatus non liabuit tempus examinandi plura exemplaria, nee quid in Graeco vel Hebraico scriberetur. Nam in Hebrseo est cornu stibii, id est cornu plenum stibio, secundum glossam Hebraicam ; sicut vas aqua^ dici- mus, id est plenum aqua. Nam idem vocabulum 2)oni- tur hie pro stibio, et quarto Regum, nono capitulo,^ ubi dicitur quod Jezabel depinxit oculos suos stibio. Stibium est mixtura queedam alba, qua mulieres de-
this kind common.
' quarto NaturaUum'] The sub- stance of this quotation is invii. 31.
- Job} XXXV. § 4.3, •' capitulo'j V. 30.
VI.] COMPENDIUM STUDII. 4il
albant lacies suas, quod alio nomine nuncupatur ce- rusa ; similiter quia Grgecum concordat cum Hebneo. Sed tamen vulgus modernorum theologorum disputans de his, qufe ignorat, nititur salvare expositionem beati Gregorii ; et dum Scyllam vitare nititur incidit in Charybdim. Et sic sunt alia innumerabilia in dictis antiquorum, quaD sunt per Grjecum et Hebrasum in melius immutanda ; et hoc diversis modis, aut scilicet propter falsitatem, aut propter imperfectionem exposi- tionis, aut propter dubitationem minimam, et variis de causis, sicut suis temporibus poterit edoceri.
Deinde accedendum est ad causas et rationes propter Eeasonsfor quas omnes sancti, et antiqui sapientes, didicermit Gra3- tionV^'id cum et Hebr83um. Et prima est propter necessitatem by earlier linguae Latinre ; quas licet vocetur Latina, qua) est Greek and in usu, tamen composita est ex Grrecis vocabulis ct Hebre\y. Hebraicis, quse vocabula Latini nee sciunt scribere nee proferre, ^ nee interpretari, nee declinare ; ncc sciunt qu^ sunt Latina, vel Gmeca, vel Hebra?a ; sed dicunt infinitas insanias, ut videbitur. Sed primo po- nam vocabula ; deinde tangam de erroribus secundum quod potero ad hoc tempus, genera vocabulorum linguie Latina,', scilicet quibus utimur in sermone communi, et ecclesiastico, et scientialia, in quibus communicant omnes clerici literati. Quoniam non loquor modo de specialibus vocabulis in singulis scientiis, sed de sin- gulis vocabulis illarum scientiarum, qu^ sunt in ore oinnium ventilata.
De his, qua3 in omni sermone ventilatur sunt, gratia Words iu exempli, aliqua hujusmodi Gr?eca. Abyssus, adamas, „5,, ^lg,.iy^^^d adamantius, aer, age et agete, adverbia hortandi ; from the unde aya, age, rumpe moras ; agrius, agon, quod '
est certamen vel lucta, agonia, aget, alabastrum, Alexander, ametistus, amygdalum, amomum, quod est
' proferre^ doubtful.
442 r.oGERi BACONis [cap.
arbor, aromatica, ambo, amphora, anaglypha, qute sunt scripturfB eminentes ; anetum, herba qiisedam ; anchora ; antidotum, contra datum, ut reraedium contra malum ; apoclnyphum, absconditum ; apotheca, arcliitectus et arcliitector et architriclinus, Areopagus, aroma.
B. Balista, balistarius, basis, bombyx, bombycinus, -na, -num ; bos, botrus ; brancliia, quod est faux piscis ; bravium ; brucus ; bubalus, butyrum, buxus, byssus, byssinus.
C. Cadus, calamus, calix, camelus, camera, chaos, Cappadocia, character, cardiaca, passio scilicet cordis ; cassis, castor, cataclysmus, cataplasma, cataracta, cauma, coenobium, cete grandia et cetus, ut Jonas in ventre ceti, cinnamomum, clibanus, clypeus, coma, cro- codillus per r in prima syllaba ; cophinus, colaphus, collyrida, coma, qua3 est c?esaries ; consedia, corian- drum, crapula, crater, crisis, crocus, crypta, chrystallus, ciathus, cyclus, cignus, ciminum, ci2:)ressus, calameon, corta, clibanus, corns.
D. Decacordon, diadema, discus, dogma, dolus, draco, dragma, dromedarius, discolus, dissenteria.
E. Ex Grseca preepositio : eclipsis, echo, per unum c, quod est sonus reverberatus ab obstaculis ; electrum, quod est laton ; elephas, emoreissa mulier patiens fluxum sanguinis ; enchiridion, manuale ; ephebus juvenis pul- cher, epar, epicrius, ergastulum, ethnicus, qui est gen- til is ; euge, extasis, id est excessus mentis.
F. Fantasma, fantasia, fero, fornix lupanar, frenesis, fronesis.
G. Gallia, Gallicus, gazophilacium ; geo, terra ; grabatUs, lectus ; grips, gripis, est avis ferox et quadrupes ; gyrus.
H. Hebdomas, hebenus, heremus, Herodion, hilaris, his-
toria, hyacinthus, hyades, hydi'opicus, hyssopus, media semper producta.
I. Idea, idioma, idiota, imber, iris.
L. Laganum, latomus, lebes, lechytus, olei vas ; legio
VI.] COMPENDIUM STUDIT. 443
contineb 666 ; leo, leua, leopardiis, Libanus, mons in Syria ; lympha, lyra cithara, lira sulcus,
Malagma, malum pro arbore ; mandragora, raargarita ^^^ marsypium, mater, mcBchor adulterer, mcechus, mcecha, adulter, adultera ; mel, mensis, metrum, metreta, mina genus talenti ; morus, mulus, murena.
Nardus, navis, nauclerus, nauta, naulum, nausea, ^- uumisraa, nicticorax, nympha.
Ogdo, olea, oleum, olivum, olon, quod est to turn. O- Olimplias est quintum annuale ; omelia, onager, onix, onicliius lapis ; orichalcum, loco cujus dicitm- corrupte am'icalcum ; orplianus, ostrea.
Pan est omne ; papyrus, })ardus, parabola, paralysis, ^'^ pater, p^dagogus, pelicanus, perdix, pericope, peripsima, periodus, perizoma, pygmeus parvus homo, quasi nanus. Plaga, planeta, plasma, platea, Pleiades, poema, polls multus et multa \ poll multum ; polls civitas. Pres- byter, prohemium, prologus, propheta ; pseudo, falsus ; pyramis, pyrata, pixis, phalanx, pharetra, phoenix, ptisana.
Quercus, quernum, quercinum. Q-
Rampnus, rhinoceros, unicornus, rumphea, rhythmus. ^^
Saccum, sagma, sardonix, sardonicus lapis ; scaba, S. scandalum, seeptrum, sciniphes, schisma sed corrupte scisma ; schola, sinapis, sinapum, sindon, sirena, sma- ragdus, sophia, spata, spatuhe frondes palmpe. Sphtera, stadium, stater, stibium, sagma, stola, stylus, syco- morus.
Tapete vel tapetum neutri generis ; telum, teloneum, T. terebintus, tetrarcha, tigris, tertaum, theca, titulus, toxicum, tribulus, triclinium, tristega, triumphus, tri- umph um troph?eum, tympanum, typus, tilo, thalamus, theatrum, thema, thesis, thorax.
Xenia non exenia. X.
Zelo, zelor, zelus, zelotjqjus, zelotes, zlzania, zona. z.
Ecclesiastica vocabula sunt agios, sanctus ; ana- Ecclesias- chorita, anathema, angelus, archangelus, archiepiscopus, fVomThe*^*
Greek,
444< ROGERI BACONIS [CAP.
Antichristus, apostata, apostasia, apostolus, athanatos immortalis. Baptizo, baptisma, baptismus, balista, blas- phemo, blasphemus. Canon secretum missse, et decre- tum efc regula ; cauonicum, catechuminus instructus ; catliolicus, encoenium dedicatio ecclesias et hujiismodi. Charisma donatio gratuita; cliorus castus psallentiimi. Chrisma, Christus, Clnysostomus. Deus, diabolus, dia- conus. Ecclesia, eleyson, elementa, episcopiis, epipha- nia pLaniim templis. Gregorius, lieremita, hteresis, hymnus, hypocrisis, liypocrita. Imas ^ nos idolum, idolatria, idolaticum, ieritliia, ieritbicos. Kalenda, ka- lendarium. Laicus. Martyr, martyrium, mausoleum, melos, melodia, metropolis, monachus, mysterium, mys- ticum. Nicbolaus. Omelia, ortliodoxus. Paradisus, parasceve, patriarcba, j^eiitecostes, psalmus, psalmodia, psallere. Sarcophagus, symbolum, symphonia, syna- goga. Tyara, niitra pontificalis ; theos, thymiama, quod est incensum. Sunt autem alia innuraerabilia, sed hsec gratia exempli ista vice.
Similiter scientialia in communibus exemplis posita sunt ; ut grammatica, alphabetum, syllaba, orthogra- phia, diasynthetica, prosodia, etymologia, soloecismus, antithesis, zeugma, syntaxis quod corrumpunt, tropus. Et de infinitis in grammatica. Similiter logica, syl- logismus, enthymema, perlogismus, elenchus, problema, perihermenias, quod est genitiviis casus, pro quo male dicunt periarmenias ; topica, analytica, falsigra- phus, et multa alia. Similiter mathematica, geome- trica, arithmetica, astronomia, astrologia, musica, phy- sica, metaphysica, ethica, politica, theologia. Genesis, Exodus, Leviticus, Deuteronomium, Paralipomenon, Psalterium, Evangelium, Apocalypsis ; quasi in singulis scientiis infinita.
imas2 So JIS., probably imas,-ntos.
VII.] COMPENDIUM STUDII. 44.;
Cap. VII.
POSTQUAM intuli de Grsecis multa, ut pateat inten- Hebrew turn, possum brevius de Hebrosis transire, licet innu- tions. merabilia sint, quia facilius est. TJnde nunc ea distin- guam in triplici genere sicut prius. Abba, pater vel «6, secundum Hebrceum, quia Abba Syrum est ; sed eadem est lingua secundum substantiam, licet idiomata sint diversa. Abel est nomen hominis, ut scitur, tamen alibi sumitur pro nomine civitatis ; Jud, vii. [22.] et pro lapide Reg. sexto capitulo [18.] Adonay, Domi- nus, sive sit Deus vel homo. Sed aliud est nomen Dei ineffabile, quod vocatur tetragrammaton, quia qua- tuor Uteris scriptum est, scilicet jod, he, vau, he ; quod non legit Hcbrteus licet scribat ; sed dicit loco ejus Adonay bis. Alaph prima litera alpliabeti. Allelu est vocabulum per se ; et ja est aliud voca- bulum, quia Allelu est laudate, ja est nomen Dei. Ahiui est abscondita virgo propria. Amen vere, seu fideliter, vel fiat. Barahas pro latrone. Batus men- sura trium modiorum apud Hebrseos. Bethsabee mater Salamonis ; non Barsabee, qvae est civitas ad austrum in terris Judi^re. Cubus mensura. Casiiis per unum s scribitur, licet vitiose nunc scribatur et legatur per duo s, ut inferio patebit. Cherub in «ingulari, cheru- bim in plurali per m literam. Dalila, qufe Sampsonem illusit, per I scribitur in ultima, sicut in prima, non per d. Unde male dicitur Dalida apud \n^ilgum. Bra- bon est pignus, quod Hebrreum est, licet Grrecus utatur hoc nomine ; sed pronmitiat parum aliter, sci - licet arrabon, per a in prima litera et per duplex r, quern Latinus imitatur. Gehenna HebrsBum est. He- brrei dicti sunt ab Heber, non ab Abraham. Hiere-
446 ROGERI BACONIS [CAP.
mias, Hierico, Hierusalem, Hieronymus, et hujusmodi debent aspirari in principio. Jesus est Hebraicum origine ; sed pure Hebraicum est Josue, et Grsecus est Yesus,^ ut sit trium syllabarum. Latinus dicit Jesus, Juheleus annus, in secunda syllaba liabet e non i ; nee dicitur a juhilo, ut sciemus inferius. Jus- tus est nomine Hebrseum et Latinum aBquivoce ; ut Actuum primo [23.], ad Colosenses quarto [11.]. Magdalena, Maria, maehina, Hebra3um est origine. Mamona, divitise. Man est quid, a quo transumitur hoc nomen mana, quo utebantur filii Israel in deserto. Cum enim viderunt illud de coelo cadere quserebant " quid hoc ? " in Hebrseo dicentes manhu ; man est quid, hu, hoc. Nabulum Hebraice ; Psalterium Grpece ; laudatorium Latine. Niger est sequivocum ad Hebrseum et Latinum, de quo habetur Actuum tertio [decimo] in principio, ubi dicitur, " Simon, qui vocabatur Niger." Osanna, id est, salva obsecro. Pascha. Pharao non est nomen proprium regis, sed regime dignitatis, sicut Caesar apud Romanes. Sah- hatum notum est, et accipitur pro festi^dtate et pro die septimo, et pro hebdomada. Sa'phirus est nomen lapidis Paradisi, et Hebrasum. Sarahalla magis Cbal- daice dicitur et sunt bracca3 vel crura. Sathan, ad- versarius. Seraphim per m est pluralis numeri. Seraph est singularis numeri. Sicera omnis potus qui in ebrietatem ponit, secundum Hieronymum super Isaiam. Latin com- Similiter sunt nomina Chaldaica et Abrabica innu- mentators j-^^erabilia. Sed quia hsec magis extranea sunt et bre-
criticisGcl
and con- vitas me cogit, ideo de iJlis supersedeo ad banc
demned. j^gram. Considerandum est igitur qusestio de voca-
bulis dictis. Yulgus Latinorum cum capitibus suis
multipliciter oberrat; primo, quia ?estimat esse La-
Yesus'] Ysus, MS.
VII.] COMPENDIUM STUDII. 447
tina, vel Grasca, vel Hebrsea, et e converso, qua3 lion sunt ; secundo, quia derivationes falsas et inter- pretationes facit et etyraologias in his ; tertio, quia falsa pronuntiat et scribit, et praecipue illi qui primi sunt in expositionibus vocabulorum lingufe Latinge, ut sunt Papias, et Hugutio, et Brito, mendaces, quorum mendaciis vulgus opprimitur Latinorum. Hu- gutio in primis reprehenditur de magno mendacio circa principium decreti, ubi dicit in apparatu, quod exemplaria Latina certiora sunt quam Grseca, et Gnieca quam Hebraea, loquens de illis quae trans- lata sunt ab Hebrseis in Grtecum, et ab Hebrseo et Grasco in Latinum, faciens distinctionem ibidem quo- modo hoc possibile est. Et imponit Hieronymo quod omnino absurdum est, et contra Hieronymum in prologo Pentateuchi. Cum enim in translatis a priori lingua non potest in posteriori aliquid recte trans- ferri nisi secundum quod fuit in origine et fonte, raanifestum est quod certius omnino est He- brseum quam Grsecum, et hoc quam Latinum, in his quae a prioribus linguis in posteriores transferantur. Et proculdubio Hieronymus expresse dicit istud. Et ideo Hug-utio non intellexit Hieronymum in hac parte. Ex quo patet quod in libro suo De Yocabulis errat, cum dicat, quod a doceo dicitur dogma ; quo- niam doceo Latinum, et dogma Gr^cum est. Sed prior lingua non certificatur per posteriorem, nee derivatur a posteriori, ut quilibet satis novit. Et hoc expresse dicit Hieronymus in libro Qujestionum Hebraicarum^ et Servius in commentario super secun- dum Georgicorum reprehendens Donatum, qui nomen Bacchi, quod est Lenceus Grajcum, dicit derivari a lenio, lenis. Cui Servius objicit quod Lenasus Gr^ecum est, et ideo Latinam non recipit interpretationem ;
' Quastionum Hebraicaruni] Praef. p,303.
44S ROGERI BACONIS [CAP*
sed dicitur a potu lenn, id est a lacu. Qui igitur dogma dicifc derivari a doceo, sestimat quod dogma sit Latinuui ; et ideo errat in liac festimatione, sicut in derivatione nominis oberravit. Similiter dicit quod Amen dicitur ab a, quod est sine, et mene, quod est defectus, Sed Amen Hebra3um est ; quia reperi- tur in Veteri Testamento et Hebraice scriptum est ; et a, quod est sine, est Grsecum, et similiter onene Grsecum est. Quapropter falsa est interpretatio, quia Hebr?3um non potest descendere a Grosco. Papias. Hugutio vero et Papias dicunt quod Parasceue dici-
tur prseparatio coenre, et componitur a paro et ccena. Sed Grsecum nomen est, et ideo Latinam non habet derivationem, secundum Hieronymum et Servium, ut pr^edixi. Sic igitur errant apud Latinos in vocabulis innumerabilibus. Et duplex est error ; quoniam ety- mologizant prius per posterius, et restimant vocabula unius linguEB esse alterius, quod est falsum penitus The mis- et absurdum. Brito vero murmurat contra Huo'utionem Brito ° ^^ Papiam in talibus ; sed tamen in idem redit nesciens quid dicat. Asserit igitur quod Deus etymo- logizatur quasi dans seternam vitam suis, et solus. Deus enim Grtecum, Nam testante Prisciano ^ una muta cognata ponitur hie pro altera; quia t et d, ut ait Priscianus, sunt cognatae, et una ssepe pro alia ponitur ; quia Gra3cus dicit Tlieos, et th mutatur in d quasi deos. Sed Gra3ca vocabula terminata in os mutantur in us cum cadunt in usu Latinorum, ut Christos, Christus ; aut in er, ut agros, ager ; sicut dicit Priscianus. Cum igitur Deus sit Grsecum non potest habere Latinam etymologiam, ut fiat vis in hoc nomine etymologia. Dico quod Hieronymus in libro memorato super Genesim septimo [3.], dicit Sara non Grsecam sed Hebra^'am debet habere rationem. Nemo
> Prisciano'] Be Partibus, i. p. 28, ed. 1545.
VII.] COMPENDIUM STUHII. 449
enim una lingua quodlibet vocaut efcymologiam sumuut vocabuli ex altera. Et Servius loco memorato elicit Groocum nomen non potest Latinam etymologiam reci- pere. Et hoc dicit pluribus locis. Ergo Brito male etymologizat, et cadit in Hugationis vitium et Papins, quoniam etymologia est sermo vel ratio veritatis. Sed Veritas Grasci non dependet a Latino, cum ptius non dependet a posteriori. Quapropter nulla etymo- logia Greeci oportet fieri in Latinis.
Errat etiam in principali expositione liujus vocabuli Deus ; similiter et Theos, cum dicat ilia significare metura ; et sic dicit Hugutio et Papias, et, quod doleo Isidorus' libro septimo. Cum enim isti sint Latini, et non possunt suo sensu firmare base, sed oportet eos adducere auctoritatem aut aliquam ra- tionem. Et quoniam neutrum faciunt, ideo secundum Ilieronymum, sententia eorum eadem facilitate con- temnitur qua probatur. In omnibus enim dubiis et occultis qua? bumano sensu tractari possunt debet, se- cundum Hieronymuni" super Mattlia3um, auctoritas vol ratio introduci. Et prsecipue non est consentien- dum istis Latinis in hoc casu ; quoniam Johannes Damascenus ^ qui Grtecus fuit, et dedit interpreta- tiones certas et fi deles juxta linguam Grsecam certi- ficat nos in hac parte. Dicit igitur primo libro quod Deus, sen Theos, dicitur a thein [Ssw], quod est currere,'* vel fovere, vel circumsequi secundum aliam translati- onem ; quia circumsequitur et fovet universa ; aut dici- tur ab etliin, quod est ardere. Deus enim est ignis consumens malitiam ; vel a theaste [fisacSai], quod est considerare et perficere, quia omnia considerat et con- sideravit antequam creata fuere. H?ec igitur tenenda sunt ; quia auctor Grascus est, et Grrecas interpreta- tlones posuit sicut decet.
^Isidorus] Etjin. vii. 1. I ' Damascenus] De S. Trinit. i. 5.
' Hieront/mus'] In prolog. ? I * currere] curare, MS.
VOL. I. F F
450 ROGERI BACONIS [CAP.
Brito quidem indignissimus auctoritate, pluries redit in vitium de quo repreliendit Hiigutionem et Papiam. Nam cum dicit quod Gehenna dicitur a ge, quod est terra, et ennos, quod est profundum, Hebrseum voca- bulum docet oriri ex Graeco ; quia ge pro terra est Grsecum, et gehenna est Hebraeum. Hoc enim voca- bulum primo Salvator instituit pro poena infernali, sicut Isidorus^ dicit super Mattbseum. Sed constat Salvatorem loquutum fuisse Hebraice. Et manifestum est hoc ex nominis derivatione, quantum Hieronymus ostendit, dicens quod Gehenna dicitur a Geliennon, quod est vallis filiorum Ennon juxta Hierusalem, in qua valle Jud?ei idola coluerunt. Et Hugutio hie errat cum Britone, cum interpretatus est ge terram, ut derivatio sit a Graeco. Sed non solum in modo inter- pretandi Hebrseum per Grsecam derivationem errant ; sed in tota interpretatione. Nam hie ge non est Grsecum sed Hebrseum. Ge enim Graecum, terra est ; ge Hebrseum, vallis est. Unde Geliennon est vallis Gehennon, sive filiorum Hennon. Et ideo Gehenna a ge, quod est vallis, derivatur. Cum etiam Brito dicit . cum Grsecismo ennos profundum esse, in hujus nominis interpretatione nihil dicit, quoniam cadit il»i. Quia Gehenna dicitur a Gehennon per similitudinem vocis et orationis, secundum quod docet Hieronymus. Quoniam Deus promisit multitudinem Judseorum idola- trorum in ilia valle filiorum Hennon occidi, et sic peccatores interfici in Gehenna.
Similiter quod ipse Brito, et Hugutio, et alii grammaticellse idiotse dicunt, quod arrabon est, quasi arra bona, ut res quae datur pro conjugio, vel re bona, non pro mala, horribilis falsitas est. Nam arrabon est Hebrseum, sicut habetur Genesis xxxviii. [17.]. Sed Hebrseum non derivatur a Latino, nee
' Isidorus'] In Etym. xiv. 9.
VII. J COMPENDIUM STUDII. 451
et3miologiam recipit ab eo, ut ostensiun est. Item quod dicunt, quod datur pro re bona nou pro mala, falsum est. Nam Judas filius Jacob dedit arra- bonem pro fornicatioue, ut manifestum est ex prte- dicto capitulo Genesis. Quod etiam dicunt quod est arra, falsum est, quia arra est pars pretii prima, quae datur in principio vendenti, quam emptor non repetit, ut omnes scimit. Sed arrahon est proprie pignus quod ad tempus traditur pro pretio promisso, et repetitur soluto pretio, sicut patet in Genesi. Ut Judas promisit hsedum pro pretio concubitus. Et cum non liaberet hsedum prsesentem et Thamar peteret pignus, tradidit pro pignore armillam et l^aculum. Et lioc pignus vocatm" ibi arrabon, sicut manifestum est omnibus legenti textum. Et qui scit Hebra?um potest hoc probare per Hebrseos omnes atque per Grfecum. Nam Grfecus utitur hac dictione pro pignore ; quoniam ad Ephes. [i. 14.], et multotiens ahbi, ubi nos habe- mus pignus, Gr?ecus habet arrahon. Considerandum est etiam quod aliqui Latini, in Grseco periti, credebant quod arrabon esset Grsecum. Et in expositione vocabulorum Grsecorum posuerunt ha^c vocabida inter Gr?eca, propter hoc, quod in Grseco textu invenitur hoc vocabulum. Non est autem Grsecum, sed Hebrseum, sicut sciunt omnes Hebrsei, et invenitur in Hebrseo, in loco prasdicto et alibi. Sed aliqua vocabula Hebrasa sunt in usu Grsecorum, sicut vocabula Grceca et Hebrsea sunt in usu Latinorum. Quia posterior lingua a priori multa vocabula recepit, ut patet in vocabulis superius nominatis.
Et non solum errant isti auctores ficti et omnes Their per eos, quod Hebrsea et Gr^eca credunt esse Latina 2^^^°^^*^^^^!^ et dant eis Latinam derivationem ; sed similiter ac- Tations. cidit eis de Latinis puris. Aliqua enim sunt Latina piu'a, ut ccelum, quod dicunt esse casam helios, id est, casa soHs, secundum intellectum eorum ; quia rjxiog in Grseco est sol in Latino ; cum tamen coelum sit
F F 2
452 ROGERI EACOXIS [CAP.
purum Latinum, ct dicitur a coelo, coelas, secun- dum Yarronem/ Latinorum peritissimum, et secun- dum Plinium et Servium, Et in hoc ostendunt se esse asiiios, quod dicunt coelum esse casa helios. Nam lielios est nominativi casus, et ^A/ou est genitivi casus. Undo deberent dicere casa rjX/o-j, non helios. Unde casa helios nihil est, sicut nee casa sol, cum sit falsum Latinum. Qnod etiam Hugutio dicit, et Brito reputat secundum unam opinionem suam, quod tus, turis, dicitur a &el:, quod est Deus, manifestus error est ; quoniam Servius super primam Georgicorum eliminat hoc falsum, dicens quod tus a tundendo dicitur, quia fluit de arboiibus in terram ct coagulatur cum glebis, quse gleba tunditur ut extra- hatur tus. Et ideo sine aspiratione debet scribi, ut dicit Servius ibidem. Sed secundum errorem Hugu- tionis, et secundum unam opinionem Britonis errantis, debet habere aspirationem, quia 0ioj aspiratur, a quo volunt erronee quod descendat.
Similiter a^stimat vulgus quod ave dicatur ab a, quod est sine, et ve, quod est ve. Sed hoc est fal- sum, quia ave est pure Latinum, et ideo a Grreco non derivatur. Deinde in Gr?eco est ^«''ps pro ave ; et nullum vocabulum c^jusdem significationis est in Grseco conveniens in voce cum ave, quod oportet observari in derivativis ; quia conveniunt in principio cum voce primitivi, licet difierant in fine. Deinde possumus considerare errores istorum in Gr?ecis et Hebrseis ubi servant interpretationes Grtecas et Hc- bmeas, sed tamen corruptas, in quibus in scriptura et pronuntiatione vocum corrumpitur cum sensu et in- terpretatione. Et jam in tantum valuit usus eorum, quod omnes homines modo credant multa Msa, et totum vulgus corrumpitur, et mutantur Scripturse
' Varronan] De Ling. Lat. v. 3.
VII.J COMPENDIUM STUDII. 453
aiitbenticre et {intiqune. Verbi gratia, omnes Biblios multura antiqupe, et libri sanctorum, et omnes libri Prisciani antiqui, et libri Plinii, et libri medicings, et alii omnes in omni facultate utuntur hoc vocabulo orichalco. Ubi vero per hos auctores, scilicet Papiam, Hugutionem, et Britonem, vulgatur auricalcum. Non solum vero per antiquos textus in omni facultate hoc probatur, sed per novos libros poetarum et antiquos, in quibus, ratione metri, concluditur quod non potest dici auricalcum sed orichalcum, Unde Horatius:'
" Tibia non ut nunc orichalco juncta tubasque/'
Si esset ibi auricalcuon, esset versus inexcusabiliter vitiosus. Similiter Virgilius duodecimo iEneidos dicit [87.]:
" Ipse dehinc auro squalentem alboque orichalco."
Et ideo magister Johannes de Garlandia vituperavit Johannes omnes, sicut ego ab ejus ore audivi. In significatione ^^ ^'^^l^^- vero et interpretatione errant. Cum enim dicunt ipsum derivari ab auro, hoc esse non potest, quia non dicitur auricalcum sed orichalcum. Sed quia erraverunt in voce, ideo errant in derivatione. Quod etiam Hugutio vult quod dicatur a calcos, quod est malum, quasi aurum malum, quia non habet nisi colorem auri, falsum est hoc ; quia secundum Grtecos dicitur a ^ocXkoc, quod est ?ss ; unde est ces splendidum. Isidorus- etiam cadit in vitium istorum antiquorum in parte, quia Eesti- raabat quod componeretur ab auro et calcos, quod est ?ss. Secunda pars vera est, sed prima non potest teneri. Brito vero et sui socii pra^dicti, aut falsa dicunt esse, aut propria, aut deficiunt in necessaria
' Iluralius'] Ars To: t. 2Q-1. | - Isidunis} Etym. xvi. 20.
454 ROGERI BACONIS [CAP.
expositione ; et quasi super omnibus istis vitiis simul laborant. In ortho- Ptisana est res communis in usu infirmorum ; et grap y- gg^ succus orclei deeocti in aqua, sive melius, aqua in qua decoquitur ordeum, quse datur febricitantibus. Et scribitur per jj in principio, t litera sequente, sicut Ptolomaeus et multa Grjeca vocabula scribuntur. Quod vero sic scribatm- patet per libros Grtecos in quibus sic scribitur, et per omnes antiquas Biblias, et alios libros. Et liabet mediam correptam. Nam Macer ' dicit in libro Herbarum :
" Cum ptisana succum porri sorbere juvabit ;"
et per Horatium, qui dicit :
" Tu cessas, agedum, sume hoc ptisanarium oryzas."
Qui versus debet sic scandi, ut ultima syllaba hujus dictionis ptisanarium auferatur solum, more poetico, ut sic dicatur iDtisanari oryzce. Et sic patet quod dufe primse syllabse breviantm*, et hsec syllaba sa breviatur hie, et per consequens debet breviari in hoc nomine ptisana. Sed Brito errat in utroque jam dicto. Nam dicit quod hsec dictio incipit per t, et sequitur i litera, et postea p, ut dicatur tipsana, et ex medio producitur. Sed non probat hoc nisi quod Alexander inducit Alexandrum Necquam, pro testimonio, quia Neccham. £^^^^ similis ei in falsitatibus, qui dicit:
" Cortice nudato tipsanas ordea dicas."
Ex errore Alexandri ipse gratis sine ratione et sine auctoritate errat. Et incidit occasione in majorem errorem, dicens quod versus Horatii debet scandi per
iiiocer] See above, p. 237.
VIT. COMPENDIUM STUDII. 455
ablationem duarum syllabarum in fine sic, tipsanaro- In scan- ryze ; ut sic habeat mecliam productam, hanc scilicet ^^^^' syllabam sa. Sed hie error vilissimus et contra omnes auctores. Et primo impugnatur per Macrum, ut tactum est superius. Secundo impugnatur per regulam Pris- ciani in quarto libro,^ quod a ante r in derivativis producitui", ut popularis, singularis, familiaris, avarvLS, contrarium, armarium, et hujusmodi. Igitur ptisana- rium habebit a longum ante r. Deinde fortius hoc probatur per jus poeticum scandendi versus ; quia nuUus poetarum unquam vult subtrahi nisi imam syllabam tantum, quod licet inducere per omnes poetas, tarn infideles quam Christianos ; verbi gratia, Horatius [Sat. i. 7, 14.] :
"Non aliam ob causam, nisi quod virtus in utroque est;"
hie solum hsec syllaba am in hac dictione aliaini demi- tur. Si enim duae demantur, scihcet i et am, ut al remaneat dicendo sic, Non al oh causam, et csetera, erit versus falsus, cum al sit brevis et sequitur vocalis ; sed sic scandendo producitur. Similiter apud Lucanum r
" Italiam, extremo sedeat quod littore magnus/^
Si enim duse syllabas demantur in scandendo sic, Ital extreTRO, et csetera, erit versus falsus, quia al brevis est. Unde Virgilius, "ItaKam fato,"" et csetera ; sed hie tunc sequeretur vocalis, quod esse non potest etiam apud Yirgilium [^n. i, 3.] :
" Multum ille et terris jactatus et alto ;"
Qui scandi debet sic, ■' Multum iUe," et csetera, ut ima tantum dematur syllaba. Et sic de omnibus poetis ante Christum nunquam invenietui- iustantia. Similiter
* Jibro] See p, 110, ed. 1545. | - Lucanuni] Ph. ii. 659.
45G IIOGERI BACONIS [CAP.
apud poetas Christianos sive, ut melius dicam, auctores doctissimos, cujusmodi sunt Sedulius, et Prosper, et Aratoi*, et Juvencus, et alii omnes quos approbat ec- clesia, et summi pontifices, sicut patet in prologis liorum librorum, et Hieronymus, et Beda, et omnes antiqui sapientes. Juvencus igitur, qui primus fuit, et metrificavit Mattheeum evangelium, sic dicit [i, 83.] :
'' Officio amissamque levant promissa loquelam."
Hie aufertur ultima syllaba, scilicet o, ut Offici amis- sani, et csetera ; nee j^otest plus auferri sine falsitate versus. Sedulius :
" Principium et finem hunc Alpha viderier." ^
Priscianus dicit quod auctores dicunt farier pro fari, et viderier pro videri, et sic do Imjusmodi. Ha3C dico propter sensum versus. Sed scanditur sic, " Principi et finem," et coetera, ut sola ultima syllaba auferatur Quod si duge demantur, tunc scanditur sic, "Princip et finem," et csetera, et est versus falsus, quia syllaba brevis est et sequitur vocalis. Similiter Prosper'^ ait :
" Judicium humanum quod falli s^epe necesse est."
Et hie est cadem consideratio do hoc vocabulo judi- cium, sicut in versu alio de hoc, quod est principium, ut patet. Et iterum Prosper : ^
" Una trium de hoc, quod una deltas una est esse ab uno."
Hie in hac dictione una seeundo posita auferri potest sola ultima syllaba, et in hac dictione esse
' viderier'] Ciimicn Pas. iii. 288, I ^ Prosper] Epig. xcix. al. xcvi. hatcnt alpli viderct habent, MS. | ' Prosper] Una cadcniqiie trium
' quoniam est essentia qutc se, Ep. Iv.
VII.]
COMPENDIUM STUDIT.
457
similiter, aut aliter versus est nimis vitiosus. Et Arator : ^
" Divinum eoncepit iter hinc sacra Maria est;"
ultima syllaba hujus dictionis Maria potest auferri ; seel noD. plus, quia versus periret.
Manifestum est igitur quod in hac dictione i-)1:isana- rium, non auferetur scandendo nisi ultima syllaba, et ideo scandetur sic : Ptisanari oryze," sicut Prin- cipi et fincm in versu Sedulii, et sicut Judici humanum in versu Prosperi. Errat igitur Brito cum sue Alexandro Necquam. Hie Alexander in multis vera et utilia scripsit ; sed tamen inter auctores non potest, nee debet, justo titulo numerari.
Similiter multa falsa dicuntur cum istis nomini- In etymo- bus : Cenobium, cenodoxia, encsenia, cinomia, sceno- "^^' phagia, et hujusmodi similia. Et est error in simplicibus et compositis, et ignorantia liorribilis. Propter quod diligenter considerandum est quod multa istorum dicantur a xbvm Grseco, sed non omnia. Et sciendum quod cenon, apud nos prolatum uno modo, scribitur apud Gr?ecos tribus modis. Primo per e breve, sicut kenon, et sic est inane sen vacuum, a quo cenodoxia, quae est vana gloria ; quia doxa est gloria, secundum quod habetur Deut. septimo in glossa. Se- cundo modo scribitur per dipbthongum ex alplia et iota, sicut hainon^ et tunc idem est quod novum ; undo cncoenia, quod est innovatio vel dedicatio, vel nova festa et dedicationes ecclesiarum ; unde encoeniare, id est, dedicare, sicut vult Augustinus ^ super Johannem. Tertio modo scribitur per dipbthongum et omicron et iota, sicut koinofi, et tunc apud Grrecum sonat y
' Arator'] In Act. Apost. ii. 298. - fiainon'\ kaipop, MS. and below, koipor, for koinos.
All ijustin Its'] Tract, xlviii. in
c. 10.
458 EOGERI BACONIS [CAP.
Grsecum, unde dicunt oimon. Sed Latini, secundum Priscianum/ secundo libro, utuntur ce diptbongo pro e, et dicunt et sonant e. Unde dicunt cenon, a quo epicenon, communis generis, et cena, quod est commu- nitas edentium ; quia apud veteres solitum est in propa- tulo vesci, et communiter epulari, ne singularitas gene- raret luxuriam sen gulam. Item a cenon, quod est commmie, et hios,~ quod est vita, dicitur cenobium, et cenobitse, quasi communiter viventes. Sed renon ^ scri- bitur per r, sicut jpepop,^ quod est peregrinum, a quo remum, quod est nimis extraneum, et non est ibi eremum, ut e litera prseponatur, licet hoc velint Hu- gutio, et Brito, et alii per errorem. Nam in omnibus Bibliis antiquis, et historiis, et aliis invenitur incipere per r literam, et ita est in Grgeco. Cinomia uno modo derivatur a cenon, quod est commune, et mia, quod est niusca. Et scribitur per ol dipbtbongum, in Grpeco sic, koivoiuIu : pro quo secundum communem usum Latinorum in aliis vocabulis hujusmodi diph- thongi deberet dici cosnomia, ut patet ex prtedictis. Sed tamen prsevaluit usus Latinorum antiquorum in hoc vocabulo, ut diceretur cinomia per i, non per e. Et sic accipitur in primo, quoniam Hieronymus in translatione sua juxta veritatem Hebrseicam trans- fert omne genus muscarum in illo primo antedicto ; et sic est in textu Exodi viii. [21.] omne genus muscarum, ut sumatur musca communiter in hac vel ilia. Et Septuaginta interpretes transtulerunt de He- brseo in Grsecum ibi omnimodam muscam, sicut ex Grgeco patet, et glossa dicit ibidem. Et propter hoc omnino tenendum est quod ilia plaga ^gypti fuit de omni genere muscaram, et non de una tantum, scilicet de canina, de qua nunc dicendum est.
' Priscianum] circa init.
- bios\ vios, MS.
^ renon'] So MS. for leVo»'.
* pepop] So MS. EeacI " x sicut ^4yos."
VII.] COMPENDIUM STUDH. 459
Hsec autem Grfece scribitui' kwoixviu, sed debet scribi per y Grsecum, sine per ypsilon. Et dicitur a cynes, quod est canis et 'mia, musca, quae solet multiim in restate infestare canes, et eorum auribus adhasrere. Per superiores igitur rationes patet quod plaga ^gypti non debet esse de canina specialiter, sed de omnimoda. Et male asstimant esse plagam ^gypti et in Psalterio. Et ideo una giossa magistralis Exod. viii., quae dicit quod cinomia est ibi musca canina, falsum est, sicut infinitae alife super Bibliam, qua3 non simt sanctorum, sed doctorum insufficientium in liac parte. Cum igitur Brito tenet unum sensum tantum, et Papias alium, et alii similiter, non distinguentes de Scriptura istorum diversa, nee exponentes quid veri vel quid falsi sit hie, manifestum est eos esse penitus vitiosos. Similiter in prsedictis de cenon multipliciter sumpto et de omni- bus derivatis.
Circa has dictiones nurnmus et nomisma, disputa- Other in- tiones Britonis et aliorum multa frivola continent et gillfyaj! ^ falsitates, et nihil certificant. Certum igitur est quod mistakes, nummus apud omnes auctores scribitur per duo rii, et est Latinum. Sed nomisma Grascum est, et scribitur per o vocalem in prima syllaba, et W/ in secunda. Unde nee habet u nee r)i in prima syllaba. Et in Graeco scribitur per m et o in prima syllaba, ut j)atet, Matthaei vicesimo secundo, ubi dicit Dominus [18.] : " Ostendite mihi nomisma census." Ibi enim scribitur in Graeco hoc vocabulum nom,isma sicut recitatur in Latino ; unde pm'e Grascura est, et omnino. Quapropter Brito errat, et alii, qui volunt quod habeat u in prima syllaba, quicquid sit de m. Et ideo ulterius errant qui dicunt a nummo derivari, decepti eo quod credant quod habeat u in prima syllaba. Sed et alia ratione falsum dicunt et absurdum ; quia Grsecum non derivatur a Latino. Et tertia ratione per Graecam deri- vationem patet quod dicitur a voixI^m Graeco, quod est facere v6[ji.K7iJ,a. Et vo^j-KJixa breviatur in prima syllaba,
4G0 ROGERI BACONIS [CAP.
ct nummus longatur in prima syllaba, ut differentia major appareat inter ilia, ut liabentiir a Juvenco tertio libro super Mattliseum, ubi elicit sic :
" Insplcite in nummum sculptique nomismatis sera."
Et Sedulius in quinto libro [43.] :
" Tam diri sceleris ter dena nomismata sumis."
Et Horatius in libro Epistolarum [ii. 1, 234.] :
" Retulit acceptos regale nomisma Philippos."
Sed si a nummo derivaretur, probabile esset quod longaretur, sicut nummus. Raro enim habet liic in- stantiam, et tunc ratio subcst quod liic assign ari non potest, nee a Britone assignatur,
Nomisma aliquando sumitur pro denario, ut in versu Sedulii patet, quo loquitur de Juda, qui triginta no- mismata, id est denarios, acceperat pro Domini vendi- tione. Aliquando pro venditione et sculptura numrai, ut apud Juvencum ; unde dicitur proprie inscriptio qupe est in nummo ; sicut patet in Evangelio, et ideo non est mirum si hoc Brito non potuit ignorare.
Huffutio et Brito errant horribiliter in hoc nomine idiota. Dicunt enim quod dicitur ab idus, quod est divisio, ct iota, quod est litera alphabeti, quasi divisus a Uteris et illiteratus ; vel ab idus et ota, quod est auris, quasi divisus ab aure, quia quod audit non in- tclligit ; vel ab othis, quod est mos, et idos, quod est proprium, quasi ignorans morem propriae terra3 et centis. Sed absurda sunt hrec et falsa. Nam idion^ est proprium, a quo idioma, id est, proprietas loquendi et idiotes, qui naturali sensu et propria lingua con- tentus est, et sic est idiota, sicut scribit Bcda- Act. quarto Quapropter idiota Latino more acceptum, est
iciion'] idon, MS. and below. | ' Bcda] p. 953, ed. Lligne..
VII.] COMrENDlUM STUDII. 4G1
derivatum ab idlotes GriDCO vocabulo, et non est sic modis falsis composituin, ut proplietia et proplietes ; ct sic de mnltis. Et non solum Msa sunt sed absurda, et maximc tertia compositio, qua idiota dicitur igno- rare morem proprias gentis, cum ideo dicatur sic, se- cundum Bedam et secundum Grajcos, quia nescit nisi linguam et mores propria gentis. Et prjeterea idios non est propriura, sed idion. Et minus absurde de- ceret sibi quod idus et etJds componeretur, quam ab idion, quoniam tunc sonaret aliquo modo divisionem a moi-e gentis vel io-norantium.
Non est finis de erroribus qui dicuntur ab istis, nee possum singula tangere. Unum tamen adliuc tangam propter disputationes Hugutionis et Britouis, qui in- saniunt contra veritatem, et prsecipue Brito, qui vide- tur furere in hac parte. Est igitur eorum contentio in vocabulis derivatis a lapidibus et filo, ut adamanti- nus, amethystinus, crystallinus, hyacintliinus, onycliinus, smaragdinus, bombycinus, byssinus, et hujusmodi, qunj omnia breviantur in penultima syilaba. Nam omnes auctores breviant lifec et nunquam longaut. Igitur non est poetica licentia quod longat. Nam tunc est poe- tica licentia quum in casu causa metri fit aliqua syilaba brevis, vel longa, cum alias non inveniatur ita, apud eundem auctorem et alios. Unde Juvcnalis ' ait :
" Causidici vendunt amctbystina convenit illis." Et idem:
" Grandia tolluntur crystallina maxima rursus." Et idem:
" Quarum delicias pannus bombycinus urit." Et Persius : -
" Hie aliquis cui circum humeros liyacinthina la^na est."
' Juvenalis] vii. 13G; vi. 155, 2C0. | = Peitiius'] i. 32.
462 ROGERI BACONIS [CAP.
Et Prudentius : ^
" Sardonycem pingunt ametliystina; pingit, iaspis " Has inter species smaragdina gramine verno/'
Et sic de omnibus auctoribus, quoniam nunquam contrarium reperitur, igitiu- non est poetica licentia, sed Veritas ab omnibus approbata. Et ideo Hugutio mendax, et Brito mendacior, mentiuntur quum volunt excusare omnes auctores per licentiam poetic93.
Deinde Latini suam grammaticam a Grsecis traliunt, et ideo prsecipue in Grsecis vocabulis debemus sequi Grsecos. Unde Servius super primum -^neidos, Gra3- cum vocabulum transiens ad nos, debet suo accentu proferri, et eadem ratione suo tempore. Et ita vide- mus in omnibus apud auctores, et ideo hsec vocabula brevianda sunt in penultimis. Cum autem objicit Brito hoc esse contra Priscianum,^ qui vult in trac- tatu Possessivorum, quod omne nomen possessivum desinens in nus habet penultimam longam, j)aucis ex- ceptis, ut Tnasculinus, foemininus, et alia pene infinita, dicendum quod regula ilia datur de Latinis dictionibus ibi et non de Grsecis. Quod patet per Priscianum dicentem quod forma in nis, et plures aliae format non sunt datse de Grsecis, sed tantum de Latinis. Nam sicut ibidem docet Priscianus, formie Grsecorum in possessivis non sunt in nis, sed in cos et in os ; ut grammaticos, spondeos ; quas formas, ut dicit, a Grsecis accepimus. In Latino autem sermone non his tantum utimur, sed aliis, quarum una est in nis, sicut exemplificat ; in quibus exemplis suis nullum ponit nomen derivatum a lapide nee filo, et ideo de istis nunquam intellexit. Quia igitur Brito ignoravit rationem Gra3cam sicut Hugutio, ideo non intelligunt Priscianum. Deinde Priscianus non ignorat poetas
Prudentius] Psychomachia, 860, 862. | - Priscianum} See above, p. 262.
VII.] COMPENDIUM STUDII. 468
multipliciter corripuisse ista, cum omnia qupe vult confirmat et reprobat per eos. Igitur fecisset mentio- nem de illis aut excipiendo aut excusando, sicut facit in aliquibus ubi poetse usi sunt aliqua syllaba longa vel brevi, poetica licentia. Non igitur ubi agit de diminutivis excusavit Juvenalem ^ qui antepenultimam hujusmodi nominis cuticida producit, dicens :
" Cum libet sestivum cuticula solem."
Ex quatuor enim brevibus est, sed necessitate metri pro- duxit antepenultimam. Cum vero objicit Brito, quod inter exempla sua ibi ponit hoc nomen leoninus, quod videtur esse Grsecum, quia leon, quod est leo, Gr?ecum est ; dicendum, quod non derivatur a leon, leontos, quod est Greecum, in Gra?ca consuetudine declinatum ; sed a leo, -nis, -ni, quod Latine declinatum et more Latino acceptum ; cui additur mis, et fit leoninus. Et ideo leo- ninus servat morem Latinorum. Similiter quod objicit de hoc nomine onustelinus ibi posito, dicendum quod mustela non est Grtecum. Nam mustela apud nos, vocatur gale apud Grsecos. Et mustela si Grsecum esset, Latino tamen more et Latina declinatione ac- cipitur, in quantum ab eo mustelinus derivatur. Et similiter de his, metropolitanus, Neapolitanus, et hujus- modi, quffi penultimam producunt et sunt possessiva. Sed metropolis Grascum est, et Neapolis ; dicendum quod non est forma Gr^eca, sed a gentili nomine in tes, sicut in Latinum transformatur. Nam Priscianus dicit quod ab hoc nomine rtietropoliies dicitur metro- politanus, es mutata in as, et a Neapolites, Neapoli- tanus. Et licet primitiva sit Gr?eca, tamen hsec de- rivativa servant formam et morem Latinorum. De iis quse objicit Brito, ut decardianus,- ecus, herous, et
» Juvenalem'\ Cf. Sat. xi. 203. | ^decardianus'] Sic MS,
401 ROGERI BACOXIS [CAP.
hnjusmodi, nescivifc oltjicerc, quia hn?c non terniinmilur in nus ; et etiam Latino more a piimitivis derivautur. Non sic ilia quae a iilo ct lapide derivantur.
Cap. VIII.
Further QuONlAM vero jam diu moratus sum circa quintam
theism/"' causam, propter quam oportet ut Latini sciant gram- of Greek, maticam linguarum aliarum, et maxime GraBcam et Hebra^am, nunc volo tangere residuas causas quarum aliqune omnino plana; sunt, aliquas magnam liabent difRcultatem, de quibus aliqua more compendii expli- cabo. Cum igitur prima causa fuit per exemplum sanctorum, et pliilosopliorum, et poetarum, et omnium sapientum Latinorum, quoniam omnes hi occupaverunt se in linguis sapientialibus ; et secunda causa fuit, quod omnia in scriptis suis tractaverunt per has linguas, ita ut necesse est nobis uti linguis, si volu- mus gaudere sapientia antiquorum. Et alitcr essemus insani ; quia a nobis non habemus aliquid, sed ab eis. Et tertia causa, quod plura non exposuerunt, credentes quod posteriores darent se studio linguarum, sicut ipsi, per quod studium quajrerent quod necesse esset. Et quarta causa fuit, quod multa minus bene exposue- runt, aliquid hvniianum passi, propter (piod oportet nos recurrere ad linguas. Et quinta, quod Latina lingua composita est ex linguis aliis. Cum igitur hrec sic se habent, ut ostensiim est, volo nunc alias causas revolvere communes et radicales. Est enim sexta causa de grammatica Latina. Nam ilia est mater omnium scientiarum cujus potestas descendit in omnes scientias. Sed ilia traditur a Prisciano et Donato in majori volumine, et in omnibus poetis et antiquis, per vias Grsecas, tam in substantia quam in modo.
VIII.] COMPENDIIUM STUDII. 465
Deinde Priscianus elicit quod ipse oinnino imitatur Gr[iecos, et ponit ipsum Grrecum scriptuiii literis Grsecis in magna copia, adducens auctores et auctori- tates Grtecas in suo volumine abundanter, asserens quod non potest sciri Latinorum grammatica, nisi Graeca fuerit bene nota. Possum ponere infinita exempla et rationes particulares de his, in quibus omnibus errat vulgus Latinorum, non solum in sensu et interpretatione, sed in derivatione, et pronuntiatione, et scriptura. Sed quia festinamus ad majora, et patet cuilibet studenti in libris Prisciani, et Donati majoris, et Servii, et aliorimi, ideo supersedeo ad lioc tempus.
Septima causa est quod Latini nullum textum com- The 7tli posuerunt, scilicet neque theologife neque philosophias. ^^^°^* . Omnes textus facti sunt primo in Hebrfeo bis, tertio works, on in Graeco, quarto in Arabico, Non nego tamen quin Latin ^' ™ Latini composuerint jus canonicum et civile. Sed hsec non sunt textus dicendi, sed constitutiones prcelatoruui et principum. Scitur etiam quod jus canonicum compositum est ex glossis tlieologise, scilicet ex dictis sanctorum doctorum, et ex auctoribus novi et veteria Testamenti. Et ideo propter rationem primam, non est textus sed glossse, et expositiones sanctorum ; propter secundam non aliud est a textu Dei. Nee est aliqua sapientia ibi, quam quae in sacris literis habetur, Quia una sapientia est qua debet regi ecclesia Dei ; sed lipec tota in Sacro Textu continetur, et in jure canonico in aliquibus articulis explicatur. Civile qui- dem jus Italiae non potest esse textus, sed mechanicum respectu philosopliiae moralis, et laicale, sicut superius est ^ probatum.
Cum igitur totus textus sapientire sit factus in aliis Unguis, et dulcius ex ipso fonte bibuntur aquae quam in rivulis turbidis, atque vinum purius est et
' siipeiius est] oapitulo 4" (in margin). VOL. I. GO
466 KOGERI BACONIS [CAP.
sanius, atqiie virtuosi us duni in primitive vase tenetur,
quam quum de vase in vas transfunditm-, manifestum
est necessarium fore Latinis, ut si volunt puro, et
sano, et efficaci sapientipe liquore potari, quod in fonte
Hebraici sermonis, et Grseci, et Arabici, tanquam in
primitivis vasis, discant sapientiam exhaurire. Nun-
quam enim poterunt dignitatem sapientise in propria
forma et figura contemplari, nee ut est in decore
suo, nisi in illis linguis earn aspiciant, in quibus pri-
mitus fuerat constituta. O, quantum placet gustus
sapientise liis qui sic sunt fontali et primaria plenitu-
dine delibuti. Sed qui hoc non sunt experti non
sentiunt delectationem sapientiee ; sicut nee paralyticus
potest cibi dulcedinem judicare. Et quia affectus
eorum est solutus paralysi, et intellectus eorum in hac
parte est sicut surdus a nativitate ad delectationem
harmonise, ideo non dolent de tanto damno sapientise,
cum tamen sit proculdubio infinitum.
8th reason. Octava causa est annexa huic septimse ; nam non
The diffi- golum cst cousonum, ut Latini sciant linguas propter
transfer- textum translatum, sed impossibile est quod veritatem
ring the intelligant, nisi linguis instructi fuerint alienis. Quo- precise to ' o .... . sense of niam beatus Hieronymus ^ dicit in libro De Optimo
guage'into Gronere Interpretandi, quod non potest gratia prioris
another, linguse servari in posteriori. Nam, ut ait Hieronymus,
cum Homerum velis in linguam maternam convertere
videbis ridiculum et poetam eloquentissimum vix
loquacem. Quod quilibet potest experiri, si logicam
vel grammaticam, vel aliud quod didicit in lingua
Latina, velit in linguam gentis suse mutare. Nam
proprietas imius non concordat cum alia, et quod
optime sonat in una, pessime vel nihil sapit in altera,
sicut manifestum est illis qui Latinum et maternas
linguas noverunt, et se exercitaverunt in hac parte.
' Hieronymus^ See above, p. 90.
VIII,] COMPENDIUM STUDII. 467
Nos etiam videmiis, quod cum eadem lingua sunt di- versa idiomata, id est, modi et proprietates loquendi, ut in Anglico apud boreales, et australes, et orientales, et occidentales ; in Francia apud Picardos, et Nor- mannos, et puros Gallicos, et Burgundos, et alios ; tamen quod bene sonat et proprie apud homines unius idiomatis, male sonat et improprie apud alios. Igitur merito magis accidit licec discordia et proprietas in Unguis omnino diversis. Quapropter non est possibile ut quod in una lingua secundum proprietatem factum est, explicetur proprie et veraciter in alia ; et maxime de scientiis, quse sunt difficultates ex seipsis.
Nona ratio est quod videmus in omnibus scientiis The 9th translatis quod vocabula priorum linguarum, remanse- xhrneces- runt infinita, ut in textu Dei. Et sic in medicina, et sity in all in naturalibus, et in omnibus mathematicis, et in om- ofTetaTnW nibus. Nee potuit aliter esse, quia translatores non in- certain venerunt in lingua Latina vocabula sufficientia liuguis idioms of extraneis, nee potuerunt nova vocabula Latina adin- the original, venire ; et ideo necesse est quod scientise translatse in Latinum ignorentur ab eis, qui linguas alias non nove- runt. Medici enim in recepta medicinali inveniunt fere omnia vocabula lierbarum, et specierum, et aliarum re- rum medicinalium de aliis Unguis vel pro magna parte ; et ideo non possunt intelligere quid libri dicant, nee operari secundum quod ars medicinee requiiit. Similiter in omnibus, et maximo in Textu Sacro, ubi omnia vocabula personarum et locorum, prseter alia innumerabilia, sunt Grreca, vel Arabica, vel Hebrsea. Sicque est in astronomia, sic etiam in alkimia, sic- que maxime in omnibus scientiis utilibus et mag- nificis reperitur. Sunt etiam vocabula quamplurina de lingua Lombardica, et Hispanica, et aliis Lati- norum Unguis posita in libris translatis ; ut est illud de vegetabilibus Aristotelis ; belenum in Perside per- niciosissimum, transplantatum Hierusalem factum est comestibile. Quod cum legi in scliolis meis, et nesci-
G G 2
4G8
ROGERI BACONIS
[cap.
Squabbles of the learned about the meanin Aristotle.
retur interpretari, ut oportuit, derisermit me Hispani scholares mei, a quibus postea clidici quod non fuit Arabicum, ut omnes doctores credunt, sed Hispa- num ; et est semen cassilagiiiis. Hermamius translator mihi ^ dixit. Et sic est de aliis innumerabilibus, licet hoc Latini doctores nesciant, nee verecundantur licet ignorent interpretationes ; quia sestimant esse Arabicum vel Graecum, et dicunt quod excusantur proj^ter lin- guarum ignorantiam, quia hrec ignorantia est communis. De qua causa est perversitas translationis maxime in libris Aristotelis et scientiis ejus, qure sunt funda- mentum totius studii sapientite. Quare qui ignorat ejus labores, in vanum laborat et littus arat, nee unquam potest in aliis promoveri. Sic translatae sunt et scientins communes, ut logica, naturalis philosophia, mathematica, ut nullus mortalis possit aliquid dig- num de eis intelligere veraciter, sicut ego expertus sum omnino. Quia et audivi diligenter plures, et legi plus quam alius, ut omnes qui nutriti sunt in studio non ignorant. Litera enim sua est ita me- retrix, quod solebant sapientes dicere, quod exponit se cuilibet, et in omnem partem vertitur, nee est aliquis qui ea familiari intellectu potest gaudere, sed labitur a quolibet ejus intentio, sicut anguilla lubrica non S ^^ potest teneri manibus attrectantis. Cujus etiam mani- festa probatio est diversitas opinionum. Quia quan- tumcunque sint studiosi homines, et desiderantes veritatem scienti^e, nullus concordat cum alio. Sed in uno passu unus dicit hoc, et alius contrarium, et ter- tius contradictorium, et quartus diversum, et alii quotlibet juxta sensum suum. Et hoc etiam accidit, quia longe minus, et sine comparatione, scitur modo, de philosophia Aristotelis quam antiquitus. Quare nunc nil aliud est nisi quod quilibet cum alio contendit,
mihi} nihil. ?
VII l] compendium studii. 469
et lino vilissimo sophismate, et in qualibet facillima quiestione. Certns igitur sum, quod melius esset La- tinis, quod sapientia Aristotelis non esset translata, quam tali obscuritate et perversitate tradita, sicut eis qui ponuntur ibi triginta vel quadraginta annos ; et quanto plus laborant, tanto minus sciunt, sicut ego probavi in omnibus qui libris Aristotelis adheeserunt. Unde dominus Robertus, quondam episcopus Lincol- Scientific niensis sanctse memorise, neglexit omnino libros Ari- Qi-ogt^g^^ stotelis et vias eorum, et per experientiam propriam, et auctores alios, et per alias scientias negotiatus est in sapientialibus Aristotelis ; et melius centies milesies scivit et scripsit ilia de quibus libri Aristotelis loquuntur, quam in ipsius perversis trans! ationibus capi possunt. Testes sunt tractatus domini episcopi De Iride, De Cometis, et de aliis quod scripsit. Et sic omnes qui aliquid sciunt, negligunt perversam translationem Ari- stotelis, et quserunt remedia sicut possunt. H?ec est Veritas quam nolunt homines perditi in sapientia con- siderare, sed quserunt solatium suae ignorantise sicut bruta. Si enim haberem potestatem super libros Better if all Aristotelis ego facerem omnes cremari, quia non est ^7T--^*t°tT nisi temporis amissio studere in illis, et causa erroris -srere burnt, et multiplicatio ignorantice, ultra id quod valeat expli- cari. Et quoniam labores Aristotelis sunt fundamenta totius sapientise, ideo nemo potest sestimare quantum disj)endium accidit Latinis, quia malas translationes receperunt philosophi. Et ideo non est remedium plenum ubique.
Quicunque vult gloriari de scientia Aristotelis, loth reason. oportet quod earn addiscat in lingua propria et nativa, ^^jg^^ ^g^ emu ubique est Msitas translationum, tarn in tlieo- read in the logia quam in pliilosopliia. Nam omnes translatores ° ante beatum Hieronymum erraverunt crudeliter, ut ipse docet ubique. Sed quia solus fuit et contrarius antiquse consuetudini, ut ipse ait in prologo Ecclesi-
470 EOGERI BACONIS [CAP.
astes, qui incipit^ ^'Memini me hoc ferme quinqiiennio " coaptavit Theodotioneni. Et Hieronymus se interdum coaptavit aliis, ubi cum Hebrseo non concordabant, ut patet per ipsum sanctum Hieronymum super Isaiam, super isto textu [xvii. 11.], " In die hsereditatis quando " pater h.d. 3," Item dicit Hieronymus super prime [xxii. 3.], "Cuncti principes tui fugerunt/' etc., "in hoc " loco Septuaginta interpretationem sequuti sumus, quia '' non multum ab Hebraico distant in sensu." Htec ibi Hieronymus. Et aliquando Aquilse et alias Sym- macho et pluries LXX. translationibus, ubi scilicet non fuerunt contrarii Hebraeo ; quia vocabatur falsarius et corruptor Scripturarum ob hoc quod attemptavit novam translationem Latinis amibus inculcare. Ex qua causa dimisit propter pacem doctorum ecclesise multa falsa stare, ut fuerant. Sicut est illud quarto capitulo spuria vitulamina non dabunt radices altas.* Cujus falsitatem ostendit beatus Augustinus secundo De Doc- trina Christiana. Et alia pene infinita, ut sciunt illi qui sunt solliciti in hac parte. Sed et ijDsemet, licet sanctus homo, tamen ahquid humanum passus, confitetur libera voce se celeritate dictandi pluries oberrasse. Nam decimo nono capitulo Isaii© dicit in originali quinto libro : " In eo quod transtulimus incurvantein et " lasciviente^n . . nos autem verbum Hebraicum agmon, " dum celeriter quae scripta sunt vertimus, ambiguitate " decepti, diximus refrcEnantem" Et in eodem libro, et in eodem capitulo, dicit de alio quod male transtule- rat, " Melius reor proprium errorem reprehendere quam, " dum erubesco imperitiam confiteri, in errore per- " sistere. In eo vero quod transtuli, ' et erit terra " * Juda ^gypto in festivitatem,' in Hebrseo legitur " agga, quod interpretari potest festivitcw. Unde
^ inclpW] t.iu. 381. \ =«//««] pp. 02, 344.
VIII.] COMPENDIUM 8TUDII. 471
" aggeiLS in festivum vertitur, et timor, quod signili- " cantius Aquila transtiilifc gyrosim, cum aliquis " pavidus et timens circumfert oculos, et advenientem " forinidat iuimicum. Ergo si volumus in bonam " partem accipere, quod recordatio Judfe uEgypto " sit gaudium, recte festivitas dicitur. Sin autem, " ut arbitror, in timorem pro festivitate vertitur, in- " telligamus formidinem vel pavorem." Sicque multa retractavit qu?e transtulit ; et alii similiter post eum viderunt plura retractanda ; et quanto posteriores dum- modo studiosi, tanto plura videbunt, qu?e debent in melius commutari.
Sed longe major error accidit in philosophia nth reason. translata. Quia si sancti erraverunt in suis trans- "''*^^^^F
^ errors in
lationibus, multo magis alii qui parum aut nihil the trans- de sanctitate cm-averunt, Unde cum per Gerardum p^no°sophi- Cremonensem, et Michaelem Scotum, et Aluredxmi An- cal books, glicum, et Heremannum Alemannum, et Williclmum of Michiiel Flemingum, data sit nobis copia translationum de omni Scot and scientia, accidit tanta falsitas in eorum operibus, quod Fleming, nullus sufficit admirari. Nam ad hoc quod translatio fiat vera, oportet quod translator sciat linguam a qua transfert, et linguam in quam transfert, et scientiam quam vult transferre. Sed quis est hie, et laudabimus eum ? Fecit enim mirabilia in vita sua. Certe nullus prsedictorum scivit aliquid dignum de Unguis et sci- entiis, ut manifestum est illud non solmn ex eorum translationibus, sed ex conditionibus personarum. Omnes enim fuerimt temporibus nostris, ita quod aliqui juvenes adhuc fuenmt contemporanei Gerardo Cremonensi, qui fiiit antiquior inter illos. Heremannus Hermaii- quidem Alemannus adhuc vivit episcopus, cui fuit niannus' valde familiaris. Qui, mihi sciscitanti eum de libris still livingj logicae quibusdam, quos habuit transferendos in to BacoiT'^ Arabico, dixit ore rotundo, quod nescivit logicam, et ideo non ausus fuit transferre. Et certe si lofficam nescivit, non potuit alias scire scientias, sicut deceti
472 ROGERI BACONIS [CAP.
Nec Arabiciim bene scivit, ut confessus est, quia magis fuit adjutor translationum quam translator ; quia Sarascenos tenuit secum in Hispania, qui fuerunt in suis translationibus principales. Similiter Micbael Scotus ascripsit sibi translationes multas. Sed certum est quod Andreas quidam Judseus, plus laboravit in liis. Unde Michaelus, sicut Heremannus, retulit, nec scivit scientias neque linguas. Et sic de aliis. Max- ime iste Willielmus Flemingus qui nunc floret. Cum tamen notum est omnibus Parisius literatis, quod nuUam novit scientiam in lingua Grseca, de qua pr^- sumit. Et ideo omnia transfert falsa et corrumpit sapientiam Latinorum. Solus enim Boetius scivit de omnibus interpretationibus linguas sufficienter. Solus dominus Robertus, propter longitudinem vitse et vias mirabiles quibus usus est, prae aliis hominibus scivit scientias ; quia Grascum et Hebraeum non scivit sufficienter ut per se transfeiTet, sed habuit multos adjutores, Omnes autem alii ignoraverunt linguas et scientias, et maxime hie Willielmus Flemingus, qui nihil novit dignum neque in scientiis neque in Unguis ; tamen omnes translationes factas promisit immutare et novas cudere varias. Sed eas vidimus et scimus esse omnino erroneas et vitandas. Jews and Cum enim istis temj^oribus inimici Christianorum, ut dans^imuf- Gtrseci, et Arabes, et Hebraei habeant scientias apud lated MSS. linguas suas, non concedunt Christianis libros veraces, sed detruncant et corrumpunt omnes, et maxime quando vident homines indoctos in linguis et scientiis preesu- mere de translationibus faciendis, Sed non oportet cumulare exempla, quia plura sunt quam posset aliquis enarrare. Verumtamen ut excitem memoriam, sciat quilibet illud in tertio capitulo Meteorum Aristotelis esse falsissimum, ubi dicitur quod iris' non accidit ex
iris'] See p. 77.
VIII.] COMPENDIUM STUDIL 473
racliis limas nisi in quinquaginta annis bis ; cum tamen potest contingere omni mense in plenilunio, si vapor dispositus sit in oppositum lunge, et luna luceat in vigore. Tangam inferius aliqua exempla aUa ; sed nunc transeo ad causam duodecimam quare oporteat scire linguas,
Pauca quidem utilia habemus de philosophia in 12th reason. Latino. Nam Aristoteles fecit mille volumina, ut translations legimus in vita sua, et non habemus nisi tria of philoso- quantitatis notabilis ; scilicet Logicalia, Naturalia, ^ooks. Metaphysicalia ; ita quod omnes alipe scientise, quas fecit, desunt Latinis, nisi quod aliquos tractatus et parvos libellos habemus de aliis scientiis ; pauci valde. De logicalibus etiam, de studio deficimit Latino, duo libri melioreSj quos Heremannus habuit Arabicos, sed non fuit ausus transferre. Cum tamen unum eorum transtulit aut fecit transferri, sed ita male quod nihil omnino valet ilia translatio, nee est etiam in usu logi- corum. Quinquaginta etiam libros fecit de animalibus Bacon had prasclaros, ut Plinius' dicit octavo Naturalium et vidi ®^?°. '°/^^
7 . . . . original
in Grseco ; sed Latini non habent nisi decem novem Greek the libellos miseros imperfectos. De metaphysica non le- of^Yrf-^^^ gunt Latini, nisi quod habent de decem libellis, cum stotie's multi alii sint, et de illis decem deficiunt in translatione hLToTv quam legunt multa capitula et quasi lineae infinites. Nihil enim dignum habent Latini ; et ideo necesse est quod sciant linguas, ut transferant ea qufe desunt et quse necessaria sunt. Nam pro certo de scientiis arcanis, et in quibus secreta rimantur et natm-se niira, parum habent, nisi qutedam hie et ibi sparsa, quse vix sufficiunt ad excitandum sapientissimos, ut studeant, et experiantm', et per se inquirant ea, quse desiderant de sapientise dignitate. Sed vulgus stu- dentium cum capitibus suis, non habet unde excitetur
Pliiiius'] viii. 17.
4^7^ ROGERI BACONIS [CAP.
ad aliquid dignum, et ideo languet et asininat circa male translata, et tempus et stadium amittit in om- nibus et expensas. Apparentia quidem sola tenet eos, et non curant quid sciant, sed quid videantur scire coram multitudine insensata. And of Eodem modo de sapientia Dei desunt innumerabilia.
cnptuie. js^g^j^-^ i^ixlti libri Sacri Textus non sunt translati, et duo libri Maccabpeorum quos scio esse in Gmeco, et multi alii libri prophetarum multorum, de quibus in libro Regum et Paralipomenon auctoritates sunt. Joseplius etiam in Antiquitatum libris totus falsus est, quantum ad cm'sus temporis, sine quo nihil sciri potest de liistoria Sacri Textus. Qui nisi nova trans- latione reformetur nihil valet, et historia sacra perit. Innumerabiles etiam libri expositorum Hebrpeorum et Grsecorum desunt Latinis ; ut Origenis, Basilii, Gregorii Nazianzeni, Damasceni, Dionysii, Chrysos- tomi, et aliorum doctorum nobilissimorum, tam in Hebraico quam in Grseco. Dormit igitur ecclesia qupe nihil facit in liac parte, nee aliquid a septuaginta Grostete annis fecit, nisi quod dominus Robertus, episcopus the only Lincolniensis sanctse memorise, tradidit Latinis de libris for 70 years beati Dionysii, et Damasceni, et aliquibus aliis doc- had en- toribus consecratis. Mirum est de neo-licrentia ecclesiee ; inched the . T, • i- -x v '
church by quia a tempore Damasi papae, non imt ahquis sum-
transia- j^^g pontifex, nec aliquis alius inferior, qui sollicitus fuit de promotione ecclesire per translationes, nisi dominus prsefatus episcopus gloriosus.
13th reason, Tertia decima causa quare necesse est studiosis La- tinis, ut sciant linguas, est corruptio, quse accidit in studio propter ignorantiam linguarum sapientialium his temporilDUS. Hsec est completiva erroris et ignorantire Latinorum. Quse enim bene translata fuerunt, et qu£e veraciter fuerunt exposita in sapientia divina et hu- mana, jam omnino vitiata sunt per hoc, quod apud Latinos non est nsus linguarum sapientialium prsedicta- rum. Sic igitur potest satis modo introductorio et sub
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 475
forma compendii et in universali videri corruptio Bibli^e per dicta exerapla. Sed qui vellet ad singula descen- dere, non inveniret clausulam, quin falsitas occurreret, vel nimia dubitatio, propter discordiam corrigen- tium, qure dubitatio cadit in omnem sapientem, sicut timor appellatur quje cadit in virum constantem. Sed tamen quasi ubique est falsitas, licet dubitatio intercurrat. Et non evacuarentur hse falsitates et dubitationes per quantitatem medietatis Biblite, si certitude probationum induceretur, ut ratio exigit corrigendi. Et ideo omnes theologi nunc utuntur in legendo et prsedicando falsis auctoritatibus, et nesciunt proferre, et per consequens nee aliquid dignum intelligere, vel docere.
Nunc ostensa est qualitercunque una pars tertise Instances decimte, quare oporteat Latinos scire linguas. Nunc jst^^j^^^,'. volo secundam partem tangere, qusa est de exposi- cent and tione textus, etsi nulla esset falsitas, Sed magna *^^^° ^ ^' festinatio cogit me ad brevitatem ; et quia plura jam scripta sunt quam a principio ^stimavi. Re- volvam tamen aliquos articulos cum exemplis suis necessarios, ut saltem stet persuasio introductoria, quatinus ad majora prudentes homines excitentur. Si igitur litera tota esset verissima et correctis- sima, adbuc propter ejus expositionem requiritur cognitio maxima linguarum. Ita dicit Augustinus secundo De Doctrina Christiana ; et Hieronymus et omnes hoc docent, et firmiter confitentur. Unus casus est propter accentus, et longitudinem et brevitatem in penultimis, quia licet litera sit vera non tamen propter hoc sciimt hrec. Et certe in nominibus Grrecis et Hebrseis, non possunt sciri nisi per grammaticam illarum linguarum. Verbi gratia, Maria Magdalene, penultimam productam habet proferri, nam in Gr^eco scribitur per eta, hoc est per e longum. Marci igitur ultimo, et alibi, scribitur sicut Greece, quod nullus potest
476 ROGERI BACONIS [CAP.
scire nisi per Grjecum. Unde versus grammaticorum fallunt liic. Similiter ijellicanus habet penultimam pro- ductam et acutam. Nam [cum] Grsecus dicit pellican, pelllcanos, a vocalis circumflectitur in Grpeco, ut patet in Psalterio Gr?eco. Nulla autem syllaba circumflec- titur, nisi longa naturaliter, sicut pa,tet per regulas Grpecas accentuandi et Latinas ; quapropter Jca syllaba in hoc nomine pellicmius est longa. Sed Hugutio vult quod brevietur ; quia dicit quod derivatur ab hoc nomine, canopus quod est -cEgyptus, quia est avis ^gyptia. Et cum Brito dicit a ^^eZ^e et canus, cana, canum, quia pellem habet canam, ut sic producatur penultima, turpiter errat, cum pellicanus sit Grsecum ; et ideo non componitur ex Latino, et etiam quia derivatum est non compositum. Similiter tristega in Genesi, media corripitur secundum Bedam,^ et causa hujus est quia scribitur per e breve in Grseco, atque componitur de tris, quod est tres, et stegi, quod est rectum, quod venit a stego, quod habet e breve. Unde Act. XX. [9.], ubi dicitur quod Euthicus cecidit de tertio ccenaculo, ibi continetur in Grseco tristegum, et scribi- tur per e breve. Quia igitur Brito et alii dicunt quod debet longari, errant propter ignorantiam Grseci. Et cum probare hoc velint, dicentes quod derivatur a prseterito hujus verbi tego, is, texi, sicut regula, cujus prima longa est, novo mendacio confirmant priorem falsitatem. Nam cum sit nomen Graecum, non potest componi nee clerivari a Latino. Similiter idolothitum debet habere correptam penultimam, quod est sacrifi- catum idolo. Et dicitur a tkyo, quod est sacrifico, quod brevem habet jjenultimam, licet per errorem dicatur media producta. Barabbas siquidem nomen
' Bedani] In Geu. vi. 16,
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 477
Latinis in Evangelio habet mediam productam, de cujiis accentu credeiidum est Juvenco et Sedulio, auctoribus certis efc digni.s. Juvencus dicit [iv. 625.] :
" Pilatus donat plebi legique Barabban."
Anaglypha in libro Regum^ habet penultimam pro- ductam, quia componitur ab ana, quod est supra, et glyplie, quod est sculptura vel Cfelatura, quasi supe- rius sculpta vel sculpturse supereminentes. Glyphe vero habet primam productam, et ilia syllaba longa- bitur in hoc nomine anaglypha. Cum igitur Brito corripit eam, errat, et confirmat dictum suum per errorem duplicem. Uno modo inducit Doctrinale pro auctore. Magnus error est, quia nunquam fuit dignus auctoritate, licet pueris sit utilis in aliquibus, sicut ait :
" Scribere clericulis paro doctrinale novellis."
Sed tamen in hoc magis errat quod asserit Doctrinale velle quod corripiatur, cum tamen hoc sit falsum. Nam dicit y super / longa, nisi compositiva cifiis, quia com- positiva ut trifldus [corripiuntur]. Et ideo glyplie, cum sit simplex, longabitur in prima syllaba. Et si naturaliter est longa, in compositione non imitabitur. Non possum per singula discurrere, quia infinita simt, in quibus Latini Grteca male accentuant et Hebrsea. Secundus casus est de ?equivocatione dictionis, sicut 2dly, in Augustinus^ inducit exemplum secundo De Doctrina ^"^^g*^^^' Christiana, ad probandum quod necessarium est Latino words, linguas scire. Dicit ergo : " Non est occultatum os meum " a te quod fecisti in occulto/' Non potest sciri an sit OS, oris, vel os, ossis, nisi per linguas priores. Nam in Grfeco et Hebr?eo est pro osse non pro ore. Tertius casus est penes diversitatem actuum in partibus orationis. Super quo Augustinus secundo De Doctrina Christiana,
' Begum] 1. vi. 32. | - Augustinus'] See p. 351.
478 ROGERI BACONIS [CAP.
exemplum inducit primam ad Thessalonicenses tertio, " Consolati sumus, fratres, in vobis ;" dubium est utrum o fratres vel Jios fratres, ut ait Augustinus. Et solvit dicens Grpeca lingua hos casus pares non habet, et ideo ilia inspecta enunciatur vocativus, 0 fra- tres. Sed ad Ephesios secuudo [10.], Ipsius factura sumus ; Augustinus in litera su8e translationis habet, Ipsius figmentum sumus. Et Grtecus habet Ipsius poe'TYia sumus. Et ideo non potest esse ablativxis casus sed nominativus. Sed ipse ignoravit Greecum. Similiter ad Romanos vi. [23.], " Gratia Dei vita seterna." Gratia secundum Grsecum est nominativi casus, et non potest esse ablativi, licet expositores hie oberrent. Ad Colossen. i. [24,], " Corpore ejus, quod " est ecclesia, cujus factus sum ego minister." Non refertur cujus ad corpus, nee ad Evangelium, quod prsecessit, sed ad ecclesiam, quod in Latino discerni non potest, quia cujus est omnis generis ; sed non in Grseco, quia pronomina diversificantur per genera. Et in epistola Judse [18.], " fluctus feri maris:" feri est nominativus casus, non genitivus, quod patet in Grseco, sed non potest sciri per Latinum. Et secundo Matthaei [2,], " Venimus adorare eum ;" prreteritum est sicut patet in Grteco. Et Ecclesiastici trigesimo octavo [25.], " Sapientia scribse in tempore vacuitatis." In Grseco patet, quod scribce est genitivi casus, et non est verbum. Sed in Latino non potest discerni, ideo ponunt sapientiam in accusativo casu contra veritatem. 4thly, of Quartus casus est quando una vox potest apparere phrase. -^^ Latino una dictio, vel plures, ut alleluya. Sed constat quod sunt dure dictiones, quia allelu est lau- date, et ya est Deus, ut dicit Hieronymus^ in Epi-' stola, De decem nominibus Dei, et patet in Hebmeo,
' Hieronymus] See p. 235.
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 479
quia in Psalterio ubi nos habemus laudate Dominum, liabetur in Hebrseo alleluya. Similiter in Job xxxvi. [32.], "In TYianihus abscondit lucem :" nescitur an sint duse dictiones, cum in prpepositione cum suo casuali in Latino non potest distingui an sit dativi casus hujus nominis invaanis ; et ideo beatus Gre- gorius exponit utroque modo, cum tamen secundum Gr?ecum et Hebmeum dua3 sint dictiones. Similiter Ezec. xxi. [28.], " Mucro evaginate ;''' sed non potest per Latinum sciri Veritas sensus, cum tamen sint voca- tivi casus quod patet in Hebrfeo, potest tamen secundum rationem vocis proferentis intelligi quod liina sit ver- bum et te sit pronomen. Et similiter de alio exemplo quod multi intellexerunt. Similiter licet in pronuntia- tione determinetur unus sensus cum proferatur illud Ecclesiastici xlvi. [19.], " Viri inmolati " an viri inviolati ; tamen quoniam ad Scripturam saltern scrip- torum vulgatam, non de facili percipietur an ibi esset viri inmolati, an viri inviolati ; quia tres linese sunt in m litera sicut in v et i, et multi errant ibi. Sed certitudo patet ex Grseco, quod per v et i debet scribi. Similiter xxviii. [19-] ejusdem libri habetur, r)iulieres viratas secundum Gra3cum et secundum veri- tatem. Nam in Grceco est andreas, quod dicitur ab aner, hujus andros, quod est vir. Sed tamen mo- dern! intelligunt ibi jitratas, decepti ex hoc quod tot literse sunt secundum Scripturam communem in liujus- modi vocabulo juratas, sicut in hoc viratas. Et ideo certitudo sensus fieri non potest nisi per Gr?ecum, quia vitium est in antiquis Bibliis, sicut in novis. Talia pene infinita sunt in textu, quae inducunt theo- logos in errorem.
Quintus modus est quod sciri non potest de multis p*^'b> of an sint de veritate Hebraica, an ab interprete, quod passages.
' evaginate] evaginate lunate, MS. See p. 235.
480 ROGERI BACONIS [CAP.
tamen necessariiim est propter multas qufestiones. Sicut Gen. xxv. [8.], " plenus dierum/' quod dicitur dieruriii ab interprete additum est ; sicut Naum iii. [7.], " Quis movebit super te?" Hieronymus ibidem addit caput, quod Hebrseus non habet, propter sensus evidentiam apposuit. Similiter Deut. xii. [15.], ubi dicitur " Sive immundum fuerit," interpres addidit ad expositionem hujus, hoc est, macidatum et dehile. Cum sequitur, " sive mundum," addit, lioc est, in- tegrum sine "macula. Similiter omnium nominum Hebraicorum interpretationes addidit interpres ad evi- dentiam. Ut Gen. xxxii. [2.], " Manaim," id est, cas- tra ; et xxxv. [IS.], " Benoni," id est, filviis doloris niei. Et sic de multis aliis quasi sine numero, quse non possunt depreliendi per Latinum, sed oportet re- dire ad Grtecam literam et Hebraicam. 6th, of Sextus casus est de distinctione literse per cola, et
punctua- comata, et periodos, quod est omnino necessarium scire, scilicet ut fiat cassurse, et distinctiones, et versus finales. Non solum turpis est horum ignorantia sed periculosa, quia errorem inducit in sensu quasi per totam Bibliam his diebus. Quod enim dicit Dominus Matthgei octavo, in principio, leproso, " Volo, mundare;" versus duplex est et periodus. Unus enim debet esse in hoc vocabulo volo, et similiter in hoc vocabulo mundare. Nam mundare non est infinitivi modi sed imperativi ; id est, esto vel sis mundatus, secundum quod Hiero- nymus exponit et patet in Grseco. TJnde duo sunt versus et non unus. Similiter Luc?e tertio decimo [9.], ubi servus loquitur ad Dominum de arbore infructuosa dicens, " Et si quidem fecerit fructum, sin autem in " futurum succides illam;" necesse est ut duo sint versus ; ut primus terminetur in hac dictione fructum. Sed tamen sermo est truncatus, quia oportet subin- telligi bene quidem, et non excidetur, vel aliquod con- simile. Sed istius explanatio per Grtecum magis vide- tur. Et Gen. secundo post principium : " Istce sunt
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 481
" generationes coeli et terrne quando creat?G sunt in " die qua fecit Dominus Deus coelum et terrain, et " omne virgultum agri, antequam oriretur in terra, " oranemque herb am regionis priusquam germinaret." Magna difficultas est hie, an sub uno versu an pluri- bus debeat proferri. In Hebrteo quidem manifestuni est quod sunt duo versus, juxta proprietatem Hebrfere distinctionis et verificationis. Nam Hebraeus incipit novam sententiam ibi, et omne virgultum agri, dicens ad literam : et omne virgultum nondum fiebat in terra, et omnis herba regionis nondum germinavit ; scilicet quando creati sunt coeli et terra in principio, secundum quod dicitur " in principio creavit Deus " coelum et terram." Nondum enim producta sunt virgulta nee herbt© de terra, sed in tertia die. Si vero in Latino esset negatio, sicut in Hebrteo, ut litera nostra esset sicut exposui nunc ipsum Hc- braeum, tunc posset versus incipere in Latino ibi, et omne virgultum agri. Sed non est negatio, licet ad- verbia valentia negationes imponantur, scilicet ante- quam et priusquam sub specie affirmativa ; quae secundum morem non possunt hie incipere versum, sed oportet quod referatur ad prsecedens, et con- tinetur sermoni prfscedenti sub uno versu. Unde oportet, quod hoc adverbiale antequam prgeponatur in constructione, et quod 07nne virgultum sit nominativi casus. Est igitur hie sensus literce : Istse sunt gene- rationes coeli et terrse, et csetera, quando creati sunt in die qua fecit Dominus coelum et terram, et antequam omne virgultum agri oriretur in terra quas pro. etc. et priusquam terra, supple germinaret omnem herbam reffionis. Si vero esset ibi omnis herba in nominativo
O
casu, tunc planior esset litera ; sed potest suppleri nominativus casus, sicut terra quee germinet, sicut in tertia die dictum est, " germinet herbam virentem." Unde non intelligendum, quod sicut Deus fecit coelum et terrara in principio, quod fecerit virgulta et herbas, VOL. I. H H
482 EOGERI BACONIS [CAP.
qnia hoc falsum est ; et ideo oportet quod omne vir- gultum sit nominativi casus, et quia adverbialis determinatio prsecedet in constructione, ut dixi, licet sequatur in serie literse. Non enim quod ponitur in ordine vocis, oportet semper quod primo ponatur in ordine constructionis ; ut manifestum est in infinitis locis, non solum in textu quolibet, sed in communi sermone, Sed hie evidentior esset litera si herha poneretur in nominativo easu; tamen satis potest sus- tineri quod in accusativo casu, ut prius expositum est. Yeruntamen Andreas quidam qui exponit Bibliam ad literam ponit herba in nominativo casu, et literam quamdam ac si nostra esset repetit, cum duplici ne- gatione. Sed omnino utitur litera Latina, secundum quod construitur Hebrpeum ad literam, ut superius dixi, et non est nostra translatio. Propter quod nescio de quo intromittit se de hac expositione, quia literam nostram deberet exponere, et non aliam, quge etiam nullius translationis est, sed solius literalis con- structionis Hebrsei. Andrew a Hasc ideo dixi propter multos qui dant auctoritatem commen- Andrete, cum nee hie nee alibi sit ei danda ; eo quod tator, pQgt Bedam non fuit aliquis cui ecclesia dederit auc
toritatem in expositione Scripturse, sicut patet in de- cretis, et constat Andream ibi non esse nominatum. •Quamvis igitur fuerat literatus homo, et probabiliter sciverit Hebr?evim, tamen quia non est dignus aucto- ritate tanta, non est ei credendum, sed recmTendum est ad Hebrseum de quo loquitur, et si verum dicat, credendum est Hebrseo, sed non ipsi. Si autem falsiun aut minus bene, sicut hie, involvit nos in quadam litera quce non est nostra, redarguendus sit quia ipse ponit ; sed non est ita, immo est litera qu^ construit Hebrseum ad literam, ut prsedixi. In hoc autem pro- bandus est multum, quod excitat nos ad localia dubia nostrse translationis multotiens, licet non semper, et transmittit nos ad Hebrseum, ut expositiones qusera-
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 483
HI US certius in radice. Pauci enirn cogitarent de vera expositione istius passus et aliorum multorum, nisi Andream respicerent in hac parte.
Septimus casus propter nomina propria hominum, The 7th, et propter voc'abula locorum, et propter nomina ani- ^^ certain^^ malium, et plantarura, et omnium rerum qua3 sunt animals in in Scriptura. Nam per Latinum non potest discerni norunXr- veritas in sensu et expositione ; sed necesse est ut stood, recurramus seepissime ad linguas priores, aut non po- terit Veritas apparere. Ad prsesens quidem volo ponere tria exempla, ad minus, in quibus varite opiniones sunt, et graves falsitates et stultiti^e magnse, propter* igno- rantiam Grseci idiomatis et Hebrsei. Cum vero Levi- tici undecimo et Deuteronomi quarto decimo inveni- entui' animalia munda et inmunda in lege, et unum de immundis nominatur ibi chirogrillus,^ sciendum Chiro- primo breviter de ratione vocis. Est autem in Gr£eco S^^*^^- et antiquis codicibus Latinis quinque syllabarum, et habet ch aspiratum in principio. Sed vulgus theo- logorum ignorans Grseci sermonis idioma, dicit per corruptionem, cirogrillum in quatuor syllabis. Quoniam vero sit animal, sciendum quod Hebmei in locis me- moratis construunt cunicidum, et secundum Grcecos chirogrillus est cuniculus. Item quia antiquitus viguit lingua Graeca in multis provinciis Latinis, et lingua nostra sit composita ex Grseco pro magna parte, et scientife ipste translatse sunt ex eo, ut prius expositum est, ideo multa vocabula in diversis terris remanserunt. Unde in Pictavia, et Aquitania, et Tholosanis partibus, in Provincia, totum vulgus clericorum cuniculum vocat chirogrillum, licet corrumpat aliqualiter ipsum vocabu- lum, ut prgedixi. Praeterea Hieronymus de Hebraicis nominibus in vocabulis Jeremiad dicit, quod saplian Hebrteum significat leporem, hericium, sen lierinacium,
• chirogrillus'} See p. 354.
H H 2
484 ROGERI BACONIS [CAP.
et chirogrillum ; et in epistola de correctione Psalterii dicit quod illud vocabulum saphan significat animal qnoddam simile urso et muri, quod abundat in Pales- tine, et vocatur artomys, ab artos, quod est ursus, et Tnys, quod est mus. Cum igitur cliirogrillus dividitur contra tria dicta non est lepus, nee herinacius, nee liericius, nee artomys. Et cum hsec ita sint, non est herinacius nee hericius, sicut interlineares et glossa3 magistrales dicunt ; et sicut ut Brito somniat. Item cum cuniculus non sit animal rapax et mortiferum, nee cliirogrillus est, licet gloss?e prpsdictje et Brito credant. Item nee erit animal spinosum majus lierinacio, licet interlinearis Levitici lioc dicat. Cujusmodi vero sit hoc animal spinosum majus herinacio, sciendum quod est strix, quod vocatur vulgariter porcus spinosus. Et est animal mediocris quantitatis, habens spinas longas aliqiiantulum, et cum irascitur emittit eas et sagittat hominem infestantem. Sed cum cuniculus non sit hoc animal nee cliirogrillus erit illud. Sunt etiam postilla3 magistrales, quo? dicunt quod est animal simile urso et muri. Sed illud evacuatum est per sequivocationem hujus nominis scq'^han. Sed contra hoc quod xxx. [26.] Prov. dicitur, " lepusculus plebs invalida ;" ibi in Grasco chirogrillum. Sed animal esse manifestum est per sequivocationem nominis, et chirogrillon connumeratur per Proverbium. Item Levitici et Deuteronom. capi- tulis prsedictis connumeratur cliirogrillus et lepus, pro duobus animalibus diversis. Item lepus non ponit in petra cubile suum, sed in mollibus loeis, ut in campo et silvis inter herbas et gramina. Propter quod in- telligendum est quod Latina translatio antiqua in Proverbiis fuit corrupta in multis locis, sicut in tota Biblia, et ideo hie corrumpebatur, quia saiilian signi- ficat leporem, et non consideraverunt quod aliud significaret. Nam Hieronymus dicit in correctione Psalterii quod omnes translatores simili voce ipsum in proprium Hebriieum saphanim transtulerunt in Gra3-
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 485
cum, praster LXX. interpretes, qui lepores dixerunt ; et tamen Latinus interpres primus ponit herinacios in Latino per errorera, sicut LXX. erraverunt in lepore. Nam Hieronymus dicit in ilia correctione Psalterii quod est animal simile urso et muri, quod in ca- vernis petrarum habitat. Similiter et cuniculus in foveis habitat petrosis. Et ideo chirogrillon in xxx. [26.] Prov. est cuniculus, licet antiqua translatio Latina posuerit lepores per errorem, quod beatus Hieronymus dimisit stare, sicut in Psalmis ^ hericlis in sua translatione, et infinita alia, ne turbaret eccle- siam nimia novitate. Quia enim vocatus fuit cor- rupter Scripturarum propter errores quos reprehendit in translatione vulgata ; ideo, ut ipse dicit, multa di- misit stare ut fuerant, nee voluit manum extendere ad singula corrigenda ; quod manifestissime patet in Psalterio ubi in correctione docet, quod, illud animal est simile urso et muri, licet in sua translatione posuerit hericiis seu herinaciis, sicut usus ecclesia3 liabuit ex priori translatione. Possumus vero aliter locum istiun glossare docendo secundum Plinium ^ octavo libro, quod apud antiques nomen leporis est commune, et habet diversa genera, quorum cuniculus unum est ; quia secundum veritatem lepus proprie dictus et cuni- culus, sunt similia animalia valde, et in colore, et in quantitate, et figura, et natura, quia timida sunt ani- malia, et multas communicant proprietates naturales, et ideo sub uno nomine generali continentur apud antiques, quod est lepus. Et ideo tricesimo Prover- biorum potest sub uno nomine leporis cuniculus intel- ligi, cum tamen ibidem in Grseco correspondet nomen appropriatum, scilicet chirogrillon.
Sed major difficultas est de nycticorace. Nam Brito Nycti- mendax confirmat suam opinionem per Isidorum, quod ^°'■^^•
' Psalmis'] ciii. 18. I " Illinium'] N. H. viii. 81.
48 G ROGERI BACONIS [CAP.
sit noctua. Cui sententice vicletnr inclinari Hierony- mus cum dicat in epistola de correctione Psalterii ^ in illo loco ; " factus sum sicut nycticorax in domicilio ;" ubi vult quod Aquila, et Septuaginta interpretes, et TheodotiOj et quinta editio nycticoracem interpretati sunt. Symmachus, upupam. Sexta editio, noctuam ; quod et nos magis sequimur, ut ait, Denique infert, ubi apud nostros et Grsecos legitur "factus sum sicut " nycticorax/' apud Hebrseos dicitur " factus sum sicut " noctua." Sed magis tenendum quod nycticorax non sit noctua sine dubio ; quoniam Deut.^ xiv. ubi enu- merantur animalia probibita in lege, ibi connume- rantur noctua et nycticorax. Sed constat idem animal non bis prohiberi in eodem loco, igitui- nycticorax non est noctua. Item, Levitici undecimo [16.], in Gr^co, cum eadem animalia prohibentur, numerantur nycti- corax et noctua, igitur non possunt esse idem animal. Quod igitur sit bubo, probatm- per Leviticum, Nam ubi nos habemus bubonem, Grsecus habet nyc- ticoracem. Deinde Plinius, qui soUicitus fait de ani- malibus enumerandis et perscrutandis, cum in decimo libro [16.] naturas avium notabilium perscrutetur, nunquam facit mentionem de nycticorace sub hoc vocabulo Grteco ; sed tantum loquitur de bubone et noctua ; cum tamen de omnibus avibus nocturnis edisserat. Distinguit igitur Plinius bubonem a noctua. Et cum non possumus tantum auctorem reputare in- sufficientem, quia omnes auctores imitatus est, et omnia scrutatus est plus quam alius, pro sententia teneo quod bubo et nycticorax sunt unum et idem animal. Quod autem Isidorus dicit, hoc magis faten- dum est eum dixisse ex opinione quam ex sententia. Nam in multis loquitur communia, ubi non sententiat pro veritate. Quamvis autem Hieronymus in loco me-
" Psalteriq ci. 7. ] - Deut.'] xiv. 17.
VII l] compendium studii. 487
morato, se inclinet ad translationem sextso editionis magis quam ad quintam, quae manifeste falsa est, ut patet, non propter hoc coneluditur quod pro sententia velit Hieronymus, quod nycticorax sit noctua, sed quia louge magis videatur et placeat hoc, quam quod dica- tm* upupa, quod nullo modo stare potest. Deinde quod infert Hebrseos Hebraicum vocabulum hoc construere et exponere noctuam, non cogit ; quia verum est quod aliqui Hebrsei sic construebant, sed plures bubonem, ut infert, dicens propter Hebrseos dicitur, "factus sum " sicut noctua," pro Hebraico vocabulo hoc, quod ple- rique bubonem significare putant. Et ideo nihil sen- tentiat Hieronymus, sed relinquit in dubio, asserens tamen quod plerique Hebrseorum velint bubonem esse, quibus consentio in hac parte. Adjiciendum est etiam, quod nomina sunt sequivoca in omni lingua, ut vide- mus infinitis modis, non solum in diversis regionibus, sed in eadem. Et ideo si volumus textum Psalterii et legis simul salvare, 6t omnes auctores, possumus dicere quod nycticorax est sequivocum ad noctuam et bubonem, vel commune omnibus avibus nocturnis vel pluribus. Et sic Isidorus, et Hieronymus, et lex, et Psalterium possunt intelligi veraciter diversimode. Sed credo tamen sententiam priorem esse meliorem.
Similiter de pellicano, et porphyi'ione, et onocrotalo, PelHcanus. quid sint, magna dubitatio est, nee potest Veritas sciri nisi per Hebrseum et Grsecum. Nam Brito mendax dicit quod ubi nos habemus porphyrionem, Deut. quarto decimo, Septuaginta interpretes habent, jpellica- num. Et proculdubio glossse interlineares magistrales, sed mendose, hoc dicunt. Sed qui scit Grrecum potest in Graeco ibidem discere quod pellicanum et porphy- rionem simul conjungit textus ; et ideo non possunt esse idem, sed animaUa diversa, quia idem animal non numeratur bis. Quapropter tenendum est quod porphy- rio et pellicanus simt diversa animalia ; et ulterius quod pelUcanus et onocrotalus sunt idem. Nam ubi
488 ROGERI BACONIS [CAP.
Se2')tuaginta habent pellicanum, nostra translatio habet porpliyi'ionem et onocrotalum, et ideo pellicauus est onocrotalus. Ad hoc etiam facit quod Plinius diligen- tissimus scrutator animalium, nusquam in decimo libro, ubi ave,s pertractat, nominat pellicanum sub hoc nomine, sed bene onocrotalum et porphyrionem. Ergo cum hie auctor non possit redargui de insufficientia, alterum is- torum est pellicanus. Sed planum est ex prsedictis, quod non est porphyrio, igitur est onocrotalus ; qui secun- dum Plinium,^ a quo omnes alii Latini hauserunt, est colore similis olori seu cygno, nee distaret omnino nisi in faucibus ipsius inesset alterius uteri genus. Quia vero inexplebile animal est, cogitur ut sit mira capa- citas in faucibus ejus, quae mox cum perfecta fuerit ra- pina ejus, revocat ab illo ventre cibum in os, ad modum ruminantis animalis. Porphyrio vero, ut ait Plinius, ^ morsu bibit, omnem cibum aqua tingit ; deinde pede ad rostrum veluti manu afferens. Quae vulgo spar- guntur de pellicano quod interficit filios suos, eosque per triduum languet, deinde seipsum rostro vulnerat et aspersione sui sanguinis puUos vivificat, sicut etiam in singulis sculpitur, non est contra dicta, nee repro- bandum est, nee est sententia tenenda, cum Plinius nihil tangit de hoc, nee alii auctores, nisi quod Isidorus ^ loquitur secundum opinionem vulgatam.
8th. Con- Casus vero ultimus currit per totam Bibliam ;
fusion in qnoniam licet omnes alii casus excludantur, quibus
the months ^ . . . ...
and seasons requiritur necessitas expositionis per Grsecum et He-
in'^ScriD-*^ brseum, tamen iste remanet, qui ubique diffusus est,
ture. de quo infinita exempla sunt, quorum pauca ad prse-
sens tangam, quia diu tractavi ea, quae ad Grsecum
pertinent et Hebrseum. Et primum quod ponam
sufficit ad confirmandos omnes theologos et alios qui
' Pliniuni] N. H. x. 66. | ^ Isidorus] Etym. xii. 7.
- Plinius] ib. 63.
VIII.] COMPENDIUM STUDII, 489
negant se indigere Gra3cis Uteris et Hebrasis. Cum enim dicitur in Genesi [vii.] quod anno sexcentesimo vitse Noe, mense secundo, rupti fontes abyssi et incipit diluvium, dicit interlinearis glossa quod mensis secun- dus hie fuit Mains, qui Nisan dicitur apud Hebraeos. Et Magister in Historia dicit quod dicitur Ysan ab Hebrseis et a Latinis Maius, a Macedonibus seu Gr^ecis Dios. Moyses enim in legitimis Nisan, id est, Aprilem primum constituit, secundum Josephum.^ Hjtsc autem sunt verba Magistri versus finem capituli de ingressu Noe in arcam ; et omnes theologi sequun- tur hie Magistrum et glossam. Et iterum intelli- gunt secundum glossam aliam et computationem Magistri quod mense secundo egressus est de area, id est Maio, anno revoluto. Sed hsec habent quam- plurimas evidentissimas falsitates, propter ignorantiam Gr£eci et Hebrjei. Nam cum Magister Historiarum dicit, quod Ysan est secundus mensis apud Hebrseos, falsum est, quia nullus mensis dicitur Ysan apud He- br?eos ; quod non solum patet per Jud?eos omnes qui nunc sunt, et fuerunt, sed per Bedam ^ in libro Tem- porum Majori, ubi distinguit menses Hebrseos ; et per omnes qui sciunt aliquid de Hebrseo. Item secundum mendacium, quod hie mensis in quo fuit diluvium dicitur a Latinis Mains, hoc falsum est, quia fuit in Novembri, ut probabitur ; et secundum hoc mentitur in egressu Noe de area, et glosste introductse similiter. Glossa etiam quae dicit quod Maius est Nisan falsum est, quoniam Nisan est Aprilis, ut Beda docet, et omnes Hebrtei, et certum cuilibet qui intelligit Scrip- turam. Nam in multis locis nominatur hie mensis pro Aprili. Tertio vero mentitur Magister Historiarum, in hoc quod dicit, quod hie mensis Maius, dicitur a Mace-
Josephurii] A. I. i. 3, 5. I ^ Bedani] De Temp. cap. xi.
490 EOGERI BACONIS [CAP.
donibus Dios. Nam Dios est November, ut Beda scribit et Gr?eci docent, et sciunt omnes qui sciunt intelligere philosophiam, et Scripturam, et historias, in quibus sfepe mensium Grrecorum nomina reeitantur. Quarto errat in hoc quod omnia hsec confirmat per Joseplium, qui his omnibus contradicit. Nam hsec sunt verba Josephi : ^ " Contigit autem hsec passio sex- " centesimo anno nativitatis Noe, mense seeundo, quae " a Macedonibus Dios nuncupatur, ab Hebrseis autem " Maresuan. Sic enim in -^gypto annum constitue- " runt ; Moses autem Nisan, Aprili mense, ex ^gypto " Hebr?eos eduxit. Hie apud eum in cunctis muneri- " bus divinis valde pollebat. In venditionibus autem " et exemptionibus et alia gubernatione prioris sseculi " decreta servavit/' Hsec igitur dicit Josephus. Qua- propter cum Dios secundum Macedones sit Novembris, et Maresuan sit secundum Hebrseos idem mensis, ut Beda docet et Hebrtei sciunt, manifestum est Magis- trum non solum falsum dixisse in positione suo de diluvio, sed nee intellexisse Josephum, et ei falsa imposuisse, licet falso, et per errorem suum, quia ignoravit nomina Grseca mensium et Hebrsea. The De- Sed non solum hfBC falsa, sed quia Eestimat quod penediJ' mensis in quo incepit diluvium fuit Mains. Et simi- November. liter in quo exivit Noe de archa. Atque glossa similiter errat et omnes theologi; quia nullus has falsitates per- cipit quautumcunque sint magni ; et hoc est propter ignorantiam Grseci et Hebrrei. Cupro^ igitur probatur quod in Novembri factum est diluvium, et Noe ex area illo mense exivit. Certum est enim quod eodem mense exivit quo intravit, sed de mense ipso qusestio est. Et primo patet per Josephum, cui omnes sancti dant auctoritatem in expositione Sacrse Scripturae, quod hie mensis est Novembris; quoniam Dios secundum
> Josephi] Antiq. ibid. | ^ cupro] MS.
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 491
Grascos est Maresuan secundum Hebrseos, et certum est quod Novembris vocatur Dios et Alaresuan et non Maius, quia Maius vocatur secundum Grsecos Artemisios, et secundum Hebrosos Ear, ut Beda docet et omnis Hebraeus novit. Quapropter secundum Joseplium diluvium contigit in Novembri. Caeterum Josephus docet quod licet Moyses quantum ad solemnitates faciendas posuerit Nisan, id est, Aprilem, esse primum, quia festi vitas, scilicet Pasclia, celebratur illo mense, et sic ulterius per ordinem, ut Pentecoste et aliae ; tamen quantum ad seriem naturalem temporis, et quantum ad venditionem, et emptionem, et caeteras liumanas computationes temporum, prioris saeculi decreta serva- vitj scilicet quod primus mensis anni est October, October sicut secundus est Novembris, ut prius expositum est ^^^^^{j^* secundum intellectum Josephi. Nam constat Octobrem esse primus si Novembris est secundus ; sed jam esposui secundum intellectum Josephi per Bedam, et GroBCOS, et Hebrteos, quod Novembris est secundus mensis, igitur October est primus secundum decreta prioris seeculi ; et hoc est secundum ordinem naturalem tem- poris quem observaverunt Hebraei a principio mundi. Unde Hebraei usque nunc vocant Octobrem Rosana, id est, caput vel principium anni. Et illud confirm atur multis auctoritatibus et per legem. Quoniam Hiero- nymus dicit in principio Ezechiel super illud, mense quarto, quod Januarius est ille quartus mensis ; igitur October est primus et Novembris secundus. Item in epistola^ De Festivitatibus Hebrasis dicit idem Hiero- nymus : " In fine anni Solaris apud Hebraeos, quando " congregantur fructus in horrea, ter solemnia cele- " brare in lege praeceptum est ; id est, prima die " tubarum, decima die expiationum, et a quintade- *' cima die per septem dies tabernaculorum ferine esse
' ei>istola~] p. 209.
492
KOGERI BACONIS
[cap.
Further proofs of the same.
" prsecipiimtur/' Sed h?ec tria festa in lunatione Oc- tobris qui incipit in Septembri fiunt, ut planum est. Igitur September est finis anni. Quapropter October est principium.
Et hoc probatur per textum multis modis. Nam vice- simo tertio Exodi dicitur [16.] : " Solemnitatem quoque " in exitu anni quum congi-egaveris fruges tuas de agro " facies. Et tricesimo quarto similiter, solemnitatem facies quum redeunte anni tempore cuncta conduntur,''' Et loquitur de scenophegia sive festo tabernaculorum. Et Nehemias primo capitulo [1.] : " Factum est in mense " Gasleib, anno secundo/' Et secundo capitulo [].] : " Factum est in mense Nisan, anno vicesimo Artaxerxis " regis." Nisan enim Aprilis, et Casleu est December, secundum Hebrseos. Si igitur Nisan esset primus men- sis anni secundum seriem natm-alem computandi annum, non diceretur anno vicesimo, sed anni vicesimi primi, cum prius nominaverit Casleu anni vicesimi, et postea nominet Nisan, non alterius sed ejusdem anni. Item hoc probatur per legem. Nam cum et Septembri vel Octobri sexti anni seminaretur, tunc si annus na- turaliter incipit ab Aprili terminabitur ibi, ergo in sexto anno non metetur, nee colligentur messes, nee potuerunt nlterius colligi, quia tunc in septimo anno colligerentur, quod falsum est; quia ferialis per legem, et ita peribunt omnes fructus sexti anni, quod est absurdum ; quoniam fructus collecti in fine sexti anni sufiiciebant pro usu septimi anni et octavi. Contra vero has magnificas rationes nihil est secundum veritatem quod induci possit. Sed secundum apparen- tiam unum valet objici quod dicitur in Exodo, "quod " hie mensis sit vobis primus in mensibus anni," et loquitur de Aprili, igitur Mains est secundus, et ita diluvium fuit in Maio. Sed ex distinctione quam fecit Josephus patet ratio istius. Nam primus mensis dicitur uno modo, secundum seriem naturalem tem- poris, et quantum ad contractus venditionum et erap-
VIII.] COMPENDIUM STUDII. 493
tioniim, et computafciones annorum, et historiarum, ct secundum omnes actus, et considerationes liominum. Et sic October est primus mensis et principium anni. Et sic Moyses et Judsei a principio mundi usque nunc servaverunt temporum rationem ; aut primus mensis potest dici quantum ad solemnitatem. Et sic Aprilis est primus ; quia in eo fiebat prima solemnitas, scilicet Pascha, et post quinquaginta dies Pentecoste, et sic ulterius. Sed sic non consideratur primus mensis in quantum est principium naturale temporis anni sed legale. Quoniam igitur lifec patent auctoritate Josephi, ideo quod dictum est sufficit ad banc boram.
Totus ergo bic error tbeologorum, et glossarum This hj-po-
• . ? . thesis
raagistralium, et Magistri Histori.B venit ex boc, quod agreeable
non intelligunt Joseijbum, propter ignorantiam mensium to other _, ^ , .^ ^ ^ ^.^ ^., ^ ^ . passages of
Grfecorum et Hebrasorum, qui bus utitur Dacra bcnp- Scripture.
tura, et quorum notitiam requirit ejus expositio legi- tima et sincera. Sed ex bis majora sequuntur. Nam si principium anni fuerit lunatione Octobris, tunc prin- cipium mundi fuit in tali tempore. Et buic consonat Scriptura ; quoniam terrse nascentia in Genesi fuerunt creata in sua perfectione ; ut arbores cum suis pomis et fructibus cteteris ; et segctes et omnia in perfectione ct plena maturitate, sicut textus ipse sapit et omnes credunt. Et necesse est ; quia Dei perfecta sunt opera. Et Adam et Eva debuerunt statim comedere de fi-uc- tibus, propter quod opoi'tuit quod essent maturi. Sed tempus maturitatis et collectionis fructumn non est in Aprili nee in Martio, sed in fine Septembris et in principio Octobris, et ultra mare secundum Scripturam ; igitur tunc fait principium mundi. Nee valet dicere quod Deus potuit quum voluit producere fructus matures in principio, et ita bene in Aprili sicut in Octobri et Septembri. Ad quod dicendum est, quod licet potentia Dei non arctetur, quia infinita est, tamen volimtate creavit omnia et produxit, et voluntas ejus est secundum rectam rationem et naturalem ordinem ;
494 EOGERI BACONIS [CAP.
et ideo produxit in principio miindi fructus matures in tempore, quod naturaliter postea secundum temporis seriem observatum est in productione fruetuum. Sed videmus quod hoc non est in Martio, nee Aprili ; sed circa finem Sej^tembris, [circiter] videmus perfectam matm-itatem in omnibus esse, et nusquam in Martio nee Aprili. Et sic est in Terra Sancta, testante Scriptura. Et peregrini qui ibi fuerunt litec testantur. Quapropter circa finem Septembris est principium anni naturale, sicut fuit in principio mundi ; et hoc est rationabile, quia ars et natura concordant. Tunc enim est tempus natm^ale ut semina projiciantur in terram, et ars humana exsequitur et tunc sit principium producendi novos fructus terree, propter naturalem vitam hominum servandam. Sed ubi est principium naturae et artis, ibi debet esse principium temjDoris, secundum quod operationes naturte et artis attenduntur. Et ideo naturale principium temporis et anni est circiter finem Septembris. Item orientales et meridiani ponunt tem- poris principium penes Septembrem et Octobrem. Etiam astronomi et omnes sapientes. Cirni igitur astronomi considerent tempus rationabiliter, quia eorum est prsecipue considerare tempora et renovationes eorum qu^e in cceIo contingunt, manifestum est tem- poris principium naturaliter debere esse circiter Octo- brem et non penes Martimn nee Aprilem. Sed multi Latinorum sentiunt contrarium hujus, ponentes crea- tionem mundi fuisse in Martio et in verno tempore. Quod quia non habet auctoritatem ex Scriptura, nee ex antiquis scientiis, immo est contra Scriptm^am, et Jose- phum, et Hieronymum, ut prius expositum est, non oportet quod eorum positioni adhsereatur, qui princi- pium mundi ponunt in Martio vel Aprili. Ex quibus sequitur tertium, quod omnes computationes annorum a principio mundi, qu83 pertinent ad Scripturse seriem, et per consequens omnes setates et ssecula, usque ad Christum, debent considerari penes Octobrem, aut aliter
VIII.] COMPENDIUM STUDII, 495
fiet diminiitio computationis cii'citer dimidium aniii, vol plus, quod est vitiosura, et ideo debet cautius evitari. Quia igitur lisec sequuntur ex ignorantia mensium Gr?e- corum et Hebr?eorum, et nominum eorum, et terrte, sic per totam Scripturam, propter ignorantiam istarum lin- guarum, ponuntur positiones falsissimte et periculos?e, et celebrantur pro veritate, et negliguntur expositiones dignissimse et veracissimse. Sed ad prsesens super- sedendum est, quia oportet nos ad alia pertransire, Tenui tamen diutius banc partem istius tractatus, et plura loquutus sum, quia hie latet major ignorantia, et error Latinorum periculosior et vilior. Quia nee sciunt scribere, nee proferre vocabula, nee interpretari, nee rationem philosopbite nee tbeologi93 reddere, propter ignorantiam infinitam.
Cap. IX.
Habitis causis 23ropter quas necesse est ut Latini The Greek sciant satis de grammatica aliarum linguarum, saltem ajj^^-^s*^*' trium, scilicet GroBC?e, Hebraic», et Arabica?, volo powers, incipere a Grteca, quia facilior est et magis con- venit cum Latino. Omnis enim lingua prime utitur alpbabeto in quo literae ponuntur ordinate. Litera vero secundum Priscianum est proprie, figura in scripto, et elementum dicitur in pronuntiatione. Utimm- uno pro alio indifferenter. Ponam vero Grajcas lite- ras cum figuris et nominibus suis, et majores et minores figuras ejusdem litera? figurabo, ^ atque super- scribam figuras literarum Latinarum, ut sciatur quem sonum, et quam potestatem liabeant litera? Graecorum, ut per nostras de facili videamus quae et quot sint vocales et consonantes, quse etiam mutae, et quae liquidse. Item, quia Grgeci numerant per literas
^figuraho] See the table at the end of the volume.
49 G ROGERI BACONIS [CAP.
alphabet!, addentes tres figuras, qute non sunt not?e literariiin, sed solum notaB computandi, ideo ponam eas inter literas alphabet!, et superscribam nuraeros Latinos qui singulis figuris correspondent. Et ha^c omnia simul ostendam in uno alphabeto ut prolixi- tatis confusio evitetur, u vocatur apud Latinos tenue, quia debilem habet sonum, et ideo semper aspiratur in principio dictionis. Latini autem habent unam figuram pro ipsilo, ut patet per tract atum inferiorem y, quam figuram Latini vocant y Grfecum ; non tamen proi)ter hoc est figura Gra3ca, nee in alphabeto Gra^co computanda. Nam dicitur y Grsecum, quia Latini scribunt solum nomina Gr?eca per hanc figuram. Nam Priscianus dicit quod Latini non debent scribere La- tinas orationes, nee alias nisi Gr?ecas per hanc. Et licet Pythagoras Gra3cus invenit hanc figuram, philo- sophus Italise, ut dicunt HistorijB et Aristoteles, bene hanc posuit metaphorice. Et ideo ha^c figura Italicis et Latinis data est pro Grtecis tantum vocabulis. Similiter habent Grseci duplex cu ; o, scilicet breve, ut omicron, et longam. Hoc est igitur alphabetum Gr?ecum, quod nominatur ab alpha, quod est prima iitera ; et ideo alphabetum apud Latinos est nomen Grajcum non Latinum. Qualiter autem numeri ultra 900 excrescunt scietur loco suo. Sciendum autem quod vita et vii ^ difFerunt in scriptura. Nam in vita, Iitera recta non descendit subjacente, nee jacens crit ultra erectam, quorum utrumque accidit in mi, ut patet in figuris. Similiter gamima solum angulum unum constituit, sed cal . . duos. Nam Iitera superius jacens exit illam qua3 descendit. Quoniam literie husjusmodi differunt penes longum et breve, et aspirationem. Ideo recolendum quod longitudo non est nisi extensio Iitera) secundum majus susb prolationis, et brevitas secundum minus. Litera enim longa habet in sua
' vita ct mi'\ Sic MS.
]X.] COMPENDIUM STUD 1 1. 4-97
prolatiune majorem moram, et "brevis liabet minorem. Aspiratio eniin delectat sonnm literne, et duplex est. Aspirate. Una e.st fortis et alia est debilis ; ut hamus in prin- cipio habet fortem aspirationem, et ayno, amas pro verbo habet debilem. Undo scilicet lono-itudo et brevitas extendunt literam in longum secundum majus, ita quod aspiratio amplificat in latum. Vocalis, Vowel, vero, est qute per se sonat ; et non sunt in aliqua lingua nisi quinque possibiles, secundum naturam, ha- bentes diversos sonos secundum speciem, ut a, e, i, o, u. Sed sonus cujuslibet potest v^ariari penes longum et breve, et majori et minori mora proferri. Consonans Consonant. vero est qui per se sonum non habet, ut omnes alise literpe a quinque vocalibus. Nam semper incipiunt vel terminantur in vocalem, ut patet in singulis ; ut b terminatur in vocalem e ; et s, incipit a vocali e ; et sic de aliis. Veruntamen sciendum quod consonans non de se habet sonum alicujus vocalis determinatae, quia potest dici ha, be, hi, ho, bu. Sed placuit Latinis exemplificare primuni consonans per sonum hujus vocalis e, quamvis possent per alias similiter, et sic de omnibus consonantibus. Et Latini nominant suas literas a sono, ut non plus contineatur in nomine, quam in soni potestate. Sed Graeci paucas nominant sicut sonant ; ut quintam scilicet e, et quintam decimam, scilicet omlcron, et vicesimam scilicet ypsilon, quod est y tenue, et ultima quae est omega. In nominibus autem aliarum addunt plus quam sonant ; omnes tamen incipiunt a sono earum. Sunt igitur tria in omni litera ; sonus qui vocatur potestas ejus essentialis et substantialis sen principalis, et nomen, et figura.
Nomina vero literarum sunt indeclinabilia et neutri Names of generis tarn apud Graecos quam apud Latinos, ut dicit j^ the Priscianus : In sono autem concordant omnes linguiB <^i'eek al- in his literis in quibus communicant, sed diiierunt m nomine et figura, ut patet fere in omnibus literis quas VOL. I. II
498 ROGERI BACONIS [CAP.
communiter liabent Grpeci et Latini.^ Nam in ali- quibiis communicant in nomine, ut in e et in o du- plici et ypsilo ; sed in figura non conveniunt omnino nisi in e et in iota. In quibusdam tamen aliis ali- qualiter in figuris aliquibus conveniunt, ut alpha, et vita, et delta, et kappa, et rtii, et ni, et tau.^ Haec patent ex alpliabeto. Similiter difFerunt litera? penes longitudinem, et brevitatem, et aspirationem, et qui- busdam aliis modis, de quibus suo loco dicetur. Dif- ferentia autem principalis et substantialis literarum est penes sonum substantialem. Nam ille sonus facit literam. Acciden talis autem diversitas est penes ligu- ras, et nomina, et longitudinem, et brevitatem, et aspirationem ; sicut homo ex hoc quod est rationalis difiert ab asiuo essentialiter et substantialiter. Sed accidentaliter unus homo difFert ab alio homine per nomen, et figuram, et colorem, et per hujusmodi ac- Vowelr. cidentia. Vocales igitur omnium linguarum habent diversitatem in longitudine et brevitate. Sed tamen lingua Latina non habet figuras et nomina specialia pro hac diversitate sicut Grteci. Nam triplex i est apud Grsecos. Unum est longum, quod vocatur ita, et habet figuram propriam multiplicem. Et habent duo i in differentia ad longum et breve, Unum est sicut i nostrum, scilicet iota, quod est semper vocalis apud Grsecos, et nunquam consonans, Sed aliud quod vocatur ypsilo, Ulud habet sonum debilem, propter quod Grseci semper aspirant illud aspiratione forti in principio dictionis, ut ejus sonus fortificetur. Ypsili enim idem est quod tenue, et mutatur i in o, et dicitur ypsilo, sicut placuit Grascis. Latini vero habent unam figuram pro ypsilo, quae difiert a figurations ipsius ypsilo, nt patet per tractum inferiorem y, quam figuram vocant y Graecum. Non tamen propter hoc est figura Grgeca, nee in alpliabeto Graeco computanda.
' Latini] Cf. Priscian, i. init. | " tau] cal, MS.
IX.] COMPENDIUM STUDII. 499
Nam dicitur y Grseeum, quia Latini scribimt sola no- mina Grseca per banc figuram. Nam Priscianus elicit quod Latini non debent scribere Latinas dictiones, nee alias nisi Grsecas, per banc. Et licet Pythagoras, GrfBcus, invenit banc figuram, tamen fuit pbilosopbus Italic, ut dicunt liistorise ; et Aristoteles vult hoc primo Metapbysicae ; ^ et ideo bsec figura Itabcis et La- tinis data est, pro Grsecis tamen vocabulis. Similiter babent Graeci duplex o, scilicet breve, nt omicron, et longum, ut omega. Sed Latini semper pro ita sonant e, et vocant e longum, ut patet ex alpbabeto. Nam Grsecus dicit Pentecosten tisbi ; sed Latinus dicit Pentecoste tlshe ; et ideo testimant Latini quod ita fuerit e longum apud Grsecos ; quod confirmant per boc, quod primo non babuerunt nisi e quintam bteram, quae fuit indifierens ad longum et breve e ; et postea invenerunt ita, et remansit quinta litera semper brevis. Et boc recitat Priscianus- in primo libro. Sed licet sic fuerat apud [Grsecos], tamen post- quam e remansit breve, nunquam tamen babuerunt e longum, sed semper fuit ita, id est longum, ut in om- nibus scripturis Grsecorum invenitur. Alpha vero est indifierens ; et sic babent septem vocales quantum ad figuras diversas, sed quatuor tantum babent quantum ad formam principalem, ut a, e, i, o ; triplex i quan- tum ad sonum accidentalem, ut dixi, et duplicatum o, ut sint septem. Non babent autem quintum u voca- lem per figuram alphabeti, et ideo non ponitm* in al- pbabeto ; sed addunt ypsilo ad omicron, sic ov, et per boc babent sonum bujus vocalis u. Consonantes vero Conso- Grfecorum difierunt a consonantibus Latinorum sicut vo- "^*"***' cales ; nam non babent sonum bujus literse v nisi ali- quando in casu raro, et hsec non per banc figuram vita, sed per pi quum sequitur mi vel ni, ut in suo loco dicetur. Ut vita enim sonat semper v consonaiitem.
' Metaphysicce] i. 5. | 2 Priscianus'} ibid
n 2
500 EOGERE BACONIS [CAP.
sicut antiquilus apud Latinos h multotiens accipiebatur pro V consoiiante, ut docet Piiscianiis ' in primo libro. Similiter non habent q consonantera. Et Latini non liabent |)s^ literam, nee aliquam signatam imam loco ejus, sed utuntur ps in Gr?ecis dictionibus, ut -psitta- cus et pscilmus, et in Latinis, ut lapsus et scvipsi. Nam prima litera ultimas syllable est p litera. sicut docet Priscianus. Aliquando tamen Latini utuntur h et s, ut coelehs, ccelehis, urbs, urhis, quum scilicet geni- tivus casus terminatm- in his. Similiter pro Latinis dictionibus Latini non habent aliquid loco zltce, quia non scribunt Latinas dictiones per z, sed Grascas, ut dicit Priscianus. Unde z non est litera Latina sed Grteca secundum sonum, licet secundum figuram sit Latina et secundum nomen. Quamvis autem Grseci non habeant q et c secundum figuras et nomen, sed tamen habent secundum sonum ; quia Priscianus dicit quod h, et q, et c sunt idem elementum secundum sonum. Similiter titha, et cA/, et p)hi non difFerunt nisi accidentaliter a taf, et Imppa, et ^pi, loco quorum Latini habent t, z, k, et j^- Ideo h?e literse secundum substantiam soni non desunt Latinis dictionibus puris. Et in Latinis quae a Grrecis sumuntur, ut sunt fama, fuga, fv.rfero," fenestra, utimur / sicut Gra-ci utuntur phi., ita tamen quod in propriis Latinis dic- tionibus / habet sonum Latinum, ut fil'ius, deficiens pins a sono ejus, quod est phi, quam in Latinis sumptis a Graecis. Unde maxime in talibus accipitur / loco plii, et quasi habet sonum ejus, nisi quia non fixis labiis pronuntiandum est / sicut pld, et p)lii non /, ut dicit Priscianus. Nihil enim aliud interest. Sed plii et pi non differunt nisi per accidens, scilicet propter aspirationem quartae, nee p et / de cfetero ^ differunt nisi accidentaliter. Et ex his patet quod quantum ad substantiam soni habent Latini decem
' rriscin nits'] ibid. | s (/^ cafero} desct', IMS.
"^ furfero] furfur. ? t
IX.] COMPENDIUM STUDH. 50 J
novem literas difFerentes, scilicet a, h, c, d, e, f, g, i vocalem et j consonantem, I, m, n, o, x>, 9., ''"> s> ^ '^^^ ^'• Et Grseci habent octodecim, scilicet, alpha, vita, et gamma, delta, f. zita, iota, happa, lahda, mi, rii, xi, omicron, ro, sima, psi. Alia? vero qua^ videntur esse plures apud Gr?ecos, differunt accidentaliter et similiter a})iid Latinos, ut dictum est. H non est litera, sed aspiratioiiis nota. De l vero et v consonantibus patet quod smit literas diversre in sono ab v et i vocalibus. Nam vocalis et consonans habent diversitatem soni, et ideo non est instantia in pra^dictis. Consonantium qujBdam dicuntur semivocales ; qusedam muta3. Semi- vocalis non dicitur quia habeat medietatem soni vo- calis, sed quia non plenum habet ejus sonum ; sicut semivir non dicitur dimidius vir, sed quia non habet plenam viri quantitatem. Et sic solebat dici apud poetas semideus, quia non plenus Deus ; sic a parte ista dicitur semivocalis, quia non plene sonat sicut vocalis, ut apud Latinos, I, m, n, r, s, x. Et mutse dicuntur, Mutes. quia non omnino mutescunt a sono, sed quia debilem habent sonum respectu semivocalium, sicut semi- vocales respectu vocaliiun, ut h, c, d, f, g, />•, j9, q, t. Semivocales miiversaliter incipiunt a vocali, et mutse terminantur in eam, preeter /, cum tamen secundum veritatem sit muta, sicut docet Priscianus, Greeci autem habent octo semivocales, scilicet zita, lahda, mi, ni, xi, ro, sima, pAi. Sed tres harum sunt du- plices, scilicet zita, et xi, et ^j/ti*. Xi vero apud Gra3C0S terminatur in i, et mutatur vocalis a parte ante et dicitur ix apud Latinos, ut dicit Priscianus. ^ Et cum aliqure nationes dicunt ex, secundum usum suum et consuetudinem carura, forsan fuit error in usu Latini, quia primo dixerunt ix, et fere omnes nationes Latinse adhuc dicunt ix. Sic enim ix est duplex con-
' i'/(iC(V/««A] ibid.
502 ROGERI BACONIS [CAP.
sonans apud Latinos, sicut aj)ud Gnecos ; et ejvis dupli- citas percipituv per casum genitiviim, quia aliquando valet quantum hsec litera g et s, ut grex, gregis ; et apud Grsecos [o-aATriy^, o-uKyrtyyog'],^ quod est Latine salpix, saVpingos, quod est buccina. Nam in genitivo remanent g et s, et in ultima syllaba. Aliquando componitur ex h, o, c, et s, ut dux, ducis. Et apud Grsecos ex kappa et s, ut [ow^, owx^i],^ quod Latine est onyx, onycJios, quod est lapis onichinus pretiosus. Aliquando etiam inter c et s ponitur t, ut tiox, noc- tis. Similiter phi componitur ex vita et sima, ut ["Apci^,"Apoi^o{],^ quod est Arabs, hujus Arabos ; vel ex pi et sima, ut [AiS/ovI/, AiS/ottoj],^ id est, ^thiops hujus jEthiopos. Aliquando ex j9/ii et sima, ut [xvvuvl/, xuviK^of],^ quod est proprie Latine h, dicitm* kynuphs, hynyplws. Sed tamen usus Latinorum liabet scinyphs, scynyphos, et est musca parvula, quae rostro perforat acriter cutem liominis in {estate, et multum abundat in locis humidis, contra quas fiunt retia subtilia pro defensione superposita capi- tibus dormentium. Et zita componitur ex duplici sima vel delta et sima, sicut z apud nos duplici s ; vel ex d et s, ut antiqui scribebant [loco z duplicem s],^ ut hoc verbum patrizo scripserunt sic patrisso. Et Latini bene vituntur in Latinis dictioni- bus ix litera, et est eis communis sicut Grsecis; sed non utuntur z litera in Latinis, sed Grsecis tantum, et idee Grseca litera est secundum sonum. Quamvis au- tem Latini utuntui* in Latinis dictionibus sono ejus, quod est phi, tamen figuram adhuc non habent unam; et ideo non est Ktera in alphabet© Latino. Nullam enim dicimus literam apud Latinos nee Grsecos, nisi habeat figuram et nomen, et tamen figura et nomen per se non faciunt literam sed quando concurrunt cum :.iquids. sono. Nam sonus est principalis in litera. Aliquando
> Blank in MS.
IX.] COMPENDIUM STUDII. 503
vero semivocales dicuntur liquidiie, tarn apud Grpecos quam Latinos. Et dicuntur liquidte, ut dicit Pris- cianus, quia facili produci et corripi possunt secundum quod diversis Uteris aliis conjunguntur, et ideo di- cuntur liquescere, et fluere, et instabiles esse in sua natura. Dicuntur etiam liquidse quia de facili mu- tantur de sua potestate et proprietate quantum habent alias in metro, sicut exponetur. Nam apud Latinos quatuor sunt liquidse, scilicet I, m, n, r, ut dicit Pris- cianus ; et nihilominus liquescunt. Aliquando quidem r liquescit, cum dicitur, Alexandi'eide :
" Cum patris interitu."
Quia non producit primam syllabam liujus dictionis patris. Quod tamen facit apud Theodolum cum dici- tur:
" Patrem sequitur sua proles."
Idem patet de I in Thobia :
" Replet agenda sacra." Et in eodem :
" Sacra agenda replet."
Item 1)1 liquescit. Virgilius in decimo ^neidos [129.] :
"Nee Clytio ^ genitore minor nee fratre " [Menestlieo].
Nam corripitm* ultima liujus dictionis fratre. Et quod alias producat vulgatum est. Item n liquescit; ut Ovidius quarto Metamorp. :
" Piscosamque Gnidon.'
Quod autem n liquescat cuilibet patet. S similiter liquescit in principio dictionis, ut Horatius in Ser- monibus [i. 5, 35.] :
" Ridentes pr£emia scribee." ^
Clytio^ Lycio, MS. I * scriboi] rudentes prima scribe, MS;
50-i UOGEFJ BACONIS [CAP.
Nam ultima de prima brevis manet cum tres con- souantes sequantur. Similiter in fine dictionis plus est. Unde Ennius poeta :
'■' Qua perire solet genus pennis condecoratum."
Nam ultima de genus remanet brevis; et ideo s liquescit aut esset brevis positio. Ut Virgilius in ^Eneide [xii. 709.] :
" Inter se coiisse viros decernere ferro/' '
Cum tamen liquescat, ut Juvenalis [vi. 109.] :
" Siiope stillantis ocelli.""
Mutes. Muta3 vero sunt novem, scilicet vita, gamma, delta, thita, kappa, pi, taf, phi, chi. De istis autem mutis tres sunt leviter et debiliter prolata^, et vocantur Jenes, ut j)i, l-appa, taf ; et tres fortiter sonant et dicuntur aspere aspirare, ut phi, chi, thita; et tres mediocres, ut vita, gamma, delta. Dicuntur tres esse cognatfip, ut pi, vita, phi, quia sonant inter labia, et quia conformem liabent sonum, nisi quod difFerunt secundum levitatem, mediocritatem, et asperitatem. Unde vita est media inter phi et pi ; et ideo fre- quenter una mutatur in aliam et ponitur pro alia. Similiter vero cognatpe sunt happa, gamma, et chi, et formantur in ore. Taf vero, et delta, et thita, sunt coo-natas et formantur in cjutture. Sciendum ioitur quod phi est muta necessario propter cognatas suas quae sunt muta3 ; et non differt a pi nisi per aspira- tionem. Sed aspiratio non mutat substantiam literce. Cum igitur apud Latinos / accipiatur in Latinis dic- tionibus sicut phi apud Groscos, oportet quod / sit muta. Et lipec est sententia Prisciani, ut prius tactum
' (Icca-ncrc faro'] et discurrere I 2 ocelli] ascelli, JIS. feritc, MS, I
IX.] COMPENDIUM STUDII. 505
est/ licet incipiat a vocali, sicut seniivocales. Ratio dicta nunc fortior est ut sit muta. Quum j^i seqnitur literas m.i et ni tunc sonat h, ut [A«ju,7rac]. Nam apud Grsecos dicitur lamhas. Et hie j)^ sequitur mi. Similiter quvnn sequitur iii, ut [T17V TTcVTrjxotrTrv]. Nam sonus Grascus tinhentecostin, tin est ai-ticulus et Pentecostin est accusativus liujus nominis Pentecost is. Et (jamma ante aliud gamma, vel ante hapixi, sonat [quasi N]. Nam Gr?ecus dicit [ayy;Aoc],- hie angelos, et gamnuc hie antecedit aliud gamiina. Similiter cum antecedit lappa^, ut [eicrtvi'yxrjc] ; nam Grascus dicit isenengis, et mutat gamma in ni, quia happa sequitur quod est iidroducas in Latino. Et similiter in hoc eodem exemplo kappaj amittit suum sonum et conver- titur in gamma. Nam quandocunque kappa sequitur gamma habet sonum de gamma, et ideo kappa in syllaba ultima dictionis nunc dicta3 sonat gamma^ apud Grfecos. Similiter sonat gamma post 11 i, ut scribitur [auyx-oTir,] et dicitur singopi ; et mutatur non solum sonus de kappa in sonum de gamma, sed sonus de gamma in hoc eodem exemplo mutatur in 11 i secun- dum superiorem regulam ; quia secundum proprios eorum sonos vocaretur sigkopi. Sed Latinus dicit slncope Grsecii declinatione, et sincopa sincope Latina. Et post ml et ni, taf habet sonum de delta, ut scribitur [Travroj], et dicitur pandas per delta et [non] pantos per taf.
Cap. X.
PosTQUAM habitum est de literarum sonis simplicium Diph- et singularum, nunc dicendum est de sonis qui oriun- ^^^'^"Ss- tur ex geminatione literarum adinvicem qui habentur
' taclinii esl'\ p. 510. I '^ «77(;Ao;] isenengis, dotted untlei*-
I n^aih,
506 ROGERI BACON IS [CAP.
per diphthongos. Diphthongus apud Gmecos est coii- junctio diiarum vocalium sonum nnius vocalis baben- tiiim, vel vocalis cum consonante. Et finales literpe in diphthongis Gr?ecorum sunt iota et y2mlo. Potest igitur ypsilo consequi alpha sic [au], et tunc sonat quantum a cum v consonante ; qui sonus aliquantu- lum similis est sono ipsius a cum / ; et ideo vulga- riter exemplificamus quod sonat af. Vel potest con- sequi e sic [eu], et tunc sonat quantum e vocalis cum V consonante, et quasi ef, ut est dictum de alpha et ypsilo. Vel, potest dici consequi ita sic [lu], et sonat quasi if, ut dictum est de aliis ; vel ypsilo sequitur post omicron, et tunc sonat u vocalem. Et sic solum habent Grteci sonum u vocalis. Si vero iota sequitur alpha, sic [«»], tunc sonat e ; si e, sicut [as], tunc sonat i per iota ; si o, sicut [ao], tunc sonat iota l^ro ypsilo. Et hi octo diphthongi vocantur proprii. Sed alii tres dicuntur improprii, et fiunt per sub- scriptionem hujus literag iota et alp)ha, ita et w mega sic [u, vj, w,]. Aliquando ponitur iota in litera post literam sicut in aliis diphthongis sic . . . . . . Sed in istis sonus nunquam renovatur, sed remanet sonus liter?e principalis, scilicet ejus cui sub- scribitur iota. Nam quando subscribitur ei quod est alpha, sonatur .... ; quando vero ei quod
est ita, quando vero ei quod est co mega
sonatur solum omega. Et bis tribus diphthongis utuntur Gra3ci semper in dativo casu primee declina- tionis et secundse. Sciendum est quoque quod iota et ypsilo aliquando conjuncta vocalibus non faciunt diphtbongum, sed utraque vocalis retinet suum proprium sonum. Et ad hoc notandum ponuntur duo puncta super iota et ypsilo, sic [o'i, oij]. Quando vero diph- thongus est non ponuntur jDuncta. Casterum notan- dum quod quum post diplithongum ex alpha et ypsilo, vel ex ita et ypsilo sequitm- vocalis syllabicantur a, et e, et ita per se, ut , . . , et sonus v consonantis,
X.] COMPENDIUM STUDII. 507
quod liic oritur, adhit^ret vocali sequent!, scilicet ipsi a ; et ideo in usu Latinorum debet u vocalis syllabicari cum a litera et non cum e. Similiter, quando post ypsilo sequitur labda vel ro, tunc Gr?eci syllabicant vocalem prpecedentem per se, ut . . . In liac enim dictione e per se syllabicatur ; v, consonans syllabicatur cum labda et o. Et similiter quando ro sequitur, ut . . . . Sed Latinus dicit aura per diphtlion- gum, more Latinorum. Aura enim Gr?ecum voca- bulum est, quo Latini utuntur in eadem signilicatione qua et Grseci, sed aliter pronuntiant. Sed Latini non habent tot diphthongos. Quatuor vero tantum in usu Latinorum, scilicet ce, ce, aw, et eu-. Et cum additur e ad a sonat e, ut caelum sonat celum. Et cum additur e ad o sonat e, ut coepit sonat cepit. Grsecus igitur addit iota ad alpha et o ; et Latinus in Latinis dic- tionibus addit e ad a et ad o. Et cum additur iota ad alpha secundum Grsecum, vel e ad a secundum Latinum, habetiu' idem sonus, quoniam sonatm- e. Sed non sic additione i ad o secundum Grsecum, et de additione e ad o secundum Latinum. Nam Grsecus sonat y Grsecum, Latinus sonat e. In aliis vero dua- bus diphtliongis Latinorum, scilicet au et eit non resultat sonus unius vocalis, sed sonus compositus ex duabus cum dicitur au et eu. Sed Gr?ecus in con- similibus diphtliongis accipit v pro consonante non pro vocali, cujus sonus resultat ex additione ypsilo ad a et e, et tunc resultat sonus ex vocali et consonante, ut af, vel ef, vel if, sicut dictum est.
Cap. XI.
His habitis convenienter posset fieri sermo Ion- Syliabica- gior de syllaba et ratione syllabicandi, sed breviter p^J^^^^*^ transeO; quia ex Prisciano multum patet eonjunetio
508 ROGERI EACONIS [CAP.
literarum in syllabas, non solum secundum Latinum, sed secundum Gi'tecum. Nam qu?e Priscianus deter- minat multum sunt conformia syllabication! Grsecorum. Syllaba vero componitur ex syn Grreca prsepositione, quse valet cum, et laho, quod est accipio ; unde syllaba, id est conceptio, scilicet literarum in unum ; non quia omnis syllaba habeat plures literas, sed quia in pluribus est liujusmodi. Syllabicatur autem consonans , cum consonante variis modis, tam apud nos qviam apud Gniecos ; de quibus nulla vis constituenda est ad prje- sens, nisi quod ante vita, et x>i, et phi, et mi, semper debent scribi mi, et non ni, ut symbolmn, lampas, amnos, arena, am^pho ; et mi prrecedit ipsum ni, ut romnos, hymnos, omnes, quod est proprium nomen apud Grsecos. Nam Callimachus cujus auctoritas est a})ud Grsecos, quo et pro auctore utitur Priscianus, bre- viat omnes, quia o brevis est liic, et est syllaba sola ; et ni post mi, sen mi ante 7ii quum liquescit, sicut in hoc exemplo omnis, et ideo non est brevis positio. Et sic circiter xlvi. diversitates sen modi syllabicandi sunt in universo. Accentua Syllaba3 accidit prosodia, quam Latini dicunt accen- tion. ^^j^^-^ jjq^j ^q-q^ l3gjjg manifestatur nisi in dictione, et
debetur syllabse ratione alicujus vocalis ; unde origi- naliter debetm- vocali. Sed tanquam ejus subjecto pro- l^rio debetur syllabse velut accidens, ut color superficiei. Quia in diversis syllabis est dispar accentus ; et diversa juxta se posita magis apparent, Et ideo in dictione ubi syllabarum est diversitas manifestatur accentus. Prosodia vere dicitur a prosodin, quod est cantare ; quia pros prajpositio est idem quod ad apud nos, et odo est cantus. Unde dicitur prosodia quasi accantus, propter quod dicitur accentus, ab accino, accinis, quod est compositum de ad et de cano, -is ; et ideo dicitur accentus quasi accantus, quia uni syllabje alic© accantantur. Quamvis haec dictio calefacio sit quinque syllabarum, super unam tamen residet sonus principalis,
XI.] COMPENDIUM STUDII. 509
scilicet antepenultimam, cui cfieterfB consonant et ac- cantantur aline syllaba^. Sunt prosocliMe decern. PriniDe dufie sunt macra et brachia, id est, longa et brevis. Et vocantur teinpora a])ud Griecos ; tempus longum et breve ; quas j)rinia3 dimension! assimilantur, ut prsedic- tum est. Et hoc sciendum est de his, quod macra sen longa denotatur per lineam rectam positam super syllabam sic, ( — ) ; et brachia pi'osodia denotatur per inferiorem partem circuli sic, ("—'). Du?e vero alite prosodite sunt dasia et ^^si^i, et voc.mtur Qieujwiata apud GraBcos, et spiritus et aspirationes apud nos ; et assimilantur secundai diraensioni, ut dictum est. Et figurse harum ex causis notatse sunt prius ; ideoque pertranseundum est. Sciendum autem quod omnis vocalis potest aspirari secundum Griecos ; et ypsilo propter tenuitatem soni semper aspiratur, quum poni- tur in principio dictionis ; et omnis dictio incipiens a vocali habet notam alterius aspirationis. Et vocalis semper aspiratur a parte ante, ut dicit Priscianus,^ quia omnis vox plus sonat quum postponitur quam quum anteponitur, sicut ipse dicit, propter quod aspi- ratio non debet poni post, ne nimis intendat sonum vocalis qufe multum habet de sono, et ideo ei praspo- nitur. Sed consonant! postponitur ut multum inten- datur sonus, eo quod consonans parum habet de sono respectu vocalis, et ideo aspiratio plus adliperet con- sonantibus quam vocalibus. Nam apud consonantes transit in substantiam soni eorum, ut dicit Priscianus, maxime in mutis, quia imperfectum habent sonum, et ideo sonus eorum naturaliter desiderat fortificari magis quam soni aliarum literarum, quia res imperfectior magis indiget perfectione. Sed mutjB inter omnes homines habent sonum magis imperfectum. Et solum consonantes apud Gr?ecos forti aspiratione, qvia? est
' Priscianus'] ibid. p. 8,
510 ROGERI BACONIS [CAP.
dasia, scilicet kappa, pi, ro, taf. Et quia multum adhseret aspiratio rautis, ideo Grseci in liujus signum inveniunt imam figuram in quam includeretur aspiratio simul cum litera. Aspiratur autem ro quum in prin- cipio dictionis ponitur, ut rhima verbum ; et quando in principio dictionis geminatur, ut Pyrrhus. Sed non aliter, ut sphcera, hora. Et nulla est dictio La- tina in quam cousonans aspiratur, sed Grgeca et Latina quae est in usu Grasci, ut Rhoma ; sed in usu Latini non aspiratur prima syllaba. Et cum dictum est quod vocalis non aspiratur a parte post non est instantia in hujusmodi interjectionibus indignandi, vah, ah, sicut dicit Priscianus. Nam apocopa facta extremge vocali cui additur aspiratio, unde perfecta est vox, vah\ci\ alia. Sed imperfectce proferuntm-, quia naturale est interjectionibus proferri voce abscondita et imper- fecta. Quoniam non proferimus nisi propter vehemen- tiam gaudii ac timoris, aut indignationis, aut admira- tionis, aut liujusmodi passionum et afFectionum animi, Sed quando sic patimur, vel affectamur vix loquimur propter magnitudinem gaudii et aliarum passionum, et ideo imperfectas voces facimus. Sed hujusmodi debent esse interjectiones et dicunt, ideo liabent voces imper- fectas et absconditas. Et etiam voces Syrorum, et ^gyptiorum, et Hebrteorum, et omnium gentium ali- arum a Grsecis et Latinis, sunt conformes interjectioni- bus secundum Priscianum et secundum veritatem, quia in fine aspirantur vocales.
Nidla vero dictio Latina, ut dixi, habet aspi- ratam consonantem, quia non est instantia in hu- jusmodi dictionibus nichil, mnichi. Non enim debent scribi per c, sed sine c, nihil, mihi. Et quia ibi sunt duo i brevia coincidunt propter brevitatem in miam vocalem longam melius, ut dicatur nil, mi ; quia scribi debent sine aspiratione, quum vocalis non aspiratur in principio dictionis ; licet aliquando, ut vehemens, hie vocalis secundte syllabae aspiratur. Qua-
XI.] COMPENDIUM STUDII. 511
propter non est instantia, quia abusus modernus posuit c in. hujusniodi vocalibus.
Tres vero prosodise vocantur apud Grsecos, oxla, Accents. havla, et perispomenl, hoc est acuta, gravis, cir- cuuiflexa, et dicuntur toni in Grseco scilicet oxis, baris, ]jerispoinenes. Et liae solas prosodise vocan- tur apud nos acceutus, quia evidentior est accantus, et sonoritas manifestior liis quam aliis. Et ideo bene comparantur tertiie dimensioni quie complet na- turam dimensionis. Sed. hujusmodi prosodia complet tensionem soni. Et dicuntur tenores, quia tendunt sonum A^el sui'sum, vel deorsum, vel medio modo. Unde axis seu acutus accentus incipit ab imo et ascendit in altum ad modum lancearum acutarum erectarum, ut exemplificant Gr^Bci. Et est ejus figura ( /) super syllabam posita talis. Baris seu gravis et ponderosa incipit ab alto et descendit ad modum rei gravis et ponderosie. Descendit enim secundum lite- ram rectam a sursum in deorsum sic (\), qu£e ponitur super syllabam aliquando. Perispomeni prosodia com- ponitur ex acuto et gravi, et incipit ab inferiori, intendens superius, iterum inclinatur deorsum ; cujus figura est quasi composita ex figura acutte prosodiiTS et gra^'is vel figui-a quasi su})eriori parte cii'culi sic (^. Et iste septem prusodire propri^e vocantur a Grrecis ; et formantur earum figurne a tribus Uteris, scilicet labda, thita, et ita. Nam hrec figura A, quae est ipsius labda, liabet in se notam acutas prosodiae et gravis. Sinistra enim ejus pars est nota acutae, et dextra gravis. Figura enim htec, quae est ipsius thita, potest resolvi in partem superiorem pro nota prosodise circumflexoB, et in partem inferiorem pro nota brevitatis, et in literam transversalem pro nota longitatis. Et base figura (H) quae ita dicitm*, potest resolvi in partem sinistram, qu?e est figura dasioi, et in partem dextram, quae est figura ipsius ps'ili, ut dictum est prius. Sed apud Graecos non ponitur nota gravis accentus nisi in
512 r.OGERI BACONIS [cAP.
casu scilicet quuin syllaba acuitur, ut theos, longon, Os enim, ultima syllaba liujus dictionis theos, natura- liter est acuta, et vertitur in gravem propter primam Hyllabam dictionis sequentis, quse est acuta. Regularis enim modus accentuandi est quod una syllaba gravetur, et alia sequens acuatur, sive in una dictione, sive in ]duribus, nisi aliquando du?e naturaliter long?e uniantur, ut natura. Et quia prior syllaba pendet ad sequentem propter sententiam et conventiam dictionis sequentis, et non sistitur ibi, ideo gravatur ha3c syllaba os ; et propter hoc oportet quod signum apponatur, quia aliter non innotesceret haec. Sed quando syllaba naturaliter est gravis non ponitur signum, eo quod privatio signi est ei pro signo. Propter hoc acuta syllaba et circumflexa signantur semper, et ideo non oportet quod gravis eignetur, quia manifesta est ex privatione signi per oppositum ad acutam syllabam et circumflexam. Post- quam enim signentur acuta et gravis, manifestum est quod omnis alia syllaba in qua non reperiatur earum signum sit gravis. Et ideo non oportet quod signetur. Sicut rusticus habens tres oves, si signavit duas, tertia satis cognoscitur ex privatione signi, et ita bene et melius quam si haberet proprium signum. Et omnis monosyllaba dictio vel acuitur vel circum- flectitur apud eos, si per se consideretur, et proferatur extra orationem. Sed non circumflectitur nisi sit naturaliter longa. Non tamen omnis naturaliter longa circumflectitur. Et si prseponatur alicui gravi adliuc non mutat in oratione suum naturalem accentum. Et si nihil ipsum sequatur, sed sit in fine orationis adhuc non mutatur in gravem, sed servat accentum naturalem nisi sit enclitica dictio, ut dedokas mi, id est, dedisti uiihi, sicut apud nos, que, up, ve, qua? licet de se acuuntur, tamen gravantur in oratione, quia natura eorum est, ut inclinent accentum ad dictionem prrece- dentem, et ideo vocantur enclitica3 ; similiter apud Grsecos. Hoc enim pronomen mi est encliticum.
XL] COMPENDIUM STUDII. 613
Si tamen acuta dictio ^ monosyllabica prseponatur syl- labae acutae, tunc gravatur propter consequentiam dic- tionis, s'iu sit acuta declinabilis dictio monosyllabica seu indeclinabilis. Et faciunt Latini secundum quod Priscianus^ dicit, in libro de declinatione duodecim principalium versuum Virgilii, nisi naturaliter cir- cumflectatur. Unde in majori volumine vult quod non solum indeclinabiles acutse, quum prteponuntur gravantur, licet de se acuantur, sed declinabiles, quae de se naturaliter sunt acutse. Unde dicit quod qui relativum in oratione et lectione gravatur, licet de se acuatur, et hoc est, si acuta syllaba sequatur, ut, qui ait. Et non solum monosyllabcB naturaliter acutse gravantur in oratione quum sequitur acuta, sed ultimas syllable dictionum dissyllabarum et polysylla- barum propter consequentiam dictionis, sicut prius exemplificavi. Et e converso gravis in acutam ver- titur, ut, sicut dixi, dedokas mi ; ultima syllaba hujus dictionis gravatur naturaliter, sed propter consequentiam dictionis encliticfe, acuitur. Et non solum est hoc de encliticis, sed de aliis dictionibus sequentibus, quarum prima syllaba gravatur. Tunc ultima syllaba dictionis prcecedentis acuitur propter consequentiam dictionis ; quia prsecedentis dictionis ultima mutatur in contra- rium accentum, eo quod in eo non statur, sed de- pendet serrao et sententia ad aliud sequens, tanquam ad finem suum et terminum suae dependentiee ; et finis imponit necessitatem his quae sunt ad finem, ut Aristoteles^ dicit secundo Physicorum, propter quod ob necessitatem dictionis sequentis mutatur prpecedens, nisi sit circumflexum.
Item gravis potest esse in omni syllaba, sed ac- centus acutus non potest esse, nisi in antepenultiraa,
• dictio'] Added in the margin, I ' Aristoteles'] See p. 239. ^ Priscianus'] See p. 23§, 1
VOL. I. K K
514 ROGERI BACONIS [CAP.
et penultiiTcica, et ultima syllaba. Unde tria loca haljet. Circumflexus habet tantum duo loca, scilicet penulti- mam et iiltimam. Sed quum ultima est natural iter longa non manet acutus accentus in antepenultima sed in penultima, ut dico u'yysKos, in nominativo Gr^eco cadit acutus accentus super antepenultimam quia ul- tima brevis est, et sic apud nos cum dicitur angelus. Sed in genitivo casu cum dicitur angeli, quia ultima est naturaliter longa, ideo acuitur penultima. Et tunc transit acutus accentus de una syllaba ad aliam in formatione obliquorum, qui habent naturaliter longam. Sed in liis qui liabent brevem ultimam, assimilantur nominativo, ut uyysXov in accusativo liabet acutam sem- per [antejpenultimam. Similiter circumflexus transit in obliquis in alium. Nam cum dico rhima (f.rjfxu), quod idem est quod verhum in Latino, prima circum- flectitur, sed in genitivo, quod est rliimatos (p^fj,ocTog), non manet, eo quod ibi non potest antepenultima cir- cumflecti ; et ideo mutatur circumflexus in acutum et acuitur prima in genitivo et perit circumflexus. Prosodjc Et ideo pertranseo ad alias prosodias tres qure vo- cantur improprie prosodiae ; vocautur passiones. Nam prosodia apud Grsecos dividitur in propriam proso- diam, et tonos, et passiones. Et prima istarum pas- sionum vocatur apostrofos secundum Grascum. Et Latinus dicit apostrophus vel apostrophe ; et notat dictioni prpecedenti aliam deesse e ultimam ejus voca- lem. Et ejus figura est quasi pars circuli dextra ( ) ), unde est similis alteri figurarum aspirationis lenis, qu£e psili vocatur ; ut epi (otI) idem est quod super, et himas (>!]"•«;)> idem est quod nos, in accusativo pro istis duabus dictionibus e2n himas, id est, super nos, scribitur et pronuntiatur quasi esset una dictio, scilicet ephimas {sf' ^ftaj). Sed non est una dictio immo duse, et per apostropbum auferatur ultima vo- calis hujus praepositionis epi (eTr/). Et nota hujus est pars circuli dextra, quas supponitur consonant! pi
XL] COMPENDIUM STUDII. 515
cujus est ilia vocalis qiire deest. Quoniam prima hujus dicfcionis Jdmas (rnj^ug) aspiratur, ideo mutatur pi in phi, et dicitur eplmnas (sf ^ixu^). Et apostrophe non solum tollit iota vocalem, sed alias tres, ut alpha, et e, et omicron, siciit dicuiit auctores grammaticse Grseese. Et invenimus in scriptura Grseca fieri abla- tiones istarum literarum quatuor ; ut cum alia (uXXu) sit sed, et on (ou) sit non ; quando simul inveniuntur ista3 dictiones scribuntur libenter per apostrophen ac si essent una dictio, sicut {aXK' ou), propter brevitatem auferentes ultimam vocalem hujus dictionis alia {aKKu), quod designant per partem circuli dextram, quae po- nitm* ad lahda consonantem, vocali ablata. Et de (5=) apud eos, idem est quod autem et vero, et opos quemadmodum ; secundum vero consuetudinem suam praeponunt de ei, quod est opos ; licet nos e eon verso dicimus quemadmodum ante. Sed ipsi e converse dicunt, et propter brevitatem dicunt, per apostrophen topos (S' oTTooi), apponentes notam, sicut dicitur in Gallico, D'Orliens pro de Orliensi. Et ypo (uno) est pr?epositio idem quod sub, et heauto (lauro) est hoc pronomen ipso, sed pro 2/po heauto (utto suutm) scribunt per apostro- phen yplieauto {v!p' kavTai), super pi literam ponentes notam apostrophe. Et quia prima litera pronominis aspiratur, scribunt phi pro 2^^'? et dicunt ypheOjUto (u<p' exvTco). Et sic invenimus in Latino apud anti- ques auctores auferri ultimam vocalem, ut
" Tanton me crimine dignum?"
pro tantone. Non solum ' fit hujusmodi ablatio in appositione dictionum quum intelKguntur dictiones esse diversse, ut exemplificatum est, sed in compositione similiter aufertur vocalis prioris dictionis quum in compositione cadit cum alia. Quoniam hsec dictio
' solum'] v° added in margin.
K K 2
516 ROGERI BACONIS [CAP.
catholicus, est dictio composita ex duobus correptis, scilicet a cata (xocto.) et holon (oAov), quod est totum ; sed aufertur ultima vocalis hujus prsepositionis cata ; et quia holon aspiratur [non] mutatur taf in thita. Et lirec etiam dictio ephi'mera (efYjixspa) patitur ablationem vocalis. Componitur enim ab epl et himera, quod est dies, quasi in die vel unius diei res. Et vocatur specialiter febris unius diei propter hoc, quod nota- biliter accidit sa?pe.' Unde aufertur ultima vocalis hujus prsepositionis et mutatur 2^'- i^ V^^h pi'opter hoc quod aspiratur prima syllaba hujus dictionis himera. Et sic de aliis duabus vocalibus, scilicet 0 et e. Et dicitur in hujusmodi compositis esse apo- strophe, sicut in appositione dictionum. Sed proprie et principaliter accidit in appositione, et tunc procul- dubio est necessaria nota, sunt ^ consonantem cujus vocalis deesse, ne duge dictiones videantur esse una. Sed non est talis necessitas in compositione, quia una dictio composita resultat et debet esse una. Et ideo notandum quod in compositione apostrophe pro- prie dicta propter banc rationem non sit ibi. Et non solum propter earn, sed propter hoc, quod in compositis dictionibus ssepe est composita ex correpto et integro, et ex ambobus correptis. Et sic in compositione aufertur vocalis pluries, et vocalis, et consonans, et alite vocales a prasdictis quatuor, et etiam syllaba, Sed quia pro consonantibus ablatis et aliis vocalibus, et pro syllabis non apponitur nota apostrophe nee alia nota, ideo videtur quod necessaria sit apostrophe nota in compositis, licet quatuor dictre vocales ibi auferuntur sicut in appositione. Quod si ibi dicatur a multis, saltem propria non erit, nee multum necessaria notse apostrophe propter dictas causas.
Secunda de his in propriis prosodiis vocatur liiphen, cujus nota conjungit ea qu?e pcssent videri divisa.
' sape] spe, IIS. I ' sunt] So in 1\IS. seqiiens. ?
XL] COMPENDIUM STUDII. SlV
Et est ejus nota, quasi inferior pars circuli (w) sup- poneuda conjungendis. Ut ponainus exemplum La- tinum ante-tulisti ; possiut ante et tulisti videri du^ dictiones. Sed per notam ipsius liipben, denominatur quod slut una dictio. Similiter si scribantur quis- putas, paulo-rainus, et liujus-modi. Sed Latini non utuntur bujusmodi signo, ideo sa^pe falbuitur. Grneci autem, ut vitent errorem, babent talem notam et superponunt conjungendis in unam dictionem, Et quum sunt secundum veritatem dlvidenda, non po- nunt banc notam conjunctionis. Unde quanto magis, et tanto magis, et unulto onagis, et quominus sunt pbires partes secundum Grascum, et non copulantur in unum per bipben. Sed Lathii multi in bis errant, conjungentes ea in unam dictionem qupe nullo mode debent conjungi. Et sic in multis abis.
Tertia vero prosodia de impropriis vocatur ypodia- stile, et est contraria bipben. Nam male cobserentia descernit et separat per notam ; quse est quasi pars dextra circuli ( ) ) supposita illi quod debet ab alio separari, vel quasi posita inter ea. Vere esset neces- sarium apud nos quod baberemus in multis notam distinguentem ; ut quando dicitur ah eo expediret quod denotaretur, b litera separari ab e, ut appa- rerent duse dictiones, et non una, quando pro duabus accipitur, scilicet pro prsepositione cum suo casuali, vel quando totum est una dictio, et verbum denotari, expediret, quod b separaretur ab a, ut a per se sylla- bicaretur, et b cum e. Et cum dicitur [^neid. viii. 83.],
" Viridique in littore conspicitur sus :"
expediret quod denotaretur quod r litera separaretur ab s litera, tanquam pars alterius dictionis non solum alterius syllabse, ut ibi non intelligantur esse con- spicit iirsus ; seu quod in idem redit, ut e litera de- notaretiu" separari a c, ut non sit ejusdem syllable ; quatinus sit ibi consincitur sus et non consjncit
518 EOGEKI BACONIS [CAP.
ursus ; quia sensus est quod sus seu porca conspiciatiir in littore, et non quod ursus conspiciat vel aspiciat.
Unde cum Graecus scribit supponit
notam ypodiastile, quasi inter ni et a quatinus ad invicem tanquam partes diversarum dictionum sepa- rentur. Posset enim in litera utrobique legi nisi esset tale signum. Quia igitur Latini non habent liujus- modi signum, ideo in antiquis scripturis legentes saepe graviter errant, quod indicat illud exemplum famosum in fine Job, ubi dicitur cornus tibii pro cornu stibii. Syllabicatur enim hsec litera s cum ultima vocali dic- tionis prsecedentis, propter modum antiquum scribendi in morem Grsecorum ; cum tamen debeat s litera syllabicari cum t dictionis sequentis. Et est in hoc loco et similibus nota liypodiastile Latinis necessaria, sicut Grsecis ; quoniam innumerabilia errorum figmenta ceci- derunt in hoc loco propter defectum hujus figurse; et exposuerunt cornus variis modis erroneis, volentes sal- vare hoc vocabulum cornus et tihii, cum tamen sint nee Latinum, nee alicujus linguse. Debet enim ibi esse cornu stibii, sicut Hebrseum, et Grsecum, et auc- tores demonstrant. Et est stibium genus medicamenti quo mulieres solebant suas linire facies, ut albes- cant, quod idem est quod cerusa vel consimile, et in- cipit ab s litera. Et quia tale quid solebat poni in vase, ut in cornu vel alio, ideo dicitm* ibi cornu stibii, quia nee cornus aliquid significat nee tibii.
Cap. XII.
PoSTQUAM expedita sunt htec consequens est ut sub- brevitates et varietates accidentales scribendi dictiones et syllabas et literas considerentur, quia multipliciter hsec sunt apud Gr^ecos. Et quum fit ha3c varietas infinitis modis pro voluntate scribentium, non potest
XII.]
COMPENDIUM STUDII.
.19
ars dari de hujusmodi iiifinitate. Modos tamen ali- quos quos inveni subjungam.
Sciendmu quod famosse sub])revitates et regiilares et artificiales sunt hujusmodi. Et prima potest dici figura qu93 adinventa est apud eos pro duplici shna,
et est hsec quam scribuut in linea
duplicis simcv. Et pro vocali cum n vel sima ba- bet multas figuras. Octo enim vel novem sunt pro vocali ^
' vocalil " Quantum Luic tractatui " desit (modo ae auctor imperfec- " turn reliquerit) conjicere licet ex
" propositione dicendorum supra " posita, cap. vi." A note added in a recent hand.
APrENDIX.
APPENDIX.
I.
Epistola Feateis Rogerii Baconis de Seceetis Opeeibus Aetis et Natue^, et de Nullitate Magi^.'
Cap. I.
De et contra apparentias Jictas, et de et contra in- vocationes spirituum.^
Vested petition! respondeo diligenter.^ Nam licet Magic and natiu'se potens sit et mirabilis, tamen ars iitens na--'"^^^'^" tura pro instrumento potentior est virtute naturali, sicut videmus in multis. Quicquid autem est prseter operationem naturae vel artis, aut non est humanum, aut est fictum et fraudibus occupatum. Nam sunt qui motu veloci membrorum apparentia fingentes aut vocum diversitate, aut instrument orum subtilitate, aut tenebris, aut consensu, multa mortalibus proponunt* miranda, quii3 non liabent existential veritatem. His mundus planus est, sicut manifestum est inquirenti.^ Nam jocu- latores multa manuum velocitate mentiuntur, et Pliyto- nissiTB vocum varietatem*' in ventre et gutture fingentes
' Magice'] Incipit epistola Rogcri Bachon de potestate artis et naturae, MS.
^ spirituum'] MS. and C. omit the divisions and headings of the chap- ters.
^ diligenter'\ om C. * proponunQ apparent, MS. ^ inquirenti] om. C. •* varietatem'] varietatc, MS. and libri.
524
APPENDIX I.
[cap.
et ore, forinant voces humanas a longe vel prope, prout volunt, ac si spiritus cum homine ' loqiieretur ; et lit- sonos brutorum conligurant. Cannse vero gra- mini subditse, et in latebris terras conditEe, ostendunt nobis quod vox liumana est, non spirituum, ^ quse magno fingitur mendacio. Quum vero in tenebris cre- pusculi matutinis vel nocturnis res inanimata3 raoven- tur velociter, * non est Veritas, sed fraus et dolus. Consensus vero omnia fingit quse volunt homines, prout adinvicem disponunt. Opposed to In his vero omnibus, nee philosophica consideration considerat, nee ars, nee potestas naturse consistit. Sed propter ^ hsec est nequior occupatio, quando homines contra leges philosophise, et contra omnem rationem spiritus invocant nefarios, ut per eos suam compleant voluntatem. Et in hoc est error, quod credunt sibi subjici spiritus, ut ipsos cogant^ humana virtute ;^ hoc enim est impossibile, quia vis humana longe inferior est quam spirituum. Atque in hoc magis oberrant hujusmodi homines,'' quod per aliquas res naturales qui bus utuntur, credunt vel advocare ^'^ vel fugare spiritus. Et adhuc erratur, quando per invoca- tiones, et deprecationes, et sacrificia nituntur homines eos placare, et adducere pro utilitate vocantium ; facilius enim sine comparatione a Deo deprecandum esset,^^ vel a bonis spiritibus, quicquid homo debet utile reputare. Cum nee in rebus inutilibus favorabiles existunt spiritus maligni, nisi in quantum propter liominum peccata a Deo permittuntur, qui humanum
' cum homine'] tunc humane, C.
^ et uQ etiam . . confingunt, C.H.
' spirituuin'] et non spiritus . . fingunt, C. H.
* velocitcr'] violenler, H.
' conaiJeratio'] ratio considerat, C.H.
^propter] prscter, H.
' cogant'] et quod spiritus cogan- tur, C. H.
' virtute'] voluntate, C.
" hujusmodi homines] om. MP.
'" advocare] advocari yel fugari sp. malignos, C. H.
" deprecandum csset] impetran- dum foret, C. H.
I]
APPENDIX I.
525
sreiius reo-it et o-ubernat. Et ideo istre vine sunt
o o o
prneter sapientise documenta, iinmo potius ^ in contra- rium opsrantur, nee unquam vere philosophantes de his sex modis curaverunt.
Cap. 1 1.
De character Ibus, carrtiinihus, et eorum usu.
Quid vero de carminibus, et eharacteribus, et Charms huiusmodi aliis- sit tenendum, considero per hunc '"^? t"^" .
J .... chantmeuts
modum. Nam proculdubio omnia hujusmodi nunc unworthy temporis sunt falsa, et dubia : nam qunedam sunt om- ° ^ ^ ^'^^' nino irrationabilia qucB philosophi adinvenerunt in operibus naturae et artis, ut secreta occultarent ab indignis. Sicut si omnino esset ignotum quod magnes tralieret ferrura, et aliquis volens hoc opus perficere coram populo, faceret characteres et carmina profer- ret, ne perciperetur quod totum opus attractionis esset naturale.'' Hoc totum opus esset error. * Sic igitur quani plurima in verbis philosophorum occultantur multis modis, in quibus sapiens debet banc habere prudentiam, ut carmina et characteres negligat, et opus natura3 et artis probet ; et sic tam res anima- tas quam inanimatas videbet adinvicem concurrere, propter naturae conformitatem, non propter virtu- tem characterum vel carminis. Et sic multa secreta naturfie et artis a3stimantur ab indoctis magica ; et magici confidunt stulte characteribus et carminibus, quod ^ eis praebeant virtutem ; et per secutiones ^ eorum relinquunt opus natur?e vel artis propter errorem carminum et characterum. Et sic utrumque
' immo potius] ideo melius, MS. - aliis] om. C.
^ ne perciperetur .... naturale] ut perficeretur attractionis vis, C.
* Hoc . . . error] ova. H. ' quod] cum, MS. ° per secutiones] pro assecurati- cne, C. n.
526
APPENDIX I.
[cap.
genus hominiim istonmi privatur utilitate sapientali,
svia stultitia cogente. Sunt autem quaedam depreca-
tiones antiquitus institutse ab hominibus veritatis,
aut magis a Deo et angelis ordinatse ; et hujus-
modi virtutem suam primam ' possunt retinere.
Ordeals. Sicut in multis regionibus adhuc qu?edam orationes
fiunt super ferrum candens, et super aquam fluminis,
et similiter- alia, in quibus innoeentes probantur,
et rei damnantur ; et auctoritate ecclesise fiunt
et prselatorum. ^ Nam et ipsi sacerdotes exorcis-
mos faciunt in aqua benedicta, sicut in lege veteri
de aqua purgationis legitur, qua probatur adultera
vel fidelis viro suo, et multa sunt liujusmodi. Sed
qufe in libris magicorum continentur omnia sunt
jure arcenda,^ quamvis ali(piid veri contineant ; quia
tot falsis abutuntur, quod non potest discerni inter
Books of verum et falsum. Unde quicquid dicunt quod
f"f^f Salomon composuit hoc vel illud,^ aut alii sapientes,
cribed to negandum est ; quia non recipiuntur Imjusmodi libri
Solomon, auctoritate ecclesipD, nee a sapientibus, sed a seduc-
toribus, qui mmidum decipiunt. Nam et ipsi novos
libros componunt, et novas adinventiones multiplicant,
sicut scimus per experientiam ; et tunc ut veliemen-
tius homines alliciant, praeponunt titulos famosos suis
operibus, et eos magnis auctoribus ascribunt impu-
denter; ac ut nihil omittant de contingentibus,
stilum grandisonum faciunt, et sub forma textus
mendacia confingunt.
Celestial Cliaracteres vero aut sunt verba figuris literatis^
schemes, compositi, continentes sensum orationis adinventce, vel
sunt facti ad vultus stellarum in temporibus electis.
' primani] cm. MS.
- similiter'] super, MS.
^ et auctoritate . . . prcelalorum'] et auctoritate creduntur fieri prae- latorum, C,
' arcendal horrenda, MS. ' hoc vel illud] om. MS. ^ literatis] literanim involutie, C. 11.
11.]
APPENDIX I.
527
De cliaracteribus igitur primo judicandum sicut de orationibus dictum est. De secundis ^ autem si non fiant temporibus electis,- nuUam penitus efRcaciam liabere noscuntur. Et ideo qui facit ea sicut in libris formantur, non respiciens nisi solam figuram quam repraesentat ^ ad exemplar, nihil facere ab omni sapi- ente judicatur. Qui autem sciunt in constellationi- bus debitis opera facere ad vultus coelorum, illi non solum characteres, sed omnia opera sua possunt dis- ponere, tam artis, quam naturae, secundum coeli vir- tutem. Sed quia difficile est certitudinem coelestium percipere, ideo in his multus est error apud multos, et pauci sunt qui aliquid utiliter et veraciter sciant ordi- nare. Et propterea* vulgus mathematicorum judican- tium et operantium per stellas magnas, non multum proficiunt,^ aut aliquid utile faciunt ; quamvis peritis- simi, et artem sufficienter habentes, possent multas utilitates facere, tam per judicia quam per opera in temporibus electis.
Considerandum est tamen, quod medicus peritus, et How far quicunque alius qui habet animam^ excitare, per car- ■]|^^j^^^^ mina et characteres licet fictos, utiliter (secundum cine. Constantinum medicum) potest adhibere ; non quia ipsi characteres et carmina aliquid operentur, sed ut devotius et avidius medicina recipiatur, et animus patientis excitetur, et confidat uberius, et speret, et congaudeat ; quoniam ^ anima excitata potest in cor- pore proprio^ multa renovare, ut de infirmitate ad sanitatem convalescat, ex gaudio et confidentia. Si igi- tur medicus ad magnificandum opus suum, ut patiens
' secundis'] sigillis autem et cha- racteribus secundo modo nisi, C. H.
* electis'] suis, C.
^ reprasentat] fabricat, C.
* propterea] propterea ultra, MS. ; propter hoc, C, H.
'•" prqficiunt\ excedunt, MS., ct aut aliquid utile faciunt, om. •^ animam] animalia, MS. ' quoniam] sed, MS. ** propria] om. MS.
528
APPENDIX 1.
[cap.
excitetur ad spem et confidentiam sanitatis,^ aliquid hujusmodi faciat, non propter fraudem, nee propter hoc, quod de se valeat ^ (si credimus medico Constan- tino) non est abhorrendum. Nam ipse in Epistola ^ de his, quae suspenduntur ad collum, sic concedit ad collum carmina et characteres, et eos in hoc casu defendit. Nam anima multum potest super corpus suum, per suas affectiones fortes, ut docet Avicenna in quarto De Anima et octavo De Aniraalibus ; et omnes sapientes concordant. Et ideo fiunt coram infirmis ludi, et res delectabiles afFeruntur. Immo ali- quando appetitui multa conceduntur contraria ; quia vincit affectus, et desiderium animte super morbum.
Cap. III.
De virtute sermonis et Tedargutlone magiw.
Multipli- cation of species.
QuoNlAM vero in nuUo Isedenda est Veritas, opor- tet diligentius considerare, quod agens omne fiicit virtutem et speciem a se in materiam extrinsecam ; non sokun substantife, sed accidentia activa de tertia specie qualitatis ; et fiunt virtutes a rebus, aliqua) sensibiles, aliquf© insensibiles."* Et ideo homo potest facere virtutem et speciem extra se, maxime quum sit nobilior omnibus rebus corporalibus, et prsecipue propter virtutem animse rationalis, nihilominus exeunt spiritus et calores ab eo,^ sicut ab aliis animalibus.^ Et nos videmus quod alia animalia immutant et
' sanitatis'} om. II. - valeat'] sed propter hoc ut con- fidat quod revaleat, C. H. ^ in Epistola] om. II. * aliqucE insensibilcs] om. MS.
' nihilominus . , . . ah co] et hominis non solum cxercent calores, sed spiritus ab eo, C.
* animalibus'] animalibus exci- taatur, C,
til] appendix I. 529
alterant res cis objectas, ut basilisciis ' interficit solo visu, et lupus ^ reddit hominum raucum si prius viderit hominera, et hyaena ^ intra umbram suam non permittet canem latrare, sicut Solinus De Mirabilibus Mundi narrat, et alii auctores. Et Aristoteles in libro De Vegetabilibus dicit, palmarum foeminearum fructus maturescere per odorem masculinarum, et equse impregnantur in aliquibus regionibus per odorem equorum, ut Solinus ■* narrat ; et multa talia eontin- gunt, per species et virtutes animalium et plantarum, multaque mirabiliora, sicut docet Aristoteles in libro Secretorum. Quum ergo plantse et animalia non possint attingere ad dignitatem naturae hominis, homo multo magis^ poterit facere virtutes et species, et calores emittere ad alterationes corporum extra se ; propter quod Aristoteles dicit secundo De Somno et Vigilia, quod mulier menstruosa si inspiciat speculum, iniicit ipsum, et apparet in eo ^ nubes sanguinea. Et Solinus ^ narrat quod in Scythia regione sunt mulieres " geminas pupillas habentes in uno oculo." Unde Ovidius : ^
" Nocet pupilla duplex -,"
qufe quum irascuntur interficiunt homines solo visu. Et nos scimus, quod homo malse complexionis, ha- bens infirmitatem contagiosam, ut lepram, vel mor- bum caducum, vel febrem acutam, vel oculos multum infirmos, vel hujusmodi, quod inficit alios praesentes et contaminat. Et e converso homines bonre complexionis
^ basiliscus'] riin. Hist. Nat., I ' So/Z/ius] cap. 26 ; Pliny, iv. 32 ; xxxix. 4. viii. 42.
'^ lupus'] Plin. viii. 22 ; Solini Poly. cap. 8.
^ hycEna] leajna, MS. Plin. viii. 30 ; Solin. cap. 30.
'" multo magis'] om. MS. ° in eo] om. ]\IS.
' Solinus] cap. vi. See Plin. Hist. Nat. vii. 20.
« Ovidius] Am. i, 8, 15.
VOL. I. L L
530 APPENDIX I. [cap.
efc sani, et iiicaxlme juvenes, confortant alios, et homines gaudent de eorum prsesentia ; et lioc est propter spiritus suaves, et vapores salubres et delecta- biles, et naturalem ealorem bonum, et propter species et virtutes qn?e fiunt ab eis, sicut Galenus docet in Techni. Et augetur malum ^ si aiiima sit peccatis magcis et multis corrupta, liabens corpus infirmum, et mali-e complexionis, et sit cogitatio fortis, et desi- derium veliemens ad nocendum et malignum. Nam tunc natura complexionis et infirmitatis obedit cogi- tationibus animse et desideriis, et fortius agit. Unde leprosus qui ex desiderio forti et cogitatione, et solli- citudine vehementi, intenderet alium prsesentem infi- cere, et citius et fortius ipsum inficeret, quam si non ad hoc cogitaret, nee desideraret, nee intenderet. Natura enim corporis ^ (ut Avicenna docet locis proD- dictisl obedit cogitationibus et vehementibus^ desideriis anima3 ; immo nulla operatio hominis fit, nisi per hoc quod virtus naturalis in membris obedit cogitatio- nibus et desideriis anima3. Nam (sicut Avicenna docet tertio Metaphysic?e) primum movens est cogitatio, delude desiderium conformatum cogitationi, postea virtus naturalis in meml^ris, cjure obedit cogitationi et desiderio ; et hoc in malo (ut dictum est) et in bono similiter. Unde quando in homine inveniuntur h?ec, scilicet bona complexio, et sanitas corporis, et juventus, et pulchritude, et elegantia membrorum, et anima munda a peccatis, et cogitatio fortis, et desiderium vehemens ad aliquod opus magnum ; tum quicquid fieri potest per virtutem et speciem hominis, et spiritus, et ealorem naturalem, necesse est quod fortius et vehe- mentius fiat per hujusmodi species,^ et spiritus, et va- pores, et influentias quam si aliquod istorum deficiat ;
' Et augeturtnctlum'] haec accidiuit in iiialis, MS.
^ corporis'] om. MS.
' vehancntihus] om. MS. ' species'] om. al.
III.] APPENDIX I. 531
et pro3cipue si desiderium forte et intentio valida non desit. Et ideo per verba et opera hominis possimt aliqua fieri, quando omnes dictse causi© concurrimt. Verba eniin fiunt ab interius per cogitationes aninin?, et desideria, et per inotiim spirituum, et calorem iiatu- ralem, et vocalem arteriam ; et eoruui generatio liabet vias apertas, per quas est magniis exitus spirituum, et caloris, et evaporationum, et virtutum, et specierum qu?e possunt fieri ab anima et a corde. Et ideo alte- rationes ex ca3teris partibus spiritualibus fiunt per verba, ^ secundum quod eis debetur ex potestate na- turre. Videmus enim quod propter Imjusmodi vias apertas^ a corde et interioribus, anhelitus, et oscitati- ones, et multte resolutiones spirituum et caloris fiunt, qure aliquando nocent, quum ab infirmo et malas complexionis corpore proveniunt ; et prosunt et con- fortant, quum a corpore mundo, et sano, et bonre complexionis producuntur. Et ideo similiter aliqute operationes magnse naturales possunt fieri in verborum generatione et prolatione, cum intentione et desiderio operandi. Unde non immerito dicitur, quod vox viva magnam habet virtutem ; non quia habeat illam potes- tatem, quara magici fingunt, necnon similiter ad faci- endum et alterandum (ut ?estimant), sed sicut dictum, secundum quod natura ordinavit. Et ideo valde caute in his sentiendum est ; nam de facili potest homo errare, et multi errant in utramque partem ; quia aliqui omnem operationem negant, et alii superfluunt, et ad magica declinant.
Multi igitur libri cavendi sunt propter carmina, et Books of characteres, et orationes, et conjurationes, et sacrificia, ggche^v^ed.^ et Imjusmodi, quia pure magici sunt. Ut liber De
' ex cateris . . . verhn^ cccteris paribus, in spiritualibus fiunt per verba, C,
vias apertas] arterias, C. L L 2
532
APPENDIX I.
[cap.
Officiis Spiritimm, et liber De Morte Aninife, et liber J)e Arte Notoria, et Imjusmodi infiniti ; ^ qui nee artis, nee naturae continent potestatem, sed figmenta magi- corum. Considerandum est tamen, quia multi libri reputantur inter magicos qui non sunt tales, sed con- tinent sapientise dignitatem ; qui igitur sunt suspecti, et qui non, experientia cujuslibet sapientis docebit. Nam si quis in aliquo illorum- opus naturas vel artis inveniat, illud accipiat ; si non, relinquat velut sus- pectum ; et sicut indignum est sapienti et illicitum magica pertractare, sic superfluum est, nee est necessa- rium. Nam, ut sentit Isaac in libro De Febribus, anima rationalis non impeditur in suis operationibus, nisi detineatur ignorantia. Et Aristoteles vult in libro Secretorum, quod intellectus sanus et bonus potest in^ omnia quae bomini necessaria sunt, cum influentia tamen divinse virtutis ; quia tertio Meteororum dicit, quod non est virtus nisi per Deum ; et in fine Ethicorum dicit, quod nulla virtus, nee moralis nee naturalis, est sine influentia divina. Unde quum loquimur de potestate agentium particularium, non excludimus regimen agentis universalis et prim^e caus?e. Nam omnis causa primitiva plus influit in causatum quam secunda., ut prima propositio de causis proponit.
Cap. IV.
Dc instrumentis artiflciosis mirahilibus.^
ExtraordI- Narrabo igitur nunc primo opera artis et naturae nary me- ^liranda, ut postea causas et modum eorum assignem ; inventions, in quibus nihil magicum est ; ut videatur quod omnis
II.
wfiniti] Defiiit in alio exemplo, quis . . . illorum'] om. MS.
^ m] om. C.
■* mirahilibiis] De niirabllibus operibus artis et natura), MS.
IV.] APPENDIX I. 5oo
magica potestus sit inferior his operibiis et iiidigna. Et primo per figiiram et rationein solius artis. Nam instrumenta navigaudi possunt fieri sine liominibus remigantibus, lit naves maxima?, flviviales et marin?e, ferantur unico bomine regente, majori velocitate quam si plense essent bominibus. Item currus possunt fieri lit sine animali moveantur cum impetu inasstimabili ; ut sestimamus currus falcati^ fuisse, quibus antiquitus pugnabatur. Item possunt fieri instrumenta volandi, ut homo sedeat in medio instrumenti revolvens ali- quod ingenium, per quod ala3 artificiaHter compositas aerem verberent, ad modum avis volantis. Item in- strumentum, parvum in quantitate ad elevandum et deprimendum pondera quasi infinita, quo nihil utilius est in casu. Nam per instrumentum altitudinis trium digitorum, et latitudinis eorumdem, et minoris quan- titatis, posset homo seipsum et socios suos ab omni periculo carceris eripere, et elevare, et descendere. Posset etiam de facili fieri instrumentum quo unus homo traheret ad se mille homines per violentiam, mala eorum voluntate ; et sic de rebus aliis attra- hendis. Possunt etiam instrumenta fieri ambulandi in marij vel fluminibus, usque ad fimdum absque peri- culo corporali. Nam Alexander magnus his usus est, ut secreta .maris videret, secundum quod Ethicus nar- rat astronomus. H^c autem facta sunt antiquitus, et nostris temporibus facta sunt, ut certum est ; nisi sit' instrumentum volandi, quod non vidi, nee hominem qui vidisset cognovi ; sed sapientem qui hoc artificium excogitavit explere cognosco. Et infinita quasi talia fieri possujit ; ut pontes ultra flumina sine columna, vel aliquo sustentaculo, et machinationes, et ingenia inaudita.
^falcati] falcares, MS. | * nixi siQ pricter, IL
53^
APPENDIX I.
[cap.
Cap. V.
Magic mirrors.
Glasses of different focal powers.
De experlentiis perspectivis artijicialihus.
Sed magis pliilosophicte figurationes invenimitur.-' Nam sic possunt figurari perspicua specula, ut unum appareat multa, et unus homo exercitus, efc plures et quot volumus soles et lunas appareant. Nam natura sic aliquando figuravit vapores, ut soles duo et duse luna:!, et tres simul apparuerint in aere, sicut Plinius recitat iu secundo- Naturalis Historias. Et qua ra- tione plures et infinitEe possunt in aere apparere ; quia postquani suam excedit unitatem, nullus numerus est ei determinatus ; sicut arguit Aristoteles in capitulo De Vacuo. Et sic omni civitati, et exercitui con- trario, possent fieri terrores infiniti ; ut vel propter multiplicationem apparitionum stellarum, vel hominum super ipsos congregatorum penitus desperarent ; prae- cipue si sequens documentum cum illo habeatur primo.
Possunt enim sic figurari perspicua ut longissime posita appareant propinquissima, et e converso ; ita quod ex incredibili distantia legeremus minutissimas literas, et numeraremus^ res quascunque parvas, et Stellas faceremus apparere quo vellemus. Sic enim sestimatur Julius Caesar super littus maris in Galliis, deprehendisse per ingentia specula dispositionem et situm castrorum et civitatum Britanni?e majoris.
Possunt etiam sic figurari corpora, ut maxima ap- pareant minima, et e converso ; et alta appareant ima et infima, et e converso ; et occulta videautur
' invcnhiniui-y^iH profccto nil- randcC satis iuveniunlur figurationes physica?, al.
' secundo'] cap. 30. niimcrurcmusj videremus, C.
v.] APPENDIX I. 535
maaifesta. Nam sic Socrates draconem, corrumpentem civitatem et regionem suo anlielitu pestilentiali, depre- hendit reside re intra montium latibula ; sic etiam omnia qua3 essent in civitatibus et exercitibus con- trariis possent ab inimicis deprehendi. Possent etiam sic ligurari corpora, ut species et influentice venenosa3 et iufectivre ducerentur quo vellet homo ; nam sic Aristoteles fertur docuisse Alexandrum ; quo docu- mento venenum basilisci, erecti super murum civitatis contra exercitura, deduxit in ipsam civitatem. Possent etiam sic figurari perspicua, ut omnis homo videret aurum, et argentum, et lapides pretiosos, et quicquid homo vellet; et quicunque festinaret ad loca visionis^ nihil inveniret. Non igitur oportet nos uti magicis illusionibus quum potestas philosophise doceat operari quod sufficit."
Sed de sublimioribus potestatibus ^ figurandi est, Burning quod ducantur et congregeutur radii per varias figu- ^ "^^^^" rationes et reflexiones, in omni distantia qua volumus, quatenus comburatur quicquid sit objectum ; nam hoc testantur perspicua comburentia ante et retro, sicut auctores certi decent in suis libris. Et majus omnium figurationum et rerum figuratarum est, ut ccelestia describerentur, secundum suas longituchnes et latitu- dines in figura corporali, qua moventur motu diurno, et h?ec valerent regnum unum homini sapienti. Ha?c igitur sufficiant pro exemplo figurationum, quamvis infinita alia miranda jiroponi possent in medium.
visionisi ad locum visitaro, C. 1 ^potestatibus'] potestas, MS. "non . . . sujjicit'] om. C. I
536 APPENDIX I. [cap.
Cap. VI. De experimentis inirabilihus.
Greek fire. His vero suiit quaidam annexa super figurationibus, nam iii oinui distautia quam volumus, possumiis arti- ficialiter componere ignem comburentem scilicet ex sale petrge et aliis. Item ex oleo petroleo rubro et aliis. Item ex malta/ et naptlia, et coiisimilibus ; secundum quod Plinius in ii. libro [cap. 104.], dicit civita- tem quandam se defendisse ab exercitu Romano ; nam malta projecta militem armatum combussit. His vi- cinus est ignis Gr?ecus, et multa comburentia. Prne- terea possunt fieri luminaria perpetua et balnea ar- dentia sine fine. Nam multa cognovimus qute non consumuntur in flamma ; ut pelles salamandrse, et tlialc, et hujusmodi ; qure adjuncto aliquo inflamman- tur et lucent, sed non comburuntur, immo purificantur. Gunpow- Prseter vero licec sunt alia stupenda naturae. Nam ^^' soni velut tonitrua possunt fieri et coruscationes in
aere, immo majori liorrore quam ilia qufe fiunt per naturam. Nam modica materia adaptata, scilicet ad quantitatem unius pollicis, sonum facit liorribilem et coruscationem ostendit vebementem. Et hoc fit multis modis ; quibus omnis civitas et exercitus destruatur, ad modum artificii Gedeonis, qui lagunculis fractis, et lampadibus, igne exsiliente cum fragore insestimabili, infinitum Midianitarum destruxit exercitum cum tre- centis hominibus. Mira sunt hpec, si quis sciret uti ad plenum, in debita quantitate et materia.
' malta'] umbra; C.
Vr.j APPENDIX I. 537
De alio vero c-enere sunt multa niiracula ; qu?3 licet The
.,. 1 ^ , L magnet.
lion multarn liabeant utilitatein liabent tamen spec- taculum sapientife ineffabile ; et possunt applicari ad probationem omnium occultorum, quibus vulgus inex- pertum contradicit ; et sunt similia attraction! ferri per adamantem. Nam quis crederet hujusmodi at- tractionem fieri nisi videret ? Et multa miracula natarre sunt in bac ferri attractione, qupe non sciuntur a vulgo, sicut experientia docet sollicitum. Sed plura sunt hc^ec et majora. Nam similiter est per lapidem auri attractio, et argenti, et omnium metallorum.' Item lapis cadens currit ad acetum,'^ et plantpe adinvicem, et partes animalium divisjB localiter, motu naturali concurrunt. Et postquam hujusmodi perspexi, niiiil mini est difficile ad credendum, quando bene considero, nee in divinis, sicut nee in liumanis. Sed majora Lis sunt ; nam tota potestas matliematicee non potest nisi in instrumentum spbaericum juxta artificium Ptolo- A self-
.1 , • • • L • 1 moving
ma3i sc. Almagesti, m quo omnia qua3 sunt m coeio piani. suis longitudinibus et latitudinil^us sunt descripta sphere, veraciter ; quod autem moveretur naturaliter motu diurno non est in mathematici potestate. Experi- mentator tamen fidelis et magnificus, ad hoc auhelat, ut ex tali materia fieret, et tanto artiiicio, quod natu- raliter coelum motu diurno volveretur ; quod videretur fieri posse quoniam multa motu coelestium deferuntur, ut cometfe, et mare in fluxu, et alia in toto, vel in par- tibus suis ; quod esset majus miraculum quam omnia antedicta, et utilitatis quasi infinitae. Nam tunc omnia instrumenta astronomia^ cessarent, tam si^ecialia quam vulgata : nee thesauro unius regis posset comparari.
Et licet non quantum ad miraculum, tamen quantum Artificial ad utilitatem publicam et privatam, majora possunt "
' metallorurn] Plin. Hist. lib. 3G, I - acctum'] acervum, al. cap. 20. 1
538 APPENDIX i. [cap.
fieri ; scilicet nt auri copia et argenti deducatur in medium, quantum placet liomini, et non solum secun- dum naturte possibilitatem, sed secundum artis com- plementum ; ut quum sint decem et septem modi auri octo scilicet ex admixtione argenti cum auro, ut pri- mus modus sit ex xvi. partibus auri cum aliquibus partibus argenti, quousque ad vigesimum secundum gradum auri pertingatur ; cum uno argenti semper unum gradum auri augmentando. Et totidem sunt ex admixtione seris cum auro, ut ultimus modus sit ex viginti quatuor gradibus auri, purus sine admixtione alterius metalli. Non enim potest natura ulterius procedere sicut docet experientia. Sed ars potest aug- mentare aurum in gradibus puritatis usque in infini- tum ; similiter argentum complere potest sine fraude,
Sed prsecedentibus raajus est, quod tamen anima rationalis cogi non poterit, eo quod libertate gaudeat arbitrii ; potest tamen efticaciter disponi, et excitari, et induci, ut gratis velit suos mores mutare, et afFec- tiones, et voluntates, secundum arbitrium alterius ; et non solum singularis persona, sed totus exercitus, et civitas, et totus populus regionis. Et liujusmodi ex- empla docet Aristoteles in libro Secretorum tam de regione, quam de exercitu, et i:)ersona singulari. Et in his est fere finis naturae et artis.
Cap. VIL
De retardatione accidenUum sencdut'is. et de x>to^ longatione vitw humancc.
Prolonga- Sed ultimus gradus in quem potest artis com^
tionofhfe. pjementum, cum omni naturas potestate, est prolongatio
\iiixi liumana3 usque ad magnum tempus ; quod autem
hoc sit possibile, multa experimenta docuerunt. Nam
VlL] APPENDIX T. 539
Pliuiiis' xxii. libro recitat, militem strenuum corpore et animo ultra setatem homiiiis consuetam durasse in sua probitate : cui quum Octavianus Augustus diceret, quid fecisset ut sic viveret, respondit in ?enigraate, quod oleum posuit exterius et mulsum interius. [Mul- sum autem liabet octo partes aquse et novem mellis secundum auctores.] ^ Sed postea similia ^ multa con- tigerunt. Nam rusticus cftbdiens in campis cum ara- tro, vas aureum cum liquore nobili invenit, et pesti- mans rorem coeli lavit faciem et bibit ; et corpore, et spiritu, et bonitate sapiential renovatus, de bubulco factus est bajulus regis Sicilite ; quod accidit tempore regis Wilhelmi ; et probatum est testimonio papalium literarum, quod Alemannus quidam captivatus inter Saracenos recepit medicinam, qua usque ad quingentos annos vita sua prolongata est. Nam rex qui eum habuerat captivum, recepit regis magni nuntios cum hac medicina ; sed quia eam suspectam habuerat, voluit probare in captivo quod fuerat ei delatum. Si- militer domina de Nemore in Britannia Majori, quas- rens cervam albam, invenit unguentum,* quo custos nemoris se perunxerat in toto corpore, prseterquam in plantis ; qui vixit trecentis annis sine corruptione, ex- ceptis pedum passionibus. Et pluries experti sumus nostris temporibus, quod homines rurales sine consilio medicorum vixerunt centum et Ix. annis vel circiter. Ha?c etiam confirmantur per opera animalium ; ut cervi, et aquilpe, et serpentes, et multa alia, qure per virtutes herbarum et lapidum suam renovant juven- tutem. Et ideo sapientes dederunt se ad hujusmodi secretum, excitati exemplis brutorum, eestimantes quod
> Flaiius'] xxii. 24. I ' similia'] om. jNIS.
^ Mulsum . . . auctores'} om. C. I * invenit unguentum'] unguenttira MS. ' composuit, MS.
540
APPENDIX I.
[cap.
possibile fuit liomini, quod brutis animalibus est con- cessum. Propter quod Artephius/ in sua sapientia secretas vires animalium, efc lapidum, et herbarum, ct cseterarum rerum scriitatus, ob secreta naturae sci- euda, et maxime propter vittie longitudinem, gloriatur^ se vixisse mille et viginti quinque annis. Life of Et possibilitas prolongationis vitse probatur per
naturally 1^0^, quod liomo est naturaliter immortalis, et potens shortened, non mori, atque etiam post peccatum potuit vivere circiter mille annos ; et deinceps paulatim abbreviata est vitse longitudo. Ergo oportet quod hujusmodi ab- breviatio sit accidentalis ; quare poterit in toto vel in parte reparari, Sed si nos volumus causam acciden- talem liujus corruptionis investigare, inveniemus quod non est a coelo, neque ab alio, quam a defectu re- giminis sanitatis. Nam in hoc quod patres corrupti sunt, generant filios corrupts complexionis et compo- sitionis ; et filii ex eadem causa se corrumpunt ; et sic devenit corrupti o a patribus in filios, donee invalescat continue abbreviatio vitse, sicut est die ista. Non ta- men propter hoc sequitur quod abbreviabitur semper in minus, quia terminus in specie humana positus est, ut in pluribus'^ vivant homines Ixxx. annis, " sed *' amplior est eorum labor et dolor." ^ Remedium vero esset contra corruptionem propriam cujuslibet, si qui- libet exerceat regimen completum sanitatis a juven- tute ; quod consistit in his qute sunt cibus, potus, somnus, vigilia, motus, quies, evacuatio, constrictio, aer, passio animi. Nam si quis hoc regimen conservaret a nativitate, viveret quantum natura assumpta a paren- tibus permitteret, et duceretur ad ultimum terminum
' Artephius] Artesius, aL - gloriatur'} gaudet, al.
" plurihus^ potentatibus, MS. ' dolor'\ Tsal. 90.
vir.]
APPENDIX I.
541
istms natur?e lapsce ab originali justitia ; ^ quern tamen praeterire iion posset ; quia hoc regimen non liabet remedium contra corruptionem antiquam parentum. Sed impossibile est, quod homo sic regatur in omni mediocritate istorum, sicut exigit regimen sanita- tis ; et ideo oportet, quod abbrevatio vitcS contingat ex hac causa, non solum ex corruptione parentum. Ars vero medicinse determinat hoc regimen sufficienter. Sed nee dives, nee pauper, nee sapiens, nee insipiens, nee ipsi medici quantumcunque periti, possunt lioc regimen in se, nee in aliis perficere, ut patet cuilibet. Sed natura non deficit in necessariis, nee ars completa ; immo valet insurgere^ et irrumpere contra accidentales passiones, ut in parte vel in toto deleantur. Et a principio, quum incepit retas hominum declinare, facile fuisset remedium ; sed nunc, a sex millibus annorum et amplius, difficile est remedium apponi. Sapientes ta,men moti considerationibus antedictis, nisi sciunt vias excogitaro, non solum contra defectum proprii regiminis cujuslibet, sed contra corruptionem parentum ; non quia reducatiu' homo ad vitam Ad?e, vel Artephii propter corruptionem tarn invalescentem ; sed ut in centenarium annorum, vel plures, vita pro- longetur ultra communem tetatem hominum nunc viventium ; quatenus passiones senectutis retardentur, et cum prohiberi non possint, mitigentur ; usquequo ultra sestimationem humanam vita prolongetur uti- liter ; semper tamen citra ultimum terminum na- turse. Nam ultimus^ est terminus, qui in primis homi- nibus positus est post peccatum ; et alius terminus est cuilibet ex propria et parentum corruptione. Ultra istos ambos non contingit transire, sed bene terminum
' \apsa . . . justilia] " J^cfuit in alio exemplari," IL, et iu MS. ^ insia-gere] om. MS.
* Nam .... ullimus'] Nam uiius terraiuus naturae est, C.
542 APPENDIX I. [cap,
propria corruptionis ; nee tamen usque ad terminum priinum, credo quod aliquis, quantumcunque sapiens his temporibus, posset attingere ; licet possibilitas sit, et aptitudo naturffi lmman?e ad ilium terminum secun- dum quod fuit in primis hominibvis.
Nee mirum quum aptitudo ista se extendit ad im- mortalitatem, sicut fuit ante peccatum, et erit post resurrectionem. Sed si tu dicas quod nee Aristoteles, nee Plato, nee Ypocras, nee Galienus, ad hujus vitas prolongationem veneriint ; respondeo tibi, quod nee ad multas veritates mediocres, qua3 postea scitse sunt per alios studiosos ; et ideo liree maxima potuerunt igno- rare, quanquam ad liajc laboraverunt. Sed nimis se in aliis occupaverunt, et citius perducti sunt ad senec- tutem, consumentes vitam in pejoribus et vulgatis, quamvis vias ad lisec secreta perceperunt.' Scimus enim qviod Aristoteles dicit in Prasdicamentis, quod quadratura circuli scibilis est, et sic fatetur se et omnes ignorasse usque ad tempus suum. Sed nos scimus his diebus quod scitur hpec Veritas, et ideo longe magis potuit Aristoteles ulteriora naturas se- creta ignorare. Multa etiam modo ignorant sapientes quBB vulgus studentium seiet in temporibus futuris. Unde ha3C objectio vana est per omneni modum.
Cap. VIIT.
De occultando secreta natiirw et artis.
rhiioso- Enumeratis quibusdam exemplis circa natures et
secrets not ^^^^^ potcstatem, ut ex paucis multa colligamus, et ex to be di- partibus tota, ex particularia universalibus, quatenus videamus quod non est necesse nobis aspirare ad ma-
• qinim .... perceperunt'] quajnvis secreta multa pcrceperint, C.
vulged.
VIII.] APPENDIX I. 543
gica, cum ars et natura sufficiant ; volo modo sin- gula per ordinem prosequi, et causas, et modum dare in particulari. Sed considero quod in pellibus capra- runi et ovium non traduntur secreta natui-a?,^ ut a quolibet intelligantur, sicut volunt Socrates et Aristo- teles. Atque ipsemet Aristoteles dicit in libro Secreto- rum, quod esset fractor sigilli coelestis, si communicaret secreta naturre et artis ; adjungens quod multa mala sequuntur eum qui revelat secreta. Cajterura in hoc casu dicit A. Gellius in libro Noctium Atticarum de collatione sapientum, quod stultum est asino prcebere lactucas, quum ei sufficiant cardui. Atque in libro Lapidum scribitur, quod rerum minuit majestatem qui divulgat mystica ; nee manent secreta quorum turba est conscia. Ex divisione probabili potest vulgns dividi in oppositum contra sapientes. Nam quod videtur omnibus est verum, et quod sapientibus similiter, et maxime notis. Ergo quod pluribus, hoc est vulgo, in quantum hujusmodi videtur, oportet quod sit falsum : de vulgo loquor, quod contra sapientes in hac divisione probabili distinguitur. Nam in communibus concepti- bus animi concordat cum sapientibus, sed in principiis propriis et eonclusionibus artium et scientiarum a sapientibus discordat, laborans - circa apparentias in sophismatibus, et inutilibus, de quibus sapientes non curant. In propriis igitur vel secretis vulgus errat ; et sic dividitur contra sapientes ; sed in communibus animi conceptionibus, sub lege omnium continetur, et cum sapientibus concordat. Sed communia parvi sunt valoris, nee propter se quiBrenda, sed propter particvi- laria et propria. Sed causa hujus latentipe vulgi apud omnes sapientes fuit, quia vulgus deridet sapientes, et
' 7iaturcE'] " Defuit in alio exem- I bus et inutilibus, colorant causas plari," II. I sophismatibus, MS.
- laborans^ vacans sopliismati-
them.
544 APPENDIX I. [cap.
negligit' secreta sapientia3, et uescit uti rebus dignissi- mis, atque si aliquid magnificum in ejus notitiaui cadat a fortuna, illud perdit, et eo abutitur in damnum multiplex personarum et communitatis. Et ideo insa- nus est qui aliquod secretum scribit nisi ut a vulgo celetur, et ut vix a studiosissimis et sapientibus possit intelligi. Various Sic cuim cucunit tota sapientum multitudo de prin-
methods cipio, et multis modis occultaverunt a vulgo sapientia?
employed ^ t . .
to conceal secreta. Nam aliqui per cliaracteres et carmma oc - cultaverunt multa, alii vero per verba a^nigmatica et figurativa, ut Aristoteles in libro Secretorum dicens Alexandre : "0 Alexander, volo tibi ostendere secre- " torum secretum maximum, et divina potentia juvet " te ad celandum arcanum, et ad faciendum proposi- " tum. Accipe igitur lapidem qui non est lapis, et " est in quolibet homine, et in quolibet loco, et in " quolibet tempore ; et vocatur ovum pliilosophorum, '' et terminus ovi." Et sic inveniuntur in libris mul- tis et scientiis diversis innumerabilia, talibus sermoni- bus obscurata, ut nullo modo intelligantur sine doctore. Tertio modo occultaverunt per modos scribendi, scilicet per consonantes tantum, ut nemo posset legere, nisi sciat significata dictionum, sicut Hebr?ei, et Chaldpei, et Syri, et Arabes scribunt secreta ; immo quasi omnia pro majori parte sic scribunt ; et ideo est magna sa- pientia occultata apud eos, et maxime apiid Hebrseos ; quoniam Aristoteles dicit libro memoi'ato, quod Deus dederit eis omnem sapientiam antequam fuerunt phi- losophi ; et ab Hebra?is omnes nationes liabuerunt philosophise principium. Et Albumasar in libro In- troductorio Majori, et alii philosophi, et Joseplius primo et octavo Antiquitatum libris h?ec mauifeste docent. Quarto accidit occultatio per mixtionem lite-
' negligi/j Deerat in alio exenip., 11., et in MS.
IX.] APPENDIX I. 545
rnriini divcrsi generis. Nam sic Ethicus astronomus suam occultavit sapientiam, co quod literis Hebrrcis, et GrfBcis, et Latinis earn conscripsit in eadam serie scripture. Qiiinto occultabant quidam per alias literas, sicut nee apud gentem suam, nee apud alias nationes, sed fingunt eas pro voluntate sua ; et hoc est maxi- mum impedimentum, quo usus est Artephius in suo libro De Secretis Naturas. Sexto fiunt non figura? literarum, sed alive figura? geometricte, qua) secundum diversitatem punctorum et notarum habent literarum potestatem, et his similiter usus est Artej)hius in sua scientia. Septimo est majus artificium occultandi, quod datiir in arte notatoria, qua? est ars uotandi et scri- bendi ea brevitate qua volumus, et ea velocitate qua desideramus. Et sic multa secreta scripta sunt in libris Latinorum. Necessarium vero ?estimavi lias oc- cultationes tangere ; quia forsan propter secretorum magnitudinem aliqiiibus his utar modis, ut sic te sal- tern juvem ut possum.
Cap. IX.^
De modo faciendl ovum pldlosophorwin.
Dico igitur tibi quod volo ordinari qua3 superius The philo narravi exponere, et ideo volo ovum philosophorum ^"^.^''^ "^ dissolvere, et partes philoscphici ovi- investigare, nam hoc est initium ad alia. Calcem^ igitur diligenter aquis alkali et aliis aquis acutis purifica, et variis contrition- ibus cum salibus confi'ica, et pluribus assationibus con- crema, ut fiat terra pura penitus liberata ab aliis ele- montis, quam tibi pro mere longitudinis statura dignam
' Cap. /;•.] " 111 alio examplari i " ovi'\ hominis, I\IS. ad marg. : Hcbc sunt anigmnta." \ ^ Calcetii'] sal, C.
VOL. I. M M
)46
APPENDIX T.
[cap.
duco.' Intellige si potes, quia proculdubio erit compo- situm ex elementis, et ideo est pars lapidis qui non est lapis, et est in quolibet liomine, et in quolibet loco liominis, et in quolibet tempore anni reperies hoc in suo loco. Deinde oleum ad modum crocei - casei et viscosi accipias, primo ictu insecabile, cujus tota virtus ignea dividatur, et separetur per dissolutionem ; dis- solvatur autem in aqua acuta temperatse acuitatis cum igne levi, ut decoquatur quatenus separetur pin- guedo sua, sicut pinguedo in carnibus ; et hoc per distillationem, ut non egrediatur aliquid de unctuo- sitate ; et hsec virtus ignea ^ in aqua urinse distilletiu'; post in aceto decoquatur, donee minimum quod inest de causa adustionis desiccetur, et virtus ignea habeatur. Sed si non curetur de ilia iterum fiat. Evigila et excute mentem tuam, nam sermo dif- ficilis est. Oleum vero dissolvitur in aquis acutis, vel in oleo communi quod expressius operatur, vel in oleo acuto amygdalorum super ignem ; ita ut oleum separetur, et remaneat spiritus occultatus in partibus animalium, et sulphure, et arsenico. Nam lapides, in quibus oleum humiditatis superfluit, terminum habent in unione suarum partium ; quod non est vehemens unio, quin possit unum ab alio dissolvi propter natu- ram aquee, quae subject um est liquefactionis ^ in spiritu; qui medium est inter partes siccas et oleum. Facta igitur dissolutione, remanebit nobis in spiritu humiditas pura, vehementer permixta partibus siccis, quse mo- ventur in ea ; tamen ^ resolverit earn ignis, qui vocatur a philosophis aliquando sulphur faciale, aliquando oleum, aliquando humor aereus, aliquando substantia conjunctiva quam ignis non separat, aliquando cam-
' duco'] pro melancholia staturse
. . duco, MS.
" crocei'] ceroti, C,
" ignea] nigra, C.
' quce . . . Uquefactionis] quae sub- est liquefactioni, C. ^ tamen] cum, H., MS.
IX.] APPENDIX I. 547
phora ; et si vis, istud est ovum philosophorum, vel magis terminus et finis ovi. Et hoc est quod pervenit ad nos de oleis istis ; sed inter subtilia ^ reputatur, quando ab aqua vel oleo, in quo est, purgetur vel separetur. Prteterea corrumpitur oleum inte- rius terendo ipsum cum rebus desiccantibus, sicut sale aut atramento ; et assando, quoniam passio fit a contrario, et postea sublimatur, donee ab oleagineitate sua privetur. Et quia est sicut sulphur vel arsenicum in mineralibus, prajparari potest sicut et ij)sa. Melius est tamen ut decoquatur in aquis temperatis in acui- tate, donee purgetur et dealbetur. Aquse ^ vero salu- taris exaltatio fit ex igne sicco vel humido ; et ite- retur distillatio, ut effectum bonitatis recipiat suf- ficienter, donee rectificetur ; rectificationis novissima signa sunt candor et crystallina serenitas ; et cum cretera nigrescant ab igne hoc albescit, mundatur, se- renitate nitescit et splendore mirabili. Ex hac aqua et terra sua argentum vivum generatur, quod est sicut argentum vivum in mineralibus, et quando incandidit hoc modo materia congelatur.^ Lapis vero Aristotelis, qui non est lapis, ponitur in pyramide in loco calido, vel si vis in ventre equi aut bovis, et febrem acutam imitatur. Nam de septem in xiv. et de hoc in xxi. aliquando procedit, ut feces elementorum ^ dissolvantur in aqua sua, antequam separentur ; et multotiens ite~ retur dissolutio et distillatio, donee rectificetur. Et hie est finis hujus intentionis. Scias tamen, quod quum consummaveris, tunc oportet te incipere.
Aliud vero secretum volo tibi dicere. Nam argen- tum vivum prfepara mortificando ipsum cmn vapore stanni pro margarita, et cum vapore plumbi pro Hibero
' subtilia] sinapica, MS. - Aquai] alia, C.
^ congelatur'] et qiiandoque in sale armoniacum congeletur, MS. * elementoruni] oleorum, C. M M 2
548
APPENDIX I.
[cap.
lapicle ; deinde tei'catur cum rebus desiccantibus, ut atra- mentis, et hiijiismodi (ut dictum est), et assetur ; deinde sublimetur ; si ad unionem, duodecies ; si ad rubedinem septies/ donee in eo liumiditas omnino corrumpatur. Nee est possibile, quod humiditas ejus separetur per vaporem, sicut oleum antedictum ; quia vehementer est permixta partibus siccis, nee terminum consfcituit, sicut dictum est, in metallis prius dictis. In hoc capitulo decipieiis, nisi dictionum significata distinguas. Tempus est tertium involvi capitulum, ut calcem corporis,- quod intendis acquiras. Corpus vero cal- cinatur quando humor in eo corrumpatur per sal em, et sale armoniaco, et aceto, et quandoque rebus aduren- tibus, sicut cum sulphure et arsenico ; et quandoque cibatur argento vivo, et sublimatur ab iis donee ren\anebit pulvis.^ Sunt igitur claves artis, congo- latio, resolutio, inceratio, projectio.* Sed alio modo, purificatio, distillatio, separatio, calcinatio, et fixatio ; et tum potes quiescere.
Cap. X.'
The philo-
sop'.icr's
stone.
D(3 codem, sed alio modo.
Transactis annis Arabum sexcentis et duobus,-'"' I'o- gasti mo do quibusdam secretis. Accipe igitur lapi- dem, et calcina ipsum assatione leni, et contritione forti sive cum rebus acutis. Sed in fine parum commisce de aqua dulci ; et medicinam laxativam compone de septem rebus (si vis) vel de sex, vol
' septles'] xxi., alii.
- calcem corporis'] " clavem operis, al.," II.
* remanchil pulvis] remaneat piil- vis, C. ; remaneant putres, II.
"^ projection proportio, H., MS.,
then : et hoc est finis atque prin- cipium alio modo. Sed purifica- tio, separatio, sublimatio, calci- natio, et fixatio, cooperantur, et tunc, &c.
^ duobus] " Forte G21," II
xj
APPENDIX I.
Oil)
de quinque, vol de quot vis ; sed quiescit animus meus in dnabus rebus, quarum proportio nielior est in sesquialtera proportione, ^ vel circiter, sicut te potest docere experientia. Resolve tamen aurum- ad ignem et mollius calefac ; sed si mihi credas, accipias rem unam, hoc est secretum secretorum et natm-ce po- tens miraculura. Mixto igitur ex duobus, aut ex plu- ribus, aut Plioenice, quod est animal singulare, ad- junge,^ et incorpora per fortem motum : cui si liquor calidus qiiater vel quinquies adhibeatur, habebis pro- positum ultimum. Sed postea coslestis natura debili- tatur, si aquam infundis oalidam ter vel quater. Divide igitur debile a forti, in vasis diversis, si mihi credas : evacuate igitur quod bonum est. Iterum ad- hibe pulverem, et aquam quse remansit diligenter exprime : nam pro certo partes pulveris deduce t non incorporatas ; et ideo illam aquam per se collige, quia pulvis exsiccatus ab ea habet incorporari medi- cinfe laxativre.* Fac igitur ut prius, donee forte a debili distinguas, et ter, vel quater, vel quinquies, vel plus, pulverem adhibeas : et semper uuo modu facias. Quare si cum aqua calida operari non poteris, fac aquam alkali, et per hujusmodi acuta medicin;\3 facies violentiam. Si autem propter duritiem ^ aut mollitiem medicince frangatur, pulvere apposito, appone caute plus de duro^ et molli. Si vero propter abundan- tiam pulveris, appone plus de medicina. Si vero prop- ter fortitudinem aquse, regyra cum pistillo ; et congrega materiam, ut potes : et aquam separa paulatim, et re- dibit ad statum ; quam aquam exsiccabis ; nam con- tinet pulverem et aquam medicinte, quve sunt incorpo-
' melior . . . propcrtione] quare moUior erit in sex quam altera pro portione, MS.
' aurum~\ durum, MS.
' adjunge'] ad ignem.
^ habct laxative'] habet
enini mediciuije in corpore laxa- tive, C.
'^ duritiem] acuitatem, alii.
" duro] auro, JMS.
550 APPENDIX I. [cap.
randa sicut piilvis principalis. Non dormias hie, quia valde utile et magnum continetiu- secretum. Si vero partes virgulti coryli aut salicis, multarum justa rerum serie apte ordinaveris, unionem naturalem servabunt, et hoc non tradas oblivioni, quia valet ad multa. Citrinitatem vero cum unione liquefacta miscebis ; et exsurget ut credo simile lapidi Ibero, et proculdubio mortificato quod moi*tificatum est per vaporem plumbi. Invenies plumbum, si exprimas vivu^m a mortuo ; et mortuum sepelies in olibano^ et sarcocoUa. Tene hoc secretum, nam nonnullius est utilitatis. Et idem facias cum vapore margaritre vel lapidis Tagi ; et sepelias mortuum tuum, ut dixi.
Cap. XL
De eodem, tamen alio modo. Of the Annis Arabum 630 ~ transactis, petitioni tua3 re-
same.
sjDondeo in hunc modum. Oportet te habere medi- cinam quae dissolvatur in liquefacto, et immergatur in eo, et.penetret interiora ejus, et permisceatur cum eo; et non sit servus fugitivus, et transmutet ipsum. Eatione vero spiritus permiscetur, et per calcem metalli figitur. ^Estimatur autem quod fixio prsepa- ratur, quando corpus et spiritus in suo loco ponuntur et sublimantur ; et totiens fiat, ut corpus fiat spiri- tus, et spiritus fiat corpus. Accipiatur igitur de os- sibus Ada3, et de calce sub eodem pondere ; et sint sex ad lapidem Tagi, et quinque ad lapidem unionis ; et terantur simul cum aqua vit^, cujus proprium est dissolvere omnes res alias, ita quod in ea dissol- vantur et assentur. Et iteretur multotiens contritio et
' olibano'] clibano, C. | - dciij] Forte G03, H.
XI.] APPENDIX I. 55 J
assatio, donecincerentiir ; hoc est ufc uniantur partes, siciit in cera. Et signura incerationis est, quod medicina liquescit super ferrum valde ignitum ; deinde ponatur in eadem aqua in loco calido et humido, aut supendatur in vapore aquarum valde calidarum; deinde dissolvantm-, et congelentur ad solem. Dein accipies sal petrel, et argeutum vivum convertes in plumbum^ et iterum plumbum eo lavabis et mundificabis, ut sit proxima argento, et tunc operare ut prius. Item pon- dus totum sit 30. Sed tamen sal petrse LURU VOPO VIR CAN VTRIET ^ sulphuris ; et sic facies tonitruum et coruscationem, si scias artificium. Videas tamen utrum loquar senigmate aut secundum verita- tem. Et aliqui restimaverunt aliter. Nam dictiun est mihi quod debeas resolvere omnia ad materiam primam, de qua babes bis ab Aristotele in locis vul- gatis et famosis : propter quod taceo. Et cum istam habueris, tunc liabebis pura elementa simplicia et sequalia ; et hoc facies per res contrarias et varias operationes, quas prius vocavi claves artis. Et Ari- toteles dicit, quod sequalitas potentiarum excludit actionem, et passionem et corruptionem. Et hoc dicit Averroes reprobando Galienum. Et hsec sestimatur simplicior medicina quse reperiri potest, et purior ; et hsec valet contra febres, et passiones animi, et cor- poris.
Vale.2
Et quicunque haec reseraverit, habebit clavem quag aperit, et nemo claudit : et quum clauserit nemo aperiet.
ExiMcuit Epistola Baconis de secretis naturcb et artis, et de nullitate magicce, ad Gulielmum Parisiensem eonscripta.
' Zuru . . . vtriet] KB KA *hopos I ^ corporis, Vale] corporis valde, j^caS./cis e.r. vel PliOSKIS.S., MS, | alii.
5o2 APPENDIX II.
II.
Ai^logia in Hierojiymum Tartarottum, nuperumi censorem doctrlnoj Fr. Rogerli Baconis, Mino- ritce.
" NoN possumus eoriim philosopliorum sententiam " dcpreliendere, nisi ex libris eorum testimonia propria " cruamus, ut sic vel errantes darauemus ex propriis " verbis; vel excusatos a dentibus vulgi imperiti libe- " ros extraliamus." Rogerius Baco, in Opere Majori, edit. Yenei, pag. 114.
Sunt jam duo abliiuc elapsi anni, cum prgeclarum Baconis 02:)us Majus Venctiis rccusum fuit. Pri- mum cnim prodiit Londini, anno ] 733. Prologtun, quern vocant Galeatuni, Veneta) adjunximus editioni, ne quid, quod aut casu aut industria a Londinensi editore pra^termissum csset, nostrte huic editioni deesse videretur. Ac primo in eo laboravimus, ut omnes, quas conflassent obtrectatores, injurias a Bacone pro- pulsaremus. Id utnim assecuti simus, viderint alii. Sed ut est in proverbio, qui contentionis cupidiorcs sunt, quam veritatis, nodum quK-runt in scirpo, quo, si possint, scriptores optime do nobis meritos rei:)re- liendant, vel, quod est commune vitium et pervagatum, dcprimant alios, ut extollant se. Faucis abliinc men- sibus, Venetiis prodiit opus sic inscriptum : Apologia del congresso notturno delle Lammie, o sia risposta cdV arte Magica dilegucUa, ec. Parce quidem, sed severe, apologia auctor in Baconem primum, turn in Baconis Yenetos editores invehitur, ]:)erinde quasi nos cum illo pugnam commiserimus. Hoc Baconi vitio vertit, quod astrologia) judiciarire patrocinium sus- ceperit, ac subindc genetbliacorum deliramenta pro-
APPENDIX II. 553
baverit. Nos vero in eo culpat vehemeiiter, quod cum a crimine tanto viiidicaverimiis, et sanaui vocaverimus doctrinam, quain inultum superstitionis olere dixerint scriptores. Hiiio nos inter eos habet, qui ut secus ac sint videantur, aliorum ngevos ac vitia sua mente obducunt. Hoc si non est calunniiari, ecquid erit ca- lumniam pati ? Veruni esto Baconis opus et nos, et vel ipsuni Baconera defendat, novo tamen utimur responso, ne id, de quo folso criminamur, nostro silentio probemus.
Principio veremur, ne quod in literato liomine tur- pissimum est, id nostro Aristarcho usu veniat, Suo ille in Apologetico libello secum pugnat, et non niodo non cohiBrentia inter se dicit, sed etiam maxime coutraria, ut non tanta nobiscum, quanta secuni sibi sit contcntio. Nos cum primis laudat ex eo, quod cum dasmone nihil negotii habuisse Baconem ostenderimus. Atque etiam putat veliementer errare illos qui Magorum numero ad- scribunt Baconem. Sui tamen veluti oblitus, Baconem deinde comparat Michaeli cognomento Scoto, gente Anglo, qui, ut magna probabilitate judicat censor, non "astrologipe damnatte solum, sed etiam magicis artibus nuncui>avit se. Viderene vis contraria ? Legito pag. 27, hanccjue confer cum pag. 76. Verum hoc est pugnare secum ; nam qui aut consilium, aut opem ctemonis implorat, formale cum illo init commer- cium.
Sed experiamur, si placet censori, numquid cum Scoto commune habuerit Baco ? Prius vero quam id aggredianmr, non gravetur censor audire ea quae Baco de scriptore isto memoriae tradiderit. Varia cum ille de fortuna Aristotelis ageret, venit ad ea, quce Scotus ex Grpeco in Latinum vertit : " Et licet, " (inquit) in Opere Majori, j)ag. 28, alia logicalia, et " (jUiBdam alia translata fuerunt per Boetium de Grjeco, " tamen tempore Michael Scoti, qui annis Domini " 1230, tran;;actis apparuit, deferens librorum Ari-
554 APPENDIX II.
" stotelis partes aliquas de Naturalibus et Mathema- " ticis cum expositoribus sapientibus, magnificata est " philosophia Aristotelis apud Latinos ; sed respectu " multitiidinis et magnitudinis suse sapientise in mille " tractatibus comprehensse, vel modicum adhuc in " linguam Latinam est translatum," etc. Hactenus Baco ; cui standum si esset, sua profecto causa caderet Aristarchus ; nam per ea quse transtulit Scotus, mul- tum est aucta Aristotelis philosophia, quam universitas Oxoniensis amplexata non fuisset, si, quod asserit censor, exercuisset Scotus.
Et ne Scoti vindicias sumere videamur, ultro citro- que concedimus, Scotum fuisse talem, qualem habet censor : quid tum ? Perditine hominis hujus sectator habendus erit Baco ? Minime vero. Scotum enim istum nee laudat, nee ejus vestigiis adhaerescit : id quod contra est usum Baconis. Nam quos consectatur, aut eos plena manu commendat, aut eorum auctorita- tem usurpat. Perspicua ilia est laudatio, quam fre- quenter tribuit Roberto Lincolniensi episcopo, et Fr. AdfB a Marisco, natione Anglo, professione Minorita3. Horum cum probe nosceret ingenium atque doctrinam* ita laudando extollit, ut nihil magis. Quid jam com- memorem astronomos illos, quos ob eximiam ccelestium rerum scientiam non modo laudat, sed etiam strenue defendit? Sed haec alias.
Jam vero expendere oportet, quid Baco de astro- logise specie ilia dixerit, quam prosequuntui' divina- tores. Ac primo satis constat, male feriatos homines, qui futura deemonis ojdc hariolantur, eam astrologige partem sequi qure plena est prsestigiis, conjurationibus, characteribus, carminibus, cseterisque rebus supersti- tiosis, quibus utuntiu- ii qui dsemonem consulunt. At genus hoc divinationis quam maxime execratur pag. 112 ; nam ubi duplicem mathesim distinxit, falsam unam, alteram veram, divinationem in eo mathesis genere collocavit, quod artis magicse nomine donat.
APPENDIX II. 555
Ad eas continuo species transit, quae partim apertum, partim taciturn cum ctemone foedus iuvolviuit. " Nu- " merantur," iuquit, " quinque species artis magicse, sc. " mantice, mathematica, maleficium, prgestigium, et " sortilegium," Pseudo-mathematicam vero describit sic, ut superstitionis plenam esse dicat : " Mathema- " tica," ait pag. 113, "est secunda pars artis magica?. " Hpec sibi usurpat considerationem coelestium cliarac- " teribus, carminibus, conjurationibus, sacrificiis super- " stitiosis deformatam .... Sed ista mathematica " damnata est non solum a Sanctis, sed etiam a pliilo- " sopliis." Pluribus non est opus, quo quisque intel- ligat, Baconis odium apertissimum in eos, qui, ut aliorum eventus vaticinentur, ad has malas artes con- fugiunt. Similia docet Baco in epistola Be NullUate Magice; passimque alibi, quae, ne actum agere vide- amur, consulto reticemus. Nihil enim in prologo nostro, quod ad hanc rem pertinet, prsetermisimus. Satis est ergo ostendisse Baconem nihil cum Scoto habuisse commune.
At enim, dixerit censor, secutus illud est astrologiae genus, quod genethliaci exercent. Superstitiosum enim est consilium astrorum, prsecipue in iis quae vel casu vel consilio eveniunt. Sed impense rogamus censo- rem, ut, qua magnopere valet, Baconem bona mente audiat ; et ut Baconis dicta intelligat, nobiscum adeat Aquinatem, a quo multa delibavimus. Scriptore alieno utimur, ne partium studium objiciat censor. Itaque du^ sunt vise, quse nos ad rerum futurarum prsesen- sionem habendam perducunt. Una ilia est, qua turn utimur, cum effectus suis in causis cernimus ; alteram tum calcamus, cum effectus in seipsis considerare niti- mur. Prior est homini permissa ; posterior non item Omnes enim leges planissime vetant, ne quod est pro- prium Dei, hoc nobis temere vindicemus. Acuto licet ingenio cumulatus sit homo, eo tamen pervenirc nequit, ut futura in seipsis videat, E^ si quando fit, ut even-
556 APPENDIX II.
tus liberos divinet, id aut Deo, qui per os proplietarum loquitur, aut daemoni, qui ex ore Nebulonuni vocein emittit, acceptum est referendum. Sic cum astrologis gerit se da;^mon, cum furibundas pn^dictiones emittunt.
Futurorum causce sunt alife naturales, quas ut ne- cessario, ita perpetuo agunt. Hinc qure oriuntur in co^lis, ita eveniunt, ut evenire nou possint : cujusmodi sunt conversio coelorum, planetarum ortus obitusque, solis ac luufB eclipsis, idque genus multa, qua3, statis temporibus, in coelis apparent. Ha3c porro cadunt sic, ut certo pra3dicunt astronomi. Sunt aliie causse quas nccessario licet ac perpetuo non agant, perraro tameu deficiunt. Harum causarum effectus sunt puta vicis- situdines temporum, salubritates, pestilentii>3, pluvias, siccitates, eluviones, Ijelluarum repentinaj mortes, ho- niinum graves levesque morbi, diuturna^ pegritudines, quarum signa ex iis, quoe cum in coelis, tum in aere liunt, conjectant astrologi perinde ac medici. Sunt postremo alifie causes, quae, ut solute ac libere moven- tur, ita in opposita abire possunt : cujusmodi sunt actus humani, qui a libero arbitrio profluunt omnino. Nemo sit qui sibi persuadeat effectus lios liberos aut certo pnTenoscere, aut conjectura assequi ex astris ; luim ut peroptime monet Aquinas, nullam cum causis naturalibus connexionem liabent. Ex quo credo nata ilia est distinctio astrologiaa naturalis et judiciaria3 : (juarum prior est licita ; posterior vero sceleris jDlena atque stultitite. Hausimus ista ex Secunda Secundw qucvst. 95, art. 1.
Non est prseterea, quod silentio mittamus alteram Aquinatis placitum in 1 P. qucest. 115, art. 4. Hie cum qusereret, coelestiane corpora humanorum actuum eausre sint, annon ? rem sic componit, ut statuat, ccelestia quidem in h?ec inferiora influere per se ; at accidentario in animaj vires quas sensiles passioncs vocare placet. Et (|uia spirituales fiicultates, intellectus id est, ac voluntas, aliquid ob viciniam a viribus
APPENDIX II. 557
animro aecipiunt ; ca propter crx^lcstcs impressiones, sou mavis cfficientijie, ad illas usque pertingunt. Ea tamen lesre, lit iriteo-nim hominis arbitriiim maneat. En Aqiiinatis verba : " Indirectc et per accidens," inqnit, " impressiones corporum coelestium ad intellectum ct " voluntatem pertinerc possnnt, inquantum scilicet, " tam intellectus, qnam voluntas aliquo modo ab in- " ferioribus viribus aecipiunt, qua3 organis corporeis " alligantur ; sed circa hoc diversimode se habcnt " intellectus et voluntas. Nam intellectus ex neces- " sitate accipit ab inferioribus viribus appreliensivis " . . . . sed voluntas non ex necessitate sequitur incli- " nationem appetitus inferioris. Licet enim passiones " qufB sunt in irascibili et concupiscibili habeant " quandam vim ad inclinandam voluntatem, tamen in " potestate voluntatis rcmanet sequi passiones vel eas " refutare." Rationcm suggerit deinceps cur fiat, ut aliqaando vera dicant astrologi : " Plures hominum, " ibidem subnectit ad iii., sequuntur passiones, qua) sunt " motus seusitivi appetitus, ad quas cooperari possunt " corpora coelestia ; pauci autem sunt sapientes qui " hujusmodi passionibus resistant. Et ideo astrologi, " ut in pluribus vera possunt prtedicere, et maxime " in communi, non autem in speciali. Quia nihil " prohibet aliquem hominem per liberum arbitrium " passionibus resLstere. Undo et ipsi astrologi dicunt, " quod sapiens homo dominatur astris, in quantum sci- " licet dominatur suis passionibus." Similia docet in Secunda Secundco qucvst. 95, art. 5 : " Plures hominum " passiones corporum sequimtur ; et ideo actus eorum " disponuntur, ut in pluribus, secundum inclinationem " coelestium corporum Pauci autem sunt, id est, soli " sapientes, qui ratione hujusmodi inclinationes mo- " derentur ; et ideo astrologi in multis vera pra3nun- " ciant, et pra?cipue in communibus eventibus qui " dependent ex multitudine." Nee unus est Aquinas, qui talia doceat ; sunt enim infirai, medii, supremi
558 APPENDIX 11.
subsellii scholastici, qui cum saeculo xiii., turn sequenti- bus deinde temporibus florentes, id ipsum scripserint. Sed bactenus satis.
Superest jam, ut, qu£e de re hac senserit Baco, inquiramus. Ac primum sic statuimus, ut pseudo- astrologorum prredicta rejecerit et astronomorum placitis adhseserit. Ut est nostrum Baconem cum Bacone defendere, ita censorem Baconis non pigeat. Is cum supernas res absque matbesi cognosci baud posse contend eret, turn ita disserit dist. 11, ccqx 1, pag. 48 : " Dusg scientite magnas matbematicce sunt de coelestibus, sc. astrologia speculativa et astro- ' logia practica. Prima speculatur quantitatem om- ' nium qu£e sunt in coelestibus, et omnia quse ad ' quantitatem reducuntur, tam discretam quam con- ' tinuam quantitatem. Nam numerum ccelorum et ' stellarum, quarum quantitas potest per instrumenta ' comprebendi, certificat, et figuras omnium, et mag- ' nitudines, et altitudines a terra, ac spissitudines, et ' numerum, ac magnitudinem, ac parvitatem ortuum ' et occasuum, signorum, stellarum, et motuum tam ' ccelorum quam stellarum, et quantitates et varie- ' tates eclipsium, et c?etera. . . . Practica vero de- ' scendit ad boc, ut ad omnem boram sciamus loca planetarum, et stellarum, et aspectus et compositi- ' ones earmn, et omnia qu?e in coelestibus renovantur, * atque descendit ad ea quse fiunt in aere, cujus- ' modi sunt cometae, et irides, et csetera ibi reno- ' vata, ut sciamus loca eorum, et altitudines, et ' magnitudines et figuras," et csetera.
Sim mendax, si, qu?e dixerit Baco, tonsor juxta ac lippus baud intelligant. Prior astrologia? pars in eo potissimum versatur, ut corporum ccelestium tri- nam extensionem definiat ; planetarum facies contem- pletur ; siderum obitum et ortum describat ; solis non minus quam lun?e eclipsim consideret. Hoc vero est effectus in causis suis naturalibus circumspicere,
APPENDIX n. 559
qui ixh illis cum necessario turn perpetuo emanant. Itemque altera astrologi^e pars, qiiam placuit Baconi nominare practicam, in hoc est tota, ut effectus illos contempletur, qui, ut perraro deficiunt, sicut plurimum pr£edicuntur. Ad ea enim descendit quje in aere fiunt, quemadmodura iris et cometse, quos nedum perennes cognorat Baco. Secutus ergo fait earn as- trologife partem, quam naturalem appellant, et qufe, ut monet Aquinas, divinationis nomen vix meretur.
Erit fortasse qui Baconem condemnaverit in eo, quod citato jam loco dixerit ; futurum nimirum ut per ea, quse fiimt in coelis, hominis complexionem in- clinationemque cognoscamus. In quo si j^eccavit Baco, eccur a culpa immunis erit Aquinas ? In quam sen- tentiam libenter descendit Baco, eo quod vel ipse cum suis credidit, ccelestia in lisec inferiora illabi ; ac subinde in anim^e vires iniluere, quse cum corporibus strictissimo nodo conjunctse sunt. Ex quo fit, ut ad influxum coelestem vel ipsre passion es moveantur, et non levem alterationem patiantur. Sed id cum docet Baco, non ita est accipiendus, quasi liberum arbitrium evertit. Siquidem et ipse affirmat, fieri commode posse, ut sapientes quantumvis allecti, passionum motibus re- sistant. Ad rem nihil aptius afferre possumus quam quod tradiderit dist 4, cap. 4, pa^. 63 : " Cum puer " in nativitate exponitur aeri novo, tanquam alteri " mundo, tunc recipit conos pyramidum coelestium " secundum singulas partes, et sic recipit impressio- " nes novas, quas nunquam dimittit, quia quod nova *' testa capit, inveterata sapiat. Et time confirmatur " complexio radicalis, quag semper manet usque " ad finem vitae, licet complexio currens mutetui- " tota die. Et ad banc radicalem complexionem se- " quuntur inclinationes ad mores, et ad scientias, et " ad linguas .... Et si coeli dispositio sit mala in " conceptione et nativitate pueri, tunc coni pyrami- " dum Isedunt complexionem, et per consequens in-
5 GO APPENDIX II.
" clinatur homo ad malos mores ct artes pcrvcrsaR, " secundum diversitatom ccelestis constellationis ; et " si constellatio bona est, tunc complexio est bona, " et sequitur incliuatio ad mores bonos et scientias " utiles ; et si mediocritas accidat in coelesti constel- " latione, tunc homo mediocris est in omnibus, quan- " turn est ex naturali dispositionc, licet poterit se " mutare per libertatem arbitrii, et per gratiam Dei, " et per tentationem diaboli, et per bonum aut malum " consilium maxime a juventute."
Jam qufie hactenus ex Baconis penu sumpsimus, ita sunt in propatulo, ut expositiono non indigeant. Hoc est primum, quod statuit, eoelestia ea pollere vi, ut in lia^c nostra inferiora agant. Habent enim, ubi in cor- poribus imprimant. En incursiones coelestes, quas deinceps probavit etiam Aquinas. Ex quibus fit, ut qualis sit constellatio, talis etiam nostra complexio esse videatur. Quod si complexioni se dat homo, et sua sponte, quo impellitur, inclinat ac propendet, complexi- onis natura ducitur. Unde si bona sit complexio, ad bonum adipiscendum propensior erit ; sin e diverso mala sit, ad malum inclinatus videbitur, salvo tamen arbitrii et gratia) jure.
Et quoniam so clarius quam in commemorato jam loco explicat Baco, non faciemus abs re, si Baconis alterum testimonium recitabimus. In hoc profecto omnc punctum tollit, sequc sui {cvi scholasticis addic- tum ostcndit. Ubi al3 iinpactis calumniis veros mathe- maticos defensavit, suam sic aperit sententiam : "In " rebus humanis/' inquit pag. 117, "veri mathematici " non praisumunt certificare, sed considerant quomodo " per coeluin altera tur corpus, et alterato corpore exci- " tatur anima nunc ad actus privatos, nunc pul)licoB, " salva tainen in omnihus arhitrii liheriate. Quam- " vis enim anima rationalis non cogitur ad actus suos, " tamen fortiter induci potest et excitari ; ut gratis " vclit ea, ad quaj virtus coelestis inclinat, sicut nos
APPENDIX IT. 5G1
" viclemiis homines per societateni, consilia, timorem, " et amorem, et hujusmodi, multum miitare de propo- " sito, et gratis velle ea qiiDS prius nou volebant, licet " non cogantur ; sicut ille qui spe salutis projicit merces " in mare carissimas. Ci^terum nos videmus, quod " species seu virtutes rerum inferiorum immutantes " sensus nostros, etiam species visibilium et audibiliura, " qufB debiliter immutant corpus, ita fortiter excitant " homines ad volendum qua3 prius non curabant, quod " aliquando nee mortem, nee infamiam, nee timorem " cestimant, dummodo suas compleant voluntates ; sicut " sunt illi, qui vident et audiunt suos inimicos eis " occurrere, et feruntur omni casu contingente ut se " vindicent. Similiter voluptuosi opportunitate accepta " complendi suas delicias circa res visas et auditas, " quasi bruta animalia moventur contra judicium rati- " onis, gratis eligentes ea ad quse excitantur. Sed " longe magis possunt virtutes coelorum et species " eorum et stellarum fortes imprimere in corpus et " organa, quibus vehementer alteratis, excitabitur homo " fortiter ad actus suos, de quibus non cura\nt prius, " salvo Slice libertatis arbitrio."
Et si forte a Bacone qureras quo pacto liat, ut astronomus partim ex motu corporum, partim ex inclinatione conjiciat futuros actus hominum, tibi crit pr[iesto ibidem, dicens : " Et astronomus in hoc multum " juvatur, quod videt homines in actibus suis sequi " multum suas complexiones quas habent, ut cholericus " movetur de facili ad iram, nee potest refr?euare " primos motus omnes, et sic de aliis, secundum quod " homines diversificantur in complexionibus. Et ideo " astronomus, cum videt homines sequi suas complexi- " ones, qufe oriuntur a coslesti operatione, sicut et tota " generatione, non est mi rum si se extendit ad con- " siderationem actuum humanorum." Non deerit ali- quis rigidus censor qui Baconis sententiam spernet ex lioc, quod hominum temperamentum velit ex astris con- VOL. I. N N
562 APPENDIX II.
jici posse, ex temperamento inclinationem ; et ex ista aut pravos aut optimos mores divinari, Sed videat, ne cum sugillat Baconem, Aquinatem condemnet, qui ipsissima docuit. Et licet esset, qui ut falsam banc veterum sententiam haberet, non credo eo perveniret, ut eruditissimos hos homines, quos universa antiquitas probatos habet, superstitionis crimine accusaret. Et si esset qui ista auderet, non jam delectu aliquo atque sapientia duceretur ad judicandum, sed impetu furioso, atque inconsideratissima temeritate.
Sed quo prorsus ostendamus Baconem ne latum quidem unguem a veterum sententia discessisse ; prosequenda sunt ea quse cum erudite, turn plane disserit List. 4, cap. 15, pag. 115. Postquam veros matbematicos, quos astronomos promiscue ac astrologos vocat, ab illatis injuriis defensavit, duo coUigit ex iis, quEB illi de judiciorum ratione disserentes, memoriae mandarunt. Ac primum coUigit Ptolomseum non solum sed ejus etiam commentatores in ea fuisse mente, ut cum astrologus futura prsenunciaret, nihil pro certo diceret ; sed ea cautione uteretur, ut, quod vero propius esset, id conjectando proferret. Alteram est preeterea, quod in mathematicorum scriptis noscat ; nam hoc maxime prsecipiunt, ut cum astronomus ad res futuras animum convertit, non ea dicat quae collibita illi sint, sed quae in omnium sententia fundata esse videantur. Quocirca astrologorum judicium sic praescribunt, ut non jam in speciali, sed in communi prolatum sit. Audiatur Baco : " De intentione Ptolomaei " non est, quod astrologus det in particulari certum " judicium et sufficiens in singulis, sed in universali ; *'..,. et nee in omnibus potest determinatum dare " judicium." Nimc censor memoria recolat ea quae Aquinas superius de judiciorum ratione praescripserit ; atque etiam videat quae et quanta sit Aquinatis cum Bacone conjunctio. Ille in ccfilis nescio quam vim deprehendit, quacum coelestia in haec inferiora labuntur.
APPENDIX II. 563
Is quoque cognovit iu coelis, quod occulte in corporum organa prolaberetur. Ille putat futurum, ut constella- tionum virtute, hominum temperamentum cognoscat. Is etiam id ipsum edocuit. Ille coelestium vim in animse vires derivare putat sic, ut modo iram ; modo lenitatem ; nunc odium, nunc amorem in nobis excitet ; hoc etiam, quod ante ostendimus, fatetur Baco. Aquinas plures esse monet homines, qui passionum imj)etum sequantur, quam qui passionibus resistant. Baco vel ipse pro sua prudentia animadverterat, quot pauci sint, qui inferiores animi vires eludant. Ille vetat, ne astrologus, hominis agnita inclinatione, eventus prsodicet certo ; nam fieri potest, ut sapiens resistendo secus agat, ac excitetui". Is quidem conjec- turam probat ; sed judicium haud fallax improbat. Postremo Aquinas non solum in naturalibus, verum etiam in Immanis, judicium respuit in speciali ; in universali vero admittit. Similiter Baco damnat eos qui speciatim judicant de omnibus quc© sive a natura sive a voluntate fluunt ; ac illos approbat qui in ferendo judicio se ita gerunt, ut res in universum pronuncient duntaxat. Quid ergo Aquinatem inter et Baconem nostrum interest? aut qui Baconem supersti- tionis insimulans, hoc ipsum probrum Aquinati non objiciat ? Sed apage calumniam. Scholasticorum uterque j)ervulgatam sententiam secutus fuit : geneth- liacorum dehr amenta non item.
Verum est tempus, ut, qu?e censor opponat, audia- mus. Plura sunt in Bacone dicta, quae rigidum censorem moveant, ut putet, Baconem vel ipsiun illorum amentiam probasse, qui nos fatalibus astris ita obstringi credunt, ut ab astrorum influxu nunquam discedamus. Sequentia, quae in Bacone legerat pag. 118, suo in apologetico transcripsit pag. 29 : " Si astrologus " velit considerare diligenter et sine errore horas con- " ceptionum et nativitatum singularium personarum, " ut sciatur dominium coelestis virtutis ad horas illas,
N N 2
5f)4 APPENDIX II.
" et cliligenter considerot qtiando ad eas dispositiones " venient coelestia secundum singulas partes retatis " cujuslibet, potest de omnibus naturalibus, si cut de " infirmitatibus et sanitate, et liujusmodi, judicare '•' sufficienter, quandocunque debent accidere et qualiter " terminari." Hoc est certo probare genethliacorum deliria, et superstitiosa venditare. Genus porro hoc doctrintB tarn ab Augastino distat, quam quod maxime. Siquidem libro secundo De Doctrina Christiana, cap. 29, apertissinie dixit : " Non ut ex iis (sideribus) aliquid " trahere in nostra facta et eventa tentemus, quaha " genethliacorum deliramenta sunt, sed quantum ad " ipsa pertinet sidera." Qua igitur fronte, Veneti editores suo in Prologo Baconis doctrinam comparent cum iis qu?e Augustinus docuit ? Hoc est suo sensu judicare, atque adeo efficere, ut Augustinus ea dixerit, qua3 nunquam in ejus mentcm venerint.
At obsecramus censorem, ne phis ?equo irascatur contra nos, suamque iram deponat, ut et nostra, et Baconis sensa percipiat. Ira enim est in causa, cur frequenter rem unam prse alia accipiamus, neve recte judicare possimus. Itaque censor baud ignorat qure et quot sint figmenta genethliacorum. Sibi falso per- suadent, sidera, qua?, ut aiunt, sen in conceptione, seu in nativitate nanciscimur, nos ita cogere, ut eorum vi pressi, in ea, quse influunt, labanmr, Porro ex con- tuitu siderum, se putant divinare non modo fortuitos casus ; sed etiam liberos hominum actus futures. Id cum faciunt, nunc certo pr?cdicunt, nunc conjectando hariolantur. In quo vehementer peccant ; nam quod casu, vel consilio evenit, id cum stellis conjunctum non est. Hinc merito proscripta in liumanis fuit judicialis astrologia, quae, ut nos stellarum dominio subjicit, ita omne liberum arbitrium evertit.
A quo tamen divinationis genere longissime abest Baco ; nam, ut superius ostensum fuit, vanas has as- trologorum gerras non irridct modo, sed etiam exe-
APPENDIX II. 565
cratur, et liueruui liominis arbitriura streiiue defendit. Quod si quid concessit astrologis, hoc est unum, ut velit astrologos divinare quidem posse effectus illos, quos suis in causis cernimus ; at vero non posse illos prrenoscere qui solum contemplantur in seipsis. Generis Imjus simt ea qure Baco commemorat laudato jam loco, et qufe minime auimadvertit censor. Annon dixerat, astrologum ex natali die prpedicere posse de omnibus naturalibus, sicitt de infirmitatibus et sani- tate, et hiijusmodi, quandocunque debent accidere et qualifer terminari ? Hi porro effectus ex illorum sunt numero, qui, ut monet Aquinas, licet necessario, ac perpetuo non oriantm-, ut plurimum tamen eve- niunt. Et ne quis dubitet Baconem hisce de effectibus locutum fuisse, adjicimus integrum Baconis testimo- nium, quod mutilura et quasi decurtatum recitavit censor. Sic ibidem cum medicis conqueritur : " Sed " medici hujus temporis pauci sciunt astronomiam, et '• ideo nee auctores suos raulti intelligunt nee possunt " intelligere, et ideo negiiguut meliorem partem medi- " cinae." Hoc ergo contendit Baco, ut medicinse cultor astronomia3 studeat, qua hominum morbos et sanitatem ex iis qua?, cum in coelo, turn in aere fiunt, conjicere possit. Nihil hoc superstitionis involvit, eo quod liumana corpora astrorum motibus subjiciantur. Vide, si vis, qua? de re hac disseruit Aquinas.
Nee prseterea dubitat Baco, quin astronomus cog- noscat ea qase libere facturi simus : non quod istam divinationem acceptam referat astris, sed nostne complexioni, cujus frequentes motus hand inviti prosequimur. Et cum, subnectit ibidem, " secundum " complexiones, infirmitates, et sanitates, varientur " vohmtates hominum, et desideria, et considerationes, " licet non cogantur, sed fortiter inducantm-, ut mani- " festum est, tunc prudens astronoinus potest de " actibus moralibus singularis personse prudenter judi- " care, salva tamen omnibus arbitrii libertate:" sex-
566 APPENDIX II.
centa, lit ita loquar, generis hujus testimonia, qufe ad siimmmn imperfectam divinationem permittunt, afFerre possemus ; sed omnia recitare longum. Sufficiat osten- disse Baconem miiltum quidem dedisse astronomige ; sed nihil profecto judiciali astrologige.
Quid jam de Augustini testimonio dicemus ? Tan- tum abest, ut palinodiam canamus, quin potiiis con- firmemus ea quse pro justa Baconis defensione nostro in prologo scripsimus. Ut cum Augustino Baconem convenire demonstraremus, hoe Augustini dictum usurpavimus ex lib. ii. De Doctrina Christiana, cap. 29 : " Siderum cognoscendorum non narratio, sed demon- " stratio est, quorum perpauca Scriptura commemorat. " . . . Habet autem prpeter demonstrationem prse- " sentium, etiam pr^teritorum naiTationi simile quid, " quod a prtesenti positione motuque siderum, et in " prseterita eorum vestigia, regulariter licet recurrere. " Habet etiam futurorum regidares conjecturas, non " suspiciosas et ominosas, sed ratas, et certas,''^ et csetera. Aureum Augustini testimonium cum fre- quenter, tum prsecipue pag. 83 et pag. 116, usurpare solet Baco, quo evincat, Augustino vel ipsi futurorum judicimn fuisse probatum. Sed quale rogo judicium ? Scilicet illud, quod eo spectat, ut effectus suis in causis consideret. Sed hsec hactenus.
Alteram est quod nobis objiciat censor. Legerat pag. 119, in qua proeter csetera, quse de mathesis utili- tate, et necessitate dixerat Baco, mathematicee studium cum primis laudat ex hoc, quod utilitatis multum aflferat ecclesise. UtiHtas porro ista, quam capit ecclesia, con- firmatio est fidei orthodoxse. Rursum pag. 121 legerat, Mercurium nunquam dominari magis quam in signo Virginis : " Et ideo ex hac causa dicunt astronomi " legem mercurialem debere esse sectam prophetae " nascituri de Virgine." Tum pag. 126 : '' Et quo- " niam post legem Mahometi non credimus quod " aliqua secta veniet nisi lex Antichrist!, et astronomi
APPENDIX II. 567
'^ similiter concordant in hoc, quod erit aliquis potens " qui legem fsedam et magicam constituet post Maho- " metum, quse lex suspendet multas alias, multum " esset utile ecclesi^ Dei considerare de tempore istius " legis, an cito veniet per destructionem legis Malio- " meti, an multum longe. . . . Nolo hie ponere os " meum in coelum, sed scio quod si ecclesia vellet " revolvere Textum Sacrum et prophetias sacras, atque " prophetias Sibyllse, et Merlini, et Aquilse, et Sestio- " nis, Joachim et multorum aliorum, insuper historias " et Ubros philosophorum, atque juberet considerari " vias astronomiae, inveniretur sufficiens suspicio vel " magis certitudo de tempore Antichristi." Hsec iUa est utilitas, quam Baco ex studio astrologi^ derivat in ecclesiam ; et quam non semel, sed iterum condem- nat Joannes Picus Mirandulanus comes. Frustra ersfo laborarunt Veneti editores, Baconem^ cum a studio judicialis astrologioe defensarunt.
Non est profecto in animo, diu, multumque in dis- solvendis hisce immorari ; prsesertim cum nihil diffi- cultatis contineant. Hand qviemlibet fugit, quam mathesis studium adamarit Baco ! Hoc non solum in humanis commendat, sed etiam in divinis neces- sarium putat, eo quod humana ad divina reducenda sint. Hinc fieri posse credit, ut, quse tradit mathesis, id plurimum ad fidei confirmationem valeat, non quod velit rationem prius quam fidem esse quserendam ; sed illam fidei pedissequam habendam esse. Philoso- phorum hinc dicta hand spernit, non quia putet orthodoxam fidem Gentilium auctoritate inniti, sed ut a philosophorum placitis veritatem eliciat. " Prima " utihtas," inquit pag. 119, "consistit in certificatione " fidei quam tenet ecclesia. Magnum enim solatium " fidei nostr?e possumus habere, postquam philosophi, " qui ducti sunt solo motu rationis, nobis consentiunt, " et sectam seu professionem fidei Christianse confir- " mant, et nobiscum concordant in stabilitate hujus
568 APPENDIX II.
'' sectre ; non quia qureramus rationem ante Mem, sed " post fidem, ut dupiici confirmatione certificati lau- " demus Deum de nostra salute, quam indubitanter " tenemus. Et per Lane viam mathematiciTe non solum " certificamm" de professione nostra, sed pmemunimur " contra sectam Anticliristi," et Ccctera. Qui porro tlieologicis in disciplinis vel mediocriter versatus est, liaud quidem ignorat, plnlosophorum auctoritatera ali- quid continere ponderis etiam in iis qui© ad fidei dogmata pertinent ; nam ut animadvertit Baco, multa ex penu prophetarum sumpserunt pliilosoplii. " Nee " mirum si locuti sint philosophi de his, quoniam " fuerunt post patriarchas et prophetas, et instructi " per filios et libros eorum, ut prius ostensum est ;" ait Baco pag. 120.
Hanc ut concordiam demonstraret Baco, capit ini- tium ex sectis iis, quse omnibus ferme sseculis extite- runt ; turn qure de illis sint locuti pliilosoplii, enarrat eo consilio, ut illos quantumvis Gentiles ostendat et Cliristianam institutionem cognovisse futuram, et Anti- cliristi sectam prsedixisse. Id cum facit, ratum et firmum neutiquam habet, quod illi dicunt ; sed vel ex ore Gentilium Christians religionis extantiam elicere videtur. " Quanto igitur planius et plenius possum " ad preesens, recitabo sententias mathematicorum, in " quibus concordant auctores." Hinc omnes sectas percurrit, quas Gentiles philosophi ex planetis tanquam signis deducunt. Ad eos venit deinceps qui Merer - rium putant esse signum ChristianiB religionis. Et ne philosophorum verba recitando longum faciamus, poterit quisque videre pag. 121. Sed esto planetas vocent signa sectarum, eo nunquam progrediuntur, ut actuum humanorum signa esse dicant. Baconis verba audire juvat, pag. 125: " Pr^eterca dicunt, quod " voluntas non cogitur, sed taiuen corpus alteratur per " virtutes coelorum, et tunc aninia corpori unita exci- " tatur fortiter et inducitur efficaciter, licet in nulJo
Al^FENDiX II. 5G9
" cogatur, lit veliij gratis sequi iiicliuatioues corporis " ad actus privates vel publicos, vt'l ad bouos sicut " ad iiialos, iit sic opinioneSj et sectre, et mntatioiies " consuctudiuum iiiducantur per aliquem famosum in " populo et potentem, secundum quod prsevisum fuit " et pniecognitum a Deo ; ita quod planetfe sic non " solum siiit signa, sed aliquid faciant in excitando."
Rursum planetse ab astronomis, quos vindicat Baco, vocantiu- signa ; propterea quia nos in cognitionem ducuut eorum, quae Deus ab seterno constituit. Ho- rum in nuniero signorum stella ilia fuit, qua?, ut ait Baco, pag. 126, Prcestitit signum in Christ L nativi- tate . . . . et sicut contra naturam sol ohscuratus fuit in passione ; propter quod philosophi hajc viclentes clixerunt, quod aut aliquid Deus naturcc patiehatvir, aut tota mundi mccchina dissolveretur. Utroque hoc sensu planetas signa nominavit Baco, ac ea dixit qute censor cum Londinensi editore ob- jicit, pag. 27: "Voluit ergo Deus res suas sic ordinare, " ut quiedam qua? futura prseviderit vel pr^edestina- " verit rationabilibus per planetas ostenderentur, ideo " sc, ut mens humana Dei mirilica recognoscens in " amorem sui conditoris succensa excresceret." Ca3te- rum, ut ante monuimus, non omnia mathematicorum figmenta et somnia probavit, sed verba illorum tran- scripsit solum, qui religionis Christiana? excellentiam solo rationis ductu cognovere. Idque propterea, quod quisquc intelligeret Christi societatcm vel apud Gen- tiles summo in pretio habitam fuisse. En quo modo voluit Baco, ut Christiana religio aliquid etiam utili- tatis sumeret ex studio et lectione mathematicorum. Nee, inquam, omnia probata habuit Baco ; nam j^hilo- sophorum dicta sic accipi voluit, ut niliil pro vero ct certo habeamus, quin prius ad lidei regulas redactum sit. " Sed quicquid dicunt in hac parte, hoc ad regu- " lam lidei reducendum est, ut a catholica veritate " non discordet," scripsit Baco, pag. 126.
570 APPENDIX II.
Minus continet difficultatis, quod pro Antichristi adventu discutiendo suggerit Baco. Cum astronomia in hoc potissimum consistat, ut ex iis quae cum neces- sario, tum perpetuo fiunt in coelis, petatum ac tem- porum rationem, et computum conficiat, liinc putat Baco neminem posse commodius Antichristi tempus considerare, quam astronomise peritum. " N alius/' in- quit pag. 87, " potest certificare de temporibus, nisi " astronomus, nee aliqua scientia habet de his cer- " tificare, nisi astronomia/' Tum aperit viam per quam ars ista mundi setates ad calculos revocat : " Nulla vero scientia," ait pag. 88, '' potest hie invenire, " nee habet unde cogitet de tanta certitudine, nisi " astronomia, cujus est considerare revolutiones certas, " et ratas eclipsium, et conjunctionem planetarum, et " c^terarum revolutionum coelestium, stante ordine " naturte." Hie etiam nobis earn astronomise partem inculcat, quae tota in eo est, ut eiFectus suis in eausis consideret ; et quse ex illis annorum computum elicit. Nauseam profecto faceremus Aristarcho, si, quas supra hac de re diximus, denuo recoqueremus. Nos hand latet, quam judicio, atque adeo memoria excel- lens sit censor. Sumus content! solum, ut prse oculis Aquinatis doctrinam habeat. Verum ut rever- tamur ad Baconem, non defuerunt astronomi, qui per hanc viam, quam significat Baco, varias mundi setates exspiscati fuerint : " Nam Ptolomceus in Almagesto," inquit pag. 88, "certificat nos de tempore a Nabu- " chodonosor usque ad Alexandrum, et ab eo usque ad " Octavianum Augustum, et ab eo usque ad Adri- " anum principem. Et ecclesia tenet quod xlii. anno " Augusti fuit Dominus natus. Quapropter per hanc " viam certificatur multum tempus a Nabuchodonosor " usque ad Christum. Et si consideremus seutentias " Albumasar in libro Conjunctionum, videbimus quod " ipse ponit principium mundi et primum hominem, " sc. Adam, et ab eo numerat annos usque ad dilu-
APPENDIX II, 571
" viiim, et ponit diem et horam quibiis incepit dilii- " vium, et per revolutiones planetariim et per eorum " conjimctiones determinat sequentia specula, sc. quando " fiiit Nabucliodonosor, et quando Alexander, et " quando Dominus Christus, et quando Mahometus, " et sic de multis." Per banc viam contendit, ut Antieluisti sectam, adventum tempusque cognoscamus. Vera ne sit an falsa via sit ista, nostra non interest. Satis nobis est ostendisso Baconem in ea non fuisse mente, ut astrologies judiciarise virtute Anticbristi adventum divinare posse contenderit.
Quse cum ita sint, nemo profecto plumbeus est adeo, ut, quae Baconis de astrologorum judiciis sententia fuerit, baud intelligat. Admisit quidem futurorum judicia ; sed ita, ut in genetliKacorum delirantium somnia lapsus non fuerit. A suis non recessit, ac earn sententiam amplexatus fuit, quss suo ?evo per- vagata erat, et qucC nostra hac setate patronos babet qui illam defendant. Et si, ut par est, recte judicare debemus, nihil in Baconis scriptis inveniemus quod turpissimcB superstitionis sapere videatm\ Se enim magis credidit astronomise quam van» astrologia?. Quod si multum emolumenti in ecclesiam ex astrono- mise studio derivare dixit, boc propterea asseruit, quod correctionem calendarii Juliani per quam neees- sariam conspiceret. Astronomies defectu factum erat, ut magna temporum confusio suborta esset. Hue omnes astronomige laudes collineant ; buc etiam ten- dunt quffirimonise Baconis : " Non solum," inquit pag. 126, " astronomise studium expedit ecclesise, sed " illud maxime decet earn, et quod sine grandi periculo " et confusione vitari non potest ; quam vis tamen " longis temporibus jam accidit multiplex abusus. Et " quoniam totus bic error procedit ex pura ignorantia " et negligentia considerationis, tanto est vilior coram " Deo et bominibus Sanctis, et apud omnes, non sokun " sapientes astronomos. Sed et computistse vulgati
572 APPENDIX II.
" sciuut multipliccm crrorem et scribunt super hoc, " sicut et astronomi, quorum utrorumque scripta per " Dei ecclesiam vulgata sunt, in quibus errores hi " notantur, et cle remediis datur consilium. Sed " nuUus propter concilium generalc ausus est facere " repaedium. Quod autem intendo hie est de correc- " tione calendarii quo utitur ecclesia," etc. Prpecipuura hoc est emolumentum, quod per astronomige studiuni reportare poterat ecclesia ; et quod non semel, sed millies suggesserat Baco. Infiniti prope essemus, si, qu8e ille pro astronomife dignitate, utilitatc, ac neces- sitate disputavit Baco, prosequi vellemus. Sed con- tenti sumus iis qu8e hactenus transcripsimus ; quteque nos perinde ac Baconem in tuto non solum coUocant, sed etiam censorem convincunt.
Jam quid utroque de Mirandulano Comitc Pico dicemus ? Salva eorum reverentia dixerimus, nihil illos ad veritatis limam scripsisse. Gerrse sunt, voces, contumeliosa verba, qupe suis in disputationibus contra Baconem malo potius genio quam veritatis amore ducti fecerunt. Nihil enim eorum in quibus Baconem inculpant consonat cum scriptis ejusdem. Superstitionis acerrimus osor fait Baco, ac illos improbavit qui astrologiam divinantem in deliciis habent. Quse adeo vera smit, ut si prasclarissimi illi homines nobiscum viverent, nostramque Baconis editionem prse manibus haberent, non dubium quin eorum quse incaute scripsissent palinodiam canerent. Nemo porro sit qui utriusque Pici confutationem expectet ; nam quod pertinet ad eorum testimonia, hsec jam in pro- logo nostro transcripsimus, ut superlluum sit actum agere. Minus ilia confutamus ; nam ut falsitas ad contuitum veritatis pra3ceps corruit, sic utriusque Pici dicteria per ea qua? ex Bacone delibavimus, ita evanescunt, ut in fumum abcant. Et ne gratis id a nobis dictum videatui-, conferat, qui volet, utrosque Picos cum Bacone. Hinc ansam sumimus ut miremur
ArrEiNDlX II. i)io
censorem nostrum, cui nee ingenium deest, nee rerum cognitio, se lubentius credidisse scriptoribiis, qui nihil certi de Bacone viderint, quam lis qu?s scripto mandarit Baco. Quapropter summa afficimur injuria, cum pag. 30, nos inter eos collocat censor, qui, qua3 vetusti scriptores dixerint, non audiunt ; sed sue marte auctorum faciem sibi fingunt, non ea narrantcs qure memorire mandarunt, sed ea qu8G illi sentire debuissent. Non est profeeto ita, ut censor calumniatur. Vive oculis Baconis scripta semper babuimils, nihil dissimulavimus, nihil nosti'o genio composuimus, sed omnia sic pertractavimus, ut a Baconis latere nunquam discesserimus, Ac videat Aristarchus, no quod exe- cratur, id continuo admittat.
Siquidem Baconi vel invito, astrologire judicialis crimen objicit, a quo tam abfuit, ut nihil magis. Rigidum itaque monemur censorem, ne cursim aliorum opera legat imposterum ; sed iterum atque iterum ea re vol vat, ac penitius quam fecerit. Script orum men- tera introspiciat. Id si fecerit non duljitamus quin ejus opera majori pretio eruditi mercati fnerint.
Ex rede S. Francisci a Vinea Venetiarum.
END OF VOL. I.
'J-
--lg
tr^J*
^
o
I:
e^
^ t=^.
:h
LONDON :
Printed by Geokge E. Eyre and William Spottisttoode,
Printers to tlic Queen's most Excellent Majesty.
For Iler Majesty's Stationery OfTice.
LIST OF WORKS
PUBLISHED
By the late Hecord and State Paper Commissioners, or under the Direction of the Right Hon. the Master of the Rolls, which may be had of Messrs. Longman and Co.
PUBLIC RECORDS AND STATE PAPERS.
RoTUT.ORUK Originalium in Curia Scaccarii Abp.reviatio, Heniy III. — Edward III. Edited by Henry Platford, Es^q. 2. vols, folio (1805—1810). Price, boards, 12^. 6d. each, or 25.?.
Calendarium Inquisitionum post Mortem site Escaetarum. Henry III. — Richard III. Edited by John Caley and J. Bayley, Esqrs. 4 vols, folio (1806—1808 ; 1821—1828), boards: vols. 2 and 3, separately, price., boards, each 21^.; vol. 4, boards, 24*.
Nonarum Inquisitiones in Curia Scaccarii, temp. Edward III, Edited by George Vanderzee, Esq. 1 vol. folio (1807), boards. Price, \%s.
LiBRORUM Manuscriptorum Bibliotiiec.e Harleian^. Catalogus. Vol. 4. Edited by The Rev. T. H. Horne, (1812) folio, boards. Price IBs.
Abbreviatio Placitorum, Richard I. — Edward II. Edited by Tlio Right Hon. George Rose, and W. Illingwortii, Esq. 1 vol. folio ( 1 8 1 1 ), boards. Price 1 8^.
LiBRi Censualis vocati Do3iesday-Book, Indices. Edited by Sir Henry Ellis. Small folio (1816), boards (Domesday-Book. vol. 3). Price 2\s.
LiBRi Censualis vocati Domesday, Additamenta ex Codic. Anti- QUiss. Edited by Sir Henry Ellis. Small folio (1816), boards *., (Domesday-Book, vol. 4). Price 21 s.
[R. b.] O 0
Statutes of the Realm, in very large folio. Vols. 4 to 11, includ- ing 2 vols, of Indices (1810—1828). Edited by Sir T. E. ToM- LiNS, John Raithbt, John Caley, and Wm. Elliott, Esqrs. Price 31«. 6c/. each.
*^* The Alphabetical and Chronological Indices may be had separately, price 2tOs. each.
Valor Ecclesiasticus, temp. Henry VIII., Auctoritate Regia insti- tutus. Edited by John Caley, Esq., and the Rev. Joseph Hunter. Vols. 4 to 6, folio (1810, &c.), boards. Price 25s. each.
*.^* The Introduction is also published in 8vo. cloth. Price 2s. 6d.
Rotuli Scotia in Turri Londinensi et in Domo Capitulari West- monasteriensi asservati. 19 Edward I. — Henry VIII. Edited by David Macpherson, John Caley, and W. Illingworth, Esqrs., and the Rev. T. H. Horne. 2 vols, folio (1814—1819), boards. Price 42s.
" FcEDERA, CoNVENTiONES, LiTTER^," &c. ; or, Rymcr's Foedera, a.d. 1066—1391. New Edition, Vol. 2, Part 2, and Vol. 3, Parts 1 and 2, folio (1821 — 1830). Edited by John Caley and Feed. Holbrooke, Esqrs. Price 21s. each Part.
DucATus Lancastri^ Calendarium Inquisitionum POST Mortem, &c. Part 3, Ducatus Lancastrian. Calendar to the Pleadings, &c. Henry VII, — Ph. and M. ; and Calendar to Pleadings, 1 — 13 Elizabeth. Part 4, Calendar to Pleadings to end of Elizabeth. Edited by R. J. Harper, John Caley, and Wm. Minchin, Esqrs. Part 3 (or Vol. 2) (1827—1834), price 3ls, 6d. ; and Part 4 (or Vol. 3), boards, folio, price 21s.
Calendars of the Proceedings in Chancery in the Reign of Queen Elizabeth, to which are prefixed examples of earlier proceedings in that Court from Richard II. to Elizabeth, from the originals in the Tower. Edited by John Bayley, Esq. Vols. 2 and 3 (1830—1832), boards, each, iolio, price 21s.
Parliamentary Writs and Writs of Military Summons, together with the Records and Muniments relating to the Suit and Service due and performed to the King's High Court of Parliament and the Councils of the Realm. Edward L, II. Edited by Sir Francis Palgrave. (1830—1834). Vol. 2, Division 1, Edward II., 21*. ; Vol. 2, Division 2, 21s.; Vol. 2, Division 3, folio, boards, price 42s.
Rotuli Litterarum Clausarum in Turri Londinensi asservati. 2 vols, folio (1833—1844). The first volume commences a.d. 1204 to 1224. The second volume 1224—1227. Edited by Thomas DiJFFUs Hardy, Esq. Together, price 81s. cloth ; or the volumes may be had separately. Vol. 1, price 6Ss. cloth ; Vol. 2, cloth, price 18s.
The Great Rolls of the Pipe for the Second, Third, and Fourth Years op the Reign of King Henry the Second, 1155 — 1158. Edited bi/ the Rev. Joseph. HvNTEH. 1 vol. royal 8vo. (1844), cloth. Price 4:s. 6d.
The Great Roll of the Pipe for the First Year of the Reign of King Richard the First, 1189 — 1190. Edited hy the Rev. Joseph Hunter. 1 vol. royal 8vo. (1844), cloth. Price 6s.
Proceedings and Ordinances of the Privy Council of Eng- land, commenciug 10 Richard II. — 33 Heiuy VIII. Edited hy Sir N. Harris Nicolas. 7 vols, royal 8vo. (1834—1837), cloth 985. ; or auy of the volumes may be had separately, cloth. Price Ws. each.
Rotuli LiTTERARuai Patentium in Turri Londinensi asservati, A.D. 1201 to 1216. Edited hy Thomas Duffus Hardy, Esq.
1 vol. folio (1835), cloth. Price 31*. M.
*^* The Introduction is also published in 8vo., cloth. Price 9*.
Rotuli Curi.e Regis. Rolls and Records of the Court held before the King's Justiciars or Justices. 6 Richard I. — 1 Jolin. Edited by Sir Francis Palgrave. 2 vols, royal 8vo. (1835), cloth. Price 28*.
Rotuli Normanni^ in Turri Londinensi asservati, a.d. 1200— 1205. Also from 1417 to 1418. Edited by Thomas Duffus Hardy, Esq. 1 vol. royal 8vo. (1835), cloth. Price I2s. 6d.
Rotuli de Oblatis et Finibus in Turri Londinensi asservati, tempore Regis Johannis. Edited hy Thomas Duffus Hardy, Esq. 1 vol. royal 8vo. (1835), cloth. Price 18*.
EXCERPTA E ROTULIS FiNIUM IN TURRI LONDINENSI ASSERVATIS.
Henry III., 1216 — 1272. Edited hy Charles Roberts, Esq.
2 vols, royal 8vo. (1835, 1836), cloth, ^nce 32*. ; or the volumes may be had separately. Vol. l,2jrice 14s. ; Vol. 2, cloth, price 18*.
Fines sive Pedes Finium sive Finales Concordle in Curia Domini Regis. 7 Richard I. — 16 John (1195 — 1214). Edited by the Rev. Joseph Hunter. In Counties. 2 vols, royal 8vo. (1835 — 1844), together, cloth, price 11*. ; or the volumes may be had separately, Vol. 1, price 8s. 6d. ; Vol. 2, cloth, price 2s. 6d.
Ancient Kalendars and Inventories (The) op the Treasury of His Majesty's Exchequer ; together with Documents illus- trating the History of that Repository. Edited by Sir Francis Palgrave. 3 vols, royal 8vo. (1836), cloth. Price 42*.
Documents and Records illustrating the History of Scotland, and the Transactions between the Crowns of Scotland and England ; preserved in the Treasury of Her Majesty's Exchequer. Edited by Sir Francis Palgrave. 1 vol. royal 8vo. (1837), cloth. Price 18*.
ROTULI CriARTAKUM IN TuRRI LoNDINEKSI ASSERVATI, A.P, 1199
1216. Edited hy Thomas Duffus Hardy, Esq. 1 vol. folio (1837), cloth. Price 30^.
Registrum vulgariter nnncupatum " The Record of Caernarvon," e codice MS. Harleiano, 696, descriptnm. Edited by Sir Henry Ellis. 1 vol. folio (1838), cloth. Price 31s. M.
Ancient Laws and Institutes of England ; comprising Laws enacted under the Anglo-Saxon Kings, from ^thelbirht to Cnut, Avith an English Translation of the Saxon ; the Laws called Edward the Confessor's ; the Laws of William the Conqueror, and those ascribed to Henry the First ; also, Monumeuta Ecclesiastica Anglicana, from the 7th to the 10th century ; and the Ancient Latin Version of the Anglo-Saxon Laws ; with a compendious Glossary, &c. Edited by Benjamin Thorfe, Esq. 1 vol. folio (1840), cloth. Price 40s.
2 vols, royal 8vo. cloth. Price 30s.
Ancient Laws and Institutes of Wales; comprising Laws supposed to be enacted by Howel the Good ; modified by subsequent Regu- lations under the Native Princes, prior to the Conquest 1)y Edward the First ; and anomalous LaAvs, consisting principally of Insti- tutions which, by the Statute of Ruddlan, were admitted to continue in force. With an English Translation of the Welsh Text. To which are added a few Latin Transcripts, containing Digests of the Welsh Laws, principally of the Dimetian Code. With Indices and Glossary. Edited by Aneurin Oaven, Esq. 1 vol. folio (1841), cloth. Price 44s.
2 vols, royal 8vo. cloth. Price 36s.
RoTULi DE Liberate ac de Misis et Pr^stitis, Reguante Johanuc. Edited by Thomas Duffus Hardy, Esq. 1 vol. royal 8vo. (1844), cloth. Price 6s.
Documents Illustrative of English History in the 13th and 14th centuries, selected from the Records in the Exchequer. Edited by Henry Cole, Esq. 1 vol. fcp. folio (1844), cloth. Price 45s. Q>d.
Modus Tenendi Parliamentum. An Ancient Treatise on the Mode of holding the Parliament in England. Edited hy Thomas Duffus Hardy, Esq. 1 vol. 8vo. (1846), cloth. Price 2s. 6d.
Reports of the Proceedings of the Record Commissioners, 1800 to 1819,2 vols., folio, boards. Price 51. 5s. From 1819 to 1831 their proceedings have not been printed, A third volume of Reports of their Proceedings, 1831 to 1837, folio, boards, 8s. 3 vols, together, boards. Price 5/. 13s.
The Acts of the Parliaments of Scotland. 11 vols, folio (1814- 1844). Vol. I. Edited by Tiiojias Thomson and Cosmo Innes, Esqrs. Price 4:2s.
*^* Also, Yds. 4, 7, 8, 9, 10, 11, 10^. Gd. each Vol.
The Acts of the Lords of Council in Civil Causes. A.D. 1478 — 1495. Edited hi/ Thomas Thomson, Esq. Folio (1839). Price \0s. 6d.
The Acts of the Lords Auditors of Causes and Complaints. A.D. 1466 — 1494. Edited by Thomas Thomson, Esq. Folio (1839). Price 10^. 6f/.
Registrum Magni vSigilli Regum Scotorum in Archivis Publicis asservatum. A.D. 1306 — 1424. Edited by Thomas Thomson, Esq. Folio (1814). Price \os.
Issue Roll of Thomas de Brantingham, Bishop of Exeter, Lord High Treasurer of England, containing Payments out of His Majesty's Revenue, 44 Edward III., 1370. Edited 6y Frederick Devon, Esq. 1 vol. 4to. (1835), cloth. Price 35.?.
Royal 8vo. cloth. Price 26s.
Issues of the Exchequer, containing similar matter to the above, temp. Jac. L, extracted from the Pell Records. Edited by Frederick Devon, Esq. 1 vol. 4to. (1836), cloth. Price oOs.
Royal 8vo. cloth. Price 21s.
Issues of the Exchequer, containing like matter to the above, ex- tracted from the Pell Records ; Henry III, to Henry VI. inclusive. Edited by Frederick Devon, Esq. 1 vol. 4to. (1837), cloth. Price 40^.
Royal 8vo. cloth. Price 30«.
LiBER MuNERUM PuBLicoRUM HiBERNi^, ub an. 1152 usquB ad 1827 ; or. The Establishments of Ireland from the 19th of King Stephen to the 7th of George IV., during a period of 675 years ; being the Report of Rowley Lascelles, of the Middle Tem])le, Barrister-at-Law. Extracted from the Records and other autho- rities, by Special Command, pursuant to an Address, an. 1810, of the Commons of the United Kingdom. With Introductory Observations by F. S. Thomas, Esq. (1852.) 2 vols, folio. Price 42s.
Notes of Materials for the History of Public Departments. By F. S. Thomas, Esq. Demy folio (1846). Price 10s.
ILiNDBOOK TO THE PuBLic Records. By F. S. Thomas, Esq. Royal 8vo. (1853.) Price 12s.
0 0 3
6
State Papers during the Reign of Henry the Eighth. 1 1 vols.
4to. (1830 — 1852) completing the work in its present form, with
Indices of Persons and Places to the whole. Price 51. 1 5s. 6d. Vol. I. contains Domestic Correspondence. Vols. II. & III. — Correspondence relating to Ireland. Vols. IV. & V. — Correspondence relating to Scotland. Vols. VI. to XI. — Correspondence between England and Foreign
Courts.
*.^* Any Volume may be purchased separately, price 10s. 6d.
Monumenta Historica Britannica, or, Materials for the History of Britain from the earliest period. Vol. 1, extending to the Norman Conquest. Prepared, and illustrated with Notes, by the late Henry Petrie, Esq., F.S.A., Keeper of the Recoixls in the Tower of London, assisted by the Rev. John Sharpe, Rector of Castle Eaton, Wilts. Finally completed for publication, and with an Introduction, by Thomas Duffus Hardy, Esq., Assistant Keeper of Records. (Printed by command of Her Majesty.) Folio (1848). Price 42s.
Historical Notes relative to the History of England ; em- bracing the Period from the Accession of King Henry VIII. to the Death of Queen Anne inclusive (1509 to 1714). Designed as a Book of instant Reference for the purpose of ascertaining the Dates of Events mentioned in History and in Manuscripts. The Name of every Person and Event mentioned in History within the above period is placed in Alphabetical and Chronological Order, and the Authority from whence taken is given in each case, whether from Printed History or from Manuscripts. By F. S. Thomas, Esq., Secretary of the Public Record Office. 3 vols. 8vo. (1856.) Price 40s.
CALENDARS Of STxVTE PAPERS.
[Imperial 8vo. Price \5s. each Volume.]
Calendar of State Papers, Domestic Series, of the Reigns of Edward VI., Mary, Elizabeth, 1547 — 1580, preserved in the State Paper Department of Her ]\Iajesty's Public Record Office. Edited by Robert Lemon, Esq., F.S.A. 1856.
Calendar of State Papers, Domestic Series, of the Reign of James I., preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. Edited by Mary Anne Everett Green. 1857—1859.
Vol. I.— 1603— 1610.
Vol. IL— 1611— 1618.
Vol. III.— 1619— 1623.
Vol. IV.— 1623— 1625, Avith Addenda.
Calendar of State Papers, Domestic Series, of the Reign of Charles L, preserved in the' State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. Edited by John Bruce, Esq., V.P.S.A. 1858.
Vol. I.— 1625-1626.
VoL II.— 1627-1628.
Calendar of the State Papers relating to Scotland, preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. Edited by Markham John Thorpe, Esq., of St. Edmuu4 Hall, Oxford. 1858.
Vol. I., the Scottish Series, of the Reigns of Henry VIH., Edward VI., Mary, Elizabeth, 1509—1589.
Vol. II. , the Scottish Series, of the Reign of Queen Elizabeth, 1589 — 1603 ; an Appendix to the Scottish Series, 1543 — 1592 ; and the State Papers relating to Mary Queen of Scots during her Detention in England, 1568 — 1587.
In the Press.
Calendar of the State Papeks relating to Ireland, preserved in the State Pajier Department of Her Majesty's Public Record OiRce. Edited hy H. C. Hamilton, Esq.
Calendar of State Papers, Domestic Series, of the Reign of Charles I., preserved in tlie State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. Edited hy John Bruce, Esq., V.P.S.A.
Vol. III.
In Progress.
Calendar of the State Papers, Domestic Series, of the Reign OF Charles II., preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. Edited hy Mary Anne Everett Green.
THE CHRONICLES AND MEMORIALS OE GREAT BRITAIN AND IRELAND DURING THE MIDDLE AGES.
[Royal 8vo. Price Ss. 6d. each Volume]
1. The Chronicle of England, by John Capgrave, Edited Jnj the
Rev. F. C. IIiNGESTON, M.A., of Exeter College, Oxford.
2. Chronicon Monasterii de Abingdon. Vols. I. and II. Edited by
the Rev. J. Stevenson, M.A., of University College, Durham, and Vicar of Leighton Buzzard.
3. Lives of Edward the Confessor. I. — La Estoire de Seint Aed-
ward le Rei. II. — Vita Beati Edvardi Regis et Confessoris. III. — Vita ^Eduuardi Regis qui apud Wcstmonasterium requiescit. Edited hy H. R. Luard, M.A., Fellow and Assistant Tutor of Trinity College, Cambridge.
4. MoNUiiENTA Franciscana ; scilicct, I. — Thomas de Eccleston do
Adventu Fratrum Minorum in Angliam. 11. — Adi» de Marisco Epistolre. III. — Registrum Fratrum Minorum Londonije. Edited hy the Rev. J. S. Brewer, M.A., Professor of English Literature, King's College, London, and Reader at the Rolls.
.'■). Fasciculi Zizaniorlm Magistri Johannis Wyclif cum Tritico. Ascribed to Thomas Netter, of Walden, Provincial of the Carmelite Order in England, and Confessor to King Henry the Fifth. Edited hy the Rev. W. W. Shirley, M.A., Tutor and late Fellow of Wadham College, Oxford.
G. The Buik of the Croniclis of Scotland ; or, A Metrical Version of the History of Hector Boece ; by William Stewart. Vols. I., IL, and III. Edited hy W. B. Turnbull, Esq., of Lincoln's Inn, Barrister-at-Law.
7. JoiiANNis Capgrave Licer de Illustribls Henricis. Edited
hy the Rev. F. C. Hingeston, M.A., of Exeter College, Oxford.
8. HisTORiA Monasterii S. Augustini Cantuariensis, by Thomas
of Elmham, formerly Monk and Treasurer of that Foundation. Edited hy C. Hard wick, M.A., Fellow of St. Catharine's Hall, and Christian Advocate in the University of Cambridge.
9. EuLOGiUM (HiSTORiARUM siVE Temporis), Chronicon ab Orbc
condito usque ad Annum Domini 1366 ; a Monacho quodam Malmesbiriensi exaratum. Vol. I. Edited hy F. S. IIaydon, Esq., B.A.
10
10. Memorials of King Henry the Seventh : Bernardi AuclrejB
Tholosatis tie Vita Regis Ilenrici Septimi Historia ; necnon
alia qua^dam ad euudem Regem spectantia. Edited by J. Gairdner, Esq.
11. Memorials. OF Henry the Fifth. I. — Vita Henrici Quinti,
Roberto Redmanno auctore. II. — Versus Rhytlimici iu laudem Regis Henrici Quinti. III. — Elmliami Liber Metricus de Henrico V. Edited by C. A. Cole, Esq.
12. MuNiMENTA Gildhall^ Londoniensis J Liber Albus, Liber
Custumarum, et Liber Horn, in archivis Gildhallse asservati. Vol. I., Liber Albus. Edited by H. T. Riley, Esq., M.A., Bar- rister-at-Law.
13. Chronica Johannis de Oxenedes. Edited by Sir H. Ellis, K.H.
14. A Collection of Political Poems from the Accession
OF Edward III. to the Reign op Henry VIII. Vol. I. Edited by T. Wright, Esq., M.A.
15. The "Opus Tertiu3i" and "Opus Minus" of Roger Bacon.
Edited by the Rev. J. S. Brewer, M.A., Professor of English Literature, King's College, London, and Reader at the Rolls.
16. Bartholom^i de Cotton, Monachi Norwicensis, Historia
Anglicana (A.D. 449—1298). Edited by H. R. Luard, M.A., Fellow and Assistant Tutor of Trinity College, Cambridge.
In the Press.
The Represser of over much Blaming of the Clergy. By Reginald Pecock, sometime Bishop of Chichester. Edited by C. Babington, B.D., Fellow of St. John's College, Cambridge.
RiCARDi de Cirencestria Speculum Historiale de Gestis Regum Angli^e. (A.D. ' 447—1066.) Edited by J. E. B. Mayor, M.A., Fellow and Assistant Tutor of St. John's College, Cambridge.
The Anglo-Saxon Chronicle. Edited by B. Thorpe, Esq.
Le Livere de Reis de Brittanie. Edited by J. Glover, M.A., Chaplain of Trinity College, Cambridge.
Recueil des Croniques et anchiennes Istories de la Grant Bretaigne a present nomme Engleterre, par Jehan de Waurin. Edited by W. Hardy, Esq.
The Wars of the Danes in Ireland : Avritten in the Irish language. Edited by the Rev. Dr. Todd, Librarian of the University of Dublin.
11
MuNiMENTA GiLDHALi.iE LoNDONiENSis ; Libei' Albus, Liber Custu- marum, et Lil)er Horn, in archivis Gildhallaj asservati. Vol. II., Liber Custumarum. Edited by H. T. Riley, Esq., M.A., Bar-
rister-at-Law.
The Brut y Tywysogion, or, The Chronicle of the Princes of Wales ; and the Annales Cambri^e. Edited by the Rev. J. Williams AB Ithel.
A Collection of Royal and Historical Letters during the Reigns op Henry IV., Henry V., and Henry VL Edited by the Rev. F. C. Hingeston, M.A., of Exeter College, Oxford.
Eulogium (Historiarum sive Temporis), Chronicon ab Orbe coudito usque ad Annum Domini 1366 ; a Monacho quodam Malmesbiriensi exaratum. Vol. II. Edited by F. S. Haydon, Esq., B.A.
A Collection of Political Poems from the Accession of Edward HI. to the Reign of Henry VIII. Vol II. Edited by T. Wright, Esq., M.A.
Chronicon Radulphi Abbatis Coggeshalensis Majus. Edited by the Rev. J. Stevenson, M.A., of University College, Durham, and Vicar of Leighton Buzzard.
A Collection of Sagas and other Historical Documents relating to the Settlements and Descents of the Northmen on the British Isles. Edited by George W. Dasent, Esq., D.C.L. Oxon.
Descriptive Catalogue of Manuscripts relating to the Early History of Great Britain. Edited by T. Duffus Hardy, Esq.
In Progress.
Historia Minor Matth^i Paris. Edited by Sir F. Madden, K.H.,
Chief of the MS. Department of the British Museum.
PoLYCHRONicoN Ranulphi Higdeni, with Trevisa's Translation. October 1859.
3317
04 9
BOSTON COLLEGE
3 9031 01204283 4
^ «01 ciacuun
f
I i i I
'.V
'.*
|
i .-1 |
|
|
■ ■■ |
|
|
1.1 |
|
|
^H| |H| |
T |
|
■ m |
ws |
|
^^^ ^^p |
m |
|
■■■ |
|
|
■■■ |
|
^M..
\J%d
■*#' w